CÔNG TY TNHH LẮP ĐẶT THÍ NGHIỆM VÀ BẢO DƯỠNG ĐIỆN HÀ TĨNH

河靜電氣安裝測驗及保養責任有限公司
Add:Số 207 Lê Thái Tổ, TDP Tân Phong, Phường Kỳ Thịnh, Thị xã Kỳ Anh, Tỉnh
Hà Tĩnh
地址：河靜省，奇英市，奇聲坊，新風民區，黎泰組 207 號。
Tel :0914487286/0339484762
Email : Baoduongdienht@gmail.com

QUY TRÌNH THÍ NGHIỆM ĐỘ CÁCH ĐIỆN DẦU

油绝缘测试程序
I. PHẠM VI ĐIỀU CHỈNH

Điều 1. Phạm vi điều chỉnh

1.1. Phạm vi điều chỉnh
Quy trình này quy định các hạng mục, tiêu chuẩn, phương pháp thí nghiệm đối
với dầu cách điện gốc khoáng mới, đã qua sử dụng (gọi là dầu cách điện) dùng
nạp cho tất cả các máy biến áp (máy biến áp lực, biến áp tự ngẫu, cuộn kháng
điện và thiết bị phụ trợ của máy biến áp - như bộ điều áp dưới tải, sứ dầu) với
mọi công suất, cấp điện áp đến 500kV. Trong trường hợp sử dụng dầu gốc khác
thì theo tiêu chuẩn nhà chế tạo với các tiêu chuẩn tương ứng.

II. TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Quy trình phân tích những tiêu chuẩn cơ bản của dầu tuabin, nhiên liệu lò
hơi, dầu bôi trơn và dầu cách điện - Công ty Điện lực - Bộ điện và than,
năm 1976.

2. Quy trình vận hành và sửa chữa máy biến áp - Tổng công ty điện lực Việt
Nam, 1998

3. IEC 60156:1995 - Insulating Liquids - Determination of the breakdown

voltage at power frequency - Test method.
 4. ASTM D924-03: Standard Test Method for Dissipation Factor (of Power
Factor) and Relative Permittivity (Dielectric Constant) of Electrical
Insulating Liquids.

5. ASTM D974-08: Standard Test Method for Acid and Base Number by
Color - Indicator Titration.

6. ASTM D664-04: Standard Test Method for Acid Number of Petroleum

by Potentiometric Titration.

7. ASTM D1533-00: Standard Test Method for Water in Insulating Liquids

by Coulometric Karl Fisher Tiration.

8. ASTM D93-02: Standard Test Method for Flash Point by Penky - Martens
closed cup Tester.

9. ASTM D92-05: Standard Test Method for Flash and Fire Points by
Cleveland Open cup Tester.

10.ASTM D 3612-02: Standard Test Method for Analysis of Gases

Dissolved in Electrical Insulating Oil by Gas Chromatography.

11.ASTM D5837-99: Standard Test Method for Furanic Compounds in

Electrical Insulating Liquids by High-Perfomance Liquid
Chromatography (HPLC).

12. QCVN QTĐ-5:2008/BCT Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về kỹ thuật điện,
Tập 5 – Kiểm định trang thiết bị hệ thống điện.

III. NỘI DUNG QUY TRÌNH

CHƯƠNG I. DẦU CÁCH ĐIỆN

Điều 1. Thí nghiệm dầu mới nhận từ nhà cung cấp

Dầu cách điện mới được nhận từ nhà cung cấp phải chịu một lần thí nghiệm và
các hạng mục thí nghiệm phải đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng dầu ở bảng 1.

Điều 2. Thí nghiệm dầu trước khi lắp đặt

1 - Đối với máy biến áp mới khi tiếp nhận trong máy không nạp sẵn dầu thì
trước khi nạp dầu vào máy, dầu phải thí nghiệm theo các tiêu chuẩn nêu trong
bảng 2. Trường hợp không có biên bản thí nghiệm dầu của nhà cung cấp dầu
kèm theo, dầu cần thí nghiệm bổ sung các mục 6 ÷ 12 bảng 1.
2 - Đối với máy biến áp 110kV trở lên khi vận chuyển không nạp dầu thì trước
khi tiến hành lắp ráp cần phải lấy mẫu dầu của lớp dầu đọng ở máy để thí
nghiệm điện áp chọc thủng, trị số không thấp hơn 50kV (đối với máy biến áp
110 ÷ 500kV) và độ ẩm không lớn hơn 25ppm (đối với máy biến áp 110 ÷
220kV), 20ppm (đối với máy biến áp 500kV).
3 - Đối với máy biến áp 110kV trở lên khi vận chuyển đã nạp sẵn dầu thì trước
khi tiến hành lắp ráp cần phải lấy mẫu dầu thí nghiệm các chỉ tiêu nêu tại các
mục 1 ÷ 8 của bảng 2.
4 - Đối với máy biến áp đã được nạp đủ dầu, khi vận chuyển đến vị trí lắp đặt,
nếu như số liệu thí nghiệm đạt tiêu chuẩn và tính từ lúc thí nghiệm cuối cùng
đến trước khi đóng điện quá 3 tháng cần phải thí nghiệm mục 1,2 và 4 bảng 2.
Đối với máy biến áp cấp điện áp 110kV trở lên loại kín hoặc bảo vệ bằng màng
chất dẻo cần thí nghiệm bổ sung mục 7 bảng 2.

Điều 3. Thí nghiệm dầu trong quá trình bảo quản máy biến áp
- Đối với máy biến áp cấp điện áp từ 35kV trở xuống thí nghiệm mục 1 bảng 2 ít
nhất mỗi năm một lần.
- Đối với máy biến áp cấp điện áp từ 110kV trở lên thí nghiệm mục 1-4 bảng 2 ít
nhất 3 tháng một lần.

Bảng 1: Tiêu chuẩn chất lượng dầu mới nhận từ nhà cung cấp
Dầu mới nhận từ Phương pháp
STT Hạng mục thí nghiệm
nhà cung cấp thí nghiệm(2)
Điện áp chọc thủng (kV/2,5mm)
không thấp hơn:
1
- Trước khi lọc 30
- Sau khi lọc 70
Tang góc tổn thất điện môi ( % )
không lớn hơn:
2
- Ở 25oC 0,05
- Ở 90oC 0,50
Trị số axit (mgKOH/1g dầu)
3
không lớn hơn: 0,02
Hàm lượng nước theo khối lượng
(ppm) không lớn hơn:
4
- Trong xitéc 30
- Trong phuy 40
 5 Mầu sắc-ASTM Scale, không lớn hơn 0,5
Nhiệt độ chớp cháy kín (oC )
không thấp hơn: 135
6
Nhiệt độ chớp cháy hở (oC )
không thấp hơn: 145
Điều 4. Thí nghiệm dầu mới trong thiết bị mới trước khi đóng điện
1 - Dầu mới trong thiết bị mới trước khi đóng điện cần phải được thí nghiệm và
đạt yêu cầu của các tiêu chuẩn nêu ở bảng 2.

Bảng 2: Tiêu chuẩn chất lượng dầu trong máy biến áp trước khi đóng điện

Đối với cấp điện áp (kV)

STT Hạng mục thí nghiệm
≤15 15÷35 110 220 500

Điện áp chọc thủng (kV/2,5mm)

1
không thấp hơn: 30 35 60 60 70
Tang góc tổn thất điện môi ở 90oC
2
(%) không lớn hơn: - - 1,5 1,0 1,0
Trị số axit (mgKOH/1g dầu)
3
không lớn hơn: 0,02 0,02 0,02 0,02 0,02
Hàm lượng nước theo khối lượng 20(1)
4
(ppm) không lớn hơn: - - 10(2) 10 10
Mầu sắc – ASTM Scale, không lớn 1,0 1,0 1,0 1,0 0,5
5
hơn
Trong, sáng không có nước và tạp chất
Quan sát ngoại dạng
Tổng hàm lượng khí hòa tan (%)
6
không lớn hơn - - 1 1 0,5

2 - Đối với máy biến áp có khoang điều áp dưới tải riêng, dầu dùng nạp cho
khoang điều áp dưới tải là dầu cách điện, các tiêu chuẩn thí nghiệm theo yêu cầu
đối với dầu cách điện của máy biến áp và một số tiêu chuẩn theo chỉ dẫn của nhà
chế tạo. Trường hợp không có chỉ dẫn của nhà chế tạo, tiêu chuẩn điện áp chọc
thủng và hàm lượng nước cho ở bảng 3.
Bảng 3: Tiêu chuẩn chất lượng dầu khoang điều áp dưới tải trước khi đóng điện
Giá trị giới hạn

OLTC OLTC đấu ở đầu hoặc giữa

STT Hạng mục thí nghiệm đấu ở cuộn dây cấp điện áp (kV)
điểm
trung tính ≤ 35 110÷220 500
 Điện áp chọc thủng
1 40 35 50 60
(kV/2,5mm) không thấp hơn:

Hàm lượng nước (ppm)

2 30 - 25 20
không lớn hơn:

Điều 5. Thí nghiệm dầu trong thiết bị đang vận hành

1 - Dầu trong máy biến áp cấp điện áp 110kV trở lên đang vận hành cần phải được
lấy mẫu thí nghiệm mỗi năm 1 lần và đạt yêu cầu của các tiêu chuẩn ở bảng 5.
2- Đối với máy biến áp có khoang điều áp dưới tải riêng.
Dầu trong khoang điều áp dưới tải được thí nghiệm theo chỉ dẫn của nhà chế tạo.
Trường hợp không có chỉ dẫn của nhà chế tạo, mẫu dầu lấy từ khoang điều áp
dưới tải tiến hành thí nghiệm các mục ở bảng 6. Thí nghiệm bổ sung mục
2,3,5,6 bảng 5.
Thí nghiệm dầu từ khoang điều áp dưới tải thực hiện cùng với thí nghiệm dầu
lấy từ máy biến áp.

Bảng 5: Tiêu chuẩn chất lượng dầu trong máy biến áp khi vận hành

Đối với cấp điện áp (kV)

STT Hạng mục thí nghiệm
≤15 15÷35 110 220 500
Điện áp chọc thủng (kV/2,5mm)
1 25 30 55 55 60
không thấp hơn:
Tang góc tổn thất điện môi ở 90 0C
2 - - 7 7 5
(%) không lớn hơn
Trị số axit (mgKOH/1g dầu)
3 0,25 0,25 0,20 0,20 0,15
không lớn hơn:
Hàm lượng nước theo khối lượng 30
4 - - 25 20
(ppm) không lớn hơn 25(1)
Không giảm quá 10% giá trị xuất xưởng
5 Nhiệt độ chớp cháy cốc kín
hoặc không thấp hơn 125oC
Tổng hàm lượng khí hòa tan (%)
6 - 2 2 2
không lớn hơn

Bảng 6: Tiêu chuẩn chất lượng dầu trong khoang điều áp dưới tải khi vận hành

STT Hạng mục thí nghiệm Giá trị giới hạn

OLTC OLTC đấu ở đầu hoặc
 đấu ở giữa cuộn dây cấp điện
điểm áp (kV)
trung tính ≤ 35 110÷220 500
Điện áp chọc thủng (kV)
1 (khe hở 2,5mm), không thấp
hơn: 30 25 40 50
Hàm lượng nước (ppm) không
2
lớn hơn: 40 - 35 30

Điều 6. Dầu trong thiết bị sau đại tu

1 - Trường hợp đại tu máy biến áp có thay dầu: dầu trong máy biến áp được thí
nghiệm như dầu trong thiết bị mới trước khi đưa vào vận hành và đạt yêu cầu
của các tiêu chuẩn nêu ở bảng 2.
2 - Trường hợp đại tu máy biến áp kết hợp lọc dầu: dầu trong máy biến áp đạt
yêu cầu bảng 2 và bảng 5

Điều 7. Kiểm tra dầu khi xuất hiện tình trạng bất thường
Khi phát hiện tình trạng bất thường hoặc xuất hiện khí cháy trong rơ le hơi cần
lấy mẫu dầu để thí nghiệm. Các tiêu chuẩn phải đạt yêu cầu ở bảng 5.

Điều 8. Bổ sung dầu trong vận hành

Trường hợp cần bổ sung dầu biến áp mà không rõ gốc dầu trong máy hoặc
không có loại dầu cùng gốc, cùng loại thì phải tuân thủ các nguyên tắc sau:
1- Đối với những MBA có công suất dưới 1000kVA, điện áp từ 10kV trở xuống
được phép bổ sung bằng dầu gốc bất kỳ, với điều kiện dầu bổ sung phải đạt các
tiêu chuẩn thí nghiệm nêu ở bảng 2 và tổng lượng dầu bổ sung trong suốt thời
gian vận hành không vượt quá 10%.
2- Đối với những MBA có công suất từ 1000kVA trở lên, cấp điện áp từ 35kV
trở xuống được phép bổ sung dầu khác gốc và đạt yêu cầu nêu tại khoản 4 điều này.
.3- Đối với những MBA có cấp điện áp từ 110kV trở lên, việc bổ sung dầu phải
cùng gốc, cùng chủng loại. Dầu cách điện cùng gốc, khác chủng loại tiếp nhận
từ các nhà sản xuất khác nhau, nếu không có sự chỉ dẫn cụ thể của nhà sản xuất,
trước khi bổ sung cần phải thí nghiệm dầu và đạt yêu cầu nêu tại khoản 4 điều này.
4- Dầu bổ sung cần phải thí nghiệm và đạt yêu cầu sau:
- Dầu bổ sung đạt các tiêu chuẩn thí nghiệm ở bảng 2.
- Hỗn hợp dầu bổ sung và dầu trong máy được thí nghiệm độ ổn định kháng ôxy
hóa và tỷ lệ pha trộn khi thí nghiệm độ ổn định kháng ôxy hóa bằng tỷ lệ bổ
sung dầu trong thực tế. Trường hợp không rõ tỷ lệ, áp dụng tỷ lệ 50/50.
- Hỗn hợp dầu bổ sung và dầu trong máy phải có trị số tgδ thấp hơn và độ ổn
định kháng ôxy hóa tốt hơn so với các trị số tương ứng của dầu trong máy
trước khi pha trộn.
CHƯƠNG II.PHƯƠNG PHÁP THÍ NGHIỆM DẦU CÁCH ĐIỆN

Điều 9. Phương pháp thí nghiệm điện áp phóng điện

10.1.Thiết bị đo
Thiết bị đo bao gồm các bộ phận sau:
- Bộ điều chỉnh điện áp
- Máy biến áp tăng áp.
- Bộ ngắt mạch tự động (thời gian cắt dưới 10ms, dòng điện cắt 10mA đến
25mA).
a. Cốc thí nghiệm
Dung tích cốc thí nghiệm phải trong phạm vi 350ml đến 600ml.
Cốc thí nghiệm phải được chế tạo từ vật liệu cách điện, trơ về hóa học và bền
đối với chất lỏng cách điện cũng như các dung môi dùng để làm sạch.
Cốc thí nghiệm loại có nắp hoặc không có nắp và được chế tạo sao cho có thể dễ
dàng tháo các điện cực với mục đích làm sạch và bảo dưỡng chúng, đảm bảo
điều kiện tốt cho phép thử.
Hình dáng và kích thước của cốc thí nghiệm:
 Hình 6: Cốc thí nghiệm có nắp gắn điện cực dạng cầu đường kính 12,5 ÷ 13mm.

Các điện cực phải được chế tạo từ đồng thau hoặc thép không gỉ. Điện cực phải
được mài bóng. Đường trục của hệ thống các điện cực phải nằm ngang và được
đặt trong cốc thí nghiệm thấp hơn bề mặt chất lỏng đang thí nghiệm ít nhất là
40mm. Không phần nào của điện cực được cách thành cốc thí nghiệm hoặc
thanh khuấy dưới 12mm.
Khoảng cách giữa các điện cực được xác định và kiểm tra nhờ một chiếc que cữ
chuẩn với độ dày 2,5±0,05mm.
b. Thiết bị khuấy
- Khuấy từ: Thanh khuấy dài 20 ÷ 25mm, đường kính 5 ÷ 10mm.
- Kết cấu của thanh khuấy phải đảm bảo dễ làm sạch, khi khuấy không được tạo
bọt khí. Có thể lựa chọn khuấy hoặc không khuấy.
10.2. Chuẩn bị điện cực
- Điên cực trước khi thí nghiệm cần phải rửa sạch bằng dung môi phù hợp theo
quy định kỹ thuật nếu không có quy định thì dung môi được lựa chọn
bằng thực nghiệm.
- Mức độ sạch của điện cực được quan sát bằng mắt. Nếu có vết bẩn cần phải
rửa lại. Sau khi rửa bằng dung môi, điện cực được rửa cẩn thận bằng nước cất
sôi và sấy 1giờ trong tủ sấy ở nhiệt độ 90 ÷ 100 oC (gắn với cốc sứ). Nếu điện
cực gắn liền với cốc thí nghiệm làm bằng nhựa cách điện, nhiệt độ sấy không
quá 70oC, tránh làm biến dạng cốc. Tốt nhất nên sấy bằng cách thổi gió nóng,
nhiệt độ sấy không quá 70oC.
- Không được sờ tay vào bề mặt của điện cực.
10.3. Chuẩn bị mẫu thí nghiệm
- Mẫu dầu cách điện dùng cho một lần thí nghiệm khoảng 350 ÷ 600ml. Trước
khi thí nghiệm mẫu dầu cần đựng trong bình kín, để ổn định đến nhiệt độ trong
phòng (nhiệt độ dầu không được chênh lệch với nhiệt độ không khí trong phòng
quá 5oC).
- Nhiệt độ của mẫu dầu khi thí nghiệm nằm trong khoảng 15oC đến 35oC.
- Ngay trước khi nạp dầu vào cốc thí nghiệm, chai đựng mẫu thí nghiệm phải
được đóng nắp kín và đảo ngược vài lần để phân bố đều các chất bẩn sao cho
không tạo bọt khí.
- Tiến hành rót dầu vào cốc thí nghiệm để xúc rửa 2÷3 lần bằng chính dầu cần
thí nghiệm, tráng rửa các điện cực. Sau đó từ từ rót dầu vào cốc thí nghiệm sao
cho không tạo bọt khí.
- Đo và ghi lại nhiệt độ của mẫu dầu thí nghiệm.
10.4. Tiến hành thí nghiệm
- Đặt cốc thí nghiệm đã nạp mẫu dầu vào thiết bị đo, bật máy khuấy nếu có sử dụng.
- Tiến hành nâng điện áp thí nghiệm lần đầu sau 5 phút.
- Khi thí nghiệm tốc độ nâng điện áp phải đều đặn và đạt 2 ± 0,2kV/giây cho tới
khi sự phóng điện xảy ra.
- Điện áp chọc thủng là điện áp lớn nhất đạt được ở thời điểm mạch tự động ngắt
mạch (khi phóng hồ quang) hoặc cắt bằng tay (nhìn thấy hồ quang và nghe thấy
phóng điện).
- Tiến hành thí nghiệm tiếp theo 5 lần điện áp chọc thủng đối với một mẫu dầu,
mỗi lần cách nhau 2 phút. Kiểm tra xem có bọt khí tạo ra giữa khe hở của điện
cực không. Nếu sử dụng khuấy, thì chúng phải hoạt động liên tục trong suốt quá
trình thí nghiệm.
- Ghi lại giá trị điện áp chọc thủng của mỗi lần thí nghiệm.
10.5. Đánh gía kết quả
Kết quả thí nghiệm độ cách điện của dầu máy biến áp được xem là đạt nếu
như có giá trị phù hợp với yêu cầu ở bảng 1,2,3,4,5,6.