‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻣﺆﻟﻒ‪:‬‬
‫ﻋﻼﻣﻪ اﺣﺴﺎن اﻟﻬﻲ ﻇﻬﻴﺮ رﺣﻤﻪ اﷲ‬
‫رﺋﻴﺲ ﻫﻴﺄت ﺗﺤﺮﻳﺮ ﻣﺠﻠﻪي ﺗﺮﺟﻤﺎن اﻟﺤﺪﻳﺚ ﻻﻫﻮر‪ -‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‬
 .‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از ﺳﺎﻳﺖ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻋﻘﻴﺪه داﻧﻠﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‬
www.aqeedeh.com
book@aqeedeh.com :‫آدرس اﻳﻤﻴﻞ‬

‫ﺳﺎﻳﺖﻫﺎى ﻣﻔﻴﺪ‬

www.aqeedeh.com www.nourtv.net
www.islamtxt.com www.sadaislam.com
www.ahlesonnat.com www.islamhouse.com
www.isl.org.uk www.bidary.net
www.islamtape.com www.tabesh.net
www.blestfamily.com www.farsi.sunnionline.us
www.islamworldnews.com www.sunni-news.net
www.islamage.com www.mohtadeen.com
www.islamwebpedia.com www.ijtehadat.com
www.islampp.com www.islam411.com
www.videofarda.com
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪5 .......................................................................................................‬‬
‫ﻛﺘﺎب »ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﻨﺖ« ﻣﺎ‪6 ................................................................................................ :‬‬
‫ﺟﻮاب او‪7 ...................................................................................................................... :‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪10 ................................................................................................................... :‬‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎ اﻣﺎﻣﺎن ﺧﻮدﺷﺎن‪12 .................................................................................. :‬‬
‫ﺑﺮادران و دوﺳﺘﺎﻧﻢ! ‪13 ......................................................................................................‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ ‪15 ....................................................................................................‬‬

‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‪16 .......................................................................‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻠﻤﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪16 ..............................................................................................:‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻛﻠﻤﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪20 ................................................................................... :‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻣﻔﺴﺮان ﺷﻴﻌﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪21 ................................................... :‬‬
‫ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮي ﺷﻴﻌﻪ در ﻗﺒﺎل اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪25 .......................................................................... :‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻟﻔﻆ ﺷﻴﻌﻪ‪25 .........................................................................................................:‬‬
‫زﻳﺎدهروي ﺷﻴﻌﻴﺎن درﺑﺎرهي اﻣﺎﻣﺎن ﺷﺎن‪29 ........................................................................ :‬‬
‫اﺋﻤﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﺮﺗﺮﻧﺪ‪31 ................................................................................................. :‬‬

‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‪35 .................................................‬‬

‫ﺻﺤﺎﺑﻪ در ﻗﺮآن‪35 .......................................................................................................... :‬‬
‫ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي ﻋﻠﻲ س در ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﺤﺎﺑﻪ‪42 .......................................................................... :‬‬
‫ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر از ﺟﺎﻧﺐ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ‪44 .......................................................... :‬‬
‫اﻫﻞ ﺷﻮرا‪46 ................................................................................................................... :‬‬
‫ﺣﻜﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺻﺤﺎﺑﻪ‪47 ..............................................................................................:‬‬
‫ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮي ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي ﺻﺤﺎﺑﻪ‪53 ............................................................................. :‬‬
‫ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ‪57 .............................................................. :‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ‪63 ................................................. :‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪2‬‬

‫ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ‪72 ........................................................................................... :‬‬

‫اﻗﺘﺪاي ﻋﻠﻲ  در ﻧﻤﺎز ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ  و ﻗﺒﻮل ﻛﺮدن ﻫﺪﻳﻪ از وي‪81 ................................. :‬‬
‫ﻫﻤﻜﺎري اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ در ازدواج ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪85 ......................................................... :‬‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪيﻫﺎي ﺳﺒﺒﻲ ﻣﻴﺎن اﺑﻮﺑﻜﺮ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪91 ............................................................ :‬‬
‫ﻗﻀﻴﻪي ﻓﺪك‪97 ............................................................................................................. :‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ‪107 ................................................................. :‬‬
‫ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺗﻮﺳﻂ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪121 ........................................................................... :‬‬
‫ﻋﻠﻲ ام ﻛﻠﺜﻮم را ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮي ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ش در ﻣﻲآورد‪122 ............................................. :‬‬
‫اﺣﺘﺮام ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و اﺣﺘﺮام آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‪127 ................................................ :‬‬
‫ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ و ﺑﻴﻌﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ وي‪131 ..................................... :‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي ﻋﺜﻤﺎن ذياﻟﻨﻮرﻳﻦ‪153 ............................................................. :‬‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن‪165 ........................................................................ :‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ذي اﻟﻨﻮرﻳﻦ و راﺑﻄﻪ اش ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪169 ................................................................ :‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي راﺷﺪ‪174 ................................................................... :‬‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ‪177 ........................................................................................ :‬‬
‫ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ و ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ‪189 .............................................................................................. :‬‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻓﺪﻳﻪي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪227 ......................................................................... :‬‬
‫دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ‪231 .................................................... :‬‬

‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ ‪238 .....................‬‬
‫ﻣﺘﻌﻪ )ازدواج ﻣﻮﻗﺖ(‪241 ................................................................................................ :‬‬
‫ﻣﺘﻌﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ‪246 .......................................................................................................‬‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺘﻌﻪ‪246 ........................................................................................................ :‬‬
‫ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ ‪246 ..............................................................................‬‬
‫آﻳﺎ ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺎ زن ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ ‪247 ........................................................................‬‬
 ‫‪3‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪ‪248 ...................................................................................:‬‬

‫ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﻛﺮه ﺑﺪون اذن وﻟﻲ‪248 ..........................................................:‬‬
‫ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ زن ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ ‪249 ..................................................................................‬‬
‫اﺟﺮت آن ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‪249 ........................................................................................‬‬
‫ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺮاي ﭼﻪ ﻣﺪت اﺳﺖ؟‪249 ....................................................................................‬‬
‫ﻋﺎرﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮج‪253 ................................................................................................:‬‬
‫اﺟﺎره ﻛﺮدن ﻓﺮج‪253 ................................................................................................ :‬‬
‫ﻟﻮاط ﺑﺎ زﻧﺎن‪253 ..............................................................................................................:‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ‪255 .................................................................................................................... :‬‬
‫اﺋﻤﻪ‪266 .......................................................................................................................... :‬‬
‫ﻇﻬﻮر ﻣﻬﺪي ﻗﺎﺋﻢ‪270 ...................................................................................................... :‬‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ‪271 ................................................................................................. :‬‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ‪274 .......................................................................................... :‬‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺧﻨﺪه آور و ﮔﺮﻳﻪ آور‪278 ................................................................................ :‬‬

‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪283 ..............................................‬‬

‫ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻢ اﻷﻧﺒﻴﺎء‪284 ......................................................................... :‬‬
‫ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪289 ........................................................................................ :‬‬
‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪292 ..................................................................................................... :‬‬
‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
‪294 .............................................................................................. :‬‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ دﺧﺘﺮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
‪294 ........................................................................................ :‬‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻋﻠﻲ ‪295 ............................................................................................. :‬‬
‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ل‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
‪301 ........................................................................ :‬‬
‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪303 ............................................................................................. :‬‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪306 ............................................................................................ :‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪4‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪309 ............................................................................................ :‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ‪311 ............................................................................................ :‬‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ و ﭘﺴﺮش‪313 ....................................................................................:‬‬
‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ‪315 .......................................................................................... :‬‬
‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ‪317 ............................................................................................ :‬‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻧﻬﻢ‪319 ..................................................................................................... :‬‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻣﺎم دﻫﻢ‪320 .................................................................................................... :‬‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻳﺎزدﻫﻢ‪321 ................................................................................................ :‬‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻣﺎم دوازدﻫﻢ‪322 ............................................................................................. :‬‬

‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺷﻴﻌﻪ ‪325 ....................................................................................‬‬

‫ﻣﺼﺎدر و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺘﺎب ‪336 ..............................................................................‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﻴﻌﻪ‪ /‬رواﻓﺾ‪336 .................................................................................................. :‬‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ و ﺟﻤﺎﻋﺖ‪342 ........................................................................................ :‬‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﻟﺤﻤﺪ ﷲ اﻟﺬي ﻫـﺪاﻧﺎ ﻟﻺﺳـﻼم وﻣـﺎ ﻛﻨـﺎ ﻟﻨﻬﺘـﺪي ﻟـﻮ ﻻ أن ﻫـﺪاﻧﺎ اﷲ واﻟﺼـﻼة واﻟﺴـﻼم ﻋﻠـﻰ‬
‫ـﻞ ﺳـﺎﻟﻜﻬﺎ‪ ،‬وﻻ‬
‫اﻟﻤﺤﺠﺔ اﻟﺒﻴﻀﺎء‪ ،‬ﻟﻴﻠﻬـﺎ ﻛﻨﻬﺎرﻫـﺎ‪ ،‬ﻻ ﻳﻀ ّ‬
‫ّ‬ ‫ﻧﺒﻴﻪ ﻣﺤﻤﺪ اﻟﻤﺼﻄﻔﻰ‪ ،‬اﻟﺬي ﺗﺮَﻛﻨﺎ ﻋﻠﻰ‬
‫ﻳﻬﺘــﺪي ﺗﺎرﻛﻬــﺎ‪ ،‬وﻋﻠــﻰ آﻟــﻪ وأﺻــﺤﺎﺑﻪ ﻧﺠــﻮم اﻟﻬــﺪى‪ ،‬وزﻳــﻦ اﻟــﻮرى‪ ،‬وﻣــﻦ أﺣــﺒّﻬﻢ إﻟــﻰ ﻳــﻮم اﻟﻔﻨ ـﺎء‬
‫وزوال اﻷرض واﻟﺴﻤﺎء‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻧُﻪ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﻛﺘﺎﺑﻲ درﺑﺎرهي ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب در رد ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ ﻧـﺎم‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺐ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﺮدن ﺳﻨﻲ و ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎ و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺳﻨﻲ ﻧﺸﻴﻦ‪ ،‬اﻫـﻞ ﺳـﻨﺖ را‬
‫ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و در آن ﺗﻘﻴﻪ ﻛﻪ ﻣﻼزم ﻣﺬﻫﺐ ﺷﺎن اﺳﺖ و دروغﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آﻟﺖ دﺳﺖ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺎس ﺧﺪاي را ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻫﻤـﻪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳـﻚ و دور‪ ،‬دوﺳـﺘﺎن و ﺑﻴﮕﺎﻧﮕـﺎن‬
‫ﻓﺎﻳﺪه رﺳﺎﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ اﺻﻼً ﺗﺼﻮرش ﻧﻤﻲﻛﺮدم‪ ،‬و آن را ﻣﺮﺟﻊ و ﻣﻨﺒﻌﻲ ﺑﺮاي وﻓـﺎداران و‬
‫ﻣﺨﻠﺼﺎنِ اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﺳﺮﭼﺸﻤﻪي ﺷﺎدي ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﭘﻴﺮوانِ ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و ﺑﺰرﮔـﺎن اﻳـﻦ‬
‫اﻣﺖ ﻗﺮار داد؛ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﭼﻤﺪاران دﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺳـﺮزﻣﻴﻦﻫـﺎي ﻣﺨﺘﻠـﻒ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫ﺷﻮﻛﺖ و ﻗﺪرت دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺟﺎﺑﺮان و ﺳﺘﻤﻜﺎران را در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺷﻴﻌﻪ را ﻛﻪ ﻣﺪتﻫﺎي ﻣﺪﻳﺪ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﮔﺮوﻫﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎي ﺑﺎﻃﻞ و ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﺎ ﺷﻌﺎرﻫﺎي دوﺳﺘﻲ آل ﺑﻴﺖ و دﻋﻮت ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﻴﺮوي از آﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫ﻣﺮدم را ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ از دﻳﻨﻲ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از دﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﻛـﻪ ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻣﺤﻤﺪع ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهي ﺧﺪا آن را آورده‪ ،‬و ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ اﻳﻤﺎن دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از ﻗـﺮآن ﻧـﺎزل‬
‫ﺷﺪه از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺗﻮﺳﻂ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ اﺳﺖ و داراي ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﺑﺎورﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ رﺑﻄﻲ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻧﺪارد و اﺳﻼم از آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺮا و ﺑﻴﺰار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﻐﺾ و ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮزي و دﺷﻨﺎم ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع را ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪6‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ اوﻟﻴﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺷﻴﻌﻪ و ﺑـﺎ ﻋﺒـﺎرات و اﻗـﻮال‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺻﻔﺤﻪ و ﺟﻠﺪ و ﭼﺎپ‪ ،‬اﻫﺘﻤﺎم ورزﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻘﻴ‪‬ﻪي ﺷﻴﻌﻪ و ﻋﻘﺎﻳﺪﺷﺎن را درﺑـﺎره ي اﺋﻤـﻪ و اﻳـﻦ ﻛـﻪ اﺋﻤـﻪ را ﺑـﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و رﺳﻮﻻن و ﺣﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺧﺪاي ﻳﮕﺎﻧﻪ و ﺑﻲﻫﻤﺘﺎ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪي اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﺧﻄﺮ و ﻣﻜﺮﺷﺎن و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﭘﺲ ﭘﺮدهي دﻋﻮت اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺐ و وﺣﺪت ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ را‪ ،‬درك ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺘﺎب »ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﻨﺖ« ﻣﺎ‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب درد ﺑﺰرﮔﻲ را در ﻣﻴﺎن ﺷﻴﻌﻴﺎن اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻮن آﻧﺎن را رﺳـﻮا و رازﻫﺎﻳﺸـﺎن را‬
‫ﺑﺮﻣﻼ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺆﻟﻔﺎن ﺷﺎن ﻛﻪ ﺗﻼش ﻛﺮده ردي را ﺑﺮ آن ﺑﻨﻮﻳﺴـﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳـﺎد زده‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﺻﻔﺤﻪ اي از ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« را ورق ﺑﺰن و ﺑﺨﻮان و ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي در آن‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬آﻧﮕﺎه در ﻣﻲﻳﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﻦ ﺣﻖ اﺳﺖ و ﺷـﺒﻬﻪاي در آن وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﻛﺘﺎب ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﻫﻤﮕﺎن را ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﺗﺤﺮﻳـﻚ ﻛﻨـﺪ‪ -‬ﺗـﺎ آﻧﺠـﺎ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :-‬در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻣﻮﻓﻖ ﺷﺪم ﻛﻪ ﺣﺞ ﻋﻤـﺮه را ﺑـﻪ ﺟـﺎي آورم و دﻳـﺪم ﻛـﻪ ﻋﺒـﺎرات و‬
‫ﺳﺨﻨﺎن اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻠﻤﺎي اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻗﺒـﻞ ﺟـﺎري اﺳـﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺳﺨﻨﺎن اﻳﻦ ﺷﺨﺺ را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ دﻗﻴﻘﺎً ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻃـﻮﻃﻲ ﻛﻠﻤـﺎت ﺣﻔـﻆ‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﺪه را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺘﺄﺛﺮ از آن ﻛﺘﺎب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻜﻲ از اﺋﻤﻪي ﺷﻴﻌﻪ در ﻛﺎﻇﻤﻴﻪ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺖ و ﻣـﺮا ﺳـﺮزﻧﺶ ﻛـﺮد‪» :‬در‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺟﻤﻌﻪﻫﺎ ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎن ﻣﺨﻠﺺ و ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺑﻐﺪادي ﺧﻮد را دﻳﺪم ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤـﻮل ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻣﻦ ﮔﻮش داد اﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺎر ﻗﺒﻞ از اﻗﺎﻣﻪي ﻧﻤﺎز‪ ،‬آﻧﺠﺎ را ﺗﺮك ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻌﺪﻫﺎ وﻗﺘـﻲ او را‬

‫‪ -1‬اﻟﺸﻴﻌﺔ واﻟﺴﻨﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪي‪25 :‬و‪ 26‬ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻟﻘﺐﻫﺎي س‪-‬خ‪ .‬در ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌﺪي ﮔﺎﻫﻲ‬
‫از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
 ‫‪7‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫دﻳﺪم ﻋﻠﺖ اﻧﺼﺮاﻓﺶ را ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺷـﻤﺎ را ﺟـﺎﻳﺰ‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ .‬ﺣﻴﺮﺗﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻪ اﺗﻔﺎﻗﻲ اﻓﺘﺎده اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ واﻟﺴـﻨﺔ«‬
‫را ﺧﻮاﻧﺪم ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎي ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن آن را ﻧﻮﺷﺘﻪ و در آن اﻋﺘﻘﺎدات ﺷﻤﺎ را ﺧﻮاﻧـﺪم ﻛـﻪ در‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ و ﺳﺨﻨﺎن و ﺧﻄﺒﻪﻫﺎﻳﺘﺎن آﻣﺪم ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔـﻮش‬
‫‪1‬‬
‫دﻫﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻮدم«‪.‬‬

‫ﺟﻮاب او‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﻫﻤﺎن روز ﺟﻮاﺑﺶ را دادم‪ :‬آﻗﺎي س‪ -‬خ اﮔﺮ آﻧﭽﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ام‪ ،‬دروغ و ﻧﺎدرﺳﺖ اﺳﺖ‪،‬‬
‫روﺷﻦ ﻛﻨﻴﺪ و اﮔﺮ راﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ راه ﺣﻖ ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﺪ و ﻋﻘﺎﻳﺪي را ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻧﻨـﮓ‬
‫اﺳﺖ و در آﺧﺮت ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﻨﮓ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ ،‬رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﻨﻴﺪ اﺟﺮ و ﭘﺎداش اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻧﺰد ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 80‬ﻣﻴﻼدي در ﻣﺮاﺳﻢ ﺣﺞ و در ﻣﻜﻪي ﻣﻜﺮﻣﻪ ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻪ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻦ آﻣﺪﻧﺪ و درﺑﺎرهي ﻛﺘﺎﺑﻢ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬درﭼﻨﻴﻦ زﻣﺎن و ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آري‪ ،‬ﺣﻖ ﺑﺎ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ آﻳﺎ آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب آورده ام‪ ،‬ﻏﻴﺮ از‬
‫ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ﺷﻤﺎ وﺟﻮد دارد؟‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آري‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺎ وﺟﻮد دارد اﻣﺎ ﭘﺨﺶ ﭼﻨـﻴﻦ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻈﺮﺗﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻢ؟‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻮش ﻛﺮدن ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬ﭘﺮ در آورده ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب‬
‫را ﺗﻮﻗﻴﻒ ﻛﻦ و ﺑﺴﻮزان و دوﺑﺎره ﭼﺎپ ﻧﻜﻦ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻮاﻓﻘﻢ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﺮط‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز از ﻓﺮط ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻣﺮا ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻧﻜﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘـﻴﺶ از آﻧﻜـﻪ‬

‫‪ - 1‬ﺧﻄﺒﻪي ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﺧﻄﻴﺐ ﺟﻤﻌﻪ ﻛﺎﻇﻤﻴﻪ ‪ -‬ﺑﻐﺪاد‪.‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪8‬‬

‫ﺷﺮوﻃﺖ را ﺑﮕﻮﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺮوط ﻣﻘﺒﻮﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺑﮕـﻮﻳﻢ و آن ﻓﻘـﻂ ﻳـﻚ ﺷـﺮط‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﻮب‪ ،‬ﺷﺮﻃﺖ را ﺑﮕﻮ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻫﻤﻪي ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﺮاﻓﺎت و ﭼﺮﻧﺪ و ﭘﺮﻧﺪﻫﺎ را از آﻧﻬﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮدهام ﺟﻤـﻊ آوري‬
‫ﻛﻨﻴﺪ و ﻫﻤﻪ را ﺑﺴﻮزاﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﭘﺲ از آن دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ اﺧﺘﻼﻓﻲ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪ و دﻳﮕﺮان از آﻧﻬﺎ ﻧﻘـﻞ‬
‫ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ رﻳﺸﻪ را ﺑﻜَﻨﻴﻢ ﺗﺎ دﻳﮕﺮ درﺧﺘﻲ از آن ﺳﺮ ﺑﺮ ﻧﻴﺎورد‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮد آﻣﺪﻧـﺪ و ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﺗـﻮ‬
‫ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﭘﺮاﻛﻨﺪه اﺳﺖ و در دﺳﺘﺮس ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫ﺗﻮ ﻫﻤﻪي آﻧﻬﺎ را در ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﺟﻤﻊ آوري ﻛﺮدهاي ﺗـﺎ ﺑـﺎ آن‪ ،‬وﺣـﺪت ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن را از ﻫـﻢ‬
‫ﺑﭙﺎﺷﻲ‪.‬‬
‫آري‪ ،‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ را ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮدهام ﺗﺎ در دﺳﺘﺮس ﻫﻤﮕﺎن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻧﺰد‬
‫اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻣﻌﺮوف و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و دﻳﮕﺮان از آن ﺑﻲ ﺧﺒﺮ و ﻧﺎآﮔﺎﻫﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺎ ﻫـﺮ ﻳـﻚ از‬
‫ﻃﺮﻓﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس دﻟﻴﻞ و آﮔﺎﻫﻲ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎ ﻫﻢ روﺑﺮو ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻃﺮﻓﻴﻦ ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺨﻮرﻧﺪ‬
‫و ﺗﻘﺮﻳﺐ دو ﻃﺮﻓﻪ و ﺣﻘﻴﻘﻲ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد ﻧﻪ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻓﻀﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫وأن ﻧﻜﻒ اﻷذي ﻋﻨﻜﻢ و ﺗﺆذوﻧﺎ‬ ‫ﻻ ﺗﻄﻤﻌﻮا أن ﺗﻬﻴﻨﻮﻧﺎ وﻧﻜﺮﻣﻜﻢ‬
‫و ﻻ ﻧﻠﻮﻣﻜــــــﻢ إن ﻻ ﺗﺤﺒﻮﻧﺎ‬ ‫اﷲ ﻳﻌﻠﻢ أﻧﺎ ﻻ ﻧﺤﺒﻜـــــــﻢ‬
‫»اﻧﺘﻈﺎر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﺎ ﺷﻤﺎ را اﻛﺮام ﻛﻨﻴﻢ و دﺳـﺖ از آزار و‬
‫اذﻳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺮدارﻳﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﺎ را اذﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﮔﺎه اﺳـﺖ ﻛـﻪ اﮔـﺮ ﻣـﺎ را‬
‫دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺷﻤﺎ را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﻢ و ﺷﻤﺎ را )ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر( ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺷﻤﺎ و ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻤﺎ و اﻓﺮاد ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺳﺮان ﺷﻤﺎ را اﻛﺮام ﻛﻨﻴﻢ و ﺷﻤﺎ ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ و ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران اﻳﻦ اﻣﺖ و ﺑﺎﻧﻴـﺎن ﻋﻈﻤـﺖ و ﺷـﻜﻮه اﻳـﻦ اﻣـﺖ و‬
‫ﻓﺎﺗﺤﺎن ﺟﻨﮓﻫﺎ و ﻣﺒﺎرزان ﭘﻴﺮوز‪ ،‬ﺑﻐﺾ و ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﻣﺎ ﺳﺨﻨﺎن ﺷﻤﺎ را ﺗﺄﻳﻴـﺪ و‬
‫آﻧﭽﻪ در ﻗﻠﺐ و درون ﺧﻮد دارﻳﻢ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﻛﻨﻴﻢ وﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﺗﻘﻴﻪ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﻳﺪ و ﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬
 ‫‪9‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫در درون دارﻳﺪ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺻﻼً ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ و ﺗﻘﺎرب ﻣﻤﻜﻦ ﻧﺒـﻮده و ﻫﺮﮔـﺰ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آري‪ ،‬اﮔﺮ در ﻛﺘﺎب ﻣﻦ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻤﺎ وﺟـﻮد ﻧـﺪارد و ﭼﻴـﺰي را ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻘﻴﺪهي ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺴﺒﺖ داده ام؛ آن وﻗﺖ ﻣﺪﻳﻮن ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬آﻳﺎ در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ‬
‫ﻳﺎ ﻏﻴﺮ ﺷﻤﺎ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آن را اﺛﺒﺎت ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﭘﺲ ﺳﭙﺎس ﺧﺪاي را ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻏﻴﺮ از او ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﻮدن ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ او را ﭼﻨﺎن ﻛﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪي ﻣﻘﺎم و ﻋﻈﻤﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ )ﻧﻪ ﻋﺮب و ﻧﻪ ﻋﺠﻢ( ﺟﺮأت ﻧﻜﺮده ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري اﻗﺪام ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ردﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﺮ ﻛﺘﺎب ﻣﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ آﻗﺎي س‪ -‬خ وﻗﺘﻲ از ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري درﻣﺎﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﺧﻄﺒﻪﻫـﺎي زﻳـﺎدي در رد‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻧﻮﺷﺖ‪ 1.‬ﺷﺎﻋﺮ از ﻗﺪﻳﻢ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻛﺘﺐ اﻟﻘﺘﻞ واﻟﻘﺘﺎل ﻋﻠﻴﻨﺎ وﻋﻠﻰ اﻟﻐﺎﻧﻴﺎت ﺟﺮ اﻟﺬﻳﻮل‬
‫»ﻗﺘﻞ و ﭘﻴﻜﺎر ﺑﺮ ﻣﺎ ﻓﺮض ﺷﺪه وﻟﻲ ﺑﺮ زﻧﺎن آوازه ﺧﻮان ﻓﺮض ﺷﺪه ﻛﻪ داﻣـﻦ ﻫﺎﻳﺸـﺎن را‬
‫ﺑ َﻜﺸﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﺠﻴﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ‪-‬ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدش‪ -‬ﺑﻪ ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه وﻟﻲ در ﻟﺒﻨﺎن‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻦ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻣﻮدهي ﻗﺮآن‪ :‬آﻧﺎن دلﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻤﻲﻓﻬﻤﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ ﭼﻴﺰي ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻛﻪ‪ :‬اي ﺟﻨـﺎب س‪ -‬خ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ رد‪‬ﻳـﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻦ ﻫـﺎ‪ ،‬ﻛـﺎر‬
‫ﺑﻴﻬﻮدهاي اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدت را ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮدت ردﻳﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻲ‬
‫‪2‬‬
‫و اﻣﺜﺎل ﺗﻮ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫دع اﻟﻤﻜﺎرم ﻻ ﺗﺮﺣﻞ ﻟﺒﻐﻴﺘﻬﺎ واﻗﻌﺪ ﻓﺈﻧﻚ أﻧﺖ اﻟﻄﺎﻋﻢ اﻟﻜﺎﺳﻲ‬

‫‪ - 1‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان« ص‪145‬و‪.146‬‬

‫‪ - 2‬و ﻛﺘﺎبﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ رد ﻛﺮده اي ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻓﺮﻗﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪10‬‬

‫»ﻣﻜﺎرم و ارزشﻫﺎي اﺧﻼﻗﻲ را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬار و از داﻳﺮهي ﺑﺤﺚ آن ﺧﺎرج ﺷﻮ و ﺳﺮ ﺟـﺎي‬

‫ﺧﻮد ﺑﻨﺸﻴﻦ و ﺑﻪ ﺧﻮردن ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎش‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺎ وﺟﻮد ﺣﺠﻢ ﻛﻢ‪ ،‬ﻓﻮاﻳـﺪ و ﻧﺘـﺎﻳﺞ ﺑﺴـﻴﺎري دارد و اﺳـﺘﻘﺒﺎل از آن‬
‫ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺧﻼل ﭼﻨﺪ ﺳﺎل اﺧﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺻﺪ ﻫﺰار ﻧﺴﺨﻪ از آن‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺑﺎ اﺟﺎزهي ﺑﻨﺪه ﭼﺎپ ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪون اﺟﺎزهي ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﺪا ﻣـﻲداﻧـﺪ ﻛـﻪ ﭼﻘـﺪر‬
‫ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ 1.‬ﺗﺎزه اﻳﻦ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ زﺑﺎنﻫﺎي دﻳﮕﺮي از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﻓﺎرﺳﻲ و ﻏﻴﺮ ﻓﺎرﺳﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ از ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« اﺳﺖ و ﻫﺪﻓﻢ از ﻧﻮﺷﺘﻦ آن‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ و‬
‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﺪن ﺷﻴﻌﻪ و روﺷﻦ ﺷﺪن ﺣﻘـﺎﻳﻖ و اﻣـﻮر ﭘﻮﺷـﻴﺪهي آن و ﺑﺮرﺳـﻲ ﺷـﻴﻌﻪ و ﻣﺴـﺎﻳﻞ و‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪي ﻛﻪ اﺑﺪاع ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﺎ درك ﻛﺮده اﻳﻢ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ‪-‬ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﺮدم ﻋﻮام‪ -‬ﻣﺬﻫﺐ ﺣﻘﻴﻘﻲ و ﻋﻘﺎﻳﺪ واﻗﻌﻲ ﺷـﺎن‬
‫را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ 2.‬ﭘﺲ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ و آن را ﺑﻪ ارث ﺑﺮده اﻧﺪ‪،‬‬
‫در ﺟﻬﻞ ﻛﺎﻣﻞ و ﻏﻔﻠﺖ ﻋﻤﻴﻖ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﻧﺎم دوﺳﺘﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻓﺮﻳﺐ ﺧـﻮرده‬
‫اﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺣﺘﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ در ﭘﺲ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت‪ ،‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲ را در ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ ﻧﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ را‪ .‬ﺣﺘـﻲ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻠﻲ را ﺟﺰو اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ دﻧﻴـﺎ‬

‫‪ - 1‬ﻣﺜﻞ آﻧﭽﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 2‬آري‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎدات واﻗﻌﻲ اﻣﺎ اﻋﺘﻘﺎداﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﺎن در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ اﻇﻬﺎرش ﻣـﻲدارﻧـﺪ از ﺟﻤﻠـﻪ‪:‬‬
‫اﻧﻜﺎر ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻗﺮآن و ‪ ...‬ﻛﻪ از روي ﺗﻘﻴﻪ اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺪﻓﻲ ﺟﺰ ﻓﺮﻳﺐ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫‪11‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫آورده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در واﻗﻊ ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﻛﻤﺘﺮ از اﻧﮕﺸﺘﺎن‬
‫ﻳﻚ دﺳﺖ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪.‬‬
‫در اﺻﻞ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردﮔﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ ام؛ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﻴﻌﻪ و‬
‫اﺻﻞ ﻋﻘﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻨﺪ؛ ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺗﻮﻓﻴﻖ دﻫﺪ و ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﺑﺎز ﮔﺮدﻧـﺪ‬
‫و ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و ﺣﺘﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲس ﻣﻮاﻓﻖ ﺷﻴﻌﻪ و ﻋﻘﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ درﺳﺖ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪي اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ از ﻛﺘﺎب ﻫﺎيﺷﻴﻌﻪ و ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻄﻴﻊ و دوﺳﺘﺪار اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب دﻟﻴﻞ ﻗﺎﻃﻊ و ﺑﺮﻫﺎن ﺑ‪‬ﺮﻧﺪهاي در دﺳﺖ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ و ﭘﻴﺮوان ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و ﭘﻴﺮوان و دوﺳﺘﺪاران اﺻﺤﺎب و ﭘﻴﺮوان ﺳﻠﻒ ﺻﺎﻟﺢ اﻳﻦ اﻣﺖ و ﺳﺎﻟﻜﺎن راه آﻧـﺎن و‬

‫ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ lHGFm
:‬اﻟﺘﻮﺑـﺔ‪:100 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫»و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري راه اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﭘﻴﻤﻮدﻧﺪ‪«.‬‬

‫و ﺗﺎ ﻣﺼﺪاق اﻳﻦ ﻛـﻼم ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻗـﺮار ﮔﻴﺮﻧـﺪ‪PONMLKJIm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ l[ZYXWVUTSRQ‬اﻟﺘﻮﺑــﺔ‪» :100 :‬ﺧﺪاوﻧــﺪ از آﻧــﺎن‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ و آﻧﺎن از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺑﻬﺸﺖ را آﻣﺎده ﻛﺮده ﻛﻪ در زﻳﺮ‬
‫)درﺧﺘﺎن و ﻛﺎﺧﻬﺎي( آن‪ ،‬رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺟﺎري اﺳﺖ و ﺟﺎوداﻧﻪ در آن ﺟﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ‬
‫ﭘﻴﺮوزي ﺑﺰرگ و رﺳﺘﮕﺎري ﺳﺘﺮگ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ ﺷﻴﻌﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺷﺪت ﺑﻐﺾ و ﻛﻴﻨﻪاي ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺻﺤﺎب‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع دارﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت اﺋﻤﻪي ﺧﻮد را ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻌﺼﻮم ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻫـﻴﭻ ﺧﻄـﺎ و‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻲ از آﻧﺎن ﺳﺮ ﻧﻤﻲزﻧﺪ‪ ،‬و در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺧﻮدﺷﺎن آﻣﺪه ﻧﻪ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن و دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن‪،‬‬
‫رﻫﺎ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ رواﺑﻂ و رﻓﺘﺎر اﺋﻤﻪ ﺑﺎ اﺻﺤﺎب دﻳﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻓـﺎروق‪،‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ذي اﻟﻨﻮرﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻳﻪ )داﻳﻲ‪ /‬ﻣﺎﻣﺎي ﻣﺆﻣﻨﺎن( و ﺳﺎﻳﺮ اﺻﺤﺎب ﺑﺰرﮔﻮار و ﻳﺎران و وزﻳﺮان‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪12‬‬

‫و ﻣﺸﺎوران و ﺷﺎﮔﺮدان و ﻣﺮﻳﺪان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ در ﻛﺘﺎب ﻫﺎﻳﺸﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪهي اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺷﮕﻔﺘﻲﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﻧﻮع ﺧﻮد ﻣﻨﺤﺼﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮد اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﻣﺸﺎﻫﺪهي درﺳﺘﻲ دﻻﻳﻞ‪ ،‬ﻏﺒﺎر ﻛﻴﻨﻪ و ﺣﺴﺪﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﺑﻪ ارث رﺳﻴﺪه‬
‫و ﺟﻬﻞ را ﻣﻲﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم اﻫﻞﺑﻴﺖ از ﻧﺴﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﺴﻞ دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻫـﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺨﻠﺺ ﺗﺮﻳﻦِ ﻣﺨﻠﺼﺎن و ﭘﺎكﺗﺮﻳﻦ دوﺳﺘﺎنِ رﺳﻮل ﺧﺪا ع و اﺻﺤﺎب اﻳﺸﺎن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ و‬
‫ﺑﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪي ﻛﺮام زن ﻣﻲدادﻧﺪ و از آﻧﺎن زن ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎ اﻣﺎﻣﺎن ﺧﻮدﺷﺎن‪:‬‬

‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه در ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﭼﻄﻮر اﻳﻦ ﻧﻜﺎت را از زواﻳﺎي ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻴﺮون ﻣﻲآورﻳﻢ؛‬
‫ﻫﻤﺎن زواﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻏﻼفﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر آن را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه اﻧﺪ و از ﺗـﺮس رﺳـﻮاﻳﻲ‪ ،‬آن را از ﻣـﺮدم‬
‫ﻋﻮام ﻣﺨﻔﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪا را ﺷﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﺣﻘﻴﻘـﺖ و اﺑﻄـﺎل اﻣـﻮر ﺑﺎﻃـﻞ و‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻧﻘﺎب از ﭼﻬﺮهي ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺘﺎب و ﻳـﻚ رواﻳـﺖ ﺗـﺎرﻳﺨﻲ ﻏﻴـﺮ از رواﻳـﺎت و‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﻧﻜﺮده اﻳﻢ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺠﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ و اﻟﺰاﻣﻲ ﺑﺮاي ﺷﻴﻌﻪ اﻳﺠﺎد‬
‫ﻛﻨﺪ و دﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮار و ﺗﺄوﻳﻞ و ﺗﺰوﻳﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ ﻋﻠﻴﻪ‬

‫آﻧﺎن ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲدﻫﺪ و رواﻳﺖﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﺿﺪ آﻧـﺎن ﺳـﺨﻦ ﻣـﻲ ﮔﻮﻳـﺪ‪wvutm
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ l}|{zyx‬اﻟﻨﻮر‪» :24 :‬در آن روزي ﻛﻪ ﻋﻠﻴـﻪ آﻧـﺎن زﺑـﺎن و دﺳـﺖ و‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﭘﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪«.‬‬

‫اﻣﺎﻣﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن در ﺣﻴﺎت آﻧﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺋﻤـﻪ ﺑـﻮده اﻧـﺪ و ﭘـﺲ از‬
‫وﻓﺎﺗﺸﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﺎ رﻓﺘﺎر و اﻋﻤﺎل ﺧﻮد ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﻧﻴـﺰ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺋﻤﻪ ﺑﻮده و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻼف آﻧﭽﻪ اﺋﻤﻪ اﻣﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ‬
‫و ﭼﻴﺰي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ اﺋﻤﻪ ﺑﺪان اﻣﺮ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ و ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺋﻤﻪ دوﺳﺖ ﺷﺎن داﺷﺘﻪ‪ ،‬دﺷـﻤﻨﻲ‬
 ‫‪13‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫ﻣﻲورزﻧﺪ و ﺑﻪ داﻣﺎدﻫﺎي آﻧﺎن دﺷﻨﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺋﻤﻪ ﻣﺸﺎور و وزﻳﺮﺷـﺎن ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎزه ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺧﻮدﺷﺎن ﻫـﻢ‪ ،‬اﻫﺎﻧـﺖ‬
‫ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ را ﻣﻮرد ﻃﻌﻦ و ﻧﻘﺪ و ﺟﺮح ﻗﺮار داده و ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛـﺮده اﻧـﺪ‪ .‬و در اﻳـﻦ ﺑـﻲادﺑـﻲ و‬
‫دﺷﻨﺎمﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺣﺪي رﺳﻴﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و رﺳﻮﻻن اﻟﻬﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺨﻠﻮق ﺧﺪا و ﺳﺮور ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪع ﻧﻴﺰ اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ دروغ ﻣـﻲﺑﻨﺪﻧـﺪ و‬
‫ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ را ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻘﻞ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻲﭘـﺬﻳﺮد و اﻧﺪﻳﺸـﻪ آن را رد ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬
‫ﻓﻄﺮت ﺳﺎﻟﻢ از آن ﺳﺮﺑﺎز ﻣﻲزﻧﺪ و ذوق ﻧﻴﺰ‪ ،‬آن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦﻫﺎ در ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي‬
‫ﻣﻌﺘﺒﺮ ﺷﻴﻌﻴﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﭼﺎپ ﻛﺮده اﻧﺪ و ﻣﺮاﺟﻊ و ﻣﻨﺎﺑﻊ آن را ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺻـﻔﺤﻪ و‬
‫ﺟﻠﺪ و ﭼﺎپ و ‪ ...‬آورده اﻳﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻛﺴﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺟﺮأت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و اﻇﻬﺎرات ﻣﺎ را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﻨـﺪ و‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﺛﺒﺎت ﻛﺮدهاﻳﻢ‪ ،‬اﻧﻜﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﻔﻊ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫـﺪاﻳﺖ اﻟﻬـﻲ را‬
‫ﺑﻄﻠﺒﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن راه ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺮادران و دوﺳﺘﺎﻧﻢ!‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب اول ﻣﺎن وﻋﺪه داده ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن در دﺳﺖ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻗﺮار‬
‫دارد‪ .‬از ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮاﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺶﻣﻨﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﻈﺮات و اﻧﺘﻘﺎدات ﺧﻮد را ﭘﻴﺮاﻣـﻮن اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب‬
‫ﺑﻨﻮﻳﺴﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﻣﺨﺘﺼﺮ دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺖ ﺗـﺎ ﺑـﻪ آﻧـﺎن‬
‫وﻋﺪه دﻫﻴﻢ و ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺷﺎن ﻛﻨﻴﻢ؟ ﭼﻮن ﻣﺎ‪ ،‬در اﺛﻨﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻣـﻮارد ﮔﻨـﮓ و‬
‫ﻣﺒﻬﻤﻲ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‪ .‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﺳﺒﺎب رﻓﻊ اﻳﻦ اﺑﻬﺎﻣﺎت و آﺷـﻜﺎر ﻛـﺮدن آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﺳﺎزم ﻛﻪ اﺳﺎﺗﻴﺪ و ﺑﺰرﮔـﺎن و ﺑـﺮادران زﻳـﺎدي ﻛـﻪ در ﺗـﺄﻟﻴﻒ و‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪14‬‬

‫اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬دﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﻣﻦ اﺻﺮار ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﻨﻢ؛ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻧﻴﺎز ﻣﺮدم ﺑﻪ آن زﻳﺎد ﺷﺪه؛ ﭼﻮن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﻮﺿﻊﮔﻴـﺮي ﺷـﺎن‬
‫در ﻗﺒﺎل ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و ﻧﻴﻜﺎن اﻳﻦ اﻣﺖ ﺷﻨﺎﺧﺖ واﻗﻌﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﭼﻮن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﻣﺆﻟﻔﺎن ﺷﻴﻌﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ ﻋﻠﻴﻪ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ و ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و ﻋﻘﺎﻳﺪﺷـﺎن ﻛـﻪ ﻣﺒﺘﻨـﻲ ﺑـﺮ ﻗـﺮآن و ﺳـﻨﺖ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺎد ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ‪ .‬اﻛﺜﺮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﭘﺮ از ﻧﺴﺒﺖ دادن ﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ ﺑﻪ ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و در‬
‫رأس آﻧﺎن‪ ،‬ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي راﺷﺪ و ﻣﺎدران ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﻫﻤﺴـﺮان ﭘـﺎك آن ﺣﻀـﺮتع و ﻧﻔـﺮﻳﻦ و‬
‫دﺷﻨﺎم دادن ﺑﻪ آﻧﺎن و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻧﺎن را دوﺳﺖ دارﻧﺪ و از آﻧﺎن ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻲﺧﺒﺮي اﻏﻠـﺐ اﻫـﻞ ﺳـﻨﺖ از ﺗﻬﻤـﺖﻫـﺎ و دروغﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮادران‬
‫ﻳﻮﺳﻒ؛ ﺳﺮ ﻫﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻲﺧﺒﺮي ﺷﺎن از ﺗﻮﻃﺌﻪﻫﺎ و دﺳﻴﺴﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرهي اﻫﻞ ﺳﻨﺖ‬
‫و ﻋﻠﻴﻪ آﻧﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺿﺮوري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫درود و ﺳﻼم ﺧﺪا ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و ﺑﺮ ﻳﺎران و ﺧﺎﻧﺪان ﭘﺎك آن ﺣﻀﺮت و ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن ﺗـﺎ روز‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎد! واﷲ ﺣﺴﺒﻲ وﻫﻮ وﻟﻲ اﻟﺘﻮﻓﻴﻖ‪ ،‬وﻧﻌﻢ اﻟﻮﻛﻴﻞ‪.‬‬
‫إﺣﺴﺎن إﻟﻬﻲ ﻇﻬﻴﺮ‬
‫اﺑﺘﺴﺎم ﻛﺎﺗﻴﺞ‪ -‬ﻻﻫﻮر‬
‫‪ ٨‬ﺷﻮال ‪ ١٤٠٢‬ﻫـ‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪي ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫ﻫﻴﭻ روزي اﺻﻼً ﺗﺼﻮر ﻧﻤﻲﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﺎ اﻳﻦ ﺣﺪ ﻣﻮرد ﻗﺒـﻮل و اﺳـﺘﻘﺒﺎل ﻣـﺮدم‬
‫ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ از زﻳﺮ ﭼﺎپ ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻧﺴﺨﻪﻫـﺎي ﻛﺘـﺎب‬
‫در ﻳﻚ ﻣﺎه ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﺪ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻮدﻳﻢ دوﺑﺎره و ﺑﺎ ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻣـﺎه ﺑﻌـﺪي‬
‫ﭼﺎپ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺼﻮر ﻧﻤﻲﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺎه دﻳﮕﺮي ﺳﭙﺮي ﺷﻮد و ﺑﻪ ﭼﺎپ ﻣﺠﺪد آن ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻧﺴﺨﻪﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻣﺎه اول و دوم ﻧﻴﺎز ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮآوردﻫﺎي ﻣﺎ دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺧﻄﺎ رﻓـﺖ و ﺑـﻪ‬
‫ﭼﺎپ ﭼﻬﺎرم ﻧﻴﺎز ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﻳﻨﻚ اﻳﻦ ﭼﺎپ ﭘﻨﺠﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻪ ﻣﺎه از اﻧﺘﺸﺎر آن ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﺮ و ﺳﭙﺎس ﻣﺨﺼﻮص ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻛﻪ ﺟـﺰ ﺑـﺮاي ﻛﺴـﺐ‬
‫رﺿﺎي ﺧﺪا و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺐ و دوﺳﺘﻲ اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮعاﻧﺠﺎم ﻧﺪادﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻖ داد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻃﻲ اﻳﻦ ﻣﺪت ﻛﺘﺎﺑﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﺎ درﺑﺎرهي ﺷﻴﻌﻪ ﺑـﻪ ﻧـﺎم »اﻟﺸـﻴﻌﺔ و‬
‫اﻟﻘﺮآن« ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺧﺪا ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻫﻤﮕﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم »اﻟﺒﺮﻳﻠﻮﻳﺔ« از ﻣﺎ ﭼﺎپ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﻤﺎرت و ﻛﺮم و ﻟﻄﻒ ﻧﺎﻣﺤﺪودت ﺗﻮ را ﺳﭙﺎس ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‬
‫و از ﺗﻮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺟﻬﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺷﺄن و ﺟﺎﻳﮕﺎه دﻳﻨﺖ و دﻓﺎع از ﺣﻮزهي‬
‫آن ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﻫﻲ‪ .‬ﺑﺎر اﻟﻬﺎ! ﺑﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮت‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤـﺪع و ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ از ﺳـﻨﺖ و‬
‫روش وي ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬درود و ﺳﻼم ﺑﻔﺮﺳﺖ‪.‬‬
‫إﺣﺴﺎن إﻟﻬﻲ ﻇﻬﻴﺮ‬
‫‪ /24‬ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪1983 /‬‬
 ‫ﺑﺎب اول‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﻴﻌﻪ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺮو اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و دوﺳﺘﺪار آﻧﻬﺎ اﺳﺖ و ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از‬
‫اﻗﻮال و اﻓﻌﺎل آﻧﻬﺎ و ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ آراء و رواﻳﺖﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻠﻤﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪:‬‬

‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ را آﻏـﺎز ﻛﻨـﻴﻢ و راﺳـﺖ ﻳـﺎ دروغ ﺑـﻮدن اﻳـﻦ ﮔﻔﺘـﻪﻫـﺎ را درﻳـﺎﺑﻴﻢ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ در اﺑﺘﺪا ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ و ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻴﻌﻪ از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭼﻪ ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ؟ ﻣﻌﻨﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﭼﻴﺴﺖ و ﻣﻨﻈﻮر آﻧﺎن از ﺷﻴﻌﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ؟‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﺮﻛﺐ از دو ﻛﻠﻤﻪي‪ :‬اﻫﻞ و ﺑﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺎﻣﻮس ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬اﻫـﻞ اﻷﻣـﺮ؛‬
‫ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن آن اﻣﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻫﻞ اﻟﺒﻴﺖ‪ :‬ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺧﺎﻧﻪ و اﻫﻞ اﻟﻤﺬﻫﺐ‪ :‬ﻣﻌﺘﻘﺪان ﺑﻪ آن ﻣﺬﻫﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮش اﻫﻞ وي اﺳﺖ و ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮان و دﺧﺘﺮان وي و داﻣﺎدش‪ ،‬ﻋﻠﻲس‬
‫‪2‬‬
‫اﻫﻞ وي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ 1.‬و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي‪ ،‬اﻣﺖ وي اﻫﻞ و آل وي ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫زﺑﻴﺪي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻫﻞ اﻟﻤﺬﻫﺐ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ آن ﻣـﺬﻫﺐ ﻣﻌﺘﻘـﺪ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻧـﺪ‪ .‬و اﻫـﻞ‬

‫اﻟﺮﺟﻞ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ آن ﻣﺮد و ﻓﺮزﻧﺪان وي‪ ،‬و آﻳﻪي‪ lGFm :‬اﻟﻘﺼﺺ‪ 29 :‬را ﺑﻪ زن و‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻫﻞ اﻟﻨﺒﻲ؛ زﻧﺎن و دﺧﺘﺮان و داﻣﺎد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬ﻋﻠﻲس‪ ،‬ﻳﺎ زﻧـﺎﻧﺶ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ اﻫﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧﺪان وي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻮهﻫﺎ و ﻧﺘﻴﺠﻪﻫﺎي‬

‫‪ - 1‬ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻫﻞ ﭼﺮا ﻓﻘﻂ از ﻣﻴﺎن داﻣﺎدﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ ﻋﻠﻲ س ﺗﺨﺼـﻴﺺ داده ﺷـﺪه و ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫داﻣﺎدﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﻋﺜﻤﺎن س‪ ،‬ﺷﻮﻫﺮ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و اﺑﻮاﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻊ‪ ،‬ﭘﺪر اﻣﺎﻣﻪ و ﻫﻤﺴﺮ زﻳﻨﺐ‬
‫دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺗﻌﻠﻖ ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﮕﻮﺋﻴﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻲ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮب ﭼﺮا‬
‫ﻓﻘﻂ ﻋﻠﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺮادران وي ﺟﻌﻔﺮ و ﻋﻘﻴﻞ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﭘﺎﺳﺨﮕﻮ‬
‫ﻫﺴﺖ؟‬
‫‪ - 2‬اﻟﻘﺎﻣﻮس‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻲ ﺣﻠﺒﻲ‪1952،‬م‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.32‬‬
 ‫‪17‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ آﻳﺎت ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ آن اﺳـﺖ‪
l¥¤£¢¡m :‬ﻃـﻪ‪:132 :‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫»ﺧﺎﻧﻮادهي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﺰاردن ﻧﻤﺎز دﺳﺘﻮر ﺑﺪه و ﺧﻮد ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺛﺎﺑﺖ ﻗـﺪم ﺑﻤـﺎن‪wm ،«.‬‬
‫ ‬ ‫



‬

‫‪ l~}|{zyx‬اﻷﺣﺰاب‪» 33 :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻄﻌﺎً ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﭘﻠﻴـﺪي را‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫از ﺷﻤﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ )ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ( دور ﻛﻨـﺪ‪l_^]\[ZYXWVUm ،«.‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻫﻮد‪» :73 :‬اي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬رﺣﻤﺖ و ﺑﺮﻛﺎت ﺧﺪا ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻲ ﮔﻤـﺎن ﺧـﺪا ﺳـﺘﻮدهي‬

‫ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ«‪ .‬اﻫﻞ ﻫﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي‪ ،‬اﻣﺖ وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪_^m :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫`‪ lba‬ﻣﺮﻳﻢ‪»55 :‬و اﻫﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و زﻛﺎت ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲداد«‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫راﻏﺐ و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ وي ﻣﻨﺎوي ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬اﻫﻞ اﻟﺮﺟﻞ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺐ ﻳﺎ دﻳﻦ ﻳﺎ ﺣﺮﻓﻪي‬
‫آﻧﻬﺎ در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ و ﻳﻚ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺮك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﻫﻞ اﻟﺮﺟﻞ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻓﻘﻂ درﺑﺎرهي ﺧﺎﻧﻮادهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬آل ﺧـﺪا و رﺳـﻮﻟﺶ‪،‬‬
‫اوﻟﻴﺎء و ﻳﺎران وي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺷﻌﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ در داﺳﺘﺎن ﻓﻴﻞ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺆﻳﺪ آن اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫واﻧﺼﺮ ﻋﻠﻲ آل اﻟﺼﻠﻴﺐ وﻋﺎﺑﺪﻳﻪ اﻟﻴﻮم آﻟﻚ‬
‫»ﺧﺎﻧﺪان ﺻﻠﻴﺐ را ﻳﺎري ﻛﻦ و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺻﻠﻴﺐ اﻣﺮوز ﺧﺎﻧﺪان ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺮﻳﻘﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻫﻞ ﻣﺬﻫﺐ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ آن ﻣﺬﻫﺐ اﻧـﺪ‪ ،‬و اﻫـﻞ اﻣـﺮ‪،‬‬
‫ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن آن اﻣﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻫﻞ ﻣﺮد‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ و ﺻﻤﻴﻤﻲﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ او ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮان و دﺧﺘﺮان و داﻣﺎد وي‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻠﻲس ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫اﻫﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮان وي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻫﻞ ﻫﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي‪ ،‬اﻣﺖ وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ - .‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪-:‬‬
‫اﻫﻞ ﻣﺮد‪ ،‬زن وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وأﻫﻞ اﻟﺮﺟﻞ ﻳﺄﻫﻞ أﻫﻼً وأﻫﻮﻻً وأﻫﻞ؛ ﻳﻌﻨـﻲ ازدواج ﻛـﺮد‪ .‬وأﻫـﻞ‬
‫ﻓﻼن اﻣﺮأة ﻳﺄﻫﻞ؛ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎ آن زن ازدواج ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ زن اﻫﻞ آن ﻣﺮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺄﻫ‪‬ﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨـﺎي‬
‫ازدواج ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در دﻋﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬آﻫﻠﻚ اﷲ ﻓﻲ اﻟﺠﻨﺔ إﻳﻬﺎﻻً«‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪا در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﺗـﻮ‬

‫‪ - 1‬زﺑﻴﺪي‪ ،‬ﺗﺎج اﻟﻌﺮوس‪.‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪18‬‬

‫زن ﺑﺪﻫﺪ و ﺗﻮ را داﺧﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﮔﺮداﻧﺪ! در ﺳﻨﺖ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑـﻪ ﻣﺘﺄﻫـﻞ‪ ،‬دو ﺳـﻬﻢ و ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺠﺮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻬﻢ ﻣﻲداد‪ .‬ﻣﺘﺄﻫﻞ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زن دارد و ﻣﺠﺮد ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ زن ﻧـﺪارد‪ .‬آل‬
‫ﻣﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧﻮادهي وي ﻫﺴﺘﻨﺪ و آل ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬دوﺳﺘﺎن ﺧﺪا ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﺻﻞ آل‪ ،‬اﻫﻞ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﺳﭙﺲ ﻫﺎء ﺑﻪ ﻫﻤﺰه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه و ﺑﻌﺪ ﭼﻮن دو ﺗﺎ ﻫﻤﺰه ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺰه‬
‫‪1‬‬
‫ي اول در ﻫﻤﺰه ي دوم ادﻏﺎم ﺷﺪه و آن وﻗﺖ ﺑﻪ اﻟﻒ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺟﻮﻫﺮي ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬أﻫﻞ ﻓﻼن« ﻳﻌﻨﻲ ازدواج ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻮزﻳﺪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آﻫﻠﻚ اﷲ ﻓﻲ اﻟﺠﻨﺔ« ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪا ﺗﻮ را داﺧﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﮔﺮداﻧﺪ و در ﺑﻬﺸـﺖ ﺑـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺗﻮ زن ﺑﺪﻫﺪ!‬
‫زﻣﺨﺸﺮي در ﻛﺘﺎب »اﻷﺳﺎس« ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺗﺄ ‪‬ﻫﻞَ« ﻳﻌﻨﻲ ازدواج ﻛﺮد‪ ،‬و »آﻫﻠﻚ اﷲ ﻓﻲ اﻟﺠﻨـﺔ‬
‫‪3‬‬
‫إﻳﻬﺎﻻً« ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪا در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ زن ﺑﺪﻫﺪ!‬
‫ﺧﻠﻴﻞ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻫﻞ ﻣﺮد‪ ،‬زن وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﺗﺄﻫ‪‬ﻞ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ازدواج اﺳﺖ‪ .‬اﻫﻞ ﻣﺮد‪ ،‬ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻪ آن ﻣﺮد ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺧﺎﻧﻪ و اﻫﻞ اﺳﻼم‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ‬
‫‪4‬‬
‫دﻳﻦ اﺳﻼم ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫راﻏﺐ اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻫﻞ ﻣﺮد ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺴﺐ ﻳﺎ دﻳﻦ ﻳـﺎ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ از اﻳـﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻣﺜﻞ ﺷﻐﻞ و ﺧﺎﻧﻪ و ﺷﻬﺮ آﻧﺎن را ﮔﺮد ﻫﻢ آورد‪ .‬ﭘﺲ اﻫﻞ ﻣﺮد ﻛﺴـﺎﻧﻲ اﻧـﺪ ﻛـﻪ در ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺴﻜﻦ ﺟﺎي ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ از روي ﻣﺠﺎزي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺐ‪ ،‬آﻧـﺎن را دور ﻫـﻢ‬
‫ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ اﻃﻼق ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻠﻤﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻣﻨﻈﻮر ﺧﺎﻧﻮادهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‬

‫اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺧﺪاي ﻋﺰّ وﺟـﻞ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪l~}|{zyxwm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺮﻳﻘﻲ‪ ،‬ﻟﺴﺎن اﻟﻌﺮب‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،11‬ص‪.28 -30‬‬

‫‪ - 2‬ﺟﻮﻫﺮي‪ ،‬اﻟﺼﺤﺎح‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺎب اﻟﻌﺮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.1629‬‬
‫‪ - 3‬أﺳﺎس اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ 1953 ،‬م‪ ،‬ص‪.11‬‬
‫‪ - 4‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻴﻦ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻓﺎرس زﻛﺮﻳﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﻴﺲ اﻟﻠﻐﺔ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.150‬‬
 ‫‪19‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫اﻷﺣﺰاب‪ 33 :‬و از اﻫﻞ ﻣﺮد ﺑﻪ زن او و اﻫﻞ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ اﺳﻼﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫‪-‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ -:‬ﺗﺄ ‪‬ﻫﻞَ ﻳﻌﻨﻲ ازدواج ﻛﺮد و از ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ‪ :‬آﻫﻠﻚ اﷲ ﻓﻲ‬
‫‪1‬‬
‫اﻟﺠﻨﺔ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪا در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ زن ﻋﻄﺎ ﻛﻨﺪ!‬
‫راﻏﺐ اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ زﻳﺮ ﻟﻔﻆ آل ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آل« ﻣﻘﻠﻮب أﻫﻞ اﺳﺖ – ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪-:‬‬
‫اﻫﻞ درﺑﺎرهي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ذاﺗﺎً ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﺧﺘﺼﺎص دارﻧﺪ ﺣﺎﻻ ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺎﻣﻴﻠﻲ ﻧﺰدﻳﻚ و‬

‫ﻳﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻮاﻻت و دوﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪dcm :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lfe‬آل ﻋﻤﺮان‪33 :‬در آﻳﻪاي دﻳﮕﺮ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪l{zyxwm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬

‫ﻏﺎﻓﺮ‪» 46 :‬آل ﻓﺮﻋﻮن را در ﺷﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ ﻋﺬاب داﺧﻞ ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬آل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻜﺎن و ﺑﺴﺘﮕﺎن آن ﺣﻀﺮتع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫اﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻠﻢ دﻳﻨﻲ ﺑﻪ آن ﺣﻀﺮتع اﺧﺘﺼﺎص دارﻧﺪ؛ ﭼﻮن اﻫـﻞ دﻳـﻦ دو‬
‫دﺳﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬دﺳﺘﻪاي ﻋﻠﻢ رﻳﺸﻪدار و ﻋﻤﻴﻖ و ﻋﻤﻞ ﻣﺤﻜﻢ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن آل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و اﻣﺘﺶ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و دﺳﺘﻪاي دﻳﮕﺮ از روي ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻋﻠﻢ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪع ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ آل ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪع ﮔﻔﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ آل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع اﻣﺖ وي اﺳﺖ اﻣﺎ ﻫـﺮ‬
‫اﻣﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬آل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺷﺎن آل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻢ دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻫﻢ راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﻪ ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي اﻣﺖ آل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ و راﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ از اﻳﻦ ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺷﺮﻳﻌﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع را ﻛﺎﻣﻼً اﺟﺮا ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آل ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﻣﺤﺴـﻮب‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﻤﻔﺮدات ﻓﻲ ﻏﺮاﺋﺐ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ﻛﺮاﭼﻲ )ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن(‪ ،‬ص‪.28‬‬

‫‪ - 2‬راﻏﺐ اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻔﺮدات‪ ،‬ص‪ 29‬و ‪.30‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪20‬‬

‫ﻣﻌﻨﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻛﻠﻤﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪:‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻪ در ﻟﻐﺖ ﺑﻪ ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺧﺎﻧﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫و آل ﻣﺮد ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧﻮادهي ﻣﺮد ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻟﻔﻆ آل ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮادهي ﻣـﺮد ﻛـﻪ در آن‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻛﻠﻤﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در دو آﻳﻪي ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ‬

‫آﻳﻪي ‪ 73‬ﺳﻮرهي ﻫﻮد؛ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪
lZYXWVUm :‬ﻫـﻮد‪:73 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫»رﺣﻤﺖ و ﺑﺮﻛﺎت ﺧﺪا ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎد اي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ«‪ ،‬و دﻳﮕﺮي آﻳﻪي ‪ 33‬ﺳﻮرهي اﺣﺰاب؛ آﻧﺠـﺎ‬

‫ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ l~}|{zyxwm :‬اﻷﺣﺰاب‪»33 :‬اي اﻫﻞ ﺑﻴـﺖ‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪا ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﭘﻠﻴﺪي را از ﺷﻤﺎ دور ﮔﺮداﻧﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺧـﻮب ﭘـﺎﻛﻴﺰه ﮔﺮداﻧـﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻔﺴﺮان اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻨﻈﻮر از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در آﻳﻪي اوﻟﻲ‪ ،‬اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻪي‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ؛ و ﻣﻨﻈﻮر از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در آﻳﻪي دوﻣﻲ اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻪي ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲع‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﺒﻊ ﻗﺮآن‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻟﻔﻆ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و آل ﺑﻴﺖ را ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻟﻔﻆ ﻋﻼﻣﺖ و ﻣﺸﺨﺼﻪي ﺧـﺎﻧﻮادهي ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﺷـﺪه اﺳـﺖ؛ ﺑـﻪ‬
‫ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻪي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع از اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ ﻓﻬﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺮﻳﻨـﻪاي ﺑﺎﺷـﺪ؛‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻟﻔﻆ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮاي ﻳﺜﺮب‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻣﺸﻬﻮر ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻫﻤﺴﺮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع اﺧـﺘﻼف ﻧﻈـﺮ دارﻧـﺪ؛ ﻋـﺪهاي ﻣﻌﺘﻘﺪﻧـﺪ ﻛـﻪ آن‬
‫ﺣﻀﺮت ﻫﻴﺠﺪه زن داﺷﺘﻪ و ﻋﺪهي دﻳﮕﺮي ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﻳﺎزده زن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺣﺎل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺳﻲ و ﻫﻔﺖ ﺳﺎل ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮاﻧﺶ زﻳﺴﺘﻪ و در ﻃﻲ اﻳﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﭘﺴﺮان و دﺧﺘﺮاﻧﻲ‬
‫داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ در ﺣﻴﺎت ﻣﺒﺎرك آن ﺣﻀﺮتع ﻓﻮت ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻨﻬﺎ دﺧﺘﺮش‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﭘـﺲ از‬
‫ﺣﻴﺎت اﻳﺸﺎن زﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺘﻔﻖ اﻟﻘﻮل اﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ و ﻓﺎﻃﻤﻪ و‬
‫‪1‬‬
‫ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬آل ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬دار اﻟﺸﺮوق‪ ،‬ص‪.447‬‬

 ‫‪21‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫از ﻫﻤﻪي اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در اﺻﻞ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﺮ زﻧﺎن اﻃـﻼق‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ از روي ﻣﺠﺎز ﺑﺮاي ﻓﺮزﻧﺪان و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳـﻦ ﭼﻴـﺰي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ذﻛﺮ داﺳﺘﺎن ﺣﻀﺮت اﺑﺮاﻫﻴﻢ؛ ﻣﻮﻗﻌﻲ‬

‫ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﺧﺪا ﻣﮋدهي ﻓﺮزﻧﺪ را ﺑﻪ او دادﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ؛ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪m
:‬‬
‫



‬

‫‪GFEDCBAÖÕÔÓÒÑÐÏÎÍ‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪
lZYXWVUTSRQPONMLKJIH‬ﻫــﻮد‪:‬‬‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪» 73 – 71‬ﻫﻤﺴﺮ اﺑﺮاﻫﻴﻢ )ﺳﺎره ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ( اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد )از اﻳـﻦ ﺧﺒـﺮ ﻛـﻪ آﻧـﺎن ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن‬
‫ﺧﺪاﻳﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﺑﺮادرزادهي ﺷﻮﻫﺮش ﻟﻮط و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن از دﺳﺖ ﻛﻔّﺎر آﻣﺪهاﻧﺪ ﺷﺎدﻣﺎن‬
‫ﺷﺪ و( ﺧﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺎ )ﺗﻮﺳ‪‬ﻂ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن( ﺑﺪو ﻣﮋده )ﺗﻮﻟّﺪ( اﺳـﺤﺎق )از او(‪ ،‬و ﺑـﻪ دﻧﺒـﺎل وي‬
‫)ﺗﻮﻟّﺪ( ﻳﻌﻘﻮب )از ﻓﺮزﻧﺪش اﺳﺤﺎق( را دادﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي واي! آﻳﺎ ﻣﻦ ﻛﻪ ﭘﻴﺮزﻧﻲ ﻫﺴﺘﻢ و اﻳـﻦ‬
‫ﻫﻢ )اﺑﺮاﻫﻴﻢ( ﺷﻮﻫﺮم ﻛﻪ ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪي ﻣﻲزاﻳﻢ! اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺷﮕﻔﺘﻲ )و ﻣﺤﺎﻟﻲ( اﺳﺖ‬
‫)ﻣﮕﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ از ﻣﺎ دو ﻧﻔﺮ اﻧﺴﺎن ﻓﺮﺗﻮت و ﻓﺮﺳﻮده‪ ،‬ﺑﭽ‪‬ﻪاي ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ؟!(‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ از ﻛﺎر‬
‫ﺧﺪا ﺷﮕﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ اي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ )ﻧﺒﻮ‪‬ت(! رﺣﻤﺖ و ﺑﺮﻛﺎت ﺧﺪا ﺷﺎﻣﻞ ﺷﻤﺎ اﺳﺖ )ﭘﺲ ﺟﺎي‬
‫ﺗﻌﺠ‪‬ﺐ ﻧﻴﺴﺖ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺰي ﻋﻄﺎء ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻋﻄﺎء ﻧﻔﺮﻣﻮده ﺑﺎﺷﺪ(‪«.‬‬
‫ﭘﺲ ﺧﺪا اﻳﻦ ﻟﻔﻆ را ﺑﺮ زﺑﺎن ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﺶ درﺑﺎرهي ﻫﻤﺴﺮ اﺑﺮاﻫﻴﻢ؛ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده و ﻻﻏﻴﺮ‪.‬‬

‫داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﻣﻔﺴﺮان ﺷﻴﻌﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻋﻠﻤﺎء و ﻣﻔﺴﺮان ﺷﻴﻌﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻃﺒﺮﺳﻲ‪1‬در ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﻴﺎن‪ 2‬و ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪ 1‬در ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ‪ 2‬ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ اذﻋﺎن ﻧﻤﻮده اﻧﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻌﺪ از آن ﺑﻪ ﺗﺄوﻳﻼت و ﺗﻮﺟﻴﻬﺎت ﻧﺎدرﺳﺘﻲ روي آورده اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬او اﺑﻮﻋﻠﻲ ﻓﻀﻞ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﻃﺒﺮﺳﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن ﻋﻠﻤﺎي ﺷﻴﻌﻪ در ﻗﺮن ﺷﺸﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬دار اﺣﻴﺎء اﻟﺘﺮاث اﻟﻌﺮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.180‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪22‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗﺮآن در داﺳﺘﺎن ﻣﻮﺳﻲ؛ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪FEDCBAm
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lRQPONMLKJIHG‬اﻟﻘﺼﺺ‪» 29 :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻲ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻣﺪ‪‬ت را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﺎﻧﻴﺪ و ﻫﻤﺮاه ﺧﺎﻧﻮادهاش )از ﻣﺪﻳﻦ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺼﺮ( ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪ ،‬در ﺟﺎﻧـﺐ‬
‫ﻛﻮه ﻃﻮر آﺗﺸﻲ را دﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهاش ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ ﻣﻦ آﺗﺸﻲ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻨﻈﻮر از اﻫﻞ در آﻳﻪي ﻓﻮق‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ ﻣﻮﺳﻲ؛ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ ﻫﻤـﻪي‬
‫ﻣﻔﺴﺮان ﺷﻴﻌﻪ اﺟﻤﺎع دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر از اﻫﻞ در اﻳﻦ آﻳﻪ زن ﺣﻀﺮت ﻣﻮﺳـﻲ؛ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ؛‬

‫ﭼﻮن ﻏﻴﺮ از او ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺮاه ﻣﻮﺳﻲ؛ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻃﺒﺮﺳﻲ در ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻫﻞ ﻣﻮﺳﻲ در آﻳﻪي‪m :‬‬
‫



‬

‫‪ lxwvu‬اﻟﻨﻤﻞ‪7 :‬ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨـﻲ زن ﻣﻮﺳـﻲ؛ ﻛـﻪ ﻫﻤـﺎن دﺧﺘـﺮ ﺷـﻌﻴﺐ؛‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪3‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﻳﺮ آﻳﻪي‪ lGFm :‬اﻟﻘﺼﺺ‪ 29 :‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ زﻧﺶ را ﺑﺮد‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪6‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻗﻤﻲ‪5‬در ﺗﻔﺴﻴﺮش ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺮوﺳﻲ ﺣﻮﻳﺰي‪7‬در ﺗﻔﺴﻴﺮش‪ ،‬ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ‪ 1‬و ﻛﺎﺷـﺎﻧﻲ در ﺗﻔﺴـﻴﺮش‪ ،‬ﻣـﻨﻬﺞ اﻟﺼـﺎدﻗﻴﻦ‪2‬و‬
‫دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬او ﻣﻼ ﻓﺘﺢ اﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﺘﻌﺼﺐ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ و ﻛﺘﺎﺑﺶ را ﻓﻘﻂ در رد ﻛﺘﺎب »ﻣـﻨﻬﺞ اﻟﺼـﺎدﻗﻴﻦ‬
‫ﻓﻲ إﻟﺰام اﻟﻤﺨﺎﻟﻔﻴﻦ« ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪. 493‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﻴﺎن )ﺳﻮرهي ﻧﻤﻞ(‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪. 211‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن )ﺳﻮرهي ﻗﺼﺺ(‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.250‬‬
‫‪ -5‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻮا و ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻔﺴﺮان ﺷـﻴﻌﻪ و از ﺑﺰرﮔـﺎن ﺷـﻴﻌﻪ در ﻗـﺮن ﺳـﻮم‬
‫ﻫﺠﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﻧﺠﻒ‪ 1386 ،‬ﻫـ ‪ ،‬ص‪.139‬‬
‫‪ - 7‬ﻋﺒﺪاﷲ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺟﻤﻌﻪ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺘﻌﺼﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 1112‬ﻫﺠﺮي وﻓﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
 ‫‪23‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻟﻔﻆ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در ﻗﺮآن ﻣﺠﻴﺪ در آﻳﻪي ‪ 33‬ﺳﻮرهي اﺣﺰاب ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻌﻨﺎ وارد ﺷﺪه اﺳـﺖ؛‬

‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ l~}|{zyxwm :‬اﻷﺣﺰاب‪33 :‬و اﻳﻦ ﻟﻔﻆ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻓﻘﻂ در ﺳﻴﺎق داﺳﺘﺎن زﻧﺎن ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﺑـﻪ ﻃـﻮر ﺧـﺎص وارد ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪kjim
:‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪{zyxwvutsrqponml‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫|}~_`‪lkjihgfedcba‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ lqponm‬اﻷﺣﺰاب‪» 34 – 33 :‬و ﻫﻤﭽﻮن ﺟﺎﻫﻠﻴ‪‬ـﺖ ﭘﻴﺸـﻴﻦ در ﻣﻴـﺎن ﻣـﺮدم‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻇﺎﻫﺮ ﻧﺸﻮﻳﺪ و ﺧﻮدﻧﻤﺎﺋﻲ ﻧﻜﻨﻴﺪ )و اﻧﺪام و وﺳﺎﺋﻞ زﻳﻨﺖ ﺧﻮد را در ﻣﻌﺮض ﺗﻤﺎﺷﺎي دﻳﮕـﺮان‬
‫ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻴﺪ( و ﻧﻤﺎز را ﺑﺮﭘﺎ دارﻳﺪ و زﻛﺎت را ﺑﭙﺮدازﻳﺪ و از ﺧﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮش اﻃﺎﻋـﺖ ﻧﻤﺎﺋﻴـﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻄﻌﺎً ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﭘﻠﻴﺪي را از ﺷﻤﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ )ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ( دور ﻛﻨـﺪ و ﺷـﻤﺎ را ﻛـﺎﻣﻼً ﭘـﺎك‬
‫ﺳﺎزد‪«.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻧﮕﺎه اول اﻳﻦ آﻳﺎت را ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮش ﻣﻲرﺳﺪ اﻳﻦ ﻟﻔـﻆ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ درﺑﺎرهي زﻧﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع آﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻮن اﺑﺘﺪاي اﻳﻦ آﻳﻪ و آﻳﻪي ﻗﺒـﻞ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﻓﻘـﻂ زﻧـﺎن‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در آﻳﻪي ﺑﻌﺪي ﻧﻴﺰ از ﻏﻴﺮ ﻫﻤﺴﺮان ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﻳـﺎد‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس اﺑﻦ اﺑﻲﺣﺎﺗﻢ و اﺑﻦ ﻋﺴﺎﻛﺮ ﺑﺎ رواﻳﺖ ﻋﻜﺮﻣﻪ و اﺑﻦ ﻣﺮدوﻳﻪ ﺑﺎ رواﻳﺖ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ‬
‫‪3‬‬
‫ﺟﺒﻴﺮ از اﺑﻦ ﻋﺒﺎس آورده اﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻓﻘﻂ درﺑﺎرهي ﻫﻤﺴﺮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻮﻛﺎﻧﻲ در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس و ﻋﻜﺮﻣﻪ و ﻋﻄﺎء و ﻛﻠﺒـﻲ و ﻣﻘﺎﺗـﻞ و‬
‫ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﺬﻛﻮر در آﻳﻪي ﻓﻮق ﻓﻘﻂ زﻧﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن اﻇﻬﺎر‬

‫‪ - 1‬ﻗﻢ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.126‬‬

‫‪ - 2‬ﺳﻮرهي ﻗﺼﺺ‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.95‬‬
‫‪ - 3‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف اﻹﺳﻼﻣﻴﺔ‪ ،‬اردو‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﺔ اﻟﻤﺴﺘﺸﺮق‪ ،A.S.THRITION ،‬ﻻﻫﻮر ‪ -‬ﭘﺎﻛﺴﺘﺎن‪،‬‬
‫ج‪ ،3‬ص‪.576‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪24‬‬

‫داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮاد از ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪي ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع و ﻣﺴـﻜﻦ ﻫﻤﺴـﺮان وي اﺳـﺖ؛ ﭼـﻮن ﺧﺪاوﻧـﺪ‬

‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪) 〈fedcb :‬اﺣﺰاب‪ (34 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬و آﻧﭽـﻪ از آﻳـﺎت ﺧـﺪا و‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺣﻜﻤﺖ در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻴﺎق آﻳﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ l~}|{m
:‬اﻷﺣﺰاب‪28 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪:‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮاﻧﺖ ﺑﮕﻮ‪...‬‬

‫ﺗﺎ آﺧﺮ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪lkjihgfedcbm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lqponm‬اﻷﺣﺰاب‪34 :‬‬
‫‪١‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع وارد ﺣﺠﺮهي ﻋﺎﻳﺸﻪلﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻚ‬
‫‪2‬‬
‫اﻫﻞ اﻟﺒﻴﺖ و رﺣﻤﺔ اﷲ و ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺟﻮاب داد‪ :‬و ﻋﻠﻴﻚ اﻟﺴﻼم و رﺣﻤﺔ اﷲ و ﺑﺮﻛﺎﺗﻪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﻴﺖ اﻟﻨﺒﻲ ع‪ ،‬ﺧﺎﻧـﻪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﺑـﺎ ﻫﻤﺴـﺮاﻧﺶ در آن زﻧـﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﺮاد از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع در ﺣﻘﻴﻘﺖ و در اﺻﻞ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮان ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫اوﻻد و ﻋﻤﻮﻫﺎ و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬از روي ﻣﺠﺎز ﻣﺸﻤﻮل اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛـﻪ‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ و ﻋﻠـﻲ را داﺧـﻞ ﻋﺒـﺎﻳﺶ ﻗـﺮار داد و‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﻟﻠﻬﻢ ﻫﺆﻻء أﻫـﻞ ﺑﻴﺘـﻲ«‪» :‬ﺧﺪاﻳﺎ‪ ،‬اﻳﻨﺎن را ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺟﺰو اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻦ اﻧﺪ« ﺗﺎ ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ‬

‫ﺑﺸــﻮﻧﺪ‪ la`_~}|{zyxwm
:‬اﻷﺣــﺰاب‪33 :‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺧﺪا ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ آﻟﻮدﮔﻲ را از ﺷﻤﺎ ﺧﺎﻧﺪان ]ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ[ ﺑﺰداﻳﺪ و ﺷﻤﺎ را ﭘﺎك و ﭘﺎﻛﻴﺰه ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻋﻤﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻋﺒﺎس و ﻓﺮزﻧﺪان وي را زﻳﺮ ﻋﺒﺎﻳﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﻣﺸـﻤﻮل اﻳـﻦ آﻳـﻪ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺷﻮﻛﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬چ ﻣﺼﻄﻔﻲ اﻟﺒﺎﺑﻲ اﻟﺤﻠﺒﻲ‪1349،‬ﻫـ ‪،‬ج‪ ،4‬ص‪.270‬‬
‫‪ - 2‬ﺑﺨﺎري‪ ،‬اﻟﺘﻔﺴﻴﺮ‪.‬‬
 ‫‪25‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫در ﺑﻌﻀﻲ از رواﻳﺖﻫﺎ آﻣﺪه ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﺟﺰو اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮﺧﻼف اﻳﻦ ﻧﻈﺮ‪ ،‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﻣﻨﺤﺼـﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ :‬ﻋﻠـﻲ‪،‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ‪ .‬و ﺑﻘﻴﻪي اﻓﺮاد را از داﻳﺮهي ﺷﻤﻮل اﻳﻦ آﻳﻪ ﺧـﺎرج ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫روش دﻳﮕﺮي را اﺑﺪاع ﻧﻤﻮده اﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻠﻲ ﻏﻴﺮ از ﺣﺴﻦ و ﺣﺴـﻴﻦ ش را از اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‬
‫ﺧﺎرج ﻛﺮده و ﺑﻘﻴﻪي ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﻔﻴﻪ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ‪،‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬ﻋﺒﻴﺪاﷲ و ﻳﺤﻴﻲ را از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲآورﻧـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ دوازده ﭘﺴـﺮ آﻧـﺎن و‬
‫ﻫﻴﺠﺪه ﻳﺎ ﻧﻮزده دﺧﺘﺮ آﻧﺎن‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ اﺧـﺘﻼف رواﻳـﺎت‪ -‬را از اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ ﺑـﻪ ﺣﺴـﺎب‬
‫ﻧﻤﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪلرا از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ داﻧﺴﺘﻪ و ﻳﻘﻴﻪي دﺧﺘﺮان آن ﺣﻀﺮته؛‬
‫زﻳﻨﺐ و ام ﻛﻠﺜﻮم و ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﺎن را اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻧﻤﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر اوﻻد ﺣﺴﻦ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻠﻲ را داﺧﻞ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻗﺮار ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺮزﻧـﺪان ﺣﺴـﻴﻦ ﻛـﻪ روش آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰء اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻧﻜﺮده اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺠﻴﺐ ﺗﺮ از اوﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺴﻴﻦ را ﺑﻪ دروﻏﮕﻮﻳﻲ و ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ و ﺣﺘـﻲ ﻛﻔـﺮ و‬
‫ارﺗﺪاد ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎ و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻪﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﻬـﺎ را و‬
‫ﺣﺘﻲ ﻓﺮزﻧﺪان اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻏﻴﺮ از ﻋﻠﻲس را دﺷﻨﺎم داده و ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮي ﺷﻴﻌﻪ در ﻗﺒﺎل اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪:‬‬

‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺳﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻏﻴﺮ از ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬و ﺷﻮﻫﺮان و ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﻬﺎ را‬
‫از ﻫﻤﺎن اﺑﺘﺪا ﺟﺰو اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻧﻤﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي را ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬
‫و ﺑﺮ ﭼﻪ اﺳﺎس و ﻣﺒﻨﺎﻳﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده اﻧﺪ؟‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ‬ﻣﻔﻬﻮم اﻫﻞ ﺑﻴﺖ از ﻧﻈﺮ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻛﻼم ﺑﻪ‬
‫درازا ﻣﻲﻛﺸﺪ؛ ﻓﻌﻼً ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺴﻨﺪه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻟﻔﻆ ﺷﻴﻌﻪ‪:‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪26‬‬

‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻛﻠﻤﻪي ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬زﺑﻴﺪي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻣﺮي ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ و اﺟﺘﻤﺎع داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺎم دارﻧﺪ‪ .‬و ﻫﺮ ﻛﺲ اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻳﺎري و ﺟﺎﻧﺒﺪاري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺎم دارد‪ .‬اﺻﻞ ﺷﻴﻌﻪ‬
‫‪1‬‬
‫از ﻣﺸﺎﻳﻌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي دﻧﺒﺎﻟﻪ روي و ﻣﻄﺎوﻋﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺮﻳﻘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ ﮔﺮوﻫﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺎري ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺮ ﮔﺮوﻫـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ اﻣﺮي ﮔﺮد ﻫﻢ آﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ اﺳﻢ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮاي دوﺳﺘﺪاران ح ﻋﻠﻲس و‬
‫‪2‬‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺘﺶ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ‪ ،3‬اﻣﺎم ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬در ﻛﺘﺎب »اﻟﻔﺮق« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ ﻃﺮﻓﺪاران ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑـﻦ اﺑـﻲ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و ﺑﻌﺪ از آن ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻪ و ﭘﻴﺮوان ﻋﻠﻲ ﻣﻌﺮوف ﺷـﺪﻧﺪ و ﻗﺎﺋـﻞ‬
‫ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺷﻴﻌﻪ ﺳﻪ ﻓﺮﻗﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻓﺮﻗﻪاي از آﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛـﻪ اﻃﺎﻋـﺖ از‬
‫اﻣﺎم ﻋﻠﻲ ﭘﺲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع واﺟﺐ ﺑﻮده‪4‬و اﻣﺎﻣﺖ در ﻧﺴﻞ وي ﺟﺎري اﺳـﺖ‪ .‬ﻓﺮﻗـﻪي دﻳﮕـﺮي‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ از ﻫﻤﻪي ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻣﺴﺘﺤﻖﺗﺮ اﺳﺖ و ﭘـﺲ‬
‫از او ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﺣﻀـﺮت ﻋﻤـﺮ را ﻗﺒـﻮل دارﻧـﺪ و آن دو را اﻫﻠﻴـﺖ ﺧﻼﻓـﺖ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬و اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺧﻼﻓﺖ را ﺑﻪ آﻧﺎن واﮔـﺬار ﻛـﺮده و ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬
‫‪5‬‬
‫راﺿﻲ ﺑﻮده و ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه ﺧﻮد و ﺑﺪون ﻫﻴﭻ اﺟﺒﺎري ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺤﺴﻦ اﻣﻴﻦ‪ ،‬در ﻛﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ازﻫﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬زﺑﻴﺪي‪ ،‬ﺗﺎج اﻟﻌﺮوس‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.405‬‬

‫‪ - 2‬ﻟﺴﺎن اﻟﻌﺮب‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪. 188‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ از ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮن ﺳﻮم ﻫﺠﺮي‬
‫ﻣﻲزﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺪرﻳﻪ‪1959،‬م‪ ،‬ص‪) 42-39‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ(‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﻓﺮق اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬اﺛﺮ اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻰ ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ )ص‪ 39‬إﻟﻰ ‪ (42‬ﺑﺎ اﺧﺘﺼﺎر‪ ،‬ﭼﺎپ ﻣﻄﺒﻌـﺔ اﻟﺤﻴﺪرﻳـﺔ‬
‫‪1959‬م‪.‬‬
 ‫‪27‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬دوﺳﺘﺪاران ﻋﺘﺮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﭘﻴﺮوان آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺗﺎج اﻟﺪﻳﻦ ﺣﺴﻴﻨﻲ‪ ،‬رﻫﺒﺮ ﺣﻠﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪي ﻛﺴﻲ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﭘﻴﺮو و ﻳﺎور ﺷﺪن اوﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺷـﺎ ‪‬ﻳ ‪‬ﻌﻪ‪‬؛ ﻳﻌﻨـﻲ او را‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻛﺮد؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬واﻻه ﻳﻌﻨﻲ او را دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﭼﻮن ﺷـﻴﻌﻪ از‬
‫اﻳﻦ اﻣﺎﻣﺎن ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﻋﺘﻘﺎدات آﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﻢ ﻣﻌﺮوف ﺷﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﺎن‬
‫ﻳﺎوران و ﻳﺎران و ﭘﻴﺮوان اﺋﻤﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺧﻼﻓﺖ از ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﺑﻪ ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ و ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ ﺻﺨﺮ آن را از ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺣﻜﺎم ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ﺧﻼﻓﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴـﻴﺎري‬
‫از ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر از ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ دلﺳﺮد ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ روي آوردﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ آن زﻣﺎن ﺑﻪ‬
‫دو ﮔﺮوه ﭘﺴﺮان ﻋﻠﻲ و ﭘﺴﺮان ﻋﺒﺎس ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﻣﻠﺤﻖ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮﻧـﺪ و آﻧﻬـﺎ را ﻳـﺎري و ﺟﺎﻧﺒـﺪاري و‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻪي آل ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻌﺮوف ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻲﻋﺒﺎس و ﺑﻨـﻲﻋﻠـﻲ‬
‫اﺧﺘﻼف ﻧﻈﺮي وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﻲﻋﺒﺎس ﺑـﺮ ﺳـﺮ ﻛـﺎر آﻣﺪﻧـﺪ و ﻗـﺪرت را از‬
‫ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻴﺎن ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن و ﻋﻠﻮﻳﺎن ﺟﺪاﻳﻲ اﻓﻜﻨﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻋﻠﻮﻳﺎن‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﮔﺮوﻫﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن از ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن اﻋﻼم ﺑﻴﺰاري ﻛﺮدﻧﺪ ﭼﻮن از ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫آﻧﻬﺎ راﺿﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﻠﻮﻳﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻨﺪ و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻮﻳﺎن ﺑﻪ وﻻﻳﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗـﺮ و‬
‫ﻋﺎدلﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﺳﻢ ﺗﺸﻴﻊ از آن وﻗﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻫﻤﺮاه آﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ اﺋﻤـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫از ﻣﻴﺎن ﻧﻮادﮔﺎن ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺗﺎ ﻣﻬﺪي )ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪1960،‬م‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.11‬‬

‫‪ - 2‬أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻏﺎﻳﺔ اﻻﺧﺘﺼﺎر ﻓﻲ اﺧﺒﺎر اﻟﺒﻴﻮﺗﺎت اﻟﻌﻠﻴﺔ اﻟﻤﺤﻔﻮﻇﺔ ﻣﻦ اﻟﻐﺒﺎر‪ ،‬ﺻﻔﺤﺔ ‪.14-13‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪28‬‬

‫ﺷﻴﻌﻪاي دﻳﮕﺮ از ﻣﻌﺎﺻﺮان ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ در اﺻﻞ ﻣﻌﻨﺎي ﻟﻐﻮي اش‪ ،‬ﺑـﻪ ﻣﻌﻨـﺎي ﭘﻴـﺮوي‬
‫ﻛﺮدن و ﻳﺎري ﻛﺮدن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ اﺳﻢ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮاي دوﺳﺘﺪاران ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ و اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‬
‫وي ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﻮر ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺮو آل ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﭘﻴـﺮوان آل‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و ﻓﺮق اﻳﻦ دو ﺑﺴﻴﺎر روﺷﻦ و اﺿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻼً اﺛﺒﺎت ﻛﺮدﻳﻢ ﺟﺰ اﻧﺪﻛﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻘﻴﻪ ﺗﺎﺑﻊ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬـﺎ و ﺗﻌـﺎﻟﻴﻢ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲورزﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺑﻪ آن ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻐﻨﻴﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ دوﺳـﺘﺪار ﺣﻀـﺮت ﻋﻠـﻲ ﺑـﻮده و دﻧﺒﺎﻟـﻪ رو او‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺎﺷﻒ اﻟﻐﻄﺎء ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﺳﻢ )ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻴﻌﻪ( ﻏﺎﻟﺒﺎً ﺑﺮاي ﭘﻴـﺮوان ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻋﻠﻲ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‪3‬و دوﺳﺘﺪاران آﻧﺎن ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ اﻳـﻦ اﺳـﻢ ﻣﺨﺼـﻮص آﻧﻬـﺎ‬
‫‪4‬‬
‫ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻌﻨﺎي ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﻣﺼﺪاق آﻧﻬﺎ روﺷﻦ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺳﻴﺪ اﻣﻴﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺎﻇﻤﻲ ﻗﺰوﻳﻨﻲ‪ ،‬اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻓﻲ ﻋﻘﺎﻳﺪﻫﻢ وأﺣﻜﺎﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻛﻮﻳﺖ ‪،‬ص‪.16‬‬
‫‪ - 2‬اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬ص‪17‬و‪. 19‬‬
‫‪ - 3‬اﻳﻦ ﻗﻮل‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﺴﻦ اﻣﻴﻦ از ازﻫﺮي ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬در ﺗﻨﺎﻗﺾ اﺳﺖ؛ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣـﻲﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺷـﻴﻌﻪ‬
‫دوﺳﺘﺪاران و ﭘﻴﺮوان ﻋﺘﺮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﺎي ﺑﺴﻲ ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺘﻀﺎد و ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ از‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺷﻴﻌﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ ﺻـﺮاﺣﺖ و آﺷـﻜﺎرا‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺗﺸﻴﻊ را ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﺎﻧﻊ ﺑﻴﺎن ﻧﻜﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ آﻧﻬـﺎ در ﻫـﺮ زﻣﻴﻨـﻪاي ﮔـﻴﺞ و‬
‫ﺳﺮﮔﺮدان اﻧﺪ و اﮔﺮ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺎ را از ﻣﻮﺿﻮع دور ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﺠﻴﺒﻲ را درﺑﺎرهي اﻣﻮر ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ - 4‬أﺻﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ وأﺻﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪1960،‬م ‪.‬‬
 ‫‪29‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫زﻳﺎدهروي ﺷﻴﻌﻴﺎن درﺑﺎرهي اﻣﺎﻣﺎن ﺷﺎن‪:‬‬

‫ﺷﻴﻌﻴﺎن در ﭘﻴﺮوي و دوﺳﺘﺪاري و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑـﻴﺶ از ﺣـﺪ ﻣﺒﺎﻟﻐـﻪ‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ دﻳﻦ و ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻤﻴﻦ دوﺳﺘﺪاري و ﺗﻤﺠﻴﺪ آﻧﻬﺎ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎده‬
‫و ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ و دﻳﻨﻲ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ از آﻧﭽﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع آورده‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻛﺮده اﻧﺪ و رواﻳﺎت‬
‫دروﻏﻴﻦ و اﺣﺎدﻳﺚ ﺟﻌﻠﻲ ﺳـﺎﺧﺘﻪ اﻧـﺪ و ﮔﻔﺘـﻪ اﻧـﺪ‪ :‬دﻳـﻦ ﺟـﺰ ﭘﻴـﺮوي از ﻋﻠـﻲ و آل وي و‬
‫دوﺳﺘﺪاراﻧﺶ و ﻣﺤﺒﺎن وي و اﻇﻬﺎر ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﺤﺒﺖ و اﺣﺘﺮام ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﻪ در ﺣﺪﻳﺜﻲ از اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را آورده اﻧﺪ‪.‬‬
‫از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ؛ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ دﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺣﺐ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ اﺳـﺖ‪ ...‬و‬
‫ﻣﺮدي ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻤﺎزﮔﺰاران را دوﺳﺖ دارم اﻣﺎ ﻧﻤـﺎز ﻧﻤـﻲﺧـﻮاﻧﻢ و روزه‬
‫داران را دوﺳﺖ دارم اﻣﺎ روزه ﻧﻤﻲﮔﻴﺮم‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﻪ او ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺗـﻮ ﻫﻤـﺮاه ﻛﺴـﻲ ﻫﺴـﺘﻲ ﻛـﻪ‬
‫دوﺳﺘﺶ داري و ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺧﻮدت ﺑﻪ ﺧﻮدت ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬آﻧﮕﺎه اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬دﻳﮕﺮ ﭼﻲ ﻣـﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ و دﻧﺒﺎل ﭼﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟ اﮔﺮ ﺑﻼﻳﻲ از آﺳﻤﺎن ﻧﺎزل ﺷﻮد ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﻧـﺪ و‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﻮد ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ و ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﭘﻨﺎه ﻣﻲآورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻛﺘﺎب اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻲ آﻣﺪه ﻛﻪ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ؛–اﻣﺎم ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن– ﮔﻔﺖ‪ :‬دوﺳـﺖ‬
‫‪3‬‬
‫داﺷﺘﻦ ﻣﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪي اﻳﻤﺎن و ﺑﻐﺾ و ﻛﻴﻨﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪي ﻛﻔﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺣـﺐ ﻣـﺎ را در دل داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺧـﺪا ﻗﻠـﺒﺶ را ﭘـﺎك‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻠﺐ ﺑﻨﺪهاي را ﭘﺎك ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﺳﻼم ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮ‬

‫‪ - 1‬اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬اﻟﻜﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺣﺪﻳﺜﻲ ﺷﻴﻌﻪ و ﻳﻜﻲ از ﺻﺤﺎح ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻛـﻪ ارزش آن ﻧـﺰد‬
‫رواﻓﺾ در ﺣﺪ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري در ﻣﻴﺎن اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻳﻌﻘﻮب ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )وﺻﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ(‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬دار اﻟﻜﺘـﺐ‬
‫اﺳﻼﻣﻴﺔ‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪.80‬‬
‫‪ - 3‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.188‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪30‬‬

‫ﻣﺎ ﺳﻼم ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را از ﺣﺴﺎب ﺳﺨﺖ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ﻧﮕﻪ ﻣـﻲدارد و از ﺗـﺮس و‬
‫‪1‬‬
‫وﺣﺸﺖ ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺣﻔﻈﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻛﺘﺎب ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻣﺎم ﻏﺎﺋﺐ ﺷﺎن ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻛﺎﻓﻲ‬
‫‪2‬‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫از اﺑﻮﺣﻤﺰه ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺑـﻮﺟﻌﻔﺮ؛ ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺗﻨﻬـﺎ ﻛﺴـﻲ ﺧـﺪا را‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﺘﺪ ﻛﻪ او را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﺪ ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﮔﻤﺮاﻫﻲ او را ﻣﻲﭘﺮﺳـﺘﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓﺪاﻳﺖ ﺷﻮم‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻴﺴـﺖ؟ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺗﺼـﺪﻳﻖ ﺧـﺪا و ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع و ﭘﻴـﺮوي از‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ؛ و اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ وي و ﺳﺎﻳﺮ اﺋﻤﻪي ﻫﺪي و ﺑﺮاﺋـﺖ از دﺷﻤﻨﺎﻧﺸـﺎن‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫‪3‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪا‪.‬‬
‫اﻣﺎﻣﺎن آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺼﺒﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ از ﻧﺒﻮت و رﺳﺎﻟﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻤﻴﻨـﻲ‬
‫رﻫﺒﺮ اﻳﺮان در ﻛﺘﺎب »وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ ﻳﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ« ﺧﻮد آورده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»از ﺟﻤﻠﻪ ﺿﺮورﻳﺎت ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻨﻮي و روﺣﺎﻧﻲ ﺣﺘﻲ ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن‬
‫ﻣﻘﺮّب و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻌﻨﻮي اﺋﻤﻪ ﻧﻤﻲرﺳﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ اﺋﻤـﻪ ﻗﺒـﻞ از اﻳﺠـﺎد‬
‫ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻮرﻫﺎﻳﻲ در زﻳﺮ ﻋﺮش ﺑﻮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ )اﺋﻤﻪ( ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ اﺣﻮاﻟﻲ ﺑـﺎ ﺧـﺪا‬
‫دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﺮﺷﺘﻪي ﻣﻘﺮب و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻣﺮﺳﻞ اﻳﻦ اﺣﻮال را ﻧﺪارد‪ ،‬و اﻳﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ از اﺻـﻮل و‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﺒﺎﻧﻲاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺎ ﺑﺮ آن اﺳﺘﻮار اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.194‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻵﻣﺎل‪ ،‬ص‪ .298‬اﻟﺼـﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .4‬ﻣﺴـﺘﺪرك اﻟﻮﺳـﺎﻳﻞ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪532‬و‪ .533‬ﻧﻬﺎﻳـﺔ اﻟﺪراﻳـﺔ‪،‬‬
‫ص‪ .219‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪ ،‬ص‪) 553‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﻌﺎﺷﺮ اﻻﺻﻮل‪ ،‬ص‪.(31‬‬
‫‪ - 3‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ‪ ،‬ﺑﺎب ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻹﻣﺎم واﻟﺮد ﻋﻠﻴﻪ(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.180‬‬
‫‪ - 4‬ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬وﻻﻳﺖ ﻓﻘﻴﻪ در ﺧﺼﻮص ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ )ﺑﺎب وﻻﻳﺖ ﺗﻜﻮﻳﻨﻲ از اﺻﻞ ﻓﺎرﺳﻲ(‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ص‪.58‬‬
 ‫‪31‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫آﻧﭽﻪ ﺧﻤﻴﻨﻲ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻄﻠﺐ ﺟﺪﻳﺪ و ﻋﺠﻴﺒﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻘﻴﺪهي ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي اﻣﺎﻣﺎﻧﺸـﺎن‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺻﺪوق در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺻـﺤﺎح ارﺑﻌـﻪي‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رواﻳﺘﻲ را ﺑﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﻧﺴـﺒﺖ داده ﻛـﻪ ﺟـﺎﺑﺮ ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪاﷲ اﻧﺼـﺎري روزي از‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪاع‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ ﺷﻤﺎ و ﺟﺎﻧﺸﻴﺎن ﭘـﺲ‬
‫از ﺷﻤﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع اﻧﺪﻛﻲ ﺳﺎﻛﺖ ﺷﺪ و ﺳـﭙﺲ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬اي ﺟـﺎﺑﺮ‪ ،‬از اﻣـﺮ ﺑﺴـﻴﺎر‬
‫ﻋﻈﻴﻤﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪي ﻛﻪ ﺟﺰ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺎب آن را ﻧﻤﻲآورﻧﺪ‪ .‬اﻧﺒﻴﺎء و اوﺻﻴﺎء از ﻧـﻮري‬
‫ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻧﻮر آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ دﻳﻮارﻫﺎي ﻣﺤﻜﻢ در آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻣﺎﻧﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻼﺋﻜﻪ ﺣﻔﻆ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﺧﻮد آﻧﻬﺎ را ﭘﺮورش ﻣﻲدﻫﺪ ‪ ...‬و ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ و ﻧﻮر ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺣﺠﺖ و ﺑﺮﻫـﺎﻧﻲ ﻗـﺎﻃﻊ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬اي ﺟﺎﺑﺮ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ از اﺳﺮار ﭘﻮﺷﻴﺪهي ﻋﻠﻢ اﺳـﺖ ﭘـﺲ آن را ﭘﻮﺷـﻴﺪه‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﮕﻪ دار و ﺟﺰ ﺑﺮاي اﻫﻠﺶ ﺑﺎز ﻣﮕﻮ‪.‬‬

