ΚΟΙΝΟ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΤΗΝ

«ΕΙΔΙΚΗ ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ»

Μάθημα: EDUG- 501: Εκπαιδευτική Ψυχολογία

Ακροατήριο 11

ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ:
Παρέμβαση της διεύθυνσης στην επίλυση των συγκρούσεων
μεταξύ των εκπαιδευτικών του σχολείου,
μέσω αλλαγής της υπάρχουσας σχολικής κουλτούρας

Ονόματα φοιτητών: Γαβαλά Ελένη (U204N0545),

Γαϊτάνη Δήμητρα (U204N0949),
Λεβεντάκη Ελένη (U204N0979),
Παπαδόπουλος Αθανάσιος (U204N1176),
Τσεσμεντζή Κωνσταντίνα Ανδρομάχη (U204N0515)
Υπεύθυνος Καθηγητής: Αγνή Στυλιανού
Διδάσκουσα: Μαρία Χατζηαναστάση

Χειμερινό εξάμηνο
2020
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ......................................................................................3
ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ.......................................................................................................................4
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ.....................................................................................................................9
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ..........................................................................................................................9
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΟΣ
     Είναι πολύ σημαντικό τα σχολεία ως κοινότητες μάθησης να έχουν διαμορφώσει
μια κουλτούρα, η οποία θα έχει ως στόχο τη συνεργασία μεταξύ των μελών της και
την ανάπτυξη κοινών σκοπών και αξιών που θα οδηγούν στη συνεχή βελτίωση τους
μαθητές και τους εκπαιδευτικούς με ταυτόχρονο άνοιγμα προς την ευρύτερη
κοινωνία. Όμως δεν είναι πάντα εύκολο να επιτευχθεί ένας τόσο σημαντικός στόχος
καθώς μπορεί να προκύπτουν προβλήματα συνεργασίας των εκπαιδευτικών.

     Ένα τέτοιο πρόβλημα αντιμετωπίζει και η κ. Ουρανία, η οποία διορίστηκε ως

διευθύντρια σε ένα δημοτικό σχολείο μιας επαρχιακής πόλης. Αν και ήταν πολύ
πρόθυμη να προσφέρει έργο από τη νέα της θέση, συνειδητοποίησε ότι αυτό δεν ήταν
εύκολο, αφού, όπως πληροφορήθηκε από τον επιθεωρητή, στο συγκεκριμένο σχολείο
δημιουργούνται από τους εκπαιδευτικούς συχνές διαμάχες και διαφωνίες για τον
τρόπο διδασκαλίας, τις στρατηγικές που εφαρμόζουν κατά τη διάρκεια του
μαθήματος ακόμα και για τη δημιουργία ενός κοινού αναλυτικού προγράμματος που
θα ακολουθήσει το σχολείο. Έχουν, δηλαδή,  δημιουργηθεί δύο ομάδες από
έμπειρους εκπαιδευτικούς , οι οποίες υπονομεύουν η μία την άλλη δημιουργώντας
ένα άσχημο κλίμα, το οποίο επηρεάζει τους μαθητές και τους γονείς και κατ'
επέκταση την ευρύτερη κοινωνία. Η  κ. Ουρανία λοιπόν, αφού μελετήσει τα
χαρακτηριστικά των δύο ομάδων, καλείται να εφαρμόσει στρατηγικές  που θα την
βοηθήσουν να αλλάξει την κουλτούρα του σχολείου δημιουργώντας ένα κλίμα
συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών.

     Αναλύοντας  επομένως, τα προφίλ των δύο ομάδων, θα περιγράφαμε την πρώτη,

ως μια ομάδα η οποία εκφράζεται μέσω του ατομικισμού, όπου οι εκπαιδευτικοί
θέτουν αποκλειστικά δικούς τους στόχους, θεωρούν πως ό,τι συμβαίνει στην τάξη
τους είναι μόνο δική τους δουλειά και ευθύνη, μειώνοντας την αξία της συνεργασίας
με τους υπόλοιπους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Θεωρούν τους εαυτούς τους
«ειδήμονες», δρουν αυτόνομα χωρίς να αλληλεπιδρούν εποικοδομητικά με
συναδέλφους ώστε να δημιουργήσουν ένα κοινό αναλυτικό πρόγραμμα, το οποίο θα
ωφελούσε τα παιδιά, μειώνοντας ακόμη και την αξία της επαγγελματικής τους
ανάπτυξης και προόδου.

