Professional Documents
Culture Documents
Araling Panlipunan
Ikatlong Markahan – Modyul 3:
Konsepto, Dahilan, Epekto at
Pagtugon sa Implasyon
Araling Panlipunan – Ikasiyam na Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikatlong Markahan – Modyul 3: Konsepto, Dahilan, Epekto at Pagtugon sa Implasyon
Unang Edisyon, 2020
Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayon pa man, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito ay
pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay ang
pagtakda ng kaukulang bayad.
Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito ay
nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang ano mang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.
Walang ano mang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa ano
mang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.
0
Alamin
PAMANTAYAN SA PAGKATUTO:
Subukin
Panuto: Basahin nang may pag-unawa ang mga pahayag sa bawat bilang. Piliin
ang titik ng wastong sagot. Itala ang wastong sagot sa iyong sagutang papel.
1
2. Ang Consumer Price Index ay isang economic indicator na gamit panukat. Ano
ang sinusukat ng CPI?
A. Kawalan ng trabaho
B. Dami ng populasyon
C. Pagbabago sa halaga ng pera
D. Kita
2
8. Kung sa kasalukuyan ay may implasyon ang CPI noong nakaraang taon ay 100
at ang CPI sa kasalukuyan ay 125, ano ang kahulugan nito?
A. Ang price index ng batayang taon ay 125.
B. Ang market basket ay 125.
C. Ang halaga ng market basket sa kasalukuyan ay 25% na mas mataas
kaysa sa batayang taon.
D. Ang halaga ng market basket sa kasalukuyan ay 125% na mas mataas
kaysa sa batayang taon.
3
14. Bilang isang mag-aaral at mamimili paano ako makatutulong sa paglutas ng
implasyon? Ako ay bibili lamang . . . .
A. sa mga pamilihang rehistrado upang matiyak ang presyo.
B. Ng sapat sa pangangailangan.
C. sa suking tindahan upang makahingi ng discount.
D. ng produktong bagsak ang presyo.
4
Aralin
Konsepto, Dahilan, Epekto
1 at Pagtugon sa Implasyon
Mahalaga sa bawat tao ang magkaroon ng pagkaunawa sa konsepto, dahilan,
epekto at tamang pagtugon sa tuwing may implasyon upang ang bawat kilos at
desisyon ay hindi makadagdag sa mga suliraning maaaring kaharapin sa panahon
ng implasyon.
Balikan
Panuto: Ayusin ang mga ginulong salita upang mabuo ang mga paraaan sa
pagsukat ng Gross National Income (GNI). Sagutan ang pamprosesong tanong
matapos ayusin ang mga ginulong salita. Isulat sa iyong sagutang papel ang mga
kasagutan.
2. N I S U D L A I R T
RIONIG
APRPOACH
1. X P E N E D U T I E R 3. E M N O C I
PPAROHAC ARPPOCHA
Paraan ng
Pagsukat sa
Pambasang
Kita
Pamprosesong Tanong:
1. Anu-ano ang mga paraan sa pagsukat ng Gross National Income (GNI)?
2. Ilarawan ang bawat isang salita na iyong nabuo sa pamamagitan ng
pagbibigay ng mga halimbawa. Sa iyong palagay bakit ang mga ito ay kasama
sa pagsusukat ng pambansang kita?
3. Sa iyong opinyon, bakit mahalagang masukat ang pambansang kita?
5
Tuklasin
Gawain 1
Sa yugtong ito ay susukatin ang iyong kaalaman sa panibagong aralin.
Tanungin sina tatay at nanay maging sina lolo at lola sa mga presyo ng mga
sumusunod na produkto. Sa halagang isang daang piso (Php 100.00) ano ang
kayang mabili nito?
Presyo ng Produkto
1 kilo bigas
1 kilo asukal
1 45grms. na kape
1 kilo galunggong
Kabuuang halaga
ng mabibili
Mga Tanong
1. Ano ang napapansin mo sa mga presyo ng produkto ayon sa mga panahong
ibinigay?
2. Ikumpara ang mga presyo ng bilihin ayon sa mga panahon nina lolo at lola,
tatay at nanay at sa iyong panahon. May pagbabago ba sa presyo simula
noon?
