ΠΑΡΈΜΒΑΣΗ

ΠΡΌΛΗΨΗΣ
ΣΤΗ ΣΧΟΛΙΚΉ
ΚΟΙΝΌΤΗΤΑ
ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΜΈΣΑ ΑΠΌ
Δ Ι Α Φ Ο Ρ Ε Τ Ι Κ Έ ς Π Α ΡΑ Μ Έ Τ Ρ Ο Υ ς
ΣΠΥΡΙΔΟΥΛΑ ΖΩΤΟΥ, Ψυχολόγος, MSc by Research in Cognitive Psychology,
Συστημική Θεραπεύτρια
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ ΥΦΑΝΤΗ, Απόφοιτος Φιλοσοφικής Σχολής, MSc Κοινωνική
Ψυχιατρική, Συστημική Θεραπεύτρια, Πιστοποιημένος Σύμβουλος
Τοξικοεξάρτησης ICRC
ΠΑΡΕΜΒΆΣΕΙς ΠΡΌΛΗΨΗς
• Ο όρος παρέμβαση αφορά συστηματικές και δομημένες δράσεις που στοχεύουν στη
πρόληψη της ουσιοεξάρτησης για την ομάδα-στόχο που συμμετέχει στη παρέμβαση

• Οι παρεμβάσεις πρόληψης αξιοποιώντας εκπαιδευτικές διαδικασίες με μεθόδους

αλληλεπίδρασης και ενεργούς μάθησης συμβάλουν στην ενίσχυση προστατευτικών
παραγόντων και την αντιμετώπιση επιβαρυντικών παραγόντων που συνδέονται με τη
χρήση ουσιών και των προβλημάτων που συνδέονται με αυτή

• Μια παρέμβαση πρόληψης γίνεται σε διάφορα πλαίσια, με διαφορετικούς στόχους, με την

εφαρμογή διαφόρων μεθόδων και με διαφορετικό περιεχόμενο, ενώ η διάρκειά της
ποικίλει
ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΑ ΠΡΌΛΗΨΗς ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΊΑ
Οι ανάγκες που καλούνται να καλύψουν τα προγράμματα πρόληψης στα σχολεία πέραν των
Προγραμμάτων Αγωγής Υγείας είναι μέσα από εκπαιδευτικές και εποπτικές συναντήσεις να

 Ενημερώσουν και ευαισθητοποιήσουν τους εκπαιδευτικούς σχετικά με το ρόλο τους

και το ρόλο του σχολείου στην πρόληψη της ουσιοεξάρτησης και στην αγωγή υγείας

 Ενισχύσουν το παιδαγωγικό τους ρόλο και να υποστηρίξουν στην αντιμετώπιση

κρίσεων που διαχειρίζονται μέσα στην τάξη
Η ΣΗΜΑΣΊΑ ΤΗς ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗς
ΣΤΗ ΠΡΌΛΗΨΗ
Η πραγματική αξία της αξιολόγησης είναι ότι αποτελεί
μέσο ενδυνάμωσης της παρέμβασης

Οι επαγγελματίες μπορούν να
διαπιστώσουν κατά πόσο η
παρέμβαση ήταν επιτυχής
αναφορικά με τους στόχους της

Αναδεικνύονται τα δυνατά σημεία

της και οι αδυναμίες της
προκειμένου να γίνουν βελτιώσεις

Λειτουργεί ανατροφοδοτικά τόσο

για τους επαγγελματίες του
χώρου της Πρόληψης όσο και για
τους χαράζοντες πολιτική
ΔΊΚΤΥΟ ΥΠΗΡΕΣΙΏΝ ΠΡΌΛΗΨΗς ΚΑΙ
ΈΓΚΑΙΡΗς ΠΑΡΈΜΒΑΣΗς ΚΕΘΕΑ

Ακολουθώντας τα βήματα για μια ολοκληρωμένη και έγκυρη παρέμβαση πρόληψης, το

Δίκτυο Υπηρεσιών Πρόληψης και Έγκαιρης Παρέμβασης υλοποιεί προγράμματα που
αξιολογούνται συστηματικά με στόχο να αποτελέσουν «καλές πρακτικές», να αναδειχθούν
νέα διδακτικά εργαλεία και να αξιοποιηθούν από όλους εκείνους που υλοποιούν τέτοιου
είδους προγράμματα
Ενδεικτικό παράδειγμα το πρόγραμμα πρόληψης που θα παρουσιαστεί παρακάτω, αφορά
τη σχολική κοινότητα και το θέμα που διαπραγματεύεται είναι η Διαχείριση της κρίσης στη
Σχολική κοινότητα
 ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ ΠΡΌΛΗΨΗΣ
«ΔΙΑΧΕΊΡΙΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΏΝ
ΚΡΊΣΗΣ»
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΆ ΔΕΔΟΜΈΝΑ
ΤΟΥ ΠΑΓΚΌΣΜΙΟΥ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΎ ΥΓΕΊΑς

• Το 34% των μαθητών/μαθητριών ανέφεραν πως έχουν πέσει θύματα bulling τον τελευταίο
μήνα της έρευνας

• Το 40% ανέφερε πως έχουν εμπλακεί σε καβγά («έχουν πιαστεί στα χέρια») το περασμένο
χρόνο

• Οι μαθητές εκτίθενται επίσης και σε άλλες μορφές βίας σε περιβάλλοντα εκπαίδευσης

συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού εκφοβισμού και της σωματικής τιμωρίας

Πηγή: who.int
ΤΟ ΣΧΟΛΙΚΌ
ΠΕΡΙΒΆΛΛΟΝ…
«Τα σχολεία είναι στην κατάλληλη θέση να αντιμετωπίσουν
τη βία. Όχι μόνο παρέχουν εκπαίδευση και άλλες
δραστηριότητες που αποτελούν από μόνες τους μία δυναμική
μορφή πρόληψης ενάντια στη βία, αλλά βοηθούν επίσης να
σχηματίσουν συμπεριφορές σχετικά με την αποδοχή της βίας,
την χρήση αλκοόλ και ουσιών, την οπλοφορία και άλλους
κινδύνους. Ομοίως η πρόληψη της βίας στην ευρύτερη
κοινωνία αποτελεί ένα άμεσο όφελος για τα σχολεία καθώς
είναι πιο αποτελεσματικά να μορφώσουν τα παιδιά, να
ευνοήσουν τη δια βίου μάθηση και να ενδυναμώσουν τους
μαθητές και τις μαθήτριες, ώστε να είναι πιο υπεύθυνοι
παγκόσμιοι πολίτες»

Δρ. Etienne Krug, Διευθυντής του Τμήματος Διαχείρισης της Πρόληψης μη

Μεταδιδόμενων Νοσημάτων, Αναπηρίας, Βίας και Τραυμάτων του
Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας
 Η ΜΕΛΈΤΗ
• Η μελέτη αφορά την αξιολόγηση μίας σειράς παρεμβάσεων πρόληψης με θέμα τη
Διαχείριση Περιστατικών Κρίσης στο σύστημα του σχολείου

• Αποτελεί μία καινοτόμα παρέμβαση αξιοποιώντας εργαλεία που κατασκευάστηκαν για

ασφαλή σχολεία

• Η παρέμβαση αφορούσε σχολεία της Αττικής (Γέρακας και Καλλιθέα)

• Η αξιολόγηση σχεδιάστηκε, υλοποιήθηκε και ολοκληρώθηκε με τις βασικές αρχές και τα

κριτήρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας
(EMCDDA)

• Τηρήθηκε το απόρρητο και η εμπιστευτικότητα καθώς τα ερωτηματολόγια ήταν ανώνυμα

ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΗς ΜΕΛΈΤΗΣ 1/2
Συλλογή στοιχείων:

Η αξιολόγηση του προγράμματος έγινε μέσω αυτοχορηγούμενων ερωτηματολογίων τα

οποία συμπλήρωσαν οι συμμετέχοντες κατά τη λήξη της παρέμβασης. Το ερωτηματολόγιο
που χορηγήθηκε είχε ανοικτές και κλειστές ερωτήσεις όπου κάλυπταν τους εξής τομείς:

• Κοινωνιοδημογραφικά χαρακτηριστικά των συμμετεχόντων

• Περιεχόμενο εκπαιδευτικού
• Επίτευξη στόχων των συμμετεχόντων
• Δεξιότητες εκπαιδευτών
• Συνολική Ικανοποίηση από τη παρέμβαση
• Διατήρηση χαρακτηριστικών της παρέμβασης
• Αλλαγή χαρακτηριστικών της παρέμβασης
• Παρατηρήσεις/Προτάσεις
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΗς ΜΕΛΈΤΗΣ 2/2
Δείγμα:

 22 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από 2 σχολεία ολοκλήρωσαν τη

συγκεκριμένη παρέμβαση πρόληψης

Η συντριπτική πλειοψηφία ήταν γυναίκες (90,9%)

Ο μέσος όρος ηλικίας τα 47 έτη

Ο μέσος όρος χρόνων εργασίας τα 21,5 έτη

Μερικοί από τους συμμετέχοντες δήλωσαν ότι είχαν λάβει και κάποιου τύπου
μετεκπαίδευση
ΠΟΣΟΤΙΚΉ
ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΤΟΥ
ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΟΣ
 ΠΌΣΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΌ ΉΤΑΝ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ
ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ
μέτρια πολύ πάρα πολύ
70

60
59

50
50 50

40
40,9
36,3
30 31,8

20

10 13,6
9 8,5

0
Κάλυψη αναγκών Αποτελεσματικότητα διδ. Μεθόδων Βοήθεια σε πρακτικά θέματα δουλειάς
 ΠΏΣ ΑΞΙΟΛΟΓΕΊΤΕ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ
μέτρια πολύ πάρα πολύ

90
81,8
80

70 68,1

59
60
54,5

50
40,9
40

30 27,2
22,7
20
13,6 13,6
9
10
4,5 4,5

0
Συμμετοχικότητα Το κλίμα στο εκπαιδευτικό Δυνατότητα συνέχισης του Κινητοποίηση για δράση
προγράμματος
 ΠΌΣΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΌΣ ΉΤΑΝ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΩΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΏΝ
80

70 68,1

60

50

40

30 27,2

20

10
4,5
2
0 0
0
καθόλου λίγο μέτρια πολύ πάρα πολύ δε ξέρω/δεν απαντώ
ΠΟΙΟΤΙΚΉ
ΑΞΙΟΛΌΓΗΣΗ ΤΟΥ
ΠΡΟΓΡΆΜΜΑΤΟΣ
ΤΙ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΣΤΟ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΜΕΘΟΔΟΣ
 Η Βιωματική εκπαίδευση
 Οι ομάδες
 Η συμβουλευτική και η συναδελφική
εποπτεία

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ
 Η διαχείριση των θεμάτων
 Η δομή του εκπαιδευτικού

ΑΛΛΟΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

 Οι εκπαιδευτές
 Το συναίσθημα που δημιουργήθηκε
ΤΙ ΘΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΑΛΛΆΞΕΙ ΣΤΟ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ….
 Συναντήσεις
 Διάρκεια του εκπαιδευτικού
 Βιωματικές ασκήσεις
 Case studies

 Να εκπαιδευτούν περισσότεροι
εκπαιδευτικοί
 Να γίνει περισσότερο γνωστό στα
σχολεία

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ
 Με τις υπεύθυνες του προγράμματος
ώστε να συνεχιστεί η εκπαίδευση
ΈΝΑ ΣΤΌΧΟ ΠΟΥ ΈΘΕΣΑ ΜΕ ΤΟ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ
ΝΑ ΘΕΤΩ…
 Όρια
 Πλαίσια
 Μικρότερους στόχους

ΝΑ ΕΧΩ…
 Συναίσθηση της αξίας και του ρόλου μου
 Συντονισμένες δράσεις
 Μοίρασμα με τους ομότιμούς μου

ΝΑ ΕΙΜΑΙ…
 Πιο ψύχραιμος και ήρεμος
 Πιο σταθερός στην αναζήτηση
λύσεων
 Πρότυπο για τους μαθητές μου
ΆΛΛΕΣ ΠΑΡΑΤΗΡΉΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ
 Διάθεση για συνέχεια,
ανατροφοδότηση, αναστοχασμό
 Συμμετοχή όλων των εκπαιδευτικών
που εμπλέκονται στη μόρφωση των
παιδιών

 Συμμετοχή σε προσωπικές
συμβουλευτικές συναντήσεις
(ατομική εποπτεία)
 Να υπάρχει τακτικά μία τέτοια
παρουσία

 Περισσότερα παιχνίδια
ενδυνάμωσης της ομάδας
 Αίσθηση χαλάρωσης, ζεστή
φιλοξενία, φιλικό περιβάλλον να
συνεχίζει να υπάρχει
ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΉ ΜΕΛΈΤΗ
ΤΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΆ ΤΗς ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΉς
ΜΕΛΈΤΗΣ
Δείγμα:

 22 εκπαιδευτικοί πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από 2 σχολεία ολοκλήρωσαν τη

συγκεκριμένη παρέμβαση πρόληψης

3 ομάδες συμμετεχόντων με βάση τα χρόνια εργασίας στη σχολική κοινότητα

 10-20 χρόνια εργασίας-Ομάδα Α

 20-30 χρόνια εργασίας- Ομάδα Β
 30+ Ομάδα Γ

-
 ΠΌΣΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΌ ΉΤΑΝ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ
ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ-ΚΑΛΥΨΗ ΑΝΑΓΚΩΝ
μέτρια πολύ πάρα πολύ
120

