Ακούστε το παιδικό βιβλίο του Leo Lionni (1970) "Fish Is Fish".

Επίσης, ακούστε τις συνομιλίες της

Στέλλας Βοσνιάδου με τους μαθητές: Ευγενία, Αναστασία, Άλκη, Λεονάρδο και Μαρία στη
συνέντευξη της "ΣΤΑ ΑΚΡΑ". Σχολιάστε πώς οι προυπάρχουσες γνώσεις των μαθητών επηρεάζουν
τη μάθηση. Η απλή διάλεξη ή η λεκτική εξήγηση εννοιών που συνηθίζονται στη σχολική τάξη συχνά
δεν έχουν αποτέλεσμα. Χρησιμοποιώντας τα όσα υποστηρίζουν οι γνωστικές θεωρίες μάθησης πώς
θα μπορούσαν οι εκπαιδευτικοί να αντιμετωπίζουν το φαινόμενο των παρανοήσεων στη σχολική
τάξη;

Όπως διαπιστώσαμε μέσα από την συνέντευξη της Κ.Βοσνιάδου, οι μαθητές από τα πρώτα κιόλας
στάδια της ανάπτυξής τους έχουν διαμορφώσει κάποιες ιδέες, αντιλήψεις οι οποίες είναι ελλιπείς.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι προϋπάρχουσες γνώσεις που έχουν για τον κοινωνικό και φυσικό κόσμο
να έρχονται σε σύγκρουση με τα νέα δεδομένα που καλούνται να κατανοήσουν και να
δημιουργούνται παρανοήσεις. Κάτι τέτοιο παρατηρήσαμε και στο βίντεο του Leo Lionnie (1970)
"Fish Is Fish", κατά το οποίο το ψάρι όταν του διηγούνταν ο βάτραχος αυτά που είχε δει στον
πραγματικό κόσμο, τα παρομοίαζε στο μυαλό του με ιδιότητες ψαριού ( π.χ αγελάδα, πουλιά,
άνθρωποι). Έτσι, εφόσον δεν είχε εμπειρίες από τον έξω κόσμο προσάρμοσε τις νέες πληροφορίες
πάνω σε αυτά που γνώριζε ήδη.

Το σχολείο όπως έχει διαμορφωθεί, δεν αποσκοπεί στην δημιουργία πολιτών που θα αποκτήσουν τα
απαραίτητα εφόδια για να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις της καθημερινότητας. Αυτό συμβαίνει
διότι οι εκπαιδευτικοί, ωθούν τους μαθητές στην αποστήθιση και απομνημόνευση επιστημονικών
όρων και εννοιών και δεν εφαρμόζουν στην τάξη πρακτικά αυτά που διδάσκουν για να τα
εμπεδώνουν οι μαθητές καλύτερα. Άρα, τα παιδιά δέχονται έναν καταιγισμό πληροφοριών, λόγω του
ότι πιέζει ο χρόνος ολοκλήρωσης της ύλης, από τις οποίες οι περισσότερες τους είναι άχρηστες και
συνεπώς τις ξεχνούν. Με αυτόν τον τρόπο γίνονται παθητικοί δέκτες της γνώσης, δεν τους δίνεται η
δυνατότητα να καλλιεργήσουν την φαντασία και τις δεξιότητες τους, μειώνεται η αυτοπεποίθηση
τους και διαπιστώνεται μια απάθεια και αποστασιοποίηση από το σχολικό περιβάλλον.

Το φαινόμενο των παρανοήσεων μπορεί να αντιμετωπιστεί και το σχολείο να γίνει ένα περιβάλλον
μάθησης αποδεκτό από τους μαθητές έχοντας μαθητοκεντρικο σύστημα διδασκαλίας και όχι
δασκαλοκεντρικό. Δηλαδή, πρέπει να παρουσιάζουμε στα παιδιά πειράματα και μοντέλα που θα
έχουν ως στόχο την ενεργή συμμετοχή τους και ως αποτέλεσμα την καλύτερη αποτύπωση των νέων
δεδομένων και εννοιών που αναπαριστούμε. Αυτό επιτυγχάνεται χωρίζοντας τα σε ομάδες. Με την
μέθοδο αυτή τα παιδιά θα μπορέσουν να μοιράζονται τις απορίες τους, να μάθουν να ακούν με
προσοχή τον συνομιλητή τους, να διατυπώνουν ερωτήσεις και απαντήσεις τις οποίες δεν θα
φοβούνται να εκφράσουν, να ενθαρρύνουν ο ένας τον άλλον, να συνεργάζονται και να καλλιεργούν
την κριτική σκέψη και ικανότητα τους. Έπειτα, ο δάσκαλος πρέπει να δίνει πρωτοβουλίες στα παιδιά
ώστε να γνωρίζει τις αδυναμίες, τα κενά, τις ανάγκες που έχει κάθε μαθητής και να μπορεί να
οργανώνει το μάθημα καταλλήλως. Δεν είναι σωστό να μπαίνει σε μια τάξη μόνο και μόνο για να πει
δύο πράγματα για το μάθημα και να μην τον ενδιαφέρει κατά πόσο αφομοίωσαν οι μαθητές του αυτά
που ειπώθηκαν. Επίσης, ο ρόλος του δασκάλου πρέπει να είναι καθοδηγητικός, να σέβεται τους
μαθητές του και να τους ενθαρρύνει, να αφήνει να ακούγονται και λάθος απαντήσεις διότι έτσι οι
μαθητές επεξεργάζονται περισσότερο τις πληροφορίες και έπειτα αποτυπώνουν πιο εύκολα στη
μνήμη τους το σωστό και δεν το ξεχνούν. Στη συνέχεια, πρέπει το παιδί κατά τη διάρκεια της
σχολικής χρονιάς να κάνει εξάσκηση για να κατανοήσει περισσότερο τις νέες γνώσεις που δέχεται, να
καλλιεργήσει την μνήμη του και να αποκτήσει εμπειρία, γεγονός το οποίο απαιτεί χρόνο, επιμονή και
υπομονή. Ακόμα, πρέπει ο εκπαιδευτικός να στοχεύει στην δραστηριοποίηση του εκάστοτε μαθητή
μέσα από την οργάνωση εκπαιδευτικών επισκέψεων (όπως μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι), οι οποίες
θα δώσουν το έναυσμα στο παιδί να εφαρμόσει τις γνώσεις που έμαθε στο σχολείο και συνεπώς να
συνδέει αυτό που ήδη γνωρίζει με κάτι καινούριο. Τέλος, η συμβολή της τεχνολογίας όπως του
ηλεκτρονικού υπολογιστή θα κινήσει το ενδιαφέρον των μαθητών καθώς βάζει το μαθητή να ψάχνει
καινούριες πληροφορίες, να τις αξιολογεί, να βγάζει συμπεράσματα και να αλληλεπιδρά με τους
συμμαθητές του.