Μάθημα: EDE659X.DEU.

F20
ΜΟΡΦΕΣ ΤΕΧΝΗΣ, ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΜΙΚΡΑ
ΠΑΙΔΙΑ

Διδάσκουσα: Μαγδαληνή Βίτσου

Απάντηση στο Forum συζήτησης 1

Μαρία Μαργαρίτα Κεβρεκίδου

ID: 20205038
MEDUD.S20: Επιστήμες της Αγωγής – Πρώτη Αγωγή και Εκπαίδευση

Λευκωσία 2020
Στην παρούσα εργασία θα συζητηθούν συνδυαστικά κάποια ζητήματα που προκύπτουν μετά
τη μελέτη του υλικού των εβδομάδων 1 και 2 και παρακολούθηση των βίντεο:

Είναι ευρέως αποδεκτό ότι μεγάλο μέρος της προσχολικής αγωγής βασίζεται σε ή
χρησιμοποιεί εργαλεία και μέσα διαφόρων μορφών τέχνης, ώστε να δώσει έναυσμα και μέσο
έκφρασης στη δημιουργικότητα των μικρών παιδιών. Οι μαθητές προσχολικής ηλικίας
στερούνται συχνά τα επιτηδευμένα γλωσσικά εκφραστικά μέσα των ενηλίκων, οπότε και
ενθαρρύνονται από τους εκπαιδευτικούς να χρησιμοποιήσουν μορφές ή μέσα, δανεισμένα
από τις εικαστικές τέχνες, το χορό, τη μουσική (Σωτηροπούλου, 2009). Ο λόγος είναι ότι οι
τέχνες γενικά αναδύονται μέσα από βιώματα και συναισθήματα, που είναι τα ίδια παγκοσμίως
και είναι συνυφασμένα με την ανθρώπινη ύπαρξη. Για παράδειγμα, όπως επισημαίνεται και
από τον Ε. Παπατζήκη στην ομιλία του «Μουσική από κούνια», σχετικά με τη μουσική και
τις νευροεπιστήμες, το έμβρυο αναπτύσσει την ικανότητα αντίληψης και διαχωρισμού των
ήχων ήδη από τον τρίτο μήνα κύησης. Στη βρεφική και πρώτη παιδική ηλικία βιώνει
εμπειρίες που είναι χαρακτηριστικές της κοινότητας και του πολιτιστικού ιδιώματος αυτής,
συνδέοντας ήχους, εικόνες και κινήσεις με την ίδια του την ύπαρξη. Οι εμπειρίες αυτές
καθορίζουν την ατομική και συλλογική ταυτότητα των μελών μιας κοινότητας.
Το αξιοσημείωτο όμως με την τέχνη είναι πως συχνά δεν περιορίζεται από χρονικά και
χωρικά πλαίσια, όπως επισημαίνεται στο βίντεο «Το μεγαλείο της τέχνης». Η σχέση του
δημιουργού με τον θεατή είναι αμφίδρομη και διαχρονική. Οι διάφορες μορφές τέχνης
συνδιαλέγονται. Τα έργα της μιας αποτελούν αφόρμηση για κάποια άλλη. Αυτό, στα πλαίσια
μίας σχολικής τάξης, πραγματώνεται μέσω της διαθεματικότητας. Ένα ιστορικό γεγονός, για
παράδειγμα, μπορεί να σταθεί πηγή έμπνευσης για δημιουργία θεατρικής αναπαράστασης,
τραγουδιού, χορού ή εικαστικών δημιουργιών. Ο δημιουργικός διάλογος μεταξύ ανθρώπων
και έργων συμβάλλει στην ανάπτυξη της ενσυναίσθησης από τα παιδιά, μιας ικανότητας που
θα τους συντροφεύει στη ζωή τους, ακόμα και πολύ αργότερα από το πέρας της σχολικής
τους πορείας (Garber et al., 2020).
Η αποσπασματική και κατακερματισμένη παροχή γνώσης είναι προ πολλού
ξεπερασμένη και απηχεί ανάγκες του παρελθόντος. Συγκεκριμένα, η εποχή της βιομηχανικής
επανάστασης προέβαλε την ανάγκη δημιουργίας εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού, οπότε
και η εκπαίδευση προσανατολίστηκε στις συγκεκριμένες απαιτήσεις, υπερτονίζοντας τη
σημασία των θετικών επιστημών και της γλώσσας και παραμερίζοντας άλλα διδακτικά
αντικείμενα ή προσπαθώντας να βάλει τις ανθρωπιστικές σπουδές σε καλούπια των θετικών,
ώστε να καταστήσει τη μελέτη τους εφικτή με μετρήσιμα μεγέθη και κατά συνέπεια να τους
προσδώσει κατά κάποιον τρόπο μεγαλύτερη αξία από αυτήν που θεωρούνταν ότι τους άξιζε
(Vygotsky, 2009). Το μοντέλο αυτό της εκπαίδευσης έρχεται σε αντιδιαστολή με τους
εκπαιδευτικούς στόχους του παρελθόντος, που προέβαλαν το ιδανικό του ανθρώπου παν-
επιστήμονα. Η βασική εκπαίδευση των παιδιών της αρχαίας Αθήνας περιελάμβανε τη
γραμματική (ανάγνωση και γραφή), τη φυσική αγωγή και τη μουσική εκπαίδευση (Kyriazis
& Economou, 2015). Το μοντέλο αυτό διατηρήθηκε για αιώνες και κατά τη διάρκεια των
ελληνιστικών και μεσαιωνικών χρόνων, γεγονός που αποτυπώνει τη σημασία που
αποδίδονταν σε μια πολύπλευρη καλλιέργεια σώματος και πνεύματος. Δυστυχώς, όπως
επισημαίνεται και από τον ακαδημαϊκό Ken Robinson στο βίντεο «Do schools kill
creativity?» το σημερινό μοντέλο εκπαίδευσης απηχεί παρωχημένες αντιλήψεις της εποχής
της βιομηχανικής επανάστασης, μιας πρακτικής που αποδείχτηκε στην πράξη πως είναι
μονόπλευρη και ψαλιδίζει την έμφυτη δημιουργικότητα των μικρών παιδιών, αλλά στερεί και
τον κόσμο από εν δυνάμει μελλοντικούς καλλιτέχνες, εφευρέτες, οραματιστές της
προσωπικής και κοινωνικής αλλαγής.
Βιβλιογραφικές αναφορές:

Σωτηροπούλου, Μ. (2009). Αισθητική Αγωγή και ‘Αισθητική Ευαισθητοποίηση’ στην

Προσχολική και Σχολική Τάξη στο Μ. Πουρκός (Επιμ.) Τέχνη – Παιχνίδι – Αφήγηση.
Ψυχολογικές και ψυχοπαιδαγωγικές διαστάσεις (σ. 211- 228). Αθήνα: Τόπος.

Garber, E., Beckles, K., Lee, S., Madan, A., Meuschke, G., & Orr, H. (2020). Exploring the
relationship between making and teaching art. International Journal of education
through art, 16(3), 435-457. doi.org/10.1386/eta_00043_1

Kyriazis N., Economou E. (2015) Democracy and Education: A History from Ancient Athens.
Στο: Backhaus J. (Επιμ.) The University According to Humboldt. Springer Briefs in
Economics, vol 89 (σ. 75-84). Springer, Cham. doi.org/10.1007/978-3-319-13856-5_7

Vygotsky, L. S. (2009). Τέχνη και ζωή, στο Μ. Πουρκός (Επιμ.) Τέχνη – Παιχνίδι – Αφήγηση.
Ψυχολογικές και ψυχοπαιδαγωγικές διαστάσεις (σ. 141-167). Αθήνα: Τόπος.