ΤΜΗΜΑ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Εξ αποστάσεως

Κατεύθυνση: Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση

EDUG-521 (Ακροατήριο 54) Ειδική Εκπαίδευση: Έρευνες και Σύγχρονες Τάσεις

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗ : ΣΤΑΣΙΝΌΣ ΔΗΜΉΤΡΗΣ

ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ: ΔΡ. ΜΑΡΊΑ – ΙΩΆΝΝΑ ΑΡΓΥΡΟΠΟΎΛΟΥ

DYSLEXIA FRIENDLY SCHOOLS.

ΖΑΡΚΑΔΟΥΛΑ ΑΝΔΡΙΑΝΑ U184N3358

Αθήνα, 2018

1
 Περιεχόμενα

Πρόλογος..................................................................................................................................3-4

Α. Δυσλεξία .............................................................................................................................. 4

Α.1 Χαρακτηριστικά δυσλεξίας .............................................................................................4-5

Α.2 Αντιμετώπιση της δυσλεξίας ...........................................................................................5-6

Β. Σχολεία φιλικά διακείμενα στη δυσλεξία .........................................................................6-7

Β.1 Διδακτικές μέθοδοι...........................................................................................................7-8

Επίλογος…… ............................................................................................................................ 8

Βιβλιογραφία ............................................................................................................................ 9

2
 ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Η παρούσα εργασία αποσκοπεί , αρχικά, στο να μελετήσει την δυσλεξία ως δυσκολία μάθησης,

τα στοιχεία αναγνώρισης της , αλλά και τους τρόπους αντιμετώπισής της. Τα τελευταία χρόνια ,

όλο και πιο συχνά ακούμε για μαθητές που παρουσιάζουν διάφορες μαθησιακές δυσκολίες , αλλά

και εκπαιδευτικούς ή γονείς που αναρωτιούνται πως μπορούνε να βοηθήσουν ή να παρέμβουν

οργανωμένα, ώστε τα παιδιά αυτά να ενταθούν ομαλά στην σχολική κοινότητα και να αυξήσουν

την σχολική τους επίδοση. Βασικό ζήτημα είναι ,λοιπόν, πως εκπαιδευτικοί και γονείς

αναγνωρίζουν την δυσλεξία και κυρίως πως ο εκπαιδευτικός διαφοροποιεί την διδασκαλία, ώστε να

μπορέσει ο μαθητής να ανταπεξέλθει.

Προς αυτή την κατεύθυνση, υπάρχουν παραδείγματα και τρόποι διδασκαλία που μπορούν να

υιοθετηθούν ,για να μπορέσει ο μαθητής να αντιμετωπίσει την δυσκολία. Χαρακτηριστικό

παράδειγμα είναι τα φιλικά προσκείμενα στην δυσλεξία σχολεία ,όπως οργανώθηκαν στην

Βρετανία.

Όμως για να κατανοήσουμε την δυσλεξία, θα πρέπει αρχικά να κατανοήσουμε τι σημαίνει

δυσκολία μάθησης ή μαθησιακή δυσκολία. Ο όρος αυτός είναι ίσως η πιο διαδεδομένη λεκτική

φόρμουλα που χρησιμοποιείται στα εκπαιδευτικά δρώμενα για να δηλώσει σοβαρές ή και τις

ειδικές δυσκολίες που εμφανίζει ένας αριθμός μαθητών στην απόκτηση βασικών σχολικών

γνώσεων ή δεξιοτήτων γραμματισμού. ( ΣΤΑΣΙΝΟΣ,2016:287) Βασικό κριτήριο για την

αναγνώριση των δυσκολιών αυτών είναι :

• Να υπάρχει βασική ασυμφωνία μεταξύ ή αναντιστοιχία- δυσαρμονία μεταξύ και της δυνάμει

και της πραγματικής επίδοσης του παιδιού στο σχολείο.( Κριτήριο ενδοατομικής ασυμφωνίας)

• Οι δυσκολίες μάθησης να μην αποδίδονται σε άλλα γνώριμα ελλείμματα όπως αισθητηριακές

ανεπάρκειες ( τύφλωση, απώλεια, όραση-κώφωση, απώλεια ακοής) νοητική υστέρηση ή

συναισθηματικές διαταραχές ή έλλειψη ευκαιριών για μάθηση.(Κριτήριο αποκλεισμού)

