13η Πανελλήνια Συνάντηση Φορέων Πρόληψης της Εξάρτησης του Πανελλήνιου Δικτύου Φορέων Πρόληψης της Εξάρτησης

«Η Πρόληψη Απο-Τιμά και Αξιο-Ποιεί όσα φέρνει η Ζωή» Κέρκυρα, 28/9 - 1/10/2022

Ημερολόγιο Ενδυνάμωσης "Άρηξις" 2021,

βασισμένο στις Αρετές του Αριστοτέλη και στη Θετική Ψυχολογία:
Το υλικό για την ευρύτερη κοινότητα και η εφαρμογή
διαδικτυακών εργαστηρίων για ενήλικες
Αλεξάνδρα Χαβιάρα, Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας “Άρηξις”
Δήμων Αγίας Βαρβάρας, Αιγάλεω, Χαϊδαρίου, σε συνεργασία με τον ΟΚΑΝΑ και την Περιφέρεια Αττικής
Σμύρνης 28, Αιγάλεω (2ος όρ.), τηλ.: 210 5313243, e-mail: kp.arixis@yahoo.gr, fb: kp.arixis, ig: kparixis

Το Ημερολόγιο Ενδυνάμωσης 2021 αποτελεί το τρίτο σε σειρά ημερολόγιο ανάπτυξης δεξιοτήτων που δημιουργήθηκε από το Κέντρο Πρόληψης
"Άρηξις", για πρώτη φορά σε διαδικτυακή μορφή, προκειμένου να ανταποκριθεί στις ιδιαίτερες συνθήκες της πανδημίας covid-19. Η πανδημία,
φέρνοντας μια νέα κρίση, έχει κλονίσει πολλά από τα δεδομένα και τα κεκτημένα μας, καλώντας μας να επαναπροσδιορίσουμε την οπτική μας, τη
στάση μας, τις προτεραιότητές μας, τον εαυτό μας συνολικά. Με το Ημερολόγιο Ενδυνάμωσης "Άρηξις" 2021 και με την πραγματοποίηση των
εργαστηρίων για ενήλικες που βασίστηκαν σε αυτό, η επικέντρωση βρίσκεται στην ανάπτυξη των προσωπικών μας δυνάμεων.

Σκοποί:
- Η εξοικείωση των μελών της κοινότητας με το σκεπτικό και τις δυνατότητες εφαρμογής του Ημερολογίου Ενδυνάμωσης.
- Η προσωπική ενδυνάμωση των μελών μέσα από την εξάσκηση στις αρετές.
- Η κοινωνική ενδυνάμωση των συμμετεχόντων στα εργαστήρια, μέσα από τη συμμετοχικότητα, το μοίρασμα, την ανταλλαγή απόψεων-εμπειριών.

Μεθοδολογία:
Το Ημερολόγιο Ενδυνάμωσης είναι ένα εργαλείο προσωπικής ανάπτυξης για ενηλίκους και εφήβους, το οποίο μπορεί να απευθυνθεί και σε παιδιά, με
την καθοδήγηση ενήλικα (γονέα ή εκπαιδευτικού). Διατίθεται δωρεάν σε ψηφιακή μορφή (αρχείο pdf και βίντεο). Kάθε μήνας είναι αφιερωμένος σε
μία αρετή, που ακολουθεί το δρόμο του μέτρου ή, όπως έλεγε ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), της “μεσότητας” ανάμεσα σε
δύο άκρα, την έλλειψη και την υπερβολή. Επιπλέον, κάθε μήνα υπάρχουν δύο κάρτες: στην πρώτη περιλαμβάνονται φράσεις του ίδιου του Αριστοτέλη,
καθώς και διαπιστώσεις της Θετικής Ψυχολογίας, ενώ στη δεύτερη προτείνονται ορισμένες δραστηριότητες που βοηθούν στην ανάπτυξη κάθε αρετής.
Οι αρετές μπορούν να αναπτυχθούν μόνο με την προσωπική επιλογή, την ανάληψη της αντίστοιχης ευθύνης και την κατάλληλη δράση.
Το Ημερολόγιο αποτελεί ένα υλικό που μπορούν να αξιοποιήσουν όλοι, σε ατομικό επίπεδο, στο χρόνο και την ταχύτητα που επιθυμούν, αρκεί να
υπάρχουν οι εξής προϋποθέσεις: διάθεση αυτοπαρατήρησης, ειλικρίνεια, επιθυμία ενεργούς συμμετοχής και δέσμευση. Είναι απαραίτητη η χρήση ενός
σημειωματαρίου, στο οποίο προτείνεται η χειρόγραφη γραφή. Το θεωρητικό υπόβαθρο διαμορφώθηκε από τη θεωρία των αρετών του Αριστοτέλη και
από τα δυνατά χαρακτηριστικά προσωπικότητας της Θετικής Ψυχολογίας, του ταχύτατα αναπτυσσόμενου κλάδου της Ψυχολογίας, με ιδρυτή τον
Αμερικανό ψυχολόγο M. Seligman και άλλους, στις αρχές του 21ου αιώνα.
Το 2021 πραγματοποιήθηκαν 6 αυτοτελή διαδικτυακά εργαστήρια ανάπτυξης των αρετών σε ενήλικες της κοινότητας, διάρκειας 2,5 ωρών το καθένα.
Το πρώτο εργαστήριο (αρετές Ιανουαρίου, Φεβρουαρίου, Μαρτίου) λειτούργησε πιλοτικά και συντέλεσε στη βελτίωση των υπολοίπων.