3. Sa halagang isang daang piso nabili ba ang lahat ng nasa listahan? Sa anong
panahon nabili ang lahat ng produktong nasa listahan?
4. Sa panahon mo ngayon ano ang nabili ng isang daang piso mo? Sa iyong
palagay ano ang dahilan nito?
5. Sa iyong palagay ano ang tama tumaas ang presyo ngayon ng bilihin kumpara
sa panahon nina lolo at lola o bumababa ang halaga ng piso sa panahon mo
ngayon?
6
Suriin
Kahulugan ng Implasyon
Ayon sa The Economics Glossary, ang implasyon ay tumutukoy sa pagtaas ng
pangkalahatang presyo ng mga piling produkto na nakapaloob sa basket of goods.
Ayon naman sa aklat na Economics nina Parkin at Bade (2010), ang
Implasyon ay pataas na paggalaw ng presyo sa pangkalahatang presyo ng mga
bilihin sa isang ekonomiya.
Deplasyon at Hyperinflation
Deplasyon ang tawag kung may pagbaba sa halaga ng presyo ng mga bilihin
at hyperinflation naman kung saan ay patuloy na tumataas bawat oras, araw at
linggo ang presyo ng mga bilihin.
7
Mga Dahilan ng Implasyon
1. Demand-Pull Inflation - ang patuloy na pagtaas ng demand na hindi
matugunan ng suplay. Kapag ang demand ay tumataas at hindi matugunan
ng suplay ang pangkalahatang presyo ay tumataas na nagiging dahilan ng
implasyon.
Epekto ng Implasyon
Hindi sa lahat ng pagkakataon negatibo ang implasyon dahil kung may
naaapektuhan ay mayroon din namang nabebenepisyuhan sa tuwing may
implasyon.
Mga Nakikinabang sa
Halimbawa
Implasyon
Mga taong may di-tiyak May mga taong kumikita sa komisyon kaya tuwing
ang kita may implasyon at tumaas ang presyo tumataas din
ang kanilang kita.
8
Mga Naaapektuhan sa
Halimbawa
Implasyon
Mga taong may tiyak na Sila ang naaapektuhan dahil sa hindi nagbabago
kita ang kanilang sahod at tumaas ang presyo ng
bilihin kakaunti na lamang ang kanilang nabibili
tuwing may implasyon.
Mga taong nag-iimpok Sila ay nalulugi kapag ang interes sa bangko ay
maliit kaysa sa antas ng implasyon.
Mga taong nagpapautang Sila ay nalulugi sa 10% interes na pautang at
binayaran sila ng Php 1,000, Php 935 lamang ang
tunay na halaga kung 15% ang antas ng
implasyon.
9
sa pagtaas ng world price nito.
May hiling na rin para naman itaas ang presyo ng de lata at bagama’t hindi
pa ito inaaprubahan, sinabi ni Domingo na karaniwan naman nilang pinapayagan
ang pagtaas basta’t malapit sa antas ng inflation. “Kailangan talaga every year may
ine-expect ka na pag-akyat kahit konti,” sabi pa ng kalihim. With a report from
Alvin Elchico, ABS-CBN News
Panuto: Gamit ang balita sa itaas isulat sa dahilan ang halimbawa na iyong nakita
sa balita. Magbigay ng magiging bunga ng implasyon at ang epekto ng implasyon.
Purchasing Power of Peso- Ito ang ginagamit upang masukat ang tunay na
halaga ng piso sa kasalukuyang taon kumpara sa basehang taon.
Pormula:
PPP = 1
X 100
CPI kasalukuyang taon
10
Pormula:
Inflation Rate = CPI kasalukuyang taon – CPI ng nakaraang taon
X 100
CPI ng nakaraang taon
Halimbawa:
Aytem 2019 2020
Bigas 1,050 1,250
Asukal 250 350
Kape 150 200
Mantika 200 250
Isda 120 180
Manok 160 220
Kabuuang presyo 1,930 2,450
PPP = 1
X 100
CPI kasalukuyang taon
= 1
X 100
126.94
= .7877
Ang kakayahan ng piso ngayon taong 2020 ay .7877 ibig sabihin ang
kakayahan ng piso ay makakabili lamang ng halagang .79 sentimos batay sa
presyo noong taong 2019 dahil sa implasyon. Mapapansin na habang lumalaki ang
CPI ay lumiliit ang halaga ng piso.
