Grade 8 Filipino LAS PDF

8
Filipino
Unang Markahan
LEARNING ACTIVITY SHEET
COPYRIGHT PAGE
1
Learning Activity Sheet in Filipino
(Grade 8)
Copyright © 2020
DEPARTMENT OF EDUCATION
Regional Office No. 02 (Cagayan Valley)
Regional Government Center, Carig Sur, Tuguegarao City, 3500
“No copy of this material shall subsist in any work of the Government of the Philippines. However,
prior approval of the government agency or office wherein the work is created shall be necessary
for exploitation of such work for profit.”
This material has been developed for the implementation of K to 12 Curriculum through the
Curriculum and Learning Management Division (CLMD). It can be reproduced for educational
purposes and the source must be acknowledged. Derivatives of the work including creating an
edited version, an enhancement of supplementary work are permitted provided all original works
are acknowledged and the copyright is attributed. No work may be derived from this material for
commercial purposes and profit.
Consultants:
Regional Director : ESTELA L. CARIÑO, EdD., CESO IV
Assistant Regional Director : RHODA T. RAZON, EdD., CESO V
Schools Division Superintendent :REYNANTE Z. CALIGUIIRAN
Asst. Schools Division Superintendent(s): JESUS B. MAGGAY
Chief Education Supervisor, CLMD : OCTAVIO V. CABASAG, PhD
Chief Education Supervisor, CID : ESTELA S. CABARO
Development Team
Writers : Vicky N. Addatu, Carissa Ann B. Penol, Charles B.Guimay, Susan B. Lagat
Chona Z. Ramos, Kristine Joy M. Fernandez, Cagayan National High School
Content Editors : Jun-Jun R. Ramos Mark-Jhon R. Prestoza Romano C. Salazar Luzviminda T.
Pasion,Vilma C. Narag, Vicky N. Addatu, Carmelita A. Acorda,
Jumel R. Ladia, Cagayan National High School
Language Editor: Jun-Jun R. Ramos Mark-Jhon R. Prestoza Romano C. Salazar Luzviminda T.
Pasion,Vilma C. Narag, Carmelita A. Acorda,
Jumel R. Ladia, Susan B. Laga
Illustrators : Mia Kristel Parungao, Devin Liey Cancejo, Cagayan National High School
Layout Artists : Susan B. Lagat, Cagayan National High School
Focal Persons : VISSIA ASUNCION,
JESSICA T. CASTANEDA,
ROMMEL COSTALES
RIZALINO G. CARONAN
Printed by: DepEd Regional Office No. 02

Regional Center, Carig Sur, Tuguegarao City
2
TALAAN NG NILALAMAN
Kompetensi Pahina
Blg.
* Naiuugnay ang mahahalagang kaisipang nakapaloob sa mga
karunungang-bayan sa mga pangyayari sa tunay na buhay sa  4-15
kasalukuyan
* Nabibigyang-kahulugan ang mga talinghaga, eupemistiko o  16-25
masining na pahayag na ginamit sa tula, balagtasan, alamat,
maiksing kuwento, epiko ayon sa: - kasingkahulugan at
kasalungat na kahulugan
* Naisusulat ang sariling bugtong, salawikain, sawikain o
kasabihan na angkop sa kasalukuyang kalagayan  26-33
* Nagagamit ang paghahambing sa pagbuo ng alinman sa

bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan (eupemistikong  34-45
pahayag)
* Nakikinig nang may pag-unawa upang: -mailahad ang layunin  46-56
ng napakinggan -maipaliwanag ang pagkakaugnay-ugnay ng
mga pangyayari
* Napapaunlad ang kakayahang umunawa sa binasa sa
pamamagitan ng paghihinuha batay sa mga ideya o  57-65
pangyayari sa akda, dating kaalaman kaugnay sa binasa.
* Nagagamit ang iba’t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa:

pagkahahawig o pagtutulad, pagbibigay depinisyon, pagsusuri.  66-72
* Naisusulat ang talatang binubuo ng magkakaugnay at maayos  73-80
na mga pangungusap, nagpapahayag ng sariling palagay o
kaisipan, nagpapakita ng simula, gitna at wakas.
Nagagamit ang mga hudyat ng sanhi at bunga ng mga  81-90

pangyayari (dahil, sapagkat, kaya, bunga nito at iba pa.
Naibabahagi ang sariling opinyon o pananaw batay sa  91-98

napakinggang pag-uulat.
* Naipapaliwanag ang mga hakbang sa paggawa ng
pananaliksik ayon sa binasang datos.  99-110
* Nakapagbibigay ng angkop na pamagat sa
binasang/napakinggang talata  95-110
* Nagagamit sa pagsulat ng resulta ng pananaliksik ang  111-120
awtentikong datos na nagpapakita ng pagpapahalaga sa
katutubong kulturang Pilipino.
* Nagagamit nang maayos ang mga pahayag sa pag-aayos ng  121-127
datos.
3
FILIPINO 8
Pangalan: __________ Lebel:
Seksiyon: __________ Petsa:
GAWAING PAGKATUTO
KARUNUNGANG-BAYAN
Panimula (Susing Konsepto)
Alam mo ba, na bawat isa sa atin ay bahagi na ng nakaraan. Dahil sa mga sinaunang
ninuno natin, nararanasan ang magandang buhay sa kasalukuyan. Sila ang repleksiyon ng
kinagisnang kultura, sa pang-araw-araw na pamumuhay at pakikipag-ugnayan sa kapwa.
Kaya, lumaganap noong Panahon ng Katutubo ang karunungang-bayan (salawikain,
sawikain, bugtong at kasabihan). Napakalaki ang impluwensiya ng panitikan sa buhay ng bawat
Filipino na unti-unting bumuo sa ating pagkatao.
Simulan nating buksan ang baul ng ating nakaraan. Handa ka na bang palawakin ang
iyong kaalaman hinggil sa ating pinagmulan?
Halika, umpisahan na nating tuklasin.
Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Naiuugnay ang mahahalagang kaisipang nakapaloob sa mga karunungang-bayan sa mga
pangyayari sa tunay na buhay sa kasalukuyan.(F8PB-Ia-c-22 )
4
Gawain 1 Pamanang Karunungang-bayan, ating Alamin!
Panuto: Basahin at unawain ang teksto hinggil sa mga panitikang lumaganap noong Panahon
ng Katutubo.
KARUNUNGANG-BAYAN
-(ka+dunong+ng-bayan) tumutukoy sa salawikain, sawikain,
kasabihan, alamat at iba pang anyo ng katutubong katutubong
panitikan na mapaghahanguan ng sinaunang paniniwala at
halagahan.(bagay na mahalaga sa buhay)
Salawikain ay matalinghagang pahayag na ginagamit ng matatanda noong unang

panahon upang mangaral at akayin ang kabataan tungo sa kabutihan at kagandahang
asal..
Halimbawa:
1.Ang katotohana'y kahit na ibaon, lilitaw pagdating ng takdang panahon.
2.Kung hindi ukol, hindi bubukol.
Sawikain ay salita o pahayag na nagtataglay ng talinghaga at mayroong nakatagong

kahulugan; tinatawag din itong idyoma o eupemistikong pahayag.
Halimbawa:
1. Malawak ang isip - maraming nalalaman
2. Mapurol ang utak - mahina ang pag-intindi
Bugtong ay pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan.

Binibigkas nang patula at nagpapatalas sa isip ng ating mga ninuno noon. Ito ay
nangangailangan ng tiyak na kasagutan.
Halimbawa:
1. Limang puno ng niyog, isa’y matayog.
Sagot: daliri
2. Hinila ko ang baging, nag-iingay ang matsing.
Sagot: kampana
Kasabihan ay mga pahayag hinggil sa paniniwala na may kaugnayan sa mga

pangyayari sa buhay ng tao na dapat tanggapin o iwasan.Ito ay payak dahil di
nagtataglay ng talinghaga.
Maaaring parirala o pangungusap, na karaniwang sinasambit sa ngayon o
nakaugaliang sabihin ng mga tao sa isang pook ng isang kapanahunan. (E.G Angeles
at N.V Matienzo)
Halimbawa:
1.Kasama sa gayak, di kasama sa lakad.
2.Ubos-ubos biyaya, bukas nakatunganga
3. Utos na sa pusa, utos pa sa daga.
5
Panuto : Tukuyin at ibigay ang mga katangian ng mga karunungang-bayan batay sa binasang
aralin. Isulat ang sagot sa pyramid diagram.
SALAWIKAIN :
K
A
R
U
N
U
N
G
SAWIKAIN : A
N
G
-
B
A
Y
A
N
KASABIHAN :
BUGTONG :
6
Gawain 2 Basahin natin!
Panuto: Basahin ang tula at sagutin ang mga sumusunod na mga katanungan.
Nakikita ang butas ng karayom,

Hindi ang butas ng palakol
Mayroon pang taong
Sobrang palapuna at palapintasin,
Sa mukha ng kapwa’y
Nakikita agad ang dumi o dusing:
Munting kapintasan
Ng kapwa niya taong laging pinapansin
Ang kamalian niya’t
Mga kasamaan ay ayaw aminin.
Dungis sa mukha mo’y pahirin mo muna
Bago ka mamintas ng mukha ng iba.
Halaw sa tulang Mga Ginto sa Putikan ni Gregorio G. Cruz
1. Ano ang pinapaksa ng tula?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2. Alin sa mga kasabihan ang pinakaangkop sa pandemiyang

nararanasan sa kasalukuyan?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
7
3. Ano ang kaugnayan ng kasabihang ito, “ Nakikita ang butas ng
karayom, Hindi ang butas ng palakol” sa buhay mo?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
4.Bilang mag-aaral ng new normal,paano mo isasabuhay ang

kasabihang “Dungis sa mukha mo’y pahirin mo muna,bago ka
mamintas”?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
5. . Bilang kabataan, paano mo maipapakita ang pagpapahalaga sa mga

karunungang-bayan na iyong napag-aralan?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
__________________________________________________________________
8
Gawain 3 Isipin mo!
Panuto: Suriing mabuti ang bawat bilang at magbigay ng isang pangyayari sa kasalukuyan na
may kaugnayan sa karunungang-bayan na makikita sa kahon.
1. Sa kaibigan:
Ang tunay na
kaibigan,
nakikilala sa oras
ng kagipitan.
2. Sa kalusugan :
Ingatan ang
kalusugan dahil ito
ay ating
kayamanan.
1. Sa pagtulong sa kapwa:
Kung nagbibigay ma’t

mahirap sa loob,
ang pinakakain ay di
mabubusog.
9
4. Sa Social Media :
Anuman ang
gagawin,
pitong beses
pakaiisipin.
5. Sa edukasyon :
Maliit na parang
sibat, sandata ng
mga pantas.
10
Gawain 4. Problema ko, Solusyonan ko!
Panuto: Suriin ang mga mahalagang kaisipang nakapaloob sa mga karunungng-bayan at

lagyan ng tsek kung ikaw ay sumasang-ayon o hindi sumasang-ayon. Pagkatapos, maglahad
ng sariling karanasan hinggil dito.
Sang- Di Sang-
Karunungang-bayan ayon ayon Sariling Karanasan
1. Nasa Diyos ang awa,

Nasa tao ang gawa.
2. Ang kalusugan ay kayamanan.
3. Anak na di paluhain,
Ina ang patatangisin.
11
Gawain 5. Sagutin natin!
Panuto: Pagkatapos talakayin ang karunungang bayan, sagutin nang buong puso ang mga
katanungan.
STEP LADDER CHART

K
K 1.Ano ang iyong naisaisip?
A
A
R
R
U
2. Ano ang iyong nakikita?
U
N
N
U
U
N
3. Anong damdamin ang nanaig sa iyo?
N
G
G
A
A
N
N 4. .Ano ang nais mong isagawa?
G
G
-
-
B
B 5. Paano mo iuugnay ang mga karunungang bayan sa
sarili mong buhay? A
A
Y
Y
A
A
N
N
12
Repleksiyon Isabuhay Natin!
Panuto:. Anong larawan o imahe ang tumatak sa iyong puso, isipan at buong katauhan? Iguhit
ito sa pamamagitan ng picture map. Ang itsura ng larawang mabubuo ay nakasalalay sa
iyo.(Maaaring gumamit ng colored pens sa pagguhit.)
Picture Map
13
Mga Sanggunian
A. Aklat
Baisa-Julian, A.(2017). Pinagyamang Pluma 8. Quezon City: Phoenix

Publishing.
Guimarie, Aida M.(2018). Pinagyamang Wika at Panitikan 8: Manila: Rex
Publishing.
______________. UP Sentro ng Wikang Filipino(2010). UP Diksiyunaryong Filipino:
Binagong Edisyon. Quezon City: Anvil Publishing.
B. Internet
“Salawikain Sa Pagbibigay ng Pagkain”,AralingPilipino.com naakses mula sa

http://www.aralingpilipino.com/2014/06/salawikain-sa-pagbibigay-ng-pagkain.html
“Mga Halimbawa ng Salawikain”,Wix.com website builder,June 5,2015,
naakses mula sa https://arizannsalazar01.wixsite.com/azir/single-
post/2015/06/05/Mga-Halimbawa-ng-Salawikain
“Mga Bugtong at Sagot”,Pinoy Collection,October 17, 2018,
naakses mula sa https://pinoycollection.com/mga-bugtong/
“Ang Kalusugan ay kayamanan”,@generikaph,November 25,2016, naakses mula sa
https://twitter.com/generikaph/status/803439849667633152
“Salawikain”,Kayumangg i News and Media,Disyembre 19,2012,
naakses mula sa https://www.facebook.com/pg/alkayumanggi/photos/?tab=albums
“Thumbs Down Smiley Clipart”,Pinclipart, naakses mula sa
https://www.pinclipart.com/pindetail/hTomxJ_thumbs-down-smiley-clipart/
“Smiley Face Thumbs Up Clipart”,Pinclipart, naakses mula sa naakses mula sa
https://www.pinclipart.com/pindetail/hTomxJ_thumbs-down-smiley-clipart/
14
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
Maaaring magkakaiba ang sagot.
Gawain 2
SALAWIKAIN : KASABIHAN :
Matalinghaga Payak na paglalarawan
Nakatago ang kahulugan Di matalinghaga
Masining na paglalarawan
SAWIKAIN : BUGTONG :
Matalinghaga Masining na paglalarawan
Maikli lamang Kadalasang may sukat at tugma
Nakatago ang kahulugan
Gawain 3
Gawain 4
Gawain 5
15
FILIPINO 8
Pangalan: Lebel __________________
Seksiyon: Petsa __________________
GAWAING PAGKATUTO
KARUNUNGANG-BAYAN
Kinalulugdan ang mga Filipino saan mang panig ng mundo dahil sa angking galing sa
pakikipagtalastasan at pakikipagkapwa-tao. Tumatak sa kulturang Pinoy na marunong
makisama at makibagay kaninoman. Taglay niya ang kakayahn sa pakikipag-ugnayan pasalita
man o pasulat. Higit sa lahat, maingat na maingat sa pagpili ng mga salitang ginagamit upang
hindi makapanakit sa kapwa.
Likas din sa ating mga Filipino ang pagiging malikhain, masining sa pagpapahayag at may
matayog na kaisipan. Kadalasan, matalinghaga at hindi tuwirang inilalahad ang tunay na
kahulugan ng mga salita, parirala o pahayagna lubhang nagpapatalas sa ating isipan.
Handa ka na ba? Tara na at pag-aralan natin!
Nabibigyang-kahulugan ang mga talinghaga, eupemistiko o masining na pahayag na ginamit

sa tula, balagtasan, alamat, maikling kuwento, epiko ayon sa: - kasingkahulugan at kasalungat
na kahulugan.(F8PT-Ia-c-20 )
16
Panuto: Basahin ang diyalogo nina Vivian at Carlo.
.
Nag-uusap sina Vivian at Carlo tungkol sa kanilang aralin sa asignaturang Filipino.

Vivian: Carlo, natatandaan mo pa ba yung aralin natin sa Filipino?
Carlo: Yung tungkol ba sa Talinghaga?
Vivian: Oo, sa talinghaga nga.
Carlo: Oh bakit? May problema ba?
Vivian: Oo, parang nakalimutan ko kasi.
Carlo: Ganun ba? Huwag kang mag-alala. May mga nasulat akong mga
mahahalagang impormasyon mula sa aralin natin. (Nakatala ang impormasyon
sa loob ng kahon sa ibaba). Basahin na lang natin at unawain.
Vivian: Ah! Ang talinghaga pala ay paggamit ng lipon ng mga salita na may
ibang kahulugan. Ito rin ay nagbibigay ng oras sa mambabasa na unawaing
mabuti ang salita at pinapaganda rin nito ang ating mga akda at pinapalawak
ang ating bokabularyo. Ang galing naman!
Carlo: Oo nga eh, biro mo may ganoon pala?
Vivian: Madami pa pala tayong dapat malaman, Carlo.
Carlo: Tama!,kaya, dapat makinig tayo lagi sa ating mga guro.
Ang paggamit ng matalinghagang salita sa mga karunungang-bayan ay

nakatutulong para mahubog ang ating intelektuwal na kaisipan. Nagkakaroon din tayo ng
mas malalalim na pang-unawa at pag-aaral sa mga salita na ang akala natin ay simple
lamang. Nahihimok tayo na payabungin at mas palaganapin ang wikang sariling atin.
Ang matatalinghagang salita ay mahirap intindihin sapagkat nakatago ang tunay na
mensahe o kahulugan nito. Masining ang paran ng paglalarawan at hindi payak na salita.
Kailangan nating suriin at unawaing mabuti upang malaman ang tunay na mensahe
o kahulugan nito.
Halimbawa:
✓ bahag ang buntot = duwag
✓ butas ang bulsa=walang pera
✓ ilaw ng tahanan=ina
17
Gawain 1 I-Like Natin Yan!
Panuto: Basahin at intindihin ang bawat tanong, i-like ang pahayag

kung ito ay tama at dis-like naman kung ito ay mali. Ilagay ang sagot sa
loob ng bilog bago ang bilang.
1. Ang mga salitang ginagamit sa talinghaga ay pangkaraniwan at

may mababaw na kahulugan.
2. Lumalawak ang bokabularyo ng mga taong nakakabasa ng mga

talinghaga.
3. Ang mga kaisipang nakapaloob sa talinghaga ay hango sa

karanasan ng tao gaya ng mga bagay-bagay sa paligid o pangyayari
sa buhay nito.
4. Mahalaga na may alam tayo sa mga talinghaga dahil ito ay

makatutulong sa pang-araw-araw nating pamumuhay.
5. Maari nating gawing inspirasyon ang mga talinghagang natututunan natin

upang magkaroon tayo ng magandang-asal.
Gawain 2. Ibahagi Natin Yan!
18
Magaling! Nalagpasan mo ang unang gawain, natitiyak ko rin na matatapos mo ang
ikalawang gawain.Sigurado akong kaya mo ito!
Panuto: Intindihing mabuti ang matatalinghagang pahayag sa bawat aytem at ibahagi ang
pagpapakahulugan mo sa mga ito. Itala ang mga sagot sa kahon.
___________________________________________
___________________________________________
1.
___________________________________________
Ang taong taglay ang ___________________________________________
kasipagan, Nakasusumpong ___________________________________________
ng kayamanan. ___________________________________________
______________
____________________________________________
____________________________________________
2. ____________________________________________
Sikap at tiyaga ____________________________________________
gawing puhunan, upang ____________________________________________
____________________________________________
makamit ang kaunlaran. ____________________________________________
_________
3. _____________________________________________
Linisin mo muna ang _____________________________________________
bakuran, _____________________________________________
bago mo pansinin ang dumi _____________________________________________
_____________________________________________
ng kapwa mo. _____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
4. _____________________________________________
_____________________________________________
Ang aral ay nakakalimutan sa
_____________________________________________
gitna ng kalituhan _____________________________________________
ngunit ang natural na asal ay _____________________________________________
hinding-hindi mapag-iiwanan. _____________________________________________
5
_____________________________________________
Ang hindi sumangguni, _____________________________________________
may dunong ma’y _____________________________________________
nagkakamali. _____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
19
Gawain 3 I-konek natin yan!
Panuto: Ibigay ang mga matalinghagang pahayag sa pangungusap at suriin ang kahulugang
nakapaloob at kasalungat nito.
Kasingkahulugan
1. 1.
1.
2. 2.
2.
3. 3.
3.
4. 4.
4.
5. 5.
5.
Talinghaga
Kasalungat
1. Mahina ang loob ni Charisse kaya sumusuko siya agad sa mga

pagsubok na dumarating sa kaniyang buhay.
2. Hindi naging hadlang ang pagiging anak-dalita ni Anabelle upang
makapagtapos siya ng pag-aaral.
3. Butas na ang bulsa ni Mary Jane dahil sa nangyayaring krisis
ngayon.
4. Maraming tao ngayon ang nagbibilang ng poste dahil sa Covid 19.
5. Ang mga taong sukat ang bulsa ay magaling humawak ng pera.
20
Alam na alam mo na ang mga talinghaga. Muli, subukin mong hawiin ang nakatagong
kahulugan ng mga pahayag.
Gawain 4. Basa ko, Sagot ko!

Panuto: Basahin at suriin ang mga masining na pahayag na ginamit sa akda.
SKYFAKES
Eros Atalia
Alas dose na. Nagsilabasan na ang mga kasamahan n’ya sa opisina.

Lunchbreak. Niyaya s’ya ng mga ito na mananghalian. “ sunod na ako, tatapusin ko
lang itong pinapagawa ni Sir, kailangan daw ng 2pm, e” wika n’ya.
Naiwan s’ya sa opisina. Pinaspasan n’ya ang trabaho. Unti-unti nang umiinit.
Hinubad n’ya ang blazer. Pinapatay kasi ang aircon sa opisina nila kapag lunchbreak.
12:40 tapos na ang trabaho. Tinext s’ya ng kaniyang mga ka-opisina kung nasaan na
s’ya. “ Di pa tapos. Nxt time n lng. Nwy, I’l juz eat my baon here.”
Kinakailangan n’yang ma-promote. Kailangan n’ya lang siguro ng magandang
break. Sa pinapatrabaho ng kanyang boss, baka ito na nga ang kanyang break.
Mula sa kaniyang kinauupuan, kitang-kita n’ya ang nagdidilim na langit.
Dinukot ang pitaka. Binuksan. Tinitigan ang larawan ng mga anak. Binilang ang barya
sa pitaka. Muling tinignan ang langit. “ Wag kang uulan. ‘Wag.”
Kumakalam na ang kayang tiyan. Binuksan n’ya ang drawer. May isa pang
pakete ng biskwit. Binuksan n’ya ito. Kinain. Tumungo sa water dispenser. Kumuha
ng disposable cup. Uminom ng tatlong basong malamig na tubig. Napadighay s’ya.
Bumalik sa puwesto. Muling tinignan ang langit. Hindi n’ya tiyak kung makulimlim o
maaraw.
Napailing s’ya. “ Makisama ka naman. “ Wag kang uulan. ‘Wag,” muling
binilang ang barya sa pitaka.
Panuto: Tukuyin ang kasingkahulugan at kasalungat ng mga salitang nasalungguhitan.
Kasingkahulugan Salita Kasalungat

1. Tinitigan
2. Kumakalam
3. Napailing
4. Makulimlim
5. Pinaspasan
21
Gawain 5 Gawa mo, Ipakita momo!
Mahusay! Nasa huling gawain ka na,kaya mo pa ba? Alam kong game na game ka pa rin.
Ano pang hinihintay natin? Aral na!
Panuto: Suriin ang nakapaloob na kahulugan ng mga masining na pahayag.
1. Skyfakes
2. Magandang break
3. Nagdilim ang langit
4. Dinukot ang barya
5. Makisama ka naman
22
Mga Sanggunian
A. Aklat
Almario, V. S(2011). Rizal: Makata. Mandaluyong City: Anvil Publishing.
Baisa-Julian, A.(2017). Pinagyamang Pluma 8. Quezon City: Phoenix Publishing
Guimarie, Aida M.(2018). Pinagyamang Wika at Panitikan 8: Manila: Rex
Publishing.
_________________UP Sentro ng Wikang Filipino(2010). UP Diksiyunaryong Filipino:
Binagong
Edisyon. Quezon City: Anvil Publishing
B. Internet
“Students-cliparts #3184881”,clipart library, naakses mula sa http://clipart-

library.com/clipart/students-cliparts_10.htm
“Like icon in facebook”,Michael Arrington,Techcrunch, March 4,2013, naakses mula sa
https://techcrunch.com/
“Facebook's 'dislike' button -- for Messenger only?”,Rebecca Linke,ComputerWorld,
naakses mula sa
https://www.facebook.com/iidislyk/photos/a.195270940590993/195270943924326/?type
=1&theater
__________________ naakses mula sa https://www.bitmoji.com/
23
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1.
2.
3.
4.
Gawain 2
Maaaring magkakaiba ang opinyon o sagot.
Gawain 3
Kahulugan
1.Mahina ang loob 1.Matatakutin 1.Matapang

2.Anak-dalita 2.Mahirap 2.Mayaman
3.Butas ang bulsa 3.Walang pera 3.Mapera
4.Nagbibilang ng 4. Walang trabaho 4.May trabaho
poste 5. Matipid 5.Magastos
5.Sukat ang bulsa
Talinghaga
Kasalungat
24
Gawain 4
Kasingkahulugan Pahayag Kasalungat
Sinulyapan 1. Tinitigan Suriin, pagmasdang
maiigi
nagugutom 2. Kumakalam nabubusog
tumanggi 3. Napailing umayon
Maaraw,maliwanag 4. Makulimlim Maulap, madilim
binilisan 5.Pinaspasan binagalan
Gawain 5
1. Skyfakes – mapanlinlang
2. Magandang break – maayos na trabaho
3.Nagdilim na langit - uulan
4.Dinukot ang barya - kinuha
5. Makisama ka naman -umayon
25
FILIPINO 8
Pangalan: Lebel
Seksiyon: Petsa
GAWAING PAGKATUTO
KARUNUNGANG-BAYAN
Ang karunungang-bayan ay pamana sa atin ng ating mga ninuno. Pagyamanin at ingatan
dahil ito ang tanging kayamanang maipagmamalaki sa susunod pang salinlahi. Ito ang mga
gintong butil ng nakaraan na nagsisilbing gabay sa pang-araw-araw na buhay at kalasag sa
mga hamon pang darating sa atin.
Subukin mo ngang sumulat ng sarili mong karunungang-bayan? Huwag mag-alala,
kayang-kaya mo yan!
Naisusulat ang sariling bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan na angkop sa

kasalukuyang kalagayan (F8PS-Ia-c-2).
Gawain 1 Pili mo, Sagot mo!

Panuto: Suriin ang dalawang hanay ng paglalarawan: payak at masining. Lagyan ng
angkop na salita/parirala upang mabuo ang mga pahayag.
PAYAK MASINING
1. ________ bato pusong bato
2. mabahong utot __________ utot
3. matigas na lupa __________ na lupa
4. __________ mundo umiiyak na langit
5. malungkot na mga mata __________ na mga mata
6. __________ na boses malamig na boses
7. sundalong payat sundalong __________
8. __________ sapatos __________ na sapatos
9. maliwanag na gabi __________ na gabi
10. matayog na punong kahoy __________ na punongkahoy
26
Ngayon,taglay mo na ang kasanayan sa paggamit ng masining na paglalarawan.Subukin mo
nga ring bumuo ng sariling sawikain. Isaalang-alang mo ang mga katangian ng sawikaing
iyong pinag-aralan.
Gawain 2 Bagay na mahalaga,Bigyang kahulugan!

Panuto: Sumulat ng sariling sawikain batay sa mga sumusunod na paksa sa bawat bilang
pagkatapos tukuyin ang kahulugan.
1. De Lata 2. Alcohol
____________________ ______________________
Kahulugan: Kahulugan:
_______________________ __________________________
_____________________ ________________________
SAWIKAIN
4. Ospital
3. Pamaypay
_______________________
_______________________
Kahulugan:
Kahulugan:
___________________________
___________________________
_________________________
_________________________
5. Panyo 6. Pera
_______________________ _______________________
___________________________ ___________________________
_____________________ ___________________________
SAWIKAIN
7. Doktor 8. Mask
_______________________ _______________________
___________________________ ___________________________
___________________________ ___________________________
27
Gawain 3 Kulang mo, Dugtungan ko!
Mahusay! Binabati kita sa iyong ginawa. Natitiyak kong magagawa mo rin ang susunod na
gawain. Laban lang!
A. Panuto: Buuin ang mga sumusunod na kasabihang inilahad. Isulat sa patlang.
KASABIHAN
1. Ang batang di nagsasabi ng katotohanan,
__________________________________________.
2. Kung gumagawa ka ng kabutihan,
______________________________________.
3. Katotohanan ang magpapalaya,
_____________________________________.
4. Ang pag-ibig di man sabihin,
___________________________________.
5. Dahil sa Covid 19 mundo’y nagkagulo,

________________________________.
28
B. Panuto: Sumulat ng sariling kasabihan na binubuo ng dalawang linya na may
tugmaan. Ang paksa ay may kaugnayan sa pang-araw-araw na buhay.
KASABIHAN
(Pagbuo ng sariling Kasabihan)
1. _______________________________,
__________________________________________.
2. _______________________________,
__________________________________________.
3. ______________________________,
________________________________________.
4. _____________________________,
________________________________________.
5. _______________________________,
_______________________________.
29
Gawain 4 Sumulat tayo!
Panuto: Sumulat ng sariling salawikain na nagtataglay ng tugmaan sa hulihan na binubuo ng

dalawang linya.
1. Frontliner
2. Covid 19
3. Guro
4. Pamilya
4. Pamilya
5. Kaibigan
30
Gawain 5 Bugtong ko, Isusulat ko!
Panuto: Sumulat ng sariling bugtong batay sa mga sumusunod na paksa.
____________________________________________________
____________________________________________________
1. Lapis ____________________________________________________
___________________________________________________
____________________________________________________
____________________________________________________
2. Relo ____________________________________________________
___________________________________________________
____________________________________________________
3. Salamin ____________________________________________________
(mirror) ____________________________________________________
___________________________________________________
____________________________________________________
4. Libro ____________________________________________________
____________________________________________________
___________________________________________________
____________________________________________________
5. Tsinelas ____________________________________________________
____________________________________________________
___________________________________________________
31
Repleksiyon
Panuto: Pumili ng isang nagugustuhang karunungang-bayan na iyong isinulat at ipaliwanag

kung paano ito isasabuhay.
KARUNUNGANG-BAYAN PAGSULAT
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
__________________________________
32
Pamantayan sa Pagsulat ng Karunungang-bayan
KRAYTIRYA Napakahusay Mahusay Katamtaman Umuunlad

(4) (3) (2) (1)
Kaugnayan sa Lubos na Medyo Kakaunti ang Walang

Paksa nakapanghihikayat nakapanghihi- panghikayat at gaanong
at kaugnay na kayat; medyo malayo ang panghikayat
kaugnay sa paksa . kaugnay sa kaugnayan sa at walang
paksa paksa. kaugnayan sa
paksa.
Katangi-tangi ang Medyo Karaniwan Maraming

konsepto at natatangi ang lamang ang kakulangan sa
Pagkamalikhain orhihinal na konsepto at konsepto at may konsepto at
at orihinal ang medyo may ilang salita na di walang
Orihinalidad nabuong orihinalidad orihinal sa orihinalidad
karunungang- ang nabuong nabuong sa nabuong
bayan. karunungang- karunungang- karunungang-
bayan. bayan. bayan.
Napakaayos ang Maayos ang Medyo maayos Hindi

organisasyon at organisasyon ang organisasyon gaanong
Organisasyon pagkakabuo ng at at pagkakabuo maayos ang
karunungang- pagkakabuo ng karunungng- organisasyon
bayan. . ng bayan. at
karunungang- pagkakabuo
bayan. ng
karunungang-
bayan.
Matatas na Medyo Di gaanong Di matatas at

matatas at matatas at matatas at malinaw ang
Pagpapaliwanag malinaw na medyo malinaw ang paglalahad ng
malinaw ang malinaw ang paglalahad ng ideya at
paglalahad ng paglalahad ng ideya at kaisipan. kaisipan.
ideya at kaisipan. ideya at
kaisipan.
VNA
33
Mga Sanggunian
A. Aklat
__________________UP Sentro ng Wikang Filipino(2010). UP Diksiyunaryong Filipino:

Binagong Edisyon.Quezon City: Anvil Publishing.
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
Gawain 2
Rubrik
Gawain 3
Rubrik
Gawain 4
Rubrik
Gawain 5
Rubrik
34
FILIPINO 8
Pangalan: Lebel
Seksiyon: Petsa
GAWAING PAGKATUTO
KARUNUNGANG-BAYAN
Ang mga katangian ng mga karunungang-bayan ay naipabatid na sa iyo.
Upang higit na mabisa ang iyong kaalaman sa pagsusuri ng pagkakatulad at
pagkakaiba ng mga tao, bagay o pangyayari ay kailangang ang maayos na
paghahambing.
Magiging malinaw, maayos at makabuluhan ang mga bagay na nais nating
ipahayag kung gamitin nang wasto ang mga angkop na salita na nagsasaad ng
paghahambing
Paunlarin natin ang iyong kakayahan sa pagbuo ng karunungang-bayan gamit
ang paghahambing.
.

Nagagamit ang paghahambing sa pagbuo ng alinman sa bugtong, salawikain, sawikain o
kasabihan (eupemistikong pahayag) (F8WG-Ic-17 )
Gawain 1 Paghambingin mo!
Panuto: Paghambingin ang dalawang larawan na nakikita sa ibaba.
1.
Lee Min Ho Daniel Padilla
35
2.
KATHRYN BERNARDO LISA (BLACK PINK)
Gawain 2
Pag-aralan Natin!
Panuto: Basahin at unawain ang teksto.
✓ isang paraan ng pagpapahayag na ✓ Ginagamit din ang

naglalarawan at nagkukumpara ng paghahambing sa
mga bagay o salitang pagkakaiba ng mga anyo
✓ magkatulad ang anyo at at katangian ng isang
katangian. bagay o salita .
PAGHAHAMBING
✓ Nagbibigay linaw sa ✓ May dalawang uri ng

isang paksa . paghahambing.
36
Dalawang uri ng Paghahambing
PAHAMBING NA PAHAMBING NA
MAGKATULAD DI MAGKATULAD
Ginagamit ito kung ang dalawang

pinaghahambing ay magkapareho at
PAHAMBING NA magkapantay ang katangian at antas.
MAGKATULAD
-ginagamit ang mga panlaping kasing, sing,
magsing at magkasing o gaya ng mga salitang
gaya, tulad, paris, kapwa at pareho.
Halimbawa:
1. Parehong matulungin ang magkapatid na sina Ana at Annie kaya sila ay
pinagpapala ng Maykapal.
2. Kapwa masipag sa pag-aaral ang magkaibigang Shailanie at Charisma
kaya naman sila ay naging matagumpay sa buhay.
3. Kasimbilis ng kidlat ang pagkalat ng sakit na Corona virus sa ating bansa.
Ginagamit ito kung ang dalawang pinaghahambing ay

may magkaibang katangian at antas.
a. Pasahol= kung ang isa sa pinaghahambing ay

mas mababa o may kulang sa katangian na
mayroon ang isa. Gumagamit ng mga salitang
lalo, di-gaano, di-gasino at di masyado.
PAHAMBING NA
DI MAGKATULAD
.
b. Palamang= kung ang isa sa pinaghahambing ay

nakalalamang o nakakahigit sa isa, gumagamit
ito ng mga salitang higit, lalo,mas at di-hamak.
37
Halimbawa:
1. Naniniwala ako na mas marami pa rin ang mga taong nag-iisip ng positibo kaysa sa
negatibo sa kabila ng kinakaharap natin ngayon.
2. Higit na mahaba ang oras na ginugugol natin ngayon sa loob ng ating kabahayan
dahil sa pandemiya.
3. Di-gaanong napapansin ng iba ang kabutihang nagagawa ni Angel Locsin kaysa sa
mga taong nasa pwesto na walang ginagawa.
Panuto: Tukuyin kung anong uri ng paghahambing ang ginamit sa sumusunod na mga
pahayag. Lagyan ng check ang napiling sagot.
1. Lalong kahanga-hanga ang taong gumagawa ng kabutihan sa panahon ngayon dahil

hindi nila iniisip ang panganib na dulot ng covid 19.
2. Di - hamak na matiyaga ang mga taong namulat sa kahirapan kaysa sa lumaki sa

yaman.
3. Higit na malakas ang lagapak ng taong mataas ang lipad kaysa sa taong
mapagkumbaba.
4. Parehong mahalaga ang oras at araw natin sa mundong ibabaw.
5. Pareho siya ng isang taong tamad kaya’t madalas salat.
38
Gawain 3 Pangungusap ko, Sulat ko!
Panuto: Bumuo ng sariling pangungusap batay sa iyong karanasan gamit ang mga
paghahambing na nakalagay sa loob ng kahon.
Pahambing na Magkatulad
pareho kapwa magkasing-
• __________________________________________________________
__________________________________________________________
1. __________________________________________________________
• __________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
2.
• __________________________________________________________
__________________________________________________________
__________________________________________________________
3.
39
Pahambing na Di magkatulad
higit di-gaano mas
• _______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
4.
• _______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
5.
• _______________________________________________________
_______________________________________________________
_______________________________________________________
6.
40
Gawain 4 Basa ko, Buo ko!
Panuto: Batay sa mga karunungang-bayan na mababasa sa bawat aytem, bumuo ng mga

pahayag na paghahambing. Isulat ang sagot sa patlang.
Halimbawa: Mag-ihaw hangang may baga,

Nang di magsisi kung abo na.
Pahayag : (Higit) Higit na mainam ang maging maagap kaysa maging masipag.
____________________________
____________________________
1. Huwag ipagyabang ang yaman, ____________________________
____________________________
Dahil di ito madadala sa libingan. ____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
2. Tumatakbo ngunit walang paa, ____________________________
____________________________
Siya ang nagdadala ng gabi at ____________________________
umaga. ____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
3. Walang sumisira sa bakal ____________________________
____________________________
Kundi ang sarili niyang kalawang. ____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
____________________________
4. Ang nanay na nangangaral,
____________________________
Sa kanyang anak ay nagmamahal. ____________________________
____________________________
____________________________
41
____________________________
____________________________
____________________________
5. Bago mo linisin ang ibang looban, ____________________________
Linisin mo muna ang iyong sariling ____________________________
bakuran. ____________________________
____________________________
Gawain 5 Reaksyon mo, Gawa mo!
Panuto: Pumili ng dalawang karunungang-bayan sa ibaba at sumulat ng tig-isang halimbawa

ng mga ito. Ibigay ang kahulugan at sumulat ng paghahambing ukol dito.
SALAWIKAIN SAWIKAIN KASABIHAN BUGTONG
SARILING KAHULUGAN PAGHAHAMBING

HALIMBAWA
1.
2.
42
Repleksiyon
Ngayon, nadagdagan pa ang iyong kaalaman sa pinag-aralang katuturan ng

paghahambing at iba’t ibang uri nito. Nalaman mo na kung paano suriin ang antas na
katangian ng dalawang tao,, bagay, ideya upang makatulong sa mas malawak na pagtingin sa
mga ito.
Ilahad mo sa isa-dalawang talata o mahigit pa ang iyong kuro-kuro at opinyon batay sa
iyong sariling karanasan hinggil sa pahayag na ito: Ang dila ay walang buto ngunit
nakadudurog ng puso. Gumamit ng mga pahayag na naghahambing.
Malugod kitang binabati!

Napagtagumpayan mo ang
pagsagot sa mga Gawain.
43
Mga Sanggunian
A. Aklat
Baisa-Julian, A. (2017). Pinagyamang Pluma 8. Quezon City: Phoenix Publishing
B. Internet
“Paghahambing na magkatulad at di magkatulad”, Jhade Quiambao,July 16,2017, naakses

mula sa https://www.slideshare.net/SmileNiBadjhe/paghahambing-na-magkatulad-at-di-
magkatulad
“Daniel Padilla Image”,Star Cinema,February 2,2019, naakses mula sa https://starcinema.abs-
cbn.com/2019/2/8/news
“Lee Min-Ho”,RamenLover,AsianWiki.com,February 28,2020 naakses mula sa
http://asianwiki.com/Lee_Min-Ho
“Kathryn’s got rice”,Jet Valle,Bussiness Mirror,February 7,2020, naakses mula sa
https://businessmirror.com.ph/2020/02/07/kathryns-got-rice/
“Lisa Blackpink iPhone X Wallpaper with 1080x1920 Resolution”, Jennifer H. King,
3DiPhoneWallpaper,August 25,2019, naakses mula sa https://3diphonewallpaper.com/lisa-
blackpink-iphone-x-wallpaper-10716/
“Need a hug during the coronavirus pandemic? Facebook has a new feel-good reaction for
that”,Jessica Guynn,EmeaTribune,April 17,2020, naakses mula sa
https://emeatribune.uk/need-a-hug-during-the-coronavirus-pandemic-facebook-has-a-new-
feel-good-reaction-for-that/
https://www.bitmoji.com/
44
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
Maaring magkakaiba ang sagot.
Gawain 2
1. DI MAGKATULAD
2. MAGKATULAD
3. DI MAGKATULAD
4. MAGKATULAD
5. DI MAGKATULAD
Gawain 3
Gawain 4
Gawain 5
45
FILIPINO 8
Pangalan: __________________________________________ Lebel: __________________
Seksyon: __________________________________________ Petsa: __________________
GAWAING PAGKATUTO
EPIKO

Mahalaga sa mga sinaunang pamayanan ang epikong bayan. Bukod sa bisang
pangkaaliwan, ito ay nagsisilbing pagkakakilanlang panrehiyon at pangkultura. Ginagamit ito
sa mga ritwal at pagdiriwang upang maitanim at mapanatili sa isipan ng mga mamamayan ang
mga kinagisnang ugali at paniniwala, gayundin ang mga tuntunin sa buhay na pamana ng ating
mga ninuno.
Ang mga mamamayan sa Mindanao ay mayaman sa panitikan. Nagpapatunay nito ang

katipunan ng aklat na nagtataglay ng epikong pinamagatang Darangan. Ang mga epikong ito
ay binubuo ng 25 na kabanata. Ito ay naglalaman ng kabayanihan, kagitingan, at kahanga-
hangang gawain ng mga Meranao. Isa sa mga kilalang epiko mula sa Darangan ay ang
Bantugan. Orihinal na naitala ang epikong ito sa wikang Meranao na sinasabing isang wikang
Malayo-Polynesian. Napakalaki ang gampanin ng panitikan sa pag-unlad ng ating bansa
sapagkat dito matutunghayan ang ating kasaysayan bago pa dumating ang mga kastila. Sa
gawaing ito masusuri mo kung gaano kahalaga ang panitikan sa ating buhay bilang Pilipino.

Nakikinig nang may pag-unawa upang: -mailahad ang layunin ng napakinggan -maipaliwanag
ang pagkakaugnay-ugnay ng mga pangyayari (F8PN-Ig-h-22).
Panuto
Basahin nang tahimik ang buod ng Bantugan (Epiko ng Maranao).
Buod ng Bantugan (Epiko ng Maranao)
Sa isang malayong kaharian sa Mindanao, may isang hari na may dalawang anak na
lalaki na sina Prinsipe Madali at Prinsipe Bantugan. Si Bantugan ay nagpapakita ng katangiang
magaganda sa murang edad na higit pa sa kay Madali. Napakatalino, mabilis matuto ng mga
sandata at malakas si Bantugan.
Unang tanda na siya ay magiging isang magaling na sundalo si Bantugan ay ng makita
siya nang mapatay niyang mag-isa ang isang malaking buwaya na nakapatay sa ilang taong-
bayan, na hindi makapaniwala sa kanilang nakita.
“Napakalakas niya!”
“Paano nakaya ng isang tao na ganito kabata na patayin ang buwaya? Sinasapian siguro siya
ng mga diyos!”
“Halika, pasalamatan natin ang prinsipe sa pagpatay niya sa halimaw!”
46
Sa kabinataan ni Prinsipe Bantugan ay naging pinakamagaling na sundalo siya sa kaharian.
Lagi niyang pinamumunuan ang mga sundalo sa labanan at lagi silang nagwawagi laban sa
mga kalabang kaharian. Naging bukambibig ang kaniyang pangalan ng lahat ng mga sundalo
ng mga kalapit na kaharian.
Hindi nagtagal ay wala nang kaharian na nangahas kumalaban sa kanila. Kapayapaan
at pag-unlad ang naghari sa kaharian dahil natamo nilang respeto at pagkilala ng mga kalapit
na kaharian.
Pagkamatay ng kanilang amang hari, hinirang na bagong hari ang kanyang
nakatatandang kapatid na si Prinsipe Madali. Nagkaroon ng mga protesta ang mga nasa ranggo
sapagkat nais nila na maging bagong hari si Bantugan.
“Si Prinsipe Bantugan ay matapang at malakas, kaya niya tayong protektahan laban sa mga
kaaway!” sabi ng isang matanda sa pamilihan.
“Sang-ayon ako sa iyo,” sagot ng matandang lalaki. Subalit hindi ito pinansin ni Bantugan
sapagkat nalaman niyang karapat-dapat na tagapagmana ng trono si Madali, ang panganay sa
kanilang dalawa.
“Nararapat lamang na ang kapatid ko ang maging bagong hari dahil napag-aralan na niya kung
paano magpatakbo ng gobyerno”
“Alam niya kung paano ang pamamalakad sa ugnayang panlabas. At marami siyang
magandang ideya upang mapaganda ang buhay ng bawat mamamayan!”
Tumango na lamang ang mga ministro at kawal. Ngunit isang araw, nagkaroon ng isang
bitak sa pagitan ng dalawang magkapatid. Hindi lamang matapang at malakas si Bantugan, siya
rin ay napakakisig. Maraming magagandang babae sa kaharian ang nahuhumaling sa kanya.
Dahil sa inggit, nagpahayag si Madali ng isang kautusan.
“Hindi ko gusto na kahit sino, kahit sino, ang makikipag-usap sa aking kapatid na si
Prinsipe Bantugan. Sino man ang makita na nakikipag-usap sa kanya ay ipakukulong o kaya
ay parurusahan nang malubha.”
Sa labis na kalungkutan, umalis ng kanilang kaharian si Bantugan hanggang nagkasakit
at namatay malapit sa Kaharian ng Lupaing nása Pagitan ng Dalawang Dagat. Nakita ng hari
at ni Prinsesa Datimbang ang katawan ni Bantugan at agad inilapit ang kanilang balita sa pulong
ng mga tagapayo. Isang loro ang biglang pumasok sa bulwagan at nagsabing ang nakaburol ay
si Prinsipe Bantugan, ang mabunyi at kilalang prinsipe ng Bumbaran.
Nang mabalitaan ito ni Haring Madali ay nanaig ang pagmamahal at inalis ang
kinikimkim na inggit sa kapatid. Agad na lumipad sa langit kasama ang isang kasangguni upang
bawiin ang kaluluwa ng kapatid at pilit na ibinalik ang kaluluwa sa katawan ni Bantugan.
Muling nabuhay si Bantugan. Kumalat ang balita ng kaniyang pagkamatay hanggang sa
kaaway na kaharian at kay Haring Miskoyaw. Sinugod ng mga kawal ni Miskoyaw ang
Bumbaran at nabihag si Prinsipe Bantugan na may nanghihinà pang katawan. Nang magbalik
ang lakas, buong bangis na nakipaglaban hanggang mapuksa niya ang hukbo ng mga kaaway
at nailigtas ang buong Bumbaran. Pagkatapos niyang magtagumpay, dinalaw lahat ang mga
kahariang karatig ng Bumbaran at pinakasalan ang lahat ng prinsesang kanyang katipan at
inuwi sila sa Bumbaran. Buong galak na sinalubong ni Haring Madali at nag-utos ng
panibagong pagdiriwang. Ang buhay ni Prinsipe Bantugan ay naging maligaya hanggang sa
muling sandali.
47
Gawain 1
Panuto: Sagutin ang mga katanungan at isulat ang titik ng tamang sagot bago ang bilang.
Mga gabay na tanong
_____ 1. Ano-ano ang mga katangiang taglay ni Prinsipe Bantugan?

A. Matapang, pasaway, at malakas.
B. Mahina, matatakutin at pasaway.
C. Pasaway, malakas, at matatakutin
D. Malakas, matapang, at masunurin
_____ 2. Bakit kaya pinili pa niyang maging prinsipe gayong siya ang pinakamagaling at
gusto ng mga taong maging bagong hari ng Bumbaran?
A. Walang tiwala sa kanya ang taumbayan
B. Ayaw niyang magkaroon ng responsibilidad.
C. Gusto niyang manatili na Prinsipe sa kanilang kaharian.
D. Dahil naniniwala siya na dapat panganay ang papalit sa trono ng kanilang ama bilang
pagrespeto sa nakatatandang kapatid.
_____ 3. Makatwiran ba ang ginawang utos ng hari laban sa kanyang kapatid?

A. Hindi, dahil siya ay malakas.
B. Hindi, dahil pinaiiral niya ang kanyang inggit sa kapatid.
C. Oo, dahil labag sa kanilang kaharian ang pakikipag-usap sa kapwa.
D. Oo, dahil kailangan na maipakita ng isang prinsipe ang pagiging matapat.
_____ 4. Anong katangian ang ipinakita ni Prinsesa Datimbang sa kuwento?

A. Masunurin sa batas ng kaharian.
B. Pabarabara siyang magdesisyon.
C. May respeto sa konseho ng kaharian.
D. Pagiging magalang sa konseho ng kaharian.
_____ 5. Bakit kaya hindi natiiis ni Haring Madali na pabayaan ang kapatid na si Prinsipe
Bantugan sa huling bahagi ng kuwento?
A. Dahil mahal niya ang kanyang kapatid.
B. Dahil ayaw niyang mamatay ang kapatid.
C. Dahil responsibilidad niya bilang panganay.
D. Dahil mawalan siya ng kaagaw sa kaharian.
48
Gawain 2
Panuto: Pagtapat-tapatin ang mga larawan sa bawat pahayag ayon sa pagkakaugnay-ugnay ng
mga pangyayari. Isulat ang wastong titik ng tamang sagot sa bawat bilang.
Hanay A Hanay B
1. __
a. Dahil sa matinding kalungkutan, umalis si Prinsipe

Bantugan at pumunta sa ibang lupain.
2. __
b. Inabot siya ng sakit at namatay sa pintuan ng palasyo
ng kahariang nasa pagitan ng dalawang dagat.
3. __
c. Nang malaman ni Haring Madali ang nangyari sa
kapatid ay agad siyang lumipad sa langit kasama
ang isang kasangguni upang bawiin ang kaluluwa
ng prinsipe.
4. __
d. Sumalakay si Haring Miskoyaw sa Bumbaran dahil
nalaman niyang namatay si Prinsipe Bantugan.
5. __
e. Pinakasalan ni Prinsipe Bantugan ang lahat ng mga
prinsesang kanyang katipan mula sa karatig ng
Bumbaran at umuwi sila sa kanilang kaharian.
6. __
f. Lumaban si Prinsipe Bantugan ngunit dahil mahina
pa siya, nabihag siya at iginapos. Ngunit nagbalik ang
kanyang lakas at nilagot ang gapos.
49
7. __
g. Habang sila’y nagpupulong ay isang loro ang
pumasok sa bulwagan at nagsabing ang nakaburol
ay ang balitang Prinsipe Bantugan ng Bumbaran.
8. __
h. Nagulumihanan ang magkapatid na hari at
prinsesang nagngangalang Prinsesa Datimbang ng
naturang kaharian dahil hindi nila nakilala si
Prinsipe Bantugan.
9. __
i. Si Prinsipe Bantugan ay balita sa kanyang lakas at
tapang kaya’t walang nangangahas na lumaban sa
kanilang kaharian.
10. __
j. Nainggit si Haring Madali sa kapatid. Ipinagbawal
niya sa kanyang mga nasasakupan na kausapin si
Prinsipe Bantugan.
50
Gawain 3
Panuto: Mula sa binasang akda lagyan ng tsek ( ̷) sa loob ng kahon kung tama ang pahayag
at (x) ekis naman kung hindi.
Mga Pahayag Sagot
1. Binawi ni Haring madali ang kaluluwa ng kapatid sa langit.
2. Napakatalino, mabilis matuto ng mga sandata at malakas si Bantugan.
3. Agad na nakilala ni Prinsesa Datimbang ang namatay na si Prinsipe

Bantugan.
4. Umalis si Prinsipe Bantugan sa Bumbaran dahil takot siya sa

kanyang kapatid na hari.
5. Si Prinsipe Bantugan ay matapang, malakas, makisig kaya’t maraming

mga magagandang babae sa kaharian ang nahuhumaling sa kanya.
6. Pinasalamatan si Prinsipe Bantugan ng ilang taumbayan sa pagpatay

niya sa halimaw.
7. Nagkaroon ng protesta sa mga nasa ranggo dahil nais nilang si Prinsipe

Bantugan ang maging bagong hari.
8. Masaya si Prinsipe Bantugan sa iniutos ng kanyang kapatid na hari.
9. Hindi alam ni Haring Miskoyaw na nabuhay na muli si Prinsipe

Bantugan kaya nagkaroon ng pagdiriwang.
10. Pinakasalan ni Prinsipe Bantugan ang lahat ng prinsesang kanyang

katipan at umuwi sila sa Bumbaran.
51
Gawain 4
Panuto: Ibigay ang mahahalagang pangyayari sa akdang binasa gamit ang Problema-Solusyong
Balangkas.
Epikong Bantugan
Suliranin
1. Sino ang may problema sa kuwento?

______________________________________________________________________
2. Ano ang naging problema nito?
______________________________________________________________________
3. Saan nag-umpisa ang kanyang problema?
______________________________________________________________________
4. Kailan nagsimula ang kanyang problema?
______________________________________________________________________
5. Bakit ito naging problema?
______________________________________________________________________
6. Paano ito naging problema?
______________________________________________________________________
Solusyon
7-8. Mga Tangkang 9. Mga Resulta

10. Kinalabasan o Wakas
Solusyon ______________________
ng Pangyayari
___________________ ______________________ ______________________
___________________ ______________________ ______________________
___________________ ______________________ ______________________
___________________ ______________________ ______________________
___________________ ______________________ ______________________
___________________ ____________________ ______________________
___________________
___________________
52
Gawain 5
Panuto: Gamit ang Problem-Effect-Cause-Solution (PECS) Chart, magbigay ng mga
dahilan/sanhi, epekto at mga posibleng solusyon kung paano malulutas ang mga suliranin.
Isulat ang sagot sa loob ng kahon.
Suliranin (Problem) Sanhi (Effect) Epekto (Cause) Solusyon (Solution)
________________ ________________ _________________

________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
1. Palagiang pagliban
ng mga mag-aaral ________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________

________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
2. Laging huli sa ________________ ________________ _________________
pagpasok ng klase ________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________

________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
3. Pagbaba ng marka ________________ ________________ _________________
ng mga mag-aaral ________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
________________ ________________ _________________
53
Repleksiyon
Ang nalaman ko ay ... ___________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_________________________________________________
Napagtanto kong…_____________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_____________________________________________________________
Kaya naman…_________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
_______________________________________________
Sanggunian
A. Aklat
Ailene Baisa-Julian et.al. (2017). Pinagyamang Pluma (Ikalawang Edisyon). Quezon City:
Phoenix Publishing House, Inc.
_________________Devin Liey Cansejo. (2020) personal na guhit sa mga retrato mula pahina
48-50.
54
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. d
2. d
3. b
4. c
5. a
Gawain 2
1. i 6. c
2. j 7. d
3. a 8. f
4. h 9. e
5. g 10. b
Gawain 3
Mga Pahayag Sagot
1. Binawi ni Haring madali ang kaluluwa ng kapatid sa langit.
2. Napakatalino, mabilis matuto ng mga sandata at malakas si Bantugan.
3. Hindi pinakialaman ni Prinsesa Datimbang ang namatay na si Prinsipe Bantugan. X

4. Hindi umalis si Prinsipe Bantugan sa Bumbaran dahil hinarap niya nang buong X
tapang ang kanyang kapatid na hari.
5. Si Prinsipe Bantugan ay matapang, malakas, makisig kaya’t maraming mga
magagandang babae sa kaharian ang nahuhumaling sa kanya.
6. Pinasalamatan si Prinsipe Bantugan ng ilang taumbayan sa pagpatay niya sa
halimaw.
7. Nagkaroon ng protesta sa mga nasa ranggo dahil nais nilang si Prinsipe Madali ang X
maging bagong hari.
8. Masaya si Prinsipe Bantugan sa iniutos ng kanyang kapatid na hari. X
9. Hindi alam ni Haring Miskoyaw na nabuhay na muli si Prinsipe Bantugan kaya
nagkaroon ng pagdiriwang.
10. Pinakasalan ni Prinsipe Bantugan ang lahat ng prinsesang kanyang katipan at
umuwi sila sa Bumbaran.
55
Gawain 4
Maaaring ang sagot ng mga mag-aaral sa gawaing Problema-Solusyong-Balangkas ay
magkakaiba ng interpretasyon.
1. Si Haring Madali ang may problema sa kuwento.
2. Walang babaeng nagkagusto sa kanya sa kaharian.
3. Nag-umpisa lamang sa inggit nito sa kapatid.
4. Nagsimula ang kanyang problema noong piliin ng taumbayan si Prinsipe Bantugan bilang
hari sa Bumbaran ngunit di niya ito tinanggap.
5. Dahil pakiramdam niya na wala siyang silbing hari.
6. Naging problema ito dahil ito ang dahilan ng paglisan ng kapatid hanggang nagkasakit at
namatay.
7. Binawi niya ang kaluluwa ng kapatid sa langit.
8. Ibinalik ang kaluluwa nito sa katawan ni Prinsipe Bantugan.
9. Nang malaman ni Haring Miskoyaw na namatay na si Prinsipe Bantugan ay agad siyang
sumalakay sa Bumbaran kasama ang kanyang buong hukbong sandatahan.
10. Pinuksa niya ang hukbo ng kaaway na hari at iniligtas ang buong Bumbaran pagkatapos
nagkaroon silá ng malaking pagdiriwang at nawala na ang inggit sa puso ni Haring Madali
kaya’t masayang namuhay sa kaharian ng Bumbaran si Prinsipe Bantugan kasáma ang mga
pinakasalan niyang prinsesa.
Gawain 5
Sanhi Bunga Solusyon
1 Kahirapan/katamaran Kulang sa kaalaman sa Pagiging masipag sa
asignatura pagpasok
2 Trapik/madaming gawain Hindi makahabol sa Maagang gumising
sa bahay paunang pagsusulit upang makarating sa
takdang oras at
magampanan ang mga
gawain sa bahay nang
mas maaga.
3 Nalulong sa paglalaro ng Pagbaba ng grado Bawasan ang paglalaro sa
computer games mga computer games
56
FILIPINO 8
Pangalan: ________________________ Lebel: ________________________________
Seksiyon:_________________________ Petsa:______________________________
GAWAING PAGKATUTO
ALIGUYON (Epiko ng Ifugao)

Bawat isa ay maaaring maituturing na bayani. Kanya-kanyang paraan upang

maipakita ang kabayanihan lalong lalo na sa panahon ng pangangailangan.
Ang epiko ay tulang pasalaysay na nagsasaad ng kabayanihan ng pangunahing tauhan na

nagtataglay ng katangiang nakahihigit sa karaniwang tao na kadalasan siya’y buhat sa lipi ng
mga Diyos o Diyosa. Karaniwang pinapaksa sa epiko ang kabayanihan ng pangunahing tauhan
sa kanyang paglalakbay at pakikidigma.
Ang salitang epiko ay galing sa Griyego na epos na nangangahulugang ‘awit’ ngunit

ngayon ito’y tumutukoy sa pasalaysay na kabayanihan.
Tuklasin ang kabayanihan ni Aliguyon sa teksto.
Napapaunlad ang kakayahang umunawa sa binasa sa pamamagitan ng paghihinuha batay sa

mga ideya o pangyayari sa akda, dating kaalaman kaugnay sa binasa. (F8PB-Ig-h-24)
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang epiko ng Ifugao. Maaari mong pakinggan o panoorin
sa linkilitus na ito .https://www.youtube.com/watch?v=zv9mc5JNeg4
Aliguyon
(Epiko ng mga Ifugao)
Sa mga hinagdang taniman sa bulubundukin naninirahan si Aliguyon, isang
mandirigmang Ipugaw na mabilis at magaling sa paghawak ng sibat. Anak siya ni Antalan, isa
ring mandirigma. Maagang natuto ng pakikipaglaban si Aliguyon sa tulong ng kanyang
ama. Ang unang larangan ng digma ni Aliguyon ay ang matitigas na lupa sa tabi ng kanilang
tahanan. Ang unang sandata niya ay ang trumpo at ang mga unang kalaban niya sa larong ito
ay ang mga bata rin sa kanilang pook. Kapag pinawalan ni Aliguyon ang kanyang trumpo,
matining na matining na iikot ito sa lupa o kapag inilaban niya ito sa ibang trumpo, tiyak na
babagsak na biyak ang laruan ng kanyang kalaban.
57
Tinuruan din siya ng kanyang amang si Antalana ng iba’t ibang karunungan:
umawit ng buhay ng matapang na mandirigma, manalangin sa Bathala ng mga mandirigmang
ito at matutuhan ang mga makapangyarihang salita sa inusal ng mga pari noong unang
panahon.
Ikinintal ni Antalan sa isip at damdamin ng anak ang katapangan at

kagitingan ng loob. Talagang inihanda ng ama si Aliguyon upang maipaghiganti siya ng anak
sa matagal na niyang kaaway, kay Pangaiwan ng kabilang nayon. Nang handang-handa na si
Aliguyon, nagsama siya ng iba pang mandirigma ng kanilang nayon at hinanap nila ang
kalaban ni Antalan. Subalit hindi si Pangaiwan ang natagpuan kundi si Dinoyagan, ang anak
na lalaki nito. Mahusay din siyang mandirigma, tulad ni Aliguyon, inihanda rin
siya ng kanyang ama sa pakikipaglaban upang maipaghiganti siya ng anak sa kalaban niyang si
Antalan.
Kaya anak sa anak ang nagtagpo. Kapwa sila matatapang, kapwa magagaling sa
pakikipaglaban lalo na sa paghawak ng sibat.
Itataas ni Aliguyon ang kanyang sibat. Nangingintab ito lalo na kung

tinatamaan ng sikat ng araw. Paiikutin ang sibat sa itaas saka mabilis ang kamay ng binatang
kalaban. Aabangan ng matipunong kanan ang sibat na balak itimo sa kanyang dibdib.
Tila kidlat na paroo’t-parito ang sibat. Maririnig na lamang ang haging nito at
nagmistulang awit sa hangin.
Nanonood ang mga dalagang taga-nayon at sinusundan ng mga mata ang

humahanging sibat. Saksakin mo siya, Dinoyagan!
Sasawayin sila ng binata, Kasinggaling ko siya sa labanang ito.
Araw-araw ay nagpatuloy ang kanilang laban hanggang sa ito’y

inabot ng linggo, ng buwan. Kung saan-saan sila nakarating. Nagpalipat-lipat ng pook,
palundag-lundag, patalun-talon sa mga taniman.
Namumunga na ang mga palay na nagsisimula pa lamang sumibol nang simulan nila
ang labanan. Inabot ng taon hanggang sa sila’y lubusang
huminto ng pakuluan ng sibat. Walang nasugatan sa kanila. Walang natalo.
Naglapit ang dalawang mandirigma. Nagyakap at nagkamayan, tanda ng

pagkakaibigan at pagkakapatiran. Dakila si Aliguyon. Dakila si Dinoyagan. Ipinangako
nilang sa oras ding iyon na lilimutin na ang alitan ng kanilang ama. Nagdiwang ang lahat.
Lalong nagkalapit ang damdamin ng dalawang mandirigma nang mapangasawa si

Aliguyon si Bugan, ang kapatid ni Dinoyagan at nang maging kabiyak ng dibdib ni Dinoyagan
ang kapatid ni Aliguyon. Nanirahan sila sa kani-kanilang nayon. Doon sila namuhay nang
maligaya. Doon lumaki ang kani-kanilang mga supling.
Kung may pista o anumang pagdiriwang sa kanilang nayon, buong kasiyahang

pinanonood ng mga taga-nayon ang dalawa lalo na kung sila’y sumasayaw. Kung mahusay sila
58
sa pakikidigma ay mahusay din sila sa pagsasayaw. Lumulundag sila at pumailanlang na
parang maririkit na agila.
Sa kani-kanilang nayon, tinuruan nina Aliguyon at Dinoyagan ang mga tao tungkol sa
marangal na pamumuhay, karangalan, at katapangan ng mga mandirigma, at pagmamahal at
pagmamalasakit sa Inang Bayan. Kahit na sila’y pumanaw, binuhay ng mga Ipugaw ang
kanilang kadakilaan. Inaawit ang kanilang katapangan. Hindi mawawala sa puso at
kasaysayan ng mga Ipugaw ang kagitingan ng dalawang mandirigma. Nagpasalin-salin sa mga
lahi ng Ipugaw, ng mga Pilipino ang dakilang pamana ng mga dakilang mandirigma.
Gawain 1. Arrow Up, Arrow Down
Panuto: Lagyan ng ( ) kung ang pahayag ay Tama at ( ) kung ang pahayag ay Mali.
_________1. Sa kanilang nayon, itinuro nina Aliguyon at Dinoyagan ang katapangan ng

mandirigma
_________2. Dumanak ang dugo sa pag-aaway ng dalawang pamilya sa pamumuno ni

Aliguyon.
_________3. Ikinintal ni Antalan kay Aliguyon ang pagmamahal sa pamilya ng kanyang

kaaway.
_________4. Sa kanilang lugar, tinaguriang dakila ang dalawang mandirigma sa isip ng

mga Ifugao.
_________5. Naging magkaibigan ang dalawang mandirigma at nagbunyi ang mga taga
Ifugao.
Gawain 2: Countdown! Tatlo…Dalawa…Isa…
Panuto ; Paunlarin ang kakayahan sa pag-unawa sa binasa.
1. Magsulat ng tatlong katotohanan na nangyayari sa ating buhay mula sa epikong binasa.

A.___________________________________________________________________
B.___________________________________________________________________
C.___________________________________________________________________
2. Magsulat ng dalawang katanungan na makapaglalahad ng kabayanihan ni Aliguyon?

A.__________________________________________________________________
B. _________________________________________________________________
3. Magsulat ng isang opinyon o ideya na maaaring maidugtong na pangyayari sa akda.

A. _________________________________________________________________
59
Gawain 3
Panuto: Magsulat ng tatlong pangyayari na nagpapatunay na ang akdang binasa ay epiko ng
Ifugao.
• _________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
1. ___________________________
• _________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
2 ___________________________
• _________________________________________________
_________________________________________________
_________________________________________________
3 ___________________________
60
Gawain 4
Panuto: Basahin at unawain ang natatanging kwento ng isang bata kung paano malabanan ang
COVID 19. Sagutin ang mga gabay na tanong sa ibaba ng teksto.
Ikaw ang aking Bayani

Helen Patuck
Bayani ni Sara ang nanay niya dahil siya

ang pinakamagaling na nanay at pinakamagaling na siyentipiko sa buong mundo.
Ngunit kahit ang nanay ni Sara ay walang mahanap na lunas para sa coronavirus.
“Ano ang itsura ng COVID-19?” tanong ni Sara sa nanay
niya.
“Sa sobrang liit ng COVID-19, o coronavirus,
hindi natin iyon nakikita,” sabi ng nanay niya. “Ngunit
kumakalat ito sa mga ubo at bahing ng mga taong may
sakit, at kapag hinawakan nila ang mga tao o bagay na
nasa paligid nila. Ang mga taong may sakit ay
nagkakalagnat at nagkakaubo at puwede ring mahirapang
huminga.”
“Ibig sabihin ba noon, hindi natin iyon malalabanan dahil hindi natin ‘yon nakikita?” tanong ni
Sara.
“Kaya natin iyong labanan,” sabi ng nanay ni Sara. “Kaya kailangan kong masigurong ligtas
ka, Sara. Maraming uri ng tao ang tinatamaan ng virus, at makatutulong ang lahat sa paglaban
natin dito. Espesyal ang mga bata at makatutulong din sila. Kailangan ninyong manatiling ligtas
para sa ating lahat. Kailangan kitang maging bayani ko.
Humiga si Sara noong gabing iyon at hindi niya

naramdamang bayani siya. Naiinis siya. Gusto niyang
pumasok sa paaralan pero sarado ang paaralan niya.
Gusto niyang makita ang mga kaibigan niya pero hindi

ito ligtas gawin. Gusto ni Sara na tumigil na ang
coronavirus sa pananakot sa mundo niya.
“May mga super power ang mga bayani,” sabi niya

sa sarili niya bago siya pumikit para matulog. “Ano’ng
mayroon sa akin?”
May malumanay na boses na biglang bumulong sa
kanyang pangalan sa kadiliman.
“Sino’ng nariyan?” pabulong na sagot ni Sara.
“Ano ang kailangan mo para maging bayani, Sara?” tanong sa kanya ng boses.
61
“Kailangan ko ng paraan para masabihan ang lahat ng bata sa buong mundo kung paano nila
mapoprotektahan ang mga sarili nila para maprotektahan nila ang ibang tao...” sabi ni Sara.
“Ano’ng kailangan kong maging para matulungan ka?” tanong ng boses.
“Kailangan ko ng nakalilipad... ‘yung may malaking boses... at ‘yung makatutulong!”
May narinig siyang mabilis na gumalaw at

namangha siya sa nakita niyang naaaninagan ng liwanag
ng buwan...
“Ano’ng tawag sa ‘yo?” pagulat na tanong ni Sara.

“Ako si Ario,” sagot nito sa kanya.
“Hindi pa ako nakakita ng Ario dati,” sabi ni Sara.
“Narito lang naman ako,” sabi ni Ario. “Galing
ako sa puso mo.”
“Kung tutulungan mo ako… masasabihan ko ang

lahat ng bata sa buong mundo tungkol sa coronavirus!”
sabi ni Sara. “Puwede akong maging bayani! Pero teka
lang, Ario. Ligtas bang lumabas habang mayroon pang
kumakalat na coronavirus?”
“Kapag kasama mo lang ako, Sara,” sabi ni Ario. “Walang makakasakit sa iyo kapag
magkasama tayo.”
Mula sa : “My Hero is You”https://interagencystandingcommittee.org/system/files/2020-

05/My%20Hero%20is%20You%2C%20Storybook%20for%20Children%20on%20COVID-
19%20%28Tagalog%29.pdf
A. Mga gabay na tanong:
1. Batay sa inyong pag-unawa sa teksto, ano ang trabaho ng kanyang ina?

A. Abogado B. Guro C. Pulis D. Siyentipiko
2. Sa pagkakaalam ni Sara, ano ang taglay ng isang bayani?
A. Agimat B.Sandata C. Super powers D. Mahiwagang Bato
3. Bakit nainis si Sarah nang humiga siya sa gabing iyon?
A. Hindi siya makakapaglaro
B. Hindi niya naramdamang bayani siya
C. Ayaw siyang palabasin ng kanyang nanay.
D. Matagal na siyang nakakulong sa kanilang bahay.
4. Lahat ng mga sumusunod ay nais gawin ni Sara sa kanyang mga kaedad?
A. Makatulong sa kanyang mga kaedad.
B. Protektahan ang kanilang sarili para maproktehan ang lahat.
C. Makalabas ng bahay at makita ang sitwasyon sa kanilang paligid.
D. Makalipad upang mapagsabihan ang mga bata kung ano ang dapat gawin.
5. Saang galing ang natatanging kaibigan ni Sara?
A. Sa kadiliman B. Sa puso ni Sara C. Sa Virus D. Sa Gamot
B. Paghinuha
62
Panuto: Ayusin ang mga larawan ayon sa wastong pagkasunod-sunod upang mabuo ang huling
bahagi ng kwento ni Sara. Isulat ang 1 hanggang 5 at ilarawan ang guhit.
2.Sagot: __________ 3. Sagot: _________

1.Sagot:___________
__________________ __________________ __________________
4.Sagot: __________ 5.Sagot___________
__________________ __________________
63
Repleksiyon
Paalpabetong pagninilay. Mag-isip ng isang ideya na nagsisimula sa bawat letra na

tumatalakay sa pagiging bayani ng isang tao.
I
Mga Sanggunian
A. Aklat
Ailene Baisa-Julian et.al. (2017). Pinagyamang Pluma (Ikalawang Edisyon). Quezon City:
Phoenix Publishing House, Inc.
Al, L. F. (2010). Sanayang Aklat sa Filipino II.
Guimarie, A. M. (2018). Pinagyamang Wika at panitikan. Pasig City: Vibal Group Inc.
Laurdes L. Miranda, A. D. (2017). Punla Mga Panitikang Pambansa at Florante. Quezon :
Rex publishing.
Liezel F. Fabellore et.al . (2010). Sanayang Aklat sa Filipino II .
RG . S. (2020). My Hero is you, Story Book. Creative Commons Attribution-
NonCommercial-ShareAlike 3.0 IGO license .
B. Internet
“My Hero is You naakses mula sa
”https://interagencystandingcommittee.org/system/files/2020-
05/My%20Hero%20is%20You%2C%20Storybook%20for%20Children%20on%20COVID-
19%20%28Tagalog%29.pdf
“My Hero is You” naakses mula sa https://creativecommons.org/licenses/by-nc-sa/3.0/igo)
64
“Aliguyon (Epiko ng Ifugao)” naakses mula sa
https://www.youtube.com/watch?v=zv9mc5JNeg4
“Epiko” naakses mula sa https://www.tagaloglang.com/epiko/
C. Graphics: Illustrador- Mia Kristel Parungao
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. 2. 3. 4. 5.
Gawain 2 at 3
Magkakaiba ang sagot ng mga mag-aaral
Gawain 4.
A. B.
1. D 1. D
2. C 2. A
3. B 3. C
4. C 4. B
5. B 5. E
65
FILIPINO 8
Pangalan: ________________________ Lebel: ________________________________
Seksiyon:_________________________ Petsa:______________________________
GAWAING PAGKATUTO
MGA IBA’T IBANG TEKNIK SA

PAGPAPALAWAK NG PAKSA
Mahalaga ang paksa sa isang babasahin. Minsan mahirap unawain ang isang talata o
teksto ng panitikan sapagkat may mga salitang hindi naiintindihan o di pamilyar ang
kahulugan? May mga salita rin na kung minsan ay nalilito ka sa paghahanay nito dahil hindi
mo alam ang pagkakaiba at pagkakatulad? Sa katunayan mahirap din gawin ang pagsusuri ng
isang panitikan.
Narito ang mga teknik kung paano palawakin ang isang paksa.
1. Pagbibigay-katuturan o Depinisyon
Ang mga salitang hindi agad-agad naiintindihan ay kailangang bigyan ng depinisyon. Ito ay
mga bagay o kaisipan na kailangan ang higit na masaklaw na pagpapaliwanag. Ang kaurian,
kaantasan at kaibahan ng mga salitang ito ay binibigyang-diin sa pagbibigay ng depinisyon.
Halimbawa, ang salitang bibigyang-katuturan ay pag-ibig sa bayan. Ipaliwanag kung sa anong

uri ng damdamin ito nabibilang, nasa anong antas ng katindihan nito at ano ang kaibahan nito
sa ganoong uri ng damdamin. Sa ganito’y hindi maipagkakamali ang pag-ibig sa bayan sa
ordinaryong damdaming pagmamahal.
A. Pormal
Ang kasal ay isang sakramentong nagbubuklod sa dalawang pusong nagmamahalan.
B. Di-pormal
Ang kasal ay bunga ng pagmamahalan ng dalawang pusong umiibig sa isa’t isa na
dumaan sa maraming oras ng pagliligawan bilang pangako ng lalaki sa babae.
2. Paghahawig at Pagtatambis
Ang mga bagay na magkakatulad ay pinaghahambing upang mapalitaw ang kanilang mga tiyak
na katangian, samantalang ang magkakaiba ay pinagtatambis upang maibukod ang isa sa isa.
3. Pagsusuri
Nagpapaliwanag hindi lamang ang mga bahagi ng kabuuan ng isang bagay kundi pati na rin
ang kaugnayan ng mga bahaging ito sa isa't isa.
66
Nagagamit ang iba’t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa: pagkahahawig o pagtutulad,

pagbibigay depinisyon, pagsusuri. (F8PS-Ig-f-22)
Gawain 1
A. Panuto: Basahin at suriin ang teksto sa loob ng kahon. Upang mabuo ang depinisyon ng
paksang pinag-uusapan, isulat ang paksa at pantulong na ideya na tinutukoy sa teksto gamit ang
hexa organizer.
Lahat ay may pangarap. Kadalasan ito ay nag-uugat sa sitwasyon ng pamilya. Sa murang

edad, nais ng bawat isa na iahon ang pamilya sa mas matiwasay na pamumuhay. Sa
pagharap ng bawat unos na nararanasan, kaakibat ang positibong pananaw. Ngunit batid ng
nakararami na hindi lahat ng pangarap ay natutupad.
Minsan din ang buhay ng tao ay nabubuo mula sa mga munting pangarap. Mga munti
na kalaunan ay unti-unting lumalaki at nagkakaroon ng hugis, kulay, buhay at katuparan
para sa kinabukasan.
Walang kasing ganda ang bumuo ng mga pangarap sa buhay. Minsan ay umaabot tayong
nangangarap ng mga bagay na wala na halos sa realidad at katotohanan.
Mga pangarap na magsisilbing ating mga inspirasyon upang tayo ay lalong sumipag at
tumatag sa anumang unos darating sa ating mga buhay.
Pantulong na
ideya
___________
Pantulong na Pantulong na
ideya ideya
____________ ____________
Paksa
____
Pantulong na Pantulong na
ideya ideya
___________ ____________
Pantulong na
ideya
____________
67
B. Panuto: Lagyan ng depinisyon ang mga katagang nakapaloob sa tekstong binasa na nasa
hanay A at isulat ang katumbas na letra ng kahulugan nito sa hanay B.
Hanay A Hanay B
___1. pananaw A. ideya
___2. murang edad B. musmos
___3. anumang unos C. nagkakatotoo
___4. munting pangarap D. problema
___5. nagkakaroon ng hugis at kulay E. inspirasyon
F. simpleng pangarap
Gawain 2
Panuto: Bilang pagbabalik aral sa mga natutunan mo. Ibigay ang pagkakatulad at pagkakaiba
ng ilang sinaunang mga akdang pampanitikan tulad ng alamat at epiko gamit ang Venn
Diagram.
Pagkakatulad
(Pagtutulad o Paghahawig)
68
Gawain 3
Panuto: Batay sa karikatura, dugtungan ang pahayag upang maipaliwanag ang kaugnayan ng
mga karakter at mabuo ang pinapaksa nito.
“Pagbuo sa tulay ng kinabukasan”November 3, 2019,

https://angkalasag.wordpress.com/2019/11/03/pagbuo-sa-tulay-ng-kinabukasan/
_______________________
(Pamagat)
Ang mga mag-aaral ay may karapatang …

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Pangarap ng bawat magulang na …

___________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
Sa kabuuan ang edukasyon ay napakahalaga upang…

__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
69
Gawain 4
Panuto: Isulat ang pormal at di- pormal na depinisyon ng mga paksang nakatala sa kahon.
Sundin ang halimbawa.
Halimbawa:
Paksa: Pamilya
Pormal na Depinisyon: Ang pamilya ay pinakamaliit nay unit ng komunidad
Di- Pormal na Depinisyon: Ang pamilya ay binubo ng tatay, nanay at anak.
Diyos
Pormal: ___________________________________
Di- Pormal__________________________________
Bayani
Pormal_______________________________________
Di Pormal____________________________________
Guro
Pormal_______________________________________
Di Pormal_____________________________________
70
Repleksiyon
Panuto: Bumuo ng sanaysay na tumatalakay sa kalagayan mo ngayon bilang isang mag-aaral.

Palawakin ang kaisipan sa paksang isusulat. Lagyan ng pamagat.
Mga Sanggunian
A. Aklat
Fabellore, L. F. (2010). Sanayang Aklat sa Filipino II.

Guimarie, A. M. (2018). Pinagyamang Wika at panitikan. Pasig City: Vibal Group Inc.
B. Internet
“EditorialCartoon naakses mula
sa”https://www.google.com/search?q=editorial+cartoon+tungkol+sa+edukasyon&hl=en&tbm
=isch&source=iu&ictx=1&fir=SFemO4G9i
“Pagbuo sa tulay ng kinabukasan”November 3, 2019, diretsong kopya

https://angkalasag.wordpress.com/2019/11/03/pagbuo-sa-tulay-ng-kinabukasan/
71
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1 A
Pantulong na
ideya
Pamilya Pantulong na
Pantulong ideya
na ideya
Matiwasay
Murang ma
edad Paksa pamumuhay
Pantulong Pangarap Pantulong

na ideya na ideya
Unos ng Kinabukasa
buhay Pantulong n
na ideya
Realidad at
Kaotohanan
B.
Hanay A
A 1. pananaw Hanay B
B 2. murang edad A. ideya
D 3. anumang unos B. musmos
F 4. munting pangarap C. nagkakatotoo
C 5. nagkakaroon ng hugis D. problema
at kulay E. inspirasyon
F. simpleng pangarap
Gawain 2, 3 at 4
Magkakaiba- iba ang sagot ng mga mag-aaral
72
FILIPINO 8
Pangalan: __________________________________________ Lebel: __________________
Seksyon: __________________________________________ Petsa: __________________
GAWAING PAGKATUTO
TALATA
Sa patuloy nating pag-aaral, umaangat ang ating antas sa iba’t ibang uri ng sulatin
upang tayo ay mahasa at masanay.
Mahalaga ang pagsusulat dahil ito ay paraan upang mapalapit, magkaisa at
magkaunawaan ang bawat isa. Ngunit ang tanong ko sa inyo, “Bakit mahalagang may kaalaman
kayo sa pagsulat? Hindi biro ang magsulat. Bilang mag-aaral, nag-aaral tayo upang mapalawak
at mapataas pa ang ating kaalaman sa iba’t ibang larangan lalo na sa mga pang-akademikong
pagsulat. Napakalaking tulong sa mga mag-aaral ang pagkakaroon ng kaalaman sa pagsulat.
Mula sa isang simpleng pangungusap hanggang sa sila ay makabuo ng higit sa isa pang
pangungusap na nagiging talata. Sa gawaing ito ay matatalakay ang layunin sa pagsusulat ng
talata at mga elemento nito na dapat nating isaalang-alang.
.
Naisusulat ang talatang binubuo ng magkakaugnay at maayos na mga pangungusap,

nagpapahayag ng sariling palagay o kaisipan, nagpapakita ng simula, gitna at wakas. (F8PU-
Ig-h-22)
ALAM NIYO BA ….
ANG TALATA ay …
✓ isang maikling kathang binubuo ng mga pangungusap na magkakaugnay,
may balangkas, may layunin, at pag-unlad ang kaisipang nakasaad sa
pinakapaksang pangungusap na maaaring lantad o di-lantad.
LAYUNING …
.. makapaghatid ng isang ganap na kaisipan sa tulong ng mga pangungusap na
magkakaugnay.
PARA MABISA ANG TALATA, DAPAT AY…

1. may isang paksang diwa,
2. buong diwa, may kaisahan,
3. maayos ang pagkakalahad, at
4. may tamang pagkakaugnay at pagkakasunod-sunod ng mga kaisipan
73
MGA URI NG TALATA AYON SA KINALALAGYAN NG KOMPOSISYON
✓ Panimula. Ito ay nasa unahan ng isang komposisyon. Dito nakasaad ang paksa
na nais talakayin ng manunulat at kung ano ang kanyang ipinaliliwanag,
isinasalaysay, inilalarawan o binibigyang katwiran.
✓ Gitnang talata o talatang ganap. Ito naman ang nasa bahaging gitna ng isang
komposisyon. Ito ay may tungkuling paunlarin o palawakin ang pangunahing
paksa. Binubuo ito ng mga sumusuportang ideya upang ganap na matalakay ang
paksang nais bigyang linaw ng manunulat.
✓ Wakas o talatang pabuod. Ito naman ang kadalasang pangwakas ng isang
komposisyon. Dito nakasaad ang mahahalagang kaisipang nabanggit sa gitnang
talata. Minsan ginagamit ito upang bigyang-linaw ang kabuoan ng
komposisyon.
➢ Sa pagsulat ng talata, mahalaga ring bigyang pansin ang pagpapalawak ng

paksa upang higit na mabisa at maliwanag ang pagsusulat o paglalahad.
Gawain 1
Panuto: Sagutin ang sumusunod na mga tanong.
Gabay na mga tanong

1. Ano ang talata?
_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
____________________________
2. Ano ang layunin ng talata?

_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
3. Isa-isahin ang iba’t ibang uri ng talata ayon sa kinalalagyan sa komposisyon.

_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
4. Ano nilalaman ng talatang panimula, gitna at wakas?

_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
5. Bakit mahalagang balikan ang mga kaisipan tungkol sa pagtatalata?

_____________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
74
Gawain 2
Panuto: (Cloze Test) Punan ng angkop na salita para sa simula, gitna, at wakas upang mabuo
ang talata.
Pagpipilian:
Noong unang panahon, Di nagtagal, Dahil, Pagkatapos ay,
Walang ano-ano, Kasunod nito ay
(1.) _______________________ ay may isang magandang dalagang nakatira sa bayan

ng Ibalon. Siya ay walang iba kundi si Daragang Magayon. (2) ______________________ ang
kagandahan taglay ng dalaga ay nakabighani sa maraming mga binata mula sa iba’t ibang tribo.
Bagamat maraming binata ang nagkagusto sa kanya ay nahulog ang kanyang loob sa matapang
na binatang si Panangoron. (3.) __________________________ sa basbas ng ama ni Daragang
Magayon ay nagpasiya ang magkasintahang magpakasal. (4) ________________________
hinadlangan ni Pagtuga ang pag-iisang dibdib ng magkasintahan. Ang dapat na kasayahang
magaganap ay nauwi sa isang malungkot na pangyayari-ang paglilibing sa magsing-irog. (5)
___________________________ nakita ng mga tao na ang puntod ng dalawa ay tumataas
hanggang sa mabuo ang walang kasinggandang tatsulok na naglalabas ng nagbabagang bato sa
bunganga. Sa huli ang bulkan ay tinawag na Mayon na hango mula sa pangalan ni Magayon.
Gawain 3
Panuto: Ayusin ang pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari upang mabuo ang diwa ng talata
Isulat ang bilang1-10 bago ang letra.
Ang Batang si Ben
___ A. Napagod sa paglalaro si Ben kaya’t maaga siyang nakatulog ng gabing iyon.
___ B. Bago bumangon, nagdasal at nagpasalamat siya sa Diyos.
___ C. Pagkatapos ng agahan, nagsipilyo at naligo si Ben upang samahan ang ina sa
pamamalengke.
___ D. Nag-almusal siya ng itlog at tuyo.
___ E. Nag-ehersisyo nang ilang minuto gaya ng nakagawian na niya.
___ F. Inayos ang kanyang higaan bago lumabas ng kwarto.
___ G. Nagmamadaling umuwi ang mag-ina at tuwang-tuwa si Ben dahil binilhan siya ng
bagong laruan.
___ H. Tinulungan niya ang kanyang ina sa gawaing bahay upang makapamalengke sila nang
maaga.
___ I. Namili sila ng mga gulay at prutas.
___ J. Nauhaw ang mag-ina kayat uminom sila ng buko juice bago umuwi.
75
Gawain 4
Panuto: Gumawa ng sariling kuwento tungkol sa sumusunod na tatlong magkakaugnay na
larawan na may simula, gitna at wakas. Gumamit ng hindi bababa sa tatlong pangungusap para
mabuo ang bawat talata.
1
. 2
. .
.
3
.
.
76
Simula
___________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
____________________________________________
Gitna
__________________________________________________________________
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
____________________________________________
Wakas
___________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________
___________________________________________
Gawain 5.
Panuto: Sumulat ng isang talatang nagpapahayag ng sariling pananaw tungkol sa COVID-19
________________________________________________
(Sariling Pamagat)
____________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
_______________________________
77
REFLEKSYON
Napagtanto kong…
Nalaman kong…
Kaya naman…
Pamantayan sa Pagsulat ng Talata
KRAYTIRYA MAHUSAY (3) KAINAMAN (2) MAHINA (1)

KAISAHAN Tiyak ang Hindi masyadong Hindi natalakay nang
pagtalakay sa paksa. tiyak ang pagtalakay wasto ang paksa.
sa paksa.
KAUGNAYAN Angkop ang pag- Hindi masyadong Walang pag-uugnay-
uugnay-ugnay ng angkop ang pag- ugnay sa mga
mga pangungusap. uugnay-ugnay sa pangungusap.
mga pangungusap.
KALINAWAN May pokus/ tuon sa Hindi masyadong Walang pokus/ tuon
ideyang nais nakapokus sa sa ideyang nais
ipabatid. ideyang nais ipabatid.
ipabatid.
Sanggunian
A. Aklat
Ailene Baisa-Julian et.al. (2017). Pinagyamang Pluma (Ikalawang Edisyon). Quezon City: Phoenix Publishing
House, Inc.
78
Susi sa Pagwawasto
Gawain 1
1. Ang talata ay isang maikling kathang binubuo ng mga pangungusap na magkakaugnay, may
balangkas, may layunin, at pag-unlad ang kaisipang nakasaad sa pinakapaksang
pangungusap na maaaring lantad o di-lantad
2. Ang layunin nito ay makapaghatid ng isang ganap na kaisipan sa tulong ng mga
pangungusap na magkakaugnay.
3. Panimula, Gitnang Talata o Talatang Ganap, Wakas o Talatang Pabuod
4. a. Ang panimula ay dito nakasaad ang paksa na nais talakayin ng manunulat at kung ano ang
kanyang ipinaliliwanag, isinasalaysay, inilalarawan o binibigyang katwiran.
b. Ang talatang ganap naman ang nasa bahaging gitna ng isang komposisyon. Ito ay may
tungkuling paunlarin o palawakin ang pangunahing paksa. Binubuo ito ng mga
sumusuportang ideya upang ganap na matalakay ang paksang nais bigyang linaw ng
manunulat.
c. Ang wakas o talatang pabuod ang kadalasang pangwakas ng isang komposisyon. Dito
nakasaad ang mahahalagang kaisipang nabanggit sa gitnang talata. Minsan ginagamit ito
upang bigyang-linaw ang kabuoan ng komposisyon.
5. Mahalagang balikan ang mga kaisipan tungkol sa pagtatalata dahil dito nakabatay ang
bubuoing teksto.
Gawain 2
1. Noong unang panahon 2. Dahil
3. Di nagtagal 4. Walang ano-ano 5. Pagkatapos
Gawain 3
A. 1 F. 3
B. 2 G. 10
C. 6 H. 7
D. 5 I. 8
E. 4 J. 9
Ang Batang si Ben
Napagod sa paglalaro si Ben kaya’t maaga siyang nakatulog ng gabing iyon. Bago
bumangon, nagdasal at nagpasalamat siya sa Diyos. Inayos ang kanyang higaan bago lumabas
ng kwarto.
Nag-ehersisyo nang ilang minuto gaya ng nakagawian na niya. Nag-almusal siya ng
itlog at tuyo. Pagkatapos ng agahan, nagsipilyo at naligo si Ben upang samahan ang ina sa
pamamalengke. Tinulungan niya ang kanyang ina sa gawaing bahay upang makapamalengke
sila nang maaga.
Namili sila ng mga gulay at prutas. Nauhaw ang mag-ina kayat uminom sila ng buko
juice bago umuwi. Nagmamadaling umuwi ang mag-ina at tuwang-tuwa si Ben dahil binilhan
siya ng bagong laruan.
79
Gawain 4
Magkakaiba ang talatang mabubuo batay sa larawan.
Gawain 5.
Ang talatang mabubuo ay magkakaiba ayon sa sariling pagkaunawa.
80
FILIPINO 8
Pangalan: _________________________________________________Lebel:____________
Seksiyon: _________________________________________________ Petsa: ___________
GAWAING PAGKATUTO
EPIKO
Bahagi na ng kulturang Pilipino ang Epiko. Ito ay isang pampanitikan na tumatalakay

sa kabayanihan ng pangunahing tauhang masasalamin sa akdang ito ang kultura ng bawat
rehiyon. Sa epiko masasalamin ang ay tradisyon at paniniwala ng bawat lugar.
Sa pamamagitan ng epiko, lubos nating mauunawaan ang mga kultura ng ibang rehiyon
na maging gabay natin sa paraan ng pakikipag-ugnayan natin sa kanila.
Mapag-aralan natin sa aralin ito ay “Tulalang” epiko ng Manobo na nagsasalyasay ng
pakikipagsapalaran at pakikipagtunggali Tulalang. Masasalamin sa epikong ito ang mga
kultura ng mga Taga- Mindanao.

Nagagamit ang mga hudyat ng sanhi at bunga ng mga pangyayari (dahil, sapagkat, kaya,
bunga nito at iba pa. (F8WG-Ig-h-22)
81
Gawain 1
Panuto: Basahin at unawain ang mga gawain. Sagutin ng buong husay ang mga nakahandang
gawain. Isulat ang sanhi at bunga ng sumusunod na sitwasyon:
Sitwasyon Sanhi Bunga

1. pagbabawal sa back riding
2. pag-iwas sa matataong lugar
3. pagiging matagumpay sa buhay
4. nawalan ng trabaho
5. pagdami ng mga nagkakasakit
6. pagpapatupad ng online class
7. pagbagsak ng ekonomiya
8. pagtuklas ng gamot laban sa

Covid-19
9. pagbabawal sa paglabas sa bahay
10. kakulangan sa gadget ng mga

mag-aaral
82
Gawain 2
Panuto: Batay sa mga pangungusap, ibigay ang maaaring bunga nito.
1. Ang mga mag-aaral ay palaging

nagsusuot ng face mask bago pumasok sa 2. Pansamantalang natigil ang pagpasok
paaralan. ng mga mag-aaral dahil sa Covid-19.
BUNGA: BUNGA:
___________________________________ _________________________________
___________________________________ _________________________________
4. Tumigil ang pamamasada ng mga

drayber sa gitna ng banta ng Covid-19.
3. Namigay ng ayuda ang pamahalaan BUNGA:
sa mga nawalan ng trabaho sa panahon
ng pandemya.
BUNGA:
_________________________________
___________________________________
___________________________________ _________________________________
5. Puspusan ang pag-aaral sa pagtuklas ng gamot

sa Covid-19
BUNGA:
_______________________________________
_______________________________________
83
TULALANG
(EPIKO NG MONOBO)
Sa Kaharian ng Kuaman, may isang lalaking nagngangalang Tuwaang. Tinawag niya

ang kanyang kapatid na si Bai. Lumapit si Bai, at ito ay nagdala ng nganga. Ang magkapatid
ay ngumuya ng nganga. Sinabi ni Tuwaang na may dalang mensahe ang hangin na pinapapunta
siya sa kaharian ni Batooy, isang bayani sapagkat may dalagang dumating sa kaharian ngunit
hindi siya nakikipag-usap sa mga kalalakihan doon, kaya pinatawag ng isa sa mga kalalakihan
ang hangin para ipatawag si Tuwaang. Hindi pumayag si Bai sa gagawing paglalakbay ni
Tuwaang. Kinakabahan si Bai sa maaaring mangyaring masama kay Tuwaang. Pero hindi
nakinig si Tuwaang sa sinabi ni Bai.
Agad-agad na naghanda si Tuwaang at isinuot ang kanyang mga armas. Kinuha niya
ang kanyang sibat at kalasag at tinawag ang kidlat upang dalhin siya sa lugar ng
Pinanggayungan. Pagkarating doon ay bumisita siya sa bahay ng Binata ng Pangavukad.
Sinamahan siya ng Binata ng Pangavukad sa kanyang paglalakbay. Sila’y nakarating sa tahanan
ni Batooy. Humiga si Tuwaang sa tabi ng dalagang nagbalita sa kanya at kaagad na nakatulog.
Bumunot ang dalaga ng isang buhok ni Tuwaang na nakalawit. Nagsalita ang dalaga at nakilala
na nila ang isa’t isa.
Ang dalaga ay ang Dalaga ng Buhong na Langit. Tumakas siya at nagtatago mula sa
Binata ng Pangumanon, isang higante na may palamuti sa ulo na abot ang mga ulap. Gusto
siyang pakasalan ng binata ngunit tinanggihan niya ang alok. Nagalit ang binata at sinunog ang
bayan ng dalaga. Sinundan niya ang dalaga saan man siya mapadpad at sinunog niya ang mga
bayan na pinagtataguan ng dalaga, kaya naghanap ang dalaga ng pagtataguan sa mundong ito.
Pagkatapos magkuwento ang dalaga kay Tuwaang, dumating bigla ang Binata ng Pangumanon,
balot ng apoy, at pinagpapatay niya ang mga tao sa kaharian ni Batooy.
Naglaban sina Tuwaang at ang Binata ng Pangumanon gamit ang kanilang mga sandata.
Ngunit magkasinlakas silang dalawa at nasira ang kanilang mga sandata. Tinawag ng Binata
ng Pangumanon ang kanyang patung, isang mahabang bakal. Ito’y kanyang ibinato at
pumulupot kay Tuwaang. Lumiyab ito ngunit itinaas ni Tuwaang ang kanyang kanang bisig at
namatay ang apoy. Tinawag ni Tuwaang ang kanyang patung at ibinato sa binata. Lumiyab ito
at namatay ang binata. Pagkatapos ng labanan ay binuhay niya ang mga namatay na tauhan
gamit ng kanyang laway. Dinala niya ang dalaga sa kanyang bayan sakay ng kidlat. Ikinuwento
ng Gungutan (ibong nakapagsasalita) na nakita niya sa kanyang panaginip na darating si
Tuwaang sa Kawkawangan. Inalok naman ni Tuwaang ang Gungutan na sumama sa
paglalakbay niya; tinanggap naman ito ng Gungutan. Tumuloy na sila sa paglalakbay.
Nakarating si Tuwaang at ang Gungutan sa kasal. Dumating ang Binata ng Panayangan, na
nakaupo sa gintong salumpuwit, ang Binata ng Liwanon, ang Binata ng Pagsikat ng Araw, at
ang Binata ng Sakadna, ang ikakasal na lalaki, at kanyang 100 pang tagasunod. Nakiusap ang
Binata ng Sakadna na linisin ang mga kalat sa kasal (o mga hindi imbitado/kailangang bisita)
ngunit sinagot naman siya ni Tuwaang na may pulang dahon (mga bayani) sa okasyon.
Nagsimula ang mga unang seremonya ng kasal. Binayaran ng mga kamag-anak ang
mga savakan (mga bagay para sa babaeng ikakasal at mga nakabalot na pagkain na inaalay ng
mga kamag-anak ng lalaking ikakasal) ng babaeng ikakasal, hanggang may naiwang dalawang
hindi mabayaran. Umamin ang Binata ng Sakadna na hindi niya kayang bayaran ang dalawang
84
bagay, pero tinulungan siya ni Tuwaang gamit ng paglikha ng isang sinaunang gong bilang
kapalit sa unang bagay at gintong gitara at gintong bansi (o gintong plawta) sa pangalawang
bagay.
Lumabas ang Dalaga ng Monawon, ang dalagang ikakasal para magbigay ng nganga sa
lahat ng bisita. Pagkatapos niyang bigyan ang lahat ng panauhin ng nganga, umupo siya sa tabi
ni Tuwaang. Nagalit ang Binata ng Sakadna. Hinamon ng binata si Tuwaang sa labas ng bahay.
Ang Gungutan, samantala ay nakapatay na ng mga kasama ng binata hanggang sa anim na lang
ang natira.
Nakipaglaban ang dalawa sa anim na kalaban hanggang ang natira na lamang ay si

Tuwaang at ang Binata ng Sakadna. Binato nang napakalakas ni Tuwaang ang binata at
lumubog siya sa lupa at nakita niya ang isa sa mga tagapagbantay ng mundong ilalim. Bumalik
agad sa mundo ang binata at itinapon naman si Tuwaang sa mundong ilalim, kung saan nakita
rin ang tagapagbantay rito. Nalaman ni Tuwaang ang kahinaan ng binata, at pagkalabas niya
roon, kinuha ang gintong plawta na nagtataglay ng buhay ng binata. Dahil mas ginusto ng
binata na mamatay kaysa mapabilang sa kampon ni Tuwaang, sinira ni Tuwaang ang plawta at
ang binata ay unti-unting namatay. Inuwi ni Tuwaang ang dalaga sa Kuaman kung saan siya
ay naghari habambuhay.
http://www.thephilippineliterature.com/si-tuwaang-at-ang-dalaga-ng-buhong-na-langit/
Mga Hudyat ng Sanhi at Bunga

Ang paglalahad sa pamamagitan ng sanhi at bunga ay nakatutulong sa mambabasa na
maunawaan ang ugnayan ng mga pangyayari o impormasyon. Naipaliliwanag dito kung bakit
ang isang kilos o pangyayari ay naging sanhi o bunga ng iba pang kilos o pangyayari.
Sanhi
Ito ay nagsasabi ng dahilan o sanhi ng pangyayari. Inihuhudyat ito ng mga pangatnig
na dahil, dahilan sa, kasi (kundangan), bunga ng, at sapagkat.
Halimbawa:
Tumaas ang bayarin sa kuryente dahil sa walang tigil na panonood ng telebisyon.
Bunga
Nagsasabi naman ng resulta, kinalabasan o bunga ng pangyayari. Inihuhudyat ito ng mga
pangatnig na bunga nito, dahil dito, kaya naman, kung kaya, tuloy at palibhasa.
Halimbawa:
Hindi nag-aral ng leksyon si Karla dahil dito bumaba ang kanyang marka.
85
Gawain 3
Panuto: Salungguhitan ang mga Hudyat ng Sanhi at Bunga na nakapaloob sa pangungusap.
Isulat sa bilog ang S kung ito ay Sanhi at B naman kung ito ay Bunga. Sinagot ang una bilang
gabay.
1._S_ 2. _S_ 3.___
1. Pumanhik si Tuwaang sa 2. Pagdating nila roon, 3. Sinira ni Tuwaang ang

sobrang pagod dahil sa dahil sa kagandahang lalaki plawta kaya naman namatay
paglalakbay ay nakatulog siya ni Tuwaang ay halos ang binata.
sa pagkakaupo sa tabi ng hinimatay ang mga tao sa
dalagang may lambong ng laki ng paghanga sa binata
kadiliman, ang dalaga ng ng Kuaman.
Buhong.
5.___ 4.___
6.__
6. Nagalit angbinata at 5. Binato ni Tuwaang nang 4. Nalaman ni Tuwaang

sinunog ang bayan ng dalaga napakalakas ang Binata ng ang kahinaan ng binata
kundangan kasi ayaw siyang Sakadna kaya lumubog siya dahil dito kinuha niya ang
pakasalan ng dalaga. sa lupa. gintong plawta na
nagtataglay ng buhay nito.
8.___ 9.___
7.___
9. Dahilmas ginusto ng
7. Tinawag ni Tuwaang ang 8. Nagalit ang Binata ng
Sakadna dahil dito hinamon binata na mamatay kaysa
kanyang patung at ibinato
ng binata si Tuwaang sa labas mapabilang sa kampon ni
sa binata kaya naman
ng bahay. Tuwaang, sinira ni Tuwaang
nagliyab at namatay ang
ang plawta.
binata.
86
Gawain 4
Panuto: Sumulat ng isang talata na nagsalaysay ng karanasan. Gumamit ng mga pahayag na
nagsasaad ng Sanhi at Bunga.
“Ikwento mo!”
Magsalaysay ng isang pangyayaring naranasan o nasaksihan na may sanhi
at bunga.
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_____________________________________________________________
PAMANTAYAN
Kraytirya Napakahusay (3) Mahusay(2) Nalilinang(1)
Nilalaman Kumpleto at Kumpleto ang May ilang
Komprehensibo ang nilalaman kakulangansa
nilalaman ng talata/sulat. Wasto nilalaman ng
sulat/talata. Wasto ang lahat ng talata/sulat. May
ang lahat ng impormasyon ilang maling
impormasyon. impormasyon sa
nabanggit.
Malikhain Malikahing nailahad Maayos na Hindi gaanong
ang nilalaman ng nailahad ang maayos na nailahad
talata/sulat. Maayos talata/sulat. ang sulat/talata. Hindi
ang daloy. Nauunawaan ang gaanong nauunawaan
Nauunawaan ang nilalaman. ang nilalaman.
nilalaman ng
talata/sulat.
Organisasyon Organisado, Malinaw ang daloy Maayos ang
malinaw, simple at at organisado ang presentasyon ng mga
may tamang paglalahad ng pangyayari at ideya.
pagkakasunud-sunod kaisipan. May bahaging di
ang presentasyon ng gaanong malinaw.
mga ideya.
87
Gawain 5
Panuto: Sa pamamagitan ng KWL (Know, What, Learn) grap dugtungan mo ang mga
pahayag batay sa iyong natutuhan sa bawat gawain.
Know(Nalaman
kong…) __________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
What(Napagtanto __________________________________________
kong…) __________________________________________
__________________________________________
__________________________________________
Learn( Natutuhan
ko na…)
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
88
Repleksyon: Pagpapahalagang Pangkatauhan: Magsulat ng isang katangian ni Tuwaang na
maaari mong pamarisan. Ipaliwanag.
Ang katangian …
Mga Sanggunian:
A. Aklat
Rex Bookstore
B. Internet
“Eiko ng Tuwaang- Kapit bisig- The Philippine
Literature”.https://www.kapitbisig.com/philippines/tagalog-version-of-epics-mga-epiko-
tuwaang-epiko-ng-mga-bagobo_604.html
“Rubrik sa Pagtataya ng Talata – Selegna Yahc-
Scrib”https://www.google.com/amp/s/vdocuments.mx/amp/rubrik-sa-pagtataya-ng-
talata.html
“mag-aaral nan aka face mask- GoogleSearch.mhtml”
https://www.google.com/search?q=mag-aaral+na+naka+face+mask&tbm=isch&ved
“image(7).jpeg” https://www.google.com/search?q=pamimigay+ayuda&tbm=isch&ved
89
Susi sa pagwawasto
Gawain 1 Maaaring magkakaiba ang sagot
Gawain 2 Maaaring magkakaiba ang sagot
Gawain 3
1. S- dahil sa
2. S- dahil sa
3. B- kaya naman
4. S- dahil
5. B- kaya
6. B- kundangan kasi
7. B- kaya naman
8. S- dahil
9. S- dahil
90
FILIPINO 8
Pangalan: ____________________________________________________Lebel: _______
Seksiyon: ____________________________________________________ Petsa: ________
GAWAING PAGKATUTO
OPINYON O PANANAW
Bahagi ng pang-araw-araw na buhay ang masining na pagbibigay ng opinyon o

pananaw. Sa bawat pangyayari o eksena sa ating buhay hindi natin namamalayan na
nakapagbibigay na tayo ng sarili nating opiniyon o pananaw.
Manonood ka ng telenobela, hindi mo nagustuhan ang pangyayari, nagbigay ka ng
opinyon o pananaw mo.
Nakarinig ka ng balita sa radio habang nakikinig hindi mo namamalayang nagbibigay
ka ng opinyon o pananaw. Nguni tang dapat na matutunan ay kung paano ang tama at masining
na paraan ng pagbibigay opinyon o pananaw. Sa paghahayag ng opinyon o pananaw ay
gumagamit ng mga ganitong salita.
Mga Dapat Isaalang-alang sa Pagbibigay ng Opinyon o Pananaw
Sa pagbibigay ng opiniyon o pananaw kinakailangang bigyan ng manunulat ng tuon

ang paglalahad at pagtatanggol ng isang opinyon o pananaw sa mga mambabasa. Ang layunin
ng opinyon o pananaw ay upang kumbinsihin ang mambabasa na magsagawa ng isang
pagkilos. Ang layunin ng manunulat ay upang kumbinsihin ang mambabasa na sumang-ayon
sa isang opinyon o isalang-alang man lang ang pananaw ng manunulat.
Kinakailangang litaw na litaw ang layunin ng opiniyon. Upang maging angkop,

kinakailangang may pagkakontrobersyal ang mga paglalahad ng opinyon. Upang maging
angkop, kinakailangang may pagkakontobersyal ang mga paglalahad, at hindi batay sa isang
katotohanan. Kailangan ding masusuportahan ang opiniyon ng ebidensya, kaysa ng isang
personal na opiniyon.
Makakatulong ang makaturan at makatwirang pananalita. Iwasan ang masyadong

emosyonal o negatibong mga salitang maaring labis na makagagalit sa iyong mambabasa.
Mga pahayag na nagpapahayag ng opinyon o pananaw:

• Sa aking palagay…
• Sa tingin ko ay…
• Para sa akin…
• Ang paniniwala ko ay…
• Ayon sa nabasa kong datos…
• Hindi ako sumasang-ayon sa sinabi mo dahil…
91
Naibabahagi ang sariling opinyon o pananaw batay sa napakinggang pag-uulat. (F8PN-Ii-j-
23)
Gawain 1
Panuto: Tukuyin kung ang pangungusap ay nagsasaad ng sariling opinyon o pananaw. Iguhit
ang hugis Puso kung ito ay nagpapahayag ng opinyon o pananaw at Bituin naman
kung wala.
1. Tuloy ang klase ngayong taon, para sa tulad kong estudyante, isa itong magandang
balita.
2. Sa aking palagay, makakatulong an gating magulang upang mas maintindihan ang

mga aralin.
3. Mula sa datos na aking nakalap, nakatutulong ang masusustansyang pagkain upang

]maiwasan ang anumang uri ng sakit.
4. Batay sa pag-aaral, maaaring kumalat ang virus lalong lalo na kung walang
proteksyong ginagamit sa katawan.
5. Kailangan nating magtulong-tulong upang malagpasan ang mga problemang

kinakaharap.
6. Dahil sa matagal na pagsasara ng paaralan, ang mga estudyante ay kanya-kanya ng

paraan upang matuto.
7. Ayon sa Kagawaran ng Edukasyon, itutuloy ang taong panuruan ngunit kaakibat

nito ang maraming paghahanda upang masiguradong ligtas ang lahat ng mag-aaral.
8. Maraming kabataan ngayon ang naeengayong mag-online selling habang walang

pasok.
9. Sa tingin ko, tama lang na pagbawalan ang mga kabataang lumabas.
10. Ayon sa Department of Health, kailangang maghugas ng kamay at panatilihin ang

isang metrong pagitan upang maiwasan ang pagkalat ng virus.
92
Gawain 2
Panuto: Suriin ang pangungusap. Lagyan ng “✅” ang gitnang kahon kung opinyon o
pananaw kung hindi gawin itong opinyon o pananaw.
1. Para sa akin, mas mabuting manatili

ang mga mamamayan sa kanilang
tahanan upang makasigurong sila ay
ligtas.
2. Karapatan ng bawat batang Pilipino

na makapag-aral.
3. Ayon sa Department of Health,

makatutulong ang paggamit ng Face
mask bilang proteksyon sa virus.
4. Si Pangulong Duterte ay isang

mahusay at responsableng lider ng ating
bansa.
5. Hindi ako sumasang-ayon sa sinabi

mo hangga’t wala kang ebidensiyang
ipakikita.
6. Ang ating frontliners ay walang sawa

sa pagsisilbi sa ating bayan.
7. Patuloy na tumataas ang kaso Covid-

19 sa buong mundo.
8. Sa aking palagay, kaya niya nagawa

iyon dahil kailangan niyang tustusan
ang kanyang pamilya.
9. Balita ko, tuloy pa rin ang pag-aaral

ng mga estudyante sa kabila ng banta
ng COVID 19.
10. Sabi ng iba, matatagalan pa bago

matapos ang pandemyang ito.
93
Gawain 3
Panuto: Sumulat ng isang talata na ginagamitan ng opinyon o pananaw tungkol sa mga
sitwasyong dulot ng Pandemyang Covid-19. Isaalang-alang ang sumusunod na pamantayan.
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
___________________________________________________________________________
__________________________________________________________________________
PAMANTAYAN SA PAGSULAT NG TALATA

PAMANTAYAN 3 2 1
Nilalaman Napakalinaw at kaugnay Di- gaanong Hindi malinaw at walang
na kaugnay sa paksa malinaw at kaugnayan sa paksa
bahagyang may
kaugnayan sa paksa
Pagkamalikhain Ginamitan ng mga Di gaanong Walang ginamit na mga
hudyat na nagsasaad ng ginamitan ng mga hudyat na opinyon o
mga opinyon o pananaw hudyat na nagsasaad pananaw
nang maayos at ng mga opinyon o
malinaw. pananaw nang
maayos at malinaw.
Organisasyon Napakaayos ang Medyo maayos ang Hindi gaanong maayos
organisasyon at organisasyon at ang organisasyon at
pagkakabuo ng talata pagkakabuo ng pagkakabuo ng talata
talata
94
Gawain 4
Panuto: Dugtungan ang mga pahayag na nagsasaad ng opinyon at pahayag na nasa ibaba
batay sa ulat na nasa kahon.
KAUNA-UNAHANG PASYENTE NA GUMALING SA COVID -19 NG

MATILDE A.OLIVAS DISTRICT HOSPITAL, NAKALABAS NA
Nakalabas na ng Matilde A. Olivas District Hospital sa Camalaniugan, Cagayan ang

kauna-unahang pasyenteng gumaling sa COVID-19 ng ospital kahapon, ika-23 ng Hulyo.
Ayon kay Dr. Deo Ragonjan, Chief of Hospital ng Matilde A. Olivas District Hospital, si
CV159 na isang 47 taong gulang na ginang at residente ng Mapurao, Allacapan, Cagayan
ay gumaling na.
Matatandaan na isang Locally Stranded Individual (LSI) mula National Capital Region
(NCR) si CV159 at benipisyaryo ng Balik Cagayan Program ng Pamahalaang
Panlalawigan. Siya ay na-admit sa Matilde District Hospital noong July 10 sa oras na alas
singko ng hapon.
Idinagdag pa ni Dr. Ragonjan na anim (6) na pasyente pa ang positibo ng COVID-19 na

mahigpit na minomonitor habang sila ay nasa Ligtas Covid Center ng ospital. Ito ay ang
tatlong (3) pasyente o isang pamilya ang mula sa Camalaniugan na positibo pa rin sa virus
ngunit hinihintay ang resulta ng kanilang second swab test result. Tatlo (3) rin ang mula
sa Lal-lo na positibo ng COVID-19.
Samantala, pangatlo na ang Matilde A. Olivas District Hospital na nakapagpagaling ng

mga COVID-19 patients kung saan una ang Tuao District Hospital at sumunod ang
Northern Cagayan District Hospital ng Sanchez Mira. Ang mga District Hospital na may
mga pasyenteng positibo ng virus ay mga tinaguriang Ligtas COVID-19 Centers ng
Department of Health (DOH).
(SUSAN L. MAPA)
- Cagayan Provincial Information Office
1. Sa aking palagay,
__________________________________________________________________________.
2. Naniniwala ako na
__________________________________________________________________________.
3. Sumasang-ayon ako sa ulat pero

__________________________________________________________________________.
4. Sa tingin ko
__________________________________________________________________________.
5. Tama ang ulat pero

__________________________________________________________________________
95
Gawain 5
Panuto: Magbigay ng mga dapat isaalang-alang sa pagpapahayag ng opinyon o pananaw.
O
P
I
N
Y
O
N
P
A
N
A
N
A
W
96
Repleksyon
Panuto: Sagutin ang katanungan mula sa kahon. Isulat iyong sagot sa patlang na inihanda.
Ano ang kahalagahan ng pagbibigay Opiniyon o Pananaw sa pang-araw-

araw na pamumuhay?
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
________________________________________________________________
Mga Sanggunian:
A. Aklat

Rex publishing.
B. Internet
“Isinasalang-alang sa pagbuo ng opinyon o pananaw – Kawil I Tm 2002 ed- Google
Books”https://books.google.com.ph/books?id=lyMWvIZp9mQC&pg=RA4-
PA68&lpg=RA4-PA68&dq=dapat+isaalang+alang+sa+opinyon+o+pananaw&source
“Online classes magiging mahirap para sa mga batang may special needs'- Isay Reyes
ABS-CBN News” https://news.abs-cbn.com/news/06/14/20/online-classes-magiging-
mahirap-para-sa-mga-batang-may-special-needs
“Pagkilala sa Mga Opinyon o Pananaw- Divina Bumacas – Slide

Share”https://www.slideshare.net/mobile/divinabumacas98/pagkilala-sa-mga-opinyon-o-
katotohanan
“Sanaysay- Dayahara Carnice- Scrib” https://www.scribd.com/doc/199002288/Sanaysay
97
Susi sa pagwawasto:
Gawain 1
1. 2. 3. 4. 5.
6. 7. 8. 9. 10.
Gawain 2
1. ✅
2. Para sa akin, karapatan ng bawat batang Pilipino na makapag-aral.
3. Sa tingin ko, makakatulong ang paggamit ng Face mask bilang proteksyon sa virus.
4. ✅
5. ✅
6. ✅
7. Sa aking pananaw, kung walang bakuna maraming maaapektuhan ng COVID-19.
8. ✅
9. ✅
10. ✅
Gawain 3 Maaaring magkaiba ang sagot
98
FILIPINO 8
Pangalan: _________________________________________________Lebel:____________
Seksiyon: __________________________________________________Petsa: ___________
GAWAING PAGKATUTO
PANANALIKSIK
Panimula (Susing konsepto)

Ang tao ay sadyang mapanaliksik. Lahat ng nangyayari sa ating paligid ay bunga ng
isang masusing pananaliksik ng iba’t ibang tao. Ang pananaliksik ay isinasagawa upang
matugunan ang pangangailangan ng isang tao sa kanyang pang-araw-araw na
pakikipagsapalaran sa buhay.
Sa mga gawaing ito, matutunan mo ang mga hakbang sa paggawa ng pananaliksik.
KALIKASAN NG PANANALIKSIK
Pamela Constantino at Galileo Zafra
PANANALIKSIK: KAHULUGAN, KATANGIAN AT LAYUNINKAHULUGAN NG
PANANALIKSIK
Ang pananaliksik ay isang masursing pagsisiyasat at pagsusuri samga ideya, konsepto, bagay,
tao, isyu at iba pang ibig bigyang linaw,patunayan o pasubalian.
•Masusi- ito dahil bawat detalye, datos, pahayag at katwiran ayinuusisa, nililinaw at
pinag-aaralang mabuti bago gumawa ng mgakonklusyon.
• Pagsisiyasat- ito dahil anumang pamamalagay, ideya o haka-hakaay hinahanapan ng
katibayan para patunayan.
• Pag-aaral- ito dahil ang mga bunga ng pagsisisyasat ay tinitimbang,tinataya at
sinusuri.
• Nagbibigay-linaw- ito sa mga ideyang maaari ng alam ng maramipero
mangangailangan ng dagdag na impormasyon at paliwanag.
• Nagpapatunay- ito sa mga nosyon, palagay, haka-haka atpaniniwala.
• Nagpapasubali- ito sa mga dati nang pinanialaan pero inaakalangmay mali, hindi totoo
o hindi dapat paniwalaan.
KATANGIAN NG PANANALIKSIK
Ang pananaliksik ay:
• Obhetibo. Ang mga datos ay kinuha sa mga di-kumikiling o di-kinikilingang mga
batis. Ang gma interpretasyon ay batay sapaghahanay, pagtataya, at pagsusuri ng mga
datos na ito.
• Marami at iba’t iba ang mga ginagamit na datos. Lahat ng posibleng pagkunan,
maging ito’y nakasulat sa wikang banyaga o kaya’y nasa ibang bansa, ay mga datos
na magagamit sa pananaliksik.Ang anumang problema kaugnay ng pinansya,
distansya, atlenggwahe ay limitasyong dapat harapin ng mananaliksik.
99
• May pamamaraan o angkop na metodolohiya na tutulong sa ikahuhusay ng
pananaliksik.
• Masuri o kritikal sa paggamit ng mga datos at sa pagtitimbang-timbang sa mga ideya.
• Dokumentado sa mga materyales na ginagamit bilang pagkilala sagawain ng iba at
mga datos na nakuha.
LAYUNIN NG PANANALIKSIK
1.Tumuklas ng bagong datos at impormasyon
2.Magbigay ng bagong interpretasyon sa lumang ideya
3. Maglinaw sa isang pinagtatalunang isyu
4. Manghamon sa katotohanan o pagiging makatwiran ng isangtanggap o pinapalagay na
totoo o makatotohanang ideya.
5. Magpatunay na makatotohanan o balido ang isang ideya,interpretasyon, paniniwala,
palagay, o pahayag.
6.Magbigay ng historikal na perspektiba para sa isang senaryo.
GAMIT NG PANANALIKSIK SA LIPUNANG PILIPINO

1. SA PANG-ARAW-ARAW NA GAWAIN
May mga pansariling gamit at kabuluhan ang pananaliksik sa isangindibidwal. Halimbawa, sa
paghahalaman, magtataka ka siguro kungsa tinagal-tagal ng panahon na tinataniman mo ang
halamanan moay mapansin mong hindi na lumalaki ang mga nakatanim dito o kaya’y unti-
unting namamatay ang mga ito.Siyempre, iisa-isahin mo sa isip angmga puwedeng dahilan ng
ipinagkakaganoon ng mga halaman.May mga anay kaya sa ilalim?May mga sala-salabid
kayang mga ugat kaya hindi makahinga ang mga ito?Kulang kaya sa pataba ang lupa?
2. SA PANG-AKADEMIKONG GAWAIN
Kadalasan, akala ng marami ay sa akademya lang ginagawa angpananaliksik. Siguro, kaya
ganito ang akala ay dito ito pinag-aaralangaya ng ginagawa mo ngayon. Tinatawag na
sulating pananaliksik opanahunang papel ang bunga ng gawaing ito na ginagawa ng
parismong estudyante. Sa mga nagtatapos naman, tinatawag itong tesis okaya sa disertasyon.
3. SA KALAKAL O BISNES
Bago pumasok sa isang bisnes, ang isang korporasyon o indibidwalay gumagawa muna ng
pananaliksik at/ o feasibility study ukol sapotensyal sa market at tubo at ikatatagumpay ng
bisnes napinasok.Titignan dito ang clientele o mamimili, lugar, uri ng produktongipinagbibili,
atbp. Sa gayon, maiiwasan ang sobra o walangkabuluhang paggasta, pagkalugi at
pagsasayang ng oras at pagod.
4. SA IBA’T-IBANG INSTITUSYONG PANGGOBYERNO
Para sa serbisyong panlipunan, ang mga upisina o institusyongpanggobyerno ay nagsasagawa
ng pananaliksik para sa kani-kanilangmga pangangailangan.
ORYENTASYONG PILIPINO SA PANANALIKSIK
Ang pananaliksik ay isang unibersal na gawain. Hindi itonasasagkaan ng wika at mga
heograpikal at pisikal na hangganan ngmga kultura at mga bansa. Gayunpaman, nabibigyan
ito ngkabuluhan, kulay at buhay kung naiaangkop sa pekulyaridad at mgakultural, sosyal,
heograpikal, ekonomiko, ideolohikal at sikolohikal nakatangian ng bansang kinabibilangan
ng mananaliksik.Maipapakita moa ng oryentasyong Pilipino sa pamamagitan ng:
1. PAKSA
100
Ang pagpili mismo ng paksa ay nagpapatunay ng oryentasyon ngmananaliksik. May mga
paksa na pandaigdig ang kahalagahan gayang globalisasyon, problemang pangkapaligiran,
problema sa droga,malnutrisyon, kalamidad, atbp.2.
2. METODOLOHIYA
Hindi lahat ng pamamaraan o metodolohiya ay angkop sa bawatkultura. Napatunayan ito,
halimbawa, ng mga mananaliksik at propesorsa Sikolohiyang Pilipino sa Unibersidad na
pinangunahan ng yumaong si Dr. Virgilio Enriquez.Ayon sa kanila, higit na epektibo ang
pagkuha ngdatos at pagsusuri sa Sikolohiyang Pilipino kung gagamitin ang mga di-unibersal
o diistandard na pamamaraang gaya ng pakapa-kapa,pagtatanung-tanong, atbp.Ipinapalagay
sa metodolohiyang ito na sa pag-aaral ng kaisipan, pagkilos at kulturang Pilipino, hindi
dapatmagkaroon ng mga assumptions o set questions. Ikaw dapat angdumiskubre ng
itatanong sa tao o komunidad kapag kaharap mo na onaroon ka na. Mangangapa ka muna at
magtatanong-tanong. Maymga larangan, gaya ng sosyolohiya, na ang isang paraan ng
pagkuhang datos ay sarbey. Ngunit may mga nagdududa sa katapatan ngmakukuhang datos
mula sa sarbey dahil sa katangian ng kulturangPilipino na hindi lahat ng bagay ukol sa
pagkatao ay isinisiwalat.
3. INTERPRETASYON
Ang batayan ng pagsusuri/interpretasyon ay krusyal sa kabuluhanng pananaliksik. Dahil sa
ating kolonyal na karanasan na pinalalim atpinalawak ng sistema ng edukasyon ng mga
kolonisador, nagingtunguhin ng ating mga pag-aaral ang gumamit ng mga banyagangteorya
sa pagsusuri ng alinmang aspekto ng kultura at lipunang Pilipino.
4. MANANALIKSIK
Hindi kaya responsibilidad ng mananaliksik na Pilipinong paris moang sumagot sa sarili
mong mga katanungan, magpatunay sa sarilimong mga pag-aakala at pananaw, at
magpasubali sa sarili mongmga pagdududa?
5. TAGATANGGAP
Para kanino ma ba isasagawa ang pananaliksik? Sa mgakababayan mo? Sa mga dayuhan?
Kung sa huli, bakit mo silatinutulungan? May maitutulong ba ang ginagawa mong
pananaliksiksa iyong mga kababayan? sa iyong komunidad? sa iyong bayan? Sa iyong bansa?
Kung sa palagay mo’y oo ang sagot sa mga tanong na ito, nasa tamang direksyon ka.
6. WIKA
At sa huli, ang wika ay mahalaga para patatagin ang oryentasyonsa pananaliksik.Bagamat
wikang pambansa ang gagamiting midyum, hindi kanaman dapat mahadlangan ng wika sa
paghanap ng datos. Kahit saanong wika (Ilokano, Ingles, Pranses, Aleman, atbp.) nakasulat
angmateryal na kailangan mo, pilitin mong alamin ang nilalaman nito. Humanap ka ng
paraan. Bahagi ito ng unibersalismo ng pananaliksik.
TUNGKULIN AT RESPONSIBILIDAD NGMANANALIKSIK

ANG MANANALIKSIK SA LARANGAN NG PANANALIKSIK
Kailangan mong maging:
• Matiyaga sa paghahanap ng mga datos mula sa iba’t ibangmapagkukunan maging
ito’y sa aklatan, upisina, institusyon, tao, media, komunidad at maging sa Internet;
• Maparaan sa pagkuha ng datos na hindi mdaling kunin at nag-iisipng sariling paraan
para makuha ang mga ito;
101
• Sistematiko sa paghahanap ng materyales, sa pagdodokumentodito at sa pag-iiskedyul
ng mga gawain tungo sa pagbubuo ngpananaliksik.
• Maingat sa pagpili ng mga datos batay sas katotohanan at sakredibilidad ng
pinagkunan sa pagsiguro na lahat ng panig aysinisiyasat; at sa pagbibigay ng mga
konklusyon,interpretasyon, komento at rekomendasyon.
- Ang kredibilidad ng pinagkunan ng datos ay napapatunayan samotibo, awtoridad,
at realidad (pagiging totoo) ng datos;
- Lahat ng panig ay sinisiyasat kung matiyagang hahanapin anglahat ng datos ukol
sa paksa kahit na may makitang negatibongepekto sa ginagawang pananaliksik;
- Ang mga konklusyon, interpretasyon, puna at rekomendasyon ay hindi mo basta
gagawin o ibibigay kung hindi mo pa nabibistay,natitimbang, at nasusuri ang mga
argumento at mga batayang datos.
- Analitikal sa mga datos at interpretasyon ng iba ukol sa paksa atmga kaugnay na
paksa. Halimbawa, analitikal ka kung malinaw mong nakita na ang isyu ng rape
ay may iba’t ibang dimensyon – pisikal, emosyonal, moral, ekonomiko, sosyal at
politikal.
- Kritikal sa pagbibigay ng interpretasyon, konklusyon, atrekomendasyon sa paksa.
Hindi lahat ng datos at mga pagaaral aybasta mo tinatanggap kung hindi sinusuri
muna at tintingnan angmga implikasyon, kabuluhan, pinagmulan, at kaugnayan ng
isang ideya sa iba pang ideya o kaya’y ng mga partikular na ideya sa kabuuang
ideya.
- Matapat sa pagsasabing may nagawa nang pag-aaral ukol sapaksang pinag-aaralan
mo; sa pagkuha ng mga datos nangwalang itinatago/iniiwasan/ipinagkakaila nang
walang pagkilala atpermiso sa kinunan; at sa pagtanggap sa limitasyon ng
pananaliksik.
- Responsable sa paggamit ng mga nakuhang datos, sa mgatao/institusyong
pinakunan mo ng mga ito, at sa pagsisigurongmaayos at mahusay ang mabubuong
pananaliksik mula pormathanggang sa nilalaman at sa prosesong pagdadaanan.
ETIKA AT RESPONSIBILIDAD NG MANANALIKSIK
1.Kilalanin mo ang ginamit mong ideya. Anumang hindi iyo ay ipaalam mong hindi iyo sa
pamamagitanng mga tala at bibiliograpiya.
2. Huwag kang kumuha ng datos kung hindi ka pinapayagan o walang permiso. Sa mga
bukas na salansan ng libro sa aklatan, dyaryo, magasin,programa sa radio, TV, pelikula at
teatro,hindi kinakailangang hinginang permiso ng mga sumulat/may-ari para banggitin, sipiin
o magamitna materyal sa pananaliksik.Kailangan lang silang kilalanin sabibliograpiya.
3. Iwasan mong gumawa ng mga personal na obserbasyon, lalo nakung negatibo ang
mga ito o makakasirang-puri sa taonginiinterbyu. Maging obhetibo at maingat sa
pagbibigay ng obserbasyon,kung kinakailangang gawin ito.Pero kung maiiwasan, manatili sa
paksang interbyu.
4. Huwag kang mag-shortcut. Anumang pag-shortcut ay masasabing bunga ng
katamaran.Ayaw nang magpagod pa. Tinatamad na. Gusto na agad matapos.Pero anumang
pag-shortcut ay magbubunga rin ng di-kasapatan ngdatos na magreresulta sa di rin sapat na
pagsusuri. Bitin, ika nga.Paanonga ba ginagawa ang pag-shortcut? Narito ang ilang
halimbawa:
➢ Kulang/hindi tapos ang paghahanap ng materyales.
102
➢ Hindi na sinusuri nang malalim ang materyales.
➢ Mabilisang nagbibigay ng konklusyon/rekomendasyon paramatapos lang.
5. Huwag kang mandaya. Isang “krimen” ang pandaraya sa pananaliksik.

Sa mga grabeng sitwasyon, maaring maging dahilan ito ngpagpapatalsik sa iyo bilang
estudyante.Sa susunod na seksyon, masdetalyado mong makikita ang mga uri ng pandaraya
sapananaliksik.Tandaan mo na hindi ito ipinapakita sa iyo para gayahinkundi para hindi
gawin nang makaiwas ka rin sa anumang problemangidudulot nito.
Plagiarism at ang Responsibilidad ng Mananaliksik

Plagiarism ang teknikal na salitang ginagamit sa wikang Ingleskaugnay ng pangongopya ng
gawa ng ibang nang walang pagkilala.Narito ang ibang anyo o uri ng plagiarism:
1. Tahasang pag-angkin sa gawa ng iba.
Siguro, sasabihin mong hindi ito kapani-paniwala. Pero totoongnangyayari ang ganito. Sa UP
mismo ay marami nang kaso angnapapabalita. Halimbawa, isang estudyanteng freshman
angnagsabmit sa propesor ng kanyang papel na gawa ng iba at pinalitanlang niya ang
pangalan nito ng kanyang pangalan. Grabeng trabahoito. Tunay itong pandaraya. Ito ang
dahilan ng pagpapatalsik sa kanyasa Unibersidad. At kahit may permiso pa ang sumulat ay
matatawag parin itong plagiarism lalo na kung mapapatunayang hindi talaga kanyaito.
2. Pagkopya sa ilang bahagi ng akda nang may kaunting pagbabagosa ayos ng
pangungusap at hindi kinilala ang awtor.
Kung minsan, posibleng nakakaligtaan mo ang pagkilala saawtor. Maaaring hindi mo ito
sinasadya. Pero sa panananaliksik,kailangan ang pag-iingat. May mga paraan ang la ng tala.
Puwedeitong gawing buod o presi, halaw, atbp. Pero kahit binago ang ayos ng pangungusap,
halimbawa, o kaya’y binuod, hindi pa rin ito sa iyo kaya dapat lang na kilalanin mo ang
pinagkunan mo.
3. Pag-aangkin at/o paggaya sa pamagat ng iba
Ang pamagat ng anumang akda ay isang patent o copyright namaaaring angkinin ng nakaisip
nito.Kung sakaling gustung-gusto moang isang pamagat, pero alam mong mayroon nang
gayongpamagat, pigilin mo na ang sarili mo.Marami ka pa namang mapipili.

Naipapaliwanag ang mga hakbang sa paggawa ng pananaliksik ayon sa binasang datos.
(F8PB-Ii-j-25)
103
Gawain 1
Panuto: Batay sa mga larawan bumuo ng paksa na maaring gawin sa pananaliksik.
Larawan 1: Paksa:
Pasukan Ngayong Taon, Posibleng
Magsimula Sa Agosto- DepEd
- Joy Reyes Abril 22, 2020

Larawan 2:
Paksa:
Isa sa problemang maaring mangyari kung
matutuloy ang online class.
- Facebook post
Larawan 3: Paksa:
Mga Produkto ng Rehiyon VI sa Pilipinas
-Filipino 10 Martes, Enero 31, 2017
104
Gawain 2
Panuto: Mula sa mga larawan na nasa pahina 121 pumili ng isang paksa at subuking magbigay
ng konsepto at mga nilalaman ng iyong isasagawang pananaliksik. Gamitin ang chart sa ibaba
.
Paksa Konsepto Nilalaman
(Ideyang nais gawin)
105
Gawain 3
Panuto: Tukuyin ang mga hakbang sa pagsasagawa ng pananaliksik na tinutukoy ng bawat
pangungusap.
1. Pagkatapos, malikom nila Fe ang mga datos sa kanilang pananaliksik kanila itong
inayos batay kung anong mga konsepto ang magkakasama o magkakaugnay.
A. Pagpili ng paksa B. Pagrereserba ng papel
C. Pagsulat ng pinal na papel D. Pag-oorganisa sa nilalaman batay sa balangkas
2. Maraming pagbabago ang maaring mangyari sa isinasagawang pananaliksik

kaya’t dumadaan ito sa pagsusulat ng Draft upang matiyak ang kawastuhan ng
pananaliksik.
A. Pagrereserba ng papel B. Pagsulat ng pinal na papel
C. Paghahanda ng balangkas D. Paghahanda ng bibliyograpi
3. Kinakailangan ang paksa ay makakatulong sa lipunan upang mas maging

progresibo ang pananaliksik na gagawin.
A. Pagpili ng paksa B. Pagsulat ng pinal na papel

C. Pagrereserba ng papel D. Pangangalap ng mga kinakailangang datos
4. Pinag-iisipan ng magkaka-grupo kung ano-anong estruktura ng kanilang

gagawing pananaliksik upang mailahad nila ang mga datos sa maayos na paraan.
A. Pagsulat ng pananaliksik B. Paghahanda ng balangkas

C. Paghahanda ng bibliyograpi D. Pangangalap ng mga kinakailangang datos
5. Malaking hamon para sa mananaliksik ang pagpili at pangangalap ng aklat,

magasin, journal at iba pang mga mapagkukunan ng datos para sa gagawing
pananaliksik.
A. Pagpili ng paksa B. Paghahanda ng balangkas
C. Paghahanda ng bibliyograpi D. Pangangalap ng mga kinakailangang datos
106
Gawain 4
Panuto: Tama o Mali: Tukuyin kung ang mga pangungusap ay hakbang sa pagsulat ng
pananaliksik. Iguhit ang puso “ ” kung ito ay TAMA at parisukat “ ” naman kung
MALI.
1. Ang paggawa ng talatanungan ay hakbang na makatutulong sa pagpili ng paksa.
2. Pwedeng talakayin ang isa hanggang tatlong paksa sa isang pananaliksik.
3. Kailangang kumuha ng mga pananaliksik na napag-aralan na upang mapatibay ang

gagawing pananaliksik.
4. Sa pananaliksik kailangan ng resulta upang patunayan ang nilalaman nito.
5. Hindi kailangang maging tiyak sa paksang gagamitin sa pananaliksik.
6. Isang mahalagang hakbang ang paggawa ng draft sa pananaliksik, upang maging

maayos ang nilalaman nito.
7. Marapat lamang na kumuha sa journal, magasin at aklat hindi lamang sa internet

sapagkat karamihan sa impormasyon na nakatala doon ay mali.
8. Walang pananaliksik na matatapos kung walang paksang gustong pag-aralan.
9. Mahalagang magkaroon ng balangkas ang pananaliksik upang mas maging maayos

ang daloy ng nilalaman nito.
10. Kapag natapos na ang unang draft ng pananaliksik, siguradong ang mga
nilalaman nito ay tama at hindi na nangangailangan ng pagwawasto.
107
Gawain 5
A. Panuto: Pagsunod-sunurin ang hakbang sa paggawa ng pananaliksik. Isulat lamang ang
bilang 1-5.
____A. Hinahanda ng mananaliksik ang istruktura ng gagawing pananaliksik.
____B. Mula sa m]ga sanggunian, pinili ng mananaliksik ang mahalagang impormasyon na

may kaugnayan sa kanyang pananaliksik.
____C. Tukuyin kung anong paksa ang pag-aaralan o napili para sa gagawing pananaliksik.
____D. Ang mga nakalap na impormasyon ay pagsasama-samahin ng mananaliksik upang

makabuo ng konsepto.
____E. Maingat na pinipili ng mananaliksik ang mga aklat, journal at magasin na isasali sa
pananaliksik.
Repleksyon
Panuto: Punan ang kahon ng mga maaaring maitulong ng pananaliksik sa buhay
ng isang mag-aaral.
Pananaliksik
108
Mga Sanggunian:
A. Aklat
Laurdes L. Miranda, A. D. (2017). Punla Mga Panitikang Pambansa at Florante.
Quezon : Rex publishing.
B. Internet
“Mga Hakbang sa Pananaliksik- Christophere Getigan- Slide
Share”https://www.slideshare.net/mobile/christopheregetigan/mga-hakbang-sa-pananaliksik
“Pananaliksik- Cristine Joy Aquino –

Academia.edu”https://www.academia.edu/33481735/PANANALIKSIK
Pagpili ng paksa at paggawa ng pamagat sa pananaliksik- PinoyNewbie-

Education”/https://www.pinoynewbie.com/pagpili-ng-paksa-paggawa-ng-pamagat-
pananaliksik/
109
Susi sa pagwawasto
Gawain 3
1. D
2. C
3. A
4. B
5. C
Gawain 4
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
Gawain 5
A. 2
B. 4
C. 1
D. 5
E. 3
110
FILIPINO 8
Pangalan: ____________________________ Lebel: ________________________________
Seksiyon: ____________________________ Petsa: ________________________________
GAWAING PAGKATUTO
PAGSULAT SA RESULTA NG PANANALIKSIK

Alam mo ba na napakahalaga ng isang pananaliksik para sa pag-unlad o pagbabago?
Ginagawa natin ito upang mangalap o lumikom ng mga mahahalagang impormasyon o
mga datos para malutas o kaya’y mabago at mapa-unlad ang ano mang bagay na nais nating
tuklasin. Dahil dito, ang pagsulat sa resulta ng pananaliksik ay lubhang mahalaga upang
masiyasat ang mga ebidensya at mapatunayan kung tama at katanggap tanggap ang inisyal na
proposisyon.
Ang resulta ng pananaliksoik ay kailangan dumaan sa asusing pag-aaral upang
mapatunayan o masabing epektibo ito.

Nagagamit sa pagsulat ng resulta ng pananaliksik ang awtentikong datos na nagpapakita
ng pagpapahalaga sa katutubong kulturang Pilipino. (F8PU-li-j-23)
GAWAIN 1
Populasyon ng Taong nagsasalita ng nasabing lengguahe sa
Cagayan Valley (Populasyon 895,050)
2.2%
15.3%
13.5%
67.3%
Ybanag Itawes Ilocano Malaueg Ibang dialekto
https://ncca.gov.ph/about-ncca-3/subcommissions/subcommission-on-cultural-communities-and-traditional-
arts-sccta/northern-cultural-communities/cagayan-valley-the-ibanag/
111
PANUTO: Sagutin kung tama o mali ang mga sumusunod na pahayag at lagyan ng
parisukat ang bilog na naglalaman ng tamang sagot.
1. Malaking bahagdan ang

TAMA MALI
nagsasalita ng Ilokano sa Cagayan
Valley.
2. May 15.3 bahagdan ang TAMA MALI

nagsasalita ng Itawes sa Cagayan
Valley.
3. Ang ibang dialekto ay may 2.2 TAMA MALI

bahagdan sa Cagayan Valley.
TAMA MALI
4. Ang pie grap ay nagpapakita ng
dami o bahagdan ng nagsasalita sa
bawat lenggwahe.
5. Sa populasyon na may bilang na

TAMA MALI
895,050 ay 1.7 ang Ibanag.
112
GAWAIN 2
PANUTO: Hanapin ang limang salita na may kaugnayan sa pananaliksik batay sa mga
hinihingi ng mga pahayag sa ibaba.
F A M E T O D O L O H I Y A A K A S Y O N
P H Q W E R T Y L I N E G R A P E L Y U N
I A E L Y U S A N S D I K G H T Y U O P L
E O K K A U G A L I A N N H J K M E D D A
G L O B R E A D K L R T U H F S V N M T Y
R I N G P A N A N A L I K S I K C B J L U
A N A K A U G A N A R J X D F H L W A C N
P E B B D W W I K G H W R F V B N I E C I
P T A A E S P A N I N I Q A D D H K D A N
A D T Y G E A G R T Y U O H J A D F W D O
H L I A G C M G K U L T U R A T S S C V R
A I P P D E G Y I K P K L K U O T U N A F
L A G A T D R B A R G R A P G S K H F L S
A C A E W X C F T G B F S S E X A S D O W
G B A B A T A S A S W E R T Y U H Q W E I
A P A L I N G D W E T Y S C V I R O S D K
I K A S L I W E R B M S H U O P E N A H A
N I N T R O D U K S Y O N Y A N J K L Z X
O S F E W A C H G N B J K L P Y R Q S G K
1. Proseso ng paghahanap
3. Pahapyaw na
ng mga totoong 2. mga dokumento na
paglalarawan o
impormasyon na nakalap sa pananaliksik
pagpapaliwanag sa paksa
humahantong sa kaalaman
5. naglalaman kung paano,

4. Ilahad kung bakit
kanino at saan kukunin ang
kailangang gawin ang
mga impormasyon sa pag-
pananaliksik
aaral
113
GAWAIN 3
PANUTO: Batay sa graph sa itaas, sagutin ang mga sumusunod na katanungan.
1. • Ilang bahagdan ang mga Ibanag?
2. • Ilang bahagdan ang mga Itawes?
3. • Ilang bahagdan ang mga Ilokano?
4. • Ilang bahagdan ang mga Malaueg?
5. • Anong lengguwahe ang may pinakamalaking bahagdan?
GAWAIN 4
PANUTO: Sagutin ang mga sumusunod na tanong batay sa bahagi ng panayam na nailahad.
Isulat ang mga sagot sa espasyo.
Panayam kay DepEd Secretary Leonor Magtolis Briones tungkol sa iba't-ibang

learning modalities at pagkakaroon limitadong face-to-face classes sa mga low-risk
area sa Enero 2021
Kumakapanayam- Anchor- Failon Ngayon; Kinakapanayam: DepED Secretary Leonor
Magtolis Briones
Kumkapanayam: Kanina ho’y narinig naming ang recommendation niyo kay Presidente,
dun ho sa usapin ng face-to-face na klase although malinaw na binanggit niyo doon na
papayagan lang yan sa mga low-risks areas at may requirements na kinakailangan hong
magcomply ang mga eskwelahan, sa ngayon ho ba…
Kinakapanayam: Hindi naman lahat pinipilit na mag face-to-face, kaya ako ay talagang
medyo nagugulat ako sa dishonesty at tsaka pag-tweet ng aking mga words dahil alam
niyo naman hindi ako magsalita ng patay kung patay at hindi naman yan para sa lahat.
Meron tayong standards, apat na agencies ang magdedecide kung papayagan ba ang
isang locol government kasi ito ang request ng local government na pinasa ko kay
Presidente. So hindi naman lahat basta basta pag sabihin mong low risk area ang isang
lugar ay papayagan na sila kaagad. Dahil una, iinspeksyonin yung eskwelahan.
Pangalawa, titignan natin kung makayanan ba ng eskwelahan yung social distancing kasi
kailangan konti lang ang estudyante, idivide ang mga class. Pangatlo, kailangan
masusunod ang minimum health standard. At tsaka pang apat, kailangan ang local
government ay handa na tumulong kasi sila naman ang humihingi nito, tumulong sa mga
pangangailangan ng eskwelahan. So hindi na karakarakang pag low risk assessment ang
isang lugar, automatic na papayagan sila. May kondisyones, hindi po para sa lahat.
Kumakapanayam: Secretary, tama po ba yung pagkakaintindi namin kanina na merong
mga eskwelahan talaga na ang gusto nila ay magkaroon na ng face-to-face classes ang
dumulog sa DepEd?
114
Kinakapanayam:Yes, yes. Hindi ang naririnig lang ang kanilang boses kasi nalulunod sila
sa ibang opinyon. Ang mga private schools, karamihan gusto nila meron na silang face to
face, ginagawa na nila yan. Halimbawa ang La Salle, last year pa all over the country
meron na silang face to face, ginagawa na nila. Isipin mo, may eskwelahan yun parin, nag
face to face sila pero limited. Hindi ibig sabihin araw araw yung bata pumapasok. Hindi.
Siguro mga once or twice a week lamang para makita si teacher, para makuha ng
materyales at bibigyan ng exposure. Kasi nga mahirap sa isang bata na hindi naman tayo
nagpapalaki ng robot, hindi naman tayo nagpapalaki ng makina. Kailangan may
interaction rin sila sa kapwa ibang bata, sa kapwa teacher pero limitado dahil nga sa
sitwasyon natin ngayon.
Sanggunian: Failon Ngayon sa Teleradyo
https://www.facebook.com/DepartmentOfEducation.PH/videos/602562303969539/?v=602562303969539
Ano ang rekomendsyon

_______________________________________
ng ating DepEd Secretary ___________________________________________________
Briones tungkol sa face- ___________________________________________________
to-face na klase? ___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
115
Dapat bang payagan ang
mga low-risk area sa _______________________________________
face-to-face na klase? ___________________________________________________
___________________________________________________
Pangatwiranan ang sagot. ___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
Ano ang masasabi ninyo

sa pagkakaroon ng _______________________________________
interaction sa kapwa bata ___________________________________________________
at interaction sa kapwa ___________________________________________________
guro? ___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
___________________________________________________
116
GAWAIN 5
PANUTO: Pagkatapos mong basahin ang panayam kay Secretary Briones, sagutin
ang mga detalyeng hinihingi sa kasunod na graphic organizer.
Sariling pagpapakahulugan batay sa panayam

_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
Mahahalagang punto sa panayam

_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
Pag-aaral sa gitna _________________________________________
ng pandemya _________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
_________________________________________
Kahalagahan ng pag-aaral sa bawat indibidwal

____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
____________________________________________
117
RUBRIKS
Kraytirya Napakahusay (3) Mahusay(2) Nalilinang(1)
Nilalaman May pagpapahalaga Nakapagbigay ng Di naibigay ang
sa wika.at tama ang kahulugan.ng wika. kahulugan.
pagpapakahulugan Naunawaan ang mga Hindi masyadong
Malinaw ang mga sagot. naunawaan ang
kasagutan sa mga sagot.
tanong. Walang nakalagay
na sagot
Malikhain Malikhain sa Naibigay ang sagot Hindi maintindihan
pagsagot sa mga Nakapagsulat ng ang kahulugan.
Gawain. sagot ayon sa mga Hindi maayos ang
Malikhain ang tanong. mga sagot
pagkakasulat ng
pahayag
Naiintindihan ang
sagot
Kaayusan Maayos na nailahad Naibigay ang mga Hindi masyadong
ang mga sagot sa sagot. maayos ang mga
mga tanong. May kaugnayan ang sagot.
May kaugnayan ang mga sagot. Hindi maayos ang
mga sagot. sagot.
118
REPLEKSYON: HINUHA KO SAGOT KO
Sagutan mo ang puso na naglalaman ng mga kaalaman na natutuhan mo sa
aralin.
Naunawaan ko sa Naramdaman ko
araling ito na ___________ habang binabasa ang araling
__________________________ ito _______________________
______________________________ ______________________________
_______________________________ _______________________________
________________________________ ________________________________
________________________________ ________________________________
________________________________ ________________________________
________________________________ ________________________________
_______________________________ _______________________________
_____________________________ _____________________________
___________________________ ___________________________
_________________________ _________________________
______________________ ______________________
____________________ ____________________
Pagsusulat ng resulta _________________
_________________
sa pananaliksik
Pipiliin ko na _____________________________________
_______________________________________________
___________________________________________
_______________________________________
___________________________________
______________________________
_________________________
____________________
_______________
_________
119
Mga Sanggunian
A. Aklat:
Ansay- Villaverde, et. Al (2015).Daluyan: Modyul sa Filipino 8. Malabon City:

JIMCZYVILLE Publications.
Baisa-Julian, et. Al.(2017). Pinagyamang Pluma. Quezon City:Phoenix Publishing.
Cruz, Teresita C and ,Teresita M. Anastacio, (1997). FILIPINO sa Bagong Henerasyon.
Makati City, Bookmark, Inc.
B. Internet:
“Panayam tungkol sa wika at kultura”, Francis Gutierrez, September 30, 2018,

https://www.youtube.com/watch?v=JV4OOjjNhrE&t=181s
“Comic Speech bubble” With resolution 8000x5867, https://gallery.yopriceville.com/Free-Clipart-

Pictures/Speech-Bubble-PNG/Comics_Speech_Bubble_Transparent_PNG_Clip_Art#.XujUPkVKjIU
120
SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1
1. TAMA
2. MALI
3. TAMA
4. TAMA
5. MALI
Gawain 2
1. Pananaliksik
2. Datos
3. Introduksyon
4. Layunin
5. Metodolohiya
Gawain 3
1. Ibanag- 15.3%
2. Itawes- 13.5%
3. Ilokano- 67.3%
4. Malaueg- 1.7%
5. Ilokano
Gawain 4
Sariling opinyon at ang sagot ay maaaring iba sa bawat mag-aaral.
Gawain 5
121
FILIPINO 8
Pangalan: ____________________________ Lebel: ________________________________
Seksiyon: ____________________________ Petsa: ________________________________
GAWAING PAGKATUTO
PAHAYAG SA PAGSASA-AYOS NG DATOS

Sa pagsasaayos ng mga datos ay dapat isaalang-alang ang mga paraan at kahalagahan
ng mga pahayag na magbibigay sa kasagutan ng mga dapat saliksikin.
Ayon sa mga napagkukunan ng mga impormasyon na nagsilbing kaisipan o nilalaman
ng pag-aaral. Lumalabas sa mga gawain ang kani-kanyang opinyon na dapat igalang o irespeto,
ito man ay pabor sa atin o hindi. Kailangan maging magalang at malumanay sa pagbibigay ng
ating mga opinyon upang maiwasan ang makapanakit ng damdamin.

Nagagamit nang maayos ang mga pahayag sa pag-aayos ng datos. (F8WG-li-j-23)
GAWAIN 1
TEKSTO:
Ang proseso ng gagwing pananaliksik sa napiling paksa tulad ng panganagkap ng mga
datos ng sanggunian sa pagkuha ng mga impormasyon. Kailangang awtentiko ang mga datos
at makatotohanan ang gagawin. Maaaring mapagkunan ng mga datos ang mga dokumento,
sariling obsebasyon, interbyu na gagawin sa mga awtoridad, mga artikulo, balita,
dokumentaryo, aklat at iba pa.
1. Ano ang dapat isaalang alang sa pagsasa-aayos ng datos?
2. Bakit kailangang isagawa ang pananalisik?
3. Bakit kailangang ibuod ang ginawang pananaliksik?
4. Bakit kailngang bigyan ng interpretasyon ang resulta mula sa graph?
5. Paano masasabi na awtentiko ang mga nakalap na datos?
122
GAWAIN 2
PANUTO: Isa-isahin ang kahalagahan ng pagsasas-ayos ng nakalap na datos gamit ang mga
pangatnig sa loob ng speech balloon.
Bakit mahalagang
maayos ang mga
nakalap na datos?
Una…
Ikalawa…
od
Pagkatapo
123
GAWAIN 3
PANUTO: Tukuyin kung tama o mali ang ginawa ng mananaliksik mga sumusunod na
pahayag. Isulat ang sagot sa parihaba.
1. Ang nakalap na impormasyon ay kaagad nang isinulat kahit hindi pa

naayos.
2. Gumamit ng Bar grap para ipakita ang naging resulta ng pag-aaral.
3. Inalis ang mga hindi mahalagang bahagi ng pakikipanayam o surbey.
4. Inayos ang mga datos mula sa pinakamahalaga hanggang sa ‘di gaanong

magagamit.
5. Mula sa grap ay nakikita ang kabuuang pag-aaral sa pananaliksik.
GAWAIN 4
PANUTO: Gamit ang teksto sa ibaba, kumuha ng mga impormasyong nagmula sa
kinakapanayam at bumuo ng pahayag gamit ang mga pang-ukol.
• •
1. 4.
Mga halimbawa ng
pang-ukol
• Ayon kay…
2. • Batay sa… 5.
• Alinsunod sa…
• Ayon sa…
• Hinggil kay…
3. 6.
124
Pakikipanayam kay Bienvenido Lumbera tungkol sa
wika
Pambansang alagad ng sining sa panitikan
“Ang wika ay palatandaan na pagkakaroon ng
identidad ang isang bayan. Ang wika kapag ginagamit sa
edukasyon ay nakatutulong ng Malaki at mapapalalim ang
pagmamahal sa bayan at pagpapahalaga sa kasaysayan.”
“Ang panitikan at wika ay mahalagang bahagi sa
estudyante na nag-aaral sa paaralan. Ang wika ay nag-
uugnay sa estudyante sa kanyang pamilya at komunidad na
kanyang pinanggagalingan. Ang mga Pilipino ay hinubog
na mga mamamayang ang kamalayan ay doon sa
paniniwala na tinatanggap laamng nila ang binibigay sa
kanila ng may kapangyarihan.”
“Laging iginigiit sa atin na kailangan i-adjust ng
mga Pilipino ang kanilang edukasyon na mapantayan ng
kultura.”
“Sulong Wikang Filipino.”
GAWAIN 5
PANUTO: Isulat ang bilang 1-5 sa loob ng bilog ayon sa wastong pagkakasunod-sunod sa pag-
aayos ng datos batay sa pananaliksik.
Pag-aralan ang mga datos na nakolekta.
Mangalap ng mga datos.
Suriin ang kinalabasan ng mga datos kung lehitimo ang resulta,
Ibahagi ang anumang natuklasan o resulta ng pananaliksik.
Isaayos ang mga datos sa pamamagitan ng pagbubuod at

paglalagom.
125
REPLEKSYON: HINUHA KO SAGOT KO
PANUTO: Sagutan mo ang tsart na naglalaman ng mga kaalaman na natutunan mo sa araling
ito. Simulan mo na.
Kapag nagbabasa ako _______________

____________________________________ Iniisip ko _____________________________
____________________________________ ___________________________________
____________________________________ __________________________________________
____________________________________ __________________________________________
____________________________________ ___________________________
____________________________________ __________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________
____________________________________ Dahil
_____________________________ _________________________________________
_____________________________ _____________________________________________
____________________________ _____________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
126
Mga Sanggunian:
A. Aklat:
Ansay- Villaverde, et. Al (2015).Daluyan: Modyul sa Filipino 8. Malabon City:

JIMCZYVILLE Publications.
Baisa-Julian, et. Al.(2017). Pinagyamang Pluma. Quezon City:Phoenix Publishing.
Cruz, Teresita C and ,Teresita M. Anastacio, (1997). FILIPINO sa Bagong Henerasyon.
Makati City, Bookmark, Inc.
B. Internet:
“Robot in Action”, https://steemit.com/cryptocurrency/@einsundnull/robot-in-action-i-will-help-you

“Robokart- Career”, https://robokart.com/careers
“Western Border SVG Vector, Western Border Clip art”, https://svg clipart.com/outline/Ts7Bb8c-
western-border-clipart
“Pakikipanayam kay Bienvenido Lumbera tungkol sa wika”,

https://www.youtube.com/watch?v=sLJsYViUzGQ&feature=youtu.be
SUSI SA PAGWAWASTO
Gawain 1
1. Ang mga paraan at kahalagahan ng mga pahayag na magbibigay sa kasagutan.
2. Upang madagdagan ang mga kaalaman.
3. Ibuod upang mahahalagang impormasyon lang ang bigyang interpretasyon.
4. Ang interpretasyon o resulta sa pag-aaral ay lubhang magalaha dahil iyo ay autwntiko at
tunay.
5. Ang resulta mula sa pag-aaral ay siyang lumalabas o graph.
Gawain 2
Gawain 3
1. Mali
2. Tama
3. Tama
4. Tama
5. Tama
Gawain 4
Ang sagot ay maaaring iba sa bawat mag-aaral.
Gawain 5
1. 2
2. 1
3. 3
4. 5
5. 4
127

Grade 8 Filipino LAS PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Grade 8 Filipino LAS PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

8

LEARNING ACTIVITY SHEET

Printed by: DepEd Regional Office No. 02

* Nagagamit ang paghahambing sa pagbuo ng alinman sa

* Nagagamit ang iba’t ibang teknik sa pagpapalawak ng paksa:

Nagagamit ang mga hudyat ng sanhi at bunga ng mga  81-90

Naibabahagi ang sariling opinyon o pananaw batay sa  91-98

Halika, umpisahan na nating tuklasin.

Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Salawikain ay matalinghagang pahayag na ginagamit ng matatanda noong unang

Sawikain ay salita o pahayag na nagtataglay ng talinghaga at mayroong nakatagong

Bugtong ay pahulaan sa pamamagitan ng paglalarawan.

Kasabihan ay mga pahayag hinggil sa paniniwala na may kaugnayan sa mga

Nakikita ang butas ng karayom,

Halaw sa tulang Mga Ginto sa Putikan ni Gregorio G. Cruz

1. Ano ang pinapaksa ng tula?

2. Alin sa mga kasabihan ang pinakaangkop sa pandemiyang

4.Bilang mag-aaral ng new normal,paano mo isasabuhay ang

5. . Bilang kabataan, paano mo maipapakita ang pagpapahalaga sa mga

Kung nagbibigay ma’t

Panuto: Suriin ang mga mahalagang kaisipang nakapaloob sa mga karunungng-bayan at

1. Nasa Diyos ang awa,

2. Ang kalusugan ay kayamanan.

STEP LADDER CHART

Baisa-Julian, A.(2017). Pinagyamang Pluma 8. Quezon City: Phoenix

“Salawikain Sa Pagbibigay ng Pagkain”,AralingPilipino.com naakses mula sa

Panimula (Susing Konsepto)

Handa ka na ba? Tara na at pag-aralan natin!

Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Nabibigyang-kahulugan ang mga talinghaga, eupemistiko o masining na pahayag na ginamit

Nag-uusap sina Vivian at Carlo tungkol sa kanilang aralin sa asignaturang Filipino.

Ang paggamit ng matalinghagang salita sa mga karunungang-bayan ay

Panuto: Basahin at intindihin ang bawat tanong, i-like ang pahayag

1. Ang mga salitang ginagamit sa talinghaga ay pangkaraniwan at

2. Lumalawak ang bokabularyo ng mga taong nakakabasa ng mga

3. Ang mga kaisipang nakapaloob sa talinghaga ay hango sa

4. Mahalaga na may alam tayo sa mga talinghaga dahil ito ay

5. Maari nating gawing inspirasyon ang mga talinghagang natututunan natin

Gawain 2. Ibahagi Natin Yan!

1. Mahina ang loob ni Charisse kaya sumusuko siya agad sa mga

Gawain 4. Basa ko, Sagot ko!

Alas dose na. Nagsilabasan na ang mga kasamahan n’ya sa opisina.

Panuto: Tukuyin ang kasingkahulugan at kasalungat ng mga salitang nasalungguhitan.

Kasingkahulugan Salita Kasalungat

Panuto: Suriin ang nakapaloob na kahulugan ng mga masining na pahayag.

3. Nagdilim ang langit

4. Dinukot ang barya

“Students-cliparts #3184881”,clipart library, naakses mula sa http://clipart-

Maaaring magkakaiba ang opinyon o sagot.

1.Mahina ang loob 1.Matatakutin 1.Matapang

Kasanayang Pampagkatuto at Koda

Naisusulat ang sariling bugtong, salawikain, sawikain o kasabihan na angkop sa

Gawain 1 Pili mo, Sagot mo!

1. ________ bato pusong bato

2. mabahong utot __________ utot

3. matigas na lupa __________ na lupa

4. __________ mundo umiiyak na langit

5. malungkot na mga mata __________ na mga mata

6. __________ na boses malamig na boses

7. sundalong payat sundalong __________

8. __________ sapatos __________ na sapatos

9. maliwanag na gabi __________ na gabi

10. matayog na punong kahoy __________ na punongkahoy

8. sapatos na sapatos

_

_

_