Ηρόδοτος

(νουβέλες και ανέκδοτα)

1) Η γυναίκα του Κανδαύλη (νουβέλα)

Τρία πρόσωπα: Κανδαύλης (βασιλιάς), Γύγης (σωματοφύλακας), Βασίλισσα
(ανώνυμη).

Νόημα: (§8) Ο Κανδαύλης ερωτεύτηκε τη γυναίκα του και νόμιζε ότι ήταν
πολύ ωραιότερη από όλες τις άλλες γυναίκες. Πρότεινε στο σωματοφύλακά
του Γύγη να δει γυμνή τη γυναίκα του, για να πειστεί για την ομορφιά της.
Ο Γύγης είπε στο βασιλιά ότι πιστεύει ότι η βασίλισσα ήταν η ωραιότερη
από όλες τις γυναίκες. Εξάλλου η γυμνή γυναίκα, έχασε τη ντροπή της.
Έτσι ο Γύγης ήθελε να αποφύγει την εκτέλεση της διαταγής του βασιλιά.
(§9) Ο Γύγης προσπαθούσε με επιχειρήματα να αποφύγει την εκτέλεση της
πρόταση τους βασιλιά να δει γυμνή τη γυναίκα του. Όμως ο βασιλιάς είπε
στο Γύγη ότι θα τον τοποθετήσει πίσω από το άνοιγμα της πόρτας της
κρεβατοκάμαράς του. Έτσι θα δει γυμνή τη βασίλισσα τη στιγμή που θα
βγάζει τα ρούχα της πριν από τον ύπνο της.
(§10) Ο Γύγης δέχτηκε την πρόταση του Κανδαύλη. Τον οδήγησε στο
δωμάτιο και μετά από λίγο εμφανίστηκε η γυναίκα του. Όταν μπήκε έβγαλε
τα ρούχα της και ο Γύγης την κοίταζε. Ενώ ετοιμαζόταν να φύγει, η γυναίκα
τον είδε. Επειδή κατάλαβε από πού προερχόταν αυτό, δεν φώναξε ούτε έδωσε
την εντύπωση ότι το αντιλήφθηκε, αλλά ήθελε να εκδικηθεί τον Κανδαύλη.
Γιατί στους Λυδούς και σε όλους τους βαρβάρους θεωρείται ντροπή ακόμα
και ο άνδρας να φανεί γυμνός.
(§11) Η Βασίλισσα συζήτησε με τον Γύγη. Αναγκάστηκε από εκείνη που τον
είδε όταν έφευγε ή να φονεύσει τον βασιλιά ή να φονευθεί από άλλους.
Τελικά δέχτηκε να δολοφονήσει το βασιλιά χωρίς τη θέλησή του.
Οργάνωσαν το σχέδιο δολοφονίας του Κανδαύλη.
(§12) Ο Γύγης δεν μπορούσε να διαφύγει και ακολούθησε την Βασίλισσα στο
θάλαμό της. Του έδωσε έναν μαχαίρι και τον έκρυψε πίσω από την πόρτα.
Όταν αποκοιμήθηκε ο Κανδαύλης, αφού βγήκε κρυφά, τον σκότωσε και
παντρεύτηκε την Βασίλισσα και πήρε την εξουσία. Αναφορά στον Αρχίλοχο
από την Πάρο που τον μνημόνευσε σε ένα ιαμβικό τρίμετρο.
(§13) Κατέλαβε την βασιλεία ο Γύγης και στερεώθηκε στο θρόνοι με χρησμό
του Μαντείου των Δελφών. Οι Λυδοί ήθελαν το μαντείο να αποφασίσει για
το αν θα αναλάβει ο Γύγης ή θα επιστραφεί η βασιλεία στους Ηρακλείδες. Το
μαντείο τον αναγνώρισε και ο Γύγης βασίλευσε. Η Πυθία προφήτευσε ότι
στον πέμπτο απόγονο του Γύγη θα έρθει η εκδίκηση από τους Ηρακλείδες.
Δεν έδωσαν σημασία σε αυτό έως ότου εκπληρώθηκε.
2) Ο Αρίων και το δελφίνι (ανέκδοτο)
Νόημα: (§23) Ο Αρίονας (625 – 605 π.Χ. η ακμή του) ήταν περίφημος
κιθαρωδός και τραγουδιστής. Στην αυλή του Περίανδρου, τυράννου της
Κορίνθου, ο Αρίονας συνέθεσε το διθύραμβο. Όπως λένε οι Κορίνθιοι (και
σύμφωνα με αυτούς και οι Λέσβιοι), στον Αρίονα από την Μήθυμνα συνέβη
στη ζωή του ένα καταπληκτικό θαύμα: τον μετέφερε ένα δελφίνι πάνω στη
ράχη του και τον έβγαλε έξω στον Ταίναρο.
(§24) Ο Αρίονας, που ζούσε στην αυλή του Περίανδρου, λένε ότι επιθύμησε
να ταξιδέψει με πλοίο στην Ιταλία και τη Σικελία. Αφού απέκτησε πολλά
χρήματα, μπήκε σε πλοίο για να επιστρέψει στην Κόρινθο. Επειδή είχε
εμπιστοσύνη μόνο σε Κορίνθιους, ναύλωσε πλοίο με πλήρωμα Κορίνθιους.
Όταν το πλοίο βρισκόταν στη μέση του πελάγους, οι Κορίνθιοι που ήταν το
πλήρωμα, έκαναν επίβουλο σχέδιο, πρώτα να ληστέψουν τον Αρίονα και
μετά να τον ρίξουν στη θάλασσα. Όταν κατάλαβε το σχέδιό τους άρχισε να
τους θερμοπαρακαλεί. Όμως τον πρόσταζαν ή να αυτοκτονήσει ή να πέσει
στη θάλασσα. Τους είπε να τον αφήσουν να πει ένα τραγούδι και να
αυτοκτονήσει μετά. Ήθελαν να ακούσουν αυτόν τον σημαντικό τραγουδιστή.
Φορώντας όλη την αμφίεσή του και παίρνοντας την κιθάρα του, όρθιος
μπροστά στη γέφυρα του πλοίου, τραγούδησε. Όταν τελείωσε το τραγούδι,
έπεσε στη θάλασσα. Ενώ οι ληστές συνέχισαν το ταξίδι στην Κόρινθο, ένα
δελφίνι σήκωσε τον Αρίονα και τον έβγαλε στον Ταίναρο. Βγήκε στην στεριά
και αφηγήθηκε την περιπέτειά του. Ο Περίανδρος δεν τον πίστεψε και τον
κρατούσε σε περιορισμό. Όταν γύρισαν οι ληστές, ο Περίανδρος τους ρώτησε
για τον Αρίονα. Του είπαν ότι τον άφησαν στον Τάραντα σε καλή κατάσταση.
Τη στιγμή εκείνη εμφανίστηκε ο Αρίονας με ό,τι φορούσε όταν έπεσε στην
θάλασσα. Οι Κορίνθιοι ναύτες αναγκάστηκαν να ομολογήσουν τη ληστεία
τους. Οι Κορίνθιοι και οι Λέσβιοι αυτά λένε. Στο Ταίναρο σώζεται ένα
χάλκινο αφιέρωμα, όχι μεγάλο, που παριστάνει άνθρωπο πάνω στη ράχη
δελφινιού.

3) Κροίσος και Σόλων (νουβέλα)

Νόημα: (§29) Ο Κροίσος υποδούλωσε όλους τους λαούς που κατοικούσαν
ανάμεσα στον ποταμό Άλυ και το Αιγαίο. Ανάμεσα στους λαούς αυτούς ήταν
και οι Έλληνες της Μικράς Ασίας. Έτσι ο Κροίσος έφτασε στο απόγειο της
δύναμής του και η πρωτεύουσα τους κράτους του, οι Σάρδεις, έγινε κέντρο
μεγάλο πολιτικό και πολιτιστικό. Στις Σάρδεις, την πλούσια πρωτεύουσα
του Λυδικού κράτους, ο Σόλων επισκέφθηκε τον Κροίσο, που τότε ήταν στο
μεσουράνημα της δόξας και του πλούτου του, αφού τον προσκάλεσε ο
Κροίσος. Ο Σόλωνας, αφού έκανε την νομοθεσία του, αποδήμησε, για δέκα
χρόνια, για να μην αναγκαστεί να καταργήσει κανέναν από τους νόμους του
με τη δικαιολογία ότι θέλει να περιηγηθεί τον κόσμο. Έτσι οι Αθηναίοι δεν
θα μπορούσαν να πολιτεύονται διαφορετικά από τους νόμους του Σόλωνα,
επειδή είχαν δεθεί με μεγάλους όρκους να τους τηρούν.
(§30) Ο Σόλωνας πρώτα πήγε στην Αίγυπτο, όπου επισκέφθηκε τον Άμαση
και έπειτα έφτασε στις Σάρδεις της Λυδίας, όπου τον φιλοξένησε ο Κροίσος.
Οι υπηρέτες του Κροίσου περιέφεραν το Σόλωνα ανάμεσα στα
θησαυροφυλάκιά του και του έδειχναν όλους τους θησαυρούς του. Αφού
λοιπόν τον εντυπωσίασε ο Κροίσος με την επίδειξη των θησαυρών του,
ρώτησε το Σόλωνα: «αν είδε από όλους τους ανθρώπους κανέναν περισσότερο
ευτυχισμένο». Ο Κροίσος ρώτησε αυτά το Σόλωνα, γιατί ήλπιζε ότι ήταν ο
πιο ευτυχισμένος από όλους τους ανθρώπους. Και ο σοφός Σόλωνας, χωρίς
κολακεία, του απάντησε ότι ο Τέλλος ο Αθηναίος, είναι ευτυχέστερος από
τους ανθρώπους, γιατί πρώτα απέκτησε ωραία και ενάρετα παιδιά σε μια
ευτυχισμένη πατρίδα και έπειτα ως Έλληνας ήταν αρκετά πλούσιος και είχε
ενδοξότατο θάνατο. Γιατί σε μια μάχη των Αθηναίων με τους Ελευσινίους,
αφού πολέμησε ο ίδιος και έτρεψε τους εχθρούς σε φυγή, πέθανε ένδοξα. Οι
Αθηναίοι τον έθαψαν με δημόσια δαπάνη εκεί, όπου έπεσε, και του
απέδωσαν μεγάλες τιμές.
(§31) Ο Κροίσος αφού άκουσε το σοφό Σόλωνα να απαριθμεί τους λόγους για
τους οποίους θεωρούσε ευτυχισμένο τον Τέλλο τον Αθηναίο, ρώτησε ξανά
τον Σόλωνα, ποιον είδε ευτυχισμένο ύστερα από αυτόν, με βεβαιότητα ότι θα
τον κατέτασσε τουλάχιστον στη δεύτερη θέση. Αλλά ο Σόλωνας του
απάντησε ότι θεωρεί ευτυχισμένο τον Κλέοβη και Βίτωνα. Οι δυο αυτοί
αδελφοί είχαν αρκετή περιουσία και επιπλέον σωματική δύναμη. Κάποτε η
μητέρα του έπρεπε να μεταφερθεί με άμαξα στο ιερό της Ήρας στο Άργος.
Όμως τα βόδια τους δεν έρχονταν έγκαιρα από τα χωράφια. Καθώς έβλεπαν
οι νέοι ότι η ώρα περνούσε, δέθηκαν οι ίδιοι στο ζυγό και έσυραν την άμαξα,
κα πάνω σε αυτήν τοποθέτησαν την μητέρα τους. Έτσι την μετέφεραν
σαράντα πέντε στάδια και έφτασαν στο ιερό. Αφού εκτέλεσαν την ιερή αυτή
πράξη τους κάτω από τα μάτια των Αργείων που ήταν στο πανηγύρι, βρήκαν
άριστο θάνατο. Η θεά Ήρα έδειξε έτσι στον Κλέοβη και τον Βίτωνα ότι είναι
καλύτερο στον άνθρωπο να πεθάνει παρά να ζει. Γιατί οι Αργείοι τους
περιστοίχισαν και τους καλοτύχιζαν για τη ρώμη τους, ενώ οι Αργείες
καλοτύχιζαν την μητέρα τους, διότι είχε τέτοιους γιους. Τότε η μητέρα του
Κλέοβη και του Βίτωνα χαρούμενη για την πράξη των παιδιών της στάθηκε
μπροστά στο άγαλμα της Ήρας και παρακαλούσε τη θεά να δώσει στα παιδιά
της ό,τι μπορεί να συμβεί ευτυχέστερο στον άνθρωπο. Μετά την προσευχή
αυτή, αφού ο Κλέοβης και ο Βίτωνας θυσίασαν, έφαγαν και ήπιαν, έπεσαν
να κοιμηθούν μέσα στο ναό της Ήρας αλλά δεν σηκώθηκαν από τον ύπνο
τους. Έτσι τα δυο αυτά παλικάρια έφυγαν από τη ζωή. Και οι Αργείοι
έκαναν τα αγάλματά τους και αφιέρωσαν στους Δελφούς, γιατί αναδείχτηκαν
άνδρες με ασύγκριτη αρετή.