‫اﺋﻤﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﺮﺗﺮﻧﺪ‪:‬‬

‫ﻛﻠﻴﻨﻲ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ ﻛﻪ اﻣﺎﻣﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻧﺒﻮت و رﺳﺎﻟﺖ و ﺧﻠﻴﻞ ﺑﻮدن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ–اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن– دروغ ﺑﺴـﺘﻪ اﻧـﺪ ﻛـﻪ ﮔﻮﻳـﺎ او ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ را ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﻨﺪ وي را ﺑﻨﺪهي ﺧﻮد ﻗﺮار داد و ﻗﺒـﻞ از آن‬
‫ﻛﻪ او را رﺳﻮل ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬او را ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﺮد و ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺧﻠﻴﻞ و دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺧﻮد ﻗـﺮارش‬
‫‪2‬‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬او را رﺳﻮل ﻗﺮار داد و ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ اﻣﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻠﻴﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺣﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ‪ 3‬ﺑﺎب ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان »اﺋﻤﻪي دوازدهﮔﺎﻧﻪ ﻛﻪ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت و اﻧﺒﻴﺎء و‬

‫‪ - 1‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ )ﺑﺎب اﻟﻨﻮادر ﻓﻲ اﺣﻮال اﻻﻧﺒﻴﺎء واﻷوﺻﻴﺎء ﻓﻲ اﻟﻮﻻدة (‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪414‬و‪.415‬‬
‫‪ - 2‬اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 175‬و ﻣﺜﻞ آن را از ﭘﺪرش ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﻟﺤﺴﻦ اﻟﻤﺸﻐﺮي‪ ،‬ﻋﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ‪1032‬ﻫـ در روﺳﺘﺎي ﻣﺸﻐﺮ از روﺳﺘﺎﻫﺎي ﺟﺒﻞ ﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪ دﻧﻴـﺎ‬
‫آﻣﺪ‪ .‬او از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠـﻪي‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪32‬‬

‫اوﺻﻴﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮﺗﺮﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺮﺗﺮﻧـﺪ« ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ رواﻳـﺖﻫـﺎي‬
‫ﺑﺴﻴﺎري آورده اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮان اوﻟـﻮاﻟﻌﺰم را‬
‫آﻓﺮﻳﺪه و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺑﺮﺗﺮي ﺑﺨﺸﻴﺪه و ﻋﻠﻤﺸﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﺎﻧﺪه و ﻣﺎ را در ﻋﻠﻤﺸﺎن ﺑﺮ آﻧﺎن‬
‫ﺑﺮﺗﺮي داده‪ ،‬و ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪاع ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎد داده ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻳﺎد ﻧﺪاده و ﻋﻠﻢ رﺳـﻮل اﷲع و‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﻠﻢ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد داده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻲ از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﻋﻠﻲ آورده‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛـﻨﻢ و از آﻧﭽـﻪ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻬﻲ ﻛﺮده‪ ،‬دﺳﺖ ﻣﻲﻛﺸﻢ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﻓﻀﻞ و ﺑﺮﺗﺮياي ﻫﻤﭽﻮن ﻓﻀﻞ و ﺑﺮﺗـﺮي ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع دارد و‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮﺗﺮي دارد‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻋﻠﻲ ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﭘﻴﺮوي ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در اﻣﺮ ﻛﻮﭼﻚ ﻳـﺎ ﺑـﺰرگ از او‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺪ ﺷﺮك ﺑﻪ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ دروازهي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺧﺪاﺳـﺖ و ﺟـﺰ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ او ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺧﺪا رﺳﻴﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از راﻫﻲ ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ راه وارد ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺮﻳﺎن ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام از اﺋﻤﻪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اداﻣﻪ دارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺳـﺘﻮن زﻣـﻴﻦ و ﺣﺠـﺖ و‬
‫ﺑﺮﻫﺎن ﺑﺮاي ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮﺟﻮدات روي زﻣﻴﻦ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣـﻲﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪهي ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ و ﻓﺎروق اﻛﺒﺮ و ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺼﺎ ﻫﺴـﺘﻢ‪ .‬ﺗﻤـﺎﻣﻲ ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎن و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﻤﺪ ع اﻗﺮار ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣـﻦ ﻧﻴـﺰ اﻗـﺮار ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﻪ ﻣﻦ وﺣﻲ ﻣﻲﺷﻮد و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ادﻋﺎي ﻧﺰول وﺣﻲ ﻛﺮد و ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﻣﻦ ﻧﻴـﺰ‪،‬‬
‫ادﻋﺎ ﻛﺮدم و ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪم‪ .‬از او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ؛ از ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ آﻧﻬﺎ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ آرزوﻫـﺎ و‬

‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺘﺎب »وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ إﻟﻲ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﺴﺎﻳﻞ اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ« اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﺎدﻳﺚ ﺷﻴﻌﻪ در اﺣﻜﺎم ﺷـﺮﻋﻲ را در‬
‫ﻫﻔﺘﺎد ﻛﺘﺎب ﺟﻤﻊ آوري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬او در رﻣﻀﺎن ﺳﺎل ‪ 1104‬در ﺧﺮاﺳﺎن از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ(‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﺣﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬اﻟﻔﺼﻮل اﻟﻤﻬﻤﺔ‪ ،‬ص‪.152‬‬
 ‫‪33‬‬ ‫ﺑﺎب اول‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫دردﻫﺎ و ﻧﺴﺐﻫﺎ و ﻓﺼﻞ اﻟﺨﻄﺎب ﻫﺎ را ﻣﻲداﻧﻢ و ﻛﺴﻲ ﻗﺒﻞ از ﻣـﻦ اﻳﻨﻬـﺎ را ﻧﺪاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ و‬
‫‪1‬‬
‫ﭼﻴﺰي از ﻣﻦ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻗﻤﻲ ‪-‬اﻣﺎم ﻣﻔﺴﺮان ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرهي ﺗﻔﺴﻴﺮش ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﺗﻔﺴـﻴﺮ‬
‫اﺻﻞ و اﺳﺎس ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ زﻳﺎدي اﺳﺖ و در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻔﺴﻴﺮ دو اﻣﺎم ﺻﺎدق )ﻳﻌﻨـﻲ ﺟﻌﻔـﺮ و ﺑـﺎﻗﺮ(‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ آن در زﻣﺎن اﻣﺎم ﻋﺴﻜﺮي ﺑﻮده‪ ،‬و ﭘﺪرش ﻛﻪ اﻳﻦ اﺧﺒﺎر را ﺑﺮاي ﭘﺴﺮش رواﻳﺖ‬

‫ﻛﺮده‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﺻﺤﺎب اﻣﺎم رﺿﺎ ؛ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ -2‬زﻳـﺮ آﻳـﻪي‪lonmlkm :‬‬
‫‬ ‫‬ ‫‬ ‫‬ ‫‬ ‫
‬

‫آل ﻋﻤﺮان‪ 81 :‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻬﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع را از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﮔﺮﻓـﺖ ‪-‬ﺗـﺎ‬
‫آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ -:‬ﺧﺪاوﻧﺪ از زﻣﺎن آدم ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي را ﻧﻔﺮﺳﺘﺎده ﻣﮕـﺮ اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬

‫ﻋﻠﻲ را ﻳﺎري داده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻣﻮدهي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ l|{m :‬آل‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻋﻤــﺮان‪ 81 :‬ﻳﻌﻨــﻲ ﺑــﻪ رﺳــﻮل اﷲ اﻳﻤــﺎن ﺑﻴﺎورﻳــﺪ و ‪
l}m‬آل ﻋﻤــﺮان‪ 81 :‬ﻣﻨﻈــﻮر‬

‫



‬

‫‪3‬‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻲ‪4‬در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮد زﻳﺮ اﻳﻦ آﻳﻪ آورده ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ و رﺳـﻮﻟﻲ را ﻧﻔﺮﺳـﺘﺎده‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺰد اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﺟﻨﮕﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪196‬و‪.197‬‬

‫‪ - 2‬ﺳﻴﺪ ﻃﻴﺐ ﻣﻮﺳﻮي ﺟﺰاﻳﺮي ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ص‪.15‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ 1386 ،‬ﻫـ ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.106‬‬
‫‪ - 4‬اﺑﻮاﻟﻨﻀﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻋﻴﺎﺷﻲ ﺳﻠﻤﻲ ﺳﻤﺮﻗﻨﺪي‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻋﻴﺎﺷﻲ از ﻋﻠﻤـﺎي ﺑـﺰرگ ﺷـﻴﻌﻪ ﻛـﻪ در‬
‫اواﺧﺮ ﻗﺮن ﺳﻮم ﻫﺠﺮي زﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺠﺎﺷﻲ درﺑﺎره اش ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬او راﺳﺘﮕﻮ و ﻣـﻮرد اﻃﻤﻴﻨـﺎن ﺑـﻮد و‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭼﺸﻤﻪﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬رﺟﺎل اﻟﻨﺠﺎﺷﻲ ص‪ ،247‬ﭼﺎپ ﻗﻢ‪ ،‬إﻳﺮان(‪ .‬اﺑﻦ ﻧﺪﻳﻢ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫او از ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪي اﻣﺎﻣﻴﻪ و ﻳﮕﺎﻧﻪي روزﮔﺎر ﺧﻮد ﺑﻮد‪) .‬أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ ج‪ 1‬ص‪ .(57‬ﺗﻔﺴﻴﺮ وي ﻃﺒﻖ اﺧﺒﺎر‬
‫و رواﻳﺖﻫﺎي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ارﺗﺒﺎط و ﺷﺄن ﻧﺰول آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪودي ﺷﺒﻴﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ اﺑـﺮاﻫﻴﻢ‬
‫اﺳﺖ‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت ج‪ 6‬ص‪ .(119‬ﻣﻔﺴﺮان و ﻋﺎﻟﻤﺎن ﺗﻔﺴﻴﺮ از ﻫﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز‪-‬ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪34‬‬

‫‪2‬‬
‫ﺗﻔﺼﻴﻞ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ را در ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ واﻟﺴﻨﺔ« ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻨﻬﺎ اﻣﺎﻣﺎن ﺷﻴﻌﻪ و آﻧﺎن ﺷﻴﻌﻴﺎن و ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺒ‪‬ﺎن‬
‫و دوﺳﺘﺪاران اﺋﻤﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣﻨﺴﻮب ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ و دﻳﮕـﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫دوﺳﺘﻲ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﺎ آﻧﺎن و ﺗﺒﻌﻴﺖ از آراء و اﻓﻜﺎرﺷﺎن و ﺗﻤﺴﻚ ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر و ﻛﺮدارﺷﺎن و‬
‫ﭘﻴﺮوي از اواﻣﺮ و ﻓﺘﻮاﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻴﻌﻴﺎن دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲورزﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﮔﺰﻳﺪهاي از ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و رواﻳﺎت و ادﻋﺎﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻋﺒﺎرات و ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪ ﻗﻮﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ از ﻳﺎزده ﻧﻔـﺮ از ﻓﺮزﻧـﺪان ﻋﻠـﻲس و‬
‫ﺧﻮد او ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن اﻟﻬﻲ ﻣﻌﺼﻮم ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬و ﺣﺘﻲ آﻧﻬﺎ‬
‫را از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻘﺮب ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮﺗﺮ ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫آراء و اﻓﻜﺎر آﻧﺎن اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﻌﻠـﻮم ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻪي ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻣﻨﻈﻮر از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع اﺳﺖ‪ ،‬ﺻﺤﺖ ﻧﺪارد؛ ﭼﻮن ﺧﻮد ﺷـﻴﻌﻴﺎن آن را‬
‫اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ادﻋﺎي اﻃﺎﻋﺖ و ﭘﻴﺮوي ﺷﻴﻌﻴﺎن از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲ را ﻫﻢ‪ ،‬در ﻣﺒﺎﺣﺚ ﺑﻌﺪي ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﭘﺎﻳﺪار و ﺑﺎﻃﻞ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﺠﺮﻣﺎن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻳﺎزده ﻗﺮن اﺳﺖ‪ -‬اﻳﻦ ﺗﻔﺴﻴﺮ را ﺑﺪون اﻳﺮاد و اﻏﻤﺎض ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪) .‬ﻣﻘﺪﻣـﺔ اﻟﺘﻔﺴـﻴﺮ‪ ،‬اﺛـﺮ ﻣﺤﻤـﺪ ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫ﻃﺒﺎﻃﺒﺎﺋﻲ(‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .181‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .295‬اﻟﺼﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.274‬‬
‫‪ - 2‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ‪ ،‬ﭼﺎپ ادارة ﺗﺮﺟﻤﺎن اﻟﺴﻨﺔ‪ ،‬ﻻﻫﻮر‪ ،‬ص‪ 65‬إﻟﻲ ‪.76‬‬
 ‫ﺑﺎب دوم‪:‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﺮﻳﺐ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮوان و دوﺳﺘﺪاران اﻫـﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻣﻴﺎن ﺳﺎﻳﺮ ﮔﺮوهﻫﺎ و ﻣﺬاﻫﺐ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎن ﺑﻪ ﺻﺤﺖ و ﺻﻮاب‬
‫و ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ و راه ﻳﺎﻓﺘﻪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬و ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻗﻮال اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺗﻤﺴ‪‬ﻚ ﺟﺴﺘﻪ‬
‫و ﺳﺨﺖ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﻨﺖ و روش آﻧﺎن ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ راه و روش آﻧﻬﺎ ﺑﻮده و ﺗﻨﻬﺎ آﻧﺎن‬
‫ﭘﻴﺮو اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻼً ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﻴﻌﻪ از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﻧﻴﺴـﺖ ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻲس و ﻋﺪهاي ﻣﻌﺪود از ﻓﺮزﻧﺪان وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺻﺤﺎﺑﻪ در ﻗﺮآن‪:‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺎب ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ در ادﻋﺎﻳﺸﺎن ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻃﺎﻋﺖ و ﭘﻴﺮوي از اﻫﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲس راﺳﺖ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬـﺎ از ﺳـﻨﺖ و روش اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻜﺮده و ﺑﻪ رأي و ﻧﻈﺮ آﻧﺎن اﻗﺘﺪا ﻧﻜﺮده و از ﻣﻨﻬﺞ آﻧـﺎن ﭘﻴـﺮوي ﻧﻜـﺮده و از اواﻣـﺮ و‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت آﻧﻬﺎ اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ آﺷﻜﺎرا در ﻗﻮل و ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﺎ‬
‫آراء آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص آراﻳﺸﺎن درﺑﺎرهي ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و ﻫﻤﺴﺮان ﭘﺎك و اﺻـﺤﺎب‬
‫ﻣﺨﻠﺺ و ﭘﺎرﺳﺎي اﻳﺸﺎن ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻼن و ﻧﺎﺷﺮان دﻳﻦ و اﻋﻼم ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رﺳﺎﻟﺖ آن ﺟﻨﺎب ﺑﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫دﻧﻴﺎ و ﻋ َﻠﻢداران دﻳﻦ اﻟﻬﻲ و اﻋـﻼم ﻛﻨﻨـﺪﮔﺎن ﻛـﻼم اﷲ و ﻣﺒـﺎرزان راه وي و ﺟـﺎن ﻧﺜـﺎران و‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﺎن اﻣﻮال در راه رﺿﺎي ﺧﺪا و اﻣﻴﺪواران ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﺪا و ﺑﻴﻢ دﻫﻨﺪهﮔﺎن از ﻋﺬاب وي‬
‫و ﺷﺐ زﻧﺪهداران و روزهداران ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻳﺤﺎً ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲورزﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻗـﺮآن‬

‫ﻛﺮﻳﻢ درﺑﺎره ي ﺷﺎن ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪lqponmlkjihgfedcm
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻓﺼﻠﺖ‪»42 :‬ﻫﻴﭻ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﻃﻠﻲ‪ ،‬از ﻫﻴﭻ ﺟﻬﺘﻲ و ﻧﻈـﺮي ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﻗـﺮآن ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪ ،‬ﻗـﺮآن ﻓـﺮو‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدهي ﻳﺰدان اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻜﻤﺖ ﺳﺘﻮده اﺳﺖ‪«.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪36‬‬

‫درﺑﺎرهي اﻳـﻦ اﺻـﺤﺎب ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪kjihgfedm
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ lonml‬اﻟﺴﺠﺪة‪» 16 :‬ﭘﻬﻠﻮﻫﺎﻳﺸﺎن از ﺑﺴﺘﺮﻫﺎ دور ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧـﻮد‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫را ﺑﺎ ﺑﻴﻢ و اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ و از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن داده اﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪«.‬‬

‫در ﺟﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪nmlkjihgfem
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lzyxwvutsrqpo‬آل ﻋﻤﺮان‪» 191 :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺧﺪا را اﻳﺴﺘﺎده و ﻧﺸﺴﺘﻪ و اﻓﺘﺎده ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و درﺑﺎرهي آﻓﺮﻳﻨﺶ آﺳـﻤﺎﻧﻬﺎ و‬
‫زﻣﻴﻦ ﻣﻲاﻧﺪﻳﺸﻨﺪ )ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ (:‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬اﻳﻦ )دﺳـﺘﮕﺎه ﺷـﮕﻔﺖ ﻛﺎﺋﻨـﺎت( را ﺑﻴﻬـﻮده و ﻋﺒـﺚ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪهاي؟ ﺗﻮ ﻣﻨﺰه و ﭘﺎﻛﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺎ را از ﻋﺬاب آﺗﺶ ﻣﺤﻔﻮظ دار‪«.‬‬

‫اﺻﺤﺎب رﺳﻮل ﺧﺪاع را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪HGFEDCBAm
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪]\[ZYXWVUTSRQPONMLKJI‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫^_`‪nmlkjihgfedcba‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ l}|{zyxwvutsrqpo‬اﻟﻔــــــﺘﺢ‪29 :‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫»ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهي ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺎﻓﺮان ﺗﻨﺪ و ﺳﺮﺳﺨﺖ‪ ،‬و ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎن و دﻟﺴﻮزﻧﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن را در ﺣﺎل رﻛﻮع و ﺳﺠﻮد ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ‪ .‬آﻧﺎن ﻫﻤـﻮاره ﻓﻀـﻞ‬
‫ﺧﺪاي را ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ و رﺿﺎي او را ﻣﻲﻃﻠﺒﻨﺪ‪ .‬ﻧﺸﺎﻧﻪي اﻳﺸﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﺠﺪه در ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﻫﺎﻳﺸـﺎن‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ آﻧﺎن در ﺗﻮرات اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻮﺻﻴﻒ اﻳﺸﺎن در اﻧﺠﻴﻞ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﺘﺰاري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻮاﻧﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﻴﺮون زده و آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺮو داده و ﺳﺨﺖ ﻧﻤﻮده و‬
‫ﺑﺮ ﺳﺎﻗﻪﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ راﺳﺖ اﻳﺴﺘﺎده اﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﺑﺮزﮔﺮان را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺖ ﻣﻲآورﻧﺪ ﻳﺎ ﻛﺎﻓﺮان‬
‫ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ از اﻳﺸـﺎن ﻛـﻪ اﻳﻤـﺎن ﺑﻴﺎورﻧـﺪ و ﻛﺎرﻫـﺎي‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬آﻣﺮزش و ﭘﺎداش ﺑﺰرﮔﻲ را وﻋﺪه ﻣﻲدﻫﺪ‪«.‬‬
 ‫‪37‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫درﺑــﺎرهي ﺷــﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨــﺪﮔﺎن در ﻏــﺰوهي ﺗﺒــﻮك ﻣــﻲﻓﺮﻣﺎﻳــﺪ‪®¬«ª©m :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫¯‪½¼»º¹¸¶µ´³²±°‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫¾¿‪ lÇÆÅÄÃÂÁÀ‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪»117 :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪي ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و ﺗﻮﺑﻪي‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ .‬ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎري ﻛﻪ در روزﮔﺎر ﺳـﺨﺘﻲ از ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ ﭘﻴـﺮوي‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن ﻛﻪ دﻟﻬﺎي دﺳﺘﻪاي از آﻧﺎن اﻧﺪﻛﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺗﻮﺑﻪي آﻧﺎن را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ او ﺑﺴﻴﺎر رﺋﻮف و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺑﺎرهي ﺷﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن در ﻏـﺰوهي ﺣﺪﻳﺒﻴـﻪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪ba`_m
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪rqponmlkjihgfedc‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ l{zyxwvuts‬اﻟﻔﺘﺢ‪» 19 - 18 :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ از ﻣﺆﻣﻨـﺎن راﺿـﻲ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﮔﺮدﻳﺪ ﻫﻤﺎن دم ﻛﻪ در زﻳﺮ درﺧﺖ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺴﺖ آﻧﭽﻪ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻧﻬﻔﺘـﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﺬا اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺧﺎﻃﺮي ﺑـﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸـﺎن داد‪ ،‬و ﻓـﺘﺢ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ را ﭘﺎداﺷﺸـﺎن ﻛـﺮد‪ .‬ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ‬
‫ﻏﻨﻴﻤﺖﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﻛﻪ آن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨـﺪ آورد‪ .‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﭼﻴـﺮهي ﺷﻜﺴـﺖ ﻧﺎﭘـﺬﻳﺮ و‬
‫ﻓﺮزاﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪]\[ZYXWVUTSm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫^_`‪onmlkjihgfedcba‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ l‬آل ﻋﻤﺮان‪»195 :‬آﻧﺎن ﻛﻪ ﻫﺠﺮت ﻛﺮدﻧﺪ و از ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧـﻮد راﻧـﺪه ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬و در راه ﻣـﻦ‪،‬‬
‫اذﻳﺖ ﺷﺪﻧﺪ و ﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ و ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ آﻳﻨﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺸﺎن را ﻣـﻲﺑﺨﺸـﻢ و ﺑـﻪ ﺑﻬﺸﺘﺸـﺎن در‬
‫ﻣﻲآورم ﻛﻪ رودﻫﺎ در زﻳﺮ آن روان اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺎداﺷﻲ از ﺳﻮي ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬و ﭘﺎداش ﻧﻴﻜـﻮ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﻧﺰد ﺧﺪاﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﺑﻪ اﻳﻤﺎن ﺣﻘﻴﻘﻲ و ﺛﺎﺑﺖ آﻧﻬﺎ ﮔﻮاﻫﻲ داده و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪°¯®¬«m
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lÀ¿¾½¼»º¹¸¶µ´³²±‬اﻷﻧﻔـــﺎل‪»74 :‬ﺑـــﻲ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪38‬‬

‫ﮔﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده اﻧﺪ و ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻧﺪ و در راه ﺧﺪا ﺟﻬـﺎد ﻧﻤﻮدﻧـﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻨﺎه داده اﻧﺪ و ﻳﺎري ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً ﻣﺆﻣﻦ و ﺑﺎ اﻳﻤﺎﻧﻨﺪ و ﺑﺮاي آﻧﺎن آﻣﺮزش و‬
‫روزي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬

‫درﺑﺎرهي اﺻﺤﺎب ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪EDCBAm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪TSRQPONMLKJIHGF‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ l[ZYXWVU‬اﻟﺘﻮﺑـﺔ‪»100 :‬ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮ و اﻧﺼﺎر و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻧﻴﻜﻲ روش آﻧﺎن را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و راه اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﭘﻴﻤﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ از آﻧـﺎن‬
‫ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ و اﻳﺸﺎن ﻫﻢ از ﺧﺪا ﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﺑﻬﺸﺖ را آﻣﺎده ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در زﻳﺮ آن رودﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺟﺎري اﺳﺖ و ﺟﺎوداﻧﻪ در آﻧﺠﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﭘﻴﺮوزي ﺑﺰرگ و‬
‫رﺳﺘﮕﺎري ﺳﺘﺮگ‪«.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم ذﻛﺮ ﻛﺮده و رﺳﺘﮕﺎري و ﻧﺠﺎت را ﺑﺮاي آﻧﻬـﺎ‬

‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻛﺮده و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪¬«ª©¨§¦¥¤£¢m :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫®¯‪À¿¾½¼»º¹¸¶µ´³²±°‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ÓÒÑÐÏÎÍÌËÊÉÈÇÆÅÄÃÂÁ‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ lØ×ÖÕÔ‬اﻟﺤﺸﺮ‪» 9 – 8 :‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻏﻨﺎﺋﻢ از آنِ ﻓﻘـﺮاي ﻣﻬـﺎﺟﺮي‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺎﺷﺎﻧﻪ و اﻣﻮال ﺧﻮد ﺑﻴﺮون راﻧﺪه ﺷﺪه اﻧـﺪ؛ آن ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻓﻀـﻞ ﺧـﺪا و‬
‫ﺧﺸﻨﻮدي او را ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﺧﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮش را ﻳﺎري ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‪ .‬اﻳﻨـﺎن درﺳـﺖ ﻛﺮدارﻧـﺪ‪ .‬و‬
‫آﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آﻣﺪن ﻣﻬﺎﺟﺮان‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺎﺷﺎﻧﻪ را آﻣﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻤﺎن را در دل ﺧﻮد اﺳﺘﻮار‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺶ اﻳﺸﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬و در درون اﺣﺴـﺎس‬
‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮان داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻳﺸﺎن را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪،‬‬
 ‫‪39‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺳﺨﺖ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺑﺨﻞ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﻣﺼﻮن و ﻣﺤﻔﻮظ ﮔﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻳﺸﺎن ﻗﻄﻌﺎً رﺳﺘﮕﺎرﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎرهي ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻗﺒﻞ از ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ و ﺑﻌﺪ از آن ﻛﻪ اﻧﻔﺎق ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ÛÚÙØ×ÖÕÔÓÒÑÐÏÎÍÌËÊÉÈÇÆm‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lâáàßÞÝÜ‬اﻟﺤﺪﻳﺪ‪»10 :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﻓـﺘﺢ ﺑﺨﺸـﻴﺪه اﻧـﺪ و‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺟﻨﮕﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ و ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن درﺟﻪ و ﻣﻘﺎﻣﺸـﺎن ﻓﺮاﺗـﺮ و ﺑﺮﺗـﺮ از درﺟـﻪ و ﻣﻘـﺎم‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻓﺘﺢ ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ و ﺟﻨﮕﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪي آﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫وﻋﺪهي ﭘﺎداش ﻧﻴﻜﻮ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬او آﮔﺎه از ﻫﺮ آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺳﭙﺲ اﺻﺤﺎب را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهي ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع و ﺑﺪون ﻓﺎﺻﻠﻪ ذﻛﺮ‬

‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ آورده و ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪¶µ´³²m :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫¸‪
l¼»º¹‬آل ﻋﻤﺮان‪»68 :‬ﺳﺰاوارﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫از او ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﻮده اﻧﺪ و ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ )ﻣﺤﻤﺪ( و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن آورده اﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ l¼»º¹¸¶m
:‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪»55 :‬ﺗﻨﻬﺎ ﺧـﺪا و ﭘﻴﻐﻤﺒـﺮ او و‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻳﺎور و دوﺳﺖ ﺷﻤﺎﻳﻨﺪ‪«.‬‬

‫در ﺟﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪
l¶µ´³²±°m
:‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪» 105 :‬ﺑﮕﻮ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ زودي ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و ﻣﺆﻣﻨﺎن اﻋﻤﺎل ﺷﻤﺎ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺎز ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ lQPONMm
:‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪»88 :‬وﻟﻲ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫او ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎل و ﺟﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﺟﻬﺎد ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ اﻧﺪ«‪.‬‬

‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪lkjihgfedm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ l‬اﻟﻤﻨﺎﻓﻘﻮن‪»8 :‬ﻋﺰّت و ﻗﺪرت از آن ﺧﺪا و ﻓﺮﺳﺘﺎدهي او و ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳـﺖ‪ ،‬و ﻟـﻴﻜﻦ ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ‪«.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪40‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ lnmlkjihgfm
:‬اﻟﻔﺘﺢ‪» 12 :‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺎﻧﻮادهاي ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﻧﻤﻲﮔﺮدﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻴﺰ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ lqponmlkm :‬اﻟﻔـﺘﺢ‪»26 :‬ﺧـﺪا اﻃﻤﻴﻨـﺎن‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﺧﺎﻃﺮي ﻧﺼﻴﺐ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮش و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﺟﺰو اﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪ ع و در رأس آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع را ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻨـﺎن‬

‫اوﻟﻲ و ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ذﻛﺮ ﻛﺮده و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪EDCBAm
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪
lJIHGF‬اﻟﻔﺘﺢ‪» 10 :‬ﺑﻲﮔﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﺑـﺎ ﺧـﺪا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ و در اﺻﻞ دﺳﺖ ﺧﺪا ﺑﺎﻻي دﺳﺖ آﻧﺎن اﺳﺖ‪«.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺧﺮوج ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع از ﻣﻜﻪ و ﻫﺠﺮت اﻳﺸﺎن را ﻫﻤﺮاه ﺧﺮوج اﺻﺤﺎب‬

‫و ﻫﺠﺮت آﻧﻬﺎ ذﻛﺮ ﻛـﺮده و ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪ lYXWVUTSRm
:‬اﻟﻤﻤﺘﺤﻨـﻪ‪1 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫»ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻤﺎن آوردن ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﻣﻲراﻧﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺑﺎرهي ﻳﺎر و ﻳﺎور وي در ﻏﺎر ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ª©¨§¦¥m :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫¬®¯‪ l±°‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪» 40 :‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻪ رﻓـﻴﻘﺶ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻏـﻢ‬

‫«¬®‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ آراﻣﺶ ﺧﻮد را ﺑﻬﺮهي او ﺳﺎﺧﺖ‪«.‬‬

‫درﺑﺎرهي ﻫﻤﺴﺮان ﭘﺎك ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪°¯®¬«ª©¨m
:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪
l‬اﻷﺣﺰاب‪» 6 :‬ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن از ﺧﻮدﺷﺎن ﺳﺰاوارﺗﺮ اﺳﺖ و ﻫﻤﺴﺮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻣﺎدران ﻣﺆﻣﻨﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨــﻴﻦ ﻣــﻲﻓﺮﻣﺎﻳــﺪ‪
lVUTSRQm :‬اﻷﺣــﺰاب‪»32 :‬اي ﻫﻤﺴــﺮان‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺜﻞ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از زﻧﺎن ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ‪«.‬‬

‫و آﻳﺎت ﻓﺮاوان دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪41‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﭘﺲ ﺷﻴﻌﻴﺎن را ﻛﻪ ﻣﺪﻋﻲ ﭘﻴﺮوي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﻣﺪﻋﻲ دوﺳﺘﺪاري و دﻧﺒﺎﻟﻪ روي آﻧﺎن ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ و اﺋﻤﻪي ﻣﻌﺼﻮم آﻧﻬﺎ– ﻃﺒﻖ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﻮدﺷﺎن– ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ درﺑﺎرهي اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع‬
‫ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؟ و ﭼﻪ اﻋﺘﻘﺎدي درﺑﺎرهي آﻧﻬﺎ دارﻧﺪ؟‬
‫آﻳﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع را دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻲدﻫﻨﺪ؟ اﺻﻼ آﻧﺎن را ﺗﻜﻔﻴﺮ و‬
‫ﻟﻌﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﻳﺎ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ دوﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻲورزﻳﺪﻧـﺪ و در ﻣﺸـﻜﻼت ﻛﻤﻜﺸـﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻮرت‪ ،‬و ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﻏﻢﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ و در اﻣـﻮر‬
‫دﻳﻦ و دﻧﻴﺎ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ و در اﻣﺮ ﺣﻜﻮﻣﺘﺪاري ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺪﻣﺖ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ و ﺑـﺎ‬
‫اﻣﻴﺮان و ﺳﻼﻃﻴﻦ ﺧﻮد ﺑﻴﻌﺖ و در زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و از ﻏﻨﺎﺋﻤﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮهاي ﻣﻲﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬و از ﺑﻴﻦ ﻫﻢ داﻣﺎد و ﻋﺮوس اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از آﻧﻬﺎ زن ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬
‫و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ زن ﻣﻲدادﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑـﻪ ﺳـﺨﻦ ﮔﻔـﺘﻦ از‬
‫آﻧﺎن در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺗﺒﺮّك ﻣﻲﺟﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت ﺧﻮد ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﻓﻀﺎﺋﻞ و ﻣﺤﺎﺳﻦ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻓﻀﻞ و ﺑﺨﺸﺶ آﻧﻬﺎ و ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﻋﻠﻤﺎي آﻧﻬﺎ و ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻘﻮاي ﻣﺘّﻘﻴﺎن آﻧﻬﺎ و ﭘﺎﻛﻲ و زﻫﺪ ﻋﻤﻮم آﻧﻬﺎ اﻗﺮار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد ﻋﻬﺪ ﻛﺮده اﻳﻢ‪ ،‬ﻫﺮ اﻣﺮي را ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻴﺎن ارﺟﺎع دﻫﻴﻢ‬
‫ﺗﺎ ﺣﻖ‪ ،‬آﺷﻜﺎر و راﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻮﻳﺪا و ﺑﺎﻃﻞ و دروغ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ و اﺳﺘﺸﻬﺎد‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان اﺻﻞ و اﺳﺘﺪﻻل‪ ،‬اﻣﻮر ﻧﺎدري از ﻛﺘﺎب ﻫﺎي اﻫـﻞ ﺳـﻨﺖ را آورده ام‪ ،‬و ﺑـﺮاي ﻣﺤﻜـﻮم‬
‫ﻛﺮدن ﻃﺮف ﻣﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻓﻘﻂ از ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮدﺷﺎن و از زﺑﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﮔﻤـﺎن ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫اﻣﺎﻣﺎن ﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﺋﻤﻪ از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺰارﻧﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﻳﻢ‪ .‬از ﻗﺪﻳﻢ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺳـﺤﺮ‬
‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﺤﻮر را ﻧﺰدﻳﻚ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺣﻖ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﻜﺮ ﺑﻪ آن ﮔﻮاﻫﻲ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺪف ﻣﺎ از اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻇﻬﺎر اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺋﻤﻪي ﺣﻖ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻧﻪ در اﻣـﻮر‬
‫ﺟﺰﻳﻲ و ﻧﻪ در اﻣﻮر ﻛﻠﻲ ﺑﺎ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪا ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي آن اﻓﺮادي را ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮرده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻛﺮده اﻧﺪ اﺻﻮل و ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﻴﻌﻪ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪42‬‬

‫را اﺋﻤﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ وﺿﻊ ﻛﺮده و ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي آن را ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎده و رﻳﺸﻪﻫﺎي آن را ﻣﺤﻜﻢ ﻧﻤﻮده اﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ آﻧﺎن را دوﺳﺖ دارﻧﺪ و ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺷﺎن ﻛﻪ –ﺑﻪ زﻋﻢ ﺷﺎن‪ -‬ﺣﻖ آﻧﻬﺎ را ﻏﺼﺐ ﻛﺮده و آﻧﻬﺎ‬
‫را از ﻣﻴﺮاث ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻣﺤﺮوم ﻛﺮده و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻇﻠﻢ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲورزﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻊﮔﻴﺮي ﻋﻠﻲ س در ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﺤﺎﺑﻪ‪:‬‬

‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ‪ ،‬راﺑﻄﻪي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ارﺗﺒﺎط اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ روﺷﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐس– ﺧﻠﻴﻔﻪي ﭼﻬﺎرم ﻣﺎ و اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮمِ اول ﺷﻴﻌﻪ و ﺳﺎﻻر اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬
‫– اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﺤﺎب را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ذﻛﺮ و آﻧﻬﺎ را ﻣﺪح و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬ﻣـﻦ‬
‫اﺻﺤﺎب ﻣﺤﻤﺪ ع را دﻳﺪم ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ! آﻧﻬﺎ ژوﻟﻴﺪه و ﺧﺎك آﻟﻮد‪ ،‬ﺷﺐ را‬
‫ﺑﻪ ﺻﺒﺢ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺳﺠﺪه ﻛﻨﺎن و اﻳﺴﺘﺎده ﺻﺒﺢ را ﺑﻪ ﺷﺐ ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬و ﻣﻴﺎن ﻟﺒﺎس ﮔﺸﺎد‬
‫)ﻋﺒﺎ( ﺧﻮد اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ذﻛﺮ ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي زﻏﺎل اﻓﺮوﺧﺘﻪ اﻳﺴـﺘﺎده‬
‫اﻧﺪ! ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ از ﺷﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮدن ﺳﺠﺪه ﻫﺎﻳﺸﺎن ﻛﺒﻮد ﻣﻲﮔﺸﺖ! ﻫﻨﮕـﺎم ذﻛـﺮ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن ﭘ‪‬ﺮ از اﺷﻚ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻟﺒﺎسﻫﺎﻳﺸﺎن ﺟﺎري ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬و از ﺗﺮس ﻋﻘﺎب و اﻣﻴـﺪ ﺑـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺛﻮاب ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ درﺧﺖ در روز ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲﻟﺮزﻳﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮور و ﺳﺎﻻر اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺳﺘﺎﻳﺪ و آﻧﻬـﺎ‬
‫را ﺑﺮ اﺻﺤﺎب و ﺷﻴﻌﻪي ﺧﻮد ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺟﻨﮓﻫﺎ او را ﺧﻮار ﻛﺮده اﻧﺪ‬
‫و از ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و او را ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴـﻪ ﻛـﺮده و‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻫﻤﺮاه رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑـﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﭘـﺪران و ﭘﺴـﺮان و ﺑـﺮادران و ﻋﻤﻮﻫـﺎي ﺧـﻮد را‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺘﻴﻢ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ اﻳﻤﺎن و ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪﻣﻲ ﻣﺎ و ﺻﺒﺮ ﺑﺮ دردﻫﺎ و ﻣﺼـﺎﻳﺐ و ﺟـﺪﻳﺖ‬
‫در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﻣﻲاﻓﺰود‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺎ و ﻳﻜﻲ از دﺷﻤﻦ ﻫﻤﭽﻮن ﮔﺎو ﻧﺮ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺎب‪1387 ،‬ﻫـ‪ ،‬ص‪ ،134‬ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻـﺒﺤﻲ ﺻـﺎﻟﺢ‪ .‬ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﻄﻠـﺐ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬در‬
‫اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪ 126‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪43‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ ﺣﺮﻳﻔﺶ را ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲدﻫﺪ؟ دﻓﻌﻪاي ﻣﺎ ﭘﻴﺮوز ﻣﻲﺷﺪﻳﻢ و دﻓﻌﻪاي دﺷـﻤﻦ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺧﺪا ﺻﺪق و راﺳﺘﻲ ﻣﺎ را دﻳﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻣﺎن را ﺧﻮار و ﺷﻜﺴﺖ داد و ﻣﺎ را ﭘﻴﺮوز ﮔﺮداﻧﻴﺪ‬
‫ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﺳﻼم ﺧﻮب ﻣﺴﺘﻘﺮ و ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﺶ ﻣﺤﻜﻢ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺎن ﺧﻮدم ﻗﺴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ آﻧﭽﻪ ﺑـﺮاي ﻣـﺎ‬
‫ﭘﻴﺶ آﻣﺪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﭘﺎﻳﻪي اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﺮ ﺟﺎ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﺷـﺎﺧﻪاش‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﺒﺰ ﻧﻤﻲﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬و ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي و ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮاي دﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﻲآوردﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺻﻔﺎت ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻨﺎﻓﻖ و ﭘﺴﺖ ﺧﻮد را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺣﺎل آﻧﻬﺎ ﺗﺄﺳﻒ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪» :‬ﻛﺠﺎﻳﻨﺪ آن ﻗﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ و آن را ﻗﺒﻮل ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮاﻧـﺪن‬
‫ﻗﺮآن دﻋﻮت ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ آن ﺣﻜﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﻨـﮓ ﺗﺸـﻮﻳﻖ ﺷـﺪﻧﺪ و ﺷﻤﺸـﻴﺮﻫﺎ را در ﻧﻴـﺎم‬
‫ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﻴﻦ ﭘﻴﺸﺮوي ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷـﺪﻧﺪ و ﺑﻌﻀـﻲﻫـﺎ ﻧﺠـﺎت‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ دﻟﺸﺎد ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺮگ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻋﺰادار ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن از ﺷﺪت ﮔﺮﻳﻪ ﺗﻠﺦ و‬
‫ﺷﻜﻢ ﻫﺎﻳﺸﺎن از ﺷﺪت روزه ﺗﻬﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻟﺐﻫﺎﻳﺸﺎن از ﺷﺪت دﻋﺎ ﻛﺮدن ﺧﺸـﻚ و رﻧﮕﺸـﺎن از‬
‫ﺷﺪت ﺑﻲﺧﻮاﺑﻲ زرد ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺳﻴﻤﺎﻳﺸﺎن ﮔَﺮد و ﻏﺒﺎر اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺧﺎﺷﻊ دﻳﺪه ﻣـﻲﺷـﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬـﺎ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺮادران رﻓﺘﻪي ﻣﻦ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً از ﻓﺮاﻗﺸﺎن دردﻣﻨﺪم«‪.‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ را و ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت را ﻛﻪ ﺑـﻪ دﺳـﺖ آورده و ﺑﻬـﺮهي ﻓـﺮاوان از ﻛـﺮم و‬
‫اﺣﺴﺎن اﻟﻬﻲ ﺑﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ اي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﻛﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺑﺎﺗﻘﻮا ﻧﻘـﺪ‬
‫دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ ﻧﺴﻴﻪي آﺧﺮت ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬در اﻣﻮر دﻧﻴﻮي ﺑﺎ دﻧﻴﺎداران ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎ ﻫﺮﮔـﺰ ﺑـﺎ‬
‫اﻫﻞ دﻧﻴﺎ در آﺧﺮﺗﺸﺎن ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ و از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺧﻮرده اﻧﺪ و آﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻣﺮﻓﻪ از دﻧﻴﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬و آﻧﭽـﻪ ﺟـﺎﺑﺮان ﻣﺘﻜﺒـﺮ از دﻧﻴـﺎ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ ﺳﭙﺲ آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺷﻪ و ﻛﺎﻻي ﺳـﻮدﻣﻨﺪي ﺑـﺮاي آﺧـﺮت اﺳـﺘﻔﺎده‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ )ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ( ص‪ 92 ،91‬ﭼﺎپ ﺑﻴﺮوت‪.‬‬

‫‪ - 2‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪ 177‬و ‪.178‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪44‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬت زﻫﺪ را در دﻧﻴﺎﻳﺸﺎن ﭼﺸﻴﺪﻧﺪ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ در آﺧﺮت از ﻣﻘﺮﺑـﺎن ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ دﻋﺎي آﻧﻬﺎ را رد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺳﻬﻢ آﻧﺎن را از ﻟﺬت ﻛﻢ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر از ﺟﺎﻧﺐ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ‪:‬‬

‫در ﺟﻮاب ﺳﺆال ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺳﻔﻴﺎنس‪ ،‬ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ را ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪي ﺧﻮد رﺳﺘﮕﺎر ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻓﻀﻠﺸﺎن را ﺑﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺑﺎرهي ﻣﻬﺎﺟﺮان ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در ﻣﻴﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﺧﻴﺮ ﺑﺴﻴﺎري وﺟﻮد دارد ﻛـﻪ ﺗـﻮ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻲ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎداش را ﻋﻄﺎ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪«.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﺼﺎر را ﻛﻪ از اﺻﺤﺎب ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع ﺑﻮدﻧﺪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻲﺳـﺘﺎﻳﺪ‪» :‬ﻗﺴـﻢ ﺑـﻪ‬
‫‪4‬‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬آﻧﻬﺎ اﺳﻼم را رواج دادﻧﺪ و دﺳﺘﺎن ﺑﺨﺸﻨﺪه و زﺑﺎﻧﻲ ﺗﻮاﻧﮕﺮ داﺷﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬اﺻﺤﺎب ﺧﻮد و ﻣﻌﺎوﻳﻪ را ﺑﺎ ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬اي‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻛﻪ اﻫﺎﻟﻲ ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﻗﻠﻤﺮو ﺷﻤﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻧﺼﺎر ﻋﺮب ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻴﭻ‬
‫ﮔﺎه از رﺳﻮل اﷲ ع و ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﻫﻤﺮاه وي ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻧﻜﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﭘﻴﺎم ﭘﺮوردﮔﺎرش‬
‫را ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ دو ﻗﺒﻴﻠﻪي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻣﺎﻧﻊ اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺟـﺰو اﻋـﺮاب‬
‫ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و ﺗﻌﺪادﺷﺎن زﻳﺎد ﻧﺒﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﭘﻨـﺎه دادﻧـﺪ و ﺧـﺪا و‬
‫دﻳﻦ وي را ﻳﺎري ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﺮب از ﻫﻢ ﮔﺴﻴﺨﺖ و ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎن ﻫـﻢ ﭘﻴﻤـﺎن‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﻤﺮاه آﻧﺎن ﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ و اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺼﺮت و ﻳﺎري دﻳﻦ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﻮد‪ .‬و ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻗﺮاردادﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﺮب ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﺷﺪ و آن را ﺑﻪ اﻫـﺎﻟﻲ ﻧﺠـﺪ و ﺗﻬﺎﻣـﻪ و‬
‫ﻣﻜﻪ و ﻳﻤﺎﻣﻪ اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن دﻳﻦ را ﺑﺮﭘﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﻋﻴﺎﺷﻲﻫﺎي ﺟﻼدان ﺻﺒﺮ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪.383‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.557‬‬
 ‫‪45‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻛﻪ ﻋﺮﺑﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع آﻣﺪﻧﺪ و روﺷﻨﻲ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را در دﻳﻦ وي داﻧﺴـﺘﻨﺪ؛ ﻗﺒـﻞ از‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ آن روﺷﻨﻲ را از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻋﺮاب آن زﻣـﺎن‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﺴﺘﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﻧﺼﺎر را ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪي ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﻟﻠﻬﻢ اﻏﻔﺮ ﻟﻸﻧﺼﺎر‪،‬‬
‫وأﺑﻨﺎء اﻷﻧﺼﺎر‪ ،‬وأﺑﻨﺎء أﺑﻨﺎء اﻷﻧﺼﺎر‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻌﺸﺮ اﻷﻧﺼﺎر! أﻣﺎ ﺗﺮﺿﻮن أن ﻳﻨﺼـﺮف اﻟﻨـﺎس ﺑﺎﻟﺸـﺎﻩ واﻟـﻨﻌﻢ‪،‬‬
‫وﻓﻰ ﺳﻬﻤﻜﻢ رﺳﻮل اﷲ ﺻـﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ وﺳـﻠﻢ«‪» :2‬ﺧﺪاﻳﺎ! اﻧﺼـﺎر و ﻓﺮزﻧـﺪان اﻧﺼـﺎر و ﻓﺮزﻧـﺪان‬
‫ﻓﺮزﻧﺪانِ اﻧﺼﺎر را ﺑﺒﺨﺸﺎي! اي ﺟﻤﺎﻋﺖ اﻧﺼﺎر! آﻳـﺎ راﺿـﻲ ﻧﻴﺴـﺘﻴﺪ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم ﮔﻮﺳـﻔﻨﺪان و‬
‫ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎن را ﺑﺒﺮﻧﺪ و در ﺳﻬﻢ ﺷﻤﺎ رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑﺎﺷﺪ؟«‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آن ﺣﻀﺮتع ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪» :‬اﻷﻧﺼـﺎر ﻛﺮﺷـﻲ وﻋﻴﻨـﻲ‪ ،‬وﻟـﻮ ﺳـﻠﻚ اﻟﻨـﺎس وادﻳـﺎً‪ ،‬وﺳـﻠﻚ‬
‫اﻷﻧﺼﺎر ﺷﻌﺒﺎً ﻟﺴﻠﻜﺖ ﺷـﻌﺐ اﻷﻧﺼـﺎر«‪» :3‬اﻧﺼﺎر ﭼﺸﻢ و اﺑﺮوي ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﮔـﺮ ﻣـﺮدم درهي‬
‫ﺑﺴﻴﺎر وﺳﻴﻌﻲ را ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻨﺪ و اﻧﺼـﺎر راه ﻛـﻮﭼﻜﻲ را اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﻣـﻦ راه‬
‫ﻛﻮﭼﻚ اﻧﺼﺎر را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ 4‬از ﻃﻮﺳﻲ و از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ او ﺑﻪ اﺻﺤﺎﺑﺶ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷـﻤﺎ را‬

‫‪ - 1‬اﻟﻐﺎرات‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 479‬و ‪. 480‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ )ج‪ 4‬ص‪ ،(240‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪) .‬ج‪ 1‬ص‪.(224‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻼ ﺑﺎﻗﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪1037‬ﻫـ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪1110‬ﻫــ درﮔﺬﺷـﺖ‪ .‬او از ﺳـﺮ‬
‫ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن اﻫﻞ اﺳﻼم ﺑﻮد و از ﻣﻴﺎن ﻣﺘﺄﺧﺮﻳﻦ ﺷﻴﻌﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺑﺪ زﺑﺎن و ﺑﺪ دﻫﻦ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻫـﻴﭻ‬
‫ﻳﻚ از ﺳﺨﻨﺎن وي ﺑﺪون ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﻧﺒﻮد‪ .‬او را »آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺠﺘﻬﺪ« و »اﻣﺎم اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺘﺄﺧﺮ« ﻧﺎﻣﻴـﺪه اﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻤﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻨﻮان ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم و اﻟﻤﺴﻠﻤﻴﻦ و ﻣﺮوج ﻣﺬﻫﺐ و دﻳﻦ‪ ،‬اﻣﺎم ﻋﻼﻣﻪ ﻣﺤﻘـﻖ و ﻣـﺪﻗﻖ ﺑـﺮ او‬
‫اﻃﻼق ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻣﺜﻞ او ﺷﻴﺦ راﺳﺦ و ﺑﺎ ارادهاي در ﺗﺮوﻳﺞ ﻣـﺬﻫﺐ و اﻋـﻼي ﻛﻠﻤـﻪي ﺣـﻖ و ﺷﻜﺴـﺘﻦ‬
‫ﺣﻤﻠﻪي ﺑﺪﻋﺘﮕﺮان و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن ﺧﺮاﻓﺎت ﻣﻠﺤﺪان و اﺣﻴﺎي ﺳﻨﺘﻬﺎي دﻳﻦ ﻣﺒﻴﻦ و ﻧﺸﺮ آﺛﺎر اﺋﻤﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻧﺒﻮد ﻛﻪ از ﻃﺮق ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺛﺎﺑﺖ ﺑـﻪ آن ﻣـﻲ ﭘﺮداﺧـﺖ‪) .‬اﻟﻜﻨـﻲ و اﻷﻟﻘـﺎب‪ ،‬ج‪، 3‬ص‪ .(121‬ﺧﻮاﻧﺴـﺎري‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪46‬‬

‫درﺑﺎرهي اﺻﺤﺎب رﺳﻮل ﺧﺪا ع ﺳﻔﺎرش ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬آﻧﺎن را دﺷﻨﺎم ﻧﺪﻫﻴﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در دﻳﻦ ﺑﺪﻋﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﺑﺪﻋﺘﮕﺬاري را ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬آري‪ ،‬رﺳﻮل اﷲ ع درﺑﺎرهي اﻳﻦ اﺻﺤﺎب ﺑﻪ ﻣﻦ ﺳﻔﺎرش ﻛﺮد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر را ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ اﺧﺘﻴـﺎر ﺗﻌﻴـﻴﻦ و اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫اﻣﺎم را ﺑﻪ ﺧﻮدﺷﺎن داده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن در ﻗﺮن اول در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﺰو اﻫﻞ ﺣﻞ و ﻋﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﻛﺴﻲ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ اﻳﺮادي ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺪون آﻧﻬﺎ ﺗﺼﺮﻓﻲ اﻧﺠـﺎم ﻧـﺪاده و ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺳـﺨﻨﺎن آﻧﻬـﺎ‬
‫اﻋﺘﺮاﺿﻲ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ؛ ﭼﻮن آﻧﺎن ﭘﺎﻳﻪ و رﻛﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ‪ ،‬اﻣﻴﺮ ﺷﺎم‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪاي در رد‪ ‬ادﻋﺎﻳﺶ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ او اﻣﺎم و ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪهي‬
‫و ﺣﺎﻛﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺻﺤﺎب ﻣﺤﻤﺪ ع اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐس اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺑﺮﺣﻖ ﺑﻮدن‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ‪ ،‬اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ از ﻛﺘﺎب ﻫﺎي ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻫﻞ ﺷﻮرا‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ س در اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ س ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارد‪» :‬ﺷﻮرا ﺣﻖ ﻣﻬﺎﺟﺮان و اﻧﺼﺎر‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﮔﺎه آﻧﺎن ﺑﺮ اﻣﺎم ﺑﻮدن ﻣﺮدي اﺟﻤﺎع ﻛﺮدﻧﺪ و او را اﻣﺎم ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ در‬
‫آن اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ از روي ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد ﺑﻪ رأي ﺷﻮرا ﻳﺎ از روي ﺑﺪﻋﺖ از ﻓﺮﻣﺎن آﻧﺎن ﺧﺎرج‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از رأي ﺷﻮرا ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮدداري ﻛﺮد و از ﺷﻮرا ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﺷﻴﺦ )ﻣﺠﻠﺴﻲ( در زﻣﺎن ﺧﻮد‪ ،‬اﻣﺎم ﻋﻠﻢ اﻟﺤﺪﻳﺚ و ﺳﺎﻳﺮ ﻋﻠﻮم ﺑﻮد‪ .‬ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم ﻣﺠﻠﺴﻲ در‬
‫ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ )اﺻﻔﻬﺎن( رﺋﻴﺲ دﻳﻨﻲ و دﻧﻴﻮي و اﻣﺎم ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺎت ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺠﻠﺴﻲ ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﻣﺘﻌﺪدي از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫ﻛﺘﺎب »ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار« دارد ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﻠﻮم را در آن ﺟﻤﻊ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب ﭼﻨـﺪﻳﻦ ﺟﻠـﺪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ او ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ و ﻓﺎرﺳﻲ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 78‬و‬
‫ﻣﺎ ﺑﻌﺪ(‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 621‬‬
 ‫‪47‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺮوي از ﻏﻴﺮ راه ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺎ او ﻣﻲﺟﻨﮕﻨﺪ و ﺧﺪا او را ﺑﻪ راﻫـﻲ ﻛـﻪ در ﭘـﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮي ﺷﻴﻌﻪ در ﻗﺒﺎل ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ و ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴـﺖ‪ :‬ﺷﻮرا را ﻣﻴﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر از اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻣﻲداﻧﺪ و ﺣﻞ و ﻋﻘﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ‬
‫ﺧﻼف ﭘﻨﺪار ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻧﺎن ﺑﻮد‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺗﻮاﻓﻖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﻣﺎم ﺑﻮدن ﺷﺨﺼﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪي رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻣﻮاﻓﻘﺖ وي ﻣﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻲ س اﻣﺎﻣﺖ در زﻣﺎن ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر ﺑﺪون ﺣﻀﻮر آﻧﺎن و ﺑﺪون اﺧﺘﻴـﺎر‬
‫‪2‬‬
‫و رﺿﺎﻳﺖ آﻧﺎن ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﻋﻠﻲ س ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﻗﻮل و ﺣﻜﻢ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺧﺎرج ﺷﻮد ﻣﮕﺮ‬
‫ﺷﺨﺺ ﺑﺪﻋﺘﮕﺰار و ﺳﺮﻛﺶ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮو ﻏﻴﺮ راه ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻜﻢ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺻﺤﺎﺑﻪ‪:‬‬

‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬از ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻲس ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﻲرﺳﺪ و ﺣﻜﻢ ﺷﻤﺸـﻴﺮ درﺑـﺎرهي وي اﺟـﺮا‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺸﻢ‪ :‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻌﺎﻗﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﭼﻮن ﺑﺎ اﺻﺤﺎب و دوﺳﺘﺪاران‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا ع؛ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر ـ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﻢ ورﺿﻮا ﻋﻨﻪ ـ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ـﺎﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﭼﻬﺎرم ﺷﻴﻌﻴﺎن و ﺳـﺎﻻر اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‬
‫زﻣﺎن ﺧﻮدـ از اﺻﺤﺎب ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع ﻧﺎم ﺑﺮده و در ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺮاي آﻧﻬـﺎ رﺣﻤـﺖ و‬
‫آﻣﺮزش ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ آﻓﺮﻳﺪهي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮده اﻧـﺪ و ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع را در ﻧﺸـﺮ‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪،‬ج‪، 3‬ص‪ ،7‬ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪه و ص‪ 367‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﺷﻜﺎل از اﻳﻦ ﺟﺎ ﭘﻴﺪا ﺷﺪ ﻛﻪ اﻣﺎﻣﺖ و ﺧﻼﻓﺖ در اﺳﻼم ﺑﺎ ﺷﻮري و اﻧﺘﺨﺎب اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ و وﺻﻴﺖ و‬
‫ﻧﺺ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻧﺼﻮص اﺋﻤﻪ و ﻣﻌﺼﻮﻣﻴﻦ ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪48‬‬

‫دﻋﻮت ﺗﻮﺣﻴﺪي و ﺗﺒﻠﻴﻎ رﺳﺎﻟﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻳﺎري داده اﻧﺪ‪ .‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬اﺻﺤﺎب ﻣﺤﻤﺪع‬
‫را ﺑﻴﺎﻣﺮز؛ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻮدﻧﺪ و اﻣﺘﺤﺎن ﻳﺎري ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع را ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﺟﻮاب دادﻧﺪ و او را ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﻳﺎري دادﻧﺪ و ﺧﻮد را در راه ﺑﺮﺗﺮي ﻛﻠﻤﻪي ﺣـﻖ‪ ،‬و ﭘـﺪران و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را در راه ﺗﺜﺒﻴﺖ ﻧﺒﻮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬ﻓﺪا ﻛﺮدﻧﺪ و آن زﻣﺎن ﻛﻪ ﺳﺨﺖ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻗﺒﻴﻠـﻪ و‬
‫ﻋﺸﻴﺮه ﺑﻮدﻧﺪ از آن ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪي ﻗﺮاﺑﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع ﺟـﺎي ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺮاﺑﺖﻫﺎ را ﻛﻨﺎر ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺟـﺎ ﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ ﺑـﺮاي ﺗـﻮ و در راه ﺗـﻮ ﺑـﻮد و‬
‫رﺿﺎﻳﺖ و ﺧﺸﻨﻮدي آﻧﻬﺎ در رﺿﺎﻳﺖ ﺗﻮﺳﺖ؛ ﭼﻮن از آﻧﭽﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎﺷﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮ و ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮك دﻳﺎر ﺧﻮد و رﻫﺎ ﻛﺮدن ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي زﻳﺎد و ﭘﻨـﺎه آوردن‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺷﻜﺮﮔﺰار ﺗﻮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻘﻮﻳﺖ دﻳﻦ ﺗﻮ از ﻛﺜﺮت ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻛﻤﻲ‬

‫روي آورده اﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﻣﺎ را ﺟﺰو ﭘﻴﺮوان آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻗﺮار ﺑﺪه؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪m :‬‬
‫



‬

‫‪ lLKJIHGF‬اﻟﺤﺸﺮ‪» 10 :‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﻣﺎ را و ﺑﺮادران ﻣﺎ را ﻛﻪ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫در اﻳﻤﺎن ﺑﺮ ﻣﺎ ﭘﻴﺸﻲ ﺟﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻴﺎﻣﺮز«‪ .‬آﻧﺎن ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺗﻌﺎﻟﻲ و آزادي داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬و اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن وا ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻲ‪ ،‬ﺷﻜﻲ در ﺑﺼﻴﺮﺗﺸﺎن و در ﭘﻴﺮوي از آﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد راه ﻧﻤﻲدادﻧﺪ و ﺑـﺮ‬
‫‪1‬‬
‫دﻳﻦ آﻧﻬﺎ و ﻫﺪاﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ آﻧﺎن ﺑﻪ آن رﺳﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺗﻬﺎم وارد ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ذرﻳﻪي وي؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻣﻌـﺮوف ﺑـﻪ ﺣﺴـﻦ ﻋﺴـﻜﺮي–اﻣـﺎم ﻳـﺎزدﻫﻢ‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن–در ﺗﻔﺴﻴﺮش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻮﺳﻲ ﻛﻠﻴﻢ اﷲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ آﻳـﺎ در ﻣﻴـﺎن اﺻـﺤﺎب‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻓﺎﺿﻞ ﺗﺮ از اﺻﺤﺎب ﻣﻦ وﺟﻮد دارد؟ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬آﻳﺎ ﻧﻤـﻲ داﻧـﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﺻﺤﺎب ﻣﺤﻤﺪ ع ﺑﺮ ﺗﻤﺎم اﺻﺤﺎب رﺳﻮﻻن ﺑﺮﺗﺮي دارﻧـﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽـﻮن ﻣﺤﻤـﺪ عﻛـﻪ ﺑـﺮ ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫‪2‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و رﺳﻮﻻن ﺑﺮﺗﺮي دارد«‪.‬‬

‫‪ - 1‬زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺻﺤﻴﻔﺔ ﻛﺎﻣﻠﺔ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻊ ﻛﻠﻜﺘﻪ‪1248 ،‬ﻫـ‪ ،‬ص‪.13‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺴﻜﺮي‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ص‪ .65‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.228‬‬
 ‫‪49‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﻌﺪ از آن در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺴﻜﺮي آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آل ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ و‬
‫اﺻﺤﺎب ﺑﺮﺗﺮ وي و ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﻛﻴﻨﻪ و ﺑﻐﺾ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺘﻌـﺎل ﻋـﺬاﺑﻲ ﺑـﻪ او‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ آن ﻋﺬاب را ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺟﺪ‪ ‬ﺑﺰرگ وي ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ رﺿﺎ – اﻣﺎم ﻫﺸﺘﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن – ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺳﺆال درﺑﺎرهي اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬أﺻﺤﺎﺑﻲ ﻛﺎﻟﻨﺠﻮم ﻓﺒﺄﻳﻬﻢ اﻗﺘﺪﻳﺘﻢ اﻫﺘﺪﻳﺘﻢ«‪:2‬‬
‫»اﺻﺤﺎب ﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام اﻗﺘﺪا ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ«‪ ،‬ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬اﻳـﻦ‬
‫‪3‬‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رواﻳﺘﻲ را ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﻋﻠﻲس؛ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒـﺎس‪،‬‬
‫ﻓﻘﻴﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﻛﺎرﮔﺰار ﻋﻠﻲس‪ ،‬درﺑﺎرهي ﺻﺤﺎﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه‪ ،‬اﺻﺤﺎﺑﻲ‬
‫را ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ع اﺧﺘﺼﺎص داد ﻛﻪ او را ﺑﺮ ﺟﺎن و ﻣﺎل ﺧﻮد ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدادﻧﺪ و ﺟﺎن ﺧﻮد‬
‫را در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻓﺪاي او ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآن آﻧﻬﺎ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻮﺻـﻴﻒ ﻛـﺮده‬

‫اﺳﺖ‪
lKJm :‬اﻟﻔﺘﺢ‪29 :‬‬

‫ ‬ ‫



‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻳﻦ را ﺑﺮﭘﺎي داﺷﺘﻨﺪ و ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺗﻼش ﺧﻮد را در راه ﺧﺪﻣﺖ ﺑـﻪ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻪ‬ ‫(‬

‫ﺧﺮج دادﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ راهﻫﺎي دﻳﻦ ﭘﺎك‪ ،‬و اﺳﺒﺎﺑﺶ ﻗﻮي‪ ،‬و ﻧﻌﻤﺖﻫﺎي ﺧﺪاوﻧـﺪ آﺷـﻜﺎر ﺷـﺪ و‬
‫دﻳﻨﺶ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﺮ و ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬روﺷﻦ و ﻫﻮﻳﺪا ﺷﺪ‪ ،‬و ﺷﺮك را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي آﻧﺎن ﻧﺎﺑﻮد و ﭘﺎﻳﻪﻫﺎي‬
‫ﺷﺮك را ﻣﺤﻮ ﻛﺮد و ﺳﺨﻦ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎﻻ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي ﻛﻔﺮ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺳﻼم و درود‬
‫ﺧﺪا ﺑﺮ ﭼﻨﻴﻦ روحﻫﺎي ﭘﺎك و ﻣﺘﻌﺎﻟﻲ ﺑﺎد‪ .‬آﻧﻬﺎ در دﻧﻴﺎ‪ ،‬اوﻟﻴﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﺲ از ﻣﺮگ‪ ،‬زﻧـﺪه‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.196‬‬
‫‪ - 2‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ از رواﻳﺘﻬﺎي ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ رواﻳﺖ از ﺧﻮد آﻧﻬﺎ اﺳـﺖ و‬
‫ﺣﺠﺖ ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﺘﻦ آﻧﭽﻪ از رﺿﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه از ﻛﺘﺎب »ﻋﻴﻮن اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ« از اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺻـﺪوق‪ ،‬ج ‪87/2‬‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪50‬‬

‫اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﺧﻴﺮﺧﻮاه و ﭘﻨﺪ دﻫﻨﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻤﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ دﻧﻴـﺎي آﺧـﺮت‬
‫‪1‬‬
‫رﺣﻠﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬از دﻧﻴﺎ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺴﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ رواﻳﺘﻲ را آورده ﻛﻪ ﻧﻔﺎق و دوروﻳﻲ را از اﺻـﺤﺎب‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻤﺎن و ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ‬

‫ﻋﻴﺎﺷﻲ و ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪2‬در ﺗﻔﺎﺳﻴﺮ ﺧـﻮد در ﺿـﻤﻦ آﻳـﻪي‪
l°¯®¬«ªm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫اﻟﺒﻘﺮة‪ 222 :‬آورده اﻧﺪ‪.‬‬

‫از ﺳﻼم ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﺰد اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺣﻤﺮان ﺑﻦ اﻋﻴﻦ ﺑﺮ او وارد ﺷـﺪ و‬
‫درﺑﺎرهي ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از او ﺳﺆال ﻛﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺣﻤﺮان ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻠﻨـﺪ ﺷـﻮد ﺑـﻪ اﺑـﻮﺟﻌﻔﺮ ؛‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﮔﺬارد و ﻣﺎ را ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻤﺎ رزق ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺰد‬
‫ﺗﻮ آﻣﺪهام و ﺗﺎ ﻗﻠﺒﻢ ﻟﻄﻴﻒ ﻧﺸﻮد و روح ﺧﻮد را از اﻣﻮر دﻧﻴﻮي ﺧﺎﻟﻲ ﻧﻜﻨﻢ و ﺑـﺮ ﻣـﺎ آراﻣـﺶ‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻜﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲروم‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮدي‪ ،‬از ﻧﺰد ﺗﻮ ﻣﻲروﻳﻢ‪ .‬وﻟﻲ وﻗﺘﻲ ﻫﻤﺮاه ﻣﺮدم‬
‫و ﺗﺎﺟﺮان ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬دﻧﻴﺎ دوﺳﺖ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ؟‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻫﻤـﺎن ﻗﻠـﺐ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﮔـﺎﻫﻲ ﺳـﺨﺖ و ﮔـﺎﻫﻲ ﻧـﺮم اﺳـﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ اﺻـﺤﺎب رﺳـﻮل اﷲ ع ﻣـﻲﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اي رﺳـﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﻣـﺎ از ﻧﻔـﺎق‬
‫ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﻢ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا از آن ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ؟ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬و ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎدآوري ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺎدي و ﺟﻼي روح ﻣﺎ و ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ‬

‫‪ - 1‬ﻣﺮوج اﻟﺬﻫﺐ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﻻﻧﺪﻟﺲ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ 52‬و ‪.53‬‬

‫‪ - 2‬ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ در ﻳﻜﻲ از روﺳﺘﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﺗﻮﺑﻠﻲ« در ﻧﻴﻤﻪي دوم ﻗـﺮن ﻳـﺎزدﻫﻢ‬
‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪1107‬ﻫـ درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺴﺎري ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﻓﺎﺿﻞ و ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺎﻫﺮ و ﻓﻘﻴﻪ آﮔﺎه ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ‬
‫و ﻋﺮﺑﻲ و ﻋﻠﻢ اﻟﺮﺟﺎل ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﺤﺪث ﻓﺎﺿﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺣﺎدﻳﺚ را دﻧﺒﺎل ﻣﻲﻛﺮد و در اﻳﻦ ﻣﺴﺄْﻟﻪ ﺟـﺰ ﺷـﻴﺦ‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ او ﻣﻘﺪم ﻧﺒﻮد‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت وي »اﻟﺒﺮﻫﺎن ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن« اﺳﺖ‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪،‬‬
‫ج ‪،8‬ص‪181‬؛ اﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ(‪.‬‬
 ‫‪51‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫دﻧﻴﺎ و ﺑﺎﻋﺚ زﻫﺪ ﻣﻲﺷﻮد ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ آﺧﺮت و ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ از ﻧـﺰد ﺗـﻮ‬
‫ﺑﻴﺮون ﻣﻲروﻳﻢ و وارد ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن را ﺑﻐﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و اﻫﻞ و ﻋﻴـﺎل و‬
‫اﻣﻮال ﺧﻮد را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻨﻘﻠﺐ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ؛ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﻢ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﻔﺎق ﺑﺎﺷﺪ! رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫اﻳﻦ از اﻟﻘﺎﺋﺎت ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ اﻣﻮر دﻧﻴﺎ ﺗﺸﻮﻳﻖ و ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴـﻢ‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ آن ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻴﺪ و ﺑﺮ آن ﺣﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد وﺻﻒ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻼﺋﻜﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺑﺮ روي آب راه ﺑﺮوﻳﺪ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺷـﻤﺎ ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎر ﺑﺎﺷـﻴﺪ از‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻛﻨﻴﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﻣﻲآﻣﺮزد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﺆﻣﻦ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺣﺎل آزﻣـﺎﻳﺶ‬

‫و اﻣﺘﺤﺎن اﺳﺖ و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﻧﺸﻨﻴﺪهاي ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪¬«ªm :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫®‪ l‬اﻟﺒﻘﺮة‪ 222 :‬در ﺟﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪ l¡~}|m :‬ﻫـﻮد‪»3 :‬از او‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫‪..‬‬ ‫ ‬

‫‪1‬‬
‫ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻛﻨﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﺪ‪«.‬‬
‫اﻣﺎ ﭘﺴﺮ ﺑﺎﻗﺮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺻﺎدق ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺻـﺤﺎب رﺳـﻮل اﷲ ع دوازده ﻫـﺰار ﻧﻔـﺮ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺸﺖ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬دو ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ﻣﻜﻪ و دو ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از ﻣﻜﻴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از‬
‫ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬از ﻣﻴﺎن اﻳﻦ اﺻﺤﺎب‪ ،‬ﻗﺪرﻳﻪ ﻳﺎ ﻣﺮﺟﺌﻪ و ﺣﺮورﻳﻪ و ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ ﻳﺎ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫رأي دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺷﺐ و روز ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪ رﻓﺎه ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ ،‬روح ﻣﺎ را ﺑﮕﻴﺮ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ اﻟﺮﺿﺎ از رﺳﻮل اﷲ ع رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻣـﻦ‬
‫زارﻧﻲ ﻓﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ أو ﺑﻌﺪ ﻣﻮﺗﻲ ﻓﻘﺪ زار اﷲ ﺗﻌـﺎﻟﻰ«‪» :3‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در دوران زﻧـﺪﮔﻲ ﻣـﻦ ﻳـﺎ ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﻣﺮﮔﻢ‪ ،‬ﻣﺮا زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را زﻳﺎرت ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .109‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.215‬‬

‫‪ - 2‬ﻗﻤﻲ‪ ،‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻟﺼﺪوق‪ ،‬ص‪.640‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻴﻮن اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.115‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪52‬‬

‫ﺧﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺻﺎدق‪ ،‬اﻣﻴﻦ و ﺳﺮور ﺗﻤﺎم اﻧﺴـﺎن ﻫـﺎ اﺳـﺖ‪ ،‬اﺻـﺤﺎﺑﺶ را ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻌﺎدت و ﺑﻬﺸﺖ وﻋﺪه داده اﺳﺖ‪ .‬آن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،1‬ﻣﺤﺪث ﺷﻴﻌﻴﺎن و اﻣـﺎم آﻧﻬـﺎ‪ ،‬ﻣﻠﻘـﺐ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺪوق از اﺑﻮاﻣﺎﻣﻪ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل ﺧـﺪا ع ﻓﺮﻣـﻮده اﺳـﺖ‪» :‬ﻃـﻮﺑﻰ ﻟﻤـﻦ رآﻧـﻰ وآﻣـﻦ‬
‫ﺑﻲ«‪» :2‬ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺮا دﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﻤﺎن آورده ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺮي ﻗﻤﻲ‪ ،3‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ رواﻳﺖ را از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ از ﭘﺪرش رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع‬

‫‪ -‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺻﺪوق‪ ،‬ﻣﺘﻮﻟﺪ اواﻳﻞ ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠـﺮي ﺑـﻮد‬ ‫‪1‬‬
‫ﻛﻪ در ﺳﺎل ‪ 381‬ﻫﺠﺮي درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او در ﻗﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و در ري ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳـﭙﺮده ﺷـﺪ‪ .‬وي از ﺑﺰرﮔـﺎن‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺤﺪﺛﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺘﺎب » ‪‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ« او ﻳﻜﻲ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪي ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و ﺻﺤﻴﺢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ او ﺗﺄﻟﻴﻔـﺎت زﻳـﺎدي دارد ﻛـﻪ‬
‫ﻏﺎﻟﺒﺎً درﺑﺎرهي ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺷﻴﻌﻴﺎن درﺑﺎرهاش ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬از ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻤﺎي ﻗﻢ ﺗﺎ ﺑـﻪ ﺣـﺎل‬
‫ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ زﻳﺎد و ﺣﻔﻆ اﺣﺎدﻳﺚ دﻳﺪه ﻧﺸـﺪه اﺳـﺖ‪) .‬اﻋﻴـﺎن اﻟﺸـﻴﻌﺔ‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص‪ 104‬و‬
‫اﻟﺨﻼﺻﺔ‪ ،‬ﺣﻠﻲ(‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ درﺑﺎره اش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺻﺤﺎب او را ﺛﻘﻪ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﻪ ﺻﺤﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﺧﺒﺎر و اﺣﺎدﻳﺚ‬
‫آﻣﺪه در ﻛﺘﺎﺑﺶ ﺣﻜﻢ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ از وي رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪون ﺗﺄﻣﻞ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ او‬
‫رﻛﻨﻲ از ارﻛﺎن دﻳﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺧﻮاﻧﺴﺎري ‪.(132/2‬‬
‫‪ - 2‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ‪ ،‬اﻟﺨﺼﺎل ‪،‬ج‪، 2‬ص‪. 342‬‬

‫‪ -‬اﺑﻮاﻟﻌﺒﺎس ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺣﻤﻴﺮي ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻗﻤﻲﻫﺎ و ﺑﺮﺟﺴـﺘﻪﺗـﺮﻳﻦ آﻧﻬـﺎ و ﺛﻘـﻪ و ﻣـﻮرد‬ ‫‪3‬‬
‫اﻋﺘﻤﺎد اﺻﺤﺎب ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺴﻜﺮي ؛ ﺑﻮد‪ .‬وي در ﺳﺎل دوﻳﺴﺖ و ﻧﻮد و اﻧﺪي ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ رﻓﺖ و اﻫﻞ ﻛﻮﻓـﻪ‬
‫از وي ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻤﻴﺮي ﻗﻤﻲ ﻛﺘﺎبﻫﺎي زﻳﺎدي را ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻛﺘﺎب‬
‫»ﻗﺮب اﻷﺳﻨﺎد« ر ا ﻧﺎم ﺑﺮد‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ واﻷﻟﻘﺎب ‪.(177/2‬‬
‫او ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻛﻠﻴﻨﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻨﻲ در ﻛﺘﺎب اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬اﺣﺎدﻳﺚ زﻳﺎدي را از وي رواﻳﺖ ﻛـﺮده اﺳـﺖ‪ .‬او‬
‫ﻣﻜﺎﺗﺒﺎﺗﻲ ﺑﺎ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ اﺑﻮ ﻣﺤﻤﺪ – از اﻣﺎﻣﺎن ﻣﺰﻋﻮم ﺷﻴﻌﻪ – ﻣﻜﺎﺗﺒﻪ داﺷﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫)ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻗﺮب اﻻﺳﻨﺎد ص‪.(2‬‬
 ‫‪53‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ زارﻧﻲ ﺣﻴﺎً وﻣﻴﺘﺎً ﻛﻨﺖ ﻟﻪ ﺷـﻔﻴﻌﺎً ﻳـﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣـﺔ «‪» :1‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﻴﺎت ﻳـﺎ ﭘـﺲ از‬
‫ﻣﺮﮔﻢ ﻣﺮا زﻳﺎرت ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﻔﻴﻊ وي ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪«.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮي ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي ﺻﺤﺎﺑﻪ‪:‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي اﺻـﺤﺎب رﺳـﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰﻳـﺪﮔﺎن ﺧﻠـﻖ ﺧـﺪا و‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﭘﻴﺮوان اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و دوﺳﺘﺪار آﻧﻬﺎ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑـﻪ ﻧﻈـﺮي‬
‫ﻏﻴﺮ از ﻧﻈﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺒﺎرزات ﻣﺪام و ﻓﺘﻮﺣﺎت ﻓﺮاوان ﺻﺤﺎﺑﻪ را ﺑﻪ زﻋﻢ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻲاﺛﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻗﺪرت و اﻋﺘﺒﺎر ﮔﺬﺷﺘﻪي آﻧﻬﺎ را در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻨﺪ و اﺟﺘﻤـﺎع و اﺣـﺰاب‬
‫آﻧﻬﺎ را از ﻫﻢ ﮔﺴﺴﺘﻨﺪ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ آﻧﻬﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺻﺤﺎﺑﻪاي ﻛﻪ ﺷﺮك ﻣﺸﺮﻛﺎن را ﺧﻮار و‬
‫ﺑﺖ ﻫﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻠﻚ و ﺳﻠﻄﻨﺖ ﻣﺸﺮﻛﺎن و ﻛﺎخﻫﺎ و ﻣﻨـﺎزل آﻧﻬـﺎ را وﻳـﺮان ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﭘﺮﭼﻢ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ‪‬ﻋﻠَﻢ رﻓﻴﻊ اﺳﻼم را ﺑﺮ اﻓﺮاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺠﻮﺳـﻲ و ﻳﻬـﻮدي و ﻓﺮزﻧـﺪان‬
‫ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻫﻼك ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺟﻠﻮ اﻳﻦ ﻧﻮر را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و از ﺳﻴﻞ آن ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻣﺘﺤﺪ ﺷﺪﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﺷﺎر از ﻛﻴﻨﻪ و ﺣﺴﺪ و اﻧﺘﻘﺎم ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ اﺳﻢ ﺣﺐ‪ ‬اﻫﻞ ﺑﻴـﺖ –‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺰار ﻫﺴﺘﻨﺪ – ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻗﻠﻢ و زﺑـﺎن ﺧـﻮد را ﻋﻠﻴـﻪ آن ﻣﺒـﺎرزان‬
‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر و آن دوﺳﺘﺎن رﺳﻮل اﷲ ع و اﺻـﺤﺎب ﻣﺴـﺘﻐﺮق در ﺣـﺐ او و ﻣﻄﻴـﻊ و ﭘﻴـﺮو او و‬
‫اﻳﺜﺎرﮔﺮان ﺟﺎن و ﻣﺎل‪ ،‬ﺗﻴﺰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺻﺤﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻮﭼﻚ ﺗﺮﻳﻦ اﺷﺎرهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﭘﺪر و ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫و ﺟﺎن ﺧﻮد را ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺻﺤﺎﺑﻲ ﻛﻪ دﻧﺒﺎﻟﻪ رو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻮدﻧﺪ و از راه و روش اﻳﺸﺎن‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻫﻤﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﺧﺸﻨﻮد ﺑﺎد!‬

‫‪ - 1‬ﻗﺮب اﻻﺳﻨﺎد‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ص‪. 31‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪54‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﭘﺲ از رﺳﻮل ﺧﺪا ع ﻣﺮﺗﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﭼﻬـﺎر‬
‫ﻧﻔﺮ‪ 1.‬اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻋﺎﻣﺮي‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﻟﻔﻨﻮن‪ ،‬ص‪ .92‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺠﺎﻳـﺐ اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻓﺮزﻧـﺪان ﻳﻬﻮدﻳـﺎن‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﺎي ﺧﺒﻴﺚ را ﻛﻪ ﭘﺮ از ﻋﻴﺐ و ﻧﺎﺳﺰا ﺑﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده‬
‫اﻧﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ از ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ اﻣﺜﺎل »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﺑﺮاي روﺷﻦ ﺷﺪن ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن و اﻇﻬـﺎر‬
‫آﻧﭽﻪ درﺑﺎرهي اﻣﺖ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر ﭘﻴﺸﻴﻦ در ﺳﻴﻨﻪ ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳـﺮاد ﻣـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ و ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﻫﺎﻳﻲ و ﭼﺎپ و اﻧﺘﺸﺎر آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﺗﺤـﺎد و ﻳﻜﭙـﺎرﭼﮕﻲ‬
‫ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ اﺗﺤﺎد و وﻓﺎﻗﻲ ﻣﺪ‪ ‬ﻧﻈﺮ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ؟ آﻧﭽﻪ ﻣﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﺑﺮ اﺳـﺎس رأي و‬
‫ﻧﻈﺮ ﻫﻤﮕﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن دﻳﺮوز اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ؛ ﭘﺲ از ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ؟‬
‫ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﮔﺸﺎدهرو و ﮔﺸﺎده ﻗﻠﺐ و دوﺳﺘﺪار ﺗﻘﺮﻳﺐ و اﺗﺤﺎد ﺑﺎ اﻫﻞ ﺳـﻨﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬اﺑﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ اﻋﺘﺮاض ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺮاي اﺣﻘﺎق ﺣـﻖ و‬
‫اﺑﻄﺎل ﺑﺎﻃﻞ اﻗﺪام ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ! ﻣﺎ از ﻗﻮﻣﻲ دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺎو ﭘﺮﺳﺖ ﻳﺎ ﺳﺘﺎره ﭘﺮﺳـﺖ ﻳـﺎ ﺑـﺖ‬
‫ﭘﺮﺳﺖ ﺑﻮدﻳﻢ ﻳﺎ ﻻت و ﻣﻨﺎت و ﻋﺰي ﻳﺎ ﺳﻨﮓ و درﺧﺖ را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭘﺮﭼﻢ اﺳﻼم‬
‫را ﺑﺮ ﻧﻤﻲاﻓﺮاﺷﺘﻨﺪ و ﭘﺮﭼﻢ ﺗﻮﺣﻴﺪ را ﺣﻤﻞ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮد و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و رﻫﺒﺮ ﺧـﻮد‪ ،‬ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ع را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ و ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﭼـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﻲ را ﺑـﺮاي دوﺳـﺖ و ﺑﻨـﺪهي ﺧـﻮد‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﭼﻪ ﺳﻨﻦ و ﺣﻜﻤﺖﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﮔﺬاﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ و ﻗﺮآﻧـﻲ را ﻛـﻪ ﻧـﻮر و‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ و رﺣﻤﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫آري‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ آراﻣﺶ اﻳﻦ ﻣﺪﻋﻴﺎن ﺗﻘﺮﻳﺐ را ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬و آﻧﻬﺎ از ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻋﺎﻣﺮي ﺑﺪﺷﺎن‬
‫ﻧﻤﻲآﻳﺪ ﻛﻪ در آن ﺟﻌﻔﺮﺷﺎن ‪ -‬آري‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮﺷﺎن‪ ،‬ﻧﻪ ﺟﻌﻔﺮي ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ و ﺳﺮاغ دارﻳﻢ‪ -‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮ‬
‫ﻛﺲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن و دوﺳﺘﺪاران ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻋﺎﻣﺮي را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺳﻨﺖ و ﻛـﺮدار‬
‫و ﮔﻔﺘﺎر ﻣﺎ را ﻧﺪارد؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺳﺮي از اﺳﺮار ﻣﺤﻤﺪ ع ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺻـﻔﺤﻪاي‬
‫از ﺻﻔﺤﺎت و ورﻗﻪاي از ورﻗﻪﻫﺎي آن‪ ،‬ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺮ از ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﺎﺳﺰاﻫﺎ و ﻛﺜﻴـﻒﺗـﺮﻳﻦ ﻓﺤﺸـﻬﺎ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ و اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻛﺘﺎب در ﻣﻴﺎن ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻴﺸﻤﺎر اﺳﺖ‪ .‬إﻧﺎ ﷲ و إﻧﺎ اﻟﻴﻪ راﺟﻌﻮن‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم‬
‫ﺑﻲﻏﻴﺮت و ﻓﺎﻗﺪ ﺟﻮاﻧﻤﺮدي ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺗﻨﻮرﻫﺎي ﮔﺪاﺧﺘﻪ و وﺳﻴﻊ ﺷﻤﺎ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﭼﻨﻴﻦ‬
 ‫‪55‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺎري ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻳﻌﻘﻮب ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬ﭘﺎ را ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ و ﻣﻲ‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺟﺰ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺮﺗﺪ ﺷﺪﻧﺪ و آن ﺳـﻪ ﻧﻔـﺮ‪ :‬ﻣﻘـﺪاد ﺑـﻦ‬
‫‪1‬‬
‫اﺳﻮد‪ ،‬اﺑﻮذر ﻏﻔﺎري و ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﻦ را ﺑﻴﺎن ﻛﺮده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺲ از وﻓﺎت رﺳﻮل اﷲ ع‬
‫‪2‬‬
‫ﻫﻼك ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‪ :‬ﻣﻘﺪاد و ﺳﻠﻤﺎن و اﺑﻮذر‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﺑﺎﻳﺪ از اﻳﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺗﻴﺮه ﺑﺨﺖ ﺑﭙﺮﺳﺪ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع ﻛﺠـﺎ رﻓﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﺒﺎس ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي وي و ﻋﻘﻴﻞ ﺑﺮادر ﻋﻠﻲ و ﺣﺘﻲ ﺧﻮد ﻋﻠـﻲ و‬
‫ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ ﻧﻮهﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺟﺰو آﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ؟‬
‫ﺣﺘﻲ ﻛﻠﻴﻨﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎره‪ ،‬در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﮔﻔﺘﻪ اﺳـﺖ‪ .‬وي اﻇﻬـﺎر ﻣـﻲدارد‪:‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺮﺗﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻫﻞ ﺳﻨﺖ داد و ﻓﺮﻳﺎد راه ﻣﻲاﻧﺪازﻧﺪ‪ ...‬آﻧﮕﺎه ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺲ از وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﺑﻪ زﻣﺎن ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺼﺎر از اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﻛﻨـﺎرهﮔﻴـﺮي‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪) .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺷﺎن‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﺣﻖ و ﺗﺮك ﺑﺎﻃﻞ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻌﺼﺐ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻠﻲ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺎﻃﻞ دﻳﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﺤﺸﻲ اﻳﻦ رواﻳﺖ را‬
‫آورده اﺳﺖ(‪ .‬آﻧﺎن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﺳﻌﺪ ﻛﺮدﻧﺪ و اﻳﻦ اﺑﻴﺎت ﺟﺎﻫﻠﻲ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻳﺎ ﺳﻌﺪ‪ ،‬أﻧﺖ اﻟﻤﺮﺟﺄ‪ ،‬وﺷﻌﺮك اﻟﻤﺮﺟﻞ! وﻓﺤﻠﻚ اﻟﻤﺮﺟﻢ‪:3‬‬
‫»اي ﺳﻌﺪ‪ ،‬ﺗﻮ اﻣﻴﺪ ﻣﺎﻳﻲ و ﻣﻮي ﺳﺮت ﻓﺮدار اﺳﺖ و ﮔﺎو ﻧﺮت ﻗﻮي و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭼﻴﺰي را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻜﺮده و ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬و ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺧﺪا ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮن در رﮔﻬـﺎي ﻣـﺎ و روح در‬
‫ﻛﺎﻟﺒﺪ ﻣﺎ و زﺑﺎن در ﻛﺎم دارﻳﻢ‪ ،‬ﺳﺎﻛﺖ ﻧﺸﺪه و ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 1‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪، 8‬ص‪.245‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.640‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 296‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪56‬‬

‫ﻣﻌﻨﺎي اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه و ﻫﻤﮕﻲ ﺣﺘﻲ اﺑﻮذر و ﺳﻠﻤﺎن و‬
‫ﻣﻘﺪاد ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺮﺗﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﺷﻴﻌﻪي ﻣﻌﺎﺻﺮ دﻗﻴﻘﺎً ﺑﺮﻋﻜﺲ آن را اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ؛ ﭼﻮن ﺷﻴﻌﻪ ادﻋﺎ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻤﻪي ﺻﺤﺎﺑﻪ – اﻟﻌﻴﺎذ ﺑﺎﷲ – ﭘﺲ از اﺳﻼم آوردن‪ ،‬ﻣﺮﺗﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻳﻜﻲ از ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎن اﻳﻦ‬
‫ﻗﻮم‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﺳﻼم آوردن ﺻﺤﺎﺑﻪ را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رد ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ در اﺗﻬـﺎم‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن – ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮد – اﻧﺼﺎف ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻳﻢ‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع را ﻛﺎﻓﺮ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ و در اﺛﻨﺎي اﻳﻦ رد‪‬ﻳﻪ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎي ﻣﺎ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺪان اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮد آن ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‪ :‬اﻋـﺮاب ﺗﻨﻬـﺎ زﻣـﺎﻧﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺪاي اﺳﻼم ﺑﻪ ﮔﻮش آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪ‪ 1.‬ﻳﻌﻨﻲ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤـﺪع‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋﻮت ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ دﻳﺮ اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر دﻳﺮﺗﺮ اﺳﻼم آوردﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﺗﺨﻢ ﻧﻔﺎق در اﺳﻼم ﻛﺎﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﭘﺲ از اﻳـﻦ ﻛـﻪ‬
‫زﻣﻴﻦ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺗﻨﮓ ﺷﺪ‪ ،‬دﭼﺎر ﺗﺮس و وﺣﺸﺖ ﺷﺪﻧﺪ ﺟﺰ ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﺪﻻل ﻋﻘﻠﺶ‬
‫اﺳﻼم ﻧﻴﺎورد ﺟﺰ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ‪ 2‬ﻛﻪ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد ﺧﺎرج ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑـﺎ‬
‫ﺳﺨﺘﻲﻫﺎ و ﺧﻄﺮات زﻳﺎدي روﺑﺮو ﺷﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻧﺰد ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻪ‬
‫آن اﻳﻤﺎن آورد؛‪ 3‬ﻣﻨﻈﻮرم ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻴﻨﻪ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ رﻳﺸﻪ دواﻧﺪه و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻐﺾ و ﺣﺴﺪي ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑـﻪ اﻣـﺖ ﻋـﺮب‬
‫زﺑﺎن دارﻧﺪ؛ اﻣﺘﻲ ﻛﻪ رﺳﺎﻟﺖ اﺳﻼﻣﻲ را در دوران ﻧﺨﺴﺘﻴﻨﺶ ﻋﻬﺪه دار ﺷﺪﻧﺪ و آن را ﺣﻤـﻞ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن رﺳﺎﻧﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻋﻠﻲ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﻼم ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬را ﻧﻴﺰ از داﻳﺮهي اﺳﻼم ﺧﺎرج ﻛـﺮده اﻧـﺪ؛ ﭼـﻮن ﻓﻘـﻂ از‬
‫ﺳﻠﻤﺎن ﻧﺎم ﺑﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﻼﻣﺶ ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺘﺎب اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬ص‪ ،21-20‬ﻣﺆﻟﻒ ﻣﺠﻬﻮل ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ س‪ -‬خ ﭼﺎپ ﺑﻴﺮوت؛ ﻳﻌﻨﻲ‪،‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﻟﻒ ﻣﺠﻬﻮل آن ﺳﻌﻲ ﻛﺮده ﻛﻪ در رد‪ ‬ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« ﻣﺎ ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ؛ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ‬
‫در ﺗﻤﺎم آن ﻛﺘﺎب ﻳﻚ ﻋﺒﺎرت ﻏﻠﻂ ﻳﺎ ﻣﻨﺒﻊ ﻏﻠﻂ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪي ﻏﻠﻂ ﻳﺎ ﻳﻚ ﻧﺘﻴﺠﻪي ﻏﻠﻂ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻤﺪ‬
 ‫‪57‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻗﻤﻲ ذﻳﻞ ﺗﻔﺴﻴﺮ آﻳﻪي‪ lDCBAm :‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪ 71 :‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ از‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫اﺻﺤﺎب رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ lDCBAm :‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪71 :‬ﻳﻌﻨﻲ‪،‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫آﻧﻬﺎ را اﻣﺘﺤﺎن و آزﻣﺎﻳﺸﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ اﻣﺘﺤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨـﺪ )ﭘـﺲ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻛﺮ و ﻛﻮر ﺷﺪﻧﺪ(‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ رﺳﻮل اﷲ ع در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻮد )آﻧﻬـﺎ ﻛـﺮ و ﻛـﻮر‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ( و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع وﻓﺎت ﻛﺮد و اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ اﻣـﺎم و ﺳﺮﭘﺮﺳـﺖ آﻧـﺎن‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﺪ‪،‬آﻧﻬﺎ ﺗﺎ زﻣﺎن ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻛﺮ و ﻛﻮر ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﻮد و آن ﻫﻢ دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي آﻧﺎن‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻊ ﮔﻴﺮي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ‪:‬‬

‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را درﺑﺎرهي ﻳﺎر ﻏﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﺻـﺪ‪‬ﻳﻖ اﻛﺒـﺮ س‬
‫ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و داﻣﺎد وي و ﭘﺪر ﻧﻮهﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ س‪،‬‬
‫از ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮﺻﺪﻳﻖ ﭘﺲ از وﻓﺎت رﺳﻮل اﷲ ع ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺠﻮم ﻣﺮدم ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪ‪3‬و ﻣـﺮدم ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮاي ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻲﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴﺶ اﺑﻮﺑﻜﺮ رﻓـﺘﻢ و ﺑـﺎ او‬

‫و ﺳﭙﺎس ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﻓﻴﻖ و ﺷﺮﻓﻲ را ﺟﻬﺖ دﻓﺎع از ﺣﺮﻳﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﻣﻘﺪﺳﺎت اﺳﻼم‬
‫و دوﺳﺘﺪاران ﻣﻠﺖ ﭘﺎك‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاﻳﺎ! ﻫﺪاﻳﺖ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻄﺎ ﺑﻔﺮﻣﺎ و ﻣﺎ را از زﻣﺮهي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار‬

‫﴿‪öΝÏδω÷èt/ .ÏΒ ρâ!%y` šÏ%©!$#uρ‬‬ ‫ده ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﺳﺨﻨﺎن را درك ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪(#θãΖtΒ#u tÏ%©#Ïj9 yξÏî $uΖÎ/θè=è% ’Îû ö≅yèøgrB Ÿωuρ Ç≈yϑƒM}$$Î/ $tΡθà)t7y™ šÏ%©!$# $oΨÏΡ≡uθ÷z\}uρ $oΨs9 öÏ
øî$# $uΖ−/u‘ šχθä9θà)tƒ‬‬

‫‘‪.﴾∩⊇⊃∪ îΛÏm§‘ Ô∃ρâu‘ y7¨ΡÎ) !$oΨ−/u‬‬

‫‪ - 1‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ ‪1386،‬ﻫـ ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 175‬و ‪.176‬‬
‫‪ - 2‬ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻣﺮدم از ﻫﺮ ﻃﺮف ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮدﺑﺎد‪ ،‬ﮔﺮد وي ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ )ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﺷﺎرح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ(‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪58‬‬

‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم و در آن روﻳﺪادﻫﺎ ﻗﻴﺎم ﻛﺮدم ﺗﺎ ﺑﺎﻃﻞ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد و ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﺮ‬
‫ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻛﻔﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ وﻻﻳﺖ اﻣﻮر را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺤﻜﻢ و اﺳﺘﻮار ﺑﻪ‬
‫وﻻﻳﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﻪروي اداﻣﻪ داد و ﻣﻦ ﻫﻢ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺧﺪا اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬از او اﻃﺎﻋﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮدم و در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺘﺶ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺟﻬﺎد ﻣﻲﻛﺮدم«‪.‬‬
‫در ﻧﺎﻣﻪاي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﺎﻟﻲ ﻣﺼﺮ و ﻛﺎرﮔﺰار ﺧﻮد‪ ،‬ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده اﻧﺼﺎري ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارد‪:‬‬
‫»ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﺸﻨﺪهي ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬از ﺑﻨﺪهي ﺧﺪا‪ ،‬ﻋﻠﻲ‪ ،‬اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ او ﻣﻲرﺳﺪ‪ .‬ﺳﻼم ﻋﻠﻴﻜﻢ‪ ،‬ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس ﺧﺪاي را ﻛﻪ ﻳﮕﺎﻧﻪ و ﺑﻲ ﻫﻤﺘﺎﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﺎ ﺣﺴﻦ ﺧﻠﻘﺖ و ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺧﻮد اﺳﻼم را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ ﺧﻮد و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﻮد ﻗﺮار داد و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻲ را ﺑﺮاي دﻋﻮت ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎد و آﻧﻬـﺎ را از ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ ﻣـﺮدم‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد و ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺖ ﻛﺮم و ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷـﺘﻪ اﺳـﺖ‪ ،‬ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ع را ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺗﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﺘﺎب و ﺣﻜﻤﺖ و ادب و ﺳﻨﺖ و ﻓﺮاﻳﺾ را ﺑﻴﺎﻣﻮزد‬
‫و راه ﻫﺪاﻳﺖ را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺗﻔﺮﻗﻪ اﻳﺠﺎد ﻧﺸﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ روﺣﺶ را ﺑﺎز ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﻼم و رﺣﻤﺖ و ﺧﺸﻨﻮدي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑـﺮ‬
‫او ﺑﺎد‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺲ از وي دو ﻧﻔﺮ را از ﻣﻴﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻧﺘﺨـﺎب ﻛﺮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و رﻓﺘﺎر و روش ﻧﻴﻜﻲ داﺷﺘﻨﺪ و از ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺗﺠـﺎوز ﻧﻜﺮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﭙﺲ آن دو ﻧﻴﺰ‪ ،‬از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎﻣﺮزد«‪.‬‬