    Αντίθετα, η δεύτερη ομάδα εκπαιδευτικών, προωθεί την αξία της συνεργασίας και
της ανταλλαγής απόψεων και θεωρεί πως η γνώση είναι σημαντικό να μοιράζεται,
αφού έτσι δημιουργούνται πολλαπλές ευκαιρίες για μάθηση και επωφελούνται όλα τα
μέλη του προσωπικού. Υποστηρίζουν, επίσης, πως είναι απαραίτητο να υπάρχουν
κοινοί στόχοι, κοινή πορεία και αξιολόγηση όλων των εκπαιδευτικών στο θέμα της
μάθησης και της διδασκαλίας, το οποίο είναι εφικτό μόνο με μακρόχρονη ομαδική
εργασία. Όλα αυτά επηρεάζουν και προωθούν μια ποιοτικότερη διδασκαλία των
μαθητών, η οποία ευνοείται ακόμη περισσότερο με την ανάληψη πρωτοβουλιών και
με την αλληλοϋποστήριξη μεταξύ εκπαιδευτικών, μαθητών και κοινότητας.

    Το χάσμα που παρατηρείται ανάμεσα στις δύο κουλτούρες, εμποδίζει τη

δημιουργία ενός κοινού οράματος εκ μέρους του σχολείου. Οι εκπαιδευτικοί θα
πρέπει να σκεφτούν τις συνέπειες της διαμάχης αυτής και να αναπτύξουν μια κοινή
κουλτούρα, με κοινούς προσανατολισμούς, η οποία θα τους προσδώσει μια νέα
ιδιαίτερη, προσωπική ταυτότητα και θα τους ενώσει προς όφελος των μαθητών. Η
κυρία Ουρανία, ως επικεφαλής και κύρια υπεύθυνη για την εύρυθμη λειτουργία του
σχολείου, θα πρέπει να εφαρμόσει ένα αποτελεσματικό σχέδιο δράσης, το οποίο θα
χωρίζεται σε επιμέρους βήματα και θα αξιολογείται συστηματικά ώστε να γίνεται
φανερή η πρόοδος ή η στασιμότητα της σχολικής μονάδας.

ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ
Ως «καθοδηγητής» των μελών της σχολικής κοινότητας η κ. Ουρανία πρέπει να
αποβλέπει αρχικά στην διαμόρφωση ενός υποστηρικτικού κλίματος, καλλιεργώντας
την αίσθηση του ανήκειν. Είναι σημαντικό να λειτουργεί η ίδια ως παιδαγωγικό
πρότυπο και να υποδεικνύει με τις πράξεις της την σωστή στάση και συμπεριφορά.
Ως διευθύντρια οφείλει να ελέγχει και να συντονίζει το έργο των εκπαιδευτικών,
ώστε να ανταποκρίνονται έγκαιρα και σωστά στις υποχρεώσεις τους. Σε κάθε
περίπτωση αυτό θα πραγματοποιείται σε πλαίσια συναδελφικής αλληλεγγύης. Ακόμη
μέσα στη σχολική μονάδα είναι σημαντικό να θέτει κοινά αποδεκτούς κανόνες αλλά
και όρια συμπεριφοράς, ιδιαίτερα όταν οι σχέσεις των εκπαιδευτικών είναι τεταμένες.
Έτσι θα καλλιεργηθεί η αυτοπειθαρχία και η υπευθυνότητα μεταξύ τους. Επίσης, η
παροχή ανατροφοδότησης και αξιολόγησης, από την κ. Ουρανία στους
εκπαιδευτικούς αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας
(αξιολογησιοκεντρικό περιβάλλον). Η ανατροφοδότηση είναι σημαντικό να δίνεται
κατά την διάρκεια των συναντήσεων με σκοπό βελτιώσεις ή αλλαγές στον τρόπο
εργασίας (διαμορφωτική αξιολόγηση). Μέσω εποικοδομητικής ανατροφοδότησης
βελτιώνεται η επίγνωση όλων των εμπλεκόμενων μελών. Αυτό έχει επίδραση και στις
διαπροσωπικές σχέσεις μεταξύ τους, καθώς βοηθά στην γεφύρωση διαφωνιών.