11
Pagyamanin
1. ________________________ 2. _______________________
BEANS
BEFORE: 20.00/KL
NOW: 25.00/KL BIGAS-
BEFORE: 28.00
/KL.
NOW: 38.00/KL
3. ________________________ 4. ______________________
5._______________________
12
B. Panuto: Punan ang mga patlang ng mga titik upang mabuo ang salita at diwa
ng bawat pangungusap. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.
13
Ang gawaing ito ang magsasanay sa iyo upang iyong matukoy ang dahilan at
epekto ng implasyon.
A B
1. Pagtaas ng kita A. pagkalugi ng mga lokal na
2. Pagdami ng dayuhang produkto.
produkto. B. Pagkukulang sa pondo ng
3. Pagtaas ng utang ng pamahalaan.
pamahalaan. C. Pagbaba ng mga suplay ng
4. Pagtaas ng palitan ng produksiyon.
dolyar D. Pagtaas ng demand at
5. Mataas na gastos sa sirkulasyon ng salapi.
produksyon E. Pagbaba ng halaga ng piso.
F. Pagkakaroon ng kakulangan sa
6. Pagbili ng higit sa suplay
suplay
7. Pagsasagawa ng hoarding
G. Pagsasamantala ng mga
8. Pagpapataas sa sahod
negosyante.
9. Pagtaas ng pamumuhunan
H. Pagdaragdag sa presyo ng mga
sa real estate
tapos na produkto.
10. Pagpataw ng mataas na I. Pagkawala ng interes sa
interes sa pagpapautang. pagnenegosyo.
J. Pagkawala ng interes sa
pamumuhunan sa agrikultura.
p
a
D. Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na sitwasyon. Isulat ang
g
TAMA kung wasto ang pahayag, at MALI kung hindi wasto ang pahayag. Isulat
n
ang sagot sa iyong sagutang papel.
e
1. Ang implasyon ay structural kung ang dahilan ng pagtaas ng bilihin ay angn
pagtaas ng mga dayuhang salapi kumpara sa piso. e
g
2. Ang implasyon ay ang presyo ng pangkalahatang produkto at serbisyo ayo
mababa. s
y
3. Ang implasyon ay demand-pull kung ang mga konsyumer ay bumili ngo
maramihang produkto o hoarding. .
14
5. Ang implasyon ay Cost-push kung ang ekonomiya ay laging umaasa sa mga
produktong dayuhan.
E. Panuto: Punan ang kahon gamit ang pormula sa ibaba. Isulat ang iyong sagot
sa sagutang papel.
CPI (1) ?
15
CPI= (Kabuuang presyo ng Kasalukuyang taon)
(Kabuuang presyo ng batayang taon) X 100
CPI= 4,950
3,900 X 100
=
?
PPP = 1
X 100
CPI Kasalukuyan
= 1
126.92 X 100
=
?
F. Panuto: Ikaw naman ang magkompyut. Punan ang mga kahon ayon sa
hinihingi nito. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
Inflation Purchasing
Taon Total Weighted Price CPI
Rate Power
16
G. Panuto: Punan ng mga patlang ng mga salitang makikita mula sa kahon na
tutugma sa mga paglalarawan sa pangungusap. Isulat ang iyong sagot sa
sagutang papel.
Nag-iimpok Nangungutang
Speculators Mga taong may tiyak na kita
Mga nagpapautang Mga taong di-tiyak ang kita
H. Panuto: Isulat sa iyong sagutang papel ang NP kung ang mga sumusunod ay
naaapektuhan at NB kung nakikinabang sa tuwing may implasyon.
17
Isaisip
A. Panuto: Itala sa iyong sagutang papel ang iyong mga natutunan sa paksang
tinalakay. Punan ang mga salita o parirala na hinihingi sa bawat bilang
upang matukoy ang tamang kasagutan.
1. Ang mga umuutang, negosyante, mga speculators at mga taong may di-tiyak
na kita ang mga nakikinabang tuwing may implasyon dahil . . . . . .