‫‪ -‬اﻟﻐﺎرات‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،307‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻧﺎﻣﻪي ﻋﻠﻲ ؛ ﺑﻪ اﺻﺤﺎﺑﺶ ﺑﻌﺪ از ﻗﺘﻞ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲﺑﻜﺮ‪.‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪ - 2‬اﻟﻐﺎرات‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،210‬و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ اﺧﺘﻼف در ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏـﻪ اﺑـﻦ اﺑـﻲاﻟﺤﺪﻳـﺪ و ﻧﺎﺳـﺦ‬
‫اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ ،241‬اﻳﺮان و ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﺤﺎر‪ ،‬ﻣﺠﻠﺴﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪59‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺑﺎرهي ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﺳﻴﺮهي او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‬
‫ﻣﺮدي را از ﻣﻴﺎن ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺮس و ﺟﺪﻳﺖ در ﺣﺪ ﺗﻮاﻧﺶ ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ دﻳﻦ ﺧﺪا اﺟـﺮا‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﭼﺮا ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺑﻮﺑﻜﺮ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻠﻴﻔﻪ و اﻣﺎم ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ؟ ﻋﻠﻲ ﻣﺮﺗﻀـﻲس و ﭘﺴـﺮ‬
‫ﻋﻤﻪي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬زﺑﻴﺮ ﺑﻦ ﻋﻮام‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﭘﺎﺳﺦ داده و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﭼﻮن اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪ‬
‫ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮاي ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻮد و او ﻳﺎر ﻏﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و دوﻣﻴﻦ دو ﻧﻔﺮ در ﻏﺎر ﺑـﻮد و ﻣـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻨﺶ ﺑﻪ او اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع در ﺣﺎل ﺣﻴﺎت ﺧﻮد‪ ،‬او را ﺑﻪ اﻣﺎﻣـﺖ ﻧﻤـﺎز‬
‫‪2‬‬
‫اﻣﺮ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻼﻓﺖ وي ﺑﺎ اﺷﺎره و رﻫﻨﻤﻮد رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را در رد اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ او را ﺑـﺮاي درﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫ﺧﻼﻓﺖ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪3‬آورده اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻮﺳـﻔﻴﺎن ﻧـﺰد‬

‫‪ - 1‬ﻣﻴﺜﻢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ص‪.400‬‬

‫‪ - 2‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ اﻟﺸﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.332‬‬

‫‪ -‬ﻋﺰاﻟﺪﻳﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴﺪ ﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺴﻦ ﻣﺪاﺋﻨﻲ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬و ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن ﻓﺎﺿﻞ و ﺑﺰرﮔﺎن‬ ‫‪3‬‬
‫ﻧﺨﺒﻪ و ﻣﺎﻫﺮ و ﭘﻴﺮو آل ﺑﻴﺖ ﻋﺼﻤﺖ و ﻃﻬﺎرت‪ .‬اﻳﻦ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﻣﻨﺰﻟﺖ دﻳﻨـﻲ وي و ﻏﻠـﻮ در وﻻﻳـﺖ اﻣﻴـﺮ‬
‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﺮح ﮔﺮاﻧﻘﺪر وي ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ ارزﺷﻤﻨﺪ و ﻋﺠﻴﺐ و ﺣﺎوي ﺗﻤـﺎﻣﻲ راﻳﺤـﻪﻫـﺎي‬
‫ﺧﻮب ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وي در اواﻳﻞ ذي اﻟﺤﺠﻪ ﺳﺎل ‪568‬ﻫـ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت وي ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ در ‪ 20‬ﺟﻠﺪ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ آن را ﺑﺮاي ﺧﺰاﻧﻪي وزﻳﺮ ﻣﺆﻳﺪ اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻘﻤﻲ ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﺗﺄﻟﻴﻒ آن ﻓﺎرغ ﺷﺪ آن را‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﺮادر ﻋﻠﻘﻤﻲ ﻣﻮﻓﻖ اﻟﺪﻳﻦ اﺑﻮاﻟﻤﻌﺎﻟﻲ داد و او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺻﺪ ﻫﺰار دﻳﻨﺎر و ﻳﻚ ﺧﻠﻌﺖ )ﻳﻚ دﺳﺖ ﻟﺒﺎس‬
‫ﻫﺪﻳﻪ( و ﻳﻚ اﺳﺐ ﺑﻪ او داد‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ (20-21‬وي در ﻣﺪاﺋﻦ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‬
‫ﻣﺪاﺋﻦ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او ﻧﻴﺰ ﻣﺬﻫﺐ آﻧﺎن را ﻗﺒﻮل ﻛﺮد و ﻋﻘﺎﻳـﺪ ﻣﻌـﺮوف ﺑـﻪ ﻋﻠﻮﻳـﺎت ﺳـﺒﻊ را در‬
‫ﻣﺬﻫﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ رﺷﺘﻪي ﻧﻈﻢ در آورد ﻛﻪ در آن ﻏﻠﻮﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري درﺑﺎرهي ﺷﻴﻌﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪60‬‬

‫ﻋﻠﻲ ؛ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺴﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ي ﻗﺮﻳﺶ را ﺑـﺮاي اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﮔﻤﺎردﻳـﺪ‪ .‬ﻗﺴـﻢ ﺑـﻪ‬

‫واﻟﺼﺒﺢ أﺑﻴﺾ ﻣـﺴﻔﺮ ﻻ ﻳﺪﻓﻊ‬ ‫ﻋﻠﻢ اﻟﻐﻴﻮب إﻟﻴﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﺪاﻓــــﻊ‬

‫وﻫﻮ اﻟﻤﻼذ ﻟﻨﺎ ﻏـﺪاً و اﻟﻤﻔـﺰع‬ ‫وإﻟﻴﻪ ﻓﻲ ﻳﻮم اﻟﻤﻌـــﺎد ﺣﺴﺎﺑـﻨﺎ‬
‫أﻫﻮي ﻷﺟﻠﻚ ﻛـﻞ ﻣﻦ ﻳﺘﺸﻴﻊ‬ ‫ورأﻳﺖ دﻳﻦ اﻻﻋﺘـﺰال وإﻧﻨـــﻲ‬
‫ﻣﻬﺪﻳﻜﻢ وﻟﻴﻮﻣــــــﻪ أﺗﻮﻗــﻊ‬ ‫وﻟﻘﺪ ﻋﻠﻤﺖ ﺑﺄﻧﻪ ﻻﺑــــــﺪ ﻣﻦ‬
‫ﻛﺎﻟﻴﻢ أﻗﺒﻞ زاﺧﺮاً ﻳﺘﺪﻓـــــــﻊ‬ ‫ﺗﺤﻤﻴﻪ ﻣﻦ ﺟﻨﺪ اﻹﻟــــﻪ ﻛﺘﺎﺋﺐ‬
‫ﺗﺤﺖ اﻟﺴﻨﺎﺑﻚ ﺑﺎﻟﻌﺮاء ﻣــﻮزع‬ ‫ﺗﺎ اﷲ ﻻ أﻧﺴﻲ ﺣﺴﻴﻦ وﺷﻠـــﻮه‬
‫أﻳﺪي أﻣﻴﺔ ﻋﻨــــــﻮة وﺗﻀـﻴﻊ‬ ‫ﻟﻬﻔﻲ ﻋﻠﻲ ﺗﻠﻚ اﻟﺪﻣﺎء ﺗﺮاق ﻓﻲ‬
‫ﺧﻴﺮ اﻟﻮري ﻣﻦ أن ﻳﻄﻞ وﻳﻤـﻨﻊ‬ ‫ﻳﺄﺑﻲ اﺑﻮاﻟﻌﺒﺎس أﺣﻤـــــﺪ إﻧـﻪ‬
‫ﻟﻌﺒﺌﻬﺎ إذ ﻛﻞ ﻋــــــﻮد ﻳـﻀﻠﻊ‬ ‫ﻓﻬﻮ اﻟﻮﻟﻲ ﻟﺜﺄرﻫﺎ وﻫﻮ اﻟﺤـﻤﻮل‬
‫واﻟﺴﻴﻒ ﻋﻀﺐ و اﻟﻔﺆاد ﻣﺸﻴـﻊ‬ ‫واﻟﺪﻫﺮ ﻃــﻮع و اﻟﺸﻴﺒﺔ ﻏﻀـﺔ‬
‫»ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ از آن اوﺳﺖ و ﺳﭙﻴﺪه ﺻﺒﺢ ﺑﺮدﻣﻴﺪه و آﺷﻜﺎر اﺳﺖ«‪.‬‬
‫»در روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎب ﻣﺎ ﺑﺎ اوﺳﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن و ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﻣﺎ در آن روز اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫»دﻳﻦ وﺷﻴﻮهي ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮي را اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺮدم و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺣﺐ‪ ‬ﺗﻮ ﻫﺮ ﺷﻴﻌﻪاي را دوﺳﺖ دارم«‪.‬‬
‫» ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﻣﻬﺪي ﺷﻤﺎ ﺣﺘﻤﺎً ﻣﻲآﻳﺪ و ﻣﻦ در اﻧﺘﻈﺎر آن روز ﻫﺴﺘﻢ«‪.‬‬
‫»دﺳﺘﻪﻫﺎﻳﻲ از ﻟﺸﻜﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ از او ﭘﺎﺳﺪاري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺎن درﻳﺎ ﻛﻪ ﺧﺮوﺷﺎن و ﭘﺮﺗﻮان روي ﻣﻲآورد«‪.‬‬
‫»ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺴﻴﻦ و ﭘﻴﻜﺮ ﺗﻜﻪ ﺗﻜﻪ ﺷﺪهي او را در زﻳﺮ ﺳﻢ اﺳـﺒﺎن در آن دﺷـﺖ ﻓﺮاﻣـﻮش‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫»اي درﻳﻐﺎ ﺑﺮ آن ﺧﻮﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ اﻣﻴﻪ ﺑﻪ زور رﻳﺨﺘﻪ و ﺗﺒﺎه ﺷﺪ«‪.‬‬
‫»اﺑﻮ اﻟﻌﺒﺎس اﺣﻤﺪ ﻛﻪ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻈﺎرهﮔﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎز دارد«‪.‬‬
‫»او اﻧﺘﻘﺎم ﮔﻴﺮﻧﺪهي آن ﺧﻮﻧﻬﺎ و ﺑﺮ دوش ﻛﺸﻨﺪهي آن ﺑﺎر اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻫﺮ ﭼﻮﺑﻲ ﺧﻤﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫»روزﮔﺎر ﻓﺮﻣﺎنﺑﺮدار اﺳﺖ و ﺟﻮاﻧﻲ اﻧﺪوه‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮان اﺳﺖ و دل ﺳﺨﺖ ﻫﻮادار«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﭘﻨﺎه ﺑﺮد و ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﺴﺨﻪي ﺳﺤﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬در اﻛﺜﺮ ﺷﺮﺣﺶ ﻣﻌﺘﺰﻟﻪ ﺷﺪ ﭘـﺲ از آﻧﻜـﻪ‬
‫ﻳﻚ ﺷﻴﻌﻪي اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ «.‬در ﺳﺎل ‪655‬ﻫـ در ﺑﻐﺪاد درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬آﻳﺖ اﷲ ﻋﻼﻣﻪ ﺣﻠـﻲ از ﭘـﺪرش و از او‬
‫رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ واﻷﻟﻘﺎب‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.(185‬‬
 ‫‪61‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺧﺪا‪،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻲ ﻣﺮدان و ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن ﺧﻮد را ﻣﻲ آورم ﺗﺎ آن را از او ﺑﺎز ﭘـﺲ ﮔﻴـﺮﻳﻢ‪ .‬ﻋﻠـﻲ‬
‫؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻛﻪ اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻓﺮﻳﺐ ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﭼﻪ ﺿﺮري ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ ﻣـﻲ‬
‫رﺳﺪ؟ ﻣﺎ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﺳﺐ و ﻣﺮدان ﺗﻮ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ي ﺧﻼﻓﺖ ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻴﻢ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎً او را رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﺎرﻫﺎ ﺗﻜﺮار ﻛﺮده و ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖس را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪي ﺧﻼﻓﺖ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﻛـﺎر‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن او ﻓﻀﻴﻠﺖﻫﺎي ﻓﺮاوان و ﻣﻨﺎﻗﺐ زﻳﺎدي دارد‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻲس ﭘـﺲ‬
‫از آﻧﻜﻪ اﺑﻦ ﻣﻠﺠﻢ ﺑﻪ او ﺿﺮﺑﻪ زد و در ُﺷﺮُف ﻣﺮگ ﺑﻮد‪ ،‬از او ﺳﺆال ﺷﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم و ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺑﻌﺪ‬
‫از ﺗﻮ ﻛﻴﺴﺖ؟ او در ﺟﻮاب‪ -‬آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﺑﻮواﺋﻞ و ﺣﻜﻴﻢ از وي رواﻳـﺖ ﻛـﺮده اﻧـﺪ‪ -‬ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ رواﻳﺖ آﻣﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪» :‬آﻳﺎ وﺻﻴﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ع‬
‫وﺻﻴﺖ ﻧﻜﺮده ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬وﺻﻴﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻴﺮي را ﺑﺮاي‬
‫‪2‬‬
‫اﻣﺖ ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ آﻧﻬﺎ ﭘﺲ از ﻣﻦ ﺑﺮ آن ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻢ اﻟﻬﺪي ﻧﻴﺰ‪ ،‬رواﻳﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ 3.‬در ﻛﺘﺎب اﻟﺸﺎﻓﻲ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬از اﻣﻴـﺮ‬

‫‪ - 1‬ﺷﺮح اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.130‬‬

‫‪ - 2‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻠﺨﻴﺺ اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.372‬‬

‫‪ -‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ و ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﻟﻬﺪي‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 355‬ﻫﺠﺮي ﻣﺘﻮﻟﺪ و‬ ‫‪3‬‬
‫در ﺳﺎل ‪ 436‬ﻫﺠﺮي درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او ﻳﻜﻲ از ارﻛﺎن ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ و ﺑﺎﻧﻴﺎن آن ﻣﺤﺴﻮب ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺷـﻴﻌﻪ در‬
‫ﻣﺪح ﺑﺮادرش ﺷﺮﻳﻒ رﺿﻲ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪﻫﺎي زﻳﺎدي ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺴﺎري درﺑﺎرهي او ﮔﻔﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﺷﺮﻳﻒ ﻣﺮﺗﻀﻲ در ﻋﻠﻢ و ﻓﻬﻢ و ﻛﻼم و ﺷﻌﺮ و وﺟﺎﻫﺖ و ﻛﺮاﻣﺖ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻋﺼﺮ ﺧـﻮد ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪.‬اﻣﺎ‬
‫ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت وي ﻫﻤﮕﻲ اﺑﺪاﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻌﺮ و وﺟﺎﻫﺖ و ﻛﺮاﻣﺖ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻋﺼﺮ ﺧﻮد و ﺑﻲﺳﺎﺑﻘﻪ ﺑﻮده اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﺎﻓﻲ« در اﻣﺎﻣﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از اﺳﻤﺶ ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻔﺎ دﻫﻨﺪه و ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه )ﻛﺎﻓﻲ(‬
‫اﺳﺖ‪) ،‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪ 295/4 ،‬و ﻣﺎ ﺑﻌﺪ(‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪62‬‬

‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ؛ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺟﻮاب ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﻛﻪ »آﻳﺎ وﺻﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ رﺳـﻮل‬
‫ﺧﺪاع وﺻﻴﺖ ﻣﻲﻛﺮد ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬وﺻﻴﺖ ﻣﻲﻛﺮدم اﻣﺎ اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻴﺮ ﻣﺮدم را در ﭼﻴﺰي داﻧﺴﺘﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ آن ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﺮ آن ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐس ﺑﺮاي ﺷﻴﻌﻴﺎن و ﭘﻴﺮواﻧﺶ آرزو ﻣﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣـﺮد ﺻـﺎﻟﺢ و‬
‫ﻓﺎﺿﻠﻲ را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻤﺎرد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ را ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﺎ ﻣﺮد ﺻـﺎﻟﺤﻲ‬
‫ﻣﻮﻓﻖ ﮔﺮداﻧﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﻮد و ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ او اﻗﺘﺪا ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻬﺪي در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫و او از ﭘﺪرش رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻗﺮﻳﺸﻲ ﻧﺰد اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪه ام ﻛﻪ ﺗﻮ‬
‫اﺧﻴﺮاً در ﺧﻄﺒﻪاي ﮔﻔﺘﻪاي‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا! ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ را ﺻﺎﻟﺢ ﮔﺮداﻧﻴﺪه اي‪ ،‬ﻣﺎ را ﻧﻴﺰ‪،‬‬
‫ﺻﺎﻟﺢ ﺑﮕﺮدان‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر از ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ ﻛﻴﺴﺖ؟ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬دو دوﺳﺖ ﻣﻦ و‬
‫ﻋﻤﻮﻫﺎي ﺗﻮ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ‪ ،‬دو اﻣﺎم ﻫﺎدي و دو ﺑﺰرﮔﻤﺮد اﺳﻼم و دو ﻣﺮد ﻗﺮﻳﺸﻲ ﻛـﻪ ﭘـﺲ از‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻗﺘﺪا ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻗﺘﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬از اﻧﺤﺮاف و ﮔﻤﺮاﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫‪2‬‬
‫و ﻫﺮ ﻛﺲ از آﻧﻬﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ«‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻜﺮار ﻛﺮده ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ؛ در ﺧﻄﺒﻪي ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ اﻓـﺮاد‬
‫اﻳﻦ اﻣﺖ ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﭼﺮا اﻳﻦ را ﻧﮕﻮﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ‬

‫ﻗﻤﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬او ﺑﺰرگ ﻋﻠﻤﺎي اﻣﺖ و اﺣﻴﺎﮔﺮ آﺛﺎر اﺋﻤﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ از دو ﺟﻬﺖ ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻋﻠﻮم را ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻜﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده و اﻳﻦ ﻓﻀﻴﻠﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺨﺘﺺ اوﺳـﺖ‬
‫و ﻫﻤﻪ ﭼﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن و ﭼﻪ ﻣﻮاﻓﻘﺎن ﺑﺮ آن اﺟﻤﺎع دارﻧﺪ‪ .‬او ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﻣﺸﻬﻮري دارد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻟﺸـﺎﻓﻲ درﺑـﺎرهي‬
‫اﻣﺎﻣﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﺜﻞ آن را ﭼﺎپ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺖ اﷲ ﻋﻼﻣﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑـﺮاي اﻣﺎﻣﻴـﻪ‬
‫ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و رﻛﻨﻲ از ارﻛﺎن ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت آﻧﻬﺎ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ واﻷﻟﻘﺎب ‪.(39-40/2‬‬
‫‪ - 1‬اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ص‪.171‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﻠﺨﻴﺺ اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.428‬‬
 ‫‪63‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﺮ ﻛﻮه ﺣـﺮاء ﺑـﻮدﻳﻢ‪ ،‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﻛـﻮه‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻛﻮه! ﺑﺎﻳﺴﺖ ﭼﻮن ﻏﻴﺮ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺻﺪﻳﻖ و ﺷﻬﻴﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﺗﻮ‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ؛ درﺑﺎرهي ﺣﻀﺮت اﺑـﻮﺑﻜﺮس ﺑـﻮد‪ .‬آري اﻳـﻦ‪ ،‬ﻧﻈـﺮ ﻋﻠـﻲ س‪،‬‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪي راﺷﺪ ﻣﺎ و اﻣﺎم اول ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻮد؛ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي او ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻫﺮ‬
‫ﻛﺲ وﻻﻳﺖ او را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از او ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﺪ ﻧﺠﺎت‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ او دﺷﻤﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از او را ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺮاه‬
‫‪2‬‬
‫و ﻣﺸﺮك اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن از اﻣﺎﻣﺎﻧﺸﺎن ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ اﺑﺎ دارد از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻗﻮﻣﻲ‬
‫‪3‬‬
‫از ﻗﻮﻣﻲ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﻋﻤﻞ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻌﺒﻪ ﻗﺴﻢ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﻮم ﻛﻪ ادﻋﺎي ﭘﻴﺮوي از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را دارﻧﺪ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ از آراء و ﻋﻘﺎﻳﺪ‬
‫آﻧﺎن درﺑﺎرهي ﺻﺤﺎﺑﻪ و ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﻳﺎر ﻏﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎن و ﻧﻈﺮاﺗﺶ‬
‫را از ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﺸﺎن و ﺑﺎ ﻋﺒﺎرات ﺧﻮدﺷﺎن ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﻧﻘﻞ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺧﺪا آراي ﺑﻘﻴﻪي اﻫـﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ را ﺑﻴﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬

‫دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ‪:‬‬

‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻛﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﻋﻠﻲ؛ و ﻳﻜﻲ از ﻛﺎرﮔﺰاران وي ﺑﻮده‬
‫ﻛﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ درﺑﺎره اش ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس درﮔﺬﺷـﺖ‪ ،‬ﭘﺮﻧـﺪهاي ﺳـﻔﻴﺪ‬

‫‪ - 1‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺣﺘﺠﺎج‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬ﻓﺮق اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪1951،‬م‪ ،‬ص‪ .41‬ﺗﻔﺴﻴﺮﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ ‪،‬ج‪ ،1‬ص‪ 156‬ﺗﺤﺖ آﻳﻪ »ان اﻟﺬﻳﻦ آﻣﻨـﻮا‬
‫ﺛﻢ ﻛﻔﺮوا«‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪.254‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪64‬‬

‫ﭘﺮواز ﻛﻨﺎن از ﻛﻔﻨﺶ ﺧﺎرج ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻃﺮف آﺳﻤﺎن ﭘﺮواز ﻛﺮد و ﻣﺮدم ﺑﻪ آن ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴـﺘﻨﺪ ﺗـﺎ‬
‫‪1‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از دﻳﺪهﻫﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺪرم او را ﺑﺴﻴﺎر دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﻔﻴﺪ‪2‬درﺑﺎره اش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺷﺒﻲ را ﻧﺰد ﺣﺴﻦ و ﺷﺒﻲ را ﻧﺰد ﺣﺴﻴﻦ و ﺷﺒﻲ را‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﺰد ﻋﺒﺪاﷲ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺳﭙﺮي ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ را ﺑﻴـﺎﻣﺮزد‪ ،‬او‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺑﺨﺸﻨﺪه ﺑﻮد و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻗﺮآن ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و از ﻣﻨﻜﺮ ﻧﻬﻲ ﻣﻲﻛـﺮد و‬
‫آﺷﻨﺎ ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﻮد و از ﺧﺪا ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ و از ﻧﻬﻲ ﺷﺪهﻫﺎ ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﺮد و اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف و ﺷﺐ‬
‫زﻧﺪهداري ﻣﻲﻛﺮد و روزﻫﺎ روزه ﺑﻮد‪ ،‬و در ﺗﻘﻮا ﺑـﺮ اﺻـﺤﺎب ﺧـﻮد ﺑﺮﺗـﺮ ﺑـﻮد و در زﻫـﺪ و‬
‫‪4‬‬
‫ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ ﺳﺮور آﻧﻬﺎ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ــ اﻣﺎم دوم ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻴﺎن و ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﮔﻤـﺎن ﺷـﻴﻌﻴﺎن ﺧﺪاوﻧـﺪ‬

‫‪ - 1‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس(‪ ،‬ﻛﺮﺑﻼء‪ ،‬ص‪. 55‬‬

‫‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻧﻌﻤﺎن ﻋﻜﺒﺮي ﺑﻐﺪادي‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 338‬ﻣﺘﻮﻟﺪ و در ﺳـﺎل ‪ 413‬در ﺑﻐـﺪاد درﮔﺬﺷـﺖ‪.‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﺑﺮ او ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ و او ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻬﺪي ﻏﺎﺋﺐ اﻳﻦ ﻟﻘﺐ را ﺑـﻪ او داده ﺑـﻮد‪– .‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ‪) .-‬ﻣﻌﺎﻟﻢ اﻟﻌﻠﻤﺎء‪ ،‬ص‪.(101‬‬
‫او ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻠﻤﺎي ﺷﻴﻌﻪ و رﺋﻴﺲ و اﺳﺘﺎد آﻧﻬﺎ ﺑﻮده و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺘﺄﺧﺮﻳﻦ ﺷﻴﻌﻪ از وي ﺑﻬﺮه ﺑـﺮده اﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻀﻞ وي ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﻓﻘﻪ و ﻛﻼم و رواﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻄﻤﺌﻦﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤـﺎد ﺗـﺮﻳﻦ و‬
‫داﻧﺎﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮد زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬رﻳﺎﺳﺖ اﻣﺎﻣﻴﻪ را در زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬او ﻧﺰدﻳـﻚ دوﻳﺴـﺖ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت ‪.(153/6‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻣﺎم ﻋﺼﺮ )ﻏﺎﺋﺐ وﻫﻤﻲ( ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ را در ﻛﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﺑﺮادر ﻣﺤﻜﻢ و ﻣﻮﻟﻲ رﺷﻴﺪ ﺧﻄﺎب ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫»اي ﻣﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺨﻠﺺ در دوﺳﺘﻲ ﻣﺎ و اي ﻳﺎرﻳﮕﺮ ﻣﺎ و ﻣﻨﺎدي ﺣﻖ و دﻟﻴﻞ ﺣﻖ و ﻋﺒﺪ ﺻﺎﻟﺢ و ﻳﺎرﻳﮕﺮ ﺣﻖ و‬
‫داﻋﻲ ﺣﻖ‪) .«...،‬ﻣﻘﺪﻣﺔ اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪.(4‬‬
‫‪ - 3‬اﻹرﺷﺎد ‪،‬ص‪.14‬‬
‫‪ - 4‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ )ﻛﺘﺎب‪ ،(2‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪143‬و‪.144‬‬
 ‫‪65‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺗﺒﻌﻴﺖ از وي را واﺟﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ ـ درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ را ﺑﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬
‫ع ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ‪» :‬إن أﺑـﺎﺑﻜﺮ ﻣﻨـﻲ ﺑﻤﻨﺰﻟـﺔ اﻟﺴـﻤﻊ«‪» :1‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﮔـﻮش‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲس ﺗﺎ ﺣﺪي اﺣﺘﺮام ﺑﺮاي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮب ﻗﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﺮوط‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦاﺑﻲ ﺳﻔﻴﺎن اﻳﻦ ﺷﺮط ﻗﺮار داد ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣـﺮدم ﻣﻄـﺎﺑﻖ ﻛﺘـﺎب ﺧـﺪا و ﺳـﻨﺖ‬
‫‪2‬‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع و ﺳﻴﺮهي ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ ‪ -‬و در ﻧﺴﺨﻪي دﻳﮕﺮي‪ -‬ﺧﻠﻔﺎي ﺻﺎﻟﺢ ﺣﻜﻢ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫از اﻣﺎم ﭼﻬﺎرم ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﻋﺮاق ﻧـﺰد وي‬
‫آﻣﺪﻧﺪ و درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮس ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺎرغ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑـﻪ‬

‫آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺷﻤﺎ از ﺟﻤﻠـﻪي ‪¨§¦¥¤£m‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫©‪ l¶µ´³²±°¯®¬«ª‬اﻟﺤﺸــﺮ‪8 :‬ﻫﺴــﺘﻴﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨــﺪ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺧﻴﺮ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ از ﺟﻤﻠﻪی ‪ÃÂÁÀ¿¾½¼»º¹¸m‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪
lÏÎÍÌËÊÉÈÇÆÅÄ‬اﻟﺤﺸﺮ‪9 :‬ﻫﺴـﺘﻴﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺧﻴﺮ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺗﺒﺮي ﺟﺴﺘﻴﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو ﮔﺮوه ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻣﻦ ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻢ ﻛـﻪ‬

‫ﺷﻤﺎ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎره ﺷﺎن ﻓﺮﻣـﻮده اﺳـﺖ‪HGFEm :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lSRQPONMLKJI‬اﻟﺤﺸﺮ‪ 10 :‬از ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﺮوﻳﺪ‪،‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪3‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد«‪.‬‬
‫از ﭘﺴﺮ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺑﺎﻗﺮـ اﻣﺎم ﭘﻨﺠﻢ و ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻴﺎن‬

‫‪ - 1‬ﻋﻴﻮن اﻻﺧﺒﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .313‬ﻣﻌﺎﻧﻲ اﻻﺧﺒﺎر‪ ،‬اﻳﺮان ‪ ،‬ص‪.110‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻵﻣﺎل‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.212‬‬
‫‪ - 3‬ارﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ﺗﺒﺮﻳﺰ )اﻳﺮان(‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 78‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪66‬‬

‫ـ درﺑﺎرهي آراﺳﺘﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺳﺆال ﺷﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﻴﺴﻲ ارﺑﻠﻲ‪1‬در ﻛﺘﺎب »ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤـﺔ«‬
‫رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺟﻌﻔﻲ از ﻋﺮوه ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬از اﺑـﻮﺟﻌﻔﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ؛ درﺑﺎرهي آراﺳﺘﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺳﺆال ﻛـﺮدم! او ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﺷـﻜﺎﻟﻲ ﻧـﺪارد‪ ،‬ﭼـﻮن‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﮔﺎﻫﻲ ﺷﻤﺸﻴﺮش را ﻣﻲآراﺳﺖ‪ .‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻲ ﺻﺪﻳﻖ؟ ﻳﻚ ﺑـﺎره‬
‫از ﺟﺎﻳﺶ ﭘﺮﻳﺪ و ﺑﻪ ﻃﺮف ﻗﺒﻠﻪ اﻳﺴﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ ﺻﺪﻳﻖ‪ .‬ﭼﻮن اﮔـﺮ ﻛﺴـﻲ ﻧﮕﻮﻳـﺪ ﺻـﺪﻳﻖ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻗﻮال وي را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع ﻛﻪ وﺣﻲ ﻧﺎﻃﻖ ﺑﻮده‪ ،‬او را ﺻﺪﻳﻖ ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺷﻴﻌﻲ در‬
‫ﺗﻔﺴــﻴﺮش‪» ،‬اﻟﺒﺮﻫــﺎن« از ﻋﻠــﻲ ﺑــﻦ اﺑــﺮاﻫﻴﻢ آورده اﺳــﺖ‪ :‬ﭘــﺪرم از ﺑﺮﺧــﻲ از راوﻳــﺎﻧﺶ از‬
‫اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ؛ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ‪» :‬وﻗﺘﻲ رﺳﻮل اﷲ ع در ﻏﺎر ﺑﻮد ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻮﻳﻲ ﻗـﺎﻳﻘﻲ‬
‫را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﺟﻌﻔﺮ و ﭘﻴﺮواﻧﺶ در درﻳﺎ ﺑﺮ آن ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﻪ اﻧﺼﺎر ﻣﻲﻧﮕﺮم ﻛﻪ در ﺣﻴﺎط ﺷﺎن‬
‫ﺧﻮد را ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ اي رﺳﻮل ﺧﺪا ع؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آري‪ .‬اﺑـﻮﺑﻜﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﺑﺪه‪ .‬ﭘﺲ رﺳﻮل اﷲع ﭼﺸﻤﺎن اﺑﻮﺑﻜﺮ را ﻟﻤﺲ ﻛـﺮد و اﺑـﻮﺑﻜﺮ آﻧﻬـﺎ را‬

‫‪ -‬ارﺑﻠﻲ ﺑﻬﺎء اﻟﺪﻳﻦ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻋﻴﺴﻲ ﺑﻦ اﺑﻲاﻟﻔﺘﺢ ارﺑﻠـﻲ‪ ،‬در اواﻳـﻞ ﻗـﺮن ﻫﻔـﺘﻢ‬ ‫‪1‬‬
‫ﻫﺠﺮي در ارﺑﻞ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻮﺻﻞ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و در ﺑﻐﺪاد ﺳﺎل ‪ 693‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻗﻤﻲ درﺑـﺎره اش ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫ارﺑﻠﻲ ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺰرگ اﻣﺎﻣﻴﻪ ﺑﻮده و ﻋﺎﻟﻢ ﻓﺎﺿﻞ و ﺷﺎﻋﺮ و ادﻳﺐ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه و ﻣﺤﺪث آﮔﺎه و ﻣﻌﺘﻤﺪ‬
‫ﮔﺮانﻗﺪري ﺑﻮد‪ .‬او ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻀﺎﻳﻞ و ﻣﺤﺎﺳﻦ ﺑﻮد و ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب »ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻷﺋﻤﺔ« اﺳـﺖ‪.‬‬
‫وي اﺷﻌﺎر زﻳﺎدي در ﻣﺪح اﺋﻤﻪ در ﻛﺘﺎب ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ آورده و اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ارزﺷﻤﻨﺪ و ﺟـﺎﻣﻊ ﺗﻤـﺎم ﺧـﻮﺑﻲ‬
‫ﻫﺎﺳﺖ‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ و اﻷﻟﻘﺎب‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،14-15‬ﻗﻢ‪ ،‬اﻳﺮان(‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺴﺎري درﺑﺎره اش ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬او از ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻪ و ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺰرگ ﺳﺪهي ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺠﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪي اﻣﺎﻣﻴﻪ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﻴﺴﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻴﻌﻪ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠﻤﺎي آﻧﻬـﺎ ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻏﺒﺎري آن را ﻏﺒﺎر آﻟﻮد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و او در ﻧﻘﻞ اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﻌﺘﻤﺪ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪) .‬روﺿـﺎت‬
‫اﻟﺠﻨﺎت‪.(341-342/4،‬‬
‫‪ - 2‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.147‬‬
 ‫‪67‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫دﻳﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه رﺳﻮل ﺧﺪاع ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺗﻮ ﺻﺪ‪‬ﻳﻖ ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫ﻃﺒﺮﺳﻲ‪2‬از ﺑﺎﻗﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻓﻀﻞ اﺑﻮﺑﻜﺮ را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻓﻀﻞ ﻋﻤـﺮ را ﻧﻴـﺰ‪،‬‬
‫‪3‬‬
‫اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ از ﻋﻤﺮ ﺑﺮﺗﺮ و ﻓﺎﺿﻞﺗﺮ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺻﺎدق‪ - ،‬اﻣﺎم ﺷﺸـﻢ و ﻣﻌﺼـﻮم ﺷـﻴﻌﻴﺎن – درﺑـﺎرهي‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺳﺆال ﺷﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻗﺎﺿﻲ ﻧﻮراﷲ ﺷﻮﺷﺘﺮي‪-4‬ﺷﻴﻌﻲ اﻫﻞ ﻏﻠﻮ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﺳـﺎل‪1019‬‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ -‬رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ از اﻣﺎم ﺻﺎدق؛ ﭘﺮﺳـﻴﺪ‪» :‬اي ﻓﺮزﻧـﺪ رﺳـﻮل ﺧـﺪا‬
‫ع‪،‬درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﭼﻪ ﻧﻈﺮي داري؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬دو اﻣﺎم ﻋﺎدل و ﺑﺮ ﺣـﻖ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ در راه‬
‫‪5‬‬
‫ﺣﻖ ﻓﻮت ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬رﺣﻤﺖ و آﻣﺮزش ﺧﺪاوﻧﺪ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﺎﻣﻞ آﻧﻬﺎ ﺑﺎد«‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻲ در اﻟﻔﺮوع‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ ﻃﻮﻻﻧﻲ از اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ رواﻳـﺖ ﻛـﺮده ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮﮔﺶ در ﺟﻮاب درﺧﻮاﺳﺖ »وﺻﻴﺖ ﻛﻦ« ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﻤﺲ وﺻـﻴﺖ‬

‫‪ - 1‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.125‬‬

‫‪ - 2‬او اﺑﻮ ﻣﻨﺼﻮر اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬اﻫﻞ ﻃﺒﺮﺳﺘﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮد از ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺮوان ﻣﺘﻘﺪم ﻣﺎ ﺑـﻮد‬
‫و ﻛﺘﺎب »اﻻﺣﺘﺠﺎج« از اوﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﻌﺮوف در ﻣﻴﺎن ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻛﺘﺎب »أﻣﻞ اﻵﻣـﻞ« از‬
‫او ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪه ﻛﻪ او ﻋﺎﻟﻢ ﻓﺎﺿﻞ و ﻣﺤﺪث ﻣﻌﺘﻤﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺘﺎب »اﻻﺣﺘﺠﺎج« از آﺛﺎر اوﺳﺖ‪) .‬روﺿﺎت‬
‫اﻟﺠﻨﺎت‪ .(65/1 ،‬ﻃﺒﺮﺳﻲ ﺷﻴﺦ ﻋﺎﻟﻢ و ﻓﺎﺿﻞ ﻛﺎﻣﻞ و ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺤـﺪث ﺑـﺰرگ و ﻣﻌﺘﻤـﺪي ﺑـﻮد‪) .‬اﻟﻜﻨـﻲ و‬
‫اﻷﻟﻘﺎب‪.(404/2 ،‬‬
‫‪ - 3‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺣﺘﺠﺎج )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »اﺣﺘﺠﺎج اﺑﻲﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ اﻟﺜﺎﻧﻲ« درﺑﺎرهي اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻮم دﻳﻨﻲ(‪،‬‬
‫ﻛﺮﺑﻼء‪ ،‬ص‪.230‬‬
‫‪ - 4‬ﻧﻮر اﷲ ﺑﻦ ﺷﺮف اﻟﺪﻳﻦ ﺷﻮﺷﺘﺮي از ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻪ در ﻫﻨﺪ ﻛﻪ در ﻻﻫﻮر و در ﻋﻬﺪ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺳﻼﻃﻴﻦ ﻣﻐﻮل‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻮد‪ .‬او ﻣﺤﺪث و ﻣﺘﻜﻠﻢ و ﻣﺤﻘﻖ ﻓﺎﺿﻠﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎرهي ﻣـﺬﻫﺐ ﺷـﻴﻌﻪ و‬
‫رد ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻬﻤﺖ راﻓﻀﻲ ﺑﻮدن در دوﻟﺖ ﺟﻬﺎﻧﮕﻴﺮ در اﻛﺒﺮ آﺑﺎد – ﻗﺮن ﻳﺎزدﻫﻢ – ﻛﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ و ﻋﻨﻮان ﺷﻬﻴﺪ ﺛﺎﻟﺚ ﺑﺮ او اﻃﻼق ﺷﺪ‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت ‪.(160/8‬‬
‫‪ - 5‬ﺷﻮﺷﺘﺮي‪ ،‬اﺣﻘﺎق اﻟﺤﻖ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.16‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪68‬‬

‫ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬و ﺧﻤﺲ ﻫﻢ زﻳﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ﺧﻤﺲ رﺿﺎﻳﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑـﻪ ﺧﻤـﺲ‬
‫وﺻﻴﺖ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﻮم ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ رﺿﺎﻳﺖ داده اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻳـﻚ‬
‫ﺳﻮم ﺑﺮاي وي ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن وﺻﻴﺖ ﻣﻲﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ و ز‪‬ﻫﺪ ﺳﻠﻤﺎن و اﺑﻮذر ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳـﻠﻤﺎن وﻗﺘـﻲ ﻫﺪﻳـﻪاي را درﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻏﺬاي ﻳﻚ ﺳﺎﻟﺶ از آن ﺑﺮ ﻣﻲداﺷﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺎل ﺑﻌﺪي دوﺑﺎره ﭼﻴﺰي ﺑﻪ‬
‫او ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬ﺗﻮ ﻛﻪ زاﻫﺪي ﭼﺮا اﻳﻦ ﻛـﺎر را ﻣـﻲﻛﻨـﻲ؟ و ﺗـﻮ‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻲ ﺷﺎﻳﺪ اﻣﺮوز ﻳﺎ ﻓﺮدا ﺑﻤﻴﺮي‪ .‬ﺟﻮاﺑﺶ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﭼﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ ﺑﻘﺎي ﻣﻦ‬
‫ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از ﻓﻨﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ اي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻧـﺎدان‪ ،‬ﻛـﻪ ﻧﻔـﺲ اﮔـﺮ ﻣﻘـﺪار‬
‫ﻣﻌﻴﺸﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﻣﻲﭘﻴﭽﺪ و آرام و ﻗﺮار ﻧﺪارد اﻣـﺎ وﻗﺘـﻲ‬
‫ﻣﻌﻴﺸﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ ،‬آرام ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﺑﻮذر ﺷﺘﺮان و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان اﻧﺪﻛﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫را ﻣﻲدوﺷﻴﺪ و ﻫﺮﮔﺎه ﺧﺎﻧﻮاده اش‪ ،‬اﺷﺘﻬﺎي ﮔﻮﺷﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ داﺷﺖ‪ ،‬ﺣﻴـﻮاﻧﻲ ﺳـﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻳﺪ و ﮔﻮﺷﺖ ﺣﻴﻮان را ﻣﻴﺎن آﻧﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﺮد و ﺧـﻮدش ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻧـﺎن ﻳـﻚ ﺳـﻬﻢ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ و از آﻧﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﻧﻤﻲداﺷﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ از اﻳﻨﺎن ﭘﺎرﺳﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬و رﺳﻮل ﺧـﺪاع آن‬
‫‪1‬‬
‫اﺣﺎدﻳﺚ را درﺑﺎره ﺷﺎن ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ؟‬
‫اﻳﻦ رواﻳﺖ اﺛﺒﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه اﺑﻮﺑﻜﺮ در زﻫﺪ و ﭘﺎرﺳﺎﻳﻲ در ﻣﻴﺎن اﻣﺖ‪ ،‬در درﺟـﻪي‬
‫اول اﺳﺖ و ﭘﺲ از وي‪ ،‬اﺑﻮذر و ﺳﻠﻤﺎن در ردهﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ارﺑﻠﻲ از ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ از دو ﺟﻬﺖ ﭘﺪر ﻣـﻦ اﺳـﺖ‪«.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﺎدرش ام ﻓﺮوه‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲﺑﻜﺮ ﺑـﻮد و ﻣـﺎدر ام ﻓـﺮوه‪ ،‬اﺳـﻤﺎء دﺧﺘـﺮ‬
‫‪3‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ اﺑﻲﺑﻜﺮ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﻤﻌﻴﺸﺔ(‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.68‬‬

‫‪ - 2‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.161‬‬
‫‪ - 3‬ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬ﻓﺮق اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ص‪.78‬‬
 ‫‪69‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ در ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﺎﻓﻲ« ﺧﻮد از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ آورده ﻛـﻪ او اﺑـﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤـﺮ را‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ‪ ،‬و ﺑﺮ ﺳﺮ ﻗﺒﺮﺷﺎن ﻣﻲآﻣﺪ و در ﺿﻤﻦ ﺳﻼم ﻛﺮدن ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﻴﺰ‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﻼم ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﻃﻨﺎب ﻛﻼم ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ اﻣﺎم ﺷﻴﻌﻴﺎن؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑـﻦ ﻋﻠـﻲ ﻣﻠﻘـﺐ ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺴﻦ ﻋﺴﻜﺮي – اﻣﺎم ﻳﺎزدﻫﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن – ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪ .‬او در ﺗﻮﺿﻴﺢ واﻗﻌﻪي ﻫﺠﺮت ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع از ﻋﻠﻲس ﺧﻮاﺳﺖ ﺗـﺎ در ﺑﺴـﺘﺮش ﺑﺨﻮاﺑـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮس‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬أرﺿﻴﺖ أن ﺗﻜﻮن ﻣﻌﻲ ﻳﺎ أﺑﺎ ﺑﻜﺮ ﺗﻄﻠﺐ ﻛﻤﺎ أﻃﻠﺐ‪ ،‬وﺗﻌﺮف ﺑﺄﻧﻚ أﻧـﺖ اﻟـﺬي ﺗﺤﻤﻠﻨـﻲ ﻋﻠـﻰ‬
‫ﻣﺎ أدﻋﻴﻪ ﻓﺘﺤﻤﻞ ﻋﻨﻲ أﻧﻮاع اﻟﻌﺬاب؟ ﻗﺎل أﺑﻮ ﺑﻜﺮ‪ :‬ﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ! أﻣﺎ أﻧﺎ ﻟﻮ ﻋﺸﺖ ﻋﻤﺮ اﻟﺪﻧﻴﺎ أﻋـﺬب‬
‫ﻋﻠﻲ ﻣﻮت ﺻﺮﻳﺢ وﻻ ﻓﺮح ﻣﻨﺞ‪ ،‬وﻛـﺎن ذﻟـﻚ ﻓـﻲ ﻣﺤﺒﺘـﻚ ﻟﻜـﺎن ذﻟـﻚ‬
‫ﻓﻲ ﺟﻤﻴﻌﻬﺎ أﺷﺪ ﻋﺬاب ﻻ ﻳﻨﺰل ّ‬
‫أﺗﻨﻌﻢ ﻓﻴﻬﺎ وأﻧﺎ ﻣﺎﻟﻚ ﻟﺠﻤﻴﻊ ﻣﻤﺎﻟﻴـﻚ ﻣﻠﻮﻛﻬـﺎ ﻓـﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﺘـﻚ‪ ،‬وﻫـﻞ أﻧـﺎ وﻣـﺎﻟﻲ ووﻟـﺪي‬
‫أﺣﺐ إﻟﻲ ﻣﻦ أن ّ‬
‫إﻻ ﻓﺪاءك‪ ،‬ﻓﻘﺎل رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ‪ :‬ﻻ ﺟﺮم أن اﻃﻠﻊ اﷲ ﻋﻠﻰ ﻗﻠﺒﻚ‪ ،‬ووﺟﺪﻩ ﻣﻮاﻓﻘﺎً ﻟﻤﺎ‬
‫ﺟﺮى ﻋﻠﻰ ﻟﺴـﺎﻧﻚ‪ ..‬ﺟﻌﻠـﻚ ﻣﻨـﻲ ﺑﻤﻨﺰﻟـﺔ اﻟﺴـﻤﻊ واﻟﺒﺼـﺮ‪ ،‬واﻟـﺮأس ﻣـﻦ اﻟﺠﺴـﺪ‪ ،‬واﻟـﺮوح ﻣـﻦ اﻟﺒـﺪن«‪:2‬‬
‫»آﻳﺎ راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﻲ و آن ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﺑﺨﻮاﻫﻲ‪ .‬ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ‬
‫ﺑﺎ ﻗﺒﻮل اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺳﺨﺘﻲﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ‪-‬در ﻃﻮل راه‪ -‬ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳـﺪ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﺗـﻮ ﻧﻴـﺰ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻋﻤﺮ دﻧﻴﺎ زﻧـﺪﮔﻲ ﻛـﻨﻢ و در آن‬
‫ﺑﻪ ﺳﺨﺖﺗﺮﻳﻦ ﻋﺬابﻫﺎ دﭼﺎر ﺷﻮم اﻣﺎ در راه ﻣﺤﺒﺖ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ از آﺳﺎﻳﺶ و رﻓﺎه‬
‫زﻧﺪﮔﻲ و داراﻳﻲ ﺗﻤﺎم ﻣﻤﺎﻟﻚ در ﺻﻮرت ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺧـﻮدم و اﻣـﻮال و اوﻻدم‬
‫ﻫﻤﮕﻲ ﻓﺪاي ﺗﻮ ﺑﺎد! رﺳﻮل ﺧﺪا ع ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ از درون ﺗﻮ آﮔﺎه اﺳﺖ و آن را‬
‫ﻣﻮاﻓﻖ زﺑﺎﻧﺖ ﻣﻲداﻧﺪ و ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﮔﻮش و ﭼﺸﻢ و ﺳﺮ ﺑﺮاي ﺑﺪن ﻣﻦ‪ ،‬و روح ﺑﺮاي ﺟﺴﻢ‬
‫ﻣﻦ ﻗﺮار داده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ص‪ . 238‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.140‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺣﺴﻦ ﻋﺴﻜﺮي‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪164‬و‪.165‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪70‬‬

‫ﻣﺎ اﻳﻦ رواﻳﺎت را از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻴﺎن از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬اﻣﺎم دو ﻫﺴﺘﻲ و رﺳﻮل ﺛﻘﻠـﻴﻦ‪– ،‬‬
‫ﺧﻮدم و ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﻳﺶ ﺑﺎد – و از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐس‪ -‬اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم اول ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ -‬ﺗـﺎ‬
‫آﺧﺮﻳﻦ اﻣﺎم‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدن ﺑﺤﺚ دو رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲ س و از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧـﻮد ﺷـﻴﻌﻪ‬
‫ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫رواﻳﺖ اول از زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﺮادر ﻣﺤﻤﺪ ﺑـﺎﻗﺮ و ﻋﻤـﻮي‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎرهاش ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬او ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ و ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﻗـﺮآن ﺑـﻮد‪ 1.‬و ﺑﺴـﻴﺎري از‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ وي دارﻧﺪ و ﻋﻠﺖ اﻋﺘﻘﺎد آﻧﻬﺎ ﺧﺮوج و ﺷﻮرش وي ﻋﻠﻴـﻪ ﺣﻜﻮﻣـﺖ‬
‫‪2‬‬
‫وﻗﺖ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻔﺮج اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﺷﻴﻌﻲ‪3‬از أﺷﻨﺎﻧﻲ از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺟﺮﻳﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫)ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق( را دﻳﺪم ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ زﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺮ اﺳﺐ ﺑﻮد و ﻟﺒﺎسﻫﺎﻳﺶ ﺑﺮ زﻳﻦ اﺳـﺐ‬
‫‪4‬‬
‫آوﻳﺰان ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن زﻳﺪ ﺑﻦ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪1‬از او ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ذﻛﺮ اﺧﻮﺗﻪ«؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ(‪ ،‬ص‪.268‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪.268‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻮاﻟﻔﺮج ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ در ﺳﺎل ‪ 284‬در اﺻﻔﻬﺎن ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد ﻧﻘﻞ ﻣﻜﺎن ﻛـﺮد و‬
‫آﻧﺠﺎ ﺑﺰرگ ﺷﺪ و ﺑﻪ درﺟﺎت واﻻ ﻧﺎﻳﻞ آﻣﺪ‪ .‬وي ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 356‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬وي ﻣﻘﺮب و ﻣﺤﺒﻮب درﮔـﺎه آل‬
‫ﺑﻮﻳﻪ ﺑﻮد و ﺷﺎﻳﺪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻞ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ وي‪ ،‬ﻫﻤﺴﻮ ﺷﺪن ﺑﺎ آﻧﺎن در ﺗﺸﻴﻊ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﺗﺄﻟﻴﻔـﺎت زﻳـﺎد و‬
‫ﻣﺸﻬﻮري در زﻣﻴﻨﻪي ادﺑﻴﺎت و ﺷﻌﺮ دارد ﻛﻪ ﻣﺸﻬﻮرﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ »اﻷﻏﺎﻧﻲ« و »ﻣﻘﺎﺗـﻞ اﻟﻄـﺎﻟﺒﻴﻦ« اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺤﺴﻦ اﻣﻴﻦ در ﻃﺒﻘﺎت اﻟﺸﻌﺮاي ﺷﻴﻌﻪ و در ﻃﺒﻘﺎت اﻟﻤﺆرﺧﻴﻦ ذﻛﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪) .‬اﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ ‪(175/1‬‬
‫‪ - 4‬اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﻟﻤﻌﺮﻓﺔ‪ ،‬ص‪.129‬‬
 ‫‪71‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از رؤﺳﺎي ﻛﻮﻓﻪ و ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﻮم آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ زﻳﺪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺖ ﺑﻴﺎﻣﺮزد‪ ،‬ﻧﻈﺮت درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺰ ﺧﻴﺮ درﺑـﺎرهي‬
‫آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﺟﺰ ﺧﻴﺮ درﺑﺎره ﺷـﺎن‬
‫ﭼﻴﺰي ﻧﺸﻨﻴﺪه ام‪ .‬آن دو ﺑﻪ ﻣﺎ و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻇﻠﻢ ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳـﻨﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع‬
‫‪2‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ اﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ را از زﻳﺪ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬او را ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑـﺎﻗﺮ ﭘﻨـﺎه‬
‫آوردﻧﺪ‪ .‬زﻳﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﺮوز ﻣﺎ را ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻪ راﻓﻀﻲ ﻣﺸﻬﻮر‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫رواﻳﺖ دوم از ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﻄﻮرهﻫﺎي زﻳﺎدي درﺑﺎرهاش درﺳﺖ ﻛـﺮده اﺳـﺖ؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺳﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره اش ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺳﻠﻤﺎن ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬او ﻣﺮدي از ﻣﺎ‪ ،‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺳﻠﻤﺎن از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﺳﺖ‪ .4‬ﻫﻤﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺲ از رﺳﻮل اﷲ ع ﻣﺮﺗﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﺟﺰ ﺳﻪ‬
‫‪5‬‬
‫ﻧﻔﺮ‪ :‬ﻣﻘﺪاد‪ ،‬اﺑﻮذر و ﺳﻠﻤﺎن )رﺣﻤﻬﻢ اﷲ(‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ درﺑﺎره اش ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺳﻠﻤﺎن دروازهي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ او را‬
‫‪6‬‬
‫ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ و ﻫﺮ ﻛﺲ او را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﻠﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬رﺳﻮل اﷲ ع درﺑﺎرهي ﺻﺤﺎﺑﻪ اش ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﺑـﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻛﺘﺎب ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ از ﻣﻴﺮزا ﺗﻘﻲ ﺧﺎن ﺳﭙﻬﺮ ﻛﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎ ﻧﺎﺻﺮ اﻟﺪﻳﻦ ﺷـﺎه و ﭘﺴـﺮش ﻣﻈﻔﺮاﻟـﺪﻳﻦ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ او ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﭼﺎپ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪) .‬اﻋﻴﺎن اﻟﺸـﻴﻌﺔ‪ ،‬ذﻳـﻞ ﻃﺒﻘـﺎت‬
‫اﻟﻤﺆرﺧﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺨﺶ اول ‪.(132/1‬‬
‫‪ - 2‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﺣﻮال اﻣﺎم زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ(‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 590‬‬
‫‪ - 3‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 590‬‬
‫‪ - 4‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ﻛﺮﺑﻼء‪ ،‬اﻻﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ص‪18‬و‪.20‬‬
‫‪ - 5‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪. 245‬‬
‫‪ - 6‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ص‪. 70‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪72‬‬

‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻤﺎز و روزه ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺸﻲ ﻧﺠﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻤﺎن و اﻋﺘﻘـﺎدي ﻛـﻪ در ﻗﻠـﺐ‬
‫‪1‬‬
‫دارد ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺮﻳﺺ ﺑﻮد ﺗﺎ ﺣﺪي ﻛﻪ وﻗﺘﻲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ در‬
‫ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﺎ ﭘﺴﺮش ﻛﻪ ﻣﺴﻠﺢ و ﺳﻮاره ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺠﻨﮕﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع او را ﻣﻨﻊ ﻛـﺮد و ﻓﺮﻣـﻮد‪» :‬ﺷـﻢ‬
‫ﺳﻴﻔﻚ‪ ،‬وارﺟﻊ إﻟﻰ ﻣﻜﺎﻧـﻚ‪ ،‬وﻣﺘﻌﻨـﺎ ﺑﻨﻔﺴـﻚ«‪» :2‬ﺷﻤﺸﻴﺮت را ﻏﻼف ﻛﻦ و ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺮد و‬
‫ﻣﺎ را ﺑﺎ وﺟﻮد ﺧﻮدت ﻧﻔﻊ ﺑﺮﺳﺎن«‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻘﺎي اﺑﻮﺑﻜﺮ را ﻧﻌﻤﺘﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد داﻧﺴـﺘﻪ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺎب ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻴﻢ‪.‬‬

‫ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ‪:‬‬

‫ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻛﻪ دﻳﺪﮔﺎه و آراي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع را درﺑﺎرهي ﺳﺮور ﺧﻼﻳﻖ ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‬
‫و رﺳﻮﻻن‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖس‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺣﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻲﭘـﺮدازﻳﻢ ﻛـﻪ اﺧﺘﻼﻓـﻲ‬
‫ﻣﻴﺎن اﺑﻮﺑﻜﺮﺻﺪﻳﻖ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در ﻣﺴﺄﻟﻪي ﺧﻼﻓﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ و اﻣﺎﻣـﺖ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن وﺟـﻮد‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﮕﺎم و ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ او ﺑﻮدﻧـﺪ و در‬
‫ﺧﻮﺷﻲﻫﺎ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲﻫﺎ ﺑﺎ وي ﺷﺮﻳﻚ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﺻﻼح و رﺳﺘﮕﺎري اﻣﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ وي ﻣﺸـﺎرﻛﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ س ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺎوران ﻧﺰدﻳﻚ اﺑﻮﺑﻜﺮ س ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺋﻞ دوﻟﺘﻲ و اﻣﻮر ﻣﺮدم ﺑﺎ‬
‫او ﻣﺸﻮرت ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻓﻬﻢ و ﻧﻈﺮ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮد‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺻﻼح ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﻮد‪ ،‬اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻣﻲداد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻋﻠﻲ را از اﻳـﻦ ﻛـﺎر ﺑـﺎز دارد‪ .‬ﻋﻠـﻲ س ﺑـﻪ وي اﻗﺘـﺪا و ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺘﻮراﺗﺶ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﻪ ﻗﻀﺎوتﻫﺎي او ﺣﻜﻢ و ﺑﻪ اﺣﻜﺎم وي اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﺮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ او داﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﺑﻪ ﻧﺎم وي ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺷﻮﺷﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﺲ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ص‪. 89‬‬

‫‪ - 2‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.190‬‬
 ‫‪73‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮﺻﺪﻳﻖ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ راﺑﻄـﻪي ﺳـﺒﺒﻲ و داﻣـﺎدي داﺷـﺘﻨﺪ؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬از آﻧﻬﺎ دﺧﺘﺮ ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﺧﺘﺮ ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻬﺪ و ﭘﻴﻤﺎنﻫﺎي ﻣﺤﻜﻤـﻲ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻳﻚ درﺧﺖ و ﺛﻤﺮهي ﻳﻚ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﭼﻨﺎن ﻛـﻪ ﻓﺮزﻧـﺪانِ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز و دﺷﻤﻦ اﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪع و ﺣﺴـﻮدان و ﻣﺨﺎﻟﻔـﺎنِ ﺣـﺎﻣﻼنِ اﺳـﻼم و‬
‫اﻋﻼن ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪي اﺳﻼم و ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﮕﺎن ﭘﺮﭼﻢ اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و اﻧﻌﻘﺎد آن ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐس ﺑﻪ ﺻﺤﺖ آن‬
‫اﺳﺘﺪﻻل ﻣﻲﻛﻨﺪ و در رد ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎنس‪ ،‬اﻣﻴﺮ ﺷﺎم‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﻤـﺎن ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺣﺎﺿﺮي –ﺑﺠﺰ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮرا‪ -‬ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب و رأي ﻧﺪارد و ﻫﻴﭻ ﻏﺎﻳﺒﻲ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧـﺪ آن را‬
‫رد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺷﻮرا ﻓﻘﻂ ﺣﻖ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدي ﺑﻴﻌـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ و او را اﻣـﺎم‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ از روي ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد ﺑﻪ رأي ﺷﻮرا ﻳﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺪﻋﺘﻲ از اﻣﺮ آﻧﻬﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮدن و ﻗﺒﻮل رأي ﺷﻮرا اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪ ،‬ﺑـﺎ او ﻣـﻲﺟﻨﮕﻨـﺪ و ﺧﺪاوﻧـﺪ او را ﺑـﻪ راﻫـﻲ ﻛـﻪ در ﭘـﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘـﻪ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺎ ﺧﻠﻔﺎي ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎ ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﺧﺘﻴﺎري‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺺ ﺻﺮﻳﺢ و آﺷﻜﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﺑﻬﺎم و اﺷـﻜﺎﻟﻲ در آن راه ﻧـﺪارد ﻛـﻪ اﻣﺎﻣـﺖ و‬
‫ﺧﻼﻓﺖ ﺑﺎ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و اﺟﻤﺎع آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻣﻨﻌﻘﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً در ﻋﺼﺮ‬
‫اول ﻛﻪ ﺑﺎ اﺟﻤﺎع اﻧﺼﺎر و ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺗﻌﻴﻴﻦ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﻤـﺮ ﻓـﺎروق ﺑـﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت )ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪366‬و‪.367‬‬

‫‪ - 2‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬ج‪ ،3‬ﺟﺰء‪.2‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪74‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﺧﻠﻴﻔﻪ اﺟﻤﺎع ﻛﺮدﻧﺪ و دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻫﻴﭻ ﺣﺎﺿﺮي ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﻏـﺎﻳﺒﻲ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ آن را رد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ زودي دو رواﻳﺖ را از ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ اﺑـﻲﻃﺎﻟـﺐ در اﻟﻐـﺎرات‬
‫ﺛﻘﻔﻲ‪1‬ﻧﻘﻞ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺳﺮاﺳﻴﻤﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻼﻓﺖ و اﻣﺎﻣﺖ وي اﻋﺘﺮاف و اﻗﺮار ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي در ﻏﻴﺮ ﻛﺘﺎب »اﻟﻐﺎرات« وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫رواﻳﺖ از ﻋﻠﻲ س ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ او از ﺧﻼﻓﺖ و اﻣﺎﻣﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣـﺎ ﺑـﻪ ﻗﻀـﺎي‬
‫اﻟﻬﻲ راﺿﻲ و ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻣﺮ او ﺷﺪﻳﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ در اﻣﺮ ﺧﻼﻓﺖ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛـﺮدم‪ ،‬دﻳـﺪم ﻛـﻪ اﻃﺎﻋـﺖ و‬
‫ﭘﻴﺮوي از دﺳﺘﻮر ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺑﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻦ ﺑﺎ او ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﭼﻮن ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻋﻬﺪ و ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺴﺘﻪ ام‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﻪ ﮔﻮش ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻠﻔﺎء ﺑﺎﺷﻢ«‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻜﺮي ﻣﻲﻛﺮد ﺑﻪ ﻃﺮف اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ رﻓﺖ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻬـﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼـﺎر‬
‫ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد؛ و ﻧﻪ ﺗﻘﻴﻪ ﻛﺮد و ﻧﻪ ﻃﺒﻖ ﭘﻨﺪارﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ آﻧﭽﻪ در درون داﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺨﻔﻲ ﻛﺮد‪ .‬او‬
‫درﺑﺎرهي ﺣﻮادث ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﭘﻴﺶ اﺑﻮﺑﻜﺮ رﻓﺘﻢ و ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم و در‬
‫آن اﺗﻔﺎﻗﺎت از ﺟﺎي ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ وﻻﻳﺖ اﻣﻮر را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ و ﻛﺎرﻫﺎ را ﺳﻬﻞ و ﻫﻤﻮار‬

‫‪ - 1‬اﺑﻮاﺳﺤﺎق اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺛﻘﻔﻲ ﻛﻮﻓﻲ اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬در ﺣﺪود ﺳﺎل دوﻳﺴﺖ ﻳﺎ ﻛﻤﻲ ﻗﺒﻞ از آن ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و در‬
‫ﺳﺎل ‪283‬ﻫـ در اﺻﻔﻬﺎن درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ راوﻳﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ ﻧـﻮري‬
‫ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺛﻘﻔﻲ ﻣﻌﺮوف ﻛﻪ اﺻﺤﺎب ﺑﻪ او اﻋﺘﻤﺎد ﻛﺮده اﻧـﺪ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از راوﻳـﺎن‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﻮده اﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از ﺷﺮح ﺣﺎﻟﺶ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ و ﺑﺰرﮔﺎن از وي رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪) .‬اﻟﻤﺴﺘﺪرك‬
‫‪.(550-549/3‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺴﺎري در روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪ ،‬او را ﺷﻴﺦ ﻣﺤﺪث و ﻣ‪‬ﺒﻠﻎ ﺻﺎﻟﺢ ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘـﺎب »اﻟﻐـﺎرات«‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب اﻟﺒﺤﺎر‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ از آن ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ )ص‪ (4‬و او ﺣﺪود ﭘﻨﺠﺎه اﺛﺮ دارد‪) .‬اﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ﺑﺨﺶ‬
‫دوم‪،‬ص‪.(103‬‬
‫‪ - 2‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ )ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ﺧﻄﺒﺔ‪ ،37‬ص‪.81‬‬
 ‫‪75‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻛﺮد و ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﻪروي و ﻋﺪاﻟﺖ رﻓﺘﺎر ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻫﻤﻮاره از روي ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺎ او ﻫﻤﺮاه ﺑﻮدم و‬
‫‪1‬‬
‫در آﻧﭽﻪ ﻛﻪ از ﺧﺪا اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬از وي اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮدم«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن و اﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﺧﻼﻓـﺖ را ﺑـﺮ وي ﻋﺮﺿـﻪ ﻛﺮدﻧـﺪ او‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﺷﺎن را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ؛ ﭼﻮن ﺑﻌﺪ از اﻧﻌﻘﺎد ﺧﻼﻓﺖ دﻳﮕﺮ او ﺣﻘﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫در ﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ‪ ،‬اﻣﻴﺮ ﺷﺎم‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﺧﻠﻴﻔﻪي اول‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻـﺪﻳﻖ‪ ،‬و‬
‫اﻓﻀﻞ ﺑﻮدن وي اﻗﺮار ﻛﺮده ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﮔﺶ ﺑﺮاي وي ﻃﻠـﺐ ﻣﻐﻔـﺮت و ﺑﺨﺸـﺶ ﻛـﺮده و‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وﻓﺎت وي ﺗﺄﺳﻒ ﺧﻮرد؛ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻣﻴـﺎن ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻓـﺮدي را‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ و ﺗﻮﺳﻂ او آﻧﻬﺎ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻨﺰﻟﺖ او ﻧﺰد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻓﻀﺎﻳﻠﺶ در اﺳﻼم‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻴﺮﺧﻮاهﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﺟﺎن ﺧﻮدم‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه آﻧﺎن در اﺳﻼم ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻈﻴﻢ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺸﻜﻼت و ﺑﻼﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ در‬
‫اﺳﻼم ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎﻣﺮزد و ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺟـﻪ آﻧﻬـﺎ را‬
‫‪2‬‬
‫ﺟﺰاي ﻧﻴﻜﻮ دﻫﺪ!«‬
‫ﻃﻮﺳﻲ‪ 3‬از ﻋﻠﻲ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ وﻗﺘﻲ در ﺟﻤﻊ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﮔﺎن ﺟﻨﮓ ﺟﻤـﻞ ﺑـﻮد‪ ،‬ﺑـﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻋﻠﻲ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺎر اﻟﻬﺪي‪ ،‬ص‪ .373‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 532‬‬
‫‪ - 2‬اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪.488‬‬

‫‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 385‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪ 460‬در ﻧﺠﻒ درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او ﻣﻠﻘﺐ‬ ‫‪3‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻴﺦ اﻟﻄﺎﺋﻔﺔ اﺳﺖ‪) .‬ﺗﻨﻘﻴﺢ اﻟﻤﻘﺎل ‪.(105/3‬‬
‫ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺳﺘﻮن و رﻛﻦ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺗﻤﺎم ﻋﻠﻤﺎي ﺷﻴﻌﻪ و ﺷﻴﺦ و ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻪ ﻃـﻮر ﻣﻄﻠـﻖ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫وي در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻋﻠﻮم اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺄﻟﻴﻔﺎﺗﻲ دارد و در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‪ ،‬اﻟﮕﻮ و اﻣﺎم ﺑﻮد و ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت وي ﭘﺮ از ﭼﻴﺰﻫـﺎي‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻮﺳﻲ ﻣﺆﻟﻒ دو ﻛﺘﺎب از ﺻـﺤﺎح ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧـﻪ ﺑـﻪ ﻧـﺎم ﻫـﺎي »اﻟﺘﻬـﺬﻳﺐ« و »اﻻﺳﺘﺒﺼـﺎر«‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬وي درﺗﻤﺎم زﻣﻴﻨﻪﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ و ﻋﻘﻴﺪه و اﺻﻮل و ﻓﺮوع ﺗﺄﻟﻴﻒ دارد و ﺗﻤﺎم ﺧﻮش ﺑﻴﻨﻲﻫﺎ ﺑﻪ وي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪.(216/6،‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪76‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﻣﻦ روي ﮔﺮداﻧﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑـﺎ اﺑـﻮﺑﻜﺮ‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم و ﺑﻪ آن وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪم‪ .‬ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎن‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺳﺮاغ ﻣﻦ آﻣﺪﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﺴـﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را دﻋﻮت ﻛﻨﻢ ﻳﺎ ﻛﺴﻲ را ﻣﺠﺒﻮر ﻛﻨﻢ‪ ،1‬ﺑﺮاي ﺑﻴﻌﺖ ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬

‫‪ -‬آﻳﺎ ﺧﻼﻓﺖ ﻣﻨﺼﻮص اﺳﺖ؟ در اﻳﻦ رواﻳﺖ دﻟﻴﻞ واﺿﺤﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻼﻓـﺖ‬ ‫‪1‬‬
‫و اﻣﺎﻣﺖ ﻣﻨﺼﻮص و اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺎﻣﺖ ﻋﻬﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﻳﻜﻲ ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﻣﻨﺘﻘـﻞ ﻣـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫)اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ ج‪ 1‬ص‪ ،(277‬و اﻳﻨﻜـﻪ ﻋﻬـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ از ﺟﺎﻧـﺐ رﺳـﻮل اﷲع از‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪارد‪) .‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ ج‪ 1‬ص‪ .(277‬ﺑـﺮاي ﺗﻔﺼـﻴﻞ اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺐ ﺑﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷـﻴﻌﻪ از ﺟﻤﻠـﻪ »اﺻـﻞ اﻟﺸـﻴﻌﺔ وأﺻـﻮﻟﻬﺎ« از ﻣﺤﻤـﺪ ﺣﺴـﻴﻦ آل ﻛﺎﺷـﻒ اﻟﻐﻄـﺎء و‬
‫»اﻻﻋﺘﻘﺎدات« از اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ و »اﻷﻟﻔﻴﻦ« از ﺣﻠﻲ و »ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار« از ﻣﺠﻠﺴﻲ و ‪ ...‬ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﮔﺮ ﻋﻠﻲس اﻋﺘﻘﺎدي ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ اﻋﺘﻘﺎد داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ اﻋﺘﻘـﺎد ﻧﺪاﺷـﺖ و ﺑـﺎ او ﻣﺸـﻮرت‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮد و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﻫﻞ ﺟﻤﻞ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻤﻼت را ﻧﻤﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺷـﻤﺎ را ﻓـﺮا ﺑﺨـﻮاﻧﻢ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدن ﺑﺎ ﻣﻦ آﻣﺪﻳﺪ‪ «.‬ﭘﺲ اﮔﺮ او از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﺎم اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه ﺑـﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻤـﺎً‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻃﺮف او ﻣﻲرﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮا ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ او ﻧﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬و او ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻤﻼﺗﻲ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﺑﻮد و‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻌﺪ از ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎن ذي اﻟﻨﻮرﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ او آﻣﺪﻧﺪ و او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ و دﻳﮕﺮي را‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﺎم ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻛﺎري وا ﻣﻲدارﻳﺪ ﻛﻪ رﻧﮓ و رﻳﺎ در آن ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ و دلﻫﺎ ﺑﻪ آن‬
‫ﻗﻮام ﻧﻤﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻋﻘﻞﻫﺎ زﻳﺮ ﺑﺎر آن ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﻓﺖ – ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﺮا رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﻦ ﻧﻴـﺰ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ از ﺷﻤﺎ ﺷﻨﻮاﺗﺮ و ﻣﻄﻴﻊﺗﺮ ﺑﺎﺷﻢ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ وﻻﻳﺖ اﻣﻮر را در دﺳﺖ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ وزﻳﺮ ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻣﻴﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﻢ‪) .‬ﺳﺨﻨﺎن ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ وﻗﺘﻲ ﻣﺮدم ﭘﺲ از‬
‫ﺷﻬﺎدت ﻋﺜﻤﺎن ذياﻟﻨﻮرﻳﻦ از او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺷﻮد؛ ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ ﺧﻄﺒﺔ ‪ 92‬ص‪ ،136‬ﭼﺎپ ﺑﻴﺮوت(‪.‬‬
‫آﻳﺎ دﻟﻴﻠﻲ ﺻﺎدقﺗﺮ از اﻳﻦ‪ ،‬وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻋﻠﻲس ﺧﻮاﻫﺎن ﺧﻼﻓﺘﻲ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻨﻜﺮان آن را ﻛﺎﻓﺮﺗﺮ از‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺠﻮﺳﻴﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن و ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﺎﻣﻴﻪ اﺗﻔـﺎق دارﻧـﺪ ﺑـﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ اﻣﺎﻣﺖ ﻳﻜﻲ از اﺋﻤﻪ را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ و آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ او واﺟﺐ ﻛـﺮده ﻛـﻪ از آﻧـﺎن اﻃﺎﻋـﺖ‬
 ‫‪77‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻧﻜﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﻛﺎﻓﺮ و ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻋﺬاب اﺑﺪي ﺟﻬﻨﻢ اﺳﺖ‪) .‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار‪ ،‬ﻣﺠﻠﺴـﻲ‪ ،‬ج‪ ،23‬ص‪ ،390‬ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻘﻞ از ﻣﻔﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺪث ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ آﻳﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺳﺄل ﺳﺎﺋﻞ ﺑﻌﺬاب واﻗﻊ ﻟﻠﻜﺎﻓﺮﻳﻦ )ﺑﻮﻻﻳـﺔ‬
‫ﻋﻠﻲ( ﻟﻴﺲ ﻟﻪ داﻓﻊ«‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ آن را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻧﺎزل ﻛﺮده اﺳﺖ‪) .‬ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠـﺔ‬
‫ﻣﻦ اﻷﺻﻮل ﻓﻲ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ 1‬ص‪.(422‬‬
‫ﺑﻪ دروغ و ﻧﺎﺣﻖ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﺧﺪا را ﻣﻲﭘﺮﺳـﺘﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪا را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻧﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬او را در ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻋﺒﺎدت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓـﺪاﻳﺖ ﺷـﻮم!‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺧﺪا ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺗﺼﺪﻳﻖ رﺳﻮل ويع و دوﺳـﺘﻲ ﺑـﺎ ﻋﻠـﻲ و اﺋﻤـﻪي‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ و اﻋﻼم ﺑﺮاﺋﺖ و ﺑﻴﺰاري از دﺷﻤﻨﺎن آﻧﻬﺎ‪) .‬ﺑﺎب ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻹﻣﺎم واﻟﺮد إﻟﻴﻪ ﻣﻦ اﻷﺻﻮل ﻓﻲ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪1‬‬
‫ص‪.(180‬‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﺻﺪوق و اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛـﺲ اﻣﺎﻣـﺖ‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و ﺳﺎﻳﺮ اﻣﺎﻣﺎنِ ﭘﺲ از وي را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﻮت ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻧﺒﻴﺎء را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و اﻋﺘﻘﺎد ﻣﺎ‪ ،‬درﺑﺎرهي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻣﺎﻣﺖ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ را ﻗﺒﻮل دارد و اﻣﺎﻣﺖ ﻳﻜﻲ از اﻣﺎﻣﺎنِ ﺑﻌـﺪ‬
‫از او را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺒﻮت ﻫﻤﻪي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺒﻮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻣﺎن‪،‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪) .‬اﻻﻋﺘﻘﺎدات ﻟﻠﻘﻤﻲ ص‪.(130‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻴﻢ ﺧﻮد ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬اﻣﺎﻣﺖ و ﻣﻨﺼﻮص ﺑﻮدن آن را ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﻘﺪسﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﻗﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ و ﺗﻐﻴﻴـﺮ و ﺗﺒـﺪﻳﻞ‬
‫ﻗﺮآن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﺎ ادﻟﻪي واﺿﺢ و ﺑﺮاﻫﻴﻦ ﻗﺎﻃﻊ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧـﻮد ﺷـﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬در ﻛﺘـﺎب‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن‪» ،‬اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« آن را ﺗﻮﺿﻴﺢ داده اﻳﻢ‪.‬‬
‫آري‪ ،‬از ﻣﻘﺪسﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻋﻠـﻲ ﻣﺮﺗﻀـﻲس‬
‫درﺑﺎرهي ﺧﻮدش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﻘﺘﺪي ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬دوﺑﺎره ﮔﻔﺘﻪاش را ﺗﻜﺮار‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮا رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ و ﺳﺮاغ دﻳﮕﺮي ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬و ﺷـﺎﻳﺪ از‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﻮرات اﻣﺎم ﺗﺎن ﮔﻮش دﻫﻢ و اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻢ‪ .‬وزﻳﺮ و ﻣﺸﺎور ﺑﻮدن ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳـﺖ‬
‫از اﻳﻦ ﻛﻪ اﻣﻴﺮ و زﻣﺎﻣﺪار ﺑﺎﺷﻢ‪) .‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ ﺧﻄﺒﺔ ‪ 92‬ص‪ ،136‬ﭼﺎپ ﺑﻴﺮوت(‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪78‬‬

‫آﻧﭽﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ س ﻗﻀﻴﻪي ﺧﻼﻓﺖ را آن ﻃﻮر ﻛﻪ اﻳﻦ اﺷﺨﺎص درﺑﺎرهي وﻻﻳـﺖ او‬
‫ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺼﻮر ﻧﻜﺮده‪ ،‬رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲس در زﻣﺎن ﺑﻴﻤﺎري ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺮدم رﻓﺖ و ﻣﺮدم ﺑﻪ وي ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اي اﺑﻮاﻟﺤﺴـﻦ‪ ،‬رﺳـﻮل اﷲ ع‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﺒﺢ ﻛﺮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﺣﻤﺪ و ﺛﻨﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺐ را ﺑﻪ ﺻﺒﺢ رﺳﺎﻧﻴﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﺒﺎس دﺳـﺖ‬
‫ﻋﻠﻲ را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻌﺪ از ﺳﻪ ﺑﺎر ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﻣﻲﺧﻮرم ﻛﻪ ﻣﺮگ را در ﭼﻬﺮهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع دﻳﺪم‬
‫و ﻣﻦ ﻣﺮگ در ﭼﻬﺮهي ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻣﻲدﻫﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﭘﻴﺶ رﺳﻮل ﺧﺪا ع ﺑـﺮو و اﻳـﻦ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ را ﭘﻴﺶ او ﻣﻄﺮح ﻛﻦ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺧﻼﻓﺖ اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ اﻃﻼع دﻫﺪ و اﮔـﺮ در ﻣﻴـﺎن‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺧﻼﻓﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﺳﻔﺎرش دﻫﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ اﮔﺮ اﻣﺮوز اﺑـﻮﺑﻜﺮ را از‬
‫ﺧﻼﻓﺖ ﻣﻨﻊ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از او دﻳﮕﺮ ﻣﺮدم ﺳﺮاغ ﻣﺎ ﻧﻤﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺒـﺎس ﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﻫﻤـﺎن روز رﺳـﻮل اﷲ ع‬
‫وﻓﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪) .‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ج‪ 1‬ص‪.(132‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﭘﺲ از ﺑﻴﺎن ﻣﺎﺟﺮاي ﺳﻘﻴﻔﻪ و ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارد‪ :‬ﺑﺪان ﻛﻪ آﺛﺎر و اﺧﺒﺎر وارده در‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﻧﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ آﺛﺎر و رواﻳﺎت ﺑﻨﮕﺮد و اﻧﺼﺎف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣـﻲداﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻧـﺺ‬
‫ﺻﺮﻳﺢ و ﻗﻄﻌﻲ ﻛﻪ ﻋﺎري از ﺷﻚ و اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻨﺼﻮص ﺑﻮدن ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫)ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ج‪ 1‬ص‪.(135‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ س ﻃﻠﺤﻪ و زﺑﻴﺮ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﻣـﻦ ﻫـﻴﭻ رﻏﺒﺘـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻼﻓﺖ و ﻫﻴﭻ ﻣﻴﻠﻲ ﺑﻪ وﻻﻳﺖ ﻧﺪارم‪ .‬اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺮا ﺑﻪ آن دﻋﻮت ﻛﺮدﻳﺪ و آن را ﺑﺮ ﻣﻦ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﺮدﻳﺪ‪) .‬ﻧﻬـﺞ‬
‫اﻟﺒﻼﻏﺔ ص‪.(322‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺼﺮ ﺑﻦ ﻣﺰاﺣﻢ ﺷﻴﻌﻲ )أﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻧﺼﺮ ﺑﻦ ﻣﺰاﺣﻢ اﻟﺘﻤﻴﻤﻲ ﻛﻮﻓﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻋﻄﺎر‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪي راوﻳﺎن‬
‫ﻣﺘﻘﺪم‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از راوﻳﺎن ﻃﻴﻘﻪي ﺗﺎﺑﻌﻴﻦ و ﺳﻪ ﻃﺒﻘﻪ ي اولِ أﺋﻤﻪي ﻃﺎﻫﺮﻳﻦ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬روﺿـﺎت اﻟﺠﻨـﺎت ج‪8‬‬
‫ص‪ .(166‬ﻧﺠﺎﺷﻲ درﺑﺎره اش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﺑﺮ راه راﺳﺖ ﺑﻮد و رﻓﺘﺎر و ﻛـﺮدارش ﺧـﻮب ﺑـﻮد و ﺻـﺎﺣﺐ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺻﻔﻴﻦ واﻟﺠﻤﻞ و ﻣﻘﺘﻞ اﻟﺤﺴﻴﻦ و دﻳﮕﺮ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬اﻟﻨﺠﺎﺷﻲ ص‪ 301‬و‪ .(302‬او رواﻳﺖ ﻛـﺮده‬
‫ﻛﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن‪ ،‬ﺣﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻤﺔ ﻓﻬﺮي و ﺷﺮﺣﺒﻴﻞ ﺑﻦ ﺳﻤﻂ و ﻣﻌـﻦ ﺑـﻦ ﻳﺰﻳـﺪ را ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﺗـﺎ از‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻗﺎﺗﻼن ﻋﺜﻤﺎن را ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﭘﺲ از ﺣﻤﺪ و ﺑﺴﻢ اﷲ ﮔﻔﺘﻦ آﻧﺎن را‬
‫راﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع را ﻣﺒﻌﻮث ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻛﻤﻚ او ﻣﺮدم را از ﮔﻤﺮاﻫﻲ و ﻫﻼﻛـﺖ ﻧﺠـﺎت‬
‫داد و ﭘﺲ از ﺟﺪاﻳﻲ آﻧﺎن را ﺟﻤﻊ و ﻣﺘﺤﺪ ﮔﺮداﻧﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ روح وي را ﺑﺎز ﮔﺮﻓﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آن‬
 ‫‪79‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻃﺒﺮﺳﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻋﻠﻲ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ اﺑـﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬اﻗـﺮار و ﺑـﻪ‬
‫اﻣﺎﻣﺘﺶ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﺮد و ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ ﺑﻴﻌﺘﺶ ﺑﻮد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫اﺳﺎﻣﻪ ﺑﻦ زﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺮود‪ ،‬آن ﺣﻀﺮتع ﺑﻪ ﻣﻠﻜﻮت اﻋﻠﻲ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ اﺳﺎﻣﻪ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻳﺎراﻧﺶ ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ وارد ﻣﺪﻳﻨﻪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﺟﺘﻤﺎع ﻣﺮدم را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺑﻮﺑﻜﺮ دﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﻋﻠﻲ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ‬
‫‪2‬‬
‫اي ﻋﻠﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺎﻣﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدي؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺘﺄﺧﺮ و اﻣﺎﻣﻲ از اﻣﺎﻣﺎن آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ آل ﻛﺎﺷﻒ اﻟﻐﻄﺎء‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠـﺐ‬
‫را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع دار ﻓﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻃﺮف دار ﺑﺎﻗﻲ ﺗﺮك ﻛﺮد‪،‬‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از اﺻﺤﺎب ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺳﻦ ﻛﻢ ﻳﺎ ﻗﺮﻳﺸﻲ ﺑﻮدن ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﻮت و ﺧﻼﻓﺖ ﺑﺮاي ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﺑﺎﺷﺪـ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛـﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ -‬وﻗﺘـﻲ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي اول و دوم در ﻧﺸﺮ ﻛﻠﻤﻪي ﺗﻮﺣﻴﺪ و آﻣﺎده ﻛﺮدن ﺳـﭙﺎه اﺳـﻼم و‬

‫ﺣﻀﺮت وﻇﺎﻳﻒ ﻣﺤﻮﻟﻪ را اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ وي ﺷـﺪﻧﺪ و آﻧﻬـﺎ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﺳـﻴﺮه و‬
‫روش ﻧﻴﻜﻮﻳﻲ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ اﻣﺖ ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ رﻓﺘﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﺜﻤﺎن ﻣﺘﻮﻟﻲ اﻣﻮر ﻣﺮدم ﺷﺪ و او ﻛﺎرﻫـﺎﻳﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم داد ﻛﻪ ﻣﺮدم آن را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﻧﺎﺑﺠﺎ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ؛ از اﻳﻦ رو ﺑﺮ او ﺷﻮرﻳﺪﻧﺪ و او را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣـﺮدم‬
‫ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﻦ از آﻧﻬﺎ روي ﮔﺮداﻧﺪم‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻣﻦ ﺧﻮدداري ﻛﺮدم‪ .‬دوﺑـﺎره‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﭼﻮن اﻣﺖ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﺗﻮ راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﺗﺮﺳﻴﺪم اﮔﺮ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻧﺪﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻣﺘﻔﺮق ﺷﻮﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم و ﺧﻠﻴﻔﻪ ﺷﺪم‪) .‬ﻛﺘﺎب ﺻﻔﻴﻦ‪ ،‬ﭼﺎپ إﻳﺮان ص‪.(105‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﻮرخ ﺷﻴﻌﻪ اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارد ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮس ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﻋﻤﺮس را ﭘﺲ از ﺧـﻮد ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ ﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﺑﻪ او اﻋﺘﺮاض ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲس ﺑﻪ ﻃﻠﺤﻪ س ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻛﺴﻲ را ﻏﻴﺮ از ﻋﻤﺮ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ‬
‫ﺧﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬از او اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ‪) .‬ﺗﺎرﻳﺦ روﺿﺔ اﻟﺼﻔﺎ ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ص‪ ،206‬ﭼﺎپ ﺑﻤﺒﺌﻲ(‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﺷﻴﺦ اﻟﻄﺎﻳﻔﻪ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ج‪، 2‬ص‪.121‬‬
‫‪ - 2‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺣﺘﺠﺎج‪ ،‬ﻋﺮاق‪ ،‬ص‪.50‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪80‬‬

‫ﺗﻮﺳﻌﻪي ﻓﺘﻮﺣﺎت اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻼش ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻣﻨﺰوي ﻧﺸﺪﻧﺪ و ﻣﻨﺤﺮف ﻧﺸﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫‪1‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد و رواﺑﻂ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ و ﻣﺤﺒﺖ آﻣﻴﺰي ﺑﺎ آﻧﺎن داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎل اﻳﻦ ﺳﺆال ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻋﻠﻲ س ﭼﻨﺪ روز دﻳﺮﺗﺮ ﺑـﺎ ﺣﻀـﺮت اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﺻـﺪﻳﻖ س‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد؟ اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺆال ﺟﻮاب داده ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و از ﻣﺮدم‬
‫ﻣﻌﺬرتﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣـﺎ را از ﺷـﺮ آن ﺣﻔـﻆ ﻛﻨـﺪ و‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺘﻨﻪاي اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﺣﺮﻳﺺ ﺧﻼﻓﺖ ﻧﺒـﻮده ام‪ .‬اﻣـﺮ ﻋﻈﻴﻤـﻲ ﺑـﺮ‬
‫دوش ﻣﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻃﺎﻗﺖ و ﺗﻮان آن ﺑﺮاﻳﻢ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ .‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ ﻛـﻪ ﻗـﻮيﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﺮدم ﺟﺎي ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬او ﻫﻤﭽﻨﺎن از ﻣﺮدم ﻣﻌﺬرت ﺧـﻮاﻫﻲ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ .‬ﻣﻬـﺎﺟﺮﻳﻦ ﻋـﺬر وي را‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ و زﺑﻴﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻓﻘﻂ از اﻳﻦ ﻧﺎراﺣﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻣﺸـﻮرت ﻧﺸـﺪ و ﮔﺮﻧـﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ‬
‫ﻻﻳﻖﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا او ﻳﺎر ﻏﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﺳﺖ و رﺳﻮل اﷲ ع او را در ﺣﺎل‬
‫‪2‬‬
‫ﺣﻴﺎﺗﺶ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺮدم اﻣﺮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي را در ﺷﺮح ﺧﻮد از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ اﺑﻲاوﻓـﻲ ﺧﺰاﻋـﻲ آورده ﻛـﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎص از ﻛﺎرﮔﺰارانِ رﺳﻮل ﺧﺪا ع در ﻳﻤﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛـﻪ رﺳـﻮل‬
‫اﷲ ع درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ آﻣﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌـﺖ ﻛـﺮده ﺑﻮدﻧـﺪ‪ .‬او ﻣـﺪﺗﻲ ﺑـﺎ‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﺮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ وي ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬او ﺳﺮاغ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﻲ‬
‫ﺷﻤﺎ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ و وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﺋﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آري‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ و دل ﺧﻮﺷﻲ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آري‪.‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬راﺿﻲ ام و ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻲﻛـﻨﻢ؛ وﻗﺘـﻲ‬

‫‪ - 1‬أﺻﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ وأﺻﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ ،‬داراﻟﺒﺤﺎر‪ ،1960،‬ص‪. 91‬‬

‫‪ - 2‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 132‬‬
 ‫‪81‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﻤﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اي ﺑﻨﻲ ﻫﺎﺷﻢ! ﺷﻤﺎ ﺷﺎﺧﻪﻫـﺎ و ﺛﻤـﺮهﻫـﺎي درﺧـﺖ ﻧﺒـﻮت‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪.‬‬

‫اﻗﺘﺪاي ﻋﻠﻲ  در ﻧﻤﺎز ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ  و ﻗﺒﻮل ﻛﺮدن ﻫﺪﻳﻪ از وي‪:‬‬

‫ﭘﺲ از آن ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻠﻲس ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ س راﺿﻲ ﺑﻮد و در اﻣـﻮر و‬
‫ﻗﻀﺎﻳﺎي اﻣﺖ ﺑﺎ وي ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲﻛﺮد و از او ﻫﺪﻳﻪ ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﺮد و ﮔﻼﻳﻪ و ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫وي ارﺟﺎع ﻣﻲداد‪ .‬در ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻪ وي اﻗﺘﺪا ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺎ وي ﺑﺎ ﻣﺤﺒـﺖ رﻓﺘـﺎر ﻣـﻲﻛـﺮد و‬
‫دوﺳﺘﺪار او ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻐﺾ ﻣﻲورزﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲورزﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ و اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﭘﻴﺮوان آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣـﺮ ﮔـﻮاﻫﻲ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً آن را ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠـﻲ ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻣـﺮدم از وي‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻠﻴﻔﻪ و اﻣﻴﺮ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ وزﻳـﺮ ﺑﺎﺷـﻢ ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ از اﻳﻨﻜـﻪ اﻣﻴـﺮ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺎﺷﻢ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروقش ﺑﻪ ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن‬
‫‪3‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺸﺎور و ﮔﻮش ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اﻳﻦ ﺧﻠﻔﺎ ﺑﻮد و ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﻧﺎﻓﺬ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛـﻪ ﻳﻌﻘـﻮﺑﻲ‬

‫‪ - 1‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 134‬و ‪. 135‬‬

‫‪ - 2‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪. 136‬‬

‫‪ -‬ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻳﻌﻘﻮب ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﻛﺎﺗﺐ ﺷﻴﻌﻲ ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺪ وي از ﻣﻮاﻟﻲ اﺑﻮﻣﻨﺼﻮر ﺑﻮد‪ .‬او‬ ‫‪3‬‬
‫ﻣﺪام در ﺣﺎل ﺳﻔﺮ ﺑﻮد و ﺳﻔﺮ را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎي ﺷﺮﻗﻲ و ﻏﺮﺑﻲ اﺳﻼم ﺳﻔﺮ ﻣﻲﻛﺮد و در‬
‫ﺳﺎل ‪ 260‬وارد ارﻣﻨﺴﺘﺎن ﺷﺪ‪ .‬از آن ﺟﺎ ﺑﻪ رﻣﻨﻪ رﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﺼﺮ و ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺑﺎزﮔﺸـﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ در‬
‫ﺳﻔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻛﺘﺎب »اﻟﺒﻠﺪان« را ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮد‪ .‬وي ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻌﺮوﻓﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗـﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘـﻮﺑﻲ دارد‪ .‬او در‬
‫ﺳﺎل ‪284‬ﻫـ درﮔﺬﺷﺖ‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ و اﻷﻟﻘﺎب‪.(246/3،‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪82‬‬

‫درﺑﺎرهي دوران ﺧﻼﻓﺖ ﺻﺪﻳﻖ اﻛﺒﺮس ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ روم ﺑﺠﻨﮕﺪ‪ ،‬ﭘـﺲ ﺑـﺎ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد و ﺑﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻠﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﻼن ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺮوز ﻣﻲﺷـﻮم؟ ﻋﻠـﻲ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻴﺮي ﺑﺸﺎرت داده ﺷﺪه ام‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺧﻄﺒﻪ ﺧﻮاﻧﺪ و‬
‫‪1‬‬
‫آﻧﺎن را ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﺎ روم اﻣﺮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫در رواﻳﺘﻲ آﻣﺪه ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ از ﻋﻠﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬از ﻛﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺸﺎرت داده ﺷـﺪ؟ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﺑﻪ آن اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺸﺎرت ﻣﻲداد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫از رﺳﻮل اﷲ ع ﺷﻨﻴﺪهاي‪ ،‬ﻣﺮا ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﻛﺮدي! ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ از او ﻓﻘﻪ ﻳﺎد ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻋﻠﻲ‬
‫ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ و ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب و ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﺟﺒﻞ و أﺑﻲ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ و زﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ و ﻋﺒـﺪاﷲ ﺑـﻦ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻋﻠﻲبرا ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﻣﻘﺪم ﻣﻲداﺷﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهي رواﺑﻂ ﮔﺮم و‬
‫‪4‬‬
‫ﺻﻤﻴﻤﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ و ﻣﻘﺪم ﻛﺮدن ﻋﻠﻲ س ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ در ﻣﺸﻮرت و ﻗﻀﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻣﺎ ﺻﺎﺣﺐ اﻷﻋﻴﺎن‪ ،‬در ﻃﺒﻘﺎت ﻣﻮرﺧﻴﻦ او را ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻛﺮده اﺳـﺖ‪) .‬اﻋﻴـﺎن اﻟﺸـﻴﻌﺔ( او ﻳـﻚ ﺷـﻴﻌﻪي‬
‫اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب ﺗﺎرﻳﺨﺶ ﭘﻴﺪاﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ ،1960،‬ج‪ ،2‬ص‪132‬و‪.133‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻋﺰم اﺑﻲ ﺑﻜﺮ«(‪ ،‬ج‪ ،2‬ﻛﺘﺎب‪ ،2‬ص‪.158‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.138‬‬
‫‪ - 4‬در اﻳﻦ ﺑﺎره رواﻳﺎت زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺎ اﺻﺤﺎب ﺧﻮد و از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻠـﻲ س‬
‫ﻣﺸﻮرت ﻣﻲﻛﺮد و رأي وي را ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ آراء ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲداد‪ .‬ﻧﮕﺎ‪ :‬اﻟﺒﺪاﻳـﺔ و اﻟﻨﻬﺎﻳـﺔ از اﺑـﻦ ﻛﺜﻴـﺮ‪ ،‬رﻳـﺎض‬
‫اﻟﻨﻀﺮة از ﻣﺤﺐ ﻃﺒﺮي‪ ،‬ﻛﻨﺰ اﻟﻌﻤﺎل‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻟﻤﻠﻮك و ﺗﺎرﻳﺦ اﺑﻦ ﺧﻠﺪون و ‪ ...‬وﻟﻲ ﭼﻮن ﻣﺎ ﻋﻬﺪ ﻛﺮده اﻳﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ را ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻧﺪادﻳﻢ‪.‬‬
 ‫‪83‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫اﻳﻦ رواﻳﺖ را ﻳﻚ ﺷﻴﻌﻲ اﻓﺮاﻃﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻧﻌﻤﺎن ﻋﻜﺒﺮي ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺎب ﺧﺎﺻﻲ را در ﻛﺘﺎب »اﻹرﺷﺎد« ﺧﻮد ﺑـﺎ ﻋﻨـﻮان‪» :‬ﻗﻀـﺎﻳﺎ و ﻣﺴـﺎﺋﻞ‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ«‪ ،‬ﺑﻪ آن اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺗﻌﺪادي رواﻳﺎت را درﺑﺎرهي ﻗﻀﺎوتﻫﺎي ﻋﻠﻲ در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ اﺑـﻮﺑﻜﺮب ذﻛـﺮ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﻣﺮدي را ﻧﺰد اﺑﻮﺑﻜﺮ آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺣـﺪ‬
‫ﺷﺮﻋﻲ را درﺑﺎره اش اﺟﺮا ﻛﻨﺪ‪ .‬آن ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﻴﺪه ام اﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﺴـﺘﻢ ﻛـﻪ ﺣـﺮام‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻦ در ﻣﻴﺎن ﻗﻮﻣﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ آن را ﺣﻼل ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﻛﺴﻲ ﺗـﺎ ﺑـﻪ ﺣـﺎل از‬
‫ﺗﺤﺮﻳﻢ آن ﺧﺒﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﺮدد ﺷﺪ و ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺣﻜﻤﻲ را درﺑﺎرهاش اﺟﺮا ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺣﺎﺿﺮان ﻛﻪ در آن ﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺧﺒﺮ ﺑﺪﻫﻴـﺪ‪ .‬اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﻣـﺮدي را ﻧـﺰد او‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ از او ﺳﺆال ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ دو ﻧﻔﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻌﺘﻤﺪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ آن ﻣﺮد را در‬
‫ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر ﺑﮕﺮداﻧﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ آﻳﻪي ﺗﺤﺮﻳﻢ را ﺑﺮاي آن ﻣﺮد ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺣﺪﻳﺜﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﺮاﻳﺶ رواﻳﺖ ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ؟ اﮔـﺮ دو ﺷـﺎﻫﺪ ﺑـﻪ آن‪،‬‬
‫ﺷﻬﺎدت دادﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪ اﺟﺮا ﻣﻲﺷﻮد و اﮔﺮ ﺷﻬﺎدت ﻧﺪادﻧﺪ‪ ،‬از او درﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻦ و آزادش ﻛﻦ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر ﺷﻬﺎدت ﻧﺪاد ﻛﻪ آﻳﻪي ﺗﺤﺮﻳﻢ ﺑﺮاي او ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﻳﺎ ﺣﺪﻳﺜﻲ از رﺳﻮل اﷲ ع در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮاﻳﺶ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬اﺑـﻮﺑﻜﺮ از او درﺧﻮاﺳـﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮد و آزادش ﻛﺮد و ﻗﻀﺎوت ﻋﻠﻲ را در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻗﺒﻮل ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ از دﺳﺘﻮرات ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ رواﻳﺖ ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻛﻔﺎر ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪي ﻣﻨﻮره آﻣﺪﻧﺪ و دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺿﻌﻴﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻮن ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد‬
‫و ﭘﺎﻳﺎن دادن ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺮﺗﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺧﻄﺮ آﻧﻬـﺎ را ﺑـﺮ‬
‫ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻛﺮد‪ .‬از اﻳـﻦ رو دﺳـﺘﻮر داد از ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﻧﮕﻬﺒـﺎﻧﻲ ﺷـﻮد و‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎنﻫﺎﻳﻲ را در ﮔﺬرﻫﺎي ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن و ﺳﺮﺑﺎزان اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻋﻠﻲ و‬

‫‪ - 1‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪.107‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪84‬‬

‫زﺑﻴﺮ و ﻃﻠﺤﻪ و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﮕﻬﺒﺎنﻫﺎ را ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﻨﻨﺪ و آن ﮔـﺮوه ﺑـﺮ‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ از آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت رواﺑﻂ ﺻﻤﻴﻤﻲ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤـﻴﻦ ﺑـﺲ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺳﺮور اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﭘﺪر ﻧﻮهﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع از اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻫﺪاﻳﺎﻳﻲ ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻧﻤﻮد و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻴﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻋﺎدت در آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ ﻋﻴﻦ اﻟﺘﻤـﺮ‪ ،‬ﻛﻨﻴـﺰ اﺳـﻴﺮ ﺷـﺪه؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺻﻬﺒﺎء را از اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻗﺒﻮل ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻨﻴﺰ دو ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ ﻧﺎمﻫﺎي ﻋﻤﺮ و رﻗﻴﻪ ﺑﺮاي ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورد‪ .‬ﻋﻤﺮ و رﻗﻴﻪ از ﻛﻨﻴﺰش از ﻃﺎﻳﻔﻪي ﺗﻐﻠﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ وي ﺻﻬﺒﺎء ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ و در‬
‫‪2‬‬
‫زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ و اﻣﺎرت ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ در ﻋﻴﻦ اﻟﺘﻤﺮ اﺳﻴﺮ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﺎم وي‪ ،‬ام ﺣﺒﻴﺐ دﺧﺘﺮ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﺧﻮﻟﻪ دﺧﺘﺮ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه اﺳﻴﺮان ﺟﻨﮓ ﻳﻤﺎﻣـﻪ اﺳـﻴﺮ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬را ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻫﺪﻳﻪ ﻛﺮد و او ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اوﻻد ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﻌﺪ از ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﻔﻴﻪ را ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورد‪.‬‬
‫او از اﺳﻴﺮان اﻫﻞ رده ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺴﺮش ﺗﻮﺳﻂ او ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺤﻤﺪ ﺑـﻦ ﺣﻨﻔﻴـﻪ ﺑـﻪ او‬
‫‪4‬‬
‫ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رواﻳﺖﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي وﺟﻮد دارد ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻫﺪاﻳﺎي ﻣﺎﻟﻲ و‬
‫ﺧﻤﺲ و اﻣﻮال ﻓﻲء را از اﺑﻮﺑﻜﺮ درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺧﻮد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﺘﻮﻟﻲ ﺧﻤﺲ و‬

‫‪ -1‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.228‬‬

‫‪ -2‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .718‬ﻋﻤﺪة اﻟﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ص‪.361‬‬
‫‪ -3‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪.186‬‬
‫‪ -4‬ﻋﻤﺪة اﻟﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ص‪ .352‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬ص‪. 21‬‬
 ‫‪85‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻓﻲء در زﻣﺎن اﺑﻮﺑﻜﺮب ﺑﻮد‪ 1.‬اﻳﻦ اﻣﻮال ﺑﻪ دﺳﺖ ﻋﻠﻲ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺣﺴـﻦ و ﺑﻌـﺪ ﺑـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫دﺳﺖ ﺣﺴﻴﻦ و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ و ﺳﭙﺲ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ را در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﺑﻪ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ اﻗﺘﺪا ﻣﻲﻛﺮد و‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ وي راﺿﻲ ﺑﻮد و اﺗﻔﺎق و ﻳﻜﺪﻟﻲ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺸﺎن ﻣﻲداد‪.‬‬
‫ﻃﻮﺳﻲ درﺑﺎرهي اﻗﺘﺪاي ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬اﻣﺮي ﻣﺴﻠﻢ‬
‫‪4‬‬
‫و ﻇﺎﻫﺮ و واﺿﺢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻫﻤﻜﺎري اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ در ازدواج ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪:‬‬

‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﺑﺮ ﻋﻠﻲب ﻣﻨﺖ ﮔﺬاﺷﺖ؛ زﻳﺮا واﺳﻄﻪي ازدواﺟﺶ ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪل ﺷـﺪ و‬
‫ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ او ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﻫﺪان ازدواج وي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ رﺳـﻮل اﷲ‬
‫ع ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻃﺒﻖ رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻌـﺮوف ﺑـﻪ ﺷـﻴﺦ اﻟﻄﺎﺋﻔـﻪ اﺑـﻮﺟﻌﻔﺮ‬
‫ﻃﻮﺳﻲ از ﺿﺤﺎك ﺑﻦ ﻣﺰاﺣﻢ آورده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ از ﻋﻠﻲ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤـﺮ ﻧـﺰد‬
‫ﻣﻦ آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﻴﺶ رﺳﻮل اﷲ ع رﻓﺘﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ را از او ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻛﻦ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬اﺑﻮداود رواﻳﺘﻲ از ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲس را آورده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ و ﻋﺒﺎس و ﻓﺎﻃﻤﻪ و زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرﺛﻪ ﻧﺰد ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬
‫ع ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻼح ﻣﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ ﻣﺮا ﻣﺘﻮﻟﻲ ﺣﻖ ﺧﻮدﻣﺎن از اﻳﻦ ﺧﻤﺲ ﮔﺮداﻧﻲ‬
‫و در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺧﻮدت آن را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻦ ﺗﺎ ﭘﺲ از ﺷﻤﺎ ﻧﺰاع و درﮔﻴﺮي اﻳﺠﺎد ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﭘـﺲ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را‬
‫ﺑﻜﻦ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آن ﺣﻀﺮت اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در زﻣﺎن ﺣﻴـﺎت رﺳـﻮل‬
‫اﷲ آن را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدم‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﺮا ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ آن ﻗﺮار داد و ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﺳـﺎﻟﻬﺎي ﺧﻼﻓـﺖ ﻋﻤـﺮس در‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎل زﻳﺎدي ﻧﺰد او ﻣﻲآوردﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﻖ ﻣﺎ را در آن ﺳﺎل ﻧﺪاد و ﺑﻌﺪاً ﺑﺮاﻳﻢ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﮔﻔـﺘﻢ‪:‬‬
‫اﻣﺴﺎل ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺎل ﻧﻴﺎز ﻧﺪارﻳﻢ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز دارﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺎل را ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎزﮔﺮدان‪ .‬ﭘـﺲ ﻋﻤـﺮ‬
‫آن را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪ‪) .‬اﺑﻮداود‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺮاج‪ ،‬ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻨﺪات ﻋﻠﻲ(‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.118‬‬
‫‪ - 3‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺣﺘﺠﺎج‪ ،‬ص‪ .53‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪ .253‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﻣﺮآة اﻟﻌﻘﻮل‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪.388‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﻠﺨﻴﺺ اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪.354‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪86‬‬

‫ﻣﻦ ﻧﺰد وي رﻓﺘﻢ و دﻳﺪم ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﺗﺒﺴﻤﻲ ﺑﺮ ﻟﺐ دارد و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺗﻮ را ﭼﻪ ﺷـﺪه اي‬
‫ﻋﻠﻲ‪ ،‬و ﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ؟ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺮاﺑﺖ و ﺳﺎﺑﻘﻪي اﺳﻼم را و ﻳﺎري ﻛﺮدن اﺳـﻼم و ﺟﻬـﺎد‬
‫ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻳﺎد آوري ﻛﺮدم‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻮ راﺳﺖ ﻣﻲ ﮔـﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗـﻮ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺮﺗﺮ از آن ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮدي‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي رﺳﻮل اﷲ‪ ،‬ع ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻣﻦ در ﺑﻴﺎور‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺎدر ﻧﻴﺴﺖ ﻧﺎم ﺻﺤﺎﺑﻪ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ را ﺑﻴﺎورد ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ‬
‫ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰاي ﻗﺒﻴﺢ و اﻟﻘﺎب ﻛﺜﻴﻒ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺪ ﭼﻬﺮه و ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ – ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا – ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺠﻠﺴﻲ‬
‫ﻣﻠﻌﻮن اﻳﻦ واﻗﻌﻪ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫روزي از روزﻫﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ در ﻣﺴﺠﺪ رﺳـﻮل اﷲ ع ﻧﺸﺴـﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫درﺑﺎرهي ازدواج ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺤﺚ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ 2.‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﺮاف و ﺑﺰرﮔﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﻓﺎﻃﻤﻪ را‬
‫از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻛﺮدﻧﺪ اﻣﺎ رﺳﻮل اﷲ ع ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺎر در دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ‬
‫– و ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ از آنِ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ – اﻣﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﻘـﺮ و ﻣﺸـﻜﻞ‬
‫ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر اﻗﺪاﻣﻲ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ و ﺳﻌﺪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺑﺮﺧﻴﺰﻳـﺪ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﺑﺮوﻳﻢ و ﻋﻠﻲ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ درﺧﻮاﺳﺖ را از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬او ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎﻟﻲ دارد ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻤﻜﺶ ﻛﻨﻴﻢ‪ 3.‬ﺳﻌﺪ ﺟﻮاب داد‪ :‬اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪي اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠـﻲ‬
‫رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ از آﻧﻬﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﺮا در اﻳﻦ وﻗﺖ ﺑـﻪ اﻳﻨﺠـﺎ آﻣـﺪه اﻳـﺪ؟‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬داراي وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﻫﺴﺘﻲ ﭘﺲ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻋـﺚ ﺷـﺪه ﻛـﻪ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ را از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻧﻜﻨﻲ؟ وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را از اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺷـﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺷـﻚ از‬

‫‪ - 1‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.38‬‬

‫‪ - 2‬ﭼﻘﺪر اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ در ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻢ‪ ‬و ﻏﻢ رﺳﻮل اﷲع ‪ ،‬ﻫـﻢ‪‬‬
‫و ﻏﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن او را دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ او وﻓﺎدار ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻘﺪر زﻳﺒﺎﺳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﭼﻘﺪر اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻬﺮﺑﺎن و دﻟﺴﻮز ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﺑﺮ ﺧﻼف ﮔﻤﺎن و ﭘﻨﺪار ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪87‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺟﺎري ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ آرزوﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻬﺎﺳﺖ آن را ﭘﻨﻬﺎن داﺷﺘﻪ ام‪ 1.‬ﻛﻴﺴـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﺎ وي ازدواج ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻓﻘﺮ و ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎﻟﻲ ﻣﺎﻧﻊ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ 2.‬و از اﺑـﻮﺑﻜﺮ‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﺮم داﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ و ﻣﻦ در اﻳﻦ ﺣﺎل و وﺿﻌﻴﺖ ﻫﺴﺘﻢ ‪ ...‬ﺗﺎ آﺧﺮ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠـﻲ را ﺑـﻪ ازدواج ﺑـﺎ ﻓﺎﻃﻤـﻪ‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮد و ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﻼً ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻛﻤـﻚ ﻧﻤـﻮد و اﺳـﺒﺎب و زﻣﻴﻨـﻪي‬
‫ازدواج را ﺑﺮاي او ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻃﻮﺳﻲ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ زره ﺧﻮد را ﻓﺮوﺧـﺖ و ﭘـﻮﻟﺶ را ﻧـﺰد ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬
‫آورد‪ .‬ﺳﭙﺲ رﺳﻮل اﷲ ع درﻫﻢﻫﺎ را ﺑﺎ دو دﺳﺘﺶ از او ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻟﺒﺎس‬
‫و وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺎﻧﮕﻲ ﻻزم را ﺑﺮاي ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺨﺮ‪ .‬ﻋﻤﺎر ﺑﻦ ﻳﺎﺳـﺮ و ﺗﻌـﺪادي از اﺻـﺤﺎب را ﻫﻤـﺮاه‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﺎزار رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﻛﻪ ﻣﻲدﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺧﺮﻳﺪﻧﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛـﻪ‬

‫‪ - 1‬اﻳﻦ ﻗﻮم ﺣﻴﺎ و ﺷﺮﻣﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺣﻜﺎﻳﺖﻫﺎي ﺧﺮاﻓﻲ و دور از ﺷﺄن را ﻣﻲﺳـﺎزﻧﺪ و آن را‬
‫ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﻣﺒﺎرك ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ دﺳﺖ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮ ﻧﻤﻲدارﻧﺪ؟‬
‫‪ - 2‬ﻓﻘﺮ ﻋﻠﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺷﻴﻌﻪﻫﺎي اﻓﺮاﻃﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻤﻲ و ﻣﺠﻠﺴﻲ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ رﺳﻮل اﷲ ع ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ در ﺑﻴﺎورد‪ ،‬زﻧﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﻣﺮدي ﭼﺎق‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﺸﻴﺪه و ﭘﺎﻫﺎﻳﻲ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮي ﻃﺎس و ﭼﺸﻤﺎﻧﻲ درﺷﺖ اﺳﺖ و اﺳﺘﺨﻮان ﻫﺎي ﺷﺎﻧﻪ اش ﻧﺮم اﺳﺖ و‬
‫ﻟﺒﻲ ﺧﻨﺪان دارد اﻣﺎ ﻣﺎل و داراﻳﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﻳﻦ اوﺻﺎف را اﻧﻜﺎر ﻧﻜﺮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ – ﻃﺒـﻖ رواﻳـﺖﻫـﺎي‬
‫ﺷﻴﻌﻪ – ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا در دﻧﻴﺎ ﻣﺸﺮف ﮔﺮداﻧﻴﺪه و از ﻣﻴﺎن ﻣﺮدان ﺟﻬﺎن ﻣﺮا‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﺑﺮ زﻧﺎن ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑﺮﺗﺮي داده اﺳﺖ اي ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ .‬وﻗﺘﻲ در ﺷﺐ ﻣﻌﺮاج ﺑـﻪ‬
‫آﺳﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده ﺷﺪم‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﻪ اي را در ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس ﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ روي آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑـﻮد‪» :‬ﻻ اﻟـﻪ اﻻ اﷲ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﷲ أﻳﺪﺗﻪ ﺑﻮزﻳﺮه وﻧﺼﺮﺗﻪ ﺑﻮزﻳﺮه«‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﻲ ﺟﺰ اﷲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺤﻤـﺪ ﻓﺮﺳـﺘﺎدهي‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬او را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي وزﻳﺮش ﻛﻤﻚ و ﻳﺎري ﻛﺮدم«‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬وزﻳﺮ ﻣﻦ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﻲ اﺑـﻦ‬
‫اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ‪) .‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،336/1،‬ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن‪.(185/1،‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺟﻼءاﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻔﺮوﺷﻲ اﺳﻼﻣﻴﻪ‪ ،‬ص‪.169‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪88‬‬

‫آن را ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدادﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ آن را ﻣﻲﭘﺴﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺧﺮﻳﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺮﻳﺪ وﺳﺎﻳﻞ‬
‫ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻘﺪاري از وﺳﺎﻳﻞ را ﺑﺮداﺷﺖ و اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع ﻛﻪ ﻫﻤـﺮاﻫﺶ ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻘﻴﻪي آن را ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ‪ 1.‬اﻟﺒﺘﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑـﻪ درﺧﻮاﺳـﺖ ﺧـﻮد رﺳـﻮل اﷲ ع‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ازدواج آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮارزﻣﻲ ﺷﻴﻌﻲ‪ 2‬و ﻣﺠﻠﺴﻲ و ارﺑﻠﻲ ﺑﻴﺎن ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق و ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ را ﺑـﻪ ﻧـﺰد ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع ﻓﺮﺳـﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻨﺘﻈﺮ وي ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ از ﭘﺎﺳﺦ ﻣﺜﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ وي ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷـﺤﺎل ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ آﻣﺪ‪ ...‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﭘﻴﺶ رﺳﻮل ﺧﺪاع رﻓﺘﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ از‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ در ﺧﻮدم ﻧﻤﻲﮔﻨﺠﻴﺪم‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ روي ﻣﻦ آﻣﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼـﻲ ﺷـﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬رﺳﻮل اﷲ ع دﺧﺘﺮش ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻣﻦ در آورد‪ ...‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺧﺒـﺮ‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑﻪ ﻣﺎ ﭘﻴﻮﺳـﺖ و از‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ و ﺷﺎدي ﭼﻬﺮه اش ﻣﻲدرﺧﺸﻴﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺑﻼل! ﺑﻼل ﺟﻮاب داد‪ :‬ﮔﻮش ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﻢ اي رﺳﻮل ﺧﺪا ع‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر را ﺟﻤﻊ ﻛﻦ‪ .‬ﺑﻼل آﻧﻬﺎ را ﺟﻤﻊ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻳﻚ ﭘﻠﻪ از ﻣﻨﺒﺮ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس ﮔﻔﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ اﻧﺪﻛﻲ ﭘﻴﺶ ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔـﺎرم‪ ،‬ﻓﺮﺷـﺘﮕﺎﻧﺶ را ﻧـﺰد‬
‫ﻛﻌﺒﻪ ﮔﺮد آورده و ﻫﻤﻪي آﻧﻬﺎ را ﺷﺎﻫﺪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ او ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻋﻠﻲ ﺑـﻦ‬
‫اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ در آورده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ او را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻋﻠﻲ در ﺑﻴﺎورم و ﺷﻤﺎ‬

‫‪ - 1‬اﻷﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪ .39‬اﺑﻦ ﺷﻬﺮ آﺷﻮب ﻣﺎزﻧﺪراﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ . 20‬ﺟﻼءاﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.176‬‬
‫‪ - 2‬اﺑﻮاﻟﻤﺆﻳﺪ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻦ اﺣﻤﺪ ﺧﻮارزﻣﻲ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺤﺪث و ﺧﻄﻴﺐ و ﺷﺎﻋﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ در ﻣﻨﺎﻗـﺐ‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ دارد‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 568‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮارزم ﻧﺎم ﻧﺎﺣﻴﻪاي اﺳـﺖ و ﻳﻜـﻲ از روﺳـﺘﺎﻫﺎي زﻣﺨﺸـﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ واﻷﻟﻘﺎب‪.(11-12/2،‬‬
 ‫‪89‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫را ﺑﺮ اﻳﻦ ازدواج ﺷﺎﻫﺪ ﮔﻴﺮم«‪.‬‬
‫ارﺑﻠﻲ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﺷﺎﻫﺪان ازدواج ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﻧﺎم ﺑﺮده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از اﻧﺲ‬
‫رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺰد رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻮدم‪ ،‬وﺣﻲ ﺑﺮ او ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟـﺖ‬
‫ﻋﺎدي ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﻧﺲ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ از ﻧﺰد ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺮش ﺑﺮاي ﻣـﻦ‬
‫ﭼﻪ ﭼﻴﺰي آورد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﺪا و رﺳﻮل وي آﮔﺎه ﺗﺮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺮا اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﻪ ﻋﻘـﺪ‬
‫ﻋﻠﻲ در ﺑﻴﺎورم‪ .‬ﺑﺮو و اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن و ﻋﻠﻲ و ﻃﻠﺤﻪ و زﺑﻴﺮ و ﺗﻌﺪادي از اﻧﺼﺎر را ﻧﺰد‬
‫ﻣﻦ ﻓﺮا ﺧﻮان‪ .‬اﻧﺲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ رﻓﺘﻢ و آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪم‪ .‬وﻗﺘﻲ آﻧﺎن ﺑﻪ ﺧـﺪﻣﺖ رﺳـﻮل اﷲ ع‬
‫رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻌﺪ از ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس ﺧﺪا ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻲﮔﻴﺮم ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﺎ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻬﺮﻳﻪي ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﻣﺜﻘﺎل ﻧﻘﺮه ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻋﻠﻲ در آوردم‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ و ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺣﺴﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ‪ ،‬دوﺳﺖ ﭘﺪر ﺑﺰرگ‪ ‬ﺣﺴﻦ و‬
‫ﻳﺎر ﻏﺎرش و دوﺳﺖ ﭘﺪرش‪ ،‬ﻋﻠﻲ و ﻳﺎري دﻫﻨﺪهي آﻧﻬﺎ در اﻣﺮ ازدواﺟﺸﺎن‪ ،‬ﺣﺴﻦ را ﺑﺮ ﺷـﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﺶ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و ﺑﺎ او ﺑﺎزي ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺎﻧﻢ ﻓﺪاﻳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺴـﺘﻲ ﺗـﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﻋﻠﻲ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ع ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻦ را ﻣﻲﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫رواﺑﻂ ﻣﺤﻜﻢ و ﺻﻤﻴﻤﻲ آﻧﻬﺎ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺴﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬اﺳﻤﺎء دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻴﺲ‪ ،‬در زﻣـﺎن‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﻓﺎﻃﻤﻪل از او ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻣﻲﻛﺮد و ﺗﺎ ﻧﻔﺲﻫﺎي آﺧﺮ ﻫﻤﺮاه وي ﺑـﻮد و در ﻏﺴـﻞ و‬

‫‪ - 1‬ﺧﻮارزﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻗﺐ‪ ،‬ص‪251‬و‪ .252‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .358‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺑﺤـﺎراﻻﻧﻮار‪ ،‬ج‪ ،10‬ص‪38‬و‪.39‬‬
‫ﺟﻼءاﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.184‬‬
‫‪ - 2‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ﺗﺒﺮﻳﺰ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪348‬و‪ . 349‬ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪47‬و‪.48‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.117‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪90‬‬

‫ﻛﻔﻦ ﻛﺮدن او ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺧﻮدش از ﻓﺎﻃﻤﻪ ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻣﻲﻛﺮد و اﺳـﻤﺎء ﺑﻨـﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﻤﻴﺲ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ را در اﻣﺮ ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ وﺻﻴﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻔْﻦ و دﻓﻦ و ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزهي وي ﺑﺎ اﺳﻤﺎء ﺑﺎﺷﺪ‪ 2.‬اﺳﻤﺎء ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﻛﺎر را ﻛﺮد‪ .‬او ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ ﻧﻔﺲﻫﺎي آﺧﺮ ﻫﻤﺮاه ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫‪4‬‬
‫ﻋﻠﻲ در وﻓﺎﺗﺶ‪ ،‬او را ﻣﺪح و ﺛﻨﺎ ﮔﻔﺖ‪ 3.‬و او در ﻏﺴﻞ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﻣﺪام ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ در ارﺗﺒـﺎط ﺑـﻮد و از ﺣـﺎل دﺧﺘـﺮ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫»ﻓﺎﻃﻤﻪل ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪ و ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ را در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺗﻤﺎم ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺣﺎل دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ع ﭼﻄﻮر‬
‫‪5‬‬
‫اﺳﺖ؟«‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﭘﺮﺳﺘﺎر و ﻣﺮاﻗﺐ ﻣﻌﺮوف ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻮن ﭘﺮﺳﺘﺎر ﺣﻘﻴﻘﻲ او‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻓﺎﻃﻤﻪ از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻤﻠﻮ از ﮔﺮﻳﻪي ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم در آن روز ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫روز وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺗﺴـﻠﻴﺖ‬
‫ﻋﺮض ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻣﺎ ﺑﺮ دﺧﺘﺮ رﺳـﻮل ﺧـﺪاع ﻧﻤـﺎز ﺟﻨـﺎزه‬
‫‪6‬‬
‫ﻣﺨﻮان‪«.‬‬

‫‪ - 1‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪.107‬‬

‫‪ - 2‬ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ص‪ 235‬و ‪.242‬‬
‫‪ - 3‬ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ص‪.237‬‬
‫‪ - 4‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.504‬‬
‫‪ - 5‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪.353‬‬
‫‪ - 6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.255‬‬
 ‫‪91‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪيﻫﺎي ﺳﺒﺒﻲ ﻣﻴﺎن اﺑﻮﺑﻜﺮ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪:‬‬

‫رواﺑﻂ ﻣﻴﺎن ﻣﻨﺰل ﻧﺒﻮت و ﻣﻨﺰل اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﻜﻢ و ﻗﻮي ﺑﻮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻫـﻴﭻ ﮔﻮﻧـﻪ‬

‫اﺧﺘﻼف و دوري در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﺳﻄﻮرهﻫﺎ و اﺑﺎﻃﻴﻠﻲ را ﺑﺮﺧﻼف اﻳﻦ ﺑﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪m :‬‬
‫



‬

‫{|}~_`‪ ldcba‬اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت‪» 41 :‬ﺑﻪ راﺳـﺘﻲ ﻛـﻪ‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺳﺴﺖﺗﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺧﺎﻧﻪي ﻋﻨﻜﺒﻮت اﺳﺖ اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺻﺪﻳﻘﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻫﻤﺴﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬از ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻧـﺰد ﻋﻠـﻲ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺑﮕﺬار ﺣﺴﻮدان ﺑﺴﻮزﻧﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻏﺮق ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﺛﺎﺑـﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﺎﻳﺸـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻬﺎدت ﻗﺮآن‪ ،‬ﭘﺎك و ﻣﻄﻬﺮ ﺑﻮد ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎﻃﻞﮔﺮاﻳﺎن و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن‪ ،‬آن را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺳﻤﺎء ﺑﻨﺖ ﻋﻤﻴﺲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻧﺪﻛﻲ ﻗﺒﻞ ذﻛﺮ آن ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ ﺟﻌﻔﺮ اﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ‬
‫ﺑﺮادر ﻋﻠﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺟﻌﻔﺮ درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺎ او ازدواج ﻛﺮد و ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺴﺮي ﺑﻪ ﻧـﺎم‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺷﺪﻧﺪ ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻠﻲ او را واﻟﻲ ﻣﺼﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎ او ازدواج ﻛﺮد و از او ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺴﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻳﺤﻴﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻮهﻫﺎي اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﺑﺎ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ – اﻣـﺎم ﭘـﻨﺠﻢ ﺷـﻴﻌﻴﺎن و ﻧـﻮهي ﻋﻠـﻲس –‬
‫ازدواج ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻨﻲ در اﺻﻮل ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﺮزﻧـﺪان ﺟﻌﻔـﺮ‪ ،‬ﺑﻴـﺎن ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪:‬‬
‫»اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ؛ در ﺳﺎل ‪ 83‬ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و در ﺷﻮال ‪ 148‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او ‪ 65‬ﺳﺎل ﺳﻦ داﺷﺖ و‬
‫در ﺑﻘﻴﻊ دﻓﻦ ﺷﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﻗﺒﺮي ﻛﻪ ﭘﺪرش و ﺟﺪش و ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ؛ و ﻣـﺎدرش‪ ،‬ام ﻓـﺮوة‬
‫دﺧﺘﺮ ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲﺑﻜﺮ و ﻣﺎدرش‪ ،‬اﺳﻤﺎء ﺑﻨﺖ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ اﺑـﻲﺑﻜـﺮ‪ ،‬دﻓـﻦ ﺷـﺪه‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻻﺻﻮل ﻓﻲ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ( ‪،‬ج‪ ،1‬ص‪ .472‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ در ﻛﺘﺎب اﻟﻔﺮق از ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪92‬‬

‫اﺑﻦ ﻋﻨﺒﻪ‪1‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎدر ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ام ﻓﺮوة دﺧﺘﺮ ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺑﻜﺮ ﺑﻮد ‪ .‬ﻣﺎدر او ﻧﻴﺰ‪،‬‬
‫اﺳﻤﺎء ﺑﻨﺖ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦاﺑﻲ ﺑﻜﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻣﺎم ﺻﺎدق ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ دو ﺑﺎر ﻣﺮا‬
‫ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻧﻮهي ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ س ﺑﻮده و ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻧﻮهي ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ س ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻫﺮ دو ﭘﺴﺮ ﺧﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ وﻗﺘﻲ از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲآورد‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﺎمِ ﺑﻌﺪ از ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠـﻲ‬
‫؛‪ ،‬ﭘﺴﺮش اﺑﻮ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ؛ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻛﻨﻴـﻪي‬
‫اﺑﻮ اﻟﺤﺴﻦ داﺷﺖ‪ .‬و ﻣﺎدرش »ﺷﺎه زﻧﺎن« دﺧﺘﺮ ﻳﺰد ﮔﺮد ﺑﻦ ﺷﻬﺮﻳﺎر ﺑﻦ ﺧﺴـﺮو ﭘﺮوﻳـﺰ ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﺳﻢ او ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺣﺮﻳﺚ ﺑﻦ ﺟﺎﺑﺮ ﺣﻨﻔﻲ را واﻟﻲ ﺷﺮق ﻛﺮده ﺑـﻮد‪ .‬او دو دﺧﺘـﺮ‬
‫ﻳﺰد ﮔﺮد ﺑﻦ ﺷﻬﺮﻳﺎر ﺑﻦ ﺧﺴﺮو را ﻧﺰد ﻋﻠﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻳﻜـﻲ از آﻧﻬـﺎ )ﺷـﺎه زﻧـﺎن( را ﭘﺴـﺮش‬
‫ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻘﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ از وي ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و دﻳﮕﺮي را ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲﺑﻜﺮ ﻋﻘـﺪ ﻛـﺮد‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﻪ ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺑﻜﺮ را ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورد‪ .‬ﭘﺲ ﻗﺎﺳﻢ و زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﭘﺴﺮ ﺧﺎﻟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ آن را در ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن ﺑﻴﺎن ﻛﺮده و رواﻳﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﻣﻔﻴـﺪ و اﺑـﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳـﻪ آورده اﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺻﺤﻴﺢ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠـﻲ اﺳـﻴﺮ ﻧﺸـﺪ‪ ،‬آن‬
‫ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن اﺳﻴﺮ ﻧﺸﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳـﻪ ﻗﻤـﻲ‬

‫‪ - 1‬ﺟﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺣﺴﻨﻲ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب ﻋﻤﺪة اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻗﻤـﻲ درﺑـﺎره اش‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﺳﻴﺪي ﮔﺮاﻧﻘﺪر و ﻋﻼﻣﻪاي ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎس ﺑﻮد‪ .‬وي از ﻋﻠﻤﺎي اﻣﺎﻣﻴﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ‪ 12‬ﺳﺎل در ﻓﻘـﻪ و‬
‫ﺣﺪﻳﺚ و ﻧﺴﺐ‪ ،‬ﺷﺎﮔﺮد اﺑﻮ ﻣﻌﻴﺔ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وي در ﻛﺮﻣﺎن ﺑـﻪ ﺳـﺎل ‪ 828‬درﮔﺬﺷـﺖ‪) .‬اﻟﻜﻨـﻲ و اﻷﻟﻘـﺎب‬
‫‪ 350/1‬و أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ ص‪ 35‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن ﺷﻴﻌﻪ(‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪ ،253‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ و ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻵﻣﺎل از ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺎس ﻗﻤﻲ ‪ 3/2‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪93‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻗﻄﺐ راوﻧﺪي‪ 1‬رواﻳﺖ ﻛﺮده در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ اﺳﻴﺮ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ از آن اﻋﺘﺮاف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺑﻜﺮ و زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑـﻦ‬
‫‪2‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﭘﺴﺮ ﺧﺎﻟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺴﺐﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﻮرﺧﻴﻦ‪ ،‬ﻗﺮاﺑﺖ دﻳﮕﺮي را ذﻛـﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و آن ازدواج ﺣﻔﺼـﻪ‪ ،‬دﺧﺘـﺮ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﭘﺴﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﺑﺎ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐساﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑﻌـﺪ ﻳـﺎ ﻗﺒـﻞ از‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲﺑﻜﺮ از اﺳﻤﺎء ﺑﻨﺖ ﻋﻤﻴﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻮاﻧﺪهي ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ و ﻣﺤﺒـﻮب‬
‫وي ﺑﻮد و وﻻﻳﺖ ﻣﺼﺮ را در زﻣﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ او ﺳﭙﺮد‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ؛ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻣﻦ از ﭘﺸﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺤﺒﺖ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و دوﺳﺘﻲ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺘﻲ ﻛـﻪ ﻣﻴﺎﻧﺸـﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎم اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟـﺐ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻔﻴـﺪ ﺗﺤـﺖ ﻋﻨـﻮان »ﺑﻴـﺎن اوﻻد اﻣﻴـﺮ‬
‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و ﺗﻌﺪاد آﻧﻬﺎ و اﺳﺎﻣﻲ آﻧﻬﺎ و ﺧﻼﺻﻪاي از ﺳﺮﮔﺬﺷﺖ آﻧﻬﺎ« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»‪ -12 ...‬ﻣﺤﻤﺪ اﺻﻐﺮ ﺑﺎ ﻛﻨﻴﻪي اﺑﻮﺑﻜﺮ ‪ -13‬ﻋﺒﻴﺪاﷲ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﻫﻤـﺮاه ﺑﺮادرﺷـﺎن‪ ،‬ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫‪4‬‬
‫ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ و از ﻳﻚ ﻣﺎدر‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﻟﻴﻠﻲ دﺧﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد دارﻣﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬

‫‪ - 1‬ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻫﺒﺔ اﷲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ در ﻗﺮن ﺷﺸﻢ ﻫﺠﺮي ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎل ‪ 573‬در ﻗﻢ درﮔﺬﺷـﺖ و در ﻫﻤـﺎن‬
‫ﺟﺎ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪ‪ .‬او ﻋﺎﻟﻢ ﻣﺘﺒﺤﺮ و ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺤﺪث ﻣﺤﻘﻖ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤـﺎد ﺑـﻮد‪ .‬وي ﺻـﺎﺣﺐ ﻛﺘـﺎب‬
‫»اﻟﺨﺮاﺋﺞ و اﻟﺠﺮاﺋﺢ« و »ﻗﺼﺺ اﻷﻧﺒﻴﺎء« و »ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ« ﺑﻮد و از ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻪ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎر‬
‫ﻣﻲرود‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ و اﻷﻟﻘﺎب‪.(58/3،‬‬
‫‪ - 2‬ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ص‪673‬و‪. 674‬‬
‫‪ - 3‬دﻧﺒﻠﻲ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬اﻟﺪرة اﻟﻨﺠﻔﻴﺔ‪ .‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪.113‬‬
‫‪ - 4‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪.186‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪94‬‬

‫ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻠﻲ ﭼﻬﺎرده ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺴﺮ ﺑﻪ ﻧﺎمﻫـﺎي ﺣﺴـﻦ و ﺣﺴـﻴﻦ و ‪ ...‬و ﻋﺒﻴـﺪاﷲ و‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ -‬اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ -‬داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﺎدر اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻠﻲ دﺧﺘﺮ ﻣﺴﻌﻮد ﺣﻨﻈﻠـﻲ از‬
‫‪1‬‬
‫ﻃﺎﻳﻔﻪي ﺑﻨﻲﺗﻤﻴﻢ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ در »ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ« ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺑﻴﺎن ﺧﺒﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ و ﻣﺤﻞ‬
‫ﺷﻬﺎدت وي و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺧﺎﻧﻮادهاش ﺑـﻪ ﻫﻤـﺮاه وي ﻛﺸـﺘﻪ ﺷـﺪﻧﺪ« ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮادهي وي »اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ و ﻣﺎدرش؛ ﻳﻌﻠﻲ‪ ،‬دﺧﺘـﺮ ﻣﺴـﻌﻮد ﺑـﻮده اﺳـﺖ ‪...‬‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮدي ﻫﻤﺪاﻧﻲ او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺪاﺋﻨﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او در ﻣﻴﺪان ﺟﻨﮓ ﭘﻴﺪا‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﺪ و ﻣﻌﻠﻮم ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ او را ﻛﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫آﻳﺎ اﻳﻨﻬﺎ دﻟﻴﻞ ﺑﺮ ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ و ﺑﺮادري و اﺣﺘﺮام ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑـﻪ ﺣﻀـﺮت اﺑـﻮﺑﻜﺮس‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺲ از ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ رﺳﻴﺪن ﺣﻀـﺮت اﺑـﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﭘـﺲ از‬
‫وﻓﺎت اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺪﻳﻬﻲ و ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻳﺎ اﻳﻦ ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ در ﻣﻴﺎن ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎي ﻋﺸﻖ ﺑـﻪ ﻋﻠـﻲ و اوﻻدش را‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد ﺗﺎ ﻓﺮدي از ﺧﻮد را اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻨﺎﻣﻨﺪ؟ آﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮو ﻋﻠﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺨـﺎﻟﻒ او؟‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﺟﻠﺐ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺟﺰ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﺒﺎرﻛﻲ و ﺗﺒﺮّك و ﻋﺸﻖ‬
‫و ﻋﻼﻗﻪ و وﻓﺎداري‪ ،‬ﻧﺎم ﻓﺮزﻧﺪش را اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﻨﻬﺎد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﻛﺴﻲ ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻋﻠﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم‪ ،‬ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻛﻨﺪ‪ – .‬ﻃﺒﻖ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪاي ﻛـﻪ‬
‫از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ دارﻳﻢ–‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺒﺎرﻛﻲ و ﺗﺒﺮّك و اﻇﻬﺎر ﻣﺤﺒﺖ و ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ﺑﺴﻨﺪه ﻧﻜﺮد ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺲ از‬

‫‪ - 1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.213‬‬

‫‪ - 2‬اﺑﻮاﻟﻔﺮج اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﻟﻤﻌﺮﻓﺔ‪ ،‬ص‪ .142‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳـﻦ در ﻛﺸـﻒ اﻟﻐﻤـﺔ‪ ،‬ج‪،2‬‬
‫ص‪ 64‬و ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن از ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ص‪ 582‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪95‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫وي ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻳﻦ روﻧﺪ را اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﺰرگ ﻋﻠﻲ و ﭘﺴﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﻧﻮهي رﺳﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ – اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم‬
‫دوم ﺷﻴﻌﻴﺎن– اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ آﻧﭽﻪ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺎم ﻣﻲﻧﻬﺪ‪.‬‬
‫»ﺣﺴﻦ ﻫﺸﺖ ﻓﺮزﻧﺪ ﭘﺴﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﻛﻪ ﺧﻮﻟﻪ ﻣﺎدرش ﺑﻮد ‪ ...‬و‬
‫‪1‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ و ﻃﻠﺤﻪ و زﺑﻴﺮ‪«.‬‬
‫اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫‪2‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ در ﻛﺮﺑﻼ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﭘﺴﺮاﻧﺶ را اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺎم ﻣﻲﻧﻬـﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ ﻣـﻮرخ ﺷـﻴﻌﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﻣﺴﻌﻮدي در »اﻟﺘﻨﺒﻴﻪ واﻹﺷﺮاف« و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻴﺎن ﻛﺸﺘﻪﺷﺪﮔﺎن ﻛﺮﺑﻼ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺣﺴﻴﻦ از‬
‫او ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد‪.‬‬
‫»ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻛﺮﺑﻼء ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ :‬ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ و ﻋﺒﺪاﷲ‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﻪ ﻛﻮدك ﺑﻮد و اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻛﻨﻴﻪ اش اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻮهي ﻋﻠﻲ ﺑـﻦ اﺑـﻲﻃﺎﻟـﺐ ﻳﻜـﻲ از ﭘﺴـﺮاﻧﺶ را‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺣﻤﺰه ﻋﻠﻮي رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ او ﻫﻤﺮاه‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و او اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﺣﺴـﻦ ﺑـﻦ ﺣﺴـﻦ‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻣﺎم ﻫﻔﺘﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬اﻣﺎم ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻛﺎﻇﻢ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﭘﺴﺮاﻧﺶ را اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧـﺎم‬

‫‪ - 1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .228‬ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻵﻣﺎل‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.240‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ص‪. 87‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﺘﻨﺒﻴﻪ و اﻻﺷﺮاف‪ ،‬ص‪. 263‬‬
‫‪ - 4‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 74‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪96‬‬

‫ﻧﻬﺎد‪.‬‬
‫اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﭘﺴﺮ او‪ ،‬ﻋﻠﻲ – اﻣﺎم ﻫﺸﺘﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن – ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻛﻨﻴﻪي اﺑﻮﺑﻜﺮ داﺷﺖ‪ ،‬و از‬
‫ﻋﻴﺴﻲ ﺑﻦ ﻣﻬﺮان از اﺑﻮﺻﻠﺖ ﻫﺮوي رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬روزي ﻣﺄﻣﻮن درﺑﺎرهي ﻣﺴـﺄﻟﻪاي‬
‫از ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ و ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ آن را ﺣﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻴﺴﻲ ﺑﻦ ﻣﻬﺮان ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﺑﻮﺻﻠﺖ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺷﻤﺎ ﻛﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ اﻟﺮﺿﺎ ﻛﻪ ﻛﻨﻴﻪي اﺑﻮﺑﻜﺮ داﺷﺖ و ﻣﺎدرش ﻛﻨﻴﺰ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﻛﺎﻇﻢ ﻳﻜﻲ از دﺧﺘﺮاﻧﺶ را ﺑﻪ ﻧﺎم دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ‪ ،‬ﻋﺎﻳﺸﻪي‬
‫ﺻﺪﻳﻘﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺑﻴﺎن ﺗﻌﺪاد اوﻻد ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔـﺮ و ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﺑـﻪ‬
‫اﺧﺒﺎر آﻧﻬﺎ« آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻣﻮﺳﻲ ؛ ‪ 37‬ﻓﺮزﻧﺪ دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ از ﺟﻤﻠﻪي آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻲ ﺑـﻦ ﻣﻮﺳـﻲ‬
‫‪2‬‬
‫اﻟﺮﺿﺎ ؛ و ﻓﺎﻃﻤﻪ و ‪ ....‬و ﻋﺎﻳﺸﻪ و ام ﺳﻠﻤﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺟﺪ وي ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻳﻜﻲ از دﺧﺘﺮاﻧﺶ را ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻫﺎدي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ـ اﻣﺎم دﻫﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن ـ ﻳﻜﻲ از دﺧﺘﺮاﻧﺶ را ﻋﺎﻳﺸﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ؛ در رﺟﺐ ﺳـﺎل ‪354‬ﻫــ درﮔﺬﺷـﺖ و در ﺧﺎﻧـﻪي‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﺎﻣﺮاء دﻓﻦ ﺷﺪ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ از او ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺎي اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴـﻦ‪ ،‬ﭘﺴـﺮش و ‪ ...‬دﺧﺘـﺮش‪،‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﺧﺎﺗﻤﻪ دﻫﻴﻢ‪ ،‬دوﺳﺖ دارﻳﻢ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﺧﻮد‬
‫ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺧﻮد را اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺎم ﻧﻬﺎدﻧﺪ‪ .‬از آن ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺮادرزادهي ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑـﻦ‬

‫‪ - 1‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ص‪ 561‬و‪. 562‬‬

‫‪ - 2‬اﻹرﺷﺎد ‪ ،‬ص‪ 302‬و ‪ .303‬اﻟﻔﺼﻮل اﻟﻤﻬﻤﺔ‪ .242،‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.237‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 90‬‬
‫‪ - 4‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ص‪ .334‬اﻟﻔﺼﻮل اﻟﻤﻬﻤﺔ‪ ،‬ص‪.283‬‬
 ‫‪97‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺟﻌﻔﺮ ﻃﻴﺎر ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﭘﺴﺮاﻧﺶ را اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ اﺻـﻔﻬﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ در ﺟﻨﮓ ﺣﺮه در ﺣﺎدﺛﻪي ﻣﻴﺎن ﻣﺴﺮف ﺑﻦ ﻋﻘﺒﻪ‬
‫و اﻫﻞ ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ ﻣﻴﺎن اﺻﺤﺎب ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺮﺧﻼف ﭘﻨـﺪار‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن اﻣﺮوز اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻣﻴـﺎن اﺻـﺤﺎب دﺷـﻤﻨﻲ و ﻛﻴﻨـﻪﺗـﻮزي و ﺟﻨـﮓ و ﺟـﺪال‬
‫ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻗﻀﻴﻪي ﻓﺪك‪:‬‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ درﺑﺎرهي ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق س و راﺑﻄﻪي وي ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫درﺑﺎره ي ﺳﺆاﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﺧﺘﻼف اﻳﻦ اﺻﺤﺎب ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻤﻲ درﻧﮓ ﻛﻨـﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺳﺆال اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ و ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻗﻀـﻴﻪي‬
‫ﻓﺪك ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻗﻀﻴﻪي ﻓﺪك ﻗﻀﻴﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن و دﺷﻤﻨﺎن اﻣﺖ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع ﺟﻬـﺖ ﻣﻘﺎﺻـﺪ‬
‫ﭘﺴﺖ و آﻣﺎل ﺑﺪﺷﺎن‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮه داده اﻧﺪ و از آن ﺑﺮاي ﺗﻔﺮﻗﻪ و اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼف ﺷـﺪﻳﺪ ﻣﻴـﺎن‬
‫اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻣﻴﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﻣﻴﺎن ﻋﻤﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺘﻔﺎدهي اﺑـﺰاري‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬از دﻳﺪﮔﺎه آﻧﻬﺎ ﮔﻮﻳﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در ﻳﻚ ﻃـﺮف و ﻣﻬـﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼـﺎر و ﺳـﺎﻳﺮ اﻣـﺖ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ در ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ اﻳﻦ ﻗﺪر ﺑﺰرگ و ﭘﺮ اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ آن را ﺑﻬﺎﻧﻪاي ﺑﺮاي ﻃﻌـﻦ و ﻟﻌـﻦ ﻗـﺮار‬
‫دادﻧﺪ‪ .‬ﻛﻞ ﻣﺎﺟﺮا اﻳﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم وﻓﺎت رﺳﻮل ﺧﺪاع و ﭘﺲ از ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻـﺪﻳﻖ س‬
‫و ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ رﺳﻴﺪن وي‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬ﻧﺰد اﺑﻮﺑﻜﺮ رﻓﺖ و ﻣﻴﺮاﺛﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ از‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪98‬‬

‫ﻓﺪك ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع داده ﺑﻮد‪ ،‬از او ﺧﻮاﺳﺖ‪ 1.‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺟﻮاب داد ﻛـﻪ رﺳـﻮل اﷲع ﻓﺮﻣـﻮده اﻧـﺪ‪:‬‬
‫»ﻧﺤﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮ اﻷﻧﺒﻴﺎء ﻻ ﻧﻮرث‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﺮﻛﻨﺎ ﻓﻬﻮ ﺻـﺪﻗﺔ‪ ،‬إﻧﻤـﺎ ﻳﺄﻛـﻞ آل ﻣﺤﻤـﺪ ﻣـﻦ ﻫـﺬا اﻟﻤـﺎل ﻳﻌﻨـﻲ ﻣـﺎل‬
‫اﷲ … وإﻧﻲ واﷲ ﻻ أﻏﻴّﺮ ﺷـﻴﺌﺎً ﻣـﻦ ﺻـﺪﻗﺎت اﻟﻨﺒـﻲ ﺻـﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴـﻪ وﺳـﻠﻢ اﻟﺘـﻲ ﻛﺎﻧـﺖ ﻋﻠﻴﻬـﺎ ﻓـﻲ ﻋﻬـﺪ‬
‫اﻟﻨﺒــﻲ ﺻــﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴــﻪ وﺳــﻠﻢ‪ ،‬وﻷﻋﻤﻠــﻦ ﻓﻴﻬــﺎ ﺑﻤــﺎ ﻋﻤــﻞ ﻓﻴﻬــﺎ رﺳــﻮل اﷲ ﺻــﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴــﻪ وﺳــﻠﻢ‪ ،‬وﻗــﺎل‪:‬‬
‫إﻟﻲ ﻣﻦ أن أﺻﻞ ﻣﻦ ﻗﺮاﺑﺘﻲ«‪» :‬ﻛﺴﻲ‬
‫واﻟﺬي ﻧﻔﺴﻲ ﺑﻴﺪﻩ ﻟﻘﺮاﺑﺔ رﺳﻮل اﷲ ﺻﻠﻰ اﷲ ﻋﻠﻴﻪ وﺳﻠﻢ أﺣﺐ ّ‬
‫از ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ارث ﻧﻤﻲ ﺑﺮد‪ .‬آﻧﭽﻪ از ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ‪ .‬آل ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻨﻬﺎ از اﻳﻦ ﻣﺎل؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺎل ﺧﺪا روزي ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ ‪...‬‬
‫ﺑﻌﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻦ ﭼﻴﺰي از ﺻﺪﻗﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﻛـﻪ در دوران اﻳﺸـﺎن ﺑـﻮده‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﻢ و ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع درﺑﺎرهي آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ ،‬ﻋﻤـﻞ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣﻦ در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان رﺳـﻮل اﷲ ع ﻧـﺰد ﻣـﻦ‬
‫ﻣﺤﺒﻮب ﺗﺮ از ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﺧﻮدم اﺳﺖ«‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺎزﮔﺸـﺖ و ﺗـﺎ ﻫﻨﮕـﺎم وﻓـﺎﺗﺶ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺳﺨﻨﻲ از آن ﻧﮕﻔﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ در ﺑﻌﻀﻲ از رواﻳﺖﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ آﻣﺪه ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑـﻪ اﻳـﻦ ﭘﺎﺳـﺦ‬
‫راﺿﻲ و ﻗﺎﻧﻊ ﺷﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ ﺷﻴﻌﻲ‪2‬در ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ‬

‫‪ - 1‬ﻓﺪك روﺳﺘﺎﻳﻲ در ﺧﻴﺒﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻧﺎﺣﻴـﻪاي در ﺣﺠـﺎز اﺳـﺖ ﻛـﻪ در آن ﭼﺸـﻤﻪﻫـﺎ و‬
‫درﺧﺘﺎن ﺧﺮﻣﺎ وﺟﻮد دارد و ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع داده ﺑﻮد‪) .‬ﻟﺴﺎن اﻟﻌﺮب‪.(473/10،‬‬

‫‪ -‬اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ‪ ،‬ﻛﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬در ﻗﺮن ﻫﻔﺘﻢ ﻫﺠﺮي ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ .‬او ﻋﺎﻟﻤﻲ رﺑﺎﻧﻲ و ﻓﻴﻠﺴﻮف‪،‬‬ ‫‪2‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺮحﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺤﻘﻖ ﻃﻮﺳﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ :‬ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﻴﺮ‬
‫اﻟﺪﻳﻦ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻛﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ ﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ در ﻓﻘﻪ و ﺣﻜﻤﺖ ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬او در ﺳـﺎل ‪ 679‬درﮔﺬﺷـﺖ و در‬
‫ﻫﻠﺘﺎ ﻳﻜﻲ از روﺳﺘﺎﻫﺎي ﻣﺎﺣﻮذ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪ‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ واﻷﻟﻘﺎب ‪ .(419/1‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻃﻠﺒﺖ ﻓﻨﻮن اﻟﻌﻠﻢ أﺑﻐﻲ ﺑﻬﺎ اﻟﻌﻠﻲ ﻓﻘﺼﺮ ﺑﻲ ﻋﻤﺎ ﺳﻤﻮت ﺑﻪ اﻟﻘﻞ‬
‫»ﺑﻪ دﻧﺒﺎل رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻠﻤﻲ ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺪارج ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردم«‪.‬‬
‫ﺗﺒﻴﻦ ﻟﻲ أن اﻟﻤﺤﺎﺳﻦ ﻛﻠﻬﺎ ﻓﺮع وأن اﻟﻤﺎل ﻓﻴﻬﺎ ﻫﻮ اﻷﺻﻞ‬
 ‫‪99‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎل ﭘﺪرت ﻣﺎل ﺗﻮﺳﺖ‪ .‬رﺳـﻮل ﺧـﺪا ع از ﻓـﺪك روزي ﺷـﻤﺎ را ﻣـﻲداد و‬
‫ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﺮد و آن را در راه ﺧﺪا ﻣﻲداد‪ .‬ﺗﻮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻲ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤـﻪ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر راﺿﻲ ﺷﺪ و ﺑﺮ آن ﻋﻬﺪ ﺑﺴﺖ«‪.1‬‬
‫‪2‬‬
‫دﻧﺒﻠﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﻦ را در ﺷﺮح ﺧﻮد »اﻟﺪرة اﻟﻨﺠﻔﻴﺔ« آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺷﻴﻌﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺗﻦ داده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺻﻔﺤﺎت‬
‫و اوراق ﺑﺴﻴﺎري را ﺳﻴﺎه ﻛﺮده اﻧﺪ و ﻛﺘﺎبﻫﺎي زﻳﺎدي را در اﻳﻦ ﺑﺎب ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺒﺎﺷـﺘﻪ از‬
‫ﻃﻌﻦ و ﺳﺮزﻧﺶ اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع و ﺗﻜﻔﻴﺮ و ﻓﺎﺳـﻖ ﺧﻮاﻧـﺪن و ﻣﺮﺗـﺪ داﻧﺴـﺘﻦ و ﻇـﺎﻟﻢ‬
‫ﺷﻤﺮدن آﻧﻬﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻇﻠﻢ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺑـﻪ ﺣـﺮف اﻛﺘﻔـﺎ‬
‫ﻧﻜﺮده ﺑﻠﻜﻪ در ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ‪ ،‬آن ﻗﻀﻴﻪ را دﻧﺒﺎل ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﺑﻦ ﻣﻴـﺜﻢ و دﻧﺒﻠـﻲ و اﺑـﻦ‬
‫اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ و ﺷﻴﻌﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻓﻴﺾ اﻻﺳﻼم ﻋﻠﻲ ﻧﻘﻲ‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‪» :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ درآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫از ﻓﺪك را ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻲداد و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪهي آن را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛـﺮد‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دادﻧﺪ و ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم داد‪«.‬‬
‫وﻟﻲ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ راﺿﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ ﺑﺰرگ آﻧﻬﺎ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪4‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫»ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺳﻦ و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﻫﻤﻪ اش‪ ،‬ﻓﺮع اﺳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎل و داراﻳﻲ‪ ،‬اﺻﻞ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫او ﺷﻌﺮﻫﺎي ﻧﻮي دارد ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ آن را ﻧﺸﻨﻴﺪه و ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺷﺨﺼﻴﺖﻫﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ آن دﺳﺘﺮﺳﻲ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪ 218/7 ،‬و ﻣﺎ ﺑﻌﺪ(‪.‬‬
‫‪ - 1‬اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪، 5‬ص‪.107‬‬
‫‪ - 2‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪ 331‬و ‪.332‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ج‪ .4‬اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .107‬اﻟﺪرة اﻟﻨﺠﻔﻴﺔ‪،‬‬
‫ص‪ .332‬ﻋﻠﻲ ﺗﻘﻲ‪ ،‬ﺷﺮح اﻟﻨﻬﺞ )ﻓﺎرﺳﻲ(‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.960‬‬
‫‪ - 4‬ﻛﻤﺘﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﺷﺘﻢ و ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ اﺻﺤﺎب‪ ،‬ﮔﺴـﺘﺎخ ﺑﺎﺷـﺪ و او ﻫـﻴﭻ ﻛـﺪام از‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ را ﻧﺎم ﻧﻤﻲﺑﺮد ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ را ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻟﻌﻦ و ﻛﻔﺮ ذﻛﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬درﺑﺎرهي ﻗﻀﻴﻪي ﻓﺪك ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ‬
‫وﻗﺘﻲ اﺑﻮﺑﻜﺮ از ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت اﻳﻦ ﻛﻪ ﻓﺪك ﺣﻖ وي اﺳﺖ‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﺷﻬﻮد ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ وي ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺗـﻮ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪100‬‬

‫از ﻣﺼﻴﺒﺖﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﺑﻼﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻓـﺪك را از اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‬
‫رﺳﺎﻟﺖ ﻏﺼﺐ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪي ﻫﻮﻟﻨﺎك زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﺧﻼﻓـﺖ را از اﻣﻴﺮاﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ‬
‫ﻏﺼﺐ ﻛﺮد و ﺑﻪ زور از ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر ﺑﻴﻌﺖ ﮔﺮﻓﺖ و اﻣﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖ را در دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در‬
‫ﻓﺪك ﻃﻤﻊ ﻛﺮد؛ زﻳﺮا ﺗﺮﺳﻴﺪ اﮔﺮ ﻓﺪك در دﺳﺖ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻤﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﮔﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺪا‬
‫ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﻇﺎﻟﻤﻴﻦ )ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و دوﺳﺘﺎﻧﺶ( را رﻫﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬
‫را ﻣﻔﻠﺲ و ﺑﻲﭼﻴﺰ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻲﻧﻤﺎﻧﺪ و ﻣﺮدم ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔـﺮاﻳﺶ ﭘﻴـﺪا ﻧﻜﻨﻨـﺪ و‬
‫ﺧﻼﻓﺖ ﻧﺎﺣﻘّﺸﺎن را ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﻳﻦ رواﻳﺖ ﻛﺜﻴﻒ و دروﻏﻴﻦ را ﺟﻌﻞ ﻛﺮده اﻧـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ارث ﻧﻤﻲﮔﺬارﻳﻢ‪ ،‬آﻧﭽﻪ از ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﻋﺪهاي از اﻓﺮاد ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭘﻴﺮو اﻳﻦ ﻣﺴﻠﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬـﺎ ﺑـﺮاي‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻴﻨﻪﻫﺎ و ﺧﺸﻢﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻗﻀﻴﻪاي ﻛﻪ اﺻـﻼً وﺟـﻮد ﻧـﺪارد‪ ،‬ﺑﻴـﺪار ﻛﻨﻨـﺪ اﻣـﺎ‬
‫اﻧﺴﺎنﻫﺎي اﺣﻤﻖ اﻳﻦ ﻗﻮم ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﺧﺎﻧﻪاي ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪي ﻋﻨﻜﺒـﻮﺗﻲ اﺳـﺖ و در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻃﻮﻓﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰي از آن ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ از روي ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ‪-‬اﮔﺮ ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ‪ -‬رد ﻛـﺮده اﻧـﺪ‪ ،‬اﻣـﺎم‬
‫ﭘﻨﺠﻢ ﺧﻮدﺷﺎن آن را از رﺳﻮل اﷲ ع ﻧﻘﻞ ﻛﺮده و در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻮﺟـﻮد ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫آري در ﻛﺘﺎب »اﻟﻜﺎﻓﻲ« ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﻛﻪ آن را ﺟﺰو ﺻﺤﻴﺢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫـﺎي ﺧـﻮد ﻣـﻲداﻧﻨـﺪ و‬
‫درﺑﺎرهاش ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي ﺷﻴﻌﻪ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﻨﻲ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از ﺣﻤﺎد ﺑﻦ ﻋﻴﺴﻲ‬
‫از ﻗﺪاح از اﺑﻮﻋﺒﻴﺪاﷲ ؛ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ؟ آﻳﺎ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻫﺪ آورد؟ اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔـﺖ‪ :‬آري‪ .‬ﻋﻠـﻲ ﺑـﻪ وي ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﮔـﺮ‬
‫ﺷﺎﻫﺪان‪ ،‬ﺷﻬﺎدت ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ زﻧﺎ ﻛﺮده‪ ،‬ﭼﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم ﺣﺪ ﺷﺮﻋﻲ را درﺑـﺎره‬
‫اش اﺟﺮا ﻣﻲﻛﻨﻢ – ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا – )ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪،‬ص‪ .(193‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﺟﺴﺎرت و ﮔﺴـﺘﺎﺧﻲ‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ﻧﻴﺰ ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻧﻤﻲﻛﺸﺪ؟(‬
‫‪ - 1‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻣﻄﺎﻋﻦ اﺑﻲ ﺑﻜﺮ«(‪ ،‬ص‪.191‬‬
 ‫‪101‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ راﻫﻲ را ﺟﻬﺖ ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ آن راه را ﺑـﺮاﻳﺶ‬
‫راﻫﻲ ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬و ﻓﻀﻞ و ﺑﺮﺗﺮي ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺮ ﻋﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮﺗـﺮي ﻣـﺎه‬
‫ﺷﺐ ﭼﻬﺎرده ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ﺳﺘﺎرﮔﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬وارﺛﺎن اﻧﺒﻴﺎء ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﻳﻨﺎر ﻳﺎ درﻫﻤﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ‬
‫ارث ﻧﻤﻲﺑﺮﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻠﻢ را از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ارث ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨـﺪ ﺧﻮﺷـﺒﺨﺖ‬
‫‪1‬‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﻠﻤﺎ وارﺛﺎن اﻧﺒﻴﺎء ﻫﺴـﺘﻨﺪ و‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﺴﻲ از آﻧﻬﺎ دﻳﻨﺎر ﻳﺎ درﻫﻤﻲ ﺑﻪ ارث ﻧﻤﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ اﺣﺎدﻳﺚ را از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ارث ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺠﻠﺴﻲ و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؟ اﮔﺮ اﻳﻦ ﺟﺮم اﺳﺖ ﭼـﺮا در ﺷـﻬﺮ ﺧـﻮد آن را‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ؟‬
‫ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ رواﻳﺖ‪ ،‬دو رواﻳﺖ دﻳﮕﺮ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺷﻴﺦ ﺻﺪوق آن را رواﻳﺖ ﻛﺮده و اﻳﻦ‬
‫رواﻳﺖ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬
‫»از اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ راﻓﻌﻲ‪ ،‬از ﭘﺪرش‪ ،‬از ﺟﺪش اﺑﻮراﻓﻊ رواﻳﺖ ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤـﻪ‬
‫دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﺎ ﭘﺴﺮاﻧﺶ‪ ،‬ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺰد رﺳﻮل اﷲ ع آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪،‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻴﺰي از ارث ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺪه‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﻴﺒـﺖ و ﺷـﻜﻮه ﻣـﻦ ﺑـﺮاي‬
‫‪3‬‬
‫ﺣﺴﻦ‪ ،‬و ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﺣﺴﻴﻦ‪.‬‬
‫رواﻳﺖ دوم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا ع‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻓﺮزﻧﺪان ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺪﻳﻪاي‬
‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺪه‪ .‬رﺳﻮل اﷲ ع ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻫﺪﻳﻪي ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﻫﻴﺒﺖ و ﺷﻜﻮه ﻣﻦ و ﻫﺪﻳﻪي ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺷﺠﺎﻋﺖ‬
‫‪4‬‬
‫و ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب ﻓﻀﻞ اﻟﻌﻠﻢ‪ ،‬ﺑﺎب اﻟﻌﺎﻟﻢ واﻟﻤﺘﻌﻠﻢ(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.34‬‬
‫‪ - 2‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﺑﺎب ﺻﻔﺔ اﻟﻌﻠﻢ وﻓﻀﻠﻪ وﻓﻀﻞ اﻟﻌﻠﻤﺎء(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.32‬‬
‫‪ - 3‬ﻗﻤﻲ‪ ،‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ص‪.77‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪102‬‬

‫ﻣﺠﻠﺴﻲ و ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﺑـﻮﺑﻜﺮ و ﻫﻤﺮاﻫـﺎﻧﺶ اﻳـﻦ اﻣـﺮ را‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻋﻠﻲ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را ﻣﻔﻠﺲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣـﺎل و ﻣﻨـﺎل آﻧﻬـﺎ‬
‫روي ﻧﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻮم و ﺗﻔﻜﺮﺷﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻌﺠﺐ آور ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠـﻲ و‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻜﻮﻣﺖﻃﻠﺒﺎن و رﻳﺎﺳﺖ ﻃﻠﺒﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳـﻴﻠﻪي ﻣـﺎل و رﺷـﻮه دﻧﺒـﺎل‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻗﺪرت ﺑﺎﺷﻨﺪ؟ اﮔﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد آﻧﻬﺎ ﻣﺎل زﻳﺎدي داﺷﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻛﻠﻴﻨﻲ از اﺑﻮاﻟﺤﺴـﻦ‬
‫– اﻣﺎم دﻫﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن– رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻮارﻫﺎي ﻫﻔﺖ ﮔﺎﻧﻪ وﻗﻒ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺷﺪه و آﻧﻬﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ‬
‫از‪ -1 :‬دﻻل ‪ -2‬ﻋﻮف ‪ -3‬ﺣﺴﻨﻲ ‪ -4‬ﺻﺎﻓﻴﻪ ‪ -5‬آﻧﭽﻪ ﻣﺎدر اﺑـﺮاﻫﻴﻢ داﺷـﺖ ‪ -6‬ﻣﺜﻴـﺐ ‪-7‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺮﻗﻪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﻮارﻫﺎي ﻫﻔﺖﮔﺎﻧﻪ را دارد‪ ،‬ﭼﻴﺰي از ﻣﺎل ﻛﻢ دارد؟‬
‫آﻧﺎن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﻣﻮال دوﻟﺖ را‪ ،‬اﻣﻮال و ﻣﻠﻚ ﺧﻮدش داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ؟ اﻳـﻦ‬
‫ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﻞ ﺣﺘﻲ در اﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﻛﻪ ﻋﺼﺮ ﻏﺎرت و ﭼﭙﺎول و ﻋﺼﺮ ﺑﻲﻣﺒـﺎﻻﺗﻲ و ﻋـﺪم‬
‫ﺗﻤﺴ‪‬ﻚ ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﭼﻨـﻴﻦ دورهاي ﻣـﻲﺑﻴﻨـﻲ ﻛـﻪ ﭘﺎدﺷـﺎﻫﺎن و‬
‫ﺣﻜﺎم اﮔﺮ ﺑﺮ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﭼﻴﺮه ﺷﻮﻧﺪ و آن را ﻓﺘﺢ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آن را ﻣﻠﻚ ﺧﻮد ﻗﺮار ﻧﻤـﻲدﻫﻨـﺪ ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﻣﻠﻚ دوﻟﺖ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﻨﺪ و در راه ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻠﺖ و اﻣﻮر ﻋﺎم و ﺧﺎص در آن دﺧـﻞ و ﺗﺼـﺮف‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ آﻳﺎ رﺳﻮل اﷲ ع –ﭘﺪر و ﻣﺎدر و ﺟـﺎﻧﻢ ﻓـﺪاي اﻳﺸـﺎن ﺑـﺎد – از دﻳـﺪﮔﺎه ﺷـﻴﻌﻪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ؟ ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﻛﻪ اﻳﻦ دروغ و ﺑﻬﺘﺎﻧﻲ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮِ‬
‫ﺑﺰرﮔﻮار و ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺑﺨﺸﻨﺪه‪ ،‬از ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻬﻤﺘﻲ ﻣﺒﺮا اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻓﺪك ﻣﻴـﺮاث رﺳـﻮل اﷲ ع اﺳـﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ وارث آن ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ دو دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﻧﻴﺰ‪ ،‬وارﺛﺎن آن ﺑـﻮده اﻧـﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق‪ ،‬از ﻓﺪك ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ارث دو دﺧﺘﺮﺷﺎن درﻧﻴﺎوردﻧﺪ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ ارث ﻓﺎﻃﻤﻪ درﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﻛﻪ زﻧﺪه ﺑـﻮد و ﺑـﺪون‬

‫‪ - 1‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﻮﺻﺎﻳﺎ(‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪ 47‬و ‪.48‬‬

 ‫‪103‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﻚ از وارﺛﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﭼﻴﺰي از ﻓﺪك ﺑﻪ ارث ﻧﺒﺮد‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﺮﺿﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻛـﻪ در ﻣـﺬﻫﺐ ﺧﻮدﺷـﺎن‪ ،‬زن از زﻣـﻴﻦ و‬
‫اﻣﻮال ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ارث ﻧﻤﻲﺑﺮد؟‬
‫ﻣﺤﺪﺛﺎﻧﺸﺎن اﺑﻮاب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ آورده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﻛﻠﻴﻨـﻲ ﺑﻨﮕﺮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎب‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ را ﺑﻪ ﻧﺎم »زﻧﺎن از اﻣﻮال ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ارث ﻧﻤﻲﺑﺮﻧﺪ« ﺑـﺎ رواﻳـﺎت زﻳـﺎدي در‬
‫ذﻳﻞ آن آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ – اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﭼﻬﺎرم ﺷﻴﻌﻴﺎن – رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬زﻧﺎن از زﻣﻴﻦ و اﻣﻮال‬
‫‪1‬‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ارث ﻧﻤﻲﺑﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺻﺪوق‪ ،‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد‪» ،‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ« از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺟﻌﻔﺮ – اﻣﺎم‬
‫ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن– آورده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺆال ﻛﺮدم ﻛﻪ زﻧﺎن در ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ارث ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ؟‬
‫‪2‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻧﺎن در زﻣﻴﻦ و اﻣﻮال ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ارث ﻧﻤﻲﺑﺮﻧﺪ‪«.‬‬
‫آﻧﺎن اﺗﻔﺎق ﻋﻠﻤﺎﻳﺸﺎن ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ زن در زﻣﻴﻦ و اﻣﻮال ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ارث ﻧﻤﻲﺑـﺮد‪ ،3‬ذﻛـﺮ‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ وﻗﺘﻲ زن در زﻣﻴﻦ و اﻣﻮال ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل ارث ﻧﻤﻲﺑﺮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ– ﻃﺒﻖ ﻗـﻮل‬
‫ﺷﻴﻌﻪ – ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻓﺪك ﺑﻮد؟ ﺑﺪون ﺷﻚ ﻓﺪك ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺟﺰو اﻣﻮال ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻘﻮل اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ اﺧﺘﻼﻓﻲ‬
‫در آن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﺮده و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ و ﺗﺎ زﻣﺎن وﻓـﺎﺗﺶ دﻳﮕـﺮ ﺑـﺎ‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺖ‪ ،‬در ﺟﻮاب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ از ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺪك ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪ و ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ و‬
‫دﻟﺨﻮﺷﻲ ﺗﺎ آﺧﺮ زﻧﺪﮔﻲ اش از اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﻤﻮارﻳﺚ(‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.137‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪) ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﻔﺮاﺋﺾ و اﻟﻤﻴﺮاث(‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.347‬‬
‫‪ - 3‬ﺑﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻓﻘﻬﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪104‬‬

‫اﻣﺎ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻏﺼﺐ ﺣﻘﻮق ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﺠﻠﺴـﻲ ﺑـﺎ وﺟـﻮد‬
‫ﺗﻌﺼﺐ و ﺑﺪدﻫﻨﻲ اش ﻧﺎﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﻣﺘﻮﺟـﻪ‬
‫ﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ از او ﻧﺎراﺣﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻓﻀﻞ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺗﻮ را ﺑﺎ رﺳﻮل اﷲ ع اﻧﻜﺎر‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ و ﺟﺰ ﺑﺮاي ﭘﻴﺮوي از اﻣﺮ رﺳﻮل اﷲ ع ﺗﻮ را از ﻓﺪك ﻣﻨـﻊ ﻧﻜـﺮدم‪ ،‬و ﺧـﺪا را ﺷـﺎﻫﺪ‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮم ﻛﻪ ﻣﻦ از رﺳﻮل اﷲ ع ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻧﺤﻦ ﻣﻌﺎﺷﺮ اﻷﻧﺒﻴﺎء ﻻ ﻧﻮرث‪ ،‬وﻣﺎ ﺗﺮﻛﻨﺎ إﻻ‬
‫اﻟﻜﺘﺎب واﻟﺤﻜﻤﺔ واﻟﻌﻠﻢ«‪» :‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻤﺎﻋﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان از ﺧﻮد ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻤﻲﮔﺬارﻳﻢ ﺟﺰ ﻛﺘﺎب‬
‫و ﺣﻜﻤﺖ و ﻋﻠﻢ«‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﻫﻤﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻧﺠﺎم داده ام و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛـﻪ‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﻣﺎل و داراﻳﻲ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻘﺪر از اﻣﻮال ﻣﻦ ﻣﻲﺧـﻮاﻫﻲ ﺑـﺮدار‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﺗﻮ ﻋﺰﻳﺰ ﭘﺪرت و ﺷﺠﺮهي ﻃﻴﺒﻪي ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺖ ﻫﺴﺘﻲ و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﻓﻀـﻞ ﺗـﻮ را‬
‫‪1‬‬
‫اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ او را ﻧﺎراﺣﺖ ﻛـﺮده و ﺣﻘّـﺶ را ﻏﺼـﺐ ﻛـﺮده و‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻛﻪ او را آزار ﺑﺪﻫﺪ و او را ﻣﻔﻠﺲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف و آرزوﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺮﺳﺪ؟‬
‫ﻣﮕﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺸﺎن‪ ،‬ﻗﻔﻞ و ﻋﻘﻠﺸﺎن ﺑﺴﺘﻪ و ذﻫﻨﺸﺎن ﻛُﻨﺪ و ﺣﻮاﺳﺸـﺎن ﻣﺨﺘـﻞ ﺑﺎﺷـﺪ!‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪي اﻳﻦ اﺻﻮل ﺳﺴﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺖ اﺟﺮاي ﻣﺠـﺎﻟﺲ ﻣـﺎﺗﻢ و ﻟﻌـﻦ و‬
‫ﻃﻌﻦ و ﻏﺼﺐ ﺣﻘﻮق اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و اﺛﺒـﺎت ﻛﻴﻨـﻪﺗـﻮزي و دﺷـﻤﻨﻲ ﻣﻴـﺎن ﺧﻠﻔـﺎي ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع و‬
‫اﺻﺤﺎﺑﺶ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن روزي ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﺳﺎﺧﺘﻨﺶ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻳﺮان ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬و‬
‫داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ آن را از وﻫﻢ و ﺧﻴﺎل ﺑﺴﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺑﺎد رﻓﺘﻪ و ﻗﺒﻞ از ﺑﺮﭘـﺎﻳﻲ در ﻣﺴـﻴﺮ‬
‫ﺗﻨﺪ ﺑﺎدي ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻋﻠﻢ اﻟﻬﺪي‪ ،‬از روزي ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﺧﻼﻓﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ اﻳـﻦ‬

‫‪ - 1‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬ص‪ 201‬و ‪.202‬‬

 ‫‪105‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ رﺳﻴﺪ‪ ،‬او در رد ﻓﺪك ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﺑﻴـﺎن ﻛـﺮد‪ :‬ﻣـﻦ از ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﺸﻢ ﻛﺎري را ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ از آن ﻣﻨﻊ ﻛﺮده و ﻋﻤﺮ آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﻢ‪«.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬وﻗﺘﻲ از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺳﺆال ﺷﺪ ﻛﻪ »اي اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﺟـﺎﻧﻢ‬
‫ﻓﺪاي ﺗﻮ ﺑﺎد! آﻳﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺣﻖ ﺷﻤﺎ را ﺧﻮرده و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻇﻠﻢ ﻛـﺮده اﻧـﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﻧﺎزل ﻛﺮده ﺗﺎ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن را از ﻋﺬاب ﻗﻴﺎﻣـﺖ ﺑﺘﺮﺳـﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫اﻧﺪازهي ﻳﻚ داﻧﻪ ﺧﺮدل ﺑﻪ ﻣﺎ ﻇﻠﻢ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﻳﺎ آﻧﺎن را دوﺳﺖ ﺑﺪارم؟ ﮔﻔـﺖ‪ :‬آري در‬
‫دﻧﻴﺎ و ﻗﻴﺎﻣﺖ آﻧﺎن را دوﺳﺖ ﺑﺪار‪ ،‬و ﻫﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﮔﺮدن ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮادر ﺑﺎﻗﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ ﺟـﺪ‪ ‬اوﻟـﺶ‪ ،‬ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ اﺑـﻲ ﻃﺎﻟـﺐ‪،‬‬
‫درﺑﺎرهي ﻓﺪك ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺮادرش‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺤﺘﺮي ﺑﻦ ﺣﺴﺎن از او‬
‫ﺳﺆال ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ؛ ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻛﺎري را ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻛـﺮده‪ ،‬زﺷـﺖ‬
‫ﻣﻲداﻧﻢ؛ زﻳﺮا او ﻓﺪك را از ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬زﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﺮد ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺑﺨﺸـﻨﺪهاي ﺑـﻮد و‬
‫ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﻲداﻧﺴﺖ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﺎري را ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع اﻧﺠﺎم داده‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻧـﺰد‬
‫وي آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺳﻮل اﷲ ع ﻓﺪك را ﺑﻪ ﻣﻦ داده اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺷـﺎﻫﺪي ﺑـﺮاي آن‬
‫داري؟ ﭘﺲ ﻋﻠﻲ ؛ را آورد و ﻋﻠﻲ ﺑﺮ آن ﺷﻬﺎدت داد‪ .‬ﺳﭙﺲ ام اﻳﻤﻦ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺷﻬﺎدت ﻧﻤﻲدﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻫﺴﺘﻢ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا‪ ،‬ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ام اﻳﻤﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﻓﺪك را ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ داد‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮد ﻳﺎ‬
‫زن دﻳﮕﺮي ﺑﻴﺎورﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﻬﺎدت ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﺘﺤﻖ آن ﺣﻖ ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ زﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧـﺪا‬
‫‪3‬‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻗﻀﺎوت ﻣﻲﻛﺮدم«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﺮﺗﻀﻲ‪ ،‬اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ص‪ .231‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ج‪.4‬‬

‫‪ - 2‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.82‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.82‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪106‬‬

‫آﻳﺎ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺟﻮد دارد؟‬

‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺤﺚ را در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ دو رواﻳﺖ از ﻛﻠﻴﻨﻲ را در‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪:‬‬
‫رواﻳﺖ اول‪ ،‬رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وي از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻧﻔﺎل ﻣﺎداﻣﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺳﻮاره ﻳﺎ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﻣﺼﺎﻟﺤﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻳﺎ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺎل ﺑﻪ دﺳﺘﺸﺎن داده ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﺑﻪ آن دﺳﺘﺮﺳﻲ ﭘﻴﺪا ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﺮ زﻣﻴﻦ ﺧﺮاﺑﻪ و وﻳﺮاﻧـﻪ و درون دره ﻫـﺎ‪ ،‬از آنِ رﺳـﻮل‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﺪاع و اﻣﺎمِ ﺑﻌﺪ از وي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻼﺣﺪﻳﺪ ﺧﻮد آن را ﺧﺮج ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻻﻳﻖﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﺗﺼـﺮف‬
‫در اﻳﻦ اﻣﻮر ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫رواﻳﺖ دوم ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎز از اﺻﻮل ﻛﺎﻓﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻣﻮﺳﻲ –‬
‫اﻣﺎم ﻫﻔﺘﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن – ﺑﺮ ﻣﻬﺪي وارد ﺷﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ او ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺶ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪» :‬اي اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺘﻢ از ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻪ ﻣﻲﺷﻮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺪك‪ .‬ﻣﻬﺪي ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣـﺪود آن را‬
‫ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻦ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﻛﻮه اﺣﺪ ﺗﺎ ﻋﺮﻳﺶ ﻣﺼﺮ و ﺗﺎ ﺳـﻴﻒ اﻟﺒﺤـﺮ و دوﻣـﺔ اﻟﺠﻨـﺪل‪2«.‬؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺼﻒ دﻧﻴﺎ‪ .‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم و دروغ ﻫﺎﻳﺸﺎن‪ .‬ﻳﻜﻲ از روﺳﺘﺎﻫﺎي ﺧﻴﺒﺮ ﻛﺠـﺎ و ﻧﺼـﻒ‬
‫دﻧﻴﺎ ﻛﺠﺎ؟‬
‫ﺟﺎي ﺑﺴﻲ ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﻛﺎرﻫﺎي اﻳﻦ ﻗﻮم و دروغﻫﺎي آﻧﺎن ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻳﻚ اﻣﺮ ﻛﻮﭼـﻚ را‬
‫ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮه ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎن دﻟﻴﻞ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و ﺑﻴﻬﻮدهﮔﻮﻳﻲﻫﺎي اﻳﻦ ﻗﻮم اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت اﻳﻦ ﺑﺤﺚ درﺑﺎرهي ﻓﺪك و ﻓﻀﺎﻳﻞ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺻـﺎدق رﺳـﻮل‬
‫اﷲ ع و اﻓﻀﻞ ﺑﻮدن و ﺑﺮﺣﻖ ﺑﻮدﻧﺶ ﺑﺮاي ﺧﻼﻓﺖ و اﻣﺎﻣﺖ ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﻣﺤﺒﺘﺶ ﻧﺴﺒﺖ‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ‪ ،‬ﺑﺎب اﻟﻔﻲء و اﻧﻔﺎل(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 539‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 543‬‬
 ‫‪107‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻛﻪ در ﭘﺮﺗﻮ اﻗﻮال و اﻓﻌﺎل اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و از ﻛﺘﺎبﻫـﺎي ﺧﻮدﺷـﺎن ﺑـﻮد‪ ،‬را ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي دوم‪ ،‬ﻋﻤﺮﻓﺎروقس‪ ،‬ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪهي ﺣﻖ از ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ‪:‬‬

‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس‪ ،‬ﻗﺎﺋﺪ اﺳﻼم‪ ،‬اﻣﻴﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻛﺰي آﺳﻴﺎي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺎﻧﻲ ﻋﻈﻤﺖ و ﺷﻮﻛﺖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺎﺗﺢ ﻗﻴﺼﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ دﻫﻨﺪهي ﻛﺴﺮي‪ ،‬ﺑﺎﻻﺑﺮﻧـﺪهي ﭘـﺮﭼﻢ اﻟﻬـﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻲ دﻫﻨﺪهي ﻛﻼم ﺧﺪا و رﺳﺎﻧﻨﺪهي اﺳﻼم از ﻗﻠﺐ ﺟﺰﻳﺮة اﻟﻌﺮب ﺑﻪ ﻧﻘـﺎط دور دﺳـﺖ دﻧﻴـﺎ‪،‬‬
‫ﻧﺎﺷﺮ ﻋﺪل و اﺟﺮا ﻛﻨﻨﺪهي اﺣﻜﺎم ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﺮاي دور و ﻧﺰدﻳﻚ و ﻓﻘﻴـﺮ و ﺛﺮوﺗﻤﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﺠﺎع و‬
‫ﻧﺘﺮس در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺳﺮزﻧﺶ ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻨﺪهي ﺷﺮك و ﺑﺪﻋﺖ و ﻛﻔـﺮ و ﮔﻤﺮاﻫـﻲ‪،‬‬
‫ﺣﺎﻣﻲ ﺣﻖ و ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺟﺪا ﻛﻨﻨﺪهي ﺣﻖ از ﺑﺎﻃﻞ‪ ،‬ﻋﺎدل ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﭼﻪ اﻣﻴﺮ و ﭼﻪ ﻣﺄﻣﻮر‪،‬‬
‫ﻣﺎﻳﻪي ﺗﻘﻮﻳﺖ دﻳﻦ ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻨﺪهي ﻃﺎﻏﻮت و ﻛﻔﺮ و ﺑﺘﻬﺎ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎ‪ ،‬راﺳﺘﮕﻮ‪ ،‬اﻣﺎﻧﺘﺪار‪ ،‬ﻣﺮﺷﺪ و‬
‫ﻣﺼﻠﺢ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻮد ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺤﺒﻮب ﺳﺮور ﻓﺮزﻧﺪان آدم‪ ،‬ﺣﻀـﺮت ﻣﺤﻤـﺪ ع‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ راه ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع درﺑﺎره اش ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬دﺧﻠـﺖ‬
‫ورأﻳﺖ ﻗﺼﺮاً ﺑﻔﻨﺎﺋﻪ ﺟﺎرﻳﺔ‪ ،‬ﻓﻘﻠﺖ‪ :‬ﻟﻤﻦ ﻫﺬا؟ ﻓﻘﺎﻟﻮا‪ :‬ﻟﻌﻤﺮ ﺑﻦ اﻟﺨﻄﺎب«‪»: 1‬وارد ﺑﻬﺸـﺖ‬
‫ُ‬ ‫اﻟﺠﻨﺔ …‬
‫ﺷﺪم‪ ...‬و ﻗﺼﺮي دﻳﺪم ﻛﻪ در ﺣﻴﺎت آن ﻳﻚ ﻛﻨﻴﺰ ﺑﻮد‪ ..‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺎل ﻛﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎل ﻋﻤﺮ‬
‫ﺑﻦ ﺧﻄﺎب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻛﻪ از روي ﻫﻮي و ﻫﻮس ﺻﺤﺒﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ از روي وﺣﻲ ﺳﺨﻦ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪،‬‬
‫ﻣــﻲﻓﺮﻣﺎﻳــﺪ‪» :‬ﺑﻴﻨـﺎ أﻧــﺎ ﻧـﺎﺋﻢ رأﻳﺘﻨــﻲ ﻋﻠـﻰ ﻗﻠﻴـﺐ ﻋﻠﻴﻬــﺎ دﻟـﻮ‪ ،‬ﻓﻨﺰﻋـﺖ ﻣﻨﻬــﺎ ﻣـﺎ ﺷـﺎء اﷲ‪ ،‬ﺛــﻢ أﺧـﺬﻫﺎ اﺑــﻦ‬
‫أﺑﻲﻗﺤﺎﻓﺔ اﻟﺼﺪﻳﻖ‪ ،‬ﻓﻨﺰع ﻣﻨﻬﺎ ذﻧﻮﺑﺎً‪ 2‬أو ذﻧﻮﺑﻴﻦ وﻓﻰ ﻧﺰﻋﻪ ﺿﻌﻒ‪ ،‬واﷲ ﻳﻐﻔﺮ ﻟـﻪ ﺿـﻌﻔﻪ‪ ،‬ﺛـﻢ اﺳـﺘﺤﺎﻟﺖ‬

‫‪ - 1‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬دﻟﻮ ﻛﻪ در آن آب ﻫﺴﺖ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪108‬‬

‫ﻏﺮﺑﺎً‪ 1‬ﻓﺄﺧﺬﻫﺎ ﻋﻤﺮ ﺑـﻦ اﻟﺨﻄـﺎب ﻓﻠـﻢ أر ﻋﺒﻘﺮﻳـﺎً ﻳﻨـﺰع ﻧـﺰع ﻋﻤـﺮ ﺣﺘـﻰ ﺿـﺮب اﻟﻨـﺎس ﺑﻌﻄـﻦ«‪ – 2‬وﻓـﻲ‬
‫رواﻳﺔ – »ﺣﺘﻰ روى اﻟﻨﺎس وﺿﺮﺑﻮا ﺑﻌﻄﻦ«‪» : 3‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاب ﺑﻮدم‪ ،‬دﻳﺪم ﻛﻪ دﻟﻮي ﺑﺮ ﭼﺎﻫﻲ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺖ از آن آب ﻛﺸﻴﺪم‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻦ اﺑﻲ ﻗﺤﺎﻓﻪ )اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ(‬
‫آن را ﮔﺮﻓﺖ و ﻳﻚ دﻟﻮ ﻳﺎ دو دﻟﻮ از آن آب ﻛﺸﻴﺪ و در ﻛﺸﻴﺪﻧﺶ ﻛﻤﻲ ﺿﻌﻒ وﺟﻮد داﺷﺖ و‬
‫ﺧﺪا ﺿﻌﻔﺶ را ﻣﻲﺑﺨﺸﺎﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ دﻟﻮ ﺑﻪ دﻟﻮ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺗﺒـﺪﻳﻞ ﺷـﺪ و ﻋﻤـﺮ ﺑـﻦ ﺧﻄـﺎب آن را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ ﻧﺪﻳﺪه ام ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻋﻤﺮ از ﭼﺎه آب ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬آن ﻗﺪر آب از ﭼﺎه ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﺷﺘﺮاﻧﺸﺎن را ﺳﻴﺮاب ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﺷﺘﺮان را ﻓﺮو ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪﻧﺪ و اﻃـﺮاف آب ﺑﺮاﻳﺸـﺎن‬
‫آﻏﻞ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪-‬و ﺑﺮ اﺳﺎس رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدم ﺳﻴﺮاب ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺮاي ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳﺎﻧﺸـﺎن‬
‫ﻛﻨﺎر آب آﻏﻞ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ‪-‬ﻛﻪ از روي ﻫﻮي و ﻫـﻮس ﺻـﺤﺒﺖ ﻧﻤـﻲﻛﻨـﺪ و ﺗﻨﻬـﺎ از روي وﺣـﻲ ﺳـﺨﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ -‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪»:‬إن اﷲ ﺟﻌﻞ اﻟﺤﻖ ﻋﻠﻰ ﻟﺴﺎن ﻋﻤـﺮ وﻗﻠﺒـﻪ« ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻖ را ﺑـﺮ زﺑـﺎن و‬
‫‪4‬‬
‫ﻗﻠﺐ ﻋﻤﺮ ﻗﺮار داده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس از زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻪ ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻛﻪ از اﻣﺎم دو ﻋﺎﻟﻢ و رﺳﻮل‬
‫ﺛﻘﻠﻴﻦ – ﺟﺎﻧﻢ و ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﻳﺶ ﺑﺎد – ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﻢ از ﻛﺘﺐ ﻣﻌﺘﺒﺮ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺮﺧﻼف روش و ﻋﺎدت ﻣﺎ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻗﺮار ﺑﻮد ﺟﺰ از ﻛﺘﺎبﻫـﺎي ﺧـﻮد ﺷـﻴﻌﻪ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰي ذﻛﺮ ﻧﻜﻨﻴﻢ؛ ﭼﻮن از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐس‪ ،‬اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم و اول ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬رواﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‬

‫‪ - 1‬دﻟﻮي ﺑﺰرگ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺘﺮاﻧﺸﺎن را ﺳﻴﺮاب ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﺷﺘﺮان را ﻓﺮو ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪﻧﺪ و اﻃﺮاف آب ﺑﺮاﻳﺸﺎن آﻏﻞ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪) .‬از ﺗﻌﻠﻴﻘﺎت ﺷﻴﺦ آﻟﺒﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﻣﺸﻜﺎة اﻟﻤﺼﺎﺑﻴﺢ(‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﺘﻔﻖ ﻋﻠﻴﻪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺗﺮﻣﺬي‪.‬‬
 ‫‪109‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ را ﺑﺎ اﻗﻮال واﺿﺢ و ﺻﺮﻳﺢ ﺧﻮد ﻛﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷـﻴﻌﻪ رواﻳـﺖ ﺷـﺪه‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴـﺪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺳﺮور آﻧﻬﺎ درﺑﺎرهي اﻳﻦ ﻣﺼﻠﺢ ﻧﻴﻜﻮﻛـﺎر اﻣـﺖ اﺳـﻼﻣﻲ‪ ،‬ﭼـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐس ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﺎروق و وﻻﻳﺖ وي ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪهي رؤﻳﺎي ﺳﺮور ﻓﺮزﻧﺪان‬
‫آدم‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس را ﺑﻪ آن ﺑﺸﺎرت داد‪» :‬ﻳﻚ واﻟﻲ‪ ،‬ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣـﺮدم را‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي وي ﺛﺒﺎت و اﺳﺘﻮاري در دﻳﻦ اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﻴﺜﻢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺷﺎرح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﻧﺒﻠﻲ در ﺷﺮح ﺳﺨﻦ وي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨـﺪ‪:‬‬
‫اﻳﻦ واﻟﻲ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﻮده و اﺳﺘﻮاري وي ﻛﻨﺎﻳﻪ از ﺛﺒـﺎت و اﺳـﺘﻘﺎﻣﺖ و ﭘﺎﻳـﺪاري در راه‬
‫‪2‬‬
‫دﻳﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ ﺷﻴﻌﻲ در ذﻳﻞ اﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ واﻟﻲ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﻮده و‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻦ از ﺳﺨﻨﺎن ﻋﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﮔﻔﺘﻪ اﺳـﺖ و در‬
‫آن ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ وي ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﺷﺎره ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮدم ﭘﺲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‬
‫ﺑﺎ رأي ﺧﻮد ﻛﺴﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ در ﺣﺪ ﺗﻮاﻧﺶ ﻣﻴﺎﻧﻪروي ﻛـﺮد و راﺳـﺘﻲ و درﺳـﺘﻲ را‬
‫اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ از او ﺧﻠﻴﻔﻪاي دﻳﮕﺮ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ دﻳﻦ را ﺑـﺮ‬
‫ﭘﺎي داﺷﺖ و ﺧﻮدش ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم و اﺳﺘﻮار ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﻦ اﺳﺘﻮاري و ﺛﺒﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫‪3‬‬
‫آورد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ اوﺻﺎف را ﺑﻪ ﺣﻀﺮت اﺑـﻮﺑﻜﺮس و ﺣﻀـﺮت‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ )ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺳﺨﻨﺎن ﻏﺮﻳﺒـﻲ ﻛـﻪ ﻧﻴـﺎز ﺑـﻪ ﺗﻔﺴـﻴﺮ دارﻧـﺪ( ﺑﻴـﺮوت‪،‬‬
‫داراﻟﻜﺘﺎب‪ ،‬ص‪ .557‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪه(‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﻟﻤﻌﺮﻓﺔ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.107‬‬
‫‪ - 2‬اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .463‬اﻟﺪرة اﻟﻨﺠﻔﻴﺔ‪ ،‬ص‪. 394‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪. 519‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪110‬‬

‫ﻋﻤﺮس ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﺪ و آﻧﻬﺎ را دﻗﻴﻘﺎً ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﻨﻨﺪهي رؤﻳﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻤﺮ ﻓـﺎروق را‬
‫ﻣﺼﺪاق ﻣﮋدهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬و ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ دﻳـﻦ در زﻣـﺎن‬
‫ﺧﻼﻓﺖ ﻣﺒﺎرك ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق اﺳﺘﻘﺮار ﻳﺎﻓﺖ و اﺳﻼم در اﻳﺎم ﺧﻼﻓﺘﺶ ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬آﻳﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ از ﻣﻴﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﭘﻴﺪا ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ– اﻣﺎﻣﻲ ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﺧﻮد‬
‫آﻧﻬﺎ ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ -‬ﺗﻤﺴﻚ ﺟﻮﻳﺪ؟‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﺧﻄﺒﻪاي ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ در آن ﺑﻪ ﻣﺪح ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و او را ﻣﺼـﺪاق‬
‫ﺑﺸﺎرت رﺳﻮل اﻛﺮم ع داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺧﻄﺒﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﺎم ﺧﻼﻓﺖ ﺧﻮد ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺿﺮورﺗﻲ ﺑﺮاي ﺗﻘﻴ‪‬ﻪي دروغ ﺷﻴﻌﻪ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ آن را اﻣﺎﻣﺎﻧﺸﺎن ﻧﺴـﺒﺖ داده‬
‫اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺒﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ در ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ آورده و ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻤـﺮ ﻓـﺎروق ﺳـﺒﺐ ﻋـﺰت دﻳـﻦ و ﺳـﺮﺑﻠﻨﺪي اﺳـﻼم و ﻋﻈﻤـﺖ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺗﻮﺳـﻌﻪي‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻮد و او ﻣﺮدم را ﺑﻪ راه روﺷﻦ و راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﻓﺘﻨﻪﻫﺎ را رﻳﺸﻪ‬
‫ﻛﻦ و ﻛﺠﻲﻫﺎ را راﺳﺖ و ﺑﺎﻃﻞ را ﻧﺎﺑﻮد و ﺳﻨﺖ اﻃﺎﻋﺖ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺗﺮس را زﻧﺪه ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﭘﺪر ﻧﻮهﻫﺎي وي ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﺪح ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﺮده و‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎﺷﺎاﷲ ﺑﻪ ﻓﻼﻧﻲ! او ﻛﺠﻲ را راﺳﺖ ﻧﻤﻮد و ﺑﻴﻤﺎري را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻛﺮد و ﺳﻨﺖ را ﺑﺮﭘـﺎ‬
‫داﺷﺖ و ﺗﺒﺎﻫﻜﺎري را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ اﻧﺪاﺧﺖ و ﭘﺎك ﺟﺎﻣﻪ و ﻛﻢ ﻋﻴﺐ از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ‪ .‬ﻧﻴﻜﻮﻳﻲ ﺧﻼﻓﺖ‬
‫را درﻳﺎﻓﺖ و از ﺷﺮّ آن ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺟﺎ آورد و از ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ او ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺮد و‬
‫ﺣﻘﺶ را ادا ﻧﻤﻮد و ﭘﺲ از وﻓﺎﺗﺶ ﻣﺮدم راهﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻤﺮاﻫﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ راه درﺳﺖ را ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ و ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﺎﺑﺪ و ﻫﻴﭻ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪهاي ﺑﻪ راه درﺳﺘﺶ ﻳﻘـﻴﻦ و‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎور ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪ . 350‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪه(‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 322‬‬
 ‫‪111‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻨﻈﻮر از ﻓﻼﻧﻲ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺴـﺨﻪاي را‬
‫ﺑﺎ ﺧﻂ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ رﺿﺎ‪ ،‬ﮔﺮد آورﻧﺪهي ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﻳﺎﻓﺘﻪ ام ﻛﻪ در زﻳﺮ ﻓﻼﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑـﻮد‪:‬‬
‫ﻋﻤﺮ‪ .‬و از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ زﻳﺪ ﻋﻠﻮي در اﻳﻦ ﺑﺎره ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬او ﻋﻤـﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﻳﺎ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ او را ﺳﺘﻮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ‪2‬و دﻧﺒﻠﻲ و ﻋﻠﻲ ﻧﻘﻲ در اﻟﺪرة اﻟﻨﺠﻔﻴﺔ‪3‬و ﺷﺮح اﻟﻨﻬﺞ ﻓﺎرﺳـﻲ‪ ،4‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن را آورده‬
‫اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲس ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﻸ ﻋﺎم ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ درﺑﺎرهي ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬او‬
‫ﻛﺠﻲ را راﺳﺖ و ﺑﻴﻤﺎريﻫﺎ را دوا ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺳﻨﺖ ﻧﺒﻮي ﻋﻤﻞ ﻛﺮد و ﻓﺘﻨﻪﻫﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛـﺮد و ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرش رﻓﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي او را ﻧﻤـﻲآزرد و ﺑﻬﺘـﺮﻳﻦ وﻻﻳـﺖ و ﺧﻼﻓـﺖ را‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﺷﺘﺎﻓﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ دﺳـﺘﺶ ﺑـﻪ ﻗﺘـﻞ و ﺧـﻮﻧﺮﻳﺰي ﻛـﻪ ﻣﻴـﺎن‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن رخ داد‪ ،‬آﻟﻮده ﻧﺸﺪ‪ .‬او ﺧﺪا را اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻧﻤﻲورزﻳﺪ و در اداي ﺣـﻖ‬
‫اﷲ‪ ،‬ﺗﻘﻮا داﺷﺖ و در آن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ و ﻇﻠﻢ ﻧﻤﻲﻛﺮد«‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﻫﻤﺎن ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻳﺒﺎ اﺳﺖ درﺑﺎرهاش ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬در ﻋﺼﺮ وي‪ ،‬دﻳﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫او اﺳﺘﻮاري ﻳﺎﻓﺖ‪- .‬ﻋﻠﻲ ﻫﻤﺎن رﻫﺒﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ -‬ﻓﺎروق را ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺮﺟﻊ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ .‬ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ او را ﺑﺎ اﻳﻦ اوﺻﺎف ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ ﺑﺎ روم در‬
‫ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺗﻮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ اﻳﻦ دﺷﻤﻦ آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺎوي ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫در ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎي دوردﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺪرﺗﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺗﻮ ﻣﺮﺟﻌﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﺮاﺟﻌـﻪ ﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ، 3‬ص‪. 92‬‬

‫‪ - 2‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪ 96‬و ‪.97‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.257‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.712‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪112‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻣﺒﺎرز را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﺎﺻﺤﺎن و ﻣﺼﻠﺤﺎن ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﺑﻔﺮﺳـﺖ‪ .‬اﮔـﺮ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن را‬
‫ﭘﻴﺮوز ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ دوﺳﺖ داري و اﮔﺮ ﺧﻼف آن ﭘﻴﺶ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﻳـﺎور و‬
‫‪1‬‬
‫ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﻲ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ در ﺷﺮح اﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺗﻨﻜﺐ« ﻣﺠﺰوم اﺳـﺖ؛ زﻳـﺮا ﺑـﺮ »ﺗﺴـﺮ«‬
‫ﻋﻄﻒ ﻣﻲﺷﻮد و »ﻛﻬﻔﺔ« ﻳﻌﻨﻲ ﻏﺎري ﻛﻪ ﺑﺪان ﭘﻨﺎه ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد‪» .‬ﻛﺎﻧﻔﺔ« ﻫﻢ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺟﻬﺖ و ﺳﻤﺘﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» .‬ﺣﻔﺰت اﻟﺮﺟﻞ أﺣﻔﺰه« ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﺷﺪت او را ﻛﺸـﻴﺪ‪.‬‬

‫»ردأ« ﻳﻌﻨﻲ ﻳﺎور‪ ،‬و »ﻣﺜﺎﺑﺔ« ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﻞ اﻣﻦ و ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ‪ l³²±m‬اﻟﺒﻘﺮة‪ 125 :‬ﻋﻠﻲس‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮده ﻛﻪ ﻋﻤﺮﻓﺎروق ﺷﺨﺼﺎً ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﺮود از ﺗﺮس اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻼﻳﻲ ﺳـﺮش ﺑﻴﺎﻳـﺪ و‬
‫ﻫﻤﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ او ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﺳﺮ ﺑﺮاي ﺑﺪن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬از ﺑـﻴﻦ‬
‫ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎﻧﺪهاي ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ و ﺧﻮدش در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧـﺪاي ﻧـﺎﻛﺮده‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬او ﻣﺮﺟﻊ و ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﺷﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪه اﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪ را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪاي ﻋﻤﻴﻖ در ﺧـﻼل ﻛﻠﻤـﺎت ﻋﻠـﻲ و‬
‫ﺣﺮص ﺑﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ و ﺣﻴﺎت و اﻣﻴﺪ و آرزو ﺑﻪ ﺑﻘﺎي ﺣﻜﻮﻣـﺖ و ﺧﻼﻓـﺖ ﻋﻤـﺮ را اﺣﺴـﺎس‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ او ذﺧﻴﺮهاي ﺑﺮاي اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮ ﺧﻼف ﭘﻨﺪار اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز و‬
‫ﺳﺮﻛﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺧﻮد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻗﺎﻃﻊ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻫﻤـﺮاه ﻟﺸـﻜﺮﻳﺎن‬
‫اﺳﻼم ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ روم ﺑﺮود و ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻲداﻧﺴﺖ و ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ وي ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ او ﺑﺎﻋﺚ ﻋﺰت و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪي اﺳﻼم و اﻓﺘﺨـﺎر و ﻋﻈﻤـﺖ آن‬
‫ﺑﻮد و ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﻣﺮ ﺑﺪي‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﭼﻬﺮهي اﺳﻼم و دوﻟﺖ اﺳـﻼﻣﻲ را دﮔﺮﮔـﻮن ﻛﻨـﺪ‪ .‬ﺗـﺎزه‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب س ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ س را در ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ اﺳﻼم ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺧﻮد‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪.193‬‬

‫‪ - 2‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 369‬و ‪.370‬‬
 ‫‪113‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻛﻨﺪ‪ 1.‬و اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺘﻲ ﻃﻼﻳﻲ ﺑﺮاي ﻋﻠﻲ س ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن اﻳﻦ ﺧﻴﺎﻟﺒﺎفﻫـﺎ ﺣﻘـﺶ ﺿـﺎﻳﻊ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﻘﺶ را ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﮔﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد را از آن اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ آن ﮔﺮﻳﻪاي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﮔﺮﻳﻪي ﺑﺮادران ﻳﻮﺳﻒ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻗﻀـﻴﻪ ﻛـﺎﻣﻼً‬
‫ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﻋﻠﻲاي ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن از وي ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺧﻮد را وﻛﻴﻞﻣﺪاﻓﻊ و ﺣـﺎﻣﻲ‬
‫وي ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآورﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي او ﻣﻲﺟﻨﮕﻨﺪ و ﻛﺎﺳـﻪ از آش ﮔـﺮم ﺗﺮﻧـﺪ‪ ،‬ﻋﻠـﻲ دﻗﻴﻘـﺎً‬
‫ﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻋﻤﻞ ﻛﺮد و در ﻃﻮل ﻣﺪت‪ ‬ﺧﻼﻓﺖ ﻋﻤـﺮ‪ ،‬ﻫﻤـﺮاه وي ﺑـﻮد و‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺧﻮد را ﺑﺮاي او ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻲاﻧﺪاﺧﺖ و ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﺑﻘﺎ و دوام او را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻴﺮﺧﻮاه وي ﺑﻮد و ﺻﻼح اﻣﺖ و رﺳﺘﮕﺎري آﻧﻬﺎ را ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ وﻗﺘﻲ ﻋﻤﺮ س‬
‫درﺑﺎره ي رﻓﺘﻦ ﺷﺨﺺ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ اﻳﺮان ﺑﺎ ﻋﻠﻲ س ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ او را از اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻨﻊ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻳﺎري ﻧﻤﻮدن و ﺧﻮار ﻛﺮدن اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ اﻧﺒﻮﻫﻲ و ﻛﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﻦ دﻳﻦ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ آن‬
‫را ﭘﻴﺮوز ﻛﺮده و ﻟﺸﻜﺮ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﻣﻬﻴﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺮﺗﺒﻪاي ﺑﺮﺳـﻨﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬و ﺟﺎﺋﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آﺷﻜﺎر ﺷﻮد آﺷﻜﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﺎ ﻣﻨﺘﻈـﺮ وﻋـﺪهﻫـﺎي ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﺟﺎﻳﮕﺎه زﻣﺎﻣﺪار دﻳﻦ و ﺣﻜﻤﺮان ﻣﻤﻠﻜﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﺷﺘﻪ ﻣﻬـﺮهاي اﺳـﺖ ﻛـﻪ آن را ﮔـﺮد‬
‫آورده و ﺑﻪ ﻫﻢ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ رﺷﺘﻪ ﺑﮕﺴـﻠﺪ‪ ،‬ﻣﻬـﺮهﻫـﺎ از ﻫـﻢ ﺟـﺪا ﺷـﺪه‪ ،‬ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‬
‫ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻤﻪي آﻧﻬﺎ ﮔﺮد ﻧﻤﻲآﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -3‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻣﺮوز ﻋﺮب اﻧﺪك اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ دﻳﻦ اﺳﻼم ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺟﺘﻤﺎع و‬
‫اﺗﺤﺎد و ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺗﻮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻴﺦ وﺳﻂ آﺳﻴﺎب ﺑﺎش و آﺳﻴﺎب را ﺑﺎ ﻋﺮب ﺑﮕـﺮدان و آﻧـﺎن را ﺑـﻪ ﺟﻨـﮓ‬
‫ﺑﻔﺮﺳﺖ و ﺧﻮد ﺑﻪ ﻛﺎرزار ﻣﺮو؛ زﻳﺮا اﮔﺮ ﺗﻮ از اﻳﻦ زﻣﻴﻦ ﺑﻴﺮون روي‪ ،‬ﻋﺮب از اﻃﺮاف و ﻧﻮاﺣﻲ‬

‫‪ - 1‬در ﺟﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪114‬‬

‫آن‪ ،‬ﻋﻬﺪ ﺗﻮ را ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎﻫﻜﺎري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﻛﺎر ﺑﻪ ﺟﺎﺋﻲ ﻣـﻲرﺳـﺪ ﻛـﻪ ﺣﻔـﻆ و‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ ﺳﺮﺣﺪات ﻛﻪ در ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪاي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﺎرزار ﻣﻬﻢ ﺗﺮ ﻣﻲﮔﺮدد‪.‬‬
‫‪ -4‬اﻳﺮاﻧﻲﻫﺎ ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻮاي ﻋﺮب اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔـﺮ او را از ﺑـﻴﻦ ﺑﺒﺮﻳـﺪ‪،‬‬
‫آﺳﻮدﮔﻲ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺣﺮص‪ ،‬اﻳﺸﺎن را ﺑﺮ ﺗﻮ و ﻃﻤﻌﺸـﺎن را در ﺗـﻮ ﺳـﺨﺖ ﺗـﺮ و زﻳـﺎدﺗﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -5‬آﻧﭽﻪ ﺗﻮ راﺟﻊ ﺑﻪ آﻣﺪن اﻳﺮاﻧﻲﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑـﺎ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن ﻳـﺎدآوري ﻧﻤـﻮدي‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺳﺒﺤﺎن از آﻣﺪن اﻳﺸﺎن ﺑﻴﺶ از ﺗﻮ ﻛﺮاﻫﺖ دارد و او ﺑﻪ ﺑﺮﻃـﺮف ﻧﻤـﻮدن آﻧﭽـﻪ از آن ﻛﺮاﻫـﺖ‬
‫دارد‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -6‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﻳﺸﺎن ذﻛﺮ ﻛﺮدي‪ ،‬ﭘﻴﺶ از اﻳـﻦ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ ﻟﺸـﻜﺮ‬
‫‪1‬‬
‫زﻳﺎدي ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ و ﻳﺎري ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲﺟﻨﮕﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﺷﻜﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛـﻪ ﻋﻠـﻲس‪ ،‬ﻋﻤـﺮ ﻓـﺎروق س را ﻣﺼـﺪاق‬
‫رؤﻳﺎي رﺳﻮل اﷲ ع ﻣﻲداﻧﺴﺖ‪ ،‬رؤﻳﺎﻳﻲ ﻛﻪ از آن ﺧﺒﺮ داده ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﮋده داده ﺑـﻮد‬
‫ﻛﻪ اﺳﻼم در ﻋﺼﺮ و ﻋﻬﺪ وي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻋﻠﻲس ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﻪ ﻣـﺎ‬
‫وﻋﺪه داده و او وﻋﺪه اش را ﻋﻤﻠﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻟﺸﻜﺮﻳﺎﻧﺶ را ﻳﺎري ﻣﻲدﻫﺪ‪ ...‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﻛﻼﻣﺶ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻼم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﺷﺎره ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺛﻢ اﺳﺘﺤﺎﻟﺖ ﻏﺮﺑﺎً ﻓﺄﺧﺬﻫﺎ ﻋﻤﺮ ﺑـﻦ‬
‫اﻟﺨﻄﺎب‪ ،‬ﻓﻠﻢ أر ﻋﺒﻘﺮﻳﺎً ﻳﻨﺰع ﻧﺰع ﻋﻤﺮ ﺣﺘﻰ ﺿﺮب اﻟﻨﺎس ﺑﻌﻄﻦ«‪» :‬ﺳـﭙﺲ اﻳـﻦ دﻟـﻮ ﺑـﻪ دﻟـﻮ‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ و ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب آن را ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ را ﻧﺪﻳﺪه ام ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻋﻤﺮ‬
‫آب از ﭼﺎه ﺑﻜﺸﺪ‪– .‬آن ﻗﺪر آب از ﭼﺎه ﻛﺸﻴﺪ‪ -‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻛﻨﺎر آب ﺑـﺮاي ﭼﻬﺎرﭘﺎﻳـﺎن‬
‫ﺷﺎن‪ ،‬آﻏﻞ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ«‪ .‬رﺳﻮل اﷲ ع راﺳﺖ ﮔﻔﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬ص‪ 204 ،203‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‪ :‬از ﺳﺨﻨﺎن ﻋﻠﻲ‪ -‬ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴـﻼم‪ -‬وﻗﺘـﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻤﺮ راﺟﻊ ﺑﻪ ﺣﻀﻮر ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد در ﺟﻨﮓ ﺑﺎ اﻳﺮان ﺑﺎ ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪.‬‬
 ‫‪115‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻼم و وﻋﺪهي اﻟﻬﻲ ﺟﻠﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ در ﻛﺘـﺎﺑﺶ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎﻃﻞ در آن راه ﻧﺪارد‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ihgfedcba`_^]\m‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪
lutsrqponmlkj‬اﻟﻨﻮر‪»55 :‬ﺧﺪا ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ از‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺷﻤﺎ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده و ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم داده اﻧﺪ‪ ،‬وﻋﺪهي ﻧﻴﻜﻮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺘﻤﺎً آﻧـﺎن‬
‫را در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛـﻪ ﭘـﻴﺶ از آﻧـﺎن ﺑﻮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻗﺮار داد‪ ،‬و آن دﻳﻨﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮدﺷﺎن ﻣﺴﺘﻘﺮ ﻛﻨﺪ و ﺑﻴﻤﺸﺎن را‬
‫ﺑﻪ اﻳﻤﻨﻲ ﻣﺒﺪل ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ وﻋﺪهي اﻟﻬﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﺻﺎﻟﺤﺎن ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ در روي زﻣﻴﻦ وﻋﺪه داده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﻣﺆﻣﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺗـﻮ اي‬
‫ﻓﺎروق‪ ،‬اﻣﻴﺮ ﻣﺎﻳﻲ؛ و ﺧﺪاوﻧﺪ وﻋﺪهي ﺧﻮد را درﺑﺎرهي ﺧﺪﻣﺖ ﺗﻮ ﻋﻤﻠﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻟﺸﻜﺮﻳﺎﻧﺶ‬
‫را ﻛﻪ زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ رﻫﺒﺮي ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪي ﺗﻮ و ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻣﺮﺷﺪاﻧﻪي ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎري ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫دﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ آﺷﻜﺎر و ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﻮ واﻟﻲ اﻣﺮ آن و ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪهي ﻣﺴﺎﺋﻞ آن ﻫﺴﺘﻲ‬
‫و ﺗﻮ ﺷﺄن و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺨﺼﻮص ﺧﻮد را داري‪ .‬ﭼﻮن اﮔﺮ ﺗﻮ ﺑﻤﻴﺮي‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ دﻳﻦ و ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫آﺷﻔﺘﻪ و اﺗﺤﺎد و ﺟﻤﻊ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺘﻔﺮق ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻴﺮوﻫﺎ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲﮔﺮدﻧﺪ ﻗـﺪرت و ﺷـﻮﻛﺖ‬
‫ﺷﺎن از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود‪ .‬ﻣﺮدم ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ اﺟﺘﻤﺎع و اﺗﺤﺎد آﻧﻬﺎ ﺑﻌـﺪ از‬
‫آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ 1.‬ﭘﺲ وﻗﺘﻲ ﻧﻈﻢ ﺣﻜﻮﻣﺖ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ ،‬واﺣﺪﻫﺎي آن ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﻫﻢ ﮔﺴﻴﺨﺘﻪ ﻣـﻲ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪) .‬داﻧﻪﻫﺎي ﺗﺴﺒﻴﺢ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻴﭻﮔﺎه ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪(.‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺎدﺗﺶ درﻫﺎي ﻓﺘﻨﻪ ﺑﺎز ﺷﺪه و ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﺣـﺪﻳﺜﻲ در اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻔﻬﻮم آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪116‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑـﻪ اﻳـﻦ دﻋـﺎي ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع اﺷـﺎره دارد ﻛـﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪» :‬اﻟﻠﻬـﻢ أﻋـﺰ اﻹﺳـﻼم ﺑﻌﻤـﺮ ﺑـﻦ‬
‫اﻟﺨﻄـﺎب«‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬اﺳﻼم را ﺑﻪ واﺳﻄﻪي ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻋﺰﻳﺰ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺑﻔﺮﻣﺎ«‪ .‬ﻣﺠﻠﺴـﻲ‬
‫آن را در ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ 1.‬دﻋﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺣﺘﻤﺎً ﻗﺒﻮل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺎﻻر اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺧﺎﻃﺮﻧﺸﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎن دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ او‬
‫ﻣﺤﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ آﺳﻴﺎب اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻋﺮب ﭘﻴﺮاﻣﻮن وي ﻣﻲﭼﺮﺧﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﺤﻮر‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮓ آﺳﻴﺎب ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﭽﺮﺧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮده ﻛﻪ اﮔﺮ ﺗﻮ از اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﺮون ﺑﺮوي ﻋﺮب از اﻃﺮاف و ﻧﻮاﺣﻲ آن‪ ،‬ﻋﻬﺪ ﺗﻮ را ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎﻫﻜﺎري ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق اﺻﻞ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ اﺻﻞ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ ،‬اﺛﺮي از ﻓﺮع ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤـﻲﻣﺎﻧـﺪ؛‬
‫ﭼﻮن او ﻣﺤﻮر اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺑﺸﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻨﮓ آﺳﻴﺎب ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻜﻨﺪ و ﻧﻤﻲﭼﺮﺧﺪ و ﭼﻮن ﺗﻮ ﺣﺎﻣﻲ‬
‫واﻗﻌﻲ ﻗﻮم ﻫﺴﺘﻲ و ﺣﺎﻓﻆ ﻋﻮرت آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﻮ را رﻫﺎ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ دﺳـﺖ‬
‫ﻣﺮدن ﺑﺴﭙﺎري‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺎ و اﻗﻮام دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ س ﭼﻘﺪر ﻧﻴﻜﻮ و زﻳﺒﺎ آﻧﭽﻪ در دل داﺷﺘﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﭼﻘـﺪر زﻳﺒـﺎ اﻋﺘﻘـﺎد ﺧـﻮد را‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻠﻲس اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﺮ زﺑـﺎن و ﻗﻠـﺐ ﻋﻤـﺮ س ﻗـﺮار داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪهي اﺣﺎدﻳﺚ رﺳﻮل اﷲ ع اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺑﺎ ﺳﻴﺮهي ﻋﻤﻠﻲ وي ﺣﺘﻲ در اﻣﻮر ﻛﻮﭼﻚ و ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘـﺎده ﻫـﻢ‪ ،‬اﺧـﺘﻼف ﻧـﺪارد‪ .‬دﻳﻨـﻮري‬
‫ﺷﻴﻌﻲ‪2‬ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ ﻗﺪم در ﻛﻮﻓﻪ ﮔﺬاﺷﺖ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬آﻳﺎ در ﻗﺼﺮ‬

‫‪ -1‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار )ﻛﺘﺎب اﻟﺴﻤﺎء و اﻟﻌﺎﻟﻢ(‪ ،‬ج‪. 4‬‬

‫‪ -2‬اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ دﻳﻨﻮري اﺣﻤﺪ ﺑﻦ داود از اﻫﺎﻟﻲ دﻳﻨﻮر )ﺷﻬﺮي در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻫﻤـﺪان( اﺳـﺖ‪ .‬او در رواﻳـﺖﻫـﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻮد و ﭼﻨﺎن ﻛﻪ اﺑﻦ ﻧﺪﻳﻢ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺻﺪق و راﺳﺘﮕﻮﻳﻲ ﺑﻮده اﺳـﺖ‪ .‬در ﺳـﺎل ‪ 281‬ﻳـﺎ‬
‫‪ 282‬ﻳﺎ ‪ 290‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ رواﻳﺖ ﻛﺮده از ﻳﻌﻘﻮب ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﻧﺤﻮي آورده اﺳﺖ‪ .‬ﭼـﻮن‬
 ‫‪117‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻗﺼﺮ ﻧﺪارم‪ ،‬ﭼﻮن ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب از آن ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻤﻲآﻣـﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻣﻴﺪان ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻳﻦ ﺟﺎ ﻓﺮود ﻣﻲآﻳﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺰرگ ﺷﻬﺮ ﺷﺪ و آن ﺟﺎ دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ در ﻣﻴﺪان ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﻬﺮ ﻓﺮود آﻣﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرهي رد ﻓﺪك ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﺎري ﺧﻼف آﻧﭽﻪ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ اﻧﺠﺎم داده‪ ،‬ﺑﻜﻨﺪ ﺧﻮدداري ورزﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬وﻗﺘـﻲ‬
‫ﻗﻀﻴﻪي ﻓﺪك ﺑﻪ ﮔﻮش ﻋﻠﻲ رﺳﻴﺪ‪ ،‬در رد ﻓﺪك ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺮم دارم ﻛﺎري را ﻛـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ از آن ﻣﻨﻊ ﻛﺮده و ﻋﻤﺮ آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮده‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻢ«‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺮاي ﺗﺄﻳﻴﺪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﺳﻪ رواﻳﺖ را از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫رواﻳﺖ اول از ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐس اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﺪﻳﺪم ﻛـﻪ ﻋﻠـﻲ در‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﻊ رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﻮﻓﻪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ اﻧﺠﺎم داده ﺑـﻮد‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫‪3‬‬
‫دﻫﺪ‪«.‬‬
‫رواﻳﺖ دوم اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻫﺎﻟﻲ ﻧﺠﺮان ﻧﺰد ﻋﻠﻲ آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ در ﺣـﻖّ آﻧﻬـﺎ‬
‫اﻧﺠﺎم داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ در ﺟﻮاب آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺎرﻫﺎي ﻋﻤﺮ ﻫﻤﻪ درﺳـﺖ اﺳـﺖ‪ ،‬و‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻦ ﭼﻴﺰي از آﻧﻬﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲدﻫﻢ«‪.‬‬
‫رواﻳﺖ ﺳﻮم آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭘﺎ در ﻛﻮﻓﻪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﮔـﺮه اي را‬

‫او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮد و از اﻳﺮاﻧﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣﺎﻣﻲ ﺑﻮدن ﺧﻮد را اﻋﻼم ﻛﺮد‪) .‬اﻟﺬرﻳﻌـﺔ إﻟـﻲ ﺗﺼـﺎﻧﻴﻒ اﻟﺸـﻴﻌﺔ‪،‬‬
‫ﺗﻬﺮان‪ ،‬آﻗﺎ ﺑﺰرگ ﺗﻬﺮاﻧﻲ‪.(339/1‬‬
‫‪ -1‬اﺣﻤﺪ ﺑﻦ داود دﻳﻨﻮري‪ ،‬اﻻﺧﺒﺎر اﻟﻄﻮال‪ ،‬ص‪.152‬‬
‫‪ -2‬اﻟﺸﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻹﻣﺎﻣﺔ‪ ،‬ص‪ .213‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻣﺤﺐ اﻟﻄﺒﺮي‪ ،‬رﻳﺎض اﻟﻨﻀﺮة‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 85‬‬
‫‪ -4‬ﺑﻴﻬﻘﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .130‬اﺑﻦ أﺛﻴﺮ‪ ،‬اﻟﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﺼـﺮ‪ ،‬ج‪،2‬ص‪ .201‬اﻣـﺎم ﺑﺨـﺎري‪ ،‬اﻟﺘـﺎرﻳﺦ اﻟﻜﺒﻴـﺮ‪ ،‬ﻫﻨـﺪ‪ ،‬ج‪،4‬‬
‫ص‪ .145‬اﺑﻦ آدم‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺮاج‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ص‪ .23‬ﻛﺘﺎب اﻻﻣﻮال‪ ،‬ص‪ .98‬ﻓﺘﻮح اﻟﺒﻠﺪان‪ ،‬ص‪.74‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪118‬‬

‫‪1‬‬
‫ﻛﻪ ﻋﻤﺮ زده‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺑﺎز ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺒﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ وي اﻟﻬﺎم ﺷﺪه و ﺷﺨﺼﻲ اﺳﺖ ﻣﺤﻜﻢ و ﻣﺼﻤﻢ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘـﺖ در ﻫـﺮ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻫﻤﺮاه وي اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻛﻪ از رﺳﻮل اﷲ ع رواﻳﺖ‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳﺶ و ﻳﻜﻲ از رﺟﺎل ﻣﻌﺘﻤﺪ و اﻣﻴﺮ ﻣﻌﺘﻤـﺪان‪،‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس س‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺷﻬﺎدت داده اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ رواﻳﺖ را آورده ﻛﻪ‪» :‬ﻫﻨﮕﺎم ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮردن ﻋﻤـﺮ از اﺑﻮﻟﺆﻟـﺆ ﻣﺠﻮﺳـﻲ‬
‫اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬دو ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي رﺳﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس و ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﺮ او وارد ﺷـﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺻﺪاي وا ﻋﻤﺮاي ام ﻛﻠﺜﻮم )دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻲ( را ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ زنﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻫﻤﺮاه‬
‫او ﺑﻮدﻧﺪ و از ﮔﺮﻳﻪي آﻧﻬﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻟﺮزه در آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬واي ﺑﺮ ﻣﺎدر ﻋﻤـﺮ اﮔـﺮ ﺧـﺪا‬
‫ﻋﻤﺮ را ﻧﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ ﺟﻬﻨﻢ را ﻧﺒﻴﻨﻲ ﺟﺰ آن ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻛﺘﺎﺑﺶ آورده‬

‫اﺳﺖ‪)
lcba`m :‬ﻣـﺮﻳﻢ‪(71 :‬ﻏﻴﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﺗﻮ اﻣﻴﺮاﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ و‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﺳﻴﺪ و ﺳﺎﻻر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﻗﻀﺎوت ﻣﻲﻛﺮدي و ﺑﻪ ﺻـﻮرت ﻣﺴـﺎوي‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﺮدي‪ .‬از ﮔﻔﺘﻪي ﻣﻦ ﺧﻮﺷﺶ آﻣﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺸﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻦ ﻋﺒﺎس! آﻳﺎ ﺑﺮاي ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲدﻫﻲ؟ ﺗﺮﺳﻴﺪم و ﻟﺮزﻳﺪم و ﻋﻠﻲ ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﻦ زد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻬﺎدت ﺑﺪه‪.‬‬
‫در رواﻳﺘﻲ دﻳﮕﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﻣﻲﺗﺮﺳﻲ اي اﻣﻴﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن؟ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ اﺳﻼم ﺗﻮ ﻗـﻮي و‬
‫اﻣﺎرت ﺗﻮ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ زﻣﻴﻦ را از ﻋﺪل ﭘﺮ ﻛﺮدي‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳـﺎ ﺗـﻮ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ ﺷـﻬﺎدت‬
‫ﻣﻲدﻫﻲ‪ ،‬اي اﺑﻦ ﻋﺒﺎس؟ راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻮﻳﻲ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس از اﻳﻦ ﺷﻬﺎدت ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪ و ﺳﺎﻛﺖ‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ آدم‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺮاج‪ ،‬ص‪ .23‬ﺑﻼذري‪ ،‬ﻓﺘﻮح اﻟﺒﻠﺪان‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ص‪.74‬‬
 ‫‪119‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﮕﻮ ﺑﻠﻪ و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘـﺲ اﺑـﻦ ﻋﺒـﺎس ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺑﻠـﻪ‪ ،‬ﺷـﻬﺎدت‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲدﻫﻢ«‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻬﺸـﺘﻲ اﺳـﺖ؛ ﭼـﺮا ﻛـﻪ از زﺑـﺎن‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬آرزو ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻋﻤﺎﻟﻲ را ﻛـﻪ ﺣﻀـﺮت ﻋﻤـﺮ در‬
‫زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺠﺎم داده ﺑﻪ وي اﻟﻘﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ و اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻃﻮﺳﻲ و اﺑـﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳـﻪ و‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ را ﻏﺴﻞ و ﻛﻔﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ وارد ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﻼم و درود ﺧـﺪا ﺑـﺮ او‬
‫ﺑﺎد ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ از اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻛﻔﻦ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺣﻀﻮر ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﺎﻣﻪي ﻋﻤﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲدارد«‪.‬‬
‫اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي اﻫﻞ ﺳﻨﺖ از ﺟﻤﻠﻪ اﻟﻤﺴﺘﺪرك ﺣـﺎﻛﻢ‪ ،3‬اﻟﺘﻠﺨـﻴﺺ‬
‫ذﻫﺒﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻨﺪ اﺣﻤﺪ و ﻃﺒﻘﺎت اﺑﻦ ﺳﻌﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ 4.‬و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن در ﺻـﺤﻴﺢ ﺑﺨـﺎري و ﺻـﺤﻴﺢ‬
‫ﻣﺴﻠﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺿـﺮﺑﺖ زدﻧـﺪ‪ ،‬ﻣـﺮدم از ﻧﻤـﺎز‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻨﺼﺮف ﺷﺪﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ او در ﺧﻮﻧﺶ ﻣﻲﻏﻠﺘﻴﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬
‫»اي اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻤﺎزت را ﺑﺨﻮان‪ .‬ﺳﺮش را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا در اﺳـﻼم ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻧﻤﺎزش ﺿﺎﻳﻊ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺮﺧﻴﺰد ﻧﺎﮔﺎه ﺧﻮن از ﺟﺮاﺣﺘﺶ ﺟﻬﻴﺪ و‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ج‪ ، 3‬ص‪ .146‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب اﻵﺛﺎر‪ ،‬ص‪ 207‬و ﺳﻴﺮة ﻋﻤﺮ از اﺑﻦ ﺟﻮزي‪ ،‬ص‪193‬‬
‫ﭼﺎپ ﻣﺼﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻋﻠﻢ اﻟﻬﺪي‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ص‪ .171‬ﻃﻮﺳـﻲ‪ ،‬ﺗﻠﺨـﻴﺺ اﻟﺸـﺎﻓﻲ‪ ،‬اﻳـﺮان‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .428‬ﺻـﺪوق‪ ،‬ﻣﻌـﺎﻧﻲ‬
‫اﻷﺧﺒﺎر‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪.117‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.93‬‬
‫‪ - 4‬اﺣﻮال ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻟﻴﺪن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ 269‬و ‪.270‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪120‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪ :‬دﺳﺘﺎري ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ زﺧﻤﺶ را ﺑﺎ آن ﺑﺴﺖ و ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧـﺪ و ﻣﻨﺎﺟـﺎت ﻛـﺮد و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﭘﺴﺮش ﻋﺒﺪاﷲ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﻮرﺗﻢ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﮕﺬار‪ ،‬اي ﭘﺴﺮم ﻋﺒﺪاﷲ‪ .‬ﻋﺒﺪاﷲ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺮأت ﻧﻜﺮدم و ﻓﻜﺮ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻣﻘﺪاري از ﻣﻐﺰش روي ﺻﻮرﺗﺶ رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎر دﻳﮕـﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮم‪ ،‬ﺻﻮرﺗﻢ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﮕﺬار‪ .‬ﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻜﺮدم‪ .‬ﺑـﺎر ﺳـﻮم ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺻﻮرﺗﻢ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻗﺮار ﺑﺪه‪ .‬ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻘﺪاري از ﻣﻐﺰش ﺑﻮد و ﻣﺎﻧﻌﺶ ﺷﺪم ﻛﻪ او ﺳـﺮش را‬
‫ﺑﺮ آن ﻗﺮار ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺳﺮش را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻢ و ﺑﻪ رﻳﺸﻬﺎﻳﺶ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻮ از ﺧـﺎك‬
‫ﺑﻮد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﻢ ﺑﻪ ﮔ‪‬ﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻮد اﻓﺘـﺎد‪،‬ﮔﺮﻳﺴـﺘﻢ و ﮔﻮﺷـﻬﺎﻳﻢ را‬
‫ﺟﻠﻮ ﺑﺮدم‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬واي ﺑﺮ ﻣﺎدر ﻋﻤﺮ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻋﻤﺮ ﻧﮕﺬرد«‪ .‬در رواﻳﺘـﻲ دﻳﮕـﺮ‬
‫آﻣﺪه ﻛﻪ ﻋﻠﻲ آﻣﺪ و ﺑﺎﻻي ﺳﺮ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻣﺤﺒﻮبﺗﺮ از اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻛﻔﻦ ﺷـﺪه‪ ،‬ﻧـﺰد ﻣـﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪي ﻋﻤﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲدارد«‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﭘﺲ از اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻋﻠﻲ ﻋﻤﺮ را ﺑﻬﺸـﺘﻲ ﻣﺤﺴـﻮب‬
‫ﻧﻜﺮده اﺳﺖ؟ آﻳﺎ از ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻛﺴﻲ آرزو ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﻞ و ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪي ﻋﻤﻠﺶ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻤـﻞ و‬
‫ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪي وي ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫آﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ وﺟﻮد دارد؟ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ س ﺷﻬﺎدت داده ﻛﻪ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻳﻦ اﻣﺖ‬
‫‪2‬‬
‫ﭘﺲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ درﺑﺎرهي ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ و ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ در ﻧﺎﻣﻪاش ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬اﻳـﻦ دو ﻧﻔـﺮ‬
‫اﻣﺎﻣﺎن ﻫﺪاﻳﺖ و ﺑﺰرﮔﺎن اﺳﻼم و ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺲ از رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑﻪ آﻧﺎن اﻗﺘﺪا ﻣﻲﺷـﻮد و‬
‫‪3‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ آﻧﺎن اﻗﺘﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﮔﻤﺮاﻫﻲ و اﻧﺤﺮاف ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح اﻟﻨﻬﺞ‪ ،‬ج‪ ، 3‬ص‪.147‬‬

‫‪ - 2‬ﻛﺘﺎب اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 428‬‬
‫‪ - 3‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻠﺨﻴﺺ اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.428‬‬
 ‫‪121‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از رﺳﻮل اﷲ ع رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻓﺮﻣـﻮد‪» :‬إن أﺑـﺎﺑﻜﺮ ﻣﻨـﻲ ﺑﻤﻨﺰﻟـﺔ اﻟﺴـﻤﻊ‪ ،‬وإن ﻋﻤـﺮ‬
‫ﻣﻨﻲ ﺑﻤﻨﺰﻟﺔ اﻟﺒﺼﺮ«‪» :1‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﺜﻞ ﮔﻮش‪ ،‬و ﻋﻤﺮ ﻣﺜﻞ ﭼﺸﻢ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ از رﺳﻮل اﷲ ع رواﻳـﺖ ﻛـﺮده‪ ،‬ﭘﺴـﺮش‬
‫ﺣﺴﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬آن را از ﻋﻠﻲ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺗﻮﺳﻂ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪:‬‬

‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎسس‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺮﺟﺴﺘﻪﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺒﻮت و ﺑﺰرگ آﻧـﺎن و ﭘﺴـﺮ ﻋﻤـﻮي‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻋﻤـﺮ را ﺑﻴـﺎﻣﺮزد‪ ،‬او ﻫﻤﻨﺸـﻴﻦ‬
‫اﺳﻼم و ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﻳﺘﻴﻤﺎن ﺑﻮد و ﻧﻴﻜﻲﻫﺎ ﺑﻪ او ﺧﺘﻢ ﻣﻲﺷﺪ و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻳﻤﺎن و ﻗﻠﻌـﻪي ﺿـﻌﻴﻔﺎن و‬
‫ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﭘﺎﻛﺎن ﺑﻮد‪ .‬در راه ﺧﺪا ﺻﺒﺮ ورزﻳﺪ ﺗﺎ دﻳﻦ وي را واﺿﺢ و آﺷﻜﺎر ﻛﺮد و ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎ را‬
‫‪2‬‬
‫ﻓﺘﺢ ﻛﺮد و ﺑﻨﺪﮔﺎن را اﻣﻨﻴﺖ داد«‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬در ﻣﺪح و ﺛﻨﺎي وي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛـﻪ در ﺳـﺨﻦ ﮔﻔـﺘﻦ از‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖس ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ ﻛﻪ از زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴـﻴﻦ ﺑـﻦ ﻋﻠـﻲ‪ ،‬از ﭘﺴـﺮش‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ و زﻳﺪ ﺷﻬﻴﺪ‪ ،‬از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺻﺎدق رواﻳﺖ ﺷـﺪه‪ ،‬و اﻳﻨﻜـﻪ او ﺑـﺮ ﻣـﺰار‬
‫ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ رﻓﺘﻪ و ﺑﺮ آن دو ﺳﻼم و درود ﻣﻲﻓﺮﺳـﺘﺎد و آﻧـﺎن را دوﺳـﺖ‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﻦ از اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ اﺑﻲﻗﺤﺎﻓﻪس ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﻠﺐ دﻳﮕﺮي ﺑﭙﺮدازﻳﻢ‪ ،‬رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ آﻧﭽـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ اﻳـﻢ‪ ،‬اﺿـﺎﻓﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و آن رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻨﻲ در ﻛﺘﺎب اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬آورده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ–اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن– ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ اﻛﺘﻔـﺎ ﻧﻜـﺮده ﺑﻠﻜـﻪ‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻴـﻮن اﺧﺒـﺎر اﻟﺮﺿـﺎ‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪ .313‬ﻗﻤـﻲ‪ ،‬ﻣﻌـﺎﻧﻲ اﻻﺧﺒـﺎر‪،‬ص‪ .110‬ﺗﻔﺴـﻴﺮ اﻟﺤﺴـﻦ‬
‫اﻟﻌﺴﻜﺮي‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﺴﻌﻮدي ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺮوج اﻟﺬﻫﺐ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ .51‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬اﻳﺮان ‪،‬ج‪ ،2‬ص‪.144‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪122‬‬

‫ﭘﻴﺮواﻧﺶ را ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﺑﺎ آﻧﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺰ اﻣﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﺎر و رﻓﻴﻖ ﻣﺸﻬﻮر وي از ﻧﻈﺮ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨـﻲ‬
‫اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻧﺰد اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ؛ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎدر ﺧﺎﻟﺪ ﺑـﺮ ﻣـﺎ وارد ﺷـﺪ‪ ،‬اﺟـﺎزه‬
‫ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺑﺮود‪ .‬اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲﺷﻮي ﻛﻪ ﻛﻼم او را ﺑﺸـﻨﻮي؟‬
‫اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آري‪ .‬اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ اﺟﺎزه اش ﺑﺪه ﻛﻪ داﺧﻞ ﺷﻮد‪ .‬اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﻣﺮا ﺑﺮ روي ﺑﻮرﻳﺎ ﻧﺸﺎﻧﺪ‪ .‬وي اﻓﺰود‪ :‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎدر ﺧﺎﻟﺪ وارد ﺷﺪ و ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪ .‬دﻳـﺪم‬
‫ﻛﻪ زن ﺑﻠﻴﻎ و ﻧﺎﻃﻘﻲ اﺳﺖ و درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺳﺆال ﻛﺮد‪ .‬اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ‬
‫ﺑﺪار‪ .‬ام ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﺗﻮ ﻣﺮا ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﺑـﺎ آﻧﻬـﺎ اﻣـﺮ ﻛـﺮده اي؟‬
‫‪1‬‬
‫اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺳـﻢ او ﻧﺎﻣﮕـﺬاري ﻛـﺮده و‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮﻳﻌﺖ وي ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺟﻌﻔﺮي ﻧﺎﻣﻴـﺪه اﻧـﺪ‪.‬‬
‫‪‬ﺳﺮ ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن‪ ،‬اﻣﺎم ﺟﻌﻔﺮ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮدش اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ را دوﺳﺖ ﻧﺪارد و ﺑﺲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﭘﻴﺮواﻧﺶ را‬
‫ﺑﻪ دوﺳﺘﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ اﻣﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻫﻤﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﺑـﺎد! و رﺣﻤـﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﺮ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎد ﻛﻪ از اﻣﺮ وي و اﻣﺮ اﺟﺪادش درﺑﺎرهي دوﺳﺘﻲ ﺑﺎ اﺑـﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤـﺮ ﻓـﺎروق و ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫اﺻﺤﺎب )رﺿﻮان اﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﺟﻤﻌﻴﻦ( ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻠﻲ ام ﻛﻠﺜﻮم را ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮي ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ش در ﻣﻲآورد‪:‬‬

‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐس دﺧﺘﺮش را ﻛﻪ از ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷـﺪه‬
‫ﺑﻮد ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروقس در ﻣﻲآورد‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ درﺧﻮاﺳـﺖ ازدواج‬
‫ﺑﺎ وي را ﻣﻄﺮح ﻛﺮده ﺑﻮد و ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﻪ درﺧﻮاﺳﺖ وي رﺿﺎﻳﺖ داد؛ زﻳﺮا از وي ﻣﻄﻤـﺌﻦ‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻪ وي اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺖ و ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻳﻞ و ﻣﻨﺎﻗﺐ و ﻣﺤﺎﺳﻦ و ﻧﻴﻚ روﻳﻲ او اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﺮد و‬
‫رواﺑﻂ ﻣﺤﻜﻢ و ﻣﺒﺎرك و ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪي ﺧﻮد را ﺑﺎ وي اﻇﻬﺎر ﻣﻲداﺷﺖ؛ رواﺑﻄﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ ﺣﺴﻮدان‬

‫‪ - 1‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺣﺪﻳﺚ اﺑﻲ ﺑﺼﻴﺮ ﻣﻊ اﻟﻤﺮأة(‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪.101‬‬
 ‫‪123‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻳﻬﻮدي و دﺷﻤﻨﺎن اﻳﻦ اﻣﺖ را ﻣﻲﺳﻮزاﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ .‬در واﻗـﻊ ﺗﻤـﺎم ﻣﻮرﺧـﺎن و‬
‫ﻧﺴﺐﺷﻨﺎﺳﺎن و ﻣﺤﺪﺛﺎن و ﻓﻘﻬﺎ و ﺑﺰرﮔﺎن و اﺋﻤﻪي ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ازدواج اﻋﺘـﺮاف ﻛـﺮده‬
‫اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ رواﻳﺖﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ آن را در ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« آورده اﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدن‬
‫ﻣﺒﺤﺚ‪ ،‬رواﻳﺎت دﻳﮕﺮي را اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻲآورﻳﻢ ﻛﻪ در آن ﻛﺘﺎب ﻧﻴﺎورده اﻳﻢ‪ .‬ﻣﻮرخ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬اﺣﻤﺪ ﺑﻦ‬
‫اﺑﻲﻳﻌﻘﻮب‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺣﻮادث ﺳﺎل ﻫﻔﺪﻫﻢ از ﺧﻼﻓﺖ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ‬
‫ﺧﻄﺎبس« ﻣﻲآورد‪:‬‬
‫»در اﻳﻦ ﺳﺎل ﻋﻤﺮ‪ ،‬ام ﻛﻠﺜﻮم‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻲ و ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬را از ﻋﻠـﻲ ﺧﻮاﺳـﺘﮕﺎري ﻛـﺮد‪ .‬ﻋﻠـﻲ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬او ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬از رﺳﻮل اﷲ ع ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﻧﺴﺐ و ﺳﺒﺒﻲ در روز‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲرود ﺟﺰ ﺳﺒﺐ و ﻧﺴﺐ و داﻣﺎدي ﻣﻦ‪ .‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ داﻣـﺎد رﺳـﻮل اﷲ ع ﺑﺎﺷـﻢ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎ او ازدواج ﻛﺮد و ده ﻫﺰار دﻳﻨﺎر ﻣﻬﺮﻳﻪ ﺑﻪ او داد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺒﺮي در ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد »اﻷﻣﻢ واﻟﻤﻠﻮك«‪ ،2‬ﺣﺎﻓﻆ اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ در اﻟﺒﺪاﻳـﺔ و اﻟﻨﻬﺎﻳـﺔ‪،3‬‬
‫اﺑﻦ اﺛﻴﺮ در اﻟﻜﺎﻣﻞ‪ 4‬و ﻃﺒﻘﺎت اﺑﻦ ﺳﻌﺪ‪ 5‬و دﻳﮕﺮان ﻛﻪ زﻳﺎدﻧﺪ‪ ،‬آن را آورده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺻﺤﺎح ارﺑﻌﻪي ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ازدواج اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده اﻧﺪ و اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻳﻌﻘﻮب‬
‫‪6‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻲ در ﻛﺘﺎب ﻛﺎﻓﻲ آورده ﻛﻪ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ام ﻛﻠﺜﻮم‪ ،‬دﺧﺘﺮش‪ ،‬را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب در آورد‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 149‬و ‪.150‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﺼﺮ ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ج‪ ، 5‬ص‪.16‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.139‬‬
‫‪ - 4‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﻟﻜﺘﺎب‪ ،‬ج‪ ، 3‬ص‪.29‬‬
‫‪ - 5‬ﻟﻴﺪن‪ ،‬ص‪.340‬‬
‫‪ - 6‬ﻧﮕﺎ‪ :‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﻨﻜﺎح‪ ،‬ﺑﺎب ﺗﺰوﻳﺞ أم ﻛﻠﺜﻮم‪ ،‬ج ‪ 5‬ص ‪ .346‬دو رواﻳﺖ در اﻳﻦ ﺑﺎب وﺟﻮد‬
‫دارد‪ ،‬و رواﻳﺖﻫﺎي زﻳﺎدي در ﻛﺘﺎبﻫﺎي اﻫﻞ ﺳﻨﺖ راﺟﻊ ﺑﻪ ازدواج ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﺎ ام ﻛﻠﺜﻮم آﻣﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب » اﻟﻤﺴﺘﺪرك« اﺛﺮ ﺣﺎﻛﻢ‪ ،‬ﺑﺎب »اﻟﻨﻈﺮ إﻟـﻰ اﻟﻤـﺮأة إذا أراد أن ﻳﺘﺰو‪‬ﺟﻬـﺎ«‪ ،‬ج‪ 3‬ص ‪130‬‬
‫ﭼﺎپ ﻫﻨﺪ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﺎم ﺑﺨﺎري اﻳﻦ ازدواج را در ﺻﺤﻴﺢ ﺧـﻮد در ﻣﺒﺤـﺚ»اﻟﺠﻬـﺎد«‪ ،‬ﺑـﺎب »ﺣﻤـﻞ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪124‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬از اﺑﻮﻋﺒـﺪاﷲ ؛‪-‬ﻳﻌﻨـﻲ ﺟﻌﻔـﺮ‬
‫ﺻﺎدق‪ -‬درﺑﺎرهي زﻧﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪم ﻛﻪ ﺷﻮﻫﺮش وﻓﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛـﻪ ﭼـﻪ وﻗـﺖ ﻋـﺪ‪‬ه اش ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻣﻲﺷﻮد؟ در ﺧﺎﻧﻪي ﺷﻮﻫﺮش ﺑﻤﺎﻧﺪ ﻳﺎ در ﺟﺎي دﻳﮕﺮ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻋﻤﺮ وﻓﺎت ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﭘﻴﺶ ام ﻛﻠﺜﻮم آﻣﺪ و دﺳﺘﺶ را ﮔﺮﻓﺖ و او را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪي ﺧـﻮدش‬
‫‪1‬‬
‫آورد«‪.‬‬
‫رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻃﻮﺳﻲ از ﺟﻌﻔﺮ– اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﺷـﻴﻌﻴﺎن– و او از ﭘـﺪرش رواﻳـﺖ‬
‫ﻛﺮده ﻛﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ام ﻛﻠﺜﻮم‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻲ‪ ،‬و ﭘﺴﺮش‪ ،‬زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب‪ ،‬در ﻳﻚ زﻣـﺎن ﺑـﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺮدﻧﺪ و ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ زودﺗﺮ از دﻳﮕﺮي وﻓﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫـﻴﭻ‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﺪام از دﻳﮕﺮي ارث ﻧﺒﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ ﻫﺮ دوﺷﺎن در ﻳﻚ زﻣﺎن ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ازدواج از ﻃﺮف ﻣﺤﺪﺛﺎن و ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻬـﺪي در ﻛﺘـﺎب‬
‫»اﻟﺸﺎﻓﻲ«‪3‬و در ﻛﺘﺎب »ﺗﻨﺰﻳﻪ اﻷﻧﺒﻴﺎء« ‪4‬و اﺑﻦ ﺷﻬﺮ آﺷﻮب‪ 5‬در ﻛﺘﺎب »ﻣﻨﺎﻗﺐ آل اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ«‪ 1‬و‬

‫اﻟﻨﺴﺎء اﻟﻘﺮب«‪ ،‬و ﻧﺴﺎﺋﻲ در ﺳﻨﻨﺶ‪ ،‬ﻣﺒﺤﺚ »اﻟﺠﻨﺎﺋﺰ«‪ ،‬ﺑﺎب »اﺟﺘﻤﺎع ﺟﻨﺎﺋﺰ اﻟﺮﺟﺎل واﻟﻨﺴﺎء«‪ ،‬و اﺑﻮداود در‬
‫ﺳﻨﻨﺶ‪ ،‬ﻣﺒﺤﺚ »اﻟﺠﻨﺎﺋﺰ«‪ ،‬ﺑﺎب »إذا ﺣﻀﺮ اﻟﺮﺟﺎل واﻟﻨﺴﺎء ﻣﻦ ﻳﻘﺪم« آورده اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 1‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻟﻔﺮوع‪ ،‬اﻟﻄﻼق‪ ،‬ﺑﺎب اﻟﻤﺘﻮﻓﻲ ﻋﻨﻬﺎ زوﺟﻬﺎ‪ .(115-116/6) ،‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎب رواﻳﺖ دﻳﮕـﺮي را‬
‫آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﺦ اﻟﻄﺎﺋﻔﻪ‪ ،‬ﻃﻮﺳﻲ اﻳﻦ رواﻳﺖ را در ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮد‪ ،‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬اﺑﻮاب ﻋﺪ‪‬ه‪ ،‬ﺑـﺎب »اﻟﻤﺘـﻮﻓﻲ‬
‫ﻋﻨﻬﺎ زوﺟﻬﺎ«‪ (353/3) ،‬آورده اﺳﺖ‪ .‬و رواﻳﺖ دوﻣـﻲ را از ﻣﻌﺎوﻳـﺔ ﺑـﻦ ﻋﻤـﺎر آورده اﺳـﺖ‪ ،‬و آن را در‬
‫ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ﺑﺎب »ﻓﻲ ﻋﺪة اﻟﻨﺴﺎء«‪ (161/8) ،‬آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم )ﻛﺘﺎب اﻟﻤﻴﺮاث‪ ،‬ﺑﺎب ﻣﻴﺮاث ﻏﺮق ﺷﺪﮔﺎن و ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪﮔﺎن(‪ ،‬ج‪، 9‬ص‪.262‬‬
‫‪ - 3‬ص‪.116‬‬
‫‪ - 4‬اﻳﺮان ‪،‬ص‪.141‬‬
‫‪ - 5‬رﺷﻴﺪ اﻟﺪﻳﻦ اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺷﻬﺮ آﺷﻮب ﺳﺮوي ﻣﺎزﻧﺪراﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺮوج ﺷـﺮﻳﻌﺖ و‬
‫اﺣﻴﺎﮔﺮ آﺛﺎر ﻣﻨﺎﻗﺐ و ﻓﻀﺎﺋﻞ و درﻳﺎي ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﻼﻃﻢ و اﺳﺘﺎد ﺑﺰرﮔﺎن اﻣﺎﻣﻴﻪ و ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب اﻟﻤﻨﺎﻗﺐ و‬
 ‫‪125‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ارﺑﻠﻲ در »ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻷﺋﻤﺔ«‪ 2‬و اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ در »ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ«‪3‬و ﻣﻘـﺪس‬
‫اردﺑﻴﻠﻲ در »ﺣﺪﻳﻘﺔ اﻟﺸﻴﻌﺔ«‪ 4‬و ﻗﺎﺿﻲ ﻧﻮر اﷲ ﺷﻮﺷﺘﺮي ﻛﻪ او را ﺷﻬﻴﺪ ﺛﺎﻟـﺚ ﻧﺎﻣﻴـﺪه اﻧـﺪ در‬
‫ﻛﺘﺎب »ﻣﺠﺎﻟﺲ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ«‪5‬ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪاد اﺑﻦ اﺳﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع دﺧﺘﺮش را ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن داد و ﻋﻠﻲ دﺧﺘـﺮش را ﺑـﻪ ﻋﻤـﺮ‬
‫‪6‬‬
‫داد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ازدواج در ﻛﺘﺎب »ﻣﺼﺎﺋﺐ اﻟﻨﻮاﺻﺐ«‪ 7‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﺳـﻴﺪ ﻧﻌﻤـﺖ اﷲ‬
‫ﺟﺰاﺋﺮي در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد‪» ،‬اﻷﻧﻮار اﻟﻨﻌﻤﺎﻧﻴﺔ« و ﻣﻼ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﻲ در ﻛﺘـﺎب »ﺑﺤـﺎر اﻷﻧـﻮار«‪ 8‬و‬
‫ﻣﻮرخ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎس ﻋﻠﻲﻗﻠﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد‪ 9‬و ﻣﺤﻤﺪ ﺟـﻮاد ﺷـﺮي در ﻛﺘـﺎب ﺧـﻮد‪» ،‬اﻣﻴـﺮ‬
‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ«‪ 10‬و ﻋﺒﺎﺳﻲ ﻗﻤﻲ در ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻵﻣﺎل‪ 11‬و دﻳﮕﺮان در ﻛﺘﺎبﻫـﺎي ﺧـﻮد آورده اﻧـﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﻏﻴﺮه ﺑﻮد‪ .‬او اﻣﺎم ﻋﺼﺮ ﺧﻮد و ﻳﮕﺎﻧﻪ روزﮔﺎر ﺑﻮده و از دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺧﻄﻴـﺐ ﺑﻐـﺪادي از‬
‫دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺳﻨﺖ دارد‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 588‬در ﺣﻠﺐ درﮔﺬﺷﺖ‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ واﻷﻟﻘﺎب ‪.(321/1‬‬
‫‪ - 1‬ﺑﻤﺒﺌﻲ‪،‬ج‪ ،3‬ص‪. 162‬‬
‫‪ - 2‬اﻳﺮان ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ص‪. 10‬‬
‫‪ - 3‬ج‪ ،3‬ص‪. 124‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ص‪. 277‬‬
‫‪ - 5‬اﻳﺮان ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ص‪ 76‬و ‪. 82‬‬
‫‪ - 6‬ﻣﺠﺎﻟﺲ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ص‪. 85‬‬
‫‪ - 7‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ص‪. 170‬‬
‫‪ - 8‬ﺑﺎب اﺣﻮال اوﻻد و ﻫﻤﺴﺮان ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪،‬ص‪. 621‬‬
‫‪ - 9‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺮاز ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻈﻔﺮي )ﺑﺎب ﺣﻜﺎﻳﺖ ازدواج ام ﻛﻠﺜﻮم ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب(‪.‬‬
‫‪ - 10‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻋﻠﻲ در ﻋﻬﺪ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ص‪. 217‬‬
‫‪ - 11‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ذﻛﺮ اوﻻد اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻳﺮان ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.186‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪126‬‬

‫ﺗﻌﺪادﺷﺎن ﺑﻪ ﺣﺪ ﺗﻮاﺗﺮ رﺳﻴﺪه و ﺟﺰ ﺟﺎﻫﻼن ﺑﺰرگ و ﻣﻨﻜﺮان ﻣﺠﺎدﻟﻪﮔـﺮ‪ ،‬ﻛﺴـﻲ آن را اﻧﻜـﺎر‬

‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ازدواج ﺑﺮ ﺟﺎﻳﺰ ﺑﻮدن ﻧﻜﺎح ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﻫﺎﺷﻤﻲ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﺮده اﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻠﻲ در ﺷﺮاﺋﻊ اﻹﺳﻼم ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﻜﺎح زن آزاده ﺑﺎ ﺑﺮده؛ زن ﻋﺮب ﺑﺎ ﻣﺮد ﻋﺠﻢ‪ ،‬و زن ﻫﺎﺷﻤﻲ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎ ﻏﻴﺮ ﻫﺎﺷﻤﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎرح ﺷﺮاﺋﻊ اﻹﺳﻼم‪ ،‬زﻳﻦ اﻟﺪﻳﻦ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺷﻬﻴﺪ ﺛﺎﻧﻲ ذﻳﻞ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع دﺧﺘﺮش را ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن و دﺧﺘﺮ دﻳﮕﺮش‪ ،‬زﻳﻨﺐ را ﺑﻪ اﺑﻮ اﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻊ داد ﻛﻪ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﻛﺪام از ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻠﻲ دﺧﺘﺮش‪ ،‬ام ﻛﻠﺜﻮم‪ ،‬را ﺑﻪ ﻋﻤﺮ داد و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ازدواج ﻛﺮد و ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﺑﺎ ﺧﻮاﻫﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻛﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﻜﻴﻨﻪ ﻧﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ازدواج ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﮕﻲ اﻳﻨﻬﺎ از ﻏﻴﺮ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﺑﻮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﺑﺎ رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي از اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﺧﺎﺗﻤﻪ دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ رواﻳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﭘﻴﻜﻲ را ﻧﺰد ﭘﺎدﺷﺎه روم ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ام ﻛﻠﺜﻮم‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ‬
‫ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻲ را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ دﻳﻨﺎر ﺧﺮﻳﺪ و آن را در ﻇﺮﻓﻲ ﻗﺮار داد و ﺑﻪ زن ﭘﺎدﺷﺎه روم ﻫﺪﻳﻪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎدهي ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻧﺰد ام ﻛﻠﺜﻮم ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪ ،‬دو ﻇﺮف ﭘﺮ از ﺟﻮاﻫﺮ ﻫﻤﺮاﻫﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ‬
‫ﺑﺮ ام ﻛﻠﺜﻮم وارد ﺷﺪ و او ﺟﻮاﻫﺮ را ﺑـﺮ روي ﺳـﻨﮕﻲ رﻳﺨـﺖ‪ .‬ﻋﻤـﺮ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﻳﻨﻬـﺎ را از ﻛﺠـﺎ‬
‫آوردهاي؟ ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻤﺮ آﻧﻬﺎ را از او ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﻳـﻦ ﺟـﻮاﻫﺮ ﻣـﺎل‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ام ﻛﻠﺜﻮم ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻄﻮر‪ ،‬اﻳﻦ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺪﻳﻪي ﻣﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺪرت‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﺎ ﻗﻀﺎوت ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻗﻴﻤﺖ ﻫﺪﻳﻪاي ﻛﻪ ﺑﻪ او دادي‪ ،‬ﻣﺎل ﺗﻮ و ﺑﻘﻴـﻪ‪،‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﺎل ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻓﺮﺳﺘﺎدهي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن آن را آورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺣﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺮاﺋﻊ اﻹﺳﻼم )درﻓﻘﻪ ﺟﻌﻔﺮي ‪،‬ﻛﺘﺎب اﻟﻨﻜﺎح(‪.‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﺴﺎﻟﻚ اﻷﻓﻬﺎم )ﺷﺮح ﺷﺮاﻳﻊ اﻻﺳﻼم‪ ،‬ﺑﺎب ﻟﻮاﺣﻖ(‪ ،‬ج‪.1‬‬
‫‪ - 3‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪1375 ،‬ﻫـ‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.575‬‬
 ‫‪127‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎﺳﺎن و ﺷﺮح ﺣﺎل ﻧﻮﻳﺴﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ازدواج اﺷﺎره ﻛﺮده اﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑـﻼذري در‬
‫»اﻧﺴﺎب اﻷﺷﺮاف«‪1‬و اﺑﻦ ﺣﺰم در »ﺟﻤﻬﺮة أﻧﺴﺎب اﻟﻌﺮب«‪2‬و ﺑﻐﺪادي در ﻛﺘﺎب »اﻟﻤﺤﺒـﺮ«‪ 3‬و‬
‫دﻳﻨﻮري در »اﻟﻤﻌﺎرف«‪ 4‬و دﻳﮕﺮان‪.‬‬

‫اﺣﺘﺮام ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و اﺣﺘﺮام آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‪:‬‬

‫اﻳﻦ رواﺑﻂ ﻳﻚ ﻃﺮﻓﻪ ﻧﺒﻮد ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﺑﻪ اﻳﻦ رواﺑﻂ ﺗﻮﺟـﻪ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﻋﻤـﺮ ﺑـﻦ‬
‫ﺧﻄﺎب ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ وي اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺣﺘﺮام ﻣـﻲﮔﺬاﺷـﺖ‪ .‬او در‬
‫ﺣﻘﻮق و ﻋﻄﺎﻳﺎ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﺧﺎﻧﻮاده اش ﻣﻘﺪم ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬ﺗﻤﺎم ﻣﻮر‪‬ﺧﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘـﻲ ﻋﻤـﺮ‬
‫ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻣﺎﻟﻲ را از ﺑﻴﺖ اﻟﻤﺎل ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ را ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﻘﺪم ﻣﻲداﺷﺖ؛ ﭼـﻮن ﺑـﺎ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻗﺮاﺑﺖ داﺷﺘﻨﺪ و از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻤﺮ دﻳﻮانﻫﺎ را ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﺮد و در ﺳﺎل ﺑﻴﺴﺖ ﻋﻄﺎﻳﺎ را ﻣﻘﺮر ﻧﻤﻮد و ﮔﻔـﺖ‪» :‬اﻣـﻮال زﻳـﺎد‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ«‪ .‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺗﺪوﻳﻦ دﻳﻮاﻧﻬﺎ ﺑﻪ او داده ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﻘﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ و ﻣﺨﺮﻣﻪ ﺑﻦ ﻧﻮﻓـﻞ‬
‫و ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف‪5‬را ﺻﺪا زد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮدم را ﺑـﺎ ﺗﻮﺟـﻪ ﺑـﻪ ﻣﻨﺰﻟـﺖ و‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺸﺎن ﻧﺎمﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﻨﻴﺪ و از ﺑﻨﻲﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛـﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﭘﻨﺞ ﻫﺰار‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻫﺰار و ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻫﺰار درﻫﻢ‬

‫‪ - 1‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 428‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ص‪ 37‬و ‪. 38‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان داﻣﺎدﻫﺎي ﻋﻠﻲ‪ ،‬دﻛﻦ‪ ،‬ص‪ 56‬و ‪.437‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دﺧﺘﺮان ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ ،92‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اوﻻد ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ‪ 79‬و‬
‫‪. 80‬‬
‫‪ - 5‬ﻫﻤﮕﻲ ﻓﺎﻣﻴﻞﻫﺎي ﻋﻠﻲ و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎي او ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪128‬‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ 1.‬و ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭼﻬﺎر ﻫﺰار درﻫﻢ ﺑﺮداﺷﺖ‪» ..2‬اوﻟﻴﻦ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ اﻋﻄـﺎ ﺷـﺪ ﺗﻮﺳـﻂ‬
‫اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه در ﺑﺤﺮﻳﻦ ﺑﻮد‪ 3‬ﻛﻪ ﻣﺒﻠﻎ آن ﻫﻔﺖ ﻫﺰار درﻫﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮدم را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺷﺎن ﻧﺎمﻧﻮﻳﺴﻲ ﻛﻨﻴﺪ و از ﺑﻨﻲﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آﻧﺎن اﺑـﻮﺑﻜﺮ و‬
‫ﻗﻮﻣﺶ را ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب و ﻗﻮﻣﺶ را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﻤـﺮ ﻧﮕﺮﻳﺴـﺖ‪ ،‬ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﭼﻨﻴﻦ ﻗﺮاﺑﺘﻲ داﺷﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ از رﺳﻮل اﷲ ع ﺷﺮوع‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ از ﻧﺰدﻳﻜﺎن وي ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ و ﻋﻤﺮ را در ﺟﺎﻳﻲ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﮔﺬاﺷﺘﻪ‬
‫‪4‬‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﻪ ﺑﻠﻜﻪ از رﺳﻮل اﷲ ع و ﺧـﺎﻧﻮاده اش ﺷـﺮوع ﻛﻨﻴـﺪ و ﺳـﭙﺲ از‬

‫‪ - 1‬اﻫﻞ ﺳﻨﺖ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﺑﻮده اﻧﺪ‪ ،‬دو ﻫـﺰار درﻫـﻢ ﻳـﺎ ﺳـﻪ‬
‫ﻫﺰار درﻫﻢ داده ﺷﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﺮاﺑﺖ ﺑﺎ رﺳﻮل اﷲ ع ﭘـﻨﺞ‬
‫ﻫﺰار درﻫﻢ ﻣﻘﺮر ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻋﺒﺎس ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻓﺎﻣﻴﻠﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﭘﻨﺞ ﻫﺰار درﻫﻢ ﻣﻘﺮر‬
‫ﺷﺪ‪) .‬ﻃﺒﻘﺎت اﺑﻦ ﺳﻌﺪ‪ ،213-214 /3 ،‬و ﻛﺘﺎب اﻟﺨـﺮاج‪ ،‬اﺑﻮﻳﻮﺳـﻒ‪ ،‬ص‪ ،43-44‬ﭼـﺎپ ﻣﺼـﺮ و ﻓﺘـﻮح‬
‫اﻟﺒﻠﺪان‪ ،‬ص‪ 454-455‬و ﻛﺘﺎب اﻷﻣﻮال‪ ،‬اﺑﻮﻋﺒﻴﺪ ﺑـﻦ ﺳـﻼم( ‪ .‬ﺑـﻼذري و ﻳﺤﻴـﻲ ﺑـﻦ آدم و ﻃﺮاﺑﻠﺴـﻲ و‬
‫ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ و از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﭼﺸﻤﻪ اي را ﺑﺮاي ﻋﻠﻲ ﻣﻘﺮر ﻧﻤﻮد و ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ آن اﻓﺰود‪) .‬ﻓﺘـﻮح اﻟﺒﻠـﺪان‪ ،‬ﺑـﻼذري‪،‬‬
‫ص‪ 20‬و ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺮاج‪ ،‬ص‪ ،8‬ﭼﺎپ ﻣﺼﺮ و اﻹﺳﻌﺎف ﻓﻲ أﺣﻜﺎم اﻷوﻗـﺎف‪ ،‬اﺛـﺮ ﻃﺮاﺑﻠﺴـﻲ‪ ،‬ص‪ 8‬ﭼـﺎپ‬
‫ﻣﺼﺮ(‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ از ﺧﺪا ﺷﺮم ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﻤﺮ ﺣﻘﻮق اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را ﻏﺼﺐ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻳﻌﻘـﻮﺑﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﻠﻲﻫﺎي ﺣﻖ را ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﺸﺎن ﻣﻲزﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪا ﺗﻮﻓﻴﻘﺶ داده ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳـﻦ ﺣﻘﻴﻘـﺖ اﻋﺘـﺮاف ﻛﻨـﺪ‪ .‬آن‬
‫ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ‪ ،‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻮد و ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ از او ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ - 3‬آري‪ ،‬اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه اي ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﺷﺪﻳﺪاً ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وي دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲورزﻧـﺪ‪ ،‬ﺟـﺰ اﺣـﺎدﻳﺜﻲ ﻛـﻪ از زﺑـﺎن ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬
‫درﺑﺎرهي ﻣﻨﺎﻗﺐ و ﻓﻀﺎﻳﻞ اﺻﺤﺎب ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺷـﻨﻴﺪه‪ ،‬ﺑﻴـﺎن ﻧﻜـﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫آري! اﻳﻦ اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻮال را آورد و ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﻪ از آن ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.153‬‬
 ‫‪129‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻧﺰدﻳﻜﺎﻧﺶ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺮاﺑﺖ ﺷﺮوع ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﺳﭙﺲ ﺑﻨـﻲ ﻋﺒـﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻌـﺪ ﻋﺒـﺪ‬
‫ﺷﻤﺲ و ﻧﻮﻓﻞ و ﺳﭙﺲ ﺳﺎﻳﺮ ﻃﺎﻳﻔﻪﻫﺎي ﻗﺮﻳﺶ ﺷﺮوع ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻋﻤﺮ اﻣﻮال را ﺑﻴﻦ زﻧﺎن ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺎرﭼﻪاي زﻳﺒﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺪه اي ﻛﻪ در اﻃﺮاف وي ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬اي اﻣﻴـﺮ‬
‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺎرﭼﻪ را ﺑﻪ دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ع ﻛﻪ ﻧﺰد ﺗﻮﺳﺖ )ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن ام ﻛﻠﺜﻮم دﺧﺘﺮ ﻋﻠـﻲ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻮد( ﺑﺪه‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ام ﺳﻠﻴﻂ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺎرﭼﻪ را ﺑﻪ ام ﻛﻠﺜﻮم ﺑﺪه‪.‬‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ و اﺣﺘﺮاﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‬
‫ﺑﻪ دﻳﮕﺮان و ﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮادهي ﺧﻮدش ﻧﻤﻲﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬
‫دﺧﺘﺮ ﻳﺰدﮔﺮد‪ ،‬ﺷﺎه اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎدﺷﺎه آن زﻣﺎن‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه اﺳﺮاي اﻳﺮاﻧﻲ اﺳـﻴﺮ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه اﺳﺮا ﻧﺰد اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و ﺧﻠﻴﻔﻪي رﺳﻮل ﺧﺪاع‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق‪ ،‬آورده ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣـﺮدم‬
‫ﺑﻪ دﺧﺘﺮ ﻳﺰدﮔﺮ ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﮔﻤﺎن ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ اﻳﻦ دﺧﺘﺮ را ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‬
‫و ﭘﺴﺮ ﻣﺒﺎرز و ﺷﺠﺎع ﺧﻮدش ﻣﻲدﻫـﺪ؛ ﻫﻤـﺎن ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ در زﻳـﺮ ﭘـﺮﭼﻢ رﺳـﻮل اﷲ ع در‬
‫ﻏﺰوهﻫﺎي زﻳﺎدي ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻨﻬﺎ او ﻣﻨﺎﺳﺐ دﺧﺘﺮ ﻳﺰدﮔﺮد ﺑﻮد اﻣﺎ ﻋﻤﺮ او را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫و ﭘﺴﺮش و ﺧﺎﻧﻮادهي ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻧﺪاد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع را ﺗﺮﺟﻴﺢ داد و او را ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﺧﺘﺮ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪهي ﻛـﺮﺑﻼ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫را ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورد و ﻧﺴﻞ وي اداﻣﻪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ 113‬و ‪.114‬‬

‫‪ - 2‬ﭘﺲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ از ﻧﺴﻞ ﺣﺴﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق را دﺷﻨﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و او را ﻇﺎﻟﻢ ﺑﻪ اﻫﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ و ﻣﺨﺎﻟﻒ آﻧﻬﺎ و ﻏﺎﺻﺐ ﺧﻼﻓﺖ ﺷﺎن ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻨﺪ اﮔﺮ او ﻧﺒﻮد‪ ،‬آﻧﺎن اﺻﻼ وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ‪ ،‬و‬
‫اﮔﺮ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﻏﺎﺻﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻳﻦ ﻛﻨﻴﺰ از ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﻛﻪ در ﻳﻜﻲ از ﺟﻨﮓﻫﺎ‬
‫و زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﻋﻤﺮ و ﺑﺎ دﺳﺘﻮرات و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻫﺎي وي اﺳﻴﺮ ﺷﺪه‪ ،‬راﺿﻲ ﺷﺪه اﺳـﺖ؟ ﺑﺎﻳـﺪ اﻧﺪﻳﺸـﻴﺪ‪ .‬آﻳـﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ؟‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪130‬‬

‫ﻧﺴﺐ ﺷﻨﺎس ﻣﺸﻬﻮر ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬اﺑﻦ ﻋﻨﺒﻪ‪ ،‬اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ ﻛﻪ اﺳﻢ اﻳﻦ ﻛﻨﻴﺰ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ ﺑﻮد و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‬
‫‪1‬‬
‫در ﺟﻨﮓ ﻣﺪاﺋﻦ اﺳﻴﺮ ﺷﺪ و ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب او را ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ داد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﺪث ﻣﻌﺮوف ﺷﻴﻌﻪ در ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮد‪ ،‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻻﺻﻮل‪ ،‬از ﻣﺤﻤﺪ ﺑـﺎﻗﺮ آورده‬
‫اﺳﺖ‪» :‬وﻗﺘﻲ دﺧﺘﺮ ﻳﺰد ﮔﺮد ﺑﺮ ﻋﻤﺮ وارد ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎن ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻪ او ﻧﮕﺮﻳﺴـﺘﻨﺪ و ﻫﻨﮕـﺎم ورود‬
‫ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ ﻣﺴﺠﺪ ﻧﻮراﻧﻲ ﺷﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ او ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ ﺻﻮرﺗﺶ را ﭘﻮﺷـﺎﻧﺪ و ﮔﻔـﺖ‪ :‬واي ﺑـﺮ‬
‫ﻫﺮﻣﺰ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﺮا ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺖ؟ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻔﺖ‪ .‬او‬
‫را ﻣﺨ ‪‬ﻴﺮ ﻛﻦ ﺗﺎ ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ ﺗﺎ آن ﻣﺮد ﺑﻪ ﺟﺎي ﻓﻲء ﺧﻮد‪ ،‬او را ﺑﺮدارد‪ .‬ﻋﻤﺮ او‬
‫را ﻣﺨﻴﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ آﻣﺪ و دﺳﺘﺶ را روي ﺳﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬اﻣﻴﺮ اﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑـﻪ او ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫اﺳﻤﺖ ﭼﻲ ﻫﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ ﺟﻬﺎن ﺷﺎه‪ .‬اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮﻳﻪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اي اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬اﻳﻦ زن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮد روي زﻣﻴﻦ را ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺑﻪ دﻧﻴـﺎ ﻣـﻲآورد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ از او ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ؛ ﭘﺴﺮ دورﮔﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬رﮔـﻲ از ﻋـﺮبﻫـﺎ و‬
‫ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ و رﮔﻲ از ﻋﺠﻢ و اﻳﺮاﻧﻲ‪ .‬رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ اﺑﻮاﺳﻮد واﺋﻠﻲ درﺑﺎرهي ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻷﻛﺮم ﻣﻦ ﻧﻴﻄﺖ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺘﻤﺎﺋﻢ‬ ‫وإن ﻏﻼﻣﺎً ﺑﻴﻦ ﻛﺴﺮى وﻫﺎﺷﻢ‬
‫»ﭘﺴﺮي ﻣﻴﺎن ﻓﺎرس و ﻫﺎﺷﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ درﺟﻪي اﻛﺮام ﻣﻲرﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﻗﺒﻞ از آن‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺪرش ﻋﻠﻲ؛ در ازدواج ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق دادن ﺧﻤﺲ و ﻏﻨﺎﻳﻢ را از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺒﻮت ﺷﺮوع ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬
‫ع ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد و ﭘﺲ از وي ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻋﻤـﻞ ﻛـﺮده ﺑـﻮد‪ .‬ﻗـﺒﻼً‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺤﺚ از اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻣﺴﺄﻟﻪي ﻓﺪك اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ درآﻣـﺪ ﺣﺎﺻـﻞ از ﻓـﺪك را‬

‫‪ - 1‬ﻋﻤﺪة اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻓﻲ اﻧﺴﺎب اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اوﻻد ﺣﺴﻴﻦ(‪ ،‬ص‪.192‬‬
‫‪ - 2‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .467‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬ج‪، 10‬ص‪ 3‬و ‪.4‬‬
 ‫‪131‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻲداد و ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه را ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛـﺮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻋﺜﻤﺎن و ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ روش آﻧﻬﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي اﻛﺮام و اﺣﺘﺮام ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق س ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺲ ﻛﻪ اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ از‬
‫ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎري ﻧـﺰد وي‬
‫ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ؛‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ را دﻳﺪ و او از ﺣﺴﻴﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﻛﺠﺎ ﻣـﻲروي؟ ﻋﺒـﺪاﷲ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺰد اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻣﻲروم‪ .‬ﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﺸﺎن ﻣﺸﻐﻮل اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و ﻓـﺮدا‬
‫ﻋﻤﺮ او را دﻳﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺗﻮ را از آﻣﺪن ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﻨﻊ ﻛﺮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ داﺷـﺘﻢ ﻧـﺰد ﺗـﻮ‬
‫ﻣﻲآﻣﺪم ﻛﻪ ﭘﺴﺮت ﻋﺒﺪاﷲ اﺟﺎزه ﻧﺪاد و ﻣﻦ ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨـﺪ او ﻫﺴـﺘﻲ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻣﻮﻫﺎي ﺳﺮﺗﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﻓﺮق دارد؟«‪.2‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ درﺑﺎرهي ﻫﻤﻪي ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴـﻴﻦ از‬
‫ﭘﺪرش‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻴﺎدت ﺑﻨﻲﻫﺎﺷـﻢ‪ ،‬ﺳـﻨﺖ و‬
‫‪3‬‬
‫دﻳﺪار ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﺎﻓﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻃﻮﺳﻲ و ﺻﺪوق ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد وارد‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد و از او ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻮش ﻧﻤﻲداد و آن را ﺗﺤﻤـﻞ ﻧﻤـﻲﻛـﺮد‪ .‬دﻓﻌـﻪاي ﻛﺴـﻲ در‬
‫ﺣﻀﻮر ﻋﻤﺮ از ﻋﻠﻲ ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﻗﺒﺮ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻲ؟ ﻋﻠﻲ را ﺟﺰ ﺑﻪ‬
‫‪4‬‬
‫ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎد ﻣﻜﻦ؛ ﭼﻮن اﮔﺮ او را ﺑﻴﺎزاري‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﻗﺒﺮ را آزرده اي‪.‬‬

‫ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ و ﺑﻴﻌﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ وي‪:‬‬

‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺒﻮت ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ و اﺣﺘﺮاﻣﻲ دو ﻃﺮﻓﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ س داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .107‬اﻟﺪرة اﻟﻨﺠﻔﻴﺔ‪ ،‬ص‪ .332‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.110‬‬
‫‪ - 3‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻷﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.345‬‬
‫‪ - 4‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻷﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .46‬ﺻﺪوق‪ ،‬اﻷﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ص‪ .324‬اﺑﻦ ﺷﻬﺮ آﺷﻮب‪ ،‬ﻣﻨﺎﻗﺐ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.154‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪132‬‬

‫ﻛﻪ درﺑﺎرهي ﻋﻤﺮﻓﺎروق ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﻳﺎ ﻋﻴﺐ و اﻳﺮادي ﺑﻪ اﻳﺸﺎن وارد ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺤﻮي از او ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻮش ﻧﻤﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻨـﻴﻦ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬دوري‬
‫ﺟﺴﺘﻪ و او را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺧﺪا اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻔﺼﻞ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از آن در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺣﺘﺮام و ارزش ﻧﻬﺎدن ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬آﻧﺎن ﻧﻴﺰ در ﻣﻘﺎﺑـﻞ‬
‫ﺑﻪ او اﺣﺘﺮام و ارج ﻣﻲﻧﻬﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺛﻤﺮهﻫﺎي ﻧﺒﻮت را ﺑـﻪ او ﺑﺨﺸـﻴﺪه اﻧـﺪ و ام‬
‫ﻛﻠﺜﻮم ﺑﻨﺖ ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﻪ ﻋﻘﺪش در آورده اﻧﺪ‪ .‬از او اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧـﺪ و وﻓـﺎدار و ﮔـﻮش ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺮﻣﺎن و ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﺶ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ او ﻣﺸﻮرت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و او آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ وزﻳـﺮي‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ و آﻧﻬﺎ او را ﺑﻪ وزﻳﺮي ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧـﻮد ﻛـﺮده و آﻧـﺎن اﻳـﻦ را ﻗﺒـﻮل‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و در زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ وي ﻣﻲﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ و در ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻪ او و ﺧﻮاﺳـﺘﻪﻫـﺎﻳﺶ ﻣﻄـﺎﺑﻖ‬
‫ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻤـﺎم ﭼﻴﺰﻫـﺎي ارزﺷـﻤﻨﺪ و ﮔﺮاﻧﺒﻬـﺎي ﺧـﻮد را ﻓـﺪاي او‬
‫ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ در ﻧﺎﻣﻪاي ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻗﺘﻞ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺰار ﺧﻮد در ﻣﺼـﺮ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﻴﺎن ﺣﻮادث اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ع‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﺘﻮﻟﻲ اﻣﻮر ﺷﺪ ‪ ...‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ درﮔﺬﺷﺖ ﻋﻤﺮ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ او ﺷﺪ و ﻣﺎ ﻣﻄﻴﻊ‬
‫و ﮔﻮش ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن او و ﺧﻴﺮﺧﻮاه او ﺑﻮدﻳﻢ«‪ –1‬ﺳﭙﺲ ﻃﺒﻖ ﻋﺎدت ﺧـﻮد در ﻣـﺪح و ﺛﻨـﺎي وي‬

‫‪ -1‬اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻼف ﺗﺼﻮر ﺗﻤﺎم ﻣﻨﻜﺮان و ﺗﺼﻮر س‪ -‬خ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دروغ ﭘﻨﺎه ﺑﺮده و در ﻛﺘـﺎﺑﺶ ﻋﻠﻴـﻪ ﻣـﺎ رد‬

‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ـ در ردي ﻛﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻢ‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ آن اﻋﺘـﺮاف ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ـ او ﮔﻤـﺎن‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻧﻤﻮده‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ ﺛﺎﺑﺖ و ﻗﻄﻌﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮان از آن ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ ،‬را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ذﻛﺮ ﻓﻀﺎﻳﻞ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻛﻪ آوردﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﭘﺎي ﻣﻨﺒﺮ ﻋﻠﻲ ﺣﺎﺿﺮ ﺑـﻮدم ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮد و اﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪي ﻣﻔﺼﻞ را در ﺛﻨﺎ و ﺗﻤﺠﻴﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي ﻋﻠﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮ ﻣﺎ‬
‫را ﮔﺴﺘﺎخ ﻛﺮدي ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻤﻮده و ﻣﺎ را وادار ﻛﺮدي از آﻧﺎن ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد ﮔﻴﺮﻳﻢ؛ ﭼﻮن‬
‫ﺗﻮ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ رﺳﻮل اﷲ ع از ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدن ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺧﻮدداري ﻛﺮدﻳﺪ و ﻋﻤﺮ را ﻣﺠﺒﻮر ﻛﺮدﻳﺪ ﻛـﻪ ﭼـﻮب‬
 ‫‪133‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﻴﺎورد و ﺧﺎﻧﻪي ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻮزاﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ع در آن ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ ﻛﻪ دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ع در آن اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و اﮔﺮ ‪ ...‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ زور ﺗﻮ را ﺑﻴﺮون ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺗﻮ ﺑﻌﺪ از ﺷﺶ ﻣﺎه و ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻫﻤﺴﺮت ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدي‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮي ﻛﻪ ﺷﺒﺎﻧﻪ وي را دﻓﻦ ﻛﺮدي؟! اﻳـﻦ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ رﻓﺘﺎر آﻧﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ اي ﻋﻠﻲ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه آن دو ﻧﺰد رﺳﻮل اﷲ ع اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﺗـﻮ و اﺻـﺤﺎب و‬
‫ﻫﻤﺴﺮت اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دادﻳﺪ و ﻣﺎ را وادار ﻛﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ارﺗﻜﺎب آن ﻛـﺎر ﻧﻘـﺪ ﻛﻨـﻴﻢ؟‬
‫ﺳﭙﺲ – اي ﻋﻠﻲ‪ -‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻢ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮدي ﺗﺎ ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ اﺑﻲﺳﻔﻴﺎن ﻛﻪ از ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺗﻔـﺎق‬
‫ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد ﮔﺮﻓﺖ و اﻇﻬﺎر داﺷﺖ ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺗﻮ را ﻫﻤﭽﻮن ﺷﺘﺮ ﭘﻴﺎده‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﻛﺮدﻧﺪ و ﺗﻮ ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر‬
‫ﮔﻔﺘﻲ‪:‬‬
‫وﻻﻳﺘﻪ ﻏﺪاة ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ‬ ‫وأوﺟﺐ ﻟﻲ رﺳﻮل اﷲ ﻓﻴﻜﻢ‬
‫»رﺳﻮل اﷲ ع وﻻﻳﺖ ﻣﺮا در ﺻﺒﺢ ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ درﺑﺎرهي ﺷﻤﺎ واﺟﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻲ اي ﻋﻠﻲ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﻓﻘﻂ رأي آﻧﻬﺎ را رأي داﻧﺴﺘﻪ و ﻓﻘﻂ ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳـﺘﻲ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳﺘﻲ داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ زﻳﺎدي را ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﻧﻈـﺮي‬
‫داﺷﺘﻪ و رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﺎ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﻌﺪ از ﺟﻨﮓ ﺑﺪر ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﻋﻤﻮﻳﺶ‬
‫ﻋﺒﺎس را ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﮔﺮدن ﺑﺰﻧﺪ و ﺗﻮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮادرت ﻋﻘﻴﻞ را ﺟﻠﻮﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﮔﺮدن ﺑﺰﻧﻲ وﻟـﻲ رﺳـﻮل اﷲ‬
‫ع ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﻳﻪ آﻧﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻤﺮ در روز ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ رﺳـﻮل اﷲ‬
‫ع او را ﺑﻪ زدن ﮔﺮدن اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن اﻣﺮ ﻛﻨﺪ اﻣﺎ رﺳﻮل اﷲ ع اﻣﺘﻨﺎع ﻛﺮد و او را آزاد ﮔﺬاﺷﺖ و ﺧﺎﻧـﻪ اش را‬
‫ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﻗﺮار داد‪.‬‬
‫ﺑﺎﻵﺧﺮه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮﮔﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﻠﻢ و ﻛﺎﻏﺬي ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻴﺎورﻳﺪ ﺗﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻣﻦ ﮔﻤﺮاه ﻧﺸﻮﻳﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﺎ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺘﺎب ﺧﺪا را دارﻳﻢ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع از اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻮرد ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ و ﻋﻤﺮ را ﺑﻴﺮون ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮﺧﻴﺰﻳـﺪ و ﻫﻤـﻪ‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖﻫﺎ زﻳﺎدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﻲ اي ﻋﻠﻲ؟‬
‫اي ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻓﺮض ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﻲداﻧﻲ‪ ،‬ﻋﻤﺮ در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع از اﻣـﺮ رﺳـﻮل اﷲ ع ﺗﺠـﺎوز ﻧﻜـﺮده‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت وي از اﻣﺮش ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؟ آﻳﺎ رﺳﻮل ﺧﺪاع اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺧﺒﺮ‬
‫داده اﺳﺖ؟ وﻗﺘﻲ درﺑﺎرهي ﻗﻀﻴﻪي ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﻣﻴﺎن اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ اﺧﺘﻼف اﻓﺘﺎد‪ ،‬رﺳﻮل اﷲ ع ﺑـﺎ ﻛـﺪام‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪134‬‬

‫ﻳﻚ ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮد؟ ﺑﺪون ﺷﻚ ﻋﻠﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ دروﻏﮕﻮ‪) .‬ﻛﺘﺎب اﻟﺸﻴﻌﺔ واﻟﺴﻨﺔ ﻓﻲ‬
‫اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬اﺛﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﻨﺎع س – خ‪ ،‬ص‪ ،90 ،89 ،88‬ﭼﺎپ ﺑﻴﺮوت(‪.‬‬
‫آري‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺧﺪا ﺑﺮ دروﻏﮕﻮﻳﺎن ﺧﻮاه ﺻﺎﺣﺐ ﻟﻘﺐ س‪-‬خ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮاه ﺻﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ او را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اي ﮔﺪاي دروﻏﮕﻮي ﺟﺴﻮر ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ اي‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮم ﺗﻮ ﺟﺰ‬
‫ﻧﻮادﮔﺎن اﺑﻦ ﻣﻠﺠﻢ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﻤﺮ را دﺷﻨﺎم ﻣﻲدﻫﻲ و ﺷﻮﻫﺮ دﺧﺘﺮ ﻣﻦ و ﻓﺎﻃﻤﻪ؛ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬را‬
‫ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ و ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﻧﮕﻔﺘﻪ ام و ﻧﻜﺮده ام ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻲ‪ ،‬و ﻓﺎروق و ﻣﺮا ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨـﻲ‬
‫ﺳﭙﺲ ادﻋﺎي دوﺳﺘﻲ و وﻻﻳﺖ ﻣﺮا ﻣﻲﻧﻤﺎﺋﻲ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺗﻮ را ﮔﺴﺘﺎخ ﻛﺮده ام ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎن اﺑـﻮﺑﻜﺮ و‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻴﻔﺘﻲ‪ .‬ﺗﻮ ﺟﺰ ﻧﻮادﮔﺎن اﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺗﺮس رﻓﺘﺎر و ﻛـﺮدار و ﺳـﺨﻨﺎﻧﺶ ﻛـﻪ‬
‫دﻗﻴﻘﺎً ﻣﺜﻞ ﺳﺨﻨﺎن و آراي ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬وﺟﻮدش را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻲ ﺗـﺎ رﺳـﻮا ﻧﺸـﻮي و ﻣـﺮدم از ﺑـﺎﻃﻦ و درون‬
‫ﻛﺜﻴﻔﺖ آﮔﺎه ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮ ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ اﺑﻦ ﺳﺒﺄ را ﭼﻮن ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ در دﻳـﻦ ﻓﺘﻨـﻪ و‬
‫ﻓﺴﺎد ﺑﻪ ﭘﺎ ﻛﻨﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را آﺷﻔﺘﻪ و ﺳﺮﮔﺮدان ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻢ و ﺳﻮزاﻧﺪم‪ .‬ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن و ﻗﻮم ﺗﻮ اﻳﻦ را ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﺗﻮ در ﻗﺮن ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﻣﻲآﻳﻲ و او را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻞ از ﺗﻮ ﺑﻪ وﺟﻮد و‬
‫اﻋﻤﺎل ﻛﺜﻴﻔﺶ اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ دروﻏﮕﻮﻳﺎن و ﻣﻨﻜﺮان!‬

‫‪¸ Š=Î ã‬‬

‫‪.﴾∩⊇⊆∇∪ $ϑ‬‬ ‫‪t $è— ‹ÿÏ œ‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫‪t %.x ρu 4 Ο‬‬
‫‪ª #$ β‬‬ ‫‪z =Î ß‬‬
‫‪à Βt ω‬‬
‫‪ā )Î Α‬‬
‫) ‪É θö‬‬
‫‪s 9ø #$ ‬‬
‫¡ ‪z ΒÏ Ï θþ‬‬
‫‪ 9$$ /Î t γ‬‬
‫‪ô f‬‬
‫! ‪y 9ø #$‬‬ ‫† ‪ tÏ‬‬
‫= ‪ª #$‬‬ ‫‪ä ω‬‬
‫﴿* ‪ā‬‬

‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ دروﻏﮕﻮ اﺳﺖ؟ ﺗﻮ ﻳﺎ ﺻﺎﺣﺒﺖ؟‬

‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺑﺪ ﺳﺮﺷﺘﻲ و ﺑﺪ زﺑﺎﻧﻲ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺑﺰرگ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻄﺒﻪﻫﺎي ﻋﻠﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺗﻮ اﻧﻜﺎرش ﻣﻲﻛﻨﻲ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻋﺒﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ ﻋﻠﻢ ﺑﻪ آن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪي ﻋﻠﻲ را از‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدت و ﻗﻮﻣﺖ آورده اﻳﻢ؛ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﺟﻤﻊ ﻛﺮده اﻳﺪ و ﺑﺮ آن ﺗﻌﻠﻴـﻖ زده و ﭼـﺎپ‬
‫ﻛﺮده و آن را ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻛﺮده اﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب »اﻟﻐﺎرات« و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻬـﻢ و‬
‫ﻣﺴﺘﻨﺪ ﺷﻴﻌﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻌﺮوف ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم رواﻳﺖ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﻄﻠﺒﻲ‬
‫را ﺑﺎ واﺳﻄﻪ ﻳﺎ ﺑﻲواﺳﻄﻪ از آن ذﻛﺮ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) .‬ﻣﻘﺪﻣﺔ اﻟﻐﺎرات‪ ،‬اﺛﺮ ﺛﻘﻔﻲ ص ع(‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮاﺟﻊ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ و ﻟﻄـﻒ ﺧـﺪا و‬
‫ﺑﺮﺧﻼف اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن اﺛﺒﺎت ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ش ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮده و‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻌﺖ وﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪه و ﺧﻮد ﺑﻪ آن اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده‪ ،‬و اﻳﻦ ﭘﺲ از وﻓﺎت ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﺣﻀﺮت ﻋﻤـﺮ‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﭘﺲ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺑﺎ اﻧﺼﺎف ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ دروﻏﮕﻮﻳﺎن ﺑﺎد؟‬
 ‫‪135‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ‬
‫اﻧﻜﺎر ﻛﺮدن ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﻳﻬﻮدي‪ ،‬دﻗﻴﻘﺎً ﻣﺜﻞ اﻧﻜﺎر ﻳﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ روﺷﻦ ﻫﻤﭽـﻮن اﻧﻜـﺎر وﺟـﻮد ﺧﻮرﺷـﻴﺪ در‬
‫وﺳﻂ روز اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﻴﺎن ﻣﺘﻘﺪﻣﺎن ﻛﺴﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﺪه ﻛﻪ وﺟﻮد او را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ‬
‫ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ‪ :‬ﻣﺘﻘﺪﻣﺎن ﻳﺎ ﻣﺘﺄﺧﺮان؟ ﻣﺘﺄﺧﺮاﻧﻲ ﻛﻪ از ﺗﺮس‪ ،‬ﻣﺆﺳﺲ و ﭘﺪر ﺧﻮد را ﻣﺨﻔـﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ اﻳﻦ ﻗﻮم را ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه دﻋﻮت ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻨﺪ ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﻘﺪﻣﺎن ﺧﻮدﺷـﺎن ﻧـﻪ ﻣـﺎ‪ ،‬وﺟـﻮد‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده و او را وﻫﻤﻲ و ﺧﻴﺎﻟﻲ داﻧﺴﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﻳﻦ دوﺳﺖ ﻣﺎ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻞ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻣﺎ رد ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ‪ .‬اي ﻛﺎش ﻣـﻲﺗﻮاﻧﺴـﺖ رد ﺑﻨﻮﻳﺴـﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﻨﻴﺪم‪ ،‬ﻛﺴﻲ از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺪا ﺷﺪه و ﺑﺮ ﻣﺎ رد ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪم و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﺪاﻧﻢ ﻛﻪ ﭼﺮا ﺑﺮ ﻣـﻦ‬
‫رد ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ اﮔﺮ راﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه و ﺧﻄﺎ و ﻗﺼﻮر ﺧﻮدم اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﻢ اﻣﺎ آرزو ﻛـﺮدم ﻛـﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ از ﻛﺘﺎب ﻫﺎيﻏﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮدﺷﺎن ﻳﺎ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻏﻴﺮﻣﻌﺘﺒـﺮ ﻳـﺎ ﻋﺒـﺎرات ﻣﻨﺴـﻮب و ﻏﻴـﺮ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﻳﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﺎيﻏﻠﻂ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺧﻮد را از اﺷﺘﺒﺎه و ﺧﻄﺎ ﺑﺮي ﻧﻤﻲداﻧـﻢ‪ .‬و ﺣﺘـﻲ ﺧـﻮد ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ‬
‫اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ اﻣﻜﺎن ﺻﺪور ﺧﻄﺎ و اﺷﺘﺒﺎه از ﺧﻮدش اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﺳﺨﻦ ﺣـﻖ و ﻣﺸـﻮرت‬
‫ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺧﻮدداري ﻧﻜﻨﻴﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻦ از اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻌﺼﻮم ﻧﻴﺴﺘﻢ‪) .‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻷﺻﻮل ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ‪،‬‬
‫ج‪ ،1‬ص‪ .(136‬اﮔﺮ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﻄﺎ ﺑﺎ ﺧﻼﻓﺖ و اﻣﺎﻣﺖ ﻣﻨﺎﻓﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧُﺐ ﺧﻄـﺎ ﺑـﺮاي اﻣﺎﻣـﺎن ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺧﻮد اﺋﻤﻪ در ﻣﻘﺪسﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻌﺘﺒﺮﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب از ﻧﻈﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اﻳـﻦ اﻣـﺮ اﻋﺘـﺮاف‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؟(‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن را ﺳﭙﺎس ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﺑﻴﻬﻮدهﮔﻮﻳﻲﻫﺎ و دﺷﻨﺎمﻫﺎ و ﻧﺎﺳـﺰاﻫﺎ و ﺑـﺪﮔﻮﻳﻲﻫـﺎ‪ ،‬ﺟـﺰ‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن و دﻟﮕﺮﻣﻲ و اﻋﺘﻤﺎد ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﻔﺰود؛ ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺮا در اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻮﻓﻖ ﮔﺮداﻧﻴﺪه ﺗﺎ از‬
‫اﺻﺤﺎب ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع و ﻳﺎران وي دﻓﺎع ﻛﻨﻢ و در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻣﻮر ﻣﺨﻔﻲ و ﭘﻨﻬﺎن اﻳﻦ ﻗﻮم را آﺷﻜﺎر ﻛﻨﻢ‬
‫و از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن آورده ام ﺗﺎ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ آن را اﻧﻜﺎر و ﻳﺎ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﺎ اﻧﻜﺎر آن‪ ،‬ﻛﺘـﺎبﻫـﺎ و‬
‫ﻣﺤﺪﺛﺎن و ﻓﻘﻬﺎء و اﻣﺎﻣﺎن ﺧﻮد را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬در ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﻋﺴﻘﻼﻧﻲ و ﻧـﻪ از ذﻫﺒـﻲ و‬
‫اﺑﻦ ﺣﺒﺎن و اﺑﻦ ﻣﺎﻛﻮﻻ و ﺑﺨﺎري و‪ ...‬ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﻳﻬﻮدي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از ﻛﺸـﻲ‪،‬‬
‫اﻣﺎم ﺧﻮدﺷﺎن در ﻋﻠﻢ رﺟﺎل و ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ در ﻓﺮق و ﻣﻮرخ ﺷﻴﻌﻲ در اﻟﺮوﺿﺔ اﻟﺼﻔﺎ اﻳﻦ را ذﻛﺮ ﻛﺮده اﻳﻢ‪ .‬ﻫـﺮ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪136‬‬

