‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬

‫ﮔﺮوه ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺗﺄﻟﯿﻒ‪:‬‬

‫ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﮐﺘﺎب‪:‬‬

‫ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬ ‫ﮔﺮوه ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﺗﺄﻟﯿﻒ‪:‬‬

‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ – اﺧﻼق ﻓﺮدی‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع‪:‬‬

‫اول )دﯾﺠﯿﺘﺎل(‬ ‫ﻧﻮﺑﺖ اﻧﺘﺸﺎر‪:‬‬

‫دی )ﺟﺪی( ‪۱۳۹۴‬ﺷﻤﺴﯽ‪ ،‬رﺑﯿﻊ اﻷول ‪ ۱۴۳۷‬ﻫﺠﺮی‬ ‫ﺗﺎرﯾﺦ اﻧﺘﺸﺎر‪:‬‬

‫ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻋﻘﯿﺪه ‪www.aqeedeh.com‬‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪:‬‬

‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از ﺳﺎﯾﺖ ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﮥ ﻋﻘﯿﺪه داﻧﻠﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪www.aqeedeh.com‬‬

‫‪book@aqeedeh.com‬‬ ‫اﯾﻤﯿﻞ‪:‬‬

‫ﺳﺎﯾﺖﻫﺎی ﻣﺠﻤﻮﻋﮥ ﻣﻮﺣﺪﯾﻦ‬

‫‪www.aqeedeh.com‬‬ ‫‪www.mowahedin.com‬‬
‫‪www.islamtxt.com‬‬ ‫‪www.videofarsi.com‬‬
‫‪www.shabnam.cc‬‬ ‫‪www.zekr.tv‬‬
‫‪www.sadaislam.com‬‬ ‫‪www.mowahed.com‬‬

‫‪contact@mowahedin.com‬‬
 ‫��ﻢ اﷲ ا����ﻦ ا����ﻢ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ ‪ ................................ ................................‬أ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪١ ....... ................................ ................................ :‬‬

‫درﻧﮓ ﮐﺮدن و ﺗﺄﻧﯽ ‪٣ ............................ ................................‬‬

‫درﻧﮓ ﮐﺮدن ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٤........................................................................‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ درﻧﮓ و ﺗﺄﻧﯽ‪٥........................................................................ :‬‬
‫ﻋﺠﻠﻪ‪٦........................................................................................... :‬‬
‫ﻋﺠﻠﻪ درﮐﺎرھﺎی ﺧﯿﺮ‪٦......................................................................... :‬‬

‫اﯾﺜﺎر ‪٩ ........... ................................ ................................‬‬

‫اﯾﺜﺎر ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٠................................................................................‬‬
‫ﺑﺮﺗﺮی اﯾﺜﺎر‪١٠.................................................................................. :‬‬
‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪی‪١١................................................................................. :‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖداری ‪١٣ ... ................................ ................................‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖداری ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٣........................................................................‬‬
‫اﻧﻮاع اﻣﺎﻧﺖداری‪١٤............................................................................ :‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖ داری در ﻋﺒﺎدت‪١٤ ....................................................................... :‬‬
‫اﻣﺎﻧﺘﺪاری در ﻧﮕﮫﺪاری از ﺑﺪن‪١٤ .............................................................. :‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖ داری در ﺳﭙﺮدهھﺎ‪١٥ ..................................................................... :‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖداری در ﻋﻤﻞ‪١٥ .......................................................................... :‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖ داری در ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪١٥ ................................................................. :‬‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و ﻋﮫﺪهداری اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ‪١٦ ........................................................ :‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖداری در ﺣﻔﻆ اﺳﺮار‪١٧ ................................................................... :‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖداری در ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‪١٧ ............................................................... :‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ب‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ اﻣﺎﻧﺖ داری‪١٧........................................................................ :‬‬

‫ﺧﯿﺎﻧﺖ در اﻣﺎﻧﺖ‪١٧............................................................................ :‬‬
‫ﺟﺰای ﺧﯿﺎﻧﺘﮑﺎر‪١٨............................................................................. :‬‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺎر ﻣﻨﺎﻓﻖ اﺳﺖ‪١٨.................................................................... :‬‬

‫اﻋﺘﺪال و ﻣﯿﺎﻧﻪ روی ‪٢١ .......................... ................................‬‬

‫اﻋﺘﺪال ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﻪ روی ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٢٢.............................................................‬‬
‫اﻋﺘﺪال رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪٢٢...................................................................... :‬‬
‫اﻧﻮاع اﻋﺘﺪال‪٢٣................................................................................. :‬‬
‫اﻋﺘﺪال در ﺧﺮج و ﻣﺨﺎرج‪٢٣ .................................................................... :‬‬
‫اﻋﺘﺪال در ﺧﻮرد و ﻧﻮش‪٢٤ ......................................................................:‬‬
‫اﻋﺘﺪال در ﭘﻮﺷﺶ‪٢٤ ............................................................................. :‬‬
‫اﻋﺘﺪال در ﮐﺎر و در اﺳﺘﺮاﺣﺖ‪٢٤ ............................................................... :‬‬
‫ﺑﮫﺮه ﮔﺮﻓﺘﻦ از وﻗﺖ‪٢٥ ........................................................................... :‬‬
‫اﻋﺘﺪال در ﮐﻼم‪٢٥ ................................................................................ :‬‬
‫ﻣﺰﯾﺖ اﻋﺘﺪال‪٢٦................................................................................ :‬‬

‫اﺧﻼص و ﺗﺮک رﯾﺎ ‪٢٩ ............................ ................................‬‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از اﺧﻼص ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٣٠.................................................................‬‬
‫اﺧﻼص در ھﺮﮐﺎری ﻻزم اﺳﺖ‪٣٠............................................................ :‬‬
‫اﺧﻼص‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪٣١................................................................. :‬‬
‫اﺧﻼص در ﻧﯿﺖ‪٣١............................................................................. :‬‬
‫اﺧﻼص در ﻋﺒﺎدت‪٣٢.......................................................................... :‬‬
‫اﺧﻼص در ﺟﮫﺎد‪٣٢............................................................................ :‬‬
‫ﭘﺎداش ﻣﺨﻠﺼﺎن‪٣٣............................................................................. :‬‬
‫رﯾﺎﮐﺎری‪٣٤...................................................................................... :‬‬
‫رﯾﺎﮐﺎری‪ ،‬ﺷﺮک اﺳﺖ‪٣٤....................................................................... :‬‬
‫ﺟﺎی رﯾﺎﮐﺎر در آﺗﺶ اﺳﺖ‪٣٥................................................................. :‬‬
‫رﯾﺎ‪ ،‬ﻋﺒﺎدتھﺎ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪٣٥............................................................. :‬‬
 ‫ج‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫اﺣﺴﺎن ‪٣٧ ...... ................................ ................................‬‬

‫اﺣﺴﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٣٧.............................................................................‬‬
‫اﻧﻮاع اﺣﺴﺎن‪٣٧................................................................................. :‬‬
‫اﻧﻮاع اﺣﺴﺎن‪٣٧................................................................................. :‬‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ‪٣٧ ................................................................................ :‬‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان‪٣٨ ..........................................................................:‬‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدن در ﺣﻖ ﻓﻘﯿﺮان‪٣٩ ................................................................. :‬‬
‫اﺣﺴﺎن ﺑﺎ ﯾﺘﯿﻤﺎن و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان‪٤٠ ............................................................... :‬‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﺧﻮد‪٤٠ ................................................................................... :‬‬
‫ﻧﯿﮑﯽ در ﮔﻔﺘﺎر‪٤٠ ................................................................................. :‬‬
‫ﻧﯿﮑﯽ در ﺳﻼم ﮐﺮدن‪٤١ ......................................................................... :‬‬
‫اﺣﺴﺎن در ﮐﺎرھﺎ‪٤١ ............................................................................... :‬‬
‫اﺣﺴﺎن در آراﺳﺘﮕﯽ و ﭘﻮﺷﺶ‪٤١ ............................................................... :‬‬
‫ﭘﺎداش اﺣﺴﺎن‪٤١............................................................................... :‬‬

‫اﺧﻼق ﻧﯿﮑﻮ‪٤٣ .. ................................ ................................‬‬

‫ﺗﻮاﺿﻊ و ﺗﺮک ﺗﮑﺒﺮ ‪٤٥ ........................... ................................‬‬

‫ﺗﻮاﺿﻊ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ؟ ‪٤٦....................................................................‬‬
‫ﺗﻮاﺿﻊ رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪٤٧....................................................................... :‬‬
‫اﻧﻮاع ﺗﻮاﺿﻊ‪٤٧.................................................................................. :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺗﻮاﺿﻊ‪٤٨............................................................................... :‬‬
‫ﺗﮑﺒﺮ‪٤٩.......................................................................................... :‬‬
‫ﺷﮑﻞھﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﮑﺒﺮ‪٥٠.................................................................... :‬‬
‫ﺟﺰای ﻓﺮد ﻣﺘﮑﺒﺮ‪٥٠........................................................................... :‬‬

‫ﺗﻌﺎون و ﻫﻤﯿﺎری ‪٥٣ ............................ ................................‬‬

‫ﺗﻌﺎون و ھﻤﯿﺎری ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٥٥.................................................................‬‬
‫اھﻤﯿﺖ ﺗﻌﺎون‪٥٥............................................................................... :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺗﻌﺎون و ھﻤﯿﺎری‪٥٦.................................................................. :‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫د‬

‫ﺗﻌﺎون و ھﻤﯿﺎری ﻧﺎروا‪٥٧...................................................................... :‬‬

‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪٥٩ .... ................................ ................................‬‬

‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪٦٠.................................................................................... :‬‬
‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ‪٦٠.......................................................................... :‬‬
‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪٦٠.........................................................................:‬‬
‫اﻧﻮاع راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪٦١............................................................................. :‬‬
‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪٦١ .......................................................................... :‬‬
‫راﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﺮدم‪٦١ .................................................................................:‬‬
‫ر اﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ‪٦١ ........................................................................... :‬‬
‫ﻣﺰﯾﺖ راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪٦٢............................................................................ :‬‬
‫دروﻏﮕﻮﯾﯽ‪٦٣................................................................................... :‬‬
‫دروغ ﻣﺒﺎح!‪٦٤.................................................................................. :‬‬
‫ﺑﺮﻗﺮاری آﺷﺘﯽ ﺑﯿﻦ دو دﺷﻤﻦ‪٦٤ .............................................................. :‬‬
‫دروغ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن در ﺟﻨﮓ‪٦٤ .......................................................... :‬‬
‫دروغ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ!‪٦٥ ................................................................... :‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﺪح و در ﺷﻮﺧﯽ از دروغ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪٦٥............................. :‬‬

‫ﺷﮑﺮ ‪٦٧ ........ ................................ ................................‬‬

‫ﺷﮑﺮ ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٦٨................................................................................‬‬
‫ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎسﮔﺰاری اﻧﺒﯿﺎء‪٦٨................................................................ :‬‬
‫اﻧﻮاع ﺷﮑﺮ‪٦٩.................................................................................... :‬‬
‫ﺗﺸﮑﺮ و ﺳﭙﺎس از ﺧﺪاوﻧﺪ‪٧٠ .................................................................... :‬‬
‫ﺗﺸﮑﺮ و ﺳﭙﺎسﮔﺰاری از واﻟﺪﯾﻦ‪٧٢ ............................................................. :‬‬
‫ﺗﺸﮑﺮ و ﺳﭙﺎس ﮔﺰاری از ﻣﺮدم‪٧٢ .............................................................. :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺷﮑﺮ‪٧٣.................................................................................:‬‬
‫ﺳﭙﺎس ﻧﺪاﺷﺘﻦ و ﻧﺘﺎﯾﺞ آن‪٧٣................................................................ :‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ‪٧٥ ..... ................................ ................................‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٧٥...........................................................................‬‬
 ‫ه‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪٧٥.......................................................................... :‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺻﺤﺎﺑﻪ‪٧٦............................................................................. :‬‬
‫ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽﻃﺎﻟﺐ‪٧٦ ............................................................................. :‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ رواﺣﻪ‪٧٧ ............................................................................. :‬‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ‪٧٧ .................................................................................. :‬‬
‫اﺑﻮذر ﻏﻔﺎری‪٧٧ ................................................................................... :‬‬
‫زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ‪٧٨ .................................................................................... :‬‬
‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ‪٧٨ ................................................................................ :‬‬
‫اﻧﻮاع ﺷﺠﺎﻋﺖ‪٧٨............................................................................... :‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﮫﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‪٧٨ ................................................. :‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ در ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ‪٨٠ ........................................................................ :‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ در ھﻨﮕﺎم اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎھﺎت‪٨٠ ................................................... :‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑﻪ ھﻨﮕﺎم ﻣﺒﺎرزه‪٨٠ .................................................................... :‬‬

‫ﺳﺘﺮ و ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ‪٨٣ ........................... ................................‬‬

‫ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٨٣.........................................................................‬‬
‫اﻧﻮاع ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ‪٨٤............................................................................. :‬‬
‫ﺳﺘﺮ ﻋﻮرت‪٨٤ ...................................................................................... :‬‬
‫ﺳﺘﺮ و ﭘﻮﺷﺶ در ھﻨﮕﺎم ﺷﺴﺘﺸﻮ‪٨٥ ........................................................... :‬‬
‫ﺳﺘﺮ و در ﭘﺮده ﺑﻮدن ھﻨﮕﺎم ﻗﻀﺎی ﺣﺎﺟﺖ‪٨٥ ................................................ :‬‬
‫ﺳﺘﺮ و ﻣﺨﻔﯽ داﺷﺘﻦ اﺳﺮار زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ‪٨٥ ....................................................... :‬‬
‫ﺳﺘﺮ و ﻧﮫﺎن داﺷﺘﻦ ﺻﺪﻗﻪ‪٨٦ ................................................................... :‬‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﺧﻮاب ﻧﺎﮔﻮار‪٨٦ ........................................................... :‬‬
‫ﻧﮫﺎن ﮐﺮدن وﺳﻮﺳﻪھﺎی ﺷﯿﻄﺎن‪٨٧ ............................................................ :‬‬
‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺘﺮ و ﻧﮫﺎن ﮐﺎری‪٨٧.................................................................. :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺳﺘﺮ و ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ‪٨٨................................................................. :‬‬
‫ﺗﻈﺎھﺮ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه‪٨٨............................................................................... :‬‬

‫ﻣﺪارا ﮐﺮدن و ﻧﺮﻣﺨﻮﯾﯽ ‪٩١ ...................... ................................‬‬

‫ﻣﺪارا ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٩١...............................................................................‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫و‬

‫ﻣﺪاراﺟﻮﯾﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪٩١....................................................................... :‬‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺪارا و ﻧﺮﻓﺘﺎری‪٩٢...................................................................... :‬‬
‫ﻣﺪارای ﺑﺎ ﻣﺮدم‪٩٢ ................................................................................ :‬‬
‫ﻣﺪارا ﺑﺎ زﯾﺮدﺳﺘﺎن‪٩٣ ............................................................................. :‬‬
‫ﻧﺮم رﻓﺘﺎری و ﻣﺪارا ﺑﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪٩٣ .............................................................. :‬‬
‫ﻣﺪارا ﺑﺎ اﺷﯿﺎء ﺑﯽﺟﺎن‪٩٤ ......................................................................... :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻣﺪارا و ﻧﺮم رﻓﺘﺎری‪٩٤............................................................... :‬‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﺮمﺧﻮ ‪٩٥...............................................‬‬
‫ِ‬ ‫ﺑﺮ ھﺮ ﻧﺰدﯾﮏ‪ ،‬آﺳﺎنﮔﯿﺮ‪ ،‬ﻧﺮم‬

‫ﺷﻔﻘﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ‪٩٧ .......................... ................................‬‬

‫ﺷﻔﻘﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ؟ ‪٩٧....................................................‬‬
‫رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪٩٨.............................................................................. :‬‬
‫رﺣﻤﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪٩٩......................................................... :‬‬
‫ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ و ﺷﻔﻘﺖ ﺑﺎ ھﻤﻨﻮﻋﺎن‪١٠٠........................................................... :‬‬
‫ﻋﺪاوت و ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ‪١٠٠........................................................................ :‬‬

‫ﺣﯿﺎء ‪١٠٣........ ................................ ................................‬‬

‫ﺣﯿﺎء ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٠٣..............................................................................‬‬
‫ﺣﯿﺎی ﺧﺪاوﻧﺪأ‪١٠٣......................................................................... :‬‬
‫ﺣﯿﺎی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪١٠٤........................................................................... :‬‬
‫اﻧﻮاع ﺣﯿﺎ‪١٠٤................................................................................... :‬‬
‫ﺷﺮم از ﺧﺪا‪١٠٤ .................................................................................. :‬‬
‫ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪١٠٥ .................................................................... :‬‬
‫ﺷﺮم از ﻣﺮدم‪١٠٥ ................................................................................. :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺣﯿﺎ‪١٠٦................................................................................ :‬‬

‫ﺑﺮدﺑﺎری ‪١٠٧ .... ................................ ................................‬‬

‫ﺑﺮدﺑﺎری ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٠٨..........................................................................‬‬
‫ﺣﻠﻢ و ﺑﺮدﺑﺎری ﺧﺪا‪١٠٨...................................................................... :‬‬
‫ﺣﻠﻢ و ﺑﺮدﺑﺎری ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪١٠٨.................................................................:‬‬
 ‫ز‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻣﺰاﯾﺎی ﺑﺮدﺑﺎری‪١٠٩........................................................................... :‬‬

‫ﺧﺸﻢ‪١١٠....................................................................................... :‬‬
‫دو ﻧﻮع ﺧﺸﻢ وﺟﻮد دارد‪١١٠ ................................................................... :‬‬
‫درﻣﺎن ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ‪١١١ ....................................................................... :‬‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮ روی زﻣﯿﻦ‪١١١................................................................... :‬‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﺟﺴﻤﯽ و ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﺟﻮی‪١١١............................................... :‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺿﻮء ﯾﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮی ﺧﻮد ﺑﺎ آب‪١١٢................................................. :‬‬
‫ﻋﺎدت دادن ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺑﺮدﺑﺎری‪١١٢........................................................ :‬‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ ‪١١٣ ....... ................................ ................................‬‬

‫ﻋﺪل ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١١٥..............................................................................‬‬
‫اﻗﺴﺎم ﻋﺪل‪١١٥................................................................................ :‬‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﯿﻦ دو ﻃﺮف ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ‪١١٦ .............................................................:‬‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ در ﺗﺮازو و ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ‪١١٦ ................................................................... :‬‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﯿﺎن زﻧﺎن‪١١٦ ........................................................................... :‬‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﯿﺎن ﻓﺮزﻧﺪان‪١١٧ ....................................................................... :‬‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺎ ﻣﺮدم‪١١٧ ............................................................................... :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻋﺪل‪١١٨.............................................................................. :‬‬
‫ﻇﻠﻢ‪١١٩......................................................................................... :‬‬
‫اﻗﺴﺎم ﻇﻠﻢ‪١١٩................................................................................. :‬‬
‫ﻇﻠﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرش‪١١٩ .........................................................:‬‬
‫ﺳﺘﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ھﻢﻧﻮﻋﺎﻧﺶ‪١٢٠ ..................................................................:‬‬
‫ﺳﺘﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ‪١٢٠ .................................................................... :‬‬
‫ﺳﺰای ﺳﺘﻤﮑﺎری‪١٢٠.......................................................................... :‬‬

‫ﺻﺒﺮ ‪١٢٣ ........ ................................ ................................‬‬

‫ﺻﺒﺮ )ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ( ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٢٣................................................................‬‬
‫ﻣﺰﯾﺖ ﺻﺒﺮ‪١٢٥................................................................................. :‬‬
‫اﻧﻮاع ﺻﺒﺮ‪١٢٦.................................................................................. :‬‬
‫ﺻﺒﺮ ﺑﺮ ﻋﺒﺎدات‪١٢٦ .............................................................................. :‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ح‬

‫ﺻﺒﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎھﺎن‪١٢٦ ....................................................................... :‬‬

‫ﺻﺒﺮ در ھﻨﮕﺎم ﻣﺮﯾﻀﯽ‪١٢٧ ..................................................................... :‬‬
‫ﺻﺒﺮ در ھﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﺎری‪١٢٧ ....................................................................:‬‬
‫ﺻﺒﺮ ﺑﺮ اذﯾﺖ و آزار ﻣﺮدم‪١٢٨ .................................................................. :‬‬
‫ﺻﺒﺮ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪﯾﺪه‪١٢٨ .............................................................................. :‬‬
‫اﻣﻮری ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺒﺮ و ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮدن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪١٢٨............................... :‬‬

‫ﻣﺸﻮرت ‪١٣١ ..... ................................ ................................‬‬

‫ﻧﮑﺎﺗﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت‪١٣٢............................................................... :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖھﺎی ﻣﺸﻮرت‪١٣٣...................................................................... :‬‬
‫اﺳﺘﺨﺎره‪١٣٤.................................................................................... :‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ‪١٣٧ ......................... ................................‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟ ‪١٣٨............................................................‬‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﭘﺲ از وﻓﺎت اﯾﺸﺎن‪١٣٨................................................ :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ‪١٣٩.................................................................. :‬‬
‫از دﯾﮕﺮ ﻓﻀﯿﻠﺖھﺎی ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ‪١٣٩................................................... :‬‬
‫ﺧﻮﺷﻨﻮدی واﻟﺪﯾﻦ ﺟﺰو ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪١٣٩ .....................................:‬‬
‫ﺑﻪ ھﺸﺖ زﯾﺮ ﭘﺎی ﻣﺎدران اﺳﺖ‪١٤٠ ............................................................ :‬‬
‫ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺠﺎھﺪ‪١٤٠ ....................................................................... :‬‬
‫دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﮏرﻓﺘﺎری اوﻻد‪١٤١ .......................................................... :‬‬
‫واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺸﺮک‪١٤١ ............................................................................... :‬‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ)آزردن( واﻟﺪﯾﻦ‪١٤٢ ................................................................... :‬‬
‫ﺟﺰای ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ واﻟﺪﯾﻦ‪١٤٢ ..................................................................... :‬‬

‫ﻋﺰت و ﺷﺮاﻓﺖ ‪١٤٥ .............................. ................................‬‬

‫ﻋﺰت ﭼﯿﺴﺖ؟‪١٤٦..............................................................................‬‬
‫ﻋﺰت و ﺑﺰرﮔﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪١٤٦............................................................ :‬‬
‫اﻧﻮاع ﻋﺰت‪١٤٧..................................................................................:‬‬

‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از زﺑﺎن ‪١٤٩ ........................... ................................‬‬

 ‫ط‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺣﻔﻆ زﺑﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٤٩.......................................................................‬‬

‫آﯾﯿﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪١٥٠......................................................................... :‬‬
‫ﻓﻀﺎﯾﻞ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از زﺑﺎن‪١٥٢................................................................. :‬‬
‫ﻏﯿﺒﺖ‪١٥٣....................................................................................... :‬‬

‫اﻣﯿﺪ و رﺟﺎء ‪١٥٧ ................................ ................................‬‬

‫اﻣﯿﺪ ﭼﯿﺴﺖ ؟ ‪١٥٨.............................................................................‬‬
‫اﻣﯿﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪١٥٨............................................................................. :‬‬
‫اﻣﯿﺪواری رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪١٥٨ ................................................................... :‬‬
‫اﻣﯿﺪواری ﺣﻀﺮت ﻧﻮح÷‪١٥٩ ................................................................ :‬‬
‫اﻣﯿﺪ ﺣﻀﺮت ﯾﻌﻘﻮب÷‪١٦٠ ................................................................... :‬‬
‫اﻣﯿﺪواری ﻣﻮﺳﯽ÷‪١٦٠ ....................................................................... :‬‬
‫اﻣﯿﺪواری ﺣﻀﺮت اﯾﻮب÷‪١٦١ ............................................................... :‬‬
‫اﻣﯿﺪ و ﮐﺎر‪١٦١..................................................................................:‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ اﻣﯿﺪواری‪١٦٢.........................................................................:‬‬

‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﻬﺪ ‪١٦٥ ............................... ................................‬‬

‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﮫﺪ ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٦٧....................................................................‬‬
‫اﻗﺴﺎم وﻓﺎ‪١٦٨.................................................................................. :‬‬
‫وﻓﺎ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪١٦٨ .................................................................... :‬‬
‫وﻓﺎ ﺑﻪ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن‪١٦٨ ......................................................................... :‬‬
‫وﻓﺎ در ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ و ﺗﺮازو‪١٦٨ ........................................................................ :‬‬
‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻧﺬر‪١٦٩ .................................................................................. :‬‬
‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﮫﺪ‪١٦٩ ................................................................................. :‬‬
‫ﻏﺪر و ﺧﯿﺎﻧﺖ‪١٦٩.............................................................................. :‬‬

‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ و ﮐﺮم ‪١٧١ ............................ ................................‬‬

‫ﺑﺨﺸﺶ ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٧١..........................................................................‬‬
‫ﺑﺨﺸﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن‪١٧٢................................................................. :‬‬
‫ﺑﺨﺸﺶ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪١٧٢........................................................................ :‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ي‬

‫اﻧﻮاع ﺑﺨﺸﺶ‪١٧٢.............................................................................. :‬‬

‫ﮐﺮم در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪١٧٣ .................................................................... :‬‬
‫ﮐﺮم در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪١٧٣ ................................................................. :‬‬
‫ﮐﺮم ﺑﺎ ﺧﻮد‪١٧٣ ................................................................................... :‬‬
‫ﮐﺮم و ﺑﺨﺸﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان‪١٧٣ ..................................... :‬‬
‫ﺑﺨﺸﺶ و ﮐﺮم ﺑﺎ ﻣﯿﮫﻤﺎن‪١٧٤ .................................................................. :‬‬
‫ﺑﺨﺸﺶ و ﮐﺮم ﺑﺎ ﻣﺮدم‪١٧٤ ..................................................................... :‬‬
‫ﺑﺨﺸﺶ و اﻧﻔﺎق ﺑﻪ ھﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﺎری و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪١٧٥ ........................... :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺑﺨﺸﺶ و ﮐﺮم‪١٧٥................................................................... :‬‬
‫ﺑﺨﻞ ورزی‪١٧٧.................................................................................:‬‬
‫ﺟﺰاء ﺗﻨﮓ ﭼﺸﻤﯽ‪١٧٧........................................................................ :‬‬

‫رازداری ‪١٨١..... ................................ ................................‬‬

‫رازداری ﭼﯿﺴﺖ؟‪١٨١..........................................................................‬‬
‫اﻧﻮاع رازداری‪١٨٢..............................................................................:‬‬
‫رازداری و ﺣﻔﻆ اﺳﺮار‪١٨٢ ...................................................................... :‬‬
‫ﻣﺨﻔﯽ داﺷﺘﻦ اھﺪاف‪١٨٣ ....................................................................... :‬‬
‫ﮐﺘﻤﺎن اﺳﺮار ﻣﻨﺰل‪١٨٣ .......................................................................... :‬‬
‫ﮐﺘﻤﺎن ﻋﯿﺐ دﯾﮕﺮان‪١٨٣ ........................................................................ :‬‬
‫ﮐﺘﻤﺎن و رازداری ﺣﺮام‪١٨٤ .................................................................... :‬‬
‫ﺷـﮫﺎدت و ﮔﻮاھﯽ‪١٨٤ ........................................................................... :‬‬
‫ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‪١٨٥ ............................................................................... :‬‬
‫ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪١٨٥ .................................................................................. :‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ‪١٨٧ ...... ................................ ................................‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪١٨٨...........................................................................‬‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪١٨٩.................................................................... :‬‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ در ﮐﺎرھﺎی ﺧﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪١٨٩.......................................................... :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻗﻨﺎﻋﺖ‪١٨٩............................................................................ :‬‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺳﺒﺐ ﺑﺮﮐﺖ و اﻓﺰوﻧﯽ ﻣﺎل اﺳﺖ‪١٩٠ .................................................. :‬‬
 ‫ك‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ راھﯽ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺑﮫﺸﺖ‪١٩١ .............................................................. :‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻣﯽﺷﻮد‪١٩١ ......................................................... :‬‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ راھﯽ ﺑﺮای آراﻣﺶ ﻧﻔﺲ‪١٩١ ........................................................... :‬‬

‫ﮐﺎر ‪١٩٣ ......... ................................ ................................‬‬

‫ﮐﺎر ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ ‪١٩٣......................................................................‬‬
‫ﻋﻤﻞ آﺧﺮت‪١٩٤................................................................................ :‬‬
‫ﮐﺎر و ﻋﻤﻞ دﻧﯿﺎ‪١٩٤........................................................................... :‬‬
‫ﮐﺎر و ﻋﻤﻞ ﺟﺰو اﺧﻼق اﻧﺒﯿﺎء‡ ﺑﻮده اﺳﺖ‪١٩٦........................................ :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﮐﺎر‪١٩٧................................................................................ :‬‬
‫اﺧﻼق ﮐﺎر و ﻋﻤﻞ در اﺳﻼم‪١٩٨............................................................. :‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ :‬ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﮔﺮ‪١٩٩..................................................................... :‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﯽ‪١٩٩ .................................................................................. :‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺪﻧﯽ و ﺟﺴﻤﯽ‪١٩٩ ...................................................................... :‬‬
‫ﺣﻘﻮق اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪١٩٩ ............................................................................. :‬‬
‫دوم‪ :‬وﻇﺎﯾﻒ ﮐﺎرﮔﺮ‪١٩٩........................................................................ :‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖ داری‪٢٠٠ .................................................................................. :‬‬
‫درﺳﺘﯽ و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﮐﺎر‪٢٠٠ ........................................................................ :‬‬
‫ﺻﺒﺢ زود ﺳﺮﮐﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪن‪٢٠٠ .............................................................. :‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺸﻮرت و اﻧﺪرز ﺑﺮای ھﺮ دو ﻃﺮف‪٢٠٠ ........................................... :‬‬
‫ﺣﻔﻆ اﺳﺮار‪٢٠٠ ................................................................................... :‬‬
‫اﻃﺎﻋﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدن‪٢٠٠ ........................................................................ :‬‬

‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ‪٢٠١ ............................ ................................‬‬

‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟ ‪٢٠٢...............................................................‬‬
‫اﻗﺴﺎم ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ‪٢٠٢.................................................................. :‬‬
‫ﻋﻔﺖ اﻋﻀﺎی ﺑﺪن‪٢٠٢ ........................................................................... :‬‬
‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﺑﺪن‪٢٠٣ ...................................................................... :‬‬
‫ﻋﻔﺖ در ﻣﻮرد اﻣﻮال دﯾﮕﺮان‪٢٠٤ ............................................................... :‬‬
‫ﻋﻔﺖ در ﺧﻮرد و ﻧﻮش‪٢٠٥ ...................................................................... :‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫ل‬

‫ﻋﻔﺖ ﮐﻼم‪٢٠٦ .................................................................................... :‬‬

‫ﻋﻔﺖ و ﺧﻮدداری از ﺳﺆال و درﺧﻮاﺳﺖ از دﯾﮕﺮان‪٢٠٧ ..................................... :‬‬
‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻋﻔﺖ ﻧﻔﺲ‪٢٠٧....................................................................... :‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‪:‬‬

‫اﺳﻼم دﯾﻦ اﺧﻼق ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ را ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه‪ ،‬و‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮورش ﺟﺎﻣﻌﻪی اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ آن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﻮد را ﭼﻨﯿﻦ‬
‫َّ َ َ َ َ ٰ ُ ُ َ‬
‫ي� ‪] ﴾٤‬اﻟﻘﻠﻢ‪.[٤ :‬‬ ‫� خل ٍق ع ِظ ٖ‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪�﴿ :‬نك لع‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ اﺧﻼق ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ را وﺳﯿﻠﻪای ﺑﺮای دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ درﺟﺎت‬
‫ُ‬ ‫ْ َ ۡ‬
‫ﺑﺎﻻی ﺑﮫﺸﺖ ﻗﺮار دادهاﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َسارِ ُع ٓوا إ ِ ٰ� َمغفِ َر� ٖ ّمِن َّر ّ�ِ� ۡم‬
‫َّ َّ ٓ َ َّ َّ ٓ‬ ‫ُ َ‬ ‫� ‪ ١٣٣‬ٱ َّ� َ‬ ‫َ َ َّ َ ۡ ُ َ َّ َ ٰ َ ٰ ُ َ ۡ َ ُ ُ َّ ۡ‬
‫ت ل ِۡل ُم َّتق َ‬
‫ل�اءِ‬ ‫ِين يُنفِقون ِ� ٱل�اءِ وٱ‬ ‫ِ‬ ‫وجن ٍة عرضها ٱلس��ت وٱ��ض أعِد‬
‫سن َ‬ ‫� ُ� ُّ ۡ ۡ‬ ‫اس َوٱ َّ ُ‬ ‫َ ََۡۡ َ َۡ َ َ‬ ‫َ ۡ َ‬
‫� ‪] ﴾١٣٤‬آلﻋﻤﺮان‪.[۱۳۴-۱۳۳ :‬‬ ‫ِب ٱل ُمح ِ ِ‬ ‫َّ‬
‫وٱل� ٰ ِظ ِم� ٱلغيظ وٱلعا�ِ� ع ِن ٱ� ِ �‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ‪» :‬و ﺑﺮای ﻧﯿﻞ ﺑﻪ آﻣﺮزﺷﯽ از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد و ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ]ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪر[ آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ]و[ ﺑﺮای ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎران آﻣﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﺎن ﮐﻪ‬
‫در ﻓﺮاﺧﯽ و ﺗﻨﮕﯽ اﻧﻔﺎق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻓﺮو ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و از ﻣﺮدم درﻣﯽﮔﺬرﻧﺪ و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﮑﻮﮐﺎران را دوﺳﺖ دارد«‪.‬‬
‫َ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﻪ داﺷﺘﻦ اﺧﻼق وارﺳﺘﻪ و ﻧﯿﮏ اﻣﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ٱ ۡد َ� ۡع ب ِٱ َّل� ِ َ‬
‫� أ ۡح َس ُن‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َّ‬
‫ِيم﴾ ]ﻓﺼﻠﺖ‪ .[۳۴ :‬ﻣﻌﻨﯽ آﯾﻪ‪» :‬و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ‬ ‫ك َو�َ ۡي َن ُهۥ َع َ� ٰ َوة ‪َ ٞ‬ك�نَّ ُهۥ َو ٌّ� َ� ‪ٞ‬‬
‫ََۡ َ‬
‫فإِذا ٱ�ِي بين‬
‫ِ‬
‫ﺑﺪی ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺖ ]ﺑﺪی را[ آﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ دﻓﻊ ﮐﻦ آﻧﮕﺎه ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﺗﻮ و‬
‫ﻣﯿﺎن او دﺷﻤﻨﯽ اﺳﺖ ﮔﻮﯾﯽ دوﺳﺘﯽ ﯾﮑﺪل ﻣﯽﮔﺮدد«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻮاری‬
‫َّ ِّ َ َ ْ‬
‫اﺤﻟ َ َﺴﻨَ َﺔ َ� ْﻤ ُﺤ َﻬﺎ َو َﺧﺎﻟﻖ اﻨﻟَّ َ‬ ‫َّ َّ َ َ ْ ُ َ ُ ْ َ َ ْ‬
‫ﺎس‬ ‫ِِ‬ ‫ﺖ َوأﺗ ِﺒ ِﻊ الﺴيﺌﺔ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺮاﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪» :‬اﺗ ِﻖ ا� ﺣﻴﺜﻤﺎ ﻛﻨ‬
‫ُُ‬
‫ِﺨﺑﻠ ٍﻖ َﺣ َﺴ ٍﻦ ]ﺗﺮﻣﺬی[‪ .‬ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺪﯾﺚ‪» :‬ﺗﻘﻮای ﺧﺪا را ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻦ ھﺮﮐﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ .‬ﺑﺪﻧﺒﺎل‬
‫ھﺮ ﺑﺪی ﮐﺎر ﻧﯿﮑﯽ را اﻧﺠﺎم ﺑﺪه آن را ﺑﺰداﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﺧﻼق ﻧﯿﮏ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎ«‪.‬‬
‫الﻤﺆﻣﻦ ﻳَ َ‬
‫ﻮم‬ ‫ِِ‬
‫ﻣ�ان ُ‬ ‫و از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻣﻦ َﻲﺷ ٍء أَ�ْ َﻘ ُﻞ ﻲﻓ َ‬
‫ِ‬
‫ﺎﺣ َﺶ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َّ ُ ُ‬ ‫ُُ‬ ‫ُ ْ‬
‫اﺒﻟ ِﺬ ِّي«‪] .‬رواﯾﺖ ﺗﺮﻣﺬی[‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫اﻟ ِﻘﻴﺎﻣﺔ ﻣﻦ ﺣﺴ ِﻦ اﺨﻟﻠﻖ‪ .‬و�ِن ا� ﻳﺒ ِﻐﺾ اﻟﻔ ِ‬
‫»ھﯿﭻ ﭼﯿﺰی در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ در ﺗﺮازوی ﺑﻨﺪهء ﻣﺆﻣﻦ ﺳﻨﮕﯿﻦﺗﺮ از اﺧﻼق ﻧﯿﮑﻮ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ زﺷﺖ ﻣﯽدارد ﺑﺪﮐﺮدار ﺑﺪﮔﻔﺘﺎر را«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﺧﻼق ﻧﯿﮑﻮ آراﺳﺘﻪ ﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺎﯾﺪ رﺳﻮل‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺧﺪا ج را‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﯿﮑﻮﺗﺮﯾﻦ اﺧﻼق را داﺷﺘﻪ و اﺧﻼق اﯾﺸﺎن ھﻤﺎن ﻗﺮآن ﺑﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮارد ھﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮاﺳﻄﻪی اﺧﻼق ﻧﯿﮏ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ درﺟﺎت و ارﺟﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎهھﺎ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫و ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﻪ رﺿﺎﻣﻨﺪی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ و ورود ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﻧﺎﯾﻞ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮازھﺎﯾﯽ از اﺧﻼق واﻻی اﺳﻼﻣﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻻزم‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺪان آراﺳﺘﻪ ﺷﺪه و آن را ﺟﺰو ﺻﻔﺎت ھﻤﯿﺸﮕﯽ ﺧﻮد ﻗﺮار دھﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد ﻣﺤﻤﺪی‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫درﻧﮓ ﮐﺮدن و ﺗﺄﻧﯽ‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج وﻟﯿﺪ ﺑﻦ ﻋﻘﺒﻪ را ﺑﺮای ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن زﮐﺎت و ﺻﺪﻗﺎت ﻗﺒﯿﻠﻪ ﺑﻨﯽﻣﺼﻄﻠﻖ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪ ،‬آﻧﺎن ﺑﺎ دﯾﺪن او ﮐﻪ داﺷﺖ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﺳﺘﻘﺒﺎل از او ﺑﻪﺳﻮﯾﺶ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬وﻟﯿﺪ‬
‫ﮔﻤﺎن ﮐﺮد آﻧﺎن از اﺳﻼم دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﻪﺳﻮﯾﺶ ﻣﯽآﯾﻨﺪ ﺗﺎ او را ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ .‬او ﺑﯽآﻧﮑﻪ از‬
‫ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ آ ﮔﺎه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﮫﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج را از ﻗﻀﯿﻪ ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﮐﺮم ج‪ ،‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪس را ﺑﺎ ﺳﭙﺎھﯽ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﻪ ﺗﺎﻣﻞ‬
‫ﮐﺮدن ﺳﻔﺎرش ﻓﺮﻣﻮده و اﻣﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺗﺎ ﺣﻘﯿﻘﺖ اﻣﺮ روﺷﻦ ﻧﺸﻮد در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺑﻨﯽ‬
‫ﻣﺼﻄﻠﻖ ﻋﺠﻠﻪ ﻧﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن‪ ،‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ از‬
‫اﺣﻮاﻟﺸﺎن ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﺷﻮد‪ .‬آن اﻓﺮاد ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻨﯽاﻟﻤﺼﻄﻠﻖ از اﺳﻼم و‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯿﻤﺶ دﺳﺖ ﻧﮑﺸﯿﺪهاﻧﺪ و در آﻧﺠﺎ ھﻤﭽﻨﺎن ﺻﺪای اذان ﺷﻨﯿﺪه ﺷﺪه و ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﺮﭘﺎداﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ ﺑﺪون ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﺟﻨﮓ و ﺧﻮﻧﺮﯾﺰی ﺑﻪﺳﻮی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺧﺒﺮ داد ﮐﻪ ﺑﻨﯽ ﻣﺼﻄﻠﻖ از اﺳﻼم دﺳﺖ ﻧﮑﺸﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ آﯾﻪای را ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎد‪:‬‬
‫َ‬ ‫ُ ُ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ٓ َ ُ ۡ َ ُۢ َ َ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ َ َ َ ْ‬
‫يبوا ق ۡو َم ۢ� ِ�َ َ� ٰل ٖة‬‫ِق بِن َبإ ٖ � َتبَ َّي ُن ٓوا أن ت ِص‬
‫ام ُن ٓوا إِن جاء�م فاس‬ ‫���ها ٱ�ِين ء‬ ‫﴿ ٰٓ‬
‫ِ� ‪] ﴾٦‬اﻟﺤﺠﺮات‪ .[٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن‬ ‫حوا ْ َ َ ٰ‬
‫� َما َ� َع ۡل ُت ۡم َ� ٰ ِدم َ‬ ‫َ� ُت ۡصب ُ‬
‫ِ‬
‫آوردهاﯾﺪ اﮔﺮ ﻓﺎﺳﻘﯽ ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺧﺒﺮی آورد ﻧﯿﮏ وارﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ ﻧﺎداﻧﯽ ﮔﺮوھﯽ را‬
‫آﺳﯿﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ و ]ﺑﻌﺪ[ از آﻧﭽﻪ ﮐﺮدهاﯾﺪ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﻮﯾﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ زﯾﺪ را ﺑﻪﺳﻮی اﻗﻮاﻣﯽ ﮐﻪ دﻋﻮت اﺳﻼم را رد ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪ .‬اﺳﺎﻣﻪ و اﻓﺮادش ﺑﺎ آﻧﺎن ﺟﻨﮕﯿﺪه و آﻧﺎن را ﺷﮑﺴﺖ دادﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدی از آن ﻗﺒﯿﻠﻪ ﻓﺮار‬
‫ﮐﺮد و اﺳﺎﻣﻪ و ﯾﮑﯽ از اﻧﺼﺎر او را ﺗﻌﻘﯿﺐ ﮐﺮدﻧﺪ و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﺮد ﻓﺮاری ﺷﺪه و‬
‫ﭼﯿﺰی ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ« اﻧﺼﺎری از او دﺳﺖ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ و از ﮐﺸﺘﻦ وی ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮد‪ ،‬وﻟﯽ اﺳﺎﻣﻪ ﮔﻤﺎن ﺑﺮد ﮐﻪ او از ﺗﺮس ﮐﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪن ﮐﻠﻤﻪی‪» :‬ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ«‪ .‬را ﺑﺮ زﺑﺎن آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﻧﯿﺰهاش ﺿﺮﺑﻪای زده و او را‬
‫ﮐﺸﺖ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٤‬‬

‫* وﻗﺘﯽ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج از آﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻮد آ ﮔﺎه ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ای اﺳﺎﻣﻪ‪ ،‬آﯾﺎ ﺑﻌﺪ از اﯾﻨﮑﻪ »ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ«‪ .‬ﮔﻔﺖ او را ﮐﺸﺘﯽ؟ اﺳﺎﻣﻪ ﺟﻮاب داد‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل‬
‫اﻟﻠﻪ ج او ﭘﻨﺎه ﺟﻮﯾﻨﺪه ﺑﻮد )ﺗﺎ ﺑﺎ آن از ﮐﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺧﻼص ﮔﺮدد(‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﺎز‬
‫ﺗﮑﺮار ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ او را ﺑﻌﺪ از آﻧﮑﻪ »ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ«‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﮐﺸﺘﯽ؟ و اﯾﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازهای ﺗﮑﺮار ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ آرزو ﮐﺮدم ﮐﺎش ﭘﯿﺶ از اﯾﻦ روز ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺸﺪه ﺑﻮدم‪.‬‬
‫* در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺳﮫﯿﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻪ اﺳﺎرت ﺳﭙﺎه اﺳﻼم درآﻣﺪ‪ .‬ﺳﮫﯿﻞ ﺷﺨﺺ ﺳﺨﻨﻮر‬
‫و ﺑﻠﯿﻐﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ ﺿﺮﺑﻪای دﻧﺪانھﺎی ﭘﯿﺸﯿﻦ‬
‫وی را ﺑﺸﮑﻨﺪ ﺗﺎ دﯾﮕﺮ ﺑﺮای ﮐﺎﻓﺮان ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﮐﺮده و ﻣﺸﺮﮐﺎن را ﺑﻪ ﺟﻨﮕﯿﺪن ﺗﺮﻏﯿﺐ‬
‫ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺟﮫﺖ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻦ اﺟﺎزه دھﯿﺪ ﺗﺎ‬
‫دﻧﺪانھﺎی ﺳﮫﯿﻞ را ﺑﺮﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﻋﻠﯿﻪ ﻣﺎ ﺳﺨﻨﻮری ﻧﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬راﺣﺖﺷﺎن ﺑﮕﺬار )دﻧﺪانھﺎی او را(‪ ،‬ﺷﺎﯾﺪ روزی ﻣﺎﯾﻪی‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﯽ ﺗﻮ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺘﺢ ﻣﮑﻪ ﺳﮫﯿﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎن آورده و اﺳﻼﻣﺶ را ﻧﯿﮑﻮ و زﯾﺒﺎ ﻧﻤﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯿﮑﻪ رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ج وﻓﺎت ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺪهای از اھﺎﻟﯽ ﻣﮑﻪ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﺪ از دﯾﻦ اﺳﻼم روی ﮔﺮدان ﺷﻮﻧﺪ‬
‫وﻟﯽ ﺳﮫﯿﻞس ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و ﺑﺮای آﻧﺎن ﺳﺨﻨﺮاﻧﯽ ﮐﺮد و ﺧﺪا را ﺑﻪ ﯾﺎدﺷﺎن آورد و آﻧﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﺛﺒﺎت و ﺗﻤﺴﮏ ﺑﻪ دﯾﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﮔﻮش داده و از او‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫درﻧﮓ ﮐﺮدن ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫درﻧﮓ ﮐﺮدن ﺷﺎﻣﻞ ﭘﺎﯾﺪاری‪ ،‬آھﺴﺘﮕﯽ و ﻋﺠﻠﻪ ﻧﮑﺮدن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ھﺮ‬
‫ﮐﺎری ﺑﺎ ﺗﺎﻣﻞ و درﻧﮓ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺷﺨﺺ ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﮐﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺴﺎﻣﺤﻪ و ﻏﻔﻠﺖ‬
‫راه ﻧﺪاده و ﺑﻠﮑﻪ ﺳﻌﯽ دارد ﺗﺎ وﻇﯿﻔﻪاش را ﺑﺎ درﻧﮓ و اﻃﻤﯿﻨﺎن و ﺧﻠﻮص ﻧﯿﺖ ادا‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻋﻠﯽس ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﺘﺎب در ﻋﻤﻞ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﯿﮏ و ﺑﮫﺘﺮ‬
‫ﻣﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ھﻤﺎﻧﺎ ﻣﺮدم ﻧﻤﯽﭘﺮﺳﻨﺪ در ﭼﻪ ﻣﺪت ﮐﺎر ﺗﻤﺎم ﺷﺪه ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن و‬
‫درﺳﺘﯽ آن ﮐﺎر ﻣﯽﻧﮕﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺶ آﻣﻮزی در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺗﺶ درﻧﮓ ﻧﻤﻮده و ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬و در ﻧﺘﯿﺠﻪی‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر درسھﺎﯾﺶ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽﻓﮫﻤﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ از ﺣﮑﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﺟﻮاب‬
 ‫‪٥‬‬ ‫درﻧﮓ ﮐﺮدن و ﺗﺄﻧﯽ‬

‫دادن ﻋﺠﻠﻪ ﮐﻨﺪ از ﺟﻮاب درﺳﺖ دور ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺑﺎ درﻧﮓ و ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺑﻪ ھﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﯽ ﻣﯿﺮﺳﯽ‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻋﺒﺎدت و ﻃﺎﻋﺘﺶ ﺧﺸﻮع داﺷﺘﻪ و ﻋﺒﺎدت را ﺑﺎ آراﻣﺶ و آھﺴﺘﮕﯽ و‬
‫ﮐﻤﺎل دﻗﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز‪ ،‬آن را ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﯽ و ﺧﺸﻮع ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺮای‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﮫﺎﻧﯿﺎن ﺑﺠﺎﻣﯽ آورد‪ .‬در ھﻨﮕﺎم دﻋﺎ ﺧﺪاﯾﺶ را ﺑﺎ زاری و ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه و‬
‫آن را ﺑﺎ ﺳﭙﺎس و ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺻﻠﻮات ﺑﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﺒﺎر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻣﺮدی را دﯾﺪ ﮐﻪ ﭘﺲ از ﻧﻤﺎزش دﻋﺎ ﮐﺮده و در آن ﭘﺮوردﮔﺎر را‬
‫َ ْ َ َ ُّ‬
‫ﺖ �� َﻬﺎ‬ ‫ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻧﮕﻔﺘﻪ و ﺑﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺻﻠﻮات ﻧﻔﺮﺳﺘﺎد‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻋ ِﺠﻠ‬
‫ْ ِّ‬
‫ال ُﻤ َﺼ�«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﻧﻤﺎزﮔﺰار‪ ،‬ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻤﻮدی!«‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺷﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﻓﺮدی ﮐﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﮔﺰارد در دﻋﺎﯾﺶ ﭘﺮوردﮔﺎر را ﺳﺘﻮده و‬
‫ﺐ‪ ،‬وﺳﻞ‬ ‫ادع ُﺠﺗَ ْ‬
‫ُ‬
‫ﺳﭙﺎﺳﺶ ﮔﻔﺖ و ﺑﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا ﺻﻠﻮات ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬‬
‫ُ‬
‫� ْﻌ َﻂ«‪] .‬ﻧﺴﺎﺋﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﻋﺎ ﮐﻦ ﮐﻪ اﺟﺎﺑﺖ ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﺨﻮاه ﮐﻪ داده ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن در اﺟﺎﺑﺖ دﻋﺎی ﺧﻮﯾﺶ ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﻓﺮﻣﻮد‪ْ ُ �» :‬ﺴﺘَ َ‬
‫ﺠ ُ‬
‫ﺎب‬
‫َ َ ُ ْ َ َْ َ ْ َ ْ َُ ُ َ َْ ُ‬
‫ت ﻓَﻠَ ْﻢ � ُ ْﺴﺘَ َﺠ ْ‬
‫ﺐ ِﻰﻟ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﺟﺎﺑﺖ‬ ‫ﻷﺣ ِﺪ�ﻢ ﻣﺎ لﻢ �ﻌﺠﻞ �ﻘﻮل دﻋﻮ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺮای ھﺮﯾﮏ از ﺷﻤﺎ ﺗﺎ ﻣﺎداﻣﯿﮑﻪ ﺷﺘﺎب ﻧﮑﻨﺪ و ﻧﮕﻮﯾﺪ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرم دﻋﺎ ﮐﺮدم و‬
‫ﻣﺮا اﺟﺎﺑﺖ ﻧﮑﺮد«‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ درﻧﮓ و ﺗﺄﻧﯽ‪:‬‬

‫ُ‬ ‫َّ ْ ُ ْ َ َ ُ َ ُّ َ َ ُ َ ْ‬
‫ﻻﻗ ِﺘ َﺼﺎد ُﺟ ْﺰ ٌء ِﻣ ْﻦ‬‫از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬الﺴﻤﺖ اﺤﻟﺴﻦ واﺘﻟﺆدة وا ِ‬
‫أَ ْر َ� َﻌ ٍﺔ َو ِﻋ ْﺮﺸ َ‬
‫�ﻦ ُﺟ ْﺰ ًءا ِﻣ َﻦ اﻨﻟُّﺒُ َّﻮ ِة«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﻈﮫﺮ ﻧﯿﮑﻮ و درﻧﮏ ﮐﺮدن و اﻗﺘﺼﺎد‬ ‫ِ‬
‫)ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ( ﺑﺨﺸﯽ از ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﮫﺎر ﺑﺨﺶ ﻧﺒﻮت اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻴﻚ َﺧ ْﺼﻠَﺘَ ْ� ُ�ﺒُّ ُﻬ َﻤﺎ َّ ُ‬
‫ا�‬
‫َ‬ ‫َّ‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﯾﺎراﻧﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إِن ِ�‬
‫ِ ِ‬
‫ََ‬ ‫ْ ْ‬
‫اﺤﻟﻠ ُﻢ َواﻷﻧ ُﺎة«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در ﺗﻮ دو ﺻﻔﺖ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺧﺪا آن را دوﺳﺖ‬ ‫ِ‬
‫ﻣﯽدارد‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎری و ﺗﺄﻧﯽ ﮐﺮدن«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٦‬‬
‫َ َ ُ َ َّ ْ َ ُ‬
‫ا� َواﻟ َﻌ َﺠﻠﺔ )اﻟتﺮﺴع ﻲﻓ ﻏ�‬
‫ﺑﺎز در ﺟﺎﯾﯽ رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬اﻷﻧﺎة ِﻣﻦ ِ‬
‫ﺎن«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺗﺎﻧﯽ ﮐﺮدن از ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻋﺠﻠﻪ )ﺷﺘﺎب ورزﯾﺪن‬ ‫َ َّ ْ َ‬
‫مﻮﺿﻌﻪ( ِﻣﻦ الﺸﻴﻄ ِ‬
‫در ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ( از ﺷﯿﻄﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻋﺠﻠﻪ‪:‬‬
‫َ َ‬
‫�� ُّ� َها‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﺎ اﻣﺮ ﻧﻤﻮده ﮐﻪ از ﻋﺠﻠﻪ ﭘﺮھﯿﺰ ﮐﺮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ٰٓ ﴿ :‬‬
‫حوا ْ َ َ ٰ‬
‫يبوا ْ قَ ۡو َم ۢ� �َ َ� ٰلَة َ� ُت ۡصب ُ‬ ‫َ ٓ َ ُ ۡ َ ُ ۢ َ َ َ َ َ َّ ُ ٓ ْ َ ُ‬ ‫َّ َ َ َ ْ‬
‫� ماَ‬
‫ِ‬ ‫ِ ٖ‬
‫ُ‬ ‫ام ُن ٓوا إِن جاء�م فاسِق بِنبإ ٖ �تبينوا أن ت ِص‬ ‫ٱ�ِين ء‬
‫ِ� ‪] ﴾٦‬اﻟﺤﺠﺮات‪ .[٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ اﮔﺮ ﻓﺎﺳﻘﯽ‬ ‫َ� َع ۡل ُت ۡم َ�ٰ ِدم َ‬
‫ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺧﺒﺮی آورد ﻧﯿﮏ وارﺳﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ ﻧﺎداﻧﯽ ﮔﺮوھﯽ را آﺳﯿﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﯿﺪ و ]ﺑﻌﺪ[‬
‫از آﻧﭽﻪ ﮐﺮدهاﯾﺪ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﺷﻮﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺳﻮارﮐﺎر ﺷﺘﺎﺑﺎن ﻧﻪ ﻣﻘﺼﺪ رﺳﯿﺪه و ﻧﻪ ﻣﺮﮐﺒﯽ ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ )ﻣﺮدی ﮐﻪ از‬
‫ﺷﺪت ﻋﺠﻠﻪ ﻣﺮﮐﺒﺶ را ﻣﯽزﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﯾﻊﺗﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﮐﺮده و ﺑﻪ آن اﺳﺘﺮاﺣﺘﯽ ﻧﻤﯽدھﺪ ﺗﺎ‬
‫ھﻼﮐﺶ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ(‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ :‬آﻧﮑﻪ ﺑﺮ ﻣﺮﮐﺐ ﻋﺠﻠﻪ ﺳﻮار ﺷﺪ‪ ،‬در ﻟﻐﺰﺷﮕﺎهھﺎ‬
‫اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻋﺠﻠﻪ درﮐﺎرﻫﺎی ﺧﯿﺮ‪:‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺻﺪد ﮐﺎر ﺧﯿﺮی ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در اﻧﺠﺎم آن ﺑﺮ دﯾﮕﺮان ﭘﯿﺸﯽ‬
‫ﺟﺴﺘﻪ و ﺗﺎﺧﯿﺮ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﺻﺪﻗﻪای ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ در اﻧﺠﺎم آن ﺷﺘﺎب ورزد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ در ﺻﻮرت اﻧﺠﺎم ھﺮ ﻃﺎﻋﺖ ﻣﻌﯿﻨﯽ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪان ﻣﺒﺎدرت ورزد‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫َ َ‬ ‫َّ‬ ‫ُّ َ َ ُ ُ ِّ‬
‫ﻞﻛ َ ْ‬
‫اﻵﺧ َﺮ ِة«‪] .‬أﺑﻮ داود[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬درﻧﮏ ﮐﺮدن‬
‫ﻰﺷ ٍء ِإﻻ ِﻰﻓ �ﻤ ِﻞ ِ‬ ‫ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬اﺘﻟﺆدة ِﻰﻓ‬
‫در ھﺮ ﮐﺎری ﺑﻪ ﺟﺰ در ﮐﺎرھﺎی ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﺧﺮت ﻧﯿﮑﻮﺳﺖ«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﻪ ﻣﺎ اﻣﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ در اﻓﻄﺎر ﮐﺮدن‪ ،‬ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ و‬
‫� َﻣﺎ َﻋ َّﺠﻠﻮا ﻓِ ْﻄ َﺮ ُﻫ ْﻢ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﯿﺸﻪ ﻣﺮدم‬
‫ُ‬ ‫َ َ ُ َّ ُ َ ْ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻻ ﻳﺰال اﻨﻟﺎس ِﺨﺑ ٍ‬
‫ﺑﻪ ﺧﯿﺮاﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﺎداﻣﯿﮑﻪ در اﻓﻄﺎر ﺷﺘﺎب ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ«‪.‬‬
‫از اﯾﻨﺮو واﺿﺢ اﺳﺖ درﻧﮓ ﮐﺮدن در ﮐﺎر ﺧﯿﺮ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﺒﻮده و ﺑﺎﯾﺪ در اﺟﺮای آن ﺷﺘﺎب‬
‫َ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َ ۡ‬
‫ورزﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َسارِ ُع ٓوا إ ِ ٰ� َمغفِ َر� ٖ ّمِن َّر ّ�ِ� ۡم َو َج َّن ٍة ع ۡرض َها‬
‫َّ َ ٰ َ ٰ ُ َ ۡ َ ُ ُ َّ ۡ‬
‫ت ل ِۡل ُم َّتق َ‬
‫� ‪] ﴾١٣٣‬آلﻋﻤﺮان‪ .[١٣٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﺮای ﻧﯿﻞ ﺑﻪ آﻣﺮزﺷﯽ‬ ‫ِ‬ ‫ٱلس��ت وٱ��ض أعِد‬
 ‫‪٧‬‬ ‫درﻧﮓ ﮐﺮدن و ﺗﺄﻧﯽ‬

‫از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد و ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ]ﺑﻪ ﻗﺪر[ آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ]و[ ﺑﺮای‬
‫ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎران آﻣﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ«‪.‬‬
‫و اﯾﻨﺠﺎ ﻋﺠﻠﻪ ﮐﺮدن راھﯽ ﺑﺮای دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﻮرد ﺳﺎﯾﺮ اﻣﻮر‬
‫دﻧﯿﻮی‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن در آن درﻧﮓ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ آھﺴﺘﮕﯽ ﻋﻤﻞ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫اﯾﺜﺎر‬

‫ﺣﺬﯾﻔﻪ ﻋﺪوی در ﺟﻨﮓ ﯾﺮﻣﻮک دﻧﺒﺎل ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﯾﺶ ﻣﯽﮔﺸﺖ‪ ،‬ھﻤﺮاه او ﯾﮏ ﻇﺮف‬
‫آب ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﯽ او را زﺧﻤﯽ ﯾﺎﻓﺖ‪ ،‬از او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬آب ﻣﯽﺧﻮاھﯽ؟ او ﺑﺎ ﻣﻮاﻓﻘﺖ اﺷﺎره‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﻪ آب ﺑﺨﻮرد ﺻﺪای آه و ﻧﺎﻟﻪی ﻣﺮد دﯾﮕﺮی را ﺷﻨﯿﺪ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮی ﺣﺬﯾﻔﻪ‬
‫ﺑﻪﺳﻮی او اﺷﺎره ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮود و آب را ﺑﻪ ﻣﺮدی ﮐﻪ درد ﻣﯽﮐﺸﯿﺪ ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ﺣﺬﯾﻔﻪ ﺑﻪﺳﻮی‬
‫او ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ ،‬و ھﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺎص را ﯾﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ او آب ﺑﺪھﺪ ﺻﺪای ﻣﺮد دﯾﮕﺮی را ﺷﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ آه‪،‬‬
‫ھﺸﺎم اﺷﺎره ﮐﺮد ﺗﺎ ﺣﺬﯾﻔﻪ ﺑﺎ آب ﺑﻪﺳﻮی او ﺑﺮود‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﭘﯿﺶ او رﻓﺖ ﺟﺎن ﺳﭙﺮده ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎ آب ﺑﻪ ﻃﺮف ھﺸﺎم ﺑﺮﮔﺸﺖ دﯾﺪ ﮐﻪ او ھﻢ ﻣﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﭘﺴﺮ‬
‫ﻋﻤﻮﯾﺶ رﻓﺖ‪ ،‬او ﻧﯿﺰ ﺟﺎن داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫و ھﻤﻪ آنھﺎ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ دﯾﮕﺮی را ﺑﺮ ﺧﻮد در ﻧﻮﺷﯿﺪن آب ﺗﺮﺟﯿﺢ دھﻨﺪ‪.‬‬
‫زﻧﯽ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ و ﺑﺮاﯾﺶ ﺟﺎﻣﻪای را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ھﺪﯾﻪ آورد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺪان‬
‫آن ﻧﯿﺎز داﺷﺘﻪ و آن را ﺑﻪ ﺗﻦ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺻﺤﺎﺑﻪ او را دﯾﺪ و آن را ﻃﻠﺐ ﮐﺮد‪ ،‬و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﭼﻪ زﯾﺒﺎ اﺳﺖ‪ ،‬اﯾﻦ را ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﻦ ﺑﭙﻮﺷﺎن‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آن را از ﺗﻦ ﺧﻮد درآورده‬
‫و ﺑﻪ او ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺮد ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﯾﻦ ﮐﺎر ﺗﻮ درﺳﺖ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﻟﺒﺎس اﺣﺘﯿﺎج داﺷﺖ‪ ،‬از او ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﭼﻮن ﻣﯽداﻧﺴﺘﯽ ﮐﻪ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺴﯽ را رد‬
‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ آن را ﺑﺮای ﭘﻮﺷﯿﺪن از او درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﮑﺮدم‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮای ﮐﻔﻦ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﻣﺮد آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺒﺮک از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻧﮕﻪ‬
‫داﺷﺖ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﮐﻔﻦ او ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدی ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮐﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮد آﻣﺪ‪ ،‬و از او ﻏﺬا ﻃﻠﺐ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫ج ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﺑﺮاﯾﺶ ﻏﺬا ﺑﯿﺎورﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺟﺰ آب ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﻣﺸﺐ ﻣﮫﻤﺎن را ﺿﯿﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ او ﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬ﻣﺮدی از‬
‫اﻧﺼﺎر ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ .‬ﻣﺮد اﻧﺼﺎری ﻣﮫﻤﺎن را ﺑﻪﺳﻮی ﺧﺎﻧﻪاش ﺑﺮده و ﺑﻪ‬
‫ھﻤﺴﺮش ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﭼﯿﺰی داری؟ ﮔﻔﺖ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﻏﺬای ﺑﭽﻪھﺎ‪ .‬ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از ﻏﺬای ﮐﻤﯽ‬
‫ﮐﻪ ﻓﻘﻂ ﮐﻔﺎف ﺑﭽﻪھﺎی ﮐﻮﭼﮑﻤﺎن را ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﭽﻪھﺎ را ﺳﺮﮔﺮم ﮐﻦ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٠‬‬

‫ﺗﺎ ﺧﻮاﺑﺸﺎن ﺑﺒﺮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﮫﻤﺎن داﺧﻞ ﺷﺪ ﭼﺮاغ را ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮد‪ ،‬و ھﺮﭼﻪ ﻏﺬا‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﺟﻠﻮی ﻣﮫﻤﺎن ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮد در ﮐﻨﺎر ﻣﮫﻤﺎن ﻧﺸﺴﺖ و واﻧﻤﻮد ﮐﺮد ﮐﻪ دارد ﺑﺎ او‬
‫ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﮫﻤﺎن ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﯿﺮ ﺷﺪ ﺧﻮرد‪ .‬و آن ﻣﺮد و ھﻤﺴﺮش ﺑﺎ ﺑﭽﻪھﺎﯾﺸﺎن‬
‫ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺧﻮاﺑﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎم ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﻣﺮد ھﻤﺮاه ﻣﮫﻤﺎن ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﺑﻪ ﻣﺮد‬
‫اﻧﺼﺎری ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﮐﺎر ﺷﻤﺎ در ﻋﺠﺐ ﻣﺎﻧﺪ ﺑﻪ دﻟﯿﻞ ﻣﮫﻤﺎن ﻧﻮازی اﻣﺸﺐﺗﺎن«‪.‬‬
‫َ َ َ‬ ‫َ ُ ۡ ُ َ َ َ ٰٓ َ ُ‬
‫س ِه ۡم َول ۡو �ن ب ِ ِه ۡم‬
‫� أنف ِ‬ ‫]ﻣﺴﻠﻢ[‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﯾﻦ آﯾﻪ را ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد‪﴿ :‬و�ؤث ِرون‬
‫َ َ َ ‪ٞ‬‬
‫اصة﴾ ]اﻟﺤﺸﺮ‪ .[٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ھﺮ ﭼﻨﺪ در ﺧﻮدﺷﺎن اﺣﺘﯿﺎﺟﯽ ]ﻣﺒﺮم[ ﺑﺎﺷﺪ آنھﺎ را ﺑﺮ‬ ‫خص‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻘﺪم ﻣﯽدارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﺳﯽ ﻣﺮد ﻣﯿﮫﻤﺎن اﺑﻮﺣﺴﻦ اﻧﻄﺎﮐﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﮫﺎ ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ ﻧﺎن ﮔﺮده‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﮐﻔﺎفﺷﺎن ﻧﻤﯽداد‪ .‬ﻧﺎن را ﺑﻪ اﻧﺪازهھﺎی ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺮﯾﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﭼﺮاغ را ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ھﺮ ﮐﺪام ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ دﯾﮕﺮی ﻃﻌﺎم را ﺑﺨﻮرد و دﯾﮕﺮی را ﺑﺮ ﺧﻮد‬
‫ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدادﻧﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ھﯿﭽﮑﺪام از آنھﺎ ﻏﺬا را ﻧﺨﻮردﻧﺪ‪.‬‬

‫اﯾﺜﺎر ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫اﯾﺜﺎر ﯾﻌﻨﯽ آﻧﮑﻪ ﻓﺮد ﻧﯿﺎز دﯾﮕﺮان را ﺑﺮ اﺣﺘﯿﺎج ﺧﻮد ﻣﻘﺪم داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﭼﯿﺰی ﻧﯿﺎز دارد آن را ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﺧﻮد ﮔﺮﺳﻨﻪ اﺳﺖ و دﯾﮕﺮی را ﺳﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﻮد‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ﺗﺸﻨﻪ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ دﯾﮕﺮی ﺳﯿﺮاب ﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻻ ﻳُﺆ ِﻣ ُﻦ أ َﺣ ُﺪ� ْﻢ َﺣ َّﻰﺘ‬
‫ْ‬ ‫َ ُ‬ ‫ُ َّ َ‬
‫� ُّﺐ ِﻨﻟَﻔ ِﺴ ِﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺆﻣﻦ ﺷﻤﺮده ﻧﻤﯽﺷﻮد ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻣ‬ ‫�ﺐ ِ ِ‬
‫ﻪ‬ ‫ﻴ‬‫ﺧ‬‫ﻷ‬ ‫ِ‬
‫ﺗﺎ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮای ﺑﺮادرش آﻧﭽﻪ را ﺑﺮای ﺧﻮﯾﺶ دوﺳﺖ ﻣﯽدارد«‪.‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪل ﻧﻘﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺗﺎ زﻣﺎن وﻓﺎﺗﺶ ﺳﻪ روز ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ھﻢ را ﺳﯿﺮ‬
‫ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﯿﻢ ﺳﯿﺮ ﻣﯽﺷﺪﯾﻢ وﻟﯽ دﯾﮕﺮی را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻣﯽدادﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺮﺗﺮی اﯾﺜﺎر‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اھﻞ ﮔﺬﺷﺖ و اﯾﺜﺎر را ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬و آنھﺎ را از ﮔﺮوه رﺳﺘﮕﺎران ﻗﺮار‬
‫َ ُ ۡ ُ َ َ َ ٰٓ َ ُ ۡ َ َ ۡ َ َ ۡ َ َ َ ‪ٞ‬‬
‫اصة ۚ َو َمن‬ ‫س ِهم ولو �ن ب ِ ِهم خص‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و�ؤث ِرون � أنف ِ‬
‫َ‬ ‫َ ُ ْ َ ٰٓ َ ُ ۡ ۡ‬ ‫َ ُ َۡ‬
‫��ِك ه ُم ٱل ُمفل ُِحون﴾ ]اﻟﺤﺸﺮ‪ .[٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ھﺮ ﭼﻨﺪ در ﺧﻮدﺷﺎن‬ ‫يُوق ش َّح �ف ِ‬
‫سهِۦ فأو‬
 ‫‪١١‬‬ ‫اﯾﺜﺎر‬

‫اﺣﺘﯿﺎﺟﯽ ]ﻣﺒﺮم[ ﺑﺎﺷﺪ آنھﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻘﺪم ﻣﯽدارﻧﺪ و ھﺮ ﮐﺲ از ﺧﺴﺖ ﻧﻔﺲ‬

‫ﺧﻮد ﻣﺼﻮن ﻣﺎﻧﺪ اﯾﺸﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ رﺳﺘﮕﺎراﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪی‪:‬‬
‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪی ﯾﻌﻨﯽ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮ دﯾﮕﺮی ﺗﺮﺟﯿﺢ دادن‪ ،‬و درﺳﺖ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ اﯾﺜﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺰو ﺻﻔﺎت ﻧﺎﭘﺴﻨﺪی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از آن ﻧﮫﯽ ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻧﺎزﯾﺒﺎ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ اﻧﺴﺎن دارای ﺻﻔﺖ ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪی و ﺧﻮدﭘﺮﺳﺘﯽ ﺑﺎﺷﺪ وﻟﯽ ﭼﻪ زﯾﺒﺎ اﺳﺖ ﺻﻔﺖ اﯾﺜﺎر و‬
‫از ﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﯽ درﻣﯿﺎن اﻧﺴﺎنھﺎ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫اﻣﺎﻧﺖداری‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﮑﻪ راﻓﺘﺢ ﮐﺮده و وارد ﻣﺴﺠﺪ اﻟﺤﺮام ﺷﺪ‪ ،‬دور ﮐﻌﺒﻪ ﻃﻮاف‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﻃﻮاف‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ را‪ ،‬ﮐﻪ ﮐﻠﯿﺪدار ﻣﮑﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﺣﻀﺎر ﻧﻤﻮده و‬
‫ﮐﻠﯿﺪ ﺧﺎﻧﻪی ﺧﺪا را از او ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪی ﮐﻌﺒﻪ ﮔﺸﻮده ﺷﺪه و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج داﺧﻞ آﻧﺠﺎ ﺷﺪ‪.‬‬
‫َ َ َ َّ َّ ُ َ ْ َ ُ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َ َ َ َ َ‬
‫ﺮﺼ �ﺒْﺪ ُه‬ ‫آﻧﺤﻀﺮت ج ﺑﺮ در ﮐﻌﺒﻪ اﯾﺴﺘﺎده و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻻ ِإﻪﻟ ِإﻻ ا� وﺣﺪه ﺻﺪق وﻋﺪه وﻧ‬
‫َََ َ َ َْ َ ْ‬
‫اب َوﺣ َﺪ ُه‪.«...‬‬‫وﻫﺰم اﻷﺣﺰ‬
‫ﺳﭙﺲ در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽﻃﺎﻟﺐس ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ!‬
‫اﻓﺘﺨﺎر ﭘﺮدهداری و آب رﺳﺎﻧﯽ ﺣﺎﺟﯿﺎن را ﺑﻪ ﻣﻦ واﮔﺬارﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ او ﭘﯿﺶ آﻣﺪه و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ‪ ،‬اﯾﻦ ھﻢ‬
‫ﮐﻠﯿﺪ ﺗﻮ! اﻣﺮوز روز ﻧﯿﮑﯽ و وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﮫﺪ اﺳﺖ‪] .‬ﺳﯿﺮهی اﺑﻦ ھﺸﺎم[‪ .‬آﯾﻪای در ﺷﺄن اﯾﻦ‬
‫َ ٰٓ َ ۡ‬ ‫ُ َ ُ َ ُّ ْ ۡ َ َ َ‬ ‫َّ َّ َ ۡ‬
‫� أهل َِها﴾‬ ‫� يَأ ُم ُر� ۡم أن تؤدوا ٱ�� ٰ�ٰ ِ‬
‫ت إِ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ﻧﺎزل ﮔﺸﺖ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ‪﴿ :‬إِن ٱ‬
‫]اﻟﻨﺴﺎء‪ .[٥٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺳﭙﺮدهھﺎ را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن آنھﺎ رد‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .«...‬و اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﺗﺤﻮﯾﻞ دادن ﮐﻠﯿﺪ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽس‪ ،‬ﺟﮫﺖ‬
‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻤﻮدن و آب رﺳﺎﻧﯽ )ﺳﻘﺎﯾﻪ( ﺣﺠﺎج‪ ،‬ﺧﻮدداری ﮐﺮده و آن را ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن‬
‫ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ ﭘﺲ داد‪ .‬اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮای اﻃﺎﻋﺖ از اﻣﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل و ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن‬
‫ﺳﭙﺮده ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖداری ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫اﻣﺎﻧﺖداری ھﻤﺎن ﭘﺮداﺧﺖ ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از آن ﺑﻮده و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺣﻖ را‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ‪ ،‬آنﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﺳﺰاور اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازد‪ .‬ﺣﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ را در ﻋﺒﺎدت ادا ﻧﻤﻮده‪ ،‬و‬
‫ﺧﻮد را از ﺣﺮام ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد و ﺳﭙﺮدهھﺎ را ﺑﺎزﭘﺲ ﻣﯽدھﺪ و ‪ . ...‬اﯾﻦ رﻓﺘﺎر از‬
‫اﺧﻼقھﺎی زﯾﺒﺎی اﺳﻼم و ﯾﮑﯽ از اﺻﻮل اﺳﺎﺳﯽ آن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﯾﻀﻪی ﺑﺰرﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺮ دوش ﺧﻮد ﺣﻤﻞ ﮐﺮده و زﻣﯿﻦ و آﺳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ و ﻋﻈﻤﺖ آن از‬
‫ﺣﻤﻞ آن ﺧﻮدداری ﮐﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٤‬‬
‫� َبال فَ َ� َ� ۡ َ‬
‫َ ۡ‬ ‫َّ َ ۡ َ ۡ َ َ َ َ َ َ َّ َ َ َ ۡ َ‬
‫�‬ ‫ت وٱ�� ِض وٱ ِ ِ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إِنا ع َرضنا ٱ�مانة � ٱلس� ٰ� ٰ ِ‬
‫ٗ‬ ‫َ َۡ ََۡ ََۡ َ ۡ َ َۡ َ ََََ ۡ َ‬
‫�� ُن إنَّ ُهۥ َ� َن َظلُ ٗ‬
‫وما َج ُهو� ‪] ﴾٧٢‬اﻷﺣﺰاب‪.[٧٢ :‬‬ ‫أن � ِملنها وأشفقن مِنها و�لها ٱ ِ� ٰ ۖ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺎ اﻣﺎﻧﺖ ]اﻟﮫﯽ و ﺑﺎر ﺗﮑﻠﯿﻒ[ را ﺑﺮ آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ و ﮐﻮهھﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﮐﺮدﯾﻢ ﭘﺲ‬
‫از ﺑﺮداﺷﺘﻦ آن ﺳﺮ ﺑﺎز زدﻧﺪ و از آن ھﺮاﺳﻨﺎک ﺷﺪﻧﺪ و]ﻟﯽ[ اﻧﺴﺎن آن را ﺑﺮداﺷﺖ راﺳﺘﯽ‬
‫او ﺳﺘﻤﮕﺮی ﻧﺎدان ﺑﻮد«‪.‬‬
‫َّ َّ َ َ ۡ ُ ُ ۡ َ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖداری ﻓﺮﻣﺎن داده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪﴿ :‬إِن ٱ� يأم ُر�م أن‬
‫َ ٰٓ َ ۡ‬ ‫ُ َ ُّ ْ ۡ َ َ َ‬
‫� أهل َِها﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪ .[٥٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺳﭙﺮدهھﺎ‬ ‫تؤدوا ٱ�� ٰ�ٰ ِ‬
‫ت إِ‬
‫را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎن آنھﺎ رد ﮐﻨﯿﺪ‪.«...‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اﻣﺎﻧﺖداری را ﯾﮑﯽ از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی اﯾﻤﺎن اﻧﺴﺎن ﺷﻤﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ‬
‫َ َ َ َ ْ َ ََ ََ َُ َ َ‬
‫ﻻ ِد َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ اﺧﻼق او ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻻ ِإﻳﻤﺎن لِﻤﻦ ﻻ أﻣﺎﻧﺔ ﻪﻟ و‬
‫َ ْ َ‬
‫ل ِ َﻤ ْﻦ ﻻ َ�ﻬ َﺪ ُﻪﻟ«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﯾﻤﺎن ﻧﺪارد آﻧﮑﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﻧﮕﻪ ﻧﻤﯽدارد‪ ،‬و دﯾﻦ ﻧﺪارد‬
‫آﻧﮑﻪ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ«‪.‬‬

‫اﻧﻮاع اﻣﺎﻧﺖداری‪:‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖداری اﻧﻮاع ﺑﺴﯿﺎری اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖ داری در ﻋﺒﺎدت‪:‬‬

‫ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﻮرد اﻣﺎﻧﺖداری در اداء ﻓﺮاﯾﺾ دﯾﻨﯽاش اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ آن را‬
‫آﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺠﺎی آورده‪ ،‬ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬روزه و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ و دﯾﮕﺮ ﻓﺮاﯾﺾ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺘﯽ اﻻﻣﮑﺎن اﻣﺎﻧﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﮫﺎﻧﯿﺎن را ﺑﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽ ﺟﺎی‬
‫آورد‪.‬‬

‫اﻣﺎﻧﺘﺪاری در ﻧﮕﮫﺪاری از ﺑﺪن‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺗﻤﺎم اﻋﻀﺎی ﺑﺪن اﻧﺴﺎن اﻣﺎﻧﺖ ﺑﻮده و ﻻزم اﺳﺖ از آنھﺎ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻧﯿﺎﺑﺪ از اﻋﻀﺎی ﺑﺪن ﺑﺮای اﻋﻤﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن را‬
‫ﺑﺮﻣﯽاﻧﮕﯿﺰد اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﺸﻢ اﻣﺎﻧﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺣﺮام ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻮش‬
‫اﻣﺎﻧﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﺷﻨﯿﺪن ﺣﺮام دور ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬دﺳﺖ اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎ اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﻏﯿﺮه‪...‬‬
 ‫‪١٥‬‬ ‫اﻣﺎﻧﺖ داری‬

‫اﻣﺎﻧﺖ داری در ﺳﭙﺮدهھﺎ‪:‬‬

‫ﯾﮑﯽ از اﻗﺴﺎم اﻣﺎﻧﺖداری‪ ،‬ﻧﮕﮫﺪاری ﺳﭙﺮدهھﺎ و ﺑﺮ ﮔﺮداﻧﺪن آن ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎنﺷﺎن در‬
‫ﺻﻮرت ﻃﻠﺐ ﻧﻤﻮدن آن و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ھﻤﺎن ﺷﮑﻠﯽ ﮐﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻓﺘﺎر ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ﺑﺎ ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺳﭙﺮدهھﺎﯾﺸﺎن را در ﻧﺰد وی ﻗﺮار ﻣﯽدادﻧﺪ ﺗﺎ از آن ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮدی راﺳﺘﮕﻮ و اﻣﯿﻦ در ﺑﯿﻦ اھﻞ ﻣﮑﻪ ﻣﯽﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬او را‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺑﻌﺜﺖ ﺑﻪ را ﺳﺘﮕﻮﯾﯽ و اﻣﺎﻧﺖ ﻗﺒﻮل ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﻣﮑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺪﯾﻨﻪ ھﺠﺮت ﮐﺮد ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽﻃﺎﻟﺐس در آﻧﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﭙﺮدهھﺎ و اﻣﺎﻧﺎت ﻣﺸﺮﮐﺎن را ﮐﻪ‬
‫ﻧﺰد او ﺑﻮدﻧﺪ را ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖداری در ﻋﻤﻞ‪:‬‬
‫در اﻣﺎﻧﺖداری ﻋﻤﻠﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ اﻣﺎﻧﺖ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ وﺟﻪ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬و ﮐﺎرش‬
‫را ﺑﺎ دﻗﺖ اﻧﺠﺎم دھﺪ و آن را ﺑﻪ ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ و اﻣﺎﻧﺖداری ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮد داﻧﺸﺠﻮ ﺑﺎﯾﺪ‬
‫آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ اﻧﺠﺎم داده‪ ،‬و در راه ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﮐﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎﯾﺪ‬
‫ﺗﻼش ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻨﮕﯿﻨﯽ ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ ﺧﻮد را از روی دوش واﻟﺪﯾﻨﺶ ﮐﻢ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ‬
‫ﻣﻨﻮال ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻤﺎم در ﺑﺠﺎی آوردن آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻼش و ﮐﻮﺷﺶ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖ داری در ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪:‬‬

‫ﯾﮑﯽ از اﻣﺎﻧﺖھﺎ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن زﯾﺒﺎ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﺪ و اھﻤﯿﺖ و ﻗﺪر ﮐﻼم ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ‪ .‬ﮐﻼم‪ ،‬ﺻﺎﺣﺒﺶ را وارد ﺑﮫﺸﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و او را از اھﻞ ﺗﻘﻮی ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن‬
‫� َم َث ٗ� َ� َِم ٗة َط ّي َب ٗة َك َش َ‬ ‫َ‬
‫ج َر� ٖ َط ّي ِ َب ٍة‬ ‫� َب ٱ َّ ُ‬‫ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪�﴿ :‬ل َ ۡم تَ َر َك ۡي َف َ َ‬
‫ِ‬
‫َّ ٓ‬ ‫َ ۡ َُ َ ‪ُ َ ٞ‬‬
‫لس َماءِ ‪] ﴾٢٤‬إﺑﺮاﻫﯿﻢ‪.[٢٤ :‬‬ ‫ت َوف ۡر� َها ِ� ٱ‬‫أصلها ثاب ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﯾﺎ ﻧﺪﯾﺪی ﺧﺪا ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺜﻞ زده ﺳﺨﻨﯽ ﭘﺎک ﮐﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺧﺘﯽ ﭘﺎک اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫رﯾﺸﻪاش اﺳﺘﻮار و ﺷﺎﺧﻪاش در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪن ﺳﺨﻦ ﮐﻔﺮآﻣﯿﺰ‪ ،‬از اھﻞ ﺟﮫﻨﻢ ﺧﻮاھﺪ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫َُ َ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﺜﺎل آن را ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺧﺖ ﻧﺎﭘﺎک ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮده‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َمثل � َِم ٍة‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َۡ‬ ‫َ‬ ‫يثة ٱ ۡج ُت َّث ۡ‬
‫َ َ‬ ‫َ َ َ َ َ‬
‫ت مِن ف ۡو ِق ٱ�� ِض َما ل َها مِن ق َرارٖ ‪] ﴾٢٦‬إﺑﺮاﻫﯿﻢ‪ .[٢٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫خبِيثةٖ كشج َر ٍ� خب ِ ٍ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٦‬‬

‫»و ﻣﺜﻞ ﺳﺨﻨﯽ ﻧﺎﭘﺎک ﭼﻮن درﺧﺘﯽ ﻧﺎﭘﺎک اﺳﺖ ﮐﻪ از روی زﻣﯿﻦ ﮐﻨﺪه ﺷﺪه و ﻗﺮاری‬
‫ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اھﻤﯿﺖ ﮐﻼم و آﺛﺎر آن را ﺑﯿﺎن ﮐﺮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺐ َّ ُ‬ ‫َّ َ َ َ َ ُ ُّ َ ْ َ ْ َ َ َ َ ْ َ ْ‬
‫�ﺘُ ُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫الﺮ ُﺟ َﻞ َﻴﻟَﺘَ َﻠﻜَّ ُﻢ ﺑﺎﻟْ َ َ ْ ْ َ‬
‫»إ َّن َّ‬
‫ا�‬ ‫ا� ﻣﺎ ﺎﻛن �ﻈﻦ أن �ﺒﻠﻎ ﻣﺎ ﺑﻠﻐﺖ ﻳ‬ ‫ان ِ‬ ‫ﻠﻜﻤ ِﺔ ِﻣﻦ ِرﺿﻮ ِ‬‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َّ َ َ َ َ ُ ُّ َ ْ َ ْ َُ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫َ ُ َ ْ َ َ ُ َ َ ْ َ ْ َ ُ َ َّ َّ ُ َ َ َ َ َ َّ ُ ْ َ َ‬
‫ا� ﻣﺎ ﺎﻛن �ﻈﻦ أن �ﺒﻠﻎ‬ ‫ﻪﻟ ِﺑﻬﺎ ِرﺿﻮاﻧﻪ ِإﻰﻟ ﻳﻮمِ ﻳﻠﻘﺎه و�ِن الﺮﺟﻞ ﻴﻟﺘﻠﻜﻢ ِﺑﺎﻟﻠﻜ ِﻤ ِﺔ ِﻣﻦ ﺳﺨ ِﻂ ِ‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ ْ َ ْ ُ ُ َّ ُ َ‬
‫ا� ُﻪﻟ ِﺑ َﻬﺎ َﺳﺨ َﻄ ُﻪ ِإﻰﻟ ﻳَ ْﻮمِ ﻳَﻠﻘ ُﺎه«‪] .‬ﻣﺎﻟﮏ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﻣﺮد ﮐﻠﻤﻪای از‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻠﻐﺖ ﻳ�ﺘﺐ‬
‫رﺿﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﯽآورد‪ ،‬درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﺑﺮﺳﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﺑﺮاﯾﺶ رﺿﺎی ﺧﻮد را ﺗﺎ روزی ﮐﻪ ﺑﺎ وی روﺑﺮو ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ‪ .‬و‬
‫ھﻤﺎﻧﺎ ﻣﺮد ﮐﻠﻤﻪی از ﻗﮫﺮ ﺧﺪا را ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﯿﺮاﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺪاﻧﭽﻪ‬
‫رﺳﯿﺪه‪ ،‬ﺑﺮﺳﺪ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ وی ﻗﮫﺮ و ﻏﻀﺒﺶ را ﺗﺎ روزی ﮐﻪ وی را ﻣﻼﻗﯽ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﯽﻧﻮﯾﺴﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﯿﺮ ﺧﻮاه ﺑﺎ ﮐﻼم زﯾﺒﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ٌَ‬ ‫َ ْ َ َ ُ َّ ُ‬
‫اﻟﻄﻴِّﺒَﺔ َﺻ َﺪﻗﺔ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﻼم ﻧﯿﮑﻮ ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ﻠﻜﻤﺔ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬واﻟ ِ‬

‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺖ و ﻋﮫﺪهداری اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ‪:‬‬

‫ھﻤﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺷﯿﺎء ﮔﺮاﻧﺒﮫﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﺎﻧﺖ در ﻧﺰدﺷﺎن اﺳﺖ ﻣﺴﺌﻮل ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻪ آن ﻓﺮد ﺣﺎﮐﻢ و ﯾﺎ واﻟﺪﯾﻦ و ﯾﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﻪ ﻣﺜﻞ ھﻢ ھﺴﺘﻨﺪ ﻣﺮد و زن ﺑﺎ ھﻢ‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﻣﺴﻮل ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫َ ََُ َ ْ ُ ٌ‬ ‫ََ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫ﻮل َ� ْﻦ َر ِ�ﻴَّﺘ ِﻪ ﻓَﺎﻷ ِﻣ ُ‬ ‫َ َ ُ ُّ ُ ْ َ َ ُ ُّ ُ ْ َ ْ ُ ٌ‬
‫اع وﻫﻮ مﺴﺌﻮل‬ ‫ﺎس ر ٍ‬‫� ا ِﺬﻟى ﻰﻠﻋ اﻨﻟَّ ِ‬ ‫ِ‬ ‫اع و��ﻢ مﺴﺌ‬ ‫»أﻻ ﻠﻛ�ﻢ ر ٍ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ٌ‬
‫َ ُْ ْ َ ْ ُ َ َ َ َْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ٌ‬ ‫َُ َ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ْ َ َّ َ َّ ُ ُ َ ٍ َ ْ َ ْ‬
‫ﺖ َ�ﻌ ِﻠ َﻬﺎ‬‫اع ﻰﻠﻋ أﻫ ِﻞ ﺑي ِﺘ ِﻪ َوﻫﻮ مﺴﺌﻮل �ﻨﻬﻢ َوالﻤﺮأة را ِ�ﻴﺔ ﻰﻠﻋ �ﻴ ِ‬ ‫�ﻦ ر ِ�ﻴ ِﺘ ِﻪ والﺮﺟﻞ ر‬
‫َ‬
‫َ َ َ َ َ َ ْ ُ َ ٌ َ ْ ُ ْ َ ْ َ ْ ُ َ ٍ َ َ َ َ ِّ َ ُ َ َ ْ ُ ٌ َ ْ ُ َ َ ُ ُّ ُ‬
‫اع‬‫� ْﻢ َر ٍ‬ ‫ﺎل ﺳﻴ ِﺪهِ وﻫﻮ مﺴﺌﻮل �ﻨﻪ أﻻ ﻓﻠﻜ‬ ‫وو ِﺪﻟهِ و ِ� مﺴﺌﻮﻟﺔ �ﻨﻬﻢ واﻟﻌﺒﺪ راع ﻰﻠﻋ ﻣ ِ‬
‫ٌ‬ ‫َ ُ ُّ ُ‬
‫� ْﻢ َم ْﺴﺌُﻮل َ� ْﻦ َر ِ�ﻴَّ ِﺘ ِﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ ﺷﺒﺎﻧﯿﺪ و ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ در‬ ‫و�‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ رﻋﯿﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺴﺌﻮل ھﺴﺘﯿﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮادهی ﺧﻮد و زن در ﺧﺎﻧﻪی ﺷﻮھﺮ و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪش ﺷﺒﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ ﺷﺒﺎﻧﯿﺪ و ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ از رﻋﯿﺖ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﻣﺴﺌﻮﻟﯿﺪ«‪.‬‬
 ‫‪١٧‬‬ ‫اﻣﺎﻧﺖ داری‬

‫اﻣﺎﻧﺖداری در ﺣﻔﻆ اﺳﺮار‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺮ و راز ﺑﺮادرش را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ او ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﮑﺮده‪ ،‬اﺳﺮارش را‬
‫ُ َّ ْ َ َ َ َ َ َ َ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َّ َ َّ ُ ُ‬
‫� أ َﻣﺎﻧﺔ«‪.‬‬‫ﻳﺚ �ﻢ اﺘﻟﻔﺖ ﻓ ِ‬‫الﺮﺟﻞ ﺑِﺎﺤﻟ َ ِﺪ ِ‬ ‫ﻓﺎش ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ِ » :‬إذا ﺣﺪث‬
‫]اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬وﻗﺘﯽ ﻓﺮد ﺳﺨﻨﯽ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮده و روی ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ آن‬
‫ﺳﺨﻦ اﻣﺎﻧﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖداری در ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﮐﺴﯽ را ﻓﺮﯾﺐ ﻧﺪاده و ﻏﺪر و ﺧﯿﺎﻧﺖ ﺑﺎ ﮐﺴﯽ روا ﻧﻤﯽدارد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﮐﻨﺎر ﻣﺮدی ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺧﻮراﮐﯽ ﻣﯽﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬دﺳﺘﺶ را در ﺗﻮدهی‬
‫ﺧﻮراﮐﯽ ﻓﺮو ﺑﺮده و ﻓﮫﻤﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﯿﺲ اﺳﺖ‪ .‬از او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ای ﺻﺎﺣﺐ ﻃﻌﺎم‪ ،‬اﯾﻦ دﯾﮕﺮ‬
‫ﭼﯿﺴﺖ؟ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ] ج[ آب ﺑﺎران ﺑﻪ آن رﺳﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ َّ َ َ ْ‬
‫ﺎس؟ َﻣ ْﻦ ﻏﺶ ﻓﻠي َﺲ ﻣﻨﺎ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﺮا‬ ‫»أَﻓَﻼ َﺟ َﻌﻠْﺘَ ُﻪ ﻓَ ْﻮ َق َّ‬
‫اﻟﻄ َﻌﺎمِ َﺣ َّﻰﺘ ﻳَ َﺮ ُاه اﻨﻟَّ ُ‬
‫آن را ﺑﺎﻻی ﻃﻌﺎم ﻧﮕﺬاﺷﺘﯽ ﺗﺎ آن را ﻣﺮدم ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ؟ ﮐﺴﯿﮑﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﻨﺪ از ﻣﺎ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ اﻣﺎﻧﺖ داری‪:‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ اﻣﺎﻧﺖداری ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮد و ﻣﻨﻔﻌﺖ رﺳﯿﺪه و دوﺳﺘﯽ درﻣﯿﺎن‬
‫اﯾﺸﺎن راﯾﺞ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد ﺣﻔﻆ اﻣﺎﻧﺖداری را ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﺠﺎ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ ُ َ َ‬
‫ِين ه ۡم ِ�� ٰ َ�ٰت ِ ِه ۡم َو� ۡه ِده ِۡم َ� ٰ ُعون ‪] ﴾٣٢‬اﻟﻤﻌﺎرج‪ .[٣٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و‬ ‫ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱ�‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻣﺎﻧﺖھﺎ و ﭘﯿﻤﺎن ﺧﻮد را ﻣﺮاﻋﺎت ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫در آﺧﺮت اﻣﺎﻧﺖداران ﺑﻪ رﺿﺎ و ﺧﺮﺳﻨﺪی ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن و ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ وﺳﻌﺖ آن‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازهی زﻣﯿﻦ وآﺳﻤﺎنھﺎ ﮐﻪ ﺑﺮای ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎران ﻣﮫﯿﺎ ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺎﯾﻞ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﯿﺎﻧﺖ در اﻣﺎﻧﺖ‪:‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﻣﺎﻧﺘﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﮫﺪه دارد ﺑﺠﺎی ﻧﯿﺎورد‪ ،‬ﺧﺎﺋﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن‬
‫َّ َّ َ َ ُ ُّ َ َ َ َ ً َ ٗ‬
‫ﺧﺎﺋﻨﺎن را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪﴿ :‬إِن ٱ� � �ِب من �ن خ َّوانا أ� ِيما﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪:‬‬
‫‪ .[١٠٧‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ھﺮ ﮐﺲ را ﮐﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖﮔﺮ و ﮔﻨﺎهﭘﯿﺸﻪ ﺑﺎﺷﺪ دوﺳﺖ ﻧﺪارد«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٨‬‬
‫َ َ ُّ َ َّ َ َ َ ُ ْ‬
‫���ها ٱ�ِين ءامنوا‬‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ‬ﺑﻪ ﻣﺎ اﻣﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﮑﻨﯿﻢ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪ٰٓ ﴿ :‬‬
‫َ َ ُ ُ ْ َّ َ َ َّ ُ َ َ َ ُ ُ ٓ ْ َ َ ٰ َ ٰ ُ ۡ َ َ ُ َ َ َ‬
‫نت ۡم � ۡعل ُمون ‪] ﴾٢٧‬اﻷﻧﻔﺎل‪ .[٢٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای‬ ‫� �ونوا ٱ� وٱلرسول و�ونوا أ��تِ�م وأ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ او ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﮑﻨﯿﺪ و ]ﻧﯿﺰ[ در اﻣﺎﻧﺖھﺎی ﺧﻮد‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﻮرزﯾﺪ و ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﯿﺪ ]ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺮد[«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖداری در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ھﻤﻪی ﻣﺮدم ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮده و اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ‬
‫ْ َ َ َ َُ‬ ‫َ ِّ َ َ َ َ‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺖ ﭘﯿﺸﮕﺎن‪ ،‬ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﻮرزﯾﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬أد اﻷ َﻣﺎﻧﺔ ِإﻰﻟ َﻣ ِﻦ ا�ﺘَ َﻤﻨﻚ َوﻻ ﺨﺗ ْﻦ‬
‫َ َ َ‬
‫َﻣ ْﻦ ﺧﺎﻧﻚ«‪] .‬اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی و اﺣﻤﺪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﻣﺎﻧﺖ ﻧﮕﻪدار ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﺗﺮا اﻣﺎﻧﺘﯽ دھﺪ و‬
‫ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﮑﻦ ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺧﯿﺎﻧﺖ ورزﯾﺪ«‪.‬‬

‫ﺟﺰای ﺧﯿﺎﻧﺘﮑﺎر‪:‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﯿﺎن ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﭘﯿﺸﻪ ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺧﯿﺎﻧﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در‬
‫آﺗﺶ دوزخ ﻋﺬاب داده ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻣﺎﯾﻪی ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ و ﺳﺮاﻓﮑﻨﺪﮔﯽاش‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﮔﺸﺖ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬لﻞﻜ ﺎﻏدر لﻮاء ﻳﻌﺮف ﺑﻪ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ«‪.‬‬
‫]ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺮای ھﺮ ﭘﯿﻤﺎن ﺷﮑﻦ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﭘﺮﭼﻤﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ آن‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد«‪ .‬و واوﯾﻼ از اﯾﻦ رﺳﻮاﯾﯽ درﻣﯿﺎن ﺗﻤﺎم ﺧﻼﯾﻖ!! ﺗﺮس اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ رﺳﻮاﯾﯽ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن را وا ﻣﯽدارد ﺗﺎ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺴﯿﺎر ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ و ﺑﺠﺎ آوردن اﻣﺎﻧﺖ ﺣﺮﯾﺺ‬
‫ﺑﻮده و ﺑﺎ ﮐﺴﯽ ﺑﺪﻋﮫﺪی و ﺧﯿﺎﻧﺖ روا ﻧﻤﯽدارد و در ادای ﺣﻖ ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻋﮫﺪهاش ﻧﮫﺎده ﺷﺪه‪ ،‬ﮐﻢ ﻧﻤﯽﮔﺬارد‪.‬‬

‫ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﺎر ﻣﻨﺎﻓﻖ اﺳﺖ‪:‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖداری از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی اﯾﻤﺎن ﺑﻮده و ﺧﯿﺎﻧﺖ ﯾﮑﯽ از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﻧﻔﺎق ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫َ ُْ‬ ‫َ َ ََْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ٌ َ َّ َ َ َ‬ ‫ُ ْ َ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬آﻳَﺔ ال ُﻤﻨﺎﻓِ ِﻖ ﺛﻼث إِذا َﺣﺪث ﻛﺬ َب‪َ ،‬و ِ�ذا َو َﻋﺪ أﺧﻠﻒ ‪َ ،‬و ِ�ذا اؤﺗ ِﻤ َﻦ‬
‫َ َ‬
‫ﺧﺎن« ]ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻧﺸﺎﻧﻪء ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺳﻪ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﺳﺨﻨﯽ ﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬دروغ‬
‫ﮔﻮﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن وﻋﺪه ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﭘﯿﻤﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن اﻣﯿﻦ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻪ اﻣﺎﻧﺖ را ﺿﺎﯾﻊ ﻧﻤﻮده و ﻧﻪ ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را از‬
‫ھﻤﻪی اﯾﻦھﺎ دور ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫‪١٩‬‬ ‫اﻣﺎﻧﺖ داری‬

‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬

‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫اﻋﺘﺪال و ﻣﯿﺎﻧﻪ روی‬

‫در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری ﺑﯿﺎن ﺷﺪه ﮐﻪ‪ :‬اﺑﻮدرداءس ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و ﻋﺒﺎدت ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪،‬‬
‫روزھﺎ را روزه ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﺐ را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﯽداﺷﺖ‪ .‬ﯾﮏ روز ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﯽس وی را‬
‫دﯾﺪه و ﺑﺎ ﻣﺸﺎھﺪهی اﯾﻨﮑﻪ دارد ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﻋﺒﺎدت ﺑﺴﯿﺎر از ﺑﯿﻦ ﻣﯽﺑﺮد او را ﻧﺼﯿﺤﺖ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﮔﻔﺖ‪ :‬ھﺮ آﯾﻨﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻘﯽ دارد‪ ،‬و ﻧﻔﺲ ﺗﻮ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻘﯽ دارد‪ ،‬و ﺧﺎﻧﻮادهات‬
‫ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻘﯽ دارد‪ ،‬و ﺣﻖ ھﺮﮐﺲ را ﺑﺎو ادا ﮐﻦ‪ .‬وی ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه ﻣﻮﺿﻮع را‬
‫ﯾﺎدآوری ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﻠﻤﺎن راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﺷﺨﺺ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪه از ﻋﺒﺎدت ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﺮﺳﺶ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺮ‬
‫اﯾﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻮﯾﺎ آن را ﮐﻢ ﺷﻤﺮده ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭼﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﯽ دارﯾﻢ‪،‬‬
‫درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﯾﻨﺪهﺷﺎن ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺷﺪه؟‬
‫ﯾﮑﯽ از اﯾﺸﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ھﻤﯿﺸﻪ در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺗﻤﺎم ﺷﺐ را ﻧﻤﺎز ﻣﯽﮔﺰارم‪.‬‬
‫دﯾﮕﺮی ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ روزه ﻣﯽﮔﯿﺮم و ﺳﻮﻣﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ از زﻧﮫﺎ دوری ﮔﺰﯾﺪه و‬
‫ھﺮﮔﺰ ازدواج ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫ْ َ ُ ْ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ْ ُ ُ َّ َ ُ ْ ُ ْ َ َ َ َ َ َ َ َّ ِّ‬ ‫َ‬
‫ا� ِإ� ﻷﺧﺸﺎ�ﻢ ِ ِ‬
‫�‬ ‫اﺬﻟﻳﻦ ﻗﻠﺘﻢ ﻛﺬا و�ﺬا أﻣﺎ و ِ‬‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪه ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬أ�ﺘﻢ ِ‬
‫َّ‬ ‫َ َ ْ َ ُ ْ َ ُ َ ِّ َ ُ ُ َ ُ ْ ُ َ ُ َ ِّ َ ْ ُ ُ َ َ َ َّ ُ ِّ َ َ َ َ ْ َ َ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺐ � ْﻦ ُﺳن ِﻰﺘ‬ ‫ﻜ� أﺻﻮم وأﻓ ِﻄﺮ‪ ،‬وأﺻ� وأرﻗﺪ وأﺗﺰوج اﻟنﺴﺎء‪� ،‬ﻤﻦ ر ِﻏ‬ ‫وأ�ﻘﺎ�ﻢ ﻪﻟ‪ ،‬ﻟ ِ‬
‫ََْ‬
‫ﻓﻠي َﺲ ِﻣ ِّ�«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺷﻤﺎ ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﺴﺘﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺘﯿﺪ؟ اﻣﺎ‬
‫ﺑﺨﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ از ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ از ﺧﺪا ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺗﺮﺳﯿﺪه‪ ،‬و از ھﻤﻪی ﺷﻤﺎ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎرﺗﺮم‪.‬‬
‫و ﻣﻦ ھﻢ روزه ﻣﯽﮔﯿﺮم و ھﻢ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮم و ﻧﻤﺎز ﻣﯽﺧﻮاﻧﻢ و ﺧﻮاب ھﻢ ﻣﯽﺷﻮم و زﻧﺎن را‬
‫ﺑﻪ ﻧﮑﺎح ﻣﯽﮔﯿﺮم‪ ،‬و ﮐﺴﯿﮑﻪ از ﺳﻨﺖ و ﻃﺮﯾﻘﻪی ﻣﻦ روﯾﮕﺮداﻧﺪ از ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬
‫***‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٢٢‬‬

‫اﻋﺘﺪال ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﻪ روی ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫اﻋﺘﺪال ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﻣﯿﺎﻧﻪ روی و رﻋﺎﯾﺖ ﺣﺪ وﺳﻂ در ﮐﺎرھﺎﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮه اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺮای ﺑﺠﺎ آوردن واﺟﺒﺎﺗﯽ ﮐﻪ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد و‬
‫ﺑﺎ دﯾﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﮫﺪه دارد را ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دﻧﺒﺎل ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫َ ْ َ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ اﻋﺘﺪال در ھﺮ ﭼﯿﺰ ﺳﻔﺎرش ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬اﻟﻘﺼﺪ‬
‫َ ْ َ‬
‫اﻟﻘﺼﺪ‪ ،‬ﺗﺒﻠﻐﻮا )أي الﺰمﻮا اﺘﻟﻮﺳﻂ ﻲﻓ ﺗﺄدﻳﺔ أﻋﻤﺎﻟ�ﻢ ﺤﺗﻘﻘﻮا ﻣﺎ ﺗﺮ�ﺪوﻧﻪ ﻰﻠﻋ الﻮﺟﻪ‬
‫اﻷﺗﻢ(«‪] .‬ﺑﺨﺎری و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﯿﺎﻧﻪ روی ﻣﯿﺎﻧﻪ روی‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮﺳﯿﺪ )ﯾﻌﻨﯽ در اﻧﺠﺎم‬
‫اﻋﻤﺎلﺗﺎن ﻣﯿﺎﻧﻪ روی ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ وﺟﻪ دﺳﺖ‬
‫ﯾﺎﺑﯿﺪ«‪.‬‬
‫اﻋﺘﺪال ﯾﺎ ﻣﯿﺎﻧﻪ روی ﯾﺎ ﺣﺪ وﺳﻂ‪ ،‬در ھﺮ ﮐﺎری ﻓﻀﯿﻠﺘﯽ اﺳﺖ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه‪ .‬رﻓﺘﺎری‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎن در زﻧﺪﮔﯽاش از ھﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ آن آراﺳﺘﻪ ﮔﺮدد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫در ﻋﺒﺎدتھﺎﯾﺶ‪ ،‬در ﮐﺎرھﺎ و ﺧﺮج و ﻣﺨﺎرﺟﺶ‪ ،‬در ﺧﻮرد و ﻧﻮش و ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﻤﺎم ﻓﺮاﯾﺾ و ﻧﻮاﻓﻠﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮ ﻋﮫﺪه دارد ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﺑﯿﺶ از آﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﺗﮑﻠﯿﻒ وارد آرد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬إ َّن ِّ‬
‫اﺪﻟ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َْ ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ْ ٌ َ َ ْ ُ َ َّ ِّ َ َ َ ٌ َّ َ َ َ ُ َ َ ِّ ُ َ َ ُ َ َ ْ‬
‫ﺎر�ﻮا وأ� ِﺮﺸوا‪ ،‬واﺳﺘ ِﻌﻴﻨﻮا ﺑِﺎﻟﻐﺪو ِة )ﺳ�‬
‫�ﺮﺴ‪ ،‬وﻟﻦ �ﺸﺎد اﺪﻟﻳﻦ أﺣﺪ إِﻻ ﻏﻠﺒﻪ‪ ،‬ﻓﺴﺪدوا وﻗ ِ‬
‫َ ُّ َْ‬ ‫الﺮ ْو َﺣ ِﺔ )الﺴ� ﺑﻌﺪ اﻟﻈﻬ�ة( َو َ ْ‬
‫أول اﻨﻟﻬﺎر( َو َّ‬
‫ﻰﺷ ٍء ِﻣﻦ اﺪﻟﺠﻟ ِﺔ)ﺳ� آﺧﺮ اﻨﻟﻬﺎر(«‪] .‬ﺑﺨﺎری[‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﯾﻦ آﺳﺎن اﺳﺖ و ﮐﺴﯽ آن را ﺳﺨﺖ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ او را ﻣﻐﻠﻮب ﺳﺎزد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫درﺳﺖ ﮐﺮداری را ﭘﯿﺸﻪ ﻧﻤﻮده و ﻣﯿﺎﻧﻪ روی ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و ﺑﺸﺎرت دھﯿﺪ و ﯾﺎری ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ از‬
‫ﺳﯿﺮ و ﺣﺮﮐﺘﯽ در ﺑﺎﻣﺪادان‪ ،‬و ﺣﺮﮐﺘﯽ در ﭘﺲ از ﻧﯿﻢ روز و اﻧﺪﮐﯽ ﺣﺮﮐﺖ در آﺧﺮ ﺷﺐ«‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻨﮑﻪ‪ :‬از ﺑﺠﺎآوردن ﻋﺒﺎدات ﺑﮕﻮﻧﻪای ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و در زﻣﺎنھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﺣﺎل و‬
‫ﺷﺎداب ھﺴﺘﯿﺪ ﺑﮫﺮه ﺑﮕﯿﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻋﺘﺪال رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺧﻮﯾﺶ را از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬آﻧﺤﻀﺮت ج در ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﯿﺎﻧﻪرو و ﻣﺘﻌﺎدل ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﻤﺎز‪ ،‬در ﺧﻄﺒﻪھﺎﯾﺶ ﮐﻪ ﻧﻪ ﻃﻮﻻﻧﯽ و‬
‫ﻧﻪ ﮐﻮﺗﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﻪ ﭼﻨﺪ روز را روزه ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭼﻨﺪ روز را روزه‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﯽ از ﺷﺐ را ﺑﯿﺪار ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺨﺶ دﯾﮕﺮ را ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ‪.‬‬
 ‫‪٢٣‬‬ ‫اﻋﺘﺪال و ﻣﯿﺎﻧﻪ روی‬

‫اﻧﻮاع اﻋﺘﺪال‪:‬‬
‫اﻋﺘﺪال ﺧﻠﻖ و ﺧﻮﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در ھﻤﻪی ﺗﺎﺛﯿﺮ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺳﺒﺐ اﻧﻮاع ﺑﺴﯿﺎر‬
‫دارد‪:‬‬

‫اﻋﺘﺪال در ﺧﺮج و ﻣﺨﺎرج‪:‬‬

‫اﻋﺘﺪال و ﻣﯿﺎﻧﻪ روی در ﺧﺮج و ﻣﺨﺎرج زﻣﺎﻧﯽ ﻣﯿﺴﺮ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ از اﺳﺮاف و از ﺑﺨﻞ‬
‫ُۡ ًَ َ ُ َ‬ ‫َ َۡ ۡ‬
‫و ﺧﺴﺎﺳﺖ ﺑﺪور ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و� � َعل يَ َد َك َمغلولة إ ِ ٰ� � ُنقِك‬
‫َ َ َ ۡ ُ ۡ َ ُ َّ ۡ َ ۡ َ َ ۡ ُ َ َ ُ ٗ َّ ۡ‬
‫� ُس ً‬
‫ورا ‪] ﴾٢٩‬اﻹﺳﺮاء‪ .[٢٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و دﺳﺘﺖ را ﺑﻪ‬ ‫و� تبسطها � ٱلبس ِط �تقعد ملوما‬
‫ﮔﺮدﻧﺖ زﻧﺠﯿﺮ ﻣﮑﻦ و ﺑﺴﯿﺎر ]ھﻢ[ ﮔﺸﺎدهدﺳﺘﯽ ﻣﻨﻤﺎ ﺗﺎ ﻣﻼﻣﺖﺷﺪه و ﺣﺴﺮتزده ﺑﺮ‬
‫ﺟﺎی ﻣﺎﻧﯽ«‪.‬‬
‫اﻋﺘﺪال در ﺻﺮف ﻧﻤﻮدن ﻣﺎل از ﺻﻔﺎت ﻋﺒﺎداﻟﺮﺣﻤﺎن و درﺳﺘﮑﺎراﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫َ َّ َ َ ٓ َ َ ُ ْ َ ۡ ُ ۡ ُ ْ َ َ ۡ َ ۡ ُ ُ ْ‬
‫�فوا ولم �ق�وا‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ آﻧﺎن را ﻣﺪح ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱ�ِين إِذا أنفقوا لم � ِ‬
‫ََ َ َۡ َ َ َ َ‬
‫� � ٰل ِك ق َو ٗاما ‪] ﴾٦٧‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪ .[٦٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﺎﻧﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﭼﻮن اﻧﻔﺎق ﮐﻨﻨﺪ ﻧﻪ‬ ‫و�ن �‬
‫وﻟﺨﺮﺟﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﻧﻪ ﺗﻨﮓ ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ و ﻣﯿﺎن اﯾﻦ دو ]روش[ ﺣﺪ وﺳﻂ را‬
‫ﺑﺮﻣﯽﮔﺰﯾﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻧﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮ ﻣﯿﺎﻧﻪ روی در دﺧﻞ و ﺧﺮج ﺗﺎﮐﯿﺪ داﺷﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ ْ َ‬ ‫ََ‬ ‫ْ َ ُ‬
‫ﺎد ِﻲﻓ اﻨﻟَّﻔﻘ ِﺔ ﻧِ ْﺼﻒ ال َﻤ ِﻌيﺸ ِﺔ«‪] .‬ﺧﻄﯿﺐ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ )اﻗﺘﺼﺎد( در ﺧﺮج‬ ‫»اﻻﻗ ِﺘﺼ‬
‫و ﻣﺨﺎرج ﻧﺼﻒ ﮔﺬران زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻗﺘﺼﺎد و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ در ﺧﺮج و ﻣﺨﺎرج از ﻓﺮد را ﻣﺸﮑﻞ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﯽ و دﺳﺖ دراز‬
‫ﮐﺮدن ﭘﯿﺶ دﯾﮕﺮان ﻣﺼﻮن ﻣﯽدارد‪ .‬از رﺳﻮل ﺧﺪا ج رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪َ » :‬ﻣﺎ‬
‫ْ‬ ‫َ‬
‫َﺎﻋل َﻣ ِﻦ ا�ﺘَ َﺼ َﺪ«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺗﮫﯽ دﺳﺖ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪ .‬ﻣﻘﺼﻮد‬
‫اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ھﺮﮐﺲ در ﺧﺮج و ﻣﺨﺎرج ﺧﻮﯾﺶ اﻋﺘﺪال را ﻣﺮاﻋﺎت ﮐﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﻘﺮ و ﺗﮫﯽ دﺳﺘﯽ‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﻧﻤﯽﮔﺮدد و ﺑﺎﻟﻌﮑﺲ آﻧﮑﻪ در ﺧﺮج ﻧﻤﻮدن ﭘﻮل و داراﺋﯽاش زﯾﺎده روی ﻧﻤﺎﯾﺪ‪،‬‬
‫ً‬
‫ﻃﺒﻌﺎ اﯾﻦ زﯾﺎده روی او را ﺑﻪﺳﻮی ﻓﻘﺮ و ﻣﺤﺘﺎج دﯾﮕﺮان ﺑﻮدن ﺳﻮق داده و وی را ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﺑﺎر دﯾﮕﺮان ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٢٤‬‬

‫اﻋﺘﺪال در ﺧﻮرد و ﻧﻮش‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻏﺬا و ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽاش ﻣﯿﺎﻧﻪروی و اﻋﺘﺪال را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮده و ﺑﻪ اﻧﺪازهی‬
‫ﻧﯿﺎز ﻣﺼﺮف ﻧﻨﻤﻮده و از ﺣﺪ و اﻧﺪازهی ﻻزم ﻧﻤﯽﮔﺬرد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از اﺳﺮاف در ﺧﻮرد و‬
‫َ ُ ُ َ ٌ‬ ‫� و َﺎﻋ ًء َ ًّ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫ﺐ اﺑ ْ ِﻦ آد َم أ�ﻼت ﻳُ ِﻘ ْﻤ َﻦ‬‫ِ‬
‫ﺮﺷا ﻣ ْﻦ َ� ْﻄﻦ ﺤﺑَ ْ‬
‫ﺴ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫آد ِ ٌّ‬ ‫ﻧﻮش ﻧﮫﯽ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﺎ مﻸ‬
‫ُ ٌ َ‬ ‫ُ‬ ‫ﺚ لِ َ َ‬ ‫ُ‬
‫َُ ٌ‬ ‫ْ ُ َ ْ َ َ َ ََ ََ َُُ ٌ‬
‫ﺮﺸ ِاﺑ ِﻪ َوﺛﻠﺚ ِﻨﻟَﻔ ِﺴ ِﻪ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی و اﺑﻦ‬ ‫ُﺻﻠﺒَﻪ ﻓ ِﺈن ﺎﻛن ﻻ �ﺎﻟﺔ �ﺜﻠﺚ ِﻟ َﻄ َﻌﺎ ِﻣ ِﻪ وﺛﻠ‬
‫ﻣﺎﺟﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﯿﭻ آدﻣﯽ ﻇﺮﻓﯽ ﭘﺮ ﻧﮑﺮد ﮐﻪ ﺑﺪﺗﺮ از ﺷﮑﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای آدﻣﯽ ﺑﺴﻨﺪه‬
‫اﺳﺖ ﭼﻨﺪ ﻟﻘﻤﻪی ﮐﻪ ﻗﺎﻣﺖ او را اﺳﺘﻮار ﻧﮕﻪ دارد‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮاھﯽ ﻧﺨﻮاھﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﯾﮏ‬
‫ﺳﻮم آن ﺑﺮای ﻃﻌﺎم ﯾﮏ ﺳﻮم آن ﺑﺮای آﺑﺶ و ﯾﮏ ﺳﻮم ھﻢ ﺑﺮای ﻧﻔﺴﺶ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫اﻋﺘﺪال در ﭘﻮﺷﺶ‪:‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭘﻮﺷﯿﺪن ﻟﺒﺎس ﻧﯿﺰ ﻣﯿﺎﻧﻪروی را از ﯾﺎد ﻧﺒﺮد‪ ،‬آنﭼﻨﺎن‬
‫زﯾﺎده روی ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺎزﯾﺪه و ﻓﺨﺮ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﻦ ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﻤﺎﯾﺸﮕﺎه‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎﯾﯽ ﺑﺮای ﻓﺨﺮ ﻓﺮوﺧﺘﻦ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻧﮕﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﮫﯽ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻟبﺲ ﺛﻮب ﺷﻬﺮة أﻟبﺴﻪ اﷲ ﻳﻮم‬
‫اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ ً‬
‫ﺛﻮ�ﺎ ﻣﺜﻠﻪ‪ ،‬ﺛﻢ ﺗﻠﻬﺐ ﻓﻴﻪ اﻨﻟﺎر«‪] .‬اﺑﻮداود و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ ﻟﺒﺎﺳﯽ ﺷﮫﺮه‬
‫)ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﻣﺸﮫﻮر ﺑﻪ رﺳﻮاﯾﯽ و زﺷﺘﯽ( ﺑﭙﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻟﺒﺎﺳﯽ ھﻤﺎﻧﻨﺪ آن را‬
‫ﺑﺮ ﺗﻦ او ﻧﻤﻮده و آﻧﮕﺎه زﺑﺎﻧﻪی آﺗﺶ از آن ﺑﺮﻣﯽ ﺧﯿﺰد«‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﻟﺒﺎسھﺎی زﺷﺖ و وﺻﻠﻪدار ﺑﭙﻮﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ او ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻟﺒﺎس و ﭘﻮﺷﺎک ﺧﻮﯾﺶ ﻧﯿﺰ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﯿﺎﻧﻪروی و ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ‬
‫را‪ ،‬از ﺑﺎﺑﺖ ﻗﯿﻤﺖ‪ ،‬رﻧﮓ و اﻧﺪازهی آن‪ ،‬ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و از ﮔﺸﺎد و ﭼﺴﺒﯿﺪﮔﯽ آن ﺑﭙﺮھﯿﺰد‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﺟﺎﻣﻪای را ﺑﺮ ﺗﻦ ﮐﻦ ﮐﻪ ﺑﯽﺧﺮدان ﺗﺤﻘﯿﺮت ﻧﮑﻨﻨﺪ و داﻧﺎﯾﺎن ﺑﺮ ﺗﻮ‬
‫ﺧﺮده ﻧﮕﯿﺮﻧﺪ«‪.‬‬

‫اﻋﺘﺪال در ﮐﺎر و در اﺳﺘﺮاﺣﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﮐﺎر ﮐﺮدن ﻧﯿﺰ اﻋﺘﺪال و ﻣﯿﺎﻧﻪروی ﭘﯿﺶ ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﺗﻦ ﺧﻮد را ﻓﺮﺳﻮده و‬
‫ﮐﻮﻓﺘﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﻤﯽﮔﺬارد ﮐﺎر ﺑﺮ ﻋﺒﺎدات و دﯾﮕﺮ وﻇﺎﯾﻒ ﺿﺮوریاش ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‬
‫ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
 ‫‪٢٥‬‬ ‫اﻋﺘﺪال و ﻣﯿﺎﻧﻪ روی‬

‫ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﯽ ﺷﺪﯾﺪ در ﮐﺎر‪ ،‬دﺳﺖ ﮐﺸﯿﺪه و اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﮐﺎرش را‬
‫ًّ‬ ‫ً‬
‫ﺑﻪ ﻧﺤﻮ ﻣﻄﻠﻮب اداﻣﻪ دھﺪ‪ .‬ﻃﺒﻖ ﺣﺪﯾﺜﯽ ﮐﻪ ﻗﺒﻼ اﺷﺎره ﺷﺪ‪» :‬إن ﺒﻟﺪﻧﻚ ﻋﻠﻴﻚ ﺣﻘﺎ«‪.‬‬
‫»ﺟﺴﻤﺖ ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺣﻘﯽ دارد«‪.‬‬

‫ﺑﮫﺮه ﮔﺮﻓﺘﻦ از وﻗﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺮاﻗﺐ وﻗﺘﺶ ﺑﻮده و از آن در ﺗﺤﻘﻖ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ اوﺳﺖ ﺑﮫﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ و آن را‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﯿﮫﻮده ﺗﻠﻒ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از وﻗﺖ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ھﺮ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻣﺴﺌﻮل ﻋﻤﺮ ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﭼﻪ راﺳﺘﺎﯾﯽ آن را ﺻﺮف ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻧﯿﮏ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﺷﺎﻋﺮ‪:‬‬
‫إن اﺤﻟﻴــــــﺎة دﻗـﺎﺋــ ٌ‬
‫ــــﻖ وﺛــــــﻮان‬ ‫دﻗـــﺎت ﻗﻠــﺐ اﻟـﻤـــﺮء ﻗﺎﺋـــﻠﺔ ﻟــــﻪ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫ﻗﻠﺐ ﺗﻮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ اﯾﻦ‪ ،‬ھﺮ ﺗﭙﺶ و ھﺮ ﻧﻔـﺲ‬ ‫ﺛﺎﻧﯿﻪھﺎی در ﮔﺬار‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺗﻮ اﻧـﺪ ای ﻋﺰﯾـﺰ‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﺗﻨﻈﯿﻢ وﻗﺖ و ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﻨﺎﺳﺐ آن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪ ھﯿﭻ ﺟﻨﺒﻪای از‬
‫ﺟﻨﺒﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽاش‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺧﻮاب‪ ،‬ﺑﺎزی و ‪ ،...‬از ﺣﺪ و ﻣﺮز ﺧﻮد در ﻧﮕﺬرد‪.‬‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺳﺎزﻣﺎﻧﺪھﯽ درﺳﺖ ﮐﺎرھﺎ ﺿﺎﻣﻦ رﺳﯿﺪن ﺑﻪ اھﺪاف اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻋﺘﺪال در ﮐﻼم‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﮔﻔﺘﻦ ﺳﺨﻦ ﻏﯿﺮ ﺿﺮوری ﺧﻮدداری ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﺎری‬
‫ﺟﺰو ﯾﺎوهﮔﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ‪.‬‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َّ ْ َ ِّ ُ ْ َ َّ ْ‬
‫ﻰﻟ َوأﻗ َﺮ�ِ� ْﻢ ِﻣ ِّ�‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺎری ﻣﻨﻊ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ِ » :‬إن ِﻣﻦ أﺣﺒ�ﻢ ِإ‬
‫َْ‬ ‫َ ْ ً َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ ُ ْ َ ْ َ ً َ َّ َ ْ َ َ ُ ْ َ َّ َ َ ُ‬
‫ﻰﻟ َوأ�ْ َﻌﺪ� ْﻢ ِﻣ ِّ� � ِﻠ ًﺴﺎ ﻳَ ْﻮ َم‬ ‫ﺎﺳﻨ�ﻢ أﺧﻼﻗﺎ و ِ�ن أ�ﻐﻀ�ﻢ ِإ‬ ‫� ِﻠﺴﺎ ﻳﻮم اﻟ ِﻘﻴﺎﻣ ِﺔ أﺣ ِ‬
‫َّ َ ْ َ ْ َ َّ ْ َ ُ َ‬
‫ﺎرون‬ ‫ا� ﻗﺪ ﻋ ِﻠﻤﻨﺎ اﻟﺮﺜﺛ‬
‫َ‬ ‫َ َُ‬ ‫ُ‬ ‫َّ ْ َ ُ َ َ ْ ُ َ َ ِّ ُ َ َ ُ َ َ ْ ُ َ َ‬
‫ْ‬ ‫ْ َ َ‬
‫اﻟ ِﻘﻴﺎﻣ ِﺔ اﻟﺮﺜﺛﺎرون والﻤتﺸﺪﻗﻮن والﻤﺘﻔﻴ ِﻬﻘﻮن‪ .‬ﻗﺎلﻮا ﻳﺎ رﺳﻮل ِ‬
‫َ ْ ُ َ َ ِّ ُ َ َ َ ْ ُ َ َ ْ ُ َ َ َ ْ ُ َ َ ِّ ُ َ‬
‫ﺮﺒون«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[‪.‬‬ ‫والﻤتﺸﺪﻗﻮن �ﻤﺎ الﻤﺘﻔﻴ ِﻬﻘﻮن ﻗﺎل‪ :‬الﻤﺘﻜ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺪﯾﺚ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ از ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ و ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻤﻦ در روز‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮش اﺧﻼقﺗﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ ،‬و از ﻣﺒﻐﻮضﺗﺮﯾﻦ و دورﺗﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ‬
‫در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ از ﻣﻦ ﺛﺮﺛﺎرون )آﻧﺎﻧﮑﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﺴﯿﺎر و ﻏﯿﺮ ﺿﺮوری ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ( و ﻣﺘﺸﺪﻗﻮن‬
‫)آﻧﺎﻧﮑﻪ ﮐﻠﻤﺎت و ﮔﻔﺘﺎر ﻋﺠﯿﺐ و ﻏﺮﯾﺐ را ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارﻧﺪ( و ﻣﺘﻔﻴﻬﻘﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٢٦‬‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺛﺮﺛﺎرون و ﻣﺘﺸﺪﻗﺎن را داﻧﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻔﻴﻬﻘﻮن ﮐﯿﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺘﮑﺒﺮﯾﻦ«‪.‬‬
‫ﻣﯿﺎﻧﻪروی در ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎن را از اﻓﺘﺎدن در اﺷﺘﺒﺎه و ﺧﻄﺎ دور ﻣﯽدارد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ آﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎھﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﮔﺮدد ]ﮐﻪ در ﺑﺴﯿﺎر‪» ،‬ﺑﺪ« ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎﺷﺪ![ ﻧﯿﺰ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻧﯿﮏ ﺳﺨﻦ ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﻣﻔﯿﺪ اﺳﺖ ]ﮐﻢ ﮔﻮی و ﮔﺰﯾﺪه ﮔﻮی ﭼﻮن ُدر[‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﻧﮕﻔﺘﻦ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺳﮑﻮت اﺧﯿﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫َ َُْ ْ َ ًْ َ ْ َ ْ ُ‬
‫ﻜ ْ‬ ‫َ ْ َ َ ُ ْ ُ َّ ْ‬
‫ﺖ«‪.‬‬ ‫اﻵﺧ ِﺮ ﻓﻠﻴﻘﻞ ﺧ�ا أو ِﻟيﺴ‬
‫ِ‬ ‫ﺎ� َواﻴﻟَ ْﻮمِ‬
‫ﺑﺰرﮔﻮار ج ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺎﻛن ﻳﺆ ِﻣﻦ ﺑِ ِ‬
‫]ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و روز آﺧﺮت دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺨﻦ ﺧﯿﺮ ﮔﻮﯾﺪ‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﺳﮑﻮت اﺧﺘﯿﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬
‫در ﺳﺘﺎﯾﺶ ﺳﮑﻮت و ﻣﺬﻣﺖ ﺳﺨﻦ ﺑﯽﻣﺤﻞ ﭼﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ در ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ھﻤﻮاره از ﺳﮑﻮت ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ و ﺳﮑﻮت در ﺷﺮ و‬
‫ﻧﺎﭘﺴﻨﺪی ھﻤﻮاره از ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﮑﻮت ﻗﺪرت اﺳﺖ و اﻧﺪک اﺳﺖ ﻋﺎﻣﻼن‬
‫آن‪.‬‬