Περιεχόμενο:
Ο Αριστοτέλης, στα έργα του "Ηθικά Νικομάχεια" και "Ηθικά Μεγάλα" υποστήριξε ότι, για να μπορούν οι άνθρωποι να έχουν το μεγαλύτερο
αγαθό, την ευδαιμονία, πρέπει να έχουν έναν καλό χαρακτήρα, με ηθικές και διανοητικές αρετές, που βρίσκονται τόσο στην πρόθεση, όσο και
στην πράξη. Οι πράξεις είναι απαραίτητο να υπηρετούν τόσο το ατομικό συμφέρον των ανθρώπων, όσο και το συμφέρον των άλλων. Η Θετική
Ψυχολογία, που ασχολείται με την κατανόηση και προαγωγή της ευημερίας σε άτομα, ομάδες, οργανισμούς και κοινότητες, επιβεβαιώνει
ερευνητικά τον Αριστοτέλη: τα δυνατά χαρακτηριστικά προσωπικότητας
φαίνεται ότι διαδραματίζουν μακροπρόθεσμα σημαντικό ρόλο στην
αύξηση της ευτυχίας, προστατεύουν έναντι του άγχους και της κατάθλιψης,

ενώ βελτιώνουν την προσωπική και διαπροσωπική ευεξία.

Σεπτέμβριος Σωφροσύνης, ο μήνας της Πανελλήνιας Συνάντησης: Οι απόψεις του Αριστοτέλη, της Θετικής Ψυχολογίας και οι προτεινόμενες ασκήσεις

Αξιολόγηση:
Στους συμμετέχοντες στα εργαστήρια στάλθηκαν 6 διαφορετικά ανώνυμα online ερωτηματολόγια, ένα για κάθε εργαστήριο, με ερωτήσεις για το
περιεχόμενο, τη διαδικασία αλλά και για το Ημερολόγιο. Καταγράφηκαν επίσης παρατηρήσεις από τη συντονίστρια.
Από τα 51 άτομα τα οποία έλαβαν μέρος, οι 41 συμπλήρωσαν τη φόρμα αξιολόγησης. Στα 3 γραφήματα παρουσιάζονται στατιστικά στοιχεία των
ερωτήσεων που συνδέονται με τους σκοπούς των εργαστηρίων. Το Ημερολόγιο, καθώς και τα εργαστήρια, έγιναν αποδεκτά με πολύ θετικά σχόλια
ανατροφοδότησης και αξιολόγησης, ως προς το περιεχόμενο, την οργάνωση και τον συντονισμό. Δυσκολίες παρουσιάστηκαν κυρίως λόγω της
διαδικτυακής διεξαγωγής (κακή διαδικτυακή σύνδεση, σχετικά δύσχρηστη η δωρεάν πλατφόρμα skype). Υπήρχαν άτομα που δεν ολοκλήρωσαν κάποιο
εργαστήριο ή δε δήλωσαν συμμετοχή, είτε επειδή δεν είχαν την απαιτούμενη ιδιωτικότητα στο χώρο της οικίας τους, είτε επειδή δεν τους ταίριαζε ο
διαδικτυακός τρόπος. Ορισμένα μέλη, ωστόσο, δε θα συμμετείχαν αν η διεξαγωγή πραγματοποιούνταν με φυσική παρουσία.
Τα δυνατά σημεία των εργαστηρίων ήταν: α) η οπτική ενίσχυσης των προσωπικών αρετών, δίνοντας ελπίδα ότι με την προσωπική ανάπτυξη είναι
εφικτή μία καλύτερη αντιμετώπιση των αντιξοοτήτων και κινητοποιώντας προς αυτήν την κατεύθυνση και β) οι προτεινόμενες ασκήσεις ενδυνάμωσης,
η εφαρμογή των οποίων ήταν στη διακριτική ευχέρεια των ενδιαφερόμενων. Τα αδύνατα σημεία των εργαστηρίων ήταν: α) ακριβώς αυτή η ευχέρεια
δυσκόλευε ορισμένα μέλη που χρειάζονταν την προτροπή και στήριξη της ομάδας για να κάνουν τις ασκήσεις, καθώς κινητοποιούνταν, ωστόσο δεν
προχωρούσαν σε δράση εκτός ομάδας και β) η μικρή διάρκεια διεξαγωγής. Ιδανικά, θα χρειαζόταν ένα εργαστήριο αφιερωμένο σε κάθε αρετή.

Γράφημα 2. (Ν=41) Γράφημα 3. (Ν=41)

Γράφημα 1. (Ν=41)
"Πόσο θεωρείς ότι το Ημερολόγιο θα σε βοηθήσει "Πόσο πιστεύεις ότι η σύνδεση με όσους/ες συμμετείχαν
"Πόσο εξοικειώθηκες με το Ημερολόγιο Ενδυνάμωσης 2021;"
να αναπτύξεις τις αρετές με τις οποίες ασχολείται;" στο εργαστήριο λειτούργησε ενδυναμωτικά για σένα;"

Συμπεράσματα:
Η πρωτοτυπία του Ημερολογίου Ενδυνάμωσης, καθώς και το εύρος της πληθυσμιακής ομάδας στην οποία απευθύνεται (ενήλικες, έφηβοι,
παιδιά με την καθοδήγηση ενήλικα) αγκαλιάστηκε θερμά από το σύνολο της κοινότητας. Λόγω της ανακοίνωσης διεξαγωγής στα κοινωνικά
μέσα δικτύωσης, ενδιαφέρον για τη συμμετοχή εκδήλωσαν και κάτοικοι άλλων περιοχών. Καθώς υπήρξαν αρκετά αιτήματα για έντυπη
έκδοση του Ημερολογίου και όχι απλώς για την ψηφιακή μορφή του, εξετάζεται η δημιουργία εμπλουτισμένου σχετικού προγράμματος
ανάπτυξης των συγκεκριμένων αρετών.

Οι 12 μήνες του Ημερολογίου, aφιερωμένοι σε 12 αρετές του Αριστοτέλη και δυνατά στοιχεία προσωπικότητας της Θετικής Ψυχολογίας

Ιανουάριος Ανθεκτικότητας Φεβρουάριος Πραότητας Μάρτιος Αξιοπρέπειας Απρίλιος Αλήθειας

Μάιος Γενναιότητας Ιούνιος Χιούμορ Ιούλιος Φιλίας Αύγουστος Μεγαλοψυχίας

Σεπτέμβριος Σωφροσύνης Οκτώβριος Δικαιοσύνης Νοέμβριος Ολιγάρκειας Δεκέμβριος Σοφίας

“Το να είσαι ενάρετος άνθρωπος είναι να δείχνεις, με

"Ο άνθρωπος, χωρίς αρετή, είναι πράξεις βούλησης, όλες ή τουλάχιστον τις περισσότερες
το πιο ανόσιο και άγριο πλάσμα." από τις 6 μεγάλες αρετές: σοφία, κουράγιο, ανθρωπιά,
Αριστοτέλης (384-322 π.Χ.), "Πολιτικά" δικαιοσύνη, εγκράτεια και υπερβατικότητα.”
Martin E.P. Seligman (1942-...), "Authentic Happiness"