‫ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ ﭼﺎپ ﺷﺪه و ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ در ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت ﺧﻮد از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻋﻘﻼ را ﻧﺎدان و ﮔﻴﺞ و ﻫﻤﻪي ﻋﻠﻤﺎ را اﺣﻤﻖ ﺑﺪاﻧﺪ و ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﺑﻦ ﺳﺒﺄ‬
‫ﻛﻴﺴﺖ؟ و اﻳﻦ ﻗﺪرت ﻋﺠﻴﺐ را از ﻛﺠﺎ آورده اﺳﺖ؟ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ او را در ﻣﺼﺮ و ﮔﺎﻫﻲ در ﻋﺮاق و ﮔﺎﻫﻲ در‬
‫ﺑﺼﺮه و ﮔﺎﻫﻲ در ﻛﻮﻓﻪ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ و او را در ﻫﺮ ﺣﺎدﺛﻪاي ﺣﺎﺿﺮ و ﻣﻄﻠﻊ ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ و اﻳﻦ ﻗـﺪرت را از ﻛﺠـﺎ‬
‫آورده ﻛﻪ ﻫﺮ ﺟﺎ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻲرود‪ ،‬و ﭼﺮا ﻣﺆرﺧﺎن اوﻟﻴﻪ در آوردن ﻧﺎم وي اﻫﻤﺎل ﻛﺮده اﻧـﺪ و ﭼـﺮا ﻋﺜﻤـﺎن‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺷﻜﺎﻳﺖ اﺑﻮذر و ﻋﻤﺎر و ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ‪ ،‬از او ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ اﺻـﺤﺎب رﺳـﻮل اﷲ ع‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﭼﺮا ﻛﺎري را ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﺮد ﺑﺎ اﻳﻦ ﻳﻬﻮدي ﻧﻜﺮد؟ و ﭼﺮا در اﺣﺎدﻳﺚ و ﺷﻜﺎﻳﺎت او ﻧﺎﻣﻲ از او ﺑﺮده‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد؟‬
‫»اﻳﻦ ﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻳﻚ ﺳﻴﺎه ﭘﻮﺳﺖ ﻋﺮبِ اﺳﻴﺮ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﻣﺘﻨﺎﻗﺾ را ﺟﻤﻊآوري ﻛﺮده و ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ ﻓﻘـﻂ در‬
‫ﺗﺼﻮر ﻛﺴﺎﻧﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﻋﺬر ﻣﻲآورﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﻋﺠﻴﺒﻲ اﺳﺖ و ﻋﺠﻴـﺐ ﺗـﺮ آﻧﻜـﻪ‬
‫اﺻﺮار ﺑﺮ وﺟﻮد ﺧﺎرﺟﻲ او ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ذﻛﺮ دﻻﻳﻞ دروﻏﻴﻦ دارﻧﺪ‪) «.‬ﻛﺘﺎب اﻟﺸﻴﻌﺔ واﻟﺴﻨﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان ص‪،31‬‬
‫‪ 32‬ﭼﺎپ ﺑﻴﺮوت(‪.‬‬
‫از ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻲ اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﻮد را ﻋﺎﻗﻞ ﻣﻲداﻧﻲ؟ از ﻣﺎ ﻣﻲﭘﺮﺳﻲ ﻳﺎ از ﻛﺸﻲ و ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ ﺧﻮد؟‬
‫اي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﻪ ﺧﻮاري ﺗﺒﺎه ﻛﺮدﻳﺪ و ﺑﺎﻃﻞ را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻳﺎري ﻛﺮدﻳﺪ و اي دروﻏﮕﻮﻳﺎن و ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮ دروغ ﮔﻔﺘﻦ اﺻﺮار ﻣﻲورزﻳﺪ! آﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﻛﻠﻤﺎت دﻟﺮﺑﺎ و ﻟﻄﻴﻒ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻴﺪ دﻳﮕﺮان را‬
‫ﻓﺮﻳﺐ و ﺣﻘﺎﻳﻖ را ﻣﺨﻔﻲ و ﻛﺎﺷﻔﺎن آﻧﻬﺎ را ﺑﻬﺖ زده ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ ﻛـﻪ ﭼﻘـﺪر‬
‫ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻞ و دروغ دارﻧﺪ؟ ﭼﻘﺪر ﻋﻘﻞ را ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮه ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و داﺋﻤﺎً ﺳﻌﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ دﻳﮕﺮان را ﮔﻤﺮاه‬
‫و ﻣﻨﺤﺮف ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮرده ﻳﺎ ﻓﺮد ﻧﺎدان ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از اﺻﻞ ﻣﺎﺟﺮا و ﻗﻀﻴﻪ ﺧﺒـﺮ ﻧـﺪارد‪ ،‬آن را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻓﺮﻳﺐ ﺑﺨﻮرد‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ اﻳﻦ ﺑﻴﭽﺎرﮔﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده اﻧﺪ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ‬
‫اﺻﻞ و اﺳﺎس و ﺑﺮگ و داﻧﻪاي ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن را از زور ﺣﻖ و ﻗﺪرت آﮔﺎﻫﺎن ﺑﻪ‬
‫اﺻﻞ ﻣﺎﺟﺮا ﻧﺠﺎت دﻫﺪ؟‬
‫ﺳﭙﺲ در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺎ ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ را درﺑﺎرهي ﻗﻀﻴﻪي اﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﻏﺮﺑﺎل ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠـﺮي‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﺧﻼﺻﻪ اي از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ص‪.(84 ،83‬‬
 ‫‪137‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﻢ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﺎرﻳﺦ را ﻏﺮﺑﺎل ﻛﺮدﻳﺪ و ﺣﻘﺎﻳﻖ را واروﻧﻪ ﺟﻠﻮه دادﻳﺪ و ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺪرت ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫و راﺳﺘﻲ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ؟ و ﻗﻠﺒﺖ ﻗﻔﻞ ﺷﺪه و ﺑﺮ آن ﻣﻬﺮ ﻏﻔﻠﺖ زده ﺷﺪه اﺳﺖ؟‬
‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﻲ را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻲﻛﺮدم و ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي را ﻧﻤﻲﻧﻮﺷﺘﻢ و ﺗﻮ ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺴـﻲ از‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻗﺮن ﭼﻬﺎردﻫﻢ ﻫﺠﺮي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﻜﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻫﺎن ﺧﻮد را ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮ در اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻓﻘﻂ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺜﻞ ﺧﻮدت ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ .‬آﻧـﺎن ﻗﻠـﺐﻫـﺎﻳﻲ دارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ آن ﻧﻤـﻲﻓﻬﻤﻨـﺪ و‬
‫ﭼﺸﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻨﺪ و ﮔﻮﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻤـﻲﺷـﻨﻮﻧﺪ‪ .‬و اﻳـﻦ ﻫﻤـﺎن ﺗﻘﻠﻴـﺪي اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﻘﻠﻴـﺪ‬
‫ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ ﻧﺎم دارد و ﻣﺎ آن را در اﺻﻮل و ﻓﺮوع رد ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪون ﺗﺤﻘﻴﻖ از راﻫﺒﺎن ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬آن را ﻣﺬﻣﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ از آن ﺑـﻪ ﻋﺒـﺎدت و ﺗﻌﺒ‪‬ـﺪ ﺗﻌﺒﻴـﺮ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ را ﻋﺒﺎدت ﻧﻤﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﻣﻮر ﺣﻼل را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺣﺮام و ﺣﺮام را ﺣـﻼل ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﺑﺪون ﻣﺠﻮز ﺷﺮﻋﻲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن اﻣﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و از روي ﺗﻘﻠﻴﺪ آﻧﻬﺎ را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ‪) .‬ص‪.(50 ،49‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ و ﺗﻌﺎرض ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ از ﻟﻮازم دروغ و ﺑﻬﺘﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﭼﻴﺰي را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﻮدﺷﺎن آن را ﻣﻲآورﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺎر ﻋﻠﻴﻚ إذا ﻓﻌﻠﺖ ﻋﻈﻴﻢ‬ ‫ﻻ ﺗﻨﻪ ﻋﻦ ﺧﻠﻖ وﺗﺄﺗﻲ ﻣﺜﻠﻪ‬
‫»ﻣﺮدم را از ﻛﺎري ﻧﻬﻲ ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﺧﻮدت ﻫﻤﺎن ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻲ‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻲ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺑﺲ ﻋﻈﻴﻤـﻲ‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه اي«‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﻗﻮل اﻫﻞ ﺳﻨﺖ را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﻋﺪم ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻗﺮآن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ اﻋﺘﻘـﺎد را ﺑـﻪ‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪ از ﮔﺮدآورﻧﺪﮔﺎن ﻗﺮآن؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺻﺪﻳﻖ و ﻓﺎروق و ﻋﺜﻤﺎن ذي اﻟﻨﻮرﻳﻦ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬از‬
‫ﺳﻴﺪ ﺣﻴﺪر و ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﻣﻐﻨﻴﻪ و وردي و ﺷﻴﺒﻲ و ﻃﻪ ﺣﺴـﻴﻦ و ﺑﻌﻀـﻲ از ﻣﺴﺘﺸـﺮﻗﺎن ﺗﻘﻠﻴـﺪ ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ‬
‫درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي اﻳﻨﻬﺎ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ ﻗﺮن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ دﻟﻴﻞ و ﺑﺮﻫﺎﻧﻲ ﺟﻬﺖ اﻧﻜﺎر آن اﺳـﺘﻨﺎد ﻧﻜـﺮده‬
‫اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺠﺒﻮر ﻧﻤﻲﺷﺪي‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﻲ‪ :‬اﻳﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ در ﻗﺮن ﭼﻬـﺎرم ﻫﺠـﺮي ﺳـﺎﺧﺘﻪ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻛﻠﻤﻪي ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﺗﻮ را ﺑﻪ دروغ ﻣﻲاﻧﺪازد و اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺳﺨﻨﺖ را اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ ﻣﻲﻛﻨـﺪ اﮔـﺮ اﻧـﺪﻛﻲ‬
‫ﺗﻔﻜﺮ ﻛﻨﻲ‪ ،‬در ﻣﻲﻳﺎﺑﻲ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺣﻜﺎﻳﺎت و داﺳﺘﺎن ﻫﺎي ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﻳﻬﻮدي را از آن ذﻛﺮ ﻛﺮده اﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد و ﻣﺸﻬﻮر ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻗﺮن ﻗﺒﻞ از وي ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻗﺮن ﺳﻮم ﻫﺠـﺮي ﺑـﻪ وﺟـﻮد‬
‫آﻣﺪه‪ ،‬و آن ﻛﺘﺎب ﻓﺮق اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬اﺛﺮ اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴـﻦ ﺑـﻦ ﻣﻮﺳـﻲ ﻧـﻮﺑﺨﺘﻲ–از ﻋﻠﻤـﺎي ﻗـﺮن ﺳـﻮم‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪138‬‬

‫ﻫﺠﺮي‪ -‬اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻳﺮ آن ﺑﺎ ﺧﻂ ﻣﺸﻜﻲ – ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻴﺎﻫﻲ دل ﻣﻨﻜﺮان و زورﮔﻮﻳﺎن‪ -‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﻪ اﺳﺘﺎد اﺳﺪ ﺣﻴﺪر ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﺑﺮاي اﻧﻜﺎر ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﺑﻪ دﻻﻳﻞ ﻏﻴﺮ ﻛﻼﻣﻲ و اﻗﻮال‬
‫ﺑﻲﻓﺎﻳﺪه ﻛﻪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ وﻫﻢ و ﺧﻴﺎل اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ وﻫﻢ و ﺧﻴﺎل وردي و ﺷﻴﺒﻲ و ﻣﻐﻨﻴﻪ و ﻃﻪ ﺣﺴﻴﻦ و دﻳﮕﺮان‪،‬‬
‫اﺳﺘﻨﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻢ اﺗﻔﺎق ﻣﻲاﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ در ﻣﻮرد ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﻼم )ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﺗﺮ ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﺷﻴﻌﻪ( ﭼﺎپ ﺷﻮد و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ در آن ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬و اﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮابﻫﺎﻳﺸﺎن را‬
‫ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻛﺮده و ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه وﺟﻮدش را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﻨﺪ(‪ -.‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ -:‬اﻛﻨـﻮن وﻗـﺖ آن رﺳـﻴﺪه ﻛـﻪ‬
‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ ﺗﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﭘﻴﺪاﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﻄﻮره را درﻳﺎﺑﻴﻢ‪ .‬اي اﺳﺘﺎد! ﭼﺮا ﻫﻴﭻ ﻳـﻚ از ﻣﺘﻘـﺪﻣﻴﻦ‬
‫آن را ﻛﺸﻒ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﻳﺎ ﺗﻮ و ﻫﻤﻌﺼﺮاﻧﺖ را رﻫﺎ ﻛﺮده اﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﻮﻳﺪ؟ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻋﻮاﻣﻞ اﻳـﻦ‬
‫اﻣﻮر ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﺑﺮ آن ﻣﻬﺮ ﺧﺎﻣﻮﺷﻲ زده اﻧﺪ‪) .‬اﻹﻣﺎم اﻟﺼﺎدق واﻟﻤﺬاﻫﺐ اﻷرﺑﻌـﺔ ‪،‬ج‪6‬‬
‫ص‪ ،456‬ﭼﺎپ ﺑﻴﺮوت(‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ و ﭼﻄﻮر آن را ﻛﺸﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او ﻣﻲﺧﻮاﻫـﺪ اﻳـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ را ﺑﻴﺸـﺘﺮ از آﻧﭽـﻪ‬
‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺎده ﺟﻠﻮه دﻫﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﻀﻴﻪي اﺑﻦ ﺳﺒﺄ از اﻣﻮري اﺳﺖ ﻛـﻪ در‬
‫اﻳﻦ ﻋﺼﺮ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ از ﺑﺤﺚ درﺑﺎرهي آن ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ زﻳﺮا زﻣﺎﻧﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده و اﻳﻦ اﻣﺮ از اﻣﻮر ﻣﺪﻓﻮن ﺷﺪه اﺳﺖ و‬
‫درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻓﻦ ﺷﺪهﻫﺎ را ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورﻳﻢ و در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﭼﺎپ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻣـﺎ ﻣـﻲﮔـﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﻳـﻦ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺧﻴﺎل اﻧﺪﻳﺸﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮر ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪه و ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ در ﻫﺮ‬
‫زﻣﺎن ﺷﺎﺧﻪ اي ﺟﺪﻳﺪ از آن ﻣﻲروﻳﺪ و رﺷﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ‬
‫ﺑﻪ آن اﺳﺘﻨﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﻃﻌﻦ و ﺳﺮزﻧﺶ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪) .‬اﻹﻣﺎم اﻟﺼﺎدق واﻟﻤﺬاﻫﺐ اﻷرﺑﻌﺔ‬
‫ص‪.(457‬‬
‫آري! اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺧﻴﺎل اﻧﺪﻳﺸﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺎﺧﻪي ﺟﺪﻳﺪي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺤﺚ درﺑﺎرهي ﺗﺎرﻳﺦ ﺗﺸﻴﻊ و اﺻﻮل اﻋﺘﻘﺎدي آﻧﻬﺎ و ﺑﻨﻴﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن ﺑﺮ آن اﺳـﺘﻮار‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺛﺎﺑﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺖ اﻳﺎم ﺗﻐﻴﻴﺮي در آن اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫دروغﻫﺎ زﻳﺎد و ﺻﺪاي اﻧﻜﺎرﻫﺎي ﺑﺪون دﻟﻴﻞ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺮ ﭼﻘﺪر زﻣﺎن ﺑﮕﺬرد؛ ﭼﻮن اﻳﻦ اﻣﺮ وﺳﻴﻠﻪ اي‬
‫اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺸﻒ اﺻﻮل و اﺳﺎس ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺆﺳﺴﺎن و ﺑﺎﻧﻴﺎن آن و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻮرﻫﺎﻳﺸـﺎن را ﺟﻬـﺖ ﺷـﻜﺎر‬
‫اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮاﻧﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ از ﺳﻴﺎه ﻛﺮدن ﺷﺶ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
 ‫‪139‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻣﺴﺄﻟﻪي اﺑﻦ ﺳﺒﺄ در دل ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺘﺸﺮﻗﺎن و دﻳﮕﺮان ﺟﺎ ﺑﺎز ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ آن ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و‬
‫ﺳﺨﻨﺎن زﻳﺒﺎ و دﻟﻨﺸﻴﻨﻲ درﺑﺎرهي وي ﮔﻔﺘﻨﺪ و آن ﻗﺪر آن را ﺗﻜﺮار ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣـﺆﻣﻦ در ﺻـﺤﺖ آن ﺷـﻚ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ از ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑـﻞ ﺷـﻚ ﻧﻴﺴـﺖ‪) .‬اﻹﻣـﺎم اﻟﺼـﺎدق واﻟﻤـﺬاﻫﺐ اﻷرﺑﻌـﺔ‬
‫ص‪.(463‬‬
‫آري‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ از ﺣﻘﺎﻳﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻚ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ او ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻨﺎﻳﺶ را ﺑﺮ ﺷﻦ و ﻣﺎﺳـﻪ ﺑﻨـﺎ ﻛﻨـﺪ و‬
‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻨﺎﻳﻲ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺳﺨﻨﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺗﺼﻮر ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮدن و اﻧﺘﺸﺎرش‪ ،‬ﻣﻨﺒﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ و ﻗﺎﺑﻞ اﻋﺘﻤـﺎدي در ﺗﻌـﺪادي از ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي ﺗـﺎرﻳﺦ و‬
‫ادﺑﻴﺎت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ ﻣﻨﺒﻌﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﺪان اﺳﺘﻨﺎد ﻧﻤﻮد؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫اﻣﻴﺪ ﺧﺪا اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﻴﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد‪) .‬اﻹﻣﺎم اﻟﺼﺎدق واﻟﻤﺬاﻫﺐ اﻷرﺑﻌﺔ ص‪.(464‬‬
‫ﻛﺎري از دﺳﺘﻤﺎن ﺑﺮ ﻧﻤﻲآﻳﺪ ﺟﺰ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ اي اﺳﺘﺎد‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻦ و ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﻴﺎن ﻛﻦ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻮا ﻣﻲرود و در ﻓﻀﺎ ﭘﺮواز ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻬﺎر ﺻﻔﺤﻪي دﻳﮕﺮ را ﺗﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻣـﺎ ﺧـﻮد را‬
‫ﻣﻠﺰم ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻨﺒﻊ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﻣﻲداﻧﻴﻢ و ﺑﺮ ﻣﻨﺎﺑﻌﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﻧـﺪ‪ ،‬آﮔـﺎه ﻫﺴـﺘﻴﻢ؛‬
‫ﭼﻮن ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ در ﺻﺤﺖ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﺷﻚ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻤـﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ ﺑـﻪ ﺻـﺮاﺣﺖ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ ﭼﻮن ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ رواﻳﺎت ﻣﺘﻌﺪد و ﻣﺘﻮاﺗﺮ از ﻣﺆرﺧﺎن ﻣﻌﺘﻤﺪ در اﻳﻦ ﺑﺎره وﺟـﻮد دارﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ‬
‫اﻣﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻄﺮح ﻧﺸﺪن آن ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪﻫﺎي آن را ﻧﻔﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪) .‬اﻹﻣﺎم اﻟﺼـﺎدق واﻟﻤـﺬاﻫﺐ‬
‫اﻷرﺑﻌﺔ ص‪.(468‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻌﺪ از ﻳﻚ ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪي ﻛﺎﻣﻠﻲ را ﻣﻲآورد )ﻋﻤﺪاً اﻳﻦ ﺻﻔﺤﺎت و اﻳﻦ ارﻗﺎم را ﺑﻴﺎن ﻛـﺮدﻳﻢ ﺗـﺎ روان‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن ﺿﻌﻴﻒ و دروﻏﮕﻮ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻣﻘﺼـﻮد‬
‫و ﻫﺪف ﺑﺮود؛ ﭼﻮن او از ﺿﻌﻒ و دروﻏﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﻛﻮﺷﺪ ﭘﻨﻬﺎﻧﺶ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﮔﺎه اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺑﺮاي ﻛﺘﻤﺎن آن‬
‫ﺑﻪ راﺳﺖ و ﭼﭗ ﻣﻲﭘﻴﭽﺪ ﺗﺎ اوﻻً ﺑﻪ ﺧﻮدش اﻃﻤﻴﻨﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﭘﻴﭽﻴـﺪن و دوردادن‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫ﺿﻌﻒ را دور ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﺴﺎن ﻗﻮي و راﺳﺘﮕﻮ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺪارد و ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎً و ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ و ﺑـﺪون ﺗﻮﺟـﻪ‬
‫ﺑﻪ راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻣﻘﺼﻮد و ﻫﺪف ﻣﻲرود( و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آري! ﻣﻨﺒﻊ ﻧﺨﺴﺖ در اﻳﻦ ﺑـﺎره ﻛـﻪ ﻛﺴـﻲ‬
‫ﻗﺒﻞ از او ﻣﻄﺮح ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ )ﺧﻮب ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت دﻗﺖ ﺷﻮد؛ ﭼﻮن ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺒﺎرت ﻣﻘﺼﻮد اﺳﺖ و ﻣﻨﻈـﻮر‬
‫اﺻﻠﻲ ﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﺎﻳﺪ دﻗﺖ ﺷﻮد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺣﺮف زور ﻣﻲزﻧﺪ و ﻟﺠﺎﺟﺖ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﻲدﻫﺪ( اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺟﺮﻳﺮ ﻃﺒﺮي‪ ،‬ﻣﺘﻮﻓﺎي ﺳﺎل ‪ 310‬ﻫﺠﺮي و ﺻﺎﺣﺐ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻃﺒﺮي و ﻣﺆﻟﻒ ﺗﺎرﻳﺦ اﻷﻣﻢ و اﻟﻤﻠﻮك‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪140‬‬

‫ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻨﺒﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺗﻤﺎم اﺧﺒـﺎر ﻋﺒـﺪاﷲ ﺑـﻦ‬
‫ﺳﺒﺄ را ﺟﻤﻊ آوري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ اﺛﻴﺮ ﻣﺘﻮﻓﺎي ﺳﺎل ‪ 630‬و اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ ﻣﺘﻮﻓﺎي ﺳـﺎل ‪ 774‬و اﺑـﻦ ﺧﻠـﺪون‬
‫ﻣﺘﻮﻓﺎي ﺳﺎل ‪ 808‬و ﺳﺎﻳﺮﻳﻦ از اﺑﻦ ﺟﺮﻳﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ‪) .‬ص‪.(469‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ اﺳﺘﺎد اﺳﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ رﻧﺞ ﺑﺮرﺳﻲ و ﻧﻘﺪ ﺛﻘﻪ ﺑﻮدن و ﻋﺪاﻟﺖ ﻃﺒﺮي و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از او ﻧﻘﻞ ﻛﺮده‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬﺎر ﺻﻔﺤﻪ از ﻛﺘﺎﺑﺶ آورده اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺟﺪاي از ﭼﻬﺎرده ﺻﻔﺤﻪي ﻣﻘﺪﻣﻪ‬
‫اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﺋﻴﻢ‪ :‬اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ راه اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ و ﺗﺪﺑ‪‬ﺮ و ﻧﻘﺪ را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ اي )ﻧﮕـﺎ‪ :‬ﺻـﻔﺤﻪي ‪ 492‬از اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺤﺚ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﺑﺮد( ﻣﺎ ﺗﻮ را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺨﺘﻲ ﻧﻜﺮده اﻳﻢ و ﺗﻮ را از رﻧﺞ ﻧﮕﺮﻳﺴـﺘﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي رﺟﺎل و اﺳﻨﺎد ﺑﻲﻧﻴﺎز ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ]اﮔﺮ اﻳﻦ اﺳﺘﺎد اﻧﺼﺎف ﺑﻪ ﺧﺮج ﻣﻲداد و ﺧﻮب ﺑﻪ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي‬
‫رﺟﺎل ﻧﮕﺎه ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم ﻣﺬﻫﺒﺶ ﺑﺮﺑﺎد ﻣﻲرﻓﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﺬﻫﺒﺶ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﭘﺎﻳـﻪي اﺳـﻄﻮرهﻫـﺎ و‬
‫اﻓﺴﺎﻧﻪﻫﺎ و داﺳﺘﺎنﻫﺎ و اوﻫﺎم و اﻓﻜﺎر ﻏﻠﻂ ﺑﻨﺎ ﺷﺪه و ﺗﻨﻬﺎ دروﻏﮕﻮﻳـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ اﻣﺎﻣـﺎن ﺷـﺎن و ﺻـﺎﻟﺤﺎن و‬
‫ﺳﺮوران اﻫﻞ ﺑﻴﺖ از آﻧﻬﺎ ﺷﻜﺎﻳﺖ و ﮔﻠﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ رواﻳﺖ از اﺋﻤـﻪ ﻧﮕـﺎه‬
‫ﻛﻦ ﻛﻪ ﻛﺸﻲ از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬اﻣﺎم رﺿﺎ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﺑﻨﺎن ﺑﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ؛ دروغ ﻣﻲﺑﺴـﺖ و ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﮔﺮﻣﺎي آﻫﻦ را ﺑﻪ او ﭼﺸﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﺮ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ؛ دروغ ﻣﻲﺑﺴﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﺮﻣﺎي آﻫـﻦ را‬
‫ﺑﻪ او ﭼﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺑﺸﻴﺮ ﺑﺮ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬اﻣﺎم ﻣﻮﺳﻲ دروغ ﻣﻲﺑﺴﺖ و ﺧﺪا ﮔﺮﻣﺎي آﻫﻦ را ﺑﻪ او ﭼﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﺨﻄﺎب ﺑﺮ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ؛ دروغ ﻣﻲﺑﺴﺖ و ﺧﺪا ﮔﺮﻣﺎي آﻫﻦ را ﺑﻪ او ﭼﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻣـﻦ دروغ‬
‫ﻣﻲﺑﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻓﺮات ﺑﻮد‪ .‬اﺑﻮﻳﺤﻴﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻓﺮات از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﺷـﻜﻠﻪ او‬
‫را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ )رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ ص‪ 256‬ﭼﺎپ ﻛﺮﺑﻼء([‪ .‬ﻣﺎ راه را ﺑﺮ ﺗﻮ آﺳﺎن ﻛﺮده اﻳﻢ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻪ آﻗﺎي‬
‫ﻧﻘﺎب دار س‪ -‬خ و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻜﺮارﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؛ ﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﭼﻴﺰي را ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨـﻴﻢ از ﻃﺒـﺮي و ﻏﻴـﺮ‬
‫ﻃﺒﺮي ﻣﺜﻞ اﺑﻦ اﺛﻴﺮ و اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ ﻧﻘﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ ﺑﻠﻜﻪ از ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻗﻄﻌﺎً ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﻃﺒﺮي ﻧﻘﻞ‬
‫ﻧﻜﺮده و ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ او را ﻣﺘﻬﻢ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از ﻃﺒﺮي ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﭼﻮن اﮔﺮ ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ‬
‫ﭘﻴﺶ از ﻃﺒﺮي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً از او ﻣﺘﺄﺧﺮ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ ﻗﺮه ﻣﺘﻮﻓﺎي ﺳﺎل ‪ 288‬ﻫﺠـﺮي‬
‫ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ )ﻣﻘﺪﻣﺔ ﻓﺮق اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬اﺛﺮ ﻧﻮﺑﺨﺘﻲ ص‪ 14‬ﭼﺎپ ﻧﺠﻒ(‪ ،‬و او ﻣﺤﻮر و ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻤﺎم ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷـﻴﻌﻪ در‬
‫زﻣﻴﻨﻪ ي ﻓﺮق و ﻣﺬاﻫﺐ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ از رﺟﺎل دان ﺷﻴﻌﻲ ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻛﻪ دﺷﻨﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن را ﻟﻌﻦ و‬
‫ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬از ﻛﺸﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺑﻦ ﻓﻮﻟﺪﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻓﺎي ﺳﺎل ‪ 369‬ﻫﺠﺮي ﻧﻘﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻛﺘـﺎب وي از‬
 ‫‪141‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ و ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ در ﻋﻠﻢ اﻟﺮﺟﺎل ﺑﻪ ﺣﺴﺎب ﻣﻲآﻳﺪ و از اﺻﻮل ﭼﻬﺎر ﮔﺎﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛـﻪ در اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺑﻪ آن اﺳﺘﻨﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪) .‬ﻣﻘﺪﻣﺔ رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ ص‪.(4‬‬
‫ﻃﻮﺳﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺷﻴﺦ اﻟﻄﺎﻳﻔﻪ در رﺟﺎل ﺧﻮد و اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ در ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ و ﺣﻠﻲ در ﺧﻼﺻﻪي ﺧﻮد‬
‫و ﻗﻤﻲ در ﺗﺤﻔﺔ اﻷﺣﺒﺎب و ﺧﻮاﻧﺴﺎري در روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت و ﻣﺎﻣﻘﺎﻧﻲ در ﺗﻨﻘﻴﺢ اﻟﻤﻘﺎل و ﻣـﺮزه در ﻧﺎﺳـﺦ‬
‫اﻟﺘﻮارﻳﺦ و ﺗﺴﺘﺮي در ﻗﺎﻣﻮس اﻟﺮﺟﺎل و ﻋﺒﺎس ﻗﻤﻲ در اﻟﻜﻨﻲ و اﻷﻟﻘﺎب و ﺑﺴﻴﺎري دﻳﮕﺮ ﻗﻀﻴﻪي اﺑﻦ ﺳﺒﺄ‬
‫را آورده اﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﺷﺎن از ﻏﻴﺮ ﻃﺒﺮي ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﺧﻮد را ﺧﺴﺘﻪ ﻛﺮده اﺳـﺖ؟ ﭼـﺮا‬
‫ﺧﻮد را ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻃﺒﺮي و ﻋﻘﻴﺪه و ﺳﻨﺪ او ﻛﺮده اﺳﺖ؟‬
‫ﻛﺎر اﻳﻦ اﺳﺘﺎد و ﻫﻤﺮاﻫﺎن وي را در اﻳﻦ زﻣﺎن راﺣﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؛ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﻣﺮﺗﻀـﻲس از آن ﺧﺒـﺮ داده و‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻌﺪ از ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻣﺨﻔﻲ ﺗﺮ از ﺣﻘﻴﻘﺖ و ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰي آﺷـﻜﺎرﺗﺮ از‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪) «.‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ ص‪ 82‬ﭼﺎپ دار اﻟﻜﺘﺎب ﺑﻴﺮوت(‪.‬‬
‫آري‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ و دﻳﮕﺮان را راﺣﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻃﺒﺮي در ﺗـﺎرﻳﺨﺶ درﺑـﺎرهي‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﺑﺤﺚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺑﻮاﺳﺤﺎق اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺛﻘﻔﻲ ﻛﻮﻓﻲ ﺷﻴﻌﻲِ ﻣﺘﻌﺼﺐ در ﻛﺘﺎب »اﻟﻐﺎرات«ﺧﻮد‬
‫آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﭘﻨﺠﺎه ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﺬﻫﺐ و ﻣﺴﻠﻜﺶ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده و اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب‬
‫از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ رود‪ ،‬و اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ و ﺣﻠﻲ و ﻣﺠﻠﺴﻲ و ﺣـﺮ ﻋـﺎﻣﻠﻲ و ﻧـﻮري و‬
‫ﻗﻤﻲ و ﺷﻴﺮازي و ﺧﻮﺋﻲ و ﻣﺮزه ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻣﻘﺎﻣﺎﺗﻲ و دﻳﮕﺮان از او رواﻳﺖ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧـﺪ‪) .‬ﻧﮕـﺎ‪ :‬ﻣﻘﺪﻣـﺔ‬
‫اﻟﻐﺎرات ص ﺧﻂ(‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﺶ آورده ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﺟﻨﺪب از ﭘﺪرش‪ ،‬ﺟﻨﺪب ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﻤﺪ و ﺣﺠﺮ ﺑﻦ ﻋﺪي و ﺣﺒﺔ اﻟﻌﻮﻓﻲ و ﺣﺎرث و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ )ﻫﻤﻪ ﺷﺎن از زﻣﺮهي ﻗﺎﺗﻼن اﻣﺎم‬
‫ﺷﻬﻴﺪ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن س ﺑﻮدﻧﺪ( ﺑﻌﺪ از ﻓﺘﺢ ﻣﺼﺮ ﺑﺮ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ؛ وارد ﺷﺪﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑﻮد و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﮕﻮ ﻧﻈﺮت درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮﺻﺖ ﮔﻴﺮ‬
‫آورده اﻳﺪ؟ ﻣﺼﺮ ﻓﺘﺢ ﺷﺪه و ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻦ آﻧﺠﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﺮاي ﺷـﻤﺎ ﻣـﻲﻓﺮﺳـﺘﻢ و در آن‪،‬‬
‫ﺟﻮاب ﺷﻤﺎ را ﻣﻲدﻫﻢ و از ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺣﻘﻲ را ﻛﻪ از ﻣﻦ ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮده اﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻔـﻆ ﻛﻨﻴـﺪ و آن را ﺑـﺮاي‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻦ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﻳﺎرﻳﮕﺮ ﺣﻖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪) .‬اﻟﻐﺎرات‪ ،‬اﺛﺮ ﺛﻘﻔﻲ ص‪ 303 ،302‬ج‪ 1‬ﭼﺎپ اﻧﺠﻤﻦ آﺛـﺎر ﻣﻠـﻰ‬
‫إﻳﺮان(‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﺮي ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد را ﺑﻌﺪ از ﺳﺎل ‪ 300‬ﻫﺠﺮي ﺟﻤﻊ آوري و ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫ﺛﻘﻔﻲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﺶ را ﺣﺪود ﺳﺎل ‪ 250‬ﻫﺠﺮي ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده و وﻓﺎت وي ﺳـﺎل ‪ 283‬ﻫﺠـﺮي ﺑـﻮد‪ .‬او ﻳـﻚ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪142‬‬

‫ﺷﻴﻌﻪي ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮدن و ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻮدن رواﻳﺎت وي داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي‬
‫دارﻧﺪ‪) .‬ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺷﺮح ﺣﺎﻟﺶ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي رﺟﺎل ﺷﻴﻌﻪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺪﻣـﻪي اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب ﻣﺮاﺟﻌـﻪ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ(‪.‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺷﻤﺎﺳﺖ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪهي آن‪ ،‬ﻣﺤﻘﻖ و ﻣﺤﺪث ﻣﺸﻬﻮر و ﺷﻴﻌﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺳﺖ و ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪ ﻧﻴﺰ‪،‬‬
‫ﻳﻚ ﭼﺎﭘﺨﺎﻧﻪي ﺷﻴﻌﻲ اﺳﺖ و ﻧﺎﺷﺮ آن ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ رد‪ ‬اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ وﺟﻮد دارد و ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ اوﻟﻴﻦ و ﺗﻨﻬﺎﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺒﻊ در اﻳﻦ ﺑـﺎره‪ ،‬ﻛﺘـﺎب‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻃﺒﺮي اﺳﺖ؟ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺷﺎﻋﺮ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﮔﻨﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ«‪ .‬اﮔﺮ اﻳﻦ‬
‫ﮔﻨﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻜﺒﺎن آن از ﺷﻬﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺧﺎﺗﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﺎدان ﻏﻴﺮﺗﻤﻨﺪ و ﻣﻐﺮور ﺷﻴﻌﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﺑـﺮاي آﻧﻬـﺎ ﻧﻨـﮓ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺎﻧﻲ و ﻣﺆﺳـﺲ‬
‫ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﻳﻬﻮدي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﻲدﻫﻢ آﻳﺎ وﺟـﻮد وي را از روي‬
‫ﺗﻘﻴ‪‬ﻪ اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ؟ )ﺟﻬﺖ اﻃﻼع ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﻣﺎ»اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد؛ ﭼﻮن در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازهي آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺗﺸﻨﻪ را ﺳﻴﺮاب و ﺑﻴﻤﺎر را درﻣﺎن ﻛﻨـﺪ‪ ،‬آﻣـﺪه اﺳـﺖ و ﺑـﻪ‬
‫ﻟﻄﻒ ﺧﺪا ردﻳﻪ اي ﺑﺮ آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ( از ﺗﺮس اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺒﺎدا رﺳﻮا ﺷﻮﻳﺪ و ﺣﻘﻴﻘﺖ آﺷﻜﺎر ﺷﻮد؟ ﭼﻮن‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮ دﻳﻨﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪي ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﺮ ﻛﺴﻲ آن را ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﺪ ﺧﺪا او را ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ‬
‫آن را ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪا او را ﺧﻮار و ذﻟﻴﻞ ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ‪) .‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓـﻲ اﻷﺻـﻮل‪ ،‬ﺑـﺎب اﻟﺘﻘﻴـﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪،222‬‬
‫ﭼﺎپ اﻳﺮان(‪ .‬و ﺑﻪ اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ–اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﭘﻨﺠﻢ– ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺗﻘﻴ‪‬ـﻪ در ﻫـﺮ ﺿـﺮورﺗﻲ‬

‫وﺟﻮد دارد‪] .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺴﻮراﻧﻪ در ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان« ﺧﻮد را ﺣﺎﻛﻢ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫـﺪ و‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻘﻴﻪ اي ﻛﻪ ﻋﻘﻞ و ﻧﻘﻞ ﺑﺮ آن دﻻﻟﺖ ﻛﻨﺪ از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮر ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺷـﺮح و ﺗﻮﺿـﻴﺢ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﺪام ﻋﻘﻞ ﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﮔﻲ درﻧﺪه در ﻣﻘﺎﺑﻠﺶ اﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﺮو و ﺧﻮد را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ‬
‫ﮔﺮگ ﻗﺮار ﺑﺪه در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﻼﺣﻲ ﻫﻤﺮاه ﻧﺪارد؟ آﻳﺎ ﻛﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﺪون ﺗﻘﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺴﺖ؟ آﻳـﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺧﻮد و ﺧﺎﻧﻮاده ات را ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﺮاﻓﺖ و ﻛﺮاﻣﺖ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ‬
‫و ﻋﺮف ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﻦ؟ )ص‪.(43‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻓﺮد ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ و اﻣﺜﺎل وي‪ ،‬ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻘﻴﻪ ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ اﻧﺼﺎف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﺋﻤﻪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬از دﺳﺖ ﻇﻠﻢ و ﺟﻮرﻫﺎي زﻣﺎﻧﻪ و ﺑﻌﻀﻲ ﺣﻜﺎم اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﻘﻴﻪ ﭘﻨـﺎه آورده اﻧـﺪ‪ .‬اﻣـﺎ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم داده و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻇﻠﻤﺸﺎن ﺳﺮزﻧﺶ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ و ﻣﺪام ﺑﻪ ﺳﺎز آﻧﻬﺎ رﻗﺼﻴﺪه و‬
 ‫‪143‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ – و ﻋﻤﺮ ﻣﺘﻮﻟﻲ اﻣﻮر ﺷﺪ ﻛﻪ ﺳﻴﺮهاي رﺿﺎﻳﺖ ﭘﺴﻨﺪ و ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻣﺒﺎرك داﺷﺖ‪.‬‬

‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ از آرزوﻫﺎ و اﻣﻴﺎل ﺧﻮد دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮد ﭘﺎﻛﺴﺘﺎﻧﻲ و اﻣﺜﺎل او ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻣـﺮ‬
‫ﺗﺄﺳﻒ ﺑﺨﻮرﻧﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻠﻔﺎي ﺟﻼد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻇﻠﻢ ﻛﺮده اﻧﺪ و اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻫﻤﮕـﻲ در ﻗـﺮن‬
‫ﺑﻴﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻗﺮن آزادي و ﻣﺴﺎوات زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎ روﺣﺸﺎن در ﻗـﺮن ﮔﻤﺮاﻫـﻲ و ﻧـﺎداﻧﻲ ﺳـﻴﺮ ﻣـﻲ ﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫)دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻫﺮ ﻗﻮﻣﻲ ﻫﻤﺮاه وي ﻣﺤﺸﻮر ﻣﻲﺷﻮد( ﺧﺪاوﻧﺪ دوﺳﺖ ﻣﺮﺣﻮم ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫رﺿﺎ ﻣﻈﻔﺮ را ﺑﻴﺎﻣﺮزد‪،‬آن ﺟﺎ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب ارزﺷﻤﻨﺪش »ﻋﻘﺎﺋﺪ اﻹﻣﺎﻣﻴﺔ« ‪-‬ﻛﻪ اﻣﻴﺪوارﻳﻢ ﺗﻤﺎم ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن در‬
‫ﻧﻘﺎط ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻣﻴﻦ آن را ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﻣﺒﺎﻧﻲ و اﺧﻼص دﻳﻨﻲ ﺷﻴﻌﻪ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ‪ -‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻘﻴـﺪهي‬
‫ﺗﻘﻴﻪي ﻣﺎ اﺑﺰاري ﺟﻬﺖ ﺳﺮزﻧﺶ و ﻧﻔﺮت از اﻣﺎﻣﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي آﻧﻬﺎ را ﺳﻴﺮاب ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎي ﺧﻮد را آﺧﺘﻪ ﻛﺮده ﺗﺎ اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه را در آن ﻋﺼﺮﻫﺎﻳﻲ رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‬
‫در اﻳﻦ ﻋﺼﺮﻫﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬اﻳﻦ ﻓﺮد ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺗﻮﺳﻂ دﺷﻤﻨﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ )اﻣﻮﻳـﺎن و ﻋﺒﺎﺳـﻴﺎن و ﭘـﺲ از‬
‫آﻧﺎن ﻋﺜﻤﺎﻧﻴﺎن( ﻛﺸﺘﻪ ﺷﻮد‪) .‬ص‪.(45-46‬‬
‫اي ﻛﺎش ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﻳﺎ ﻣﺘﺒﻮع؟ اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﻳﺎ ﻣﻘﺘﺪي ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر؟ و »ﺻﺎﺣﺐ‬
‫آن ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲداﻧﺪ« )اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻻﺻﻮل‪ ،‬ﺑﺎب ﺗﻘﻴﻪ‪ ،‬ج‪. (2‬‬
‫آﻳﺎ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺷﻜﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﻦ ﺳﺒﺄ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﻋﻘﺎﻳﺪ و اﻓﻜﺎرش ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻧﺰد ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮده ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫را ﺣﻔﻆ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪان ﻣﻌﺘﻘﺪ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪﻧﺪ و ﺑﺪان ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ راه راﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﻛﻪ درﺑﺎرهي ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺨﺘﺼﺮ اﺷﺎرهاي ﻛﻨﻴﻢ[‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﺛﻘﻔﻲ ‪،‬اﻟﻐﺎرات‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 307‬ﻧﻘﻴﺒﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻧﻔﺲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺮﺷﺖ اﺳﺖ‪» .‬رﺟـﻞ‬
‫ﻣﻴﻤﻮن اﻟﻨﻘﻴﺒﺔ« ﻳﻌﻨﻲ »ﻣﺮدي ﭘﺎك ﺳﺮش ﻛﻪ در ﺗﻼشﻫﺎﻳﺶ ﭘﻴﺮوز و ﻣﻮﻓﻖ اﺳـﺖ« ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر ﻛـﻪ اﺑـﻦ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺮﻳﻘﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﺳﻜﻴﺖ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻣﻴﻤﻮن اﻷﻣﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺗﻼشﻫﺎﻳﺶ ﻣﻮﻓﻖ و ﭘﻴﺮوز اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﻌﻠﺐ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻤﻮن اﻟﻤﺸﻮرة ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ ﻣﻮﻓﻖ و ﭘﻴﺮوز اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺠﺪي ﺑﻦ‬
‫ﻋﻤﺮو آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬او ﻣﻴﻤﻮن اﻟﻨﻘﻴﺒﺔ ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻮﻓﻖ و ﻛﻮﺷﺎ ﺑﻮد و ﺑـﻪ ﺧﻮاﺳـﺘﻪﻫـﺎﻳﺶ ﻣـﻲرﺳـﻴﺪ‪.‬‬
‫)ﻟﺴﺎن اﻟﻌﺮب‪ ،‬اﺛﺮ اﺑﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻓﺮﻳﻘﻲ ج‪ 1‬ص‪.(768‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪144‬‬

‫ﻣﺎ‪ ،‬در ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ او ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻧﻜﺮدﻳﻢ و از ﺷﻨﻴﺪن و اﻃﺎﻋﺖ و ﻧﺼـﻴﺤﺖ وي ﻛﻮﺗـﺎﻫﻲ ﻧﻜـﺮدﻳﻢ‪،‬‬
‫ﭼﻮن ﺳﻴﺮه اش ﭘﺎك و ﺷﺨﺼﻴﺘﺶ ﻣﺒﺎرك ﺑﻮد و در ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ ﻣﻮﻓﻖ و در ﺧﻮاﺳﺘﻪﻫﺎﻳﺶ ﭘﻴﺮوز‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺷﻴﺦ اﻟﻄﺎﻳﻔﻪي ﺷﻴﻌﻪ در اﻣﺎﻟﻲ ﺧﻮد آورده ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﭘﺎﻳﺪار و ﻓﺎدار ﻣﺎﻧﺪم و زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ ﻣﺮا ﺷﺸﻤﻴﻦِ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﻗﺮار داد و ﻣﺮا در ﺟﺎﻳﻲ ﻗﺮار داد ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﺮا در آﻧﺠﺎ ﻗﺮار‬
‫‪1‬‬
‫داده ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛـﺮد و از او اﻃﺎﻋـﺖ ﻛـﺮد و ﻫـﺮ آﻧﭽـﻪ او اﻣـﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﺧﻴﺮﺧﻮاه او ﺑﻮد و ﺟﺰو ﻛﻤﻴﺘﻪاي ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨـﺎب‬
‫ﺧﻠﻴﻔﻪ از ﻣﻴﺎن آن ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ وزﻳﺮ و ﻣﺸﺎور و ﻗﺎﺿﻲ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑـﻮد و‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ در ﻣﻮارد ﻣﺘﻌﺪدي ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﺎ او ﻣﺸﻮرت ﻣﻲﻛﺮد و از ﻣﻴﺎن ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺸﺎوراﻧﺶ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﺮد ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺆرخ ﺷﻴﻌﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻋﻤﺮ درﺑﺎرهي زﻣﻴﻦﻫﺎي ﻛﻮﻓﻪ ﺑﺎ ﺑﻌﻀﻲ از اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آن را ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻦ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﺎ ﻋﻠﻲ ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔـﺮ اﻣـﺮوز آن را‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺎ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ آﻧﻬﺎ را‬
‫در دﺳﺖ ﺻﺎﺣﺒﺎن اراﺿﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﺑﮕﺬار ﺗﺎ در آن ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ ﺑﺮاي اﻓﺮاد‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻣﺎ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﺗﻮﻓﻴﻖ داد‪ ،‬اﻳﻦ رأي درﺳﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رواﻳﺖﻫﺎي زﻳﺎدي در ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻗﻀﺎﺋﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ در ﻳﻚ ﻃﺮف‬
‫و ﺳﺎﻳﺮ اﺻﺤﺎب در ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﻗﻀﺎوت و ﻧﻈﺮ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ را ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
‫ﻣﻲ داد‪ .‬ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺎب ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻗﻀﺎوتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ در زﻣﺎن اﻣﺎرت ﻋﻤـﺮ‬

‫‪ - 1‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.121‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 151‬و ‪.152‬‬
 ‫‪145‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫اﻧﺠﺎم داد« آورده و زﻳﺮ آن ﻗﻀﺎوتﻫﺎي زﻳﺎدي را آورده ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﺣﻀﺮت‬
‫ﻋﻠﻲب ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫زن ﺣﺎﻣﻠﻪاي را ﻛﻪ زﻧﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﺰد ﻋﻤﺮ آوردﻧﺪ و ﻋﻤﺮ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎر وي ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻠﻲ‬
‫؛ ﺑﻪ وي ﮔﻔﺖ‪ :‬راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺟﻨﻴﻨﻲ ﻛﻪ در ﺷﻜﻤﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺪا ﻛـﻦ؛ ﭼـﻮن ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺘﻌـﺎل‬

‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪
lÎÍÌËÊm :‬اﻷﻧﻌﺎم‪ 164 :‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬زﻧﺪه ﻧﻤﺎﻧﻢ اﮔﺮ ﻣﻌﻀﻞ و ﻣﺸـﻜﻠﻲ‬‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﭘﻴﺶ آﻳﺪ و اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ اﻳﻦ زن ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻴﻢ؟ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺳﻨﮕﺴﺎر اﻳـﻦ‬
‫زن دﺳﺖ ﻧﮕﻪ دار ﺗﺎ ﺑﭽﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﭽﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ و ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺪا ﻛﺮدي ﻛﻪ ﻛﻔﺎﻟﺖ ﺑﭽـﻪ را‬
‫‪21‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺣﺪ را ﺑﺮ ﻣﺎدرش اﺟﺮا ﻛﻦ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﺎوت ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻤﺮ زﻧﻲ را ﻛﻪ ﻣﺮدان ﻛﻨـﺎر او ﺻـﺤﺒﺖ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻓـﺮا ﺧﻮاﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهي ﻋﻤﺮ ﻧﺰد آن زن رﻓﺖ‪ ،‬او ﺗﺮﺳﻴﺪ و ﻫﻤﺮاه آن ﻣﺮدان ﺑﻴﺮون رﻓـﺖ و ﺳ‪‬ـﺮ‬
‫ﺧﻮرد و ﺑﺮ زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎد و ﺑﭽﻪ اش ﺳﻘﻂ ﺷﺪ و ﻣﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﺧﺒـﺮ را ﺑـﻪ ﻋﻤـﺮ دادﻧـﺪ‪ .‬ﻋﻤـﺮ‬
‫اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع را ﺟﻤﻊ ﻛﺮد و ﺣﻜﻢ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را از آﻧﻬﺎ ﺟﻮﻳﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﮕﻲ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬ﻣـﺎ‬
‫ﺟﺰ ﺧﻴﺮ در ﺗﻮ ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﻢ و در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬اﻣﻴـﺮ اﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﻠـﻲ ؛‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻤﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻈـﺮ ﺗـﻮ ﭼﻴﺴـﺖ اي اﺑﻮاﻟﺤﺴـﻦ؟‬

‫‪ - 1‬اﻹرﺷﺎد ‪،‬ص‪. 109‬‬

‫‪ - 2‬ﺧﻴﻠﻲ واﺿﺢ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳﺪ اﻳﻦ رواﻳﺖ از دروغﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻣﺸﺎﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ واﻗﻌﻪ در زﻣﺎن رﺳﻮل‬
‫ﮔﺮاﻣﻲ اﺳﻼم
اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﺑﻮد )داﺳﺘﺎن ﻏﺎﻣﺪﻳﻪ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ زﻧﺎ ﺷﺪه ﺑﻮد( و رﺳﻮل اﷲ در ﻣﻮرد او ﻫﻤـﻴﻦ‬
‫ﻓﻴﺼﻠﻪ را ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق از آن واﻗﻌﻪي ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻲﺧﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ و در اﻳـﻦ ﻣﺴـﺄﻟﻪ ﺑـﻪ ﻛﺴـﻲ‬
‫ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮده و ﻳﺎ از ﻓﺮدي ﻧﻈﺮي ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫و ﻋﻤﺮ س ﺧﻮد ﺑﺎﻫﻮشﺗﺮ از اﻳﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺎدهاي را ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﻮد‪.‬‬
‫رواﻓﺾ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﺎ ﺟﻌﻞ ﭼﻨﻴﻦ دروغﻫﺎي ﺑﺮ ﻋﻠﻢ و ﻓﻀﻞ ﻋﻠﻲ  ﺑﻴﻔﺰاﻳﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﻓﻀﻞ او در‬
‫رواﻳﺎت ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻴﺰ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻳﻦ اﺑﺎﻃﻴﻞ ﻣﺤﺴﻮس ﻧﻤﻲﺷﻮد‪] .‬ﻣﺼﺤﺢ[‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪146‬‬

‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻨﻴﺪم آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷـﻨﻴﺪم آﻧﭽـﻪ‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ را ﻗﺴﻢ ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﻧﻈﺮت را ﺑﮕﻮﻳﻲ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻗـﻮم ﺗـﻮ را‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻓﺮﻳﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و اﻳﻨﺎن اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬دﻳﻪ ﺑﺮ ﻋﺎﻗﻠﻪي ﺗﻮﺳـﺖ؛ ﭼـﻮن‬
‫ﻗﺘﻞ ﻛﻮدك در اﺛﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﺗﻮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧـﺪا‪ ،‬ﺗـﻮ از ﻣﻴـﺎن ﻫﻤـﻪي اﻳﻨـﺎن‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﻴﺮﺧﻮاه ﻣﻦ ﺑﻮدي‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺎﻳﺪ دﻳﻪ را ﺑﺮ ﺑﻨﻲ ﻋﺪي اﺟﺮا ﻛﻨﻲ‪ .‬ﻋﻠﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻳﻮﻧﺲ از ﺣﺴﻦ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ زﻧﻲ را ﻧﺰد ﻋﻤﺮ آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺶ ﻣﺎﻫﻪ ﺑﭽﻪ ﺑـﻪ‬
‫دﻧﻴﺎ آورده ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺧﻮاﺳـﺖ او را ﺳﻨﮕﺴـﺎر ﻛﻨـﺪ‪ .‬اﻣﻴـﺮ اﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ؛ ﺑـﻪ او ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﮔـﺮ‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺎ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا دﺷﻤﻨﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻦ؛ ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Lm :‬‬
‫ ‬ ‫



‬

‫‪)
lONM‬اﻷﺣﻘﺎف‪ (15 :‬در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕـﺮ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪|{zm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫‪،‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫}~¡‪
)
l¥¤£¢‬اﻟﺒﻘﺮة‪(233 :‬ﭘﺲ وﻗﺘﻲ زن ﺷﻴﺮده دو ﺳﺎل را ﺗﻤﺎم ﻛـﺮد و‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫دوران ﺑﺎرداري و ﺷﻴﺮدﻫﻲ ﺳﻲ ﻣﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ دوران ﺑﺎرداري ﺷﺶ ﻣﺎه ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ آن زن‬
‫‪2‬‬
‫را رﻫﺎ ﻛﺮد و ﺑﻪ آن ﺣﻜﻢ ﻧﻤﻮد و ﺻﺤﺎﺑﻪ و ﺗﺎﺑﻌﻴﻦ ﺗﺎ زﻣﺎن ﺣﺎل ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻋﻤﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺷﺎﻫﺪ ﻋﻠﻴﻪ زﻧﻲ ﺷﻬﺎدت دادﻧﺪ ﻛﻪ وي را در ﻣﻴﺎن ﺑﻌﻀﻲ آبﻫـﺎي ﻋـﺮب‬
‫دﻳﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدي ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﺮده و آن ﻣﺮد ﺷﻮﻫﺮش ﻧﺒﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺳﻨﮕﺴﺎر زن دﺳﺘﻮر داد و‬
‫آن زن ﺷﻮﻫﺮ داﺷﺖ‪ .‬زن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ! ﺧﻮدت ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻢ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷـﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﮔﻮاﻫﺎن را ﻧﺎﻋﺎدل ﻣﻲداﻧﻲ‪ .‬اﻣﻴﺮاﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ؛ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﻳـﻦ زن را ﺑﻴﺎورﻳـﺪ و از وي‬
‫ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﺷﺎﻳﺪ ﻋﺬري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زن آورده ﺷﺪ و از وي ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫زن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻮﻫﺮم ﺷﺘﺮي داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﺘﺮ ﺷﻮﻫﺮم رﻓﺘﻢ‪ .‬ﺷﺘﺮ ﺷﻮﻫﺮم ﺷﻴﺮ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺷـﺮﻳﻚ‬
‫ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺮون آﻣﺪ و ﺷﺘﺮش ﺷﻴﺮ داﺷﺖ‪ .‬آب ﻣﻦ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ و از وي ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﻛﻤﻲ ﺷﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ‬

‫‪ - 1‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪.110‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫‪147‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﺪﻫﺪ ﺗﺎ ﺗﺸﻨﮕﻲ ام رﻓﻊ ﺷﻮد‪ .‬او ﺧﻮداري ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﻴﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدم را‬
‫در اﺧﺘﻴﺎرش ﺑﮕﺬارم‪ .‬ﻣﻦ از اﻳﻦ ﻛﺎر اﻣﺘﻨﺎع ﻛﺮدم‪ .‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﻪ ﺳﻌﻲ ﻛﺮدم ﺧﻮدم را ﻧﺠﺎت‬

‫دﻫﻢ‪ ،‬او ﺑﻪ زور ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ؛ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﷲ اﻛﺒـﺮ ‪mlkjim‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪1‬‬
‫‪
lqpon‬اﻟﺒﻘﺮة‪173 :‬وﻗﺘﻲ ﻋﻤﺮ اﻳﻦ را ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬زن را آزاد ﻛﺮد‪.‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ در ﺗﻤﺎﻣﻲ اﻳﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎ ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ؛ ﻋﻤﻞ ﻛـﺮد و ﻫـﺮ آﻧﭽـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ ،‬اﺟﺮا ﻣﻲﻛﺮد؛ ﭼﻮن ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﻃﺒﻖ رواﻳﺖﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﻲ از ﻫﻤﻪي ﻣـﺎ‬
‫‪2‬‬
‫در ﻗﻀﺎوت آﮔﺎه ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻗﻀﺎوتﻫﺎي ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ و ﻣﺸﻮرتﻫﺎي وي ﺑﻮد‪ .‬آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮده ﻳﺎ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻛﻴﻨﻪاي ﺑﻮده اﺳﺖ؟ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ ﺷـﻮد‪ :‬ﻋﻠـﻲ و‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﺶ ﺑﺎ ﻋﻤﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ وﻻﻳـﺖ و ﺧﻼﻓـﺖ‬
‫ﻛﺴﻲ اﻗﺮار ﻧﻜﻨﺪ اﻣﺎ در ﻣﺴﺎﺋﻞ و ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻬﻢ ﺑﺎ او ﻣﺸﻮرت ﻛﻨﺪ و رأي ﻗﺎﻃﻊ ﺧﻮد را اﻋـﻼم‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ رأي وي ﻋﻤﻞ ﺷﻮد؟ و ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﻗﻀﺎوت ﻛﻨﺪ و ﻗﻀﺎوﺗﺶ اﺟﺮا ﺷﻮد؟‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از آن‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻗﺎﺿﻲ و ﻣﺸﺎور و وزﻳـﺮِ داﻣـﺎد ﺧـﻮد و ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع و اﻣﻴﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﺧﻠﻴﻔﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق س‪ ،‬ﻧﺒﻮد و ﺑﺲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ در اﻣـﻮر‬
‫ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ و دوﻟﺘﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﺎﺋﺐ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 15‬ﻫﺠﺮي ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ او را ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ‬
‫ﺧﻮد ﻛﺮد؛ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ اﻫﻞ ﺷﺎم ﺑﺮاي ﺣﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ از ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ و او ﺑـﺎ‬
‫اﺻﺤﺎب ﻣﺸﻮرت ﻛﺮد‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ او را ﻣﻨﻊ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﺧﻮدت ﺑﻴﺮون ﻧﺮو‪ ،‬ﭼﻮن دﺷﻤﻦ‬
‫ﺗﻮ ﺳﮓ ﺻﻔﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣـﻦ ﭘـﻴﺶ از ﻣـﺮگ ﻋﺒـﺎس ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑـﻪ‬
‫روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﻣﻲروم؛ ﭼﻮن اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺷﺮ داﻣﻦ‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.312‬‬
‫‪ - 2‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.256‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪148‬‬

‫ﺷﻤﺎ را ﻣﻲﮔﻴﺮد ـ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪي ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺑﻪ ﺧﺼـﻮص ﻋﻤـﻮي‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ 1‬ـ ﭘﺲ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺷﺨﺼﺎً ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷـﺎم رﻓـﺖ و ﺣﻀـﺮت ﻋﻠـﻲ‬
‫‪2‬‬
‫؛ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ وي در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻮرﺧﺎن ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺎروق س‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﺮﺗﻀﻲ را ﺳـﻪ ﺑـﺎر در ﺣﻜﻮﻣـﺖ و ﭘﺎﻳﺘﺨـﺖ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﻛﺮد‪ :‬ﻳﻚ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ 14‬ﻫﺠﺮي ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻋﺮاق‬
‫رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر در ﺳﺎل ‪ 15‬ﻫﺠﺮي وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ روم رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ 3.‬و ﺑﺎر ﺳﻮم ﻫﻨﮕـﺎم‬
‫ﺧﺮوج ﺑﻪ ﻃﺮف أﻳﻠﻪ در ﺳﺎل ‪ 17‬ﻫﺠﺮي‪4.‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣـﺮدم ﻣـﻲﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﺑـﺎ‬
‫‪5‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ وزﻳﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ اﻣﻴﺮ ﺷـﻤﺎ ﺑﺎﺷـﻢ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﻪ وزارت ﺧﻮدش در دوران ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻋﻤـﺮ ﻓـﺎورق‬
‫اﺷﺎره دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ او و ﻓﺮزﻧﺪان و ﻧﻮهﻫـﺎﻳﺶ و ﺧـﺎﻧﻮادهاش‪ ،‬ﻫﻤﮕـﻲ در زﻳـﺮ ﭘـﺮﭼﻢ‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﺟﻨﮕﻴﺪﻧﺪ و از او ﻏﻨﻴﻤﺖ و ﻫﺪﻳﻪ و ﻛﻨﻴﺰ و اﺳﻴﺮ ﻗﺒﻮل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت‬
‫ﻋﻤﺮ ﺣﻖ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺟﻨﮕﻴﺪن در زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ وي را ﺟﻬﺎد ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬و ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴـﺰان و‬
‫اﺳﻴﺮان او و اﺳﺘﻔﺎده از آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً آن را از‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي رواﻓﺾ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ :‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻮهي رﺳﻮل‬
‫اﷲ ع‪ ،‬زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺟﻨﮕﻴﺪ و در دوران ﺧﻼﻓﺖ وي و در ﺳﺎﻳﻪي راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫـﺎي او‬
‫در ﻟﺸﻜﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ اﻳﺮان ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ :‬در اﺻـﻔﻬﺎن‬
‫ﻣﺴﺠﺪي ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻟﺴﺎن اﻷرض )زﺑﺎن زﻣﻴﻦ( ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳـﺖ‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.370‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ‪ ،‬اﻟﺒﺪاﻳﺔ و اﻟﻨﻬﺎﻳﺔ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪ 35‬و ‪ .55‬ﻃﺒﺮي‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪ 83‬و ‪. 159‬‬
‫‪ - 4‬ﻃﺒﺮي ‪.‬‬
‫‪ - 5‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ(‪.136 ،‬‬
 ‫‪149‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺣﺴﻦ ﻣﺠﺘﺒﻲ در زﻣﺎن ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ و ﺟﻬﺎد در راه ﺧـﺪا و ﻓـﺘﺢ اﻳـﻦ‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎ ﺑﻪ اﺻﻔﻬﺎن رﻓﺖ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ‪ ،‬ﻓﺮود آﻣﺪﻧﺪ و زﻣﻴﻦ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺎ وي ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ رو اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ از زﻣﻴﻦ را ﻟﺴﺎن اﻷرض ﻧﺎﻣﻴﺪه اﻧﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﺣﺴﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده‬
‫‪1‬‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪي اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهي ﺻﺪق و راﺳﺘﻲ ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ را ﺑﺎ ﻧﻤﺎدي ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ ﻛﻪ آﺷﻜﺎرا دﻻﻟﺖ ﺑـﺮ ﻋﺸـﻖ و‬
‫ﻋﻼﻗﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ ‪-‬رﺿﻮان اﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﺟﻤﻌﻴﻦ‪ -‬دارد‪ .‬آن ﻧﻤﺎد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ و ﺧـﻮش آﻣـﺪن از ﺷﺨﺼـﻴﺘﺶ و‬
‫ﻗﺪرداﻧﻲ از ﻛﺎرﻫﺎي ارزﺷﻤﻨﺪ و ارزشﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ اﺧﻼﻗﻲ اﻳﺸﺎن و ﺧﺪﻣﺎت ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫اﺳﻼم ﻛﺮده و اﻗﺮار ﺑﻪ رواﺑﻂ ﺻﻤﻴﻤﺎﻧﻪ و ﻣﺤﻜﻢ و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي و داﻣﺎدي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎم ﻓﺎروق ﻳﺎ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻧﺎم ﻧﻬﺎده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪش را ﻋﻤﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎم اول ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻋﺘﻘﺎد ﺷﻴﻌﻪ‬
‫اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬او ﭘﺴﺮش را ﻛﻪ از ام ﺣﺒﻴﺐ‪ ،‬دﺧﺘﺮ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﻜﺮي ﻛـﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﺻـﺪﻳﻖس ﺑـﻪ او‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻧﺎم ﻧﻬﺎد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ و ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ و ﻣﺠﻠﺴﻲ و اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ و ﺻﺎﺣﺐ اﻟﻔﺼﻮل‬
‫اﻳﻦ را اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻔﻴﺪ در ﺑﺎب »ﺑﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و ﺗﻌﺪاد و ﻧـﺎمﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ«‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪان اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ‪ 27‬ﻧﻔﺮ ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ -1 :‬ﺣﺴﻦ ‪ -2‬ﺣﺴﻴﻦ ‪ -6 ...‬ﻋﻤﺮ‬
‫‪2‬‬
‫‪ -7‬رﻗﻴﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﺮ دوي اﻳﻨﻬﺎ دوﻗﻠﻮ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﺎدرﺷﺎن ام ﺣﺒﻴﺐ دﺧﺘﺮ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻋﺒﺎس ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﺗﺘﻤﺔ اﻟﻤﻨﺘﻬﻲ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪. 390‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪. 176‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪150‬‬

‫ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻠﻲ ‪ 14‬ﭘﺴﺮ داﺷﺖ‪ :‬ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ و ﻣﺤﺴﻦ ﻛﻪ در ﻛﻮدﻛﻲ درﮔﺬﺷﺖ و‬
‫ﻣﺎدرﺷﺎن ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻮد ‪ ...‬و ﻋﻤﺮ ﻛﻪ ﻣﺎدرش‪ ،‬ام ﺣﺒﻴﺐ‪ ،‬دﺧﺘﺮ رﺑﻴﻌـﻪ ﺑﻜﺮﻳـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻛﺮﺑﻼ ﻫﻤﺮاه ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺸﺘﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﺪ و ﻣﺎدرش ام اﻟﺒﻨﻴﻦ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﺣﺰام ﻛﻼﺑﻲ‪ ،‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب اﻟﻔﺼﻮل در ذﻳﻞ ﺑﻴﺎن اوﻻد ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬و ﻋﻤـﺮ ﺑـﻦ ﻋﻠـﻲ از‬
‫زﻧﻲ از ﻃﺎﻳﻔﻪي ﺗﻐﻠﺒﻲ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ زن ﻫﻤﺎن ﺻﻬﺒﺎء دﺧﺘﺮ رﺑﻴﻌﻪ از ﺟﻤﻠﻪ اﺳﻴﺮاﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ‬
‫وﻟﻴﺪ در ﻋﻴﻦ اﻟﺘﻤﺮ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺗﺎ ‪ 85‬ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻋﻤﺮ ﻛﺮد و ﻧﺼﻒ ﻣﻴﺮاث ﻋﻠﻲ را‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺑﺮادراﻧﺶ ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﷲ و ﺟﻌﻔﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﮕـﻲ ﻗﺒـﻞ از وي و‬
‫‪3‬‬
‫ﻫﻤﺮاه ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪـ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬او ﻫﻤﺮاه آﻧﻬﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﻧﺸﺪ و از آﻧﺎن ارث ﺑﺮدـ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از وي‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق س از ﭘﺪرش ﺗﺒﻌﻴـﺖ‬
‫ﻛﺮد و ﻳﻜﻲ از ﭘﺴﺮاﻧﺶ را ﻋﻤﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻴﺪ در ﺑﺎب »ﺑﻴﺎن اوﻻد ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ؛ و ﺗﻌﺪادﺷﺎن و ﻧﺎم ﻫﺎﻳﺸﺎن« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ‪ 15‬ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ -1 :‬زﻳﺪ‪ -5 ...‬ﻋﻤﺮ ‪ -6‬ﻗﺎﺳﻢ ‪ -7‬ﻋﺒﺪاﷲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎدرﺷﺎن ﻛﻨﻴﺰ ﺑﻮد‪ .4«.‬ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﻫﻤـﺮاه‬

‫‪ - 1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ . 213‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ص‪. 84‬‬

‫‪ - 2‬ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن )ذﻛﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻛﺮﺑﻼء ﻫﻤﺮاه ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ(‪ ،‬ص‪.570‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﻔﺼﻮل اﻟﻤﻬﻤﺔ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬اﻋﻠﻤـﻲ‪ ،‬ص‪ .143‬ﻋﻤـﺪة اﻟﻄﺎﻟـﺐ ﻓـﻲ اﻧﺴـﺎب آل اﺑـﻲﻃﺎﻟـﺐ‪ ،‬ﻧﺠـﻒ‪ ،‬ص‪.361‬‬
‫ﺗﺤﻔﺔاﻹﻫﺎب‪ ،‬ص‪ 151‬و ‪ .152‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 575‬‬
‫‪ - 4‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪ .194‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ج‪ ،2‬ص‪ .228‬ﻋﻤﺪة اﻟﻄﺎﻟـﺐ‪ ،‬ص‪ .81‬ﻣﻨﺘﻬـﻲ اﻵﻣـﺎل‪ ،‬ج ‪ ،1‬ص‪.240‬‬
‫اﻟﻔﺼﻮل اﻟﻤﻬﻤﺔ‪ ،‬ص‪.166‬‬
 ‫‪151‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ در ﻛﺮﺑﻼء ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﻣﺎ اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻌﺘﻘﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﻛﺸﺘﻪ ﻧﺸﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﺳﻴﺮ ﺷﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»و ﺧﺎﻧﻮادهي ﺣﺴﻴﻦ ﭘﺲ از ﺷﻬﺎدﺗﺶ‪ ،‬اﺳﻴﺮان را ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ و زﻳﺪ و ﺣﺴﻦ ﭘﺴـﺮان‬
‫‪2‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺴﺮ دوم ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ از ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺣﻀﺮت ﺣﺴﻴﻦس ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﭘﺴـﺮاﻧﺶ را ﻋﻤـﺮ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺴﻲ ذﻳﻞ »ﺑﻴﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺣﺴﻴﻦ و از ﺧـﺎﻧﻮادهي وي در ﻛـﺮﺑﻼ‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﭘﺴﺮان ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ اﻛﺒﺮ و ﻋﺒﺪاﷲ‪ -‬ﻛﻪ در اﺗﺎﻗﺶ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‪ -‬ﻛﺸـﺘﻪ‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﭘﺴﺮان ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻤﺮ و زﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪش ﻋﻠﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ زﻳـﻦ اﻟﻌﺎﺑـﺪﻳﻦ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﻳﻜـﻲ از ﭘﺴـﺮاﻧﺶ را ﺑـﻪ ﻧـﺎم‬
‫ﻋﻤﻮﻳﺶ و ﺷﻮﻫﺮ ﻋﻤﻪ اش و دوﺳﺖ ﭘﺪرﺑﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ در ﺑـﺎب‬
‫»ﺑﻴﺎن اوﻻد ﻋﻠﻲ ؛« ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ‪ 15‬ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ -1 :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﻛﻨﻴﻪي‬
‫‪4‬‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﻛﻪ ﻣﺎدرش ام ﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﺑﻮد‪ -6 ...‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺎدرش ﻛﻨﻴﺰ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﺮ از ﺑﺮادران ﭘﺪري و ﻣﺎدري زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫او در ﺷﺮح ﺣﺎل زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑـﻲﻃﺎﻟـﺐ ‪ ...‬ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺎدرش ﻛﻨﻴﺰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺨﺘﺎر ﺑﻦ اﺑﻲ ﻋﺒﻴﺪه او را ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻫﺪﻳـﻪ داده ﺑـﻮد و او زﻳـﺪ و‬
‫ﻋﻤﺮ و ﻋﻠﻲ و ﺧﺪﻳﺠﻪ و ‪ ...‬را ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورد ‪ ...‬ﻣﺨﺘﺎر ﻛﻨﻴﺰي را ﺑﻪ ﺳﻲ ﻫﺰار درﻫﻢ ﺧﺮﻳﺪ و ﺑـﻪ‬
‫او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺸﺖ ﻛﻦ‪ .‬او ﭘﺸﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬رو ﻛﻦ‪ .‬او رو ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ‬

‫‪ - 1‬ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ص‪.582‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ص‪.119‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ص‪. 582‬‬
‫‪ - 4‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪ .261‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪،‬ج‪ ،2‬ص‪ .105‬ﻋﻤﺪةاﻟﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ص‪ .194‬ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻵﻣﺎل‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .43‬اﻟﻔﺼﻮل‬
‫اﻟﻤﻬﻤﺔ‪ ،‬ص‪. 209‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪152‬‬

‫را ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮ از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺮاي وي ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ او را ﺑﺮاي ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ ،‬و‬
‫‪1‬‬
‫او ﻣﺎدر زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎن ذﻛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻮادﮔﺎن اﻳﻦ ﻋﻤـﺮ ﻫﻤـﺮاه ﭘﺴـﺮﻋﻤﻮﻫﺎي ﺧﻮدﺷـﺎن ﻋﻠﻴـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن ﺷﻮرش ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻛﺎﻇﻢ–اﻣﺎم ﻫﻔﺘﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن– ﻳﻜـﻲ از ﭘﺴـﺮاﻧﺶ را ﻋﻤـﺮ‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ارﺑﻠﻲ آن را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اوﻻد وي ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﭘﻨﺞ اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻋﺸﻖ و ﻋﻼﻗﻪ و ﻣﺤﺒﺘﻲ را ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻤـﺮ ﻓـﺎروق در‬
‫ﺳﻴﻨﻪ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬در زﻣﺎن وي و ﺑﻌﺪ از وﻓﺎﺗﺶ اﺑﺮاز ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻧﻤﺎدي ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﻤﺎد وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳﺘﻲ و ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﻳـﻚ ﺷﺨﺼـﻴﺖ‬
‫ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬و ﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﻼم‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق س را ﻧﺸﺎن دﻫﺪ؟‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﺰرگ و ﻣﺸﻬﻮر‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﻢ در ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﻬﺎ رواج ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛـﻪ‬
‫در ﻛﺘﺎبﻫﺎي اﻧﺴﺎب و ﺗﺎرﻳﺦ و ﺳﻴﺮه آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬـﺎ را در »اﻟﻤﻘﺎﺗـﻞ« و‬
‫ارﺑﻠﻲ در »ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ« آورده اﻧﺪ‪ .‬اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮاﺳﺘﺎري ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺷﻮرش ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ‬
‫زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮد ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻣﺴﺘﻌﻴﻦ ﺷﻮرش ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از آﻧﺎن‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ اﺳﺤﺎق ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻌﺮوف‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺦ ﺑﻮد ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻣﻮﺳﻲ اﻟﻬﺎدي ﺷﻮرش ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از آﻧﺎن‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ص‪.127‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ در اﻟﻤﻘﺎﺗﻞ و ﺳﺎﻳﺮ ﻛﺘﺎبﻫﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ص‪.216‬‬
‫‪ - 4‬اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ص‪. 456‬‬
 ‫‪153‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫وﻟﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ اول‪ ،‬اﻛﺘﻔﺎ ﻛﺮدﻳﻢ ﭼﻮن ﺷﻴﻌﻪ ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻪ ﻋﺼﻤﺖ و اﻣﺎﻣﺖ آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي ﻳﻜﻲ از اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺑﻮد ﻛـﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﺑﻪ او اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و او را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و از او اﻃﺎﻋﺖ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﺑﺎ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم او ﭘﺲ از وي‪ ،‬ﻧﺎﻣﺶ را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ و ﺑـﺎ او راﺑﻄـﻪي‬
‫ﺳﺒﺒﻲ و داﻣﺎدي داﺷﺘﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي ﻋﺜﻤﺎن ذياﻟﻨﻮرﻳﻦ‪:‬‬

‫ﻋﺜﻤﺎن ذياﻟﻨﻮرﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺳﻮم راﺷﺪ‪ ،‬و ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺨﺸﺶ و ﺣﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺒﻮب رﺳﻮل اﷲ ع و‬
‫ﻫﻤﺴﺮ دو دﺧﺘﺮ اﻳﺸﺎن؛ ام ﻛﻠﺜﻮم و رﻗﻴﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻲﻧﻈﻴﺮ ﺑـﻮده و ﻛﺴـﻲ از‬
‫ﻣﻴﺎن اﻣﺖﻫﺎي اوﻟﻴﻪ و ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺎم ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺎﺟﻨﺎق ح ﻋﻠﻲ س ﺑﻮد‪ .‬و ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﺧﻠﻴﻞ اﷲ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻣﻬﺎﺟﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺮﭼﻢ اﺳﻼم را ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﻪ ﻣﻜﺎنﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﺳـﻼم ﺑـﻪ آن‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬رﺳﺎﻧﺪ و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ و ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎي وﺳﻴﻌﻲ را ﻓﺘﺢ ﻛﺮد و ﺑﺎ اﻣﺪادﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻳﺎري ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﭼﺎه روﻣﻪ را ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮد آن ﻫﻢ زﻣﺎﻧﻲ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻫﺠﺮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ‪ ،‬ﭼﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ از آن آب ﺑﻨﻮﺷـﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ زﻣﻴﻨـﻲ را‬
‫ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ ﻣﺴﺠﺪ ﺧﺮﻳﺪاري ﻛﺮد ﻛﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﻤﻚﻫﺎي وي ﺑﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻣﺼﺎﻟﺢ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺷﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ آﻣـﺎده ﻛـﺮدن ارﺗـﺶ و‬
‫ﺳﺮﺑﺎزان ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ و ‪. ...‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ اﻣﻮر ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ او ﺧ ‪‬ﻴﺮ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻨﺪه‪ ،‬ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر و ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣـﻮال‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﺎم و ﺧﺎص ﻣﻲﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬او ﺑﻪ اﻣﺎم اول – ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ ﻛـﻪ او را ﺑـﺎﻻﺗﺮ از ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮان و‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻘﺮب ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ 2-‬در ازدواج ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻛﺮد و ﺗﻤﺎم ﻣﺨﺎرج ازدواج را ﺑـﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 446‬‬

‫‪ -‬اﻣﺎﻣﺎن از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﺮﺗﺮﻧﺪ‬ ‫‪2‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪154‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺻﻔﺎر در ﺑﺼﺎﺋﺮ اﻟﺪرﺟﺎت از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺳﻠﻤﺎن ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ؛ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اي ﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي ﻋﻠﻲ و ﻣﻮﺳﻲ و ﻋﻴﺴﻲ ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ؟ ﮔﻔـﺘﻢ‪ :‬ﺟـﺎﻧﻢ ﻓـﺪاﻳﺖ ﺑـﺎد از ﭼـﻪ ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻣﻲﭘﺮﺳﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬درﺑﺎرهي ﻋﻠﻤﺸﺎن از ﺗﻮ ﻣﻲﭘﺮﺳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻋﻠﻲ از ﻣﻮﺳﻲ و ﻋﻴﺴﻲ ﻋـﺎﻟﻢ ﺗـﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬آﻳﺎ اﻳﻦ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻫﺮ ﻋﻠﻤﻲ داﺷﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬دارد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫آري‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﺰاع ﻛﻦ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪﴿ :‬و‪َ ‬ﻛ َﺘ ‪‬ﺒﻨَﺎ َﻟﻪ‪ ‬ﻓ‪‬ﻲ اﻷَ ْﻟﻮ‪‬احِ ﻣ‪‬ﻦْ ُﻛﻞﱢ ﺷَـﻲ‪‬ء‪﴾‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺎ داﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺮاي ﻣﻮﺳﻲ روﺷﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌـﺎل ﺑـﻪ ﺣﻀـﺮت ﻣﺤﻤـﺪ ع‬
‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪﴿ :‬و‪ِ ‬ﺟ ْﺌﻨَﺎ ِﺑﻚ‪َ ‬ﺷﻬِﻴﺪاً ‪‬ﻋﻠَﻰ ‪‬ﻫﺆُﻻء و‪َ ‬ﻧﺰﱠ ْﻟﻨَﺎ ‪‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴﻚ‪ ‬ا ْﻟﻜ‪‬ﺘَﺎب‪ ‬ﺗ‪ ‬ﺒﻴ‪‬ﺎﻧﺎً ﻟ‪ُ ‬ﻜﻞﱢ َﺷﻲ‪‬ء‪ ﴾‬و از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ‬
‫از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ زﻳﺎت ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي ﻋﻴﺴﻲ و ﻣﻮﺳـﻲ و ﻋﻠـﻲ‬
‫؛ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻲ و ﻋﻴﺴﻲ از ﻋﻠﻲ ﺑﺮﺗﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺪ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آري‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺮدم او را ﺑﺮ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‬
‫اوﻟﻮاﻟﻌﺰم ﺑﺮﺗﺮي ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺤﺚ ﻛﻦ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻛﺠﺎ و ﭼﮕﻮﻧﻪ؟ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪﴿ :‬و‪َ ‬ﻛ َﺘ ‪‬ﺒﻨَﺎ َﻟﻪ‪ ‬ﻓ‪‬ﻲ اﻷَ ْﻟﻮ‪‬احِ ﻣ‪‬ﻦْ ُﻛﻞﱢ َﺷﻲ‪‬ء‪ ﴾‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻴﺴﻲ ﮔﻔﺖ‪﴿ :‬و‪‬ﻷُ ‪‬ﺑ ‪‬ﻴﻦَ َﻟﻜُـﻢ‪‬‬
‫‪‬ﺑ ‪‬ﻌﺾ‪ ‬ا ﱠﻟﺬ‪‬ي َﺗ ْﺨ َﺘﻠ‪‬ﻔُﻮنَ ﻓ‪‬ﻴﻪ‪ ﴾‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع ﻓﺮﻣﻮد‪﴿ :‬و‪ِ ‬ﺟ ْﺌﻨَﺎ ِﺑﻚ‪َ ‬ﺷﻬِﻴﺪاً ‪‬ﻋﻠَـﻰ ﻫ‪‬ـﺆُﻻء‬
‫و‪َ ‬ﻧﺰﱠ ْﻟﻨَﺎ ‪‬ﻋ َﻠ ‪‬ﻴﻚ‪ ‬ا ْﻟﻜ‪‬ﺘَﺎب‪ ‬ﺗ‪ ‬ﺒﻴ‪‬ﺎﻧﺎً ﻟ‪ُ ‬ﻜﻞﱢ َﺷﻲ‪‬ء‪ ،﴾‬و از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺤﻤـﺪ‪ ...‬ﻧﻘـﻞ ﺷـﺪه ﻛـﻪ اﺑﻮﻋﺒـﺪاﷲ ؛ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اوﻟﻮاﻟﻌﺰم را آﻓﺮﻳﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﻓﻀﻴﻠﺖ داد و ﻋﻠﻤﺸﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ داد و ﻣـﺎ ﻋﻠﻤﺸـﺎن را‬
‫ارث ﺑﺮدﻳﻢ و ﻣﺎ را در ﻋﻠﻤﺸﺎن ﺑﺮ آﻧـﺎن ﺑﺮﺗـﺮي داد و ﺑـﻪ رﺳـﻮل ﺧـﺪاع ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﻳـﺎد داد ﻛـﻪ آﻧـﺎن‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻠﻢ رﺳﻮل ﺧﺪاع و ﻋﻠﻢ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﺎد داد‪) .‬ﺑﻪ ﻧﻘـﻞ از اﻟﻔﺼـﻮل اﻟﻬﻤـﺔ‪ ،‬اﻟﺤـﺮ اﻟﻌـﺎﻣﻠﻲ‪،‬‬
‫ص‪.(152-151‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬در ﻛﺘﺎﺑﺶ »ﻋﻴﻮن اﻷﺧﺒﺎر« از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ اﻟﺮﺿـﺎ از ﭘـﺪرش از ﻋﻠـﻲ‬
‫؛ آورده ﻛﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﺮ رﺳﻮل اﷲ ع ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻋﻠـﻲ‬
‫؛ را ﺧﻠﻖ ﻧﻤﻲﻛﺮدم‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺮاي دﺧﺘﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ ﻛﻔﻮي ﻏﻴﺮ از او ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﺷﺪ؟ )ﻋﻴـﻮن‬
‫اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪.(225/1،‬‬
‫ﺳﻴﺪ ﺑﺠﻨﻮردي‪ ،‬ﺗﻌﻠﻴﻘﻲ ﺑﺮ آن آورده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺤﻘﻘﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﮔﺮوه اﺣﺎدﻳﺚ‪ ،‬اﺳﺘﻨﺎد ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻮﺳﻲ و ﻋﻴﺴﻲ ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺑﺮﺗﺮي دارﻧﺪ‪) .‬ﻫﻤﺎن(‪.‬‬
 ‫‪155‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫وي داد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮد ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻣﻦ ﻧﺰد رﺳﻮل‬
‫اﷲ ع رﻓﺘﻢ ﺗﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ را از او ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬زره ات را ﺑﻔـﺮوش و ﭘـﻮﻟﺶ را‬
‫ﺑﻴﺎور ﺗﺎ ﺑﺎ آن ﺑﺮاي ﺗﻮ و دﺧﺘﺮم ﻓﺎﻃﻤﻪ آﻧﭽﻪ ﻻزم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺮم‪ .‬زره را ﺑﺮداﺷﺘﻢ و ﺑﻪ ﺑﺎزار رﻓﺘﻢ‬
‫و آن را ﺑﻪ ﭼﻬﺎرﺻﺪ درﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﻓﺮوﺧﺘﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ درﻫﻢ ﻫﺎ را از او ﮔـﺮﻓﺘﻢ و او‬
‫زره را از ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ! آﻳﺎ ﺗﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﺑـﺮاي زره و اﻳـﻦ درﻫـﻢ ﻫـﺎ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮ و ﻣﺴﺘﺤﻖﺗﺮ ﻧﻴﺴﺘﻲ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آري‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ زره‪ ،‬ﻫﺪﻳﻪي ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ زره و‬
‫درﻫﻢﻫﺎ را ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﻧﺰد رﺳﻮل اﷲ ع رﻓﺘﻢ و زره و درﻫﻢﻫﺎ را ﭘﻴﺶ وي ﮔﺬاﺷﺘﻢ و از ﻛـﺎري‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ دادم‪ .‬ﭘﺲ رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﺮاي ﻋﺜﻤﺎن دﻋﺎي ﺧﻴﺮ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺣﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ اﻳﻦ رواﻳﺖ را از ﻃﻮﺳﻲ در »اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ« ﺧﻮد ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺎب »ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و اﺋﻤﻪي دوازدهﮔﺎﻧﻪ از ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت و از اﻧﺒﻴﺎء و اوﺻﻴﺎء و ﻣﻼﺋﻜﻪ و‪ ...‬ﺑﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪ ،‬آورده اﺳﺖ‪) .‬اﻟﻔﺼﻮل اﻟﻤﻬﻤﺔ‪ ،‬ص‪ ،151‬اﻳﺮان(‪.‬‬
‫و در ذﻳﻞ آن‪ ،‬رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي را از رﺿﺎ ؛ آورده ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﻛـﺲ را ﺑﺮﺗـﺮ از ﻣـﻦ‬
‫ﺧﻠﻖ ﻧﻜﺮده و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻧﺰد وي ﮔﺮاﻣﻲ ﺗﺮ از ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي رﺳﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﺮﺗﺮي ﻳـﺎ‬
‫ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻣﺮﺳﻞ ﺧﻮد را ﺑﺮ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻘﺮب ﺑﺮﺗﺮي داده و ﻣﺮا ﺑﺮ ﺗﻤـﺎم ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮان و‬
‫رﺳﻮﻻن ﺑﺮﺗﺮي داده اﺳﺖ و ﺑﺮﺗﺮي ﺑﻌـﺪ از ﻣـﻦ‪ ،‬اي ﻋﻠـﻲ از آنِ ﺗـﻮ و اﻣﺎﻣـﺎنِ ﺑﻌـﺪ از ﺗﻮﺳـﺖ‪ ،‬و ﻫﻤﺎﻧـﺎ‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‪ ،‬ﺧﺪﻣﺘﻜﺎران ﻣﺎ و ﺧﺪﻣﺘﻜﺎران دوﺳﺘﺪاران ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ– ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ -:‬ﭼﻄﻮر از ﻣﻼﺋﻜـﻪ‬
‫ﺑﺮﺗﺮ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺴﺒﻴﺢ و ﺗﻘﺪﻳﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮد از آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﺗﺮ ﺑﻮده اﻳﻢ‪ .‬ﺗﺎ آن‬
‫ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل آدم را ﺧﻠﻖ ﻛﺮد و از روح ﺧﻮد در وي دﻣﻴﺪ و ﻣﻼﺋﻜﻪ را ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﺑـﺮاي‬
‫آدم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻛﺮام و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﻣﺎ اﻣﺮ ﻛﺮد‪ ،‬و ﺳﺠﺪهي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّ وﺟـﻞ از ﻟﺤـﺎظ ﻋﺒﻮدﻳـﺖ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺮاي آدم از ﻟﺤﺎظ اﻛﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﺎ ﺑﺮﺗﺮ از ﻣﻼﺋﻜﻪ ﻧﺒﺎﺷﻴﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي‬
‫آدم ﺳﺠﺪه ﻛﺮدﻧﺪ‪) .‬اﻟﻔﺼﻮل‪ ،‬ص‪ ،153‬ﻋﻴﻮن اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪ ،262/1،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﺮﺗـﺮي داﺷـﺘﻦ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ و‬
‫اﻣﺎﻣﺎن ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان(‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﺧﻮارزﻣﻲ‪ ،‬اﻟﻤﻨﺎﻗﺐ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ص‪ 252‬و ‪ .253‬ارﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .359‬ﻣﺠﻠﺴـﻲ‪ ،‬ﺑﺤـﺎر اﻻﻧـﻮار‪،‬‬
‫اﻳﺮان‪ ،‬ص‪ 39‬و ‪.40‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪156‬‬

‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﻪ اﺑـﻮﻋﻤﺮو‬
‫)ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن( رﺣﻢ ﻛﻨﺪ! ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا او ﻛﺮﻳﻢﺗـﺮﻳﻦ و ﺑﺨﺸـﻨﺪهﺗـﺮﻳﻦ ﻧﻴﻜﻮﻛـﺎران اﺳـﺖ و‬
‫ﺳﺤﺮﮔﺎﻫﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﻤﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ذﻛﺮ ﺑﺴﻴﺎر اﺷﻚ ﻣﻲرﻳﺰد و ﻫﻨﮕﺎم ﻫﺮ اﻛﺮام‬
‫و ﺑﺨﺸﺸﻲ ﺑﻴﺪار اﺳﺖ و از ﻫﻤﻪ ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺟﻠﻮﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬دوﺳﺖ وﻓﺎدار ﻣﻦ اﺳﺖ و ﺻـﺎﺣﺐ‬
‫‪1‬‬
‫ﻟﺸﻜﺮي ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و داﻣﺎد رﺳﻮل اﷲ ع اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع ﻋﺜﻤﺎن را از ﺟﻤﻠﻪي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار داد ﻛﻪ ﺑﺮ ازدواج ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﺑـﺎ ﻋﻠـﻲ ﺷـﺎﻫﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از اﻧﺲ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﺑﺮوﻳـﺪ و اﺑـﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤـﺮ و‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ‪ ...‬و ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از اﻧﺼﺎر را ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬رﻓﺘﻢ و آﻧﻬﺎ را ﺻﺪا زدم‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﺣﻀـﻮر‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺑﺮ ازدواج ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﻣﻬﺮﻳـﻪي ‪ 400‬ﻣﺜﻘـﺎل ﻧﻘـﺮه‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﻣﻲﮔﻴﺮم‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻳﻜﻲ از دﺧﺘﺮاﻧﺶ را ﺑﻪ وي داده و او‬
‫را ﺟﺰو داﻣﺎدﻫﺎي ﺧﻮد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﻌﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﻧﺸﺎن اﻓﻀﻞ ﺑـﻮدن ﺣﻀـﺮت ﻋﻠـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺧﻼﻓﺖ و اﻣﺎﻣﺖ ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻄﻮر اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دو دﺧﺘﺮ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‬
‫ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﺴﺘﺤﻖ ﺧﻼﻓﺖ و اﻣﺎﻣﺖ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﻫﻤﻴﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﺑﺮاي ﺣﻀﺮت‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮف و ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ دو دﺧﺘﺮ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ازدواج ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ در اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﻬـﻢ و ﻣﺒـﺎرك ﻣﺜـﻞ وي ﻧﻴﺴـﺖ‪ .‬ﭼـﻮن‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺎ رﻗﻴﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع در ﻣﻜﻪ ازدواج ﻛﺮد و اﻳﻦ ازدواج ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻬﻲ ﺑـﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع از روي ﻫﻮا و ﻫﻮس ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬و ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت رﻗﻴﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع‬
‫دﺧﺘﺮ دﻳﮕﺮش‪ ،‬ام ﻛﻠﺜﻮم را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن در آورد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎي ﺷـﻴﻌﻪ ﺑـﻪ آن‬
‫اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺠﻠﺴﻲ – ﻫﻤﺎن ﺷﻴﻌﻲ ﻣﺸﻬﻮر و ﻣﺘﻌﺼﺐ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨـﺪ –‬

‫‪ - 1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺴﻌﻮدي‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ .51‬ﻣﺮزه ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪، 5‬ص‪.144‬‬
‫‪ - 2‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .358‬ﺧﻮارزﻣﻲ‪ ،‬اﻟﻤﻨﺎﻗﺐ‪ ،‬ص‪ .252‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار‪ ،‬ج‪ ،10‬ص‪.38‬‬
 ‫‪157‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ و ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ رﺳـﻮل‬
‫اﷲ ع از ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺎﺳﻢ و ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻃﺎﻫﺮ و ام ﻛﻠﺜﻮم و زﻳﻨـﺐ و ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﺷـﺪ و‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ و اﺑﻮاﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﺑﺎ زﻳﻨﺐ ازدواج ﻛﺮدﻧﺪ و اﺑﻮاﻟﻌﺎص ﻣﺮدي از ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ -‬ازدواجﻫﺎي ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ و ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ‪:‬‬ ‫‪1‬‬

‫اﻳﻦ ازدواجﻫﺎ دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ و ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ‪ ،‬ﻛﻴﻨﻪ و ﻧﻔﺮت و دﺷﻤﻨﻲ وﺟـﻮد ﻧﺪاﺷـﺖ ﻛـﻪ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺧﺘﺮاع ﻛﺮده و اﺳﺎﻃﻴﺮ و داﺳﺘﺎنﻫﺎﻳﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن آن ﺑﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ دﻳـﺪﻳﻢ‬
‫ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮ و ﺑﺮادر و دوﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺣﺘﻲ از ﻟﺤﺎظ دوﺳﺘﻲ و ﻓﻜﺮي ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد‬
‫ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻏﻢ و ﻏﺼﻪﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ راﺑﻄـﻪ داﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘـﻲ‬
‫ﻋﻠﻤﺎي ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﻮرﺧﻴﻦ آﻧﻬﺎ اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﻛﻪ رﺋﻴﺲ ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ و ﺑﺰرگ آن ﻗﻮم ﺑﻮد ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﺑﺰرگ ﺗﺮﻳﻦ ﭘﻴﺮوان ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﻮده و ﻣﺆﻳﺪ اﻳﻦ اﻣﺮ روز ﺳﻘﻴﻔﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻘـﻮﺑﻲ آورده ﻛـﻪ اﺑﻮﺳـﻔﻴﺎن‪ ،‬از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اﻓﺮادي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣـﻲﮔﻔـﺖ‪ :‬اي ﺑﻨـﻲ ﻋﺒـﺪ ﻣﻨـﺎف‪ ،‬آﻳـﺎ رﺿـﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻏﻴﺮ از ﺧﻮدﺗﺎن وﻻﻳﺖ اﻳﻦ اﻣﺮ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد؟ و ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬دﺳﺘﺖ‬
‫را ﺑﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻢ و در اﻳﻦ ﺣﺎل ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫وﻻ ﺳﻴﻤﺎ ﺗﻴﻢ ﺑﻦ ﻣﺮة أو ﻋﺪي‬ ‫ﺑﻨﻲ ﻫﺎﺷﻢ ﻻ ﺗﻄﻤﻌﻮا اﻟﻨﺎس ﻓﻴﻜﻢ‬
‫»ﻛﺴﻲ در ﺣﻖ ﺑﻨﻲ ﻫﺎﺷﻢ ﻃﻤﻊ ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮص اﮔﺮ ﺗﻴﻢ ﺑﻦ ﻣﺮه ﻳﺎ ﻋﺪي ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫وﻟﻴﺲ ﻟﻬﺎ إﻻ أﺑﻮ ﺣﺴﻦ ﻋﻠﻲ‬ ‫ﻓﻤﺎ اﻷﻣﺮ إﻻ ﻓﻴﻜﻢ وإﻟﻴﻜﻢ‬
‫»اﻳﻦ ﻛﺎر ﺟﺰ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ و ﺑﻪ ﺳﻮد ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و ﺟﺰ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﻛﺴﻲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪي آن ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫أﺑﺎ ﺣﺴﻦ‪ ،‬ﻓﺎﺷﺪد ﺑﻬﺎ ﻛﻒ ﺣﺎزم ﻓﺈﻧﻚ ﺑﺎﻷﻣﺮ اﻟﺬي ﻳﺮﺗﺠﻰ ﻣﻠﻲ‬
‫»اي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ! ﺧﻼﻓﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮ و ﻣﺼﻤﻢ و دوراﻧﺪﻳﺶ ﺑﺎش؛ ﭼﻮن ﺗﻮ ﺷﺎﺳـﻴﺘﻪ و ﻣﺴـﺘﺤﻖ ﺧﻼﻓـﺖ‬
‫ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫ﻋﺰﻳﺰ اﻟﺤﻤﻰ واﻟﻨﺎس ﻣﻦ ﻏﺎﻟﺐ ﻗﺼﻲ‬ ‫و إن اﻣﺮأ ﻳﺮﻣﻲ ﻗﺼﻴﺎً وراءه‬
‫»و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دور دﺳﺖ ﻧﻈﺎره ﻛﻨﺪ ﻣﺮدم از او ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ«‪) .‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻟﻴﻌﻘـﻮﺑﻲ )ج‪ 2‬ص‪ ،(126‬و ﺷـﺮح‬
‫ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬اﺛﺮ اﺑﻦ أﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ(‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪158‬‬

‫اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻳﺎران ﻣﺨﻠﺺ ﻋﻠﻲ‪ ،‬دوازده ﻧﻔﺮ از ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺎص اﻣﻮي ﺑﻮد‪ .‬و او در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻤﻮم ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻦ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮد از ﻟﺤﺎظ ﻣﻘﺎم و ﻗﻮيﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ از ﻟﺤﺎظ ادب و زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ و ﻓﻘﻴﺮﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧـﺪا‬
‫و رﺳﻮﻟﺶ ﻫﺴﺘﻢ‪) .‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺼﺎل ص‪.(361‬‬
‫ﻣﻴﺎن اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن و ﻋﺒﺎس ‪ ،‬ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﺑﺰرگ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ‪ ،‬رﻓﺎﻗﺘﻲ ﻣ‪‬ﺜﻞ زدﻧﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﺳﻼم ازدواجﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﷲ ع ﺳﻪ دﺧﺘﺮ از ﭼﻬﺎر دﺧﺘﺮ ﺧـﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ داد ﻛﻪ ﻳﻜﻲ اﺑﻮاﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻊ و دﻳﮕﺮي ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ دو از ﺑﻨـﻲاﻣﻴـﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﭘﺴﺮ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻪي رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﺪر رﺳﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ‪،‬‬
‫دوﻗﻠﻮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎدرﺷﺎن اروي‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻛﺮﻳﺰ ﺑﻦ ﺣﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺷﻤﺲ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺎدر ﻋﺜﻤﺎنس ام ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻧﺎﻣﺶ ﺑﻴﻀﺎء دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻪي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪) .‬ﻛﺘﺎب ﻫﺎي أﻧﺴﺎب ﻣﺎﻧﻨﺪ أﻧﺴﺎب اﻷﺷـﺮاف‪،‬‬
‫اﺛﺮ ﺑﻼذري‪ ،‬ج‪ 5‬ص‪ ،1‬ﭼﺎپ ﺑﻐﺪاد‪ ،‬اﻟﻤﺤﺒﺮ‪ ،‬اﺛﺮ ﺑﻐـﺪادي‪ ،‬ص‪ 407‬ﭼـﺎپ دﻛـﻦ‪ ،‬ﻃﺒﻘـﺎت اﺑـﻦ ﺳـﻌﺪ‪ ،‬ج‪8‬‬
‫ص‪ ،16‬ﭼﺎپ ﻟﻴﺪن‪ ،‬أﺳﺪ اﻟﻐﺎﺑﺔ‪ ،‬ج‪ 5‬ص‪ ،191‬اﻟﻤﺴﺘﺪرك‪ ،‬اﺛﺮ ﺣﺎﻛﻢ‪ ،‬ج‪ 3‬ص‪ 96‬و ﻟﻔﻆ از اوﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻨﺘﻬﻰ‬
‫اﻵﻣﺎل‪ ،‬ج‪ ،1‬ﻓﺼﻞ ﻧﻬﻢ(‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻋﺜﻤﺎن ﭘﺴﺮش أﺑﺎن ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن از ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ زن ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ام ﻛﻠﺜﻮم‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑـﻦ ﺟﻌﻔـﺮ )ﻃﻴـﺎر( ﺑـﻦ‬
‫اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﺮادر ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺑﻮد‪) .‬اﻟﻤﻌﺎرف‪ ،‬اﺛﺮ دﻳﻨﻮري ص‪ .(86‬ﻧﻮهي دﺧﺘﺮي ﺣﻀـﺮت ﻋﻠـﻲ‪ ،‬ﺳـﻜﻴﻨﻪ‪ ،‬دﺧﺘـﺮ‬
‫ﺣﻀﺮت ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻮهي ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎنس ازدواج ﻛﺮد و زﻳـﺪ ﺑـﻦ ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﻜﻴﻨﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻫﻤﺴﺮش ﺑﻮد‪ .‬و او ﺑﻌﺪ از وﻓـﺎت ﺣﺴـﻴﻦ‪ ،‬وارث‬
‫وي ﺷﺪ‪) .‬ﻧﺴﺐ ﻗﺮﻳﺶ‪ ،‬اﺛﺮ زﺑﻴﺮي‪ ،‬ج‪ 4‬ص‪ ،120‬و اﻟﻤﻌﺎرف‪ ،‬اﺛﺮ اﺑﻦ ﻗﺘﻴﺒﺔ ص‪ ،94‬ﺟﻤﻬﺮة أﻧﺴﺎب اﻟﻌـﺮب‪،‬‬
‫اﺛﺮ اﺑﻦ ﺣﺰم‪ ،‬ج‪ 1‬ص‪ ،86‬ﻃﺒﻘﺎت اﺑﻦ ﺳﻌﺪ‪ ،‬ج‪ 6‬ص‪.(349‬‬
‫ﻧﻮهي دوم ﻋﻠﻲ و دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺎ ﻧﻮهي دﻳﮕﺮ ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺜﻤـﺎن ﺑـﻦ ﻋﻔـﺎن‬
‫ازدواج ﻛﺮد و ﻣﺎدرش ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠـﻲ‬
‫ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎ او ازدواج ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻧﻮهي اﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﻧﻮه ي ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺮوان ﺑﻦ أﺑﺎن ازدواج ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎدر ﻗﺎﺳـﻢ دﺧﺘـﺮ ﺣﺴـﻦ‬
‫)دوم( ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﻧﺰد ﻣﺮوان ﺑﻦ اﺑﺎن ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﺑﻮد )آﻳﺎ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺰرگﺗﺮ و ﺻﺮﻳﺢﺗﺮ از اﻳـﻦ وﺟـﻮد‬
‫دارد ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻧﺰد اﻳﺰد ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ از او و ﺧﺎﻧﻮاده اش راﺿﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﮔﺮﻧﻪ اﻳﻦ ازدواجﻫﺎ‬
 ‫‪159‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫و ﻓﺎﻣﻴﻠﻲﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ و ﻣﻨﺼﻔﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اﻧﺼﺎف داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻳـﺎ‬
‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻗﻠﺒﻬﺎﻳﺸﺎن ﻣﻬﺮ زده ﺷﺪه اﺳﺖ؟(‪ .‬و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺮوان را ﺑﺮاي او ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورد‪ ).‬ﻧﺴﺐ ﻗﺮﻳﺶ‪ ،‬ج‪،2‬‬
‫ص‪ .53‬ﺟﻤﻬﺮة اﻧﺴﺎب اﻟﻌﺮب‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .85‬ﺑﻐﺪادي‪ ،‬اﻟﻤﺤﺒﺮ‪ ،‬ص‪.(438‬‬
‫ام ﺣﺒﻴﺒﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن‪ ،‬رﺋﻴﺲ ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﺑﺎ ﺳﺮور ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ و ﺳﺮور ﻓﺮزﻧﺪان آدم؛ رﺳﻮل اﷲ ع‪ ،‬ازدواج ﻛـﺮد‬
‫ﻛﻪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﺛﺒﺎت ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻫﻨﺪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻦ ﻫﺎﺷﻢ ازدواج ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺤﻤـﺪ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ‪) .‬اﻹﺻﺎﺑﺔ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ 58‬و ‪ .59‬ﻃﺒﻘﺎت اﺑﻦ ﺳﻌﺪ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.(15‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻟﺒﺎﺑﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻋﺒﻴﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ازدواج ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ وﻟﻴﺪ ﺑـﻦ‬

‫ﻋﺘﺒﻪ )ﭘﺴﺮ ﺑﺮادر ﻣﻌﺎوﻳﻪ( ﺑﻦ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪ‪) .‬اﻟﻤﺤﺒـﺮ‪ ،‬ص‪ .441‬ﻧﺴـﺐ ﻗـﺮﻳﺶ‪ ،‬ص‪.133‬‬

‫ﻋﻤﺪةاﻟﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ص‪) 43‬ﺣﺎﺷﻴﻪ(‪.‬‬

‫ﺑﻌﺪ از وي رﻣﻠﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ – ﻃﻴﺎر – ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻦ ﻫﺸﺎم ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪاﻟﻤﻠﻚ )اﻣـﻮي(‬
‫ازدواج ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از وي اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺘﺒﺔ ﺑﻦ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﺑﺎ وي ازدواج ﻛﺮد‪) .‬اﻟﻤﺤﺒﺮ ‪،‬ص‪.(449‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رﻣﻠﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﺴﺮ ﻣﺮوان ﺑﻦ ﺣﻜﻢ ازدواج ﻛﺮد‪).‬آري‪ ،‬ﻣﺮوان ﺑﻦ ﺣﻜﻤﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ‪،‬‬
‫او را اﺑﺰار ﻃﻌﻨﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ اﻣﺎم ﺷﻬﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن س‪ ،‬ﻗﺮار داده اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺮواﻧـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﭘﺴﺮش ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻲ ﻣﺮﺗﻀﻲ – اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﺧﻮد – ازدواج ﻛﺮد(‪ .‬و رﻣﻠﻪ‪ ،‬دﺧﺘـﺮ ﻋﻠـﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺎدر ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺮوه ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺛﻘﻔﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪) .‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪.(186‬‬
‫رﻣﻠﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻲ‪ ،‬زن اﺑﻮ اﻟﻬﻴﺎج ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ ﻣﺮوان ﺑﻦ ﺣﻜﻢ ﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﻌﺎص از او ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺎﻧـﺪ‪) .‬ﻧﺴـﺐ‬
‫ﻗﺮﻳﺶ‪ ،‬ص‪ .45‬ﺟﻤﻬﺮة أﻧﺴﺎب اﻟﻌﺮب‪ ،‬ص‪.(87‬‬
‫زﻳﻨﺐ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻦ دوم‪ ،‬ﻣﺎدرش ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﺑﻮده اﺳﺖ و زﻳﻨﺐ دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ‬
‫اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻫﻤﺴﺮ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ ﻣﺮوان ﺑﻮد‪) .‬ﻧﺴﺐ ﻗﺮﻳﺶ‪ ،‬ص‪ ،52‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺴﻦ‬
‫دوم‪ .‬ﺟﻤﻬﺮة اﻧﺴﺎب اﻟﻌﺮب‪ ،‬ص‪ ،108‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺑﻴﺎن اوﻻد ﻣﺮوان ﺑﻦ ﺣﻜﻢ(‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻮهي ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎ ﻧﻮهي ﻣﺮوان ﺣﻜﻢ ازدواج ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻧﻔﻴﺴﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ زﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑـﻦ‬
‫اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ ﻣﺮوان )اﻣﻮي( ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺰد وي ﻧﻴـﺰ‪ ،‬درﮔﺬﺷـﺖ و ﻣـﺎدرش ﻟﺒﺎﺑـﻪ‪،‬‬
‫دﺧﺘﺮ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﺑﻮد‪) .‬ﻃﺒﻘﺎت اﺑﻦ ﺳﻌﺪ ‪،‬ج‪، 5‬ص‪ . 234‬ﻋﻤﺪة اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻓﻲ اﻧﺴـﺎب آل اﺑـﻲ ﻃﺎﻟـﺐ‬
‫‪،‬ص‪.(70‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪160‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﺑﺎ ام ﻛﻠﺜﻮم ازدواج ﻛـﺮد اﻣـﺎ ﻗﺒـﻞ از ﻫﻤﺒﺴـﺘﺮ ﺷـﺪن ﺑـﺎ وي‬

‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ازدواجﻫﺎ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ و ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﻓﺮاوان ﺑﻮد و ﻣﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺑﻴﺎن ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬و اﻳـﻦ‬
‫ﺑﺮاي ﺣﻖﺧﻮاﻫﺎن و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﮔﻤﺮاه ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑـﺎ اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﺮﺗﻀﻲس در ﻧﺎﻣﻪاي ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎنس ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻋﺰت و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪي دﻳﺮﻳﻨـﻪي‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎ را از ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻨﻊ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﻓﺮاد ﻫﻢ ﺳـﻄﺢ‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﻫﻢ ﺳﻄﺢ ﺷﻤﺎ ازدواج ﻛﻨﻨﺪ«‪) .‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬ص‪ 386‬و ‪ 378‬و ﺗﺤﻘﻴـﻖ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪه ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.(32‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﮔﻮﻳﻨﺪه ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﻲ اﻣﻴﻪ و ﺑﻨﻲ ﻫﺎﺷـﻢ‪ ،‬ﻧﻔـﺮت و دﺷـﻤﻨﻲ و‬
‫ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزي ﺑﻮده اﺳﺖ؟ و اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻨﮓ و ﻣﺸـﺎﺟﺮه ﻣﻴـﺎن‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ و ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ و ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻳﺰﻳﺪ در ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺑﺎ وﺟـﻮدي ﻛـﻪ اﻳـﻦ ﻗـﻮل اﺻـﻞ و‬
‫اﺳﺎﺳﻲ ﻧﺪارد؟‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﻲ اﻣﻴﻪ و ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﭼﻪ ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم و ﭼﻪ ﺑﻌﺪ از اﺳـﻼم ﻫﻤﮕـﻲ ﻓﺮزﻧـﺪان‬
‫ﻳﻚ ﭘﺪر‪ ،‬و ﻧﻮهﻫﺎي ﻳﻚ ﺟﺪ و ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﻳﻚ درﺧﺖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﮕﻲ از ﻳﻚ ﭼﺸﻤﻪ آب ﺧـﻮرده اﻧـﺪ و از‬
‫ﻣﻴﻮهﻫﺎي دﻳﻦ ﭘﺎك و ﺟﺎوﻳﺪي ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺻﺎدق و اﻣﻴﻦع آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻛﻪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺮﻗﻲ ﻣﻴﺎن ﻋﺮب و ﻋﺠﻢ و ﺳﻴﺎه و ﺳﻔﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺑﺮﺗﺮي ﺑﻪ ﺗﻘﻮاﺳﺖ‪ .‬و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﻘﺎم و ﻧﺴﺐ ﺑﺎﻋـﺚ‬
‫ﻓﺨﺮ و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺗﻌﻠﻴﻤﺎت و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲﻫﺎي رﺳﻮل اﷲ ع اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺳـﺮﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع در ﺧﻄﺒﻪي ﺣﺠﺔ اﻟﻮداع‪ ،‬ﻃﺒﻖ رواﻳﺖﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»در اﺳﻼم ﻫﻤﻪي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاﺑﺮ و ﻫﻤﮕﻲ ﻛﻔﻪﻫﺎي ﻳﻚ ﺗﺮازو ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺮ ﻋﺠﻢ و ﻫﻴﭻ ﻋﺠﻤﻲ ﺑﺮ‬
‫ﻋﺮب ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﺗﻘﻮاي اﻟﻬﻲ‪ ،‬آﻳﺎ ﭘﻴﺎم دﻳﻦ را رﺳﺎﻧﺪم؟ ﻫﻤﮕﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آري‪ .‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪا‪،‬‬
‫ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎش‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﺴﺐ ﺧﻮد را ﻧﺰد ﻣﻦ ﻧﻴﺎورﻳﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻤﻞ ﺧﻮد را ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ و او را ﻓﺮﻳﺐ ﻧﻤﻲدﻫﺪ و ﺑﻪ او ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻏﻴﺒﺖ او را ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺧﻮن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ‬
‫را ﻧﻤﻲرﻳﺰد‪ .‬و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ از اﻣﻮاﻟﺶ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮي ﺣﻼل ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ رﺿﺎﻳﺖ ﺧﻮد ﻓﺮد؛ آﻳﺎ ﭘﻴﺎم دﻳـﻦ را‬
‫رﺳﺎﻧﺪم؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آري‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎش‪) .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﺣﺠﺔ اﻟـﻮداع(‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪110‬‬
‫و ‪.(111‬‬
 ‫‪161‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻏﺰوهي ﺑﺪر ﺑﺮود‪ ،‬رﻗﻴﻪ را ﺑﻪ او داد‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺮي رواﻳﺘﻲ را از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ از ﭘﺪرش ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع از ﺧﺪﻳﺠـﻪ‪،‬‬
‫ﻗﺎﺳﻢ و ﻃﺎﻫﺮ و ام ﻛﻠﺜﻮم و رﻗﻴﻪ و زﻳﻨﺐ و ﻓﺎﻃﻤﻪ را داﺷﺖ‪ .‬ﻋﻠـﻲ ﺑـﺎ ﻓﺎﻃﻤـﻪ ازدواج ﻛـﺮد و‬
‫اﺑﻮاﻟﻌﺎص ﺑﻦ رﺑﻴﻌﻪ ﻛﻪ از ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ زﻳﻨﺐ ازدواج ﻛﺮد و ﻋﺜﻤـﺎن ﺑـﻦ ﻋﻔـﺎن ﺑـﺎ ام ﻛﻠﺜـﻮم‬
‫ازدواج ﻛﺮد اﻣﺎ ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﺒﺴﺘﺮ ﺷﺪن ﺑﺎ او درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ رﺳﻮل اﷲ ع رﻗﻴﻪ را ﺑﻪ ﺟﺎي او ﺑﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن داد‪.‬‬
‫ﻋﺒﺎس ﻗﻤﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬رواﻳﺘﻲ را ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ رواﻳﺖ‪ ،‬از ﻣﻨﺘﻬﻲ اﻵﻣﺎل از ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق رواﻳﺖ ﻛـﺮده‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﺎﻣﻘﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬آن را در ﺗﻨﻘﻴﺢ اﻟﺮﺟﺎل رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮي ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻋﺜﻤﺎن از ﻟﺤﺎظ ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ و ﺳﺎﺑﻘﻪي اﻳﻤﺎن‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻧﺒﻮد‪ .‬او از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﺎ وﻗﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ دو ﺑﺎر داﻣﺎد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷـﺪ‪ .‬ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺎ رﻗﻴﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ازدواج ﻛﺮد و از او ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺮزﻧـﺪي ﺷـﺪ ﻛـﻪ در ‪ 6‬ﺳـﺎﻟﮕﻲ‬
‫درﮔﺬﺷﺖ و ﻣﺎدرش ﻗﺒﻞ از وﻓﺎت او ﻧﻴﺰ‪ ،‬درﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع دﺧﺘﺮ دوم ﺧﻮد‪ ،‬ام ﻛﻠﺜﻮم را‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﻪ وي داد ﻛﻪ او ﻧﻴﺰ‪ ،‬دﻳﺮي ﻧﭙﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ در دوران ﭘﺪرش درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮدي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺑﻴﺎن اوﻻد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع« آورده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺟﺰ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻫﻤﮕﻲ از ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺎﺳﻢ از ﺧﺪﻳﺠﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻛﻨﻴﻪاش‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﭘﺴﺮ وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬رﻗﻴﻪ و ام ﻛﻠﺜﻮم زﻧﺎن ﻋﺘﺒﻪ و ﻋﺘﻴﺒﻪ ﺑـﻦ‬

‫‪ - 1‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.588‬‬

‫‪ - 2‬ﻗﺮب اﻻﺳﻨﺎد‪ ،‬ص‪ 6‬و‪. 7‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﻤﻨﺘﻬﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .108‬اﻟﺘﻨﻘﻴﺢ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.73‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﺤﻤﺪ ﺟﻮاد ﺷﻴﻌﻲ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻋﻠﻲ در ﻋﻬﺪ ﻋﺜﻤﺎن(‪ ،‬اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ص‪. 256‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪162‬‬

‫اﺑﻲﻟﻬﺐ )ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ( ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ اﺳﺎس رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن آن ﺑﻪ ﻃﻮل ﻣﻲاﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬ﻃﻼق‬
‫‪1‬‬
‫دادﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ازدواج ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي رد ادﻋﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬رﻗﻴﻪ و ام ﻛﻠﺜﻮم دﺧﺘﺮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ رواﻳﺘـﻲ را‬
‫از ﻛﻠﻴﻨﻲ و ﻋﺮوﺳﻲ ﺣﻮﻳﺰي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻓﺮزﻧﺪان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﺎ ﺧﺪﻳﺠﻪ ازدواج ﻛﺮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ او ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻨﺪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻗﺒـﻞ از‬
‫ﺑﻌﺜﺖ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻗﺎﺳﻢ و رﻗﻴﻪ و زﻳﻨﺐ و ام ﻛﻠﺜﻮم ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از ﺑﻌﺜﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻃﻴﺐ و ﻃﺎﻫﺮ‬
‫‪2‬‬
‫و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺴﻼم ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﻬﺎدت داده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑـﻪ اﻳﻤـﺎن و ﻫﻤﻨﺸـﻴﻨﻲ و‬
‫ﻋﻠﻢ و ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺳﺎﺑﻘﻪي ﻋﺜﻤﺎن در اﺳﻼم‪ ،‬ﺷـﻬﺎدت داده ﺑـﻮد‪ .‬ﻫﻤـﻪي اﻳﻨﻬـﺎ در ﺳـﺨﻨﺎن وي‪،‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻗﺘﻞ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم از وي ﺳﺆال ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺪاﺳﺖ؛ »ﻋﻠﻲ ﺑﺮ ﻋﺜﻤـﺎن‬
‫وارد ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮدم ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻣﻦ ﻣﻲﭘﺮﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﻮ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﭼﻴـﺰي‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ آن را ﻧﺪاﻧﻲ؛‬
‫ﭼﻮن آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﻫﻢ ﻣﻲداﻧﻲ و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﭘﻴﺶ از ﺗﻮ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﺑﻪ اﻃﻼﻋﺖ ﻣﻲرﺳﺎﻧﻴﻢ و‬
‫ﻫﺮ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻛﻪ در ﻏﻴﺎب ﺗﻮ ﺑﺮاﻳﻤﺎن ﭘﻴﺶ آﻳﺪ‪ ،‬از آن ﺑﺎﺧﺒﺮت ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آﻧﭽﻪ دﻳﺪه اﻳﻢ و ﺷـﻨﻴﺪه‬
‫اﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﻫﻢ دﻳﺪهاي و ﺷﻨﻴﺪهاي و ﻣﺜﻞ ﻣﺎ رﻓﻴﻖ و ﻫﻤﺮاه رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑﻮده اي و ﭘﺴﺮ اﺑﻮﻗﺤﺎﻓﻪ‬
‫و ﭘﺴﺮ ﺧﻄﺎب در ﻋﻤﻞ از ﺗﻮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪﺗﺮ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﻮ از اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﻧﺰدﻳﻜﺘـﺮ‬
‫ﺑﻮدي و ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن دو ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ آن ﺣﻀﺮتع ﺑﻮدي و در داﻣﺎدي ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﺑـﻪ درﺟـﻪاي‬
‫رﺳﻴﺪهاي ﻛﻪ آﻧﺎن ﺑﻪ آن درﺟﻪ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺮاﻗﺐ ﺧﻮدت ﺑﺎش‪ .‬ﭼﻮن – ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧـﺪا –‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ ﻧﻤﻲﻧﮕﺮي و ﺟﺎﻫﻼﻧﻪ ﺣﻜﻢ ﻧﻤﻲدﻫﻲ«‪.‬‬

‫‪ -1‬ﻣﺮوج اﻟﺬﻫﺐ‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 298‬‬

‫‪ -2‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 439‬و ‪ .440‬ﻋﺮوﺳﻲ ﺣﻮﻳﺰي‪ ،‬ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 303‬‬
‫‪ -3‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪. 234‬‬
 ‫‪163‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي ﭼﻬﺎرم ﻣﺎ و اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻴﺎن ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ؟‪ .‬ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻛﺴـﻲ‬
‫ﺷﻜﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن س ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺑﻮده‪ ،‬و ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﺸﺎن ﻋﺎﻟﻢ ﻓﺎﺿﻠﻲ‬
‫ﺑﻮده و ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ ﻧﻤﻲﻧﮕﺮد و ﺟﺎﻫﻼﻧﻪ ﺣﻜﻢ ﻧﻤﻲدﻫﺪ! اﻳﻦ ﻫﻢ ﭘﺲ از اﻋﺘﺮاف ﻋﻠﻲس ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲع ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﻗﻠﺐ ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از آن ﺣﻀﺮت رواﻳﺖ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺰد ﻣﻦ ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﮔﻮش و ﻋﻤـﺮ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﭼﺸﻢ و ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﻗﻠﺐ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎرﻛﺶ ﺑﺎد ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪاع او را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي ﻗﻠﺒﺶ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧـﻮهي ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع و‬
‫ﭘﺴﺮ ﺳﺮور زﻧﺎن ﺑﻬﺸﺘﻲ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪2‬س و ﻧﻴﺰ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠـﻲ از او‬
‫‪3‬‬
‫رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﻴﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻏﻴﺮ از ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ و ﭘﺪرﺷﺎن ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟـﺐ‪ ،‬ﺳـﺎﻳﺮ آﻧـﺎن ﻧﻴـﺰ‪،‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن س را ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻨﻲ از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ – اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺷﺸﻢ‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ -‬آورده ﻛﻪ ﺑﺸﺎرت ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺑﻮدن او داده و در ﻣﺪح وي ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اول ﻫﺮ روز ﻧﺪا‬
‫دﻫﻨﺪهاي از آﺳﻤﺎن ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ؛ و ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﻫﻤﺎن رﺳﺘﮕﺎراﻧﻨﺪ و آﺧـﺮ ﻫـﺮ روز ﻧـﺪا‬
‫‪4‬‬
‫دﻫﻨﺪهاي ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن و ﭘﻴﺮواﻧﺶ رﺳﺘﮕﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎنس را ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و اﻃﻤﻴﻨﺎن و اﺧﻼص و ﻧﻴﺎﺑﺖ و‬
‫وﻓﺎداري و ﭘﻴﺮوي ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ وي را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ؛ اﻃﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﺑـﺎرز ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬او ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از دﺳﺖﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟـﺎي او‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ در داﺳﺘﺎن ﺻﻠﺢ ﺣﺪﻳﺒﻴﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺤﺴﻦ اﻟﻌﺴﻜﺮي‪ .‬ﻣﻌﺎﻧﻲ اﻻﺧﺒﺎر‪ ،‬ص‪.110‬‬

‫‪ -2‬ﻫﻤﺎن ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ -4‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻟﻔﺮوع‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪. 209‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪164‬‬

‫رﺳﻮل اﷲ ع ﻋﺜﻤﺎن را ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻧﺰد ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻗﻮم ﺧﻮد ﺑﺮو و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺸﺎرت ﺑﺪه ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ وﻋﺪهي ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ داده اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﺜﻤﺎن رﻓﺖ‪ ،‬أﺑﺎن ﺑﻦ ﺳﻌﺪ را ﻣﻼﻗﺎت ﻛـﺮد و‬
‫ﻋﺜﻤﺎن را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮد‪ .‬ﻋﺜﻤﺎن ﻧﺰد ﻗﻮم رﻓﺖ و ﭘﻴﺎم رﺳﻮل ﺧﺪاع را ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ ﮔﻔـﺖ‪ .‬ﺳـﻬﻴﻞ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻤﺮو ﻧﺰد رﺳﻮل اﷲ ع ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﻋﺜﻤﺎن در ﻣﻴﺎن ﻟﺸﻜﺮ ﻣﺸـﺮﻛﺎن ﺑـﻮد‪ .‬رﺳـﻮل اﷲ ع ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد و ﻳﻚ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮ دﻳﮕﺮي زد و ﺑﻪ ﺟﺎي ﻋﺜﻤـﺎن ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﺑﻴﻌـﺖ ﻛـﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻋﺜﻤﺎن ﻃﻮاف ﺧﺎﻧﻪي ﺧﺪا را ﻛﺮده و ﺳﻌﻲ ﻣﻴﺎن ﺻﻔﺎ و ﻣﺮوه را‬
‫اﻧﺠﺎم داده و اﻛﻨﻮن از اﺣﺮام ﺧﺎرج ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﷲ ع ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﻋﺜﻤـﺎن اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ :‬رﺳﻮل اﷲ ع از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻃـﻮاف ﻛﻌﺒـﻪ ﻛـﺮدي؟‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻄﻮر ﻣﻲﺗﻮاﻧﻢ ﻃﻮاف ﻛﻨﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ رﺳـﻮل اﷲ ﻃـﻮاف ﻧﻜـﺮده اﻧـﺪ؟ ﺳـﭙﺲ‬
‫‪1‬‬
‫ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪.‬‬
‫آﻳﺎ اﻃﺎﻋﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ وارد ﺣﺮم ﺷﻮد و ﻃﻮاف ﺧﺎﻧﻪي ﺧﺪا ﻧﻜﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ ﻛﻪ ﺳﺮور و دوﺳﺘﺶ ع ﻃﻮاف ﻧﻜﺮده اﺳﺖ؟‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را در ﻛﺘﺎﺑﺶ‪» ،‬ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب« آورده و ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘـﻲ ﺑـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﺧﺒـﺮ‬
‫رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬از اﻳﻦ ﺟﺎ ﺗﻜﺎن ﻧﻤﻲﺧﻮرم ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﺎ ﻗـﺎﺗﻼن ﻋﺜﻤـﺎن‬
‫ﺑﺠﻨﮕﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ آن درﺧﺖ ﺗﻜﻴﻪ زد و آﻧﺠﺎ از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و آن ﻣﻮﻗـﻊ اﻳـﻦ آﻳـﺎت‬

‫ﻧــﺎزل ﺷــﺪ‪mlkjihgfedcba`_m :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lrqpon‬اﻟﻔﺘﺢ‪ 18 :‬و ‪
lJIHGFEDCBAm‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪2‬‬
‫اﻟﻔﺘﺢ‪10 :‬ﺳﭙﺲ ﺗﻤﺎم داﺳﺘﺎن را آورد‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪ 325‬و ‪.326‬‬

‫‪ - 2‬ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.424‬‬
 ‫‪165‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫اﻳﻦ ﻫﻢ اﻣﺎم ﺷﻬﻴﺪ و ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪي راﺷﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺪا از وي راﺿـﻲ ﺑـﺎد و او را راﺿـﻲ و‬
‫ﺧﺸﻨﻮد ﮔﺮداﻧﺪ!‬

‫ﺑﻴﻌﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن‪:‬‬

‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﺻﺤﺖ اﻣﺎﻣﺖ و ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ اﺟﻤـﺎع ﻣﻬـﺎﺟﺮﻳﻦ و‬
‫اﻧﺼﺎر ﺑﺮ اﻧﺘﺨﺎب وي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻠﻴﻔﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد و ﺧﻼﻓﺖ وي را از رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺴـﺖ‬
‫ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﺧﻼﻓﺖ او را رد ﻛﻨﺪ ﻳﺎ اﻣﺎﻣﺘﺶ را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﺎﻳـﺪ؛ ﭼـﻪ‬
‫ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﻏﺎﻳﺐ؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻳﻜﻲ از ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺶ در رد ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑـﻦ اﺑـﻲ ﺳـﻔﻴﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺷﻮرا ﻓﻘﻂ ﺣﻖ ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﺎن ﺑﺮ ﻛﺴﻲ اﺟﻤﺎع ﻛﺮدﻧﺪ و او را اﻣﺎم‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر راﺿﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ از روي ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد ﺑﻪ ﻧﻈـﺮ ﺷـﻮرا و ﻳـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺪﻋﺘﻲ از دﺳﺘﻮر ﺷﻮرا ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺗﺒﻌﻴﺖ از دﺳﺘﻮر ﺷﻮرا ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ از‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺳﺮﺑﺎز زد‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺒﻌﻴﺖ از ﻏﻴﺮ راه ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺎ وي ﻣﻲﺟﻨﮕﻨﺪ و ﺧﺪا او را ﺑﻪ راﻫﻲ ﻛﻪ‬
‫‪1‬‬
‫در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺶ ﻧﻔﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺟﻬﺖ اﻧﺘﺨـﺎب ﺧﻠﻴﻔـﻪ از‬
‫ﻣﻴﺎن آﻧﺎن‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺑـﺎ ﺷـﻮراي ﻣﻬـﺎﺟﺮﻳﻦ و‬
‫اﻧﺼﺎر ﻧﻈﺮﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد و دﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﻮرا ﺟﺰ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﻛﺴـﻲ دﻳﮕـﺮ را ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﺧﻠﻴﻔـﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬او ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛـﺮد‪ .‬ﭘـﺲ از ﻋﺒـﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﻮف‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﺎ وي ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪:‬‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪. 368‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪166‬‬

‫»ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﺒـﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑـﻦ ﻋـﻮف و ﭘـﺲ از او ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ‬
‫‪1‬‬
‫اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳـﻴﺪ‪ ،‬ﻣـﺮا‬
‫ﺷﺸﻤﻴﻦ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ ﻗﺮار داد و ﻣﻦ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻣﺘﻔﺮق ﻛﻨﻢ و وﺣﺪت‬
‫‪2‬‬
‫آﻧﺎن را ﺑﺸﻜﺎﻓﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدم«‪.‬‬
‫وي اﻓﺰود‪» :‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﻫﻤﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮم‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣـﺎدام ﻛـﻪ‬
‫اﻣﻮر ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻫﺴﺘﻢ و در اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﻴﭻ ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸـﺪه و‬
‫‪3‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ‪ ،‬اﺟﺮ و ﭘﺎداش دارد«‪.‬‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ ﺷﻴﻌﻲ زﻳﺮ اﻳﻦ ﺧﻄﺒﻪ در ﺷﺮح ﺧﻮد ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋـﻮف‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ؛ ﭼﻮن اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻜﻨﻲ‪ ،‬از ﻏﻴﺮ راه ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺗﺒﻌﻴـﺖ ﻛـﺮده‬
‫اي‪ ...‬ﭘﺲ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﻫﻤﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻼﻓـﺖ ﺷﺎﻳﺴـﺘﻪ ﺗـﺮم ‪ ...‬ﺳـﭙﺲ‬
‫‪4‬‬
‫دﺳﺘﺶ را دراز ﻛﺮد و ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ از ﺟﻤﻠﻪ وﻓﺎداران و ﻣﺨﻠﺼﺎن و ﺧﻴﺮﺧﻮاه ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤـﺎن ﺑـﻮد‪ ،‬و در زﻣـﺎن‬
‫ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬وزﻳﺮ‪ ،‬ﻳﺎ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻮد؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ و‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻳﺎ ﻗﺎﺿﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺤﺪﺛﺎن و ﻣﺆرﺧﻴﻦ ﺷﻴﻌﻪ اﺑﻮاب ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي آورده اﻧﺪ و در‬
‫آن ﻗﻀﺎوتﻫﺎي ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن را آورده اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻔﻴـﺪ در ﻛﺘـﺎب‬
‫»اﻹرﺷــﺎد« زﻳــﺮ ﻋﻨــﻮان »ﻗﻀــﺎوتﻫــﺎي ﻋﻠــﻲ در زﻣــﺎن ﻓﺮﻣــﺎﻧﺮواﻳﻲ ﻋﺜﻤــﺎن« ﺗﻌــﺪادي از‬

‫‪ - 1‬ﻃﺒﻘﺎت اﺑﻦ ﺳﻌﺪ‪ ،‬ﻟﻴﺪن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ 42‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺨﺎري‪ ،‬ﺑﺎب »داﺳﺘﺎن ﺑﻴﻌﺖ و اﺗﻔﺎق ﻋﻠﻲ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔـﺎن«‬
‫آن را آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻷﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.121‬‬
‫‪ - 3‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪.102‬‬
‫‪ - 4‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.449‬‬
 ‫‪167‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻗﻀﺎوتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﻪ آن ﺣﻜﻢ ﻛﺮده و ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤـﺎن آن را اﺟـﺮا ﻛـﺮده‪ ،‬آورده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﺑﺎ ﻳﻚ زن ازدواج ﻛﺮد و زن ﺑﺎردار ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮﻣـﺮد ﻣـﻲﮔﻔـﺖ ﻛـﻪ وي ﺑـﺎ آن زن‬
‫راﺑﻄﻪي زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺣﻤﻞ را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺮاي ﻋﺜﻤﺎن ﻣﺒﻬﻢ ﺑﻮد و از زن ﭘﺮﺳﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﺎ ﺗﻮ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﺮده ﻳﺎ ﻧﻪ؟ زن ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺑﺎﻛﺮه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ .‬ﻋﺜﻤـﺎن ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺣﺪ را ﺑﺮ زن اﺟﺮا ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲس ﮔﻔﺖ‪ :‬زن دو ﺳﻮراخ دارد‪ :‬ﻳﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮن‬
‫ﺣﻴﺾ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ادرار‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﺎ اﻳﻦ زن ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛـﺮده و آب ﻣﻨـﻲ‬
‫اش را در ﺳﻮراﺧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺧﻮن ﺣﻴﺾ اﺳﺖ‪ ،‬رﻳﺨﺘﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ زن ﺑﺮ اﺛـﺮ آن ﺑـﺎردار‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در اﻳﻦ ﺑﺎره از ﻣﺮد ﺳﺆال ﻛﻦ‪ .‬از ﭘﻴﺮﻣﺮد در اﻳﻦ ﺑـﺎره ﺳـﺆال ﺷـﺪ‪ ،‬در ﺟـﻮاب‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ آب ﻣﻨﻲ ام را در د‪‬ﺑﺮ زن ﻣﻲرﻳﺨﺘﻢ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻤـﻞ دﺧـﻮل را اﻧﺠـﺎم داده ﺑﺎﺷـﻢ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﻤﻞ و ﺑﭽﻪ از آنِ اوﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫‪1‬‬
‫اﻧﻜﺎر ﺑﭽﻪ‪ ،‬ﻣﺠﺎزات ﺷﻮد‪ .‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﻋﻠﻲ ﺣﻜﻢ ﻛﺮد و از ﻗﻀﺎوﺗﺶ ﺧﻮﺷﺶ آﻣﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدي ﻛﻨﻴﺰي داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﭽﻪ اي را ﺑﺮاي او ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورد و ﺳﭙﺲ از ﻛﻨﻴﺰ ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻛﺮد و‬
‫او را ﺑﻪ ازدواج ﺑﺮده اش درآورد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺮده درﮔﺬﺷﺖ و ﻛﻨﻴـﺰ ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪي ﻣﻠـﻚ‬
‫ﭘﺴﺮش آزاد ﺷﺪ و ﻓﺮزﻧﺪش از ﺷﻮﻫﺮ اﻳـﻦ زن ارث ﺑـﺮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﭘﺴـﺮش وﻓـﺎت ﻳﺎﻓـﺖ و از‬
‫ﭘﺴﺮش ﺳﻬﻢ ارث ﺷﻮﻫﺮ دوﻣﺶ را داد‪ .‬زن و ﺷﻮﻫﺮ دوﻣﺶ ﺑﺎ ﻫﻢ اﺧﺘﻼف داﺷﺘﻨﺪ و ﻗﻀـﻴﻪ را‬
‫ﭘﻴﺶ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬زن ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﺮده ام اﺳﺖ و ﻣﺮد ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ زن ﻣﻦ اﺳـﺖ و ﻣـﻦ از‬
‫وي ﺟﺪا ﻧﺸﺪه ام‪ .‬ﻋﺜﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻣﺒﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲ س ﻧﻴـﺰ‪ ،‬در آﻧﺠـﺎ ﺣﺎﺿـﺮ ﺑـﻮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬از زن ﺑﭙﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ارﺛﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد داده‪ ،‬ﻣﺮد ﺑﺎ او ﻫﻤﺒﺴﺘﺮي ﻛـﺮده اﺳـﺖ؟‬
‫زن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻲداﻧﺴـﺘﻢ ﻛـﻪ ﻣـﺮد اﻳـﻦ ﻛـﺎر را اﻧﺠـﺎم داده‪ ،‬او را ﻣﺠـﺎزات‬

‫‪ - 1‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ﻗﻢ )اﻳﺮان(‪ ،‬ﺑﺼﻴﺮﺗﻲ‪ ،‬ص‪.113،122‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪168‬‬

‫ﻣﻲﻛﺮدم‪ .‬ﺑﺮو ﻛﻪ او ﺑﺮدهي ﺗﻮﺳﺖ و او ﺣﻘﻲ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﺗﻮ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻲ آزادش ﻛﻦ ﻳـﺎ او‬
‫‪1‬‬
‫را ﺑﻔﺮوش‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﺎل ﺧﻮدت اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻲ در ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮد از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﻪ وﻟﻴـﺪ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻘﺒﻪ ﺷﻬﺎدت داده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻴﺎن وي و ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻀﺎوت ﻛﻦ‪ .‬ﻋﻠﻲ ؛ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ او را ﺑﺎ ﺗﺎزﻳﺎﻧـﻪاي دو‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﺮ‪ ،‬ﭼﻬﻞ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ وﻟﻴﺪ ﻧﺰد ﻋﺜﻤﺎن آﻣﺪ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ او را ﻣﻲزﻧﺪ؟ ﻣﺮدم ﺑـﻪ‬
‫دﻟﻴﻞ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي او ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن وﻟﻴﺪ ﺑﺮادر ﻣﺎدري ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠـﻲ ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﺪ و او را ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ زد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﻘﻂ از ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ و ﺻﺤﺖ ﺧﻠﻴﻔـﻪ اﻋﺘـﺮاف و آن را ﺻـﺤﻴﺢ‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ و اواﻣﺮ ﺧﻠﻴﻔﻪ را ﺑﺮآورد و در ﺣﻜﻢ ﺑﺎ ﺣﺎﻛﻢ ﻣﺸﺎرﻛﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟـﺐ و‬
‫ﭘﺴﺮاﻧﺶ و ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ از ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺳﻮم راﺷﺪ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲس ﺑﻌﺪ از ﺷﻬﺎدت آن اﻣﺎم ﻣﻈﻠﻮم ـ وﻗﺘﻲ ﻣﺮدم ﻣـﻲﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ ﺑـﺎ وي‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ -‬ﻛﻪ در ﻣﻘﺪسﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺷﻴﻌﻪ آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺮ آن دﻻﻟﺖ دارد؛ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮا رﻫـﺎ‬
‫ﻛﻨﻴﺪ و دﻧﺒﺎل دﻳﮕﺮي ﺑﺮوﻳﺪ‪ ...‬و اﮔﺮ ﻣﺮا رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ‬
‫‪4‬‬
‫ﻛﻪ از ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺷﻤﺎ ﮔﻮش ﺑﺪﻫﻢ و از وي اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪.113‬‬
‫‪ - 2‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻟﻔﺮوع )ﺑﺎب آﻧﭽﻪ ﺣﺪ ﺷﺮب درﺑﺎرهي آن واﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد(‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.215‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 165‬‬
‫‪ - 4‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪. 136‬‬
 ‫‪169‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻋﺜﻤﺎن ذي اﻟﻨﻮرﻳﻦ و راﺑﻄﻪ اش ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪:‬‬

‫ﻫﺎﺷﻤﻲﻫﺎ در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻨﺎﺻﺒﻲ را از وي ﻗﺒﻮل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼً ﻣﻐﻴـﺮه‬
‫ﺑﻦ ﻧﻮﻓﻞ ﺑﻦ ﺣﺎرث ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﻣﻨﺼﺐ ﻗﻀﺎوت را در زﻣﺎن وي ﻗﺒﻮل ﻛﺮد‪ 1.‬و ﺣـﺎرث ﺑـﻦ‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﻮﻓﻞ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻨﺼﺐ ﻗﻀﺎوت را ﻗﺒﻮل ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺣﺞ را در ﺳﺎل ‪ 35‬ﻫﺠﺮي ﻗﺒﻮل ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺎﺷﻤﻲﻫﺎ در زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﻋﺜﻤﺎن و در ارﺗﺶ و ﺳﭙﺎه و ﻟﺸﻜﺮي ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤـﺎن‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﻛﻔﺎر و دﺷﻤﻨﺎن اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺪارك دﻳﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﭘﺴـﺮ ﻋﻤـﻮي‬
‫‪4‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس در ﺟﻨﮓﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﺳﺎل ‪ 26‬ﻫﺠﺮي در آﻓﺮﻳﻘﺎ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ و ﻋﻤﻮي آﻧﻬـﺎ‬
‫و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس )رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﻢ(‪ ،‬در زﻳـﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧـﺪﻫﻲ ﻋﺒـﺪاﷲ ﺑـﻦ‬
‫‪5‬‬
‫اﺑﻲﺳﺮح ﺑﻪ ﺑﺮﻗﻪ و ﻃﺮاﺑﻠﺲ و آﻓﺮﻳﻘﺎ ﻟﺸﻜﺮﻛﺸﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس زﻳﺮ ﭘـﺮﭼﻢ ﺳـﻌﻴﺪ ﺑـﻦ ﻋـﺎص اﻣـﻮي در ﺟﻨـﮓﻫـﺎي‬
‫ﺧﺮاﺳﺎن و ﻃﺒﺮﺳﺘﺎن و ﮔﺮﮔﺎن ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ 6.‬و در ﺳﺎﻳﺮ ﻏﺰوات و ﺟﻨـﮓﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﺷـﺮﻛﺖ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﻏﻨﺎﻳﻢ و ﻫﺪاﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲﻫﺎ ﻣﻲداد ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻛﻨﻴﺰ و ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر را‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﻣﺎﻣﻘﺎﻧﻲ از رﺿﺎ –اﻣﺎم ﻫﺸﺘﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن– ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻋﺒـﺪاﷲ‬

‫‪ - 1‬اﻻﺳﺘﻴﻌﺎب‪ ،‬اﺳﺪ اﻟﻐﺎﺑﺔ‪ ،‬اﻻﺻﺎﺑﺔ‪ ،‬و ﻏﻴﺮ آن‪.‬‬

‫‪ - 2‬ﻃﺒﻘﺎت‪ ،‬اﻻﺻﺎﺑﺔ ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.176‬‬
‫‪ - 4‬اﺑﻦ اﺛﻴﺮ‪ ،‬اﻟﻜﺎﻣﻞ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 45‬‬
‫‪ - 5‬ﺗﺎرﻳﺦ اﺑﻦ ﺧﻠﺪون‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.103‬‬
‫‪ - 6‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺒﺮي‪ ،‬اﻟﻜﺎﻣﻞ اﺑﻦ اﺛﻴﺮ‪ ،‬اﻟﺒﺪاﻳﺔ و اﻟﻨﻬﺎﻳﺔ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ اﺑﻦ ﺧﻠﺪون‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪170‬‬

‫ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ ﻛﺮﻳﺰ‪ ،‬ﺧﺮاﺳﺎن را ﻓﺘﺢ ﻛﺮد‪ ،‬دو دﺧﺘﺮ از دﺧﺘﺮان ﻳﺰد ﮔﺮد ﺑﻦ ﺷﻬﺮﻳﺎر ﭘﺎدﺷﺎه اﻳﺮان‬
‫را دﻳﺪ‪ ،‬و آﻧﻬﺎ را ﻧﺰد ﻋﺜﻤﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﻋﺜﻤﺎن ﻳﻜﻲ را ﺑﻪ ﺣﺴﻦ و دﻳﮕﺮي را ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺨﺸـﻴﺪ و‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﺮ دو ﻧﺰد ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ وﻓﺎت ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن‪ ،‬ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ را اﻛﺮام ﻣﻲﻛﺮد و آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪،‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻋﺜﻤﺎن از ﻃﺮف ﺷﻮرﺷﻴﺎن ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ را ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﺮوﻳﺪ و ﺟﻠﻮ در ﻣﻨﺰل ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ و ﻧﮕﺬارﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﺪهاي از اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ ورود ﺷﻮرﺷﻴﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﺰل ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺸﻮﻧﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺪاﻓﻌﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ در ﻣﻨﺰل ﻋﺜﻤﺎن اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﺣﻀﺮت‬
‫ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﺑﻮد‪ ،‬و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ روزﻫﺎي وﻳﺮاﻧﮕﺮ و ﺳﻴﺎه‪ ،‬ﻋﺜﻤـﺎن او را ﺑـﻪ‬
‫ﺣﺞ اﻣﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اي اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻬﺎد ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺒﻮبﺗـﺮ از‬
‫‪3‬‬
‫ﺣﺞ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺧﻮردم ﺗﺎ ﻣﺮا از آن رﻫﺎ ﻛﻨﻲ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮد ﻋﻠﻲ ﻣﺮﺗﻀﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﺮاي دﻓﺎع از او ﺣﺎﺿﺮ ﺷـﺪ‪ .‬ﺧـﻮد را ﺑﺎرﻫـﺎ‬
‫آﻣﺎده ﻛﺮد و ﺷﻮرﺷﻴﺎن را از او دور ﻣﻲﻛﺮد و ﭘﺴﺮاﻧﺶ و ﺑﺮادرزاده اش‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑـﻦ ﺟﻌﻔـﺮ‪ ،‬را‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت او ﮔﻤﺎرد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺎ دﺳﺖ و زﺑﺎن از او دﻓﺎع ﻛﺮد وﻟـﻲ دﻓـﻊ ﺷﻮرﺷـﻴﺎن ﻣﻤﻜـﻦ‬
‫ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻛﻨﺎرهﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ 1.‬ﺑﺎ دﺳﺖ و زﺑﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‪ ،‬ﺷﻮرﺷﻴﺎن را دﻓﻊ ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ره ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﺒﺮد‪«.‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﺎﻣﻘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻘﻴﺢ اﻟﻤﻘﺎل ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﺮﺟﺎل‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.80‬‬

‫‪ - 2‬ﺑﻼذري‪ ،‬اﻧﺴﺎب اﻻﺷﺮاف‪ ،‬ﻣﺼﺮ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ 68‬و ‪. 69‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻻﻣﻢ واﻟﻤﻠﻮك‪ ،‬اوﺿﺎع ﺳﺎل ‪ 35‬ﻫﺠﺮي‪.‬‬
‫‪ - 4‬اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ج‪ ،10‬ص‪.581‬‬
 ‫‪171‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫او ﺧﻮدش اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا آن ﻗﺪر از او دﻓﺎع ﻛﺮدم ﺗـﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻛﺮدم ﮔﻨﺎﻫﻜﺎرم‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻋﺜﻤﺎن آﻧﻬﺎ را از دﻓﺎع ﻛﺮدن ﻣﻨﻊ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ و ﺳﻼح ﺗﺎن را‬
‫‪4‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﺑﮕﺬارﻳﺪ و در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﺧﻮد ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ ‪ ...‬و ﮔﺮوﻫﻲ از ﻓﺮزﻧـﺪان اﻧﺼـﺎر ﻣـﺎﻧﻊ‬
‫ﺷﻮرﺷﻴﺎن ﻣﻲﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤﺎن آﻧﻬﺎ را ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﺮد و ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ در زﻣﺮهي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ‬
‫‪5‬‬
‫ﻣﺮا ﻳﺎري ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﻴﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﻓﺮزﻧﺪان ﺻﺤﺎﺑﻪ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ و ﺑﺮدهي آزاد ﺷﺪه اش‪ ،‬ﻗﻨﺒـﺮ زﺧﻤـﻲ‬
‫‪6‬‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺷﻮرﺷﻴﺎن ﻋﺜﻤﺎن را از آب ﻣﻨﻊ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اي ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﺎري ﻛﻪ ﺷﻤﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﻧﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﺳﺖ و ﻧﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻛﺎر ﻛﺎﻓﺮان‪.‬‬
‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن و روﻣﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺳﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻏﺬا و آب ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴـﻢ‪ ،‬آب را از‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮد ﻗﻄﻊ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ .‬و او ﺳﻪ ﻇﺮف ﭘﺮ از آب را ﻫﻤﺮاه ﮔﺮوﻫـﻲ از ﺟﻮاﻧـﺎن ﺑﻨـﻲﻫﺎﺷـﻢ ﺑـﺮاي‬
‫‪7‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺷﺮح اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪. 354‬‬

‫‪ - 2‬ﺷﺮح اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ذﻳﻞ ﻋﻨﻮان ﻫﻤﺎن ﻗﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.286‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻠﻴﻔﺔ ﺑﻦ ﺧﻴﺎط‪ ،‬ﻋﺮاق‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 151‬و ‪.152‬‬
‫‪ - 5‬ﺷﺮح اﻟﻨﻬﺞ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺎﺻﺮهي ﻋﺜﻤﺎن و ﻣﻨﻊ ﻛﺮدن او از آب‪.‬‬
‫‪ - 6‬ﺑﻼذري‪ ،‬اﻻﻧﺴﺎب‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .95‬اﻟﺒﺪاﻳﺔ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﺗﻼن ﻋﺜﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 7‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .531‬ﺑﻼذري‪ ،‬اﻧﺴﺎب اﻻﺷﺮاف‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪. 69‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪172‬‬

‫در ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ از ﻣﺴﻌﻮدي‪ 1‬ﻧﻘﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﻮﺷـﻪاي از اﻳـﻦ ﻓﺎﺟﻌـﻪي ﻫـﻮلاﻧﮕﻴـﺰ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺖﻛﻨﻨﺪه را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪ ﻛـﻪ ﺷﻮرﺷـﻴﺎن ﻣـﻲﺧﻮاﻫﻨـﺪ ﻋﺜﻤـﺎن را‬
‫ﺑﻜﺸﻨﺪ؛ ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ را ﺑﺎ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ از در ﺧﺎﻧﻪي ﻋﺜﻤﺎن‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻛﻨﻨﺪ و او را ﻳﺎري دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ وارد ﺑﺸﻮد‪ .‬زﺑﻴﺮ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪش‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ و ﻃﻠﺤﻪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪش ﻣﺤﻤﺪ و ﺑﺴﻴﺎري از ﺻﺤﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ ﺗـﺎ از ﺧﺎﻧـﻪي‬
‫وي ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺗﻴﺮاﻧﺪاز ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻴﺮي اﻧﺪاﺧﺖ و ﻫﻤﮕﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ‬
‫و ﺣﺴﻦ زﺧﻤﻲ ﺷﺪ و ﻗﻨﺒﺮ ﺧﺮاش ﺑﺮداﺷﺖ و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻃﻠﺤﻪ زﺧﻤـﻲ ﺷـﺪ‪ .‬ﭘـﺲ از آن‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫اﻓﺮاد ﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ و ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ رو اﻳﻦ اﻓﺮاد را در ﺟﻨﮓ ﺑﺮ‬
‫در ﻋﺜﻤﺎن رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪي ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ از اﻧﺼﺎر رﻓﺘـﻪ و ﺑـﺎﻻي ﺧﺎﻧـﻪﻫـﺎ‬
‫رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺑﻜﺮ و دو ﻣﺮد دﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺴـﺮ‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﻫﻤﺮاﻫﺶ ﺑﻮد و ﺧﺎﻧﻮاده اش و دوﺳﺘﺪاراﻧﺶ ﻣﺸﻐﻮل دﻓﺎع ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑـﻦ اﺑـﻲﺑﻜـﺮ‪،‬‬
‫رﻳﺶ ﻋﺜﻤﺎن را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻋﺜﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻗﺴـﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺪا اﮔـﺮ ﭘـﺪرت ﺗـﻮ را ﻣـﻲدﻳـﺪ‪،‬‬
‫ﺳﺮزﻧﺸﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬او دﺳﺘﺶ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻬﺎد و از ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ .‬دو ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ ﻋﺜﻤﺎن را دﻳﺪﻧﺪ‬

‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻣﺴﻌﻮدي‪ ،‬در دﻫﻪي ﺳﻮم ﻗﺮن ﺳﻮم ﻫﺠﺮي در ﺑﻐﺪاد ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷـﺪ و در‬ ‫‪-1‬‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎي ﺷﺮﻗﻲ آﻓﺮﻳﻘﺎﻳﻲ ﮔﺸﺖ و ﮔﺬار ﻛﺮد و در ﺳﺎل ‪ 342‬ﻳﺎ ‪ 346‬درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺴﻦ اﻣﻴﻦ در ﻃﺒﻘﺎت اﻟﻤﺆرﺧﻴﻦ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺴﻌﻮدي در ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬اﻣﺎم ﺑﻮد و ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘـﺎب »ﻣـﺮوج‬
‫اﻟﺬﻫﺐ« و »اﺧﺒﺎر اﻟﺰﻣﺎن« ﺑﻮد‪) .‬اﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ﺑﺨﺶ دوم‪.(130/1،‬‬
‫ﻗﻤﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﺑﺰرگ ﻣﺆرﺧﺎن و ﺳﺘﻮن آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬درﺑﺎرهي اﻣﺎﻣـﺖ و ﻏﻴـﺮ از آن ﻛﺘـﺎب دارد؛ از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﻛﺘﺎب »إﺛﺒﺎت اﻟﻮﺻﻴﺔ ﻟﻌﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ«‪ .‬او ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب »ﻣﺮوج اﻟﺬﻫﺐ« اﺳﺖ و ﻧﺠﺎﺷـﻲ در ﻓﻬﺮﺳـﺖ‬
‫ﺧﻮد او را از راوﻳﺎن ﺷﻴﻌﻪ آورده اﺳﺖ‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ واﻷﻟﻘﺎب‪.(153/3،‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺴﺎري اﻗﻮال ﻋﺪه اي از ﻋﻠﻤﺎي رﺟﺎل ﺷﻴﻌﻪ را ﺑﻴﺎن ﻛﺮده ﻛﻪ او را ﻣﺪح و ﺛﻨﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧـﺪ و ﺑـﺎ اوﺻـﺎف‬
‫ﭘﺴﻨﺪﻳﺪهي زﻳﺎدي ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻴﺦ ﮔﺮاﻧﻘﺪر‪ ،‬ﻣﻌﺘﻤﺪ‪ ،‬اﻣﻴﻦ و ﺷﻴﺦ ﻣﺘﻘﺪم اﻣﺎﻣﻴـﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﺻـﺮ ﺻـﺪوق‪ ،‬از ﺑﺰرﮔـﺎن‬
‫ﻋﻠﻤﺎي اﻣﺎﻣﻴﻪ و از ﻓﺎﺿﻼن ﻣﺘﻘﺪم ﺷﻴﻌﻪي دوازده اﻣﺎﻣﻲ‪ ،‬او را ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ).‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪.(281/4،‬‬
 ‫‪173‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫و او را در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن در ﺟﻠﻮﻳﺶ ﺑﻮد و آن را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ زﻧﺶ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و‬

‫ﻓﺮﻳﺎد ﻛﺸﻴﺪ‪ :‬اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﺎه ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ و ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ داﺧﻞ ﺷـﺪﻧﺪ‬
‫و دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻮت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ و ﻃﻠﺤﻪ و زﺑﻴﺮ و ﺳﻌﺪ و ﮔﺮوﻫـﻲ‬
‫از ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر رﺳﻴﺪ‪ .‬آﻧﺎن »إﻧﺎ ﷲ وإﻧﺎ إﻟﻴﻪ راﺟﻌﻮن« ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠـﻲ داﺧـﻞ ﺧﺎﻧـﻪ ﺷـﺪ و‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺎراﺣﺖ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﺴﺮاﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺟﻠﻮي ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮدﻳﺪ؟ ﻳﻚ ﺳﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ زد و ﺑﻪ ﺳـﻴﻨﻪي ﺣﺴـﻴﻦ زد و ﻣﺤﻤـﺪ ﺑـﻦ ﻃﻠﺤـﻪ را‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮد و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ زﺑﻴﺮ را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻋﻠﻲ و ﺧﺎﻧﻮاده اش‪ ،‬ﺷﺒﺎﻧﻪ او را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ او ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ‬
‫اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ ﺷﻴﻌﻲ ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫اﻓﺮاد ﻛﻤﻲ از ﺧﺎﻧﻮاده اش ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ و اﺑﻦ زﺑﻴﺮ و اﺑـﻮ ﺟﻬـﻢ ﺑـﻦ ﺣﺬﻳﻔـﻪ در‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪي ﺑﻴﻦ ﻧﻤﺎز ﻣﻐﺮب و ﻋﺸﺎء‪ ،‬ﺟﻨﺎزهي ﻋﺜﻤﺎن را ﺑﻴﺮون ﺑﺮدﻧـﺪ و در ﻳﻜـﻲ از زﻣـﻴﻦﻫـﺎي‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ »ﺣﺶ‪ ‬ﻛﻮﻛﺐ« ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﺑﻘﻴﻊ اﺳﺖ‪ ،2‬ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ او ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه‬
‫‪3‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪﻫﺎي دوﺳﺘﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﺎ ﻋﺜﻤﺎن ذياﻟﻨﻮرﻳﻦ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ دﺧﺘﺮاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ‬
‫ﭘﺴﺮان وي ﻣﻲدادﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬دو دﺧﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن داده ﺑﻮد و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن‬
‫را ﺑﻪ ﻧﺎم وي ﻣﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﭘﺴﺮان ﻋﻠﻲ ﺑـﻦ اﺑـﻲ ﻃﺎﻟـﺐ س‪،‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﻧﺎم داﺷﺖ‪ .‬ﻓﺮزﻧﺪان اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ‪ 27‬ﻧﻔﺮ ﭘﺴﺮ و دﺧﺘﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ -1 :‬ﺣﺴﻦ ‪ -2‬ﺣﺴﻴﻦ‪...‬‬
‫‪4‬‬
‫‪ -10‬ﻋﺜﻤﺎن ﻛﻪ ﻣﺎدرش ام اﻟﺒﻨﻴﻦ دﺧﺘﺮ ﺧﺮام ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ورام ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﺴﻌﻮدي‪ ،‬ﻣﺮوج اﻟﺬﻫﺐ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 344‬‬

‫‪ - 2‬ﻓﻌﻼ اﻳﻦ زﻣﻴﻦ در وﺳﻂ ﻗﺒﺮﺳﺘﺎن ﺑﻘﻴﻊ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻗﺮار دارد‪] .‬ﻣﺼﺤﺢ[‬
‫‪ - 3‬اﺑﻦ اﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح اﻟﻨﻬﺞ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ . 97‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،1‬ص ‪.198‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ذﻛﺮ اوﻻد اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ(‪ ،‬ص‪.186‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪174‬‬

‫اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﻫﻤﺮاه ﺑﺮادرش در ﻛﺮﺑﻼء ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪.‬‬

‫»ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻠﻲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﺴﺮي ‪ 21‬ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺿﺤﺎك ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮﻟﻲ ﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ‬
‫او را ﺑﺎ ﺗﻴﺮي زد و وي را از ﭘﺎي در آورد و ﻣﺮدي از ﺑﻨﻲأﺑـﺎن ﺑـﻦ دارم او را زد و ﻛﺸـﺖ و‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﺮش را ﺑﺮداﺷﺖ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎنس داﻣﺎد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬دوﺳﺖ وي در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت‪ ،‬دوﺳﺘﺪار اﻫـﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮ و ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻪي آﻧﻬﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ و‬
‫ﻋﻤﺮ او را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬او از ﻧﻈﺮ ﻗﺮاﺑﺖ و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي از اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲ ع‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﻮد و در داﻣﺎدي ﺑﻪ درﺟﻪاي رﺳﻴﺪ ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ آن درﺟﻪ ﻧﺮﺳـﻴﺪه ﺑﻮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ اﻳﻦ را اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤـﺎن‪ ،‬ﺳـﻪ ﺧﻠﻴﻔـﻪي راﺷـﺪ ﺑـﻮد ﻛـﻪ از‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﻨﺎﺑﻊ اﺻﻠﻲ و ﻣﻌﺘﺒﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺻﻔﺤﻪ و ﺟﻠﺪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬

‫دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي راﺷﺪ‪:‬‬

‫اﻣﺎ ﺷﻴﻌﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد را دوﺳﺘﺪار و ﭘﻴﺮو اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ و ﻣﺬﻫﺐ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ادﻋﺎي ﭘﻴﺮوي از آﻧﻬﺎ را دارﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﺑﺮ ﻋﻜﺲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ آﻧﺎن ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺑﻮﺑﻜﺮ‬
‫و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزي دارﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را دﺷﻤﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ و‬
‫ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺣﺘﻲ آﻧﻬﺎ را ﻛﺎﻓﺮ و ﻓﺎﺳﻖ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬و اﻳـﻦ ﺳـﺮزﻧﺶﻫـﺎ و ﻟﻌـﻦ و‬
‫ﻧﻔﺮﻳﻦﻫﺎ را ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺑﺰار ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ و وﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﺛـﻮاب را ﻧـﺰد‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ دارد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺘﺎب و رﺳﺎﻟﻪاي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻮ از ﺳـﺮزﻧﺶ و ﻃﻌـﻦ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ درﺑـﺎرهي‬
‫ﺧﺎﻟﺺﺗﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﺼﺎن رﺳﻮل ﺧﺪا ع و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدﻣﺎن و ﺑﺎﺗﻘﻮاﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲﺗﺮﻳﻦ‬

‫‪ - 1‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ص‪ .83‬ﻋﻤﺪة اﻟﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ص‪ .356‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ، 2‬ص‪.213‬‬
‫‪ - 2‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪.234‬‬
 ‫‪175‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫آﻧﻬﺎ و ﺣﺎﻣﻼن ﺷﺮﻳﻌﺖ و رﺳﺎﻧﻨﺪﮔﺎن رﺳﺎﻟﺖ و ﻧﺎﻳﺒﺎن و ﺷﺎﮔﺮدان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﻧﺨﺒﮕﺎن اﻳﻦ‬
‫اﻣﺖ – رﺿﻮان اﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﺟﻤﻌﻴﻦ – ﻧﺒﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻼ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺎﻇﻢ در ﻛﺘﺎﺑﺶ آورده اﺳﺖ‪:‬‬
‫از اﺑﻮﺣﻤﺰه ﺛﻤﺎﻟﻲ – و او ﺑﻪ دروغ از زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ – ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ را ﻳﻚ ﺑﺎر ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﻫـﺰار ﺣﺴـﻨﻪ ﺑـﺮاي او ﻣـﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ و‬
‫ﻫﺰاران ﻫﺰار ﮔﻨﺎه او را ﭘﺎك ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﻫﺰار درﺟﻪ‪ ،‬او را ﺑﺎﻻ ﻣـﻲﺑـﺮد و ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺷﺒﺎﻧﻪ آﻧﻬﺎ را ﻳﻚ ﺑﺎر ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻻي ﻣﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑـﺮ ﻣـﻮﻻي‬
‫ﺧﻮد اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ وارد ﺷﺪم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺳﺮورم‪ ،‬ﺣﺪﻳﺜﻲ را از ﭘﺪرﺗﺎن ﺷـﻨﻴﺪه ام‪ .‬ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫اي ﺛﻤﺎﻟﻲ‪،‬آن را ﺑﺎزﮔﻮ‪ .‬ﺣﺪﻳﺚ را ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آري اي ﺛﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺑـﺮ آن ﺑﻴﻔـﺰاﻳﻢ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آري ﺳﺮورم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺻﺒﺢ ﻳﻚ ﻟﻌﻨﺖ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﻔﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺗـﺎ آﺧـﺮ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﺷﺐ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﺮاي او ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺐ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻳﻚ ﻟﻌﻨﺖ ﺑﻔﺮﺳـﺘﺪ ﺗـﺎ ﺻـﺒﺢ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﺮ وي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ رﻓﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﺮ ﻣـﻮﻻﻳﻢ ﺻـﺎدق وارد‬
‫ﺷﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﺪﻳﺜﻲ را از ﭘﺪر و ﺟﺪت ﺷﻨﻴﺪه ام‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آن را ﺑﻴﺎور اي اﺑـﻮﺣﻤﺰه‪ .‬ﺣـﺪﻳﺚ را‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ دارد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪ :‬و ﻫﺰار ﻫﺰار درﺟﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲرود‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫‪1‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺨﺸﻨﺪه و ﻛﺮﻳﻢ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻣﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ‪» :‬ﻣﺎ ﻗﻮم ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﺑﺰرگ و ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻟﻌﻦ و ﻓﺤﺶ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺮ آﻧﻬﺎ و اﻋﻼم ﺑﻴﺰاري از آﻧﻬﺎ اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰاﻳﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﻛﻪ آن را ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﺤﺎب ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهش ﻧﺜﺎر ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮد و در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺳﻮرهي ﺑﺮاﺋﺖ از اﺑـﻮﺣﻤﺰه ﺛﻤـﺎﻟﻲ ﻧﻘـﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ اﻣﺎم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺖﻫﺎي ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧـﻪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﻼﻛﺎﻇﻢ‪ ،‬أﺟﻤﻊ اﻟﻔﻀﺎﺋﺢ‪ .‬ﺿﻴﺎء اﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ‪ ،‬ص‪.513‬‬

‫‪ - 2‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ص‪.180‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪176‬‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺑﻮاﻟﻔﺼﻴﻞ و رﻣﻊ و ﻧﻌﺜﻞ و ﻣﻌﺎوﻳﻪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮ دﻳـﻦ آﻧﻬـﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ دﺷﻤﻨﻲ ﻛﻨﺪ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا‪ ،‬دﺷﻤﻨﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ درﺑﺎرهي اﻳﻦ ﺳﻪ اﺻﻄﻼح از ﺟﺰري ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣـﺮاد از اﺑـﻮ اﻟﻔﺼـﻴﻞ‪،‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ اﺳﺖ ﭼﻮن ﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻓﺼﻴﻞ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ و ﺷﺘﺮ ﺟﻮان را ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻓﺼﻴﻞ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﻓﺼـﻴﻞ ﺑـﻪ‬
‫ﺑﭽﻪ ﺷﺘﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ از ﺷﻴﺮ ﻣﺎدرش ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﻛﻼم ﺑﻌﻀﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼـﻮن‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﺷﺘﺮ ﭼﺮان ﺑﻮد ﺑﻪ اﺑﻮاﻟﻔﺼﻴﻞ ﻣﻌﺮوف ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻲ از اﻫﻞ ﻟﻐﺖ ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪:‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻦ اﺑﻲﻗﺤﺎﻓﻪ در ﺳﺎل ﺳﻮم ﻋﺎم اﻟﻔﻴﻞ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ و اﺳﻢ او را ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰي– ﻧﺎم ﺑﺘﻲ اﺳﺖ –‬
‫ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﻛﻨﻴﻪي وي در زﻣﺎن ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻔﺼﻴﻞ ﺑﻮده و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺳﻼم آورد‪ ،‬ﻋﺒـﺪاﷲ ﻧـﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻌﺮوف ﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻛﻠﻤﻪي رﻣﻊ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻋﻤﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ و در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﻬﺎدت‪ ‬ﺑ‪‬ﺮده را رد ﻛﺮده‪ ،‬رﻣﻊ )ﻋﻤﺮ( ﺑﻮد و اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ارث‬
‫را ﻋﻮل داده‪ ،‬رﻣﻊ )ﻋﻤﺮ( ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻌﺜﻞ‪ ،‬اﺳﻢ ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ رﻳﺶ زﻳﺎدي داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺟﻮﻫﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺜﻤﺎن وﻗﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ او ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻪ آن ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم ﭼﻄﻮر ﺑﺎ ﺑﻲﺣﻴﺎﻳﻲ ﻧﺎم ﺑﺘﻬﺎ را ﺑﺮ اﻳﻦ اﺻﺤﺎب ﺑﺰرﮔﻮار ﻣﻲ ﻧﻬﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﭙﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺠﺎ و ﺳﺨﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ – اﻣﺎم ﭘﻨﺠﻢ ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻪ – ﻛﺠـﺎ‬
‫ﻛﻪ در ﺟﻮاب ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬آﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﺣﻘﻲ را از ﺷﻤﺎ ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮده اﻧﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻗﺴـﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﺑﺮ ﺑﻨﺪه اش ﻧﺎزل ﻛﺮد ﺗﺎ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن را از ﻋـﺬاب ﺧـﺪا ﺑﺘﺮﺳـﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ اﻧـﺪازهي‬
‫‪3‬‬
‫ﺧﺮدﻟﻲ‪ ،‬ﺣﻖ ﻣﺎ را ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻋﻠﻲس دﺧﺘﺮش را ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس داد و ﭼﺮا رﺳﻮل اﷲ
‬
‫دو دﺧﺘﺮ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎنس داد؟ ﭼﺮا ﻋﻠﻲ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﺪح و ﺛﻨﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧـﺪ‬

‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .116‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار ‪ ،‬ج‪، 7‬ص‪.37‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.116‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪.‬‬
 ‫‪177‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫و ﭼﺮا او و ﭘﺴﺮاﻧﺶ از او دﻓﺎع ﻛﺮده اﻧﺪ و ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ زﺧﻤﻲ ﺷـﺪ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ او ﻧﻴـﺰ‪ ،‬از‬
‫دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻴﻌﻪ اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﻮاب ﺑﺪﻫﺪ؟‬
‫اﮔﺮ ﻋﺜﻤﺎن س ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﺮا ﻋﻠﻲس ﺑﺮادرزاده اش را از ازدواج دﺧﺘﺮش ﺑﺎ أﺑﺎن ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن‬
‫ﻣﻨﻊ ﻧﻜﺮد؟ و ﭼﺮا ﻣﺎﻧﻊ ازدواج ﺳﻜﻴﻨﻪ دﺧﺘﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺎ ﻧﻮهي ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬زﻳﺪ ﻧﺸﺪ؟ و ﭼـﺮا‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﭘﺴﺮش را ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﺜﻤﺎن ﻧﺎم ﻧﻬﺎد؟‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻲ ﻛﻪ در ﺑﻐﺾ و ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ زﻳﺎدهروي ﻣﻲﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺧﺮاﻓـﺎت و‬
‫دروغﻫﺎ و داﺳﺘﺎنﻫﺎﻳﻲ را ﺳﺮ ﻫﻢ ﻛﺮده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع درﮔﺬﺷـﺖ‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓـﺎﺗﻲ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻳﺠﺎد ﺷﺪ و ﻋﻤﺮ آﻧﻬﺎ را رﻓﻊ و اﺻﻼح ﻛﺮد و ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻨﻮز رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﻧﺸﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺘﻨﻪاي اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ آن را در ﻳﻚ ﻛﺘﺎب‬
‫ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺳﺮاغ او ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﻗﺮآن را ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻜـﻨﻢ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲآﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺳﺮاغ وي ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺎ از اﻳﻦ ﻛـﺎر ﻓـﺎرغ ﻧﺸـﻮم‪ ،‬ﺑﻴـﺮون‬
‫ﻧﻤﻲآﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎر ﺳﻮم ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮي ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻗﻨﻔﺬ ﻧﺎم داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺮاغ وي ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‬
‫و ﻣﻴﺎن او و ﻋﻠﻲ اﻳﺴﺘﺎد و ﻗﻨﻔﺬ او را زد و رﻓﺖ و ﻋﻠﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻧﺒﺮد و ﺗﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم دور‬
‫ﻋﻠﻲ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ رو دﺳﺘﻮر داد ﻛﻪ اﻃﺮاف ﺧﺎﻧﻪي ﻋﻠﻲ ﻫﻴﺰم ﺟﻤﻊ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﻤﺮ رﻓﺖ‬
‫و ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪي ﻋﻠﻲ را آﺗﺶ ﺑﺰﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ و ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﺣﺴﻦ و ﺣﺴـﻴﻦ در آن‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮون رﻓﺖ و ﺑﻪ زور و ﺑﺮﺧﻼف ﻣﻴﻠﺶ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ‪:‬‬

‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ اﮔﺮ ﻣﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﺷﻢ و‬

‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 307‬و ‪ .308‬اﻟﺒﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪.47‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪178‬‬

‫‪1‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﺗﻤﺎم زﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﺮﺳﻢ و وﺣﺸﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻮ واﺋﻠﻪ درﺑﺎره اش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻓﻼﻧﻲ ـ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺴﻲ در‬
‫ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬اﺳﻢ وي را آورده اﺳﺖ ـ ﻣﻲرﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﺎه ﻫﻤﻬﻤﻪاي را از او ﺷﻨﻴﺪم‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫»ﭼﻪ ﺷﺪه ﻓﻼﻧﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬واي ﺑﺮ ﺗﻮ‪ ،‬آﻳﺎ آن ﺷﻴﺮزاد و آن ﺳـﺨﺖ ﮔﻴﺮﻧـﺪه ﺑـﺮ ﻇﺎﻟﻤـﺎن‪ ،‬ﺑـﺎ دو‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﻳﻚ ﭘﺮﭼﻢ را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻲ؟ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدم و دﻳﺪم ﻋﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي ﻓﻼﻧﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻪ ﻋﻠـﻲ‬
‫ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ ﺑﻴﺎ ﺗﺎ درﺑﺎرهي ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ وي ﺑﺮاﻳـﺖ ﺑﮕـﻮﻳﻢ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻋﻬﺪ ﺑﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﺮار ﻧﻜﻨﻴﻢ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﻓﺮار ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﮔﻤﺮاه ﺑﻮد و‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ ﺑﻮد‪ .‬و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﺧﻮد ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﺟﻨـﮓ ﺑـﻮد‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ ﺻـﺪ‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎن از دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ در زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ ﻫﺮ ﻛﺪام ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺻﺪ ﻧﻔـﺮ ﻳـﺎ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺎ از ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪن ﺧﻮد ﺗﺮﺳﻴﺪﻳﻢ و دﻳﺪم ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﻫﻤﭽـﻮن ﺷـﻴﺮ از ﭘﻴﺸـﺮوي آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﺮد و ﻣﺸﺘﻲ ﺳـﻨﮕﺮﻳﺰه ﺑﺮداﺷـﺖ و ﺑـﺮ ﺻـﻮرت ﻣـﺎ ﭘﺮﺗـﺎب ﻛـﺮد‪ ،‬آﻧﮕـﺎه ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺻﻮرتﻫﺎي ﺳﺴﺖ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪ ،‬ﻛﺠﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴـﺪ ﻓـﺮار ﻛﻨﻴـﺪ؟ ﺑـﻪ ﺟﻬـﻨﻢ؟ ﻣـﺎ ﺑـﺎز‬
‫ﻧﻤﻲﮔﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻳﻮرش آورد در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﻲ در دﺳﺘﺶ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻮي ﻣـﺮگ از‬
‫آن ﺑﻪ ﻣﺸﺎم ﻣﻲرﺳﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻋﻬﺪ ﻛﺮدﻳﺪ و ﺳﭙﺲ ﻋﻬﺪ ﺧﻮد را ﺷﻜﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺪا‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﺮگ ﺳﺰاوارﺗﺮ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ آﺗﺶ در آﻧﻬﺎ روﺷﻦ ﺑـﻮد‬
‫ﻳﺎ ﮔﻮﻳﻲ دو ﻇﺮف ﭘﺮﺧﻮن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻓﻜﺮﻛﺮدم ﻛﻪ ]ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮓ را[ ﺑﺮ ﻫﻤﻪي ﻣﺎ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬ﻣـﻦ‬
‫از ﻣﻴﺎن اﺻﺤﺎب ﺧﻮدم ﺑﻪ ﻃﺮف ﻋﻠﻲ رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬ﻋﺮﺑﻬﺎ ﻳﻮرش آوردﻧﺪ و ﻓﺮار‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﻮرش‪ ،‬ﻓﺮار را ﻧﻘﺾ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ او ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﺸـﻴﺪ و ﭼﻬـﺮه اش را از ﻣـﻦ‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺮس‪ ،‬ﻣﺪام در دﻟﻢ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا آن ﺗﺮس ﺗﺎ ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻧﻴﺰ‪ ،‬از دﻟﻢ ﺑﻴـﺮون‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ(‪ ،‬ص‪. 452‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 114‬و ‪. 115‬‬
 ‫‪179‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫درﺑﺎرهي ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻋﻠﻲ س ﻣﺒﺎﻟﻐﻪﻫﺎي زﻳﺎدي ﻛﺮده اﻧﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ آﻧﭽﻪ ﻗﻄﺐ راوﻧﺪي رواﻳﺖ‬
‫ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺧﺒﺮ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻤﺮ درﺑﺎرهي ﺷﻴﻌﻴﺎن وي ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در راه‬
‫ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل او رﻓﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺎﻧﻲ در دﺳﺖ ﻋﻠﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ داده اﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮ درﺑﺎرهي ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮده اي‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻛﻤﺎﻧﺶ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ زد ﺑـﻪ ﻧﺎﮔـﺎه ﻫﻤﭽـﻮن‬
‫اژدﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ دﻫﺎﻧﺶ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻤﺮ ﺑﺎز ﻛﺮده ﺗﺎ او را ﺑﺒﻠﻌﺪ و ﻋﻤـﺮ ﻓﺮﻳـﺎد زد‪ :‬ﻣﻮاﻇـﺐ‬
‫ﺑﺎش اي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﺎ دﺳﺘﺶ ﺑـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﻤﺎن زد و ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺑﺮﮔﺸﺖ و ﻋﻤﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺗﺮﺳﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻋﺎﻣﺮي ﺷﻴﻌﻲ ﻛﻪ دوﺳﺘﺎن ﺧﺪا را ﺧﻴﻠـﻲ ﻟﻌـﻦ و ﻧﻔـﺮﻳﻦ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﻋﻤﺮ را ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻪ و او را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻗﺴـﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺪا اي اﺑـﻦ‬
‫ﺻﻬﺎك! اﮔﺮ اﻳﻦ را ﭘﺮﺗﺎب ﻛﻨﻲ‪ ،‬دﺳﺖ راﺳﺘﺖ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮداﻧﻢ؛ اﮔﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮم را آﺧﺘﻪ ﻛﻨﻢ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺟﺎﻧﺖ را ﻧﮕﻴﺮم‪ ،‬آن را ﻏﻼف ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺗﺮﺳﻴﺪ و ﺳﺎﻛﺖ ﺷﺪ و داﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻋﻠﻲ ﻗﺴﻢ‬
‫ﺑﺨﻮرد‪ ،‬راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻋﻤﺮ‪ ،‬آﻳﺎ ﺗﻮ ﻫﻤﺎن ﻧﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﺑـﻪ ﺗـﻮ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد و دﻧﺒﺎل ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮم آﻣﺪم و ﺳﭙﺲ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﻜﺸﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ‬

‫ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ lfedcba`_~m :‬ﻣﺮﻳﻢ‪84 :‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺘﺬﻛﺮ ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد زﻧـﺪه اﺳـﺖ‪ ،‬ﻫـﻴﭻ‬
‫ﻳﻚ از ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺎ راﺳﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ از ﻣـﺎ او را ﻣـﻲﻛﺸـﺪ؟ ﻋﻤـﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ‪ .‬دﻧﺒﺎل ﺧﺎﻟﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي ﺧﺎﻟﺪ‪ ،‬ﻧﻈﺮت درﺑﺎرهي اﻳﻦ ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ ﻣﻲﺳﭙﺎرﻳﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﻣﺮا ﺑﻪ‬
‫ﻗﺘﻞ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ اﻣﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﺎ ﭼﻴـﺰي ﻏﻴـﺮ از اﻳـﻦ را‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺠﺎ او را ﺑﻜﺸﻢ؟ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻣﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ ﺷـﺪﻳﻢ ﺗـﻮ در‬

‫‪ - 1‬اﻟﺨﺮاﺋﺞ و اﻟﺠﺮاﺋﺢ‪ ،‬ﺑﻤﺒﺌﻲ ‪1301،‬ﻫـ‪ ،‬ص‪ 20‬و ‪. 21‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪180‬‬

‫ﻛﻨﺎر او ﺑﺎﻳﺴﺖ و ﺷﻤﺸﻴﺮ در دﺳﺘﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﻼم داد‪ ،‬ﮔﺮدﻧﺶ را ﺑﺰن‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻓﻜﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺮدم ﺑﻔﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﭼـﻪ ﻛﺴـﻲ ﻋﻠـﻲ را ﻛﺸـﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﺳﺨﺘﻲ ﺷﺮوع ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻮد ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﺪ و آن ﺷـﺐ ﻧﺨﻮاﺑﻴـﺪ ﺗـﺎ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ آﻣﺪ و ﻧﻤﺎز اﻗﺎﻣﻪ ﺷﺪ‪ .‬او اﻣﺎم ﺟﻤﺎﻋﺖ ﺷﺪ و در ﺣﺎﻟﻲ اﻣﺎﻣﺖ ﻣـﻲﻛـﺮد‪ ،‬در‬
‫ﻓﻜﺮ ﺑﻮد و ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ آﻣﺪ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﺰد ﻋﻠﻲ اﻳﺴﺘﺎد و‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﻫﻮﺷﻴﺎري‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﻌﻀﻲ از اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﺸﻬﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺗﻤﺎم ﺷﺪ ﻗﺒـﻞ‬
‫از ﺳﻼم دادن ﻓﺮﻳﺎد زد اي ﺧﺎﻟﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ اﻣﺮ ﻛﺮده ام‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻧﺪه و ﮔﺮﻧـﻪ ﻣـﻲﻛﺸـﻤﺖ؛‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻪ راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺳﻼم داد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﻠﻲ ﺟﺴﺘﻲ زد و ﻳﻘﻪي ﺧﺎﻟﺪ را ﮔﺮﻓﺖ و ﺷﻤﺸـﻴﺮ را‬
‫از دﺳﺘﺶ ﮔﺮﻓﺖ ﺳﭙﺲ او را زﻣﻴﻦ زد و ﺑﺮ ﺳﻴﻨﻪ اش ﻧﺸﺴﺖ و ﺷﻤﺸﻴﺮش را ﮔﺮﻓـﺖ ﺗـﺎ او را‬
‫ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬اﻫﺎﻟﻲ ﻣﺴﺠﺪ ﮔﺮد او ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺧﺎﻟﺪ را ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎس ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﻲ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﻗﺒﺮ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ آزادش ﻛﻨﺪ‪ .‬او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ ﻗﺒﺮ ﺳﻮﮔﻨﺪ دادﻧـﺪ و‬
‫‪1‬‬
‫رﻫﺎﻳﺶ ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺶ رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن درﺑﺎرهي ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪» :‬او ﺑﺴﻴﺎر ﻗﺪرﺗﻤﻨـﺪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ روزي ﭘﺎﻳﺶ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻛﻮﺑﻴﺪ و زﻣﻴﻦ ﻟﺮزﻳﺪ«‪.‬‬
‫روزي زﻣﻴﻦ ﻟﺮزﻳﺪ و ﻋﻠﻲ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺗﺎﺧﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ زﻣﻴﻦ آرام ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺻـﺎﻓﻲ ﺑـﻪ‬
‫دروغ از ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻟﺰﻟﻪاي در زﻣﺎن اﺑﻮﺑﻜﺮ اﻳﺠﺎد ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺗﺮﺳـﻴﺪﻧﺪ و ﻧـﺰد‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﺪه و ﭘﻴﺶ ﻋﻠﻲ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم راه اﻓﺘﺎدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ در‬
‫ﺧﺎﻧﻪي ﻋﻠﻲ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ اﺳﻘﺒﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺮون رﻓﺖ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻏـﻢ و ﻏﺼـﻪي آﻧﻬـﺎ‬
‫اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬او رﻓﺖ و ﻣﺮدم او را دﻧﺒﺎل ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﭙﻪاي رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﺑـﺮ‬
‫روي آن ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ دﻳﻮارﻫﺎي ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﻟﺮزﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻮﻳﻲ‬

‫‪ - 1‬ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻋﺎﻣﺮي‪ ،‬ص‪ 256‬و ‪. 257‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ص‪. 74‬‬
 ‫‪181‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﻤﺎ از آﻧﭽﻪ دﻳﺪه اﻳﺪ وﺣﺸﺖ ﻛﺮده اﻳﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ وﺣﺸﺖ ﻧﻜﻨﻴﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣـﺎل‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻧﺪﻳﺪه اﻳﻢ؟ ﭘﺲ ﻋﻠﻲ ﻟﺒﻬﺎﻳﺶ را ﺗﻜﺎن داد و ﺑﺎ دﺳـﺘﺎن ﻣﺒـﺎرﻛﺶ زﻣـﻴﻦ را زد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ را ﭼﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ ﭼﺮا آرام ﻧﻤﻲﮔﻴﺮي؟ ﭘﺲ ﺑﻪ اذن ﺧﺪا زﻣﻴﻦ آرام ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم اﻳﻦ ﺑﺎر‬
‫از اوﻟﻴﻦ ﺑﺎري ﻛﻪ ﻧﺰد وي آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و او ﺑﻪ ﻃﺮف آﻧﺎن رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻌﺠﺐ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠـﻲ ﺑـﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﻛﺎر ﻣﻦ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آري‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻫﻤﺎﻧﻢ ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ درﺑـﺎره اش‬

‫ﻓﺮﻣﻮده اﺳـﺖ‪lfedcba`_^]\[ZYm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫اﻟﺰﻟﺰﻟﻪ‪3 - 1 :‬ﻣﻦ ﻫﻤﺎن اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎره اش ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ihgm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lj‬اﻟﺰﻟﺰﻟﺔ‪4 :‬ﻫﺮ ﺣﺎدﺛﻪ اي‪ 1‬ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ؛ روزي ﺑﺎ ﻗﺪرت‪ ،‬اﺑﻠﻴﺲ را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ زد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛـﻪ اﺑـﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻗﻤﻲ در »ﻋﻴﻮن اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ« رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﭼﺮﻧﺪﻫﺎ در ﻛﺘﺐ ﺷﻴﻌﻪ زﻳﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎل ﻛﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ را ﺷﺮوع ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﺣﻜﺎﻳـﺖ ﻋﺠﻴـﺐ دﻳﮕـﺮي آن را‬
‫ﺗﻜﻤﻴﻞ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ دروغﻫﺎ و اﺳﻄﻮرهﻫﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎﻓﺘﻪ و اﺳﺎس ﻣﺬﻫﺐ و ﻋﻘﺎﻳﺪ‬
‫ﺧﻮد را ﺑـﺮ آن ﮔﺬاﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ‪ .‬اﻳـﻦ داﺳـﺘﺎن را از ﻛﺘـﺎب »اﻷﻧـﻮار اﻟﻨﻌﻤﺎﻧﻴـﻪ« اﺛـﺮ ﻧﻌﻤـﺖ اﷲ‬
‫ﺟﺰاﺋﺮي‪3‬ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﺮﺳﻲ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺟﻨﮓ ﺧﻴﺒﺮ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛـﻪ ﻓـﺘﺢ ﺧﻴﺒـﺮ ﺗﻮﺳـﻂ‬

‫‪ -1‬اﻟﺼﺎﻓﻲ‪ ،‬ص‪. 571‬‬

‫‪ -2‬ج‪ ،2‬ص‪. 72‬‬
‫‪ -3‬ﻧﻌﻤﺖ اﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺣﺴﻴﻨﻲ ﺟﺰاﺋﺮي‪ ،‬از ﺑﺰرﮔﺎن ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮ و ﻓﻀﻼي ﻣﺘﺒﺤﺮ ﻣﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ داراي ﻗﻠﺒـﻲ‬
‫ﺳﺎﻟﻢ و ﺳﺮﺷﺘﻲ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و او ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب »اﻷﻧﻮار اﻟﻨﻌﻤﺎﻧﻴﺔ« اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ ﻳﻚ ﻋﻤﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﺣـﺮ‬
‫ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﻓﺎﺿﻞ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﺤﻘـﻖ ﻋﻼﻣـﻪ و ﮔﺮاﻧﻘﺪراﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﺳـﺎل ‪ 1112‬ﻫــ درﮔﺬﺷـﺖ‪ .‬او از‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان ﻣﺠﻠﺴﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺴﺎري‪.(150/8 ،‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪182‬‬

‫ﻋﻠﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬و ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ  ﻧﺰد رﺳﻮل اﷲ ع آﻣﺪ و از ﻗﺘﻞ ﻣﺮﺣـﺐ ﺑـﻪ او ﻣـﮋده داد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع از ﺑﺸﺎرت او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺷﻤﺸـﻴﺮ را‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮد ﺗﺎ ﻣﺮﺣﺐ را ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ اﺳﺮاﻓﻴﻞ و ﻣﻴﻜﺎﺋﻴﻞ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺎزوﻫـﺎﻳﺶ را در‬
‫ﻫﻮا ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻤﺎم ﻧﺰﻧﺪ؛ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬او و ﻟﺒﺎس ﻫﺎي آﻫﻨﻴﻦ و اﺳﺒﺶ را ﻧﺼﻒ ﻛﺮد‬
‫و ﺷﻤﺸﻴﺮش ﺑﻪ ﻻﻳﻪﻫﺎي زﻣﻴﻦ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻪ زﻳـﺮ زﻣـﻴﻦ ﺑـﺮو و‬
‫ﻧﮕﺬار ﻛﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻗﻌﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﺮﺳﺪ و ﮔﺮﻧﻪ زﻣﻴﻦ دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘـﺲ رﻓـﺘﻢ و در آن‬
‫ﺟﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﭼﻴﺰي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﺮ از ﻣﺪاﺋﻦ ﻗﻮم ﻟﻮط ﺑﺮ ﺷﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻢ ﻓﺮود آﻣـﺪ‪ .‬ﻣـﺪاﺋﻦ ﻗـﻮم‬
‫ﻟﻮط ﻫﻔﺖ ﺷﻬﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻫﻔﺖ زﻣﻴﻦ رﻳﺸﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﺮ ﻳﻚ رﻳﺸﻪ ﺑـﺎﻻ رﻓﺘـﻪ و ﺗـﺎ ﻧﺰدﻳـﻚ‬
‫آﺳﻤﺎن رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺗﺎ ﺳﺤﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﺪم ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ آن را دﮔﺮﮔﻮن‬
‫ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ آن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻋﻠﻲ ﻧﺒﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﭼﺮا در ﻳﻚ زﻣﺎن آن‬
‫را دﮔﺮﮔﻮن ﻧﻜﺮدي و آن را ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻜﺮدي؟ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي رﺳـﻮل ﺧـﺪا ع‪ ،‬در ﻣﻴـﺎن آﻧﻬـﺎ‬
‫ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺸﺘﺶ ﺧﻮاﺑﻴﺪه و رﻳﺸﺶ رو ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﻮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷـﺮم ﻛـﺮد از‬
‫اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ را ﻋﺬاب دﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺳﺤﺮ ﺳﭙﺮي ﺷﺪ‪ ،‬آن ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﺮﻋﻜﺲ ﺷﺪ و ﺧﺪا ﻣﺮا ﺑﻪ ﻋـﺬاب‬
‫وي اﻣﺮ ﻛﺮد‪ .‬در ﻫﻤﺎن روز ﻧﻴﺰ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﻌﻪي ﺧﻴﺒﺮ ﻓﺘﺢ ﺷﺪ و زﻧﺎﻧﺸﺎن اﺳﻴﺮ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ زﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺻﻔﻴﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ دﺧﺘﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻗﻠﻌﻪ ﺑـﻮد‪ .‬ﻧـﺰد ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع آﻣـﺪ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ در‬
‫ﺻﻮرﺗﺶ اﺛﺮ ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﭘﻴﺪا ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع درﺑﺎرهي آن ﺷﻜﺴﺘﮕﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ‬
‫وارد ﻗﻠﻌﻪ ﺷﺪ و ﻳﻜﻲ از ﺑﺮجﻫﺎي آن را ﺗﻜﺎن داد‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻗﻠﻌﻪ ﺗﻜـﺎن ﺧـﻮرد و ﺗﻤـﺎم ﭼﻴﺰﻫـﺎي‬
‫آوﻳﺨﺘﻪ از ﻗﻠﻌﻪ ﻓﺮو رﻳﺨﺖ و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم و از روي آن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﺮت ﺷﺪم و‬
‫ﺑﻪ ﺗﺨﺖ اﺻﺎﺑﺖ ﻛﺮدم‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺻﻔﻴﻪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ و ﻗﻠﻌﻪ را ﺗﻜﺎن‬
‫داد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺸﻢ او ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ ﺳﭙﺲ ﻫﻤﻪي آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ را ﻟﺮزاﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻼﺋﻜـﻪ‬
‫ﻫﻤﮕﻲ ﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺮ ﺻﻮرتﻫﺎﻳﺸﺎن اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺷﺠﺎﻋﺖ رﺑﺎﻧﻲ دارد‪ .‬اﻣﺎ دروازهي ﺧﻴﺒﺮ ﻛﻪ‬
‫ﭼﻬﻞ ﻧﻔﺮ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﺒﺎﻧﻪ آن را ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ وارد ﻗﻠﻌﻪ ﺷﺪ ﺳﭙﺮ وي از‬
 ‫‪183‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻛﺜﺮت ﺿﺮﺑﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد؛ ﺳﭙﺲ دروازه را از ﺟﺎ ﻛﻨﺪ و آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺳﭙﺮ ﺧﻮد ﻗﺮار داد‬
‫و ﺟﻨﮕﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻗﻠﻌﻪ را ﻓﺘﺢ ﻛﺮد‪«.‬‬
‫اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺑﺎ رواﻳﺖ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﻣﻨﺎﻓﺎت دارد ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻣﺘﻮﺟـﻪ ﺷـﺪﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر ﮔﺮد ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﻤـﺮاه ﺟﻤـﺎﻋﺘﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪي ﻋﻠﻲ ﻳﻮرش ﺑﺮدﻧﺪ و ﻋﻠﻲ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ او را اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﺎ‬
‫ﻋﻠﻲ درﮔﻴﺮ ﺷﺪ و او را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ زد و ﺷﻤﺸﻴﺮش را ﺷﻜﺴﺖ و وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻴـﺮون‬
‫آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻴﺮون ﻣﻲروﻳﺪ ﻳﺎ ﻣﻮﻫﺎﻳﻢ را آﺷﻜﺎر ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ آﻧﻬﺎ و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺸﺎن ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻨـﺪ و‬
‫‪1‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﻮم اﻳﺎﻣﻲ را ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از دﻳﮕﺮي ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫واﻗﻌﺎً ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ از ﺷﻴﻌﻴﺎن راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﻌﻤﺖ اﷲ ﺟﺰاﺋﺮي ﻳﺎ ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‬
‫ﻋﺎﻣﺮي‪2‬؟ ﻳﺎ ﻗﻄﺐ راوﻧﺪي ﻳﺎ ﻗﻤﻲ ﻳﺎ ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻳﺎ ﻋﻴﺎﺷﻲ ﻳﺎ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ؟‬
‫ﺑﻠﻜﻪ واﻗﻌﻴﺖ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺷﺎن دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺑﻪ دروغ اﻳﻦ رواﻳﺖﻫﺎ را ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫و ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﮕﻔﺘﻪ اﻧﺪ و اﺻﻼً ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻳﺎ اﻳﻦ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﻤﻲﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺪﻳﻖ اﺳﺖ و درﺑـﺎرهي ﻋﻤـﺮ ﻧﻤـﻲﮔﻔﺘﻨـﺪ ﻛـﻪ‬

