Các thông số của máy biến áp

4. Điện áp ngắn mạch Un%

Điện áp ngắn mạch là điện áp giữa hai đầu cuộn sơ cấp khi ngắn mạch
cuộn thứ cấp thì dòng điện trong cuộn dây sơ cấp bằng dòng điện định
mức.

Ý nghĩa: Điện áp ngắn mạch đặc trưng cho điện áp rơi trên tổng trở cuộn
dây MBA khi dòng chạy trong cuộn dây bằng dòng định mức và dùng để
xác định tổng trở cuộn dây MBA. Khi Uđm, Sđm tăng thì Un cũng tăng.

Ví dụ:

Với Uc = 35 KV; Sđm = 630 KVA thì Un = 6,5%.

Với Uc  = 35 KV; Sđm  = 80,000 KVA thì Un = 9%.

Khi Un  tăng tì giảm được dòng ngắn mạch nhưng sẽ tăng tổn thất công
suất, tổn thất điện áo trong máy biến áo và giá thành MBA cũng tăng. UN
% là tỉ lệ phần trăm điện áp ngắn mạch so với điện áp định mức.

Nối tắt cuộn dây thứ cấp, tăng điện áp nguồn đưa vào cuộn dây sơ cấp
cho đến khi chỉ số trên Ampe kế bằng dòng định mức thì giá trị U N chính
là chỉ số trên voltmet. Khi ngắn mạch UN rất nhỏ nên từ thông trong máy
biến áp cũng rất nhỏ nghĩa là ra xem như dòng không tải I0 = 0, trong sơ
đồ thay thế ta có thể bỏ nhánh xm – rm.

Ta có:
Chú ý: Khi thí nghiệm ngắn mạch điện áp đặt vào hai đầu cuộn dây sơ
cấp nhỏ nên dòng điện bằng dòng định mức nhưng khi ngắn mạch sự cố
điện áp hệ thống có giá trị lớn nên dòng ngắn mạch rất lớn.

5. Dòng điện không tải I0%

Dòng điện không tải là đại lượng đặc trưng cho tổn hao không tải của
MBA, phụ thuộc tính chất từ, chất lượng cũng như cấu trúc lắp ghép của
lõi thép. Ngày nay người ta sử dụng thép tốt để chế tạo MBA nên dòng
I0 giảm. I0  % biểu thị bằng phần trăm so với dòng điện định mức Iđm

Quan hệ giữa dòng không tải và tổn hao không tải:

Trị số của dòng không tải được xác định nhờ thí nghiệm không tải: Ta
cho hở mạch cuộn thứ cấp và đưa vòa cuộn sơ cấp điện áp định mức thì
giá trị dòng điện đo được ở mạch sơ cấp chính là giá trị dòng không tải.

6. Tổ đấu dây của máy biến áp

Trong các máy biến áo ba pha các cuộn dây có thể nối lại với nhau thành
hình sao (Y), tam giác () hay nối ziczag. Khi nối sao ta lấy ba đầu cuối
nối chung và ba đầu còn lại để tự do (hình a), nối tam giác thì đầu cuối
của pha này nối với đầu của pha kia (hình b). Khi nối ziczag cuộn dây của
mỗi pha được chia làm hai nửa và được quấn trên hai trụ khác nhau, hai
nửa này được nối tiếp ngược nhau (hình c).

Kiểu nối ziczag rất ít dùng vì tốn nhiều đồng hơn và chỉ gặp trọng các
máy biến áp dùng cho thiết bị chỉnh lưu hoặc trong các máy biến áp đo
lường để hiệu chỉnh sai số về góc lệch pha.

Thông thường các máy biến áp hay dùng các tổ đấu dây Y/Y 0, Y/,
Y0/ (Y0 các cuộn dây được nối theo hình sao và trung tính nối đất trực
tiếp).

Vậy: Tổ nối dây của máy biến áp được hình thành do sự phối hợp kiểu
nối dây sơ cấp so với kiểu nối dây thứ cấp và nó biểu thị góc lệch pha
giữa điện áp dây sơ cấp và thứ cấp của máy biến áp.

Người ta qui ước biểu thị tổ đấu dây MBA dựa vào góc lệch pha sức điện
động của phía sơ cấp E1 và thứ cấp E2.