2. Ang mga taong may tiyak na kita, mga nag-iimpok at mga taong
napapautang ay naaapektuhan tuwing may implasyon dahil . . . . .
3. Ang implasyon ay suliraning pang-ekonomiya na dapat masolusyunan sa
pamamagitan ng . . . . . .
4. Bilang mag-aaral, makatutulong akong maiwasan ang problemang dulot ng
implasyon kung . . . . . .
18
Isagawa
1. ___________________________________
2. ___________________________________
3. ___________________________________
4. ___________________________________
5. ___________________________________
6. ___________________________________
7. ___________________________________
8. ___________________________________
9. ___________________________________
10. __________________________________
Pamprosesong Tanong:
1. Ano ang una mong bibilhin at bakit?
2. Ano ang nakaimpluwensiya sa iyo kung bakit ang mga produktong ito ang iyong
napili?
4. Bakit tuwing may implasyon ang mga produktong ito ang dapat mong unahing
bilhin? Ano ang kahalagahan ng tamang pagdedesisyon sa suliranin ng
implasyon?
19
Tayahin
Pagtataya 1
Panuto: Piliin ang wastong titik na tinutukoy sa bawat bilang. Isulat ang sagot sa
iyong sagutang papel.
1. Kung ang implasyon ay demand-pull inflation sa paanong paraan ito malulutas?
A. Ang supply ng salapi sa merkado ay dapat limitahan upang makontrol ang
labis na paggasta.
B. Pagpapataas sa paggawa upang mapataas ang output ng produksiyon.
C. Maghikayat ng pautang sa mababang interes upang mapasigla ang
paggasta.
D. Pagdaragdag ng maraming trabaho upang mapasigla ang ekonomiya.
20
6. Si Christoff ay umutang kay Justin ng Php 100.00 na ipinambili ng isang kilong
isda sa kalukuyan. Kung 5% ang antas ng implasyon sa susunod na buwan, ano
ang halaga ng isang kilong isda?
A. Php 110.00
B. Php 95.00
C. Php 105.00
D. Php 100.00
7. Kung sa kasalukuyan ay may implasyon ang CPI noong nakaraang taon ay 100
at ang CPI sa kasalukuyan ay 125, ano ang kahulugan nito?
A. Ang price index ng batayang taon ay 125
B. Ang market basket ay 125
C. Ang halaga ng market basket sa kasalukuyan ay 25% na mas mataas kaysa
sa batayang taon
D. Ang halaga ng market basket sa kasalukuyan ay 125% na mas mataas kaysa
sa batayang taon.
8. Ito ay tumutukoy sa patuloy na pagtaas ng presyo nang halos lahat ng mga
produkto at serbisyo sa pamilihan?
A. Resesyon
B. Implasyon
C. Depresyon
D. Deplasyon
9. Piliin sa mga sumusunod ang naaapektuhan sa tuwing may implasyon.
A. Mga nagpapautang
B. Nangungutang
C. Taong di-tiyak ang kita
D. Speculators
10. Sa paanong paraan malulutas ang demand-pull inflation?
A. Palakasin ang lakas paggawa upang mapataas ang produksiyon.
B. Pagbubukas ng maraming trabaho upang mapasigla ang ekonomiya.
C. Pagpapautang ng may mababang interes upang makaengganyo ng mga
mangangalakal na magnegosyo.
D. Pagkontrol sa supply ng salapi upang mabawasan ang labis na paggasta sa
ekonomiya
Pagtataya 2
21
3. Structural Inflation: ___________________________________________________________
Solusyon: _______________________________________________________________________
Pagtataya 3
Panuto: Piliin mula sa kahon ang salitang inilalarawan mula sa mga pangungusap.
Isulat ang tamang sagot sa iyong sagutang papel.
Profit-push inflation
3. Nagkulang ang face mask sa bansa dala ng pandemic kaya nagdesisyon ang
DOH na umangkat mula sa bansang India.
10. Maraming isdang nahuhuli sa bayan ng Baler ngunit dahil sa iniluluwas ito
ay halos wala ng mabilhan ng iba’t ibang uri ng isda sa palengke nito.
