Rusciel M.

Evangelista MGA ANYO NG KONTEMPORARYONG PANITIKAN

rd
3 year/BEED Prof. Mrs. Evelyn Author
ST
KLASTER A 1 SEMESTER

MODYUL 2
PANITIKAN SA ILALIM NG KRUS AT ESPADA

ARALIN 1
Sanligang kasaysayan
(ipinasa na sa gc)

MODYUL 2
PANITIKAN SA ILALIM NG KRUS AT ESPADA

ARALIN 2
MGA AKDANG PANGWIKA

GAWAIN 2.2
1. Ano ang naging impluwensya ng mga naunang akda sa pag uugali at kultura ng mga Pilipino sa panahon
ng mga espanyol? Ipaliwanag.
Edukasyon, kristyanismo, pananamit, musika, sining, pamahalaan, tahanan, pagkain, pagbabasa.
Pormal na ang sistema ng edukasyon noon. Edukasyong kolonyal naman ang uri ng ating edukasyon.
Ang tingin noon sa mga kalalakihan ay tunay na malakas kayat nakapagpatayo ng unibersidad. Beateryo
naman ang tawag sa skwela ng mayayaman na kababaihan escuela pia naman ang pang mahihirap.
Prayle ang mga guro. May nabago din sa ating paninirahan na dati ay kubo lang, ngayon ay kongkretong
mga tahanan na at may mga bagong parte narin katulad ng hagdan at balkonahe. Natuto din tayo
magbasa. Naituro din saatin ang sining at nakasama rin si Jose Rizal. May nagbago din saating pananamit
, natuto tayo magsuot ng pantalon, sombrero, may mahahabang manggas at iba pa.

2. Nakabubuti ba o nakasasama ang pagkakait ng mga espanyol sa pag gamit ng kanilang wika?
- Sa mga nagdaang panahon ay hindi na naisip ng mga tao kung mahalaga ba o hindi na ipagkait ng mga
espanyol ang kanilang wika upang magamit natin sapagkat, halos lahat ng kautusang nagmula sa
espanya ay hindi natupad dahil sa mga prayle. Nahaluan an gating kultura ng kulturang espanyol tulad
ng Manana habit, siesta, pyesta at kanilang wika. Hindi nila itinuro ang kanilang wika subalit sila ang
nag aral ng mga katutubong wika dahil mas madali aitong matutuhan.

3. Bigyan ng paglalarawan o mga deskripsyon ang nilalaman ng mga sumusunod.

1. Doctrina Cristiana
- Ito ang kauna-unahang limbag na aklat sa Filipinas. Inilathala ito noong 1593 sa imprenta ng mga
Dominiko sa maynila at malinaw ang layunin na maging kasangkapan sa pagtuturo ng mga pangunahing
doktrinang kristyano. Nilalaman nito ang mga dasal na “Ama namin” “Aba, Ginoong Maria” “ang
sampung utos” atbp.
2. Nuestra Senora Del Rosario
- Ikalawang aklat na nalimbag sa pilipinas. Akda ito ni Padre Blancas de San Jose noong 1602 at nalimbag
sa imprenta ng pamantasan ng sto.tomas sa tulong ni Juan de Vera, isang mestisong puti.
3. Barlaan at Josaphat
 - Ikatlong aklat na nalimbag sa pilipnas, akda ito sa tagalog ni Padre Antonio de Borja. Orihinal na nasa
wikang griyego.
4. Pasyon
- Aklat na nauukol sa buhay at pagpapakasakit ni Kristo. Binabasa ito tuwing mahal na araw. Nagkaroon
ng apat na bersyon sa tagalog ang akdang ito. At aang bawat bersyon ay ayon narin sa pangalan ng mga
nagsusulat. Ang mga ito ay sina Padre Mariano Pilapil (1814), Gaspar Aquino De Belen (1704), Aniceto
Dela Merced (1856), Don Luis De Guian (1750)
5. Urbana at Felisa
- Aklat na isinulat ni modesto de castro, ang tinaguriang “ama ng klasikong tuluyan sa tagalog”.
- Naglalaman ito ng pagsusulatan ng magkapatid na sina Urbana at Felisa.
6. Si Tandang Bacio Macunat
- Isang akda na isinulat ng prayleng espanyol na si Miguel Lucio Busamante na inilathala sa tagalog sa
pilipinas.
7. Mga Dalit kay Maria
- Sa dalit na ito ginagamit ang pag aalay ng mga bulaklak bilang regalo sa Birheng Maria na simbolo ng
pagpupuri sa kanya. Ito rin ay binibigay kay Maria upang bigyan nng pag asa ang mga nananalig
sakanya.

ARALIN 3
IBA PANG PANITIKAN SA PANAHON NG MGA ESPANYOL

GAWAIN 2.3

1. Sino-sino ang mga naging tanyag na makata sa panahon ng pananakop ng mga espanyol? Ano ang
katangian ng kanilang paraan ng pagsusulat?
SAGOT:
EMILIO JACINTO – Utak ng katipunan. Sumulat ng “ning at liwanag”
MARCELO H. DELPILAR – prediktador ng masa
JOSE RIZAL – nagsulat ng noli me tangere at el filibusterismo
ADELINA GURREA – kauna-unahang makatang babae sa pilipinas na magaling sa Kastila. Nagkamit sya ng
gantimpalang “Premyo Zobel” sa kanyang tulang “el nido”
GRACIANO LOPEZ JAENA – nagtatag ng pahayagang “la solidaridad”
ESTRELLA ALFON – pangunahing manunulat na babae sa ingles bago magkadigma. Sya ang nagsulat ng
“Magnificence” at “Gray confetti”
INIGO REGALADO – naging tanyag na kwentista, nobelista at peryodista.
APLONARIO MABINI – Dakilang lumpo. “utak ng himagsikan”

a. Tula ni Tomas Pinpin at Fernando Bagongbanta

Tula ni Tomas Pinpin. Tula ni Fernando Bagongbata

O ama con Diyos Salamat sa ualang hanga
O Gran Dios mi Padre gracias se den sempiternas
Tolongan mo aco na nagpasilang nang tala
Quered ayundarme, al que hizo salin la estrella;
Amponin moa co macapagpanao ng dilim
Sedme favourable nong mayari ito que desterro las tinieblas
 Porke esto se a acabe sa lahat ng bayan natin
At icao ang purihin de toda nuestra tierra.
Y a vos os alaben.

b. Tula ni Phelipe de Jesus at Pedro Suarez Osorio.

Tula ni Pedro Suarez Osorio Tula ni Phelipe De Jesus

Salamat nang ualang hoyang
Sa iyo Diyos kong maalam
Nitong iyong ualang mahal
Sa aming catagalogan
Nang caming manga binyagan
May basahin gabit araw
Na aming pag aaliuan
Dito sa bayan nang lumbay

2. Magsaliksik at isulat ang isang halimbawa ng tula na hinango sa Arte Poetico Tagalo? Ano ang katangiang
taglay ng tulang nabasa?
SAGOT:
“ Nang catahimican nang gabing malamig
Calaliman baga tolog pagcaidlip
Cataoua,i, nangala,i, ay napanaginip.
O naquiniquita nang boocong baet.
Caracara,i, napaguitang tambing
Ysang calolouang cahihiualay rin sa Pataouan
Sic-sic manga salangsauil.
Nanacagaouian ang cataouang tacsil.”

3. Maglikom at isulat ang 5 kantahing bayan na naging popular sa panahong ito. Ano ang nakapaloob sa
kaisipan s mga kantahing bayan nalikom?
1. SITSIRITSIT ALIBANGBANG
Sitsiritsit alibangbang
Salaginto’t salagubang
Ang babae sa lansangan,
Kung humirit parang tandang.

Santo nino sa pandakan

Putoseko sa tindahan
Kung ayaw mong magpautang
Uubusin ka ng langgam

Mama, mama, namamangka

Pasakayin yaring bata
Pagdating sa maynila
Ipagpalit ng manika

Ale, ale, namamayong,

Pasukubin yaring sanggol
 Pagdating sa malanbon,
Ipagpalit ng bagoong

2. BAHAY KUBO
Bahay kubo, kahit munti.
Ang halaman doon, ay sari-sari
Singkamas at talong, sigarilyas at mani.
Sitaw, bataw, patani.

Kundol, patola, upo’t kalabasa.

At saka meron pa, labanos, mustasa.
Sibuyas, kamatis, bawang at luya.
Sa paligid-ligid ay puno.

3. PILIPINAS KONG MAHAL (LUZON)

Ang bayan koy tanging ikaw.
Pilipinas kong mahal
Ang puso ko at buhay
Man.
Sa iyo’y ibibigay
Tungkulin koy gagampanan
Na lagi kang paglingkuran
Ang laya mo’y babantayan,
Pilipinas kong hirang.

4. TULDOK
Ang tuldok ay may salaysay at may kahulugan
Na dapat mapansin at maintindihan
Kahit sino Kaman ay dapat malaman
Na dito sa mundo, ikaw ay tuldok lang.
Kahit na ang araw sa kalangitan
Sya ay tuldok lamang sa kalawakan
Lahat ng bagay ay tuldok ang pinanggalingan
At kung masdang mabuti, tuldok ang uuwian

Tignan mong mabuti ang sang katauhan

Marami ang nag aaway, tuldok lang ang dahilan
Sa aking nakita, akoy natawa lang
Pagkat ang nangyayarey, malaking kahibangan

Kaya wala kang dapat na ipagmayabang

Na ikaw ay mautak at amaraming alam
Dahil kung susuriin at ating iisipin
Katulad ng lahat, ikaw ay tuldok lang.

5. BAYAN KO
Ang bayan kong pilipinas
Lupain ng ginto’t bulaklak
Pag-ibig ang sa kanyang palad
 Nag-aalay ng gandang dilag.
At sa kanyang yumi at ganda
Dayuhan ay nahahalina
Bayan ko, binihag ka
Nasadlak sa dusa
Ibong may laying lumipad
Kulungin mo at umiiyak
Bayan pa kayang sadlak dilag
Ang di magnasang makaalpas!
Pilipinas kong minumutya
Pugad ng luha ko’t dalita
Aking adhika,
Makita kang sakdal laya!

ARALIN 4
AWIT AT KURIDO

GAWAIN 2.4

I. Sagutin ang mga sumusunod na tanong:

1. Ano ang pagkakatulad at pagkakaiba ng awit at kurido?
2. Sino si Jose dela Cruz? Bakit sya tinawag na Huseng Sisiw?
3. Bakit itinuturing na pinakataluktok ng panitikan Filipino si Francisco Balagtas?

SAGOT:
1. - Ang kurido ay mayroong 8 pantig sa bawat taludtod at binubuo naman ng 5 taludtod sa isang
saknong at ito ay binibigkas sa kumpas at martsa.
Ang awit ay mayroong 12 pantig sa bawat taludtod at binubuo rin ng 4 na taludtod sa isang
saknong.
Ang pagkakatulad ng awit at kurido ay parehas na bahagi n gating panitikan at mayamang
kasaysayan na talaga naming maaari nating parehas na maipagmalaki kahit kanino man.
Ang awit at korido ay may parehong kwentong romansa na kalilibangan ng mga makakabasa
nito.
2. Si Jose Dela Cruz ay ipinanganak noong ika-21 ng disyembre 1746 at pumanaw noong ika-12 ng
marso 1829 sya ay isa sa pinakadakilang manunulat na Pilipino sa panahon ng pananakop sa atin
ng mga espanyol. Huseng sisiw ang tawag sakanya dahil nanghihingi sya ng sisiw sa sinomang
magpapagawa ng tula sakanya.
3. Dahil sya ang may akda ng Florante at Laura. Ang florante at laura na obra-maestra ni balagtas
ay naglalarawan ng mga kasamaang dinanasa ng mga pinoy noong panahon ng mga kastila.

II. PAGSULAT NG MAIKLING BUOD

BUOD NG IBONG ADARNA
1. Isulat ang maikling buod ng ibong adarna at florante at laura.
Ang berbanya ay isang mayamang kaharian kung saan ay sagan, tahimik at payapa ang pamumuhay
ng mga tao roon. Madalas na may piging at pagdiriwanng na nagaganap sa kahariang ito sapagkat
parehong masayahin ang hari at reyna. Ito ay sina haring Fernando at reyna valeriana. Sila ay
mayroon tatlong anak na lalaki na pawing may kakayahang magmana ng trono. Sila ay sina don
pedro, don diego, at don juan.
 Dinapuan ng malubhang sakit ang hari. Dulot ng isang masamang panaginip. Pinatay daw si don
juan, dumating ang isang medikong paham at sinabing isang awit ng isang ibong adarna ang
makapagpapagaling sa hari na matatagpuan sa bundok tabor.
Naunaag maghanap si don pedro ngunit hindi sya nagtagumpay sa paghuli sa ibon at sya ay naging
bato. Sumunod si don diego ngunit naging bato din ito. At huli si don pedro. Naging matagumpay
sya.
Pinabantay ng hari sat along magkakapatid ang ibon ngunit pinuyat at pinakawalan nila ito.
Pinahana-p ng hari ang ibon at nagkita kita ang tatlo sa bundok ng armenya. May balon doon,
bumaba si juan at nakilala nya ang magkapatid na sina donya juana at donya Leonora. Isang higante
ang nagbabantay kay donya juana at isang serpiyente naman kay donya Leonora. Sila ay umalis ng
balon at naalala ni Leonora ang naiwan nyang singsing na pamana ng kanyang ina kaya bumalik uli
sa balon si don juan. Pinutol naman ni don pedro ang tali sa balon kaya nahulog si juan. Pinasundan
ni Leonora si juan. Nangako naman si pedro na gagawin nyang reyna si Leonora.
Bumalik sa dating lakas si juan sa tulong ng lobo. Kinalimutan na nya si Leonora. At pumunta ng
reyno delos cristales upang Makita at makilala si donya maria blanca. Inabot ng 3 taon sa
paglalakbay. Nagkita sila at nagkaibigan sa unang pagkikita.
Binigyan ng napakaraming pagsubok ng ama ni maria blanca na si haring salermo si don juan. At
nagtagumpay naman ito sa tulong mahika ni maria blanca. Nagpakasal si don juan at maria blanca
gayundin si pedro at Leonora. Muling bumalik ang sigla ng datingkaharian. Gumaling si haring
Fernando. Namuno si juan at maria blanca sa reyno delos cristales. So pedro at Leonora naman ang
naging bagong hari ng kaharian ng berbanya.

2. BUOD NG FLORANTE AT LAURA.

Ang kwento ng florante at laura ay nagsimula sa sa isang madilim na gubat na may dakong labas ng
baying Albanya. Malapit sa ilog kositong na ang tubig ay makamandag. Dito naghihimutok ang
nakataling florante na inusig ng masamang kapalaran. Ang mga gunita nya ay naglalaro sa kanyang
nasawing ama. At kahabag-habag na kalagayan ng bayan nyang mahal.
Sa gubat ay nagkataong may naglalakad na isang moron a nag ngangalang aladin. Narinig nya ang
tinig ni Florante at dali-dali nya itong yinunton. Dalawang leon ang handing sumakmakl sa lalaking
nakatali. Pinatay ni aladin ang dalawang mababangis na hayop at kanyang kinalagan at inalagaan si
florante hanggang sa muling lumakas.
Nagkwento si florante tungkol sa kanyang buhay. Sya ay anak nina duke briseo at prinsesa floresca.
Muntik na syang madagit ng buwitreat iniloigtas at iniligtas sya ng kanyang pinsan si menalipo na taga
epiro. Sinambilat ng isang halkon ang kwintas nyang dyamante.
Pakabalik nya sa albanya, kasama ang matalik nyang kaibigang si menandro, pinatay nya si heneral
osmalik, na kumomkob sa krotona.
Nagpakilala ang moron a syay si aladin, kaaway na mahigpit ng relijhiyong kristyano at ng bayan ng
florante.
Sa ganoon ay ibinatid nina florante at aladin na ang kaniyang mga katipan ay pawing tapat sa kanila. Sina
florante at laura ay matagumpay na naghari sa albanya at sina aladin at flerida. Pagkatapos na maging
binyagan at pagkamatay ni sultan ali-adab, ay naghari sa persya.

III. Magsagawa ng pananaliksik tungkol sa mga sumusunod na paksa at bigyan ng maikling deskripsyonang
bawat isa.
a. KARAGATAN – ito ay itinuturing na matandang anyo ng panitikan. Tinatawag itong tulang padula
sapagkat ang mga ito ay nasusulat ng padula at ginagampanan ito ng tauhan. Ito din ay tinatawag
na dulang pantahanan sapagkat karaniwang idinaraos sa loob ng bahay o bakuran ng namatay.
Nagiging parangal ito sa namatay.
b. DUPLO – ang duplo ay palaisipang tula na walang sukat, tugma at talinhaga. Samantalang ang
karagataan naman ay may sukat at pagandahan ng tula.
c. PANUNULUYAN – ang panunuluyan ay isang kaugaliang kristyano ng mga Filipino na nagtatanghal
ng masalimuot na paglalakbay nina san jose at at ng mahal na birheng maria mula sa nazaret
patungong betlehem upang maghanap ng matutuluyan na mapagsisilangan kay Hesukristo. Ito ay
hango sa salitang-ugat na “tuloy” na isang magiliw na pag aanyaya o pagpapatuloy ng panauhin sa
loob ng tahanan.
d. PASYON - naratibong tula ng Pilipinas na nagsasaad ng buhay ni Hesukristo mula kapanganakan,
pagpako sa krus hanggang sa muling pagkabuhay. Ito ay may saknong ng limang linya. Sa bawat
linya ng pagkakaroon walong pantig. Ang anyong na ito ay salaysay ng pasyon ay popular sa Pilipinas
lalo na sa mahal na araw o semana santa.
e. SANAKULO – ay isang dula na patungkol sa sakripisiyo ng panginoong hesusukristo: ang kanyan
paglilitis, pagdurusa, at kamatayan. Isa ito sa mga tradisyon ng semana santa sa ilang grupo ng
kristyano. Particular na sa mga katoliko.
f. KARILYO – isang laro ng tau-tauhan na ginagampanan ng mga animong ginawa mula sa karton na
pinapanuod na gumagalaw sa likod ng isang putting tela at pinagagalaw ng ng mga taong di nakikitra
na syang nagsasalita rin para sa mga karting gumagalaw.
g. TIBAG – isang pagtatanghal kung buwan ng mayo na nakaugalian na sa bulakan, nueva ecija, bataan,
rizal, bikol. Ito ay tungkol sa paghahanap ni sta.elena sa mahal na sta.cruz na kinamatayan ni Kristo.
h. MORO-MORO O KOMEDYA – isang adapsyon mula sa dula sa Europa na comedia de capa y espada.
Ang moro-moro ay natatangi sapagkat walang ibang bansa na nakaisip at nakapagsagawa ng
nasabing palabas na katulad nng sa pilipinas.
i. SARSWELA – dulang may kantahan at sayawan na mayroong isa hanggang limang kabanata, at
nagpapakita ng mga sitwasyon ng Pilipino na may kinalaman sa mga kwento ng pag ibig at
kontemporaryong isyu. Ang sarswela ay impluwensya ng mga kastila. Kung ihahalintulad natin ang
sarswela sa isang relastikong dula, ito ay walang gaanong kaibahan, kaya lamang ang ibang linya sa
sarswela ay kadalasang kinakanta at patula ang dialogo nito.