Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

HƯỚNG DẪN LẮP ĐẶT VÀ VẬN HÀNH MÁY BIẾN ÁP

CHƯƠNG I. LẮP ĐẶT MBA

1.1 Lắp đặt MBA
+ Lắp đặt cánh tản nhiệt MBA
+ Lắp đặt thùng dầu phụ
+ Lắp đặt sứ cao, hạ thế
+ Lắp đặt hệ thống ống dẫn dầu
+ Lắp đặt hệ thống thanh cái
V..v
1.2 Bơm dầu và tuần hoàn dầu cho MBA

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

CHƯƠNG II. VẬN HÀNH MÁY BIẾN THẾ

A/. ĐƯA MÁY BIẾN THẾ VÀO VẬN HÀNH, KHAI THÁC:

1. Trước khi đóng điện MBT, cần phải kiểm tra xem MBT đã sẵn sàng vận hành chưa,
việc kiểm tra bao gồm:
• Tháo gỡ hết các dây nối đất, xem lại biển báo, rào ngăn tạm thời.
• Kiểm tra các đầu cực, bộ phận chống sét, đồng hồ chỉ nhiệt độ dầu, đồng hồ chỉ nhiệt độ
cuộn dây, đồng hồ chỉ mức dầu trên thùng dầu phụ, relay áp suất, relay hơi, các van,
silicagel, thiết bị điều khiển bộ đổi nấc có tải, hệ thống làm mát, các ống dẫn dầu, cáp dẫn
điện, các đầu cosse nhất thứ, các phần nối bằng boulon.
• Kiểm tra vị trí và khoảng cách giữa các pha với nhau và giữa pha với đất.
• Kiểm tra sự rò rỉ của dầu và độ kín của vỏ máy.
• Kiểm tra xem tất cả thiết bị đã được lắp đặt đúng vị trí chưa.
• Kiểm tra tình trạng làm việc của hệ thống relay bảo vệ.
• Sau khi đóng điện mang tải, cần phải theo dõi thường xuyên tình trạng làm việc của
MBT và các thiết bị liên quan.
B/. VẬN HÀNH Ở CHẾ ĐỘ BÌNH THƯỜNG:

1. MBT phải làm việc với điện áp định mức, dòng điện cho phép quy định cho MBT. •
Lâu dài 5% khi phụ tải không quá phụ tải định mức, và 10% khi phụ tải không quá 0,25%
phụ tải định mức.
• Ngắn hạn 10% (< 6 giờ/ngày) với phụ tải không quá phụ tải định mức.
2. Đối với những MBT có bộ điều áp dưới tải, cần duy trì thường xuyên sự tương ứng
giữa điện áp lưới và điện áp nấc điều chỉnh. (Không được vận hành lâu dài MBT với bộ
điều chỉnh điện áp dưới tải không làm việc).
3. Bộ điều chỉnh điện áp dưới tải của MBT phải được vận hành theo đúng quy định của
nhà chế tạo. Không được phép chuyển nấc điều chỉnh điện áp trong trường hợp MBT
đang quá tải nếu dòng phụ tải vượt quá dòng định mức của bộ điều chỉnh điện áp dưới
tải.
4. Hệ thống làm mát Phương pháp làm mát của MBT là sự lưu thông dầu, chế độ làm
mát của máy có 2 mức: ONAN/ONAF. Tuỳ theo chế độ làm mát mà máy có công suất

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

tương ứng với 2 cấp khác nhau: Hệ thống làm mát chủ yếu là các cánh tản nhiệt kiểu dàn
lá (Radiator) bảo đảm khả năng tản nhiệt theo phương thức đối lưu và bức xạ nhiệt.
Những cánh Radiator này đều có van cánh bướm để đóng ,mở
* Hoạt động của hệ thống làm mát:
• Bình thường MBT được làm mát một cách tự nhiên bởi những cánh Radiator (chế độ
làm mát tự nhiên ONAN).
• Hệ thống quạt làm mát được thiết kế từng quạt riêng rẽ, không ảnh hưởng lẫn nhau
trong quá trình vận hành, không ngừng đồng thời 2 quạt liền kề nhằm tránh vùng chết
trong hệ thống làm mát.
• Hệ thống quạt mát hoạt động theo 2 nhóm: một nửa hoặc toàn bộ. Hệ thống quạt làm
mát này có thể chạy ở chế độ tự động hay ở chế độ điều khiển bằng tay.
5. Thiết bị đo lường.
a/ Đồng hồ chỉ thị nhiệt độ dầu.
b/ Đồng hồ đo nhiệt độ cuộn dây
c/ Đồng hồ chỉ mức dầu trong thùng dầu phụ
6. Khi MBT bị quá tải cao hơn mức quy định, ĐHV phải báo cáo cho ĐĐĐL để giảm
bớt phụ tải và thường xuyên theo dõi phụ tải
7. Khi nhiệt độ dầu, cuộn dây trong máy tăng lên quá mức giới hạn, ĐHV phải tìm
nguyên nhân và biện pháp khắc phục để giảm bớt nhiệt độ
8. Khi kiểm tra phát hiện các hiện tượng sau phải tách MBT ra khỏi vận hành:
• Tiếng kêu mạnh, không đều và rung chuyển bên trong.
• Nhiệt độ dầu gia tăng liên tục một cách không bình thường trong khi phụ tải định mức.
• Đồng hồ chỉ thị mức dầu của bình dầu phụ hạ thấp dước vạch quy định và còn tiếp tục
hạ thấp nữa.
• Dầu tràn ra ngoài máy qua bình dầu phụ hoặc phun dầu qua van an toàn.
• Màu sắc của dầu thay đổi đột ngột.
• Sứ cách điện có chỗ bị rạn nứt, phóng điện bề mặt, đầu cosse bị nóng đỏ.
9. Khi có tín hiệu báo động:
• Kiểm tra nhiệt độ dầu, cuộn dây có tăng cao không, mức dầu trong MBT có giảm thấp
không, tình trạng phụ tải của MBT.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

• Tùy theo mức độ bất thường ĐHV xử lý theo chế độ vận hành bất thường.

C/. BẢO VỆ MÁY BIẾN THẾ:

1/. Bảo vệ chính

a./ Rơle Hơi hoạt động 2 cấp:
Cấp 1: báo tín hiệu báo động.
Cấp 2: Tác động cắt các MC
b./ Relay áp suất bảo vệ MBT:
Khi bên trong MBT bị sự cố, áp suất trong MBT sẽ tăng cao, relay VAT sẽ làm việc
nhằm giải trừ áp lực tránh cho vỏ máy bị biến dạng.
c./ Relay áp suất bảo vệ bộ đổi nấc :
Khi bộ đổi nấc dưới tải bị sự cố, áp suất trong bộ đổi nấc tăng cao, relay áp suất bộ đổi
nấc hoạt động để bảo vệ bộ đổi nấc.

CHƯƠNG III: THỜI HẠN BẢO DƯỠNG VÀ THÍ NGHIỆM ĐỊNH KỲ

MÁY BIẾN THẾ
1/. Bảo dưỡng MBT - Việc bảo dưỡng thường xuyên MBT do đơn vị quản lý vận hành
thực hiện kết hợp với quá trình vận hành máy và được các cấp thẩm quyền cho phép. Các
hư hỏng, bất thường cần được khắc phục, bảo dưỡng. Việc bảo dưỡng MBT chỉ được
thực hiện khi MBT đã được cô lập, tách ra khỏi vận hành.
2/. Những điều lưu ý trong khi bảo trì và kiểm tra:
- Bảo trì và kiểm tra nói chung luôn gắn với sự nguy hiểm, vì vậy sự quan tâm lớn nhất
có thể được coi là sự huấn luyện về các biện pháp an toàn cho người và thiết bị với kế
hoạch chi tiết đã được lập trước.
- Trong trường hợp kiểm tra và bảo trì máy biến áp đang có điện, nếu đến gần bộ phận
mang điện phải đảm bảo khoảng cách cho phép đúng theo quy phạm của nghành điện.
- Kiểm tra và bảo dưỡng ở điều kiện không có điện áp:
+ Đảm bảo chắc chắn rằng máy biến áp và các thiết bị liên quan đã được ngắt điện hòa
toàn khỏi lướ điện.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

+ Thực hiện các biện pháp an toàn như cắt và khóa các nguồn điều khiển để không đóng
điện lại được.
+ Khi đến gần phần mang điện, phải khẳng định rằng điện áp của các thiết bị sử dụng phù
hợp với điện áp lưới.
+ Để đảm bảo sự an toàn đối với điện áp do cảm ứng và tĩnh điện, cần nối đất chắc chắn
trước khi công tác.
3./ Kiểm tra định kỳ (theo tiêu chuẩn nhà sản xuất:)

Thời gian kiểm tra thử

Ghi chú
nghiệm
Hạng mục Kiểm tra thử nghiệm 3 tháng sau
01 Năm khi đưa vào
vận hành
Độ cách điện x x
Độ ẩm x
Giá trị trung hoà x Kiểm tra bằng
Dầu máy biến thế
Đo hàm lượng nước x mắt
Đo hàm lượng tạp chất x
Phân tích khí x
Thùng dầu chính x
Hệ thống ống dẫn x
Sứ cách điện x Kiểm tra bằng
Độ kín của dầu
Hộp cáp ( Nếu có) x mắt
Rơle Gas x
Các hệ thống van x
Thùng dầu thân máy
x
chính Kiểm tra bằng
Mức dầu
Thùng dầu cho bộ điều mắt
x
chỉnh
Van Van thùng dầu chính và x Kiểm tra bằng

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

thân máy mắt

Van cho hệ thống cánh
x
tản nhiệt
Van Rơle Gas x
Tất cả các thiết bị bằng
x Kiểm tra bằng
Nối đất kim loại
mắt
Tủ điều khiển x
Phao dầu x
Rơle Gas Tiếp điểm x Nếu có thể
Bộ phận lấy mẫu dầu x
Đồng hồ chỉ thị
Kiểm tra chức năng x Nếu có thể
mức dầu
Kiểm tra màu của hạt
x
Bình hút ẩm hút ẩm
Mức dầu trong cốc dầu x
Điện trở cách điện x
Cuộn dâu MBA Nếu có thể
Sơ đồ dấu dây x
Kiểm tra bằng
Tủ điều khiển x
mắt
Kiểm tra bằng
Hệ thống làm mát x
mắt
Kiểm tra bằng
Nhiệt kế x
mắt
Kiểm tra bằng
Van áp suất x
mắt

4./ Nguyên nhân sự cố và biện pháp xử lý:

STT Hiện tượng Nguyên nhân Biện pháp xử lý

1 Rơle Gas Báo - Thiếu dầu trong bình - Bơm dầu bỏ xung cho MBA

ABB
Máy biến áp110 kV
động dầu phụ
- Khí tích tụ trong
Rơle
- Chạm chập mạch
2 Rơle Gas tác - Thiếu dầu
động - Trào dầu do chập
cuộn dây
- Trào dầu do nội bộ
MBA
3 Rơle dòng dầu - Chạm chập mạch
OLTC tác động - Sự cố bộ OLTC
4 Nhiệt độ dầu, - Hệ thống làm mát bị
nhiệt độ cuộn hư hỏng, trục chặc
dây tăng cao - MBA quá tải
- Chỉ thị nhiệt độ sai
5 Báo động mức - Không đủ dầu
dầu thấp
6 Báo động mức - Dầu bơm quá quy - Rút bớt dầu
dầu cao định
7 Van giảm áp tác - Van giữa bình dầu
động phụ & thân máy bị
khóa
- Chạm chập cuộn day
MBA
Hướng dẫn sản phẩm
- Kiểm tra phân tích tính chất
cháy của khí để xác định
nguyên nhân
- Kiểm tra sử lý
- Bơm bổ xung dầu cho MBA
- Thực hiện thí nghiệm kiểm tra
MBA
- Kiểm tra sử lý
- Kiểm tra thí nghiệm bộ OLTC
- Xử lý hệ thống làm mát
- Giảm tải MBA, Tăng cường
thêm hệ thống làm mát lưu
động
- Chỉnh định lại giá trị cài đặt
đồng hồ
- Kiểm tra xử lý rỏ dầu
- Bơm dầu bổ xung cho MBA
- Kiểm tra van, ống nối
- Kiểm tra theo các bươc kiểm
tra Rơle Gas
ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

8 Moto của bộ - Không có điện cấp - Cấp nguồn cho Moto

OLTC không cho Moto
điều khiển được - Hở mạch điều khiển - Kiểm tra và sửa chữa mạch
điều khiển
9 Hạt hút ẩm bị - Độ ẩm cao - Thay hạt hút ẩm
đổi màu nhanh - Độ ẩm trong thùng - Xử lý các lỗ rò, kiểm tra hàm
dầu phụ, ống dẫn lượng ẩm trong dầu
dầu, bầu thuỷ tinh do
tình trạng rò rỉ dầu
- Hư hỏng Joint hoặc - Thay joint hoặc bình silicagel
bình Silicagel
10 Điện áp đánh - Hàm lượng nước, - Lọc, sấy tuẩn hoàn dầu MBA
thủng của dầu tạp chất cao
cách điện thấp

5./ Các hạng mục cần kiểm tra để phân tích nguyên nhân sự cố:
5.1 Kiểm tra mức dầu, ống dẫn và vị trí van.
5.2 Kiểm tra mạch điện.
5.3 Kiểm tra cơ cấu hoạt động bằng cơ khí của relay Buchholz.
5.4 Phân tích khí trong relay.
5.5 Đánh giá các giá trị sau khi phân tích.
5.6 Lấy mẫu dầu (1 lít) trên cùng để phân tích.
5.7 Lấy mẫu dầu từđáy thùng để kiểm tra điện môi.
5.8 Lập lại các bước trên khi kiểm tra sứ.
5.9 Đo điện trở cách điện giữa các cuộn dây theo giá trị chuẩn: 1 M/kV
5.10 Đo tỷ số biến của biến dòng chân sứ.
5.11 Đo điện trở một chiều các cuộn dây.
5.12 Đo dòng điện không tải.
6/. Đại tu định kỳ: (theo tiêu chuẩn nhà sản xuất)
a/. Thời gian: Tuỳ theo kết quả thí nghiệm và tình trạng máy, thông thường thời

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

gian đại tu máy lần đầu từ 10 đến 12 năm, sau đó thời gian sẽ giảm dần.
b/. Nội dung công việc:
-Kiểm tra thử nghiệm và ghi chép các số liệu kỹ thuật cơ bản của MBT trước khi
sửa chữa.
- Xem xét hồ sơ vận hành và tình trạng cụ thể của máy để xác định các hư hỏng,
khiểm khuyết nếu có.
- Tháo, rút dầu ra khỏi máy.
- Tháo các bộ phận chi tiết lắp kèm: hệ thống làm mát, bình dầu phụ, hệ thống
ống dẫn dầu, hệ thống điện điều khiển liên quan, bộ truyền động OLTC, các sứ cách điện
…
- Tháo nhấc vỏ máy (rút, nhấc vỏ chuông).
-Kiểm tra, xem xét toàn bộ phần ruột máy: kiểm tra bắt xiết các bu lông, đai ốc
định vị, kiểm tra, xem xét các bối dây, khắc phục các khiểm khuyết nếu có.
-Kiểm tra tình trạng làm việc của bộ đổi nấc dưới tải và bộđổi nấc không tải. Nếu
có hư hỏng phải khắc phục, sửa chữa hoặc thay thế.
-Kiểm tra hiệu chỉnh toàn bộ các thiết bị phụ kiện đo lường, bảo vệ máy. Lọc lại
dầu cách điện.
-Lắp ráp toàn bộ máy, tiến hành rút chân không và bơm nạp dầu vào máy.
-Kiểm tra thử nghiệm các chỉ tiêu kỹ thuật theo quy trình của Tổng Công Ty đối
với MBT sau đại tu. Lưu giữ các số liệu thử nghiệm vào hồ sơ, lý lịch máy.
- Xem xét, kết luận, báo cáo cấp thẩm quyền cho phép đóng điện vận hành máy
theo quy định.

Các hạng mục thí nghiệm định kỳ.

Thí Trước Thí nghiệm

Ghi chú
nghiệm khi định kỳ
STT Hạng mục sau lắp hết
đặt/đại hạn
tu bảo 1năm 3năm

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

hành
1 Kiểm tra bên ngoài X X X
2 Thí nghiệm không tải X X
Đo điện trở cách điện các cuộn X X X
3
dây R60 và R60/15
Đo tổn hao điện môi Tgδ và X X X
4
điện dung của các cuộn dây
Đo tổn hao điện môi Tgδ và X X X
5 điện dung của sứ đầu vào
110KV trở lên
Đo điện trở 1 chiều của các X X X
6
cuộn dây ở tất cả các nấc
Kiểm tra tỷ số biến các cuộn X
7
dây ở tất cả các nấc
8 Kiểm tra tổ đấu dây X
Thí nghiệm ngắn mạch X Thực hiện
theo điều
9 kiện thí
nghiệm tại
hiện trường
Kiểm tra các biến dòng lắp sẵn
+ Đo điện trở cách điện cuộn X X
10 nhị thứ X
+ Đo đặc tính từ hoá X X
+ Tỷ số biến X
Kiểm tra bộ điều áp dưới tải + X
11
Chụp sóng bộ công tắc K

12 Kiểm tra các rơle bảo vệ MBA X X X

13 Thí nghiệm dầu cách điện X X X

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

14 Đo tổn hao điện môi X X X

CHƯƠNG IV TÀI LIỆU THAM KHẢO CÁC THIẾT BỊ BẢO VỆ MBA

A. RELAY HƠI:
Kiểu COMEM BR80 Relay hơi được dùng để bảo vệ máy biến thế khi có sự cố bên
trong máy và được đặt ở giữa ống nối vỏ máy biến thế (thùng dầu chính) và thùng dầu
phụ.

1) Cấu tạo:
-Vỏ bằng kim loại nhẹ chống ăn mòn và có mặt bích để nối với các đường ống từ MBT
và bình dầu phụ.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

-Cửa sổ quan sát, kiểm tra vị trí van được đặt ở mặt bên của vỏ, trên mặt kính có thang
chia (130 - 150 - 200 - 250 cm3) để chỉ thể tích lượng khí tích tụ trong relay, phía ngoài
có nắp đậy (có thể mở ra dễ dàng) nhằm bảo vệ các tấm kính.
-Bên trong relay có hai phao, một phao phía trên và một phao phía dưới, mỗi phao được
lắp đặt quay quanh một trục đỡ. Mỗi phao có một contact thủy ngân. Contact này sẽ đóng
lại khi phao quay đến một góc độ xác định. Trong relay hơi luôn luôn đầy dầu và mỗi
phao có vị trí như hình vẽ.
-Các tiếp điểm chuyển mạch được đặt trong hộp và được gắn kín chống thấm dầu từ
khoang dầu của relay.
-Phía trên relay có van kiểm tra, van xả khí có chức năng kiểm tra hoạt động ngắt của
relay cũng như điều chỉnh về vị trí ban đầu.
2) Công dụng: Relay hơi được đặt ở giữa ống nối dẫn dầu giữa MBT (thùng dầu chính)
và thùng dầu phụ. Relay được thiết kế để bảo vệ sự cố cũng như làm giảm đến mức thấp
nhất bất kỳ hư hỏng nào xảy ra trong MBT. Relay hơi có chức năng bảo vệ trong các
trường hợp sau:
• Ngắn mạch các lá thép trong mạch từ.
• Hư hỏng cách điện giữa cuộn dây với lõi thép.
• Hư hỏng tiếp điểm.
• Quá nhiệt tại một số bộ phận trong các cuộn dây.
• Ngắn mạch giữa các pha.
• Chạm đất.
• Cách điện bị đánh thủng bên trong.
• Ngoài ra relay hơi còn ngăn ngừa các sự cố khác trong MBT như rỉ dầu, hoặc trục trặc
hệ thống tuần hoàn dầu.
3) Hoạt động:
a/. Sự cố nhẹ: báo động cấp 1 Khi có một sự cố nhẹ, hơi sinh ra sẽ tập trung tại phần bên
trên của relay làm cho mức dầu giảm xuống, khi đó phao bên trên sẽ từ từ quay và sau đó
đóng tiếp điểm đưa tín hiệu tác động thiết bị báo động. Trong trường hợp này, thể tích
lượng hơi vào khoảng 100 ± 20 cm3 .

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

b/. Sự cố tác động cắt máy cắt cô lập MBT: hoạt động cấp 2 Phao bên dưới được đặt tại
những góc theo hướng của ống nối. Khi có sự cố đột ngột, một lượng hơi lớn phát sinh
tạo ra một áp lực dòng chảy của dầu. Với áp lực này (> 1m/giây) sẽ làm quay phao dưới
và sau đó đóng tiếp điểm đưa tín hiệu tác động bật máy cắt. Trong trường hợp này, thể
tích lượng hơi vào khoảng 200 - 300 cm3 . Cửa sổ theo dõi được đặt bên hông của relay,
lượng hơi có thể được đọc trên thang đo. Phần màu trắng ở một phía trên thang đo dùng
để đánh giá mức độ sự cố bằng cách xem xét màu của hơi.
• Trắng : chất cách điện bị phân hủy.
• Vàng : phần bằng gỗ bị phân hủy.
• Xám đậm : dầu bị phân hủy. Cũng có thể đánh giá mức độ sự cố qua mùi của hơi thu
được từ lỗ thoát khí phía trên của vỏ relay. Như đề cập trên đây, relay có hai cấp độ hoạt
động tùy thuộc vào sự cố bên trong của MBT.
* Sự cố nhẹ, từ từ sẽ tác động thiết bị báo động, nguyên nhân có thể là:
• Boulon lắp ráp bên trong lỏi bị lỏng hay phá hủy.
• Chất cách điện bên trong lõi bị lão hóa.
• Mối nối bị lỏng.
• Cuộn dây phát nhiệt.
• Phóng điện của những phần dẫn điện đã được cách điện với đất.
* Sự cố đột ngột sẽ tác động cắt máy cắt. Nguyên nhân có thể là: • Phóng điện chất điện
môi do chạm đất.
• Ngắn mạch giữa pha với pha.
• Ngắn mạch giữa các vòng dây.
• Ngắn mạch các cuộn dây trong máy hay trong bộ đổi nấc.
Relay còn bảo vệ MBT trong trường hợp:
• Mức dầu giảm thấp khi nhiệt độ dầu giảm đáng kể.
• Không khí hút vào do lọc dầu.
* Một số nguyên nhân sẽ gây ra tác động sai:
• Sự rò rỉ dầu trong MBT hoặc sự hụt dầu do nguyên nhân nào đó, dầu trong bình dầu
phụ chảy nhanh xuống.
• Chạm chập mạch nhị thứ.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

Trong bất kỳ trường hợp nào không được đưa MBT vào vận hành khi chưa biết rõ
nguyên nhân gây ra cũng như khắc phục sửa chữa nó.
Trình tự thao tác mở van xả khí:
-Để tháo được nắp đậy, vặn nắp này theo chiều ngược chiều kim đồng hồ. Sau khi tháo
nắp, một lỗ nhỏ ở thân van sẽ xuất hiện.
- Kế tiếp vặn ngược chiều kim đồng hồ tay cầm ở phía dưới van này rồi thu hay thải khí
tích tụ cho tới khi dầu bên trong bắt đầu chảy ra từ lỗ nhỏ được đề cập trên đây.
- Ngay khi dầu bắt đầu chảy ra, vặn tay cầm theo chiều kim đồng hồ để đóng van lại. Lúc
này dầu không còn chảy nữa.
- Cần lưu ý rằng dầu được giữ lại bên trong bằng chiếc van kim loại nêu trên, tuy nhiên
cũng cần đóng chặt nắp đậy lại sau khi bảo đảm dầu không còn chảy nữa.

B. RELAY DÒNG DẦU BẢO VỆ BỘ ĐỔI NẤC:

* Hướng dẫn chung: - Relay dòng dầu bảo vệ bộ đổi nấc là relay kiểu RS – 2001 do
hãng MR (Cộng hòa liên bang Đức) sản xuất.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

- Việc lắp đặt, đấu nối điện và kiểm tra vận hành của relay bảo vệ phải được tiến hành
tuân thủ theo hướng dẫn vận hành này. Không được phép thay đổi thiết bị trước khi tham
khảo ý kiến của hãng MR.
- Việc không tuân theo các hướng dẫn vận hành và việc làm không đúng quy cách trong
lắp đặt, đấu điện, kiểm tra vận hành có thể gây nguy hiểm cho người sử dụng cũng như
thiết bị.
- Relay bảo vệ có nhiệm vụ bảo vệ khi có sai sót của bộ đổi nấc trong khoang dầu, lúc mà
áp suất trong bộ đổi nấc tăng, dòng dầu chảy sẽ làm relay tác động.
1/ Cấu tạo: - Vỏ làm bằng kim loại nhẹ chống ăn mòn.
- Hai mặt bên relay có hai mặt bích nối ống dẫn dầu từ bộ đổi nấc và bình dầu phụ ngăn
bộ đổi nấc.
- Hai mặt bên còn lại, có một cửa sổ kiểm soát sự hoạt động của rơ-le.
- Trên mặt nóc của relay có một mũi tên chỉ ra hướng tới bình dầu phụ, một tay cầm cho
việc thử nghiệm, giải trừ relay và một con vít xả khí.
-Ở mặt hông sau có một hộp nối cáp cho tiếp điểm tác động cắt máy cắt.
- Các tiếp điểm chuyển mạch được đặt trong hộp và được gắn kín chống thấm dầu từ
khoang dầu của relay, cũng như có cấu tạo chống thấm nước vào gây cham chập mạch
điện. Ngoài ra hai nút kiểm tra trong hộp tiếp điểm có chức năng kiểm tra hoạt động ngắt
của relay cũng như điều chỉnh nó về vị trí ban đầu.
- Bên trong relay có một van bản lề với một nam châm vĩnh cửu. Nam châm có nhiệm vụ
tác động lưỡi gà mang tiếp điểm và cố định van bản lề ở vị trí vận hành “ IN SERVICE
“Tiếp điểm thủy ngân làm việc tùy thuộc vào tốc độ của dòng chảy dầu, tiếp điểm này chỉ
có hai vị trí dứt khoát, hoặc đóng hoặc mở, không có vị trí lấp lửng. Relay bảo vệ được
lắp trên ống dẫn dầu từ bộ đổi nấc tới bình dầu phụ, vị trí gần bộ đổi nấc.
2/ Hoạt động: Relay dòng chảy dầu đột ngột hoạt động khi bộ đổi nấc MBT bị sự cố, tạo
ra dòng chảy nhanh của dầu từ bộ đổi nấc lên thùng dầu phụ. Do đó, relay có thể bảo vệ
bộ đổi nấc, cũng như vỏ MBT khỏi hư hỏng nặng. Trong chế độ vận hành bình thường,
relay này sẽ không bị tác động bởi một lượng dầu nhỏ chảy qua khi đổi nấc MBT hay khi
nhiệt độ dầu thay đổi. Nhưng trong trường hợp phát sinh sự cố bên trong bộ đổi nấc, hồ
quang điện trong dầu sẽ tạo ra một lượng lớn khí và do đó một lượng lớn dầu sẽ chảy

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

nhanh lên thùng dầu phụ. Khi tốc độ của dòng chảy dầu đạt mức 1m/giây, van bản lề bên
trong relay sẽ bị nghiêng đi và tiếp điểm thủy ngân sẽ đóng lại làm cho relay hoạt động.
Cần lưu ý là relay này không bao giờ hoạt động khi đổi nấc bình thường với dòng điện
định mức cho phép.
3/. Các bước thực hiện khi relay bảo vệ tác động:
- Xác định thời điểm tác động.
- Xác định vị trí làm việc của bộ đổi nấc.
Cô lập nguồn bộ truyền động mô tơ để ngăn bộ đổi nấc hoạt động do điều khiển từ xa. -
Kiểm tra nắp bộ đổi nấc, nếu có chảy dầu, cần khoá van từ bình dầu phụ xuống bộ đổi
nấc.
- Kiểm tra xem van bản lề của relay bảo vệ đang ở vị trí dừng hay ở vị trí vận hành.
+ Nếu van bản lề ở vị trí vận hành, có thể relay tác động sai. Nếu không tìm ra nguyên
nhân relay tác động, có thể tháo và kiểm tra khoá chuyển mạch, khoá lựa chọn
+ Nếu van bản lề ở vị trí cô lập, cần tháo và kiểm tra ống đệm của khoá chuyển mạch,
khoá lựa chọn. Cần làm rõ các vấn đề sau:
* Xác định phụ tải MBT vào thời điểm relay tác động.
* Tình trạng của bộ đổi nấc có hoạt động tốt trước và sau khi MBT bị cắt khỏi vận hành
không?
* Có thiết bị bảo vệ nào của MBT tác động vào thời điểm MBT bị cắt khỏi vận hành hay
không?
C. VAN AN TOÀN :

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

Thùng MBT chứa đầy dầu, trong các trường hợp đặc biệt sẽ tạo ra áp suất sẽ tạo ra áp
suất bên trong. Do đó cần bố trí một hoặc một số van an toàn phù hợp với áp suất lớn
nhất cho phép. Khi có sự cố bên trong làm tăng áp lực, áp lực sẽ nhanh chóng được xả
nhờ có van an toàn, nhờ đó ngăn ngừa được các hư hỏng như làm biến dạng vỏ MBT,
làm phun dầu hoặc có thể dẫn tới cháy nổ. Van an toàn cần thiết để bảo vệ thùng MBT
bằng cách xả ngay tức thời để giả phóng áp lực đang tăng lên nhanh chóng, bảo đảm cấu
trúc ban đầu của MBT không bị hư hỏng, đó là chức năng của van an toàn.
1/. Cấu tạo:
- Thân van: gồm thân và mặt bích để bắt vào bên hông thân vỏ MBT.
- Nắp van: là miếng gương van được nén ép để bịt kín van, được điều chỉnh bằng lực ép
của lò xo.
2/. Hoạt động:
- Van an toàn phải được lắp đặt ở vị trí nơi mà sự cố dễ xảy ra nhất.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

- Khí và bọt khí nằm trong gương van sẽ ảnh hưởng tiêu cực tới tốc độ mở của van. Do
đó trước khi vận hành MBT phải cho xả hết khí tích tụ ở trong qua ống thoát khí. Khi
kiểm tra định kỳ MBT phải kiểm tra có khí tích tu không.
- Áp suất làm việc được điều chỉnh thấp hơn áp suất cho phép của vỏ thùng MBT, cụ thể
nó được điều chỉnh xả khi áp suất đạt 0,5kg/cm2 và tự động đóng kín khi áp suất nhỏ hơn
0,3 kg/cm2 .
D. ĐỒNG HỒ CHỈ NHIỆT ĐỘ DẦU:

1/. Giới thiệu: Thiết bị được thiết kế để đo nhiệt độ dầu cách điện trong thùng MBT.
Đồng hồ có thể gắn với các khoá chuyển mạch (1- 4 khoá) phù hợp để sử dụng điều
khiển hệ thống làm mát, báo tín hiệu hoặc tác động cô lập MBT.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

2/. Cấu tạo:

a/. Vỏ: bằng hợp kim nhôm, chịu được nhiệt độ, chống ăn mòn. Vỏ được thiết kế kèm với
một thiết bị thoát khí để tránh đọng sương trên mặt kính. Trên vỏ được trang bị một hộp
đấu nối dây từ hệ thống chuyển mạch của đồng hồ
b/. Bộ phận chỉ thị nhiệt độ là loại kim chỉ, kiểu ống dẹt cong, dãn nở do áp suất thay
đổi theo nhiệt độ dầu. Đồng hồ gồm có hai kim: Kim đỏ , kim đen với các đặc tính như
sau: - Kim đen chỉ nhiệt độ tức thời. Khi nhiệt độ cuộn dây tăng hay giảm thì kim cũng
tăng hay giảm theo. - Kim đỏ dùng để lưu trữ nhiệt độ vận hành tối đa. Để làm việc này
cần phải điều chỉnh kim đỏ ngang gần với kim đen. Khi nhiệt độ cuộn dây tăng lên, cả hai
kim đỏ và đen cùng tăng theo nhưng chỉ kim đen sẽ giảm trở lại khi nhiệt độ giảm xuống
và để lại kim đỏ ở mức nhiệt vận hành cao nhất của dầu cách điện bên trong MBT.
c/. Ống mao dẫn: Gồm ống đồng nhỏ phía trong ống kim loại mềm, ống mềm bằng thép
không rỉ, phía ngoài cùng bọc nhựa.
d/. Bầu nhiệt kế: Bằng đồng thau hoặc thép không rỉ

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

E. ĐỒNG HỒ CHỈ NHIỆT ĐỘ CUỘN DÂY:

- Cuộn dây là phần tử có nhiệt độ cao nhất trong MBT, nó tăng nhanh nhiệt độ khi tải
tăng. Để đo nhiệt độ cuộn dây của MBT, người ta dùng một hệ thống đo gián tiếp, việc
đo gián tiếp được tiến hành bằng phương pháp ảnh nhiệt.
- Thiết bị đo này được thiết kế với bầu đo đặc biệt có chứa điện trở nhiệt, dòng điện để
nung nóng nó được lấy từ cuộn dây của máy biến dòng chân sứ của MBT. Bầu đo được
ngâm trong dầu của thùng dầu MBT.
- Khi chưa mang tải, không có dòng điện chạy qua điện trở nhiệt, nhiệt kế sẽ chỉ nhiệt độ
đúng bằng nhiệt độ của dầu trong MBT (tooil).
- Khi MBT mang tải, dòng điện từ máy biến dòng sẽ nung nóng dây điện trở quấn trong
bầu đo, đồng hồ sẽ đo được độ tăng nhiệt độ ∆T.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

Kết quả nhiệt độ cuộn dây mà đồng hồ đo được là: TW = Toil + ∆T ∆T là hàm của dòng
điện và cũng là hàm của tải của MBT.
- Có thể điều chỉnh nhiệt độ bởi chiết áp với núm vặn đặt trên mặt đồng hồ, bằng cách
này giá trị nhiệt độ cuộn dây sẽ được chỉ phù hợp với nhiệt độ tính toán khi mang tải.
Việc điều chỉnh ∆T được hướng dẫn trong bảng đường cong đồ thị I-∆T sau: Đặc tuyến I
-∆T Thiết bị này có thể lắp với 1 – 2 – 3 – 4 tiếp điểm phù hợp để điều khiển thiết bị làm
mát và mạch bảo vệ (báo tín hiệu hoặc ngắt) MBT. Lưu ý:
-Điện trở nhiệt quấn trong bầu đo được cấp năng lượng bởi máy biến dòng, cấp dòng điện
tiêu chuẩn của máy biến dòng phải phù hợp với cấp dòng điện của đồng hồ.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

- Bầu đo phải được ngâm trong dầu biến áp để trao đổi nhiệt xảy ra nhanh, dầu sẽ chui
qua lỗ nhỏ ở đáy bầu cho đến khi nó phủ toàn bộ điện trở nhiệt. Điều này rất quan trọng
vì đường cong I - ∆T chỉ đúng nếu bầu đo được ngâm trong dầu.
F. THÙNG DẦU PHỤ:

Các MBT loại hở thường được trang bị thùng dầu phụ mục đích để đảm bảo cho việc co
giãn của dầu khi nhiệt độ MBT thay đổi. Thùng dầu phụ có màng mềm bằng cao su bảo
vệ dầu trong MBT tránh tiếp xúc trực tiếp với không khí để khỏi bị oxy hóa và bị ẩm. .
G. BÌNH HÚT ẨM THÙNG DẦU PHỤ MÁY BIẾN THẾ:

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

1) Giới thiệu: Bình hút ẩm được dùng để cách ly môi trường không khí bên trong và bên
ngoài MBT. Khi trong MBT có sự thay đổi áp suất dầu sẽ co lại hoặc giãn ra, khi đó
không khí sẽ đi vào hoặc đi ra để cân bằng áp suất giữa bên trong và bên ngoài. Lúc này
hơi ẩm trong không khí sẽ được silicagel trong bình hút ẩm hấp thụ.
2) Tính năng hút ẩm: Bình thường Silicagel có màu xanh da trời hoặc màu trắng trong.
Sau khi hút ẩm Silicagel chuyển sang màu hồng tím hoặc màu trắng đục.Trong trường
hợp này, để tái sử dụng lại Silicagel đã đổi màu, có thể đem sấy khô trong một khay hay
nồi sạch ở nhiệt độ từ 100 – 1400C sau khi đã tháo Silicagel ra khỏi bình chứa thủy tinh
cho đến khi có được màu xanh da trời hoặc màu trắng trong trở lại.
3) Tính năng chén dầu trong bình hút ẩm: Chén dầu trong bình hút ẩm có tác dụng giữ
không cho không khí bên ngoài tiếp xúc trực tiếp với silicagel. Không khí đi vào bên
trong bình hút ẩm phải đi qua chén dầu (và ngược lại). Khi đó nếu trong không khí có lẫn
bụi và tạp chất sẽ được dầu giữ lại ở chén dầu. Mức dầu trong chén dầu phải luôn luôn
nằm ở vạch định mức.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

H. ĐỒNG HỒ ĐO MỨC DẦU:

1/. Cấu tạo: - Vỏ bằng hợp kim trắng, chịu được mọi thời tiết, chịu được sự ăn mòn. -
Đồng hồ chỉ mức dầu là loại từ tính gồm 1 đồng hồ đĩa (hoặc kim màu đỏ) nằm phía sau
mặt khung đồng hồ, được liên kết với 1 phao. Mặt đĩa đồng hồ được phủ một lớp men
một nửa màu trắng, một nửa màu đỏ. Quan sát sự thay đổi về màu sắc qua mặt kính đồng
hồ để đọc mức dầu.
I.TỦ ĐIỀU KHIỂN TỪ XA:
1/. Giới thiệu: Tủ điều khiển từ xa được thiết kế, trang bị cho các máy biến thế 110kV,
được lắp đặt trong nhà điều hành nhằm tạo thuận lợi cho nhân viên vận hành trong việc
thực hiện đổi nấc máy biến thế và có thể ghi nhận, theo dõi các thông số vận hành của
máy biến thế.
2/. Bố trí thiết bị: Các thiết bị được lắp đặt tại tủ gồm:
- Bộ tự động điều chỉnh điện áp với chức năng chính là điều khiển tự động bộ truyền
động chuyển nấc điện áp dưới tải, nó còn được cài đặt trước vào bộ vi xử lý các thông số
vận hành cần thiết, có cổng ra giao tiếp với máy tính hoặc mạng quản lý điều hành.
- Bộ chỉ thị nấc luôn cho biết nấc vận hành của bộ điều chỉnh điện áp dưới tải.
- Các khoá chuyển chế độ: chế độ làm việc tự động (Auto), hoặc bằng tay (Man) để điều
khiển bộ điều chỉnh điện áp dưới tải và hệ thống làm mát MBT.

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

- Các nút nhấn tăng giảm nấc, khởi động và dừng quạt, thử đèn …
- Hệ thống tín hiệu và báo động để chỉ thị và phát tín hiệu báo động (alarm), các rơle tác
động đi cắt máy cắt, ở chế độ Max.
- Bộ xử lý báo động còn thực hiện giải trừ còi (ACK), tắt đèn tín hiệu khi sự cố thoáng
qua, thử đèn tín hiệu.
K. CÁNH TẢN NHIỆT

K. BỘ CHUYỂN NẤC OLTC

- UZF
- MR
- UBB
CHƯƠNG III : DỊCH VỤ SỬA CHỮA MBA
1. Tư vấn hỗ trợ khách hàng về những vấn đề liên quan đến MBA
2. Cung cấp vật tư thay thế.
3. Cung cấp cấp dịch vụ sữa chữa MBA

ABB
Máy biến áp110 kV Hướng dẫn sản phẩm

LIÊN HỆ
Ban Country Service của ABB:
1. Tại Hà Nội:
Công ty ABB Ltd
Địa chỉ: km 9 – Quốc lộ 1A – Hoàng Liệt – Hoàng Mai – Hà Nội
Điện thoại: + 84 4 3861 1010 Fax: + 84 4 3861 1009
2.Tại Đà Nẵng:
Văn phòng ABB tại Đà Nẵng
Địa chỉ: Lầu 5 – Tòa nhà Văn phòng Transasia
Số 194 - Trần Phú – quận Hải Châu – Đà Nẵng
Điện thoại: + 84 511 625 1717/ 625 1818 Fax: + 84 511 625 1616
3.Tại Thành phố Hồ Chí Minh:
Văn phòng ABB tại tp Hồ Chí Minh
Địa chỉ: Lầu 6 – Tòa nhà Văn phòng Central Plaza
Số 17 – Lê Duẩn – quận 1 – tp Hồ Chí Minh
Điện thoại: + 84 8 3823 7972 Fax: + 84 8 3823 7970

ABB