22
Karagdagang Gawain
Gawain 1
Panuto: Halimbawang may pagtaas ng presyo sa halos lahat ng produkto sa iyong
ekonomiya o komunidad paano mo ito tutugunan? Dugtungan ang
pangungusap na nasa loob ng kahon. Isulat ito sa iyong sagutang papel.
Dapat akong
May implasyon May mga bagay tumugon nang
ngayon kaya......... akong dapat tama upang
gawin ito ay ang malutas ang
............ implasyon gaya
ng ..............
Gawain 2
Panuto: Sagutin ang mga sumusunod na tanong. Isulat ang sagot sa iyong papel.
5. Bilang tugon sa epektong dulot ng implasyon, ano ang kaya mong gawin upang
malutas ang implasyon?
23
24
Subukin Pagyamanin Isaisip
1. B 6. D 11. D D. 1. Implasyon
2. C 7. B 12. C 1. MALI 6. TAMA 2. Boom
3. A 8. C 13. A 2. MALI 7. MALI 3. Deprasyon
4. A 9. A 14. D 3. TAMA 8. TAMA 4. Slump
5. D 10. A 15. C 5. Phillip’s Curve
4. MALI 9. MALI
6. Demand-pull inflation
5. MALI 10. TAMA 7. Cost-push inflation
Tuklasin 8. Profit-push inflation
*May mga gawaing walang E. CPI= 126.92 9. currency inflation
susi ng pagwawasto dahil may 1. IR=1.2692 10. petrodollars inflation
mga nakalaang pamantayan 2. PPP=.7878 11-13. mga umuutang, mga
dito. negosyante, mga speculators, mga
taon di-tiyak ang kita
Pagyamanin F. 14-15. Mga taong may ti tiyak na
A. 1. CPI= 366. kita, mga taong nag-iimpok, mga
1. Boom IR=22.22 taong nagpapautang
2. Depression PPP=0.2727
3. Disimplasyon 2. CPI=3 Gawain 1 at 2
4. Recession IR=28.57 *May mga gawaing walang susi ng
5. Implasyon pagwawasto dahil may mga
PPP= 0.33
B. nakalaang pamantayan dito
3. CPI= 233.33
1. Slump
IR=75 Tayahin
2. Reflation
PPP= 0.4285 Pagtataya1
3. Phillip’s Curve
4. CPI= 133.33 1. A
4. Currency Inflation
IR=25 2. B
5. Inflationary Gap
PPP=0.7500 3. C
6. Import Induced Inflation
5. CPI =1 4. D
7. Stagflation
IR=0 5. A
8. Price Index
PPP= 1 6. C
9. Inflation Rate
G. 7. C
10. Mga Speculators
1. Nangungutang
C. 8. B
2. Speculators
1. A 3. Mga taong may tiyak 9. A
2. B na kita 10. D
3. E 4. Nag-iimpok Pagtataya 2
4. C 5. Mga nagpapautang * Ang tagapangasiwa na ang
5. F H. gagawa ng susi sa pag- wawasto.
6. G 1. NB 6. NB
7. H 2. NP 7. NP Pagtataya 3
8. J 3. NB 8. NP 1. Profit-push inflation
9. I 4. NP 9. NB 2. Demand-pull inflation
5. NB 10.NP 3.Demand-pull inflation
10. D
4. Demand-pull inflation
5. Cost-push inflation
Isaisip
6. Structural inflation
*May mga gawaing 7. Structural inflation
walang susi ng 8. Petro-dollars inflation
pagwawasto dahil may 9. Currency inflation
mga nakalaang 10. Profit-push inflation
pamantayan dito
Karagdagang Gawain
* Ang tagapangasiwa na ang
gagawa ng susi sa pag-wawasto.
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Balitao, Bernard R., Martiano D. Buising, Edward D. J. Garcia, Apollo D. De
Guzman, Juanito L. Lumibao Jr., Alex P. Mateo, at Irene J. Mondejar.
2015. Ekonomiks Araling Panlipunan Modyul ng Mag-aaral. Pasig City: Vibal
Group, Inc.
Dalire, Edison. 2013. “Implasyon.” Slideshare. Binuksan noong Hunyo 10, 2020.
https://www.slideshare.net/edison18/implasyonpowerpointedison
25
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa: