Professional Documents
Culture Documents
განღმრთობა არის ჩვენი ბუნების გარდაქმნა და ის სამ ეტაპს მოიცავს: 1) ხსნას, გამოსყიდვას; 2)
საღვთო ენერგიებთან თანაზიარებას; წმინდა გრიგოლ პალამას უწყებით, ეს ის მდგომარეობაა,
როდესაც ადამიანი საღვთო ენერგიებს თანაეზიარება და სრულად თანხვდება მის მოქმედებას
(გრიგოლ პალამა, აკინდინოსის წინააღმდეგ, 5.24 - იხ. Meyendorff J., Study of Gregory Palamas,
SVSP, 2010, p. 177; 3), ეს ეტაპი გახლავთ სასუფეველში სიკვდილის შემდეგ ნეტარი ცხოვრება,
რაც თავისთავად გულისხმობს სიკვდილზე გამარჯვებას, ქრისტესთან, ღვთისმშობელთან,
წმინდანებთან და ანგელოზებთან მკვიდრობას. სიკვდილის შემდეგ სასუფეველში დაცემის
შესაძლებლობა აღარ იქნება, თუმცა, ეს არ ნიშნავს, რომ ნეტარი მდგომარეობა სტატიკურია.
ადამიანის ამქვეყნიური ცხოვრება წარმოადგენს ერთგვარ ასკეტურ წვრთნას, რაც სხეულის
განმწენდელია. განღმრთობა გულისხმობს მკვდართა საყოველთაო აღდგომას, როდესაც
კაცობრიობას ექნება „განსულიერებული სხეული“ (I კორ. 15:44), მსგავსად ქრისტეს აღმდგარი და
განდიდებული სხეულისა. მკვდრეთით აღმდგარი მაცხოვრის გამოცხადება მოციქულებისადმი იმის
დადასტურებაა, რომ ჩვენი მიზანი უნდა იყოს სრულყოფილების მიღწევა ქრისტეს საშუალებით.
მკვდართა საყოველთაო აღდგომა კი არის სიკვდილზე გამარჯვების სასოება.
ქრისტიანულმა რელიგიამ სამყაროში ჭეშმარიტება მოიტანა, რაც მოიცავს სხვა რელიგიური
მიმდინარეობისაგან განსხვავებულ სწავლებებს. ქრისტიანობის მთავარი უწყება გახლდათ
პიროვნების, სამოთხისა და განღმრთობის შესახებ სწავლებანი. ნ. ბერდიაევის უწყებით,
ინდივიდუმისთვის პიროვნება არის მიზანი. ჩვენ კი შეგვიძლია ამ კონცეფტს დავუმატოთ შემდეგი:
განღმრთობა პიროვნებისათვის არის მიზანი (τέλος17). რაც შეეხება სწავლებას, რომ ადამიანს
ძალუძს დაიმკვიდროს სასუფევლი, ეს ცალსახად ქრისტიანობის მონაპოვარია, რისი პრეცენდენტიც
არც ძველ აღთქმასა და არც საბერძნეთის პოლითეისტურ რელიგიაში არ მოიძებნება; ამიტომ ვიდრე
უშუალოდ განღმრთობის შესახებ სწავლებაზე ვისაუბრებდეთ, აუცილებლობად მიგვაჩნია ამ
საკითხსაც შევეხოთ. ძველ აღთქმაში გარდაცვალების შემდგომ ადამიანის ხვედრი ერთგვარად
ბუნდოვანი გახლდათ და იმ სულიერ სიღრმეს ვერ წარმოაჩენდა, რომელიც განკაცებულმა ღმერთმა
ახალ აღთქმაში გააცხადა. ძველი აღთქმა სიკვდილის შემდეგ ადამიანის ხვედრზე ერთგვარად დუმს,
მას არ გააჩნია სასოება ახალაღთქმისეულ სამოთხის ნეტარებაზე, ანუ ძველი აღთქმის
ტელეოლოგიისათვის სამოთხე და განღმრთობა უცხოა.
ებრაულ ბიბლიაში ქვესკნელს, გარდაცვლილთა სამყოფელს ‒ „შეოლი“ ეწოდებოდა. მაგალითად,
როდესაც მამამთავარი იაკობი დასტირის თავის შვილს, მოთქვამს, რომ ის სიმწრით ჩავა შეოლში
(დაბ. 37:35). ტერმინი „შეოლი“ მეფეთა წიგნშიც გვხვდება: „უფალი აკვდინებს და აცოცხლებს;
შავეთში (შეოლში) ჩაჰყავს და ამოჰყავს“ (I მეფ. 2:6). იობი აშკარად ერთგვარ უიმედობასაც კი იჩენს
სამომავლო ხვედრის მიმართ: „განქარდება ღრუბელი და მიდის, ასე ჩადის შავეთში (შეოლში) და
აღარ ამოდის“ (იობ. 7:9). ბიბლიაში ადამიანის აღსასრული ხშირად სახელდებულია მამა-პაპასთან
შერთვად (იხ. დაბ. 15:15; 25:8; რიცხვ. 20:24). შავეთისათვის სახასიათოა მდუმარება (ფსალმ.