Ακόμη στην δεδομένη περίπτωση η κ. Ουρανία, πρέπει να θέτει σαφείς στόχους με

σκοπό την αναβάθμιση της σχολικής μονάδας. Με άλλα λόγια ο ρόλος της δεν είναι
μόνο διεκπεραιωτικός σε διοικητικά ζητήματα του σχολείου. Πρέπει να εστιάζει στην
αλλαγή της κουλτούρας του σχολείου[CITATION Χατ03 \l 1032 ]. Εδώ απαιτείται η
συνεργασία της διευθύντριας με όλους τους εκπαιδευτικούς και τους συντελεστές της
εκπαίδευσης, τους μαθητές και τους γονείς. Η οικοδόμηση διαπροσωπικών σχέσεων
με τις οικογένειες των παιδιών, θα συμβάλει σημαντικά στην εύρυθμη λειτουργία του
σχολείου. Η εφαρμογή μιας κοινής εκπαιδευτικής πολιτικής απαιτεί την σύμπραξη
όλων (κοινοτητοκεντρικό).

Σύμφωνα με τη θεωρία του εποικοδομισμού, η μάθηση αποτελεί διαδικασία

στοχασμού κι ερμηνεία της εμπειρίας. Η γνωστική ανάπτυξη των ανθρώπων
επιτυγχάνεται τόσο μέσω ατομικών δραστηριοτήτων, όσο και μέσω της
αλληλεπίδρασης με άλλους ανθρώπους. Τις απόψεις του Vygotsky σχετικά με τον
κοινωνικό κονστρουκτιβισμό φαίνεται να ενστερνίζεται η δεύτερη ομάδα
εκπαιδευτικών, υποστηρίζοντας πως η γνώση συνδέεται στενά με τις πληροφορίες
που προέρχονται από τους άλλους και δίνοντας παράλληλα ιδιαίτερη έμφαση στις
αλληλεπιδράσεις του ατόμου με το κοινωνικό περιβάλλον του, δηλαδή τους
συναδέλφους και την κοινότητα. Γίνεται, λοιπόν, φανερό πως για να αναπτυχθεί
κοινή γνώση μεταξύ των εκπαιδευτικών, χρειάζεται αυτοί να μοιραστούν τις
εμπειρίες, τις απόψεις, τις στάσεις και τους στόχους τους, μέσω εποικοδομητικών
διαλόγων και ομαδοσυνεργατικής μάθησης [CITATION Sla \l 1032 ]. Η αρχή για μια
κοινή κουλτούρα προϋποθέτει την εξισορρόπηση των παλιών απόψεων τους με τις
νέες θέσεις, τις οποίες πρεσβεύει το σχολείο και οι οποίες θα αποτελέσουν σημείο
αναφοράς για τη γνωστική ανάπτυξη των μαθητών.

Είναι δεδομένο ότι κάθε εκπαιδευτικός έχει την δική του ταυτότητα με βάση τις
διδακτικές του εμπειρίες, τις γνώσεις που έχει αποκομίσει από τις σπουδές του και τις
αρχές της προσωπικότητας του, γι' αυτό και δρα με το δικό του μοναδικό τρόπο. Για
να αρχίσει να σχηματίζεται όμως το κοινό σημείο αναφοράς για όλους τους
εκπαιδευτικούς, θα ήταν καλό να προγραμματιστεί μία συνάντηση της κυρίας
Ουρανίας με κάθε έναν εκπαιδευτικό ξεχωριστά. Σκοπός αυτών των συναντήσεων θα
είναι αρχικά η στοιχειώδης γνωριμία της διευθύντριας με το διδακτικό προσωπικό.
Έπειτα θα μπορέσει να εκμαιεύσει πληροφορίες για τις προϋπάρχουσες εμπειρίες
τους και να εντοπίσει τα σημεία στα οποία αποκλίνουν οι απόψεις τους με τους
άλλους εκπαιδευτικούς και τις δυσκολίες που προκύπτουν από την απόκλιση αυτή.
Πιο συγκεκριμένα θα ενημερωθεί για τον τρόπο διδασκαλίας του καθενός, την
αντίληψη τους για την μάθηση, την αξιολόγηση και για τον ρόλο της
συναδελφικότητας και της συνεργασίας. Παράλληλα μέσα από αυτή την συνάντηση
θα μπορεί να μοιραστεί μαζί τους τις κυρίαρχες αξίες που επιθυμεί να επικρατήσουν
στον σχολικό περιβάλλον και τους στόχους της για την πορεία της σχολικής χρονιάς
(μαθητοκεντρικό περιβάλλον).

Πέρα από τις συναντήσεις με τους εκπαιδευτικούς, η κ. Ουρανία θα μπορούσε να

συνομιλήσει και με τους μαθητές, ώστε να εκφράσουν τις προτιμήσεις τους για τις
μεθόδους διδασκαλίας, και να αξιολογήσουν τους καθηγητές, μιλώντας για τα
προβλήματα που αντιμετωπίζουν λόγω αυτής της εμπόλεμης κατάστασης που
κυριαρχεί (μαθητοκεντρικό). Η ανατροφοδότησης της κυρίας Ουρανίας από μαθητές
και εκπαιδευτικούς είναι ιδιαίτερα σημαντική για την εξέλιξη του έργου της.

Η κ. Ουρανία έπειτα, για να συμβάλλει στην βελτίωση των σχέσεων του

προσωπικού μπορεί να δομήσει μια κοινότητα μέσα στην οποία όλοι οι εκπαιδευτικοί
θα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους μέσα από την ανταλλαγή ιδεών και εμπειριών, όπου η
γνώση που θα προκύπτει θα είναι προϊόν συνεργασίας και διαλόγου, σύμφωνα με τις
αρχές της εγκαθιδρυμένης μάθησης. Πιο συγκεκριμένα, οι κοινότητες πρακτικής θα
περιλαμβάνουν τακτικές συναντήσεις μεταξύ των εκπαιδευτικών και πρακτική
εφαρμογή των προτάσεων που οι ίδιοι θα θέτουν για την αντιμετώπιση των
προβληματικών καταστάσεων. Πρόκειται για έναν τρόπο προώθησης της γόνιμης
συνεργασίας μεταξύ των εκπαιδευτικών του σχολείου, όπου όλοι μαζί θα μπορούν να
παρακολουθούν τα μαθησιακά αποτελέσματα, να αναστοχάζονται πάνω στις ήδη
υπάρχουσες μεθόδους διδασκαλίας, να σχεδιάζουν από κοινού αλλαγές και να
οδηγούνται με αυτόν τον τρόπο σε αποτελεσματικότερες λύσεις και πρακτικές.
Ακόμη τα μέλη της κοινότητας θα μπορούν να δέχονται συμβουλές από συναδέλφους
ή να μοιράζονται ένα πρόβλημα που προκύπτει. Αναμφίβολα η υλοποίηση της είναι
μια πολύπλοκη διαδικασία, όμως μπορεί να οδηγήσει σε πολλαπλά οφέλη. Μέσω της
μαθητείας, οι εκπαιδευτικοί θα εισχωρήσουν διστακτικά σε μια τέτοια κοινότητα και
είναι πιθανόν να αλλάξουν τρόπο σκέψης και δράσης όσο περνάει ο καιρός.
Προκειμένου, δηλαδή, να αποκτήσουν όλοι μια κοινή επαγγελματική ταυτότητα, θα
πρέπει να υπάρξουν πολλές αλλαγές στον τρόπο συνεργασίας μεταξύ αρχαρίων και
έμπειρων εκπαιδευτικών[CITATION Lav05 \l 1032 ]. Στα πλαίσια της γνωστικής
μαθητείας οι ειδήμονες θα καθοδηγούν τους αρχάριους ώστε να οικειοποιηθούν
ευκολότερα στις νέες συνθήκες που τους παρουσιάζονται.

Δημιουργώντας κοινότητες πρακτικής, η κ. Ουρανία θα καταφέρει να εγκαθιδρύσει

ένα παρόμοιο κλίμα και μέσα στις τάξεις. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να
δημιουργήσουν, με τη σειρά τους, κοινότητες μάθησης, οι οποίες θα δίνουν έμφαση
στην δημιουργικότητα, την συνεργασία και την συμμετοχή όλων των μαθητών. Αυτό
πραγματοποιείται μέσα από ομαδικές δραστηριότητες, βιωματική μάθηση αλλά και
διασύνδεση με ολόκληρη την κοινότητα. Έτσι, μέσα από τις κοινότητες μάθησης και
πρακτικής θα υπάρχει πλουραλισμός απόψεων εντός και εκτός τάξης.

Οι κοινότητες που θα δημιουργήσει για να επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα

πρέπει να περιλαμβάνουν στοιχεία και από τα τέσσερα περιβάλλοντα μάθησης
(μαθητοκεντρικό, γνωσιοκεντρικό αξιολογησιοκεντρικό, κοινοτητοκεντρικό), τα
οποία ήδη έχουν αναφερθεί στο σχέδιο δράσης. Μέσω ενός μαθητοκεντρικού
περιβάλλοντος, οι εκπαιδευτικοί θα αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, π.χ.
παρακολουθώντας διάφορα βίντεο από παρόμοια προβλήματα άλλων σχολείων, όπου
θα έχουν την δυνατότητα να σχολιάζουν, να ανταλλάζουν απόψεις και να προτείνουν
λύσεις για την κατάσταση που επικρατεί, μοιραζόμενοι απόψεις, στάσεις και τακτικές
(αγκυροβολημένη διδασκαλία). Επίσης, ένα γνωσιοκεντρικό περιβάλλον μάθησης θα
βοηθήσει τους εκπαιδευτικούς να λειτουργήσουν μεταγνωσιακά, αναγνωρίζοντας τις
δυνατότητες και τις αδυναμίες τους (μεταγνωστική γνώση), και σχεδιάζοντας και
παρακολουθώντας τις αλλαγές στις στάσεις τους μαζί με τα αποτελέσματα που
επιφέρουν οι αλλαγές αυτές (μεταγνωστικές στρατηγικές). Θα αναζητήσουν
πληροφορίες από διάφορα μέσα (π.χ. υπολογιστές, βιβλία) προκειμένου να
αποκομίσουν περισσότερες γνώσεις. Η αξιολόγηση μεταξύ τους κρίνεται αναγκαία
και αναμφισβήτητα προωθεί την εξέλιξη των ίδιων όσο και της σχολικής κοινότητας.
Η κ. Ουρανία οφείλει να υποστηρίξει την ομάδα των εκπαιδευτικών που αγωνίζονται
για ένα κοινοτητοκεντρικό περιβάλλον μάθησης, καθώς κάθε κοινότητα, όπως και η
δική τους, πρέπει να μοιράζεται κοινούς κανόνες, κοινές πρακτικές βαθμολόγησης
και ποιοτικές σχέσεις τόσο μεταξύ των μελών όσο και με την ευρύτερη
κοινότητα[CITATION Εθν12 \l 1032 ].
 Στα πλαίσια της προσπάθειας της διευθύντριας να ενθαρρύνει την συνεργασία
ανάμεσα στους εκπαιδευτικούς θα μπορούσε ακόμη να φανεί αποτελεσματική η
διοργάνωση ημερίδων. Με σκοπό την ανάδειξη της διεπιστημονικότητας θα
μπορούσαν να χωριστούν οι εκπαιδευτικοί σε ομάδες, που θα αποτελούνται από μέλη
διαφορετικών αντικειμένων και να παρουσιάσουν στους μαθητές φαινόμενα και
παραδείγματα της καθημερινής ζωής που θα αποτελούν σημείο συνάντησης
διάφορων κλάδων της επιστήμης. Στην πορεία θα μπορούσε να ανατεθεί στους
μαθητές να κάνουν την δική τους έρευνα. Πέρα από το αδιαμφισβήτητο όφελος της
ενεργής συμμετοχής των μαθητών στην οικοδόμηση της γνώσης, οι εκπαιδευτικοί θα
κληθούν να ανταλλάξουν ιδέες, να δημιουργήσουν μαζί τους διδακτικούς στόχους της
ημερίδας και να οργανώσουν από κοινού την διαδικασία. Πρόκειται για μια ευκαιρία
που θα τους κάνει να αισθανθούν σαν ομάδα που προσπαθεί για ένα κοινό σκοπό
(γνωσιοκεντρικό και κοινοτητοκεντρικό).

Επιπρόσθετα, με σκοπό την διαρκή εξέλιξη και βελτίωση των διδακτικών μεθόδων,
η κ. Ουρανία θα μπορούσε να παροτρύνει τους εκπαιδευτικούς να συμμετέχουν όλοι
μαζί σε επιμορφωτικά προγράμματα, ίσως και σε μεταπτυχιακά, σε σεμινάρια και
έρευνες με αντικείμενο τόσο την διδασκαλία όσο και την επιστήμη της παιδαγωγικής
ή της ψυχολογίας. Με αυτόν τον τρόπο, θα μπορούν να αναγνωρίσουν την σημασία
της ανατροφοδότησης και τις προοπτικές εξέλιξης των εκπαιδευτικών ικανοτήτων
τους. Δεδομένου ότι θα παρακολουθήσουν μαζί τα προγράμματα αυτά θα μπορούν να
επεξεργαστούν και να εφαρμόσουν από κοινού τις νέες γνώσεις (γνωσιοκεντρικό).

Για να είναι ολοκληρωμένο το σχέδιο δράσης κρίνεται απαραίτητη και η χρήση

της τεχνολογίας. Συμμετέχοντας σε διαδικτυακές κοινότητες πρακτικής και
εξάσκησης (communities of practice) οι εκπαιδευτικοί μπορούν να έρχονται σε επαφή
με δρώντες «εν ενεργεία» εκπαιδευτικούς, ειδήμονες, οι οποίοι μπορούν να τους
προσφέρουν βοήθεια στην επίλυση και στη διαχείριση προβληματικών καταστάσεων.
Μπορούν παράλληλα να δέχονται και την απαραίτητη ανατροφοδότηση που θα τους
βοηθήσει να εξελιχθούν. Επίσης, με τη δημιουργία blogs μπορούν να αλληλεπιδρούν
με άλλα σχολεία, να συζητούν θέματα και προβληματισμούς που τους απασχολούν,
να δημιουργούν δραστηριότητες από κοινού, να πραγματοποιούν συνεργατικές
έρευνες κ.α. Τέλος, η διευθύντρια θα μπορούσε να δημιουργήσει ένα σύστημα
διαχείρισης μάθησης π.χ. Moodle μέσω του οποίου οι εκπαιδευτικοί θα είναι σε θέση,
με διαδραστικό τρόπο, να δοκιμάζουν τις δυνάμεις τους στην επίλυση προβλημάτων
αλλά και στην διαδικασία της μάθησης καταθέτοντας τις προτάσεις τους [ CITATION
Εθν12 \l 1032 ].

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ
Μετά την εφαρμογή κάθε ιδέας η κυρία Ουρανία θα λαμβάνει ανατροφοδότηση
και θα παρατηρεί τα αποτελέσματα σε εκπαιδευτικούς και μαθητές. Έτσι, θα είναι σε
θέση να παρακολουθεί στενά και να επιβλέπει την ομαλή λειτουργία της σχολικής
μονάδας. Άλλωστε σαν συντονίστρια του σχολείου πρέπει να σέβεται τις ατομικές και
συλλογικές προσδοκίες της σχολικής κοινότητας και με βάση αυτές να αποφασίζουν
από κοινού. Κάθε μια από τις παραπάνω μεθόδους έχει ως απώτερο σκοπό την
δημιουργία ενός περιβάλλοντος που θα είναι συνεργατικό και δημοκρατικό χωρίς
διακρίσεις και αποκλεισμούς για όλους αυτούς που το απαρτίζουν, εξυπηρετώντας
την καλύτερη δυνατή οικοδόμηση της γνώσης για τους μαθητές.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Lave, J., & Wenger, Ε. (2005). Κοινωνικές όψεις της μάθησης : Νόμιμη Περιφερειακή
Συμμετοχή. Αθήνα: Σαββάλας.

Slavin, R. (2007). Εκπαιδευτική Ψυχολογία, θεωρία και πράξη. (Κ. Κόκκινος, Επιμ., & Ε.
Εκκεκάκη, Μεταφρ.) Αθήνα: Μεταίχμιο.

Εθνικό Συμβούλιο Ερευνών ΗΠΑ. (2012). Πώς μαθαίνει ο άνθρωπος. Αθήνα: Κέδρος.

Χατζηπαναγιώτου, Π. (2003). Η διοίκηση του σχολείου και η συμμετοχή των εκπαιδευτικών

στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Θεσσαλονίκη: Κυριακίδη Αφοί.