Giao Trinh Xu Ly Anh Ky Thuat So - Ver. 2018 PDF

TRƯỜNG ĐH SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.
HỒ CHÍ MINH
KHOA IN & TRUYỀN THÔNG
GIÁO TRÌNH
XỬ LÝ ẢNH
KỸ THUẬT SỐ
VERSION BIÊN SOẠN : NGUYỄN MẠNH HUY

2018 BẢN HIỆU CHỈNH LẦN THỨ 3
Chương 1
Mở đầu
A. Sơ lược quá trình phát triển
B. Các định dạng tập tin thông dụng sử dụng trong xử lý ảnh
kỹ thuật số
C. Hình ảnh dạng bitmap so với hình ảnh dạng đồ họa vectơ
Chûúng 1 : Múã àêìu 3
A. SÔ LÖÔÏC QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN

Caùc maùy queùt maøu (Scanner) ñaõ xuaát hieän vaøo naêm 1937 vaø trôû thaønh
saûn phaåm thöông maïi vaøo thaäp nieân 1950. Tuy nhieân maõi ñeán ñaàu thaäp
nieân 1970 khi coâng ngheä kyõ thuaät soá vaø nguoàn tia laser ñöôïc ñöa vaøo
öùng duïng, chuùng môùi ñöôïc phaùt trieån maïnh meõ.
Sau khi giôùi thieäu maùy phuïc cheá maøu quang cô ñaàu tieân vaøo thaäp nieân
1890, coâng ngheä naøy vaãn ñöôïc tieáp tuïc söû duïng trong kyõ thuaät phuïc cheá
maøu maõi ñeán thaäp nieân 1930. Vaøo thaäp nieân 1930 coâng ty Eastman Ko-
dak ñöùng ñaàu laø Alexander Murray ñaõ phaùt trieån moät soá phöông phaùp coù
aûnh höôûng cho coâng ngheä cheá baûn phim sau naøy. Naêm 1934 cuoán saùch
"Phöông phaùp baûn che phuïc cheá maøu cho coâng ngheä in" ñöôïc xuaát baûn,
vaø naêm 1937 Murray cuøng Richard S. More ñöôïc caáp baèng saùng cheá ñaàu
tieân veà taùch maøu ñieän töû.
Lyù thuyeát queùt cuûa Murray vaø More döïa treân nguyeân taéc "oáng - xoay"
(Rotating Drum). Baøi maãu maøu ñöôïc gaén leân moät oáng trong suoát vaø ñöôïc
queùt theo töøng doøng bôûi moät ñaàu queùt ñöôïc keát noái vôùi nguoàn saùng vaø
Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë
boä phaän quang hoïc. Ñaàu queùt ñöôïc di chuyeån song song vôùi truïc oáng
gaén baøi maãu vaø queùt toaøn boä baøi maãu theo daïng xoaén oác. Tia saùng ñi
vaøo ñaàu queùt ñöôïc taùch laøm 3 thaønh phaàn ñi qua 3 kính loïc Red, Green,
Blue. Sau khi ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän, caùc thoâng tin hình aûnh
naøy ñöôïc hieäu chænh cöôøng ñoä ñeå chieáu leân phim ñöôïc gaén treân moät oáng
khaùc coù cuøng truïc quay vôùi oáng gaén baøi maãu. Kyõ thuaät söûa maøu ñieän töû
cho maùy queùt Murray vaø More ñaõ ñöôïc hoaøn chænh do coâng cuûa Vincent
Hall vaøo naêm 1941.
Nguyeân lyù ñoïc ghi cuûa maùy queùt daïng oáng-xoay

Vaøo ngaøy 21/1/1937 (naêm ngaøy sau khi Murray vaø More ñaêng kyù phaùt
minh), Arthur C. Hardy, giaùo sö cuûa Vieän Kyõ thuaät Massaschusetts vaø
Coâng ty Interchemical Corp., ñaõ ñaêng kyù phaùt minh maùy queùt maøu. Phaùt
minh cuûa Hardy thöïc söï laø phaùt minh ñaàu tieân cho maùy taùch maøu ñieän töû.
Maùy queùt cuûa Coâng ty Interchemical söû duïng moät baøn chuyeån ñoäng qua
laïi keát hôïp vôùi 4 raõnh, nghóa laø noù ñaõ söû duïng phöông phaùp queùt phaúng
(Flatbed). Ba trong soá boán raõnh coù gaén phim taùch maøu töø maùy chuïp quang
cô, raõnh thöù tö gaén baûn phim chöa loä saùng. Nguoàn saùng chieáu qua caùc baûn
taùch aâm baûn theo töøng doøng vaø sau ñoù ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän.
Caùc tín hieäu ñieän naøy ñöôïc ñöa vaøo maïch söûa maøu vaø seõ ñieàu khieån quaù
trình chieáu saùng leân baûn taùch maøu döông baûn (baûn phim chöa loä saùng).
A. Baûn taùch neg hay pos

Nguyeân lyù chuyeån ñoäng qua laïi
B. Boä phaän löu tröõ döõ lieäu
cuûa maùy queùt Interchemical
C. Boä phaän ñieàu khieån nguoàn saùng
D. Nguoàn chieáu saùng
Phoøng thí nghieäm Springdale ñaõ hôïp taùc vôùi caùc nhaø khoa hoïc cuûa
Eastman Kodak caûi tieán khaâu söûa maøu vaø moät bo maïch khaùc cuûa maùy
queùt nhaèm ñöa vaøo phuïc vuï thöông maïi. Vaøo thaùng 8 naêm 1950, saùu
maùy queùt ñaõ ñöôïc laép ñaët vaø 60% hình aûnh taùch maøu cuûa taïp chí Life ñaõ
ñöôïc phuïc cheá töø hai trong soá saùu maùy naøy. Maùy queùt noåi tieáng luùc baáy
giôø laø maùy Time-Springdale, sau naøy coù teân laø P.D.I do Coâng ty Printing
mua laïi vaø phaùt trieån.
Maùy queùt Interchemical ñaõ toû ra quaù chaäm trong coâng vieäc phuïc cheá.
Phöông phaùp queùt theo töøng ñieåm vaø döïa vaøo chuyeån ñoäng qua laïi cuûa
baøn queùt toû ra khoâng coù höõu hieäu baèng nguyeân lyù quay cuûa maùy queùt
Kodak, do ñoù nguyeân lyù oáng-xoay ñöôïc söû duïng cho haàu heát caùc maùy
queùt saûn xuaát vôùi muïc ñích thöông maïi, ít nhaát laø cho ñeán nhöõng naêm
ñaàu thaäp nieân 1980.
Vaøo naêm 1950 Coâng ty Radio Corporation of America (RCA) mua laïi
vaø phaùt trieån maùy queùt Interchemical. RCA ñaõ thay theá moät coâng ngheä
quan troïng ñoù laø söû duïng oáng tia aâm cöïc (Cathode-ray Tube (CRT)) ñeå
queùt ñoïc vaø ghi. RCA cuõng ñaõ ñöa vaøo moät maùy tính ñeå giaûi quyeát vaán
ñeà sai bieät cho 4 baûn taùch maøu trong phöông trình Neugebauer.
Maùy queùt haøng ñaàu theá giôùi laø maùy Drum, maùy queùt cuûa P.D.I vôùi
ñoä thu phoùng roäng töø 34% - 300%, ghi phim daïng aâm baûn hoaëc döông
baûn, söû duïng kyõ thuaät UCR (Under Color Removal), ghi 4 maøu cuøng
moät luùc... Caïnh tranh vôùi P.D.I vaøo ñaàu thaäp nieân 1950 laø caùc maùy queùt
cuûa caùc coâng ty Acme, Belin vaø Hunter-Penrose. Naêm 1960 maùy queùt
Scan-A-Color ñöôïc saûn xuaát, noù cho pheùp taùch maøu caû baøi maãu phaûn xaï
vaø baøi maãu thaáu minh.
Maùy queùt ñaàu tieân cuûa Murray vaø Morse

Coâng ty Crosfield Electronics cuûa Anh ñaõ tham gia vaøo thò tröôøng maùy
queùt vaøo naêm 1957. Maùy Scanatron cuûa hoï gioáng y nhö maùy Colorgraph
cuûa coâng ty Hunter-Penrose. Crosfield ñaõ giaûi quyeát vaán ñeà chaäm chaïm
cuûa maùy queùt baèng caùch söû duïng chuøm tia aâm cöïc (CRT) cho caû ñaàu ghi
vaø ñaàu ñoïc. Scanatron laø maùy queùt ñaàu tieân ghi phim ñöôïc ôû daïng nöûa
toâng (daïng tram). Scanatron ñaõ ngöøng saûn xuaát töø giöõa nhöõng naêm 1960.
Naêm 1957, Russell Kirsch ñaõ queùt böùc aûnh kyõ thuaät soá ñaàu tieân vôùi
176 x 176 pixel. Ñoù laø ñöùa con trai môùi 3 thaùng tuoåi cuûa oâng aáy.
Böùc aûnh kyõ thuaät soá ñaàu tieân treân theá giôùi
Naêm 1958, taïi hoäi chôï Drupa, Hell giôùi thieäu maùy queùt daïng phaúng
Hell Colorgraph. Tuy nhieân toác ñoä queùt cuûa maùy naøy vaãn coøn raát chaäm.
Vôùi ñoä phaân giaûi 500 ppi, noù queùt moät baøi maãu kích thöôùc 30 x 40 cm
phaûi maát haøng giôø.

Naêm 1960, ASA (American Standards Association - Hieäp hoäi tieâu ch-
uaån Hoa Kyø) baét ñaàu phaùt trieån boä maõ ASCII (American Standard Code
for Information Interchange - Boä maõ tieâu chuaån Hoa Kyø cho vieäc chuyeån
ñoåi thoâng tin). Thieát laäp naøy duøng cho vieäc hieån thò vaên baûn treân maùy
tính, caùc thieát bò keát noái vaø caùc thieát bò khaùc, giuùp cho vieäc chuyeån ñoåi
döõ lieäu deã daøng hôn. Phieân baûn ñaàu tieân ñöôïc giôùi thieäu vaøo naêm 1963
vaø phieân baûn cuoái cuøng töø naêm 1986.
Naêm 1962, tieán só Ing. Rudolf Hell giôùi thieäu maùy HelioKlischograph
K190, maùy ghi truïc oáng ñoàng ñaàu tieân treân theá giôùi. Doøng maùy naøy vaøo
naêm 1965 coù ñôn vò queùt vaø ghi taùch bieät (HelioKlischograph K193)
hoaëc coù thieát bò ñieän töû kyõ thuaät soá (HelioKlischograph K200 naêm 1974).
Maùy HelioKlischograph K190

Naêm 1963, Compugraphic giôùi thieäu maùy tính saép chöõ ñaàu tieân cuûa
hoï, Linasec I vaø II. Nhöõng maùy tính saép chöõ naøy ñöôïc söû duïng ñeå chuaån
bò baêng ñuïc loã duøng ñieàu khieån caùc maùy saép chöõ Linotype söû duïng trong
coâng nghieäp in baùo. Baêng giaáy ñöôïc taïo ra treân maùy ñuïc loã Teletype
BRPE vôùi toác ñoä khoaûng moät doøng treân moät giaây, do ñoù noù coù teân laø
"Linasec".
Naêm 1963, Hell cuõng giôùi thieäu maùy taùch maøu ñieän töû (scanner) ñaàu
tieân cuûa hoï, maùy Chromagraph.
Maùy Chromagraph cuûa Hell

Coâng ty Dainipon Screen cuûa Nhaät cuõng tham gia vaøo thò tröôøng maùy
taùch maøu ñieän töû vaøo naêm 1965 vôùi moät maùy queùt töông töï nhö Scana-
tron. Vaøo thôøi ñieåm naøy caùc maùy queùt ñeàu coù nhöõng ñaëc ñieåm töông töï
nhö nhau: cho pheùp queùt caùc baøi maãu phaûn xaï cuõng nhö thaáu minh, cho
ra caùc baûn taùch maøu rieâng reõ, caùc baûn taùch thöôøng laø caùc döông hay aâm
baûn coù toâng lieân tuïc. Caùc bo maïch söûa maøu, phuïc cheá taàng thöù, UCR
vaø baûn che khoâng neùt (Unsharp masking) cuûa caùc maùy queùt naøy coù khaû
naêng cho chaát löôïng phim cao.
Maùy taùch maøu Dainipon Screen SG-888

Naêm 1966, Hell giôùi thieäu maùy Digiset, maùy saép chöõ ñaàu tieân söû
duïng font chöõ kyõ thuaät soá daïng bitmap. Chöõ ñöôïc ghi bôûi oáng aâm cöïc
(CRT - Cathod ray tube), döõ lieäu seõ ñöôïc in ra phim hoaëc treân giaáy nhaïy
saùng. Maùy Digiset coù theå ghi ñöôïc 1.000 kyù töï trong 1 giaây. Naêm 1967,
Berthold giôùi thieäu maùy saép chöõ phim Diatronic. Noù bao goàm maùy tính,
baøn phím vaø heä thoáng ghi quang cô. Phía treân baøn phím coù maøn hình vôùi
chæ moät doøng kyù töï ñeå hieån thò caùc kyù töï vöøa ñöôïc ñaùnh tröôùc ñoù. Maùy
naøy söû duïng ñöôïc 8 kieåu chöõ. Heä thoáng quang hoïc coù theå ghi ñöôïc caùc
kyù töï coù co chöõ töø 6pt ñeán 20pt treân giaáy caûm quang. Ñaây laø maùy ñaàu
tieân coù theå xuaát ra caùc doøng chöõ naèm ngang hoaëc doïc. Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë
Maùy saép chöõ phim Berthold Diatronic

Naêm 1968 Coâng ty Scitex ñöôïc thaønh laäp bôûi Efraim (Efi) Arazi. Noù
seõ trôû thaønh moät trong nhöõng nhaø cung caáp caùc thieát bò cheá baûn aán töôïng
nhaát trong 30 naêm tôùi. Cuõng trong naêm naøy Cossor (Anh) vaø Hendrix
(Myõ) laø nhöõng coâng ty ñaàu tieân trieån khai caùc heä thoáng saép chöõ phim
coù maøn hình CRT, cho pheùp ngöôøi vaän haønh thaáy ñöôïc nhöõng gì hoï ñaõ
nhaäp vaø söûa loãi.
Naêm 1969, caùc maùy saép chöõ phim 7200 vaø 2900 cuûa Compocraphic
cho pheùp ngöôøi söû duïng nhaäp vaên baûn baèng maùy vi tính vaø ghi thoâng tin
vaøo baêng. Baêng naøy ñöôïc ñöa vaøo maùy saép chöõ, noù seõ in caùc thoâng tin
naøy leân giaáy nhaïy saùng Kodak Ektamatic.
Cuøng trong naêm naøy Coâng ty ECRM cuõng ñöôïc thaønh laäp bôûi ba giaùo
sö Vieän coâng ngheä Massachusetts (Massachusetts Institute of Technol-
ogy - MIT), moät hoïc vieän raát noåi tieáng veà kyõ thuaät cuûa Hoa Kyø, vaø moät
chaøng trai ñeán töø Hoäi in. Ñaây laø coâng ty phaùt trieån moät trong nhöõng thieát
bò nhaän daïng kyù töï quang hoïc (OCR - Optical Character Recognition)
ñaàu tieân thaønh coâng veà maët thöông maïi.
Cuõng vaøo naêm 1969 Crosfield ñaõ giôùi thieäu maùy Magnascan 450 taïi
Hoäi chôï Thöông maïi taïi Milan (YÙ). Maùy queùt naøy coù ñoä thu phoùng lôùn
nhôø vieäc öùng duïng kyõ thuaät soá (Digital Techniques) vaø moät maùy tính mini.
Caùc tín hieäu xuaát ñöôïc chuyeån döôùi daïng kyõ thuaät soá (digital) thay vì
daïng töông töï (analog) nhö tröôùc ñaây vaø ñöôïc "ñoïc ra" chaäm hay nhanh
hôn tuøy theo ñoä thu phoùng. Magnascan coøn cho pheùp taïo caùc baûn taùch
maøu daïng tram baèng caùch söû duïng baûn tram coâng taéc quaán eùp saùt chung
quanh taám phim chöa loä saùng.
Maùy queùt Chromagraph DC 300

Hell cuõng giôùi thieäu moät maùy queùt gioáng nhö Magnascan laø maùy
Chromagraph DC 300 vaøo naêm 1970. Ñaàu ghi cuûa maùy queùt naøy laø moät
cuoäc caùch maïng trong coâng ngheä xuaát döõ lieäu, khi noù söû duïng laser argon
chia thaønh saùu tia ñeå ñoàng thôøi ghi caùc döõ lieäu ñöôïc queùt. Ñaây laø maùy
ñöôïc öa chuoäng nhaát trong thôøi gian naøy. Ñaõ coù 1.600 maùy ñöôïc baùn cho
ñeán khi noù ngöng saûn xuaát vaøo naêm 1981.
Cuõng trong naêm 1970, phoøng thí nghieäm maùy tính Xerox PARC môû
cöûa taïi Palo Alto, California. Noù seõ coù aûnh höôûng raát lôùn trong thaäp kyû
tôùi. Naêm 1971, Abhay Bhushan vieát caùc thoâng soá ban ñaàu cho FTP (File
Transfer Protocol - Giao thöùc chuyeån ñoåi taäp tin). Tuy nhieân noù phaûi maát
theâm gaàn ba thaäp kyû nöõa tröôùc khi noù trôû thaønh caùch thöùc thoâng duïng cho
vieäc trao ñoåi döõ lieäu giöõa caùc nhaø thieát keá vaø caùc nhaø in.
Cuõng vaøo naêm 1971, P.D.I giôùi thieäu moät phaùt minh quan troïng ñoù laø:
Kyõ thuaät taïo ñieåm nöõa toâng ñieän töû (Electronic halftone-dot generation).
Hình daïng ñieåm, vò trí, taàn soá tram, goùc xoay tram ñeàu coù theå ñöôïc hieäu
chænh baèng maùy tính vaø heä thoáng göông. Tia laser ñaõ ñöôïc söû duïng laøm
nguoàn saùng. P.D.I ñaõ coâng nhaän raèng heä thoáng taïo tram daïng ñieåm cho
ñoä phaân giaûi hình aûnh cao hôn kyõ thuaät taïo tram truyeàn thoáng.
Hell cuõng giôùi thieäu kyõ thuaät taïo ñieåm baèng caùch söû duïng Split laser
beam maø maõi ñeán ngaøy nay ña soá maùy queùt ñeàu söû duïng. Öu ñieåm lôùn
nhaát cuûa vieäc söû duïng tia laser ñeå taïo ñieåm laø do noù coù cöôøng ñoä saùng
maïnh neân coù theå söû duïng phim reû tieàn coù ñoä nhaïy saùng yeáu hôn vaø toác
ñoä ghi nhanh hôn.
Maùy CompuWriter cuûa Compugraphic

Cuõng trong naêm 1971, doøng maùy CompuWriter laø maùy saép chöõ phim
ñaàu tieân cuûa Compugraphic cho pheùp ngöôøi söû duïng xuaát vaên baûn tröïc
tieáp maø khoâng caàn söû duïng baêng. Chuùng nhaém tôùi caùc cöûa haøng in nhoû,
caùc cô quan quaûng caùo, vaø caùc nhaø xuaát baûn. CompuWriter bao goàm hai
kieåu chöõ 96 kyù töï vôùi co chöõ töø 5pt ñeán 12pt. Chuùng söû duïng vieäc thay
ñoåi oáng kính thuû coâng vaø co chöõ coù theå taêng ñeán 24pt.
Naêm 1972 laø moät naêm quan troïng ñoái vôùi caùc heä thoáng bieân taäp cho
baùo chí. Harris giôùi thieäu heä thoáng Harris 2500 trong khi DEC thoâng baùo
heä thoáng Typeset 11. Moät soá tôø baùo lôùn vaø IBM thaønh laäp "Nhoùm phaùt
trieån Heä thoáng Baùo chí" (The Newspaper Systems Development Group)
ñeå xaùc ñònh vaø thöïc hieän moät heä thoáng cho vieäc taïo caùc trang hoaøn chænh
bao goàm caû vaên baûn vaø hình aûnh. Ñieàu ñoù ñaõ daãn ñeán moät heä quaû: ñoù laø
naêm maø maùy Linotype cuoái cuøng ñöôïc saûn xuaát taïi Myõ.
Cuõng trong naêm naøy, DuPont Cromalin ñöôïc coâng boá. Noù seõ trôû thaønh
heä thoáng kieåm tra tieâu chuaån ngaønh coâng nghieäp cho ñeán khi caùc maùy
in phun khoâng coøn toàn taïi.
Naêm 1973, Automix Ultracomp laø heä thoáng ñaàu tieân söû duïng boä vi xöû
lyù. Intel ñaõ giôùi thieäu boä vi xöû lyù chip ñôn ñaàu tieân treân theá giôùi, Intel
4004, hai naêm tröôùc. Xerox phaùt trieån giao dieän ñoà hoïa cho ngöôøi duøng
treân maùy tính Alto cuûa hoï. Maùy tính naøy seõ aûnh höôûng ñeán nhieàu heä thoáng
trong thaäp kyû tôùi, bao goàm Apple Lisa vaø Macintosh, vaø caùc maùy traïm
Sun ñaàu tieân. Bravo, moät chöông trình chuaån bò taøi lieäu cho Alto, thöôøng
ñöôïc coi laø öùng duïng WYSIWYG (What You See Is What You Get) ñaàu
tieân, coù khaû naêng hieån thò chính xaùc keát quaû in treân maøn hình maùy tính.
Giao dieän ñoà hoïa treân maùy tính Alto cuûa Xerox
Cuõng trong naêm 1973, Coâng ty Atex ñöôïc thaønh laäp taïi Massachusetts
bôûi Douglas Drane vaø hai anh em, Charles vaø Richard Ying. Coâng ty
baùn heä thoáng saép chöõ ñieän töû ñaàu tieân cuûa mình taïi Myõ moät naêm sau ñoù.
Trong 25 naêm tieáp, Atex luoân laø nhaø cung caáp chính caùc heä thoáng bieân
taäp, soaïn thaûo vaên baûn trong ngaønh baùo chí.
Naêm 1975, Toå chöùc Tieâu chuaån Quoác teá (International Standards
Organisation) coâng boá ISO 216. Tieâu chuaån naøy ñònh nghóa caùc khoå giaáy
nhö A3 vaø A4, sau ñoù noù ñöôïc aùp duïng treân toaøn caàu.
Cuõng trong naêm naøy, caùc maùy in laser ñaàu tieân, nhö IBM 3800 vaø
Xerox 9700, ñaõ xuaát hieän treân thò tröôøng. Chuùng khaù ñaét, nhöng raát höõu
ích cho caùc öùng duïng nhö in kieåm tra.
Maùy in laser IBM 3800

Tröôùc naêm 1976 vaên baûn vaø hình aûnh ñöôïc xöû lyù rieâng bieät, ñieàu ñoù
ñaõ thay ñoåi khi maùy Monotype Lasercomp xuaát hieän vaøo naêm 1976. Noù
coù moät caáu truùc vaãn ñöôïc söû duïng ñeán ngaøy nay: moät maùy tính goïi laø
RIP hay laø Raster Image Processor tính toaùn caùc ñieåm ghi vôùi moät thieát
bò ghi rieâng bieät. Monotype Lasercomp laø heä thoáng saép chöõ phim ñaàu
tieân söû duïng laser ñi keøm vôùi RIP. Ñôn vò naøy khoâng chæ coù theå taïo ra
caùc kieåu chöõ kyõ thuaät soá, maø noù coøn coù theå ghi ñöôïc daïng ñoà hoïa (thoâ).
Maùy Monotype Lasercomp 3000

Apple ñöôïc thaønh laäp bôûi Steve Jobs, Steve Wozniak vaø Ronald
Wayne. Maùy tính thöù hai, Apple II, ñöôïc giôùi thieäu vaøo ngaøy 16 thaùng 4
naêm 1977 vaø trôû thaønh moät thaønh coâng ngoaøi mong ñôïi cuûa Apple. Logo
thöù hai cuûa Apple ñöôïc thieát keá bôûi Rob Jannoff vaø ñöôïc moät trong nhöõng
giaùm ñoác ñieàu haønh cuûa Apple moâ taû laø "logo ñaét nhaát töøng ñöôïc thieát
keá" bôûi vì chi phí cho vieäc hieån thò noù treân thieát bò vaø tôø rôi.
Naêm 1977, Compugraphic EditWriter 7500 ñöôïc giôùi thieäu vaø nhanh
choùng thaønh coâng. Maùy saép chöõ phim naøy keát hôïp baøn phím vaø maøn hình
trong cuøng moät thieát bò, cho pheùp moät coâng vieäc ñöôïc thöïc hieän trong
khi ngöôøi vaän haønh ñoàng thôøi söû duïng treân moät baøn phím khaùc. Caùc
ñôn vò rieâng bieät nhö Mini-Disk Terminal (MDT) vaø Mini-Disk Reader
(MDR) cho pheùp nhaäp vaên baûn ngoaøi vaø maùy saép chöõ söû duïng moät ñóa
meàm 8 inch. Ñaàu ra laø döõ lieäu ñöôïc ghi leân giaáy aûnh coù chieàu roäng leân
ñeán 8 inch. Co chöõ töø 6pt ñeán 72pt, söû duïng moät heä thoáng caùc ñóa font
chöõ coù theå thay theá vaø caùc oáng kính coá ñònh khaùc nhau gaén treân moät caùi
thaùp beân trong.
Maùy saép chöõ phim Compugraphic EditWriter 7500

Taïi Israel, Benny Landa ñaõ phaùt minh ra maùy in kyõ thuaät soá Indigo
vôùi muïc tieâu hoaøn thieän vieäc in kyõ thuaät soá baèng möïc loûng. Moät thaønh
vieân môùi ñeán khaùc laø Xitron, coâng ty ñaõ phaùt trieån giao dieän "blue box"
giöõa caùc heä thoáng bieân taäp baùo vaø maùy ghi phim laser.
Vieäc chuyeån töø caùc maùy queùt maøu sang caùc heä thoáng ghi ñieän töû ñaõ
baét ñaàu töø naêm 1977 vôùi maùy Magnascan 570, noù coù khaû naêng ñònh vò
moät caùch ñoäc laäp hình aûnh treân tôø phim. Hell giôùi thieäu Chromaskop vôùi
maøn hình ñieàu khieån ñöôïc keát noái tröïc tieáp. Khaû naêng ghi döõ lieäu hình
aûnh queùt sang ñóa töø ñeå xöû lyù treân maùy tính hoaëc xuaát sang moät maùy
khaùc cuõng ñaõ ñöôïc nghieân cöùu vaø phaùt trieån.
Naêm 1978, maùy saép chöõ phim Linotron 202 baét ñaàu söû duïng caùc font
chöõ kyõ thuaät soá ñöôïc löu tröõ döôùi daïng vectô. Noù vaãn laø moät trong nhöõng
maùy saép chöõ ñöôïc öa chuoäng haøng ñaàu cho ñeán khi Destop Publishing
xuaát hieän vaøo thaäp nieân 1980.
Phieân baûn ñaàu tieân cuûa TeX, moät öùng duïng saép chöõ höôùng tôùi vieäc
saûn xuaát saùch, ñöôïc vieát bôûi Giaùo sö Donald Knuth. OÂng vieát phaàn meàm
naøy, maø noù vaãn coøn ñöôïc söû duïng ñeán ngaøy nay, sau khi bò aùm aûnh bôûi
chaát löôïng keùm cuûa font chöõ ñöôïc söû duïng ñeå thieát keá aán baûn hieäu chænh
laàn hai cuûa cuoán saùch "Ngheä thuaät laäp trình maùy tính".
Cuõng trong naêm naøy, Bobst Graphics Scrib maùy tính xaùch tay daønh
cho caùc nhaø baùo ñöôïc giôùi thieäu. Söû duïng moät boä gheùp aâm thanh rieâng
bieät, caùc phoùng vieân coù theå göûi baøi baùo cuûa hoï tôùi toøa soaïn qua ñöôøng
daây ñieän thoaïi tieâu chuaån. Maùy ghi aâm tích hôïp coù theå löu ñeán 8000 kyù
töï treân moät microcassette. Naép ngaên traéng ôû phía treân giöõ moät taám göông
gaäp laïi ñöôïc söû duïng ñeå hieån thò vaên baûn ñaõ goõ töø maøn hình maùy tính 7
inch. Maùy tính naëng 16 kg.
"Maùy tính xaùch tay daønh cho phoùng vieân" Bobst Graphics Scrib
Naêm 1978 cuõng ñaùnh daáu söï keát thuùc moät thaäp kyû hoaït ñoäng cuûa maùy
Linotype, vì chuùng ñöôïc söû duïng laàn cuoái cuøng ñeå thieát laäp vaên baûn cho
tôø New York Times, soá phaùt haønh vaøo ngaøy 02/7/1978.
Heä thoáng Response 300 cuûa Scitex

Vaøo naêm 1979 Haõng Scitex ñaõ giôùi thieäu heä thoáng cheá baûn Response
300 cho pheùp taïo vaø chænh söûa maøu cho toaøn boä trang taøi lieäu. Noù laø
moät heä thoáng tích hôïp bao goàm moät maùy queùt maøu daïng troáng, maùy tính
cho pheùp chænh söûa hình aûnh vaø maùy ghi phim baèng tia laser. Phaàn meàm
chænh söûa hình aûnh cuûa Scitex cung caáp nhieàu chöùc naêng tuy khoâng baèng
Photoshop ngaøy nay, nhöng noù raát tuyeät vôøi vaøo naêm 1979. Ñaây cuõng
ñöôïc xem laø tieàn thaân cuûa caùc maùy ghi phim sau naøy.
Cuõng trong naêm naøy, Hell ra maét heä thoáng xöû lyù hình aûnh ñieän töû
ChromaCom. Vaø caùc maùy in laser nhö IBM 6670 vaø Wang Image Printer
coù giaù caû hôïp lyù hôn nhöõng maãu ñaàu tieân. IBM 6670 cuõng coù theå ñöôïc
söû duïng nhö laø moät maùy photocopy, vôùi toác ñoä 36 trang/phuùt.
Nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 1980, ba coâng ty chieám lónh thò tröôøng cao
caáp cho caùc heä thoáng daøn trang vaø chænh söûa hình aûnh laø: Crosfield, Scitex
vaø Hell. Heä thoáng daøn trang Crosfield 570 laø moät ví duï, chuùng nhaèm muïc
ñích taïo ra caùc catalog, brochure vaø caùc aán phaåm khaùc ñoøi hoûi nhieàu coâng
söùc. Noù coù theå ñöôïc söû duïng cuøng vôùi traïm söûa maøu Crosfield ñeå ñieàu
khieån vieäc queùt hình aûnh baèng moät maùy queùt daïng troáng Magnascan 570.
Crosfield laø coâng ty ñaàu tieân tung ra thò tröôøng caùc heä thoáng nhö vaäy.
Nhöng Scitex vaø Hell cuõng khoâng chaäm chaân laém trong lónh vöïc naøy.
Vaøo ñaàu nhöõng naêm 80 nhieàu coâng ngheä, vaãn coøn söû duïng ñeán ngaøy
nay, laàn ñaàu tieân xuaát hieän treân thò tröôøng. IBM ra maét maùy tính caù nhaân
(Personal Computer). Microsoft tung ra heä ñieàu haønh MS-DOS, tieáp ñoù
laø heä ñieàu haønh Windows. Apple cung caáp moät caùi nhìn ñaàu tieân veà giao
dieän ñoà hoïa maø sau naøy ñöôïc thöïc hieän phoå bieán treân caùc maùy Macintosh.
Ethernet connector
Naêm 1980, caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa Ethernet ñöôïc giôùi thieäu bôûi moät
nhoùm coâng nghieäp ñöôïc thaønh laäp bôûi 3Com, Digital, Intel vaø Xerox. Toác
ñoä truyeàn döõ lieäu 10 Mbit/ giaây cuûa noù laø cöïc kyø nhanh trong thôøi gian ñoù.
Naêm 1981, Coâng ty IBM giôùi thieäu maùy tính caù nhaân ñaàu tieân cuûa
hoï IBM PC.
Maùy tính caù nhaân IBM PC

Maùy Xerox Star 8010 khoâng phaûi laø moät thaønh coâng thöông maïi cuûa
haõng Xerox, nhöng noù laø moät trong nhöõng heä thoáng maùy tính quan troïng
nhaát thôøi ñoù. Noù giôùi thieäu khaùi nieäm "desktop metaphor" vôùi caùc taøi
lieäu ñöôïc bieåu dieãn baèng caùc bieåu töôïng vaø trình soaïn thaûo WYSIWYG
(What You See What You Get).
Cuõng trong naêm 1981, Coâng ty Adaptec ñöôïc thaønh laäp. Noù seõ trôû
thaønh nhaø saûn xuaát quan troïng nhaát cuûa theû nhôù (card) SCSI, ñöôïc söû
duïng ñeå keát noái caùc thieát bò ngoaïi vi nhö maùy queùt (scanner) vaø oå ñóa
CD-ROM vaøo maùy tính.
Naêm 1982, ñaùnh daáu söï ra ñôøi moät coâng ty môùi, nhöng seõ laø ngöôøi
khoång loà trong lónh vöïc coâng ngheä thoâng tin sau naøy, vôùi ngoân ngöõ
PostScript vaø nhöõng phaàn meàm thieát keá ñoà hoïa noåi tieáng. Ñoù laø Adobe
Systems Inc, ñöôïc ñoàng saùng laäp bôûi Charles Geschke vaø John Warnock.
Caû hai ñaõ töøng laøm vieäc cho Xerox treân moät ngoân ngöõ moâ taû trang goïi
laø Interpress. Ñoái vôùi Adobe, hoï taïo ra moät ngoân ngöõ moâ taû trang môùi,
ñöôïc goïi laø PostScript. Noù ñöôïc coi laø trung taâm cuûa trình ñieàu khieån
maùy in maø Adobe seõ baùn sau naøy.
Thaäp nieân 1980 cuõng ñaùnh daáu moät cuoäc caùch maïng veà cheá baûn ñieän
töû vôùi söï ra ñôøi Desktop Publishing nhôø caùc thaønh töïu cuûa Apple vôùi giao
dieän ñoà hoïa vaø con chuoät maùy tính; Adobe vôùi ngoân ngöõ PostScript vaø
Aldus (sau naøy Adobe mua laïi) vôùi phaàn meàm PageMaker, phaàn meàm
ñaàu tieân treân maùy tính cho pheùp ñaët caû chöõ vaø hình vaøo trang thieát keá.
Coâng ty Eikonik Corporation (sau naøy laø moät thaønh vieân cuûa Coâng
ty Eastman Kodak) cuûa Myõ ñaõ giôùi thieäu maùy Designmaster 8000 vaøo
naêm 1982 söû duïng daïng queùt theo töøng doøng ñeå nhaän döõ lieäu hình aûnh.
Hình aûnh ñöôïc nhaän bôûi moät chuoãi goàm 2.048 phaàn töû qua moät heä thoáng
göông. Moät baûn phaúng duøng ñaët baøi maãu ñöôïc di chuyeån ba laàn, moãi laàn
cho moät keânh maøu R, G, B qua caùc kính loïc taùch maøu. Caùc maùy queùt
cuûa caùc haõng khaùc nhö Scitex, Crosfield, Hell cuõng ñaõ öùng duïng nguyeân
taéc queùt doøng nhö laø moät thieát bò Charge-Coupled Devices (CCDs). Vôùi
CCD maùy queùt phaúng ñaõ caûi tieán ñöôïc toác ñoä cuûa noù raát nhieàu. Moät vaøi
CCDs hieän nay coù ñeán 7.000 phaàn töû.
Naêm 1982 taïi Hoäi chôï Trieån laõm DRUPA, Scitex ñaõ giôùi thieäu heä
thoáng Raystar coù theå ghi leân phim caû chöõ vaø hình aûnh baèng kyõ thuaät
Rater Imaging. Boä phaän taïo tram (Raster Imaging Processing (RIP)) xuaát
hieän, ban ñaàu laø RIP cöùng - töùc laø moät thieát bò phaàn cöùng ñöôïc gaén lieàn
vôùi maùy ghi phim. Do toác ñoä tính toaùn chaäm caùc haõng ñaõ nghieân cöùu
vaø tung ra caùc RIP meàm - laø caùc phaàn meàm ñöôïc chaïy treân moät maùy
tính ñöôïc keát noái vôùi maùy ghi phim - noåi tieáng nhaát laø caùc RIP meàm cuûa
Halerquin vaø Adobe. Öu ñieåm cuûa RIP meàm laø toác ñoä tính toaùn nhanh
vaø deã naâng caáp, söûa chöõa.
Naêm 1983, Apple Lisa laø maùy tính WIMP ñaàu tieân (Windows, Icons,
Menus & Pointing device) ñöôïc saûn xuaát haøng loaït. Giaù 9.995 USD ñaõ
caûn trôû thaønh coâng thöông maïi cuûa noù.
Maùy tính Apple Lisa

Compugraphic cuõng thoâng baùo Personal Composition System keát
noái Apple Lisa vôùi trình bieân dòch Compugraphic 8400 cuûa hoï. Compu-
graphic ñaõ boû ra khoaûng 20 trieäu USD treân heä thoáng Lisa cho muïc ñích
phaùt trieån, ñaøo taïo vaø baùn haøng nhöng heä thoáng cuûa hoï laø moät thaát baïi
veà maët thöông maïi. Noù ñaõ laøm cho Compugraphic mieãn cöôõng ñaàu tö
nhieàu hôn vaøo caùc saûn phaåm khaùc cuûa Apple khoaûng moät naêm sau ñoù.
Naêm 1983 cuõng ñaùnh daáu vieäc Arpanet hoaøn thaønh coâng vieäc treân
giao thöùc maïng TCP/ IP.
Naêm 1984, Apple cho ra maét Apple Macintosh, vôùi heä ñieàu haønh Ma-
cintosh, laø moät maùy tính ñoät phaù maø laàn ñaàu tieân keát hôïp giao dieän ñoà
hoïa cho ngöôøi duøng vaø moät con chuoät vôùi moät möùc giaù hôïp lyù laø 2.490
USD (töông ñöông 5.000 USD hieän nay). Maëc duø boä nhôù cuûa noù chæ giôùi
haïn ôû 128K, noù coù moät oå ñóa 400K vaø maøn hình 9-inch chæ coù ñoä phaân
giaûi 512 × 342 pixel, nhöng khaùi nieäm naøy ñaõ ñi tröôùc thôøi ñaïi vaø seõ coù
aûnh höôûng saâu saéc ñeán thò tröôøng thieát keá ñoà hoïa sau naøy.
Maùy Apple Macintosh

Cuõng trong naêm naøy, Adobe ra maét PostScript, moät ngoân ngöõ moâ taû
trang coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu khieån caùc thieát bò xuaát nhö maùy in
laser chaúng haïn. Noù cung caáp moät soá lôïi theá to lôùn maø caùc heä thoáng luùc
ñoù khoâng cung caáp: ngoân ngöõ ñoäc laäp vôùi thieát bò, coù nghóa laø moät taäp
tin PostScript coù theå ñöôïc xuaát ra treân caû maùy in laser 300 dpi vaø maùy
ghi phim coù ñoä phaân giaûi cao. Baát kyø nhaø saûn xuaát naøo cuõng coù theå mua
baûn quyeàn cho trình bieân dòch PostScript vaø caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa
noù coù saün cho caùc coâng ty vieát phaàn meàm söû duïng caùc caáu hình maïnh
meõ cuûa PostScript.
Linotype cuõng giôùi thieäu maùy ghi phim Linotronic 300, thieát bò xuaát
vôùi ñoä phaân giaûi 2400dpi ñaàu tieân ñi keøm vôùi moät RIP PostScript. RIP
giuùp chuyeån ñoåi döõ lieäu moâ taû trang ñöôïc taïo ra bôûi caùc öùng duïng nhö
PageMaker chaúng haïn, sang daïng caùc ñieåm ghi (pixel) maø tia laser beân
trong maùy ghi Linotronic seõ ghi leân phim hoaëc leân giaáy.
Maùy ghi phim Linotronic 300 cuûa Linotype

Trong naêm 1985, Apple cuõng ñaõ baét ñaàu tìm kieám moät "öùng duïng saùt
thuû" (killer application) ñeå thuùc ñaåy doanh soá baùn maùy tính Macintosh.
Steve Jobs ñaõ thuyeát phuïc John Warnock cuûa Adobe taïo ra moät trình
ñieàu khieån PostScript cho maùy in Apple LaserWriter cuûa hoï, ñieàu naøy
cho pheùp noù in ra caùc trang coù chaát löôïng cao hôn haün so vôùi caùc maùy
in cuûa caùc haõng khaùc.
Maùy in LaserWriter cuûa haõng Apple

Apple vaø Adobe ñaõ raát may maén khi coù moät coâng ty tuy nhoû, nhöng
ñaõ taïo ra moät öùng duïng lôùn giuùp cho Mac vaø LaserWriter ñöôïc söû duïng
heát tính naêng cuûa noù. Coâng ty ñoù coù teân laø Aldus vaø saûn phaåm phaàn meàm
cuûa hoï laø öùng duïng daøn trang PageMaker, phaàn meàm ñaàu tieân treân maùy
tính cho pheùp ñaët caû chöõ vaø hình vaøo trang thieát keá. Paul Brainerd cuûa
haõng Aldus laø ngöôøi ñaàu tieân söû duïng thuaät ngöõ "desktop publishing" ñeå
moâ taû phaàn meàm cuûa hoï cung caáp. Thuaät ngöõ naøy sau ñoù ñaõ ñöôïc söû
duïng nhö moät thuaät ngöõ chung ñeå goïi cho lónh vöïc cheá baûn ñieän töû hieän
ñaïi ngaøy nay.
Giao dieän phaàn meàm daøn trang PageMaker

Cuõng trong naêm naøy, Microsoft giôùi thieäu heä ñieàu haønh Windows 1.0.
Maëc duø teân cuûa noù laø windows, nhöng heä ñieàu haønh khoâng heà coù "cöûa
soå". Khi ñoù ngöôøi söû duïng chæ coù theå chia cöûa soå chính thaønh caùc khu vöïc
rieâng bieät cho moãi öùng duïng vaø toái thieåu hoaëc toái ña hoaù moãi öùng duïng.
Moät ví duï veà giao dieän laøm vieäc cuûa Heä ñieàu haønh Windows 1.0
Scitex Handshake ñaõ lieân keát caùc maùy Mac vôùi heä thoáng cheá baûn
Response cao caáp cuûa hoï. Vaø cuøng vôùi söï hôïp taùc chaët cheõ vôùi caùc ñoái
thuû caïnh tranh nhö Crosfield, Dainippon Screen vaø Hell, moät boä caùc tieâu
chuaån döõ lieäu soá ñaõ ñöôïc phaùt trieån ñeå chuaån hoùa vieäc trao ñoåi thoâng tin
giöõa caùc heä thoáng.
Maëc duø Desktop publishing ñaõ ñöôïc giôùi thieäu tröôùc treân maùy Ma-
cintosh cuûa Apple, nhöng caùc heä thoáng khaùc cuõng nhanh choùng baét kòp.
Naêm 1987, phaàn meàm Ventura Publisher laø phaàn meàm daøn trang ñaàu tieân
treân maùy tính IBM. Phaàn meàm chaïy treân heä ñieàu haønh ñöôïc goïi laø GEM.
Caùc phieân baûn môùi cuûa phaàn meàm naøy vaãn coù saün cho ñeán naêm 2002.
Phaàn meàm daøn trang Ventura Publisher phieân baûn 1.1

Naêm 1985, Microtek ñaõ tung ra maùy queùt ñeå baøn (desktop scanner)
daïng neùt (B&W - Black and White) ñaàu tieân vôùi ñoä phaân giaûi 300 dpi.
Maùy queùt Agfa Focus cuõng giôùi thieäu cuøng thôøi ñieåm nhöng cung caáp
böôùc chuyeån thang xaùm (grayscale) 6-bit. Caùc phieân baûn sau naøy cung
caáp böôùc chuyeån leân ñeán 8-bit (Focus II) vaø coù hoã trôï queùt maøu.
Maùy queùt ñeå baøn (Desktop scanner) Agfa Focus II

Naêm 1986, Harlequin ñöôïc thaønh laäp. Phaàn meàm RIP cuûa noù, coù cuøng
teân, ñaõ laøm cho Harlequin trôû thaønh coâng ty haøng ñaàu veà phaàn meàm soá
cho ngaønh in. Cuõng trong naêm naøy, haõng Compaq tung ra DeskPro 386
giaù 6.499 USD, ñaây laø heä thoáng ñaàu tieân söû duïng CPU 32-bit 80386 cuûa
Intel. Töø thôøi ñieåm naøy, IBM ñaõ khoâng coøn laø ngöôøi thieát laäp caùc quy
taéc trong cuoäc chôi cuûa theá giôùi PC nöõa.
Maùy tính DeskPro 386 cuûa Compaq

Naêm 1986 cuõng ñaùnh daáu söï ra ñôøi cuûa maùy Scantrephic Scantext
2000 laø moät trong nhöõng maùy ghi phim daïng troáng noäi (internal drum
imagestter) ñaàu tieân. Phim naèm ôû beân trong troáng, coù cô cheá caùc göông
phaûn chieáu tia laser ñeán phim. Caùc boä phaän chuyeån ñoäng ít hôn vaø khoaûng
caùch tieâu cöï coá ñònh laøm cho nhieàu nhaø cung caáp chuyeån sang thieát keá
töông töï trong nhöõng naêm tôùi.
Phaàn meàm QuarkXPress phieân baûn 1.0

Naêm 1987 coù hai phaàn meàm môùi, quan troïng ñöôïc giôùi thieäu. Thöù nhaát
laø haõng Quark tung ra phaàn meàm daøn trang QuarkXPress cho Macintosh,
caïnh tranh tröïc tieáp vôùi PageMaker. Phieân baûn Windows cuûa noù xuaát
hieän ñaàu tieân 5 naêm sau ñoù. Thöù hai laø Adobe tung ra phaàn meàm ñoà hoïa
Adobe Illustrator 1.0 phieân baûn cho Macintosh. Phieân baûn cho heä ñieàu
haønh Windows ñeán naêm 1989 môùi xuaát hieän. Vôùi phaàn meàm naøy, Adobe
chuû yeáu muoán minh chöùng cho caùc khaû naêng cuûa ngoân ngöõ moâ taû trang
PostScript. Nhieàu thieát laäp trong phaàn meàm naøy tröïc tieáp tham chieáu ñeán
caùc leänh PostScript töông quan.
ImageStudio cuûa Letraset laø chöông trình chænh söûa hình aûnh traéng
ñen (grayscale image) haøng ñaàu cho Macintosh vaø laø nguoàn caûm höùng
cho caùc nhaø phaùt trieån phaàn meàm Photoshop sau naøy. Trong naêm 1987,
Ngöôøi duøng maùy tính coù theå naâng caáp leân heä ñieàu haønh MS-DOS 3.3
hoaëc naâng cao khaû naêng video cuûa heä thoáng vôùi moät card ñoà hoaï VGA.
Sau khi caøi ñaët heä ñieàu haønh Windows 2.0, hoï coù theå baét ñaàu vôùi phieân
baûn ñaàu tieân cuûa Aldus PageMaker treân maùy PC. Cuõng trong naêm naøy,
Microsoft ñaõ thay ñoåi logo laàn thöù tö trong lòch söû cuûa hoï.
Logo cuûa Microsoft naêm 1987

Naêm 1988, NeXTcube laø moät maùy traïm cao caáp (high-end worksta-
tion) ñöôïc phaùt trieån, saûn xuaát vaø baùn bôûi NeXT, coâng ty ñöôïc thaønh laäp
bôûi Steve Jobs sau khi oâng aáy rôøi khoûi Apple.
Maùy tính NeXTcube cuûa haõng NeXT

NeXT chæ toàn taïi cho ñeán naêm 1993, nhöng maùy tính cuûa noù vaø heä
ñieàu haønh NeXTSTEP ñaõ coù aûnh höôûng lôùn ñeán ngaønh coâng nghieäp ñoà
hoïa. Maùy chuû web ñaàu tieân treân theá giôùi chaïy treân heä thoáng NeXT. Phaàn
meàm bình baûn ñieän töû (imposition) SignaStation cuûa Heidelberg vaø caùc
öùng duïng cuûa OneVision ra maét treân neàn taûng naøy vaø hoã trôï hieäu quaû cho
Display PostScript. NeXTSTEP sau naøy trôû thaønh neàn taûng cuûa Mac OS X.
Giao dieän cuûa Heä ñieàu haønh NeXTSTEP

Cuõng trong naêm 1988, Aldus phaùt haønh FreeHand 1.0, moät phaàn meàm
ñoà hoïa maø trong nhieàu naêm sau laø ñoái thuû caïnh tranh chính cuûa Adobe
Illustrator.
Phaàn meàm ñoà hoïa FreeHand phieân baûn 1.0

Coâng ty Hyphen Inc. giôùi thieäu phaàn meàm RIP ñaàu tieân cuûa hoï. Cho
ñeán luùc ñoù taát caû caùc nhaø cung caáp ñaõ söû duïng phaàn cöùng rieâng cuûa hoï
cho RIP. Hyphen RIP laø moät baûn sao PostScript chaïy treân neàn maùy tính
PC tieâu chuaån. Trong khi ñoù, ñoái thuû caïnh tranh laø Adobe cuõng ra maét
phieân baûn môùi cuûa Atlas PostScript RIP, chaïy treân maùy tính vôùi 6 MB
RAM vaø ñóa cöùng 80 MB.
Maùy in HP DeskJet ngay khi xuaát hieän vaøo naêm 1988 ñaõ laø moät thaønh
coâng nhanh choùng trong thò tröôøng in vaên phoøng nhöng noù vaãn seõ maát
vaøi naêm tröôùc khi kyõ thuaät in phun möïc baét ñaàu coù taùc ñoäng lôùn ñeán thieát
keá ñoà hoïa. Apple LaserWriter II cuõng laø moät maùy in khaùc ñöôïc tung ra
trong naêm ñoù. Noù coù moät soá phieân baûn khaùc nhau ñeå nhaém muïc tieâu
ngöôøi duøng chuyeân nghieäp.
Maùy in HP DeskJet cuûa haõng HP

Vì caùc maùy tính ñeå baøn vaãn coøn khaù yeáu, neân nhieàu coâng ty döïa vaøo
caùc maùy chuû maïnh ñeå xöû lyù moät phaàn coâng vieäc. Naêm 1989, coâng ty
Helios cuûa Ñöùc laàn ñaàu tieân giôùi thieäu EtherShare, moät taäp tin döïa treân
heä ñieàu haønh Unix vaø maùy chuû in (printer server), sau ñoù hoï theâm tính
naêng OPI (Open Prepress Interface) ñeå giaûm thieåu thôøi gian xöû lyù vaø
taêng naêng suaát. Ngoaøi ra hoïc theâm caùc caáu hình cuûa quaûn lyù maøu (color
management).
Phaàn meàm CorelDraw 1.0 cuûa haõng Corel

Naêm 1989, haõng Corel tung ra phaàn meàm ñoà hoïa CorelDRAW 1.0,
moät öùng duïng veõ vector, phieân baûn ñöôïc söû duïng cho heä ñieàu haønh Win-
dows 3.1. Cuõng trong naêm naøy, Letraset tung ra phaàn meàm chænh söûa
aûnh maøu ColorStudio, moät chöông trình coù kyõ thuaät cao hôn Photoshop
nhöng giaù gaáp ñoâi ôû möùc 1.995 USD. Baùn haøng khoâng ñaùp öùng ñöôïc kyø
voïng, Letraset cuoái cuøng ñaõ töø boû thò tröôøng veà phaàn meàm.
Naêm 1990 Xerox ra maét heä thoáng DocuTech ñaàu tieân, ñöôïc bieát ñeán
vôùi caùi teân DocuTech Production Publisher. Heä thoáng naøy döïa treân coâng
cuï in xerographic ñoä phaân giaûi 600 dpi, in ñen traéng toác ñoä 600 trang/
phuùt vôùi thieát bò queùt (scanner) vaø caùc chöùc naêng thaønh phaåm ñöôïc tích
hôïp trong maùy (inline finishing options). Ñaây laø heä thoáng xuaát baûn "in
theo yeâu caàu" (print-on-demand) coù giaù phaûi chaêng ñaàu tieân. Vaøo naêm
1992, tuøy choïn Network Server ñöôïc theâm vaøo ñeå cho pheùp caùc coâng
vieäc ñöôïc in kyõ thuaät soá töø maïng maùy tính caù nhaân (PC network).
Heä thoáng DocuTech cuûa Xerox thaäp nieân 1990

Mac IIfx ñöôïc phaùt haønh vaø trong hai naêm sau ñoù, noù vaãn laø maùy
tính nhanh nhaát trong doøng saûn phaåm cuûa Apple. Noù coù giaù ñeán 10.000
USD bao goàm caû maøn hình. Cuõng trong naêm 1990, Microsoft giôùi thieäu
Windows 3.0, phieân baûn "höõu duïng" ñaàu tieân cuûa heä ñieàu haønh naøy vaø
ñaït ñöôïc thaønh coâng thöông maïi to lôùn. Trong naêm ñaàu tieân, ñaõ coù moät
trieäu baûn ñöôïc baùn ra. Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë
Giao dieän Heä ñieàu haønh Microsoft Windows 3.0

Linotype keát hôïp vôùi Hell ñeå trôû thaønh Coâng ty Linotype-Hell AG.
Linotype-Hell laø coâng ty ñaàu tieân ñöa ra moät thuaät toaùn taïo tram ñeå loaïi
boû caùc hieäu öùng moire laø nhöôïc ñieåm cuûa tram PostScript. Coâng ngheä
cuûa hoï ñöôïc goïi laø HQS Screening (High Quality Screening) vaø döïa treân
thuaät toaùn Accurate Screening cuûa Adobe, seõ ñöôïc cung caáp cuøng vôùi
PostScript level 2. Agfa cuõng coù moät giaûi phaùp töôn töï ñöôïc goïi laø Agfa
Balanced Screening.
Cuõng trong naêm naøy, trieån laõm thöông maïi Drupa laäp kyû luïc môùi vôùi
430.000 khaùch tham quan. Moät trong nhöõng saûn phaåm môùi ñöôïc giôùi
thieäu vaø quan taâm laø Impostrip, moät phaàn meàm bình baûn ñieän töû töø Coâng
ty Ultimate Technographics.
Cho ñeán nhöõng naêm ñaàu thaäp nieân 90, Adobe hoaøn toaøn chieám lónh
thò tröôøng veà font chöõ vôùi font PostScript. Noù giöõ caùc chi tieát kyõ thuaät
cuûa ñònh daïng font Type 1, trong khi caùc nhaø cung caáp khaùc phaûi söû duïng
ñònh daïng font Type 3. Ñieàu naøy ñaõ thay ñoåi vaøo naêm 1991 khi Apple vaø
Microsoft hôïp taùc vaø tung ra font TrueType, noù ñöôïc phaùt trieån bôûi Apple
do hoï ñaõ quaù chaùn ngaùn vôùi vieäc phaûi traû chi phí ñaét tieàn cho baûn quyeàn
font chöõ cho caùc maùy in laser cuûa hoï. Apple thieát laäp font TrueType laø
moät phaàn tích hôïp cuûa heä ñieàu haønh System 7, trong khi Microsoft cho
pheùp hoã trôï font TrueType trong Windows 3.1 vaøo ñaàu naêm 1992. Adobe
phaûn öùng laïi moái ñe doïa naøy baèng caùch phaùt haønh moät coâng cuï goïi laø
Adobe Type Manager (ATM) ñeå caûi thieän söï xuaát hieän treân maøn hình
cuûa caùc font chöõ PostScript. Adobe cuõng thoâng baùo caùc thoâng soá kyõ thuaät
cuûa font chöõ PostScript Type 1. Ngay sau ñoù, caùc nhaø thieát keá font ñaõ
cung caáp font chöõ Type 1 chaát löôïng cao.
Naêm 1991, Adobe phaùt haønh PostScript level 2, moät phieân baûn maïnh
hôn vaø ñaùng tin caäy hôn cuûa ngoân ngöõ PostScript. Baèng caùch phaùt haønh
caùc thoâng soá kyõ thuaät tröôùc khi tung ra saûn phaåm, caùc ñoái thuû caïnh tranh
nhö Harlequin coù theå baùn caùc RIP töông thích tröôùc khi caùc saûn phaåm
cuûa Adobe tham gia vaøo thò tröôøng. Vaø cuõng trong naêm naøy, coâng ngheä
oå ñ4a DLT ñaõ ñaët ra caùc tieâu chuaån môùi cho ñoä tin caäy, toác ñoä vaø dung
löôïng. Noù vaãn laø coâng ngheä löu tröõ ñöôïc yeâu thích trong vieäc lónh vöïc
cheá baûn trong nhieàu naêm sau ñoù.
Phieân baûn 1.07 cuûa Photoshop, phaàn meàm xöû lyù hình aûnh maïnh meõ
cuûa Adobe phaùt haønh moät naêm tröôùc, ñaõ bao goàm moät tính naêng raát quan
troïng trong lónh vöïc cheá baûn hieän ñaïi: hoã trôï khoâng gian maøu CMYK.
Noù khoâng hoã trôï tröïc tieáp, vì theá chuùng ta khoâng theå nhìn thaáy caùc keânh
rieâng bieät, nhöng chuùng ta coù theå môû moät taäp tin ñöôïc queùt ôû heä maøu
RGB vaø sau ñoù löu noù laïi vôùi heä maøu CMYK. Baûn caäp nhaät naøy ñaùnh
daáu söï baét ñaàu keát thuùc cuûa caùc heä thoáng cao caáp ñaét tieàn töø caùc nhaø
cung caáp nhö Crossfield vaø Hell.
Phieân baûn Adobe Photoshop 1.07 phaùt haønh naêm 1990

EFI Fiery RIP cho maùy photocopy kyõ thuaät soá ñaõ nhanh choùng thaønh
coâng. Canon, Xerox, Kodak vaø Agfa ñaõ tích hôïp heä thoáng vôùi maùy pho-
tocopy maøu cuûa hoï. EFI ñöôïc thaønh laäp vaøo naêm 1988 bôûi Efraim Arazi,
ngöôøi cuõng ñaõ thaønh laäp Scitex vaøo naêm 1968. Noù seõ trôû thaønh moät trong
nhöõng nhaø cung caáp haøng ñaàu caùc giaûi phaùp in kyõ thuaät soá vaø phaàn meàm
quaûn lyù chu trình coâng vieäc (workflow management software). Moät coâng
ty ñöôïc thaønh laäp cuøng naêm vaø taäp trung vaøo in kyõ thuaät soá laø Caldera.
Saûn phaåm ñaàu tieân cuûa noù laø Cameleo, moät coâng cuï taïo ICC Profile.
Logo cuûa coâng ty Caldera

Naêm 1992, taïi Hoäi chôï Comdex Fall, ñònh daïng file PDF ñaõ nhaän ñöôïc
giaûi "Best of Comdex". Phaàn meàm Acrobat Reader coù giaù baùn 50 USD
trong khi caùc phieân baûn caù nhaân vaø maïng cuûa Acrobat Distiller töông
öùng laø 695 USD vaø 2.495 USD. Cuõng trong naêm naøy, thoâng soá kyõ thuaät
cho thuaät toaùn JPEG ñeå neùn hình aûnh ñöôïc coâng boá. Hai naêm sau ñoù, noù
trôû thaønh moät tieâu chuaån ISO.
FrameMaker 3, moät phaàn meàm daøn trang ñöôïc toái öu hoùa cho caùc taøi
lieäu daøi ñöôïc giôùi thieäu, phieân baûn cho Windows cuõng ñöôïc coâng boá. Baûn
ñaàu tieân chaïy treân heä ñieàu haønh Solaris vaø Apollo, vaø töø naêm 1990 trôû
ñi ñöôïc Macintosh hoã trôï. Naêm 1995, Adobe ñaõ mua laïi phaàn meàm naøy.
Scitex mua heä thoáng Leaf. Moät naêm sau ñoù, maùy chuïp aûnh kyõ thuaät
soá ñònh daïng trung bình Hasselblad hoaëc Mamiya ñöôïc giôùi thieäu. Noù coù
ñoä phaân giaûi 4 megapixel vaø coù giaù khoaûng 37.000 USD.
Coâng ty Artwork Systems ñöôïc thaønh laäp. Saûn phaåm ñaàu tieân cuûa hoï
laø ArtPro, moät phaàn meàm cheá baûn cho nhaõn haøng vaø bao bì. 1.000 baûn
quyeàn ñaõ ñöôïc baùn trong voøng 4 naêm ñaàu vaø 8.000 baûn ñöôïc baùn cho
ñeán naêm 2007, bieán coâng ty trôû thaønh nhaø cung caáp phaàn meàm bao bì
lôùn treân theá giôùi.
Logo phaàn meàm cheá baûn ArtPro cuûa Artwork Systems

Naêm 1992, cuõng ñaùnh daáu söï ra ñôøi cuûa Vieän nghieân cöùu Coâng ngheä
Ñieän töû CRON. Hoï ñaõ giôùi thieäu maùy ghi phim baèng laser ñaàu tieân cuûa
Trung Quoác vaøo naêm 1993, tieáp theo laø maùy in danh thieáp maøu vôùi ñoä
chính xaùc cao ñaàu tieân vaøo naêm 1994.
Hoäi chôï thöông maïi ngaønh in IPEX naêm 1993 taïi Anh laø ñaùng chuù yù
nhaát töø tröôùc tôùi nay. Taïi söï kieän ñoù, heä thoáng CtP ñaàu tieân ñöôïc giôùi
thieäu cuøng vôùi 2 maùy in kyõ thuaät soá: Indigo E-Print 1000 vaø Xeikon
DCP-1. Indigo E-Print 1000 laø moät maùy in kyõ thuaät soá daïng tôø rôøi coù söû
duïng ElectroInk, moät loaïi möïc chaát loûng ñaàu tieân coù theå in ñöôïc leân giaáy.
Maùy in kyõ thuaät soá Indigo E-Print 1000

Indigo laø saûn phaåm trí tueä cuûa Benny Landa, ngöôøi ñaõ thaønh laäp Indigo
Digital Printing naêm 1977. OÂng ñaõ baùn coâng ty cho Hewlett-Packard vaøo
naêm 2002 vaø thaønh laäp Taäp ñoaøn The Landa vôùi muïc tieâu xaây döïng moät
loaït caùc maùy in môùi döïa treân möïc nano (nanographic ink).
Benny Landa, ngöôøi saùng laäp Indigo Digital Printing vaø The Landa Group
ScanView ScanMate laø moät ví duï ñieån hình cuûa moät theá heä maùy queùt
daïng troáng ñeå baøn (destop drum scanner) nhoû goïn môùi xuaát hieän treân thò
tröôøng. Nhöõng thieát bò naøy ñoâi khi ñöôïc goïi laø baby drum scanner. Moät
soá maùy trong soá ñoù söû duïng oáng nhaân quang (photomultiplier) trong khi
soá khaùc coù giaù reû hôn thì söû duïng CCD.
Maùy queùt daïng troáng ScanView ScanMate

Boä vi xöû lyù PowerPC laø söï phaùt trieån chung cuûa Motorola, IBM vaø
Apple. Apple seõ söû duïng trong doøng maùy Power Macintosh cuûa heä thoáng.
Noù cuõng ñöôïc coù saün treân moät theû add-on cho maùy Macintosh Quadra.
Naêm 1993, Microsoft cuõng ñaõ tung ra Windows NT, moät heä ñieàu haønh
daønh rieâng cho maùy chuû (server operating system). Ban ñaàu NT chaïy treân
nhieàu neàn taûng phaàn cöùng (multiple hardware platforms), bao goàm Dec
Alpha ñöôïc nhieàu nhaø cung caáp söû duïng ñeå chaïy phaàn meàm RIP cuûa hoï.
Cuõng trong naêm 1993, Agfa ñaõ giôùi thieäu CristalRaster, giaûi thuaät tram
ngaãu nhieân (tram FM) ñaàu tieân. Coâng ty ñaõ khoâng ñaêng kyù baèng saùng
cheá coâng ngheä vaø noù sôùm coù caùc giaûi phaùp caïnh tranh khaùc xuaát hieän nhö
Diamond Screening cuûa Linotype-Hell hoaëc Monet Screening cuûa Barco.
Taïi hoäi nghò Fogra naêm naøy, toå chöùc Intercolor Consortium (ICC -
Hieäp hoäi maøu quoác teá) ñöôïc thaønh laäp. Muïc tieâu cuûa noù laø chia seû kieán
thöùc veà maøu saéc vaø phaùt trieån caùc tieâu chuaån veà quaûn trò maøu (color
management). Moät naêm sau, ICC chaáp nhaän ColorSync cuûa Apple vaø ra
maét phieân baûn 2 cuûa ñònh daïng ICC Profile. Caùc baûng kieåm tra IT8 (IT8
test charts), chaúng haïn nhö IT8.7/2, muïc tieâu laø ñeå ñònh chuaån caùc thieát
bò ñaàu vaøo nhö maùy queùt hoaëc quaù trình in.
Baøi maãu IT8.7/2

Layers laø tính naêng môùi cuûa Photoshop 3.0, beân caïnh caùc caûi tieán khaùc
nhö baûng maøu vaø hoã trôï ñònh daïng RAW cuûa caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá
khaùc nhau.
Aldus FreeHand 4 bao goàm caùc tính naêng ña trang (multi-page capa-
bilities), ñaõ laøm cho öùng duïng phuø hôïp vôùi caùc taøi lieäu coù boá cuïc trang
nhoû. Sau khi hôïp nhaát Aldus-Adobe, Adobe traû laïi Freehand cho Altsys,
nhöõng ngöôøi saùng taïo ban ñaàu, sau naøy ñöôïc Macromedia mua laïi. Adobe
Systems vaø Aldus Corporation hôïp nhaát ñaõ trôû thaønh nhaø cung caáp phaàn
meàm lôùn thöù naêm treân theá giôùi, vôùi doanh thu haøng naêm khi ñoù laø 500
trieäu USD.
Naêm 1994, Creo giôùi thieäu maùy ghi baûn 3244 Platesetter, moät heä thoáng
CTP döïa treân coâng ngheä aùnh saùng khaû kieán. Ñôn ñaët haøng lôùn cuûa R.R
Donnelly & Sons, ngöôøi ñaõ taøi trôï moät phaàn cho söï phaùt trieån cuûa thieát bò
naøy, ñaõ laøm cho Creo trôû thaønh nhaø cung caáp haøng ñaàu caùc heä thoáng CTP.
Cuõng trong naêm naøy, Iomega giôùi thieäu oå ZIP, moät loaïi sieâu ñóa meàm
vôùi dung löôïng 100 MB, sau ñoù ñöôïc môû roäng leân 250 vaø 750 MB. Apple
ñaõ tích hôïp oå ñóa naøy trong moät soá maùy Mac cuûa hoï, nhöng söï phoå bieán
cuûa noù ñaõ khoâng bao giôø coù ñöôïc töø moät vaán ñeà veà ñoä tin caäy maø ñöôïc
goïi laø "click of death".
OÅ ñóa ZIP cuûa Iomega

Hieäp hoäi maøu quoác teá (International Color Consortium) coâng boá caùc
thoâng soá kyõ thuaät cho ICC Profile. Noù seõ maát theâm 10 naêm nöõa ñeå phaùt
trieån, nhöng ít nhaát laø nhöõng ñieàu cô baûn veà ICC Profile baây giôø ñaõ coù.
Naêm 1995 laø moät naêm raát quan troïng cho cheá baûn vaø in aán, bôûi vì trong
naêm naøy coù hai söï kieän xaûy ra. Tröôùc tieân, ñaây laø naêm cuûa TrendSet-
ter, heä thoáng ghi keõm nhieät ñaàu tieân cuûa Creo. Nhö teân goïi cuûa noù, heä
thoáng naøy ñaõ trôû thaønh moät xu höôùng - ñoù laø söï phaùt trieån cho coâng ngheä
ghi keõm (Computer to Plate - CTP) sau ñoù. Ñaây laø heä thoáng thaønh coâng
nhaát cuûa taát caû 42 heä thoáng CTP ñöôïc tröng baøy taïi trieån laõm thöông maïi
Drupa naêm ñoù. Hình beân döôùi laø TrendSetter 800 Magnum cuûa moät vaøi
naêm sau ñoù. Noù gioáng vôùi phieân baûn goác.
Maùy ghi baûn nhieät TrendSetter 800 Magnum cuûa Creo

Moät xu höôùng lôùn khaùc laø söï xuaát hieän cuûa moät soá dòch vuï web (web
services) seõ coù taùc ñoäng lôùn ñeán ngaønh coâng nghieäp. Vistaprint ñöôïc
thaønh laäp taïi Paris, Phaùp bôûi Robert Keane, ngöôøi tin töôûng vaøo khaû
naêng cung caáp caùc aán phaåm in nhanh cho caùc doanh nghieäp nhoû. Trong
voøng vaøi naêm, dòch vuï web naøy coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán baùo chí ôû Myõ
vì hoï laáy maát moät phaàn lôùn thu nhaäp töø quaûng caùo treân baùo giaáy vaøo
trang web. Moät coâng ty khôûi nghieäp khaùc, goïi laø Amazon, hoï taäp trung
vaøo vieäc baùn saùch tröïc tuyeán (baùn haøng treân internet - sale online). Hieän
nay, Amazon ñaõ trôû thaønh moät ngöôøi khoång loà trong dòch vuï baùn haøng
treân maïng internet.
Naêm 1995, Microsoft ñaõ giôùi thieäu Windows 95 vaø hoï ñaõ baùn ñöôïc
moät trieäu baûn chæ trong voøng 4 ngaøy. Apple cho pheùp löïa choïn caùc nhaø
cung caáp khaùc nhö Power Computing, Motorola vaø UMAX ñeå chaáp nhaän
thò tröôøng baûn sao Macintosh. Sau khi trôû laïi haõng Apple, Steve Jobs ñaõ
huûy boû chính saùch naøy vaøo naêm 1998.
Naêm 1995 cuõng laø naêm cuûa söï ra ñôøi caùc tieâu chuaån keát noái môùi:
Apple ra maét Firewire (IEE 1394) vaø moät nhoùm caùc nhaø cung caáp ngaønh
coâng nghieäp phaùt haønh caùc thoâng soá kyõ thuaät cho Universal Serial Bus
(USB). Toác ñoä cuûa Ethernet taêng töø 10 Mb/s leân 100 Mb/s vôùi vieäc phaùt
haønh caùc ñaëc tính cuûa Fast Ethernet.
Coång keát noái Firewire (IEE 1394)

Naêm 1996, QuarkXPress 3.3 ñöôïc coâng boá vaø noù chính thöùc qua maët
Pagemaker ñeå trôû thaønh phaàn meàm daøn trang haøng ñaàu. Trong nhieàu
naêm ñaõ coù söï caïnh tranh laønh maïnh giöõa caùc nhaø cung caáp phaàn meàm.
Caùc nhaø thieát keá, trung taâm dòch vuï vaø nhaø in caàn phaûi coù caùc phaàn meàm
cuûa QuarkXPress, Pagemaker, Illustrator, FreeHand vaø Photoshop cho
coâng vieäc cuûa hoï.
Scitex phaùt haønh Brisque, moät heä thoáng laøm vieäc döïa treân heä ñieàu
haønh Unix söû duïng CT/LW nhö laø moät ñònh daïng taäp tin noäi (internal file
format). Moät saûn phaåm môùi nöõa cuûa Scitex, seõ trôû neân phoå bieán vaø giaønh
ñöôïc nhieàu giaûi thöôûng, laø maùy queùt daïng phaúng Eversmart.
Naêm 1996, Adobe vaø Microsoft cuõng ñaõ gaây ngaïc nhieân cho toaøn boä
ngaønh coâng nghieäp baèng caùch thoâng baùo söï phaùt trieån chung cuûa moät
ñònh daïng font môùi coù teân maõ laø OpenType. Thoâng soá kyõ thuaät cuûa noù
ñöôïc xuaát baûn naêm 1997 nhöng boä font ñaàu tieân thì maõi ñeán naêm 2000
môùi xuaát hieän. Cuõng trong naêm naøy, Agfa giôùi thieäu Avantra 30, moät ghi
phim khoå 4 trang (4-up imagesetter).
Maùy ghi phim Advantra 30 cuûa Agfa
Global Graphics ñöôïc thaønh laäp taïi Nancy, Phaùp. Sau moät loaït caùc
vuï mua laïi, keå caû cuûa Harlequin Group Plc naêm 1999, noù trôû thaønh moät
coâng ty lôùn trong thò tröôøng phaàn meàm cheá baûn.
Vaøo cuoái nhöõng naêm 90, ngaønh coâng nghieäp in ñang chuyeån ñoåi maïnh
meõ sang coâng ngheä CTP, cho pheùp hoï ngöøng söû duïng phim vaø ghi döõ lieäu
tröïc tieáp töø maùy tính leân baûn in. Caùc coâng ty ñaàu tö vaøo CTP, hoï thöôøng
coù caùc thö vieän phim lôùn coøn laïi töø tröôùc, do ñoù hoï coù nhu caàu caàn phaûi
söû duïng laïi caùc trang phim naøy. Maùy queùt coù chöùc naêng Copydot nhö
EskoScan 2540 cuûa Eskofot coù theå queùt nhöõng boä phim ñoù vaø löu laïi döõ
lieäu döôùi daïng caùc taäp tin DCS. Tuy nhieân caùc maùy queùt daïng naøy chæ
toàn taïi trong vaøi naêm, cho ñeán khi taøi lieäu löu tröõ ñaõ ñöôïc queùt löu döôùi
daïng taäp tin vaø taát caû döõ lieäu ñaõ chuyeån sang daïng kyõ thuaät soá.
Naêm 1997, Enfocus baét ñaàu phaùt haønh PitStop 1.0, moät plug-in chænh
söûa PDF cho Acrobat Exchange 3.0. Apple cuõng coâng boá heä ñieàu haønh
Mac OS 8 vaø baùn ñöôïc hôn 1,2 trieäu baûn trong hai tuaàn ñaàu tieân. Heä ñieàu
haønh naøy söû duïng ñöôïc nhieàu maøu saéc hôn vaø bao goàm caû hoã trôï cho caû
heä thoáng teäp tin môùi goïi laø HFS Plus vaø PowerPC multithreaded Finder.
Luùc naøy, Apple ñang gaëp phaûi caùc vaán ñeà taøi chính nghieâm troïng vaø chæ
toàn taïi ñöôïc laø nhôø Microsoft ñaàu tö 150 trieäu USD vaøo coâng ty. Noù höùa
heïn seõ tieáp tuïc phaùt trieån phaàn meàm cho heä ñieàu haønh naøy trong khi
Apple cam keát seõ tích hôïp Internet Explorer laøm trình duyeät maëc ñònh
cho Macintosh.
Vaøo naêm 1998, PostScript 3, ñöôïc coâng boá naêm 1997, ñaõ baét ñaàu ñöôïc
baùn. Noù cung caáp giaûi thuaät taïo tram 12-bit vaø caûi thieän vieäc hoã trôï in
caùc trang PDF vaø chöùc naêng taùch maøu trong RIP. Ñaây laø phieân baûn cuoái
cuøng ngoân ngöõ moâ taû trang cuûa Adobe.
Cuõng trong naêm naøy, Agfa laø nhaø cung caáp ñaàu tieân coâng boá moät chu
trình laøm vieäc döïa treân PDF, ñöôïc goïi laø Apogee. Heä thoáng naøy chaïy treân
neàn heä ñieàu haønh Windows NT vaø söû duïng PDF 1.2 nhö laø ñònh daïng taäp
tin noäi boä. Apogee Series3, ra maét vaøo naêm 2001 vaø söû duïng PDF 1.3,
laø phieân baûn maïnh meõ nhaát tröôùc khi ApogeeX, moät phaàn meàm vieát laïi
hoaøn chænh cuûa phaàn meàm naøy, seõ ñöôïc coâng boá vaøo naêm 2003.
IMac ñöôïc coâng boá vaø nhanh choùng trôû thaønh maùy tính ñöôïc öa chuoäng
trong lónh vöïc cheá baûn.
Maùy tính IMac cuûa Apple

Cuõng trong naêm 1998, Pantone ñöôïc caáp baèng saùng cheá cho kyõ thuaät
Hexachrome, moät quy trình in saùu maøu döïa treân caùc loaïi möïc CMYK
theâm maøu cam (orange) vaø maøu xanh laù (green) ñeå môû roäng khoaûng phuïc
cheá maøu (color gamut). Quy trình CMYKOG naøy khoâng phaûi laø thaønh
coâng lôùn vì phí baûn quyeàn, chi phí coäng theâm cho in hai maøu boå sung vaø
lôïi ích haïn cheá cho nhieàu loaïi hình aûnh. Pantone ñaõ ngöng coâng ngheä
naøy trong naêm 2008.
Coù teân maõ laø K2 maø moät soá ngöôøi cho laø "Quark Killer", naêm 1999,
Adobe tung ra phaàn meàm daøn trang InDesign 1.0 döïa treân phaàn meàm
PageMaker maø hoï ñaõ mua tröôùc ñoù. Nhöng noù nhanh choùng thaát baïi do
toác ñoä chaäm vaø hay bò loãi.
Phaàn meàm daøn trang Adobe InDesign

Acrobat 4 ñöôïc phaùt haønh vaøo thaùng 4 naêm 1999. Noù hoã trôï ñònh daïng
taäp tin PDF 1.3, ñaây laø phieân baûn PDF ñaàu tieân thöïc söï phuø hôïp cho vieäc
cheá baûn. Cuõng trong naêm naøy, Heidelberg vaø Creo thoâng baùo Prinergy,
moät chu trình laøm vieäc ñöôïc phaùt trieån chung döïa treân coâng ngheä PDF
vaø Adobe Extreme. Sau söï tan vôõ veà hôïp taùc giöõa hai coâng ty vaøo naêm
2003, Creo tieáp tuïc phaùt trieån cuûa Prinergy trong khi Heidelberg ra maét
chu trình PrintReady.
Transparency laø moät hieäu öùng thò giaùc ñaõ coù moät taùc ñoäng lôùn ñeán
ngaønh coâng nghieäp ñoà hoïa. Trong naêm 2000 Illustrator 9 laø öùng duïng
cuûa Adobe ñaàu tieân hoã trôï thuoäc tính Transparency. Caùc chöông trình
khaùc nhö Corel Draw ñaõ laøm vieäc naøy töø raát laâu nhöng hoï phaûi söû duïng
caùc thuû thuaät phaàn meàm ñeå moâ phoûng hieäu quaû. Adobe coù theå ñi xa hôn
nöõa: hoï hoã trôï theâm thuoäc tính Transparency cho ñònh daïng taäp tin PDF
cuõng nhö neàn taûng APPE RIP cuûa hoï. Tieáp thò cho caùc öùng duïng thieát
keá vaø boá trí cuûa mình, Adobe nhaán maïnh nhieàu vaøo lôïi theá saùng taïo cuûa
vieäc söû duïng thuoäc tính Transparency. Tuy nhieân, phaûi maát vaøi naêm
tröôùc khi vieäc xöû lyù caùc taäp tin coù thuoäc tính Transparency khoâng bò loãi
trong quaù trình xuaát.
Haõng Screen giôùi thieäu Trueflow, moät chu trình laøm vieäc tröôùc in döïa
treân trình bieân dòch cuûa PostScript 3 vaø caùc coâng cuï trapping vaø bình baûn
maïnh meõ cuûa Screen. Ñaây laø trình duyeät web ñaàu tieân döïa treân chu trình
laøm vieäc, chuû yeáu nhaém vaøo phaân khuùc thaáp cuûa thò tröôøng.
Taïi Drupa naêm 2000, Agfa ñaõ giôùi thieäu moät phieân baûn cuûa heä thoáng
Galileo CTP cuûa hoï maø noù coù theå ghi baûn vôùi aùnh saùng tím (violet) trong
vuøng aùnh saùng khaû kieán. Vôùi thieát bò naøy, ñaõ ñaùnh daáu moät coâng ngheä ghi
baûn môùi - coâng ngheä ghi keõm violet. Cuoäc tranh luaän veà ghi keõm nhieät
hay violet dieãn ra trong nhieàu naêm, vaø ñöôïc thay theá baèng caùc cuoäc thaûo
luaän xung quanh caùc coâng ngheä khoâng xöû lyù baûn sau khi ghi (process-free
technology) 5 ñeán 6 naêm sau ñoù.
Maùy ghi baûn violet Galileo cuûa Agfa

Naêm 2001, Apple ra maét phieân baûn maùy tính ñeå baøn ñaàu tieân cuûa OS
X, heä ñieàu haønh döïa treân Unix coù teân maõ laø Cheetah. Phieân baûn maùy chuû
(server)ñaõ coù saün töø naêm 1999. Cuõng cuøng naêm naøy, Microsoft giôùi thieäu
Windows XP. Hieäp hoäi maøu quoác teá coâng boá phieân baûn 4 cho ICC Profile.
Taïp chí Times xöû lyù quaûng caùo ñaàu tieân ñöôïc cung caáp döôùi daïng taäp
tin PDF/X-1a: 2001. Ñònh daïng taäp tin môùi naøy laø moät phieân baûn cuûa
PDF 1.3 ñöôïc toái öu hoùa ñeå chuyeån ñoåi caùc trang trong moâi tröôøng tröôùc
in (prepress).
Giao dieän cuûa phaàn meàm bình baûn Preps cuûa ScenicSoft
Ñeán naêm 2002, PDF ñaõ ñöôïc xem nhö laø moät tieâu chuaån ñeå chuyeån
ñoåi caùc taäp tin giöõa caùc nhaø thieát keá, nhaø xuaát baûn vaø caùc coâng ty in aán.
Do tính chaát linh hoaït cuûa ñònh daïng taäp tin, coù raát nhieàu vaán ñeà vôùi vieäc
söû duïng noù nhö laø moät ñònh daïng chuyeån ñoåi. Caâu traû lôøi cuûa ngaønh laø
caàn xaùc ñònh moät loaït caùc yeâu caàu boå sung cho caùc taäp tin PDF maø noù
coù yù nghóa cho vieäc chuyeån ñoåi. Chuaån PDF/X-3 laø moät ví duï ñieån hình
veà ñieàu naøy. Phieân baûn ñaàu tieân cuûa noù ñöôïc phaùt haønh vaøo naêm 2002.
Trong khi tieâu chuaån PDF/X-1 bò haïn cheá söû duïng treân toaøn theá giôùi, thì
PDF/X-3 ñöôïc söû duïng phoå bieán ôû chaâu AÂu.
Cuøng naêm ñoù, Creo mua laïi ScenicSoft, nhaø phaùt trieån Preps, phaàn
meàm bình baûn ñieän töû haøng ñaàu cuûa ngaønh coâng nghieäp in vôùi hôn 20.000
baûn ñöôïc baùn ra.
Cuõng trong naêm 2002, Heidelberg thoâng baùo "hoaït ñoäng saûn xuaát vaø
phaùt trieån cuûa maùy queùt seõ bò ngöng vaø phaïm vi cuûa caùc maùy ghi phim
cuõng seõ bò giôùi haïn ôû caùc doøng cao caáp" khoâng thöïc söï laø chuû ñeà tin töùc
chính nhöng noù cho thaáy roõ raèng ngaønh coâng nghieäp in ñang traûi qua
nhöõng thay ñoåi lôùn.
PlateRite Micra laø thieát bò CTP 2-up ñaàu tieân cuûa Screen ñöôïc tung ra
trong naêm 2003, vaø ñaõ trôû thaønh nhaø saûn xuaát thieát bò ghi baûn CTP lôùn
nhaát. Maùy cuûa hoï cuõng ñöôïc baùn bôûi Agfa, Fuji vaø Heidelberg.
Caùc kyõ thuaät taïo tram tieáp tuïc ñöôïc caûi thieän. Agfa Sublima laø moät ví
duï veà kyõ thuaät tram lai (hybrid screening technology). Caùc nhaø cung caáp
khaùc nhö Creo vaø Heidelberg cuõng ñöa ra caùc phieân baûn "thöù hai" ñaõ
ñöôïc hieäu chænh cho caùc thuaät toaùn tram ngaãu nhieân (tram FM) cuûa hoï.
Nhöõng caûi tieán naøy söû duïng caùc caáu truùc gioáng nhö "con saâu" (worm-like)
ñeå giaûm söï taêng taàng thöù trong quaù trình in (dotgain) ôû vuøng toâng trung
gian (midtone) cuûa hình aûnh.
Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá Canon 300D

Canon 300D hoaëc Digital Rebel nhö teân goïi cuûa noù ôû Myõ, laø maùy chuïp
aûnh kyõ thuaät soá söû duïng oáng kính ñôn ñaàu tieân. Ngay caû nhöõng studio
nhoû cuõng coù theå mang laïi nhöõng hình aûnh kyõ thuaät soá tuyeät vôøi nhôø ñoä
phaân giaûi 300D cuûa 6 megapixel. Vieäc aùp duïng caùc maùy chuïp aûnh kyõ
thuaät soá (digital camera) trong vieäc phuïc cheá hình aûnh ñaõ nhanh choùng
gieát cheát thò tröôøng maùy queùt (scanner).
Haàu heát caùc thoâng tin trong ngaønh in ñaõ moâ taû chöông trình Drupa naêm
2004 laø "JDF-drupa". Maëc duø thoâng soá kyõ thuaät môùi nhaát cuûa JDF 1.2
laàn ñaàu tieân coù theå ñöôïc coi laø "tröôûng thaønh" vaø moät chieán dòch "JDF
Now" ñöôïc khôûi ñoäng ñeå quaûng caùo vieäc söû duïng noù, tuy nhieân vieäc söû
duïng JDF thöïc teá vaãn coøn haïn cheá.
Cuõng trong naêm 2004, Punch International mua laïi basysPrint, moät
coâng ty nhoû cuûa Ñöùc coù heä thoáng ghi baûn UV-Setter, ñöôïc giôùi thieäu taïi
Drupa naêm 1995, söû duïng caùc baûn in truyeàn thoáng (conventional plate) reû
hôn caùc baûn in kyõ thuaät soá (digital plate). Heä thoáng cuûa hoï coøn ñöôïc goïi
laø CTcP hoaëc maùy ghi baûn truyeàn thoáng (Computer to conventional Plate).
Maùy ghi baûn PS (baûn truyeàn thoáng) UV-Setter 710 cuûa basysPrint
Naêm 2005, Kodak tieáp quaûn Creo vôùi giaù 980 trieäu USD. Trong naêm
naøy hoï cuõng giôùi thieäu caùc baûn in khoâng caàn xöû lyù (process-free plate)
ñaàu tieân, ñöôïc goïi laø Thermal Direct vaø nhaém muïc tieâu ñeán caùc maùy in
khoå nhoû vaø vöøa. Trong naêm 2005, thò tröôøng maùy in kyõ thuaät soá tieáp tuïc
môû roäng vôùi söï ra maét cuûa Konica Minolta Bizhub vaø Canon Imagepress.
Naêm 2006, Adobe coâng boá Adobe PDF Print Engine (APPE), vieát laïi
hoaøn toaøn caáu truùc RIP cuûa hoï. Thay vì döïa vaøo PostScript laøm ngoân ngöõ
moâ taû trang coát loõi, APPE söû duïng ñònh daïng taäp tin PDF.
PDF 1.7 trôû thaønh tieâu chuaån ISO chính thöùc (ISO 32000) vaøo thaùng 12
naêm 2007. Trong 10 naêm tôùi, cho ñeán khi baûn PDF 2.0 ñöôïc phaùt haønh,
ñònh daïng taäp tin naøy veà cô baûn seõ khoâng thay ñoåi. Cuøng naêm ñoù Adobe
ngöøng phaùt trieån vaø hoã trôï FreeHand, phaàn meàm ñoà hoïa maø noù coù ñöôïc
thoâng qua vieäc saùp nhaäp vôùi Macromedia.
Cuõng trong naêm 2007, Fuji baét ñaàu baùn XMF, chu trình saûn xuaát in
môùi döïa treân PDF vaø Adobe PDF Print Engine. Thö vieän coâng coäng New
York ñaõ laép ñaët maùy Espresso Book Machine ñaàu tieân. Heä thoáng in theo
yeâu caàu naøy keát hôïp maùy in vôùi moät soá thieát bò thaønh phaåm cho pheùp
vöøa in vaø vöøa hoaøn thieän saûn phaåm in. Noù coù theå in vaø hoaøn thaønh moät
cuoán saùch 300 trang trong voøng 4 phuùt.
Maùy in kyõ thuaät soá Espresso Book Machine

Trong nöûa cuoái naêm 2008, moät cuoäc khuûng hoaûng taøi chính tieáp theo
laø moät söï suït giaûm kinh teá toaøn caàu ñaõ gaây aùp löïc lôùn leân toaøn ngaønh
coâng nghieäp in. Lónh vöïc baùo chí döôøng nhö chòu aûnh höôûng nhieàu nhaát,
chuû yeáu laø do giaù giaáy taêng cao, doanh thu quaûng caùo giaûm vaø caïnh tranh
ngaøy caøng taêng töø web. Taïi Drupa 2008, troïng taâm söï chuù yù daønh cho
caùc maùy in phun nhö Screen Truepress Jet2500UV chaúng haïn.

Kodak baét ñaàu cung caáp heä thoáng Flexcel NX Digital Flexographic
keát hôïp maùy ghi baûn TrendSetter vôùi chu trình laøm vieäc Prinergy vaø caùc
loaïi baûn phuø hôïp cho in flexo. Heä thoáng nhaém vaøo ngaønh bao bì.
Thaùng 3/2009, Konica Minolta thoâng baùo ngöøng saûn xuaát phim. Agfa
vaø Southern Lithoplate naèm trong soá ít caùc nhaø cung caáp phim coøn laïi
cho thò tröôøng cheá baûn in. Saûn phaåm cuûa hoï ñöôïc baùn döôùi nhieàu teân
thöông hieäu khaùc nhau. Fujifilm cuõng baét ñaàu moät cuoäc chieán tieáp thò
nhoû veà vieäc söû duïng thuaät ngöõ "khoâng coù hoùa chaát - chemistry-free" cho
baûn CTP. Baát keå thuaät ngöõ coù chính xaùc hay khoâng, caùc giaûi phaùp hoùa
chaát thaáp nhö vaäy vaãn laø moät söï löïa choïn phoå bieán trong moät theá giôùi
maø vieäc giaûm oâ nhieãm moâi tröôøng ngaøy caøng trôû neân quan troïng hôn.
Trong khi khoâng coù nhieàu ñieàu xaûy ra trong in aán (cuõng nhö trong lónh
vöï tröôùc in), caùc giaûi phaùp xuaát baûn khaùc ñaõ nhaän ñöôïc raát nhieàu söï chuù
yù. Naêm 2009 laø naêm ñoät phaù cho saùch ñieän töû: Amazon caäp nhaät trình
ñoïc saùch ñieän töû Kindle vaø tung noù ra toaøn caàu. Hoï cuõng mua Stanza, öùng
duïng ñoïc saùch ñieän töû phoå bieán nhaát cho Apple iPhone vaø iPod Touch.
Barnes & Noble cuõng tham gia vaøo thò tröôøng vôùi Nook. Caùc nhaø cung
caáp hieän taïi nhö Sony, BeBook, JetBook vaø Astak ñöa ra caùc moâ hình
caäp nhaät vaø giaûm giaù. EPUB ñöôïc thieát laäp döôùi daïng ñònh daïng môû chi
phoái cho saùch ñieän töû.
Maùy ñoïc saùch ñieän töû Ereader cuûa Sony

Taïi trieån laõm IPEX naêm 2010 taïi Birmingham, Vöông quoác Anh, caùc
gian haøng lôùn nhaát khoâng coøn laø nhöõng nhaø saûn xuaát maùy in coâng nghieäp
nhö Heidelberg hay Man Roland maø laø caùc nhaø saûn xuaát maùy in kyõ thuaät
soá nhö HP, Xerox vaø Canon. Coâng ngheä in phun kyõ thuaät soá laø chuû ñeà
noùng, cuøng vôùi web-to-print vaø cross-media publishing (taïm dòch laø in
vaø xuaát baûn qua maïng internet). Taâm ñieåm in kyõ thuaät soá cuõng coù theå
nhìn thaáy taïi Graph Expo 2010, nôi Heidelberger Druckmaschinen vaø
Komori vaéng maët trong khi Manroland vaø KBA cuõng khoâng cho thaáy baát
kyø maùy in môùi naøo. Tuy nhieân, maëc duø in kyõ thuaät soá phaùt trieån, noù vaãn
chæ chieám khoaûng 3% toång khoái löôïng in vaø 6% giaù trò in giai ñoaïn ñoù.
Chu trình tröôùc in (Prepress workflow) tieáp tuïc ñöôïc phaùt trieån. Prinect-
S cuûa Heidelberg nhaém vaøo caùc maùy in côõ nhoû vaø vöøa. Agfa tích hôïp
phaàn meàm bình baûn ñieän töû cuûa rieâng mình trong Apogee Prepress 7.
Giao dieän bình baûn ñieän töû treân Apogee Prepress 7 cuûa Agfa
Trong naêm 2011 khoâng coù nhieàu tin töùc trong lónh vöïc tröôùc in (pre-
press), nhöng ngaønh coâng nghieäp in aán cuõng ghi daáu moät soá thay ñoåi lôùn.
Xuaát baûn in vaãn tieáp tuïc chuyeån daàn sang xuaát baûn ñieän töû. Quaûng caùo
tröïc tuyeán chieám vò trí soá hai treân caùc tôø baùo taïi thò tröôøng quaûng caùo cuûa
Myõ. Söï quan taâm veà coâng ngheä web vaø ñieän thoaïi di ñoäng ngaøy caøng taêng.
Bieåu ñoà döôùi ñaây cho thaáy xu höôùng thò tröôøng cuûa caùc daïng in aán
lôùn ôû Myõ, söû duïng naêm 2001 laøm naêm cô sôû. Noù cho thaáy caùc loaïi taêng
tröôûng duy nhaát trong 10 naêm (keå töø naêm 2001) laø in flexo (chuû yeáu laø in
nhaõn) vaø in kyõ thuaät soá (digital printing), baét ñaàu töø moät cô sôû raát thaáp.
Bieåu ñoà xu höôùng thò tröôøng cuûa caùc daïng in aán

(döõ lieäu ñöôïc thu thaäp bôûi Tieán só Joe Webb)
Trong naêm 2011, Adobe vaø Quark ñeàu tung ra phieân baûn môùi cho In-
Design vaø QuarkXPress, tuy nhieân caû InDesign CS 5.5 vaø QuarkXPress
9 ñeàu taäp trung vaøo vieäc hoã trôï caûi tieán cho vieäc taïo taøi lieäu cho maùy
tính baûng, chöù khoâng phaûi cho lónh vöïc tröôùc in.
Naêm 2012 laø naêm ñuùng ñònh kyø 4 naêm cuûa Hoäi chôï Drupa. Drupa naêm
ñoù coù nhöõng teân goïi raát aán töôïng nhö: "Drupa cuûa theá heä in kyõ thuaät soá
khaùc" hoaëc "Drupa cuûa theá heä caùc maùy in phun treân steroids". Taïi Drupa
naøy, haõng Benny Landa thoâng baùo veà moät loaït caùc maùy in nano (Nano-
graphic printing press) keát hôïp tính linh hoaït cuûa in kyõ thuaät soá chi phí
thaáp vôùi chaát löôïng cuûa in offset.
Maùy in Nanographic printing press cuûa Benny Landa taïi Drupa 2012
Trong naêm 2012, coù moät söï vieäc ñaùng buoàn laø caùc nhaø thieát keá (desktop
publishers) vaø caùc kyõ thuaät vieân tröôùc in (prepress technicians) ñöôïc ñöa
vaøo danh saùch "10 coâng vieäc seõ bieán maát ôû Myõ" maø 24/7 Wall St. bieân soaïn.
Naêm 2013, Xerox mua laïi Impika ñeå môû roäng khaû naêng cuûa mình
trong maùy in phun toác ñoä cao (high-speed inkjet). Noù cuõng ra maét Free-
Flow Core, moät chu trình coâng vieäc döïa treân trình duyeät moâ-ñun söû duïng
Adobe PDF vaø kyõ thuaät bieân dòch (rendering technology) ñeå ñieàu khieån
maùy in kyõ thuaät soá vaø maùy photocopy.
Chu trình laøm vieäc FreeFlow Core cuûa Xerox

Naêm 2012 cuõng ñaùnh daáu söï phaù saûn cuûa nhaø cung caáp maùy ghi baûn
(CTP) cuûa Thuïy Só, Luscher. Adobe ra maét phieân baûn 3 cuûa Adobe PDF
Print Engine (APPE), phaàn meàm RIP ñeå taïo döõ lieäu cho caùc maùy CTP,
maùy in kyõ thuaät soá vaø caùc thieát bò xuaát khaùc. Kieán truùc môùi cuûa Mercury
RIP cho pheùp nhieàu phieân baûn cuûa APPE xöû lyù caùc trang song song ñeå
toái öu hoùa vieäc söû duïng phaàn cöùng coù saün.
Naêm 2013, taïi trieån laõm thöông maïi Labelexpo, Hybrid Software
giôùi thieäu PACKZ, moät trình ñoà hoïa döïa treân PDF cho quy trình laøm
bao bì vaø nhaõn haøng. Phaàn meàm naøy chaïy treân heä ñieàu haønh Mac OS X
vaø Windows vaø cung caáp caùc tieän ích ña xöû lyù vaø ña luoàng 64 bit, loaïi
boû nhu caàu chuyeån ñoåi taäp tin hoaëc ñònh daïng taäp tin sôû höõu ñoäc quyeàn.
ñaë t haø n g tröï c

tuyeán
Phaàn meàm PACKZ cuûa Hybrid Software

Trong naêm 2013, tieâu chuaån JDF 1.5 cuõng ñöôïc phaùt haønh, taäp trung
vaøo in kyõ thuaät soá vaø web-to-print (thoâng qua PrintTalk).
Vieäc ñaët haøng tröïc tuyeán caùc saûn phaåm in tieâu chuaån ngaøy caøng ñöôïc
öa chuoäng. Caùc coâng ty thöïc hieän caùc ñôn ñaët haøng naøy nhaän ra raèng
coù moät lôïi theá lôùn trong caùc neàn kinh teá coù quy moâ ñeå hoï coá gaéng phaùt
trieån nhanh nhaát coù theå.
Naêm 2014, Agfa Graphics phaùt haønh phieân baûn 8 cuûa phaàn meàm thieát
keá in baûo maät Fortuna. Noù ñöôïc söû duïng ñeå thieát keá hoä chieáu, theû ID, taøi
lieäu chính quyeàn, chöùng chæ, veù vaø caùc taøi lieäu khaùc coù theå bò giaû maïo.
Hoäi chôï Ipex 2014 ôû Anh coù quy moâ nhoû hôn caùc kyø tröôùc, vì Heidelberg,
Agfa vaø moät soá nhaø cung caáp maùy in kyõ thuaät soá quyeát ñònh khoâng tieáp
tuïc tham gia.
Naêm 2015, Adobe ra maét phieân baûn môùi cuûa giaûi phaùp PDF cuûa hoï,
ñöôïc goïi laø Acrobat DC. DC laø vieát taét cuûa Document Cloud, öùng duïng
giaûi phaùp löu tröõ vaø chia seû döïa treân thuaät toaùn ñaùm maây, giuùp cho caùc
taäp tin PDF coù theå ñöôïc truy caäp treân maùy tính ñeå baøn vaø caùc thieát bò
di ñoäng. Coâng cuï preflight, maø Adobe caáp pheùp töø callas, giôø ñaây cuõng
cho pheùp söû duïng caùc bieán trong caùc profile cuûa preflight, noù giuùp cho
vieäc kieåm tra trôû neân naêng ñoäng hôn. QuarkXpress thoâng baùo phieân baûn
2015 cuûa öùng duïng daøn trang cuûa noù. Noù hoã trôï 64-bit vaø ñònh daïng taäp
tin PDF/X-4. Callas pdfChip laø moät coâng cuï ñeå chuyeån ñoåi caùc trang
HTML sang caùc taøi lieäu PDF saün saøng cho vieäc in aán.
Naêm 2016 Hoäi chôï Drupa chæ keùo daøi 11 ngaøy thay vì 14 ngaøy nhö
tröôùc ñaây. Taïi hoäi chôï naøy, in kyõ thuaät soá noùi chung vaø in phun ñaëc bieät
treân bao bì daïng soùng thu huùt raát nhieàu söï chuù yù. Moät soá nhaø cung caáp
giôùi thieäu caùc thieát bò thaønh phaåm kyõ thuaät soá (digital embellishing and
finishing equipment), chaúng haïn nhö Scodix E106 coù theå ñöôïc söû duïng
ñeå theâm foil cho vieäc gaáp carton ngaén hoaëc trung bình.
Maùy thaønh phaåm kyõ thuaät soá Scodix E106

Cuõng trong naêm 2016, phieân baûn 1.8 cuûa font chöõ OpenType giôùi thieäu
caùc bieán theå cuûa noù (OpenType Font Variations). Noù söû duïng coâng cuï
naøy ñeå nhuùng caùc thuoäc tính font chæ trong moät taäp tin ñôn. Phieân baûn 4
cuûa Adobe PDF Print Engine taäp trung vaøo vieäc toái öu hoùa caáu truùc RIP
cho caùc öùng duïng in khoå roäng. Ñieàu naøy ñaït ñöôïc baèng caùch phaù vôõ caùc
aùp phích hoaëc caùc aán phaåm lôùn khaùc thaønh caùc phaàn nhoû hôn maø moãi
phaàn ñöôïc xöû lyù bôûi moät phieân baûn rieâng bieät cuûa APPE chaïy treân caùc
CPU khaùc nhau.
Esko giôùi thieäu heä thoáng ghi baûn flexo CDI Crystal 5080 XPS, keát hôïp
boä phaän ghi flexo vôùi thieát bò chieáu saùng UV LED.
Maùy ghi baûn flexo CDI Crystal 5080 XPS cuûa Esko
Naêm 2017 vaãn tieáp tuïc vôùi vieäc phaùt trieån vaø xuaát hieän caùc maùy in
kyõ thuaät soá môùi. Chaúng haïn nhö maùy in Xeikon PX3000 vôùi coâng ngheä
phun möïc Panther UV.
Maùy in kyõ thuaät soá Xeikon PX3000

Hay maùy in Onset M töø Inco vôùi khoå in khaù lôùn - B1.
Maùy in khoå B1 Onset M cuûa Inco

Naêm 2017, PDF 2.0 cuõng ñöôïc coâng boá. Noù cung caáp caùc muïc ñích
xuaát rieâng bieät cho moãi trang, xöû lyù hieäu öùng transparency nhaát quaùn
hôn, maõ hoùa toát hôn vaø moät loaït caùc tính naêng khaùc.
Ñaàu naêm 2018, Phieân baûn 2 cuûa giao thöùc XJDF ñeå trao ñoåi thoâng tin
giöõa caùc öùng duïng vaø heä thoáng saûn xuaát ñöôïc coâng boá.
B. SÔ LÖÔÏC VEÀ CAÙC ÑÒNH DAÏNG FILE THOÂNG DUÏNG SÖÛ DUÏNG TRONG
XÖÛ LYÙ AÛNH KYÕ THUAÄT SOÁ
TIFF (Tags Image File Format)
TIFF laø ñònh daïng taäp tin ñöôïc söû duïng chæ cho döõ lieäu bitmap. Taäp tin
TIFF khoâng chöùa döõ lieäu vaên baûn hoaëc vectô, maëc duø veà maët lyù thuyeát
ñònh daïng taäp tin cho pheùp caùc theû (tags) boå sung vieäc xöû lyù döõ lieäu ñoù.
Cho duø TIFF laø moät trong nhöõng ñònh daïng taäp tin sôùm nhaát cho hình
aûnh, noù vaãn coøn raát phoå bieán hieän nay. Noù laø moät ñònh daïng raát linh hoaït
vaø laø moät ñònh daïng ñoäc laäp vôùi heä ñieàu haønh ñöôïc hoã trôï bôûi nhieàu öùng
duïng xöû lyù hình aûnh vaø hieån thò trong lónh vöïc tröôùc in (prepress) treân
thò tröôøng. Phaàn môû roäng cho caùc taäp tin TIFF laø .tif, maëc duø .tiff thænh
thoaûng cuõng ñöôïc söû duïng.
TIFF ñöôïc phaùt trieån bôûi haõng Aldus (haõng saûn xuaát phaàn meàm daøn
trang PageMaker) vaøo naêm 1987 nhö laø moät ñònh daïng taäp tin hình aûnh
phoå quaùt. Caùc thoâng soá kyõ thuaät gaàn ñaây nhaát, TIFF 6, ñöôïc phaùt haønh
vaøo naêm 1992. Keå töø ñoù, Aldus ñaõ ñöôïc mua bôûi Adobe neân Adobe hieän
giöõ baûn quyeàn ñònh daïng taäp tin naøy. Hoï ñaõ khoâng phaùt haønh baát kyø moät
phieân baûn môùi naøo cuûa TIFF vì caùc tieâu chuaån ñaõ ñöôïc hoã trôï laâu daøi vaø
ñaõ ñöôïc phoå bieán treân thò tröôøng.
Caùc thoâng soá ñònh daïng taäp tin TIFF:
Nhö teân cuûa noù, hình aûnh vôùi ñònh daïng TIFF söû duïng caùc theû (tags),
töø khoùa (keywords) xaùc ñònh caùc ñaëc ñieåm cuûa hình aûnh ñöôïc bao goàm
trong taäp tin. Ví duï: hình aûnh coù chöùa 320 x 240 pixel seõ bao goàm theû
"width" theo sau laø soá "320" vaø theû "depth", sau ñoù laø soá "240".
Söï linh hoaït cuûa TIFF giuùp ñeå vieát moät TIFF-writer raát deã daøng, nhöng
raát khoù ñeå taïo ra moät trình ñoïc (reader) TIFF hoaøn toaøn phuø hôïp. Söï caàn
thieát cho caùc quy taéc ñöôïc xaùc ñònh roõ raøng ñaõ laøm xuaát hieän moät soá tieâu
chuaån phuï cho ñònh daïng TIFF (TIFF-substandards). Ñoái vôùi tröôùc in,
TIFF / IT laø moät ví duï, nhöng ñònh daïng naøy hieän nay khoâng coøn ñöôïc
söû duïng nhieàu nöõa. Moät tieâu chuaån khaùc laø TIFF / EP, moät phieân baûn
TIFF ñöôïc toái öu hoùa cho chuïp aûnh kyõ thuaät soá.
Hình aûnh TIFF coù theå ñöôïc thieát laäp ôû caùc heä maøu: Line-art (ñen traéng
daïng neùt); Grayscale (ñen traéng daïng bitmap); Pseudocolor, töø 1-bit ñeán
8-bit (coøn ñöôïc goïi laø maøu chæ muïc (index color) trong Photoshop); RGB;
CMYK; CIELab. Ñoái vôùi hình aûnh daïng Grayscale, RGB vaø CMYK, 8
bit (256 möùc ñoä xaùm) ñöôïc söû duïng cho moãi keânh nhöng ñaây khoâng chæ
daønh rieâng cho ñònh daïng TIFF. Caùc thuoäc tính cuûa taäp tin cuõng chæ cho
pheùp ñeán keânh 16 bit. Maëc duø tính naêng naøy cuõng ñöôïc hoã trôï bôûi caùc
phieân baûn Photoshop gaàn ñaây, nhieàu öùng duïng daøn trang vaø trình ñieàu
khieån chöa theå hoã trôï caùc kieåu döõ lieäu naøy.
TIFF hoã trôï moät soá löôïng lôùn caùc giaûi thuaät neùn. Caùc giaûi thuaät ít maát
maùt döõ lieäu coù theå ñöôïc söû duïng laø: PackBits; LZW (Lempel-Ziv-Welch),
phoå bieán cho maøu xaùm hoaëc hình aûnh maøu, maëc duø noù khoâng phaûi laø raát
hieäu quaû cho hình aûnh ôû heä maøu CMYK; CCITT 3 & 4, chuû yeáu ñöôïc söû
duïng cho hình aûnh line-art (ñaëc bieät laø döõ lieäu ñaõ ñöôïc tram hoùa ñeán töø
RIP hoaëc döõ lieäu queùt daïng copydot).
Laøm theá naøo ñeå chænh söûa taäp tin TIFF
Taát caû caùc öùng duïng chænh söûa hình aûnh chuyeân nghieäp treân thò tröôøng
ñeàu coù khaû naêng môû vaø chænh söûa caùc taäp tin ñònh daïng TIFF. Tuy nhieân
Adobe Photoshop laø phaàn meàm ñöôïc yeâu thích vaø phoå bieán nhaát.
TIFF/ IT (Tag Image File Format for Image Technology)
Trong thôøi hoaøng kim cuûa noù, vaøo khoaûng naêm 2000, TIFF/ IT laø tieâu
chuaån cho vieäc chuyeån ñoåi quaûng caùo kyõ thuaät soá (digital adverts) vaø
caùc trang hoaøn chænh. Ñònh daïng taäp tin naøy ñaõ daàn ñöôïc thay theá baèng
ñònh daïng PDF vaø ngaøy nay gaàn nhö noù khoâng coøn ñöôïc söû duïng trong
lónh vöïc tröôùc in nöõa. TIFF/ IT laø vieát taét cuûa Tagged Image File Format/
Image Technology. Teäp TIFF/ IT chæ chöùa döõ lieäu bitmap, khoâng coù döõ
lieäu vectô. Caùc taäp tin khoâng ñöôïc tram hoùa (rasterized - maëc duø chuùng
coù theå) nhöng chuùng chöùa 256 möùc ñoä xaùm cho moãi keânh.
Nhö teân cho thaáy, TIFF/ IT döïa treân tieâu chuaån TIFF noåi tieáng. Bôûi vì
tieâu chuaån TIFF/ IT raát linh hoaït, moät taäp hôïp con cuûa tieâu chuaån ñöôïc
ñöa ra ñöôïc goïi laø TIFF/ IT P1. P1 ñöôïc giôùi haïn cho caùc coâng vieäc vôùi
heä maøu CMYK. Noù khoâng hoã trôï maøu pha (spot color). Khi haàu heát moïi
ngöôøi noùi veà TIFF/ IT, hoï tham khaûo phieân baûn P1. Moät phieân baûn P2
cuõng ñaõ ñöôïc söû duïng trong moät thôøi gian daøi nhöng möùc ñoä phoå bieán
giaûm daàn theo ñònh daïng TIFF/ IT.
TIFF/ IT chæ thaønh coâng ôû moät soá thò tröôøng nhö vieäc chuyeån ñoåi döõ
lieäu cho baùo hoaëc taïp chí. Trong nhöõng naêm qua, vai troø cuûa noù phaàn lôùn
ñaõ ñöôïc thöïc hieän bôûi ñònh daïng taäp tin PDF, cuï theå hôn laø PDF/ X-1a.
Töø khoaûng naêm 2000 ñeán naêm 2004, moät soá coâng ty baùn caùc saûn phaåm
lieân quan ñeán TIFF/ IT ñaõ coâng boá caùc saûn phaåm trong ñoù döõ lieäu TIFF/
IT ñöôïc ñoùng goùi trong caùc taäp tin PDF.
Moät taäp tin TIFF/ IT thöïc söï bao goàm moät taäp hôïp caùc taäp tin. Taäp tin
TIFF/ IT-P1 thöôøng bao goàm 3 taäp tin:
- Final Page (hoaëc taäp tin FP)
- Continuous Tone image (ñöôïc goïi laø CT)
- Line Work image (ñöôïc goïi laø LW)
Ngoaøi 3 taäp tin naøy, taäp tin TIFF/ IT cuõng coù theå chöùa moät soá taäp tin
khaùc, chaúng haïn nhö:
- High-resolution Contone file (coøn goïi laø HC)

- Binary Linework (hoaëc BL)
- Binary Picture file (vieát taét laø BP)
- Monochrome Picture file (hoaëc MP)
Quy öôùc ñaët teân cuûa taäp tin TIFF / IT khaù nghieâm ngaët. Ñeå traùnh caùc
vaán ñeà, teân taäp tin phaûi chöùa ít hôn 25 kyù töï, chæ chöùa soá vaø chöõ caùi vaø
keát thuùc baèng phaàn môû roäng thích hôïp (.LW for the Line Work file, .CT,
.FP...).
EPS (Encapsulated PostScript)
EPS laø ñònh daïng taäp tin ñoà hoïa tieâu chuaån ñeå löu döõ lieäu cho hình
aûnh, baûn veõ (chaúng haïn nhö logo hoaëc baûn ñoà) hoaëc thaäm chí laø caùc trang
thieát keá hoaøn chænh. Taäp tin EPS beân trong coù chöùa moät moâ taû nhö laø ñoái
töôïng hoaëc boá cuïc söû duïng ngoân ngöõ moâ taû trang PostScript. Noù coù theå
bao goàm caû döõ lieäu bitmap vaø vectô. Muïc ñích cuûa taäp tin EPS laø coù theå
duøng ñeå ñaët vaøo trong caùc trang taøi lieäu khaùc. Ñoâi khi caùc taäp tin EPS
coøn ñöôïc goïi laø taäp tin EPSF. EPSF ñôn giaûn laø vieát taét cuûa Encapsulated
PostScript Format. Taäp tin EPS coù phaàn môû roäng .eps hoaëc .epsf.
EPS hieän vaãn coøn ñang ñöôïc söû duïng roäng raõi, tuy nhieân veà cô baûn
noù laø moät ñònh daïng taäp tin ñaõ loãi thôøi vaø khoâng coøn phaùt trieån nöõa. Ñeå
löu döõ lieäu cho logo hoaëc baûn veõ, noù ñaõ ñöôïc thay theá baèng ñònh daïng
taäp tin goác cuûa caùc phaàn meàm öùng duïng Adobe. Adobe hieän giôø ñaõ hoã
trôï vieäc ñaët taäp tin Illustrator (.AI) hoaëc taäp tin Photoshop (.PSD) trong
trang taøi lieäu InDesign. Do haàu heát moïi ngöôøi ñang laøm vieäc vôùi phaàn
meàm Adobe Creative Cloud hoaëc Creative Suite, neân EPS khoâng coøn
coù yù nghóa nhö moät ñònh daïng taäp tin trung gian nöõa. Ñeå löu döõ lieäu caùc
trang hoaëc maãu quaûng caùo hoaøn chænh, noù ñaõ ñöôïc thay theá baèng PDF
(cuõng gioáng nhö baûn thaân taäp tin PostScript cuõng ñang ñöôïc loaïi boû vaø
thay theá baèng ñònh daïng taäp tin PDF).
Maëc duø PDF vaø caùc ñònh daïng taäp tin goác laø giaûi phaùp thay theá EPS,
nhöng thö vieän taäp tin EPS hieän coù seõ vaãn coù theå söû duïng ñöôïc trong
moät thôøi gian daøi nöõa. Ñaây laø nhöõng gì maø Dov Isaacs töø Adobe ñaõ noùi
trong moät cuoäc thaûo luaän treân dieãn ñaøn PrintPlanet: “… Adobe seõ tieáp tuïc
hoã trôï EPS nhö moät ñònh daïng ñoà hoïa keá thöøa cho vieäc nhaäp döõ lieäu ñoà
hoïa vaøo caùc öùng duïng cuûa Adobe (nhö InDesign vaø Illustrator). Chuùng
toâi chaéc chaén khoâng khuyeán caùo noäi dung ñoà hoïa môùi ñöôïc löu tröõ ôû ñònh
daïng EPS (ngoaïi tröø vieäc ñaùp öùng nhu caàu nhaäp döõ lieäu vaøo caùc phaàn
meàm daøn trang khoâng söû duïng PDF). Ngöôøi duøng cuûa chuùng toâi khoâng
neân lo laéng veà vieäc caàn phaûi chuyeån ñoåi caùc thö vieän raát lôùn cuûa caùc döõ
lieäu ñoà hoïa döïa treân EPS”.
Khaùi nieäm cô baûn veà taäp tin EPS

Taäp tin EPS coù theå chöùa baát kyø söï keát hôïp giöõa vaên baûn (text), ñoà hoïa
(graphic) vaø hình aûnh (image). Do EPS thöïc söï laø moät taäp tin PostScript,
neân noù laø moät trong nhöõng ñònh daïng linh hoaït nhaát coù saün. Taäp tin EPS
thöôøng chöùa hình aûnh xem tröôùc (preview) chæ vôùi ñoä phaân giaûi 72 dpi
ñöôïc söû duïng ñeå tröïc quan hoùa noäi dung cuûa taäp tin. Ñieàu naøy ñöôïc thöïc
hieän ñeå caùc öùng duïng khoâng caàn trình thoâng dòch PostScript ñeå hieån
thò noäi dung cuûa ñònh daïng EPS. Ngay caû caùc öùng duïng vaên phoøng nhö
Microsoft Word cuõng coù theå hieån thò hình aûnh xem tröôùc naøy. Neáu taäp
tin EPS ñöôïc göûi tôùi moät maùy in khoâng hoã trôï PostScript (non-PostScript
printer) thì hình aûnh xem tröôùc naøy seõ ñöôïc in. Taát nhieân chaát löôïng seõ
khoâng baèng taäp tin goác, thaäm chí khaù teä. Coù haøng trieäu ngöôøi laøm vieäc
vôùi caùc taäp tin *.eps maø khoâng nhaän ra döõ lieäu ñoà hoïa maø hoï ñang söû
duïng thöïc söï phöùc taïp ñeán möùc naøo.
Laøm theá naøo ñeå taïo taäp tin EPS
Caùc taäp tin EPS coù theå ñöôïc taïo bôûi taát caû caùc öùng duïng veõ chuyeân
nghieäp cuõng nhö haàu heát caùc öùng duïng daøn trang. ÖÙng duïng ñöôïc söû
duïng roäng raõi nhaát ñeå taïo taäp tin EPS laø Adobe Illustrator. Ñònh daïng
taäp tin goác cuûa Illustrator ñöôïc goïi laø AI. Moät taäp tin AI coù dung löôïng
nhoû hôn taäp tin EPS töông öùng vaø noù giöõ laïi taát caû caùc khaû naêng chænh
söûa cuûa Illustrator. Öu ñieåm cuûa vieäc löu döôùi daïng EPS laø deã söû duïng
hôn vôùi caùc öùng duïng khaùc (khoâng phaûi Adobe). Neáu chuùng ta caàn göûi
taäp tin ñoà hoïa cuûa mình cho moät coâng ty khaùc vaø chuùng ta khoâng bieát
phaàn meàm naøo hoï seõ söû duïng ñeå xöû lyù taäp tin cuûa mình, haõy söû duïng
ñònh daïng EPS hoaëc PDF.
Caùc chöông trình thao taùc hình aûnh nhö Adobe Photoshop cuõng coù
theå löu hình aûnh bitmap döôùi daïng EPS. Moät soá trình ñieàu khieån maùy in
(printer driver) cuõng coù khaû naêng taïo caùc taäp tin EPS cuõng nhö caùc taäp
tin PostScript.
Laøm theá naøo ñeå hieån thò taäp tin EPS
Khi baïn ñaët moät taäp tin EPS treân moät trang trong moät chöông trình
daøn trang hoaëc xöû lyù vaên baûn, öùng duïng ñoù caàn phaûi hieån thò noäi dung
cuûa EPS. Noù coù theå laøm ñieàu naøy theo hai caùch khaùc nhau:
Noù coù theå hieån thò hình aûnh xem tröôùc (preview) ñöôïc nhuùng trong
teäp EPS.
Noù coù theå coá gaéng dieãn dòch noäi dung cuûa taäp tin EPS vaø khôûi taïo moät
hình aûnh xem tröôùc (preview) ñöôïc toái öu hoùa vôùi kích thöôùc vaø ñoä phoùng
ñaïi maøn hình hieän taïi. Chæ coù moät vaøi öùng duïng, chaúng haïn nhö Adobe
InDesign, coù khaû naêng laøm ñieàu naøy. Vì hoaït ñoäng naøy coù theå ñöôïc xöû
lyù khaù chuyeân saâu, InDesign seõ chæ laøm ñieàu naøy neáu chaát löôïng hieån
thò do ngöôøi duøng choïn ñöôïc thieát laäp ôû cheá ñoä High.
Laøm theá naøo ñeå chuyeån moät taäp tin EPS sang ñònh daïng khaùc
Moät taäp tin EPS coù theå ñöôïc chuyeån ñoåi sang ñònh daïng PDF, TIFF,
JPG, PNG hoaëc caùc ñònh daïng ñoà hoïa khaùc. Neáu laø ngöôøi duøng Adobe
Illustrator hoaëc Photoshop, chæ caàn môû taäp tin EPS vaø söû duïng SAVE AS
ñeå xuaát sang ñònh daïng khaùc. CorelDraw vaø caùc öùng duïng ñoà hoïa khaùc
cuõng coù theå ñöôïc söû duïng ñeå thöïc hieän töông töï.
Neáu baïn khoâng coù baát kyø öùng duïng naøo neâu treân, coù caùc trang web
coù theå chuyeån ñoåi EPS thaønh hình aûnh. Google seõ cho chuùng ta seõ tìm
thaáy coâng cuï cho vieäc chuyeån ñoåi naøy.
Haõy nhôù raèng vieäc chuyeån ñoåi EPS coù chöùa döõ lieäu vectô sang ñònh
daïng taäp tin hình aûnh chæ coù theå chöùa döõ lieäu bitmap coù nghóa laø baïn
ñang chuyeån ñoåi sang taäp tin ñöôïc toái öu hoùa ñeå söû duïng ôû moät kích
thöôùc cuï theå.
Laøm theá naøo ñeå giaûm dung löôïng taäp tin EPS
Logo vaø caùc döõ lieäu ñoà hoïa khaùc thöôøng ñöôïc löu döôùi daïng EPS.
Ñieàu naøy giuùp cho vieäc giöõ ñöôïc ñònh daïng saéc neùt cuûa vectô vaø laøm cho
dung löôïng taäp tin khoâng quaù lôùn. Coù moät soá ñieàu chuùng ta coù theå laøm
ñeå giaûm kích thöôùc döõ lieäu EPS:
Thöôøng thì hình aûnh xem tröôùc ñöôïc nhuùng trong taäp tin EPS seõ chieám
moät dung löôïng khoâng nhoû cuûa taäp tin. Neáu ban ñaàu chuùng ta taïo moät
logo coù khoå A4 hoaëc Letter, dung löôïng taäp tin coù theå vöôït quaù 1/2 MB.
Neáu logo laø moät baûn veõ döïa treân vector, khoâng coù söï maát maùt döõ lieäu
trong vieäc giaûm kích thöôùc vaø laøm cho noù chæ roäng 10 cm hoaëc 4 inch.
Ñieàu ñoù coù theå giaûm moät nöûa dung löôïng cuûa taäp tin EPS.
Vieäc löu EPS döôùi phieân baûn cuõ hôn cuõng coù theå giuùp chuùng ta giaûm
bôùt dung löôïng taäp tin. Tuy nhieân caàn löu yù laø vieäc löu ôû ñònh daïng cuõ
hôn coù theå aûnh höôûng ñeán khaû naêng chænh söûa taäp tin EPS sau ñoù.
Chuùng ta coù theå loaïi boû caùc döõ lieäu khoâng caàn thieát baèng caùch: Trong
cöûa soå Action, Adobe Illustrator coù moät tuøy choïn ñeå xoùa caùc baûng muïc
(palette) khoâng söû duïng. Thao taùc naøy seõ xoùa caùc maãu maøu (color
swatches), coï veõ (brushes), kyù hieäu (symbols) vaø kieåu (styles) khoâng söû
duïng. Ñieàu ñoù coù theå laøm giaûm dung löôïng taäp tin theâm 200 ñeán 400K.
Ngoaøi ra, haõy ñaûm baûo raèng khoâng coù baát kyø ñoái töôïng ñoà hoïa naøo khoâng
lieân quan ñöôïc aån trong lôùp khoâng kích hoaït (deactivated layer) hoaëc khu
vöïc neàn daùn (pasteboard area).
Ngoaøi ra, chuùng ta cuõng coù theå toái öu hoùa dung löôïng thieát keá baèng caùch
ñôn giaûn hoùa ñöôøng veõ (paths) hoaëc hôïp nhaát nhieàu ñöôøng veõ (multiple
paths) thaønh moät ñöôøng veõ duy nhaát. Neáu taäp tin EPS coù chöùa hình aûnh
bitmap, haõy ñaûm baûo söû duïng ñoä phaân giaûi toái öu cho caùc hình aûnh naøy.
JFIF (hay Jpeg File Interchange Format - JPEG)
JPEG laø vieát taét cuûa Joint Photographic Experts Group, moät uûy ban
tieâu chuaån hoùa. Noù cuõng laø töø vieát taét cuûa moät giaûi thuaät neùn ñöôïc phaùt
minh bôûi uûy ban naøy. JPEG thöôøng ñöôïc löu tröõ ôû ñònh daïng taäp tin coù
teân laø JFIF (JPEG File Interchange Format), maø nhieàu ngöôøi cuõng goïi
laø JPEG! JFIF laø ñònh daïng taäp tin ñöôïc duøng trong nhöõng tröôøng hôïp
ñaëc bieät cho vieäc thieát laäp nhöõng döõ lieäu lôùn, toái öu hoùa chu trình laøm
vieäc trong lónh vöï tröôùc in (ví duï nhö cho in baùo), vaø cho caùc giaûi phaùp
veà internet.
Giaûi phaùp neùn döõ lieäu ñöôïc phaùt trieån bôûi Nhoùm Joint Photographic
Expert Group (JPEG) bao goàm vieäc lieân keát nhieàu phöông phaùp neùn
khaùc nhau. Vieäc neùn döõ lieäu JPEG döïa treân moät daïng rieâng bieät. Phöông
phaùp naøy seõ gaây maát döõ lieäu nhöng coù theå löu tröõ vôùi moät tæ leä neùn raát
cao (ñeán 1:100), tuøy thuoäc vaøo caùc thoâng soá ñöôïc choïn. Tuy nhieân vieäc
maát döõ lieäu nhieàu hay ít seõ tuøy thuoäc vaøo noäi dung cuûa hình aûnh. Khoâng
theå tieân ñoaùn tröôùc chính xaùc ñoä maát döõ lieäu laø bao nhieâu. Ñaëc ñieåm kyõ
thuaät JPEG raát phöùc taïp. Ñeå ñôn giaûn hoùa vaán ñeà, ñònh daïng taäp tin JFIF
chæ söû duïng moät phaàn hoaëc taäp con cuûa taát caû caùc tuøy choïn ñöôïc moâ taû
trong caùc ñaëc tính cuûa JPEG.
Ñònh daïng taäp tin JFIF ñoäc laäp vôùi heä ñieàu haønh vì theá noù coù theå
ñöôïc söû duïng treân caùc maùy söû duïng heä ñieàu haønh Windows, Macintosh
vaø Unix. Treân Macintosh, noù khoâng söû duïng baát kyø nguoàn taøi nguyeân
naøo. Phaàn môû roäng tieâu chuaån ñöôïc söû duïng treân heä ñieàu haønh Unix vaø
Windows laø .JPG.
Moät soá khoâng gian maøu coù theå ñöôïc söû duïng cho ñònh daïng taäp tin
JFIF nhö : grayscale, RGB vaø CMYK laø nhöõng khoâng gian maøu phoå
bieán trong lónh vöïc tröôùc in (prepress). Ñeå söû duïng cho internet, khoâng
gian maøu cuõng coù theå laø YCbCr (laø khoâng gian maøu thöôøng ñöôïc söû duïng
trong caùc thieát bò phaùt hình) nhö ñöôïc ñònh nghóa bôûi CAIRN 601 (256
möùc ñoä xaùm).

Beân caïnh vieäc neùn vôùi giaûi thuaät neùn JPEG thoâng thöôøng, caùc taäp tin
JFIF cuõng coù theå söû duïng daïng neùn JPEG 2000. Beân caïnh moät soá giaûi
thuaät neùn môùi ñöôïc thaûo luaän treân trang JPEG 2000, ñònh daïng taäp tin
naøy cung caáp caùc tính naêng môùi sau:
- Ñoái vôùi vieäc söû duïng Internet, ngöôøi duøng coù theå taûi xuoáng phieân
baûn coù ñoä phaân giaûi thaáp hôn cuûa hình aûnh vaø tieáp tuïc taûi phieân
baûn chi tieát hôn neáu caàn.
- JPEG 2000 seõ xöû lyù khoâng gian maøu RGB, LAB vaø CMYK vôùi
ñoä saâu bit (bit depth) cao hôn.
- Caùc taäp tin JPEG 2000 coù theå chöùa thoâng tin ñaày ñuû veà ICC
Profile.
- Taäp tin coù theå chöùa caùc theû nhuùng thoâng tin quyeàn sôû höõu veà
hình aûnh. Ngoaøi ra, caùc keânh Alpha (Alpha channels), coù theå
ñöôïc söû duïng nhö moät ñöôøng caét (clipping path), cuõng ñöôïc hoã
trôï.
POSTSCRIPT
Hieän giôø ngoân ngöõ moâ taû trang PostScript vaãn coøn ñoùng vai troø khaù
quan troïng heä thoáng xuaát baûn soá. PostScript laø moät trình bieân dòch döïa
treân ngoân ngöõ laäp trình ñöôïc phaùt trieån bôûi Adobe (do John Warnock
vaø Charles Geschke phaùt minh). PostScript ñöôïc duøng ñeå moâ taû söï xuaát
hieän cuûa moät trang taøi lieäu vaø chuyeån dòch noù ñeán moät heä thoáng xuaát.
PostScript coù theå maõ hoùa taát caû caùc phaàn töû cuûa moät taøi lieäu bao goàm vaên
baûn, caùc ñoái töôïng ñoà hoïa vaø hình aûnh. Töø khi ñöôïc tung ra thò tröôøng
vaøo naêm 1985, PostScript ñaõ trôû thaønh moät tieâu chuaån quan troïng nhaát
cho vieäc ñieàu khieån heä thoáng ghi vaø in ñieän töû, do söï uyeån chuyeån cao
trong caáu truùc döõ lieäu noäi.
Sau khi phieân baûn ñaàu tieân ra ñôøi, PostScript Level 1, ngoân ngöõ moâ taû
trang ñaõ ñöôïc tieáp tuïc phaùt trieån. Moät caûi tieán chính laøm neân ngoân ngöõ
PostScript Level 2 laø vieäc nhuùng thuaät toaùn taïo tram "Accurate Screen-
ing". Phieân baûn hieän nay cuûa ngoân ngöõ PostScript laø PostScript 3 bao
goàm nhöõng caûi tieán ñaõ ñöôïc chôø ñôïi töø laâu nhö heä thoáng quaûn trò maøu vaø
bieân dòch caùc taäp tin PDF. PostScript gaàn nhö laø moät ngoân ngöõ voâ hình
ñoái vôùi ngöôøi söû duïng. Noùi chung noù ñöôïc khôûi taïo trong driver cuûa maùy
tính, chuyeån dòch ñeán thieát bò treân maïng vaø bieân dòch bôûi trình bieân dòch
(RIP) theo ngoân ngöõ cuûa thieát bò xuaát. Ñoäc laäp vôùi thieát bò laø thuoäc tính
noåi baät cuûa ngoân ngöõ moâ taû trang naøy ñöôïc baûo ñaûm bôûi caáu truùc döõ lieäu
noäi (vector hay ñöôøng cong bezier).
PostScript bao goàm caû hai thaønh phaàn ñoäc laäp vaø xaùc ñònh vôùi thieát bò.
Phaàn xaùc ñònh thieát bò ñöôïc taïo trong driver ñöôïc goïi laø file "PostScript
Printer Description" (PPD - File moâ taû maùy in). Moät PPD chöùa taát caû caùc
thuoäc tính rieâng reû cuûa heä thoáng maùy ghi hoaëc maùy in. Neáu khoâng coù
file PPD rieâng reû naøo ñöôïc choïn, moät maõ PostScript chung seõ ñöôïc taïo.
Font "Adobe Type 1" laø moät thuoäc tính quan troïng khaùc cuûa ngoân ngöõ
PostScript. Gioáng nhö caùc thaønh phaàn khaùc cuûa ngoân ngöõ PostScript,
font Type 1 cuõng ñoäc laäp vôùi thieát bò vaø coù theå söû duïng treân nhieàu thieát
bò xuaát khaùc nhau vaø noù coù theå ñöôïc taùi taïo vôùi ñoä phaân giaûi cao nhaát
cuûa thieát bò.
Moät bieán theå khaùc cuûa taäp tin PostScript laø ñònh daïng "Desktop Color
Separation" (DCS). Neáu moät maøu cuûa moät taäp tin PostScript ñaõ taùch maøu
roài ñöôïc gôûi ñeán maùy ghi, ñieàu naøy seõ bao haøm raèng toaøn boä taäp tin phaûi
ñöôïc gôûi ñeán maùy ghi, bao goàm taát caû caùc baûng taùch maøu. Trong tröôøng
hôïp moät soá löôïng lôùn döõ lieäu cuûa moät taäp tin CMYK coù ñoä phaân giaûi
cao, noù seõ höõu duïng hôn vieäc gôûi (treân maïng) chæ moät phaàn taäp tin seõ
ñöôïc ghi ñeán maùy ghi. Ñieàu naøy seõ giaûm kích thöôùc taäp tin gôûi treân maïng
25% so vôùi kích thöôùc taäp tin goác. Trong ñònh daïng file DCS, baûng taùch 4
maøu ñöôïc löu rieâng bieät trong 4 taäp tin khaùc nhau bao goàm trong moät taäp
tin PostScript. Ngoaøi ra, taäp tin thöù naêm coù ñoä phaân giaûi thaáp chöa taùch
maøu ñöôïc söû duïng cho muïc ñích xem tröôùc (preview). Vôùi ñònh daïng taäp
tin DCS, vieäc söû duïng taäp tin PostScript ñaõ taùch maøu roài (pre-separated
PostScript) ñang trôû neân ngaøy caøng thoâng duïng.
PDF (Portable Document Format)
Cuõng laø moät ñònh daïng taäp tin daïng PostScript. Ñaây laø ñònh daïng taäp
tin cô baûn ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû taøi lieäu. Trong khi PostScript caáu thaønh
moät ngoân ngöõ laäp trình hoaøn haûo nhö BASIC, FORTRAN maø nhöõng nhaø
laäp trình coù theå vieát caùc chöông trình öùng duïng, thì ñònh daïng taäp tin PDF
laø moät ñònh daïng döõ lieäu, gioáng nhö EPS hoaëc baát cöù ñònh daïng döõ lieäu
outline naøo khaùc. PDF gaàn nhö döïa treân nguyeân goác hình aûnh cuûa ngoân
ngöõ PostScript vaø cuõng phuø hôïp cho vieäc moâ taû trang taøi lieäu. PDF cuõng
coù theå bao goàm caùc thoâng tin phuï theâm tuøy thuoäc vaøo trang taøi lieäu, ví
duï nhö caùc lieân keát noäi dung ñeán caùc phaàn khaùc cuûa taøi lieäu. PDF toát
hôn ñònh daïng taäp tin EPS treân nhieàu khía caïnh. Noù coù theå bao goàm caû
font chöõ, caùc ñoái töôïng ñoà hoïa, caáu truùc in, caùc phím ñaëc bieät cho vieäc
tìm kieám vaø caùc chöùc naêng index, "Job tickets", caùc lieân keát töông taùc
laãn nhau (hyperlink), video clip vaø nhieàu thöù khaùc nöõa. Traùi ngöôïc vôùi
PostScript, moät taøi lieäu PDF seõ löu tröõ moãi trang taøi lieäu moät caùch rieâng
bieät. Ñieàu naøy coù nghóa laø taäp tin khoâng caàn bieân dòch hoaøn toaøn khi in
hoaëc hieån thò noäi dung trang.
Moät taäp tin PDF thaät söï laø moät taäp tin PostScript ñaõ ñöôïc bieân dòch
treân RIP vaø ñaõ ñöôïc phaân chia thaønh caùc ñoái töôïng rieâng bieät moät caùch
roõ raøng. Caùc ñoái töôïng naøy coù theå ñöôïc mieâu taû döôùi daïng tram, khoâng
ñôn giaûn nhö maõ ASCII trong taäp tin PostScript. Khi ñaõ dieãn dòch thaønh
taäp tin PDF, chuùng gaàn nhö ñaõ baûo ñaûm cho vieäc in hoaëc ghi. Ngoaøi ra,
ngöôøi söû duïng coù theå hieån thò vaø kieåm tra taäp tin tröôùc khi xuaát chuùng
sang maùy in hoaëc maùy ghi.
C. HÌNH AÛNH DAÏNG BITMAP SO VÔÙI HÌNH AÛNH DAÏNG ÑOÀ HOÏA VECTÔ
Hình aûnh kyõ thuaät soá thöôøng coù theå ñöôïc chia thaønh hai loaïi rieâng
bieät. Chuùng coù theå laø daïng bitmap hoaëc daïng ñoà hoïa vector. Neáu ñang
laøm vieäc trong lónh vöïc tröôùc in (prepress), chuùng ta caàn hieåu roõ nhöõng
öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa hai loaïi ñònh daïng treân.
Theo nguyeân taéc chung, nhöõng hình aûnh kyõ thuaät soá vaø hình aûnh ñöôïc
queùt laø caùc taäp tin ôû daïng bitmap. Ñoâi khi chuùng coøn ñöôïc goïi laø hình
aûnh raster. Trong khi ñoù, nhöõng ñoái töôïng ñöôïc taïo trong caùc öùng duïng
nhö Adobe Illustrator hoaëc Corel Draw thöôøng ñöôïc löu döôùi daïng ñoà
hoïa vector.
Veà maët kyõ thuaät, caû hai ñònh daïng döõ lieäu naøy hoaøn toaøn khaùc nhau.
Tuy nhieân, keát quaû cuoái cuøng, coù theå troâng haàu nhö gioáng heät nhau cho
caû hai ñònh daïng. Nhö moät quy taéc chung, bitmap thöôøng ñöôïc söû duïng
ñeå moâ taû hình aûnh soáng ñoäng nhö thaät, trong khi ñoà hoïa vector thöôøng
ñöôïc söû duïng cho hình aûnh tröøu töôïng nhö logo chaúng haïn. Nhöng cuõng
coù khaù nhieàu ngoaïi leä ñoái vôùi quy taéc naøy. Chuùng ta thöôøng khoâng theå
xaùc ñònh xem moät hình aûnh moät hình aûnh naøo laø daïng bitmap hoaëc laø
daïng vector chæ baèng caùch nhìn vaøo noù. Ví duï nhö, ngheä thuaät Vexel laø
caùc hình aûnh bitmap ñaõ ñöôïc xöû lyù ñeå troâng gioáng nhö chuùng laø döõ lieäu
vectô. Kyõ thuaät naøy ñöôïc söû duïng ñeå taïo ra hình aûnh nhaèm thu huùt söï
chuù yù qua tính nhaân taïo vaø saéc neùt.
Ngheä thuaät photorealistic vector töø hoïa só Yukio Miyamoto

Chuùng ta coù theå chuyeån ñoåi hình aûnh bitmap thaønh daïng vectô. Ngöôïc
laïi moät hình aûnh vector coù theå ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh daïng bitmap. Thaäm
chí coù caùc ñònh daïng taäp tin coù theå keát hôïp caû hai loaïi döõ lieäu naøy vaøo
moät taäp tin.

Hình aûnh daïng BITMAP
Hình aûnh bitmap ñuùng nhö teân goïi cuûa noù, ñoù laø moät taäp hôïp caùc bit
(ñieåm) taïo thaønh moät hình aûnh. Hình aûnh bao goàm moät ma traän caùc ñieåm
rieâng leû (ñöôïc goïi laø dot hoaëc pixel), taát caû ñeàu coù maøu rieâng cuûa chuùng
(ñöôïc moâ taû baèng bit, laø ñôn vò thoâng tin nhoû nhaát treân maùy tính).
Chuùng ta haõy xem moät hình aûnh bitmap ñieån hình ñeå moâ taû nguyeân
taéc cuûa noù:
ÔÛ beân traùi laø moät hình aûnh vaø beân phaûi laø phaàn phoùng lôùn 250% ñænh
cuûa moät trong nhöõng ngoïn nuùi. Nhö chuùng ta coù theå thaáy, hình aûnh bao
goàm haøng traêm haøng vaø coät cuûa caùc phaàn töû nhoû maø taát caû ñeàu coù maøu
rieâng cuûa chuùng. Moät phaàn töû nhö vaäy ñöôïc goïi laø pixel - vieát taét cuûa
picture element. Maét ngöôøi khoâng coù khaû naêng nhìn thaáy töøng ñieåm aûnh
rieâng leû, do ñoù chuùng ta seõ nhìn thaáy moät böùc aûnh coù ñoä chuyeån toâng
(gradation) möôït maø.
Caùc daïng hình aûnh bitmap: aûnh bitmap coù theå chöùa baát kyø soá löôïng maøu
naøo nhöng coù boán loaïi chính:
1. Line-art: laø nhöõng hình aûnh daïng neùt ñen vaø traéng. Ñoâi khi nhöõng
hình aûnh naøy ñöôïc goïi laø bitmap vì maùy tính chæ söû duïng 1 bit (on = black,
off = white) ñeå xaùc ñònh töøng pixel.
2. Grayscale: coù caùc möùc ñoä xaùm töø ñen (black) ñeán traéng (white).
Thoâng thöôøng seõ coù 256 möùc ñoä xaùm (8-bit) ñöôïc söû duïng maëc duø heä
thoáng thò giaùc cuûa con ngöôøi chæ caàn coù 100 saéc ñoä ñeå caûm nhaän hình
aûnh gioáng nhö thaät.
3. Multitones: nhöõng hình aûnh naøy chöùa caùc saéc ñoä cuûa hai hoaëc nhieàu
maøu. Caùc hình aûnh multitone phoå bieán nhaát laø daïng duotones (2 toâng maøu),
thöôøng bao goàm maøu ñen vaø moät maøu pha (spot color - thöôøng laø maøu
Pantone). Ví duï aûnh ôû döôùi coù 2 maøu: maøu ñen vaø Pantone Warm Red.
4. Full-color images (hình aûnh maøu): thoâng tin veà maøu saéc coù theå
ñöôïc moâ taû baèng caùch söû duïng moät soá khoâng gian maøu: RGB, CMYK
hoaëc Lab chaúng haïn.
Caùc ñaëc tính cuûa döõ lieäu bitmap:

Döõ lieäu bitmap coù theå chieám nhieàu dung löôïng. Moät hình aûnh côõ
A4 ôû heä maøu CMYK ñöôïc toái öu hoùa cho in chaát löôïng trung bình (150
lpi) chieám khoaûng 40 MB. Vieäc neùn coù theå giaûm dung löôïng cuûa taäp
tin. Hình aûnh neáu phoùng lôùn cho thaáy moät trong nhöõng nhöôïc ñieåm
chính cuûa hình aûnh daïng bitmap: neáu chuùng ñöôïc phoùng quaù lôùn, chuùng
troâng khoâng töï nhieân vaø chuùng ta coù theå thaáy nhöõng khoái oâ vuoâng.
Giaûm kích thöôùc cuûa chuùng cuõng coù taùc ñoäng ñeán chaát löôïng hình aûnh
vì hình aûnh seõ maát moät chuùt ñoä saéc neùt. Daïng bitmap khaù ñôn giaûn
ñeå in sang caùc thieát bò xuaát, mieãn laø RIP hoaëc maùy in coù ñuû boä nhôù.
Caùc chöông trình öùng duïng naøo coù theå xöû lyù döõ lieäu bitmap:
Coù haøng traêm öùng duïng treân thò tröôøng coù theå ñöôïc söû duïng ñeå taïo
hoaëc söûa ñoåi döõ lieäu bitmap. Trong lónh vöïc tröôùc in, phaàn meàm Adobe
Photoshop ñöôïc söû duïng raát phoå bieán. Ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø caùc
phaàn meàm thay theá reû hôn, nhö Corel Photo-Paint chaúng haïn, khoâng
ñöôïc söû duïng.
Caùc ñònh daïng taäp tin ñöôïc söû duïng cho döõ lieäu bitmap:
Döõ lieäu bitmap coù theå ñöôïc löu trong nhieàu ñònh daïng taäp tin khaùc
nhau. Trong soá naøy coù theå laø:
- BMP: moät ñònh daïng ñaõ loãi thôøi vaø bò giôùi haïn khoâng phuø hôïp
ñeå söû duïng trong lónh vöïc tröôùc in (prepress).
- EPS: moät ñònh daïng linh hoaït coù theå chöùa caû döõ lieäu bitmap vaø
vectô. Hieän nay noù ñang daàn ñöôïc thay theá baèng PDF.
- GIF: chuû yeáu ñöôïc söû duïng cho internet.
- JPEG: hay ñuùng hôn laø ñònh daïng JFIF, tröôùc ñaây thöôøng ñöôïc
söû duïng chuû yeáu cho internet. Tuy nhieân do ngaøy nay chuïp aûnh
kyõ thuaät ñöôïc söû duïng raát phoå bieán, neân ñònh daïng naøy ñöôïc söû
duïng ngaøy caøng nhieàu trong lónh vöïc tröôùc in.
- PDF: laø moät ñònh daïng linh hoaït coù theå chöùa baát kyø loaïi döõ lieäu
naøo bao goàm caû caùc trang hoaøn chænh, tuy nhieân noù chöa ñöôïc
söû duïng roäng raõi cho vieäc chuyeån ñoåi hình aûnh.
- PICT: moät ñònh daïng coù theå chöùa caû döõ lieäu bitmap vaø vectô
nhöng chuû yeáu ñöôïc söû duïng treân caùc maùy tính Macintosh vaø
khoâng thích hôïp cho vieäc söû duïng trong lónh vöïc tröôùc in.
- PSD: ñònh daïng goác cuûa Adobe Photoshop (cuõng coù theå chöùa
döõ lieäu vectô nhö ñöôøng path (clipping paths) chaúng haïn)
- TIFF: laø ñònh daïng bitmap ñöôïc söû duïng phoå bieán vaø linh hoaït
nhaát.
Hình aûnh daïng VECTOR
Ñoà hoïa vector (vector graphic) laø nhöõng hình aûnh ñöôïc moâ taû hoaøn
toaøn baèng caùc ñònh nghóa toaùn hoïc. Hình aûnh döôùi ñaây cho thaáy nguyeân
taéc ñoù. ÔÛ beân traùi, chuùng ta seõ thaáy hình aûnh thöïc, vaø beân phaûi, laø caùc
ñöôøng thöïc teá taïo neân baûn veõ.
Moãi ñöôøng rieâng leû seõ ñöôïc taïo thaønh töø moät taäp hôïp nhieàu ñieåm vôùi
caùc ñöôøng lieân keát taát caû caùc ñieåm hoaëc chæ moät vaøi ñieåm ñieàu khieån
(control points) ñöôïc keát noái baèng caùch söû duïng caùc ñöôøng cong Beùzier.
Phöông phaùp sau laø phöông phaùp taïo ra keát quaû toát nhaát vaø ñöôïc söû duïng
bôûi haàu heát caùc öùng duïng ñoà hoïa hieän nay.
Baûn veõ naøy theå hieän hai nguyeân taéc ñaõ noùi ôû treân. ÔÛ beân traùi, moät
voøng troøn ñöôïc hình thaønh baèng caùch keát noái moät soá ñieåm baèng caùc ñöôøng
thaúng. ÔÛ beân phaûi, chuùng ta seõ thaáy cuõng cuøng moät voøng troøn nhö vaäy,
nhöng noù ñöôïc veõ baèng caùch chæ söû duïng coù 4 ñieåm (nuùt - nodes), vaø caùc
ñieåm naøy seõ ñöôïc noái baèng caùc ñöôøng cong Beùzier.
Caùc ñaëc tính cuûa hình aûnh daïng vectô:
Hình aûnh vector thöôøng laø caùc taäp tin coù dung löôïng khaù nhoû vì chuùng
chæ chöùa döõ lieäu veà caùc ñöôøng cong Beùzier taïo thaønh baûn veõ. Ñònh daïng
EPS thöôøng ñöôïc söû duïng ñeå löu tröõ hình aûnh vector bao goàm hình aûnh
xem tröôùc (preview) daïng bitmap. Dung löôïng cuûa hình aûnh xem tröôùc
naøy thöôøng lôùn hôn döõ lieäu Beùzier thöïc teá cuûa noù.
Khaùc vôùi hình aûnh bitmap, hình aûnh vector coù theå ñöôïc thu phoùng maø
khoâng laøm giaûm chaát löôïng. Ñieàu naøy laøm cho chuùng raát phuø hôïp cho
vieäc thieát keá logo coâng ty, baûn ñoà hoaëc caùc ñoái töôïng khaùc maø chuùng
thöôøng phaûi thay ñoåi kích thöôùc thöôøng xuyeân. Tuy nhieân, xin löu yù raèng
khoâng phaûi taát caû caùc hình aûnh vector ñeàu coù theå ñöôïc thu phoùng theo yù
cuûa chuùng ta, chaúng haïn nhö:
- Hình aûnh coù thöïc hieän vieäc trapping chæ coù theå ñöôïc thu nhoû
hoaëc phoùng lôùn toái ña 20%.
- Caùc ñöôøng maûnh coù theå bò bieán maát neáu hình aûnh vector bò thu
nhoû quaù nhieàu.
- Caùc loãi nhoû trong hình aûnh vector coù theå hieån thò ngay sau khi
ñöôïc phoùng lôùn quaù nhieàu.
Ñeå taïo moät hình aûnh vectô thì deã daøng, nhöng in noù ra thieát bò xuaát
(maùy in, maùy ghi baûn...) thì laïi raát khoù khaên. Ñaëc bieät laø vieäc söû duïng
chöùc naêng tiles (ñoái töôïng nhoû laëp laïi haøng chuïc hoaëc haøng traêm laàn)
vaø hieäu öùng lens trong Corel Draw hoaëc transparency vaø gradient trong
Adobe Illustrator coù theå daãn ñeán caùc taäp tin raát phöùc taïp.
Caùc öùng duïng coù theå xöû lyù döõ lieäu vectô:
Coù nhieàu öùng duïng treân thò tröôøng coù theå ñöôïc söû duïng ñeå taïo hoaëc
söûa ñoåi döõ lieäu vectô. Trong lónh vöïc tröôùc in, Adobe Illustrator vaø Corel
Draw laø hai chöông trình phoå bieán nhaát.
Caùc ñònh daïng taäp tin ñöôïc söû duïng cho döõ lieäu vectô:
Döõ lieäu vectô coù theå ñöôïc löu trong nhieàu ñònh daïng taäp tin khaùc nhau.
Ñieàu kyø laï laø caùc ñònh daïng phuø hôïp nhaát cho ngaønh in cuõng coù khaû naêng
löu tröõ thoâng tin vectô:
- EPS: laø ñònh daïng phoå bieán nhaát ñeå löu döõ lieäu vector.
- PDF: moät ñònh daïng linh hoaït coù theå chöùa baát kyø loaïi döõ lieäu
naøo bao goàm caû caùc trang hoaøn chænh.
- PSD: ñònh daïng goác cuûa Adobe Photoshop.
- AI: ñònh daïng goác cuûa Adobe Illustrator.
Laøm theá naøo ñeå chuyeån ñoåi döõ lieäu bitmap sang döõ lieäu vectô vaø ngöôïc
laïi:
Ñoâi khi chuùng ta caàn phaûi chuyeån ñoåi hình aûnh töø döõ lieäu bitmap sang
döõ lieäu vectô hoaëc ngöôïc laïi. Moät soá caùch söû duïng coù theå bao goàm:
- Neáu chuùng ta queùt hoaëc chuïp moät logo, noù seõ laø moät hình aûnh
bitmap. Neáu noù ñöôïc söû duïng thöôøng xuyeân trong moät taøi lieäu
chuùng ta neân löu noù ôû daïng vector. Ñieàu ñoù seõ laøm giaûm dung
löôïng taäp tin vaø chuùng ta coù theå thay ñoåi kích thöôùc hình aûnh
maø khoâng lo laéng veà baát kyø söï giaûm suùt naøo veà chaát löôïng.
- Döõ lieäu daïng vector thöôøng phaûi ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh bitmap
neáu chuùng seõ ñöôïc söû duïng treân trang web.
- Döõ lieäu vector ñoâi khi quaù phöùc taïp ñoái vôùi RIP trong quaù trình
dieãn dòch. Chuyeån ñoåi chuùng thaønh bitmap seõ giuùp ñôn giaûn hoùa
quaù trình ripping.
May maén laø seõ khaù deã daøng ñeå chuyeån ñoåi hình aûnh töø cheá ñoä naøy
sang cheá ñoä khaùc:
- Töø döõ lieäu bitmap ñeán ñoà hoïa vector: quaù trình chuyeån ñoåi hình
aûnh bitmap thaønh döõ lieäu vectô ñöôïc goïi laø vector hoùa (outlining
or vectorizing). Moät soá öùng duïng ñoà hoïa nhö Adobe Illustrator
vaø Corel Draw tuøy choïn naøy ñöôïc tích hôïp saün. Ngoaøi ra coøn coù
caùc öùng duïng rieâng bieät ñeå vector hoùa hình aûnh bitmap. Ñoái vôùi
nhöõng coâng vieäc ñôn giaûn, giaûi phaùp deã daøng nhaát laø ñaët hình
aûnh bitmap vaøo trang taøi lieäu cuûa öùng duïng ñoà hoïa vaø veõ theo
caùch thuû coâng.
- Töø döõ lieäu vector sang döõ lieäu bitmap:
+ Nhieàu öùng duïng ñoà hoïa coù theå löu tröõ döõ lieäu vectô döôùi
daïng taäp tin bitmap (thoâng thöôøng laø tuøy choïn naøy ñöôïc
aån trong menu Export).
+ Chuùng ta luoân coù theå xem taäp tin vectô treân maøn hình, sau
ñoù chuïp aûnh maøn hình vaø löu aûnh chuïp maøn hình naøy döôùi
daïng aûnh bitmap.
+ Photoshop coù theå môû moät soá ñònh daïng vectô vaø rasterize
ñeå noù trôû thaønh döõ lieäu bitmap. Moät menu seõ hieån thò cho
pheùp chuùng ta xaùc ñònh ñoä phaân giaûi vaø heä maøu cho döõ
lieäu bitmap.

Chương 2
Công nghệ xử lý ảnh
kỹ thuật số
trong ngành in
A. Công đoạn trước in trong chu trình in
B. Sơ đồ công nghệ theo phương pháp tương tự (analog)
C. Các sơ đồ công nghệ theo phương pháp số (digital)
D. Các hệ thống chu trình làm việc trước in
Chûúng 2 : Cöng nghïå xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë 64
A. COÂNG ÑOAÏN TRÖÔÙC IN (PREPRESS) TRONG CHU TRÌNH IN

Tröôùc in bao goàm caùc coâng ñoaïn töø khaâu nhaäp döõ lieäu (vaên baûn, hình
aûnh), khaâu xöû lyù hình aûnh, daøn trang - thieát keá ñeán caùc coâng ñoaïn laøm
phim, bình baûn vaø cuoái cuøng taïo ra baûn in (master for printing). Sô ñoà
döôùi ñaây cho chuùng ta thaáy moät caùi nhìn toång quaùt veà vai troø cuûa coâng
ñoaïn tröôùc in trong chu trình in.
FILE TAØI LIEÄU
AÁN PHAÅM
BAÛN IN
TÔØ IN
Quaù trình Quaù trình

Thieát keá Quaù trình in
cheá baûn thaønh phaåm Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë
TRÖÔÙC IN IN SAU IN
Sô ñoà coâng ñoaïn tröôùc in trong quaù trình in

Tröôùc ñaây tröôùc in laø moät chu trình thuû coâng goïi laø coâng ngheä truyeàn
thoáng (conventional) noù söû duïng nhöõng thieát bò truyeàn thoáng nhö maùy
chuïp phim quang cô, maùy taùch maøu ñieän töû, maùy phôi baûn. Ngaøy nay,
coâng ngheä naøy ñang daàn daàn ñöôïc thay theá bôûi caùc coâng ngheä Computer
to ... Technology nhö: Computer to Film (coâng ngheä ghi phim), Computer
to Plate (coâng ngheä ghi baûn), Computer to Print (coâng ngheä in kyõ thuaät
soá) cho pheùp ghi döõ lieäu tröïc tieáp töø maùy tính ra phim hoaëc ra thaúng baûn
in. Döôùi ñaây laø sô ñoà so saùnh coâng ngheä truyeàn thoáng (analog) vaø caùc
coâng ngheä kyõ thuaät soá (digital):
Chuyeån ñoåi Analog - Digital

Phaàn Analog Phaàn Digital
Chuyeån ñoåi Digital - Analog
Baûn vieát tay, Nhaäp vaên baûn File vaên baûn

ñaùnh maùy
Saép chöõ daøn trang

Vaên baûn
Tôø in (boâng) Maùy in laser
Phim Maùy ghi phim
Hình aûnh ñöôïc taïo

töø maùy tính
Baøi maãu aûnh Maùy queùt
File aûnh
Hình aûnh Maùy chuïp aûnh
kyõ thuaät soá
Chuïp quang cô
Xöû lyù hình aûnh
Phim Maùy ghi phim
Saép chöõ daøn trang
Bình baûn thuû coâng
Phim toaøn trang Maùy ghi phim Bình baûn ñieän töû
Phôi baûn
Baûn in Computer to Plate (maùy ghi baûn)

(truïc in) Computer to Cylinder (maùy taïo truïc)
Maùy in Computer to Press
Saûn phaåm in
Sô ñoà analog vaø digital

Sô ñoà Analog vaø Digital
Cheá baûn truyeàn thoáng Computer to Film Computer to Plate
Trang ñôn (kyõ thuaät soá)
Kieåm tra (Preflight)
Chuïp phim quang cô
Baûn phim taùch maøu
Kieåm tra Kieåm tra (Preflight)
Bình baûn
thuû coâng Bình baûn ñieän töû
EÙp coâng taéc
Phim ñaõ bình Döõ lieäu ñaõ RIP
Ghi phim
Hieän phim
Phôi baûn Ghi baûn
Hieän baûn Hieän baûn
Baûn in
Sô ñoà Analog vaø Digital
B. SÔ ÑOÀ COÂNG NGHEÄ THEO PHÖÔNG PHAÙP TÖÔNG TÖÏ (ANALOG)
RIP
Bình baûn
Thieát keá
thuû coâng
Maùy in
Phôi baûn
Baûn in
Ghi phim
In thöû
In thöû
C. SÔ ÑOÀ COÂNG NGHEÄ THEO PHÖÔNG PHAÙP KYÕ THUAÄT SOÁ (DIGITAL)
(1)
(2)
(3)
(4)
Caùc sô ñoà coâng ngheä kyõ thuaät soá (Computer to ... technology)
(1) Computer to Film (2) Computer to Plate
(3) Computer to Print (4) Computer to Press
Döôùi ñaây laø sô ñoà chi tieát caùc coâng ngheä Computer to ... Technology:
Baøi maãu
(maquette)
Hình aûnh
Hình aûnh Vaên baûn
ñoà hoïa
Queùt aûnh
Xöû lyù hình aûnh Xöû lyù vaên baûn Thieát keá
Taùch maøu
Daøn trang
Bình trang
Moâ taû
kyõ thuaät soá
cuûa toaøn boä
File döõ lieäu trang in
(vd: ñònh daïng Postscript) (hay tôø in)
RIP vaø heä thoáng in

File döõ lieäu Postscript

(hình aûnh, vaên baûn,
ñoái töôïng ñoà hoïa)
Ñaëc tính kyõ thuaät cuûa thieát bò xuaát RIP

Bitmap
In thöû
Computer to Film Computer to Plate Computer to Pres s
Ghi baûn tröïc tieáp (DI) Computer to Print

(vôùi master) (khoâng coù master)
Ghi phim
vôùi master vôùi master

Phim
ghi moät laàn coù theå ghi laïi
Phôi baûn Ghi baûn
Ghi leân Ghi Ghi tröïc tieáp
Ghi leân baûn
Baaûn vaät lieäu khaùc (print per print) vôùi möïc in
Möïc Möïc Möïc Möïc (print per print)
Giaáy in Giaáy in Giaáy in Giaáy in
In
Computer to … technologies (Heidelberg)
Chu trình laøm vieäc vôùi

Computer to Film
Vaên baûn,
ñoái töôïng
Daøn trang Bình baûn RIP
ñoà hoïa,
hình aûnh
Döõ lieäu kyõ thuaät soá
Maùy ghi phim
Phim ñaõ bình

Phim
6. 11 10 7
Phôi baûn
2 15 14 3
Maùy hieän phim
Computer to Film
Chu trình laøm vieäc vôùi 6 11 10 7

Computer to Plate Maùy in
RIP
thöû 2 15 14 3
Preflight Bình baûn Baûn in thöû
RIP
Döõ lieäu
kyõ thuaät soá
Ñuïc loã
Maùy ghi baûn
Plate pile
11 10 7 6
Kieåm tra 2 15 14 3
baûn
Maùy hieän baûn
Printing plate
Moät soá chu trình kyõ thuaät soá ñöôïc söû duïng hieän nay
Chu trình Postscript
Chu trình PDF (Portable Description File) Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë
Chu trình PPF (Print Production Format)
Chu trình JDF (Job Definition File)
D. CAÙC HEÄ THOÁNG CHU TRÌNH LAØM VIEÄC TRÖÔÙC IN (PREPRESS WORK-
FLOW SYSTEMS)
Chu trình laøm vieäc (workflow) laø moät thuaät ngöõ chung cho taát caû caùc
giai ñoaïn maø moät döï aùn hoaëc moät coâng vieäc phaûi traûi qua cho ñeán khi
noù ñöôïc hoaøn thaønh. Tuy nhieân, chu trình tröôùc in (prepress workflow)
khoâng coù lieân heä ñeán caùc quaù trình xöû lyù, maø noù ñöôïc söû duïng ñeå chæ
caùc phaàn meàm ñöôïc duøng ñeå töï ñoäng hoùa taát caû hoaëc moät soá quy trình
trong lónh vöïc tröôùc in. Caùc giaûi phaùp chu trình tröôùc in höôùng tôùi in kyõ
thuaät soá thöôøng ñöôïc goïi laø Digital Front End (DFE - taïm dòch laø Giao
dieän kyõ thuaät soá).
Caùc heä thoáng chu trình cho in thöông maïi (commercial printing)
Hieän nay coù nhieàu giaûi phaùp veà chu trình tröôùc in cho vieäc in thöông
maïi. Haàu heát ñeàu ôû daïng moâ-ñun, töùc laø heä thoáng cô sôû coù theå ñöôïc môû
roäng vôùi caùc moâ-ñun tuøy choïn. Moät trong nhöõng khía caïnh phöùc taïp cuûa
vieäc mua moät heä thoáng chu trình laøm vieäc laø laøm sao ñeå ñaûm baûo raèng
chuùng ta khoâng mua phaûi moät heä thoáng khoâng thích hôïp vôùi thieát bò vaø
ñieàu kieän saün coù cuûa mình chæ ñeå coù ñöôïc moät möùc giaù ban ñaàu thaáp.
Coù nhieàu nhaø cung caáp treân thò tröôøng hieän nay cung caáp caùc giaûi phaùp
chu trình tröôùc in. Nhöõng nhaø cung caáp naøy coù theå cung caáp caùc giao
dòch troïn goùi ñeå coù theå thu huùt nhöõng khaùch haøng thích giaûi phaùp chìa
khoùa trao tay (turnkey solution) töø moät nhaø cung caáp duy nhaát. Caùc heä
thoáng naøy bao goàm: Agfa Apogee Prepress; Fujifilm XMF; Heidelberg
Prinect; Kodak Prinergy; Screen TrueFlow.
Ngoaøi ra coøn coù caùc coâng ty phaàn meàm phaùt trieån vaø tieáp thò caùc heä
thoáng chu trình laøm vieäc. Caùc ñaïi lyù cuûa hoï coù theå cung caáp caùc giao
dòch troïn goùi phuø hôïp vôùi coâng ty in lôùn. Caùc giaûi phaùp coù saün bao goàm:
Dalim TWISt; Esko Automation Engine; Puzzleflow; Xitron Navigator.
Caùc coâng ty nhoû hôn vaø lôùn hôn coù theå söû duïng nhöõng giaûi phaùp hoãn
hôïp töø caùc nhaø cung caáp khaùc nhau maø chuùng vaãn töông thích vôùi nhau.
Caùc chu trình coâng vieäc nhö vaäy thöôøng ñöôïc goïi laø chu trình laøm vieäc
töï laøm (Do It Yourself or DIY workflows). Caùc heä thoáng nhö vaäy coù theå
reû hôn caùc giaûi phaùp troïn goùi, nhöng chuùng thöôøng thieáu tính töï ñoäng
hoùa, caáu truùc client-server vaø thieáu khaû naêng caân baèng taûi cuûa caùc heä
thoáng toaøn dieän. Ngoaøi ra coøn coù caùc öùng duïng, chaúng haïn nhö Enfocus
Switch, duøng ñeå töï ñoäng hoùa hoaëc tích hôïp caùc chu trình hoaëc öùng duïng
khaùc nhau.
Caùc taùc vuï (tasks) cuûa chu trình tröôùc in
Caùc taùc vuï cuûa chu trình tröôùc in coù theå bao goàm:
Nhaän döõ lieäu (data reception);
Kieåm tra (preflight);
Bình baûn ñieän töû (imposition);

Dieãn dòch döõ lieäu (rendering data);
Trapping;
In thöû (proof);
Söûa loãi vaø caùc thay ñoåi cuoái cuøng (managing corrections and last
minute changes);
Xuaát sang maùy in kyõ thuaät soá, maùy ghi phim hay maùy ghi baûn (output
to a digital press, imagesetter or computer to plate (CtP) system);
Khôûi taïo döõ lieäu cho vieäc töï ñoäng hoùa quaù trình in vaø thaønh phaåm
(generating data to automate printing & finishing);
Baùo caùo cho Heä thoáng quaûn lyù thoâng tin veà giaù caû vaø lòch in (re-
porting to MIS (Management Information System) for both costing
and scheduling purposes);
Löu tröõ coâng vieäc cho vieäc taùi baûn (archiving jobs for reprints).
Löïa choïn chu trình tröôùc in
Vôùi taát caû caùc heä thoáng chu trình coâng vieäc saün coù treân thò tröôøng, vieäc
choïn ñuùng heä thoáng phuø hôïp cho coâng ty maø chuùng ta ñang laøm vieäc coù
theå laø moät nhieäm vuï khoù khaên. Döôùi ñaây laø nhöõng höôùng daãn giuùp löïa
choïn giaûi phaùp chu trình coâng vieäc.
Choïn moät heä thoáng troïn goùi (complete system) hay giaûi phaùp DIY (Do It
Yourself)
Quyeát ñònh ñaàu tieân caàn phaûi thöïc hieän laø lieäu chuùng ta coù muoán ñaàu
tö vaøo chu trình tröôùc in troïn goùi hay laø keát hôïp caùc öùng duïng nhoû hôn:
- Caùc heä thoáng quy trình laøm vieäc lôùn hôn treân thò tröôøng, chaúng
haïn nhö Apogee, Prinergy hoaëc Prinect, ñeàu coá gaéng bao quaùt
taát caû caùc coâng ñoaïn cuûa tröôùc in, töø vieäc xöû lyù döõ lieäu, kieåm
tra (preflight), in thöû, cho ñeán taïo baûn. Chuùng cöïc kyø linh hoaït
nhöng ñi keøm vôùi moät yeâu caàu cao veà giaù vaø phaàn cöùng. Haàu
heát caùc heä thoáng naøy laø daïng moâ-ñun.
- Chuùng ta cuõng coù theå mua caùc öùng duïng ñoäc laäp nhoû hôn, moãi
öùng duïng seõ xöû lyù moät nhieäm vuï cuï theå. Caùc heä thoáng nhö vaäy
ñöôïc goïi laø chu trình laøm vieäc Do It Yourself. Giaûi phaùp naøy giuùp
chuùng ta tieát kieäm chi phí, tuy nhieân, chuùng coù theå aûnh höôûng
ñeán söï tích hôïp caùc coâng ñoaïn vaø khaû naêng xöû lyù coâng vieäc.
Mua moät giaûi phaùp
Tröôùc khi quyeát ñònh mua moät giaûi phaùp phuø hôïp, chuùng ta caàn taïo moät
danh saùch taát caû caùc coâng ñoaïn quan troïng cuûa chu trình tröôùc in ñoái vôùi
coâng ty cuûa mình. Coù leõ chuùng ta caàn moät öùng duïng bình baûn ñaëc bieät vaø
muoán coù moät heä thoáng toát ôû moät soá kieåu coâng vieäc daïng step-and-repeat.
Hoaëc laø chuùng ta caàn moät soá daïng trapping ñaëc bieät. Chuùng ta cuõng coù
theå muoán moät lieân keát vôùi moät heä thoáng quaûn lyù thoâng tin (MIS) hoaëc
moät heä thoáng quaûn lyù maùy in ñaëc bieät... Haõy laäp moät danh saùch taát caû caùc
chöùc naêng quan troïng ñoái vôùi chuùng ta vaø giao noù cho caùc nhaø cung caáp.
Caàn nhaán maïnh vaøo moät baûn trình dieãn (demo) ñeå xem caùc saûn phaåm
cuûa hoï xöû lyù caùc yeâu caàu cuûa chuùng ta nhö theá naøo.
Ñoái vôùi nhieàu coâng ty moät baûn demo chu trình laøm vieäc laø moät loaïi
thöû nghieäm ñeå xem lieäu heä thoáng coù khaû naêng xöû lyù 3 vaán ñeà khoù khaên
gaàn ñaây nhaát maø chuùng ta coù. Maëc duø coù moät soá giaù trò trong vieäc chaïy
thöû nghieäm nhö vaäy, caùc baûn demo ñoù khoâng cho pheùp chuùng ta ñaùnh
giaù hieäu quaû cuûa heä thoáng nhö theá naøo khi xöû lyù nhöõng coâng vieäc haøng
ngaøy cuûa coâng ty.
Vì vieäc mua heä thoáng chu trình laøm vieäc laø moät khoaûn ñaàu tö lôùn, neân
chuùng ta caàn kieåm tra xem lieäu heä thoáng coù theå ñaùp öùng ñöôïc caùc nhu
caàu daøi haïn cuûa mình hay khoâng. Neáu chuùng ta coù yù ñònh ñaàu tö theâm
maùy in kyõ thuaät soá hoaëc maùy in offset trong vaøi naêm tôùi, chuùng ta caàn
kieåm tra xem heä thoáng chu trình laøm vieäc töông lai maø chuùng ta döï ñònh
mua coù khaû naêng xöû lyù caùc yeâu caàu thay ñoåi naøy hay khoâng.
Mua moät chu trình laøm vieäc nhö laø moät phaàn cuûa giaûi phaùp troïn goùi
Caùc nhaø cung caáp lôùn baùn caùc loaïi vaät tö tieâu hao (nhö: phim, baûn keõm,
möïc) hoaëc maùy in thöôøng ñoùng goùi giaûi phaùp coâng vieäc cuûa hoï vôùi caùc
saûn phaåm naøy. Hoï coù theå cung caáp chu trình laøm vieäc tröôùc in nhö laø moät
söï khuyeán khích khi mua maùy in hoaëc hoï coù theå ñeà nghò thanh toaùn cho
noù nhö moät phaàn cuûa hôïp ñoàng mua baûn keõm trong 2 naêm chaúng haïn. Coù
moät lôïi theá veà taøi chính trong vieäc thöïc hieän moät thoûa thuaän troïn goùi nhö
vaäy nhöng chuùng ta cuõng neân ñaët vaán ñeà moät caùch thaúng thaén: vieäc tìm
kieám moät giaûi phaùp phuø hôïp cho nhu caàu tröôùc in (prepress) cuûa chuùng
ta quan troïng hôn moät möùc giaù haáp daãn.
Heä thoáng chu trình laøm vieäc Apogee Prepress cuûa AGFA
Apogee Prepress töø Agfa laø moät ví duï veà quy trình laøm vieäc tröôùc in
hieän ñaïi. Caùc heä thoáng chu trình laøm vieäc khaùc coù theå söû duïng moät thuaät
ngöõ hoaëc caáu truùc khaùc nhöng chuùng chia seû nhieàu ñaëc ñieåm vôùi Apogee.
Toång quan veà heä thoáng
Haàu heát caùc heä thoáng chu trình coâng vieäc tröôùc in treân thò tröôøng ôû
daïng moâ-ñun: chuùng ta coù theå mua moät heä thoáng cô baûn vaø môû roäng noù.
Heä thoáng Apogee Prepress cuõng vaäy, vaø noù coù nhieàu phieân baûn khaùc
nhau. Caùc moâ-ñun tuøy choïn, ñöôïc goïi laø boä xöû lyù taùc vuï, cho pheùp chuùng
ta môû roäng heä thoáng. Döôùi ñaây laø moät soá boä xöû lyù taùc vuï chính:
- Hot Folder ñöôïc söû duïng ñeå göûi döõ lieäu ñeán moät coâng vieäc. Noù
cho pheùp chuùng ta ñònh nghóa moät thö muïc xaùc ñònh treân maùy chuû
hoaëc ôû nôi khaùc vaø ñöôïc kieåm tra döõ lieäu thöôøng xuyeân. Ngay
sau khi caùc taäp tin PDF, PostScript, hay TIFF,… ñöôïc ñaët vaøo
thö muïc ñoù, chuùng seõ ñöôïc xöû lyù vaø thöïc hieän moät phaàn coâng
vieäc. Ngoaøi ra coøn coù moät soá thieát bò ñaàu vaøo khaùc. Hai trong soá
nhöõng keânh thuù vò cuûa Apogee Prepress laø keânh Apogee Portal,
cho pheùp khaùch haøng taûi döõ lieäu leân web site vaø keânh JDF/ JMF
ñeå töï ñoäng göûi coâng vieäc vaø döõ lieäu baèng giao thöùc JDF (JDF
protocol).
- Preflight söû duïng PitStop ñeå kieåm tra caùc taäp tin PDF ñöôïc gôûi
ñeán. Beân caïnh vieäc kieåm tra ñoä phaân giaûi cuûa hình aûnh, söï hieän
dieän cuûa phoâng chöõ vaø nhöõng thieát laäp khaùc, taùc vuï naøy cuõng coù
theå ñöôïc söû duïng ñeå khaéc phuïc moät soá vaán ñeà nhaát ñònh. Neáu
noù chaïy döôùi daïng background, vieäc kieåm tra (preflight) moãi taäp
tin gôûi ñeán seõ khoâng maát thôøi gian vaän haønh.
- Run List ñöôïc söû duïng ñeå ñaët taát caû caùc trang gôûi ñeán theo
ñuùng trình töï xöû lyù. Ñieàu naøy coù theå ñöôïc thöïc hieän moät caùch
töï ñoäng, mieãn laø nhaø thieát keá söû duïng vieäc thieát laäp teân taäp tin
logic. Thaät khoâng may laø hieám khi xaûy ra. Vì PDF laø ñònh daïng
taäp tin noäi boä trong Apogee Prepress, caùc trang trong taùc vuï Run
List thöôøng laø caùc taäp tin PDF.
- Impose laø moät trong nhöõng moâ-ñun quan troïng nhaát ï. Nhö teân
cuûa noù, taùc vuï naøy seõ thöïc hieän vieäc bình baûn, döïa treân caùc
templates cuûa Preps hoaëc moät trong caùc phaàn meàm bình baûn
(impositions) ñöôïc hoã trôï khaùc. Khaû naêng xem tröôùc (preview)
taát caû caùc sô ñoà bình tröôùc khi göûi chuùng ñeán maùy ghi baûn laø
raát thieát thöïc. Vì Apogee coù coâng cuï bình baûn rieâng cuûa noù, noù
cuõng coù theå xöû lyù caùc coâng vieäc JDF bao goàm vieäc loaïi boû döõ
lieäu. Tuy nhieân, ñieàu ñoù chæ ñöôïc söû duïng trong caùc chu trình
coâng vieäc khaù cöùng nhaéc, nôi töï ñoäng hoùa coù theå thöïc hieän deã
daøng hôn.
- RIP beân trong Apogee Prepress ñöôïc goïi laø PDFRender. Noù
döïa treân Adobe PDF Print Engine. RIP Adobe CPSI cuõ hôn vaãn
coù saün ñeå dieãn dòch nhöõng taäp tin vôùi phieân baûn cuõ hôn, khi söï
nhaát quaùn vôùi nhöõng phieân baûn cuõ laø raát quan troïng.
- Apogee coù theå ñieàu khieån nhieàu thieát bò xuaát. Chuùng coù theå
laø caùc thieát bò vaät lyù, chaúng haïn nhö maùy in thöû (proofer) hoaëc
maùy ghi baûn (CTP). Noù cuõng coù theå laø thieát bò logic hoaëc taäp
tin, chaúng haïn nhö thieát bò xuaát PDF hoaëc moät maùy ghi phim aûo
duøng taïo döõ lieäu TIFF 1 bit. Roõ raøng chuùng ta coù theå söû duïng
nhieàu thieát bò trong moät coâng vieäc duy nhaát bôûi vì chuùng ta caàn
caû baûn in thöû vaø baûn keõm. Ñaây laø moät daïng töï ñoäng hoùa, coù theå
khaùc bieät khaù lôùn so vôùi chu trình laøm vieäc "Do It Yourself".
- Taát nhieân Apogee Prepress coù theå ñieàu khieån moät soá maùy in kyõ
thuaät soá, chuû yeáu laø caùc heä thoáng maùy in phun Agfa. Trong moâi
tröôøng offset, caùc maùy in nhö laø Generic Press ñöôïc söû duïng ñeå
xaùc ñònh caùc thieát laäp xöû lyù. Chuùng coù theå bao goàm dot gain (buø
tröø ñoä taêng taàng thöù trong quaù trình in), khoâng gian maøu ñích
(target color space) hoaëc loaïi taäp tin CIP3/ CIP4 caàn ñöôïc taïo.
Taïo moät coâng vieäc môùi

Coù hai daïng coâng vieäc trong Apogee Prepress:
- Caùc coâng vieäc laëp laïi, chaúng haïn nhö in thöû hoaëc kieåm tra döõ
lieäu gôûi ñeán, ñöôïc xöû lyù bôûi caùi goïi laø hot ticket. Sau khi taïo
ra moät hot ticket nhö vaäy, noù seõ lieân tuïc chaïy döôùi daïng aån
(background). Neáu chuùng ta caàn moät baûn in thöû hoaëc caàn coù
moät soá trang ñaõ ñöôïc kieåm tra hoaëc giaûm ñoä phaân giaûi cuûa
hình aûnh, chæ caàn thaû caùc taäp tin vaøo trong thö muïc ñaàu vaøo
(input folder) ñöôïc xaùc ñònh tröôùc hoaëc trong hotfolder. Heä
thoáng seõ choïn vaø laøm baát cöù ñieàu gì caàn xöû lyù cho taäp tin.
- Ñoái vôùi coâng vieäc in aán thoâng thöôøng, chuùng ta coù theå xaùc
ñònh nhöõng gì caàn phaûi ñöôïc thöïc hieän töø ñaàu. Tuy nhieân neân
xaây döïng moät thö vieän caùc thieát laäp thöôøng xuyeân söû duïng.
Chuùng ta coù theå laáy moät theû coâng vieäc (job ticket) töø thö vieän,
thay ñoåi soá ID coâng vieäc, tinh chænh caùc template bình baûn
vaø thieát laäp cheá ñoä xuaát (output).
Ñeå thieát laäp moät coâng vieäc, tröôùc tieân chuùng ta caàn cung caáp moät soá
döõ lieäu veà quaûn trò. Tieáp theo, chuùng ta taïo taát caû caùc boä xöû lyù taùc vuï caàn
thieát ñeå xöû lyù moät coâng vieäc thaønh moät chuoãi nhieäm vuï. Chuùng caàn phaûi
theo thöù töï maø döõ lieäu caàn ñöôïc xöû lyù. Khi coâng vieäc ñöôïc kích hoaït,
chuùng ta coù theå göûi moät hoaëc nhieàu trang vaøo keânh ñaàu vaøo cuûa coâng vieäc,
thao taùc naøy seõ töï ñoäng hoaït ñoäng ñeå heä thoáng baét ñaàu xöû lyù coâng vieäc.
Quaûn lyù saûn xuaát
Thoâng thöôøng coù nhieàu coâng vieäc ñang ñöôïc thöïc hieän song song.
Chuùng ta caàn coù khaû naêng theo doõi moïi thöù vaø ñaûm baûo baûn in thöû vaø
baûn keõm saün saøng kòp thôøi. Coù moät soá caùch maø chu trình laøm vieäc coù
theå giuùp ích trong vieäc naøy. Taát caû caùc chu trình coâng vieäc cuûa caùc haõng
hieän nay ñeàu coù theå thöïc hieän ñöôïc ñieàu naøy, Apogee Prepress cuõng vaäy.
Chương 3
Cấu tạo và
nguyên lý hoạt động
các thiết bị nhập
A. Máy quét (Scanner)
B. Máy chụp ảnh kỹ thuật số (Digital Camera)
C. Bàn phím (Keyboard)
Chûúng 3: Caác thiïët bõ nhêåp 77
A. MAÙY QUEÙT (SCANNER)

Ñeå phuïc cheá hình aûnh tröôùc ñaây, coù hai
phöông phaùp queùt aûnh ñoù laø: daïng troáng xoay
(rotaty drum) vaø daïng phaúng (flatbed). Trong
nhieàu naêm, maùy queùt daïng troáng ñaõ laø söï löïa
choïn chuû yeáu trong lónh vöïc thieát keá ñoà hoïa,
tuy nhieân töø cuoái thaäp nieân 1990 vaø ñaàu thaäp
nieân 2000, maùy queùt daïng phaúng cuõng ngaøy
caøng ñöôïc öa chuoäng khoâng chæ vì söï ña daïng
cuûa chuùng maø treân heát coøn do chaát löôïng queùt
ñaõ ngaøy caøng ñöôïc caûi thieän toát hôn. Caùc maùy
queùt daïng phaúng hieän ñaïi khoâng chæ queùt ñuôïc
khoå A4 maø moät soá maùy queùt cao caáp ñaõ ñöôïc
thieát keá ñeå queùt ñöôïc khoå A3. Caùc maùy queùt
daïng troáng cuõng ñaõ coù nhöõng böôùc caûi tieán quan
troïng nhö ñöôïc thieát keá daïng ñöùng giuùp tieát kieäm
ñuôïc maët baèng phuø hôïp vôùi nhöõng cô sôû coù dieän
tích laøm vieäc nhoû. Trong thaäp nieân 2000, caû hai
daïng ñeàu coù theâm moät chöùc naêng raát quan troïng
cho coâng ngheä ghi baûn tröïc tieáp (Computer to
Plate - CTP), ñoù laø chöùc naêng Copy dot duøng
ñeå taùi soá hoùa hình aûnh töø caùc baûn phim ñaõ taùch
maøu roài. Do ñoù trong thaäp nieân 2000, maùy queùt
(scanner) raát ña daïng tuøy theo thieát keá vaø ñaëc
tính kyõ thuaät cuûa chuùng nhö caùc maùy queùt daïng Caùc daïng maùy queùt
ngaøy nay
troáng vôùi caùc troáng ñöôïc thieát keá ñöùng

naèm hoaëc nghieâng, hay laø caùc maùy
queùt daïng phaúng vôùi caùc loaïi ñeå baøn
reû tieàn hoaëc caùc loaïi cao caáp daïng X
coù zoom hoaëc XY. Trong coâng nghieäp
in vieäc löïa choïn moät maùy queùt phuø hôïp
khoâng chæ caên cöù vaøo chaát löôïng queùt
maø coøn vaøo caùc tính naêng ña daïng cuûa
chuùng nöõa. Ngoaøi khaû naêng chính coù
theå queùt ñöôïc caùc baøi maãu phaûn xaï vaø
thaáu minh, caùc maùy queùt coøn phaûi coù
khoaûng roäng maät ñoä ít nhaát 3,5 (ñaëc
bieät caàn thieát ñeå phuïc cheá vuøng toái cuûa
caùc baøi maãu slide). Phaàn meàm queùt
aûnh ñöôïc thieát keá maïnh meõ vaø deã söû Maùy queùt daïng troáng
duïng nhö laø coù nhieàu chöùc naêng chænh (kieåu nghieâng)
söûa, cho pheùp chuyeån caùc aâm baûn sang
döông baûn hoaëc chöùc naêng chuyeån tröïc tieáp töø heä maøu RGB sang CMYK cuõng
laø nhöõng ñieàu caàn ñaùng quan taâm trong söï löïa choïn.
Ngaøy nay, vôùi chaát löôïng hình aûnh ngaøy caøng cao ñaùp öùng ñöôïc yeâu caàu
khaét khe veà ñoä phaân giaûi, ñoä saéc neùt, maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá (digital camera)
ñaõ daàn thay theá cho caùc maùy queùt (scanner) cho vieäc phuïc cheá hình aûnh trong
ngaønh in. Caùc maùy queùt tuy hieän nay khoâng coøn ñöôïc duøng phoå bieán nöõa nhö
trong thaäp nieân 1990, 2000, nhöng vieäc hieåu bieát caáu taïo vaø nguyeân lyù hoaït
ñoäng cuûa chuùng cuõng laø ñieàu caàn thieát.
Maùy queùt daïng troáng xoay (drum scanner)
Phöông phaùp daïng troáng xoay laø nguyeân lyù queùt aûnh laâu ñôøi nhaát.
Maùy ñaàu tieân ñöôïc thieát keá theo phöông phaùp naøy xuaát hieän naêm 1937
öùng duïng phaùt minh cuûa Murray vaø Morse. Tröôùc khi caùc maùy ghi phim
ra ñôøi, caùc maùy queùt daïng troáng, ngoaøi chöùc naêng queùt aûnh chuùng coøn
laø caùc maùy ghi phim (ngaønh in Vieät Nam khi ñoù goïi chuùng laø caùc maùy
taùch maøu ñieän töû). Ngaøy nay, chuùng chæ laøm ñuùng chöùc naêng cuûa mình laø
queùt aûnh vaø chuùng coù theå hoaït ñoäng ñoäc laäp hoaëc laø thieát bò nhaäp cuûa moät
heä thoáng xöû lyù aûnh ñieän töû (EIP system - Electronic Image Processing).
Caáu taïo
Caáu taïo maùy queùt daïng troáng xoay bao goàm caùc boä phaän chính nhö:
truïc mang baøi, ñaàu ñoïc tín hieäu vaø boä phaän xöû lyù tín hieäu.
Truïc mang baøi maãu ñöôïc thieát keá roãng ôû giöõa vaø trong suoát, coù kích
thöôùc tuøy töøng maùy khaùc nhau vaø ñöôïc gaén treân moät moâ-tô quay. Ñaàu
ñoïc ñöôïc di chuyeån treân vít xoaén vaø chuyeån ñoäng theo phöông song
song vôùi truïc cuûa oáng mang baøi maãu khi oáng xoay. Söï chuyeån ñoäng keát
hôïp naøy taïo ra quaù trình thu nhaän tín hieäu cuûa ñaàu ñoïc theo hình xoaén
oác quanh troáng.
Nguyeân lyù hoaït ñoäng
Kính loïc Maøn traäp OÁng nhaân quang
Tín hieäu blue

Göông baùn (cho baûng taùch maøu Yellow)
phaûn xaï
(taùch tia) Tín hieäu green
(cho baûng taùch maøu Magenta)
Tín hieäu red

(cho baûng taùch maøu Cyan)
Ñaàu ñoïc
Tín hieäu taïo
ñoä saéc neùt
Heä thoáng Baøi maãu

quang hoïc
Nguoàn saùng Beà maët troáng
Sô ñoà caáu truùc ñaàu ghi maùy scan troáng
AÙnh saùng tröôùc tieân ñi qua heä thoáng quang hoïc vaø ñi ñeán baøi maãu, tuøy
töøng loaïi baøi maãu maø ñaàu ñoïc ñöôïc thieát keá phuø hôïp ñeå thu nhaän aùnh
saùng phaûn xaï hay xuyeân qua baøi maãu. Caùc tín hieäu aùnh saùng naøy ñöôïc
phaân tích thaønh ba thaønh phaàn maøu cô baûn cuûa aùnh saùng Red, Green vaø
Blue töông öùng vôùi ba thaønh phaàn maøu cô baûn cuûa vaät theå Cyan, Magenta
vaø Yellow qua ba kính loïc (Filter). Ngoaøi ra coøn coù moät keânh maøu ñen
(Black) qua moät kính loïc ñaëc bieät. Sau ñoù aùnh saùng ñi qua boä phaän phoùng
ñaïi quang hoïc (PMT - Photomultiplier) ñeå khueách ñaïi tín hieäu, qua boä
phaän ADC (Analog to Digital Converter) ñeå soá hoùa döõ lieäu vaø sau cuøng
tín hieäu ñöôïc chuyeån ñeán boä phaän xöû lyù.
Yeâu caàu cuûa vieäc queùt töøng ñieåm laø quaù trình quay cuûa truïc mang baøi
maãu keát hôïp vôùi söï di chuyeån cuûa ñaàu ñoïc phaûi baûo ñaûm taïo ra ñöôøng
xoaén oác ñuû khít ñeå thu nhaän ñaày ñuû thoâng tin hình aûnh, baûo ñaûm ñoä trung
thöïc cuûa hình aûnh queùt.
Thoâng thöôøng böôùc queùt ñöôïc ñieàu khieån bôûi caùc moâ tô phuï. Caùc moâ
tô naøy ñieàu khieån toác ñoä quay cuûa oáng vaø toác ñoä di chuyeån cuûa ñaàu queùt
moät caùch ñoäc laäp. Tuøy theo ñoä thu phoùng, maùy tính seõ cung caáp caùc tín
hieäu ñieän cho moät boä phaän ñieàu khieån vaø boä phaän naøy ñieàu khieån toác
ñoä quay cuûa caùc moâ tô phuï. Toác ñoä cuûa caùc maùy queùt daïng troáng coù theå
ñaït ñeán 1.200 voøng/phuùt.
Nguyeân taéc hoaït ñoäng cuûa oáng nhaân quang (PMT - Photomultiplier)
Sau khi doøng tín hieäu aùnh saùng ñi qua boä phaän kính loïc seõ ñi qua oáng
nhaân quang, caùc photon aùnh saùng seõ ñaäp vaøo ñieän cöïc ñaàu tieân cuûa oáng
laøm phaùt sinh ra moät hay nhieàu ñieän töû tuøy theo ñoä maïnh yeáu cuûa tín
hieäu aùnh saùng. Ñieän cöïc naøy ñöôïc boá trí sao cho noù coù theå höôùng caùc
ñieän töû môùi ñöôïc phaùt ra tôùi ñaäp vaøo moät ñieän cöïc khaùc ñoái xöùng vôùi noù,
vaø moãi ñieän töû ñeán ñaäp vaøo ñieän cöïc thöù hai naøy laïi keùo theo moät hay
nhieàu ñieän töû böùc ra khoûi ñieän cöïc (tuøy theo caáu taïo cuûa oáng nhaân quang
maø moät ñieän töû ñaäp vaøo coù theå keùo theo moät hay nhieàu ñieän töû khaùc). Nhö
vaäy sau khi böùc ra khoûi ñieän cöïc thöù hai naøy chuøm tia ñieän töû seõ lôùn hôn
chuøm tia vaøo vaø chuøm tia naøy laïi ñöôïc boá trí cho chuùng höôùng vaøo ñieän
cöïc thöù ba... Vaø cöù nhö theá chuùng ta thaáy caùc ñieän töû ñöôïc nhaân daàn
daàn cho ñeán ñieän cöïc cuoái cuøng thì caùc ñieän töû naøy ñöôïc thu hoài taïi löôùi
anode. Vaäy moät tín hieäu aùnh saùng ban ñaàu sau khi qua oáng nhaân quang
seõ ñöôïc chuyeån thaønh tín hieäu ñieän vaø ñöôïc khuyeách ñaïi leân nhieàu laàn.
Sô ñoà caáu taïo oáng nhaân quang (Photomultiplier)

Veà nguyeân taéc, phaûi söû duïng ba oáng nhaân quang ñeå nhaän ba tín hieäu
Red, Green vaø Blue. Tuy nhieân maùy queùt Royal Zenith chæ söû duïng coù
moät oáng nhaân quang ñeå nhaän caû ba tín hieäu. Trong tröôøng hôïp naøy, oáng
gaén baøi maãu phaûi quay ba laàn vôùi ñaàu ñoïc khoâng di chuyeån. Boán tín hieäu
sau khi qua oáng nhaân quang seõ ñöôïc ñem ñi xöû lyù tieáp, caùc tín hieäu naøy
khoâng ñöôïc xöû lyù rieâng reû maø seõ ñöôïc xöû lyù töông öùng vôùi nhau ngay caû
trong tröôøng hôïp chæ queùt moät maøu.
Boä phaän chuyeån ñoåi daïng tín hieäu ADC (Analog to Digital Converter)
Boä phaän ADC (Analog to Digital Converter) duøng chuyeån ñoåi tín hieäu
daïng lieân tuïc (analog) sang tín hieäu daïng soá (digital) sau khi nhaän doøng
aùnh saùng töø oáng nhaân quang vaø cho ra nhöõng ñöôøng döõ lieäu daïng soá hoùa
ñaëc tröng cho maät ñoä baøi maãu. Soá xung nhòp chuyeån ñoåi tuøy theo taàn soá
laáy tín hieäu seõ cho ra soá pixel töông öùng. Moãi xung nhòp cho ra tín hieäu
khaùc nhau. Tín hieäu ñöa ra chia thaønh nhieàu caùch khaùc nhau tuøy thuoäc
soá nhò phaân ñöôïc laáy. Phaûi choïn ñoä lôùn chæ soá chaáp nhaän ñöôïc ñeå löu tröõ
thoâng tin cuûa moãi pixel, thoâng thöôøng chæ soá naøy baèng 8 vaø moãi pixel seõ
coù 256 traïng thaùi bieåu dieãn maät ñoä töø 0% ñeán 100%.
ADC ñoùng vai troø quan troïng cho chaát löôïng tín hieäu ñöôïc soá hoùa,
nhöõng döõ lieäu ñeå theå hieän hình aûnh treân maøn hình. Noù chuyeån ñoåi nhöõng
tín hieäu lieân tuïc töø oáng nhaân quang daïng analog sang daïng soá ñaïi dieän
cho giaù trò veà maøu saéc, möùc ñoä saùng cuûa hình aûnh. Soá maøu saéc vaø ñoä
phaân giaûi cuûa moät maùy queùt phuï thuoäc vaøo ñoä nhaïy cuûa ADC.
Khaû naêng söû duïng hieän nay
Gaàn ñaây caùc maùy queùt daïng troáng ñaõ ñöôïc thieát keá vôùi kích thöôùc
nhoû ñeå coù theå ñaët treân baøn nhö caùc maùy queùt phaúng vaø coù theå keát noái tôùi
caùc traïm laøm vieäc (workstation) laø caùc maùy PC hoaëc Macintosh, cuõng
nhö coù theå löu tröõ döõ lieäu ñöôïc queùt vaøo caùc ñóa töø. Caùc maùy naøy vaãn coù
chaát löôïng gioáng nhö loaïi maùy queùt lôùn tröôùc ñaây. Caùc maùy hieän nay coù
thieát keá boä phaän tính toaùn chaát löôïng cao ñeå phuïc cheá hình aûnh ñen traéng
hay hình aûnh maøu trung thöïc vôùi hình aûnh maãu, maùy queùt daïng troáng coù
toác ñoä quay lôùn (töø 300 ñeán 1.350 voøng/phuùt) quanh moät boä phaän thu
nhaän tín hieäu vôùi moät nguoàn saùng coá ñònh, sau ñoù thu nhaän aùnh saùng vaø
chuyeån tôùi kính loïc R, G, B vaø doøng aùnh saùng chia thaønh ba thaønh phaàn
ñeå chuyeån tôùi boä phaän ADC.
Caùc maùy queùt daïng troáng söû duïng soá bit lôùn coù khaû naêng phuïc cheá
maät ñoä lôùn, toác ñoä quay cuûa truïc lôùn coù theå taäp trung nguoàn saùng maïnh
treân hình aûnh vaø coù theå thay ñoåi möùc ñoä taäp trung cuûa chuøm tia saùng ñeå
thay ñoåi ñoä phaân giaûi, thu nhaän chính xaùc toaøn boä toâng hình aûnh vaø khoâng
bò aûnh höôûng cuûa nhöõng ñieåm laân caän. Kyõ thuaät phaân tích laàn löôït töøng
ñieåm cuûa maùy queùt daïng troáng giuùp deã daøng thu phoùng hình aûnh. Ñoä
phaân giaûi quang hoïc cao coù theå cho ra khaû naêng phoùng lôùn baøi maãu kích
thöôùc nhoû nhieàu laàn maø khoâng bò maát chi tieát hay laøm giaûm chaát löôïng.
Nhieàu maùy queùt coù khaû naêng queùt theo nhoùm caùc hình aûnh ñöôïc ñaët saün
vaø löu caùc hình aûnh thaønh file rieâng hay moät soá maùy khaùc cho pheùp ñöa
baøi maãu khaùc leân truïc thöù hai trong khi truïc kia ñang ñöôïc queùt.
Cuoái cuøng caùc maùy queùt daïng troáng cuõng coù theå laøm vieäc treân caùc
haøm caân chænh maøu vôùi kyõ thuaät UCR (Under Color Replacement), GCR
(Gray Color Removal) vaø chuyeån heä maøu RGB thaønh CMYK. Caùc phaàn
meàm cung caáp cho caùc maùy queùt chaát löôïng cao cung caáp nhieàu haøm
chænh söûa töï ñoäng vaø ñaët caùc thoâng soá cho hình aûnh ñöôïc soá hoùa vaø coù
theå löu caùc thoâng soá caøi ñaët cho caùc daïng maãu gioáng nhau.
Caùc maùy queùt daïng troáng ñeå baøn ñöôïc ñieàu khieån töø maùy PC hoaëc
maùy Macintosh thöôøng khoâng coù heä thoáng nuùt ñieàu khieån thay vaøo ñoù laø
phaàn meàm ñieàu khieån vaø chænh söûa maøu caøi ñaët ngay treân workstation ñoù.
Maùy queùt daïng phaúng (flatbed scanner)

Caáu taïo
Maùy queùt daïng phaúng ñöôïc laép ñaët boä phaän CCD (Charge-coupled
device) goàm moät chuoãi caùc haøng coù chöùa caùc phaàn töû thu nhaän tín hieäu. Boä
phaän ghi nhaän tín hieäu goàm moät baøn phaúng ñeå ñaët baøi maãu vaø di chuyeån
döôùi nguoàn saùng vaø göông phaûn xaï coá ñònh hoaëc di chuyeån. Göông ñieàu
khieån aùnh saùng phaûn xaï töø baøi maãu xuyeân qua thaáu kính chieáu vaøo CCD.
Baøn ñaët maãu coù theå di chuyeån ñeå ghi tín hieäu maøu Red, Green vaø Blue
cho quaù trình xöû lyù sau naøy. Ñeå coù chaát löôïng hình aûnh cao hôn, moät vaøi
maùy queùt daïng phaúng coù theå queùt qua baøi maãu nhieàu laàn, moãi laàn queùt
moät phaàn baøi maãu. CCD coù kích thöôùc töø 1 - 2 inch (khoaûng 2,5cm ñeán
5cm). Nhöõng moâ tô di chuyeån baøn ñaët maãu qua laïi theo ñöôøng thaúng
(neáu baøn ñaët baøi maãu di chuyeån trong quaù trình queùt), moät soá maùy coøn
coù moâ tô phuï di chuyeån caû hai phöông ngang vaø doïc. Söï di chuyeån cuûa
baøn ñaët maãu raát chaäm khoaûng 3cm trong moät phuùt vaø toác ñoä seõ chaäm
hôn neáu ñöôïc phoùng lôùn.
.
Sô ñoà caáu taïo maùy queùt daïng phaúng
Tieán trình phaân tích hình aûnh treân maùy taùch maøu daïng phaúng
Khaùc vôùi maùy queùt daïng troáng, maùy taùch maøu daïng phaúng khoâng phaân
tích hình aûnh theo töøng ñieåm maø noù phaân tích hình aûnh theo töøng haøng,
do ñaëc ñieåm naøy neân ñaàu ñoïc cuûa maùy queùt phaúng cuõng phaûi ñöôïc boá
trí sao cho phuø hôïp vôùi nguyeân taéc treân. Hieän nay treân maùy queùt daïng
phaúng ngöôøi ta thöôøng duøng moät thieát bò ghi nhaän tín hieäu hình aûnh theo
töøng haøng goïi laø CCD.
CCD (Charge-coupled device)
CCD laø moät thieát bò duøng bieán ñoåi aùnh saùng thaønh tín hieäu ñieän ñeå
tieáp tuïc xöû lyù, CCD veà maët nguyeân taéc laøm vieäc cuõng gioáng nhö oáng
nhaân quang nhöng coù khaùc veà caáu taïo, cuõng nhö CCD khoâng coù tính naêng
khuyeách ñaïi tín hieäu aùnh saùng, vaø CCD ghi nhaän tín hieäu theo töøng haøng
chöù khoâng theo töøng ñieåm nhö oáng nhaân quang.
CCD thöïc chaát laø moät thieát bò baùn daãn, moät phaàn cuûa CCD laø moät
maûng caùc ñieän cöïc vaø phaàn coøn laïi laø tinh theå silicon. Hình daïng CCD
phuï thuoäc vaøo kieåu cuûa maùy queùt. Caùc phaàn töû nhaïy saùng hôïp thaønh CCD
ñöôïc saép trong cuøng moät haøng ñoái vôùi maùy queùt di chuyeån qua baøi maãu
ba laàn, hay ñöôïc saép xeáp thaønh ba haøng ñoái vôùi maùy queùt di chuyeån qua
baøi maãu moät laàn. Söï saép xeáp naøy cho pheùp boä phaän ñoïc thu nhaän heát
thoâng tin theo chieàu roäng cuûa baøi maãu döôùi daïng tín hieäu analog vaø ghi
thaønh töøng doøng. Moãi laàn CCD ñoïc moät doøng treân hình aûnh maãu noù seõ
chuyeån nhöõng thoâng tin naøy ñeán boä phaän chuyeån ñoåi ADC ñeå chuyeån
tín hieäu thaønh döõ lieäu soá nhò phaân vaø CCD seõ tieáp tuïc thu nhaän tín hieäu
ôû doøng keá.
Neáu moät photon cuûa aùnh saùng ñeán ñaäp vaøo moät ñieän cöïc thì noù seõ caëp
ñoâi vôùi moät ñieän töû trong maïng tinh theå silicon taïo neân moät khe hôû treân
caáu truùc tinh theå silicon vaø cho ñieän töû ñi qua. Caùc ñieän töû naøy seõ ñöôïc
daãn theo caùc keânh rieâng bieät ñeå ñem ñi xöû lyù. Tuøy theo caáu taïo cuûa CCD
maø moät hay nhieàu ñieän cöïc seõ chòu traùch nhieäm xöû lyù moät pixel treân
baøi maãu, tuøy theo ñoä maïnh yeáu cuûa aùnh saùng ñeán töø baøi maãu maø ñieän töû
ñi qua CCD nhieàu hay ít vaø seõ ñöôïc daãn ñi xöû lyù theo nhieàu keânh khaùc
nhau, toå hôïp cuûa caùc ñieän töû thu nhaän ñöôïc sau khi aùnh saùng töø moät ñieåm
treân baøi maãu tôùi ñaäp vaøo maïng löôùi ñieän cöïc cuûa CCD seõ töông öùng vôùi
moät giaù trò maät ñoä cuûa CCD.
Trôû ngaïi chuû yeáu cuûa CCD trong vieäc ghi nhaän tín hieäu theo töøng haøng
laø bò giôùi haïn bôûi kích thöôùc cuûa ñieän cöïc duøng ñeå ghi nhaän tín hieäu cuûa
hình aûnh, moãi ñieän cöïc roäng khoaûng 5 micron (töùc khoaûng 1/25 sôïi toùc
ngöôøi). Nhöõng CCD ñöôïc cheá taïo ñaàu tieân coù khoaûng 2.048 ñeán 4.096
ñieän cöïc, ngaøy nay ñaõ coù nhöõng CCD chöùa khoaûng 7.000 ñieän cöïc. Neáu
trong moät CCD coù nhieàu ñieän cöïc hôn thì khaû naêng ghi nhaän tín hieäu
hình aûnh seõ toát hôn vì khi ñoù CCD coù khaû naêng phaân tích hình aûnh ôû ñoä
phaân giaûi cao vaø seõ phaùt hieän nhaïy hôn nhöõng thay ñoåi maät ñoä cuûa tín
hieäu hình aûnh. Nhöng neáu coù nhieàu ñieän cöïc thì laïi khoù khaên cho vieäc
cheá taïo vì thoâng thöôøng moät CCD chæ daøi khoaûng 1 inch - 2 inch (töø 2,5
cm - 5 cm) neân muoán boá trí moät soá lôùn ñieän cöïc treân CCD thì yeâu caàu
ñieän cöïc phaûi nhoû hôn nöõa.
Ñoä phaân giaûi hình aûnh ñöôïc ghi nhaän coù theå thay ñoåi ñöôïc do vieäc
ñieàu chænh tieâu cöï ñeå CCD ghi nhaän tín hieäu trong khoaûng dieän tích lôùn
hôn hay nhoû hôn vaø nhö vaäy neáu muoán ñoä phaân giaûi cao hôn thì moät
baøi maãu maùy coù theå phaûi queùt nhieàu laàn. Chaúng haïn moät CCD coù 2.048
ñieän cöïc ñöôïc ñieàu chænh ñeå thu nhaän tín hieäu trong moät haøng roäng 35
mm thì ghi nhaän ñöôïc söï thay ñoåi veà tín hieäu
hình aûnh vaø ñoä phaân giaûi toát hôn laø thu nhaän
theo chieàu roäng 4 inch - 5 inch (khoaûng 10
cm - 12.5 cm).
Khaû naêng söû duïng hieän nay
Hieän nay caùc maùy queùt daïng phaúng ñaõ
ñöôïc phaùt trieån vaø caûi tieán raát nhieàu vôùi ñoä
phaân giaûi quang hoïc cao, ñoä roäng maät ñoä
lôùn vaø cho ra nhieàu daïng file aûnh phuø hôïp
vôùi nhieàu öùng duïng, do ñoù maùy queùt daïng
phaúng ñaõ ñöôïc söû duïng roäng raõi hôn. Maùy
queùt daïng phaúng raát ña daïng vôùi nhöõng khaû
naêng queùt khaùc nhau.
- Caùc maùy queùt phaúng chaát löôïng
thaáp: chæ phuø hôïp ñeå phaân tích hình
aûnh vôùi ñoä phaân giaûi thaáp, khoâng
yeâu caàu chaát löôïng cao, vôùi soá bit
söû duïng laø 24 bit cho ba maøu RGB
(moãi keânh 8 bit) vaø ñoä phaân giaûi töø
300 - 600 dpi, chæ söû duïng cho baøi
maãu phaûn xaï.
- Caùc maùy queùt chaát löôïng trung bình:
coù theå cho ra hình aûnh chaát löôïng
cao hôn, vôùi ñoä phaân giaûi töø 300 -
1.800 dpi vôùi soá bit laø 30 bit cho ba
keânh maøu RGB (moãi keânh 10 bit),
vaø coù ñoä roäng maät ñoä lôùn, coù theå
baøi maãu phaûn xaï laãn baøi maãu thaáu
minh vaø caùc daïng maãu khaùc. Moät soá
maùy queùt naøy coù phaàn meàm chænh
söûa hình aûnh trong quaù trình prescan
Maùy queùt daïng phaúng

ñeå cho ra chaát löôïng cao hôn so vôùi
vieäc chænh söûa treân caùc phaàn meàm xöû lyù sau naøy. Ngoaøi ra maùy
coù theå thöïc hieän vieäc queùt theo nhoùm nhieàu baøi maãu ñeå cho
naêng suaát cao hôn.
- Caùc maùy queùt chaát löôïng cao: ñöôïc thieát keá vôùi chaát löôïng hình
aûnh theo yù muoán nhö: maät ñoä, soá maøu, quaù trình xöû lyù töï ñoäng
vaø chænh söûa maøu. Coù trang bò caùc boä phaän phaàn cöùng ñeå phuïc
vuï vieäc queùt hình aûnh theo nhoùm vaø coù theå caïnh tranh vôùi maùy
queùt daïng troáng, ñaùp öùng ñaày ñuû yeâu caàu veà chaát löôïng hình
aûnh vaø toác ñoä nhanh.
Boä phaän CCD trong caùc maùy naøy coù theå cho ra ñoä phaân giaûi
cao, ñoä roäng maät ñoä baûo ñaûm, khaû naêng keát hôïp vôùi phaàn meàm
ñeå chænh söûa hình aûnh, taêng ñoä neùt, söûa maøu vaø nhöõng kyõ thuaät
ñaëc bieät khaùc ñeå cho ra hình aûnh ñaït chaát löôïng toát nhaát.
Caùc daïng maùy queùt phaúng
Ngaøy nay, maùy queùt phaúng thöôøng ñöôïc thieát keá theo 3 daïng: X, X
coù zoom vaø XY.
Maùy queùt daïng phaúng

- Maùy queùt daïng X: thoâng thöôøng maùy queùt daïng naøy ñöôïc thieát
keá vôùi baøn ñaët baøi maãu ñöùng yeân coøn heä thoáng quang hoïc bao
goàm caû CCD seõ di chuyeån doïc theo chieàu doïc cuûa vuøng queùt.
CCD seõ phuï traùch toaøn boä beà ngang cuûa vuøng queùt toái ña, do
ñoù ñoái vôùi caùc baøi maãu coù kích thöôùc nhoû hôn kích thöôùc vuøng
queùt toái ña, chæ moät phaàn CCD seõ thu nhaän tín hieäu, nhö vaäy,
ñoä phaân giaûi cuûa CCD seõ khoâng ñöôïc taän duïng toái ña.
Thoâng thöôøng daïng naøy ñöôïc thieát keá cho caùc maùy queùt chaát
löôïng thaáp hoaëc trung bình. Öu ñieåm cuûa daïng maùy naøy laø nhoû
goïn vaø reû tieàn.
- Maùy queùt daïng X coù zoom: trong quaù trình queùt, baøn ñaët baøi maãu
seõ di chuyeån doïc theo chieàu doïc cuûa vuøng queùt, coøn heä thoáng
quang hoïc bao goàm caû CCD thì seõ ñöùng yeân. Do heä thoáng quang
hoïc coù theå thay ñoåi tieâu cöï (zoom), neân ñoái vôùi caùc baøi maãu coù
kích thöôùc nhoû hôn kích thöôùc vuøng queùt toái ña, heä thoáng quang
hoïc seõ ñöôïc ñieàu chænh ñeå taän duïng ñöôïc heát ñoä phaân giaûi cuûa
CCD. Do vaäy caùc maùy queùt daïng naøy laø nhöõng maùy queùt chaát
löôïng cao vaø ñaét tieàn, thöôøng ñöôïc söû duïng cho vieäc thieát keá
caùc aán phaåm in vôùi chaát löôïng cao.
- Maùy queùt daïng XY: töông töï nhö maùy queùt daïng X, maùy queùt
daïng naøy trong quaù trình queùt, baøn ñaët baøi maãu ñöùng yeân coøn heä
thoáng quang hoïc bao goàm caû CCD seõ di chuyeån doïc theo chieàu
doïc cuûa vuøng queùt. Nhöng khaùc vôùi maùy queùt daïng X, heä thoáng
quang hoïc cuûa maùy queùt daïng XY coøn coù theå dòch chuyeån theo
phöông Y (phöông ngang cuûa vuøng queùt). Ñieàu naøy seõ giuùp cho
vieäc queùt caùc baøi maãu lôùn seõ thuaän lôïi hôn maø khoâng phaûi taêng
kích thöôùc cuûa CCD. Caùc maùy queùt daïng naøy coù chaát löôïng trung
bình hoaëc cao vaø thöôøng ñöôïc söû duïng trong vieäc phuïc cheá laïi
caùc baøi maãu lôùn nhö baûn ñoà chaúng haïn.
Caùc ñaëc tính quan troïng cuûa maùy queùt
Ñoä roäng maät ñoä
Moãi maùy queùt thöôøng coù giôùi haïn khaùc nhau trong khaû naêng thu nhaän
ñöôïc ñieåm saùng nhaát (highlight point) vaø ñieåm toái nhaát (shadow point)
treân baøi maãu. Hieäu soá giöõa ñieåm coù maät ñoä lôùn nhaát (ñieåm toái) vaø ñieåm
coù maät ñoä nhoû nhaát (ñieåm saùng) treân baøi maãu ñöôïc goïi laø ñoä roäng maät
ñoä. Ñoä roäng maät ñoä laø yeáu toá quan troïng trong quaù trình phuïc cheá vì noù
aûnh huôûng ñeán chaát löôïng cuûa hình aûnh queùt. Ñoä roäng maät ñoä caøng lôùn
thì hình aûnh phuïc cheá seõ khoâng bò maát nhieàu chi tieát ôû vuøng toái (shadow).
Khi taùch maøu caùc baøi maãu coù khoaûng roäng maät ñoä lôùn nhö caùc baøi maãu
slide (maät ñoä coù theå lôùn hôn 4.0) nhöng neáu khoaûng maät ñoä cuûa maùy queùt
quaù heïp, chæ coù khaû naêng phuïc cheá hình aûnh coù khoaûng roäng maät ñoä toái
ña laø 3.0 chaúng haïn, thì phaàn maät ñoä coøn laïi seõ bò maát, daõy maät ñoä hình
aûnh bò thu heïp vaø ñöôøng taàng thöù phuïc cheá khoâng theå ñaït chaát löôïng cao,
hình aûnh khoâng trung thöïc.
Trong maùy queùt, ñoä roäng maät ñoä phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö:
nguoàn saùng, boä phaän quang hoïc, boä phaän thu nhaän vaø chuyeån ñoåi tín hieäu
aùnh saùng. Maùy queùt daïng troáng ñoä nhaïy cuûa oáng nhaân quang aûnh höôûng
lôùn nhaát ñeán ñoä roäng maät ñoä vì caùc ñieåm coù maät ñoä lôùn doøng aùnh saùng
tôùi oáng nhaân quang yeáu coù theå khoâng laøm böùc xaï caùc ñieän töû, do ñoù boä
phaän thu nhaän khoâng thu nhaän ñöôïc tín hieäu naøy vaø hình aûnh phuïc cheá
seõ maát thoâng tin. Ñoái vôùi queùt daïng phaúng duøng kyõ thuaät CCD möùc ñoä
nhaïy saùng cuûa CCD seõ aûnh höôûng lôùn ñeán ñoä roäng maät ñoä.
Khi giaù trò maät ñoä cuûa maùy queùt hay cuûa baøi maãu taêng, thì möùc ñoä
aùnh saùng coù theå thu nhaän (ñoái vôùi maùy queùt) vaø bò chaën hay haáp thuï (ñoái
vôùi baøi maãu) taêng. Khoaûng maät ñoä cuûa boä phaän thu nhaän roäng hôn coù theå
thu nhaän nhieàu chi tieát vaø ñaëc bieät laø vuøng toái cuûa hình aûnh, nôi thöôøng
gaëp nhieàu khoù khaên khi phaân tích caùc chi tieát hình aûnh chính xaùc vì naêng
löôïng aùnh saùng ñeå phaûn xaï hay xuyeân qua caùc chi tieát ôû vuøng naøy raát nhoû.
Thöôøng caùc maùy queùt daïng troáng coù khoaûng roäng maät ñoä lôùn hôn caùc
maùy queùt daïng phaúng do maùy queùt daïng troáng coù oáng nhaân quang (PMT)
coù tính naêng khuyeách ñaïi tín hieäu aùnh saùng. Vaø baøi maãu thaáu minh thöôøng
coù maät ñoä cao hôn baøi maãu phaûn xaï. Caùc baøi maãu döông baûn thöôøng bò
neùn toâng ôû vuøng toái (shadow), trong khi caùc aûnh aâm baûn thöôøng bò neùn
toâng ôû vuøng saùng (highlight). Khoâng coù moät boä phaän thu nhaän naøo coù
theå buø ñaép söï neùn toâng moät caùch hoaøn chænh, vì vaäy ñoä roäng maät ñoä lôùn
cuûa maùy queùt coù theå laøm giaûm ñi vieäc neùn toâng naøy. Do ñoù, ñeå phuïc cheá
hình aûnh ñaït chaát löôïng cao phaûi löïa choïn boä phaän thu nhaän coù maät ñoä
toái ña (Dmax) sao cho ñaûm baûo phuïc cheá ñaày ñuû toâng maøu nhaát.
Ñoä phaân giaûi cuûa maùy queùt
Khi taùch maøu, baøi maãu ñöôïc phaân tích theo töøng ñieåm vaø ghi laïi thoâng
tin veà hình aûnh taïi ñieåm ñoù nhö maøu saéc, maät ñoä cuûa hình aûnh, moãi ñieåm
coù ñòa chæ haøng coät rieâng ñeå löu giöõ thoâng tin vaø soá ñieåm ñöôïc löu giöõ
thoâng tin trong moät ñôn vò chieàu daøi (thöôøng laø inch hay cm) goïi laø ñoä
phaân giaûi khi queùt, soá ñieåm naøy caøng nhieàu seõ chöùa nhieàu thoâng tin trong
1 inch (hay 1cm) vaø cho ra ñoä phaân giaûi lôùn. Vaäy ñoä phaân giaûi cao seõ phaân
tích chính xaùc baøi maãu, theå hieän ñaày ñuû söï thay ñoåi maät ñoä cuûa hình aûnh.
Tuy nhieân, khoâng phaûi luùc naøo chuùng ta cuõng queùt vôùi ñoä phaân giaûi
toái ña. Ñoä phaân giaûi cuûa maùy queùt seõ aûnh höôûng ñeán ñoä thu phoùng toái
ña cuûa noù. Ví duï moät maùy queùt coù ñoä phaân giaûi 6.000 dpi, neáu queùt moät
hình aûnh vôùi ñoä phaân giaûi 300 dpi, thì ñoä thu phoùng toái ña coù theå queùt
ñöôïc laø 6.000 dpi / 300 dpi = 2.000%. Ñieàu ñoù giaûi thích taïi sao caùc maùy
queùt aûnh slide thöôøng caàn phaûi coù ñoä phaân giaûi cao.
Soá bit söû duïng ñeå soá hoùa hình aûnh
Trong quaù trình soá hoùa, hình aûnh ñöôïc phuïc cheá baèng caùc ñieåm nhoû
(pixel). Caùc thoâng tin veà traïng thaùi hình aûnh khi soá hoùa trong moãi pixel
ñöôïc löu tröõ baèng söï theå hieän caùc giaù trò khaùc nhau cuûa caùc bit.
Soá maøu hay soá möùc ñoä xaùm cuûa maùy queùt coù theå thu nhaän cho moãi
pixel phuï thuoäc vaøo soá bit vaø soá maøu duøng ñeå phuïc cheá.
Queùt 1 bit hay queùt daïng neùt (line-art) cho ra taát caû toâng trong baøi
maãu chæ ôû hai traïng thaùi hoaëc ñen hoaëc traéng.
Queùt 8 bit cho hình traéng ñen chuyeån toâng (grayscale) soá hoùa 256 möùc
ñoä xaùm khaùc nhau.
Queùt maøu 24 bit neáu soá hoùa 8 bit cho moãi keânh ba maøu R, G, B trong
heä maøu RGB vaø cho ra taát caû 16,7 trieäu maøu.
Soá bit ñeå soá hoùa hình aûnh taêng seõ laøm soá chi tieát maø maùy queùt coù theå
thu nhaän taêng, 24 bit cho ba keânh maøu (RGB) laø tieâu chuaån cho vieäc taùch
maøu vaø xöû lyù aûnh, 256 möùc ñoä xaùm cho moãi keânh maøu laø tieâu chuaån ñeå
soá hoùa cho vieäc cheá baûn.
Caùc maùy queùt daïng phaúng reû tieàn khi thu nhaän tín hieäu thöôøng bò aûnh
höôûng bôûi caùc hình aûnh xung quanh laøm cho daõy maøu ñang ñoïc khoâng
ñöôïc chính xaùc. Caùc CCD söû duïng trong maùy queùt phaúng chaát löôïng cao
coù heä soá phoùng ñaïi tín hieäu cao vaø truyeàn döõ lieäu ñeán ADC.
Haàu heát hình aûnh soá hoùa vôùi soá bit thaáp laø keát quaû cuûa vieäc soá hoùa
hình aûnh duøng CCD chaát löôïng thaáp laøm hình aûnh khoâng mòn vaø khoâng
chuyeån ñoåi lieân tuïc giöõa caùc möùc ñoä xaùm. Caùc nhaø cheá taïo maùy queùt raát
quan taâm vaán ñeà naøy nhö vieäc taïo ra caùc maùy vôùi soá bit lôùn hôn (töø 10
ñeán 16 bit chaúng haïn).
Khi löu hình aûnh chuùng ta phaûi löu ít nhaát laø 8 bit ñeå coù theå tieán haønh
xöû lyù maøu sau khi qua boä phaän chuyeån ñoåi ADC. Soá maøu tieâu chuaån
trong caùc phaàn meàm xöû lyù aûnh phoå bieán laø 24 bit (cho 3 keânh R, G vaø
B) nhöng Adobe Photoshop thöôøng duøng soá bit treân moãi maøu nhieàu hôn.
Moät soá maùy queùt chaát löôïng trung bình vaø cao coù theå cho 24 bit trong
file aûnh nhöng khi duøng soá bit lôùn cuõng khoâng töï ñoäng laøm cho toâng maøu
roäng hôn.
Moät maùy queùt vôùi heä soá ñoä phaân giaûi cao vaø coù theå duøng soá löôïng
maøu laø 30 bit. Trong thöïc teá ñeå phuïc cheá maøu toát phaûi coù soá bit söû duïng
ñeán 12 bit trong moät keânh maøu. Chuù yù khi söû duïng soá bit lôùn seõ cho ra
nhieàu traïng thaùi maøu nhöng dung löôïng taäp tin seõ lôùn vaø quaù trình xöû
lyù, löu tröõ seõ laâu.
Haàu heát caùc maùy coù theå taùch maøu nhieàu daïng baøi maãu nhö hình ñen
traéng (grayscale), hình maøu 24 bit RGB hoaëc 32 bit CMYK. Kieåu queùt
cho bieát soá bit hay soá maøu trong quaù trình phaân tích maøu cuûa hình aûnh
vaø moãi kieåu seõ coù dung löôïng taäp tin khaùc nhau cho baøi maãu ñöôïc queùt.
- Hình bitmap (daïng neùt) moãi pixel chæ coù moät bit neân dung löôïng
taäp tin ñöôïc neùn laïi.