‫ﻣﺰﯾﺖ اﻋﺘﺪال‪:‬‬
‫* اﻋﺘﺪال ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﻓﺮد ﺑﺎ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺑﺴﺮ ﺑﺮده و ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺪاوﻧﺪ و‬
‫ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫* اﻋﺘﺪال از اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬إ َّن ال ْ َﻬ ْﺪ َى َّ‬
‫الﺼﺎ ِﻟ َﺢ‬ ‫ِ‬
‫ﺎد ُﺟ ْﺰ ٌء ِﻣ ْﻦ َﻤﺧْ َﺴ ٍﺔ َو ِﻋ ْﺮﺸ َ‬
‫�ﻦ ُﺟ ْﺰ ًءا ِﻣ َﻦ اﻨﻟُّﺒُ َّﻮ ِة«‪] .‬اﺑﻮداود و‬ ‫َّ َ َ ْ َ َ‬ ‫َّ ْ َ‬
‫ِ‬ ‫َوالﺴﻤﺖ الﺼﺎ ِﻟﺢ وا ِ‬
‫ﻻﻗ ِﺘﺼ‬
‫ﺗﺮﻣﺬی[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺳﯿﺮت ﻧﯿﮑﻮ‪ ،‬ﻃﺮﯾﻘﻪی ﻧﯿﮑﻮ و اﻗﺘﺼﺎد)ﻣﯿﺎﻧﻪ روی( ﺑﺨﺸﯽ از ﺑﯿﺴﺖ و‬
‫ﭘﻨﺞ ﺑﺨﺶ ﻧﺒﻮت اﺳﺖ«‪.‬‬
‫* اﻋﺘﺪال و ﻣﯿﺎﻧﻪ روی ﻣﺴﻠﻤﺎن را در ﺑﺮآوردن ﻧﯿﺎزھﺎی ﺟﻮاﻧﺐ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽاش ﮐﻤﮏ‬
‫ً‬
‫ﻧﻤﻮده و در ﺻﻮرت زﯾﺎدهروی او در رﺳﯿﺪﮔﯽ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺟﻮاﻧﺐ ﺣﺘﻤﺎ در ﺟﺎﻧﺐ دﯾﮕﺮ‬
‫ً‬ ‫ً‬
‫ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﻋﺒﺎدت زﯾﺎده روی ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻼ در ﮐﺎر ﺧﻮد ﮐﻢ‬
‫ﮐﺎری ﻧﻤﻮده و ﯾﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﮐﺎر ﮐﺮدن زﯾﺎده روی ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ در آﺳﺎﯾﺶ ﺑﺪن ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﻣﻌﺎوﯾﻪ ﺑﺠﺎﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬در ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ زﯾﺎدهروی ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﮑﺮدم ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ‬
‫در ﮐﻨﺎر آن ﺣﻘﯽ ﺿﺎﯾﻊ ﮔﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪٢٧‬‬ ‫اﻋﺘﺪال و ﻣﯿﺎﻧﻪ روی‬

‫* اﻋﺘﺪال ﺣﺴﺎب روز ﺟﺰا را ﺳﺒﮏﺗﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮدهی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ً‬ ‫ً‬ ‫َُ َ َ َُ َ َ‬ ‫» َوأَ َّﻣﺎ َّاﺬﻟ َ ْ َ َ ُ‬
‫ﺎﺳﺒُﻮن ِﺣ َﺴﺎﺑﺎ � َ ِﺴ�ا«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬‫وﺌﻟﻚ �‬
‫ﻳﻦ ا�ﺘﺼﺪوا )اﻋﺘﺪلﻮا و ﺗﻮﺳﻄﻮا( ﻓﺄ ِ‬ ‫ِ‬
‫»و اﻣﺎ آﻧﺎﻧﮑﻪ ﻣﯿﺎﻧﻪروی )اﻋﺘﺪال و اﻗﺘﺼﺎد( ﭘﯿﺸﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن ﺑﻪ ﺣﺴﺎﺑﯽ آﺳﺎن ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ اﻋﺘﺪال و ﻣﯿﺎﻧﻪروی در ﺗﻤﺎم ﺟﻮاﻧﺐ زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﺎﯾﺪ دﯾﻦ و ﺟﺎن و زﻧﺪﮔﯽاش را ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫اﺧﻼص و ﺗﺮک رﯾﺎ‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ در ﺑﻨﯽاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﻣﺮد ﻋﺎﺑﺪی ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﺪهای از ﻗﻮﻣﺶ ﻧﺰد او آﻣﺪه و‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮدﻣﯽ آﻧﺠﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ درﺧﺘﯽ را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮک‬
‫ﻣﯽورزﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﻋﺎﺑﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ و ﺗﺒﺮی را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و راھﯽ آن ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺷﺪ ﺗﺎ درﺧﺖ را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬در ﺑﯿﻦ راه اﺑﻠﯿﺲ ﺑﻪ ﺷﮑﻞ ﭘﯿﺮﻣﺮدی ﮐﮫﻦﺳﺎل ﺑﺮ او ﻇﺎھﺮ‬
‫ﺷﺪ و ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﮐﺠﺎ ﻣﯽروی؟‬
‫ﻣﺮد ﻋﺎﺑﺪ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻣﯽﺧﻮاھﻢ درﺧﺘﯽ را ﮐﻪ ﻋﺪهای از ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺟﺎی ﺧﺪا‬
‫ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﻨﺪ ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻢ‪ .‬اﺑﻠﯿﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﯽﮔﺬارم آن را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﯽ!‪.‬‬
‫ﺑﯿﻦ آن دو ﻣﺸﺎﺟﺮه رخ داده و ﻋﺎﺑﺪ ﺑﺮ او ﭘﯿﺮوز ﺷﺪه و اﺑﻠﯿﺲ را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﻓﮑﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻠﯿﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﯿﺰی را ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺸﺎن دھﻢ ﮐﻪ از اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮای ﺗﻮ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮ‬
‫ﻣﺮد ﻓﻘﯿﺮی ھﺴﺘﯽ و ﻣﺎل و ﺛﺮوﺗﯽ ﻧﺪاری‪ .‬از ھﻤﯿﻦﺟﺎ ﺑﺮﮔﺮد و ﻣﻦ در ﻋﻮض ھﺮ روز ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫دو دﯾﻨﺎر ﻣﯽدھﻢ‪ .‬ﻣﺮد ﻋﺎﺑﺪ ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ و در روز اول دو دﯾﻨﺎر درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬روز دوم ھﻢ‬
‫دو دﯾﻨﺎر دﯾﮕﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬وﻟﯽ روز ﺳﻮم دو دﯾﻨﺎر را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻨﻤﻮد‪ .‬ﻣﺮد ﻋﺎﺑﺪ ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ و ﺗﺒﺮش را ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ درﺧﺖ را ﻗﻄﻊ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ .‬اﺑﻠﯿﺲ ﺑﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﭘﯿﺮﻣﺮدی ﮐﮫﻦﺳﺎل ﺑﺮ او ﻇﺎھﺮ ﮔﺸﺖ و ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﮐﺠﺎ ﻣﯽروی؟ ﻣﺮد ﻋﺎﺑﺪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﻢ درﺧﺖ را ﻗﻄﻊ ﮐﻨﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻠﯿﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯽ‪ ،‬ﻣﻦ ﺟﻠﻮی ﺗﻮ را ﺧﻮاھﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آن دو ﺑﺎ ھﻢ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ و اﺑﻠﯿﺲ ﻣﺮد ﻋﺎﺑﺪ را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻣﺮد ﻋﺎﺑﺪ ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﭼﻪ‬
‫ﮐﺎر ﮐﺮدی؟! دﻓﻌﻪی ﭘﯿﺶ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺗﻮ را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ زدم! اﺑﻠﯿﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﺑﺎر اول ﺑﺨﺎﻃﺮ‬
‫ﺧﺪا ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺑﻮدی و ﻋﻤﻞ ﺗﻮ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮای او ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮای ھﻤﯿﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮا از دﺳﺖ ﻣﻦ‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﯾﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﻮدت و از دﺳﺖ دادن دو دﯾﻨﺎر ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪی‬
‫و ﻣﻦ ﺗﺮا ﺷﮑﺴﺖ داده و ﺑﺮ ﺗﻮ ﭘﯿﺮوز ﮔﺸﺘﻢ‪.‬‬
‫***‬
‫ﯾﮑﯽ از زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻗﯿﺲ از ﻣﮑﻪ ﺑﺴﻮی ﻣﺪﯾﻨﻪ ھﺠﺮت ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺮدی ﻧﯿﺰ ﺑﺮای‬
‫ازدواج ﺑﺎ او‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﺮای ﻧﺼﺮت دﯾﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ھﺠﺮت ﮐﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫إﻰﻟ َّ َ ُ‬ ‫َ ََ َ َ ْ َ َ ْ ْ َُُ َ‬ ‫َ َّ َ ُ ِّ ْ‬ ‫َّ َ َ‬
‫اﻷ ْ� َﻤ ُﺎل ﺑﺎﻨﻟِّﻴَّ‬
‫ا� َو ِ�ﻰﻟ َرﺳ ِ ِ‬
‫ﻮﻪﻟ‬ ‫ِ‬ ‫ئ ﻣﺎ ﻧﻮى �ﻤﻦ ﺎﻛﻧﺖ ِﻫﺠﺮﺗﻪ‬ ‫ﺮ‬
‫ِ ٍ‬ ‫ام‬ ‫ﻞﻜ‬ ‫ﻟ‬
‫ِ‬ ‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫�‬ ‫�‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫‪،‬‬ ‫ﺎت‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫»إ�ﻤﺎ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٣٠‬‬
‫َ ْ ُُ‬ ‫ام َﺮأَة َ� َ َ‬
‫ﺰﺘ َّو ُﺟ َﻬﺎ ﻓ ِﻬﺠ َﺮﺗﻪ‬
‫َ َ ْ َ َ ْ ْ َُُ َ َُْ ُ َُ َْ ْ‬ ‫إﻰﻟ َّ َ ُ‬
‫ا� َو ِ�ﻰﻟ َرﺳ ِ ِ‬
‫ﻮﻪﻟ وﻣﻦ ﺎﻛﻧﺖ ِﻫﺠﺮﺗﻪ إﻰﻟ د�ﻴﺎ ﻳ ِﺼﻴﺒﻬﺎ أو‬
‫َ ْ َُُ َ‬
‫ﻓ ِﻬﺠﺮﺗﻪ‬
‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ َ َ‬
‫ﺎﺟ َﺮ إﻴﻟْ ِﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﺛﻮاب اﻋﻤﺎل ﺑﻪ ﻧﯿﺖ ﺑﺴﺘﮕﯽ دارد و ھﺮ‬ ‫إﻰﻟ ﻣﺎ ﻫ‬
‫ﮐﺲ ﻧﺘﯿﺠﻪی ﻧﯿﺖ ﺧﻮد را درﻣﯿﺎﺑﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ھﺠﺮت او ﺑﺴﻮی ﺧﺪا و رﺳﻮل او‬
‫اﺳﺖ ﺛﻮاب ھﺠﺮت ﺑﺴﻮی ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ را در ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ھﺠﺮﺗﺶ ﺑﺴﻮی دﻧﯿﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺂن ﻣﯽرﺳﺪ ﯾﺎ ھﺠﺮت او ﺑﺮای ازدواج ﺑﺎ زﻧﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ھﺠﺮت او ﺑﺴﻮی ﭼﯿﺰﯾﺴﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮای رﺳﯿﺪن ﺑﻪ آن ھﺠﺮت ﻧﻤﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از اﺧﻼص ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫اﺧﻼص ﯾﻌﻨﯽ اﻧﺠﺎم ھﺮﮐﺎری ﺑﺮای رﺿﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن و ﻧﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ رﯾﺎ و ﺷﮫﺮت‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﺎﻟﺺ ﮐﺎری را ﺑﺮای اﯾﻦ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽدھﺪ ﺗﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﺒﯿﻨﺪ و از ﮐﺎرھﺎﯾﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫و ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ و او را ﺑﺴﺘﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬

‫اﺧﻼص در ﻫﺮﮐﺎری ﻻزم اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ در ھﺮ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد ﻧﯿﺖ ﺧﻮد را ﭘﺎک و ﺧﺎص ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎل ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪای ﺳﺒﺤﺎن ﺗﻨﮫﺎ ﻋﻤﻠﯽ را ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد ﮐﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺨﺎﻃﺮ او ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫� َ ُ� ٱ ّ�ِينَ‬‫�ل ِص َ‬‫َ َ ٓ ُ ُ ٓ ْ َّ َ ۡ ُ ُ ْ َّ َ ُ ۡ‬
‫ِ‬ ‫ﺧﻮد او ‪ ‬در ﮐﺘﺎﺑﺶ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وما أمِروا إِ� ِ�عبدوا ٱ�‬
‫َٓ‬
‫ُح َنفا َء﴾ ]اﻟﺒﯿﻨﺔ‪ .[٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﻓﺮﻣﺎن ﻧﯿﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪا را ﺑﭙﺮﺳﺘﻨﺪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ‬
‫َ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮﺣﯿﺪ ﮔﺮاﯾﯿﺪهاﻧﺪ دﯾﻦ ]ﺧﻮد[ را ﺑﺮای او ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .«...‬و ﻧﯿﺰ‪ ِ�َّ ِ �َ �﴿ :‬ٱ ّ� ُ‬
‫ِين‬
‫�ال ُِص﴾ ]اﻟﺰﻣﺮ‪ .[٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آ ﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ آﯾﯿﻦ ﭘﺎک از آن ﺧﺪاﺳﺖ‪.«...‬‬‫ٱ َۡ‬
‫َ َ َ َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ َّ َ َ َ ْ ُ‬
‫ا� ﻻ �ﻘﺒَﻞ ِﻣ ْﻦ اﻟ َﻌ َﻤ ِﻞ ِإﻻ َﻣﺎ ﺎﻛن ُﻪﻟ ﺧﺎل ِ ًﺼﺎ‬ ‫و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮارش ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬إن‬
‫ْ‬
‫ﻲﻐ ِﺑ ِﻪ َوﺟ ُﻬ ُﻪ«‪] .‬ﻧﺴﺎﺋﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ھﯿﭻ ﻋﻤﻠﯽ را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺧﺎﻟﺺ و‬ ‫َ ْ‬
‫ا�ﺘُ َ‬
‫و ِ‬
‫ﭘﺎک ﺑﺮای او ﺑﻮده و ﺑﺨﺎﻃﺮ رﺿﺎی او اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫اﺧﻼص ﯾﮑﯽ از ﺻﻔﺎت ھﻤﯿﺸﮕﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ ﭼﻪ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮ ﯾﺎ داﻧﺸﺠﻮ ﯾﺎ ھﺮ‬
‫ﺷﻐﻞ دﯾﮕﺮی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر ﮐﺎر ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺪرﺳﺘﯽ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻪ دﻗﺖ و درﺳﺘﯽ در ﮐﺎرش اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺟﺮ ﻧﯿﺰ در ﺗﺠﺎرت ﺧﻮﯾﺶ‬
‫از ﺧﺪا ﭘﺮوا داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﮔﺮان ﻧﻤﯽﻓﺮوﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﮐﺴﺐ ﺳﻮد ﺣﻼل‬
 ‫‪٣١‬‬ ‫اﺧﻼص و ﺗﺮک رﯾﺎ‬

‫اﺳﺖ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮ در ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت و ﻓﺮاﮔﯿﺮی درسھﺎﯾﺶ ﻣﯽﮐﻮﺷﺪ و ﻣﻘﺼﻮد وی از ﮐﺴﺐ ﻋﻠﻢ‬

‫ﺣﺼﻮل رﺿﺎی ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺧﺪﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺧﻼص‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪:‬‬

‫ۡ َ‬ ‫َ ۡ ُۡ‬
‫ب‬‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻣﻮرد ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﯽ÷ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱذكر ِ� ٱلكِ�ٰ ِ‬
‫ٗ َّ ٗ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ َ ٰٓ َّ َ َ ُ ۡ َ‬
‫و�ۚ إِن ُهۥ �ن �ل ٗصا َو�ن َر ُسو� نب ِ ّيا ‪] ﴾٥١‬ﻣﺮﯾﻢ‪ .[٥١ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از‬ ‫م‬
‫ﻣﻮﺳﯽ ﯾﺎد ﮐﻦ زﯾﺮا ﮐﻪ او ﭘﺎﮐﺪل و ﻓﺮﺳﺘﺎدهای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮد«‪ .‬و ﺧﺪایأ ﺣﻀﺮت اﺑﺮاھﯿﻢ‪،‬‬
‫اﺳﺤﺎق و ﯾﻌﻘﻮب‡ را ﻧﯿﺰ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬وٱ ۡذ ُك ۡر ع َِ�ٰ َدنَا ٓ إبۡ َ� ٰه َ‬
‫ِيم‬ ‫ِ‬
‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َّ ٓ َ ۡ َ‬ ‫َۡ َ‬ ‫َۡ‬ ‫ۡ َ َ ََُۡ َ ُ‬
‫وب أ ْو ِ� ٱ�يۡدِي َوٱ�بۡ� ٰ ِر ‪ ٤٥‬إِ�ا أخل ۡص َ�ٰ ُهم ِ�ال َِصةٖ ذِك َرى ٱ َّ�ارِ ‪٤٦‬‬ ‫�س�ٰق و�عق‬
‫َّ ُ ۡ َ َ َ َ ۡ ُ ۡ َ َ ۡ َ ۡ َ ۡ‬
‫� ٱ�خ َيارِ ‪] ﴾٤٧‬ص‪ .[٤٧-٤٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺎ اﺑﺮاھﯿﻢ و‬ ‫��هم عِندنا ل ِمن ٱلمصطف‬
‫اﺳﺤﺎق و ﯾﻌﻘﻮب را ﮐﻪ ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ و دﯾﺪهور ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ﯾﺎدآور‪ .‬ﻣﺎ آﻧﺎن را ﺑﺎ ﻣﻮھﺒﺖ وﯾﮋهای‬
‫ﮐﻪ ﯾﺎدآوری آن ﺳﺮای ﺑﻮد ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮداﻧﯿﺪﯾﻢ‪ .‬و آﻧﺎن در ﭘﯿﺸﮕﺎه ﻣﺎ ﺟﺪا از ﺑﺮﮔﺰﯾﺪﮔﺎن‬
‫ﻧﯿﮑﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫اﺧﻼص در ﻧﯿﺖ‪:‬‬
‫ﻋﺪهای ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رﻓﺘﻪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا! ﻣﯽﺧﻮاھﯿﻢ ھﻤﺮاه ﺷﻤﺎ ﺑﺮای‬
‫ﻏﺰوهی ﺗﺒﻮک ﺑﯿﺮون ﺑﯿﺎﯾﯿﻢ وﻟﯽ ﺗﻮﺷﻪ و اﺳﻠﺤﻪای ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻧﯿﺰ ﭼﯿﺰی‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﻋﺪه ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ﻏﻢ و اﻧﺪوه و در‬
‫ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺮای ﺟﮫﺎد در راه ﺧﺪا ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﯽﮔﺮﯾﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ‬در ﺣﻖ آﻧﺎن آﯾﺎت ﻗﺮآﻧﯽ را ﻧﺎزل ﻧﻤﻮد ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﺗﺎ روز ﻗﯿﺎﻣﺖ آن را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َّ ۡ َ َ َ ُّ َ َ ٓ َ َ َ َ ۡ َ ۡ َ ٰ َ َ َ َ َّ َ َ َ ُ َ َ ُ ُ َ‬
‫ح َر ٌج إِذا‬ ‫ون َ‬ ‫﴿ليس � ٱلضعفاءِ و� � ٱلمر� و� � ٱ�ِين � �ِدون ما ينفِق‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ِيم ‪َ ٩١‬و� َ� ٱ� َ‬ ‫� َ� ُفور‪َّ ٞ‬رح ‪ٞ‬‬ ‫� مِن َسبيل َوٱ َّ ُ‬ ‫سن َ‬ ‫حوا ْ ِ َّ� ِ َو َر ُس ِ َ َ َ ۡ ۡ‬
‫نَ َص ُ‬
‫ِين‬ ‫ِ ٖ�‬ ‫و�ِۚۦ ما � ٱل ُمح ِ ِ‬
‫يض م َِن َّ ۡ‬ ‫َ َ ٓ َ َ ۡ َ َ ۡ َ ُ ۡ ُ ۡ َ َ ٓ َ ُ َ ٓ َ ۡ ُ ُ ۡ َ َ ۡ َ َ َّ ْ َّ َ ۡ ُ ُ ُ ۡ َ ُ‬
‫ٱ�معِ‬ ‫جد ما أ�ِل�م عليهِ تولوا وأ�ينهم تفِ‬ ‫إِذا ما �توك �ِ ح ِملهم قلت � أ ِ‬
‫ُ َ‬ ‫َ َ ً َ َّ َ ْ‬
‫� ُدوا َما يُنفِقون ‪] ﴾٩٢‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪.[٩٢-٩١ :‬‬
‫حزنا �� ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺮ ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن و ﺑﺮ ﺑﯿﻤﺎران و ﺑﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ]ﺗﺎ در راه ﺟﮫﺎد [‬
‫ﺧﺮج ﮐﻨﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش ﺧﯿﺮﺧﻮاھﯽ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ھﯿﭻ ﮔﻨﺎھﯽ ﻧﯿﺴﺖ‬
‫]و ﻧﯿﺰ[ ﺑﺮ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران اﯾﺮادی ﻧﯿﺴﺖ و ﺧﺪا آﻣﺮزﻧﺪه ﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪ .‬و ]ﻧﯿﺰ[ ﮔﻨﺎھﯽ ﻧﯿﺴﺖ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٣٢‬‬

‫ﺑﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻮن ﭘﯿﺶ ﺗﻮ آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﻮارﺷﺎن ﮐﻨﯽ ]و[ ﮔﻔﺘﯽ ﭼﯿﺰی ﭘﯿﺪا ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺮ‬
‫آن ﺳﻮارﺗﺎن ﮐﻨﻢ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ و در اﺛﺮ اﻧﺪوه از ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن اﺷﮏ ﻓﺮو ﻣﯽرﯾﺨﺖ ﮐﻪ ]ﭼﺮا[‬
‫ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ﺗﺎ ]در راه ﺟﮫﺎد[ ﺧﺮج ﮐﻨﻨﺪ«‪ .‬وﻗﺘﯽ رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻋﺎزم ﺟﻨﮓ ﺷﺪ ﺑﻪ‬
‫َ‬ ‫َّ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َْ ْ‬ ‫َّ َ ْ َ ً ْ َ َ ْ َ َ‬
‫اﻣﺎ ﺑِﺎل َﻤ ِﺪﻳﻨ ِﺔ ﺧﻠﻔﻨﺎ ‪َ ،‬ﻣﺎ َﺳﻠﻜﻨﺎ ِﺷﻌﺒًﺎ َوﻻ َوا ِدﻳًﺎ إِﻻ َوﻫ ْﻢ َﻣ َﻌﻨﺎ ِ�ﻴ ِﻪ‬‫ﯾﺎراﻧﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إِن أﻗﻮ‬
‫ْ ْ‬
‫)ﻳﻌ� ﻳﺄﺧﺬون ﻣﻦ اﻷﺟﺮ ﻣﺜﻠﻨﺎ(‪َ ،‬ﺣبَ َﺴ ُﻬ ُﻢ)ﻣﻨﻌﻬﻢ( اﻟ ُﻌﺬ ُر«‪] .‬ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری[ ﻣﻌﻨﯽ‬
‫ﺣﺪﯾﺚ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ‪ ،‬در ﻣﺪﯾﻨﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﺗﺮک ﻧﻤﻮدﯾﻢ ﮐﻪ ھﯿﭻ راه ﮐﻮھﺴﺘﺎﻧﯽ و ھﯿﭻ وادی را‬
‫ﻃﯽ ﻧﮑﺮدﯾﻢ ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ آﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ )ﯾﻌﻨﯽ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﻣﺎ ﭘﺎداش ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ( و ﺟﺰ‬
‫ﻋﺬر‪ ،‬آنھﺎ را ﭼﯿﺰی از ھﻤﺮاھﯽ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺎز ﻧﺪاﺷﺖ«‪.‬‬

‫اﺧﻼص در ﻋﺒﺎدت‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻧﻪ ﻃﺎﻋﺖ و ﻧﻪ ﻋﺒﺎدﺗﯽ را اﻧﺴﺎن ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮای او‬
‫ََ‬
‫ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ از ﭘﺮوردﮔﺎر رب اﻟﻌﺰة‪ ،‬رواﯾﺖ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬أﻧﺎ‬
‫َ ْ ََُُْ َ ْ َ‬
‫ﺮﺷﻛ ُﻪ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[‬ ‫ﻼ أَ ْ َ‬
‫ﺮﺷ َك �ﻴﻪ َ‬ ‫ِّ ْ َ ْ َ َ َ َ ً‬ ‫أَ ْ� َ� ُّ َ‬
‫الﺮﺸ َ�ء َ‬
‫�ى ﺗﺮ�ﺘﻪ و ِ‬
‫ِ‬ ‫�‬ ‫ﻰﻌ‬
‫ِ‬ ‫ﻣ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻤ‬ ‫�‬ ‫ﻞ‬‫ﻤ‬‫ِ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬ ‫ك‬
‫ِ‬ ‫الﺮﺸ‬ ‫ﻦ‬
‫ِ‬ ‫ﻋ‬ ‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﯽﻧﯿﺎزﺗﺮﯾﻦ ﺷﺮﮐﺎء از ﺷﺮک ﻣﯽﺑﺎﺷﻢ‪ .‬آﻧﮑﻪ ﻋﻤﻠﯽ‬
‫اﻧﺠﺎم دھﺪ ﮐﻪ ﻏﯿﺮم را در آن ﺑﺎ ﻣﻦ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮدش و ﺷﺮﮐﺶ را ﻓﺮو‬
‫ﻣﯽﮔﺬارم«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻧﻤﺎز روی دل ﺑﺴﻮی ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﮫﺎﻧﯿﺎن دارد و آن را ﺑﺎ ﺧﺸﻮع و‬
‫آراﻣﺶ و وﻗﺎر ﺑﺠﺎی ﻣﯽآورد‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﭘﺎداش ﺧﺪاوﻧﺪ روزه ﻣﯽﮔﯿﺮد و ﻧﻪ‬
‫ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﻣﺮدم ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻓﻼن ﮐﺲ ﻧﻤﺎز ﻣﯽﮔﺰارد‪ ،‬زﮐﺎت ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬روزه ﻣﯽﮔﯿﺮد و ‪...‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺗﻤﺎم ﮐﺎرھﺎﯾﺶ را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬

‫اﺧﻼص در ﺟﻬﺎد‪:‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺟﮫﺎد در راه ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﯿﺘﯽ ﺟﺰ دﻓﺎع از دﯾﻦ ﺧﻮد و ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻦ ﻛﻠﻤﺔ اﻟﻠﻪ و‬
‫دﻓﺎع از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﺧﻮد و از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ھﺮﮔﺰ ﻧﯿﺖ او اﯾﻦ ﻧﺨﻮاھﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ ﭼﻘﺪر ﻣﺮد ﻗﮫﺮﻣﺎن و ﺷﺠﺎﻋﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدی ﭘﯿﺶ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪه و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻦ در ﻣﻮاﻗﻌﯽ در ﺟﻨﮓ ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﺧﺪا را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ و در ﻋﯿﻦ ﺣﺎل‬
‫دوﺳﺖ دارم دﯾﮕﺮان ﮐﺎرزار ﻣﺮا ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ )ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬از ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻣﻦ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﻮﻧﺪ(‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
 ‫‪٣٣‬‬ ‫اﺧﻼص و ﺗﺮک رﯾﺎ‬
‫َۡ ۡ َ ٗ‬ ‫ْ َٓ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪاد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ اﯾﻦ آﯾﻪ ﻧﺎزل ﮔﺸﺖ‪َ �﴿ :‬من �ن يَ ۡر ُجوا ل ِقا َء َر ّ�ِهِۦ فل َي ۡع َمل � َم�‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َٰ ٗ ََ ُۡ ۡ‬
‫�ك بِعِ َبادة ِ َر ّ�ِهِۦٓ أ َح َ ۢد�﴾ ]اﻟﮑﻬﻒ‪ .[١١٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬ﭘﺲ ھﺮ ﮐﺲ ﺑﻪ ﻟﻘﺎی‬ ‫�ل ِحا و� � ِ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد اﻣﯿﺪ دارد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﭙﺮدازد و ھﯿﭻ ﮐﺲ را در ﭘﺮﺳﺘﺶ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺷﺮﯾﮏ ﻧﺴﺎزد«‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ج آﻣﺪه و ﮔﻔﺖ‪ :‬ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﺮای‬
‫]ﺑﺪﺳﺖ آوردن[ ﻏﻨﺎﯾﻢ و ﻋﺪهای ﺑﺨﺎﻃﺮ ﯾﺎد ﺷﺪن )ﺷﮫﺮت ﯾﺎﻓﺘﻦ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم( ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﮐﺴﺎﻧﯽ ھﻢ ﺑﺮای آن ﻣﺒﺎرزه ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﻗﺪرت و ﺟﺎﯾﮕﺎهﺷﺎن )ﺷﺠﺎﻋﺖ‬
‫آﻧﺎن( ﺑﺎﺧﺒﺮ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﭼﻪ ﮐﺴﯽ در راه ﺧﺪا ﻣﯽﺟﻨﮕﺪ؟ آن ﺣﻀﺮت ج‬
‫َّ‬
‫ا�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫� اﻟْ ُﻌﻠْﻴَﺎ َ� ُﻬ َﻮ ﻰﻓ َ‬
‫ا� ِ َ‬‫َ ْ َ َ َ َ ُ َ َ َ ُ َّ‬
‫ﻴﻞ ِ‬‫ِ‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫ﺳ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﻗﺎﺗﻞ ِﺘﻟﻜﻮن ﻠﻛِﻤﺔ‬
‫»آﻧﮑﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ اﻋﻼی ﻛﻠﻤﺔ اﻟﻠﻪ ﺑﺠﻨﮕﺪ‪ ،‬آن ﻓﯽ ﺳﺒﯿﻞ اﻟﻠﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ«‪.‬‬

‫ﭘﺎداش ﻣﺨﻠﺼﺎن‪:‬‬
‫ﺷﯿﻄﺎن از ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ اﺧﻼص دور ﻣﯽﺷﻮد و او را وﺳﻮﺳﻪ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺆﻣﻨﯿﻦ ﻣﺨﻠﺺ را از ﮔﺰﻧﺪ ﺷﯿﻄﺎن ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﯽدارد‪ .‬در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ در ﻧﻘﻞ ﯾﮏ ﺣﺎدﺛﻪ‬
‫ََ َ َ ّ َۡ ۡ ٓ َ ۡ َۡ ُ‬
‫� أن أشك َر‬ ‫ب أوزِع ِ‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ از زﺑﺎن ﺷﯿﻄﺎن ﻧﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ‪﴿ :‬وقال ر ِ‬
‫َ‬ ‫َۡ َ ۡ َ َ‬ ‫� َ� ۡ� َع ۡم َ‬
‫ََۡ َ‬
‫�تِك ِ�‬
‫ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫َ َ‬ ‫� َو َ َ ٰ‬
‫� َ� ٰ ِ َ� َّي َوأن أ� َمل � ٰل ِٗحا ت ۡرضٮ ٰ ُه َوأدخِل ِ� بِر‬ ‫ت َ َ َّ‬ ‫ك ٱلَّ ِ ٓ‬
‫ۡ ََ َ‬
‫ن ِعمت‬
‫ل� ٰلِح َ‬ ‫َ َ َّ‬
‫�﴾ ]اﻟﺤﺠﺮ‪ .[٤٠-٣٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮔﻔﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرا ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﮑﻪ ﻣﺮا ﮔﻤﺮاه‬ ‫ِ‬ ‫عِبادِك ٱ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﯽ ﻣﻦ ]ھﻢ ﮔﻨﺎھﺎنﺷﺎن را[ در زﻣﯿﻦ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻣﯽآراﯾﻢ و ھﻤﻪ را ﮔﻤﺮاه ﺧﻮاھﻢ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮ از ﻣﯿﺎن آﻧﺎن را«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎرهی‬
‫ْ َّ‬ ‫َّ َّ َ َ ُ ْ َ َ ۡ َ ُ ْ ۡ‬
‫حوا َوٱ� َت َص ُموا ب ِٱ� ِ‬ ‫ﭘﺎداش ﻣﺨﻠﺼﺎن در آﺧﺮت ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إِ� ٱ�ِين تابوا وأصل‬
‫َ‬ ‫ۡ‬
‫� ٱل ُم ۡؤ ِمن َ‬
‫ِ� أ ۡج ًرا َع ِظ ٗ‬ ‫ت ٱ َّ ُ‬ ‫َ ۡ‬ ‫َّ َ ُ َ َ َ ۡ ۡ َ‬ ‫َ ۡ َ ْ َ‬
‫يما‬ ‫َوأخل ُصوا دِين ُه ۡم ِ�ِ فأ ْو ٰٓ��ِك م َع ٱل ُمؤ ِمن ِ� ۖ َو َس ۡوف يُؤ ِ‬
‫‪] ﴾١٤٦‬اﻟﻨﺴﺎء‪ .[١٤٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﮐﺮدﻧﺪ و ]ﻋﻤﻞ ﺧﻮد را[ اﺻﻼح ﻧﻤﻮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﻤﺴﮏ ﺟﺴﺘﻨﺪ و دﯾﻦ ﺧﻮد را ﺑﺮای ﺧﺪا ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮداﻧﯿﺪﻧﺪ ﮐﻪ ]در ﻧﺘﯿﺠﻪ[ آﻧﺎن ﺑﺎ‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺧﻮاھﻨﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ زودی ﺧﺪا ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﭘﺎداﺷﯽ ﺑﺰرگ ﺧﻮاھﺪ ﺑﺨﺸﯿﺪ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٣٤‬‬

‫رﯾﺎﮐﺎری‪:‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻓﺮد در ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم ﺑﺮای ﮐﺎرھﺎی ﻧﯿﮏ ﺷﺎد و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻮده و در ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ‬
‫ﺑﯽﺣﺎل و ﮐﺴﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ از او ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﻨﻨﺪ ﺳﻌﯽ و ﺗﻼش ﮐﺮده و اﮔﺮ از او ﺑﺪﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‬
‫ﮐﻢ ﮐﺎری ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫�‬‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل وﯾﮋﮔﯽھﺎی رﯾﺎﮐﺎران ﻣﻨﺎﻓﻖ را اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪﴿ :‬إ َّن ٱل ۡ ُم َ�ٰفق َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ُ َ ُ َ َّ َ َ ُ َ َ ُ ُ ۡ َ َ ُ ٓ ْ َ َّ َ ٰ َ ُ ْ ُ َ َ ٰ ُ َ ٓ ُ َ َّ َ َ َ‬
‫ي�ٰدِعون ٱ� وهو � ٰدِ�هم �ذا قاموا إِ� ٱلصلوة ِ قاموا كسا� يراءون ٱ�اس و�‬
‫َ ۡ ُ ُ َ َّ َ َّ َ ٗ‬
‫� إِ� قل ِي� ‪] ﴾١٤٢‬اﻟﻨﺴﺎء‪ .[۱۴۲ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺑﺎ ﺧﺪا ﻧﯿﺮﻧﮓ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و‬ ‫يذكرون ٱ‬
‫ﺣﺎل آﻧﮑﻪ او ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﯿﺮﻧﮓ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد و ﭼﻮن ﺑﻪ ﻧﻤﺎز اﯾﺴﺘﻨﺪ ﺑﺎ ﮐﺴﺎﻟﺖ ﺑﺮﺧﯿﺰﻧﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺮدم رﯾﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺧﺪا را ﺟﺰ اﻧﺪﮐﯽ ﯾﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫رﯾﺎﮐﺎری ﺟﺰو ﺻﻔﺎت ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯿﮑﻪ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ از‬
‫آن دوری ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻗﻠﺐ و ﻧﯿﺖ دروﻧﯽاش را ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮای ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎک و ﺧﺎﻟﺺ ﻧﮕﻪ‬
‫ُ ْ َ َ َ ُ َ ُ ْ ََ‬ ‫َّ َّ َ َ َ ْ ُ ُ َ َ ْ‬
‫� ْﻦ‬
‫ِ‬ ‫ﻟ‬‫و‬ ‫ﻢ‬ ‫�‬‫ر‬‫ِ‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺻ‬ ‫ﻰﻟ‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ﻻ‬‫و‬ ‫ﻢ‬‫�‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﺟ َ‬
‫ﺴ‬ ‫دارد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ِ » :‬إن ا� ﻻ �ﻨﻈﺮ ِإﻰﻟ أ‬
‫ُ‬ ‫َُْ ُ َ ُُ‬
‫� ْﻢ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻦھﺎ و ﭘﯿﮑﺮهھﺎی ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﻧﮕﺮد‪،‬‬ ‫�ﻨﻈﺮ ِإﻰﻟ ﻗﻠﻮ�ِ‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ دلھﺎ و اﻋﻤﺎل ﺷﻤﺎ ﻣﯽﻧﮕﺮد«‪.‬‬

‫رﯾﺎﮐﺎری‪ ،‬ﺷﺮک اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن رﯾﺎ ﻧﻤﯽورزد‪ ،‬زﯾﺮا ﮐﻪ رﯾﺎ ﺷﺮﯾﮏ ﻗﺮار دادن ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ْ َ ُ َّ َ َ ِّ َ ْ ُ َ ُ ُ‬ ‫ﻰﻠﻋ أُ َّ‬ ‫َّ َ ْ َ َ َ َ َ َ َّ ُ َ َ‬
‫ﺖ أﻗﻮل‬ ‫ﺎ� أﻣﺎ ِإ� لﺴ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺑ‬ ‫اك‬‫ﺮﺷ‬ ‫اﻹ‬
‫ِ ِ‬ ‫ﻰﺘ‬‫ﻣ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إِن أﺧﻮف ﻣﺎ أﺨﺗﻮف‬
‫َ ْ ُ ُ َ َ ْ ً َ َ َ َ ً َ َ َ َ ً َ َ ْ َ ْ َ ً َ ْ َّ َ ْ َ ً‬
‫ا� َوﺷﻬ َﻮ ًة ﺧ ِﻔﻴَّﺔ«‪] .‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[‪.‬‬ ‫� ِ‬ ‫�ﻦ أ�ﻤﺎﻻ ِﻟﻐ ِ‬ ‫�ﻌﺒﺪون ﺷﻤﺴﺎ وﻻ �ﻤﺮا وﻻ و�ﻨﺎ وﻟ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺮس و ﻧﮕﺮاﻧﯽ ﻣﻦ ﺑﺮای اﻣﺘﻢ ﺗﻨﮫﺎ ﺷﺮک ﺑﻪ ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻦ اﯾﻦ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ‪ :‬آنھﺎ ﺧﻮرﺷﯿﺪ ﯾﺎ ﻣﺎه و ﯾﺎ ﺑﺖ ﺧﻮاھﻨﺪ ﭘﺮﺳﺘﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﮐﺎرھﺎﯾﯽ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻏﯿﺮ ﺧﺪا‬
‫� ُﻢ ِّ ْ‬ ‫َّ َ ْ َ َ َ َ َ ُ َ َ ْ ُ‬
‫الﺮﺸ ُك‬ ‫و ﺷﮫﻮت و ﺗﻤﺎﯾﻞ ﭘﻨﮫﺎﻧﯽ«‪ .‬و ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ِ » :‬إن أﺧﻮف ﻣﺎ أﺧﺎف ﻋﻠﻴ‬
‫َّ َ‬ ‫ﻮل َّ ُ‬ ‫ِّ َ ُ َ ُ ُ‬ ‫َ ْ َ ُ َ ُ َ َ ِّ ْ ُ َ ْ َ ُ َ َ ُ َ َّ َ َ‬
‫ا� َﻋ َّﺰ َو َﺟﻞ ل ُﻬ ْﻢ ﻳَ ْﻮ َم‬ ‫ا� ﻗﺎل » الﺮ�ﺎء �ﻘ‬ ‫اﻷﺻﻐﺮ «‪ .‬ﻗﺎلﻮا وﻣﺎ الﺮﺸك اﻷﺻﻐﺮ ﻳﺎ رﺳﻮل ِ‬
‫َْ‬ ‫ُّ ْ َ ْ ُ‬ ‫َ ُ ُْ ْ َُ ُ َ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َ ْ َ ْ َُْ َ‬ ‫ْ َ َ َ ُ َ‬
‫اﺪﻟ�ﻴَﺎ ﻓﺎ�ﻈ ُﺮوا ﻫﻞ‬ ‫اءون ِﻰﻓ‬ ‫اﺬﻟﻳﻦ ﻛﻨﺘﻢ ﺗﺮ‬ ‫اﻟ ِﻘﻴﺎﻣ ِﺔ ِإذا ﺟ ِﺰى اﻨﻟَّﺎس ِﺑﺄ�ﻤﺎل ِ ِﻬﻢ اذﻫﺒﻮا ِإﻰﻟ ِ‬
‫َ ُ َ‬
‫ون ِﻋﻨْ َﺪ ُﻫ ْﻢ َﺟ َﺰ ً‬
‫اء«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﺗﺮس ﻣﻦ درﺑﺎرهی ﺷﻤﺎ ﺷﺮک‬ ‫ﺠﺗﺪ‬
‫ِ‬
‫ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺷﺮک ﮐﻮﭼﮏﺗﺮ ﭼﯿﺴﺖ؟ آﻧﺤﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
 ‫‪٣٥‬‬ ‫اﺧﻼص و ﺗﺮک رﯾﺎ‬

‫رﯾﺎء‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪأ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ و ھﻨﮕﺎم ﺟﺰا و ﭘﺎداش اﻋﻤﺎل ﻣﺮدم ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﺑﺮوﯾﺪ ﻧﺰد‬
‫آﻧﺎن ﮐﻪ در دﻧﯿﺎ ﺑﺮای آﻧﺎن رﯾﺎ ﻣﯽورزﯾﺪﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ آﯾﺎ ﭘﺎداﺷﺘﺎن ﻧﺰد آﻧﺎن ﻣﯽﯾﺎﺑﯿﺪ؟«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻓﺮد رﯾﺎﮐﺎر ﭘﺎداﺷﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎری ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻮن‬
‫ھﺪف او از آن ﻋﻤﻞ ﮐﺴﺐ ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﻣﺮدم و ﻣﺪح و ﺳﺘﺎﯾﺶ آﻧﺎن و دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﺰﻟﺖ در ﺑﯿﻦ دﯾﮕﺮان ﺑﻮده اﺳﺖ و ﭼﯿﺰی در ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎداش ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺎی رﯾﺎﮐﺎر در آﺗﺶ اﺳﺖ‪:‬‬

‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج در ﯾﮑﯽ از ﺟﻨﮓھﺎ ﺑﻪ ﯾﺎران ﺧﻮﯾﺶ ﺧﺒﺮ داد ﮐﻪ ﻓﻼن ﮐﺲ داﺧﻞ‬
‫آﺗﺶ )ﺟﮫﻨﻢ( ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮد ﻣﺬﮐﻮر ھﻢ ھﻤﺮاه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻧﺒﺮد ﺷﺮﮐﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرھﺎی آن ﻣﺮد ﻧﮕﺎه ﮐﺮده و او را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﻨﺪ ﻗﻀﯿﻪی او ﭼﯿﺴﺖ؟ اﻣﺎ‬
‫ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ در ﺣﺎل ﻧﺒﺮد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺗﻌﺠﺐﺷﺎن اﻓﺰون ﺷﺪ وﻟﯽ‬
‫ﮐﻤﯽ ﺑﻌﺪ ﭼﯿﺰ ﻋﺠﯿﺒﯽ رخ داد‪ .‬ﻣﺮد ﺟﻨﮕﺠﻮ دﭼﺎر ﺟﺮاﺣﺘﯽ ﺷﺪ و ﺷﻤﺸﯿﺮش را ﺑﺮداﺷﺘﻪ‬
‫و ﺑﺎ آن ﺑﻪ ﺧﻮد ﺿﺮﺑﺘﯽ وارد ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬وای ﺑﺮ ﺗﻮ! آﯾﺎ ﺧﻮدت را‬
‫ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﯽرﺳﺎﻧﯽ؟ ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺮای ان ﻣﯽﺟﻨﮕﯿﺪم ﺗﺎ دﯾﮕﺮان ﺑﯽﭘﺮواﯾﯽ ﻣﺮا‬
‫دﯾﺪه و ﺑﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻣﻦ ﭘﯽ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬آن ﻣﺮد ﻓﻮت ﮐﺮده و ﺳﺨﻦ رﺳﻮل ﺧﺪا ج درﺑﺎرهاش‬
‫راﺳﺖ ﭘﺪﯾﺪار ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﺎ را ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ رﯾﺎﮐﺎران اوﻟﯿﻦ ﮔﺮوه ﻋﺬاب‬
‫ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﮔﺮوه ﻧﺨﺴﺖ وارد ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﺑﻪ آﺗﺶ ﺟﮫﻨﻢ اﯾﻨﺎن‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻗﺎری ﻗﺮآن و ﺷﮫﯿﺪ! ﭼﻮن در اﻋﻤﺎلﺷﺎن آن را ﺧﺎﻟﺺ و ﭘﺎک ﺑﺮای ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﻨﻤﻮده و از آن ﮐﺎرھﺎ ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﺧﺪا را ﻣﻨﻈﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫رﯾﺎ‪ ،‬ﻋﺒﺎدتﻫﺎ را ﺑﺎﻃﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫وﻗﺘﯽ اﻧﺴﺎن ﻋﺒﺎدﺗﯽ را ﺑﺪون اﺧﻼص ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﯽآورد‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ھﯿﭻﮔﻮﻧﻪ اﺟﺮ و‬
‫ﭘﺎداﺷﯽ را درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻨﻤﻮده و در ﻋﻮض ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﻨﺎه و ﻣﺴﺘﺤﻖ ﮐﯿﻔﺮ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫َ ‪ٞ‬‬
‫آن را ﺧﺎﻟﺺ و ﭘﺎک ﺑﺮای ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﮫﺎﻧﯿﺎن ﻧﮕﺮداﻧﯿﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ف َو ۡ�ل‬
‫َ‬ ‫ٓ َ‬ ‫َّ َ ُ‬ ‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ ُ َ‬ ‫ّل ِۡل ُم َص ّل َ‬
‫ِين ه ۡم يُ َرا ُءون ‪َ ٦‬و�َ ۡم َن ُعون‬ ‫ِين ه ۡم عن َص�ت ِ ِه ۡم َساهون ‪ ٥‬ٱ�‬
‫ِ� ‪ ٤‬ٱ�‬
‫َۡ ُ َ‬
‫اعون ‪] ﴾٧‬اﻟﻤﺎﻋﻮن‪ .[٧-٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭘﺲ وای ﺑﺮ ﻧﻤﺎزﮔﺰاران‪ .‬ھﻤﺂﻧﺎنﮐﻪ از ﻧﻤﺎزﺷﺎن‬ ‫ٱلم‬
‫ﻏﺎﻓﻠﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﮐﻪ رﯾﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ .‬و از ]دادن[ زﮐﺎت ]و وﺳﺎﯾﻞ و ﻣﺎﯾﺤﺘﺎج ﺧﺎﻧﻪ[ ﺧﻮدداری‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٣٦‬‬

‫ﻣﯽورزﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺻﺪﻗﻪ و ﺧﯿﺮات ﻣﯽدھﻨﺪ و ﺑﺨﺎﻃﺮ ﮐﺎرھﺎﯾﺸﺎن ﻣﻨﺖ ﻧﮫﺎده و آن را ﺧﺎﻟﺺ‬
‫ﺑﺮای ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽدھﻨﺪ‪ ،‬در ﻋﻮض ﺻﺪﻗﺎت ﺧﻮﯾﺶ اﺟﺮی از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا درﯾﺎﻓﺖ‬
‫ﻧﻨﻤﻮده و ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﯿﻦ ﺳﻔﺖ و ﺳﺨﺘﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در آن ھﯿﭻ ﮐﺸﺘﯽ و ﮐﺎری ﺑﻪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻧﻤﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﮐﻪ در ﻗﺮآن در وﺻﻒ رﯾﺎ ﮐﺎر آﻣﺪه اﺳﺖ‪َ �َ ﴿ :‬م َثلُ ُهۥ َك َم َثل َص ۡف َوان َعلَ ۡيه تُ َر ‪ٞ‬‬
‫اب‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ َ ُ َ ‪ْ ُ َ َ َّ ّ ۡ َ ٰ َ َ َ ُ ۡ َ َّ ٗ ۡ َ ُ َ َ َ َ ٞ‬‬
‫فأصابهۥ وابِل ���هۥ ص��ۖ � �قدِرون � �ءٖ مِما كسبوا﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٢٦٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫»‪...‬ﭘﺲ َﻣﺜﻞ او ھﻤﭽﻮن َﻣﺜﻞ ﺳﻨﮓ ﺧﺎراﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ روی آن‪ ،‬ﺧﺎﮐﯽ )ﻧﺸﺴﺘﻪ( اﺳﺖ‪،‬‬
‫و رﮔﺒﺎری ﺑﻪ آن رﺳﯿﺪه و آن )ﺳﻨﮓ( را ﺳﺨﺖ و ﺻﺎف ﺑﺮ ﺟﺎی ﻧﮫﺎده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن )ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫رﯾﺎﮐﺎران( ﻧﯿﺰ از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮫﺮهای ﻧﻤﯽﺑﺮﻧﺪ‪.«...‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪأ ﻋﺒﺎدت رﯾﺎﮐﺎران را ﺑﺮایﺷﺎن ﺑﯽھﻮده و ﺑﯽﻓﺎﯾﺪه داﻧﺴﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ ۡ َ ٓ َ ٰ َ َ ُ ْ ۡ َ َ َ َ َ ۡ َ ٰ ُ َ َ ٓ ٗ َّ ُ‬
‫نث ً‬
‫ورا ‪] ﴾٢٣‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪ .[٢٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﻪ‬ ‫﴿وقدِمنا إِ� ما ع ِملوا مِن �م ٖل فجعل�ه هباء م‬
‫ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﮐﺎری ﮐﻪ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﻣﯽﭘﺮدازﯾﻢ و آن را ]ﭼﻮن[ ﮔﺮدی ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺳﺎزﯾﻢ«!‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫اﺣﺴﺎن‬

‫اﺣﺴﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫اﺣﺴﺎن ھﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻧﮫﺎن و آﺷﮑﺎر‪ ،‬و در ﮔﻔﺘﺎر و ﮐﺮدار ﺧﻮﯾﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ را‬
‫ﺑﺒﯿﻨﯽ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﻧﯿﮑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ وﺟﻪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺿﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺻﻮرت ﺑﮕﯿﺮد‪.‬‬

‫اﻧﻮاع اﺣﺴﺎن‪:‬‬
‫از ھﺮ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻧﺘﻈﺎر ﻣﯽرود ﮐﻪ در ھﻤﻪی ﮐﺎرھﺎﯾﺶ ﺑﻪ »اﺣﺴﺎن« ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﻮده و‬
‫ْ َ َ ُ ِّ‬ ‫َّ َّ َ َ َ َ‬
‫اﻹﺣ َﺴﺎن َﻰﻠﻋ ﻞﻛ‬‫آن را ﺑﻪ ﺟﺎی آورد‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬إن ا� ﻛﺘﺐ ِ‬
‫ُ َ ْ َُ‬ ‫ْ َّ َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ََْ َ َ َْ ََ ْ‬ ‫َ ْ َ َ َ ْ ََ ْ‬
‫ﻰﺷ ٍء ﻓ ِﺈذا �ﺘَﻠﺘُ ْﻢ ﻓﺄﺣ ِﺴﻨُﻮا اﻟ ِﻘﺘﻠﺔ َو ِ�ذا ذﺤﺑﺘُ ْﻢ ﻓﺄﺣ ِﺴﻨُﻮا اﺬﻟﺑ ْ َﺢ َوﻴﻟُ ِﺤﺪ أ َﺣ ُﺪ� ْﻢ ﺷﻔ َﺮﺗﻪ‬
‫ﻴﺤﺘَ ُﻪ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[‬ ‫ﻓَﻠْ ُ� ْح َذ� َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮ آﺋﯿﻨﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺣﺴﺎن و ﻧﯿﮑﯽ را ﺑﺮ ھﺮ ﭼﯿﺰ واﺟﺐ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻮن‬
‫ﮐﺸﺘﯿﺪ‪ ،‬ﻧﯿﮑﻮ ﺑﮑﺸﯿﺪ و ﭼﻮن ﺣﯿﻮاﻧﯽ را ذﺑﺢ ﻧﻤﻮدﯾﺪ‪ ،‬ﻧﯿﮑﻮ ذﺑﺢ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫ﺷﻤﺎ ﺗﯿﻎ ﺧﻮد را ﺗﯿﺰ ﮐﻨﺪ و ذﺑﯿﺤﻪی ﺧﻮد را راﺣﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬

‫اﻧﻮاع اﺣﺴﺎن‪:‬‬
‫اﺣﺴﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن وﺟﻮد ﺧﺪا را در ھﻤﻪی ﻟﺤﻀﺎت و‬
‫در ھﻤﻪ ﺣﺎل اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﺎ در ھﻨﮕﺎم ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪأ را ﺣﺎﺿﺮ ﻣﯽداﻧﺪ‬
‫ْ ُ َْ‬
‫اﻹﺣ َﺴﺎن أن‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮری ﮐﻪ اﻧﮕﺎر او را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ و ﺑﻪ او ﻧﮕﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬‬
‫َ ْ ُ َ َّ َ َ َ َّ َ َ َ ُ َ ْ َ ْ َ ُ‬
‫� ْﻦ ﺗَ َﺮ ُاه ﻓَﺈﻧَّ ُﻪ ﻳَ َﺮ َ‬
‫اك«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﺣﺴﺎن ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫�ﻌﺒﺪ ا� ﻛ�ﻧﻚ ﺗﺮاه‪ ،‬ﻓﺈِن لﻢ ﺗ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪا را ﭼﻨﺎن ﺑﭙﺮﺳﺘﯽ ﮐﻪ ﮔﻮﯾﯽ او را ﻣﯽﺑﯿﻨﯽ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ او را ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﯽ او ﺗﺮا‬
‫ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﻮاره در ﺣﻖ واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آنھﺎ ﻏﺬا داده‪،‬‬
‫َ َ َ َ ُّ َ َ َّ َ ۡ ُ ُ ٓ ْ َّ ٓ‬
‫� ر�ك �� �عبدوا إِ�‬ ‫ﺣﻘﺸﺎن را ادا ﮐﻨﺪ‪ ،‬و آنھﺎ را ﻧﺮﻧﺠﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وق ٰ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٣٨‬‬

‫إِيَّاهُ َو� ِٱ ۡل َ� ٰ ِ َ�يۡن إ ِ ۡح َ ٰ‬

‫� ًنا﴾ ]اﻹﺳﺮاء‪ .[٢٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﻣﻘﺮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﺰ او را‬ ‫ِ‬
‫ﻣﭙﺮﺳﺘﯿﺪ و ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ]ﺧﻮد[ اﺣﺴﺎن ﮐﻨﯿﺪ‪.«...‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻧﺰدﯾﮑﺎن ﺧﻮد رﺋﻮف و ﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮادهی ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺮادران و ﻧﺰدﯾﮑﺎن و واﻟﺪﯾﻨﺶ‪ ،‬ﺑﻪ دﯾﺪار آنھﺎ رﻓﺘﻪ و ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را ﺑﺠﺎی ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ون بهِۦ َوٱ ۡ�َ ۡر َح َ‬
‫ام﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪ .[١ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫ََ َُٓ َ‬ ‫َ َّ ُ ْ َّ َ َّ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱ�قوا ٱ� ٱ�ِي �ساءل ِ‬
‫»‪...‬ﭘﺮوا دارﯾﺪ و از ﺧﺪاﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ]ﻧﺎم[ او از ھﻤﺪﯾﮕﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﭘﺮوا ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ و‬
‫زﻧﮫﺎر از ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان ﻣﺒﺮﯾﺪ‪.«..‬‬
‫َ َ ْ ُ ْ َ َ َُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ْ َ َّ ْ ْ‬
‫ﺮﺳ ُه أن ﻳُب َﺴ َﻂ ُﻪﻟ ِﻰﻓ ِر ْزﻗِ ِﻪ )ﻳُ َﻮ َّﺳﻊ ﻪﻟ ﻓﻴﻪ(‪ ،‬وأن ﻳنﺴﺄ ﻪﻟ ِﻰﻓ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ‬
‫ﻤﺣ ُﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ دوﺳﺖ ﺑﺪارد‬ ‫أَﺛَﺮه )ﻳُﺒﺎرك ﻪﻟ ﻲﻓ ﻋﻤﺮه(‪ ،‬ﻓَﻠْﻴَﺼﻞ َر ِ َ‬
‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ روزیاش ﻓﺮاخ ﮔﺮدﯾﺪه و ﻋﻤﺮش ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺻﻠﻪی رﺣﻤﺶ )ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﺑﺎ‬
‫َ ْ َ َ ُ ْ ُ َّ ْ‬
‫اﻵﺧ ِﺮ‬
‫ِ‬ ‫ﺎ� َواﻴﻟَ ْﻮمِ‬
‫ﻧﺰدﯾﮑﺎن( را ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺪارد«‪ .‬و ﺑﺎز ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺎﻛن ﻳﺆ ِﻣﻦ ِﺑ ِ‬
‫ﻤﺣ ُﻪ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬آﻧﮑﻪ ﺑﺨﺪا و روز آﺧﺮت اﯾﻤﺎن دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ در اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻓَﻠْﻴَﺼ ْﻞ َر ِ َ‬
‫ِ‬
‫ﺻﻠﻪء رﺣﻢ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﻗﺪام ﮐﻨﺪ‪.«...‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺻﺪﻗﻪ را ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑﺎن ﺧﻮد ﺑﺪھﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫ٌَ‬ ‫ٌَ‬
‫ﺎن َﺻ َﺪﻗﺔ َو ِﺻﻠﺔ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬‫َْ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ ٌَ َ َ ََ‬ ‫َّ َ َ ُ َ َ ْ ْ‬
‫� ﺻﺪﻗﺔ و ِ� ﻰﻠﻋ ِذى الﺮ ِﺣ ِﻢ ِﺛنﺘ ِ‬‫ﻜ ِ‬
‫»الﺼﺪﻗﺔ ﻰﻠﻋ ال ِﻤﺴ ِ‬
‫»ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺮ ﻣﺴﮑﯿﻦ ﯾﮏ ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮای ﻗﺮاﺑﺖ دھﺪ دو ﺗﺎ اﺳﺖ‪ :‬ھﻢ ﺻﺪﻗﻪ‪ ،‬و ھﻢ‬
‫ﺻﻠﻪی رﺣﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﺎ ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدن‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ھﻤﺴﺎﯾﻪھﺎی ﺧﻮد ﺑﺎ ﺧﻮﺑﯽ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﺪ و‬
‫ْ‬ ‫آنھﺎ را ﮔﺮاﻣﯽ ﺑﺪارد‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻓﺮﻣﻮدهی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪َ » :‬ﻣﺎ َز َال ﺟ ْ ُ ُ‬
‫ﺎر َﺣ َّﻰﺘ‬‫ﺎﺠﻟ َ‬
‫ﻴ� ِﺑ ِ‬ ‫ﺮﺒ�ﻞ ﻳ ِ‬
‫ﻮﺻ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ َ ْ ُ َ َّ َ َ‬
‫ﺖ �ﻧ ُﻪ ﻴﻟُ َﻮ ِّر�ﻨَّ ُﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‪.‬‬‫ﻇﻨﻨ‬
‫از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻮدن اﯾﻤﺎن ﻓﺮد اذﯾﺖ ﻧﮑﺮدن ھﻤﺴﺎﯾﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫َ َ‬
‫ﻼ ﻳُ ْﺆذ َ‬ ‫َ ْ َ َ ُ ْ ُ َّ ْ‬
‫ﺟ َ‬
‫ﺎر ُه«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ‬ ‫ِ‬ ‫اﻵﺧ ِﺮ ﻓ‬
‫ِ‬ ‫ﺎ� َواﻴﻟَ ْﻮمِ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺎﻛن ﻳﺆ ِﻣﻦ ِﺑ ِ‬
‫اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و روز آﺧﺮت دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﺴﺎﯾﻪاش را اذﯾﺖ ﻧﮑﻨﺪ‪.«...‬‬
 ‫‪٣٩‬‬ ‫اﺣﺴﺎن‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺪرﻓﺘﺎری ھﻤﺴﺎﯾﻪ ﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدی ﺑﻪ ﻧﺰد اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮدس رﻓﺘﻪ‬
‫و ﺑﯿﺎن ﮐﺮد‪ :‬ھﻤﺴﺎﯾﻪام ﻣﺮا اذﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﺮا دﺷﻨﺎم ﻣﯽدھﺪ و زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﺮ ﻣﻦ ﺗﻨﮓ‬
‫ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮدس ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮو ﮐﻪ او در ﻣﻮرد ﺗﻮ ﺧﺪا را ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‬
‫وﻟﯽ ﺗﻮ در ﻣﻮرد او از ﺧﺪا اﻃﺎﻋﺖ ﮐﻦ‪.‬‬
‫رواﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﻣﻮرد ﺣﻖ ھﻤﺴﺎﯾﻪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬إذا اﺳﺘﻌﺎن ﺑﻚ‬
‫َْ‬ ‫ْ َ‬
‫أﻋﻨﺘَﻪ‪ ،‬و�ذا اﺳﺘﻘﺮﺿﻚ أﻗﺮﺿﺘَﻪ‪ ،‬و�ذا اﻓﺘﻘﺮ ُﻋﺪت ﻋﻠﻴﻪ )ﺳﺎﻋﺪﺗﻪ(‪ ،‬و�ذا مﺮض ُﻋﺪﺗﻪ‬
‫َ‬
‫اﺗﺒﻌﺖ ﺟﻨﺎزﺗﻪ‪ ،‬وﻻ‬ ‫ﻋﺰ�ﺘﻪ‪ ،‬و�ذا ﻣﺎت‬ ‫)ز ْرﺗَﻪ(‪ ،‬و�ذا أﺻﺎﺑﻪ ﺧ� ﻫﻨﺄﺗَﻪ‪ ،‬و�ذا أﺻﺎﺑﺘﻪ مﺼﻴﺒﺔ َّ‬
‫ُ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫�ﺴﺘﻄﻞ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﺎﺒﻟﻨﺎء‪ ،‬ﻓﺘﺤﺠﺐ ﻋﻨﻪ الﺮ�ﺢ إﻻ ﺑﺈذﻧﻪ‪ ،‬وﻻ ﺗﺆ ِذه ﺑﻘﺘﺎر ﻗِﺪ ِرك )راﺤﺋﺔ اﻟﻄﻌﺎم(‬
‫إﻻ أن ﺗﻐﺮف ﻪﻟ ﻣﻨﻬﺎ‪ ،‬و�ن اﺷﺮﺘ�ﺖ ﻓﺎﻛﻬﺔ ﻓﺄﻫﺪ ﻪﻟ ﻣﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺈن لﻢ ﺗﻔﻌﻞ‪ ،‬ﻓﺄدﺧﻠﻬﺎ ًّ‬
‫ﺮﺳا‪ ،‬وﻻ‬ ‫ِ‬
‫�ﺮج ﺑﻬﺎ وﺪﻟك ﻴﻟﻐﻴﻆ ﺑﻬﺎ وﺪﻟه«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮﮔﺎه از ﺗﻮ ﮐﻤﮏ ﻃﻠﺒﯿﺪ‪ ،‬ﯾﺎرﯾﺶ‬
‫رﺳﺎﻧﯽ‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮض ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ او ﻗﺮض ﺑﺪھﯽ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﮫﯿﺪﺳﺖ ﮔﺮدد او را ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﯽ‪.‬‬
‫ﻋﺮﮔﺎه ﺑﯿﻤﺎر ﺷﻮد ﺑﻪ ﻋﯿﺎدﺗﺶ ﺑﺮوی‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻮد و ﺧﻮﺷﯽ ﯾﺎﺑﺪ ﺗﺒﺮﯾﮑﺶ ﮔﻮﯾﯽ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﺑﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺴﻠﯿﺘﺶ ﮔﻮﯾﯽ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻤﯿﺮد‪ ،‬در ﺗﺸﯿﯿﻊ ﺟﻨﺎزهاش ﺷﺮﮐﺖ ﮐﻨﯽ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪات‬
‫را ﻣﺸﺮف ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻪی او ﻧﺴﺎزی ﮐﻪ ﺑﺎد ﺑﺮ او ﻧﻮزد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺑﺎ اﺟﺎزهی وی‪ .‬او را ﺑﺎ ﺑﻮی ﻏﺬاﯾﺖ‬
‫ﻧﯿﺎزاری ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ ﺳﮫﻤﯽ ﺑﻪ او ھﻢ ﺑﺮﺳﺎﻧﯽ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﯿﻮه ﺧﺮﯾﺪی ﺑﻪ او ﻧﯿﺰ ھﺪﯾﻪ ﻧﻤﺎ و اﮔﺮ‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮑﺮدی‪ ،‬ﻣﺨﻔﯿﺎﻧﻪ آن را ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﺑﺒﺮ و ﻓﺮزﻧﺪت ﺑﺎ آن ﺑﯿﺮون ﻧﺮود ﺗﺎ ﻓﺮزﻧﺪ او را‬
‫ﻏﺼﻪدار ﻧﮑﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدن در ﺣﻖ ﻓﻘﯿﺮان‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﺻﺪﻗﻪ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬در ﻣﺎﻟﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ آنھﺎ ﻣﯽدھﺪ ﺧﺴﺎﺳﺖ ﺑﺨﺮج ﻧﻤﯽدھﺪ‪ .‬ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪی ﮐﻪ ﺑﻪ ھﻨﮕﺎم ﺻﺪﻗﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان ﺧﺴﺎﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ آﯾﺎ ﻓﺮاﻣﻮش ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺗﮫﯿﺪﺳﺖ دﺳﺖ در‬
‫ﮔﺮن او ﻧﻤﻮده و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬از اﯾﻦ ﺑﭙﺮس ‪-‬ﺑﻪ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ اﺷﺎره ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ -‬ﭼﺮا ﻣﻦ‬
‫را از رزﻗﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ ﺑﯽﺑﮫﺮه ﮐﺮد و درش را ﺑﺮ روی ﻣﻦ ﺑﺴﺖ؟‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎ ﺑﺮ ﻣﻮﻣﻦ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ اﺣﺴﺎﻧﺶ از دوروﯾﯽ و رﯾﺎ ﭘﺎک ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ھﻤﭽﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﺮ او‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﯿﮑﯽ را در ﺣﻖ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ آن اﺣﺘﯿﺎج دارﻧﺪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان و‬
‫ﺿﻌﯿﻔﺎن ﺑﺠﺎی آورد‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻋﻤﻞ وی ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮای رﺿﺎی ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٤٠‬‬
‫� َحل ‪ٞ‬‬
‫ِيم ‪﴾٢٦٣‬‬ ‫خ ۡ�‪ّ ٞ‬مِن َص َدقَة يَ ۡت َب ُع َها ٓ أَ ٗذى َوٱ َّ ُ‬
‫� َغ ٌّ‬ ‫َ ۡ ‪َ ٌ َ ۡ َ َ ٞ ُ ۡ َّ ٞ‬‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬قول معروف ومغفِرة‬
‫ِ‬ ‫ۗ‬ ‫ٖ‬
‫]اﻟﺒﻘﺮة‪.[٢٦٣ :‬‬

‫اﺣﺴﺎن ﺑﺎ ﯾﺘﯿﻤﺎن و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدن ﺑﺎ ﯾﺘﯿﻤﺎن اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده و ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﯾﺘﯿﻢ را ﮔﺮاﻣﯽ‬
‫داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ او ﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺑﺸﺎرت دادهاﺳﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ﺎلﺴﺒَّﺎﺑَ ِﺔ َوال ُﻮ ْﺳ َﻄﻰ‪َ ،‬وﻓ َّﺮ َج ﺑَيﻨَ ُﻬ َﻤﺎ ﺷيﺌًﺎ«‪.‬‬ ‫ﻜ َﺬا‪َ ،‬وأَ َﺷ َ‬
‫ﺎر ﺑ َّ‬ ‫ْ َ َّ َ َ‬
‫ﻫ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﻨ‬ ‫اﺠﻟ‬ ‫ﻲﻓ‬ ‫َ‬ ‫ََ ََ ُ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫»أﻧﺎ و�ﻓِﻞ ِ ِ ِ‬
‫ﻴﻢ‬ ‫ت‬ ‫اﻴﻟ‬
‫]ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﻦ و ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﯾﺘﯿﻢ‪ ،‬اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ در ﺑﮫﺸﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﯿﻢ‪ ،‬اﺷﺎره ﺑﻪ‬
‫اﻧﮕﺸﺖ ﺳﺒﺎﺑﻪ و ﻣﯿﺎﻧﻪاش ﻧﻤﻮده آنھﺎ را ﮐﻤﯽ از ھﻢ ﮔﺸﺎده داﺷﺖ«‪.‬‬
‫ﺠﺎﻫﺪ ﻲﻓ َ‬ ‫ْ‬ ‫ََ َْ‬
‫اﻷ ْر َمﻠَﺔ َوالْﻤ ْﺴﻜ� َﺎﻛل ُﻤ َ‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪َّ » :‬‬
‫ﻴﻞ‬
‫ِ‬ ‫ب‬‫ِ‬ ‫ﺳ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎﻲﻋ ﻰﻠﻋ‬
‫الﺴ ِ‬
‫َّ‬
‫ا�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻌﯿﺸﺖ ﺑﯿﻮه و ﻣﺴﮑﯿﻦ ﺗﻼش ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ِ‬
‫ﻣﺠﺎھﺪ راه ﺧﺪاﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﺧﻮد‪:‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﯿﺰ ﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬از ﺣﺮام دوری ﮐﺮده و ﮐﺎری ﺧﻼف رﺿﺎی ﺧﺪا‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽدھﺪ‪ .‬ﻋﻠﺘﺶ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﭘﺎک و ﺗﺰﮐﯿﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و آن را از ﮔﻤﺮاھﯽ‬
‫و ﺗﺒﺎھﯽ در دﻧﯿﺎ و ﻋﺬاب و ﺑﺪﺑﺨﺘﯽ در آﺧﺮت ﻣﯽرھﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ُ‬ ‫ۡ َ ۡ َ ُۡ َ ۡ َ ُ َ ُ‬
‫نت ۡم ِ�نفسِ� ۡم﴾ ]اﻹﺳﺮاء‪ .[٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﮔﺮ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﯿﮑﯽ‬ ‫﴿إِن أحسنتم أحس‬
‫ﮐﺮدهاﯾﺪ‪.«..‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ در ﮔﻔﺘﺎر‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮد ﺻﺪاﻗﺖ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪهای داﺷﺘﻪ و ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺳﺨﻨﺎن زﯾﺒﺎ از‬
‫َۡ‬
‫ب م َِن ٱلق ۡو ِل﴾‬ ‫َ ُ ُ ٓ ْ َ َّ ّ‬
‫زﺑﺎﻧﺶ ﺟﺎری ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وهدوا إِ� ٱلطي ِ ِ‬
‫]اﻟﺤﺞ‪ .[٢٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﭘﺎک ھﺪاﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪﺳﻮی راه ]ﺧﺪای[ ﺳﺘﻮده‬
‫ُ ُ ْ‬
‫اس ُح ۡس ٗنا﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٨٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و‬
‫ھﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ«‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬وقولوا ل َِّلن ِ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮدم ]ﺑﻪ زﺑﺎن[ ﺧﻮش ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ‪.«...‬‬
 ‫‪٤١‬‬ ‫اﺣﺴﺎن‬

‫ﻧﯿﮑﯽ در ﺳﻼم ﮐﺮدن‪:‬‬

‫ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﺣﺴﺎن ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺳﻼم ﮐﺮدن وی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻻزم اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس دﯾﻦ اﺳﻼم ﺧﻮش آﻣﺪ ﮔﻮﯾﯽ ﮐﻨﺪ و ﺑﻪ دوﺳﺖ و ﺑﺮادرش »ﺳﻼم« ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ۡ َ ٓ َ ۡ ُّ َ ٓ‬ ‫يتم ب َت ِ َ َ ْ َ ۡ َ‬ ‫َ‬
‫�ذا ُح ّي ُ‬
‫ح َّيةٖ فح ُّيوا بِأحس َن مِنها أو ُردوها﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪﴿ :‬‬
‫‪ .[٨٦‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ درود ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ]ﺻﻮرﺗﯽ[ ﺑﮫﺘﺮ از آن درود ﮔﻮﯾﯿﺪ ﯾﺎ‬
‫ھﻤﺎن را ]در ﭘﺎﺳﺦ[ ﺑﺮﮔﺮداﻧﯿﺪ‪.«...‬‬

‫اﺣﺴﺎن در ﮐﺎرھﺎ‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در اﻧﺠﺎم ﮐﺎرھﺎﯾﺶ ﻧﮫﺎﯾﺖ درﺳﺘﯽ را ﺑﮑﺎر ﻣﯽﮔﯿﺮد ﺗﺎ ﻣﻘﺒﻮل ﺧﺪای‬
‫ﻣﺘﻌﺎل واﻗﻊ ﮔﺸﺘﻪ و ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﭘﺎداش او ﺷﻮد‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬إ َّن َّ َ‬
‫ا�‬ ‫ِ‬
‫َْ ُْ‬ ‫ُ ُّ َ َ َ َ َ ُ ُ‬
‫� ْﻢ َ� َﻤﻼ أن �ﺘ ِﻘﻨَ ُﻪ«‪] .‬ﺑﯿﮫﻘﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺖ دارد وﻗﺘﯽ‬ ‫�ﺐ ِإذا ﻋ ِﻤﻞ أﺣﺪ‬
‫ِ‬
‫ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ ﮐﺎری اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ آن را ﺑﻪ درﺳﺘﯽ و ﺑﺎدﻗﺖ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ«‪.‬‬

‫اﺣﺴﺎن در آراﺳﺘﮕﯽ و ﭘﻮﺷﺶ‪:‬‬

‫َ ُّ َ ۡ‬‫ۡ‬ ‫ََ ُ‬ ‫ََ ُ ُ ْ‬ ‫َ َ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ٰ �﴿ :‬ب ٓ َ‬
‫ج ٖد﴾ ]اﻷﻋﺮاف‪:‬‬ ‫� ءادم خذوا زِ�نت�م عِند ِ‬
‫� مس ِ‬ ‫ِ‬
‫‪ .[٣١‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﺟﺎﻣﻪ ﺧﻮد را در ھﺮ ﻧﻤﺎزی ﺑﺮﮔﯿﺮﯾﺪ‪.«...‬‬

‫ﭘﺎداش اﺣﺴﺎن‪:‬‬
‫ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران )ﻣﺤﺴﻨﯿﻦ( ﭘﺎداش ﺑﺲ ﺑﺰرﮔﯽ را ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎری ﺗﻌﺎﻟﯽ‬
‫َّ ۡ‬ ‫َۡ َ َُٓ ۡ‬
‫� ُن ‪] ﴾٦٠‬اﻟﺮﺣﻤﻦ‪ .[٦٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﮕﺮ ﭘﺎداش‬ ‫�ن إِ� ٱ ِ� ۡح َ ٰ‬
‫ۡ َٰ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬هل جزاء ٱ ِ�ح ِ‬
‫َّ َ ُ ُ َ ۡ َ َ ۡ َ ۡ َ َ َ َ ً‬
‫ضيع أجر من أحسن �م�﴾ ]اﻟﮑﻬﻒ‪:‬‬ ‫اﺣﺴﺎن ﺟﺰ اﺣﺴﺎن اﺳﺖ؟«‪ .‬ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ‪﴿ :‬إِنا � ن ِ‬
‫‪ .[٣٠‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬ﻣﺎ ﭘﺎداش ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری ﮐﺮده اﺳﺖ ﺗﺒﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﻢ«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫سن َ‬
‫�﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[١٩٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﯿﺪ‬ ‫� ُ� ُّ ۡ ۡ‬
‫ِب ٱل ُمح ِ ِ‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬وأَ ۡحس ُِن ۚ ٓوا ْ إ َّن ٱ َّ َ‬
‫ِ‬
‫ﮐﻪ ﺧﺪا ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫اﺧﻼق ﻧﯿﮑﻮ‬

‫اﺳﻼم دﯾﻦ اﺧﻼق ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎنھﺎ را ﺑﻪ داﺷﺘﺘﻦ ﭼﻨﯿﻦ اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه‪ ،‬و‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮورش ﺟﺎﻣﻌﻪی اﺳﻼﻣﯽ ﺑﺮ آن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻣﯽﯾﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﻮد را ﭼﻨﯿﻦ‬
‫َّ َ َ َ َ ٰ ُ ُ َ‬
‫ي� ‪] ﴾٤‬اﻟﻘﻠﻢ‪.[٤ :‬‬ ‫� خل ٍق ع ِظ ٖ‬ ‫ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪�﴿ :‬نك لع‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ اﺧﻼق ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ را وﺳﯿﻠﻪای ﺑﺮای دﺳﺖﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ درﺟﺎت‬
‫ُ‬ ‫ْ َ ۡ‬
‫ﺑﺎﻻی ﺑﮫﺸﺖ ﻗﺮار دادهاﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َسارِ ُع ٓوا إ ِ ٰ� َمغفِ َر� ٖ ّمِن َّر ّ�ِ� ۡم‬
‫َّ َّ ٓ َ َّ َّ ٓ‬ ‫ُ َ‬ ‫� ‪ ١٣٣‬ٱ َّ� َ‬ ‫َ َ َّ َ ۡ ُ َ َّ َ ٰ َ ٰ ُ َ ۡ َ ُ ُ َّ ۡ‬
‫ت ل ِۡل ُم َّتق َ‬
‫ل�اءِ‬ ‫ِين يُنفِقون ِ� ٱل�اءِ وٱ‬ ‫ِ‬ ‫وجن ٍة عرضها ٱلس��ت وٱ��ض أعِد‬
‫سن َ‬ ‫� ُ� ُّ ۡ ۡ‬ ‫اس َوٱ َّ ُ‬ ‫َ ََۡۡ َ َۡ َ َ‬ ‫َ ۡ َ‬
‫� ‪] ﴾١٣٤‬آلﻋﻤﺮان‪.[١٣٤-١٣٣ :‬‬ ‫ِب ٱل ُمح ِ ِ‬ ‫َّ‬
‫وٱل� ٰ ِظ ِم� ٱلغيظ وٱلعا�ِ� ع ِن ٱ� ِ �‬
‫ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ‪» :‬و ﺑﺮای ﻧﯿﻞ ﺑﻪ آﻣﺮزﺷﯽ از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد و ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ]ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪر[ آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ ]و[ ﺑﺮای ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎران آﻣﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﺎن ﮐﻪ‬
‫در ﻓﺮاﺧﯽ و ﺗﻨﮕﯽ اﻧﻔﺎق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ و ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻓﺮو ﻣﯽﺑﺮﻧﺪ و از ﻣﺮدم در ﻣﯽﮔﺬرﻧﺪ و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎران را دوﺳﺖ دارد«‪.‬‬
‫َ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﻪ داﺷﺘﻦ اﺧﻼق وارﺳﺘﻪ و ﻧﯿﮏ اﻣﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ٱ ۡد َ� ۡع ب ِٱ َّل� ِ َ‬
‫� أ ۡح َس ُن‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َّ‬
‫ِيم﴾ ]ﻓﺼﻠﺖ‪ .[٣٤ :‬ﻣﻌﻨﯽ آﯾﻪ‪» :‬و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ‬ ‫ك َو َ� ۡي َن ُهۥ َع َ� ٰ َوة ‪َ ٞ‬ك�نَّ ُهۥ َو ٌّ‬
‫� َ� ‪ٞ‬‬ ‫ََۡ َ‬
‫فإِذا ٱ�ِي بين‬
‫ِ‬
‫ﺑﺪی ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺖ ]ﺑﺪی را[ آﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ دﻓﻊ ﮐﻦ آﻧﮕﺎه ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﺗﻮ و‬
‫ﻣﯿﺎن او دﺷﻤﻨﯽ اﺳﺖ ﮔﻮﯾﯽ دوﺳﺘﯽ ﯾﮑﺪل ﻣﯽﮔﺮدد«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻮاری‬
‫َّ ِّ َ َ ْ‬
‫اﺤﻟ َ َﺴﻨَ َﺔ َ� ْﻤ ُﺤ َﻬﺎ َو َﺧﺎﻟﻖ اﻨﻟَّ َ‬ ‫َّ َّ َ َ ْ ُ َ ُ ْ َ َ ْ‬
‫ﺎس‬ ‫ِِ‬ ‫ﺖ َوأﺗ ِﺒ ِﻊ الﺴيﺌﺔ‬ ‫اﺧﻼﻗﯽ ﻓﺮاﻣﯽ ﺧﻮاﻧﺪ‪» :‬اﺗ ِﻖ ا� ﺣﻴﺜﻤﺎ ﻛﻨ‬
‫ُُ‬
‫ِﺨﺑﻠ ٍﻖ َﺣ َﺴ ٍﻦ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺪﯾﺚ‪» :‬ﺗﻘﻮای ﺧﺪا را ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻦ ھﺮﮐﺠﺎ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ .‬ﺑﺪﻧﺒﺎل‬
‫ھﺮ ﺑﺪی ﮐﺎر ﻧﯿﮑﯽ را اﻧﺠﺎم ﺑﺪه آن را ﺑﺰداﯾﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﺧﻼق ﻧﯿﮏ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ اﺧﻼق ﻧﯿﮑﻮ آراﺳﺘﻪ ﮔﺮدد‪ .‬در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﺑﺎﯾﺪ رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ج را‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﯿﮑﻮﺗﺮﯾﻦ اﺧﻼق را داﺷﺘﻪ و اﺧﻼق اﯾﺸﺎن ھﻤﺎن ﻗﺮآن ﺑﻮده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺳﺮﻣﺸﻖ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻮاﺳﻄﻪی اﺧﻼق ﻧﯿﮏ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ درﺟﺎت و ارﺟﻤﻨﺪﺗﺮﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎهھﺎ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﮐﺴﺐ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫و ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬و ﻧﯿﺰ ﺑﻪ رﺿﺎﻣﻨﺪی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ و ورود ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﻧﺎﯾﻞ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٤٤‬‬

‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﺗﻮاﺿﻊ و ﺗﺮک ﺗﮑﺒﺮ‬

‫ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﯾﮏ روز ﻣﮫﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰﯾﺰ وارد ﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﯿﻦ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻦ آنھﺎ ﭼﺮاغ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و آن را روﺷﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﮫﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‪ ،‬ﭼﺮا ﻣﻦ و ﯾﺎ ﯾﮑﯽ از ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران را ﺑﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر دﺳﺘﻮر‬
‫ﻧﺪادﯾﺪ؟ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﻋﻤﺮﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﺑﻮدم و ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و ھﻨﻮز ھﻤﺎن‬
‫ﻋﻤﺮ ھﺴﺘﻢ و ﭼﯿﺰی از ﻣﻦ ﮐﺎﺳﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ اﻧﺴﺎنھﺎ ﻣﺘﻮاﺿﻊﺗﺮﯾﻦ آﻧﺎن‬
‫ھﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺻﺪﯾﻖس اﻏﻠﺐ ﺑﺮای ﺑﺮﺧﯽ دﺧﺘﺮان ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺷﯿﺮ‬
‫ﻣﯽدوﺷﯿﺪ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ زﻣﺎﻣﺪار اﻣﺮ ﺧﻼﻓﺖ ﺷﺪ‪ ،‬آن دﺧﺘﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬او اﮐﻨﻮن ﺧﻠﯿﻔﻪ اﺳﺖ‬
‫و دﯾﮕﺮ ﺑﺮای ﻣﺎ ﺷﯿﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ دوﺷﯿﺪ‪ .‬وﻟﯽ او ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﮐﻤﮏ آﻧﺎن ﻣﯽرﻓﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ ﺗﻐﯿﯿﺮی ﻧﮑﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس ﺑﻪ ﮐﻠﺒﻪی ﭘﯿﺮزﻧﯽ رﻓﺘﻪ و ﮐﻠﺒﻪ را‬
‫ﺑﺮاﯾﺶ ﺟﺎرو ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻓﺖ آن ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺶ ﻏﺬا آﻣﺎده ﻧﻤﻮده و ﮐﺎرھﺎﯾﺶ را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﯽداد‪.‬‬
‫ﺑﺮای ﻣﺸﺎﯾﻌﺖ ﻟﺸﮕﺮ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﺒﺮد ﺑﺎ روم و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪھﯽ اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ زﯾﺪس‬
‫در ﺣﺮﮐﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس از ﺷﮫﺮ ﺧﺎرج ﺷﺪه و ﭘﯿﺎده ﻣﯽرﻓﺖ و اﺳﺎﻣﻪ ﺳﻮار ﺑﺮ‬
‫ﻣﺮﮐﺐ ﺧﻮﯾﺶ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮑﻪ اﺳﺎﻣﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ﺧﻠﯿﻔﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﯾﺎ ﺳﻮار ﺷﻮﯾﺪ و ﯾﺎ آﻧﮑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﭘﯿﺎده ﺧﻮاھﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﮐﻪ ﻧﻪ ﻣﻦ ﺳﻮار ﺷﺪه و ﻧﻪ ﺗﻮ‬
‫ﭘﯿﺎده ﺧﻮاھﯽ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﻣﯽﺷﻮد اﮔﺮ ﭘﺎھﺎی ﻣﻦ ﻟﺤﻈﺎﺗﯽ در راه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﺒﺎرآﻟﻮد ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﮐﯿﺴﻪی‬
‫آرد را ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﺧﻮد ﻧﮫﺎده و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪی زﻧﯽ ﻣﯽﺑﺮد ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﻮدﮐﺎن ﯾﺘﯿﻢ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﻏﺬاﯾﯽ ﺳﺮاغ ﻧﺪارد و ﺑﺮاﯾﺶ آﺗﺶ روﺷﻦ ﻧﻤﻮده و ﺗﺎ وﻗﺘﯽ در آن ﻣﯽدﻣﺪ ﺗﺎ ﺧﻮب ﺷﻌﻠﻪور‬
‫ﺷﻮد و ﺗﺎ ھﻤﻪی ﮐﻮدﮐﺎن ﻏﺬا ﺧﻮرده و ﺳﯿﺮ ﮔﺮدﻧﺪ از آﻧﺠﺎ ﻧﻤﯽرود‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ روزی ﻣﺮدی از ﺳﺮزﻣﯿﻦ ﻓﺎرس ﻧﺎﻣﻪای را از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﺎدﺷﺎه ﮐﺴﺮی‬
‫ﺑﺮای ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس آورد‪ .‬وﻗﺘﯽ وارد ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺳﺮاغ ﮐﺎخ ﺧﻠﯿﻔﻪ را ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﮐﺎخ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺮد از اﯾﻦ ﺧﺒﺮ ﯾﮑﻪ ﺧﻮرد و ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﯾﮑﯽ از‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٤٦‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺴﻮی ﻣﮑﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺧﻠﯿﻔﻪ در آﻧﺠﺎ ﺑﻮد راه اﻓﺘﺎد‪ .‬در ﺣﯿﻨﯽ ﮐﻪ در اﻃﺮاف ﻣﺪﯾﻨﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدی را ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ در زﯾﺮ درﺧﺘﯽ ﺧﻮاﺑﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ھﻤﺎن اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ دﯾﺪن ﺧﻠﯿﻔﻪی ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﮐﻪ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﻓﺎرس و روم در ﺑﺮاﺑﺮش ﺳﺮﻓﺮود آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺠﺐ ﻣﺮد ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺣﮑﻮﻣﺖ ﺧﻮد ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮدی و اﻣﻨﯿﺖ اﯾﺠﺎد ﮐﺮدی و )ﺑﻪ آﺳﻮدﮔﯽ(‬
‫ﺧﻮاﺑﯿﺪی ای ﻋﻤﺮ!‪.‬‬
‫ﯾﮏ روز ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﺮﯾﺶ در ﺣﻀﻮر ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﯽ‪ ،‬ﮐﻪ اﻣﯿﺮ ﻣﺪاﺋﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺎزﯾﺪه و ھﺮ ﮐﺪام از ﻣﺎل و ﺛﺮوت و ﺣﺴﺐ و ﻧﺴﺐ ﯾﺎ ﻣﻘﺎم ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺳﻠﻤﺎن ﺑﻪ آﻧﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﺎ ﻣﻦ‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﻧﻄﻔﻪای ﻧﺠﺲ ﺑﻮدم و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺮداری‬
‫ﺑﻮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪه و آﻧﮕﺎه ﺗﺮازو را ﺑﮕﺬارﻧﺪ و اﮔﺮ ﺳﻨﮕﯿﻦ ﺑﻮد ﺑﺰرﮔﻮار ھﺴﺘﻢ و اﮔﺮ‬
‫ﺳﺒﮏ ﺑﻮد ﻓﺮوﻣﺎﯾﻪای ﺑﯿﺶ ﻧﯿﺴﺘﻢ!‪.‬‬

‫ﺗﻮاﺿﻊ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ؟‬
‫ﺗﻮاﺿﻊ ﯾﺎ ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﺧﻮد را ﺑﺮﺗﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﮐﺴﯽ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬در ﻋﻮض ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ھﺮﮐﺲ را ﭼﻪ ﻓﻘﯿﺮ و ﭼﻪ ﺿﻌﯿﻒ و ﭼﻪ در ﻣﻘﺎﻣﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ از ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺑﺪارد‪.‬‬
‫َ ۡ ۡ ََ َ َ‬
‫احك ل َِم ِن‬ ‫ﺧﺪاﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ھﻤﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻓﺮوﺗﻨﯽ اﻣﺮ ﻧﻤﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱخفِض جن‬
‫ك م َِن ٱل ۡ ُم ۡؤ ِمن َ‬
‫ِ� ‪] ﴾٢١٥‬اﻟﺸﻌﺮاء‪ .[٢١٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﺮای آن ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮ را ﭘﯿﺮوی‬
‫َّ َ َ َ‬
‫ٱ�بع‬
‫ﮐﺮدهاﻧﺪ ﺑﺎل ﺧﻮد را ﻓﺮو ﮔﺴﺘﺮ!«‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻮاﺿﻊ و ﻓﺮوﺗﻨﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺎم اﻧﺴﺎنھﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫َ‬ ‫َۡ‬ ‫َ ُ َ ۡ َ ُ َ َّ َ َ ُ ُ َ ُ ٗ‬ ‫ۡ َ‬
‫�دون ُعل ّو� ِ� ٱ�� ِض َو�‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ت ِلك ٱ َّ� ُار ٱ�خِرة �علها ل ِ�ِين � ي ِر‬
‫�‪] ﴾٨٣‬اﻟﻘﺼﺺ‪ .[٨٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آن ﺳﺮای آﺧﺮت را ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻗﺮار‬ ‫فَ َس ٗاد� َوٱلۡ َ� ٰق َب ُة ل ِۡل ُم َّتق َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ۚ‬
‫ﻣﯽدھﯿﻢ ﮐﻪ در زﻣﯿﻦ ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺑﺮﺗﺮی و ﻓﺴﺎد ﻧﯿﺴﺘﻨﺪ و ﻓﺮﺟﺎم ]ﺧﻮش[ از آن‬
‫ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎران اﺳﺖ«‪.‬‬
‫از ﻓﻀﯿﻞ ﺑﻦ ﻋﯿﺎض درﺑﺎرهی ﺗﻮاﺿﻊ ﺳﺆال ﺷﺪ‪ .‬او ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬آن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺣﻖ ﺳﺮﻓﺮود آورده و ﺑﺪان ﺗﻦ دردھﺪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ آن را از ﮐﻮدﮐﯽ ﺧﺮدﺳﺎل ﺑﺸﻨﻮد آن را‬
‫ﺑﭙﺬﯾﺮد و ﯾﺎ اﮔﺮ از ﻧﺎدانﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﺑﺸﻨﻮد آن را ﻗﺒﻮل دارد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ھﯿﭽﮑﺴﯽ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن دﯾﮕﺮی را ﮐﻮﭼﮏ ﻧﺪاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ‬
‫ﮐﻮﭼﮏﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪٤٧‬‬ ‫ﺗﻮاﺿﻊ و ﺗﺮک ﺗﮑﺒﺮ‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻓﺮوﺗﻨﯽ‪ ،‬ﺗﺎﺟﯽ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ اﻧﺴﺎن‪.‬‬

‫ﺗﻮاﺿﻊ رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪:‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش ج اﺧﺘﯿﺎر داد ﺗﺎ ﻣﯿﺎن آﻧﮑﻪ ﭼﯿﺎﻣﺒﺮی ﺑﻨﺪه ﯾﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮی‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﯾﮑﯽ را ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺪﻟﯿﻞ ﺗﻮاﺿﻌﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ و ﺑﻨﺪه ﺑﻮدن را‬
‫ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮاﺿﻊ از ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت اﺧﻼﻗﯽ ﺣﻀﺮت رﺳﻮل اﮐﺮم ج ﺑﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﻓﺮوﺗﻨﯽ و ﺗﻮاﺿﻊ آن ﺣﻀﺮت ج ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ از ﺟﻤﻠﻪی آنھﺎ‪:‬‬
‫ﯾﮑﺒﺎر از ﺣﻀﺮت ﻋﺎﺋﺸﻪل ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج درﻣﯿﺎن ﺧﺎﻧﻮادهاش ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر‬
‫َّ َ ُ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫َْ َْ‬ ‫َ َ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد؟ ﭘﺎﺳﺦ داد‪» :‬ﺎﻛن ِﻰﻓ ِمﻬﻨ ِﺔ أﻫ ِﻠ ِﻪ )�ﺴﺎﻋﺪﻫﻢ(‪ ،‬ﻓﺈِذا ﺣﺮﻀ ِت الﺼﻼة ﻗﺎم إِﻰﻟ‬
‫َّ َ‬
‫الﺼﻼ ِة«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﯾﺸﺎن ﺑﻪ ﮐﺎر ﺧﺎﻧﻪی ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮدﻧﺪ )آﻧﺎن را ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮد( و ﭼﻮن ھﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺮﻣﯽ آﻣﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫آن ﺣﻀﺮت ج ﺧﻮد ﺷﯿﺮ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان را دوﺷﯿﺪه‪ ،‬ﮐﻔﺶھﺎﯾﺶ را ﻣﯽدوﺧﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻣﻪاش‬
‫را وﺻﻠﻪ ﻣﯽزد‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎرش ﻏﺬا ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﺧﻮد از ﺑﺎزار وﺳﺎﯾﻞ ﻣﯽﺧﺮﯾﺪ و ﺑﺎ دﺳﺘﺎن‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺣﻤﻠﺸﺎن ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬در ﺳﻼم ﮐﺮدن ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﯿﺸﯽ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ او دﺳﺖ‬
‫ﻣﯽداد‪ ،‬ﺑﺮای او ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽﮐﺮد ﮐﻪ آن ﺷﺨﺺ ﮐﻮﭼﮏ ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺳﯿﺎه ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ ﺳﺮخ‬
‫و ﺑﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ آزاد‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﺧﻮد را از ﯾﺎراﻧﺶ ﺟﺪا ﻧﮑﺮده و در ﮐﺎرھﺎ ﭼﻪ ﮐﻢ و ﭼﻪ‬
‫زﯾﺎد ﺑﺎ آﻧﺎن ھﻤﮑﺎری ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﮑﻪ را ﻓﺘﺢ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯽ وارد آن ﺷﺪﻧﺪ ﮐﻪ ﺳﺮ ﺧﻮﯾﺶ را‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻮاﺿﻊ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﮫﺎﻧﯿﺎن ﭼﻨﺎن ﺑﻪ زﯾﺮ اﻓﮑﻨﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﭼﯿﺰی ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد‬
‫ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺷﺘﺮش ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ آن ﺣﻀﺮت ج ھﻤﻪی اھﻞ ﻣﮑﻪ را ﺑﺨﺸﯿﺪه و از آﻧﺎن‬
‫ُ‬ ‫ْ َ ُ َ َ ْ ُ ْ ُّ َ َ‬
‫درﮔﺬﺷﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اذﻫﺒﻮا ﻓﺄ�ﺘﻢ اﻟﻄﻠﻘﺎء«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺮوﯾﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ھﻤﻪ آزادﯾﺪ«‪] .‬ﺳﯿﺮة‬
‫اﺑﻦ ھﺸﺎم[‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺗﻮاﺿﻊ‪:‬‬
‫ﺗﻮاﺿﻊ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﺎ در ارﺗﺒﺎط ﻓﺮﺳﺘﺎدهی او و دﯾﮕﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﭘﯿﺸﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ اﻋﻤﺎل ود را ﻗﺒﻮل‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٤٨‬‬

‫ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ او ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺧﻀﻮع و ﻓﺮوﺗﻨﯽ را ﭘﯿﺶ ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اواﻣﺮ او ﻧﻪ ﭼﻮن‬
‫و ﭼﺮا ﻧﻤﻮده و ﻧﻪ ﺑﺎ اﻓﮑﺎر ﯾﺎ اﻣﯿﺎل ﺧﻮﯾﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﻣﯽاﯾﺴﺘﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺎ ﺗﻤﺴﮏ ﺑﻪ ﺳﻨﺖ و راھﻨﻤﺎﯾﯽھﺎﯾﺶ ﺗﻮاﺿﻊ و ﻓﺮوﺗﻨﯽ اﺧﺘﯿﺎر ﻧﻤﻮده ﺑﺎ‬
‫ادب و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮی از وی ﭘﯿﺮوی ﻧﻤﻮده و در اواﻣﺮ و ﻧﻮاھﯽ ﺑﺎ وی ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم رﻓﺘﺎری ﻣﺘﻮاﺿﻊ داﺷﺘﻪ و ﺑﺮ آﻧﺎن ﻓﺨﺮ ﻧﻤﯽورزد‪.‬‬
‫ﺣﺮﻣﺖ و ارج آﻧﺎن را‪ ،‬در ھﺮ رﺗﺒﻪ و ﭘﺎﯾﻪای ﮐﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻣﯽدارد‪ .‬ﺳﺨﻦ ﺣﻖ را ﻗﺒﻮل‬
‫داﺷﺘﻪ و ﺑﺪان ﮔﺮدن ﻣﯽﻧﮫﺪ ﺣﺎل ﮔﻮﯾﻨﺪهی آن ھﺮﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻓﺮﻗﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺗﻮاﺿﻊ‪:‬‬
‫ﺗﻮاﺿﻊ ﺧﺼﻠﺘﯽ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﭘﺎﮐﯽ ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎن ﺑﻮده و ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺤﺒﺖ و‬
‫دوﺳﺘﯽ و ﺑﺮاﺑﺮی ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم رھﻨﻤﻮن ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﺘﺮش ھﻤﺒﺴﺘﮕﯽ ﻣﯿﺎن آﻧﺎن و‬
‫ﮐﻨﺎر رﻓﺘﻦ ﮐﯿﻨﻪ و ﺣﺴﺎدت و دﺷﻤﻨﯽ از ﻗﻠﺐھﺎﯾﺸﺎن ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﻣﮫﻢﺗﺮ از ھﻤﻪ اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺗﻮاﺿﻊ ﻣﺎﯾﻪی ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫َ َ َ َ ْ َ َ َ ٌ ْ َ َ َ َ َ َّ ُ َ ْ ً َ ْ َّ‬
‫ﺎل وﻣﺎ زاد ا� �ﺒﺪا ِﺑﻌﻔ ٍﻮ إِﻻ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎ �ﻘﺼﺖ ﺻﺪﻗﺔ ِﻣﻦ ﻣ ٍ‬
‫ُ‬ ‫ًّ َ َ َ َ َ َ َ َ ٌ َّ َّ َ َ َ ُ َّ‬
‫� إِﻻ ر�ﻌﻪ ا�«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﯿﭻ ﺻﺪﻗﻪ ﻣﺎل را ﮐﻢ ﻧﺴﺎﺧﺖ‪،‬‬ ‫ِﻋﺰا وﻣﺎ ﺗﻮاﺿﻊ أﺣﺪ ِ ِ‬
‫و ﺧﺪا ھﯿﭻ ﺑﻨﺪهای را ﺑﻪ ﻋﻔﻮ ﺟﺰ ﻋﺰت ﻧﯿﻔﺰود‪ ،‬و ھﯿﭽﮑﺲ ﺑﺮای ﺧﺪا ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﻧﮑﺮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﻧﻤﻮد«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ آن ﺣﻀﺮت ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬ﻣ ْﻦ ﺗﻮاﺿﻊ ﷲ رﻓﻌﻪ اﷲ«‪] .‬اﺑﻮﻧﻌﯿﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫»ھﺮﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﮔﺮداﻧﺪ«‪ .‬و ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫َ َْ َ َ ٌ‬ ‫َ َّ َ َ ْ َ ٌ َ َ‬ ‫َّ َّ َ َ َ َ َ ْ َ َ َّ َ ْ َ َ َ‬
‫ﻲﻐ أ َﺣﺪ َﻰﻠﻋ أ َﺣ ٍﺪ‪َ ،‬وﻻ �ﻔﺨ َﺮ أ َﺣﺪ‬
‫اﺿ ُﻌﻮا‪ ،‬ﺣﻰﺘ ﻻ �ﺒ َ‬
‫ِ‬ ‫اﺳﺖ‪» :‬إن ا� �ﻌﺎﻰﻟ أوﻰﺣ إﻲﻟ ‪ :‬أن ﺗﻮ‬
‫َ َ‬
‫َﻰﻠﻋ أ َﺣ ٍﺪ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮ آﺋﯿﻨﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻤﻦ وﺣﯽ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﮐﺴﯽ‬
‫ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﺳﺘﻢ ﻧﮑﻨﺪ و ﮐﺴﯽ ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﻧﻨﺎزد«‪.‬‬
‫و ﻗﺎل اﻟﺸﺎﻋﺮ‪:‬‬
‫ـــﺮ وا ﹾﻟ ﹸﻌ ﹾﺠــــــ ﹶﺒﺎ‬ ‫ﹶﻓﻠﹺـــﻦ وﺗﻮاﺿـــﻊ وا ﹾﺗـ ﹺ ﹺ‬ ‫ﹾﺖ أن ﺗﹶــــﺰﹾ ﹶدا ﹶد ﹶﻗــــﺪﹾ ﹰرا ﹺ‬
‫ــﺮك ا ﹾﻟﻜ ﹾﺒـ ﹶ‬
‫ﹸ‬ ‫ﹾ‬ ‫ﹾ‬ ‫ور ﹾﻓـــ ﹶﻌ ﹰ‬
‫ـــــﺔ‬ ‫إذا ﺷـــــﹺﺌ ﹶ‬
‫ج‬

‫ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﺧﻮاھﯽ ﮐﻪ ﻗﺪر و ﺟﺎه ﺗﻮ اﻓﺰون ﺑﮕﺮدد‪ ،‬ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﺎش و ﻧﺮﻣﯽ ورز و ﺑﮑﺎه از ﻓﺨﺮ و‬
‫ﻧﺎزت«‪.‬‬
 ‫‪٤٩‬‬ ‫ﺗﻮاﺿﻊ و ﺗﺮک ﺗﮑﺒﺮ‬

‫ﺗﮑﺒﺮ‪:‬‬
‫ھﺮﮔﺰ ﺳﺰاوار ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺗﮑﺒﺮ ﺑﻮرزد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﮐﺒﺮﯾﺎ و ﻋﻈﻤﺖ ﺗﻨﮫﺎ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ‬
‫ا�أ‬‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﺑﺲ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج در ﯾﮏ ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد‪» :‬ﻗَ َﺎل َّ ُ‬

‫ﺎر«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ و‬ ‫اﺣ ًﺪا ِﻣﻨْ ُﻬ َﻤﺎ ﻗَ َﺬ ْ�ﺘُ ُﻪ ﻰﻓ اﻨﻟَّ‬‫و‬ ‫ﺎء ر َداﻰﺋ َواﻟْ َﻌ َﻈ َﻤ ُﺔ إ َزارى َ� َﻤ ْﻦ ﻧَ َ‬
‫ﺎز َﻋ� َ‬ ‫ﻜ ْﺮﺒ�َ ُ‬ ‫ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫اﻟ ِ‬‫ِ‬
‫اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﻋﺰت ازار ﻣﻦ اﺳﺖ و ﮐﺒﺮﯾﺎ ردای ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ در ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دو دﻋﻮی و ﮐﺸﻤﮑﺶ ﮐﻨﺪ‪ ،‬او را در آﺗﺶ اﻓﮑﻨﻢ«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺘﮑﺒﺮ ﻓﮑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻘﺎم و ﺟﺎﯾﮕﺎه او از ﻣﻨﺰﻟﺖ دﯾﮕﺮان ﺑﺎﻻﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد دﯾﮕﺮان از وی ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺷﺪه و از دور و ﺑﺮش ﮐﻨﺎر روﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ھﻤﺎن اﻧﺪازه در درون ﺧﻮد ﻓﺮد ﻧﯿﺰ ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎھﯽ ﻓﺮاواﻧﯽ را ﺑﻪ ﺟﺎی ﻣﯽﮔﺬارد‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﻧﻪ‬
‫ﻧﺼﯿﺤﺘﯽ را ﻣﯽﺷﻨﻮد و ﻧﻪ ﻧﻈﺮی ﺑﺮای او ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل اﺳﺖ و در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺟﺰو اﻧﺴﺎنھﺎی‬
‫ﻣﻄﺮود ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ‬
‫اس َو� � ۡم ِش ِ� ٱ�� ِض َم َر ًحاۖ إِن‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و� ت َص ّ ِع ۡر خ َّد َك ل َِّلن ِ‬
‫َ ُ‬ ‫َّ َ َ ُ ُّ ُ َّ ُ ۡ‬
‫ِب � � َتا ٖل فخورٖ ‪] ﴾١٨‬ﻟﻘﻤﺎن‪ .[١٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و از ﻣﺮدم ]ﺑﻪ ﻧﺨﻮت[ رخ ﺑﺮﻣﺘﺎب‬ ‫ٱ� � �‬
‫و در زﻣﯿﻦ ﺧﺮاﻣﺎن راه ﻣﺮو ﮐﻪ ﺧﺪا ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ ﻻﻓﺰن را دوﺳﺖ ﻧﻤﯽدارد«‪.‬‬
‫ﻣﺘﮑﺒﺮان در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﯽ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﯿﻢ داده ﺷﺪهاﻧﺪ آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎری ﺗﻌﺎﻟﯽ‬
‫َ‬
‫ون ِ� ٱ ۡ�� ِض ب َغ ۡ� ٱ ۡ َ‬ ‫َ َ ۡ ُ َ ۡ َ َ ٰ َ َّ َ َ َ َ َّ ُ َ‬
‫� ّ ِق﴾ ]اﻷﻋﺮاف‪.[١٤٦ :‬‬ ‫ِ ِ‬ ‫�ف �ن ءا� ِ� ٱ�ِين �تك�‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬سأ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﻪ زودی ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ در زﻣﯿﻦ ﺑﻨﺎﺣﻖ ﺗﮑﺒﺮ ﻣﯽورزﻧﺪ از آﯾﺎﺗﻢ روﯾﮕﺮدان‬
‫� قَ ۡل ُ َ َ ّ‬ ‫َ َ ٰ َ َ ۡ َ ُ َّ ُ َ َ ٰ ُ ّ‬
‫� َج َّبارٖ﴾ ]ﻏﺎﻓﺮ‪.[٣٥ :‬‬ ‫ب متك ِٖ‬ ‫ِ‬ ‫� ِ‬ ‫ﺳﺎزم‪ .«...‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ك�ل ِك �طبع ٱ�‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ دل ھﺮ ﻣﺘﮑﺒﺮ و زورﮔﻮﯾﯽ ﻣﮫﺮ ﻣﯽﻧﮫﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪-‬ﺑﺎری ﺗﻌﺎﻟﯽ‪ -‬ﻣﺘﮑﺒﺮان را دوﺳﺖ ﻧﻤﯽدارد و ﭘﺎداش و ﺟﺎﯾﮕﺎهﺷﺎن را آﺗﺶ‬
‫ك� َ‬ ‫َّ ُ َ ُ ُّ ۡ ُ ۡ َ ۡ‬
‫�ن﴾ ]اﻟﻨﺤﻞ‪ .[٢٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬او‬ ‫دوزخ ﻗﺮار داده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إِنهۥ � �ِب ٱلمست ِ ِ‬
‫َ‬ ‫ّ‬ ‫َ َ َّ َ َ ۡ ٗ ّ ۡ ُ َ َ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫ََ‬
‫��ن﴾‬ ‫ﮔﺮدﻧﮑﺸﺎن را دوﺳﺖ ﻧﻤﯽدارد«‪ ،‬وﻳﻘﻮل ﺗﻌﺎﱃ‪�﴿ :‬ليس ِ� جهنم مثوى ل ِلمتك ِ ِ‬
‫]اﻟﺰﻣﺮ‪ .[٦٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬آﯾﺎ ﺟﺎی ﺳﺮﮐﺸﺎن در ﺟﮫﻨﻢ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٥٠‬‬

‫ﺷﮑﻞﻫﺎی ﻣﺘﻔﺎوت ﺗﮑﺒﺮ‪:‬‬

‫ﺑﺮﺧﯽ از اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻋﻠﻤﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ دﭼﺎر ﺗﮑﺒﺮ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و دﯾﮕﺮان را ﮐﻮﭼﮏ‬
‫ﻣﯽﺷﻤﺎرﻧﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺟﻮاب دﯾﮕﺮان و ﻧﺼﯿﺤﺖھﺎی آﻧﺎن او را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻣﯽآورد‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺒﺎھﯽ‬
‫اﻓﺘﺎده و داﻧﺶ او ﺳﻮدی ﺑﺮاﯾﺶ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻌﻀﯽ دﯾﮕﺮ از اﺻﻞ و ﻧﺴﺒﯽ ﮐﻪ دارد ﺑﻪ ﺑﻼی‬
‫ﺗﮑﺒﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﯽﺷﻮد و ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺖ آﺑﺎ و اﺟﺪاد ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽﻧﺎزد و ھﻤﻪ را در ﻣﻨﺰﻟﺘﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦﺗﺮ‬
‫از ﺧﻮد دﯾﺪه و در ﭘﯽ آن ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺧﻮاری و ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻌﻠﺖ ﻗﺪرت و ﻣﻘﺎم و ﻧﯿﺮوﯾﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ دﭼﺎر ﺗﮑﺒﺮ و ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪی ﮔﺸﺘﻪ و‬
‫از اﯾﻦ رو ﺑﻪ آن رو ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻈﻠﻢ و ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﻘﻮق دﯾﮕﺮان دﺳﺖ زده و ﻧﺎﺑﻮدی و‬
‫ﻋﻘﻮﺑﺖ ﺷﻮﻣﯽ را ﺑﺮای ﺧﻮد رﻗﻢ ﻣﯽزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺪهای را ﻧﯿﺰ ﺛﺮوت و ﺳﺎﻣﺎن ﻓﺮاوان از ﻣﺴﯿﺮ ﻣﻨﺤﺮف ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺎ وﻟﺨﺮﺟﯽ و اﺳﺮاف‬
‫ﺑﺮ دﯾﮕﺮان ﺑﺮﺗﺮی ﻣﯽﺟﻮﯾﺪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻄﺎﮐﺎر ﺑﻮده و ﻣﺎل و ﺛﺮوﺗﺶ‬
‫ﺳﻮدی ﺑﺮای او ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺰای ﻓﺮد ﻣﺘﮑﺒﺮ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ھﻤﮕﯽ ﻣﺎ را از ﺗﮑﺒﺮ و ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪی ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ دوری از آن اﻣﺮ‬
‫َ َ‬ ‫َ ْ ُ ُ ْ َّ َ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ از ﺑﮫﺸﺖ ﻣﺤﺮوم ﻧﮕﺮدﯾﻢ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻻ ﻳَﺪﺧﻞ اﺠﻟَﻨﺔ َﻣ ْﻦ ﺎﻛن ِﻰﻓ‬
‫ْ َ ُ َ َّ ْ ْ‬ ‫َْ‬
‫ﺮﺒ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ و اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ در دﻟﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازهی‬‫ﻗﻠ ِﺒ ِﻪ ِﻣﺜﻘﺎل ذر ٍة ِﻣﻦ ِﻛ ٍ‬
‫ذرهای ﺗﮑﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ داﺧﻞ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮدی را ﺑﻮاﺳﻄﻪی ﺗﮑﺒﺮی ﮐﻪ داﺷﺖ در زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﺑﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در‬
‫ُ ْ ُ ُ َ ْ ُ ُ ُ َ ِّ ٌ ُ َّ ُ‬ ‫َّ‬ ‫ٌ َ‬ ‫َْ‬
‫ﻤﺟﺘَﻪ )ﺻﻔﻒ‬ ‫اﯾﻨﻤﻮرد ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﺑَيﻨ َﻤﺎ َر ُﺟﻞ � ْﻤ ِﻲﺸ ِﻲﻓ ُﺣﻠ ٍﺔ )ﺛﻮب( �ﻌ ِﺠﺒﻪ �ﻔﺴﻪ‪ ،‬مﺮﺟﻞ‬
‫َ‬
‫اﻷ ْرض إ َﻰﻟ ﻳَ ْﻮمِ اﻟْﻘﻴَ َ‬ ‫َ َ ْ ُ‬ ‫ﺷﻌﺮ رأﺳﻪ ودﻫﻨﻪ(‪ ،‬إ ْذ َﺧ َﺴ َﻒ َّ ُ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ا� ِﺑ ِﻪ‪ُ � ،‬ﻬ َﻮ �ﺘَ َﺠﻠ َﺠﻞ ِﻲﻓ‬ ‫ِ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در اﺛﻨﺎﺋﯿﮑﻪ ﻣﺮدی ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻪی زﯾﺒﺎ راه ﻣﯽرﻓﺖ‪ ،‬درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ از ﺧﻮدش‬
‫ﺧﻮﺷﺶ ﻣﯽآﻣﺪ و ﻣﻮی ﺳﺮش را ﺷﺎﻧﻪ ﮐﺮده ﺑﻮد و در رﻓﺘﺎر ﺧﻮد ﮐﺒﺮ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﺎﮔﮫﺎن او را ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﺑﺮد و او ﺗﺎ روز ﻗﯿﺎﻣﺖ در زﻣﯿﻦ ﻓﺮو ﻣﯽرود«‪.‬‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ُ ْ َ ُ ْ ُ َ َ ِّ ُ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ أﻣﺜﺎل اﺬﻟ ِّر ِﻰﻓ‬‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ آن ﺣﻀﺮت ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪�» :‬ﺮﺸ الﻤﺘﻜﺮﺒون ﻳﻮم اﻟ ِﻘﻴ‬
‫َ َُْ ُ‬ ‫َ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ِّ َ َ ُ َ َ‬ ‫ُ َ ِّ َ َ ْ َ ُ ُّ ُّ‬
‫ﺟ َﻬﻨ َﻢ � ُ َﺴ َّ� ﺑُﻮل َﺲ �ﻌﻠﻮﻫ ْﻢ‬ ‫ﺎل �ﻐﺸﺎﻫ ُﻢ اﺬﻟل ِﻣ ْﻦ ﻞﻛ َﻣﺎﻜ ٍن ﻓيُ َﺴﺎﻗﻮن ِإﻰﻟ ِﺳﺠ ٍﻦ ِﻰﻓ‬ ‫ﺻﻮ ِر الﺮﺟ ِ‬
‫َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ َ‬
‫اﻷ ْ�ﻴَﺎر � ُ ْﺴ َﻘ ْﻮ َن ﻣ ْﻦ ُﻋ َﺼ َ‬
‫ﺎل«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺘﮑﺒﺮان در‬ ‫ﺒ‬ ‫اﺨﻟ‬ ‫ﺔ‬
‫ِ‬
‫َ‬
‫ﻴﻨ‬‫ﻃ‬‫ِ‬ ‫ﺎر‬ ‫ﺎر ِة أ ْﻫﻞ اﻨﻟَّ‬ ‫ِ‬ ‫ﻧﺎر‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
 ‫‪٥١‬‬ ‫ﺗﻮاﺿﻊ و ﺗﺮک ﺗﮑﺒﺮ‬

‫روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ھﻤﭽﻮن ﻣﻮرﭼﮕﺎﻧﯽ رﯾﺰ در ھﯿﺌﺖ اﻧﺴﺎن ﺣﺸﺮ ﺷﺪه و از ھﺮ ﺣﻘﺎرت و ذﻟﺖ‬
‫ﻃﺮف ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﯽﺑﺎرد‪ .‬ﺑﻪ ﺳﻮی زﻧﺪاﻧﯽ در دوزخ ﮐﺸﺎﻧﺪه ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻮﻟﺲ ﻧﺎﻣﯿﺪه‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮ آنھﺎ آﺗﺶ ھﻤﻪی آﺗﺶھﺎ ﺑﺮآﻣﺪه و از ﺷﯿﺮهای ﻣﯽﻧﻮﺷﻨﺪ ﮐﻪ از ﭼﺮک ﺗﻦ‬
‫دوزﺧﯿﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫َ‬
‫َ ٌّ َ َ َّ ْ َ‬
‫ا� أن ﻻ‬‫در ﺻﺤﯿﺢ ﺑﺨﺎری از رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﺣﻖ ﻰﻠﻋ ِ‬
‫َّ‬ ‫َ ْ َ َ َ ْ ٌ َ ُّ ْ‬
‫اﺪﻟ�ﻴَﺎ ِإﻻ َو َﺿ َﻌ ُﻪ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺮ ﺧﺪا ﺣﻖ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰی در دﻧﯿﺎ‬ ‫ﻳﺮﺗ ِﻔﻊ ﻰﺷء ِﻣﻦ‬
‫ﮔﺮدن ﻓﺮاز ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﻮارش ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺮﯾﮏ از ﻣﺎ ﮐﻮﺷﺶ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ در ﺑﺮﺧﻮردھﺎﯾﺶ ﺗﻮاﺿﻊ را ﭘﯿﺸﻪ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺑﻮاﺳﻄﻪی ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺼﺐ ﯾﺎ ﺛﺮوت و ﺳﺎﻣﺎﻧﺶ ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﺑﺮﺗﺮی ﻧﺠﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫آری‪ ،‬ﺗﻮاﺿﻊ ﺧﺼﻠﺖ ﺑﺰرﮔﺎن و ﺗﮑﺒﺮ ﺳﺮﺷﺖ ﻓﺮوﻣﺎﯾﮕﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹺ‬ ‫ـــﻦ ﻛــــﺎﻟﻨ ﹾﱠﺠ ﹺﻢ ﻻح ﻟﹺﻨﹶﺎﻇـﹺـــ ﹺ‬
‫ــــﻊ‬
‫ـــﻮ ﹶرﻓﻴــ ﹸ‬
‫ﻋــــﲆ ﺻﻔﺤـــــﺎت اﻟـﻤــــــﺎء ﹶو ﹾﻫـ ﹶ‬ ‫ــــﺮ‬ ‫ـــﻊ ﹶﺗ ﹸﻜـ ﹾ‬
‫اﺿـ ﹾ‬‫ﺗ ﹶﹶﻮ ﹶ‬

‫ــــﻮ ﹶو ﹺﺿ‬ ‫ﺎن ﻳﻌ ﹸﻠـــــــﻮ ﺑﻨﹶ ﹾﻔﺴـ ﹺ‬

‫ﹺ‬
‫ﻴــــــﻊ‪.‬‬
‫ﹸ‬ ‫اﳉـــــﻮ ﹶو ﹾﻫ ﹶ‬
‫ﱢ‬ ‫ﻋــــﲆ ﻃﺒﻘــــــﺎت‬ ‫ﹺـــــــﻪ‬ ‫ﹶ‬ ‫ـــﻚ ﻛﺎﻟــــﺪﱡ ﹶﺧ ﹶ ﹾ‬
‫وﻻ ﹶﺗـ ﹸ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ‪:‬‬
‫»ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﺎش و ھﻤﭽﻮن ﺳﺘﺎرهای درﺧﺸﺎن‪ ،‬ﮐﻪ ﻋﮑﺴﺶ ﺑﺮ رخ آب اﻓﺘﺪ و ﻟﯿﮑﻦ ﺑﺮ‬
‫اوج اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ھﻤﭽﻮن دود ﮐﻮ ﺑﺮﺷﻮد ﺑﺮ آﺳﻤﺎنھﺎ‪ ،‬وﻟﯽ ھﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎﻻ رود ﭘﺴﺖ و ﺣﻘﯿﺮ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﺗﻌﺎون و ﻫﻤﯿﺎری‬

‫ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﭘﯿﺮﻣﺮد ﮐﮫﻦﺳﺎﻟﯽ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﮔﺮدآورد و دﺳﺘﻪای ھﯿﺰم را ﺑﻪ‬

‫آﻧﺎن داد و از آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ آن را ﺑﺸﮑﻨﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﯾﮏ ﭘﺴﺮان ھﺮﭼﻘﺪر ﺳﻌﯽ ﮐﺮدﻧﺪ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ آن را ﺑﺸﮑﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﭘﺪرﺷﺎن دﺳﺘﻪی ھﯿﺰم را از آﻧﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺗﮑﻪ ﭼﻮبھﺎ را‬
‫از ھﻢ ﺟﺪا ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ھﺮﮐﺪام از ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﺗﮑﻪ ﭼﻮﺑﯽ را داد و ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ دوﺑﺎره‬
‫ﺳﻌﯽ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ راﺣﺘﯽ آن ﺗﮑﻪ ﭼﻮب را ﺷﮑﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت اﺑﺮاھﯿﻢ÷ دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ دﯾﻮارھﺎی ﮐﻌﺒﻪ را ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ و آن را‬
‫ﺗﺠﺪﯾﺪ ﺑﻨﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﺑﺮاھﯿﻢ÷ ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ اﺟﺎﺑﺖ اﻣﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و از ﻓﺮزﻧﺪش‬
‫اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ÷ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ او را در ﺑﻨﺎی ﮐﻌﺒﻪ ﯾﺎری دھﺪ‪ .‬اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ÷ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﻣﺮ ﭘﺪر‬
‫ﺧﻮﯾﺶ در ﮐﻤﮏ ﺑﻪ او ﮔﺮدن ﻧﮫﺎد‪ .‬آن دو ﺑﺎ ھﻤﯿﺎری ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ﺑﻨﺎی ﮐﻌﺒﻪ را ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ُ‬ ‫� ُم ٱ ۡل َق َواع َِد م َِن ٱ ۡ�َ ۡيت ۡ‬
‫�س َ� ٰعِيل‬
‫ۡ َ‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪�﴿ :‬ذ يَ ۡر� ُع إِبۡ َ� ٰ ِ ۧ‬
‫ِ‬
‫ِيم ‪] ﴾١٢٧‬اﻟﺒﻘﺮة‪ .[١٢٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ اﺑﺮاھﯿﻢ‬ ‫يع ٱ ۡل َعل ُ‬ ‫ك أَ َ‬
‫نت ٱ َّ‬
‫لس ِم ُ‬ ‫َ َّ َ َ َ َّ ۡ َّ ٓ َّ َ‬
‫ر�نا �قبل مِنا ۖ إِن‬
‫و اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﭘﺎﯾﻪھﺎی ﺧﺎﻧﻪ ]ﮐﻌﺒﻪ[ را ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ ]ﻣﯽﮔﻔﺘﻨﺪ[ ای ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ از ﻣﺎ ﺑﭙﺬﯾﺮ‬
‫ﮐﻪ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺗﻮ ﺷﻨﻮای داﻧﺎﯾﯽ!«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻮﺳﯽ÷ را ﺑﺴﻮی ﻓﺮﻋﻮن ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﺎ او را ﺑﻪﺳﻮی ﺑﻨﺪﮔﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮑﺘﺎ‬
‫ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﯽ÷ از ﺧﺪاوﻧﺪ درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﺮادرش ھﺎرون را ھﻤﺮاه او ﮔﺴﯿﻞ‬
‫ّ‬
‫دارد ﺗﺎ او را ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪه و در ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪن ﻓﺮﻋﻮن ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﺶ ﺑﺎﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪َ ﴿ :‬وٱ ۡج َعل ِ�‬
‫ون أ َ ِ� ‪ ٣٠‬ٱ ۡش ُد ۡد بهِۦٓ أَ ۡزري ‪َ ٣١‬وأ َ ۡ ۡ ُ َ ۡ‬
‫��ه ِ�ٓ أم ِري ‪] ﴾٣٢‬ﻃﻪ‪-٢٩ :‬‬
‫َُٰ َ‬
‫ر‬ ‫�‬ ‫‪٢٩‬‬ ‫�‬
‫َ ٗ ّ ۡ َۡ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫وزِ�ر� مِن أ ِ‬
‫ه‬
‫‪ .[٣٢‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﺮای ﻣﻦ دﺳﺘﯿﺎری از ﮐﺴﺎﻧﻢ ﻗﺮار ده‪ .‬ھﺎرون ﺑﺮادرم را‪ .‬ﭘﺸﺘﻢ را ﺑﻪ او‬
‫اﺳﺘﻮار ﮐﻦ‪ .‬و او را ﺷﺮﯾﮏ ﮐﺎرم ﮔﺮدان«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل دﻋﺎی ﻣﻮﺳﯽ÷ را ﻗﺒﻮل ﮐﺮد و ھﺎرون را ﺑﺮای ﯾﺎری ﺑﻪ او ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪ .‬آن‬
‫دو در دﻋﻮت ﺑﺴﻮی ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ھﻤﯿﺎری ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﯿﺰ آﻧﺎن را ﻧﺼﺮت ﺑﺨﺸﯿﺪه‬
‫و ﺑﺮ ﻓﺮﻋﻮن و ﻟﺸﮕﺮﯾﺎن او ﭘﯿﺮوزﺷﺎن ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٥٤‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﻪ ذی اﻟﻘﺮﻧﯿﻦ ﭘﺎدﺷﺎھﯽ و ﻗﻠﻤﺮو وﺳﯿﻊ و ﺑﺰرﮔﯽ را ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺑﻮد‪ .‬او‬
‫ﻧﯿﺰ ﺗﻤﺎم زﻣﯿﻦ را از ﻣﺸﺮق ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺸﺮق درﻣﯽﻧﻮردﯾﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﻧﯿﺮو و‬
‫ﻗﺪرت ﻓﺮاوان داده ﺑﻮد‪ .‬او ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻋﺪل و داد ﺣﮑﻢ ﻣﯽراﻧﺪ و اواﻣﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ اﺟﺮا‬
‫درﻣﯽآورد‪.‬‬
‫در ھﻤﺎن زﻣﺎن ﻗﻮﻣﯽ ﺑﻪ ﻧﺎم ﯾﺄﺟﻮج و ﻣﺄﺟﻮج ﺑﺮروی زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎھﯽ ﭘﺮداﺧﺘﻪ‬
‫و ﺑﻪ ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻧﺶ ﻣﯽﺗﺎﺧﺖ و اﻣﻮالﺷﺎن را ﺑﻪ ﺗﺎراج ﻣﯽﺑﺮدﻧﺪ و ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﺑﺴﯿﺎر روا‬
‫ﻣﯽداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬اﻗﻮام ﺿﻌﯿﻒﺗﺮ از ذی اﻟﻘﺮﻧﯿﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻓﺮﯾﺎدﺷﺎن ﺑﺮﺳﺪ و ﺑﻪ آﻧﺎن‬
‫ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﯿﻦ ﺧﻮﯾﺶ و ﯾﺄﺟﻮج و ﻣﺄﺟﻮج ﺳﺪی را ﺑﻨﺎ ﻧﮫﻨﺪ و‪:‬‬
‫َ َ ۡ َۡ َ ُ َ َ‬
‫ك َخ ۡرجاً‬ ‫َۡ‬ ‫َ ُ ْ َ ٰ َ ۡ َ ۡ َ ۡ َّ َ ۡ ُ َ َ َ ۡ ُ َ ُ ۡ ُ َ‬
‫� إِن يأجوج ومأجوج مفسِدون ِ� ٱ�� ِض �هل �عل ل‬ ‫﴿قالوا �ذا ٱلقر� ِ‬
‫ٗ‬ ‫َ َ ٰٓ َ َ ۡ َ‬
‫� أن � َعل بَ ۡي َن َنا َو َ� ۡي َن ُه ۡم َس ّدا ‪] ﴾٩٤‬اﻟﮑﻬﻒ‪ .[٩٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮔﻔﺘﻨﺪ ای ذواﻟﻘﺮﻧﯿﻦ ﯾﺎﺟﻮج و‬
‫ﻣﺎﺟﻮج ﺳﺨﺖ در زﻣﯿﻦ ﻓﺴﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ آﯾﺎ ]ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ[ ﻣﺎﻟﯽ در اﺧﺘﯿﺎر ﺗﻮ ﻗﺮار دھﯿﻢ ﺗﺎ‬
‫ﻣﯿﺎن ﻣﺎ و آﻧﺎن ﺳﺪی ﻗﺮار دھﯽ؟«‪.‬‬
‫ذی اﻟﻘﺮﻧﯿﻦ از آﻧﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ھﻤﻪ ﺑﺎھﻢ ﻣﺘﺤﺪ ﮔﺸﺘﻪ و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن اﯾﺠﺎد‬
‫ﭼﻨﺎن دﯾﻮار ﻋﻈﯿﻤﯽ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻼش و ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎن ﻣﯽﺑﺎﯾﺴﺖ درﻣﯿﺎن‬
‫دﺷﺖ و ﺻﺤﺮا و ﮐﻮھﺴﺘﺎنھﺎ ﮔﻮدالھﺎﯾﯽ را ﺣﻔﺮ ﮐﺮده و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮی آھﻦ‬
‫ّ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ‬
‫ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺪ را ﺑﺮﭘﺎ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬قال َما َمك ِّ� �ِيهِ َر ِ�‬
‫ۡ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َ ۡ‬ ‫َخ ۡ�‪ ٞ‬فَأَ� ُ‬
‫و� بِق َّو ٍ� أ ۡج َعل بَيۡ َن� ۡم َو�َ ۡي َن ُه ۡم َرد ًما ‪] ﴾٩٥‬اﻟﮑﻬﻒ‪ .[٩٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮔﻔﺖ آﻧﭽﻪ‬
‫ِ‬ ‫ِين‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺑﻪ ﻣﻦ در آن ﺗﻤﮑﻦ داده ]از ﮐﻤﮏ ﻣﺎﻟﯽ ﺷﻤﺎ[ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺮا ﺑﺎ ﻧﯿﺮوﯾﯽ‬
‫]اﻧﺴﺎﻧﯽ[ ﯾﺎری ﮐﻨﯿﺪ ]ﺗﺎ[ ﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎ و آنھﺎ ﺳﺪی اﺳﺘﻮار ﻗﺮار دھﻢ«‪ .‬ﻣﺮدم ھﻤﮕﯽ‬
‫ھﻤﯿﺎری ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ﻣﻌﺘﻨﺎﺑﮫﯽ از آھﻦ را اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﮐﻪ ارﺗﻔﺎع آن ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪی‬
‫ﮐﻮهھﺎ ﻣﯽرﺳﯿﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﯾﻦ آھﻦ را ﮔﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺳﺪی ﻋﻈﯿﻢ ﺑﻨﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ آﻧﺎن را از ﺷﺮ‬
‫ھﻤﺴﺎﯾﻪی وﯾﺮاﻧﮕﺮﺷﺎن در اﻣﺎن ﻣﯽداﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭘﺲ از ھﺠﺮت ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺪان اﻗﺪام ﻧﻤﻮد ھﻤﺎﻧﺎ‬
‫اﺣﺪاث ﯾﮏ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺎر ﺻﺤﺎﺑﻪش ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ھﻤﯿﺎری ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻣﮑﺎن و زﻣﯿﻦ‬
‫آن را آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺳﻨﮓ و درﺧﺘﺎن ﺧﺮﻣﺎ را ﺑﺮای ﺑﺮﭘﺎ ﻧﻤﻮدن ﻣﺴﺠﺪ ﻓﺮاھﻢ ﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫ھﻤﮕﯽ ﯾﮑﺪﺳﺖ و ھﻤﺎھﻨﮓ ﻋﻤﻞ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻨﺎی ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﯿﺪ‪.‬‬
 ‫‪٥٥‬‬ ‫ﺗﻌﺎون و ﻫﻢﯾﺎری‬

‫ﺻﺤﺎﺑﻪش در ﻧﺒﺮد در ﺑﺮاﺑﺮ ﮐﺎﻓﺮان ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ و ﻣﺘﺤﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﺟﻨﮓ اﺣﺰاب ﮐﺎﻓﺮان‬
‫از ھﺮﻃﺮف ﺑﺮ آﻧﺎن ﮔﺮد آﻣﺪه و ﻣﺪﯾﻨﻪ را در ﻣﺤﺎﺻﺮهی ﺧﻮﯾﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﯽس‬
‫ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﮐﺮد ﺗﺎ ﺧﻨﺪق ﺑﺰرﮔﯽ را ﺑﺪور ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺣﻔﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﮐﺎﻓﺮان‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ راﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﺷﮫﺮ ﻧﻔﻮذ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺣﻔﺮ ﺧﻨﺪق ﺑﺎھﻢ و دوﺷﺎدوش‬
‫ھﻢ ﻋﺮق رﯾﺨﺘﻨﺪ و ﺗﻼش ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮐﺎﻓﺮان ﺑﻮاﺳﻄﻪی آن ﺧﻨﺪق از ﻧﻔﻮذ ﺑﻪ ﺷﮫﺮ درﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎنﺷﺎن ﭘﯿﺮوز ﮔﺮداﻧﯿﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎون و ﻫﻤﯿﺎری ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﺗﻌﺎون و ھﻤﯿﺎری‪ ،‬ﮐﻤﮏ و ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪن ﻣﺮدم ﺑﻪ ھﻤﺪﯾﮕﺮ در ﻣﻮاﻗﻊ ﻧﯿﺎز و در‬
‫ﮐﺎرھﺎی ﺧﯿﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﺎون و ھﻤﯿﺎری اﻣﺮ ﻧﻤﻮده و‬
‫ُۡ َۡ‬ ‫َ َ َ َ ُ ْ َ َ ۡ ّ َ َّ ۡ َ ٰ َ َ َ َ َ ُ ْ َ َ ۡ ۡ‬
‫�ث ِم َوٱلعد� ٰ ِن﴾ ]اﻟﻤﺎﺋﺪة‪[٢ :‬‬‫� وٱ�قوىۖ و� �عاونوا � ٱ ِ‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و�عاونوا � ٱل ِ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و در ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری و ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎری ﺑﺎ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ ھﻤﮑﺎری ﮐﻨﯿﺪ و در ﮔﻨﺎه و ﺗﻌﺪی دﺳﺘﯿﺎر‬
‫ھﻢ ﻧﺸﻮﯾﺪ و از ﺧﺪا ﭘﺮوا ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺳﺨﺖ ﮐﯿﻔﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﻫﻤﯿﺖ ﺗﻌﺎون‪:‬‬
‫ﺗﻌﺎون و ھﻤﯿﺎری از ﺿﺮورﯾﺎت زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮد ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ از ﭘﺲ‬
‫َ َ ُ َ ْ ُ َ ْ َْ ْ‬
‫ﺗﻤﺎم دﺷﻮاریھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺮآﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬ﻣ ْﻦ ﺎﻛن َﻣ َﻌﻪ ﻓﻀﻞ ﻇﻬ ٍﺮ ﻓﻠﻴَ ُﻌﺪ ﺑِ ِﻪ‬
‫ََ َ ْ َ َ َ َ‬ ‫َْ ْ‬ ‫َ َ َ َ ْ ٌ‬ ‫َ َ ْ َ‬ ‫َ‬
‫اد ُﻪﻟ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ و‬ ‫َﻰﻠﻋ َﻣ ْﻦ ﻻ ﻇﻬ َﺮ ُﻪﻟ َو َﻣ ْﻦ ﺎﻛن ُﻪﻟ ﻓﻀﻞ ِﻣ ْﻦ َزا ٍد ﻓﻠﻴَ ُﻌﺪ ِﺑ ِﻪ ﻰﻠﻋ ﻣﻦ ﻻ ز‬
‫اﺑﻮداود[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ ﻣﺮﮐﺒﯽ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮ ﺣﺎﺟﺘﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ آن را ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺮﮐﺒﯽ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ دھﺪ‪ ،‬و آﻧﮑﻪ آذوﻗﻪی زاﺋﺪی داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫آذوﻗﻪ و زادی ﻧﺪارد‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ دھﺪ«‪.‬‬
‫آن ﺣﻀﺮت ج ﺑﺮ ھﻤﮑﺎری و ﮐﻤﮏ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ زﯾﺮدﺳﺘﺎن و ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران ﺳﻔﺎرش‬
‫َ ْ َ َّ ْ ُ‬ ‫َْ‬ ‫َ ُ َ ِّ ُ ُ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬وﻻ ﺗ�ﻠﻔﻮﻫ ْﻢ َﻣﺎ �ﻐ ِﻠﺒُ ُﻬ ْﻢ‪ ،‬ﻓ ِﺈن ﻠﻛﻔﺘُ ُﻤﻮﻫ ْﻢ‬
‫ََ ُ ُ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و آنھﺎ را ﺑﻪ ﭼﯿﺰی ﻣﮑﻠﻒ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ آن را‬ ‫ﻓﺄ ِ�ﻴﻨ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و اﮔﺮ آﻧﺎن را ﻣﺄﻣﻮر ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ھﻤﮑﺎریﺷﺎن ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﯾﺎری دھﻨﺪﮔﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﺗﻤﺎم‬
‫ﻧﻤﺎزھﺎﯾﺶ و در ﻣﻮرد ھﻤﻪی ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻧﺪﮔﯽ از او ﻧﺼﺮت و ﯾﺎری ﻃﻠﺒﯿﺪه و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٥٦‬‬
‫اك � َ ۡس َتعِ ُ‬
‫� ‪] ﴾٥‬اﻟﻔﺎﺗﺤﺔ‪ .[٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪]» :‬ﺑﺎر اﻟﮫﺎ[ ﺗﻨﮫﺎ ﺗﻮ را ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﯿﻢ و‬ ‫اك َ� ۡع ُب ُد �يَّ َ‬
‫﴿إيَّ َ‬
‫ِ‬
‫ﺗﻨﮫﺎ از ﺗﻮ ﯾﺎری ﻣﯽﺟﻮﯾﯿﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل در ﺳﺮﺷﺖ ﺗﻤﺎم ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ‪ ،‬ﺣﺘﯽ در درون رﯾﺰﺗﺮﯾﻦ آنھﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻣﻮرﭼﻪھﺎ و زﻧﺒﻮرھﺎ و ﺳﺎﯾﺮ ﺣﺸﺮات‪ ،‬ﺣﺲ ﺗﻌﺎون و ھﻤﯿﺎری را ﺑﻪ ودﯾﻌﻪ ﻧﮫﺎده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ‬
‫ﻣﻮﺟﻮدات در ﮔﺮدآوردن ﻏﺬا و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن ﺑﺎ ھﻢ ھﻤﯿﺎری داﺷﺘﻪ و ﻣﺘﺤﺪ ﻋﻤﻞ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺪﯾﮫﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ دارا ﺑﻮدن ﻋﻘﻞ و اﻧﺪﯾﺸﻪای ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او‬
‫ارزاﻧﯽ داﺷﺘﻪ و او را ﺑﻮاﺳﻄﻪی آن از ﺳﺎﯾﺮ ﻣﻮﺟﻮدات ﺟﺪا ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮای دارا ﺑﻮدن‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺧﺼﯿﺼﻪی ﭘﺮاھﻤﯿﺘﯽ ﺳﺰاوارﺗﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺗﻌﺎون و ﻫﻤﯿﺎری‪:‬‬

‫در ﻧﺘﯿﺠﻪی ھﻤﯿﺎری ﻓﺮد ﺑﺎ ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ ﺗﻮان آﻧﺎن ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺷﺘﺎب و‬
‫دﻗﺖ ﺑﯿﺸﺘﺮی ﺑﻪ ھﺪف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮﯾﺶ دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ھﻤﯿﺎری ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺻﺮﻓﻪﺟﻮﯾﯽ‬
‫در زﻣﺎن و ﻧﯿﺮو ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪای ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮐﻼم ﺣﮑﯿﻤﺎﻧﻪای ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻓﺮد ﺑﻪ‬
‫ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ اﻧﺪک و ﺑﺎ ﯾﺎراﻧﺶ ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ْ‬ ‫َُ‬ ‫اﻤﺣﻬ ْﻢ َو َ� َﻌ ُ‬
‫َ َ ِّ ْ َ َ َ ُ‬ ‫ْ‬
‫ََُ ُ ْ َ‬
‫ﺎﻃ ِﻔ ِﻬ ْﻢ َﻣﺜﻞ اﺠﻟ َ َﺴ ِﺪ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﺜﻞ الﻤﺆ ِﻣ ِﻨ� ِﻰﻓ ﺗﻮاد ِﻫﻢ وﺗﺮ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ ْ َ َ ُْ ُ ْ ٌ َ َ َ َُ َ ُ ْ‬
‫ﺎلﺴ َﻬ ِﺮ َواﺤﻟ ُ َّ�«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺜﻞ‬ ‫اﺠﻟ َ َﺴﺪ ﺑ َّ‬
‫ِ ِ‬ ‫ِإذا اﺷﺘﻰﻜ ِﻣﻨﻪ ﻋﻀﻮ ﺗﺪاﻰﻋ ﻪﻟ ﺳﺎﺋِﺮ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎنھﺎ در ﻣﺤﺒﺖ و رﺣﻤﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽﺷﺎن ﺑﻪ ھﻤﺪﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﺟﺴﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ھﺮﮔﺎه ﻋﻀﻮی از آن ﺑﺪرد آﯾﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ اﻋﻀﺎی ﺟﺴﺪ در ﺗﺐ و ﺑﯿﺪار ﺧﻮاﺑﯽ ﺑﺎ آن ھﻤﺮاھﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ْ‬
‫ا� َﻣ َﻊ اﺠﻟ َ َﻤ َ‬ ‫َ ُ َّ‬
‫ﺎﻋ ِﺔ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪» :‬ﻳﺪ ِ‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ُ‬
‫ﺎن �َﺸ ُّﺪ َ� ْﻌ ُﻀ ُﻪ َ� ْﻌ ًﻀﺎ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫َ ُْ َْ‬ ‫ُْ ْ ُ ُْ ْ‬
‫وﻗﺎل ج‪» :‬الﻤﺆ ِﻣﻦ لِﻠﻤﺆ ِﻣ ِﻦ ﺎﻛﺒﻟنﻴ ِ‬
‫»ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮای ﻣﺴﻠﻤﺎن )ﯾﻌﻨﯽ راﺑﻄﻪی ﻣﺴﻠﻤﺎنھﺎ ﺑﺎ ھﻤﺪﯾﮕﺮ در ﺗﻌﺎون و ھﻤﮑﺎری(‬
‫ﭼﻮن ﺑﻨﺎی دﯾﻮاری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﯽ‪ ،‬ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ را ﻣﺤﮑﻢ ﻣﯽﺳﺎزد«‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﮐﻤﮏ و ﯾﺎری ﺑﺮادرش اﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﯿﺎز او را ﺑﺮآورد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در‬
‫ﮐﻤﮏ و ﯾﺎری وی اﺳﺖ ﺗﺎ ﺣﺎﺟﺖ او ﺑﺮآورده ﮔﺮدد‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر ﻓﺮد ﮔﺮﻓﺘﺎری را آﺳﺎن‬
 ‫‪٥٧‬‬ ‫ﺗﻌﺎون و ﻫﻢﯾﺎری‬

‫ﻧﻤﻮده و ﺑﺮ او راﺣﺖ ﮔﺮداﻧﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﮐﺎر او را آﺳﺎن ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﻨﺪهاش را ﯾﺎری ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ ﻣﺎداﻣﯽﮐﻪ او در ﯾﺎری و ﮐﻤﮏ ﺑﺮادرش ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫َ َ ْ ُ َ َّ َ َ ْ ُ َّ َ َ َ َ ٌ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬وﻋﻮﻧﻚ الﻀ ِﻌﻴﻒ ِﺑﻔﻀ ِﻞ ﻗﻮﺗِﻚ ﺻﺪﻗﺔ«‪] .‬اﺣﻤﺪ[‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﯾﺎری رﺳﺎﻧﺪن ﺗﻮ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﻪ واﺳﻄﻪی ﺗﻮاﻧﯽ ﮐﻪ داری‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎون و ﻫﻤﯿﺎری ﻧﺎروا‪:‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل از ﺗﻌﺎون و ھﻤﯿﺎری در ﮐﺎرھﺎی زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﺒﺎھﯽ و ﻓﺴﺎد‬
‫ۡ‬ ‫ََ ََ َُ ْ ََ ۡ ۡ‬
‫اونوا � ٱ ِ�ث ِم َوٱل ُع ۡد َ� ٰ ِن﴾‬‫ﺑﺰرﮔﯽ ﮐﻪ در ﭘﯽ دارد‪ ،‬ﻧﮫﯽ ﮐﺮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� �ع‬
‫]اﻟﻤﺎﺋﺪة‪ .[٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و در ﮔﻨﺎه و ﺗﻌﺪی دﺳﺘﯿﺎر ھﻢ ﻧﺸﻮﯾﺪ و از ﺧﺪا ﭘﺮوا ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا‬
‫ﺳﺨﺖ ﮐﯿﻔﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺻﻮرت ارﺗﮑﺎب ﺷﺨﺼﯽ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه و ﻣﻌﺼﯿﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ دﯾﮕﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از اﺳﺘﮫﺰاء و‬
‫ﻣﺴﺨﺮه ﮐﺮدن او ﺑﭙﺮھﯿﺰﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر در اﯾﻦ ﮔﻨﺎه و ﻣﻌﺼﯿﺖ ﺑﺎ ﺷﯿﻄﺎن ھﻤﯿﺎری و‬
‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ دﺳﺖ ﻓﺮد را ﮔﺮﻓﺘﻪ و او را ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻧﻤﻮده و از‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮدن ﻋﻤﻠﺶ آ ﮔﺎه ﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‬

‫ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدی ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ را ﻧﻤﻮده و ﻋﯿﺐھﺎی‬

‫ﺑﺴﯿﺎری داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﯾﻨﺤﺎل ﻣﯽﮐﻮﺷﯿﺪ ﺧﻮد را اﺻﻼح ﮐﻨﺪ وﻟﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ‬
‫ﭘﯿﺶ ﯾﮏ داﻧﺸﻤﻨﺪ رﻓﺘﻪ و از او درﺧﻮاﺳﺖ راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻋﯿﺐھﺎی ﺧﻮد را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮد داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻪ او دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﯾﮑﯽ از ﻋﯿﺐھﺎﯾﺶ را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ و‬
‫آن ﻋﯿﺐ دروﻏﮕﻮﯾﯽ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ او ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﺗﺤﺖ ھﺮ ﺷﺮاﯾﻄﯽ راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﺪ و‬
‫از او ﭘﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺪﺗﯽ ﺑﻌﺪ ﻣﺮد ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ ،‬آن را‬
‫ﺧﺮﯾﺪ و ﺟﺎﻣﯽ را ﭘﺮ ﻧﻤﻮده و وﻗﺘﯽ آن را ﺑﻪ دھﺎن ﺧﻮد ﻧﺰدﯾﮏ ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﯽ‬
‫آن داﻧﺸﻤﻨﺪ از ﻣﻦ ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﯿﺪی؟ ﭼﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺧﻮاھﻢ داد؟ ﻣﮕﺮ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ او‬
‫دروغ ﺑﮕﻮﯾﻢ؟ ﻧﻪ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ ﺷﺮاب ﻧﺨﻮاھﻢ ﻧﻮﺷﯿﺪ‪.‬‬
‫روز ﺑﻌﺪ در ﭘﯽ ﮔﻨﺎه دﯾﮕﺮی ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﭘﯿﻤﺎن راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﺑﺎ داﻧﺸﻤﻨﺪ را ﺑﻪ ﯾﺎد آورده و از‬
‫آﻧﺠﺎم آن ﻣﻨﺼﺮف ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ ھﺮﺑﺎر ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﮔﻨﺎھﯽ را ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫آﻧﮑﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﻧﺸﻮد ﺑﻪ ان ﻋﺎﻟﻢ دروغ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﺧﻮدداری ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎﮔﺬﺷﺖ ﻣﺪﺗﯽ آن ﻣﺮد ﺑﻪ‬
‫ﯾﻤﻦ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪی ﺑﻪ راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪ ،‬از ﺗﻤﺎم ﻋﯿﺐھﺎ ﺧﻮد را ﭘﺎک ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫در ﺣﮑﺎﯾﺖ دﯾﮕﺮی ﭼﻨﯿﻦ آﻣﺪه‪ :‬ﮐﻮدﮐﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻮﺧﯽ و ﺑﻪ ﺟﺪی‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر دروغ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ .‬ﯾﮏ روز ﮐﻪ داﺷﺖ ﮐﻨﺎر درﯾﺎ ﺷﻨﺎ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺗﻈﺎھﺮ ﺑﻪ ﻏﺮق ﺷﺪن ﮐﺮده و ﻓﺮﯾﺎد‬
‫ﻣﯽزد‪ :‬ﮐﻤﮏ! ﮐﻤﮏ! ‪ ...‬دارم ﻏﺮق ﻣﯽﺷﻮم‪ .‬دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﯾﺎرﯾﺶ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ و دﯾﺪﻧﺪ ﮐﻪ او‬
‫آنھﺎ را ﻓﺮﯾﺐ داده و دارد ﻣﯽﺧﻨﺪد‪ .‬ﭘﺴﺮک ﭼﻨﺪ ﺑﺎر اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد را ﺗﮑﺮار ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از اﯾﻦ دﻓﻌﺎت ﻣﻮﺟﯽ ﺑﺎﻻ آﻣﺪه و و ﭼﯿﺰی ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﭘﺴﺮک ﻏﺮق ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺴﺮک‬
‫ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ ﻓﺮﯾﺎد زدن و ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﺳﺘﻦ وﻟﯽ دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﮔﻤﺎن ﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ او ﺑﺎز ﻣﺜﻞ‬
‫ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن دروغ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ و ﺑﻪ ﮐﻤﮏ او ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از آﻧﺠﺎ ﻋﺒﻮر‬
‫ﻣﯽﮐﺮد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ او رﻓﺘﻪ و ﻧﺠﺎﺗﺶ داد‪ .‬ﭘﺴﺮک ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫دروغ ﮔﻔﺘﻨﻢ ﻣﺠﺎزات ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﯾﻦ دﯾﮕﺮ ھﺮﮔﺰ دروغ ﻧﺨﻮاھﻢ ﮔﻔﺖ‪ .‬از آن ﭘﺲ دﯾﮕﺮ‬
‫ھﺮﮔﺰ آن ﭘﺴﺮ دروﻏﯽ ﻧﮕﻔﺖ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٦٠‬‬

‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪:‬‬
‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻦ ﺳﺨﻦ ﺣﻖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ واﻗﻊ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﻣﺎ را‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﯽدھﺪ‪:‬‬
‫َ ٰٓ َ ُّ َ َّ َ َ َ ُ ْ َّ ُ ْ َّ َ َ ُ ُ ْ َ َ َّ‬
‫ٱل� ٰ ِد� َ‬
‫ِ� ‪] ﴾١١‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪ .[١١٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای‬ ‫﴿���ها ٱ�ِين ءامنوا ٱ�قوا ٱ� و�ونوا مع‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ از ﺧﺪا ﭘﺮوا ﮐﻨﯿﺪ و ﺑﺎ راﺳﺘﺎن ﺑﺎﺷﯿﺪ«‪.‬‬

‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬
‫ٗ‬ ‫َ َ ۡ َ ۡ َ ُ َ َّ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ومن أصدق مِن ٱ�ِ �ِي�﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪ .[١٢٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﭼﻪ‬
‫ﮐﺴﯽ در ﺳﺨﻦ از ﺧﺪا راﺳﺘﮕﻮﺗﺮ اﺳﺖ؟«‪ .‬ھﯿﭻﮐﺲ از او راﺳﺘﮕﻮﺗﺮ ﻧﯿﺴﺖ و راﺳﺖﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﮐﺘﺎبھﺎ ﮐﺘﺎب ﺧﺪا اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫� َو َر ُس ُ ُ‬
‫و�ۥ﴾ ]اﻷﺣﺰاب‪ .[٢٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬اﯾﻦ‬ ‫� َو َر ُس ُ ُ‬
‫و�ۥ َو َص َد َق ٱ َّ ُ‬ ‫﴿ َ�ٰ َذا َما َو َع َدنَا ٱ َّ ُ‬
‫ھﻤﺎن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪا و ﻓﺮﺳﺘﺎدهاش ﺑﻪ ﻣﺎ وﻋﺪه دادﻧﺪ و ﺧﺪا و ﻓﺮﺳﺘﺎدهاش راﺳﺖ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪.«...‬‬

‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺴﯿﺎری از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ راﺳﺘﮕﻮﯾﯽﺷﺎن ﺳﺘﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫َۡ‬ ‫ۡ َ‬ ‫َ ۡ ُۡ‬
‫ب إِب� ٰه َ ۚ‬
‫ِيم‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻣﻮرد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش اﺑﺮاھﯿﻢ÷ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱذكر ِ� ٱلكِ�ٰ ِ‬
‫ٗ َّ‬ ‫َّ َ َ‬
‫ص ّدِيقا نب ِ ًّيا ‪] ﴾٤١‬ﻣﺮﯾﻢ‪ .[٤١ :‬ﻣﻌﻨﯽ آﯾﻪ‪» :‬و در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب ﺑﻪ ﯾﺎد اﺑﺮاھﯿﻢ ﭘﺮداز‬
‫إِن ُهۥ �ن ِ‬
‫زﯾﺮا او ﭘﯿﺎﻣﺒﺮی ﺑﺴﯿﺎر راﺳﺘﮕﻮی ﺑﻮد«‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ َّ َ َ‬ ‫ۡ َ‬ ‫َ ۡ ُۡ‬
‫ب إ ِ ۡس َ� ٰعِيل ۚ إِن ُهۥ �ن َصادِق‬
‫در ﻣﻮرد ﺣﻀﺮت اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱذكر ِ� ٱلكِ�ٰ ِ‬
‫ٗ َّ ٗ‬ ‫ۡ ۡ َ َ‬
‫ٱل َوع ِد َو�ن َر ُسو� نب ِ ّيا ‪] ﴾٥٤‬ﻣﺮﯾﻢ‪ .[٥٤ :‬ﻣﻌﻨﯽ آﯾﻪ‪» :‬و در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ ﯾﺎد ﮐﻦ‬
‫زﯾﺮا ﮐﻪ او درﺳﺖ وﻋﺪه و ﻓﺮﺳﺘﺎدهای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫لص ّد ُ‬
‫ّ‬ ‫ُ ُ ُ َ‬
‫ِيق﴾ ]ﯾﻮﺳﻒ‪ .[٤٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﯾﻮﺳﻒ ای‬ ‫وسف � ُّ� َها ٱ ِ‬ ‫درﺑﺎرهی ﯾﻮﺳﻒ÷‪﴿ :‬ي‬
‫ﻣﺮد راﺳﺘﮕﻮی‪.«...‬‬
‫ۡ َ َّ ُ َ َ ّ ٗ َّ ٗ‬ ‫ۡ َ‬ ‫َ ۡ ُۡ‬
‫صدِيقا نب ِ ّيا ‪] ﴾٥٦‬ﻣﺮﯾﻢ‪:‬‬
‫�س إِنهۥ �ن ِ‬ ‫درﺑﺎرهی ادرﯾﺲ÷‪﴿ :‬وٱذكر ِ� ٱلكِ�ٰ ِ‬
‫ب إِدرِ ۚ‬
‫‪ .[٥٦‬ﻣﻌﻨﯽ آﯾﻪ‪» :‬و در اﯾﻦ ﮐﺘﺎب از ادرﯾﺲ ﯾﺎد ﮐﻦ ﮐﻪ او راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮد«‪.‬‬
 ‫‪٦١‬‬ ‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‬

‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ھﻤﺮاه ھﻤﯿﺸﮕﯽ رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﻮد‪ .‬اﻗﻮام و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان او را راﺳﺘﮕﻮی‬

‫اﻣﯿﻦ ﻣﯽﻧﺎﻣﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﺧﺪﯾﺠﻪل در ھﻨﮕﺎم ﻧﺰول وﺣﯽ ﺑﺮ وی ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮاﺳﺘﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺗﻮ ﺗﻨﮫﺎ راﺳﺖ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﯽراﻧﯽ‪...‬‬

‫اﻧﻮاع راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮدم و ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺧﻮﯾﺶ راﺳﺘﮕﻮﺳﺖ‪.‬‬

‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎ اﺧﻼص در ﺗﻤﺎم ﮐﺎرھﺎ ﺻﺮف ﺑﺮای ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﺪون ھﺮﮔﻮﻧﻪ رﯾﺎ و ﺷﮫﺮت ﻃﻠﺒﯽ‬
‫اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺻﺪاﻗﺖ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﺎری را ﺑﺎ ﻧﯿﺖ ﺧﺎﻟﺺ ﺑﺮای ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫اﻧﺠﺎم ﻧﺪھﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ آن ﻋﻤﻞ را از وی ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎدتھﺎ ﺑﺎ‬
‫ادای ﺣﻖ آن و اﻧﺠﺎم آن ﺑﮕﻮﻧﻪای ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﺧﻼص ﻣﯽورزد‪.‬‬

‫راﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﻣﺮدم‪:‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان دروغ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ‪ .‬از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ‬
‫َ‬ ‫ُ َ ِّ ٌ َ َ ْ َ َ‬ ‫ً ُ َ َ‬ ‫ث أَ َﺧ َ‬
‫َ َ ْ َ َ ً َ ْ ُ َ ِّ َ‬
‫ﺖ ُﻪﻟ ِﺑ ِﻪ ﺎﻛ ِذ ٌب«‪.‬‬ ‫ﺎك َﺣ ِﺪﻳﺜﺎ ﻫ َﻮ لﻚ ﺑِ ِﻪ مﺼﺪق وأﻧ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻛ ِﺮﺒت ِﺧﻴﺎﻧﺔ أن ﺤﺗﺪ‬
‫]اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﻪ ﺧﯿﺎﻧﺘﯽ ﺑﺰرگﺗﺮ از آﻧﮑﻪ در ﺳﺨﻦ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎ ﺑﺮادرت دروغ ﺑﮕﻮﯾﯽ؟ او‬
‫ﺗﺮا ﺑﺎور داﺷﺘﻪ و ﺗﻮ ﺑﺎ وی دروغ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ!«‪.‬‬

‫ر اﺳﺘﯽ ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ‪:‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن راﺳﺖ ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮدش را ﻓﺮﯾﺐ ﻧﻤﯽدھﺪ و ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎھﺎﺗﺶ اﻋﺘﺮاف ﻧﻤﻮده و‬
‫آنھﺎ را اﺻﻼح ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ راه ﻧﺠﺎت راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ْ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪َ » :‬دع َﻣﺎ ﻳَ ِﺮ�ﺒُﻚ ِإﻰﻟ َﻣﺎ ﻻ ﻳَ ِﺮ�ﺒُﻚ‪ ،‬ﻓﺈن الﻜﺬب ر�ﺒﺔ والﺼﺪق ﻃﻤﺄﻧيﻨﺔ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﯿﺰی را ﮐﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺷﮏ ﻣﯽاﻧﺪازد را ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﺗﺮا ﺑﻪ ﺷﮏ ﻧﻤﯽاﻧﺪازد رھﺎ ﮐﻦ‪.‬‬
‫ﺑﺪان ﮐﻪ دروغ ﻣﺸﮑﻮک اﺳﺖ و راﺳﺘﯽ آﺳﺎﯾﺶ ﺧﺎﻃﺮ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٦٢‬‬

‫ﻣﺰﯾﺖ راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل راﺳﺘﮕﻮﯾﺎن را ﺳﺘﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮاﮐﻪ آﻧﺎن ھﻤﺎن ﭘﺎرﺳﺎﯾﺎن اھﻞ ﺑﮫﺸﺘﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎداش راﺳﺘﮕﻮﯾﯽﺷﺎن‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ ْ ُ َ َ ُ ۡ ُ َ‬ ‫ك ٱ َّ� َ‬ ‫ُ ْ َ ٰٓ َ‬
‫ِين َص َدق ۖوا َوأ ْو ٰٓ��ِك ه ُم ٱل ُم َّتقون﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[١٧٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬آﻧﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬ ‫﴿أو�� ِ‬
‫َ َ َّ ُ َ َ‬
‫� � ٰذا يَ ۡو ُم‬ ‫ﮐﻪ راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ و آﻧﺎن ھﻤﺎن ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎراﻧﻨﺪ‪ .«...‬و در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ‪﴿ :‬قال ٱ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫�‬
‫ٓ‬
‫ِيها �بَ ٗد�ۖ َّر ِ َ‬ ‫�ت ِ َها ٱ ۡ�نۡ َ� ٰ ُر َ� ٰ ِ� َ‬
‫ِين � َ‬ ‫َۡ‬ ‫ۡ ُ ُ ۡ َ ُ ۡ َ َّ ٰ ‪ۡ َ ٞ‬‬
‫ت � ِري مِن‬ ‫صد�ه ۚم لهم ج�‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫يَنف ُع ٱل� ٰ ِد�ِ� ِ‬
‫َ‬

‫يم ‪] ﴾١١٩‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪ .[١١٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪا ﻓﺮﻣﻮد اﯾﻦ‬ ‫� َ� ۡن ُه ۡم َو َر ُضوا ْ َ� ۡن ُهۚ َ� ٰل َِك ٱ ۡل َف ۡو ُز ٱ ۡل َع ِظ ُ‬
‫ٱ َّ ُ‬
‫روزی اﺳﺖ ﮐﻪ راﺳﺘﮕﻮﯾﺎن را راﺳﺘﯽﺷﺎن ﺳﻮد ﺑﺨﺸﺪ ﺑﺮای آﻧﺎن ﺑﺎغھﺎﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از زﯾﺮ‬
‫]درﺧﺘﺎن[ آن ﻧﮫﺮھﺎ روان اﺳﺖ ھﻤﯿﺸﻪ در آن ﺟﺎوداﻧﻨﺪ ﺧﺪا از آﻧﺎن ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ و آﻧﺎن‬
‫]ﻧﯿﺰ[ از او ﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ رﺳﺘﮕﺎری ﺑﺰرگ«‪.‬‬
‫راﺳﺘﯽ آراﻣﺶ ﺧﯿﺎل و راه ﮔﺮﯾﺰی در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪:‬‬
‫ََ َ‬
‫الﻬﻠﻜﺔ‪ ،‬ﻓﺈن ﻓﻴﻪ اﻨﻟﺠﺎة«‪] .‬اﺑﻦ أﺑﯽ اﻟﺪﻧﯿﺎ[ ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺪﯾﺚ‪:‬‬ ‫»ﺤﺗﺮوا الﺼﺪق و�ن رأﻳﺘﻢ أن ﻓﻴﻪ‬
‫»راﺳﺘﯽ ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﯿﺪ ﺣﺘﯽ اﮔﺮ در آن ﺧﻄﺮی را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﻮد ﺑﺒﯿﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ در آن ﻧﺠﺎت‬
‫َ ْ َ َّ َ َّ َّ ُ َ‬ ‫َ ْ ِّ َ َّ ْ َّ َ ْ‬ ‫َّ ِّ ْ َ َ ْ‬
‫ﺟﻞ‬ ‫ﺮﺒ �ﻬ ِﺪى ِإﻰﻟ اﺠﻟﻨ ِﺔ‪ ،‬و ِ�ن الﺮ‬ ‫و رھﺎﯾﯽ ھﺴﺖ«‪ .‬و ﻧﯿﺰ‪ِ » :‬إن الﺼﺪق �ﻬ ِﺪى ِإﻰﻟ اﻟ ِﺮﺒ‪ ،‬و ِ�ن اﻟ ِ‬
‫َ‬ ‫َ َّ ْ ُ ُ َ َ ْ‬ ‫َ ُْ ُ‬ ‫ِّ ً َ َّ ْ َ َ َ ْ‬ ‫َ َ ْ ُ ُ َ َّ َ ُ َ‬
‫ﻮر �ﻬ ِﺪى إِﻰﻟ‬ ‫ﻮر‪ ،‬و ِ�ن اﻟﻔﺠ‬ ‫ﻴﻟﺼﺪق ﺣﻰﺘ ﻳ�ﻮن ِﺻﺪﻳﻘﺎ‪ ،‬و ِ�ن اﻟﻜ ِﺬب �ﻬ ِﺪى ِإﻰﻟ اﻟﻔﺠ ِ‬
‫َّ َ َّ َّ ُ َ َ َ ْ ُ َ َّ ُ ْ َ َ ْ َ َّ َ َّ‬
‫ا� ﻛﺬاﺑًﺎ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ‬ ‫ﺎر ‪ ،‬و ِ�ن الﺮﺟﻞ ﻴﻟﻜ ِﺬب‪ ،‬ﺣﻰﺘ ﻳ�ﺘﺐ ِﻋﻨﺪ ِ‬ ‫اﻨﻟ ِ‬
‫راﺳﺘﯽ اﻧﺴﺎن را ﺑﺴﻮی ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری رھﻨﻤﺎﺋﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﯿﮑﻮ ﮐﺎری اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ‬
‫رھﻨﻤﻮن ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬و ھﻤﺎﻧﺎ ﺷﺨﺺ راﺳﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ در ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر راﺳﺘﮕﻮ‬
‫و ﺻﺪﯾﻖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬دروغ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻣﻌﺎﺻﯽ و ﮔﻨﺎھﺎن ﺳﻮق ﻣﯽدھﺪ و ﮔﻨﺎھﺎن‬
‫اﻧﺴﺎن را ﺑﺴﻮی دوزخ ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺨﺺ ھﻤﺎﻧﺎ دروغ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺗﺎ ﮐﻪ در ﭘﯿﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﮐﺬاب و ﺑﺴﯿﺎر دروﻏﮕﻮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺑﺮازﻧﺪه و ﺳﺰاوار ھﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در راﺳﺘﮕﻮﯾﯽاش ﺗﺄﺳﯽ ﺟﺴﺘﻪ و‬
‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ را ﺟﺰو ﺻﻔﺎت ھﻤﯿﺸﮕﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ زﯾﺒﺎﯾﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﹶأ ﹾﺣـــــــﺮ ﹶﻗ ﹶﻚ اﻟﺼــــــﺪق ﺑﻨـــــــﺎر اﻟﻮﻋـﻴـــــــﺪ‬ ‫ﻋﻠﻴـــــــﻚ ﺑﺎﻟﺼــــــــﺪق وﻟـــــــــﻮ أﻧــــــــــﻪ‬

‫ﻣــــﻦ أﺳــــﺨﻂ اﻟـــــﻤﻮﱄ وأرﴈ اﻟﻌﺒﻴــــــﺪ‬ ‫وا ﹾﺑـــ ﹺﻎ رﺿــــﺎ اﻟـﻤــــﻮﱄ‪ ،‬ﹶﻓﺄ ﹾﺷ ﹶﻘــــﻲ اﻟـــﻮري‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
 ‫‪٦٣‬‬ ‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‬

‫آﺗــﺶ ﺻــﺪﻗﺖ ﺑــﻪ ﺳــﺨﺘﯽ ﺑﮕــﺪازد‬ ‫راﺳـــــﺘﮕﻮﯾﯽ را ﺑﺮﮔـــــﺰﯾﻦ و ﺑﮕـــــﺬار‬

‫ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪی او را و رﺿﺎی دﮔﺮان ﺧﻮاﺳـﺖ‬ ‫ﻃﺎﻟﺐ ﺧﺮﺳﻨﺪی او ﺑﺎش‪ ،‬و ﺑﯿﭽﺎرهﺗﺮﯾﻦ ﮐﺲ‬
‫و ﺷﺎﻋﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻋــــــﻮ ﹾد ﹶت ﻣﻌــﺘــــــﺎ ﹸد‬
‫ﱠ‬ ‫إن اﻟﻠﺴــــــﺎن ﻟـﻤـــــــﺎ‬ ‫وﻋـــﻮد ﻟﺴـــﺎﻧﻚ ﻗــﻮل اﻟﺼــﺪق ﹶﲢ ﹶ‬
‫ﹾــﻆ ﺑــﻪ‬ ‫ﱢ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫ﮐـــﻪ ﻋـــﺎدت ﯾﺎﺑـــﺪ از ﮔﻔﺘﺎرھﺎﯾـــﺖ‬ ‫زﺑﺎن را راﺳﺘﯽ آﻣـﻮز ﺗـﺎ ﺷـﺎد ﮔـﺮدی‬

‫دروﻏﮕﻮﯾﯽ‪:‬‬
‫آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﮐﻼم ﺧﻼف ﺣﻘﯿﻘﺖ و واﻗﻌﯿﺖ را ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﺮاﻧﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی‬
‫َ‬ ‫َ َ ٌ َ َّ َ َ َ‬ ‫ُ ْ َ‬
‫ﻧﻔﺎق و دوروﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬آﻳَﺔ ال ُﻤﻨﺎﻓِ ِﻖ ﺛﻼث إِذا َﺣﺪث ﻛﺬ َب َو ِ�ذا‬
‫َ َ‬ ‫َ ْ‬ ‫َ ْ ََ‬
‫َو َﻋ َﺪ أﺧﻠﻒ َو ِ�ذا اؤﺗُ ِﻤ َﻦ ﺧﺎن«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻧﺸﺎﻧﻪی ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺳﻪ ﭼﯿﺰ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻮن ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬دروغ ﮔﻮﯾﺪ‪ .‬و ﭼﻮن وﻋﺪه ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﭘﯿﻤﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ و ﭼﻮن اﻣﯿﻦ ﻗﺮار‬
‫داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ً‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُ‬ ‫َ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ واﻗﻌﯽ دروغ ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ‪ .‬از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺳﺆال ﮐﺮدﻧﺪ‪» :‬أﻳَ�ﻮن ال ُﻤﺆ ِﻣ ُﻦ َﺟﺒَﺎﻧﺎ‬
‫َ َّ‬ ‫َ َ َ َ ُ ُ ْ ْ‬ ‫َ َ َ َ َ ْ َ َ َُ ََ ُ ُ ُْ ْ ُ َ ً َ َ َ َ‬
‫ﺨﺑﻴﻼ �ﻘﺎل‪َ � :‬ﻌ ْﻢ‪ .‬ﻓ ِﻘﻴﻞ ُﻪﻟ أﻳَ�ﻮن ال ُﻤﺆ ِﻣ ُﻦ ﻛﺬاﺑًﺎ‬
‫�ﻘﺎل‪� :‬ﻌﻢ‪ .‬ﻓ ِﻘﻴﻞ ﻪﻟ أﻳ�ﻮن الﻤﺆ ِﻣﻦ ِ‬
‫ََ َ َ‬
‫�ﻘﺎل‪ :‬ﻻ«‪] .‬ﻣﺎﻟﮏ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﯾﺎ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺮﺳﻮ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آری‪ .‬ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬آﯾﺎ‬
‫ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﺑﺨﯿﻞ ذﺑﺎﺷﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﯽ‪ .‬ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﻣﻤﮑﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺆﻣﻦ دروﻏﮕﻮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﯿﺮ«‪.‬‬
‫ﻓﺮد دروﻏﮕﻮ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ دروﻏﺶ را ﭘﻨﮫﺎن ﻧﻤﻮده ﯾﺎ اﻧﮑﺎر ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ دروﻏﺶ آﺷﮑﺎر و‬
‫رﺳﻮا ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽس ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽ ﭼﯿﺰی را در درون ﺧﻮد ﭘﻨﮫﺎن ﻧﻤﯽدارد‬
‫ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ در ﻟﻐﺰشھﺎی زﺑﺎن ﯾﺎ در رﻧﮓ رﺧﺴﺎرش آﺷﮑﺎر ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ھﺮ دروﻏﯽ ﻣﻄﺮود اﺳﺖ‪ ،‬و دروغ ﺳﻔﯿﺪ و ﺳﯿﺎه و ﮐﻮﭼﮏ و ﺑﺰرگ ﻧﺪارﯾﻢ‪ .‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺨﺎﻃﺮ دروﻏﺶ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ﻣﺠﺎزات ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﺣﺘﯽ اﮔﺮ دروغ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫َ‬
‫َّ ْ َ ْ ْ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َُ‬
‫ﺖ إِﺣﺪاﻧﺎ‬ ‫ا� إِن ﻗﺎﻟ‬
‫ﺣﻀﺮت اﺳﻤﺎء ﺑﻨﺖ ﯾﺰﯾﺪس ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻋﺮض ﮐﺮد‪» :‬ﻳﺎ رﺳﻮل ِ‬
‫ُ َ ُّ َ َ َ ً َ َ َّ ْ َ َ ُ ْ َ ُ َ ً َ َّ ُ ْ‬
‫�ﺘَ َ‬ ‫َ َْ‬ ‫َ ْ َْ‬
‫ﺐ‬ ‫ﻰﺸ ٍء �ﺸﺘَ ِﻬﻴ ِﻪ ﻻ أﺷﺘَ ِﻬﻴ ِﻪ �ﻌﺪ ذلِﻚ ﻛ ِﺬﺑﺎ ﻗﺎل‪ :‬إِن اﻟﻜ ِﺬب ﻳ�ﺘﺐ ﻛ ِﺬﺑﺎ ﺣﻰﺘ ﺗ‬‫لِ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٦٤‬‬
‫ْ ُ َْ ُ ُ َْ ً‬
‫اﻟﻜﺬ�ﺒَﺔ ﻛﺬ�ﺒَﺔ«‪] .‬أﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ از ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ‬
‫دوﺳﺖ دارد ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ .‬آﯾﺎ اﯾﻦ دروغ اﺳﺖ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬دروغ‪ ،‬دروغ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﺣﺘﯽ دروغ ﮐﻮﭼﮏ )ﻣﺼﻠﺤﺖ آﻣﯿﺰ( ھﻢ دروﻏﯽ ﺣﺴﺎب ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫َ َ ْ ُ ِّ َ ْ ً َ َ ُ ُ َّ‬
‫ا� ج‬ ‫از ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮس رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪» :‬د�ﺘ ِ� أ� ﻳﻮﻣﺎ ورﺳﻮل ِ‬
‫َ ََْ َْ ُْ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ُ ْ َ َ َ َ َ َ َ ُ ُ َّ‬ ‫َ ٌ‬
‫ت أن �ﻌ ِﻄﻴ ِﻪ؟‪.‬‬ ‫ا� ج‪ :‬ﻣﺎ أرد ِ‬
‫ﻗﺎ ِﻋﺪ ِﻰﻓ ﺑي ِﺘﻨﺎ �ﻘﺎﻟﺖ ﻫﺎ �ﻌﺎل أﻋ ِﻄﻴﻚ‪� .‬ﻘﺎل لﻬﺎ رﺳﻮل ِ‬
‫ْ ً‬ ‫َ َ ْ َ َ ْ ُ َ ْ ُ ْ َ ُ َ ْ ً َ َ َ َ َّ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ ُ َ ْ َ‬
‫ﺖ َﻋﻠﻴْ ِﻚ ِﻛﺬﺑَﺔ«‪] .‬أﺑﻮداود[‬ ‫ﻗﺎﻟﺖ‪ :‬أردت أن أﻋ ِﻄﻴﻪ �ﻤﺮا‪ .‬ﻗﺎل‪ :‬أﻣﺎ إِﻧ ِﻚ لﻮ لﻢ �ﻔﻌ ِ� ﻟﻜ ِﺘﺒ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬روزی ﻣﺎدرم ﻣﺮا ﺻﺪا زد و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج در ﻣﻨﺰل ﻣﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎدرم ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﯿﺎ‪ ،‬ﭼﯿﺰی ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺪھﻢ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﺑﻪ او ﺑﺪھﯽ؟« ﻣﺎدرم ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺧﺮﻣﺎﯾﯽ ﺑﻪ او ﺑﺪھﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﭼﯿﺰی ﺑﻪ او ﻧﻤﯽدادی‬
‫دروﻏﯽ ﺑﺮاﯾﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ«‪.‬‬

‫دروغ ﻣﺒﺎح!‪:‬‬
‫در ﺳﻪ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ دروغ ﮔﻔﺘﻪ و ﭼﯿﺰی ﺟﺰ ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﺰﺑﺎن آورد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺮای آنھﺎ ﻓﺮد را ﻣﺠﺎزات ﻧﻨﻤﻮده‪ ،‬و ﺑﻠﮑﻪ ﺷﺎﻣﻞ اﺟﺮ و ﺛﻮاب ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬ﺷﺮاﯾﻂ‬
‫ﻣﺬﮐﻮر ﻣﻮارد زﯾﺮ ھﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺮﻗﺮاری آﺷﺘﯽ ﺑﯿﻦ دو دﺷﻤﻦ‪:‬‬

‫ﺧﺒﺮدار ﻣﯽﺷﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ دو ﻧﻔﺮ از دوﺳﺘﺎن ﺧﺼﻮﻣﺘﯽ ھﺴﺖ و ﻗﺼﺪ آﺷﺘﯽ دادن آن‬
‫دو را دارﯾﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ اﯾﺮادی ﻧﺪارد ﮐﻪ ﺑﻪ دوﺳﺖ اوﻟﯽ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ‪ :‬ﻓﻼﻧﯽ ﺗﺮا دوﺳﺖ‬
‫دارد‪ .‬ھﻤﻪاش از ﺗﻮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ...‬و ﺑﻪ دﯾﮕﺮی ھﻢ ھﻤﯿﻦ ﻗﺼﻪ را ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ ﺑﯿﻦ دو دﺷﻤﻦ دوﺳﺘﯽ دوﺑﺎره ﺑﺮﻗﺮار ﺷﺪه و ﺟﺎی دﺷﻤﻨﯽ‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳﺘﯽ ﭘﯿﺪا‬
‫ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫دروغ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن در ﺟﻨﮓ‪:‬‬

‫ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﻣﯽاﻓﺘﺪ و از او ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮرد ﮐﺸﻮر ﺧﻮد‬
‫ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﯽ را ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺪھﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻃﺒﯿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﻃﻼﻋﺎت درﺳﺖ‬
‫داده و ﺑﺮای ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﮐﺸﻮر ﺧﻮد از آﺳﯿﺐ دﺷﻤﻦ ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﻃﻼﻋﺎت ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫ﺑﺪھﺪ‪.‬‬
 ‫‪٦٥‬‬ ‫راﺳﺘﮕﻮﯾﯽ‬

‫دروغ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﯽ زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ!‪:‬‬

‫ادب اﺳﻼﻣﯽ اﻗﺘﻀﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ھﻤﺴﺮ ﺧﻮد ﻧﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ او ﻧﺎزﯾﺒﺎ و‬
‫زﺷﺖ اﺳﺖ‪ ،‬او را دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ او ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺪارد و ‪ ...‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺧﺎﻃﺮ ھﻤﺪﯾﮕﺮ را‬
‫ﺷﺎد ﺳﺎﺧﺘﻪ و او را ﺑﺎ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺧﻮﺷﺎﯾﻨﺪ و ﺗﻌﺮﯾﻒ و ﺗﻤﺠﯿﺪ از زﯾﺒﺎﯾﯽھﺎ و اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد او ﭼﻘﺪر ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬راﺿﯽ ﻧﮕﻪ دارد ) وﻟﻮ آﻧﮑﻪ دروغ ھﻢ ﺑﺎﺷﺪ(‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ اﯾﻦ را‬
‫ﺟﺰو دروغ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮای ﮔﻮﯾﻨﺪهی آن ﺣﺘﯽ اﻣﯿﺪ اﺟﺮ و ﺛﻮاب از ﺟﺎﻧﺐ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﻧﯿﺰ ھﺴﺖ‪.‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻣﺪح و در ﺷﻮﺧﯽ از دروغ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﻼم ج ﺑﻪ ﺷﺪت ﮐﺎر ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن و دوروﯾﺎن را زﺷﺖ ﻣﯽﺷﻤﺎرد ﮐﻪ‬
‫َ‬
‫ﺟﻠﻮی دﯾﮕﺮان ﺣﺘﯽ ﺑﻪ دروغ آﻧﺎن را ﻣﺪح و ﺛﻨﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ .‬آﻧﺤﻀﺮت ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬إذا‬
‫ﺟﻮﻫﻬ ُﻢ ُّ َ‬
‫اﻟﺮﺘ َ‬ ‫َ َ ْ‬
‫ﺎﺣﺜُﻮا ﻰﻓ ُو ُ‬ ‫َ َ ْ ُ ْ َ َّ‬
‫اب«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﺪاح و ﺗﻤﺠﯿﺪﮔﺮی‬ ‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫رأ�ﺘ ُﻢ الﻤﺪ ِ‬
‫اﺣ� ﻓ‬
‫روﺑﺮو ﮔﺸﺘﯿﺪ ﺑﺮ ﺻﻮرﺗﺶ ﺧﺎک ﺑﭙﺎﺷﯿﺪ«‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ اﻓﺮادی ھﻢ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﯿﻞ دارﻧﺪ دﯾﮕﺮان را ﺑﺨﻨﺪاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫دﺳﺖ ﺑﻪ دروغ ﭘﺮدازی ﻣﯽزﻧﻨﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آن را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ داﻧﺴﺘﻪ و‬
‫ٌ َ‬ ‫ٌ َ‬ ‫َْ َ ْ‬ ‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ َ ِّ ُ‬ ‫ْ ٌ َّ‬
‫ﻳﺚ ِﻴﻟُﻀ ِﺤﻚ ﺑِ ِﻪ اﻟﻘ ْﻮ َم �ﻴَﻜ ِﺬ ُب َو�ْﻞ ُﻪﻟ َو�ْﻞ ُﻪﻟ«‪.‬‬
‫�ى �ﺪث ِﺑﺎﺤﻟ َ ِﺪ ِ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪َ » :‬و�ﻞ ل ِ ِ‬
‫]ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬وای ﺑﺮ آﻧﮑﻪ ﺳﺨﻨﯽ را ﺑﺮ زﺑﺎن آورد ﺗﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﺑﻪ او ﺑﺨﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬و دروغ‬
‫ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ .‬وای ﺑﺮ او! وای ﺑﺮ او! «‪.‬‬
‫َ ْ ََ َ ْ َ َ ْ َ َ‬
‫اء َو ِ�ن ﺎﻛن‬
‫ْ َّ‬
‫ﺖ ِﻰﻓ َر َ� ِﺾ اﺠﻟَﻨ ِﺔ )أﻃﺮاﻓﻬﺎ( لِﻤﻦ ﺗﺮك ال ِﻤﺮ‬ ‫ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬أَﻧَﺎ َز� ٌ‬
‫ﻴﻢ ﺑبَﻴْ‬
‫ِ ِ ٍ‬
‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫اﺠﻟَﻨَّﺔ ل َﻤ ْﻦ ﺗَ َﺮ َك اﻟﻜﺬ َب َو�ن ﺎﻛن َﻣ ً‬ ‫َْ‬ ‫ُ ًّ‬
‫ﺖ ِﻰﻓ أﻰﻠﻋ اﺠﻟَﻨ ِﺔ ل ِ َﻤ ْﻦ‬‫ﺎزﺣﺎ َو�ِبﻴ ٍ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﺖ ِﻰﻓ َو َﺳ ِﻂ‬
‫�ﻘﺎ َو�ِبﻴ ٍ‬ ‫ِ‬
‫َُ‬
‫َﺣ َّﺴ َﻦ ُﺧﻠﻘ ُﻪ«‪] .‬أﺑﻮداود[ ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺪﯾﺚ ﺷﺮﯾﻒ‪» :‬ﻣﻦ ﺿﺎﻣﻨﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪای در داﻣﻨﻪی‬
‫ﺑﮫﺸﺖ ﺑﺮای ﮐﺴﯿﮑﻪ ﺧﺼﻮﻣﺖ و دﻋﻮی را ﺗﺮک ﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﺮﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﻖ ﺑﺠﺎﻧﺐ ھﻢ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪای در وﺳﻂ ﺑﮫﺸﺖ ﺑﺮای ﮐﺴﯿﮑﻪ دروغ را ﺗﺮک ﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﺰاح ھﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪای در ﺑﺎﻻﺗﺮﯾﻦ ﻃﺒﻘﺎت ﺑﮫﺸﺖ ﺑﺮای ﮐﺴﯿﮑﻪ اﺧﻼﻗﺶ ﻧﯿﮑﻮ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺻﺪﯾﻖس ﺑﺎ ﺷﻨﯿﺪن ﺳﺨﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ در ﻣﺪح او ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺧﺪاﯾﺎ‬
‫ﺗﻮ از ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ آ ﮔﺎهﺗﺮ ھﺴﺘﯽ‪ ،‬و ﻣﻦ از آﻧﺎن ﺑﺮ ﺧﻮد آ ﮔﺎهﺗﺮم‪ .‬ﺑﺎراﻟﮫﺎ! ﻣﺮا ﺑﮫﺘﺮ از آﻧﭽﻪ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٦٦‬‬

‫ﻣﯽﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻧﻤﺎ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻣﻦ ﺑﯿﺎﻣﺮز آﻧﭽﻪ از آن ﺑﯽﺧﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﺮا‬
‫ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻔﺮﻣﺎ!«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﺷﮑﺮ‬

‫در ﺑﻨﯽاﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﯾﮏ ﺟﺬاﻣﯽ‪ ،‬ﯾﮏ ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﮐﭽﻠﯽ و ﯾﮑﯽ ھﻢ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ‪.‬‬
‫ھﺮﺳﻪی اﯾﻦ اﺷﺨﺎص ھﻤﻮاره دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﯿﻤﺎری و ﻧﻘﺺھﺎی آﻧﺎن را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ آنھﺎ ﻣﺎل و ﺛﺮوﺗﯽ ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ دﻋﺎیﺷﺎن را اﺟﺎﺑﺖ ﻓﺮﻣﻮد‬
‫و ﻓﺮﺷﺘﻪای را ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺮد دﭼﺎر ﭘﯿﺴﯽ )ﺟﺬام( ﻓﺮﺳﺘﺎد و او دﺳﺘﯽ ﺑﺮ ﭘﻮﺳﺖ وی‬
‫ﮐﺸﯿﺪه و رﻧﮓ و روی ﻣﺮد ﻧﯿﮑﻮ ﮔﺸﺘﻪ و ﺷﺘﺮ ﻣﺎدهای را ﺑﻪ وی ﺑﺨﺸﯿﺪ ﮐﻪ آن ھﻢ زاﺋﯿﺪ‬
‫و ﺷﺘﺮان ﺑﺴﯿﺎری از او ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ و ﻣﺮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺮد ﮐﭽﻞ‬
‫رھﺴﭙﺎر ﮔﺸﺘﻪ و دﺳﺘﯽ ﺑﺮ ﺳﺮ او ﮐﺸﺎﻧﺪه و ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺷﻔﺎ داد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ او ﯾﮏ ﮔﺎو‬
‫ﻣﺎده ﺑﺨﺸﯿﺪ و آن ھﻢ زاد و وﻟﺪ ﻧﻤﻮده و ﻣﺮد ﺻﺎﺣﺐ رﻣﻪای ﮔﺎو ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺮد ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ رﻓﺘﻪ و دﺳﺘﯽ ﺑﺮ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﮐﺸﯿﺪه و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻔﺎﯾﺶ داد‪.‬‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﻣﺎدهای ﺑﻪ او ﻧﯿﺰ ﺑﺨﺸﯿﺪ و آن ھﻢ زاد و وﻟﺪ ﻧﻤﻮده و ﺻﺎﺣﺐ رﻣﻪای‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﯽ ھﻤﺎن ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑﺮای آزﻣﺎﯾﺶ اﯾﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖ ﺗﺎ ﺑﺒﯿﻨﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺷﮑﺮﮔﺬار‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻓﻘﺮا و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﯾﺎ ﺧﯿﺮ؟‬
‫ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺮد ﺟﺬاﻣﯽ رﻓﺖ و ﭘﺲ از آن رواﻧﻪی ﺧﺎﻧﻪی ﻣﺮد ﮐﭽﻞ ﺷﺪ و آﻧﺎن ﭘﺎﺳﺨﺶ‬
‫دادﻧﺪ‪ :‬اﯾﻦ ﻣﺎل و ﺛﺮوت ارث آﺑﺎ و اﺟﺪادی ﻣﺎ اﺳﺖ‪ .‬آن دو ﺑﻪ ﺣﺎل و وﺿﻊ ﭘﯿﺸﯿﻦ‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه و ﺑﺎز ﺗﮫﯽ دﺳﺖ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ رو ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺮد ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﮐﺮده و از او ﻃﻠﺐ ﺻﺪﻗﻪ ﮐﺮد و آن ﻣﺮد او را ﺑﺎ ﮔﺸﺎده‬
‫دﺳﺘﯽ ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻓﺮدی ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﯿﻨﺎﯾﯿﻢ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬اﮐﻨﻮن ھﺮﭼﻪ‬
‫ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﺑﺮدار و ھﺮﭼﻪ ﺧﻮاﺳﺘﯽ ﺑﮕﺬار! ﻓﺮﺷﺘﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺗﻮ راﺿﯽ ﮔﺸﺖ!!‪.‬‬
‫]داﺳﺘﺎن از ﺣﺪﯾﺚ ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد[‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺮد ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ از آزﻣﺎﯾﺶ ﺧﺪاوﻧﺪی ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﯿﺮون ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺎﺳﮕﺬار‬
‫ﺧﺪای ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮده و از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ او دادهاﺳﺖ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﯿﺰ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ او‬
‫ﻣﯽاﻓﺰاﯾﺪ و در آن ﺑﺮﮐﺖ ﻣﯽﻧﮫﺪ ]و از ھﻤﻪ ﻣﮫﻢﺗﺮ اﻧﮑﻪ ورای ھﻤﻪی ﻧﻌﻤﺖھﺎ رﺿﺎﯾﺖ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﯿﺰ ﺑﻪ او اﻋﻼم ﻣﯽدارد[‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﮑﻪ ﻣﺮد ﺟﺬاﻣﯽ و ﮐﭽﻞ ﺑﺨﻞ ورزﯾﺪه و ﺳﭙﺎس‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﺟﺎی ﻧﯿﺎوردﻧﺪ و ﻧﻌﻤﺖ از ﮐﻔﺸﺎن رﻓﺖ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٦٨‬‬

‫ﮐﻔــﺮ‪ ،‬ﻧﻌﻤــﺖ از ﮐﻔــﺖ ﺑﯿــﺮون ﮐﻨــﺪ!‬ ‫ﺷ ـﮑﺮ ﻧﻌﻤــﺖ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘــﺖ اﻓــﺰون ﮐﻨــﺪ‬
‫***‬
‫ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮدی را ﺑﻪ ﮐﻮری ﻣﺒﺘﻼ ﺳﺎﺧﺘﻪ و دو دﺳﺖ و دو ﭘﺎﯾﺶ‬
‫ﻧﯿﺰ ﻗﻄﻊ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼﯽ ﻧﺰد او آﻣﺪه و دﯾﺪ درﺣﺎل ﺳﭙﺎس از ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺳﭙﺎس ﺧﺪای را ﮐﻪ ﻣﺮا از آﻧﭽﻪ دﯾﮕﺮان را ﺑﺪان ﻣﺒﺘﻼ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬رھﺎﻧﯿﺪ و ﻣﺮا ﺑﺮ‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از آﻓﺮﯾﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﻤﺮاﺗﺐ ﻣﺰﯾﺖ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬آن ﺷﺨﺺ از اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪھﺎی ﻣﺮد ﻧﺎﺑﯿﻨﺎی‬
‫ﺑﯽدﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺖ آﻣﺪ و از او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﺮای ﭼﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎس‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ؟‬
‫ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ای ﺗﻮ! ﺧﺪای را ﺳﭙﺎس ﻣﯽﮔﻮﯾﻢ ﮐﻪ ﻣﺮا زﺑﺎﻧﯽ ذاﮐﺮ‪ ،‬ﻗﻠﺒﯽ ﺧﺎﺷﻊ و‬
‫ﺟﺴﻤﯽ ﺷﮑﯿﺒﺎ ﺑﺮ ﻣﺼﯿﺒﺖھﺎ دادهاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدی ﻧﺰد ﯾﮑﯽ از ﻋﻠﻤﺎ رﻓﺘﻪ و از ﻓﻘﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﭘﯿﺶ او ﺷﮑﻮه ﮐﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ دوﺳﺖ داﺷﺘﯽ ده ھﺰار درھﻢ داﺷﺘﻪ و از ﻧﻌﻤﺖ ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ ﻣﺤﺮوم‬
‫ﺑﻮدی؟ ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﺧﯿﺮ‪ .‬ﻣﺮد داﻧﺸﻤﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮش داﺷﺘﯽ ﮐﻪ دﯾﻮاﻧﻪ ﺑﻮدی و ده‬
‫ھﺰار درھﻢ ﺛﺮوﺗﺖ ﺑﻮد؟ ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﺧﯿﺮ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺧﻮﺷﻨﻮد ﻣﯽﺷﺪی‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﺳﺖھﺎ و ﭘﺎھﺎﯾﺖ ﺑﺮﯾﺪه ﺑﻮد و ﺑﯿﺴﺖ ھﺰار درھﻢ داﺷﺘﯽ؟ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﯿﺮ‪ .‬ﻣﺮد‬
‫ﻋﺎﻟﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﺷﺮم ﻧﻤﯽﮐﻨﯽ ﮐﻪ از ﺳﺮورت ﺷﮑﻮه ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﯽ درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺠﺎه ھﺰار‬
‫درھﻢ ﺑﻪ او ﺑﺪھﮑﺎر ھﺴﺘﯽ؟‬
‫ﻣﺮد ﻓﮫﻤﯿﺪ ﮐﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺮ او ﺗﺎ ﺟﻪ ﺣﺪ اﺳﺖ و ھﻤﻮاره ﺳﭙﺎس او را ﮔﻔﺘﻪ و از‬
‫اﻧﭽﻪ داﺷﺖ ﺧﻮﺷﻨﻮد ﮔﺸﺘﻪ و ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﻋﻤﺮ ھﺮﮔﺰ ﻧﺰد ﮐﺲ ﺷﮑﺎﯾﺘﯽ ﻧﮑﺮد‪.‬‬

‫ﺷﮑﺮ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺷﮑﺮ ھﻤﺎن ﺳﺰا و ﭘﺎﺳﺨﯽ اﺳﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری و اﺣﺴﺎن‪ ،‬و ﺳﺘﺎﯾﺸﯽ زﯾﺒﺎﺳﺖ از‬
‫آﻧﮑﻪ ﻧﯿﮑﯽ و اﺣﺴﺎن در ﺣﻖ ﻓﺮد اﻧﺠﺎم دادهاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎسﮔﺰاری اﻧﺒﯿﺎء‪:‬‬

‫ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎسﮔﺰاری ﺟﺰو ﺧﺼﻠﺖھﺎی ھﻤﯿﺸﮕﯽ اﻧﺒﯿﺎء ﺧﺪا ‪-‬ﺻﻠﻮات اﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﮫﻢ‪-‬‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎرهی ﺣﻀﺮت اﺑﺮاھﯿﻢ÷ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
 ‫‪٦٩‬‬ ‫ﺷﮑﺮ‬
‫ّ َۡ‬ ‫َ‬ ‫َّ ۡ َ ٰ َ َ َ ُ َّ ٗ َ ٗ ّ َّ َ ٗ َ َ ۡ َ ُ‬
‫ك م َِن ٱل ۡ ُم ۡ�� َ‬
‫ِ� ‪ ١٢٠‬شاك ِٗر� ِ�� ُع ِم �هِ‬ ‫ِ‬ ‫﴿إِن إِب�هِيم �ن أمة قان ِتا ِ�ِ حن ِيفا ولم ي‬
‫ُّ ۡ َ‬ ‫ٱ ۡج َتبَٮ ٰ ُه َو َه َدٮ ٰ ُه إ َ ٰ� ِ َ‬
‫ي� ‪] ﴾١٢١‬اﻟﻨﺤﻞ‪ .[١٢١-١٢٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﻪراﺳﺘﯽ اﺑﺮاھﯿﻢ‬ ‫ص� ٰ ٖط مستقِ ٖ‬ ‫ِ‬
‫ﭘﯿﺸﻮاﯾﯽ ﻣﻄﯿﻊ ﺧﺪا ]و[ ﺣﻖﮔﺮای ﺑﻮد و از ﻣﺸﺮﮐﺎن ﻧﺒﻮد‪] .‬و[ ﻧﻌﻤﺖھﺎی او را ﺷﮑﺮﮔﺰار‬
‫ﺑﻮد ]ﺧﺪا[ او را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ و ﺑﻪ راھﯽ راﺳﺖ ھﺪاﯾﺘﺶ ﮐﺮد«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ‬ﺣﻀﺮت ﻧﻮح÷ را ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻧﮑﻪ ﺷﺎﮐﺮ و ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﺑﻮده اﺳﺖ ﻣﻮرد ﺗﻌﺮﯾﻒ‬
‫ك ٗ‬‫َّ ُ َ َ َ ۡ ٗ َ ُ‬ ‫ُ َّ َ َ َ َ ۡ َ َ ُ‬
‫ور�‪﴾٣‬‬ ‫و ﺗﻤﺠﯿﺪ ﻗﺮار داده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ذ ّرِ�ة م ۡن �لنا م َع ن ٍ �‬
‫وح إِنهۥ �ن �بدا ش‬
‫]اﻹﺳﺮاء‪ .[٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻓﺮزﻧﺪان ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ]آﻧﺎن را در ﮐﺸﺘﯽ[ ﺑﺎ ﻧﻮح ﺑﺮداﺷﺘﯿﻢ‪ ،‬راﺳﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫او ﺑﻨﺪهای ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﺑﻮد«‪.‬‬
‫َ‬
‫َ َ َ‬
‫ﺑﺎز ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ از ﺳﻠﯿﻤﺎن÷ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪﴿ :‬قال �ٰذا‬
‫ََ‬ ‫ۡ‬ ‫َ َ َ َّ َ ۡ ُ‬ ‫َ ۡ َ ّ ََُۡ ٓ َ ۡ ُ َۡ َ ۡ ُ‬
‫سهِۖۦ َو َمن �ف َر‬
‫� َءأشك ُر أم أ�ف ُر ۖ َو َمن شك َر فإِ� َما �شك ُر �ِ َف ِ‬
‫مِن فض ِل ر ِ� ِ�بلو ِ‬
‫�م﴾ ]اﻟﻨﻤﻞ‪ .[٤٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ﮔﻔﺖ اﯾﻦ از ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺮا‬ ‫� َكر ‪ٞ‬‬‫فَإ َّن َر ّ� َغ ّ ‪ٞ‬‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﺑﯿﺎزﻣﺎﯾﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ ﺳﭙﺎسﮔﺰارم ﯾﺎ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﻢ و ھﺮ ﮐﺲ ﺳﭙﺎس ﮔﺰارد ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮد‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺳﭙﺎس ﻣﯽﮔﺰارد و ھﺮ ﮐﺲ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﯽﮔﻤﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺑﯽﻧﯿﺎز و ﮐﺮﯾﻢ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﺷﮑﺮﮔﺰار ﺑﻮد‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﺎ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫َ َ َ‬ ‫ُ ْ‬ ‫َ ْ‬ ‫َّ َ‬
‫ﺎد ِﺗﻚ«‪] .‬اﺑﻮداود و‬ ‫ﭘﺲ از ھﺮ ﻧﻤﺎز ﺑﮕﻮﯾﯿﻢ‪» :‬الﻠ ُﻬ َّﻢ أ ِﻋ ِّ� َﻰﻠﻋ ِذﻛ ِﺮ َك َوﺷﻜ ِﺮ َك َو ُﺣ ْﺴ ِﻦ ِﻋﺒ‬
‫ﻧﺴﺎﺋﯽ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاﯾﺎ ﻣﺮا ﺑﺮ ﯾﺎد و ﺷﮑﺮ ﻋﺒﺎدﺗﺖ ﺑﻮﺟﮫﯽ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﯾﺎری ﻓﺮﻣﺎ!«‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﺎﯾﺸﻪل ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ج و ﺷﺐ را ﺑﯿﺪار ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﺮای ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﭘﺎھﺎیﺷﺎن ورم ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬از او ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﭼﺮا‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ؟! درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﮔﻨﺎه ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﯾﻨﺪهی ﺷﻤﺎ ﺑﺨﺸﯿﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ؟ و‬
‫ﻜ ً‬‫ََ َ ُ ُ َ ًْ َ ُ‬
‫ﻮرا«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﯾﺎ ﺑﻨﺪهی‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬أﻓﻼ أ�ﻮن �ﺒﺪا ﺷ‬
‫ﺷﮑﺮﮔﺰاری ﻧﺒﺎﺷﻢ؟«‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺷﮑﺮ‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن از ھﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﺎ او ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮده و ﯾﺎ ﻟﻄﻔﯽ در ﺣﻖ او ﻧﻤﻮده ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺸﮑﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٧٠‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻧﻮاع ﺷﮑﺮ‪:‬‬

‫ﺗﺸﮑﺮ و ﺳﭙﺎس از ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﺑﯽﺷﻤﺎری ﮐﻪ ﺑﻪ او ارزاﻧﯽ داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﺳﭙﺎس ﮔﺰاری ﮐﺮده و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ و ﺣﻖ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﯽ‬
‫ﭘﯽ ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ون ‪] ﴾١٥٢‬اﻟﺒﻘﺮة‪.[١٥٢ :‬‬ ‫َ َ ۡ ُُ‬ ‫﴿فَٱ ۡذ ُك ُر ٓ ۡ ُ ۡ ُ ۡ َ ۡ ُ ُ‬
‫و� أذكر�م وٱشكروا ِ� و� ت�فر ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ّ َ ٰ َ َ َ ۡ َ ٰ ُ ۡ َ ۡ ُ ُ ْ َّ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ َ َ َ ُ ْ ُ ُ ْ‬
‫ت ما رزق��م وٱشكروا ِ� ِ إِن‬ ‫���ها ٱ�ِين ءامنوا �وا مِن طيِ� ِ‬ ‫وﻳﻘﻮل ﺗﻌﺎﱃ‪ٰٓ ﴿ :‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫نت ۡم إِيَّاهُ � ۡع ُب ُدون ‪] ﴾١٧٢‬اﻟﺒﻘﺮة‪ .[١٧٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﮐﺴﺎﻧﯽﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ از ﻧﻌﻤﺖھﺎی‬ ‫ُك ُ‬
‫ﭘﺎﮐﯿﺰهای ﮐﻪ روزی ﺷﻤﺎ ﮐﺮدهاﯾﻢ ﺑﺨﻮرﯾﺪ و اﮔﺮ ﺗﻨﮫﺎ او را ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﯿﺪ ﺧﺪا را ﺷﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﯽﺷﮏ ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎر و ﺣﺴﺎب ﮐﺮدن ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎری ﺗﻌﺎﻟﯽ‬
‫َ ْ َ َّ َ ُ ۡ َ ٓ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪�﴿ :‬ن � ُع ُّدوا ن ِۡع َمة ٱ�ِ � � ُصوها﴾ ]اﺑﺮاﻫﯿﻢ‪ .[٣٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و اﮔﺮ ﻧﻌﻤﺖﺧﺪا‬
‫را ﺷﻤﺎره ﮐﻨﯿﺪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﯿﺪ آن را ﺑﻪ ﺷﻤﺎر درآورﯾﺪ‪.«...‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ ۡ ُ َ َّ ٓ َ َ َ ُ‬
‫لس ۡم َع َوٱ�بۡ� ٰ َر‬
‫� ُم ٱ َّ‬ ‫ِي أ�شأ� ۡم َو َج َعل ل‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬قل هو ٱ�‬
‫َۡ ُ َ‬ ‫َ َۡۡ َ َ ٗ‬
‫� َدة ۚ قل ِي� َّما �شك ُرون ‪] ﴾٢٣‬ﻣﻠﮏ‪ .[٢٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﮕﻮ اوﺳﺖ آن ﮐﺲ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ را‬ ‫وٱ� ِٔ‬
‫ﭘﺪﯾﺪ آورده و ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﮔﻮش و دﯾﺪﮔﺎن و دلھﺎ آﻓﺮﯾﺪه اﺳﺖ ﭼﻪ ﮐﻢ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰارﯾﺪ«‪.‬‬
‫َ َ َ َ ُ ّ َ َّ ّ َ ٰ َ َ َّ ُ ۡ َ ۡ ُ ُ َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َّ َ ُ‬
‫ت لعل�م �شكرون﴾‬ ‫�ه ِۦ ورزق�م مِن ٱلطيِ� ِ‬
‫ﺑﺎز ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ ﴿و�يد�م بِن ِ‬
‫]اﻷﻧﻔﺎل‪ .[٢٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﯾﺎری ﺧﻮد ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﮔﺮداﻧﯿﺪ و از ﭼﯿﺰھﺎی ﭘﺎک ﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ روزی داد ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﭙﺎسﮔﺰاری ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫َ َ َ َ ُ ُ َّ ۡ َ َ َّ َ َ َ ۡ ُ ُ ْ‬ ‫و ﻧﯿﺰ در ﻗﺮآن ﺑﯿﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪َ ﴿ :‬ومِن َّر ۡ َ‬
‫�تِهِۦ جعل ل�م ٱ�ل وٱ�هار ل ِتسكنوا‬
‫َ َّ ُ َ ۡ ُ َ‬ ‫َ ۡ‬ ‫ُ ْ‬
‫�ِيهِ َو�ِ َ ۡب َتغوا مِن فضلِهِۦ َول َعل� ۡم �شك ُرون ‪] ﴾٧٣‬اﻟﻘﺼﺺ‪ .[٧٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و از رﺣﻤﺘﺶ‬
‫ﺑﺮاﯾﺘﺎن ﺷﺐ و روز را ﻗﺮار داد ﺗﺎ در اﯾﻦ ]ﯾﮏ[ ﺑﯿﺎراﻣﯿﺪ و ]در آن ﯾﮏ[ از ﻓﺰونﺑﺨﺸﯽ او‬
‫]روزی ﺧﻮد[ ﺑﺠﻮﯾﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﭙﺎس ﺑﺪارﯾﺪ«‪ .‬ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎس از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ‬
‫ﻧﻌﻤﺖھﺎی او‪ ،‬و ﺑﯿﺎن آن‪ ،‬و ﺑﮑﺎرﮔﯿﺮی آن در ﻃﺎﻋﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫َ َ َّ ۡ َ َ ّ َ َ َ ۡ‬
‫ح ّدِث ‪] ﴾١١‬اﻟﻀﺤﯽ‪ .[١١ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و از‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وأما بِن ِعمةِ ر�ِك ف‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ]ﺑﺎ ﻣﺮدم[ ﺳﺨﻦ ﮔﻮی«‪.‬‬
 ‫‪٧١‬‬ ‫ﺷﮑﺮ‬
‫ُّ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬اﺘﻟﺤﺪث ﺑﻨﻌﻤﺔ اﷲ ﺷﻜﺮ‪ ،‬وﺗﺮ�ﻬﺎ �ﻔﺮ‪ ،‬وﻣﻦ ﻻ‬
‫�ﺸﻜﺮ اﻟﻘﻠﻴﻞ ﻻ �ﺸﻜﺮ الﻜﺜ�‪ ،‬وﻣﻦ ﻻ �ﺸﻜﺮ اﻨﻟﺎس ﻻ �ﺸﻜﺮ اﷲ«‪] .‬ﺑﯿﮫﻘﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫»اﺑﺮاز ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﭙﺎس از اوﺳﺖ و ﮐﻨﺎر ﻧﮫﺎدن آن ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﮑﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫اﻧﺪک ﺷﮑﺮ ﻧﮕﺰارد‪ ،‬در ﺳﭙﺎس ﺑﺴﯿﺎر را ﻧﯿﺰ ﻧﻤﯽﮔﺰارد و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﭙﺎس ﻣﺮدم را‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺰارد‪ ،‬ﺳﭙﺎس ﺧﺪای را ھﻢ ﻧﻤﯽﮔﺰارد«‪ .‬و ﺑﺎز رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬إ َّن َّ َ‬
‫ا�‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ ْ َ ْ ُ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ ُ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ ْ َ َ َ َ ْ َ َ‬
‫ﻟ�ﻰﺿ ﻋ ِﻦ اﻟﻌﺒ ِﺪ أن ﻳﺄ�ﻞ اﻷ�ﻠﺔ �ﻴﺤﻤﺪه ﻋﻠﻴﻬﺎ أو �ﺮﺸب الﺮﺸ�ﺔ �ﻴﺤﻤﺪه ﻋﻠﻴﻬﺎ«‪.‬‬
‫]ﻣﺴﻠﻢ و ﺗﺮﻣﺬی و اﺣﻤﺪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺑﻨﺪهای راﺿﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﭼﻮن‬
‫ﻟﻘﻤﻪای ﺑﺨﻮرد وﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ را ﺑﺮ آن ﺛﻨﺎ ﮔﻮﯾﺪ و ﭼﻮن آب ﺑﯿﺎﺷﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺣﻖ ﺗﻌﺎﻟﯽ را ﺑﺮ آن ﺛﻨﺎ‬
‫ﮔﻮﯾﺪ«‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َّ َّ َ َ َ َ ُ‬
‫� ُّﺐ أن ﻳُ َﺮى أﺛ ُﺮ ِﻧ ْﻌ َﻤ ِﺘ ِﻪ َﻰﻠﻋ َ�ﺒْ ِﺪهِ«‪] .‬اﺑﻮداود و‬
‫و ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إِن ا� �ﻌﺎﻰﻟ ِ‬
‫ﺗﺮﻣﺬی[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺖ ﻣﯽدارد ﮐﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪی ﻧﻌﻤﺘﺶ را ﺑﺮ ﺑﻨﺪهاش ﺑﺒﯿﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰﯾﺰ درﺑﺎرهی ﺷﮑﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻧﻌﻤﺖھﺎ را ﺑﻪ ﯾﺎد آورﯾﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﯾﺎدآوری‬
‫آن ھﻤﺎن ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎس آﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫َ َ َ َ َُ‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪی ﺑﻪ ﻗﻀﺎء و ﻗﺪر ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﮑﺮ اوﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إِذا ﻣﺎت وﺪﻟ‬
‫َ ُ ُ َ ْ َ َ َُ‬ ‫َ ُ ُ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َ َ ْ‬ ‫اﻟْ َﻌﺒْﺪ ﻗَ َﺎل َّ ُ‬
‫ا� ل ِ َﻤﻼﺋِ� ِﺘ ِﻪ �ﺒَﻀﺘُ ْﻢ َو َﺪﻟ �ﺒْ ِﺪى‪� .‬ﻴَﻘﻮلﻮن � َﻌ ْﻢ‪� .‬ﻴَﻘﻮل �ﺒَﻀﺘُ ْﻢ � َﻤ َﺮة ﻓﺆا ِدهِ‪.‬‬ ‫ِ‬
‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫َ�ﻴَ ُﻘﻮلﻮن � َﻌ ْﻢ‪� .‬ﻴَﻘﻮل َﻣﺎذا ﻗﺎل �ﺒْﺪى �ﻴَﻘﻮلﻮن ﻤﺣ َﺪ َك َو ْ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫ا�ﻨُﻮا ِﻟ َﻌﺒْ ِﺪى‬
‫ا� ْ‬ ‫ﺮﺘ َﺟ َﻊ‪� .‬ﻴَﻘﻮل ُ‬
‫اﺳ ْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ْ َ َّ َ َ ُّ ُ َ ْ َ ْ‬ ‫ْ‬
‫ﺖ اﺤﻟ َ ْﻤ ِﺪ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﻮن ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻨﺪه ﺑﻤﯿﺮد‪،‬‬ ‫ﺑَيﺘًﺎ ِﻰﻓ اﺠﻟﻨ ِﺔ وﺳﻤﻮه �ﻴ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮای ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﺶ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻨﺪهام را ﻗﺒﺾ ﻧﻤﻮدﯾﺪ؟‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﻠﯽ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﻣﯿﻮهی دﻟﺶ را ﮔﺮﻓﺘﯿﺪ؟‬
‫ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﻠﯽ!‪.‬‬
‫ﺑﺎز ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﭘﺲ ﺑﻨﺪهام ﭼﻪ ﮔﻔﺖ؟‬
‫ﹺ‬
‫ﻟﻴﻪ ر ﹺ‬
‫اﺟ ﹸﻌ ﹶ‬
‫ﻮن‪.‬‬ ‫ﻣﯽ ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬اﳊﻤﺪ ﷲ وإﹺﻧﱠﺎ ﷲﱠﹺ ﹶوإﹺﻧﱠﺎ إﹺ ﹶ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﺑﺮای ﺑﻨﺪهام در ﺑﮫﺸﺖ ﺧﺎﻧﻪای ﺳﺎﺧﺘﻪ و آن را ﺑﯿﺖ‬
‫اﻟﺤﻤﺪ ﺑﻨﺎﻣﯿﺪ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٧٢‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﻼم ج ﺑﻪ ﻣﺎ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﯿﺪاﯾﺶ ھﺮ ﮔﺸﺎﯾﺶ و ﺧﺒﺮ‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﯾﺎ در ھﻨﮕﺎم رھﺎﯾﯽ از ﺑﻼ و ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﺳﺠﺪهی ﺷﮑﺮ ﺑﮕﺰارﯾﻢ‪.‬‬

‫ﺗﺸﮑﺮ و ﺳﭙﺎسﮔﺰاری از واﻟﺪﯾﻦ‪:‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪأ ﺑﻪ ﺳﭙﺎسﮔﺰاری و ﺗﺸﮑﺮ از واﻟﺪﯾﻦ و ھﻤﭽﻨﯿﻦ اﺣﺴﺎن ﻧﯿﮑﯽ در ﺣﻖ آﻧﺎن‬
‫َ َ َ ۡ َ َ َّ ۡ‬ ‫َ‬
‫ص ُ‬
‫� ٱل َم ِ‬ ‫ۡ ُۡ‬
‫�﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪ [١٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ﮐﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن داده اﺳﺖ‪﴿ :‬أ ِن ٱشكر ِ� ول ِ� ٰ ِ�يك إ ِ‬
‫ﺷﮑﺮﮔﺰار ﻣﻦ و ﭘﺪر و ﻣﺎدرت ﺑﺎش ﮐﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ]ھﻤﻪ[ ﺑﻪﺳﻮی ﻣﻦ اﺳﺖ«‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺑﺎ اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻮدن و ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﺧﻮﯾﺶ ﺳﭙﺎس ﮔﺰاری ﻧﻤﻮده و ﺳﻌﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ آﻧﺎن را راﺿﯽ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و آﻧﺎن را ﻧﺮﻧﺠﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺸﮑﺮ و ﺳﭙﺎس ﮔﺰاری از ﻣﺮدم‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﯿﮑﯽھﺎ را ﻗﺪر ﻧﮫﺎده و ﺣﻘﻮ ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﻣﯽداﻧﺪ و از‬
‫آﻧﺎن ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﺪﻣﺎت و ﻧﯿﮑﯽھﺎﯾﺸﺎن ﺳﭙﺎسﮔﺰاری ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ ْ ُ ُ َّ َ َ ْ َ َ ْ ُ‬
‫ﻜ ُﺮ اﻨﻟَّ َ‬
‫ﺎس«‪] .‬اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺳﭙﺎس ﺧﺪاوﻧﺪ را‬ ‫»ﻻ �ﺸﻜﺮ ا� ﻣﻦ ﻻ �ﺸ‬
‫َ‬ ‫َّ َْ‬
‫ﺎس‬‫ﻧﻤﯽﮔﺰارد آﻧﮑﻪ ﺳﭙﺎس ﻣﺮدم ﻧﻤﯽﮔﺰارد«‪ .‬و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إِن أﺷﻜ َﺮ اﻨﻟَّ ِ‬
‫َ ْ َ ُ ُ ْ َّ‬ ‫َّ‬
‫ﺎس«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎن ﺷﮑﺮﮔﺰارﺗﺮﯾﻦ ﮐﺴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬ ‫�‪ ‬أﺷﻜﺮﻫﻢ لِﻠﻨ ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺷﮑﺮﮔﺰارﺗﺮﯾﻦ آﻧﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدم اﺳﺖ«‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﯿﺶ از ھﺮﮐﺲ ﻻزم اﺳﺖ از او‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﺑﺎﺷﯽ ﻣﻌﻠﻢ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﻧﯿﮑﯽھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﺗﻮ روا داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻛــــــــﺎد اﻟﻌﻠـــــــﻢ أن ﻳﻜـــــــﻮن رﺳــــــــﻮﻻ‬ ‫ﻟﻠﻤــــــــ ﹶﻌ ﱢﻠﻢ و ﱢﻓــــــــﻪ اﻟﺘﺒـﺠـﻴــــــــﻼ‬
‫ﹸﻗـــــــﻢ ﹸ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫ﮐــﻪ او را ﺗــﺎ ﭘﯿــﺎﻣﺒﺮی ﻧﯿﺴــﺖ راھــﯽ!‬ ‫ﺑﮑــﻮش ﺗــﺎ ﻣﻌﻠﻤــﺖ را ﺑــﺰرگ داری‬
‫رﺳﻮل ﻣﮑﺮم ﺧﺪا ج ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﮑﻪ ﻧﯿﮑﯽ در ﺣﻖ ﻣﺎ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬او را‬
‫ً‬
‫ﺳﭙﺎس ﮔﻔﺘﻪ و ﺣﺘﻤﺎ از او ﺗﺸﮑﺮ ﮐﻨﯿﻢ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮاﻗﻊ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ‪» :‬ﺟﺰاك اﷲ‬
‫َ‬
‫ﺧ�ا«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎداش ﺧﯿﺮت دھﺪ«‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪َ » :‬ﻣ ْﻦ ُﺻ ِﻨ َﻊ ِإﻴﻟْ ِﻪ‬ ‫ً‬
‫َ َ َ َّ ُ َ ْ ً َ َ ْ َ َ َ‬ ‫ْ ٌ ََ َ َ‬
‫�ا �ﻘﺪ أﺑْﻠﻎ ِﻰﻓ اﺜﻟَّﻨَﺎ ِء«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی و ﻧﺴﺎﺋﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫َﻣﻌ ُﺮوف �ﻘﺎل ِﻟﻔﺎ ِﻋ ِﻠ ِﻪ ﺟﺰاك ا� ﺧ‬
 ‫‪٧٣‬‬ ‫ﺷﮑﺮ‬

‫»ﮐﺴﯿﮑﻪ ﺑﻮی ﻧﯿﮑﯽ ﺷﻮد و ﺑﺮای اﻧﺠﺎم دھﻨﺪهی آن ﺑﮕﻮﯾﺪ‪» ،‬ﺟﺰاک اﷲ ﺧﲑ ﹰا« ھﺮ آﺋﯿﻨﻪ‬
‫در دﻋﺎء ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺷﮑﺮ‪:‬‬
‫زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ اﺧﻼق زﯾﺒﺎی ﺷﮑﺮ و ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاری ﭘﺮوردﮔﺎرش آراﺳﺘﻪ‬
‫ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﯾﻨﮑﺎرش ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﺑﯿﺶ ﺗﺮی را در زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﺑﺮای ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻀﻤﯿﻦ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﺧﻮﺷﻨﻮدی و ﺑﮫﺸﺖ ﺧﺪاﯾﺶ دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬از ﻋﺬاب او در آﺧﺮت در اﻣﺎن‬
‫َ َ ۡ ُ ۡ َ َ َ َّ ُ‬ ‫َ‬
‫�دن� ۡم﴾‬ ‫ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ اﻋﻼم ﻣﯽدارد‪﴿ :‬ل�ِن شكر�م �زِ‬
‫]إﺑﺮاﻫﯿﻢ‪ [٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ﮐﻪ اﮔﺮ واﻗﻌﺎ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاری ﮐﻨﯿﺪ ]ﻧﻌﻤﺖ[ ﺷﻤﺎ را اﻓﺰون ﺧﻮاھﻢ‬
‫ﮐﺮد‪.«..‬‬
‫َ َ ۡ ُ ۡ َ َ َ ُ ۡ َ َ َ َّ ُ َ‬ ‫َّ َ ۡ َ ُ َّ ُ َ ُ‬
‫� شاك ًِرا‬ ‫� ب ِ َعذابِ� ۡم إِن شكر�م وءامنت ۚم و�ن ٱ‬ ‫ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ما �فعل ٱ‬
‫َعل ٗ‬
‫ِيما‪] ﴾١٤٧‬اﻟﻨﺴﺎء‪ .[١٤٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﮔﺮ ﺳﭙﺎس ﺑﺪارﯾﺪ و اﯾﻤﺎن آورﯾﺪ ﺧﺪا ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﺎ ﻋﺬاب‬
‫ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﮐﻨﺪ و ﺧﺪا ھﻤﻮاره ﺳﭙﺎسﭘﺬﯾﺮ ]=ﺣﻖﺷﻨﺎس[ داﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ھﺮﮔﺎه ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻌﻤﺘﯽ ﺳﭙﺎس ﺑﮕﺰاری‪ ،‬آن ﺑﻮاﺳﻄﻪی ﺷﮑﺮ‬
‫ﮔﺰارﯾﺖ ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺘﯽ ﺑﺰرگﺗﺮ ﺗﺎزه و ﻧﻮ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﭙﺎس ﻧﺪاﺷﺘﻦ و ﻧﺘﺎﯾﺞ آن‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن از آن دﺳﺘﻪ اﻓﺮاد ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻗﺪر ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری اﻓﺮاد را ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ و ﺳﭙﺎس‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺮای ﻧﻌﻤﺖھﺎﯾﺶ ﻧﮕﺰارده و ﺷﮑﺮﮔﺰار ﻧﯿﮑﯽ ﻣﺮدم ﻧﯿﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﻓﺮاد‬
‫اﻧﺴﺎنھﺎﯾﯽ ﺣﻖ ﻧﺎﺷﻨﺎس ﺑﻮده و ﻗﺪر ﺧﻮﺑﯽ را ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﮐﺴﺎن را در‬
‫ۡ‬ ‫َ َ َ َّ َ ۡ ُ‬
‫سهِۖۦ َو َمن‬
‫ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﻣﻮرد ﻣﻼﻣﺖ ﻗﺮار داده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َمن شك َر فإِ� َما �شك ُر �ِ َف ِ‬
‫�م﴾ ]اﻟﻨﻤﻞ‪ .[۴۰ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و ھﺮ ﮐﺲ ﺳﭙﺎس ﮔﺰارد ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ ﺳﻮد‬ ‫� َكر ‪ٞ‬‬
‫� َف َر فَإ َّن َر ّ� َغ ّ ‪ٞ‬‬
‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺳﭙﺎس ﻣﯽﮔﺰارد و ھﺮ ﮐﺲ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﮐﻨﺪ ﺑﯽﮔﻤﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺑﯽﻧﯿﺎز و ﮐﺮﯾﻢ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻋﻠﯽس در اﯾﻦ راﺑﻄﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ :‬ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻌﻤﺖ ﻓﺮوﻣﺎﯾﮕﯽ اﺳﺖ‪.‬‬
‫َّ َ َ‬ ‫ََ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ۡ ُ ۡ َ َ َ َّ ُ‬ ‫َ‬
‫�دن� ۡمۖ َول�ِن �ف ۡر� ۡم إِن عذ ِا�‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ل�ِن شكر�م �زِ‬
‫ََ ‪ٞ‬‬
‫لشدِيد﴾ ]اﺑﺮاﻫﯿﻢ‪ .[۷ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬ﮐﻪ اﮔﺮ واﻗﻌﺎ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاری ﮐﻨﯿﺪ ]ﻧﻌﻤﺖ[ ﺷﻤﺎ را اﻓﺰون‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٧٤‬‬

‫ﺧﻮاھﻢ ﮐﺮد و اﮔﺮ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﯽ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ ﻗﻄﻌﺎ ﻋﺬاب ﻣﻦ ﺳﺨﺖﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد«‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪأ‬
‫ﺑﮫﺸﺖ را ﭘﺎداش اﻧﺴﺎنھﺎی ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار و ﺷﺎﮐﺮ‪ ،‬و آﺗﺶ دوزخ را ﺟﺰای ﺣﻖ ﻧﺎﺷﻨﺎﺳﺎن‬
‫زﺷﺖ ﮐﺮدار ﻗﺮار دادهاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﺷﺠﺎﻋﺖ‬

‫ﯾﮏ ﺷﺐ اھﺎﻟﯽ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪی را ﺷﻨﯿﺪه و ﺗﺮس ﺳﺮاﺳﺮ وﺟﻮدﺷﺎن را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪﺳﻮی ﺟﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺻﺪا از آن ﻣﯽآﻣﺪ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﺳﺮ راهﺷﺎن ﺑﺎ آﻧﺎن‬
‫روﺑﺮو ﺷﺪ درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ از آن ﻣﮑﺎن ﺑﺎزﻣﯽﮔﺸﺖ‪ .‬او از ھﻤﻪ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺻﺪا رﺳﯿﺪه ﺑﻮد‬
‫اﻋﻮا )أي ﻻ ﺗﻔﺰﻋﻮا(«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫اﻋﻮا ل َ ْﻢ ﺗُ َﺮ ُ‬
‫و ﺑﻪ آنھﺎ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ل َ ْﻢ ﺗُ َﺮ ُ‬

‫»ﻧﺘﺮﺳﯿﺪ‪ ...‬ﻧﮫﺮاﺳﯿﺪ!«‪.‬‬
‫رواﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﮐﻪ در ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﻟﺒﺎس ﭘﺨﺶ ﻣﯽﮐﺮد‪،‬‬
‫ﻟﺒﺎسھﺎ ﻓﻘﻂ ﺗﺎ ﺳﺎق ﻣﺮدھﺎ را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻗﺴﻤﺖ دﯾﮕﺮ ﭘﺎیﺷﺎن ﺑﯿﺮون ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮس ﻧﯿﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ آنھﺎ ﻟﺒﺎﺳﯽ را ﺑﺮای ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺮ ﺑﺎﻻی ﻣﻨﺒﺮ رﻓﺖ و‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻟﺒﺎس ﺑﻠﻨﺪش ﻧﮕﺎه ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﻄﺒﻪ را آﻏﺎز ﮐﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ﻣﺮدم ﮔﻮش‬
‫ﮐﻨﯿﺪ و اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬ﻣﺮدی ﺟﻮاب داده و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﮔﻮش ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ و ﻧﻪ اﻃﺎﻋﺖ! ﻋﻤﺮ از‬
‫او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﭼﺮا؟‬
‫ﻣﺮد ﺟﻮاب داد‪ :‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻟﺒﺎس ﮐﻮﺗﺎه دادهای و ﺑﺮای ﺧﻮدت آن ﻟﺒﺎس ﺑﻠﻨﺪ‬
‫را ﺑﺮداﺷﺘﻪای‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﺑﻪ ﭘﺴﺮش ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ اﻣﺮ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺮد ﺟﻮاب‬
‫داده و ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﺑﺮای او روﺷﻦ ﺳﺎزد‪ .‬ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮس ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و اﻋﻼم ﮐﺮد ﮐﻪ او‬
‫از ﺳﮫﻤﯿﻪی ﻟﺒﺎس ﺧﻮد ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ ﻟﺒﺎس ﭘﺪرش ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺣﺎل ﺑﮕﻮ! ﻣﯽﺷﻨﻮﯾﻢ و اﻃﺎﻋﺖ ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪.‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑﻪ ﺟﺮأت و ﻗﻮت ﻗﻠﺒﯽ ﮐﻪ در وﻗﻮع ﭘﯿﺸﺎﻣﺪھﺎی دﺷﻮار و ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﺖ در‬
‫ﺷﺨﺺ ﭘﺪﯾﺪﻣﯽ آﯾﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪:‬‬

‫ﺻﺤﺎﺑﻪ‪ ‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺟﻨﮓ ﺷﺪت ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آن ﺣﻀﺮت ج ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ وی ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ھﻤﻪ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽس‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٧٦‬‬

‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﺎ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺷﺪت ﺟﻨﮓ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﺑﻪﺳﻮی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﻨﺎه ﺑﺮده و او را‬
‫ﭘﯿﺸﺎﭘﯿﺶ ﻧﺒﺮد ﻗﺮار ﻣﯽدادﯾﻢ‪ ،‬و ھﯿﭻﯾﮏ از ﻣﺎ از وی ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ ﻧﺒﻮدﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاءس ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﺎ در ھﻨﮕﺎم ﺷﺪت ﮔﺮﻓﺘﻦ دﺷﻮاری ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﯽﺑﺮدﯾﻢ‪ ،‬و ﺷﺠﺎعﺗﺮﯾﻦ اﻓﺮاد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ دوﺷﺎدوش وی ﺑﺠﻨﮕﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﻏﺰوهی ﺣﻨﯿﻦ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺗﺮس و اﺿﻄﺮاب در دل ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬و ﻋﺪهی‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از آنھﺎ ﻓﺮار ﮐﺮده و ﺑﺴﯿﺎری ﮐﺸﺘﻪ و زﺧﻤﯽ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﺟﺎی‬
‫ﺧﻮد ﻣﺤﮑﻢ اﯾﺴﺘﺎده و از ﭼﭗ و راﺳﺖ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﯿﺮش ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﻣﺒﺎرزه ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﺻﺪای‬
‫ﺐ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ھﺴﺘﻢ و‬‫ب‪ ،‬أَﻧَﺎ ا�ْ ُﻦ َ�ﺒْﺪ ال ْ ُﻤ َّﻄﻠ ْ‬
‫َ ْ‬ ‫َ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬أﻧَﺎ اﻨﻟَّ ُّ‬
‫ﻲﺒ ﻻ ﻛ ِﺬ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫دروﻏﯽ در ﮐﺎر ﻧﯿﺴﺖ و ﻣﻦ ﭘﺴﺮ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ ھﺴﺘﻢ«‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻧﮓ وی را ﺷﻨﯿﺪه و‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎزﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮔﺮد آﻣﺪه و ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزی دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﯾﻨﺴﺎن ھﻤﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﺷﺠﺎعﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدﻣﺎن‬
‫ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﺻﺤﺎﺑﻪ از اﯾﺸﺎن درس ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺷﮫﺎﻣﺖ ﻣﯽآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﯿﺰ‬
‫ﺳﺮﻣﺸﻖھﺎﯾﯽ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎﯾﯽ ﺑﯽﻣﺜﺎل از ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﯽ و ﻓﺪاﮐﺎری ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺻﺤﺎﺑﻪ‪:‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ رﺿﻮان اﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﮫﻢ در ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺧﻮد ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞھﺎﯾﯽ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و از ﺟﻤﻠﻪ‬
‫ﺷﺠﺎعﺗﺮﯾﻦ آﻧﺎن ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﻤﻮح ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺮﮐﺖ او در ﺟﻨﮓ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫اﯾﻨﮑﻪ او ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺎ ﭘﺎی ﻟﻨﮕﺶ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ راه ﺑﺮود‪ .‬وﻟﯽ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺟﻤﻮح ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﮐﻪ ﻣﻦ ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﺑﺎ ھﻤﯿﻦ ﭘﺎی ﻟﻨﮓ ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﺑﺮوم‪.‬‬
‫از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺒﺎرزه ﮐﻨﺪ و اﯾﻦ اﺟﺎزه ﺑﻪ او داده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪﺳﻮی ﻣﯿﺪان‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺷﺘﺎﻓﺖ و ﺑﺎ ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺟﻨﮕﯿﺪ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺑﻪ ﺷﮫﺎدت در راه ﺧﺪا ﻧﺎﯾﻞ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻠﯽ ﺑﻦ اﺑﯽﻃﺎﻟﺐ‪:‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽس از زﻣﺎن ﮐﻮدﮐﯿﺶ ﺑﺎﺷﺠﺎﻋﺖ ﺧﻮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﺸﺎن ﻧﻤﻮﻧﻪای ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺧﻮب ﺑﺮای ﺷﺠﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ھﻨﻮز ﻧﻮﺟﻮاﻧﯽ ﺑﯿﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬زﻣﺎن ھﺠﺮت ﭘﯿﺎﻣﺒﺮج‬
‫در ﺟﺎﯾﮕﺎه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺧﻮاﺑﯿﺪ و ﺧﻮدش را در ﻣﻌﺮض ﺷﻤﺸﯿﺮھﺎی ﻣﺸﺮﮐﺎن و در ﺧﻄﺮ‬
‫ﻣﺮگ ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺪﯾﻨﻪ ھﺠﺮت ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪٧٧‬‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺖ‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺑﻦ رواﺣﻪ‪:‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﯽ ﮔﺮاﻧﻘﺪری ﮐﻪ در راه ﺧﺪا ﺟﮫﺎد ﮐﺮد‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﻣﻮﺗﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻗﺒﻞ از‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ درﺟﻪ ﺷﮫﺎدت ﻧﺎﯾﻞ ﺷﻮد ﺑﺎ ﺧﻮد درﺑﺎرهی ﺟﻨﮕﯿﺪن در راه ﺧﺪا ﭼﻨﯿﻦ زﻣﺰﻣﻪ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮد‬
‫ﹾ‬
‫ﱠـــــــــﺔ‬ ‫ﻣـــــــﺎ ﻟــــــــﻲ أراك ﺗﻜﺮﻫﻴــــــــﻦ اﳉﻨ‬ ‫أﻗﺴـــــــﻤﺖ ﻳـــــــﺎ ﻧﹶــــــــ ﹾﻔ ﹸﺲ ﻟ ﹶﺘﻨ ﹺﹾـﺰﻟﹺـﻨﱠـــــــــ ﹾﻪ‬
‫ﹸ‬
‫ﻫـــــــﺬا ﹺﲪــــــﺎم اﳌــــــﻮت ﻗــــــﺪ ﺻﻠﹺﻴــ ﹺ‬
‫ــــــﺖ‬ ‫ـــــﺲ إﻻ ﺗ ﹾﹸﻘﺘﹶﻠـﹺــــــﻲ ﲤـﻮﺗــــــﻲ ج‬
‫ﹶ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﻳـــــﺎ ﻧﻔـ ﹸ‬
‫ﹺ‬
‫ﻳـــــــــــــﺖ‬‫إن ﺗﻔﻌــــــــــﲇ ﻓﹺ ﹾﻌ ﹶﻠ ﹸﻬ ﹶﻤـــــــــــﺎ ﹸﻫ ﹺـﺪ‬ ‫ﹺ‬
‫ﻴـــــــــﺖ‬‫ﲤﻨﻴــــــــﺖ ﻓـﻘــــــــﺪ ﹸأﻋﹾ ﻄﹺ‬
‫ﹺ‬ ‫وﻣـــــــﺎ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ‪:‬‬
‫»ﻗﺴﻢ ﺧﻮردهام ای ﻧﻔﺲ ﮐﻪ ﻓﺮودﺧﻮاھﯽ آﻣﺪ ﺑﺪآﻧﺠﺎ‪ ،‬ﭼﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﺑﯿﻨﻤﺖ از‬
‫ﺑﮫﺸﺖ ﺑﯿﺰاری‪ ،‬ای ﻧﻔﺲ اﮔﺮ ﮐﺸﺘﻪ ﻧﮕﺮدی ﺗﻮ ﺧﻮد ﻣﯽﻣﯿﺮی‪ ،‬اﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﻪ ﺳﺮای ﻣﺮگ‬
‫اﺳﺖ و اﻓﮑﻨﺪهای در آن ﺧﻮد را‪ ،‬آری ھﺮآﻧﭽﻪ آرزوی ﺗﻮ ﺑﻮده اﺳﺖ ﺗﺮا دادهاﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﻮ‬
‫ھﻤﺎن ﮐﻨﯽ ﮐﻪ آن دو ﺑﮑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪان ﮐﻪ رھﯿﺪی«‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻠﻪ ﺗﻤﻨﺎی ﺷﮫﺎدت را داﺷﺖ و ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ دوﺳﺘﺶ زﯾﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﭙﯿﻮﻧﺪد‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﯽﻃﺎﻟﺐ ﯾﮑﯽ از ﺷﮫﯿﺪان ﻣﻮﺗﻪ‪ ،‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ وارد ﻣﯿﺪان ﮐﺎرزار ﺷﺪ‪ ،‬و در آن‬
‫ﻧﺒﺮد ﭼﻨﺎن ﻣﺒﺎرزه ﮐﺮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ را ﯾﺎرای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ او ﻧﺒﻮد و در آﺧﺮ و ﺑﻪ دو دوﺳﺘﺶ در‬
‫ﺑﮫﺸﺖ ﻣﻠﺤﻖ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ‪:‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺷﺠﺎﻋﺖ و دﻻوری ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﯿﺪ در ﺟﻨﮓ او را ﻟﻘﺐ ﺷﻤﺸﯿﺮ‬
‫آﺧﺘﻪی ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻄﺎ ﻧﻤﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮاﯾﺶ ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮد از‬
‫اﯾﻨﮑﻪ در ﻣﯿﺪان ﺟﻨﮓ ﺷﮫﯿﺪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺟﺴﻢ ﻣﻦ وﺟﺒﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﺿﺮﺑﻪی ﺷﻤﺸﯿﺮ و ﯾﺎ ﺟﺎی زﺧﻢ ﺗﯿﺮ و ﯾﺎ ﻧﯿﺰه ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ دارم در ﺑﺴﺘﺮم ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﺟﺎن ﻣﯽدھﻢ‪ ،‬و ﭼﺸﻤﺎن ﺗﺮﺳﻮھﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻧﻤﯽرود‪.‬‬

‫اﺑﻮذر ﻏﻔﺎری‪:‬‬
‫او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺠﺎﻋﺘﺶ در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﮫﯽ از ﻣﻨﮑﺮ ﻣﻌﺮف اﺳﺖ‪ .‬از ﻓﻘﺮاء ﺣﻤﺎﯾﺖ‬
‫ﮐﺮده و از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪھﻨﺪ و زﮐﺎت اﻣﻮالﺷﺎن را در راه ﮐﻤﮏ ﺑﻪ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٧٨‬‬

‫ﻓﻘﯿﺮان ﺧﺮج ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﮋده ﺑﺎد ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﮔﺮد ﻣﯽآورﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ داﻏﯽ ﮐﻪ و ﺑﻪ وﺳﯿﻠﻪی آن در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﭘﯿﺸﺎﻧﯽ و ﭘﮫﻠﻮھﺎیﺷﺎن داغ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ‪:‬‬
‫زﻧﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺗﮫﻮر ﻣﻌﺮوف ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ھﻤﺮاه ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن در‬
‫ﺟﻨﮓھﺎ ﺷﺮﮐﺖ ﮐﺮده و ﺑﺮای ﺟﻨﮕﺠﻮﯾﺎن اﻗﺪام ﺑﻪ آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺳﯿﺮاب‬
‫ﻧﻤﻮدن ﺳﺮﺑﺎزان آب ﺗﮫﯿﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺮوﺣﺎن و ﺑﯿﻤﺎران را ﻣﺪاوا و ﭘﺮﺳﺘﺎری‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬از اﯾﻦ زﻧﺎن ﺑﺎﻧﻮ ام ﻋﻤﺎره ﻧﺴﯿﺒﻪ دﺧﺘﺮ ﮐﻌﺐ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮ ام ﻋﻄﯿﻪ اﻧﺼﺎری‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮ ام‬
‫ﺳﻠﯿﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮ ﻟﯿﻠﯽ ﻏﻔﺎری‪ ،‬و دﯾﮕﺮان ‪-‬ش‪ -‬ﺷﮫﺮت ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺑﺎر ﺻﺤﺎﺑﯿﻪ ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﺧﻮﻟﻪ دﺧﺘﺮ ﺛﻌﻠﺒﻪل در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ‬
‫ﺧﻄﺎبس اﯾﺴﺘﺎده و ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ ﻧﺼﯿﺤﺖ ﮐﺮدن اﯾﺸﺎن‪ ،‬و او را ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻣﯽداد‪ ،‬ﺣﻀﺮت‬
‫ﻋﻤﺮس ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ اﯾﺴﺘﺎده و ﺗﮑﺎن ﻧﻤﯽﺧﻮرد‪ ،‬و ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺎن ﺑﻪ اﻧﺪرزھﺎی وی ﮔﻮش ﻓﺮاداد‪.‬‬

‫ﮐﻮدﮐﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ‪:‬‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﮐﻮدﮐﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ از اﯾﻨﮑﻪ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ھﻤﺮاه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﺟﻨﮓ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ دﻟﺘﻨﮓ ﻣﯽﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﯿﺮ ﺑﻦ اﺑﯽوﻗﺎص وﻗﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﮐﻮﭼﮏ ﺑﻮد ﺧﻮدش را ﻣﯿﺎن ﺻﻒھﺎی ﻟﺸﮑﺮ ﭘﻨﮫﺎن ﮐﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج او را‬
‫ﻧﺒﯿﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻦ و ﺳﺎل ﮐﻢ او را از ﻧﺒﺮد ﺑﺎزﻧﺪارد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از او‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎزﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮﯾﻪ اﻓﺘﺎد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﯿﺰ ﺑﻪ او اﺟﺎزه داد ﺗﺎ ھﻤﺮاه ﻟﺸﮕﺮ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺷﺠﺎﻋﺖ‪:‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻣﻮارد ﺑﺴﯿﺎری دارد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ در اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﮫﯽ از ﻣﻨﮑﺮ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻧﻤﯽﺷﺪ ﻣﮕﺮ زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﯾﮑﯽ از ﺣﺮﻣﺖھﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻮرد‬
‫ﺑﯽاﺣﺘﺮاﻣﯽ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ ﯾﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ ﮐﺮﺗﮕﺐ ﻣﻨﮑﺮ و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﻣﯽﮔﺸﺖ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮد ﺑﻪ ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده و از ﮔﻨﺎه و ﻣﻌﺼﯿﺖ ﻧﮫﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻧﯿﺰ اﯾﻦ رﻓﺘﺎر را از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽآﻣﻮﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪٧٩‬‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺖ‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﻪ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﮫﯽ از‬
‫ۡ َ ِ َ َ ُ ْ َّ َ ٰ َ َ َ َ ُ ْ َّ َ ٰ َ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ﻣﻨﮑﺮ اﻣﺮ ﻧﻤﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ٱ َّ� َ‬
‫ِين إِن َّمك�ٰ ُه ۡم ِ� ٱ��ض أقاموا ٱلصلوة وءاتوا ٱلزكوة‬
‫َّ َ ُ ۡ ُ‬ ‫َ ْ َ ۡ َ‬ ‫َ ْ ۡ ۡ‬
‫َوأ َم ُروا ب ِٱل َمع ُر ِ‬
‫وف َو� َه ۡوا ع ِن ٱل ُمنك ِر� َو ِ�ِ � ٰقِ َبة ٱ� ُمورِ ‪] ﴾٤١‬اﻟﺤﺞ‪ .[٤١ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎن‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻮن در زﻣﯿﻦ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ دھﯿﻢ ﻧﻤﺎز ﺑﺮﭘﺎ ﻣﯽدارﻧﺪ و زﮐﺎت ﻣﯽدھﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﮐﺎرھﺎی ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه واﻣﯽدارﻧﺪ و از ﮐﺎرھﺎی ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺎز ﻣﯽدارﻧﺪ و ﻓﺮﺟﺎم ھﻤﻪ ﮐﺎرھﺎ از آن‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ«‪.‬‬
‫ََ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ ٗ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َما �ن ٱل ُمؤم ُِنون ِ�َنفِ ُروا كآفة ۚ فل ۡو� �ف َر‬
‫َ َّ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ‬
‫ِين َو ِ�ُنذ ُِروا ق ۡو َم ُه ۡم إِذا َر َج ُع ٓوا إ ِ ۡ� ِه ۡم ل َعل ُه ۡم‬ ‫� ف ِۡرقَة ّم ِۡن ُه ۡم َطآ� َفة‪َ َ�ِ ّ ٞ‬ت َف َّق ُهوا ْ � ّ‬
‫ٱ�‬
‫ُّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ٖ‬ ‫مِن ِ‬
‫َۡ َ َ‬
‫�ذ ُرون‪] ﴾١٢٢‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪ .[١٢٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﻣﺆﻣﻨﺎن ھﻤﮕﯽ ]ﺑﺮای ﺟﮫﺎد[ ﮐﻮچ‬
‫ﮐﻨﻨﺪ ﭘﺲ ﭼﺮا از ھﺮ ﻓﺮﻗﻪای از آﻧﺎن دﺳﺘﻪای ﮐﻮچ ﻧﻤﯽﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ]دﺳﺘﻪای ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ و[ در‬
‫دﯾﻦ آ ﮔﺎھﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﻨﺪ و ﻗﻮم ﺧﻮد را وﻗﺘﯽ ﺑﻪﺳﻮی آﻧﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ ﺑﯿﻢ دھﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫آﻧﺎن ]از ﮐﯿﻔﺮ اﻟﮫﯽ[ ﺑﺘﺮﺳﻨﺪ«‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻗﻞ اﺤﻟ َ َّﻖ َول ْﻮ ﺎﻛن ُم ًّﺮا«‪] .‬اﺣﻤﺪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺣﻖ را ﺑﮕﻮ ﺣﺘﯽ‬
‫اﮔﺮ ﺗﻠﺦ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ْ َ‬ ‫ْ ُ‬ ‫َ‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ از آن ﺣﻀﺮت ج ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪َ » :‬ﻣ ْﻦ َرأى ِﻣﻨ� ْﻢ ُﻣﻨﻜ ًﺮا‬
‫َ‬ ‫َ ْ َْ َْ َ ْ َ َ ْ ََ َ َ ْ َُ‬ ‫ﻓَﻠْﻴُ َﻐ ِّ ْ‬
‫� ُه �ﻴَﺪه ﻓَﺈ ْن ل َ ْﻢ � َ ْﺴﺘَﻄ ْﻊ ﻓَﺒﻠ َ‬
‫ﺎن«‪.‬‬ ‫اﻹﻳﻤ ِ‬
‫ِ‬ ‫ﻒ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺿ‬ ‫أ‬ ‫ﻚ‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ذ‬‫و‬ ‫ﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﺒ‬
‫ِ‬ ‫ﻠ‬‫ﻘ‬‫ﺒ‬‫ِ‬ ‫ﻓ‬ ‫ﻊ‬‫ﻄ‬‫ِ‬ ‫ﺘ‬‫ﺴ‬‫�‬ ‫ﻢ‬‫ل‬ ‫ن‬‫ِ‬ ‫ﺈ‬‫ﻓ‬ ‫ﻪ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻧ‬‫ﺎ‬ ‫ﺴ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫]ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮﮔﺎه ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ ﮐﺎر ﺑﺪی را دﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﺗﻐﯿﯿﺮ‬
‫دھﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺧﻮد آن را ﻣﻨﻊ ﮐﻨﺪ و اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ دل ﺧﻮد آن را ﺑﺪ‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ و اﯾﻦ ﺿﻌﯿﻒﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪی اﯾﻤﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺣﺎﮐﻢ را ﭘﻨﺪ داده و ﺑﺎ ﻣﻼﯾﻤﺖ و ﺑﻪ ﻧﺮﻣﯽ او را‬
‫ﻧﺼﯿﺤﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬اﺟﺮ و ﭘﺎداش ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻈﯿﻤﯽ از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻧﺼﯿﺒﺶ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﺳﻴﺪ الﺸﻬﺪاء ﻤﺣﺰة ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟـﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ورﺟﻞ ﻗﺎم إﻰﻟ إﻣﺎم ﺟﺎﺋﺮ‪ ،‬ﻓﺄمﺮه‬
‫وﻧﻬﺎه ﻓﻘﺘﻠﻪ«‪] .‬ﺣﺎﮐﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺳﯿﺪ و ﺳﺮور ﺷﮫﯿﺪان ﺣﻤﺰه ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﺮدی ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺎﮐﻢ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﺑﭙﺎﺧﺎﺳﺘﻪ و او را )ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ( اﻣﺮ ﻧﻤﻮده و )از ﺑﺪی( ﻧﮫﯽ‬
‫ﮐﻨﺪ و در اﯾﻦ را ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮد«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٨٠‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ در ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ھﻤﯿﺸﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﻧﻤﯽداﻧﺪ‬
‫ﻣﯽﭘﺮﺳﺪ و ﺑﺮای آن ﺗﻮﺿﯿﺢ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﺑﺮ ھﺮ زن و ﻣﺮد‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻓﺮض اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺤﺎﺑﻪش از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺳﻮال ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺠﺎﻟﺖ‬
‫ﺑﮑﺸﻨﺪ در ﻣﻮرد آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﻧﻤﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﻣﯽﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ .‬و از آنھﺎ ﻣﺮدان و زﻧﺎنش در اﯾﻦ‬
‫اﻣﺮ ﯾﮑﺴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ در ھﻨﮕﺎم اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎھﺎت‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ھﻤﻮاره ﺑﻪﺳﻮی ﺣﻖ و ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ﺗﻤﺎﯾﻞ داﺷﺘﻪ‪ ،‬و وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ از وی‬
‫ً‬
‫ﺳﺮ زد ﻓﻮرا ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻧﻤﻮده و اﺑﺮاز ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﮐﺮده و ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪی ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻠﮑﺮدی در ﻣﻮرد ﺳﺮورﻣﺎن ﺣﻀﺮت آدم÷ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از درﺧﺖ ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ ﺧﻮردﻧﺪ و از ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا ﺳﺮﭘﯿﭽﯽ ﮐﺮد وﻟﯽ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﮐﺮده و ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد ﻃﻠﺐ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻧﻤﻮد ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﺑﻪاش را ﻗﺒﻮل ﮐﺮد‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺣﻀﺮت ﯾﻮﻧﺲ÷ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻧﮫﻨﮓ او را ﺑﻠﻌﯿﺪه و او ﺑﺎ ذﮐﺮ و ﯾﺎد‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش و ﻃﻠﺐ اﺳﺘﻐﻔﺎر از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه ﺑﺮد‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را از آن‬
‫َّ ٓ َ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ ﻧﺠﺎت داد‪ .‬او اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ دﻋﺎ ﮐﺮده و از ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻃﻠﺐ ﮐﻤﮏ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ �﴿ :‬إِ� ٰ َه‬
‫َّ ٓ َ َ ُ ۡ َ ٰ َ َ ّ ُ ُ َ َّ‬
‫ل�ٰلِم َ‬
‫�﴾ ]اﻷﻧﺒﯿﺎء‪ .[٨٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﯿﭻ ﺧﺪاﯾﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ‬ ‫ِ‬ ‫إِ� أنت سب�نك إ ِ ِ� كنت مِن ٱ‬
‫ﺟﺰ ﺗﻮ! ﭘﺎک و ﻣﻨﺰھﯽ ھﻤﺎﻧﺎ ﮐﻪ ﻣﻦ از ﺳﺘﻤﮑﺎران ﺑﻮدهام«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮده و ھﻤﯿﺸﻪ ﺑﺴﻮی ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮﻣﯽ‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬و ھﺮﮔﺎه ﮐﻪ ﺧﻄﺎﯾﯽ از او ﺳﺮ زد ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﻋﺬرﺧﻮاھﯽ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑﻪ ھﻨﮕﺎم ﻣﺒﺎرزه‪:‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻣﺮ ﮐﺮده ﮐﻪ ﺑﺮای ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ او آﻣﺎده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬و‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َۡ ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ‬
‫� ۡي ِل ت ۡره ُِبون بِهِۦ ع ُد َّو ٱ� ِ‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬وأع ُِّدوا ل ُهم َّما ٱ ۡس َت َط ۡع ُتم ّمِن ق َّو� ٖ َومِن ّرِ َ� ِ‬
‫اط ٱ‬
‫ُ ۡ َ َ ۡ َ ُ َ ُ ُ َّ ُ َ‬ ‫َ َ ُ َّ ُ ۡ َ َ َ‬
‫� َ� ۡعل ُم ُه ۡم﴾ ]اﻷﻧﻔﺎل‪ .[٦٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و‬ ‫�ن مِن دون ِ ِهم � �علمو�هم ٱ‬ ‫اخر َ‬
‫وعدو�م وء ِ‬
‫ھﺮﭼﻪ در ﺗﻮان دارﯾﺪ از ﻧﯿﺮو و اﺳﺐھﺎی آﻣﺎده ﺑﺴﯿﺞ ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﯾﻦ ]ﺗﺪارﮐﺎت[ دﺷﻤﻦ‬
 ‫‪٨١‬‬ ‫ﺷﺠﺎﻋﺖ‬

‫ﺧﺪا و دﺷﻤﻦ ﺧﻮدﺗﺎن و ]دﺷﻤﻨﺎن[ دﯾﮕﺮی را ﺟﺰ اﯾﺸﺎن ﮐﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﯿﺪﺷﺎن و‬

‫ﺧﺪا آﻧﺎن را ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﺪ ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻣﺮ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ھﻤﮕﯽ ﺑﺎ ھﻢ و ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﺑﺎ ﻗﺪرت و اﺳﺘﻮاری ﺑﻪ‬
‫ّٗ‬ ‫َّ َّ َ ُ ُّ َّ َ َ ُ َ‬
‫ِين يُ�ٰتِلون ِ� َسبِيلِهِۦ َصفا‬ ‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إِن ٱ� �ِب ٱ�‬
‫وص ‪] ﴾٤‬اﻟﺼﻒ‪ .[٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در ﺣﻘﯿﻘﺖﺧﺪا دوﺳﺖ دارد ﮐﺴﺎﻧﯽ را‬ ‫َك َ� َّ� ُهم ُ� ۡن َ�ٰ ‪ٞ‬ن َّم ۡر ُص ‪ٞ‬‬

‫ﮐﻪ در راه او ﺻﻒ در ﺻﻒ ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﮔﻮﯾﯽ ﺑﻨﺎﯾﯽ رﯾﺨﺘﻪ ﺷﺪه از ﺳﺮباﻧﺪ ﺟﮫﺎد ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫َ َ‬
‫يت ۡم ف َِئ ٗة فَٱثۡبُ ُتوا ْ َوٱ ۡذ ُك ُروا ْ ٱ َّ َ‬
‫�‬ ‫ام ُن ٓوا ْ إ َذا لَق ُ‬
‫ِ ِ‬ ‫�� ُّ� َها ٱ َّ� َ‬
‫ِين َء َ‬ ‫و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ٰٓ ﴿ :‬‬
‫َ‬ ‫َ ٗ َّ َّ ُ ُ ۡ‬
‫�� ل َعل� ۡم �فل ُِحون ‪] ﴾٤٥‬اﻷﻧﻔﺎل‪ .[٤٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ ﭼﻮن‬ ‫كث ِ‬
‫ﺑﺎ ﮔﺮوھﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﭘﺎﯾﺪاری ورزﯾﺪ و ﺧﺪا را ﺑﺴﯿﺎر ﯾﺎد ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ رﺳﺘﮕﺎر‬
‫ﺷﻮﯾﺪ«‪.‬‬
‫ٗ‬ ‫ْ‬ ‫َ ََ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ام ُن ٓوا إذَا لق ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ‬
‫ِين �ف ُروا َز ۡحفا‬ ‫يت ُم ٱ�‬‫ِ ِ‬
‫ِين َء َ‬
‫�� ُّ� َها ٱ� َ‬‫و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ٰٓ َ ﴿ :‬‬
‫ار ‪] ﴾١٥‬اﻷﻧﻔﺎل‪ .[١٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ ھﺮﮔﺎه ]در‬ ‫وه ُم ٱ ۡ�َ ۡدبَ َ‬
‫َ َ ُ َ ُّ ُ‬
‫ف� تول‬
‫ﻣﯿﺪان ﻧﺒﺮد[ ﺑﻪ ﮐﺎﻓﺮان ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ]ﺑﻪﺳﻮی ﺷﻤﺎ[ روی ﻣﯽآورﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﭘﺸﺖ‬
‫ﻣﮑﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻣﺮدن در راه ﺧﺪا ﻧﻤﯽھﺮاﺳﻨﺪ‪ ،‬و آن را ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﯽ در‬
‫ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ــــــﻦ ا ﹾﻟ ﹶﻌ ﹾﺠـ ﹺ‬
‫ــــــﺰ ﹾ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫ــــــﻮت ﹶﺟﺒـﹶـﺎﻧﹶـــــــــﺎ‬
‫ﹶ‬ ‫أن ﲤـ‬ ‫ﹶﻓﻤـ ﹶ‬ ‫ـــــــﻮت ﹸﺑـــــــــﺪﱞ‬ ‫وإذا ﻟــــــــﻢ ﹶﻳ ﹸﻜـ ﹾ‬
‫ـــــــﻦ ﻟﻠﻤــ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ‪:‬‬
‫ﻣـــﺮدن ﺑـــﺎﺗﺮس ﻋـــﯿﻦ ﻧﺎﺗﻮاﻧﯿﺴـــﺖ‬ ‫ﭼـــﻮ از ﻣـــﺮگ ﮔﺮﯾـــﺰی ﻧﯿﺴـــﺖ‬
‫�‬‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮ ﻗﺪرت و ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪی ﺗﺄﮐﯿﺪ ﺑﺴﯿﺎر داﺷﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ال ْ ُﻤ ْﺆ ِﻣ ُﻦ اﻟْ َﻘﻮ ُّى َﺧ ْ ٌ‬
‫ِ‬
‫َ ُ ٍّ َ ْ ٌ ْ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ ْ َّ َ َ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ َ ُّ َ َّ َ ْ ُ ْ‬
‫ﺎ� وﻻ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺘ‬‫اﺳ‬ ‫و‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻌ‬‫ﻔ‬ ‫ﻨ‬‫�‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻰﻠﻋ‬ ‫ص‬‫ﺮ‬
‫ِ‬ ‫اﺣ‬ ‫�‬ ‫ﺧ‬ ‫ﻞﻛ‬ ‫�‬ ‫و‬ ‫ﻴﻒ‬
‫ِ ِ َِ‬ ‫ﻌ‬ ‫الﻀ‬ ‫ﻦ‬
‫ا� ِﻣﻦ الﻤ ِ‬
‫ﻣ‬
‫ِ‬ ‫ﺆ‬ ‫وأﺣﺐ ِإﻰﻟ ِ‬
‫َ ْ ْ َ ْ َ َ َ َ َ ْ ٌ َ َ َ ُ ْ َ ْ ِّ َ َ ُ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ ُ ْ َ َ ُ َّ‬
‫ْ‬
‫ا� َو َﻣﺎ‬‫�ﻦ ﻗﻞ ﻗﺪر ِ‬ ‫�ﻌ ِﺠﺰ و ِ�ن أﺻﺎﺑﻚ ﻰﺷء ﻓﻼ �ﻘﻞ لﻮ �� �ﻌﻠﺖ ﺎﻛن ﻛﺬا و�ﺬا‪ .‬وﻟ ِ‬
‫ﺎن«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در ﻧﺰد ﺧﺪا ﻣﺆﻣﻦ ﻗﻮی و‬ ‫َ َ َ َ َ َ َّ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ َ َّ ْ َ‬
‫ﺷﺎء �ﻌﻞ ﻓﺈِن لﻮ �ﻔﺘﺢ �ﻤﻞ الﺸﻴﻄ ِ‬
‫ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ از ﻣﺆﻣﻦ ﺿﻌﯿﻒ ﺑﮫﺘﺮ و ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و در ھﺮ ﮐﺪامﺷﺎن ﺧﯿﺮ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫ﺗﻼش ﮐﻦ و ﺣﺮﯾﺺ ﺑﺎش ﺑﺪاﻧﭽﻪ ﺑﺮاﯾﺖ ﻧﻔﻊ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﺎری ﺧﻮاﺳﺘﻪ و‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٨٢‬‬

‫ﻧﺎﺗﻮان ﻣﺸﻮ‪ .‬ھﺮﮔﺎه ﺗﺮا ﭼﯿﺰی ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﻮ اﮔﺮ ﻣﻦ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮐﺮدم ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن ﻣﯽﺷﺪ‪،‬‬
‫وﻟﯽ ﺑﮕﻮ ﺧﺪا ﻣﻘﺪر ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد و آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاھﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﺪ‪ .‬زﯾﺮا ﮐﻠﻤﻪء »اﮔﺮ«‬
‫ﮐﺎر را ﺑﺮ وﺳﻮﺳﻪی ﺷﯿﻄﺎن ﻣﯽﮔﺸﺎﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺼﻠﺖ ﺷﺠﺎﻋﺖ را ﺟﺰو ﺧﻠﻖ و ﺧﻮی ھﻤﯿﺸﮕﯽ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار دھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﺳﺘﺮ و ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ‬

‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﻘﺒﻪ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮس ﮐﺎﺗﺒﯽ داﺷﺖ و ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎن اﯾﻦ ﻣﺮد ﮐﺎﺗﺐ‬
‫ﺷﺮاب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﮐﺎﺗﺐ روزی ﺑﻪ ﻋﻘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻧﯽ دارم ﮐﻪ ﺷﺮاب‬
‫ﻣﯽﻧﻮﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺼﺪ دارم ﻣﺎﻣﻮران دوﻟﺘﯽ را ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺳﺎزم ﺗﺎ آنھﺎ را دﺳﺘﮕﯿﺮ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﻋﻘﺒﻪ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﭼﻨﺎن ﻣﮑﻦ و آﻧﺎن را ﭘﻨﺪ ده‪ .‬ﮐﺎﺗﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﺎن را ﻧﮫﯽ ﮐﺮدهام و دﺳﺖ از اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎرﺷﺎن ﻧﻤﯽﮐﺸﻨﺪ‪ .‬ﭼﺎرهای ﻧﺪارم ﺟﺰ آﻧﮑﻪ ﺷﺮﻃﻪ )ﻣﺄﻣﻮران( را آ ﮔﺎه ﺳﺎزم ﺗﺎ‬
‫دﺳﺘﮕﯿﺮﺷﺎن ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬و ھﻤﯿﻦ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺳﺰای اﯾﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻘﺒﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬داد ﺑﺮ ﺗﻮ! اﯾﻦ ﮐﺎر‬
‫َ ْ ََ َ ْ ًَ َ َ ََ َ َ َ‬
‫ﺮﺘﻫﺎ ﺎﻛن‬ ‫را ﻧﮑﻦ‪ .‬آﺧﺮ ﻣﻦ از رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺷﻨﯿﺪم ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ رأى ﻋﻮرة ﻓﺴ‬
‫َ َ ْ َ َْ َ ُْ َ‬
‫ود ًة«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮﮐﺲ از ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﻋﯿﺐ و ﻋﺎری را ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪،‬‬‫ﻛﻤﻦ أﺣﻴﺎ مﻮء‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﺴﺖ ﮐﻪ دﺧﺘﺮ زﻧﺪه ﺑﮕﻮری را از ﻣﺮگ ﻧﺠﺎت داده ﺑﺎﺷﺪ«‪] .‬اﺑﻮداود[‪.‬‬
‫ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﻣﯿﺎن ﻋﺪهای از ﯾﺎراﻧﺶ ﮐﻪ در‬
‫ﺑﯿﻦﺷﺎن ﺟﺮﯾﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻠﻪس ﻧﯿﺰ ﺑﻮد ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ از ﯾﮑﯽ از ﺣﺎﺿﺮﯾﻦ ﺑﺎدی‬
‫ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﮕﻮﯾﺪ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ وﺿﻮﯾﺶ ﺷﮑﺴﺘﻪ ﺑﺮود و وﺿﻮء ﺗﺎزه‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ ﮐﻪ ﺟﺮﯾﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ھﻤﮕﯽ ﺑﺮوﻧﺪ و وﺿﻮء ﺗﺎزه ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ از اﯾﻦ ﻧﻈﺮ ﺧﺮﺳﻨﺪ ﮔﺸﺘﻪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻮ رﺣﻢ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻧﯿﮑﻮ‬
‫ﻣﮫﺘﺮی ﺑﻮدی در ﺟﺎھﻠﯿﺖ و اﮐﻨﻮن ﻧﯿﺰ ﭼﻪ ﻧﯿﮑﻮ ﻣﮫﺘﺮی در اﺳﻼم ھﺴﺘﯽ!‪.‬‬

‫ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺳﺘﺮ ﯾﺎ ﭘﺮده ﭘﻮﺷﯽ ھﻤﺎن ﻣﺨﻔﯽ داﺷﺘﻦ اﺷﺘﺒﺎھﺎت و ﻋﯿﺐھﺎی دﯾﮕﺮان اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺘﺮ و ﭘﺮده ﭘﻮﺷﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻋﯿﺐھﺎی ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﭘﺮده ﭘﻮش اﺳﺖ و ﺳﺘﺮ و ﭘﺮده ﭘﻮﺷﯽ را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد‪ .‬او‬
‫ُ‬ ‫ُْ َ‬
‫ﻋﯿﺐھﺎی ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻳَﺪﻧﻮ أ َﺣ ُﺪ� ْﻢ‬
‫ْ َ ِّ َ َّ َ َ َ َ َ َ ُ َ َ ْ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ َ ُ ُ َ ْ َ َ َ‬
‫ﺖ ﻛﺬا‬ ‫ِﻣﻦ ر� ِﻪ ﺣﻰﺘ ﻳﻀﻊ ﻛﻨﻔﻪ ﻋﻠﻴ ِﻪ �ﻴﻘﻮل أﻋ ِﻤﻠﺖ ﻛﺬا و�ﺬا �ﻴﻘﻮل �ﻌﻢ ‪ .‬و�ﻘﻮل ﻋ ِﻤﻠ‬
‫َ َ ْ‬ ‫ََ َ ْ‬ ‫ُّ ْ‬ ‫َ َ َ َ َ ُ ُ َ َ ْ َ ُ َ ِّ ُ ُ ُ َّ َ ُ ُ ِّ َ َ ْ ُ َ َ‬
‫اﺪﻟ�ﻴَﺎ‪َ ،‬وأﻧﺎ أﻏ ِﻔ ُﺮ َﻫﺎ لﻚ اﻴﻟَ ْﻮ َم«‪.‬‬ ‫ﺮﺘت َﻋﻠﻴْﻚ ِﻰﻓ‬ ‫و�ﺬا �ﻴﻘﻮل �ﻌﻢ ‪� .‬ﻴﻘﺮره‪� ،‬ﻢ �ﻘﻮل ِإ� ﺳ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٨٤‬‬

‫]ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮﮐﺪام از ﺷﻤﺎ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد و‬

‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﻓﻼن ﮔﻨﺎه و ﻓﻼن ﮔﻨﺎه را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﯽآوری؟‬
‫در ﺟﻮاب ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﯽداﻧﻢ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ھﻤﺎﻧﺎ آن را در دﻧﯿﺎ ﺑﺮ ﺗﻮ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪم و اﻣﺮوز ﺑﺮاﯾﺖ ﻣﯽآﻣﺮزم«‪.‬‬
‫الﺴ ْ َ‬ ‫ِّ ٌ ُ ُّ ْ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬إ َّن َّ َ‬
‫ﺮﺘ«‪] .‬اﺑﻮداود و‬ ‫اﺤﻟَﻴَ َ‬
‫ﺎء َو ِّ‬ ‫�ﺐ‬ ‫ا�أ َﺣ ٌّ‬
‫� ِﺳت� ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬
‫ﻧﺴﺎﺋﯽ و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪأ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺮم و ﭘﻮﺷﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺮم و‬
‫ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد«‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ‪:‬‬

‫ﺳﺘﺮ ﻋﻮرت‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﻮرت ﺧﻮﯾﺶ را ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه و آن را ﺑﺮ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ روا ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺒﯿﻨﺪ آﺷﮑﺎر‬
‫ﻧﻤﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ون ‪ ٥‬إ َّ� َ ٰٓ ۡ َ‬
‫ج ِه ۡم أ ۡو َما‬
‫ۡ َٰ ُ َ‬ ‫َ َّ َ ُ ۡ ُ ُ‬
‫� أز� ٰ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ج ِهم �فِظ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱ�ِين هم ل ِفرو ِ‬
‫ِ� ‪] ﴾٦‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪ .[٦-٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ت َ�يۡ َ� ٰ ُن ُه ۡم فَإ َّ� ُه ۡم َ� ۡ ُ‬
‫� َملُوم َ‬ ‫ََ َ‬
‫ك ۡ‬ ‫مل‬
‫ِ‬
‫ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ در ﻣﻮرد ھﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﯾﺎ ﮐﻨﯿﺰاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺮ آﻧﺎن ﻧﮑﻮھﺸﯽ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬
‫از رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻋﻮرتھﺎﯾﻤﺎن را ﺑﺮ ﮐﻪ آﺷﮑﺎر و ﺑﺮ ﮐﻪ ﭘﻨﮫﺎن‬
‫َ‬ ‫ْ َْ َ َْ َ ََ َ‬ ‫َ َ‬
‫ﺖ ﻳَ ِﻤﻴﻨُﻚ«‪.‬‬‫ﻜ ْ‬ ‫ﻧﻤﺎﯾﯿﻢ؟ آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬اﺣﻔﻆ َﻋ ْﻮ َرﺗﻚ ِإﻻ ِﻣﻦ زو ِﺟﻚ أو ﻣﺎ مﻠ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻋﻮرت ﺧﻮﯾﺶ را ﺟﺰ از ھﻤﺴﺮت و از ﮐﻨﯿﺰﮐﺎن زﯾﺮدﺳﺘﺘﺎن ﻣﺨﻔﯽ دارﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﺳﺆال ﮐﻨﻨﺪه ﺑﺎز ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﯾﺎ ﻧﺒﯽ اﻟﻠﻪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻓﺮاد در ھﻢ آﻣﯿﺨﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﭼﻪ؟‬
‫َ َ‬ ‫ََْ ْ َ َْ َ َ َ َ‬
‫اﻫﺎ أ َﺣ ٌﺪ ﻓﻼ ﻳَ َﺮ َ�ﻨَّ َﻬﺎ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯽ ﭼﻨﺎن‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إِ ِن اﺳﺘﻄﻌﺖ أن ﻻ ﻳ َﺮ‬
‫ﮐﻨﯽ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺬار ﻧﺒﯿﻨﻨﺪ«‪ .‬اﯾﻨﺒﺎر ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬و اﮔﺮ ﮐﺴﯽ ﺗﮏ و ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻮد؟‬
‫َ َّ ُ َ َ ُّ َ ْ ُ ْ َ ْ َ‬
‫ﺎس«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺪان ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻓﺎ� أﺣﻖ أن �ﺴﺘﺤﻴﺎ ِﻣ َﻦ اﻨﻟَّ ِ‬
‫ﺳﺰاوارﺗﺮ اﺳﺖ از ﻣﺮدم ﮐﻪ از او ﺷﺮم ﮐﻨﯽ«‪] .‬اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[‪.‬‬
‫َ ْ َ‬ ‫الﺮ ُﺟ ُﻞ إ َﻰﻟ َﻋ ْﻮ َر ِة َّ‬ ‫َ‬
‫ﻻ َ�ﻨْ ُﻈ ُﺮ َّ‬
‫الﺮ ُﺟ ِﻞ َوﻻ ال َﻤ ْﺮأ ُة«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬‬
‫»ﻣﺮد ﺑﻪ ﺷﺮﻣﮕﺎه ﻣﺮد ﻧﻨﮕﺮد و ﻧﻪ زن ﺑﻪ ﺷﺮﻣﮕﺎه زن«‪.‬‬
 ‫‪٨٥‬‬ ‫ﺳﺘﺮ و ﭘﺮده ﭘﻮﺷﯽ‬

‫اﻣﺎ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺑﺴﯿﺎری از زﻧﺎن در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺪان ﻋﺎدت ﮐﺮدهاﻧﺪ و اﻧﺪام ﺧﻮﯾﺶ‬
‫را ﻇﺎھﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﺪون رﻋﺎﯾﺖ ادب و ﺣﺠﺐ و ﺑﺎ ﺑﯽﺣﺠﺎﺑﯽ و ﺧﻮدﻧﻤﺎﯾﯽ ﺗﻤﺎم زﯾﻨﺖھﺎی‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮﻣﻼ ﻣﯽﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎھﯽ ﺑﺰرگ و ﮔﻨﺎھﯽ ﻋﻈﯿﻢ اﺳﺖ‪ .‬زن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫دﯾﻦ و اﯾﻤﺎن از ﭼﻨﯿﻦ اﻋﻤﺎﻟﯽ ﺑﻪ دور ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او ﺗﻦ ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و ﺑﺮ‬
‫ﺣﺠﺎب ﺧﻮﯾﺶ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺘﺮ و ﭘﻮﺷﺶ در ھﻨﮕﺎم ﺷﺴﺘﺸﻮ‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺣﻤﺎم ﻧﻤﻮده و ﯾﺎ ﻏﺴﻞ ﺑﮕﯿﺮد‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﮕﺎه دارد ﺗﺎ ﺷﺮﻣﮕﺎھﺶ را از دﯾﺪ ھﺮ آن ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻨﮕﺮد ﻣﺨﻔﯽ ﺑﺪارد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج وﻗﺘﯽ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﻏﺴﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را از دﯾﮕﺮان ﭘﻮﺷﯿﺪه و ﻣﺴﺘﻮر داﺷﺘﻪ و‬
‫آﻧﮕﺎه ﻏﺴﻞ و ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َ ٌّ ِّ ٌ ُ ُّ َ َ َ َ َّ ْ َ َ َ‬ ‫َّ َّ َ‬
‫ﺮﺘ ﻓﺈِذا اﻏت َﺴﻞ‬ ‫�ﺐ اﺤﻟﻴﺎء والﺴ‬‫آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬إِن ا�أ ﺣ ِ� ِﺳت� ِ‬
‫ْ‬ ‫َ َ ُ ُ ْ ََْ ْ َ‬
‫أﺣﺪ�ﻢ ﻓﻠيﺴت ِﺮﺘ«‪] .‬اﺑﻮداود و ﻧﺴﺎﺋﯽ و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪأ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺮم و‬
‫ﭘﻮﺷﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺷﺮم و ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد‪ .‬ﭘﺲ ھﺮﮔﺎه ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ ﻏﺴﻞ ﻧﻤﻮد‬
‫در ﭘﺮده ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫ﺳﺘﺮ و در ﭘﺮده ﺑﻮدن ھﻨﮕﺎم ﻗﻀﺎی ﺣﺎﺟﺖ‪:‬‬

‫ھﺮﮔﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﺑﺨﻮاھﺪ ﻗﻀﺎی ﺣﺎﺟﺖ ﺑﻮل و ﻏﺎﺋﻂ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ آن را در ﻣﮑﺎﻧﯽ دور از‬
‫دﯾﺪ ھﺮﮐﺲ دﯾﮕﺮ ﺑﺮآورد ﺗﺎ در در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﺪﮔﺎن ﮐﺴﯽ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻌﻀﯽ ﮐﻮدﮐﺎن در ﺳﺮ راهھﺎ ﻗﻀﺎی ﺣﺎﺟﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ از ادب ﺑﺪور اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮج از ﮐﻨﺎر ﻗﺒﺮھﺎﯾﯽ ﻣﯽﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و ﺻﺪای دو ﻧﻔﺮ را ﮐﻪ در ﻗﺒﺮھﺎﯾﺸﺎن ﻋﺬاب داده‬
‫َ َ َّ َ َ ُ ُ َ َ َ َ َ‬ ‫ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ را ﺷﻨﯿﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إ َّ� ُﻬ َﻤﺎ َﻴﻟُ َﻌ َّﺬﺑَﺎن َو َﻣﺎ ُ� َﻌ َّﺬﺑَ‬
‫� أﻣﺎ أﺣﺪﻫﻤﺎ ﻓﺎﻜن ﻻ‬ ‫ٍ‬ ‫ﺒ‬
‫ِ‬ ‫ﻛ‬ ‫ﻰﻓ‬
‫ِ‬ ‫ﺎن‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﻴﻤ ِﺔ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آن دو ﻋﺬاب‬ ‫اﻵﺧ ُﺮ ﻓَ َﺎﻜ َن � ْﻤﻰﺸ ﺑﺎﻨﻟَّﻤ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺎ‬ ‫ئ ﻣ ْﻦ ﺑَ ْﻮﻪﻟ َوأَ َّ‬
‫ﻣ‬
‫َ ْ َْ ُ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫ِِ‬ ‫ﺮﺒ ِ‬‫�ﺴت ِ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و در ﭼﯿﺰ ﺑﺰرﮔﯽ ﻋﺬاب ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ! اﻣﺎ ﯾﮑﯽ از آنھﺎ از ﺑﻮل )ﺷﺎش( ﭘﺮھﯿﺰ‬
‫ﻧﻤﯽﮐﺮد و دﯾﮕﺮی ﺳﺨﻦ ﭼﯿﻨﯽ ﻣﯽﮐﺮد«‪.‬‬

‫ﺳﺘﺮ و ﻣﺨﻔﯽ داﺷﺘﻦ اﺳﺮار زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﺟﺮﯾﺎﻧﺎت ﻣﺎﺑﯿﻦ ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮادهاش را ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻣﯽدارد و از‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﯿﺎن او و ھﻤﺴﺮش در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺼﻮﺻﯽ ﻣﯽﮔﺬرد ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬دﯾﻦ ﺣﻨﯿﻒ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٨٦‬‬

‫اﺳﻼم ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻧﮫﺎن داﺷﺘﻦ اﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻣﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﺎﻧﺘﯽ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺮد روا ﻧﯿﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﺪان ﺑﺎ ﺑﺮﻣﻼ ﺳﺎﺧﺘﻨﺶ ﺧﯿﺎﻧﺖ ورزد و ﺑﺮ ﻋﮫﺪهی اوﺳﺖ ﺗﺎ آن را‬
‫ﻣﺨﻔﯽ ﺑﺪارد ﻧﺎم ﻣﯽﺑﺮد‪.‬‬
‫ْ َ َّ َ ْ َ ً َ ْ َ ْ َ َ َّ َ‬ ‫َ‬
‫آن ﺣﻀﺮت ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إ َّن ِﻣ ْﻦ أ َ ِّ‬
‫الﺮ ُﺟﻞ‬ ‫�ﻟﺔ ﻳﻮم اﻟ ِﻘﻴﺎﻣ ِﺔ‬
‫ا� ﻣ ِ‬ ‫ﺮﺷ اﻨﻟَّ ِ‬
‫ﺎس ِﻋﻨﺪ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ ُ َّ َ ْ ُ ُ َّ َ‬ ‫َ ْ َ ُْ‬ ‫ُْ‬
‫�ﻔ ِﻰﻀ ِإﻰﻟ ام َﺮأﺗِ ِﻪ َو�ﻔ ِﻰﻀ ِإﻴﻟ ِﻪ �ﻢ ﻳنﺮﺸ ِﺮﺳﻫﺎ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ و اﺑﻮداود[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ از ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺮدم در ﻧﺰد ﺧﺪا از روی ﻣﺮﺗﺒﻪ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ زن ھﻤﺒﺴﺘﺮ ﻣﯽﮔﺮدد و‬
‫زن ﺑﺎ او ھﻤﺒﺴﺘﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺳﭙﺲ راز زن را آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺳﺘﺮ و ﻧﮫﺎن داﺷﺘﻦ ﺻﺪﻗﻪ‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن از دادن ﺻﺪﻗﻪ ھﺪﻓﯽ ﺟﺰ رﺿﺎ و ﺧﺸﻨﻮدی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫و در ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﮫﺎن ﻣﯽدارد ﺗﺎ ﮐﺴﯽ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل از آن ﻣﻄﻠﻊ‬
‫ُ ُ َ َ‬
‫ون أ ۡم َ� ٰل َ ُهم بٱ َّ ۡ�ل َوٱ�َّ َهار ِ ّٗ‬
‫��‬ ‫ق‬‫ِ‬ ‫ف‬‫ن‬‫ي‬ ‫ﻧﮕﺮدد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در اﯾﻨﺒﺎره ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ٱ َّ� َ‬
‫ِين‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ُ َۡ ُ َ‬ ‫َ َ ٌ ََ‬ ‫َو َع َ�� َِي ٗة فَلَ ُه ۡم أ َ ۡج ُر ُه ۡم ع َ‬
‫ِند َر ّ� ِ ِه ۡم َو� خ ۡوف عل ۡي ِه ۡم َو� ه ۡم � َزنون ‪] ﴾٢٧٤‬اﻟﺒﻘﺮة‪.[٢٧٤ :‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻣﻮال ﺧﻮد را ﺷﺐ و روز‪ ،‬و ﻧﮫﺎن و آﺷﮑﺎرا‪ ،‬اﻧﻔﺎق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش‬
‫آﻧﺎن ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺑﺮای آﻧﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﯿﻤﯽ ﺑﺮ آﻧﺎن اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻧﺪوھﮕﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮار ج ﺑﯿﺎن ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ از ﺑﯿﻦ ھﻔﺖ دﺳﺘﻪای ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺎن را در‬
‫روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﺳﺎﯾﻪای ﺑﺠﺰ ﺳﺎﯾﻪی او ﻧﯿﺴﺖ در زﯾﺮ ﺳﺎﯾﻪی ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽﮔﯿﺮد ﻣﺮدی‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺻﺪﻗﻪای ﻣﯽدھﺪ و ﭼﻨﺎن آن را ﻣﺨﻔﯽ ﻣﯽدارد ﮐﻪ دﺳﺖ ﭼﭗ او از ﻋﻤﻞ دﺳﺖ‬
‫راﺳﺘﺶ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﺻﺪﻗﺔ الﺮﺴ ﺗﻄﻔﺊ ﻏﻀﺐ الﺮب«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ[‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺻﺪﻗﻪی ﻧﮫﺎﻧﯽ ﺧﺸﻢ ﭘﺮوردﮔﺎر را ﻓﺮوﻣﯽ ﻧﺸﺎﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﺧﻮاب ﻧﺎﮔﻮار‪:‬‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮاب دﯾﺪه و ﺧﻮاﺑﺶ ﻧﯿﮑﻮ ﺑﻮد آن را ﺑﺎزﮔﻮ داﺷﺘﻪ و‬
‫ﺧﻮﺷﺨﺒﺮی ﻣﯽدھﺪ و ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ ان از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬آن را ﺑﺮای دوﺳﺘﺎن‬
‫درﺳﺘﮑﺎرش ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺧﻮاﺑﯽ ﻧﺎﮔﻮار ﺑﺒﯿﻨﺪ ﮐﻪ آن را ﻧﺎﺧﻮش ﻣﯽدارد‪ ،‬از ﺳﻤﺖ ﭼﭗ ﺧﻮﯾﺶ ﺳﻪ‬
‫ﺑﺎر ﺗﻒ ﻧﻤﻮده و از ﺷﺮ ﺷﯿﻄﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮد‪ ،‬و زﯾﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪٨٧‬‬ ‫ﺳﺘﺮ و ﭘﺮده ﭘﻮﺷﯽ‬
‫َ َ َ‬ ‫الﺼﺎﺤﻟ َ ُﺔ ﻣ َﻦ َّ َ ْ ُ ْ ُ َ َّ ْ َ‬ ‫الﺮ ْؤ َ�ﺎ َّ‬
‫ﺎن ﻓ ِﺈذا َرأى‬ ‫ا� واﺤﻟﻠﻢ ِﻣﻦ الﺸﻴﻄ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ُّ » :‬‬
‫َ ْ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َّ ْ َّ‬ ‫َ َ َ‬
‫ث َم َّ‬ ‫ﺚ َ� ْﻦ � َ َ‬ ‫َ َ ُ ُ ُ َّ ْ َ َ ْ َ ُ ُ َ ْ َ ْ ُ ْ‬
‫ﺎ� ِﻣ ْﻦ‬
‫ِ ِ‬ ‫ﺑ‬ ‫ذ‬‫ﻮ‬ ‫ﻌ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﻴﻟ‬ ‫و‬ ‫ﻆ‬ ‫ﻘ‬ ‫ﻴ‬ ‫ت‬‫اﺳ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫إ‬
‫ٍ ِ‬‫ات‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻼ‬ ‫ﺛ‬ ‫ه‬‫ﺎر‬
‫ِِ‬ ‫ﺴ‬ ‫أﺣﺪ�ﻢ الﻰﺸء ﻳ�ﺮﻫﻪ ﻓﻠﻴﻨﻔ‬
‫ا�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬رؤﯾﺎی ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا و‬ ‫ﺎء َّ ُ‬ ‫ﺮﺷ َﻫﺎ ﻓَﺈ َّ� َﻬﺎ ﻟَ ْﻦ ﺗَ ُ َّ‬
‫ﺮﻀ ُه إ ْن َﺷ َ‬ ‫َ ِّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﺣﺘﻼم از ﺟﺎﻧﺐ ﺷﯿﻄﺎن اﺳﺖ‪ .‬و ﮐﺴﯽ ﭼﯿﺰی را دﯾﺪ ﮐﻪ از آن ﺑﺪش ﻣﯽآﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﻪ ﺑﺎر‬
‫ﺑﻄﺮف ﭼﭗ ﺧﻮد ﺑﺪﻣﺪ و از ﺷﯿﻄﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺟﻮﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آن ﺧﻮاب اﻧﺸﺎءاﻟﻠﻪ ﺑﻪ وی‬
‫ﺿﺮر ﻧﻤﯽرﺳﺎﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﮫﺎن ﮐﺮدن وﺳﻮﺳﻪھﺎی ﺷﯿﻄﺎن‪:‬‬

‫ھﺮﮔﺎه در ذھﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﯿﺰ ﻧﺎروا و ﺷﺮ ﺧﻄﻮر ﻧﻤﻮد ﯾﺎ ﻗﺼﺪ ﮔﻨﺎھﯽ در وی‬
‫ﭘﺪﯾﺪ آﻣﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدی ود ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﯾﺪ از آﻧﭽﻪ در ﻓﮑﺮش ﮔﺬﺷﺖ ﺑﺎ‬
‫َ َ َ َ ُ َّ َ َّ َ َّ َ ْ َ ْ ُ‬ ‫ﮐﺴﯽ ﭼﯿﺰی ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إ َّن َّ َ‬
‫ﺖ ِﺑ ِﻪ أ�ﻔ َﺴ َﻬﺎ‬ ‫ا�‪ ‬ﺠﺗﺎوز ﻷﻣ ِﻰﺘ �ﻤﺎ ﺣﺪﺛ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ْ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َّ‬
‫�ﻠ ْﻢ ِﺑ ِﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪأ در ﻣﻮرد اﻣﺖ از آﻧﭽﻪ در‬ ‫ﻣﺎ لﻢ �ﻌﻤﻞ أو ﺗ‬
‫ﺧﺎﻃﺮﺷﺎن ﺑﮕﺬرد و ﻣﺮﺗﮑﺐ آن ﻧﮕﺸﺘﻪ و ﺳﺨﻨﯽ از آن ﻧﮕﻮﯾﻨﺪ‪ ،‬درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺷﺮاﯾﻂ ﺳﺘﺮ و ﻧﻬﺎن ﮐﺎری‪:‬‬

‫در ﺻﻮرﺗﯽ ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺗﺎ ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ را ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺷﺮاﯾﻄﯽ را ﺑﺎﯾﺪ‬
‫در اﯾﻦ ﭘﻨﮫﺎن ﺳﺎزی درﻧﻈﺮ ﺑﮕﯿﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ھﺪف ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ از اﯾﻦ ﺳﺘﺮ و ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ دﺳﺖ‬
‫ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﺣﻮل و ﺣﻮش آن ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻌﯿﻦ ﺑﻮده و در ﺣﯿﻦ اﻗﺪام ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ ﺑﻪ‬
‫آن ﻋﻤﻞ و ﭘﺲ از آن را درﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﻧﮕﻮﯾﺪ ﮐﻪ ﻓﻼن ﺷﺨﺺ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﭼﻨﺎن ﮔﻨﺎه‬
‫و ﻣﻌﺼﯿﺘﯽ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺼﯿﺖ و ﮔﻨﺎه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ارﺗﺒﺎﻃﯽ ﺑﺎ دﯾﮕﺮان ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ دﯾﮕﺮان آﺳﯿﺐ ﻧﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﺑﺎﻋﺚ آﺳﯿﺐ رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎﯾﺪ از اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع آ ﮔﺎه ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ از اﺛﺮات‬
‫آن در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ در راﺳﺘﺎی ﺑﮫﺒﻮد ﻓﺮد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻠﮑﻪ دﺳﺖ از آن ﮔﻨﺎه ﺑﺮداﺷﺘﻪ و‬
‫ﺑﻪﺳﻮی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ درﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﻓﺮد ﻣﺬﮐﻮر ﺑﺮ ﻋﻤﻞ ﻧﺎروای ﺧﻮﯾﺶ اﺻﺮار‬
‫داﺷﺘﻪ و ﻣﻔﺴﺪ ﻓﯽ اﻻرض ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ از او ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﮐﺮد ﺗﺎ اﯾﻦ‬
‫ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﻓﺮد را ﺑﻪ اداﻣﻪی ﮔﻨﺎه و ﻋﺼﯿﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﯾﺎری ﻧﺪھﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٨٨‬‬

‫ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ اﺑﺰاری ﺑﺮای اﻧﺤﺮاف ﻓﺮد ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎھﯽ ﮐﺸﺎﻧﺪن وی‬
‫ﺑﻮاﺳﻄﻪی ﮔﻨﺎھﺎﻧﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ََ َ ُُۡ ْ‬
‫اﯾﻦ ﺳﺘﺮ و ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﻣﺎﻧﻊ ادای ﺷﮫﺎدت در ﺻﻮرت ﻧﯿﺎز ﻧﮕﺮدد‪﴿ :‬و� ت�تموا‬
‫َۡ‬ ‫َ َّ‬ ‫ۡ‬ ‫َّ َ‬
‫ٱلش َ� ٰ َدة ۚ َو َمن يَ� ُت ۡم َها فإِن ُه ٓۥ َءاث ‪ِٞ‬م قل ُب ُهۥ﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٢٨٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺷﮫﺎدت را ﮐﺘﻤﺎن‬
‫ﻣﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﮐﻪ آن را ﮐﺘﻤﺎن ﮐﻨﺪ ﻗﻠﺒﺶ ﮔﻨﺎھﮑﺎر اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﻣﻨﻮط ﺑﻪ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق ﺳﺘﻤﺪﯾﺪﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺎزﻧﮕﺮداﻧﺪن ﺣﻘﻮق ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎنﺷﺎن‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﭘﺮده ﭘﻮش ﻧﯿﺰ در ﻋﻤﻞ ﻓﺮد ﮔﻨﺎھﮑﺎر و‬
‫ﭘﺎﯾﻤﺎل ﻧﻤﻮدن ﺣﻖ ﻣﺮدم ﺷﺮﯾﮏ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺳﺘﺮ و ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ‪:‬‬

‫َ َْ ُُ َ ٌ َ ً‬
‫ﺮﺘ �ﺒْﺪ �ﺒْﺪا ِﻰﻓ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ﻋﯿﻮب ﺗﺄﮐﯿﺪ داﺷﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻻ �ﺴ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻧﻤﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ﺑﻨﺪه ﺑﻨﺪهای را )ﯾﻌﻨﯽ‬ ‫ا� ﻳَ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َ‬
‫ﺮﺘ ُه َّ ُ‬ ‫ُّ ْ َ َّ‬
‫ﻻ َﺳ َ َ‬ ‫اﺪﻟ�ﻴﺎ ِإ‬
‫ِ‬
‫ﻋﯿﻮب او را( ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ )ﻋﯿﻮب( او را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫َُ‬ ‫ﺮﺘ َﻋ ْﻮ َر َة أَﺧﻴﻪ ال ْ ُﻤ ْﺴﻠﻢ َﺳ َ َ‬
‫ﺮﺘ َّ ُ‬
‫ا� َﻋ ْﻮ َرﺗﻪ ﻳَ ْﻮ َم‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪َ » :‬ﻣ ْﻦ َﺳ َ َ‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ«‪] .‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮﮐﺲ ﻋﯿﺐھﺎی ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در‬ ‫اﻟْﻘﻴَ َ‬
‫ِ‬
‫روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻋﯿﺐھﺎی او را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ در آﺧﺮت ﻧﺘﯿﺠﻪی اﻗﺪام ﻓﺮد در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﺑﺮای ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪن‬
‫ﻋﯿﺐھﺎی ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ ﺑﻮده و اﻟﺒﺘﻪ در ھﻤﯿﻦ دﻧﯿﺎ ﻧﯿﺰ ﺑﺪون ﭘﺎداش ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫واﻵﺧ َﺮ ِة«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﯽ‬ ‫اﷲ ﻲﻓ ُّ‬
‫اﺪﻟﻧﻴﺎ‬ ‫ﺮﺘ ُمﺴﻠﻤﺎ َﺳ َ َ‬
‫ﺮﺘ ُه ُ‬ ‫ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬و َﻣﻦ َﺳ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﮐﻪ ﻋﯿﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﻋﯿﺐ او را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺎداش ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ ﺑﮫﺸﺖ اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻻ ﻳﺮى مﺆﻣﻦ ﻣﻦ أﺧﻴﻪ‬
‫ﻋﻮرة ﻓيﺴﺮﺘﻫﺎ ﻋﻠﻴﻪ‪ ،‬إﻻ أدﺧﻠﻪ اﷲ ﺑﻬﺎ اﺠﻟﻨﺔ«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻋﯿﺐ‬
‫ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ را دﯾﺪه و آن را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺨﺎﻃﺮ اﯾﻦ ﻋﻤﻠﺶ وارد ﺑﮫﺸﺖ‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ھﺮﺑﺎر ﮐﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﻨﺎھﯽ ﺷﻮد‪ ،‬رو ﺑﻪ ﺗﻮﺑﻪ و اﺳﺘﻐﺎر و ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ از‬
 ‫‪٨٩‬‬ ‫ﺳﺘﺮ و ﭘﺮده ﭘﻮﺷﯽ‬

‫ﮐﺮدهی ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽآورد ﺗﺎ اﻧﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از او درﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺗﻮﺑﻪاش را ﺑﭙﺬﯾﺮد‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ از ﮔﻨﺎھﺎن ﺧﻮﯾﺶ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﻧﺸﺪه و ﺑﻠﮑﻪ ﺑﻪ آن اﻓﺘﺨﺎر ھﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ از آﻧﺎن‬
‫درﻧﮕﺬﺷﺘﻪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻧﺎن را ﻣﺠﺎھﺮﯾﻦ )ﯾﻌﻨﯽ اﻋﻼن ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن( ﺧﻮاﻧﺪه و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ َّ ْ ْ ُ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ ُ َّ َ ً ُ ْ‬ ‫ً َّ ْ‬ ‫ُ ُّ ُ‬
‫الﺮ ُﺟﻞ ِﺑﺎلﻠﻴْ ِﻞ � َﻤﻼ � َّﻢ ﻳُﺼ ِﺒ َﺢ‬ ‫»ﻞﻛ أ َّﻣ ِﻲﺘ ُﻣ َﻌﺎﻰﻓ ِإﻻ ال ُﻤ َﺠﺎ ِﻫ ِﺮ�ﻦ و ِ�ن ِﻣﻦ الﻤﺠﺎﻫﺮ ِة أن �ﻌﻤﻞ‬
‫َ َ ْ َ َ َ ُ َّ ُ َ َ ْ َ َ ُ َ َ ُ َ ُ َ ْ ُ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ ْ ُ ُ ُ ْ‬
‫ﺮﺘ ُه َر ُّ�ﻪ َو ُ�ﺼ ِﺒ ُﺢ‬ ‫ﺎرﺣﺔ ﻛﺬا و�ﺬا وﻗﺪ ﺑﺎت �ﺴ‬ ‫وﻗﺪ ﺳﺮﺘه ا� ﻋﻠﻴ ِﻪ �ﻴﻘﻮل ﻳﺎ ﻓﻼن ﻋ ِﻤﻠﺖ اﺒﻟ ِ‬
‫ْ َ َّ ْ‬ ‫َ ْ ُ‬
‫ا� َ�ﻨ ُﻪ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[‪.‬‬ ‫ﻳ� ِﺸﻒ ِﺳﺮﺘ ِ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺪﯾﺚ‪» :‬ھﻤﻪی اﻣﺘﻢ ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻋﻼن ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬و از‬
‫زﻣﺮهی اﻋﻼن اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ ﻣﺮد در ﺷﺐ ﻋﻤﻠﯽ را اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ ،‬و ﺑﺎز ﺻﺒﺢ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﺮ وی ﭘﻮﺷﯿﺪه داﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﺑﮕﻮﯾﺪ ای ﻓﻼن ﻣﻦ دﯾﺸﺐ ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن ﮐﺮدم‪،‬‬
‫در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺷﺐ را ﺳﭙﺮی ﮐﺮده و ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﺮ وی ﭘﻮﺷﯿﺪه‪ ،‬و او ﺻﺒﺢ ﮐﺮده و آﻧﭽﻪ را‬
‫ﮐﻪ ﺧﺪا ﭘﻮﺷﯿﺪه داﺷﺘﻪ ﻇﺎھﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ﻣﺮدم ﭘﺮده ﭘﻮﺷﯽ ﻧﻨﻤﻮده و زﺷﺘﮑﺎری را درﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻣﯽﭘﺮاﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻋﺬاﺑﯽ دردﻧﺎک در اﻧﺘﻈﺎرﺷﺎن ھﺴﺖ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‬
‫َ ُ ْ َُ ۡ َ َ ٌ َ‬ ‫َّ َّ َ ُ ُّ َ َ َ َ ۡ َ‬
‫اب أ ِ� ‪ٞ‬م ِ�‬ ‫ح َش ُة � ٱ َّ� َ‬
‫ِين َءامنوا لهم عذ‬ ‫يع ٱل�ٰ ِ‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إِن ٱ�ِين �ِبون أن �شِ‬
‫ِ‬
‫َ َ َّ ُ َ ۡ َ ُ َ َ ُ َ َ َ َ‬ ‫ۡ‬
‫نت ۡم � � ۡعل ُمون ‪] ﴾١٩‬اﻟﻨﻮر‪ .[١٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دوﺳﺖ‬ ‫ٱ ُّ�� َيا َوٱ�خِرة ِ� وٱ� �علم وأ‬
‫دارﻧﺪ ﮐﻪ زﺷﺘﮑﺎری درﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﻧﺪ ﺷﯿﻮع ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ ﺑﺮای آﻧﺎن در دﻧﯿﺎ و‬
‫آﺧﺮت ﻋﺬاﺑﯽ ﭘﺮ درد ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و ﺧﺪا]ﺳﺖ ﮐﻪ[ ﻣﯽداﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ«‪.‬‬
‫َُ‬
‫ا� َﻋ ْﻮ َرﺗﻪ َﺣ َّﻰﺘ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬و َﻣ ْﻦ َﻛ َﺸ َﻒ َﻋ ْﻮ َر َة أَﺧﻴﻪ ال ْ ُﻤ ْﺴﻠﻢ َﻛ َﺸ َﻒ َّ ُ‬
‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫َْ‬
‫�ﻔ َﻀ َﺤ ُﻪ ِﺑ َﻬﺎ ِﻰﻓ ﺑَي ِﺘ ِﻪ«‪] .‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ ﻋﯿﺐ ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ را ﺑﺮﻣﻼ ﺳﺎزد‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﯿﺐ او را ﺑﺮﻣﻼ ﻣﯽﺳﺎزد ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯿﮑﻪ او را ﺑﺪان در ﺧﺎﻧﻪاش ﻧﯿﺰ رﺳﻮا ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺧﻮد را ﻣﺘﺼﻒ ﺑﻪ ﺧﻠﻖ زﯾﺒﺎی ﺳﺘﺮ و ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ‬
‫َ ُ ْ‬ ‫ْ‬
‫دﯾﮕﺮان و ﭘﯿﺮو راﺳﺘﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ ُﻢ أﺧﻮ ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ ِﻢ‪،‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺎﺟ ِﺘ ِﻪ‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ ﻓ َّﺮ َج � ْﻦ ُم ْﺴ ِﻠ ٍﻢ‬
‫ا� ﻰﻓ َﺣ َ‬ ‫ﺎﺟﺔ أَﺧﻴﻪ َﺎﻛ َن َّ ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ َْ ُُ َ ُْ ُُ َ ْ َ َ‬
‫ِ‬ ‫ﻻ �ﻈ ِﻠﻤﻪ َوﻻ �ﺴ ِﻠﻤﻪ‪َ ،‬وﻣﻦ ﺎﻛن ِﻰﻓ ﺣ ِ ِ ِ‬
‫ا� ﻳَ ْﻮ َم‬ ‫ﺮﺘ ُم ْﺴﻠ ًﻤﺎ َﺳ َ َ‬
‫ﺮﺘ ُه َّ ُ‬ ‫ﺎﻣ ِﺔ‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ َﺳ َ َ‬ ‫ا� َ�ﻨْ ُﻪ ُﻛ ْﺮ َ� ًﺔ ﻣ ْﻦ ُﻛ ُﺮ َ�ﺎت ﻳَ ْﻮمِ اﻟْﻘﻴَ َ‬
‫ُﻛ ْﺮ َ� ًﺔ ﻓَ َّﺮ َج َّ ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ او ﻇﻠﻢ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ‬ ‫اﻟْﻘﻴَ َ‬
‫ِ‬
‫دﺷﻤﻨﺶ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ در ﺻﺪد ﺑﺮآوردن ﺣﺎﺟﺖ ﺑﺮادرش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٩٠‬‬

‫در ﺻﺪد ﺑﺮآورده ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺣﺎﺟﺖ اوﺳﺖ‪ .‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮔﺮه ﮐﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ را ﺑﮕﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻮض آن در ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻣﺸﮑﻠﯽ از ﻣﺸﮑﻼﺗﺶ را ﻣﯽﮔﺸﺎﯾﺪ‪ ،‬وﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻋﯿﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ را‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻋﯿﺐ او را ﻣﯽﭘﻮﺷﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﻣﺪارا ﮐﺮدن و ﻧﺮﻣﺨﻮﯾﯽ‬

‫ﯾﮑﯽ از ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻨﺎن اﺳﻼم آورد‪ ،‬و آﻣﺪ ﺗﺎ در ﻣﺴﺠﺪ ھﻤﺮاه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﻤﺎز ﺑﮕﺬارد‪ ،‬در‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﮐﻨﺎری اﯾﺴﺘﺎد و ﺑﻮل ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ او را ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫)دلﻮا( ِﻣ ْﻦ َﻣﺎ ٍء ‪ -‬ﻓَﺈ َّ� َﻤﺎ ﺑُﻌﺜْﺘُ ْﻢ ُﻣيَ ِّﺮﺴ َ‬
‫ﻼ ً‬ ‫َْ َ ْ ً‬ ‫َ ُ ُ ََ ْ ُ ََ‬
‫ﻰﻠﻋ ﺑَ ْﻮﻪﻟ َذﻧُﻮ�ًﺎ ﻣ ْﻦ َ‬
‫�ﻦ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺠ‬ ‫ﺳ‬ ‫و‬ ‫أ‬ ‫‪-‬‬ ‫ء‬
‫ٍ‬ ‫ﺎ‬‫ﻣ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫»دﻋﻮه‪ ،‬وأﻫ ِﺮ�ﻘﻮا‬
‫�ﻦ« ]ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬او را ﺑﮕﺬارﯾﺪ و ﺑﺮ ﺑﻮل او دﻟﻮی ﯾﺎ ﭼﻨﺪ دﻟﻮی آب‬ ‫َول َ ْﻢ ُ�ﺒْ َﻌﺜُﻮا ُﻣ َﻌ ِّﺮﺴ َ‬
‫ِ‬
‫ﺑﺮﯾﺰﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﺷﺪهاﯾﺪ ﺗﺎ آﺳﺎﻧﮕﯿﺮ ﺑﺎﺷﯿﺪ و ﺑﺮای آن ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ ﻧﺸﺪهاﯾﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺳﺨﺖﮔﯿﺮی ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬

‫ﻣﺪارا ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻣﺪارا ﮐﺮدن ﯾﻌﻨﯽ در ﮐﺎرھﺎ ﺑﻪ ﻧﺮﻣﯽ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮدن‪ ،‬و دوری از ﺧﺸﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺗﻨﺪی و‬
‫ﻏﻠﻈﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آراﺳﺘﮕﯽ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺻﻔﺖ زﯾﺒﺎی ﻣﺪاراﺟﻮﯾﯽ در ﮐﺎرھﺎ ﺳﻔﺎرش‬
‫ِ� ‪] ﴾١٩٩‬اﻷﻋﺮاف‪.[١٩٩ :‬‬ ‫�ٰهل َ‬ ‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ُ ﴿ :‬خذ ٱ ۡل َع ۡف َو َوأۡ ُم ۡر بٱ ۡل ُع ۡرف َوأَ ۡعر ۡض َعن ٱلۡ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮔﺬﺷﺖ ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻦ و ﺑﻪ ]ﮐﺎر[ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﻓﺮﻣﺎن ده و از ﻧﺎداﻧﺎن رخ ﺑﺮﺗﺎب!«‪ .‬و‬
‫�‬ ‫� َس َن ُة َو َ� ٱ َّ‬
‫لس ّي َئ ُة ۚ ٱ ۡد َ� ۡع ب ِٱ َّل� ِ َ‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َ� � َ ۡس َتوي ٱ ۡ َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫‪ٞ‬‬ ‫َ ۡ َ ُ َ َ َّ َ ۡ َ َ َ َ ۡ َ ُ َ َ ٰ َ ‪َ ٌّ َ ُ َّ َ َ ٞ‬‬
‫أحسن فإِذا ٱ�ِي بينك و�ينهۥ ع�وة ك�نهۥ و ِ� �ِيم ‪] ﴾٣٤‬ﻓﺼﻠﺖ‪ .[٣٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﻧﯿﮑﯽ‬
‫ﺑﺎ ﺑﺪی ﯾﮑﺴﺎن ﻧﯿﺴﺖ ]ﺑﺪی را[ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ دﻓﻊ ﮐﻦ آﻧﮕﺎه ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﺗﻮ‬
‫و ﻣﯿﺎن او دﺷﻤﻨﯽ اﺳﺖ ﮔﻮﯾﯽ دوﺳﺘﯽ ﯾﮑﺪل ﻣﯽﮔﺮدد«‪.‬‬

‫ﻣﺪاراﺟﻮﯾﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺎ ﻧﺮﻣﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از اﻋﺮاب ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻦ ﻧﺰد‬
‫اﯾﺸﺎن آﻣﺪه و ﺑﺎ ﺗﻨﺪی درﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻄﺎ و ﻣﺎﻟﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺎ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺎ او روﺑﺮو ﮔﺸﺘﻪ‬
‫و ﺑﺎ ﺑﺮدﺑﺎری ﺗﻤﺎم ﺑﻪ او ﺑﺎر دو ﺷﺘﺮ ﺧﻮراک و ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ ﺑﺨﺸﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﯿﻦب ﺑﺎزی ﮐﺮده و آنھﺎ را ﻣﯽﺑﻮﺳﯿﺪ و آﻧﺎن را‬
‫ﺑﻪ دوش ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٩٢‬‬

‫ﺑﺎﻧﻮ ﻋﺎﯾﺸﻪل اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ از ﻧﺮﻣﺨﻮﯾﯽ و ﻣﺪارای آن ﺣﻀﺮت ج ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪َ » :‬ﻣﺎ‬

‫ُ ْ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ ُّ َّ َ َ َ َ ْ َ َ ُ‬ ‫ُ ِّ َ َ ُ ُ َّ‬
‫ﺮﺴﻫ َﻤﺎ َﻣﺎ ل ْﻢ ﻳَ� ْﻦ إِ� ًﻤﺎ ﻓ ِﺈن ﺎﻛن إِ� ًﻤﺎ ﺎﻛن أ ْ� َﻌﺪ‬ ‫ا� ج ِﻰﻓ أمﺮ� ِﻦ �ﻂ ِإﻻ أﺧﺬ أ�‬‫ﺧ� رﺳﻮل ِ‬
‫َّ َ ْ ُ ْ َ َ َ ُ ْ َ ُ َّ َ َ ْ َ ُ َّ‬ ‫ْ‬ ‫ْ ُ َ َ ْ َ َ َ َ ُ ُ َّ‬
‫�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ‬ ‫ا� �ﻴنﺘ ِﻘﻢ ِ ِ‬ ‫ا� ج ِﻨﻟَﻔ ِﺴ ِﻪ ِإﻻ أن ﺗنﺘﻬﻚ ﺣﺮﻣﺔ ِ‬ ‫ﺎس ِﻣﻨﻪ وﻣﺎ ا�ﺘﻘﻢ رﺳﻮل ِ‬ ‫اﻨﻟَّ ِ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮﮔﺰ ﻣﺨﯿﺮ ﻧﮕﺮدﯾﺪ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﯿﺎن دو ﮐﺎر‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ آﺳﺎنﺗﺮ آن را‬
‫ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺎداﻣﯿﮑﻪ ﮔﻨﺎه ﻧﻤﯽﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﮔﻨﺎه ﻣﯽﺑﻮد‪ ،‬دورﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم از آن ﻣﯽﺑﻮد و ھﺮﮔﺰ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮای ﺧﻮد در ھﯿﭻ ﭼﯿﺰی اﻧﺘﻘﺎم ﻧﮕﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺣﺮﯾﻢ ﺧﺪا ﭘﺎﯾﻤﺎل ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و آﻧﮕﺎه ﺑﺮای ﺧﺪا اﻧﺘﻘﺎم ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ«‪.‬‬
‫ُ ِّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺮﺴوا َوﻻ ُ� َﻌ ِّ ُ‬
‫ﺮﺴوا َو� َ ِّ ُ‬
‫ﺮﺸوا َوﻻ �ﻨَﻔ ُﺮوا«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﯾﺎران ﺧﻮد ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ُ ِّ َ �» :‬‬
‫ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﺳﺎنﮔﯿﺮی ﻧﻤﻮده و ﺳﺨﺘﮕﯿﺮی ﻧﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﮋده دھﯿﺪ و آنھﺎ را‬
‫ﮔﺮﯾﺰان ﻣﺴﺎزﯾﺪ«‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺪارا و ﻧﺮﻓﺘﺎری‪:‬‬

‫ﻣﺪارا ﯾﮑﯽ از ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ اﺧﻼق اﺳﺖ‪ ،‬و در ﭼﯿﺰی آﺷﮑﺎر ﺷﻮد آن را ﻧﯿﮑﻮ ﻧﻤﻮده و‬
‫َّ َ ُ‬ ‫َّ ِّ ْ َ َ َ ُ ُ‬
‫ﻮن ﻰﻓ َ ْ‬
‫ﻰﺷ ٍء إِﻻ َزاﻧﻪ )ﺣﺴﻨﻪ وﻤﺟﻠﻪ(‬ ‫ﻣﯽآراﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬إِن الﺮ�ﻖ ﻻ ﻳ� ِ‬
‫َّ َ َ‬ ‫َ َ َُْ ُ‬
‫ع ِﻣ ْﻦ َ ْ‬
‫ﻰﺷ ٍء إِﻻ ﺷﺎﻧ ُﻪ )ﺎﻋﺑﻪ(«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻧﺮم رﻓﺘﺎری در ھﯿﭻ ﭼﯿﺰی‬ ‫وﻻ ��‬
‫ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ آن را زﯾﻨﺖ ﻣﯽدھﺪ و از ھﯿﭻ ﭼﯿﺰی ﺑﺪور ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ آن‬
‫را زﺷﺖ ﻣﯽﺳﺎزد«‪.‬‬
‫از اﻧﻮاع ﻣﺪارا ﮐﻪ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺧﻮد را ﺑﺪان آراﺳﺘﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﻮارد زﯾﺮ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺪارای ﺑﺎ ﻣﺮدم‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﻣﺮدم از ﺗﻨﺪی و ﺧﺸﻮﻧﺖ و ﺑﺎ ﺑﺪﺧﻠﻘﯽ ﻣﯽﭘﺮھﯿﺰد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫َ َ ۡ ُ َ َ ًّ‬
‫نت �ظا‬ ‫ج از ﺗﻨﺪی و زﯾﺎده روی دوری ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ولو ك‬
‫َ‬ ‫َ َ ۡ َ ۡ َ َ ُّ ْ‬
‫ب �نفضوا م ِۡن َح ۡول ِك﴾ ]آلﻋﻤﺮان‪ .[١٥٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و اﮔﺮ ﺗﻨﺪﺧﻮ و ﺳﺨﺘﺪل‬ ‫غل ِيظ ٱلقل ِ‬
‫ﺑﻮدی ﻗﻄﻌﺎ از ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﻮ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدی ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪه و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﺳﻔﺎرﺷﯽ ﻧﻤﺎ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻻ‬
‫ﺗﻐﻀﺐ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻣﺸﻮ«‪.‬‬
 ‫‪٩٣‬‬ ‫ﻣﺪارا ﮐﺮدن و ﻧﺮمﺧﻮﯾﯽ‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن دﯾﮕﺮان را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﯿﺒﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ ﻣﻮرد ﻋﯿﺐﺟﻮﯾﯽ ﻗﺮار ﻧﺪاده‪ ،‬و در ﻋﻮض‬
‫َّ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ ُ ُ‬ ‫َ ُْ‬
‫ﻤﺣﻪ‬ ‫ﺑﺎ آنھﺎ ﻣﺪارا ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رواﯾﺖ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻻ �ﻈ ِﻬ ِﺮ الﺸﻤﺎﺗﺔ ﻷ ِﺧﻴﻚ ��‬
‫َّ ُ ْ َ‬
‫ا� َو َ�بﺘَ ِﻠﻴﻚ )أي‪ :‬ﻳﺼﻴﺒﻚ ﺑﻤﺜﻞ ﻣﺎ أﺻﺎﺑﻪ(«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻏﻢ ﺑﺮادرت‬
‫اﻇﮫﺎر ﺷﺎدی ﻣﮑﻦ‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻣﻮرد رﺣﻤﺖ ﻗﺮار داده و ﺗﺮا ﺑﻪ آن ﻣﺒﺘﻼ ﻧﺴﺎزد«‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺮدم را ﺑﺪﻧﺎم ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و دﺷﻨﺎم ﻧﻤﯽدھﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از اﯾﻦ ﻋﻤﻞ ﺑﺮﺣﺬر‬
‫َ ُ ُْ ْ ُ ُ ٌ َ َ ُُ ُ ْ‬
‫�ﻔ ٌﺮ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﺷﻨﺎم‬ ‫داﺷﺘﻪ و ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ِ » :‬ﺳﺒﺎب الﻤﺴ ِﻠ ِﻢ ﻓﺴﻮق ‪،‬و ِﻗﺘﺎﻪﻟ‬
‫دادن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﺴﻖ و ﺟﻨﮓ ﺑﺎ وی ﮐﻔﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻣﺪارا ﺑﺎ زﯾﺮدﺳﺘﺎن‪:‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﺪارا رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮده و ﺳﻔﺎرش ﻣﯽﻧﻤﻮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ‬
‫ﺧﺪﻣﺘﮑﺎری دارد از ﻏﺬاﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮرد ﺑﻪ او ﺑﺪھﺪ‪ ،‬از ﻟﺒﺎﺳﯽ ﮐﻪ ﺧﻮد ﻣﯽﭘﻮﺷﺪ ﺑﺮ او‬
‫ﯾﭙﻮﺷﺎﻧﺪ و ﺑﯿﺶ از ﺗﻮاﻧﺶ ﮐﺎری از او ﻧﺨﻮاھﺪ و اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻤﻮد ﺑﺎﯾﺪ او را ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫َ ْ ََ َ َ ُْ َُ َْ َ َ ُ‬
‫ﺮﺿ�َﻪ‬ ‫آن ﺣﻀﺮت ج در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺣﻘﻮق ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﻟﻄﻢ مﻤﻠﻮ�ﻪ أو‬
‫ﺣﺮا(«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺮدهاش را ﺳﯿﻠﯽ زده ﯾﺎ او‬‫ﺎرﺗُ ُﻪ أَ ْن ُ� ْﻌﺘ َﻘ ُﻪ )�ﻌﻠﻪ ًّ‬ ‫َ َ‬
‫ﻜ َّﻔ َ‬ ‫ﻓ‬
‫ِ‬
‫را ﮐﺘﮏ ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﮐﻔﺎرهاش اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ او را آزاد ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﺮم رﻓﺘﺎری و ﻣﺪارا ﺑﺎ ﺣﯿﻮاﻧﺎت‪:‬‬

‫دﯾﻦ اﺳﻼم آﺳﯿﺐ رﺳﺎﻧﺪن و اذﯾﺖ ﺣﯿﻮاﻧﺎت و دامھﺎ و ھﺮﺟﺎﻧﺪاری را ﻧﮫﯽ ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﯾﮑﺒﺎر اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏس از ﮐﻨﺎر ﻣﺮدﻣﯽ ﻋﺒﻮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺧﺮوﺳﯽ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ھﺪف‬
‫در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار داده و ﺑﻪﺳﻮی آن ﺳﻨﮓ ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﻧﺲس ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫ج از زﺟﺮ دادن ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻧﮫﯽ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﯾﻌﻨﯽ از اﯾﻨﮑﻪ آن را ﺑﺴﺘﻪ و ﻣﺤﺒﻮس داﺷﺘﻪ‬
‫و ﺑﻪ آزار و اذﯾﺘﺶ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﯾﺎ ھﺪف ﺗﯿﺮ ﻗﺮار دھﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮد‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﻤﺮس از ﮐﻨﺎر دو ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ از ﻗﺮﯾﺶ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﭘﺮﻧﺪهای را ﻣﻘﺎﺑﻞﺷﺎن‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﺑﺴﻮﯾﺶ ﺗﯿﺮ ﻣﯽاﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬آن دو ﺑﺎ دﯾﺪن اﺑﻦ ﻋﻤﺮ از آﻧﺠﺎ دور ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬رو ﺑﻪ‬
‫آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮده اﺳﺖ؟ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺮده ﻟﻌﻨﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻟﻌﻨﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ آن را ﮐﻪ ﭼﯿﺰی را ﮐﻪ روح دارد ﺑﻌﻨﻮان ھﺪف‬
‫ﻗﺮار دھﺪ‪) .‬ھﺪف ﺗﯿﺮاﻧﺪازی(‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٩٤‬‬

‫ذﺑﺢ ﺣﯿﻮان ﺑﺎ ﭼﺎﻗﻮﯾﯽ ﺗﯿﺰ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ درد ﮐﺸﯿﺪن آن ﻧﺸﻮد ﻧﯿﺰ ﺟﺰو رﻓﻖ و ﻧﺮﻣﯽ ﺑﺎ‬
‫ْ َ َ َ َ ُ ِّ‬
‫ﻞﻛ َ ْ‬ ‫َّ َّ َ َ َ َ‬
‫ﻲﺷءٍ‪،‬‬ ‫اﻹﺣﺴﺎن ﻰﻠﻋ‬ ‫ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬إِن ا� ﻛﺘﺐ ِ‬
‫ُ‬ ‫ْ َّ َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ ََْ َ َ َْ ََ ْ‬ ‫ََ ْ‬ ‫َ َ َ ْ‬
‫ﻓ ِﺈذا �ﺘَﻠﺘُ ْﻢ )أي‪ :‬ﻲﻓ اﺤﻟﺮوب( ﻓﺄﺣ ِﺴﻨُﻮا اﻟ ِﻘﺘﻠﺔ ‪َ ،‬و ِ�ذا ذﺤﺑﺘُ ْﻢ ﻓﺄﺣ ِﺴﻨُﻮا اﺬﻟﺑ ْ َﺢ‪َ ،‬وﻴﻟُ ِﺤﺪ أ َﺣ ُﺪ� ْﻢ‬
‫ﻴﺤﺘَ ُﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮ آﺋﯿﻨﻪ‬ ‫َﺷ ْﻔ َﺮﺗَ ُﻪ )الﺴﻜﻴﻨﺔ اﻟﻲﺘ ﻳﺬﺑﺢ ﺑﻬﺎ(‪َ ،‬وﻟ ْ ُ� ْح َذ� َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﺣﺴﺎن و ﻧﯿﮑﯽ را ﺑﺮ ھﺮ ﭼﯿﺰ واﺟﺐ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻮن ﮐﺸﺘﯿﺪ )در ﺟﻨﮓ(‪،‬‬
‫ﻧﯿﮑﻮ ﺑﮑﺸﯿﺪ و ﭼﻮن ﺣﯿﻮاﻧﯽ را ذﺑﺢ ﻧﻤﻮدﯾﺪ‪ ،‬ﻧﯿﮑﻮ ذﺑﺢ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎ ﺗﯿﻎ‬
‫ﺧﻮد را)ﭼﺎﻗﻮی ذﺑﺢ را( ﺗﯿﺰ ﮐﻨﺪ و ذﺑﯿﺤﻪی ﺧﻮد را راﺣﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﺮدی را ﻣﻮرد آﻣﺮزش ﻗﺮار داد ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﮕﯽ ﮐﻪ از ﺗﺸﻨﮕﯽ در ﺣﺎل ﻣﺮگ ﺑﻮد آب داد‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﮑﻪ زﻧﯽ ﺑﺨﺎﻃﺮ‬
‫اﯾﻨﮑﻪ ﮔﺮﺑﻪای را زﻧﺪاﻧﯽ ﮐﺮده و ﺑﻪ آن ﻏﺬا و آب ﻧﺪاده ﺑﻮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ آن ﻣﺮده ﺑﻮد‪ ،‬وارد‬
‫آﺗﺶ ﺟﮫﻨﻢ ﮔﺮدﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺪارا ﺑﺎ اﺷﯿﺎء ﺑﯽﺟﺎن‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺎ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ ﺣﺘﯽ ﮔﯿﺎھﺎن ﺑﺎﻧﺮﻣﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﺮاﻗﺐ وﺳﺎﯾﻠﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺎ ھﻤﻪی ﭼﯿﺰھﺎی اﻃﺮاف ﺧﻮد ﺑﺎ ﻧﺮﻣﯽ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﮕﺬارد ﺗﺎ آنھﺎ در‬
‫اﺛﺮ اﺳﺘﻔﺎدهی ﺑﺪ و ﺑﯽﺗﻮﺟﮫﯽ از ﺑﯿﻦ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻣﺪارا و ﻧﺮم رﻓﺘﺎری‪:‬‬

‫ﺐ‬ ‫ﻴﻖ ُ� ُّ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮ ﻧﺮﻣﺨﻮﯾﯽ و ﻣﺪارا ﺑﺴﯿﺎر ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻧﻤﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬إ َّن َّ َ‬
‫ا� َر� ٌ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ ُ ِّ‬ ‫ِّ ْ‬
‫الﺮ� َﻖ ِﻰﻓ اﻷم ِﺮ ﻠﻛ ِﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺮم رﻓﺘﺎر اﺳﺖ و ﻧﺮم رﻓﺘﺎری‬
‫َّ َّ َ َ ٌ ُ ُّ ِّ ْ‬
‫الﺮ� َﻖ‬ ‫�ﺐ‬ ‫را در ھﻤﻪ ﮐﺎرھﺎ دوﺳﺖ ﻣﯽدارد«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ِ » :‬إن ا� ر ِ�ﻴﻖ ِ‬
‫َ‬ ‫َ ُ‬ ‫َ ْ ْ‬ ‫َ ُ‬ ‫َ َ ِّ ْ‬
‫الﺮﻓ ِﻖ َﻣﺎ ﻻ � ْﻌ ِﻄﻰ َﻰﻠﻋ اﻟ ُﻌﻨ ِﻒ َو َﻣﺎ ﻻ � ْﻌ ِﻄﻰ َﻰﻠﻋ َﻣﺎ ِﺳ َﻮ ُاه«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮ‬ ‫ْ‬
‫َو�ُﻌ ِﻄﻰ ﻰﻠﻋ‬
‫آﺋﯿﻨﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺮم رﻓﺘﺎر ﺑﻮده و ﻧﺮﻣﺶ را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺮم رﻓﺘﺎری ﺛﻮاﺑﯽ‬
‫ﻣﯽدھﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﺖ رﻓﺘﺎری و دﯾﮕﺮ ﮐﺎرھﺎ ﻧﻤﯽدھﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻣﺪارا ﻧﻤﻮدن و ﻧﺮﻣﯽ از آﺗﺶ دوزخ دور ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬و اھﻞ ﺑﮫﺸﺖ‬
‫َ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ُ ْ ُ ُ ْ َ ْ َُْ ُ ََ‬
‫ﺎر أ ْو ِﺑ َﻤ ْﻦ ﺤﺗ ُﺮ ُم َﻋﻠﻴْ ِﻪ‬
‫ِ‬
‫ﻰﻠﻋ اﻨﻟَّ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬أﻻ أﺧ ِﺮﺒ�ﻢ ِﺑﻤﻦ �ﺮم‬
 ‫‪٩٥‬‬ ‫ﻣﺪارا ﮐﺮدن و ﻧﺮمﺧﻮﯾﯽ‬
‫ْ‬
‫� َﺳﻬ ٍﻞ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺴﺎزم از‬ ‫ﻞﻛ ﻗَﺮ�ﺐ َﻫ ِّ َ ِّ‬
‫َّ ُ َ َ ُ ِّ‬
‫�ﻟ ٍ‬ ‫ِ ٍ ٍ‬ ‫اﻨﻟﺎر ﻰﻠﻋ‬
‫ﮐﺴﯿﮑﻪ ﺑﺮ دوزخ ﺣﺮام اﺳﺖ؟ ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ دوزخ ﺑﺮ وی ﺣﺮام اﺳﺖ؟«‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﻫﺮ ﻧﺰدﯾﮏ‪ ،‬آﺳﺎنﮔﯿﺮ‪ ،‬ﻧﺮم رﻓﺘﺎر ﻧﺮمﺧﻮ‬

‫ِ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﺮﻣﺮﻓﺘﺎر و ﺑﺎﻣﺪارا ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن در روز‬
‫َّ‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺎ او ﺑﻪ ﻧﺮﻣﯽ و ﻣﺪارا رﻓﺘﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭼﻨﯿﻦ دﻋﺎ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪» :‬الﻠ ُﻬ َّﻢ َﻣ ْﻦ‬
‫ْ َ ُْ‬ ‫َ ْ ً َ َ‬ ‫َْ ُ‬
‫ﺎر� ْﻖ ﺑِ ِﻪ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺎر ﺧﺪاﯾﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬ ‫َو ِ َ� ِﻣ ْﻦ أم ِﺮ أ َّﻣ ِﻰﺘ ﺷيﺌﺎ ﻓ َﺮ� َﻖ ﺑِ ِﻬﻢ ﻓ‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ ﭼﯿﺰی از ﮐﺎر اﻣﺘﻢ را ﺑﺪوش ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺎ آنھﺎ ﻧﺮﻣﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ او ﻧﺮﻣﯽ ﮐﻦ«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﺷﻔﻘﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬

‫ﻣﺮدی ﭘﯿﺶ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج آﻣﺪ و اﯾﺸﺎن را درﺣﺎل ﺑﻮﺳﯿﺪن ﻧﻮهاش‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ‬
‫ﻋﻠﯽب‪ ،‬دﯾﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﺗﻌﺠﺐ ﮐﺮده و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺨﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ‪ ،‬ای رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻦ ده ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫دارم‪ ،‬اﻣﺎ ھﺮﮔﺰ ﯾﮑﯽ از آنھﺎ را ﻧﺒﻮﺳﯿﺪهام‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪َ » :‬ﻣ ْﻦ ﻻ ﻳَ ْﺮ َﺣ ُﻢ ﻻ‬
‫ﻳُ ْﺮ َﺣ ُﻢ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ رﺣﻢ ﻧﮑﻨﺪ ﻣﻮرد رﺣﻤﺖ ﻗﺮار ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد«‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج داﺳﺘﺎن ﻣﺮدی را ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺨﺎﻃﺮ آن آﻣﺮزﯾﺪه ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﻪ ﺳﮕﯽ‬
‫ْ َّ َ ْ ُ‬ ‫ََْ َ َ ُ ٌ َ ْ‬
‫�ﻖ اﺷﺘَﺪ َﻋﻠﻴْ ِﻪ اﻟ َﻌ َﻄﺶ‬ ‫َ‬
‫ﺗﺸﻨﻪ آب داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﯾﻤﺎن ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ‪» :‬ﺑيﻨﻤﺎ رﺟﻞ �ﻤ ِﻰﺸ ِﺑﻄ ِﺮ ٍ‬
‫ََ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ َ ْ ََ َ َ َ َ َ ُ َ َ َ َ َْ ٌ ََْ ُ ْ‬
‫اﻟﺮﺜى ِﻣ َﻦ اﻟ َﻌ َﻄ ِﺶ �ﻘﺎل‬ ‫ﺚ ﻳَﺄ ُ� ُﻞ َّ َ‬ ‫ﺮﺸب � َّﻢ ﺧ َﺮج ﻓ ِﺈذا ﻠﻛﺐ ﻳﻠﻬ‬ ‫ﺮﺌا � َ‬
‫�ل ِ�ﻴﻬﺎ ﻓ‬ ‫ﻓ َﻮﺟﺪ ﺑ ً‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ َ َ َ ِّ َ َ َ َ ْ ْ َ َ َ َ ُ َّ ُ‬ ‫ْ ُ َّ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ ُ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ ْ‬
‫اﺒﻟﺮﺌ �ﻤﻸ ﺧﻔﻪ‬ ‫اﺬﻟى ﺎﻛن ﺑﻠﻎ ِﻣ�‪�� .‬ل ِ‬ ‫الﺮﺟﻞ ﻟﻘﺪ ﺑﻠﻎ ﻫﺬا اﻟﻠﻜﺐ ِﻣﻦ اﻟﻌﻄ ِﺶ ِﻣﺜﻞ ِ‬
‫َ َّ َ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َّ ُ َ ُ َ َ َ َ َُ‬ ‫َ ً ُ َْ َ‬
‫ﺎء � َّﻢ أم َﺴﻜ ُﻪ ِﺑ ِﻔﻴ ِﻪ )ﺑﻔﻤﻪ( ﺣﻰﺘ ر ِ� ﻓﺴﻰﻘ اﻟﻠﻜﺐ ﻓﺸﻜﺮ ا� ﻪﻟ �ﻐﻔﺮ ﻪﻟ«‪.‬‬ ‫)ﺣﺬاءه( ﻣ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در اﺛﻨﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﺮدی در راھﯽ ﻣﯽرﻓﺖ ﺳﺨﺖ ﺗﺸﻨﻪ ﺷﺪ‪ ،‬و ﭼﺎھﯽ را دﯾﺪ در‬
‫آن ﻓﺮو ﺷﺪ و آب آﺷﺎﻣﯿﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﺪ از آن ﺑﯿﺮون ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﮫﺎن ﺳﮕﯽ را دﯾﺪ ﮐﻪ از ﺷﺪت‬
‫ﺗﺸﻨﮕﯽ زﺑﺎن از ﮐﺎﻣﺶ ﺑﺮآﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬از ﺗﺸﻨﮕﯽ ﺧﺎک را ﻣﯽﺧﻮرد‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﺳﮓ‬
‫ھﻢ ﻣﺜﻞ ﻣﻦ ﺗﺸﻨﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﭼﺎه درآﻣﺪه ﮐﻔﺶ ﺧﻮد را ﭘﺮ آب ﮐﺮده آﻧﺮا ﺑﻪ دھﺎن ﺧﻮد‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬از ﭼﺎه ﺑﺎﻻ آﻣﺪه و ﺳﮓ را ﺳﯿﺮاب ﮐﺮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺰد اﯾﻦ ﻋﻤﻞ را داد و او را‬
‫آﻣﺮزﯾﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬آﯾﺎ در ﮐﻤﮏ ﮐﺮدن ﺑﻪ ﭼﺎرﭘﺎﯾﺎن ﭘﺎداش داده ﻣﯽﺷﻮد؟«‪.‬‬
‫َ ْ‬ ‫ُ ِّ َ‬
‫آن ﺣﻀﺮت ج‪ِ » :‬ﻰﻓ ﻞﻛ ﻛ ِﺒ ٍﺪ َر ْﻃﺒَ ٍﺔ أﺟ ٌﺮ )ﻳﻘﺼﺪ أن ﻲﻓ ﺳﻲﻘ ﻞﻛ ﺎﻛﺋﻦ ﻲﺣ ﺛﻮاﺑًﺎ(«‪.‬‬
‫]ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در ھﺮ ﺟﮕﺮ ﺗﺎزهای ﭘﺎداش اﺳﺖ‪) .‬ﻣﻨﻈﻮر آﻧﺴﺖ ﮐﻪ ﺳﯿﺮاب ﻧﻤﻮدن ھﺮ‬
‫ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪهای دارای ﺛﻮاب ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ(«‪.‬‬

‫ﺷﻔﻘﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﯽ اﺳﺖ؟‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از رﺣﻤﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺷﻔﻘﺖ و دﻟﺴﻮزی و ﺑﺨﺸﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن دﻟﯽ‬
‫ﻣﮫﺮﺑﺎن داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ داد ﺳﺘﻤﺪﯾﺪﮔﺎن ﻣﯽرﺳﺪ‪ .‬ﺳﺰاوار اﺳﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری‬
‫ﭘﯿﺸﻘﺪم ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬دﻟﺴﻮز ﻓﻘﺮا و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان ﺑﺎﺷﺪ و اﺷﮏھﺎی‬
‫ﯾﺘﯿﻤﺎن را ﭘﺎک ﮐﺮده‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮده و ﺷﺎدی وارد ﻗﻠﺐھﺎی آﻧﺎن ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٩٨‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺟــﺰ ﺑــﻪ ﻧﮕــﺎه ﻟﻄــﻒ و ﻣﺤﺒــﺖ ﻣﻨﮕــﺮ‬ ‫ای ﭘﺴﺮم ﺑﺮ ھﻤﮕﺎن رﺣﻢ ﮐـﻦ و ﮐـﺲ را‬
‫واﻧﮕﻪ در ھﻤﻪ ﺧﻠﻖ ﺣﻖ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﭘﺎس دار‬ ‫ﺣﺮﻣﺖ ﺑﺰرﮔﺎن ﺑﺪار و ﻣﮫﺮ ﺑﺎ ﮐـﻮﭼﮑﺘﺮان ورز‬
‫وا ﹾﻧ ﹸﻈـــﺮ إﻟﻴﻬـــــﻢ ﺑﻌـــﲔ اﻟ ﱡﻠ ﹾﻄ ﹺ‬
‫واﻟﺸـــ ﹶﻔ ﹶﻘ ﹾﺔ‬
‫ـــﻒ ﱠ‬ ‫ﹾ‬ ‫ارﺣـــــﻢ ﹸﺑﻨﹶـــــﻲ ﲨـﻴـــــــﻊ اﳋـﻠــــــﻖ ﹸﻛ ﱠﻠ ﹸـﻬ ﹸ‬
‫ــــــﻢ‬

‫ـــﻦ ﹶﺧ ﹶﻠ ﹶـﻘــــ ﹾﻪ‬ ‫ﺛـــﻢ ﹾار ﹶع ﰲ ﻛـــﻞ ﹶﺧ ﹾﻠـــﻖ ﱠ‬

‫ﺣـــﻖ ﹶﻣ ﹾ‬ ‫ــــــﺮﻫﻢ وارﺣــــــﻢ ﺻﻐﻴـﺮﻫــــــــﻢ‬ ‫ﹶو ﱢﻗــ ﹾ‬
‫ــــــﺮ ﻛﺒﻴـ ﹶ‬

‫رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬
‫َّ ۡ َ َ‬ ‫َ َ َ ُّ ُ ۡ َ َ ٰ َ ۡ‬
‫�ة﴾ ]اﻷﻧﻌﺎم‪ .[٥٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫سهِ ٱلر‬
‫� �ف ِ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ�﴿ :‬تب ر��م‬
‫َ َّ ُ َ ۡ ٌ َ ٗ‬
‫� ٰفِظاۖ‬ ‫»ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن رﺣﻤﺖ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻣﻘﺮر ﮐﺮده«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬فٱ� خ�‬
‫ِ�﴾ ]ﯾﻮﺳﻒ‪ .[٦٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭘﺲ ﺧﺪا ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻧﮕﮫﺒﺎن اﺳﺖ و اوﺳﺖ‬ ‫َو ُه َو أَ ۡر َح ُم ٱ َّ‬
‫ل� ٰ ِ� َ‬
‫ﻣﮫﺮﺑﺎنﺗﺮﯾﻦ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﺎن«‪.‬‬
‫ﻣﺎ ھﻤﮕﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در آﻏﺎز ﮐﺎرھﺎﯾﻤﺎن ﺗﮑﺮار ﻣﯽﮐﻨﯿﻢ‪» :‬ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﲪﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ« و‬
‫ﺐ ﻛﺘَﺎﺑﺎ ً َ� ُﻬ َﻮ ﻋﻨْ َﺪ ُه ﻓَ ْﻮ َق اﻟْ َﻌ ْﺮش إ َّن َر ْ َ‬ ‫َ َّ َ َ َ َّ ُ ْ‬
‫اﺨﻟَﻠْ َﻖ َﻛﺘَ َ‬
‫ﻤﺣ ِﻰﺘ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬لﻤﺎ ﺧﻠﻖ ا�‬
‫َ ََ ْ َ‬
‫ﺖ ﻏ َﻀ ِﻰﺒ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را آﻓﺮﯾﺪ‪ ،‬در ﮐﺘﺎﺑﯽ‬ ‫ﺳﺒﻘ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬آن ﮐﺘﺎب ﺑﺎﻻی ﻋﺮش ﻧﺰد او وﺟﻮد دارد‪ :‬ھﺮ آﯾﯿﻨﻪ رﺣﻤﺘﻢ ﺑﺮ ﻏﻀﺒﻢ ﺳﺒﻘﺖ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ و ﮐﺴﯽ ﺟﺰ ﺧﻮد او ﮐﺮاﻧﯽ ﺑﺮای آن‬
‫َ َ ۡ َ َ َ ۡ ُ َّ َ ۡ َ َ َ ۡ ُ ُ َ َّ َ ُ َ‬
‫ِين َ� َّتقون﴾‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻨﺎﺳﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ور� ِ� وسِعت � �ءٖ � فسأ�تبها ل ِ�‬
‫]اﻷﻋﺮاف‪ .[١٥٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و رﺣﻤﺘﻢ ھﻤﻪ ﭼﯿﺰ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻪ زودی آن را ﺑﺮای‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎری ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻣﻘﺮر ﻣﯽدارم«‪.‬‬
‫َ َ َ َّ ُ َّ ْ َ َ َ َ ُ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ ُ ْ َ ً‬
‫از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪» :‬ﺟﻌﻞ ا� الﺮﻤﺣﺔ ِﻣﺎﺋﺔ ﺟﺰ ٍء ﻓﺄمﺴﻚ ِﻋﻨﺪه �ِﺴﻌﺔ‬
‫ُ ْ ً َ ً َ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ َ َ ُ ْ َ َ ُ َ َّ َ ْ َ َ َّ ُ‬ ‫َ‬
‫اﻷ ْ‬ ‫َ ْ َ َََْ َ‬
‫اﺪﻟاﺑَّﺔ‬ ‫اﺣﺪا ﻓ ِﻤﻦ ذلِﻚ اﺠﻟﺰ ِء �ﺮﺘاﺣﻢ اﺨﻟﻼﺋِﻖ ﺣﻰﺘ ﺗﺮ�ﻊ‬
‫ِ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ء‬‫ﺰ‬ ‫ﺟ‬ ‫ض‬‫ِ‬ ‫ر‬ ‫ﻰﻓ‬
‫و�ِﺴ ِﻌ� وأﻧﺰ ِ‬
‫ل‬
‫َ‬
‫َ ْ َ ْ‬ ‫َ‬
‫َﺣﺎﻓِ َﺮ َﻫﺎ َ� ْﻦ َو ِﺪﻟ َﻫﺎ ﺧﺸﻴَﺔ أن ﺗُ ِﺼﻴﺒَ ُﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ رﺣﻤﺖ را ﺻﺪ ﺟﺰء‬
‫ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﮐﻪ ﻧﻮد و ﻧﻪ ﺟﺰء را ﻧﺰد ﺧﻮد ﻧﮕﮫﺪاﺷﺘﻪ و ﯾﮑﯽ را در زﻣﯿﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎده‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺪﻟﯿﻞ‬
‫ھﻤﯿﻦ ﺟﺰء ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺑﺎ ھﻤﺪﯾﮕﺮ رﺣﻢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﮐﻪ ﭼﺎرﭘﺎ ﻗﺪم ﺧﻮد را از ﻓﺮزﻧﺪش‬
‫ﺑﺮﻣﯽدارد از ﺗﺮس اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻪ او ﺿﺮری رﺳﺪ«‪.‬‬
 ‫‪٩٩‬‬ ‫ﺷﻔﻘﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬

‫رﺣﻤﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪:‬‬

‫ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ودﻟﺴﻮزی از ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ اﺧﻼق ﻧﺒﯽ اﮐﺮم ج اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ از‬
‫ِ� ۡم َعز ٌ‬
‫ُ‬ ‫ََ ۡ َ َٓ ُ ۡ َُ ‪ُ َ ۡ ّ ٞ‬‬
‫�ز‬ ‫ِ‬ ‫س‬ ‫نف‬ ‫ﻋﻄﻮﻓﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﮐﺮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ ﴿ :‬لقد جاء�م رسول مِن أ‬
‫ُۡ ۡ َ َُ ‪ٞ‬‬ ‫َ َ ۡ َ َ ُّ ۡ َ ٌ َ َ ُ‬
‫وف َّرح ‪ٞ‬‬
‫ِيم ‪] ﴾١٢٨‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪ .[١٢٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻗﻄﻌﺎ‬ ‫�ص عل ۡي�م بِٱلمؤ ِمن ِ� رء‬ ‫عليهِ ما عن ِتم ح ِر‬
‫ﺑﺮای ﺷﻤﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮی از ﺧﻮدﺗﺎن آﻣﺪ ﮐﻪ ﺑﺮ او دﺷﻮار اﺳﺖ ﺷﻤﺎ در رﻧﺞ ﺑﯿﻔﺘﯿﺪ ﺑﻪ ]ھﺪاﯾﺖ[‬
‫ﺷﻤﺎ ﺣﺮﯾﺺ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن دﻟﺴﻮز ﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫َ َ ٓ َ ۡ َ ۡ َ َ َّ‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻣﻮرد ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وما أرسل�ٰك إِ�‬
‫� ‪] ﴾١٠٧‬اﻷﻧﺒﯿﺎء‪ .[۱۰۷ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺗﻮ را ﺟﺰ رﺣﻤﺘﯽ ﺑﺮای ﺟﮫﺎﻧﯿﺎن‬ ‫� ٗة ّل ِۡل َ� ٰلَم َ‬
‫َر ۡ َ‬
‫ِ‬
‫َ َ ُ ۡ َ َ ۡ ُ َ َ ًّ َ َ ۡ َ ۡ‬ ‫َ َ َ ۡ َ ّ َ َّ‬
‫ب‬‫ﻧﻔﺮﺳﺘﺎدﯾﻢ«‪ .‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬فبِما ر�ةٖ مِن ٱ�ِ �ِ ت لهمۖ ولو كنت �ظا غل ِيظ ٱلقل ِ‬
‫َ َ ُّ ْ ۡ َ َ‬
‫ح ۡول ِك﴾ ]آلﻋﻤﺮان‪ .[۱۵۹ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭘﺲ ﺑﻪ ]ﺑﺮﮐﺖ[ رﺣﻤﺖ اﻟﮫﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﺮﻣﺨﻮ‬ ‫�نفضوا مِن‬
‫]و ﭘﺮﻣﮫﺮ[ ﺷﺪی و اﮔﺮ ﺗﻨﺪﺧﻮ و ﺳﺨﺘﺪل ﺑﻮدی ﻗﻄﻌﺎ از ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﺗﻮ ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﻣﯽﺷﺪﻧﺪ‪.«...‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﺎﯾﺸﻪل درﻣﻮرد ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ﺑﯿﺎن ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬ﻣﺎ‬
‫َ ْ َ‬ ‫َ ً َ َ‬ ‫َ َ َ َ ُ ُ َّ‬
‫ا� ج ِ�ﻴَ ِﺪهِ ﺧﺎ ِدﻣﺎ ُﻪﻟ � ُّﻂ َوﻻ ام َﺮأ ًة«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج ھﺮﮔﺰ‬
‫ﺮﺿب رﺳﻮل ِ‬
‫دﺳﺘﺶ را ﺑﺮای زدن ﻏﻼم و ﯾﺎ ﯾﮑﯽ از زﻧﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﻧﮑﺮد«‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ﺑﻪ ھﻨﮕﺎم وﻓﺎت ﭘﺴﺮش اﺑﺮاھﯿﻢ او را ﺑﻮﺳﯿﺪه و ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ آن ﺣﻀﺮت ج‬
‫اﺷﮑﺒﺎر ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ھﻢ ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ؟! رﺳﻮل‬
‫َّ ْ َ ْ َ َ ْ‬ ‫ََ َ‬ ‫ُ ْ‬ ‫َّ َ َ ْ َ ٌ ُ َ ْ‬
‫� ﺗﺪ َﻣ ُﻊ‪،‬‬ ‫ﻤﺣﺔ‪َّ � .‬ﻢ أ�ﺒَ َﻌ َﻬﺎ ِﺑﺄﺧ َﺮى �ﻘﺎل ج إِن اﻟﻌ‬ ‫ا� َﻦ َﻋ ْﻮ ٍف إِ�ﻬﺎ ر‬
‫ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻳَﺎ ْ‬
‫َ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ ْ َ ُ َ َ َ ُ ُ َّ َ َ ْ َ َ ُّ َ َ َّ َ َ َ ْ َ ُ َ‬
‫ﻴﻢ ل َﻤ ْﺤ ُﺰوﻧُﻮن«‪] .‬ﺑﺨﺎری[‬ ‫واﻟﻘﻠﺐ �ﺰن‪ ،‬وﻻ �ﻘﻮل إِﻻ ﻣﺎ ﻳﺮﻰﺿ ر�ﻨﺎ‪ ،‬و ِ�ﻧﺎ ِﺑ ِﻔﺮاﻗِﻚ ﻳﺎ إِﺑﺮا ِﻫ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﭘﺴﺮ ﻋﻮف! ھﺮ آﺋﯿﻨﻪ اﯾﻦ رﺣﻤﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎز اﺷﮏ رﯾﺨﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﭼﺸﻢ‬
‫اﺷﮏ ﻣﯽرﯾﺰد و دل اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﻣﯽﺷﻮد و ﻧﻤﯽﮔﻮﺋﯿﻢ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ را راﺿﯽ‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد و ھﻤﺎﻧﺎ ﺑﻪ ﻓﺮاق ﺗﻮ ای اﺑﺮاھﯿﻢ ﻣﺎ ﻏﻤﮕﯿﻨﯿﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج در ﻧﻤﺎز ﺑﻮد و ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﻤﺎز را ﻃﻮﻻﻧﯽ ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺻﺪای ﮔﺮﯾﻪ‬
‫ﮐﻮدﮐﯽ را ﺷﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﺷﻔﻘﺖ و دﻟﺴﻮزی ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮐﻮدک و ﻣﺎدرش ﻧﻤﺎز را ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺎء َّ‬
‫الﺼ ِّ‬ ‫� َ‬‫َّ َ َ ُ ُ َ َ َ َ َ َ ْ َ ُ ُ َ‬ ‫ِّ َ ْ ُ ُ‬
‫ﻰﺒ‪،‬‬ ‫ِ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﻊ‬‫ﻤ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺄ‬ ‫ﻓ‬ ‫‪،‬‬‫ﺎ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﺎﺘﻟ‬ ‫ﻃ‬ ‫إ‬
‫ِ ِ‬‫�ﺪ‬‫ر‬ ‫ﺄ‬‫ﻓ‬ ‫ة‬
‫ِ‬ ‫ﻼ‬ ‫الﺼ‬ ‫ﻰﻓ‬
‫ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إِ� ﻷدﺧ ِ‬
‫ﻞ‬
‫ُ ِّ ْ ُ َ‬ ‫َّ ْ‬ ‫َ َْ‬ ‫ََ َ‬
‫�ﺎﺋِ ِﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﻮن ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺄﺠﺗَ َّﻮ ُز ِم َّﻤﺎ أﻋﻠ ُﻢ ِﻣ ْﻦ ِﺷﺪ ِة َوﺟ ِﺪ )ﺣﺰن( أﻣ ِﻪ ِﻣﻦ ﺑ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٠٠‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺑﺮﻣﯽ ﺧﯿﺰم و ﻣﯽﺧﻮاھﻢ ﮐﻪ درازش ﮐﻨﻢ‪ ،‬ﻧﺎﮔﮫﺎن ﮔﺮﯾﻪی ﺑﭽﻪ را ﻣﯽﺷﻨﻮم و در‬
‫ﻧﻤﺎزم ﺗﺨﻔﯿﻒ ﻣﯽآورم‪ ،‬از ﺗﺮس اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﺮ ﻣﺎدرش ﺳﺨﺘﯽ آورم«‪.‬‬

‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ و ﺷﻔﻘﺖ ﺑﺎ ﻫﻤﻨﻮﻋﺎن‪:‬‬

‫ََْْ َ‬
‫ﻚ َﻣ ْﻦ ﻲﻓ َّ‬ ‫َ‬
‫الﺴ َﻤﺎ ِء«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ و‬ ‫ِ‬ ‫ﻤﺣ‬‫ﺮ‬ ‫ﻳ‬ ‫ض‬‫ِ‬
‫اﻷ ْ‬
‫ر‬ ‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ا ْر َﺣ ْﻢ َﻣ ْﻦ ِﻲﻓ‬
‫ﺣﺎﮐﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺎ زﻣﯿﻨﯿﺎن ﻣﮫﺮﺑﺎن ﺑﺎش ﺗﺎ آﻧﮑﺲ ﮐﻪ در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ‬
‫ورزد«‪.‬‬
‫اﻤﺣﻬ ْﻢ َو َ� َﻌ ُ‬
‫ﺎﻃ ِﻔ ِﻬ ْﻢ‬
‫َ َ ِّ ْ َ َ َ ُ‬ ‫َ َُ ُْ ْ َ‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﯽ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻣﺜﻞ الﻤﺆ ِﻣ ِﻨ� ِﻰﻓ ﺗﻮاد ِﻫﻢ وﺗﺮ ِ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ َ ُ َْ َ َ ْ َ َ ْ ُ ُ ْ ٌ َ َ َ َ ُ َ ُ ْ‬
‫ﺎلﺴ َﻬ ِﺮ َواﺤﻟ ُ َّ�«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫اﺠﻟ َ َﺴﺪ ﺑ َّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﺜﻞ اﺠﻟﺴ ِﺪ إِذا اﺷﺘﻰﻜ ِﻣﻨﻪ ﻋﻀﻮ ﺗﺪاﻰﻋ ﻪﻟ ﺳﺎﺋِﺮ‬
‫»ﻣﺜﻞ ﻣﺴﻠﻤﺎنھﺎ در ﻣﺤﺒﺖ و رﺣﻤﺖ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽﺷﺎن ﺑﻪ ھﻤﺪﯾﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﯾﮏ ﺟﺴﺪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﮐﻪ ھﺮﮔﺎه ﻋﻀﻮی از آن ﺑﺪرد آﯾﺪ‪ ،‬دﯾﮕﺮ اﻋﻀﺎی ﺟﺴﺪ در ﺗﺐ و ﺑﯿﺪار ﺧﻮاﺑﯽ ﺑﺎ آن ھﻤﺮاھﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺗﻤﺎم ﮐﺎرھﺎﯾﺶ ﺑﺎ ﻣﮫﺮ و ﻋﻄﻮﻓﺖ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮادرش را در آﻧﭽﻪ‬
‫ﻧﺎﺗﻮان از اﻧﺠﺎم آن اﺳﺖ ﯾﺎری ﻣﯽدھﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ را در راه ﺑﺮای دوری از ﺧﻄﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺘﮑﺎران ﺑﺎ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮدن در ﺣﻖ وی و ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ ﺑﺎ او‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮد ﺑﺎ رﺣﻤﺖ و ﻋﻄﻮﻓﺖ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻃﺎﻋﺖ از‬
‫آﻧﺎن و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن و اﺣﺴﺎن و ﺑﺎری از دوش آﻧﺎن ﺑﺮدارد‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﯾﺶ رﺣﻢ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺮھﯿﺰ از آﻧﭽﻪ‬
‫ﮐﻪ در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﺑﻪ زﯾﺎن ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ و دوری از ﮔﻨﺎھﺎن و ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫وﺳﯿﻠﻪ ﻋﺒﺎدات و ﻃﺎﻋﺎت‪ ،‬و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻮاﺳﻄﻪی ﺗﺤﻤﯿﻞ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در ﺗﻮان او ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺮ‬
‫ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯽرﺣﻤﯽ روا ﻧﺪارد و از ھﺮآﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ او آﺳﯿﺐ ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﯿﻤﺎری‬
‫و ‪ ...‬اﺟﺘﻨﺎب ﮐﺮده و ﺟﺴﻢ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮐﺸﯿﺪن ﺳﯿﮕﺎر ﯾﺎ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر‪...‬و ﻏﯿﺮه آزار ﻧﺪھﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻧﯿﺰ رﺣﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ او ﺷﺎﻣﻞ ھﻤﻪی ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺣﯿﻮاﻧﺎت ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻋﺪاوت و ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ‪:‬‬
 ‫‪١٠١‬‬ ‫ﺷﻔﻘﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﯽ‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج از ﮐﯿﻨﻪ و ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ و ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﺑﻪ دﯾﮕﺮان رﺣﻢ‬

‫ُ ْ َ ُ َّ ْ َ َّ‬
‫ﻤﺣ ُﺔ ِإﻻ ِﻣ ْﻦ َﺷ ِ ٍّ‬
‫ﻲﻘ«‪] .‬اﺑﻮداود‬ ‫ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ را ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﺷﻘﯽ ﺷﻤﺮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻻ ��ع الﺮ‬
‫و ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬رﺣﻢ و ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﯽ ﺟﺰ از اﻧﺴﺎن ﺷﻘﯽ و ﻧﮕﻮن ﺑﺨﺖ دورﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪ .‬و ﻧﯿﺰ‪» :‬ﻻ ﻳَ ْﺮ َﺣ ُﻢ َّ ُ‬
‫ا� َﻣ ْﻦ ﻻ ﻳَ ْﺮ َﺣ ُﻢ اﻨﻟَّ َ‬
‫ﺎس«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم رﺣﻢ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﺮ او رﺣﻢ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻣﺎ را از ﻋﺎﻗﺒﺖ زﻧﯽ آ ﮔﺎه ﻧﻤﻮده ﮐﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ و ﺑﺪرﻓﺘﺎری ﺑﺎ‬
‫�‬
‫َََ َْ َ َ‬
‫ﻼ ِ َ‬ ‫ام َﺮأَ ٌة اﻨﻟَّ َ‬
‫ﺎر ِﻰﻓ ِﻫ َّﺮ ٍة )ﻗﻄﺔ( ر�ﻄﺘﻬﺎ ﻓ‬
‫ْ‬
‫ﺖ‬
‫َ َ َ‬
‫ﮔﺮﺑﻪای وارد آﺗﺶ ﺷﺪه و ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬دﺧﻠ ِ‬
‫َ‬ ‫َْ َ َ َْ َ َ َ َ َْ ََْ َْ ُ ُ ْ َ َ‬
‫ﺎش اﻷ ْر ِض )دواﺑﻬﺎ ﺎﻛﻟﻔﺮﺌان واﺤﻟﺮﺸات(«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ‬ ‫� أرﺳﻠﺘﻬﺎ ﺗﺄ�ﻞ ِﻣﻦ ﺧﺸ ِ‬ ‫أﻃﻌﻤﺘﻬﺎ وﻻ ِ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻋﺬاب ﮐﺮده ﺷﺪ زﻧﯽ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮﺑﻪ اﯾﮑﻪ آن را زﻧﺪاﻧﯽ ﻧﻤﻮده و ﻧﻪ ﻃﻌﺎﻣﺶ‬
‫و ﻧﻪ ﺳﯿﺮاﺑﺶ ﮐﺮد و ﻧﻪ ﮔﺬاﺷﺖ ﮐﻪ از ﺣﺸﺮات و ﮔﺰﻧﺪﮔﺎن زﻣﯿﻦ ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮد و‬
‫در آن ﺑﻪ دوزخ داﺧﻞ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫اﯾﻦ زن رﺣﻢ و ﻋﻄﻮﻓﺖ از ﻗﻠﺒﺶ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺘﻪ و زن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﮑﻪ ﮔﺮﺑﻪ ﺑﯽﭼﺎره و‬
‫ﻓﺎﻗﺪ ﺗﻮان و ﻗﺪرﺗﯽ را ﻋﺬاب داده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻟﯿﮑﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺸﺪت از ﺳﻨﮕﺪﻟﯽ ﺑﺪور اﺳﺖ و اﺧﻼق او ﭼﻨﺎن ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ‬
‫ﮔﺮﺳﻨﮕﺎن را دﯾﺪه و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻮان اﯾﻨﮑﺎر آﻧﺎن را ﻏﺬا ﻧﺪاده ﯾﺎ ﺳﺘﻤﺪﯾﺪهای را ﺑﺒﯿﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫دادش ﻧﺮﺳﺪ ﺣﺎل آﻧﮑﻪ او ﻗﺎدر ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﺎ ﯾﺘﯿﻤﯽ را دﯾﺪه و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او دﻟﺴﻮز‬
‫ﻧﺒﻮده و او را ﺷﺎد ﻧﺴﺎزد‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﯽداﻧﺪ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺻﻔﺎﺗﯽ را دارا ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪﺑﺨﺖ و‬
‫ﻣﺤﺮوم ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﺣﯿﺎء‬

‫ﻣﺮدی از اﻧﺼﺎر ﺑﺮادرش را ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﺮم و ﺣﯿﺎی زﯾﺎدﯾﺶ ﻣﻼﻣﺖ ﻧﻤﻮده‪ ،‬از‬
‫او ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺪﮐﯽ از اﯾﻦ ﺣﯿﺎی ﺧﻮد را ﮐﻢ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از آﻧﺠﺎ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ و‬
‫ﺎن«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ُ َ َّ ْ َ َ َ َ‬
‫اﻹﻳﻤ ِ‬
‫ﺻﺪای آنھﺎ را ﺷﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪» :‬دﻋﻪ ﻓﺈِن اﺤﻟﻴﺎء ِﻣﻦ ِ‬
‫»رھﺎﯾﺶ ﮐﻦ‪ ،‬زﯾﺮا ﺣﯿﺎء از ﺟﻤﻠﻪی ﺧﺼﺎﺋﺺ اﯾﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﯿﺎء ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺣﯿﺎ ﯾﻌﻨﯽ آﻧﮑﻪ اﻧﺴﺎن از ﻋﯿﺐ و ﺧﻄﺎ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﺑﮑﺸﺪ‪ .‬ﺣﯿﺎ ﺟﺰو اﯾﻤﺎن اﺳﺖ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺎن«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‬ ‫َ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪َ ٌ َ ْ ُ ُ َ َ ْ َ ً َ ْ ُ َ ُّ َ ٌ ْ ُ َ » :‬‬
‫اﻹﻳﻤ ِ‬
‫اﻹﻳﻤﺎن ِﺑﻀﻊ و ِﺳﺘﻮن ﺷﻌﺒﺔ‪ ،‬واﺤﻟﻴﺎء ﺷﻌﺒﺔ ِﻣﻦ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﯾﻤﺎن ھﻔﺘﺎد و ﭼﻨﺪ ﺷﺎﺧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﯿﺎء ﺷﺎﺧﻪای از اﯾﻤﺎن اﺳﺖ«‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﯿﺎء و‬
‫اﯾﻤﺎن دو ھﻤﻨﺸﯿﻦ و دوﺳﺘﯽ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ از ھﻢ ﺟﺪا ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج‬
‫ً‬ ‫ُ َ‬
‫ﻤﺟﻴﻌﺎ‪ ،‬ﻓﺈذا ُر ِﻓ َﻊ أﺣﺪﻫﻤﺎ ُر ِﻓ َﻊ اﻵﺧﺮ«‪] .‬ﺣﺎﮐﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬اﺤﻟﻴﺎء واﻹﻳﻤﺎن ﻗ َﺮﻧﺎء‬
‫»ﺣﯿﺎ و اﯾﻤﺎن دو ھﻢﻧﺸﯿﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ ﮐﻨﺎر رﻓﺘﻦ ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮی ﻧﯿﺰ ﻣﯽرود«‪.‬‬
‫ﺧﻠﻖ ﺷﺮم و آزرم ﻣﺎﻧﻊ ﺣﻖﮔﻮﯾﯽ‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ و ﯾﺎ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﻧﮫﯽ از ﻣﻨﮑﺮ اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺣﯿﺎء ﺿﺮورت ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺴﺘﯽ در آن‬
‫ﻋﺮﺻﻪھﺎ رﻋﺎﯾﺖ ادب و ﺣﮑﻤﺖ را ﺑﻨﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺟﺴﺘﺠﻮی ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ اﺳﺖ‪ ،‬و از‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪن آﻧﭽﻪ ﻧﻤﯽداﻧﺪ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﯽﮐﺸﺪ‪ .‬ﺻﺤﺎﺑﻪ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج درﺑﺎرهی رﯾﺰﺗﺮﯾﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬
‫ﺳﺆال ﻧﻤﻮده و آن ﺣﻀﺮت ج ﺑﯽآﻧﮑﻪ ﺧﺠﺎﻟﺖ و ﺷﺮم ﻣﺎﻧﻊ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺟﻮاب ﺳﺆاﻻتﺷﺎن را‬
‫ﻣﯽداد‪.‬‬

‫ﺣﯿﺎی ﺧﺪاوﻧﺪأ‪:‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺮم و ﭘﻮﺷﻨﺪه اﺳﺖ و ﺣﯿﺎ و ﭘﻮﺷﺶ را دوﺳﺖ‬
‫ِّ ٌ ُ ُّ ْ‬ ‫ﻣﯽدارد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إ َّن َّ َ‬
‫اﺤﻟَﻴَ َ‬
‫ﺎء«‪] .‬اﺑﻮداود و ﻧﺴﺎﺋﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫�ﺐ‬ ‫ا� َﺣ ٌّ‬
‫ي ِﺳت� ِ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ و ﺑﺴﯿﺎر ﭘﻮﺷﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺣﯿﺎ و ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن را دوﺳﺖ‬
‫ﻣﯽدارد«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٠٤‬‬

‫ﺣﯿﺎی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺎ ﺷﺮم و ﺣﯿﺎﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﺑﻮد‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ از ﭼﯿﺰی ﮐﺮاھﺖ داﺷﺖ ﺻﺤﺎﺑﻪ‬
‫آن را در ﭼﮫﺮهی اﯾﺸﺎن ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ‪ .‬ھﺮ وﻗﺖ در ﻣﻮرد ﯾﮑﯽ از ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﭼﯿﺰی را ﮐﻪ‬
‫ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﯽداﺷﺖ ﺑﺮای او ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ را ﻣﺘﻮﺟﻪ وی ﻧﺴﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﻧﻤﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﻪ ﭼﺮا ﻓﻼﻧﯽ اﯾﻦﭼﻨﯿﻦ و آﻧﭽﻨﯿﻦ ﮐﺮد؟ ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﺮا ﻋﺪهای اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ؟ ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ اﺳﻢ آن ﺷﺨﺺ را ﺑﯿﺎورد ﺗﺎ آﺑﺮوﯾﺶ ﺑﺮود‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ھﯿﭻﮔﺎه ﺑﺪزﺑﺎن و ﯾﺎوه ﮔﻮی ﻧﺒﻮده و ﮐﺴﯽ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ در ﮐﻮﭼﻪ و ﺧﯿﺎﺑﺎن داد و ﻓﺮﯾﺎد ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺣﯿﺎ‪:‬‬

‫ﺷﺮم از ﺧﺪا‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ادب ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و از او ﺷﺮم دارد‪ .‬ﺷﮑﺮ‬
‫ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺠﺎی آورده‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ اﺣﺴﺎن و ﻓﻀﻞ ﺧﺪا را در ﻣﻮرد ﺧﻮﯾﺶ اﻧﮑﺎر‬
‫ﻧﮑﺮده‪ ،‬ﻗﻠﺒﺶ را ﻟﺒﺮﯾﺰ از ﺗﺮس و ﻣﮫﺎﺑﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﮐﺮده و ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﻈﮫﺮ وﻗﺎر و‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار داده‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﻤﺎﯾﺎن ﻧﻨﻤﻮده و ﺑﺎ ﮐﺎرھﺎی زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﻤﯽآﻻﯾﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﻣﯽداﻧﺪ ﺧﺪا ﺑﺮ ﮐﺮدار او آ ﮔﺎه اﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻪھﺎﯾﺶ را ﺷﻨﯿﺪه‬
‫و ھﻤﻮاره او را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎرهی ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺪون ﺷﺮم داﺷﺘﻦ از او‬
‫ۡ ُ َ‬
‫اس‬‫ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎزد‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ۡ َ �﴿ :‬س َتخفون م َِن ٱ�َّ ِ‬
‫َّ‬ ‫ۡ ُ َ‬ ‫َ‬
‫َو� � َ ۡس َتخفون م َِن ٱ� ِ﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪ .[١٠٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪]» :‬ﮐﺎرھﺎی ﻧﺎروای ﺧﻮد را[ از ﻣﺮدم ﭘﻨﮫﺎن‬
‫ﻣﯽدارﻧﺪ و]ﻟﯽ ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ[ از ﺧﺪا ﭘﻨﮫﺎن دارﻧﺪ‪.«...‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ھﻨﮕﺎم ارﺗﮑﺎب ﮔﻨﺎه و ﻣﻌﺼﯿﺖ از ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺷﺮم دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﮐﺸﯿﺪه و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﻮی ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎزﻣﯽ ﮔﺮدد و ﻃﻠﺐ‬
‫ْ‬ ‫َ َّ‬ ‫َْ ُْ‬
‫ا� َﺣ َّﻖ اﺤﻟَﻴَﺎ ِء«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬از‬‫ﺑﺨﺸﺶ و ﻣﻐﻔﺮت ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬اﺳﺘﺤﻴﻮا ِﻣﻦ ِ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﭽﻨﺎن ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪی او اﺳﺖ ﺷﺮم داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ«‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﺳﭙﺎس‬
‫ا� َﺣ َّﻖ‬
‫ْ ْ َ َ َ َّ‬ ‫اك َوﻟَ َّ‬ ‫ﺧﺪای را‪ ،‬ﻣﺎ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮم دارﯾﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻟَي ْ َﺲ َذ َ‬
‫ﻻﺳ ِﺘﺤﻴﺎء ِﻣﻦ ِ‬ ‫�ﻦ ا ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ‬ ‫ْ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ ْ َ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َّ َ ْ َ ْ َ َ ْ َ‬
‫اﺒﻟ� َو َﻣ ْﻦ أ َراد‬
‫اﺤﻟﻴﺎ ِء أن ﺤﺗﻔﻆ الﺮأس وﻣﺎ وﻰﻋ وﺤﺗﻔﻆ اﺒﻟﻄﻦ وﻣﺎ ﺣﻮى و�ﺘﺬﻛﺮ الﻤﻮت و ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ َ ْ َ َ َّ‬ ‫َ َ َ َ َ َ َ ُّ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ‬
‫ا� َﺣ َّﻖ اﺤﻟَﻴَﺎ ِء«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی و‬ ‫اﻵﺧﺮة ﺗﺮك ِز�ﻨﺔ اﺪﻟ�ﻴﺎ �ﻤﻦ �ﻌﻞ ذلِﻚ �ﻘ ِﺪ اﺳﺘﺤﻴﺎ ِﻣﻦ ِ‬ ‫ِ‬
‫اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻧﻪ ﺑﺪانﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬آزرم داﺷﺘﻦ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺳﺰاوار اﺳﺖ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
 ‫‪١٠٥‬‬ ‫ﺣﯿﺎء‬

‫ﺳﺮ ﺧﻮﯾﺶ و ھﺮﭼﻪ ﻣﯽاﻧﺪوزد‪ ،‬ﺷﮑﻢ ﺧﻮﯾﺶ و آﻧﭽﻪ درﺑﺮﻣﯽ ﮔﯿﺮد را ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و ﻣﺮگ‬
‫و ﻓﺴﺎد و ﮐﮫﻨﮕﯽ آن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آورد‪ .‬و اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﺎر آﺧﺮت اﺳﺖ ﭘﯿﺮاﯾﻪھﺎی زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ‬
‫دﻧﯿﺎ را رھﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬آﻧﮑﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻤﻞ ﮐﺮد‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮﻣﯽ را ﮐﻪ ﺳﺰاوار اﺳﺖ داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺷﺮم داﺷﺘﻪ و ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺳﻨﺖھﺎ و ﺗﻌﺎﻟﯿﻢ ﮔﺮاﻧﻘﺪر وی ﺑﻮده و ﺑﻪ آن‬
‫ﺗﻤﺴﮏ ﻣﯽﺟﻮﯾﺪ‪.‬‬

‫ﺷﺮم از ﻣﺮدم‪:‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﻣﺮدم ﺷﺮم دارد‪ ،‬در دادن ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ آنھﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻮﺗﺎھﯽ ﻧﮑﺮده‪،‬‬
‫ﻧﯿﮑﯽھﺎی آﻧﺎن در ﺣﻖ ﺧﻮﯾﺶ را اﻧﮑﺎر ﻧﻨﻤﻮده‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﻪ زﺷﺘﯽ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ‪ ،‬و ﻋﻮرت‬
‫ﺧﻮﯾﺶ را ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﺎن آﺷﮑﺎر ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺮدی از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬از ﮐﻪ‬
‫َ‬ ‫َ َ َّ‬ ‫َْ ْ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻮرت را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ ﮐﺠﺎ ﻻزم ﻧﯿﺴﺖ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﺣﻔﻆ َﻋ ْﻮ َرﺗﻚ إِﻻ ِﻣ ْﻦ َز ْو َﺟﺘِﻚ‬
‫َ‬ ‫َْ َ ََ َ‬
‫ﺖ ﻳَ ِﻤﻴﻨُﻚ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻋﻮرت ﺧﻮد را ﺟﺰ از ھﻤﺴﺮت و آﻧﮑﻪ دﺳﺘﺘﺎن ﻣﺎﻟﮑﺶ‬ ‫ﻜ ْ‬ ‫أو ﻣﺎ مﻠ‬
‫ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭙﻮﺷﺎن«‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ درھﻢ آﻣﯿﺨﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‬
‫َ َ‬ ‫ََْ ْ َ َْ َ َ َ َ‬
‫اﻫﺎ أ َﺣ ٌﺪ ﻓﻼ ﻳَ َﺮ َ�ﻨَّ َﻬﺎ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯽ‬ ‫ﭼﻪ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إِ ِن اﺳﺘﻄﻌﺖ أن ﻻ ﻳ َﺮ‬
‫ﭼﻨﺎن ﮐﻨﯽ ﺗﺎ ﮐﺴﯽ ﻧﺒﯿﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻦ«‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﮐﺴﯽ در ﺧﻠﻮت )ﺗﮏ‬
‫َ َّ ُ َ َ ُّ َ ْ ُ ْ َ ْ َ ْ ُ ْ‬
‫ﺎس«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺪان‬ ‫و ﺗﻨﮫﺎ( ﺑﻮد؟رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻓﺎ� أﺣﻖ أن �ﺴﺘﺤﻴﺎ ِﻣﻨﻪ ِﻣﻦ اﻨﻟَّ ِ‬
‫ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺗﺮاﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم از او ﺣﯿﺎ ﮐﻨﻨﺪ«‪] .‬اﺑﻮداود[‪.‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪی ﺷﺮم و ﺣﯿﺎی ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد ﺑﺮ ﺣﺮام و ھﺮ‬
‫ﻣﻨﻈﺮهی زﯾﺎﻧﺒﺎری ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ دﯾﺪ‪ ،‬ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ اﯾﺠﺎب ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ دﺧﺘﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫در ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻮﯾﺶ ﺣﺠﺎب را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮده و از ﺟﺴﻢ آﻧﭽﻪ را ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺮام ﻧﻤﻮده آﺷﮑﺎر‬
‫ﻧﺴﺎزد و ﺑﺪﯾﻨﺴﺎن ﺣﺠﺐ و ﺣﯿﺎ را ﻋﻨﻮان و ﻣﻨﺶ ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮاردھﺪ و ﻧﺸﺎﻧﻪای ﺑﺎﺷﺪ از‬
‫ﭘﺎﮐﯽ و ﻋﻔﺖ وی ﮐﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد‪:‬‬
‫ﹺ ﹺ‬ ‫ﹺ‬
‫أس ﻣـ ﹺ‬
‫ﹶـﺎﱄ«‪.‬‬ ‫» ﹺزﻳﻨﹶﺘﻲ ﹶد ﹾوﻣــﹰﺎ ﺣـﻴـــﺎﺋـﻲ ﹾ‬
‫واﺣـﺘ ﹶﺸـﺎﻣـﻲ ﹶر ﹸ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آراﺳﺘﮕﯽ ﻣﻦ ھﺮزﻣﺎن ﺷﺮم و ﺣﺠﺐ ﻣﻦ اﺳﺖ و ﺳﺮﻣﺎﯾﻪام ﺣﯿﺎ و وﻗﺎر ﻣﻦ‬
‫اﺳﺖ!«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٠٦‬‬

‫ﺷﺮم و ﺣﯿﺎی ﻣﻮﻣﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ او را ﻣﯿﺎﻧﻪای ﺑﺎ ﺳﺨﻨﺎن و ﮐﺮدار زﺷﺖ و‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﺗﻨﺪ و ﺳﺘﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦھﺎ ﺻﻔﺎت دوزﺧﯿﺎن اﺳﺖ و ﺑﺲ!‪.‬‬
‫ْ‬
‫اﺒﻟ َﺬ ُ‬ ‫ْ‬
‫ﺎن ﻰﻓ اﺠﻟَﻨَّ ِﺔ َو َ‬
‫َ َ َ ُ‬ ‫َْ َ ُ َ‬
‫اء ِﻣ َﻦ‬ ‫اﻹﻳﻤ ِ‬‫ﺎن و ِ‬
‫اﻹﻳﻤ ِ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﺑﯿﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ ﮐﻪ‪» :‬اﺤﻟﻴﺎء ِﻣﻦ ِ‬
‫َْ َ َ ْ‬
‫اﺠﻟ َ َﻔ ُ‬
‫ﺎء ﻰﻓ اﻨﻟَّ‬
‫ﺎر«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی و ﺣﺎﮐﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺣﯿﺎ از اﯾﻤﺎن اﺳﺖ و اﯾﻤﺎن در ﺑﮫﺸﺖ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﺠﻟﻔﺎ ِء و‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﯽﺣﯿﺎﯾﯽ و ﻓﺤﺎﺷﯽ از ﺳﺘﻤﮑﺎری اﺳﺖ و ﺳﺘﻢ در آﺗﺶ]دوزخ[ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺣﯿﺎ‪:‬‬
‫ﺣﯿﺎ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻨﺰﻟﺘﯽ واﻻﯾﯽ دارد‪ .‬اﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖ زﯾﺒﺎ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪﺳﻮی اﻧﺠﺎم‬
‫ﮐﺎرھﺎی ﺧﯿﺮ رھﻨﻤﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ و از ﺑﺪﯾﮫﺎ دور ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺣﯿﺎ ھﻤﻮاره ﺑﺎﻋﺚ‬
‫ﺑﺎرش ﺑﺎران ﺧﯿﺮ و ﺑﺮﮐﺖ و ﻧﻔﻊ ﺑﺮ دارﻧﺪهاش ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺨﺑ ْ‬‫ْ َ َ َ َ ْ َّ َ‬
‫�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺣﯿﺎء ﺟﺰ ﺧﯿﺮ ﭼﯿﺰی را ﺑﺒﺎر ﻧﻤﯽآورد«‪ .‬و‬ ‫»اﺤﻟﻴﺎء ﻻ ﻳﺄ ِﻲﺗ ِإﻻ ِ ٍ‬
‫ﺎء ُﻠﻛُّ ُﻪ َﺧ ْ ٌ‬ ‫ْ‬
‫اﺤﻟَﻴَ ُ‬
‫�«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺣﯿﺎء ھﻤﻪاش ﺧﯿﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ﻧﯿﺰ ﻓﺮﻣﻮه اﺳﺖ‪» :‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺷﺮم و ﺣﯿﺎ را ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺧﻠﻖ و ﺧﻮی‬
‫ھﻤﯿﺸﮕﯽاش ﻗﺮار دھﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﮐﻪ ﺑﻪ رﺿﺎ و ﺧﺮﺳﻨﺪی ﭘﺮوردﮔﺎرش دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﹶﻳـــــﺪﹸ ﱡل ﻋـــــﲆ ﻓﹺ ﹾﻌـ ﹺ‬
‫ــــﻞ اﻟﻜـﺮﻳـــــــ ﹺﻢ ﺣﻴـــــــﺎؤﹸ ﹸه‬ ‫ﺣـــــﻴﺎؤك ﻓـﺎﺣﻔـﻈـــــــﻪ ﻋﹶ ﹶﻠ ﹾﻴــــﻚ وإﻧﻤـــــﺎ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ‪:‬‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻈﺮان را ﻧﺸﺎن راهﺷـﺎن ﺣﯿﺎﺳـﺖ!‬ ‫ﺷـــﺮﻣﺖ را ﭘـــﺎس ﺑـــﺪار و ﺑـــﺪان‬
‫و دﯾﮕﺮی ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺳﺮاﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻓـﺎﺻﻨـــــﻊ ﻣـــــﺎ ﺗـﺸــــــﺎ ﹸء‬
‫ﹾ‬ ‫وﻟـــــﻢ ﺗ ﹾﹶﺴــــﺘ ﹾﹶﺤﻲ‬ ‫إذا ﻟـــــــﻢ ﹶﲣ‬
‫ﹾــــــــﺶ ﻋﺎﻗﺒـــــــﺔ اﻟ ﱠﻠـﻴـــــــﺎﱄ‬
‫ﹶ‬

‫وﻻ اﻟــــــــﺪﻧﻴﺎ إذا ذﻫـــــــــــﺐ اﳊﻴـــــــــــــﺎ ﹸء‬ ‫ــــﺮ‬ ‫ﻓـــــﻼ واﻟﻠـــــﻪ ﻣـــــﺎ ﻓـــــﻲ ا ﹾﻟ ﹶﻌــــ ﹾﻴ ﹺ‬
‫ﺶ ﺧﻴــ ﹲ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮﻣﯽ ﻧﺪاری‪ ،‬ھﺮﭼﻪ ﺧـﻮاھﯽ ﺑﮑـﻦ‬ ‫اﮔﺮ از ﭘﺎﯾﺎن ﺳـﯿﺎھﯽ ﺷـﺐ ﺑـﺎﮐﯽ ﻧـﺪاری‬
‫و دﻧﯿﺎ ارزش ﻧﺪارد ﺑﻌـﺪ رﻓـﺘﻦ آزرم! ﺟـﺞ‬ ‫ﮐﻪ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ آن ﺧﺪا ﮐﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻟﻄﻔﯽ ﻧﺪارد‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﺑﺮدﺑﺎری‬

‫ﻃﻔﯿﻞ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو دوﺳﯽ اﺳﻼم آورده و از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮود و ﻗﺒﯿﻠﻪی‬
‫ﺧﻮﯾﺶ )دوس( را ﺑﻪ اﺳﻼم ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ او اﯾﻦ اﺟﺎزه را داد‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺒﯿﻠﻪی‬
‫ﻃﻔﯿﻞ دﻋﻮت او را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﮑﺮدﻧﺪ و ﻃﻔﯿﻞ ﺑﻪﺳﻮی رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻗﺒﯿﻠﻪی دوس ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﮐﺮده و )ﻗﺒﻮل ﺣﻖ( اﻣﺘﻨﺎع ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ آﻧﺎن دﻋﺎ)ی‬
‫ھﻼ ﮐﺖ( ﻧﻤﺎ! ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﻮده و دﺳﺖ ﺑﻪ دﻋﺎ ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ھﻤﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬دﯾﮕﺮ‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﻧﺪ! ﭼﺮا ﮐﻪ آن ﺣﻀﺮت ج ﺑﺮ آﻧﺎن دﻋﺎ ﻣﯽﻧﻤﻮد و دﻋﺎی وی ﻣﺴﺘﺠﺎب ﺑﻮد‪.‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج دﻋﺎ ﻧﻤﻮده و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬الﻠ ُﻬ َّﻢ اﻫ ِﺪ َد ْو ًﺳﺎ‪َ ،‬واﺋ ِﺖ ِﺑ ِﻬ ْﻢ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫»آﻧﮕﺎه ﻃﻔﯿﻞ ﺑﺴﻮی ﻗﺒﯿﻠﻪاش ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﺮای ﺑﺎر دوم آﻧﺎن را ﺑﻪ اﺳﻼم ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ و‬
‫ھﻤﮕﯽ اﺳﻼم آوردﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﺑﺮدﺑﺎری ﻧﻤﻮده و ﺑﺮای ﻣﺮدم دﻋﺎ ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﻧﻪ ﻋﻠﯿﻪ آﻧﺎن‪.‬‬
‫***‬
‫ﯾﮏ ﺷﺐ ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰﯾﺰ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ اﻃﻼع از ﻣﺮدم ﺑﯿﺮون رﻓﺖ‪ .‬او‬
‫ﺑﮫﻤﺮاه ﯾﮏ ﻣﺎﻣﻮر ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺑﻮد و وارد ﻣﺴﺠﺪی ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬داﺧﻞ ﻣﺴﺠﺪ ﺗﺎرﯾﮏ ﺑﻮد و ﻋﻤﺮ ﺑﻦ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﭘﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﻣﺮدی ﺧﻔﺘﻪ ﺧﻮرد‪ .‬ﻣﺮد ﺳﺮش را ﺑﺮداﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﮕﺮ دﯾﻮاﻧﻪای؟‬
‫ﻋﻤﺮ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻧﻪ ﻧﯿﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺎﻣﻮر ﻧﻈﺎﻣﯽ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮد را ﮐﺘﮏ ﺑﺰﻧﺪ ﮐﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر را ﻧﮑﻦ‪ ،‬او از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ آﯾﺎ دﯾﻮاﻧﻪ ھﺴﺘﻢ و ﻣﻦ ﭘﺎﺳﺦ دادم ﮐﻪ ﻧﯿﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮدﺑﺎری ﺧﻠﯿﻔﻪ از ﺧﺸﻢ او ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺑﻮده و ﺑﺴﺎدﮔﯽ از اﯾﻦ ﮐﻪ ﺷﺨﺼﯽ ﻋﺎدی او را‬
‫دﯾﻮاﻧﻪ ﺑﺨﻮاﻧﺪ درﻣﯽﮔﺬرد و ﺑﺎ ﻗﺪرت و زور ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎ او ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﮑﺮده و ﺑﺮ او ﺳﺨﺖ‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫***‬
‫ﺻﺤﺎﺑﯽ ﻋﺎﻟﯿﻘﺪر‪ ،‬اﺣﻨﻒ ﺑﻦ ﻗﯿﺲ‪ ،‬ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺮﺑﺎر و ﺣﻠﯿﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯿﮑﻪ ﺑﻪ ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻠﯽ‬
‫در اﯾﻦ ﺧﺼﻠﺖ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮدﺑﺎرﺗﺮ از اﺣﻨﻒ‪ .‬ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﯾﮑﺒﺎر ﻣﺮدی او را دﺷﻨﺎم داد و او ﭘﺎﺳﺨﺶ ﻧﺪاده و ﺑﻪ راھﺶ اداﻣﻪ داد‪ .‬ﻣﺮد ھﻤﭽﻨﺎن‬
‫درﭘﺲ او ﻣﯽرﻓﺖ و ﺑﯿﺶﺗﺮ دﺷﻨﺎﻣﺶ ﻣﯽداد‪ .‬ﺗﺎ آﻧﮑﻪ اﺣﻨﻒ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻪای ﮐﻪ در آن‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٠٨‬‬

‫زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮد رﺳﯿﺪ و ھﻤﺎﻧﺠﺎ اﯾﺴﺘﺎد و ﺑﻪ رو ﺑﻪ آن ﻣﺮد ﮐﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ در ذھﻨﺖ‬
‫ﭼﯿﺰی ﻣﺎﻧﺪه ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﯽ آن را اﯾﻨﺠﺎ ﺑﮕﻮ‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﮐﺴﯽ از ﻣﺤﻠﻪ ﺑﺸﻨﻮد و درﭘﯽ‬
‫آزارت ﺑﺮآﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎز ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻋﺪهای‪ ،‬ﻣﺮدی را ﺑﺴﻮی او ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ دﺷﻨﺎﻣﺶ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫اﺣﻨﻒ ﺧﺎﻣﻮش ﻣﺎﻧﺪه و ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﮔﻔﺖ و آن ﻣﺮد ھﻤﺎﻧﻄﻮر دﺷﻨﺎﻣﺶ ﻣﯽداد ﺗﺎ آن ﮐﻪ‬
‫وﻗﺖ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ رﺳﯿﺪ‪ .‬اﺣﻨﻒ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آھﺎی ﺗﻮ! ﻏﺬای ﻣﺎ آﻣﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮ ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺮوﯾﻢ اﮔﺮ ﻣﯽﺧﻮاھﯽ‪ .‬ﻣﺮد ﺷﺮﻣﻨﺪه ﺷﺪ و از آﻧﺠﺎ دور ﺷﺪ‪.‬‬
‫***‬

‫ﺑﺮدﺑﺎری ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺑﺮدﺑﺎری ھﻤﺎن ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ داری اﺳﺖ و ﻓﺮو ﺑﺮدن ﺧﺸﻢ و دوری از ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ و ﭘﺎﺳﺦ‬
‫ﺑﺪی را ﺑﺎ ﻧﯿﮑﯽ دادن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ذﻟﺖ و ﺣﻘﺎرت ﺗﻦ دردھﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﮑﻪ ﺧﻮدداری از دﺷﻨﺎم دادن دﯾﮕﺮان و ﭘﺎک داﺷﺘﻦ ﺧﻮد از ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﯾﯽ و ﻋﯿﺐﺟﻮﯾﯽ‬
‫آﻧﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻠﻢ و ﺑﺮدﺑﺎری ﺧﺪا‪:‬‬

‫ﺣﻠﻢ از ﯾﮑﯽ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻠﯿﻢ و ﺑﺮدﺑﺎر اﺳﺖ‪ ،‬او ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ‬
‫و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﮔﻨﺎھﮑﺎران را ﻣﯽﺑﯿﻨﺪ و آﻧﺎن را ﻣﮫﻠﺖ داده و در اﻧﺘﻘﺎم ﺷﺘﺎب ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ور َحل ‪ٞ‬‬
‫ِيم﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد‪َ ...﴿ :‬وٱ ۡعلَ ُم ٓوا ْ أ َ َّن ٱ َّ َ‬
‫� َ� ُف ٌ‬
‫‪ .[٢٣٥‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬و ﺑﺪاﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزﻧﺪه و ﺑﺮدﺑﺎر اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﻠﻢ و ﺑﺮدﺑﺎری ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪:‬‬

‫ﺣﻠﻢ و ﺑﺮدﺑﺎری ﺟﺰو اﺧﻼق ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻣﻮرد ﺣﻀﺮت‬
‫ِيم َ�َ َّ�ٰهٌ َحل ‪ٞ‬‬
‫ِيم﴾ ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‪ .[١١٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬راﺳﺘﯽ اﺑﺮاھﯿﻢ‬ ‫اﺑﺮاھﯿﻢ÷ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إ َّن إبۡ َ�ٰه َ‬
‫ِ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َّ ۡ َ ُ ُ‬
‫دﻟﺴﻮزی ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﻮد«‪ ،‬و درﺑﺎرهی اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ÷‪﴿ :‬فب��ٰه بِغ� ٰ ٍ� حل ٖ‬
‫ِي� ‪] ﴾١٠١‬اﻟﺼﺎﻓﺎت‪:‬‬
‫‪ .[١٠١‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭘﺲ او را ﺑﻪ ﭘﺴﺮی ﺑﺮدﺑﺎر ﻣﮋده دادﯾﻢ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﺮدﺑﺎرﺗﺮﯾﻦ اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻮده و از ﻣﺸﺎھﺪهی ﺑﺮﺧﯽ اﺷﺘﺒﺎھﺎت ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻧﻤﯽرﻧﺠﯿﺪ و ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ داری و ﻓﺮوﺑﺮدن ﺧﺸﻢ را ﺑﻪ ﯾﺎران ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽآﻣﻮﺧﺖ‪.‬‬
 ‫‪١٠٩‬‬ ‫ﺑﺮدﺑﺎری‬

‫ﻣﺰاﯾﺎی ﺑﺮدﺑﺎری‪:‬‬
‫* ﺑﺮدﺑﺎری‪ ،‬ﺻﻔﺘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪأ آن را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از‬
‫َ َ ْ َ َ ْ ُ ُّ ُ َ َّ ُ ْ ْ ُ َ َ َ ُ‬ ‫َّ‬
‫اﺤﻟﻠﻢ واﻷﻧﺎة«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در ﺗﻮ‬ ‫�ﺒﻬﻤﺎ ا� ِ‬ ‫� ِ‬
‫ﯾﺎراﻧﺶ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إِن ِ�ﻴﻚ ﺧﺼﻠﺘ ِ‬
‫دو ﺻﻔﺖ وﺟﻮد دارد ﮐﻪ ﺧﺪا آن را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎری و ﺗﺄﻧﯽ ﮐﺮدن«‪.‬‬
‫* ﺑﺮدﺑﺎری وﺳﯿﻠﻪ اﯾﺴﺖ ﺑﺮای ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺑﮫﺸﺖ ﺑﺮﯾﻦ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫َ ْ َ َ َ َ ْ ً َ ُ َ َ ٌ َ َ َ ْ ُ ْ َ ُ َ َ ُ َّ ُ َ َّ َ َ َّ َ َ‬
‫وس‬‫ِ‬ ‫ء‬ ‫ر‬ ‫ﻰﻠﻋ‬ ‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻛﻈﻢ �ﻴﻈﺎ وﻫﻮ ﻗﺎ ِدر ﻰﻠﻋ أن �ﻨ ِﻔﺬه دﺎﻋه ا� ﻋﺰ وﺟﻞ‬
‫َ ْ َ ْ َ َ َ َّ ُ َ ِّ َ ُ َّ ُ ْ ْ‬
‫اﺤﻟُﻮر اﻟْ ِﻌ� َﻣﺎ َﺷ َ‬ ‫َْ‬
‫ﺎء«‪] .‬اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫اﺨﻟَﻼﺋِ ِﻖ ﻳﻮم اﻟ ِﻘﻴﺎﻣ ِﺔ ﺣﻰﺘ ��ه ا� ِﻣﻦ‬
‫»آﻧﮑﻪ ﻟﺒﺎس ﺧﺸﻢ ﺧﻮﯾﺶ را ﻓﺮو ﺑﺮد‪ ،‬درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی آن را دارد ﮐﻪ آن را ﺑﺮآورد‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﻣﺮدﻣﺎن او را ﻣﯽﺧﻮاھﺪ و ﻣﺨﯿﺮ ﻣﯽﺳﺎزد ﺗﺎ از ھﺮ ﺣﻮر‬
‫ﻋﯿﻨﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﺮﮔﺰﯾﻨﺪ«‪.‬‬
‫* ﺑﺮدﺑﺎری ﻧﺸﺎﻧﻪی ﻧﯿﺮوی ارادهی ﻓﺮد و واﮐﻨﺶھﺎی دارای ﺛﺒﺎت و اﺳﺘﻮاری او‬
‫َ ْ َ َّ ُ ُّ َ َ َ ُ َ َّ‬
‫ﺎلﺸﺪ ُ‬
‫ﻳﺪ‬ ‫ﺎلﺮﺼﻋ ِﺔ‪ .‬ﻗﺎلﻮا ﻓ ِ‬‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻟيﺲ الﺸ ِﺪﻳﺪ ِﺑ‬
‫َ ْ ُ َْ َ ُ َْ َْ َ‬ ‫َ ُّ َ ُ َ َ َ ُ َ َّ َ َ َّ‬
‫ﺐ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ‬ ‫ِ‬ ‫ﻀ‬ ‫ﻐ‬ ‫اﻟ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻨ‬‫ﻋ‬‫ِ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺴ‬‫ﻔ‬‫�‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻠ‬
‫ِ‬ ‫ﻤ‬‫�‬ ‫ى‬‫اﺬﻟ‬
‫ِ‬ ‫ا� ﻗﺎل‪:‬‬
‫��ﻢ ﻫﻮ ﻳﺎ رﺳﻮل ِ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ زﯾﺎد ﮐﺸﺘﯽ ﺑﮕﯿﺮد )و ﺑﺮ آﻧﺎن ﭘﯿﺮوز ﺷﻮد(‪ .‬ﻧﯿﺮوﻣﻨﺪ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫ھﻨﮕﺎم ﺧﺸﻢ ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺴﻠﻂ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺮدﺑﺎری ﺷﯿﻮهای ﺑﺮای دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎن و ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ ﺷﯿﺎﻃﯿﻦ آﻧﺎن و ﺗﺒﺪﯾﻞ‬
‫َ‬
‫ﮐﺮدن دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ دوﺳﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ٱ ۡد َ� ۡع ب ِٱ َّل� ِ َ‬
‫� أ ۡح َسنُ‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َّ‬
‫ِيم﴾ ]ﻓﺼﻠﺖ‪ .[٣٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪]...» :‬ﺑﺪی را[ ﺑﺎ‬ ‫ك َو َ� ۡي َن ُهۥ َع َ� ٰ َوة ‪َ ٞ‬ك�نَّ ُهۥ َو ٌّ� َ� ‪ٞ‬‬
‫ََۡ َ‬
‫ن‬‫ي‬ ‫ب‬ ‫ِي‬ ‫�‬ ‫فإِذا ٱ‬
‫ِ‬
‫آﻧﭽﻪ ﺧﻮد ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ دﻓﻊ ﮐﻦ آﻧﮕﺎه ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﺎن ﺗﻮ و ﻣﯿﺎن او دﺷﻤﻨﯽ اﺳﺖ ﮔﻮﯾﯽ‬
‫دوﺳﺘﯽ ﯾﮑﺪل ﻣﯽﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬وﻗﺘﯽ در ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺎدان ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﺟﻮاﺑﯽ ﮐﺎﻓﯽ و ﻣﺠﺎزاﺗﯽ دردﻧﺎک ﺑﻪ او‬
‫داده ای‪.‬‬
‫]ﺟﻮاب اﺑﻠﮫﺎن ﺧﻤﻮﺷﯽ اﺳﺖ![‪.‬‬
‫ﺑﺮدﺑﺎری وﺳﯿﻠﻪی ﻧﯿﻞ ﺑﻪ دوﺳﺘﯽ و اﺣﺘﺮام ﻣﺮدم ﺑﻮده و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﮐﻪ‪ :‬ﻧﺨﺴﺘﯿﻦ‬
‫ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻓﺮد ﺑﺮدﺑﺎر در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮدﺑﺎری ﺧﻮﯾﺶ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽدارد اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﯾﺎوران اﯾﺸﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١١٠‬‬