3
• Ο βαθμός σοβαρότητας των οικείων δυσκολιών να απαιτεί παροχή ειδικών εκπαιδευτικών

υπηρεσιών προκειμένου να πετύχει το παιδί στο σχολείο.(Κριτήριο παροχής ειδικής παροχής

εκπαίδευσης) ( Στασινός :288)

Στην ομάδα των δυσκολιών μάθησης εντάσσονται και οι μαθητές που εμφανίζουν σοβαρές

δυσκολίες μάθησης ή ειδικές δυσκολίες μάθησης, στις οποίες ανήκει και η δυσλεξία (Στασινός,

2013).

Α.ΔΥΣΛΕΞΙΑ

Ο όρος «Δυσλεξία» αναφέρεται σε μια ομάδα ειδικών μαθησιακών δυσκολιών που έχει ως

κύριο διακριτικό χαρακτηριστικό τις ιδιαιτερότητες στην επεξεργασία της γλώσσας και,πιο

συγκεκριμένα, τις δυσκολίες στην μετάφραση της γλώσσας σε σκέψη( κατά τη ακρόαση και την

ανάγνωση ) και της σκέψης σε γλώσσα ( κατά την γραφή και την ομιλία).(ΤΡΙΓΚΑ

-ΜΕΡΤΙΚΑ,2010:87) Η σοβαρότητα μπορεί να διαφέρει σε κάθε άτομο αλλά μπορεί να επηρεάσει

την ευχέρεια ανάγνωσης, την αποκωδικοποίηση, την κατανόηση της ανάγνωσης, την ανάκληση,

την γραφή , την ορθογραφία και μερικές φορές την ομιλία και μπορεί να υπάρξει μαζί με άλλες

σχετικές.( ΗΛΙΟΠΟΥΛΟΥ,2018:48)

Πιο συγκεκριμένα , τα παιδιά με ειδικές μαθησιακές δυσκολίες – δυσλεξία παρουσιάζουν

δυσκολίες που έγκειται σε μια στενή ζώνη γνωστικών ικανοτήτων – δεξιοτήτων χωρίς να

εξαπλώνεται σε όλο το κομμάτι της ανθρώπινης νόησης . Έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχει

έλλειμμα στην φωνολογική επεξεργασία.( Αναστασίου 1998).Τα στοιχεία που συνθέτουν την

δυσλεξία και η σωρεία των ορισμών που δόθηκαν κατά καιρούς , συνθέτουν μια πολυσύνθετη

έννοια , όπου η φύση της , ο εντοπισμός και η αντιμετώπιση της παραμένει υπό συζήτηση, όμως

μπορούμε να ορίζουμε τα χαρακτηριστικά της.

Α.1 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ .

Τα χαρακτηριστικά που συγκροτούν το προφίλ των μαθητών με δυσλεξία είναι όπως τα ορίζει

ο Τhomson 1991 τα εξής:

4
1. Ένα ανεξήγητο χάσμα μεταξύ ικανοτήτων χρήσης του γραπτού λόγου και της γενικής

νοημοσύνης

2. Προσθαφαιρέσεις και αντιστροφές γραμμάτων , συλλαβών και λέξεων κατά την αναγνώριση

και την γραφή.

3. Σύγχυση γραμμάτων που μοιάζουν ακουστικά ή οπτικά κατά την ανάγνωση ή την γραφή.

4. Δυσκολία στην έκφραση ιδεών σε γραπτή μορφή.

5. Δυσκολίες με τον προσανατολισμό στον χώρο ( π.χ σύγχυση του αριστερά / δεξιά)

6. Αδύναμη βραχυπρόθεσμη μνήμη και μνήμη ακολουθιών

7. δυσκολία στην προφορική επανάληψη πολυσύλλαβων λέξεων.

Η ειδική αναπτυξιακή δυσλεξία είναι μια ειδική αδυναμία εκμάθησης της ανάγνωσης με

συνέπειες και στην γραφή , ενώ ο μαθητής έχει σχετικά καλή ή πάνω από τον μέσο όρο

νοημοσύνη. Πολλά και επίμονα λάθη εντοπίζονται στην ανάγνωση και τη γραφή. Κάποια από τα

πιο χαρακτηριστικά λάθη του μαθητή εντοπίζονται :σε γράμματα(πχ. αναγραμματισμοί), σε

συλλαβές( πχ πρόσθεση συλλαβών που δεν υπάρχουν), σε λέξεις (πχ. αντικατάσταση λέξεων), σε

γραμματικούς τύπους και στην ανάγνωση που είναι διακοπτόμενη. ( Τρίγκα- Μετρίκα).

Η δυσλεξία είναι σοβαρή διαταραχή της μάθησης που έχει αποδειχτεί επίμονη και ανθεκτική

στον χρόνο. Αυτό σημαίνει ότι χρειάζεται να γίνει έγκαιρα η διάγνωσή της και απαιτεί

προγραμματισμένη και συστηματική προσπάθεια από τη μεριά των εκπαιδευτικών για την

αντιμετώπισή της. Με αυτές τις προϋποθέσεις η δυσλεξία μπορεί να είναι αναστρέψιμη ή να

βελτιωθεί σημαντικά (Στασινός, 2016).

Α.2 ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΔΥΣΛΕΞΙΑΣ.

Η αντιμετώπιση των μαθησιακών δυσκολιών, συνεπώς και της δυσλεξίας είναι ένα μεγάλο και

ιδιαίτερα σημαντικό θέμα ,ακόμα και στις περιπτώσεις που μία δυσκολία δεν εξαφανίζεται, έχει

αποδεχτεί ότι εάν δοθούν οι κατάλληλες εκπαιδευτικές ευκαιρίες , μειώνονται οι αρνητικές

επιπτώσεις του προβλήματος στην ακαδημαϊκή και γενικότερη εξέλιξη του ατόμου.( Σακκάς,

2002).

5
 Η αντιμετώπιση και η θεραπευτική παρέμβαση ,επειδή πρόκειται για ειδικές

αναπτυξιακές ανάγκες και στην διάγνωση μπορούν να εμπλέκονται διάφοροι επιστημονικοί κλάδοι

πχ γιατροί, ψυχολόγοι, εκπαιδευτικοί κτλ ,έχει διαφορετικούς τρόπους και μεθόδους παρέμβασης .

Εμείς θα σταθούμε στην διάγνωση και την παρέμβαση στο σχολείο και στον ρόλο του

εκπαιδευτικού.

Η κατάρτιση και η εφαρμογή κατάλληλων προγραμμάτων παρέμβασης στην τάξη για την

αποτελεσματική αντιμετώπιση παιδιών με παρόμοιες δυσκολίες δεν συνιστούν εύκολο εγχείρημα.

(Στασινός, 2016). Όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς στην εκπαίδευση χρειάζεται με διαγνωστικά

γλωσσικά τέστ να εξακριβώνουν ή να επιβεβαιώνουν εγκαίρως το πρόβλημα.

Είναι αναγκαίο να υπάρχουν από το εξειδικευμένο προσωπικό απτές οδηγίες , αυστηρά δομημένα

διδακτικά πλάνα δράσης και κατάλληλες στρατηγικές παρέμβασης που θα εφαρμόζονται έξυπνα

σε ένα σχολικό περιβάλλον φιλικά διακείμενο προς την δυσλεξία, εφαρμόζοντας μεθόδους κατά τα

φιλικά προσκείμενα σχολεία που οργανώθηκαν στην Βρετανία.

Β. ΣΧΟΛΕΙΑ ΦΙΛΙΚΑ ΔΙΑΚΕΊΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΔΥΣΛΕΞΙΑ

Τα φιλικά διακείμενα στη δυσλεξία σχολεία (Dyslexia friendly schools) είναι ένας

εξειδικευμένος τύπος συμπεριληπτικού σχολείου. Η ιδέα του μοντέλου έχει τις ρίζες του στο δόγμα

ένα σχολείο για όλους και στην ουσία αποτελεί την εφαρμογή του αποκλειστικά στο πεδίο της

δυσλεξίας (Norwich, Brahm; Griffiths, Carol; Burden, Robert 2005).

Η πολιτική των σχολείων αυτών βασίζεται στην αρχή ότι παιδιά και νέοι με δυσλεξία η

δυσπραγία χρειάζεται να διδάσκονται σε κανονικό σχολείο και να συνεργάζονται ώστε να πετύχουν

τον στόχο τους. Οι φιλικά διακείμενες μέθοδοι είναι βοηθητικές και για τα παιδιά χωρίς δυσλεξία ή

δυσκολίες μάθησης , γιατί η καλύτερη μέθοδος είναι να διδάσκονται όλοι οι μαθητές ,σαν να είχαν

δυσλεξία , αφού έτσι μπορούν να έχουν καλύτερη προσαρμογή και συγκέντρωση. British Dyslexia

Association. (2012).

6
 Στα φιλικά διακείμενα προς τη δυσλεξία σχολεία επωφελούνται όλοι οι μαθητές ασχέτως αν

αντιμετωπίζουν μαθησιακές δυσκολίες ή όχι. Έτσι, όλοι οι μαθητές επιτυγχάνουν καλύτερη πρόοδο,

αναπτύσσουν τις ικανότητες τους, αυξάνουν την αυτοεκτίμηση και την αυτοπεποίθηση τους και

αποκτούν καλύτερη συναισθηματική νοημοσύνη (British Dyslexia Association, 2012).

Τα φιλικά διακείμενα στη δυσλεξία σχολεία θεωρούνται αποτελεσματικά σχολεία γιατί

συλλέγουν και χρησιμοποιούν τις καλύτερες πρακτικές προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους

που θέτουν (British Dyslexia Association, 2015). Οι πρακτικές αυτές παρέχουν συμβουλές σχετικά

με την κατάλληλη διευθέτηση του χώρου, τις πρακτικές της διδασκαλίας και τον τρόπο

αξιολόγησης των μαθητών (British Dyslexia Association, 2012). Βασικότερες παιδαγωγικές

μέθοδοι που αξιοποιούνται στα φιλικά προσκείμενα στην δυσλεξία σχολεία είναι τόσο η

διαφοροποίηση του αναλυτικού προγράμματος και η προσαρμογή του στην εκπαιδευτικές ανάγκες

του κάθε μαθητή όσο και η πολυαισθητηριακή μέθοδος.

Β.1 ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Ως διαφοροποιημένη διδασκαλία ορίζεται η «διδακτική προσέγγιση βάση της οποίας οι

εκπαιδευτικοί δίνουν προτεραιότητα στα ενδιαφέροντα , την ετοιμότητα και το μαθησιακό προφίλ

κάθε μαθητή μικρών ομάδων μαθητών και βάση αυτών οργανώνουν προγράμματα, επιλέγουν

διδακτικές μεθοδολογίες , στρατηγικές και διδακτικά μέσα και προγραμματίζουν τις

δραστηριότητες τους». Για να πετύχει αυτό ο εκπαιδευτικός οφείλει να παρατηρεί και να αξιολογεί

τα παιδιά προκειμένου να διαγνώσει το μαθησιακό τους προφίλ, τις δυνατότητες τους , τον ρυθμό

τους, τα ενδιαφέροντα τους.

Πρακτικά, κάποιοι μαθητές ή κάποιες ομάδες μαθητών θα δουλέψουν διαφορετικά σημεία της

ύλης του μαθήματος που πρόκειται να διδαχθεί. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί παρέχοντας διαφορετικά

φύλλα εργασίας ή επιλέγοντας τις κατάλληλες δραστηριότητες από το σχολικό εγχειρίδιο για κάθε

μαθητή ανάλογα με το στόχους.Μια άλλη τακτική είναι η ανάθεση διαφορετικού έργου βασισμένου

στην ύλη για κάθε ομάδα εργασίας. Και μια τρίτη τεχνική είναι η δημιουργία διαβαθμισμένων

φύλλων εργασίας στα οποία οι πρώτες δραστηριότητες είναι πιο απλές και σταδιακά δυσκολεύουν

7
προχωρώντας στην απόκτηση των πιο δύσκολων στόχων του μαθήματος. Ο κάθε μαθητής δουλεύει

μέχρι να κατακτήσει τους στόχους που είναι έτοιμος τη δεδομένη στιγμή. (British Dyslexia

Association, 2012).