94:17; 115:17), ის ერთგვარად მივიწყებული ადგილი (ფსალმ. 88:13) და აჩრდილთა სამყოფელია
(იობ. 26:5; ის. 14:9; 26:14). ებრაული აზროვნებისათვის უცხო იყო მორალურად გამართლებული
ცხოვრებისათვის ზეციური საზღაურის მიღების საკითხი, რასაც ვხვდებით კიდეც ბიბლიურ
თხრობაში, როდესაც გადამწყვეტი ბრძოლის წინ მეფე საული აენდორელ მკითხავ ქალთან მიდის,
რათა წინასწარმეტყველ სამოელის სული გამოიძახოს და ბრძოლის ხვედრი შეიტყოს, რაზეც ის
უპასუხებს: „ხვალვე ჩემთან იქნებით შენ და შენი შვილები“ (I მეფ. 28:18).
ელინურ მითებშიც მსგავსი წარმოდგენა გვხვდება. მაგალითად, როდესაც ოდისევსი ჰადესში ჩადის,
რათა მოხუც ტირეზიას სახლში დასაბრუნებელი გზა ჰკითხოს, იქ მისული საბერძნეთის ერთ-ერთი
უდიდესი გმირი იხილავს აქილევსს და მიმართავს: „ცოცხალი იყავ და ღვთისადარ პატივს გცემდნენ
არგოსელნი, ახლა კი ჰადესს ჩამხდარი მკვდართა სულებზე ბატონობ“, რაზეც აქილევსი პასუხობს:
„ჰადესის აჩრდილებზე ბატონობას მირჩევნია ვინმე ღატაკ მდაბიოს ვუდგე მოჯამაგირედ“.
ჰომეროსმა აქ წარმოაჩინა კაცობრიობის უდიდესი პრობლემა, რომ მიუხედავად გმირის, აქილევსის,
პიროვნული ღირსებისა, სული გარდაცვალების შემდეგ მაინც ისევე იტანჯება, როგორც სხვა
ცოდვილი და მას არ აქვს კეთილი საზღაური. ეს აზრი ლაიტმოტივად გასდევს ეკლესიასტეს წიგნსაც:
„ცოცხალი ძაღლი მკვდარი ლომის უმჯობესია“ (ეკლ. 9:4).
აღნიშნულიდან გამომდინარე, არც ბერძნულ და არც ებრაულ სამყაროს არ გააჩნდა ცხონების
შესახებ სასოება. ქრისტიანობამ კი ადამიანს ჭეშმარიტად საკუთარი ღირსების შეცნობის
შესაძლებლობა მიანიჭა და დაანახა. განღმრთობა არის სწორედ ყველაფრის მიზეზი, რისთვისაც
ცხოვრობს ადამიანი. განღმრთობა მოიცავს მადლისმიერ ღმერთობას, ძეობილობასა და ცხონებას.
კაცობრიობა შეიქნა, რათა ეცხოვრა როგორც „ღმერთს“ (ფსალმ. 82:6). ღმერთში დინამიკური
მკვიდრობა იწყება, როდესაც ნათლისღებისას სულიწმინდის მადლს იღებს ადამიანი და ხდება
ძეობილი, მადლისმიერი ღმერთი. ათანასე ალექსანდრიელმა დიდი ყურადღება დაუთმო
საიდუმლოებებთან თანაზიარების სწავლებას და განსაკუთრებით ევქარისტიასთან, რაც მომდევნო
პერიოდის განღმრთობის შესახებ სწავლების თეორიზაციის საფუძველი გახდა.
განღმრთობის შესახებ სწავლება ბასილი დიდის მოღვაწეობაში უდიდეს ადგილს იკავებს, ისევე
როგორც დანარჩენ დიდ კაპადოკიელ მამებთან. საკითხზე ‒ შეიძლება თუ არა, ადამიანს ეწოდოს
ღმერთი? ‒ ბასილი დიდი გვაუწყებს: „წმინდა წერილში ბრძენს ეწოდება სულელი, ისევე როგორც
მათ, რომელნიც არ არიან ბუნებითი ღმერთნი, ღმერთები ეწოდებათ“. წმინდა მამა თავის ერთ-ერთ
გამორჩეულ შრომაში „სულიწმინდის შესახებ“ გვაუწყებს: „ყველას „უმაღლესი მიზანი არის ღმერთად
გახდომა“ (IJ◌ઁ ਕțȡȩIJĮIJȠȞ IJ Ȟ ੑȡİțIJ Ȟ Ĭİ◌ઁȞ ȖİȞȑıșĮȚ). ბასილი დიდისათვის
განღმრთობა არის „მიმსგავსება ღმერთთან იმ საზომით, როგორც ადამიანის ბუნებას
ძალუძს“(Θεοῦ ὁμοίωσις κατὰ τὸ ἐνδεχόμενον ἀνθρώπου φύσει). აღნიშნულიდან გამომდინარე
შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მსგავსებისებრობა თავის თავში მოიცავს მიზანს, ადამიანი იყოს სრული,
ვითარცა მისი ზეციური მამა, რაც წარმოადგენს კიდევაც განღმრთობას.
ბასილი დიდი 233-ე ეპისტოლეში გვაუწყებს, რომ ღვთის მჭვრეტელობისას გონებაში (nous)
არსებობს ორი წადილი: I ‒ ბოროტი, რომელიც ადამიანს ურწმუნოებაში შთააგდებს; II ‒ სახიერი ან
საღვთო წადილი, რომელსაც აღვყავართ ღვთის მსგავსებისებრობამდე. შემდეგ კაპადოკიელი მამა
იუწყება, რომ ღვთის მჭვრეტელობა შესაძლოა დაიწყოს ამ ცხოვრებაშივე, როგორც მოსესა და სამი
მოციქულის შემთხვევაში (ექვსთა დღეთა 1, 1 PG 29, 5C; 44.5, ფსალმუნთა ჰომილია 44.5 PG 29,
400CD).