‫ﺑﺮدﺑﺎری ﻓﺮد را از در اﻓﺘﺎدن در اﺷﺘﺒﺎھﺎت دورﺳﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻪ ﺷﯿﻄﺎن ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ‬

‫ﻓﺮد را ﻧﻤﯽدھﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺸﻢ‪:‬‬
‫ﺧﺸﻢ ھﻤﺎن ﺑﻪ اﺟﺮا در آوردن ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ ﺷﺨﺺ و ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺗﺴﻠﻂ ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ رﻓﺘﺎری ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺑﺎر ﻣﺮدی ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ج آﻣﺪه و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا ﺳﻔﺎرﺷﯽ ﺑﻔﺮﻣﺎ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻣﺸﻮ‪ .‬ﻣﺮد ﭼﻨﺪﯾﻦ ﺑﺎر درﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ را ﺗﮑﺮار ﻧﻤﻮده و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻻ ﺗﻐﻀﺐ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﻣﺸﻮ!«‪.‬‬

‫دو ﻧﻮع ﺧﺸﻢ وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫ﺧﺸﻢ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه و ﺧﺸﻢ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺸﻢ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه‪ :‬اﯾﻦ ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ در ﻧﺘﯿﺠﻪی ھﺘﮏ ﯾﮑﯽ از ﺣﺮﻣﺖھﺎی ﺧﺪاوﻧﺪی‬
‫ﺑﺮآﻣﺪه و ھﺪف از آن دﻓﺎع از ﻧﺎﻣﻮس‪ ،‬اﻣﻮال ﺷﺨﺺ و ﯾﺎ ﺑﺮای ﺑﺎزﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻘﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺘﻢ ﻏﺼﺐ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا اﻟﻠﻪ ج‪ ،‬ﮐﻪ ﺳﺮﻣﺸﻖ و اﻟﮕﻮی رﻓﺘﺎر ﻧﯿﮑﻮ اﺳﺖ‪ ،‬ھﺮﮔﺰ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻧﻤﯽآﻣﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮕﺎه ﮐﻪ ھﺘﮏ ﺣﺮﻣﺘﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺸﻢ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ‪ :‬آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻏﯿﺮ ﺧﺪا و ﺑﻌﻠﺖ ﻣﻮﺿﻮﻋﯽ ﭘﯿﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﭘﺪﯾﺪ‬
‫آﻣﺪه و ﻧﺎﺷﯽ از ﻋﺪم ﺗﺴﻠﻂ ﻓﺮد ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺶ و ﺑﻮده و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﻧﮑﻮھﯿﺪهای را‬
‫ﺑﺪﻧﺒﺎل دارد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آﻣﺪنھﺎی ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد در ﺷﺮاﯾﻄﯽ رخ دھﺪ‬
‫ﮐﻪ ﺷﺨﺺ دارای ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺮدﺑﺎراﻧﻪ و ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ داری را در واﮐﻨﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺣﺎﻟﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎ ﺑﺮدﺑﺎری و ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ داری ﺑﻪ ﺟﺎی ﺧﺸﻢ و‬
‫ﻋﺼﺒﺎﻧﯿﺖ واﮐﻨﺶ ﻧﺸﺎن داد‪ ،‬در داﺳﺘﺎن ﻣﺮدی ﮐﻪ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس را زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﮐﻪ در‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد آزرد ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﮐﻪ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس ﺳﮑﻮت اﺧﺘﯿﺎر‬
‫ﻧﻤﻮد و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ آن ﻣﺮد ﺑﺮای ﺑﺎر دوم وی را دﺷﻨﺎم داد ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس ﭘﺎﺳﺨﺶ‬
‫داد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس ﺧﻮد را ﺑﻪ او رﺳﺎﻧﺪه و ﺳﻮال ﮐﺮد‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل‬
‫اﻟﻠﻪ‪ ،‬آﯾﺎ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺘﯽ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج او را آ ﮔﺎه ﻧﻤﻮد ﮐﻪ ﻓﺮﺷﺘﻪای از آﺳﻤﺎن ﻓﺮود‬
‫آﻣﺪه و ﺑﺠﺎی او ﭘﺎﺳﺦ داده و از او دﻓﺎع ﻣﯽﻧﻤﻮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ او ﺧﻮد ﭘﺎﺳﺦ داده و ﻓﺮﺷﺘﻪ از‬
 ‫‪١١١‬‬ ‫ﺑﺮدﺑﺎری‬

‫آن ﻣﮑﺎن ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺷﯿﻄﺎن ﺟﺎی او را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﻣﺠﻠﺴﯽ ﮐﻪ ﺷﯿﻄﺎن ﺟﺎی‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫درﻣﺎن ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج روشھﺎی ﻣﺘﻌﺪدی را ﺑﺮای ﻣﺪاوای اﯾﻦ ﻣﺸﮑﻞ ﺑﯿﻦ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫َ َ َ َ َ ُ ُ ْ ََْ ْ ُ‬
‫ﻜ ْ‬
‫ﺖ«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫* ﺳﮑﻮت‪ :‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬إذا ﻏ ِﻀﺐ أﺣﺪ�ﻢ ﻓﻠيﺴ‬
‫»ھﺮﮔﺎه ھﺮﮐﺪام از ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﺑﻤﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ــــــﻮت‬
‫ﹸ‬ ‫ﻓﺨﻴــــــــﺮ ﻣـــــــﻦ إﺟـﺎﺑـﺘـــــــﻪ اﻟﺴـﻜـ‬ ‫إذا ﻧﻄــــــــﻖ اﻟﺴﻔﻴــــــــﻪ ﻓــــــــﻼ ﹸ ﹺ‬
‫ﲡ ﹾﺒــــــــــﻪ‬

‫ـــــــــﻮت‬
‫ﹸ‬ ‫وإن ﺧ ﱠﻠـ ﹾﻴـ ﹶﺘــــــــــ ﹸﻪ ﻛ ﹶ‬
‫ﹶـــﻤــــــــــــﺪﹰ ا ﻳﻤـ‬ ‫ــــــﺖ ﻋـﻨـــــــﻪ ج‬
‫ﴎﻳـ ﹶ‬ ‫ﻓـــــــﺈن ﺟﺎوﺑﺘــــــــﹶﻪ ﹶ ﱠ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫ﮐﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﯽ ﺑﮫﺘـﺮﯾﻦ ﭘﺎﺳـﺦ اوﺳـﺖ ج‬ ‫اﺑﻠﻪ ﭼﻮن ﺳﺨﻨﯽ راﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ھﯿﭻ ﻣﮕﻮی ج‬
‫ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮد واﻧﻪاش ﺗﺎ ز اﻧﺪوه ﺟﺎن دھﺪ ﺟﺞ‬ ‫ﮐﻪ ﭼﻮن ﭘﺎﺳـﺦ دادﻧـﺖ او را ﻏﻤﮕﺴـﺎر اﺳـﺖ‬

‫ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮ روی زﻣﯿﻦ‪:‬‬

‫َ َ َْ َ ُ‬ ‫َ َ َ َّ ْ َ َ َ َ ْ َ ٌ َ ْ‬
‫ﺐ اﺑ ْ ِﻦ آد َم أ َﻣﺎ َرأ�ﺘُ ْﻢ إِﻰﻟ ﻤﺣْ َﺮ ِة )أي‪:‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬أﻻ و ِ�ن اﻟﻐﻀﺐ ﻤﺟﺮة ِﻰﻓ ﻗﻠ ِ‬
‫ﺎخ أَ ْو َداﺟﻪ )ﻣﺎ أﺣﺎط ﺑﺎﺤﻟﻠﻖ ﻣﻦ اﻟﻌﺮوق(؟! َ� َﻤ ْﻦ أَ َﺣﺲَّ‬ ‫ْ َ‬ ‫َ َ‬
‫ﻣﺜﻞ اﻨﻟﺎر اﻟـﻤﻠﺘﻬﺒﺔ( �ﻴْنﻴْ ِﻪ َواﻧ ِﺘﻔ ِ‬
‫ِ ِ‬
‫َ‬ ‫َ َ َْ ْ‬
‫ﻰﺸ ٍء ِﻣ ْﻦ ذلِﻚ ﻓﻠﻴَﻠ َﺼ ْﻖ ﺑِﺎﻷ ْر ِض«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آ ﮔﺎه ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﺸﻢ‬ ‫� َ ْ‬
‫ِ‬
‫ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ آﺗﺶ )ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺗﺶ ﺳﻮزان( در ﻗﻠﺐ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻧﺪﯾﺪهاﯾﺪ ﺳﺮﺧﯽ‬
‫ﭼﺸﻤﺎن را و ﺑﺮآﻣﺪﮔﯽ ﺷﺎھﺮگھﺎی ﮔﺮدن ﺷﺨﺺ را؟! ﭘﺲ ھﺮﮔﺎه ﮐﺴﯽ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﭼﯿﺰی‬
‫اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ ﮔﺸﺖ ﭘﺲ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺑﭽﺴﺒﺪ)ﺑﺎ زﻣﯿﻦ اﺗﺼﺎل ﺑﯿﺎﺑﺪ(«‪.‬‬

‫ﺗﻐﯿﯿﺮ وﺿﻌﯿﺖ ﺟﺴﻤﯽ و ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻮﺟﻮی‪:‬‬

‫َ َ َ َ َ ُ ُ ْ َ ُ َ َ ٌ ََْ ْ ْ َ ْ َ َ َ َ ُْ‬
‫ﺐ �ﻨﻪ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪ِ » :‬إذا ﻏ ِﻀﺐ أﺣﺪ�ﻢ وﻫﻮ ﻗﺎﺋِﻢ ﻓﻠﻴﺠ ِﻠﺲ ﻓ ِﺈن ذﻫ‬
‫َّ َ ْ ْ‬ ‫َْ‬
‫اﻟﻐ َﻀ ُﺐ َو ِ�ﻻ ﻓﻠﻴَﻀ َﻄ ِﺠ ْﻊ )ﻳﻨﺎم ﻰﻠﻋ ﺟﻨﺒﻪ أو ﻳﺘﻜﺊ(«‪] .‬اﺑﻮداود و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮﮔﺎه‬
‫ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﮔﺸﺖ و در ﺣﺎﻟﺖ اﯾﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﺸﻤﺶ ﻓﺮو ﻧﺸﯿﻨﺪ‬
‫و اﮔﺮ رﻓﻊ ﻧﺸﺪ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺰﻧﺪ )ﺑﺮﭘﮫﻠﻮ ﺑﺨﻮاﺑﺪ و ﯾﺎ ﻟﻢ دھﺪ(«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١١٢‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺿﻮء ﯾﺎ ﺷﺴﺘﺸﻮی ﺧﻮد ﺑﺎ آب‪:‬‬

‫َّ‬ ‫َّ ْ َ َ َ َ َّ ْ َ َ َّ َّ ْ َ َ‬
‫ﺎن ُﺧ ِﻠ َﻖ ِﻣ َﻦ اﻨﻟَّ‬
‫ﺎر َو�ِ� َﻤﺎ‬
‫ِ‬ ‫ﺎن و ِ�ن الﺸﻴﻄ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬إِن اﻟﻐﻀﺐ ِﻣﻦ الﺸﻴﻄ ِ‬
‫ْ‬ ‫ُ ْ َ ُ َّ ُ ْ َ َ َ َ َ َ َ ُ ُ َ ْ‬
‫� ْﻢ ﻓﻠﻴَﺘَ َﻮ َّﺿﺄ«‪] .‬اﺑﻮداود[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﮐﻪ ﺧﺸﻢ و‬ ‫�ﻄﻔﺄ اﻨﻟﺎر ِﺑﺎلﻤﺎ ِء ﻓ ِﺈذا ﻏ ِﻀﺐ أﺣﺪ‬
‫ﻏﻀﺐ از ﺷﯿﻄﺎن اﺳﺖ و ﺷﯿﻄﺎن از آﺗﺶ آﻓﺮﯾﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ ﮐﻪ آﺗﺶ ﺑﺎ آب ﻓﺮو‬
‫ﻣﯽﻧﺸﯿﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ھﺮﮔﺎه ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ ﺧﺸﻤﮕﯿﻦ ﺷﺪ‪ ،‬وﺿﻮء ﺑﮕﯿﺮد«‪.‬‬

‫ﻋﺎدت دادن ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺑﺮدﺑﺎری‪:‬‬

‫از ﻣﮫﻢﺗﺮﯾﻦ ﺷﯿﻮهھﺎی درﻣﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻧﯿﺰ ﻣﺎ را ﺑﻪ آن اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده و‬
‫ِ� ‪] ﴾١٩٩‬اﻷﻋﺮاف‪.[١٩٩ :‬‬ ‫خذ ٱ ۡل َع ۡف َو َوأۡ ُم ۡر بٱ ۡل ُع ۡرف َوأ َ ۡعر ۡض َعن ٱلۡ َ‬
‫�ٰهل َ‬ ‫ُ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد‪ِ ﴿ :‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮔﺬﺷﺖ ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻦ و ﺑﻪ ]ﮐﺎر[ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﻓﺮﻣﺎن ده و از ﻧﺎداﻧﺎن رخ ﺑﺮﺗﺎب!«‪ .‬و‬
‫َ َ َ َُ ُ ۡ َ ُ َ َ ُ ْ َ‬
‫�ٰ ِهلون قالوا َس� ٰ ٗما﴾ ]اﻟﻔﺮﻗﺎن‪.[٦٣ :‬‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺑﺪان ﺳﺘﻮده اﺳﺖ‪�﴿ :‬ذا خاطبهم ٱل‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪای رﺣﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽاﻧﺪ ﮐﻪ روی زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻧﺮﻣﯽ ﮔﺎم ﺑﺮﻣﯽدارﻧﺪ و‬
‫ﭼﻮن ﻧﺎداﻧﺎن اﯾﺸﺎن را ﻃﺮف ﺧﻄﺎب ﻗﺮار دھﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻼﯾﻤﺖ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﻨﺪ«‪.‬‬
‫در ﺿﻤﻦ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ دﯾﺪﯾﻢ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺳﻔﺎرش ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻻ ﺗﻐﻀﺐ«‪] .‬ﺑﺨﺎری و‬
‫ﺗﺮﻣﺬی[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺸﻢ ﻣﮕﯿﺮ«‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﭼﺎرهای ﻧﯿﺴﺖ ﺟﺰ ﺗﻼش ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮای‬
‫ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺧﻠﻖ و ﺧﻮی ﺑﺮدﺑﺎری ﺑﻪ ﺻﻔﺘﯽ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﺧﺼﻠﺘﯽ ھﻤﯿﺸﮕﯽ ﺑﺮای ﺧﻮﯾﺶ!‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﻋﺪاﻟﺖ‬

‫زﻧﯽ در ﺣﯿﻦ ﻓﺘﺢ ﻣﮑﻪ ﭼﯿﺰی را دزدﯾﺪ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺪ را ﺑﺮ او ﺟﺎری‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و دﺳﺖ او را ﻗﻄﻊ ﺳﺎزد‪ .‬ﺧﺎﻧﻮادهاش ﭘﯿﺶ اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ زﯾﺪ رﻓﺘﻪ و درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ آن زن را ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﻤﻮدﻧﺪ ﺗﺎ دﺳﺖ او را ﻗﻄﻊ ﻧﮑﻨﻨﺪ و ﻣﯽداﻧﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج اﺳﺎﻣﻪ را ﺑﺴﯿﺎر دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﯿﮑﻪ اﺳﺎﻣﻪ ﺷﻔﺎﻋﺖ آن زن را ﻧﻤﻮد‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﭼﮫﺮهﺷﺎن ﻣﺘﻐﯿﺮ ﺷﺪه و ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َّ‬ ‫ٍّ‬ ‫ََ ْ َ‬
‫ا�؟!ِ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﯾﺎ در ﺣﺪی از ﺣﺪود ﺧﺪا ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻣﯽﮐﻨﯽ؟!«‪.‬‬ ‫»أ�ﺸﻔ ُﻊ ِﻲﻓ َﺣﺪ ِﻣ ْﻦ ُﺣ ُﺪو ِد‬
‫َّ َ ْ َ َ‬
‫ﺳﭙﺲ آن ﺣﻀﺮت ج ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و ﺑﺮای ﻣﺮدم ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮاﻧﺪه و ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻓﺈِ� َﻤﺎ أﻫﻠﻚ‬
‫ﻴﻒ أَﻗَ ُ‬
‫ﺎمﻮا‬
‫ُ َّ ُ‬
‫ﻴﻬﻢ الﻀ ِﻌ‬‫�‬
‫ُ َّ ُ َ َ ُ ُ َ َ َ َ َ‬
‫ق‬ ‫ﺮﺳ‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫�‬‫و‬ ‫‪،‬‬‫ﻮه‬ ‫�‬‫ﺮ‬ ‫ﺗ‬ ‫�ﻒ‬ ‫الﺮﺸ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻴﻬ‬ ‫�‬ ‫ق‬
‫َّ َ َ ْ َ ُ ْ َ َّ ُ ْ َ ُ َ َ َ َ‬
‫اﺬﻟﻳﻦ �ﺒﻠ�ﻢ ��ﻬﻢ ﺎﻛﻧﻮا ِإذا ﺮﺳ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬
‫ﺖ ﻟ َﻘ َﻄ ْﻌ ُ‬ ‫ا�ﻨَ َﺔ ُ�َ َّﻤ ٍﺪ َ َ‬
‫ﺮﺳﻗَ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ا�‪ ،‬ل ْﻮ أ َّن ﻓَﺎﻃ َﻤ َﺔ ْ‬ ‫َّ َ ْ ُ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ﺖ ﻳَ َﺪ َﻫﺎ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻋﻠﻴ ِﻪ اﺤﻟَﺪ‪ ،‬وا�ﻢ ِ‬
‫َ ْ‬

‫»ﻣﺮدﻣﯽ را ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻮدﻧﺪ اﯾﻦ ﭼﯿﺰ ھﻼک ﺳﺎﺧﺖ ﮐﻪ ﭼﻮن ﺷﺨﺺ ﺷﺮﯾﻒ و‬
‫ﺑﺰرگ زادهای درﻣﯿﺎنﺷﺎن دزدی ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬او را ﻓﺮو ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﭼﻮن ﺷﺨﺺ ﺿﻌﯿﻒ‬
‫و ﻧﺎﺗﻮان در ﻣﯿﺎنﺷﺎن دزدی ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺣﺪ را ﺑﺮ او ﺟﺎری ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﮐﻪ‬
‫ً‬
‫اﮔﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻨﺖ ﻣﺤﻤﺪ ج دزدی ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎ دﺳﺘﺶ را ﻗﻄﻊ ﻣﯽﮐﺮدم«‪.‬‬
‫***‬
‫ﻣﺮدی از اھﻞ ﻣﺼﺮ ﻧﺰد ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس آﻣﺪه و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ اﻣﯿﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻦ‬
‫ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص واﻟﯽ ﻣﺼﺮ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪای داده و از او ﺑﺮدم و او ﻣﺮا ﺑﺎ ﺷﻼﻗﺶ زده و‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻓﺮزﻧﺪ دو ﺑﺰرﮔﻮار ھﺴﺘﻢ! ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫»وﻗﺘﯽ ﻧﺎﻣﻪی ﻣﺮا درﯾﺎﻓﺖ ﻧﻤﻮدی ھﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﺴﺮت در اﯾﻨﺠﺎ ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮ«‪ .‬زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ آن دو‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻨﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺷﻼق را ﺑﻪ آن ﻣﺮد ﻣﺼﺮی داد ﺗﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص را‬
‫ﺑﺰﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮐﻨﻮن اﯾﻦ ﻓﺮزﻧﺪ دو ﺑﺰرﮔﻮار را ﺑﺰن!«‪.‬‬
‫***‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١١٤‬‬

‫در زﻣﺎن ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﻣﺮدی از ﺑﺰرﮔﺎن ﻋﺮب اﺳﻼم ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ و ﻋﺎزم ﺣﺞ‬
‫ﮔﺸﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ ﻃﻮاف ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻣﺮدی رداﯾﺶ را ﻟﮕﺪ ﮐﺮد و او ﺿﺮﺑﻪی ﻣﺤﮑﻤﯽ‬
‫ﺑﺮ ﺻﻮرت آن ﻣﺮد زد‪.‬‬
‫آن ﻣﺮد ﭘﯿﺶ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺑﺮد‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮس ﺿﺎرب را اﺣﻀﺎر‬
‫ﻓﺮﻣﻮده و از ان ﻣﺮد ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻗﺼﺎص او را ﻗﺼﺎص ﻧﻤﻮده و ھﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺻﻮرت وی‬
‫ﺿﺮﺑﻪ وارد ﺷﺪه ﺑﺮ ﺻﻮرت او ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮد ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻘﺎم ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ در اﯾﻦ‬
‫ﻗﻀﯿﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ او ﯾﮑﺴﺎن ھﺴﺘﻢ؟ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮس ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آری‪ .‬اﺳﻼم ﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎ ﺑﺮاﺑﺮی‬
‫ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫***‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدی ﻣﺎھﯽ ﺑﺰرﮔﯽ را ﺷﮑﺎر ﮐﺮد‪ .‬او ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪ‪ .‬ﺣﺎﮐﻢ‬
‫ﺷﮫﺮ او را در ﻣﺴﯿﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﺴﻮی ھﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ دﯾﺪه و ﻧﮕﺎھﯽ ﺑﻪ ﻣﺎھﯽ ھﻤﺮاه‬
‫وی اﻧﺪاﺧﺘﻪ و آن را از او ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﺮد ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮ اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﺷﺪه و ﺑﺮای اﺑﺮاز ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪأ دﺳﺖ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ دﻋﺎ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺳﺘﻤﮕﺮ را ﺑﻪ ﻣﺠﺎزات ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﮐﻢ ﺑﻪ ﮐﺎخ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ھﻨﮕﺎﻣﯽﮐﻪ ﻣﺎھﯽ را ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖﮐﺎران ﻣﯽداد ﺗﺎ آن را‬
‫ﺑﭙﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﺎه ﻣﺎھﯽ اﻧﮕﺸﺖ وی را ﮔﺎز ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺣﺎﮐﻢ ﻓﺮﯾﺎدی ﮐﺸﯿﺪ و درد ﺷﺪﯾﺪی را در‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﭘﺰﺷﮑﺎن را ﮔﺮدآوردﻧﺪ و آﻧﺎن ﺑﻪ او اﻃﻼع دادﻧﺪ‬
‫ً‬
‫ﮐﻪ ﻧﻮﻋﯽ ﺳﻢ اﻧﮕﺸﺖ وی را در ﭘﯽ ﮔﺎز ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺎھﯽ آﻟﻮده ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﻓﻮرا آن را‬
‫ﻗﻄﻊ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﻢ ﺑﻪ ﺑﺎزوﯾﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻧﮕﺮدد‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺲ از ﻗﻄﻊ اﻧﮕﺸﺘﺶ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﮐﻪ ﺳﻢ‬
‫ﻣﺬﮐﻮر ﺑﻪ ﺑﺎزو و از آن ﺟﺎ ﺑﻪ دﯾﮕﺮ اﻋﻀﺎی ﺑﺪﻧﺶ ﺳﺮاﯾﺖ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﮐﻢ ﺳﺘﻢ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺮد ﻣﺎھﯿﮕﯿﺮ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آورده و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﻮﺟﻮی او ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬وﻗﺘﯽ او را ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ از او‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﺮد ﺗﺎ وی را ﺑﺨﺸﯿﺪه و از ﮔﻨﺎھﺶ درﮔﺬرد ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺷﻔﺎ دھﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﺮد او را ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫***‬
‫ﯾﮏ روز ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽس ﺑﺎ ﯾﮏ ﯾﮫﻮدی ﺑﺨﺎﻃﺮ ﯾﮏ زره اﺧﺘﻼف ﭘﯿﺪا ﮐﺮده و ﭘﯿﺶ‬
‫ﻗﺎﺿﯽ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻋﻠﯽس ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﯾﮫﻮدی زره ﻣﺮا ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮد ﯾﮫﻮدی اﯾﻦ‬
‫ادﻋﺎ را رد ﮐﺮد‪ .‬ﻗﺎﺿﯽ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﯽس ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﺷﺎھﺪی ھﻢ داری؟ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
 ‫‪١١٥‬‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ‬

‫آری‪ .‬و ﻓﺮزﻧﺪش ﺣﺴﯿﻦ را ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺎﺧﺖ و ﺣﻀﺮت ﺣﺴﯿﻦس ﺷﮫﺎدت داد ﮐﻪ زره ﻣﻮرد‬
‫ﻧﻈﺮ از آن ﭘﺪرش ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻟﯿﮑﻦ ﻗﺎﺿﯽ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﺷﺎھﺪ دﯾﮕﺮی ھﻢ داری؟‬
‫اﻣﺎم ﻋﻠﯽ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﺧﯿﺮ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺿﯽ ﺣﮑﻢ ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد ﮐﻪ زره از آن ﻣﺮد ﯾﮫﻮدی ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ اﻣﺎم ﻋﻠﯽ ﺷﺎھﺪی ﺟﺰ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪش ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮد ﯾﮫﻮدی ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﯿﺮاﻟﻤﻮﻣﻨﯿﻦ ﺑﺎ ﻣﻦ ﭘﯿﺶ ﻗﺎﺿﯽ آﻣﺪه و ﻗﺎﺿﯽ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ او ﺣﮑﻢ ﺻﺎدر ﻧﻤﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه اﻣﯿﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﺑﻪ آن ﺣﮑﻢ ﮔﺮدن ﻧﮫﺎده و راﺿﯽ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ای اﻣﯿﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‪ ،‬ﺑﺨﺪا ﮐﻪ ﺗﻮ راﺳﺖ ﮔﻔﺘﯽ ‪ ....‬اﯾﻦ زره ﻣﺎل ﺗﻮ ﺑﻮد ﮐﻪ از ﺷﺘﺮت اﻓﺘﺎد و‬
‫ﻣﻦ آن را ﺑﺮداﺷﺘﻢ‪ .‬ﮔﻮاھﯽ ﻣﯽدھﻢ ﮐﻪ ھﯿﭻ ﻣﻌﺒﻮدی ﺟﺰ اﻟﻠﻪ ﻧﯿﺴﺖ و آﻧﮑﻪ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدهی اوﺳﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ از اﺳﻼم ﺧﻮﯾﺶ ﺷﺎد و ﻣﺴﺮور ﺑﻮد‪ ،‬زره را ﺑﻪ اﻣﺎم‬
‫ﻋﻠﯽ ﭘﺲ داد‪.‬‬
‫***‬

‫ﻋﺪل ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻋﺪل ھﻤﺎن اﻧﺼﺎف و دادن ﺣﻖ ھﺮﮐﺲ ﺑﻪ او و ﮔﺮﻓﺘﻦ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ اوﺳﺖ‪ .‬در ﺑﺴﯿﺎری از‬
‫آﯾﺎت ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺑﺪان اﻣﺮ ﺷﺪه و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن ﺗﺄ ﮐﯿﺪ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﻤﺴﮏ ﺑﺪان ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫َّ َّ َ ۡ‬
‫�يتا ٓ ِٕي ذِي ٱل ُق ۡر َ ٰ‬
‫�﴾ ]اﻟﻨﺤﻞ‪.[٩٠ :‬‬ ‫�ن َ‬ ‫� يَأ ُم ُر ب ِٱ ۡل َع ۡد ِل َوٱ ِ� ۡح َ ٰ‬ ‫ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪﴿ :‬إِن ٱ‬
‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧﺪا ﺑﻪ دادﮔﺮی و ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری و ﺑﺨﺸﺶ ﺑﻪ ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان ﻓﺮﻣﺎن‬
‫ﻣﯽدھﺪ و از ﮐﺎر زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﺳﺘﻢ ﺑﺎز ﻣﯽدارد ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﻧﺪرز ﻣﯽدھﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﭘﻨﺪ‬
‫ﮔﯿﺮﯾﺪ«‪.‬‬
‫َۡ ُ ْ ۡ َ ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ‬
‫ك ۡم ُتم َ� ۡ َ‬
‫اس أن �ك ُموا ب ِٱلعد ِل﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪:‬‬ ‫� ٱ�َّ ِ‬ ‫در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪�﴿ :‬ذا ح‬
‫‪ .[٥٨‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و ﭼﻮن ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم داوری ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ داوری ﮐﻨﯿﺪ‪.«...‬‬
‫ﻋﺪل ﯾﮑﯽ از اﺳﻤﺎء و ﺻﻔﺎت ﻣﺒﺎرک ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎری ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﻗﺴﺎم ﻋﺪل‪:‬‬
‫ﻋﺪل دارای اﻗﺴﺎم ﺑﺴﯿﺎری اﺳﺖ از ﻗﺒﯿﻞ‪:‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١١٦‬‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﯿﻦ دو ﻃﺮف ﻣﺘﺨﺎﺻﻢ‪:‬‬

‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻧﻤﻮﻧﻪی ﺑﺮﻗﺮاری ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎری دو ﻣﺮد از اﻧﺼﺎر ﮐﻪ ﺑﺎ ھﻢ درﮔﯿﺮی‬
‫داﺷﺘﻨﺪ ﻧﺰد اﯾﺸﺎن آﻣﺪه و ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﯿﺎن آن دو ﻗﻀﺎوت ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ آﻧﺎن‬
‫ﮔﻮﺷﺰد ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺣﻖ ﺑﺮادر ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮای ﺧﻮد ﺑﺮدارد‪ ،‬ﭘﺎرهای آﺗﺶ را ﺑﺮای‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آن دو ﻣﺮد ﺑﻪ ﮔﺮﯾﻪ اﻓﺘﺎده و ھﺮدو از ﺣﻖ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮ ﺑﺮادر ﺧﻮد‬
‫دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ در ﺗﺮازو و ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﺮازو و ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﺗﻤﺎم ﺳﻨﺠﯿﺪه و ﺑﺎ رﻋﺎﯾﺖ ﻋﺪل و اﻧﺼﺎف و‬
‫زن ﻧﻤﻮده و ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق دﯾﮕﺮان را ﮐﻢ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬او ﺟﺰو ﮐﺴﺎﻧﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮد ﮐﻪ‬
‫در ﺧﺮﯾﺪ ﺑﯿﺶ از ﺣﻖﺷﺎن ﺑﺮداﺷﺘﻪ و در ﻓﺮوش ﺗﺮازو و ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ را ﮐﻢﺗﺮ ﻣﯽﺳﻨﺠﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﭼﻨﺎن ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ﻧﻮﯾﺪ ﺗﺮﺳﻨﺎﮐﯽ داده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ُ ُ‬ ‫َ َ ُ ُ َ‬ ‫ُ َ‬ ‫َّ َ َ ۡ ُ ْ َ َ‬ ‫﴿ َو ۡ� ‪ٞ‬ل ّل ِۡل ُم َط ّفف َ‬
‫اس � َ ۡس َت ۡوفون ‪� ٢‬ذا �لوه ۡم أو َّو َزنوه ۡم‬
‫ِين إِذا ٱ� َتالوا � ٱ�َّ ِ‬ ‫� ‪ ١‬ٱ�‬ ‫ِِ‬
‫ۡ َ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬
‫َ َ ُ ُّ ْ َ َ َّ ُ َّ ۡ ُ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ُۡ ُ َ‬
‫ي� ‪] ﴾٥‬اﻟﻤﻄﻔﻔﯿﻦ‪.[٥-١ :‬‬ ‫� ِ�ون ‪� �� ٣‬ظن أو ٰٓ��ِك ��هم مبعوثون ‪َ�ِ ٤‬و ٍ� ع ِظ ٖ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬وای ﺑﺮ ﮐﻢﻓﺮوﺷﺎن! ﮐﻪ ﭼﻮن از ﻣﺮدم ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ﺳﺘﺎﻧﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﺳﺘﺎﻧﻨﺪ‪ .‬و ﭼﻮن ﺑﺮای‬
‫آﻧﺎن ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ ﯾﺎ وزن ﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﮐﻢ دھﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ آﻧﺎن ﮔﻤﺎن ﻧﻤﯽدارﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ‬
‫ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ؟ ]در[ روزی ﺑﺰرگ؟«‪.‬‬
‫ََ ُ ْ َۡ ۡ َ ۡ ۡ ََ ُۡ ُ ْ ۡ َ َ‬
‫�ان ‪] ﴾٩‬اﻟﺮﺣﻤﻦ‪.[٩ :‬‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وأ�ِيموا ٱلوزن ب ِٱلقِس ِط و� � ِ�وا ٱل ِم‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و وزن را ﺑﻪ اﻧﺼﺎف ﺑﺮﭘﺎ دارﯾﺪ و در ﺳﻨﺠﺶ ﻣﮑﺎھﯿﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﯿﺎن زﻧﺎن‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ھﻤﺴﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮده و ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق وی را ﺑﻪ او‬
‫ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﯿﺶ از ﯾﮏ زن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ در ﺧﻮرد و ﻧﻮش‪،‬‬
‫ﺖ َُ‬
‫ﻪﻟ‬ ‫ﭘﻮﺷﺎک‪ ،‬ﻣﺴﮑﻦ‪ ،‬رﺳﯿﺪﮔﯽ و ﻧﻔﻘﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬ﻣ ْﻦ َﺎﻛﻧَ ْ‬
‫ٌ‬ ‫ُّ‬ ‫ﺎء ﻳَ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َ‬ ‫ْ َََ َ َ َ َ ْ َ ُ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ َو ِﺷﻘ ُﻪ َﻣﺎﺋِﻞ«‪] .‬اﺑﻮداود و ﻧﺴﺎﺋﯽ و ﺗﺮﻣﺬی و‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫ﺟ‬‫اﻫ َﻤﺎ َ‬ ‫ﺎن �ﻤﺎل ِإﻰﻟ ِإﺣﺪ‬
‫امﺮأﺗ ِ‬
‫اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ دو زن داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از آن دو ﮔﺮاﯾﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ(‪ ،‬در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﯾﮏ ﺟﺎﻧﺐ وی ﮐﺞ و ﻣﺎﯾﻞ اﺳﺖ«‪.‬‬
 ‫‪١١٧‬‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ‬

‫ﮔﺮاﯾﺸﯽ و ﺑﯽﻋﺪاﻟﺘﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺣﺪﯾﺚ از آن ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺘﻢ درﺑﺎرهی‬
‫ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮای ھﻤﯿﻦ از آن ﺣﻀﺮت ج رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﯿﺎن زﻧﺎﻧﺶ رﺿﻮان‬
‫اﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﮫﻦ ﺑﺎ ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﻮﺑﺖ را ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ :‬الﻠَّ ُﻬ َّﻢ َﻫ َﺬا ﻗَ ْﺴ� � َ‬
‫ﻴﻤﺎ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ َ ُ َ َْ ُ‬ ‫َْ ُ َ َ َُ‬
‫ﻴﻤﺎ � ْﻤ ِﻠﻚ َوﻻ أم ِﻠﻚ«‪] .‬اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی و ﻧﺴﺎﺋﯽ و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫أم ِﻠﻚ ﻓﻼ ﺗﻠ ْﻤ ِ� ِ�‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪا اﯾﻦ ﻗﺴﻤﺖ و ﺳﮫﻢ دھﯽ ﻣﻦ در آن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ اﺧﺘﯿﺎرش را دارم ﭘﺲ ﻣﺮا‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ در ﮐﻒ اﺧﺘﯿﺎر ﺗﻮ اﺳﺖ و در دﺳﺖ ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻔﺮﻣﺎ!«‪.‬‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﯿﺎن ﻓﺮزﻧﺪان‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﯿﻦ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮﯾﺶ ﺣﺘﯽ در ﻗﻠﺐ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎ ﻣﺴﺎوات ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﯽ را در ھﺪﯾﻪ و ﺑﺨﺸﺶ ﺑﺮ ﺑﺮﺧﯽ دﯾﮕﺮ ﺗﺮﺟﯿﺢ ﻧﻤﯽدھﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﯾﺠﺎد‬
‫دﻟﺨﻮری و ﺗﻨﻔﺮ آﻧﺎن از ھﻤﺪﯾﮕﺮ ﻧﮕﺸﺘﻪ و آﺗﺶ ﮐﯿﻨﻪ و دﺷﻤﻨﯽ را ﻣﯿﺎنﺷﺎن ﻧﯿﺎﻓﺮوزد‪.‬‬
‫ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﺑﺸﯿﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﭘﺪرم ﺑﺨﺸﺸﯽ در ﺣﻖ ﻣﻦ اﻧﺠﺎم داد و ﻋﻤﺮه دﺧﺘﺮ رواﺣﻪ‬
‫)ﻣﺎدر ﻧﻌﻤﺎن( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ راﺿﯽ ﻧﻤﯽﺷﻮم ﺗﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﺮ آن ﮔﻮاھﯽ ﻧﺪھﺪ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رﻓﺘﻪ و ﺑﯿﺎن داﺷﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﭘﺴﺮم از ﻋﻤﺮه دﺧﺘﺮ رواﺣﻪ ﭼﯿﺰی‬
‫ﺑﺨﺸﯿﺪم و او ﻣﺠﺒﻮرم ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻮاه ﻧﮕﯿﺮم‪ .‬آن‬
‫َْ َ‬ ‫َ‬ ‫ﺣﻀﺮتج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬أَ ْ� َﻄﻴْ َ‬
‫ﺖ َﺳﺎﺋِ َﺮ َو ِﺪﻟ َك ِﻣﺜﻞ َﻫﺬا؟«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﯾﺎ ﺑﻪ دﯾﮕﺮ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺖ ﻧﯿﺰ‬
‫َ َّ‬
‫ﺎ� ُﻘﻮا َّ َ‬
‫ا�‪،‬‬ ‫ﭼﻨﯿﻦ ﻋﻄﺎ و ﺑﺨﺸﺸﯽ دادهای؟«‪ .‬ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﺧﯿﺮ‪ .‬آﻧﺤﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻓ‬
‫َ ْ ُ ََْ َْ َ ُ‬
‫� ْﻢ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮﺳﯿﺪه و درﻣﯿﺎن ﻓﺮزﻧﺪان ﺗﺎن‬ ‫واﻋ ِﺪلﻮا �� أوﻻ ِد‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺎ ﻣﺮدم‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮاﺳﺘﺎر رﻋﺎﯾﺖ ﻋﺪل و اﻧﺼﺎف ﺑﺎ ھﻤﻪی ﻣﺮدﻣﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﭼﻪ‬
‫ﻏﯿﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻋﺪم ﭘﺎﯾﻤﺎﻟﯽ ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق ﻓﺮدی از اﻓﺮاد ﺑﺸﺮ ﺗﺎﮐﯿﺪ‬
‫َ َ َ ۡ َ ُ ْ َّ َ َ ۡ ٓ ُ‬
‫اس أش َيا َءه ۡم﴾ ]اﻟﺸﻌﺮاء‪ .[١٨٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و‬‫ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� �بخسوا ٱ�‬
‫از ارزش اﻣﻮال ﻣﺮدم ﻣﮑﺎھﯿﺪ‪.«...‬‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١١٨‬‬
‫َ‬ ‫َ َ َ ۡ َ َّ ُ ۡ َ َ َ ُ َ ۡ َ َ َ‬
‫� � َّ� َ� ۡعدِل ُ ۚوا ْ ٱ ۡعدِلُوا ْ ُه َو أ ۡق َر ُب ل َِّلت ۡق َو ٰ‬
‫ى﴾ ]اﻟﻤﺎﺋﺪة‪.[٨ :‬‬ ‫﴿و� �رمن�م ش�ٔان قو ٍ� ٰٓ‬
‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬و اﻟﺒﺘﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ دﺷﻤﻨﯽ ﮔﺮوھﯽ ﺷﻤﺎ را ﺑﺮ آن دارد ﮐﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﻋﺪاﻟﺖ ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﮐﻪ آن ﺑﻪ ﺗﻘﻮا ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ اﺳﺖ‪ .«...‬ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻌﻨﯽ ﮐﻪ ﻧﺒﺎﯾﺪ دﺷﻤﻨﯽ و ﺧﺼﻮﻣﺖ ﻣﯿﺎﻧﺘﺎن ﺷﻤﺎ‬
‫ً‬
‫را ﺑﻪ ﺳﺘﻢ ﺑﺮ آﻧﺎن وادارد‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺣﺘﻤﺎ ﺑﺎﯾﺪ درﺑﺎرهی ھﺮﮐﺲ‪ ،‬ﭼﻪ دوﺳﺖ ﭼﻪ دﺷﻤﻦ ﺑﺎ‬
‫ﻋﺪﺋﺎﻟﺖ رﻓﺘﺎر ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻋﺪل‪:‬‬
‫* ﻋﺪل و داد ﺟﺎﯾﮕﺎھﯽ ﺑﺲ واﻻ و ﺑﺰرگ ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل دارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و‬
‫سط َ‬ ‫َ َ ۡ ُ ٓ ْ َّ َّ َ ُ ُّ ۡ ُ ۡ‬
‫�﴾ ]اﻟﺤﺠﺮات‪ .[٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬و ﻋﺪاﻟﺖ‬ ‫ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وأقسِط ۖوا إِن ٱ� �ِب ٱلم ِ ِ‬
‫ق‬
‫ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا دادﮔﺮان را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد«‪.‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﯽ ﻋﺎﻟﯿﻘﺪر ﺣﻀﺮت اﺑﻮھﺮﯾﺮهس ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻋﻤﻞ و ﮐﺮدهی ﯾﮏ اﻣﺎم ﻋﺎدل‬
‫درﺑﺎرهی رﻋﺎﯾﺎﯾﺶ در ﻃﻮل ﯾﮏ روز از ﻋﺒﺎدت ﻓﺮد ﻋﺎﺑﺪ درﻣﯿﺎن ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺑﻤﺪت ﯾﮑﺼﺪ‬
‫ﺳﺎل ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫* ﻋﺪاﻟﺖ در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﻣﺎﯾﻪی اﻣﻨﯿﺖ و آراﻣﺶ اوﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهی‬
‫ﯾﮑﯽ از ﭘﺎدﺷﺎھﺎن ﺑﻪ دﯾﺪار ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮس آﻣﺪه و اﯾﺸﺎن را دﯾﺪ ﮐﻪ زﯾﺮ درﺧﺘﯽ ﺧﻮاﺑﯿﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬از اﯾﻨﮑﻪ ﺣﺎﮐﻢ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪون ﻧﮕﮫﺒﺎن ﺧﻮاﺑﯿﺪه ﺷﮕﻔﺖزده ﺷﺪه و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺣﮑﻮﻣﺖ راﻧﺪی در آن ﻋﺪاﻟﺖ را رﻋﺎﯾﺖ ﮐﺮدی‪ ،‬ﭘﺲ در اﻣﻦ و اﻣﺎن ﺧﻔﺘﯽ‪ ،‬ای ﻋﻤﺮ!‪.‬‬
‫* ﻋﺪاﻟﺖ ﭘﺎﯾﻪ و اﺳﺎس ﺣﮑﻮﻣﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﯾﮑﯽ از واﻟﯿﺎن ﻧﺎﻣﻪای ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰس ﻧﻮﺷﺘﻪ و از او درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﻮل ﻓﺮاواﻧﯽ ﺑﺮای ﺑﻨﺎی ﺣﺼﺎری ﮔﺮداﮔﺮد ﭘﺎﯾﺘﺨﺖ‬
‫وﻻﯾﺘﺶ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﻪ او ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﺣﺼﺎر ﭼﻪ ﺳﻮدی دارد؟ آن را ﺑﺎ ﻋﺪل وداد ﭘﺎﺳﺪاری‬
‫ﻧﻤﺎ و راهھﺎﯾﺶ را از ﺳﺘﻢ و ﻇﻠﻢ ﭘﺎﮐﯿﺰهدار!‪.‬‬
‫* ﻋﺪل و داد اﻣﻨﯿﺖ را ﺑﺮای ﺿﻌﯿﻔﺎن و ﺗﮫﯽ دﺳﺘﺎن ﺑﻪ ھﻤﺮاه داﺷﺘﻪ و آﻧﺎن در ﭼﻨﺎن‬
‫ﻣﺤﯿﻄﯽ اﺣﺴﺎس ﺳﺮﺑﻠﻨﺪی و اﻓﺘﺨﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫* ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﺎﮐﻢ و ﭼﻪ ﻣﺤﮑﻮم‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳﺘﯽ ﻣﯽﭘﺮاﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫* ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﺘﻤﮑﺎر را از ﺳﺘﻢ ﮐﺮدن و ﻃﻤﻌﮑﺎر را از ﺣﺮص و آز ورزﯾﺪن ﺑﺎزداﺷﺘﻪ‪ ،‬از‬
‫ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق و داراﯾﯽھﺎ و آﺑﺮوی ﻣﺮدم ﭘﺎﺳﺪاری ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
 ‫‪١١٩‬‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ‬

‫ﻇﻠﻢ‪:‬‬
‫َ َ َ ۡ َ َ َّ َّ َ َ ً‬
‫� � ٰ ِف�‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� �س� ٱ‬
‫َۡ َ‬ ‫َۡ َ‬ ‫َ ّ ُ‬ ‫َ َّ َ ۡ َ ُ َّ ٰ ُ َ َّ‬
‫ون إِ� َما يُؤخ ُِره ۡم ِ�َ ۡو ٖ� �شخ ُص �ِيهِ ٱ�بۡ� ٰ ُر ‪] ﴾٤٢‬إﺑﺮاﻫﯿﻢ‪ .[٤٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫�ما �عمل ٱل�ل ِم ۚ‬
‫»و ﺧﺪا را از آﻧﭽﻪ ﺳﺘﻤﮑﺎران ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﭙﻨﺪار ﺟﺰ اﯾﻦ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ]ﮐﯿﻔﺮ[ آﻧﺎن را‬
‫ﺑﺮای روزی ﺑﻪ ﺗﺎﺧﯿﺮ ﻣﯽاﻧﺪازد ﮐﻪ ﭼﺸﻤﮫﺎ در آن ﺧﯿﺮه ﻣﯽﺷﻮد«‪ .‬و ﻧﯿﺰ‪:‬‬
‫َ‬ ‫َ َ ۡ ‪َ َ ۡ ْ ُ َ َ َ َّ ّ ٞ‬‬
‫اب يَ ۡو ٍ� أ ِ� ٍ�﴾ ]اﻟﺰﺧﺮف‪ .[٦٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ﭘﺲ وای ﺑﺮ‬
‫﴿فو�ل ل ِ�ِين ظلموا مِن عذ ِ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺘﻢ ﮐﺮدﻧﺪ از ﻋﺬاب روزی دردﻧﺎک!«‪.‬‬
‫َ َ َ ۡ َ ُ َّ َ َ َّ‬
‫ل�ٰلِم َ‬
‫�﴾ ]ﻫﻮد‪ .[١٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺎن ﮐﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ ��﴿ :‬لعنة ٱ�ِ � ٱ‬
‫ﻟﻌﻨﺖﺧﺪا ﺑﺮ ﺳﺘﻤﮕﺮان اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ُّ ْ َ َّ ُّ ْ‬ ‫َّ ُ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﯿﺰ ﻣﺎ را از ﺳﺘﻢ ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ا�ﻘﻮا اﻟﻈﻠ َﻢ ﻓ ِﺈن اﻟﻈﻠ َﻢ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬از ﻇﻠﻢ ﺑﭙﺮھﯿﺰﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﻇﻠﻢ ﺗﺎرﯾﮑﯽھﺎی روز‬ ‫ﺎت ﻳَ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َ‬
‫ُ َُ ٌ‬
‫ﻇﻠﻤ‬
‫ِ‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ اﺳﺖ‪ .«...‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‪» :‬ﺛﻼث دﻋﻮات مﺴﺘﺠﺎﺑﺎت‪ :‬دﻋﻮة الﺼﺎﺋﻢ‪ ،‬ودﻋﻮة اﻟـﻤﻈﻠﻮم‪،‬‬
‫ودﻋﻮة اﻟـﻤﺴﺎﻓﺮ«‪] .‬ﺑﯿﮫﻘﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺳﻪ دﻋﺎء ﺑﺪون ﺷﮏ ﻗﺒﻮل ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬
‫دﻋﺎی روزه دار‪،‬‬
‫و دﻋﺎی ﻣﻈﻠﻮم‬
‫و دﻋﺎی ﻣﺴﺎﻓﺮ«‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ ُﻢ أ ُﺧﻮ ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ ِﻢ ﻻ �ﻈ ِﻠ ُﻤ ُﻪ َوﻻ � ُ ْﺴ ِﻠ ُﻤ ُﻪ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫»ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ او ﻇﻠﻢ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ او ﺧﯿﺎﻧﺖ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.«...‬‬

‫اﻗﺴﺎم ﻇﻠﻢ‪:‬‬

‫ﻇﻠﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرش‪:‬‬

‫آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺎور ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪأ ﮐﻔﺮ ورزد‪.‬‬
‫َ ُ ۡ ۡ َّ َّ‬
‫�ك ب ِٱ�ِۖ إِن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮک ﺑﻪ ﺧﻮد را از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﻇﻠﻢھﺎ ﺷﻤﺮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ � �﴿ :‬‬
‫يم﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪ [١٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺷﺮک ﻣﯿﺎور ﮐﻪ ﺑﻪ راﺳﺘﯽ ﺷﺮک‬ ‫ل� َك لَ ُظ ۡل ٌم َع ِظ ‪ٞ‬‬
‫ٱ ِّ ۡ‬
‫ﺳﺘﻤﯽ ﺑﺰرگ اﺳﺖ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٢٠‬‬

‫ﺳﺘﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ھﻢﻧﻮﻋﺎﻧﺶ‪:‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﻓﺮد ﺳﺘﻤﮑﺎر ﺑﻪ ﻣﺎل و ﺟﺎن و ﺣﺮﯾﻢ دﯾﮕﺮان ﺗﺠﺎوز ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻦ‪،‬‬
‫ﺳﺘﺎﻧﺪن اﻣﻮال آنھﺎ و ﺗﺠﺎوز ﺑﻪ ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق آﻧﺎن ﻇﻠﻢ ﺑﻮده و ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﺗﻤﺎم اﯾﻦ‬
‫اﻋﻤﺎل ﺑﻪ دور اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﺘﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ‪:‬‬

‫ﺑﺎ ارﺗﮑﺎب ﮔﻨﺎھﺎن و ﮐﺎرھﺎی ﻧﺎروا و دور اﻓﺘﺎدن از راه و ﻣﺴﯿﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و‬
‫ﺗﻌﺎﻟﯽ و ﭘﯿﺮوی از ﺷﯿﻄﺎن‪ ،‬واﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺳﺰای ﺳﺘﻤﮑﺎری‪:‬‬
‫ْ ْ‬ ‫ََ ْ َ‬
‫روزی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﯾﺎراﻧﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬أﺗﺪ ُرون َﻣﺎ ال ُﻤﻔ ِﻠ ُﺲ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ‬
‫ﮐﺴﯽ ﻣﻔﻠﺲ و ورﺷﮑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؟«‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬درﻣﯿﺎن ﻣﺎ ورﺷﮑﺴﺘﻪ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﭘﻮل و‬
‫ﮐﺎﻻﯾﯽ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ » :‬إ َّن ال ْ ُﻤ ْﻔﻠ َﺲ ﻣ ْﻦ أُ َّﻣﻰﺘ ﻳَﺄْﻰﺗ ﻳَ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺮﺿبَ‬ ‫ﻚ َد َم َﻫ َﺬا َو ََ‬ ‫َ َ َ َ َ ََ ََْ َ ْ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ ََ َ َ َ َ َ َ َ َ َ َ‬
‫ِﺑﺼﻼ ٍة و ِﺻﻴﺎمٍ وز� ٍة و�ﺄ ِﻰﺗ ﻗﺪ ﺷﺘﻢ ﻫﺬا وﻗﺬف ﻫﺬا وأ�ﻞ ﻣﺎل ﻫﺬا وﺳﻔ‬
‫َ َ َ ُ ْ َ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ُ ُ َ ْ َ َ ْ ُ ْ َ َ َ َْ‬
‫ﻫﺬا �ﻴﻌﻄﻰ ﻫﺬا ِﻣﻦ ﺣﺴﻨﺎﺗِ ِﻪ وﻫﺬا ِﻣﻦ ﺣﺴﻨﺎﺗِ ِﻪ ﻓ ِﺈن ﻓ ِﻨﻴﺖ ﺣﺴﻨﺎﺗﻪ �ﺒﻞ أن �ﻘﻰﻀ ﻣﺎ ﻋﻠﻴ ِﻪ‬
‫ﺖ َﻋﻠَﻴْ ِﻪ ُ� َّﻢ ُﻃﺮ َح ﻰﻓ اﻨﻟَّ‬ ‫ُ َ ْ َ َ َ ُ‬
‫ﺎﻫ ْﻢ َ� ُﻄﺮ َﺣ ْ‬
‫ﺎر«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ و ﺗﺮﻣﺬی[‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫أ ِﺧﺬ ِﻣﻦ ﺧﻄﺎﻳ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﻔﻠﺲ د=ﻣﯿﺎن اﻣﺘﻢ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﻧﻤﺎز و روزه و زﮐﺎت‬
‫ﻣﯽآﯾﺪ در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ اﯾﻦ را دﺷﻨﺎم داده و اﯾﻦ را ﺑﻪ زﻧﺎ ﻣﺘﮫﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﺎل اﯾﻦ را ﺧﻮرده‪،‬‬
‫ﺧﻮن اﯾﻦ را رﯾﺨﺘﻪ و اﯾﻦ را زده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ اﯾﻦ از ﻧﯿﮑﯽھﺎ و ﺣﺴﻨﺎﺗﺶ داده ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪ‬
‫اﯾﻦ ھﻢ از ﺣﺴﻨﺎت و ﻧﯿﮑﯽھﺎﯾﺶ داده ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺣﺴﻨﺎﺗﺶ ﻗﺒﻞ از ادای ﺣﻘﻮق ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫وی اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﻮد از ﮔﻨﺎھﺎنﺷﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺮ دوﺷﺶ ﻧﮫﺎده ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫آﺗﺶ اﻓﮕﻨﺪه ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮ ادای ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق اﻓﺮاد‪ ،‬ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ روز ﻗﯿﺎﻣﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﯽ آﻧﺎن‬
‫َ َ ُّ َّ ْ ُ َ َ َ ْ‬
‫ﺗﻮﺳﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮاﺑﺮﺳﺪ‪،‬ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻓﺮاوان داﺷﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ُ » :‬ﺘﻟﺆدن اﺤﻟُﻘﻮق ِإﻰﻟ أﻫ ِﻠ َﻬﺎ‬
‫َّ ْ َ َ‬ ‫ْ ْ‬ ‫َ ْ َ ْ َ َ َ َّ ُ َ َ َّ‬
‫ﺎد لِﻠﺸﺎ ِة اﺠﻟَﻠ َﺤﺎ ِء ِﻣ َﻦ الﺸﺎ ِة اﻟﻘ ْﺮﻧﺎ ِء«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺨﺪاوﻧﺪ ﻗﺴﻢ‬ ‫ﻳﻮم اﻟ ِﻘﻴﺎﻣ ِﺔ ﺣﻰﺘ �ﻘ‬
‫ﮐﻪ ﺣﻘﻮق را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺶ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺧﻮاھﯿﺪ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺣﺘﯽ ﻗﺼﺎص ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‬
‫ﺑﯽﺷﺎخ از ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺷﺎﺧﺪار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺣﻖ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺎزﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و ﺣﺘﯽ ﺑﻪ ﺑﺰ ﺑﺪون‬
 ‫‪١٢١‬‬ ‫ﻋﺪاﻟﺖ‬

‫ﺷﺎﺧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﺰ ﺷﺎﺧﺪار ﻣﻀﺮوب ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎخ داده ﻣﯽﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﻘﺶ را از دﯾﮕﺮی‬
‫َُ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ َ ََ َ‬
‫ﺮﺒ ِﻣ َﻦ اﻷ ْر ِض ُﻃ ِّﻮﻗﻪ ِﻣ ْﻦ َﺳﺒْ ِﻊ‬ ‫ٍ‬
‫ﻴﺪ ﺷ ْ‬
‫ِ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻇﻠﻢ ِ�‬
‫�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯿﮑﻪ ﺑﺎﻧﺪازهء ﯾﮏ وﺟﺐ از زﻣﯿﻦ ﻇﻠﻢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬از ھﻔﺖ‬ ‫أَ َرﺿ َ‬
‫ِ‬
‫زﻣﯿﻦ آن وﺟﺐ ﺑﺮ ﮔﺮدﻧﺶ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ھﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺳﺘﻤﯽ رواداﺷﺘﻪ و ﭼﯿﺰی را ﮐﻪ ﺣﻖ او ﻧﯿﺴﺖ ﺗﺼﺎﺣﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬در‬
‫روز ﻗﯿﺎﻣﺖ آن ﭼﯿﺰ وﺑﺎل و ﻣﺎﯾﻪی ﻧﻨﮓ وی ﮔﺸﺘﻪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل وی را در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﺘﻤﯽ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺟﮫﺎن رواداﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻋﺬاب ﺧﻮاھﺪ داد‪.‬‬
‫َّ‬
‫ﻴﻟ ْﻤ ِ� لِﻠﻈﺎل ِ ِﻢ )أي‪ :‬ﻳﺆﺧﺮ ﻋﻘﺎﺑﻪ( َﺣ َّﻰﺘ‬ ‫ا� َ ُ‬‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪» :‬إ َّن َّ َ‬
‫ِ‬
‫َ َ َ َ َ ُْ ْ‬
‫ِإذا أﺧﺬ ُه ل ْﻢ �ﻔ ِﻠﺘ ُﻪ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮای ﻇﺎﻟﻢ ﻣﮫﻠﺖ ﻣﯽدھﺪ و ﭼﻮن او را‬
‫ﺑﮕﯿﺮد و ﻣﻮرد ﻣﺆاﺧﺬه ﻗﺮار دھﺪ رھﺎﯾﺶ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ«‪ .‬و ﺳﭙﺲ اﯾﻦ آﯾﻪ را ﺗﻼوت ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ِيد ‪] ﴾١٠٢‬ﻫﻮد‪.[١٠٢ :‬‬ ‫� َ�ٰل َِم ٌة ۚ إ َّن أ َ ۡخ َذهُ ٓۥ أَ ِ� ‪ٞ‬م َشد ٌ‬‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ى َ‬
‫و‬ ‫ٰ‬ ‫َ‬
‫ر‬
‫َ َ َٰ َ َ ۡ ُ َ ّ َ َ ٓ َ َ َ ۡ ُ‬
‫ق‬ ‫﴿و��ل ِك أخذ ر�ِك إِذا أخذ ٱل‬
‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و اﯾﻦﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد ]ﺑﻪ ﻗﮫﺮ[ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺮوردﮔﺎرت وﻗﺘﯽ ﺷﮫﺮھﺎ را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﺳﺘﻤﮕﺮ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ ]ﺑﻪ ﻗﮫﺮ[ ﻣﯽﮔﺮﻓﺖ آری ]ﺑﻪ ﻗﮫﺮ[ ﮔﺮﻓﺘﻦ او دردﻧﺎک و ﺳﺨﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺖ‬‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج از ﺧﺪاوﻧﺪ رب اﻟﻌﺰة ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻳَﺎ ﻋﺒَﺎدى إ ِّ� َﺣ َّﺮ ْﻣ ُ‬
‫ِ ِ ِ‬
‫َ َ َ َ‬ ‫َ َ َ ُْ ُ ََْ ُ َُ‬ ‫ُّ ْ َ َ ْ‬
‫� ْﻢ � َّﺮ ًﻣﺎ ﻓﻼ � َﻈﺎل ُﻤﻮا«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ‪ ،‬ﻣﻦ‬ ‫اﻟﻈﻠ َﻢ َﻰﻠﻋ �ﻔ ِﻰﺴ وﺟﻌﻠﺘﻪ ﺑيﻨ‬
‫ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ را ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺶ ﺣﺮام ﮐﺮدم‪ ،‬آﻧﺮا درﻣﯿﺎن ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺰ ﺣﺮام ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﯾﮑﺪﯾﮕﺮ‬
‫ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﻧﮑﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ دوری ﺟﺴﺘﻪ و ﭘﺸﺘﯿﺒﺎن ﺳﺘﻤﮑﺎران‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﯾﻦ ﮔﻔﺘﻪی ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﻮاره ﺑﻪ ﯾﺎد داﺷﺖ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺎﻟﻈﻠــــــﻢ ﺗﺮﺟــــــﻊ ﻋﹸ ﹾﻘ ﹶﺒـــــﺎ ﹸه إﱃ اﻟـﻨﱠــــــــﺪﹶ ﹺم‬ ‫ـــــﺖ ﻣ ﹾﻘﺘﹶــ ﹺ‬
‫ـــــﺪ ﹰرا‬ ‫ـــــﻠﻤﻦ إذا ﻣــــــﺎ ﻛﻨـ ﹶ ﹸ‬
‫ﱠ‬ ‫ﻻ ﺗﻈــ‬

‫ـــــﻦ اﷲ ﱂ ﺗﹶـﻨﹶـــــــ ﹺﻢ ج‬
‫ﻳــــــﺪﻋﻮ ﻋﻠﻴــــــﻚ وﻋﹶ ﻴـ ﹸ‬ ‫ﺗﻨــــــﺎم ﻋﻴــــــﻨﺎك واﻟــــــﻤﻈﻠﻮم ﹸﻣﻨﹾﺘﹶﺒﹺــــــــــ ﹲﻪ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫ﮐـﻪ ﺟــﺰ ﭘﺸـﯿﻤﺎﻧﯽ ﺳــﺘﻢ ﻧــﺪارد ﺑــﺎری‬ ‫ﺳﺘﻢ روا ﻣـﺪار ﭼـﻮن ﺗـﻮان آن داری‬
‫دﻋﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﺑﯿـﺪار اﺳـﺖ ﺧـﺪاﯾﺖ‬ ‫ﺗﻮ در ﺧﻮاﺑﯽ و ﻣﻈﻠﻮم ﺑﯿـﺪار اﺳـﺖ ج‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ١٢٢

IslamTape.Com
 ‫ﺻﺒﺮ‬

‫روزی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﮐﻨﺎر ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﯽ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ‪ .‬زﻧﯽ را دﯾﺪ ﮐﻪ در ﮐﻨﺎر ﻗﺒﺮی ﻧﺸﺴﺘﻪ‬
‫َّ َ َ ْ‬ ‫َّ‬
‫ﺮﺒي«‪.‬‬
‫و ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪش ﮐﻪ ﻣﺮده ﺑﻮد ﻣﯿﮕﺮﯾﺴﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬اﺗ ِﻲﻘ ا� واﺻ ِ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬از ﺧﺪا ﭘﺮوا ﮐﻦ و ﺻﺒﺮ ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻦ«‪ .‬آن زن ﮔﻔﺖ‪ :‬رھﺎﯾﻢ ﮐﻦ! ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ‬
‫وارد آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﻮ ﻧﯿﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از او روی ﺑﺮ ﮔﺮداﻧﯿﺪه و رﻓﺖ‪ ،‬زن او را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آن‬
‫ﺷﺨﺺ رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﻮد‪ .‬زن ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ ﺑﻪﺳﻮی ﺧﺎﻧﻪی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رﻓﺖ و از وی ﻣﻌﺬرت‬
‫ﺧﻮاھﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺒﺨﺸﯿﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬إ َّ� َﻤﺎ َّ‬
‫الﺼ ْ ُ‬
‫ﺮﺒ‬ ‫ِ‬
‫ُ َ‬ ‫ْ َ َّ ْ‬
‫الﺼﺪ َﻣ ِﺔ اﻷو�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺻﺒﺮ )واﻗﻌﯽ( ﺗﻨﮫﺎ در ﻟﺤﻈﻪی ﻧﺨﺴﺖ ﺑﺮوز‬ ‫ِﻋﻨﺪ‬
‫ﻣﺼﯿﺒﺖ اﺳﺖ«‪ .‬آری‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮫﻨﮕﺎم وارد آﻣﺪن ﻣﺼﯿﺒﺖ ﺻﺒﺮ ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺎر ﺑﻦ ﯾﺎﺳﺮ و ﭘﺪرش ﯾﺎﺳﺮ و ﻣﺎدرش ﺳﻤﯿﻪش اﺳﻼم آوردﻧﺪ‪ .‬ﮐﻔﺎر از اﺳﻼم آوردن‬
‫آنھﺎ آ ﮔﺎه ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬آنھﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﺑﻨﺪﺷﺎن ﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ ﺷﮑﻨﺠﻪ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﺮﺑﺎر ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﮐﻨﺎر آنھﺎ ﻣﯽﮔﺬﺷﺖ ﺑﻪ آنھﺎ ﻣﯽﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ً » :‬‬
‫ﺻﺮﺒا آل ﻳﺎﺮﺳ! ﻓﺈن‬
‫مﻮﻋﺪ�ﻢ اﺠﻟﻨﺔ«‪] .‬ﺣﺎﮐﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺎﻧﺪان ﯾﺎﺳﺮ! ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﺎﺷﯿﺪ ﮐﻪ وﻋﺪه ﮔﺎه ﺗﺎن ﺑﮫﺸﺖ‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬آل ﯾﺎﺳﺮ ﺻﺒﺮ ﻧﻤﻮده و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﺷﮑﻨﺠﻪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ آنھﺎ وارد ﻣﯽﺷﺪ ﺗﺎب‬
‫ﻣﯽآوردﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﻋﻤﺎرش از ﺷﺪت ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺷﮫﯿﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﻌﺪھﺎ در‬
‫ﯾﮑﯽ از ﻣﯿﺎدﯾﻦ ﺟﻨﮓ ﺷﮫﯿﺪ ﺷﺪه و ھﻤﮕﯽ ﺟﺰو ﮔﺮوه ﺳﺒﻘﺖ ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪﺳﻮی ﺑﮫﺸﺖ‬
‫ﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻠﯽ ﺑﺮای ﺑﺮدﺑﺎری و ﺗﺤﻤﻞ اذﯾﺖ و آذار درآﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺻﺒﺮ )ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ( ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﺻﺒﺮ و ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺪان اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ً‬
‫و آن را ﺑﻄﻮر ﮐﺎﻣﻞ ادا ﮐﻨﺪ‪ .‬از ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﮫﯽ آن ﻣﯽﺷﻮد دوری ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻗﻠﺒﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﺘﯽھﺎ و ﻣﺸﮑﻼﺗﯽ ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﺶ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﯾﺪ راﺿﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آراﺳﺘﮕﯽ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﭘﺎﯾﺒﻨﺪیاش ﺑﻪ ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﺳﺨﺘﯽھﺎ‪ ،‬ﮔﺮﯾﻪ و زاری ﻧﮑﺮدن و ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺒﻮدن او در‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٢٤‬‬
‫َ َ ُّ َ َّ َ َ َ ُ ْ‬
‫���ها ٱ�ِين ءامنوا‬‫ھﻨﮕﺎم ﺑﺪﺑﯿﺎری و ﺗﻠﺨﯽ اﯾﺎم اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ٰٓ ﴿ :‬‬
‫ۡ َ ُ ْ َّ ۡ َ َّ َ ٰ َّ َّ َ َ َ َّ‬
‫ل� ٰ� َ‬
‫�ن ‪] ﴾١٥٣‬اﻟﺒﻘﺮة‪ .[١٥٣ :‬ﻣﻌﻨﯽ آﯾﻪی ﺷﺮﯾﻔﻪ‪:‬‬ ‫ِِ‬ ‫� وٱلصلوة ِ� إِن ٱ� مع ٱ‬
‫ٱستعِينوا ب ِٱلص ِ‬
‫»ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ از ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ و ﻧﻤﺎز ﯾﺎری ﺟﻮﯾﯿﺪ زﯾﺮا ﺧﺪا ﺑﺎ ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﺎن‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺧﺪاوﻧﺪ درود ﺧﺪا ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺎد‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖ آورﺗﺮﯾﻦ ﻣﺜﺎل ﺑﺮای ﺻﺒﺮ و ﺗﺤﻤﻞ آزار‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻋﻮت ﺑﻪﺳﻮی ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺳﺨﺘﯽھﺎی ﺑﺴﯿﺎری را در راه‬
‫ﮔﺴﺘﺮش اﺳﻼم ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﮑﻪ اھﻞ ﻗﺮﯾﺶ دﻋﻮت اﺳﻼم را رد ﮐﺮده و ﺑﻪ او‬
‫دﺷﻨﺎم ﻣﯽدادﻧﺪ‪ .‬او را ﻗﺒﻮل ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ھﻤﺴﺎﯾﮕﺎﻧﺶ ﮐﻪ ﻣﺸﺮک ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ آزار اﯾﺸﺎن‬
‫ﻣﯽﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و ﺧﺲ و ﺧﺎﺷﺎک را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺎﻧﻪاش ﻣﯽﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫آن ﺟﺰ ﺻﺒﺮی زﯾﺒﺎ و ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﮐﺎری ﻧﮑﺮد‪ .‬ﻋﺒﺪ اﻟﻠﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮدس درﺑﺎرهی ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ‬
‫َ َ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج و ﺑﺮدﺑﺎری اﯾﺸﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ اذﯾﺖ و آزار ﻣﺸﺮﮐﺎن‪ ،‬ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪َ » :‬ﻛ� ِّ� أ ْ� ُﻈ ُﺮ إِ َﻰﻟ اﻨﻟَّﻰﺒِّ‬
‫ِ‬
‫ﺮﺿ َ� ُﻪ ﻗَ ْﻮ ُﻣ ُﻪ ﻓَﺄَ ْد َم ْﻮ ُه )أﺻﺎﺑﻮه وﺟﺮﺣﻮه(‪َ ،‬و ْﻫ َﻮ َ� ْﻤ َﺴ ُﺢ َّ‬
‫اﺪﻟمَ‬ ‫َ ًّ َ َ‬
‫اﻷﻧْبﻴَﺎ ِء َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َْ‬
‫ج � ِﻰﻜ )�ُﺸ ِﺒﻪ( ﻧ ِبﻴﺎ ِﻣﻦ‬
‫ِ‬
‫َ َ َ َ‬ ‫َ َّ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ُ َّ‬ ‫ْ‬
‫َ� ْﻦ َوﺟ ِﻬ ِﻪ‪َ ،‬و�َﻘﻮل‪ :‬الﻠ ُﻬ َّﻢ اﻏ ِﻔ ْﺮ ِﻟﻘ ْﻮ ِ� ﻓﺈِ� ُﻬ ْﻢ ﻻ � ْﻌﻠ ُﻤﻮن«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮔﻮﯾﯽ‬
‫ھﻤﯿﻦ اﻵن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج را ﻣﯽﻧﮕﺮم! در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ او از ﯾﮑﯽ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺻﻠﻮاة اﻟﻠﻪ ﻋﻠﯿﮫﻢ‬
‫ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻗﻮﻣﺶ او را زدﻧﺪ و آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺶ ﮐﺮدﻧﺪ و او ﺧﻮن را از ﭼﮫﺮهاش‬
‫ﭘﺎک ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا ﻗﻮﻣﻢ را ﺑﯿﺎﻣﺮز‪ ،‬زﯾﺮا آنھﺎ ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ را ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺻﺒﺮﺷﺎن ﺑﺴﯿﺎر ﺗﻮﺻﯿﻒ ﮐﺮده اﺳﺖ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ ۡ َ ٓ َّ‬ ‫َۡ َ ۡ‬ ‫ۡ َ ٰ َ ۡ َ َ َ ۡ ۡ ُ ّ ‪َّ َ ّ ٞ‬‬
‫�ت ِ َنا ۖ إِ� ُهم ّم َِن‬ ‫�ن ‪َ ٨٥‬وأدخل َ�ٰ ُه ۡم ِ� ر‬ ‫ل� ٰ� َ‬
‫﴿�س�عِيل �درِ�س وذا ٱلكِف ِل� � مِن ٱ ِ ِ‬
‫َّ‬
‫ل� ٰلِح َ‬
‫� ‪] ﴾٨٦‬اﻷﻧﺒﯿﺎء‪ .[٨٦-٨٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ و ادرﯾﺲ و ذواﻟﮑﻔﻞ را ]ﯾﺎد ﮐﻦ[‬ ‫ِ‬ ‫ٱ‬
‫ﮐﻪ ھﻤﻪ از ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬و آﻧﺎن را در رﺣﻤﺖ ﺧﻮد داﺧﻞ ﻧﻤﻮدﯾﻢ ﭼﺮا ﮐﻪ اﯾﺸﺎن از‬
‫لرس ِل﴾ ]اﻷﺣﻘﺎف‪:‬‬
‫� أُ ْولُوا ْ ٱ ۡل َع ۡز ِم م َِن ٱ ُّ ُ‬
‫� َك َما َص َ َ‬‫ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﺎن ﺑﻮدﻧﺪ«‪ .‬ﺑﺎز ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬فَٱ ۡص ۡ‬
‫ِ‬
‫‪ .[٣٥‬ﻣﻌﻨﯽ آﯾﻪ‪» :‬ﭘﺲ ھﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﻧﺴﺘﻮه )اﻟﻮﻟﻌﺰم( ﺻﺒﺮ ﮐﺮدﻧﺪ ﺻﺒﺮ ﮐﻦ‬
‫‪.«...‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اوﻟﻮﻟﻌﺰم )ﻧﺴﺘﻮه(‪ :‬ﻧﻮح و اﺑﺮاھﯿﻢ و ﻣﻮﺳﯽ و ﻋﯿﺴﯽ و ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ھﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻼم‬
‫و درود ﺧﺪا ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺎد‪.‬‬
 ‫‪١٢٥‬‬ ‫ﺻﺒﺮ‬
‫َ َ َ ۡ ُ ّ َ ۡ ُ ُ ‪ْ ُ ّ ُ َ َٰ َ ْ ُ َ َ َ َ ۡ َ ّ ٞ‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ولقد كذِبت رسل مِن �بل ِك فص�وا � ما كذِبوا‬
‫َ ُ ُ ْ َ َّ ٰٓ َ َ ٰ ُ ۡ َ ۡ ُ َ‬
‫�نا﴾ ]اﻷﻧﻌﺎم‪ .[٣٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﭘﯿﺶ از ﺗﻮ ﻧﯿﺰ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮاﻧﯽ ﺗﮑﺬﯾﺐ ﺷﺪﻧﺪ‬ ‫وأوذوا ح� �تٮهم ن‬
‫وﻟﯽ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﺗﮑﺬﯾﺐ ﺷﺪﻧﺪ و آزار دﯾﺪﻧﺪ ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﯾﺎری ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﺎن رﺳﯿﺪ‪.«...‬‬
‫ّ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎرهی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش اﯾﻮب÷ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إِنا َو َج ۡد�ٰ ُه َصاب ِ ٗر ۚ� � ِۡع َم‬
‫‪ٞ‬‬ ‫َّ‬ ‫ۡ َ ۡ ُ َّ ُ ٓ َ‬
‫ٱلعبد إِنهۥ أواب﴾ ]ص‪ .[٤٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ﻣﺎ او را ﺷﮑﯿﺒﺎ ﯾﺎﻓﺘﯿﻢ ﭼﻪ ﻧﯿﮑﻮﺑﻨﺪهای ﺑﻪ راﺳﺘﯽ‬
‫او ﺗﻮﺑﻪﮐﺎر ﺑﻮد«‪ ،.‬اﯾﻮب÷ ﻣﺮدی ﺑﻮد دارای ﻣﺎل و اھﻞ و ﻋﯿﺎل ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺎ‬
‫ھﻤﻪی آنھﺎ آزﻣﻮد و ﺳﻨﺠﯿﺪ‪ .‬ﻣﺮﯾﺾ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﯿﻤﺎرﯾﺶ ﻃﯽ ﺳﺎلھﺎی ﻃﻮﻻﻧﯽ داﻣﻨﮕﯿﺮ‬
‫وی ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻪ از ﺛﺮوت و ﻧﻪ از ﻓﺮزﻧﺪان ﭼﯿﺰی ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ ھﻤﺴﺮش ﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺑﺮدﺑﺎری‬
‫در ﮐﻨﺎرش ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﯾﻮب÷ ﻣﺜﺎل ﺑﺴﯿﺎر ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺮای ﺻﺒﺮ ﺑﻮد او ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ اﯾﻤﺎن‬
‫داﺷﺖ‪ .‬زﺑﺎن او ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﺣﺎل ذﮐﺮ ﺑﻮد و در ﻗﻠﺐ ﺧﻮﯾﺶ ﺷﮑﺮ ﮔﺰار ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫او اﻣﺮ ﮐﺮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﺎھﺎﯾﺶ ﺑﺮ زﻣﯿﻦ ﺑﮑﻮﺑﺪ و ﺑﺮاﯾﺶ ﭼﺸﻤﻪای از آب ﺳﺮد ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺖ‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ آن ﺧﻮد را ﺑﺸﻮﯾﺪ و از آن ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ .‬آﻧﺤﻀﺮت اﯾﻦ ﮐﺎر را ﮐﺮد و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ درد و ﻣﺮﯾﻀﯽ و ﻧﺎ ﺧﻮﺷﯽ را از او دور ﺳﺎﺧﺖ و دوﺑﺎره ﺑﻪ او ﺳﻼﻣﺘﯽ و زﯾﺒﺎﯾﯽ و‬
‫ﻣﺎل ﺑﺴﯿﺎری را ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪه و ﻓﺮزﻧﺪان ﻧﯿﮑﻮﮐﺎری را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﺒﺮش ﺑﻪ وی ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬
‫َ َ َ ۡ َ َ ُ ٓ َ ۡ َ ُ َ ۡ َ ُ َّ َ ُ ۡ َ ۡ َ ٗ‬
‫�ة ّم َِّنا‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ووهبنا �ۥ أهلهۥ ومِثلهم معهم ر‬
‫ب ‪] ﴾٤٣‬ص‪ .[٤٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ]ﻣﺠﺪدا[ ﮐﺴﺎﻧﺶ را و ﻧﻈﺎﯾﺮ آنھﺎ را‬ ‫ٰ‬ ‫ى ِ�ُ ْو� ٱ ۡ�َ ۡل َ‬
‫�‬ ‫َوذ ِۡك َر ٰ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ھﻤﺮاه آنھﺎ ﺑﻪ او ﺑﺨﺸﯿﺪﯾﻢ ﺗﺎ رﺣﻤﺘﯽ از ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺎ و ﻋﺒﺮﺗﯽ ﺑﺮای ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﻣﺰﯾﺖ ﺻﺒﺮ‪:‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺻﺒﺮ ﭘﯿﺸﻪ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺛﻮاب ﺑﺰرگ و ﭘﺎداش ﺑﺴﯿﺎر ﻣﯽدھﺪ‪.‬‬
‫َّ َ َ ٓ َ َ ٰ َ ۡ ُ ُّ َ ‪َّ َّ ْ ُ َ ٞ‬‬ ‫َّ‬
‫ل� ٰ� َ‬ ‫ََّ‬
‫يبة قال ٓوا إِنا ِ�ِ‬ ‫�ن ‪ ١٥٥‬ٱ�ِين إِذا أ�بتهم م ِص‬ ‫�ٱ ِِ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� ِ ِ‬
‫َ‬ ‫ُ ْ َ َ َ َ ۡ ۡ َ َ َ ‪ۡ ُ َ َ ُ ٞ َ ۡ َ َ ۡ ّ َّ ّ ٞ‬‬ ‫َ‬ ‫َّ ٓ َ ۡ َ‬
‫�ة ۖ َوأ ْو ٰٓ��ِك ه ُم ٱل ُم ۡهتَ ُدون‬‫ج ُعون ‪ ١٥٦‬أو ٰٓ��ِك علي ِهم صل� ٰت مِن ر� ِ ِهم ور‬
‫��ا إِ�هِ � ٰ ِ‬
‫‪] ﴾١٥٧‬اﻟﺒﻘﺮة‪ [١٥٧-١٥٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و ﻣﮋده ده ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﺎن را‪] .‬ھﻤﺎن[ ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭼﻮن‬
‫ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺮﺳﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﺎ از آن ﺧﺪا ھﺴﺘﯿﻢ و ﺑﻪﺳﻮی او ﺑﺎز ﻣﯽﮔﺮدﯾﻢ‪ .‬ﺑﺮ‬
‫اﯾﺸﺎن درودھﺎ و رﺣﻤﺘﯽ از ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ]ﺑﺎد[ و راهﯾﺎﻓﺘﮕﺎن ]ھﻢ[ ﺧﻮد اﯾﺸﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٢٦‬‬
‫ون أ ۡج َر ُهم ب َغ ۡ� ح َ‬‫َ‬
‫َّ ٰ ُ َ‬ ‫َّ َ ُ َ َّ‬
‫اب﴾ ]اﻟﺰﻣﺮ‪:‬‬
‫ٖ‬ ‫ِس‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫�‬
‫ِ‬ ‫ل�‬ ‫ٱ‬ ‫�‬ ‫ﺑﺎز در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إِ�ما يو‬
‫‪ .[١٠‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ﺑﯽﺗﺮدﯾﺪ ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﺎن ﭘﺎداش ﺧﻮد را ﺑﯽﺣﺴﺎب ]و[ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺧﻮاھﻨﺪ ﯾﺎﻓﺖ«‪.‬‬
‫ﺮﺒ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‬ ‫�ا َوأَ ْو َﺳ َﻊ ﻣ ْﻦ َّ‬
‫الﺼ ْ‬ ‫ﺎء َﺧ ْ ً‬ ‫َ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬ﻣﺎ أُ ْﻋ ِﻄ َﻲ أ َﺣ ٌﺪ َ� َﻄ ً‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺮای ھﯿﭽﮑﺲ ﺑﺨﺸﺶ و ﻋﻄﺎﺋﯽ ﺑﮫﺘﺮ و وﺳﯿﻊﺗﺮ از ﺻﺒﺮ داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ«‪ .‬ﻧﯿﺰ‬
‫َ‬ ‫َ َ‬
‫ﺐ )مﺮض( َوﻻ ﻫ ٍّﻢ َوﻻ ُﺣ ْﺰ ٍن‬ ‫َ َ َ َ‬ ‫َ ُ ُ ُْ ْ َ ْ َ َ‬
‫ﺐ )ﺗﻌﺐ( وﻻ وﺻ ٍ‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻳ ِﺼﻴﺐ الﻤﺴ ِﻠﻢ ِﻣﻦ ﻧﺼ ٍ‬
‫َ‬ ‫� َّﻔ َﺮ َّ ُ‬‫َّ َ‬ ‫َّ َ َ ُ‬ ‫َ َ‬ ‫َ ًَ‬
‫ا� ِﺑ َﻬﺎ ِﻣ ْﻦ ﺧ َﻄﺎﻳَ ُﺎه«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‬ ‫َوﻻ أذى َوﻻ � ٍّﻢ َﺣ َّﻰﺘ الﺸ ْﻮﻛ ِﺔ �ُﺸﺎﻛ َﻬﺎ‪ِ ،‬إﻻ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﯿﭻ ﺧﺴﺘﮕﯽ و ﻣﺮﺿﯽ‪ ،‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه و اذﯾﺖ و ﺷﮑﻨﺠﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻤﯽرﺳﺪ ﺣﺘﯽ‬
‫ﺧﺎری ﮐﻪ ﺑﭙﺎﯾﺶ ﻣﯽﺧﻠﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪأ در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﮔﻨﺎھﺎﻧﺶ را ﻣﯽآﻣﺮزد«‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺻﺒﺮ‪:‬‬
‫ﺻﺒﺮ اﻧﻮاع ﺑﺴﯿﺎری دارد از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫ﺻﺒﺮ ﺑﺮ ﻋﺒﺎدات‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎھﺎن‪ ،‬ﺻﺒﺮ در ھﻨﮕﺎم ﺑﯿﻤﺎری‪ ،‬ﺻﺒﺮ در ﮔﺮﻓﺘﺎری‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﻘﺮ و‬
‫ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﯽ و ﺻﺒﺮ ﺑﺮ اذﯾﺖ و آزار ﻣﺮدم‪.‬‬

‫ﺻﺒﺮ ﺑﺮ ﻋﺒﺎدات‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﺮ ﻋﺒﺎدات ﺧﻮﯾﺶ ﺻﺒﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪن آنھﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻧﺤﻮ ﻣﻤﮑﻦ‪ ،‬در اوﻗﺎت ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪی ﺑﺮ آنھﺎ‪ ،‬ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ‬
‫َ ۡ ۡ َۡ َ‬
‫� �ف َسك‬ ‫ﺳﻌﯽ و ﺗﻼش ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱص ِ‬
‫َۡ َ ٰ َ َۡ ّ ُ ُ َ‬
‫�دون َو ۡج َه ُهۥ﴾ ]اﻟﮑﻬﻒ‪ .[٢٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﺎ‬ ‫َ َ َّ َ َ ۡ ُ َ َ َّ ُ‬
‫� يرِ‬‫مع ٱ�ِين يدعون ر�هم ب ِٱلغدوة ِ وٱلع ِ ِ‬
‫ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن را ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﻣﯽﺧﻮاﻧﻨﺪ ]و[ ﺧﺸﻨﻮدی او را ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ‬
‫ۡ َ ۡ َ ََۡ‬ ‫َّ َ‬ ‫ُۡ ََۡ َ‬
‫ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻦ«‪ .‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬وأم ۡر أهلك ب ِٱلصل ٰوة ِ َوٱصط ِ� عليها﴾ ]ﻃﻪ‪[١٣٢ :‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻓﺮﻣﺎن ده و ﺧﻮد ﺑﺮ آن ﺷﮑﯿﺒﺎ ﺑﺎش ﻣﺎ از ﺗﻮ ﺟﻮﯾﺎی‬
‫روزی ﻧﯿﺴﺘﯿﻢ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ روزی ﻣﯽدھﯿﻢ و ﻓﺮﺟﺎم ]ﻧﯿﮏ[ ﺑﺮای ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎری«‪.‬‬

‫ﺻﺒﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﻨﺎھﺎن‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻓﺮﯾﺐھﺎﯾﯽ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎه را ﺑﺮاﯾﺶ ﻣﯽآراﯾﻨﺪ دوری ﺟﻮﯾﺪ‪ ،‬و اﻟﺒﺘﻪ‬
‫اﯾﻨﮑﺎر ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺻﺒﺮ ﺑﺴﯿﺎر و ارادهای ﻗﻮی اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬أﻓﻀﻞ‬
‫اﻟـﻤﻬﺎﺟﺮ�ﻦ ﻣﻦ ﻫﺠﺮ ﻣﺎ ﻧ� اﷲ ﻋﻨﻪ‪ ،‬وأﻓﻀﻞ اﺠﻟﻬﺎد ﻣﻦ ﺟﺎﻫﺪ ﻧﻔﺴﻪ ﻲﻓ ذات اﷲأ«‪.‬‬
 ‫‪١٢٧‬‬ ‫ﺻﺒﺮ‬

‫]ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ھﺠﺮت ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﮫﯽ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫اﺳﺖ ھﺠﺮت و دوری ﮔﺰﯾﻨﺪ‪ .‬و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻣﺒﺎرزه و ﺟﮫﺎد آن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪأ ﻣﺒﺎرزه ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪.‬‬

‫ﺻﺒﺮ در ھﻨﮕﺎم ﻣﺮﯾﻀﯽ‪:‬‬

‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮ ﻣﺮﯾﻀﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻪ آن ﻣﺒﺘﻼ ﺳﺎﺧﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎداش را ﻣﯽدھﺪ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ َ ًّ َ َ َّ‬ ‫َ َ َ َ َََ ََْ َْ ُ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ ُ َ ُ َ‬
‫ا�‬
‫ﺎس ﺎﻛن ﺣﻘﺎ ﻰﻠﻋ ِ‬ ‫ﺎﻪﻟ‪ ،‬أ ْو ﺟﺴ ِﺪهِ ﻓﻜﺘﻤﻬﺎ ﻓﻠﻢ �ﺸﻜﻬﺎ ِإﻰﻟ اﻨﻟَّ ِ‬
‫»ﻣﻦ أ ِﺻﻴﺐ ِﺑﻤ ِﺼﻴﺒ ٍﺔ ِﻲﻓ ﻣ ِ ِ‬
‫َْ َْ َ‬
‫أن �ﻐ ِﻔ َﺮ ُﻪﻟ«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﺟﺎﻧﯽ ﯾﺎ ﻣﺎﻟﯽ ﺑﺒﯿﻨﺪ و آن را ﻣﺨﻔﯽ‬
‫ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و ﭘﯿﺶ ﮐﺴﯽ ﺷﮑﻮه و ﻧﺎﻟﻪ ﻧﮑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﺪاﺳﺖ ﮐﻪ او را ﺑﯿﺎﻣﺮزد«‪.‬‬
‫ﺻﺒﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻋﺚ ورود او ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﺎﻧﻮ ام زﻓﺮل‪ ،‬ﺻﺮع داﺷﺖ و از‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺗﻘﺎﺿﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاﯾﺶ ﺷﻔﺎ ﺑﺨﻮاھﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ او ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ْ َ َّ ُ َ ْ ْ َ َ ْ ُ َّ َ َ ْ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ ْ‬
‫ا� أن � َﻌﺎ ِ�ﻴَ ِﻚ«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﻮاﺳﺘﯽ‬ ‫ﺖ دﻋﻮت‬ ‫َ َْ‬
‫ﺖ ﺻﺮﺒ ِت َول ِﻚ اﺠﻟﻨﺔ و ِ�ن ِﺷﺌ ِ‬‫» ِإن ِﺷﺌ ِ‬
‫ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻦ و ﺑﮫﺸﺖ از آن ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﺧﻮاﺳﺘﯽ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاه ﺗﺎ ﺗﻮ را از‬
‫ﺑﯿﻤﺎری ﺑﺮھﺎﻧﺪ«‪ .‬و ﺑﻪ او ﮔﻮﺷﺰد ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮﯾﻀﯽاش ﺻﺒﺮ ﮐﻨﺪ ﺗﺎ در آﺧﺮ ﺑﻪ‬
‫َ ََْْ ُ َ‬
‫ﺖ �ﺒْ ِﺪى‬ ‫ﺑﮫﺸﺖ وارد ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ‬در ﯾﮏ ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬إذا ا�ﺘﻠﻴ‬
‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ﺤﺑَﺒيﺒَتَﻴْﻪ )ﻋﻴنﻴﻪ( ﻓَ َﺼ َ َ‬
‫ﺮﺒ َﻋ َّﻮﺿﺘُ ُﻪ ِﻣﻨ ُﻬ َﻤﺎ اﺠﻟَﻨَّﺔ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪهای را ﺑﻪ‬ ‫ِ ِ ِ‬
‫ﻓﻘﺪان دو ﺣﺒﯿﺒﺶ )ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﻧﻮر دو ﭼﺸﻤﺶ( ﻣﺒﺘﻼ ﮐﻨﻢ و ﺻﺒﺮ ﮐﻨﺪ در ﻋﻮض آن ﺑﻪ وی‬
‫ﺑﮫﺸﺖ ﻣﯽدھﻢ«‪.‬‬

‫ﺻﺒﺮ در ھﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﺎری‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺟﺎن و ﻣﺎل و ﺧﺎﻧﻮادهاش وارد ﻣﯽﺷﻮد ﺻﺒﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ُ‬ ‫اء‪ ،‬إ َذا َ�ﺒَ ْﻀ ُ‬
‫ﺖ َﺻ ِﻔﻴَّﻪ‬ ‫ََ ٌ‬ ‫ْ‬ ‫ُْ ْ‬ ‫َ ُ ُ َّ ُ َ َ َ َ َ ْ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪�» :‬ﻘﻮل ا� �ﻌﺎﻰﻟ ﻣﺎ ِﻟﻌﺒ ِﺪى الﻤﺆ ِﻣ ِﻦ ِﻋﻨ ِﺪى ﺟﺰ ِ‬
‫َّ ْ ُ‬ ‫ُّ ْ ُ ْ َ‬ ‫َْ‬
‫اﺪﻟ�ﻴَﺎ ‪َّ �،‬ﻢ اﺣت َﺴﺒَ ُﻪ ِإﻻ اﺠﻟَﻨَّﺔ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ھﺮﮔﺎه‬ ‫ِﻣ ْﻦ أﻫ ِﻞ‬
‫از ﺑﻨﺪهی ﻣﺆﻣﻨﻢ ﻣﺤﺒﻮب اھﻞ دﻧﯿﺎﯾﺶ را ﺑﮕﯿﺮم و او ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻦ ﺻﺒﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﻣﻦ‬
‫ﺟﺰاﯾﯽ ﺟﺰ ﺑﮫﺸﺖ ﻧﺪارد«‪ .‬ﯾﮑﯽ از ﺑﺎدﯾﻪﻧﺸﯿﻨﺎن از ﮐﻨﺎر اﻓﺮادی ﮔﺬﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ ﺻﺪای ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﮔﺮﯾﻪ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽ از اﯾﺸﺎن ﻣﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ )ﺟﺰ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٢٨‬‬

‫اﯾﻦ ﻧﻤﯽﺑﯿﻨﻢ ﮐﻪ از دﺳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﻓﺮﯾﺎد رﺳﯽ ﻣﯽﺧﻮاھﻨﺪ و ﻗﻀﺎ و ﺣﮑﻢ او را‬
‫دﺷﻮار ﻣﯽداﻧﻨﺪ و روی از ﭘﺎداش او ﮔﺮداﻧﯿﺪهاﻧﺪ(‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻋﻠﯽس ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺻﺒﺮ ﮐﻨﯽ ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺑﺮ ﺗﻮ روا ﺷﺪه و ﺗﻮ ﺑﺨﺎﻃﺮ آن‬
‫ﭘﺎداش درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ .‬و اﮔﺮ ﺑﯽﺗﺎﺑﯽ ﮐﻨﯽ ﺗﻘﺪﯾﺮ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺟﺎری ﺷﺪه و ﺗﻮ ﮔﻨﺎھﮑﺎری!«‪.‬‬

‫ﺻﺒﺮ ﺑﺮ اذﯾﺖ و آزار ﻣﺮدم‪:‬‬

‫َ‬
‫َّ ْ ُ ْ َ َ َ َ ُ َ ً َّ َ َ َ ْ ُ َ َ َ ُ‬
‫اﻫ ْﻢ َﺧ ْ ٌ‬
‫� ِﻣ َﻦ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬إن الﻤﺴ ِﻠﻢ ِإذا ﺎﻛن �ﺎ ِﻟﻄﺎ اﻨﻟﺎس و�ﺼ ِﺮﺒ ﻰﻠﻋ أذ‬
‫َ ُ َ ُ َّ َ َ َ َ ْ ُ َ َ َ َ ُ‬ ‫َّ‬ ‫ُْ ْ‬
‫اﻫ ْﻢ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ‬ ‫اﺬﻟى ﻻ �ﺎ ِﻟﻂ اﻨﻟﺎس وﻻ ﻳﺼ ِﺮﺒ ﻰﻠﻋ أذ‬‫الﻤﺴ ِﻠ ِﻢ ِ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮدم درآﻣﯿﺨﺘﻪ و ﺑﺮ اذﯾﺖ اﯾﺸﺎن ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ او ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم‬
‫درﻧﯿﺎﻣﯿﺨﺘﻪ و ﺑﺮ آزار اﯾﺸﺎن ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺻﺒﺮ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪﯾﺪه‪:‬‬
‫ھﺮﺟﻮر ﺻﺒﺮی ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺻﺒﺮ در ﻣﻮارد زﯾﺮ ﻣﮑﺮوه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺻﺒﺮ ﺑﺮ ﮔﻤﺮاھﯽ و ﮐﻮﺗﺎھﯽ در ﻋﺒﺎدات و ﯾﺎ از دﺳﺖ دادن ﺑﻌﻀﯽ از ﻓﺮاﯾﺾ ﻣﮑﺮوه‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺻﺒﺮ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه آن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻼﯾﯽ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ آن را از ﺧﻮد دﻓﻊ‬
‫ﮐﻨﺪ و ﯾﺎ از آن ﺧﻼص ﺷﻮد و ﯾﺎ ﺑﻼﯾﯽ ﮐﻪ ﺷﺮﻋﺎ در آن ﺿﺮری ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺻﺒﺮ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﯽ‬
‫ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ اﯾﻦ ﺿﺮر را از ﺧﻮد دور ﻧﻤﻮده و آن را ﺑﺮﻃﺮف ﮐﻨﺪ ﺻﺒﺮ ﮐﺮدن ﻗﺎﺑﻞ ﻗﺒﻮل‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫نت ۡم قَالُوا ْ ُك َّنا ُم ۡس َت ۡض َعف َ‬ ‫سه ۡم قَالُوا ْ � َ ُ ُ‬ ‫َ‬
‫َّ َّ َ َ َ َّ ٰ ُ ُ ۡ َ َ ٰٓ َ ُ َ ٓ ُ‬
‫� ِ�‬ ‫ِ‬ ‫ِيم ك ۖ‬ ‫ِ� أنف ِ ِ‬ ‫﴿إِن ٱ�ِين توفٮهم ٱلم��ِكة ظال ِ‬
‫ٓ ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫َ ُ ٓ ْ َ َ ۡ َ ُ ۡ َ ُ َّ َ ٰ َ ٗ َ ُ َ ُ ْ َ َ َ َ‬
‫ُ‬ ‫َۡ‬
‫ِيها ۚ فأ ْو ٰٓ��ِك َمأ َوٮ ٰ ُه ۡم َج َه َّن ُمۖ َو َسا َءت‬ ‫جروا �‬‫ِ‬ ‫ا‬‫ه‬ ‫ت‬‫�‬ ‫ة‬‫ِع‬
‫س‬ ‫�‬ ‫ِ‬ ‫�‬ ‫ٱ‬ ‫ض‬ ‫�‬ ‫أ‬ ‫ن‬ ‫�‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ل‬‫�‬ ‫ا‬‫و‬‫ال‬‫ق‬ ‫ض‬ ‫ِ‬
‫ٱ� �‬‫�‬
‫�ا ‪] ﴾٩٧‬اﻟﻨﺴﺎء‪ .[٩٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺳﺘﻤﮑﺎر ﺑﻮدهاﻧﺪ ]وﻗﺘﯽ[‬ ‫َم ِص ً‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺟﺎﻧﺸﺎن را ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ در ﭼﻪ ]ﺣﺎل[ ﺑﻮدﯾﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﯽدھﻨﺪ ﻣﺎ در‬
‫زﻣﯿﻦ از ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن ﺑﻮدﯾﻢ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ ﻣﮕﺮ زﻣﯿﻦ ﺧﺪا وﺳﯿﻊ ﻧﺒﻮد ﺗﺎ در آن ﻣﮫﺎﺟﺮت ﮐﻨﯿﺪ‬
‫ﭘﺲ آﻧﺎن ﺟﺎﯾﮕﺎهﺷﺎن دوزخ اﺳﺖ و ]دوزخ[ ﺑﺪ ﺳﺮاﻧﺠﺎﻣﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﻣﻮری ﮐﻪ ﺑﻪ ﺻﺒﺮ و ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮدن ﮐﻤﮏ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪:‬‬

 ‫‪١٢٩‬‬ ‫ﺻﺒﺮ‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺖ زﻧﺪﮔﯽ دﻧﯿﺎ‪ ،‬اﯾﻨﮑﻪ دوام ﻧﺪاﺷﺘﻪ و از ﺑﯿﻦ ﺧﻮاھﺪ رﻓﺖ‪.‬‬

‫ﻓﮫﻢ اﯾﻨﮑﻪ اول و آﺧﺮ ﭘﺎدﺷﺎھﯽ ﻓﻘﻂ از آن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﺶ ﺑﻪ ﺳﻮی او‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎداشھﺎی ﻧﯿﮑﻮ در ﻧﺰد ﺧﺪا ﯾﻘﯿﻦ داﺷﺘﻪ و ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﭘﺎداشھﺎ از ﺟﺎﻧﺐ‬
‫َ َ َ ۡ َ َّ َّ َ َ َ ُ ٓ ْ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻧﺘﻈﺎر ﺻﺎﺑﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و�ج ِز�ن ٱ�ِين ص�وا‬
‫ُ َ‬ ‫َ ُ ْ‬ ‫َ ُ َ‬
‫أ ۡج َرهم بِأ ۡح َس ِن َما �نوا َ� ۡع َملون﴾ ]اﻟﻨﺤﻞ‪ .[٩٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬و ﻗﻄﻌﺎ ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ‬
‫ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﭘﺎداش ﺧﻮاھﯿﻢ داد«‪.‬‬
‫ﯾﻘﯿﻦ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺼﺮت و ﯾﺎری ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ و از ﺟﺎﻧﺐ وی ﮔﺸﺎﯾﺸﯽ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﺧﻮاھﺪﺷﺪ‪ .‬در ﭘﺲ ھﺮ ﺳﺨﺘﯽ آﺳﺎﻧﯽ اﺳﺖ‪» .‬در ﻧﺎ اﻣﯿﺪی ﺑﺴﯽ اﻣﯿﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎﯾﺎن‬
‫ﺷﺐ ﺳﯿﻪ ﺳﭙﯿﺪ اﺳﺖ«‪ .‬وﻋﺪهی ﭘﺎدداش ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﺒﺘﻼﯾﺎن ﺑﻪ ﺳﺨﺘﯽ و دﺷﻮاریھﺎ‬
‫�ا‬‫ﺣﺘﻤﺎ و ﺑﺪون ﺷﮏ ﺗﺤﻘﻖ ﺧﻮاھﺪ ﯾﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬فَإ َّن َم َع ٱ ۡل ُع ۡ� � ُ ۡ ً‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫�� ‪] ﴾٦‬اﻟﺸﺮح‪ .[٦-٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭘﺲ ]ﺑﺪان ﮐﻪ[ ﺑﺎ دﺷﻮاری آﺳﺎﻧﯽ‬ ‫‪ ٥‬إ َّن َم َع ٱ ۡل ُع ۡ� � ُ ۡ ٗ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آری ﺑﺎ دﺷﻮاری آﺳﺎﻧﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﯾﺎری ﻃﻠﺒﯿﺪن از ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ﺑﻪ داﻣﺎن او‪ .‬ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺣﺴﺎس ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫� َم َع‬ ‫� ۚٓوا ْ إ َّن ٱ َّ َ‬
‫َ ۡ ُ‬
‫ﺧﺪا ﺑﺎ او اﺳﺖ و از او ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱص ِ ِ‬
‫ل� ٰ� َ‬ ‫َّ‬
‫�ن﴾ ]اﻷﻧﻔﺎل‪ .[٤٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و ﺻﺒﺮ ﮐﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ٱ ِِ‬
‫ﭘﯿﺮوی ﮐﺮدن از اھﻞ ﺻﺒﺮ و ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﯽ‪ .‬ﺗﺄﻣﻞ در زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﺻﺒﺮﭘﯿﺸﮕﺎن و اﻧﻮاع و اﻗﺴﺎم‬
‫ﺑﻼ و ﺳﺨﺘﯽھﺎﯾﯽ ﺑﺮ ﮐﻪ ﺑﺮﺳﺮﺷﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان و اﻧﺒﯿﺎی ﺧﺪا‪.‬‬
‫اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﺧﺪا و اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺎﮔﺰﯾﺮ ﻣﺤﻘﻖ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎور ﺑﻪ اﯾﻨﮑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﯽآﯾﺪ ﮔﺮﯾﺰی از آن ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و ﺑﺎﯾﺪ ﭘﯿﺶ ﻣﯽآﻣﺪ‪ ،‬و ﭼﯿﺰی ﮐﻪ از ﺳﺮش ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﺎﯾﺴﺖ و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮای او ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺎﯾﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬ما ٓ أَ َص َ‬
‫اب مِن‬
‫َ ٰ ّ َ ۡ َ َّ ۡ َ َ َ ٓ َّ َ َ َ َ َّ‬ ‫ُ ۡ َّ‬ ‫ََ ٓ َ ُ‬ ‫َۡ‬ ‫ُّم ِص َ‬
‫�أها ۚ إِن � ٰل ِك � ٱ� ِ‬ ‫ب مِن �ب ِل أن �‬ ‫ٖ‬ ‫ِ�‬ ‫ك‬ ‫�‬ ‫�‬
‫ِ ِ‬ ‫إ‬ ‫م‬ ‫ِ�‬
‫س‬ ‫نف‬ ‫أ‬ ‫�‬‫ِ‬ ‫�‬ ‫و‬ ‫ض‬ ‫ِ‬ ‫�‬‫يبةٖ ِ� ٱ�‬
‫ۡ‬
‫ْ ٓ َ ُ‬ ‫َ َ ُ َ َۡ‬
‫� َما فات� ۡم َو� �ف َر ُحوا ب ِ َما َءاتٮ ٰ� ۡم‪] ﴾...‬اﻟﺤﺪﯾﺪ‪.[٢٣-٢٢ :‬‬ ‫�َسِ�‪ ٢٢ ٞ‬لّ َِك ۡي َ� تَأ َس ۡوا ْ َ َ ٰ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﯿﭻ ﻣﺼﯿﺒﺘﯽ ﻧﻪ در زﻣﯿﻦ و ﻧﻪ در ﻧﻔﺲھﺎی ﺷﻤﺎ ]= ﺑﻪ ﺷﻤﺎ[ ﻧﺮﺳﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﮑﻪ‬
‫ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ آن را ﭘﺪﯾﺪ آورﯾﻢ در ﮐﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ اﯾﻦ ]ﮐﺎر[ ﺑﺮ ﺧﺪا آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ از‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٣٠‬‬

‫دﺳﺖﺷﻤﺎ رﻓﺘﻪ اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﻧﺸﻮﯾﺪ و ﺑﻪ ]ﺳﺒﺐ[ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دادهاﺳﺖ ﺷﺎدﻣﺎﻧﯽ‬

‫ﻧﮑﻨﯿﺪ‪.«...‬‬
‫ﺧﻮدداری از ﻋﺠﻠﻪ‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬دﻟﺘﻨﮕﯽ‪ ،‬اﻧﺪوه و ﻧﺎ اﻣﯿﺪی از رﺣﻤﺖ ﺧﺪا‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم اﯾﻦھﺎ ﺻﺒﺮ و ﭘﺎﯾﺪاریﺗﺎن را ﺳﺴﺖ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﻣﺸﻮرت‬

‫ﻗﺒﻞ از ﺟﻨﮓ ﺑﺪر‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺎ اﺻﺤﺎب درﺑﺎرهی ﺧﺎرج ﺷﺪن ﺑﺮای ﻧﺒﺮد ﻣﺸﻮرت‬
‫ﻧﻤﻮده و ھﻤﮕﯽ از وی ﭘﺸﺘﯿﺒﺎﻧﯽ ﻧﻤﻮده و ﺣﺘﯽ ﻣﻘﺪاد ﺑﻦ اﺳﻮدس ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺎ ﭼﻨﺎن ﻧﺨﻮاھﯿﻢ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﺑﻨﯽ اﺳﺮاﺋﯿﻞ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ ھﻤﺮاه ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﺮو و‬
‫ﺑﺠﻨﮕﯿﺪ و ﻣﺎ ھﻤﯿﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪاﯾﻢ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﻢ ﺑﺮو و ﻣﺎ ﻧﯿﺰ ھﻤﺮاھﺖ ھﺴﺘﯿﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ‬
‫ﺗﺮﺗﯿﺐ آن ﺣﻀﺮت ج ﺧﻮﺷﻮﻗﺖ ﮔﺸﺘﻪ و دﺳﺘﻮر ﺧﺮوج ﺑﺮای ﻧﺒﺮد را ﺻﺎدر ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺴﻮی ﻧﺒﺮد ﻟﺸﮕﺮ در ﻣﮑﺎﻧﯽ در ﻧﺰدﯾﮑﯽھﺎی ﭼﺎه ﺑﺪر اردو زد‪ُ .‬ﺣﺒﺎب‬
‫ﺑﻦ ﻣﻨﺬرس ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬آﯾﺎ اﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎھﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﺪان اﻣﺮ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ؟ در آن ﺻﻮرت ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ از آن ﭘﺲ ﯾﺎ ﭘﯿﺶ ﺑﯿﺎﻓﺘﯿﻢ‪ ،‬ﯾﺎ آﻧﮑﻪ ﺗﻨﮫﺎ‬
‫ﯾﮏ ﻧﻈﺮﯾﻪ و ﺣﺮﺑﻪی ﺟﻨﮕﯽ اﺳﺖ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻞ ﻫﻮ الﺮأي واﺤﻟﺮب واﻟـﻤﻜﻴﺪة«‪.‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺗﻨﮫﺎ ﻧﻈﺮﯾﻪ و ﺣﺮﺑﻪی ﺟﻨﮕﯽ اﺳﺖ«‪ .‬ﺣﺒﺎب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬در اﯾﻦ ﺻﻮرت‬
‫اﯾﻦ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪ .‬و ﺣﺒﺎب از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻟﺸﮕﺮ را ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﭼﺎه ﺑﺪر‬
‫ﺑﺮده و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از آن ﻧﻮﺷﯿﺪه و ﻣﺎﻧﻊ اﺳﺘﻔﺎدهی ﮐﻔﺎر از آن ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﻈﺮ او را ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه و ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ﻧﺒﺮد ﭘﺎﯾﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻪ‬
‫و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﭘﯿﺮوزی ﺑﺰرﮔﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ھﻔﺘﺎد ﻧﻔﺮ از ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ ﺑﻪ اﺳﺎرت ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫درآﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ درﺑﺎرهی ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﺳﺮا ﺑﺎ اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺻﺪﯾﻖس اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ آﻧﺎن را ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ ﻗﺮار داده و از آﻧﺎن ﻓﺪﯾﻪ‬
‫ﺑﺨﻮاھﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﻈﺮ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﺑﺮ اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﮔﺮدﻧﺸﺎن را زده و ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ج رای اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺻﺪﯾﻖ را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪ‪.‬‬
‫***‬
‫ﺑﻠﻘﯿﺲ ﻣﻠﮑﻪی ﮐﺸﻮر ﺳﺒﺄ در ﻋﮫﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺣﻀﺮت ﺳﻠﯿﻤﺎن÷ ﺑﻮد و درﻣﯿﺎن‬
‫ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺷﮫﺮت داﺷﺖ‪ .‬ﻗﻮم او ﺑﻪ ﺟﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﯿﺪ را‬
‫ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﻠﯿﻤﺎن÷ ﻧﺎﻣﻪای را ﺑﻪ او ﻓﺮﺳﺘﺎد ﮐﻪ در آن او را ﺑﻪ اﯾﻤﺎن‬
‫ﺑﻪ ﯾﮕﺎﻧﮕﯽ ﺧﺪاوﻧﺪی ﮐﻪ ﺷﺮﯾﮑﯽ ﻧﺪارد ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٣٢‬‬
‫َّ‬ ‫َكر ٌ‬
‫� ك َِ�ٰ ‪ٞ‬‬ ‫� إ ِ َ َّ‬ ‫َ َ ُّ َ ۡ َ َ ُ ْ ّ ٓ ُ ۡ‬
‫�م ‪ ٢٩‬إِن ُهۥ مِن‬ ‫ب‬
‫ِ‬ ‫� �ل ِ َ‬ ‫���ها ٱلملؤا إ ِ ِ‬ ‫ﺑﻠﻘﯿﺲ ﺑﻪ ﻗﻮﻣﺶ ﮔﻔﺖ‪ٰٓ ﴿ :‬‬
‫� ‪ ٣١‬قَالَتۡ‬ ‫ُم ۡسلِم َ‬ ‫َ َّ َ ۡ ُ ْ َ َ َّ َ ۡ ُ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َّ‬ ‫ُ َ ۡ َ َ َّ ُ‬
‫ِ‬ ‫و�‬ ‫سلي�ٰن �نهۥ � ٱ�ِ ٱلر� ٱلرحِي ِم ‪� �� ٣٠‬علوا � و�ت ِ‬
‫ون ‪] ﴾٣٢‬اﻟﻨﻤﻞ‪.[٣٢-٢٩ :‬‬ ‫د‬‫� � َ ۡش َه ُ‬ ‫ٰ‬ ‫نت قَاط َِع ًة أَ ۡم ًرا َح َّ‬
‫� أَ ۡمري َما ُك ُ‬
‫ٓ‬ ‫و�‬‫ت‬‫� َ� ُّ� َها ٱل ۡ َملَ ُؤا ْ أَ ۡ� ُ‬
‫َ ٰٓ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪]» :‬ﻣﻠﮑﻪ ﺳﺒﺎ[ ﮔﻔﺖ ای ﺳﺮان ]ﮐﺸﻮر[ ﻧﺎﻣﻪای ارﺟﻤﻨﺪ ﺑﺮای ﻣﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮐﻪ از‬
‫ﻃﺮف ﺳﻠﯿﻤﺎن اﺳﺖ و ]ﻣﻀﻤﻮن آن[ اﯾﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ رﺣﻤﺖﮔﺮ ﻣﮫﺮﺑﺎن‪ .‬ﺑﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺰرﮔﯽ ﻣﮑﻨﯿﺪ و ﻣﺮا از در اﻃﺎﻋﺖ درآﯾﯿﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ ای ﺳﺮان ]ﮐﺸﻮر[ در ﮐﺎرم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻈﺮ‬
‫دھﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﯽﺣﻀﻮر ﺷﻤﺎ ]ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل[ ﮐﺎری را ﻓﯿﺼﻠﻪ ﻧﺪادهام«‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﻠﮑﻪ ﺳﺒﺄ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﻗﻮﻣﺶ ﮔﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪﺳﻮی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺳﻠﯿﻤﺎن÷ ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎده‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻠﺐ او را ﺑﺮای ﭘﺬﯾﺮش اﺳﻼم ﺑﺎز ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫***‬

‫ﻧﮑﺎﺗﯽ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت‪:‬‬

‫ﻣﺸﻮرت ﯾﻌﻨﯽ آﻧﮑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻈﺮات ﺻﺎﺋﺐ و اﻧﺪﯾﺸﻪھﺎی ﻣﻌﻘﻮل دوﺳﺘﺎن آ ﮔﺎه ﺧﻮﯾﺶ‬
‫را ﮔﺮﻓﺘﻪ و از آﻧﺎن ﮐﻤﮏ ﻓﮑﺮی ﺑﮕﯿﺮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺑﻪ اﯾﺪهی درﺳﺖ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﻣﻮارد‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ ﺑﺮاﯾﺶ روﺷﻦ ﮔﺸﺘﻪ و از آن ﺑﭙﺮھﯿﺰد‪.‬‬
‫در اﻹﺳﻼم ﺣﺎﮐﻤﯿﺖ ﺑﺮ ﺳﻪ اﺻﻞ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ :‬ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺎوات و ﺷﻮری‪ .‬ﭼﯿﺰی ﮐﻪ‬
‫ﺑﻪ وﺿﻮح ﺟﺎﯾﮕﺎه واﻻی ﺷﻮری را در اﺳﻼم آﺷﮑﺎر ﻣﯽﺳﺎزد ﻧﺎﻣﮕﺬاری ﺳﻮرهای ﺗﻮﺳﻂ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن ﻋﻈﯿﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻮری ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش را ﺑﻪ ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﻮدن ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬و ﺷﻨﯿﺪن ﻧﻈﺮات آﻧﺎن اﻣﺮ‬
‫َۡ‬ ‫َ ُ‬ ‫ۡ َ‬ ‫َ ۡ ُ َۡ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪﴿ :‬فٱ�ف �ن ُه ۡم َوٱ ۡس َتغفِ ۡر ل ُه ۡم َوشاوِ ۡره ۡم ِ� ٱ� ۡم ِر﴾ ]آلﻋﻤﺮان‪ .[١٥٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫»‪...‬ﭘﺲ از آﻧﺎن درﮔﺬر و ﺑﺮاﯾﺸﺎن آﻣﺮزش ﺑﺨﻮاه و در ﮐﺎر]ھﺎ[ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﺸﻮرت ﮐﻦ‪.«...‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻣﺸﻮرت ﮐﺮدن را ﯾﮑﯽ از ﺻﻔﺎت اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬و آن‬
‫َ َّ َ ۡ َ َ ْ‬
‫جابُوا ل َِر ّ� ِ ِه ۡم‬ ‫را در ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻧﻤﺎز و ﺑﺨﺸﺶ ﻗﺮار داده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱ�ِين ٱست‬
‫ُ َ‬ ‫ۡ‬
‫ى بَ ۡي َن ُه ۡم َوم َِّما َر َزق َ�ٰ ُه ۡم يُنفِقون ‪] ﴾٣٨‬اﻟﺸﻮری‪ .[٣٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫لصلَ ٰوةَ َوأَ ۡم ُر ُه ۡم ُش َ‬
‫ور ٰ‬ ‫َوأَقَ ُ‬
‫اموا ْ ٱ َّ‬
‫»و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ]ﻧﺪای[ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن را ﭘﺎﺳﺦ ]ﻣﺜﺒﺖ[ داده و ﻧﻤﺎز ﺑﺮﭘﺎ ﮐﺮدهاﻧﺪ و ﮐﺎرﺷﺎن‬
‫در ﻣﯿﺎنﺷﺎن ﻣﺸﻮرت اﺳﺖ و از آﻧﭽﻪ روزﯾﺸﺎن دادهاﯾﻢ اﻧﻔﺎق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
 ‫‪١٣٣‬‬ ‫ﻣﺸﻮرت‬

‫ﻣﺸﻮرت در اﺳﻼم ﺗﻨﮫﺎ در ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ ﮐﺎرﺑﺮد دارد ﮐﻪ درﺑﺎرهی آن ﻓﺮﻣﺎﻧﯽ از ﺟﺎﻧﺐ‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﻮﺟﻮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻧﺺ ﺷﺮﻋﯽ ﻣﺸﻮرﺗﯽ ﺻﻮرت‬
‫ﻧﻤﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎ اﺻﺤﺎب در ھﺮ ﻣﺴﺎﻟﻪای ﮐﻪ درﺑﺎرهاش ﭼﯿﺰی در ﻗﺮآن‬
‫ﻧﺎزل ﻧﮕﺸﺘﻪ ﺑﻮد ﻣﺸﺎوره ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد وﻟﯽ درﺻﻮرت ﺑﻮدن وﺣﯽ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ آن‬
‫ﺣﻀﺮت ج ﺑﺪون درﻧﮓ ﻣﻄﺎﺑﻖ آن ﻋﻤﻞ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮ ھﺮﯾﺮهس ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ھﺮﮔﺰ ﮐﺴﯽ را ﭼﻮن رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻧﺪﯾﺪهام ﮐﻪ ﺑﺎ ﯾﺎران ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﻣﺸﻮرت ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖﻫﺎی ﻣﺸﻮرت‪:‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از ﻣﺸﻮرت ﻣﺮدم ﺑﮫﺮه ﻣﯽﮔﯿﺮد ھﺮﮔﺰ ﭘﺸﯿﻤﺎن ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن‬
‫او را ﺑﻪ ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ﺗﻮﻓﯿﻖ داده‪ ،‬و ﺑﻪﺳﻮی ﺣﻖ و ﺻﻮاب رھﻨﻤﻮن ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‬
‫ً‬
‫مﺴﻠﻤﺎ وﻓﻘﻪ اﷲ ﻷرﺷﺪ أمﻮره«‪.‬‬ ‫ً‬
‫امﺮءا‬ ‫ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ أراد ً‬
‫أمﺮا‪ ،‬ﻓﺸﺎور ﻓﻴﻪ‬
‫]ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ ﮐﺎری در ﭘﯿﺶ دارد‪ ،‬درﺑﺎرهی آن ﺑﺎ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﯽ ﻣﺸﻮرت ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ وی را ﺗﻮﻓﯿﻖ ھﺪاﯾﺖ در ﮐﺎرھﺎﯾﺶ را ارزاﻧﯽ ﻣﯽدھﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺸﻮرت ﻋﯿﻦ ھﺪاﯾﺖ ﺑﻮده‪ ،‬و ﻧﺸﺎﻧﻪی دوراﻧﺪﯾﺸﯽ‪ ،‬ﻋﻤﻠﮑﺮد درﺳﺖ و ﻧﯿﮏ اﻧﺪﯾﺸﯽ‬
‫ﻓﺮد ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻮاﺳﻄﻪی ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﻮدن اﻧﺴﺎن از ﺗﺠﺎرب دﯾﮕﺮان اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮده و در‬
‫اﻧﺪﯾﺸﻪھﺎی آﻧﺎن ﺷﺮﯾﮏ ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺪﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ از اﺷﺘﺒﺎه و ﺿﺮر و زﯾﺎن ﺑﺪور ﻣﺎﻧﺪه و‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﺴﯿﺮ درﺳﺖ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮد‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﺷﻮﻗﯽ )ﺷﺎﻋﺮ ﻋﺮب( در ﻣﺪح ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮس ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ـــــﻬﺎ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﺟـــــﺰاك ر ﱡﺑـ ﹶ‬ ‫ﻳـــﺎ راﻓﻌــــﹰﺎ راﻳـــــﺔ ﱡ‬
‫ـــــﺮا ﻋــــــﻦ ﹸﳏ ﱢﺒــﻴـ ﹶ‬
‫ــــﻚ ﺧﻴـ ﹰ‬ ‫وﺣـﺎرﺳﻬــــﺎ‬
‫ﹶ‬ ‫اﻟﺸــــﻮر￯‬
‫ر ﹾﻏـــــﹶﻢ اﳋـــــﹺﻼف ور ﹾأي ا ﹾﻟ ﹶﻔـــــﺮ ﹺد ﻳ ﹾﺸ ﹺ‬
‫ــــﻘ ﹶﻴﻬﺎ‬ ‫ـــﻘﻰ اﻟﺒـــــــﻼد ﺑـــ ﹺ‬
‫ــــﻪ‬ ‫ر ﹾأي اﳉﲈﻋـ ﹺ‬
‫ـــﺔ ﻻ ﺗ ﹾﹶﺸـ ﹶ‬
‫ﹾ ﹸ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹶ‬ ‫ﹸ‬ ‫ﹶ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ ﭘﺮﭼﻢ ﺷﻮری و ای ﭘﺎﺳﺪار آن‪ ،‬ﯾﺮت دھﺪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﯿﺮ از‬
‫ھﻮاداران آن‪ ،‬رای ھﻤﮕﺎن ﻧﻤﯽدھﺪ ﻣﻤﻠﮑﺖ را ﺑﻪ ھﻼ ک‪ ،‬ھﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪش ﺳﺎز ﻧﺎﻣﻮاﻓﻘﺖ‬
‫وﻟﯿﮑﻦ‪ ،‬رای ﯾﮑﯽ ﺗﻨﮫﺎ ﻧﺪارد ﺟﺰ از ﺗﺒﺎھﯽھﺎ ﻧﺸﺎن«‪.‬‬
‫و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻧﯿﮑﻮﺗﺮﯾﻦ وزﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺸﻮرت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﹺ‬
‫ﹺـــــــــــﻪ‬ ‫ﹶ‬
‫ﹾــــــــﺄ ﻋﻨــــــــــﻪ وﻻ ﺗ ﹾﹸﻘـﺼـ‬ ‫ﻓــــــــﻼ ﹶﺗﻨ‬ ‫ـــــــﺢ ﻣﻨـــــــﻚ ﻳﻮﻣـــــــﹰﺎ ﹶدﻧﹶــــــــﺎ‬ ‫ﹾ ﹺ‬
‫وإن ﻧـﹶﺎﺻ ﹲ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٣٤‬‬
‫ﹺ‬ ‫ﻓﺸـــــــــــﺎور ﹶﻟﺒﹺﻴـﺒـــــــــــﹰﺎ وﻻ ﹶﺗ ﹾﻌ ﹺﺼ‬ ‫ـــــﺎب ﹶأ ﹾﻣــ ﹴ‬
‫ــــــــــــــﻪ‬ ‫ﹾ‬ ‫ـــــﻚ ا ﹾﻟﺘـﹶـــ ﹶ‬
‫ـــــﻮي‬ ‫ـــــﺮ ﻋﹶ ﹶﻠﻴـــ ﹶ‬ ‫وإن ﹶﺑـ ﹸ‬
‫ﺗﻨﺄ ﻋﻨﻪ )ﺗﺒﺘﻌﺪ ﻋﻨﻪ(‪ ،‬وﺗﻘﺼﻪ )ﺗﺒﻌﺪه(‪ ،‬واﻟﻠﺒﻴﺐ )اﻟﻔﻄﻦ اﻟﺮاﺟﺢ اﻟﻌﻘﻞ(‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ‪» :‬روزی اﮔﺮ ﻧﺎﺻﺤﯽ آﻣﺪت ﺑﻪ ﮐﻨﺎر‪ ،‬ﻧﻪ روی ﺑﺮﮔﯿﺮ و ﻧﻪ دوری ﮔﺰﯾﻦ از او‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﮐﺎرھﺎ ﺗﺮا ﺳﺨﺖ ﮔﺸﺖ و دﺷﻮار‪ ،‬رو ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻘﻞ ﮐﻦ و ُھﺶ دار«‪.‬‬

‫اﺳﺘﺨﺎره‪:‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﻈﺮ اﻓﺮاد آ ﮔﺎه و ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ را ﺑﺸﻨﻮد و آﻧﺎن را در ﮐﺎرھﺎ‬
‫ﻣﺸﻮرت دھﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﻧﯿﺰ در ﮔﺮﻓﺘﺎری و ﭘﯿﭽﯿﺪﮔﯽ اﻣﻮر ﯾﺎری ﻧﻤﻮده و‬
‫ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽﺗﻮان از او اﻧﺘﻈﺎر ارﺷﺎد و راھﻨﻤﺎﯾﯽ را داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﻤﺎز اﺳﺘﺨﺎره را ﺑﻪ ﻣﺎ آﻣﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮﻗﻊ ﻧﯿﺎز ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن دو رﮐﻌﺖ‬
‫ﻧﻤﺎز ﺑﺠﺎی آورده و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ دﻋﺎی اﺳﺘﺨﺎره ﻃﻠﺐ ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َّ َ‬
‫ﻴﻢ‪ ،‬ﻓﺈِﻧﻚ‬ ‫َّ ُ َّ ِّ َ ْ َ ُ َ ْ َ َ َ ْ َ ْ ُ َ ُ ْ َ َ َ َ ْ َ ُ َ ْ َ ْ َ َ‬
‫ْ‬
‫»الﻠﻬﻢ ِإ� أﺳﺘ ِﺨ�ك ِﺑ ِﻌﻠ ِﻤﻚ‪ ،‬وأﺳﺘﻘ ِﺪرك ِﺑﻘﺪرﺗِﻚ‪ ،‬وأﺳﺄلﻚ ِﻣﻦ ﻓﻀ ِﻠﻚ اﻟﻌ ِﻈ ِ‬
‫َّ ُ َّ ْ ُ ْ َ َ ْ َ َ َّ َ َ َ ْ‬ ‫َ ْ ُ َ َ َ ْ ُ َ َ ْ َ ُ َ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ َ َّ ُ ْ ُ ُ‬
‫ﺖ �ﻌﻠ ُﻢ أن ﻫﺬا اﻷم َﺮ‬ ‫ﻮب‪ ،‬الﻠﻬﻢ إِن ﻛﻨ‬‫�ﻘ ِﺪر وﻻ أﻗ ِﺪر‪ ،‬و�ﻌﻠﻢ وﻻ أﻋﻠﻢ‪ ،‬وأﻧﺖ ﻋﻼم اﻟﻐﻴ ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫آﺟ ِﻠ ِﻪ ‪-‬‬ ‫و‬‫ﺎﻰﺷ َو َﺎﻋ ِﻗﺒَ ِﺔ أ ْمﺮى ‪ -‬أ ْو ﻗَ َﺎل َﺎﻋﺟﻞ أ ْمﺮى َ‬
‫ﻳ� َو َﻣ َﻌ ِ‬ ‫� ِﻰﻟ ِﻰﻓ ِد‬ ‫)و�ﺬﻛﺮ ﺣﺎﺟﺘﻪ( َﺧ ْ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫اﻷ ْم َﺮ )و�ﺬﻛﺮ ﺣﺎﺟﺘﻪ( َ ٌّ‬ ‫ْ ُ ْ َ َ ْ َ ُ َ َّ َ َ َ‬ ‫َ ْ‬
‫ﺎﻰﺷ َو َﺎﻋﻗِﺒَ ِﺔ‬ ‫ﻳ� َو َﻣ َﻌ ِ‬
‫ِ‬ ‫د‬
‫ِ‬ ‫ﻰﻓ‬ ‫ﻰﻟ‬
‫ِ ِ‬ ‫ﺮﺷ‬ ‫ﻓﺎﻗ ُﺪ ْر ُه ِﻰﻟ‪َ ،‬و ِ�ن ﻛﻨﺖ �ﻌﻠﻢ أن ﻫﺬا‬
‫َ ْ ْ ُ َ ِّ َ ْ ْ َ ْ ُ َ ْ ُ ْ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ُ‬
‫� َﺣﻴْﺚ‬ ‫اﺨﻟ َ ْ َ‬ ‫اﺮﺻﻓ ِ� �ﻨﻪ‪ ،‬واﻗﺪر ِﻰﻟ‬ ‫و‬ ‫�‬ ‫�‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻓ‬‫ﺎﺮﺻ‬ ‫ﻓ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﻠ‬
‫ِ‬ ‫آﺟ‬ ‫أ ْمﺮى ‪ -‬أ ْو ﻗَ َﺎل ﻰﻓ َﺎﻋﺟﻞ أ ْمﺮى َ‬
‫و‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ُ َّ َ ِّ‬
‫ﺎﻛن‪� ،‬ﻢ رﺿ ِ� ﺑِ ِﻪ «‪] .‬ﺑﺨﺎری[‬
‫ﻣﻌﻨﯽ دﻋﺎء‪» :‬ﺑﺎر ﺧﺪاﯾﺎ ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﻤﺖ از ﺗﻮ ﻃﻠﺐ ﺧﯿﺮ ﻣﯽﮐﻨﻢ و ﺑﻪ ﻗﺪرﺗﺖ از ﺗﻮ ﻃﻠﺐ‬
‫ﻗﺪرت ﻣﯽﮐﻨﻢ و ﺑﻪ ﻓﻀﻞ ﻋﻈﯿﻤﺖ از ﺗﻮ ﺳﺌﻮال ﻣﯽﮐﻨﻢ‪ ،‬زﯾﺮا ﺗﻮ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی و ﻣﻦ ﻧﺎﺗﻮاﻧﻢ و‬
‫ﺗﻮ ﻣﯿﺪاﻧﯽ و ﻣﻦ ﻧﻤﯽداﻧﻢ و ﺗﻮ ﺑﻪ اﺳﺮار ﻧﮫﺎﻧﯽ ﺑﺴﯿﺎر داﻧﺎﺋﯽ‪ .‬ﺑﺎر ﺧﺪاﯾﺎ! اﮔﺮ ﻣﯽداﻧﯽ ﮐﻪ‬
‫اﯾﻦ ﮐﺎر )و ﺣﺎﺟﺘﺶ را ﺑﻨﺎﻣﺪ( ﺑﺮای دﯾﻦ و دﻧﯿﺎ و ﻋﺎﻗﺒﺖ ﮐﺎرم ﺧﯿﺮ اﺳﺖ‪ ،‬آن را ﺑﺮاﯾﻢ‬
‫ﻣﻘﺪر و ﻣﯿﺴﺮ ﻓﺮﻣﺎ و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاﯾﻢ در آن ﺑﺮﮐﺖ ده و اﮔﺮ ﻣﯽداﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﺮاﯾﻢ در دﯾﻦ‬
‫و دﻧﯿﺎ و آﯾﻨﺪهی ﮐﺎرم ﺑﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ را از آن و آن را از ﻣﻦ ﺑﮕﺮدان و ﻃﻮری ﮐﻪ ﺑﺮاﯾﻢ ﺧﯿﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻘﺪر ﮐﻦ و ﺑﺎز ﻣﺮا ﺑﻪ آن راﺿﯽ ﺳﺎز«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﮐﻪ اﯾﻦ ﻧﻤﺎز را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺪﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ و در‬
‫ھﺮﮐﺎری از ﺧﺪای ﺧﻮﯾﺶ ﻃﻠﺐ ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫‪١٣٥‬‬ ‫ﻣﺸﻮرت‬

‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬

‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬

‫ﺣﻀﺮت اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ÷ ﭘﺴﺮ ﮐﻮﭼﮑﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدرش را دوﺳﺖ داﺷﺖ و از آﻧﺎن‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﮐﺮده و ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﯾﮏ روز ﭘﺪرش ﺣﻀﺮت اﺑﺮاھﯿﻢ÷ ﻧﺰد او آﻣﺪده و از او ﭼﯿﺰ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﺠﯿﺐ و‬
‫َ‬ ‫ََۡ ِ َ ّٓ َۡ َ َ َ ُ‬ ‫� أَ َ‬
‫� إ ِ ِّ ٓ‬
‫دﺷﻮاری را درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬او ﮔﻔﺖ‪ُ ٰ �َ ﴿ :‬ب َ َّ‬
‫� أذ�ُك فٱنظ ۡر َماذا‬ ‫ِ‬ ‫�‬ ‫ام‬‫ن‬‫م‬ ‫ل‬‫ٱ‬ ‫�‬‫ِ‬ ‫ٰ‬
‫ى‬ ‫ر‬
‫ى﴾ ]اﻟﺼﺎﻓﺎت‪ .[١٠٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﭘﺴﺮک ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻦ در ﺧﻮاب ]ﭼﻨﯿﻦ[ ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ ﮐﻪ ﺗﻮ را‬ ‫تَ َر ٰ‬
‫ﺳﺮ ﻣﯽﺑﺮم ﭘﺲ ﺑﺒﯿﻦ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺮت ﻣﯽآﯾﺪ«‪ .‬ﺣﻀﺮت اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ÷ ﺑﺎ اﻃﻤﯿﻨﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﯾﮏ‬
‫َ‬ ‫َ َ َ َ‬
‫ت‬
‫� ِ‬‫ب‬‫�‬ ‫ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ داﺷﺘﻪ و رﺿﺎﯾﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ رﺿﺎی او دارد‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ داد‪﴿ :‬قال ٰٓ‬
‫َ ٓ َ َّ ُ َ َّ‬
‫ل� ٰ� َ‬ ‫ٱ ۡ� َع ۡل َما تُ ۡؤ َم ُر ۖ َس َت ِ ُ ٓ‬
‫�ن﴾ ]اﻟﺼﺎﻓﺎت‪» .[١٠٢ :‬ﮔﻔﺖ ای ﭘﺪر ﻣﻦ‬‫جد ِ� إِن شاء ٱ� مِن ٱ ِ ِ‬
‫آﻧﭽﻪ را ﻣﺎﻣﻮری ﺑﮑﻦ ان ﺷﺎء اﻟﻠﻪ ﻣﺮا از ﺷﮑﯿﺒﺎﯾﺎن ﺧﻮاھﯽ ﯾﺎﻓﺖ«‪.‬‬
‫اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ÷ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻄﯿﻊ اواﻣﺮ ﭘﺪر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻮد‪ .‬در آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﯽ اﺑﺮاھﯿﻢ÷ ﭼﺎﻗﻮ را ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺳﺮﺑﺮﯾﺪن ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻄﺎﺑﻖ دﺳﺘﻮر ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﮔﺸﺎﯾﺸﯽ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن دررﺳﯿﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ رﺣﻤﺎن ﻓﺮﺷﺘﻪای را از‬
‫آﺳﻤﺎن ﺑﺮای او ﻓﺮوﻓﺮﺳﺘﺎد ﮐﻪ ﻗﻮچ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﻌﻨﻮان ﻓﺪﯾﻪی اﺳﻤﺎﻋﯿﻞ را ﺑﮫﻤﺮاه داﺷﺖ‪.‬‬
‫َََ َۡ ُ ۡ َ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وفدي�ٰه بِذِب ٍح ع ِظ ٖ‬
‫ي� ‪] ﴾١٠٧‬اﻟﺼﺎﻓﺎت‪.[١٠٧ :‬‬
‫ﻣﻌﻨﯽ آﯾﻪ‪» :‬و او را در ازای ﻗﺮﺑﺎﻧﯽ ﺑﺰرﮔﯽ ﺑﺎز رھﺎﻧﯿﺪﯾﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج داﺳﺘﺎن ﺳﻪ ﻣﺮدی را ﮐﻪ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻧﺪ ﺷﺐ را در ﯾﮏ ﻏﺎر ﺑﮕﺬراﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮای‬
‫ﻣﺎ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺳﻨﮕﯽ از ﮐﻮه ﺳﺮازﯾﺮ ﺷﺪه و ورودی ﻏﺎر را ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﯽﺑﻨﺪد‪ .‬ھﺮﮐﺪام از‬
‫آن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺷﺮوع ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺗﻮﺳﻞ ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ او ﺑﺎ اﻋﻤﺎل ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻪ‬
‫در ﻃﻮل زﻧﺪﮔﯽ اﻧﺠﺎم دادهاﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﯿﺰ آﻧﺎن را از ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ دﺷﻮاری ﮐﻪ در آن ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻧﺠﺎت ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ از آﻧﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﺪاﯾﺎ ﻣﻦ ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدر ﭘﯿﺮی داﺷﺘﻢ و ھﺮﺷﺐ ﻣﻘﺪاری ﺷﯿﺮ ﺑﺮایﺷﺎن آﻣﺎده ﻣﯽﺳﺎﺧﺘﻢ ﺗﺎ اﯾﺸﺎن ﻗﺒﻞ از‬
‫ﺑﭽﻪھﺎﯾﻢ آن را ﺑﻨﻮﺷﻨﺪ‪ .‬ﯾﮏ ﺷﺐ دﯾﺮﺗﺮ ﺷﯿﺮ را آورده و دﯾﺪم ھﺮدو ﺧﻮاﺑﯿﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮش‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﺑﯿﺪارﺷﺎن ﻧﻤﻮده و ﻗﺒﻞ از آﻧﺎن ﺑﻪ ﮐﻮدﮐﺎﻧﻢ ﺷﯿﺮ ﺑﻨﻮﺷﺎﻧﻢ‪ .‬درﻧﺘﯿﺠﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻟﻪی‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٣٨‬‬

‫ﺷﯿﺮ در دﺳﺘﻢ ھﻤﺎﻧﺠﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ اﯾﺴﺘﺎدم ﺗﺎ از ﺧﻮاب ﺑﯿﺪار ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﯿﻦ ﺑﭽﻪھﺎﯾﻢ‬
‫ﺟﻠﻮی ﭘﺎﯾﻢ از ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﻣﯽﮔﺮﯾﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎﻻﺧﺮه ﭘﺪر و ﻣﺎدرم از ﺧﻮاب ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و‬
‫ﺷﯿﺮ را ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎراﻟﮫﺎ اﮔﺮ اﯾﻦ ﮐﺎر را ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺮای ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﺗﻮ اﻧﺠﺎم دادهام در اﯾﻦ‬
‫دﺷﻮاری ﻣﺎ را ﮔﺸﺎﯾﺸﯽ ﺑﺮﺳﺎن‪ .‬ﺻﺨﺮه ﺑﺎز ﺷﺪه و ھﺮﺳﻪ از ﻏﺎر ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ‪) .‬اﯾﻦ‬
‫داﺳﺘﺎن از ﯾﮏ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد(‪.‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ ھﻤﺎن اﺣﺴﺎن و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداری در ﺣﻖ اﯾﺸﺎن و اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﻧﯿﮏ‬
‫ﺑﺮای آﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺟﺎﯾﮕﺎه رﻓﯿﻌﯽ را ﺑﺮای واﻟﺪﯾﻦ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﮐﻪ ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ ﺑﺎ دﯾﮕﺮ ﻣﻨﺰﻟﺖ و ﺟﺎﯾﮕﺎهھﺎ ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداری و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن را ﻓﺮض و و‬
‫اﺟﺒﯽ ﺑﺲ ﺑﺰرگ داﻧﺴﺘﻪ و آن را ﺑﻌﺪ از دﺳﺘﻮر ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺧﻮﯾﺶ ﻗﺮار دادهاﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫َّ‬ ‫َ َ َ َ ُّ َ َ َّ‬
‫ك �� َ� ۡع ُب ُد ٓوا ْ إِ�ٓ إِيَّاهُ َو� ِٱ ۡل َ� ٰ ِ َ�يۡن إ ِ ۡح َ ٰ‬
‫� ًنا﴾ ]اﻹﺳﺮاء‪.[٢٣ :‬‬ ‫� ر�‬ ‫ﺟﻞ ﺷﺄﻧﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وق ٰ‬
‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﻣﻘﺮر ﮐﺮد ﮐﻪ ﺟﺰ او را ﻣﭙﺮﺳﺘﯿﺪ و ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ]ﺧﻮد[ اﺣﺴﺎن‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪.«...‬‬
‫َ‬
‫�ٔاۖ َو� ِٱ ۡل َ� ٰ ِ َ�يۡن إ ِ ۡح َ ٰ‬
‫� ٗنا﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪.[٣٦ :‬‬
‫َ ۡٗ‬ ‫َ ۡ ُ ُ ْ َّ َ َ ُ ۡ ُ ْ‬
‫��وا بِهِۦ ش‬
‫و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱ�بدوا ٱ� و� � ِ‬
‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺧﺪا را ﺑﭙﺮﺳﺘﯿﺪ و ﭼﯿﺰی را ﺑﺎ او ﺷﺮﯾﮏ ﻣﮕﺮداﻧﯿﺪ و ﺑﻪ ﭘﺪر و ﻣﺎدر اﺣﺴﺎن‬
‫ُ‬ ‫َ َ َّ ۡ َ ۡ َ ٰ َ َ َ ۡ َ َ َ ۡ ُ ُ ُّ ُ َ ۡ ً َ َ ٰ َ ۡ َ َ ٰ ُ‬
‫ﮐﻨﯿﺪ‪ .«...‬ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ‪﴿ :‬ووصينا ٱ ِ���ن بِ� ٰ ِ�يهِ �لته أمهۥ وهنا � وه ٖن وف ِ�لهۥ ِ�‬
‫َ ۡ َ َ ۡ‬ ‫َ َۡ َ ۡ ُ‬
‫� ‪] ﴾١٤‬ﻟﻘﻤﺎن‪ .[١٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و اﻧﺴﺎن را در ﺑﺎره‬ ‫� أ ِن ٱشك ۡر ِ� َول ِ� ٰ ِ َ�يك إ ِ َّ� ٱل َم ِ‬
‫ص ُ‬
‫�م ِ‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﺳﻔﺎرش ﮐﺮدﯾﻢ ﻣﺎدرش ﺑﻪ او ﺑﺎردار ﺷﺪ ﺳﺴﺘﯽ ﺑﺮ روی ﺳﺴﺘﯽ و از ﺷﯿﺮ‬
‫ﺑﺎز ﮔﺮﻓﺘﻨﺶ در دو ﺳﺎل اﺳﺖ ]آری ﺑﻪ او ﺳﻔﺎرش ﮐﺮدﯾﻢ[ ﮐﻪ ﺷﮑﺮﮔﺰار ﻣﻦ و ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدرت ﺑﺎش ﮐﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ]ھﻤﻪ[ ﺑﻪ ﺳﻮی ﻣﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﭘﺲ از وﻓﺎت اﯾﺸﺎن‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در زﻣﺎن ﺣﯿﺎت ﭘﺪر و ﻣﺎدرش و ﭘﺲ از ﻣﺮگ آﻧﺎن ﻧﯿﺰ ﺑﺎ دﻋﺎی آﻣﺮزش‬
‫و ﻣﻐﻔﺮت ﺑﺮاﯾﺸﺎن و ﺑﺠﺎی آوردن ﭘﯿﻤﺎنھﺎی آﻧﺎن و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ دوﺳﺘﺎن ﺷﺎن‪ ،‬در ﺣﻖ‬
‫آﻧﺎن ﻧﯿﮑﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدی از ﻗﺒﯿﻠﻪی ﺑﻨﯽ ﺳﻠﻤﻪ ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ج آﻣﺪه و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﯾﺎ‬
‫َ‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬آﯾﺎ ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺸﺎن ﻧﯿﺰ اﻣﮑﺎن ﭘﺬﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪َ �» :‬ﻌ ْﻢ‬
 ‫‪١٣٩‬‬ ‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬

‫ﺎء ﺑ ُﻌ ُﻬﻮدﻫ َﻤﺎ ﻣ ْﻦ َ� ْﻌﺪ َم ْﻮﺗﻬ َﻤﺎ َو� ْﻛ َﺮ ُ‬

‫ام‬
‫َ ْ ْ َ ُ َُ َ َ َ‬
‫ﻳﻔ ٌ‬ ‫�‬‫و‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬‫ﻬ‬ ‫ل‬ ‫ﺎر‬ ‫ﻔ‬‫ﻐ‬ ‫ﺘ‬ ‫ﺳ‬‫ﻻ‬ ‫ا‬‫و‬ ‫)اﺪﻟﺎﻋء(‬ ‫ﺎ‬‫ﻤ‬‫ﻼ ُة َﻋﻠَﻴْﻬ َ‬
‫َّ َ‬
‫الﺼ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ُ َ ُ َّ‬ ‫َّ‬ ‫َﺻ ِﺪﻳ ِﻘﻬ َﻤﺎ َوﺻﻠَ ُﺔ َّ‬
‫ﻮﺻﻞ ِإﻻ ِﺑ ِﻬ َﻤﺎ«‪] .‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آری‪ .‬ﻧﻤﺎز )ﯾﺎ دﻋﺎ(‬ ‫الﺮ ِﺣ ِﻢ اﻟ ِﻰﺘ ﻻ ﺗ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺑﺮ آﻧﺎن‪ ،‬ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﺑﺮای اﯾﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺠﺎی آوردن ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن آنھﺎ ﭘﺲ از ﻣﺮگ اﯾﺸﺎن‪،‬‬
‫اﺣﺘﺮام داﺷﺘﻦ دوﺳﺘﺎن آﻧﺎن و ﺑﺮ ﻗﺮاری ﭘﯿﻮﻧﺪ و ﺻﻠﻪی رﺣﻤﯽ ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ واﺳﻄﻪی‬
‫اﯾﺸﺎن ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻮدن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﺑﺴﯿﺎری دﻋﺎ ﺑﺮای واﻟﺪﯾﻦ در ﺑﯿﺸﺘﺮ اوﻗﺎت ﺗﺸﻮﯾﻖ‬
‫� ُم ۡؤم ِٗنا َول ِۡل ُم ۡؤ ِمن َ‬
‫ِ�‬ ‫ب ٱ ۡغفِ ۡر ِ� َول َِ� ٰ ِ َ� َّي َول َِمن َد َخ َل بَ ۡي ِ َ‬‫َّ ّ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ‪﴿ :‬ر ِ‬
‫ۡ ۡ َ‬
‫ت﴾ ]ﻧﻮح‪ .[٢٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا ﺑﺮ ﻣﻦ و ﭘﺪر و ﻣﺎدرم و ھﺮ ﻣﺆﻣﻨﯽ ﮐﻪ در‬ ‫َوٱل ُمؤمِ�ٰ ِ‬
‫ﺳﺮاﯾﻢ درآﯾﺪ و ﺑﺮ ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن ﺑﺒﺨﺸﺎی‪.«...‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ‪:‬‬

‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺑﺴﯿﺎر و ﭘﺎداﺷﯽ ﺑﺲ ﺑﺰرگ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن دارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎل ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ را از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ اﻋﻤﺎل و ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ آنھﺎ ﻧﺰد ﺧﻮﯾﺶ ﺷﻤﺮده‬
‫َ َ‬ ‫َّ َ ُ َ ْ‬ ‫َ ُّ ْ َ َ َ َ ُّ َ َّ َ َ‬
‫الﺼﻼة َﻰﻠﻋ َوﻗ ِﺘ َﻬﺎ‪ .‬ﻗﺎل‬ ‫ا� ﻗﺎل‪:‬‬ ‫ﻰﺒ ج أى اﻟﻌﻤ ِﻞ أﺣﺐ ِإﻰﻟ ِ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺪﯾﺚ‪» :‬ﻓﻘﺪ ﺳﺌﻞ اﻨﻟَّ َّ‬
‫ِ‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ُ َّ َ ُّ َ َ ُ َّ ُّ ْ َ َ ْ َ َ ُ َّ َ ُّ َ َ ْ َ ُ‬
‫ا�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬از‬ ‫ﻴﻞ ِ‬ ‫اﺠﻟﻬﺎد ِﻰﻓ ﺳ ِب ِ‬
‫�ﻢ أى ﻗﺎل‪� :‬ﻢ ِﺑﺮ الﻮ ِاﺪﻟﻳ ِﻦ‪ .‬ﻗﺎل �ﻢ أى ﻗﺎل‪ِ :‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﮐﺪام اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻧﻤﺎز ﺳﺮ‬
‫وﻗﺖ«‪ .‬ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬ﺳﭙﺲ ﮐﺪام اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺳﭙﺲ ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ«‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻧﮕﺎه‬
‫ﮐﺪام اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﮫﺎد در راه ﺧﺪا«‪.‬‬

‫از دﯾﮕﺮ ﻓﻀﯿﻠﺖﻫﺎی ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ‪:‬‬

‫ﺧﻮﺷﻨﻮدی واﻟﺪﯾﻦ ﺟﺰو ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ در ﭘﯽ ﺧﻮﺷﻨﻮدی واﻟﺪﯾﻨﺶ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﺧﺪاﯾﺶ ﻧﺎﯾﻞ‬
‫ﮔﺸﺘﻪ و از ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آوردنﺷﺎن ﻣﯽﭘﺮھﯿﺰد ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻧﯿﺎورد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫الﺮ ِّب ﻰﻓ ر َﺿﺎ ال ْ َﻮاﺪﻟ َو َﺳ َﺨ ُﻂ َّ ِّ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ر َﺿﺎ َّ‬
‫الﺮب ِﻰﻓ ﺳﺨ ِﻂ ال َﻮ ِ ِ‬
‫اﺪﻟ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ِِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫»ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺧﻮﺷﻨﻮدی واﻟﺪﯾﻦ اﺳﺖ و ﺧﺸﻢ او در ﺧﺸﻢ آﻧﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬ﻧﯿﺰ‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ أرﻰﺿ واﺪﻟﻳﻪ ﻓﻘﺪ أرﻰﺿ اﷲ‪ ،‬وﻣﻦ أﺳﺨﻂ واﺪﻟﻳﻪ ﻓﻘﺪ أﺳﺨﻂ اﷲ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٤٠‬‬

‫]ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ واﻟﺪﯾﻨﺶ را ﺧﻮﺷﻨﻮد ﺳﺎزد ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺧﻮﺷﻨﻮد ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ واﻟﺪﯾﻨﺶ را ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎزد ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ھﺸﺖ زﯾﺮ ﭘﺎی ﻣﺎدران اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺮدی ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪه و ﮔﻔﺖ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﺑﻪ ﺟﮫﺎد ﺑﺮود‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او دﺳﺘﻮر داد‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﺘﻪ و ﺑﺎ ﻣﺎدرش ﻧﯿﮑﯽ ﮐﺮده و ﺑﻪ او ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬آن ﻣﺮد ﺑﺎر دﯾﮕﺮ اﺷﺘﯿﺎق ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺑﻪ ﺟﮫﺎد را ﺑﯿﺎن داﺷﺖ و ﺑﺎز ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮد ﺑﺮﮔﺮدد و ﺑﺎ ﻣﺎدرش ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎر‬
‫َْ ََ ْ ُ‬ ‫ْ َ ْ‬
‫ﺳﻮم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪َ » :‬و�َﻚ ال َﺰ ْم ِرﺟﻠ َﻬﺎ �ﺜ َّﻢ اﺠﻟَﻨَّﺔ«‪] .‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬وای ﺑﺮ ﺗﻮ!‬
‫در رﮐﺎب ﻣﺎدرت ﺑﺎش ﮐﻪ ﺑﮫﺸﺖ زﯾﺮ ﭘﺎی اوﺳﺖ!«‪.‬‬

‫ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻣﺠﺎھﺪ‪:‬‬

‫ﻣﺮدی ﻧﺰد رﺳﻮل ﺧﺪا ج آﻣﺪه و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﻮق ﺟﮫﺎد دارم وﻟﯽ ﺗﻮان آن را ﻧﺪارم‪.‬‬
‫َ َ َ‬ ‫ﻚ أَ َﺣ ٌﺪ ؟ ﻗَ َﺎل ‪ :‬أُ ِّ�‪ ،‬ﻗَ َﺎل ‪ :‬ﻓَﺄَﺑْﻞ َّ َ‬
‫ا� ِﻲﻓ ِﺑ ِّﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺈِذا‬
‫َْ َ َ ْ َ َْ َ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﻞ ﺑ ِﻲﻘ ِﻣﻦ و ِاﺪﻟﻳ‬
‫ِ‬
‫َ َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ ٌّ َ ُ ْ َ ٌ َ ُ َ ٌ‬
‫�ﻌﻠﺖ ذلِﻚ ﻓﺄﻧﺖ ﺣﺎج‪ ،‬وﻣﻌﺘ ِﻤﺮ‪ ،‬و�ﺎ ِﻫﺪ«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﯾﺎ از ﭘﺪر و ﻣﺎدرت‬
‫ھﯿﭽﮑﺪام زﻧﺪه اﺳﺖ؟ ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻣﺎدرم‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاه ﺗﺮا در ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ‬
‫او ﯾﺎری دھﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺠﺎم اﯾﻦ ﮐﺎر ﺗﻮ ھﻢ ﺣﺞ را ﮔﺬاردهای و ھﻢ ﻋﻤﺮه را و ھﻢ ﺟﮫﺎد‬
‫ﮐﺮدهای!«‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫َ َ َ َ َ ٌّ َ َ َ َ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬
‫َ ْ َ ََُ‬ ‫َ‬
‫اك‪ .‬ﻗﺎل � َﻌ ْﻢ‪ .‬ﻗﺎل‪:‬‬ ‫اﺠﻟﻬﺎ ِد �ﻘﺎل‪ :‬أﻰﺣ و ِاﺪﻟ‬ ‫ﺎء َر ُﺟ ٌﻞ ِإﻰﻟ اﻨﻟَّ ِّ‬
‫ﻰﺒ ج ﻓﺎﺳﺘﺄذﻧﻪ ِﻰﻓ ِ‬
‫ﺟ َ‬‫ﺣﺪﯾﺚ‪َ » :‬‬
‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﻴﻬ َﻤﺎ ﻓ َﺠﺎ ِﻫﺪ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﯾﮑﺒﺎر ﻣﺮدی ﭘﯿﺶ آﻧﺤﻀﺮت ج آﻣﺪه و اﺟﺎزهی ﺟﮫﺎد‬ ‫ﻓ ِﻔ ِ‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدرت زﻧﺪهاﻧﺪ؟ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آری‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺲ ﺑﺮو و‬
‫ﺑﺮای آﻧﺎن ﺟﮫﺎد ﮐﻦ)ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬ﺑﻪ آنھﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻤﺎ(«‪.‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ُ َ ََ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ََ‬ ‫َ ْ َ َ َ ُ ٌ َ َ ِّ َّ‬
‫ا� ج �ﻘﺎل أﺑﺎﻳِﻌﻚ ﻰﻠﻋ ال ِﻬﺠ َﺮةِ‬ ‫ﻰﺒ ِ‬ ‫ﺣﺪﯾﺜ َﯽ دﯾﮕﺮ در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ‪» :‬أ�ﺒﻞ رﺟﻞ إِﻰﻟ ﻧ ِ‬
‫َ ْ َ َ َّ َ َ َ َ ْ ْ َ َ ْ َ َ َ ٌ َ ٌّ َ َ َ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ َ‬ ‫َو ْ َ ْ َ‬
‫ا�‪ .‬ﻗﺎل‪� :‬ﻬﻞ ِﻣﻦ و ِاﺪﻟﻳﻚ أﺣﺪ ﻰﺣ‪ .‬ﻗﺎل �ﻌﻢ ﺑﻞ ِﺎﻠﻛﻫﻤﺎ‪ .‬ﻗﺎل‪:‬‬ ‫اﺠﻟﻬﺎ ِد أ�ﺘ ِﻰﻐ اﻷﺟﺮ ِﻣﻦ ِ‬
‫ِ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺎرﺟ ْﻊ إﻰﻟ َو َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َْ‬
‫اﺪﻟﻳْﻚ ﻓﺄﺣ ِﺴ ْﻦ ُﺻﺤﺒَﺘَ ُﻬ َﻤﺎ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[‬ ‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َ ْ‬
‫ا�‪ .‬ﻗﺎل �ﻌﻢ‪ .‬ﻗﺎل‪ :‬ﻓ ِ ِ‬
‫َ َ‬
‫�ﺘبﺘ ِﻰﻐ اﻷﺟﺮ ِﻣﻦ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺮدی رو ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻧﻤﻮده و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﺮای ھﺠﺮت و ﺟﮫﺎد ﺑﯿﻌﺖ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺧﻮاﺳﺘﺎر رﺿﺎﯾﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ھﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬و آﯾﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدرت ھﯿﭻ ﯾﮏ‬
 ‫‪١٤١‬‬ ‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬

‫زﻧﺪهاﻧﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آری‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﺧﺪاوﻧﺪ ھﺴﺘﯽ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آری‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎزﮔﺮد ﻧﺰد ﭘﺪر و ﻣﺎدرت‪ .‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﻪ ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ ھﻤﺮاھﯽ و ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﮐﻦ«‪.‬‬

‫دﺳﺖ ﯾﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﯿﮏرﻓﺘﺎری اوﻻد‪:‬‬

‫در ﻧﺘﯿﺠﻪی ﻧﯿﮑﺮﻓﺘﺎری ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ و اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻮدن از آﻧﺎن‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎل در آﯾﻨﺪه ﻓﺮزﻧﺪاﻧﯽ ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﺎ وی ﻧﯿﮑﺮﻓﺘﺎر و ﻣﻄﯿﻊ ھﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫ھﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ وی ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ ﺧﻮﯾﺶ رﻓﺘﺎر ﮐﺮده اﺳﺖ‪ .‬از رﺳﻮل ﺧﺪا ج رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫َ ُ ْ َ َ ُّ ُ ْ َ ْ َ ُ ُ ْ َ ُّ َ ُّ َ ُ ُ‬
‫� ْﻢ«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ و ﺣﺎﮐﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ﮐﻪ‪» :‬ﺑَ ُّﺮوا آﺑﺎء�ﻢ �ﺮﺒ�ﻢ أ�ﻨﺎؤ�ﻢ‪ ،‬و ِﻋﻔﻮا ﺗ ِﻌﻒ �ِﺴﺎؤ‬
‫»ﺑﺎ ﭘﺪراﻧﺘﺎن ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ رﻓﺘﺎر ﮐﻨﯿﺪ ﺗﺎ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺘﺎن در ﺣﻘﺘﺎن ﻧﯿﮑﯽ ﮐﻨﻨﺪ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﮔﺰﯾﻨﯿﺪ‬
‫ﺗﺎ زﻧﺎﻧﺘﺎن ﭘﺎﮐﺪاﻣﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬

‫واﻟﺪﯾﻦ ﻣﺸﺮک‪:‬‬
‫ﺳﻌﺪ اﺑﻦ اﺑﯽوﻗﺎصس ﺑﺎ ﻣﺎدرش ﺑﺴﯿﺎر ﻧﯿﮏ رﻓﺘﺎر ﺑﻮد و زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ اﺳﻼم را ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ‬
‫ﻣﺎدرش ﺑﻪ او ﮔﻘﺖ‪ :‬ای ﺳﻌﺪ‪ ،‬اﯾﻦ ﭼﻪ وﺿﻌﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺮا ﺑﺪان ﻣﯽﺑﯿﻨﻢ؟ ﯾﺎ از دﯾﻨﺖ‬
‫دﺳﺖ ﺑﺎزﻣﯽ ﮐﺸﯽ‪ ،‬و ﯾﺎ ﻣﻦ دﺳﺖ از ﺧﻮرد و ﻧﻮش ﻣﯽﮐﺸﻢ ﺗﺎ ﺑﻤﯿﺮم و ﻧﻨﮓ آن ﺑﺮای ﺗﻮ‬
‫ﺑﻤﺎﻧﺪ و ھﻤﻪ ﺧﻮاھﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ﻗﺎﺗﻞ ﻣﺎدر ﺧﻮد‪ .‬ﺳﻌﺪ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻣﺎدر ﺟﺎن‪ ،‬اﯾﻦ ﮐﺎر را‬
‫ﻣﮑﻦ! ﭼﻮﻧﮑﻪ ﻣﻦ از دﯾﻦ ﺧﻮد ﺑﺮای ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ دﺳﺖ ﺑﺎزﻧﻤﯽ ﮐﺸﻢ‪ .‬ﻣﺎدرش ﺗﺎ ﯾﮏ ﺷﺐ و‬
‫ﯾﮏ روز ﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﯿﺪن را ﺗﺮک ﻧﻤﻮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﺑﺮ او ﻓﺸﺎر آورد‪ .‬ﺳﻌﺪ ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺪان ﮐﻪ ﺑﺨﺪاوﻧﺪ ﻗﺴﻢ اﮔﺮ ﺻﺪ ﺟﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ و آنھﺎ را ﯾﮏ ﺑﻪ ﯾﮏ از‬
‫ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﺑﺪھﯽ ﻣﻦ از دﯾﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ھﯿﭻ ﻗﯿﻤﺘﯽ دﺳﺖ ﺑﺮﻧﺨﻮاھﻢ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ دوﺳﺖ‬
‫داﺷﺘﯽ ﭼﯿﺰی ﺑﺨﻮر و اﮔﺮ ھﻢ ﻧﺨﻮاﺳﺘﯽ ﻧﺨﻮر‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻣﺎدرش ﭘﺎﻓﺸﺎری او در ﺗﻤﺴﮏ ﺑﻪ دﯾﻦ اﺳﻼم را ﻣﺸﺎھﺪه ﮐﺮد‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮردن ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﺗﺎﯾﯿﺪ اﯾﻦ ﻋﻤﻞ آﯾﻪی زﯾﺮ ﻧﺎزل ﮔﺮدﯾﺪ‪:‬‬
‫َ ُ‬‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ ٰ َ َ َ َ َ ٰٓ َ ُ ۡ‬
‫� َك ِ� َما ل ۡي َس لك بِهِۦ عِل ‪ٞ‬م ف� ت ِط ۡع ُه َماۖ َو َصاح ِۡب ُه َما ِ�‬
‫﴿�ن �هداك � أن � ِ‬
‫ٗ‬ ‫ۡ‬
‫ٱ ُّ�� َيا َم ۡع ُروفا﴾ ]ﻟﻘﻤﺎن‪ .[١٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و اﮔﺮ ﺗﻮ را وادارﻧﺪ ﺗﺎ در ﺑﺎره ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﺗﻮ را ﺑﺪان‬
‫داﻧﺸﯽ ﻧﯿﺴﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺷﺮک ورزی از آﻧﺎن ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺒﺮ و]ﻟﯽ[ در دﻧﯿﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﯽ ﺑﺎ آﻧﺎن‬
‫ﻣﻌﺎﺷﺮت ﮐﻦ‪.«...‬‬
‫اﺳﻼم ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ واﻟﺪﯾﻦ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﯽآﻣﻮزد اﮔﺮﭼﻪ ﻣﺸﺮک ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٤٢‬‬
‫َ ْ‬ ‫َ َ ْ َ َ َّ ُ ِّ َ ْ َ ُ ْ َ ٌ‬
‫ﺮﺸ�ﺔ‪ِ ،‬ﻰﻓ �ﻬ ِﺪ‬
‫ﺑﺎﻧﻮ اﺳﻤﺎء دﺧﺘﺮ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮب ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻗ ِﺪﻣﺖ ﻰﻠﻋ أ� و� م ِ‬
‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫ٌ َََ ُ‬ ‫ﺖ ‪ :‬إ َّن أُ ِّ� ﻗَﺪ َﻣ ْ‬
‫ﺖ َو ْ َ‬ ‫ا� ج ﻗُﻠْ ُ‬
‫َ ْ َ ْ َ ْ ُ َ ُ َ َّ‬ ‫َّ‬
‫� َرا ِﻏﺒَﺔ‪ ،‬أﻓﺄ ِﺻﻞ أ ِّ� ﻗﺎل‪:‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا� ج ﻓﺎﺳﺘﻔﺘﻴﺖ رﺳﻮل ِ‬ ‫ﻮل ِ‬
‫َُ‬
‫رﺳ ِ‬
‫ُ‬ ‫َ‬
‫� َﻌ ْﻢ ِﺻ ِ� أ َّﻣ ِﻚ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺎدرم در زﻣﺎن رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﻣﺸﺮک‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪام آﻣﺪه از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺘﻮا ﻃﻠﺒﯿﺪه ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﺎدرم ﻧﺰدم آﻣﺪه در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﻃﻤﻊ‬
‫دارد ﺑﻪ او ﮐﻤﮏ ﻧﻤﺎﯾﻢ‪ ،‬آﯾﺎ ﺑﺎ ﻣﺎدرم ﭘﯿﻮﺳﺘﮕﯽ ﮐﻨﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﯽ‪ ،‬ﭘﯿﻮﻧﺪت را ﺑﺎ ﻣﺎدرت‬
‫ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ دار«‪.‬‬

‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ)آزردن( واﻟﺪﯾﻦ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ )ﻋﺎق( واﻟﺪﯾﻦ و ﺳﮫﻞ اﻧﮕﺎری در ﺑﺠﺎی‬
‫آوردن ﺣﻖ و ﺣﻘﻮق آﻧﺎن و اﻧﺠﺎم ﮐﺎری ﮐﻪ آﻧﺎن را ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﯾﺎ ﺑﺮﻧﺠﺎﻧﺪ و ﯾﺎ ﺣﺘﯽ‬
‫آزار اﯾﺸﺎن ﺑﺎ ﮐﻠﻤﻪای )ھﻤﭽﻮن »اف« ﯾﻌﻨﯽ‪ :‬وای ﺑﺮ ﺷﻤﺎ( و ﯾﺎ ﻧﮕﺎه ﺗﻨﺪ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺮﺣﺬر‬
‫َ ٗ َ ٗ‬ ‫ُ َّ‬ ‫َ َ َ ُ َّ ُ َ ٓ ُ ّ َ َ ۡ َ ُ‬
‫ف َو� �نه ۡره َما َوقل ل ُه َما ق ۡو� ك ِر�ما﴾ ]اﻹﺳﺮاء‪:‬‬
‫داﺷﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ف� �قل لهما أ ٖ‬
‫‪ .[٢٣‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬ﺑﻪ آنھﺎ ]ﺣﺘﯽ[ اوف ﻣﮕﻮ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﭘﺮﺧﺎش ﻣﮑﻦ و ﺑﺎ آنھﺎ ﺳﺨﻨﯽ‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﮕﻮی«‪ .‬ﻧﺒﺎﯾﺪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ھﺮ دﻟﯿﻠﯽ اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﮔﺮداﻧﺪ ﭼﻮن اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫ﭘﺪر و ﻣﺎدر آزار دادن و ﻋﺎق آﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎم ﻋﻠﯽس ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬آﻧﮑﻪ واﻟﺪﯾﻨﺶ را‬
‫اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﺳﺎزد آﻧﺎن را آزرده )ﻋﺎق ﻧﻤﻮده( اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺟﺰای ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ واﻟﺪﯾﻦ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آزار واﻟﺪﯾﻦ را از ﺟﻤﻠﻪی ﮔﻨﺎھﺎن ﮐﺒﯿﺮه و ﺑﻠﮑﻪ از ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﮔﻨﺎھﺎن ﮐﺒﯿﺮه‬
‫َ َ َُ ُ‬
‫ﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﯾﺸﺎن ج آن را ﺑﺎ ﺷﺮک ﺑﻪ ﺧﺪا ﯾﮑﺠﺎ آورده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬أﻻ أﻧبِّﺌُ� ْﻢ‬
‫ﻮق ال ْ َﻮ َ‬
‫ْ َ ُ َّ َ ُ ُ ُ‬ ‫َ َْ ْ َ‬
‫اﺪﻟﻳ ْ ِﻦ‪] .«...‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﯾﺎ ﺷﻤﺎ را از‬
‫ِ‬ ‫ﺎ�‪ ،‬و�ﻘ‬
‫اﻹﺮﺷاك ﺑِ ِ‬
‫ِ ِ‬‫‪:‬‬‫ﺮ‬‫ِ‬ ‫ﺋ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻜﺒَ‬ ‫ﺮﺒ اﻟ‬
‫ِﺑﺄ� ِ‬
‫ﺑﺰرگﺗﺮﯾﻦ ﮔﻨﺎھﺎن ﮐﺒﯿﺮه ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺴﺎزم‪ :‬ﺷﺮﯾﮏ آوردن ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ و آزار ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدر‪.«...‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺠﺎزات آزار ﭘﺪر و ﻣﺎدر را ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻧﯿﺎ ﭘﯿﺶ ﮐﺸﯿﺪه و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ِّ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻞﻛ اﺬﻟﻧﻮب ﻳﺆﺧﺮ اﷲ ﻣﻨﻬﺎ ﻣﺎ ﺷﺎء إﻰﻟ ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ إﻻ ﻋﻘﻮق الﻮاﺪﻟﻳﻦ‪ ،‬ﻓﺈن اﷲ‬
‫ﻳﻌﺠﻠﻪ لﺼﺎﺣﺒﻪ ﻲﻓ اﺤﻟﻴﺎة ﻗﺒﻞ اﻟـﻤﻤﺎت«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺗﻤﺎم ﮔﻨﺎھﺎن‬
‫آنھﺎﯾﯽ را ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺗﺎ روز رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ ﺑﻪ ﺗﻌﻮﯾﻖ ﻣﯽاﻧﺪازد ﺑﺠﺰ آزار ﭘﺪر و ﻣﺎدر را ﮐﻪ‬
 ‫‪١٤٣‬‬ ‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎ ﭘﺪر و ﻣﺎدر‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﻣﺮﺗﮑﺐ آن ﮔﺮدد ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ زﻧﺪﮔﺎﻧﯽ ﻗﺒﻞ از ﻣﺮدن ﭘﯿﺶ‬
‫ﻣﯽﮐﺸﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﻋﺰت و ﺷﺮاﻓﺖ‬

‫ﺟﻨﮕﯽ ﻣﯿﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻓﺎرس در ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬رﺳﺘﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻟﺸﮑﺮ ﻓﺎرس از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ ھﻢ ﺻﻠﺢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻌﺪ ﺑﻦ أﺑﯽ وﻗﺎصس ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺻﺤﺎﺑﯽ ﮔﺮاﻧﻘﺪر‪،‬‬
‫ِر ْﺑ ِﻌﯽ ْﺑ َﻦ ﻋﺎﻣﺮس را ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ را ﺑﻪ آنھﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬و رﺑﻌﯽ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ‬
‫ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ ﺗﺎﺧﺖ‪ ،‬و ﺑﺎ اﺳﺐ ﺧﻮد ﺧﺮاﻣﺎن وارد ﭼﺎدر دﺷﻤﻦ ﺷﺪ و ﺑﺮ روی ﻓﺮش ﮔﺮان‬
‫ﻗﯿﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﺮ روی زﻣﯿﻦ ﭘﮫﻦ ﺷﺪه ﺑﻮد ﭘﯿﺶ ﻣﯽرﻓﺖ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺳﺮﺑﺎزان ﻟﺸﮕﺮ ﻓﺎرس از‬
‫رﺑﻌﯽ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﯿﺎده ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ او ﻧﭙﺬﯾﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﻋﺰت ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪی ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫اﯾﻨﺠﺎ ﻧﯿﺎﻣﺪهام و ﺷﻤﺎ ﻣﺮا دﻋﻮت ﮐﺮدهاﯾﺪ اﮔﺮ ﺑﻪ اﯾﻦ راﺿﯽ ﻧﯿﺴﺘﯿﺪ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدم‪ ،‬ﺳﺮﺑﺎزان‬
‫ﻗﺒﻮل ﮐﺮدﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﻪ در درون ﺧﻮد ﻟﺒﺮﯾﺰ از ﺧﺸﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهی ﻟﺸﮕﺮﯾﺎن‪ ،‬ﯾﻌﻨﯽ رﺳﺘﻢ‪ ،‬رﺳﯿﺪ‪ ،‬از او ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﯾﺎ ﺑﻪ دﯾﻦ‬
‫اﺳﻼم روی ﺑﯿﺎورد و ﯾﺎ ﺟﺰﯾﻪ ﺑﭙﺮدازد و ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺑﯿﻦ آنھﺎ ﺟﻨﮓ در ﺧﻮاھﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه‬
‫ﺑﺎ ﺷﺮاﻓﺖ و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪی ﺗﻤﺎم ﺧﻄﺎب ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﺮاﻧﮕﯿﺨﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن را از ﻋﺒﺎدت ﺑﻨﺪهھﺎ ﺑﻪﺳﻮی ﻋﺒﺎدت آﻓﺮﯾﺪﮔﺎر ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺎرج ﺳﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬و از‬
‫ﺑﯽﻋﺪاﻟﺘﯽ ادﯾﺎن ﺑﻪﺳﻮی ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﻼم‪ ،‬و از ﺗﻨﮕﯽ و ﻣﻀﯿﻘﺖ دﻧﯿﺎ ﺑﻪﺳﻮی ﻓﺮاﺧﯽ ﻗﯿﺎﻣﺖ‬
‫در آورﯾﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻠﯿﻔﻪ ھﺎرون رﺷﯿﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬وﻗﺘﯽ اﻣﺎم آﻧﺠﺎ رﺳﯿﺪ‪ ،‬ﺧﻠﯿﻔﻪ ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﯾﺪ از اﯾﻦ ﭘﺲ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻧﺰد ﻣﺎ ﺑﯿﺎﯾﯿﺪ ﺗﺎ ﭘﺴﺮان ﻣﻦ ) اﻣﯿﻦ و ﻣﺎﻣﻮن ( ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ‬
‫»ﻣﻮﻃﺎء« را از ﻓﺮاﮔﯿﺮﻧﺪ‪) .‬ﻣﻮﻃﺎء ﮐﺘﺎﺑﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ در آن اﺣﺎدﯾﺜﯽ از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫را ﺟﻤﻊآوری ﮐﺮده اﺳﺖ(‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻣﯿﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﯿﻦ را ﻋﺰت دھﺪ‪ ،‬ﮐﻪ اﯾﻦ ﻋﻠﻢ از ﺧﺎﻧﺪان ﺷﻤﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﮔﺮاﻣﯿﺶ ﺑﺪارﯾﺪ‪ ،‬ﻋﺰت ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺧﻮار ﺑﭙﻨﺪارﯾﺪ‪ ،‬ذﻟﯿﻞ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻢ و‬
‫داﻧﺶ ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﺑﻪﺳﻮﯾﺶ ﻣﯽﺷﺘﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺪﻣﺖ ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽﺷﺘﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻠﯿﻔﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﯽ‪ .‬ﺳﭙﺲ رو ﮐﺮد ﺑﻪ ﭘﺴﺮاﻧﺶ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮوﯾﺪ‪ ،‬ﺗﺎ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮدم ﺣﺪﯾﺚ ﺑﺸﻨﻮﯾﺪ و ﺑﯿﺎﻣﻮزﯾﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻣﺎﻟﮏ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺷﺮط اﯾﻨﮑﻪ ﺗﺎ اﺗﻤﺎم ﻣﺠﻠﺲ‬
‫ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻣﺮدم ﭘﯿﺸﯽ ﻧﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﻠﯿﻔﻪ آن را ﻗﺒﻮل ﮐﺮد‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٤٦‬‬

‫ﻋﺰت ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻋﺰت‪ ،‬ﺳﺮاﻓﺮازی و دوری از اﻓﺘﺎدن در ﺧﻔﺖ و ﺧﻮاری اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺎ اﻧﺴﺎنھﺎﯾﯽ ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ ﺑﺎﺷﯿﻢ و در ﺑﺮاﺑﺮ ھﯿﭻ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺳﺮﻓﺮود ﻧﯿﺎورﯾﻢ‪ .‬ﮐﺮﻧﺶ ﺗﻨﮫﺎ در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﯾﮕﺎﻧﻪ ﺳﺰاوار اﺳﺖ و ﺑﺲ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ از دﯾﻦ و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ اﺳﺖ‬
‫و ﻋﺰت را در رﺿﺎ و ﺧﻮﺷﻨﻮدی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ھﺮ ﮐﺲ ﻋﺰت را در‬
‫ﭼﯿﺰی ﺟﺰ اﻃﺎﻋﺖ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ذﻟﯿﻠﺶ ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﻮار و ذﻟﯿﻞ ﺑﻮدﯾﻢ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮاﺳﻄﻪی دﯾﻦ‬
‫اﺳﻼم ﻣﺎ را ﻋﺰت داد‪ .‬ھﺮﮐﺲ ﻋﺰت را در ﭼﯿﺰی ﺟﺰ او ﻃﻠﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮارش‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬از ﻗﺪﯾﻢ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺧﻮاری و ذﻟﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺷﺮاﻓﺖ و ﺑﺰرﮔﯽ‬
‫اﺳﺖ و ﺧﻔﺖ و ﺧﻮاری در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن ھﻤﺎن ذﻟﺖ و ﺧﻮاری اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ھﺮ ﮐﺲ ﻋﺰت در ﻏﯿﺮ ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ذﻟﯿﻞ‬
‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻪ درﺳﺘﯽ ذﻟﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﮐﺮده و ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻳـــــــــــﻼم‬
‫ﹸ‬ ‫ـــــــــﺮ ﹴح ﺑﻤﻴـﱢـــــــــــﺖ إﹺ‬
‫ﹾ‬ ‫ﻣــــــــﺎ ﳉﹸ‬ ‫ﻣــــــﻦ ﹶ ﹸﳞـــــ ﹾﻦ ﹶﻳ ﹾﺴ ﹸـﻬـ ﹺ‬
‫ـــــﻞ اﳍــــــﻮان ﻋﻠﻴــــــﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ »آﻧﮑﻪ ﺧﻮاری ﮔﺰﯾﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﺷﮑﺴﺘﮕﯽ او را ﮔﺮان ﻧﯿﺎﯾﺪ‪ ،‬زﺧﻢ ﺑﺮ ﭘﯿﮑﺮ ﻣﺮد‬
‫ﻣﺮده درد و رﻧﺠﯽ ﻧﺨﻮاھﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬
‫و دﯾﮕﺮی ﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻫﻮاﻧﹰـــﺎ ﲠـــﺎ ﻛﺎﻧـــﺖ ﻋـــﲆ اﻟﻨـــﺎس أﻫـﻮﻧـــــﺎ‬ ‫ف ﻟﻨــــــﻔﺴﻚ ﺣﻘﻬـــــﺎ‬ ‫إذا أﻧـــــﺖ ﱂ ﹶﺗ ﹾﻌـ ﹺ‬
‫ـــــﺮ ﹾ‬

‫ﻋﻠﻴــــﻚ ﲠــــﺎ ﻓﺎﻃﻠــــﺐ ﻟﻨﻔﺴــــﻚ ﻣﺴﻜـﻨــــــﺎ‬ ‫ﻓﻨﻔﺴـ ﹶ‬

‫ـــﻚ أﻛﺮﻣﻬــــﺎ وإن ﺿــــﺎق ﻣﺴﻜـــــﻦ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ‪» :‬ﭼﻮن ﻧﺪاﻧﺴﺘﯽ ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را‪ ،‬ﭼﻪ آﺳﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ دﯾﮕﺮان ﺧﻮارش‬
‫ﺑﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ اﻣﺎ ﺑﺰرﮔﺶ ﺑﺪار و ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﺗﺮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺠﻮﯾﯽ ھﺮدم ﮐﺎﻣﺮواﯾﯽاش‬
‫را«‪.‬‬

‫ﻋﺰت و ﺑﺰرﮔﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪:‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ارﺟﻤﻨﺪ و ﺑﺎﺣﮑﻤﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ھﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ ﻋﺰت ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬و از‬
‫ھﺮﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ ﺑﺎزﻣﯽ دارد آن را‪:‬‬
 ‫‪١٤٧‬‬ ‫ﻋﺰت و ﺷﺮاﻓﺖ‬

‫ََ ٓ ُ‬ ‫َّ ُ َّ َ ٰ َ ۡ ُ ۡ ُ ۡ ۡ ُ ۡ َ َ َ َ ٓ ُ َ َ ُ ۡ ۡ َ‬ ‫ُ‬

‫�ع ٱل ُملك م َِّمن �شا ُء َوتعِ ُّز َمن‬‫ك تؤ ِ� ٱلملك من �شاء وت ِ‬ ‫﴿ق ِل ٱللهم �ل ِك ٱلمل ِ‬
‫� َ ۡ‬
‫�ءٖ قَد ‪ٞ‬‬ ‫َ َ ٓ ُ َ ُ ُّ َ َ َ ٓ ُ َ َ ۡ َ ۡ ُ َّ َ َ َ ٰ ُ ّ‬
‫ِير ‪] ﴾٢٦‬آلﻋﻤﺮان‪ .[٢٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫�شاء وتذِل من �شاء ۖ �ِيدِك ٱ�� ۖ إِنك � ِ‬
‫»ﺑﮕﻮ ﺑﺎر ﺧﺪاﯾﺎ ﺗﻮﯾﯽ ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎﯾﯽ ھﺮ آن ﮐﺲ را ﮐﻪ ﺧﻮاھﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﯽ ﺑﺨﺸﯽ و از‬
‫ھﺮ ﮐﻪ ﺧﻮاھﯽ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﯾﯽ را ﺑﺎز ﺳﺘﺎﻧﯽ و ھﺮ ﮐﻪ را ﺧﻮاھﯽ ﻋﺰت ﺑﺨﺸﯽ و ھﺮ ﮐﻪ را‬
‫ﺧﻮاھﯽ ﺧﻮار ﮔﺮداﻧﯽ ھﻤﻪ ﺧﻮﺑﯿﮫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ و ﺗﻮ ﺑﺮ ھﺮ ﭼﯿﺰ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ«‪.‬‬
‫َ َ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ ۡ َ َ‬ ‫َّ ۡ‬
‫� َّن ٱل ُم َ� ٰفِقِ� �‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و ِ�ِ ٱلعِ َّزةُ َول َِر ُس ِ‬
‫و�ِۦ َول ِل ُمؤ ِمن ِ� َو� ٰ ِ‬
‫َ َ‬
‫َ� ۡعل ُمون﴾ ]اﻟﻤﻨﺎﻓﻘﻮن‪ .[٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﻋﺰت از آن ﺧﺪا و از آن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ او و از آن ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‬
‫ﻟﯿﮑﻦ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻧﻤﯽداﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﻋﺰت‪:‬‬
‫ﻣﻘﺘﻀﺎی ﻋﺰت اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﺎدﮔﯽ در دﺳﺘﺮس ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﻃﻤﻌﮑﺎر ﯾﺎ‬
‫ﺑﺪﺧﻮاھﯽ ﻧﺒﻮده و ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺎﯾﺪ از ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ و از ﻣﺎل و آﺑﺮوی ﺧﻮد دﻓﺎع ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﺣﺘﯽ اﮔﺮ در راه دﻓﺎع از ﻋﺰت و ﮐﺮاﻣﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ذﻟﺖ ﮐﺸﺎﻧﺪن ﻧﻔﺲ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻣﯽﺗﻮان ﺑﻪ وﺿﻮح در دﯾﺪﮔﺎه ﻣﺮدی ﮐﻪ ﻧﺰد رﺳﻮل‬
‫َ َ ُ َ َّ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ ُ ٌ ُ ُ َ ْ َ‬
‫�ﺪ أﺧﺬ‬ ‫ا� أرأﻳﺖ ِإن ﺟﺎء رﺟﻞ ﻳ ِﺮ‬ ‫ﺧﺪا ج ﺷﺮﻓﯿﺎب ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬دﯾﺪ ﮐﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﺎ رﺳﻮل ِ‬
‫َ َ َ َ َ َ ََْ َ ْ َ ََ َ َ َ ُْ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ َ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ َ ُْ‬
‫ﺖ ِإن �ﺘَﻠ ِ� ﻗﺎل‪:‬‬ ‫َﻣ ِﺎﻰﻟ ﻗﺎل‪ :‬ﻓﻼ �ﻌ ِﻄ ِﻪ ﻣﺎلﻚ‪ .‬ﻗﺎل أرأﻳﺖ إِن ﻗﺎﺗﻠ ِ� ﻗﺎل‪ :‬ﻗﺎﺗِﻠﻪ‪ .‬ﻗﺎل أرأﻳ‬
‫ﺖ إ ْن َ�ﺘَﻠْﺘُ ُﻪ ﻗَ َﺎل‪ُ :‬ﻫ َﻮ ﻰﻓ اﻨﻟَّ‬ ‫ََْ َ َ ٌ‬
‫ﻴﺪ‪ .‬ﻗَ َﺎل أَ َرأَﻳ ْ َ‬
‫ﺎر«‪.‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻓﺄﻧﺖ ﺷ ِﻬ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺪﯾﺚ‪» :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج اﮔﺮ ﻣﺮدی آﻣﺪه و ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺎﻟﻢ را ﺑﮕﯿﺮد؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻪ او ﻧﺪه!‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺟﻨﮕﯿﺪ ﭼﻪ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ او ﺑﺠﻨﮓ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮا ﮐﺸﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﻮ ﺷﮫﯿﺪی‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ او را ﮐﺸﺘﻢ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬او در دوزخ اﺳﺖ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[‪.‬‬
‫ﺑﺪﯾﻨﮕﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﭼﻨﺎن ﻣﯽزﯾﺪ ﮐﻪ ﺣﺘﯽ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﻘﺪار ﮐﻤﯽ ﭘﻮل ﯾﺎ ﻣﺎل ﻓﺎﻧﯽ‬
‫اﯾﻦ دﻧﯿﺎ ﭼﻨﯿﻦ از ﮐﺮاﻣﺖ و ﺷﺮاﻓﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻄﻮرﯾﮑﻪ در ﺣﺪﯾﺚ ﺷﺮﯾﻒ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٤٨‬‬

‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺟﻠﺲ إﻰﻟ ﻏ� ﻓﺘﻀﻌﻀﻊ )ﺗﺬلﻞ( ﻪﻟ ﺪﻟﻧﻴﺎ ﺗﺼﻴﺒﻪ‪ ،‬ذﻫﺐ ﺛﻠﺜﺎ دﻳﻨﻪ‪ ،‬ودﺧﻞ‬
‫اﻨﻟﺎر«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺑﻨﺸﯿﻨﺪ و اﺑﺮاز ﺧﻮاری و ﮐﻮﭼﮑﯽ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺎل دﻧﯿﺎ ﺗﺎ ﻧﺼﯿﺒﺶ ﮔﺮدد‪ ،‬ﯾﮏ ﺳﻮم دﯾﻨﺶ ﺑﺮﺑﺎد رﻓﺘﻪ و داﺧﻞ آﺗﺶ‬
‫ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﺰت ﺧﻮﯾﺶ را ﭘﺎس داﺷﺘﻪ و دﯾﻦ و دوﻟﺖ ﺧﻮﯾﺶ را ﻋﺰت دھﺪ‬
‫ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﮐﺎر ﮐﻨﺪ و زﺣﻤﺖ ﮐﺸﯿﺪه و ﻋﺮق ﺑﺮﯾﺰد ﺗﺎ آﻧﮕﺎه ﮐﻪ ﺑﻪ ﺗﻮان و ﻗﺪرت ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ‬
‫دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﻋﺰت از اﻧﺴﺎنھﺎی ﺿﻌﯿﻔﯽ ﮐﻪ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ را در ﺑﺮاﺑﺮ دﯾﮕﺮان دراز ﻧﻤﻮده‬
‫و ﺑﺪون ﮐﺎر و زﺣﻤﺖ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ارﺗﺰاق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪور ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از زﺑﺎن‬

‫روزی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﺟﻤﻊ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮدی آﻣﺪ و ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺻﺪﯾﻖس‬
‫را دﺷﻨﺎم داده و او را آزرد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺳﺎﮐﺖ ﺑﻮد و ﺑﻪ روی ﺧﻮد ﻧﯿﺎورد‪ .‬آن ﻣﺮد ﺑﺎر‬
‫دﯾﮕﺮ او را دﺷﻨﺎم داد‪ ،‬اﺑﻮﺑﮑﺮس ﺑﺎز ﺳﺎﮐﺖ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎر ﺳﻮم اﺑﻮﺑﮑﺮس ﭘﺎﺳﺨﺶ را داد‪ .‬در‬
‫اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه و آﻧﺠﺎ را ﺗﺮک ﮐﺮد‪ .‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‬
‫و ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪاﯾﺪ ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﺧﺎﺳﺘﯿﺪ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ََ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ َ َ َ ٌ َ َّ َ ُ َ ِّ ُ ُ َ َ َ َ َ َ َ َّ ْ َ َ ْ َ َ‬
‫ﺮﺼت َو� َﻊ الﺸﻴْ َﻄﺎن )أي‪ :‬ﺣﺮﻀ( ﻓﻠ ْﻢ‬ ‫»ﻧﺰل مﻠﻚ ِﻣﻦ الﺴﻤﺎ ِء ﻳ�ﺬﺑﻪ ِﺑﻤﺎ ﻗﺎل لﻚ ﻓﻠﻤﺎ ا�ﺘ‬
‫َ ُ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ َّ ْ َ ُ‬
‫ﺎن«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻓﺮﺷﺘﻪای از آﺳﻤﺎن ﻓﺮودآﻣﺪه و آﻧﭽﻪ را ﺑﺮ ﺗﻮ‬ ‫أ�ﻦ ﻷﺟ ِﻠﺲ ِإذ و�ﻊ الﺸﻴﻄ‬
‫ﻣﯽﮔﻔﺖ ﺗﮑﺬﯾﺐ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎم ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﯽ‪ ،‬ﺷﯿﻄﺎن ﺑﯿﺎﻣﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ در ﻣﺠﻠﺴﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺷﯿﻄﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻤﯽﻣﺎﻧﻢ«‪] .‬اﺑﻮداود[‪.‬‬
‫ﻋﺎﯾﺸﻪل ھﻤﺮاه ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ام اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ ﺑﺎﻧﻮ ﺻﻔﯿﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﯿﯽل‬
‫ﺑﻪ ﺳﻤﺖ آﻧﺎن آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎﻧﻮ ﻋﺎﯾﺸﻪ ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺮا ﺑﺎ ﺻﻔﯿﻪ ﭼﻪ ﮐﺎر؟ ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ و‬
‫ََ ْ ُْ‬
‫ﺖ‬‫ﭼﻨﺎن اﺳﺖ‪) .‬ﻣﻨﻈﻮرش اﯾﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ ﻗﺪ او ﮐﻮﺗﺎه اﺳﺖ( ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ » :‬ﻟﻘﺪ ﻗﻠ ِ‬
‫َ َ ً َ ْ ُ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ َ ْ ُ َّ‬
‫ﻗﻠﺖ ﮐﻠﻤﻪ ﻟﻮ ُﻣﺰ َﺟ ْﺖ ﺑﻤﺎء اﻟﺒﺤﺮ‬
‫ِ‬ ‫)ﻟﻘﺪ‬ ‫و‬ ‫«‬‫ﺮﺗﻪ(‬‫)ﻋﻜ‬ ‫ﻠﻛﻤﺔ لﻮ م ِﺰﺟﺖ ِﺑﻤﺎ ِء اﺒﻟﺤ ِﺮ لﻤﺰﺟﺘﻪ‬ ‫ِ‬
‫ِ‬
‫ُ‬ ‫َ َ ْ‬
‫ﻟﻤﹷﺰﺟﺘﻪ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﯿﺰی ﮔﻔﺘﯽ ﮐﻪ اﮔﺮ آن را در آب درﯾﺎ ﻣﯽآﻣﯿﺨﺘﯽ آب درﯾﺎ ﺑﺪان آﻟﻮده‬
‫و ﺗﯿﺮه ﻣﯽﮔﺸﺖ«‪] .‬اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی[ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻌﺘﯽ ﮐﻪ اﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﯽ ﭼﻨﺎن ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫آب درﯾﺎ را از زﺷﺘﯽ و ﭘﻠﯿﺪی ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽآﻟﻮد‪.‬‬

‫ﺣﻔﻆ زﺑﺎن ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻣﻨﻈﻮر از ﺣﻔﻆ زﺑﺎن‪ ،‬آﻧﺴﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ آن ﺟﺰ ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬و از ﺳﺨﻦ‬
‫ﺑﯿﮫﻮده و ھﻤﭽﻨﯿﻦ از ﻏﯿﺒﺖ و ﺳﺨﻦ ﭼﯿﻨﯽ و دﺷﻨﺎم و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﭙﺮھﯿﺰد‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺣﺮفھﺎﯾﯽ ﮐﻪ از دھﺎﻧﺶ ﺧﺎرج ﻣﯽﺷﻮد ﻣﺴﺌﻮل اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫آﻧﺮا ﺛﺒﺖ ﮐﺮده و ﻓﺮد را ﺑﻮاﺳﻄﻪی آن ﻣﻮرد ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﯽ ﻗﺮار ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٥٠‬‬
‫َ ۡ َّ َ َ ۡ َ ٌ َ ‪ٞ‬‬ ‫ۡ ُ‬
‫ِيب عتِيد ‪] ﴾١٨‬ق‪ .[١٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪]» :‬آدﻣﯽ[ ھﯿﭻ‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َّ ﴿ :‬ما يَلفِظ مِن قو ٍل إِ� �يهِ ر�‬
‫ﺳﺨﻨﯽ را ﺑﻪ ﻟﻔﻆ درﻧﻤﯽآورد ﻣﮕﺮ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﯽ آﻣﺎده ﻧﺰد او ]آن را ﺿﺒﻂ ﻣﯽﮐﻨﺪ[«‪.‬‬
‫َ َ ْ َ َ ْ ُ َ َ َ َّ َ ْ َ َ ُ َّ ُ َ ِّ ِّ َ َ ُ ُ‬
‫ﺎء ﻠﻛ َﻬﺎ ﺗ�ﻔ ُﺮ الﻠ َﺴﺎن �ﺘَﻘﻮل‬ ‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬إذا أﺻﺒﺢ ا�ﻦ آدم ﻓﺈِن اﻷﻋﻀ‬
‫َْ َ ْ َ ْ‬ ‫ْ ََ ْ َ ْ َ َ‬ ‫َ َ‬ ‫َّ َّ َ َ َ َّ َ ْ‬
‫ﺖ اﻋ َﻮ َﺟ ْﺠﻨَﺎ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[‬ ‫اﺳﺘَﻘ ْﻤﻨﺎ َو ِ� ِن اﻋﻮﺟﺠ‬ ‫ا� ِ�ﻴﻨﺎ ﻓﺈِ� َﻤﺎ � ُﻦ ِﺑﻚ ﻓﺈِ ِن اﺳﺘﻘﻤﺖ‬ ‫اﺗ ِﻖ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﻪ ﭼﻮن ﻓﺮزﻧﺪ آدم ﺻﺒﺢ ﮐﻨﺪ‪ ،‬ھﻤﻪی اﻋﻀﺎء در ﺑﺮاﺑﺮ زﺑﺎن ﻓﺮوﺗﻨﯽ ﮐﺮده‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬از ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻮرد ﻣﺎ ﺑﺘﺮس‪ ،‬زﯾﺮا ﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺗﻮ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯽ‬
‫ﻣﺠﺎزات ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ راﺳﺘﯽ ﻧﻤﻮدی‪ ،‬ﻣﺎ راﺳﺖ ﻣﯽﻣﺎﻧﯿﻢ و اﮔﺮ ﺗﻮ ﮐﺠﯽ ﮐﺮدی‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫َ َ ْ َ ُ َ ُ َ ْ َ َّ َ ْ َ َ َ ْ ُ ُ َ َ َ ْ َ ُ َ ْ ُ‬
‫ﻴﻢ ﻗﻠﺒُﻪ‬‫ﮐﺞ ﻣﯽﺷﻮﯾﻢ«‪ .‬ﺑﺎز ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻻ �ﺴﺘ ِﻘﻴﻢ إِﻳﻤﺎن �ﺒ ٍﺪ ﺣﻰﺘ �ﺴﺘ ِﻘﻴﻢ ﻗﻠﺒﻪ وﻻ �ﺴﺘ ِﻘ‬
‫ﻴﻢ ل ِ َﺴﺎﻧُ ُﻪ«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﯾﻤﺎن ﺑﻨﺪه راﺳﺖ و درﺳﺖ ﻧﻤﯽﮔﺮدد ﺗﺎ ﻗﻠﺒﺶ‬ ‫َﺣ َّﻰﺘ � َ ْﺴﺘَﻘ َ‬
‫ِ‬
‫راﺳﺖ ﻧﮕﺮدد‪ ،‬و ﻗﻠﺐ او راﺳﺖ ﻧﺨﻮاھﺪ ﮔﺸﺖ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ زﺑﺎﻧﺶ راﺳﺖ ﻧﮕﺮدد«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ‬
‫اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮدس ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ آﻧﮑﻪ ﻣﻌﺒﻮدی ﺟﺰ او ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮ روی زﻣﯿﻦ ھﯿﭻ ﭼﯿﺰ‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازهی زﺑﺎن ﺷﺎﯾﺴﺘﻪﺗﺮ ﺑﺮای ﺑﺴﯿﺎر در زﻧﺪان ﻣﺎﻧﺪن ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬

‫آﯾﯿﻦ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪:‬‬

‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ از آﻓﺎت زﺑﺎن دور ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ زﯾﺮ را درﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﭼﯿﺰی ﻧﮕﻮﯾﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﺮای ﻣﻨﻔﻌﺖ ﺧﻮد ﯾﺎ دﯾﮕﺮان و ﯾﺎ دور ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺿﺮر و زﯾﺎن از ﺧﻮد‬
‫ﯾﺎ دﯾﮕﺮان‪.‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﯽ را ﺑﺮای ﺻﺤﺒﺖ ﮐﺮدن اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ھﺮ آﻧﮑﻪ‬
‫ﺳﺨﻨﯽ ﺑﮕﻮﯾﺪ و در آن ﺟﻮاﻧﺐ را رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪھﺎﯾﺶ ﺟﺎی ﺧﻠﻞ و اﯾﺮادات ﺑﺴﯿﺎر‬
‫ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و اﻟﺒﺘﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺳﮑﻮت ﺑﯿﮫﻮده و ﻧﺎﺑﺠﺎ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم از ھﻤﻨﺸﯿﻨﯽ ﺑﺎ او ﺧﺴﺘﻪ‬
‫و ﺑﯿﺰار ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ آن ﻣﯿﺰان ﮐﻮﺗﺎه ﻧﻤﺎﯾﺪ ﮐﻪ ھﺪف و ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و در آن ﻣﻮﻗﻌﯿﺖ‬
‫ﺑﺪان ﻧﯿﺎز ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﺨﻨﯽ ﮐﻪ در آن ﺣﺼﻮل ﻧﻔﻊ ﯾﺎ دﻓﻊ ﺿﺮری ﻟﺤﺎظ ﻧﮕﺸﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﯽﻧﺘﯿﺠﻪ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﮐﻮﺗﺎه ﻧﻨﻤﻮدن ﺳﺨﻦ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﻧﯿﺎز و ﺿﺮورت‪ ،‬اﻃﺎﻟﻪی‬
‫ﮐﻼم ﺑﺎﻋﺚ ﮐﺴﺎﻟﺖ و ﺧﺴﺘﮕﯽ ﺣﺎﺿﺮان ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬ﮐﻼم ﻧﯿﮑﻮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ در ﺣﺪ ﻣﯿﺎﻧﻪی‬
‫ﮐﻮﺗﺎھﯽ اﺷﮑﺎل ﺳﺎز و اﻃﺎﻟﻪی ﮐﺴﺎﻟﺖ آور ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﯾﻨﺪ‪ :‬آﻧﭽﻨﺎن ﮔﺰﯾﺪه ﮔﻮی ﮐﻪ دﻟﯿﻞ‬
 ‫‪١٥١‬‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از زﺑﺎن‬

‫ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻨﺸﺎﻧﯽ و ﺧﻮاﺳﺘﻪات را ﺑﺮﺳﺎﻧﯽ‪ .‬ﺗﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﯽ از ﺑﺴﯿﺎر ﮔﻔﺘﻦ ﺧﻮدداری ﻧﻤﺎ ﮐﻪ‬
‫ﺟﺎﯾﮕﺎه ﻟﻐﺰشھﺎی ﺑﺴﯿﺎر ﺑﻮده و دﺳﺖ آﺧﺮ ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﺒﺎر ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫در ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺳﻨﺠﯿﺪه ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺎﻋﺮ‪:‬‬
‫ــــﻖ‬
‫ـــﻮب ذوي اﻟﻌﻴــــﻮب اﻟـﻤﻨﻄـ ﹸ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶو ﹺز ﹺن ا ﹾﻟﻜـــــــﻼم إذا ﹶﻧ ﹶﻄ ﹾﻘــ ﹶ‬
‫ﻳ ﹾﺒــــﺪي ﻋﹸ ﻴـ ﹶ‬ ‫ــــــﺖ‪ ،‬ﻓــﺈﻧﻤـــــــﺎ‬
‫ﻋﯿــــﺐ و ھﻨــــﺮش ﻧﮫﻔﺘــــﻪ ﺑﺎﺷــــﺪ‬ ‫ﺗـــﺎ ﻣـــﺮد ﺳـــﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘـــﻪ ﺑﺎﺷـــﺪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻧﺎﭼﺎر از ﺳﻨﺠﯿﺪه و ﻧﯿﮑﻮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از آن ﺟﮫﺖ ﮐﻪ ﺳﺨﻦ او‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪی ﻓﮫﻢ و ادب اوﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬از ﮔﻔﺘﺎر ھﺮﮐﺲ ﺑﻪ ﻋﻘﻞ او ﭘﯽ ﻣﯽﺗﻮان ﺑﺮد‬
‫و از ﮐﺮدهاش ﺑﻪ اﺻﻞ او راه ﻣﯽﺗﻮان ﺟﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮدداری از زﯾﺎده روی در ﻣﺪح و ﺳﺘﺎﯾﺶ اﺷﺨﺎص و از ﺗﻨﺪروی در ﻧﮑﻮھﺶ آﻧﺎن‪،‬‬
‫ﭼﺮا ﮐﻪ زﯾﺎده روی در ﻣﺪح ﻧﻮﻋﯽ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﯽ و رﯾﺎﮐﺎرﯾﺴﺖ‪ ،‬و ﺗﻨﺪروی در ﻧﮑﻮھﺶ ﻧﻮﻋﯽ‬
‫ﺗﻼﻓﯽ و اﻧﺘﻘﺎم ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮﯾﺶ و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺮﺗﺮ از آن ﻣﯽدارد‬
‫ﮐﻪ ﭼﻨﯿﻦ ﺻﻔﺎﺗﯽ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﮕﯿﺮد‪ .‬زﯾﺮا ﻣﺪاوﻣﺖ ﺑﺮ ﻣﺪح و ﺳﺘﺎﯾﺶ اﻓﺮاد ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ دروغ و‬
‫ﺑﮫﺘﺎن ﻧﯿﺰ ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫در راﺿﯽ و ﺧﻮﺷﻨﻮد ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﺮدم ﺧﻮد را ﺑﻪ ورﺗﻪی ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﮑﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ََ ُ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻣﻦ أرﻰﺿ اﻨﻟﺎس �ﺴﺨﻂ اﷲ َو�ﻪ اﷲ إﻰﻟ اﻨﻟﺎس‪ ،‬وﻣﻦ أﺳﺨﻂ‬
‫اﻨﻟﺎس ﺑﺮﺿﺎ اﷲ ﻛﻔﺎه اﷲ مﺆوﻧﺔ اﻨﻟﺎس«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ دﯾﮕﺮان را ﺑﺎ آﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﺎﯾﻪی ﺧﺸﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ راﺿﯽ دارد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺳﭙﺎرد‪ .‬و آﻧﮑﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ رﺿﺎﯾﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آورد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را از ﻣﺮدم ﺑﯽﻧﯿﺎز ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫از دادن وﻋﺪه و وﻋﯿﺪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪن آنھﺎ را ﻧﺪارد‪ ،‬ﺧﻮدداری ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫َ ٰٓ َ ُّ َ َّ َ َ َ ُ ْ َ َ ُ ُ َ َ َ َ ۡ َ ُ َ‬
‫ون ‪َ ٢‬ك ُ َ‬
‫�‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪���﴿ :‬ها ٱ�ِين ءامنوا ل ِم �قولون ما � �فعل‬
‫َ َّ َ َ ُ ُ ْ َ َ ۡ ُ َ‬ ‫ۡ‬
‫ِند ٱ�ِ أن �قولوا َما � �ف َعلون ‪] ﴾٣‬اﻟﺼﻒ‪ .[٣-٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن‬‫َمق ًتا ع‬
‫آوردهاﯾﺪ ﭼﺮا ﭼﯿﺰی ﻣﯽﮔﻮﯾﯿﺪ ﮐﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﯽدھﯿﺪ‪ .‬ﻧﺰد ﺧﺪا ﺳﺨﺖ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫ﭼﯿﺰی را ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ و اﻧﺠﺎم ﻧﺪھﯿﺪ«‪.‬‬
‫در ﮔﻔﺘﺎر ﺧﻮد از ﮐﻠﻤﺎت ﺳﺎده و آﺳﺎﻧﯽ ﺑﮫﺮه ﺑﮕﯿﺮد ﮐﻪ ﻣﻔﮫﻮم ﻣﻮردﻧﻈﺮ را ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ‬
‫َْ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َ َْ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬
‫و وﺿﻮح ﺑﯿﺎن دارد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إِن ِﻣ ْﻦ أ َﺣﺒِّ� ْﻢ إِ َّﻰﻟ َوأﻗ َﺮ�ِ� ْﻢ ِﻣ ِّ� � ِﻠ ًﺴﺎ ﻳَ ْﻮ َم‬
‫� ْﻢ ﻣ ِّ� َ�ْﻠ ًﺴﺎ ﻳَ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َ‬ ‫ْ َ َ َ َ َ ُ ْ َ ْ َ ً َ َّ َ ْ َ َ ُ ْ َ َّ َ َ ْ َ َ ُ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎﺳﻨ�ﻢ أﺧﻼﻗﺎ و ِ�ن أ�ﻐﻀ�ﻢ إِﻰﻟ وأ�ﻌﺪ‬ ‫اﻟ ِﻘﻴﺎﻣ ِﺔ أﺣ ِ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٥٢‬‬
‫َّ ْ َ ُ َ َ ْ ُ َ َ ِّ ُ َ َ ْ ُ َ َ ْ ُ َ َ ُ َ َ ُ َ َّ َ ْ َ ْ َ َّ ْ َ ُ َ ْ َ َ ِّ ُ َ‬
‫ﺎرون َوال ُﻤتﺸﺪﻗﻮن‬ ‫ا� ﻗﺪ ﻋ ِﻠﻤﻨﺎ اﻟﺮﺜﺛ‬
‫اﻟﺮﺜﺛﺎرون والﻤتﺸﺪﻗﻮن والﻤﺘﻔﻴ ِﻬﻘﻮن‪ .‬ﻗﺎلﻮا ﻳﺎ رﺳﻮل ِ‬
‫َ َ ْ ُ َ َ ْ ُ َ َ َ ْ ُ َ َ ِّ ُ َ‬
‫ﺮﺒون«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ از ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﯾﻦ و ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮﯾﻦ‬ ‫�ﻤﺎ الﻤﺘﻔﻴ ِﻬﻘﻮن ﻗﺎل‪ :‬الﻤﺘﻜ‬
‫ﺷﻤﺎ از ﻧﻈﺮ ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻤﻦ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﮐﺴﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮش اﺧﻼقﺗﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ‪ ،‬و از‬
‫ﻣﺒﻐﻮضﺗﺮﯾﻦ و دورﺗﺮﯾﻦ ﺷﻤﺎ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ از ﻣﻦ ﺛﺮﺛﺎرون )زﯾﺎدهﮔﻮ( و ﻣﺘﺸﺪﻗﻮن‬
‫)ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺳﺨﻨﺎﻧﺸﺎن را ﺑﺮ ﻣﺮدم دراز ﻣﯽﮔﺮداﻧﻨﺪ( و ﻣﺘﻔﯿﮫﻘﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺛﺮﺛﺎرون و ﻣﺘﺸﺪﻗﺎن را داﻧﺴﺘﯿﻢ‪ ،‬ﻣﺘﻔﯿﮫﻘﻮن ﮐﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺘﮑﺒﺮﯾﻦ«‪.‬‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ از ﻧﺎﺳﺰا و ﺑﺪزﺑﺎﻧﯽ و زﺷﺘﯽ ﭘﺎک داﺷﺘﻪ ﺟﺰ ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ ﭼﯿﺰی ﺑﺮزﺑﺎن ﻧﯿﺎورد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﻓﺮد ﺑﺪزﺑﺎن و ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮی ﮔﻮش ﻓﺮاﻧﺪھﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬زﺑﺎﻧﺖ را ﻧﮕﻪدار ﻣﮕﺮ ﺑﺮای‬
‫ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﯾﺎرﯾﺶ دھﯽ ﯾﺎ ﺑﺎﻃﻠﯽ ﮐﻪ ﺷﮑﺴﺘﺶ دھﯽ و ﯾﺎ ﻧﻌﻤﺘﯽ ﮐﻪ ﯾﺎدآورش ﮔﺮدی‪.‬‬
‫زﺑﺎن را ھﺮ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ذﮐﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺸﻐﻮل داﺷﺘﻪ و ﺟﺰ زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﭘﺎﮐﯽ از آن ﺧﺎرج‬
‫ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫َ‬
‫َّ َ َّ ْ َ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ََ َْ‬ ‫ْ‬ ‫ُ ْ ُ‬ ‫َ‬
‫ﺮﺜة‬ ‫ا� ﻓ ِﺈن ﻛ‬
‫� ِذﻛ ِﺮ ِ‬ ‫ﻧﻘﻞ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻻ ﺗ� ِﺮﺜوا اﻟﺎﻠﻜم ِﺑﻐ ِ‬
‫َ َّ ْ َ ْ ُ ْ َ‬ ‫َّ َ ْ َ َ‬ ‫ْ َ َ َ ْ ْ َّ َ ْ َ ٌ ْ َ ْ‬
‫ﺎﻰﺳ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[‬ ‫ﺐ اﻟﻘ ِ‬ ‫ا� اﻟﻘﻠ‬
‫ﺎس ِﻣﻦ ِ‬ ‫ﺐ َو ِ�ن أ�ﻌﺪ اﻨﻟَّ ِ‬
‫ا� ﻗﺴﻮة لِﻠﻘﻠ ِ‬ ‫اﻟﺎﻠﻜمِ ِﺑﻐ ِ‬
‫� ِذﻛ ِﺮ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺪون ذﮐﺮ ﺧﺪا ﺳﺨﻦ را زﯾﺎده ﻣﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬زﯾﺮا ﺑﺴﯿﺎر ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺪون ذﮐﺮ ﺧﺪا‬
‫ﺳﺒﺐ ﺳﻨﮓ دﻟﯽ اﺳﺖ‪ .‬و ھﺮ آﯾﯿﻨﻪ دورﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم از ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺴﺎن ﺳﻨﮓ دل اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻓﻀﺎﯾﻞ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از زﺑﺎن‪:‬‬

‫از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺳﺆال ﺷﺪ‪» :‬أي اﻹﺳﻼم أﻓﻀﻞ؟ ﻓﻘﺎل رﺳﻮل اﷲ ج‪َ :‬ﻣ ْﻦ ﺳﻠﻢ اﻟـﻤﺴﻠﻤﻮن‬
‫ﻣﻦ لﺴﺎﻧﻪ و�ﺪه«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺪام اﺳﻼم ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻧﮑﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از دﺳﺖ و زﺑﺎن او در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ َ‬ ‫َ‬
‫َ َ ُ َ َّ َ َّ َ ُ َ َ ْ ْ َ َ‬
‫ﺠﺎة ﻗﺎل‪ :‬أم ِﺴﻚ َﻋﻠﻴْﻚ ل ِ َﺴﺎﻧﻚ َوﻟيَ َﺴﻌﻚ‬‫ا� ﻣﺎ اﻨﻟ‬
‫ﻋﻘﺒﻪ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬ﻳﺎ رﺳﻮل ِ‬
‫َ َ َ َ‬ ‫ْ َ‬
‫ﺑَيﺘُﻚ َواﺑ ْ ِﻚ َﻰﻠﻋ ﺧ ِﻄﻴئ ِﺘﻚ« ]ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺳﺒﺐ ﻧﺠﺎت ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬زﺑﺎﻧﺖ را ﻣﺤﮑﻢ ﮔﯿﺮ و ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﺧﺎﻧﻪ ات ﺑﺮاﯾﺖ ﺑﮕﻨﺠﺪ و ﺑﺮ ﮔﻨﺎھﺎﻧﺖ ﮔﺮﯾﻪ‬
‫ﮐﻦ«‪.‬‬
‫از ﺻﻔﺎت ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ زﺑﺎن ﺧﻮد از وارد ﺷﺪن ﺑﻪ ﻧﻮاﻣﯿﺲ و آﺑﺮوی دﯾﮕﺮان و‬
 ‫‪١٥٣‬‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از زﺑﺎن‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ ۡ‬ ‫َ‬
‫دوری از ﺑﯿﮫﻮده ﮔﻮﯾﯽ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪�﴿ :‬ذا َم ُّروا ب ِٱللغوِ َم ُّروا ك َِر ٗاما﴾‬
‫]اﻟﻔﺮﻗﺎن‪ .[٧٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﭼﻮن ﺑﺮ ﻟﻐﻮ ﺑﮕﺬرﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻮاری ﻣﯽﮔﺬرﻧﺪ«‪.‬‬
‫َ ْ َ ُ ْ َ ْ ً َْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ َ ُ ْ ُ َّ‬
‫اﻵﺧ ِﺮ ﻓﻠﻴﻘﻞ ﺧ�ا أو‬‫ِ‬ ‫ﺎ� َواﻴﻟَ ْﻮمِ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺎﻛن ﻳﺆ ِﻣﻦ ِﺑ ِ‬
‫ﺖ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و روز آﺧﺮت دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺨﻦ‬ ‫ﻴﻟَ ْﺼ ُﻤ ْ‬
‫ِ‬
‫ﺧﻮب ﮔﻮﯾﺪ و ﯾﺎ ﺳﮑﻮت اﺧﺘﯿﺎر ﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﯿﺒﺖ‪:‬‬
‫ِﻏﯿﺒﺖ از ﺧﻄﺮﻧﺎکﺗﺮﯾﻦ ﺑﯿﻤﺎریھﺎی زﺑﺎن اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﻣﺎ را از ﻏﯿﺒﺖ‬
‫ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ و ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﻏﯿﺒﺖ ﺑﺮادرش را ﻧﻤﻮده‪ ،‬و آﻧﭽﻪ را او ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﯽدارد در‬
‫ﻣﻮرد او ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﺗﺸﺒﯿﻪ ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺗﻦ ﺑﺮادر ﻣﺮدهی ﺧﻮد را‬
‫َ َ َ ۡ َ َّ ۡ ُ ُ َ ۡ ً َ ُ ُّ َ َ ُ ُ ۡ َ َ ۡ ُ‬
‫� َل َ ۡ‬
‫� َم‬ ‫ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� �غتب �عض�م �عضا ۚ ��ِب أحد�م أن يأ‬
‫� إ َّن ٱ َّ َ‬
‫� تَ َّو ‪ٞ‬‬
‫اب َّرح ‪ٞ‬‬ ‫كر ۡه ُت ُموهُ َوٱ َّ� ُقوا ْ ٱ َّ َ‬‫َۡٗ َ َ‬ ‫َ‬
‫ِيم﴾ ]اﻟﺤﺠﺮات‪ .[١٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﻌﻀﯽ از‬ ‫ۚ ِ‬ ‫ۚ‬ ‫ِ‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫ت‬‫ي‬‫م‬ ‫ِ‬ ‫ه‬‫ِي‬
‫خ‬ ‫أ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻏﯿﺒﺖ ﺑﻌﻀﯽ ﻧﮑﻨﺪ آﯾﺎ ﮐﺴﯽ از ﺷﻤﺎ دوﺳﺖ دارد ﮐﻪ ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺮادر ﻣﺮدهاش را ﺑﺨﻮرد‬
‫از آن ﮐﺮاھﺖ دارﯾﺪ ]ﭘﺲ[ از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ ﺧﺪا ﺗﻮﺑﻪﭘﺬﯾﺮ ﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ََ ْ ُ َ َ ْ َُ َ ُ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اﺻﺤﺎﺑﺶ را از ﻏﯿﺒﺖ ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪» :‬أﺗﺪرون ﻣﺎ اﻟ ِﻐﻴﺒﺔ‪ .‬ﻗﺎلﻮا‬
‫َُ ُ َ َ‬ ‫َّ ُ َ ُ ُ ُ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َ َ ْ ُ َ َ َ َ ْ َ ْ َ َ َ‬
‫ﺖ إِن ﺎﻛن ِﻰﻓ أ ِﻰﺧ َﻣﺎ أﻗﻮل ﻗﺎل‪:‬‬ ‫ا� َورﺳﻮﻪﻟ أﻋﻠﻢ‪ .‬ﻗﺎل‪ِ :‬ذﻛ ُﺮك أﺧﺎك ِﺑﻤﺎ ﻳ� َﺮه‪�ِ .‬ﻴﻞ أﻓ َﺮأﻳ‬
‫ََ ْ‬ ‫ْ َ َْ ُ َ ْ َْ َ ُ‬ ‫َُ ُ ََ‬ ‫ْ َ َ‬
‫� ْﻦ ِ�ﻴ ِﻪ �ﻘﺪ َ� َﻬﺘَّ ُﻪ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﯾﺎ‬ ‫ِإن ﺎﻛن ِ�ﻴ ِﻪ َﻣﺎ �ﻘﻮل �ﻘ ِﺪ ا�ﺘبﺘﻪ و ِ�ن لﻢ ﻳ‬
‫ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻏﯿﺒﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﺑﮫﺘﺮ ﻣﯽداﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺑﯿﺎن ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ در ﻣﻮرد ﺑﺮادرت ﮐﻪ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﯽدارد‪ .‬و آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫آن ﭼﯿﺰھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﯽ در او ﺑﺎﺷﺪ ﻏﯿﺒﺘﺶ ﮐﺮدهای و اﮔﺮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺑﻪ او ﺑﮫﺘﺎن زدهای«‪.‬‬
‫ﻏﯿﺒﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺴﺴﺘﻦ رواﺑﻂ دوﺳﺘﯽ و ﻣﺤﺒﺖ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﺬر ﮐﯿﻨﻪ و‬
‫ﺑﺪﺧﻮاھﯽ و ﻧﻔﺮت را ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﻣﯽﮐﺎرد و ﺑﯿﺎﻧﮕﺮ ﭘﻠﯿﺪ ﺑﻮدن ﮔﻮﯾﻨﺪهاش و ﻋﻤﻖ ﺣﺴﺪ و‬
‫ﺳﺘﻢ ﭘﯿﺸﻪ ﮔﯽ درون در درون وی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﻋﻠﯽس اﻧﺴﺎنھﺎی اھﻞ ﻏﯿﺒﺖ را ﺑﻪ‬
‫اﺷﺮاری ھﻤﭽﻮن ﻣﮕﺴﺎن ﺗﺸﺒﯿﻪ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎنھﺎی ﺷﺮور ﺑﺪﻧﺒﺎل‬
‫ﺑﺪیھﺎی ﻣﺮدماﻧﺪ و ﻧﯿﮑﯽھﺎ آﻧﺎن را رھﺎ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ ھﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﻣﮕﺲھﺎ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﻣﺤﻞھﺎی ﻓﺎﺳﺪ و ﮔﻨﺪﯾﺪه ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٥٤‬‬

‫ﮐﺴﯽ ﺑﻪ ﻏﯿﺒﺖ از دﯾﮕﺮان ﺑﭙﺮدازد از ﺟﺎﻧﺐ آﻧﺎن ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﻣﻄﺮود ﺑﻮده و ﮐﺴﯽ‬
‫ﺣﺮفھﺎی او را ﺗﺼﺪﯾﻖ ﻧﮑﺮده و در ﮐﺎری ﺷﺮﮐﺘﺶ ﻧﻤﯽدھﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﯾﮑﯽ از ﺣﮑﯿﻤﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬وﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ را دﯾﺪی ﮐﻪ ﻏﯿﺒﺖ دﯾﮕﺮان را‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﻤﺎم ﺳﻌﯿﺖ را ﺑﮑﻦ ﺗﺎ ﻧﻪ ﺗﻮ او را ﺑﺸﻨﺎﺳﯽ و ﻧﻪ او ﺗﺮا‪.‬‬
‫ﻏﯿﺒﺖ ﺳﺎﯾﺮ ﻋﺒﺎدتھﺎی ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﻧﯿﺰ ﺗﺒﺎه ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬روزه داری ﮐﻪ از دﯾﮕﺮان ﻏﯿﺒﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ ﭘﺎداش روزه و دﯾﮕﺮ ﻋﺒﺎداﺗﺶ را از ﮐﻒ ﻣﯽدھﺪ‪ .‬رواﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ در زﻣﺎن‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج دو زن روزه داﺷﺘﻨﺪ و ﻏﯿﺒﺖ ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻄﻠﻊ‬
‫َ َ َ َ َّ َ َ َّ َّ ُ َ َ ْ َ َ َ َ َ‬
‫ﻰﻠﻋ َﻣﺎ َﺣ َّﺮ َم َّ ُ‬
‫ا�«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ﺷﺪ ﺑﻪ آن دو زن ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺻﺎﻣﺘﺎ �ﻤﺎ أﺣﻞ ا� وأ�ﻄﺮﺗﺎ‬
‫»روزه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ از آﻧﭽﻪ ﺧﺪا ﺣﻼل ﮐﺮده اﺳﺖ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺣﺮام ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ«‪،‬‬
‫ﯾﻌﻨﯽ از ﻏﺬا و ﻧﻮﺷﯿﺪﻧﯽ دﺳﺖ ﮐﺸﯿﺪه و روی ﺑﻪ ﺻﺤﺒﺖ و ﮔﻔﺘﮕﻮ در ﻣﻮرد آﺑﺮوی ﻣﺮدم‬
‫آوردﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ روزهیﺷﺎن را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫ﻏﯿﺒﺖ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﻋﺬاﺑﯽ ﺷﺪﯾﺪ و ﻣﺠﺎزاﺗﯽ دردﻧﺎک از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫َ ْ ُ َ ْ َُ ْ َ ْ َ ٌ ْ َُ‬ ‫َ َّ ُ َ‬
‫ﺎس‬ ‫ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬لﻤﺎ ﻋ ِﺮج ِﻰﺑ )أي ﻲﻓ رﺣﻠﺔ اﻹﺮﺳاء( م َﺮرت ِﺑﻘﻮمٍ لﻬﻢ أﻇﻔﺎر ِﻣﻦ � ٍ‬
‫اﺬﻟ َ‬‫ُ ُ َ ُ ْ َ ُ ُ َ ُ ْ َ ُ ْ ُ َ ْ َ ُ َ َ ْ ُ َ َ َ ُ َ َّ‬ ‫َْ ُ َ‬
‫ﻳﻦ‬ ‫ﺮﺒ�ﻞ ﻗﺎل ﻫﺆﻻ ِء ِ‬ ‫� ِﻤﺸﻮن )�ﺮﺣﻮن( وﺟﻮﻫﻬﻢ َوﺻﺪورﻫﻢ �ﻘﻠﺖ ﻣﻦ ﻫﺆﻻ ِء ﻳﺎ ِﺟ ِ‬
‫اﺿ ِﻬ ْﻢ«‪] .‬اﺑﻮداود[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻌﺮاج ﺑﺮده ﺷﺪم‪،‬‬
‫ْ‬ ‫ََ ُ َ‬ ‫َْ ُ ُ َ ُ َ‬
‫ﺎس َو�ﻘﻌﻮن ِﻰﻓ أﻋ َﺮ ِ‬
‫ﻳﺄ�ﻠﻮن ﺤﻟُﻮم اﻨﻟَّ ِ‬
‫از ﮐﻨﺎر ﮔﺮوھﯽ ﮔﺬﺷﺘﻢ ﮐﻪ ﻧﺎﺧﻦھﺎﯾﯽ ﻣﺴﯿﻦ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺪان رویھﺎ و ﺳﯿﻨﻪھﺎیﺷﺎن را‬
‫ﻣﯽﺧﺮاﺷﯿﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ای ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ اﯾﻦھﺎ ﮐﯿﺎﻧﻨﺪ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻨﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮﺷﺖھﺎی ﻣﺮدم را ﻣﯽﺧﻮرﻧﺪ و آﺑﺮویﺷﺎن را‬
‫ﻣﯽرﯾﺰﻧﺪ«‪.‬‬
‫در ﻣﻮارد ﺧﺎﺻﯽ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺟﺎزه دادهاﺳﺖ ﺗﺎ ﻋﯿﺐھﺎی دﯾﮕﺮان را ﺑﯿﺎن‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ و در اﯾﻦ ﻣﻮارد اﯾﻦ ﮐﺎر ﻏﯿﺒﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﺸﺪه و ﻓﺮد ﺑﺨﺎﻃﺮ آن ﻣﺠﺎزات ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻮارد ﺑﻪ ﻗﺮار زﯾﺮ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮدن ﺷﮑﺎﯾﺖ ﻧﺰد ﻗﺎﺿﯽ و ﯾﺎ ﺣﺎﮐﻢ‪ :‬ﻣﻈﻠﻮم ﺣﻖ دارد ﮐﻪ از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ او ﻇﻠﻢ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﭘﯿﺶ ﻗﺎﺿﯽ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺷﮑﺎﯾﺖ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫اﯾﺠﺎد ﺗﻐﯿﯿﺮ در اﻋﻤﺎل زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﮐﺴﯽ و ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﻓﺮد ﮔﻨﺎھﮑﺎر ﺑﻪﺳﻮی ﻣﺴﯿﺮ‬
‫درﺳﺖ و ﺻﺤﯿﺢ‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﺨﺺ ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬ﻓﻼن ﮐﺲ ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن‬
 ‫‪١٥٥‬‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از زﺑﺎن‬

‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎﺑﻠﮑﻪ ﻓﺮد ﻣﺬﮐﻮر ﺳﺮزﻧﺶ ﺷﺪه و از ﮐﺎری ﮐﻪ ﻣﯽﮐﻨﺪ دﺳﺖ ﺑﺎزدارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در‬
‫ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ﺑﻪ ﻧﺼﯿﺤﺖ و ﺗﻨﺪرز ﮐﺴﯽ ﮔﻮش ﻓﺮا ﻧﻤﯽدھﺪ و ﭘﺮدهﭘﻮﺷﯽ در او ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺘﯽ‬
‫اﯾﺠﺎد ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺷﺮط ﺑﺪون اﺷﮑﺎل ﺑﻮدن اﯾﻦ ﮐﺎر در اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ھﺪف از آن اﯾﺠﺎد‬
‫ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﮐﺎر ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﻮده و آوازه و ﺷﮫﺮت ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺑﻪ ﻧﺎﻓﺮاﻧﯽ ﻓﺮد ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از آﺳﯿﺐ و ﮔﺰﻧﺪ و اﻧﺪرز دادن ﺑﻪ آﻧﺎن‪ :‬ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺟﺎزه‬
‫دارد ﮐﻪ ﺑﺮادرش را ﺑﻪ دور ﻣﺎﻧﺪن از ﺑﺮﺧﯽ اﺷﺨﺎص‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺻﻔﺎت و اﺧﻼق ﻧﺎﭘﺴﻨﺪی‬
‫ﮐﻪ دارﻧﺪ و ﺑﺎﻋﺚ آﺳﯿﺐ و ﺿﺮر ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﭘﻨﺪ دھﺪ‪.‬‬
‫اﻋﻼن ﺑﯽﺑﻨﺪوﺑﺎری و ﺑﺪﻋﺖ‪ :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﺴﯽ ﺑﻄﻮر آﺷﮑﺎرا ﺑﻪ ﮔﻨﺎه ﻣﺒﺎدرت ﻣﯽورزد‪،‬‬
‫ً‬
‫ﻣﺜﻼ ﺷﺮاب ﻣﯽﻧﻮﺷﺪ و ﯾﺎ ﺣﻖ دﯾﮕﺮان را ﺧﻮرده و ﺳﺘﻢ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﯿﺎن ﻋﯿﺐھﺎی او‬
‫اﺷﮑﺎﻟﯽ ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﺎﯾﺪ ﮐﻪ دﺳﺖ از اﯾﻦ اﻋﻤﺎل ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﺴﻮی ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎزﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﻨﺎﺳﻪ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﯽ دارای ﻟﻘﺐ ﺧﺎﺻﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺮدم او را ﺑﺎ ھﻤﺎن ﻧﺎم ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﮑﻪ ﺑﮕﻮﯾﻨﺪ‪ :‬ﻓﻼن ﮐﺲ ﻧﺎﺑﯿﻨﺎ‪ ،‬ﯾﺎ ﻟﻮچ و ‪ ...‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﮔﺮ ﻏﺮض ﺷﻨﺎﺧﺘﻦ ﻓﺮد‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﯿﺎن آن اﺷﮑﺎل ﻧﺪارد وﻟﯽ در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ ھﺪف ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﯾﯽ و ﺗﺤﻘﯿﺮ ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ ﺟﺎﯾﺰ‬
‫ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در آﺧﺮ‪ ،‬ﮐﻼم ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮی را ﺑﺨﻮاﻧﯿﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻏﯿﺒﺖ ﻣﮕﺮ در ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺟﺎﯾﺰ‬
‫ﻧﯿﺴﺖ‪ :‬ﻓﺎﺳﻘﯽ ﮐﻪ ﺑﺰھﮑﺎرﯾﺶ را آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﺪﻋﺖﮔﺰار‪ ،‬و اﻣﺎم و رﺋﯿﺲ زورﮔﻮ و‬
‫ﻏﯿﺮ ﻋﺎدل‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫اﻣﯿﺪ و رﺟﺎء‬

‫ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهای در ﯾﮑﯽ از ﺟﻨﮓھﺎ ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده و ﯾﺄس ﺑﺮ او ﭼﯿﺮه‬

‫ﮔﺸﺘﻪ و اﻣﯿﺪش را از دﺳﺖ داده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﺳﭙﺎھﯿﺎﻧﺶ را ﺗﺮک ﮐﺮد و ﺑﻪ ﺟﺎی‬
‫دوری در ﺑﯿﺎﺑﺎن رﻓﺖ و در ﮐﻨﺎر ﺳﻨﮓ ﺑﺰرﮔﯽ ﻧﺸﺴﺖ‪.‬‬
‫در ھﻤﯿﻦ ﺣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﻮرﭼﻪی ﮐﻮﭼﮑﯽ را دﯾﺪ ﮐﻪ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﺮد داﻧﻪی ﮔﻨﺪﻣﯽ را ﺑﻪ‬
‫ﻻﻧﻪاش در ﺑﺎﻻی ﺻﺨﺮه ﺑﺒﺮد‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﻮرﭼﻪ ﺳﻌﯽ داﺷﺖ داﻧﻪ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎﻻی ﺻﺨﺮه‬
‫ﺑﺒﺮد‪ ،‬داﻧﻪ ﺳﻘﻮط ﻣﯽﮐﺮد و ﻣﻮرﭼﻪ ﺑﺮای ﺣﻤﻞ دوﺑﺎرهی داﻧﻪ ﺑﺮﻣﯽﮔﺸﺖ‪ .‬ھﺮﺑﺎر داﻧﻪ‬
‫ﻣﯽاﻓﺘﺎد و ﻣﻮرﭼﻪ ﺑﺮﻣﯽﮔﺸﺖ و ﺑﺎر دﯾﮕﺮ ﺳﻌﯽ ﻣﯽﮐﺮد ﮐﻪ آن را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪ ...‬و اﯾﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫ﺗﮑﺮار ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهی ﺟﻨﮕﯽ ھﻤﭽﻨﺎن ﻧﺎﻇﺮ ﮐﻮﺷﺶ ﺑﺴﯿﺎر ﻣﻮرﭼﻪ ﺑﻮد و ﺳﻌﯽ ﻣﺪاوم او در ﺣﻤﻞ‬
‫داﻧﻪ را دﻧﺒﺎل ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺑﺎﻵﺧﺮه ﻣﻮرﭼﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪ داﻧﻪ را ﺑﻪ ﻻﻧﻪاش ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهی ﺷﮑﺴﺖ ﺧﻮرده‪ ،‬از اﯾﻦ ﻣﻨﻈﺮهی ﻋﺠﯿﺐ ﺷﮕﻔﺖزده ﺷﺪ و ﺑﺎ اﻣﯿﺪ و ارادهی‬
‫ﻣﺼﻤﻢ از ﺟﺎﯾﺶ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺴﻮی ﻣﺮداﻧﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و آﻧﺎن را ﺟﻤﻊ ﮐﺮد و روﺣﯿﻪی‬
‫ﺗﮫﻮر و دﻟﮕﺮﻣﯽ را ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و آنھﺎ را ﺑﺮای ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ در ﺟﻨﮕﯽ دﯾﮕﺮ آﻣﺎده ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫در اﯾﻦ ﻧﺒﺮد ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهی ﻣﺬﮐﻮر ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﭘﯿﺮوز ﺷﻮد‪ .‬ﺳﻼح اﺻﻠﯽ او در اﯾﻦ‬
‫ﻧﺒﺮد‪ ،‬اﻣﯿﺪ و دوری از ﯾﺎس و ﻧﻮﻣﯿﺪی ﺑﻮد ﮐﻪ آن را از ﯾﮏ ﻣﻮرﭼﻪی ﮐﻮﭼﮏ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﺑﮑﺎرﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج داﺳﺘﺎن ﻣﺮدی را ﮐﻪ ﻧﻮد و ﻧﻪ ﻧﻔﺮ را ﮐﺸﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﺮای ﯾﺎراﻧﺶ ﺑﯿﺎن‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮد ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ درﮔﺎه ﺧﺪای ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺗﻮﺑﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﺎر از ﯾﮏ ﻓﺮد زاھﺪ‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬آﯾﺎ ﺗﻮﺑﻪ ﺑﺮای ﻣﻦ ﺟﺎﯾﺰ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ؟ آن ﻋﺎﺑﺪ ﺟﻮاب داد‪ :‬ﺧﯿﺮ‪ .‬ﻣﺮد ﺑﺮآﺷﻔﺖ و او را‬
‫ﻧﯿﺰ ﮐﺸﺖ و ﺑﺎ او ﻋﺪد ﺻﺪ )ﺻﺪ ﮐﺸﺘﻪ( را ﮐﺎﻣﻞ ﮐﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﮐﺸﺘﻦ ﻋﺎﺑﺪ ﺳﺮﮔﺸﺘﮕﯽ و‬
‫ﭘﺸﯿﻤﺎﻧﯽ او ﺑﯿﺸﺘﺮ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ از ﻋﺎﻟﻢ درﺳﺘﮑﺎری ﺳﺆال ﻧﻤﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻢ ﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﮐﻨﻢ؟ ﻣﺮد ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺑﺮای ﺗﻮ ﺗﻮﺑﻪ ﺟﺎﯾﺰ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺎﯾﺪ روﺳﺘﺎﯾﺖ را ﮐﻪ اھﻞ آن ﺑﺪﮐﺮدارﻧﺪ ﺗﺮک‬
‫ﮐﺮده و ﺑﻪ روﺳﺘﺎﯾﯽ ﮐﻪ اھﺎﻟﯽ آن درﺳﺘﮑﺎرﻧﺪ ﺑﺮوی ﺗﺎ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻋﺒﺎدت ﮐﻨﯽ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٥٨‬‬

‫ﻣﺮد از روﺳﺘﺎﯾﺶ ﺧﺎرج ﺷﺪ و ﺑﻪﺳﻮی روﺳﺘﺎی ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻋﺰﯾﻤﺖ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺷﺎﯾﺪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪاش را ﻗﺒﻮل ﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻟﯽ در راه ﻓﻮت ﮐﺮد و ﺑﻪ روﺳﺘﺎی ﻣﺬﮐﻮر ﻧﺮﺳﯿﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﻼﺋﮑﻪی رﺣﻤﺖ و ﻋﺬاب ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﯿﻨﺸﺎن اﺧﺘﻼف اﻓﺘﺎد ﮐﻪ ﮐﺪامﺷﺎن روح او را‬
‫ﺑﺮﮔﯿﺮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آنھﺎ وﺣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ ﻣﺴﺎﻓﺘﯽ را ﮐﻪ ﻣﺮد در آن ﻣﺮده اﺳﺖ اﻧﺪازه‬
‫ﺑﮕﯿﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ روﺳﺘﺎی ﺻﺎﻟﺤﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﺑﻮد در دﻓﺘﺮ ﺛﺒﺖ ﻣﻼﺋﮑﻪی رﺣﻤﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﻮد‬
‫وﮔﺮﻧﻪ او ﻧﺼﯿﺐ ﻣﻼﺋﮑﻪی ﻋﺬاب ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرک و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﺑﻪ زﻣﯿﻦ ﺑﯿﻦ او و روﺳﺘﺎی ﺻﺎﻟﺤﺎن وﺣﯽ ﮐﺮد ﮐﻪ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﻮد و ﺑﻪ دﯾﮕﺮی اﻣﺮ ﻧﻤﻮد ﮐﻪ دور ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﺮد ﻧﺼﯿﺐ ﻣﻼﺋﮑﻪی رﺣﻤﺖ‬
‫ﺷﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪاش را ﻗﺒﻮل ﮐﺮد زﯾﺮا او ﺑﻪ اﻣﯿﺪ ﺑﺨﺸﺶ و رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل و ﺑﻪ‬
‫ﻃﻤﻊ آﻣﺮزش و رﺣﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺳﺒﺤﺎن ھﺠﺮت ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪] .‬اﯾﻦ داﺳﺘﺎن از ﯾﮏ ﺣﺪﯾﺚ‬
‫ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ[‪.‬‬

‫اﻣﯿﺪ ﭼﯿﺴﺖ ؟‬
‫اﻣﯿﺪ ﻓﺮاﺧﯽ ﻗﻠﺐ در وﻗﺖ ﺗﻨﮕﻨﺎ و ﺑﺤﺮان اﺳﺖ ﺑﮕﻮﻧﻪای ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ھﻨﮕﺎم ﻣﺼﯿﺒﺖ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﺮج و آﺳﺎﻧﯽ ﺑﻮده و اﻣﯿﺪ اﻧﺴﺎن را ﺑﺴﻮی ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ در آﻧﭽﻪ ﭘﯿﺶ از آن در‬
‫اﻧﺠﺎﻣﺶ ﻧﺎﮐﺎم ﺑﻮده اﺳﺖ رھﻨﻤﻮن ﮔﺸﺘﻪ و ﺗﺎ ﻧﯿﻞ ﺑﻪ ھﺪف ﺧﻮد دﻟﺴﺮد ﻧﺸﺪه و از ﭘﺎ‬
‫ﻧﻤﯽﻧﺸﯿﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻣﯿﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان‪:‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺑﺎرزﺗﺮﯾﻦ ﺧﺼﻮﺻﯿﺎت ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان اﻣﯿﺪ و آرزو در زﻧﺪﮔﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﮔﺸﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ‪ ،‬ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﺑﺪون ﺳﺴﺘﯽ و دﻟﺴﺮد ﮔﺸﺘﻦ‪ ،‬ﻗﻮم ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪﺳﻮی ﺧﺪاوﻧﺪ دﻋﻮت‬
‫ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮان ﺑﺎ وﺟﻮد اﯾﻨﮑﻪ ﺑﺎ دوری و ﻧﻔﺮت و رﻧﺠﺶ ﻣﻮاﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﻪ ھﺪاﯾﺖ ﻗﻮم‬
‫ﺧﻮﯾﺶ در آﯾﻨﺪه اﻣﯿﺪوار ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻣﯿﺪواری رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﮐﺮم ج ﺑﺮای ھﺪاﯾﺖ و ﻧﺠﺎت ﻗﻮم ﺧﻮﯾﺶ ﺣﺮﯾﺺ ﺑﻮد‪ .‬اﯾﺸﺎن ج ھﯿﭻ وﻗﺖ در‬
‫اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﻮﻣﯿﺪ و دﻟﺴﺮد ﻧﺸﺪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮای ھﺪاﯾﺖ ﻗﻮم و ﻓﺮاﺧﯽ‬
‫دلھﺎﯾﺸﺎن دﻋﺎ ﻣﯽﮐﺮد ﺗﺎ اﺳﻼم را ﺑﭙﺬﯾﺮﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪١٥٩‬‬ ‫اﻣﯿﺪ و رﺟﺎء‬

‫ﺟﺒﺮﺋﯿﻞ÷ ﭘﺲ از ﺳﻔﺮ ﭘﺮﻣﺸﻘﺖ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﻧﺰد آن ﺣﻀﺮت ج آﻣﺪه و ﮔﻔﺖ‪.«» :‬‬

‫َْ َ َ َ ْ َ ْ ْ َ ْ َْ ُ َ َْ ُ َ ْ َ َْ‬ ‫َ َ َ َ ِّ َ َ ْ‬
‫�‪.‬‬ ‫ب‬ ‫ﺸ‬ ‫ﺧ‬ ‫اﻷ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﻴ‬‫ﻠ‬‫ﻋ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻘ‬ ‫ﺒ‬‫أﻃ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺷﺌ‬ ‫إن‬ ‫‪،‬‬‫ﺖ‬ ‫ﺌ‬‫ﺷ‬‫ِ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻤ‬‫�‬ ‫‪،‬‬‫ك‬‫ﺮ‬ ‫م‬ ‫ﺄ‬ ‫ﺑ‬ ‫�‬ ‫ﻚ ِ َﺘﻟﺄ ُم َ‬
‫ﺮ‬ ‫»ﻟﻘﺪ �ﻌﺜ� ر� إﻴﻟْ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ُ‬ ‫َْ ْ ُ ْ ُْ َ ُ ْ ْ َ ْ َ ْ َ ُُْ َ َ ْ َُ َ ُْ‬ ‫ََ َ‬
‫ﺮﺸك ﺑِ ِﻪ‬ ‫ِ‬ ‫�‬ ‫ﻻ‬ ‫ه‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺣ‬ ‫و‬ ‫اﷲ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺒ‬‫ﻌ‬ ‫�‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻢ‬‫ﻬ‬‫ِِ‬ ‫ﺑ‬‫ﻼ‬ ‫أﺻ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬
‫ِ‬ ‫اﷲ‬ ‫ج‬ ‫ﺮ‬
‫ِ‬ ‫�‬ ‫أن‬ ‫ﻮ‬ ‫ﺟ‬‫أر‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺑ‬ ‫‪:‬‬‫ج‬ ‫اﻨﻟﻲﺒ‬ ‫ﺎل‬ ‫�ﻘ‬
‫َ ْ ً‬
‫ﺷيﺌﺎ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺮا ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﺴﻮﯾﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺗﺎ ﻣﺮا دﺳﺘﻮر دھﯽ ھﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﯽ دو ﮐﻮه ﺑﺰرگ ﻣﮑﻪ را ﺑﺮ ﺳﺮﺷﺎن ﻓﺮود آرم‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﯿﺪوارم ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻧﺴﻞﺷﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﭘﺪﯾﺪ آورد ﮐﻪ ﺧﺪای واﺣﺪ‬
‫را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ او ﭼﯿﺰی را ﺷﺮﯾﮏ ﻧﯿﺎورﻧﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻪ ﻧﺼﺮت و ﯾﺎری ﺧﺪاوﻧﺪ اﻃﻤﯿﻨﺎن داﺷﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ﭘﺎﺳﺦ اﯾﺸﺎن‬
‫ج ﺑﻪ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮس‪ ،‬درﺣﯿﻦ ﺣﻀﻮرﺷﺎن در ﻏﺎر و زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﻣﺸﺮﮐﺎن در ﺗﻌﻘﯿﺐ آﻧﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎھﺪه ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺎاﻃﻤﯿﺎن و اﯾﻤﺎن ﮐﺎﻣﻞ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫َ َۡ‬
‫� َز ۡن إ َّن َّ َ‬
‫ٱ� َم َع َنا﴾ ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‪ .[٤٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﻧﺪوه ﻣﺪار ﮐﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫﴿�‬

‫اﻣﯿﺪواری ﺣﻀﺮت ﻧﻮح÷‪:‬‬

‫ﺣﻀﺮت ﻧﻮح÷ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ و ﺗﺎ ﻧﮫﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﺑﻪ دﻋﻮت ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻪﺳﻮی اﯾﻤﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اداﻣﻪ ﻣﯽداد‪ .‬در اﯾﻦ ﮐﺎر دﻟﺴﺮدی و ﻣﻼﻟﺖ و ﺧﺴﺘﮕﯽ را ﺑﻪ ﺧﻮد راه ﻧﻤﯽداد و‬
‫ﺷﺐ و روز‪ ،‬آﺷﮑﺎرا و ﻧﮫﺎن‪ ،‬در ﺧﻠﻮت و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﻠﻨﯽ‪ ،‬ﺑﻪ دﻋﻮت آﻧﺎن ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ و از‬
‫َ َ‬
‫ھﺮ راھﯽ دﻋﻮﺗﺶ را ﺑﻪ اﻣﯿﺪ اﯾﻤﺎن آوردن ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺗﻼش ﻧﻤﻮد‪﴿ :‬قال‬
‫ّ ُ َّ َ َ ُ‬
‫�� � َما دع ۡو� ُه ۡم‬ ‫َ َ ۡ َ ۡ ُ ۡ ُ َ ٓ ٓ َّ َ ٗ‬ ‫َر ّ ّ َ َ ۡ ُ َ ۡ َ ٗ َ َ َ ٗ‬
‫ب إ ِ ِ� دعوت قو ِ� ۡ�� و�هار� ‪ ٥‬فلم يزِدهم د�ءِي إِ� ف ِرار� ‪ِ ٦‬‬ ‫ِ‬
‫ۡ‬ ‫ْ‬ ‫ۡ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ۡ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫ار�‬ ‫�وا َوٱ ۡس َتك َ ُ‬
‫�وا ٱ ۡستِك َب ٗ‬ ‫ا� ُه ۡم َوأ َ ُّ‬ ‫َ‬
‫� َءاذانِه ۡم َوٱ ۡس َتغش ۡوا � َِي َ‬
‫ِ‬ ‫�ِ َ ۡغ ِف َر ل ُه ۡم َج َعل ٓوا أ َ� ٰب ِ َع ُه ۡم ِ ٓ‬
‫ٗ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫ُ‬ ‫ُ َّ ّ ٓ َ ۡ َ ُ َ ُ ۡ َ َ ۡ َ ۡ ُ َ‬ ‫‪َّ �ُ ٧‬م إ ّ� َد َع ۡو ُ� ُه ۡم ج َه ٗ‬
‫ار� ‪� ٨‬م إ ِ ِ� أعلنت لهم وأ�رت لهم إِ�ار� ‪] ﴾٩‬ﻧﻮح‪.[٩-٥ :‬‬ ‫ِ‬ ‫ِِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪]» :‬ﻧﻮح[ ﮔﻔﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرا ﻣﻦ ﻗﻮم ﺧﻮد را ﺷﺐ و روز دﻋﻮت ﮐﺮدم‪ .‬و دﻋﻮت ﻣﻦ ﺟﺰ‬
‫ﺑﺮ ﮔﺮﯾﺰﺷﺎن ﻧﯿﻔﺰود‪ .‬و ﻣﻦ ھﺮ ﺑﺎر ﮐﻪ آﻧﺎن را دﻋﻮت ﮐﺮدم ﺗﺎ اﯾﺸﺎن را ﺑﯿﺎﻣﺮزی‬
‫اﻧﮕﺸﺘﺎنﺷﺎن را در ﮔﻮشھﺎﯾﺸﺎن ﮐﺮدﻧﺪ و ردای ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺑﺮ ﺳﺮ ﮐﺸﯿﺪﻧﺪ و اﺻﺮار‬
‫ورزﯾﺪﻧﺪ و ھﺮﭼﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﮐﺒﺮ ﺧﻮد اﻓﺰودﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻦ آﺷﮑﺎرا آﻧﺎن را دﻋﻮت ﮐﺮدم‪ .‬ﺑﺎز‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﺎن اﻋﻼم ﻧﻤﻮدم و در ﺧﻠﻮت ]و[ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻧﯿﺰ ﺑﻪ اﯾﺸﺎن ﮔﻔﺘﻢ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ او وﺣﯽ ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ ﮐﺴﯽ دﯾﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﭘﯿﺮواﻧﺶ‪ ،‬ھﻤﺮاه او اﯾﻤﺎن‬
‫ﻧﺨﻮاھﺪ آورد‪ .‬او ﯾﮏ ﮐﺸﺘﯽ ﺳﺎﺧﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ او و دﯾﮕﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﻧﺠﺎت داد‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٦٠‬‬

‫اﻣﯿﺪ ﺣﻀﺮت ﯾﻌﻘﻮب÷‪:‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎﻧﻪ و ﺗﻌﺎﻟﯽ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮش ﯾﻌﻘﻮب÷ را ﺑﻪ از دﺳﺖ دادن دو ﻓﺮزﻧﺪش‪،‬‬
‫ﯾﻮﺳﻒ و ﺑﻨﯿﺎﻣﯿﻦ‪ ،‬ﻣﺒﺘﻼ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬او ﺑﺮای آﻧﺎن ﺑﺴﯿﺎر اﻧﺪوھﮕﯿﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯿﮑﻪ ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ‬
‫ﺧﻮد را از دﺳﺖ داد‪ .‬ﻟﮑﻦ ﺣﻀﺮت ﯾﻌﻘﻮب÷ ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﺮ ﻗﻀﺎی ﭘﺮوردﮔﺎر ﺻﺎﺑﺮ و‬
‫ﺷﮑﯿﺒﺎ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪ و از ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻧﺎاﻣﯿﺪ ﻧﮕﺸﺖ و اﻣﯿﺪ و آرزوی او ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺳﺒﺤﺎن ﻟﺤﻈﻪای ﮐﻢ ﻧﺸﺪ و ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ اﻣﯿﺪوارﺗﺮ ﻣﯽﺷﺪ‪ .‬از دﯾﮕﺮ ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫َ َ َّ ۡ َ ُ ْ‬
‫دﻧﺒﺎل آن دو ﺑﮕﺮدﻧﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ اﻣﯿﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﯽﮔﻔﺖ‪ٰ �﴿ :‬ب ِ� ٱذهبوا‬
‫َّ ۡ ِ َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ ۡ ِ َّ َّ ُ َ َ ْ ۡ‬ ‫َ َ َْۡ َ ُ ْ‬ ‫ُ ُ َ ََ‬ ‫ْ‬ ‫َ� َت َ‬
‫ُ‬
‫�سوا مِن روح ٱ�ِۖ إِنهۥ � يا�ٔس مِن روح ٱ� ِ‬ ‫ح َّس ُسوا مِن يوسف وأخِيهِ و� تا ٔ‬
‫َ‬ ‫َّ ۡ َ ۡ َ‬
‫إِ� ٱلق ۡو ُم ٱل� ٰفِ ُرون ‪] ﴾٨٧‬ﯾﻮﺳﻒ‪ .[٨٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﭘﺴﺮان ﻣﻦ ﺑﺮوﯾﺪ و از ﯾﻮﺳﻒ و ﺑﺮادرش‬
‫ﺟﺴﺘﺠﻮ ﮐﻨﯿﺪ و از رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﻧﻮﻣﯿﺪ ﻣﺒﺎﺷﯿﺪ زﯾﺮا ﺟﺰ ﮔﺮوه ﮐﺎﻓﺮان ﮐﺴﯽ از رﺣﻤﺖﺧﺪا‬
‫ﻧﻮﻣﯿﺪ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﯿﺰ آرزوی او را ﺑﺮآورده ﮐﺮد و ﺑﯿﻨﺎﯾﯽ و ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﻪ او‬
‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻣﯿﺪواری ﻣﻮﺳﯽ÷‪:‬‬
‫در ﻋﻤﻠﮑﺮد ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﯽ÷ ﺑﮫﻤﺮاه ﻗﻮﻣﺶ اﻣﯿﺪ و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﺼﺮت و ﯾﺎری‬
‫ً‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺸﮑﻠﯽ ﮐﺎﻣﻼ ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻠﻤﻮس ﺑﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﻓﺮﻋﻮن و ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ درﭘﯽ آﻧﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﻮم ﻣﻮﺳﯽ ﮔﻤﺎن ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ ﮐﻪ ﻓﺮﻋﻮن آﻧﺎن را درﻣﯽﯾﺎﺑﺪ و ﺑﺎ دﯾﺪن ﻓﺮﻋﻮن ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫آﻧﺎن ﻧﺰدﯾﮏ ﻣﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﺟﺰ درﯾﺎ راه ﻓﺮاری ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﯾﺄس و ﻧﺎاﻣﯿﺪی ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ و‬
‫َّ َ ُ َ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺳﯽ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪﴿ :‬إِنا ل ُم ۡد َر�ون﴾ ]اﻟﺸﻌﺮاء‪ .[٦١ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺎ ﻗﻄﻌﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺧﻮاھﯿﻢ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫َ َ َ َّ ٓ َّ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳﯽ÷ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم اﯾﻤﺎن و ﯾﻘﯿﻦ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪﴿ :‬قال � ۖ إِن‬
‫ِين ‪] ﴾٦٢‬اﻟﺸﻌﺮاء‪ .[٦٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮔﻔﺖ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﯿﺴﺖ زﯾﺮا ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺑﺎ ﻣﻦ‬ ‫َ َ َّ َ َۡ‬
‫م ِ� ر ِ� سيهد ِ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻪ زودی ﻣﺮا راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﺧﻮاھﺪ ﮐﺮد«‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ او اﻣﺮ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ‬
‫ﻋﺼﺎﯾﺶ را ﺑﻪ رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﺰﻧﺪ و آب آن ﺑﻪ دو ﻧﯿﻢ ﮔﺸﺖ و ﻣﻮﺳﯽ÷ ھﻤﺮاه ﻗﻮﻣﺶ از آن‬
‫ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ‪ .‬دوﺑﺎره آب رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻗﺒﻠﯽ ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ و ﻓﺮﻋﻮﻧﯿﺎن ھﻤﮕﯽ‬
‫در آن ﻏﺮق ﺷﺪه و ﻣﻮﺳﯽ÷ و ﻗﻮﻣﺶ ﻧﺠﺎت ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
 ‫‪١٦١‬‬ ‫اﻣﯿﺪ و رﺟﺎء‬

‫اﻣﯿﺪواری ﺣﻀﺮت اﯾﻮب÷‪:‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺣﻀﺮت اﯾﻮب÷ را ﺑﺎ ﺟﺎن و ﻣﺎل و اوﻻدش ﺑﻪ ﺑﻮﺗﻪی آزﻣﺎﯾﺶ ﻧﮫﺎد و‬
‫او ھﺮﮔﺰ اﻣﯿﺪ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪ ﯾﺎری ﺧﺪاوﻧﺪ و رھﺎﯾﯽاش از ان ﻣﺼﯿﺒﺖھﺎ از دﺳﺖ ﻧﺪاد‪ .‬او‬
‫َ َ ُّ َ ۡ‬
‫ھﻤﻮاره ﺑﻪ درﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ دﻋﺎ و ﻧﯿﺎﯾﺶ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و�يوب إِذ‬
‫نت أَ ۡر َح ُم ٱ َّ‬
‫ل� ٰ ِ� َ‬
‫ِ� ‪] ﴾٨٣‬اﻷﻧﺒﯿﺎء‪ .[٨٣:‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و اﯾﻮب را ]ﯾﺎد‬ ‫ل� َوأ َ َ‬
‫� ٱ ُّ ُّ‬
‫َ‬
‫ى َر َّ� ُه ٓۥ � ِّ� َم َّس ِ َ‬ ‫َ َ‬
‫اد ٰ‬ ‫ن‬
‫ﮐﻦ[ ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﻧﺪا داد ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ آﺳﯿﺐ رﺳﯿﺪه اﺳﺖ و ﺗﻮﯾﯽ‬
‫ﻣﮫﺮﺑﺎنﺗﺮﯾﻦ ﻣﮫﺮﺑﺎﻧﺎن«‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﻣﯿﺪ و آرزوی او را رد ﻧﻨﻤﻮد و آن را ﺑﺮآورد و او را ﺷﻔﺎ‬
‫داد و از ﺑﯿﻤﺎری رھﺎﯾﯽ ﺑﺨﺸﯿﺪ و ﻋﻮض آﻧﭽﻪ را از دﺳﺖ داده ﺑﻮد ﺑﻪ او ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﻮد‪.‬‬

‫اﻣﯿﺪ و ﮐﺎر‪:‬‬
‫اﻣﯿﺪ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭼﺸﻢ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ آﻣﺮزش او ﻣﺎﯾﻪی ﺗﻼش و ﮐﻮﺷﺶ ﺑﯿﺸﺘﺮ‬
‫َ َ‬ ‫َ‬
‫اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻨﺒﻠﯽ و ﺧﯿﺎل واھﯽ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ �﴿ :‬من �ن‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َۡ ُ ْ َ َٓ َّ ََۡۡ َۡ َ َٗ َٰ ٗ ََ ُۡ ۡ‬
‫�ك ب ِ ِع َبادة ِ َر ّ�ِهِۦٓ أ َح َ ۢد�﴾ ]اﻟﮑﻬﻒ‪.[١١٠:‬‬
‫يرجوا ل ِقاء ر�ِهِۦ فليعمل �م� �ل ِحا و� � ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﮕﻮ ﻣﻦ ھﻢ ﻣﺜﻞ ﺷﻤﺎ ﺑﺸﺮی ھﺴﺘﻢ و]ﻟﯽ[ ﺑﻪ ﻣﻦ وﺣﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺧﺪای ﺷﻤﺎ‬
‫ﺧﺪاﯾﯽ ﯾﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﭘﺲ ھﺮ ﮐﺲ ﺑﻪ ﻟﻘﺎی ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد اﻣﯿﺪ دارد ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ ﮐﺎر ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﭙﺮدازد و ھﯿﭻ ﮐﺲ را در ﭘﺮﺳﺘﺶ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺷﺮﯾﮏ ﻧﺴﺎزد«‪ .‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ ُ ْ َ ٰٓ َ َ ۡ ُ َ َ ۡ َ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫َّ َّ َ َ َ ُ ْ َ َّ َ َ َ ُ ْ َ َ ٰ َ ُ ْ‬
‫ت ٱ�ِۚ‬ ‫يل ٱ� ِ أو��ِك يرجون ر�‬ ‫﴿إِن ٱ�ِين ءامنوا وٱ�ِين هاجروا و�هدوا ِ� سب ِ ِ‬
‫ِيم ‪] ﴾٢١٨‬اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٢١٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﺎن ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آورده و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ھﺠﺮت‬ ‫� َ� ُفور‪َّ ٞ‬رح ‪ٞ‬‬
‫َوٱ َّ ُ‬
‫ﮐﺮده و راه ﺧﺪا ﺟﮫﺎد ﻧﻤﻮدهاﻧﺪ آﻧﺎن ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﺪا اﻣﯿﺪوارﻧﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزﻧﺪه ﻣﮫﺮﺑﺎن‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻣﯿﺪ دارم و ﮔﻤﺎن ﻧﯿﮑﻮ ﻣﯽﺑﺮم‪ ،‬و‬
‫ھﻤﺎﻧﻮﻗﺖ در ﻣﺴﯿﺮی ﮐﻪ وﻇﺎﯾﻔﺶ را در ﺑﺠﺎی آوردن اواﻣﺮ و واﺟﺒﺎت ﭘﺮوردﮔﺎر و در‬
‫ﺗﺮک ھﺮآﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﮫﯽ ﮐﺮده اﺳﺖ ﺣﺮﮐﺖ ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﮐﺴﯽ اﻧﺴﺎﻧﯽ ﻓﺮﯾﺒﮑﺎری‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﺳﺨﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬رواﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪:‬‬
‫ُ ْ َ َّ ِّ ْ ُ ْ ْ َ َ‬
‫ﺎد ِة«‪] .‬اﺑﻮداود و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮔﻤﺎن ﻧﯿﮑﻮ ﺑﺮدن از ﭘﺲ‬ ‫»ﺣﺴﻦ اﻟﻈﻦ ِﻣﻦ ﺣﺴ ِﻦ اﻟ ِﻌﺒ‬
‫ﻋﺒﺎدت ﻧﯿﮑﻮ ﻣﯽآﯾﺪ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٦٢‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ اﻣﯿﺪواری‪:‬‬
‫اﻣﯿﺪواری اﻧﺴﺎن را ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻮی ﮐﺎر و ﺗﻼش ﺳﻮق ﻣﯽدھﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻣﯿﺪواری ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺴﺎن دﺳﺖ از اداﻣﻪی زﻧﺪﮔﯽاش ﻣﯽﺷﺴﺖ و از ﻣﻮاﺟﮫﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت و دﺷﻮاریھﺎ ﺷﺎﻧﻪ‬
‫ﺧﺎﻟﯽ ﻣﯽﮐﺮد و ﯾﺄس و ﻧﺎاﻣﯿﺪی ﻗﻠﺒﺶ را در ﺳﻠﻄﻪی ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﺸﺘﺎق ﻣﺮگ و‬
‫ﻧﯿﺴﺘﯽ ﻣﯽﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﺮای ھﻤﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﯾﺄس ﺗﺴﻠﯿﻢ ﻗﺒﺮ ﮔﺸﺘﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻣﯿﺪ ﻧﻮر زﻧﺪﮔﯽ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ‪ :‬ﻧﻮﻣﯿﺪی ﺑﺎ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﻤﮑﻦ ﻧﯿﺴﺖ و زﻧﺪﮔﯽ ﺑﺎ ﻧﻮﻣﯿﺪی ﻣﺤﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺎﻋﺮ‪:‬‬
‫اﻟﺮ ﹸﺟـ ﹺ‬
‫ــــﻞ‬ ‫ﹺ‬ ‫ﹶأ ﹾﺻـ ﹸ‬ ‫ﻻ ﺧــﲑ ﰲ اﻟﻴــﺄس‪ ،‬ﻛ ﱡ‬
‫ـــﻞ اﻟﺸﺠـﺎﻋـــــﺔ واﻹﻗــــﺪام ﹺﰲ ﱠ‬ ‫ﹸــﻞ اﳋــﲑ ﰲ اﻷﻣــﻞ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻧﯿﺴﺖ در ﻧﻮﻣﯿﺪی ھﯿﭻ ﺧﯿﺮی‪ ،‬ھﺮ ﭼﻪ ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ اﺳﺖ در اﻣﯿﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﻨﯿﺎن‬
‫ھﺮﭼﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ و دﻻوری در آدﻣﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن از رﺣﻤﺖ اﯾﺰد ﻣﻨﺎن ﻧﻮﻣﯿﺪ ﻧﻤﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﭼﻮن ﮐﻪ اﻣﯿﺪ داﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻋﻔﻮ و‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮﺑﻪ و ﻣﺘﺎﺑﻌﺖ ﺻﺮاط ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﻣﯽاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺮ اﯾﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻓﺮﻣﻮده و از ﻧﻮﻣﯿﺪی و دل ﺑﺮﯾﺪن از رﺣﻤﺖ و آﻣﺮزش او ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ‬
‫نفسه ۡم َ� َ� ۡق َن ُطوا ْ مِن َّر ۡ َ‬
‫�ةِ ٱ َّ�ِ إ َّن ٱ َّ َ‬ ‫ُ ۡ َ ٰ َ َ َّ َ َ ۡ َ ُ ْ َ َ ٰٓ َ ُ‬
‫�‬ ‫ۚ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬قل �عِبادِي ٱ�ِين أ�فوا � أ‬
‫ِيعا ۚ إنَّ ُهۥ ُه َو ٱلۡ َغ ُف ُ‬
‫ور ٱ َّلرح ُ‬ ‫ُّ ُ َ َ ً‬ ‫َۡ‬
‫ِيم ‪] ﴾٥٣‬اﻟﺰﻣﺮ‪ .[٥٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﮕﻮ ای ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ‬ ‫�غ ِف ُر ٱ�نوب � ِ‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ زﯾﺎدهروی روا داﺷﺘﻪاﯾﺪ از رﺣﻤﺖﺧﺪا ﻧﻮﻣﯿﺪ ﻣﺸﻮﯾﺪ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺧﺪا‬
‫ھﻤﻪ ﮔﻨﺎھﺎن را ﻣﯽآﻣﺮزد ﮐﻪ او ﺧﻮد آﻣﺮزﻧﺪه ﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺮﺗﮑﺐ ﮔﻨﺎھﯽ ﻣﯽﺷﻮد ﺑﻪﺳﻮی ﺗﻮﺑﻪای ﺑﯽﺑﺎزﮔﺸﺖ و راﺳﺘﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﺘﺎﺑﺪ ﮐﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از اﻣﯿﺪ او ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻗﺒﻮل ﺗﻮﺑﻪاش ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﯿﺪ‬
‫ﻧﯿﺮوﯾﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺎﻟﻢ آن را در ﻗﻠﺐ آدﻣﯿﺎن ﺑﻪ ودﯾﻌﻪ ﻧﮫﺎده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺮ آﺑﺎداﻧﯽ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ ُ‬ ‫ْ َ َ‬
‫ﺎﻋﺔ َو�ِﻴَ ِﺪ أ َﺣ ِﺪ� ْﻢ‬ ‫ﺖ الﺴ‬
‫اﯾﻦ ﺟﮫﺎن ھﻤﺖ ﮔﻤﺎرﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ » :‬إِن ﻗﺎﻣ ِ‬
‫َْ ْ ْ‬ ‫َْ‬ ‫ََْ َ َْ َ‬
‫ﻻ َ� ُﻘ َ‬ ‫َ ٌَ َ‬
‫ﻮم َﺣ َّﻰﺘ �ﻐ ِﺮ َﺳ َﻬﺎ ﻓﻠﻴَﻔ َﻌﻞ«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﮔﺮ ﻗﯿﺎﻣﺖ‬ ‫ﻓ ِﺴﻴﻠﺔ ﻓﺈِ ِن اﺳﺘﻄﺎع أن‬
‫ﺑﺮﭘﺎﺷﺪ و ﻧﮫﺎل ﺧﺮﻣﺎﯾﯽ در دﺳﺖ داﺷﺘﯿﺪ ﺗﺎ ﻏﺮﺳﺶ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ‬
‫ً‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ آن را ﻏﺮس ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎ آن را ﻏﺮس ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ!«‪.‬‬
‫ﺣﮑﯿﻤﯽ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻣﯿﺪ ﻧﻤﯽﺑﻮد ﻧﻪ ﺑﻨﺎﯾﯽ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽﺷﺪ و ﻧﻪ ﻧﮫﺎﻟﯽ ﮐﺎﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﺪ‪.‬‬
 ‫‪١٦٣‬‬ ‫اﻣﯿﺪ و رﺟﺎء‬

‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻣﯿﺪ ﻧﻤﯽﺑﻮد ھﯿﭽﮑﺪام از دﺳﺘﺎوردھﺎی ﺑﺸﺮی ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﯽﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ‬
‫در ﺑﯿﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﻣﺨﺘﺮع در اوﻟﻦ اﻗﺪام ﺧﻮد ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﭘﺪﯾﺪ آوردن اﺧﺘﺮاع ﻧﺸﺪه و در ﭘﯽ‬
‫دﻓﻌﺎت ﻣﺘﻌﺪد و ﺑﺪون ﯾﺄس و ﻧﺎاﻣﯿﺪی ﺑﻪ ﻧﺘﯿﺠﻪی ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺧﻮﯾﺶ دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ دﻟﯿﻞ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬اﻣﯿﺪ ارداده و ﺑﻠﻨﺪ ﭘﺮوازی را ﺑﺎﻟﻨﺪه ﻣﯽﺳﺎزد و ﯾﺄس ﻧﺎﺑﻮدﺷﺎن‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﮑﻮﺷﺪ ﺗﺎ اﻣﯿﺪ و ﺑﺎورش را در ھﻤﻪی زﻣﯿﻨﻪھﺎی زﻧﺪﮔﯽ‬
‫ارج ﻧﮫﺎده و ﺑﺎ ﭼﻨﮓ و دﻧﺪان از آن ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬و ھﺮﮔﺰ ﺗﺴﻠﯿﻢ ﯾﺄس وﻧﻮﻣﯿﺪی‬
‫ﻧﮕﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮی در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﺳﺮاﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻣـــﺎ ﹶأ ﹾﺿـــ ﹶﻴ ﹶﻖ ا ﹾﻟ ﹶﻌ ﹾﻴـ ﹶ‬
‫ـــﺶ ﻟـــﻮﻻ ﹸﻓ ﹾﺴـ ﹶ‬
‫ــﺤﺔ اﻷﻣـــﻞ‬ ‫ــــﻞ اﻟﻨﱠﻔـــــــ ﹶﹾﺲ ﺑـﺎﻵﻣـــــــﺎل ﹶأ ﹾر ﹸﻗـ ﹸﺒـــــــﻬﺎ‬
‫ﹸأﻋﹶ ﱢﻠـ ﹸ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﻮد را ﺑﺎ اﻣﯿﺪھﺎﯾﯽ ﮐﻪ در اﻧﺘﻈﺎرﺷﺎن ھﺴﺘﻢ ﻧﻮﯾﺪ ﻣﯽدھﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﺗﻨﮓ و دﺷﻮار‬
‫اﺳﺖ زﻧﺪﮔﯽ اﮔﺮ ﻣﺠﺎل اﻣﯿﺪ و آرزوﯾﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﯽﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ دﺷﻮاریھﺎی زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻮاﺳﻄﻪی اﻣﯿﺪی ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺸﺎﯾﺶ و ﻓﺮاﺧﯽ ﮐﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا دارد دﻧﯿﺎ ﺻﺒﺮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﻤﯽﺑﻮد‪ ،‬زﻧﺪﮔﯽ‬
‫َ َ َْۡ َ ْ‬
‫�ٔ ُسوا مِن َّر ۡو ِح‬‫ﺑﺮای اﻧﺴﺎن ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﻣﯽﮔﺸﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺐ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� تا‬
‫َ‬ ‫ۡ َ‬ ‫َّ َّ ۡ َ‬ ‫َّ َّ َ ْ ۡ‬
‫� ُس مِن َّر ۡو ِح ٱ� ِ إِ� ٱلق ۡو ُم ٱل� ٰفِ ُرون﴾ ]ﯾﻮﺳﻒ‪ .[٨٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و از‬
‫ٱ�ِۖ إِن ُهۥ � يَا َ ٔ‬
‫رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﻧﻮﻣﯿﺪ ﻣﺒﺎﺷﯿﺪ زﯾﺮا ﺟﺰ ﮔﺮوه ﮐﺎﻓﺮان ﮐﺴﯽ از رﺣﻤﺖﺧﺪا ﻧﻮﻣﯿﺪ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﻬﺪ‬

‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻧﻀﺮس در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﻏﺎﯾﺐ ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮑﺒﺎر ﻋﺮض ﮐﺮد‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻦ از‬
‫اوﻟﯿﻦ ﺟﻨﮕﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ ﻧﻤﻮدﯾﺪ ﻏﺎﺋﺐ ﺑﻮدم‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺳﺎزد‪ ،‬ﺧﻮاھﺪ دﯾﺪ ﮐﻪ ﭼﻪ ﻣﯽﮐﻨﻢ؟‬
‫اﯾﻦﭼﻨﯿﻦ ﺑﻮد ﮐﻪ اﻧﺲ ﺑﻦ ﻧﻀﺮ ﺑﺎ ﺧﻮد ﭘﯿﻤﺎن ﺑﺴﺖ ﺗﺎ در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﮐﻨﺪ و اﺟﺮی را ﮐﻪ در ﺑﺪر از دﺳﺖ داده ﺑﻮد ﺑﺎزﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﭼﻮن روز اﺣﺪ ﻓﺮا رﺳﯿﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎنھﺎ‬
‫ﻋﻘﺐﻧﺸﯿﻨﯽ ﮐﺮدﻧﺪ و در ﺑﯿﻦ ﺻﻔﻮف آنھﺎ آﺷﻔﺘﮕﯽ و ﭘﺮﯾﺸﺎﻧﯽ ﭘﯿﺪا ﺷﺪ‪ .‬او ﭘﯿﺶ رﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ وی را اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧﻤﻮد ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﺑﺴﻮی ﺑﮫﺸﺖ ﺑﺸﺘﺎب‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪای ﮐﻌﺒﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻮی آن را از ورای اﺣﺪ درﻣﯽﯾﺎﺑﻢ‪.‬‬
‫اﻧﺲ در ﻧﺒﺮد ﺑﻪ ﺷﺪت ﺟﻨﮕﯿﺪ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ در راه ﺧﺪا ﺷﮫﯿﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺻﺤﺎﺑﻪ در ﺑﺪن او‬
‫ھﺸﺘﺎد و اﻧﺪی زﺧﻢ از اﺛﺮ ﺷﻤﺸﯿﺮ و ﻧﯿﺰه و ﺗﯿﺮ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ و او را در ﺣﺎﻟﯽ ﮐﺸﺘﻪ ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫ﻣﺸﺮﮐﯿﻦ او را ﻣﺜﻠﻪ ﮐﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﯿﭽﮑﺲ او را ﻧﺸﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺧﻮاھﺮش از روی ﻧﺸﺎﻧﻪای‬
‫ﮐﻪ ﺑﺮ اﻧﮕﺸﺘﺶ داﺷﺖ‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‬
‫ۡ‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻣﯽﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ آﯾﻪ در ﺑﺎرهی او و اﻣﺜﺎﻟﺶ ﻧﺎزل ﺷﺪه ﮐﻪ‪ّ ﴿ :‬م َِن ٱل ُم ۡؤ ِمن َ‬
‫ِ�‬
‫َ ‪ْ ُ َّ َ َ َ ُ َ َ َّ ُ ۡ َ ُ َ ۡ َ َ َ َّ ُ ۡ َ ۡ َ َ َ َّ ْ ُ َ ٰ َ َ ْ ُ َ َ ٞ‬‬
‫� �بهۥ ومِنهم من ينت ِظر ۖ وما بدلوا‬ ‫رِجال صدقوا ما �هدوا ٱ� عليهِ� ف ِمنهم من ق ٰ‬
‫َ ٗ‬
‫� ۡبدِي�‪] ﴾٢٣‬اﻷﺣﺰاب‪ .[٢٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬از ﻣﯿﺎن ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﺮداﻧﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻋﮫﺪ‬
‫ﺑﺴﺘﻨﺪ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ وﻓﺎ ﮐﺮدﻧﺪ ﺑﺮﺧﯽ از آﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﮫﺎدت رﺳﯿﺪﻧﺪ و ﺑﺮﺧﯽ از آنھﺎ در ]ھﻤﯿﻦ[‬
‫اﻧﺘﻈﺎرﻧﺪ و ]ھﺮﮔﺰ ﻋﻘﯿﺪه و ﭘﯿﻤﺎن ﺧﻮد را[ ﺗﺒﺪﯾﻞ ﻧﮑﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫***‬
‫ﺧﺪﯾﺠﻪل ھﻤﺴﺮ دﻟﺴﻮزی ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺴﯿﺎر ﻣﮫﺮ ﻣﯽورزﯾﺪ‪ .‬او را ﺑﺎ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮﯾﺶ در ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ او ﮐﻤﮏ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ھﻤﺮاه اﯾﺸﺎن در راه ﮔﺴﺘﺮش دﻋﻮت‬
‫اﺳﻼم درد و رﻧﺞھﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ را ﺗﺤﻤﻞ ﮐﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﺪﯾﺠﻪل ﻓﻮت ﮐﺮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ھﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ او وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪ و ﻋﮫﺪش را‬
‫از ﯾﺎد ﻧﺒﺮد‪.‬‬
‫از دﯾﺪن ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان او ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪه و دوﺳﺘﺎﻧﺶ را ﮔﺮاﻣﯽ ﻣﯽداﺷﺖ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٦٦‬‬

‫ﺑﺎﻧﻮ ﻋﺎﯾﺸﻪل ﺑﺎ آﻧﮑﻪ آن ﺑﺎﻧﻮ در ﻗﺒﺮ ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻪ او رﺷﮏ ﻣﯽورزﯾﺪ‪ .‬ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﯾﮏ‬
‫روز ﺑﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮔﻔﺖ‪ :‬او ﭘﯿﺮزﻧﯽ ﺑﯿﺶ ﻧﺒﻮد ﮐﻪ اﮐﻨﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﮫﺘﺮ از آن را ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫دادهاﺳﺖ؟‬
‫َّ َ ْ‬ ‫َّ ُ َ َ ْ ً ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫�ا ِﻣﻨ َﻬﺎ‪َ ،‬ﺻﺪ�ﺘ ِ�‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﺧﺸﻢ آﻣﺪه و ﺑﺎ ﻧﺎراﺣﺘﯽ ﻓﺮﻣﻮد‪َ » :‬ﻣﺎ أﺑْﺪﻟ ِ� ا� ِﺑﻬﺎ ﺧ‬
‫ْ‬ ‫َّ ُ ْ ْ َ ْ َ‬ ‫َ‬ ‫اﺳتْ� ﺑ َﻤﺎل َﻬﺎ إ ْذ َﺣ َﺮ َﻣ� اﻨﻟَّ ُ‬ ‫إ ْذ َﻛ َّﺬﺑَ� اﻨﻟَّ ُ‬
‫ا� ِﻣﻨ َﻬﺎ ال َﻮ َﺪﻟ إِذ ل ْﻢ ﻳَ ْﺮ ُزﻗ ِ�‬ ‫ﺎس‪َ ،‬و َر َزﻗ ِ�‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ﺎس‪َ ،‬و َو َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َِّ‬
‫ِﻣ ْﻦ اﻟنﺴﺎ ِء«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﮫﺘﺮ از اوﯾﯽ را ﺑﻪ ﻣﻦ ارزاﻧﯽ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬او آﻧﮕﺎه ﮐﻪ ﻣﺮدم ﮐﻔﺮ ورزﯾﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ اﯾﻤﺎن آورد‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﺳﺨﻨﺎﻧﻢ را دروغ‬
‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻣﺮا ﺑﺎور ﮐﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎل و ﺛﺮوت ﺧﻮد ﻣﺮا ﯾﺎری داد وﻗﺘﯽ دﯾﮕﺮان آن را از ﻣﻦ دور‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ درﻣﯿﺎن دﯾﮕﺮ زﻧﺎن ﺗﻨﮫﺎ از او ﻣﺮا ﻓﺮزﻧﺪ ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ھﻤﺴﺮش ﺑﺎﻧﻮ ﺧﺪﯾﺠﻪل وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫***‬
‫از ﻣﯿﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪی ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪ ،‬اﻧﺼﺎر )ﮐﻪ اھﻞ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﻮدﻧﺪ( زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪھﺎی وﻓﺎی‬
‫ﺑﻪ ﻋﮫﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮای دﻓﺎع از اﺳﻼم ﺑﯿﻌﺖ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﮫﺪ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ وﻓﺎ ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮادران ﻣﮫﺎﺟﺮ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﮫﻤﺎن ﭘﺬﯾﺮﻓﺘﻨﺪ و آﻧﭽﻪ داﺷﺘﻨﺪ ﺑﺎ آنھﺎ‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﭘﯿﺮوزی را ﺑﺮای دﯾﻦ ﺧﺪا ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ً‬ ‫ً َ‬ ‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ُ َّ ْ َ َ ُ‬
‫ا� ج � ِ ْﺴ َﻌﺔ أ ْو � َﻤﺎ ِ�ﻴَﺔ‬
‫ﻮل ِ‬ ‫از ﻋﻮف ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏس ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪» :‬ﻛﻨﺎ ِﻋﻨﺪ رﺳ ِ‬
‫َ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ ُ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ َ َ َ ُ َ َّ‬ ‫َ ْ َ ْ َ ً َ َ َ َ َ ُ َ ُ َ َ ُ َ َّ‬
‫ا�‬
‫ا� « ﻓبﺴﻄﻨﺎ أﻳ ِﺪ�ﻨﺎ وﻗﻠﻨﺎ ﻗﺪ ﺑﺎ�ﻌﻨﺎك ﻳﺎ رﺳﻮل ِ‬ ‫أو ﺳﺒﻌﺔ �ﻘﺎل‪ :‬أﻻ �ﺒ ِﺎﻳﻌﻮن رﺳﻮل ِ‬
‫ﻴﻌﻮا‬ ‫اﺨﻟ َ ْﻤﺲ َوﺗُﻄ ُ‬ ‫ْ‬
‫ات‬ ‫ﻮ‬
‫َّ َ َ َ‬
‫ﻻ � ُ ْﺮﺸ ُ�ﻮا ﺑﻪ َﺷيْﺌًﺎ َو َّ‬
‫الﺼﻠَ َ‬ ‫و‬ ‫ا�‬ ‫وا‬‫ﺪ‬‫ﻰﻠﻋ أَ ْن َ� ْﻌﺒُ ُ‬ ‫َ َ ََ َُ ُ َ َ َ ََ‬
‫�ﻌﻼم �ﺒ ِﺎﻳﻌﻚ ﻗﺎل‪:‬‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِِ‬
‫ُ‬ ‫َ‬ ‫َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬
‫َ َ ًْ َ ََ ْ َ ْ ُ َ ْ َ‬ ‫َ‬
‫َ َ َ َّ َ َ ً َ َّ ً َ َ ْ ُ‬
‫وﺌﻟﻚ اﻨﻟَّﻔ ِﺮ � َ ْﺴﻘ ُﻂ َﺳ ْﻮ ُط‬ ‫ﻠﻛﻤﺔ ﺧ ِﻔﻴﺔ َوﻻ �ﺴﺄلﻮا اﻨﻟَّﺎس ﺷيﺌﺎ‪ .‬ﻓﻠﻘﺪ رأﻳﺖ �ﻌﺾ أ ِ‬ ‫وأﺮﺳ ِ‬
‫ُ‬ ‫َ ً َُ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫أَ َﺣﺪﻫ ْﻢ َ� َﻤﺎ � َ ْ‬
‫ﺎو ُﻪﻟ إِﻳَّ ُﺎه«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[‬ ‫ِ‬ ‫ﻨ‬‫�‬ ‫ا‬ ‫ﺪ‬‫ﺣ‬ ‫أ‬ ‫ل‬ ‫ﺄ‬‫ﺴ‬ ‫ِ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ھﺸﺖ و ﯾﺎ ھﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﻮدﯾﻢ و آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫آﯾﺎ ﺑﺎ رﺳﻮل ﺧﺪا) ج( ﺑﯿﻌﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﯿﺪ؟ و دﺳﺖھﺎی ﺧﻮد را ﭘﯿﺶ آوردﯾﻢ و ﮔﻔﺘﯿﻢ‪ :‬ﯾﺎ‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﯿﻌﺖ ﮐﺮدﯾﻢ‪ ،‬وﻟﯽ ﺑﺮ ﭼﻪ ﺑﯿﻌﺖ ﮐﻨﯿﻢ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪا را ﭘﺮﺳﺘﯿﺪه و ﺑﻪ او ﭼﯿﺰی ﺷﺮﯾﮏ ﻧﯿﺎورﯾﺪ و ﻧﻤﺎزھﺎی ﭘﻨﺠﻮﻗﺖ را‬
‫ادا ﻧﻤﻮده و اﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا را ﺑﮑﻨﯿﺪ«‪ ،‬و ﺳﺨﻦ را ﻃﻮری آھﺴﺘﻪ زﻣﺰﻣﻪ ﻧﻤﻮده و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬و‬
‫از ﻣﺮدم ﭼﯿﺰی ﻣﺨﻮاھﯿﺪ«‪ .‬ﻋﻤﻒ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏ ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ‪ :‬و ھﻤﺎﻧﺎ دﯾﺪم آن اﻓﺮاد را‬
 ‫‪١٦٧‬‬ ‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﻬﺪ‬

‫ﮐﻪ ﺗﺎزﯾﺎﻧﻪی )ﺑﺮای راﻧﺪن ﻣﺮﮐﺐﺷﺎن( ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﻣﯽاﻓﺘﺎد و از ﮐﺴﯽ ﻧﻤﯽﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫آن را ﺑﻮی ﺑﺪھﺪ«‪.‬‬
‫***‬
‫ﻋﺮﻗﻮب ﻣﺮدی ﺑﻮد ﮐﻪ ﻣﺪتھﺎ ﻗﺒﻞ در ﯾﺜﺮب )ﻣﺪﯾﻨﻪی ﻣﻨﻮره( زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪ .‬او‬
‫ﻧﺨﻠﺴﺘﺎﻧﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ھﺮﺳﺎل ﻣﺤﺼﻮل ﺧﺮﻣﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ از آن ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآورد‪ .‬ﯾﮏ روز‬
‫ﻣﺮد ﻓﻘﯿﺮ و ﺑﯿﭽﺎرهای از او ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻘﺪاری ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ او ﺑﺪھﺪ‪ .‬ﻋﺮﻗﻮب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ اﻻن‬
‫ﺧﺮﻣﺎﯾﯽ ﻧﺪارم‪ ،‬ﺑﺮو و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺧﻮﺷﻪھﺎی ﺧﺮﻣﺎ ﻇﺎھﺮ ﺷﺪ )اوﻟﯿﻦ ﻣﯿﻮه( ﺑﺮﮔﺮد‪ .‬ﻓﻘﯿﺮ‬
‫رﻓﺖ و وﻗﺖ ﻧﻮﺑﺮاﻧﻪ‪ ،‬ﻧﺰد ﻋﺮﻗﻮب ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬اﯾﻦ ﺑﺎر ﻋﺮﻗﻮب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮو و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻣﯿﻮهھﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻏﻮره ﺗﺒﺪﯾﻞ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﺮﮔﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﺑﺮای ﺑﺎر دوم ﮐﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﻏﻮره ﺗﺒﺪﯾﻞ ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد ﭘﯿﺶ ﻋﺮﻗﻮب آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮو و ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﻏﻮره رﺳﯿﺪه و ﺗﺎزه ﺷﺪ ﺑﺮﮔﺮد‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻏﻮرهھﺎ رﺳﯿﺪﻧﺪ‪ ،‬آن ﻣﺮد ﭘﯿﺶ‬
‫ﻋﺮﻗﻮب آﻣﺪ‪ ،‬ﻋﺮﻗﻮب ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮو و وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺧﺮﻣﺎ ﺧﻮب رﺳﯿﺪﻧﺪ ﺑﺮﮔﺮد‪ .‬ﻣﺮد از آﻧﺠﺎ‬
‫رﻓﺖ‪.‬‬
‫ھﻨﮕﺎم رﺳﯿﺪن ﺧﺮﻣﺎ ﮐﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﺮﻗﻮب ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻻی درﺧﺖ رﻓﺖ و ﺧﺮﻣﺎھﺎ را ﭼﯿﺪ و‬
‫آنھﺎ را ﻗﺎﯾﻢ ﮐﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﭼﯿﺰی از آن را ﻧﺪھﺪ‪ .‬وﻗﺘﯽ ﻣﺮد ﻓﻘﯿﺮ ﺑﺮﮔﺸﺖ و ھﯿﭻ‬
‫ﺧﺮﻣﺎﯾﯽ ﺑﺮ روی درﺧﺘﺎن ﻧﯿﺎﻓﺖ‪ .‬او از اﯾﻨﮑﻪ ﻋﺮﻗﻮب ﺑﻪ ﻋﮫﺪ ﺧﻮﯾﺶ وﻓﺎ ﻧﮑﺮده ﺑﻮد دﻟﮕﯿﺮ‬
‫و ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮﻗﻮب ﺑﺮای ﺧﻼف وﻋﺪه ﮐﺮدن ﺑﻪ ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻠﯽ ﻣﯿﺎن ﻣﺮدم ﻣﺒﺪل ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺟﺎﯾﯿﮑﻪ‬
‫ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺧﻼف وﻋﺪه ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﻣﯽﮔﻮﯾﻨﺪ وﻋﺪهھﺎی ﻋﺮﻗﻮب!‪.‬‬
‫***‬

‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﻬﺪ ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫وﻓﺎی آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﭘﯿﻤﺎنھﺎ و وﻋﺪه و وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻮﯾﺶ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﮫﺪ اﻣﺮ ﻧﻤﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َ ۡ ُ ْ ۡ َ ۡ َّ ۡ َ ۡ َ َ َ َ ۡ ُ ٗ‬
‫�و�﴾ ]اﻹﺳﺮاء‪ .[٣٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و ﺑﻪ ﭘﯿﻤﺎن ]ﺧﻮد[‬ ‫﴿وأوفوا ب ِٱلعه ِد� إِن ٱلعهد �ن م ٔ‬
‫وﻓﺎ ﮐﻨﯿﺪ زﯾﺮا ﮐﻪ از ﭘﯿﻤﺎن ﭘﺮﺳﺶ ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽ ﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٦٨‬‬
‫َّ َ َ ُّ‬ ‫َ ُ ْ‬
‫﴿ َوأ ۡوفوا ب ِ َع ۡه ِد ٱ� ِ إِذا � ٰ َهد� ۡم﴾ ]اﻟﻨﺤﻞ‪ .[٩١ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﭼﻮن ﺑﺎ ﺧﺪا ﭘﯿﻤﺎن ﺑﺴﺘﯿﺪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﻤﺎن ﺧﻮد وﻓﺎ ﮐﻨﯿﺪ‪.«...‬‬

‫اﻗﺴﺎم وﻓﺎ‪:‬‬

‫وﻓﺎ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬

‫ﺑﯿﻦ اﻧﺴﺎن و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﭘﯿﻤﺎن ﺑﺰرگ و ﻣﻘﺪﺳﯽ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﮐﻪ ﺗﻨﮫﺎ او را‬
‫ﺑﭙﺮﺳﺘﺪ و ھﯿﭻ ﭼﯿﺰی را ﺷﺮﯾﮏ وی ﻗﺮار ﻧﺪھﺪ‪ ،‬از ﭘﺮﺳﺘﺶ ﺷﯿﻄﺎن و دﻧﺒﺎﻟﻪ روی راه و‬
‫َ َ ۡ َ ۡ َ ۡ َ ۡ ُ ۡ َ َ ٓ َ َ َ َ َّ َ ۡ ُ ُ ْ‬
‫روش او دوری ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪�﴿ :‬لم أ�هد إِ��م � ٰب ِ� ءادم أن � �عبدوا‬
‫يم ‪] ﴾٦١‬ﯾـﺲ‪-٦٠ :‬‬ ‫ص َ� ٰ ‪ٞ‬ط ُّم ۡس َتقِ ‪ٞ‬‬ ‫َ َ‬
‫و� � �ٰذا ِ‬‫د‬‫� ‪َ ٦٠‬وأَن ٱ ۡ� ُب ُ‬ ‫َّ ۡ َ ٰ َ َّ ُ َ ُ‬
‫� ۡم َع ُد ّ ‪ٞ‬و ُّمب ‪ٞ‬‬ ‫ٱلشي�نۖ إِنهۥ ل‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫‪ .[٦١‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﻓﺮزﻧﺪان آدم ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻋﮫﺪ ﻧﮑﺮده ﺑﻮدم ﮐﻪ ﺷﯿﻄﺎن را ﻣﭙﺮﺳﺘﯿﺪ زﯾﺮا‬
‫وی دﺷﻤﻦ آﺷﮑﺎر ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬و اﯾﻨﮑﻪ ﻣﺮا ﺑﭙﺮﺳﺘﯿﺪ اﯾﻦ اﺳﺖ راه راﺳﺖ«‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﻓﻄﺮت‬
‫ً‬
‫ﭘﺎک و ﻋﻘﻞ ﺳﻠﯿﻢ ﺧﻮد ﻣﯽﺗﻮاﻧﺪ درک ﮐﻨﺪ ﮐﻪ اﯾﻦ ﺟﮫﺎن ﺣﺘﻤﺎ دارای ﺧﺪای واﺣﺪی‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺳﺰاوار ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و او ھﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﯾﻦ ھﻤﺎن ﻋﮫﺪی‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺎ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫وﻓﺎ ﺑﻪ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن‪:‬‬

‫اﺳﻼم ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺪاﺷﺘﻦ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎنھﺎﯾﻤﺎن و اﺟﺮای ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺸﺘﺮ ﺑﺮآن ﺗﻮاﻓﻖ‬
‫ُْ ْ ُ َ‬
‫ﻮن ِﻋﻨْ َﺪ ُ ُ‬
‫وﻃ ِﻬ ْﻢ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[‬
‫ﺮﺷ ِ‬ ‫ﻧﻤﻮدهاﯾﻢ ﺳﻔﺎرش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬الﻤﺴ ِﻠﻤ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺪﯾﺚ‪» :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺮ ﻗﺮار و ﭘﯿﻤﺎن ﺧﻮد ﻣﯽﻣﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﺣﺪﯾﺒﯿﻪ ﺑﺎ ﮐﺎﻓﺮان ﭘﯿﻤﺎﻧﯽ ﺑﺴﺖ و ﺑﺮ ﺳﺮ ﻣﻔﺎد آن ﻣﺎﻧﺪه و ﺑﺪان وﻓﺎ ﮐﺮد‪،‬‬
‫ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﺑﺪﻗﻮﻟﯽ ﻧﻤﻮده و ﺧﯿﺎﻧﺖ ورزد‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ آﻧﺎن ﺧﻮد اھﻞ ﺧﯿﺎﻧﺖ و ﭘﯿﻤﺎنﺷﮑﻨﯽ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻋﮫﺪ ﺧﻮد وﻓﺎدار اﺳﺖ ﻣﺎدام اﯾﻨﮑﻪ اﯾﻦ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن در اﻃﺎﻋﺖ از‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﮫﺎﻧﯿﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﮔﺮ در آن ﮔﻨﺎه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺿﺮر ﺑﻪ دﯾﮕﺮان ﺷﻮد ﭘﺲ‬
‫ﺳﺰاوار اﺳﺖ ﺗﺎ از آن دوری ﮐﻨﺪ‪.‬‬

‫وﻓﺎ در ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ و ﺗﺮازو‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺳﻨﺠﺶ دﻗﺖ داﺷﺘﻪ و در آن ﮐﺎﺳﺘﯽ ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ََ َۡ َ‬
‫خ ُسوا ْ ٱ�َّ َ‬ ‫َۡ ُ ْ ۡ ۡ َ َ َ ۡ َ َ ۡ‬
‫اس‬ ‫�ان ب ِٱلقِ ۡس ِ �‬
‫ط و� �ب‬ ‫در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬أوفوا ٱل ِمكيال وٱل ِم‬
 ‫‪١٦٩‬‬ ‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﻬﺪ‬

‫َۡ ٓ ُ‬
‫أش َيا َءه ۡم﴾ ]ﻫﻮد‪ .[٨٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ای ﻗﻮم ﻣﻦ ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ و ﺗﺮازو را ﺑﻪ دادن ﺗﻤﺎم دھﯿﺪ و‬
‫ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم را ﮐﻢ ﻣﺪھﯿﺪ‪.«...‬‬

‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻧﺬر‪:‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻧﺬر ﺧﻮد وﻓﺎ ﮐﺮده و ﻋﮫﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﺑﺠﺎ‬
‫ﻣﯽآورد‪.‬‬
‫ﻧﺬر‪:‬‬
‫آن اﺳﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم دادن ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از ﺻﻔﺎت اھﻞ‬
‫َ َ‬ ‫َ ُ َ‬ ‫ۡ‬ ‫ُ َ‬
‫ﺑﮫﺸﺖ وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﮫﺪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬يُوفون ب ِٱ�َّذرِ َو َ�خافون يَ ۡو ٗما �ن‬
‫�� ‪] ﴾٧‬اﻹﻧﺴﺎن‪ .[٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪]» :‬ھﻤﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﯽ ﮐﻪ[ ﺑﻪ ﻧﺬر ﺧﻮد وﻓﺎ ﻣﯽﮐﺮدﻧﺪ‬ ‫َ ُّ‬
‫�هُۥ ُم ۡس َت ِط ٗ‬
‫و از روزی ﮐﻪ ﮔﺰﻧﺪ آن ﻓﺮاﮔﯿﺮﻧﺪه اﺳﺖ ﻣﯽﺗﺮﺳﯿﺪﻧﺪ«‪ .‬ﺷﺮط ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ ﻧﺬر ﺑﺎ ﺧﯿﺮ و‬
‫ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺑﻪ ﻏﯿﺮ از آن‪ ،‬وﻓﺎ ﻧﮑﺮدن ﺑﻪ آن اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﮫﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ ﻋﮫﺪ ﺧﻮﯾﺶ وﻓﺎدار اﺳﺖ و ﺧﻼف آن ﻋﻤﻞ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ‬
‫وﻋﺪه ﻣﯽدھﺪ ﺧﻼف ﻧﻤﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﻣﯽداﻧﺪ ﺧﻼف وﻋﺪه ﮐﺮدن از ﺻﻔﺎت‬
‫َ َ ْ ََ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ٌ َ َّ َ َ َ‬ ‫ُ ْ َ‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻘﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻳَﺔ ال ُﻤﻨﺎﻓِ ِﻖ ﺛﻼث ِإذا َﺣﺪث ﻛﺬ َب َو ِ�ذا َو َﻋﺪ أﺧﻠﻒ‬
‫َ َ‬ ‫َ ْ‬
‫َو ِ�ذا اؤﺗُ ِﻤ َﻦ ﺧﺎن«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻧﺸﺎﻧﻪی ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺳﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻮن ﺳﺨﻨﯽ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬دروغ ﮔﻮﯾﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن وﻋﺪه ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﭘﯿﻤﺎﻧﯽ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪.‬‬
‫و ﭼﻮن اﻣﯿﻦ ﻗﺮار داده ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﯿﺎﻧﺖ ﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﺪر و ﺧﯿﺎﻧﺖ‪:‬‬
‫ﻏﺪر‪ ،‬اﺧﻼﻗﯽ ﻧﮑﻮھﯿﺪه اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﯿﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻋﺪم وﻓﺎی ﺑﻪ ﻋﮫﺪ و ﭘﯿﻤﺎن ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ‬
‫َّ َّ َ َ ُ‬
‫� � � ُِّب‬ ‫ھﻤﺎن ﺗﺰوﯾﺮ و ﺣﯿﻠﻪ در ﭘﯿﻤﺎﻧﻪ و ﺗﺮازو اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إِن ٱ‬
‫ِ�﴾ ]اﻷﻧﻔﺎل‪ .[٥٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ھﻤﺎﻧﺎ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺎﺋﻨﺎن را دوﺳﺖ ﻧﻤﯽدارد«‪.‬‬ ‫َۡ‬
‫�ا ٓ�ن َ‬
‫ٱ ِ‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َّ َ ُ ُ َ َ‬
‫ِين يَنقضون � ۡه َد ٱ�ِ ِم ۢن َ� ۡع ِد مِي�ٰقِهِۦ‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ٱ�‬
‫�ون ‪﴾٢٧‬‬
‫ۡ‬
‫ْ ٰٓ َ ُ ُ َ ٰ ُ َ‬
‫ض أو��ِك هم ٱل� ِ‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫َ ُ َ َ ُۡ ُ َ‬ ‫ون َما ٓ أَ َم َر ٱ َّ ُ‬
‫� بِهِۦٓ أن يوصل َو�فسِدون ِ� ٱ�� ِ �‬
‫ََۡ َ ُ َ‬
‫و�قطع‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٧٠‬‬

‫]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٢٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﻤﺎن ﺧﺪا را ﭘﺲ از ﺑﺴﺘﻦ آن ﻣﯽﺷﮑﻨﻨﺪ و آﻧﭽﻪ را‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻨﺶ اﻣﺮ ﻓﺮﻣﻮده ﻣﯽﮔﺴﻠﻨﺪ و در زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﻣﯽﭘﺮدازﻧﺪ آﻧﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ‬
‫زﯾﺎﻧﮑﺎراﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ و ﮐﺮم‬

‫ﺣﻀﺮت ﻣﻌﺎوﯾﻪس ﺑﺮای ﻋﺎﯾﺸﻪل ﭘﻮﻟﯽ ﺑﻪ ﻣﯿﺰان ﺻﺪ و ھﺸﺘﺎد ھﺰار درھﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﺎﯾﺸﻪل ﺷﺮوع ﻧﻤﻮد و در ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﺗﻮزﯾﻊ ﮐﺮد ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ھﻤﻪی آن ﭘﻮل‬
‫ﺻﺪﻗﻪ داده ﺷﺪ‪ .‬وی ﺧﻮدش روزه ﺑﻮد و ﺑﻪ ﮐﻨﯿﺰش ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﺑﺮاﯾﺶ اﻓﻄﺎری آﻣﺎده ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮐﻨﯿﺰ ﺑﺮای او ﻧﺎن و روﻏﻦ آورد‪ ،‬و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ﻧﻤﯽﺷﺪ از اﯾﻦ ھﻤﻪ ﭘﻮﻟﯽ ﮐﻪ اﻣﺮوز‬
‫ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﺮدی ﺑﻪ اﻧﺪازهی ﯾﮏ درھﻢ ﮔﻮﺷﺖ ﻣﯽﺧﺮﯾﺪی ﺗﺎ ﺑﺎ آن اﻓﻄﺎر ﮐﻨﯿﻢ؟ اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﺒﻠﻐﯽ ﮔﺰاف را ﺻﺪﻗﻪ ﻣﯽداد و از ﯾﺎد ﻣﯽﺑﺮد ﮐﻪ درھﻤﯽ را ﺑﺮای ﺧﺮﯾﺪ اﻓﻄﺎر ﮐﻨﺎر‬
‫ﺑﮕﺬارد‪.‬‬
‫***‬
‫ﯾﮏ روز‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﭘﻮل ﺑﺴﯿﺎر زﯾﺎدی را ﺧﺪﻣﺖ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺑﺮد‪.‬‬
‫أﺑﻘﻴﺖ ﻷﻫﻠﻚ ﻳﺎ ﻋﻤﺮ؟«‪» .‬ای ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﭼﯿﺰی ھﻢ ﺑﺮای‬‫َ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از او ﭘﺮﺳﯿﺪ‪» :‬ﻣﺎذا‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهات ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاﺷﺘﯽ«؟ وی ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺼﻒ داراﺋﯿﻢ را ﺑﺮای آﻧﺎن ﮐﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻪام‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺻﺪﯾﻖس ﮐﻞ داراﯾﺶ را ﻧﺰد رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﺮﺳﯿﺪ‪:‬‬
‫َ‬
‫ﺗﺮ�ﺖ ﻷوﻻدك ﻳﺎ أﺑﺎ ﺑ�ﺮ؟«‪» .‬ای اﺑﻮﺑﮑﺮ‪ ،‬ﺑﺮای ﺑﺠﻪھﺎﯾﺖ ﭼﻪ ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاردی«؟‬ ‫»ﻣﺎذا‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ را ﺑﺎﻗﯽ ﮔﺬاﺷﺘﻪام!‪.‬‬

‫ﺑﺨﺸﺶ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ )ﮐﺮم( ﺑﻪ ھﺮﭼﻪ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه و ﻧﯿﮑﻮﺳﺖ از اﻧﻮاع ﺧﯿﺮ و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪی و‬
‫ﺟﻮاﻧﻤﺮدی و ﺑﺨﺸﺶ و اﻧﻔﺎق‪ ،‬اﻃﻼق ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
‫از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬ﺑﺨﺸﻨﺪهﺗﺮﯾﻦ ﻣﺮدم ﮐﯿﺴﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺎ ﺗﻘﻮاﺗﺮﯾﻦ آﻧﺎن«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺆال ﻣﺎ اﯾﻦ )ﮐﺮم ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﺰرﮔﻮاری و ھﻢ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ اﺳﺖ و‬
‫ُ ُ ُ َ ُّ َّ‬
‫ا� ا�ْ ُﻦ ﻧَﻰﺒِّ‬ ‫َّ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ََ ْ‬
‫ِ‬ ‫ﺎس ﻳﻮﺳﻒ ﻧ ِﻰﺒ ِ‬ ‫اﺻﺤﺎب دوﻣﯽ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪاﻧﺪ( ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻓﺄ�ﺮم اﻨﻟ ِ‬
‫َّ‬ ‫َّ ْ َ ِّ َّ ْ َ‬
‫ا�«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﮐﺮم و ﺑﺨﺸﺶﺗﺮﯾﻦ ﮐﺲ‬ ‫ﻴﻞ ِ‬‫ا� اﺑ ِﻦ ﺧ ِﻠ ِ‬
‫ا� اﺑ ِﻦ ﻧ ِﻰﺒ ِ‬
‫ِ‬
‫ﯾﻮﺳﻒ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻠﯿﻞ ﺧﺪا ﺑﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٧٢‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪ ،‬ﯾﻮﺳﻒ÷ را ﻓﺮدی ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺗﻮﺻﯿﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ از اﯾﻦ ﺟﮫﺖ ﮐﻪ ﺑﺰرﮔﯽ‬

‫ﻧﺒﻮت و ﻋﻠﻢ و زﯾﺒﺎﯾﯽ و ﭘﺎﮐﯽ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدی و ﻋﺪل و آﻗﺎﯾﯽ دﻧﯿﺎ و دﯾﻦ ھﻤﮕﯽ در وی‬
‫ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﭘﺴﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﭘﺴﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﭘﺴﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺸﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن‪:‬‬

‫ﺑﺨﺸﺎﯾﻨﺪﮔﯽ ﯾﮑﯽ از ﺻﻔﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﺎداش او ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬و در ﻋﻄﺎء‬
‫ﮐﺮدن ﺳﺨﯽ اﺳﺖ و ﺑﺨﺸﺶ وی ھﺮﮔﺰ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﯽﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺨﺸﺶ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ھﻢ از ﻟﺤﺎظ اﺻﺎﻟﺖ و ﻧﺴﺐ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﻮارﺗﺮﯾﻦ اﻧﺴﺎنھﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ و ھﻢ از ﻟﺤﺎط‬
‫ﮐﺮم و ﺑﺨﺸﺶ و ﻋﻄﺎ‪.‬‬
‫روزی ﻣﺮدی ﻧﺰد او آﻣﺪه و درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ ﻣﺎﻟﯽ ﮐﺮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﮔﻠﻪای ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ را‬
‫ﮐﻪ ﺑﯿﻦ دو ﮐﻮه ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﺑﻮد را ﺑﻪ او ﺑﺨﺸﯿﺪ و آن ﻣﺮد ﺗﻤﺎم آن ﮔﻠﻪ را ﺑﺮد و ﻧﺰد ﻗﻮﻣﺶ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﺑﻪ آنھﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺳﻼم را ﺑﭙﺬﯾﺮﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺤﻤﺪ ج ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ و از ﻓﻘﺮ ﺑﺎﮐﯽ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫]اﺣﻤﺪ[‪.‬‬
‫َّ َ َ َ ً‬ ‫َ‬
‫ﺑﺮ اﺳﺎس آﻧﭽﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﺎﯾﺸﻪل از آﻧﺤﻀﺮت ج ﺗﻌﺮﯾﻒ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ُ ��» :‬ﻬ ْﻢ ذﺤﺑُﻮا ﺷﺎة‬
‫َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ َّ َ ُ َ َ َ َ َ ُ ُّ َ َ ْ َ َ‬ ‫َ� َﻘ َﺎل اﻨﻟَّ ُّ‬
‫� ﻛ ِﺘ ِﻔ َﻬﺎ«‪.‬‬ ‫ﻰﺒ ج‪ :‬ﻣﺎ ﺑ ِﻰﻘ ِﻣﻨﻬﺎ‪ .‬ﻗﺎﻟﺖ ﻣﺎ ﺑ ِﻰﻘ ِﻣﻨﻬﺎ إِﻻ ﻛ ِﺘﻔﻬﺎ‪ .‬ﻗﺎل‪ :‬ﺑ ِﻰﻘ ﻠﻛﻬﺎ �‬ ‫ِ‬
‫]ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮫﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪی را ذﺑﺢ ﮐﺮدﻧﺪ و آن را ﻣﯿﺎن ﻓﻘﺮا ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ‬
‫ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﻪ ﭼﻪ از آن ﺑﺎﻗﯿﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ؟‬
‫او ﮔﻔﺖ ﮐﻪ از آن ﺟﺰ ﺷﺎﻧﻪاش ﺑﺎﻗﯽ ﻧﻤﺎﻧﺪه‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺰ ﺷﺎﻧﻪاش ھﻤﻪاش‬
‫ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻧﺘﯿﺠﻪ اﯾﻨﮑﻪ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ اﻧﺴﺎن در راه ﺧﺪا ﺻﺪﻗﻪ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ ھﻤﺎن ﭼﯿﺰی اﺳﺖ ﮐﻪ روز‬
‫ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﯽﻣﺎﻧﺪ و از ﻣﯿﺎن ﻧﻤﯽرود ﺟﺰ آﻧﭽﻪ در دﻧﯿﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ََ‬
‫ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪َ » :‬ﻣﺎ �ﻘ َﺺ َﻣﺎل َ�ﺒْ ٍﺪ ِﻣ ْﻦ َﺻ َﺪﻗ ٍﺔ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺎل ھﯿﭻ ﺑﻨﺪهای از‬
‫ﺻﺪﻗﻪ ﮐﻢ ﻧﻤﯽﺷﻮد«‪.‬‬

‫اﻧﻮاع ﺑﺨﺸﺶ‪:‬‬
‫از اﯾﻦ ﻟﺤﺎظ ﮐﻪ ﮐﺮم ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه اﻃﻼق ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬اﻧﻮاع زﯾﺎدی دارد از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
 ‫‪١٧٣‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ و ﮐﺮم‬

‫ﮐﺮم در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻮاﺳﻄﻪی اﺣﺴﺎن در ﻋﺒﺎدت و ﻃﺎﻋﺎت و ﻣﻌﺮﻓﺖ او ﭼﻨﺎن ﮐﻪ‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﻪی اوﺳﺖ و اﻧﺠﺎم اواﻣﺮ و اﺟﺘﻨﺎب از ﻧﻮاھﯽ او ﺑﺎ ﺧﺪای ﺧﻮﯾﺶ ﮐﺮﯾﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺮم در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‪:‬‬

‫ﺑﺎ ﭘﯿﺮوی از ﺳﻨﺖ او و ﺣﺮﮐﺖ ﺑﺮ راه و ﺷﯿﻮهاش و ﺗﺒﻌﯿﺖ از رھﻨﻤﻮدھﺎی او و‬
‫ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ وی ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﮐﺮم ﺑﺎ ﺧﻮد‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻧﺒﺎﯾﺪ ﺧﻮد ﺑﯽارزش داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﯾﺎ آن را ﺑﻪ ﮔﻤﺮاھﯽ ﺑﮑﺸﺎﻧﺪ و ﯾﺎ آن را در ﻣﻌﺮض‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺪ و ﻧﺎروا ﻗﺮار دھﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﮐﺮﯾﻢ ﺧﻮد را اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ وﺻﻒ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫ْ‬ ‫ْ َّ ۡ‬ ‫َ‬
‫﴿�ذا َم ُّروا ب ِٱللغوِ َم ُّروا ك َِر ٗاما﴾ ]اﻟﻔﺮﻗﺎن‪ .[٧٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﺎﻧﯽاﻧﺪ ﮐﻪ ﮔﻮاھﯽ دروغ‬
‫ﻧﻤﯽدھﻨﺪ و ﭼﻮن ﺑﺮ ﻟﻐﻮ ﺑﮕﺬرﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻮاری ﻣﯽﮔﺬرﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﮐﺮم و ﺑﺨﺸﺶ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده و ﺧﻮﯾﺸﺎوﻧﺪان‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ھﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪان و ﻧﺰدﯾﮑﺎن ﺑﺎ ﮐﺮاﻣﺖ و ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ رﻓﺘﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫ﻧﻔﻘﻪی آﻧﺎن را ﻣﯽدھﺪ‪ .‬ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺑﺨﺸﺶ و اﻧﻔﺎق‪ ،‬دادن آن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده و ھﻤﺴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺎر أَ ْ� َﻔ ْﻘﺘَ ُﻪ ﻰﻓ َر َ�ﺒَﺔ َودﻳﻨَ ٌ‬
‫ﺎر‬
‫َّ‬
‫ا� َودﻳﻨَ ٌ‬ ‫ﻴﻞ‬‫ب‬‫ﺳ‬‫ﺎر أَ�ْ َﻔ ْﻘﺘَ ُﻪ ﻰﻓ َ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬دﻳﻨَ ٌ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ ِ ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ َ ٌ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ َ ْ َ َ ْ َ ُ َ َ ْ ً َّ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ َ ْ َ‬ ‫ََ ْ‬ ‫َ َ َّ ْ َ‬
‫اﺬﻟى أ�ﻔﻘﺘﻪ ﻰﻠﻋ أﻫ ِﻠﻚ«‪.‬‬ ‫� و ِدﻳﻨﺎر أ�ﻔﻘﺘﻪ ﻰﻠﻋ أﻫ ِﻠﻚ أ�ﻈﻤﻬﺎ أﺟﺮا ِ‬ ‫ﻜ ٍ‬
‫ﺗﺼﺪﻗﺖ ﺑِ ِﻪ ﻰﻠﻋ ِمﺴ ِ‬
‫]ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﯾﻨﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ در راه ﺧﺪا ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬و دﯾﻨﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ در‬
‫آزادی ﺑﻨﺪهای ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬و دﯾﻨﺎری اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮ ﻣﺴﮑﯿﻦ ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﯽ و دﯾﻨﺎری‬
‫اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهات ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﯽ‪ ،‬ﺛﻮاب آﻧﮑﻪ ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮادهات ﺻﺮف ﻣﯽﮐﻨﯽ ﻓﺰونﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ْ ََْ‬ ‫َ‬
‫ًَََ َ ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫َ َْ‬
‫ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬إذا أ�ﻔ َﻖ ال ُﻤ ْﺴ ِﻠ ُﻢ �ﻔﻘﺔ َﻰﻠﻋ أﻫ ِﻠ ِﻪ َوﻫ َﻮ �ت ِﺴﺒُ َﻬﺎ )أي ﻳﻨﻮي ﻋﻨﺪ إﻧﻔﺎﻗﻬﺎ‬
‫َ‬ ‫َ َ ْ َ‬
‫ﺖ ُﻪﻟ َﺻ َﺪﻗﺔ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮﮔﺎه ﻣﺮدی ﺑﺮای‬ ‫أﻧﻬﺎ ﺧﺎلﺼﺔ لﻮﺟﻪ اﷲ(‪ ،‬ﺎﻛﻧ‬
‫درﯾﺎﻓﺖ رﺿﺎی ﺧﺪاوﻧﺪ )ﯾﻌﻨﯽ در ﻣﻮﻗﻊ دادن ﺧﺮج ﻧﻤﻮدن ﻧﯿﺖ او ﺧﺎﻟﺺ ﭘﺎک ﺑﺮای‬
‫رﺿﺎی ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﻣﺼﺮف ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺶ ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺤﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٧٤‬‬

‫در ﺻﺪﻗﻪ دادن ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮑﺎن اﺟﺮ دو ﺑﺮاﺑﺮ درﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ھﻢ ﭘﺎداش ﺻﺪﻗﻪ را در ﯾﺎﻓﺖ ﻣﯽدارد و ھﻢ ﭘﺎداش ﺻﻠﻪی رﺣﻢ را‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج دراﯾﻦ ﺑﺎره‬
‫ٌَ‬ ‫ٌَ‬
‫ﺎن َﺻ َﺪﻗﺔ َو ِﺻﻠﺔ«‪.‬‬ ‫َْ‬ ‫َّ‬ ‫َ َ ٌَ َ َ ََ‬ ‫َّ َ َ ُ َ َ ْ ْ‬
‫� ﺻﺪﻗﺔ و ِ� ﻰﻠﻋ ِذى الﺮ ِﺣ ِﻢ ﺛِنﺘ ِ‬‫ﻜ ِ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪» :‬الﺼﺪﻗﺔ ﻰﻠﻋ ال ِﻤﺴ ِ‬
‫]ﺗﺮﻣﺬی و ﻧﺴﺎﺋﯽ و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺮ ﻣﺴﮑﯿﻦ ﯾﮏ ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺑﺮای‬
‫ﻗﺮاﺑﺖ دھﺪ دوﺗﺎ اﺳﺖ‪ :‬ھﻢ ﺻﺪﻗﻪ‪ ،‬و ھﻢ ﺻﻠﻪی رﺣﻢ«‪.‬‬

‫ﺑﺨﺸﺶ و ﮐﺮم ﺑﺎ ﻣﯿﮫﻤﺎن‪:‬‬

‫َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬
‫ﺎ� َواﻴﻟَ ْﻮمِ اﻵﺧﺮ ﻓﻼ ﻳُ ْﺆذ َﺟ َ‬ ‫َ‬
‫َ ْ َ ُ ْ ُ َّ‬
‫ﺎر ُه‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ ﺎﻛن ﻳُﺆ ِﻣ ُﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺎﻛن ﻳﺆ ِﻣﻦ ﺑِ ِ‬
‫َ َُْ ْ َ ًْ َ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ ُ ْ ْ َ ْ َ ُ َ َ ْ َ َ ُ ْ ُ َّ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫�ا أ ْو‬ ‫اﻵﺧ ِﺮ ﻓﻠﻴﻘﻞ ﺧ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎ� َواﻴﻟَ ْﻮمِ‬‫اﻵﺧ ِﺮ ﻓﻠﻴﻜ ِﺮم ﺿﻴﻔﻪ‪ ،‬وﻣﻦ ﺎﻛن ﻳﺆ ِﻣﻦ ِﺑ ِ‬
‫ِ‬ ‫ﺎ� َواﻴﻟَ ْﻮمِ‬‫ِﺑ ِ‬
‫ﺖ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ ﺑﺨﺪا و روز آﺧﺮت اﯾﻤﺎن دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﺴﺎﯾﻪاش ر‬ ‫ﻴﻟَ ْﺼ ُﻤ ْ‬
‫ِ‬
‫اﻧﯿﺎزارد‪ .‬و ھﺮآﻧﮑﻪ ﺑﺨﺪا و روز آﺧﺮت اﯾﻤﺎن دارد‪،‬ﺑﺎﯾﺪ ﻣﮫﻤﺎن ﺧﻮد را اﺣﺘﺮام ﮐﻨﺪ و آﻧﮑﻪ‬
‫ﺑﺨﺪا و روز آﺧﺮت اﯾﻤﺎن دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ ﺳﺨﻦ ﺧﯿﺮ ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪ و ﯾﺎ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﻮد«‪.‬‬

‫ﺑﺨﺸﺶ و ﮐﺮم ﺑﺎ ﻣﺮدم‪:‬‬

‫روشھﺎی زﯾﺎدی ﺑﺮای ﺑﺨﺸﺶ و ﮐﺮم ﺑﺎ ﻣﺮدم وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺮ ﭼﮫﺮهی اﻧﺴﺎن‬
‫َ ْ َ َ ْ ََْ‬ ‫َْ ْ‬ ‫َ َ ْ َّ‬
‫وف ﺷيﺌًﺎ َول ْﻮ أن ﺗﻠﻰﻘ‬
‫ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ھﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻻ ﺤﺗ ِﻘ َﺮن ِﻣ َﻦ الﻤﻌ ُﺮ ِ‬
‫ْ‬ ‫َ َ َ ْ‬
‫ﺎك ِﺑ َﻮﺟ ٍﻪ َﻃﻠ ٍﻖ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﯿﭻ ﭼﯿﺰی از ﮐﺎر ﺧﯿﺮ را ﺧﻮار ﻣﺸﻤﺎر‪ ،‬ھﺮ ﭼﻨﺪ ﮐﻪ‬ ‫أﺧ‬
‫ﺑﺎ ﭼﮫﺮهای ﮔﺸﺎده ﺑﺎ ﺑﺮادرت روﺑﺮو ﺷﻮی«‪.‬‬
‫ﻋﻠﯽس ﺑﺎ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﺑﺨﺸﺶ‪ ،‬ھﺮ ﭼﻨﺪ اﻧﺪک ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬ﮐﻪ از ﺑﺨﺸﯿﺪن‬
‫ﮐﻢ ﺷﺮم ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﯿﺪ زﯾﺮا ﮐﻪ ﻣﺤﺮوم ﮐﺮدن از آن ﮐﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬از دادن زﯾﺎد ﻧﺘﺮﺳﯿﺪ ﮐﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ از آن زﯾﺎدﺗﺮ ھﺴﺘﯿﺪ‪.‬‬
‫َّ‬ ‫َ ُ‬ ‫َ َ ٌ ُ َّ‬ ‫َ‬ ‫ُ ُّ ُ َ َ‬
‫ﺎس َﻋﻠﻴْ ِﻪ َﺻﺪﻗﺔ ﻞﻛ ﻳَ ْﻮمٍ � ْﻄﻠ ُﻊ ِ�ﻴ ِﻪ الﺸ ْﻤ ُﺲ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﻨﺪ‪» :‬ﻞﻛ ﺳﻼ� ِﻣ َﻦ اﻨﻟَّ ِ‬
‫َ ْ ُُ َ َ َ َ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َ ْ ُ َ ْ َ ْ َ ْ َ َ َ ٌ َ ُ ُ َّ َ‬
‫الﺮ ُﺟﻞ ِﻰﻓ داﺑَّ ِﺘ ِﻪ �ﺘَﺤ ِﻤﻠﻪ َﻋﻠﻴْ َﻬﺎ أ ْو ﺗ ْﺮ� ُﻊ ُﻪﻟ َﻋﻠﻴْ َﻬﺎ‬ ‫� ﺻﺪﻗﺔ وﺗ ِﻌ�‬ ‫ﻻﺛن ِ‬‫‪ -‬ﻗﺎل ‪� -‬ﻌ ِﺪل �� ا ِ‬
‫ٌ‬
‫الﺼﻼة َﺻ َﺪﻗَﺔ َوﺗُﻤ ُ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﻴﻬﺎ إﻰﻟ َّ‬ ‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ْ‬
‫ﺎﻋ ُﻪ َﺻ َﺪﻗَ ٌﺔ ‪ -‬ﻗَ َﺎل ‪َ -‬واﻟ َ َ ُ َّ ِّ َ ُ َ َ َ َ َ ْ َ َ ْ َ‬
‫ُّ‬ ‫َﻣﺘَ َ‬
‫ﻴﻂ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻠﻜﻤﺔ اﻟﻄﻴﺒﺔ ﺻﺪﻗﺔ و� ﺧﻄﻮ ٍة �ﻤ ِﺸ ِ‬ ‫ِ‬
‫ٌَ‬ ‫َ‬
‫اﻷ َذى َﻋﻦ َّ‬
‫�ﻖ َﺻ َﺪﻗﺔ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺮ ھﺮ ﻣﻔﺼﻞ و ﺑﻨﺪ از ﻣﺮدم در ھﺮ‬ ‫ﺮ‬
‫ِ ِ‬ ‫اﻟﻄ‬ ‫ِ‬
‫روزی ﮐﻪ آﻓﺘﺎب ﺑﺮ وی ﻣﯽﺗﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﯿﺎن دو ﮐﺲ ﻋﺪاﻟﺖ ﻣﯽﮐﻨﯽ ﺻﺪﻗﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدی را در ﺑﺎز ﮐﺮدن ﺳﺘﻮرش ﯾﺎری ﻣﯽﮐﻨﯽ ﯾﺎ ﺧﻮدش را ﺑﺮ آن ﺳﻮار ﻣﯽﮐﻨﯽ‬
 ‫‪١٧٥‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ و ﮐﺮم‬

‫ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺨﻦ ﻧﯿﮑﻮ ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ھﺮ ﮔﺎﻣﯽ ﮐﻪ ﺑﺴﻮی ﻧﻤﺎز ﻣﯽﻧﮫﯽ ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دور ﮐﺮدن ﭘﻠﯿﺪی از راه ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ٌَ‬ ‫ُ ُّ َ ْ‬
‫وف َﺻ َﺪﻗﺔ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮ ﮐﺎر‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻞﻛ ﻣﻌ ُﺮ ٍ‬
‫ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه و ﺧﻮﺑﯽ‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﺨﺸﺶ و اﻧﻔﺎق ﺑﻪ ھﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﺎری و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪی ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪:‬‬

‫ﺑﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ در ھﻨﮕﺎم ﻣﺸﮑﻼت دﯾﮕﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ آنھﺎ ﮐﻤﮏ و‬
‫اﻧﻔﺎق ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼ در وﻗﺖ ﺟﻨﮓ ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ در ﺗﺠﮫﯿﺰ ﻟﺸﮑﺮ ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ ،‬و در‬
‫ﮔﯿﺮ و دار ﺗﻌﻠﯿﻢ‪ ،‬در آﺳﺎن ﮐﺮدن آن ﮐﻤﮏ ﮐﻨﺪ‪ .‬و اﮔﺮ در آﻧﺠﺎ ﻣﺮض و ﺑﺎ )ﺑﯿﻤﺎری‬
‫ﻣﺴﺮی( ﯾﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﻮد در رﯾﺸﻪ ﮐﻦ ﺳﺎﺧﺘﻦ آن ﺑﯿﻤﺎری ﺑﺎ ﻣﺎل و ﺛﺮوت ﺧﻮد ﺷﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﻧﯿﺎز ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﻏﺬا و دارو در ﺳﺮزﻣﯿﻦ اﺳﻼﻣﯽ‬
‫ﻣﻌﯿﻨﯽ اﻃﻼع داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ ﯾﺎرﯾﺶ ﺑﺸﺘﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﺑﺨﺸﺶ و ﮐﺮم‪:‬‬

‫اﺟﺮ و ﺛﻮاب ﺑﺨﺸﺶ و ﮐﺮم ﺑﺴﯿﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﺟﺎی ﺟﺎی ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﻣﺎ‬
‫َّ َ َ‬
‫يل ٱ�ِ ك َمث ِل‬ ‫ب‬ ‫س‬ ‫ون أ َ ۡم َ� ٰل َ ُه ۡم � َ‬
‫َّ َ ُ َّ َ ُ ُ َ‬
‫را ﺑﻪ آن ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻧﻤﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬مثل ٱ�ِين ين ِفق‬
‫ِ ِ ِ‬
‫� يُ َ� ٰعِ ُف ل َِمن � َ َشا ٓ ُء َوٱ َّ ُ‬
‫� َ� ٰسِعٌ‬ ‫� ُس� ُبلَة ّمِاْئ َ ُة َح َّبة� َوٱ َّ ُ‬‫ُّ‬ ‫َ َّ َ َ َ ۡ َ ۡ َ َ َ َ‬
‫ۚ‬ ‫ٖ‬ ‫ٖ‬ ‫حب ٍة أ�بتت سبع سنابِل ِ� ِ‬
‫ِيم ‪] ﴾٢٦١‬اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٢٦١ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪َ » :‬ﻣﺜﻞ )ﺻﺪﻗﺎت( ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻣﻮال ﺧﻮد را در راه ﺧﺪا‬
‫َ‬ ‫َعل ٌ‬
‫اﻧﻔﺎق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ھﻤﺎﻧﻨﺪ داﻧﻪای اﺳﺖ ﮐﻪ ھﻔﺖ ﺧﻮﺷﻪ ﺑﺮوﯾﺎﻧﺪ ﮐﻪ در ھﺮ ﺧﻮﺷﻪای ﺻﺪ داﻧﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮای ھﺮ ﮐﺲ ﮐﻪ ﺑﺨﻮاھﺪ )آن را( ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﮔﺸﺎﯾﺸﮕﺮ داﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬
‫َ َ ُ ُ ْ ۡ َ ۡ ُ َ َّ َ ۡ ُ ۡ َ ُ َ ُ ۡ َ َ‬
‫نت ۡم � �ظل ُمون﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٢٧٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬و ھﺮ‬ ‫� يوف إِ��م وأ‬‫﴿وما تنفِقوا مِن خ ٖ‬
‫ﻣﺎﻟﯽ را ﮐﻪ اﻧﻔﺎق ﮐﻨﯿﺪ )ﭘﺎداش آن( ﺑﻪ ﻃﻮر ﮐﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده ﺧﻮاھﺪ ﺷﺪ و ﺳﺘﻤﯽ ﺑﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﺨﻮاھﺪ رﻓﺖ«‪.‬‬
‫َ‬ ‫َّ َ ُ ُ َ‬
‫ون أ ۡم َ� ٰل َ ُهم بٱ َّ ۡ�ل َوٱ�َّ َهار ِ ّٗ‬
‫��‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ٱ�ِين ينفِق‬
‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫َ ُ َۡ ُ َ‬ ‫َ َ ٌ ََ‬ ‫َو َع َ�� َِي ٗة فَلَ ُه ۡم أ َ ۡج ُر ُه ۡم ع َ‬
‫ِند َر ّ� ِ ِه ۡم َو� خ ۡوف عل ۡي ِه ۡم َو� ه ۡم � َزنون ‪] ﴾٢٧٤‬اﻟﺒﻘﺮة‪.[٢٧٤ :‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٧٦‬‬

‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﻣﻮال ﺧﻮد را ﺷﺐ و روز‪ ،‬و ﻧﮫﺎن و آﺷﮑﺎرا‪ ،‬اﻧﻔﺎق ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش‬
‫آﻧﺎن ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺑﺮای آﻧﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻧﻪ ﺑﯿﻤﯽ ﺑﺮ آﻧﺎن اﺳﺖ و ﻧﻪ اﻧﺪوھﮕﯿﻦ‬
‫ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﺶ ﻓﺮد را ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﻧﺰدﯾﮏ و از آﺗﺶ ﺟﮫﻨﻢ دور ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ٌ‬ ‫َ ٌ َ َّ َ ْ َ ُ‬ ‫َّ ُّ َ ٌ َ َّ َ ٌ َ ْ‬
‫اﺠﻟَﻨَّﺔ ﻗَﺮ ٌ‬
‫اﺒﻟ ِﺨﻴﻞ ﺑَ ِﻌﻴﺪ ِﻣ َﻦ‬‫ﺎر و‬
‫ِ‬ ‫اﻨﻟ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬
‫ِ‬ ‫ﻴﺪ‬‫ﻌ‬‫ِ‬ ‫ﺑ‬ ‫ﺎس‬
‫ِ‬ ‫�ﺐ ِﻣ َﻦ اﻨﻟَّ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ا� ﻗ ِﺮ�ﺐ ِﻣﻦ‬ ‫»الﺴ ِﻰﺨ ﻗ ِﺮ�ﺐ ِﻣﻦ ِ‬
‫ٌ َ َّ‬ ‫َ‬ ‫ْ َّ َ ٌ‬ ‫َّ َ ٌ‬
‫ﺎر«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺳﺨﺎوت‬ ‫ﺎس ﻗ ِﺮ�ﺐ ِﻣﻦ اﻨﻟ ِ‬ ‫ا� ﺑ ِﻌﻴﺪ ِﻣ َﻦ اﺠﻟَﻨ ِﺔ ﺑ ِﻌﻴﺪ ِﻣ َﻦ اﻨﻟَّ ِ‬
‫ِ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﮫﺸﺖ ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ و از آﺗﺶ ﺑﺪور‬
‫اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺨﯿﻞ از ﺧﺪا دور اﺳﺖ‪ .‬از ﺑﮫﺸﺖ دور اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺮدم دور اﺳﺖ و ﺑﻪ آﺗﺶ‬
‫ﻧﺰدﯾﮏ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ْ‬
‫ﺑﺨﺸﺶ و ﮐﺮم ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﮐﺖ و اﻓﺰوﻧﯽ ﻣﺎل اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪َ » :‬ﻣﺎ ِﻣ ْﻦ ﻳَ ْﻮمٍ ﻳُﺼ ِﺒ ُﺢ‬
‫َ َّ‬ ‫ُ ُ‬ ‫ْ ً َ ًَ‬ ‫َّ َ ْ‬ ‫َّ َ َ َ َ ْ َ َ ُ ُ َ ُ‬ ‫ْ َ ُ‬
‫�ﻻ ِن �ﻴَﻘﻮل أ َﺣ ُﺪﻫ َﻤﺎ الﻠ ُﻬ َّﻢ أﻋ ِﻂ ُﻣﻨ ِﻔﻘﺎ ﺧﻠﻔﺎ‪َ ،‬و َ�ﻘﻮل اﻵﺧ ُﺮ الﻠ ُﻬ َّﻢ‬
‫ِ‬ ‫�‬ ‫ن‬
‫ِ‬ ‫ﺎﻜ‬ ‫ﻠ‬ ‫م‬ ‫ﻻ‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﻴ‬‫�‬‫ِ‬ ‫ﺎد‬ ‫اﻟ ِﻌﺒ‬
‫َ ْ ُ ْ ً َ ًَ‬
‫أﻋ ِﻂ مﻤ ِﺴﺎﻜ ﺗﻠﻔﺎ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮ روزی ﮐﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﺻﺒﺢ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬دو‬
‫ﻓﺮﺷﺘﻪ ﻓﺮو آﯾﻨﺪ‪ ،‬ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﺪاﯾﺎ ﺑﺮای ﻣﺼﺮف ﮐﻨﻨﺪه ﻋﻮض ده‪ ،‬و دﯾﮕﺮی‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﺪاﯾﺎ ﻣﺎل ﻣﻤﺴﮏ و ﺑﺨﯿﻞ را ﺗﻠﻒ ﮐﻦ«‪.‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬أﻧ ِﻔ ْﻖ ﻳَﺎ ا�ْ َﻦ َآد َم أﻧ ِﻔ ْﻖ َﻋﻠﻴْﻚ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﻓﺮزﻧﺪ آدم‪ ،‬ﺑﺒﺨﺶ )ﻋﻄﺎ ﮐﻦ( ﺗﺎ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺒﺨﺸﻢ )ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﻄﺎ ﻧﻤﺎﯾﻢ(«‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﺶ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺰت و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪی در دﻧﯿﺎ و ﺗﺮﻗﯽ در ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ اﻧﺴﺎن را ﻣﺤﺒﻮب ﺧﺎﻧﻮاده و ھﻤﺴﺎﯾﻪ و ﻧﺰدﯾﮑﺎن و ھﻤﻪی ﻣﺮدم ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺗﻤﺎم اﯾﻦ ﻓﻀﯿﻠﺖھﺎ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن دوﺳﺖ دارد ﮐﺮﯾﻢ و ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ً َ َّ ُ َ َ َ َ‬ ‫ﻻ ﻰﻓ اﺛْنَﺘَ ْ� َر ُﺟ ٌﻞ آﺗَ ُﺎه َّ ُ‬‫َ َ َ َ َّ‬
‫ا� َﻣﺎﻻ ﻓ َﺴﻠ َﻄﻪ َﻰﻠﻋ ﻫﻠﻜ ِﺘ ِﻪ ِﻰﻓ‬ ‫ِ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻻ ﺣﺴﺪ إِ ِ‬
‫ِّ‬ ‫ْ َ ِّ َ َ ُ ٌ َ ُ َّ ُ ْ ً َ ْ َ ْ‬
‫ا� ِﺣﻜ َﻤﺔ �ﻬ َﻮ �ﻘ ِﻰﻀ ِﺑ َﻬﺎ َو ُ� َﻌﻠ ُﻤ َﻬﺎ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻏﺒﻄﻪ ﺧﻮردن‬ ‫اﺤﻟﻖ‪ ،‬ورﺟﻞ آﺗﺎه‬
‫ﺟﺰ در دو ﭼﯿﺰ ﺟﻮاز ﻧﺪارد‪ ،‬ﯾﮑﯽ ﻣﺮدﯾﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﻣﺎﻟﯽ داده و او را در ﻣﺼﺮف‬
‫ﻧﻤﻮدن آن در راه ﺣﻖ ﻗﺪرت دادهاﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﺮدﯾﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او ﻋﻠﻤﯽ داده و او ﺑﺪان‬
‫ﺣﮑﻢ ﻧﻤﻮده و آن را ﺗﻌﻠﯿﻢ ﻣﯽدھﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮ راه و روش ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ ﺑﭙﺮوراﻧﺪ‪ ،‬و ﺳﻌﯽ ﮐﻨﺪ ﺧﻮد را‬
‫از ﺧﺮدﺳﺎﻟﯽ ﺑﻪ آن ﻋﺎدت دھﺪ‪ ،‬و ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ آﻧﭽﻪ دارد ازآن ﺧﺪا اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎﻟﮏ او‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و اﯾﻦ را ھﻢ ﻧﯿﮏ ﺑﺪاﻧﺪ ﮐﻪ ﭘﺎداش ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﯿﺎر ﻋﻈﯿﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻃﻤﯿﻨﺎن‬
 ‫‪١٧٧‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ و ﮐﺮم‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻘﯿﺮ را ﺑﻪ ھﻨﮕﺎم ﺑﺨﺸﯿﺪن ﺷﺮﻣﺴﺎر ﻧﮕﺮداﻧﺪ‪ .‬و در ﺑﺨﺸﺶ ﮐﺮم ﺑﻪ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮج و اﺻﺤﺎﺑﺶ ﺗﺎﺳﯽ ﺑﺠﻮﯾﺪ‪ .‬ﺑﺮ او ﻻزم اﺳﺖ ﺗﺎ در ھﻤﻪی اوﻗﺎت ﺳﺎل ﺑﺮ ﺑﺨﺸﺶ و‬
‫ﮐﺮم ﺑﯿﺎﻓﺰاﯾﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﻣﺎه رﻣﻀﺎن‪ ،‬و در ﻋﯿﺪھﺎ و ﻣﻨﺎﺳﺒﺖھﺎﯾﯽ ﮐﻪ ﻧﯿﺎز ﺑﻪ ﺑﺨﺸﺶ‬
‫و اﻧﻔﺎق ھﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺨﻞ ورزی‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﺎﯾﺪ دارای ﺻﻔﺖ ﺑﺨﻞ و ﺗﻨﮓ ﭼﺸﻤﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای اﯾﻨﮑﻪ ﻣﻮرد ﺧﺸﻢ و‬
‫ﻏﻀﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن و ھﻤﻪی ﻣﺮدم واﻗﻊ ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رواﯾﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﻪ‬
‫ُْ ْ ُ َ ُ ُ ْ ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ ََْ َ‬ ‫َ ْ ََ‬
‫ﻮء اﺨﻟُﻠ ِﻖ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﯾﻦ‬ ‫ﺎن ِﻰﻓ ُمﺆ ِﻣ ٍﻦ اﺒﻟﺨﻞ وﺳ‬
‫ﺎن ﻻ ﺠﺗﺘ ِﻤﻌ ِ‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﺧﺼﻠﺘ ِ‬
‫دو ﺧﺼﻠﺖ در ﻣﺆﻣﻦ ﮔﺮد ﻧﻤﯽآﯾﻨﺪ‪ :‬ﺑﺨﻞ و ﺑﺪﺧﻠﻘﯽ«‪.‬‬

‫ﺟﺰاء ﺗﻨﮓ ﭼﺸﻤﯽ‪:‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺑﺴﯿﺎری آﯾﺎت ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ از اﻧﺴﺎن ﺑﺨﯿﻞ ﺧﺮده ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬و او را از آن ﺑﺮ‬
‫َ َ َ ۡ َ َ َّ َّ َ َ ۡ َ ُ َ‬
‫ون ب َما ٓ َءاتَٮ ٰ ُه ُم ٱ َّ ُ‬
‫�‬ ‫ِ‬ ‫ﺣﺬر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� �س� ٱ�ِين �بخل‬
‫َّ‬ ‫ۡ‬ ‫َ ُ ْ‬ ‫ُ َ‬ ‫ُ َ َ ۡ ٗ َّ ُ َ ۡ ُ َ َ ّ ‪َّ ٞ‬‬ ‫َ ۡ‬
‫� ل ُه ۡمۖ َس ُي َط َّوقون َما �ِلوا بِهِۦ يَ ۡو َم ٱلقِ َ� ٰ َمةِ� َو ِ� ِ‬ ‫مِن فضلِهِۦ هو خ�� لهم� بل هو‬
‫� ب ِ َما � ۡع َملون خبِ�‪] ﴾١٨٠ ٞ‬آلﻋﻤﺮان‪ .[١٨٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﺎﻧﯽ‬
‫َ ُ َ َ‬ ‫ت َوٱ ۡ�َ� ِض َوٱ َّ ُ‬ ‫ث ٱ َّ َ َ‬
‫لس� ٰ� ٰ ِ‬
‫َٰ ُ‬
‫مِي�‬
‫�‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪا از ﻓﻀﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ آﻧﺎن ﻋﻄﺎ ﮐﺮده ﺑﺨﻞ ﻣﯽورزﻧﺪ ھﺮﮔﺰ ﺗﺼﻮر ﻧﮑﻨﻨﺪ ﮐﻪ آن‬
‫]ﺑﺨﻞ[ ﺑﺮای آﻧﺎن ﺧﻮب اﺳﺖ ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﺑﺪ اﺳﺖ ﺑﻪ زودی آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ آن ﺑﺨﻞ‬
‫ورزﯾﺪهاﻧﺪ روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﻃﻮق ﮔﺮدﻧﺸﺎن ﻣﯽﺷﻮد ﻣﯿﺮاث آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ از آن ﺧﺪاﺳﺖ و‬
‫ﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ آ ﮔﺎه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ۡ‬ ‫ۡ‬ ‫ۡ‬
‫َ َۡ َ ُ َ ََ ُُ َ‬
‫ون ٱ�َّ َ‬ ‫َّ‬
‫اس ب ِٱ�ُخ ِل‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ٱ�ِين �بخلون و�أمر‬
‫�ن َع َذ ٗابا ُّمه ٗ‬ ‫ََ ۡ َۡ َ ۡ َ‬
‫� ٰفِر َ‬ ‫َ ۡ‬ ‫ون َما ٓ َءاتَٮ ٰ ُه ُم ٱ َّ ُ‬
‫ََ ُُۡ َ‬
‫ينا ‪] ﴾٣٧‬اﻟﻨﺴﺎء‪.[٣٧ :‬‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫� مِن فضلِهِۗۦ وأ�تدنا ل ِل‬ ‫و��تم‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎن ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﺨﻞ ﻣﯽورزﻧﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺑﺨﻞ واﻣﯽدارﻧﺪ و آﻧﭽﻪ را ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫از ﻓﻀﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺪانھﺎ ارزاﻧﯽ داﺷﺘﻪ ﭘﻮﺷﯿﺪه ﻣﯽدارﻧﺪ و ﺑﺮای ﮐﺎﻓﺮان ﻋﺬاﺑﯽ ﺧﻮارﮐﻨﻨﺪه‬
‫آﻣﺎده ﮐﺮدهاﯾﻢ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٧٨‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺎﻗﺒﺖ اﻧﺴﺎنھﺎی ﺑﺨﺸﻨﺪه را ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﯽ و رﺳﺘﮕﺎری ﻗﺮار دادهاﺳﺖ‪ .‬در اﯾﻦ‬
‫َ‬ ‫َ ُ ْ َ ٰٓ َ ُ ۡ ۡ‬ ‫َ ُ َۡ‬
‫��ِك ه ُم ٱل ُمفل ُِحون﴾ ]اﻟﺤﺸﺮ‪ .[٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ﻣﻮرد ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َمن يُوق ش َّح �ف ِ‬
‫سهِۦ فأو‬
‫»‪...‬و ھﺮ ﮐﺲ از ﺧﺴﺖ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻣﺼﻮن ﻣﺎﻧﺪ اﯾﺸﺎﻧﻨﺪ ﮐﻪ رﺳﺘﮕﺎراﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫زﯾﺎن ﺑﺨﻞورزی ﺑﻪ ﺧﻮد ﺷﺨﺺ ﺑﺮﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬و درون وی ھﯿﭽﮕﺎه راﺣﺖ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫� َوأَ ُ‬
‫نت ُم‬ ‫� ٱ ۡل َغ ُّ‬
‫سهِۦ َوٱ َّ ُ‬ ‫َ َ َ ۡ َ ۡ َ َّ َ َ ۡ َ ُ َ َّ ۡ‬
‫ِ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ومن �بخل فإِ�ما �بخل عن �ف ِ ۚ‬
‫َُۡ ٓ‬
‫ٱلفق َرا ُء﴾ ]ﻣﺤﻤﺪ‪ .[٣٨ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬و ھﺮ ﮐﺲ ﺑﺨﻞ ورزد ﺗﻨﮫﺎ ﺑﻪ زﯾﺎن ﺧﻮد ﺑﺨﻞ ورزﯾﺪه و‬
‫]ﮔﺮﻧﻪ[ ﺧﺪا ﺑﯽﻧﯿﺎز اﺳﺖ و ﺷﻤﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪﯾﺪ‪.«..‬‬
‫ُ َ‬ ‫َ‬ ‫ِّ‬ ‫َّ‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﺑﺨﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﯽﺑﺮد و در دﻋﺎﯾﺶ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬الﻠ ُﻬ َّﻢ إِ� أ ُﻋﻮذ ِﺑﻚ ِﻣ َﻦ‬
‫َ ُ َ َ ْ ُ َّ َ َ َ ْ‬ ‫ْ ُ ْ َ َ ُ ُ َ َ ُْ ْ‬
‫ﻦﺒ‪َ ،‬وأ ُﻋﻮذ ﺑِﻚ أن أ َرد إِﻰﻟ أ ْرذ ِل اﻟ ُﻌ ُﻤ ِﺮ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺎر‬
‫اﺒﻟﺨ ِﻞ‪ ،‬وأﻋﻮذ ﺑِﻚ ِﻣﻦ اﺠﻟ ِ‬
‫ﺧﺪاﯾﺎ ﻣﻦ از ﺗﺮس و ﺑﺨﻞ و از اﯾﻨﮑﻪ ﺑﻪ ﭘﺴﺖﺗﺮﯾﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮم ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﯽﺟﻮﯾﻢ«‪.‬‬
‫ُ‬
‫ﻫﻮى ُﻣﺘَّﺒَﻊ‪ ،‬و ﺷ ٌّﺢ )ﺨﺑﻞ(‬
‫در ﺟﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﺛﻼث ﻣﻬﻠﺎﻜت‪ً :‬‬

‫ﻣﻄﺎع‪ ،‬و�ﻋﺠﺎب اﻟـﻤـﺮء ﺑﻨﻔﺴﻪ«ز ]ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺳﻪ ﭼﯿﺰ ﺗﺒﺎه ﮐﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻣﯿﻞ و‬
‫ھﻮﺳﯽ ﮐﻪ دﻧﯿﺎل ﺷﻮد‪ ،‬و آزﻣﻨﺪی )ﺑﺨﻠﯽ( ﮐﻪ از آن ﻓﺮﻣﺎن ﺑﺮﻧﺪ و ﺗﺤﺴﯿﻦ و ﺷﮕﻔﺖ‬
‫ﺷﺨﺺ از ﺧﻮﯾﺶ«‪.‬‬
‫َ‬
‫َ ْ َ ُ‬ ‫َ‬
‫ُّ َّ َ َّ ُّ َّ ْ َ َ َ ْ َ َ َ ْ َ ُ ْ َ َ َ‬ ‫َّ ُ‬
‫ﻤﺣﻠ ُﻬ ْﻢ َﻰﻠﻋ أن َﺳﻔﻜﻮا‬ ‫و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬وا�ﻘﻮا الﺸﺢ ﻓﺈِن الﺸﺢ أﻫﻠﻚ ﻣﻦ ﺎﻛن �ﺒﻠ�ﻢ‬
‫َ َ ُ ْ َ ْ َ َ ُّ َ َ‬
‫ﺎر َم ُﻬ ْﻢ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و از آزﻣﻨﺪی ﺑﭙﺮھﯿﺰﯾﺪ‪ ،‬زﯾﺮا آزﻣﻨﺪی‬ ‫ِدﻣﺎءﻫﻢ واﺳﺘﺤﻠﻮا � ِ‬
‫ﻣﺮدﻣﯽ را ﮐﻪ ﭘﯿﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ھﻼک ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬وادارﺷﺎن ﮐﺮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﻮنھﺎیﺷﺎن را‬
‫ﺑﺮﯾﺰﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺤﺎرمﺷﺎن را ﺣﻼل ﺷﻤﺎرﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺣﮑﻤﺎ ﭼﻨﯿﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﻧﺴﺎن ﺑﺨﯿﻞ ھﯿﭻ دوﺳﺘﯽ ﻧﺪارد‪ .‬و ﯾﮑﯽ دﯾﮕﺮ‬
‫ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ ﺳﺰاوار ﻣﺪح و ﺗﻤﺠﯿﺪ اﺳﺖ‪ ،‬و در ﺑﺨﻞ ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ذم و‬
‫ﺧﺮدهﮔﯿﺮی اﺳﺖ‪ .‬و دﯾﮕﺮی ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﻏﺬای ﺑﺨﺸﻨﺪه درﻣﺎن‪ ،‬و ﻏﺬای ﺑﺨﯿﻞ درد اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺑﺎﯾﺪ ﮔﻔﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺻﻔﺎت ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ را ﻻزﻣﻪی ﺑﻘﺎء و‬
‫دوام ﺧﻮد ﻗﺮار دھﺪ‪ ،‬و از ﺑﺨﻞ و ﺗﻨﮓﭼﺸﻤﯽ دوری ﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺷﻨﻮدی و ﺑﮫﺸﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺎﯾﻞ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫‪١٧٩‬‬ ‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﯽ و ﮐﺮم‬

‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬

‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫رازداری‬

‫اﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﮏس ﺧﺪﻣﺘﮑﺎر رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﻮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از روزھﺎ داﺷﺖ ﺑﺎ ﭘﺴﺮﺑﭽﻪھﺎی‬
‫ﻣﺪﯾﻨﻪ ﺑﺎزی ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﺰد آﻧﺎن آﻣﺪه و ﺑﻪ آﻧﺎن ﺳﻼم ﮐﺮد و ﮐﺎری را ﺑﻪ اﻧﺲ‬
‫ﺳﭙﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ اﻧﺲ وﻇﯿﻔﻪاش را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﯿﺪ ﭘﯿﺶ ﻣﺎدرش ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬ﻣﺎدرش از‬
‫او ﻋﻠﺖ دﯾﺮﮐﺮدﻧﺶ را ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ .‬اﻧﺲ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج ﮐﺎری را از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎدرش ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﮐﺎری؟ اﻧﺲ ﭘﺎﺳﺦ ﻧﺪاده و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﯾﻦ ﯾﮏ راز اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎدر اﻧﺲ از اﯾﻦ‬
‫ﮐﺎر وی ﺧﻮﺷﻨﻮد ﺷﺪه و رازدارﯾﺶ او را ﺷﮕﻔﺖزده ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮐﺴﯽ را از راز‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻣﺴﺎز! ]ﻣﺴﻠﻢ[‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﺷﻮھﺮ ﺣﻀﺮت ﺣﻔﺼﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبب ﻓﻮت ﮐﺮد‪ ،‬ﻋﻤﺮس از‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ وی را ﺑﻪ ﻧﮑﺎح ﺧﻮﯾﺶ درآورد‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎنس ﭘﺎﺳﺦ داد‪:‬‬
‫ﺑﮕﺬار در اﯾﻦ ﻣﻮرد ﻓﮑﺮ ﮐﻨﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ روز ﻋﺜﻤﺎنس ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮس را دﯾﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭼﻨﯿﻦ ﺑﮫﺘﺮ دﯾﺪم ﮐﻪ در اﯾﻦ وﻗﺖ ازدواج ﻧﮑﻨﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮس از ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﮑﺮ‬
‫ﺻﺪﯾﻖ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ دﺧﺘﺮش ﺣﻔﺼﻪ ازدواج ﮐﻨﺪ‪ ،‬اﺑﻮﺑﮑﺮ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺖ ﯾﺎ ﻣﻨﻔﯽ ﻧﺪاد و‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮس از او دﻟﮕﯿﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺷﺐ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از او ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎری ﻧﻤﻮده و ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ او را ﺑﻪ ازدواج آن‬
‫ً‬
‫ﺣﻀﺮت درآورد‪ .‬وﻗﺘﯽ اﺑﻮﺑﮑﺮس وی را دﯾﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺘﻤﺎ از ﻣﻦ دﻟﮕﯿﺮ ﺷﺪی وﻗﺘﯽ ﺣﻔﺼﻪ‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎد ﻧﻤﻮدﯾﯽ و ﭘﺎﺳﺨﯽ ﻧﺪادم؟ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮس ﮔﻔﺖ‪ :‬آری‪ .‬ﺣﻀﺮت‬
‫اﺑﻮﺑﮑﺮس ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﯿﺰی ﻣﺮا ﺑﺎز ﻧﺪاﺷﺖ از اﯾﻨﮑﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﭘﯿﺸﻨﮫﺎدی ﮐﻪ ﮐﺮدی ﺟﻮاﺑﯽ‬
‫دھﻢ‪ ،‬ﺟﺰ اﯾﻨﮑﻪ ﻣﯽداﻧﺴﺘﻢ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج او را ﯾﺎد ﮐﺮده ﺑﻮد و ﻣﻦ ﮐﺴﯽ ﻧﺒﻮدم ﮐﻪ راز‬
‫رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج را اﻓﺸﺎء ﮐﻨﻢ و اﮔﺮ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج او را ﻣﯽﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﻗﺒﻮﻟﺶ ﻣﯽﮐﺮدم )ﺑﺎ او‬
‫ازدواج ﻣﯽﮐﺮدم(‪] .‬ﺑﺨﺎری[‪.‬‬

‫رازداری ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫رازداری ھﻤﺎن ﺣﻔﻆ اﺳﺮار‪ ،‬و ﭘﻨﮫﺎن داﺷﺘﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺧﺼﻮﺻﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮدم ﻧﺒﺎﯾﺪ از‬
‫ان اﻃﻼع ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٨٢‬‬

‫اﻧﻮاع رازداری‪:‬‬
‫ﻣﻮراد ﺑﺴﯿﺎری ھﺴﺖ ﮐﻪ ﯾﮏ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ در آن رازداری ﺧﻮﯾﺶ را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮده و‬
‫ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺮای ھﯿﭻ ﮐﺲ ﺑﺎزﮔﻮ ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬

‫رازداری و ﺣﻔﻆ اﺳﺮار‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن درﺣﻔﻆ اﺳﺮار ﻧﮫﺎﯾﺖ ﺳﻌﯽ ﺧﻮد را ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎل اﯾﻦ اﺳﺮار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫او ﺑﺎﺷﺪ ﯾﺎ آﻧﮑﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﯾﮕﺮی ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ او اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرت‬
‫ﻧﮕﺎھﺪاﺷﺘﻦ اﺳﺮار ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻮ‪ ،‬اﺣﺴﺎس اﻣﻨﯿﺖ و آراﻣﺶ ﮐﺮده و در ﻏﯿﺮ اﯾﻨﺼﻮرت در‬
‫ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ و ﺿﺮر و زﯾﺎن ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎن از اﺳﺮار دﯾﮕﺮان ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻣﺎﻧﺖداری اوﺳﺖ و دﻟﯿﻞ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫او و در راﺳﺘﯽ ﮔﻔﺘﺎرش ﺷﮏ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ در ﺻﻮرﺗﯿﮑﻪ اﻧﺴﺎن رازداری ﻧﺒﻮده و‬
‫اﺳﺮار دﯾﮕﺮان را ﻓﺎش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻨﻔﺮ ﻣﺮدم ﺑﻮده و ﮐﺴﯽ ﺑﻪ او اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫َ َ َّ َ َّ ُ ُ ْ َ َ ُ َّ ْ َ َ َ َ َ َ َ ٌ‬
‫� أ َﻣﺎﻧﺔ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[‬‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬إِذا ﺣﺪث الﺮﺟﻞ اﺤﻟ ِﺪﻳﺚ �ﻢ اﺘﻟﻔﺖ ﻓ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬وﻗﺘﯽ ﮐﺴﯽ ﺳﺨﻨﯽ ﮔﻔﺖ و روﯾﺶ را ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪) ،‬ﺳﺨﻦ او ﻧﺰد ﺷﻤﺎ( اﻣﺎﻧﺖ‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻗﺼﺪ ﻏﺰوهای داﺷﺖ‪ ،‬ﺗﺎ وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻟﺸﮕﺮ ﺗﺠﮫﯿﺰ و آﻣﺎدهی‬
‫ﻧﺒﺮد ﻣﯽﺷﺪ‪ ،‬ﮐﺴﯽ را از زﻣﺎن و ﻣﮑﺎن آن ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻧﻤﯽﺳﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺎن در ﻣﻮرد رازداری و ﻓﺎش ﻧﺴﺎﺧﺘﻦ ﺳﺮ ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ رازش را ﻓﺎش ﺳﺎزد‬
‫ﮐﺎرھﺎﯾﺶ ﺗﺒﺎه ﮔﺮدد و آﻧﮑﻪ رازش را ﻧﮕﺎه داﺷﺖ‪ ،‬ﮐﺎرھﺎﯾﺶ ﺑﻪ ﺳﺎﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﯿﺰ‬
‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺿﻌﯿﻒﺗﺮﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﮐﺴﯽ اﺳﺖ از ﻣﺨﻔﯽ داﺷﺘﻦ راز ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺎﺗﻮان ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ راز ﺧﻮﯾﺶ ﻧﮫﺎن دارد‪ ،‬در ﮐﺎرھﺎﯾﺶ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ اﺧﺘﯿﺎر اﻣﻮر اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬راز ﺧﻮﯾﺶ را ھﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﮐﺴﯽ آﺷﮑﺎر ﻧﻤﯽﺳﺎزم ﺗﺎ ﺑﻌﺪ او را ﻣﻼﻣﺖ ﻧﮑﻨﻢ‪،‬‬
‫ﺗﺎ دﻟﻢ از آن ﺟﮫﺖ ﺗﻨﮓﺗﺮ ﻧﮕﺮدد‪) .‬ﮐﻪ ﭼﺮا رازم ﻓﺎش ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ(‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﯽس ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬راز ﺗﻮ ﭼﻮن اﺳﯿﺮی در دﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ و زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ آن را ﺑﺮزﺑﺎن‬
‫راﻧﺪی ﺗﻮ در دﺳﺖ آن اﺳﯿﺮ ﻣﯽﮔﺮدی‪.‬‬
‫ﺷﻌﺮی در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﻏــــــﲑ ﹸه ﹶﻓﻬـــــــﻮ أﺣـﻤـــ ﹸ‬
‫ـــــــﻖ‬ ‫وﻻم ﻋﻠﻴــــــﻪ‬ ‫ــــــﺮ ﹸه ﺑﻠﺴﺎﻧـــــــﻪ‬ ‫إذا اﻟـﻤــــــﺮء ﹶأ ﹾﻓ ﹶ ﹺ‬
‫ﹶ‬ ‫ــــــﴚ ﺳ ﱠ‬
‫اﻟﴪــــ ﹶأ ﹾﺿ ﹶﻴـ ﹸ‬
‫ــــﻖ‬ ‫ﻓﺼـــــﺪر اﻟــــﺬي ﹸﻳ ﹾﺴــــﺘ ﹾﹶﻮ ﹶد ﹸع ﱢ ﱠ‬ ‫إذا ﺿــﺎق ﺻــﺪر اﻟـــﻤﺮء ﻋــﻦ ﴎ ﻧﻔـﺴـــﻪ‬
 ‫‪١٨٣‬‬ ‫راز داری‬

‫ﻣﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫»آﻧﮑﻪ راز ﺧﻮﯾﺶ ﺑﺮ زﺑﺎن راﻧﺪ و آﻧﮕﺎه‪ ،‬دﯾﮕﺮان را ﺑﻪ ﻓﺎش ﮐﺮدﻧﺶ ﻣﻼﻣﺖ ﮐﻨﺪ ﻧﺎدان‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن اﮔﺮ ﺗﻮ ﺳﯿﻨﻪ ات ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ رازت ﻧﮕﺎه دارد‪ ،‬ﺑﺪان ﮐﻪ ﺳﯿﻨﻪی دﯾﮕﺮان ﺑﺮای آن‬
‫ﺗﻨﮓﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻣﺨﻔﯽ داﺷﺘﻦ اھﺪاف‪:‬‬

‫وﻗﺘﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻗﺼﺪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎری ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻧﺤﻮ ﻣﻤﮑﻦ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫ﮐﻪ آن را ﺗﺎ ھﻨﮕﺎم ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﯿﺪن و ﭘﺎﯾﺎن ﮐﺎر‪ ،‬آن را ﭘﻨﮫﺎن داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ھﺮﮐﺲ ﮐﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﯽﮐﻨﺪ در ﻣﻮرد آن ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﺑﺮای دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻦ ﺑﻪ اھﺪاف‬
‫و ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻄﻠﻮب در ﮐﺎرھﺎ ﺑﻪ رازداری و ﻧﮫﺎن داﺷﺘﻦ آن ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻧﻤﻮده و‬
‫َْ ٌ‬ ‫َ َّ ُ َّ‬ ‫ْ‬
‫اﺤﻟ َ َﻮاﺋﺞ ﺑﺎﻟْﻜﺘْ َ‬ ‫ﻰﻠﻋ إ ْ�َ‬
‫ْ َ ُ ََ‬
‫ﺎن‪ ،‬ﻓ ِﺈن ﻞﻛ ِذي ﻧِ ْﻌ َﻤ ٍﺔ � ُﺴﻮد«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ و‬
‫ِ‬ ‫ﻤ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎح‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬اﺳﺘ ِﻌﻴﻨﻮا‬
‫ﺑﯿﮫﻘﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در ﺑﺮآورد ﺣﺎﺟﺎت ﺧﻮﯾﺶ رازداری ﭘﯿﺸﻪ ﮐﻨﯿﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ھﺮ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﻧﻌﻤﺘﯽ ﻣﻮرد ﺣﺴﺎدت دﯾﮕﺮان اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﮐﺘﻤﺎن اﺳﺮار ﻣﻨﺰل‪:‬‬

‫ﭼﯿﺰی ﮐﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﯽﮔﺬرد را ﺑﺎﯾﺪ ھﻤﭽﻮن رازی ﻧﮫﻔﺘﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﺮای دﯾﮕﺮان ﺑﺎزﮔﻮ‬
‫ﻧﮑﺮد‪ .‬رواﺑﻂ ﻣﯿﺎن ﻓﺮد و ھﻤﺴﺮش را ﮐﺘﻤﺎ ﻧﻤﻮده و ﺑﺮای ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﭼﯿﺰی از آن را ﻓﺎش‬
‫ﻧﺴﺎزد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ آن اﻣﺎﻧﺘﯽ اﺳﺖ در اﺧﺘﯿﺎر وی‪.‬‬
‫ْ‬ ‫ً‬ ‫َ‬
‫ا� َﻣ ْ�ﻟﺔ ﻳَ ْﻮ َم اﻟﻘﻴَ َ‬
‫ْ َ َّ‬ ‫َ‬
‫در اﯾﻦ ﺑﺎره ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إ َّن ِﻣ ْﻦ أ َ ِّ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎس ِﻋﻨﺪ ِ ِ‬‫ﺮﺷ اﻨﻟَّ ِ‬ ‫ِ‬
‫َ ْ ُ َّ َ ْ ُ ُ َّ َ‬ ‫َ ََْ َُْ‬ ‫َّ َ ُ ْ‬
‫الﺮ ُﺟﻞ �ﻔ ِﻰﻀ إِﻰﻟ امﺮأﺗِ ِﻪ و�ﻔ ِﻰﻀ إِﻴﻟ ِﻪ �ﻢ ﻳنﺮﺸ ِﺮﺳﻫﺎ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ از ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫ﻣﺮدم در ﻧﺰد ﺧﺪا از روی ﻣﺮﺗﺒﻪ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻣﺮدﯾﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ زن ھﻤﺒﺴﺘﺮ ﻣﯽﮔﺮدد و‬
‫زن ﺑﺎ او ھﻤﺒﺴﺘﺮ ﻣﯽﮔﺮدد‪ ،‬ﺳﭙﺲ راز زن را آﺷﮑﺎر ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﮐﺘﻤﺎن ﻋﯿﺐ دﯾﮕﺮان‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن درﺑﺎرهی دﯾﮕﺮان ﺣﺮﻓﯽ ﻧﻤﯽزﻧﺪ ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ آزار آﻧﺎن ﮔﺮدد و ﭼﺸﻢ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ از ﺣﺮام ﻓﺮوﻣﯽ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﮐﺴﺎﻧﯽ را ﮐﻪ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺑﯽآﺑﺮو ﻧﻤﻮدن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽﻧﻨﻤﺎﯾﻨﺪ را ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﯽ دردﻧﺎک ﺑﯿﻢ داده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٨٤‬‬
‫َ ُ ْ َُ ۡ َ َ ٌ َ‬ ‫َّ َّ َ ُ ُّ َ َ َ َ ۡ َ‬
‫ۡ‬
‫اب أ ِ� ‪ٞ‬م ِ� ٱ ُّ�� َيا‬ ‫ح َش ُة � ٱ َّ� َ‬
‫ِين َءامنوا لهم عذ‬ ‫يع ٱل�ٰ ِ‬ ‫﴿إِن ٱ�ِين �ِبون أن �شِ‬
‫ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ َّ ُ َ ۡ َ ُ َ َ ُ َ َ‬
‫نت ۡم � � ۡعل ُمون‪] ﴾١٩‬اﻟﻨﻮر‪ .[١٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﮐﻪ‬ ‫َوٱ�خِرة ِ� وٱ� �علم وأ‬
‫زﺷﺘﮑﺎری در ﻣﯿﺎن آﻧﺎن ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﻧﺪ ﺷﯿﻮع ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ ﺑﺮای آﻧﺎن در دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت‬
‫ﻋﺬاﺑﯽ ﭘﺮ درد ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد و ﺧﺪا ]ﺳﺖ ﮐﻪ[ ﻣﯽداﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﯽداﻧﯿﺪ«‪.‬‬
‫وﻗﺘﯽ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺮﺗﮑﺐ ﻣﻌﺼﯿﺘﯽ ﺷﺪ ه ﯾﺎ ﮔﻨﺎھﯽ از او ﺳﺮ ﻣﯽزﻧﺪ‪ ،‬آن را ﭘﯿﺶ‬
‫ﺧﻮد ﭘﻨﮫﺎن ﻣﯽدارد و ﻧﺰد ﻣﺮدم در ﻣﻮرد ان ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﮔﻮﯾﺪ و اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪﺳﻮی ﺗﻮﺑﻪ روی‬
‫آورده و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ اﻣﺮزش ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬اﻓﺮادی ﻧﯿﺰ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ ﮔﻨﺎھﺎن ﺧﻮﯾﺶ‬
‫اﻓﺘﺨﺎر ﻧﻤﻮده و آن را ﭘﯿﺶ دﯾﮕﺮان ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ‪ ،‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج آﻧﺎن را »ﻣﺠﺎھﺮﯾﻦ«‬
‫ﯾﻌﻨﯽ اﻋﻼن ﮔﺮان ﻧﺎﻣﯿﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻔﻮ و ﺑﺨﺸﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻤﯽﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت‬
‫َ َ َّ َ ْ َ َ َ َ ْ َ ْ َ‬ ‫ُ ُّ ُ َّ ُ َ ً َّ‬
‫ﻻ ال ْ ُﻤ َ‬
‫ﺠﺎﻧ ِﺔ أن �ﻌ َﻤﻞ‬ ‫ﺠﺎ ِﻫ ِﺮ�ﻦ‪ ،‬و ِ�ن ِﻣﻦ الﻤ‬ ‫درﺑﺎرهی آﻧﺎن ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻞﻛ أﻣ ِﻰﺘ ﻣﻌﺎﻰﻓ ِإ‬
‫َّ ُ ُ َّ ْ َ َ ً ُ َّ ُ ْ َ َ َ ْ َ َ َ ُ َّ ُ َ َ ُ َ َ ُ َ ُ َ ْ ُ ْ َ َ َ َ َ َ‬
‫ﺎر َﺣﺔ ﻛﺬا َو�ﺬا‪،‬‬
‫الﺮﺟﻞ ِﺑﺎلﻠﻴ ِﻞ �ﻤﻼ‪� ،‬ﻢ ﻳﺼ ِﺒﺢ وﻗﺪ ﺳﺮﺘه ا�‪� ،‬ﻴﻘﻮل ﻳﺎ ﻓﻼن ﻋ ِﻤﻠﺖ اﺒﻟ ِ‬
‫ْ َ َّ ْ‬ ‫َ َ ْ َ َ َ ْ ُ ُ ُ َ ُّ ُ َ ُ ْ ُ َ ْ ُ‬
‫ا� َ�ﻨ ُﻪ« ]ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﻪی اﻣﺘﻢ‬ ‫وﻗﺪ ﺑﺎت �ﺴﺮﺘه ر�ﻪ و�ﺼ ِﺒﺢ ﻳ� ِﺸﻒ ِﺳﺮﺘ ِ‬
‫ﻣﻮرد ﻋﻔﻮ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻋﻼن ﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬و از زﻣﺮهی اﻋﻼن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺮد در‬
‫ﺷﺐ ﻋﻤﻠﯽ را اﻧﺠﺎم دھﺪ‪ ،‬و ﺑﺎز ﺻﺒﺢ ﮐﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﺮ وی ﭘﻮﺷﯿﺪه‬
‫داﺷﺘﻪ‪ ،‬و ﺑﮕﻮﯾﺪ ای ﻓﻼن ﻣﻦ دﯾﺸﺐ ﭼﻨﯿﻦ و ﭼﻨﺎن ﮐﺮدم‪ ،‬در ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺷﺐ را ﺳﭙﺮی‬
‫ﮐﺮده و ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﺮ وی ﭘﻮﺷﯿﺪه‪ ،‬و او ﺻﺒﺢ ﮐﺮده و آﻧﭽﻪ را ﮐﻪ ﺧﺪا ﭘﻮﺷﯿﺪه داﺷﺘﻪ‬
‫ﻇﺎھﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﮐﺘﻤﺎن و رازداری ﺣﺮام‪:‬‬

‫ﮔﻔﺘﯿﻢ ﮐﻪ رازداری ﮐﺎری اﺳﺖ ﭘﺴﻨﺪﯾﺪه و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﺑﺮ آن ﺗﺄﮐﯿﺪ ﻓﺮاوان‬
‫داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻮاردی ھﺴﺖ ﮐﻪ ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ آن را ﮐﺘﻤﺎن ﻧﻤﻮده و ﺑﻠﮑﻪ ﻻزم اﺳﺖ آن را‬
‫ً‬
‫ﮐﺎﻣﻼ ﺑﺎزﮔﻮ ﮐﺮده و در اﯾﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻪ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ و ﻧﻪ اﯾﺮادی ﺑﺮ آن وارد اﺳﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪی‬
‫ﻣﻮارد ﻣﺬﮐﻮر اﯾﻦھﺎ ھﺴﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫ﺷـﮫﺎدت و ﮔﻮاھﯽ‪:‬‬
‫ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﮫﺎدﺗﯽ را ﮐﺘﻤﺎن ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻠﮑﻪ ﺑﺮ او واﺟﺐ اﺳﺖ ﮐﻪ‬
‫آن را ﻣﻄﺎﺑﻖ آﻧﭽﻪ دﯾﺪه اﺳﺖ ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮده و ﭼﯿﺰی را از ﻗﻠﻢ ﻧﯿﺎﻧﺪازد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ‬
‫َ َ ۡ ْ َّ َ‬
‫ﮐﺘﻤﺘﺎن ﻧﻨﻤﻮدن ﺷﮫﺎدت ﻓﺮﻣﺎن داده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و� ت� ُت ُموا ٱلش َ� ٰ َدة ۚ َو َمن‬
 ‫‪١٨٥‬‬ ‫راز داری‬
‫َۡ‬ ‫َ َّ‬ ‫ۡ‬
‫يَ� ُت ۡم َها فإِن ُه ٓۥ َءاث ‪ِٞ‬م قل ُب ُهۥ﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٢٨٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺷﮫﺎدت را ﮐﺘﻤﺎن ﻣﮑﻨﯿﺪ‪ ،‬و ھﺮ ﮐﻪ‬
‫آن را ﮐﺘﻤﺎن ﮐﻨﺪ ﻗﻠﺒﺶ ﮔﻨﺎھﮑﺎر اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽدھﯿﺪ داﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ َۡ ُ َ‬ ‫َ َ ۡ َ ۡ َ ُ َّ َ َ َ َ َ ٰ َ ً َ ُ َ َّ َ َ َّ ُ َ‬
‫� بِ� ٰفِ ٍل � َّما �ع َملون﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪:‬‬ ‫﴿ومن أظلم مِمن كتم ش�دة عِندهۥ مِن ٱ� ِۗ وما ٱ‬
‫‪ .[١٤٠‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﯿﺴﺖ ﺳﺘﻤﮑﺎرﺗﺮ از آن ﮐﺲ ﮐﻪ ﺷﮫﺎدﺗﯽ از ﺧﺪا را در ﻧﺰد ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﭘﻮﺷﯿﺪه دارد و ﺧﺪا از آﻧﭽﻪ ﻣﯽﮐﻨﯿﺪ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬

‫ﺧﺮﯾﺪ و ﻓﺮوش‪:‬‬
‫ﻓﺮوﺷﻨﺪهی ﻣﺴﻠﻤﺎن وﻇﯿﻔﻪ دارد ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﮐﺎﻻﯾﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮوﺷﺪ ھﺮﭼﻪ ﻣﯽداﻧﺪ‬
‫ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻪ و در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﺻﺪاﻗﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ آﻧﮑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﺗﺠﺎرت و‬
‫ﺎن‬ ‫ﻌ‬ ‫ﻣﻌﺎﻣﻼﺗﺶ ﺑﺮﮐﺖ و ﻓﺰوﻧﯽ ﻗﺮاردھﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ج در اﯾﻦ زﻣﯿﻨﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪َ ْ » :‬‬
‫اﺒﻟﻴِّ َ‬
‫ِ‬
‫َْ َ َ ْ َ ََ ََََ ُ َ ْ َََ ُ‬ ‫ْ‬
‫ﺎﺨﻟﻴَﺎر َﻣﺎ ل َ ْﻢ َ�ﺘَ َﻔ َّﺮﻗَﺎ‪ ،‬ﻓَﺈ ْن َﺻ َﺪﻗَﺎ َو َ�يَّﻨَﺎ ﺑُ َ َ ُ َ‬
‫�ﻘﺖ ﺑﺮ�ﺔ‬ ‫ﻮرك لﻬﻤﺎ ِﻰﻓ �ﻴ ِﻌ ِﻬﻤﺎ‪ ،‬و ِ�ن ﻛﺬﺑﺎ و�ﺘﻤﺎ ِ‬‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﺑ‬
‫َ�ﻴْ ِﻌ ِﻬ َﻤﺎ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﺮدو ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﮐﻨﻨﺪه )ﻓﺮوﺷﻨﺪه و ﺧﺮﯾﺪار( اﺧﺘﯿﺎر دارﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ از ھﻢ ﺟﺪا ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺑﯿﺎن ﻧﻤﻮدﻧﺪ در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﺷﺎن ﺑﺮﮐﺖ‬
‫ﻧﮫﺎده ﻣﯽﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﭘﻮﺷﯿﺪﻧﺪ و دروغ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﮐﺖ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪﺷﺎن از ﻣﯿﺎن ﻣﯽرود«‪.‬‬

‫ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪:‬‬
‫ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ ﮐﻪ ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﻠﻢ را ﮐﺘﻤﺎن ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﭘﻨﮫﺎن ﮐﺮدن ﻋﻠﻢ ﮔﻨﺎھﯽ‬
‫ﻧﺎﺑﺨﺸﻮدﻧﯽ و ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﻣﺴﺘﻮﺟﺐ ﺷﺪﯾﺪﺗﺮﯾﻦ ﻣﺠﺎزاتھﺎ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮده و‬
‫ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل وی ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َّ‬ ‫ت َوٱل ۡ ُه َد ٰ‬ ‫ۡ َ‬ ‫َّ َّ َ َ ۡ ُ ُ َ َ ٓ َ َ ۡ‬
‫اس ِ�‬‫ى مِ ۢن َ� ۡع ِد َما َ� َّي�ٰ ُه ل َِّلن ِ‬ ‫نز�َا م َِن ٱ�َ ّيِ�ٰ ِ‬ ‫﴿إِن ٱ�ِين ي�تمون ما أ‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫ُ ْ َ َ َ ۡ َ ُ ُ ُ َّ ُ ۡ‬ ‫ۡ َ‬
‫� َو َ�ل َع ُن ُه ُم ٱل� ٰعِ ُنون ‪] ﴾١٥٩‬اﻟﺒﻘﺮة‪ .[١٥٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ‬ ‫ٱلكِ�ٰ ِ‬
‫ب أو ٰٓ��ِك يلعنهم ٱ‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪھﺎی روﺷﻦ و رھﻨﻤﻮدی را ﮐﻪ ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎدهاﯾﻢ ﺑﻌﺪ از آﻧﮑﻪ آن را ﺑﺮای ﻣﺮدم در‬
‫ﮐﺘﺎب ﺗﻮﺿﯿﺢ دادهاﯾﻢ ﻧﮫﻔﺘﻪ ﻣﯽدارﻧﺪ آﻧﺎن را ﺧﺪا ﻟﻌﻨﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻟﻌﻨﺖﮐﻨﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﻟﻌﻨﺘﺸﺎن ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٨٦‬‬
‫َ َ ۡ ُ ُ ْ ۡ َ َّ َ َ ُ َ َ َ‬ ‫ۡ‬ ‫﴿ َو َ� تَ ۡلب ُسوا ْ ٱ ۡ َ‬
‫نت ۡم � ۡعل ُمون ‪] ﴾٤٢‬اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٤٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫� َّق ب ِٱل َ�ٰ ِط ِل وت�تموا ٱ�ق وأ‬ ‫ِ‬
‫»و ﺣﻖ را ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ درﻧﯿﺎﻣﯿﺰﯾﺪ و ﺣﻘﯿﻘﺖ را ﺑﺎ آﻧﮑﻪ ﺧﻮد ﻣﯽداﻧﯿﺪ ﮐﺘﻤﺎن ﻧﮑﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﭘﻨﮫﺎن دارﻧﺪهی ﻋﻠﻢ ﭼﻨﺎن ﺑﺮﻣﯽ ﺧﯿﺰد ﮐﻪ اﻓﺴﺎری از آﺗﺶ ﺑﺮ دھﺎن‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﮐﺘﻤﺎن ﻋﻠﻢ و ﺑﺨﻠﯽ ﮐﻪ داﺷﺘﻪ و ﺑﺪﻟﯿﻞ آﻧﮑﻪ ﻣﺮدم را از ﻋﻠﻢ ﺧﻮﯾﺶ‬
‫َ ْ ُ َ َ ْ ْ َ َََُ َ ْ‬
‫ﺠﻟ َ َﻤ ُﻪ َّ ُ‬
‫ا� ﺑﻠ َ‬
‫ﺠﺎمٍ‬ ‫ِِ‬ ‫ﺑﯽﺑﮫﺮه ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺳﺌِﻞ �ﻦ ِﻋﻠ ٍﻢ ﻓﻜﺘﻤﻪ أ‬
‫ﺎﻣ ِﺔ«‪] .‬اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از او در ﺑﺎرهی‬ ‫ﻣ ْﻦ ﻧَﺎر ﻳَ ْﻮ َم اﻟْﻘﻴَ َ‬
‫ِ‬ ‫ٍ‬ ‫ِ‬
‫داﻧﺸﯽ ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ و او آن را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﻟﮕﺎﻣﯽ از آﺗﺶ ﻟﮕﺎم ﮐﺮده ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﺧﻮﯾﺶ و ﻧﯿﺰ ﺷﮫﺎدت ﺣﻖ را ھﺮﮔﺰ‬
‫ﭘﻨﮫﺎن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﻗﻨﺎﻋﺖ‬

‫ﺣﮑﺎﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺳﻪ ﻣﺮد از راھﯽ ﻣﯽﮔﺬﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﮔﻨﺠﯽ ﭘﯿﺪا ﮐﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ھﻢ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ رﺳﯿﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﮔﻨﺞ را در ﺑﯿﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺎوی ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﯾﻨﮑﺎر‬
‫اﺣﺴﺎس ﮔﺮﺳﻨﮕﯽ ﺷﺪﯾﺪی ﮐﺮدﻧﺪ ﭘﺲ از ﻣﯿﺎن ﺧﻮد ﯾﮑﯽ را ﺑﻪﺳﻮی ﺷﮫﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻏﺬا ﻓﺮاھﻢ ﮐﻨﺪ و ھﺮﺳﻪ ﺑﺮ ﻣﺨﻔﯽ ﻧﮕﻪ داﺷﺘﻦ راز ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﮐﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﮐﺲ‬
‫دﯾﮕﺮی ﺑﻪ آن ﻃﻤﻊ ﻧﮑﻨﺪ‪ .‬در اﯾﻦ ﺑﯿﻦ ﯾﮑﯽ از آنھﺎ ﮐﻪ ﺑﺮای آوردن ﻏﺬا ﺑﻪ ﺷﮫﺮ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‬
‫ﭘﯿﺶ ﺧﻮد در ﻣﻮرد آن دوی دﯾﮕﺮ ﻓﮑﺮی ﺑﻪ ذھﻨﺶ رﺳﯿﺪ و ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﮫﺎﯾﯽ ﺑﻪ آن‬
‫ﮔﻨﺞ دﺳﺖ ﭘﯿﺪا ﮐﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻣﻘﺪاری ﺳﻢ ﺧﺮﯾﺪه و آن را در ﻏﺬا رﯾﺨﺖ‪ .‬در آن ﻣﻮﻗﻊ دو‬
‫ﻧﻔﺮ دﯾﮕﺮ ﻧﯿﺰ ﺑﺎ ھﻢ ﻗﺮار ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﮐﻪ وﻗﺘﯽ او ﺑﺮﮔﺸﺖ او را ﺑﮑﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﮔﻨﺞ را ﺗﻨﮫﺎ در ﺑﯿﻦ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن دو ﻧﻔﺮ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬ھﻨﮕﺎﻣﯽ ﮐﻪ آن ﻣﺮد ﺑﺎ ﻏﺬای ﺳﻤﯽ ﺑﺮﮔﺸﺖ او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ‬
‫رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ ﺳﭙﺲ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮردن ﻏﺬا ﮐﺮدﻧﺪ و ھﺮ دوی آنھﺎ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﻢ‬
‫ﻣﺮدﻧﺪ‪ .‬اﯾﻨﭽﻨﯿﻦ اﺳﺖ ﻋﺎﻗﺒﺖ ﻃﻤﻊ ﮐﺎری‪.‬‬
‫ﯾﮏ ﺳﺒﺪی اﻧﮕﻮر ﺑﺮای ﺑﺎﻧﻮ ﻋﺎﯾﺸﻪل ھﺪﯾﻪ آوردﻧﺪ‪ .‬اﯾﺸﺎن ﺷﺮوع ﮐﺮد ﺑﻪ ﺗﻘﺴﯿﻢ آن‬
‫در ﺑﯿﻦ ﻓﻘﺮاء و ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان‪ ،‬ﮐﻨﯿﺰش ﻇﺮﻓﯽ اﻧﮕﻮر از آن ﺳﺒﺪ را ﻣﺨﻔﯽ ﮐﺮد و ھﻨﮕﺎم ﻋﺼﺮ‬
‫آن را آورد‪ ،‬ﺑﺎﻧﻮ ﻋﺎﯾﺸﻪل ﮔﻔﺘﻨﺪ اﯾﻦ ﭼﯿﺴﺖ؟ ﮐﻨﯿﺰ ﺟﻮاب داد آن را ﻣﺨﻔﯽ ﻧﻤﻮدم ﺗﺎ‬
‫ﺧﻮد ﺑﺨﻮرﯾﻢ‪ .‬ﺑﺎﻧﻮ ﻋﺎﯾﺸﻪل ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﯾﺎ ھﻤﺎن ﯾﮏ ﺧﻮﺷﻪ از آن ﺧﻮﺷﻪھﺎ ﮐﺎﻓﯽ‬
‫ﻧﺒﻮد؟‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻋﺎﻟﯿﻘﺪر ﺣﻀﺮت ﺣﮑﯿﻢ ﺑﻦ ﺣﺰام ﭘﯿﺶ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج رﻓﺘﻪ و از اﯾﺸﺎن‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﭼﯿﺰی از اﻣﻮال ﺑﻪ او ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ .‬آﻧﺤﻀﺮت ج‪ :‬ﺑﻪ او ﻣﻘﺪاری ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای‬
‫دوﻣﯿﻦ ﺑﺎر دﯾﮕﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎز ﺑﻪ او ﭼﯿﺰی ﺑﺨﺸﯿﺪ‪ .‬ﺑﺮای ﺑﺎر ﺳﻮم درﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻄﺎ‬
‫ﻜ ُ‬
‫ﻴﻢ‪،‬‬ ‫َ َ‬
‫ﮐﺮد‪ .‬ﺑﺎز ﭼﯿﺰی ﺑﻪ او داده و آﻧﮕﺎه آﻧﺤﻀﺮت ج ﺑﺮای ﻓﮫﻤﺎﻧﺪن وی ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻳﺎ ﺣ ِ‬
‫َّ َ َ ْ َ َ َ ٌ ْ‬
‫ﺮﻀ ُﺣﻠ ٌﻮ )أي أن اﻹ�ﺴﺎن ﻳﻤﻴﻞ إﻰﻟ اﻟـﻤﺎل ﻛﻤﺎ ﻳﻤﻴﻞ إﻰﻟ اﻟﻔﺎﻛﻬﺔ اﺤﻟﻠﻮة‬ ‫ِإن ﻫﺬا الﻤﺎل ﺧ ِ‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫ﺎو ِة َ� ْﻔﺲ ﺑُﻮر َك ُﻪﻟ ِ�ﻴ ِﻪ‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ أ َﺧ َﺬ ُه ﺑﺈ ْ َ‬ ‫ََ ْ َ َ َُ َ َ‬
‫اف �ﻔ ٍﺲ )ﺑﻐ� ﺳﺆال و‬ ‫ﺮﺷ ِ‬ ‫ﺨ َ‬ ‫ال�ﻳﺬة(‪� ،‬ﻤﻦ أﺧﺬه �ِﺴ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ٍ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َّ‬
‫� ِﻣ َﻦ‬‫ﺎر ْك َ ُﻪﻟ �ﻴﻪ‪َ ،‬و� َن َﺎﻛ ِﺬﻟى ﻳَﺄ� ُﻞ َوﻻ � َ ْﺸﺒَ ُﻊ ‪َ ،‬واﻴﻟَ ُﺪ اﻟ ُﻌﻠﻴَﺎ )اﻟﻲﺘ ﺗﻌﻄﻲ( َﺧ ْ ٌ‬
‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ﻻ ﻃﻤﻊ( ل َ ْﻢ ُ�ﺒَ َ‬
‫ِ ِ‬
‫ُّ ْ َ‬ ‫ْ‬
‫الﺴﻔ� )اﻟﻲﺘ ﺗﺄﺧﺬ(«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﺣﮑﯿﻢ! اﯾﻦ ﻣﺎل ﺳﺒﺰ و ﻟﺬﯾﺬ اﺳﺖ‬ ‫اﻴﻟَ ِﺪ‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٨٨‬‬

‫)ﯾﻌﻨﯽ اﻧﺴﺎن ﺑﺴﻮی ﻣﺎل دﻧﯿﺎ ﮐﺴﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد ھﻤﭽﻨﺎن ﮐﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﯿﻮهای ﺷﯿﺮﯾﻦ و‬
‫ﻟﺬﯾﺬ ﮐﺸﯿﺪه ﻣﯽﺷﻮد(‪ .‬ﮐﺴﯿﮑﻪ آن را ﺑﻪ ﺳﺨﺎوت ﻧﻔﺲ ﺑﮕﯿﺮد )ﺑﺪون ﺳﻮال ﮐﺮدن و‬
‫ﺑﺪون ﻃﻤﻊ(‪ ،‬ﺑﺮاﯾﺶ در آن ﺑﺮﮐﺖ ﻧﮫﺎده ﻣﯽﺷﻮد و آﻧﮑﻪ آن را ﺑﻪ ﻃﻤﻊ ﻧﻔﺲ ﺑﮕﯿﺮد ﺑﺮاﯾﺶ‬
‫در آن ﺑﺮﮐﺖ ﻧﮫﺎده ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮرد و ﺳﯿﺮ ﻧﻤﯽﺷﻮد‪ ،‬و‬
‫دﺳﺖ ﺑﺎﻻ )دﺳﺖ دھﻨﺪه( ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ از دﺳﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ )ﮔﯿﺮﻧﺪه(«‪.‬‬
‫ﺣﮑﯿﻢ در ﭘﯿﺶ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻋﮫﺪ ﮐﺮده ﺑﻮد ﮐﻪ ﺗﺎ در اﯾﻦ دﻧﯿﺎ اﺳﺖ ﭼﯿﺰی از ﻣﺮدم‬
‫ﻧﮕﯿﺮد‪ .‬اﺑﻮﺑﮑﺮ ﺻﺪﯾﻖس از او ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﭼﯿﺰی از ﻣﺎل ﻏﻨﯿﻤﺖ ﮐﻪ ﻧﺼﯿﺒﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫او اﻋﻄﺎء ﮐﻨﺪ‪،‬وﻟﯽ او از ﻗﺒﻮل آن اﻣﺘﻨﺎع ﮐﺮد‪ .‬در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﻋﻤﺮس از او ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫وی ﭼﯿﺰی ﺑﺪھﺪ وﻟﯽ ﺣﮑﯿﻢ از ﮔﺮﻓﺘﻦ آن ﺧﻮدداری ﮐﺮد‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ای ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﯿﻦ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را آ ﮔﺎه ﮐﻨﻢ ﮐﻪ ﺣﮑﯿﻢ از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻘﯽ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻏﻨﺎﯾﻢ ﺟﻨﮕﯽ ﻗﺴﻤﺖ‬
‫وی ﮐﺮده اﺳﺖ اﻣﺘﻨﺎع ﻣﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﮑﯿﻢ ھﻤﭽﻨﺎن اﻧﺴﺎن ﻗﺎﻧﻌﯽ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻧﺼﯿﺤﺖ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج از ﻣﺎل دﻧﯿﺎ روی‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ھﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﮐﻪ ﯾﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد از ﮐﺴﯽ ﭼﯿﺰی ﻧﺨﻮاھﺪ‪ ،‬ﺣﺘﯽ ﺣﻖ ﺧﻮد را ﻧﯿﺰ‬
‫ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ رﻧﺞ و زﺣﻤﺖ ﺧﻮﯾﺶ زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﯽس ﻓﺮﻣﺎﻧﺮوای ﯾﮑﯽ از ﺷﮫﺮھﺎ ﺑﻮد‪ ،‬و ﺣﻘﻮق وی ﭘﻨﺞ ھﺰار درھﻢ ﺑﻮد ﮐﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم آن را ﺻﺪﻗﻪ ﻣﯽداد‪ .‬ﺑﺮگ ﺧﺮﻣﺎ را ﺑﻪ درھﻤﯽ ﻣﯽﺧﺮﯾﺪ و ﺑﺎ آن ﻇﺮﻓﮫﺎﯾﯽ درﺳﺖ‬
‫ﻣﯽﮐﺮد و ﺑﺎ ﺳﻪ درھﻢ ﻣﯿﻔﺮوﺧﺖ وﮐﻪ ﺑﺎز از آن ﯾﮏ درھﻢ را ﺻﺪﻗﻪ ﻣﯽداد‪ ،‬ﺑﺎ ﯾﮏ درھﻢ‬
‫ﺑﺮای ﺧﺎﻧﻮادهاش ﻏﺬا ﻣﯽﺧﺮﯾﺪ و ﺑﺎ ﯾﮏ درھﻢ ﺑﺎﻗﯽ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﺮگھﺎی ﺧﺮﻣﺎی ﺟﺪﯾﺪ‬
‫ﻣﯽﺧﺮﯾﺪ‪.‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭼﯿﺴﺖ؟‬
‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﯾﻌﻨﯽ راﺿﯽ ﺑﻮدن ﺑﻪ روزی ﺧﺪاوﻧﺪ اﮔﺮﭼﻪ اﻧﺪک ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﺸﻢ ﻧﺪوﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ در دﺳﺖ دﯾﮕﺮان ھﺴﺖ‪ .‬ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻧﺸﺎﻧﻪی اﯾﻤﺎن راﺳﺘﯿﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫َ‬ ‫»ﻗَ ْﺪ أَﻓْﻠَ َﺢ َﻣ ْﻦ أَ ْﺳﻠَ َﻢ َو ُرز َق َﻛ َﻔﺎﻓًﺎ َو َ�ﻨَّ َﻌ ُﻪ َّ ُ‬
‫ا� ِﺑ َﻤﺎ آﺗ ُﺎه«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬رﺳﺘﮕﺎر ﮔﺸﺖ آﻧﮑﻪ‬ ‫ِ‬
‫اﺳﻼم آورد‪ ،‬رزق و روزی داده ﺷﺪه و ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻪ آﻧﭽﻪ دادهاﺳﺖ ﻗﺎﻧﻊ ﺳﺎزد«‪.‬‬
 ‫‪١٨٩‬‬ ‫ﻗﻨﺎﻋﺖ‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ رﺳﻮل ﺧﺪا ج‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﭼﯿﺰی ﮐﻪ داﺷﺖ راﺿﯽ ﺑﻮد و از ﮐﺴﯽ ﭼﯿﺰی در ﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﯽﮐﺮد و ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﻣﺎل ﮐﺴﯽ ﻧﺒﻮد‪ .‬آﻧﺤﻀﺮت ج ﺑﻮﺳﯿﻠﻪی ﻣﺎل و داراﯾﯽ ﺑﺎﻧﻮ ﺧﺪﯾﺠﻪل ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت‬
‫ﻣﯽﭘﺮداﺧﺖ‪،‬و ﺳﻮد ﺑﺴﯿﺎری ﻣﯽﮐﺮد ﺑﺪون اﯾﻨﮑﻪ ﭼﺸﻢ ﻃﻤﻊ ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در ﻣﯿﺪانھﺎی ﺟﻨﮓ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﯽآوردﻧﺪ دوری ﻣﯽﮐﺮد‪ ،‬و از آن‬
‫ﭼﯿﺰی ﻧﻤﯽﮔﺮﻓﺖ ﺑﻠﮑﻪ آن را در ﺑﯿﻦ ﯾﺎراﻧﺶ ﺗﻘﺴﯿﻢ ﻣﯽﮐﺮد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮ روی ﺣﺼﯿﺮ ﻣﯽﺧﻮاﺑﯿﺪ‪ ،‬اﺻﺤﺎب آﺛﺎر ﺣﺼﯿﺮ را ﺑﺮ روی ﺑﺪﻧﺶ ﻣﯽدﯾﺪﻧﺪ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ زﯾﺮاﻧﺪاز ﻧﺮﻣﯽ ﺑﺮاﯾﺸﺎن ﻓﺮاھﻢ ﮐﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ روی آن ﺑﻨﺸﯿﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ آنھﺎ‬
‫ْ َ َ َّ َ ْ َ َ َ َ ُ َّ َ َ َ َ‬ ‫ُّ ْ َ َّ َ َ‬ ‫َ َ ُّ ْ َ َ َ َ‬
‫اح َوﺗ َﺮ� َﻬﺎ«‪.‬‬‫ﺐ اﺳﺘﻈﻞ ﺤﺗﺖ ﺷﺠﺮ ٍة �ﻢ ر‬ ‫َ‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ ِﻰﻟ وﻣﺎ لِ��ﻴﺎ ﻣﺎ أﻧﺎ ِﻰﻓ اﺪﻟ�ﻴﺎ إِﻻ ﻛﺮا ِﻛ ٍ‬
‫]ﺗﺮﻣﺬی و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻣﺮا ﺑﻪ دﻧﯿﺎ ﭼﻪ ﮐﺎر؟ ﻣﻦ در دﻧﯿﺎ ﺟﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻮاری ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫ً‬
‫ﺳﺎﯾﻪی درﺧﺘﯽ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻧﻤﻮده و ﺑﻌﺪا آن را ﺗﺮک ﻧﻤﻮده و ﻣﯽرود‪ ،‬ﻧﯿﺴﺘﻢ«‪.‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ در ﮐﺎرﻫﺎی ﺧﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﯿﺎ ﻗﺴﻤﺖ وی ﮐﺮده اﺳﺖ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﭘﯿﺸﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﮐﺎرھﺎی ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﻮ ﺑﺎﯾﺪ ﺣﺮﯾﺺ ﺑﻮده و داﺋﻤﺎ در ﺣﺎل زﯾﺎد ﮐﺮدن ﺧﯿﺮات‬
‫ى﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪:‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮﻣﻮدهی ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪َ ﴿ :‬وتَ َز َّو ُدوا ْ فَإ َّن َخ ۡ َ‬
‫� ٱ َّلزادِ ٱ�َّ ۡق َو ٰ‬ ‫ِ‬
‫‪ .[١٩٧‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﺮای ﺧﻮد ﺗﻮﺷﻪ ﺑﺮﮔﯿﺮﯾﺪ ﮐﻪ در ﺣﻘﯿﻘﺖ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺗﻮﺷﻪ ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎری اﺳﺖ و‬
‫ُ‬ ‫ْ َ ۡ‬
‫ای ﺧﺮدﻣﻨﺪان از ﻣﻦ ﭘﺮوا ﮐﻨﯿﺪ«‪ .‬و ﻧﯿﺰ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َسارِ ُع ٓوا إ ِ ٰ� َمغفِ َر� ٖ ّمِن َّر ّ�ِ� ۡم‬
‫َ َ َّ َ ۡ ُ َ َّ َ ٰ َ ٰ ُ َ ۡ َ ُ ُ َّ ۡ‬
‫ت ل ِۡل ُم َّتق َ‬
‫� ‪] ﴾١٣٣‬آلﻋﻤﺮان‪ .[١٣٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﺮای‬ ‫ِ‬ ‫وجن ٍة عرضها ٱلس��ت وٱ��ض أعِد‬
‫ﻧﯿﻞ ﺑﻪ آﻣﺮزﺷﯽ از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد و ﺑﮫﺸﺘﯽ ﮐﻪ ﭘﮫﻨﺎﯾﺶ ]ﺑﻪ ﻗﺪر[ آﺳﻤﺎنھﺎ و زﻣﯿﻦ اﺳﺖ‬
‫]و[ ﺑﺮای ﭘﺮھﯿﺰﮔﺎران آﻣﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺸﺘﺎﺑﯿﺪ«‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻗﻨﺎﻋﺖ‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻗﺎﻧﻊ را ﺧﺪا و ﻣﺮدم دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪ .‬ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺳﻮد و ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺑﺴﯿﺎری را در دﻧﯿﺎ و‬
‫آﺧﺮت ﻧﺼﯿﺐ اﻧﺴﺎن ﻣﯽﺳﺎزد‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻓﻀﺎﯾﻞ ﻗﻨﺎﻋﺖ‪:‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٩٠‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺳﺒﺐ ﺑﺮﮐﺖ و اﻓﺰوﻧﯽ ﻣﺎل اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﮔﻨﺠﯽ اﺳﺖ ﺑﯽﭘﺎﯾﺎن‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﺎ را از ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ داراﯾﯽھﺎ ﺧﺒﺮ داده و‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫� َّﻦ اﻟ ِﻐ َ� ِﻏ َ� اﻨﻟَّﻔ ِﺲ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‬
‫َ‬ ‫َْ َ ْ َ َ ْ َ َْ َْ‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻟيﺲ اﻟ ِﻐ� �ﻦ ﻛﺮﺜ ِة اﻟﻌ َﺮ ِض‪َ ،‬وﻟ ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻏﻨﺎ و ﺑﯽﻧﯿﺎزی ﺑﺎ زﯾﺎد ﺑﻮدن ﻣﺎل ﻧﯿﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﮑﻪ ﻏﻨﺎ در ﻏﻨﺎی ﻧﻔﺲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫َْ ُ ُ‬ ‫ً‬ ‫َ ْ َ ْ ََ ْ ُ‬
‫� ْﻢ آﻣﻨًﺎ ﻰﻓ ْ‬
‫ﺮﺳ�ِ ِﻪ ُﻣ َﻌﺎﻰﻓ ِﻰﻓ َﺟ َﺴ ِﺪهِ ِﻋﻨﺪ ُه ﻗﻮت ﻳَ ْﻮ ِﻣ ِﻪ‬
‫ِ ِ ِ‬ ‫و ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ أﺻﺒﺢ ِﻣﻨ‬
‫َ ْ َ ُ ُّ ْ‬ ‫َ َ َ َّ‬
‫اﺪﻟ�ﻴَﺎ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ از ﺷﻤﺎ ﺻﺒﺢ ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬در‬ ‫ﻓﻜ�� َﻤﺎ ِﺣ�ت ﻪﻟ‬
‫ﺣﺎﻟﯿﮑﻪ در ﺟﺎن ﺧﻮد اﯾﻤﻦ ﺑﻮده و در ﺟﺴﺪش ﺳﺎﻟﻢ اﺳﺖ و ﺗﻮﺷﻪی روز ﺧﻮد را داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺋﯽ ﺗﻤﺎم دﻧﯿﺎ ﺑﻪ وی داده ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ھﺮﮔﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎن از ﻗﺴﻤﺖ و روزی ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺷﺪهاش ﺑﻮﺳﯿﻠﻪی ﺧﺪاوﻧﺪ راﺿﯽ ﺑﻮده و از‬
‫دﯾﮕﺮان ﺑﯽﻧﯿﺎز ﮔﺸﺖ‪ ،‬در ﺑﯿﻦ آنھﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺰرﮔﯽ و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﮔﺮدﯾﺪه و ھﯿﭻﮐﺲ‬
‫ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﺪ او را ﺧﻮار ﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻃﻤﻊ و ﻣﯿﻞ ﺑﻪ زﯾﺎد ﮐﺮدن ﻣﺎل ﻓﺮد را در ﺑﯿﻦ ﻣﺮدم ﺧﻮار و ذﻟﯿﻞ و ﻓﺎﻗﺪ ﻋﺰت‬
‫ْ َ َ َ َ َّ ُ َ َ َ ُ ْ َ ْ َ‬
‫ﺎس«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی‬‫ﻣﯽﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬وارض ﺑِﻤﺎ ﻗﺴ َﻢ ا� لﻚ ﺗ�ﻦ أ�� اﻨﻟَّ ِ‬
‫و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺮا روزی دادهاﺳﺖ راﺿﯽ ﺑﺎش ﺗﺎ ﺗﻮاﻧﮕﺮﺗﺮﯾﻦ ﮐﺲ‬
‫ﺑﺎﺷﯽ«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻃﻤﻊ ﮐﺎر ھﯿﭻ وﻗﺖ ﺳﯿﺮ ﻧﯿﺴﺖ و دوﺳﺖ دارد ﮐﻪ از ﻣﺮدم در ﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﯿﻦ ﻓﺮدی ھﺮﮔﺰ ﺑﺮﮐﺖ و ﻓﺰوﻧﯽ در ﻣﺎﻟﺶ را اﺣﺴﺎس ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ََ ُ‬ ‫َ‬ ‫ْ َ ْ َ َ َ َ َّ َ َ ُ َ ٌ ْ ُ َ ْ َ ْ‬ ‫َ ُْ ُ‬
‫ا� ﻻ � َ ْﺴﺄﻟ ِ� أ َﺣﺪ ِﻣﻨ� ْﻢ ﺷيﺌًﺎ �ﺘُﺨ ِﺮ َج ُﻪﻟ َم ْﺴﺄ ُﺘﻟﻪ‬‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻻ ﺗﻠ ِﺤﻔﻮا ِﻰﻓ الﻤﺴﺄﻟ ِﺔ ﻓﻮ ِ‬
‫ِّ َ ْ ً َ َ َ َ ُ َ ٌ َ ُ َ َ َ َ ُ َ َ ْ‬
‫ﻴﻤﺎ أ� َﻄﻴْﺘُ ُﻪ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ و ﻧﺴﺎﺋﯽ و اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در‬ ‫ِﻣ� ﺷيﺌﺎ وأﻧﺎ ﻪﻟ ﺎﻛ ِره �ﻴﺒﺎرك ﻪﻟ ِ�‬
‫ﺳﺆال‪ ،‬اﺻﺮار و اﻟﺤﺎح ﻧﮑﻨﯿﺪ! ﺑﺨﺪا ﺳﺆال ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ ﯾﮑﯽ از ﺷﻤﺎ از ﻣﻦ ﭼﯿﺰی را ﮐﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺆاﻟﺶ از ﻧﺰدم ﭼﯿﺰی را ﺑﺮاﯾﺶ ﺑﯿﺮون ﺳﺎزد‪ ،‬و ﻣﻦ ﺑﺪان راﺿﯽ ﻧﺒﺎﺷﻢ‪ ،‬و ﺑﺎز ﺑﺮﮐﺖ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد در ﭼﯿﺰی ﮐﻪ ﻣﻦ ﺑﻮی ﻣﯽدھﻢ«‪.‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُّ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ ُ ُ‬
‫ﻮل‪َ ،‬و َﺧ ْ ُ‬
‫�‬ ‫� ِﻣ َﻦ اﻴﻟَ ِﺪ الﺴﻔ�‪ ،‬واﺑﺪأ ِﺑﻤﻦ �ﻌ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺎز ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ْ » :‬اﻴﻟَ ُﺪ اﻟْ ُﻌﻠْﻴَﺎ َﺧ ْ ٌ‬

‫ا�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‬ ‫الﺼ َﺪﻗَﺔ َ� ْﻦ َﻇ ْﻬﺮ ﻏ ً�‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ � َ ْﺴﺘَ ْﻌﻔ ْﻒ ﻳُﻌ َّﻔ ُﻪ َّ ُ‬
‫ا�‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ � َ ْﺴﺘَ ْﻐﻦ ُ� ْﻐﻨﻪ َّ ُ‬ ‫َّ‬
‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ از دﺳﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ‪ ،‬و آﻏﺎز ﮐﻦ ﺑﻪ ﻋﺎﺋﻠﻪات‪ .‬و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺻﺪﻗﻪ‬
 ‫‪١٩١‬‬ ‫ﻗﻨﺎﻋﺖ‬

‫آﻧﺴﺖ ﮐﻪ از روی ﺗﻮاﻧﮕﺮی ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻋﻔﺖ ﺟﻮﯾﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻋﻔﯿﻒ ﻧﮕﻪ دارد‪ ،‬و‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﺑﯽﻧﯿﺎزی ﺟﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﯽﻧﯿﺎز ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ راھﯽ ﺑﻪ ﺳﻮی ﺑﮫﺸﺖ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ ﮐﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻗﺎﻧﻌﯽ ﮐﻪ از ﻣﺮدم ﭼﯿﺰی ﻧﺨﻮاھﺪ‪ ،‬ﭘﺎداﺷﺶ‬
‫َ ْ َ َ ْ َ َ َّ َ َ ْ‬ ‫َ َ َّ َ‬
‫ﺎس ﺷيﺌًﺎ‬ ‫ﺑﮫﺸﺖ ﺧﻮاھﺪ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺤﻀﺮت ج ﯾﮑﺒﺎر ﻓﺮﻣﻮد‪َ » :‬ﻣ ْﻦ ﺗ�ﻔﻞ ِﻰﻟ أن ﻻ �ﺴﺄل اﻨﻟ‬
‫َ ْ‬ ‫َ َ َ َّ َ َ ُ ْ َّ َ َ َ َ ْ َ ُ َ َ َ َ َ َ َ ُ َ‬
‫ﺎن أﻧﺎ‪ .‬ﻓﺎﻜن ﻻ � َ ْﺴﺄل أ َﺣ ًﺪا ﺷيﺌًﺎ«‪] .‬اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی و‬ ‫َوأﺗ�ﻔﻞ ﻪﻟ ِﺑﺎﺠﻟَﻨ ِﺔ‪� .‬ﻘﺎل ﺛﻮ�‬
‫اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﻪ ﮐﺴﯽ ھﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺿﻤﺎﻧﺖ دھﺪ ﮐﻪ از ﮐﺴﯽ ﭼﯿﺰی ﻧﻄﻠﺒﺪ ﺗﺎ ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ او ﺿﻤﺎﻧﺖ ﺑﮫﺸﺖ را ﺑﺪھﻢ«‪.‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻣﯽﺷﻮد‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻗﺎﻧﻊ ﻓﺮد آزادی اﺳﺖ‪ ،‬و ﮐﺲ دﯾﮕﺮی ﺑﺮ وی ﺗﺴﻠﻂ ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﻃﻤﻊ ﮐﺎری ﻓﺮد‬
‫را ﺑﻨﺪهی دﯾﮕﺮی ﻣﯽﺳﺎزد‪ .‬اﻣﺎم ﻋﻠﯽس ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻃﻤﻊ ﺑﻨﺪﮔﯽ اﺑﺪی اﺳﺖ‪).‬ﺑﻨﺪﮔﯽ‬
‫ھﻤﯿﺸﮕﯽ(‪ .‬ﺣﮑﯿﻤﯽ ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﺪ روزﮔﺎر زﻧﺪﮔﺎﻧﯿﺶ را آزاداﻧﻪ‬
‫ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺎزه ﻧﺪھﺪ ﻃﻤﻊ را در ﻗﻠﺒﺶ ﻻﻧﻪ ﮐﻨﺪ‪ .‬و ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﻋﺰت در ﻗﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬و ذﻟﺖ‬
‫ﺧﻮاری در ﻃﻤﻊ اﺳﺖ‪ .‬و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ :‬ﺑﻨﺪه ﺳﻪ دﺳﺘﻪاﻧﺪ‪ :‬ﺑﻨﺪهی ﺳﺴﺘﯽ و ﺗﻨﺒﻠﯽ‪ ،‬ﺑﻨﺪهی‬
‫ﺷﮫﻮت و ﺑﻨﺪهی ﻃﻤﻊ‪.‬‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ راھﯽ ﺑﺮای آراﻣﺶ ﻧﻔﺲ‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻗﺎﻧﻊ در آراﻣﺶ زﻧﺪﮔﯽ ﮐﺮده و در اﻣﻨﯿﺖ و اﻃﻤﯿﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮ ﮐﺎﻣﻞ ﺑﺴﺮ‬
‫ﻣﯽﺑﺮد‪ .‬وﻟﯽ ﻓﺮد ﻃﻤﻊ ﮐﺎر ھﻤﯿﺸﻪ در ﺣﺎل ﺷﮑﻮه و ﻧﺎﻟﻪ زﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﻮده و آرام و ﻗﺮار‬
‫َ َْ ْ ْ‬ ‫َ ْ َ ََ ْ‬
‫ا� َﻦ آد َم �ﻔ َّﺮغ ِﻟ ِﻌﺒَﺎد ِﻰﺗ أمﻸ َﺻﺪ َر َك‬ ‫ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج در ﯾﮏ ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻳﺎ‬
‫َْ‬ ‫َ‬ ‫ُ ْ ً َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫ْ َ َْ ْ‬ ‫َْ‬ ‫َ‬
‫ِﻏ ً� َوأ ُﺳ َّﺪ �ﻘ َﺮ َك َو ِ�ن ل ْﻢ �ﻔ َﻌﻞ َمﻸ ُت َﺻﺪ َر َك ﺷﻐﻼ َول ْﻢ أ ُﺳ َّﺪ �ﻘ َﺮ َك«‪] .‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫»ای ﺑﻨﯽآدم‪ ،‬ﺧﻮدت را ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻦ ﻣﺸﻐﻮل دا ﺗﺎ ﻗﻠﺒﺖ را از ﺗﻮاﻧﮕﺮی ﻟﺒﺮﯾﺰ ﺳﺎزم‬
‫ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﯽ از ﺗﻮ ﺑﺎزدارم‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﯿﻦ ﻧﮑﻨﯽ‪ ،‬ﺳﯿﻨﻪات را ﻟﺒﺮﯾﺰ از اﻓﮑﺎر ﺳﺎﺧﺘﻪ و از ﺗﮫﯽ‬
‫دﺳﺘﯽ ﺗﺮا ﺑﺎزﻧﺪارم«‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از ﺣﮑﯿﻤﺎن ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ‪ :‬ﺧﻮﺷﯽ دﻧﯿﺎ ﺑﻪ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﻪ رزق ﺧﻮد ﻗﺎﻧﻊ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬و‬
‫اﻧﺪوه آن اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﻏﻢ ﭼﯿﺰی را ﺑﺨﻮری ﮐﻪ ﻣﺎل ﺗﻮ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻧﯿﮑﻮ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ‪:‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٩٢‬‬
‫ﹺ‬
‫اﻟﺒـــــﺪن‬ ‫ﻓﻴﻬــــــﺎ اﻟﻨﻌﻴـــــﻢ وﻓﻴﻬــــــﺎ راﺣـــــﺔ‬ ‫ﻫـــــﻲ اﻟﻘﻨـــــﺎﻋﺔ ﻻ ﺗـــــﺮﴇ ﲠــــــﺎ ﺑـــــﺪﻻ‬
‫ﻫــــﻞ راح ﻣﻨﻬـــﺎ ﺑﻐﻴـــــﺮ اﻟﻘﻄــــﻦ واﻟﻜﻔـ ﹺ‬
‫ـــﻦ‬ ‫اﻧﻈــــﺮ ﻟـﻤــــﻦ ﻣﻠـــــﻚ اﻟﺪﻧﻴــــﺎ ﺑﺄﲨـﻌــــﻬﺎ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫»ﻗﻨﺎﻋﺖ اﺳﺖ اﯾﻨﮑﻪ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﺟﺪای از آن‪ ،‬ھﺮآﻧﭽﻪ از ﺧﻮﺷﯽ و راﺣﺖ ﺑﺪن اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﮕﺮ او‬
‫را ﮐﻪ ﭘﺎدﺷﺎه ﺟﮫﺎن اﺳﺖ و آﺧﺮ‪ ،‬ﭼﻪ رﺳﯿﺪ زان ھﻤﻪ او را ﺟﺰ ﺗﮑﻪ ﭘﺎره ﮐﻔﻨﯽ«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﮐﺎر‬

‫رواﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﻣﺮدی ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج آﻣﺪه و از او درﺧﻮاﺳﺖ ﭘﻮل ﮐﺮد‪ .‬آن ﺣﻀﺮت‬
‫ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﯾﺎ ﭼﯿﺰی در ﺧﺎﻧﻪ داری؟ ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬آری‪ ،‬ﭘﻼﺳﯽ ﮐﻪ ﻗﺴﻤﺘﯽ از ان را ﺑﻪ ﺗﻦ‬
‫ﮐﺮده و ﻗﺴﻤﺘﯽ را ﻣﯽﮔﺴﺘﺮاﻧﯿﻢ و ﭘﯿﺎﻟﻪای ﮐﻪ در آن آب ﻣﯽﻧﻮﺷﯿﻢ‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آنھﺎ ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﯿﺎور! ﻣﺮد رﻓﺖ و آنھﺎ را آورد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﭼﻪ ﮐﺴﯽ اﯾﻦ دو را ﻣﯽﺧﺮد؟ ﻣﺮدی ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻣﻦ آنھﺎ را ﺑﻪ ﯾﮏ درھﻢ ﻣﯽﺧﺮم‪ .‬آن‬
‫ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﮐﺴﯽ ھﺴﺖ ﮐﻪ ﺑﯿﺸﺘﺮ از ﯾﮏ درھﻢ ﺑﺮای آنھﺎ ﺑﭙﺮدازد؟ ‪-‬دو ﯾﺎ ﺳﻪ‬
‫ﺑﺎر ﺗﮑﺮار ﻓﺮﻣﻮد‪ -‬ﻣﺮد دﯾﮕﺮی ﮔﻔﺖ‪ :‬آنھﺎ را ﺑﻪ دو درھﻢ ﻣﯽﺧﺮم‪ .‬آنھﺎ را ﺑﻪ او داد و‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج دو درھﻢ را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﺮد ﻓﻘﯿﺮ داد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ ﯾﮑﯽ ﺑﺮای ﺧﺎﻧﻮادهات‬
‫ﻏﺬاﯾﯽ ﺑﺨﺮ و ﺑﺎ دﯾﮕﺮی ﺗﯿﺸﻪای ﺑﺨﺮ و ﺑﺎ آن ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﺮﮔﺮد‪ .‬آن ﻣﺮد ﺗﯿﺸﻪای ﺧﺮﯾﺪه و‬
‫ﻧﺰد ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج دﺳﺘﯽ ﺑﺮ ﭘﺸﺖ او ﻧﮫﺎد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮو و ھﯿﺰم ﺟﻤﻊ‬
‫ﻧﻤﺎ و آن را ﺑﻔﺮوش و ﺗﺎ ﭘﺎﻧﺰده روز دﯾﮕﺮ ﻧﺒﯿﻨﻤﺖ‪.‬‬
‫آن ﻣﺮد رﻓﺖ و ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﮐﺮدن و ﻓﺮوش ھﯿﺰم ﭘﺮداﺧﺖ و ﭘﺲ از آﻧﮑﻪ ده درھﻢ‬
‫َْ َ‬ ‫َ َ َ ٌْ َ َ‬
‫� لﻚ ِﻣ ْﻦ أن ﺗ ِﻰﺠ َء‬ ‫ﮔﺮدآورده و ﻟﺒﺎس و ﻏﺬا ﺧﺮﯾﺪ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺬا ﺧ‬
‫َْ‬ ‫َّ َ َ‬ ‫َ ْ َ َ ْ َ ْ َ َ َّ ْ َ َ َ َ َ ْ ُ‬ ‫ْ ََُ ُ ْ ً‬
‫ﺎﻣ ِﺔ ِإن ال َﻤ ْﺴﺄﻟﺔ ﻻ ﺗﺼﻠ ُﺢ ِإﻻ ِﺜﻟَﻼﺛ ٍﺔ ِ ِﺬﻟى �ﻘ ٍﺮ‬ ‫ال َﻤ ْﺴﺄﻟﺔ ﻧ�ﺘَﺔ )ﻋﻼﻣﺔ( ِﻰﻓ وﺟ ِﻬﻚ ﻳﻮم اﻟ ِﻘﻴ‬
‫ﻮﺟ ٍﻊ )ﻋﻠﻴﻪ دﻳﺔ(«‪ .‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﯾﻦ‬ ‫َ ُ‬ ‫َْ‬ ‫ُْ ُْ‬ ‫َْ‬ ‫ُ ْ‬
‫ﻣﺪﻗِ ٍﻊ )ﺷﺪﻳﺪ( أو ِ ِﺬﻟى ﻏﺮمٍ ﻣﻔ ِﻈ ٍﻊ )ﻛﺒ�( أو ِ ِﺬﻟى دمٍ م ِ‬
‫ﺑﺮای ﺗﻮ ﺑﮫﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮔﺪاﯾﯽ ﺑﺮ ﭼﮫﺮهات ﻧﺸﺎﻧﯽ در روز ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﮕﺬارد‪ .‬درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﮐﻤﮏ ﻣﺎﻟﯽ و ﺗﮑﺪی ﺟﺰ در ﺳﻪ ﻣﻮرد ﺟﺎﯾﺰ ﻧﯿﺴﺖ‪ :‬ﺑﺮای ﮐﺴﯽ ﮐﻪ دﭼﺎر ﻓﻘﺮ ﺷﺪﯾﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﯾﺎ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺮض ﺑﺴﯿﺎر‪ ،‬و ﯾﺎ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ دﯾﻪ ﺑﺮ ﻋﮫﺪهاش ﺑﺎﺷﺪ«‪] .‬اﺑﻮداود[‪.‬‬

‫ﮐﺎر ﺑﻪ ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟‬
‫ﮐﺎر و ﻋﻤﻞ ﻣﻌﺎﻧﯽ زﯾﺎد و ﮔﺴﺘﺮدهای دارﻧﺪ و ﺷﺎﻣﻞ اﻋﻤﺎل دﻧﯿﺎ و آﺧﺮت ﻣﯽﮔﺮدد‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٩٤‬‬

‫ﻋﻤﻞ آﺧﺮت‪:‬‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻋﺒﺎدت و ﺗﻘﺮبﺟﻮﯾﯽ ﺑﻪ ﺳﻮی اوﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‬
‫َ َ ُ‬ ‫َ ۡ َ َ َ َ ُ ۡ َ ُّ ُ ۡ َ ّ َ ٓ ُ ُ َ َ َ َ ٰ ّ ُ‬
‫ِن�م ّمِن َذكر أ ۡو أ َ �ٰ‬
‫ن�‬ ‫ضيع �مل � ِم ٖل م‬
‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬فٱستجاب لهم ر�هم � ِ� � أ ِ‬
‫ٍ‬
‫ُ ُ‬
‫َ� ۡعض�م ّ ِم ۢن َ� ۡع ٖض﴾ ]آلﻋﻤﺮان‪ .[١٩٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭘﺲ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن دﻋﺎی آﻧﺎن را اﺟﺎﺑﺖ‬
‫ﮐﺮد ]و ﻓﺮﻣﻮد ﮐﻪ[ ﻣﻦ ﻋﻤﻞ ھﯿﭻ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﻤﻠﯽ از ﺷﻤﺎ را از ﻣﺮد ﯾﺎ زن ﮐﻪ ھﻤﻪ از‬
‫ﯾﮑﺪﯾﮕﺮﯾﺪ ﺗﺒﺎه ﻧﻤﯽﮐﻨﻢ«‪.‬‬
‫ْ َ ُ َ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ٌ‬
‫ﻳﻤﺎن‬‫ﺎل أﻓﻀﻞ ﻗﺎل‪ :‬إِ‬
‫ْ َ‬ ‫ُّ‬
‫ﻰﺒ ج أى اﻷ�ﻤ ِ‬ ‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ در ﺣﺪﯾﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ‪ُ » :‬ﺳﺌِ َﻞ اﻨﻟَّ ُّ‬
‫ِ‬
‫ٌ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ٌّ‬ ‫َ‬ ‫َ ُ َّ َ َ َ َ‬ ‫َّ‬ ‫ﺎد ﻰﻓ َ‬‫َ ٌ‬ ‫َ ُ َّ َ َ َ َ‬ ‫ُ‬ ‫َّ‬
‫ُ‬
‫ا�‪�ِ .‬ﻴﻞ �ﻢ ﻣﺎذا ﻗﺎل‪ :‬ﺣﺞ ﻣﺮﺒور«‪.‬‬ ‫ﻴﻞ ِ‬ ‫ِ ِ‬‫ب‬ ‫ﺳ‬ ‫ِ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﺟ‬
‫ِ‬ ‫‪:‬‬‫ﺎل‬ ‫ﺎ� َو َرﺳ ِ ِ‬
‫ﻮﻪﻟ‪�ِ .‬ﻴﻞ �ﻢ ﻣﺎذا ﻗ‬ ‫ِﺑ ِ‬
‫]ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﭘﺮﺳﯿﺪه ﺷﺪ‪ :‬ﮐﺪام ﻋﻤﻞ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺑﺎز ﮐﺪام؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﮫﺎد ﻓﯽ ﺳﺒﯿﻞ اﻟﻠﻪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺑﺎز ﮐﺪام؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣﺞ ﻣﻘﺒﻮل«‪.‬‬

‫ﮐﺎر و ﻋﻤﻞ دﻧﯿﺎ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ھﺮﮔﻮﻧﻪ ﺳﻌﯽ و ﺗﻼش دﻧﯿﻮی و ﻣﺸﺮوع اﻃﻼق ﺷﺪه و ﻧﯿﺰ ﺷﺎﻣﻞ ھﺮﻧﻮع ﻋﻤﻞ‬
‫دﺳﺘﯽ‪ ،‬ﮐﻼﻣﯽ‪ ،‬ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﮐﺸﺎورزی‪ ،‬ﺷﮑﺎر‪ ،‬ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﺷﺒﺎﻧﯽ و ﻏﯿﺮه ﻣﯽﮔﺮدد‪ .‬از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﮐﺴﺐ و ﮐﺎری ﺑﺮﺗﺮ از دﯾﮕﺮ ﮐﺎرھﺎﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻋﻤﻞ الﺮﺟﻞ ﺑﻴﺪه«‪.‬‬
‫]ﺣﺎﮐﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺎر دﺳﺖ اﻧﺴﺎن«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺎ را ﺑﻪ ﮐﺎر ﮐﺮدن و ﺟﺪﯾﺖ و ﺗﻼش در ﺷﺌﻮن زﻧﺪﮔﯽ ﻧﻤﻮده و در‬
‫ﺑﺴﯿﺎری از ﺟﺎھﺎ در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺑﺪان اﺷﺎره ﻧﻤﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َ‬ ‫�وا ْ � ٱ ۡ�َ� ِض َوٱ ۡ� َت ُغوا ْ مِن فَ ۡضل ٱ َّ�ِ َوٱ ۡذك ُروا ٱ َّ َ‬
‫� كث ِ ٗ‬
‫��‬
‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫لصلَ ٰوةُ فَٱنتَ ِ ُ‬
‫﴿فَإ َذا قُض َيت ٱ َّ‬
‫ِ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫َ‬ ‫َّ َّ ُ ُ ۡ‬
‫ل َعل� ۡم �فل ُِحون ‪] ﴾١٠‬اﻟﺠﻤﻌﺔ‪ .[١٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﭼﻮن ﻧﻤﺎز ﮔﺰارده ﺷﺪ در ]روی[ زﻣﯿﻦ‬
‫ﭘﺮاﮐﻨﺪه ﮔﺮدﯾﺪ و ﻓﻀﻞ ﺧﺪا را ﺟﻮﯾﺎ ﺷﻮﯾﺪ و ﺧﺪا را ﺑﺴﯿﺎر ﯾﺎد ﮐﻨﯿﺪ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﺷﻤﺎ رﺳﺘﮕﺎر‬
‫ﮔﺮدﯾﺪ«‪.‬‬
 ‫‪١٩٥‬‬ ‫ﮐﺎر‬
‫َ َ َ َ ُ ُ ۡ َ َ َُ ٗ َ ۡ ُ ْ َ َ َ َ ُُ ْ‬ ‫ُ َّ‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ه َو ٱ�ِي جعل ل�م ٱ��ض ذلو� فٱمشوا ِ� مناكِبِها و�وا‬
‫َ ۡ ُّ‬
‫لن ُش ُ‬
‫ور ‪] ﴾١٥‬اﻟﻤﻠﮏ‪ .[١٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اوﺳﺖ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ زﻣﯿﻦ را ﺑﺮای ﺷﻤﺎ‬ ‫مِن ّرِ ۡزقِهِۖۦ ��هِ ٱ‬
‫رام ﮔﺮداﻧﯿﺪ ﭘﺲ در ﻓﺮاﺧﻨﺎی آن رھﺴﭙﺎر ﺷﻮﯾﺪ و از روزی ]ﺧﺪا[ ﺑﺨﻮرﯾﺪ و رﺳﺘﺎﺧﯿﺰ‬
‫َّ ُ َ َ َ ُ ۡ َ َ ُ ُ ُ ۡ ۡ ُ َ‬ ‫ٱ� َملُوا ْ فَ َس َ َ‬
‫ۡ‬ ‫ُ‬
‫و�ۥ َوٱل ُمؤمِنون﴾ ]اﻟﺘﻮﺑﺔ‪:‬‬‫�ى � �مل�م ورس‬ ‫ﺑﻪﺳﻮی اوﺳﺖ«‪ .‬و‪َ ﴿ :‬وق ِل‬
‫‪ .[١٠٥‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﮕﻮ ]ھﺮ ﮐﺎری ﻣﯽﺧﻮاھﯿﺪ[ ﺑﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺑﻪ زودی ﺧﺪا و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ او و‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎن در ﮐﺮدار ﺷﻤﺎ ﺧﻮاھﻨﺪ ﻧﮕﺮﯾﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن وﻇﯿﻔﻪ دارد ﮐﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﻋﮫﺪه دارد را ﺑﺎ ﺟﺪﯾﺖ و ﻧﮫﺎﯾﺖ درﺳﺘﯽ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﺎ را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﻧﺤﻮ و ﺻﺤﺖ و درﺳﺘﯽ در آن‬
‫اﻣﺮ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ .‬ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﻧﺤﻮ ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺗﺤﺼﯿﻞ ﻋﻠﻢ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﺎﯾﺪ در ﻣﻄﺎﻟﻌﻪی ﺧﻮد‬
‫ﺑﮑﻮﺷﺪ ﭼﻮن ﻋﮫﺪهدار اﯾﻦ وﻇﯿﻔﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﯾﺪ آن را ﺑﻪ ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ وﺟﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻧﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖ و ﺑﺮﺗﺮی دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﺤﺖ ھﺮ ﺷﺮاﯾﻄﯽ ﮐﻪ ﺑﺎﺷﺪ از ﮐﺎر ﮐﺮدن دﺳﺖ ﻧﻤﯽﮐﺸﺪ‪ ،‬رﺳﻮل اﻟﻠﻪ ج‬
‫ﻻ َ� ُﻘ َ‬ ‫ََْ َ َْ َ‬ ‫ُ َ ٌَ َ‬ ‫َ‬ ‫َّ َ ُ‬ ‫ْ َ َ‬
‫ﻮم َﺣ َّﻰﺘ‬ ‫ﺎﻋﺔ َو�ِﻴَ ِﺪ أ َﺣ ِﺪ� ْﻢ ﻓ ِﺴﻴﻠﺔ ﻓﺈِ ِن اﺳﺘﻄﺎع أن‬ ‫ﺖ الﺴ‬‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬إن ﻗﺎﻣ ِ‬
‫َْ ْ‬ ‫َْ‬
‫�ﻐ ِﺮ َﺳ َﻬﺎ ﻓﻠﻴَﻐﺮﺳﻬﺎ«‪] .‬اﺣﻤﺪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﮔﺮ ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺑﺮﭘﺎﺷﺪ و ﺷﺎﺧﻪ ﺧﺮﻣﺎﯾﯽ در دﺳﺖ‬
‫داﺷﺘﯿﺪ ﺗﺎ ﻏﺮﺳﺶ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﺎ ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﭘﺎﯾﯽ ﻗﯿﺎﻣﺖ ﺗﻮاﻧﺴﺘﯿﺪ آن را ﻏﺮس ﮐﻨﯿﺪ‪،‬‬
‫ً‬
‫ﺣﺘﻤﺎ آن را ﻏﺮس ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ!«‪.‬‬
‫اﺳﻼم از ﺑﯿﮑﺎر ﻣﺎﻧﺪن ﻣﺮد و درﻧﺘﯿﺠﻪ دﺳﺖ ﭘﯿﺶ دﯾﮕﺮان دراز ﮐﺮدﻧﺶ ﻧﮫﯽ ﮐﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﻘﺮای ﻣﺆﻣﻦ را‪ ،‬ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻋﻔﺖ و ﻧﺠﺎﺑﺘﯽ ﮐﻪ دارﻧﺪ و در ﺑﺪﺗﺮﯾﻦ‬
‫ۡ ُ َ َ ٓ َّ َ ُ ۡ ُ ْ‬
‫�وا ِ�‬ ‫ﺷﺮاﯾﻂ ھﻢ ﺑﻪ ﮔﺪاﯾﯽ روی ﻧﻤﯽآورﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬ل ِلفقراءِ ٱ�ِين أح ِ‬
‫َ ُ‬ ‫ُّ‬ ‫َ ۡ َ ُ ُ ُ َۡ ُ َ ۡ ٓ‬ ‫َۡ‬ ‫ون َ ۡ‬‫َّ َ َ ۡ َ ُ َ‬
‫�اهِل أغن َِيا َء م َِن ٱ َّ� َعف ِف � ۡع ِر� ُهم‬ ‫� ٗ�ا ِ� ٱ�� ِض �سبهم ٱ‬ ‫يل ٱ�ِ � �ست ِطيع‬‫سب ِ ِ‬
‫َ‬
‫� بهِۦ َعل ٌ‬ ‫خ ۡ َ َّ َّ َ‬‫َ ٰ ُ ۡ َ َ ۡ َ ُ َ َّ َ ۡ َ ٗ َ َ ُ ُ ْ ۡ َ‬
‫ِيم ‪] ﴾٢٧٣‬اﻟﺒﻘﺮة‪:‬‬ ‫� فإِن ٱ ِ‬ ‫ٖ‬ ‫�لون ٱ�اس إِ�ا�اۗ وما تنفِقوا مِن‬ ‫�ِسِي�هم � � ٔ‬
‫‪ .[٢٧٣‬ﯾﻌﻨﯽ‪)» :‬اﯾﻦ ﺻﺪﻗﺎت( ﺑﺮای آن )دﺳﺘﻪ از( ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪاﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ در راه ﺧﺪا‬
‫ﺷﺪت‬ ‫ﻓﺮوﻣﺎﻧﺪهاﻧﺪ‪ ،‬و ﻧﻤﯽﺗﻮاﻧﻨﺪ )ﺑﺮای ﺗﺄﻣﯿﻦ ھﺰﯾﻨﻪ زﻧﺪﮔﯽ( در زﻣﯿﻦ ﺳﻔﺮ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬از ّ‬
‫ﺧﻮﯾﺸﺘﻦداری‪ ،‬ﻓﺮد ﺑﯽاﻃﻼع‪ ،‬آﻧﺎن را ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﻣﯽﭘﻨﺪارد‪ .‬آنھﺎ را از ﺳﯿﻤﺎیﺷﺎن‬
‫ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯽ‪ .‬ﺑﺎ اﺻﺮار‪) ،‬ﭼﯿﺰی( از ﻣﺮدم ﻧﻤﯽﺧﻮاھﻨﺪ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٩٦‬‬

‫ﺷﺨﺼﯽ ﮐﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ اﻧﺠﺎم ﮐﺎر و ﮐﺴﺐ ﭘﻮل از ﻣﺮدم ﻃﻠﺐ ﭘﻮل ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ ﺳﺘﻢ روا ﻣﯽدارد‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﻪ ﺧﻮاری و ﺧﻔﺖ ﮔﺪاﯾﯽ ﮐﺮدن ﻣﯽاﻧﺪازد‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﮔﺪاﯾﯽ ﮐﺮدن ﺑﺮﺣﺬر داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﻧﻔﺮت و ﺷﺪت ﺑﺴﯿﺎر از آن ﯾﺎد ﮐﺮده و آن را‬
‫َْ‬ ‫ْ‬
‫ُّ ْ َ‬
‫الﺴﻔ� َواﺑْﺪأ ِﺑ َﻤ ْﻦ‬ ‫� ِﻣ ْﻦ اﻴﻟَ ِﺪ‬ ‫ﻧﮫﯽ ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ْ » :‬اﻴﻟَ ُﺪ اﻟ ْ ُﻌﻠْﻴَﺎ َﺧ ْ ٌ‬
‫ْ ُْ‬ ‫الﺼ َﺪﻗَﺔ َﻣﺎ َﺎﻛ َن َ� ْﻦ َﻇ ْﻬﺮ ﻏ ً� َو َﻣ ْﻦ � َ ْﺴﺘَ ْﻌﻔ ْﻒ ﻳُﻌ َّﻔ ُﻪ َّ ُ‬ ‫َُ ُ‬
‫ﻮل َو َﺧ ْ ُ‬
‫ا� َو َﻣ ْﻦ � َ ْﺴﺘَﻐ ِﻦ �ﻐ ِﻨ ِﻪ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫� َّ‬ ‫�ﻌ‬
‫ا�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ از دﺳﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ و آﻏﺎز ﮐﻦ ﺑﻪ ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬ ‫َّ ُ‬
‫ﻧﻔﻘﻪاش ﺑﺪوش ﺗﻮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺻﺪﻗﻪ آﻧﺴﺖ ﮐﻪ از روی ﺛﺮوت و ﻏﻨﺎء ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮑﻪ‬
‫ﻋﻔﺖ ﺑﺠﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺪا او را ﻋﻔﯿﻒ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻐﻨﺎء ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻏﻨﯽ‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد«‪.‬‬
‫َ‬ ‫ْ‬
‫ْ َ ُ َ َ ُ ُ ْ ََُْ ََ ْ‬
‫ﺤﺘَﻄ َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ َّ َ ْ‬
‫ﺐ‬ ‫اﺬﻟى �ﻔ ِﻰﺴ ِ�ﻴ ِﺪهِ ﻷن ﻳﺄﺧﺬ أﺣﺪ�ﻢ ﺣﺒﻠﻪ �ﻴ ِ‬ ‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬و ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫ً َ َ ْ‬ ‫َ‬ ‫َ ْ‬
‫� َ ُﻪﻟ ِﻣ ْﻦ أ ْن ﻳَﺄ ِ َ‬
‫ﻰﺗ َر ُﺟﻼ‪ ،‬ﻓيَ ْﺴﺄ ُﻪﻟ‪ ،‬أ� َﻄ ُﺎه أ ْو َﻣﻨَ َﻌ ُﻪ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﮔﺮ ﮐﺴﯽ‬
‫ََ‬
‫ﻰﻠﻋ َﻇ ْﻬﺮهِ َﺧ ْ ٌ‬
‫ِ‬
‫از ﺷﻤﺎ رﯾﺴﻤﺎﻧﺶ را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﺮ ﭘﺸﺖ ﺧﻮﯾﺶ ھﯿﺰم ﺑﮑﺸﺪ ﺑﮫﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻧﺰد‬
‫ﮐﺴﯽ رﻓﺘﻪ و از او ﻃﻠﺐ ﻣﺎل ﻧﻤﻮده و آن ﺷﺨﺺ ﭼﯿﺰی ﺑﻪ وی ﺑﺪھﺪ ﯾﺎ ﻧﺪھﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ :‬ھﺮﮔﺰ ﮐﺴﯽ از ﮐﺴﺐ روزی ﺑﺎزﻧﻨﺸﯿﻨﺪ و ﺑﮕﻮﯾﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎراﻟﮫﺎ ﻣﺮا روزی ﺑﺮﺳﺎن‪ .‬درﺣﺎﻟﯿﮑﻪ ﺧﻮب ﻣﯽداﻧﺪ از آﺳﻤﺎن ﺑﺮاﯾﺶ ﻃﻼ و ﺟﻮاھﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ‬
‫ﺑﺎرﯾﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﯾﺪ ﮐﺎر ﮐﺮده و ﺗﻼش ﻧﻤﺎﯾﺪ ﺗﺎ در زﻧﺪﮔﯽ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺷﺎﯾﺴﺘﮕﯽاش را‬
‫دارد دﺳﺖ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺎﻋﺮ‪:‬‬
‫ــــﻬﺮ اﻟ ﱠﻠـﻴﺎﻟﹺـــــــﻲ‬
‫ــــﻦ ﻃﻠـــــﺐ اﻟ ﹸﻌـــــﻼ ﹶﺳـ ﹶ‬
‫و ﹶﻣـ ﹾ‬ ‫ــــــﺐ اﻟـﻤ ﹶﻌـﺎﻟﹺــــــﻲ‬
‫ﺑﹺ ﹶﻘـــــﺪﹾ ﹺر ا ﹾﻟ ﹶﻜــــــﺪﱢ ﹸﺗ ﹾﻜﺘ ﹶﹶﺴ ﹸ‬
‫ﹺ‬
‫ـــــــﺎل‬ ‫ﹶأ ﹶﺿـــــﺎع اﻟ ﹸﻌ ﹾﻤ ﹶ‬
‫ــــــﺮ ﰲ ﻃﻠـــــﺐ ا ﹾﻟـ ﹸﻤ ﹶﺤ‬ ‫وﻣــــﻦ ﻃﻠــــﺐ اﻟ ﹸﻌـــــﻼ ﻣــــﻦ ﻏــــﲑ ﻛﹶــــــﺪﹼ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺷﻌﺮ‪:‬‬
‫»ﻗﺪر ﺗﻮ از ﮐﻮﺷﺶ و ﮐﺎرت ﺑﺮآﯾﺪ ﺑﺮﻓﺮاز‪ ،‬ﺷﺐ ﻧﺨﻮاﺑﺪ آﻧﮑﻪ ﻣﯿﻠﺶ ﺳﻮی ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬آرزوی ﻗﺪر واﻻ ﺑﯽﺗﻼش و رﻧﺞ دﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺮف ﻋﻤﺮ اﻧﺪر ﺧﯿﺎﻟﯽ واھﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﮐﺎر و ﻋﻤﻞ ﺟﺰو اﺧﻼق اﻧﺒﯿﺎء‡ ﺑﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﻧﻮح÷ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﺎر ﻣﯽﻧﻤﻮد و ﺣﺮﻓﻪی ﺟﺎری داﺷﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﯿﺰ او را ﺑﻪ ﺳﺎﺧﺖ ﯾﮏ ﮐﺸﺘﯽ اﻣﺮ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ھﻤﺮاه آﻧﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ وی اﯾﻤﺎن ﻣﯽآوردﻧﺪ ﺑﺮآن‬
 ‫‪١٩٧‬‬ ‫ﮐﺎر‬

‫ﺳﻮار ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﯾﻌﻘﻮب÷ ﺷﺒﺎن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﻮد و ﺣﻀﺮت ﯾﻮﺳﻒ÷ در ﻣﺼﺮ‬
‫وزﯾﺮ ﺧﺰاﻧﻪ داری آن ﺳﺎﻣﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻘﻞ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ﮐﻪ ﺣﻀﺮت ادرﯾﺲ÷ ﯾﮏ ﺧﯿﺎط ﺑﻮد و ﮐﺎر و ﭘﯿﺸﻪی ﺧﯿﺎﻃﯽ و دو‬
‫زﻧﺪﮔﯽ را ﺑﺮﮔﺰﯾﺪه ﺑﻮد و در آن ﺣﺎل زﺑﺎﻧﺶ از ذﮐﺮ و ﯾﺎد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎز ﻧﻤﯽاﯾﺴﺘﺎد و ﺳﻮزﻧﯽ‬
‫ﻧﻤﯽزد و ﺑﯿﺮون ﻧﻤﯽﮐﺸﯿﺪ ﺗﺎ ﺗﺴﺒﯿﺢ ﭘﺮوردﮔﺎر را ﻧﻨﻤﺎﯾﺪ و ﺷﺐ را ﺳﭙﺮی ﮐﺮده و روز را‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﯾﺎن ﻣﯽﺑﺮد و ﺑﺮ روی اﯾﻦ ﮐﺮهی ﺧﺎﮐﯽ ﮐﺴﯽ ﺑﮫﺘﺮ از او وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت‬
‫َ ََ‬
‫ﻣﻮﺳﯽ ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ﻣﺪت ده ﺳﺎل ﺷﺒﺎن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬ﻣﺎ أ�ﻞ‬
‫َ َ ُُْ‬ ‫َ َّ َ َّ َّ َ ُ َ‬ ‫َ َ ٌ َ َ ً َ ُّ َ ْ ً ْ َ ْ َ ْ ُ َ ْ َ َ َ‬
‫اود÷ ﺎﻛن ﻳَﺄ�ﻞ ِﻣ ْﻦ‬ ‫ا� د‬
‫أﺣﺪ ﻃﻌﺎﻣﺎ �ﻂ ﺧ�ا ِﻣﻦ أن ﻳﺄ�ﻞ ِﻣﻦ �ﻤ ِﻞ ﻳ ِﺪهِ‪ ،‬و ِ�ن ﻧ ِﻰﺒ ِ‬
‫َ� َﻤ ِﻞ ﻳَ ِﺪهِ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﯿﭽﮑﺲ ﻃﻌﺎﻣﯽ را ﻧﺨﻮرده ﮐﻪ ﺑﮫﺘﺮ از ﮐﺎر ﺧﻮد او ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا داود÷ از دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮد ﻣﯽﺧﻮرد«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ دﻟﯿﻞ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج از ﺣﻀﺮت داود÷ ﯾﺎد ﮐﺮده اﺳﺖ ﮐﻪ او ﯾﮏ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻮد و ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد ﺳﻠﻄﻨﺖ و ﻣﻘﺎم و ﺛﺮوت ﻓﺮاواﻧﯽ ﮐﻪ داﺷﺖ ﮐﺎر ﻣﯽﮐﺮد و از دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮد ارﺗﺰاق‬
‫ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﯿﺸﻪی آھﻨﮕﺮی داﺷﺖ و زرهھﺎی آھﻨﯽ و ﺗﺠﮫﯿﺰات ﺟﻨﮕﯽ را ﺑﺎ دﻗﺖ و‬
‫اﺳﺘﺤﮑﺎم ﺑﺎﻻﯾﯽ درﺳﺖ ﻣﯽﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺎ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ج ﻧﯿﺰ ﺑﻪ ھﻤﯿﻦ ﺷﯿﻮه ﮐﺎر‬
‫ﮐﺮده و در ﮐﻮدﮐﯽ ﺷﺒﺎن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺑﻮد و در ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﻪ ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﮐﺎر‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮای ﻋﻤﻞ ﺑﻪ وﻇﯿﻔﻪی اﻧﺴﺎﻧﯽ ﺧﻮﯾﺶ ﮐﺎر ﻣﯿﮑﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮﻧﻪ اﯾﻨﺴﺖ ﮐﻪ او‬
‫ﻋﮫﺪه دار ﺣﻤﻞ رﺳﺎﻟﺘﯽ ﻣﮫﻢ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و آن آﺑﺎداﻧﯽ زﻣﯿﻦ ﺑﺎ راه و ﺷﯿﻮهی درﺳﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪی اﺳﺖ و اﯾﻦ ﻣﮫﻢ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ و درﺳﺘﮑﺎری ﻣﯿﺴﺮ ﻧﺨﻮاھﺪ ﮔﺮدﯾﺪ‪ .‬در‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﯿﺰ ﺗﻨﮫﺎ ﺑﺎ ﮐﺎر و ﺗﺎﻟﺶ ﺳﺨﺖ و ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﻣﯽﺗﻮان ﻟﯿﺎﻗﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺛﺒﺎت‬
‫رﺳﺎﻧﯿﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻮاﺳﻄﻪی ﮐﺎر و ﮐﺴﺐ ﺑﻪ ﭘﻮل ﺣﻼل دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺻﺮف ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮاده‬
‫ﻧﻤﻮده و در ﮐﺎرھﺎی ﺧﯿﺮ اﻣﺖ و ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﺮﮐﺖ ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ .‬از ھﻤﯿﻦ ﭘﻮل ﻓﺮض و واﺟﺒﺎت را‬
‫ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬زﮐﺎت ﻣﯽدھﺪ و ﺣﺞ ﻣﯽﮔﺬارد و دﯾﮕﺮ وﻇﺎﯾﻒ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﯽرﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺑﺨﺸﺶ و اﻧﻔﺎق از اﻣﻮال ﭘﺎک و ﺣﻼﻟﺶ اﻣﺮ ﮐﺮده‬
‫َ‬ ‫ام ُن ٓوا ْ أَنف ُقوا ْ مِن َط ّي َ‬ ‫َ َ ُّ َ َّ‬
‫ت َما ك َس ۡب ُت ۡم﴾ ]اﻟﺒﻘﺮه‪ .[٢٦٧ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ٰ‬
‫ِ ِ‬ ‫�‬ ‫ِ‬
‫ِين َء َ‬
‫َ‬ ‫�‬ ‫���ها ٱ‬‫و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ٰٓ ﴿ :‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪١٩٨‬‬

‫»ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ‪ ،‬از ﭼﯿﺰھﺎی ﭘﺎﮐﯿﺰهای ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﯾﺪ اﻧﻔﺎق‬
‫ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﮐﺎر و ﺟﮫﺎد در راه ﺧﺪا را ﺑﺎ ھﻢ ذﮐﺮ ﻧﻤﻮده و‬
‫َّ َ َ َ ُ َ ُ َ ٰ ُ َ‬ ‫َ ۡ‬ ‫ََُۡ َ‬ ‫َۡ‬ ‫َ‬ ‫ََ َ ُ َ َ ۡ‬
‫� ُ�ون ِ� ٱ��ض يبتغون مِن فض ِل ٱ�ِ وءاخرون ي�تِلون ِ�‬
‫ِ‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وءاخرون ي ِ‬
‫َّ‬ ‫َ‬
‫يل ٱ�ِ﴾ ]اﻟﻤﺰﻣﻞ‪ .[٢٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ]ﻋﺪهای[ دﯾﮕﺮ در زﻣﯿﻦ ﺳﻔﺮ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ ]و[ در ﭘﯽ‬ ‫سب ِ ِ‬
‫روزی ﺧﺪا ھﺴﺘﻨﺪ و ]ﮔﺮوھﯽ[ دﯾﮕﺮ در راه ﺧﺪا ﭘﯿﮑﺎر ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﻨﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ روزی ﺣﻼل از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﮔﺸﺘﻪ و ﻧﻔﺲ‬
‫ﺧﻮﯾﺶ را از ﺧﻮاری دﺳﺖ ﭘﯿﺶ دﯾﮕﺮان دراز ﻧﻤﻮدن ﺑﺎزداﺷﺘﻪ و ﺑﺮای ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺧﺮج‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮐﺴﯽ ﻣﯽداﻧﺪ ﮐﻪ در راه ﺧﺪا ﺑﻪ ﺟﮫﺎد ﻣﯽﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ﯾﮑﺒﺎر ﻣﺮدی از ﻧﺰد آن ﺣﻀﺮت ج و ﺻﺤﺎﺑﻪ ﮐﺮام‪ ‬ﮔﺬر ﮐﺮد و آﻧﺎن ﺷﺎداﺑﯽ و ﺟﺪﯾﺖ‬
‫ﺑﺴﯿﺎری را در وی ﻣﺸﺎھﺪه ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﯾﺎ رﺳﻮل اﻟﻠﻪ‪ ،‬اﯾﮑﺎش اﯾﻦ ﺣﺎل را در راه ﺧﺪا‬
‫ً‬
‫ﺻﻐﺎرا ﻓﻬﻮ ﻲﻓ ﺳبﻴﻞ اﷲ‪ ،‬و�ن‬ ‫ﻣﯽداﺷﺖ؟ ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬إن ﺎﻛن ﺧﺮج �ﺴﻰﻌ ﻰﻠﻋ وﺪﻟه‬
‫ﺎﻛن ﺧﺮج �ﺴﻰﻌ ﻰﻠﻋ أﺑﻮ�ﻦ ﺷﻴﺨ� ﻛﺒ��ﻦ ﻓﻬﻮ ﻲﻓ ﺳبﻴﻞ اﷲ‪ ،‬و�ن ﺎﻛن ﺧﺮج �ﺴﻰﻌ ﻰﻠﻋ‬
‫ُّ‬
‫ً‬
‫ر�ﺎء وﻣﻔﺎﺧﺮة ﻓﻬﻮ ﻲﻓ ﺳبﻴﻞ‬ ‫ﻧﻔﺴﻪ ﻳَﻌﻔﻬﺎ ﻓﻬﻮ ﻲﻓ ﺳبﻴﻞ اﷲ‪ ،‬و�ن ﺎﻛن ﺧﺮج �ﺴﻰﻌ‬
‫الﺸﻴﻄﺎن«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺮای ﮐﺴﺐ روزی ﺑﺮای ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﺮدش ﺧﺎرج‬
‫ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ در راه ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺮای ﭘﺪر و ﻣﺎدر ﭘﯿﺮش ﺑﺎﺷﺪ ﻧﯿﺰ در راه ﺧﺪا اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﯿﺮون آﻣﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﻮﯾﺸﺘﻦ را )از اﺣﺘﯿﺎج و ﮔﺪاﯾﯽ ﮐﺮدن( ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﯾﺪ در راه ﺧﺪا‬
‫اﺳﺖ وﻟﯽ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ رﯾﺎ و ﻓﺨﺮﻓﺮوﺷﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در راه ﺷﯿﻄﺎن ﻗﺮار دارد«‪.‬‬
‫ﮐﺴﺐ و ﮐﺎر ﺑﺮای اﻧﺴﺎن دوﺳﺘﯽ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﯽآورد‪ .‬از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج‬
‫رواﯾﺖ ﮐﺮدهاﻧﺪ ﮐﻪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إن اﷲ ﺗﻌﺎﻰﻟ �ﺐ اﻟﻌﺒﺪ اﻟـﻤﺆﻣﻦ اﻟـﻤﺤﺮﺘف )أي‪ :‬اﺬﻟي‬
‫ﻪﻟ ﻋﻤﻞ وﻣﻬﻨﺔ ﻳﺆدﻳﻬﺎ(« ]ﻃﺒﺮاﻧﯽ و ﺑﯿﮫﻘﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻨﺪهی ﻣﺤﺘﺮفاش)ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫ﮐﺴﯽ ﮐﻪ ﮐﺎر و ﭘﯿﺸﻪ دارد( را دوﺳﺖ ﻣﯽدارد«‪.‬‬

‫اﺧﻼق ﮐﺎر و ﻋﻤﻞ در اﺳﻼم‪:‬‬

‫دﯾﻦ اﺳﻼم ﻣﯿﺎن ﮐﺎرﮔﺮ و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ راﺑﻄﻪ و ﭘﯿﻮﻧﺪی را ﺑﻨﯿﺎن ﻧﮫﺎده و ﺑﺮای ھﺮﮐﺪام از‬
‫ﻃﺮﻓﯿﻦ ﺣﻘﻮق و وﻇﺎﯾﻒ ﺧﺎﺻﯽ را وﺿﻊ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪١٩٩‬‬ ‫ﮐﺎر‬

‫ﻧﺨﺴﺖ‪ :‬ﺣﻘﻮق ﮐﺎرﮔﺮ‪:‬‬

‫دﯾﻦ ﻣﺒﯿﻦ اﺳﻼم ﺣﻘﻮﻗﯽ را ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﮐﺎرﮔﺮ داﻧﺴﺘﻪ و ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ را ﻣﻠﺰم ﺑﻪ رﻋﺎﯾﺖ و‬
‫ﺑﺠﺎی آوردن آن ﻣﯽﻧﻤﺎﯾﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪی اﯾﻦ ﺣﻘﻮق‪:‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﻣﺎﻟﯽ‪:‬‬
‫ََ َۡ َ‬
‫خ ُسوا ْ ٱ�َّ َ‬
‫اس‬ ‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﺰد ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ وی‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬و� �ب‬
‫ُۡ‬ ‫َۡ َٓ ُ ۡ ََ ََْۡۡ ۡ َ‬
‫ِين﴾ ]ﻫﻮد‪ .[٨٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم را ﮐﻢ ﻣﺪھﯿﺪ‬ ‫سد َ‬‫ِ‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫ض‬‫ِ‬ ‫�‬ ‫أشيا َءهم و� �عثوا ِ� ٱ�‬
‫َ َ َ ْ َ َ َْ‬ ‫َ ْ‬
‫� أﺟ َﺮ ُه �ﺒْﻞ أن‬ ‫و در زﻣﯿﻦ ﺑﻪ ﻓﺴﺎد ﺳﺮ ﺑﺮﻣﺪارﯾﺪ«‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬أ� ُﻄﻮا اﻷ ِﺟ‬
‫ُ‬ ‫َ َّ‬
‫�ﻒ َﻋ َﺮﻗ ُﻪ«‪] .‬اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﺟﺮت ﮐﺎرﮔﺮ را ﭘﯿﺶ از آﻧﮑﻪ ﻋﺮﻗﺶ ﺧﺸﮏ ﺷﻮد‬ ‫ِ‬
‫ﺑﭙﺮدازﯾﺪ«‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﺑﺪﻧﯽ و ﺟﺴﻤﯽ‪:‬‬

‫� ّل ُِف ٱ َّ ُ َ ۡ ً َّ ۡ َ َ‬
‫� �فسا إِ� ُوسعها﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪:‬‬
‫َ ُ َ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ ﺣﻖ اﺳﺘﺮاﺣﺖ و آﺳﺎﯾﺶ ﺟﺴﻤﯽ‪ �﴿ :‬ي‬
‫‪ .[٢٨٦‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ھﯿﭻ ﮐﺲ را ﺟﺰ ﺑﻪ ﻗﺪر ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽاش ﺗﮑﻠﯿﻒ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ«‪.‬‬
‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫ُ ََ‬ ‫ْ َ ُ ُ ْ َ َ َ ُ ُ َّ ُ َ ْ َ َ‬
‫ﺖ أﻳ ْ ِﺪﻳ� ْﻢ ﻓﺄ ْﻃ ِﻌ ُﻤﻮﻫ ْﻢ ِم َّﻤﺎ ﺗﺄ�ﻠﻮن‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إِﺧﻮاﻧ�ﻢ ﺟﻌﻠﻬﻢ ا� ﺤﺗ‬
‫َ‬
‫َ َ ْ ُ ُ ْ َّ َ ْ َ ُ َ َ َ ُ َ ِّ ُ ُ ْ َ َ ْ ُ ُ ْ َ ْ َ ْ ُ ُ ُ ْ َ ُ ُ‬
‫َّ‬
‫ﻮﻫ ْﻢ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ‬ ‫وأﻟ ِبﺴﻮﻫﻢ ِمﻤﺎ ﺗﻠبﺴﻮن وﻻ ﺗ�ﻠﻔﻮﻫﻢ ﻣﺎ �ﻐ ِﻠﺒﻬﻢ ﻓﺈِن ﻠﻛﻔﺘﻤﻮﻫﻢ ﻓﺄ ِ�ﻴﻨ‬
‫ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آنھﺎ ﺑﺮادران ﺷﻤﺎ ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آنھﺎ را زﯾﺮ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻗﺮار داده‪،‬‬
‫ﭘﺲ آﻧﮑﻪ ﺑﺮادرش زﯾﺮ دﺳﺘﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ او را از آﻧﭽﻪ ﻣﯽﺧﻮرد‪ ،‬ﺑﺨﻮراﻧﺪ و از آﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﯽﭘﻮﺷﺪ‪ ،‬ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬و آنھﺎ را ﺑﻪ ﭼﯿﺰی ﻣﮑﻠﻒ ﻧﮑﻨﯿﺪ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﺎﺋﯽ آن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و‬
‫اﮔﺮ آﻧﺎن را ﻣﺄﻣﻮر ﮐﺮدﯾﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ھﻤﮑﺎرﯾﺸﺎن ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎ ﻣﻮﻇﻒ اﺳﺖ در ﺧﺼﻮص ﻣﺴﺎﯾﻞ ﺑﮫﺪاﺷﺘﯽ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﯽ ﮐﺎرﮔﺮ ﺗﺎ ﺣﺪی ﮐﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻋﮫﺪهی اوﺳﺖ ﭼﯿﺰی ﮐﻢ ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ و آنھﺎ را ﺑﻪ ﺗﻤﺎﻣﯽ ﺑﺮآورد‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ‪:‬‬

‫دوم‪ :‬وﻇﺎﯾﻒ ﮐﺎرﮔﺮ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ھﻤﺎن ﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻪ ﮐﺎرﮔﺮ دارای ﺣﻘﻮﻗﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻇﺎﯾﻔﯽ را ﻧﯿﺰ ﺑﺮ ﻋﮫﺪه دارد‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٢٠٠‬‬

‫اﻣﺎﻧﺖ داری‪:‬‬
‫َ َّ‬
‫ﻧﯿﺮﻧﮓ و ﻓﺮﯾﺐ ﺟﺰو ﺻﻔﺎت ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻧﻤﯽﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪َ » :‬ﻣ ْﻦ ﻏﺶ‬
‫ََْ‬
‫ﻓﻠي َﺲ ِﻣ ِّ�«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ و اﺑﻮداود و ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ ﻧﯿﺮﻧﮓ ﮐﻨﺪ از ﻣﻦ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬

‫درﺳﺘﯽ و زﯾﺒﺎﯾﯽ ﮐﺎر‪:‬‬

‫ْ ُْ‬ ‫َ‬ ‫َ‬
‫َّ َّ َ ُ ُّ َ َ َ َ ُ ُ‬
‫� ْﻢ َ� َﻤﻼ أن �ﺘ ِﻘﻨَ ُﻪ«‪.‬‬ ‫�ﺐ إِذا ﻋ ِﻤﻞ أﺣﺪ‬
‫ﮐﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬إِن ا� ِ‬
‫]ﺑﯿﮫﻘﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺖ ﻣﯽدارد ﮐﻪ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﮐﺎری ﮐﺮدﯾﺪ در آن دﻗﺖ و درﺳﺘﯽ‬
‫ً‬
‫را ﮐﺎﻣﻼ رﻋﺎﯾﺖ ﻧﻤﺎﯾﯿﺪ«‪.‬‬

‫ﺻﺒﺢ زود ﺳﺮﮐﺎر ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪن‪:‬‬

‫ﺑﺎ اﯾﻦ ﮐﺎر ﺑﻪ ﻣﯿﺰان زﯾﺎدی ﺷﺎداﺑﯽ و ﺳﺮزﻧﺪﮔﯽ ﻓﺮد اﻓﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘﻪ و ﺑﺮﮐﺖ و اﻓﺰوﻧﯽ‬
‫َّ ُ َّ َ ْ ُ‬
‫ﻮر َﻫﺎ«‪.‬‬
‫ِ‬
‫ُ ُ‬
‫�‬ ‫ﺑ‬ ‫ﻲﻓ‬
‫ِ‬ ‫ﻲﺘ‬ ‫ﻷ َّ‬
‫ﺎرك ِ‬
‫ﻣ‬ ‫ﺑﯿﺸﺘﺮی ﻧﯿﺰ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﯽآﯾﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬الﻠﻬﻢ ﺑ ِ‬
‫]ﺗﺮﻣﺬی و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﺎر ﺧﺪاﯾﺎ ﺑﻪ ﺻﺒﺤﮕﺎھﺎن اﻣﺘﻢ ﺑﺮﮐﺖ ده!«‪.‬‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺸﻮرت و اﻧﺪرز ﺑﺮای ھﺮ دو ﻃﺮف‪:‬‬

‫ﺑﻮاﺳﻄﻪی آن ﺑﻪ ﺗﺼﻤﯿﻤﺎت ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮی ﻣﯽرﺳﻨﺪ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِّ » :‬‬
‫اﺪﻟ ُ‬
‫ﻳﻦ‬
‫َّ َ ُ‬
‫ﻴﺤﺔ«‪] .‬ﻣﺴﻠﻢ و ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﯾﻦ ﻋﺒﺎرت از ﻧﺼﯿﺤﺖ و ﺧﯿﺮ اﻧﺪﯾﺸﯽ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫اﻨﻟ ِﺼ‬

‫ﺣﻔﻆ اﺳﺮار‪:‬‬
‫ﻓﺮد ﮐﺎرﮔﺮ ﺑﺎﯾﺪ در ﺣﻔﻆ اﺳﺮار ﮐﺎرش ﮐﻮﺷﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﺎرج از ﻣﺤﯿﻂ ﮐﺎر و ﻧﺰد دﯾﮕﺮان‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻠﯽ را ﮐﻪ اﺳﺮار ﮐﺎر ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ را ﻓﺎش ﻧﺴﺎزد‪.‬‬

‫اﻃﺎﻋﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮدن‪:‬‬
‫ﺑﺮ ﻓﺮد ﮔﻤﺎﺷﺘﻪ و ﮐﺎرﮔﺮ ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮارد ﻣﻌﺼﯿﺖ و ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﺧﺪاوﻧﺪ از‬
‫ﮐﺎرﻓﺮﻣﺎی ﺧﻮﯾﺶ اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻮده و ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬
 ‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ‬

‫ﯾﻮﺳﻒ÷ در داﯾﺮهی ﻣﮫﺮ و ﻋﻄﻮﻓﺖ ﭘﺪرش ﯾﻌﻘﻮب ﭘﺮورده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮادراﻧﺶ ﺑﻪ او‬
‫ﺣﺴﻮدی ﮐﺮده و او را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و درون ﭼﺎھﯽ ژرف اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻓﻠﻪای ﺑﻪ ﺳﻮی ﭼﺎه‬
‫آﻣﺪه و ﯾﻮﺳﻒ را در آن ﯾﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬او را ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺼﺮ رھﺴﭙﺎر ﮔﺸﺘﻨﺪ ﺗﺎ در آﻧﺠﺎ او‬
‫را در ﺑﺎزار ﺑﻔﺮوش ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺼﺮ )وزﯾﺮ اﻋﻈﻢ ﻣﺼﺮ(‪ ،‬ﺑﺎ دﯾﺪن ﺑﺰرﮔﯽ اﺻﺎﻟﺖ و زﯾﺒﺎﯾﯽ رﺧﺴﺎر و ﺷﺮاﻓﺖ‬
‫رﻓﺘﺎرش‪ ،‬او را ﺧﺮﯾﺪ‪ .‬او از ھﻤﺴﺮش ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ وی را ﻣﻮرد اﺣﺘﺮام و ﺗﮑﺮﯾﻢ ﻗﺮار داده و‬
‫ﺑﺎ او ﺑﻪ ﻧﯿﮑﯽ رﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ‪ .‬ﯾﻮﺳﻒ ﺑﺰرگ ﺷﺪه و ﺟﻮاﻧﯽ ﺑﺮوﻣﻨﺪ و زﯾﺒﺎ روی ﮔﺸﺖ‪ .‬زن‬
‫ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺼﺮ ﺑﻪ او دل ﺑﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺷﯿﻄﺎن او را وﺳﻮﺳﻪ ﮐﺮد ﺗﺎ درﺑﺎرهی ﯾﻮﺳﻒ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﯽ ﮐﻨﺪ‪ .‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺧﺮوج ﻋﺰﯾﺰ ﻣﺼﺮ ﻣﺎﻧﺪه و درھﺎی ﻗﺼﺮ را ﻣﺤﮑﻢ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﺧﻮد را‬
‫آﻣﺎده و ﻣﮫﯿﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﯾﻮﺳﻒ را ﺑﻪ اﺗﺎﻗﺶ ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫َ َّ َّ‬
‫ﻟﯿﮑﻦ ﯾﻮﺳﻒ ﺑﺎ ﻧﮫﺎﯾﺖ ﭘﺎﮐﯽ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﭘﺎﺳﺨﺶ را اﯾﻦ ﭼﻨﯿﻦ داد‪َ ﴿ :‬م َعاذ ٱ�ِۖ إِن ُهۥ‬
‫َ‬ ‫َّ‬ ‫َ ّ ٓ َ ۡ َ َ َ ۡ َ َ َّ َ ۡ‬
‫ايۖ إِن ُهۥ � ُ�فل ُِح ٱل�ٰل ُِمون﴾ ]ﯾﻮﺳﻒ‪ .[٢٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا او آﻗﺎی‬‫ر ِ� أحسن مثو‬
‫ﻣﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺟﺎی ﻧﯿﮑﻮ دادهاﺳﺖ ﻗﻄﻌﺎ ﺳﺘﻤﮑﺎران رﺳﺘﮕﺎر ﻧﻤﯽﺷﻮﻧﺪ«‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﯽﺑﺮم‪ ،‬ﮐﮫﻦ ﺗﺮا ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻓﺮا ﻣﯽﺧﻮاﻧﯽ ﭘﺎﺳﺦ دھﻢ و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﯽﺧﻮاھﯽ ﺗﻦ دردھﻢ ﺣﺘﯽ‬
‫اﮔﺮ درھﺎ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﯽ‪ ،‬ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻧﮕﺎهھﺎی دزداﻧﻪ و آﻧﭽﻪ در ﺳﯿﻨﻪھﺎ ﭘﻨﮫﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﻣﺮد ﺑﺎھﻢ ھﻤﺴﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺴﯿﺮ ﺣﺮﮐﺖ ﺧﻮد وارد ﻏﺎری در ﮐﻮه ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﺐ‬
‫را ھﻤﺎﻧﺠﺎ ﺑﺴﺮ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﮫﺎن ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ ﻟﻐﺰﯾﺪه و درب ﻏﺎر را ﻣﺴﺪود ﻧﻤﻮد‪ .‬آن‬
‫ﺳﻪ ھﯿﭽﮑﺪام ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮓ را ﺟﺎﺑﺠﺎ ﮐﻨﻨﺪ‪ .‬دﯾﮕﺮ از ﻣﺮگ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﮔﺸﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ھﺮﯾﮏ دﺳﺖ ﺑﻪ دﻋﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﺠﺎتﺷﺎن داده و آﻧﺎن را‬
‫از آن ﻣﺨﻤﺼﻪ رھﺎﯾﯽ ﺑﺨﺸﺪ‪.‬‬
‫ﯾﮑﯽ از آن ﺳﻪ ﻧﻔﺮ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮﯾﯽ داﺷﺖ ﮐﻪ ﺑﺴﯿﺎر دوﺳﺘﺶ ﻣﯽداﺷﺖ و ھﺮﺑﺎر از او‬
‫ﻣﯽﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮔﻨﺎه آﻟﻮده ﮔﺮدﻧﺪ و دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮﯾﺶ ﺳﺮﺑﺎز ﻣﯽزد ﺗﺎ آﻧﮑﻪ دﭼﺎر ﺑﺤﺮان‬
‫ﻣﺎﻟﯽ ﮔﺸﺘﻪ و ﻧﺰد او آﻣﺪه و از او درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ ﻣﺎﻟﯽ ﻧﻤﻮد‪ .‬آن ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ داده ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﭼﯿﺰی ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺨﻮاھﻢ داد‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﻮد را در اﺧﺘﯿﺎر ﻣﻦ ﻧﮕﺬاری‪ .‬زن آﻧﺠﺎ را ﺗﺮک ﮐﺮده روی‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٢٠٢‬‬

‫ﺑﻪ ﺟﺎھﺎﯾﯽ دﯾﮕﺮ ﻧﻤﻮده و درﺧﻮاﺳﺖ ﮐﻤﮏ ﮐﺮده ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ ﮐﺴﯽ ﺑﻪ او ﮐﻤﮑﯽ ﻧﮑﺮد‪ .‬ﻧﺎﭼﺎر‬
‫ﭘﯿﺶ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﯾﺶ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ و زﻣﺎﻧﯿﮑﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﻧﺰدﯾﮏ ﺷﺪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬از ﺧﺪا‬
‫ﺑﺘﺮس‪ .‬و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ و ﭘﺎﮐﯽ را ﺑﻪ او ﯾﺎدآور ﮔﺸﺘﻪ و او را از ﻣﮑﺎﻓﺎت اﻟﮫﯽ ﺗﺮﺳﺎﻧﯿﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﻧﯿﺰ دﺳﺖ ﺑﺎزﭘﺲ ﮐﺸﯿﺪه و ﺳﺮراه آﻣﺪه و ﺑﻪ او ﮐﻤﮏ ﮐﺮده ﺑﻮد و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ‬
‫آﻣﺮزش ﻧﻤﻮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﺮد از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮓ را از ورودی ﻏﺎر ﮐﻨﺎر ﺑﺮد ﭼﻮن اﯾﻦ ﮐﺎر او‬
‫ﺻﺮف ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ دﻋﺎی او را اﺟﺎﺑﺖ ﻓﺮﻣﻮده و ﺻﺨﺮه ﺑﻪ‬
‫ﺣﺮﮐﺖ درآﻣﺪه و ھﺮﺳﻪ از آﻧﺠﺎ ﺑﯿﺮون آﻣﺪه و ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺎن را از ﻣﺮگ رھﺎﯾﯽ ﺑﺨﺸﯿﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﺧﺼﻠﺖ واﻻﯾﯽ ﺑﻮد ﮐﻪ ﺑﺎﻋﺚ آزادی آن ﺳﻪ ﻣﺮد ﮔﺮدﯾﺪ‪) .‬داﺳﺘﺎن‬
‫ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﯾﮏ ﺣﺪﯾﺚ ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ(‪.‬‬

‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﭼﯿﺴﺖ؟‬

‫ﻋﻔﺖ ﯾﺎ ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﯽ دوری از ﺣﺮام و ﺳﻮال از ﻣﺮدم ﺑﺪور اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻗﺴﺎم ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ‪:‬‬

‫ﻋﻔﺖ اﻋﻀﺎی ﺑﺪن‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن دﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺎ‪ ،‬ﭼﺸﻢھﺎ‪ ،‬ﮔﻮش و ﻋﻮرت ﺧﻮﯾﺶ را از ﺣﺮام ﻣﻨﺰه داﺷﺘﻪ و اﺟﺎزه‬
‫ﻧﻤﯽدھﺪ ﺷﮫﻮت ﺑﺮ او ﻏﻠﺒﻪ ﯾﺎﺑﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﭘﺎﮐﯽ ﻧﻔﺲ و ﻧﮕﺎھﺪاﺷﺘﻦ ﻋﻮرت‬
‫َ‬ ‫َّ َ َ َ‬ ‫ََۡ ۡ َۡ‬
‫� ُدون‬
‫ﺧﻮﯾﺶ ﺗﺎ زﻣﺎن ازدواج دﺳﺘﻮر داده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وليستعفِ ِف ٱ�ِين � ِ‬
‫َ ۡ‬ ‫� ُ� ۡغن َِي ُه ُم ٱ َّ ُ‬
‫احا َح َّ ٰ‬ ‫َ‬
‫ِ� ً‬
‫� مِن فضلِهِۗۦ﴾ ]اﻟﻨﻮر‪ .[٣٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ]وﺳﯿﻠﻪ[‬ ‫ن‬
‫زﻧﺎﺷﻮﯾﯽ ﻧﻤﯽﯾﺎﺑﻨﺪ ﺑﺎﯾﺪ ﻋﻔﺖ ورزﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﺪا آﻧﺎن را از ﻓﻀﻞ ﺧﻮﯾﺶ ﺑﯽﻧﯿﺎز ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻧﯿﺰ ﺑﺮای ﺣﻔﻆ ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﺟﻮاﻧﺎن را ﺑﻪ ازدواج ﺗﺸﻮﯾﻖ ﻓﺮﻣﻮده و‬
‫راھﻨﻤﺎﯾﯽ اﯾﺸﺎن ج ﺑﺮای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺗﻮان ازدواج را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬روی آوردن ﺑﻪ روزه و‬
‫ﺎب‬ ‫َ َ ْ َ َ َّ َ‬
‫ﻋﺒﺎدت ﺑﻮد ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﭼﺸﻢ و ﻋﻮرت ﺧﻮﯾﺶ را ﺑﺎزدارﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪» :‬ﻳﺎ ﻣﻌﺮﺸ الﺸﺒ ِ‬
‫َ ْ َ َ َ َّ ْ َ َّ ُ َ َ ُّ ْ َ َ َ ْ‬ ‫ْ َ َ َ ْ ُ ُ َْ َ َ‬
‫ﺮﺼ َوأﺣ َﺼ ُﻦ‬
‫ِ‬ ‫ﺒ‬‫ﻠ‬‫ِ‬ ‫ل‬ ‫ﺾ‬ ‫ﻏ‬‫أ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻧ‬ ‫ﺈ‬
‫ِ‬ ‫ﻓ‬ ‫ج‬‫و‬‫ﺰﺘ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻠ‬ ‫ﻓ‬ ‫الﺰوﺟﻴﺔ(‬ ‫ﺣﻘﻮق‬ ‫)أداء‬ ‫ة‬ ‫َﻣ ِﻦ اﺳﺘﻄﺎع ِﻣﻨ�ﻢ اﺒﻟﺎء‬
‫ﺎء )وﻗﺎﻳﺔ(«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ﺎلﺼ ْﻮمِ ﻓَﺈﻧَّ ُﻪ َ ُﻪﻟ و َﺟ ٌ‬
‫لﻠْ َﻔ ْﺮج َو َﻣ ْﻦ ل َ ْﻢ � َ ْﺴﺘَﻄ ْﻊ َ� َﻌﻠَﻴْﻪ ﺑ َّ‬
‫ِ ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫»ﺟﻮاﻧﺎن! ھﺮﯾﮏ از ﺷﻤﺎ ﮐﻪ ﺗﻮان ازدواج داﺷﺖ‪ ،‬ازدواج ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﮐﻪ ﺑﺮای ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﭼﺸﻢ‬
 ‫‪٢٠٣‬‬ ‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ‬

‫و ﻋﻮرت ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬و آﻧﮑﻪ ﺗﻮان ان را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ روی آورد ﺑﻪ روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮐﻪ آن‬
‫ﻧﻮﻋﯽ ﻣﮫﺎر ﺷﮫﻮت اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﺑﺪن‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺪن ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه و از ﭘﺪﯾﺪار ﺷﺪن ﻋﻮرﺗﺶ ﻣﯽﭘﺮھﯿﺰد‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن‬
‫ﻻزم اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺎﺑﯿﻦ ﻧﺎف و زاﻧﻮھﺎﯾﺶ را ﭘﻮﺷﺎﻧﯿﺪه و ﺑﺮ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن واﺟﺐ اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﺎﯾﺒﻨﺪ‬
‫ﺣﺠﺎب ﺑﺎﺷﺪ ﭼﺮا ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ و وﻗﺎر ﺟﺰو ﺳﺮﺷﺖ اوﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫� ُج ُيو� ِ ِه َّن﴾ ]اﻟﻨﻮر‪ .[٣١ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬و ﺑﺎﯾﺪ روﺳﺮی ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺳﯿﻨﻪ‬ ‫� ُمره َِّن َ َ ٰ‬‫ََۡ ۡ ۡ َ ُ‬
‫� �ن ِ ِ‬ ‫﴿و� ِ‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫َ ٰٓ ُّ َ َّ ُّ ُ ّ ۡ َ ٰ َ‬ ‫َ‬
‫جك َو َ� َنات ِك‬ ‫ﺧﻮﯾﺶ ]ﻓﺮو[ اﻧﺪازﻧﺪ‪ .«..‬ھﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪���﴿ :‬ها ٱ� ِ� قل ِ�ز� ِ‬
‫� أَن ُ� ۡع َر ۡ� َن فَ َ� يُ ۡؤ َذ ۡ� َن َو َ� َن ٱ َّ ُ‬
‫�‬
‫َ‬
‫ِ� َعلَ ۡيهِ َّن مِن َج َ� ٰبِيب ِ ِه َّنۚ َ� ٰل َِك أ ۡد َ ٰٓ‬ ‫َو� َِسا ٓءِ ٱل ۡ ُم ۡؤ ِمن َ‬
‫ِ� يُ ۡد� َ‬
‫ۗ‬
‫ِيما ‪] ﴾٥٩‬اﻷﺣﺰاب‪ .[٥٩ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮاﻧﺖ و ﺑﻪ زﻧﺎن‬ ‫ور� َّرح ٗ‬ ‫َ� ُف ٗ‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﮕﻮ ﭘﻮﺷﺶھﺎی ﺧﻮد را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻓﺮوﺗﺮ ﮔﯿﺮﻧﺪ اﯾﻦ ﺑﺮای آﻧﮑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و‬
‫ﻣﻮرد آزار ﻗﺮار ﻧﮕﯿﺮﻧﺪ ]ﺑﻪ اﺣﺘﯿﺎط[ ﻧﺰدﯾﮏﺗﺮ اﺳﺖ و ﺧﺪا آﻣﺮزﻧﺪه ﻣﮫﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫دﯾﻦ ﺳﻼم ﻧﮕﺎه ﮐﺮدن ﺑﻪ زن ﺑﯿﮕﺎﻧﻪ را ﻣﻨﻊ ﮐﺮده و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑﻪ ﻓﺮوھﺸﺘﻦ‬
‫ُ ّ ۡ ُ ۡ َ َ ُ ُّ ْ ۡ َ ۡ َ ٰ ۡ َ َ ۡ َ ُ ْ‬
‫ﻧﮕﺎهھﺎﯾﺸﺎن اﻣﺮ ﻧﻤﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬قل ل ِلمؤ ِمن ِ� �غضوا مِن �ب�رِهِم و�حفظوا‬
‫وج ُه ۡم﴾ ]اﻟﻨـﻮر‪ .[٣٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﺮدان ﺑﺎ اﯾﻤﺎن ﺑﮕﻮ دﯾﺪه ﻓﺮو ﻧﮫﻨﺪ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ‬ ‫فُ ُر َ‬
‫ورزﻧﺪ‪ .«...‬و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬وقُل ّل ِۡل ُم ۡؤم َِ�ٰت َ� ۡغ ُض ۡض َن م ِۡن َ�بۡ َ� ٰره َِّن َو�َ ۡ‬
‫ح َف ۡظ َن فُ ُر َ‬
‫وج ُه َّن﴾‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫]اﻟﻨﻮر‪ .[٣١ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﺑﻪ زﻧﺎن ﺑﺎ اﯾﻤﺎن ﺑﮕﻮ دﯾﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ]از ھﺮ ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﯽ[ ﻓﺮو ﺑﻨﺪﻧﺪ و‬
‫ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ورزﻧﺪ‪.«...‬‬
‫َّ َّ ۡ َ َ ۡ َ َ َ َ ۡ ُ َ َ ُ ُّ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺳﺒﺤﺎن در ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ ﺑﯿﺎن ﻣﯽدارد‪﴿ :‬إِن ٱلسمع وٱ�� وٱلفؤاد �‬
‫َُْ َ َ َ َُۡ َ ۡ ُ ٗ‬
‫�ٔو�﴾ ]اﻹﺳﺮاء‪ .[۳۶ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﭼﯿﺰی را ﮐﻪ ﺑﺪان ﻋﻠﻢ ﻧﺪاری‬ ‫أو ٰٓ��ِك �ن �نه م‬
‫دﻧﺒﺎل ﻣﮑﻦ زﯾﺮا ﮔﻮش و ﭼﺸﻢ و ﻗﻠﺐ ھﻤﻪ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺶ واﻗﻊ ﺧﻮاھﻨﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﯾﺚ ﻗﺪﺳﯽ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اﻨﻟﻈﺮة ﺳﻬﻢ مﺴﻤﻮم ﻣﻦ ﺳﻬﺎم إﺑﻠيﺲ‪ ،‬ﻣﻦ ﺗﺮ�ﻬﺎ ﻣﻦ‬
‫ً‬ ‫ُ‬
‫أﺑﺪﺘﻟﻪ إﻳﻤﺎﻧﺎ �ﺪ ﺣﻼوﺗﻪ ﻲﻓ ﻗﻠﺒﻪ«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ و ﺣﺎﮐﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﻧﮕﺎه )ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺤﺮم(‪،‬‬ ‫�ﺎﻓﻲﺘ‬
‫ﺗﯿﺮی زھﺮآﻟﻮد از ﺗﯿﺮھﺎی اﺑﻠﯿﺲ اﺳﺖ‪ ،‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ از آن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮس از ﻣﻦ درﮔﺬرد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎی ان او را اﯾﻤﺎﻧﯽ ﻧﺼﯿﺐ ﮔﺮداﻧﻢ ﮐﻪ ﺷﯿﺮﯾﻨﯽ آن را در ﻗﻠﺐ ﺧﻮﯾﺶ درﯾﺎﺑﺪ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٢٠٤‬‬

‫از ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج درﺑﺎرهی ﻧﮕﺎه ﻧﺎﮔﮫﺎﻧﯽ ﭘﺮﺳﯿﺪﻧﺪ »ﻧﮕﺎھﯽ ﮐﻪ ﺑﺪون ﻗﺼﺪ و ﺑﻄﻮر ﻏﯿﺮ‬
‫اﺮﺻ ْف ﺑَ َ َ‬
‫ﺮﺼ َك«‪] .‬اﺑﻮداود[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﯾﺪﮔﺎﻧﺖ‬
‫ْ‬
‫ﻋﻤﺪ ﺻﻮرت ﺑﮕﯿﺮد«‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ج ﻓﺮﻣﻮد‪ِ » :‬‬
‫را ﺑﺮﮔﺮدان!«‪.‬‬

‫ﻋﻔﺖ در ﻣﻮرد اﻣﻮال دﯾﮕﺮان‪:‬‬

‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻣﻮال ﺳﺎﯾﺮﯾﻦ ﭘﺎک و ﻋﻔﯿﻒ ﺑﻮده و ﺑﻪ ﻧﺎﺣﻖ ﭼﯿﺰی از آن‬
‫ﺑﺮﻧﻤﯽ ﮔﯿﺮد‪ .‬ﯾﮑﯽ از وزرای ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰﯾﺰس ﺷﺐ ھﻨﮕﺎم ﺑﺮای اراﺋﻪی‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺣﮑﻮﻣﺘﯽ ﻧﺰد اﯾﺸﺎن رﻓﺖ‪ .‬در ﭘﺎﯾﺎن ﮐﺎر‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻌﺮﯾﻒ داﺳﺘﺎن و ﺑﺤﺚھﺎی‬
‫ﺧﺼﻮﺻﯽ ﮐﺮد و در اﯾﻦ ھﻨﮕﺎم ﺧﻠﯿﻔﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ از او ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ دﺳﺖ ﻧﮕﻪ دارد‬
‫و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﭼﺮاغ را ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﻮده و ﭼﺮاغ دﯾﮕﺮی را روﺷﻦ ﮐﺮد‪ .‬وزﯾﺮ ﺑﺎ ﺗﻌﺠﺐ‬
‫ﭘﺮﺳﯿﺪ‪ :‬ﯾﺎ اﻣﯿﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ‪ ،‬ﭼﺮاﻏﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻣﻮﺷﺶ ﻧﻤﻮدی ھﯿﭻ ﻋﯿﺒﯽ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﭼﻨﺎن‬
‫ﮐﺮدی؟ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﯾﺰ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﭼﺮاﻏﯽ ﮐﻪ ﺧﺎﻣﻮش ﮐﺮدم ﺑﺎ روﻏﻦ ﺑﯿﺖ اﻟﻤﺎل‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﯽﺳﻮﺧﺖ‪ .‬در روﺷﻨﺎﯾﯽ آن در ﻣﻮرد اﻣﻮر ﻣﻤﻠﮑﺖ ﺑﺤﺚ ﮐﺮدﯾﻢ وﻟﯽ ھﻨﮕﺎﻣﯽ‬
‫ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺨﺼﯽ ﭘﺮداﺧﺘﯿﻢ‪ ،‬آن را ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﻮدم و ﭼﺮاﻏﯽ را ﮐﻪ روﻏﻦ آن از ﻣﺎل‬
‫ﺧﻮدم ﺗﮫﯿﻪ ﮔﺸﺘﻪ ﺑﻮد را ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﯾﻦ ﺗﺮﺗﯿﺐ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰﯾﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪای واﻻ از رﻋﺎﯾﺖ ﭘﺎﮐﯽ و ﻋﻔﺖ در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ‬
‫اﻣﻮال دوﻟﺘﯽ‪ ،‬ھﺮﭼﻨﺪ ﮐﻢ ارزش‪ ،‬ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎن در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ اﻣﻮال ﯾﺘﯿﻤﺎن و ﺑﻪ ﻋﮫﺪه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﺮﺑﯿﺖ و اﻣﻮر ﻣﺎﻟﯽ آﻧﺎن‪،‬‬
‫ﻧﯿﺰ ﭘﺎﮐﯽ و ﻋﻔﺖ ﻧﻔﺲ ﺧﻮﯾﺶ را ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و در ﺻﻮرت دارا ﺑﻮدن ﭼﯿﺰی ﺑﺮای ﺧﻮﯾﺶ‬
‫ﺑﺮﻧﻤﯽﮔﯿﺮد ﺑﻠﮑﻪ در اﻓﺰودن آن ﺳﻌﯽ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺿﺎﯾﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺣﻖ او ﻧﯿﮑﯽ‬
‫َ َ َ ٗ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺧﺮج او را ﺑﻪ ﻋﮫﺪه ﻣﯽﮔﯿﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ ﴿ :‬و َمن �ن غن ِّيا‬
‫ۡ‬ ‫َۡ‬
‫فليَ ۡس َت ۡعفِف﴾ ]اﻟﻨﺴﺎء‪ .[٦ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪...» :‬و آن ﮐﺲ ﮐﻪ ﺗﻮاﻧﮕﺮ اﺳﺖ ﺑﺎﯾﺪ ]از ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺟﺮت‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﯽ[ ﺧﻮدداری ورزد‪.«...‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﯽ ﺟﻠﯿﻞ اﻟﻘﺪر ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮفس ﻧﻤﻮﻧﻪای ﺑﺪﯾﻊ از ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﯽ‬
‫در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻣﻮال دﯾﮕﺮان را از ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﮫﺎده اﺳﺖ‪ .‬زﻣﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﯾﻨﻪ ﻣﻨﻮره‬
‫ھﺠﺮت ﻧﻤﻮده و رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻣﯿﺎن او و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ رﺑﯿﻊس ﻋﻘﺪ ﺑﺮادری ﺑﺮﻗﺮار ﺳﺎﺧﺖ‪،‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ در ﻣﯿﺎن اﻧﺼﺎر از ھﻤﻪ ﺗﻮاﻧﮕﺮﺗﺮ ھﺴﺘﻢ و ﺛﺮوﺗﻢ را ﺑﺎ ﺗﻮ‬
‫ﻧﺼﻒ ﻣﯽﮐﻨﻢ و در ﺿﻤﻦ ﻣﻦ دو زن دارم و ﺑﺒﯿﻦ ﮐﺪام را ﻣﯽﭘﺴﻨﺪی‪ ،‬اﺳﻤﺶ را ﺑﮕﻮ ﺗﺎ‬
 ‫‪٢٠٥‬‬ ‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ‬

‫او را ﺑﺮاﯾﺖ ﻃﻼق دھﻢ و ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺘﻦ ﻋﺪهاش ﺑﺎ او ازدواج ﻧﻤﺎ‪ .‬ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف‬
‫ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎل و ھﻤﺴﺮاﻧﺖ را ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﺒﺎرک دارد‪ ،‬ﺑﺎزارﺗﺎن ﮐﺠﺎﺳﺖ؟ آﻧﮕﺎه او را ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎزار »ﺑﻨﻲ ﹶﻗ ﹾﻴﻨﹸﻘﺎع« راھﻨﻤﺎﯾﯽ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪] .‬ﺑﺨﺎری[‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮفس ﺑﺮای ﺗﺠﺎرت ﺑﻪﺳﻮی ﺑﺎزار راه اﻓﺘﺎد ﺗﺎ از دﺳﺘﺮﻧﺞ‬
‫ﺧﻮد ﭼﯿﺰی ﺑﺪﺳﺖ ﺑﯿﺎورد‪.‬‬

‫ﻋﻔﺖ در ﺧﻮرد و ﻧﻮش‪:‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﻔﺖ ﻧﻔﺲ داﺷﺘﻪ و از ﻗﺮاردادن ﻟﻘﻤﻪی ﺣﺮام در دھﺎﻧﺶ ﺧﻮدداری‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺒﺎدت ﭼﮫﻞ روز ﮐﺴﯽ را ﮐﻪ ﻟﻘﻤﻪی ﺣﺮام ﺑﺨﻮرد را ﻧﻤﯽﭘﺬﯾﺮد‪.‬‬
‫َ َ‬
‫�� ُّ� َها‬
‫ﮔﻮﺷﺘﯽ ﮐﻪ از ﺣﺮام روﯾﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮای آﺗﺶ ﺳﺰاوارﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ٰٓ ﴿ :‬‬
‫َ‬ ‫َ‬ ‫ك ُروا ْ ِ َّ�ِ إن ُك ُ‬
‫َ ّ َٰ َ َ َۡ َٰ ُ ۡ َ ۡ ُ‬ ‫َّ َ َ ُ ْ ُ ُ ْ‬
‫نت ۡم إِيَّاهُ � ۡع ُب ُدون ‪﴾١٧٢‬‬ ‫ِ‬ ‫ت ما رزق��م وٱش‬ ‫ِين َءامنوا �وا مِن طيِ� ِ‬
‫ٱ�‬
‫]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[١٧٢ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ای ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن آوردهاﯾﺪ از ﻧﻌﻤﺖھﺎی ﭘﺎﮐﯿﺰهای ﮐﻪ روزی‬
‫ﺷﻤﺎ ﮐﺮدهاﯾﻢ ﺑﺨﻮرﯾﺪ و اﮔﺮ ﺗﻨﮫﺎ او را ﻣﯽﭘﺮﺳﺘﯿﺪ ﺧﺪا را ﺷﮑﺮ ﮐﻨﯿﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﺑﻪ ﺧﻮردن ﺣﻼل ﺗﺎﮐﯿﺪ ﻧﻤﻮده و ﺑﯿﺎن ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺮﺗﺮﯾﻦ ﺧﻮراک‬
‫َْ‬ ‫ھﻤﺎﻧﯽ اﺳﺖ ﮐﻪ از دﺳﺘﺮﻧﺞ ﻓﺮد ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ » :‬ﻣﺎ أَ َ� َﻞ أَ َﺣ ٌﺪ َﻃ َﻌ ً‬
‫ﺎﻣﺎ َ� ُّﻂ َﺧ ْ ً‬
‫�ا ِﻣ ْﻦ أن‬
‫َ َ ُُْ‬ ‫َ َّ َ َّ َّ‬ ‫َُْ‬
‫او َد÷ ﺎﻛن ﻳَﺄ�ﻞ ِﻣ ْﻦ َ� َﻤ ِﻞ ﻳَ ِﺪهِ«‪] .‬ﺑﺨﺎری[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ا� َد ُ‬
‫ﻰﺒ ِ‬
‫َ‬
‫ﻳَﺄ�ﻞ ِﻣ ْﻦ � َﻤ ِﻞ ﻳَ ِﺪهِ‪ ،‬و ِ�ن ِﻧ‬
‫»ﮐﺴﯽ ﻃﻌﺎﻣﯽ ﺑﮫﺘﺮ از ﻃﻌﺎم ﺣﺎﺻﻞ از دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮﯾﺶ ﻧﺨﻮرده اﺳﺖ و ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا داود‬
‫ﻧﯿﺰ از دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮﯾﺶ ﻣﯽﺧﻮرده اﺳﺖ«‪» .‬وﻗﺎل اﷲ ج‪ :‬ﻣﻦ أمﻰﺴ ﺎﻛﻻ )ﻣﺘﻌﺒًﺎ( ﻣﻦ ﻋﻤﻞ‬
‫ً‬
‫ﻣﻐﻔﻮرا ﻪﻟ«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬آﻧﮑﻪ ﺧﺴﺘﻪ و ﮐﻮﻓﺘﻪ از ﮐﺎر دﺳﺖ و ﺑﺎزواﻧﺶ‬ ‫ﻳﺪﻳﻪ أمﻰﺴ‬
‫ﺷﺒﯽ را ﺳﺮ ﮐﻨﺪ در ﺣﺎﻟﯽ ﺷﺐ را ﺳﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﮐﻪ آﻣﺮزﯾﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫آری‪ ،‬دﻟﯿﻞ اﯾﻦ ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﯽ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﺴﺐ ﺣﻼل ﻣﺎﯾﻪی ﻋﺰت و ﺷﺮاﻓﺖ‬
‫َّ ُ َ‬
‫ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺮام ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮاری و زﺑﻮﻧﯽ و آﺗﺶ دوزخ‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ِ » :‬إﻧﻪ ﻻ ﻳَ ْﺮ�ُﻮ‬
‫َّ ُ َ َ‬ ‫َّ َ َ‬ ‫َ ٌ ََ َ ْ ُ ْ‬
‫ﺎر أ ْو� ِﺑ ِﻪ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬ ‫ﺖ اﻨﻟ‬ ‫)ﻳﺰ�ﺪ أو ﻳﻨﻤﻮ( ﺤﻟْﻢ �ﺒﺖ ِﻣﻦ ﺳﺤ ٍ‬
‫ﺖ )ﻣﺎل ﺣﺮام( إِﻻ ﺎﻛﻧ ِ‬
‫»ﮔﻮﺷﺘﯽ ﮐﻪ از ﻣﺎل ﺣﺮام روﯾﯿﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮫﺎ ﺳﺰاوار آﺗﺶ اﺳﺖ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٢٠٦‬‬

‫ﻋﻔﺖ ﮐﻼم‪:‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻋﻔﺖ ﮐﻼم را ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و زﺑﺎﻧﺶ را از ﻧﺎروا و دﺷﻨﺎم ﺑﺎز ﻣﯽدارد‪ .‬او‬
‫ﺟﺰ ﺑﻪ ﻧﯿﮑﻮﯾﯽ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ و ﺟﺰ ﺧﯿﺮ و ﻧﯿﮑﯽ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻧﻤﯽآورد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در وﺻﻒ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭼﻨﯿﻦ ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪:‬‬
‫َۡ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬ ‫ۡ‬ ‫﴿ َو ُه ُد ٓوا ْ إ َ� ٱ َّ‬
‫ص َ� ٰ ِط ٱ� ِمي ِد ‪] ﴾٢٤‬اﻟﺤﺞ‪ .[٢٤ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و‬
‫ب م َِن ٱلق ۡو ِل َوه ُد ٓوا إ ِ ٰ� ِ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬
‫لط ّ‬
‫ي‬ ‫ِ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر ﭘﺎک ھﺪاﯾﺖ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪﺳﻮی راه ]ﺧﺪای[ ﺳﺘﻮده ھﺪاﯾﺖ ﻣﯽﮔﺮدﻧﺪ«‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫َ ۡ َ ۡ َ ُ ۡ َ ُ َّ‬
‫لط ّي ُ‬
‫ب‬ ‫درﺑﺎرهی ﮔﻔﺘﺎری ﮐﻪ از ﺑﻨﺪهاش ﻣﯽﭘﺬﯾﺮد‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬إِ�هِ يصعد ٱل� ِم ٱ ِ‬
‫َ‬ ‫ۡ ُ َّ‬
‫َوٱل َع َمل ٱل� ٰل ُِح يَ ۡر� ُع ُهۥ﴾ ]ﻓﺎﻃﺮ‪ .[١٠ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﺳﺨﻨﺎن ﭘﺎﮐﯿﺰه ﺑﻪ ﺳﻮی او ﺑﺎﻻ ﻣﯽرود و ﮐﺎر‬
‫ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ ﺑﻪ آن رﻓﻌﺖ ﻣﯽﺑﺨﺸﺪ«‪.‬‬
‫َُ ُ ْ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﻣﺎ را ﺑﻪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ ﻧﯿﮑﻮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ اﻣﺮ ﻧﻨﻤﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وقولوا‬
‫اس ُح ۡس ٗنا﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪ .[٨٣ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬و ﺑﺎ ﻣﺮدم ]ﺑﻪ زﺑﺎن[ ﺧﻮش ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﯾﯿﺪ‪.«...‬‬ ‫ل َِّلن ِ‬
‫َ َ ُ ُ ْ ْ َ ً‬
‫ﻮن ال ُﻤﺆ ِﻣ ُﻦ ﻟ َّﻌﺎﻧﺎ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬اﻧﺴﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﻧﻔﺮﯾﻦﮔﺮ ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬ ‫»و�ﻘﻮل ج‪ :‬ﻻ ﻳ�‬
‫ﻻ َْ‬
‫اﺒﻟ ِﺬى ِء«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی[ ﯾﻌﻨﯽ‪:‬‬
‫َ َ‬ ‫َ َْ‬
‫ﺎن َوﻻ اﻟﻔ ِ‬
‫ﺎﺣ ِﺶ و‬ ‫»و�ﻘﻮل‪ :‬ﻟَي ْ َﺲ ال ْ ُﻤ ْﺆﻣ ُﻦ ﺑ َّ‬
‫ﺎﻟﻄ َّﻌ َ َ َّ َّ‬
‫ﺎن وﻻ الﻠﻌ ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬
‫»زﯾﺎد ﻃﻌﻨﻪ دھﻨﺪه و زﯾﺎد ﻟﻌﻨﺖ ﮐﻨﻨﺪه و ﺑﺪﮐﺮدار و ﺑﺪﮔﻔﺘﺎر ﻧﯿﺴﺖ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﺑﺮ راﺳﺘﯽ ﮔﻔﺘﺎر و ﭘﺮھﯿﺰ از دروغ و ﻧﺎراﺳﺘﯽ ﺗﺎﮐﯿﺪ وﯾﮋه داﺷﺘﻪ و‬
‫َ ْ َ َّ َ َّ َّ َ َ ْ ُ‬ ‫َ ْ ِّ َ َّ ْ َّ َ ْ‬ ‫َّ ِّ ْ َ َ ْ‬
‫الﺮ ُﺟﻞ ﻴﻟَﺼ ُﺪق َﺣ َّﻰﺘ‬ ‫ﺮﺒ �ﻬ ِﺪى إِﻰﻟ اﺠﻟﻨ ِﺔ و�ِن‬ ‫ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪ِ » :‬إن الﺼﺪق �ﻬ ِﺪى ِإﻰﻟ اﻟ ِﺮﺒ و ِ�ن اﻟ ِ‬
‫َ َّ َ َّ َّ َ‬ ‫َ ْ ُ ُ َ َّ ْ ُ ُ َ َ ْ‬ ‫ِّ ً َ َّ ْ َ َ َ ْ‬ ‫ُ ْ‬
‫�ﺘَ َ‬
‫الﺮ ُﺟﻞ‬ ‫ﺎر و ِ�ن‬
‫ِ‬ ‫اﻨﻟ‬ ‫ﻰﻟ‬‫إ‬
‫ِ‬ ‫ى‬ ‫ﺪ‬
‫ِ‬ ‫ﻬ‬ ‫�‬ ‫ﻮر‬ ‫ﺠ‬‫ﻔ‬ ‫اﻟ‬ ‫ن‬ ‫�‬‫و‬
‫ِ ِ‬ ‫ﻮر‬ ‫ﺠ‬ ‫ﻔ‬ ‫اﻟ‬ ‫ﻰﻟ‬ ‫إ‬
‫ِ‬ ‫ى‬ ‫ﺪ‬
‫ِ‬ ‫ﻬ‬ ‫ﺐ ِﺻﺪﻳﻘﺎ و ِ�ن اﻟﻜ ِﺬب �‬ ‫ﻳ‬
‫َّ‬ ‫َ‬ ‫ْ‬ ‫ْ‬ ‫َ‬
‫ﻴﻟَﻜ ِﺬ ُب َﺣ َّﻰﺘ ﻳُ�ﺘَ َﺐ ﻛﺬاﺑًﺎ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ھﻤﺎﻧﺎ راﺳﺘﯽ ﺑﺴﻮی ﻃﺎﻋﺖ رھﻨﻤﺎﺋﯽ‬
‫ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻃﺎﻋﺖ ﺑﺴﻮی ﺑﮫﺸﺖ‪ .‬ھﺮ آﺋﯿﻨﻪ ﺷﺨﺺ راﺳﺖ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ در ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺻﺪﯾﻖ )ﺑﺴﯿﺎر راﺳﺘﮕﻮ( ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮد‪.‬‬
‫و ھﻤﺎﻧﺎ دروغ ﺑﺴﻮی ﻣﻌﺎﺻﯽ )ﮔﻨﺎه( رھﻨﻤﺎﺋﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ و ﻣﻌﺎﺻﯽ ﺑﺴﻮی دوزخ و ھﺮ‬
‫ّ‬
‫آﺋﯿﻨﻪ ﺷﺨﺺ دروغ ﻣﯽﮔﻮﯾﺪ ﺗﺎ اﯾﻨﮑﻪ در ﻧﺰد ﺧﺪا ﮐﺬاب )ﺑﺴﯿﺎر دروﻏﮕﻮ( ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﯽﺷﻮد«‪.‬‬
‫َْ ُْ‬ ‫ْ‬ ‫َ ْ َ َ ُ ْ ُ َ َّ ْ‬
‫� َواﻴﻟَ ْﻮمِ اﻵ ِﺧ ِﺮ ﻓﻠﻴَﻘﻞ‬
‫ھﻤﭽﻨﯿﻦ آن ﺣﻀﺮت ج ﺑﯿﺎن داﺷﺘﻪاﻧﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺎﻛن ﻳﺆ ِﻣﻦ ِﺑﺎ ِ‬
‫ﺖ«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﯾﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و روز آﺧﺮت دارد‪ ،‬ﺑﺎﯾﺪ‬ ‫�ا أَ ْو ﻴﻟَ ْﺼ ُﻤ ْ‬
‫َﺧ ْ ً‬
‫ِ‬
‫ﺳﺨﻦ ﺧﯿﺮ ﺑﮕﻮﯾﺪ‪ ،‬ﯾﺎ اﯾﻨﮑﻪ ﺳﮑﻮت اﺧﺘﯿﺎر ﻧﻤﺎﯾﺪ«‪ .‬واﳌﺴﻠﻢ ﻻ ﻳﺘﺤﺪث ﻓﻴﲈ ﻻ ﹸﻳﻌﻨﻴﻪ‪ .‬ﻗﺎل اﷲ‬
 ‫‪٢٠٧‬‬ ‫ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ‬
‫َ َ‬ ‫ْ َ ْ َ ُ‬
‫إﺳﻼمِ ال َﻤ ْﺮ ِء ﺗ ْﺮﻛ ُﻪ َﻣﺎ ﻻ � ْﻌ ِﻨﻴ ِﻪ«‪] .‬ﺗﺮﻣﺬی و اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬از ﺣﺴﻦ و‬ ‫ج‪ِ » :‬ﻣ ْﻦ ُﺣ ْﺴ ِﻦ‬
‫ﻧﯿﮑﻮﺋﯽ اﺳﻼم ﺷﺨﺺ ﺗﺮک اﻣﻮر ﺑﯽﻓﺎﯾﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻋﻔﺖ و ﺧﻮدداری از ﺳﺆال و درﺧﻮاﺳﺖ از دﯾﮕﺮان‪:‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن در ھﻨﮕﺎم ﻧﯿﺎز ﻋﻔﺖ ﻧﻔﺴﺶ را ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و از دﯾﮕﺮان اﻧﺘﻈﺎر ﮐﻤﮏ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬در اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ اﻧﺴﺎن ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺪون آﻧﮑﻪ ﮐﺎری ﺑﮑﻨﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﮐﻤﮏ‬
‫ﻣﺎﻟﯽ از دﯾﮕﺮان ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﭼﯿﺰی از آﻧﺎن درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﯽﮐﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻣﺪح ﮐﺴﺎﻧﯽ از ﻓﻘﺮا و ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪان ﮐﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻋﺰت ﻧﻔﺲ و ﻋﻔﺖ‬
‫َۡ‬
‫ﺑﺴﯿﺎر ﺧﻮﯾﺶ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﺧﻮاﺳﺘﻦ از دﯾﮕﺮان روی ﻧﻤﯽآورﻧﺪ‪ ،‬ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪َ �﴿ :‬س ُب ُه ُم‬
‫َ ٰ ُ ۡ َ َ ۡ َ ُ َ َّ َ ۡ َ ٗ‬ ‫َۡ ُُ‬ ‫ۡ َ ُ َ ۡ َ ٓ َ َ َّ َ ُّ‬
‫�ا�ا﴾ ]اﻟﺒﻘﺮة‪.[٢٧٣ :‬‬ ‫�اهِل أغن ِياء مِن ٱ�عف ِف �ع ِر�هم �ِسِي�هم � ��ٔلون ٱ�اس إ ِ‬ ‫ٱ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪ ...» :‬ﻓﺮد ﺑﯽاﻃﻼع‪ ،‬آﻧﺎن را ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﻣﯽﭘﻨﺪارد‪ .‬آنھﺎ را از ﺳﯿﻤﺎیﺷﺎن ﻣﯽﺷﻨﺎﺳﯽ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺻﺮار‪) ،‬ﭼﯿﺰی( از ﻣﺮدم ﻧﻤﯽﺧﻮاھﻨﺪ‪.«...‬‬
‫ْ‬ ‫ْ‬
‫ُّ ْ َ َ ْ َ َ ْ َ ُ ُ‬
‫ﻮل‪َ ،‬و َﺧ ْ ُ‬
‫�‬ ‫� ِﻣ َﻦ اﻴﻟَ ِﺪ الﺴﻔ�‪ ،‬واﺑﺪأ ِﺑﻤﻦ �ﻌ‬ ‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج ﻣﯽﻓﺮﻣﺎﯾﺪ‪ْ » :‬اﻴﻟَ ُﺪ اﻟ ْ ُﻌﻠْﻴَﺎ َﺧ ْ ٌ‬

‫ا�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‬ ‫الﺼ َﺪﻗَﺔ َ� ْﻦ َﻇ ْﻬﺮ ﻏ ً�‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ � َ ْﺴﺘَ ْﻌﻔ ْﻒ ﻳُﻌ َّﻔ ُﻪ َّ ُ‬
‫ا�‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ � َ ْﺴﺘَ ْﻐﻦ ُ� ْﻐﻨﻪ َّ ُ‬ ‫َّ‬
‫ِ ِِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِ ِ‬ ‫ِ‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ )دھﻨﺪه( ﺑﮫﺘﺮ اﺳﺖ از دﺳﺖ ﭘﺎﺋﯿﻦ )ﮔﯿﺮﻧﺪه( و آﻏﺎز ﮐﻦ از ﮐﺴﯽ ﮐﻪ‬
‫ﻧﻔﻘﻪاش ﺑﺪوش ﺗﻮ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﮫﺘﺮﯾﻦ ﺻﺪﻗﻪ آن اﺳﺖ ﮐﻪ از روی ﺛﺮوت و ﻏﻨﺎء ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آﻧﮑﻪ‬
‫ﻋﻔﺖ ﺑﺠﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺪا او را ﻋﻔﯿﻒ ﻧﮕﻪ ﻣﯽدارد‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻐﻨﺎء ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻏﻨﯽ‬
‫ﻣﯽﺳﺎزد«‪.‬‬

‫ﻓﻀﯿﻠﺖ ﻋﻔﺖ ﻧﻔﺲ‪:‬‬

‫در ﺻﻮرت اﻟﺘﺰام و ﭘﺎﯾﺒﻨﺪی اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻋﻔﺖ و ﭘﺎﮐﯽ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﻣﺰد و ﭘﺎداش ﻓﺮاواﻧﯽ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﺣﺎل وی ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ج در اﯾﻦ ﺑﺎره ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪َ » :‬و َﻣ ْﻦ � َ ْﺴﺘَ ْﻌﻔ ْﻒ ﻳُﻌ َّﻔ ُﻪ َّ ُ‬
‫ا�‪َ ،‬و َﻣ ْﻦ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬
‫ا�«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و آﻧﮑﻪ ﻋﻔﺖ ﺑﺠﻮﯾﺪ‪ ،‬ﺧﺪا او را ﻋﻔﯿﻒ ﻧﮕﻪ‬ ‫� َ ْﺴﺘَ ْﻐﻦ ُ� ْﻐﻨﻪ َّ ُ‬
‫ِِ‬ ‫ِ‬
‫ﻣﯽدارد‪ ،‬و ﮐﺴﯽ ﮐﻪ اﺳﺘﻐﻨﺎء ﮐﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻏﻨﯽ ﻣﯽﺳﺎزد«‪.‬‬
‫ﭘﯿﺎﻣﺒﺮ ﻣﺤﺒﻮب اﺳﻼم ج در دﻋﺎھﺎﯾﺶ ھﻤﯿﻦ را از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ ﻧﻤﻮده و ﻣﯽﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ْ‬ ‫ْ َ َ‬ ‫َّ ُ َّ ِّ َ ْ َ ُ َ ْ ُ َ َ ُّ َ‬
‫اﺘﻟﻰﻘ َواﻟ َﻌﻔﺎف َواﻟ ِﻐ َ�« ]ﻣﺴﻠﻢ[ ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﻦ از ﺗﻮ‬ ‫»الﻠﻬﻢ ِإ� أﺳﺄلﻚ الﻬﺪى و‬
‫ھﺪاﯾﺖ و ﺗﻘﻮی و ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ و ﺑﯽﻧﯿﺎزی را درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﯽﮐﻨﻢ«‪.‬‬
 ‫اﺧﻼق اﺳﻼﻣﯽ‬ ‫‪٢٠٨‬‬
‫َ‬ ‫ِّ‬ ‫َ ْ َ ٌ ُ ُّ ُ ُ َّ ُ َ َ‬
‫ا� � َﻌﺎﻰﻟ ِﻰﻓ ِﻇﻠ ِﻪ ﻳَ ْﻮ َم ﻻ‬ ‫از رﺳﻮل ﺧﺪا ج رواﯾﺖ ﺷﺪه ﮐﻪ ﻓﺮﻣﻮدهاﻧﺪ‪» :‬ﺳﺒﻌﺔ ﻳ ِﻈﻠﻬﻢ‬
‫ََ ُ َ‬ ‫ا�‪َ ،‬و َر ُﺟ ٌﻞ ﻗَﻠْﺒُ ُﻪ ُﻣ َﻌﻠَّ ٌﻖ ﻰﻓ ال ْ َﻤ َ‬ ‫َ َ َّ‬ ‫َّ َّ ُّ ُ َ ٌ َ ْ ٌ َ ٌّ َ َ َ‬
‫ﺟﻼ ِن‬ ‫ﺎﺟ ِﺪ‪ ،‬ور‬ ‫ﺴ‬ ‫َ‬
‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ِﻇﻞ ِإﻻ ِﻇﻠﻪ إِﻣﺎم ﻋﺪل‪ ،‬وﺷﺎب �ﺸﺄ ِ ِ ِ ِ‬
‫ة‬‫ﺎد‬ ‫ﺒ‬‫ﻋ‬ ‫ﻰﻓ‬
‫َ َ َ َ َ َ ِّ‬ ‫َّ ْ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َّ َ َ َ ْ َ َ ُ ٌ َ َ ْ ُ ْ َ َ ٌ َ ُ َ ْ‬ ‫َﺤﺗَﺎﺑَّ‬
‫ﺎل �ﻘﺎل إِ�‬ ‫ٍ‬ ‫ﻤﺟ‬ ‫و‬ ‫ﺐ‬‫ٍ‬ ‫ﺼ‬‫ِ‬ ‫ﻨ‬‫ﻣ‬ ‫ات‬ ‫ذ‬ ‫ة‬‫أ‬ ‫ﺮ‬‫ام‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺘ‬ ‫�‬ ‫د‬ ‫ﻞ‬ ‫ﺟ‬‫ر‬ ‫و‬
‫‪،‬‬ ‫ﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﻴ‬‫ﻠ‬ ‫ﻋ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻗ‬ ‫ﺮ‬‫ﻔ‬‫�‬ ‫و‬ ‫ﻪ‬
‫ِ‬ ‫ﻴ‬‫ﻠ‬‫ﻋ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻌ‬‫ﻤ‬ ‫ﺘ‬‫اﺟ‬ ‫ا�‬
‫ِ‬ ‫ﻰﻓ‬ ‫ِ‬ ‫ﺎ‬
‫ﻻ َ� ْﻌﻠَ َﻢ ﺷ َﻤ ُ ُ‬
‫ﺎﻪﻟ َﻣﺎ ُ�ﻨْ ِﻔ ُﻖ ﻳَ ِﻤﻴﻨُ ُﻪ ‪َ ،‬و َر ُﺟ ٌﻞ َذ َﻛﺮَ‬ ‫َ َ ُ َّ َ َ َ ُ ٌ َ َ َّ َ َ َ َ َ َ ْ َ َ َ َّ َ‬
‫ِ‬ ‫أﺧﺎف ا�‪ ،‬ورﺟﻞ ﺗﺼﺪق ِﺑﺼﺪﻗ ٍﺔ ﻓﺄﺧﻔﺎﻫﺎ ﺣﻰﺘ‬
‫َّ َ َ ً َ َ َ‬
‫ﺖ َ�ﻴْﻨَ ُﺎه«‪] .‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﯿﻪ[‪.‬‬ ‫ﺎﺿ ْ‬ ‫ا� ﺧ ِﺎﻴﻟﺎ �ﻔ‬
‫ﻣﻌﻨﯽ ﺣﺪﯾﺚ‪» :‬ھﻔﺖ دﺳﺘﻪ از اﻓﺮاد ھﺴﺘﻨﺪ ﮐﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﺎن را در ﺳﺎﯾﻪاش در روزی‬
‫ﮐﻪ ﺳﺎﯾﻪای ﺟﺰ ﺳﺎﯾﻪاش وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺟﺎی ﻣﯽدھﺪ‪ .‬زﻣﺎﻣﺪار و رھﺒﺮ دادﮔﺴﺘﺮ‪ ،‬و ﺟﻮاﻧﯽ‬
‫ﮐﻪ در ﻋﺒﺎدت ﺧﺪایأ ﻧﺸﻮ و ﻧﻤﺎ ﯾﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬و ﻣﺮدی ﮐﻪ دﻟﺶ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ ﭘﯿﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و‬
‫دو ﻣﺮدی ﮐﻪ ﺑﺮای ﺧﺪا ﺑﺎ ھﻢ دوﺳﺘﯽ ﻧﻤﻮده و ﺑﺮای او از ھﻢ ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدی ﮐﻪ‬
‫زﻧﯽ ﺻﺎﺣﺐ ﺟﻤﺎل و زﯾﺒﺎ از او ﻃﻠﺐ ھﻢﺑﺴﺘﺮی ﮐﺮد و او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ از ﺧﺪا ﻣﯽﺗﺮﺳﻢ‪ ،‬و‬
‫ﻣﺮدی ﮐﻪ ﭘﻨﮫﺎﻧﯽ ﺻﺪﻗﻪ داد ﺑﻨﺤﻮی ﮐﻪ دﺳﺖ ﭼﭙﺶ از آﻧﭽﻪ دﺳﺖ راﺳﺘﺶ اﻧﻔﺎق ﮐﺮده‬
‫ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻧﺸﺪ‪ ،‬و ﻣﺮدی ﮐﻪ در ﺗﻨﮫﺎﺋﯽ ﺧﺪا را ﯾﺎد ﻧﻤﻮد و اﺷﮏ از ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺳﺮازﯾﺮ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺆﻣﻨﺶ را ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﯽ ﭘﯿﺸﻪ ﻧﻤﻮده و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﺮام‬
‫َّ‬ ‫ۡ َ ُ َ‬ ‫َ َّ َ ُ ۡ ُ ُ‬
‫� ٰفِظون ‪ ٥‬إِ�‬ ‫ج ِهم‬
‫ﺑﺎزاﯾﺴﺘﺎده و ﻋﻔﺖ ورزﯾﺪﻧﺪ را اﯾﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﯽﺳﺘﺎﯾﺪ‪﴿ :‬وٱ�ِين هم ل ِفرو ِ‬
‫َ َ ۡ َ َ ٰ َ َ ٓ َ َٰ َ‬ ‫َ‬ ‫َ َ ٰٓ َ ۡ َ ۡ َ ۡ َ َ َ َ ۡ َ ۡ َ ٰ ُ ُ ۡ َ َّ ُ ۡ َ ۡ ُ َ ُ‬
‫ج ِهم أو ما ملكت �ي�نهم فإِ�هم �� ملومِ� ‪� ٦‬م ِن ٱ�ت� وراء �ل ِك‬ ‫� أز� ٰ ِ‬
‫َُ َ َ ُ ۡ ُ َ‬
‫فأ ْو ٰٓ��ِك ه ُم ٱل َعادون‪] ﴾٧‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪ .[٧-٥ :‬ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬و ﮐﺴﺎﻧﯽ ﮐﻪ ﭘﺎﮐﺪاﻣﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ در ﻣﻮرد‬
‫ھﻤﺴﺮاﻧﺸﺎن ﯾﺎ ﮐﻨﯿﺰاﻧﯽ ﮐﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردهاﻧﺪ ﮐﻪ در اﯾﻦ ﺻﻮرت ﺑﺮ آﻧﺎن ﻧﮑﻮھﺸﯽ ﻧﯿﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ھﺮ ﮐﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از اﯾﻦ ﺟﻮﯾﺪ آﻧﺎن از ﺣﺪ درﮔﺬرﻧﺪﮔﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫َ َّ‬ ‫ُّ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ج ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ِ » :‬ﻋﻔﻮا ﻋﻦ اﻟنﺴﺎء ﺗ ِﻌﻒ �ﺴﺎؤ�ﻢ«‪] .‬ﻃﺒﺮاﻧﯽ و ﺣﺎﮐﻢ[‬
‫ﯾﻌﻨﯽ‪» :‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻧﺎن ﻋﻔﺖ ورزﯾﺪ ﺗﺎ زﻧﺎﻧﺘﺎن ﻋﻔﯿﻒ ﮔﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮﺟﻢ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻣﺼﺪر‪ :‬ﺳﺎﯾﺖ ﻧﻮار اﺳﻼم‬
‫‪IslamTape.Com‬‬