UNIVERSITY OF NICOSIA

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΛΕΥΚΩΣΙΑΣ

ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ
ΕΞ’ ΑΠΟΣΤΑΣΕΩΣ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
`ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ΑΓΩΓΗΣ΄

EDUG-529 Νοητική Υστέρηση

-
Αυτισμός
ΘΕΜΑ:<<ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ ΚΑΙ ΑΤΟΜΙΚΗ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΟ ΦΑΣΜΑ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ
ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ>>

Yπεύθυνος καθηγητής : Δρ Στασινός Δημήτριος

Διδάσκων Καθηγήτης :Στεφανία Φούσκα

ΜΙΧΑΛΟΓΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ
U194N0225

ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ
2019

Περιεχόμενα
Περιεχομενα.................................................................................................1

Εισαγωγή......................................................................................................2

Κλινικό προφίλ.............................................................................................3

Γνωστικές λειτουργίες και αντίληψη του

κόσμου..........................................................................................................3

`Ελλειμα στη κοινωνική

επικοινωνία..............................................................................................4-5

`Ελλειμα στη δημιουργική φαντασία και στο παιχνίδι........................... 6

Εμμονικές και στερεοτυπικές συμπεριφορές........................................7

Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις..................................................................7-8-9

Συμπέρασμα.................................................................................................9

Βιβλιογραφία............................................................................................10-
11

Εισαγωγή
Κατά την Happe o αυτισμός αποτελεί μια αναπτυξιακή διαταραχή η οποία συνοδεύει το άτομο
σε όλη του τη ζωή και αποτελεί σοβαρή διαταραχή επικοινωνίας, κοινωνικοποίησης, και
δημιουργικής φαντασίας ,η οποία ξεκινά από τη παιδική ηλικία αλλά δεν περιορίζεται σε αυτήν,
δεν προκαλείται από το γονεικό περιβάλλον και έχει τις ρίζες και καταβολές της σε
βιολογικούς παράγοντες.Η εν λόγω διαταραχή απαντάται σε όλα τα επίπεδα νοημοσύνης,
εντούτοις το άτομο παρουσιάζει γενικευμένες μαθησιακές δυσκολίες ενώ σε πολλές
περιπτώσεις και ξεχωριστές ικανότητες.(Happe 2003)

Αξιοσημείωτη είναι η έρευνα του Kanner σχετικά με τον αυτισμό στην οποία περιγράφει
ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά των ατόμων με αυτισμό.Αυτά τα άτομα συνήθως
παρουσιάζουν υπερβολική μοναχικότητα και τάση αποξένωσης ,αγχωτική εμμονή για
διατήρηση της ομοιότητας στο περιβάλλον,ασυνήθιστα υψηλή ικανότητα μνήμης
,καθυστερημένη ομιλία και ηχολαλία ,υπερευαισθησία σε ερεθίσματα που συνοδεύονται από
αντιδράσεις,επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές και δραστηριότητες αλλά καλές γνωστικές
δυνατότητες ως απόρροια υψηλής νοημοσύνης(Ηappe 2003)

Επίσης μια κατανοητή προσέγγιση της διαταραχής του αυτισμού αποτελεί η θεωρία του νου,η
οποία αναφέρει πως το άτομο καθώς μεγαλώνει αναπτύσσει νοητικές ικανότητες με τις οποίες
αντιλαμβανέται τόσο το περιβάλλον όσο και τα άτομα που αλληλεπιδρά κοινωνικά.Η
κατανόηση αυτή αφορά τη συμπεριφορά ,τις σκέψεις ,τις προθέσεις,τις στάσεις,και τα
συναισθήματα των άλλων ατόμων.Τα παιδία με αυτισμό όμως λόγω του νευρολογικού τους
ελλείμματος αδυνατόυν να κατανοήσουν τα παραπάνω με αποτέλεσμα να παρουσιάζουν
αναπτυξιακή ανεπάρκεια στη θεωρία του νου δηλαδή δεν έχουν κανονική ανάπτυξη στην
ικανότητα <<ανάγνωσης του νου>> των άλλων άτομων ώστε να μη κατανοούν πλήρως τα
άτομα γύρω τους και να μην επικοινωνούν με το συνήθη τρόπο.(Στασινός 2013)

Σε αυτή την εργασία αναφέρεται η περίπτωση ενός οικείου μου προσώπου με διαταραχή
αυτισμού με αναφορά των χαρακτηριστικών της ιδιαίτερης συμπεριφοράς του αλλά και του
τρόπου με τον οποίο η εξατομικευμένη παρέμβαση και η διδακτική προσέγγιση θα βελτιώσει
τη ζωή του στο καθημερινό συγκείμενο.

Κλινικό προφίλ
Ο Νικόλας είναι ένα αγόρι 8 ετών το οποίο διαγνώστηκε με διάχυτη αναπτυξιακή διαταραχή η
οποία ήδη από μικρή ηλικία άρχισε να κάνει την εμφάνιση της με σημάδια τα οποία οι γονείς
αρχικά αντιμετώπισαν ως εφήμερα. .Το παιδί δεν παρουσίασε κάποια επιπλοκή κατά τη
γέννηση πράγμα που δηλώνει πως η διαταραχή έχει γενετική προέλευση η οποία προκάλεσε το
νευρολογικό έλλειμμα .

Ο Νικόλας παρουσίασε κάποια συμπτώματα πριν τη συμπλήρωση των 12 μηνών στα οποία
προστέθηκαν περισσότερα ως την ηλικία των 2 ετών. Αυτά τα σημάδια αφορούσαν αρχικά τη
μερική απουσία χαμόγελου και εκφράσεων ευχαρίστησης ενώ επίσης τόσο οι αντιδράσεις του
στο άκουσμα του ονόματος του η σε ήχους ήταν μειωμένη σε συνάρτηση με την ηλικία
του.Κατά τη συμπλήρωση δώδεκα μηνών η <<ομιλία μωρού>> με τους διάφορους
χαρακτηριστικούς ήχους ήταν λιγότερο αναπτυγμένη, ενώ στους 16 μήνες μιλούσε λιγότερο
από τα συνηθισμένα παιδιά . Αργότερα όταν συμπλήρωσε 2 έτη δεν δημιουργούσε φράσεις με
δύο λέξεις οι οποίες περιλαμβάνουν μίμηση ή επανάληψη.Στα επόμενα χρόνια οι γονείς του τον
παρέπεμψαν σε λογοθεραπευτή με αποτέλεσμα να βελτιωθεί η λεκτική επικοινωνία του.

Γνωστικές λειτουργίες και αντίληψη του κόσμου.

Ο Νικόλας παρουσιάζει επαρκή ικανότητα στην αντίληψη του κόσμου και του περίγυρου του
ενω η ύπαρξη των ανθρώπων γύρω του δε τον αφήνει αδιάφορο. Φαίνεται πως οι εναλλαγές
στο περίβαλλον όπως το σχολείο ,το σπίτι η την αγορά σε μια πιθανή βόλτα του είναι
κατανοητή και αντιληπτή αν και μερικές φορές του δημιουργεί άγχος και αρνητικά
συναισθήματα.Επίσης φαίνεται να διακρίνει τη διαφορά μεταξύ των αντικειμένων και το τι
συμβολίζει το καθένα στο πλαίσιο ερμηνείας τους .Αυτό τον κάνει να ξεχωρίζει ένα άψυχο
αντικείμενο απο ένα ζωντανό ον.Ακόμη η ασαφής για αυτόν έννοια του χρόνου τον κάνει να
παρουσιάζει μειωμένη αντίληψη στις επιμέρους διακρίσεις αυτής της
έννοιας( ώρες,λεπτά,ημέρες,εβδομάδες ).Δείχνει πως κατανοεί το χρόνο μόνο μέσα από την
εκτέλεση δραστηριοτήτων που παρουσιάζουν αλληλουχία.Δηλαδή εκτελεί μια εντολή εφόσον
γνωρίζει ότι έχει ολοκληρώσει τη προηγούμενη.Η επικοινωνία με τους γονείς του είναι αρκετά
καλή καθώς το παιδί ανταποκρίνεται σε αρκετές υποδείξεις τους αν αυτές είναι
επαναλαμβανόμενες .

`Ελλειμμα στη Κοινωνική επικοινωνία

Ο Νικόλας είναι ένα παιδί που όταν τον αντικρίσεις φαίνεται ευγενικός και καλόψυχος ενώ η
έκφραση διστακτικότητας και συγκρατημένης ντροπής είναι έκδηλη στη στάση του και στο
βλέμμα.Οι άνθρωποί γύρω του δεν τον αφήνουν αδιάφορο ενώ φαίνεται πως παρουσιάζει
ενδιαφέρον για τα πολύ μικρά παιδιά ιδιαίτερα τα κοριτσάκια με τα οποία θέλει να
αλληλεπιδράσει κοινωνικά αλλά κάποιες φορές δυσκολεύται λόγω της προσέγγισης του.Δεν
δείχνει όμως να του τραβά τη προσοχή το τι κάνουν οι άνθρωποι τη συγκεκριμένη στιγμή ούτε
δείχνει να τον συγκινεί οποιαδήποτε δραστηριότητα που εκτελείται χωρίς τη συμμετοχή του.Ο
Νικόλας αποτελεί περίπτωση παιδιού το οποίο δεν έιναι παντελώς αδιάφορο αλλά επιδιώκει τη
προσέγγιση με ένα δικό του τρόπο.(Happe 2003)

Ο Νικόλας φαίνεται πως σε ότι αφορά τη σωματική επαφή αυτή φαντάζει απειλητική όταν
τον προσεγγίζει άτομο το οποίο δεν γνωρίζει .Φυσικά λόγω του αυτισμού το άγγιγμα του
φαντάζει κάτι ξένο και αντιδρά με φωνές ενώ η πολλές φορές η χαρακτηριστική αντίδραση
του είναι να σφίγγει το άτομο το οποίο τον αγγίζει ως αντίδραση φωνάζοντας
παράλληλα.Επίσης δεν θέλει ν τον παίρνουν αγκαλιά ακομή και αν τα άτομα είναι συγγενείς ή
γνωστοί. ( Szalavitz 2012).

Παρουσιάζει επίσης μεγάλη ευαισθησία όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με περιβάλλον στο

οποίο υπάρχει μεγάλη ηχητική ένταση και κυρίως με ανθρώπους που μπορεί εκείνη τη στιγμή
να μαλώνουν ή να φωνάζουν από πόνο ή χαρά. Πολλές φορές δε κατανοεί τα συναισθήματα
των ανθρώπων και αυτό προκαλεί αντιδράσεις που δε σχετίζονται με αυτό που βιώνουν τα
άτομα γύρω του.Μπορεί μερικές φορές ίσως να γελάσει στο κλάμα ενός παιδιού η να μην
αντιδράσει καθόλου.(Karin Gonzalez χ.χ).Ακόμη μια κατάσταση που του δημιουργεί αρνητικά
συναισθήματα λόγω της αναμονής είναι όταν βρίσκεται σε χώρο όπου πρέπει να περιμένει τη
σειρά του ,για παράδειγμα όταν πηγαίνει σε καταστήματα με τη μητέρα του ή εκτελεί κάποιο
παιχνίδι στο σχολείο με σειρά προτεραιότητας στο πλαίσιο μίας δραστηριότητας.Η υπομονή
του εξαντλείται μετά από αρκετά λεπτά αναμονής και αυτό του προκαλεί εκνευρισμό τον οποίο
όμως δεν συνέχιζει να εκδηλώνει μετά το τέλος της αναμονής.Συνήθως του λένε πως ο χρόνος
αναμονής θα συνοδευτεί από μια αλλαγή περιβάλλοντος η δραστηριότης όταν για παράδειγμα
είναι στο σχολείο.( Shamlian&Cavanaugh, 2018)

Παρότι η επικοινωνία με άτομα του κύκλου του παρουσιάζει λίγοτερα προβλήματα σε

σχέση με άγνωστα η λιγότερο γνωστά, εντούτοις φαίνεται πως δυσκολεύεται να δείξει σε αυτά
αν νιώθει σωματικό πόνο η ανακούφιση με συνέπεια οποιαδήποτε προσπάθεια αναγνώρισης
αυτών των συναισθημάτων να είναι πολλές φορές μη εφικτή.(Deweerdt 2015)

Σε ότι αφορά τη λεκτική του επικοινωνία το παιδί επικοινωνεί με τους γύρω του αλλά πολλές
φορές ή δε κατανοεί εξολοκλήρου αυτά που του λέει ο συνομιλητής ,ή τη στιγμή που μιλάει
έχοντας ολοκληρώσει μια λογική πρόταση τη συνοδεύει με λέξεις η φράσεις οι οποίες δε
βγάζουν νόημα και παρουσιάζονται με μικρότερη η μεγαλύτερη ηχητική ένταση .Επίσης όταν
ζητάει κάτι από άτομο της οικογενείας του πολλές φορές δε το πράττει εξαρχής σωστά αλλά
μετά από παρότρυνση των γονέων του επαναλαμβάνει την επιθυμία διατυπώνοντας τη
σωστά.Κατί παρόμοιο γίνεται σε περίπτωση που ο συνομιλητής θέσει ένα ερώτημα στο παιδί
.Το παιδί καθυστερεί να απαντήσει και συνηθίζει να απαντά μετά από επανάληψη του
ερωτήματος.Κάποιες από τις απαντήσεις του είναι επίσης λανθασμένες με μια σειρά λέξεων
που λόγω μη κατανόησης του ερωτήματος δεν αφορούν το θέμα της ερώτησης.
(Rahman&Ferdous&Ahmed&Anwar 2019)

Κατά τη λεκτική επικοινωνία αποφεύγει την οπτική επαφή τόσο κατά τη διάρκεια της όσο και
πριν την έναρξη της ενώ ο ίδιος δε ξεκινά ποτέ μια συζήτηση αν δε του απευθύνουν το λόγο
ενώ όταν προσεγγίζει μικρά παιδιά το κάνει μη λεκτικά.Η συνήθης χειραψία είναι απούσα στην
επικοινωνία του και λίγες φορές τον τρομάζει όταν τη κάνει κάποιος άλλος. To λεξιλόγιο του σε
συνάρτηση με την ηλικία του είναι σχετικά φτωχό αλλά όχι σε μεγάλο βαθμό(Happe 2003)

O Νικόλας σε αντιδιαστολή με άλλα άτομα που παρουσιάζουν διαταραχή αυτισμού φαίνεται

πως κατανοεί και ενδιαφέρεται για το χιούμορ και αυτό είναι εμφανές στις αντιδράσεις χαράς
όταν κάποιος κάνει χιούμορ μπροστά του.(Hollow 2019)

`Ελλειμα στη δημιουργική φαντασία και στο παιχνίδι

Ο Νικόλας γενικότερα μπορεί να συμμετέχει σε ένα παιχνίδι στο οποίο θα δοθούν κάποιοι ρόλοι
που προυποθέτουν υποκριτική ικανότητα αλλά δεν είναι δυνατόν να το ξεκινήσει ο
ίδιος.Μπορεί να συμμετέχει αλλά δε μπορεί να το δομήσει απλώς ακολουθεί μη
αυθόρμητα.Ενώ άλλα παιδία θεωρούν ότι ένα φρούτο είναι μια μπάλα η μια μπανάνα είναι ένα
τηλέφωνο ή επίσης μια σειρά αντικειμένων συνθέτουν ένα παιχνίδι με συγκεκριμένο σενάριο ο
Νικόλας δε μπορεί να σκεφτεί μόνος του ότι ένα αντικείμενο μπορεί να παρουσιαστεί ως κάτι
άλλο μέσα από την ανθρώπινη φαντασία.(Mastrangelo 2009)
 Εμμονικές και στερεοτυπικές συμπεριφορές
Ο Νικόλας γενικά παρουσιάζει αρκετές εμμονικές συμπεριφορές που σχετίζονται με το χώρο
και τα αντικείμενα.Κυρίως έχει μεγάλη αδυναμία σε μικρά αυτοκίνητα με τα οποία τοποθετεί
στο δωμάτιο του σε συγκεκριμένο σημείο με μία σειρά που δεν αλλάζει ποτέ.Επίσης η
γενικότερη αταξία στο χώρο και ειδικά η μετακίνηση αντικειμένων εντός αυτού μπορεί να του
προκαλέσει εκνευρισμό και στρές , δεν οδηγεί όμως σε σοβαρά ξεσπάσματα πέρα από την
εκδήλωση αρνητικών συναισθημάτων.Σχετικά με την αφή των ρούχων που ο ίδιος φορά θέλει
να μην είναι μάλλινα και το χρώμα τους να μην είναι πολύ έντονο όπως αυτά που φωσφορίζουν.
(``Obsessions, repetitive behaviour and routines΄΄, 2016)

Εκπαιδευτικές παρεμβάσεις
Σύμφωνα με τα ατομικά χαρακτηριστικά του Νικόλα μπορεί να πραγματοποιηθεί μια
εκπαιδευτική παρέμβαση που θα περιλαμβάνει μια σειρά μεθόδων για τη βελτίωση των
δεξιοτήτων σε διάφορους τομείς της καθημερινότητας.

Στο τομέα της αντίληψης των συναισθημάτων άλλων ατόμων μπορεί να γίνει χρήση της
τεχνολογίας και συγκεκριμένα ενός video game που ονομάζεται ALTRIRAS.To παιχνίδι αυτό
μέσα από μια σειρά δραστηριοτήτων που σχετίζεται με τα συναισθήματα δίνει τη δυνατότητα
καλύτερης κατανόησης των τεσσάρων βασικών συναισθημάτων της χαράς,της λύπης,θυμού και
έκπληξης τα οποία αποτελούν τη βάση για τη κατανόηση πιο σύνθετων συναισθημάτων.(Arya
2019)

Σε ότι αφορά τις κοινωνικές δεξιότητες το πρόγραμμα TEACHH(Treatment and Education of

Autisitc and related Communication-Handicapped Children) συμβάλλει στη βελτίωση της
κοινωνικής αλληλεπίδρασης . Αποτελεί μια τεχνική μέθοδο που βασίζεται στην οπτική
επεξεργασία,στην οργάνωση της φυσικής δομής του χώρου και στη παροχή πληροφοριών
σχετικές με τις δεξιότητες που στοχεύουμε.Υπάρχουν 5 περιοχές οι οποίοι είναι αυστηρά
δομημένες ωστέ το παιδί να νιώσει την απαραίτητη οικειότητα και να μπορέσει έτσι να
δραστηριοποιηθεί ελεύθερα και χωρίς αντίδρασεις ωστέ να αποκομίσει ποικίλα οφέλη .Στους
χώρους αυτούς υπάρχει τάξη και οπτική σαφήνεια ωστέ η να μην αποσπούν τα αντικείμενα τη
προσοχή και να μη προκαλεί η θέση τους αρνητικά συναισθήματα .Οι περιοχές αυτές
χωρίζονται ανάλογα με τη δραστηριότητα και αφορούν την ενημέρωση για τις δραστηριότητες,
την αυτόνομη εργασία, την ομαδική δραστηριότητα ,τη ψυχαγωγία και τη διδασκαλία ένα προς
ένα.(Ποιές εκπαιδευτικές μέθοδοι βοηθούν τους ανθρώπους με αυτισμό χ.χ)

Επίσης άλλη μια μέθοδος που βοηθά σε προβλήματα συμπεριφοράς αποτελεί το

ΑΒΑ(Εφαρμοσμένη Ανάλυση Συμπεριφοράς) το οποίο χρησιμοποιεί τις υπάρχουσες δεξιότητες
για τη βελτίωση μιας συμπεριφοράς.Ο εκπαιδευτικός καταγράφει τη προβληματική
συμεριφορά και εργάζεται να ενισχύσει η να εξαλείψει αυτή τη συμπεριφορά.Αυτή η μέθοδος
βοηθά τα άτομα με αυτισμό να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή.(Ποιές εκπαιδευτικές μέθοδοι
βοηθούν τους ανθρώπους με αυτισμό χ.χ)

Ακόμη μία μέθοδος που μπορεί να εφαρμοστεί για την ανάπτυξη των κοινωνικών δεξιοτήτων
του Νικόλα είναι οι κοινωνικές ιστορίες. Η μέθοδος είναι ουσιαστικά μια πρόβα των
καθημερινών κοινωνικών καταστάσεων και των συναφών πληροφορίων μέσα απ’ο τα μάτια
ενός παιδιού. Βοηθά το παιδί να προσαρμοστεί καλύτερα στις διάφορες αλλαγές ρουτίνας αλλά
και να κατανοήσει καλύτερα τις κοινωνικές σχέσεις.Τα αποτελέσματα που παρατηρήθηκαν σε
αλλαγές συμπεριφοράς και ανάπτυξης δεξιοτήτων επικοινωνίας δείχνουν οτι αυτή η μέθοδος
συμβάλλει ουσιαστικά στη βελτίωσης της καθημερινής κοινωνικής ζωής τους.(Ποιές
εκπαιδευτικές μέθοδοι βοηθούν τους ανθρώπους με αυτισμό χ.χ)

Μια πολύ σημαντική μέθοδος είναι αυτή στο τομέα της κοινωνική αλληλεπίδρασης στο
συμπεριληπτικό σχολείο αποτελεί ο κύκλος των φίλων.Αυτή η μέθοδος αποτελείται από 6-8
εθελοντές συνομίληκους από την ίδια τάξη έναν ενήλικα και το παιδί στο οποίο εστιάζεται η
προσπάθεια.Η κύκλος πραγματοποιεί 8-15 συνεδρίες .Αυτή η μέθοδος βοηθά τα παιδία να
αντιμετωπίσουν τις κοινωνικές τους ανεπάρκειες και να βελτιώσουν τις δεξιότητες επικοινωνίας
.Δεν έχει ως στόχο τη σύναψη φιλικών σχέσεων αλλά αυτό είναι κάτι που προκύπτει πολλές
φορές μέσω της συνεχούς επικοινωνίας.(Λάμπρου χ.χ)

Πολύ καθοριστική είναι και η παρέμβαση της αισθητηριακής ολοκλήρωσης η οποία

επιτυγχάνεται μέσω της παρέμβασης ΑSI.Στο πλαίσιο αυτής της θεραπείας το παιδί λαμβάνει
ποικίλα αισθητηριακά ερεθίσματα που στοχεύουν στη βελτίωση της επεξεργασίας των
ερεθισμάτων μέσω των αισθήσεων με σκοπό το παιδί να έχει πιο ομαλή συμπεριφορά σε
διάφορα ερεθίσματα ενώ θα αναπτύσσει μεγαλύτερη ικανότητα στη μάθηση.Στη περίπτωση
του Νικόλα το άγγιγμα και η επαφή με άλλα άτομα θα αποτελούν σε μικρότερο βαθμό
ερεθίσματα των αισθήσεων που προκαλούν αντιδράσεις όπως επίσης και οι δυνατοί ήχοι σε ένα
χώρο.(Σαμψωνίδου 2015)

Σε ότι αφορά το άγχος τη λεκτική επικοινωνία τη κοινωνικοποίηση και τη συμπεριφορά ,η

μουσικοθεραπεία αποτελεί μέθοδο με σημαντικές πιθανότητες μεγάλης βελτίωσης.Συνήθως η
κλασσική μουσική εφαρμόζεται σε πολλές συνεδρίες που διαρκούν μήνες.Το παιδί με
διαταραχή αυτιστικού φάσματος ανταποκρίνεται ευχάριστα στη μουσική κάτι που λειτουργεί ως
ψυχοθεράπεια καθώς ηρεμεί το άτομο και το βοηθά να συγκεντρώσει το μυαλό του σε μία
αίσθηση που του προσφέρει γαλήνη.Θεωρεί τη μουσική διασκέδαση και ακούσια έτσι
ακολουθεί μια θεραπεία με πολλά οφέλη.(Χατζηευτυχίου χ.χ)Τέλος η συμβολή της θεραπείας
ωε μέσο αντιμετώπισης του ελλείματος στη δημιουργική φαντασία στο παιχνίδι αλλά και στην
επεξεργασία ακουστικών ερεθισμάτων είναι σημαντική.( Μουσικοθεραπεία και Αυτισμός2016)

Συμπέρασμα
Είναι γενικά αποδεκτό πως η Ειδική Αγωγή και το συμπεριληπτικό σχολείο αποτελεί το μόνο
μέσο ώστε τα παιδιά με διαταραχή του φάσματος του αυτισμού να ενταχθούν με βάση τη
σοβαρότητα του ελλείματος τόσο στο σχολείο ως προτύπωμα της κοινωνίας όσο και στη
κοινωνία.Η διαταραχή αυτή είναι μια κατάσταση για το άτομο που το κάνει να αντιλαμβάνεται
τον κόσμο με μια οπτική κατά την οποία τα άτομα ,τα αντικείμενα και γενικότερα το κάθε
περιβάλλον που περιέχει ερεθίσματα είναι δυσνόητα και παράξενα.Αυτή η κατάσταση
συνοδεύει δυστυχώς το άτομο σε όλη του τη ζωή αλλά τα περιθώρια βελτίωσης της καθημερινή
ζωής είναι μεγάλα.Δεν είναι τυχαία η πρόοδος ατόμων με διαταραχή αυτιστικού φάσματος που
έχουν γονείς με εκπαιδευτικές ικανότητες,αλλά αποτελεί απόδειξη οτι η πρώιμη διάγνωση και
παρέμβαση καθορίζει και το βαθμό του μελλοντικού ελλείματος τόσο στη κοινωνική
αλληλεπιδρασή και επικοινωνιά αλλα και στη συμπεριφορά. Η μείωση του βαθμού του
ελλείματος σε συναρτήση της ηλικίας αποτελεί θεμέλιο για τη μελλοντική εξέλιξη του παιδιού.
Η αποδοχή και η παρέμβαση καθορίζουν το βαθμό βελτίωσης αυτής της κατάστασης.Σε ότι
αφορά τη παρέμβαση η παρουσία ειδικού εκπαιδευτικού προσωπικού για την αναγνώριση των
ατομικών χαρακτηριστικών είναι εξίσου σημαντική.Ο εκπαιδευτικός προσαρμόζεται στο
κλινικό προφίλ του παιδιού και προσπαθεί να συνδράμει στην ανάπτυξη πληθώρας χρήσιμων
δεξιοτήτων για το καθημερινό συγκείμενο. Η πληθώρα παρεμβάσεων που έχουν αναπτυχθεί
όλα αυτά τα χρόνια συμβάλλουν τα μέγιστα στην ολοκλήρωση της προσπάθειας μέσα από την
υιοθέτηση ποικίλων μεθόδων και τεχνικών.
 Βιβλιογραφικές Αναφορές
Arya,A.(2019).ALTRIRAS: A Computer Game for Training Children with Autism Spectrum
Disorder in the Recognition of Basic Emotions.International Journal of Computer Games
Technology Volume 2019, Article ID 4384896, 16 pages.https://doi.org/10.1155/2019/4384896

Deweerdt,S.(2015).Dismantling autism's house of pain.Ανακτήθηκε 13 Δεκεμβρίου, 2019, από

https://www.spectrumnews.org/features/deep-dive/unseen-agony-dismantling-autisms-house-of-
pain/
Happe, F. (2003). Αυτισμός - Σύγχρονη Ψυχολογική θεώρηση . Αθήνα : Gutenberg.

Ηοllow,M,C.(2019).What’s So Funny About Autism?.Ανακτήθηκε 13 Δεκεμβρίου, 2019, από

https://www.nytimes.com/2019/06/18/well/mind/autism-spectrum-humor-comedy.html

Κarin,G.(2019).Sound Sensitivity & Autism. Ανακτήθηκε 13 Δεκεμβρίου, 2019,

απόhttps://study.com/academy/lesson/sound-sensitivity-autism.html

Λάμπρου,Α.(2019).Ο κύκλος των φίλων :Μια προσέγγιση βασισμένη σε συνομιλήκους

-Προγραμμα παρέμβασης σε παιδί με αυτισμό.Ανακτήθηκε 12 Δεκεμβρίου ,2019, από
https://blogs.sch.gr/symnip54/files/2013/10/o-kyklos-tvn-filvn.pdf

Mastralengo,S.(2019).Play and the Child With Autism Spectrum Disorder: From Possibilities to
Practice. Aνακτήθηκε 12 Δεκεμβρίου, 2019, από
https://www.researchgate.net/publication/232525127_Play_and_the_Child_With_Autism_Spect
rum_Disorder_From_Possibilities_to_Practice

Μουσικοθεραπεία και Αυτισμός(2016). Ανακτήθηκε 12 Δεκεμβρίου ,2019, από

http://www.musicgarden.gr/musictherapy-for-autistic-children.html

Obsessions,repetitivebehaviourandroutines(2016,Οκτωβρίου11)https://www.autism.org.uk/abou
t/behaviour/obsessions-repetitive-routines.aspx

Ποιές εκπαιδευτικές μέθοδοι βοηθούν τους ανθρώπους με αυτισμό (χ.η)Ανακτήθηκε από

http://www.nimazois.org/scientific_approaches/%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B5%CF
%82-%CE%B5%CE%BA%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B5%CF%85%CF
%84%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%BC%CE%AD%CE%B8%CE%BF%CE
%B4%CE%BF%CE%B9-%CE%B2%CE%BF%CE%B7%CE%B8%CE%BF%CF%8D%CE
%BD/
Rahman, M.& Ferdous, S.& Ishtiaque, A, S. & Anwar, A. (2011). "Speech development of
autistic children by interactive computer games", Interactive Technology and Smart Education,
Vol. 8 No. 4, pp. 208-223. https://doi.org/10.1108/17415651111189450

Σαμψωνίδου,Α.(2015)Παρέμβαση στον Αυτισμό μέσω της Αισθητηριακής Ολοκλήρωσης -

Πρακτικές Εφαρμογές. Aνακτήθηκε 12 Δεκεμβρίου, 2019, από http://eid-ap-varnavas-
amm.schools.ac.cy/data/uploads/seminaria/autism/paremvasi%20ston%20autismo%20meso
%20tis%20aisthitiriakis%20olokl.pdf

Στασινός, Δ. (2013). Η Ειδική Εκπαίδευση 2020. Για μια Συμπεριληπτική ή Ολική

Εκπαίδευσηστο Νέο - Ψηφιακό Σχολείο με Ψηφιακούς Πρωταθλητές. Αθήνα: Παπαζήση

Szalavitz,M.(2019).Understanding Why Autistic People May Reject Social Touch.Ανακτήθηκε

12 Δεκεμβρίου, 2019 από http://healthland.time.com/2012/03/19/understanding-why-autistic-
people-may-reject-social-touch/

Shamlian,K.&Cavanaugh,B.(2019)Autism and teaching patience: Parents seek

advice.Aνακτήθηκε 12 Δεκεμβρίου, 2019, από https://www.autismspeaks.org/expert-
opinion/autism-and-teaching-patience-parents-seek-advice

Χατζηευτυχίου,Α.(2019).Μουσικοθεραπεία για παιδιά με αυτισμό. Aνακτήθηκε 12

Δεκεμβρίου ,2019,από https://www.paidiatros.com/paidi/psychologia/music-therapy-autism