100
100 100

80

60 66,6

40

33,3
20

0 0 0 0 0
0
ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ
 ΠΌΣΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΌ ΉΤΑΝ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ
ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ- ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΔΙΔ.ΜΕΘΟΔΩΝ
μέτρια πολύ πάρα πολύ
120

100
100 100 100

80

60

40

20

0 0 0 0 0 0
0
ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ
 ΠΌΣΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΌ ΉΤΑΝ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ
ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ- ΒΟΉΘΕΙΑ ΣΕ ΘΈΜΑΤΑ ΔΟΥΛΕΙΆΣ
μέτρια πολύ πάρα πολύ
120

100
100

80 83,3

60

50 50
40

20
16,7
0 0 0 0
0
ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ
 ΠΩΣ ΑΞΙΟΛΟΓΕΊΤΕ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ
ΣΥΜΜΕΤΟΧΙΚΟΤΗΤΑ
μέτρια πολύ πάρα πολύ
120

100 100
100

83,3
80

60

40

20 16,6

0 0 0 0 0
0
ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ
 ΠΩΣ ΑΞΙΟΛΟΓΕΊΤΕ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ
ΤΟ ΚΛΙΜΑ
μέτρια πολύ πάρα πολύ
120

100 100 100

100

80

60

40

20

0 0 0 0 0 0
0
ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ
 ΠΩΣ ΑΞΙΟΛΟΓΕΊΤΕ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ
ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΣΥΝΕΧΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ
μέτρια πολύ πάρα πολύ
120

100 100
100

83,3
80

60

40

20 16,6

0 0 0 0 0
0
ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ
 ΠΩΣ ΑΞΙΟΛΟΓΕΊΤΕ ΤΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΌ ΠΡΌΓΡΑΜΜΑ
ΚΙΝΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΓΙΑ ΔΡΑΣΗ
μέτρια πολύ πάρα πολύ
120

100 100
100

83,3
80

60

40

20 16,6

0 0 0 0 0
0
ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ
 ΠΌΣΟ ΒΟΗΘΗΤΙΚΌΣ ΉΤΑΝ Ο ΡΌΛΟΣ ΤΩΝ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΏΝ
120
ΟΜΑΔΑ Α ΟΜΑΔΑ Β ΟΜΑΔΑ Γ

100
100

83,3
80

60
50 50

40

20 16,6

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0
0
καθόλου λίγο μέτρια πολύ πάρα πολύ δε ξέρω/δεν απαντώ
ΣΥΜΠΕΡΆΣΜΑΤΑ
Η συγκριτική αυτή μελέτη αναφορικά με τις ομάδες που
προέκυψαν με βάση τα χρόνια εργασίας στην εκπαίδευση
κατέδειξε ότι:
 Στο σύνολό τους οι ομάδες υπήρξαν πολύ έως πάρα πολύ
ικανοποιημένες από τη παρέμβαση που συμμετείχαν, ώστε
να θεωρηθεί επιτυχημένη
 Οι 2 ομάδες με τα περισσότερα χρόνια εργασίας (Β,Γ) σε
όλες τις παραμέτρους αξιολόγησης του προγράμματος
δήλωσαν ότι ήταν πάρα πολύ ικανοποιημένοι
Η ομάδα Α, με τα λιγότερα χρόνια εργασίας, με τις
απαντήσεις της έκφρασε την ανάγκη που έχει για
 περαιτέρω εκπαίδευση σε θέματα πρόληψης
 Συνέχισης του προγράμματος
 Περισσότερης συμμετοχικότητας από συναδέλφους
Παρόλα αυτά η κινητοποίησή τους δεν ήταν υψηλότερη από
αυτή των άλλων δύο ομάδων, γεγονός που χρήζει
περισσότερης διερεύνησης
 ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΊ
Θα ήταν καλό να λάβουμε υπόψη, ότι παρά το γεγονός πως η
συγκεκριμένη παρέμβαση κρίθηκε αποτελεσματική για τους
συμμετέχοντές της ώστε να θεωρηθεί ως μία καλή
πρακτική, υπάρχουν και κάποιοι περιορισμοί.

Πιο συγκεκριμένα:
• Ο μικρός αριθμός συμμετεχόντων είτε ως πρόσωπα είτε
ως σχολικά πλαίσια στους οποίους υλοποιήθηκε η
παρέμβαση
• Περισσότεροι παράμετροι προς συγκριτική ανάλυση
• Η διερεύνηση της χαμηλής κινητοποίησης των νέων
εκπαιδευτικών
ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΎΜΕ!