‫الفرائض‬

‫تأليف‬
‫صابر بن عبدالقادر الجالوي‬

‫‪1‬‬
 ‫بسم هللا الرحمن الرحيم‬

، ‫الحمد هلل رب العالمين والصالة والسالم على أشرف األنبياء والمرسلين‬

: ‫ أمابعد‬، ‫نبينا محمد األمين وعلى آله وصحبه أجمعين‬

มวลการสรรเสริ ญ เป็ นสิ ท ธิ์ ของอัล ลอฮ ซุ บ ฮานาฮู ว าตาอาลา เอกสาร

ประกอบการเรี ยนการสอนเล่มนี้ เขียนขึ้นมาเป็ นบทสรุ ปแบบง่าย ๆ เพื่อให้ผทู ้ ี่สนใจ
ได้ทาความเข้าใจ และนาไปต่อยอดศึกษาเพิ่มเติม จึงอาจไม่ ได้กล่าวถึ งรายละเอียด
ปลีกย่อยต่าง ๆ

เนื้ อหาทั้งหมดจะกล่ าวถึ งความรู ้ พ้ืนฐานของวิชาฟารออิ ฎ แบ่งมรดกอิ สลาม

และสู ตรการจาแบบง่ายให้เราเข้าใจและจดจาได้ง่ายขึ้น อินชาอัลลอฮ

ผูเ้ ขียน ขอขอบคุณทุกท่านที่มีส่วนร่ วมในการจัดทา และขอขอบคุณเป็ นพิเศษ

ต่ อ ผูเ้ ป็ นทั้ง เพื่ อ นและครู ที่ ถ่ า ยทอดความรู ้ ค วามเข้า ใจในวิช านี้ อ.อิ ล ยาส วารี ย ์
ขออัลลอฮทรงตอบแทนความดีทุกคน

ซอบิร บิน อับดุลกอเดร์ อูมา

ผูเ้ ขียน

2
 16 รอบีอุลเอาวัล 1433 / 8 ก.พ.2012

สารบัญ หน้ า

บทที่ 1 บทนาเกี่ยวกับวิชามรดกอิสลาม 4

บทที่ 2 ประเภทของเครือญาติ 7

บทที่ 3 ฟัรฎู 01

บทที่ 4 อาซอบะห์ 04

บทที่ 5 การกันสิ ทธิ์ 01

บทที่ 6 การคานวนทั้ง 4 17

บทที่ 7 การตัซฮีฮทั้ง 4 19

บทที่ 8 รูปแบบปัญหามรดกอิสลาม 20

บทที่ 9 วิธีการแบ่ งมรดกอิสลาม 25

บทที่ 10 ปัญหามูชัรรอกะห์ 27

อ้ างอิง 29

3
 *******************

บทที่ 1

บทนาเกี่ยวกับวิชามรดกอิสลาม

ความหมายของวิชามรดกอิสลาม ) ‫( تعريف علم الفرائض‬

วิชามรดกอิสลาม คือ ศาสตร์ แขนงหนึ่งที่ศึกษาเกี่ยวกับผูท้ ี่มีสิทธิในมรดกว่ามีใครบ้าง และ

สัดส่วนเท่าไรที่เขาจะได้รับ . ( [1] )

หลักฐานการแบ่ งมรดกตามกฎหมายอิสลาม

1. อัลกุรอ่าน

‫) ٌٌصٍكى هللا فً أًالدكى …ًين ٌعص هللا ًزسٌنو ًٌتعد حدًده ٌدخهو نازا خاندا فٍيا‬
([2]) ( ‫ًنو عراب ييٍن‬

([3]) ( ‫) ٌستفتٌنك قم هللا ٌفتٍكى فً انكالنو …ًهللا بكم شًء عهٍى‬

2. อัลฮาดีษ ( [4] ) (( ‫)) انحقٌا انفسائض بأىهيا فًا بقً فأًنى زجم ذكس‬

3. อัลอิจมาอฺ อุลามาอฺ ได้เห็นพ้องต้องกันในการรับมรดกของย่าด้วยอิจติฮาดของท่านอุมรั . ( [5] )

องค์ประกอบของการแบ่ งมรดก ) ‫( أركان اإلرث‬

1. เจ้ามรดก

2. ผูม้ ีสิทธิรับมรดก

3. มรดก

4
เงือ่ นไขของการรับมรดก ) ‫( شروط اإلرث‬

1. มัน่ ใจว่าเจ้ามรดกได้เสี ยชีวิต

2. มัน่ ใจว่าทายาทมีชีวิตหลังจากเจ้ามรดกเสี ยชีวิต

3. มีความรู้เรื่ องการแบ่งมรดก

สาเหตุที่ทาให้ มสี ิ ทธิในการสื บมรดก ) ‫( أسثاب اإلرث‬

1. การสมรส หมายถึง การสมรสที่ถูกต้องตามนิติบญั ญัติอิสลาม มิใช่ การสมรสตามกฎหมาย

2. สายเลือด หมายถึง ทายาทที่มีสิทธิรับมรดกในอิสลาม

3. นายทาส หมายถึง ผูท้ ี่มีทาสอยูใ่ นครอบครองแล้วได้ปลดปล่อยทาสให้เป็ นอิสระ เมื่อ

ทาสที่เขาปล่อยไปถึงแก่ความตายและไม่มีผใู้ ดรับมรดก ผูท้ ี่ปลดปล่อยเขาก็จะได้มีสิทธิ์รับ
มรดกของเขาได้

สาเหตุที่ถูกตัดสิทธิจากกองมรดก ) ‫( مواوع اإلرث‬

1. การฆ่าเจ้ามรดก ( ‫) نٍس نهقاتم شًء‬

4563 รายงานโดย....อาบูดาวูด เชคอัลบานียก์ ล่าวว่า ฮาซัน

2. การนับถือศาสนาต่างกัน ( ‫)ال ٌسث انًسهى انكافس ًال انكافس انًسهى‬

2908 รายงานโดย....อาบูดาวูด เชคอัลบานียก์ ล่าวว่า ซอฮีฮ

3. การเป็ นทาส เพราะทาสไม่มีสิทธิในการเป็ นเจ้าของ

5
สิ ทธิที่เกี่ยวข้ องกับกองมรดก ) ‫( الحقوق المتعلقة تالتركة‬

1. ค่าใช้จ่ายในการจัดการศพของผูต้ าย

2. ใช้หนี้สินของผูต้ าย

3. ปฏิบตั ิตามพินยั กรรม ( ‫ ) انٌصٍة‬ที่ผตู้ ายสัง่ ไว้

4. เอาทรัพย์สินที่เหลือมาแบ่งตามสัดส่วนที่ผมู้ ีสิทธิได้รับ.

ตัวอย่ าง

ผูต้ ายมีมรดกทั้งหมดเป็ นเงิน 100,000 บาท

-จ่ายค่าจัดการศพ 10,000 บาท เหลือ 90,000 บาท

-ใช้หนี้ให้ผตู้ าย 10,000 บาท เหลือ 80,000 บาท

-ให้ตามวาซี ยตั ไม่เกิน 1/3 ของที่เหลือจากสองลาดับข้างต้น

เช่น 10,000 บาท เหลือ 70,000 บาท

-เงินที่เหลืออีก 70,000 บาทนี้ จะต้องแบ่งตามวิชามรดกอิสลามต่อไป.......

**************************

6
 บทที่ 2

ประเภทของเครือญาติ

เครื อญาติท้งั หมด เราอาจแบ่งได้เป็ น 2 ประเภทใหญ่ ๆ :

1) มีสิทธิรับมรดก

2) ไม่มีสิทธิรับมรดก ( [6] )

ดังรู ป ผูช้ าย 15 คน

มีสิทธิรับมรดก

ผูห้ ญิง 10 คน

เครื อญาติ

ไม่มีสิทธิรับมรดก เราเรี ยกว่า ซาวิลอัรฮาม ( ‫) ذًي األزحاو‬

- ผู้ชายที่มีสิทธิรับมรดกมีท้ งั หมด 15 คน ดังนี้ :

ปู่

บิดา - อาหรื อลุง - อาหรื อลุงร่ วมบิดา

ลูกชาย ลูกชาย

สามี - นายทาส ผูต้ าย - พี่นอ้ งชาย - พี่นอ้ งชายร่ วมบิดา - พี่นอ้ งชายร่ วมมารดา

ลูกชาย ลูกชาย ลูกชาย

7
 หลานชาย ( ลูกชายจากลูกชาย )

- ผู้หญิงที่มีสิทธิรับมรดกมีท้ งั หมด 10 คน ดังนี้ :

ย่า ยาย

มารดา

ภรรยา - นายทาส ผูต้ าย พี่นอ้ งหญิง - พี่นอ้ งหญิงร่ วมบิดา - พี่นอ้ งหญิงร่ วมมารดา

ลูกสาว

หลานสาว ( ลูกสาวจากลูกชาย )

ศัพท์ สาคัญ 3 คา

1. อัลฟัรอฺ ) ‫ ) انفسع‬คือ ทายาทผูต้ าย เช่น ลูก หลาน เหลน

2. อัลอัซลฺ ( ‫ ) األصم‬คือ บรรพบุรุษผูต้ าย เช่น บิดา มารดา ปู่ ย่า ทวด

3. อัลฮาวาชีย์ ( ً‫ ) انحٌاش‬คือ ทุกคนที่ไม่ใช่ อัลฟัรอฺ และ อัลอัซลฺ

กฎสาคัญ 2 ข้ อ

1.อัลฟัรอฺและอัลอัซลฺที่เป็ นชาย ) ลูกชาย หลานชาย พ่อ ปู่ ( จะกันสิ ทธิอัลหะวาชีย์ท้ งั หมด

ยกเว้นสามีภรรยา.
8
2.อัลฟัรอฺที่เป็ นหญิง) ลูกสาว หลานสาว( จะกันสิทธิพนี่ ้ องชายหญิงร่ วมมารดาเท่ านั้น.

ตัวอย่ าง

1. หากผูต้ ายทิ้งบิดา และพี่ชาย พี่ชายจะไม่ได้มรดกเลย เพราะบิดากันไว้

หากผูต้ ายทิ้งลูกชาย และน้องสาว น้องสาวจะไม่ได้มรดกเลย เพราะลูกชายกันไว้

2. หากผูต้ ายทิ้งลูกสาว และน้องชายร่ วมมารดา น้องสาวร่ วมมารดาจะไม่ได้มรดก

เลย เพราะมีลูกสาวกันไว้.

หากผูต้ ายทิ้งมารดา และพี่ชาย พี่ชายยังได้มรดก เพราะมารดากันพี่ชายไม่ได้ .

หากผูต้ ายทิ้งลูกสาว และน้องชายร่ วมบิดา น้องชายร่ วมบิดายังได้มรดก เพราะลูกสาวกันไม่ได้

สั งเกต

เครื อญาติท้งั หมดกลับไปหาผูต้ าย เช่น บิดา หมายถึง บิดาผูต้ าย , มารดา หมายถึง มารดาผูต้ าย .

เราอาจแบ่ งเครือญาติตามสิ ทธิในการกัน ได้ ดังนี้

1. กันคนอื่นได้ แต่คนอื่นกันเขาไม่ได้ ( แข็งแรง ) คือ บิดา มารดา ลูกชาย ลูกสาว

2. กันคนอื่นไม่ได้แต่คนอื่นกันเขาได้ ( อ่อนแอ ) คือ พี่นอ้ งร่ วมมารดา

3. กันคนอื่นไม่ได้ และคนอื่นกันเขาไม่ได้ ( ปานกลาง ) คือ สามี ภรรยา

4. กันคนอื่นได้ และคนอื่นกันเขาได้ ( ทัว่ ไป ) คือ ทุกคนที่เหลือ ( [7] )

นัน่ ก็หมายความว่า บิดา มารดา ลูกชาย ลูกสาว สามี และภรรยา จะต้องได้รับมรดกทุกครั้ง

.
9
 ************************

บทที่ 3

ฟัรฎู

เราอาจแบ่งเครื อญาติได้อีกรู ปแบบ ดังนี้

1. ชาวฟัรฎู ส่วนมากเป็ นผูห้ ญิง ยกเว้นนายทาสหญิงที่รับอาซอบะห์ 9+2=11

2. ชาวอาซอบะห์ ส่วนมากเป็ นผูช้ าย ยกเว้นสามีและพี่นอ้ งชายร่ วมมารดาที่รับฟัรฎู

13+1=14

3. ซาวิลอัรฮาม ผูห้ ญิงและผูช้ าย

1. ชาวฟัรฎู หมายถึง บุคคลที่ได้รับสิ ทธิฟัรฎู ที่ได้ระบุไว้ในคัมภีร์อลั กุรอ่าน นัน่

คือ 1/2 1/4 1/8 2/3 1/3 และ 1/6 . ( [8] )

10
 สถานะทั้ง 40

3322 / 3642 / 573 = 40

กลุ่มที่ 1 3322

บุคคล สิ ทธิ์ที่ได้ รับ เงือ่ นไข

บิดา ‫ع‬ ไม่มีลูกหลาน ‫عدم الفرع‬
1/6 มีลูกชาย
1/6 + ‫ع‬ มีลูกสาว

มารดา 1/3 ไม่มีลูกหลานและไม่มีพี่นอ้ ง 2 คนขึ้นไป

1/6 มีลูกหลานหรื อพี่นอ้ ง 2 คนขึ้นไป
1/3 ‫ب‬ เฉพาะปัญหาที่มี พ่อ แม่ สามี หรื อ พ่อ แม่ ภรรยาเท่านั้น

สามี 1/2 ไม่มีลูกหลาน

1/4 มีลูกหลาน

ภรรยา 1/4 ไม่มีลูกหลาน

1/8 มีลูกหลาน

11
กลุ่มที่ 2 3642

บุคคล สิ ทธิ์ที่ได้ รับ เงือ่ นไข

ลูกสาว 1/2 คนเดียว
2/3 2 คนขึ้นไป
‫ع‬ อยูร่ ่ วมกับมูฮซั ซิ บ คือ ลูกชาย

หลานสาว 1-3 เหมือนลูกสาว

1/6 มีลูกสาว 1 คน
- มีลูกสาว 2 คนขึ้นไป
- มีลูกชาย

ปู่ 1-3 เหมือนพ่อ

- มีพ่อ

ย่า,ยาย 1/6 ทุกกรณี

- มีแม่ แม่กนั ย่าและยาย พ่อกันย่าเท่านั้น

12
กลุ่มที่ 3 573

บุคคล สิ ทธิ์ที่ได้ รับ เงือ่ นไข

พี่นอ้ งสาว 1/2 มีคนเดียว
2/3 มีหลายคน
‫ع‬ มีมูอซั ซิ บ คือ พี่นอ้ งชาย
‫ع‬ มีมูอซั ซิ บ คือ ลูกสาว หรื อ หลานสาว
- มีฟัรอฺ หรื ออัซลฺ ชาย ( ลูกชาย หลานชาย พ่อ ปู่ )

พี่นอ้ งสาวร่ วมบิดา 1-5 เหมือนพี่นอ้ งสาว

1/6 เมื่อมีพี่นอ้ งสาว 1 คน
- เมื่อมีพี่นอ้ งสาว 2 คนขึ้นไป หรื อเมื่อมีพี่นอ้ งชาย

พี่นอ้ งชายหญิงร่ วมมารดา 1/3 มี 2 คนขึ้นไป

1/6 มีคนเดียว
- เมื่อมีฟัรอูหรื ออัซลูชาย ( ลูกชาย หลานชาย พ่อ ปู่ )

หรื อฟัรอูหญิง ( ลูกสาว หลานสาว )

หมายเหตุ :

1/ ‫ع‬, ‫ب‬ หมายถึง ได้รับอาซอบะห์ ( ส่วนที่เหลือจากชาวฟัรฎู )

2/ - หมายถึง ไม่ได้รับมรดกเลย .

3/ หากเราสังเกต เราจะทราบว่า สถานะทั้ง 40 นั้น รวบรวมบทฟัรฎู อาซอบะห์ และ

ฮาญับ ( การกันสิ ทธิ์ ) ไว้ในเรื่ องเดียวกัน ดังนั้น หากใครจา และเข้าใจสถานะทั้ง 40 นี้อย่าง
ครบถ้วน เขาก็จะเข้าใจพื้นฐานวิชามรดกอิสลาม ได้เกือบทั้งหมดทีเดียว.

3+3+2+2+ 3+6+4+2 5+7+3 = 40

13
 ***********************

บทที่ 4

อาซอบะห์

2. ชาวอาซอบะห์ หมายถึง บุคคลที่มีสิทธิรับมรดกทั้งหมดหากเหลือตัวคนเดียว และเป็ น

ร่ ่ วมกับชาวฟัรฎู . ( [9] )
บุคคลที่จะได้รับส่วนที่เหลือจากชาวฟัรฎหากเขาอยู
ู

ประเภทของอาซอบะห์

1. บินนัฟซ ( โดยตนเอง ) คือ ผูช้ ายทุกคน ยกเว้นสามีและพี่นอ้ งชายร่ วมมารดา ะ

ผูห้ ญิงคือ นายทาสหญิง รวมทั้งสิ้ น 14 คน

2. บิลฆอยร ( โดยผูอ้ ื่น ) คือ ลูกสาว หลานสาว พี่นอ้ งสาว และพี่นอ้ งสาวร่ วมบิดา เมื่อ
เมื่ออยูร่ ่ วมกับผูช้ ายระดับเดียวกัน รวมทั้งสิ้ น 4 คน

3. มาอัลฆอยร ( ร่ วมกับผูอ้ ื่น)คือ พี่นอ้ งสาว และพี่นอ้ งสาวร่ วมบิดา เมื่ออยูร่ ่ วมกับลูกสาว
หรื อหลานสาว. รวมทั้งสิ้ น 2 คน

หมายเหตุ : อาซอบะห์น้ นั สาหรับผูท้ ี่ใกล้ชิดผูต้ ายมากที่สุดเท่านั้น ‫فًا بقً فأًنى زجم ذكس‬

แล้วเราจะรู้ได้อย่างไร ว่าใครใกล้ชิดผูต้ ายมากที่สุด ?

14
กฎ 2 ข้ อเรื่องอาซอบะห์

1/ สายสั มพันธ์ ความใกล้ ชิด

ลูก พ่อ พี่นอ้ งชาย อาน้าชาย นายทาส

ตัวอย่าง ผูต้ ายทิ้งลูกชาย และอา : มรดกทั้งหมดได้กบั ลูกชาย เพราะลูกใกล้กว่าอา

ผูต้ ายทิ้งพี่ชาย และอา : มรดกทั้งหมดได้กบั พี่ชาย เพราะพี่ชายใกล้กว่าอา

ผูต้ ายทิ้งอา และนายทาส : มรดกทั้งหมดได้กบั อา เพราะอาใกล้กว่านายทาส

แล้วถ้าหากผูต้ ายทิ้งลูกของพี่ชาย และน้องชายร่ วมบิดา ใครได้รับอาซอบะห์ ?

2/ สายสั มพันธ์ ความใกล้ ชิด ระดับ ความเข้ ม

ตัวอย่าง หากสายสัมพันธ์ต่างกัน สังเกตสายสัมพันธ์ใกล้กว่า

เช่น บิดา หลานชาย , มรดกที่เหลือได้กบั หลานชาย

หากสายสัมพันธ์เท่ากัน สังเกตระดับ

เช่น ลูกของพี่ชาย น้องชายร่ วมบิดา , มรดกทั้งหมดได้กบั น้องชายร่ วมบิดา

หากสายสัมพันธ์และระดับเท่ากัน สังเกตความเข้ม

เช่น น้องชาย พี่ชายร่ วมบิดา , มรดกทั้งหมดได้กบั น้องชาย.

15
 ***********************

บทที่ 5

การกันสิทธิ์ ) ‫) الحجة‬

การกันสิทธิ์ หมายถึง การกันสิ ทธิ์บุคคลหนึ่งจากกองมรดก ไม่วา่ จะเป็ นการกัน

ทั้งหมด หรื อเป็ นการกันเพียงบางส่วน สาเหตุเพราะมีคนหนึ่งกันไว้ หากกันทั้งหมด เรี ยกว่า
ฮาญับฮิรมาน หากกันเพียงบางส่วน เรี ยกว่า ฮาญับนุกซอน . ( [10] )

ประเภทของการกันสิ ทธิ์

1/ ฮาญับเอาซอฟ ( ถูกกันเพราะลักษณะ ) คือ ฆ่าเจ้ามรดก ,เป็ นทาส,และศาสนาต่างกัน

2/ ฮาญับอัชคอซ ( ถูกกันเพราะบุคคล ) คือ

2.1 นุกซอน ( บางส่วน )

2.2 ฮิรมาน ( ทั้งหมด )

ความแตกต่างระหว่างฮาญับเอาซอฟและฮาญับอัชคอซ

ฮาญับเอาซอฟ เช่น ผูต้ ายทิ้งลูกที่ตกศาสนา และมารดา , มารดาจะได้ 1/3

ฮาญับอัชคอซ เช่น ผูต้ ายทิ้งลูกชาย และมารดา , มารดาจะได้ 1/6

ตัวอย่ างฮาญับนุกซอน และฮาญับฮิรมาน

ฮาญับนุกซอน เช่น มารดาได้รับ 1/3 แต่หากมีลูกชาย มารดาได้ 1/6 เท่านั้น คือได้นอ้ ยลง

ฮาญับฮิรมาน เช่น ลูกชายสามารถกันหลานสาวได้ หลานสาวจะไม่ได้อะไรเลย.

16
 ***********************

บทที่ 6

การคานวณทั้ง 4

1/ ส่ วนที่เหมือนกัน ) ‫(تماثل‬

ตัวอย่ าง

2
1/2 สามี 1
1/2 พี่ 1
น้องสาว

1/2 , 1/2 เหมือนกัน เอา 2 มาวางได้เลย.

2/ ส่ วนร่ วมกัน ) ‫(تداخل‬

ตัวอย่ าง

6
1/3 มารดา 2
1/6 พี่สาวร่ วม 1
มารดา
‫ع‬น้าชาย 3

1/3 , 1/6 เลข3 เข้าในเลข 6 นา 6 มาวางได้เลย.

17
3/ ส่ วนควบกัน ( ‫(توافك‬

ตัวอย่ าง

12
1/4 ภรรยา 3
1/6 พี่ชายร่ วม 2
มารดา
‫ع‬อาชาย 7

1/4 ,1/6 หาครน.ได้ 12 นา 12 มาวางไว้.

4/ ส่ วนต่างกัน ( ‫(تثايه‬

ตัวอย่ าง

12
1/3 มารดา 4
1/4 ภรรยา 3
‫ع‬อาชาย 5

1/3,1/4 หาครน.ได้ 12 นา 12 มาวางไว้.

18
 ***********************

บทที่ 7

การตัซฮีฮ หมายถึง การหาค่าลงตัวที่นอ้ ยที่สุดให้ผมู้ ีสิทธิ์แต่ละคน โดยไม่ตอ้ งหาร. ( [11] )

1/ ส่ วนที่เหมือนกัน ) ‫(تماثل‬

3/3 9
2/3 ลูกสาว 3 คน 2 6
‫ ع‬พี่ชาย 3 คน 1 3

2/ ส่ วนร่ วมกัน) ‫) تداخل‬

3/9 27
2/3 ลูกสาว 9 คน 2 18
‫ ع‬พี่ชาย 3 คน 1 9

3/ ส่ วนควบกัน) ‫) توافك‬

3/12 36
2/3 ลูกสาว 8 คน 2 24
‫ ع‬พี่ชาย 6 คน 1 12

4/ ส่ วนต่างกัน ) ‫) تثايه‬

3/12 36
2/3 ลูกสาว 8 คน 2 24

19
 ‫ ع‬พี่ชาย 3 คน 1 12

บทที่ 8

รูปแบบปัญหามรดกอิสลาม

ปัญหามรดกอิสลาม แบ่ งเป็ น 3 รูปแบบ :

1( ปัญหาอาดิละห์

4
1/4 สามี 1
‫ ع‬ลูกชาย 3

2( ปัญหาซาอิดะห์ ( อัลอาวล์ )

3( ปัญหานากิเซาะห์ ( อัรร็อด (

การเพิม่ ส่ วน อัลอาวล์ ) ‫(العول‬

อัลอาวล์ คือ การเพิ่มส่วนแบ่งของกองมรดก และลดส่วนแบ่งของทายาททุกคน. ( [12] )

ตัวอย่ าง

6 7
1/2 สามี 3 3
1/2 พี่สาวร่ วมบิดามารดา 3 3

20
1/6 ยาย 1 1

ส่ วนเหลือ อัรร็อด ( ‫) الرد‬

อัรร็อด คือ การลดส่วนแบ่งของกองมรดก และเพิ่มส่วนแบ่งของทายาทให้มากขึ้น.( [13] )

ซึ่ งมีเงื่อนไขดังนี้

1. ต้องมีส่วนเหลือจากฟัรฎู

2. ไม่มีผรู้ ับอาซอบะห์

3. สามี ภรรยาจะไม่ได้มากกว่าสิ ทธิของพวกเขา

หลักฐาน

อัลลอฮทรงตรัสว่า ( ‫) ًأًنٌاألزحاو بعضكى أًنى ببعض فً كتاب هللا‬ 57 : ‫األنفال‬

ความว่า " และญาติทางสายโลหิ ตบางคนมีสิทธิมากกว่าอีกบางคนในคัมภีร์ของอัลลอฮ ."

21
อัรร็อด

1/ ไม่ มีสามีหรือภรรยา

ทายาทคนเดียว

1
ลูกสาว 1

ทายาทหลายคนและชนิดเดียวกัน

3
ลูกสาว 3 คน 3

ทายาทหลายคนแต่ต่างชนิดกัน

6 5/3 15
1/6 ยาย 3 คน 1 1 3
2/3 ลูกสาว 3 คน 4 4 12

22
2/ มีสามีหรือภรรยา

ทายาทคนเดียว

4
1/4 ภรรยา 1
มารดา 3

ทายาทหลายคนและชนิดเดียวกัน

4
1/4 สามี 1
ลูกสาว 3 คน 3

23
ทายาทหลายคนแต่ต่างชนิดกัน

24 19
1/8 ภรรยา 3 3
1/2 ลูกสาว 12 12
1/6 หลานสาว 4 4

***ซึ่ งเป็ นวิธีที่ผิด เพราะ ภรรยาได้มากกว่า 1/8 กล่าวคือ 1/8 ของ19 ต้องน้อยกว่า 3 ไม่ใช่ 3

ต้องใช้ วธิ ีที่ สอง

8x4 6 4x7 32
1/8 ภรรยา 1 4
7
1/2 ลูกสาว 3 3 21
1/6 หลานสาว 1 1 7

จะสังเกตเห็นว่า ภรรยาจะได้ 1/8 ของ 32 พอดี นัน่ คือ 4 .

*****************

24
 บทที่ 9

วิธีแบ่ งมรดก

ตัวอย่าง ผูต้ ายทิ้งมารดา ลูกสาว และน้าชาย

6
1/6 มารดา 1
1/2 ลูกสาว 3
‫ ع‬น้าชาย 2

- หากมีมรดกอยูท่ ี่เหลืออยูท่ ้งั หมด 6 แสนบาท มารดาจะได้ 1 แสนบาท ลูกสาวจะได้ 3 แสน

บาท และน้าชายจะได้ 2 แสนบาท

-แต่หากมรดกมีอยู่ 2 ล้ าน 4 แสนบาทล่ ะ จะทาอย่ างไร ?

วิธีทา เอาส่วนที่ได้คูณกับมรดก แล้วหารกับจานวนทั้งหมด

มารดา 1/6 x 24 = 4 แสนบาท

ลูกสาว 3/6 x 24 = 12 แสนบาท

น้าชาย 2/6 x 24 = 8 แสนบาท

25
หรื ออีกวิธี คือ เอาส่วนทั้งหมดหารมรดก แล้วค่อยเอาผลที่ได้มาคูณกับส่วนที่ได้ของ แต่ละคน

วิธีทา

24 ÷ 6 = 4

มารดา 4x1 = 4 แสนบาท

ลูกสาว 3x4 = 12 แสนบาท

น้าชาย 2x4 = 8 แสนบาท

หมายเหตุ วิธีแรกจะดีกว่าวิธีที่สอง เพราะวิธีที่สองอาจเอาส่วนทั้งหมดมาหารมรดกไม่ลงตัว

จะทาให้ตวั เลขคลาดเคลื่อนได้ .

26
 ************************

บทที่ 10
ปัญหามูชัรรอกะห์

ปัญหามูชัรรอกะห์ หมายถึง ปัญหาที่ชาวอาซอบะห์ไม่ได้รับมรดก เพราะชาวฟัรฎรัู บ ไปหมดแล้ว . ( [14] )

ปัญหานี้ จาเป็ นต้องมีบุคคลดังต่อไปนี้

1. สามี

2. ย่า ยาย หรื อ มารดาที่ได้รับ 1/6

3. พี่นอ้ งชายร่ วมบิดามารดาหรื อร่ วมบิดา

4. พี่นอ้ งชายหญิงร่ วมมารดา 2 คนขึ้นไป

รูปแบบปัญหา

ทรรศนะฮานาฟี ยะห์ และ ฮานาบีละห์

6
1/2 สามี 3
1/6 มารดา 1
1/3 พี่นอ้ งชายหญิงร่ วมมารดา 2 คนขึ้นไป 2
27
‫ع‬พี่นอ้ งชายร่ วมบิดามารดาหรื อร่ วมบิดา -

ทรรศนะของมาลีกียะห์ และ ชาฟี อียะห์

6/3 18
1/2 สามี 3 9
1/6 มารดา 1 3
1/3 พี่นอ้ งชายหญิงร่ วมมารดา 2 คนขึ้นไป 4
2
ร่ วมกับพี่นอ้ งชายร่ วมบิดามารดาหรื อร่ วมบิดา 2

หมายเหตุ ปัญหานี้เกิดขึ้นเพราะ พี่นอ้ งชาย ( ร่ วมบิดามารดา )ไม่ได้สิ่งใดเลยจากกอง

มรดก ( เขาเป็ นชาวอาซอบะห์) เพราะไม่มีส่วนเหลือ ทั้ง ๆ ที่เขามีความใกล้ชิดกับผูต้ ายมากกว่า
พี่นอ้ งชายหญิงร่ วมมารดาเสี ยอีก แต่พี่นอ้ งชายหญิงร่ วมมารดากลับได้มรดก , ท่านคอลีฟะห์
อุมรั บุตรคอตตอบ จึงวินิจฉัยแบ่งให้ ‫ًهللا أعهى بانصٌاب‬

، ‫انحًد هلل انري بنعًتو تتى انصانحات‬

، ‫ًصهى هللا عهى نبٍنا يحًد ًعهى آنو ًأصحابو أجًعٍن‬
. ‫ًانحًد هلل زب انعانًٍن‬

28
 *******************

อ้ างอิง

( [1] ) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฎียะห์ หน้า 13

( [2] ) ซูเราะห์ อันนิซาอฺ 11-14

( [3] ) ซูเราะห์ อันนิซาอฺ 176

( [4] ) ซอฮีฮ อัลบุคอรี 6/2476

( [5] ) ฮาชียะห์ อิบนุ อาบีดีน 6/758

( [6] ) ในทรรศนะของมาลีกียะห์ และชาฟี อียะห์

( [7] ) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฏียะห์ หน้า 130

( [8] ) อัลมูฮซั ซับโดยอัชชีรอซี 2/25

( [9] ) อัลวาซี ต โดยฆอซาลี 4/346

( [10] ) อัตตะรี ฟาต โดย อัลญัรญานีย์ หน้า 111

( [11] ) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฏียะห์ หน้า 162

( [12] ) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฎียะห์ หน้า 165

( [13] ) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฎียะห์ หน้า 250

( [14] ) อัตตะห์กีกอต อัลมัรฎียะห์ หน้า 131

29
 *******************

แบบฝึ กหัด วิชา อัลฟารออิฎ แบ่งมรดกอิสลามแบบง่ายๆ

Part I จงตอบว่าแต่ละคนมีสิทธิ์ได้เท่าไร เช่น แม่ได้ 1/3 พ่อได้ อาซอบะห์

คาถาม.......มีคนหนึ่งตาย และได้ทิ้ง...

1. พ่อ แม่ สามี ลูกชาย ?

‎2. พ่อ แม่ ภรรยา ลูกชาย ?

3. พ่อ แม่ ปู่ พี่นอ้ งชายร่ วมบิดามารดา ?

‎4. สามี ลูกสาว ลูกชาย ?

‎5. ภรรยา ปู่ แม่ หลานสาวสองคน ?

‎6. สามี ลูกสาวสามคน พี่ชายร่ วมบิดามารดา แม่ ?

7. พ่อ แม่ ปู่ ย่า ยาย ลูกสาว ลูกชาย สามี ?

‎8. ภรรยา ปู่ ลูกสาว หลานสาว หลานชาย น้องชายร่ วมบิดามารดา?

‎9. ภรรยาสองคน ปู่ ยาย หลานสาวสามคน?

1‎0. พ่อ แม่ พี่ชายร่ วมบิดามารดา น้องชายร่ วมบิดามารดา สามี ลูกชาย ลูกสาว ลุง ป้ า น้า อา ย่า
ยาย หลานสาว ?

‎11. สามี ภรรยา ลูกชาย ลูกสาว ?

‎12. สามี ลูกสาวสามคน หลานสาวสองคน แม่ ปู่ ?

13. ภรรยา แม่ หลานสาวสองคน น้องชายร่ วมบิดามารดา ปู่ ย่า?

30
14. ลูกชาย หลานสาวสามคน ยาย ปู่ ภรรยา?

15. พี่นอ้ งชายร่ วมมารดา ลูกสาว หลานสาว สามี แม่ ?

‎16. พี่นอ้ งชายร่ วมบิดา หลานสาว ภรรยา ยาย ?

17. แม่ สามี ลูกสามี ลูกสาว ลุง ยาย?

‎18. หลานสาว ยาย ภรรยา พี่นอ้ งร่ วมมารดา พี่นอ้ งชายร่ วมบิดา ?

19. พ่อ ลูกชาย ปู่ แม่ ภรรยา ลูกสาว หลานสาวสองคน?

‎20. สามี นายทาส แม่ หลานสาวสามคน ยาย?

21. สามี ปู่ แม่ ลูกสาว?

‎22. ลูกสาว หลานสาว ยาย ?

‎23. พ่อ แม่ ปู่ ลูกชาย?

‎24. พ่อ แม่ ตา ยาย ภรรยา ลูกชาย?

‎25. สามี น้องชายร่ วมบิดา ย่า ?

Part II

26. ภรรยาสองคน พี่สาวร่ วมมารดา หลานสาว?

‎27. ภรรยา ลูกสาวสามคน หลานสาว แม่ ?

‎28. พ่อ ปู่ แม่ ยาย ภรรยา ลูกสาวสองคน?

‎29. พ่อ แม่ ภรรยา ?

30. พ่อ แม่ สามี ?

31
31. สามี ลูกสาว หลานสาวสามคน ปู่ ยาย?

‎32. ภรรยา ลูกสาว หลานสาวสองคน พ่อ ย่า?

‎33. ลูกชาย พ่อ แม่ ภรรยา ปู่ หลานสาว?

‎34. ลูกสาวสี่ คน หลานสาว สามี พ่อ แม่?

‎35. แม่ พี่ชายร่ วมมารดา ลูกสาว หลานสาว หลานชาย?

‎36. ยาย พ่อ แม่ พี่ชายสี่ คน ?

‎37. ลูกสาว หลานสาว ภรรยา ลูกชาย?

38. ปู่ น้องชายร่ วมบิดาสองคน ลุกสาว แม่ ?

‎39. น้องชายสองคน ลูกสาว หลานสาว แม่ ภรรยา?

40. ลูกสามี ลูกสาว หลานสาว พ่อ แม่ ยาย ย่า ?

41. ภรรยา ลูกสาว หลานสาว 2 คน ปู่ ย่า ?

‎42. พ่อ ลูกสาว ลูกชาย สามี พี่ชาย ?

‎43. สามี แม่ ลูกสาวสองคน หลานสาวสองคน พี่สาว?

44. ภรรยา ยาย ลูกสาวสามคน ลูกชาย พี่สาวร่ วมมารดา?

45. ภรรยา น้องสาว พี่สาวร่ วมบิดาสองคน พี่ชายร่ วมมารดาสองคน?

‎46. สามี แม่ หลานสาว พี่ชายร่ วมมารดา?

‎47. ภรรยา พี่สาว น้องชายสองคน แม่ ย่า ยาย?

‎48. สามี ลูกชาย พี่สาวร่ วมบิดา พี่สาวร่ วมมารดา ยาย?

‎49. ภรรยา แม่ พี่ชาย พี่สาวร่ วมบิดา ย่า?

32
50. ภรรยา ลูกสาว พี่ชาย น้องชายร่ วมมารดาสองคน ย่า ?

Part III

51. สามี พ่อ ปู่ ลูกสาวสองคน พี่สาวร่ วมมารดาสองคน?

‎52. พ่อ แม่ สามี ลูกสาว หลานสาว ปู่ ยาย พี่สาว พี่สาวร่ วมบิดา พี่สาวร่ วมมารดา?

5‎3. แม่ ลูกสาวสามคน พี่ชาย?

‎54. สามี ลูกชาย ลูกสาวสองคน ?

‎55. สามี แม่ ยาย พี่สาวสองคน อา?

‎56. ภรรยา ลูกชาย ลูกสาว หลานสาว ยาย?

‎57. สามี พ่อ ปู่ แม่ ลูกสาวสามคน?

58. สามี พ่อ แม่ ลูกสาวสองคน?

59. ภรรยา แม่ ลูกสาวสองคน หลานสาว พี่สาว?

‎60. แม่ ลูกสาว หลานสาวสามคน พี่สาว ?

‎61. พ่อ ลูกชาย ลูกสาว ยาย?

‎62. ลูกสาวสี่ คน ลูกชายหนึ่ง แม่?

63. หลานสาวสามคน พี่ชาย?

‎64. หลานสาวสี่ คน พี่ชาย อา นายทาส?

‎65. ลูกของพี่ชาย อา พี่ชายร่ วมบิดา ย่า?

‎66. พ่อ แม่ สามี ลูกชาย?

33
‎67. แม่ ลูกสาว น้องสาว ?

‎68. แม่ สามี ลูกสาว หลานสาว?

69. แม่ ภรรยา หลานสาว พี่ชายร่ วมบิดา?

70. แม่ พี่ชายร่ วมมารดา พี่สาวร่ วมมารดา พี่ชาย ?

Part IV จงตอบว่าแต่ละคนมีสิทธิ์เท่าไร และได้มรดกเท่าไร??

เช่น พ่อ 1/6 ได้หนึ่งล้านบาท ลูกชาย อาซอบะห์ ได้ห้าล้านบาท

‎71. ลูกสาว ลูกชาย???? มรดกสามล้านบาท?

72. ลูกสาว ???? มรดกสองล้านบาท????

73. ลูกสาว แม่ สามี??? มรดกสามล้านบาท????

‎74. แม่ ลูกสาว หลานสาวสองคน???? มรดกสี่ ลา้ นบาท???

75. ภรรยา แม่ ลูกสาว พี่ชาย???? มรดกสิ บล้านบาท????

‎76. ภรรยาสองคน แม่ ลูกสาวสามคน ??????มรดกสิ บล้านบาท???

‎77. สามี แม่ หลานสาว พี่ชาย????? มรดกสวนยางหนึ่งร้อยไร่ ????

78. ภรรยา พ่อ แม่ ลูกชาย ลูกสาวสองคน???? มรดกสวนยางห้าสิ บไร่ ????

79. ภรรยา ลูกสาวเจ็ดคน???? มรดกหนึ่งล้านหกแสนบาท?????

80. สามี แม่????? มรดกสี่ ลา้ นบาท???

81. ภรรยา แม่ ลูกสาวสองคน อา ????? มรดกห้าแสนบาท????

82. สามี ลูกสาว หลานสาว???? มรดกสามล้านบาท????

34
83. พ่อ ลูกสาว ลูกชาย สามี ???? มรดกแปดแสนบาท??

84. ลูกสาว หลานสาว พี่สาว น้องสาวร่ วมบิดา?? มรดกสองแสนบาท??

85. ลูกสาว หลานสาว แม่ พี่ชาย น้องชาย????มรดกสี่ แสนบาท??

‎86. ผูต้ าย ทิ้ง ... แม่ สามี หลานสาว พี่สาวร่ วมบิดามารดา 3 คน ..(มรดก 9 ล้านบาท) ??

‎87. ผูต้ ายทิ้ง ... ปู่ ภรรยา ลูกสาว พี่นอ้ งชายร่ วมบิดามารดา 3 คน ... (มรดก 1 ล้าน 2 แสนบาท) ??

88. ผูต้ าย มีทรัพย์สิน (หลังจากจัดการศพ) 140,000 บาท ... ทิ้ง ลูกชาย 1 คน ลูกสาว 2 คน ปู่
และ หนี้สิน 20,000 บาท ..

‎89. ผูต้ าย มีทรัพย์สิน (หลังจากจัดการศพ) 3 แสนบาท .. ทิ้ง พ่อ แม่ ปู่ น้องสาว น้องชาย ลูกของ
น้องสาว ... และผูต้ ายได้ วะซิ ยะฮฺ ไว้ ให้กบั น้องชาย และ ลูกจากน้องสาว คนละ 70,000 บาท

90. ผูต้ าย มีทรัพย์สิน(หลังจากจัดการศพ) 2 ล้านบาท ...ทิ้ง แม่ ตา น้องสาว ลูกของน้องสาว 2

คน น้องชาย และผูต้ ายได้ วะซิ ยะฮฺ ไว้ ให้กบั น้องชาย 1 แสนบาท และ หลานชาย สองคน คนละ
5 หมื่นบาท.

9‎1. นายสุพจน์ ทับท้อม โดนคนร้าย(ปล้นบ้าน) ยิงเสี ยชีวิต โดยทิ้งผูต้ ายทิ้ง

แม่ ภรรยา ลูกสาว พ่อ หลานสาว2คน พี่ชาย น้องชายร่ วมมารดา
มรดก 200 ล้านบาท

92. นายทักษิณ เสี ยชีวิต มรดก121 ล้านบาท โดยผูต้ ายทิ้ง

ภรรยา ลูกสาว2คน ลูกชาย น้องสาว วาซี ยตั ไห้ เพื่อนเลิฟ ฮุนเซ็น1 ล้านบาท

9‎3. ปู ยิ่งและ เสี ยชีวิต มรดก 12.5 ล้านบาท(12ล้าน 5 แสน) โดยทิ้งผูต้ าย

ปู่ สามี ลูกชาย พี่สาว พี่สาวต่างมารดา วาซี ยตั ไห้พี่ชาย(ทักษิณ) 5แสนบาท

9‎4. ปู่ ย่า ยาย แม่ สามี ลูกสาว2 ลูกชาย1 หลานสาว1 เหลนสาว1
มรดก ไร่ องุ่น 4,800 ไร่

95. ภรรยา ลูกชาย2 ลูกสาว4 หลานสาว4 พี่ชาย พี่สาว มรดกสวนยางห้าสิ บไร่

35
9‎6. ภรรยา 2 คน แม่ ลูกสาว 2 คน
มรดก สิ บสองล้านบาท?

97.สามี แม่ พ่อ มรดก 590,736

มรดก 32 ล้านบาท และ ไร่ สตอเบอร์ รี่ 160ไร่

‎98.พ่อ ลูกสาว 2คน ลูกชาย 3คน มรดก 4,731,072 ยูโร

‎99. ภรรยา 3คน ตา แม่ ยาย ย่า ลูกสาว 5คน หลานสาว 6คน มรดก 308,400 จ๊าด

100. ลูกสาว 3คน ภรรยา 2คน ลุงมรดก 2,194,052,544 กีบ

*************

36