Professional Documents
Culture Documents
ნატო PDF
ნატო PDF
ორგანიზაცია
შექმნის ისტორია
meore msoflio omis dros sami mokavSiris (aSS-is, didi britaneTisa da ssrk-is) gamarjvebam Seqmna molodini,
rom evropis kontinentze harmoniuli Tanacxovreba da stabiluri ganviTareba iqneboda SesaZlebeli. samwuxarod,
es mxolod iluzia iyo.
1948 wlis martSi dasavleT evropis xuTma saxelmwifom – belgiam, didma britaneTma, luqsemburgma,
niderlandebma da safrangeTma xeli moaweres „briuselis paqts“ – mizani TanamSromlobas da Tavdacvis saerTo
sistemis Seqmnas, romelic sabWoTa kavSiris ideologiur, politikur da samxedro eqspansias win aRudgeboda
შექმნის ისტორია
molaparakebebi amerikis SeerTebul StatebTan da kanadasTan, aseve daniasTan, islandiasTan, italiasTan, norvegiasa da
portugaliasTan.
am periodidan iwyeba civi omi dasavleTsa da sabWoTa kavSirs Soris, raSic didi roli natom iTamaSa.
“civi omi” - ტერმინი, რომლითაც აღინიშნებოდა მწვავე პოლიტიკური და იდეოლოგიური დაპირისპირება, ერთი
მხრივ, აშშ–სა და დასავლეთის სხვა წამყვან სახელმწიფოებს, ხოლო, მეორე მხრივ, ყოფილ საბჭოთა კავშირსა და მის
სატელიტებს შორის, რამაც თავი იჩინა მეორე მსოფლიო ომის შემდგომ პერიოდში და 90–იანი წლების
დასაწყისამდე გრძელდებოდა. ტერმინი ეკუთვნის ამერიკელ ჟურნალისტ ჰ. სვოუპს. civi omi გამოხატaვდა XX ს–ის
მეორე ნახევრის საერთაშორისო ურთიერთობათა ძირითად შინაარს, როცა მსოფლიოს ორ ძირითად პოლუსს შორის
არც ომი იყო და არც მშვიდობა.
civi omis krizisebs gamoxatavda sabWoTa reJimebis damyareba aRmosavleT evropis qveynebSi 1945-1948; berlinis krizisi
– 1947-1948; ori germaniis Semqna 1949;ungreTis samxedro okupacia – 1956; berlinis kedlis mSenebloba 1961;
vaSingtonis xelSekruleba
muxli 5.
mxareebi Tanxmdebian, rom evropisa da Crdilo amerikis teritoriaze erT an erTze met mxareze
SeiaraRebuli Tavdasxma aRiqmeba yvelas winaaRmdeg Tavdasxmad. arsebul SemTxvevaSi,
gaerTianebuli erebis organizaciis wesdebis 51-e muxliT gaTvaliswinebuli individualuri Tu
koleqtiuri Tavdacvis uflebis safuZvelze, mxareebi daxmarebas gauweven safrTxis qveS myof
mxares an mxareebs da mimarTaven yvela saWiro qmedebas, maT Soris samxedro Zalis gamoyenebas,
Crdiloatlantikuri regionis usafrTxoebis aRdgenisa da SenarCunebis mizniT.
NATO-s biujeti
wevri qveynebis finansuri Senatanisagan. wevri qveynebis finansuri Senatanis wili ganisazRvreba TiToeuli maTganis
mTliani erovnuli produqtis Sesabamisad, winaswar SeTanxmebuli formuliT. aSS faravs biujetis 72%-s.
arapirdapiri Senatani - wevri qveynis mier aliansis operaciisaTvis aucilebel samxedro SeiaraRebis an samxedro
cocxali ZaliT Setanil wvlili, romelic aris moxaliseobrivi da wevri qveynis keTil nebazea damokidebuli.
pirdapiri Senatani - wevri qveynis valdebuleba, romelic winaswar aris SeTanxmebuli da aucilebelia aliansis
funqcionirebisaTvis. pirdapiri finansuri gadasaxadi ganisazRvreba SeTanxmebuli formulis mixedviT.
samoqalaqo biujeti - mosamsaxureTa, saoperacio, sxvadasxva programebis danaxarji NATO-s StabbinaSi: 2017
wlisaTvis 234 milioni evro.
samxedro biujeti - NATO-s sameTauro struqturis saoperacio da momsaxurebis biujeti, Sedgeba 35 sxvadasxva
biujetisagan; 2017 wels 1.29 miliardi evro.
NATO-s usafrTxoebis investirebis programa (NSIP) - mTavari mSeneblobis, meTaurobisa da kontrolis sistemaSi
investireba, romelic ar exeba wevri qveynebis erovnuli Tavdacvis moTxovnis sakiTxebs. finansdeba wevri qveynis
Tavdacvis saministroebis mier. 2017 wels 655 milioni.
2006 wels aliansis wevrebma gadawyvites, NATO-s wevri qveynis Tavdacvis biujetisaTvis gankuTvnili yofiliyo
maTi mTliani Sida produqtis 2%.
მიზნები და ამოცანები
2006 wels aliansis wevrebma gadawyvites, NATO-s wevri qveynis Tavdacvis biujetisaTvis gankuTvnili yofiliyo
maTi mTliani Sida produqtis 2%.
ნატოს სამოქალაქო სტრუქტურა
Tanamdebobis piri, romelsac wevri saxelmwifoebi 4 wlis vadiT niSnaven. sami ZiriTadi funqcia :
1. is aris Crdiloatlantikuri sabWos, Tavdacvis dagegmvis komitetisa da birTvuli dagegmvis jgufis, NATO-ruseTis
sabWos, NATO-ukrainis sabWosa da NATO-saqarTvelos sabWos Tavmjdomare da `xmelTaSua zRvis dialogis~ Tavmjdomare;
2. is moqmedebs organizaciis saxeliT; gamoxatavs organizaciis pozicias ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT;
3. is aris aliansis umaRlesi warmomadgeneli da organizaciis mTavari aRmasrulebeli piri;
NATO-s generalur mdivans xmis micemis ufleba ar aqvs, radgan im SemTxvevaSi, Tu mas eqneboda xmis micemis ufleba, erT-
erTi wevri qveyana, romelsac generaluri mdivani warmoadgens, ori xmiT isargeblebda, NATO-Si ki TiToeul wevr qveyanas
erTi da Tanabari Zalis xmis ufleba aqvs.
•aqtiurad exmarebian aliansSi gawevrianebis msurvel qveynebs garkveuli valdebulebebis ganxorcielebis procesSi.
•axdebs yovelwliur Sefasebas da adgens wliur angariSebs individualuri partniorobisa da gawevrianebis samoqmedo
gegmis ganxorcielebis Sesaxeb, romelic waredgineba Crdiloatlantikur sabWos.
NATO-s gadawyvetilebis mimRebi ZiriTadi organoa. sabWoSi TiToeul wevr qveyanas erTi xma aqvs.
gadawyvetilebis misaRebad Crdiloatlantikuri sabWos Sexvedrebi sam doneze imarTeba:
1. elCebis doneze _ wevri qveynebis mudmivi delegaciebis xelmZRvanelebi ikribebian kviraSi erTxel;
2. ministrebis doneze _ NATO-s wevri qveynebis mTavrobis wevrebi (ZiriTadad, Tavdacvisa da sagareo saqmeTa
ministrebi) ikribebian weliwadSi orjer. maT Sexvedras ministerials uwodeben;
3. saxelmwifos meTaurTa doneze _ sabWo ikribeba weliwadSi an or weliwadSi erTxel, gansakuTrebuli mniSvnelobis
sakiTxTa gansaxilvelad. maT Sexvedras samiti ewodeba.
ნატოს სამხედრო სტრუქტურა
NATO-s ar hyavs sakuTari samxedro Zalebi mudmiv sawyisebze. TiToeuli wevri saxelmwifo, romelic monawileobs NATO-s
gaerTianebul samxedro struqturaSi, SeTanxmebuli amocanebisa da operaciebis gansaxorcieleblad, valdebulia, gamoyos
gansazRvruli raodenobisa da saxeobis SeiaraRebuli Zalebi. rogorc wesi, aliansis samxedro Zalebis didi nawili rCeba wevri
saxelmwifoebis erovnuli sardlobebis daqvemdebarebaSi, konkretul operaciaSi monawileobisTvis NATO-sTvis gadacemamde.
warmoadgens NATO-s umaRles samxedro organos, romelic Crdiloatlantikuri sabWos politikur xelmZRvanelobas eqvemdebareba.
mniSvnelovan rgoli politikur gadawyvetilebasa da NATO-s samxedro struqturas Soris
funqciebi:
•adgens instruqciebs NATO-s politikuri struqturebisaTvis, samxedro strategiasTan dakavSirebiT da pasuxismgebelia aliansis
samxedro saqmianobaze.
•pasuxismgebelia NATO-s SesaZlo safrTxis Semcveli qveynebis samxedro Zlierebisa da SesaZleblobis Sefasebaze.
•saomari mdgomareobis, krizisuli situaciebis an aliansis samSvidobo-samxedro operaciebis dros samxedro komitets evaleba
moxsenebebisa da rekomendaciebis wardgena Crdiloatlantikuri sabWosa da birTvuli dagegmvis jgufisaTvis.
•samxedro komiteti SeimuSavebs direqtivebs NATO-s samxedro sardlobebisaTvis.
Tavmjdomares irCeven erovnuli Stabebis ufrosebi da Tanamdebobaze iniSneba 3 wlis vadiT. igi moqmedebs mxolod rogorc
saerTaSoriso moxele da misi uflebamosileba gamomdinareobs Tavad samxedro komitetisgan, romlis winaSecaa angariSvaldebuli.
muSaobaSi daxmarebas uwevs saerTaSoriso samxedro samdivno. is Sedgeba maRali donis samxedro oficrebisagan, romlebic
warmoadgenen aliansis wevr saxelmwifoebs NATO-s Stab-binaSi. muSaobs 320-mde samxedro mosamsaxure.
mTavarsardali evropaSi meTaurobs mokavSireTa operaciebis sardlobas da xelmZRvanelobs mokavSireTa mier gadacemul Zalebs.
pasuxismgebelia NATO-s yvela saxmeleTo operaciaze, miuxedavad maTi adgilmdebareobisa.
evropaSi mokavSireTa mTavarsardlis pozicia, tradiciulad, ukavia amerikel samxedro maRalCinosans, romelic amavdroulad
SeerTebuli Statebis evropuli sardlobis meTaursac warmoadgens.
mokavSireTa mTavarsardals transformaciis dargSi, funqciuri roli akisria. rogorc transformaciis dargSi mokavSireTa meTauri,
pasuxismgebelia aliansis samxedro SesaZleblobaTa mimdinare transformaciis procesze. misi pasuxismgebloba ormagia, ramdenadac
is, SeerTebuli Statebis gaerTianebuli Zalebis sardalic aris.
ნატოს სამხედრო სტრუქტურა
Tavdacvis dagegmvis komiteti (Defence Planing Committee)
gadawyvetileba aliansis wevri qveynebis meTaurebma NATO-s praRis samitze 2002 wels miiRes.
mTavari amocana - saWiroebis SemTxvevaSi, konkretuli placdarmis dakaveba xuTi dRis ganmavlobaSi da ZiriTadi Zalebis
mxridan srulmasStabiani operaciis dawyebis xelSewyoba
moicavs saxmeleTo, samxedro-sahaero, samxedro-sazRvao da specialuri operaciebis ZalTa komponentebs. swrafi reagirebis
Zalebis raodenoba bolo periodSi evropaSi Seqmnili axali garemoebebis gaTvaliswinebiT 13000-dan 40000 - mde gaizarda.
rotaciis princi pi - NATO-s wevri saxelmwifoebi 6 Tvis vadiT gamoyofen TavianT saxmeleTo, samxedro-sahaero, samxedro-
sazRvao da specialuri daniSnulebis Zalebis qvedanayofebs.
swrafi reagirebis Zalebis gamoyeneba eqvsjer moxda – maT Soris 2004 wels _ aTenis olimpiuri TamaSebis, erayis
arCevnebis usafrTxoebisa da 2011 wels _ libiis samoqalaqo omis dros.
•2014 wels uelsis samitis Semdgom swrafi reagirebis Zalebis bazaze Seiqmna mowinave Zalebi “spearhead force” cnobili
Zalian maRali mzadyofnis erToblivi operatiuli jgufi (Very High Readiness Joint Task Force - VJTF) – 20000 aTasi kaci,
moicavs maravalerovnul brigadas 5000 kaciT jarebis sxvadasxva saxeobis SemadgenlobiT; 2-3 dReSi gadaadgilebis
SesaZleblobiT.
•Semdgomi reagirebis Zalebi (the Initial Follow-On Forces Group IFFG) – maRali mzadyofnis 2 mravalerovnuli brigada,
romelic Zalian maRali mzadyofnis erToblivi operatiuli jgufis Semdgom (VJTF) erTveba krizisi dros.
aseve:
•sazRvao komponenti;
•sahaero brZolebisa da mxardaWeris jgufi;
•specialuri operaciebis Zalebi;
•qimiuri, biologiuri, radiologiuri da birTvuli Tavdacvis jgufi;
ნატოს პარტნიორობის მექანიზმები
evroatlantikuri partniorobis sabWo (Euro Atlantic Partnership Council - EAPC)
mravalmxrivi forumi, romelic NATO-s, evropaSi NATO-s arawevr qveynebsa da evropis periferiaze mdebare aziis qveynebs Soris
urTierTobebis gaumjobesebis mizniT aris Seqmnili. am formatis farglebSi sabWos wevrebi ikribebian, raTa iTanamSromlon da
SeTanxmdnen rig politikur da usafrTxoebis sakiTxebze.
NATO-s programa, romelic xels uwyobs aliansis wevri da partniori qveynebidan mecnierebs Soris TanamSromlobas, kavSirebis
damyarebasa da Zalisxmevis mobilizebas. programiT gaTvaliswinebuli RonisZiebebi moicavs kvleviT saqmianobas, seminarebs,
konferenciebsa da erTobliv kvlevebs samecniero da garemos dacvis sakiTxebze.
NATO mTavrobaTaSorisi saerTaSoriso kavSiria, NATO-s saparlamento asamblea ki _ saparlamentTaSoriso organizacia. igi 1955
wels dafuZnda, rogorc forumi, romelic erTad uyris Tavs kanonmdeblebs aliansis wevri saxelmwifoebidan, saerTo interesis
sferoSi Semavali sakiTxebis gansaxilvelad.
damoukidebelia Tavad Crdiloatlantikuri organizaciisagan da warmoadgens damakavSirebel rgols NATO-sa da misi wevri qveynebis
erovnul parlamentebs Soris;
1980-iani wlebidan, NATO-s saparlamento asambleaSi monawileoben partniori qveynebis parlamentarebic, maT Soris, saqarTveloc.
ნატოს გაფართოება
yvela gadawyvetilebas, romelic ukavSirdeba aliansis gafarToebas da gasawevrianeblad saxelmwifos miwvevas, iRebs
Crdiloatlantikuri sabWo (NATO-s ZiriTadi gadawyvetilebis mimRebi organo). gadawyvetileba gawevrianebis Sesaxeb
miiReba konsensusis safuZvelze. NATO-s arawevri saxelmwifo amgvari gadawyvetilebis miRebis procesSi ar monawileobs.
gawevrianebis oqmis ratificireba xdeba wevri saxelmwifoebis Sida procedurebis Sesabamisad.
2020 wlidan montenegro NATO-s 30-e wevria. am etapze gawevrianebis msurveli qveynebi (e.w. aspiranti qveynebi) arian
bosnia da hercegovina, da saqarTvelo.
ნატოს სამხედრო ოპერაციები
ganxorcielebuli operaciebi
•2008-2016 - mekobreobis sawinaaRmdego operaciebi adenis yuresa da afrikis rqis gaswvriv (გაეროს მსოფლიო სურსათის
პროგრამის ფარგლებში გემების დაცვა მეკობრეებისაგან, “მოკავშირეების დაცვის” ოპერაცია , “ოკეანის ფარი”);
•2001 – 2016 operacia `aqtiuri Zalisxmeva~ (Active Endeavor) xmelTaSua zRvaSi, NATO-s samxedro-sazRvao Zalebi, 2001 wlis
teraqtebis Semdgom xmelTaSua zRvis wylebSi patrulirebdnen;
•2011 marti – oqtomberi – libia, arasafreni zonis uzrunvelyofa aseve samxedro operacia;
•2005 – 2007 wlebi – sudanSi, darfurSi afrikuli kavSiris daxmareba (sahaero transporti);
•2005 seqtemberi – oqtomberi – aSS, katrinas qariSxalis Sedegebis likvidaciisaTvis sxvadasxava masalebis miwodeba;
•2003 Tebervali-aprili – sparseTis yuris meore krizisis dros AWACS -is saradaro TviTmfrinavis da sahaero Tavdacvis
batareebis ganlageba TurqeTSi;
•2001-2002 – aSS, natos me-5 muxlis pirveli gamoyeneba, pirveli antiteroristuli operacia teroristuli aqtebis Semdgom,
AWACS -is 7 TviTmfrinavis mier sahaero sivrcis gakontoleba, 830 adamiani 13 sxvadasxav qveynidan;
1992-2004 - NATO bosnia-hercegovinaSi ; 1995 wlidan deitonis SeTanxmebis Semdgom gaeros mandatiT 60 000 implementaciis Zalebis
ganlageba (IFOR) , 1996 wlidan Canacvlda 35 000 Zlieri stabilizaciis ZalebiT (SFOR);
ნატოს სამხედრო ოპერაციები
mimdinare operaciebi
•2015 wlidan - avRaneTi, amoqmedda (RSM _ Resolute Support Mission in Afghanistan) - sakonsultacio xasiaTs atarebs da avRaneli
samxedroebis daxmarebas isaxavs miznad;
•1999 wlidan – kosovo, 4500 jariskaci kosovos Zalebi (KFOR);
•2006 wlidan – xmelTaSua zRvaSi `aqtiuri Zalisxmeva~ Canacvlda operaciiT “zRvis mcveli”;
•2007 wlidan – afrikuli kavSiris mxardaWera afrikis kontinentze samSvidobo misiebSi: somaliSi; afrikuli kavSiris Zalebis
mxardaWera;
•2014 wlidan – ruseTis mier yirimis aneqsiis Semdgom natos wevri qveynebis sahaero sivrcis gaZlierebuli patrulireba; samxedro
TviTmfrinavebis ganlageba – albaneTi, slovenia, baltiis saxelmwifoebi;
NATO-ს ტრანსფორმაცია
civi omis Semdgom aliansi gaxdes kidev ufro moqnili, qmediTi da efeqtiani.
aliansis sami ZiriTadi amocana _ koleqtiuri Tavdacva, krizisebis marTva da TanamSromlobis gziT usafrTxoebis
uzrunvelyofa saWiroebs organizaciis mudmiv adaptacias.
2010 wels lisabonis samitze NATO-s liderebi SeTanxmdnen reformebis ambiciur paketze, rac arsebuli struqturisa da
resursebis gadaxedva. RonisZiebebis gatarebas NATO-s axali sameTauro struqturis farglebSi, - operaciebi ufro
efeqtiani, xelmisawvdomi da ganfenili. axali struqtura - samxedro Stabebis mniSvnelovan Sekvecas da SromiTi
danazogis 35 procentiT Semcirebas.
safrTxeebi :
•birTvuli, masobrivi ganadgurebis da sxva iaraRis gavrcelebasa da gadamtan sistemebs SeuZlia gamoiwvios katastrofuli
Sedegebi globaluri stabilurobisa da ganviTarebis kuTxiT;
•terorizmi pirdapir safrTxes uqmnis NATO-s wevri qveynebis moqalaqeTa usafrTxoebas, aseve, saerTaSoriso
stabilurobasa da keTildReobas, kerZod, im SemTxvevaSi, Tu teroristebi daeuflebian birTvul, qimiur, biologiur an
radiologiur iaraRs.
•NATO-s sazRvrebs gareT arsebuli arastabiluroba da konfliqtebi SesaZloa, pirdapir daemuqros aliansis
usafrTxoebas eqstremizmis, terorizmisa da iseTi transnacionaluri ukanono qmedebebis xelSewyobiT, rogorebicaa
iaraRiT, adamianebiTa da narkotikebiT vaWroba.
•ufro xSirad xdeba kiberTavdasxmebi, romlebic Tanamedrove etapze gacilebiT organizebuli da ZviradRirebulia.
ucxoeli samxedroebi da sadazvervo samsaxurebi Tavdasxmis organizebis mizniT mimarTaven kriminalebur, teroristul da
eqstremistuli jgufebis organizebas. Sesabamis yuradRebas imsaxurebs, agreTve, Tanamedrove lazeruli iaraRi da
teqnologiebi, romlebsac ZaluZT miaRwion kosmosur sivrces.
•tradiciulma safrTxeebma, romlebic TiTqos nawilobriv daviwyebulia, SesaZloa kvlav iCinos Tavi. bevri qveyana Tu
regioni iZens axal samxedro funqcias sxvadasxva saerTaSoriso safrTxis gamo, romelTa prognozirebac SeuZlebelia
(magaliTad, mniSvnelovan gamowvevas warmoadgens balistikuri raketebis gavrceleba, kiberSetevebi saxelmwifos winaaRmdeg,
sainformacio omi, biologiuri iaraRis gavrcelebis safrTxe da sxva).
NATO-ს ტრანსფორმაცია
2015 wels uelsis samitze NATO-s 5 sakiTxze yuradReba:
1. NATO-s mzaoba koleqtiuri Tavdacvis gasaZliereblad, raTa mudmivad iyos mzad axali gamowvevebTan gasamklaveblad.
am mizniT aliansi SeimuSavebs mzadyofnis samoqmedo gegmas (Readiness Action Plan), raTa SeZlos safrTxeebze
maqsimalurad efeqtiani reagireba;
2. transatlantikuri erTsulovnebis demonstrireba da saTanado TavdacviTi xarjis gaRebis mniSvnelobis xazgasma;
3. urTierToba ruseTTan da mWidro TanamSromloba ukrainasTan;
4. partniorobis gaRrmaveba da NATO-s „Ria karis“ politika;
5. avRaneTis saerTaSoriso mxardaWeris Zalebis (ISAF) misiis dasruleba da axali misiis „gadamwyveti mxardaWeris“
(Resolute Support) dawyeba.
saqarTvelo - Substantial NATO-Georgia Package/SNGP