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Οι μαθησιακές δυσκολίες και συγκεκριμένα οι δυσλεξία απασχολεί και στην χώρα μας ένα 10-

15% του συνόλου των μαθητών. Στα πλαίσια αυτά χρειάζεται να διαμορφωθούν καλύτερα οι όροι

και οι προϋποθέσεις ώστε να συγκροτηθεί ένα σχολείο που θα χωράει ΌΛΟΥΣ τους μαθητές

ανεξαρτήτως των διαφοροποιήσεων ( μαθησιακών, φυλετικών κτλ). Ο εκπαιδευτικός πρέπει να

γίνει ο μεταρρυθμιστής, να είναι ικανός να αναλάβει πρωτοβουλίες, να εφαρμόσει καινοτομίες και

γενικώς να κρίνει, να στοχάζεται, να δρα σε ένα πλαίσιο αρμοδιοτήτων και ελευθεριών. Χρειάζεται

λοιπόν ανανέωση μεθόδων και κυρίως μελέτη για την σωστότερη εφαρμογή των νέων τεχνικών.

Η υιοθέτηση των νέων στοιχείων στην εκπαίδευση και κυρίως ανάγκη των εκπαιδευτικών και

των γονέων να δημιουργήσουν ένα σχολείο για όλους που να είναι αποκούμπι των παιδιών με

μαθησιακές δυσκολίες και κυρίως να μην αποκόπτονται από το σχολικό περιβάλλον ή να

απομονώνονται οδήγησε στην ανάπτυξη των νέων σχολειών, τα οποία ,όπως αποδείχτηκε στην

πράξη ωφέλησαν το σύνολο των μαθητών. Στην περίπτωση αυτή η εφευρετικότητα και η

πρωτοβουλία λειτούργησαν για το κοινό καλό του συνόλου των μαθητών . Συνεπώς ο σκοπό

επιτελέστηκε . Ένα σχολείο που προσαρμόζεται και πατά στις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα του

συνόλου των μαθητών.

Χρειάζεται λοιπόν, η ενημέρωση και η συνεχή επιμόρφωση των εκπαιδευτικών που οδηγεί στην

αλλαγή νοοτροπίας και στάσης απέναντι στους μαθητές με δυσλεξία. Έτσι θα σταματήσει η

δυσλεξία να αντιμετωπίζεται ως ένα μειονέκτημα που περιμένουμε πρώτα να εμφανιστεί για να

διαγνωστεί και να θεραπευτεί, αλλά σαν μια ιδιαίτερη ανάγκη που απαιτεί έναν διαφορετικό τρόπο

διδασκαλίας.

8
 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Αναστασίου, Δ (1998) Δυσλεξία θεωρία και έρευνα, όψεις πρακτικής. Τόμος 1 , Αθήνα: Άτραπος

Ηλιοπούλου, Ε (2018) Δυσκολίες μάθησης, Συμπεριληπτική εκπαίδευση Αθήνα: Προπομπός

Σακκάς ,Β (2002) Μαθησιακές δυσκολίες και οικογένεια. Αθήνα: Άτραπος

Στασινός, Δ. Π. (2016). Η Ειδικής Εκπαίδευση 2020 plus. Αθήνα: Εκδόσεις Παπαζήση.

Τρίγκα- Μερτίκα,Ε. Δ (2010) Μαθησιακές δυσκολίες,γενικές και ειδικές μαθησιακές δυσκολίες –

δυσλεξία. Αθήνα : Γρηγόρη

ΞΕΝΟΓΛΩΣΣΗ ΒΙΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

British Dyslexia Association. (2012). Dyslexia Friendly Schools Good Practice Guide. (K.

Cochrane, J. Gregory, & K. Saunders, Επιμ.) Gread Britain.

British Dyslexia Association. (2015). Resourses for teachers. Ανάκτηση από British Dyslexia

Association:http://www.bdadyslexia.org.uk/common/ckeditor/filemanager/userfiles/QM_DFS-

info_pack.pdf

Norwich, Brahm; Griffiths, Carol; Burden, Robert:( 2005) Dyslexia-friendly schools and parent

partnership: inclusion and home-school relationship :https://ore.exeter.ac.uk/repository