- Hình ñen traéng (grayscale) cho ra taát caû toâng cuûa maøu saéc trong
baøi maãu laø 256 möùc ñoä xaùm, moãi pixel goàm 8 bit ñeå theå hieän
thoâng tin, dung löôïng lôùn hôn 8 laàn ôû daïng bitmap.
- Hình 24 bit soá hoùa hình aûnh 8 bit trong moät keânh maøu vaø dung
löôïng taäp tin lôùn hôn 24 laàn ñoái vôùi hình ñen traéng.
- Hình nhieàu maøu vôùi soá bit töø 12 - 16 bit trong moät keânh maøu,
dung löôïng seõ lôùn hôn 36 ñeán 48 laàn so vôùi hình traéng ñen.
- Hình maøu ôû heä maøu CMYK daïng 32 bit seõ coù dung löôïng taäp
tin lôùn hôn 1/3 dung löôïng hình ôû heä maøu RGB.
Caùc maùy queùt löu daïng CMYK, nhöng thöïc teá chuùng taùch maøu daïng
RGB vaø sau ñoù chuyeån sang CMYK.
B. MAÙY CHUÏP AÛNH KYÕ THUAÄT SOÁ (DIGITAL CAMERA)
Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá (digital camera) laø moät thieát bò ñieän töû ñöôïc
söû duïng ñeå chuïp vaø löu tröõ hình aûnh döôùi daïng soá hoùa thay vì söû duïng
phim nhö trong caùc maùy chuïp aûnh truyeàn thoáng. Caùc maùy aûnh kyõ thuaät
soá hieän ñaïi ngaøy nay thoâng thöôøng laø caùc maùy ña chöùc naêng coù theå ghi
laïi caû aâm thanh vaø hình aûnh video. Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá hieän nay
bao goàm töø loaïi coù theå thu goïn vaøo trong ñieän thoaïi di ñoäng cho ñeán söû
duïng trong caùc thieát bò chuyeân nghieäp nhö kính vieãn voïng khoâng gian
Hubble vaø caùc thieát bò treân taøu vuõ truï. Caùc maùy aûnh chuyeân duïng cao
caáp, ñoä neùt cao raát ñöôïc caùc nhaø nhieáp aûnh chuyeân nghieäp yeâu thích.
Sô löôïc quaù trình phaùt trieån
Lòch söû cuûa maùy aûnh kyõ thuaät soá baét ñaàu vôùi Eugene F. Lally ôû Phoøng
thí nghieäm Jet Propulsion. OÂng ta ñaõ nghó veà caùch söû duïng moät caûm bieán
aùnh saùng mosaic (mosaic photosensor) ñeå chuïp nhöõng hình aûnh daïng kyõ
thuaät soá. YÙ töôûng naêm 1961 cuûa oâng laø chuïp aûnh caùc haønh tinh vaø caùc
ngoâi sao trong khi chuùng ñi qua khoâng gian, ñeå giuùp thieát laäp vò trí cuûa
caùc phi haønh gia.
Tuy nhieân, chieác maùy ñöôïc xem laø maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá ñaàu tieân
ñaõ ñöôïc phaùt trieån bôûi kyõ sö Steven Sasson cuûa haõng Eastman Kodak
vaøo naêm 1975. OÂng ñaõ hôïp nhaát moät soá boä phaän cuûa Motorola vôùi oáng
kính maùy aûnh Kodak vaø moät soá caûm bieán ñieän töû Fairchild CCD môùi
ñöôïc phaùt minh.
Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá ñaàu tieân, ñöôïc phaùt minh bôûi Steven Sasson
Maùy aûnh ôû treân coù kích thöôùc cuûa moät loø nöôùng baùnh lôùn vaø naëng
gaàn 4kg. Caùc hình aûnh ñen traéng ñöôïc chuïp treân baêng cassette kyõ thuaät
soá vaø ñeå xem chuùng, Sasson vaø caùc ñoàng nghieäp cuûa oâng ñaõ phaûi phaùt
trieån moät maøn hình ñaëc bieät. Tuy nhieân, moät soá ngöôøi tin raèng Kodak
ñaõ boû lôõ moät cô hoäi khi hoï khoâng tieáp tuïc phaùt trieån böôùc ñoät phaù coâng
ngheä naøy, maø chæ chuù troïng vaøo caùc maùy chuïp aûnh cô (söû duïng phim).
Maùy aûnh kyõ thuaät soá söû duïng CCD thöông maïi ñaàu tieân ñöôïc Fairchild
phaùt trieån naêm 1976. MV-101 ñöôïc söû duïng ñeå kieåm tra caùc saûn phaåm
cuûa Procter & Gamble. Naêm sau, Konica giôùi thieäu C35-AF, maùy aûnh
laáy neùt töï ñoäng ñaàu tieân treân theá giôùi. Nhöng theá heä cuûa maùy aûnh khoâng
söû duïng phim ñöôïc khôûi ñoäng vaøo ngaøy 25 thaùng 8 naêm 1981, khi Sony
giôùi thieäu chieác maùy aûnh ñaàu tieân mang teân Mavica (Maùy quay video töø).
Khoâng phaûi laø moät chieác maùy aûnh kyõ thuaät soá, Mavica thöïc söï laø moät
chieác maùy aûnh truyeàn hình töông töï (analogue television camera). Noù löu
tröõ hình aûnh treân moät ñóa meàm 2 inch ñöôïc goïi laø Mavipaks, coù theå chöùa
tôùi naêm möôi aûnh maøu ñeå phaùt treân TV hoaëc maøn hình. Kích thöôùc CCD
laø 570 x 490 pixel treân moät con chip 10 x 12mm. Ñoä nhaïy saùng cuûa caûm
bieán laø ISO 200 vaø toác ñoä maøn traäp (shutter) ñöôïc coá ñònh ôû 1/60 giaây.
Noù söû duïng pin AA.
Maùy "chuïp aûnh kyõ thuaät soá" Mavica cuûa Sony

Töø “MAVICA” coù nghóa laø Magnetic Video Camera. Maùy aûnh laøm
vieäc theo nguyeân taéc sau: caùc hình aûnh ñöôïc ghi nhö caùc xung töø treân
ñóa meàm 2 inch. Hình aûnh ñöôïc ghi nhaän bôûi 2 CCD (Charge-coupled
device). Moät CCD löu tröõ caùc thoâng tin veà ñoä saùng, CCD coøn laïi löu tröõ
caùc thoâng tin veà maøu saéc. Maùy aûnh kyõ thuaät soá naøy thu nhaän hình aûnh vôùi
ñoä phaân giaûi 720.000 pixel. Hình aûnh coù theå ñöôïc löu tröõ treân ñóa meàm ôû
daïng Frame hoaëc Field. ÔÛ daïng Frame, moãi hình aûnh seõ ñöôïc löu treân 2
track vaø coù theå löu tröõ 25 hình aûnh treân moät ñóa. ÔÛ daïng Field, moãi hình
aûnh chæ ñöôïc ghi treân moät track vaø cho pheùp löu tröõ ñeán 50 hình aûnh treân
moät ñóa. Tuy nhieân, löu ôû daïng Field, hình aûnh seõ coù ít chi tieát hôn löu ôû
daïng Frame. Chaát löôïng hình aûnh ñöôïc xem nhö ngang vôùi chaát löôïng
hình aûnh treân tivi thôøi ñoù.
Maùy aûnh söû duïng kyõ thuaät töông töï (analogue camera) coù theå laø khôûi
ñaàu cuûa thôøi ñaïi kyõ thuaät soá, trong ñoù chuùng ghi laïi hình aûnh treân vaät
lieäu ñieän töû (electronic media), nhöng chuùng khoâng bao giôø thöïc söï caát
caùnh do chaát löôïng hình aûnh keùm vaø chi phí cao. Chuùng ñöôïc söû duïng
chuû yeáu trong lónh vöïc baùo chí ñeå thoâng tin veà caùc söï kieän nhö Theá vaän
hoäi 1984, Quaûng tröôøng Thieân An Moân naêm 1989 vaø Chieán tranh vuøng
Vònh vaøo naêm 1991.
Canon ra maét maùy aûnh töông töï ñaàu tieân ñöôïc baùn, RC-701, vaøo naêm
1986 vaø theo sau ñoù laø RC-250 Xapshot, camera töông töï ñaàu tieân daønh
cho ngöôøi tieâu duøng, vaøo naêm 1988. Xapshot ñöôïc goïi laø Ion ôû chaâu AÂu
(Ion in Europe), vaø Q-PIC ôû Nhaät Baûn. Noù coù giaù 499 USD ôû Myõ, nhöng
ngöôøi tieâu duøng phaûi boû theâm 999 USD nöõa cho pin, theû giao dieän maùy
tính (interface card) vôùi phaàn meàm vaø ñóa meàm.
Maùy Xapshot cuûa Canon

Maùy aûnh kyõ thuaät soá thöïc söï ñaàu tieân ñöôïc cheá taïo vaøo naêm 1981.
Nhoùm khoa hoïc ASI cuûa Ñaïi hoïc Calgary - Canada ñaõ cheá taïo maùy aûnh
Fairchild All-Sky ñeå chuïp caûnh bình minh (aurora). Maùy All-Sky söû duïng
nhieàu boä caûm bieán Fairchild CCD 100 x100 pixel, ñöôïc phaùt trieån töø naêm
1973. Ñieàu khieán maùy aûnh All-Sky thöïc söï laø maùy aûnh kyõ thuaät soá laø noù
ghi laïi döõ lieäu daïng soá (digital) thay vì daïng töông töï (analog) nhö caùc
maùy aûnh tröôùc ñoù. Vaøo thaùng 10 naêm 1981, cuoäc caùch maïng kyõ thuaät soá
ñaõ ñöôïc khôûi ñoäng vôùi vieäc phaùt haønh ñaàu ñóa compact ñaàu tieân treân theá
giôùi daønh cho ngöôøi tieâu duøng, chieác CDP-101 cuûa Sony.
Maùy aûnh caàm tay kyõ thuaät soá (digital handheld camera) ñaàu tieân laø
Fuji DS-1P ñöôïc phaùt trieån vaøo naêm 1988, nhöng noù khoâng bao giôø ñöôïc
baùn. Noù ghi laïi hình aûnh nhö caùc taäp tin treân maùy vi tính. Chuùng ñöôïc
löu treân theû nhôù SRAM 16MB, ñöôïc phaùt trieån cuøng vôùi Toshiba. Cuøng
naêm ñoù, Digital Darkroom ñaõ trôû thaønh chöông trình xöû lyù hình aûnh ñaàu
tieân cho maùy tính Macintosh.
Cuõng trong naêm 1988, caùc tieâu chuaån cho ñònh daïng hình aûnh JPEG
vaø MPEG ñaàu tieân ñöôïc thieát laäp. Chieác maùy aûnh soá ñaàu tieân thöïc söï
ñöôïc baùn laø chieác Dycam Model 1 vaøo naêm 1990. Noù söû duïng caûm bieán
hình aûnh CCD, löu tröõ hình aûnh kyõ thuaät soá vaø keát noái tröïc tieáp vôùi maùy
tính ñeå taûi xuoáng. Noù löu tröõ ñöôïc 32 aûnh neùn treân 1MB boä nhôù. Coù moät
CCD 376 x 240 pixel vôùi 256 möùc ñoä xaùm. Löu tröõ hình aûnh döôùi hai
ñònh daïng: TIFF vaø PICT. OÁng kính 8 mm coù tieâu cöï coá ñònh. Maøn traäp
töø 1/30 ñeán 1/1000 giaây. Coù saün ñeøn flash.
Maùy aûnh Dycam Model 1

Mosaic, trình duyeät web ñaàu tieân cho pheùp ngöôøi duøng xem aûnh treân
Web, ñöôïc phaùt haønh bôûi Trung taâm quoác gia veà caùc öùng duïng sieâu maùy
tính (the National Center for Supercomputing Applications) vaøo naêm 1992.
Naêm ñoù cuõng chöùng kieán söï ra maét cuûa maùy aûnh Kodak DCS 200 vôùi
oå cöùng tích hôïp. Noù ñöôïc döïa treân Nikon N8008s, ñoä phaân giaûi laø 1,54
trieäu pixel cao gaáp 4 laàn caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá cuøng thôøi. Noù thu nhaän
hình aûnh qua heä thoáng quang hoïc cuûa Nikon, sau ñoù ñöôïc chuyeån vaøo
CCD vaø chuyeån ñoåi tröïc tieáp sang daïng döõ lieäu soá. Chæ soá chieáu saùng
(exposure index - EI) cuûa maùy aûnh DCS töø 50 ñeán 400 ISO cho chuïp aûnh
maøu vaø töø 100 ñeán 800 ISO cho chuïp aûnh ñen traéng.
Maùy aûnh Kodak DCS 200

Coù 5 loaïi khaùc nhau cuûa DCS 200:

- DCS 200 ci (Color and intergrated hard disk): maùy aûnh maøu coù
ñóa cöùng noäi.
- DCS 200 c (Color and without internal hard disk): maùy aûnh maøu
khoâng coù ñóa cöùng noäi.
- DCS 200 mi (Black and white and intergrated hard disk): maùy
aûnh ñen traéng coù ñóa cöùng noäi.
- DCS 200 m (Black and white without internal hard disk): maùy
aûnh ñen traéng khoâng coù ñóa cöùng noäi.
- ‘Wheelcam’ (Color by a tripple green red and blue exposures):
maùy aûnh maøu chieáu saùng ba laàn vôùi aùnh saùng Red, Green, Blue.
Apple QuickTake 100 ra maét vaøo naêm 1994, ñaõ ñöôïc saûn xuaát bôûi
Kodak, vaø laø chieác maùy aûnh kyõ thuaät soá maøu ñaàu tieân vôùi giaù döôùi 1.000
ñoâ la. Noù bao goàm moät CCD 640 x 480 pixel vaø coù theå löu tröõ ñeán 8 aûnh
640 x 480 trong boä nhôù trong. QuickTake 200 sau ñoù thì laïi ñöôïc phaùt
trieån bôûi Fujifilm.
Apple QuickTake 100 vaø Apple QuickTake 200

Cuoái 1994, chieác Olympus Deltis VC-1100 trôû thaønh chieác maùy aûnh
kyõ thuaät soá ñaàu tieân treân theá giôùi coù khaû naêng truyeàn taûi tích hôïp.
Maùy aûnh Olympus Deltis VC-1100 vaø Kodak DC-25

Vôùi modem ñöôïc keát noái, aûnh coù theå ñöôïc truyeàn qua ñöôøng daây
ñieän thoaïi - thaäm chí laø ñieän thoaïi di ñoäng - maëc duø maát khoaûng 6 phuùt
ñeå truyeàn hình aûnh chaát löôïng cao. Ñoä phaân giaûi hình aûnh laø 768 x 576
pixel, toác ñoä cöûa traäp coù theå ñöôïc ñaët trong khoaûng töø 1/8 ñeán 1/1.000
giaây vaø noù bao goàm moät maøn hình maøu LCD cho pheùp xem tröôùc hình
aûnh. Theû SmartMedia vaø theû CompactFlash cuõng ñöôïc giôùi thieäu trong
cuøng naêm. Chieác maùy aûnh ñaàu tieân söû duïng CompactFlash laø Kodak
DC-25 vaøo naêm 1996.
Caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá trong giai ñoaïn naøy tuy cho chaát löôïng hình
aûnh coøn thaáp nhöng vôùi khaû naêng coù theå truyeàn döõ lieäu baèng caùc ñöôøng
daây ñieän thoaïi ñaõ trôû neân raát höõu duïng trong vieäc truyeàn thoâng, ñaëc bieät
laø trong lónh vöïc baùo chí.
Hình daïng cuûa caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá nhoû goïn ngaøy nay baét ñaàu
xuaát hieän trong Casio QV-10 vaøo naêm 1995. Ñaây laø chieác maùy ñaàu tieân
coù maøn hình LCD ôû maët sau. Maøn hình daøi 46 mm (1,8 inch) ño töø goùc
naøy sang goùc kia.
Maùy Casio QV-10 vôùi maøn hình LCD ôû maët sau

Noù cuõng laø chieác maùy aûnh kyõ thuaät soá daønh cho ngöôøi tieâu duøng ñaàu
tieân vôùi moät oáng kính xoay voøng (pivoting lens). Hình aûnh seõ ñöôïc chuïp
bôûi CCD 1/5 inch, ñoä phaân giaûi 460 x 280 pixel vaø ñöôïc löu tröõ vaøo moät
boä nhôù baùn daãn (semiconductor memory), noù coù theå löu giöõ tôùi 96 hình
aûnh maøu. Caùc tính naêng quen thuoäc khaùc bao goàm: ñònh vò macro (macro
positioning), phôi saùng töï ñoäng (automatic exposure), töï ñoäng phaùt laïi
hình aûnh (auto-playback of images) vaø töï heïn giôø (self timer). Noù coù giaù
1.000 USD.
RICOH RDC-1 laø maùy aûnh ñaàu tieân coù theå ghi hình aûnh ñoäng vaø caû
aâm thanh cuõng xuaát hieän vaøo naêm 1995. Noù coù khaû naêng löu tröõ 246 aûnh
hoaëc 173 aûnh vôùi 10 giaây aâm thanh trong PC card 24 MB ôû ñoä phaân giaûi
tieâu chuaån (standard mode) hoaëc 492 aûnh hoaëc 246 aûnh vôùi 10 giaây aâm
thanh ôû ñoä phaân giaûi thöôøng (economic mode). Noù cuõng coù theå löu tröõ
4 caûnh quay video moãi caûnh 5 giaây bao goàm caû aâm thanh hoaëc löu tröõ
moät giôø 45 phuùt chæ coù aâm thanh. Ricoh RDC-1 coøn coù maøn hình LCD
2,5 inch coù theå di chuyeån ñöôïc giuùp ngöôøi söû duïng xem tröôùc hình aûnh.
Noù coù giaù 1.500 USD.
Maùy aûnh Ricoh RDC-1 coù theå quay caû video

Naêm 1995 cuõng ñaùnh daáu söï ra ñôøi cuûa webcam ñaàu tieân vaø maùy quay
video kyõ thuaät soá maøu ñaàu tieân daønh cho maùy tính caù nhaân (maùy PC), ñoù
laø VideoMan cuûa Logitech.
Hình daïng nhoû goïn quen thuoäc tieáp tuïc noåi leân vôùi Canon PowerShot
600 vaøo naêm 1996.
Maùy Canon PowerShot 600

Noù coù CCD 1/3 inch, ñoä phaân giaûi 832 x 608 pixel, tích hôïp ñeøn flash,
caân baèng traéng töï ñoäng (auto white balance) vaø kính ngaém quang hoïc
(optical viewfinder) cuõng nhö maøn hình LCD. Ñaây laø chieác maùy aûnh soá
ñaàu tieân cho ngöôøi tieâu duøng coù theå ghi hình aûnh vaøo oå ñóa cöùng vaø coù
theå löu tröõ tôùi 176 MB. Noù coù giaù 949 USD.
Naêm 1997 laø naêm ñoät phaù vôùi Hitachi ra maét vôùi MP-EG1 laø chieác
maùy aûnh kyõ thuaät soá ñaàu tieân ghi ñöôïc phim (movie) ôû ñònh daïng MPEG.
Cuøng naêm, Sony ñaõ cho ra maét maùy aûnh kyõ thuaät soá Cyber-shot DSC-
MD1 ñaàu tieân ghi hình aûnh JPEG leân moät MiniDisc (moät ñóa CD nhoû).
Maùy aûnh naøy coù CCD vôùi ñoä phaân giaûi 640 x 480 pixel vaø oáng kính 37
ñeán 111 mm F / 2 coù chöùc naêng macro. Cuõng trong naêm naøy, Sony cuõng
cho ra maét MVC-FD5 ñaàu tieân cuûa maùy aûnh Mavica cho pheùp ngöôøi duøng
ghi aûnh JPEG tröïc tieáp vaøo ñóa meàm chuaån 3,5 inch giuùp ngöôøi tieâu duøng
deã daøng truyeàn aûnh tröïc tieáp ñeán maùy tính cuûa hoï.
Maùy aûnh Sony MVC-FD5

Naêm 1998, MVC-FD91 cuûa Sony laø moät trong nhöõng maùy aûnh ñaàu
tieân söû duïng pin Info Lithium cuûa Sony. Ñieàu naøy cho pheùp phaûn hoài
lieân tuïc veà löôïng pin coøn laïi cuõng nhö loaïi boû vaán ñeà “boä nhôù” cuûa pin
saïc NICAD.
Maùy aûnh Sony MVC-FD9

Gioáng nhö haàu heát caùc maùy aûnh khaùc cuûa Mavica, MVC-FD91 löu tröõ
hình aûnh treân ñóa meàm chuaån 3,5 inch. Noù laø moät trong nhöõng chieác maùy
aûnh ñaàu tieân coù oáng kính zoom 14X vôùi tính naêng oån ñònh hình aûnh. Vôùi
ñoä daøi tieâu cöï hieäu quaû töø 37 mm ñeán 518 mm, maùy aûnh ñaët tieâu chuaån
môùi cho nhöõng gì ngaøy nay seõ ñöôïc goïi laø maùy aûnh "sieâu zoom". Noù coù
caûm bieán CCD 1024 x 768 pixel vaø ñöôïc baùn vôùi giaù khoaûng 700 USD.
Naêm 1999, moät moác quan troïng khaùc trong söï phaùt trieån maùy aûnh kyõ
thuaät soá laø khi Nikon phaùt haønh Nikon D1, chieác maùy aûnh DSLR ñaàu
tieân (digital single lens reflex camera - maùy aûnh phaûn xaï oáng kính ñôn kyõ
thuaät soá). Noù coù caûm bieán hình aûnh APS-C 2,74 megapixel naëng khoaûng
3,75 lbs. vaø coù giaù thaáp hôn 6.000 USD moät chuùt. Noù cuõng söû duïng caùc
oáng kính F-mount Nikon tieâu chuaån cho pheùp caùc nhieáp aûnh gia coù theå
söû duïng nhieàu oáng kính. Nikon tieáp tuïc söû duïng caûm bieán hình aûnh APS-
C, ñöôïc goïi laø "caûm bieán DX" trong maùy aûnh SLR kyõ thuaät soá cuûa hoï töø
naêm 1999 ñeán naêm 2007.
Maùy aûnh Nikon D-1

Naêm 2000 Canon phaùt haønh EOS D30 vôùi caûm bieán hình aûnh CMOS
3,25 megapixel vaø boä loïc maøu RGB. Chieác maùy aûnh naøy ñöôïc ñaëc tröng
bôûi moät hình daùng nhoû vaø nheï. Noù coù cheá ñoä hoaøn toaøn töï ñoäng khieán
noù haáp daãn ngöôøi tieâu duøng vaø giuùp môû roäng vieäc söû duïng maùy aûnh SLR
kyõ thuaät soá khoâng chuyeân nghieäp.
Trong naêm naøy, söï phaùt trieån cuûa coâng ngheä "microlens array" môû
ñöôøng cho vieäc saûn xuaát caùc caûm bieán hình aûnh vôùi ñoä phaân giaûi cao
hôn. Moät maûng microlens veà cô baûn laø moät thaáu kính nhoû giuùp aùnh saùng
tröïc tieáp tôùi töøng pixel rieâng leû cuûa caûm bieán hình aûnh. Coâng ngheä naøy
laø chìa khoùa cho pheùp caùc caûm bieán hình aûnh coù ñoä phaân giaûi cao hôn
ñöôïc thöïc hieän trong khi duy trì möùc ñoä nhieãu (noise level) töông ñoái thaáp.
Naêm 2001 Canon phaùt haønh PowerShot S40 vôùi caûm bieán CCD 4.0
megapixel. Chæ trong voøng ba naêm, ñoä phaân giaûi caûm bieán hình aûnh CCD
ñaõ taêng ñaùng keå, töø 810.000 pixel (0,81 megapixel) vaøo naêm 1998 leân
4 megapixel naêm 2001. Khoâng chæ coù ñoä phaân giaûi caûm bieán hình aûnh
taêng leân nhanh choùng maø coøn laø nhöõng caûi tieán veà laáy neùt töï ñoäng, phôi
saùng töï ñoäng vaø caân baèng traéng töï ñoäng (auto focus, auto exposure and
auto white balance) laøm cho naêm 2001 trôû thaønh moät trong nhöõng naêm
quan troïng trong lòch söû phaùt trieån maùy aûnh kyõ thuaät soá.
Naêm 2002 caûm bieán hình aûnh Foveon ñöôïc giôùi thieäu. Caûm bieán hình
aûnh CMOS ñoäc ñaùo naøy laø thieát bò ñaàu tieân ghi laïi thoâng tin maøu saéc
cho aùnh saùng Red, Green vaø Blue ôû moïi vò trí pixel trong moät laàn phôi
saùng. Sigma hieän laø nhaø saûn xuaát maùy aûnh duy nhaát söû duïng caûm bieán
hình aûnh Foveon.
Naêm 2003 Canon ra maét Digital Rebel moät trong nhöõng chieác DSLR
ñaàu tieân coù giaù caû phaûi chaêng nhaém vaøo thò tröôøng nghieäp dö. Nhöõng
maùy aûnh naøy cho pheùp nhöõng ngöôøi sôû höõu maùy aûnh söû duïng phim Canon
SLR chuyeån sang caùc maùy kyõ thuaät soá baèng caùc oáng kính Canon hieän
coù cuûa hoï.
Trong naêm naøy, Olympus cuõng giôùi thieäu chieác DSLR ñaàu tieân vôùi
caûm bieán hình aûnh töï laøm saïch (self-cleaning image sensor) do caùc caûm
bieán hình aûnh cuûa maùy aûnh DSLR deã bò buïi baùm vaøo khi oáng kính ñöôïc
thay ñoåi. Coâng ngheä môùi naøy laø moät böôùc ñoät phaù quan troïng vaø laø thieát
bò tieâu chuaån treân haàu heát caùc maùy aûnh DSLR hieän nay.
Naêm 2006 moät söï kieän quan troïng khaùc trong söï phaùt trieån cuûa maùy
aûnh kyõ thuaät soá laø khi Nikon ngöøng saûn xuaát haàu heát caùc maùy chuïp aûnh
söû duïng phim (film camera) vaø caùc oáng kính khoå lôùn (large format lenses)
ñeå taäp trung vaøo caùc doøng maùy kyõ thuaät soá.
Maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá coù theå quay ñöôïc video Nikon D90
Naêm 2008 Nikon D90 trôû thaønh chieác maùy aûnh DSLR ñaàu tieân ghi
ñöôïc video, ñaùnh daáu moät coät moác quan troïng khaùc trong lòch söû phaùt
trieån maùy aûnh kyõ thuaät soá.
Naêm 2009 Canon phaùt haønh EOS-7D DSLR. Ñaây laø chieác maùy aûnh
DSLR ñaàu tieân coù caûm bieán hình aûnh APS-C 18MP vaø laø chieác ñaàu tieân
söû duïng boä xöû lyù hình aûnh keùp (dual image processors). Noù coù caûm bieán
hình aûnh 5184 x 3456 pixel vaø ñöôïc baùn vôùi giaù khoaûng 1700 USD.
Naêm 2010 Sony giôùi thieäu NEX-VG10 laø maùy quay phim (camcorder)
daønh cho ngöôøi tieâu duøng ñaàu tieân söû duïng oáng kính coù theå thay ñoåi ñöôïc
vaø caûm bieán hình aûnh CMOS APS-C 14 megapixel. NEX-VG10 coù giaù
2.000 USD vôùi oáng kính zoom 18 mm - 200 mm. Noù cho pheùp ngöôøi duøng
löïa choïn maùy quay phim (camcorder) vôùi chaát löôïng hình aûnh gioáng nhö
DSLR vaø khaû naêng thay ñoåi oáng kính.
Maùy quay phim (camcorder) NEX-VG10 cuûa Sony
Maùy aûnh kyõ thuaät soá Sony SLT-A55

Vaøo thaùng 8 naêm 2010, Canon ñaõ coâng boá caûm bieán hình aûnh CMOS
lôùn nhaát töø tröôùc ñeán nay. Caûm bieán môùi coù kích thöôùc 202 mm x 205
mm (8 inch x 8,1 inch), lôùn hôn khoaûng 40 laàn kích thöôùc cuûa caûm bieán
hình aûnh full-frame vaø coù khaû naêng chuïp aûnh baèng caùch chæ söû duïng
1/100 löôïng aùnh saùng cuûa moät DSLR chuyeân nghieäp. Ñieàu naøy coù nghóa
laø caûm bieán môùi coù khaû naêng quay video 60 fps ôû möùc aùnh saùng khoâng
theå tin ñöôïc laø 0,3 lux (0,27 lux töông ñöông vôùi aùnh saùng traêng troøn vaøo
ñeâm quang maây). Caûm bieán môùi cuûa Canon laø moät moác quan troïng trong
theá giôùi nhieáp aûnh kyõ thuaät soá.
Cuõng trong naêm 2010 Sony giôùi thieäu Sony SLT-A55 vaø SLT-A33
söû duïng göông môø coá ñònh (fixed translucent mirror) thay vì cuïm göông
coå ñieån (typical mirror) trong maùy aûnh DSLR. Ñaây khoâng phaûi laø moät
coâng ngheä môùi nhöng vieäc Sony trieån khai cuøng vôùi heä thoáng laáy neùt
töï ñoäng ñaõ giaønh ñöôïc nhieàu ñaùnh giaù haáp daãn, ñöôïc taïp chí Time bình
choïn laø "50 phaùt minh toát nhaát naêm 2010". Vôùi caûm bieán hình aûnh 16,2
megapixel vaø khaû naêng chuïp aûnh ôû 10 khung hình/ giaây, Sony SLT-A55
ñaõ ñaët ra moät caáp ñoä môùi cho DSLR. Thieát keá môùi saùng taïo cuûa Sony
ñaùnh daáu moät coät moác quan troïng khaùc trong lòch söû phaùt trieån nhieáp
aûnh kyõ thuaät soá.
Trong nhöõng naêm gaàn ñaây, doanh soá maùy aûnh kyõ thuaät soá tieáp tuïc phaùt
trieån do söï thuùc ñaåy bôûi nhöõng tieán boä veà coâng ngheä. Moät trong nhöõng
tieán boä coâng ngheä chính ñoù laø söï phaùt trieån cuûa caùc caûm bieán CMOS,
ñieàu naøy ñaõ giuùp chi phí caûm bieán ñuû thaáp ñeå cho pheùp söû duïng chuùng
roäng raõi treân ñieän thoaïi di ñoäng. Ñieän thoaïi thoâng minh (smart phone)
giôø ñaây ñeàu coù chöùc naêng chuïp aûnh kyõ thuaät soá vôùi ñoä phaân giaûi cao.
Hieän nay nhieàu thieát bò tích hôïp maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá, bao goàm
nhö: ñieän thoaïi thoâng minh (smart phone), ñieän thoaïi di ñoäng (mobile
phone), PDA vaø maùy tính xaùch tay (laptop). Camera tích hôïp thöôøng löu
tröõ hình aûnh ôû ñònh daïng taäp tin JPEG.
Xu höôùng thò tröôøng
Doanh soá cuûa caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá truyeàn thoáng ñaõ giaûm do vieäc söû
duïng ñieän thoaïi thoâng minh ngaøy caøng nhieàu ñeå chuïp aûnh thoâng thöôøng,
ñieàu naøy cuõng cho pheùp thao taùc vaø chia seû hình aûnh deã daøng hôn thoâng
qua vieäc söû duïng caùc öùng duïng vaø dòch vuï döïa treân web. Ngöôïc laïi, maùy
aûnh "sieâu zoom" (Super zoom camera hoaëc Bridge camera) vaãn giöõ vöõng
neàn taûng cuûa hoï vôùi caùc chöùc naêng maø haàu heát caùc maùy aûnh smartphone
thieáu, chaúng haïn nhö zoom quang hoïc vaø caùc tính naêng naâng cao khaùc.
Maùy aûnh DSLR cuõng ñaõ maát thò phaàn cho maùy aûnh oáng kính coù theå thay
ñoåi Mirrorless (Mirrorless interchangeable-lens camera - MILC) cung
caáp cuøng kích thöôùc caûm bieán trong moät chieác maùy aûnh nhoû hôn. Moät
vaøi daïng maùy ñaét tieàn söû duïng caûm bieán full-frame nhö maùy aûnh DSLR
chuyeân nghieäp.
Ñeå ñaùp öùng söï tieän lôïi vaø linh hoaït cuûa maùy aûnh ñieän thoaïi thoâng minh
(smartphone camera), moät soá nhaø saûn xuaát ñaõ cung caáp nhöõng maùy aûnh
kyõ thuaät soá "thoâng minh" keát hôïp caùc tính naêng cuûa maùy aûnh truyeàn thoáng
vôùi caùc tính naêng cuûa ñieän thoaïi thoâng minh. Vaøo naêm 2012, Nikon vaø
Samsung ñaõ phaùt haønh Coolpix S800c vaø Galaxy Camera, hai maùy aûnh
kyõ thuaät soá ñaàu tieân chaïy heä ñieàu haønh Android. Vì heä ñieàu haønh naøy
ñöôïc söû duïng trong nhieàu ñieän thoaïi thoâng minh, chuùng coù theå tích hôïp
vôùi caùc dòch vuï (chaúng haïn nhö taäp tin ñính keøm e-mail, maïng xaõ hoäi vaø
trang chia seû hình aûnh) nhö ñieän thoaïi thoâng minh vaø söû duïng phaàn meàm
töông thích vôùi Android khaùc.
Trong moät xu höôùng ñaûo ngöôïc, moät soá nhaø saûn xuaát ñieän thoaïi ñaõ
giôùi thieäu ñieän thoaïi thoâng minh vôùi maùy aûnh ñöôïc thieát keá ñeå gioáng
vôùi maùy aûnh kyõ thuaät soá truyeàn thoáng. Nokia ñaõ tung ra phieân baûn 808
PureView vaø Lumia 1020 vaøo naêm 2012 vaø 2013; hai thieát bò töông öùng
chaïy heä ñieàu haønh Symbian vaø Windows Phone, vaø caû hai ñeàu bao goàm
moät maùy aûnh 41-megapixel. Töông töï, Samsung ñaõ giôùi thieäu Galaxy S4
Zoom, coù maùy aûnh 16 megapixel vaø zoom quang hoïc 10x, keát hôïp caùc
ñaëc ñieåm töø Galaxy S4 Mini vôùi Galaxy Camera. Ngoaøi ra, Panasonic
Lumic DMC-CM1 laø moät ñieän thoaïi thoâng minh Android KitKat 4.4 vôùi
caûm bieán 20MP, 1 inch, ñaây laø caûm bieán lôùn nhaát cho ñieän thoaïi thoâng
minh, vôùi oáng kính coá ñònh Leica töông ñöông 28 mm ôû F2.8, coù theå chuïp
aûnh RAW vaø 4K video.
Maùy aûnh daïng Light-field ñöôïc giôùi thieäu vaøo naêm 2013 vôùi moät saûn
phaåm daønh cho ngöôøi tieâu duøng vaø moät soá saûn phaåm daønh cho nhöõng
ngöôøi nhieáp aûnh chuyeân nghieäp.
Sau khi doanh soá baùn haøng baét ñaàu giaûm maïnh trong naêm 2012, do-
anh soá maùy aûnh kyõ thuaät soá daønh cho ngöôøi tieâu duøng ñaõ giaûm tieáp vaøo
naêm 2013 theâm 36%. Trong naêm 2011, maùy aûnh kyõ thuaät soá nhoû goïn
(compact digital camera) baùn ñöôïc 10 trieäu chieác moãi thaùng. Trong naêm
2013, doanh thu giaûm xuoáng coøn khoaûng 4 trieäu chieác moãi thaùng. Doanh
thu cuûa DSLR vaø MILC cuõng giaûm trong naêm 2013 khoaûng 10-15% sau
gaàn 10 naêm taêng tröôûng hai con soá. Doanh soá baùn maùy aûnh kyõ thuaät soá
treân toaøn theá giôùi lieân tuïc giaûm töø 148 trieäu chieác trong naêm 2011 xuoáng
coøn 58 trieäu trong naêm 2015 vaø coù xu höôùng giaûm nhieàu hôn nöõa.
Caùc maùy chuïp aûnh söû duïng phim ñaõ ñöôïc ñænh cao vôùi 36,671 trieäu
chieác vaøo naêm 1997 vaø maùy aûnh kyõ thuaät soá ñaõ baét ñaàu ñöôïc baùn vaøo
naêm 1999. Naêm 2008, thò tröôøng maùy chuïp aûnh söû duïng phim ñaõ cheát vaø
maùy aûnh kyõ thuaät soá ñöôïc baùn ra ñaït ñænh ñieåm 121,463 trieäu chieác vaøo
naêm 2010. Naêm 2002, ñieän thoaïi di ñoäng coù maùy aûnh ñöôïc giôùi thieäu vaø
vaøo naêm 2003 ñieän thoaïi di ñoäng vôùi maùy aûnh baùn ñöôïc 80 trieäu chieác
moãi naêm. Naêm 2011, ñieän thoaïi di ñoäng vôùi maùy aûnh baùn ñöôïc haøng
traêm trieäu moãi naêm, trong khi ñoù doanh soá baùn ra cuûa maùy chuïp aûnh
kyõ thuaät soá ñaõ baét ñaàu suït giaûm. Trong naêm 2015, maùy aûnh kyõ thuaät soá
ñöôïc baùn laø 35,395 trieäu chieác, ít hôn 1/3 soá maùy aûnh kyõ thuaät soá ñöôïc
baùn ôû thôøi kyø ñænh cao.
Caûm bieán hình aûnh (image sensor)
Coù hai loaïi caûm bieán hình aûnh kyõ thuaät soá chính laø CCD (charge-
coupled device) vaø CMOS (Complementary metal–oxide–semiconductor).
Moät caûm bieán CCD coù moät boä khueách ñaïi cho taát caû caùc ñieåm aûnh (pixels),
trong khi moãi ñieåm aûnh trong moät boä caûm bieán CMOS coù boä khueách ñaïi
rieâng cuûa noù. So vôùi CCD, caûm bieán CMOS ít hao toán ñieän naêng hôn.
Maùy aûnh coù caûm bieán nhoû söû duïng caûm bieán back-side-illuminated CMOS
(BSI-CMOS). Noùi chung, chaát löôïng hình aûnh phuï thuoäc nhieàu hôn vaøo
khaû naêng xöû lyù hình aûnh cuûa maùy aûnh, hôn laø loaïi caûm bieán.
CCD (charge-coupled device)
CCD laø moät thieát bò cho söï chuyeån ñoäng cuûa vieäc tích ñieän (electrical
charge), thöôøng laø töø beân trong thieát bò ñeán moät khu vöïc maø vieäc tích
ñieän coù theå ñöôïc ñieàu khieån, ví duï nhö chuyeån ñoåi thaønh moät giaù trò soá
(digital value). Ñieàu naøy seõ ñaït ñöôïc baèng caùch "chuyeån dòch" tín hieäu
giöõa caùc giai ñoaïn trong moät thieát bò taïi moät thôøi ñieåm. CCD di chuyeån
ñieän tích giöõa caùc ngaên ñieän dung (capacitive bins) trong thieát bò, vôùi söï
cho pheùp dòch chuyeån ñieän tích giöõa caùc ngaên.
Moät CCD ñöôïc phaùt trieån ñaëc bieät ñeå chuïp aûnh vôùi tia cöïc tím
Tröôùc ñaây CCD ñöôïc söû duïng phoå bieán trong caùc maùy queùt daïng
phaúng (flatbed scanner), trong nhöõng naêm gaàn ñaây, CCD ñaõ trôû thaønh
moät coâng ngheä chính ñeå chuïp aûnh kyõ thuaät soá (digital imaging). Trong
moät caûm bieán hình aûnh CCD, caùc ñieåm aûnh (pixel) ñöôïc bieåu dieãn baèng
caùc tuï ñieän baùn daãn oxit kim loaïi pha taïp kieåu p (p-doped metal-oxide-
semiconductors - MOS). Caùc tuï ñieän naøy ñöôïc öu tieân vöôït ngöôõng cho
söï ñaûo ngöôïc khi vieäc thu nhaän hình aûnh baét ñaàu, noù cho pheùp chuyeån
ñoåi caùc photon aùnh saùng ñeán thaønh caùc ñieän tích electron taïi giao dieän
oxit baùn daãn (semiconductor-oxide interface). CCD sau ñoù ñöôïc söû duïng
ñeå xuaát ra (read out) caùc ñieän tích naøy.
Maëc duø CCD khoâng phaûi laø coâng ngheä duy nhaát cho pheùp thu nhaän
tín hieäu aùnh saùng, caûm bieán hình aûnh CCD ñöôïc söû duïng roäng raõi trong
caùc öùng duïng chuyeân nghieäp, trong y teá vaø khoa hoïc, nôi yeâu caàu döõ lieäu
hình aûnh chaát löôïng cao. Trong caùc öùng duïng coù nhu caàu chaát löôïng ít
chính xaùc hôn, chaúng haïn nhö maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá, caûm bieán ñieåm
aûnh hoaït ñoäng (active pixel sensor), coøn ñöôïc goïi laø tuï ñieän baùn daãn oxit
kim loaïi boå sung (complementary metal-oxide-semiconductor - CMOS)
thöôøng ñöôïc söû duïng thoâng duïng hôn.
CMOS (Complementary Metal–Oxide–Semiconductor)
CMOS, laø moät coâng ngheä ñeå xaây döïng caùc maïch tích hôïp. Coâng ngheä
CMOS ñöôïc söû duïng trong caùc boä vi xöû lyù, boä vi ñieàu khieån, RAM tónh
vaø caùc maïch logic soá khaùc. Coâng ngheä CMOS cuõng ñöôïc söû duïng cho
moät soá maïch daïng töông töï (analog circuit) nhö caûm bieán hình aûnh (caûm
bieán CMOS), boä chuyeån ñoåi döõ lieäu vaø boä thu phaùt tích hôïp cao (highly
integrated transceiver) cho nhieàu daïng giao tieáp. Naêm 1963, trong khi
laøm vieäc cho Fairchild Semiconductor, Frank Wanlass ñaõ ñöôïc caáp baèng
saùng cheá CMOS.
Caûm bieán hình aûnh CMOS (CMOS image sensor)

CMOS ñoâi khi coøn ñöôïc goïi laø chaát baùn daãn kim loaïi-oxit buø tröø ñoái
xöùng (complementary-symmetry metal–oxide–semiconductor - COS-MOS).
Caùc töø "buø ñoái xöùng" ñeà caäp ñeán kieåu thieát keá ñieån hình vôùi CMOS söû
duïng caùc caëp boå sung vaø ñoái xöùng cuûa caùc transistor hieäu öùng tröôøng baùn
daãn oxit kim loaïi kieåu p vaø kieåu n (MOSFETs) cho caùc chöùc naêng logic.
Hai ñaëc tính quan troïng cuûa CMOS laø khaû naêng choáng nhieãu cao vaø
möùc tieâu thuï ñieän naêng thaáp. Vì moät baùn daãn cuûa caëp luoân taét, neân söï
keát hôïp cuûa chuoãi giaûm ñieän naêng ñaùng keå trong khi chuyeån ñoåi giöõa
traïng thaùi baät vaø taét (on and off). Do ñoù, caùc thieát bò CMOS khoâng taïo ra
nhieàu nhieät löôïng hao phí nhö caùc daïng logic khaùc, chaúng haïn nhö logic
baùn daãn-baùn daãn (transistor-transistor logic - TTL) hoaëc logic baùn daãn
oxit kim loaïi kieåu N (N-type metal-oxide-semiconductor logic - NMOS).
CMOS cuõng cho pheùp maät ñoä cao cuûa caùc chöùc naêng logic treân chip.
Chính vì lyù do naøy maø CMOS trôû thaønh coâng ngheä ñöôïc söû duïng nhieàu
nhaát ñöôïc trieån khai trong caùc chip tích hôïp quy moâ raát lôùn (very-large-
scale integration - VLSI).
Cuïm töø "chaát baùn daãn-oxit-kim loaïi" (metal–oxide–semiconductor) laø
moät tham chieáu ñeán caáu truùc vaät lyù cuûa caùc transistor hieäu öùng tröôøng
xaùc ñònh, noù coù moät ñieän cöïc coång kim loaïi ñaët treân ñænh cuûa chaát caùch
ñieän oxit, laàn löôït naèm treân vaät lieäu baùn daãn. Nhoâm ñaõ töøng ñöôïc söû duïng
nhöng hieän nay vaät lieäu laø polysilicon. Caùc coång kim loaïi khaùc ñaõ trôû laïi
vôùi söï ra ñôøi cuûa vaät lieäu ñieän moâi cao trong boä xöû lyù CMOS, nhö ñöôïc
IBM vaø Intel coâng boá cho nuùt 45 nm vaø kích thöôùc nhoû hôn.
Ñoä phaân giaûi cuûa caûm bieán (sensor resolution)
Ñoä phaân giaûi cuûa maùy aûnh kyõ thuaät soá thöôøng bò giôùi haïn bôûi caûm
bieán hình aûnh, chuùng bieán aùnh saùng thaønh tín hieäu rôøi raïc. Hình aûnh saùng
hôn taïi moät ñieåm xaùc ñònh treân caûm bieán seõ coù giaù trò lôùn hôn ñöôïc ñoïc
cho pixel ñoù. Tuøy thuoäc vaøo caáu truùc vaät lyù cuûa caûm bieán, moät maûng boä
loïc maøu coù theå ñöôïc söû duïng ñeå taùi taïo moät hình aûnh ñaày ñuû maøu saéc.
Soá löôïng pixel trong caûm bieán xaùc ñònh "soá ñieåm aûnh" (pixel count) cuûa
maùy aûnh. Trong moät caûm bieán thoâng thöôøng, soá ñieåm aûnh laø toång soá
ñieåm theo soá haøng vaø soá coät. Ví duï: caûm bieán 1.000 x 1.000 pixel seõ coù
1.000.000 pixel hoaëc 1 megapixel.
Caùc phöông phaùp thu nhaän hình aûnh (methods of image capture)
Keå töø khi maùy aûnh kyõ thuaät soá ñaàu tieân ñöôïc giôùi thieäu, ñaõ coù ba
phöông phaùp chính ñeå thu nhaän aûnh, moãi phöông phaùp döïa treân caáu hình
phaàn cöùng cuûa boä caûm bieán vaø boä loïc maøu.
Caùc heä thoáng chuïp aûnh ñôn (single-shot capture system) söû duïng moät
chip caûm bieán vôùi boä loïc Bayer, hoaëc ba caûm bieán hình aûnh rieâng bieät
(moãi boä caûm bieán töông öùng cho ba maøu cô baûn cuûa aùnh saùng Red, Green,
Blue) maø chuùng ñöôïc chieáu saùng vôùi cuøng moät hình aûnh qua moät boä taùch
tia saùng (beam splitter).
Multi-shot chieáu saùng caûm bieán vôùi hình aûnh theo trình töï ba hoaëc
nhieàu loã môû cuûa khaåu ñoä oáng kính. Coù moät soá phöông phaùp aùp duïng kyõ
thuaät multi-shot. Ban ñaàu phoå bieán nhaát laø söû duïng moät caûm bieán hình
aûnh ñôn (single image sensor) vôùi ba boä loïc maøu ôû phía tröôùc boä caûm
bieán ñeå coù ñöôïc thoâng tin veà ba maøu cô baûn cuûa aùnh saùng. Moät phöông
phaùp khaùc ñöôïc goïi laø Microscanning. Phöông phaùp naøy söû duïng moät chip
caûm bieán ñôn vôùi boä loïc Bayer vaø di chuyeån caûm bieán treân maët phaúng
laáy neùt cuûa oáng kính ñeå taïo ra hình aûnh coù ñoä phaân giaûi cao hôn ñoä phaân
giaûi goác (native resolution) cuûa chip. Moät phieân baûn thöù ba keát hôïp hai
phöông phaùp treân maø khoâng coù boä loïc Bayer treân chip.
Boä loïc Bayer saép xeáp caùc kính loïc maøu cuûa moät caûm bieán hình aûnh
Phöông phaùp thöù ba ñöôïc goïi laø scanning vì caûm bieán di chuyeån
treân maët phaúng tieâu cöï gioáng nhö caûm bieán cuûa maùy queùt daïng phaúng
(flatbed scanner). Caùc caûm bieán moät hoaëc ba ñöôøng (linear or tri-linear
sensors) trong caùc maùy chuïp aûnh daïng scanning chæ söû duïng moät caûm
bieán aùnh saùng ñôn doøng (single line of photosensors), hoaëc ba doøng cho
ba maøu. Quaù trình queùt coù theå ñöôïc thöïc hieän baèng caùch di chuyeån caûm
bieán hoaëc xoay toaøn boä camera. Öu ñieåm cuûa kyõ thuaät naøy laø hình aûnh
coù ñoä phaân giaûi raát cao.
Löïa choïn phöông phaùp thu nhaän hình aûnh ñöôïc xaùc ñònh chuû yeáu bôûi
ñoái töôïng ñöôïc chuïp. Thöôøng laø khoâng thích hôïp ñeå chuïp moät ñoái töôïng
di chuyeån vôùi heä thoáng single-shot. Tuy nhieân, ñoä trung thöïc maøu saéc cao
hôn, kích thöôùc taäp tin lôùn hôn vaø ñoä phaân giaûi coù saün vôùi daïng multi-
shot vaø scanning giuùp chuùng trôû neân haáp daãn ñoái vôùi caùc nhieáp aûnh gia
thöông maïi laøm vieäc vôùi caùc ñoái töôïng tónh vaø aûnh coù kích thöôùc lôùn.
Nhöõng caûi tieán trong caùc maùy aûnh daïng single-shot vaø kyõ thuaät xöû lyù
taäp tin hình aûnh vaøo ñaàu theá kyû 21 ñaõ khieán caùc maùy daïng naøy gaàn nhö
chieám öu theá hoaøn toaøn, ngay caû trong nhieáp aûnh thöông maïi cao caáp.
Caùc loaïi maùy aûnh kyõ thuaät soá
Maùy aûnh kyõ thuaät soá coù nhieàu kích côõ, giaù caû vaø khaû naêng khaùc nhau.
Ngoaøi caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá coù coâng duïng thoâng thöôøng, caùc maùy aûnh
chuyeân duïng bao goàm: caùc thieát bò chuïp aûnh ña phoå vaø caùc maùy chuïp
aûnh ñöôïc söû duïng cho caùc muïc ñích khoa hoïc, quaân söï, y teá vaø caùc muïc
ñích ñaëc bieät khaùc.
Maùy aûnh kyõ thuaät soá phaûn xaï oáng kính ñôn (Digital Single-lens reflex
camera - DSLR)
Maùy aûnh phaûn xaï oáng kính ñôn (goïi taét laø maùy DSLR) söû duïng göông
phaûn xaï ñeå phaûn xaï aùnh saùng vaø cuõng coù theå xoay töø vò trí naøy sang vò
trí khaùc vaø quay laïi vò trí ban ñaàu, do ñoù noù coøn goïi laø göông laät. Theo
maëc ñònh, göông phaûn xaï ñöôïc ñaët nghieâng 45 ñoä theo phöông ngang,
chaën aùnh saùng tôùi caûm bieán vaø phaûn xaï aùnh saùng töø oáng kính sang göông/
laêng kính nguõ giaùc (penta mirror/ prism) ôû maùy aûnh DSLR vaø sau ñoù moät
soá aùnh saùng phaûn xaï seõ ñi ñeán kính ngaém. Göông phaûn xaï seõ ñöôïc xoay
naèm ngang beân döôùi göông/ laêng kính khi maøn traäp ñöôïc môû hoaøn toaøn,
khi ñoù kính ngaém seõ toái vaø aùnh saùng (hình aûnh) seõ tröïc tieáp taùc ñoäng vaøo
caûm bieán taïi thôøi ñieåm chieáu saùng.
Maùy Nikon F5, moät trong nhöõng maùy aûnh kyõ thuaät soá daïng DSLR
Cheá ñoä töï ñoäng laáy neùt ñöôïc thöïc hieän baèng caûm bieán trong hoäp
göông. Moät soá maùy DSLR coù cheá ñoä "cheá ñoä xem tröïc tieáp" (live view)
cho pheùp ñònh khung baèng caùch söû duïng maøn hình coù hình aûnh töø caûm
bieán. Nhöõng maùy aûnh naøy coù caûm bieán lôùn hôn nhieàu so vôùi caùc loaïi
khaùc, thöôøng laø 18 mm ñeán 36 mm theo ñöôøng cheùo (tæ leä caét cuùp (crop
factor) 2; 1,6 hoaëc 1). Caûm bieán lôùn hôn cho pheùp nhieàu aùnh saùng nhaän
ñöôïc bôûi moãi pixel; ñieàu naøy, keát hôïp vôùi caùc oáng kính töông ñoái lôùn
cho pheùp thu nhaän toát tín hieäu töø aùnh saùng phaûn xaï raát yeáu. Vôùi cuøng
moät tröôøng ngaém (field of view) vaø cuøng moät khaåu ñoä (aperture), moät
caûm bieán lôùn hôn seõ cho tieâu cöï noâng hôn. Maùy DSLR söû duïng oáng kính
hoaùn ñoåi cho nhau ñeå linh hoaït.
Maùy aûnh kyõ thuaät soá oáng kính ñôn môø (Digital Single Lens Translucent
camera - DSLT)
Maùy DSLT söû duïng göông môø coá ñònh thay vì göông phaûn chieáu
chuyeån ñoäng nhö trong DSLR. Moät göông môø hoaëc göông truyeàn hoaëc
göông baùn trong suoát (translucent mirror or transmissive mirror or semi-
transparent mirror) laø moät taám göông phaûn chieáu aùnh saùng ñeå laøm hai
vieäc cuøng moät luùc. Noù phaûn xaï moät phaàn aùnh saùng ñeán moät göông/ laêng
kính nguõ giaùc (penta mirror/ prism), sau ñoù ñi ñeán moät kính ngaém quang
hoïc (optical view finder - OVF) nhö ñöôïc thöïc hieän vôùi moät göông phaûn
xaï trong maùy aûnh DSLR. Ñoàng thôøi, göông môø cuõng phaûn xaï moät phaàn
aùnh saùng ñeán caûm bieán (sensor). Toång löôïng aùnh saùng khoâng thay ñoåi,
chæ coù ñieàu laø moät phaàn aùnh saùng truyeàn ñi theo höôùng naøy, phaàn coøn
laïi truyeàn theo höôùng khaùc. Heä quaû laø maùy DSLT chæ chuïp vôùi moät nöõa
löôïng aùnh saùng caàn thieát.
Kyõ thuaät göông môø (göông baùn trong suoát) trong maùy DSLT
Öu ñieåm cuûa vieäc söû duïng maùy aûnh DSLT laø traùnh ñöôïc khoaûnh khaéc
muø trong maùy daïng DSLR, khi göông phaûn xaï ñöôïc chuyeån ñoäng ñeå phaûn
xaï aùnh saùng tôùi caûm bieán thay vì ñeán kính ngaém. Ñieàu naøy giuùp cho maùy
aûnh DSLT coù ñöôïc lôïi ích cuûa vieäc theo doõi laáy neùt töï ñoäng lieân tuïc. Noù
ñaëc bieät coù lôïi cho cheá ñoä chuïp lieân tuïc trong ñieàu kieän aùnh saùng yeáu vaø
cho nhöõng vuøng toái khi quay video. Cho ñeán ñaàu naêm 2014, chæ coù Sony
ñaõ phaùt haønh maùy aûnh DSLT. Vaøo thaùng 3 naêm 2013, Sony ñaõ phaùt haønh
nhieàu DSLT hôn DSLR vôùi moät oáng kính töông ñoái hoaøn chænh.
Maùy aûnh daïng compact (Compact camera)
Maùy aûnh daïng compact (nhoû goïn), ñuùng nhö teân cuûa noù, ñöôïc thieát keá
nhoû goïn, coù theå thaùo rôøi vaø ñaëc bieät thích hôïp cho nhöõng loaïi "aûnh chuïp
nhanh" (snapshots) thoâng thöôøng. Maùy coù keát hôïp moät oáng kính coù theå
thu goïn vaøo (retractable lens) ñeå taïo chöùc naêng zoom quang hoïc. Trong
haàu heát caùc kieåu maùy, lôùp voû baûo veä oáng kính seõ töï ñoäng kích hoaït ñeå
baûo veä oáng kính khoûi caùc taùc ñoäng beân ngoaøi. Haàu heát caùc daïng maùy
chòu nöôùc hoaëc coù khaû naêng superzoom, oáng kính khoâng thu laïi ñöôïc.
Maùy aûnh compact thöôøng ñöôïc thieát keá ñeå deã söû duïng. Haàu nhö taát
caû caùc maùy ñeàu coù cheá ñoä töï ñoäng, chuùng töï ñoäng taïo taát caû caùc thieát laäp
cho ngöôøi duøng. Moät soá maùy cuõng coù ñieàu khieån baèng tay. Maùy aûnh kyõ
thuaät soá compact daïng thoâng thöôøng coù chöùa moät caûm bieán nhoû coù chaát
löôïng hình aûnh trung bình vaø ñôn giaûn; hình aûnh thöôøng chæ coù theå ñöôïc
löu tröõ döôùi daïng neùn JPEG. Haàu heát ñeàu coù ñeøn flash tích hôïp thöôøng
coù coâng suaát thaáp, ñuû cho caùc ñoái töôïng gaàn. Moät vaøi maùy aûnh kyõ thuaät
soá compact daïng cao caáp coù moät hotshoe ñeå keát noái vôùi moät ñeøn flash
beân ngoaøi. Vieäc xem tröôùc hình aûnh tröïc tieáp (live preview) haàu nhö luoân
ñöôïc söû duïng trong khung aûnh treân maøn hình LCD tích hôïp. Ngoaøi vieäc
coù theå chuïp aûnh tónh, gaàn nhö taát caû caùc maùy aûnh compact ñeàu coù khaû
naêng quay video.
Maùy aûnh daïng compact coù oáng kính coù theå thu goïn vaøo beân trong
Caùc maùy aûnh compact thöôøng coù khaû naêng macro vaø oáng kính zoom,
nhöng phaïm vi zoom (leân ñeán 30x) thöôøng ñuû ñeå chuïp aûnh chaân thaät,
nhoû hôn so vôùi maùy chuïp aûnh daïng bridge (bridge camera) (hôn 60x)
hoaëc oáng kính coù theå thay ñoåi ñöôïc cuûa maùy aûnh DSLR (Digital Single-
lens reflex camera - maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá phaûn xaï oáng kính ñôn) coù
giaù cao hôn nhieàu. Tuy nhieân, ngaøy nay moät soá maùy aûnh daïng boû tuùi
(pocket) hay compact coù khaû naêng zoom leân tôùi 40x vaø video 4K maø caûm
bieán video cuûa noù lôùn hôn caûm bieán video cuûa maùy quay video caàm tay
(handycam). Caùc heä thoáng laáy neùt töï ñoäng trong maùy aûnh kyõ thuaät soá
compact thöôøng döïa treân phöông phaùp phaùt hieän ñoä töông phaûn baèng caùch
söû duïng döõ lieäu töø hình aûnh xem tröôùc tröïc tieáp. Moät soá maùy compact
söû duïng heä thoáng laáy neùt töï ñoäng lai (hybrid autofocus system) töông töï
nhö maùy aûnh DSLR. Moät soá maùy aûnh compact du lòch cao caáp coù zoom
quang hoïc 30x coù khaû naêng ñieàu khieån thuû coâng hoaøn toaøn baèng voøng
oáng kính, kính ngaém ñieän töû, kyõ thuaät oån ñònh hình aûnh quang hoïc, ñeøn
flash tích hôïp, Full HD 60p, RAW, chuïp lieân tuïc leân tôùi 10 fps (frame per
second - khung hình/ giaây), tích hôïp wifi vôùi NFC vaø GPS.
Do chi phí thaáp vaø kích thöôùc nhoû, caùc maùy aûnh compact thöôøng söû
duïng caùc caûm bieán hình aûnh vôùi kích thöôùc ñöôøng cheùo töø 6 ñeán 11 mm,
töông öùng vôùi heä soá khung töø 7 ñeán 4. Ñieàu naøy mang laïi hieäu suaát aùnh
saùng thaáp (low-light) yeáu hôn, ñoä saâu tröôøng lôùn hôn, tieâu cöï gaàn hôn
vaø caùc thaønh phaàn nhoû hôn maùy aûnh söû duïng caûm bieán lôùn. Moät soá maùy
aûnh söû duïng moät caûm bieán lôùn hôn, chaát löôïng cao hôn, coù khaû naêng gaàn
baèng maùy aûnh DSLR. Chaúng haïn maùy aûnh compact caûm bieán full-frame
ñaét tieàn, nhö Sony Cyber-shot DSC-RX1.
Moät loaït caùc tính naêng boå sung coù saün tuøy thuoäc vaøo ñôøi maùy. Caùc
tính naêng nhö vaäy coù theå bao goàm: GPS, la baøn, phong vuõ bieåu vaø ño ñoä
cao cho möïc nöôùc bieån. Moät soá maùy ôû daïng coàng keành (rugged compact
camera) hoaëc khoâng thaám nöôùc.
Baét ñaàu töø naêm 2011, moät soá maùy aûnh kyõ thuaät soá compact coù theå
chuïp aûnh tónh 3D. Nhöõng maùy aûnh stereo nhoû goïn 3D (3D compact stereo
camera) naøy coù theå chuïp aûnh toaøn caûnh 3D vôùi oáng kính keùp (dual lens)
hoaëc thaäm chí caû oáng kính ñôn (single lens) ñeå phaùt laïi treân TV 3D. Vaøo
naêm 2013, Sony ñaõ phaùt haønh hai maãu maùy aûnh add-on khoâng coù maøn
hình, ñöôïc söû duïng vôùi ñieän thoaïi thoâng minh hoaëc maùy tính baûng, ñöôïc
ñieàu khieån bôûi moät öùng duïng di ñoäng thoâng qua WiFi.
Maùy aûnh Kodak stereo camera

Maùy aûnh daïng action (Action camera)
Moät maùy aûnh daïng action (coøn goïi laø action-cam) laø moät maùy aûnh kyõ
thuaät soá ñöôïc thieát keá ñeå ghi laïi haønh ñoäng ñang dieãn tieán moät caùch lieân
tuïc. Do ñoù, maùy aûnh haønh ñoäng thöôøng nhoû goïn, chaéc chaén vaø khoâng
thaám nöôùc ôû beà maët. Chuùng thöôøng ghi laïi hình aûnh ôû cheá ñoä chuïp (burst
mode) vaø cheá ñoä chuïp thôøi gian (time-lapse mode) vôùi goùc nhìn cuûa shooter
maø hoï quay video ôû cheá ñoä 4k, vì ñieàu naøy cho pheùp chuïp lieân tuïc caùc
haønh ñoäng maø khoâng caàn phaûi töông taùc vôùi maùy aûnh. Haàu heát hình aûnh
ñöôïc ghi treân theû micro SD vaø coù ñaàu noái Micro-USB.
Maùy aûnh daïng action thöôøng ñöôïc keát hôïp vôùi caùc moân theå thao ngoaøi
trôøi, vaø gaén lieàn vôùi muõ baûo hieåm, vaùn löôùt soùng hoaëc tay laùi. Noù cuõng
thöôøng laø moät phaàn khoâng theå thieáu trong nhieàu moân theå thao maïo hieåm
nhö nhaûy vaùch nuùi, löôùt soùng, duø löôïn... Ñoâi khi moät soá maùy aûnh ñöôïc
söû duïng ñeå chuïp nhöõng phoái caûnh ñaëc bieät (specific perspectives) trong
caùc hoaït ñoäng dieãn xuaát cuûa dieãn vieân, caùc hoaït ñoäng theå thao nhö ñua
xe chaúng haïn.
GoPro Hero 4 Silver Edition, moät trong nhöõng maùy aûnh daïng action
Maùy aûnh daïng 360 ñoä (360-degree camera)
Niko360, moät trong nhöõng maùy aûnh kyõ thuaät soá daïng 360 ñoä
Maùy aûnh 360 ñoä coù theå chuïp aûnh hoaëc quay video 360 ñoä baèng caùch
söû duïng hai oáng kính back-to-back vaø chuïp cuøng moät luùc. Moät soá maùy
aûnh laø Ricoh Theta S, Nikon Keymission 360 vaø Samsung Gear 360.
Nico360 ñöôïc ra maét vaøo naêm 2016 vaø ñöôïc coâng nhaän laø maùy aûnh 360
ñoä nhoû nhaát theá giôùi vôùi kích thöôùc 46 x 46 x 28 mm (1,8 x 1,8 x 1,1 in)
vaø giaù ít hôn 200 USD. Vôùi cheá ñoä tích hôïp thöïc teá aûo, Wi-Fi vaø Blue-
tooth, tính naêng phaùt tröïc tuyeán coù theå ñöôïc thöïc hieän. Do noù cuõng coù
khaû naêng choáng nöôùc, Nico360 coù theå ñöôïc söû duïng nhö maùy aûnh daïng
action. Hieän nay ñang coù xu höôùng maùy aûnh daïng action seõ coù theâm khaû
naêng chuïp aûnh 360 ñoä vôùi ñoä phaân giaûi ít nhaát 4K.
Maùy aûnh daïng bridge (Bridge camera)
Maùy aûnh daïng bridge (coøn goïi taét laø bridgcam) gioáng vôùi maùy aûnh
DSLR vaø ñoâi khi ñöôïc goïi laø DSLR-like hoaëc DSLR-shape. Chuùng cung
caáp moät soá tính naêng töông töï nhöng, gioáng nhö maùy aûnh daïng compact,
chuùng söû duïng moät oáng kính coá ñònh vaø moät caûm bieán nhoû. Moät soá maùy
aûnh compact cuõng coù cheá ñoä PSAM. Haàu heát chuùng ñeàu söû duïng cheá
ñoä xem tröôùc tröïc tieáp (live preview). Töï ñoäng laáy neùt thoâng thöôøng cuûa
daïng maùy naøy cuøng moät cô cheá phaùt hieän söï töông phaûn gioáng nhö maùy
aûnh compact, nhöng nhieàu maùy aûnh biridge coù cheá ñoä laáy neùt thuû coâng
ñeå ñieàu khieån tieâu cöï toát hôn.
Sony DSC-H2, moät trong nhöõng maùy aûnh kyõ thuaät soá daïng bridge
Caùc maùy daïng bridge coù kích thöôùc vaät lyù lôùn vaø caûm bieán nhoû cho
pheùp chuùng coù theå söû duïng oáng kính sieâu zoom (superzoom) vaø khaåu ñoä
roäng. Bridgcam thöôøng bao goàm moät heä thoáng oån ñònh hình aûnh ñeå cho
pheùp thôøi gian chieáu saùng laâu hôn, ñoâi khi toát hôn so vôùi caùc maùy aûnh
DSLR trong ñieàu kieän aùnh saùng yeáu.
Tính ñeán naêm 2014, maùy aûnh daïng bridge coù hai loaïi chính veà kích
thöôùc caûm bieán. Thöù nhaát laø caûm bieán truyeàn thoáng 1/2.3 inch (ñöôïc ño
baèng ñònh daïng caûm bieán hình aûnh), cho pheùp linh hoaït hôn trong thieát keá
oáng kính vaø cho pheùp thu phoùng goùc roäng (wide angle) töø 20 ñeán 24mm
(töông ñöông 35mm) leân tôùi hôn 1.000 mm. Vaø thöù hai laø caûm bieán 1
inch, cho pheùp chaát löôïng hình aûnh toát hôn, ñaëc bieät trong ñieàu kieän aùnh
saùng yeáu (ISO cao hôn) nhöng laïi ñaët ra nhöõng haïn cheá lôùn hôn ñoái vôùi
thieát keá oáng kính, keát quaû laø caùc oáng kính zoom seõ bò giôùi haïn ôû 200mm
(khaåu ñoä khoâng ñoåi, ví duï nhö Sony RX10) hoaëc 400mm (khaåu ñoä thay
ñoåi, ví duï nhö Panasonic Lumix FZ1000), töông öùng vôùi heä soá zoom
quang hoïc (optical zoom) khoaûng 10 ñeán 15.
Moät soá maùy aûnh bridge coù moät oáng kính ñeå gaén caùc phuï kieän nhö boä
chuyeån ñoåi goùc roäng hoaëc tele cuõng nhö caùc boä loïc nhö boä loïc tia cöïc
tím (UV filter) hoaëc boä loïc phaân cöïc (Circular Polarizing filter) vaø naép
oáng kính. Caùc hình aûnh ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch xem maøn hình hoaëc
qua kính ngaém ñieän töû (electronic viewfinder - EVF). Haàu heát chuùng coù
ñoä treã maøn traäp (shutter lag) hôi daøi hôn caùc maùy DSLR. Nhieàu maùy aûnh
daïng naøy coù theå löu tröõ hình aûnh ôû ñònh daïng thoâ ngoaøi hoã trôï JPEG. Ña
soá ñeàu tích hôïp ñeøn flash, nhöng chæ moät soá ít coù hotshoe.
Trong ñieàu kieän aùnh saùng maët trôøi, söï khaùc bieät veà chaát löôïng giöõa
moät chieác maùy aûnh daïng compact toát vaø moät maùy aûnh kyõ thuaät soá SLR
laø toái thieåu, nhöng maùy aûnh daïng bridge deã di chuyeån hôn, chi phí ít hôn
vaø coù khaû naêng zoom lôùn hôn. Do ñoù, moät chieác maùy aûnh bridge coù theå
phuø hôïp hôn vôùi caùc hoaït ñoäng ngoaøi trôøi ban ngaøy, tröø khi caàn tìm kieám
nhöõng böùc aûnh coù chaát löôïng chuyeân nghieäp.
Maùy aûnh oáng kính coù theå thay ñoåi, khoâng göông laät (Mirrorless inter-
changeable-lens camera - MILC)
Maùy aûnh Olympus OM-D E-M1 Mark II daïng MILC, ñöôïc giôùi thieäu naêm 2016
Vaøo cuoái naêm 2008, moät loaïi maùy aûnh môùi ñöôïc xuaát hieän, ñöôïc goïi
laø maùy aûnh coù oáng kính thay ñoåi khoâng göông laät (MILC), söû duïng caùc
caûm bieán khaùc nhau vaø cung caáp khaû naêng thay ñoåi oáng kính. Ñaây laø
caùc maùy aûnh ñôn giaûn vaø nhoû goïn hôn so vôùi maùy aûnh DSLR do khoâng
coù heä thoáng göông phaûn xaï.
Caùc maãu maùy aûnh MILC coù saün vôùi caùc kích thöôùc caûm bieán khaùc
nhau bao goàm: caûm bieán 1/2.3 inch, thöôøng ñöôïc söû duïng trong caùc maùy
aûnh bridge nhö Pentax Q nguyeân thuûy (caùc phieân baûn Pentax Q môùi hôn
coù caûm bieán 1/1,7 inch lôùn hôn moät chuùt); caûm bieán 1 inch; caûm bieán
Micro Four Thirds; moät caûm bieán APS-C nhö doøng Sony NEX, doøng
Fujifilm X, Pentax K-01 vaø Canon EOS M; vaø moät soá khaùc, chaúng haïn
nhö Sony alpha7, söû duïng caûm bieán full frame (35mm). Moät soá maùy aûnh
MILC coù moät kính ngaém ñieän töû rieâng bieät. Trong caùc maùy aûnh khaùc,
maøn hình phía sau ñöôïc söû duïng laøm kính ngaém theo caùch töông töï nhö
trong caùc maùy aûnh compact. Moät baát lôïi cuûa MILC so vôùi DSLR laø tuoåi
thoï cuûa pin ngaén do möùc tieâu thuï naêng löôïng lôùn cuûa khung ngaém ñieän
töû (electronic viewfinder).
Olympus vaø Panasonic phaùt haønh nhieàu maùy aûnh Micro Four Thirds
vôùi oáng kính hoaùn ñoåi cho nhau töông thích hoaøn toaøn vôùi nhau maø khoâng
caàn baát kyø boä ñieàu hôïp naøo, trong khi nhöõng haõng khaùc coù gaén keát ñoäc
quyeàn. Trong naêm 2014, Kodak ñaõ phaùt haønh maùy aûnh heä thoáng Micro
Four Third ñaàu tieân. Tính ñeán thaùng 3 naêm 2014, maùy aûnh MILC coù saün
cho caû ngöôøi nghieäp dö vaø chuyeân nghieäp.
Caáu taïo cô baûn cuûa moät maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá
Caáu taïo cô baûn cuûa maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá DSLR
Trong hình treân, chuùng ta thaáy coù moät soá thaønh phaàn chính trong maùy
aûnh DSLR, bao goàm:
1. Maøn hình laáy neùt môø (Matte focusing screen): maøn hình maø aùnh
saùng sau khi ñi qua thaáu kính seõ chieáu leân noù.
2. Thaáu kính hoäi tuï (Condensing lens): duøng ñeå taäp trung aùnh saùng ñeán.
3. Laêng kính nguõ giaùc (Pentaprism): duøng taïo ra moät hình aûnh ñuùng
höôùng vaø chieáu noù leân thò kính cuûa khung ngaém (viewfinder eyepiece).
4. Caûm bieán AF (AF sensor): teân ñaày ñuû laø caûm bieán laáy neùt töï ñoäng
(autofocus sensor), ñöôïc söû duïng ñeå hoaøn thaønh laáy neùt töï ñoäng
chính xaùc.
5. Kính ngaém (Viewfinder eyepiece): cho pheùp xem noäi dung seõ ñöôïc
ghi treân caûm bieán hình aûnh.
6. Maøn hình LCD (LCD screen): teân ñaày ñuû laø maøn hình tinh theå loûng
(liquid crystal display), ñöôïc söû duïng ñeå xem caùc aûnh ñöôïc löu tröõ
trong theû nhôù, caøi ñaët caùc thieát laäp (setting), cuõng nhö nhöõng gì seõ
ñöôïc ghi treân caûm bieán hình aûnh ôû cheá ñoä xem tröïc tieáp (live view).
7. Caûm bieán hình aûnh (Image sensor): laø thieát bò coù chöùa moät soá
löôïng lôùn pixel ñeå chuyeån ñoåi hình aûnh quang hoïc (tín hieäu aùnh
saùng) thaønh tín hieäu ñieän. Hai loaïi ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát laø
CCD vaø CMOS.
8. Caûm bieán AE (AE sensor): teân ñaày ñuû laø caûm bieán chieáu saùng töï
ñoäng (auto exposure sensor), ñöôïc söû duïng ñeå cung caáp thoâng tin
chieáu saùng vaø ñieàu chænh caøi ñaët chieáu saùng sau khi tính toaùn trong
caùc ñieàu kieän khaùc nhau.
9. Göông phuï (Sub mirror): phaûn xaï aùnh saùng truyeàn qua khu vöïc baùn
trong suoát treân göông chính ñeán caûm bieán laáy neùt töï ñoäng (AF).
10. Göông chính (Main mirror): duøng phaûn chieáu aùnh saùng vaøo trong
khung ngaém. Noù phaûi ôû moät goùc chính xaùc 45 ñoä. Noù coù moät khu
vöïc baùn trong suoát nhoû ñeå taïo ñieàu kieän laáy neùt töï ñoäng.
Nguyeân lyù hoaït ñoäng
Nguyeân lyù laøm vieäc cô baûn cuûa maùy aûnh DSLR

Trong hình treân, chuùng ta coù theå thaáy aùnh saùng töø beân ngoaøi ñaàu tieân
seõ ñi qua heä thoáng thaáu kính (1). Sau ñoù, aùnh saùng ñöôïc chieáu treân maøn
hình laáy neùt môø (5) thoâng qua söï phaûn chieáu cuûa göông chính (2). Thaáu
kính hoäi tuï (6) vaø laêng kính nguõ giaùc (7) seõ chieáu hình aûnh ñöôïc taïo thaønh
treân maøn hình laáy neùt môø cho thò kính cuûa khung ngaém (8) baèng caùch
phaûn xaï aùnh saùng beân trong chuùng. Ñieàu naøy giaûi thích taïi sao chuùng ta
coù theå thaáy hình aûnh seõ ñöôïc maùy aûnh chuïp qua khung ngaém.
Khi chuùng ta caàn chuïp aûnh söû duïng cheá ñoä laáy neùt töï ñoäng, tröôùc tieân
chuùng ta coù theå nhaán nöûa chöøng nuùt chuïp xuoáng ñeå kích hoaït quaù trình.
Trong quaù trình naøy, aùnh saùng ñöôïc chuyeån tôùi caûm bieán AF baèng göông
phuï. Caûm bieán AF sau ñoù thöïc hieän moät loaït caùc pheùp tính ñeå ñaït ñöôïc
tieâu ñieåm chính xaùc. Sau khi laáy neùt, göông chính (2) seõ laät leân (höôùng
veà maët phaúng laáy neùt môø (5)). Keát quaû laø, aùnh saùng ñeán töø heä thoáng thaáu
kính sau khi ñi qua maøn traäp (3) seõ chaïm tôùi caûm bieán hình aûnh (4). Moät
hình aûnh kyõ thuaät soá ñöôïc hình thaønh sau khi aùnh saùng ñaõ ñöôïc chuyeån
ñoåi thaønh tín hieäu ñieän baèng caûm bieán hình aûnh.
Caùc ñònh daïng taäp tin söû duïng trong maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá
JPEG laø ñònh daïng taäp tin phoå bieán nhaát ñeå löu tröõ döõ lieäu hình aûnh
trong maùy aûnh kyõ thuaät soá hieän nay. Caùc loaïi taäp tin khaùc bao goàm ñònh
daïng TIFF vaø caùc ñònh daïng hình aûnh thoâ (RAW) khaùc nhau.
Nhieàu maùy aûnh, ñaëc bieät laø maùy aûnh cao caáp, hoã trôï ñònh daïng hình
aûnh tho (raw image format). Hình aûnh thoâ laø taäp hôïp döõ lieäu caùc ñieåm
aûnh (pixels) chöa ñöôïc xöû lyù tröïc tieáp töø caûm bieán cuûa maùy aûnh, thöôøng
ñöôïc löu ôû ñònh daïng ñoäc quyeàn. Adobe Systems ñaõ phaùt haønh ñònh daïng
DNG, ñònh daïng hình aûnh thoâ mieãn phí baûn quyeàn ñöôïc söû duïng bôûi ít
nhaát 10 nhaø saûn xuaát maùy aûnh.
Caùc taäp tin thoâ ban ñaàu phaûi ñöôïc xöû lyù trong caùc chöông trình chænh
söûa hình aûnh chuyeân bieät, nhöng theo thôøi gian nhieàu chöông trình chænh
söûa thoâng thöôøng, chaúng haïn nhö Picasa cuûa Google, ñaõ theâm hoã trôï cho
hình aûnh thoâ. Vieäc dieãn dòch (rendering) hình aûnh chuaån töø döõ lieäu caûm
bieán thoâ cho pheùp linh hoaït hôn trong vieäc thöïc hieän caùc ñieàu chænh chính
maø khoâng laøm maát chaát löôïng hình aûnh hoaëc phaûi chuïp laïi hình aûnh.
Ñònh daïng taäp tin cho phim trong maùy aûnh laø caùc ñònh daïng AVI, DV,
MPEG, MOV (thöôøng chöùa JPEG chuyeån ñoäng), WMV vaø ASF (veà cô
baûn gioáng nhö WMV). Caùc ñònh daïng gaàn ñaây bao goàm MP4, döïa treân
ñònh daïng QuickTime vaø söû duïng thuaät toaùn neùn môùi hôn ñeå cho pheùp
thôøi gian ghi daøi hôn trong cuøng moät khoâng gian.
Caùc ñònh daïng khaùc ñöôïc söû duïng trong maùy aûnh kyõ thuaät soá (khoâng
daønh cho hình aûnh) laø ñònh daïng DCF (Design Rule for Camera Format),
moät ñònh daïng theo chuaån ISO, ñöôïc söû duïng trong haàu heát taát caû maùy
aûnh keå töø naêm 1998, xaùc ñònh caáu truùc vaø ñaët teân taäp tin noäi. Ngoaøi ra
ñònh daïng DPOF cuõng ñöôïc söû duïng (Digital Print Order Format), seõ
ra leänh in hình aûnh theo thöù töï vaø xaùc ñònh soá löôïng baûn sao. DCF 1998
ñònh nghóa moät heä thoáng taäp tin logic vôùi teân taäp tin theo quy luaät 8.3 (teân
taäp tin coù 8 kyù töï, phaàn môû roäng coù 3 kyù töï), vaø laøm cho vieäc söû duïng
FAT12, FAT16, FAT32 hoaëc exFAT baét buoäc ñoái vôùi lôùp vaät lyù cuûa noù
ñeå toái ña hoùa khaû naêng töông taùc neàn taûng.
Haàu heát caùc maùy aûnh bao goàm döõ lieäu Exif cung caáp sieâu döõ lieäu
(metadata) veà hình aûnh. Döõ lieäu Exif coù theå bao goàm khaåu ñoä (aperture),
thôøi gian chieáu saùng (exposure time), ñoä daøi tieâu cöï (focal length), ngaøy
giôø chuïp vaø vò trí (date and time taken, and location).
Caùc thoâng soá quan troïng cuûa maùy aûnh kyõ thuaät soá
Soá hoùa trò soá toâng (Tone value Quantization)
Cuøng vôùi ñoä phaân giaûi, soá hoùa trò soá toâng cuõng coù phaàn quan troïng
trong vieäc quyeát ñònh chaát löôïng hình aûnh. Giôùi haïn thaáp nhaát cho vuøng
toâng chuyeån laø 256 baäc thang xaùm, töông ñöông vôùi 8 bit cho moãi maøu
töùc laø 24 bit (3 byte) cho ba maøu R, G, B. Trò soá treân 12 bit/maøu (4.096
baäc thang xaùm) laø khoâng caàn thieát vì noù thöïc söï khoâng caûi thieän gì theâm
böôùc chuyeån cuûa thang xaùm maø thaäm chí coøn gaây khoù khaên cho quaù trình
xöû lyù do dung löôïng taäp tin quaù lôùn.
Tieâu cöï cuûa caùc oáng kính
Trong chuïp aûnh truyeàn thoáng, tieâu cöï cuûa oáng kính thoâng thöôøng ñöôïc
thieát laäp theo ñònh daïng cuûa phim. Vôùi caùc maùy chuïp aûnh 35 mm, vuøng
chuïp laø 24 x 36 mm, 50 mm ñöôïc xem nhö laø moät tieâu cöï chuaån. Chính
xaùc laø baèng ñöôøng cheùo vuøng chuïp nhaân vôùi xaáp xæ 1,2. Nhieàu maùy aûnh
kyõ thuaät soá giaù reû coù moät caûm bieán maûng (array sensor) coù ñöôøng cheùo
nhoû hôn 10 mm. Tieâu cöï tieâu chuaån cuûa caùc loaïi maùy aûnh kyõ thuaät soá
naøy laø nhoû hôn 12 mm. Caùc maùy aûnh coù gaén boä phaän kyõ thuaät soá coù tieâu
cöï khoaûng 70 mm. Ñoái vôùi nhöõng ngöôøi chuïp aûnh maùy söû duïng phim
coù tieâu cöï 50 mm trôû leân caàn phaûi ñieàu chænh laïi suy nghó cuûa hoï khi söû
duïng maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá ñoâi khi chæ coù tieâu cöï laø 10 mm. Khi chuïp
aûnh phong caûnh moät oáng kính coù tieâu cöï 15 mm laø ñuû, vaø tieâu cöï 50 mm
thöôøng laø ñaïi dieän cho moät “tieâu cöï tele”
Tæ leä kích thöôùc CCD
Nhöõng maùy aûnh kyõ thuaät soá coù oáng kính tieâu cöï 35 mm, thöôøng coù
tæ leä kích thöôùc CCD laø 2:3. Tuy nhieân, coù nhieàu maùy aûnh kyõ thuaät soá
söû duïng theo daïng cuûa tivi vôùi tæ leä 3:4. Vôùi nhöõng maùy aûnh coù tieâu cöï
cao hôn (treân 1 trieäu pixel) haàu nhö khoâng coù tæ leä kích thöôùc tieâu chuaån,
nhieàu nhaø saûn xuaát söû duïng caùc CCD coù kích thöôùc laø 1:1, nhöng nhöõng
nhaø saûn xuaát khaùc thì söû duïng tæ leä 2:3 hoaëc 3:4.
Khaû naêng keát noái vôùi maùy tính

Öu ñieåm noåi baät cuûa maùy aûnh kyõ thuaät soá laø döõ lieäu hình aûnh ñöôïc soá
hoùa töùc thôøi. Ñieàu naøy coù nghóa laø döõ lieäu hình aûnh coù theå ñöôïc truyeàn
tröïc tieáp sang maùy tính cho vieäc laáy hình aûnh hoaëc xöû lyù khi caàn thieát.
ÔÛ ñaây coù hai khaû naêng cô baûn, hoaëc laø löu tröõ taïm treân boä nhôù cuûa maùy
aûnh, hoaëc laø truyeàn tröïc tieáp hình aûnh ñeán maùy tính sau moãi laàn chuïp.
Card PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Associa-
tion - Hieäp hoäi Quoác teá card boä nhôù maùy tính caù nhaân) ñöôïc phaùt trieån
nhö moät phöông tieän hieäu quaû cho vieäc löu tröõ döõ lieäu cho maùy aûnh. Noù
laø moät thieát bò löu tröõ ñieän töû coù hình daïng nhö theû tín duïng vôùi giao
dieän tieâu chuaån cho vieäc keát noái vôùi maùy tính. Cho vieäc truyeàn döõ lieäu
tröïc tieáp, moät giao dieän tieâu chuaån nhö laø SCSI (Small Computer System
Interface - Giao dieän heä thoáng maùy tính con) hoaëc laø moät card giao tieáp
plug-in laø phuø hôïp. Moät giao dieän tuaàn töï (serial interface) thöôøng thích
hôïp cho vieäc truyeàn döõ lieäu coù dung löôïng thaáp. Cho vieäc xöû lyù hình aûnh
caàn phaûi coù caùc phaàn meàm ñaëc bieät hoaëc caùc plug-in chuyeân duïng cho
caùc phaàn meàm öùng duïng coù saün.
AÛnh kyõ thuaät soá vaø quaûn trò maøu
Veà cô baûn moät maùy aûnh kyõ thuaät soá coù theå ñaëc tính hoùa vôùi moät profile
maøu (color profile) töông töï nhö maùy queùt (maùy queùt) hoaëc caùc thieát bò
nhaäp/ xuaát khaùc. Tuy nhieân söï khaùc nhau quan troïng giöõa maùy aûnh kyõ
thuaät soá vaø maùy queùt laø, ñoái vôùi maùy queùt maät ñoä aùnh saùng laø coá ñònh,
trong khi ñoái vôùi maùy aûnh kyõ thuaät soá laø nhöõng trò soá bieán thieân. Heä quaû
laø chuïp aûnh kyõ thuaät soá caàn caùc profile khaùc nhau cho caùc aûnh coù caùc
ñieàu kieän chieáu saùng khaùc nhau. Trong khi aùnh saùng coù theå tieâu chuaån
hoùa ôû trong caùc studio thì ôû ngoaøi trôøi ñieàu naøy laø khoâng theå.
Ngaøy nay ñeå hoøa nhaäp vieäc chuïp aûnh kyõ thuaät soá vaøo chu trình kyõ
thuaät soá (digital workflow), coù ngaøy caøng nhieàu caùc chöông trình maùy tính
ñaëc bieät ñeå taïo vaø caûi tieán khaû naêng laøm vieäc vôùi caùc ICC profile. Song
song vôùi vieäc naøy, nhieàu nhaø saûn xuaát maùy aûnh ñaõ baét ñaàu nghieân cöùu
caùc heä thoáng cho pheùp döõ lieäu hình aûnh coù theå keát noái vôùi ICC profile
ngay trong luùc chuïp.

C. CAÙC THIEÁT BÒ NHAÄP KHAÙC
BAØN PHÍM (KEYBOARD)
Beân caïnh con chuoät (mouse), baøn phím (keyboard) cuõng laø moät phaàn
taát yeáu cuûa maùy PC (personal computer). Neáu naêm 1963, con chuoät maùy
tính môùi ñöôïc ñöa ra ñeå phuïc vuï cho vieäc taêng naêng suaát vaø naâng cao
hieäu quaû cuûa vieäc duøng maùy tính thì baøn phím ñaõ ñöôïc sinh ra tröôùc ñoù
gaàn 100 naêm, ñöôïc ñaët teân laø QWERTY, theo nhöõng chöõ caùi beân traùi ôû
doøng ñaàu tieân cuûa baøn phím naøy.
Lòch söû
Naêm 1872, Haõng Remington saûn xuaát maùy ñaùnh chöõ cô khí ñaàu tieân
theo phaùt minh cuûa C. Lathan Sholes. Cuoái thaäp nieân 1870, baøn phím
QWERTY caûi tieán ñöôïc thieát keá vôùi vieäc boá trí caùc phím kyù töï hôïp lyù
hôn giuùp giaûm vieäc di chuyeån cuûa tay quaù nhieàu khi ñaùnh maùy.
Trong thaäp nieân 1930, maùy ñaùnh chöõ ñieän töû ñöôïc phaùt minh. Ñaây laø
moät cô hoäi lôùn cho vieäc caûi tieán caùch saép xeáp caùc phím kyù töï, tuy nhieân
ñaùng tieác laø caùc noå löïc ñoù ñaõ khoâng thaønh coâng do caùc khaùch haøng ñaõ
quaù quen vôùi baøn phím QWERTY.
Baøn phím QWERTY

Vaøo naêm 1936, August Dvorak phaùt minh ra moät caùch saép xeáp caùc
phím kyù töï môùi.
Baøn phím Dvorak

Loaïi baøn phím Dvorak naøy goõ nhanh hôn do phaûi ít dòch chuyeån tay
hôn so vôùi loaïi baøn phím QWERTY. Trong 8 giôø söû duïng, moät nhaân vieân
ñaùnh maùy loaïi xòn seõ phaûi di chuyeån 25,6 km treân baøn phím QWERTY
nhöng chæ coù 1,6 km treân baøn phím Dvorak. Tuy nhieân ngaët moät noãi laø
baøn phím QWERTY laïi phoå bieán hôn so vôùi baøn phím Dvorak do coù tính
truyeàn thoáng vaø khi ngöôøi anh em Dvorak ra ñôøi thì ñaõ coù quaù nhieàu
ngöôøi quen söû duïng QWERTY neân khoù maø baûo hoï hoïc goõ phím laïi töø
ñaàu ñöôïc. Luùc ngöôøi ta chuaån bò chuyeån sang söû duïng baøn phím Dvorak
thì chieán tranh theá giôùi thöù 2 noå ra vaø taát caû baøn phím saûn xuaát thôøi ñoù
ñeàu thoáng nhaát theo chuaån QWERTY. Vì theá ñeán baây giôø chuùng ta vaãn
ñang söû duïng QWERTY.
Vaøo thaäp nieân 1990, coù ít nhaát hai loaïi baøn phím môùi nöõa ñöôïc phaùt
minh höôùng ñeán vieäc giaûm söï di chuyeån cuûa caùc ngoùn tay vaø toái öu hoùa
baøn phím QWERTY. Theá nhöng chuùng vaãn khoâng ñöôïc thoâng duïng vì
coù ñeán 6 kyù töï thöôøng gaëp ñaõ thay ñoåi vò trí neân nhöõng ngöôøi ñaõ quen
vôùi vieäc söû duïng baøn phím QWERTY raát khoù hoïc laïi.
Vaøo naêm 2003, baøn phím XPeRT ñöôïc phaùt minh cuõng treân cô sôû caûi
tieán baøn phím QWERTY sao cho hôïp lyù hôn.
Baøn phím XPeRT deã hoïc hôn do noù chæ thay ñoåi vò trí coù hai kyù töï
thöôøng gaëp (laø A vaø N), thay vì 6 nhö caùc baøn phím caûi tieán tröôùc ñoù.
Ngoaøi ra, baøn phím XPeRT coøn theâm moät kyù töï E thöù hai vaø noù toái öu
hoùa vieäc phoái hôïp caùc phím kyù töï ñöôïc ñaùnh bôûi caùc ngoùn ñoái nhau cuûa
hai baøn tay. Baøn phím XPeRT giuùp naâng cao hôn gaáp ñoâi toác ñoä nhaäp
döõ lieäu so vôùi baøn phím QWERTY, tuy nhieân vieäc noù coù ñöôïc phoå bieán
hay khoâng vaãn coøn laø vaán ñeà thôøi gian.
Baøn phím XPeRT

Caáu truùc cuûa baøn phím
Baøn phím ngaøy nay thoâng thöôøng ngoaøi caùc phím kyù töï chöõ caùi laø caùc
phím chuû yeáu, chuùng coøn coù caùc phím soá ôû phía treân caùc phím chöõ caùi.
Ñoái vôùi caùc baøn phím rôøi cuûa maùy PC hoaëc treân laptop, phía beân phaûi coøn
coù nhoùm phím soá ñöôïc boá trí nhö treân caùc maùy tính caù nhaân giuùp ngöôøi
duøng deã daøng thao taùc trong vieäc thöïc hieän caùc pheùp tính thoâng thöôøng.
Treân moät baøn phím, caùc phím chöõ caùi ñöôïc in hoa vaø thöïc hieän caû hai
chöùc naêng: hieån thò chöõ hoa vaø thöôøng (chuyeån ñoåi qua Shift hoaëc Caps
Lock). Baøn phím chuaån coøn chöùa phím ñieàu khieån Control (Ctrl), phím
löïa choïn Alternative (Alt) vaø caùc phím chöùc naêng. Trong baøn phím quoác
teá cuûa Myõ coøn coù "phím cheát" (dead key) laø phím khoâng hieån thò baát kyø
kyù töï naøo khi noù ñöôïc nhaán, nhöng noù coù khaû naêng thay ñoåi kyù töï goõ sau
ñoù. Noù ñöôïc söû duïng ñeå ñaùnh chöõ coù daáu.
Caùc kieåu baøn phím phoå bieán treân theá giôùi

Tuy baøn phím QWERTY raát phoå bieán nhöng treân theá giôùi coù moät soá
kieåu baøn phím coù thieát keá khaùc nhau tuøy theo ngoân ngöõ ñöôïc duøng ñeå
nhaäp döõ lieäu.
Baøn phím Latin
Kyù töï trong baøn phím Latin coù theå ñöôïc saép xeáp theo caùch rieâng do
ñaëc thuø ngoân ngöõ, nhöng khoâng thöïc söï khaùc bieät nhau. Tuøy vò trí caùc
phím Q, A, Z, M vaø Y maø ngöôøi ta chia thaønh caùc kieåu baøn phím vaø ñaët
teân theo 6 chöõ caùi ñaàu cuûa haøng ñaàu tieân xuaát hieän treân baøn phím. Caùc
phím soá töø 1 - 9 gaàn nhö khoâng thay ñoåi giöõa caùc loaïi.
* Baøn phím QWERTY

Baøn phím ngöôøi Vieät Nam söû duïng thöôøng laø baøn phím QWERTY
cuûa Myõ. Baøn phím naøy khoâng söû duïng phím AltGr (laø phím cho pheùp goõ
kyù töï naèm phía döôùi beân phaûi cuûa moät phím) vaø phím cheát (dead key), do
vaäy noù chæ phuø hôïp vôùi moät soá ngoân ngöõ nhaát ñònh.
Tuy nhieân, trong baøn phím quoác teá cuûa Myõ laïi coù phím Dead key.
Baøn phím cuûa Myõ ñöôïc söû duïng taïi haàu heát caùc nöôùc noùi tieáng Anh
nhö Canada, UÙc, New Zealand... nhöng rieâng ngöôøi Anh laïi söû duïng baøn
phím cuûa hoï
ÔÛ Hoàng Koâng, ngöôøi ta chæ duøng baøn phím cuûa Myõ hoaëc Trung Quoác.
Moät soá nöôùc khaùc cuõng thieát keá baøn phím QWERTY rieâng nhö Na Uy,
Boà Ñaøo Nha, Ñan Maïch...
* Baøn phím QWERTZ
Thieát keá QWERTZ ñöôïc duøng töông ñoái roäng raõi ôû Ñöùc vaø Trung AÂu.
Söï chung nhaát so vôùi QWERTY laø chöõ Y vaø Z ñöôïc hoaùn ñoåi cho nhau.
Ngoaøi ra, nhöõng kyù töï ñaëc bieät nhö daáu ngoaëc ñôn () ñöôïc thay baèng
nhöõng kyù töï rieâng cuûa Ñöùc.
* Baøn phím AZERTY
Loaïi baøn phím naøy phoå bieán ôû Phaùp, Bæ vaø moät vaøi nöôùc laân caän. Noù
khaùc QWERTY ôû choã phím A ñoåi vò trí cho Q vaø Z hoaùn ñoåi vôùi W coøn
phím M chuyeån töø beân phaûi chöõ N sang beân phaûi chöõ L. Caùc phím soá giöõ
nguyeân nhöng phaûi söû duïng keøm phím Shift.
Tuy nhieân, baøn phím AZERTY cuûa Phaùp laïi khoâng hôïp chuaån tieáng
Phaùp nhö khoâng theå goõ moät soá kyù töï ñaëc bieät trong tieáng Phaùp. Vì lyù do
naøy, moät soá ngöôøi Phaùp baét ñaàu duøng baøn phím ña ngoân ngöõ Canada.
* Baøn phím QZERTY

Loaïi baøn phím naøy haàu nhö chæ söû duïng ôû YÙ. Noù gioáng nhö baøn phím
QWERTY nhöng phím W vaø Z ñöôïc thay theá nhau trong khi phím M
ñöùng beân phaûi chöõ L gioáng nhö baøn phím AZERTY.
* Moät soá baøn phím khoâng söû duïng baûng chöõ caùi Latin
Baøn phím cuûa Nga

Baøn phím Thaùi Lan

Baøn phím Trung Quoác
Baøn phím Haøn Quoác

Moät soá baøn phím caûi tieán ngaøy nay
Baøn phím FrogPad
FrogPad laø moät trong soá ít caùc löïa choïn thieát bò nhaäp lieäu thay theá ñang
caûi tieán. Baøn phím naøy chæ coù 20 phím, coù hình daùng vaø kích thöôùc côõ baøn
tay. Trong thôøi gian tôùi noù seõ coù daïng "voû soø" gaäp ñoâi cho pheùp ngöôøi
duøng coù theå caém vaøo moät chieác ñieän thoaïi thoâng minh, sau ñoù söû duïng
boä thieát bò keát hôïp naøy nhö moät chieác maùy tính xaùch tay (laptop) mini.
Maëc duø loaïi baøn phím caûi tieán naøy nhoû hôn so vôùi loaïi baøn phím truyeàn
thoáng vôùi 104 phím, nhöng kích thöôùc phím cuûa noù vaãn nhö cuõ 19mm.
Baøn phím FrogPad bao goàm 15 phím kyù töï, soá vaø caùc daáu chaám phaåy,
coäng theâm 4 phím symbol ñeå chuyeån ñoåi moãi phím thaønh caùc bieåu töôïng
vaø moät phím Shift ñeå chuyeån caùc kyù töï thaønh chöõ hoa.
Öu ñieåm cuûa loaïi baøn phím naøy laø chæ caàn nhaäp vaên baûn baèng moät tay,
tuy nhieân vieäc töø boû thoùi quen söû duïng treân caùc baøn phím truyeàn thoáng
roõ raøng cuõng chaúng deã daøng gì.
Baøn phím Canesta
Ñaây laø moät loaïi baøn phím ñaëc bieät - baøn phím aûo, thöù töï caùc phím
gioáng nhö treân caùc baøn phím truyeàn thoáng, tuy nhieân coù ñieàu ñaëc bieät laø
ngöôøi duøng khoâng goõ treân caùc phím thoâng thöôøng maø laø treân hình aûnh
laser cuûa caùc phím, chuùng coù khaû naêng caûm nhaän vaø chuyeån caùc hoaït
ñoäng cuûa ngoùn tay treân hình aûnh phím ñoù thaønh caùc tín hieäu nhaäp lieäu.

Chương 4
Xử lý hình ảnh số
A. Phục chế tầng thứ (tone reproduction) của hình ảnh
B. Cân bằng xám (gray balance)
C. Chỉnh sửa màu sắc (color correction) của hình ảnh
D. Độ sắc nét (sharpeness) của hình ảnh
Chûúng 4: Xûã lyá hònh aãnh söë 125
A. PHUÏC CHEÁ TAÀNG THÖÙ CUÛA HÌNH AÛNH

Phuïc cheá taàng thöù laø söïï chuyeån ñoåi caùc giaù trò maät ñoä töø hình aûnh goác
sang caùc giaù trò maät ñoä cuûa hình phuïc cheá. Ñöôøng cong phuïc cheá taàng
thöù giuùp ñaït ñöôïc caùc toâng maøu thích hôïp khi in.
Phuïc cheá taàng thöù (tone reproduction)
Phuïc cheá taàng thöù cho moät hình aûnh laø quaù trình bao goàm nhieàu böôùc
chuyeån ñoåi döõ lieäu. Hình aûnh coù theå laø daïng aûnh thu ñöôïc qua maùy queùt
(scanner), qua maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá hoaëc hình aûnh laáy qua internet....
Sau quaù trình phuïc cheá (reproduction process) hình aûnh seõ ñöôïc in ra vaät
lieäu in baèng caùc phöông phaùp in khaùc nhau.
Ñieàu kieän lyù töôûng nhaát trong quaù trình phuïc cheá laø taàng thöù cuûa hình
ñöôïc in phaûi gioáng taàng thöù cuûa hình aûnh goác. Tuy nhieân, vì moät soá haïn
cheá trong quaù trình phuïc cheá cuõng nhö trong quaù trình in neân ñieàu kieän
lyù töôûng haàu nhö khoâng ñaït ñöôïc.
Vieäc chuyeån ñoåi töø hình aûnh goác sang hình phuïc cheá ñeå in bao goàm
hai vaán ñeà chính caàn xem xeùt:
- Giaûm khoaûng roäng maät ñoä; vaø
Giaáo trònh Xûã ly aãnh kyä thuêåt söë
- Chuyeån ñoåi töø hình aûnh goác toâng lieân tuïc sang hình aûnh daïng
tram hoùa.
Ñeå deã hieåu veà quaù trình phuïc cheá toâng, noäi dung trong phaàn naøy seõ
höôùng daãn caùch phuïc cheá toâng maøu treân hình aûnh goác traéng ñen, vaø caùc
yeáu toá chính trong vieäc phuïc cheá hình aûnh goác traéng ñen cuõng seõ töông
töï khi aùp duïng vaøo vieäc phuïc cheá hình aûnh maøu. Tröôùc tieân chuùng ta caàn
tìm hieåu veà maät ñoä.
Maät ñoä (density)
Maät ñoä laø soá ño söï phaûn xaï hay xuyeân qua cuûa aùnh saùng töø hình aûnh.
Soá ño naøy ñöôïc tính theo haøm toaùn hoïc logarit ñeå giaû laäp söï caûm nhaän
aùnh saùng nôi maét ngöôøi. Hình minh hoïa seõ chæ ra cho thaáy maät ñoä aùnh
saùng taïi 2 ñieåm khaùc nhau treân hình aûnh.
Maät ñoä ñieåm saùng (highlight point) vaø ñieåm toái (shadow point) cuûa hình aûnh
Ñoái vôùi ñieåm coù maät ñoä caøng thaáp (trò soá caøng nhoû) thì aùnh saùng seõ ñi
xuyeân qua (ñoái vôùi hình aûnh daïng trong suoát nhö aûnh slide chaúng haïn)
hoaëc phaûn xaï laïi (ñoái vôùi hình aûnh daïng phaûn xaï nhö hình röûa ra giaáy
aûnh chaúng haïn) caøng nhieàu. Nghóa laø neáu maät ñoä caøng taêng, löôïng aùnh
saùng phaûn xaï hay ñi xuyeân qua hình aûnh seõ caøng giaûm.
Moãi ñieåm treân hình aûnh ñeàu coù moät giaù trò veà maät ñoä khaùc nhau, tuøy
thuoäc vaøo löôïng aùnh saùng ñi xuyeân qua hay phaûn xaï töø ñieåm ñoù. Maät
ñoä cuûa taát caû caùc ñieåm treân moät hình aûnh coù theå ñöôïc saép xeáp trong moät
daõy thang ño töø ñieåm saùng nhaát ñeán ñieåm toái nhaát vaø daõy thang ño naøy
ñöôïc goïi laø thang xaùm (grayscale).
Khoaûng roäng maät ñoä (range density)
Khoaûng roäng maät ñoä khaùc nhau giöõa caùc hình aûnh treân caùc vaät lieäu khaùc nhau
Hieäu soá maät ñoä giöõa ñieåm toái nhaát (shadow point) vaø ñieåm saùng nhaát
(highlight point) trong moät hình aûnh ñöôïc goïi laø khoaûng roäng maät ñoä cuûa
hình aûnh ñoù.
Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, khoaûng roäng maät ñoä cuûa hình aûnh goác
bao giôø cuõng cao hôn khoaûng roäng maät ñoä cuûa hình phuïc cheá do caùc söï
giôùi haïn cuûa quaù trình in. Vì vaäy quaù trình phuïc cheá caàn phaûi duy trì baøi
in sao cho gaàn gioáng vôùi hình aûnh goác nhaát, nhöng trong thöïc teá ñieàu
naøy khoâng heà deã daøng do söï maát maùt taàng thöù trong quaù trình phuïc cheá.
Giaûm khoaûng roäng maät ñoä giöõa hình goác vaø hình phuïc cheá treân giaáy baùo
Phuïc cheá taàng thöù (tone reprodution)
Phuïc cheá taàng thöù laø söï chuyeån ñoåi töø caùc giaù trò maät ñoä treân hình aûnh
goác sang caùc giaù trò maät ñoä töông öùng treân hình phuïc cheá.
Ñöôøng phuïc cheá taàng thöù

Ñoà thò ôû hình treân chæ ra söï so saùnh caùc giaù trò maät ñoä trong khoaûng
taàng thöù giöõa hình aûnh goác vaø hình phuïc cheá ñöôïc goïi laø ñöôøng cong phuïc
cheá taàng thöù (tone reproduction curve). Ñieàu kieän lyù töôûng trong quaù trình
phuïc cheá taàng thöù laø maät ñoä cuûa hình phuïc cheá phaûi töông ñöông vôùi maät
ñoä cuûa hình aûnh goác taïi cuøng moät ñieåm, hay noùi moät caùch khaùc ñöôøng
cong taàng thöù phaûi laø moät ñöôøng tuyeán tính nghieâng 450. Tuy nhieân trong
thöïc teá, do caùc haïn cheá vaø söï maát maùt taàng thöù trong quaù trình phuïc cheá
neân ñöôøng taàng thöù khoâng bao giôø ñaït ñöôïc söï tuyeán tính nhö mong ñôïi.
Vuøng saùng, vuøng trung gian vaø vuøng toái
Caùc toâng maøu saùng ñöôïc xem xeùt ñeán nhö laø vuøng saùng (highlights),
caùc toâng maøu toái laø vuøng toái (shadows). Vuøng naèm giöõa toâng maøu toái vaø
toâng maøu saùng goïi laø vuøng trung gian (midtones). Caùc toâng vuøng saùng
coù maät ñoä thaáp hôn caùc toâng maøu ôû vuøng trung gian vaø vuøng toái. Ñoà thò
hình döôùi minh hoïa vuøng saùng, vuøng trung gian vaø vuøng toái.
Vuøng saùng (highlights), vuøng trung gian (midtones) vaø vuøng toái (shadows) treân ñöôøng
taàng thöù
Giaûm khoaûng roäng maät ñoä
Maät ñoä toái ña ñaït ñöôïc treân loaïi giaáy in coucheù toát nhaát chæ baèng 1,8,
trong khi maät ñoä cao nhaát cuûa hình aûnh goác coù theå leân ñeán hôn 3.0. Do
ñoù vieäc phuïc cheá taàng thöù hoaøn haûo laø ñieàu khoâng theå. Neáu chuùng ta
thu khoaûng roäng maät ñoä cuûa hình aûnh goác ban ñaàu xuoáng 1,8 trong vieäc
phuïc cheá thì coù nghóa laø chuùng ta ñang coá giöõ chi tieát ôû vuøng saùng vaø
ñaùnh maát caùc chi tieát ôû vuøng toái hôn. Vaø ñieàu ñoù seõ daãn ñeán vieäc bò maát
chi tieát ôû vuøng toái.
Chuùng ta cuõng khoâng theå giöõ maõi ñöôøng phuïc cheá taàng thöù tuyeán
tính nghieâng goùc 45o ñöôïc vì do caàn phaûi giaûm khoaûng roäng maät ñoä treân
hình aûnh goác xuoáng baèng vôùi khoaûng roäng maät ñoä phuïc cheá vaø keát quaû
laø ñöôøng phuïc cheá seõ coù goùc nhoû hôn 45o.
Vieäc giaûm khoaûng roäng maät ñoä cuûa hình aûnh goác xuoáng ñoàng daïng
vôùi khoaûng roäng maät ñoä cuûa hình phuïc cheá seõ cho ra keát quaû laø hình phuïc
cheá seõ thieáu ñi ñoä töông phaûn.
Söï neùn toâng laøm giaûm ñoä töông phaûn (contrast) ôû hình aûnh phuïc cheá
Haõy quan saùt hình aûnh treân. Löu yù raèng taát caû caùc giaù trò maät ñoä cuûa
hình aûnh goác ñeàu ñöôïc chuyeån sang caùc giaù trò maät ñoä thaáp hôn treân hình
phuïc cheá. Nghóa laø söï khaùc bieät giöõa caùc giaù trò taàng thöù seõ ít hôn treân
hình phuïc cheá. Chuùng ta coù theå nhaän thaáy chi tieát seõ bò maát vaø hình aûnh
trôû neân bò trô vaø thieáu ñoä töông phaûn (contrast).
Trong moät ñöôøng neùn toâng, söï gia taêng veà vieäc truyeàn aùnh saùng töø
moät vuøng toâng naøy sang vuøng keá tieáp laø baèng nhau. Thöïc teá, chuùng ta
seõ caûm nhaän roõ hôn söï khaùc bieät veà maät ñoä duø raát nhoû ôû caùc vuøng saùng
hôn laø caùc vuøng toái. Do ñoù chuùng ta caàn coù moät caùch neùn toâng phuø hôïp
vôùi söï caûm nhaän ôû maét ngöôøi quan saùt.
Söï neùn toâng ôû vuøng toái giuùp cho hình aûnh phuïc cheá coù ñoä töông phaûn toát hôn
Do chuùng ta caûm nhaän deã daøng hôn söï khaùc bieät veà maät ñoä ôû vuøng
saùng hôn laø ôû vuøng toái neân coù theå giaûm toâng ôû vuøng toái nhöng khoâng
caûm thaáy vieäc maát chi tieát laø quaù nhieàu. Ñaây laø moät söï thaät cho haàu heát
caùc loaïi hình aûnh thoâng thöôøng. Vaø söï neùn toâng ôû vuøng toái seõ cho keát
quaû toát hôn vôùi söï caûm nhaän ôû maét ngöôøi.
Neùn toâng laø vaán ñeà ñaùng quan taâm khi phuïc cheá hình aûnh. Coâng vieäc
seõ ñöôïc hoaøn taát khi chuyeån ñoåi töø moät aûnh coù toâng lieân tuïc sang daïng
nöûa toâng (halftone).
Chuyeån ñoåi aûnh toâng lieân tuïc (contone) sang daïng nöûa toâng (halftone)
Do haàu heát caùc phöông phaùp in laø ôû daïng nhò phaân (1 bit), nghóa laø
taïi moät ñieåm treân tôø in seõ coù moät trong hai traïng thaùi: nhaän hoaëc khoâng
nhaän möïc. Do ñoù caùc saéc ñoä maøu cuûa hình aûnh goác seõ ñöôïc giaû laäp sang
daïng nöûa toâng (töùc laø tram hoùa). Nghóa laø hình aûnh treân hình aûnh goác seõ
ñöôïc chuyeån thaønh nhieàu ñieåm nhoû vôùi kích thöôùc khaùc nhau. Caùc ñieåm
lôùn hôn töông öùng vuøng maøu toái hôn trong khi caùc ñieåm nhoû hôn töông
öùng vuøng maøu saùng hôn. Caùc ñieåm naøy keát hôïp laïi taïo ra aûo giaùc cuûa
moät hình coù toâng lieân tuïc. Hình aûnh in ñöôïc taïo ra döïa treân söï keát hôïp
cuûa caùc hình aûnh taùch maøu ñaõ ñöôïc tram hoaù.
Tram hoùa hình aûnh phuïc cheá

Ñöôøng cong nöûa toâng bieåu dieãn söï chuyeån ñoåi töø hình coù toâng lieân tuïc
sang hình nöûa toâng. Maät ñoä cuûa hình aûnh goác (density of original) seõ ñöôïc
chuyeån sang daïng phaàn traêm ñoä lôùn cuûa caùc ñieåm tram (dot percent).
Ñöôøng cong gia taêng taàng thöù in (dot gain curve)

Moái lieân heä giöõa giaù trò ñieåm tram treân baûn keõm vaø treân tôø in laø moät
haøm soá phuï thuoäc vaøo caùc bieán soá nhö: giaáy, möïc vaø maùy in. Ñoà thò cuûa
haøm soá naøy ñöôïc goïi laø ñöôøng cong gia taêng taàng thöù in. Söï gia taêng taàng
thöù in coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán toâng maøu ñöôïc phuïc cheá.
Ñöôøng cong gia taêng taàng thöù khi in

Ñöôøng cong taàng thöù khi xuaát (output tone curve) phaûi ñöôïc chænh söûa
ñuùng vôùi caùc yeâu caàu phuïc cheá taàng thöù cuûa hình aûnh goác sao cho hình
ñöôïc phuïc cheá toát nhaát vôùi caùc ñieàu kieän in xaùc ñònh.
Ñöôøng cong taàng thöù khi xuaát (output)

Caùc ñieåm tham chieáu treân hình aûnh
Ñeå vieäc ñieàu chænh ñöôøng cong taàng thöù khi xuaát ñöôïc tieán haønh ñôn
giaûn vaø ñaït hieäu quaû cao thì chuùng ta caàn hieäu chænh moät vaøi ñieåm ñaëc
tröng treân hình aûnh goác, ñöôïc goïi laø caùc ñieåm tham chieáu. Nhöõng ñieåm
naøy ñaïi dieän cho caùc vuøng maøu chính cuûa hình aûnh goác.
Ñieåm tham chieáu ôû vuøng toâng trung gian (middle tone) laø ñieåm ñöôïc
in vôùi kích thöôùc haït tram (maät ñoä tram) laø 50%. Phuï thuoäc vaøo ñöôøng
cong phuïc cheá taàng thöù lyù töôûng maø ñieåm naøy coù söï töông quan khaùc
nhau vôùi hình aûnh goác. Thoâng thöôøng, maät ñoä cuûa ñieåm ôû toâng trung gian
thöôøng cao hôn khoaûng 0,9 ñôn vò giaù trò maät ñoä so vôùi ñieåm tham chieáu
ôû vuøng saùng (highlight).
Ñieåm saùng (highlight point) laø ñieåm ôû vuøng saùng trung tính nhaát. Ñieåm
naøy chöùa caùc ñieåm tram theå hieän caùc chi tieát nhoû nhaát maø vaãn coøn in
ñöôïc. Kích thöôùc ñieåm tram (maät ñoä tram) ôû vuøng saùng ñöôïc xaùc ñònh
treân moãi maùy in laø khaùc nhau. Thoâng thöôøng chuùng coù giaù trò töø 2% - 5%
maät ñoä tram.
Ñieåm toái (shadow point) laø ñieåm coù haït tram lôùn nhaát vaãn coøn in ñöôïc
tröôùc khi hieän töôïng bít tram xaûy ra. Thoâng thöôøng, ñieåm toái coù maät ñoä
tram laø töø 95% - 97% ñoái vôùi giaáy in coù traùng phaán (giaáy coucheù) vaø
90% - 95% cho caùc loaïi giaáy khoâng coù lôùp traùng phaán. Giaù trò haït tram ôû
ñieåm toái ñöôïc xaùc ñònh treân moãi maùy in khaùc nhau seõ khaùc nhau.
Ñieåm saùng (white point), ñieåm trung gian (midtone) vaø ñieåm toái (dark point)
Caùc ñieåm tôùi haïn
Caùc thieát laäp ñaàu tieân vaø ñöôïc xem xeùt ñeán nhieàu nhaát cho quaù trình
xöû lyù hình aûnh kyõ thuaät soá laø vieäc xaùc ñònh ñuùng caùc ñieåm tôùi haïn, laø
ñieåm saùng vaø ñieåm toái. Vôùi vieäc thieát laäp caùc thoâng soá chính xaùc cho caùc
ñieåm naøy chuùng ta seõ ñieàu chænh ñöôïc khoaûng roäng maät ñoä treân hình aûnh
phuïc cheá phuø hôïp vôùi khoaûng roäng maät ñoä cuûa möïc in treân giaáy. Chuùng
ta seõ xem xeùt vaøi ví duï veà söï aûnh höôûng cuûa vieäc choïn ñieåm saùng hoaëc
ñieåm toái treân hình aûnh goác.
Neáu choïn ñieåm saùng (highlight point) taïi vuøng coù giaù trò maät ñoä cao
hôn ñieåm saùng ñuùng thì hình aûnh seõ trôû neân saùng hôn ôû vuøng saùng vaø ñieàu
ñoù seõ laøm maát chi tieát ôû vuøng saùng cuûa hình aûnh goác treân hình phuïc cheá.
Neáu choïn ñieåm saùng ôû vuøng coù giaù trò maät ñoä thaáp hôn ñieåm saùng aûnh
ñuùng thì hình seõ trôû neân toái hôn ôû vuøng saùng. Hình coù theå seõ coù nhieàu
chi tieát hôn ôû vuøng saùng nhöng keát quaû in ra coù theå seõ bò môø, toái maøu.
AÛnh höôûng cuûa vieäc choïn ñieåm saùng ñeán taàng thöù hình aûnh phuïc cheá
Töông töï, khi choïn giaù trò cuûa ñieåm toái (shadow point) lôùn hôn giaù trò
ñuùng seõ laøm cho vuøng toái saùng hôn vaø khi choïn giaù trò cuûa ñieåm toái thaáp
hôn giaù trò ñuùng seõ laøm cho vuøng toái toái hôn. Vuøng toái ñöôïc laøm cho toái
hôn seõ taêng ñoä töông phaûn cuûa hình aûnh nhöng seõ laøm maát chi tieát vuøng
toái. Vuøng toái ñöôïc laøm cho saùng hôn coù theå giöõ laïi ñöôïc caùc chi tieát cuûa
hình aûnh nhöng seõ laøm cho hình aûnh maát ñi ñoä töông phaûn.
Baây giôø chuùng ta seõ xem xeùt söï aûnh höôûng cuûa ñieåm trung gian taùc
ñoäng leân ñoä töông phaûn cuûa hình aûnh nhö theá naøo.
Neáu choïn ñieåm trung gian (midtone point) nghieâng veà vuøng saùng so
vôùi ñieåm trung gian ñuùng thì seõ giöõ ñöôïc nhieàu chi tieát hôn töø vuøng saùng
ñeán vuøng trung gian trong khi seõ bò maát chi tieát töø vuøng trung gian ñeán
vuøng toái. Ngöôïc laïi hình aûnh seõ bò maát chi tieát ôû vuøng saùng ñeán vuøng trung
gian vaø seõ nhaän ñöôïc nhieàu chi tieát hôn ôû vuøng trung gian ñeán vuøng toái.
Ñeå ñaït ñöôïc keát quaû toát hôn trong vieäc phuïc cheá toaøn boä toâng maøu cuûa
hình aûnh goác chuùng ta coù theå theâm vaøo ñöôøng cong taàng thöù caùc ñieåm
tham chieáu khaùc ngoaøi caùc ñieåm ôû vuøng saùng, vuøng trung gian vaø vuøng toái.
Ñieåm loùe saùng (catchlight point) ñöôïc bieát ñeán nhö laø moät ñieåm phaûn
chieáu ôû vuøng saùng, laø ñieåm saùng nhaát treân hình aûnh vaø khoâng chöùa baát
kyø moät chi tieát naøo ôû ñieåm naøy. Ñieàu naøy ñoàng nghóa vôùi vieäc trong quaù
trình phuïc cheá, ñieåm naøy seõ khoâng heà chöùa ñieåm tram naøo, töùc laø noù
coù maät ñoä tram laø 0%. Nghóa laø ñieåm loeù saùng naøy seõ phaûn chieáu taát caû
aùnh saùng töø beà maët tôø giaáy in. Thoâng thöôøng, ñieåm naøy coù theå laø moät
nguoàn saùng, nhö nguoàn saùng cuûa boùng ñeøn troøn, maët trôøi hoaëc moät beà
maët phaûn chieáu naøo ñoù.
Vuøng 1/4 toâng ñöôïc phuïc cheá vôùi ñieåm tram coù maät ñoä tram khoaûng
25%. Vuøng naøy giuùp xaùc ñònh ñöôïc ñoä töông phaûn toát hôn töø vuøng saùng
ñeán vuøng trung gian.
Vuøng 3/4 toâng ñöôïc phuïc cheá vôùi ñieåm tram coù maät ñoä tram khoaûng
75%. Vuøng naøy giuùp xaùc ñònh ñoä töông phaûn toát hôn töø vuøng trung gian
ñeán vuøng toái.
Vuøng toâng nguyeân (solid tone) seõ ñöôïc in vôùi ñieåm tram coù maät ñoä
tram 100%. Cuõng töông töï nhö ñieåm loùe saùng, vuøng toâng nguyeân chæ theå
hieän moät phaàn nhoû treân toaøn boä dieän tích hình aûnh.
B. CAÂN BAÈNG XAÙM (GRAY BALANCE)

Caân baèng xaùm laø moät trong nhöõng yeáu toá chính trong quaù trình taùch
maøu ñeå ñaït ñöôïc maøu saéc treân hình phuïc cheá töông töï nhö treân baøi maãu.
Coù nhieàu yeáu toá khaùc nhau coù aûnh höôûng ñeán quaù trình naøy, moät trong
nhöõng yeáu toá quan troïng nhaát trong thöïc teá laø möïc in khoâng tinh khieát.
Do ñoù, caân baèng xaùm laø moät trong caùc phöông phaùp nhaèm khaéc phuïc
ñieàu naøy.
Vì sao caàn phaûi coù caân baèng xaùm

Möïc in ñöôïc söû duïng trong quaù trình phuïc cheá maøu khoâng nhö trong
lyù thuyeát ñaõ noùi. Caùc loaïi möïc Cyan, Magenta, Yellow vaø Black thoâng
thöôøng seõ haáp thu 1/3 vaø phaûn xaï 2/3 quang phoå khaû kieán. Trong thöïc
teá, do caùc möïc in naøy coù chöùa caùc taïp chaát laøm maát ñi söï tinh khieát cuûa
möïc. Vaø möïc maøu naøy seõ laøm nhieãm baån ñeán möïc maøu khaùc.
Trong thöïc teá, möïc Cyan seõ bò maát ñi ñoä tinh khieát cuûa noù vì coù nhieãm
moät löôïng nhoû möïc maøu Magenta vaø Yellow. Maøu möïc Magenta seõ
nhieãm moät phaàn möïc maøu Yellow vaø moät chuùt möïc maøu Cyan. Maøu
Yellow seõ nhieãm moät phaàn raát nhoû möïc maøu Magenta vaø Cyan.
Söï khoâng tinh khieát cuûa möïc in

Veà maët lyù thuyeát chuùng ta ñaõ bieát raèng khi troän ba maøu möïc Cyan,
Magenta vaø Yellow vôùi tyû leä baèng nhau thì keát quaû nhaän ñöôïc seõ laø maøu
xaùm trung tính. Tuy nhieân, trong thöïc teá do söï nhieãm baån maøu treân caùc
maøu möïc in neân khi in choàng ba maøu möïc Cyan, Magenta vaø Yellow vôùi
cuøng moät tyû leä chuùng ta seõ khoâng nhaän ñöôïc maøu xaùm trung tính (neutral
gray) maø nhaän ñöôïc moät maøu xaùm hôi ngaû ñoû.
Ñeå khaéc phuïc vaán ñeà treân do möïc in khoâng tinh khieát gaây ra thì treân
caùc baûn taùch maøu caàn phaûi coù moät söï hieäu chænh rieâng cho moãi maøu ñeå
ñaït ñöôïc söï caân baèng xaùm trung tính treân tôø in. Nhö ñaõ neâu ôû treân, moät
löôïng baèng nhau cuûa möïc Cyan, Magenta vaø Yellow seõ khoâng cho keát
quaû laø maøu xaùm trung tính. Giaûi phaùp cho vaán ñeà naøy laø söû duïng moät
löôïng möïc khaùc nhau cuûa moãi maøu ñeå buø tröø cho söï nhieãm baån treân möïc
in. Caân baèng xaùm nghóa laø taïo söï caân baèng giöõa ba maøu möïc in taïi caùc
vuøng trung tính cuûa hình phuïc cheá sao cho söï theå hieän laø caùc maøu xaùm
trung tính.
Trong khi muïc ñích cuûa chuùng ta laø taïi caùc vuøng trung tính, caân baèng
xaùm seõ aûnh höôûng ñeán taát caû caùc vuøng maøu. Baèng caùch taïo ra caân baèng
xaùm thích hôïp, chuùng ta coù theå ñaûm baûo raèng toaøn boä böùc tranh seõ nhaän
ñöôïc löôïng möïc in cuûa ba maøu phuø hôïp khi in.
Ngaøy nay, vieäc söû duïng caùc profile xuaát (output profile) ñaõ mang laïi
khaû naêng coù theå hieäu chænh ñöôïc caân baèng xaùm. Caùc profile naøy bao
goàm caùc giaù trò caân baèng xaùm cuûa töøng loaïi thieát bò xuaát hay töøng maùy
in rieâng bieät.
Do söï khoâng tinh khieát trong caùc möïc in cô baûn neân chuùng ta thöôøng
in maøu möïc Cyan nhieàu möïc hôn so vôùi caùc maøu khaùc ñeå ñaït ñöôïc caùc
maøu xaùm trung tính. Ñieåm tram maøu Cyan thöôøng lôùn hôn treân taát caû
caùc vuøng maøu nhöng vôùi giaù trò cheânh leäch khoâng ñoàng ñeàu xuyeân suoát
giaûi toâng maøu. Söï khaùc bieät lôùn nhaát laø ôû vuøng toâng trung gian. Chuùng
ta coù theå quan saùt caùc trò soá naøy trong hình döôùi ñaây.
Ñoà thò bieåu dieãn ñöôøng cong taàng thöù cuûa ba maøu möïc in cô baûn ñeå ñaït ñöôïc caân
baèng xaùm trung tính
Löu yù laø caân baèng xaùm coù theå thay ñoåi tuøy theo caùc ñieàu kieän in, loaïi
giaáy vaø loaïi möïc in khaùc nhau. Caân baèng xaùm seõ khoâng thay ñoåi treân
caùc hình aûnh khaùc nhau tröø khi chuùng ta muoán söû duïng caân baèng xaùm ñeå
loaïi boû söï ngaû maøu cuûa baøi maãu. Baát kyø söï thay ñoåi naøo trong ñieàu kieän
in cuõng coù theå daãn ñeán keát quaû laø caàn coù moät caân baèng xaùm khaùc. Caùc
yeâu caàu cuûa caân baèng xaùm neân ñöôïc kieåm tra khi coù moät söï thay ñoåi baát
kyø trong caùc ñieàu kieän phuïc cheá.
C. CHÆNH SÖÛA MAØU SAÉC (COLOR CORRECTION)
Trong phaàn naøy chuùng ta seõ tìm hieåu veà caùc thaønh phaàn cuûa maøu vaø
laøm theá naøo ñeå chænh söûa maøu chính xaùc.
Söï khoâng tinh khieát cuûa möïc in
Chuùng ta ñaõ bieát moät trong nhöõng yeáu toá chính cuûa kyõ thuaät taùch maøu
laø phuïc cheá chính xaùc maøu saéc cuûa baøi maãu. Trong phaàn tröôùc chuùng
ta ñaõ thaáy söï aûnh höôûng cuûa ñaëc tính möïc in trong quaù trình xöû lyù naøy.
Chuùng ta ñaõ bieát maøu saéc cuûa möïc in khoâng hoaøn toaøn chính xaùc nhö
lyù thuyeát. Möïc in haáp thuï 1/3 vaø phaûn xaï 2/3 quang phoå aùnh saùng thaáy
ñöôïc, tuy nhieân trong thöïc teá khoâng haún laø nhö vaäy neáu chuùng khoâng
hoaøn toaøn tinh khieát.
Veà maët lyù thuyeát, moãi möïc in seõ haáp thuï 100% maøu ñoái cuûa noù vaø 0%
ñoái vôùi hai maøu coøn laïi, tuy nhieân trong thöïc teá, chuùng ta seõ nhaän ñöôïc
moät trò soá haáp thuï khaùc nhö hình minh hoïa ôû treân.
Trong baûng naøy chuùng ta seõ nhaän thaáy nhöõng trò soá haáp thuï khoâng
mong muoán, möïc Cyan seõ laãn moät löôïng nhoû maøu möïc Magenta vaø Yel-
low, möïc Magenta thì laãn moät ít maøu Cyan vaø Yellow, coøn möïc Yellow
töông ñoái tinh khieát nhaát vôùi moät löôïng raát nhoû maøu Cyan vaø Magenta.
Chuùng ta haõy xem xeùt ñieàu gì seõ xaûy ra neáu möïc in haáp thuï aùnh saùng
khoâng hoaøn haûo. Ñeå ñôn giaûn, chuùng ta cho raèng möïc Yellow vaø Ma-
genta laø tinh khieát coøn cyan thì khoâng, chaúng haïn moät hoäp möïc cyan coù
10 phaàn trong ñoù coù 8 phaàn laø thaønh phaàn Cyan, 1,3 phaàn Magenta vaø
0,7 phaàn Yellow. Chuùng ta seõ söû duïng ba maøu möïc Cyan, Magenta vaø
Yellow ñeå in taát caû caùc maøu. Töøng caëp maøu lieân keát seõ taïo ra caùc maøu
cô baûn cuûa aùnh saùng töông öùng ñoù laø caùc maøu: Red, Green, Blue. Caû ba
maøu khi lieân keát vôùi nhau tuøy möùc ñoä saùng toái maø chuùng ta seõ coù caùc
toâng maøu xaùm töø nhaït ñeán ñaäm.
Neáu söû duïng maøu Cyan vaø Magenta cho vieäc taïo ra maøu xanh döông,
chuùng ta seõ nhaän ñöôïc moät maøu xanh döông ngaõ ñoû. Töông töï nhö vaäy,
neáu söû duïng maøu Yellow vaø maøu Cyan ñeå toång hôïp maøu xanh luïc (Green),
chuùng ta cuõng seõ nhaän ñöôïc moät maøu xanh luïc ngaõ ñoû. Coøn hai maøu
Yellow vaø Magenta seõ toång hôïp neân moät maøu ñoû côø (Red) ngaõ vaøng.
Hieäu chænh söï khoâng tinh khieát cuûa möïc in
Coù moät ñieàu chaéc chaén raèng chuùng ta khoâng theå thay ñoåi thaønh phaàn
cuûa möïc in, do ñoù chuùng ta chæ coù theå hieäu chænh söï sai maøu, chaúng haïn
nhö khi chuùng ta in moät löôïng möïc Yellow vaø Magenta baèng nhau, chuùng
ta seõ nhaän ñöôïc moät maøu cam thay vì maøu ñoû côø nhö mong muoán. Chuùng
ta khoâng theå giaûm bôùt löôïng maøu Yellow trong möïc Magenta, tuy nhieân
chuùng ta coù theå in maøu ñoû côø vôùi moät löôïng möïc Yellow ít hôn.
Trong thöïc teá chuùng ta coù theå ñieàu khieån thaønh phaàn cuûa möïc vaø hieäu
chænh söï sai maøu do söï khoâng tinh khieát cuûa möïc in trong quaù trình queùt
vaø xöû lyù hình aûnh. Baây giôø haõy hình dung raèng caùc maøu seõ ñöôïc lieán keát
qua caùc trò soá phaàn traêm tram nhö baûng döôùi ñaây:
Chuù yù laø moãi maøu ñeàu coù ba trò soá thaáp (low), trung bình (medium)
vaø cao (high). Trò soá thaáp cuûa baát kyø maøu naøo ñeàu laø trò soá maøu khoâng
mong muoán coøn ñöôïc goïi laø maøu thöù ba hay laø maøu buø (maøu ñoái). Neáu
chuù yù treân voøng troøn maøu, chuùng ta seõ thaáy raèng vò trí cuûa maøu buø ñònh
vò ñoái dieän vôùi maøu chính:
- Cyan laø maøu buø cuûa maøu Red
- Magenta laø maøu buø cuûa maøu Green
- Yellow laø maøu buø cuûa maøu Blue
Trò soá tram cuûa maøu buø caøng lôùn, maøu chính caøng trôû neân toái, xaùm ñi
vaø môø hôn. Ñoâi khi maøu buø caàn thieát cho vieäc caûi thieän möùc ñoä xaùm cuûa
saéc maøu, tuy nhieân ña phaàn caùc maøu buø thöôøng laøm cho hình aûnh phuïc
cheá trôû neân muø môø hôn.
Laøm theá naøo ñeå coù maøu saéc töôi saùng?
Ñeå nhaän ñöôïc maøu saéc töôi saùng, röïc rôõ, chuùng ta coù theå giaûm bôùt maøu
buø hoaëc taêng löôïng maøu chính trong moät chöøng möïc cho pheùp. Vieäc taêng
maät ñoä tram giöõa hai maøu chính cuõng neân ñöôïc xem xeùt caån thaän, neáu
khoâng chuùng ta coù theå nhaän ñöôïc moät maøu saéc khoâng trung tính. Chaúng
haïn trong ví duï döôùi ñaây, neáu taêng maøu Magenta hoaëc giaûm maøu Cyan,
chuùng ta seõ nhaän ñöôïc moät maøu Blue ngaõ ñoû (reddish blue), ngöôïc laïi
neáu taêng maøu Cyan hoaëc giaûm maøu Magenta, chuùng ta seõ coù moät maøu
Blue ngaõ luïc (greenish blue).
Vieäc giaûm maøu Cyan ñaõ laøm maøu Blue ngaõ ñoû
Vieäc taêng maøu Cyan ñaõ laøm maøu Blue ngaõ xanh luïc
Maøu baõo hoøa (saturated color) vaø chöa baõo hoøa (unsaturated color)
Khaùi nieäm “maøu ñaäm” hay “maøu nhaït” laø khaùi nieäm ñöôïc söû duïng
moâ taû cho söï caûm nhaän veà maøu saéc. Chuùng ta cuõng coù theå goïi baèng moät
khaùi nieäm khoa hoïc hôn laø “maøu baõo hoøa” hay “maøu chöa baõo hoøa”. Moät
maøu ñöôïc goïi laø baõo hoøa hay ñaäm laø maøu coù trò soá caùc thaønh phaàn maøu
chính gaàn hoaëc ñaït ñeán trò soá 100% vaø maøu buø coù trò soá caøng gaàn veà 0%.
Tuy nhieân nhö ñaõ ñeà caäp ôû treân, caùc maøu buø khoâng ñôn thuaàn chæ laø
maøu khoâng mong ñôïi (do chuùng laøm cho maøu chính trôû neân toái ñi) maø
ñoâi khi vôùi moät trò soá ñuùng, chuùng seõ laøm cho maøu chính trôû neân ñaäm ñaø
hôn vaø taêng theâm chi tieát cuûa hình aûnh.
Söûa maøu
Vieäc söûa maøu thöôøng ñöôïc khaùch haøng yeâu caàu cho phuø hôïp vôùi caûm
nhaän maøu saéc cuûa hoï hoaëc vì moät yeâu caàu naøo ñoù. Vieäc söûa maøu coù theå
laø vieäc xoùa boû söï ngaõ maøu (color cast) cuûa hình aûnh goác hoaëc laø vieäc
chænh söûa cho maøu saéc hình trôû neân töôi saùng, ñaäm ñaø hôn. Chaúng haïn
nhö maøu coû trôû neân töôi hôn hay baàu trôøi trôû neân xanh hôn.
Coù caùc caùch söûa maøu chính nhö sau:
- Söûa maøu toaøn cuïc (global color corrections): vieäc söûa maøu naøy
seõ aûnh höôûng ñeán toaøn boä hình aûnh. Ñieàu naøy cuõng ñoàng nghóa
vôùi vieäc chænh maøu seõ aûnh höôûng ñeán taát caû caùc saéc maøu. Coù
moät ñieàu caàn löu yù laø sau khi chænh söûa maøu toaøn cuïc, caùc trò soá
taùch maøu cuûa caùc maøu coù theå khaùc tröôùc.
- Söûa maøu choïn (selective color corrections) hay coøn goïi laø söûa
maøu cuïc boä: Vieäc söûa maøu choïn chæ aûnh höôûng ñeán caùc saéc maøu
töông töï vôùi maøu ñaõ choïn theo moät dung sai ñaõ ñònh saün, vieäc
chænh maøu naøy seõ chæ aûnh höôûng ñeán saéc maøu gaàn vôùi maøu choïn
nhaát.
- Chænh söûa taàng thöù (gradation): ñaây laø chöùc naêng cho pheùp
chuùng ta thöïc hieän vieäc thay ñoåi taàng thöù cuõng nhö laø ñoä saùng,
ñoä töông phaûn cuûa toaøn boä hình aûnh. Nhöõng vuøng taàng thöù ñaëc
bieät cuõng coù theå ñöôïc hieäu chænh cuïc boä baèng caùch söû duïng baûn
che (mask).
Vieäc chænh söûa taàng thöù coøn cho pheùp chuùng ta coù theå chænh
söûa theo töøng keânh maøu. Chaúng haïn nhö khi taêng taàng thöù maøu
Cyan, trò soá maøu Cyan treân toaøn boä hình aûnh seõ cao hôn. Moät
vaøi hình aûnh coù theå bò ngaõ maøu do caùc yeáu toá veà thôøi gian baûo
quaûn, lôùp thuoác, nguoàn saùng hoaëc quaù trình xöû lyù khoâng ñuùng.
Ñieàu naøy coù nghóa laø khi taùch maøu seõ coù moät maøu thaønh phaàn
coù trò soá cao hôn trò soá yeâu caàu. Vieäc chænh söûa taàng thöù coù theå
ñöôïc duøng ñeå loaïi boû hieän töôïng ngaõ maøu naøy. Moät soá maùy queùt
ngaøy nay cuõng coù chöùc naêng töï ñoäng loaïi boû ngaõ maøu.
- Chænh söûa ñoä saùng vaø ñoä baõo hoøa (luminance and saturation):
Ngoaøi caùc caùch söûa maøu nhö: söûa maøu cuïc boä, söûa maøu toaøn
cuïc, chænh söûa taàng thöù, chuùng ta coøn coù theå hieäu chænh trò soá ñoä
saùng vaø ñoä baõo hoøa. Chuùng ta coù theå thay ñoåi ñoä saùng cuûa taát
caû caùc maøu hoaëc chæ trong moät soá maøu ñaõ choïn. Vieäc thay ñoåi
ñoä saùng seõ khoâng coù aûnh höôûng gì ñeán caân baèng xaùm cuûa hình
aûnh.
Töông töï, chuùng ta coù theå thay ñoåi ñoä baõo hoøa cuûa taát caû caùc
maøu hoaëc chæ trong moät soá maøu ñaõ choïn.
D. ÑOÄ SAÉC NEÙT CUÛA HÌNH AÛNH (SHARPENESS)
Hình aûnh goác ñoâi khi coù ñoä saéc neùt khoâng ñaït yeâu caàu coù theå do:
- Ñoä töông phaûn sai do vieäc neùn khoaûng roäng maät ñoä.
- Ñoä phaân giaûi cuûa hình in nöûa toâng luoân thaáp hôn hình goác.
- Caùc vaán ñeà veà in aán laø nguyeân nhaân laøm cho caùc ñöôøng bieân
ñoái töôïng vaø caùc ñöôøng keû treân vaät lieäu in bò môø khoâng roõ neùt.
- Phoùng lôùn hình aûnh khi thieát keá laøm cho hình aûnh bò môø.
Noäi dung phaàn naøy seõ giuùp chuùng ta khaéc phuïc caùc vaán ñeà neâu treân baèng
caùch thay ñoåi vaø kieåm tra ñoä saéc neùt cuûa hình aûnh.
Tìm hieåu veà ñoä saéc neùt

Chuùng ta nhìn thaáy ñöôïc vaø phaân bieät caùc ñoái töôïng laø nhôø vaøo caùc
ñöôøng bieân bao quanh ñoái töôïng. Khi coù moät söï thay ñoåi ñoät ngoät veà ñoä
saùng, nhö söï chuyeån ñoåi töø maøu saùng sang maøu toái thì maét ngöôøi quan
saùt seõ nhaän ra ñöôøng phaân caùch roõ raøng.
Tuy nhieân, neáu coù moät söï khaùc bieät nhoû veà giaù trò taàng thöù thì maét
ngöôøi khoâng theå phaân bieät roõ raøng ñöôøng bieân phaân caùch vaø coù theå nhaän
thaáy hình aûnh quan saùt lieàn moät theå thoáng nhaát. Ñeå khaéc phuïc vaán ñeà
naøy, chuùng ta coù theå gia taêng söï khaùc bieät giöõa caùc giaù trò taàng thöù treân
caùc ñöôøng tieáp giaùp giöõa caùc toâng maøu vôùi nhau. Khaû naêng ñaùnh löøa thò
giaùc trong vieäc quan saùt laø thay ñoåi ñoä töông phaûn taïi moät ñöôøng bieân
nhö hình minh hoïa döôùi ñaây.
Maét quan saùt tröôùc tieân seõ nhaän ra ñöôøng bieân phaân caùch vaø sau ñoù
seõ höôùng daàn ra ngoaøi. Ñaây goïi laø hieäu öùng Craik-O’Brien. Trong thí duï
naøy thì caû hai daûi baêng ñeàu coù cuøng giaù trò maøu vaø chuùng ta ñaùnh löøa thò
giaùc baèng caùch thay ñoåi söï khaùc bieät ñoä saùng toái taïi ñöôøng bieân ôû giöõa.
Trong quaù trình taùch maøu, chuùng ta ñaùnh löøa thò giaùc khi gia taêng söï
khaùc bieät taïi caùc ñöôøng bieân. Taïi moät vuøng phoùng lôùn treân hình, deã daøng
nhaän thaáy vuøng saùng vaø vuøng toái taïi caùc ñöôøng bieân phaân caùch. Do ñoù
seõ taïo ra moät aûo giaùc cho ta moät hình aûnh saéc neùt khi quan saùt ôû tyû leä
thu phoùng bình thöôøng.
Ñoä saéc neùt daïng soá hoùa
Caùc öùng duïng xöû lyù hình aûnh seõ laøm taêng ñoä saéc neùt cuûa hình aûnh
baèng caùch ñoái chieáu giaù trò maøu cuûa moät pixel naøy vôùi caùc giaù trò maøu
cuûa caùc pixel xung quanh. Ñieàu naøy laøm taêng söï khaùc bieät giöõa caùc pixel
laân caän vaø taïo ra moät aûo giaùc veà ñoä saéc neùt cuûa hình aûnh.
- Neáu coù moät pixel toái hôn caùc pixel xung quanh thì öùng duïng seõ
laøm cho noù toái hôn theâm ñeå ñaït ñöôïc ñoä töông phaûn vaø ñoä saéc
neùt toát nhaát.
- Neáu coù moät pixel saùng hôn caùc pixel xung quanh thì öùng duïng
seõ laøm cho noù saùng hôn.
- Neáu ñoä saùng toái cuûa moät pixel naøo ñoù töông ñöông vôùi caùc pixel
xung quanh thì öùng duïng seõ khoâng laøm thay ñoåi gì.
Haõy xem khaùi quaùt moät öùng duïng laøm nhö theá naøo ñeå keát hôïp söï theå
hieän ñoä saéc neùt vaø khoâng saéc neùt cuûa hình aûnh.
Taïi vuøng coù söï thay ñoåi ñoä ñen khaùc bieät roõ reät thì maùy queùt seõ taïo
ra moät giaù trò ñoä ñen khaùc nhau, töông töï nhö heä thoáng troøng ñen, troøng
traéng ôû maét ngöôøi.

Hình treân laø ñoà thò bieåu dieãn ñoä saéc neùt. Taïi vuøng saùng hôn seõ coù
cöôøng ñoä saùng ñöôïc theâm vaøo vaø taïi vuøng toái hôn thì cöôøng ñoä saùng seõ
ñöôïc tröø bôùt ñi xuaát hieän treân ñoà thò nhö hai ñænh choùp. Ñoàng thôøi cuõng
löu yù laø caáp ñoä saùng cuûa vuøng saùng seõ cao hôn caáp ñoä saùng cuûa vuøng toái.
Ñoä saéc neùt xaûy ra taïi caùc ñöôøng vieàn xung quanh caùc khu vöïc naèm
keà caän nhau coù ñoä saùng khaùc nhau. Sau khi ñöôïc laøm saéc neùt seõ coù moät
ñöôøng vieàn raát maûnh cuûa daûi baêng saùng vaø toái nhaèm nhaán maïnh söï noåi
baät cuûa ñöôøng vieàn phaân caùch giöõa vuøng toái vaø vuøng saùng.
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán ñoä saéc neùt
Ñoä saéc neùt cuûa hình aûnh phuï thuoäc vaøo moät soá yeáu toá nhö:
- Ñoä thu phoùng.
- Ñoái vôùi hình aûnh coù toâng maøu da chieám öu theá thì caùc thoâng soá
thieát laäp ñeå coù ñoä saéc neùt toát nhaát coù theå khaùc so vôùi hình daïng
phong caûnh thieân nhieân hay hình kyõ thuaät, hình coù maøu vaøng
baïc. Thoâng thöôøng, ñoái vôùi toâng maøu da thì ñoä saéc neùt ít hôn ñeå
troâng coù veû möôït maø vaø meàm maïi.
Neáu laøm saéc neùt hình aûnh quaù nhieàu seõ daãn ñeán söï chuyeån ñoåi taàng
thöù bò gaét (coøn goïi laø bò gaõy toâng) taïi nhöõng choã ñaùng ra caàn coù söï möôït
maø nhieàu hôn. Ñoàng thôøi ñieàu naøy cuõng laøm gia taêng ñoä haït (gain) cuûa
hình aûnh.
Ñoä roäng bieân saéc neùt (radius)
Ñoä roäng bieân saéc neùt - xaùc ñònh ñoä daøy moûng cuûa ñöôøng bieân. Giaù
trò cuûa Radius xaùc ñònh kích thöôùc ma traän ñöôïc söû duïng trong vieäc laøm
saéc neùt hình aûnh.
Neáu giaù trò Radius caøng lôùn thì ñoä roäng ñöôøng bieân laøm saéc neùt caøng
lôùn. Caùc pixel naèm trong khoaûng Radius seõ khoâng ñöôïc laøm saéc neùt. Do
ñoù, khi phoùng lôùn ra vôùi moät giaù trò cao cuûa Radius söû duïng, thì seõ coù
moät giaù trò nhoû coù theå rôi vaøo trong ñöôøng bieân thay vì naèm ôû hai beân
ñöôøng bieân ñoù.
Giaûm hieän töôïng bò haït treân hình aûnh
Hình aûnh coù ñoä saéc neùt quaù lôùn seõ laøm cho bò haït troâng khoâng möôït
maø vaø mòn maøng. Hieän töôïng bò haït seõ ñöôïc haïn cheá baèng caùch giaûm
ñoä saéc neùt tuøy thuoäc vaøo caùc vuøng töï nhieân xung quanh. Caùc vuøng daïng
toâng nguyeân thöôøng ñöôïc laøm giaûm nhieàu nhaát, caùc neàn hoa vaên vaø caùc
ñöôøng bieân thì khoâng bò taùc ñoäng ñeán. Coù 2 thoâng soá ñöôïc thieát laäp cho
chöùc naêng naøy laø:
- Threshold: laø soá löôïng pixel xung quanh ñieåm choïn aûnh höôûng
ñeán ñoä haït.
- Value: xaùc ñònh giaù trò cuûa ñoä giaûm saéc neùt taùc ñoäng treân vuøng
bò haït.
Giaù trò Threshold caøng cao thì söï khaùc bieät caøng lôùn taïi vuøng bò haït.
Giaù trò Value caøng cao thì söï giaûm hieän töôïng haït caøng lôùn taïi vuøng bò
haït. Khi coù baát kyø nhaân toá naøo aûnh höôûng ñeán söï thay ñoåi cuûa ñoä saéc neùt
thì caùc thieát laäp khaùc nhau cho ñoä saéc neùt seõ ñöôïc taùc ñoäng moät caùch töï
ñoäng. Trong haàu heát caùc tröôøng hôïp, baûng maëc ñònh veà ñoä saéc neùt ñöôïc
aùp duïng treân caùc öùng duïng seõ cho keát quaû toát. Tuy nhieân, ñoái vôùi moät
soá hình aûnh thì caàn phaûi thay ñoåi caùc thoâng soá thieát laäp cho vieäc laøm saéc
neùt. Sau khi thieát laäp ñöôïc moät caáp ñoä saéc neùt toái öu thì môùi ñieàu chænh
ñoä haït hình aûnh. Caàn löu yù:
- Giöõ söï caân baèng giöõa thoâng soá Threshold vaø thoâng soá Value.
- Nhôù raèng khi giaûm hieän töôïng haït thì seõ aûnh höôûng ñeán ñoä saéc
neùt, vì theá neân aùp duïng caùc chöùc naêng naøy vôùi giaù trò thieát laäp
nhoû nhaát coù theå.

Chương 5
Công nghệ ghi bản
(Computer to Plate -
CTP)
A. Các nguyên lý ghi
B. Công nghệ ghi bản cho in Offset
C. Các loại bản sử dụng cho ghi bản trong in offset
Chûúng 5: Cöng nghïå ghi baãn (CTP) 146
Naêm 1982 taïi Hoäi chôï Trieån laõm DRUPA, haõng Scitex ñaõ giôùi thieäu heä thoáng
Raystar coù theå ghi leân phim caû chöõ vaø hình aûnh baèng kyõ thuaät ghi tram ñieän
töû (Rater Imaging), môû ñaàu cho caùc coâng ngheä Computer to ... ra ñôøi sau ñoù.
Goùp phaàn cho coâng ngheä Desktop Publishing noùi chung vaø Computer to ...
noùi rieâng ra ñôøi vaø phaùt trieån maïnh meõ laø nhôø 3 söï kieän chính:
- Haõng Apple giôùi thieäu maùy Macintosh vôùi giao dieän ñoà hoïa cho ngöôøi
söû duïng.
- Haõng Aldus (baây giôø laø moät phaàn cuûa haõng Adobe) giôùi thieäu phaàn meàm
PageMaker, phaàn meàm daøn trang ñaàu tieân giuùp cho ngöôøi söû duïng coù
theå ñaët caû vaên baûn, hình aûnh vaø caùc ñoái töôïng ñoà hoïa treân cuøng trang taøi
lieäu.
- Haõng Adobe giôùi thieäu ngoân ngöõ moâ taû trang PostScript (PostScript page
description language) vaø caøi ñaët saün trong driver maùy in Laser writer cuûa
Apple vaø maùy ghi phim Linotype - Hell.
Cuõng trong naêm ñoù, boä phaän taïo tram (Raster Imaging Processing (goïi taét
laø RIP)) xuaát hieän, ban ñaàu laø RIP cöùng - töùc laø moät thieát bò phaàn cöùng ñöôïc
gaén lieàn vôùi maùy ghi phim. Do toác ñoä tính toaùn chaäm caùc haõng ñaõ nghieân cöùu
vaø tung ra caùc RIP meàm - laø caùc phaàn meàm ñöôïc chaïy treân moät maùy vi tính
ñöôïc keát noái vôùi maùy ghi phim - noåi tieáng nhaát laø caùc RIP meàm cuûa Halerquin
vaø Adobe. Öu ñieåm cuûa RIP meàm laø toác ñoä tính toaùn nhanh vaø deã naâng caáp,
söûa chöõa.
Töø sau khi Scitex giôùi thieäu heä thoáng ñaàu tieân, coâng ngheä CTF (Computer To
Film) ñaõ ngaøy caøng caûi tieán vaø hoaøn thieän hôn veà toác ñoä cuõng nhö chaát löôïng
ghi. Hieän nay moät soá haõng lôùn ñaõ khoâng coøn saûn xuaát maùy ghi phim nöõa maø
hoï taäp trung vaøo vieäc caûi tieán vaø naâng cao chaát löôïng caùc maùy ghi baûn CTP
(Computer To Plate) moät thò tröôøng ñang mang ñeán nhieàu lôïi nhuaän cho hoï.
Heä thoáng ghi baûn ñaàu tieân laø Lasergraph ñaõ giôùi thieäu vaøo naêm 1974 töø
tröôùc khi maùy ghi phim ra ñôøi. Noù söû duïng 2 nguoàn laser naêng löôïng cao ñeå ñoát
chaùy caùc phaàn töû khoâng in cuûa baûn plastic vaø taïo ra baûn in typo. Vaøo naêm 1984
maùy ghi baûn flatbed ñaàu tieân ñöôïc giôùi thieäu. Baûn Polyester ñaõ xuaát hieän vaøo
giöõa thaäp nieân 1980. Ñeán cuoái thaäp nieân 1980 vaø ñaàu thaäp nieân 1990 caùc saûn
phaåm thöông maïi cuûa maùy ghi baûn ñöôïc tung ra thò tröôøng sau hôn chuïc naêm
nghieân cöùu, tuy nhieân loaïi baûn söû duïng cuõng chæ laø baûn photopolymer vôùi ñoä
beàn baûn vaø chaát löôïng thaáp. Chính vì khoù khaên naøy maø tuy ra ñôøi tröôùc maùy
ghi phim nhöng maùy ghi baûn trong giai ñoaïn naøy ñaõ khoâng phaùt trieån ñöôïc do
khoâng ñöôïc thò tröôøng chaáp nhaän roäng raûi.
Khoaûng giöõa thaäp nieân 1990, baûn nhieät (thermal) vaø caùc maùy ghi baûn nhieät
baét ñaàu xuaát hieän vaø ñaõ nhanh choùng chieám lónh thò tröôøng ghi baûn do öu ñieåm
vöôït troäi veà ñoä beàn baûn (töø 200 - 300 ngaøn löôït in / baûn keõm, neáu coù nung, ñoä
beàn baûn coù theå leân ñeán caû trieäu löôït in). Caùc baûn nhieät laø baûn nhaïy vôùi aùnh
saùng hoàng ngoaïi. Ban ñaàu ngöôøi ta söû duïng nguoàn tia hoàng ngoaïi cuûa laser
khí coù böôùc soùng 1.064 nm, nhöng do laser khí coù ñoä beàn khoâng cao neân sau
khi laser ôû theå raén ñöôïc phaùt minh, caùc nhaø saûn xuaát ñaõ nhanh choùng söû duïng
chuùng trong coâng ngheä ghi keõm nhieät vôùi böôùc soùng 830 nm. Ñoä beàn cuûa
nguoàn laser theå raén cao hôn laser ôû theå khí, ngaøy nay ñaõ ñaït ñöôïc treân 5 naêm.
Naêm 1995, basysPrint - moät haõng nhoû cuûa Ñöùc - cuõng giôùi thieäu phaùt minh
cuûa mình - maùy ghi baûn treân caùc loaïi keõm PS (PreSensitive)truyeàn thoáng vôùi
böôùc soùng 380 nm vaø nhanh choùng ñaït ñöôïc söï hoaøn thieän ñeå caïnh tranh trong
thò tröôøng maùy ghi baûn nhôø öu theá veà giaù keõm reû.
Vaøo naêm 1997, Purup-Eskofot - cuõng laø moät teân tuoåi lôùn trong lónh vöïc saûn
xuaát caùc thieát bò cheá baûn luùc baáy giôø - ñaõ giôùi thieäu maùy ghi baûn treân loaïi keõm
truyeàn thoáng söû duïng nguoàn tia laser Ion-Argon coù böôùc soùng 350 nm (töùc laø ôû
vuøng aùnh saùng tia cöïc tím), khaùc vôùi caùc maùy ghi cuûa basysPrint söû duïng aùnh
saùng tia cöïc tím töø söï phaùt saùng cuûa thuûy ngaân. Tuy nhieân, do moät soá khoù khaên
veà kyõ thuaät vaø toác ñoä neân ñôøi maùy naøy ñaõ khoâng ñöôïc phaùt trieån.
Nhöõng naêm ñaàu cuûa thaäp nieân 2000, coâng ngheä ghi baûn chöùng kieán söï ra
ñôøi cuûa moät kyõ thuaät môùi laø coâng ngheä ghi keõm Violet, söû duïng aùnh saùng tím
ôû vuøng aùnh saùng khaû kieán coù böôùc soùng 405 nm. Loaïi baûn violet cuõng coù öu
ñieåm nhö keõm nhieät laø ñoä beàn baûn cao, nhöng caû hai loaïi baûn naøy khaù ñaét tieàn
cho neân ñaây cuõng laø ñieàu caàn caân nhaéc cho caùc nhaø in coù tieàm löïc kinh teá nhoû.
Hieän nay coâng ngheä ghi baûn nhieät ñöôïc söû duïng phoå bieán nhaát do coù öu ñieåm
veà tính oån ñònh vaø giaù keõm nhieät ñaõ giaûm ñaùng keå. Ñeán nay coâng ngheä ghi keõm
nhieät cuõng ñaõ xuaát hieän loaïi keõm khoâng caàn xöû lyù quaù trình hieän (processless
plate), loaïi keõm seõ coù öu ñieåm laø khoâng caàn maùy hieän, khoâng caàn hoùa chaát ñeå
hieän vaø nhö vaäy cuõng traùnh cho vieäc laøm oâ nhieãm moâi tröôøng.
Coâng ngheä ghi baûn truyeàn thoáng (baûn PS), vôùi öu theá giaù keõm reû vaø söï tham
gia vaøo thò tröôøng cuûa caùc thieát bò Trung Quoác, cuõng ñöôïc caùc nhaø in nhoû ôû
nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån öa chuoäng. Trong khi ñoù coâng ngheä ghi baûn violet
ngaøy caøng khoù khaên, do noù coù nhöôïc ñieåm veà cheá ñoä nung baûn tröôùc khi hieän,
cuõng nhö giaù keõm vaãn coøn ñaét neân khoâng ñöôïc thò tröôøng yeâu thích.
Khoâng chæ phong phuù veà chuûng loaïi, caùc maùy ghi baûn ngaøy nay coøn phong
phuù veà khaû naêng ghi treân caùc loaïi khoå keõm, caùc loaïi baûn keõm khaùc nhau nhö
caùc maùy ghi khoå 4up (4 trang A4), 8up (8 trang A4), hoaëc caùc khoå cöïc lôùn, cuõng
coù caùc loaïi maùy ghi baûn cho in offset, in flexo vaø in oáng ñoàng. CTP ngaøy nay
ñaõ môû ra moät söï phaùt trieån môùi trong coâng vieäc cheá baûn vaø ngaøy caøng trôû neân
thoâng duïng hôn. Coâng ngheä ghi baûn ñaõ giuùp cho moät soá khoù khaên tröôùc ñoù ñöôïc
giaûi quyeát nhö vieäc hoaøn thieän chu trình laøm vieäc kyõ thuaät soá, in thöû maøu...
Caùc tieän ích cuûa vieäc aùp duïng coâng ngheä CTP
Chu trình coâng ngheä ghi phim (CTF) so vôùi coâng ngheä ghi baûn (CTP)
So vôùi CTF (computer to film), CTP (computer to plate) ñaõ mang laïi
nhieàu tieän ích nhö:

Naâng cao chaát löôïng in
Do khoâng coøn xuaát phim vaø phôi baûn neân baûn CTP cho taàng thöù roäng
hôn (töø 2% ñeán 98% - tröôùc ñaây laø töø 3% ñeán 97%) cuõng nhö traùnh ñöôïc
vieäc maát taàng thöù do aûnh höôûng cuûa vieäc phôi baûn, ñieàu naøy cho pheùp
vieäc phuïc cheá hình aûnh vaø maøu saéc seõ trôû neân chính xaùc hôn. CTP coøn
boû qua coâng ñoaïn bình baûn neân haïn cheá sai soùt do caùc thao taùc thuû coâng
gaây ra, taêng ñoä chính xaùc choàng maøu. Ngoaøi ra, baûn CTP ñöôïc ghi tröïc
tieáp neân khoâng xaûy ra caùc khoù khaên phaùt sinh trong phôi baûn nhö: buïi,
coäm phim... CTP coøn cho pheùp khaû naêng öùng duïng tram FM (Frequency
Modulated - tram bieán taàn khaùc vôùi tram truyeàn thoáng laø tram AM (Am-
plititude Modulated) - tram bieán bieân), tram XM (Cross Modulated - moät
daïng tram lai giöõa tram AM vaø FM) giuùp caûi thieän chaát löôïng in nhö
hình aûnh saéc neùt, mòn maøng hôn, khoâng nhìn thaáy hieän töôïng moireù,
hieän töôïng rosette.
Giaûm thôøi gian taïo baûn giuùp naâng cao naêng suaát
Do boû qua moät soá coâng ñoaïn trung gian nhö xuaát phim, bình baûn thuû
coâng, phôi baûn, tuùt söûa baûn, neân thôøi gian laøm baûn ñöôïc ruùt ngaén ñaùng
keå, giuùp taêng naêng suaát, ñaëc bieät laø trong lónh vöïc in baùo, vieäc naøy giuùp
cho toøa soaïn coù theâm thôøi gian caäp nhaät thoâng tin môùi, taêng thôøi gian
tieáp nhaän quaûng caùo...
Giaûm chi phí vaät tö, coâng lao ñoäng
Vieäc boû qua moät soá coâng ñoaïn trung gian coøn cho pheùp chuùng ta giaûm
ñöôïc söï hao phí vaät tö nhö phim, thuoác vaø caû vieäc giaûm caùc chi phí cho
caùc coâng ñoaïn trung gian ñoù nhö chi phí mua saém thieát bò, traû löông nhaân
coâng... Ngoaøi ra do ñoä chính xaùc cuûa caùc baûn in cao hôn trong coâng ngheä
CTF neân vieäc canh chænh, laáy baøi trong quaù trình in nhanh hôn giuùp giaûm
hao phí giaáy, möïc...
Nguyeân lyù ghi cuûa caùc thieát bò ghi baûn
Caùc thieát bò ghi baûn hieän nay ñöôïc chia laøm 3 loaïi:
- Maùy ghi daïng phaúng (Flatbed).
- Maùy ghi daïng troáng noäi (Internal drum).
- Maùy ghi daïng troáng ngoaïi (External drum).
Caû 3 loaïi naøy ñeàu söû duïng chuyeån ñoäng theo 3 truïc ñeå ghi: X, Y vaø Z.
Nguyeân lyù ghi theo 3 truïc toïa ñoä

Chieàu chuyeån ñoäng theo truïc X coøn goïi laø “truïc queùt chaäm” (slow scan
axis). Treân nhieàu heä thoáng, truïc queùt chaäm song song vôùi chieàu beà maët ghi
phim. Truïc Y coøn goïi laø “truïc queùt nhanh” (fast scan axis) thoâng thöôøng noù
ñöôïc tính bôûi toác ñoä quay cuûa ñaàu ghi (qua spindle motor - ñoái vôùi maùy ghi
daïng flatbet vaø internal) hay toác ñoä quay cuûa troáng mang phim (ñoái vôùi maùy
ghi daïng external). Truïc Z ñaïi dieän cho vieäc ñieàu chænh döõ lieäu hay ñoùng/môû
thoâng tin (chieáu saùng hoaëc khoâng chieáu saùng).
A. CAÙC NGUYEÂN LYÙ GHI
Maùy ghi daïng troáng noäi (Internal drum)
Vôùi kyõ thuaät ghi daïng troáng noäi, vaät lieäu ñöôïc gaén ôû beân trong loøng
oáng. Vuøng ghi toái ña cho maùy ghi phim coù theå leân ñeán 2700 (maùy magnum
cuûa Purup-Eskofot), trong khi haàu heát caùc maùy ghi baûn vuøng ghi toái ña
laø 1800 (Agfa söû duïng 1930 cho maùy New Galileo).
Göông xoay (spindle mirror)
Ñeå queùt tia saùng theo chieàu chu vi troáng, caùc thieát bò ghi daïng troáng
noäi söû duïng moät göông xoay. Ñaây laø moät göông phaûn xaï xoay vôùi toác
ñoä cao treân ñeäm chaân khoâng. Nguoàn phaùt laser chæ coù moät tia duy nhaát
(single beam). Göông phaûn xaï di chuyeån doïc theo truïc oáng vôùi böôùc taêng
baèng chieàu roäng moät ñöôøng queùt. Göông luoân luoân phaûn xaï aùnh saùng laser
chieáu ñeán noù vôùi moät goùc baèng 900 leân vaät lieäu nhaïy saùng, vaät lieäu naøy
ñöôïc coá ñònh vaø eùp saùt vaøo beà maët trong cuûa troáng nhôø heä thoáng huùt hôi.
Tia laser seõ ñöôïc xaùc ñònh chính xaùc tieâu cöï leân beà maët vaät lieäu vaø ghi
moät ñieåm vôùi kích thöôùc spot theo yeâu caàu. Kích thöôùc spot naøy seõ thay
ñoåi tuøy theo ñoä phaân giaûi. Khoaûng caùch giöõa beà maët vaät lieäu vaø göông
xoay laø moät haèng soá ñieàu naøy seõ baûo ñaûm kích thöôùc spot cuõng nhö tieâu
cöï seõ laø nhö nhau treân toaøn boä beà maët baûn maø khoâng caàn moät heä thoáng
quang hoïc ñaëc bieät naøo.
Loàng troáng vaø ñaàu ghi maùy ghi daïng troáng noäi
Caáu taïo cô baûn cuûa maùy ghi daïng troáng noäi

Heä thoáng ñuïc loã ñònh vò (punching)
Caùc maùy ghi daïng troáng noäi ñeàu coù heä thoáng ñuïc loã leân vaät lieäu khi
vaät lieäu ñaõ ñöôïc naïp vaøo oáng vaø ñöôïc ñuïc hoaëc theo chieàu doïc (front
edge) hoaëc theo chieàu ngang (side) cuûa vaät lieäu.
Hieäu quaû
Ñöùng veà moät goùc ñoä naøo ñoù, hieäu suaát laøm vieäc cuûa maùy ghi daïng
troáng noäi thaáp hôn maùy ghi daïng phaúng vì chæ coù moät phaàn tia saùng ñöôïc
chieáu leân beà maët vaät lieäu ghi. Chaúng haïn, neáu vaät lieäu chæ chieám 1/2
loøng oáng (1800) thì chæ coù 50% aùnh saùng phaûn xaï töø göông xoay chieáu
leân vaät lieäu coøn 50% thì phaûn xaï ra ngoaøi. Trong caùc maùy ghi phim söû
duïng goùc ghi lôùn hôn, nhö laø 2700 seõ coù ít thôøi gian cheát hôn vaø do vaäy
hieäu suaát seõ lôùn hôn.
Thoâng soá kyõ thuaät cuûa maùy ghi daïng troáng noäi khoå trung bình
Toác ñoä cuûa maùy ghi daïng troáng noäi tuøy thuoäc vaøo toác ñoä göông xoay
vaø toác ñoä RIP. Hieän nay toác ñoä cuûa göông xoay treân caùc maùy ghi baûn coù
theå ñaït ñeán 40.000 voøng/phuùt.
Maùy ghi daïng troáng ngoaïi (External drum)
Caáu taïo cô baûn cuûa maùy ghi daïng troáng ngoaïi

ÔÛ daïng troáng ngoaïi, vaät lieäu ñöôïc gaén treân beà maët ngoaøi cuûa troáng.
Ñaàu ghi ñöôïc di chuyeån song song vôùi truïc oáng vaø thöôøng coù nhieàu tia
laser. Caùc tia laser ñöôïc chieáu vuoâng goùc leân beà maët vaät lieäu. Khoaûng
caùch giöõa ñaàu tia ñeán maët vaät lieäu raát ngaén vaø luoân luoân laø haèng soá. Ñeå
baûo ñaûm ñieàu naøy, caùc maùy daïng troáng ngoaïi thöôøng coù heä thoáng choáng
rung troáng khi quay.
Ñaàu ghi nhieàu tia (multiple beams)
Ñeå naâng cao toác ñoä ghi aûnh, caùc haõng saûn xuaát maùy ghi daïng troáng
ngoaïi söû duïng ñaàu ghi nhieàu tia ñeå ghi döõ lieäu. Do vaäy ñöôøng queùt seõ
trôû neân phöùc taïp hôn, sau moãi voøng quay cuûa troáng, toaøn boä chuøm tia
phaûi ñöôïc nhích sang vò trí môùi keà ngay chuøm ñöôøng ñaõ queùt treân maët
vaät lieäu. Coù hai phöông phaùp ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy:
- Phöông phaùp thöù nhaát laø sau khi queùt chuøm tia leân beà maët vaät
lieäu, ñaàu ghi seõ nhích sang beân caïnh, ñoä dôøi baèng chieàu roäng
cuûa chuøm tia, ñeå ghi tieáp chuøm tia thöù 2, cöù nhö vaäy cho ñeán
heát chieàu ngang aûnh. Phöông phaùp naøy raát chính xaùc, tuy nhieân
noù coù aûnh höôûng ñeán toác ñoä queùt vì noù phaûi thöïc hieän cheá ñoä
ngöng sau ñoù khôûi ñoäng laïi (stopping and starting).
- Phöông phaùp thöù hai thöôøng ñöôïc goïi laø phöông phaùp xoaén oác,
bôûi vì ñaàu ghi seõ ghi chuøm tia theo daïng nhö xoaén oác, di chuyeån
lieân tuïc baêng qua heát chieàu ngang aûnh. Do trong phöông phaùp
naøy ñaàu ghi ghi vaø di chuyeån lieân tuïc neân seõ xaõy ra hieän töôïng
hình aûnh ghi seõ bò nghieâng moät goùc nhoû. Ñeå giaûi quyeát ñieàu naøy,
toaøn boä hình aûnh seõ ñöôïc ñieàu chænh nghieâng vôùi moät goùc ngöôïc
laïi baèng moät boä phaän xöû lyù ñieän töû. Trong moät soá maùy ghi baûn
hieän nay, coù trang bò boä phaän buø tröø töï ñoäng ñeå baûo ñaûm raèng vò
trí baét ñaàu cuûa moãi ñöôøng queùt trong phöông phaùp xoaén oác luoân
luoân coù khoaûng caùch ñeàu so vôùi leà baûn, neáu khoâng hình aûnh seõ
bò nghieâng so vôùi leà baûn.
Heä thoáng ñuïc loã
Khoâng gioáng nhö maùy ghi daïng troáng noäi, ôû maùy ghi daïng troáng ngoaïi
vaät lieäu phaûi ñöôïc ñuïc loã tröôùc hoaëc sau khi naïp vaøo maùy.
Thoâng soá kyõ thuaät maùy ghi troáng ngoaïi khoå trung bình
Maùy ghi daïng phaúng (Flatbed)
Khaùc vôùi hai daïng treân, trong daïng naøy vaät lieäu ñöôïc ghi trong tö theá
phaúng. Maùy ghi daïng phaúng söû duïng moät trong hai phöông phaùp sau ñeå
di chuyeån baûn in:
- Daïng 1 (flatbed): Vaät lieäu vaø maët phaúng maø noù ñöôïc ñaët leân seõ
ñöùng yeân trong khi ñoù ñaàu ghi seõ di chuyeån.
- Daïng 2 (capstan): Vaät lieäu vaø maët phaúng maø noù ñöôïc ñaët leân
seõ chuyeån ñoäng cuøng luùc trong khi göông xoay (spindle mirror)
ñònh höôùng tia roïi. Hoaëc ñoái vôùi caùc maùy ghi phim, söû duïng heä
thoáng di chuyeån phim nhôø caùc loâ keùo.
Caùc maùy ghi daïng phaúng noùi chung coù caáu truùc ñôn giaûn hôn caùc maùy
ghi daïng troáng. Noù coù theå naïp hoaëc laáy vaät lieäu deã daøng cuõng nhö vieäc
ñuïc loã deã daøng hôn. Caáu truùc daïng phaúng capstan tröôùc ñaây raát thoâng
duïng trong nhöõng theá heä maùy ghi phim, nhöng ngaøy nay chuùng khoâng
coøn thoâng duïng so vôùi caùc theá heä maùy daïng troáng coù theå ghi ñöôïc treân
caùc khoå vaät lieäu coù kích thöôùc lôùn hôn nhieàu. Daïng capstan, do coù nhöôïc
ñieåm veà caáu truùc neân chaát löôïng ghi khoâng cao, vì vaäy, daïng naøy thöôøng
ñöôïc söû duïng cho caùc maùy ghi baûn trong lónh vöïc in khoâng caàn chaát löôïng
cao vôùi ñoä phaân giaûi thaáp, nhö in baùo chaúng haïn.
Sô ñoà caáu taïo maùy ghi phaúng daïng capstan

Ñoái vôùi caùc maùy ghi daïng capstan, tieâu cöï cuûa tia saùng luoân thay ñoåi
do khoaûng caùch töø caùc ñieåm treân moät ñöôøng queùt ñeán ñaàu ghi luoân thay
ñoåi. Ñeå buø laïi ñieàu naøy, ngöôøi ta phaûi cheá taïo moät heä thoáng quang hoïc
vaø ñieän töû sao cho baûo ñaûm ñoä chính xaùc cuûa tia roïi nhöng cuõng vôùi moät
giôùi haïn nhaát ñònh. Khi söû duïng vaät lieäu coù khoå lôùn thì caùc heä thoáng naøy
seõ laøm cho maùy ghi trôû neân ñaét tieàn.
Caùc maùy ghi phaúng daïng capstan söû duïng moät heä thoáng göông xoay
(spindle mirror) ñeå phaûn xaï nguoàn tia laser theo moät ñöôøng thaúng baêng
ngang qua vaät lieäu. Vaät lieäu ñöôïc di chuyeån vuoâng goùc vôùi chieàu queùt
vôùi toác ñoä sao cho ñaàu ghi vöøa kòp ghi heát moät ñöôøng queùt vaø ñoä dòch
chuyeån baèng chieàu roäng cuûa ñöôøng queùt. Tia laser ñöôïc laáy tieâu ñieåm qua
moät thaáu kính ñaëc bieät ñeå baûo ñaûm kích côõ vaø hình daùng ñieåm spot luoân
luoân laø moät haèng soá treân toaøn boä ñöôøng queùt. Ñieàu naøy laø caàn thieát bôûi
vì khoaûng caùch giöõa thaáu kính vaø beà maët vaät lieäu treân beà ngang ñöôøng
queùt laø khaùc nhau (nhöõng ñieåm naèm caøng ra ngoaøi coù khoaûng caùch ñeán
thaáu kính caøng lôùn). Chính ñieàu naøy cuõng laø giôùi haïn cho chieàu ngang
cuûa ñöôøng queùt. Chieàu ngang toái ña cuûa ñöôøng queùt cuûa moät maùy daïng
phaúng laø khoaûng 24 inch (60 cm). Ñeå ghi hình aûnh vôùi chieàu daøi lôùn hôn
maø vaãn baûo ñaûm chaát löôïng phaûi söû duïng hai ñaàu ghi.
Thoâng soá kyõ thuaät cuûa maùy ghi daïng capstan

Trong caùc heä thoáng ghi baûn daïng phaúng vieäc naïp vaø xuoáng baûn deã
daøng hôn hai heä thoáng kia. Tuy nhieân do giôùi haïn veà kích thöôùc vuøng ghi
vaø ñoä phaân giaûi neân thoâng thöôøng noù chæ thích hôïp vôùi lónh vöïc in baùo
hoaëc caùc aán phaåm thöông maïi khoå nhoû.
Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm veà chieàu ngang ghi, moät soá haõng ñaõ saûn
xuaát maùy ghi daïng phaúng vôùi heä thoáng nhieàu ñaàu ghi hoaëc ñaàu ghi nhieàu
tia. Chaúng haïn:
- Barco Graphic söû duïng 3 hoaëc 5 ñaàu ghi
- ICG söû duïng ñaàu ghi nhieàu tia gaén treân moät ñeá di chuyeån baêng
ngang qua beà ngang vaät lieäu vaø ghi 512 tia trong moãi laàn ghi.
Öu nhöôïc ñieåm cuûa moãi loaïi maùy ghi

Maùy ghi daïng troáng noäi
- Öu ñieåm:
+ Chaát löôïng cao.
+ Vaät lieäu naèm trong traïng thaùi tónh trong suoát quaù trình ghi neân
coù ñoä chính xaùc cao.
+ Ñuïc loã ñònh vò ngay trong maùy khi vaät lieäu ñaõ vaøo ñuùng vò trí.
+ Ñaàu ghi chæ coù moät tia neân cöôøng ñoä tia laser oån ñònh do ñoù ít
gaây neân hieän töôïng soïc(stitching).
+ Ñaàu ghi chæ coù moät tia neân khoaûng roäng ñieàu chænh tieâu cöï (depth
of focus) lôùn hôn do ñoù chaát löôïng hình aûnh cuõng nhö ñoä phaân
giaûi seõ cao hôn.
+ Deã daøng naïp vaät lieäu neáu söû duïng khoå nhoû (öu ñieåm naøy thöôøng
theå hieän roõ ñoái vôùi maùy ghi baûn).
- Nhöôïc ñieåm:
+ Ñaàu ghi chæ coù moät tia ñôn neân chæ taùc duïng treân töøng ñieåm, töøng
phaàn treân vaät lieäu.
+ Ñaàu ghi naèm xa vaät lieäu neân ñoøi hoûi tia laser phaûi coù naêng löôïng
lôùn.
+ Thôøi gian ghi laâu hôn maùy ghi daïng troáng ngoaïi.
+ Ñoái vôùi maùy ghi baûn khoå lôùn seõ raát khoù khaên khi naïp baûn.
Maùy ghi daïng troáng ngoaïi
- Öu ñieåm:
+ Chaát löôïng cao.
+ Ñaàu ghi ñöôïc ñaët gaàn vaät lieäu neân baûo ñaûm ñoä chính xaùc cao
cuõng nhö coù khaû naêng taäp trung ñöôïc naêng löôïng laser neân raát
thích hôïp vôùi vieäc ghi baûn nhieät (baûn thermal) ôû caùc maùy ghi
baûn nhieät.
+ Thôøi gian ghi baûn nhanh hôn maùy ghi daïng troáng noäi do ñaàu ghi
coù nhieàu tia.
+ Ñaàu ghi coù nhieàu tia neân toác ñoä cuûa troáng giaûm do ñoù coù ñoä caân
baèng ñoäng cao hôn (Ñoä caân baèng ñoäng seõ giaûm theo tæ leä bình
phöông vôùi tæ leä toác ñoä quay. Chaúng haïn troáng quay toác ñoä 500
voøng/ phuùt seõ coù ñoä baèng ñoäng thaáp hôn troáng quay vôùi toác ñoä
150 voøng/ phuùt khoaûng 10 laàn).
+ Heä thoáng huùt hôi phöùc taïp do troáng quay trong quaù trình ghi neân
phaûi baûo ñaûm vieäc giöõ vaät lieäu chaéc chaén treân troáng.
+ Vaät lieäu gaén treân troáng quay nhanh neân seõ raát nguy hieåm neáu
vaät lieäu bò vaêng ra khi ñang ghi.
+ Heä thoáng huùt chaân khoâng quaù maïnh seõ laøm bieán daïng nhöõng
vaät lieäu moûng laøm giaûm ñoä chính xaùc, nhaát laø trong caùc maùy ghi
phim.
+ Ñaàu ghi coù nhieàu tia neân vieäc ñieàu chænh, söûa chöõa phöùc taïp.
Maët khaùc vôùi ñaàu ghi nhieàu tia phaûi ñoøi hoûi heä thoáng nguoàn la-
ser phaûi oån ñònh vaø heä thoáng quang hoïc phöùc taïp ñeå traùnh hieän
töôïng cöôøng ñoä caùc tia laser khaùc nhau gaây hieän töôïng soïc treân
vaät lieäu (hieän töôïng stitching).
Maùy ghi daïng phaúng:
- Öu ñieåm:
+ Do caáu truùc phaúng neân deã daøng cho vieäc naïp, thaùo cuõng nhö di
chuyeån vaät lieäu.
+ Chaát löôïng cao (cho maùy ghi phaúng daïng flatbed).
+ Ñoä chính xaùc khoâng cao do trong quaù trình ghi vaät lieäu phaûi di
chuyeån (cho maùy ghi daïng capstan).
+ Giôùi haïn veà chieàu roäng vaät lieäu do ñoù thöôøng khoâng thích hôïp
cho caùc loaïi maùy ghi baûn khoå lôùn (cho maùy ghi daïng capstan).
+ Khoaûng caùch giöõa ñaàu ghi vôùi caùc ñieåm treân beà maët vaät lieäu
khoâng baèng nhau laøm cho tia laser bò bieán daïng ôû nhöõng phaàn
caïnh cuûa vaät lieäu (cho maùy ghi daïng capstan).
+ Toác ñoä ghi chaäm (cho maùy ghi daïng flatbed).
B. COÂNG NGHEÄ GHI BAÛN CHO IN OFFSET
Trong ngaønh coâng nghieäp in offset ngaøy nay, coâng ngheä ghi baûn (CTP)
ñaõ soá hoùa quaù trình cheá taïo baûn baèng caùc thieát bò ghi söû duïng chuøm tia
laser ñeå ghi döõ lieäu tröïc tieáp leân caùc baûn keõm chöù khoâng coøn ghi ra phim
roài sau ñoù mang ñi phôi baûn ñeå taïo ra baûn keõm nhö tröôùc ñaây. Phöông
phaùp ghi baûn tröïc tieáp ñaõ loaïi boû caùc quy trình laøm phim phöùc taïp.
Hieän nay coù nhieàu coâng ngheä ghi baûn cho phöông phaùp in offset, nhöng
chuû yeáu laø 3 coâng ngheä chính: ghi baûn nhieät (thermal), ghi baûn violet, vaø
ghi baûn truyeàn thoáng (CTcP).
Caùc daïng coâng ngheä ghi baûn cho phöông phaùp in offset
Nguoàn saùng vaø caùc loaïi baûn trong caùc coâng ngheä ghi baûn cho in offset
Phaân loaïi thieát bò ghi baûn theo khoå ghi

Phaân loaïi thieát bò ghi baûn theo caáu hình thieát bò

Coâng ngheä ghi baûn truyeàn thoáng (Computer To conventional Plate - CTcP)
Coâng ngheä cuûa basysPrint
Coâng ngheä naøy laàn ñaàu tieân ñöôïc basysPrint - moät haõng nhoû cuûa Ñöùc
giôùi thieäu taïi Drupa 1995 goïi laø caùc maùy UV-Setter vaø chính thöùc ñöôïc
tung ra thò tröôøng vaøo naêm 1996.
Maùy ghi baûn UV-Setter cuûa basysPrint

Tröôùc ñaây, coâng ngheä naøy söû duïng nguoàn saùng tia cöïc tím (UV light)
vôùi böôùc soùng 380 nm cuûa ñeøn thuûy ngaân vaø loaïi baûn PS (PreSensitive
coøn goïi laø baûn truyeàn thoáng) gioáng nhö trong kyõ thuaät phôi baûn thoâng
thöôøng. Tuy nhieân töø naêm 2008, ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm cuûa ñeøn thuûy
ngaân laø nhanh giaûm naêng löôïng vaø gaây oâ nhieãm moâi tröôøng, basysPrint
ñaõ söû duïng nguoàn laser aùnh saùng tím (violet) vôùi böôùc soùng 405 nm thay
cho nguoàn saùng ñeøn thuûy ngaân. Loaïi baûn söû duïng vaãn laø baûn PS.
Traùi tim cuûa taát caû caùc thieát bò ghi baûn cuûa basysPrint laø coâng ngheä
DLP (Digital Light Processing) vôùi thieát bò vi göông kyõ thuaät soá (DMD
- Digital Micromirror Device) cuûa haõng Texas Instrument (Myõ). DMD
goàm raát nhieàu göông phaûn xaï raát nhoû trong moät dieän tích khoaûng 2cm2 (coù
khoaûng hôn 2 trieäu vi göông (1080 x 1920 mirrors)). Caùc vi göông ñöôïc
ñieàu khieån töø moät maùy tính nhoû gaén trong ñaàu ghi, tuøy theo döõ lieäu nhaän
ñöôïc maø maùy tính seõ ñieàu khieån caùc vi göông xoay phaûn xaï aùnh saùng
xuoáng baûn hay haét aùnh saùng ñeán moät boä phaän haáp thuï. Caùc vi göông coù
hình daïng vuoâng, neân ñieåm ghi raát saéc neùt vaø coù kích thöôùc (spot size)
töø 10 - 17 micron, tuøy theo ñoä phaân giaûi.
DMD, traùi tim cuûa maùy ghi baûn UV-Setter
Caáu hình cuûa maùy ghi baûn UV-Setter

Caùc maùy UV-Setter laø loaïi maùy ghi daïng phaúng (flatbed), trong quaù
trình ghi vaät lieäu seõ naèm yeân treân moät baøn phaúng, ñaàu ghi seõ di chuyeån
heát moät chieàu doïc roài dòch sang ngang moät böôùc roài tieáp tuïc dòch chuyeån
theo chieàu doïc cöù nhö theá cho ñeán khi ghi heát baûn. Söï dòch chuyeån cuûa
ñaàu ghi ñöôïc ñieàu khieån bôûi caùc moâ tô böôùc neân caùc maùy UV-Setter coù
ñoä chính xaùc raát cao. Tuøy theo yeâu caàu veà toác ñoä ghi maø UV-Setter seõ
coù moät ñaàu ghi hay hai ñaàu ghi.
Coâng ngheä cuûa luscher
Haõng luscher (Thuïy Só) cuõng cung caáp caùc thieát bò ghi baûn PS, nhöng
laø daïng maùy ghi troáng noäi vôùi caáu hình ñaëc bieät khaùc vôùi daïng troáng noäi
thoâng thöôøng.
Maùy ghi baûn XPose! cuûa luscher

Vaät lieäu ôû thieát bò ghi naøy cuõng ñöôïc ñaët phía beân trong moät loàng oáng,
nhöng ñaàu ghi laïi ñöôïc gaén treân beà maët moät caùi troáng xoay xung quanh
loàng oáng naøy. Trong quaù trình ghi vaät lieäu seõ ñöùng yeân, troáng coù gaén ñaàu
ghi seõ quay vaø di chuyeån doïc truïc ñeå ghi döõ lieäu leân beà maët vaät lieäu. Do
caáu truùc ñaëc bieät naøy, neân caùc maùy ghi cuûa luscher khoâng chæ ghi ñöôïc
keõm PS, maø noù coøn coù theå ghi keõm violet hoaëc keõm nhieät (thermal), tuøy
theo nguoàn saùng laser söû duïng.
Ñaàu ghi coù nhieàu haøng diode laser, moãi haøng coù 8 diode. Toác ñoä ghi
cuûa caùc maùy XPose tuøy thuoäc vaøo vieäc coù bao nhieâu diode laser (32, 64
hay 128). Doøng maùy XPose! 230 UV Secure, vôùi nguoàn saùng coù böôùc
soùng 405 nm, laø maùy coù khaû naêng ghi keõm PS, laàn ñaàu tieân ñöôïc giôùi
thieäu taïi Druppa 2008. Caùc maùy ghi cuûa luscher coù ñoä phaân giaûi raát cao.
Ñoä phaân giaûi tieâu chuaån laø 5.080 dpi (doøng maùy Secure). ÔÛ doøng maùy
cao caáp (doøng maùy Secure plus) ñoä phaân giaûi leân ñeán 8.000 dpi vaø coù theå
naâng caáp leân ñeán 9.600 dpi.
Coâng ngheä ghi baûn PS cuûa caùc haõng khaùc
Ngoaøi caùc doøng maùy ghi baûn PS coù töø sôùm vôùi chaát löôïng cao vaø ñaét
tieàn cuûa basysPrint vaø luscher, gaàn ñaây, ñaõ xuaát hieän caùc doøng maùy ghi
baûn PS cuûa Trung Quoác giaù reû daønh cho phaân khuùc chaát löôïng thaáp vaø
trung bình, cuõng ñöôïc caùc nhaø in nhoû öa chuoäng, ñaëc bieät laø ôû nhöõng
nöôùc ñang phaùt trieån.
Thoâng duïng nhaát trong phaân khuùc naøy laø caùc thieát bò ghi cuûa haõng
Cron (Trung Quoác). Cron söû duïng caùc thieát bò ghi daïng troáng ngoaïi, ñaàu
ghi nhieàu tia, nguoàn saùng laser 405 nm. Cron coù caùc thieát bò ghi coù kích
thöôùc ghi ña daïng, töø khoå nhoû, trung bình cho ñeán khoå lôùn. Do caáu hình
caùc thieát bò ghi cuûa Cron ôû daïng troáng ngoaïi, neân ngoaøi caùc maùy ghi baûn
PS, Cron coøn coù caùc maùy ghi baûn nhieät (thermal).
Maùy ghi baûn cuûa Cron

Öu ñieåm cuûa coâng ngheä ghi baûn PS

Do söû duïng loaïi baûn PS truyeàn thoáng neân coâng ngheä naøy coù moät soá
öu ñieåm noåi baät maø caùc coâng ngheä khaùc khoâng coù nhö:
- Chi phí reû do söû duïng loaïi baûn PS giaù thaønh thaáp vaø chi phí cho
hoùa chaát cuõng reû, do ñoù söû duïng coâng ngheä naøy seõ mang ñeán lôïi
theá caïnh tranh cao hôn so vôùi vieäc söû duïng caùc coâng ngheä ghi baûn
khaùc.
- Khoâng caàn ñieàu kieän aùnh saùng ñaëc bieät do baûn PS coù theå thao taùc
ngoaøi saùnh saùng thöôøng.
- Thao taùc quen thuoäc vôùi ngöôøi söû duïng coâng ngheä ghi phim (CTF)
tröôùc ñaây.
- Coù theå xöû lyù baûn baèng tay khi maùy hieän baûn coù söï coá.
- Coù nhieàu haõng cung caáp baûn, giuùp cho ngöôøi söû duïng coù nhieàu söï
löïa choïn hôn.
Maùy ghi UV-Setter, taïo caùc ñieåm tram döïa treân caùc ñieåm daïng vuoâng
(theo hình daïng cuûa caùc vi göông) neân noù coøn coù moät öu ñieåm laø taïo ñoä saéc
neùt cao cho hình aûnh vaø ghi ñöôïc taàn soá tram cao vôùi ñoä phaân giaûi thaáp.
Nhöôïc ñieåm cuûa coâng ngheä ghi baûn PS
Nhöôïc ñieåm lôùn nhaát cuûa coâng ngheä ghi baûn PS laø ñoä beàn baûn thaáp
(khoaûng 50.000 - 70.000 hoaëc thaáp hôn neáu söû duïng keõm reû tieàn). Caùc
doøng maùy cuûa basysPrint, luscher tuy chaát löôïng cao nhöng laïi quaù ñaét
tieàn, khoâng phuø hôïp vôùi caùc thò tröôøng ôû nhöõng nöôùc ñang phaùt trieån nhö
Vieät Nam. Trong khi ñoù, caùc doøng maùy ghi baûn PS cuûa caùc haõng Trung
Quoác thì reû tieàn, nhöng ñi keøm vôùi ñoù laø chaát löôïng ghi thaáp vaø ñoä beàn
cuûa maùy khoâng laâu, deã hö hoûng, toán keùm chi phí söûa chöõa thieát bò.
Coâng ngheä ghi baûn Violet
Caùc maùy ghi Violet ñöôïc giôøi thieäu taïi Drupa 2000. Chuùng cuõng ñöôïc
ngöôøi söû duïng nhanh choùng chaáp nhaän do öu ñieåm veà toác ñoä, ñoä beàn baûn
cao, vaø ñoä beàn ñaàu ghi cao hôn coâng ngheä ghi baûn nhieät. Khi ñoù, chuùng
ñöôïc cho laø coù khaû naêng caïnh tranh vôùi caùc loaïi maùy ghi baûn nhieät.
Maùy ghi baûn violet Luxel V8 cuûa Fujifilm

Caùc maùy ghi baûn Violet söû duïng nguoàn tia laser diode coù böôùc soùng
405 nm gioáng nhö caùc maùy ghi baûn PS hieän nay, vaø daïng maùy thöôøng
thaáy laø daïng troáng noäi vôùi ñaàu ghi moät tia. Naêng löôïng cuûa nguoàn tia
laser tröôùc ñaây laø khaù nhoû (töø 5 -10mW), hieän nay laø khoaûng 100mW
ñeå taêng toác ñoä ghi cao hôn nöõa. Coâng ngheä Violet söû duïng moät loaïi baûn
ñaëc bieät nhaïy vôùi böôùc soùng 405 nm, do ñoù chuùng phaûi ñöôïc laøm vieäc
döôùi aùnh saùng vaøng. Hieän nay loaïi baûn söû duïng trong coâng ngheä ghi baûn
violet laø loaïi baûn photo-polymer ñöôïc duøng cho caùc maùy ghi coù nguoàn
saùng coù coâng suaát maïnh. Ñoä beàn baûn cuûa loaïi baûn naøy chæ khoaûng töø
100.000 - 250.000, nhöng öu ñieåm cuûa chuùng laø coù theå nöôùng ñöôïc sau
khi hieän ñeå taêng ñoä beàn baûn coù theå leân ñeán caû 1.000.000 löôït in. Ngoaøi
ra baûn naøy coù theå söû duïng ñöôïc cho in möïc UV.
Öu ñieåm noåi baät cuûa coâng ngheä ghi baûn naøy laø toác ñoä ghi cao vaø ñoä
beàn baûn cao. Ngoaøi ra so vôùi coâng ngheä ghi baûn nhieät, chuùng coøn coù moät
soá öu ñieåm:
- Giaù thaønh thaáp hôn do nguoàn tia laser coù coâng suaát nhoû hôn.
- Nguoàn laser coù tuoåi thoï daøi hôn (gaáp 4 - 5 laàn nguoàn laser nhieät)
vaø khoâng caàn heä thoáng laøm maùt.
- Heä thoáng quang hoïc nhoû hôn.
Nhöôïc ñieåm cuûa chuùng laø:
- Giaù baûn ñaét vaø phaûi söû duïng loaïi maùy hieän baûn ñaëc bieät cho quaù
trình hieän do ñoù khoâng theå thao taùc hieän tay khi maùy hieän coù söï
coá.
- Thao taùc trong phoøng ñaëc bieät chæ coù aùnh saùng vaøng.
- Chæ coù moät vaøi nhaø saûn xuaát baûn nhö Kodak, Fuji, Agfa neân
ngöôøi söû duïng khoâng coù nhieàu söï löïa choïn loaïi vaät tö phuø hôïp.
Do chaát löôïng cuûa keõm violet phuï thuoäc raát nhieàu quaù trình nöôùng
tröôùc khi hieän (preheat), neân ñoä oån ñònn cuûa noù khoâng cao. Maët khaùc,
do loaïi keõm naøy khoâng coù nhieàu nhaø saûn xuaát, neân giaù baùn cao. Vì vaäy
ngöôøi söû duïng hieän nay raát ít öa chuoäng coâng ngheä naøy. Trong khi ñoù,
coâng ngheä ghi baûn nhieät ñaõ ngaøy caøng caûi tieán toát hôn veà chaát löôïng vaø
tính oån ñònh cuõng nhö veà giaù caû, nhaát laø khi Trung Quoác tham gia vaøo
thò tröôøng naøy, neân ngaøy nay caùc nhaø in öa chuoäng coâng ngheä ghi keõm
nhieät hôn.
Coâng ngheä ghi baûn nhieät (thermal)
Ñöôïc xem laø coâng ngheä ghi baûn ra ñôøi sôùm nhaát trong ba coâng ngheä
ghi baûn thoâng duïng trong in offset hieän nay. Noù ñöôïc coâng boá vaøo khoaûng
naêm 1993 trong luùc caùc nhaø saûn xuaát maùy ghi baûn ñang luùng tuùng trong
vieäc tìm ra moät loaïi baûn phuø hôïp, do caùc loaïi baûn tröôùc ñoù coù ñoä beàn baûn
quaù thaáp khoâng phuø hôïp cho vieäc in thöông maïi. Ngay khi xuaát hieän noù
ñaõ ñöôïc kyø voïng laø coâng ngheä ghi baûn trong töông lai vaø caùc nhaø saûn
xuaát thieát bò cheá baûn haøng ñaàu theá giôùi ñaõ nhanh choùng nhaûy vaøo lónh
vöïc naøy. Caùc saûn phaåm thöông maïi ñaõ ñöôïc giôùi thieäu laàn ñaàu tieân taïi
Drupa 1995 vaø hieän nay coâng ngheä ghi baûn nhieät vaãn laø coâng ngheä chieám
thò phaàn cao nhaát treân theá giôùi (khoaûng 70%).
Thieát bò ghi baûn nhieät (thermal platesetter) cuûa Heidelberg

Maùy ghi baûn nhieät thöôøng laø daïng maùy ghi troáng ngoaïi do ñaàu ghi
naèm gaàn vaät lieäu neân seõ traùnh ñöôïc vieäc maát maùt naêng löôïng. Ñaàu ghi
cuûa maùy ghi baûn nhieät söû duïng nguoàn tia laser theå raén coù böôùc soùng 830
nm naèm trong vuøng hoàng ngoaïi (tröôùc ñaây caùc maùy ghi baûn nhieät söû duïng
nguoàn tia laser khí coù böôùc soùng 1.064 nm). Do maùy ghi coù caáu truùc troáng
ngoaïi, troáng mang vaät lieäu seõ quay trong quaù trình ghi neân ñeå giaûm toác
ñoä quay cuûa troáng vaø giaûm thôøi gian ghi, ñaàu ghi cuûa caùc maùy ghi daïng
troáng ngoaïi coù nhieàu tia, coù theå leân ñeán 512 tia hoaëc 1.024 tia.
Coâng ngheä ghi baûn nhieät cuõng söû duïng loaïi keõm ñaëc bieät nhaïy vôùi
nhieät, döõ lieäu chæ ñöôïc ghi leân baûn khi nhieät löôïng ñaït ñeán ngöôõng thích
hôïp, ngoaøi ngöôõng naøy döõ lieäu seõ khoâng xuaát hieän. Haàu heát caùc loaïi
baûn nhieät coù theå thao taùc ôû aùnh saùng thöôøng, tuy nhieân coù moät vaøi loaïi
baûn neùg (baûn aâm) caàn phaûi thao taùc beân trong phoøng coù aùnh saùng vaøng
gioáng keõm violet.
Baûn nhieät ñoøi hoûi nguoàn laser coù coâng suaát khaù lôùn, töø vaøi traêm mili-
watt ñeán vaøi watt, do ñoù ñaàu ghi nhieät cuõng caàn heä thoáng laøm maùt thöôøng
xuyeân trong quaù trình hoaït ñoäng.
Hieän nay, thò tröôøng cuõng ñaõ xuaát hieän caùc loaïi baûn nhieät khoâng caàn
xöû lyù quaù trình hieän sau khi ghi (processless thermal plates), loaïi baûn naøy
chæ yeâu caàu moät quaù trình xöû lyù cô nhö quaù trình boùc maøng baûo veä chaúng
haïn, moät soá loaïi baûn chæ caàn röûa qua nöôùc laø ñuû. Tuy nhieân ñoä beàn baûn
loaïi baûn naøy khoâng cao, toái ña chæ khoaûng 100.000 löôït in vaø khoâng chaáp
nhaän coâng ñoaïn nung sau khi ghi.
Öu ñieåm noåi troäi cuûa baûn nhieät coù xöû lyù quaù trình hieän laø ñoä beàn baûn
cao, toái ña coù theå leân ñeán 200.000 - 300.000 löôït in, vaø neáu ñöôïc nung
sau khi hieän, ñoä beàn baûn coù theå ñaït 1.000.000 löôït in. Baûn nhieät ñaõ nung
cuõng coù theå duøng cho in möïc UV nhö baûn violet photo-polymer.
Caùc kyõ thuaät ñaàu ghi trong coâng ngheä ghi keõm nhieät
Ñaàu ghi söû duïng diode ñoäc laäp
Ñaây laø moät trong nhöõng caáu truùc ñaàu ghi coù töø nhöõng ngaøy ñaàu tieân
vôùi caùc ñôøi maùy nhö Platerite 8000/8600 cuûa Screen hay Lotem cuûa
Scitex. vôùi soá löôïng diode töø 24-64. Caùc diode naøy thoâng thöôøng coù
coâng suaát lôùn. Ñeå taét/môû (on/off) tia laser caàn coù boä phaän acousto-
optic modulator AOM. Tia laser ñöôïc daãn baèng caùp quang tôùi heä thoáng
quang hoïc laáy neùt focus roài ghi leân baûn. Caáu truùc naøy coù moät haïn cheá
laø tieâu cöï coá ñònh vaø laáy neùt noâng. Do ñoù khi coù baát cöù söï thay ñoåi nhoû
naøo cuûa ñoä daøy baûn keõm, chuùng ta seõ nhaän ñöôïc vuøng ghi sai tieâu cöï
(out of focus) vaø keõm ñoù phaûi boû.
Ñaëc ñieåm cuûa caáu truùc ñaàu ghi ñoäc laäp laø noù ñöôïc chia laøm nhieàu
baêng diode (thöôøng laø 2 baêng) vôùi moãi baêng 16 hay 32 diode töông
öùng. Khi baét ñaàu quaù trình ghi baûn, maùy ghi seõ thöïc hieän vieäc kieåm
tra naêng löôïng laser, quaù trình naøy keùo daøi khoaûng 1-2 phuùt. Khi ñoù
maùy seõ kieåm tra naêng löôïng laser phaùt ra cuûa töøng diode, neáu thieáu
maùy seõ töï ñoäng naâng coâng suaát leân möùc caàn thieát ñaùp öùng ñöôïc yeâu
caàu ghi baûn. Trong tröôøng hôïp vöôït ngöôõng thì maùy baùo diode hö. Khi
coù diode hö thì maùy seõ töï ñoäng ngöng baêng ñoù vaø chaïy baêng coøn laïi.
Do soá löôïng diode laø giôùi haïn (toái ña laø 64 diode) vaø laø diode coâng
suaát lôùn neân muoán coù toác ñoä ghi baûn cao thì toác ñoä quay cuûa troáng
phaûi cao. Caùc maùy ghi daïng naøy, ñaàu ghi khoâng coù boä phaän laøm maùt
vaø boä phaän oån ñònh nhieät cho troáng, neân ñieàu kieän moâi tröôøng cuõng
ñoøi hoûi töông ñoái khaét khe.
Ñaàu ghi söû duïng kyõ thuaät GLV (Grating Light Valve)
GLV laø moät kyõ thuaät do Silicon light machines phaùt trieån töø 1997
nhaèm phuïc vuï vieäc hieàn thò ñoä phaân giaûi cao öùng duïng trong truyeàn
hình hay quaûng caùo kyõ thuaät soá. Kyõ thuaät naøy ñöôïc Agfa vaø Screen
öùng duïng vaøo ghi baûn laser nhieät töø naêm 2004. Veà baûn chaát noù cuõng
chæ laø moät trong nhieàu kyõ thuaät ñeå taét/môû (on/off) tia laser.
GLV laø moät linh kieän treân ñoù coù boá trí caùc daûi sieâu maûnh (micro-
ribbon) song song vôùi nhau. GLV duøng cho ghi baûn nhieät coù 6.528
daûi chia thaønh 1.088 pixel bao goàm moãi pixel 3 caëp active vaø inactive
(nguyeân thuyû cho HDTV caàn 1.080 pixel). Beà maët cuûa caùc daûi naøy ñoùng
vai troø nhö caùc göông phaûn chieáu. ÔÛ vò trí song song noù phaûn chieáu
aùnh saùng (reflection) vaø ôû vò trí loõm xuoáng noù taùn xaï aùnh saùng (dif-
fraction). Nhö vaäy tia saùng laser coù theå ñöôïc on/off tuyø theo tín hieäu
ghi hay khoâng ghi. GLV coù öu ñieåm laø toác ñoä chuyeån maïch (traïng thaùi
reflect hay diffract) raát nhanh, ñaây chính laø moät ñieàu kieän tieân quyeát
cho vieäc naâng cao toác ñoä ghi baûn. Tuy nhieân toác ñoä ghi cao thöôøng
seõ phaûi traû giaù baèng chaát löôïng ñieåm ghi ñöôïc ñaùnh giaù döïa treân kích
thöôùc ñieåm ghi (spot size) nhoû nhaát vaø ñoä oån ñònh cuûa tia laser.
Ñaàu ghi SquareSpot cuûa CreoKodak
Ñieåm ghi laser cuûa maùy ghi CreoKodak coù hình daïng vuoâng? Ñieàu
naøy nghe coù veû maâu thuaãn vôùi caùc quy taéc vaät lyù, vì aùnh saùng taïo ra
ñieåm chieáu saùng seõ coù hình troøn hay hình elipse. Tuy nhieân, CreoKo-
dak ñaõ taïo ra ñöôïc ñieàu naøy baèng caùch söû duïng ñoä phaân giaûi baát ñoái
xöùng (asymmetrical resolution). Ñaàu ghi SquareSpot coù ñoä phaân giaûi
10.000 x 2.400 dpi vôùi kích thöôùc ñieåm ghi (spot size) 2,5 x 10 micron.
Moät ñieåm ghi cuûa SquareSpot nhö vaäy bao goàm 4 ñieåm ghi lieàn keá
vaø taïo ra moät spot gaàn nhö vuoâng.
Kyõ thuaät ñaàu ghi cuûa CreoKodak

Caùch ghi naøy coù öu ñieåm laø tram raát saéc neùt, ñoä oån ñònh cao. Creo-
Kodak laø nhaø saûn xuaát duy nhaát hieän nay coù theå ghi tram FM 10 micron
vôùi ñaàu ghi SquareSpot maëc duø vieäc öùng duïng tram FM 10 micron
coøn laø moät daáu hoûi lôùn. Hieän taïi treân thò tröôøng, doøng maùy Trendset-
ter cuûa CreoKodak luoân coù hai doøng maùy (model) laø duøng ñaàu ghi
SquareSpot vaø ñaàu ghi thöôøng. Giaù thaønh maùy ghi vôùi ñaàu ghi thöôøng
thì thaáp hôn so vôùi ñaàu ghi SquareSpot. Caùc doøng maùy Magnus môùi
cuûa CreoKodak cuõng vaäy, vôùi hai model coù vaø khoâng coù SquareSpot.
Kyõ thuaät ñaàu ghi cuûa Heidelberg
Khaùc vôùi caùc haõng khaùc, Heidelberg söû duïng nhieàu ñaàu ghi, moãi
ñaàu ghi ñöôïc goïi laø moät module, moãi module coù 64 tia. Tuøy theo toác
ñoä ghi maø seõ coù töø 2 ñeán 6 module.
Caáu truùc naøy cuûa Heidelberg coù moät soá öu ñieåm nhö:
- Toác ñoä cao vaø naâng caáp toác ñoä deã daøng (baèng caùch taêng theâm
soá ñaàu ghi).
- Khi moät diode (moät tia) hoaëc moät ñaàu ghi bò hö, maùy vaãn tieáp
tuïc hoaït ñoäng nhôø caùc module khaùc.
Kyõ thuaät ñaàu ghi cuûa Heidelberg bao goàm nhieàu module ñaàu ghi
C. CAÙC LOAÏI BAÛN SÖÛ DUÏNG TRONG GHI BAÛN CHO IN OFFSET
Ñoä nhaïy saùng cuûa caùc loaïi baûn keõm söû duïng trong CTP cho in offset
Baûn truyeàn thoáng (conventional diazo plate - coøn goïi laø baûn PS)
Baûn PS truyeàn thoáng coù moät lôùp diazo phuû leân beà maët ñeá nhoâm. Thoâng
thöôøng loaïi baûn naøy laø baûn döông (positive), vuøng chieáu saùng laø caùc phaàn
töû khoâng in (non-printing). Vuøng nhaïy saùng cuûa loaïi baûn naøy coù böôùc
soùng töø 360 nm - 450 nm.
Baûn violet (violet plate)
Baûn violet laø loaïi baûn coù maøng caûm quang photopolymer phuû treân lôùp
ñeá nhoâm, ñöôïc söû duïng cho caùc thieát bò ghi baûn violet nhaïy vôùi aùnh saùng
laser coù böôùc soùng töø 405 nm - 410 nm. Do chuùng nhaïy vôùi aùnh saùng khaû
kieán, neân phoøng hieän baûn phaûi söû duïng aùnh saùng vaøng.
Thoâng thöôøng caùc baûn violet laø daïng baûn aâm (negative), phaàn töû chieáu
saùng laø phaàn töû in. Loaïi baûn naøy phaûi ñöôïc nung tröôùc khi hieän (pre-
heating). Vì vaäy ñoä beàn baûn cuûa loaïi baûn violet seõ phuï thuoäc raát nhieàu
vaøo quaù trình naøy. Nhieät ñoä nung phaûi ñaït ñöôïc ngöôõng nhaát ñònh. Neáu
cao quaù, phaàn töû khoâng in seõ baét möïc. Ngöôïc laïi, baûn seõ mau bay, ñoä
beàn baûn raát thaáp, thaäm chí khoâng ñaït yeâu caàu.
Baûn nhieät (thermal plate)
Baûn thermal cuõng laø loaïi baûn coù maøng caûm quang photopolymer phuû
treân lôùp ñeá nhoâm. Tuy nhieân, chuùng ñöôïc söû duïng cho caùc thieát bò ghi baûn
nhieät (thermal platesetter) nhaïy vôùi aùnh saùng laser hoàng ngoaïi coù böôùc
soùng 830 nm. Do coâng ngheä ghi keõm nhieät ngaøy caøng ñöôïc öa chuoäng
vaø söû duïng roäng raõi, neân loaïi baûn naøy hieän nay ñöôïc nhieàu nhaø saûn xuaát
baûn keõm cung caáp vaø raát ña daïng, töø loaïi reû tieàn chaát löôïng thaáp, ñeán
caùc loaïi keõm cao caáp, ñaét tieàn, chaát löôïng cao.
Thoâng thöôøng caùc baûn nhieät ñang söû duïng hieän nay treân thò tröôøng
laø daïng baûn döông (positive), phaàn töû chieáu saùng laø phaàn töû khoâng in.
Ñoä beàn baûn loaïi baûn nhieät, tuøy theo chaát löôïng, seõ dao ñoäng töø 50.000 -
250.000 löôït in. Neáu baûn ñöôïc nung sau khi hieän, ñoä beàn baûn coù theå ñaït
ñeán 1 trieäu löôït in vaø coù theå söû duïng cho in möïc UV.
Ngoaøi caùc loaït baûn keõm nhieät thoâng thöôøng caàn phaûi qua quaù trình hieän
baûn sau khi ghi, treân thò tröôøng hieän nay coøn söû duïng caùc loaïi baûn khoâng
caàn hieän, ñoù laø caùc loaïi baûn khoâng söû duïng hoùa chaát (chemistry-free ther-
mal plate) vaø baûn khoâng qua quaù trình xöû lyù (process-less thermal plate).
Baûn nhieät khoâng söû duïng hoùa chaát (chemistry-free thermal plate)
Baûn nhieät khoâng qua quaù trình xöû lyù sau ghi (process-less thermal plate)
Loaïi baûn naøy thoâng thöôøng laø baûn aâm (negative), phaàn töû chieáu saùng
laø phaàn töû in. Chuùng coù öu ñieåm laø khoâng gaây oâ nhieãm moâi tröôøng do
khoâng qua quaù trình hieän baûn sau khi in. Nhöng hieän nay ôû Vieät Nam
chuùng haàu nhö coøn chöa ñöôïc söû duïng do giaù keõm coøn khaù ñaét.

Chương 6
RIP - các tính năng
và hoạt động
A. Sơ lược về ngôn ngữ PostScript
B. RIP - các tính năng và hoạt động
C. Các kỹ thuật tram (screening technologies)
D. Biên dịch (rendering) dữ liệu gởi đến RIP
E. Lỗi PostScript
F. Preflight
Chûúng 6: RIP - Caác tñnh nùng vaâ hoaåt àöång 174
A. SÔ LÖÔÏC VEÀ NGOÂN NGÖÕ POSTSCRIPT

PostScript laø moät ngoân ngöõ moâ taû trang, moät giao thöùc ñöôïc söû duïng
ñeå giao tieáp giöõa caùc öùng duïng nhö Adobe InDesign, QuarkXPress hoaëc
MS Word... vaø caùc thieát bò xuaát (output device) nhö maùy in laser, maùy ghi
baûn (CTP), hoaëc maùy in kyõ thuaät soá (digital printer) ñöôïc trang bò moät
trình thoâng dòch PostScript. PostScript cuõng coù theå ñöôïc söû duïng ñeå trao
ñoåi döõ lieäu giöõa caùc öùng duïng vaø noù laø cô sôû cho ñònh daïng taäp tin PDF
ñang söû duïng phoå bieán hieän nay trong lónh vöïc tröôùc in.
Giaáo trònh xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë
Logo cuûa ngoân ngöõ PostScript

Lòch söû phaùt trieån vaø caùc ñaëc ñieåm cô baûn cuûa caùc caáp ñoä (level) ngoân ngöõ
PostScript
Khôûi ñaàu - Xerox
Lòch söû cuûa PostScript baét ñaàu taïi Parc, vieän nghieân cöùu cuûa Xerox.
Ñaây laø nôi maø nhieàu coâng ngheä maùy tính ñaõ ñöôïc phaùt trieån. Maùy in
laser, giao dieän ngöôøi duøng ñoà hoïa vaø ethernet laø moät soá ví duï ñieån hình.
Moät trong nhöõng kyõ sö xuaát saéc laøm vieäc taïi Xerox laø John Warnock.
OÂng ñaõ phaùt trieån moät ngoân ngöõ ñöôïc goïi laø “Interpress” coù theå ñöôïc söû
duïng ñeå ñieàu khieån caùc maùy in laser cuûa haõng Xerox. OÂng vaø oâng chuû
cuûa mình, Charles M. ‘Chuck’ Geschke, ñaõ maát 2 naêm ñeå thuyeát phuïc
Ban laõnh ñaïo cuûa Xerox bieán Interpress thaønh moät saûn phaåm thöông
maïi. Khi ñieàu naøy thaát baïi, hoï quyeát ñònh rôøi khoûi Xerox thaønh laäp coâng
ty vaø töï mình phaùt trieån ngoân ngöõ naøy.
John Warnock (beân traùi) vaø Charles M. ‘Chuck’ Geschke (beân phaûi)
Adobe ñöôïc thaønh laäp
John Warnock vaø Chuck Geschke ñaët teân coâng ty cuûa hoï laø Adobe, sau
moät con laïch nhoû chaïy phía sau nhaø cuûa Warnock ôû Los Altos, California.
Luùc ñaàu, Warnock vaø Geschke nghó ñeán vieäc töï xaây döïng moät maùy in
thöïc söï maïnh meõ nhöng hoï sôùm nhaän ra raèng seõ coù yù nghóa hôn khi phaùt
trieån caùc coâng cuï cho caùc nhaø saûn xuaát khaùc ñeå ñieàu khieån maùy in cuûa
hoï. Adobe ñaõ phaûi maát 20 naêm ñeå phaùt trieån PostScript, moät ngoân ngöõ
coù theå ñöôïc söû duïng ñeå ñieàu khieån caùc thieát bò xuaát (output device) nhö
maùy in laser chaúng haïn.
PostScript level 1
Naêm 1984 PostScript ñaõ ñöôïc phaùt haønh. Ban ñaàu noù ñöôïc goïi laø
PostScript. Töø “level 1” (caáp ñoä 1) ñaõ ñöôïc theâm vaøo ñeå phaân bieät noù
vôùi baûn naâng caáp “level 2” (caáp ñoä 2) sau naøy.
PostScript laø moät ngoân ngöõ raát maïnh meõ troâng gioáng Forth, moät ngoân
ngöõ maùy tính khaùc. Ngay töø ñaàu, PostScript caàn moät heä thoáng khaù maïnh ñeå
chaïy. Trong thöïc teá, trong nhöõng naêm ñaàu toàn taïi, caùc maùy in PostScript
coù nhieàu söùc maïnh xöû lyù hôn caùc maùy Macintosh ñöôïc keát noái vôùi chuùng.
PostScript cung caáp moät soá lôïi theá lôùn maø caùc heä thoáng khaùc khoâng
coù nhö:
- PostScript laø moät ngoân ngöõ ñoäc laäp vôùi thieát bò (device inde-
pendent). Ñieàu naøy coù nghóa laø moät taäp tin PostScript coù theå
chaïy treân baát kyø thieát bò PostScript naøo. Treân moät maùy in laser,
chuùng ta seõ nhaän ñöôïc ñoä phaân giaûi in 300 dpi. Trong khi cuõng
vôùi taäp tin ñoù, chuùng ta seõ nhaän ñöôïc döõ lieäu ñeïp vaø saéc neùt vôùi
ñoä phaân giaûi ñeán 2.400 hoaëc 2.540 dpi treân moät maùy ghi phim
(imagesetter) hoaëc maùy ghi baûn (platesetter). Ñoái vôùi ngöôøi duøng,
ñieàu naøy coù nghóa laø hoï khoâng coøn bò raøng buoäc vôùi moät nhaø saûn
xuaát naøo nöõa vaø hoï coù theå choïn caùc thieát bò phuø hôïp nhaát cho
muïc ñích cuûa mình.
- Baát kyø nhaø saûn xuaát naøo cuõng coù theå mua baûn quyeàn cho trình
thoâng dòch PostScript vaø söû duïng noù ñeå xaây döïng moät thieát bò
xuaát (output device).
- Caùc cuù phaùp (syntax) cuûa PostScript ñöôïc cung caáp mieãn phí ñeå
baát cöù ai cuõng coù theå vieát phaàn meàm hoã trôï noù.
PostScript coù theå ñaõ khoâng toàn taïi vaø phaùt trieån ñöôïc neáu khoâng coù
taàm nhìn vaø söï hoã trôï raát lôùn töø Steve Job, CEO cuûa haõng Apple khi ñoù.
Naêm 1985, doanh thu cuûa maùy tính Macintosh baét ñaàu giaûm vaø Apple
thöïc söï caàn moät öùng duïng maïnh meõ cho ñöùa con môùi sinh cuûa hoï. Steve
Jobs thích coâng ngheä cuûa Adobe, oâng ñaõ ñaàu tö 2,5 trieäu USD vaøo Adobe
vaø thuyeát phuïc Warnock taïo ra moät boä ñieàu khieån PostScript cho maùy in
Apple LaserWriter. Maùy in naøy töông töï nhö HP LaserJet nhöng vôùi boä
ñieàu khieån PostScript ñaõ cho pheùp noù xuaát ra caùc trang vôùi chaát löôïng
cao hôn nhieàu. Giaáo trònh xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë
Maùy tính Macintosh vaø maùy in LaserWriter cuûa haõng Apple

PostScript level 2
Naêm 1991, Adobe phaùt haønh baûn söûa ñoåi tieáp theo cuûa PostScript ñöôïc
goïi laø PostScript level 2 (PostScript caáp ñoä 2). Ñoù laø moät naâng caáp khaù
ñaùng keå ñaõ ñöôïc chôø ñôïi haùo höùc bôûi coäng ñoàng tröôùc in (prepress). Caùc
tính naêng quan troïng nhaát cuûa noù laø:
- Caûi thieän toác ñoä vaø ñoä tin caäy: loãi Limitcheck vaø VMerror Post-
Script ñaõ thöïc söï raát laø phieàn phöùc ngay tröôùc khi PostScript
level 2 xuaát hieän. Adobe ñaõ söûa taát caû ñieàu naøy baèng caùch caûi
thieän vieäc quaûn lyù boä nhôù maõ (code) cuûa noù vaø baèng caùch toái öu
hoùa maõ.
- Hoã trôï taùch maøu trong RIP (in-rip separation): RIP caáp ñoä 2 coù
khaû naêng nhaän taäp tin PostScript hoãn hôïp vaø töï thöïc hieän vieäc
taùch maøu. Ñaây khoâng phaûi laø tính naêng baét buoäc vaø chaéc chaén
coù nhöõng khaùc bieät veà chöùc naêng giöõa RIP caáp ñoä 2 töø caùc nhaø
saûn xuaát khaùc nhau.
- Giaûi neùn aûnh treân RIP: RIP caáp ñoä 2 coù theå giaûi neùn caùc hình
aûnh ñònh daïng JPEG vaø CCITT group 4.
- Hoã trôï phoâng chöõ tích hôïp (composite fonts): ñieàu naøy quan
troïng ñoái vôùi caùc quoác gia Chaâu AÙ söû duïng caùc boä kyù töï lôùn hôn
caùc boä kyù töï ôû chaâu AÂu. Apple ñöôïc cho laø hoã trôï caùc phoâng chöõ
tích hôïp thoâng qua QuickDraw GX.
- Font chöõ vaø pattern caching: Vôùi caáp ñoä 2, nhöõng thöù nhaøm chaùn
nhö xoùa boä nhôù cache cuûa font chöõ ñaõ bieán maát. Pattern caching
ñaõ ñöôïc söû duïng trong caùc phaàn meàm bình trang (impositions)
nhö PressWise vaø Preps nhöõng naêm sau ñoù.
- Caûi thieän caùc trình ñieàu khieån (driver): veà cô baûn LaserWriter
8 treân Macintosh vaø Adobe PostScript driver 2.X daønh cho Win-
dows 3.1, ñöôïc caûi thieän cuøng vôùi caùc trình ñieàu khieån (drivers)
PPD thích hôïp.
- Caûi thieän caùc giaûi thuaät taïo tram (screening algorithms): ñoái vôùi
nhieàu nhaø saûn xuaát RIP, ñaây cuõng khoâng phaûi laø tính naêng môùi.
Agfa, chaúng haïn, ñaõ tung ra kyõ thuaät tram Balanced Screening
moät naêm tröôùc ñoù, moät giaûi thuaät tram chaát löôïng cao giaûm thieåu
hieän töôïng moireù cho in offset. Phieân baûn cuûa Adobe ñöôïc goïi
laø Accurate Screening.
PostScript 3
Naêm 1998, Adobe tung ra phieân baûn môùi PostScript 3. Do moät lyù do
khoâng roõ, Adobe thích goïi phieân baûn môùi naøy laø PostScript 3 thay vì
PostScript level 3. So vôùi caáp ñoä 2, PostScript 3 laø moät baûn naâng caáp
khaù nhoû. Khi noù ñaõ ñöôïc tung ra thì vaãn coøn raát nhieàu öùng duïng ñang coá
gaéng hoã trôï cho phieân baûn PostScript level 2.
Nhöõng öu ñieåm chính cuûa PostScript 3 laø:
- Hoã trôï nhieàu hôn 256 möùc ñoä xaùm (gray level) cho moãi maøu:
Adobe ñaõ bao goàm tram 12-bit trong maõ PostScript cuûa hoï. Ñieàu
naøy cho pheùp leân ñeán 4.096 möùc ñoä xaùm cho moãi maøu. Trong
quaù khöù, giôùi haïn 256 möùc ñoä xaùm ñoâi khi chuùng ta coù theå nhìn
thaáy caùc daûi soïc, ñaëc bieät laø trong hieäu öùng blends.
- Hoã trôï ñònh daïng taäp tin PDF: RIP PostScript 3 hoã trôï caû taäp
tin PostScript level 2 vaø ñònh daïng PDF.
- Hoã trôï caûi tieán cho vieäc taùch maøu trong RIP: caùc RIP PostScript
level 2 ñaõ coù khaû naêng thöïc hieän vieäc taùch maøu trong RIP, nhöng
moät soá loaïi hình aûnh nhö duotones hoaëc hexachrome khoâng theå
ñöôïc xöû lyù trong quy trình laøm vieäc nhö vaäy. PostScript 3 chöùa
moät khoâng gian maøu boå sung ñöôïc goïi laø DeviceN. Neáu hình
aûnh maøu khoâng phaûi ôû heä maøu CMYK vaø ñöôïc maõ hoùa trong
khoâng gian maøu naøy, RIP PostScript 3 coù khaû naêng thöïc hieän
vieäc taùch maøu chính xaùc cuûa hình aûnh ñoù.
- Saün saøng cho vieäc in treân web: trong thôøi ñaïi internet hieän nay,
Adobe khoâng theå tuït laïi phía sau vì theá hoï theâm moät soá chöùc
naêng internet vaøo ngoân ngöõ PostScript. Tuy nhieân, döôøng nhö
khoâng maáy ai trong soá caùc khaùch haøng OEM cuûa Adobe ñaõ quan
taâm ñeán söï caûi thieän naøy.
Baét ñaàu cho söï keát thuùc?
Trong naêm 2006 Adobe ñaõ coâng boá Adobe PDF Print Engine (APPE),
moät baûn vieát laïi hoaøn toaøn veà caáu truùc RIP cuûa hoï. Thay vì döïa vaøo
PostScript laøm ngoân ngöõ moâ taû trang coát loõi, APPE söû duïng PDF. Giôø
ñaây, caùc nhaø thieát keá coù theå xuaát taäp tin PDF töø öùng duïng daøn trang nhö
InDesign chaúng haïn. Caùc trang naøy ñöôïc gôûi tôùi maùy in söû duïng heä thoáng
chu trình laøm vieäc döïa treân PDF ñeå kieåm tra (preflight), trapping vaø bình
baûn (imposition) caùc trang ñoù. PDF Print Engine sau ñoù ñöôïc söû duïng ñeå
taïo döõ lieäu saün saøng cho vieäc ghi baûn. Trong toaøn boä chuoãi hoaït ñoäng
naøy, PostScript khoâng coøn caàn thieát nöõa.
Khi ñöôïc hoûi lieäu Adobe coù bao giôø giôùi thieäu PostScript 4 hay khoâng,
baûn caäp nhaät seõ bao goàm taát caû caùc tính naêng môùi coù saün trong PDF?
Dov Isaacs töø Adobe coù nhöõng ñieàu sau ñaây ñeå noùi trong moät chuû ñeà
treân dieãn ñaøn Printplanet:
“Tuyeät ñoái seõ khoâng xaûy ra. PostScript laø moät ngoân ngöõ laäp trình,
khoâng thöïc söï laø moät ngoân ngöõ moâ taû trang. Bôûi baûn chaát cuûa noù,
noù khoâng cung caáp cho caùc chu trình coâng vieäc ñaàu cuoái (end-to-end
workflows) thöïc söï ñaùng tin caäy, bôûi vì caùc ñònh nghóa, noäi dung coù theå
thay ñoåi khi ñang thöïc hieän coâng vieäc trong chu trình.
Khoâng, khoâng coù ngoân ngöõ PostScript 4 ñang coù ôû ñaâu ñoù chôø
ñôïi tieáp thò ñeå tung ra thò tröôøng. Baét ñaàu vôùi PDF 1.4, taát caû caùc boå
sung cho moâ hình ghi döõ lieäu, Adobe ñaõ ñi vaøo PDF chöù khoâng phaûi
PostScript nöõa.
Tuy nhieân, Adobe seõ tieáp tuïc caáp pheùp cho kyõ thuaät PostScript
thoâng qua caùc ñoái taùc OEM cuûa chuùng toâi mieãn laø coù nhu caàu veà noù
töø khaùch haøng cuûa hoï. Chuùng toâi cuõng seõ tieáp tuïc hoã trôï moät coång töø
PostScript sang PDF thoâng qua kyõ thuaät Distiller cuûa Adobe trong
Acrobat. Chuùng toâi seõ tieáp tuïc hoã trôï EPS nhö laø moät ñònh daïng ñoà hoïa
keá thöøa ñeå nhaäp döõ lieäu ñoà hoïa khoâng ñöôïc quaûn lyù maøu vaøo caùc öùng
duïng Adobe (chaúng haïn nhö InDesign vaø Illustrator). Maëc duø chuùng toâi
chaéc chaén khoâng khuyeán caùo noäi dung ñoà hoïa môùi ñöôïc löu ôû ñònh daïng
EPS (ngoaïi tröø vieäc ñaùp öùng nhu caàu nhaäp döõ lieäu vaøo caùc chöông trình
daøn trang). Ngöôøi duøng cuûa chuùng toâi khoâng neân lo laéng veà vieäc caàn
phaûi chuyeån ñoåi caùc thö vieän raát lôùn veà döõ lieäu ñoà hoïa döïa treân EPS”.
Thoâng baùo treân ñaõ laøm roõ raèng, Adobe khoâng coøn noã löïc naøo trong
vieäc phaùt trieån PostScript nöõa. Trong nhieàu naêm qua, ngaønh coâng nghieäp
in ñaõ chuyeån sang chu trình laøm vieäc döïa treân PDF. Hieän vaãn coøn moät
soá tröôøng hôïp maø PostScript vaãn coøn ñöôïc söû duïng, ñieàu ñoù laø do ngöôøi
duøng söû duïng nhöõng phaàn meàm ñaõ loãi thôøi hoaëc nhöõng ngöôøi khoâng
muoán thay ñoåi caùch laøm vieäc cuûa hoï. Keå töø khi PostScript ñang ngaøy
caøng söû duïng ít ñi, thì chæ coøn vaán ñeà veà thôøi gian tröôùc khi PostScript
hoaøn toaøn bieán maát.
Muïc ñích cuûa PostScript
Chu trình chuyeån ñoåi döõ lieäu PostScript

PostScript coù theå so saùnh vôùi caùc ngoân ngöõ laäp trình khaùc nhö COBOL,
Basic, C hoaëc Pascal. Trong thöïc teá noù gaàn gioáng vôùi Forth, moät ngoân
ngöõ laäp trình khaù mô hoà tröôùc ñaây. Moãi ngoân ngöõ laäp trình ñöôïc vieát cho
moät muïc tieâu cuï theå: Java ñöôïc taïo ra ñeå laøm cho caùc chöông trình coù theå
ñöôïc trieån khai trong moâi tröôøng ña neàn taûng (cross-platform environ-
ment). BASIC ñöôïc phaùt trieån ñeå cung caáp cho ngöôøi môùi baét ñaàu laøm
quen vôùi laäp trình moät caùch deã hieåu ñeå giôùi thieäu veà laäp trình. COBOL
coù yù nghóa cho caùc öùng duïng trong kinh doanh.
Maëc duø PostScript ñuû linh hoaït ñeå söû duïng cho vieäc vieát caùc chöông
game maùy tính vaø vì vaäy, noù ñöôïc söû duïng nhö moät ngoân ngöõ moâ taû
trang: taäp leänh cuûa noù ñöôïc toái öu hoùa ñeå xaùc ñònh caùch ñoái töôïng ñoà hoïa
(vaên baûn, ñöôøng keû, hình aûnh, ..) ñöôïc ñaët treân moät trang hai chieàu. Noù
laø ngoân ngöõ khoâng phuï thuoäc vaøo thieát bò: noäi dung cuûa caùc trang ñöôïc
moâ taû maø khoâng tham chieáu ñeán baát kyø tính naêng thieát bò cuï theå naøo
(nhö ñoä phaân giaûi hoaëc laø ngaên giaáy naøo phaûi ñöôïc söû duïng treân maùy in
laser chaúng haïn). Veà maët lyù thuyeát, ñieàu naøy coù nghóa laø baát kyø taäp tin
PostScript naøo cuõng coù theå ñöôïc gôûi ñeán baát kyø thieát bò naøo. Taát nhieân
noù seõ laø khoâng thöïc teá neáu PostScript khoâng theå ñöôïc söû duïng ñeå kieåm
soaùt caùc thieát laäp cuï theå cho thieát bò. Trình ñieàu khieån thieát bò cuï theå cho
pheùp maõ (code) nhö vaäy ñöôïc theâm vaøo maõ PostScript. Ñieàu naøy coù nghóa
laø haàu heát caùc chöông trình PostScript ñeàu chöùa moät soá leänh cuï theå cho
töøng thieát bò. Ñaây khoâng phaûi laø vaán ñeà, mieãn laø taäp tin PostScript chæ
ñöôïc döï ñònh gôûi ñeán thieát bò cuï theå ñoù.
Caùc ñaëc ñieåm cuûa ngoân ngöõ PostScript
PostScript laø moät ngoân ngöõ laäp trình
PostScript chuû yeáu laø moät ngoân ngöõ moâ taû trang, ñöôïc söû duïng ñeå moâ
taû caùc ñoái töôïng ñoà hoïa vaø vaên baûn treân moät trang taøi lieäu. Tuy nhieân,
ngoân ngöõ naøy ñuû linh hoaït ñeå vaãn coù theå goïi noù laø moät ngoân ngöõ laäp trình
caáp ñoä cao (high-level programming language). Gioáng nhö caùc ngoân ngöõ
maùy tính khaùc, PostScript hoã trôï caùc loaïi döõ lieäu khaùc nhau, chaúng haïn
nhö soá, maûng vaø chuoãi. Moät chöông trình PostScript coù theå coù voøng laëp,
ñieàu kieän vaø thuû tuïc.
Cuù phaùp cuûa ngoân ngöõ ñöôïc moâ taû trong Red Book. Nhö vôùi taát caû
caùc ngoân ngöõ maùy tính, ñoä leäch nhoû nhaát töø caùc quy öôùc ñöôïc xaùc ñònh
roõ raøng cuûa ngoân ngöõ daãn ñeán moät thoâng baùo loãi vaø heä thoáng maùy tính
seõ töø choái laøm baát cöù ñieàu gì. Neáu chuùng ta in moät coâng vieäc tôùi thieát bò
PostScript vaø truïc traëc maïng laøm cho leänh “showpage” trôû thaønh “shop-
age” ôû thieát bò ñaàu ra chaúng haïn, khi ñoù heä thoáng seõ taïo thoâng baùo loãi
“undefined” (loãi khoâng xaùc ñònh) vaø töø choái in leänh cuûa chuùng ta, maëc duø
noù ñaõ xöû lyù toaøn boä trang vaø leänh “showpage” chæ ñôn giaûn laø ñeå baùo cho
thieát bò ñaàu ra raèng, noù coù theå baét ñaàu in taøi lieäu. Trong quaù khöù, caùc loãi
nhö vaäy seõ xaûy ra thöôøng xuyeân, tuy nhieân hieän nay nhôø söï caûi tieán cuûa
ngoân ngöõ, cuõng nhö heä thoáng phaàn cöùng, caùc loãi naøy raát hieám khi xaûy ra.
Vì PostScript haàu nhö luoân ñöôïc söû duïng ñeå moâ taû vò trí cuûa moät ñoái
töôïng treân trang taøi lieäu, neân noù coù moät heä truïc toïa ñoä (coordinate system).
Theo maëc ñònh, goùc döôùi beân traùi cuûa trang ñöôïc coi laø ñieåm baét ñaàu
cuûa trang. Khoaûng caùch hoaëc pheùp ño thöôøng ñöôïc söû duïng ñôn vò ño laø
point (phaân in). Coù 72 point trong moät inch vaø 1 point baèng 0,352 mm.
PostScript laø moät ngoân ngöõ laäp trình caáp ñoä cao, coù nghóa laø chuùng ta
coù theå xem xeùt caùc höôùng daãn vaø hieåu yù nghóa cuûa chuùng. Neáu môû moät
chöông trình PostScript vôùi moät trình xöû lyù vaên baûn hoaëc trình soaïn thaûo,
noù coù theå troâng gioáng nhö sau:
%%BeginProlog %%BeginResource: procset AdobePS_
Win_Feature_Safe 4.2 0 userdict begin/lucas 21690 def /
featurebegin{countdictstack lucas[}bind def /featurecleanup {stopped
{cleartomark dup lucas eq{pop exit}if}loop countdictstack exch sub
dup 0 gt{{end}repeat}{pop}ifelse}bind def end %%EndResource.
PostScript laø moät ngoân ngöõ ñöôïc dieãn dòch (interpreted language)
Coù 2 loaïi ngoân ngöõ laäp trình khaùc nhau: ngoân ngöõ ñöôïc bieân dòch
(compiled language) vaø ngoân ngöõ ñöôïc dieãn dòch (interpreted language).
Vôùi caùc ngoân ngöõ ñöôïc bieân dòch, maõ (code) ñöôïc giaûm xuoáng moät boä caùc
chæ daãn cuï theå cho thieát bò tröôùc khi ñöôïc löu döôùi daïng taäp tin thi haønh
(executable file). Vôùi caùc ngoân ngöõ ñöôïc dieãn dòch, maõ seõ ñöôïc löu trong
cuøng moät ñònh daïng maø noù ñöôïc nhaäp vaøo, vaø noù ñöôïc chuyeån thaønh caùc
leänh höôùng daãn thieát bò khi maùy vaän haønh. Moät soá ngoân ngöõ, chaúng haïn
nhö Basic, coù saün caû phieân baûn bieân dòch vaø dieãn dòch. PostScript laø moät
ngoân ngöõ ñöôïc dieãn dòch. Ñieàu ñoù cuõng coù nghóa laø khoâng coù trình bieân
dòch PostScript naøo.
PostScript laø moät ngoân ngöõ ñöôïc dieãn dòch, do ñoù, khi chuùng ta taïo
moät trang trong QuarkXpress chaúng haïn vaø in noù, QuarkXPress seõ taïo
ra moät chöông trình PostScript moâ taû noäi dung trang ñoù vaø gôûi noù ñeán
thieát bò xuaát (output device) maø chuùng ta ñaõ choïn. Thieát bò xuaát naøy seõ
coù moät chöông trình xöû lyù goïi laø RIP. RIP seõ ñoïc doøng leänh PostScript vaø
sau ñoù dòch chuùng sang ñònh daïng maø boä xöû lyù cuûa RIP ñoù coù theå xöû lyù.
Thöïc teá laø maõ PostScript luoân ñöôïc dieãn dòch coù moät vaøi öu ñieåm
rieâng bieät:
- Bôûi vì maõ PostScript ñöôïc dieãn dòch, neân noù khoâng höôùng tôùi
moät CPU cuï theå vaø noù coù theå ñöôïc göûi tôùi nhieàu thieát bò xuaát
khaùc nhau, maø chuùng coù theå söû duïng caùc boä xöû lyù (processors)
hoaøn toaøn khaùc nhau. Ñieàu naøy laøm cho PostScript trôû thaønh moät
ngoân ngöõ ñoäc laäp vôùi thieát bò (device independent language).
- Moät öu ñieåm khaùc cuûa PostScript ñoù laø do noù laø moät ngoân ngöõ
ñöôïc dieãn dòch, neân trong thöïc teá chuùng ta coù theå töï thay ñoåi maõ
neáu chuùng ta khoâng thích keát quaû xuaát (output) ñoù hoaëc neáu noù
coù moät soá thoâng baùo loãi. Taát nhieân ñieàu naøy chæ coù theå thöïc hieän
ñöôïc neáu chuùng ta bieát caùch laäp trình trong ngoân ngöõ PostScript.
Ngaøy nay chuùng ta thöôøng chuyeån ñoåi caùc taäp tin PostScript
sang PDF neân chuùng ta coù theå söû duïng voâ soá caùc plug-ins trong
Acrobat ñeå thay ñoåi caùc khía caïnh cuûa maõ. Vì vaäy vieäc chænh
söûa PostScript hieän nay trôû neân ít hôn vaø ít caàn thieát hôn.
Taát nhieân ñaëc tính dieãn dòch cuûa PostScript cuõng coù nhöõng nhöôïc
ñieåm cuûa noù, ñoù laø:
- Toác ñoä chaäm. Ñaây khoâng phaûi laø moät vaán ñeà lôùn hieän nay,
nhöng 10 naêm tröôùc, RIP coù theå maát nhieàu giôø ñeå dieãn dòch maõ
PostScript maëc duø chuùng ñaõ ñöôïc söû duïng phaàn cöùng khaù maïnh
meõ.
- Ngoân ngöõ bieân dòch töï baûn thaân noù khoâng baét buoäc phaûi coù moät
caáu truùc ñaëc bieät naøo. Do vaäy, PostScript cuõng khoâng ñaët ra moät
yeâu caàu caáu truùc trong vieäc moâ taû taøi lieäu. Ñaây coù theå laø moät
ñieåm yeáu cuûa noù, neáu nhö ngöôøi laäp trình khoâng taïo ra moät caáu
truùc maïch laïc.
PostScript laø moät ngoân ngöõ ñoäc laäp vôùi thieát bò
Moät trong nhöõng ñaëc ñieåm noåi baät cuûa ngoân ngöõ PostScript laø ñoäc
laäp vôùi thieát bò. Noùi chung, ngoân ngöõ PostScript ñöôïc thieát keá phuø hôïp
vôùi caùc thieát bò xuaát taïo tram (raster-output devices). Vieäc ñieàu chænh vaø
chuyeån caùc leänh cuûa ngoân ngöõ PostScript theo yeâu caàu cuûa thieát bò laø
vaán ñeà cuûa trình dieãn dòch, tuy nhieân noù phaûi baûo ñaûm caáu truùc cuûa trang
hay hình aûnh phaûi ñoäc laäp vôùi thieát bò, ñieàu naøy ngoân ngöõ PostScript coù
theå laøm raát toát.
Coù hai tieän ích cho ngöôøi laäp trình ngoân ngöõ PostScript. Thöù nhaát, ñoù
laø coù theå löu giöõ caùc yeâu caàu ñaëc bieät cuûa thieát bò xuaát (output device).
Thöù hai, moät trang ñöôïc moâ taû baèng ngoân ngöõ PostScript coù theå in thöû
treân moät thieát bò naøy vaø xuaát ra moät thieát bò khaùc maø khoâng caàn phaûi
hieäu chænh laïi caùc leänh. Ñaây thöïc söï laø caùc tieän ích raát caàn thieát cho coâng
vieäc “Desktop Publishing” trong chu trình tröôùc in hieän ñaïi ngaøy nay.
PostScript laø moät trình ñoà hoïa maïnh meõ
PostScript ñöôïc thieát keá moät caùch ñaëc bieät cho vieäc taïo nhöõng ñoái töôïng
ñoà hoïa treân caùc thieát bò xuaát taïo tram (raster-output devices). PostScript
cung caáp moät soá tính naêng raát maïnh meõ nhö: thu phoùng, xoay. laøm nghieân
(skew)... PostScript cho pheùp lieân keát caùc vaên baûn vaø hình aûnh moät caùch
raát deã daøng vaø töï nhieân, ñieàu maø caùc ngoân ngöõ khaùc thöïc hieän raát khoù
khaên. Thöïc ra beân trong ngoân ngöõ PostScript caùc kyù töï cuõng ñöôïc xem
nhö laø caùc ñoái töôïng ñoà hoïa, chính vì vaäy chuùng coù theå ñöôïc ñònh vò, thu
phoùng hoaëc xoay theo yeâu caàu.
PostScript laø moät ngoân ngöõ moâ taû trang

Cuoái cuøng PostScript laø moät ngoân ngöõ moâ taû trang. Trang laø moät ñôn
vò cô baûn cuûa vieäc xuaát (output) treân moät thieát bò xuaát taïo tram. PostScript
ghi nhaän khaùi nieäm trang moät caùch ñôn giaûn nhö laø moät khoâng gian hai
chieàu. Hình aûnh ñöôïc “xaây döïng” treân trang baèng caùch “toâ” (“paint”)
treân vuøng choïn. Vieäc toâ ôû treân trang coù theå ôû döôùi daïng caùc kyù töï, ñöôøng
keû, maãu toâ hay hình aûnh chuyeån toâng (gradient). Vieäc toâ coù theå laø maøu,
ñen, traéng hay baát cöù möùc ñoä xaùm naøo.
Moät thieát bò xuaát taïo tram chuaån bò moät soá yeáu toá caàn thieát cho vieäc
xuaát moät trang baèng caùch thieát laäp moãi moät ñieåm treân trang baèng moät
trò soá chính xaùc. Cho vieäc xuaát ñen traéng, caùc ñieåm naøy hay coøn goïi laø
caùc pixel seõ coù giaù trò hoaëc laø 0 hoaëc laø 1 ñaïi dieän cho ñieåm ñoù laø ñieåm
traéng hay laø ñieåm ñen. Do vaäy, vieäc moâ taû trang laø moät bieåu ñoà ñaày ñuû
veà caùc trò soá cho toaøn boä beà maët - thoâng thöôøng laø toaøn trang - tuy nhieân,
ñoâi khi coù theå ít hôn do giôùi haïn veà phaàn cöùng.
B. RIP - CAÙC TÍNH NAÊNG VAØ HOAÏT ÑOÄNG
Phaàn quan troïng cuûa baát kyø heä thoáng cheá baûn naøo cuõng laø RIP (Raster
Image Processor - boä phaän xöû lyù hình aûnh tram) vaø maùy chuû (server).
RIP ñöôïc xem laø boä naõo cuûa quaù trình xöû lyù döõ lieäu kyõ thuaät soá. RIP laøm
nhieäm vuï tram hoùa taøi lieäu hay noùi chính xaùc hôn laø moät boä phaän dieãn
dòch ngoân ngöõ PostScript ñeå taïo ra moät taäp tin vôùi ñoä phaân giaûi cao thaät
söï caàn thieát cho vieäc in döõ lieäu sang caùc thieát bò xuaát (output device) nhö
maùy in laser, maùy ghi phim (imagesetter), maùy ghi baûn (platesetter), maùy
in kyõ thuaät soá... Server ñaûm nhaän vai troø laøm kho löu tröõ döõ lieäu vaø quaûn
lyù vieäc nhaäp/xuaát cho caû heä thoáng.
RIP coù theå laø moät chöông trình cô baûn (firmware), hoaëc laø moät phaàn
cöùng (hardware) hoaëc laø moät phaàn meàm (software). Caùc RIP daïng
chöông trình cô baûn thöôøng gaén lieàn vôùi thieát bò, chaúng haïn nhö caùc RIP
postscript gaén lieàn vôùi caùc maùy in ñeå baøn (desktop printer), nhö maùy in
laser chaúng haïn. RIP cöùng laø loaïi RIP ñaõ cuõ, thoâng thöôøng seõ thaáy ôû caùc
RIP theá heä thöù nhaát hoaëc thöù hai. Noù laø moät cuïm phaàn cöùng ñöôïc thieát
keá chæ ñeå tính thoâng soá döõ lieäu cho vieäc taùch maøu neân toác ñoä xöû lyù cuûa
noù cao nhöng khoù coù theå naâng caáp, giaù thaønh cao.
Hieän nay thoâng duïng nhaát cho caùc thieát bò xuaát ñoä phaân giaûi cao, nhö
caùc thieát bò ghi baûn hay maùy in kyõ thuaät soá, laø caùc RIP meàm (software
RIPs). Ñoù laø caùc phaàn meàm nhö caùc phaàn meàm öùng duïng khaùc coù theå
chaïy treân caùc heä ñieàu haønh nhö MAC OS, Windows hoaëc Unix. Caùc RIP
meàm coù theå bao goàm moät soá chöùc naêng phuï nhö quaûn trò maøu (color
management), trapping, preflight… Chuùng vaãn coù theå bao goàm phaàn cöùng
ñaëc bieät nhö card giao tieáp ñeå keát noái vôùi thieát bò ñaàu ra. Ñeå ngaên chaën
vi phaïm baûn quyeàn, phaàn meàm RIP thöôøng bao goàm khoùa baûo maät nhö
dongle chaúng haïn. RIP meàm coù öu ñieåm laø deã naâng caáp, coù theå öùng duïng
ñöôïc caùc phaàn meàm môùi trong töông lai, nhöng toác ñoä xöû lyù khoâng cao
baèng RIP cöùng.
RIP coøn coù theå keát hôïp caû phaàn cöùng vaø phaàn meàm ñeå gia taêng coâng
suaát trong moïi ñieàu kieän hoaït ñoäng, öùng duïng coâng ngheä ña xöû lyù vaø deã
daøng choïn phaàn meàm trong töông lai. Vôùi RIP nhö vaäy thì moät taäp tin
sau khi RIP coù theå xuaát (output) ra caùc thieát bò soá khaùc nhau nhö maùy
in thöû, maùy ghi phim (imagesetter), ghi baûn (platesetter)..., chuùng ta chæ
caàn RIP moät laàn, sau ñoù neáu khoâng coù loãi gì thì coù theå laáy taäp tin ñaõ rip
ñeå in ra caùc thieát bò xuaát khaùc (RIP only - Ouput many)...
Quaù trình xöû lyù tram hoùa hình aûnh bao goàm vieäc chuyeån ñoåi taäp tin
PostScript hoaëc tram hoùa caùc thoâng tin cuûa taäp tin goác thaønh caùc ñieåm
rieâng bieät seõ ñöôïc ghi bôûi caùc thieát bò ghi. Kích thöôùc ñieåm ghi (spot size)
seõ tuøy thuoäc vaøo ñoä phaân giaûi cuûa thieát bò xuaát. RIP seõ gôûi caùc thoâng tin
ñeán thieát bò qua moät trình ñieàu khieån (driver) xaùc ñònh cho moãi thieát bò
xuaát moät caùch rieâng bieät.
RIP bao goàm caùc caáu hình hoã trôï cho caû vieäc xöû lyù chu trình vaø hình
aûnh, nhö caùc haøng ñôïi (job queue), löu tröõ hình aûnh (image caching)... Caùc
haøng ñôïi cho pheùp nhieàu ngöôøi duøng coù theå gôûi döõ lieäu ñeán RIP cuøng luùc.
Caùc coâng vieäc seõ ñöôïc xöû lyù vaø ñaët vaøo haøng ñôïi chôø ghi (print queue).
Ngöôøi duøng coù theå cho pheùp caùc coâng vieäc chuyeån ñeán haøng ñôïi vaø chôø
in theo thöù töï, hoaëc taïm ngöng quaù trình xöû lyù coâng vieäc khi caàn thieát.
Khaû naêng naøy raát höõu duïng khi chuùng ta chæ muoán ghi laïi chæ moät baûn
taùch maøu do bò loãi hoaëc do coù vaán ñeà veà maùy in chaúng haïn. Caùc coâng
vieäc coù dung löôïng lôùn hoaëc quaù phöùc taïp coù theå ñöôïc saép xeáp thöïc hieän
cho caùc ca saûn xuaát ít coâng vieäc.
Caáu truùc
RIP bao goàm taát caû caùc moâñun chöùc naêng yeâu caàu vieäc dieãn dòch
moät trang phöùc hôïp thaønh ñònh daïng döõ lieäu ñaëc bieät cuûa thieát bò, thoâng
thöôøng laø ñeán ñòa chæ cuûa moät thieát bò xuaát (output device).
RIP trong chu trình tröôùc in vaø caáu truùc cuûa RIP
Moâñun quan troïng nhaát cuûa RIP laø trình bieân dòch (interpreter). Moâñun
ñaàu tieân naøy, bieân dòch caùc doøng leänh cuûa ngoân ngöõ moâ taû trang (Post-
Script) sang moät daïng goïi laø “danh saùch hieån thò”. ÔÛ ñaây, taát caû caùc ñoái
töôïng ñaõ tính toaùn cuûa trang ñöôïc ñaët trong vuøng ñeäm (buffer) ôû moät ñònh
daïng ñoàng nhaát. ÔÛ böôùc thöù hai, caùc ñoái töôïng cuûa “danh saùch hieån thò”
ñöôïc chuyeån sang ñoä phaân giaûi xaùc ñònh cuûa thieát bò xuaát nhôø moâñun
dieãn dòch (renderer), chaúng haïn moät ñöôøng vieàn trôn cuûa font chöõ seõ
ñöôïc toâ bôûi caùc böôùc chuyeån theo ñoä phaân giaûi ñaõ xaùc ñònh. Nhöõng hình
aûnh coù toâng lieân tuïc (cotone) seõ ñöôïc phaân chia thaønh daïng tram vôùi caùc
ñieåm nöõa toâng (halftone dots), coâng ñoaïn naøy ñöôïc goïi laø quaù trình tram
hoùa (rasterization), sau ñoù döõ lieäu seõ ñöôïc dieãn dòch sang ñònh daïng goác
(daïng bitmap thoâng thöôøng) cuûa thieát bò xuaát.
RIP trong chu trình tröôùc in
RIP (Raster Imaging Porcessor) ñöôïc tích hôïp trong chu trình cuûa heä
thoáng tröôùc in vôùi nhöõng caùch khaùc nhau. Trong caùc chu trình hieän ñaïi,
yeâu caàu veà söï ñoäc laäp vôùi vaät tö, thieát bò, khaû naêng thöïc hieän vôùi toác ñoä
cao vaø töï ñoäng ngaøy caøng cao cuûa RIP ñaõ trôû thaønh caùc muïc tieâu khoâng
theå thieáu.
Trong khaùi nieäm RIP-PostScript coå ñieån, trapping coù saün trong heä maøu
CMYK cuûa chöông trình daøn trang. Cho caùc trang ñaõ bình roài (Full-page),
caùc phaàn meàm ñaëc bieät ñöôïc duøng ñeå thieát laäp vieäc taùch maøu taäp tin
PostScript/ PDF moät caùch rieâng bieät. Trong caùc RIP-PostScript ñôn giaûn
seõ coù taùc vuï ñeå khôûi taïo caáu truùc döõ lieäu cho vieäc ñieàu khieån heä thoáng
xuaát vaø taïo tram cho döõ lieäu toâng lieân tuïc.
Chu trình truyeàn thoáng

Thöïc söï laø trong nhieàu naêm qua, caùc nhaø saûn xuaát thieát bò tröôùc in
truyeàn thoáng ñaõ ñeà nghò moät khaùi nieäm chu trình PostScript môû roäng maø
noù coù theå chuyeån ñoåi taäp tin PostScript sang moät daïng trung gian.
Chu trình qua ñònh daïng taäp tin trung gian

Taäp tin PostScript/ PDF seõ ñöôïc chuyeån, chæ moät laàn, sang ñònh daïng
trung gian ít phöùc taïp hôn. Ñoä phaân giaûi cuûa taäp tin trung gian seõ ñöôïc
ñònh höôùng veà ñoä phaân giaûi thaät lôùn nhaát cuûa thieát bò xuaát. Taát caû caùc
thuoäc tính ñaëc tröng cho quaù trình ghi seõ ñöôïc tính toaùn qua vieäc xöû lyù
ñònh daïng trung gian (intermediate file) theo trình bieân dòch PostScript
theo thöù töï trapping, bình baûn (imposition), chuyeån ñoåi maøu (color trans-
formation) vaø chöùc naêng taïo tram.
Öu ñieåm cuûa khaùi nieäm naøy naèm ôû vieäc dieãn dòch one-off cuûa döõ lieäu
PostScript. Ñieàu naøy coù theå laøm giaûm vieäc tính toaùn thuû tuïc dieãn dòch
PostScript vaø moät ñònh daïng trung gian “an toaøn” seõ ñöôïc khôûi taïo. ÔÛ
ñaây “an toaøn” coù nghóa laø traùnh ñöôïc söï nguy hieåm cuûa vieäc hoaøn thaønh
khoâng bình thöôøng khi bieân dòch moät taäp tin PostScript phöùc taïp. Nhöôïc
ñieåm laø chuùng phuï thuoäc vaøo nhaø saûn xuaát thieát bò do bôûi caáu truùc döõ
lieäu ñoäc quyeàn (proprietary data structure).
Moät öu ñieåm nöõa laø chuùng ta coù theå thay theá caùc ñònh daïng trung gian
ñoäc quyeàn (proprietary intermediate format) baèng chu trình PDF keát hôïp
vôùi RIP-PostScript 3. Trong tröôøng hôïp naøy caùc taäp tin PDF ñöôïc taïo,
thay vì caùc ñònh daïng trung gian, sau khi bieân dòch döõ lieäu PostScript bôûi
moät trình bieân dòch tieâu chuaån (CPSI). Neáu moät taäp tin PDF saün saøng
ñöôïc dieãn dòch, quaù trình xöû lyù sau ñoù seõ dieãn ra nhanh hôn vaø an toaøn
hôn so vôùi taäp tin PostScript goác. Ñoàng thôøi luùc ñoù caáu truùc döõ lieäu ñoäc
laäp vôùi thieát bò vaãn ñöôïc löu giöõ.
Trong PostScript 3, chöùc naêng trapping vaø bình baûn cuõng coù theå ñöôïc
thieát laäp ngay trong RIP. Söï bieán ñoåi maøu döïa treân neàn postscipt cuõng
laø chöùc naêng öu tieân ôû caáp ñoä naøy. Tuy nhieân, PostScript 3 cuõng ñaõ ñöôïc
naâng cao bôûi caùc chöùc naêng maøu höõu duïng hôn, ñaëc bieät cho heä thoáng in
thöû vaø hoã trôï nhieàu hôn cho boán keânh xuaát.
Chu trình PostScript - PDF

Coordinator
Out put device J TP
Job submission
client
Normalizer Sequencer Other JTPs

Other JTPs
Other JTPs
PD
PPDF
PFDD
FF
Page Store
JTP: Job Ticket “Processor”/(Software module)
Caáu truùc “Extreme” cuûa Adobe

Trong caáu truùc “Extreme” cuûa Adobe, ñöôïc phaùt trieån cho caùc maùy in
chaát löôïng cao vaø cho caùc chu trình tröôùc in, döõ lieäu PostScript ñöôïc bieân
dòch ñaày ñuû vaø chuyeån sang ñònh daïng PDF bôûi chöùc naêng “normalizer”.
Sau ñoù quaù trình dieãn dòch coù theå ñöôïc thöïc hieän song song ñeå moät taäp tin
PostScript “ñôn giaûn” coù theå ñöôïc khôûi taïo cho vieäc ñònh vò treân maùy ghi.
Caùc chöùc naêng chính cuûa RIP
RIP coù caùc chöùc naêng chính nhö: chöùc naêng taùch maøu, taïo tram, bình
baûn (imposition), trapping, chöùc naêng kieåm tra taäp tin tröôùc khi ripping
(preflight), chöùc naêng quaûn lyù maøu (color management)...
Cuøng vôùi söï tieán trieån cuûa caùc heä thoáng ghi baûn (CTP), maùy in kyõ
thuaät soá vaø quaù trình soá hoùa trong maùy tính, RIP/Server trôû neân raát quan
troïng vaø hôn bao giôø heát, laø moät trong nhöõng nhaân toá quyeát ñònh cuûa quaù
trình ghi. Döôùi ñaây laø moät soá chöùc naêng quan troïng cuûa RIP.
Chöùc naêng taùch maøu (separation)
Ñaây laø chöùc naêng baét ñaàu xuaát hieän töø caùc RIP PostScript level 2. Thay
vì chuùng ta thöïc hieän vieäc taùch maøu trong caùc chöông trình öùng duïng,
thì caùc RIP PostScript level 2 ñaõ cho pheùp ngöôøi duøng choïn thöïc hieän
vieäc naøy trong RIP (separation in RIP). Chöùc naêng naøy cho pheùp RIP
thöïc hieän vieäc taùch moät taäp tin maøu tích hôïp (composite file) thaønh caùc
taäp tin thaønh phaàn ñaõ taùch maøu (separated file) theo heä maøu maø chuùng
ta ñaõ choïn khi thieát laäp chöùc naêng naøy trong RIP (thoâng thöôøng cho in
aán chuùng ta choïn heä maøu CMYK).
Moät ví duï veà chöùc naêng taùch maøu vaø tram hoùa trong RIP
Chöùc naêng tram hoùa (Screening)

Ñaây laø chöùc naêng quan troïng nhaát cuûa RIP. Vôùi chöùc naêng naøy, chuùng
ta coù theå thieát laäp caùc thuoäc tính tram cho vieäc tram hoùa nhö: loaïi tram,
ñoä phaân giaûi ghi, taàn soá tram, goùc xoay tram vaø moät soá thuoäc tính khaùc
veà tram (nhö hình minh hoïa ôû trang tröôùc).
Maëc ñònh trong caùc RIP hieän nay laø loaïi tram truyeàn thoáng, tram AM
(Amplititude Modulated - Tram bieán ñoåi bieân ñoä). Caùc loaïi tram khaùc nhö:
tram FM (Frequency Modulated - tram bieán bieân), tram Hybrid (Tram lai),
tram XM (Cross Modulated - Tram cheùo (moät daïng tram hybrid)), vaø moät
soá loaïi tram ñaëc bieät khaùc, laø daïng tuøy choïn (option), ngöôøi duøng phaûi
mua theâm môùi ñöôïc tích hôïp vaøo RIP.
(Xem theâm muïc “Caùc kyõ thuaät tram” ôû phaàn C trong chöông naøy)
Tram AM (Amplititude Modulated - Tram bieán ñoåi bieân ñoä)
Tram FM (Frequency Modulated - tram bieán bieân)

Tram ñöôøng (Line screening) - moät daïng tram ñaëc bieät

Chöùc naêng trapping
Loãi khi in choàng maøu khoâng chính xaùc

Trapping laø moät kyõ thuaät ôû khaâu tröôùc in (prepress) ñöôïc söû duïng ñeå
buø ñaép cho caùc loãi xaûy ra khi in choàng maøu (registration errors) trong
quaù trình in. Ñoù laø quaù trình theâm moät söï choàng laán nhoû giöõa vuøng lieàn
keà giöõa caùc maøu, nhaèm traùnh nhöõng khoaûng troáng ñöôïc taïo bôûi söï khoâng
chính xaùc khi in choàng maøu. Trong quaù trình in 4 maøu trong in offset,
thöôøng thöù töï in laø K-C-M-Y. Moãi ñôn vò in caàn phaûi ñöôïc caân chænh moät
caùch hoaøn haûo ñeå traùnh xaûy ra nhöõng gì maø chuùng ta goïi laø loãi choàng
maøu (misregistration), tuy nhieân trong thöïc teá thì ñieàu naøy laø khoâng theå.
Loãi choàng maøu ñaõ ñöôïc khaéc phuïc nhôø kyõ thuaät trapping
Loãi choàng maøu (misregistration) ñöôïc gaây ra bôûi moät soá yeáu toá sau:
- Söï thay ñoåi nhieät ñoä hoaëc ñoä aåm cuûa moâi tröôøng, coù theå aûnh
höôûng ñeán tính chaát cuûa giaáy döôùi aùp löïc in.
- Söï keùo daõn caùc baûn keõm trong quaù trình ghi hoaëc khi laép baûn
vaøo maùy in.
- Tính khoâng chính xaùc cuûa maùy in. Neáu maùy in khoâng ñöôïc baûo
trì thöôøng xuyeân vaø ñuùng caùch, maùy in seõ trôû thaønh moät yeáu toá
aûnh höôûng ñeán ñoä chính xaùc in choàng maøu, taïo ra caùc vaán ñeà
veà trapping.
- Loãi do bôûi con ngöôøi treân maùy in. Tay ngheà cuûa ngöôøi thôï in
cuõng laø moät yeáu toá coù aûnh höôûng raát lôùn ñeán söï chính xaùc khi
in choàng maøu.
- Chaát löôïng giaáy khoâng ñaït. Giaáy coù theå gaây ra loãi choàng maøu
neáu noù ñöôïc saûn xuaát khoâng chính xaùc. Neáu aùi löïc vôùi nöôùc
khoâng ñöôïc kieåm soaùt trong quaù trình saûn xuaát, giaáy coù theå thay
ñoåi kích thöôùc nheï treân maùy in laøm aûnh höôûng ñeán ñoä chính xaùc
choàng maøu.
- Giaáy bò giaät vaø bò keùo daõn trong quaù trình in. Giaáy in khi chaïm
vaøo nhíp baét treân maùy in coù khuynh höôùng giaät ngöôïc trôû laïi
moät chuùt tröôùc khi nhíp kòp baét tôø giaáy. Ñieàu naøy cuõng laøm gaây
loãi in choàng maøu.
Tröôùc ñaây ñeå taïo trapping theo phöông phaùp truyeàn thoáng, coù theå söû
duïng thôøi gian chuïp, eùp phim laâu hôn hoaëc moät soá kyõ thuaät môû roäng (en-
large) hay thu nhoû (reduce) vuøng maøu ñeå taïo vuøng choàng laán caàn thieát.
Ngaøy nay, caùc öùng duïng ñoà hoïa nhö Photoshop, InDesign hay Illustrator,
CorelDraw, caùc phaàn meåm bình baûn (imposition), cuõng nhö RIP ñeàu coù
chöùc naêng trapping töï ñoäng. Thaäm chí coù moät soá haõng cung caáp nhöõng
phaàn meàm chuyeân veà giaûi phaùp trapping, chaúng haïn nhö DK&A.
Moät ví duï veà trapping trong RIP

Laøm theá naøo ñeå bieát ñoái töôïng naøo caàn thöïc hieän vieäc trapping?
Trapping ñöôïc yeâu caàu khi in 2 maøu naèm keà nhau. Noù thöôøng laø maøu
nhaït naèm choàng laán beân döôùi moät maøu toái hôn. Ñoâi khi, ngöôøi ta thieát
keá nhöõng khoaûng traéng (gap) giöõa 2 maøu ñeå ngaên 2 maøu chaïm vaøo nhau
seõ gaây loãi khi in choàng maøu. Haàu heát caùc phaàn meàm phuïc cheá ñoà hoïa
(reprographic software) ngaøy nay thöïc hieän vieäc trap theo maëc ñònh taïi
moät thieát laäp khoaûng 0.04 mm. Tuy nhieân, noù khoâng phaûi laø an toaøn ñeå
khaúng ñònh raèng moïi vaán ñeà seõ ñöôïc giaûi quyeát baèng caùch naøy. Toát nhaát
laø chuùng ta neân töï xem xeùt caùc ñoái töôïng, chaúng haïn nhö caùc chöõ nhoû coù
maøu pha (spot color) treân moät neàn maøu pha khaùc, khi ñoù chuùng ta neân
thöïc hieän vieäc trap thuû coâng ñeå ñaûm baûo keát quaû toát nhaát.
Moät soá trò soá tham khaûo veà ñoä lôùn trapping tuøy theo taàn soá tram
Taàng soá tram (lpi) ñoä lôùn trap (points)
85 0.50 - 2.00
100 0.35 - 1.50
133 0.30 - 1.00
150 0.25 - 1.00
Caùc kyõ thuaät trapping
Trapping ñieän töû coù theå ñöôïc thöïc hieän theo nhöõng caùch sau:
Trapping thuû coâng
Ngöôøi thieát keá coù theå taïo trap treân moät phaàn meàm ñoà hoïa, nhö
Illustrator, CorelDraw hay InDesign chaúng haïn, baèng caùch xaùc ñònh
theâm ñöôøng vieàn (stroke) in ñeø leân vuøng maøu keá caän.
Trapping thuû coâng baèng caùch thieát laäp ñöôøng vieàn vôùi thuoäc tính overprint
Maëc duø caùch naøy deã laøm, nhöng noù coù moät soá nhöôïc ñieåm sau:
- Trapping baèng tay maát nhieàu thôøi gian. Ngöôøi thieát keá phaûi
taïo nhöõng phaàn töû ñoà hoïa rieâng bieät vôùi thuoäc tính vaø ñöôøng
vieàn khaùc nhau ñeå thieát laäp trap.
- Trapping baèng tay ñoøi hoûi ngöôøi thieát keá phaûi bieát ñöôïc phaàn
traêm thu phoùng ñoái töôïng ñoù khi ñaët vaøo moät chöông trình öùng
duïng khaùc. Chaúng haïn moät ñoái töôïng trapping vôùi ñoä lôùn laø
0.5 pt, neáu khi ñaët vaøo chöông trình daøn trang, ñoái töôïng thu
nhoû chæ coøn 50% thì ñoä lôùn trapping chæ coøn 0.25 pt, nhö vaäy
ñoä lôùn trap coù theå khoâng ñaït yeâu caàu.
- Ngöôøi thieát keá phaûi taïo trap döïa treân taàn soá tram, phöông phaùp
in, thieát bò in... seõ söû duïng cho coâng vieäc. Chaúng haïn moät ñoái
töôïng trap vôùi ñoä lôùn 0.5 pt cho phöông phaùp in offset ôû taàng
soá tram 150 lpi, thì cuõng ñoä lôùn naøy chuùng ta coù theå aùp duïng
khi in baèng phöông phaùp in flexo ôû maät ñoä tram 85 lpi.
Trapping baèng leänh trap trong caùc öùng duïng ñoà hoïa
Phöông phaùp naøy söû duïng vieäc trapping töï ñoäng baèng leänh trap cuûa
caùc öùng duïng ñoà hoïa nhö QuarkXpress, InDesign, Illustrator...
Leänh veà trapping trong phaàn meàm InDesign

Phöông phaùp naøy tieän lôïi nhöng cuõng coù moät soá nhöôïc ñieåm sau:
- Ñoøi hoûi ngöôøi söû duïng phaûi söû duïng thaønh thaïo caùc öùng duïng
ñoà hoïa ñoù, ñaëc bieät laø caùc leänh veà trap, neáu khoâng vieäc trap-
ping coù theå laøm cho keát quaû trôû neân toài teä hôn. Chaúng haïn
caáu hình veà trap cuûa QuarkXpress goàm ba möùc ñoä (Automatic,
Color-specific, Object-specific) maø nhieàu ngöôøi söû duïng khoâng
am hieåu laém.
- Caùc leänh veà trap trong caùc öùng duïng ñoà hoïa chæ daønh cho caùc
ñoái töôïng ñöôïc taïo trong öùng duïng ñoù, noù seõ khoâng coù aûnh
höôûng ñoái vôùi caùc ñoái töôïng nhaäp töø caùc öùng duïng khaùc.
Söû duïng caùc phaàn meàm trapping:

Chuùng ta coù theå söû duïng caùc phaàn meàm trapping nhö Luminous
TrapWise, DK&A vaø Ultimate TrapEze ñeå taïo trap cho caùc taäp tin
EPS sau khi chuùng ñöôïc taïo bôûi moät chöông trình öùng duïng naøo ñoù
vaø tröôùc khi noù ñöôïc rip. Phöông phaùp naøy coù öu ñieåm laø noù coù theå
thöïc hieän vieäc trapping moät ñoái töôïng phöùc hôïp. Tuy nhieân, vieäc söû
duïng phaàn meàm trapping ñoøi hoûi moät coâng ñoaïn rieâng bieät treân maùy
vaø thaäm chí phaûi söû duïng moät maùy tính khaùc.
Söû duïng chöùc naêng trapping treân RIP
Caùc RIP ngaøy nay ñeàu coù chöùc naêng trapping ñöôïc tích hôïp trong
RIP (trapping in RIP). Ñaây laø moät chöùc naêng phuï theâm (option), do
ñoù muoán kích hoaït ñöôïc chöùc naêng naøy, ngöôøi duøng phaûi chi traû theâm,
ngoaøi chi phí ñaõ mua RIP.
Ví duï veà trapping trong RIP (ñöôøng hieån thò maøu ñoû)
Trapping trong RIP coù öu ñieåm laø noù tính toaùn vaø thöïc hieän moät
caùch töï ñoäng nhöõng vuøng naøo caàn trap treân trang taøi lieäu vôùi ñoä
chính xaùc cao, ñieàu naøy giuùp chuùng ta khoâng phaûi lo laéng nôi naøo
caàn trap, trap nhö theá naøo vaø coù bò boû soùt ñoái töôïng khoâng. Nhöng
noù cuõng coù phieàn toaùi, vì RIP khoâng phaân bieät ñöôïc trang naøo caàn
trap maø noù seõ thöïc hieän vieäc trap töï ñoäng taát caû caùc trang ñaõ bình
treân moät maët in (sheet) gôûi sang RIP. Do vaäy, vieäc trap trong RIP coù
theå seõ maát nhieàu thôøi gian vaø toán nhieàu boä nhôù hôn caùc phöông phaùp
trapping khaùc vaø ñoâi khi coù nhöõng trang ñöôïc trap khoâng caàn thieát.
Chöùc naêng bình baûn ñieän töû (imposition)
Moät chöùc naêng khaùc cuûa RIP laø bình baûn (imposition). Ñoù laø chöùc naêng
ñònh vò caùc trang taøi lieäu vaøo ñuùng vò trí, theo ñuùng kyõ thuaät in vaø kyõ thuaät
thaønh phaåm sau ñoù. Bình baûn coøn phaûi coù khaû naêng nhaân baûn (step and
repeat) raát caàn thieát cho caùc coâng vieäc in nhaõn haøng, logo, name card...
Hieän nay coù nhieàu phaàn meàm bình baûn ñieän töû cho pheùp ngöôøi söû duïng
bình baûn ngay treân maùy tính cho caùc cuoán saùch, taïp chí, soå tay, catalog...
Bình baûn laø moät phaàn raát quan troïng trong vieäc thöïc hieän moät taøi lieäu
nhieàu trang, coâng vieäc naøy ñoøi hoûi ngöôøi thöïc hieän phaûi naém roõ nhieàu
thoâng soá nhö kích thöôùc maùy in, khoå baùt chöõ, khoå thaønh phaåm, phöông
phaùp gaáp, thieát bò gaáp, in A/B hay in töï trôû, neáu in töï trôû thì in trôû nhíp
hay in trôû tay keâ... Ñeå söû duïng moät phaàn meàm bình baûn moät caùch coù hieäu
quaû, ngöôøi söû duïng cuõng phaûi naém vöõng caùc yeáu toá treân.
Caùc phaàn meàm bình baûn ñieän töû ngaøy nay coù theå laø moät phaàn meàm
ñoäc laäp chaïy rieâng reõ treân maùy tính hoaëc laø moät chöùc naêng cuûa RIP. Ñeå
bình trang ñieän töû noùi chung, treân RIP noùi rieâng, thoâng thöôøng trang taøi
lieäu seõ ñöôïc in ra taäp tin PostScript, EPS hoaëc PDF - moät ñònh daïng raát
thoâng duïng hieän nay. Sau ñoù, caùc taäp tin naøy ñöôïc taäp hôïp vaø bình vaøo
moät maët in (sheet).
Caùc taäp tin ñöôïc ñaët vaøo Jobticket (<64kB) taïo ra caùc taäp tin nhoû, deã
thao taùc, ñoù laø nhöõng taäp tin giaû laäp. Caùc RIP chaáp nhaän Jobticket: Bris-
que Impose (Scitex), Apogee (Agfa), NewAge (Purup-Eskofot). Khi taäp
tin ñaõ xuaát hieän trong Jobticket thì seõ khoâng coøn xaûy ra baát cöù loãi naøo vaø
khi nhaân baûn baèng taäp tin PostScript, EPS hoaëc PDF vôùi Jobticket, RIP
seõ dòch moät laàn cho taát caû caùc laàn nhaân baûn. Ñaây laø hai öu theá roõ neùt cuûa
vieäc bình baûn treân RIP.
Ñeå tieän cho vieäc bình baûn ñieän töû treân maùy chuùng ta caàn naém roõ moät
soá thuaät ngöõ vaø khaùi nieäm sau:
Caùc daïng in:
- Sheetwise: in maët A, maët B
Ngöôøi bình baûn phaûi taïo hai baûn rieâng bieät cho moãi tôø in: baûn
A (maët tröôùc), baûn B (maët sau). Sau khi in xong maët tröôùc, ngöôøi
thôï in phaûi trôû tôø in ñeå in maët sau theo daïng trôû tay keâ (cuøng caïnh
baét nhíp).
- Perfector: cuõng in maët A, maët B nhöng theo daïng trôû nhíp.

- Work-and-turn: Daïng in töï trôû.
Caû hai maët A vaø maët B coù noäi dung gioáng nhau, ñeàu ñöôïc bình
vaø in treân moät tôø in (chæ söû duïng moät baûn in). Sau khi in xong moät
maët, tôø in ñöôïc trôû maët theo kieåu trôû tay keâ ñeå in maët kia. Phöông
phaùp naøy noùi chung tieát kieäm ñöôïc thôøi gian vaø nguyeân vaät lieäu.
Nhöôïc ñieåm cuûa noù laø maát thôøi gian cho tôø in khoâ möïc tröôùc khi
in maët sau.
- Work-and-tumble:
Moät daïng khaùc cuûa work-and-turn, cuõng laø in töï trôû nhöng laø
in trôû nhíp.
Phöông phaùp naøy cuõng coù öu, nhöôïc ñieåm nhö phöông phaùp treân
nhöng noù ñoøi hoûi khoå giaáy in lôùn hôn do phaûi chöøa hai vuøng baét nhíp
Caùc daïng gaáp
- Perfect Bound: kieåu gaáp ñoùng keïp
- Saddle Stiched: kieåu gaáp ñoùng loàng
- Come-’n’-Go: kieåu gaáp ñoùng keïp nhöng cho hai cuoán saùch nhoû
ñöôïc in treân cuøng tôø in sau ñoù caét rieâng ra töøng phaàn.
- Cut ‘n’ Stack: kieåu gaáp ñoùng keïp theo daïng caét ñoâi tôø in sau khi
in xong sau ñoù keïp theo kieåu saép lôùp.
- Flat-Work: laø moät ñònh daïng phöùc taïp khoâng theå gaáp ñöôïc, ñöôïc
söû duïng cho loaïi tôø in coù nhieàu aán phaåm coù daïng töøng tôø rieâng bieät
coù kích thöôùc khaùc nhau.
C. CAÙC KYÕ THUAÄT TRAM (SCREENING TECHNOLOGY)

Khaùi nieäm veà ñieåm ghi (imagesetter pixel) vaø ñieåm tram (screen dot)
Ngaøy nay, phim vaø baûn keõm ñeàu ñöôïc saûn xuaát haàu nhö baèng caùch
söû duïng caùc thieát bò ghi laser. Taát caû caùc thieát bò ghi laser hoaït ñoäng
treân cuøng moät nguyeân taéc, theo ñoù moät tia hoaëc moät chuøm tia laser di
chuyeån töøng doøng treân phim hoaëc baûn. Tia laser ñöôïc baät (on) ôû nhöõng
vuøng maø phim hoaëc baûn caàn ñöôïc chieáu saùng; vaø ôû nhöõng vuøng khoâng
caàn chieáu saùng, laser seõ bò taét (off) (kyõ thuaät on/off tia laser, xem theâm ôû
phaàn chöông 5 - thieát bò ghi).
Minh hoïa veà ñieåm ghi (imagesetter pixel) vaø ñieåm tram (screen dot)
Chuøm tia laser ñöôïc baät vaø taét kyõ thuaät soá ôû caùc chu kyø ñöôïc xaùc ñònh
moät caùch chính xaùc, nhö ñöôïc minh hoïa trong hình treân. Caùc ñieåm laser
nhoû nhaát ñöôïc goïi laø pixel, moät cuïm töø hôi mô hoà xuaát phaùt töø thuaät ngöõ
“picture element”, vaø moãi ñieåm tram seõ ñöôïc taïo thaønh töø moät soá soá
löôïng pixel xaùc ñònh. Nguyeân taéc naøy laø caùch moät ñieåm tram ñöôïc xaây
döïng thaønh ma traän ñieåm (pixel matrix) cuûa moät thieát bò ghi. Hieåu ñöôïc
ñieàu naøy laø quan troïng ñeå hieåu caùc phaàn tieáp theo veà caùc kyõ thuaät tram.
Tram AM (Amplititude Modulated - Tram bieán ñoåi bieân ñoä)
Tram AM, hoaëc laø tram bieán ñoåi bieân ñoä, vaãn laø loaïi tram ñöôïc söû
duïng roäng raõi nhaát. Kyõ thuaät tram AM ñaët moät soá ñieåm (dot) coá ñònh treân
moät khung löôùi aûo ñeå taïo thaønh caùc ñieåm tram (haftone cell).
Löôùi ñieåm ñöôïc ño baèng caùc doøng treân moãi inch (lines per inch - lpi),
ñöôïc goïi laø taàn soá tram (screen frequency). Kích thöôùc hoaëc ñoä lôùn cuûa
ñieåm tuøy thuoäc vaøo caùc giaù trò toâng (tonal values) cuûa hình aûnh. Toâng maøu
toái taïo ra caùc ñieåm coù kích thöôùc lôùn, coøn caùc vuøng saùng hôn coù caùc ñieåm
coù kích thöôùc nhoû hôn, trong khi ñoù taàn soá xuaát hieän cuûa caùc ñieåm tram
khoâng ñoåi. Vì vaäy kyõ thuaät tram naøy ñöôïc goïi laø tram bieán ñoåi bieân ñoä.
Khung löôùi aûo vaø caùc ñieåm ghi trong kyõ thuaät tram AM
Kích thöôùc ñieåm tram AM taïi caùc vuøng taàng thöù hình aûnh
Tram höõu tæ (rational screening) vaø tram voâ tæ (irrational screening)
Moät ví duï veà goùc tram höõu tæ

Tram höõu tæ (coøn goïi laø tram RT (Rational Tangent screening)) laø loaïi
tram kyõ thuaät soá ñaàu tieân, ñöôïc phaùt trieån vaøo thôøi ñieåm hieäu suaát maùy
tính vaø boä nhôù coøn yeáu vaø vaãn coøn raát toán keùm. Tram höõu tæ noã löïc phuïc
cheá tram truyeàn thoáng moät caùch chính xaùc nhaát coù theå. Ñeå giaûi thích caùch
laøm vieäc naøy, chuùng ta seõ caàn chuyeån söï chuù yù cuûa chuùng ta sang toaùn
hoïc. Do ñoù, chuùng ta seõ söû duïng phöông tieän ñeám goùc chuaån ñöôïc söû
duïng trong toaùn hoïc (ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà, goùc 00 laø truïc theo chieàu
ngang). Ma traän pixel cuûa moät thieát bò ghi laø moät ñaïi dieän kyõ thuaät soá
cuûa moät heä truïc toïa ñoä toaùn hoïc (mathematical coordinate system). Löôùi
tram phaûi ñöôïc xaây döïng vaøo ma traän ñieåm aûnh naøy.
Caùch ñôn giaûn nhaát ñeå taïo ñieåm tram xoay moät goùc laø xeáp haøng moät
soá löôïng nhaát ñònh (a) pixel theo moät höôùng vaø moät soá (b) pixel nhaát
ñònh vuoâng goùc vôùi caùc ñieåm (a) naøy (xem hình ôû trang tröôùc). Ñieàu naøy
taïo ra moät löôùi tram (screen), goùc coù theå ñöôïc moâ taû baèng caùch söû duïng
haøm arctan (b/a). Thuaät ngöõ “höõu tæ” (rational) ñeà caäp ñeán soá b/a. Tuy
nhieân, ñeå baét ñaàu, chuùng ta haõy xem xeùt moät caùch ngaén goïn veà nhöõng
thuaät ngöõ hôi kyø laï naøy, “höõu tæ” (rational) vaø “voâ tyû” (irrational). Caùc
thuaät ngöõ naøy ñöôïc laáy töø toaùn hoïc. Chuùng xaùc ñònh taäp hôïp caùc soá vôùi
caùc ñaëc ñieåm nhaát ñònh. Moät soá höõu tæ laø moät soá coù theå ñöôïc xaây döïng
nhö moät phaàn cuûa soá nguyeân.
Ví duï: 0.333333333… = 1/3
0.25 = 1/4
tan (450) = 1
tan (18.4...0) = 1/3
Ngöôïc laïi laø moät soá voâ tæ. Nhöõng con soá naøy khoâng theå ñöôïc xaây döïng
döôùi daïng phaân soá cuûa caùc soá nguyeân.
Ví duï: √2 = 1.414213562373095048…
tan (150) = 0.267949192431122706…
tan (750) = 3.732050807568877293…
Seõ laø tram höõu tæ hay tram voâ tæ tuøy thuoäc vaøo tang cuûa goùc löôùi tram.
Caùc goùc höõu tæ ñieån hình laø 00, 450 vaø 18,40 vôùi caùc giaù trò tang laø 0, 1 vaø
1/3. Caùc goùc ñieån hình vôùi tang voâ tæ laø 150 vaø 750. Noùi caùch khaùc, tram
truyeàn thoáng laø tram voâ tæ. Tram höõu tæ chæ taïo ñöôïc goùc leäch tram chính
xaùc ôû 00 vaø 450, trong khi ñoù yeâu caàu ñeå traùnh hieän töôïng moireù khi taùch
maøu, goùc tram cuûa caùc maøu phaûi leäch nhau moät goùc 300. Caùc goùc 00, 150,
450 vaø 750 thöôøng ñöôïc söû duïng cho 4 maøu CMYK. Tram höõu tæ khoâng
theå ñònh nghóa chính xaùc goùc 150 vaø 750 vì tang cuûa hai goùc naøy khoâng
phaûi laø moät soá höõu tæ.
Döïa treân ñònh nghóa naøy, chuùng ta thöïc söï neân noùi veà goùc xoay tram
vôùi tang höõu tæ (rational tangent) vaø tang voâ tæ (irrational tangent), nhöng
vì quaù phöùc taïp ñeå söû duïng haøng ngaøy, neân chuùng ta seõ noùi veà tram höõu
tæ vaø tram voâ tæ. Trong in nhieàu maøu, thuaät ngöõ “heä thoáng tram höõu tæ”
(rational screening system) ñöôïc söû duïng khi taát caû caùc baûng taùch maøu ôû
trong heä thoáng tram coù goùc xoay tram höõu tæ. Neáu moät hoaëc nhieàu baûng
taùch maøu coù goùc xoay tram voâ tæ, thuaät ngöõ “heä thoáng tram voâ tæ” (irra-
tional screening system) seõ ñöôïc söû duïng.
Tram voâ tæ raát phöùc taïp ñeå tính toaùn. Maët khaùc, tram höõu tæ coù theå
ñöôïc xaây döïng thaønh ma traän pixel cuûa thieát bò ghi vaø do ñoù noù ñöôïc xöû
lyù nhanh hôn nhieàu. Tình theá tieán thoaùi löôõng nan naøy ñaõ trôû thaønh moät
loãi trong vieäc thieát laäp tram kyõ thuaät soá trong nhieàu naêm. Vôùi vieäc taêng
cöôøng naêng löïc cuûa maùy tính vaø toái öu hoùa, vieäc xöû lyù tram höõu tæ ñaõ
tieán gaàn ñeán tram truyeàn thoáng (tram voâ tæ) hôn. Nhôø söï phaùt trieån phaàn
cöùng chuyeân duïng vaø caùc thuaät toaùn maïnh meõ hôn, tram voâ tæ cuoái cuøng
cuõng ñaõ ñöôïc söû duïng trong theá giôùi kyõ thuaät soá ngaøy nay.
Tram voâ tæ (traùi) vaø tram höõu tæ (phaûi)

Tram supercell (hay tram HQS - High Quality Screening)
HQS laø vieát taét cuûa töø “High Quality Screening” - tram chaát löôïng
cao - vaø ñöôïc döïa treân tram höõu tæ. Ñaàu naêm 1991, HQS cho pheùp moät
xaáp xæ gaàn ñuùng vôùi tram truyeàn thoáng veà caû taàn soá tram vaø goùc xoay
tram. Söï caûi thieän naøy ñaït ñöôïc baèng caùch keát hôïp caùc ñieåm tram n x n
thaønh moät ñôn vò ñöôïc goïi laø supercell.
Kyõ thuaät taïo tram chaát löôïng cao HQS supercell

Tram supercell naøy cho pheùp söï gaàn ñuùng töông ñoái cuûa caùc goùc xoay
tram vaø taàn soá tram. Caùc supercell sau ñoù ñöôïc ñaët laïi vôùi nhau ñeå taïo
thaønh moät oâ tram (screen tile). Khi taïo moät oâ tram HQS theo caùch naøy,
supercell töông ñöông vôùi moät ñieåm tram trong tram ñôn (single-cell
screening). Kyõ thuaät supercell naøy cho pheùp ñoä chính xaùc cuûa tram ñöôïc
caûi thieän ñaùng keå. Tuy nhieân, vôùi ñoä chính xaùc cao hôn naøy, seõ laø söï gia
taêng lôùn veà yeâu caàu boä nhôù cho caùc lôùp tram (screen tiles). Toaùn hoïc coù
theå cung caáp moät giaûi phaùp cho vaán ñeà naøy. Thöïc teá laø moãi supercell coù
theå ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh moät hình chöõ nhaät coù kích thöôùc töông töï ñöôïc
goïi laø screen brick (taïm dòch laø “vieân gaïch taïo tram”), maø noù coù theå ñöôïc
chöùng minh baèng toaùn hoïc. Caùc supercell thöôøng chöùa caùc dö thöøa khoâng
caàn thieát, chuùng coù theå ñöôïc loaïi boû ñeå giaûm theâm caùc yeâu caàu boä nhôù.
Moät ñieåm tram sau ñoù seõ ñöôïc taïo thaønh töø nhöõng brick naøy. Ñieàu naøy
khoâng ñöôïc thöïc hieän baèng caùch ñôn giaûn ñaët nhöõng brick ôû phía beân
treân brick khaùc nhö vôùi caùc lôùp tram vuoâng (square screen tiles) chaúng
haïn, maø baèng caùch lieân keát chuùng trong moät moâ hình so le nhö nhöõng
vieân gaïch cuûa moät böùc töôøng.
Kyõ thuaät tram HQS “brick”

Nhöõng brick coù nhieàu hình daïng khaùc nhau. Phoå bieán nhaát laø moät hình
daïng thanh raát daøi (very elongated bar). Do ñoù, vieäc tính toaùn ñòa chæ ít
khi phaûi ñöôïc thöïc hieän. Toùm laïi, coù theå noùi raèng goùc ñoä xoay tram töông
ñoái toát vaø söï ñaït ñöôïc gaàn chính xaùc taàn soá tram laø coù theå vôùi nhöõng
screen brick nhoû, deã xöû lyù naøy.
Trong tram HQS, taát caû caùc goùc xoay tram thöôøng coù taàn soá tram hôi
khaùc nhau. Keát quaû laø, hieän töôïng moireù khi in choàng maøu laø moät tieâu
chí quyeát ñònh khi löïa choïn supercell phuø hôïp cho in maøu. Vì lyù do naøy,
moät chöông trình ñaõ ñöôïc phaùt trieån ñeå tính toaùn söï keát hôïp giöõa taàn soá
tram vaø goùc xoay tram ñeå khoâng coù baát kyø söï nhieãu loaïn naøo trong quaù
trình in.
Vieäc taïo ra caùc supercell HQS gaây ra caùc tyû leä hôi khaùc nhau giöõa caùc
goùc xoay tram vaø taàn soá tram thöïc taïo ra caùc taàn soá tram danh nghóa khaùc
nhau. Trong thöïc teá, ñieàu naøy coù nghóa raèng caùc thuoäc tính overprint phuï
thuoäc phaàn naøo vaøo taàn soá tram.
Caùc giaûi phaùp öùng duïng loaïi tram naøy laø: Linotype-Hell HQS Screen-
ing, Adobe Accurate Screening, Agfa Balanced Screening...
Caùc thuoäc tính cuûa tram AM
Taàn soá tram (screen frequency)
Caùc thieát bò xuaát taïo tram söû duïng taàn soá tram ñeå theå hieän ñoä saéc neùt
hoaëc mòn maøng cuûa hình aûnh. Taàn soá tram ñöôïc ño baèng soá doøng treân
moät ñôn vò chieàu daøi, thoâng thöôøng laø soá doøng treân moät inch - lpi (lines
per inch), hoaëc soá doøng treân moät cen-ti-meùt - lpcm (lines per centimetre).
Taàn soá tram caøng lôùn, kích thöôùc ñieåm tram caøng nhoû, hình aûnh seõ troâng
caøng saéc neùt. Ngöôïc laïi, taàn soá tram nhoû, kích thöôùc ñieåm tram seõ lôùn,
löôùi tram seõ troâng thoâ hôn, neân hình aûnh seõ troâng khoâng mòn maøng vaø
saéc neùt. Thaäm chí vôùi nhöõng taàn soá tram nhoû hôn 85 lpi, chuùng ta coù theå
nhìn thaáy caû haït tram baèng maét thöôøng maø khoâng caàn söû duïng kính soi
tram. Tuy nhieân vôùi taàn soá tram cao, kích thöôùc ñieåm nhoû seõ gaây khoù
khaên cho quaù trình in, do vaäy, trong phöông phaùp in offset, taàn soá tram
cao nhaát chæ neân laø 200 lpi.
Thoâng thöôøng, taàn soá tram ñöôïc xaùc ñònh bôûi loaïi vaät lieäu söû duïng
ñeå in hình aûnh: vaät lieäu caøng thoâ (sôù giaáy thoâ chaúng haïn) thì taàn soá tram
phaûi caøng thaáp; vaät lieäu mòn, sôù giaáy nhoû thì taàn soá tram caøng cao. Cho
in baùo, thöôøng söû duïng taàn soá tram 85 lpi ñeán 100 lpi, trong khi caùc taïp
chí söû duïng giaáy traùng phuû seõ caàn taàn soá tram cao vaø coù theå söû duïng töø
133 lpi ñeán 150 lpi hoaëc cao hôn. Ñoái vôùi caùc taøi lieäu quaûng caùo chaát
löôïng raát cao hoaëc vieäc phuïc cheá cho caùc taùc phaåm myõ thuaät in treân caùc
loaïi vaät lieäu chaát löôïng cao, taàn soá tram thöôøng töø 175 lpi ñeán 200 lpi.
Goùc xoay tram (screen angle)
Trong quaù trình in, löôùi ñieåm caùc maøu seõ ñöôïc in choàng leân nhau ñeå
taùi taïo maøu saéc. Ñieàu ñoù coù theå gaây neân hieän töôïng giao thoa giöõa caùc
löôùi tram, thuaät ngöõ ngaønh in goïi laø hieän töôïng moireù.
Ví duï veà moireù khi in choàng hai löôùi tram Cyan vaø Magenta
Ñeå traùnh hieän töôïng moireù, löôùi tram cuûa caùc maøu phaûi coù caùc goùc
xoay khaùc nhau. Caùc goùc xoay cuûa löôùi ñieåm ñoù ñöôïc goïi laø caùc goùc xoay
tram (screen angle). Theo lyù thuyeát veà tram, ñeå traùnh moireù, caùc goùc phaûi
leäch nhau ít nhaát laø 300. Tuy nhieân trong in aán do coù ñeán 4 maøu in cô
baûn laø Cyan, Magenta, Yellow vaø Black, neân trong thöïc teá caùc goùc xoay
tram khoâng theå leäch nhau moät goùc 300 nhö lyù thuyeát. Thoâng thöôøng maøu
Yellow coù goùc xoay tram laø 00, Cyan laø 150, Black 450 vaø Magenta 750.
Caùc goùc xoay tram truyeàn thoáng

Neáu hình aûnh coù nhieàu maøu sinh ñoäng, neân ñoåi goùc xoay tram cho
maøu Black laø 750 vaø Magenta laø 450 (ñieàu naøy ñeå traùnh nhaän thaáy moireù
giöõa maøu Magenta vaø Yellow). Neáu hình aûnh coù toâng xanh luïc troäi hôn,
neân ñoåi goùc xoay tram cho maøu Black laø 150 vaø Cyan laø 450 (ñieàu naøy
ñeå traùnh deã nhaän thaáy moireù giöõa maøu Cyan vaø Yellow). Trong tröôøng
hôïp chæ in coù ba maøu hoaëc neáu maøu Black khoâng nhieàu ñoåi goùc xoay
tram maøu Yellow laø 450. Tuy nhieân, trong quaù trình in choàng maøu, caùc
goùc xoay tram naøy seõ taïo ra moät hoa vaên, goïi laø hieän töôïng rosette laøm
giaûm chaát löôïng in.
Hieän töôïng rosette khi in choàng caùc maøu vôùi goùc xoay tram khaùc nhau
Hình daïng tram (dot shapes)

Moät thuoäc tính khaùc nöõa cuûa tram AM laø hình daïng tram. Caùc hình
daïng tram khaùc nhau ñöôïc söû duïng cho caùc muïc ñích khaùc nhau. Taát caû
caùc ñieåm tram ñeàu ñöôïc toái öu hoùa. Chuùng ñöôïc taïo ra theo caùc quy taéc
thieát keá, vì vaäy chaát löôïng cao luoân ñöôïc ñaûm baûo. Ñoái vôùi taàn soá tram
raát cao, hình daïng tram khoâng coù yù nghóa nhieàu, vì kích thöôùc cuûa tram
khi ñoù quaù nhoû ñeå coù theå theå hieän ñöôïc hình daïng cuûa haït tram.
Vieäc löïa choïn hình daïng tram raát quan troïng vì noù coù taùc ñoäng ñeán
tính thaåm myõ cuûa coâng ñoaïn in. Cho tram AM seõ coù caùc hình daïng
tram cô baûn nhö: daïng tram troøn (round dot), tram vuoâng (square dot),
tram elip (ellipse dot) vaø tram troøn lai vuoâng (round-square dot coøn goïi
laø tram euclidean). Ngoaøi ra coøn coù moät soá caùc bieán theå khaùc tuøy theo
coâng duïng cuûa chuùng, nhö: tram ñöôøng, tram megadot (moät loaïi tram
cuûa Heidelberg)....
Khi caùc ñieåm tram taêng kích thöôùc töø vuøng saùng (highlight) ñeán vuøng
toái (shadow), coù moät vò trí maø taïi ñoù caùc ñieåm tram seõ giao nhau. Khi
ñieàu ñoù xaûy ra, seõ coù moät hieäu öùng ñöôïc goïi laø “optical bump” (taïm dòch
laø ñoä gaõy quang hoïc, hay laø hieän töôïng gaõy toâng). Hieän töôïng naøy coù theå
hieån thò nhö moät vaïch toái trong moät vuøng tram chuyeån (gradient). Moät
vaán ñeà nöõa laø, vì giaáy di chuyeån qua maùy in töø ñôn vò in naøy sang ñôn vò
in khaùc, maùy in coù aûnh höôûng ñeán höôùng cuûa thieát bò ghi. Ñieàu naøy coù
nghóa laø caùc hình daïng tram, do chuùng cuõng coù höôùng, neân chuùng coù theå
töông taùc vôùi höôùng cuûa maùy in vaø coù theå phoùng ñaïi moät soá vaán ñeà nhö
hieän töôïng keùo dòch (slur) vaø hieän töôïng ñuùp neùt (doubling).
Tram troøn (round dot)
Tram hình daïng troøn ñöôïc phaùt trieån cho phöông phaùp in flexo
(flexographic printing). In Flexo chuû yeáu ñöôïc söû duïng ñeå in bao bì,
tuùi xaùch, nhaõn haøng,... Daïng tram troøn seõ giao nhau taïi maät ñoä tram
75%, sau ñoù ñieåm tram seõ coù hình daïng pincushion (daïng hình thoi
loõm). Trong in flexo, moät phöông phaùp in letterpress vôùi baûn in coù
tính ñaøn hoài, caùc ñieåm tram seõ bò ñeø beïp vaø keát quaû laø, ñoä taêng taàng
thöù (dot gain) seõ cao hôn so vôùi phöông phaùp in offset. Vôùi hình daïng
tram naøy, caùc ñieåm tram seõ giao nhau taïi vò trí maø caùc ñieåm tram ñaõ bò
nhoøe. Ñieàu naøy seõ giuùp traùnh ñöôïc vieäc taàng thöù hình aûnh bò gaõy toâng.
Tram coù hình daïng troøn

Öu ñieåm cuûa tram troøn: hình daïng ñieåm tram laø nhö nhau cho taát
caû caùc goùc xoay tram vaø taàn soá tram. Hieän töôïng “optical bump” (gaõy
toâng) ñöôïc aån ôû vuøng toái taïi maät ñoä tram 75%. Tram troøn laø daïng tram
khoâng coù höôùng chính (non-directional screening) neân noù ít bò aûnh
höôûng bôûi caùc vaán ñeà veà höôùng treân maùy in. Noù giuùp giaûm moireù, giuùp
giaûm thieåu hieän töôïng keùo dòch (slur) vaø ñuùp neùt (doubling).
Nhöôïc ñieåm cuûa tram troøn: Khoâng phuø hôïp cho caùc thieát bò ghi
phim bôûi vì hình daïng kim cöông ôû maät ñoä tram 75% vaø toâng maøu toái
hôn raát nhaïy caûm vôùi vieäc taêng taàng thöù (dot gain) vaø laøm maát chi
tieát ñoät ngoät ôû vuøng toái (shadow). Tuy nhieân noù laïi phuø hôïp cho caùc
thieát bò ghi baûn vì söï toaøn veïn hôn cuûa ñieåm ghi nöõa toâng (greater
integrity of halftone imaging), cuõng nhö söï deã daøng cuûa vieäc buø tröø ñoä
taêng taàng thöù (dot gain compensation) vôùi ñöôøng cong phuïc cheá toâng
(tone reproduction curve).
Tram vuoâng (square dot)
Tram coù hình daïng vuoâng. Noù thöôøng ñöôïc duøng toát nhaát cho hình
aûnh coù nhieàu chi tieát, khoâng phuø hôïp vôùi caùc hình aûnh coù toâng mòn
maøng (skin tone). Daïng tram vuoâng seõ giao nhau taïi maät ñoä tram 50%.
Söï chuyeån tieáp giöõa caùc ñieåm vuoâng ñoâi khi coù theå nhìn thaáy ñöôïc
baèng maét thöôøng.
Tram coù hình daïng vuoâng

Öu ñieåm cuûa tram vuoâng: taïo aán töôïng hình aûnh saéc neùt hôn, do
ñoù laøm giaûm nhu caàu taêng ñoä saéc neùt trong caùc öùng duïng chænh söûa
hình aûnh.
Nhöôïc ñieåm cuûa tram vuoâng: raát deã bò maát chi tieát ôû vuøng toái do
khoâng gian raát maûnh giöõa caùc ñieåm tram ôû vuøng naøy.
Tram elip (elliptical dot)
Tram coù hình daïng elip

Tram elip laø hình daïng tram ñöôïc khuyeán nghò cho in offset. Hình
daïng tram naøy baét ñaàu gaàn nhö troøn ôû vuøng saùng (highlight) vaø sau
ñoù trôû chuyeån thaønh hình daïng elip. Caùc ñieåm tram seõ giao nhau laàn
ñaàu tieân ôû maät ñoä tram 40%, khi ñoù ñieåm tram seõ coù daïng hình thoi.
Khi caùc ñieåm tram giao nhau laàn thöù hai, ôû maät ñoä tram 60%, ñaàu tieân
ñieåm tram coù daïng hình thoi, sau ñoù noù seõ chuyeån thaønh hình elip, vaø
cuoái cuøng laø daïng troøn xuaát hieän moät laàn nöõa ôû vuøng toái (shadow).
Ñaây laø hình daïng tram coù yù nghóa cho in offset. Hình daïng tram elip
cuõng ñöôïc khuyeán nghò cho in luïa, phöông phaùp in cao (letterpress)
nhö in typo hay in flexo, vaø chuyeån ñoåi giöõa phöông phaùp in offset/
oáng ñoàng (gravure).
Öu ñieåm cuûa tram elip: trong quaù trình in, ôû caùc hình daïng tram
khaùc, khi caùc ñieåm tram laân caän giao nhau seõ taïo ra moät hieän töôïng
goïi laø color bridge (taïm dòch laø caây caàu maøu) treân tôø in daãn ñeán vieäc
hình aûnh seõ bò gaõy toâng (tonal value jump). Ñoái vôùi tram elip, caùc ñieåm
tram seõ giao nhau 2 laàn, laàn ñaàu ôû maät ñoä tram 40% vaø laàn hai laø ôû maät
ñoä tram 60%. Ñieàu naøy seõ giuùp laøm giaûm hieäu öùng gaõy toâng vaø laøm
cho noù deã daøng kieåm soaùt hôn khi canh chænh taàng thöù (calibration).
Nhöôïc ñieåm cuûa tram elip: hình daïng tram seõ thay ñoåi ôû caùc goùc
xoay tram khaùc nhau coù theå gaây ra hieän töôïng moireù vaø laøm taêng ñoä
taêng taàng thöù (dot gain). Ñaây laø daïng tram coù höôùng chính (directional
screening), ôû taàn soá tram thaáp, “chuoãi” cuûa caùc ñieåm tram giao nhau
coù theå taïo ra caùc doøng xuaát hieän nhö nhöõng vaät theå laï (artifacts). Caùc
vaán ñeà gaây ra do höôùng in treân maùy in nhö keùo dòch (slur) vaø hieän
töôïng ñuùp neùt (doubling) coù theå gia taêng vaø laøm thay ñoåi maøu saéc tuøy
thuoäc vaøo goùc xoay tram vôùi goùc cuûa giaáy (angle of the paper) khi noù
di chuyeån qua maùy in.
Tram troøn lai vuoâng (round-square hay euclidean dot)
Tram troøn lai vuoâng laø hình daïng tram coå ñieån ñöôïc söû duïng trong
in offset, coù nguoàn goác töø tram khaéc thuûy tinh (glass engraving screen)
töø theá kyû 19. Trong PostScript, daïng tram naøy coøn ñöôïc goïi laø tram
euclidean. Daïng tram naøy baét ñaàu nhö daïng tram troøn ôû vuøng saùng
(highlight) vaø chuyeån thaønh daïng vuoâng ôû vuøng toâng trung gian (mid-
tone), sau ñoù noù laïi chuyeån thaønh daïng troøn ôû vuøng toái (shadow). Caùc
ñieåm tram seõ giao nhau ôû vuøng maät ñoä tram 50%.
Tram coù hình daïng troøn vaø vuoâng

Tram troøn lai vuoâng thöôøng ñöôïc söû duïng cho caùc taøi lieäu coù caùc
hoïa tieát kyõ thuaät (ví duï: theùp, söù), trong ñoù vieäc chuyeån giaù trò taàng
thöù (tonal value jump) do in ñöôïc söû duïng ñeå taêng ñoä töông phaûn ôû
vuøng toâng trung gian (midtone). Tuy nhieân, caùch toát hôn laø thieát laäp
ñoä töông phaûn baèng caùch thay ñoåi ñöôøng cong taàng thöù (gradation
curve) trong caùc phaàn meàm chænh söûa hình aûnh vaø söû duïng tram elip.
Öu ñieåm cuûa tram euclidean: hình daïng ñieåm tram, ngoaïi tröø vuøng
50%, laø gioáng nhau cho taát caû caùc goùc vaø taàn soá tram. Daïng tram naøy
khoâng coù höôùng chính, neân noù ít bò aûnh höôûng bôûi caùc vaán ñeà treân
maùy in. Vuøng toái (shadow) coù ñoä taêng taàng thöù (dot gain) ít hôn so
vôùi tram troøn.
Nhöôïc ñieåm cuûa tram euclidean: hieän töôïng gaõy toâng (optical bump)
xaûy ra ôû vuøng maät ñoä tram 50%, vuøng taàng thöù quan troïng, coù nhieàu
chi tieát vaø maét ngöôøi deã nhaän thaáy nhaát.
Tram FM (Frequency Modulated - Tram bieán ñoåi taàn soá)
Khaùc vôùi kyõ thuaät tram truyeàn thoáng - tram AM, coøn goïi laø phöông
phaùp ñieàu chænh bieân ñoä (Amplitude Modulated) moâ taû taàng thöù hình aûnh
baèng caùc ñieåm coù khoaûng caùch baèng nhau nhöng coù ñoä lôùn ñieåm thì thay
ñoåi, kyõ thuaät tram raûi theo taàn suaát (stochastic - bieán thieân baát ñònh), coøn
goïi laø tram bieán ñoåi taàn soá hay laø tram FM seõ thay ñoåi taàng thöù hình aûnh
baèng caùch ñaët caùc ñieåm tram coù kích thöôùc baèng nhau ôû nhöõng vò trí khaùc
nhau trong moät khu vöïc nhaát ñònh.
Tram FM theá heä thöù 2
Tram FM (phaûi) vaø tram AM (traùi)

Loaïi tram naøy coù taàn soá (soá löôïng ñieåm) thay ñoåi, nhöng bieân ñoä haït
tram (ñoä lôùn haït tram) khoâng ñoåi vaø luoân baèng nhau nhöng naèm ôû nhieàu
vò trí khaùc nhau, taïo cho hình aûnh phuïc cheá thaät hôn vì maét ngöôøi khoâng
coøn phaân bieät ñöôïc haït tram nöõa do caùc haït tram raát nhoû vaø khoâng coù
khoaûng caùch. Ñaëc bieät, tram FM khoâng caàn xoay goùc caùc baûn taùch maøu
vì khi caùc haït tram ñöôïc taïo raûi raùc seõ choàng khít vaø lieân tuïc vôùi nhau.
Hieän nay vôùi theá heä thöù hai, tram FM ñaõ khaéc phuïc ñöôïc moät soá nhöôïc
ñieåm cuûa tram theá heä thöù nhaát, chuùng ñaõ ñöôïc aùp duïng trong nhieàu lónh
vöïc, vôùi saûn phaåm ña daïng. Tram FM khoâng chæ ñöôïc söû duïng cho in
caùc aán phaåm cao caáp maø noù coøn ñöôïc söû duïng cho in caùc loaïi baùo chí.
Tram FM tuy khoâng coù taàn soá tram, nhöng noù vaãn coù kích thöôùc ñieåm
tram ñeå phuø hôïp cho caùc loaïi vaät lieäu in khaùc nhau. Chaúng haïn nhö RIP
Harlequin, coù 5 loaïi tram FM: HDS super fine, HDS fine, HDS medium,
HDS coarse vaø HDS super coarse. ÔÛ ñoä phaân giaûi 2400 dpi, HDS super
fine coù kích thöôùc haït tram nhoû nhaát (11 micron) vaø HDS super coarse
coù kích thöôùc haït tram lôùn nhaát (42 micron). Ñoái vôùi RIP MetaDimension
cuûa Heidelberg, taïi ñoä phaân giaûi 2540 dpi, tram FM coù caùc kích thöôùc
haït tram laø 20, 24 vaø 30 micron. Caùc kích thöôùc ñieåm tram naøy ñeå phuø
hôïp cho caùc loaïi vaät lieäu in khaùc nhau.
Öu ñieåm cuûa tram FM
- Khoâng coù khaùi nieäm taàn soá tram (screening frequency), goùc xoay
tram (screening angle) hay hình daïng tram (dot shape).
- Khoâng coù hieän töôïng moireù.
- Khoâng coù söï caân ñoái giöõa möùc ñoä xaùm vaø ñoä phaân giaûi.
- Hình aûnh coù söï chuyeån toâng mòn maøng.
- Hình aûnh ôû ñoä phaân giaûi thaáp vaãn coù theå ghi ôû ñoä phaân giaûi cao.
- Ít vaán ñeà vôùi vuøng toái hôn.
- Maät ñoä möïc in lôùn hôn.
Nhöôïc ñieåm cuûa tram FM
- Vieäc canh chænh (calibrate) treân RIP seõ phöùc taïp hôn do phaûi tính
toaùn cho vieäc buø tröø hieän töôïng taêng taàng thöù (dot gain compen-
sation).
- RIP phaûi coù toác ñoä tính toaùn nhanh hôn.
- Baûn keõm (tröôøng hôïp cho thieát bò ghi baûn) phaûi coù ñoä phaân giaûi
cao hôn.
- Yeâu caàu ñoä eùp cao su (khi in) phaûi giaûm thieåu hieän töôïng dot gain
(hieän töôïng taêng taàng thöù khi in).
Tram XM (Cross Modulated - Tram cheùo hay laø tram lai)
Tram XM laø moät daïng tram lai (hybrid screening), ñoù laø söï keát hôïp
giöõa tram AM vaø tram FM cho pheùp vieäc thieát laäp taàn soá tram cao hôn
so vôùi AM. Tram XM laø moät giaûi phaùp nhaèm giaûi quyeát nhöôïc ñieåm cuûa
tram AM, ñoù laø hieän töôïng moireù vaø nhöôïc ñieåm cuûa tram FM, ñoù laø hieän
töôïng taêng taàng thöù (dot gain) quaù cao ôû vuøng trung gian (midtone). Tram
XM coøn giuùp naâng cao chaát löôïng in treân caùc loaïi giaáy chaát löôïng thaáp
hôn trong khi ñoàng thôøi ñaùp öùng kyø voïng ngaøy caøng cao cuûa khaùch haøng.
Tram XM ñöôïc thieát keá ñeå caûi thieän chaát löôïng in baèng caùch taêng taàn
soá tram ñaàu ra cho baát kyø ñoä phaân giaûi ñaõ cho naøo. Chaúng haïn, ñoái vôùi
tram AM, ôû ñoä phaân giaûi 2400 dpi, vôùi taàn soá tram 150 lpi, coù theå giöõ
ñöôïc ñieåm tram 1% khi in treân moät beà maët ñöôïc yeâu caàu chaát löôïng khaù
cao. Trong khi söû duïng tram XM, chuùng ta coù theå in ñöôïc taàn soá tram 200
- 250 lpi maø khoâng caàn yeâu caàu ñaëc bieät naøo cho quaù trình cheá baûn vaø in.
Khoù khaên nhieàu nhaát khi coá gaéng taêng taàn soá tram cho moät ñieàu kieän
in nhaát ñònh laø vieäc bò maát ñieåm tram ôû vuøng saùng (highlight) vaø söï keát
hôïp caùc ñieåm tram (bò bít tram) ôû vuøng toái (shadow), laøm cho hình aûnh
bò maát chi tieát. Treân caùc heä thoáng ghi baûn (computer to plate) hieän nay,
vôùi ñoä phaân giaûiû 2400 dpi, thöïc teá ñaõ chöùng minh caùc ñieåm tram ôû maät
ñoä tram 0,5% vaãn coù theå ñöôïc phuïc cheá. Tuy nhieân, ñieàu ñoù chæ thöïc
hieän ñöôïc treân caùc maùy in tôø rôøi toát nhaát vaø in treân giaáy traùng phuû cao
caáp. Tram XM giuùp giaûi quyeát vaán ñeà naøy vaø do ñoù, noù ñöôïc thieát keá ñeå
kieåm soaùt caån thaän kích thöôùc vaø vò trí ñieåm tram trong vuøng taàng thöù
0% - 8% vaø 92% - 100%.
Tram XM söû duïng thuoäc tính FM ôû vuøng saùng (highlight) vaø vuøng toái
(shadow) cuûa hình aûnh, coøn thuoäc tính AM ôû vuøng toâng trung gian (mid-
tone). Nhöng noù söû duïng moät coâng ngheä, ñaõ ñöôïc caáp baèng saùng cheá,
ñeå chuyeån ñoåi thoâng suoát töø daïng tram naøy sang daïng tram khaùc. Noù
tính toaùn ñieåm thay ñoåi chính xaùc nôi maø hình aûnh khoâng coøn coù ñöôïc
öu ñieåm töø tram AM. Chaúng haïn nhö khi caùc ñieåm tram AM trôû neân nhoû
hôn ôû vuøng saùng cho ñeán khi noù ñaït ñöôïc kích thöôùc ñieåm maø maùy in coù
theå phuïc cheá ñöôïc. Baét ñaàu töø maät ñoä tram ñoù, caùc ñieåm tram seõ ñöôïc ruùt
daàn ra khoûi löôùi tram moät caùch ngaãu nhieân, theo quy luaät nhö tram FM.
Töông töï ôû vuøng toái, thuoäc tính AM seõ chuyeån sang daàn sang FM moät
caùch trôn tru maø maét ngöôøi khoâng nhaän thaáy ñöôïc söï chuyeån tieáp naøy.
Tram XM (Cross Modulated screening)

ÔÛ vuøng saùng vaø vuøng toái cuûa hình aûnh, tram troâng coù tính chaát ngaãu
nhieân (stochastic). Tuy nhieân, ñaây khoâng thöïc söï laø tram ngaãu nhieân
(hay laø tram FM). Maëc duø caùc vuøng FM söû duïng caùc ñieåm tram nhoû hôn
ñöôïc ñieàu khieån trong cheá ñoä FM, nhöng chuùng ñöôïc saép xeáp nhö moät
söï tieáp noái caùc goùc xoay tram cuûa tram AM ñöôïc thieát laäp ôû vuøng trung
gian (midtone). Keát quaû ñaõ taïo ra moät loaïi tram hoaøn toaøn môùi, ñöôïc ñaët
teân laø XM hoaëc tram cheùo (cross-modulated screening). Do caùc ñieåm
tram FM ñöôïc ñaët theo goùc tieáp noái cuûa tram AM, neân chuùng ta seõ khoâng
troâng thaáy söï chuyeån tieáp giöõa caùc vuøng tram nhö caùc daïng tram hybrid
khaùc. Vuøng chuyeån toâng seõ troâng raát mòn maøng.
Gioáng nhö tram AM, tram XM cuõng coù caùc thuoäc tính nhö: taàn soá tram,
goùc xoay tram vaø hình daïng tram. Tuy nhieân, tram XM coù caû öu ñieåm
cuûa tram AM vaø tram FM, neân noù laø moät loaïi tram coù ít nhöôïc ñieåm hôn,
chaúng haïn nhö noù giaûm thieåu moireù vaø hieän töôïng taêng taàng thöù khi in
(dot gain). Maët khaùc tram AM truyeàn thoáng coù öu ñieåm laø oån ñònh trong
quaù trình in, nhaát laø taàng thöù ôû vuøng trung gian. Vì vaäy, tram XM troâng
vaø coù tính chaát gioáng nhö tram AM, seõ giuùp cho ngöôøi thôï in coù caûm giaùc
quen thuoäc vaø hoï coù theå ñieàu chænh cuõng nhö duy trì maøu saéc nhö theå söû
duïng tram AM thoâng thöôøng.
Caùc öu vaø nhöôïc ñieåm cuûa tram AM, FM vaø XM

Vì ñieåm nhoû nhaát cuûa tram XM ôû 340 lpi khoâng nhoû hôn ñieåm tram ôû
maät ñoä tram 2% cuûa tram AM vôùi taàn soá tram 175 lpi, cho neân noù giuùp
mang laïi chi tieát vaø ñoä mòn cao nhaát coù theå. Caùc chi tieát toát nhaát vaø caùc
ñoái töôïng khoù nhaát coù theå ñöôïc phuïc cheá. Vaø, ôû nhöõng taàn soá cao nhö
vaäy, caùc neàn tram (flat tint background) seõ ñöôïc taùi taïo raát ñeïp. Ñaëc tính
cuûa tram FM laø noù ít laøm sai leäch maøu khi vieäc in choàng maøu khoâng ñöôïc
chính xaùc, do ñoù vôùi thuoäc tính FM, tram XM seõ giuùp ngöôøi thôï in duy trì
söï caân baèng xaùm oån ñònh, traùnh bò taùc ñoäng xaáu do söï haïn cheá cuûa möïc
in, do toác ñoä vaø dao ñoäng nhieät ñoä trong thôøi gian in keùo daøi.
Coù moät soá nhaàm laãn trong lónh vöïc ñoà hoïa veà tram XM, ñoù laø ñoâi khi
noù cuõng ñöôïc goïi laø tram Hybrid AM. Ngaønh coâng nghieäp in vaø khaùch
haøng neân löu yù raèng caùc daïng tram lai (hybrid screening) bao goàm caû
tram XM coù moät soá öu ñieåm vaø tram AM vôùi taàn soá tram cao cuõng chæ laø
moät phaàn cuûa giaûi phaùp. Kyõ thuaät tram XM coù theå ñöôïc söû duïng trong
caùc heä thoáng in saün coù vôùi caùc ñieàu kieän in aán khaùc nhau vaø ñaëc tính
khaùc nhau cuûa giaáy (chaúng haïn nhö: in baùo, in flexo, in tôø rôøi (sheet fed)
vaø in cuoän offset (web offset)). Ripping vaø tram hoùa laø böôùc cuoái cuøng
ôû khaâu tröôùc in (prepress), laø moät yeáu toá quyeát ñònh veà chaát löôïng in.
Raát nhieàu nhaø cung caáp cung caáp caùc giaûi phaùp kyõ thuaät tram nöûa toâng
(halftone screening technology), moãi kyõ thuaät seõ ñöôïc toái öu hoùa cho caùc
quy trình in cuï theå.
D. BIEÂN DÒCH (RENDERING) DÖÕ LIEÄU GÔÛI ÑEÁN RIP
Ñaëc tröng RIP döïa theo .döõ lieäu xuaát (output data) cuûa chuùng
Moät caùch khaùc ñeå moâ taû RIP laø baèng caùch xem döõ lieäu xuaát cuûa chuùng:
- Moät soá RIP taïo ra döõ lieäu coù theå ñöôïc gôûi tröïc tieáp ñeán thieát bò
ghi hoaëc maùy in plotter. Ñoái vôùi thieát bò ghi phim hoaëc ghi baûn,
caùc döõ lieäu naøy laø caùc pixel cho bieát laser thieát bò ghi (chieáu
saùng) hoaëc khoâng ghi (khoâng chieáu saùng) leân vaät lieäu.
- Caùc RIP khaùc taïo ra moät ñònh daïng döõ lieäu trung gian (interme-
diate data format), chaúng haïn nhö taäp tin TIFF-1bit, maø sau ñoù
vaãn phaûi ñöôïc xöû lyù bôûi moät heä thoáng khaùc tröôùc khi ñöôïc gôûi
ñeán thieát bò xuaát (output device). Ñieàu naøy cho pheùp nhaø saûn
xuaát coù theå theâm moät heä thoáng bình baûn (imposition) hoaëc moät
traïm laøm vieäc ñeå chænh söûa döõ lieäu giöõa RIP vaø thieát bò ghi. Ña
soá caùc RIP ngaøy nay tieáp caän theo caùch naøy.
Gôûi döõ lieäu ñeán RIP
Noùi chung, moãi RIP nhaän döõ lieäu (caùc trang ñöôïc maõ hoùa baèng Post-
Script hoaëc PDF), xöû lyù chuùng vaø sau ñoù göûi döõ lieäu xuaát ñeán thieát bò
ghi. RIP ñeå ñaït ñöôïc taát caû ñieàu naøy laø moät phaàn meàm khaù phöùc taïp. Coù
nhieàu caùch khaùc nhau ñeå RIP coù theå nhaän döõ lieäu cuûa noù. Tröôùc tieân,
haõy xem nhanh caùch döõ lieäu ñöôïc taïo nhö sau:
- Chuùng ta taïo moät taøi lieäu trong InDesign, QuarkXPress, Corel-
Draw hoaëc baát kyø öùng duïng naøo vaø quyeát ñònh in noù.
- Treân maùy Mac, chuùng ta vaøo Chooser, choïn trình ñieàu khieån
(driver)LaserWriter roài choïn thieát bò ñeå in. LaserWriter thöïc
chaát laø moät öùng duïng nhoû coù traùch nhieäm chuyeån döõ lieäu sang
moâi tröôøng ñaõ choïn vaø, tuøy thuoäc vaøo öùng duïng, noù coù theå khôûi
taïo döõ lieäu PostScript.
- Treân maùy PC, veà cô baûn cuõng vaäy. Baèng caùch choïn moät maùy in,
chuùng ta cho heä ñieàu haønh bieát phieân baûn cuûa trình ñieàu khieån
PostScript naøo coù theå ñöôïc goïi bôûi moät öùng duïng ñeå hoã trôï vieäc
taïo ra moät taäp tin PostScript.
- Moät soá öùng duïng, nhö Adobe Illustrator, söû duïng PostScript laøm
ñònh daïng noäi (internal format) cuûa chuùng. Ñieàu naøy coù nghóa laø
chuùng ta khoâng phaûi laøm nhieàu vieäc ñeå taïo taäp tin xuaát (ouput
file), chæ caàn theâm moät soá noäi dung nhö döõ lieäu font chöõ vaø döõ
lieäu phuï thuoäc thieát bò nhö taàn soá tram (screen ruling) chaúng haïn.
- Haàu heát caùc öùng duïng tröôùc in (prepress) söû duïng ñònh daïng döõ
lieäu noäi duy nhaát cuûa rieâng chuùng vaø chuyeån ñoåi trang töø ñònh
daïng noäi naøy sang moät taäp tin PostScript. Chuùng coù theå döïa vaøo
trình ñieàu khieån PostScript, laø moät phaàn cuûa heä ñieàu haønh, ñeå
xöû lyù vieäc chuyeån ñoåi naøy.
- Caùc öùng duïng vaên phoøng nhö MS Word hoaëc Excel hoaøn toaøn
döïa vaøo trình ñieàu khieån PostScript ñeå taïo döõ lieäu PostScript.
Ñieàu naøy coù nghóa raèng baèng caùch chuyeån töø moät trình ñieàu
khieån PostScript sang trình ñieàu khieån khaùc, chuùng ta coù theå loaïi
boû moät soá vaán ñeà neáu noù lieân quan ñeán moät trình ñieàu khieån cuï
theå.
Khi taäp tin PostScript ñöôïc taïo, noù seõ ñöôïc chuyeån tieáp ñeán thieát bò
ñaõ choïn. Haàu heát caùc RIP hoã trôï nhieàu keânh ñaàu vaøo (input channels)
khaùc nhau.
- AppleTalk: moät RIP coù theå töï hieän dieän treân maïng neáu noù laø
moät maùy in laser. Ngöôøi duøng Mac choïn RIP trong Chooser vaø
in ra. Ñaây laø caùch xuaát (output) deã daøng nhaát nhöng cuõng khaù
chaäm.
- TCP/IP: RIP coù theå hoã trôï LPR, laø moät giao thöùc (protocol) Unix
chuaån hoaëc giao thöùc truyeàn tröïc tuyeán (streaming protocol)
Helios. Ñieàu naøy coù nghóa laø chuùng ta coù theå in ra maùy in Helios
EtherShare vaø printspooler (taïm dòch laø “boä ñeäm in”) naøy seõ
chuyeån tieáp taäp tin tôùi RIP baèng giao thöùc TCP/IP.
- Name pipe: ñaây laø giao thöùc cuûa Microsoft ñeå trao ñoåi döõ lieäu
giöõa caùc öùng duïng khaùc nhau. Noù döïa treân TCP/IP ñeå truyeàn
döõ lieäu thöïc teá. Giao thöùc naøy coù theå ñöôïc söû duïng neáu chuùng
ta muoán in töø maùy PC sang RIP.
- Hotfolders: Haàu heát caùc RIP meàm ngaøy nay ñeàu coù chöùc naêng
taïo vaø giaùm saùt moät soá thö muïc ñaëc bieät ñöôïc goïi laø caùc hot-
folder (moät soá RIP coù teân goïi laø spoolfolder) vaø xöû lyù baát kyø taäp
tin PostScipt hoaëc PDF naøo maø noù tìm thaáy trong thö muïc ñoù.
Chæ caàn in taøi lieäu vaøo hotfolder, moät vaøi giaây sau, RIP seõ nhaän
thaáy taäp tin naøy vaø seõ dieãn dòch noù.
Ñaây laø nhöõng keânh ñaàu vaøo phoå bieán nhaát nhöng cuõng coù nhöõng keânh
khaùc. RIP PostScript 3 coù theå hoã trôï moät heä thoáng ñöôïc goïi laø web-ready
printing (taïm dòch laø “saün saøng in treân web”). Ñieàu naøy cho pheùp chuùng
ta coù theå in vôùi RIP treân internet. Caùc thieát bò nhoû hôn nhö maùy in laser
chaúng haïn, coù theå cung caáp keát noái thoâng qua USB.
Noùi chung, caøng coù nhieàu caùch ñeå gôûi döõ lieäu ñeán RIP, thì chuùng ta
caøng coù theå tích hôïp noù vaøo chu trình coâng vieäc hieän coù (vaø töông lai)
cuûa chuùng ta. Tính linh hoaït trong caùc keânh ñaàu vaøo (input channel) vaø
ñaàu ra (output channel) cuõng raát quan troïng cho hieäu suaát cuûa moät RIP.
“Khi RIP nhaän ñöôïc taäp tin PostScript hoaëc taäp tin PDF, noù coù theå
baét ñaàu xöû lyù taäp tin ñoù”. Trong thöïc teá, phaùt bieåu naøy khoâng hoaøn toaøn
ñuùng: ñoái vôùi döõ lieäu PostScript, RIP khoâng nhaát thieát caàn toaøn boä taäp tin.
Ngay sau khi döõ lieäu cho trang ñaàu tieân ñaõ ñeán, RIP coù theå baét ñaàu dieãn
dòch trang ñoù. Nhöng ñoái vôùi caùc taäp tin PDF, phaùt bieåu treân laïi khoâng
chính xaùc. Do caùch caùc taäp tin PDF ñöôïc xaây döïng, RIP caàn quyeàn truy
caäp vaøo toaøn boä taäp tin tröôùc khi noù coù theå baét ñaàu dieãn dòch taäp tin ñoù.
Xöû lyù döõ lieäu PostScript
Tröôùc tieân, RIP seõ dòch noäi dung cuûa trang PostScript thaønh ñònh daïng
trung gian ñöôïc goïi laø danh saùch hieån thò (display list). Danh saùch hieån
thò chöùa moâ taû cuûa trang ôû caáp ñoä maùy cô baûn (basic machine-level). Vì
vaäy, thay vì söû duïng milimeùt hoaëc points, taát caû caùc ñoái töôïng trong danh
saùch hieån thò ñeàu ñöôïc ñònh vò theo ñôn vò pixel cuûa thieát bò.
Taát caû caùc ñoái töôïng ñoù khoâng coøn laø taäp tin TIFF hoaëc EPS hoaëc laø
font chöõ: RIP cuõng xöû lyù taát caû döõ lieäu trong moät trang vaø, neáu caàn, chuyeån
ñoåi chuùng thaønh ñònh daïng trung gian vaø löu tröõ chuùng trong moät daïng
ñöôïc goïi laø danh saùch nguoàn (source list). Laáy font chöõ laøm ví duï: neáu
chuùng ta ñaõ söû duïng font Avant Garde co chöõ 20pt ôû ñaâu ñoù treân trang,
RIP seõ laáy döõ lieäu outline cuûa font chöõ (töùc laø font maùy in nhö chuùng ta
thöôøng goïi), tính toaùn töøng kyù töï rieâng leû ñöôïc xuaát ra nhö theá naøo vôùi
kích thöôùc, ñoä phaân giaûi vaø löu tröõ caùc kyù töï bitmap naøy trong boä nhôù
cache font chöõ. Trong PostScript Level 1, nhöõng boä ñeäm kieåu naøy ñöôïc
löu tröõ vónh vieãn treân ñóa. Sau moät vaøi ngaøy hoaëc vaøi tuaàn, ñieàu naøy seõ
chieám raát nhieàu boä nhôù laøm cho RIP thieáu khoâng gian ñeå löu tröõ döõ lieäu
khaùc. Ñieàu naøy seõ gaây ra caùc loãi PostScript nhö “limitcheck” hoaëc “VMer-
ror”. Ngöôøi duøng sau ñoù seõ phaûi töï doïn saïch taát caû caùc döõ lieäu taïm thôøi
naøy baèng caùch thöïc hieän “fontcache delete” (xoùa phoâng chöõ). Adobe ñaõ
khaéc phuïc söï coá naøy ôû phieân baûn PostScript level 2.
RIP coá gaéng giöõ caû danh saùch hieån thò (display list) vaø danh saùch nguoàn
(source list) trong boä nhôù chính caøng laâu caøng toát nhöng noù seõ löu tröõ caùc
döõ lieäu naøy trong moät taäp tin hoaùn ñoåi (swapfile) treân ñóa neáu chuùng trôû
neân quaù lôùn. Caùc taäp tin chöùa nhieàu hình aûnh ñöôïc queùt (scanned images)
taïo ra caùc danh saùch nguoàn lôùn trong khi caùc taäp tin coù chöùa caùc baûn veõ
phöùc taïp töø Illustrator hoaëc moät öùng duïng khaùc coù xu höôùng taïo ra caùc
danh saùch hieån thò lôùn. Taát nhieân RIP seõ raát chaäm neáu noù phaûi truy caäp
vaøo moät ñóa cöùng toác ñoä chaäm thay vì vaøo moät boä nhôù sieâu nhanh. Ñoù laø
lyù do taïi sao chuùng ta thaáy hieän nay RIP thöôøng phaûi chaïy treân caùc heä
thoáng coù boä nhôù RAM töø 1 GB trôû leân.
Khi danh saùch hieån thò ñöôïc hoaøn thaønh, RIP seõ tram hoùa (raster-
ize) noäi dung cuûa noù vaø göûi taäp tin bitmap naøy ñeán thieát bò xuaát (output
device). Moät soá nhaø saûn xuaát theâm moät böôùc boå sung cho quy trình naøy
vaø chuyeån ñoåi danh saùch hieån thò sang ñònh daïng trung gian cuûa rieâng
hoï. Ví duï, Scitex ñaõ söû duïng CT/LW laøm ñònh daïng noäi vaø theâm raster-
boards vaøo thieát bò ghi cuûa hoï ñeå thöïc hieän vieäc tram hoùa taïi thôøi ñieåm
cuoái cuøng coù theå.
Coù moät xu höôùng chung ñeå cho RIP xöû lyù caùc taùc vuï boå sung beân caïnh
nhöõng coâng vieäc ñaõ trao ñoåi ôû treân. Trapping chaúng haïn, coù theå laø moät löïa
choïn nhö vaäy. Moät soá nhaø saûn xuaát coøn theâm phaàn meàm bình baûn vaøo giöõa
coâng ñoaïn bieân dòch (interpretation) vaø tram hoùa (rasterization) taäp tin.
Xuaát (output) töø RIP
Quaù trình tram hoùa coù theå toán thôøi gian vaø keát quaû laø moät taäp tin khoång
loà phaûi ñöôïc göûi tôùi thieát bò xuaát. Moät soá RIP seõ chia caùc döõ lieäu naøy
thaønh caùc daûi (band) coâng vieäc nhoû vaø göûi chuùng ñeán töøng maùy ghi, moät
soá khaùc löu toaøn boä döõ lieäu bitmap vaøo RAM hoaëc ñóa cöùng roài chuyeån
tieáp döõ lieäu naøy tôùi thieát bò xuaát. Vieäc löu tröõ trung gian nhö vaäy ñöôïc goïi
laø boä ñeäm khung (frame buffer). Taát caû caùc maùy in laser ñeàu söû duïng boä
ñeäm ñöôïc löu trong RAM. Ñieàu naøy giaûi thích taïi sao caùc trang phöùc taïp
coù theå taïo ra loãi PostScript treân maùy in coù boä nhôù haïn cheá, do noù khoâng
ñuû RAM ñeå löu tröõ caû döõ lieäu trung gian laãn boä ñeäm khung.
Löïa choïn giöõa vieäc xuaát theo töøng daûi coâng vieäc nhoû vaø boä ñeäm khung
ñöôïc xaùc ñònh bôûi thieát bò vaø chu trình coâng vieäc cuûa khaùch haøng:
- Xuaát theo töøng daûi nhoû laø caùch giao tieáp deã daøng nhaát giöõa RIP
vaø thieát bò.
- Moät soá maùy ghi khoâng hoã trôï chöùc naêng “start-stop”. Ñieàu naøy
coù nghóa laø chuùng caàn taát caû döõ lieäu trong moät laàn maø khoâng coù
söï giaùn ñoaïn nhoû nhaát (gioáng nhö moät ñaàu ghi CD). Ñoái vôùi caùc
heä thoáng nhö vaäy, boä ñeäm khung phaûi ñöôïc söû duïng.
- Boä ñeäm khung cuõng coù theå ñaåy nhanh quaù trình xuaát vì RIP coù
theå tieáp tuïc xöû lyù döõ lieäu trong khi thieát bò ñang thöïc hieän quaù
trình ghi.
Keát noái vaät lyù giöõa RIP vaø thieát bò ghi cuõng raát quan troïng. Coù nhieàu
giaûi phaùp khaùc nhau ñöôïc söû duïng treân thò tröôøng:
- Nhieàu nhaø saûn xuaát söû duïng giao thöùc vaø phaàn cöùng rieâng ñeå keát
noái RIP vôùi thieát bò ghi cuûa hoï. Agfa coù giao thöùc APIS gioáng
nhö SCSI. Scitex söû duïng keát noái quang hoïc giöõa hai thieát bò.
Nhöng cho thò tröôøng in baùo thì khoâng coù tieâu chuaån roõ raøng.
- Moät keát noái maïng tieâu chuaån giöõa RIP vaø thieát bò cuõng coù theå
ñöôïc söû duïng neáu döõ lieäu truyeàn giöõa hai thieát bò khoâng vöôït
quaù dung löôïng 10 hoaëc 100 Mbit line. Loaïi keát noái naøy thöôøng
ñöôïc söû duïng cho maùy in daïng plotter.
- Ñoái vôùi maùy in vaø maùy in thöû (proofer) reû tieàn, coù theå söû duïng
keát noái USB.
E. LOÃI POSTSCRIPT
Loãi PostScript laø gì?
Moïi thieát bò PostScript ñeàu coù RIP (Raster Image Processor). Neáu RIP
gaëp loãi trong khi thöïc hieän vieäc dieãn dòch döõ lieäu, noù seõ traû veà moät thoâng
baùo loãi PostScript cho thieát bò göûi taäp tin. Loãi coù theå ñöôïc gaây ra bôûi caùc
loãi trong chính maõ PostScript, giaùn ñoaïn döõ lieäu (data corruption), caùc
haïn cheá cuûa RIP vaø thieát bò PostScript trong vieäc xöû lyù döõ lieäu, söï khoâng
töông thích giöõa caùc thieát bò hoaëc öùng duïng khaùc nhau,…
Loãi PostScript troâng gioáng nhö theá naøo?
Loãi PostScript coù hai phaàn: loãi vaø leänh vi phaïm (error and offending
command). Döôùi ñaây laø moät loãi PostScript ñieån hình:
%%[Error: limitcheck; Offending command: image ]%%
Loãi naøy cho chuùng ta bieát chính xaùc vaán ñeà RIP gaëp phaûi khi xöû lyù taäp
tin cuûa chuùng ta. Trong ví duï naøy, noù laø moät loãi veà giôùi haïn cuûa boä nhôù,
tuy nhieân hieän nay loãi naøy haàu nhö khoâng coøn gaëp nöõa do caùc caûi tieán
veà boä nhôù vaø toác ñoä xöû lyù döõ lieäu cuûa maùy tính. Leänh vi phaïm (offending
command) chæ ra ñoái töôïng xaùc ñònh ñöôïc xöû lyù bôûi RIP khi loãi xaûy ra.
Trong moät soá tröôøng hôïp, leänh vi phaïm khoâng thöïc söï troâng gioáng nhö
leänh nhöng noù laø moät chuoãi caùc kyù töï ngaãu nhieân. Ñieàu naøy coù nghóa laø
RIP ñaõ gaëp phaûi moät soá thoâng tin trong taäp tin in (printfile) maø noù xem
xeùt nhö laø moät toaùn töû PostScript nhöng thaät ra khoâng phaûi vaäy. Ñieàu
naøy coù theå xaûy ra vôùi hình aûnh bò hö, keát noái maïng keùm...
Coù theå giaûi quyeát loãi PostScript khoâng?
Coù, chuùng ta coù theå giaûi quyeát loãi PostScript. Taát nhieân, Adobe Red
Book coù theå giuùp chuùng ta laøm vieäc naøy. Nhöng kieán thöùc veà ngoân ngöõ
PostScript khoâng phaûi laø ñieàu kieän tieân quyeát ñeå khaéc phuïc loãi PostScript.
Trong thöïc teá, ñoâi khi ñoù laø do may maén. Loãi gaây bôûi loãi trong öùng duïng
hoaëc trình ñieàu khieån ñoâi khi ñöôïc ghi laïi vaø deã giaûi quyeát. Ñieàu naøy
cuõng ñuùng ñoái vôùi caùc loãi do caùc haïn cheá hoaëc loãi trong phaàn meàm RIP.
Loãi do döõ lieäu bò hö coù theå phöùc taïp hôn ñeå khaéc phuïc söï coá. Ñieàu töông
töï cuõng ñuùng vôùi caùc loãi PostScript gaây ra bôûi söï khoâng töông thích giöõa
caùc öùng duïng vaø RIP khaùc nhau.
Taïi sao xaûy ra loãi PostScript?
Trong moät theá giôùi hoaøn haûo, thoâng baùo loãi seõ khoâng toàn taïi. Nhöng
tieác laø chuùng ta ñang ôû trong moät theá giôùi thöïc vaø caùc loãi thöôøng xaûy ra
treân caùc coâng vieäc phöùc taïp. Phaàn lôùn caùc vaán ñeà vôùi PostScript lieân quan
ñeán moät thöïc teá laø PostScript thöïc söï laø moät ngoân ngöõ laäp trình. Khoâng
coù caùch ñònh nghóa roõ raøng naøo ñeå moâ taû trong ngoân ngöõ PostScript veà
caùch moät kyù töï ñôn “A” neân ñöôïc ñaët nhö theá naøo treân moät trang khoå
A4. Coù haøng traêm caùch ñeå laøm ñieàu naøy trong PostScript.
Söï töï do naøy cho pheùp moãi laäp trình vieân rieâng leû cuûa caùc öùng duïng
cheá baûn vieát doøng leänh PostScript theo caùch cuûa hoï. Taát nhieân ñieàu naøy
chæ coù theå seõ daãn ñeán vieäc hieåu laàm giöõa caùc öùng duïng vaø RIP.
Moät nguoàn loãi khaùc laø söï troän laãn döõ lieäu PostScript. Quay trôû laïi
nhöõng ngaøy maø PageMaker cai trò, döõ lieäu PostScript ñöôïc truyeàn tröïc
tieáp töø PageMaker ñeán LaserWriter cuõ raát ñaùng tin caäy. Ngaøy nay, döõ
lieäu PostScript töø Photoshop ñöôïc ñaët trong moät taäp tin Illustrator. Noù
ñöôïc löu döôùi daïng taäp tin AI, ñaët treân trang QuarkXPress, sau ñoù ñöôïc
xuaát sang PostScript moät laàn nöõa, ñöa vaøo öùng duïng bình baûn (imposi-
tion) beân caïnh moät soá trang PostScript khaùc vaø cuoái cuøng göûi tôùi RIP
nôi moâ-ñun trapping taùi xöû lyù döõ lieäu tröôùc khi thöïc söï baét ñaàu quaù trình
dieãn dòch (interpretation process). Raát nhieàu öùng duïng, raát nhieàu nôi coù
theå xaûy ra loãi.
Laøm theá naøo khaéc phuïc loãi PostScript?
Thöû in laïi moät laàn nöõa
Kieåm tra taát caû caùc thoâng soá trong hoäp thoaïi Print vaø in laïi. Ñoâi khi
moät sai laàm ñôn giaûn nhö thieát laäp höôùng in sai cuõng coù theå gaây ra loãi.
Nhôø moät ñoàng nghieäp thöïc hieän leänh in. Hoï coù theå ngay laäp töùc
thaáy nhöõng gì chuùng ta ñaõ laøm sai.
Ñaây chaéc chaén laø ñieàu ñaàu tieân ñeå thöû neáu khoâng coù taøi lieäu hoaëc
öùng duïng naøo khaùc gaây ra caùc söï coá töông töï.
Chia nhoû coâng vieäc in: thöû in chæ 1 hoaëc 2 trang
Khoâng in caùc taøi lieäu lôùn vôùi nhieàu trang hoaëc hình aûnh lôùn trong
moät laàn. In moät vaøi trang hoaëc thaäm chí moät trang ñôn taïi thôøi ñieåm
ñoù. Ñieàu naøy seõ giuùp cho khoâng chæ maùy tính maø RIP cuõng deã daøng
xöû lyù taäp tin. Luoân thöû phöông phaùp naøy neáu chuùng ta coù thieát bò ghi
hoaëc RIP cuõ.
Tìm kieám caùch giaûi quyeát cho nhöõng loãi ñaëc bieät
Neáu nhaän ñöôïc moät loãi PostScript, haõy xem lôøi nhaén vaø baám choïn
doøng leänh Solving PostScript Errors (neáu coù) ñeå xem höôùng daãn caùch
giaûi quyeát vaán ñeà. Söûa loãi theo höôùng daãn vaø thöû in laïi.
Coù theå tìm kieám caùch giaûi quyeát treân caùc trang web veà loãi Post-
Script cuï theå hoaëc leänh vi phaïm (offending command). Moät caùch khaùc
laø chuùng ta coù theå ñaêng caâu hoûi veà loãi leân dieãn ñaøn b4print prepress.
Thöû chuyeån sang maùy tính, öùng duïng, hoaëc trình ñieàu khieån khaùc,…
Thöû in töø moät maùy tính khaùc, töø moät phieân baûn khaùc hoaëc thöû
chuyeån ñoåi trình ñieàu khieån (driver).
Thöû in taøi lieäu naøy sang moät thieát bò PostScript khaùc. Neáu cuøng moät
loãi xaûy ra, ít nhaát laø chaéc chaén loãi coù lieân quan ñeán taøi lieäu cuûa chuùng
ta hoaëc laø do caùch noù ñöôïc taïo ra hoaëc in. Tuy nhieân, ñieàu ngöôïc laïi
laø khoâng ñuùng: neáu moät taøi lieäu in ñöôïc treân moät thieát bò nhöng khoâng
in ñöôïc treân moät thieát bò khaùc, ñieàu naøy khoâng coù nghóa laø thieát bò ñoù
khoâng ñaùng tin caäy hoaëc bò loãi. Söï khoâng thoáng nhaát coù theå do söï khaùc
bieät trong trình ñieàu khieån, boä nhôù vaø dung löôïng ñóa cöùng, caùc font
chöõ ñöôïc caøi ñaët, quy trình laøm vieäc hoaëc caùc baûn söûa ñoåi PostScript.
Chuùng ta cuõng coù theå söû duïng Acrobat Distiller ñeå kieåm tra xem
noù taïo ra cuøng moät loãi hay khoâng.
Thieát laäp laïi (reset) moïi thöù
Thöû khôûi ñoäng laïi maùy tính, RIP hoaëc maùy in vaø in laïi. Ñieàu naøy
nghe coù veû ñôn giaûn ñeå laøm nhöng ñoâi khi noù raát hieäu quaû, ñaëc bieät
laø vôùi caùc maùy cuõ. Neáu baïn vaãn coù thieát bò PostScript caáp ñoä 1, haõy
xoùa boä nhôù cache font chöõ khi xaûy ra loãi PostScript.
Nhieàu öùng duïng nhö Adobe InDesign chaúng haïn “Reset” moät taøi lieäu
khi chuùng ta söû duïng tuøy choïn “Save as” ñeå löu taäp tin. Ñieàu naøy buoäc
öùng duïng doïn saïch caáu truùc beân trong (internal structure) cuûa taøi lieäu.
- Font chöõ thöôøng laø thuû phaïm gaây ra caùc loãi, do ñoù trong tröôøng hôïp
xaûy ra loãi haõy neân nghó ñeán chuùng tröôùc tieân. Ñeå tìm ra font gaây loãi
hoaëc ñeå xaùc ñònh chaéc chaén raèng font chính laø thuû phaïm, chuùng ta
neân thöû thay theá caùc font laï baèng caùc font quen thuoäc (maø chuùng ta
chaéc chaén raèng chuùng khoâng gaây loãi). Sau ñoù haõy thöû in laïi, neáu vaán
ñeà ñöôïc giaûi quyeát, thì caùch toát nhaát laø haõy neân thay theá font ñoù baèng
moät font khaùc hoaëc neáu muoán giöõ hình daïng font ñoù thì haõy chuyeån
chuùng thaønh daïng vector.
Chuyeån ñoåi ñònh daïng (repurpose) taøi lieäu
Caùc loãi PostScript thöôøng coù theå traùnh ñöôïc baèng caùch chuyeån ñoåi
ñònh daïng hoaëc “refrying” moät taøi lieäu.
Moät coâng vieäc phoå bieán hieän nay laø taïo moät taäp tin PDF töø taøi lieäu
cuûa chuùng ta vaø in taäp tin PDF ñoù.
Moät giaûi phaùp coù theå laø laøm môùi taát caû noäi dung trong trang nhö:
môû taát caû caùc ñoái töôïng cuûa trang (hình aûnh, ñoái töôïng ñoà hoïa...) trong
öùng duïng goác hoaëc trong Photoshop hoaëc Illustrator vaø löu chuùng laïi.
Haõy thöû löu chuùng ôû ñònh daïng khaùc neáu coù theå (ví duï: löu taát caû ñònh
daïng TIFF döôùi daïng taäp tin EPS). Löu taäp tin goác, ví duï: taäp tin AI
hoaëc taäp tin PSD theo phieân baûn cuõ hôn. Sau ñoù löu laïi taát caû caùc phaàn
töû trong trang, caäp nhaät caùc lieân keát vaø in laïi.
Moät vaøi chöông trình ñoà hoïa cho pheùp taïo ra caùc hieäu öùng raát phöùc
taïp nhö tram chuyeån, transparency vaø blends raát hay gaây loãi khi rip-
ping. Neáu phaûi caàn söû duïng nhöõng hieäu öùng naøy, neân chuyeån chuùng
thaønh daïng bitmap tröôùc khi in sang RIP.
Tuy nhieân moät vaøi öùng duïng saûn sinh ra nhöõng loãi khoâng giaûi thích
ñöôïc, thaäm chí vôùi nhöõng taäp tin ñôn giaûn nhaát, khi ñoù chæ coù caùch laø
chuùng ta phaûi laøm laïi toaøn boä taøi lieäu vôùi moät chöông trình öùng duïng
khaùc. Chuùng ta cuõng coù theå thöû sao cheùp toaøn boä noäi dung cuûa taøi lieäu
sang taøi lieäu môùi vaø löu laïi thaønh moät taäp tin khaùc.
Lieân heä vôùi nhaø cung caáp (supplier) giaûi phaùp cheá baûn
Trong tröôøng hôïp quaù khoù khaên cho vieäc giaûi quyeát loãi, chuùng ta
coù theå goïi cho nhaø cung caáp giaûi phaùp cheá baûn. Coù theå chuùng ta ñaõ
vaáp phaûi moät loãi maø hoï ñaõ töøng bieát, nhöng chöa bao giôø hoï noùi cho
chuùng ta veà ñieàu naøy. Chaúng haïn ñoâi khi moät loãi PostScript töï chæ
ra: “PostScript error: invalidaccess offending command ACMEdict”,
ñieàu ñoù coù nghóa loãi naøy coù lieân quan ñeán maùy in ACME maø chuùng
ta ñaõ mua.
Tham khaûo theâm caùch giaûi quyeát töø Adobe
Chuùng ta coù theå tham khaûo trong trang web: https://helpx.adobe.
com/x-productkb/global/troubleshoot-postscript-errors.html cuûa Adobe
ñeå nhaän ñöôïc söï hoã trôï theâm trong vieäc giaûi quyeát loãi PostScript.
Caùch phoøng traùnh loãi

Coù nhieàu lyù do gaây ra loãi trong quaù trình ripping. Kích thöôùc taäp tin
lôùn coù theå laøm chaäm quaù trình xöû lyù. Boä nhôù khoâng ñuû, font vaø caùc phaàn
töû ñoà hoïa bò loãi, loãi maõ PostScript vaø caùc döõ lieäu khoâng ñuùng khaùc ñeàu
coù theå laø caùc nguyeân nhaân gaây neân loãi trong quaù trình rip. Moät söï xung
khaéc cuûa caùc chöông trình öùng duïng vaø phaàn cöùng hoaëc phaàn meàm RIP
cuõng coù theå gaây loãi.
Ñeå traùnh caùc loãi tröôùc khi chuùng xaûy ra, chuùng ta caàn löu yù moät soá
vieäc sau:
- Giöõ kích thöôùc taäp tin hôïp lyù. Neân caét cuùp bôùt phaàn hình aûnh
khoâng söû duïng ngay trong caùc phaàn meàm ñoà hoïa hay xöû lyù aûnh
hôn laø trong caùc phaàn meàm daøn trang (bôûi vì vieäc caét cuùp trong
phaàn meàm daøn trang chæ coù tính chaát hieån thò, thöïc chaát taäp tin
vaãn coøn kích thöôùc nguyeân veïn).
- Neân ñôn giaûn hoùa taøi lieäu, traùnh caùc ñoái töôïng quaù phöùc taïp nhö
quaù nhieàu tram chuyeån, blend vôùi böôùc chuyeån quaù lôùn, nhieàu
ñoái töôïng naèm choàng leân nhau...
- Neân söû duïng caùc coâng cuï preflight ñeå kieåm tra caùc loãi coù theå
xaûy ra trong quaù trình ripping.
- Ñeå gôûi taäp tin PostScript cho vieäc ripping, neân söû duïng caùc maùy
in PostScript ñeå nhaän ñöôïc söï hoã trôï toát nhaát.
- Ñeå taïo taäp tin PDF cho in chaát löôïng cao, neân söû duïng Distiller
hôn laø duøng PDF Writer.
- Phaûi bieát chaéc chaén raèng RIP seõ töông thích vôùi ngoân ngöõ Post-
Script caáp ñoä maáy. Neáu taäp tin PDF hoaëc taäp tin PostScript coù
caáp ñoä khoâng töông thích coù theå gaây loãi (chaúng haïn nhö moät RIP
PostScript caáp ñoä 2 seõ khoâng taùch maøu ñuùng taäp tin EPS duotone).
F. PREFLIGHT
Trong quaù trình in, Preflight laø quaù trình xaùc nhaän raèng caùc taäp tin kyõ
thuaät soá caàn thieát cho quaù trình in ñeàu coù maët, hôïp leä, ñöôïc ñònh daïng
chính xaùc vaø thuoäc loaïi mong muoán. Thuaät ngöõ baét nguoàn töø danh saùch
kieåm tra (preflight checklists) ñöôïc söû duïng bôûi caùc phi coâng trong ngaønh
haøng khoâng. Thuaät ngöõ naøy laàn ñaàu tieân ñöôïc söû duïng cho ngaønh in
trong moät baøi trình baøy taïi Hoäi nghò Keát noái maøu saéc (Color Connections
conference) vaøo naêm 1990 bôûi nhaø tö vaán Chuck Weger, vaø giaùo sö Ron
Bertolina laø ngöôøi tieân phong cho caùc giaûi phaùp veà preflight vaøo nhöõng
naêm 1990.
Trong chu trình laøm vieäc kyõ thuaät soá thoâng thöôøng (common digital
prepress workflow), moät taäp hôïp caùc taäp tin maùy tính do khaùch haøng
cung caáp seõ ñöôïc dòch töø caùc öùng duïng cuï theå nhö Adobe InDesign hoaëc
QuarkXPress sang ñònh daïng maø RIP (Raster Imaging Processing - boä
xöû lyù hình aûnh tram) coù theå dieãn dòch. Nhöng tröôùc khi quaù trình tram
hoùa xaûy ra, caùc kyõ thuaät vieân trong boä phaän tröôùc in phaûi chaéc chaén raèng
caùc taøi lieäu gôûi ñeán ñaõ saün saøng ñeå ñöôïc göûi ñeán RIP. Ñaây laø moät böôùc
quan troïng vì noù ngaên chaën söï chaäm treã saûn xuaát do thieáu hoaëc döõ lieäu
ñöôïc chuaån bò khoâng ñuùng caùch. Moät khi caùc taøi lieäu gôûi ñeán ñaõ qua
coâng ñoaïn kieåm tra (preflight), chuùng seõ saün saøng ñeå ñöa vaøo saûn xuaát
vaø gôûi ñeán RIP.
Caùc taäp tin gôûi ñeán RIP ban ñaàu ñöôïc in döôùi daïng postscript, tuy
nhieân trong quy trình laøm vieäc hieän ñaïi hieän nay, ñònh daïng PDF ñaõ trôû
thaønh loaïi taäp tin phoå bieán ñeå gôûi döõ lieäu ñeán RIP. RIP taïo ra hình aûnh
tram cuoái cuøng seõ ñöôïc in tröïc tieáp ra phim (maùy ghi phim - CTF), ra baûn
(maùy ghi baûn - CTP) hoaëc ra maùy in kyõ thuaät soá.
Tuøy thuoäc vaøo caáu hình vaø thaønh phaàn cuûa phaàn cöùng vaø phaàn meàm,
RIP coù theå gaëp söï coá khi thöïc hieän vieäc tram hoùa döõ lieäu hình aûnh chöùa
trong taäp tin PostScript hoaëc PDF. Neáu coù söï thaát baïi trong vieäc tram hoùa
hình aûnh, noù coù theå gaây toán keùm, vì heä thoáng xuaát (output), nhö maùy ghi
phim, ghi baûn hay maùy in kyõ thuaät soá, söû duïng vaät tö ñaét tieàn, caàn nhieàu
thôøi gian ñeå xöû lyù döõ lieäu hình aûnh phöùc taïp vaø coù theå phaûi toán chi phí
ñoâi khi khaù lôùn cho vieäc in laïi toaøn boä soá löôïng.
ÔÛ ñaây, preflight chính laø caùch kieåm tra toaøn boä döõ lieäu tröôùc khi ñöôïc
xuaát ra thieát bò ghi hay thieát bò in. Ñaây laø phöông phaùp phaùt hieän ra nhöõng
taäp tin bò loãi hoaëc chöa hoaøn thaønh, loãi do font chöõ, traping khoâng thích
hôïp hoaëc chöa trapping, chöøa leà khoâng chính xaùc, khoå in sai, maøu saéc
khoâng ñuùng vaø nhöõng vaán ñeà khaùc. Vieäc thöïc hieän preflight coù theå söû
duïng phaàn meàm hoaëc laøm thuû coâng qua vieäc duøng moät danh saùch kieåm
tra, hoaëc coù theå keát hôïp caû hai caùch.
Hieän nay caùc öùng duïng ñoà hoïa haàu nhö ñeàu coù saün caùc leänh veà preflight
ñeå kieåm tra taäp tin tröôùc khi gôûi ñeán RIP. Ngoaøi ra coøn coù moät soá coâng
cuï cho pheùp kieåm tra taäp tin nhö laø moät plugins cuûa öùng duïng, moät soá
khaùc thì ôû daïng caùc phaàn meàm ñoäc laäp. Moät soá öùng duïng cho pheùp kieåm
tra veà font chöõ, hình aûnh, maøu saéc vaø caùc thuoäc tính cuûa trang. Nhöõng
öùng duïng khaùc cho pheùp kieåm tra quaù trình RIP baèng caùch ripping taäp
tin caàn xuaát (output) leân maøn hình hay in ra moät maùy in laser tröôùc khi
in taäp tin ñoù sang maùy ghi phim, maùy ghi baûn hay maùy in kyõ thuaät soá.
Döôùi ñaây laø caùc vaán ñeà caàn kieåm tra (preflight):
- Caùc hình aûnh vaø ñoái töôïng ñoà hoïa ñöôïc nhuùng bôûi khaùch haøng
ñaõ ñöôïc cung caáp vaø coù saün cho öùng duïng.
- Font coù theå ñöôïc truy caäp vaøo heä thoáng.

- Font chöõ khoâng bò hoûng.
- Font ôû ñònh daïng töông thích vôùi RIP.
- Caùc taäp tin hình aûnh coù ñònh daïng maø öùng duïng coù theå xöû lyù.
- Caùc taäp tin hình aûnh coù ñònh daïng maøu phuø hôïp vôùi thieát bò xuaát
(output device), vì coù moät soá RIP coù vaán ñeà khi xöû lyù hình aûnh
ôû heä maøu RGB chaúng haïn.
- Caùc taäp tin hình aûnh coù ñoä phaân giaûi phuø hôïp vôùi quaù trình in
sau ñoù.
- Hoà sô maøu saéc (color profile) yeâu caàu phaûi ñöôïc bao goàm.
- Taäp tin hình aûnh khoâng bò hoûng.
- Kích thöôùc taøi lieäu boá cuïc trang, leà (margin), khoaûng caét xeùn
(bleed), bon, mark vaø taát caû caùc thoâng tin veà trang phaûi phuø hôïp
vôùi caùc yeâu caàu cuûa thieát bò ñaàu ra (output device) vaø vôùi khaùch
haøng.
- Vieäc taùch maøu ra caùc baûn in laø ñuùng theo yeâu caàu.
Ngoaøi ra, caùc böôùc kieåm tra (preflight) naâng cao hôn cuõng coù theå ñöôïc
bao goàm nhö:
- Xoùa döõ lieäu khoâng in, chaúng haïn nhö caùc ñoái töôïng khoâng in,
ñoái töôïng aån, ñoái töôïng beân ngoaøi khu vöïc ñöôïc in vaø ñoái töôïng
treân caùc lôùp (layers) beân döôùi.
- Keát hôïp (flatten) caùc ñoái töôïng trong suoát (transparent objects)
thaønh moät ñoái töôïng môø (single opaque object).
- Chuyeån (convert) font thaønh caùc ñoái töôïng daïng vectô.
- Saép xeáp caùc taäp tin hình aûnh vaø ñoà hoïa ñöôïc nhuùng trong taøi
lieäu vaøo moät vò trí coù theå truy caäp ñöôïc vaøo heä thoáng.
- Neùn caùc taäp tin vaøo moät ñònh daïng löu tröõ.
Vieäc xaùc ñònh caàn phaûi kieåm tra nhöõng vaán ñeà gì seõ ñöôïc ñieàu chænh
bôûi caùc tính naêng cuûa öùng duïng preflight, ñònh daïng cuûa caùc taäp tin khaùch
haøng cung caáp, vaø muïc tieâu cuûa thieát bò xuaát (output device) cuõng nhö
caùc thoâng soá kyõ thuaät in aán. Nhieàu nhaø in söû duïng caùc giaûi phaùp cao caáp
nhaèm toái öu hoùa vaø kieåm tra taäp tin, hôn laø döïa vaøo caùc giaûi phaùp pre-
flight trong caùc öùng duïng ñoà hoïa. Ñieàu ñoù seõ ñaûm baûo hoï caøi ñaët chöùc
naêng kieåm tra (preflight) phuø hôïp vôùi yeâu caàu saûn xuaát cuï theå cuûa hoï.
Caùc vaán ñeà caàn löu yù khi kieåm tra
Ñoä phaân giaûi (resolution) cuûa hình aûnh bitmap
Ñoä phaân giaûi cuûa hình aûnh daïng bitmap phaûi coù giaù trò gaáp ñoâi taàn soá
tram caàn in, chaúng haïn neáu in vôùi taàn soá tram laø 150 lpi, thì ñoä phaân giaûi
hình aûnh phaûi laø 300 dpi. Trong tröôøng hôïp khoâng bieát taàn soá tram caàn in
laø bao nhieâu, thì toát nhaát haõy ñeå taát caû hình aûnh ôû ñoä phaân giaûi 300 dpi.
Hình aûnh khoâng ñöôïc ôû cheá ñoä thu phoùng quaù nhoû hay quaù lôùn, thoâng
thöôøng khoâng neân nhoû hôn 50% vaø lôùn hôn 150%. Neáu thu phoùng quaù
nhoû hay quaù lôùn, hình aûnh seõ troâng nhö bò vôõ (hieän töôïng pixellation).
Caån thaän vôùi nhöõng hình aûnh ñöôïc laáy ngaãu nhieân töø internet hoaëc töø
ñieän thoaïi di ñoäng. Chuùng coù theå coù ñoä phaân giaûi thaáp ñoàng nghóa vôùi
vieäc hình aûnh seõ coù chaát löôïng thaáp. Toát nhaát laø neân söû duïng nhöõng hình
aûnh töø maùy queùt hoaëc maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá chaát löôïng cao.
Heä maøu (color model) cuûa caùc ñoái töôïng trong taøi lieäu
Hình aûnh: taát caû phaûi ôû heä maøu CMYK (neáu laø hình maøu) hoaëc Gray-
scale (neáu laø hình traéng ñen). Neáu chuùng ôû daïng RBG, caàn chuyeån ñoåi
nhöõng aûnh ñoù thaønh CMYK (tröø khi coù yù ñònh khaùc), neáu khoâng, chuùng
ta coù theå nhaän ñöôïc moät hình aûnh khi in ra coù chaát löôïng raát teä. Neáu in
baèng maùy in kyõ thuaät soá chuùng ta coù theå ñeå hình aûnh ôû heä maøu RGB,
nhöng neáu in baèng caùc phöông phaùp in khaùc, nhö in offset chaúng haïn,
thì nhaát thieát phaûi chuyeån sang heä maøu CMYK.
Maøu pha (spot color): Giöõ nguyeân maøu pha neáu maøu naøy seõ ñöôïc in
rieâng cho caùc ñoái töôïng caàn coù maøu ñaëc bieät. Trong tröôøng hôïp maøu naøy
ñöôïc in töø toång hôïp caùc maøu thaønh phaàn C, M, Y, K (process color), noù
phaûi ñöôïc chuyeån sang heä maøu CMYK.
Cheá ñoä maøu cuûa taøi lieäu: Neáu khoâng coù gì ñaëc bieät (nhö in maøu pha
chaúng haïn), haõy ñaûm baûo toaøn boä caùc ñoái töôïng trong taøi lieäu ôû heä maøu
CMYK ñeå coù ñoä chính xaùc maøu toái öu.
Hình aûnh ôû cheá ñoä nhuùng (embed) hay lieân keát (link)
Hình aûnh ñaët vaøo trong taøi lieäu seõ ñöôïc thieát laäp moät trong hai cheá ñoä:
lieân keát vôùi hình aûnh goác hoaëc ñöôïc nhuùng theo trong taøi lieäu. Tuøy theo
tính chaát, cuõng nhö dung löôïng cuûa taøi lieäu maø khi thieát keá chuùng ta seõ
choïn ôû cheá ñoä naøo. Taøi lieäu coù hình aûnh nhuùng theo seõ coù dung löôïng
lôùn hôn so vôùi taøi lieäu söû duïng cheá ñoä hình aûnh lieân keát.
Nhuùng hình aûnh (embed image) trong phaàn meàm Illustrator

Trong tröôøng hôïp taøi lieäu coù dung löôïng lôùn, chuùng ta thöôøng hay
söû duïng cheá ñoä lieân keát (link). Tuy nhieân trong tröôøng hôïp naøy, khi in
sang RIP chuùng ta phaûi kieåm tra xem caùc lieân keát coù coøn giöõ khoâng, töùc
laø ñöôøng daãn ñeán taäp tin hình aûnh goác coù coøn ñuùng ñòa chæ khoâng. Neáu
hình aûnh bò maát lieân keát (missing), khi in ra noù seõ coù ñoä phaân giaûi thaáp
(thöôøng laø 72 dpi) seõ gaây aûnh höôûng ñeán chaát löôïng in. ÔÛ daïng naøy, neáu
gôûi taøi lieäu ñeán nhaø in cho vieäc cheá baûn, chuùng ta caàn löu yù phaûi gôûi
keøm theo hình aûnh goác vaø löu yù nhaø in kieåm tra cuõng nhö caäp nhaät lieân
keát khi xuaát sang RIP.
Trong tröôøng hôïp taøi lieäu coù dung löôïng khoâng quaù lôùn, ñeå traùnh hieän
töôïng maát lieân keát laøm giaûm chaát löôïng in, chuùng ta thöôøng söû duïng cheá
ñoä nhuùng (embed) hình aûnh vaøo trong taøi lieäu.
Leà (margins), khoaûng caét xeùn (bleed) vaø bon caét (crop marks)
Margins: caùc yeáu toá quan troïng nhö vaên baûn, hình aûnh... phaûi naèm
trong leà ñöôïc chæ ñònh (töùc laø khoå thaønh phaåm) vaø khoâng chaïy quaù gaàn
meùp leà ñeå traùnh chuùng coù theå bò caét boû khi caét xeùn taøi lieäu cho ñuùng khoå
thaønh phaåm.
Bleed: neáu taøi lieäu coù maøu neàn hoaëc hình aûnh traøn trang (töùc laø saùt
meùp leà (margin)), haõy môû roäng chuùng qua khoûi leà (khoûi khoå thaønh phaåm)
ít nhaát 3 mm ñeå traùnh bò ñöôøng vieàn maøu traéng khi taøi lieäu ñöôïc caét theo
khoå thaønh phaåm.
Leà (margins), khoaûng caét xeùn (bleed) vaø bon caét (crop marks)
Crop Marks: neáu caàn thieát, chuùng ta neân thieát laäp caùc bon caét (crop
marks), ñeå boä phaän cheá baûn cuõng nhö boä phaän caét bieát chính xaùc khoå caét
cuûa taøi lieäu, traùnh vieäc nhaàm laãn laøm sai kích thöôùc taøi lieäu.
Font chöõ
Lieân keát (link), chuyeån thaønh daïng vectô (outline) hoaëc nhuùng (embed)
taát caû caùc phoâng chöõ ñöôïc bao goàm trong taøi lieäu ñeå ñaûm baûo thieát keá
cuûa taøi lieäu ñöôïc theå hieän chính xaùc khi in vaø traùnh bò loãi font.
Thoâng thöôøng caùch toát nhaát laø chuùng ta nhuùng font theo taøi lieäu. Tuy
nhieân trong moät vaøi tröôøng hôïp nhaèm traùnh bò loãi font, nhöõng ngöôøi thieát
keá tröôùc khi gôûi taøi lieäu ñi in, hoï chuyeån font thaønh daïng vectô (convert
to curve). Tröôøng hôïp quaù khoù khaên, do chuyeån font thaønh daïng vectô
cuõng khoâng ñöôïc, ngöôøi thieát keá seõ löu toaøn boä taøi lieäu döôùi daïng hình
aûnh coù ñoä phaân giaûi cao. Tuy nhieân, giaûi phaùp naøy chæ neân duøng trong
tröôøng hôïp khoâng coøn caùch naøo khaùc, vì khi chuyeån thaønh daïng hình aûnh
(bitmap), vaên baûn seõ khoâng coøn saéc neùt nöõa.
Caùc ñoái töôïng dö thöøa, khoâng caàn thieát
Tröôùc khi gôûi taøi lieäu ñi in, chuùng ta caàn löu yù:
- Loaïi boû caùc lôùp (layers) khoâng söû duïng hoaëc khoâng caàn thieát
trong tatp tin cuûa baïn.
- Loaïi boû caùc ñoái töôïng khoâng söû duïng beân ngoaøi khoå thaønh phaåm.
Caùc ñoái töôïng naøy coù theå voâ tình ñöôïc chuyeån vaøo trang taøi lieäu,
vaø chæ laøm dung löôïng taäp tin lôùn hôn khoâng caàn thieát.
- Loaïi boû caùc maøu khoâng söû duïng.
Danh saùch caùc kieåm tra cô baûn
Maëc duø khoâng phaûi laø chuyeân gia veà in, chuùng ta vaãn coù theå baûo ñaûm
taøi lieäu cuûa mình khoâng xaûy ra loãi trong quaù trình in aán. Chæ caàn kieåm
tra kyõ coâng vieäc cuûa mình tröôùc khi gôûi noù ñi in, chuùng ta seõ ñaûm baûo taøi
lieäu cuûa mình ñaõ bao goàm moïi thöù vaø saün saøng cho vieäc in aán. Sau ñaây
laø moät vaøi caâu hoûi cô baûn ñeå ñaùnh giaù coâng vieäc cuûa mình:
- Ñaõ kieåm tra kyõ loãi chính taû chöa?
- Ñaõ cung caáp taát caû caùc taäp tin caàn thieát, bao goàm caû font chöõ vaø
hình aûnh ñöôïc lieân keát chöa?
- Ñaõ cung caáp danh saùch taát caû caùc font chöõ trong taøi lieäu cuûa
mình chöa?
- Kích thöôùc, höôùng vaø leà trang cuûa taøi lieäu coù ñuùng khoâng?
- Ñaõ taïo khoaûng caét xeùn (bleeds) nôi caùc ñoái töôïng naèm traøn ra
khoûi khoå thaønh phaåm chöa?
- Ñaõ xoùa caùc maøu vaø xoùa caùc ñoái töôïng khoâng söû duïng khoûi neàn
daùn (pasteboard) chöa?

- Hình aûnh coù ñuùng ñònh daïng, ñoä phaân giaûi ñuùng vaø maøu saéc
chính xaùc khoâng?
- Ñaõ bao goàm moät maãu in thöû cuûa taøi lieäu chöa?
- Ñaõ cung caáp höôùng daãn roõ raøng chöa?
Chương 7
Quản lý màu
(Color Management)
A. Không gian màu và hệ màu
B. Tại sao cần sử dụng quản lý màu (color management)?
C. Chuyển đổi không gian màu (color space convertion)
D. Hệ thống quản lý màu (color management system)
E. Các quá trình tạo Profile cho các thiết bị
F. Các ưu điểm của quản lý màu
Chûúng 7: Quaãn lyá maâu (Color Management) 226
Toång quan veà quaûn lyù maøu (color management)

Trong caùc heä thoáng xöû lyù aûnh kyõ thuaät soá, quaûn lyù maøu laø söï chuyeån
ñoåi ñöôïc kieåm soaùt giöõa ñaïi dieän maøu cuûa caùc thieát bò khaùc nhau, nhö
maùy queùt (scanner), maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá (digital camera), maøn
hình (monitor), maùy ghi phim (imagesetter), maùy ghi baûn (platesetter),
maùy in offset vaø caùc thieát bò theå hieän maøu khaùc.
Muïc tieâu chính cuûa quaûn lyù maøu saéc laø ñeå coù ñöôïc moät keát hôïp toát
treân caùc thieát bò maøu, ví duï: maøu cuûa moät khung hình cuûa video seõ xuaát
hieän töông töï nhau treân maøn hình LCD cuûa maùy tính, treân maøn hình TV
plasma vaø döôùi daïng aùp phích ñöôïc in. Quaûn lyù maøu giuùp ñaït ñöôïc söï
xuaát hieän gioáng nhau treân taát caû caùc thieát bò naøy, mieãn laø caùc thieát bò coù
khaû naêng mang laïi cöôøng ñoä maøu caàn thieát.
Söï khaùc nhau veà maøu saéc töø baøi maãu

ñeán hình aûnh treân maøn hình vaø treân tôø
in offset
Baøi maãu
Hình aûnh treân maøn hình Hình aûnh treân tôø in

Vôùi nhieáp aûnh, ñieàu quan troïng laø baûn in hoaëc boä söu taäp tröïc tuyeán
(online) cuûa chuùng ta xuaát hieän coù nhö mong ñôïi khoâng. Quaûn lyù maøu
khoâng theå ñaûm baûo vieäc taùi taïo maøu gioáng heät nhau, vì ñieàu naøy khoù coù
theå ñaït ñöôïc, nhöng ít nhaát noù coù theå cho pheùp chuùng ta kieåm soaùt nhieàu
hôn baát kyø thay ñoåi naøo coù theå xaûy ra.
Quaûn lyù maøu giuùp giaûm löôïng möïc tieâu thuï, caûi thieän chaát löôïng vaø
taêng naêng suaát nhôø taêng toác ñoä vaø khaû naêng giaûm thieåu vieäc laøm ñi laøm
laïi, maëc khaùc vieäc taùi taïo maøu chính xaùc coøn giuùp giaûm thieåu caùc loãi.
Vaøo giöõa thaäp nieân 1990, vieäc giôùi thieäu coâng ngheä Colorsync 2.0 cuûa
Apple laø moät coät moác quan troïng trong quaûn lyù maøu cho vieäc phuïc cheá
hình aûnh. Phaàn meàm naøy cho pheùp söû duïng caùc hoà sô thieát bò (device
profiles), caùc profile naøy moâ taû caùc thieát bò chuùng ta söû duïng baèng caùch
ño löôøng caùch caùc thieát bò rieâng bieät phuïc cheá caùc baûng kieåm tra ñaëc
bieät (special test charts), nhö IT8 chaúng haïn, trong quaù trình queùt hoaëc
chuïp, in hoaëc xem hình aûnh. Microsoft ñaõ giôùi thieäu moät heä thoáng quaûn
lyù maøu töông töï trong Windows 2000.
Caùc phaàn cuûa kyõ thuaät naøy seõ ñöôïc thöïc hieän trong heä ñieàu haønh (OS
- Operation System), caùc thö vieän trôï giuùp (helper libraries), öùng duïng
vaø caùc thieát bò. Quan ñieåm ña neàn taûng (cross-platform view) veà quaûn lyù
maøu saéc laø söû duïng heä thoáng quaûn lyù maøu töông thích vôùi ICC.
Coù nhöõng caùch tieáp caän khaùc ñeå quaûn lyù maøu ngoaøi vieäc söû duïng caùc
caáu hình cuûa ICC. Ñieàu naøy moät phaàn laø do lòch söû vaø moät phaàn do caùc
nhu caàu khaùc so vôùi caùc tieâu chuaån cuûa ICC. Ngaønh coâng nghieäp phim
aûnh vaø phaùt thanh truyeàn hình söû duïng moät soá khaùi nieäm töông töï, nhöng
hoï thöôøng döïa vaøo caùc giaûi phaùp haïn cheá hôn. Ví duï, ngaønh coâng nghieäp
ñieän aûnh thöôøng söû duïng caùc baûng 3D LUT (baûng tra cöùu) ñeå bieåu dieãn
moät söï bieán ñoåi maøu hoaøn chænh cho moät maõ hoùa RGB cuï theå. ÔÛ caáp ñoä
ngöôøi tieâu duøng, quaûn lyù maøu hieän nay ñang aùp duïng cho hình aûnh tónh
nhieàu hôn cho video.
A. KHOÂNG GIAN MAØU (COLOR SPACE) VAØ HEÄ MAØU (COLOR MODEL)
Heä maøu (color model)
Heä maøu laø moät moâ hình lyù thuyeát toaùn hoïc ñeå moâ taû maøu saéc. Heä maøu
ñònh nghóa caùch moâ taû maøu saéc cuûa moät hình aûnh qua caùc trò soá. Ngaøy
nay coù raát nhieàu heä maøu khaùc nhau ñeå moâ taû maøu saéc cuûa hình aûnh. Heä
maøu ñònh nghóa caùch moâ taû maøu saéc cuûa moät hình aûnh qua caùc trò soá. Caùc
heä maøu chính ñöôïc söû duïng cho vieäc moâ taû maøu saéc hình aûnh laø: RGB,
Lab, CMYK vaø Grayscale.
Ñoä saâu maøu (Color depth)
Ñoä saâu maøu coù theå söû duïng hoaëc 8-bit (1 byte) hoaëc 16-bit (2 byte)
cho vieäc xaùc ñònh giaù trò (hoaëc phaàn traêm) cuûa moät trò soá maøu ñôn (ví duï
maøu Red), do ñoù chuùng ta coù theå coù hình aûnh ôû heä maøu 8-bit hoaëc 16-bit.
Söû duïng 8-bit trò soá moät thaønh phaàn ñôn bieán thieân töø 0 ñeán 255, söû duïng
16-bit, chuoãi bieán thieân lôùn hôn raát nhieàu töø 0 ñeán 65.536. Tuy nhieân
chuùng ta chæ neân söû duïng 16-bit trong nhöõng tröôøng hôïp caàn thieát. Cho
haàu heát caùc tröôøng hôïp, chuùng ta chæ caàn söû duïng 8-bit (töông öùng vôùi 256
saéc ñoä khaùc nhau cho moãi maøu ñôn) laø ñuû vì maét ngöôøi chæ coù khaû naêng
phaân bieät söï khaùc bieät töø 120 ñeán 200 saéc ñoä khaùc nhau.
Heä maøu RGB
Taát caû caùc maøu trong heä maøu RGB ñöôïc taïo töø ba maøu cô baûn cuûa
aùnh saùng: Red, Green vaø Blue. RGB laø heä maøu ñöôïc söû duïng thoâng duïng
nhaát trong xöû lyù aûnh kyõ thuaät soá. RGB laø heä maøu coäng (additive color
model), nghóa laø neáu toång hôïp ba maøu Red, Green, Blue vôùi 100% möùc
ñoä, chuùng ta seõ thu nhaän ñöôïc aùnh saùng traéng. Trò soá (0,0,0) ñònh nghóa
maøu ñen, trong khi trò soá (255,255,255) ñöôïc ñònh nghóa laø maøu traéng.
Heä maøu Lab
Heä maøu CIE-LAB (coù theå vieát goïn laø Lab, LAB hoaëc L*a*b*) phaân
chia ra maøu saéc (chroma, A+B) vaø ñoä saùng (luminance, L) trong hình
aûnh. Cuõng nhö heä maøu RGB, Lab söû duïng ba thaønh phaàn cô baûn laø: L
(cho ñoä saùng) coù daõy trò soá töø 0 (maøu ñen) ñeán 100 (maøu traéng) vaø hai
truïc toïa ñoä maøu: a vaø b. Truïc a töø maøu Green ñeán maøu Red vaø truïc b töø
maøu Blue ñeán maøu Yellow.
Heä maøu CMYK
Heä maøu CMYK söû duïng ñeán 4 maøu cô baûn ñeå ñònh nghóa maøu saéc:
Cyan (C), Magenta (M), Yellow (Y) vaø Black (K) (ba maøu Cyan, Magenta
vaø Yellow coøn goïi laø ba maøu cô baûn cuûa vaät theå). CMYK laø heä maøu ñöôïc
söû duïng trong in aán nôi caùc maøu saéc chuû yeáu ñöôïc taïo thaønh töø söï phaûn
xaï aùnh saùng cuûa vaät theå (nhö laø caùc pigment möïc chaúng haïn).
CMYK laø heä maøu tröø (subtractive color model) do moãi maøu möïc seõ
haáp thuï (tröø bôùt) moät phaàn quang phoå cuûa aùnh saùng. Veà maët lyù thuyeát,
khi toång hôïp ba maøu C, M, Y chuùng ta seõ nhaän ñöôïc maøu ñen (K), nhöng
do söï khoâng tinh khieát cuûa möïc in neân trong thöïc teá maøu nhaän ñöôïc seõ
khoâng hoaøn toaøn ñen maø chæ laø moät maøu naâu toái, do ñoù ngöôøi ta theâm vaøo
moät maøu thöù tö: maøu Black (K), noù coøn ñöôïc goïi laø maøu khoùa (key color).
Heä maøu HSB/HSL
Heä HSB söû duïng ba thaønh phaàn: Hue (saéc maøu), Saturation (ñoä baõo
hoøa maøu) vaø Brightness (ñoä saùng). Trong heä HSL laø ba thaønh phaàn: Hue
(saéc maøu), Saturation (ñoä baõo hoøa maøu) vaø Lightness (ñoä saùng). Hai heä
maøu naøy khoâng ñöôïc hoã trôï bôûi Photoshop, nhöng noù ñöôïc söû duïng trong
nhieàu phaàn meàm öùng duïng khaùc.
ÔÛ ñaây, Hue xoay töø 00 ñeán 1800. Goùc 00 öùng vôùi maøu Red, 900 maøu
Green, 1800 maøu Cyan vaø 2100 laø maøu Blue. Saturation laø daõy trò soá töø
0% ñeán 100%, Bright cuõng laø daõy trò soá 0% (black) ñeán 100% (White).
Khoâng gian maøu (color space)
Moät khoâng gian maøu laø toaøn boä daõy maøu (hoaëc trò soá maøu) cuûa thieát
bò thöïc (real device) nhö maøn hình, maùy in hoaëc moät thieát bò aûo (virtual
device) nhö moät maøn hình coù tính chaát lyù thuyeát, ñaïi dieän bôûi khoâng gian
maøu RGB coù theå ghi hoaëc phuïc cheá ñöôïc. Daõy naøy ñöôïc ñònh nghóa nhö
laø khoaûng phuïc cheá (gamut) cuûa thieát bò.
Moãi moät thieát bò coù moät khoâng gian maøu duy nhaát, vaø thaäm chí caùc
thieát bò gioáng nhau (veà thieát keá vaø kieåu daùng) cuõng coù nhöõng söï khaùc nhau
(duø nhoû) veà khoâng gian maøu. Nhöõng söï khaùc nhau naøy caøng taêng vôùi söï
bieán ñoåi cuûa caùc thieát laäp phaàn meàm hoaëc phaàn cöùng nhö söï khaùc nhau
veà ñoä phaân giaûi maøn hình, möïc in, giaáy in cuûa maùy in, hoaëc thaäm chí laø
söï khaùc nhau veà ñoä saùng thieát laäp treân maøn hình...
Ñeå caûi thieän khaû naêng laøm vieäc vôùi maøu saéc, Hieäp hoäi maøu quoác teá
(International Color Consortium - ICC) vaø moät vaøi coâng ty nhö Adobe,
Kodak, Apple ñaõ ñònh nghóa caùc khoâng gian maøu aûo (virtual color spaces)
ñaïi dieän cho khoaûng phuïc cheá moät thieát bò aûo nhieàu hôn laø cho moät thieát
bò thöïc.
Khoâng gian maøu hieån thò (visualizing color spaces)
Moät khoâng gian maøu lieân heä ñeán moät soá maøu thöïc teá (actual colors) vaø
laø moät ñoái töôïng ba chieàu chöùa taát caû caùc keát hôïp maøu coù theå thöïc hieän
ñöôïc. Töông töï nhö caùch toå chöùc moät baûng maøu veõ (paint palette), moãi
höôùng trong “khoâng gian maøu” thöôøng ñaïi dieän cho moät phöông dieän cuûa
maøu saéc (aspect of color), chaúng haïn nhö ñoä saùng (lightness), ñoä baõo hoøa
(saturation) hoaëc saéc maøu (hue) (tuøy thuoäc vaøo loaïi khoâng gian maøu).
Hai sô ñoà treân cho thaáy beà maët beân ngoaøi cuûa moät khoâng gian maøu
maãu (sample color space) töø hai goùc nhìn khaùc nhau. Beà maët naøy ñaïi
dieän cho caùc maøu saéc xa nhaát (most extreme colors) coù theå phuïc cheá ñöôïc
(reproducible) trong khoâng gian maøu ñaëc bieät naøy (coøn goïi laø khoaûng
phuïc cheá (color gamut)). Do ñoù, moïi thöù beân trong khoâng gian maøu laø
söï keát hôïp tinh teá hôn (more subtle combination) cuûa caùc maøu saéc hieån
thò treân beà maët.
Sô ñoà treân ñöôïc thieát keá ñeå giuùp chuùng ta hieåu roõ vaø tröïc quan hoùa
moät khoâng gian maøu, tuy nhieân noù seõ khoâng höõu ích cho vieäc quaûn lyù
maøu trong thöïc teá. Ñieàu naøy laø do khoâng gian maøu haàu nhö luoân luoân
caàn phaûi ñöôïc so saùnh vôùi moät khoâng gian khaùc.
Khoâng gian maøu so saùnh (comparing color space)
Ñeå hình dung nhieàu hôn moät khoâng gian maøu taïi moät thôøi ñieåm, caùc
khoâng gian maøu thöôøng ñöôïc theå hieän baèng moät khoâng gian 2 chieàu töø
hình daïng 3D ñaày ñuû cuûa chuùng. Khoâng gian 2 chieàu naøy höõu ích hôn
cho caùc muïc ñích haøng ngaøy, vì noù cho pheùp chuùng ta nhanh choùng nhìn
thaáy toaøn boä ranh giôùi cuûa moät maët caét cuï theå. Tröø khi coù quy ñònh khaùc,
thoâng thöôøng bieåu ñoà hai chieàu thöôøng hieån thò maët caét ngang chöùa taát
caû caùc maøu coù ñoä saùng 50% (moät laùt ngang taïi ñieåm giöõa truïc ñöùng cho
khoâng gian maøu ñöôïc hieån thò ôû treân).
Sô ñoà treân so saùnh 3 khoâng gian maøu cuøng moät luùc: sRGB, Wide
Gamut RGB vaø khoâng gian maøu tham chieáu ñoäc laäp vôùi thieát bò (device-
independent reference space). sRGB vaø Wide Gamut RGB laø hai khoâng
gian maøu laøm vieäc (working spaces) ñoâi khi ñöôïc söû duïng ñeå chænh söûa
hình aûnh.
Chuùng ta coù theå suy ra gì khi so saùnh khoâng gian maøu 2D? Caû hai
ñöôøng vieàn ñen vaø traéng ñeàu cho thaáy maøu saéc coù theå taùi taïo ñöôïc bôûi
moãi khoâng gian maøu, nhö moät taäp con cuûa moät soá khoâng gian maøu tham
chieáu. Maøu ñöôïc hieån thò trong khoâng gian maøu tham chieáu chæ daønh
cho tröïc quan hoùa chaát löôïng, vì chuùng phuï thuoäc vaøo caùch thieát bò hieån
thò cuûa chuùng ta dieãn dòch maøu nhö theá naøo. Ngoaøi ra, khoâng gian maøu
tham chieáu haàu nhö luoân chöùa nhieàu maøu hôn soá maøu hieån thò treân maøn
hình maùy tính.
Ñoái vôùi hình ôû treân, chuùng ta thaáy raèng khoâng gian maøu “Wide Gamut
RGB” chöùa nhieàu maøu ñoû (red), maøu tím (purple) vaø maøu xanh luïc (green),
trong khi khoâng gian maøu “sRGB” chöùa nhieàu maøu xanh döông (blue)
hôn moät chuùt. Haõy nhôù raèng phaân tích naøy chæ aùp duïng cho maøu saéc ôû
ñoä saùng 50%, ñoù laø nhöõng gì xaûy ra ôû vuøng toâng trung gian cuûa moät bieåu
ñoà hình aûnh. Neáu chuùng ta quan taâm ñeán khoaûng phuïc cheá maøu (color
gamut) cho vuøng toái (shadows) hoaëc vuøng saùng (highlights), chuùng ta coù
theå nhìn vaøo maët caét 2D cuûa khoâng gian maøu töông öùng khoaûng 25% vaø
75% ñoä saùng.
Khoâng gian maøu phuï thuoäc thieát bò vaø khoâng gian maøu laøm vieäc (device
dependent & working space)
Khoâng gian maøu coù nhieàu loaïi vaø nhöõng öùng duïng khaùc nhau. Thuaät
ngöõ phoå bieán bao goàm:
- Caùc khoâng gian maøu phuï thuoäc thieát bò (device-dependent
spaces) theå hieän maøu saéc töông ñoái so vôùi moät soá khoâng gian
tham chieáu khaùc. Chuùng coù theå cho chuùng ta bieát thoâng tin coù
giaù trò veà taäp con cuûa maøu saéc (subset of colors) coù theå ñöôïc
hieån thò baèng caùch söû duïng maøn hình hoaëc maùy in cuï theå hoaëc
hình aûnh ñöôïc phuïc cheá töø maùy aûnh kyõ thuaät soá hoaëc maùy queùt
xaùc ñònh.
- Khoâng gian maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò (device-independent
spaces) theå hieän maøu saéc theo nghóa tuyeät ñoái. Ñaây thöôøng laø
nhöõng maøu saéc tham chieáu phoå bieán (universal reference colors),
vì vaäy chuùng seõ höõu ích cho vieäc so saùnh vôùi caùc thieát bò khaùc.
Maët khaùc, ñaây thöôøng laø moät khoâng gian maøu khoâng nhìn thaáy
ñöôïc (unseen color space), vì vaäy chuùng hieám khi ñöôïc söû duïng
trong vieäc xöû lyù hình aûnh.
- Khoâng gian maøu laøm vieäc (working spaces) ñöôïc söû duïng bôûi
caùc chöông trình chænh söûa hình aûnh vaø trong caùc ñònh daïng taäp
tin ñeå neùn khoaûng phuïc cheá theo baûng maøu chuaån (standard
palette). Hai trong soá caùc khoâng gian maøu laøm vieäc ñöôïc söû duïng
phoå bieán nhaát trong chuïp aûnh kyõ thuaät soá laø Adobe RGB 1998
vaø sRGB IEC61966-2.1.
Caùc khoâng gian maøu thieát bò hoaëc caùc khoâng gian maøu laøm vieäc coù
theå phuïc cheá ñöôïc nhieàu maøu saéc hôn neân thöôøng ñöôïc goïi laø khoâng gian
maøu coù “khoaûng phuïc cheá roäng” (“wide gamut” color spaces), trong khi
ngöôïc laïi ñöôïc goïi laø caùc khoâng gian maøu coù “khoaûng phuïc cheá heïp”
(“narrow gamut” color spaces).
Khoâng gian maøu tham chieáu (reference color space)
Khoâng gian maøu tham chieáu ñöôïc hieån thò trong so saùnh treân laø gì?
Gaàn nhö taát caû caùc phaàn meàm quaûn lyù maøu ngaøy nay ñeàu söû duïng khoâng
gian maøu ñoäc laäp thieát bò ñöôïc xaùc ñònh bôûi Hieäp hoäi maøu Quoác teá (Com-
mission International de l‘eùclairage - CIE) naêm 1931. Khoâng gian maøu
naøy nhaèm moâ taû taát caû caùc maøu coù theå nhìn thaáy ñöôïc treân maét ngöôøi
döïa treân phaûn hoài trung bình töø moät nhoùm ngöôøi khoâng coù vaán ñeà veà thò
löïc (ñöôïc goïi laø “ngöôøi quan saùt maøu chuaån”).
Khoâng gian CIE cuûa maøu saéc hieån thò ñöôïc theå hieän döôùi nhieàu daïng
phoå bieán: CIE xyz (1931), CIE L*a*b*, vaø CIE L u’v’ (1976). Moãi khoâng
gian coù maøu saéc gioáng nhau, nhöng chuùng boá trí caùc maøu naøy khaùc nhau:
- CIE xyz döïa treân ñoà thò tröïc tieáp cuûa caùc tín hieäu töø moãi loaïi
cuûa ba loaïi caûm bieán maøu trong maét ngöôøi. Nhöõng thoâng soá naøy
ñöôïc goïi laø caùc haøm tristimulus X, Y vaø Z (ñöôïc taïo ra vaøo naêm
1931). Tuy nhieân, khoâng gian naøy phaân boå quaù nhieàu dieän tích
cho maøu green, noù laøm haïn cheá haàu heát caùc bieán ñoåi maøu saéc
roõ raøng ñeán moät khu vöïc nhoû.
- CIE L u’v’ ñöôïc taïo ra ñeå söûa cho söï bieán daïng cuûa khoâng gian
maøu CIE xyz baèng caùch phaân phoái maøu moät caùch caân ñoái vôùi
söï khaùc bieät veà maøu saéc ñöôïc caûm nhaän. Do vaäy moät khu vöïc
lôùn gaáp ñoâi trong u’v’ seõ xuaát hieän laøm cho söï ña daïng maøu saéc
cuõng lôùn gaáp hai laàn, noù seõ höõu ích hôn raát nhieàu cho vieäc hình
dung vaø so saùnh caùc khoâng gian maøu khaùc nhau.
- CIE L*a*b* aùnh xaï caùc maøu coù theå nhìn thaáy ñeå chuùng môû
roäng nhö nhau treân hai truïc. Moãi truïc trong khoâng gian maøu
L*a*b* cuõng ñaïi dieän cho moät thuoäc tính deã nhaän bieát cuûa maøu
saéc, chaúng haïn nhö caùc thay ñoåi maøu red-green vaø blue-yellow
(ñöôïc söû duïng trong hình aûnh 3D). Nhöõng ñaëc ñieåm naøy taïo cho
L*a*b* moät khoâng gian maøu höõu ích ñeå chænh söûa hình aûnh kyõ
thuaät soá, chaúng haïn nhö vôùi Adobe Photoshop, GIMP, v.v.
B. TAÏI SAO CAÀN SÖÛ DUÏNG QUAÛN LYÙ MAØU (COLOR MANAGEMENT)?
Baát cöù ai ñaõ töøng queùt hình aûnh hoaëc chuïp aûnh kyõ thuaät soá, xem treân
maøn hình maùy tính vaø sau ñoù in noù ra coù theå deã daøng ñaùnh giaù cao lyù do
taïi sao chuùng ta caàn quaûn lyù maøu saéc (color management) trong hình aûnh
kyõ thuaät soá. Caùc thieát bò ñaàu vaøo (input device), thieát bò hieån thò (display
device) vaø thieát bò xuaát (output device) khoâng dieãn giaûi maøu kyõ thuaät soá
theo moät caùch gioáng nhau. Hôn nöõa, trong khi maøn hình, maùy aûnh vaø
maùy queùt söû duïng maøu RGB, thì haàu heát caùc maùy in söû duïng möïc CMYK
hoaëc moät bieán theå ñeå phuïc cheá maøu saéc.
Khoaûng phuïc cheá maøu (color gamut) ñöôïc taïo ra baèng caùch toång hôïp
3 maøu aùnh saùng Red, Green vaø Blue treân maøn hình laø khaùc nhau so vôùi
vieäc taïo maøu saéc baèng caùch toång hôïp 3 maøu vaät theå Cyan, Magenta vaø
Yellow treân maùy in. Vì vaäy, khi hình aûnh töø maøn hình ñöôïc in ra treân maùy
in, maøu saéc raát khoù ñeå töông ñoái gioáng nhau maø khoâng coù söï can thieäp
naøo ñoù. ÔÛ ñaây, quaûn lyù maøu cung caáp moät möùc hoã trôï thöïc teá quan troïng.
Hieän nay, caùc heä thoáng cheá baûn hieän ñaïi ñaõ phaùt trieån raát nhanh vôùi
caùc thieát bò ghi chaát löôïng cao ngaøy caøng nhanh hôn, maïnh meõ hôn vaø
cuõng ngaøy caøng reû hôn. Vì vaäy ngaøy nay vieäc trang bò moät heä thoáng cheá
baûn hoaøn chænh vôùi caùc thieát bò nhö maùy queùt, maùy in laser, maùy in maøu,
maùy ghi baûn... ñaõ trôû neân deã daøng vôùi giaù caû khoâng ñaét laém. Vaán ñeà naûy
sinh laø coù raát nhieàu thieát bò cuøng loaïi ñöôïc saûn xuaát töø nhieàu nhaø saûn xuaát
khaùc nhau, do vaäy laøm sao coù theå ñaït ñöôïc moät chaát löôïng thoáng nhaát.
Thoâng thöôøng, caùc thieát bò cheá baûn laøm vieäc trong nhöõng khoâng gian
maøu cuûa rieâng noù. Chaúng haïn, maøn hình hieån thò maøu theo heä maøu RGB,
chuùng xaây döïng caùc maøu töø ba maøu cô baûn Red, Green, Blue. Trong khi
ñoù, caùc maùy in laïi phuïc cheá maøu theo heä maøu CMYK vôùi 4 maøu cô baûn
cho coâng ngheä in laø Cyan, Magenta, Yellow vaø Black.
Hoaëc laø khoâng gian maøu RGB hoaëc laø khoâng gian maøu CMYK ñöôïc
choïn laø heä maøu chuaån. Do vaäy, caùc thieát bò khaùc nhau seõ “nhìn thaáy” caùc
maøu khaùc nhau theo nhieàu caùch tuøy thuoäc vaøo caáu hình cuûa chuùng. Hai
maøn hình khaùc nhau söû duïng döõ lieäu hình aûnh gioáng nhau seõ moâ taû hình
aûnh ñoù khaùc nhau ngay caû chuùng cuøng döïa treân khoâng gian maøu RGB.
Söï khaùc nhau trôû neân nghieâm troïng khi chuùng ta xuaát döõ lieäu gioáng
nhau ra nhöõng thieát bò xuaát khaùc nhau. Chaúng haïn, neáu chuùng ta xuaát döõ
lieäu ñeán maùy in maø khoâng coù trình quaûn lyù maøu, chuùng ta seõ khoâng baûo
ñaûm hình aûnh in ra seõ gioáng maøu hình aûnh treân maøn hình. Hình aûnh in ra
thoâng thöôøng toái vaø coù ñoä baõo hoøa maøu thaáp hôn. Cuõng nhö vaäy, chuùng
ta seõ thaáy raèng keát quaû phuïc cheá maøu seõ raát khaùc nhau giöõa maùy in maøu
vaø maùy in offset cuõng nhö giöõa hai maùy in offset khaùc nhau.
Do vaäy, giöõa caùc thieát bò caàn phaûi coù moät ngoân ngöõ chuyeån taûi thoâng
tin veà phuïc cheá maøu laãn nhau. Ngoân ngöõ chuyeån taûi ñoù chính laø trình
quaûn lyù maøu (Color Management).
Muïc ñích cuûa trình quaûn lyù maøu laø xaùc ñònh toïa ñoä khoâng gian maøu
cuûa taát caû caùc thieát bò coù noái keát trao ñoåi döõ lieäu vôùi nhau ñeå baûo ñaûm
söï phuïc cheá maøu trung thöïc. Quaûn lyù maøu cho pheùp chuùng ta giaû laäp
moät thieát bò xuaát (output device) naøy treân moät thieát bò xuaát khaùc. Ñieàu ñoù
coù nghóa laø, noù coù theå cho chuùng ta khaû naêng in thöû treân maøn hình hoaëc
maùy in thöû maø maøu saéc hình aûnh seõ khoâng khaùc nhieàu so vôùi hình aûnh
thaät. Ñeå baûo ñaûm ñöôïc ñieàu naøy, caùc tieâu chuaån phaûi ñöôïc xaùc ñònh qua
toaøn boä quaù trình xöû lyù, baát keå soá löôïng thieát bò. Moâ hình döôùi ñaây nhö
laø moät ví duï veà quaûn trò maøu maø noù coù theå xem nhö laø moät tieâu chuaån.
Baøi maãu
Thieát bò nhaäp
Trò soá nhaäp RGB
CMM Profile nhaäp
Trò soá maøu XYZ
Rendering Intent
CMM profile
xuaát
GCR/UCR
Trò soá xuaát CMYK
Heä thoáng Maùy ghi phim

Heä thoáng
Computer to Plate
Computer to Print
Baûn in
Maùy in Maùy in
Saûn phaåm in
Chöùc naêng quaûn trò maøu
Moät moâ hình tieâu chuaån cho quaù trình xöû lyù aûnh coù söû duïng quaûn trò maøu (Color
Management)
Vieäc tieâu chuaån hoùa naøy seõ baûo ñaûm cho chuùng ta hình aûnh ñaõ queùt
hoaëc ñöôïc chuïp töø maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá khi hieån thò treân maøn hình
seõ troâng gioáng hình aûnh goác, cuõng nhö hình aûnh in ra treân maùy in maøu
seõ gaàn gioáng vôùi hình aûnh hieån thò treân maøn hình. Tuy nhieân, ñeå quaûn lyù
maøu seõ laøm vieäc toát caàn phaûi coù nhöõng yeâu caàu sau:
- Heä thoáng quaûn lyù maøu phaûi ñôn giaûn vaø deã aùp duïng, khoâng caàn
phaûi coù kinh nghieäm tröôùc.
- Heä thoáng tính toaùn phaûi ñuû nhanh ñeå taêng toác ñoä laøm vieäc.
- Heä thoáng quaûn lyù maøu phaûi thích öùng vôùi nhieàu thieát bò vaø chöông
trình khaùc nhau.
- Ngöôøi söû duïng coù theå töï thieát laäp caùc döõ lieäu caàn thieát cho heä
thoáng quaûn lyù maøu.
C. CHUYEÅN ÑOÅI KHOÂNG GIAN MAØU (COLOR SPACE CONVERSION)
Chuyeån ñoåi khoâng gian maøu xaûy ra khi moät moâ-ñun quaûn lyù maøu
(Color Management Module - CMM) dieãn dòch maøu töø khoâng gian thieát bò
naøy sang khoâng gian moät thieát bò khaùc. Vieäc chuyeån ñoåi coù theå yeâu caàu
tính xaáp xæ (approximation) ñeå duy trì chaát löôïng nhöõng maøu saéc quan
troïng nhaát cuûa hình aûnh. Bieát caùch caùc pheùp tính xaáp xæ naøy hoaït ñoäng
coù theå giuùp chuùng ta kieåm soaùt hình aûnh coù theå thay ñoåi nhö theá naøo vaø
hy voïng noù duy trì söï thay ñoåi nhö döï ñònh.
Söï chuyeån ñoåi khoâng gian maøu töø thieát bò nhaäp sang thieát bò xuaát
Khoaûng phuïc cheá khoâng phuø hôïp (gamut mismatch) vaø xu höôùng dieãn dòch maøu
(rendering intent)
Minh hoïa veà khoaûng phuïc cheá khoâng phuø hôïp (gamut mismatch)
Giai ñoaïn chuyeån ñoåi seõ coá gaéng taïo ra moät söï keát hôïp toát nhaát giöõa
caùc thieát bò - ngay caû khi döôøng nhö chuùng khoâng töông thích nhau. Neáu
thieát bò nguoàn (original device) coù khoaûng phuïc cheá maøu lôùn hôn thieát
bò ñích (final device), seõ coù moät soá maøu naèm ngoaøi khoaûng phuïc cheá cuûa
thieát bò ñích. Nhöõng naøy xaûy ra vôùi haàu heát moïi chuyeån ñoåi vaø ñöôïc goïi
laø söï khoâng phuø hôïp vôùi khoaûng phuïc cheá (gamut mismatch).
Moãi laàn moät söï khoâng phuø hôïp cuûa khoaûng phuïc cheá xaûy ra, CMM
seõ söû duïng moät xu höôùng dieãn dòch maøu (rendering intent) ñeå quyeát ñònh
nhöõng chaát löôïng naøo cuûa hình aûnh maø noù neân öu tieân. Caùc xu höôùng
dieãn dòch phoå bieán bao goàm: absolute colorimetric; relative colorimetric;
perceptual; vaø saturation. Moãi loaïi trong soá naøy duy trì moät thuoäc tính
cuûa maøu saéc khaùc nhau.
Perceptual (coøn ñöôïc goïi laø Photographic)
Neáu khoaûng phuïc cheá cuûa khoâng gian nguoàn lôùn hôn khoâng gian ñích,
taát caû caùc maøu seõ ñöôïc neùn vöøa vaøo trong khoâng gian ñích. Neáu khoaûng
phuïc cheá cuûa khoâng gian nguoàn nhoû hôn khoâng gian ñích, moät chuyeån
ñoåi 1:1 seõ ñöôïc thöïc hieän (taát caû caùc maøu seõ ñöôïc giöõ nguyeân).
Khi chuyeån ñoåi töø moät khoâng gian maøu roäng hôn sang moät khoâng
gian maøu nhoû hôn, xu höôùng Perceptual thoâng thöôøng seõ dòch chuyeån
moät chuùt veà ñoä baõo hoøa vaø ñoä saùng cuûa maøu, nhöng toaøn boä aán töôïng
cuûa hình aûnh thì vaãn ñöôïc duy trì.
Xu höôùng dieãn dòch maøu Perceptual

Neáu ñieåm traéng (White point) cuûa khoâng gian maøu khaùc, vieäc chuyeån
ñoåi ñieåm traéng seõ ñöôïc thöïc hieän. Perceptual laø moät trong hai xu höôùng
ñöôïc söû duïng cho vieäc chuyeån ñoåi khoâng gian maøu cuûa hình aûnh (xu
höôùng kia laø Relative colormetric).
Relative colormetric
Khi chuyeån ñoåi töø moät khoâng gian maøu roäng hôn sang moät khoâng gian
maøu nhoû hôn vaø coù moät maøu trong khoâng gian nguoàn khoâng coù trong
khoâng gian ñích, noù seõ chuyeån dòch ñeán maøu gaàn nhaát trong khoâng gian
ñích, thoâng thöôøng laø naèm ôû vuøng bieân cuûa khoâng gian maøu. Ñieàu naøy
seõ gaây neân keát quaû laø moät vaøi maøu coù theå khaùc maøu goác. Ñieåm traéng
(White point) cuûa khoâng gian nguoàn seõ ñöôïc aùnh xaï ñeán ñieåm traéng cuûa
khoâng gian ñích (neáu chuùng khaùc nhau) vaø taát caû caùc maøu seõ ñöôïc aùnh
xaï thích hôïp vôùi ñieåm traéng khoâng gian ñích.
Xu höôùng dieãn dòch maøu Relative colormetric

Xu höôùng naøy raát thích hôïp cho hình aûnh vaø neân noù ñöôïc söû duïng khi
khoâng gian nguoàn vaø khoâng gian ñích coù khoaûng phuïc cheá töông töï nhau
hoaëc neáu haàu heát caùc maøu saéc trong hình aûnh coù maøu ñoàng nhaát trong
khoâng gian ñích. Trong tröôøng hôïp naøy, haàu heát caùc maøu seõ ñöôïc giöõ
nguyeân khi chuyeån ñoåi. Xu höôùng naøy thöôøng söû duïng khi chuyeån ñoåi
maøu cuûa hình aûnh sang maøu treân maøn hình.
Perceptual vaø Relative colorimetric coù leõ laø caùc loaïi chuyeån ñoåi höõu
ích nhaát cho hình aûnh kyõ thuaät soá. Moãi xu höôùng ñaët öu tieân khaùc nhau
veà caùch chuùng hieån thò maøu trong vuøng khoaûng phuïc cheá khoâng phuø hôïp
(gamut mismatch region). Relative colorimetric duy trì moái quan heä gaàn
chính xaùc giöõa caùc maøu trong khoaûng phuïc cheá, thaäm chí noù coøn gaén keát
caùc maøu naèm ngoaøi khoaûng phuïc cheá (out of gamut colors). Ngöôïc laïi,
xu höôùng Perceptual coá gaéng duy trì moät soá moái quan heä giöõa caùc maøu
naèm ngoaøi khoaûng phuïc cheá, ngay caû khi keát quaû naøy khoâng chính xaùc
cho caùc maøu naèm trong khoaûng phuïc cheá. Hình döôùi ñaây minh hoïa moät
tröôøng hôïp ñieån hình cho moät hình aûnh trong khoâng gian maøu moät chieàu
ñoû-ñen (1-D black-magenta):
Caàn löu yù caùch perceptual duy trì taàng thöù maøu (color gradations) mòn
maøng baèng caùch neùn toaøn boä daûi maøu, trong khi relative colorimetric
gaén keát caùc maøu naèm ngoaøi khoaûng phuïc cheá (ôû giöõa caùc hình troøn nhoû
magenta vaø trong vuøng toái giöõa chuùng). Ñoái vôùi khoâng gian maøu 2D vaø
3D, relative colorimetric seõ aùnh xaï (map) caùc maøu naøy ñeán saéc maøu coù
theå phuïc cheá (closest reproducible hue) gaàn nhaát trong khoâng gian ñích.
Maëc duø perceptual neùn toaøn boä khoaûng phuïc cheá, haõy löu yù caùch noù
aùnh xaï laïi (remap) caùc toâng maøu trung taâm chính xaùc hôn so vôùi caùc maøu
naèm ôû vuøng bieân cuûa khoaûng phuïc cheá. Vieäc chuyeån ñoåi chính xaùc seõ
phuï thuoäc vaøo CMM ñöôïc söû duïng cho chuyeån ñoåi nhö theá naøo.
Moät söï phaân bieät khaùc laø perceptual khoâng phaù huûy baát kyø thoâng tin
maøu naøo - noù chæ phaân boá laïi. Ngöôïc laïi, relative colorimetric phaù huûy
thoâng tin maøu saéc. Ñieàu naøy coù nghóa laø vieäc chuyeån ñoåi söû duïng xu
höôùng relative colorimetric laø khoâng theå huûy boû, trong khi perceptual
coù theå ñaûo ngöôïc. Ñaây khoâng phaûi laø ñeå noùi raèng chuyeån ñoåi töø khoâng
gian A sang B vaø sau ñoù quay trôû laïi A baèng caùch söû duïng perceptual seõ
taùi taïo laïi nguyeân baûn goác; ñieàu naøy seõ yeâu caàu vieäc söû duïng caån thaän
caùc ñöôøng cong taàng thöù (tone curves) ñeå ñaûo ngöôïc quaù trình neùn maøu
saéc do söï chuyeån ñoåi gaây ra.
Absolute colormetric
Xu höôùng naøy cuõng gioáng nhö relative colormetric, noù baûo toàn maøu
trong khoaûng phuïc cheá vaø gaén keát vôùi caùc maøu naèm ngoaøi khoaûng phuïc
cheá, nhöng chuùng khaùc nhau trong caùch xöû lyù ñieåm traéng (white point).
Ñoái vôùi absolute colormetric, neáu caùc maøu coù caû trong hai khoâng gian
maøu nguoàn vaø ñích, chuùng seõ ñöôïc aùnh xaï 1:1, vaø caùc maøu naèm ngoaøi
khoaûng phuïc cheá (maøu cuûa khoâng gian nguoàn khoâng coù trong khoâng gian
ñích), seõ ñöôïc aùnh xaï ñeán maøu ôû vuøng bieân cuûa khoâng gian ñích. Abso-
lute colormetric ñaëc bieät höõu duïng neáu chuùng ta muoán söû duïng thieát bò
xuaát döïa theo moät thieát bò khaùc. Trong xu höôùng naøy khoâng coù aùnh xaï
cho ñieåm traéng (white point).
So saùnh ñieåm traéng (white point) trong 2 xu höôùng Absolute vaø Relative
Absolute colorimetric baûo toaøn ñieåm traéng, trong khi relative colori-
metric thöïc söï laøm thay ñoåi maøu saéc sao cho ñieåm traéng cuõ thaúng haøng
vôùi ñieåm môùi (trong khi vaãn giöõ laïi caùc vò trí töông ñoái cuûa maøu saéc). Vieäc
giöõ chính xaùc maøu saéc laø raát caàn thieát, tuy nhieân, relative colorimetric
cuõng coù lyù do ñeå ñieàu chænh ñieåm traéng. Vì khoâng coù söï ñieàu chænh naøy,
neân absolute colorimetric seõ laøm thay ñoåi maøu saéc cuûa hình aûnh troâng
khoâng ñeïp maét vaø do ñoù hieám khi noù ñöôïc caùc nhaø nhieáp aûnh quan taâm.
Keát quaû dòch chuyeån maøu naøy laø do ñieåm traéng cuûa khoâng gian maøu
thöôøng caàn phaûi ñieàu chænh vôùi maøu cuûa nguoàn saùng hoaëc maøu giaáy ñöôïc
söû duïng. Neáu taøi lieäu ñang ñöôïc in vôùi moät khoâng gian maøu cho giaáy coù
neàn maøu xanh nhaït, thì absolute colorimetric seõ boû qua söï thay ñoåi saéc ñoä
naøy. Trong khi ñoù relative colorimetric laïi buø ñaép maøu saéc theo thöïc teá
laø ñieåm traéng nhaát vaø saùng nhaát coù maøu xanh nhaït. Do ñoù, thoâng thöôøng
chuùng ta chæ neân söû duïng xu höôùng naøy cho vieäc in thöû.
Saturation
Xu höôùng dieãn dòch saturation (saturation rendering intent) coá gaéng

baûo toaøn ñoä baõo hoøa maøu saéc vaø noù thaät söï höõu ích khi coá gaéng giöõ laïi
ñoä tinh khieát maøu (color purity) trong ñoà hoïa maùy tính khi chuyeån ñoåi
sang moät khoâng gian maøu lôùn hôn. Neáu thieát bò RGB goác chöùa maøu tinh
khieát (hoaøn toaøn baõo hoøa), thì xu höôùng saturation seõ ñaûm baûo raèng nhöõng
maøu ñoù seõ giöõ ñöôïc ñoä baõo hoøa trong khoâng gian maøu môùi - ngay caû khi
ñieàu naøy laøm cho maøu saéc trôû neân töông ñoái khaùc bieät.
Xu höôùng saturation khoâng thích hôïp cho hình aûnh vì noù khoâng coá
gaéng duy trì ñuùng maøu saéc. Vieäc duy trì ñoä baõo hoøa maøu coù theå daãn ñeán
söï thay ñoåi maøu saéc vaø ñoä saùng, thöôøng laø moät söï caân baèng khoâng theå
chaáp nhaän cho vieäc phuïc cheá hình aûnh.
Moät söû duïng khaùc cho xu höôùng saturation laø ñeå traùnh hieån thò söï roái
maøu (visible dithering) khi in caùc ñoái töôïng ñoà hoïa treân maùy in phun (inkjet
printers). Moät vaøi söï roái maøu coù theå laø khoâng theå traùnh khoûi vì maùy in
phun khoâng bao giôø coù möïc ñeå phuø hôïp vôùi moïi maøu saéc, tuy nhieân xu
höôùng saturation coù theå giaûm thieåu nhöõng tröôøng hôïp nhö vaäy. Vì vaäy,
xu höôùng naøy thöôøng ñöôïc söû duïng khi chuyeån maøu caùc hình aûnh daïng
vector (hình aûnh ñoà hoïa nhö logo, ñoà thò...) töø moät khoâng gian maøu lôùn
ñeán moät khoâng gian maøu nhoû hôn. Noù ít ñöôïc duøng cho vieäc chuyeån maøu
cuûa hình aûnh daïng bitmap.
Lôøi khuyeân
Nhö vaäy, xu höôùng dieãn dòch (rendering intent) toát nhaát cho xöû lyù aûnh
kyõ thuaät soá laø gì? Noùi chung, perceptual vaø relative colorimetric phuø hôïp
nhaát cho hình aûnh daïng bitmap bôûi vì chuùng nhaèm muïc ñích giöõ hình aûnh
phuïc cheá gioáng nhö hình aûnh goác.
Quyeát ñònh söû duïng xu höôùng naøo phuï thuoäc vaøo noäi dung hình aûnh
vaø muïc ñích ñaõ ñònh. Hình aûnh vôùi maøu saéc maïnh meõ (nhö caûnh hoaøng
hoân hoaëc hình aûnh vôùi caùc loaïi hoa röïc rôõ) seõ ñöôïc baûo toàn baèng caùch
söû duïng perceptual . Hình aûnh vôùi caùc toâng maøu tinh teá hôn (ví duï nhö
aûnh chaân dung chaúng haïn) thöôøng coù lôïi hôn töø vieäc taêng ñoä chính xaùc
cuûa relative colorimetric (giaû söû khoâng coù maøu naøo ñöôïc ñaët trong vuøng
khoâng phuø hôïp vôùi khoaûng phuïc cheá (gamut mismatch region)).
ICC Profile
Moät khaùi nieäm quan troïng cuûa quaûn trò maøu laø vieäc moâ taû tieâu chuaån
hoùa cuûa moät thieát bò ñöôïc goïi laø moät ICC Profile, ñònh daïng cuûa caùc pro-
file naøy ñöôïc ñònh nghóa bôûi Hieäp hoäi quaûn lyù maøu quoác teá (International
Color Consortium - ICC). Caùc ICC Profile maøu moâ taû ñaëc tính maøu maø
thieát bò coù theå ghi nhaän hoaëc phuïc cheá. Caùc profile naøy coù saün töø nhaø saûn
xuaát thieát bò (thöôøng ñöôïc goïi laø generic profile), hoaëc laø chuùng ñöôïc taïo
töø caùc phaàn meàm hoaëc phaàn cöùng taïo profile rieâng. Moät profile ñöôïc taïo
cho moät thieát bò xaùc ñònh ñöôïc goïi laø custom profile. Haàu nhö taát caû caùc
heä thoáng quaûn trò maøu ngaøy nay ñeàu söû duïng ICC Profile. Vôùi söï giuùp
ñôõ cuûa profile, trò soá maøu cuûa thieát bò A coù theå ñöôïc chuyeån ñoåi ñeán trò
soá maøu cuûa thieát bò B vôùi giaù trò gaàn ñuùng nhaát. ICC Profile cuõng coøn
duøng ñeå moâ taû khoaûng phuïc cheá (gamut) cuûa thieát bò.
ICC Profile laø gì?
ICC Profile ñöôïc xem nhö laø ID (identification - söï nhaän daïng) maøu
cuûa thieát bò. Noù chöùa hai thoâng tin caàn thieát:
- Khoâng gian maøu (color space) hoaëc khoaûng phuïc cheá (gamut)
cuûa thieát bò naøy, töø ñoù taát caû caùc maøu môùi coù theå ñöôïc hieån thò
hoaëc ñöôïc in,
- Maøu “khuyeát taät” (defects) cuûa thieát bò naøy. Ví duï, ñoïc ICC
Profile cuûa moät maøn hình, Photoshop seõ bieát caùch söûa caùc maøu
ñeå chuùng ñöôïc hieån thò moät caùch chính xaùc nhaát.
Coù hai loaïi ICC Profile: ICC Profile cuûa thieát bò nhaäp (input device)
nhö maùy aûnh, maùy queùt,... hoaëc laø ICC Profile cuûa thieát bò xuaát (output
device) nhö maùy ghi baûn, maùy in,... Khoaûng phuïc cheá cuûa ICC Profile
luoân nhoû hôn khoâng gian L*a*b* vaø do ñoù noù naèm hoaøn toaøn trong khoâng
gian maøu naøy. Nhöng trong khi khoâng gian L*a*b* laø tuyeät ñoái bôûi vì noù
khoâng phuï thuoäc vaøo thieát bò, thì khoâng gian maøu cuûa moät thieát bò (töùc laø
ICC Profile) seõ töông öùng vôùi keát quaû ño löôøng vaø do vaäy noù phuï thuoäc
tröïc tieáp vaøo chaát löôïng cuûa thieát bò.
Tuy nhieân caàn löu yù ñeán khaùi nieäm khoâng gian maøu (color space)
vaø ICC Profile. Chuùng ta noùi veà ICC Profile khi chuùng ta muoán bieåu thò
khoaûng phuïc cheá maøu, VAØ “söï khoâng chuaån” (deformations) cuûa moät
thieát bò ñöôïc ño trong quaù trình hieäu chuaån (calibration), töùc laø noùi ñaëc
tính (characteristics) cuûa thieát bò ñoù. Khoâng gian maøu chæ laø khoaûng phuïc
cheá, vaø, moät ICC Profile laø khoaûng phuïc cheá VAØ ñaëc tính maøu (color
characteristics) xaùc ñònh cho moät thieát bò cuï theå. Toùm laïi söï khaùc bieät
lôùn nhaát chính laø söï phuï thuoäc hoaëc ñoäc laäp vôùi thieát bò.
Muïc ñích cuûa ICC Profile
ICC Profile ñöôïc söû duïng ñeå dieãn dòch (render) ñuùng maøu saéc cho töøng
thieát bò. Neáu khoâng coù profile, moät thieát bò phuï cheá maøu seõ taùi taïo maøu
saéc vôùi ít nhieàu khieám khuyeát vaø khi ñaõ ñöôïc “ñònh hình” (profiled) hoaëc
ñöôïc hieäu chuaån (calibrated), thieát bò seõ hieån thò maøu saéc chính xaùc hôn.
Haõy laáy vieäc hieäu chuaån cuûa maùy queùt laøm ví duï. Khi chuùng ta xem
moät baûn queùt thoâ (raw scan) trong Photoshop, neáu khoâng coù ICC Profile,
chuùng ta coù theå nhìn thaáy hình aûnh khaùc khaù xa baûn goác. Vieäc taïo ra
caùc ICC Profile cuûa maùy queùt seõ giuùp cho vieäc phuïc cheá hình aûnh gaàn
gioáng vôùi baûn goác hôn. Moät caùch cuï theå hôn, nhôø ICC Profile cuûa thieát
bò naøy, moät öùng duïng nhö Photoshop chaúng haïn, seõ bieát raèng khi taäp tin
hình aûnh chöùa giaù trò RGB, ví duï nhö 128, 140, 128, töùc laø giaù trò Green
chieám öu theá, nhöng maùy queùt ñaõ queùt thaønh maøu xaùm trung tính vôùi taát
caû caùc giaù trò RGB gioáng nhau (128, 128, 128) vaø do ñoù veà maët nguyeân
taéc, Photoshop seõ hieån thò maøu xaùm trung tính. Tuy nhieân, Photoshop ñoïc
baûng “matricial” cuûa ICC Profile cuûa maùy queùt vaø sau ñoù seõ bieát raèng
noù phaûi hieån thò giaù trò RGB laø 128,140,128 vaø noù gôûi ñeán maøn hình moät
tín hieäu RGB ñöôïc söûa chöõa ñeå laáy giaù trò ñuùng.
Caáu truùc cuûa ICC Profile
ICC Profile ñaïi dieän cho moät danh saùch caùc trò soá maøu ñöôïc quy moät
caùch coù heä thoáng ñeán caùc trò soá maøu thieát bò phuø hôïp. Nhoùm danh saùch
caùc trò soá goïi laø baûng tham chieáu (look-up table). Hình treân laø moät ví duï
ñôn giaûn cuûa baûn tham chieáu.
Khi xöû lyù hình aûnh kyõ thuaät soá trong caùc ngöõ caûnh khaùc nhau, ñònh
daïng taäp tin ICC Profile ñaõ ñöôïc chöùng minh laø löïa choïn toát nhaát. Noù cho
pheùp chuyeån ñoåi hình aûnh töø khoâng gian maøu naøy sang khoâng gian maøu
khaùc, chaúng haïn nhö chuyeån töø RGB sang CMYK, ñoàng thôøi coá gaéng
baûo toaøn maøu saéc caøng nhieàu caøng toát. Taát nhieân, quaûn lyù maøu vaãn coøn
laø moät nhieäm vuï khoù khaên vì caùc baûng tham chieáu hoaëc caùc caùch tieáp
caän ñôn giaûn khaùc laø khoâng ñuû khaû naêng.
Caùc thoâng soá kyõ thuaät môùi nhaát veà ICC Profile coù theå ñöôïc tìm thaáy
treân trang web International Color Consortium (Hieäp hoäi Maøu Quoác teá).
Hình döôùi ñaây laø moät ví duï minh hoïa veà color profile treân maùy MacOS.

Tuy nhieân, neáu chuùng ta muoán xem chi tieát cuûa ICC Profile, coù theå
söû duïng coâng cuï Synalyze It! (cho MacOS) hoaëc Hexinator (cho Linux
vaø Windows).
Söû duïng coâng cuï Synalyze It! ñeå xem chi tieát ICC Profile GenericRGB
Caáu truùc tieâu ñeà (header structure) cuûa caùc ICC Profile chöùa thoâng
tin veà khoâng gian maøu, ngöôøi taïo, nhaø saûn xuaát cuûa profile vaø caùc thoâng
soá khaùc. Qua tieâu ñeà, nhieàu caáu truùc theû (tag structures) xaùc ñònh caùc
thoâng soá cuï theå nhö söï ñieåm traéng cuûa vaät lieäu (media white point) vaø söï
chuyeån ñoåi maøu (color conversion).
Khoâng gian keát noái profile (profile connection space - PCS)
Moät thaønh phaàn quan troïng cuûa thoâng soá (specification) laø khoâng gian
keát noái profile phaûi ñöôïc xaùc ñònh roõ. Khoâng gian maøu tieâu chuaån naøy laø
giao dieän (interface) cung caáp moät keát noái roõ raøng giöõa caùc profile nhaäp
vaø xuaát nhö ñöôïc minh hoïa trong sô ñoà döôùi ñaây: Giaáo trònh xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë
Khoâng gian keát noái profile (PCS) cho pheùp chuyeån ñoåi profile giöõa caùc
thieát bò nhaäp, hieån thò vaø thieát bò xuaát rieâng bieät ñeå chuùng coù theå ñöôïc
taïo ra moät caùch ñoäc laäp. Moät PCS roõ raøng seõ cung caáp giao dieän chung
(common interface) cho caùc profile thieát bò rieâng bieät. Ñaây laø ñích aûo
(virtual destination) cho söï chuyeån ñoåi thieát bò nhaäp vaø nguoàn aûo (virtual
source) cho söï chuyeån ñoåi thieát bò xuaát. Neáu söï thay ñoåi ñaàu vaøo vaø ñaàu
ra döïa treân cuøng moät ñònh nghóa PCS, maëc duø chuùng ñöôïc taïo ñoäc laäp,
chuùng coù theå ñöôïc gheùp ñoâi tuøy yù khi đñöôïc thöïc hieän bôûi coâng cuï quaûn
lyù maøu (color management module - CMM) vaø seõ mang laïi keát quaû phuø
hôïp vaø döï ñoaùn ñöôïc khi aùp duïng cho caùc giaù trò maøu .
Khoâng gian keát noái profile döïa treân tieâu chuaån cuûa CIE 1931. Tieâu
chuaån xuaát phaùt töø thöïc nghieäm naøy cung caáp moät ñaïi dieän raát toát veà
khaû naêng phuø hôïp vôùi heä thoáng thò giaùc caûm nhaän maøu cuûa con ngöôøi.
Khoâng gioáng nhö khoâng gian maøu phuï thuoäc thieát bò, neáu hai maøu coù
cuøng moät pheùp ño maøu CIE, chuùng seõ khôùp nhau neáu ñöôïc xem trong
cuøng caùc ñieàu kieän nhö ñöôïc xaùc ñònh cho pheùp ño maøu.
Bôûi vì hình aûnh thöôøng ñöôïc taïo ra cho nhieàu moâi tröôøng xem khaùc
nhau, neân caàn phaûi coù caùc öùng duïng ñôn giaûn cuûa heä thoáng CIE. Khoâng
gian keát noái profile ñöôïc ñònh nghóa nhö laø pheùp ño maøu CIE, trong tröôøng
hôïp xu höôùng dieãn dòch perceptual (ñöôïc xaùc ñònh sau ñoù), seõ phuïc cheá
maøu saéc mong muoán neáu ñöôïc hieån thò treân moät thieát bò hình aûnh vaø ñöôïc
xem trong moâi tröôøng coù lieân quan vôùi nhau. Moái töông quan naøy töông
öùng vôùi baûn in ñöôïc xem trong ñieàu kieän tieâu chuaån ISO.
Caùc tham soá ño maëc ñònh (default measurement parameters) cho khoâng
gian keát noái profile vaø taát caû caùc khoâng gian maøu khaùc ñöôïc xaùc ñònh döïa
theo tieâu chuaån ISO 13655 cho “Coâng ngheä ñoà hoïa - Pheùp ño quang phoå
vaø tính toaùn maøu cho hình aûnh ngheä thuaät ñoà hoïa” (Graphic technology
– Spectral measurement and colorimetric computation for graphic arts
images). Veà cô baûn, tieâu chuaån naøy ñònh nghóa moät ñoä saùng tieâu chuaån
cuûa D50, thieát bò quan saùt maøu tieâu chuaån CIE naêm 1931 vaø hình hoïc
ño 00/450 hoaëc 450/00 ñöôïc ño vôùi lôùp neàn ñen phía döôùi baûn in cho caùc
pheùp ño phaûn xaï. Ñieàu kieän xem tham chieáu ñöôïc xaùc ñònh trong ISO
3664 vôùi ñieàu kieän P2 baèng caùch söû duïng ñoä phaûn xaï yeâu caàu dao ñoäng
xung quanh 20%. Ñaây laø moâi tröôøng xem hình aûnh trong ngaønh in vaø ñoà
hoïa vôùi möùc chieáu saùng D50 laø 500 lux.
Moät trong nhöõng böôùc ñaàu tieân trong xaây döïng profile bao goàm vieäc
ño moät taäp hôïp caùc maøu töø moät soá phöông tieän (media) hoaëc thieát bò hieån
thò hình aûnh. Neáu caùc phöông tieän hoaëc moâi tröôøng xem khaùc vôùi söï tham
chieáu, seõ caàn phaûi ñieàu chænh döõ lieäu maøu saéc phuø hôïp vôùi khoâng gian
keát noái profile. Vieäc thích öùng tính toaùn cho nhöõng söï khaùc bieät nhö thuoäc
tính maøu ñieåm traéng (white point) vaø ñoä saùng (luminance) lieân quan ñeán
moät phaûn xaï lyù töôûng, maät ñoä toái ña (maximum density), moâi tröôøng xung
quanh, ñieàu kieän aùnh saùng. Hieän taïi, traùch nhieäm cuûa ngöôøi xaây döïng
profile laø thöïc hieän vieäc ñieàu chænh naøy. Tuy nhieân, khaû naêng cho pheùp
moät bieán chieáu saùng (variable illuminant) trong PCS ñang ñöôïc xem xeùt
tích cöïc bôûi Hieäp hoäi maøu quoác teá (International Color Consortium).
Cho vieäc xöû lyù hình aûnh ñöôïc in, ñieàu quan troïng laø hình aûnh in ra,
hình aûnh treân maøn hình vaø hình aûnh in treân thieát bò in thöû phaûi gaàn gioáng
nhau. Thaät söï maùy in thöû kyõ thuaät soá ñaõ ñöôïc taïo cho muïc ñích naøy,
nhöng khoâng may laø khoâng phaûi luùc naøo chuùng cuõng xöû lyù ñoàng nhaát vôùi
quaù trình in sau ñoù. Chaúng haïn nhö in baùo, trong tröôøng hôïp naøy maät ñoä
maøu thì giaûm nhöng ñoä taêng taàng thöù (dotgain) thì taêng cao vaø maøu cuûa
in baùo phaûi döïa theo maøu neàn cuûa giaáy in. Neáu nhö caùc maøu cô baûn cuûa
heä thoáng in thöû khoâng phuø hôïp vôùi nhöõng ñieàu kieän naøy seõ luoân luoân coù
söï bieán ñoåi veà maøu saéc.
ÔÛ ñaây, quaûn trò maøu seõ caûi thieän keát quaû moâ phoûng baèng caùch keát noái
profile maøu cuûa quaù trình in vôùi heä thoáng xuaát kyõ thuaät soá (heä thoáng in
thöû). Vieäc keát noái profile naøy laø moät chöùc naêng ñaëc bieät, noù coù theå ñöôïc
truy xuaát khi laøm vieäc vôùi moät heä thoáng quaûn trò maøu. Hình döôùi ñaây laø
moät ví duï cuûa quaù trình naøy.
CMM
(Color Managment Module)
Hình aûnh trong khoâng gian

maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò
(Ví duï maøu Lab)
camera yxRGB source output

ICC
ICC PCS ICC
Khoâng Khoâng Khoâng
gian gian gian
xxRGB maøu PCS
keá t noái maøu
yyRGB
ICC
ICC nguoàn profile ñích
scanner
Lab
tagged image
CMYK
(RGB) ICC
monitor xyRGB
ICC
D. HEÄ THOÁNG QUAÛN LYÙ MAØU (COLOR MANAGEMENT SYSTEM - CMS)

Heä thoáng quaûn lyù maøu laø gì?
Moät heä thoáng quaûn lyù maøu (CMS) laø moät boä caùc coâng cuï phaàn meàm
ñöôïc söû duïng ñeå ñaûm baûo raèng maøu saéc ñöôïc baûo toaøn, hoaëc chí ít khoâng
khaùc bieät nhieàu treân baát keå phöông tieän hoaëc thieát bò naøo ñöôïc söû duïng
ñeå hieån thò maøu saéc. Vì maøu saéc phuï thuoäc vaøo thieát bò vaø vì caùc thieát
bò khaùc nhau söû duïng caùc coâng ngheä khaùc nhau ñeå taïo ra maøu saéc, neân
söï nhaát quaùn veà maøu saéc treân caùc phöông tieän hoaëc thieát bò laø moät thaùch
thöùc lôùn. Heä thoáng quaûn lyù maøu ñöôïc söû duïng trong caùc thieát bò nhö maùy
queùt, maøn hình, thieát bò ghi (ghi phim, ghi baûn) vaø maùy in.
Troïng taâm cuûa baát kyø heä thoáng quaûn lyù maøu naøo laø ñaûm baûo raèng caùc
öùng duïng, thieát bò hoaëc heä ñieàu haønh khaùc nhau seõ hieån thò maøu saéc moät
caùch nhaát quaùn. Maøu saéc nhìn thaáy treân moät thieát bò seõ phuï thuoäc vaøo
thieát bò ñoù. Moät maùy queùt coù theå bieân dòch (interpret) moät hình aûnh vôùi
caùc giaù trò RGB nhaát ñònh, coù theå khaùc vôùi caùch dieãn giaûi maøu cuûa maøn
hình cuõng hieån thò maøu vôùi heä maøu RGB. Caùc giaù trò khaùc nhau caàn phaûi
ñöôïc gôûi ñeán caùc thieát bò khaùc nhau ñeå ñaït ñöôïc keát quaû nhaát quaùn. Ñoái
vôùi ñieàu naøy, vieäc chuyeån ñoåi ñöôïc yeâu caàu thöïc hieän vôùi söï giuùp ñôõ
cuûa phöông trình (equations), baûng (tables) hoaëc caùc coâng cuï töông töï
khaùc. Trong thöïc teá, chaát löôïng phuïc cheá maøu saéc cuûa nhieàu saûn phaåm
ñöôïc ñaùnh giaù bôûi khaû naêng thöïc hieän caùc pheùp bieán ñoåi maøu naøy coù
chính xaùc hay khoâng.
Moät trong nhöõng kyõ thuaät ñöôïc söû duïng bôûi caùc heä thoáng quaûn lyù maøu
ñeå ñaït ñöôïc caùc pheùp bieán ñoåi naøy laø baèng caùch söû duïng caùc profile maøu
(color profiles). Profile maøu, nhö ñaõ tìm hieåu ôû treân, laø bieåu dieãn toaùn
hoïc cuûa khoâng gian maøu moät thieát bò. Trong moät thieát bò khaùc, khi caàn,
khoâng gian maøu naøy seõ ñöôïc dòch vaø chuyeån ñoåi thaønh maøu theo yeâu caàu.
Tuy nhieân, moät phöông phaùp chuyeån dòch maøu chính xaùc chöa ñöôïc tìm
thaáy moät caùch lyù töôûng cho taát caû caùc daïng ñoà hoïa, vaø nhö vaäy, baát kyø
heä thoáng quaûn lyù maøu naøo cuõng ñöôïc cung caáp vôùi söï löïa choïn phöông
phaùp dieãn dòch cho caùc ñoái töôïng ñoà hoïa cuï theå. Moät heä thoáng quaûn lyù
maøu laø khoâng caàn thieát neáu moät moâi tröôøng duy nhaát ñöôïc söû duïng ñeå
bieåu dieãn maøu. Quaûn lyù maøu ñöôïc söû duïng khi phuïc cheá caùc ñoái töôïng
ñoà hoïa maøu treân internet hoaëc treân caùc vaät lieäu in cuøng vôùi vieäc söû duïng
caùc loaïi thieát bò khaùc nhau.
Heä thoáng quaûn lyù maøu coù nhieàu lôïi ích gaén lieàn vôùi chuùng. Chuùng
giuùp vieäc phuïc cheá maøu ñaït ñöôïc söï phuø hôïp vaø coù theå döï ñoaùn trong
caùc thieát bò khaùc nhau, ñoàng thôøi giuùp gôûi taøi lieäu maøu ñeán caùc thieát bò
khaùc nhau maø khoâng caàn ñieàu chænh thuû coâng caùc ñoái töôïng ñoà hoïa goác
hoaëc caøi ñaët treân thieát bò maø noù ñang ñöôïc gôûi.
Caùc thaønh phaàn cuûa heä thoáng quaûn lyù maøu
Taát caû caùc heä thoáng quaûn lyù maøu ñeàu söû duïng ba thaønh phaàn cô baûn:
- Coâng cuï caân xöùng maøu (color-matching engine) (ñoâi khi ñöôïc
goïi laø phöông thöùc caân xöùng maøu (color-matching method)) laø
phaàn meàm chuyeån ñoåi caùc giaù trò maøu (color meanings) giöõa caùc
khoâng gian maøu xaùc ñònh thieát bò (device-specific color spaces)
khaùc nhau, nhö trình dòch toång quan (universal translator) giöõa
caùc thieát bò maøu.
- Khoâng gian maøu tham chieáu (reference color space) (coøn ñöôïc
goïi laø khoâng gian keát noái profile (profile connection space - PCS)
ñaõ ñeà caäp ôû treân) laø khoâng gian maøu döïa treân söï caûm nhaän vaø
ñoäc laäp vôùi thieát bò. Haàu heát caùc heä thoáng quaûn lyù maøu (CMS)
hieän taïi söû duïng khoâng gian maøu CIE, chaúng haïn nhö CIE Lab
hoaëc CIE XYZ. Chuùng ta khoâng bao giôø phaûi laøm vieäc tröïc tieáp
vôùi khoâng gian maøu tham chieáu; ñoù laø lyù thuyeát ñaèng sau caùch
caùc phaàn meàm hoaït ñoäng.
- Profile moâ taû ñaëc ñieåm hoaït ñoäng cuûa thieát bò nhö maùy queùt,
maøn hình hoaëc maùy in. Profile laø chìa khoùa ñeå quaûn lyù maøu saéc.
Neáu khoâng coù profile, 100% maøu Red khoâng coù giaù trò cuï theå;
vôùi moät profile, heä thoáng quaûn lyù maøu coù theå nhaän bieát maøu Red
theo caùch cuï theå maø noù xuaát hieän moät thieát bò naøo ñoù. Caùc profile
phuø hôïp vôùi ñaëc taû ICC chuaån (International Color Consortium
- Hieäp hoäi maøu quoác teá) cho pheùp chuùng hoaït ñoäng vôùi taát caû
caùc CMS treân taát caû caùc heä ñieàu haønh. Caùc profile ColorSync
treân maùy Macintosh vaø caùc profile .icm hoaëc .icc trong Windows
ñeàu tuaân theo caùc thoâng soá cuûa ICC vaø hoaït ñoäng treân caû hai heä
ñieàu haønh.
May maén laø chuùng ta chæ phaûi laøm vieäc thaønh phaàn cuoái cuøng ñoù laø
profile. Chuùng ta seõ söû duïng caùc profile neáu hình aûnh cuûa chuùng ta ñeán
töø nhieàu nguoàn hoaëc chuyeån ñeán nhieàu loaïi vaät lieäu xuaát (output media)
khaùc nhau, trong khi phöông thöùc caân xöùng maøu vaø khoâng gian maøu
tham chieáu coù theå khoâng bao giôø caàn phaûi thay ñoåi vaø thöôøng chuùng ta
khoâng nhìn thaáy.
Heä thoáng quaûn lyù maøu hoaït ñoäng nhö theá naøo?
Moät heä thoáng quaûn lyù maøu laø moät boä module chöông trình ñeå xöû lyù
vieäc chuyeån maøu. Nhöõng module naøy thoâng thöôøng laø moät phaàn cuûa heä
ñieàu haønh, nhöng chuùng cuõng coù theå ñöôïc cung caáp bôûi caùc chöông trình
öùng duïng. Neáu moät chöông trình öùng duïng ñöôïc duøng ñeå hieån thò hoaëc
in moät hình aûnh maøu, noù seõ goïi nhöõng chöùc naêng naøy thieát laäp caùc trò soá
hình aûnh, caùc thoâng tin cuûa ICC Profile vaø “baûo” cho CMS chöùc naêng
naøo caàn ñöôïc thöïc hieän. Phaàn trung taâm cuûa CMS laø moät module ñöôïc
goïi laø module quaûn trò maøu (Color Management Modul - CMM). Module
naøy thöïc hieän nhöõng tính toaùn caàn thieát cho vieäc chuyeån ñoåi maøu töø
khoâng gian maøu naøy sang khoâng gian maøu khaùc. Döôùi ñaây laø caùc böôùc
laøm vieäc cuûa CMM:
1. Tröôùc tieân, CMM seõ chuyeån ñoåi caùc trò soá maøu phuï thuoäc thieát
bò cuûa hình aûnh ñeán moät khoâng gian maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò
qua vieäc söû duïng moâ taû cuûa ICC Profile nguoàn. Baây giôø caùc trò
soá maøu cuûa hình ñaõ ôû trong khoâng gian maøu Lab ñoäc laäp vôùi
thieát bò. Khoâng gian maøu trung gian naøy ñöôïc goïi laø Khoâng gian
maøu chuyeån ñoåi (Transfer color space) hay laø Khoâng gian keát noái
profile (Profile connection space - PCS).
2. Keá ñeán, nhöõng trò soá maøu Lab naøy seõ ñöôïc chuyeån ñoåi ñeán trò soá
maøu coù theå phuïc cheá ñöôïc treân thieát bò xuaát vaø gioáng vôùi maøu
caàn phuïc cheá. Neáu thieát bò xuaát khoâng theå phuïc cheá maøu gioáng
vôùi maøu goác, CMM seõ coá gaéng tìm moät maøu gaàn gioáng vôùi maøu
goác nhaát. AÙnh xaï ñeå tìm kieám maøu gaàn gioáng nhaát ñöôïc goïi laø
xu höôùng dieãn dòch (rendering intent).
CMM
(Color Managment Module)
Hình aûnh trong khoâng gian

maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò
(Ví duï maøu Lab)
yxRGB
camera source output
ICC
ICC PCS ICC
Khoâng Khoâng Khoâng
gian gian gian
xxRGB maøu PCS
keá t noái maøu
yyRGB
ICC
ICC nguoàn profile ñích
scanner
Lab
tagged image
CMYK
(RGB) ICC
monitor xyRGB
ICC
Caùc ICC Profile söû duïng trong phaàn naøy thöïc söï laø nhöõng phaàn töû
chuyeån ñoåi ñôn giaûn. Chuùng hoã trôï vieäc chuyeån ñoåi töø trò soá maøu phuï
thuoäc thieát bò ñeán trò soá maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò.
Caùc chöùc naêng cuûa heä thoáng quaûn lyù maøu
Laøm theá naøo ñeå chuùng ta nhaän ñöôïc hình aûnh töø maùy queùt (scanner),
töø maøn hình (heä maøu RGB) ñeán maùy in (heä maøu CMYK) maø khoâng maát
caùc thoâng tin quan troïng cuûa hình aûnh. Moät caùch ñôn giaûn, phöông caùch
ñöôïc moâ taû nhö sau: caùc döõ lieäu xaùc ñònh cuûa moät hình aûnh nhaäp seõ ñöôïc
chuyeån vaøo moät khoâng gian maøu keát noái (Communication Color Space,
coøn goïi laø khoâng gian keát noái profile (profile connection space - PCS)) ñoäc
laäp vôùi thieát bò vaø sau ñoù chuyeån vaøo khoâng gian maøu cuûa thieát bò xuaát.
Caùc maøu cuûa thieát bò nhaäp ñöôïc ño vaø moâ taû trong heä toïa ñoä maøu ñaõ
ñöôïc tieâu chuaån hoùa vaø ñoäc laäp vôùi thieát bò nhö heä toïa ñoä maøu Lab chaúng
haïn. Ví duï moät maøu Red treân baøi maãu seõ ñöôïc ño vaø xaùc ñònh toïa ñoä vôùi
maøu Red töông öùng trong khoâng gian maøu Lab. Sau ñoù maøu Red cuûa heä
Lab seõ ñöôïc chuyeån thaønh maøu Red cuûa thieát bò xuaát.
Trong quaù trình thay ñoåi khoâng gian maøu, seõ khoâng bao giôø coù vaán
ñeà vôùi söï chuyeån ñoåi khoâng gian maøu töø thieát bò nhaäp ñeán khoâng gian
maøu keát noái. Tuy nhieân, quaù trình chuyeån töø khoâng gian maøu keát noái
ñeán thieát bò xuaát seõ raát khoù khaên. Chaúng haïn, maøn hình khoâng theå hieån
thò heát caùc maøu maø maét ngöôøi coù theå nhìn thaáy ñöôïc, cuõng nhö maùy in
khoâng theå naøo phuïc cheá heát ñöôïc caùc maøu maø maøn hình hieån thò do coù
söï khaùc nhau veà khoaûng phuïc cheá cuûa caùc khoâng gian maøu.
Söï khaùc nhau giöõa caùc khoâng gian maøu

Nhö vaäy, chuùng ta phaûi laøm gì vôùi caùc maøu maø maùy queùt hoaëc maùy
chuïp aûnh kyõ thuaät soá coù theå ñoïc ñöôïc, nhöng maùy in laïi khoâng theå in
ñöôïc. Thay vì phaûi ñieàu chænh moät khoâng gian maøu cöïc kyø thoâng minh,
quaù trình xöû lyù ñöôïc bieát nhö laø moät quaù trình aùnh xaï khoaûng phuïc cheá
(gamut mapping) coù nghóa laø so saùnh vaø choïn caùc maøu töông thích trong
caùc khoâng gian maøu. Toïa ñoä taát caû caùc ñieåm trong khoâng gian maøu naøy
ñeàu phaûi ñöôïc xaùc ñònh bôûi toïa ñoä moät ñieåm xaùc ñònh trong khoâng gian
maøu khaùc, baèng caùch naøy caùc ñieåm maøu khoâng theå phuïc cheá ñöôïc seõ
ñöôïc thay theá bôûi caùc maøu coù theå phuïc cheá ñöôïc.
Nhö vaäy, khoâng gian maøu thieát bò nhaäp (input device) seõ bò thu nhoû
ñeå phuø hôïp vôùi moät khoâng gian maøu nhoû hôn - khoâng gian maøu thieát bò
xuaát (output device). Vì theá, trong tröôøng hôïp maøu Red ôû ví duï treân, roõ
raøng khoâng theå phuïc cheá chính xaùc ñöôïc baèng maùy in maø chuùng ta coù,
quaù trình aùnh xaï khoâng gian maøu seõ baûo ñaûm raèng töø caùc maøu Red maø
maùy in coù theå phuïc cheá ñöôïc seõ choïn ra maøu Red gaàn gioáng vôùi maøu
Red cuûa baøi maãu nhaát.
Moät ñieàu raát hay laø söï lieân keát heä thoáng quaûn lyù maøu vôùi heä ñieàu haønh
maùy tính. Do vaäy, taát caû caùc maøu cuûa maùy tính seõ ñöôïc löu giöõ moät caùch
trung tính vaø ñoäc laäp vôùi baát kyø thieát bò nhaäp, xuaát naøo. Taát caû caùc phaàn
cöùng hoaëc phaàn meàm keát noái vôùi heä thoáng ñeàu coù theå truy xuaát trình quaûn
lyù maøu bôûi vì chuùng ñeàu saün saøng laøm vieäc vôùi heä ñieàu haønh maùy tính.
FOGRA, moät Hieäp hoäi nghieân cöùu in, ñaõ khôûi xöôùng vaø thuyeát phuïc
moät soá nhaø saûn xuaát phaàn cöùng vaø phaàn meàm ñoà hoïa ñoàng yù thaønh laäp
moät UÛy ban vaøo thaùng 4/1993. UÛy ban naøy coù nhieäm vuï quyeát ñònh vaø
tieâu chuaån hoùa caùc thoâng soá ñoäc laäp vôùi thieát bò cho quaù trình chuyeån
ñoåi khoâng gian maøu. UÛy ban naøy ñöôïc goïi taét laø ICC (International
Color Consortium - Hieäp hoäi quaûn lyù maøu Quoác teá), caùc thaønh vieân ñaàu
tieân cuûa UÛy ban naøy laø Adobe, Agfa, Apple, Kodak, Microsoft, Silicon
Graphics, Sun vaø Jaligent. Phaàn meàm Color Sync 2.0 do Apple ñöa ra
vaøo muøa xuaân 1995 laø heä thoáng quaûn lyù maøu ñaàu tieân laøm vieäc döïa treân
caùc tieâu chuaån cuûa ICC.
Ñieàu kieän quan troïng nhaát trong caùc chöùc naêng cuûa heä thoáng quaûn
lyù maøu laø khoâng gian maøu cuûa taát caû caùc phöông tieän hoaëc caùc thieát bò
thaønh phaàn ñeàu phaûi ñöôïc nhaän bieát vaø coù theå ñònh chuaån (calibrate) töø
baát kyø moät thieát bò naøo khaùc trong heä thoáng. Yeâu caàu ñaàu tieân cuûa quaù
trình ñònh chuaån thieát bò laø caùc thuoäc tính maøu cuûa noù. Caùc thuoäc tính naøy
seõ cho chuùng ta bieát profile cuûa thieát bò. Thoâng thöôøng, caùc profile naøy
seõ ñöôïc cung caáp bôûi nhaø saûn xuaát, tuy nhieân, chuùng ta phaûi xem xeùt ñeå
phuø hôïp vôùi moät giaù trò trung bình. Hôn nöõa, söï mieâu taû maøu cuûa thieát bò
coù theå thay ñoåi theo thôøi gian. Ñieàu naøy raát quan troïng vì vôùi caùc coâng
cuï ñònh chuaån, chuùng ta coù theå ñieàu chænh caùc söï dao ñoäng naøy. Ñeå laøm
ñöôïc ñieàu naøy chuùng ta phaûi xaùc ñònh caùc thuoäc tính maøu hieän thôøi baèng
profile cuûa thieát bò. Chaúng haïn nhö ñònh chuaån cho maùy queùt, profile noùi
chung seõ yeâu caàu söï xaùc ñònh caùc ñieåm maøu rieâng bieät qua toaøn boä khoâng
gian maøu cuûa maùy queùt, trò soá naøy sau ñoù seõ coù theå ñöôïc tính toaùn moät
caùch deã daøng. Tuy nhieân, chuùng ta khoâng phaûi lo laéng vì mình seõ phaûi
töï laøm ñieàu naøy, chuùng seõ ñöôïc cung caáp baèng caùc coâng cuï ñònh chuaån.
UÛy ban ANSI (American National Standad Institute) ñaõ ñònh nghóa
moät soá tieâu chuaån veà thuoäc tính maøu. Tieåu ban IT8 seõ xaùc ñònh caùc tieâu
chuaån cho vieäc söû duïng caùc öùng duïng ñoà hoïa maøu. Coù hai maãu cho vieäc
ñònh chuaån cho maùy queùt: moät cho baøi maãu thaáu minh, moät cho baøi maãu
phaûn xaï. Thuû tuïc ñònh chuaån thieát bò döïa treân söï so saùnh trò soá thöïc vaø
baûng tham chieáu. Ngoaøi ra caùc phöông phaùp tính seõ tính toaùn caùc trò soá
maøu khoâng coù treân maãu ñònh chuaån.
Moät maãu ñònh chuaån IT8 cuûa haõng Kodak

Vôùi söï trôï giuùp cuûa baûng tham chieáu vaø phöông phaùp tính, khoâng gian
maøu keát noái (Communication Color Sapce) töø khoâng gian maøu A sang
khoâng gian maøu B coù theå ñöôïc thöïc thi cho taát caû caùc quaù trình xöû lyù. Roõ
raøng, chaát löôïng cuûa heä thoáng quaûn lyù maøu seõ phuï thuoäc vaøo chaát löôïng
cuûa quaù trình tính toaùn, chuùng phaûi laøm vieäc moät caùch nhanh choùng vaø
tin caäy.
E. CAÙC QUAÙ TRÌNH TAÏO PROFILE CHO CAÙC THIEÁT BÒ
Ñeå taïo profile cho thieát bò, thoâng thöôøng coù ba böôùc:
- Ñònh chuaån (calibrate): muïc ñích cuûa quaù trình ñònh chuaån laø
ñònh nghóa moät traïng thaùi tieâu chuaån (standardized state) cho
thieát bò. Ví duï nhö khi ñònh chuaån cho maøn hình, chuùng ta thöôøng
thieát laäp vieäc ñieàu khieån maøn hình ñeå ñaït ñöôïc moät ñoä saùng phuø
hôïp vôùi caùc coâng vieäc lieân quan ñeán maøu saéc. Chaúng haïn nhö
chuùng ta thieát laäp moät ñieåm traéng (white point) phuø hôïp vôùi tieâu
chuaån coâng nghieäp, nhö laø D50 hoaëc D65 (töông öùng vôùi nhieät
ñoä maøu laø 5.000 hoaëc 6.500 ñoä Kenvin).

- Ñaëc tính hoùa (characterization): khi ñaëc tính hoùa moät thieát bò,
moät baûng test (test chart) ñöôïc ñoïc bôûi moät thieát bò nhaäp hoaëc
ñöôïc in ra bôûi moät thieát bò xuaát. Moät baûng test laø moät maãu caùc
oâ maøu vôùi caùc trò soá maøu ñaõ bieát.
- Taïo profile (create profile): Baèng caùch so saùnh trò soá maøu ñöôïc
ñoïc bôûi thieát bò vôùi trò soá ñaõ bieát cuûa baûng test, chöông trình taïo
profile coù theå tính toaùn profile maøu cho thieát bò ñoù. Treân thöïc
teá, profile laø moät baûng dieãn dòch (translation table) trò soá maøu
phuï thuoäc thieát bò ñeán trò soá maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò (vôùi caùc
thieát bò nhaäp hoaëc vôùi caùc thieát bò xuaát).
Baûng test maøu cho vieäc taïo profile thieát bò

Ñeå taïo caùc profile cho thieát bò nhaäp (input profile) hoaëc thieát bò xuaát
(outptu profile), caàn coù caùc baûng oâ maøu xaùc ñònh (specific charts), töùc laø
baûng test, vôùi trò soá caùc oâ maøu ñaõ bieát, chaúng haïn nhö baøi maãu IT8 hoaëc
ColorChecker, ColorXact cho maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá... Caùc phaàn meàm
phuø hôïp seõ cho pheùp caùc giaù trò ñöôïc ñoïc bôûi maùy queùt, maùy aûnh hoaëc
ñöôïc hieån thò treân maøn hình, hoaëc ñöôïc in bôûi caùc thieát bò in vaø ñöôïc so
saùnh vôùi caùc giaù trò “ñuùng”. Baèng caùch ghi nhaän caùc giaù trò thöïc teá (actual
value) treân baûng test vaø töø baûng dieãn dòch (translation table), caùc profile
seõ ñöôïc taïo, chuùng cho pheùp maøu saéc maø caùc thieát bò ghi nhaän ñöôïc seõ
chuyeån ñoåi thaønh caùc giaù trò nhö noù ñaõ “thaáy”.
Taïo profile cho thieát bò nhaäp (input device)
Taïo profile cho maùy queùt (scanner)
Tröôùc khi söû duïng moät maùy queùt cao caáp trong moät moâi tröôøng quaûn
lyù maøu, chuùng ta seõ caàn phaûi coù ICC Profile nhaäp cho noù. Moät maùy queùt
daïng troáng hoaëc daïng phaúng cao caáp nhö Crosfield hoaëc Fujifilm Celsis
hoaëc Lanovia seõ caàn caùc taäp tin thieát laäp RGB hoaëc “Trò soá ñaëc bieät cuûa
khaùch haøng” (Customer Values). Nhöõng daïng maùy queùt cao caáp naøy vaø
nhieàu maùy queùt khaùc thöôøng ñöôïc thieát keá cho vieäc phuïc cheá hình aûnh
trong caùc quy trình in CMYK.
Tröôùc tieân baûng test (test chart - ví duï baøi maãu IT8) seõ ñöôïc queùt treân
maùy queùt caàn thieát laäp profile. Baûng test naøy seõ coù moät taäp tin döõ lieäu
töông öùng moâ taû maøu thöïc teá chính xaùc cuûa töøng oâ trong khoâng gian maøu
CIE Lab vaø/hoaëc CIE XYZ (ñöôïc ño baèng maùy ño quang phoå cuûa nhaø
saûn xuaát baûng test). Sau khi queùt, hình aûnh RGB cuûa baûng maøu seõ ñöôïc
ñöa vaøo moät phaàn meàm ñònh chuaån ñeå so saùnh caùc giaù trò RGB cuûa aûnh
ñöôïc queùt treân moãi oâ vôùi caùc soá coù lieân quan (CIE Lab hoaëc CIE XYZ)
trong taäp tin döõ lieäu. Phaàn meàm ñònh chuaån seõ tính toaùn ñeå taïo profile
cho maùy queùt.
Sô ñoà quy trình taïo profile cho maùy queùt (scanner)

Profile keát quaû seõ cho Photoshop hoaëc phaàn meàm queùt bieát caùch
chuyeån ñoåi giaù trò RGB cuûa aûnh queùt (töø 0 ñeán 255) vaøo trong khoâng
gian keát noái profile (Profile Connection Space - PCS), thöôøng laø CIE Lab
(vieát taét laø Lab). Caùc giaù trò Lab naøy seõ laø maøu thöïc teá cuûa hình aûnh.
Sau ñoù, chuùng ta coù theå quyeát ñònh chuyeån ñoåi hình aûnh thaønh khoâng
gian maøu RGB tieâu chuaån (standard RGB colour space) nhö Adobe RGB
hoaëc khoâng gian maøu CMYK tieâu chuaån cuûa ngaønh coâng nghieäp in, nhö
“Fogra 39” chaúng haïn.
Profile cho maùy chuïp aûnh kyõ thuaät soá (camera)
Caùc maùy aûnh kyõ thuaät soá veà maët lyù thuyeát coù theå ñöôïc caáu hình (pro-
filed) theo caùch töông töï baèng caùch söû duïng ICC Profiles, nhöng haàu heát
ngöôøi duøng thích laøm vieäc vôùi aûnh RAW, sau ñoù chuyeån sang khoâng gian
maøu generic RGB trong Photoshop / Bridge / Aperture / Lightroom / Cam-
era Raw, Capture One,... trong öùng duïng phaàn meàm cuûa maùy aûnh. Thoâng
thöôøng ñaây seõ laø khoâng gian laøm vieäc cuûa Photoshop nhö Adobe RGB
hoaëc ProPhoto RGB (ñöôïc söû duïng bôûi Lightroom), nhöng lôøi khuyeân laø
khoâng neân söû duïng sRGB vì khoaûng phuïc cheá maøu nhoû cuûa noù. Caàn löu
yù bieán soá chính vôùi chuïp aûnh kyõ thuaät soá laø aùnh saùng (lighting), trong khi
ñoái vôùi maùy queùt thì haàu nhö trò soá naøy laø khoâng ñoåi. Tuy nhieân aùnh saùng
coù theå ñöôïc ñieàu khieån beân trong moät studio, nhöng ngoaøi trôøi thì khoâng.
Maùy aûnh hieän ñaïi thöôøng söû duïng ñònh daïng hình aûnh thoâ (RAW),
chaúng haïn nhö DNG (Digital Negative). Caùc profile maùy aûnh kyõ thuaät soá
thöôøng ñöôïc taïo bôûi nhaø saûn xuaát maùy aûnh vaø/hoaëc bôûi coâng ty Adobe.
Chuùng keát hôïp thoâng tin veà caûm bieán aûnh (camera sensor) vaø phaûn öùng
cuûa noù vôùi caùc möùc chieáu saùng khaùc nhau..., thöôøng döïa treân hai nhieät
ñoä maøu khaùc nhau, laø 2.8500K (Tungsten) vaø 65000K (Cloudy Daylight
- aùnh saùng ban ngaøy nhieàu maây). Chuùng cho pheùp hình aûnh ñöôïc chænh
söûa roäng hôn cho maøu saéc trong Adobe Camera Raw hoaëc Lightroom
hoaëc trong phaàn meàm ñoäc quyeàn cuûa maùy aûnh. Caùc thoâng tin chænh söûa
coù theå ñöôïc löu vaøo hình aûnh, nhôù laïi vaø coù theå ñieàu chænh laïi sau. Hình
aûnh cuoái cuøng sau ñoù ñöôïc hieäu chænh veà kích thöôùc, ñoä saéc neùt, caét cuùp
vaø chuyeån ñoåi sang khoâng gian laøm vieäc cuûa Photoshop, thöôøng laø Adobe
RGB hoaëc ProPhoto RGB. DNG profile coù theå ñöôïc chænh söûa baèng caùc
tieän ích cuûa Adobe, coù theå bao goàm chuïp aûnh baûng “Trình Kieåm tra maøu”
(Color Checker chart).
Taïo profile cho thieát bò xuaát (output device)
Taïo profile cho maøn hình
Sô ñoà quy trình taïo profile cho maøn hình

Thoâng thöôøng moät ñieàu chaéc chaén laø baøi maãu vaø hình aûnh treân maøn
hình seõ troâng raát khaùc bieät. Muoán giaûm bôùt söï khaùc bieät naøy chuùng ta
phaûi ñònh chuaån (calibrate) maøn hình. Veà nguyeân taéc, vieäc ñònh chuaån
naøy phaûi ñöôïc tieán haønh chính xaùc nhö vieäc ñònh chuaån maùy queùt vaø
maùy in. Ñeå vieäc ñònh chuaån ñöôïc chính xaùc, phaûi coù maùy ño quang phoå
(spectrophotometer). Phaàn meàm ñònh chuaån seõ taïo caùc daõy maøu khaùc
nhau treân maøn hình cho coâng vieäc ño trò soá maøu. Chuùng seõ so saùnh trò
soá maøu thöïc (actual value) vôùi trò soá lyù thuyeát (theory value) ñeå xaùc ñònh
profile cuûa maøn hình (xem hình trang tröôùc).
Minh hoïa veà thao taùc ñònh chuaån maøn hình vaø taïo profile
Noùi chung, khoâng gian maøu cuûa maøn hình roäng hôn khoâng gian maøu
cuûa maùy in maøu hay maùy in offset, do ñoù noù coù khaû naêng hieån thò ñöôïc
nhieàu maøu saéc hôn. Tuy nhieân, coù nhöõng daõy maøu maø moät maùy in bình
thöôøng seõ cho keát quaû toát hôn maøn hình, ñoù laø caùc daõy maøu Cyan vaø
Yellow. Ñaây laø nhöõng maøu cô baûn cuûa taát caû caùc maùy in vì maùy in laøm
vieäc treân heä maøu CMYK. Coøn ñoái vôùi maøn hình noù phaûi xem xeùt qua söï
toång hôïp hai maøu, do ñoù ñoái vôùi caùc maøu naøy söï theå hieän treân maøn hình
laø khaù khoù khaên. Ñoä chính xaùc cuûa vieäc hieån thò seõ phuï thuoäc vaøo chaát
löôïng maøn hình vaø trình quaûn lyù maøu.
Taïo profile cho maùy in maøu

Coù nhieàu daïng maùy in maøu, caùc maùy in naøy söû duïng nhöõng kyõ thuaät
rieâng bieät vaø cho chaát löôïng in khaùc nhau. Trong phaàn naøy chuùng ta seõ
ñeà caäp ñeán maùy in phun möïc laø daïng maùy in maøu ñang söû duïng nhieàu
nhaát hieän nay.
Caùc vaán ñeà chung thöôøng gaëp trong in maøu:
- Maøu quaù toái
- Maøu khoâng saëc sôõ (khoâng töôi)
- Caùc maøu troâng xam xaùm nhö bò moät maøng môø che phuû.
Khoaûng maøu phuïc cheá cuûa maùy in maøu thoâng thöôøng nhoû hôn hình
aûnh queùt hoaëc chuïp, do ñoù chaát löôïng cuûa trình truyeàn thoâng tin seõ phuï
thuoäc vaøo quaù trình aùnh xaï giöõa hai khoâng gian maøu. Tuy nhieân, tröôùc
heát chuùng ta phaûi ñònh chuaån maùy in cuõng gioáng nhö chuùng ta ñaõ ñònh
chuaån maùy queùt vaø maøn hình. Quaù trình naøy seõ coù nhöõng coâng cuï ñaëc
bieät cuûa rieâng noù maø tröôùc heát noù laø nhöõng baûng test (test chart), nhöng
noù ôû daïng moät taäp tin, ñoù thaät söï laø moät döõ lieäu kyõ thuaät soá hôn laø moät
daïng hình aûnh. Vaø taát nhieân moät laàn nöõa phaàn meàm ñònh chuaån seõ so
saùnh caùc giaù trò thaät vaø giaù trò lyù thuyeát ñeå thöïc hieän vieäc taïo profile.
Döõ lieäu cuûa baûng test seõ ñöôïc chuyeån ñeán maùy in vaø in ra caùc daõy
maøu rieâng bieät, caùc trò soá maøu naøy seõ ñöôïc ño baèng maùy ño quang phoå
(spectrophotometer) vaø so saùnh vôùi giaù trò lyù thuyeát ñeå taïo ra profile cho
maùy in maøu.
Sô ñoà quy trình taïo profile cho maùy in maøu

Tuy nhieân caàn chuù yù laø coù moät yeáu toá duy nhaát khoâng phuï thuoäc vaøo
chaát löôïng trình quaûn lyù maøu ñoù laø söï in choàng caùc maøu möïc, noù chæ phuï
thuoäc vaøo chaát löôïng maùy in vaø loaïi giaáy ñang söû duïng. Ñoái vôùi moãi
loaïi giaáy, thoâng thöôøng chuùng ta phaûi taïo moät profile rieâng. Tuy nhieân,
noùi chung, chaát löôïng toát nhaát chæ coù theå ñaït ñöôïc treân loaïi giaáy ñaëc bieät
phuø hôïp vôùi töøng loaïi maùy in.
Taïo profile cho maùy in thöông maïi (maùy in offset chaúng haïn)
Chaát löôïng tôø in ra cuoái cuøng, taát nhieân bao giôø cuõng laø moái quan taâm
nhaát cuûa chuùng ta. Thoâng thöôøng tôø in seõ troâng toái hôn vaø maøu saéc troâng
khoâng ñaäm ñaø baèng maøn hình do khoaûng phuïc cheá maøu bò thu heïp raát
nhieàu so vôùi baøi maãu. Vì vaäy, chaát löôïng tôø in cuoái cuøng moät laàn nöõa laïi
phuï thuoäc vaøo trình quaûn lyù maøu.
Quaù trình phuïc cheá thoâng thöôøng gaëp raát nhieàu khoù khaên ñoái vôùi nhöõng
hình aûnh laáy tröïc tieáp töø maùy tính hoaëc khi caùc nhaø thieát keá söû duïng
maøu moät caùch tuøy tieän. Thoâng thöôøng nhöõng maøu ñoù khoâng theå hoaëc raát
khoù taùi taïo laïi töø boán maøu cô baûn CMYK. Chaúng haïn nhö caùc maøu xanh
döông (Blue) vaø xanh luïc töôi ñaäm (Green). Trong tröôøng hôïp naøy chæ
coù maøn hình vôùi heä maøu RGB môùi theå hieän toát hôn caû. Coøn ñoái vôùi tôø in
thì chuùng ta chaúng bao giôø ñaït ñöôïc maøu saéc ñoù maëc duø coù söû duïng heä
thoáng quaûn lyù maøu vôùi khoâng gian maøu keát noái toát nhaát. Vì vaäy caùch höõu
hieäu nhaát laø chuùng ta neân traùnh choïn nhöõng maøu quaù töôi hay quaù ñaäm.
Sô ñoà quy trình taïo profile cho maùy in offset

Cuõng nhö cho in maøu, ôû ñaây chaát löôïng tôø in cuõng seõ phuï thuoäc raát
nhieàu vaøo loaïi giaáy vaø möïc. Vì vaäy chuùng ta cuõng caàn phaûi coù caùc chuaån
vaø ñònh chuaån rieâng cho töøng loaïi.
Ñeå coâng vieäc ñònh chuaån ñöôïc chính xaùc, tröôùc tieân maùy in phaûi ñöôïc
canh chænh ñuùng vaø seõ ñöôïc xem nhö laø caùc thoâng soá tieâu chuaån. Caùc
thieát laäp seõ döïa treân caùc tieâu chuaån naøy. Sau ñoù chuùng ta seõ in ra moät
baûng test theo nhö sô ñoà treân, ño caùc trò soá treân daõy maøu vaø so saùnh vôùi
caùc trò soá treân baøi maãu ñeå quyeát ñònh profile maøu cho maùy in.
Neân nhôù raèng profile naøy khoâng phaûi duøng chung maø noù chæ ñaëc thuø
cho maùy in, loaïi giaáy, möïc maø chuùng ta vöøa ñònh chuaån.
F. CAÙC ÖU ÑIEÅM CUÛA QUAÛN LYÙ MAØU:
Quaûn lyù maøu ñöôïc trieån khai ñuùng caùch coù nghóa laø maøu chuùng ta nhìn
thaáy treân maøn hình laø nhöõng gì seõ xuaát hieän treân maùy in sau ñoù. Vaø noù
thöïc teá khoâng coù vaán ñeà gì lôùn neáu maùy in laø moät maùy in phun Epson, moät
maùy in laser maøu, hoaëc maùy in offset in treân giaáy boùng vôùi möïc in Toyo.
Trong lónh vöïc in, neáu chuùng ta muoán trôû thaønh moät nhaø cung caáp giuùp
tieát kieäm thôøi gian vaø tieàn baïc cuûa khaùch haøng - vaø keå caû vieäc caûi thieän
kinh nghieäm in cuûa hoï, trong khi giaûm caùc vaán ñeà toán keùm, thì quaûn lyù
maøu saéc (color management) seõ hoã trôï cho chuùng ta raát nhieàu nhö:
- Khaû naêng hieån thò chính xaùc baûn in thöû meàm (soft-proof) treân
maøn hình cuûa caùc taäp tin khaùch haøng gôûi ñeán ñeå chuùng ta coù theå
hình dung maøu saéc seõ ñöôïc in nhö theá naøo taïi nhaø in tröôùc khi
thöïc hieän vieäc in baûn in thöû treân maùy in (hard proof).
- Giaûm soá löôïng baûn in thöû (proofs) khaù toán keùm.
- Taïo baûn in thöû (proofs) chính xaùc hôn (quaûn lyù maøu saéc gaàn nhö
laø moät yeâu caàu cho in thöû kyõ thuaät soá (digital proofs)).
- Caûi thieän giao tieáp vôùi khaùch haøng. Baèng caùch cung caáp cho hoï
profile maùy in cuûa chuùng ta, vaø hoï coù theå deã daøng laøm cho maøu
saéc ñöôïc toái öu hoùa cho nhaø in cuûa mình.
- Deã daøng söû duïng laïi caùc taäp tin cuûa khaùch haøng trong ñieàu kieän
ñaõ saün saøng.
Trong lónh vöïc thieát keá, haàu heát caùc nhaø thieát keá ñang maéc keït ôû giöõa.
Hoï nhaän ñöôïc hình aûnh töø caùc nguoàn chuyeân nghieäp nhö töø caùc nhaø nhieáp
aûnh gia chaúng haïn. Hoï khoâng coù maøn hình ñaõ ñöôïc hieäu chuaån neân raát
khoù ñeå bieát ñöôïc nhöõng hình aûnh maø hoï ñaõ choïn coù toát hay khoâng. Hoï
choïn maøu Pantone töø moät cuoán saùch ñaõ ñöôïc xuaát baûn caùch ñaây 3 naêm,
sau ñoù khoâng söû duïng nhö laø maøu spot (spot color) maø thay ñoåi noù thaønh
maøu process (process color - maøu toång hôïp töø 4 maøu CMYK). Hoï in thöû
(proof) vôùi maùy in laser maøu maø maøu saéc thay ñoåi haøng ngaøy, hoaëc nhaän
ñöôïc baûn in töø maùy in Epson raát ñeïp, nhöng noù khoâng thöïc söï laø moät
baûn in thöïc teá treân maùy in. Vaø sau ñoù gôûi taùc phaåm cuûa hoï ñeán nhaø in
offset chaúng haïn, vaø hoï nhaän ñöôïc hoùa ñôn cho taát caû caùc “söûa chöõa”
cho taäp tin cuûa hoï.
Quaûn lyù maøu (color mangement) seõ mang laïi cho caùc nhaø thieát keá
nhöõng lôïi ích veà: thôøi gian, chaát löôïng, söï yeân taâm vaø söï kieåm soaùt:
- Nhöõng gì baïn thaáy laø nhöõng gì baïn nhaän ñöôïc (what you see is
what you get) - ngay caû khi baïn thieát keá ôû nôi naøy, nhöng in ôû
moät nôi khaùc. Ñoù chính laø öu ñieåm veà tính ñoäc laäp cuûa quaûn lyù
maøu. Ngaøy nay döõ lieäu coù theå ñöôïc truyeàn qua caùc dòch vuï vieãn
thoâng. Nghóa laø caùc nhaø thieát keá ñoà hoïa coù theå thieát keá aán phaåm
ngay taïi nôi laøm vieäc ôû nöôùc hoï, sau ñoù chuyeån döõ lieäu ñeå in ôû
moät nöôùc khaùc.
- Taêng naêng suaát cho quaù trình thieát keá vaø giaûm löôïng giaáy hao
phí baèng caùch taïo maøu ñuùng ngay töø laàn ñaàu tieân.
- Caùc taøi lieäu trình chieáu coù theå phuø hôïp vôùi caùc taøi lieäu tieáp thò
ñöôïc taïo moät caùch chuyeân nghieäp cuûa coâng ty.
- Coù khaû naêng nhanh choùng söû duïng laïi moät coâng vieäc ñeå ñöôïc in
bôûi moät nhaø cung caáp khaùc hoaëc treân moät nguyeân vaät lieäu khaùc.
- Maøu chính xaùc coù nghóa laø caûi thieän thöông hieäu maøu cho saûn
phaåm.
- Caûi thieän maøu Pantone phuø hôïp - ngay caû khi thay ñoåi vieäc in
töø moät neàn giaáy traéng sang moät neàn giaáy coù maøu kem (creme).
- Caùc baûn in thöû (proof) treân maùy in Epson laø chính xaùc, vaø coù theå
ñöôïc coi laø baøi maãu maøu cho vieäc in aán sau naøy.
Quaûn lyù maøu thaät söï laø moät quaù trình tieâu chuaån hoùa. Nghóa laø vieäc
phuïc cheá maøu baây giôø khoâng chæ laø lónh vöïc daønh rieâng cho caùc chuyeân
gia. Chuùng ta coù theå ñaït ñöôïc moät keát quaû phuïc cheá toát maø khoâng caàn
phaûi coù moät söï hieåu bieát toaøn dieän.
Tuy nhieân öu ñieåm quan troïng nhaát ñoù laø caùc nhaø mua trình quaûn lyù
maøu chaéc chaén seõ ñaït ñöôïc chaát löôïng maø khoâng tuøy thuoäc vaøo cô hoäi
vaø söï may maén. Döõ lieäu hình aûnh coù theå ñöôïc phuïc cheá baát cöù luùc naøo,
baát cöù treân maùy naøo vaø baát cöù ngöôøi söû duïng naøo.
Taát nhieân trình quaûn lyù maøu seõ coøn ñöôïc caûi tieán nhieàu hôn nöõa trong
töông lai caû veà chaát löôïng khoâng gian maøu keát noái (connection color
space) vaø tính deå söû duïng, sao cho noù ngaøy caøng ñöôïc söû duïng roäng raõi
hôn nöõa. Hieän taïi, vaán ñeà lôùn nhaát trong quaûn lyù maøu chính laø chi phí
vaø chu trình laøm vieäc. Heä thoáng vaãn coøn khaù ñaét tieàn ñeå mua phaàn cöùng
(hardwares) vaø caùc phaàn meàm (softwares) hoã trôï. Vaø haàu heát moïi ngöôøi
coù theå thaáy raèng vieäc taïo profile coù veû deã daøng, nhöng ñeå hieåu vaø trieån
khai caùc chu trình coâng vieäc môùi coù theå laïi laø moät thaùch thöùc.
Chương 8
Định dạng tập tin
PDF
A. PDF là gì?
B. Các đặc tính của PDF
C. Tạo tập tin PDF
D. Chỉnh sửa tập tin PDF
E. kiểm tra tập tin PDF
Chûúng 8: Àõnh daång têåp tin PDF 262
A. PDF LAØ GÌ?

PDF (Protable Document File) laø moät ñònh daïng ñeå bieåu dieãn moät taøi
lieäu vôùi tính chaát ñoäc laäp vôùi phaàn meàm öùng duïng, phaàn cöùng, vaø heä ñieàu
haønh cuûa heä thoáng duøng ñeå taïo ra noù. Moät taäp tin PDF khoâng chæ goàm
thoâng tin moâ taû trang maø noù coøn chöùa caû font chöõ, hình aûnh vaø sieâu lieân
keát keå caû caùc hình aûnh ñoäng. PDF mang ñeán nhieàu thuaän lôïi hôn caùc taäp
tin PostScript (.eps hay .ps). PDF khoâng nhöõng coù theå ñöôïc bieân dòch tröïc
tieáp bôûi RIP maø noù coøn theå hieän taát caû caùc ñoái töôïng treân maøn hình moät
caùch roõ raøng chöù khoâng phaûi laø caùc maõ leänh nhö taäp tin PostScript. Khi
moät taäp tin PDF hieån thò treân maøn hình thì taäp tin ñoù gioáng nhö ñaõ ñöôïc
RIP bieân dòch vaø thaät söï laø “What you see is What you get” coù nghóa laø
chuùng ta nhìn thaáy ñoái töôïng treân maøn hình nhö theá naøo thì chuùng ta seõ
nhaän ñöôïc tôø in theå hieän ñoái töôïng nhö theá ñoù.
Öu ñieåm cuûa PDF
- PDF laø moät tieâu chuaån ña neàn taûng (cross-platform standard), hay
noùi moät caùch khaùc, noù ñoäc laäp vôùi heä ñieàu haønh (operation system).
Ñieàu naøy coù nghóa laø ai ñoù coù theå taïo moät taäp tin PDF treân maùy
tính chaïy heä ñieàu haønh Unix vaø chuùng ta coù theå môû noù treân maùy
Mac vôùi heä ñieàu haønh Macintosh hoaëc treân maùy PC vôùi heä ñieàu
haønh Windows vaø vaãn thaáy taøi lieäu gioáng nhö noù ñaõ ñöôïc taïo.
- Caùc taäp tin PDF ñoäc laäp vôùi thieát bò: chuùng coù theå ñöôïc in treân maùy
in phun möïc reû tieàn cuõng nhö treân thieát bò ghi (ghi phim, ghi keõm)
ñaét tieàn.
- Caùc taäp tin PDF coù dung löôïng nhoû. PDF hoã trôï moät soá thuaät toaùn
neùn tinh vi cuõng nhö caáu truùc taäp tin thoâng minh ñeå giöõ cho dung
löôïng cuûa taäp tin PDF giaûm xuoáng möùc toái thieåu tuyeät ñoái. Chaúng
haïn, moät trang taïp chí 4 maøu khoå 20 x 28 cm laøm töø InDesign, coù
dung löôïng 25 MB bao goàm caû taäp tin .indd vaø caùc taäp tin hình aûnh
keøm theo (chöa bao goàm font chöõ), nhöng neáu ñöôïc chuyeån thaønh
taäp tin PDF thì dung löôïng chæ coøn khoaûng 6 MB (ñaõ bao goàm caû
hình aûnh vaø font chöõ).
- Taäp tin PDF coù theå chöùa caùc phaàn töû ña phöông tieän (multimedia)
nhö phim hoaëc aâm thanh cuõng nhö caùc phaàn töû sieâu vaên baûn (hy-
pertext) nhö daáu trang, lieân keát ñeán ñòa chæ email hoaëc trang web
vaø cheá ñoä xem hình thu nhoû (thumbnail views) cuûa trang.
- PDF hoã trôï cheá ñoä baûo maät. Ngöôøi taïo taäp tin PDF coù theå ñaët caùc
tuøy choïn baûo maät khaùc nhau. Coù theå khoùa moät taäp tin PDF ñeå chæ
coù theå môû baèng moät maät khaåu. Cuõng coù theå caám thay ñoåi noäi dung
cuûa PDF hoaëc taét (disable) tuøy choïn in taäp tin PDF.
Nhöôïc ñieåm cuûa PDF
- Traùi vôùi teân cuûa noù (Portable Document Format), PDF khoâng phaûi
laø taøi lieäu di ñoäng. Khoaûng hai naêm moät laàn Adobe ñaõ phaùt haønh
moät phieân baûn PDF môùi, moãi laàn theâm caùc tính naêng môùi hoaëc môû
roäng phaïm vi cuûa caùc tính naêng hieän coù. Caùc phieân baûn môùi nhaát
cuûa Adobe Reader vaø Acrobat seõ boû qua caùc tính naêng PDF khoâng
toàn taïi khi phaàn meàm ñöôïc phaùt haønh. Trong khi ñaây laø moät coâng
vieäc teá nhò, thöïc teá laø coù raát nhieàu phieân baûn PDF khaùc nhau khoâng
thöïc teá hay thaân thieän vôùi ngöôøi duøng.
- Moät soá toå chöùc ñaõ luoân phaûn ñoái vieäc söû duïng PDF vì noù laø moät
ñònh daïng ñoäc quyeàn thuoäc sôû höõu cuûa Adobe. Tuy nhieân, ñieàu naøy
chæ ñuùng cho ñeán thaùng 1/2007 khi Adobe phaùt haønh caùc thoâng soá
kyõ thuaät PDF 1.7 ñeå chöùng nhaän ISO. Moät soá phieân baûn PDF nhö
PDF/X-1 vaø PDF/A cuõng ñaõ ñöôïc chöùng nhaän ISO töø nhieàu naêm
tröôùc.
- PDF coá gaéng trôû thaønh moïi thöù cho moïi ngöôøi (everything to every-
body), coù nghóa laø noù coù theå khoâng hieäu quaû ñoái vôùi moät taùc vuï cuï
theå hôn laø moät coâng cuï ñöôïc toái öu hoùa cho nhieäm vuï ñoù. Chuùng ta
coù theå söû duïng PDF treân internet nhöng trong haàu heát caùc tröôøng
hôïp, moät taøi lieäu HTML coù theå hieäu quaû hôn. Chuùng ta coù theå söû
duïng PDF ñeå trao ñoåi caùc yeáu toá ñoà hoïa nhoû nhö quaûng caùo, baûn
veõ hoaëc hình aûnh theá nhöng coù nhieàu öùng duïng tröôùc in (prepress)
cuõng coù theå xöû lyù ñònh daïng taäp tin EPS. Chuùng ta coù theå söû duïng
PDF ñeå löu tröõ döõ lieäu nhöng ñoâi khi caùc tính naêng daøn trang (lay-
out) môû roäng nhö kerning chaúng haïn coù theå khoâng tìm ñöôïc töø cuï
theå trong taøi lieäu PDF.
- PDF höôùng ñeán vieäc taïo caùc taøi lieäu hieån thò (visualizing docu-
ments). Vieäc söû duïng sieâu döõ lieäu (metadata) coù theå baûo toaøn caáu
truùc logic cuûa taøi lieäu. Raát tieác, khoâng coù nhieàu öùng duïng taïo taäp
tin PDF ñöôïc gaén theû (tagged) nhö vaäy.
- Taäp tin PDF khoâng deã daøng ñeå chænh söûa. Coù theå thöïc hieän caùc thay
ñoåi nhoû ñoái vôùi taäp tin PDF nhöng khaù khoù ñeå theâm caùc khoái vaên
baûn hoaëc hình aûnh hoaøn chænh vaøo taäp tin PDF hieän coù. Coù nhöõng
coâng cuï chuyeân bieät treân thò tröôøng cho ñieàu naøy nhöng thaäm chí
hoï khoâng theå luoân luoân vöôït qua giôùi haïn naøy.
Hieän nay, taäp tin PDF coù theå ñöôïc taïo theo nhieàu caùch nhö tröïc tieáp töø
trình öùng duïng hay töø nhöõng taäp tin PostScript vaø keát quaû laø taïo ra moät
taäp tin PDF ñoäc laäp vôùi caùc trình ñieàu khieån. Cho duø taäp tin ñoù ñöôïc taïo
ra töø treân Mac hay treân PC thì noù vaãn ñöôïc hieån thò vaø vaän haønh baèng baát
cöù trình hieån thò (phaàn meàm) naøo maø heä ñieàu haønh ñoù hoã trôï. Vaø neáu nhö
coù moät taäp tin PostScript naøo ñoù ñöôïc taïo ra töø caùc trình öùng duïng treân
Windows hay treân Unix, do nhöõng maùy naøy khoâng coù caùc system-level
ñeå ñieàu khieån maùy in thì vieäc dieãn dòch vaø hieån thò taäp tin PDF vaãn dieãn
ra moät caùch bình thöôøng. Nhöng, ñeå chuyeån nhöõng taäp tin PostScript naøy
sang PDF thì chuùng ta phaûi duøng ñeán Acrobat Distiller. Phaàn meàm naøy
chuyeån ñoåi taát caû nhöõng taäp tin PostScript sang PDF vaø taäp tin PDF maø
noù taïo ra mang nhieàu ñaëc tính raát coù ích cho coâng vieäc tröôùc in.
Lòch söû PDF
PDF khôûi ñaàu cho giaác mô “vaên phoøng khoâng coù giaáy tôø” (paperless
office), ñoù laø moät döï aùn con cöng cuûa moät trong nhöõng nhaø saùng laäp Adobe,
John Warnock. Khôûi ñaàu noù chæ laø moät döï aùn noäi boä trong Adobe ñeå taïo
caùc ñònh daïng taäp tin taøi lieäu löu chuyeån trong coâng ty vaø coù theå hieån thò
treân baát kyø maùy tính naøo, baát kyø heä ñieàu haønh naøo. Ñeå giaûi thích cho lyù
do phaùt trieån ñònh daïng taäp tin PDF, John Warnock ñaõ vieát “Haõy töôûng
töôïng chuùng ta coù theå gôûi caùc taøi lieäu bao goàm caû vaên baûn vaø hình aûnh
(baùo, taïp chí, tieâu ñeà, höôùng daãn kyõ thuaät...) qua thö ñieän töû phaân phoái
treân maïng. Nhöõng taøi lieäu naøy coù theå ñöôïc xem treân baát kyø maùy naøo vaø
coù theå in ra baát kyø taøi lieäu naøo. Khaû naêng naøy thöïc söï seõ thay ñoåi caùch
quaûn lyù thoâng tin”.

Khi ñoù, Adobe ñaõ coù hai kyõ thuaät thích hôïp: PostScript nhö laø moät
kyõ thuaät moâ taû taøi lieäu ñoäc laäp vôùi heä ñieàu haønh vaø thieát bò, vaø Adobe
Illustrator nhö laø moät ví duï veà chöông trình öùng duïng coù theå chaïy treân
nhieàu heä ñieàu haønh khaùc nhau vaø coù theå môû caùc taäp tin PostScript ñôn
giaûn thaäm chí chuùng ñöôïc taïo töø nhöõng chöông trình öùng duïng khaùc.
Caùc kyõ sö cuûa Adobe ñaõ naâng cao hai kyõ thuaät naøy vaø taïo ra moät ñònh
daïng môùi - PDF vaø moät boä chöông trình öùng duïng duøng ñeå taïo vaø hieån
thò caùc taäp tin naøy.
PDF 1.0
Laàn ñaàu tieân Adobe ñeà caäp ñeán kyõ thuaät naøy laø taïi hoäi nghò Seybold ôû
San Jose naêm 1991. PDF phieân baûn 1.0 ñöôïc coâng boá vaøo naêm 1992 vaø
nhaän giaûi thöôûng “Best of Comdex”. Caùc coâng cuï ñeå taïo vaø hieån thò PDF laø
Acrobat, ñaõ ñöôïc baùn vaøo ngaøy 15/6/1993. Phieân baûn ñaàu tieân naøy khoâng
söû duïng cho tröôùc in in. Trong phieân baûn naøy ñaõ bao goàm caùc caáu hình
veà lieân keát noäi, nhuùng font chöõ nhöng chæ hoã trôï khoâng gian maøu RGB.
PDF 1.1
Acrobat 2 ñöôïc coâng boá vaøo naêm 1994. Noù hoã trôï cho phieân baûn môùi
cuûa PDF - 1.1 vôùi moät soá caáu hình phuï theâm:
- Lieân keát ngoaïi.
- Baûo maät.
- Maøu saéc ñoäc laäp vôùi thieát bò.
- Caùc ghi chuù.
Acrobat 2.1 hoã trôï theâm phöông tieän ña truyeàn thoâng vôùi khaû naêng
gaùn theâm döõ lieäu aâm thanh hoaëc hình aûnh vaøo taäp tin PDF.
Naêm 1995, Adobe cuõng baét ñaàu hoã trôï PDF ñeán nhieàu chöông trình
öùng duïng nhö FramMaker 5.0 vaø PageMaker 6.
PDF 1.2: böôùc vaøo theá giôùi tröôùc in
Naêm 1996, Adobe coâng boá Acrobat 3.0 vaø PDF 1.2. PDF 1.2 laø phieân
baûn ñaàu tieân thöïc söï höõu duïng cho moâi tröôøng tröôùc in. Ngoaøi caùc caáu
hình chuaån, PDF 1.2 coøn coù theâm moät soá chöùc naêng sau:
- Hoã trôï caáu hình OPI 1.3.
- Hoã trôï khoâng gian maøu CMYK.
- Maøu spot ñaõ coù theå ñöôïc baûo toaøn trong taäp tin PDF.
- Bao goàm caû chöùc naêng nöûa toâng (halftone functions) vaø overprint.
Plug-in hoã trôï cho vieäc hieån thò PDF trong Netscape ñaõ taêng theâm tính
thoâng duïng cuûa noù. Adobe cuõng ñaõ hoã trôï theâm khaû naêng lieân keát PDF
vôùi caùc trang HTML. PDF cuõng ñaõ daàn daàn ñöôïc chaáp nhaän trong coâng
nghieäp ñoà hoïa (graphic art industry), khôûi ñaàu laø thò tröôøng in kyõ thuaät
soá ñen-traéng baét ñaàu söû duïng PDF cho vieäc xuaát sang caùc maùy in nhanh
kyõ thuaät soá Xerox.
Trong Acrobat 3, vôùi caáu truùc môû ñaõ chaáp nhaän moät soá plug-in höõu
duïng nhö Pitstop cuûa Enfocus vaø CrackerJack cuûa Lantanarips. Agfa laø
coâng ty ñaàu tieân öùng duïng PDF cho in thöông maïi vôùi heä thoáng Apogee
naêm 1998. Caùc haõng saûn xuaát khaùc sau ñoù cuõng ñaõ noái böôùc theo Agfa.
PDF/X-1
PDF/X-1 do moät nhoùm caùc coâng ty tröôùc in ñöa ra vaøo naêm 1998.
PDF/X-1 döïa treân caáu hình cuûa PDF 1.2, nhöng noù moâ taû taäp tin PDF toát
hôn. Moät taäp tin PDF/X-1 laø moät taäp tin trong ñoù chuùng ta coù theå chaéc
chaén raèng font chöõ vaø taát caû hình aûnh ôû ñoä phaân giaûi cao ñeàu ñöôïc nhuùng
theo. Maëc duø döïa treân neàn cuûa PDF 1.2 nhöng chuùng coù bao goàm theâm
moät soá chöùc naêng:
- Coù khaû naêng nhuùng caùc döõ lieäu ñaëc bieät nhö caùc taäp tin copydot
chaúng haïn.
- Hoã trôï caùc maøu döïa treân ICC Protaäp tin.
- Ñònh nghóa khoaûng caét xeùn (bleed), vuøng caét (trim).
PDF 1.3:
Acrobat 4 ñöôïc coâng boá vaøo thaùng 4/1999 töông thích vôùi PDF 1.3
bao goàm moät soá hoã trôï sau:
- Font CID 2-byte.
- Caáu hình OPI 2.0.
- Moät khoâng gian maøu môùi ñöôïc goïi laø DeviceN ñeå caûi thieän vieäc
hoã trôï cho maøu Spot.
- Vuøng tram chuyeån (shading) vaø pha troän (blend) mòn maøng hôn.
- Caùc chuù giaûi (note).
Baûn thaân Acrobat cuõng coù moät soá caûi thieän nhö:
- Hoã trôï kích thöôùc trang ñeán 5080 x 5080 mm.
- Chöùc naêng Webcapture.
- Moät chuoãi caùc thieát laäp tröôùc trong Acrobat Distiller giuùp cho
vieäc taïo taäp tin PDF deã daøng hôn.
- Deã daøng tích hôïp vôùi Microsoft Office.
Illustrator 9 vaø PDF 1.4
Giöõa naêm 2000, Adobe coâng boá phieân baûn Illustrator 9, ñaây laø chöông
trình öùng duïng ñaàu tieân hoã trôï PDF 1.4 vaø caáu hình trong suoát (trans-
parency). Ñaây laø laàn ñaàu tieân, Adobe khoâng ñöa ra PDF phieân baûn môùi
cuøng vôùi Acrobat.
Acrobat 5
Maõi ñeán thaùng 5/2001, Adobe môùi ñöa ra Acrobat 5 vaø PDF 1.4 môùi
trôû neân thöïc teá hôn. Baûn thaân ñònh daïng taäp tin naøy khoâng coù thay ñoåi gì
nhieàu. Cho tröôùc in (prepress), coù nhöõng chöùc naêng coù giaù trò nhö:
- Hoã trôï cheá ñoä trong suoát (transparency).
- Caûi tieán cheá ñoä baûo maät, bao goàm 128-bit maõ hoùa vaø chöùc naêng
thieát laäp chaát löôïng in.
Cho nhöõng ngöôøi söû duïng khoâng phaûi trong lónh vöïc tröôùc in, PDF 1.4
cuõng coù theâm moät soá chöùc naêng nhö:
- Hoã trôï ngoân ngöõ JavaScript, bao goàm JavaScript 1.5 vaø tích hôïp
döõ lieäu toát hôn.
- “Tagged PDFs” laø caùc taäp tin PDF chöùa thoâng tin caáu truùc döõ
lieäu cuûa taøi lieäu PDF. Ñieàu naøy coù nghóa laø caùc thoâng tin meta
nhö tieâu ñeà, khoái vaên baûn... coù theå ñöôïc chia thaønh töøng phaàn
trong taøi lieäu PDF.
Haàu heát ngöôøi söû duïng ñeàu haøi loøng vôùi nhöõng caáu hình môùi cuûa
Acrobat 5. Ngöôøi söû duïng trong lónh vöïc tröôùc in raát thích thuù vôùi nhöõng
tính naêng noåi baät sau:
- Baûn thaân Acrobat 5 coù theå hieån thò ñuùng cheá ñoä overprint (chöùc
naêng naøy coù theå taét trong thieát laäp maëc ñònh).
- Acrobat 5 coù cheá ñoä thöïc hieän leänh theo nhoùm (chaúng haïn nhö
chuyeån taäp tin PDF sang ñònh daïng EPS).
- Distiller 5 coù theå neùn hình aûnh söû duïng maøu DeviceN. Ñieàu naøy
coù nghóa laø caùc taäp tin PDF chöùa ña toâng (multitones) seõ ít maát
döõ lieäu hôn.
- Acrobat vaø Distiller 5 cuõng söû duïng moät trình quaûn lyù maøu caûi
tieán goïi laø ‘ACE’ ñöôïc cung caáp cheá ñoä ñieàu khieån toát hôn.
Acrobat 6 vaø PDF 1.5
Vaøo thaùng 4 naêm 2003, Adobe coâng boá Acrobat 6. Nhö thöôøng leä
phieân baûn môùi cuûa Acrobat cuõng ñi keøm vôùi phieân baûn môùi cuûa PDF -
phieân baûn 1.5.
PDF 1.5 cuõng ñöa ra moät soá caáu hình môùi nhö:
- Caûi tieán kyõ thuaät neùn.
- Hoã trôï layer.
- Caûi tieán vieäc hoã trôï tagged PDF.
Acrobat Reader ñöôïc ñoåi teân laø Adobe Reader vaø bao goàm caùc chöùc
naêng cuûa Adobe eBook Reader.
Acrobat 6 coù moät soá caáu hình môùi cho ngöôøi söû duïng trong lónh vöïc
tröôùc in:
- Tích hôïp cheá ñoä kieåm tra (Preflight).
- Cheá ñoä toái öu hoùa taøi lieäu PDF (PDF Optimizer).
- Thöôùc vaø ñöôøng daãn (Rulers and Guides).

- Theû coâng vieäc (Job tickets).
- Hoã trôï PDF/X.
- Hieån thò vaø xuaát ôû cheá ñoä taùch maøu.
- Keát hôïp (flatten) cheá ñoä trong suoát (transparency).
- Hoã trôï cheá ñoä layer.
- Coâng cuï ño vaø thu phoùng maøn hình.
- Giao dieän môùi gioáng vôùi caùc chöông trình khaùc cuûa Adobe.
2005: moät naêm nöõa, moät baûn söûa ñoåi PDF khaùc
Thaùng 1/2005, Adobe coâng boá Acrobat 7. Taát nhieân noù cuõng taïo neân
moät höông vò môùi cho PDF. PDF 1.6 cung caáp caùc caûi tieán sau:
- NChannel laø moät phaàn môû roäng cuûa khoâng gian maøu DeviceN,
noù giuùp xaùc ñònh maøu spot trong taøi lieäu PDF. Noù töông thích
ngöôïc vôùi DeviceN vaø cho pheùp xöû lyù vieäc toâ chuyeån (blend)
maøu saéc chính xaùc hôn baèng caùch bao goàm theâm thoâng tin veà
dot gain vaø phoái troän maøu (color mixing).
- Caùc thuaät toaùn maõ hoùa ñöôïc caûi thieän
- Moät soá caûi tieán nhoû ñoái vôùi chuù thích (annotation) vaø gaén theû
(tagging).
- Font OpenType coù theå ñöôïc nhuùng tröïc tieáp vaøo PDF, chuùng
khoâng coøn phaûi ñöôïc nhuùng döôùi daïng font TrueType hoaëc
PostScript Type 1 nöõa.
- Taäp tin PDF 1.6 coù theå ñöôïc söû duïng nhö moät loaïi ñònh daïng taäp
tin “container” baèng caùch cung caáp khaû naêng nhuùng taäp tin vaøo
PDF.
- Tính naêng môùi chính laø khaû naêng nhuùng döõ lieäu 3D. Luùc ñaàu,
maëc duø tính naêng naøy seõ chæ thuù vò ñoái vôùi kieán truùc sö hoaëc
nhöõng ngöôøi söû duïng CAD-CAM. Vôùi tính naêng naøy, trong moät
taäp tin PDF, chuùng ta coù theå xem moät hoäp töø moïi goùc ñoä, kieåm
tra thieát keá ñoà hoïa vaø ñònh vò hình aûnh hoaëc maõ vaïch. Noù cuõng
coù theå höõu ích cho ngheä thuaät ñoà hoïa, ñaëc bieät cho nhöõng ngöôøi
laøm vieäc trong lónh vöïc bao bì.
PDF 1.7 - Adobe tieán ñeán ISO
Ñaây laø moät phieân baûn khoâng ñöôïc thaønh coâng laém. PDF 1.7 ñaõ caûi
thieän hoã trôï cho nhaän xeùt (commenting) vaø baûo maät (security). Hoã trôï
cho 3D cuõng ñaõ ñöôïc caûi thieän, vôùi khaû naêng theâm comment cho caùc ñoái
töôïng 3D vaø kieåm soaùt phöùc taïp hôn caùc hoaït aûnh 3D (3D animations).
Taäp tin PDF 1.7 coù theå bao goàm caùc thieát laäp cheá ñoä in maëc ñònh nhö
choïn giaáy, soá löôïng baûn sao, tyû leä,…
Acrobat 8
Adobe Acrobat 8 phaùt haønh thaùng 10/2006, noù giôùi thieäu moät tính naêng
môùi thuù vò: thay vì söû duïng PDF 1.7 laøm ñònh daïng taäp tin maëc ñònh cuûa
noù, noù choïn PDF 1.6. Acrobat 8 cuõng trôû neân deã daøng hôn ñeå löu taøi lieäu
döôùi daïng phieân baûn PDF cuõ hôn. Acrobat 8 coù moät soá caáu hình môùi:
- Keát hôïp nhieàu taäp tin trong moät taäp tin PDF ñoùng goùi.
- Kích hoaït caùc caáu hình naâng cao trong Adobe Reader.
- Xoùa haün caùc thoâng tin nhaïy caûm.
- Löu giöõ caùc thö ñieän töû trong Microsoft Outlook döôùi ñònh daïng
taäp tin PDF.
- Löu taøi lieäu PDF nhö moät taäp tin Microsoft Word, töùc laø vaãn löu
giöõ ñònh daïng font, baûng bieåu...
- Hoã trôï vôùi Auto CAD.
Acrobat 9 chuyeån thaønh PDF 1.7 “Adobe Extension Level 3”
Keå töø khi toå chöùc ISO kieåm soaùt chuaån PDF, Adobe khoâng theå giôùi
thieäu ñònh daïng PDF 1.8 môùi cuøng vôùi baûn phaùt haønh Acrobat 9 vaøo thaùng
6 naêm 2008. Tuy nhieân, ñònh daïng taäp tin PDF khaù linh hoaït vaø noù cho
pheùp vieäc söû duïng caùc phaàn môû roäng - döõ lieäu coù theå coù giaù trò cho moät
öùng duïng nhaát ñònh nhöng phaàn meàm khaùc coù theå boû qua. Taäp tin PDF
cuûa Acrobat 9 ñöôïc taêng cöôøng vôùi phaàn môû roäng nhö vaäy, ñöôïc goïi laø
Adobe Extension Level 3.
Coù veû logic raèng Adobe seõ tieáp tuïc theâm caùc tính naêng môùi vaøo PDF
baèng caùch söû duïng caùc phaàn môû roäng nhö vaäy, chæ ñôn giaûn laø ñeå theâm
giaù trò gia taêng cho caùc phieân baûn môùi cuûa Acrobat. Taát nhieân caùc coâng
ty khaùc coù theå laøm nhö vaäy hoaëc coù theå yeâu caàu thay ñoåi ñeà xuaát cuûa
Adobe. Tieâu chuaån PDF seõ tieáp tuïc phaùt trieån nhöng vì ngaøy caøng coù
nhieàu coâng ty vaø toå chöùc coù theå tham gia vaø caùc uûy ban hoaït ñoäng chaäm
hôn nhieàu neân seõ khoâng coù phieân baûn PDF môùi cöù sau 18 thaùng.
Phieân baûn Professional cuûa Acrobat 9 laø moät saûn phaåm thuù vò cho caùc
chuyeân gia trong lónh vöïc tröôùc in:
- Acrobat 9 Professional hoã trôï toát cho caùc tieâu chuaån coâng nghieäp
nhö PDF/X-4 vaø GWG.
- ÖÙng duïng naøy cho pheùp chuùng ta nhuùng nhieàu taäp tin vaø kieåu
döõ lieäu vaøo moät Portfolio, töông töï nhö taäp tin ZIP.
- Moät soá caùc chöùc naêng phoå bieán, khoâng coøn caàn söû duïng plug-ins
vì baûn thaân Acrobat 9 ñaõ coù saün caùc coâng cuï naøy. Moät vaøi ví duï:
+ Coâng cuï Touch Up Text baây giôø hoã trôï cheá ñoä word wrap.
+ Coâng cuï Crop cho pheùp chuùng ta xaùc ñònh ArtBox, Bleed-
Box, CropBox hoaëc TrimBox.
+ Coâng cuï Convert Colors maïnh hôn vaø nhanh hôn. Noù cuõng
döôøng nhö coù ít vaán ñeà hôn vôùi caùc ñoái töôïng trong suoát
(transparency).
+ Söû duïng menu Examine Document chuùng ta coù theå xoùa taát
caû caùc ñoái töôïng naèm ngoaøi trang (CropBox) hoaëc vuøng
caét (TrimBox).
- Leänh Output preview coù theå moâ phoûng aûnh höôûng cuûa caùc ñieàu
kieän in khaùc nhau.
- ÖÙng duïng döôøng nhö chaïy nhanh hôn treân maùy Mac.
- Moät ñieàu nhoû caàn löu yù Overprint Preview ñöôïc thieát laäp maëc
ñònh laø “Only for PDF/x files”. Neân thay ñoåi ñieàu naøy thaønh
“Always” seõ toát hôn, nhöng coù theå laøm chaäm öùng duïng.
Acrobat X & PDF/VT

Acrobat X ñöôïc coâng boá vaøo cuoái naêm 2010. Noù coù moät soá ñaëc ñieåm
sau:
- Giao dieän ngöôøi duøng Acrobat vaø Reader ñaõ ñöôïc söûa ñoåi lôùn.
- Chöùc naêng Portfolio ñöôïc môû roäng raát nhieàu, cho pheùp ngöôøi
duøng nhuùng caùc taäp tin aâm thanh, video vaø caùc taäp tin ña phöông
tieän khaùc vaøo moät PDF Portfolio.
- Vôùi taát caû caùc loã hoång baûo maät xuaát hieän trong caùc phieân baûn
tröôùc cuûa Acrobat vaø Reader, Adobe ñaõ thöïc hieän moät cheá ñoä
baûo veä (Protected Mode) cho phieân baûn 10. Kyõ thuaät “sandbox-
ing” naøy seõ giaûm thieåu ruûi ro khi môû caùc taäp tin PDF bò nhieãm
virus baèng caùch truy caäp chuùng trong moät öùng duïng ñöôïc giôùi
haïn trong moâi tröôøng thöïc thi rieâng.
- Adobe Acrobat X vaø Reader X vaãn laø öùng duïng 32 bit nhöng
ñöôïc hoã trôï chaïy treân heä thoáng 64 bit.
- Chöùc naêng so saùnh taøi lieäu (document comparison) ñaõ ñöôïc naâng
cao, giuùp chuùng ta nhaäp nhieàu phieân baûn cuûa cuøng moät taäp tin
PDF deã daøng hôn vaø khaùm phaù söï khaùc bieät.
Adobe khi ñoù cuõng tung ra thò tröôøng moät phieân baûn coù teân Acrobat
X Suite bao goàm Photoshop CS5.
Adobe khoâng taïo baát kyø tieän ích môû roäng ñoäc quyeàn naøo cuûa Acrobat
X cho ñònh daïng taäp tin PDF. Trong naêm 2009, hoï ñaõ xuaát baûn caùc thoâng
soá kyõ thuaät cuûa PDF 1.7 extension level 5 vôùi moät soá chöùc naêng PDF môùi
ñöôïc söû duïng trong Acrobat 9.1.
Vaøo muøa thu naêm 2010, tieâu chuaån PDF/VT ñaõ ñöôïc xuaát baûn döôùi
daïng tieâu chuaån ISO chính thöùc: ISO 16612-2. PDF/VT. Noù laø moät höông
vò ñaëc bieät cuûa ñònh daïng taäp tin PDF höôùng tôùi vieäc in döõ lieäu bieán ñoåi
(VDP) trong moâi tröôøng ña daïng, töø maùy in ñeå baøn ñeán maùy in kyõ thuaät
soá. V vaø T trong PDF/VT laø vieát taét cuûa Variable vaø Transactional (Bieán
ñoåi vaø Giao dòch).
Acrobat XI
Vaøo thaùng 10 naêm 2012, Adobe baét ñaàu phaùt haønh Acrobat XI. Phieân
baûn naøy taäp trung vaøo caùc chöùc naêng hieäu chænh PDF vaø dòch vuï ñaùm
maây tích hôïp (integrated cloud services). Coâng cuï chænh söûa vaên baûn vaø
hình aûnh ñöôïc thieát keá laïi cho pheùp ngöôøi duøng caäp nhaät vaên baûn tröïc
tieáp trong PDF, cheá ñoä chaïy ñoaïn vaên baûn (wrap paragraph text) töï ñoäng,
chöùc naêng tìm kieám vaø thay theá caùc töø trong taäp tin PDF, chöùc naêng caét
cuùp (crop), ñieàu chænh (adjust) hoaëc thay theá hình aûnh. Caùc taäp tin PDF
coù theå ñöôïc xuaát sang Microsoft PowerPoint. Baûn caäp nhaät cuõng boå sung
theâm vieäc hoã trôï cho maùy tính baûng vaø khaû naêng töông taùc toát hôn vôùi
Windows 7 vaø 8.
PDF 2.0
UÛy ban ISO ñaõ hoaøn thieän coâng vieäc veà caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa PDF
2.0 (ISO 32000-2). Noù laø moät söï tinh chænh nhoû cuûa caùc thoâng soá kyõ thuaät
PDF 1.7 hieän coù. PDF 2.0 seõ khoâng keát hôïp baát kyø yù töôûng naøo töø Mars
(Mars laø moät döï aùn maø Adobe taäp trung vaøo vieäc söû duïng XML laøm ñònh
daïng döõ lieäu noäi boä trong caùc taøi lieäu PDF). Öu ñieåm chính cuûa vieäc söû
duïng XML laø caùc laäp trình vieân coù theå söû duïng soá löôïng coâng cuï vaø coâng
ngheä XML raát lôùn coù saün treân thò tröôøng ñeå taïo hoaëc xöû lyù caùc taäp tin
PDF. Tuy nhieân, PDF 2.0 seõ bao goàm caùc caûi tieán veà cheá ñoä trong suoát
(transparency), ñònh nghóa maøu spot vaø muïc ñích xuaát (output intents).
Ñònh daïng taäp tin PDF
PDF laø taäp tin nhò phaân 8 bit (8-bit binary) hoaëc taäp tin vaên baûn ASCII
7 bit (7-bit ASCII text - söû duïng maõ hoùa ASCII-85).
Moãi doøng trong moät teäp PDF coù theå chöùa toái ña 255 kyù töï. Moãi doøng
keát thuùc baèng moät daáu xuoáng doøng (carriage return), moät doøng caáp döõ
lieäu (line feed) hoaëc moät daáu xuoáng doøng sau moät doøng caáp döõ lieäu (tuøy
thuoäc vaøo öùng duïng hoaëc heä ñieàu haønh ñöôïc söû duïng ñeå taïo taäp tin PDF).
PDF phaân bieät chöõ hoa chöõ thöôøng.
Ñònh daïng PDF hoaøn toaøn ñoäc laäp vôùi heä ñieàu haønh maø noù ñöôïc taïo
ra hay ñang hieån thò. Caùc taäp tin coù theå ñöôïc chuyeån qua laïi giöõa caùc
maùy Mac, heä thoáng Windows, heä thoáng Linux,...
Caáu truùc taäp tin PDF
Taäp tin PDF söû duïng caáu truùc coá ñònh, chuùng luoân luoân coù 4 phaàn:
- Phaàn ñaàu (Header), chöùa thoâng tin caáu truùc taäp tin PDF. Doøng
naøy troâng gioáng nhö theá naøy ‘%PDF-1.2’. 1.2 laø phieân baûn cuûa
taäp tin PDF.
- Phaàn thaân (Body) chöùa caùc moâ taû caùc phaàn töû khaùc nhau ñöôïc
söû duïng trong taát caû caùc trang.
- Baûng tham chieáu cheùo (Cross-reference table), moâ taû caùc lieân
heä giöõa caùc phaàn töû treân taát caû caùc trang trong taøi lieäu PDF.
- Phaàn ñuoâi (Trailer) seõ cho caùc chöông trình öùng duïng hoaëc RIP
bieát nôi tìm baûng tham chieáu cheùo vaø luoân luoân keát thuùc vôùi
‘%%EOF’. Neáu thieáu doøng naøy, taäp tin PDF seõ khoâng hoaøn taát
vaø coù theå khoâng theå xöû lyù ñöôïc treân RIP hay treân caùc chöông
trình öùng duïng. Ñieàu naøy khaùc vôùi moät taäp tin PostScript, neáu
moät vaøi doøng naøo ñoù cuûa taäp tin PostScript bò maát (do maát keát
noái trong khi chuyeån taäp tin hoaëc do maùy tính bò hö) thoâng thöôøng
chuùng ta vaãn coøn coù theå in ñöôïc haàu heát caùc trang nhöng ñoái vôùi
PDF thì khoâng, noù seõ maát taát caû.
Moâ hình PDF (PDF imaging model)
Caùc ñoái töôïng ñöôïc ñaët treân caùc trang PDF ñöôïc goïi laø “marks”. Beà
maët trang ñöôïc goïi laø “canvas”. Moät heä toïa ñoä ñöôïc söû duïng ñeå xaùc ñònh
vò trí cuûa töøng ñoái töôïng (mark) treân trang taøi lieäu. Theo maëc ñònh toïa
ñoä ñöôïc xaùc ñònh theo point (coù 72 point moãi inch) nhöng heä thoáng ño
löôøng naøy coù theå ñöôïc ñònh nghóa laïi beân trong taäp tin PDF. Goác toïa ñoä
ôû döôùi cuøng beân traùi nhöng toïa ñoä 0,0 naøy cuõng coù theå ñöôïc ñònh nghóa
laïi. Heä thoáng toïa ñoä linh hoaït naøy ñöôïc goïi laø “User Space” (Khoâng gian
Ngöôøi duøng). Sau ñoù, khi moät taäp tin PDF ñöôïc gôûi ñeán moät thieát bò xuaát
nhö maùy ghi chaúng haïn, RIP caàn phaûi tính toaùn laïi moïi thöù cho “Device
Space” (Khoâng gian Thieát bò), heä thoáng toïa ñoä cuûa thieát bò xuaát.
Caùc ñoái töôïng (mark) coù theå coù moät soá ñaëc ñieåm:
- Moät vuøng toâ maøu (fill).
- Moät ñöôøng keû (stroke).
- Moät maøu saéc, coù theå ñöôïc xaùc ñònh vôùi moät trong caùc khoâng
gian maøu maø PDF hoã trôï (11 khoâng gian maøu trong caùc phieân
baûn gaàn ñaây nhaát).
- Moät möùc ñoä trong suoát (transparency) xaùc ñònh (töø PDF 1.4 trôû
ñi).
Taát caû caùc ñoái töôïng ñoà hoïa (graphic objects) coù theå hoaëc laø:
- Ñöôøng path - hình daïng ñöôïc taïo thaønh töø ñöôøng keû, ñöôøng cong
hoaëc hình chöõ nhaät.
- Vaên baûn (text).
- Hình aûnh bitmap.
- Bieåu maãu (form) XObjects.
- Caùc ñoaïn ngoân ngöõ PostScript.
Moät soá noäi dung cuûa taäp tin PDF coù theå laø noäi dung tuøy choïn (optional
content), caùc ñoái töôïng (mark) coù theå ñöôïc hieån thò hoaëc aån coù choïn loïc.
Trong Acrobat, noäi dung tuøy choïn phaàn naøo bò hieåu nhaàm laø “layer”.
Moät soá ví duï thöïc teá veà ñieàu naøy:
- Baûn ñoà coù chöùa löôùi toïa ñoä coù theå ñöôïc kích hoaït / khoâng kích
hoaït.
- Caùc brochure coù vaên baûn baèng nhieàu ngoân ngöõ.
- Ñoùng goùi caùc taäp tin döôùi daïng noäi dung tuøy choïn rieâng bieät.
Caùc phieân baûn cuûa PDF
Khi taïo PDF, chuùng ta caàn xaùc ñònh phieân baûn (version) PDF caàn söû
duïng. Chuùng ta coù theå thay ñoåi phieân baûn PDF baèng caùch chuyeån moät
thieát laäp tröôùc hoaëc choïn moät tuøy choïn (option) töông thích trong hoäp
thoaïi Save.
Noùi chung, chuùng ta neân choïn phieân baûn môùi nhaát tröø tröôøng hôïp ñaëc
bieät caàn phaûi luøi phieân baûn vì phieân baûn môùi bao giôø cuõng seõ goàm taát caû
caùc caáu hình vaø chöùc naêng môùi nhaát. Tuy nhieân neáu chuùng ta ñang taïo
nhöõng taøi lieäu ñöôïc söû duïng roäng raõi, caàn xem xeùt vieäc choïn Acrobat
4.0 (PDF 1.3) hoaëc Acrobat 5.0 (PDF 1.4) ñeå baûo ñaûm raèng taát caû nhöõng
ngöôøi söû duïng coù theå xem hoaëc in taøi lieäu ñoù.
Moâ taû döôùi ñaây so saùnh moät vaøi chöùc naêng trong caùc taäp tin PDF ñöôïc
taïo bôûi caùc thieát laäp khaùc nhau:
Acrobat 1.0 (PDF 1.0)
Ñöôïc giôùi thieäu vaøo thaùng 11/1992 vaø tung ra thò tröôøng vaøo thaùng
6/1993.
- Lieân keát ngoaøi (external links) - nhuùng lieân keát tôùi taøi lieäu hoaëc
URL beân ngoaøi.
- Article threads - baøi vieát coù nhieàu coät hoaëc trang ñöôïc lieân keát
ñeå ngöôøi ñoïc coù theå deã daøng ñieàu höôùng vaên baûn.
- Tính naêng baûo maät (security features) - baûo veä taäp tin PDF baèng
maät khaåu (password).
- Maøu ñoäc laäp vôùi thieát bò (device independent colors) - PDF 1.0
chæ hoã trôï RGB.
- Ghi chuù (notes)
- Bieåu maãu (forms) - cho pheùp ngöôøi duøng theâm döõ lieäu vaøo PDF
hoaëc söû duïng PDF döôùi daïng ñieän töû.
- Hoã trôï font Unicode - söû duïng caùc boä kyù töï môû roäng.
- Caùc tính naêng ña phöông tieän (Multimedia features) - theâm caùc
yeáu toá trang töông taùc vaø hoã trôï cho caùc loaïi ña phöông tieän boå
sung.
- Hoã trôï cho caùc thoâng soá kyõ thuaät OPI 1.3.
- Caûi thieän hoã trôï maøu saéc - caû khoâng gian maøu CMYK vaø maøu
spot coù theå ñöôïc söû duïng.
- Chöùc naêng nöûa toâng (halftone), cuõng nhö höôùng daãn overprint,
coù theå ñöôïc nhuùng.
- Taäp tin PDF coù theå môû ñöôïc trong Acrobat 3.0 hoaëc phieân baûn
môùi hôn.
- Quaûn lyù maøu ICC ñaõ ñöôïc hoã trôï.
- Khoâng chöùa hình aûnh ñoà hoïa (artwork) söû duïng hieäu öùng trong
suoát (transparency). Baát cöù hieäu öùng trong suoát naøo ñeàu phaûi
ñöôïc flatten ñeå chuyeån sang PDF 1.3.
- Khoâng hoã trôï Layer.
- Hoã trôï khoâng gian maøu DeviceN vôùi 8 chaát maøu (Colorant).
- Coù theå thieát laäp chieàu daøi trang ñeán 114,3 cm (45 inch).
- Coù theå nhuùng ñöôïc font Double-byte.

- Hoã trôï chuaån an toaøn 40-bit RC4.
- Taäp tin PDF coù theå môû ñöôïc trong Acrobat 3.0 hoaëc phieân baûn
môùi hôn. Tuy nhieân caùc caáu hình ñaëc bieät cuûa phieân baûn môùi
hôn coù theå seõ bò maát hoaëc khoâng hieån thò ñöôïc. Moät lôøi nhaén seõ
xuaát hieän neáu phieân baûn cuûa taäp tin PDF vöôït quaù phieân baûn
PDF ñöôïc hoã trôï bôûi chöông trình öùng duïng.
- Hoã trôï hieäu öùng trong suoát (transparency) trong hình aûnh ñoà hoïa
(artwork).
- Khoâng hoã trôï Layer.
- Coù theå thieát laäp chieàu daøi trang ñeán 508 cm (200 inch).
- Haàu heát caùc taäp tin PDF coù theå môû ñöôïc trong Acrobat 4.0 hoaëc
phieân baûn môùi hôn. Tuy nhieân caùc caáu hình ñaëc bieät cuûa phieân
baûn môùi hôn coù theå seõ bò maát hoaëc khoâng hieån thò ñöôïc. Moät
lôøi nhaén seõ xuaát hieän neáu phieân baûn cuûa taäp tin PDF vöôït quaù
phieân baûn PDF ñöôïc hoã trôï bôûi chöông trình öùng duïng.
(artwork).
- Baûo toaøn layer khi taïo caùc taäp tin PDF töø caùc chöông trình öùng
duïng hoã trôï layer trong PDF nhö Illustrator CS hoaëc InDesign
CS.

- Haàu heát caùc taäp tin PDF coù theå môû ñöôïc trong Acrobat 4.0 hoaëc
phieân baûn môùi hôn. Tuy nhieân caùc caáu hình ñaëc bieät cuûa phieân
baûn môùi hôn coù theå seõ bò maát hoaëc khoâng hieån thò ñöôïc. Moät
lôøi nhaén seõ xuaát hieän neáu phieân baûn cuûa taäp tin PDF vöôït quaù
phieân baûn PDF ñöôïc hoã trôï bôûi chöông trình öùng duïng.
(artwork).
- Baûo toaøn layer khi taïo caùc taäp tin PDF töø caùc chöông trình öùng
duïng hoã trôï layer trong PDF nhö Illustrator CS hoaëc InDesign
CS.
- Hoã trôï chuaån an toaøn 120-bit RC4 vaø 128-bit AES.
- Caûi thieän hoã trôï cho nhaän xeùt (commenting) vaø baûo maät (security).
- Theâm nhaän xeùt (comments) vaøo ñoái töôïng 3D vaø kieåm soaùt kyõ
hôn hoaït aûnh 3D (3D animations).
- Nhuùng caùc thieát laäp (settings) maùy in maëc ñònh nhö choïn giaáy,
soá löôïng baûn sao vaø ñoä thu phoùng.
Caùc phieân baûn caáp ñoä môû roäng cuûa Adobe (Adobe extension levels)
Töø khi Adobe trao tieâu chuaån PDF cho toå chöùc ISO, hoï khoâng theå
phaùt haønh phieân baûn môùi cuûa ñònh daïng taäp tin naøy nöõa. Ñeå vaãn coù
khaû naêng môû roäng noù, baây giôø hoï theâm caùc tính naêng tuøy choïn (custom
features) vaøo PDF maø chæ phaàn meàm rieâng cuûa hoï hoã trôï. Roõ raøng
Adobe coá gaéng ñeå ISO chaáp nhaän nhöõng caûi tieán naøy nhö laø caùc tính
naêng môùi cuûa moät phieân baûn saép tôùi cuûa caùc thoâng soá kyõ thuaät PDF.
Coù 2 phieân baûn môû roäng: Extension level 3 ñöôïc giôùi thieäu naêm
2008 cho Acrobat 9.0, maõ hoùa AES 256 bit; vaø Extension level 5 phaùt
haønh naêm 2009 cho Acrobat 9.1, vôùi tính naêng môùi laø XFA 3.0 - baûn
caäp nhaät cho caáu truùc bieåu maãu XML (XML Forms Architecture).
PDF 2.0 (ISO 32000-2)
Phaùt haønh vaøo thaùng 8/2017 vôùi moät soá tính naêng môùi:
- Moãi trang trong taäp tin PDF 2.0 coù theå coù muïc ñích xuaát (output
intent) rieâng bieät. Ví duï, thöïc teá neáu moät taäp tin PDF chöùa taát caû
caùc trang cuûa moät taïp chí maø bìa seõ ñöôïc in treân maùy in offset
tôø rôøi (sheetfed offset press) treân giaáy traùng phuû (glossy stock) vaø
caùc trang beân trong seõ ñöôïc in treân moät maùy in khaùc treân giaáy
môø (matte paper). Ñieàu thuaän lôïi laø laøm sao hôïp nhaát hai taäp tin
PDF maø moãi taäp tin coù moät muïc ñích xuaát khaùc nhau nhö vaäy.
Vôùi PDF 2.0 taát caû caùc trang coù theå giöõ nguyeân yù ñònh xuaát ban
ñaàu cuûa chuùng.
- Linh ñoäng hôn trong vieäc ñònh nghóa caùc halftones (daïng tram)
ñöôïc söû duïng cho vieäc tram hoùa toaøn boä trang hoaëc caùc phaàn töû
trang xaùc ñònh. Ñieàu naøy coù theå thuaän tieän trong caùc quy trình
söû duïng caùc loaïi tram tuøy choïn ñaëc bieät, chaúng haïn nhö cho in
flexo hoaëc in oáng ñoàng.
- Thuoäc tính trong suoát (transparency) seõ ñöôïc xöû lyù nhaát quaùn
hôn, ñaëc bieät laø khi keát hôïp nhieàu taäp tin PDF vôùi caùc yù ñònh
xuaát (output) khaùc nhau treân moät maët in ñôn (single press sheet).
Caùch roõ raøng hôn trong vieäc xöû lyù tính trong suoát ñöôïc xaùc ñònh
trong thoâng soá kyõ thuaät PDF 2.0 seõ daãn ñeán söï nhaát quaùn toát hôn
giöõa caùc nhaø cung caáp: ñaàu ra (output) töø RIP cuûa nhaø cung caáp
A phaûi khôùp vôùi chu trình coâng vieäc (workflow) cuûa nhaø cung
caáp B.
- Tagged PDF laø moät coâng ngheä laø moät phaàn cuûa caùc thoâng soá kyõ
thuaät PDF keå töø phieân baûn 1.5. Noù cho pheùp caùc öùng duïng xaùc
ñònh toát hôn caáu truùc cuûa döõ lieäu nhö luoàng vaên baûn (text flow).
Trong PDF 2.0, raát nhieàu coâng vieäc ñaõ ñöôïc ñöa vaøo trong phaàn
môû roäng caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa Tagged PDF. Ñieàu naøy coù theå
giuùp cho vieäc hieäu chænh caùc taäp tin PDF 2.0 vì coâng cuï chænh
söûa coù theå söû duïng döõ lieäu caáu truùc (structural data) ñeå söûa ñoåi
noäi dung PDF.
- Maøu spot coù theå ñöôïc xaùc ñònh baèng caùch söû duïng döõ lieäu phoå
(spectral data). Ñieàu naøy ñöôïc thöïc hieän baèng caùch söû duïng tieâu
chuaån CxF/X-4 vaø noù seõ daãn ñeán chaát löôïng in thöû (proofs) chính
xaùc hôn, ñaëc bieät laø khi maøu spot ñöôïc in phía treân caùc noäi dung
khaùc.
- Taäp tin PDF 2.0 coù theå chöùa thoâng tin veà thöù töï in choàng maøu
seõ ñöôïc aùp duïng trong quaù trình in. Döõ lieäu thöù töï in coù theå giuùp
caûi thieän ñoä chính xaùc cuûa vieäc in thöû.
- Taäp tin PDF 2.0 coù theå chöùa theâm thoâng tin veà caùch öùng duïng
hoaëc thieát bò xöû lyù caùc taäp tin, bao goàm kieåm soaùt vieäc buø tröø
ñieåm ñen (over black point compensation). Tuy nhieân, trong haàu
heát caùc chu trình coâng vieäc, chính baûn thaân phaàn meàm chu trình
seõ chòu traùch nhieäm saép xeáp coâng vieäc (job ticketing).
- Neáu chuùng ta ñang xöû lyù thoâng tin bí maät, coù theå höõu ích khi bieát
raèng PDF 2.0 coù theâm hoã trôï cho maõ hoùa an toaøn AES-256-bit.
- Coù theâm caùc khaû naêng 3D, chaúng haïn nhö nhuùng pheùp ño 3D
hoaëc döõ lieäu cheùo (cross-section data). Ñieàu naøy coù theå höõu ích
cho in bao bì hoaëc caùc öùng duïng baùn haøng (point-of-sale applica-
tions).
B. CAÙC ÑAËC TÍNH CUÛA PDF
Veà cheá ñoä hình aûnh
Cuõng gioáng nhö PostScript, PDF moâ taû trang baèng caùch veõ laïi trang
vaø ñaët nhöõng ñoái töôïng toâ maøu vaøo nhöõng vuøng choïn treân trang. Nhöõng
ñoái töôïng toâ naøy coù theå laø daïng kyù töï, hay moät söï keát hôïp giöõa ñöôøng
thaúng vaø cong, hay nhöõng maãu hình aûnh daïng soá. Ñoái töôïng seõ mang baát
kyø maøu naøo ñaõ ñöôïc ñònh trong khoâng gian maøu maø chöông trình hoã trôï.
Ñoái töôïng coù theå bò caét thaønh moät hình daïng naøo ñoù, maø nhöõng phaàn caàn
coù thì môùi xuaát hieän treân trang (daïng clipping).
Khi moät trang baét ñaàu mieâu taû, thì trang ñoù seõ laø moät trang troáng.
Nhöõng toaùn töû khaùc nhau seõ ñaët nhöõng ñieåm cuûa taøi lieäu caàn moâ taû leân
trang. Moãi ñieåm môùi treân trang coù theå che khuaát nhöõng ñieåm coù tröôùc
do chuùng choàng leân nhau.
Veà khaû naêng
Moät taäp tin PDF laø moät taäp tin nhò phaân (Binary), maõ 8 bit. Nhöng
khoâng may, moät soá taùc nhaân xöû lyù nhöõng taäp tin duøng nhöõng khaû naêng in
cuûa boä maõ 7 bit ASCII vaø kyù töï khoaûng traéng ñöôïc coi nhö “text”. Vaø do
ñoù khoù loøng giöõ ñuùng noäi dung cuûa taøi lieäu. Chaúng haïn, do caàn giöõ ñuùng
kyù töï 7 bit vaø phaûi thay ñoåi phaàn keát thuùc doøng. Neân vaán ñeà naøy ñoâi khi
seõ phaù hoûng taäp tin PDF. Do ñoù, khi taïo taäp tin PDF thì maõ Binary neân
ñöôïc duøng trong hoäp thoaïi in (phaàn Setup cuûa leänh Print).
Ñoái vôùi cheá ñoä neùn
Ñeå giaûm kích thöôùc taäp tin thì PDF hoã trôï moät soá daïng neùn:
- JPEG: neùn hình aûnh maøu vaø traéng ñen.
- CCITT nhoùm 3, nhoùm 4 hay LZW (lempel-Ziv-Welch) vaø Run
Length duøng cho daïng hình aûnh ñôn saéc.
- LZW vaø Flate duøng neùn text, graphics vaø döõ lieäu chæ muïc hình
aûnh (ñoái vôùi taäp tin PDF 1.2).
Daïng JPEG neùn hình aûnh thöôøng theo tæ leä 1:10 hay hôn theá. Nhöõng
daïng neùn khaùc tuøy thuoäc vaøo tính chaát cuûa hình aûnh maø coù theå theo tæ leä
2:1 hay 8:1. Daïng LZW vaø Flate thöôøng theo tæ leä 2:1. Taát caû boä loïc neùn
naøy ñeàu taïo ra döõ lieäu daïng Binary, daïng maõ coù theå chuyeån thaønh maõ
ASCII-85, daïng naøy duy trì tính linh ñoäng cuûa taäp tin.
Khaû naêng ñoäc laäp vôùi font
PDF cung caáp moät giaûi phaùp laøm cho taøi lieäu cuûa chuùng ta khoâng coøn
phuï thuoäc vaøo font. Moät taäp tin PDF seõ chöùa trình moâ taû font cho moãi
font ñaõ ñöôïc duøng trong taøi lieäu. Trình moâ taû font naøy seõ chöùa teân font,
löôùi ñieåm cuûa font, kyù töï, vaø kieåu cuûa noù. Nhöõng thoâng tin naøy seõ raát
caàn thieát, neáu font cuûa heä thoáng khoâng theå tìm thaáy ñeå ñoïc taøi lieäu, maø
noù laïi chieám chæ töø 1-2K cho moãi font.
Neáu font cuûa taøi lieäu coù maët trong heä thoáng thì noù seõ ñöôïc duøng ñeå
hieån thò, neáu khoâng thì moät font daïng ña naêng seõ ñöôïc kích hoaït moâ taû
chính xaùc töøng yeáu toá cuûa font bò thieáu döôùi cô cheá laø ñoä lôùn vaø ñoä roäng
cuûa font goác. Giaûi phaùp naøy aùp duïng cho caû font Adobe Type 1 vaø font
True Type 3 ñöôïc phaùt trieån bôûi Apple.

Ñoái vôùi font bieåu töôïng (Zap Dingbats), trình moâ taû font seõ khoâng coù
taùc duïng, nhöõng hình daùng, neùt chaïm cuûa kyù töï phaûi ñöôïc hieån thò ñuùng
vaø in ñuùng. Ñoái vôùi taát caû daïng font bieåu töôïng thì moät phieân baûn neùn
font cuûa trình Type 1 seõ ñöôïc mang theo taäp tin PDF khi taïo taäp tin.
Söï truy xuaát ngaãu nhieân
Sôû dó taøi lieäu PDF coù theå truy xuaát moät caùch ngaãu nhieân vì noù chöùa
moät baûn tham chieáu cheùo (Cross reference table), ñònh vò vaø truy xuaát
tröïc tieáp trang vaø nhöõng ñoái töôïng khaùc trong taøi lieäu, vaø noù naèm ôû cuoái
cuûa taäp tin beân trong caáu truùc (phaàn ñuoâi - Trailer). Döôùi hình thöùc tham
chieáu cheùo naøy thì khaû naêng truy xuaát ngaãu nhieân cuûa taøi lieäu laø ñoäc laäp
ñoái vôùi toång soá trang cuûa taøi lieäu.
C. TAÏO TAÄP TIN PDF
Caùc yeâu caàu veà taäp tin thieát keá tröôùc khi taïo PDF
Moät taäp tin thieát keá ñuùng laø moät trong nhöõng nhaân toá raát quan troïng
trong vieäc quyeát ñònh söï thaønh coâng cuûa chu trình PDF (PDF workflow).
Maëc duø hieän nay coù nhieàu loãi ñaõ coù theå khaéc phuïc ñöôïc tröïc tieáp töø taäp
tin PDF, tuy nhieân, neáu moät taäp tin thieát keá khoâng ñuùng hoaëc chöùa caùc
ñoái töôïng khoâng theå in ñöôïc (nhö Hairline chaúng haïn), caùc loãi naøy vaãn
ñöôïc chuyeån sang taäp tin PDF vaø seõ gaây khoù khaên cho quaù trình ghi baûn
sau naøy. Do ñoù, vieäc taïo moät taäp tin thieát keá hoaøn chænh seõ giuùp cho tieán
trình xöû lyù sau naøy ñöôïc deã daøng vaø nhanh choùng hôn. Döôùi ñaây laø moät
soá lôøi khuyeân khi thieát keá aán phaåm ñeå phoøng traùnh caùc loãi khi chuyeån
noù sang ñònh daïng PDF:
- Thieát laäp caùc kích thöôùc trang ñaõ ñuùng chöa? (nhö khoå thaønh
phaåm, khoaûng chöøa caét xeùn (bleed), caùc khoaûng chöøa leà (margin)).
- Khoâng neân söû duïng caùc thuoäc tính font (bold, italic, shadowed..)
baèng leänh maø neân choïn boä font coù thuoäc tính ñoù.
- Neân söû duïng hình aûnh coù ñoä phaân giaûi phuø hôïp vôùi yeâu caàu in
aán.
- Neân caét cuùp hình aûnh ngay trong phaàn meàm xöû lyù hình aûnh,
khoâng neân caét cuùp trong caùc phaàn meàm daøn trang hay ñoà hoïa.
- Ñöøng söû duïng thuoäc tính Hairline cho caùc ñoái töôïng ñöôøng keû,
khung vieàn.
- Ñöøng veõ khung (frame) baèng caùch veõ boán ñöôøng thaúng noái nhau,
haõy söû duïng coâng cuï veõ khung.
- Thieát laäp saéc ñoä maøu (tint) nhaït nhaát laø 5%, ñaäm nhaát laø 95%.
- Xoùa nhöõng phaàn töû khoâng caàn thieát hay khoâng caàn söû duïng nöõa
naèm ngoaøi neàn daøn (pastboard)).
- Xoùa caùc trang traéng.
Caùch taïo taäp tin PDF

Chuùng ta coù theå taïo caùc taäp tin PDF töø baát kyø taøi lieäu naøo. Coù 4 caùch
ñeå laøm ñieàu naøy:
- Moät soá öùng duïng coù theå söû duïng PDF nhö laø moät ñònh daïng noäi
(native file format) nhö Illustrator chaúng haïn: chuùng ta coù theå löu
taäp tin döôùi daïng PDF, cuõng nhö coù theå môû vaø chænh söûa laïi.
- Moät soá öùng duïng coù chöùc naêng “export to PDF” (xuaát sang PDF).
Ñaây laø tuøy choïn trong menu “File” hoaëc coù theå truy caäp thoâng
qua moät nuùt (button) treân thanh coâng cuï (toolbar).
- Coù moät soá coâng cuï (tools) treân thò tröôøng coù theå chuyeån ñoåi taäp
tin in (print-file) (thöôøng laø taäp tin PostScript hoaëc .prn) hoaëc
taäp tin ñònh daïng noäi (nhö eps chaúng haïn) thaønh taäp tin PDF.
- Söû duïng coâng cuï tröïc tuyeán (on-line tool) treân internet ñeå chuyeån
ñoåi taøi lieäu sang PDF.
Phaàn döôùi ñaây seõ xem xeùt 4 tuøy choïn naøy chi tieát hôn.
Taïo PDF döôùi ñònh daïng noäi (native file format)
Ví duï veà taïo taäp tin PDF nhö moät ñònh daïng noäi trong Illustrator
Hieän khoâng coù nhieàu öùng duïng coù theå söû duïng PDF laøm ñònh daïng noäi
cuûa chuùng. Haàu nhö taát caû nhöõng caùi hieän coù thöïc söï söû duïng moät meïo
ñeå laøm ñieàu naøy: nhuùng ñònh daïng noäi cuûa chuùng döôùi daïng sieâu döõ lieäu
(metadata) trong taäp tin PDF. Nhöõng öùng duïng coù theå söû duïng PDF laøm
ñònh daïng noäi cuûa chuùng laø caùc öùng duïng cuûa Adobe nhö Illustrator hoaëc
Photoshop beân caïnh moät soá trình chænh söûa PDF. Moät soá phaàn meàm, nhö
Microsoft Word chaúng haïn, coù theå löu taøi lieäu döôùi daïng PDF, nhöng ñaây
khoâng thöïc söï laø ñònh daïng noäi cuûa noù, vì Word khoâng môû (open) theo
ñuùng ñònh daïng cuûa taäp tin PDF.
Xuaát sang PDF (Export to PDF)
Ví duï veà taïo taäp tin PDF töø leänh Export to PDF trong InDesign
Moät soá öùng duïng ñaõ tích hôïp saün vieäc hoã trôï xuaát sang ñònh daïng PDF.
Coù khaù nhieàu öùng duïng, nhöng moät soá öùng duïng quan troïng nhaát laø:
- Haàu nhö taát caû caùc öùng duïng cuûa Adobe.
- Haàu heát caùc chöông trình ñoà hoïa nhö Corel Draw chaúng haïn.
- OpenOffice
Coù moät soá phaàn meàm treân thò tröôøng caøi ñaët moät tuøy choïn “Export to
PDF” treân thanh “menu” hoaëc moät nuùt (button) trong öùng duïng.
Coù moät soá coâng cuï hoaëc thö vieän coù saün cho pheùp caùc laäp trình vieân
nhuùng moät chöùc naêng (function) ñeå taïo caùc taäp tin PDF. Chaúng haïn nhö:
- PDFlib töø Thomas Mertz.
- ReportLab, moät trình taïo PDF nguoàn môû cho caùc taäp leänh Python.
Chuyeån ñoåi taäp tin in sang ñònh daïng PDF (Convert a print file to a PDF)
Neáu öùng duïng cuûa chuùng ta chöa cung caáp hoã trôï cho PDF, chuùng ta
caàn theâm phaàn meàm. Phaàn meàm naøy coù theå chuyeån ñoåi taäp tin in (thöôøng
laø taäp tin PostScript hoaëc .prn) thaønh taäp tin PDF. Moät soá öùng duïng hoaït
ñoäng nhö moät maùy in giaû laäp, noù chaën ñaàu ra cuûa öùng duïng vaø chuyeån
tröïc tieáp döõ lieäu sang PDF.
Döôùi ñaây laø toång quan veà moät soá giaûi phaùp coù saün treân thò tröôøng maø
chuùng hoaøn toaøn coù theå söû duïng ñöôïc cho döõ lieäu tröôùc in, nhö:
- Acrobat Distiller (moät phaàn cuûa Adobe Acrobat)

Söû duïng leänh Open trong Distiller ñeå chuyeån taäp tin in (printfile) sang PDF
Acrobat Distiller laø moät öùng duïng rieâng bieät coù theå chuyeån ñoåi
caùc taäp tin PostScript, prn hoaëc eps thaønh taäp tin PDF. Noù gioáng
nhö moät RIP, tuy nhieân thay vì löu döôùi ñònh daïng bitmap cho moät
thieát bò ghi, noù löu taäp tin PDF keát quaû vaøo ñóa (disk). Distiller
laø moät phaàn cuûa goùi phaàn meàm Adobe Acrobat. Noù coù saün cho
Mac, PC vaø UNIX.
- Adobe Normalizer
Adobe Normalizer laø thö vieän coù chöùc naêng gioáng nhö Distiller
ñöôïc baùn cho caùc nhaø saûn xuaát trong lónh vöïc ñoà hoïa muoán taïo
moät giaûi phaùp chu trình coâng vieäc (workflow) hoaøn toaøn döïa treân
PDF. Coù moät soá saûn phaåm söû duïng coâng ngheä naøy, bao goàm Agfa
Apogee, Kodak Prinergy, Screen Trueflow vaø Fujifilm XMF.
Vì Normalizer laø moät thö vieän, neân vieäc thöïc hieän cuûa moãi nhaø
cung caáp coù theå khaùc nhau. Taát caû caùc giaûi phaùp naøy ñeàu naèm
trong moät heä thoáng tröôùc in (prepress) ñaét tieàn coù theå laøm ñöôïc
nhieàu hôn laø chæ taïo taäp tin PDF. Moät soá nhaø cung caáp, bao goàm
Agfa & Kodak, coù baùn moät phieân baûn giôùi haïn hôn veà chu trình
laøm vieäc cuûa hoï, ñaëc bieät nhaém muïc tieâu ñeán caùc coâng ty thieát
keá coù quy moâ trung bình.
- Jaws PDF Creator

Ñaây laø moät öùng duïng töông ñöông vôùi Acrobat Distiller, ñöôïc taïo
ra bôûi Jaws, moät coâng ty con cuûa Global Graphics. Coâng ngheä
töông töï cuõng ñöôïc söû duïng trong QuarkXPress 6 & 7. Theo ñaùnh
giaù cuûa caùc chuyeân gia tröôùc in, noù laø moät saûn phaåm raát thuù vò
cho vieäc söû duïng trong vaên phoøng nhöng ít ñöôïc toái öu hoùa ñeå
söû duïng cho lónh vöïc tröôùc in hôn laø Acrobat.
Caùc giaûi phaùp khaùc ñöôïc höôùng ñeán cho söû duïng trong lónh vöïc vaên
phoøng. Trong soá naøy laø:
- Ghostscript
Ghostscript laø moät RIP PostScript töï do coù saün ñöôïc taïo bôûi Al-
ladin Systems. Noù cuõng coù theå ñöôïc söû duïng ñeå xem hoaëc in
caùc taäp tin PDF nhöng quan troïng laø noù thaäm chí coù theå xuaát
(exprot) sang moät taäp tin PDF. Ghostscript coù saün cho Mac, PC
vaø UNIX.
Ghostscript chuû yeáu ñöôïc söû duïng trong thò tröôøng Soho (single
office/home office) trong lónh vöïc vaên phoøng cuõng nhö trong moâi
tröôøng giaùo duïc. Moät khieáu naïi thöôøng nghe veà Ghostscript laø
noù khoâng thöïc söï toát trong vieäc xöû lyù font chöõ: vaên baûn trong
caùc taäp tin Ghostscript PDF khoâng ñöôïc hieån thò ñeïp nhö trong
caùc taäp tin Acrobat PDF.
- Caùc trình ñieàu khieån maùy in PDF (PDF printerdrivers)
PrintToPDF laø moät trình ñieàu khieån maùy in Macintosh duøng ñeå
taïo taäp tin PDF. PrintToPDF khoâng maïnh baèng Acrobat, nhöng
noù taïo ra caùc taäp tin PDF ñôn giaûn hôn. Noù coù theå ñöôïc taûi xuoáng
töø trang web cuûa Jim Walker. Noù khoâng thöïc söï coù yù nghóa cho
vieäc söû duïng trong lónh vöïc tröôùc in (prepress).
Caùc coâng cuï töông töï cuõng coù saün cho PC.
- Caùc coâng cuï khaùc nhau ñeå chuyeån ñoåi ñònh daïng noäi (native file
format) thaønh taäp tin PDF. Phaàn lôùn taäp trung vaøo caùc ñònh daïng
phoå bieán nhö taäp tin Doc ñöôïc taïo bôûi Microsoft Word.
- Dòch vuï PDF tröïc tuyeán (on-line PDF services).
Söû duïng coâng cuï tröïc tuyeán (on-line tool) chuyeån ñoåi taøi lieäu sang PDF
Ñoái vôùi moät soá dòch vuï web (web services) chuùng ta khoâng caàn taïo taäp
tin in (printfile): chæ caàn taûi (upload) taøi lieäu nguoàn leân trang web vaø noù
seõ chuyeån ñoåi taøi lieäu thaønh taäp tin PDF. Moät ví duï veà ñieàu naøy laø dòch
vuï web cuûa rieâng Adobe. Ñaây khoâng phaûi laø caùc dòch vuï taäp trung vaøo
vieäc taïo caùc taäp tin PDF coù chaát löôïng cao cho vieäc in aán, nhöng neáu
chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc taäp tin goác (native file) maø khoâng sôû höõu moät öùng
duïng phuø hôïp naøo, thì ñaây coù theå laø moät giaûi phaùp.
Söû duïng trang web PDF Converter ñeå taïo taäp tin PDF
Hieån thò taäp tin PDF
Ñeå hieån thò vaø xem taäp tin PDF thaät deã daøng: chæ caàn truy caäp trang
web cuûa Adobe vaø taûi xuoáng Adobe Reader, moät öùng duïng mieãn phí coù
theå ñöôïc söû duïng ñeå môû, xem vaø in caùc taäp tin PDF. Adobe Reader coù
saün cho Windows (töø Windows 95 ñeán Windows 10), Macintosh (MacOS
9.1 leân OS X môùi nhaát) vaø caùc thieát bò di ñoäng (iOS hoaëc Android). Ñoái
vôùi caùc heä ñieàu haønh khaùc, nhö Linux, chuùng ta caàn tìm caùc giaûi phaùp
thay theá, chaúng haïn nhö qpdfview chaúng haïn.
Adobe cuõng baùn Acrobat, phaàn meàm maïnh meõ hôn vôùi caùc tính naêng
boå sung. Ñaây laø phaàn meàm maø haàu heát caùc chuyeân gia trong lónh vöïc
ñoà hoïa söû duïng.
Hieån thò taäp tin PDF baèng öùng duïng Acrobat Professional
Beân caïnh Reader & Acrobat, coøn coù caùc öùng duïng khaùc treân thò tröôøng
coù theå hieån thò taäp tin PDF. Caùc öùng duïng naøy thöôøng ñöôïc höôùng ñeán
moät heä ñieàu haønh xaùc ñònh maø khoâng ñöôïc hoã trôï toát cuûa Adobe Reader
hoaëc caàn chaïy nhanh hôn treân caùc thieát bò coù boä nhôù nhoû (Adobe Reader
chieám khaù nhieàu boä nhôù). Coù khaù nhieàu phaàn meàm, nhöng phoå bieán laø:
Foxit Reader; Nitro PDF Reader; Sumatra; eXPertPDF.
Hieån thò taäp tin PDF baèng öùng duïng Foxit Reader
Moät soá öùng duïng bao goàm Corel Draw, Adobe Illustrator, coù theå môû
hoaëc nhaäp (import) caùc taäp tin PDF, chuùng cuõng coù theå ñöôïc söû duïng ñeå
hieån thò caùc taäp tin PDF.
Giôùi haïn khi hieån thò taäp tin PDF
Chuùng ta neân löu yù raèng caùc taäp tin PDF khoâng phaûi luùc naøo cuõng ñöôïc
hieån thò chính xaùc nhö chuùng seõ ñöôïc ghi (imaged) hoaëc in ra. Thaäm chí
trong 10 naêm sau cuoäc caùch maïng veà cheá baûn ñieän töû (desktop publish-
ing), nhöõng gì chuùng ta thaáy vaãn khoâng phaûi laø nhaän ñöôïc nhö vaäy.
Döôùi ñaây laø toång quan veà nhöõng haïn cheá quan troïng nhaát:
- Caùc taäp tin PDF chöùa thoâng tin coù tính chaát toâng lieân tuïc (contone)
coù nghóa laø caùc baûn veõ, hình aûnh hoaëc vaên baûn ñöôïc toâ maøu trong
taäp tin khoâng phaûi ôû daïng tram (screened data). Neáu chuùng ta
phoùng to ñoái töôïng ñöôïc toâ maøu trong taäp tin PDF, chuùng ta seõ
khoâng thaáy döõ lieäu tram. Ñieàu naøy coù nghóa laø chuùng ta khoâng
theå kieåm tra hieän töôïng moireù cuûa taäp tin PDF moät caùch tröïc
quan.
- Khoâng phaûi taát caû öùng duïng ñeàu hieån thò thuoäc tính overprint
nhö mong muoán. Caùc phieân baûn Acrobat (3 & 4) khoâng coù khaû
naêng hieån thò overprint. Trong Adobe Reader, vieäc kích hoaït
hieån thò overprint coù trong hoäp thoaïi Preferences. Neáu hieån thò
overprint khoâng ñöôïc kích hoaït vaø moät taøi lieäu coù vaên baûn maøu
vaøng coù thuoäc tính overprint treân neàn maøu cyan, PDF seõ hieån thò
vaên baûn coù maøu vaøng, nhöng thöïc teá vaên baûn seõ coù maøu xanh
laù caây (green) khi in ra.
- Neáu moät font chöõ bò thieáu trong moät taäp tin PDF, Acrobat söû
duïng moät heä thoáng tinh vi ñeå moâ phoûng font chöõ bò thieáu. Ñieàu
naøy ñoâi khi mang laïi aán töôïng raèng taäp tin PDF laø hoaøn haûo vaø
coù theå gaây ra söï khaùc bieät giöõa nhöõng gì chuùng ta thaáy treân maøn
hình vaø treân tôø in.
D. CHÆNH SÖÛA TAÄP TIN PDF
Coù nhieàu caùch ñeå chænh söûa taäp tin PDF vôùi nhöõng coâng cuï coù treân
thò tröôøng. Phaàn naøy chæ taäp trung vaøo vieäc chænh söûa cho lónh vöïc tröôùc
in (prepress). Caùc yeáu toá thöôøng caàn hieäu chænh laø:
- Vaên baûn (text): caùch chænh söûa vaên baûn trong PDF.
- Hình aûnh (image): caùch chænh söûa hình aûnh trong taäp tin PDF
hoaëc caùch thay theá hình aûnh ñoù.
- Caùc thay ñoåi lieân quan ñeán trang: caùch xoùa trang, thay ñoåi thöù
töï hoaëc xoay chuùng.
- Thay ñoåi taäp tin PDF: caùch hôïp nhaát (merge) caùc trang töø caùc taäp
tin PDF rieâng bieät, chænh söûa maät khaåu (password) hoaëc theâm
khoaûng caét xeùn (bleed).
- Chænh söûa maøu saéc: caùch chuyeån ñoåi PDF töø maøu sang ñen traéng.
Caàn ghi nhôù raèng caùc taäp tin PDF laø moät ñaïi dieän chính xaùc cuûa moät
taøi lieäu. Chuùng laø moät daïng taäp tin coù yù nghóa cho vieäc xuaát (output)
hoaëc hieån thò (viewing) treân maøn hình. Chuùng khoâng phaûi laø caùc taäp tin
trung gian vaø vaãn coù theå chænh söûa ñöôïc. Treân thò tröôøng coù caùc phaàn
meàm cho pheùp chuùng ta thay ñoåi noäi dung cuûa taäp tin PDF vaø coù caùc öùng
duïng hoaëc plug-ins coù theå trích xuaát noäi dung cuûa taäp tin PDF ñeå cheøn
döõ lieäu naøy vaøo moät taøi lieäu môùi. Tuy nhieân vieäc chænh söûa taäp tin PDF
chæ laø phöông saùch cuoái cuøng - caùch toát nhaát vaãn laø chænh söûa töø taäp tin
goác vaø sau ñoù taïo moät taäp tin PDF môùi.
Chænh söûa vaên baûn (text)
Laøm theá naøo chænh söûa vaên baûn trong taäp tin PDF?
Vaên baûn trong taäp tin PDF veà cô baûn ñöôïc löu tröõ döôùi daïng caùc doøng
ñôn (single lines). Khaùi nieäm vaên baûn chaûy (flowing) töø doøng naøy sang
doøng khaùc trong moät coät khoâng toàn taïi. Ñieàu naøy laøm cho noù khaù khoù
khaên ñeå chænh söûa, tröø khi chuùng ta döïa vaøo caùc coâng cuï ñaëc bieät.
Adobe Acrobat & Acrobat Professional coù coâng cuï TouchUp Text ñeå
söûa ñoåi nhoû vaên baûn. Khi chuùng ta theâm hoaëc xoùa vaên baûn, noù seõ khoâng
chænh laïi vaên baûn trong toaøn boä coät. Moät soá baûn phaùt haønh cuûa Acrobat
coù moät danh tieáng khaù xaáu khi noùi ñeán coâng cuï TouchUp Text, khi noù
xuaát hieän moät soá ñoái töôïng laï cuûa vaên baûn ñaõ chænh söûa hoaëc vaên baûn
coøn laïi khi coâng cuï ñöôïc söû duïng. Chæ söû duïng coâng cuï naøy neáu khoâng
coù caùch naøo khaùc ñeå chænh söûa taäp tin goác vaø taïo laïi taäp tin PDF.
Chænh söûa vaên baûn trong PDF baèng coâng cuï TouchUp Text cuûa Acrobat
Maëc duø Adobe Illustrator coù theå môû moät taäp tin PDF nhö moät ñònh
daïng noäi (native format), noù cuõng laø moät löïa choïn khoâng toát neáu chuùng
ta muoán chænh söûa vaên baûn trong ñoù. Illustrator töï ñoäng söû duïng font chöõ
cuûa rieâng noù thay vì font chöõ ñöôïc nhuùng trong PDF. Ñieàu naøy coù theå
daãn ñeán vieäc vaên baûn bò nhaûy chöõ (reflow) ngay caû khi chuùng ta khoâng
heà chaïm ñeán vaên baûn. Ñeå chænh söûa vaên baûn thoâng thöôøng, Infix PDF
Editor laø moät saûn phaåm thuù vò. Khaû naêng taùi taïo doøng vaên baûn (reflow)
cuûa öùng duïng khaù aán töôïng.
Moät ñieàu caàn löu yù laø coù moät cô cheá trong PDF ñeå löu tröõ moät baûn
sao cuûa vaên baûn theo thöù töï ñoïc logic cuûa noù. Neáu chuùng ta chænh söûa
vaên baûn trong caùi goïi laø “tagged PDF” (gaén theû PDF), chuùng ta chæ söûa
ñoåi baûn sao hieån thò (visible copy), chöù khoâng phaûi baûn sao aån (hidden
duplicate). Ñieàu ñoù coù nghóa laø ngay caû sau khi xoùa moät phaàn vaên baûn,
noù vaãn coù theå hieån thò trong keát quaû tìm kieám!
Chænh söûa hình aûnh (image)
Laøm theá naøo chænh söûa hình aûnh trong taäp tin PDF?
Coù moät soá coâng cuï cao caáp treân thò tröôøng ñöôïc toái öu hoùa cho loaïi
coâng vieäc naøy. Tuy nhieân, ñaùng ngaïc nhieân laø chuùng ta coù theå chænh söûa
hình aûnh (caû daïng bitmap vaø daïng vector) ngay trong Adobe Acrobat,
mieãn laø trong maùy cuûa chuùng ta coù caùc öùng duïng nhö Photoshop vaø Il-
lustrator. Tuøy choïn Touchup trong hoäp thoaïi Preferences cuûa Acrobat,
chuùng ta coù theå xaùc ñònh trình chænh söûa hình aûnh daïng bitmap (thöôøng
choïn laø Photoshop) vaø chænh söûa ñoái töôïng daïng vector (thöôøng choïn laø
Illustrator).
Söû duïng coâng cuï TouchUp Object trong Acrobat ñeå chænh söûa hình aûnh (coâng cuï ôû
ngoaøi cuøng beân phaûi, treân thanh coâng cuï)
Khi ñieàu naøy ñaõ ñöôïc xaùc ñònh, chuùng ta coù theå söû duïng Coâng cuï Tou-
chup Object ñeå choïn ñoái töôïng, baám chuoät phaûi vaøo ñoái töôïng caàn chænh
söûa vaø choïn tuøy choïn Edit Image (hoaëc Edit Object). Trong tröôøng hôïp
ñoù laø moät hình aûnh daïng bitmap, öùng duïng maëc ñònh (ví duï Photoshop
chaúng haïn)) seõ môû hình aûnh ñeå cho pheùp chuùng ta chænh söûa. Sau khi
chænh söûa, chæ caàn ñoùng hình aûnh, hình aûnh ñaõ chænh söûa seõ ñöôïc nhuùng
laïi trong taäp tin PDF.
Laøm theá naøo thay theá moät hình aûnh trong taäp tin PDF?
Thuû tuïc chænh söûa hình aûnh ôû treân cuõng coù theå ñöôïc söû duïng cho vieäc
thay theá hình aûnh. Söû duïng coâng cuï TouchUp Object ñeå môû hình aûnh
hoaëc ñoái töôïng ñoà hoïa trong Photoshop hoaëc Illustrator. Thay theá noäi
dung baèng hình aûnh hoaëc ñoái töôïng ñoà hoïa môùi maø chuùng ta muoán cheøn
vaøo. Trong tröôøng hôïp laø hình aûnh daïng bitmap, toát nhaát laø chuùng ta caàn
duy trì ñoä phaân giaûi cuûa hình aûnh tröôùc ñoù. Khi noäi dung ñaõ ñöôïc hoaùn
ñoåi, haõy söû duïng leänh Save ñeå thay theá hình aûnh môùi vaøo taäp tin PDF.
Caùc hieäu chænh lieân quan ñeán trang taøi lieäu trong taäp tin PDF
Leänh Insert
Cho pheùp cheøn theâm caùc trang taøi lieäu töø caùc taäp tin PDF khaùc vaøo
taøi lieäu ñang môû. Caùc trang taøi lieäu cheøn theâm coù theå ñöôïc cheøn thaønh
trang ñaàu tieân (first), hoaëc laø trang cuoái cuøng (last) hoaëc sau (after) hoaëc
tröôùc (before) moät trang naøo ñoù (page).
Leänh Extract
Cho pheùp ngaét moät hoaëc nhieàu trang naøo ñoù trong taøi lieäu thaønh moät taäp
tin PDF rieâng. Caùc trang caàn ngaét ñöôïc nhaäp vaøo caùc tröôøng From .... To.
Leänh Replace
Cho pheùp thay theá moät hay nhieàu trang taøi lieäu vôùi caùc trang khaùc.
Nhaäp trang caàn thay vaøo tröôøng Original vaø nhaäp trang thay theá vaøo
tröôøng Replacement.
Leänh Delete
Cho pheùp xoùa moät hay nhieàu trang taøi lieäu.
Leänh Crop
Cho pheùp caét cuùp trang taøi lieäu theo moät vuøng ñaõ ñöôïc ñònh nghóa
trong tröôøng Top, Bottom, Left, Right. Caùc trang caàn caét cuùp, coù theå laø
toaøn boä taøi lieäu hoaëc töø (from) trang naøo ñeán (to) trang naøo ñoù hoaëc chæ
caùc trang leû (odd) hoaëc chæ caùc trang chaün (even).
Leänh Rotate
Cho pheùp xoay caùc trang taøi lieäu 900 theo ngöôïc chieàu kim ñoàng hoà
(Counterclockwise 90 degrees), 900 theo chieàu kim ñoàng hoà (Clockwise
90 degrees) hoaëc 1800 (180 degrees).
Thay ñoåi maøu saéc

Laøm theá naøo ñeå chuyeån moät taäp tin PDF daïng maøu (color) sang daïng
ñen traéng (grayscale)?
Thænh thoaûng, chuùng ta caàn chuyeån ñoåi moät taäp tin PDF maøu sang
daïng traéng ñen (grayscale). Neáu taäp tin PDF chöùa nhieàu hình aûnh maøu
vaø dung löôïng taäp tin laø ñieàu caàn thieát nhöng maøu saéc thì khoâng, ch1ung
ta coù theå chuyeån ñoåi noù sang daïng grayscale tieát kieäm dung löôïng. Neáu
moät baûn PDF seõ ñöôïc in baèng B/W (Black and White) thì vieäc chuyeån
ñoåi noù seõ cho pheùp chuùng ta kieåm tra tröïc quan keát quaû cuoái cuøng troâng
nhö theá naøo. Haàu heát caùc phieân baûn Acrobat Professional gaàn ñaây ñeàu
coù chöùc naêng cho pheùp chuùng ta chuyeån ñoåi moät taäp tin PDF maøu sang
daïng grayscale.
Trong Acrobat Pro DC 2015
1. Choïn Print Production trong menu Tools. Neáu Print Production

khoâng hieån thò trong baûng Tools, chuùng ta coù theå phaûi nhaáp vaøo
nuùt danh saùch (list)/tam giaùc nhoû ñeå theâm noù vaøo danh saùch caùc
coâng cuï hieån thò.
2. Choïn Convert to grayscale trong danh saùch Convert colors trong

baûng Preflight.
3. Nhaáp vaøo nuùt Analyze and fix.
4. Löu taäp tin ñaõ chuyeån ñoåi.
Trong Acrobat X Pro
Choïn coâng cuï Print Production trong baûng Coâng cuï (Tools panel).
Trong Preflight, choïn muïc Convert to grayscale. Nhaáp vaøo nuùt Analyze
and Fix, taäp tin seõ ñöôïc chuyeån ñoåi.
Trong Acrobat 9 Pro

1. Choïn Advanced > Print Production > Preflight.
2. Choïn Convert to grayscale.
3. Nhaáp vaøo nuùt Analyze and fix.
Trong Acrobat 8 Pro
Quy trình döôùi ñaây khoâng thöïc hieän vieäc chuyeån ñoåi thích hôïp taäp tin
PDF maøu thaønh grayscale vì caùc maøu seõ ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh caùc phaàn
baèng nhau cuûa CMYK. Cho muïc ñích cheá baûn (prepress), ñieàu naøy coù
theå khoâng phuø hôïp laém. Neáu taäp tin ñöôïc chuyeån ñoåi seõ ñöôïc in chuyeân
nghieäp, chuùng ta caàn kieåm tra caån thaän chaát löôïng cuûa taäp tin tröôùc khi
gôûi noù ñeán maùy in.
1. Choïn Advanced > Print Production > Preflight.

2. Baám vaøo tam giaùc nhoû ñeå môû danh saùch PDF Fixups.
3. Choïn Convert to grayscale.
3. Nhaáp vaøo nuùt Execute.
Söû duïng Plug-ins cuûa Acrobat
Coù moät soá plug-ins cuûa Acrobat coù theå chuyeån ñoåi taäp tin PDF maøu
sang daïng traéng ñen (grayscale). Chaúng haïn nhö PitStop hoaëc Quite A
Box Of Tricks thöïc hieän vieäc chuyeån ñoåi naøy raát toát.
Chuyeån ñoåi taäp tin PDF maøu sang grayscale trong Quite Box
Caùc coâng cuï hieäu chænh PDF
Döôùi ñaây laø toùm taét ngaén veà caùc phaàn meàm khaùc nhau coù saün treân thò
tröôøng duøng ñeå chænh söûa caùc taäp tin PDF.
- Adobe Acrobat (phieân baûn Professional) coù theå ñöôïc söû duïng
ñeå xem vaø thao taùc treân caùc taäp tin PDF. Ngoaøi nhöõng chöùc
naêng cô baûn ñöôïc thaûo luaän ôû treân, noù coù theå ñöôïc söû duïng ñeå
taùi ñònh daïng laïi caùc taäp tin PDF (chaúng haïn theâm caùc phaàn töû
ña phöông tieän (multimedia) nhö aâm thanh vaø video, theâm caùc
nuùt coù theå click,…).
- Caùc Plug-ins coù theå ñöôïc caøi ñaët trong Acrobat Professional ñeå
naâng cao khaû naêng chænh söûa caùc ñoái töôïng trong taøi lieäu PDF.
Plug-in noåi tieáng nhaát coù leõ laø PitStop Professional töø Enfocus.
Moät löïa choïn phoå bieán khaùc laø pdfToolbox töø phaàn meàm callas.
- Maëc duø Adobe caån thaän traùnh ñònh vò Adobe Illustrator nhö moät
trình hieäu chænh PDF, tuy nhieân trong thöïc teá, moät soá löôïng ñaùng
keå caùc taäp tin PDF coù theå ñöôïc môû vaø söûa ñoåi trong Illustrator.
Ñieåm yeáu chính cuûa phaàn meàm naøy laø xöû lyù vaên baûn (text han-
dling).
- Nhieàu öùng duïng chænh söûa PDF ñoäc laäp cao caáp (stand-alone
PDF editor applications) ñaõ bieán maát trong nhöõng naêm gaàn ñaây
vaø Acrobat döôøng nhö thoáng trò thò tröôøng.
+ Caùc coâng ty kieám tieàn töø caùc taäp tin PDF cuûa hoï, chaúng
haïn nhö baùo chí, nhöõng ngöôøi caàn thöïc hieän nhöõng söûa
ñoåi nhoû cho quaûng caùo, thöôøng söû duïng caùc saûn phaåm
cuûa OneVision ñeå chænh söûa caùc taäp tin PDF. Ñaây coù leõ laø
nhöõng trình chænh söûa maïnh nhaát treân thò tröôøng, vôùi moät
giaù caû phuø hôïp.
+ Recosoft ñaõ taïo ra moät plug-in thuù vò, coù teân PDF2ID, coù
theå chuyeån ñoåi moät teäp PDF thaønh moät aán baûn InDesign.
Keát hôïp (merge) hoaëc taùch (split) taäp tin pdf
Coù moät soá caùch ñeå keát hôïp nhieàu taäp tin PDF thaønh moät taäp tin duy
nhaát hoaëc ñeå taùch moät taäp tin nhö vaäy.
Laøm theá naøo ñeå keát hôïp (merge) caùc taäp tin PDF
Acrobat Professional 8 vaø 9 coù tuøy choïn Combine files chuyeân duïng
trong menu “File”. Noù raát deã söû duïng vaø maïnh meõ, cho pheùp chuùng ta
deã daøng thay ñoåi thöù töï caùc trang vaø söû duïng moät phaàn caùc trang cuûa
moät taäp tin.
Chöùc naêng merge cuûa Acrobat 9 Pro

Neáu ñang söû duïng phieân baûn Acrobat cuõ hôn thì coù hai caùch khaùc ñeå
keát hôïp nhaát caùc taäp tin PDF:
- Söû duïng tuøy choïn Insert pages. Chöùc naêng naøy chæ thöïc teá neáu
chuùng ta chæ muoán keát hôïp moät vaøi taäp tin.
- Neáu caàn hôïp nhaát moät soá löôïng lôùn taäp tin maø söû duïng teân taäp
tin lieân tieáp, chæ caàn môû taäp tin ñaàu tieân, haõy chaéc chaén raèng
ngaên (navigation pane) “Pages” ñöôïc hieån thò, thao taùc keùo vaø
thaû (drag&drop) ñeå sao cheùp taát caû caùc taäp tin khaùc vaøo khu vöïc
naøy.
Ñöøng bao giôø queân thöïc hieän vieäc “SAVE AS” trong Acrobat sau khi keát
hôïp caùc taäp tin. Ñieàu naøy ñaûm baûo raèng taäp tin môùi seõ ñöôïc löu rieâng bieät.
Laøm theá naøo ñeå taùch (split) moät taäp tin PDF
Acrobat 9 Pro coù tuøy choïn Split file hoaït ñoäng toát nhöng khoâng cung
caáp nhieàu quyeàn kieåm soaùt quy öôùc ñaët teân cho taäp tin ñöôïc chia taùch.
Coù raát nhieàu coâng cuï treân thò tröôøng ñeå chia taùch taäp tin PDF. Trong
lónh vöïc tröôùc in (prepress), caùc coâng cuï nhö callas pdfToolbox cuõng raát
höõu duïng.
Chuyeån ñoåi taäp tin pdf sang ñònh daïng khaùc
Maëc duø PDF thöôøng ñöôïc söû duïng nhö moät ñònh daïng xuaát (output)
cuoái cuøng chöù khoâng phaûi laø ñònh daïng taäp tin trung gian, nhöng ñoâi khi
noù coù theå höõu ích ñeå chuyeån ñoåi taäp tin PDF sang ñònh daïng khaùc. Chaúng
haïn: chuyeån ñoåi thaønh taäp tin InDesign; chuyeån ñoåi sang Excel; chuyeån
ñoåi sang Word hoaëc PowerPoint; vaø chuyeån ñoåi thaønh hình aûnh.
Chuyeån ñoåi PDF sang Adobe InDesign
Recosoft coù moät plug-in InDesign ñeå laøm ñieàu naøy. Chuùng ta coù theå
tìm theâm thoâng tin veà plug-in PDF2ID cuûa hoï treân dieãn ñaøn B4print.
Chuyeån ñoåi PDF sang taäp tin Microsoft Office (Word, Excel hoaëc Pow-
erPoint)
Adobe Acrobat 9 coù tuøy choïn xuaát taäp tin PDF sang MS Word. Recosoft
cuõng coù moät öùng duïng coù theå laøm ñieàu naøy - phieân baûn Professional cuõng
coù theå xöû lyù PowerPoint vaø caùc ñònh daïng taäp tin khaùc. Coù moät soá dòch
vuï döïa treân web coù saün nhö:
- Phaàn meàm NitroPDF cung caáp moät dòch vuï nhö vaäy. Hoï cuõng
coù moät baøi ñaêng treân blog thuù vò veà nhöõng thaùch thöùc cuûa quaù
trình chuyeån ñoåi.
- Solid Document cuõng cung caáp moät trang chuyeån ñoåi web.
Ví duï veà chuyeån ñoåi PDF sang Word treân internet

Chuyeån ñoåi PDF sang ñònh daïng TIFF, PNG hoaëc JPEG
Maëc duø noù khoâng phaûi laø moät RIP, Adobe Photoshop coù theå laøm moät
coâng vieäc tuyeät vôøi ñeå chuyeån ñoåi döõ lieäu PDF sang daïng hình aûnh.
Moät batch action coù theå ñöôïc söû duïng ñeå chuyeån ñoåi taäp tin moät caùch töï
ñoäng. Treân heä ñieàu haønh OS X, Automator cuõng coù moät built-in ñöôïc xaây
döïng saün ñeå chuyeån ñoåi PDF sang JPEG söû duïng trong Photoshop. Tuy
nhieân, neáu chuùng ta chæ caàn moät hình aûnh nhoû, haõy xem xeùt môû taäp tin
PDF trong öùng duïng hieån thò nhö Adobe Reader vaø chuïp aûnh maøn hình.
E. KIEÅM TRA (PREFLIGHT) TAÄP TIN PDF
Preflighting laø quaù trình kieåm tra xem döõ lieäu kyõ thuaät soá cho vieäc
in aán coù toàn taïi vaø hôïp leä khoâng. Ngaøy nay khaùch haøng thöôøng söû duïng
ñònh daïng PDF cho caùc taäp tin gôûi ñeán coâng ty in aán. Ñònh daïng taäp tin
PDF laø moät tieâu chuaån chaët cheû ñeå chuyeån ñoåi trang, töø caùc quaûng caùo
ñôn leû ñeán caùc aán phaåm hoaøn chænh. Tuy nhieân, vieäc söû duïng PDF khoâng
ñaûm baûo raèng ngöôøi nhaän coù theå xuaát (output) taäp tin nhö döï ñònh. Ñeå
ñaûm baûo raèng taäp tin phuø hôïp vôùi caùc yeâu caàu taùi taïo chính xaùc, noù caàn
ñöôïc kieåm tra hoaëc “prefilght”.
Taïi sao phaûi kieåm tra caùc taäp tin PDF?
Veà cô baûn vieäc kieåm tra caùc taäp tin ñöôïc thöïc hieän ñeå traùnh caùc loãi
trong quaù trình xöû lyù khi cheá baûn hoaëc in aán. Neáu chuùng ta nhìn vaøo danh
saùch 10 loãi phoå bieán nhaát vôùi caùc taäp tin PDF, moät nöûa trong soá ñoù coù theå
deã daøng traùnh ñöôïc baèng caùch kieåm tra (preflighting) taát caû caùc taäp tin.
Enfocus ñaõ neâu ra 10 lyù do taïi sao chuùng ta phaûi kieåm tra taäp tin PDF:
1. Ñoä phaân giaûi (resolution) cuûa hình aûnh khoâng ñuùng.
2. Coøn caùc ñoái töôïng hoaëc hình aûnh ôû heä maøu RGB.
3. Maøu spot chöa chuyeån sang heä maøu CMYK.
4. Caùc vaán ñeà veà font chöõ.
5. Caùc ñoái töôïng maøu traéng (white) coù thieát laäp thuoäc tính laø over-
print.
6. Caùc vaán ñeà veà maøu rich black.

7. Caùc vaán ñeà veà thuoäc tính trong suoát (transparency).
8. Caùc vaán ñeà veà layer.
9. Khoaûng caét xeùn (bleed) khoâng ñuùng.
10.Toång löôïng möïc (total ink) quaù lôùn.
Ai seõ laø ngöôøi kieåm tra (preflight)?
Trong quaù trình xöû lyù döõ lieäu, neáu caùc vaán ñeà (loãi) ñöôïc phaùt hieän
sôùm, vieäc söûa chöõa chuùng seõ caøng deã daøng vaø ít hao phí hôn. Ñieàu naøy
nguï yù raèng caùc nhaø thieát keá neân kieåm tra (preflight) nhöõng saùng taïo cuûa
hoï tröôùc khi gôûi chuùng ñeán nhaø in.
Nhaø in hoaëc coâng ty dòch vuï cuõng phaûi luoân luoân kieåm tra döõ lieäu maø
hoï nhaän, muïc ñích ñeå ñaûm baûo raèng chaát löôïng cuûa saûn phaåm maø hoï
phaân phoái seõ ñaùp öùng yeâu caàu cuûa khaùch haøng.
Coù hai kyõ thuaät coù saün ñeå ñaûm baûo raèng caùc taäp tin chæ caàn ñöôïc
preflight moät laàn. Ñoù laø Enfocus ‘Certified PDF’ vaø Ghent Workgroup
‘Universal Proof of Preflight’. Veà cô baûn, caû hai heä thoáng ñeàu cho pheùp
öùng duïng preflight ñeå sieâu döõ lieäu (metadata) ñaõ ñöôïc nhuùng trong moät
taäp tin PDF ñöôïc kieåm tra vaø cho bieát caùch taäp tin ñaõ ñöôïc kieåm tra nhö
theá naøo. Ngöôøi nhaän taäp tin nhö vaäy chæ caàn xaùc minh neáu “chöùng nhaän”
(seal) naøy hieän dieän.
Laøm theá naøo ñeå kieåm tra taäp tin PDF?
Coù moät soá giaûi phaùp preflight treân thò tröôøng:
- Töø phieân baûn 6 trôû ñi, Adobe Acrobat Professional bao goàm moät
coâng cuï preflight. Vôùi moãi baûn phaùt haønh môùi, tuøy choïn naøy ñaõ
ñöôïc caûi thieän vaø noù thöïc söï khaù maïnh meõ trong Acrobat 9.
- Coù moät soá plug-ins preflight cho Acrobat. Phoå bieán vaø noåi tieáng
nhaát laø Enfocus PitStop vaø callas pdfToolbox.
- Ngoaøi ra coøn coù caùc öùng duïng preflight ñoäc laäp treân thò tröôøng.
Moät soá gioáng nhö Enfocus PitStop Server taäp trung cuï theå vaøo
vieäc kieåm tra caùc taäp tin PDF. Nhöõng öùng duïng khaùc nhö Mark-
zware FlightCheck coù theå xöû lyù moät phaïm vi roäng hôn caùc ñònh
daïng taäp tin.
- Nhieàu heä thoáng chu trình laøm vieäc tröôùc in (prepress), chaúng
haïn nhö Agfa Apogee Prepress hoaëc Kodak Prinergy, bao goàm
moät chöùc naêng (engine) preflight. Ñaây laø moät moâ-ñun ñöôïc caáp
pheùp hoaëc ñöôïc phaùt trieån rieâng bôûi nhaø cung caáp khaùc.
Söï löïa choïn cuûa chuùng ta tuøy thuoäc vaøo möùc ñoä töï ñoäng hoùa, caùc loaïi
taäp tin khaùc nhau maø coâng cuï coù theå xöû lyù, neàn taûng (platform) maø öùng
duïng seõ chaïy (Mac, PC,…) vaø ngaân saùch coù saün. Neân söû duïng giaûi phaùp
ñaõ ñöôïc GWG chöùng nhaän vaø xuaát hieän trong danh saùch öùng duïng cuûa
hoï. Baèng caùch naøy chuùng ta seõ chaéc chaén raèng heä thoáng preflight coù theå
xöû lyù chính xaùc caùc yeâu caàu chung cuûa thò tröôøng.
Nhöõng gì caàn kieåm tra trong quaù trình preflight?
Nhöõng thöù caàn phaûi ñöôïc kieåm tra trong moät taäp tin phuï thuoäc vaøo
muïc ñích söû duïng cuûa noù. Ñieàu naøy coù nghóa laø khoâng theå cung caáp moät
boä quy taéc aùp duïng cho moïi loaïi coâng vieäc in aán coù theå coù. Döôùi ñaây laø
moät moâ taû chung veà nhöõng gì caàn ñöôïc kieåm tra vaø lyù do taïi sao noù ñöôïc
kieåm tra, bao goàm caû lyù do taïi sao moãi kieåm tra ñöôïc thöïc hieän. Caùc moâ
taû döôùi ñaây ñöôïc tham khaûo töø thoâng soá kyõ thuaät GWG v4, gaàn nhö ñaây
laø tieâu chuaån quoác teá duy nhaát moâ taû caùc yeâu caàu veà PDF cho vieäc in aán.
Caùc thieát laäp chung veà taäp tin
Taäp tin PDF phaûi laø moät phieân baûn xaùc ñònh. Ñieàu naøy ñeå traùnh vieäc
taïo PDF töø moät öùng duïng hoaøn toaøn môùi maø heä thoáng khaùc chöa ñoïc
ñöôïc. Caùc thoâng soá kyõ thuaät cuûa GWG khuyeân raèng phieân baûn PDF neân
laø PDF/X-1a: 2001. Ñieàu naøy coù nghóa laø phieân baûn taäp tin phaûi laø PDF
1.3 hoaëc 1.4. Caùc phieân baûn PDF naøy ñaõ toàn taïi khaù laâu, neân khaû naêng
töông thích khoâng phaûi laø vaán ñeà. Tuy nhieân,
- Khoâng may, PDF/X-1a laø ñònh daïng khoâng theå hieåu thuoäc tính
trong suoát (transparency). Neáu moät nhaø thieát keá söû duïng ñoái
töôïng coù tính trong suoát trong boá cuïc, haàu heát caùc nhaø in vôùi chu
trình laøm vieäc hieän ñaïi thöïc söï thích laáy moät taäp tin chöa ñöôïc
laøm flatten caùc ñoái töôïng trong suoát, hoï muoán ñöôïc giöõ nguyeân
thuoäc tính ñoù.
- Moät haïn cheá khaùc cuûa PDF/X-1a laø layer (lôùp) khoâng ñöôïc pheùp
söû duïng. Theá nhöng caùc nhaø in laïi thích söû duïng layer cho caùc
coâng vieäc ña ngoân ngöõ (multi-language jobs) hoaëc caùc loaïi phieân
baûn khaùc.
Coù moät soá thuaät toaùn neùn cho taäp tin PDF. Moät soá thuaät toaùn môùi coù
theå gaây ra söï coá trong chu trình coâng vieäc cuõ hôn, vì vaäy toát nhaát laø kieåm
tra xem ñaây coù phaûi laø tröôøng hôïp naøy khoâng. Ñònh daïng PDF/X-1a maø
GWG ñeà xuaát ñaõ bao goàm moät soá haïn cheá veà kyõ thuaät neùn döõ lieäu ñöôïc
söû duïng.
Töø phieân baûn PDF 1.6 trôû leân coù tham soá thu phoùng (scaling parameter)
trang khoâng neân söû duïng. Ñeå giöõ cho moïi thöù ñôn giaûn, toát nhaát laø taäp
tin neân ñöôïc taïo theo tæ leä 1:1 tröø khi coù caùc nguyeân taéc roõ raøng ñöôïc taát
caû caùc beân lieân quan bieát ñeán.
Taäp tin PDF coù theå chöùa caùc ñònh nghóa tuøy choïn veà tram. Moät ñònh
nghóa nhö vaäy coù theå daãn ñeán keát quaû ñaàu ra khoâng ñuùng vôùi taàn soá tram
(screen ruling) hoaëc vôùi hình daïng tram (dot shape) mong muoán, vì vaäy
toát hôn neân kieåm tra xem taäp tin coù döõ lieäu tram tuøy choïn naøy khoâng.
Taäp tin PDF coù theå chöùa chuù thích (annotations). Vieäc kieåm tra (pre-
flight) caàn ñaûm baûo raèng khoâng coù chuù thích trong TrimBox. GWG cuõng
ñeà xuaát chæ cho pheùp chuù thích caùc loaïi sau: vaên baûn (text), lieân keát (link),
freetext, ñöôøng keû (line), hình vuoâng (square), hình troøn (circle), chi tieát
noåi baät (highlight), gaïch döôùi (underline), squiggly, strike-out, stamp,
ink, popup, taäp tin ñính keøm (file attachment) vaø widget.
Caùc thieát laäp veà thuoäc tính trang

Kích thöôùc trang (page dimensions) ñöôïc moâ taû beân trong taäp tin PDF
baèng caùch söû duïng thuaät ngöõ goïi la “hoäp trang” (page boxes). Vì khoâng
phaûi luùc naøo cuõng coù theå ñaûm baûo raèng PDF TrimBox thöïc söï baèng vôùi
kích thöôùc thaønh phaåm cuûa taøi lieäu, GWG khoâng ñaët quy taéc cho vieäc
söû duïng chính xaùc caùc hoäp (boxes) naøy. Hoï khuyeân chuùng ta neân kieåm
tra ñeå chaéc chaén raèng khoâng coù CropBox vaø phaàn töû trong trang (page
elements) naøo naèm ngoaøi vuøng MediaBox. Yeâu caàu ñaàu tieân laø ñaûm baûo
raèng ngöôøi duøng seõ xem ñöôïc toaøn boä trang taøi lieäu trong phaàn meàm
Acrobat, vaø yeâu caàu thöù hai laø ñaûm baûo raèng khoâng coù “crap” (coù nghóa
laø moät vieäc gì ñoù coù chaát löôïng raát teä) trong taäp tin PDF.
Kích thöôùc (page size) vaø höôùng trang (orientation) cho taát caû caùc trang
trong taäp tin PDF phaûi baèng nhau.
Caùc nhaø thieát keá caåu thaû ñoâi khi ñeå laïi caùc trang troáng (empty pages)
trong thieát keá cuûa hoï. Khi moãi phaàn cuûa moät cuoán saùch laø moät taäp tin PDF
rieâng bieät vaø moät trong nhöõng phaàn naøy voâ tình chöùa moät trang troáng ôû
cuoái, ñieàu naøy hoaøn toaøn coù theå laøm hoûng coâng vieäc. Ñeå traùnh loãi naøy,
haõy kieåm tra xem coù trang troáng naøo trong taäp tin hay khoâng.
Vaên baûn (text)
Taäp tin khoâng neân coù vaên baûn maøu ñen coù co nhoû hôn 12pt vaø thieát
laäp thuoäc tính knock-out (moùc traéng). Ñieàu naøy laø caàn thieát bôûi vì raát khoù
ñeå in vaên baûn nhö vaäy. Ngay caû vaán ñeà canh chænh nhoû nhaát treân maùy in
cuõng coù theå khieán vaên baûn ñoù trôû neân khoâng ñoïc ñöôïc.
Kieåm tra xem taäp tin PDF coù chöùa vaên baûn maøu traéng maø thieát laäp
thuoäc tính overprint (in ñeø) hay khoâng. Vaên baûn nhö vaäy coù theå hieån thò
treân maøn hình nhöng noù seõ bieán maát khi in.
Vaên baûn coù co chöõ nhoû seõ khoù ñoïc hoaëc raát khoù in khi ñöôïc toâ maøu.
GWG khuyeán nghò caûnh baùo baát kyø taäp tin naøo coù vaên baûn coù co chöõ nhoû
hôn hoaëc baèng 5pt (8pt cho in baùo). Khi ñöôïc toâ maøu vôùi 2 hoaëc nhieàu
maøu, co chöõ cuûa vaên baûn khoâng neân nhoû hôn 9pt (10pt cho in baùo).
Font chöõ
Taát caû caùc font chöõ neân ñöôïc bao goàm trong taäp tin PDF. Ñieàu naøy
nhaèm traùnh vieäc söû duïng font khoâng chính xaùc, vaø coù theå daãn ñeán vaên
baûn trôû neân khoâng ñoïc ñöôïc hoaëc moät phaàn vaên baûn seõ bieán maát. Caùc
thoâng soá kyõ thuaät cuûa GWG döïa treân PDF/X-1a vaø vieäc nhuùng (embed)
font chöõ laø yeâu caàu cuûa ñònh daïng taäp tin naøy. PDF/X-1a cuõng quy ñònh
raèng caùc font OpenType khoâng ñöôïc nhuùng tröïc tieáp. Ngöôøi thieát keá coù
theå söû duïng font OpenType trong taøi lieäu cuûa hoï nhöng öùng duïng taïo PDF
neân nhuùng caùc font chöõ naøy döôùi daïng PostScript Type1 hoaëc TrueType
(CID hoaëc font ñôn giaûn (simple fonts)).
Khi moät font chöõ naøo ñoù khoâng coù saün trong quaù trình taïo PDF, noù
thöôøng ñöôïc thay theá baèng font Courier. Ñeå traùnh in taäp tin PDF coù font
chöõ bò thieáu (missing fonts), haõy kieåm tra xem khoâng coù font chöõ Courier
naøo trong taäp tin. Caùc nhaø thieát keá muoán söû duïng Courier coù chuû ñích coù
theå söû duïng caùc bieán theå nhö ‘Courier New’, font naøy seõ khoâng bò caûnh
baùo trong quaù trình kieåm tra (preflight).
Hình aûnh (images)
Hình aûnh caàn phaûi coù ñoä phaân giaûi (resolution) toái thieåu nhaát ñònh ñeå
ñöôïc in ôû chaát löôïng toát. Ñoä phaân giaûi yeâu caàu tuøy thuoäc vaøo kieåu in. Ñoù
laø lyù do taïi sao quaù trình preflight neân kieåm tra xem taát caû caùc ñoä phaân giaûi
hình aûnh coù vöôït quaù ngöôõng giaù trò toái thieåu hay khoâng. GWG khuyeân
neân töø choái caùc taäp tin coù chöùa hình aûnh maøu vaø grayscale vôùi ñoä phaân
giaûi döôùi 100 dpi cho giaáy in baùo vaø 150 dpi cho in thöông maïi. Ñoái vôùi
hình aûnh 1-bit (daïng neùt (line-art)), ñoä phaân giaûi döôùi 550 dpi ñöôïc coi
laø khoâng theå chaáp nhaän ñöôïc. Nhieàu öùng duïng preflight ñaõ coù theå ñöa
ra caûnh baùo khi ñoä phaân giaûi hình aûnh ôû döôùi caùc giaù trò toái thieåu naøy.
Tuy nhieân hình aûnh coù ñoä phaân giaûi quaù cao seõ daãn ñeán moät vaán ñeà
khaùc, ñoù laø caùc taäp tin coàng keành do dung löôïng quaù lôùn, ñieàu ñoù laøm
maát nhieàu thôøi gian hôn ñeå truyeàn hoaëc xöû lyù taäp tin. Ñoái vôùi giaáy in baùo,
GWG ñöa khuyeán caùo ñoä phaân giaûi toái ña laø 300 dpi cho hình aûnh maøu
hoaëc grayscale vaø 1.905 dpi ñoái vôùi hình aûnh 1-bit. Ñoái vôùi in thöông
maïi in treân maùy in offset, ñoä phaân giaûi toái ña laø 450 dpi cho maøu hoaëc
hình aûnh grayscale vaø 3.600 dpi cho hình aûnh 1-bit.
Vieäc xaùc ñònh ñoä phaân giaûi toái ña coù phaàn gaây tranh caõi: neáu vaán ñeà
naøy ñöôïc giaûi quyeát baèng caùch giaûm ñoä phaân giaûi (downsampling) hình
aûnh, ñieàu naøy coù theå gaây ra söï coá vôùi caùc loaïi hình aûnh ñaëc bieät nhö laø
caùc phaàn töû baûo maät chaúng haïn. Moät soá ngöôøi duøng cuõng cho raèng kích
thöôùc taäp tin lôùn khoâng coøn laø vaán ñeà maø hoï töøng coù do caùc maùy tính
ngaøy nay coù caáu hình raát maïnh meõ. Töø quan ñieåm cuûa hoï, nhöõng ruûi
ro cuûa downsampling seõ vöôït quaù nhöõng lôïi theá cuûa vieäc haïn cheá dung
löôïng taäp tin.
Baèng caùch kieåm tra, neáu coù caùc hình aûnh line-art maøu traéng ñöôïc thieát
laäp thuoäc tính overprint, chuùng ta seõ traùnh ñöôïc vieäc nhöõng hình aûnh ñoù
bò bieán maát treân saûn phaåm xuaát (output) cuoái cuøng.
Veà maët lyù thuyeát, coù theå ñöa hình aûnh söû duïng 16 bit cho moãi keânh
maøu trong moät taäp tin PDF. Tuy nhieân ñieàu naøy seõ laøm cho caùc taäp tin
coàng keành do dung löôïng lôùn, noù coù theå gaây ra söï coá bieân dòch (render-
ing) treân caùc RIP cuõ hôn maø khoâng coù baát kyø moät caûi thieän naøo veà chaát
löôïng in. Preflight coù theå ñaûm baûo khoâng cho pheùp hình aûnh 16 bit trong
taäp tin PDF.
Ñöôøng keû (artwork)

Neáu thieát keá coù chöùa caùc ñöôøng raát maûnh, chuùng coù theå bieán maát treân
tôø in. Do ñoù toát nhaát laø caàn phaûi kieåm tra ñoä daøy (weight) toái thieåu cuûa
ñöôøng keû, phuï thuoäc vaøo ñaëc ñieåm cuûa quaù trình in sau ñoù. Ñoái vôùi in baùo
vaø in offset thöông maïi, ñöôøng keû phaûi coù ñoä daøy toái thieåu laø 0,125pt.
Cho vieäc in tram, ñöôøng keû maûnh nhaát phaûi coù ñoä daøy 0,15pt.
Maøu saéc (color)
Caùc ñoái töôïng grayscale khoâng ñöôïc coù thuoäc tính overprint. Neáu coù,
coù theå daãn ñeán caùc hình aûnh grayscale coù quaù nhieàu möïc tích tuï, chöa
keå raèng ñoái töôïng ñoà hoïa ñoâi khi trôû neân quaù toái maø noù khoâng theå ñöôïc
phaân bieät vôùi neàn (background) nöõa.
Toång ñoä phuû möïc (total ink coverage), hay coøn goïi laø toång löôïng möïc,
laø moät khía caïnh quan troïng cuûa chöùc naêng preflight. Theo nguyeân taéc
chung, cho in baùo khoâng ñöôïc coù baát kyø vuøng in naøo trong ñoù coù toång
löôïng möïc vöôït quaù 245%. Ñoái vôùi in thöông maïi treân maùy in cuoän (web)
offset, toång löôïng möïc khoâng ñöôïc vöôït quaù 305%, trong khi ñoù, cho maùy
in tôø rôøi (sheetfed presses) hoaëc in luïa (screen printing) tyû leä phaàn traêm
laø 340%. Neáu vaên baûn CMYK chöùa hôn 85% möïc ñen, toång ñoä phuû möïc
cuûa vaên baûn khoâng ñöôïc vöôït quaù 220% (cho in baùo) hoaëc 280% (cho in
offset cuoän, tôø rôøi vaø in luïa).
Tuy nhieân vieäc ñoái phoù vôùi vaên baûn hoaëc caùc ñoái töôïng khaùc coù 100%
cho moãi maøu in coøn khoù khaên hôn. Phaûi in 100% maøu Cyan leân treân 100%
maøu Magenta, Yellow vaø Black seõ daãn ñeán söï nhoøe laøm maát neùt vaø caàn
phaûi thöôøng xuyeân döøng vaø laøm saïch maùy in. Do ñoù, khuyeán caùo raèng
baát kyø ñoái töôïng naøo trong vuøng TrimBox ñeàu khoâng neân söû duïng maøu
“Auto” hoaëc maøu “Registration”, ñaây laø caùc maøu chæ daønh cho bon, mark.
Khi moät coâng vieäc caàn in vôùi maøu spot (maøu pha rieâng, khoâng phaûi
maøu toång hôïp (process) töø 4 maøu CYMK), thì maøu spot seõ ñöôïc cho pheùp
trong moät taäp tin PDF. Beân caïnh söï hieän dieän cuûa maøu spot, toát nhaát laø
ñaët giôùi haïn cho teân cuûa chuùng (ñeå khoâng coù söï nhaàm laãn giöõa caùc haäu
toá (suffix), chaúng haïn nhö taäp tin coù chöùa maøu ‘Pantone 638 C’, ‘Pantone
638 CVC’ vaø ‘Pantone 638 CVU’) vaø ñònh nghóa maøu saéc (PDF coù theå
chöùa maøu spot ñöôïc ñònh nghóa laø 43C & 68M treân moät trang vaø 40C,
63C, 2Y, 4K treân moät trang khaùc).
Taäp tin PDF/X chöùa muïc ñích ñaàu ra (output intent), ñoù laø vieäc moâ
taû veà khoâng gian maøu döï ñònh (intended color space) khi taäp tin ñöôïc
in. GWG khuyeán nghò raèng cho muïc ñích ñaàu ra naøy caàn coù moät ICC
profile ñöôïc nhuùng (embed), noù laø moät phaàn trong chuoãi caùc profile ñöôïc
ñeà nghò cuûa hoï.
Khaéc phuïc nhöõng loãi trong taäp tin PDF

Ngaøy nay caùc taäp tin PDF laø ñònh daïng ñöôïc söû duïng phoå bieán ñeå gôûi
döõ lieäu cho caùc nhaø in. Ñònh daïng taäp tin naøy cuõng thöôøng ñöôïc söû duïng
nhö ñònh daïng taäp tin ñoà hoïa cho logo vaø caùc baûn veõ (drawings). Maëc duø
ñònh daïng taäp tin töï baûn thaân noù laø ñaùng tin caäy, nhöng caùc taäp tin PDF
vaãn coù theå gaëp raéc roái.
Nhöõng loãi thöôøng gaëp veà PDF
Trong naêm 2017 GWG, moät hieäp hoäi ngheä thuaät ñoà hoïa (graphic arts
association), ñaõ thoáng keâ veà vieäc söû duïng caùc taäp tin PDF trong ngaønh
thieát keá ñoà hoïa. Döôùi ñaây laø nhöõng loãi thöôøng gaëp ñöôïc phaûn hoài töø
1.100 ngöôøi traû lôøi:
1. Ñoä phaân giaûi cuûa hình aûnh quaù thaáp (70 +%)
Ñoä phaân giaûi hình aûnh thaáp daãn ñeán maát ñoä saéc neùt. Khi ñoä phaân
giaûi hình aûnh thaáp, hình aûnh seõ coù hình daïng khoái oâ vuoâng hoaëc
‘pixelated’ vaø caùc ñöôøng thaúng khoâng hoaøn toaøn naèm ngang hoaëc
thaúng ñöùng seõ hieån thò hieäu öùng caàu thang (staircasing effect).
2. Söû duïng khoâng gian maøu khoâng chính xaùc hoaëc khoâng mong muoán
(50 +%)
Nhieàu nhaø in yeâu caàu heä maøu CMYK neân moïi taäp tin PDF chöùa
döõ lieäu RGB hoaëc Lab seõ khoâng chính xaùc, maëc duø heä thoáng chu
coâng vieäc vaø RIP hieän ñaïi ngaøy nay hoaøn toaøn coù khaû naêng xöû
lyù ñuùng caùc khoâng gian maøu ñoù, nhöng coâng vieäc naøy khaù phöùc
taïp
3. Khoaûng caét xeùn (bleed) khoâng ñuùng (50 +%)
Tröø khi ñieàu naøy ñöôïc söûa chöõa, neáu khoâng, moät ñöôøng maøu
traéng maûnh coù theå xuaát hieän ôû rìa caïnh giaáy.
4. Font chöõ khoâng ñöôïc nhuùng trong taäp tin PDF (40 +%)
Ñieàu naøy coù theå daãn ñeán vieäc vaên baûn seõ ñöôïc in vôùi moät kieåu
chöõ sai. Noù cuõng coù theå laøm cho khoaûng caùch cuûa caùc kyù töï
khoâng ñuùng, chaúng haïn nhö coù caùc kyù töï choàng leân nhau moät
phaàn trong khi caùc kyù töï khaùc coù quaù nhieàu khoaûng caùch giöõa
chuùng.
5. Coù vaán ñeà vôùi thuoäc tính transparency (30 +%)
6. Taäp tin PDF chöùa soá maøu spot khoâng chính xaùc (30 +%)
Ñieàu naøy seõ daãn ñeán vieäc tuy coù cuøng moät maøu spot, coù theå xuaát
hieän hai laàn hoaëc nhieàu hôn, moãi laàn coù moät teân khaùc nhau.
7. Coù vaán ñeà vôùi thuoäc tính overprint (30%)
Vieäc söû duïng thuoäc tính overprint khoâng phuø hôïp cuõng laø moät
vaán ñeà cuûa chính noù. Trong tröôøng hôïp cuï theå naøy, chuùng ta
ñang noùi veà vieäc coù söï khaùc bieät giöõa baûn hieån thò treân Adobe
Acrobat (vôùi thieát laäp overprint) vaø keát quaû in ra. Thuoäc tính
overprint coù theå laøm cho moät soá ñoái töôïng treân trang taøi lieäu
bieán maát hoaëc thay ñoåi maøu saéc. Vaên baûn nhoû coù theå trôû neân
khoù ñoïc hoaëc khoâng theå ñoïc ñöôïc.
8. Toång ñoä phuû möïc (Total ink coverage) quaù cao (30%)
Ñieàu naøy coù theå gaây ra khoù khaên trong quaù trình in vì möïc khoâng
theå khoâ ñuùng caùch. Noù coøn coù theå daãn ñeán vieäc daäm möïc giöõa
caùc tôø in laøm maát chaát löôïng in.
9. Söû duïng ICC profile khoâng chính xaùc (30%)
Vieäc söû duïng caùc profile khoâng chính xaùc coù theå laøm cho caùc
maøu cuûa keát quaû in cuõng khoâng chính xaùc.
10.Kích thöôùc cuûa taäp tin PDF khoâng khôùp vôùi kích thöôùc ñöôïc yeâu
caàu (30%)
Ñònh daïng taäp tin PDF söû duïng caùc page box ñeå xaùc ñònh kích
thöôùc trang vaø khoaûng caét xeùn (bleed). Caùc hoäp naøy ñöôïc söû
duïng ñeå kieåm tra xem kích thöôùc trang PDF coù ñuùng khoâng, vì
ñoâi khi noù khoâng phaûi nhö vaäy. Chaúng haïn nhö moät danh thieáp
coù kích thöôùc 85 x 55 mm ñöôïc ñaët ôû giöõa trang khoå A4. Roõ raøng
raèng, neáu khoâng chuù yù, loãi coù theå xaûy ra.
11.Coù vaán ñeà vôùi vieäc flatten thuoäc tính trong suoát (flattened trans-
parency) (30%)
Khi thöïc hieän leänh flatten cho thuoäc tính trong suoát coù theå laøm
xuaát hieän caùc ñöôøng traéng maûnh. Noù coù theå gaây ra thay ñoåi veà
maøu saéc hoaëc laøm cho vaên baûn gioáng nhö coù thuoäc tính ñaäm
(bold). Flatten cuõng coù theå laøm xuaát hieän caùc hình chöõ nhaät maøu
traéng trong caùc ñoái töôïng ñoà hoïa hoaëc hình aûnh.
12.Maøu saéc khoâng ñöôïc sao cheùp chính xaùc (20 +%)
13.Muïc ñích xuaát (output intent) bò thieáu hoaëc sai (20 +%)
Chaúng haïn nhö söû duïng moät output intent theo chuaån cuûa Myõ
cuï theå nhö SWOP cho caùc taäp tin ñöôïc in ôû chaâu AÂu, ñieàu naøy
coù theå daãn ñeán vieäc taùch maøu (separation) khoâng chính xaùc
14.Vieäc chuyeån ñoåi maøu spot sang CMYK khaùc vôùi keát quaû mong
ñôïi (20 +%)
15.Caùc yeáu toá kyõ thuaät khoâng ñöôïc xaùc ñònh ñuùng (20 +%)
Moät taøi lieäu coù theå bao goàm moät soá kyõ thuaät sau in nhö döõ lieäu
ñeå caét khuoân, daäp noåi, phuû vecni hoaëc moät soá kyõ thuaät khaùc.
Caùc yeáu toá kyõ thuaät naøy caàn phaûi ñöôïc xaùc ñònh ñuùng vaø roõ raøng,
neáu khoâng chaát löôïng saûn phaåm coù theå bò aûnh höôûng.
ÔÛ möùc ñoä thaáp hôn, cuõng coù caùc baùo caùo veà vaán ñeà nhö: font chöõ bò
hoûng, taäp tin PDF bò hoûng, taùch maøu CMYK khoâng chính xaùc, ñoái töôïng
bò thieáu, loãi RIP vaø söû duïng khoâng ñuùng layer. Taát caû caùc muïc trong
danh saùch tröôùc ñoù, ñöôïc xuaát baûn naêm 2008, cuõng coù maët trong phaàn
toång quan treân, cho thaáy raèng caùc vaán ñeà ñaõ neâu khoâng coù deã ñöôïc giaûi
quyeát trong töông lai gaàn.
Caùc vaán ñeà (problems) veà PDF phoå bieán nhö theá naøo?
Cuoäc khaûo saùt GWG ñaõ ñeà caäp ôû treân cuõng ñaõ hoûi taàn suaát ngöôøi traû
lôøi gaëp phaûi söï coá vôùi taäp tin PDF khoâng chính xaùc.
- 6% cho raèng hôn 90% caùc taäp tin PDF maø hoï nhaän ñöôïc chöùa
loãi.
- 17% baùo caùo raèng töø 50 ñeán 90% taäp tin PDF chöùa loãi.
- 25% baùo caùo raèng töø 10 ñeán 50% laø gaëp raéc roái.
- 52% coøn laïi baùo caùo ít hoaëc khoâng coù loãi.
Lyù do taïi sao taäp tin PDF bò loãi?
Moät trong nhöõng lyù do taïi sao nhieàu vaán ñeà naøy khoâng bò phaùt hieän
laø do caùc nhaø thieát keá hay coù thoùi quen taïo ra caùc baûn in thöû (proofs) töø
boá cuïc (layout) cuûa hoï, kieåm tra nhöõng baûn in thöû ñoù vaø taïo caùc taäp tin
PDF. Caùc taäp tin naøy khoâng ñöôïc kieåm tra laïi maø chuùng ñöôïc gôûi thaúng
ñeán nhaø in.
Seõ laø toát hôn nhieàu neáu caùc nhaø thieát keá taïo ra caùc taäp tin PDF vaø sau
ñoù thöïc hieän vieäc in thöû (proofing) töø caùc taäp tin naøy. Baèng caùch naøy, söï
nhaát quaùn giöõa taäp tin ñöôïc cung caáp vaø baûn in thöû roõ raøng seõ toát hôn.
Khaéc phuïc loãi cuûa taäp tin PDF sai
Nhieàu vaán ñeà treân coù theå ñöôïc söûa vôùi Adobe Acrobat Professional.
Ñoái vôùi moät soá vaán ñeà vôùi moät plugin nhö Enfocus PitStop chaúng haïn
cuõng coù theå giuùp khaéc phuïc loãi deã daøng hôn.
Coù moät soá heä thoáng chu trình coâng vieäc tröôùc in (prepress) cuõng cung
caáp caùc coâng cuï tích hôïp ñeå söûa caùc vaán ñeà veà PDF. Coâng cuï preflight
cuûa chu trình coâng vieäc Apogee Prepress cuûa Agfa Graphics laø moät ví
duï veà giaûi phaùp nhö vaäy.
Beân caïnh caùc taäp tin PDF coù moät soá loaïi vaán ñeà, noù coù theå, taát nhieân,
xaûy ra raèng moät PDF khoâng theå rip hoaëc bieân dòch (rendered) ñöôïc. Döôùi
ñaây laø moät soá lôøi khuyeân ñeå thöû giaûi quyeát khi söï coá xaûy ra:
- Söû duïng PitStop hoaëc moät coâng cuï khaùc ñeå loaïi boû baát kyø döõ
lieäu khoâng lieân quan naøo trong taäp tin PDF. Xoùa bieåu maãu, taäp
leänh, hoaït aûnh,… vaø sau ñoù söû duïng leänh Save As ñeå taïo taäp tin
PDF môùi “saïch”.
- Hieäu chænh (refry) taäp tin PDF neáu chuùng ta khoâng coù quyeàn
truy caäp vaøo taäp tin nguoàn (source file).
- Neáu chuùng ta coù quyeàn truy caäp vaøo taäp tin nguoàn: doïn deïp
(clean) vaø taïo laïi (recreate) taäp tin PDF. Haõy chaéc chaén raèng
baát kyø maøu spot naøo khoâng ñöôïc in döôùi daïng maøu pha rieâng
ñeàu ñöôïc chuyeån ñoåi thaønh heä maøu CMYK trong taäp tin goác.
Xoùa nhöõng döõ lieäu khoâng caàn söû duïng (ñoái töôïngï treân neàn daùn
(pasteboard), caùc phaàn töû aån beân döôùi nhöõng phaàn töû khaùc, caùc
trang khoâng söû duïng, ...). Chuùng ta cuõng coù theå keát hôïp (merge)
caùc lôùp (layer), ñöôøng daãn (path) hoaëc keânh (channel). Sau ñoù,
thöïc hieän leänh Save As ñeå taïo taäp tin nguoàn “saïch”. Neân xuaát
tröïc tieáp sang PDF neáu öùng duïng coù tuøy choïn ñeå laøm nhö vaäy.
- Neáu coù loãi nhö ñaõ thoáng keâ ôû treân vaø chuùng ta coù caùc taäp tin
nguoàn, haõy thöû taïo laïi taäp tin PDF baèng caùch söû duïng moät thuû
tuïc khaùc: neáu taäp tin coù vaán ñeà ñöôïc taïo baèng caùch “exporting
to PDF”, haõy thöû taïo taäp tin PostScript vaø söû duïng Acrobat Dis-
tiller ñeå taïo PDF töø taäp tin ñoù. Ngöôïc laïi, neáu taäp tin bò loãi ñöôïc
taïo töø Distiller hoaëc Normalizer, haõy thöû söû duïng “exporting to
PDF”.
- Neáu moïi caùch giaûi quyeát ñeàu khoâng thaønh coâng, haõy thöû môû taäp
tin PDF trong Photoshop vaø löu noù döôùi daïng hình aûnh (image).
Thao taùc naøy seõ chuyeån ñoåi taát caû vaên baûn thaønh bitmap vì vaäy
noù seõ coù taùc ñoäng lôùn ñeán chaát löôïng cuûa ñaàu ra (output), nhöng
neáu moïi thöù söûa chöõa khaùc khoâng thaønh coâng, thì ñaây laø phöông
saùch cuoái cuøng.
TAØI LIEÄU THAM KHAÛO
1. Color Scanning and Imaging Systems

Gary G.Field - 1990
2. Scanning Professional Way
Sybil Ihrig & Emil Ihrig - 1995
3. Scanning
Linotype-Hell - 1998
4. Color Management
Linotype-Hell - 1998
5. Computer to Plate
Dr. Richard M.Adam II & Frank Romano - 1996
6. Understading Postscript Programming
David A.Holzgang - 2002
7. Print Media
Heidelberg - 2004
8. Basic Color Theory WBT
Creo – 2008
9. Color Separation Theory WBT
Kodak – 2007
10. http://www. prepressure.com

Giao Trinh Xu Ly Anh Ky Thuat So - Ver. 2018 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giao Trinh Xu Ly Anh Ky Thuat So - Ver. 2018 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TRƯỜNG ĐH SƯ PHẠM KỸ THUẬT TP.

VERSION BIÊN SOẠN : NGUYỄN MẠNH HUY

A. SÔ LÖÔÏC QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN

Nguyeân lyù ñoïc ghi cuûa maùy queùt daïng oáng-xoay

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

A. Baûn taùch neg hay pos

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy queùt ñaàu tieân cuûa Murray vaø Morse

phaûi maát haøng giôø.

Maùy HelioKlischograph K190

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy Chromagraph cuûa Hell

Maùy taùch maøu Dainipon Screen SG-888

Maùy saép chöõ phim Berthold Diatronic

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy queùt Chromagraph DC 300

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy CompuWriter cuûa Compugraphic

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy in laser IBM 3800

Maùy Monotype Lasercomp 3000

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy saép chöõ phim Compugraphic EditWriter 7500

Heä thoáng Response 300 cuûa Scitex

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy tính caù nhaân IBM PC

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy tính Apple Lisa

Maùy Apple Macintosh

Maùy ghi phim Linotronic 300 cuûa Linotype

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy in LaserWriter cuûa haõng Apple

Giao dieän phaàn meàm daøn trang PageMaker

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Phaàn meàm daøn trang Ventura Publisher phieân baûn 1.1

Maùy queùt ñeå baøn (Desktop scanner) Agfa Focus II

Maùy tính DeskPro 386 cuûa Compaq

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Phaàn meàm QuarkXPress phieân baûn 1.0

Logo cuûa Microsoft naêm 1987

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy tính NeXTcube cuûa haõng NeXT

Giao dieän cuûa Heä ñieàu haønh NeXTSTEP

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Phaàn meàm ñoà hoïa FreeHand phieân baûn 1.0

Maùy in HP DeskJet cuûa haõng HP

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Phaàn meàm CorelDraw 1.0 cuûa haõng Corel

Heä thoáng DocuTech cuûa Xerox thaäp nieân 1990

Giao dieän Heä ñieàu haønh Microsoft Windows 3.0

Phieân baûn Adobe Photoshop 1.07 phaùt haønh naêm 1990

Logo cuûa coâng ty Caldera

Logo phaàn meàm cheá baûn ArtPro cuûa Artwork Systems

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy in kyõ thuaät soá Indigo E-Print 1000

Maùy queùt daïng troáng ScanView ScanMate

Baøi maãu IT8.7/2

OÅ ñóa ZIP cuûa Iomega

Giaáo trònh Xûã lyá aãnh kyä thuêåt söë

Maùy ghi baûn nhieät TrendSetter 800 Magnum cuûa Creo

Coång keát noái Firewire (IEE 1394)

Maùy ghi phim Advantra 30 cuûa Agfa