‫‪ -1‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ‪،‬ج‪، 2‬ص‪. 126‬‬

‫‪ -2‬ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻋﺎﻣﺮي ﻫﻼﻟﻲ ﻛﻮﻓﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در ﺳﺎل ‪ 90‬درﮔﺬﺷـﺖ‪ .‬درﺑـﺎره ي او ﻣـﻲ ﮔﻮﻳﻨـﺪ ﻛـﻪ او از‬

‫اﺻﺤﺎب ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺴﺎري درﺑﺎره اش ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬او از اﺻﺤﺎب اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ )ع(‬
‫و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ي ﻛﺘﺎب ﻣﺸﻬﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﺑﺤﺎراﻷﻧﻮار و ﻏﻴﺮه از آن ﻧﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬وي از ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺘﻘـﺪم‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻮده و ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ از اﺋﻤﻪ ي ﻣﻌﺼﻮم را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻋﻠـﻲ‪ ،‬ﺣﺴـﻦ ‪،‬ﺣﺴـﻴﻦ‪،‬‬
‫زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ‪) .‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪.(66/4 ،‬‬
‫ﻗﻤﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺮوﻓﻲ دارد ﻛﻪ ﻋﻠﻤﺎ و ﻣﺤﺪﺛﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ از آن ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ و اوﻟﻴﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﺦ ﻛﻠﻴﻨﻲ و ﺻﺪوق و ﺳﺎﻳﺮ ﻗﺪﻣﺎ ﺑﻪ آن ﺗﻜﻴـﻪ ﻛـﺮده اﻧـﺪ‪.‬‬
‫)اﻟﻜﻨﻲ و اﻷﻟﻘﺎب‪.(248/3،‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪184‬‬

‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ ﻣﺒﺎرك و ﺳﻴﺮت و روﺷـﻲ رﺿـﺎﻳﺖ ﺑﺨـﺶ داﺷـﺖ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸـﺎن را ﺑـﻪ ﻧـﺎم آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻧﻤﻲﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ازدواج و ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﮔﺸﺎن آﻧﻬﺎ را ﻣﺪح ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ‬
‫از اﻳﻦ ﻫﻤﻪ رواﻳﺖ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻴﻢ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ اﻳﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ در اﻋﻤـﺎل و اﻓﻌـﺎل ﺧـﻮد‬
‫ﺻﺎدق ﺑﻮده اﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن و ﮔﻔﺘﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﺼﺪاق اﻳﻦ راﺳﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮ آﻧﻬـﺎ دروغ‬
‫ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ و در ﻋﻘﻴﺪه ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺨﺎﻟﻔﻨﺪ و ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن و ﻧﺰدﻳﻜﺎن و رﻫﺒﺮان و اﻣـﺮا و ﺣﻜـﺎم آﻧﻬـﺎ‬
‫دﺷﻤﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ از آﻧﻬﺎ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺸـﻮرت‬
‫ﻣﻲﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫وﮔﺮﻧﻪ آﻳﺎ ﺧﺮدﻣﻨﺪاﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻣﺮد ﺷﺠﺎع و ﻗﻬﺮﻣﺎن و دﻻور‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ او را ﺑﻪ‬
‫زور وادار ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨـﺪ و ﻋﻤـﺮ ﺑـﺎ دﺧﺘـﺮ وي ازدواج ﻛﻨـﺪ و ﻋﺜﻤـﺎن از او ﭘﻴﺸـﻲ ﺑﮕﻴـﺮد و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﺑﻪ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ ﺑﻨﺎﻣﺪ و ﻳﺎوران آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎن ﻳﺎوران وي ﺑﺎﺷﻨﺪ؟‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺷﻴﻌﻴﺎن در ﻇﺎﻫﺮ‪ ،‬اﻇﻬﺎر دوﺳﺘﻲ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ اﻣﺎ در ﻛﻴﻨﻪ اي ﻛﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ و اﺻﺤﺎب ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ؛ ﻫﻤـﺎن‬
‫اﺻﺤﺎﺑﻲ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع درﺑﺎره ﺷﺎن ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺮا دﻳﺪه و ﺑﻪ ﻣﻦ اﻳﻤـﺎن‬
‫‪1‬‬
‫آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ اﻳﻦ ﻗﻮم ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻗﻮام و داﻣﺎدﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ‬

‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ اﻫﻞﺑﻴﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻋﻴﺎﺷﻲ درﺑﺎرهي ﻋﺜﻤﺎن ذياﻟﻨﻮرﻳﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻳـﻪي‪²m :‬‬
‫ ‬ ‫
‬

‫‪2‬‬
‫‪ lº¹¸¶µ´³‬اﻟﺒﻘﺮة‪ 264 :‬درﺑﺎرهي ﻋﺜﻤﺎن ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫اﻣﺎ ﻗﻤﻲ ﻛﻪ در ﻟﻌﻨﺖ ﻛﺮدن و ﻃﻌﻨﻪ زدن و ﻓﺎﺳﻖ و ﻛﺎﻓﺮ ﺧﻮاﻧﺪن اﺻﺤﺎب‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻋﻴﺎﺷﻲ‬

‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬در ذﻳﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ba`_^]\[ZYm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ - 1‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 342‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻋﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .147‬اﻟﺒﺤﺎر‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪. 217‬‬
 ‫‪185‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪
lgfedc‬اﻷﻧﻌﺎم‪112 :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي را ﻧﻔﺮﺳﺘﺎده ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ در اﻣﺘﺶ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪1‬‬
‫دو ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ او را اذﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ از اﺻﺤﺎب ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺣﺒﺘﺮ و زرﻳﻖ ﺑﻮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« ﺧﻮد رواﻳﺖﻫﺎي زﻳﺎدي را از او ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺑﺤﺮاﻧﻲ ﻫﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ذﻳﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ l¤£¢¡~m :‬اﻟﺘﻮﺑـﺔ‪:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ 40‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻲ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع در ﺳﻔﺮ ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨـﻪ و ﻣﻬـﺎﺟﺮت در‬
‫راه ﺧﺪا ﺣﺴﺎدت ﻣﻲورزﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ ﻋﻠﻲ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛـﻪ در ﺟـﺎي وي ﺑﺨﻮاﺑـﺪ و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺗﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ دﺷﻤﻦ را از رﻓﺘﻦ آﻧﺎن آﮔﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ رو او را ﻫﻤﺮاه ﺧﻮدش ﺑـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻏﺎر ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ دروغ ﻣﻲﺑﻨﺪد و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬رﺳﻮل اﷲ ع در ﻏﺎر ﺑﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫آرام ﺑﺎش‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ – ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ -‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ اﺻﺤﺎﺑﻢ را ﻛـﻪ در ﻣﺠﻠـﺲ‬
‫اﻧﺼﺎر ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺸﺎن دﻫﻢ و ﺟﻌﻔﺮ و اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺸﺎن دﻫـﻢ‬
‫ﻛﻪ در درﻳﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ .‬رﺳﻮل اﷲ ع دﺳﺘﻲ ﺑـﺮ ﺻـﻮرﺗﺶ ﻛﺸـﻴﺪ و ﺳـﭙﺲ او‬
‫اﻧﺼﺎر را دﻳﺪ ﻛﻪ در ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ و اﺻـﺤﺎﺑﺶ ﻧﮕـﺎه ﻛـﺮد ﻛـﻪ در درﻳـﺎ ﺷـﻨﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در آن ﻟﺤﻈﻪ در دل ﺧﻮد ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺟﺎدوﮔﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﻛﻪ آﺗﺶ ﻣﺠﻮﺳﻲ را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﺮد و ﺑـﺖﻫـﺎي ﻛﺴـﺮي و ﺷـﻮﻛﺖ آﻧﻬـﺎ را‬
‫ﺷﻜﺴﺖ و ﻋﻈﻤﺖ ﻳﻬﻮدي و ﻗﺪرت آﻧﻬﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺣﺒﻴﺐ ﺧﺪا ﻣﺤﺒﻮب و ﻧـﺰد‬
‫دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ و دﺷﻤﻨﺎن اﻣﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻳﻬﻮد و ﻣﺠﻮس ﻣﻨﻔﻮر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺤﺮاﻧﻲ درﺑﺎره اش زﻳـﺮ اﻳـﻦ‬

‫آﻳﻪ‪ l§¦¥¤£m :‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪ 29 :‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬ﺷﻴﻄﺎن ﻫﻤﺎن ﺧﻠﻴﻔﻪي دوم‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.242‬‬

‫‪ - 2‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.127‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ 125.‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪.262‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪186‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬و آﻳﻪي‪ lyxwvutsm :‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪28 :‬ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﺧﻠﻴﻔـﻪي دوم اﺳـﺖ‪ .‬و‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪1‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮدهي‪
l¡~}|{zm :‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪29 :‬ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬وﻻﻳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫او ﺑﻪ ﻏﻠﻮ ﺧﻮد و ﺑﻪ ﻓﺤﺶ و ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻠﻴﺲ و آﻧﭽﻪ در ﻣﻌﻨﺎي آن‬
‫آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي دوم ﺗﺄوﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻣﺴﻤﺎي ﻫﺮ دو ﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬و در ﺑﻌﻀﻲ رواﻳﺖﻫﺎ‬
‫از اﺻﺒﻎ ﺑﻦ ﻧﺒﺎﺗﻪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ؛ ﻫﻤﺮاه ﮔﺮوﻫﻲ ﻛﻪ ﺣﺬﻳﻔﻪ ﺑﻦ ﻳﻤﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﺮاﻫﺸﺎن ﺑﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﺟﺒﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻨﺪ و ﻣﻌﺠﺰهاي را از او ذﻛﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﻛـﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﻋﻠـﻲ‬
‫؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ‪ ،‬اﻛﻨﻮن اﺑﻠﻴﺲﺗﺮﻳﻦ اﺑﻠﻴﺲﻫﺎ و ﻓﺮﻋﻮن ﻓﺮاﻋﻨـﻪ را ﻧـﺰد‬
‫ﻣﻦ ﺑﻴﺎورﻳﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ او را ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ او را ﻧـﺰد ﻋﻠـﻲ‬
‫ﻣﺤﻜﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬واي ﺑﺮ ﺗﻮ از ﻇﻠﻤﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ آل ﻣﺤﻤـﺪ ع ﻛـﺮده اي‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺮورم! ﺑﻪ ﻣﻦ رﺣﻢ ﻛﻦ؛ ﻣﻦ ﺗﻮان ﭼﻨﻴﻦ ﻋﺬاﺑﻲ را ﻧﺪارم‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺣﻢ ﻧﻜـﺮد‬
‫و ﺗﻮ را ﻧﺒﺨﺸﻴﺪ اي ﻛﺜﻴﻒ ﻧﺠﺲ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن ﺧﺒﻴﺚ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬او را رﻫﺎ ﻛﻨﻴـﺪ‬
‫ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﻛﻴﺴﺘﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ اﺑﻠﻴﺲﺗﺮﻳﻦ اﺑﻠﻴﺲﻫﺎ و ﻓﺮﻋـﻮن اﻳـﻦ‬
‫اﻣﺖ ﻫﺴﺘﻢ و ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺳﻴﺪ و ﻣﻮﻻي ﺧﻮد و اﻣﻴﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺧـﺪا را و آﻳـﺎت و‬
‫ﻣﻌﺠﺰات وي را اﻧﻜﺎر ﻛﺮدم‪ .‬ﻇﺎﻫﺮاً ﻣﺮاد وي‪ ،‬ﺧﻠﻴﻔﻪي دوم ﺑﻮد؛ زﻳﺮا او ﺳﺮدﺳﺘﻪي ﻣﻔﺴﺪان ﺑﻮد‬
‫‪2‬‬
‫و ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ او ﺗﺄوﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﻧﻴﻜﻮﻛﺎرﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ رﺳـﻮل اﷲ ع ﺑـﻪ او‬

‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺳﻼم ﺧﻮد را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدي؛ ﺑﺮو ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎرهي ﺗﻮ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل ﻛﺮده اﺳـﺖ‪m :‬‬
‫



‬

‫‪
lÈÇÆÅ‬اﻟﺤﺠﺮات‪.317 :‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.166‬‬

‫‪ - 2‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ص‪. 98‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.215‬‬
 ‫‪187‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫او ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻤﻪي اﺻﺤﺎب ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ذﻳﻞ اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪«ª©m :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫¬®¯‪
l‬اﻟﻨﺴﺎء‪49 :‬ﻣﺮاد ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ 1‬ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺻﺪﻳﻖ و ﻓﺎروق و ذياﻟﻨـﻮرﻳﻦ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪2‬‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫او ﺑﻪ زور ﺣﻜﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮاد از »ﻣﻦ ﺛﻘﻠﺖ ﻣﻮازﻳﻨﻪ« ﻋﻠﻲ و ﺷﻴﻌﻴﺎن وي و ﻣﺮاد از »ﻣﻦ‬
‫‪3‬‬
‫ﺧﻔﺖ ﻣﻮازﻳﻨﻪ« ﺧﻠﻔﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ و ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ و ﻣﺴﺨﺮه ﻛﺮدن اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع و ﻫﻤﺴﺮان وي زﻳـﺎده روي ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻳﻪي ‪ lDCBAm‬اﻟﻨﻮر‪11 :‬درﺑﺎرهي ﻋﺎﻳﺸﻪ و ﺣﻔﺼﻪ و اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻧﺎزل‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪4‬‬
‫ﺷﺪه وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎرﻳﻪي ﻗﺒﻄﻲ ﺗﻬﻤﺖ زﻧﺎ زدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ ﻣﻔﺴﺮآﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﻪ در ﺧﺒﺎﺛﺖ و ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻤﺘﺮ از ﺳـﺎﻳﺮ ﻧﻮادﮔـﺎن اﻳـﻦ ﻗـﻮم‬

‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬زﻳﺮ اﻳﻦ آﻳﻪي‪ ltsrqponmlkjim :‬اﻟﻨﺴﺎء‪137 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻳﻦ آﻳﻪ درﺑﺎرهي ﺧﻠﻔﺎي اول و دوم و ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم )ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻌﺎوﻳﻪ( و ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ و‬
‫‪5‬‬
‫ﻃﻠﺤﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -1‬ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪ و ﺟﻬﻞ او را ﻛﻮر ﻛﺮده ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ ﺧﻮد را ﺑـﻪ اﻳـﻦ‬
‫ﻧﺎمﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻧﺪه اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ و واﻗﻌﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ اﻳﺸﺎن را ﺑﻪ اﻳﻦ اﻟﻘﺎب ﻣﻠﻘﺐ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳـﻦ ﻓـﺮد‬
‫ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز و ﻓﺤﺎش ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎ و رواﻳﺖﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن آﻣﺪه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠـﻲس ﺧـﻮد‬
‫را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎمﻫﺎ ﻧﺎﻣﻴﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﺧﻮد اﻃﻼق ﻛﺮد و ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣـﻦ ﺻـﺪﻳﻖ و ﻓـﺎروق ﻫﺴـﺘﻢ‪) .‬اﻻﺣﺘﺠـﺎج‪،‬‬
‫اﻟﻄﺒﺮﺳﻲ‪ (95/1،‬ﭘﺲ ﺑﻔﻬﻢ و ﺗﺪﺑﺮ ﻛﻦ‪.‬‬
‫‪ -2‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ص‪. 172‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 333‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 127‬‬
‫‪ - 5‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ ‪،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺻﺎﻓﻲ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪. 136‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪188‬‬

‫و ذﻳﻞ آﻳﻪي‪ lYXWVUTSm :‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪ 74 :‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴـﺪ‪ :‬روزي‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع دﺳﺖ ﻋﻠﻲ را در ﻏﺪﻳﺮ ﺧﻢ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻔـﺖ ﻧﻔـﺮ از ﻣﻨﺎﻓﻘـﺎن ﺑـﻮد ﻛـﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ ﺑﻮدﻧﺪ از‪ :‬اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮف‪ ،‬ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑـﻲوﻗـﺎص‪ ،‬اﺑﻮﻋﺒﻴـﺪه‪ ،‬ﺳـﺎﻟﻢ‬
‫ﻣﻮﻻي اﺑﻮﺣﺬﻳﻔﻪ و ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻦ ﺷﻌﺒﻪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺸﻢ دﻳﻮاﻧﻪﻫﺎﺳﺖ‬
‫– ﻣﻨﻈﻮرش‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻮد – ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ـ ﭘﻨﺎه ﺑﺮﺧﺪا از ﻧﻘـﻞ‬
‫‪1‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﺮاﻓﺎت و ﻛﻔﺮ و ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ دروﻏﮕﻮﻳﺎن ﺑﺎدـ‬
‫ﭘﻨﺠﻤﻴﻦ‪ :‬دﺷﻨﺎم دﻫﻨﺪهي ﺷﻴﻌﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻣﻔﺴﺮ ﻧﺎﻣﻴﺪه‪ ،‬ﻋﺮوﺳﻲ ﺣﻮﻳﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻـﺤﺎب‬

‫را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ و زﻳﺮ آﻳﻪي‪ l}|{m :‬اﻟﺤﺠﺮ‪44 :‬از اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ رواﻳﺘﻲ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﻬﻨﻢ ﻫﻔﺖ در دارد‪ :‬در اول ﺑﺮاي ﻇﺎﻟﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن زرﻳﻖ )اﺑﻮﺑﻜﺮ( اﺳـﺖ و در دوم ﺑـﺮاي‬
‫ﺣﺒﺘﺮ )ﻋﻤﺮ( و در ﺳﻮم ﺑﺮاي ﻋﺜﻤﺎن و در ﭼﻬﺎرم ﺑﺮاي ﻣﻌﺎوﻳﻪ و در ﭘﻨﺠﻢ ﺑﺮاي ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ و در‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﺸﻢ ﺑﺮاي ﻋﺴﻜﺮ ﺑﻦ ﻫﻮﺳﺮ و در ﻫﻔﺘﻢ ﺑﺮاي اﺑﻮﺳﻼﻣﻪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ دروازهي ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻧﻮﻳﺲ ﻣﻠﻌﻮن ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﺎمﻫﺎ ﺗﻌﻠﻴﻘﻲ آورده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺠﻠﺴﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬زرﻳﻖ‬
‫ﻛﻨﺎﻳﻪ از اوﻟﻲ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻋﺮب ﭼﺸﻢ ﻛﺒﻮد را ﺑﺪ ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬و ﺣﺒﺘﺮ ﻛﻪ روﺑﺎه اﺳﺖ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬
‫ﺣﻴﻠﻪ و ﻣﻜﺮ وي ﺑﺎﺷﺪ و در اﺧﺒﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺒﺘﺮ اوﻟﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻣﻤﻜﻦ‬
‫اﺳﺖ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺮاد ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻠﻴﻔﻪي دوم ﻣﻘﺪم ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻮن او ﺑـﺪﺑﺨﺖﺗـﺮ و‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎرﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺴﻜﺮ ﺑﻦ ﻫﻮﺳﺮ ﻛﻨﺎﻳﻪ از ﺑﻌﻀﻲ ﺧﻠﻔﺎي ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﻳﺎ ﺑﻨﻲﻋﺒﺎس اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻮﺳﻼﻣﻪ‬
‫ﻧﻴﺰ ﻛﻨﺎﻳﻪ از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ دواﻧﻴﻘﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﺘﻤﺎل دارد ﻛﻪ ﻋﺴﻜﺮ ﻛﻨﺎﻳﻪ از ﻋﺎﻳﺸﻪ و ﺳﺎﻳﺮ اﻫﻞ ﺟﻤـﻞ‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن اﺳﻢ ﺷﺘﺮ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻋﺴﻜﺮ ﺑﻮد و رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺷﺘﺮش ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﺼﺎﻓﻲ)ﺗﻚ ﺟﻠﺪي(‪ ،‬ص‪ 236‬و )ﭼﻨﺪ ﺟﻠﺪي( ج‪، 1‬ص‪. 715‬‬

‫‪ - 2‬ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ‪ ،‬اﻳﺮان )ﻗﻢ(‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.18‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.18‬‬
 ‫‪189‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ذﻳــﻞ آﻳــﺎت‪~}|{zyxwvutsrqpom :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫_`‪ lba‬اﻟﻨﺤﻞ‪21 - 20 :‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﻏﻴـﺮ ﺧـﺪا را ﻣـﻲﺧﻮاﻧﻨـﺪ‪،‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺧﻠﻴﻔﻪي اول و دوم و ﺳﻮم ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﺑﻪ زﺑﺎن رﺳﻮل اﷲ ع دروغ ﺑﺴﺘﻪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﻋﻠﻲ‬
‫دوﺳﺖ ﺑﺎﺷﻴﺪ و از وي ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﺎن ﺑﺎ ﻋﻠﻲ دﺷﻤﻨﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ او دوﺳـﺘﻲ ﻧﻜﺮدﻧـﺪ و‬

‫ﻣﺮدم را ﺑﻪ وﻻﻳﺖ ﺧﻮد ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻓﺮﻣـﻮدهي ﺧﺪاوﻧـﺪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪m :‬‬
‫



‬

‫‪
l|{zyxwvutsrqpo‬اﻟﻨﺤـــــﻞ‪21 - 20 :‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫»ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ ﭼﻴﺰي آﻓﺮﻳﺪه ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد آﻓﺮﻳـﺪه ﺷـﺪه ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻣﺮدﮔﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و زﻧﺪه ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﻨﺪ ‪ ...‬و‪ lonmm‬اﻟﻨﺤﻞ‪ 22 :‬آﻧﺎن ﻣﺴﺘﻜﺒﺮاﻧﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪،‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪1‬‬
‫از وﻻﻳﺖ ﻋﻠﻲ ﺧﻮدداري ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪«.‬‬

‫ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ و ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ‪:‬‬

‫اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻔﺴﺮان ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ و دﺷﻨﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و اﺻﺤﺎب ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ع و‬
‫اﻓﺮاد ﺑﺮﮔﺰﻳﺪهي اﻳﺸﺎن و ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦِ ﺑﻌﺪ از او را ﻛﺎﻓﺮ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي ﺗﻔﺴـﻴﺮ‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺮ از ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ و ﺳﺮزﻧﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ و ﺗﻬﻤﺖﻫﺎ را ﻧﺜـﺎر ﭼـﻪ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﻧﺜﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺎﻛﻲ و اﺧﻼص و ﺻﻔﺎي آﻧﻬﺎ ﺷﻬﺎدت داده‬
‫و رﺳﺘﮕﺎري و ﺑﻬﺸﺖ و رﺿﺎﻳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺸﺎرت داده‪ ،‬ﻳﺎران رﺳﻮل ﺧﺪاع و دوﺳﺘﺎن و‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان و ﻣﺮﻳﺪان وي ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه او زﻳﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و او را ﻳﺎري داده و ﻫﻤﺮاه وي‬
‫ﻫﺠﺮت ﻛﺮده اﻧﺪ و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان و ﻗﺒﻴﻠﻪ و ﻓﺮزﻧﺪان و اﻣﻮال و دﻳﺎر و وﻃﻦ ﺧﻮد را ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﻴﺮو ﻧﻮري ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ وي ﻧﺎزل ﺷﺪ و در زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ وي ﺟﻬﺎد ﻛﺮدﻧـﺪ‬
‫و ﺗﻤﺎم ﭼﻴﺰﻫﺎي ارزﺷﻤﻨﺪ و ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﻚ اﺷﺎرهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﺨﺸﻴﺪﻧﺪ و ﭘـﺮﭼﻢ وي‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.47‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪190‬‬

‫را ﺑﻌﺪ از وﻓﺎﺗﺶ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﻗﻠﻞ ﻛﻮهﻫﺎ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ آن ﺳـﻮي درﻳﺎﻫـﺎ رﺳـﺎﻧﺪه اﻧـﺪ‪ .‬آﻧـﺎن‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺟﺰ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق و ﻋﺜﻤﺎن ذياﻟﻨﻮرﻳﻦس ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‬
‫ﻗﺪر آﻧﻬﺎ را ﻣﻲداﻧﺴﺘﻨﺪ و در ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺰرﮔﻲ و اﻛﺮام آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و در ﺣﺎل ﺣﻴﺎت و‬
‫ﺑﻌﺪ از وﻓﺎﺗﺸﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﺪح و ﺛﻨﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و ﺛﻤﺮهﻫﺎي ﻗﻠﺐ ﺧﻮد و ﺟﮕﺮﮔﻮﺷﻪﻫﺎي ﺧـﻮد‬
‫را ﺗﻘﺪﻳﻢ آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﺪﻳﻪﻫﺎي آﻧﺎن را ﺑﺮ روي ﭼﺸﻢ ﻣﻲﮔﺬاﺷـﺘﻨﺪ و از روش و ﻣﺴـﻠﻚ‬
‫آﻧﺎن ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد را دوﺳﺘﺪار و ﭘﻴﺮو آﻧﻬﺎ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﻧﻬـﺎ ﺧـﺎﻟﻲ از ﭘﺴـﺖﺗـﺮﻳﻦ و‬
‫زﺷﺖﺗﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از ﻣﻔﺴﺮاﻧﺸﺎن ﻧﻘﻞ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻋﻠﻢ ﺗﻔﺴﻴﺮ از آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺮّاﺳﺖ و ﺧﻴﻠﻲ ﺑﻌﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻔﺴﺮان واﻗﻌﻲ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ و ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻔﺴﺮاﻧﻨﺪ و ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﻧﻬـﺎ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﺧـﺎﻟﻲ از ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫ﺑﻴﻬﻮدهﮔﻮﻳﻲﻫﺎ و اﻓﺘﺮاﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع و اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‬
‫ﻋﻠﻲس ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﺳﺘﺪاران رﺳﻮل ﺧﺪا ع و دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﻛﻴﻨﻪﺗـﻮز ﻫﺴـﺘﻨﺪ و‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎن وي و داﻣﺎدﻫﺎ و ﻫﻤﺴﺮاﻧﺶ را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻪ دﻳﺪﮔﺎه ﻣﺤﺪﺛﺎن و ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻣـﻲاﻧـﺪازﻳﻢ‪ .‬ﻛﻠﻴﻨـﻲ‪ ،‬ﺑـﺰرگ اﻳـﻦ ﻗـﻮم و‬
‫ﻣﺤﺪث آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻋﻘﻴﺪهي ﺧﻮد را اﻇﻬﺎر و اﻋﻤﺎق ﻗﻠﺐ ﺧﻮد را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ذﻳﻞ اﻳﻦ‬

‫ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ lutsrqpm :‬اﻟﺤﺠـﺮات‪ –7 :‬ﻣﻨﻈـﻮر‪ ،‬اﻣﻴـﺮ‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ اﺳﺖ – و ‪
lzyxwvm‬اﻟﺤﺠﺮات‪7 :‬ﻣﻨﻈﻮر ﺧﻠﻴﻔﻪي اول‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪1‬‬
‫و دوم و ﺳﻮم اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 426‬‬

 ‫‪191‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ رﺳﻮل اﷲ ع ﺗﻴﻢ و ﻋﺪي و ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ‪ 1‬را دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑـﺮ ﻣﻨﺒـﺮ وي‬

‫ﺳﻮار ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ آﻳﻪ اي را ﺑﺮاي آراﻣﺶ وي ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎد‪wvm :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ l~}|{zyx‬اﻟﺒﻘﺮة‪ 34 :‬ﭘﺲ ﺑﻪ او وﺣﻲ ﻛﺮد اي ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻣـﻦ ﺑـﻪ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺗﻮ اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ از ﺗﻮ اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺮان ﻧﺒﺎش ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻧﻴـﺰ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫از ﺗﻮ اﻃﺎﻋﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫و ذﻳﻞ آﻳﻪي‪
lsrqponmlkjim :‬ﻣﺤﻤﺪ‪25 :‬ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻓﻼﻧﻲ و ﻓﻼﻧﻲ و ﻓﻼﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺮك وﻻﻳﺖ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ ﻣﺮﺗﺪ ﺷـﺪﻧﺪ‪|{m .‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫}~¡‪
l§¦¥¤£¢‬ﻣﺤﻤﺪ‪26 :‬وي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫اﻳﻦ آﻳﻪ درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﭘﻴﺮواﻧﺸﺎن ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ آن را ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع آورده اﺳﺖ‪)) :‬ذﻟﻚ ﺑﺄﻧﻬﻢ ﻗﺎﻟﻮا ﻟﻠﺬﻳﻦ ﻛﺮﻫﻮا ﻣﺎ ﻧﺰل اﷲ ‪-‬ﻓﻲ‬
‫‪3‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم‪ -‬ﺳﻨﻄﻴﻌﻜﻢ ﻓﻲ ﺑﻌﺾ اﻷﻣﺮ((‪.‬‬
‫از ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ اﻋﻴﻦ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬درﺑﺎرهي آن دو ﻣـﺮد‬
‫)ﻳﻌﻨﻲ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ( ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺪه؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﺎن ﺣﻖ ﻣﺎ‪ ،‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻓﺎﻃﻤﻪ را‬
‫از ارث ﭘﺪري اش ﻣﺤﺮوم ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻇﻠﻤﺸﺎن ﺗﺎ اﻣﺮوز ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ و – ﺑﻪ ﭘﺸﺘﺶ اﺷﺎره ﻛﺮد –‬
‫‪4‬‬
‫و ﻛﺘﺎب ﺧﺪا را ﭘﺸﺖ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﺮاد اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق و ﻋﺜﻤﺎن ذياﻟﻨﻮرﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﭼـﻮن اﺑـﻮﺑﻜﺮ از ﻗﺒﻴﻠـﻪي ﺗـﻴﻢ‪ ،‬ﻓـﺎروق از‬
‫ﻗﺒﻴﻠﻪي ﻋﺪي و ذياﻟﻨﻮرﻳﻦ و اﻣﻴﺮﻣﻌﺎوﻳﻪ ش از ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ(‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.426‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﺤﺠﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 420‬‬
‫‪ - 4‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪. 102‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪192‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از ﻛﻤﻴﺖ اﺳﺪي رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬درﺑﺎرهي آن دو ﻣﺮد )ﻳﻌﻨﻲ اﺑﻮﺑﻜﺮ‬
‫و ﻋﻤﺮ( ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﺪه؟ ﺑﺎﻟﺸﺖ را ﺑﺮداﺷﺖ و آن را ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪ اش ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫اي ﻛﻤﻴﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺧﻮن رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه اي ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ ﻣﺎل ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه اي ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ ﺳـﻨﮓ‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻪ اي ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ آﻧﻜﻪ ﺑﺮ ﮔﺮدن اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ دروغ از ﺣﻨﺎن ﺑﻦ ﺳﻮﻳﺪ آورده ﻛﻪ از ﭘﺪرش رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ‬
‫درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬اي اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ‪ ،‬ﭼﺮا از آن دو ﻣﻲﭘﺮﺳﻲ؟ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣـﺎ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺮده اﻳﻢ از دﺳﺖ آن دو ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻮدﻳﻢ و ﺑﻪ ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﻖ ﻣﺎ را‬
‫ﺧﻮردﻧﺪ و ﻣﺎ را از ارث ﻣﺤﺮوم ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬آن دو اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﻣﺎ ﺳﻮار ﺷﺪﻧﺪ و‬
‫ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﻒ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺎ ﻧﻴﺎﻳﺪ و ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﻳﺪ و ﻣﺮدم را روﺷﻦ ﻧﻜﻨـﺪ‪ ،‬وﺿـﻊ‬
‫‪2‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬رﺳﻮل اﷲ ع ﻳﻚ روز ﺻﺒﺢ ﻧﺎراﺣﺖ و ﻧﮕﺮان ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ وي ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭼﺮا ﺷﻤﺎ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻄﻮر ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺒﺎﺷﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاب دﻳﺪم‪ ،‬ﺑﻨﻲﺗﻴﻢ و‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﻨﻲﻋﺪي و ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ از ﻣﻨﺒﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﻻ ﻣﻲروﻧﺪ و ﻣﺮدم را از اﺳﻼم ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪان ﻳﻌﻘﻮب اﻧﺒﻴﺎء ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﻧﻮادﮔـﺎن‬
‫اﻧﺒﻴﺎء ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن از ﻛﺎري ﻛﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﻮد آﻣﺪﻧﺪ و ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﺪون ﺗﻮﺑﻪ از دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻨﺪ و از ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪﻧـﺪ‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫ﭘﺲ ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا و ﻣﻼﺋﻜﻪ و ﻫﻤﮕﻲ ﻣﺮدم ﺑﺮ آن دو ﻧﻔﺮ ﺑﺎد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺻﺤﺎح ارﺑﻌﻪي ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺻـﺪوق ﺑـﺎ ﻃﻌﻨـﻪ ﺑـﻪ‬

‫‪ - 1‬اﻟﺮوﺿﺔ‪ ،‬ص‪. 103‬‬

‫‪ - 2‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪.102‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ص‪. 345‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.246‬‬
 ‫‪193‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺻﺪﻳﻖ اﻛﺒﺮ و ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎران ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻃـﺮف‬
‫ﻋﻠﻲ رﻓﺘﻨﺪ و درﺑﺎرهي آن ﻗﻀﻴﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺘﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر اﺟﻤﺎع ﻛـﺮده‬
‫اﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮدهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع را رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ زﺑﺎن ﺧﺪا دروغ ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑـﺎ‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺧﻮدم ﻣﺸﻮرت ﻛﺮدم‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﺟﺰ ﺳﻜﻮت ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻔﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﭼـﻮن از ﻛﻴﻨـﻪي اﻳـﻦ ﻗـﻮم‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ رﺳﻮل اﷲ ع ﺧﺒﺮ داﺷﺘﻨﺪ و ﻫﻤﻴﻦ اﻓﺮاد ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﺧـﻮن ﺟـﺎﻫﻠﻲ‬
‫اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ اﻳﺸـﺎن ﺑـﺮاي ﺟﻨـﮓ آﻣـﺎده اﺳـﺖ؛‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺮا ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﺰد اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﺑﺮوﻳﺪ و از آﻧﭽﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺗﺎن‬
‫ع ﺷﻨﻴﺪه اﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺧﺒﺮ ﺑﺪﻫﻴﺪ و او را روﺷﻦ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ دﻳﮕﺮ ﺷﺒﻬﻪاي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛـﺎر‬
‫ﺣﺠﺖ ﺑﺰرﮔﻲ ﻋﻠﻴﻪ او ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ او را ﺷﻜﻨﺠﻪ دﻫﺪ؛ ﭼﻮن او ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﺮد‬
‫و از اﻣﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﺎن رﻫﺴﭙﺎر ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ روز ﺟﻤﻌـﻪ اﻃـﺮاف ﻣﻨﺒـﺮ‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪاع را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ‪ ...‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺣﺮف زدن ﻛﺮد و ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ‬
‫ﺑﻦ ﻋﺎص ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺰدﻳﻜﻲ اي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ داﺷﺖ – ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ – ﻋﻤـﺮ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺎﻛﺖ ﺑﺎش اي ﺧﺎﻟﺪ‪ ،‬ﺗﻮ از اﻫﻞ ﺷﻮرا ﻧﻴﺴﺘﻲ و از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺶ رﺿـﺎﻳﺖ ﺑﺨـﺶ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺎﻟﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﺳﺎﻛﺖ ﺑﺎش اي اﺑﻦ ﺧﻄﺎب‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﻮ ﺧﻮدت ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﺑـﺎ زﺑـﺎن‬
‫دﻳﮕﺮي ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ و ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮي‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺮﻳﺶ ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ‬
‫از ﻟﺤﺎظ ﺣﺴﺐ ﺑﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻢ و ادب ﺑﻴﺸﺘﺮي دارم و ﺑﻲﻧﻴﺎزﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺗﺮﺳﻮ و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺨﺸﺶ‪ ،‬ﺑﺨﻴﻞ ﻫﺴﺘﻲ و ﺑﺪﺟﻨﺴـﻲ و ﻫـﻴﭻ اﻓﺘﺨـﺎري در ﻣﻴـﺎن ﻗـﺮﻳﺶ‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﺪاري‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺻﺪوق‪ ،‬ص‪.463‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪194‬‬

‫درﺑﺎرهي ﻋﺜﻤﺎن ذي اﻟﻨﻮرﻳﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﺗﺎﺑﻮت ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از اﻣﺘﻬـﺎي اول و ﺷـﺶ‬
‫ﻧﻔﺮ از اﻣﺖ آﺧﺮ وﺟﻮد دارﻧﺪ؛ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از اﻣﺖ آﺧـﺮ‪ ،‬ﻋﺜﻤـﺎن‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻳـﻪ‪ ،‬ﻋﻤـﺮو ﺑـﻦ ﻋـﺎص و‬
‫‪1‬‬
‫اﺑﻮﻣﻮﺳﻲ اﺷﻌﺮي اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺤﺪث دو ﻧﻔﺮ دﻳﮕﺮ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺟﺎي دﻳﮕﺮي از ﻛﺘﺎب ﺧﺼﺎل اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﻣﺘﻬﺎي ﻧﺨﺴﺖ و اﻣـﺖ آﺧـﺮ‪،‬‬
‫دوازده ﻧﻔﺮﻧﺪ‪ :‬ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از اﻣﺖﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ و ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از اﻣﺖ آﺧـﺮ‪- .‬ﺳـﭙﺲ ﺷـﺶ ﻧﻔـﺮ از‬
‫اﻣﺖﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ را ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮد‪ -:‬ﭘﺴﺮ آدم ﻛﻪ ﺑﺮادرش را ﻛﺸﺖ و ﻓﺮﻋﻮن و ﻫﺎﻣﺎن و ﻗـﺎرون و‬
‫ﺳﺎﻣﺮي و دﺟﺎل ﻛﻪ اﺳﻤﺶ در ﻣﻴﺎن اﻣﺖﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ اﻣـﺎ در آﺧـﺮ زﻣـﺎن ﺧـﺮوج‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از اﻣﺖ آﺧﺮ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻋﺜﻤﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﻛﻪ ﻫﻤـﺎن‬
‫ﻣﻌﺎوﻳﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺎﻣﺎن اﻳﻦ اﻣﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن »زﻳﺎد« اﺳﺖ و ﻗﺎرون اﻳﻦ اﻣﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﻌﻴﺪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‬
‫و ﺳﺎﻣﺮي آن ﻛﻪ اﺑﻮﻣﻮﺳﻲ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن او ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺎﻣﺮي ﻗﻮم ﻣﻮﺳـﻲ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺟﻨﮕﻲ در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و اﺑﺘﺮ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص اﺳﺖ‪.‬‬
‫وي ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪ :‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ اوﻟﻴﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ و وﻻﻳﺖ آﻧﻬﺎ واﺟﺐ اﺳﺖ و ﺑﺮاﺋﺖ از دﺷﻤﻨﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬واﺟﺐ اﺳﺖ‪ .‬دﺷﻤﻨﺎن ﺷﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آل ﻣﺤﻤﺪ ﻇﻠـﻢ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﺣﺠـﺎب آن را‬
‫درﻳﺪﻧﺪ و ﻓﺪك را از ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪3‬و ﻣﻴﺮاﺛﺶ را از او ﻣﻨﻊ و ﺣﻘﻮق او و ﻫﻤﺴﺮش را ﻏﺼـﺐ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ آﺗﺶ زدن ﺧﺎﻧﻪ اش ﻫﻤﺖ ﮔﻤﺎﺷﺘﻨﺪ‪ 4.‬ﻇﻠﻢ را ﺑﻨﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﻨﺖ رﺳﻮل اﷲ را ﺗﻐﻴﻴـﺮ‬
‫دادﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮاﺋﺖ از ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻜﻨﺎن و ﻇﺎﻟﻤﺎن واﺟﺐ اﺳـﺖ و ﺑﺮاﺋـﺖ از ﭘﻴﺸـﻮاﻳﺎن ﮔﻤﺮاﻫـﻲ و‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.485‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ 458‬و ‪.459‬‬
‫‪ - 3‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺻﺪﻳﻖ ﻣﻲﺗﺎزد در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ اي ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﺑﻪ آن راﺿﻲ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻗـﻮم‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﻳﻬﻮدي ﻛﻪ ﺳﻌﻲ در ﺗﻔﺮﻗﻪ و ﻧﺎﺑﻮدي وﺣﺪت ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ دارد‪ ،‬راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ - 4‬داﺳﺘﺎن ﺑﺎﻃﻞ و ﺟﻌﻠﻲ و اﺑﺪاﻋﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي ﻃﻌﻨﻪ و ﺳﺮزﻧﺶ ﻓﺎروق ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪195‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫رﻫﺒﺮان ﺟﻮر‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺷﺎن اول و آﺧﺮﺷﺎن واﺟﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﺎﻳﺸﻪي ﺻﺪﻳﻘﻪ‪ ،‬دروغ ﻣﻲ ﺑﻨﺪد و ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻐﺾ و ﻛﻴﻨﻪ‬
‫و ﺣﺴﺪ در دل دارد‪ ،‬ﻧﺜﺎر آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ و اﻳﻦ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻛﺜﻴﻒ و ﺑﺎﻃﻞ را ﻣﻲﺑﺎﻓﺪ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اي ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد و وﻻﻳﺖ ﺗﻮ را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻣﺸـﻤﻮل رﺣﻤـﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﻧﺪارد و ﺑﺎ ﺗﻮ دﺷﻤﻨﻲ ورزد‪ ،‬ﻣﺸﻤﻮل ﻟﻌﻨـﺖ ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاه ﻛﻪ ﻣﻦ و ﭘﺪرم را ﺟﺰو دﺷـﻤﻨﺎن ﻋﻠـﻲ‬
‫ﻗﺮار ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺎﻛﺖ ﺑﺎش‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ و ﭘﺪرت از ﺟﻤﻠﻪ ﭘﻴﺮوان و دوﺳـﺘﺪاران ﻋﻠـﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻤﻮل رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ وي ﺑﻐﺾ و ﻛﻴﻨﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و دﺷﻤﻦ او ﺑﺎﺷﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺸﻤﻮل ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬ﭘﺪرت اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﻇﻠﻢ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و ﺗـﻮ از زﻣـﺮه‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﻣﻲﺟﻨﮕﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﺟﻌﻔﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﺎ ﻓﻼﻧﻲ و ﻓﻼﻧﻲ و ﻓﻼﻧﻲ ﻧﻤﻲﺟﻨﮕـﺪ؟‬

‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ آﻳـﻪي‪ la`_~}|{zym :‬اﻟﻔـﺘﺢ‪25 :‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪:‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪3‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺰاﻳﻞ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻄﻔﻪﻫﺎي ﻣﺆﻣﻨﺎن در ﭘﺸﺖ ﻗﻮم ﻛﺎﻓﺮان‪.‬‬
‫وي ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﺑﻪ ﻣﺪت ﺑﻴﺴﺖ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ از رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﻧﺠﻨﮕﻴﺪ اﻣﺎ‬
‫در اﻳﺎم ﺧﻼﻓﺖ ﺧﻮد ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺟﻨﮕﻴﺪ؟ دﻟﻴﻠﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او در ﺗﺮك ﺟﻬـﺎد ﺑـﺎ ﻣﺸـﺮﻛﺎن‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع اﻗﺘﺪا ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺳﻴﺰده ﺳﺎل در ﻣﻜﻪ و ﻧﻮزده ﻣـﺎه در ﻣﺪﻳﻨـﻪ ﺑـﺎ‬

‫‪ - 1‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺣﻴﺪري‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 607‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 556‬‬
‫‪ - 3‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻞ اﻟﺸﺮاﺋﻊ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ص‪.147‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪196‬‬

‫ﻣﺸﺮﻛﺎن ﻧﺠﻨﮕﻴﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻤﺒﻮد اﺻﺤﺎب ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲ‪1‬؛ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻤﺒﻮد‬
‫‪2‬‬
‫اﺻﺤﺎب ﺑﺎ آﻧﺎن ﻧﺠﻨﮕﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﻄﻮرهﻫﺎ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ و اﻳﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺧﺘﺮاع ﺷـﺪه‬
‫اﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ را اﻣﺎﻣﺎن ﮔﻤﺮاه و ﻇﺎﻟﻢ و داﻋﻴﺎن ﺟﻬﻨﻢ ﻧﺎﻣﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﺪ‪‬ي و ﻏﻠﻮ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻠﻔﺎي راﺷـﺪﻳﻦ اﻓـﺰوده و آﻧﻬـﺎ را ﺑـﻪ ﻣﺸـﺮﻛﺎن ﻣﻜـﻪ و‬
‫دﺷﻤﻨﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و دﻳﻨﺶ‪ ،‬ﺗﺸﺒﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آري‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﻜﺎن و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن و ﺣﺎﻣﻼن ﭘﺮﭼﻢ اﻟﻬﻲ و رﺳﺎﻧﻨﺪﮔﺎن ﻛـﻼم اﻟﻬـﻲ و‬
‫ﻧﺎﺷﺮﻳﻦ دﻳﻦ وي و دوﺳﺘﺪاران و دوﺳﺘﺎن رﺳﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺮﻛﺎن و دﺷﻤﻨﺎن دﻳﻦ ﺗﺸﺒﻴﻪ ﺷﺪه‬
‫اﻧﺪ؛ ﻫﻤﺎن اﺻﺤﺎﺑﻲ ﻛﻪ در ﻋﺼـﺮ ﺧـﻮد ﺑﺸـﺎرتﻫـﺎي ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع را ﺗﺤﻘـﻖ ﺑﺨﺸـﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬
‫ﺑﺸﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪي ﺻﺪق ﻧﺒﻮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و رﺳﺎﻟﺖ اﻳﺸﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷـﺪ – ﺟـﺎﻧﻢ ﻓـﺪاي او و‬
‫دوﺳﺘﺎﻧﺶ – ﺑﺸﺎرتﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ دروﻏﮕﻮ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش از ﺑﺮاء ﺑﻦ ﻋـﺎزب‪ ،‬ﻧﻘـﻞ‬
‫ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»وﻗﺘﻲ رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻪ ﺣﻔﺮ ﺧﻨﺪق اﻣﺮ ﻛﺮد ﺑﺎ ﺳﻨﮓ ﺳﺨﺖ و ﺑﺰرﮔـﻲ در ﻋـﺮض ﺧﻨـﺪق‬
‫ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻠﻨﮓ در آن ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ رﺳﻮل اﷲ ع آﻣﺪ ﻟﺒﺎﺳـﺶ را در آورد و‬
‫ﻛﻠﻨﮓ را ﺑﺮداﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺴﻢ اﷲ و ﻳﻚ ﺿﺮﺑﻪ زد ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻮم آن ﺷﻜﺴﺖ و ﺑﻌﺪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﷲ‬
‫اﻛﺒﺮ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﺷﺎم ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﺎخﻫﺎي ﺳﺮخ آن را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺿﺮﺑﻪاي‬
‫دﻳﮕﺮ زد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺴﻢ اﷲ و ﻳﻚ ﺳﻮم دﻳﮕﺮ از ﺳﻨﮓ ﺷﻜﺴﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﷲ اﻛﺒـﺮ‪ ،‬ﻛﻠﻴـﺪﻫﺎي‬
‫اﻳﺮان ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻛﺎخ ﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ ﻣﺪاﺋﻦ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺿﺮﺑﻪي ﺳﻮم را زد‬

‫‪ - 1‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﺠﺎﻳﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﻧﺎم ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از اﺋﻤﻪي ﺧﻮد را ﺑﺪون ذﻛﺮ ﻛﻠﻤﻪي »ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴـﻼم«‬
‫ﻳﺎ »ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم« ﻧﻤﻲآورﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻌﺪ از آن ﻫﻴﭻ ﻋﻼﻣﺘﻲ ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺣﺮف ص اﻛﺘﻔﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪهي ﻣﻴﺰان اﻋﺘﻘﺎد اﻳﻦ اﻣﺖ ﺑﻪ اﺋﻤﻪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻋﻠﻞ اﻟﺸﺮاﺋﻊ‪ ،‬ص‪. 147‬‬
 ‫‪197‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫و ﺑﻘﻴﻪي ﺳﻨﮓ را ﺷﻜﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﷲ اﻛﺒﺮ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا درﻫﺎي‬
‫‪1‬‬
‫ﺻﻨﻌﺎء را از اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ در زﻣﺎن ﺧﻼﻓﺖ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﻳﻦ اﺧﺒﺎر ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺪ؟ و اﻳﻦ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع از‬
‫وي اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :‬ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي ﺷﺎم و اﻳﺮان و ﻳﻤﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺷﺪ؟‬
‫اﻳﻦ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع او را ﻗﺎﺋﻢ ﻣﻘﺎم ﺧﻮد ﻗﺮار داده ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ دادن ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ ﺑـﻪ‬
‫او را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪي دادن ﻛﻠﻴﺪﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدش داﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺖ ﺟﻮاب ﺑﺪﻫﺪ؟‬
‫اﻳﻦ ﺻﺪوق اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺘﺎبﻫﺎي وي ﻃﺒﻖ ﭘﻨﺪار رواﻓﺾ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺻـﺤﻴﺢﺗـﺮﻳﻦ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺒﻞ از ﻛﺘﺎب ﺧﺪا‪ ،‬ﭼﻮن ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﻃﺒﻖ اﻋﺘﻘﺎدﺷﺎن ﺗﺤﺮﻳـﻒ ﺷـﺪه و‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﺳﻌﻲ ﻛﺮده اﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻳﻜﻲ از ﻛﺘﺎبﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ – ﻛـﻪ ﻫﻤﮕـﻲ در‬
‫دروغ ﻣﺜﻞ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ – ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪه درﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫـﺎ ﭘـﺮ از ﺣﺴـﺪ و ﻛﻴﻨـﻪ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺧﻠﻖ ﺧﺪا ﺑﻌﺪ از اﻧﺒﻴﺎء و رﺳﻮﻻن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺤﺪ‪‬ث ﺷﻴﻌﻪ ‪ -‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺧﻮد او را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺎم‪ ،‬ﻧﺎﻣﻴﺪه اﻧﺪ – ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻨﻲ‬
‫و ﺻﺪوق و دﻳﮕﺮان در ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﺸﺎن از وي رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗـﻴﺲ اﺳـﺖ‪ .‬او‬
‫ﻫﻴﭻ دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰاﻳﻲ را ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ آن را درﺑﺎرهي اﺻﺤﺎب ﺑﻪ ﻛـﺎر ﺑـﺮده اﺳـﺖ ﺗـﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﺴﺎرﺗﺶ ﺑﻪ ﺣﺪ‪‬ي رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ دروغ از ﻋﻠﻲ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬آﻳـﺎ ﻣـﻲداﻧـﻲ‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدـ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از ﻣﻨﺒﺮ ﺑﺎﻻ رﻓﺖ ـ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺑﺰرﮔﻲ را دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﺼﺎﻳﺶ ﺗﻜﻴﻪ داده ﺑﻮد و از ﻣﻨﺒﺮ ﺑﺎﻻ ﻣﻲرﻓﺖ‪ .‬او اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﻣﻨﺒﺮ رﻓﺖ‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﭙﺎس ﺧﺪاي را ﻛﻪ ﻣﺮا ﻧﻤﻴﺮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺗـﻮ را در اﻳـﻦ ﺟـﺎ‬
‫ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬دﺳﺘﺖ را ﺑﻴﺎور‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ دﺳﺘﺶ را ﺑﺎز ﻛﺮد و ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد و ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺮوز ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫روز آدم اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪ و از ﻣﺴﺠﺪ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻓﻬﻤﻴـﺪي‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻪ‪ ..‬اﻣﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﻣﺮا رﻧﺞ ﻣﻲداد؛ ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ از ﻣﺮگ رﺳﻮل اﷲ ع‬

‫‪ - 1‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 162‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪198‬‬

‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬او اﺑﻠﻴﺲ ﺑﻮد‪ - ...‬ﺗﺎ آن ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ – ‪~}|m‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪1‬‬
‫¡‪) l§¦¥¤£¢‬ﺳﺒﺄ‪.(20 :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫در ﻧﻜﻮﻫﺶ و ﺳﺮزﻧﺶ ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ و اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲع داﺳﺘﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﺣﺘﻲ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻧﺎدان و ﻛﻮدﻛﺎن ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻣﻲﺧﻨﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻓﺮﻣـﻮده اﻧـﺪ‪» :‬از ﺟﻤﻠـﻪ‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم رﺳﻴﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺣﻴﺎ ﻧﺪاري ﻫﺮﻛﺎري ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ‬
‫ﺑﻜﻦ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را ﺑﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ و اﻳﻦ ﻗﺼﻪي ﻃﻮﻻﻧﻲ را ﻛﻪ ﻣﻤﻠﻮ از دﺷﻨﺎم و‬
‫ﻓﺤﺶ اﺳﺖ‪ ،‬اﺧﺘﺮاع ﻛﺮده اﻧﺪ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم او را ﺧﻮار ﻛﺮده اﻧﺪ و دﺳﺖ از ﻳﺎري‬
‫او ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﺮده و او را ﺗﻌﻈﻴﻢ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑـﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﺎﻧﻊ ﺷﺪه ﻛﻪ دﻧﺒﺎل او ﺑﻔﺮﺳﺘﻲ ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻛﺴـﻲ ﻏﻴـﺮ از او و‬
‫اﻳﻦ ﭼﻬﺎر ﻧﻔﺮ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ؟ اﺑﻮﺑﻜﺮ از ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ﻗﻠﺒﻲ ﻧﺮمﺗﺮ و ﻟﻄﻴﻒﺗﺮ‬
‫داﺷﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎنﺗﺮ و ﺳﺎدهﺗﺮ ﺑﻮد اﻣﺎ ﻋﻤﺮ از ﻫﺮ دوﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﮔﻴﺮﺗﺮ و ﻇﺎﻟﻢﺗـﺮ و ﺧﺸـﻦﺗـﺮ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ را دﻧﺒﺎل او ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﻢ؟ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﻨﻔﺬ را دﻧﺒﺎل او ﻣﻲﻓﺮﺳـﺘﻴﻢ‬
‫و اﻳﻦ ﻣﺮد‪ ،‬ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺘﻤﻜﺎر و ﺳﺨﺘﮕﻴﺮ و از آزاد ﺷﺪﮔﺎن ﺑﻨﻲﻋﺪي ﺑﻦ ﻛﻌﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫او را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ رﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ از ﻋﻠﻲ اﺟﺎزه ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه ﻧﺪاد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻗﻨﻔﺬ ﺑﻪ ﺳﻮي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﺮﮔﺸﺘﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آن دو در ﻣﺴﺠﺪ ﻧﺸﺴـﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ و‬
‫ﻣﺮدم ﭘﻴﺮاﻣﻮن آﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﺎ اﺟﺎزه ﻧﺪاد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬دوﺑﺎره ﺑﺮوﻳﺪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ اﺟـﺎزه‬
‫داد‪ ،‬وارد ﺷﻮﻳﺪ؛ در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺪون اﺟﺎزه وارد ﺷﻮﻳﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ رﻓﺘﻨـﺪ و اﺟـﺎزه ﮔﺮﻓﺘﻨـﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲﮔﺬارم ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪون اﺟﺎزه وارد ﺧﺎﻧﻪي ﻣﻦ ﺷـﻮﻳﺪ‪ .‬دوﺑـﺎره ﺑﺎزﮔﺸـﺘﻨﺪ و‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﮔﻔﺘﻪ و ﻣﺎ را از ورود ﺑﺪون اﺟﺎزه ﺑﻪ ﺧﺎﻧـﻪ اش ﻣﻨـﻊ ﻛـﺮد‪ .‬ﻋﻤـﺮ‬

‫‪ - 1‬ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪ 80‬و ‪. 81‬‬

 ‫‪199‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﺎ زﻧﺎن ﻛﺎري ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ اﻣﺮ ﻛـﺮد ﻛـﻪ ﭼـﻮب و ﻫﻴـﺰم‬
‫ﺑﻴﺎورﻧﺪ و آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺮاه ﻋﻤﺮ ﭼﻮب و ﻫﻴﺰم ﺟﻤﻊ ﻛﺮدﻧﺪ و آن را اﻃﺮاف ﻣﻨـﺰل ﻓﺎﻃﻤـﻪ و ﻋﻠـﻲ و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﻤﺮ ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﻧﺪا داد ﺗﺎ ﻋﻠﻲ و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴـﻢ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺎﻳﻴﺪ و ﺑﺎ ﺧﻠﻴﻔﻪي رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را آﺗﺶ ﻣﻲزﻧﻢ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي‬
‫ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻣﺎ را ﭼﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬در را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﺪ و ﮔﺮﻧﻪ ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺎ ﺷﻤﺎ آﺗﺶ ﻣﻲزﻧﻢ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اي ﻋﻤﺮ‪ ،‬آﻳﺎ از ﺧﺪا ﻧﻤﻲﺗﺮﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﺪون اﺟﺎزهي ﻣﻦ وارد ﺧﺎﻧﻪ ام ﻣﻲﺷﻮي؟ ﻋﻤـﺮ ﺧـﻮدداري‬
‫ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﺗﺶ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ‪ ،‬آﺗﺶ را ﺑﺮ در ﺧﺎﻧﻪ روﺷﻦ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ آن را ﭘـﺮت‬
‫ﻛﺮد و داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪ رو ﺑﻪ ﻋﻤﺮ آﻣﺪ و ﻓﺮﻳـﺎد زد‪ :‬اي ﭘـﺪر! اي رﺳـﻮل ﺧـﺪا! ﻋﻤـﺮ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد و آن را در ﭘﻬﻠﻮي ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺮو ﻛﺮد‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺮﻳﺎد زد‪ :‬اي ﭘﺪر! ﻋﻤﺮ ﺗﺎزﻳﺎﻧـﻪ‬
‫را ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺎ آن ﺑﺎزوي ﻓﺎﻃﻤﻪ را زد‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺮﻳﺎد زد‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧـﺪا ع‪ ،‬اﺑـﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤـﺮ‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺟﺴﺘﻲ زد و ﻳﻘﻪ اش را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ او درﮔﻴﺮ ﺷﺪ و او را ﺑﺮ‬
‫زﻣﻴﻦ زد و ﺑﻴﻨﻲ و ﮔﺮدﻧﺶ را ﮔﺮﻓﺖ و ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ او را ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮدهي رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎدش اﻓﺘﺎد ﻛﻪ ﺑﻪ او وﺻﻴﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺒﻮت را ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺨﺸـﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ اي اﺑﻦ ﺻﻬﺎك‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﺘﺎﺑﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻮد و ﻋﻬﺪي ﺑﺎ رﺳـﻮل اﷲ ع ﻧﺒﺴـﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮ ﭼﻪ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﭘﻮزش و اﻟﺘﻤﺎس ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺮدم وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ‬
‫و ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﻤﺸﻴﺮش رﻓﺖ‪ .‬ﻗﻨﻔﺬ ﻧﺰد اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و او ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺷﻤﺸـﻴﺮش‬
‫را ﺑﻴﺮون آورد؛ ﭼﻮن ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﭼﻘﺪر ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻗﻨﻔﺬ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺮﮔﺮد و اﮔﺮ ﺑﻴﺮوﻧﺖ ﻛﺮد ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺮ ﺳﺮش ﺧﺮاب ﻛﻦ و آﺗﺶ ﺑﺰن‪ .‬ﻗﻨﻔﺬ ﻣﻠﻌـﻮن و اﺻـﺤﺎﺑﺶ‬
‫ﺑﺪون اﺟﺎزه وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﻤﺸﻴﺮش رﻓﺖ اﻣﺎ ﻗﻨﻔﺬ و ﻳﺎراﻧﺶ ﭘﻴﺶ از ﻋﻠـﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻃﺮف ﺷﻤﺸﻴﺮ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮ او ﭼﻴﺮه ﺷﺪﻧﺪ ﭼﻮن ﺗﻌﺪادﺷﺎن زﻳـﺎد ﺑـﻮد و ﻃﻨـﺎﺑﻲ در ﮔـﺮدﻧﺶ‬
‫اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ واﻗﻊ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﻨﻔﺬ ﻣﻠﻌﻮن او را ﺑﺎ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ زد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ درﮔﺬﺷـﺖ‬
‫در ﺑﺎزوﻳﺶ دﻣﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﺛﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﻠﻲ را ﻧﺰد اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮد و ﻋﻤﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪200‬‬

‫ﺑﻪ دﺳﺖ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ وﻟﻴﺪ و اﺑﻮﻋﺒﻴﺪه ﺑﻦ ﺟﺮاح و ﺳﺎﻟﻢ آزاد ﺷﺪهي اﺑﻮﺣﺬﻳﻔﻪ و ﻣﻌﺎذ‬
‫ﺑﻦ ﺟﺒﻞ و ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻦ ﺷﻌﺒﻪ و اﺳﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﻀﻴﺮ و ﺑﺸﻴﺮ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻫﻤﺮاﻫﺸﺎن ﺑﻮد‪ .‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﻠﻤﺎن ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﻳﺎ آﻧﺎن ﺑﺪون اﺟﺎزه وارد ﻣﻨﺰل ﻓﺎﻃﻤﻪ‬
‫ﺷُﺪﻧﺪ؟ ﺳﻠﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬آري و ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﭘﻮﺷﺶ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻧﺪاﺷﺖ و ﻓﺮﻳﺎد زد‪ :‬اي ﭘـﺪرم!‬
‫اي رﺳﻮل ﺧﺪا! اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﺸﻤﺎن ﺗﻮ در ﻗﺒﺮ ﻛـﻮر ﻧﺸـﺪه و‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﻳﻨﺎن ﭼﻜﺎر ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬او ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲزد‪ .‬دﻳﺪم ﻛﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ و اﻃﺮاﻓﻴـﺎﻧﺶ‬
‫ﻫﻤﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺟﺰ ﻋﻤﺮ و ﺧﺎﻟﺪ و ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻦ ﺷﻌﺒﻪ‪ ،‬و ﻋﻤﺮ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ‪ ،‬در ﻫـﻴﭻ ﭼﻴـﺰ ﻣﺜـﻞ‬
‫زﻧﺎن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و ﻧﻈﺮﻣﺎن ﻣﺜﻞ آﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﺟﻤﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ را ﺑﻪ ﻧﺰد اﺑـﻮﺑﻜﺮ‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ در دﺳﺖ ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ اﻛﻨﻮن زﻧﺪه ﻧﺒﻮدﻳﺪ؛ اﻣـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻣﻦ در ﺟﻬﺎد ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺧﻮد را ﻣﻼﻣﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ و اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﭼﻬﻞ ﻧﻔﺮ ﻫـﻢ‪ ،‬ﺑﻮدﻳـﺪ از‬
‫ﭘﺲ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﻣﻲآﻣﺪم اﻣﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ آن ﻗﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﺮا ﺧﻮار ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ دﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد زد‪ :‬راﻫﺶ را ﺑﺎز ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ‬
‫ﺣﻘﻲ را ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮدﻳﺪ؟ ﺑﻪ ﭼﻪ ﺣﻘﻲ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑـﺎ ﺧـﻮد‬
‫ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﻲ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ دﻳﺮوز ﺑﻪ اﻣﺮ ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؟ ﻗﻨﻔﺬ ﻣﻠﻌـﻮن‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﺎ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ زد و اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻋﻠﻲ و ﻗﻨﻔﺬ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ او را ﺑﺰن‪ .‬ﻗﻨﻔﺬ او را ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪاي از ﺧﺎﻧﻪ ﻛﺸﺎﻧﺪ و ﺑـﻪ‬
‫دو ﭘﻬﻠﻮﻳﺶ زد و ﺟﻨﻴﻨﻲ ﻛﻪ در ﺷﻜﻤﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﻘﻂ ﺷﺪ و دﻳﮕﺮ ﺑﻌﺪ از آن ﻫـﻴﭻ ﮔـﺎه ﺻـﺎﺣﺐ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪي ﻧﺸﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺷﻬﻴﺪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻗﻨﻔـﺬ ﻋﻠـﻲ را ﻧـﺰد‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ آورد‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑﺮ ﺳﺮ او داد ﻛﺸﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺣﺮفﻫﺎي ﺑﺎﻃﻞ را رﻫﺎ ﻛـﻦ و ﺑﻴﻌـﺖ ﻛـﻦ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻜﻨﻢ ﭼﻪ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧﻮاري و ﭘﺴﺘﻲ ﻣـﻲﻛُﺸـﻴﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺑﻨﺪهي ﺧﺪا و ﺑﺮادر رﺳﻮﻟﺶ را ﻣﻲﻛُﺸﻴﺪ؟ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻨﺪهي ﺧﺪا ﻛﻪ ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺑﺮادر رﺳﻮل ﺧﺪا ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻗﺒﻮل ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ اﻧﻜﺎر ﻣـﻲﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﻣﻴـﺎن ﻣـﻦ و‬
 ‫‪201‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﭘﻴﻤﺎن ﺑﺮادري ﺑﻮد؟ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ ،‬و اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺳﻪ ﺑـﺎر ﺗﻜـﺮار ﻛـﺮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﻋﻠﻲ؛ رو ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و اي ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر! ﺷﻤﺎ را ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻣﻲدﻫﻢ آﻳﺎ از رﺳﻮل ﺧﺪا ع ﻧﺸﻨﻴﺪﻳﺪ ﻛﻪ در روز ﻏـﺪﻳﺮﺧﻢ ﭼﻨـﻴﻦ و ﭼﻨـﺎن ﮔﻔـﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲس ﭼﻴﺰي از ﻓﺮﻣﻮدهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع را ﻧﻴﻨﺪاﺧﺖ و ﻫﻤﻪ اش را ﺗﻜﺮار ﻛﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آري‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ‬
‫وﻗﺘﻲ ﺗﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم او را ﻳﺎري ﻛﻨﻨﺪ و از وي ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از ﻫﻤﻪي ﺣﺎﺿﺮﻳﻦ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺣﻖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﻮش و دل ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن از رﺳﻮل اﷲ ع ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ‪ ،‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ و اﻛﺮام ﻛﺮد و ﺑﺮاي ﻣﺎ آﺧﺮت را ﺑـﺮ دﻧﻴـﺎ‬
‫ﺗﺮﺟﻴﺢ داده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻧﺒﻮت و ﺧﻼﻓﺖ را ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻧﻜﺮده اﺳـﺖ‪ .‬ﻋﻠـﻲ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ از اﺻﺤﺎب رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫـﺪ؟ ﻋﻤـﺮ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺧﻠﻴﻔـﻪي‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﺷـﻨﻴﺪم‪ .‬اﺑﻮﻋﺒﻴـﺪه و ﺳـﺎﻟﻢ آزاد‬
‫ﺷﺪهي اﺑﻮﺣﺬﻳﻔﻪ و ﻣﻌﺎذ ﺑﻦ ﺟﺒﻞ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬آن را از رﺳﻮل اﷲ ع ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﻠﻲ ؛‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻧﺎﻣﻪاي را ﻛﻪ در ﻛﻌﺒﻪ اﻣﻀﺎ ﻛﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻳﺪ؛ ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ اﮔﺮ رﺳـﻮل‬
‫اﷲ درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ را اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ ارث ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ از ﻛﺠﺎ اﻳﻦ را ﻣﻲداﻧﻲ؟ ﭼـﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺗﻮ را از آن ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲ؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ اي زﺑﻴـﺮ و ﺗـﻮ اي ﺳـﻠﻤﺎن و ﺗـﻮ اي‬
‫اﺑﻮذر و ﺗﻮ اي ﻣﻘﺪاد‪ ،‬در راه ﺧﺪا از ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ آﻳﺎ ﺷﻤﺎ آن را از رﺳـﻮل اﷲ ع‬
‫ﻧﺸﻨﻴﺪﻳﺪ؟ ﺷﻤﺎ ﮔﻮش ﻣﻲدادﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﻼﻧﻲ و ﻓﻼﻧﻲ ‪) ...‬ﺗﺎ اﻳﻦ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ را ﻧﺎم ﺑﺮد( ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺑـﺮاي‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﺎﻣﻪاي را ﻧﻮﺷﺖ و آﻧﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ آن ﻋﻬﺪ ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﻧﺎﻣﻪ را اﻣﻀـﺎ ﻛﺮدﻧـﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ :‬آري‪ ،‬ﻣـﺎ‬
‫ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻗﻮل ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪم ﻳﺎ ﻣ‪‬ﺮدم‪،‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﻳﺖ ﺑﺎد اي رﺳﻮل ﺧﺪا ع‪ ،‬وﻗﺘـﻲ ﭼﻨـﻴﻦ ﺷـﺪ‪،‬‬
‫دﺳﺘﻮر ﻣﻲدﻫﻲ ﻛﻪ ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻳﺎر و ﻳﺎوري داﺷﺘﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺎد ﻛﻦ و اﮔﺮ ﻳـﺎوري‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ و ﺧﻮﻧﺖ را ﻧﺮﻳﺰ‪ .‬ﻋﻠﻲ ؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ اﻳﻦ ﭼﻬﻞ ﻧﻔـﺮ ﺑـﺎ ﻣـﻦ‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺟﻨﮕﻴﺪم‪ ،‬و ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻧﺴﻞ ﺷﻤﺎ ﺗـﺎ روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ ﺑـﻪ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪202‬‬

‫ﺧﻼﻓﺖ ﻧﻤﻲرﺳﻴﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ رﺳﻮل ﺧﺪاع دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻳـﺪ‪،‬‬

‫اﻳﻦ آﻳﻪ اﺳـﺖ‪hgfedcba`_^]\[ZYm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ llkji‬اﻟﻨﺴﺎء‪54 :‬ﭘﺲ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻧﺒﻮت اﺳﺖ و ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻣﻠـﻚ‪،‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺧﻼﻓﺖ اﺳﺖ و ﻣﺎ‪ ،‬آل اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﻣﻘﺪاد ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻋﻠـﻲ‪ ،‬ﻣـﺎ را ﺑـﻪ ﭼـﻪ اﻣـﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اﻣﺮ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮم ﻣﻲﺟﻨﮕﻢ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻧﻜﺮدن‬
‫اﻣﺮ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﻘﺪاد! دﺳﺖ ﻧﮕﻪ دار و ﻋﻬﺪ رﺳﻮل اﷲ ع را ﺑـﻪ ﻳـﺎد‬
‫آور و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ وﺻﻴﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻮاﺳﺘﻢ و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺟﺎن ﻣـﻦ در دﺳـﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻇﻠﻤﻲ را دﻓﻊ ﻣﻲﻛﺮدم و دﻳﻦ ﺧﺪا را ﻋﺰت ﻣﻲدادم‪ ،‬ﺷﻤﺸـﻴﺮم را ﺑـﺮ‬
‫ﮔﺮدﻧﻢ ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻢ و آرام آرام آن را ﻣﻲزدم‪ .‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺮادر رﺳﻮل اﷲ ع و وﺻﻲ و ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ او‬
‫در ﻣﻴﺎن اﻣﺘﺶ و ﭘﺪر ﻓﺮزﻧﺪش ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻫﺴﺘﻴﺪ؟ ﺑﻪ ﺑﻼ و ﻣﺼـﻴﺒﺖ ﺑﺸـﺎرت ﺑﺪﻫﻴـﺪ و از رﻓـﺎه و‬
‫آﺳﺎﻳﺶ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﺑﻮذر ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺳﺮﮔﺸـﺘﻪ و ﺣﻴـﺮان‬

‫ﻣﺎﻧﺪه اﻳﺪ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮار ﺷﺪه اﻳﺪ! ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪`_~}|m :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lponmlkjihgfedcba‬آل ﻋﻤﺮان‪- 33 :‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪.34‬‬
‫ﻋﻠﻲ‪ ،‬وﺻﻲ اوﺻﻴﺎء و اﻣﺎم ﻣﺘّﻘﻴﻦ و رﻫﺒﺮ وﺿﻮﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺘﺎن و ﭘﺎﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ‬
‫وﺿﻮ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻲدرﺧﺸﺪ و او ﻫﻤﺎن ﺻﺪﻳﻖ اﻛﺒﺮ و ﻓـﺎروق اﻋﻈـﻢ و ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ ﻣﺤﻤـﺪ‪،‬‬
‫وارث ﻋﻠﻢ او و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن از ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻘﺪم ﺗـﺮ اﺳـﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣﺘﻌـﺎل‬

‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪¸¶µ´³²±°¯®¬«ª©¨m :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lº¹‬اﻷﺣﺰاب‪6 :‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺧﺪا را ﺟﻠﻮ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬ﺟﻠﻮ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ او را‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻋﻘﺐ ﻣﻲاﻧﺪازد‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ و وﻻﻳﺖ و وراﺛﺖ را ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻗﺮار ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻗـﺮار داده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ–ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﻣﻨﺒﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑـﻮد – ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﭼـﺮا روي اﻳـﻦ ﻣﻨﺒـﺮ‬
 ‫‪203‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻧﺸﺴﺘﻪ اي‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﺤﺎرب ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﻠﻨﺪ ﻧﻤﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﺪ؟ دﺳﺘﻮر‬
‫ﺑﺪه ﺗﺎ ﮔﺮدﻧﺶ زده ﺷﻮد‪ .‬ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳـﺨﻦ ﻋﻤـﺮ را ﺷـﻨﻴﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻴﻨﻪي ﺧﻮد ﭼﺴﺒﺎﻧﺪ و ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﮔﺮﻳـﻪ ﻧﻜﻨﻴـﺪ‪ ،‬ﻗﺴـﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺪا آﻧـﺎن‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﭘﺪر ﺷﻤﺎ را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ .‬ام اﻳﻤﻦ ﻛﻨﻴﺰ رﺳﻮل اﷲ ع ﺟﻠﻮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﭼﺮا اﻳﻦ‬
‫ﻗﺪر زود ﺣﺴﺎدت و ﻧﻔﺎق ﺧﻮد را ﻧﺸﺎن دادي؟ ﻋﻤﺮ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ او را از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺮون ﺑﺒﺮﻧـﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ را ﺑﺎ زﻧﺎن ﻛﺎري ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﻳﺪه اﺳﻠﻤﻲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻋﻤﺮ! آﻳﺎ ﺑﻪ ﺑﺮادر رﺳـﻮل‬
‫ﺧﺪاع و ﭘﺪر ﻓﺮزﻧﺪش ﺣﻤﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ و ﺗﻮ ﻫﻤـﺎن ﻛﺴـﻲ ﻫﺴـﺘﻲ ﻛـﻪ ﺗـﻮ را در ﻣﻴـﺎن ﻗـﺮﻳﺶ‬
‫ﻣﻲﺷﻨﺎﺳﻴﻢ‪ .‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﻧﺒﻮدﻳﺪ ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺰد ﻋﻠﻲ ﺑﺮوﻳﺪ و اﻣﺎرت ﻣﺆﻣﻨﺎن را‬
‫ﺑﻪ او ﺗﺤﻮﻳﻞ دﻫﻴﺪ و ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ :‬آﻳﺎ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬دﺳﺘﻮر ﺧـﺪا و ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ اﺳـﺖ‪ ،‬آن ﺣﻀـﺮتع‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻠﻪ؟ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد اﻣﺎ رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻌﺪ از آن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻼﻓﺖ و ﻧﺒـﻮت‬
‫در اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻦ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮﻳﺪه اﺳﻠﻤﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا رﺳـﻮل اﷲ ع ﭼﻨـﻴﻦ ﻧﮕﻔﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا در ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ اﻣﻴﺮ آن ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻋﻤﺮ اﻣﺮ ﻛـﺮد ﻛـﻪ او را‬
‫ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺑﻴﺮون ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻦ ﻃﺎﻟﺐ!‪ ،‬ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻜﻨﻢ‪،‬‬
‫ﭼﻪ؟ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﮔﺮدﻧﺖ را ﻣﻲزﻧﻴﻢ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺳﻪ ﺑﺎر ﻋﻠﻴﻪ آﻧﺎن ﺣﺠﺖ‬
‫و دﻟﻴﻞ آورد‪ .‬ﺳﭙﺲ دﺳﺘﺶ را دراز ﻛﺮد ﺑﺪون اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﻒ دﺳﺘﺶ را ﺑﺎز ﻛﻨﺪ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺮ دﺳﺘﺶ‬
‫زد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻫﻢ رﺿﺎﻳﺖ داد‪ .‬ﻋﻠﻲ؛ ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻧـﺪا ﺳـﺮ داد‪» :‬اي ﭘﺴـﺮ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺎدرم‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﻮم ﻣﺮا ﺿﻌﻴﻒ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻨﺪ‪«.‬‬
‫از اﻳﻦ اﻧﺪازهي ﻛﺜﻴﻔﻲ و از اﻳﻦ ﺑﻴﻬﻮدهﮔﻮﻳﻲ ﺳﻴﺮ ﻧﺸﺪه و دروغﻫﺎي دﻳﮕﺮي را ﺑﺪان اﻓﺰوده‬
‫و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﺑﻴﺮ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﮔﻔﺖ‪» :‬اي اﺑﻦ ﺻﻬﺎك‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫اﻳﻦ اﻓﺮاد ﻇﺎﻟﻢ و ﺳﺮﻛﺶ را ﻳﺎري ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﻲﻛﺸﻴﻢ و ﺳﺮزﻧﺸﺖ ﻣﻲﻛﻨـﻴﻢ‪ .‬ﻋﻤـﺮ‬
‫ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ از ﺻﻬﺎك ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻲآوري؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﻬﺎك ﻛﻴﺴﺖ؟ ﭼﻪ اﺷﻜﺎﻟﻲ‬

‫‪ - 1‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪. 83-89‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪204‬‬

‫دارد از وي ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آورم؟ ﺻﻬﺎك زن زﻧﺎﻛﺎري ﺑﻮد ﻳﺎ آن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ آﻳﺎ او ﻳـﻚ‬
‫ﻛﻨﻴﺰ ﺣﺒﺸﻲ از آنِ ﺟﺪم ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﺟﺪ ﺗﻮ ﻧﻔﻴﻞ ﺑﺎ وي زﻧﺎ ﻛﺮد و ﭘﺪرت ﺧﻄﺎب را ﺑـﻪ‬
‫دﻧﻴﺎ آورد و ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ ﺑﻌﺪ از زﻧﺎ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺟﺪ ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ ،‬و او را ﺑﻪ دﻧﻴـﺎ آورد و او ﺑـﺮدهي‬
‫‪1‬‬
‫ﺟﺪم‪ ،‬و زﻧﺎزاده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺴﻨﺪه ﻧﻜﺮده و ﺑﻨﺎ ﺑﺮ ﺧﺒﺎﺛﺖ و ﻧﺠﺎﺳﺖ و ﻳﻬﻮدي ﺑﻮدﻧﺶ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﻋﻠـﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻠﻤﺎن ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬آﻳﺎ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدي و ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻔﺘﻲ؟‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻌﺪ از ﺑﻴﻌﺖ ﮔﻔـﺘﻢ‪:‬‬
‫ﻣﺮدم در دوران ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﺧﻄﺎﻫﺎ و اﺷـﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻲ ﻛـﺮده‬
‫اﻳﺪ و ﻫﻤﭽﻮن اﻣﺖﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺗﻔﺮﻗﻪ و اﺧﺘﻼف ﺷﺪﻳﺪ و از ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺗـﺎن ﻣﻨﺤـﺮف‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را از ﻣﻌﺪن اﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺑﻴﺮون ﻣﻲآورﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺳﻠﻤﺎن‪ ،‬اﮔـﺮ‬
‫ﺗﻮ و رﻓﻴﻘﺖ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺑﮕﻮ و اﻧﺠﺎم ﺑﺪه‪ .‬ﺳﻠﻤﺎن ﮔﻔـﺖ‪ :‬از رﺳـﻮل اﷲ ع‬
‫ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻮ و رﻓﻴﻘﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮده اي‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﮔﻨﺎﻫﺎن اﻣﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺗﺎ‬
‫روز ﻗﻴﺎﻣﺖ و ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻋﺬاب ﻫﻤﻪ ﺷﺎن‪ ،‬ﮔﻨﺎه و ﻋﺬاب دارﻳﺪ‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻲﺧـﻮاﻫﻲ‬
‫ﺑﮕﻮ‪ .‬ﻣﮕﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﺮدي و ﺧﺪا ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ را روﺷﻦ ﻧﻜﺮد ﻛﻪ رﻓﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﺧﻼﻓـﺖ ﺑﺮﺳـﺪ‪ .‬ﮔﻔـﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ در ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻧﺎزل ﺷﺪه‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪه ام ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم و ﺻﻔﺖ و ﻧﺴﺐ ﺗـﻮ‬
‫دري در ﺟﻬﻨﻢ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﺑﮕﻮ‪ ،‬آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را از اﻫﻞ ﺑﻴﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ آﻧﻬﺎ را ارﺑﺎب ﺧﻮد ﻣﻲداﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ از رﺳـﻮل‬

‫اﷲ ع وﻗﺘﻲ درﺑﺎرهي اﻳﻦ آﻳﺎت از او ﭘﺮﺳﻴﺪم‪PONMLKJIHGFm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ l‬اﻟﻔﺠﺮ‪ 26 - 25 :‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺎﻛﺖ ﺷﻮ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺳﺎﻛﺘﺖ ﻛﻨﺪ اي ﺧﺘﻨﻪ ﻧﺸﺪه! ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﺎﻛﺖ ﺷﻮ‪ .‬ﺳﻠﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا اﮔﺮ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺳﻜﻮت اﻣﺮ ﻧﻤﻲﻛﺮدي ﻫﺮ آﻧﭽﻪ درﺑﺎرهي او ﻧﺎزل ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ از رﺳﻮل‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ 89‬و‪. 90‬‬

 ‫‪205‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺧﺪاع درﺑﺎرهي او و رﻓﻴﻘﺶ ﺷﻨﻴﺪه ام‪ ،‬ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﻤﺮ ﻣـﺮا دﻳـﺪ ﻛـﻪ ﺳـﺎﻛﺘﻢ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺗـﻮ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﻄﻴﻌﻲ ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﺑﻮذر و ﻣﻘﺪاد ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑـﻮذر‪،‬‬
‫آﻳﺎ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﺳﺘﺎﻧﺖ ﺳﺎﻛﺖ ﺑﺎﺷﻲ‪ .‬ﺗﻮ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن دو ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺪاري و ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن دو ﺑﻪ ﺣﻘﻮق اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﺣﺘﺮام ﻧﻤﻲﮔﺬاري‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻲ آﻧﺎن از ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﺑﻮذر ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻋﻤﺮ‪ ،‬آﻳﺎ ﺗﻮ از ﻣـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ ﺣﺐ و دوﺳﺘﻲ آل ﻣﺤﻤﺪ و ﺗﻌﻈﻴﻢ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ اﻳﺸﺎن ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد ﻣﻲﮔﻴﺮي؟ ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا‬
‫ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻐﺾ آﻧﻬﺎ را در دل دارﻧﺪ و ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑـﺮ ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ آﻧﻬـﺎ دروغ و ﺑﻬﺘـﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻇﻠﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ اﻣﺖ را ﺑﻪ اﻧﺤﻄﺎط ﻛﺸﺎﻧﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻣـﻴﻦ‪ ،‬ﻟﻌﻨـﺖ‬
‫ﺧﺪا ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻖ آﻧﻬﺎ را ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا آﻧﻬﺎ ﺣﻘﻲ در ﺧﻼﻓﺖ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣـﺮدم‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬در اﻳﻦ اﻣﺮ ﻣﺴﺎوي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﺑﻮذر ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺲ ﭼﺮا اﻧﺼﺎر ﺑﺎ آﻧﻬﺎ دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲورزﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻦ ﺻﻬﺎك‪ ،‬ﻣﺎ ﺣﻘﻲ در آن ﻧﺪارﻳﻢ و اﻳﻦ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ و ﻣﮕﺲ ﺧﻮاران اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻤﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﺒﺮ ﻛﻦ اي اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬ﺣﺎل ﻛﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدهاي‪ ،‬و ﻫﻤﻪي ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ راﺿـﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﺗﻮ راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﻣﻦ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﻘﻂ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﻼﻓﺖ ﻣﻦ راﺿﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﮋدهي ﻋﺬاب و ﺧﺸﻢ و رﺳـﻮاﻳﻲ از ﺟﺎﻧـﺐ ﺧـﺪا ﺑـﺮاي ﺗـﻮ و‬
‫رﻓﻴﻘﺖ و ﭘﻴﺮواﻧﺘﺎن ﺑﺎد! واي ﺑﺮ ﺗﻮ اي اﺑﻦ ﺧﻄﺎب‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﭼـﻪ ﻛـﺎري ﻛـﺮده اي و ﭼـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻇﻠﻤﻲ ﺑﺮ ﺧﻮد و ﻳﺎوراﻧﺖ ﻛﺮده اي؟‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬دوازده ﻧﻔﺮ؛ ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از اﻣﺖﻫﺎي ﻧﺨﺴﺖ و ﺷﺶ ﻧﻔﺮ از اﻣﺖ آﺧﺮ در ﺻﻨﺪوﻗﻲ از‬
‫آﺗﺶ در ﺳﻴﺎه ﭼﺎﻟﻲ ﺑﺮ روي ﺻﺨﺮه اي در اﻋﻤﺎق ﺟﻬﻨﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ و درِ ﺻﻨﺪوق ﻣﺤﻜﻢ ﻗﻔـﻞ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺧﺪا اراده ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻬﻨﻢ را ﺑﺴﻮزاﻧﺪ‪ ،‬آن ﺻﺨﺮه از آن ﺳﻴﺎه ﭼﺎل ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫و ﺟﻬﻨﻢ از ﺣﺮارت آن ﺳﻴﺎه ﭼﺎل ﻣﻲﺳﻮزد‪ .‬اﻣـﺎ اﻓـﺮاد اﻣـﺖ آﺧـﺮ‪ ،‬دﺟـﺎل و اﻳـﻦ ﭘـﻨﺞ ﻧﻔـﺮ‪،‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن و ﮔﺮدآورﻧﺪﮔﺎن ﻗﺮآن ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻋﺜﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ - :‬اﻟﺒﺘﻪ ﻋﻠـﻲ از اﻳـﻦ ﺳـﺨﻦ‬

‫‪ - 1‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪ 90‬و ‪. 91‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪206‬‬

‫ﻣﺒﺮاﺳﺖ – »ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻌﺒﻪ ﻗﺴﻢ‪ ،‬از رﺳﻮل اﷲ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﺗﻮ را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮد و ﺑﺮاﻳـﺖ ﻃﻠـﺐ‬
‫آﻣﺮزش ﻧﻜﺮد«‪ .‬آﻧﮕﺎه اﻓﺰود‪ :‬ﻫﻤﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺲ از رﺳﻮل ﺧﺪا ﻣﺮﺗﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﭼﻬﺎر ﻧﻔـﺮ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻌﺪ از رﺳﻮل اﷲ ع ﺑـﻪ ﻣﻨﺰﻟـﻪي ﻫـﺎرون و ﭘﻴـﺮوان وي و ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ ﻣﻨﺰﻟـﻪي ﮔﻮﺳـﺎﻟﻪ و‬
‫ﮔﻮﺳﺎﻟﻪﭘﺮﺳﺘﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﺎرون و ﻋﺘﻴﻖ ﺷﺒﻴﻪ ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ و ﻋﻤﺮ ﺷﺒﻴﻪ ﺳﺎﻣﺮي اﺳﺖ‪ 1 .‬ـــ‬
‫از ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻘﻞ اﻳﻦ ﻫﺬﻳﺎنﻫﺎ و ﻛﻔﺮﻫﺎ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻲﻃﻠﺒﻢ ـ‬
‫ﺑﻪ دروغ و ﺑﻬﺘﺎن از رﺳﻮل اﷲ ع ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﻣﺮ ﻛﺮد‪ :‬ﺑﺮ ﺑﺮادر و وزﻳﺮ و وارث‬
‫و ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﻣﻦ ﺳﻼم ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ ﻛﻪ وﻻﻳﺖ ﻣﺆﻣﻨﺎن را دارد‪2‬؛ ﭼﻮن او ﻣﺮﻛﺰ زﻣﻴﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﺮ آن‬
‫ﻗﺮار دارﻳﺪ و اﮔﺮ او را از دﺳﺖ دﻫﻴﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻦ و ﺳﺎﻛﻨﺎن آن را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده اﻳﺪ‪ .‬ﮔﻮﺳﺎﻟﻪ و ﺳﺎﻣﺮي‬
‫اﻳﻦ اﻣﺖ را دﻳﺪم ﻛﻪ ﻧﺰد رﺳﻮل اﷲ ع رﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺣﻖ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪا و رﺳﻮل وي اﺳـﺖ؟‬
‫ﺳﭙﺲ رﺳﻮل اﷲ ع ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺣـﻖ از ﺟﺎﻧـﺐ ﺧـﺪا و رﺳـﻮل وي اﺳـﺖ‪ .‬آن دو‬
‫‪3‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﺮد را ﭼﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺪام ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﻲ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳﺶ را ﺑﺮ ﻣﻲدارد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﻠﻌﻮن ﺑﺎ ﻛﻤﺎل ﺟﺴﺎرت ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و ﻫﻤﺴﺮش ﻣﺎدر ﻣﺆﻣﻨـﺎن‪ -‬ﻛـﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻋﻠﻲ و ﺧﺎﻧﻮاده اش در ﻣﻴﺎن ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﺎن ﺟﺰو ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﺴـﺮان‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻣﺎدران ﻣﺆﻣﻨﺎن اﻧﺪ‪ -‬ﻋﺎﻳﺸﻪي ﺻﺪﻳﻘﻪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﻗﺮآن ﭘﺎك و ﺑﻲﮔﻨﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺎن‬
‫ﻣﻲزﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ص‪ 91‬و ‪. 92‬‬

‫‪ - 2‬آﻳﺎ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﻛﺴﻲ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﮕﺬارد در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﻫـﻴﭻ ﻛـﺲ در‬
‫ﺳﻘﻴﻔﻪ و ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺎﺟﺮاي اﻧﺼﺎر و ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ از آن ﺧﺒﺮ ﻧﺪارد؟ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻗﻮم ﻣﻐﺰ و ﻗﻠﺒـﻲ ﻧﺪارﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﺎ آن‬
‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻨﺪ و اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻨﺪ و ﭼﺸﻤﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ﺣﺘﻲ ﮔﻤـﺮاهﺗـﺮ از آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪. 167‬‬
 ‫‪207‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻋﻠﻲ ؛ ﺑﺮ رﺳﻮل اﷲ ع و ﻋﺎﻳﺸﻪ وارد ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﭘﺸـﺖ ﺳـﺮ او ﻧﺸﺴـﺘﻪ‬

‫ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﻲ ﻣﻴﺎن رﺳﻮل ﺧﺪا و ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺟﺎﻳﻲ را ﻏﻴـﺮ از‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ ﻧﻴﺎﻓﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﻲ‪ .‬رﺳﻮل اﷲ ع ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺣﻤﻴﺮاء‪ ،‬ﻣـﺮا ﺑـﺎ آزار ﻋﻠـﻲ‪،‬‬
‫ﻧﻴﺎزار ﭼﺮا ﻛﻪ او ﺧﻠﻴﻔﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و ﭘﻴﺸﻮاي وﺿﻮﮔﻴﺮﻧﺪﮔﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛـﺮ‬
‫وﺿﻮ‪ ،‬دﺳﺘﺎن و ﭘﺎﻫﺎﻳﺸﺎن ﻧﻮراﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و ﺧﺪا او را ﺑﺮ روي ﭘﻞ ﺻـﺮاط ﻗـﺮار ﻣـﻲدﻫـﺪ‪ ،‬و او‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪهي آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ اوﻟﻴﺎي ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺑﻬﺸـﺖ و دﺷـﻤﻨﺎﻧﺶ را وارد ﺟﻬـﻨﻢ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺧﺎﺗﻤﻪ آﻧﭽﻪ درﺑﺎرهي ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي راﺷﺪ آورده‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ اﺑﻲﺳـﻔﻴﺎن ﻧﻮﺷـﺖ‪» :2‬رﺳـﻮل اﷲ ع دوازده اﻣـﺎم‬
‫ﮔﻤﺮاه را دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻨﺒﺮش ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﮔﻤﺮاه ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ و آﻧـﺎن را ﺑـﻪ ﺟﺎﻫﻠﻴـﺖ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ دوازده ﻧﻔﺮ‪ ،‬دو ﻧﻔﺮ از ﻗﺮﻳﺶ و ده ﻧﻔﺮ از ﺑﻨﻲاﻣﻴﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ ﻧﻔﺮ از اﻳﻦ‬
‫‪3‬‬
‫ده ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ و ﻳﺎور ﺗﻮﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺨﻮاﻫﻲ وي آﻣﺪهاي‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرش‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻮد«‪.‬‬
‫اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن زﺷﺖ و ﺑﻲارزش در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد اﺳﺖ؛ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ روي ﺟﻠﺪ آن‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪» :‬از ﻣﻴﺎن ﺷﻴﻌﻴﺎن و دوﺳﺘﺪاران ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻋﺎﻣﺮي را ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي از اواﻣﺮ ﻣﺎ را ﻧﺪارد و اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻳﻜﻲ از اﺳﺮار ﻣﺤﻤﺪ ع اﺳﺖ« اﻣﺎم ﺻﺎدق‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﺠﻠﺴﻲ درﺑﺎرهي آن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل ﻣﻌﺘﺒﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻧﺪﻳﻢ ﺷﻴﻌﻲ در »اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ« درﺑﺎرهي آن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﻴﺲ اﺳﺘﺎد ﺑﺰرگ و ﻧـﻮراﻧﻲ ﺑـﻮد و‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.179‬‬
‫‪ - 2‬اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﺑﻦ ﺣﺮب ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎل ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ اﻳﻤﺎن آورد و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع درﺑﺎره اش ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ‬
‫وارد ﺧﺎﻧﻪي اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﺷﻮد در اﻣﺎن اﺳﺖ‪) .‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪.(276/1،‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.196‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻛﺘﺎب‪ ،‬ص‪.13‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪208‬‬

‫‪1‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻴﻌﻪ آﺷﻜﺎر ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻴﺦ ﺑﺰرگ و ﮔﺮاﻧﻘﺪر ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛﺎﺗﺐ ﻧﻌﻤﺎﻧﻲ در ﻛﺘﺎب »اﻟﻐﻴﺒﺔ« ﺧﻮد ﻛـﻪ‬
‫در اﻳﺮان ﭼﺎپ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎم ﻋﻠﻤﺎ و راوﻳﺎن ﺷﻴﻌﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ اﺧﺘﻼﻓﻲ وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻫﻼﻟﻲ اﺻﻠﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎي اﺻﻮل اﺳﺖ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ و‬
‫ﺣﺎﻣﻼنِ اﺣﺎدﻳﺚ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪-‬ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟﺴﻼم‪ -‬آن را رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﻤﺎﻣﻲ رواﻳﺖﻫﺎي اﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻓﻘﻂ از رﺳﻮل اﷲ ع و اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ؛ و ﻣﻘﺪاد و ﺳـﻠﻤﺎن ﻓﺎرﺳـﻲ و اﺑـﻮذر و ﻫـﻢ‬
‫ﻓﻜﺮان آﻧﻬﺎ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع و اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ را دﻳﺪه اﻧﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺷﻨﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻘﻞ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از اﺻﻮﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ و ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻣﺠﺎﻟﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮔﻮﻳﻨﺪهي ﻓﺮﻳﺒﻜﺎر ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮدن ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ دﺷﻨﺎم و ﺗﻜﻔﻴﺮ ﺻﺤﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻧﻈﺮﻳﻪاي اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪاران ﻇـﺎﻟﻢ آن را‬
‫ﻃﺮاﺣﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳـﺖ آن از ﻣـﺮدم ﺧـﻮد ﻓﺮوﺧﺘـﻪاي ﻛـﻪ ﺧـﻮد را ﺑـﻪ ﺑﻬـﺎي ﻛـﻢ‬
‫ﻣﻲﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ و دﺷﻤﻨﺎن دﻳﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﻬﺮه ﺑﺮدﻧﺪ و داﻳﺮهي ﺟـﺪاﻳﻲ را‬
‫ﺗﻮﺳﻌﻪ دادﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد ﺑﺮﺳﻨﺪ و از دﺳﺖ اﺳﻼم و ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻴﺎﻟﺸﺎن راﺣﺖ ﺷﻮد‪ .‬آﻧﺎن‬
‫ﻫﻤﺎﻳﺶﻫﺎﻳﻲ را ﺑﺮاي ﺷﻌﻠﻪور ﻛﺮدن آﺗﺶ ﻓﺘﻨﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮﮔـﺰار ﻛﺮدﻧـﺪ در ﺣـﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻗﻠﺒﻬﺎﻳﺸﺎن ﭘﺮ از ﻛﻴﻨﻪ و ﻧﻔﺮت ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ و زور ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲﺗـﺎزد و او را ﺑـﺎ‬
‫ﺗﻬﺎﺟﻤﺎت زﺷﺖ دور ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻃﻤﻌﻜﺎران از اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ وﻻﻳﺖ ﺧﻮد را ﺑـﺮ‬
‫ﻛﺮﺳﻲ ﺑﻨﺸﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪ ﺟﺰﺋﻲ از ﺣﻴﺎت ﻋﻘﻠﻲ اﻣﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﺷﺪه و آﻧﺎن ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫را ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎن دروازهي ﺑﺮرﺳﻲ و ﻣﻨﺎﻗﺸﻪي ﻋﻠﻤﻲ را ﺑﺎز ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﻣﺮدم را از ﻧﻘﺪ ﻋﻠﻤـﻲ و آزادي‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.13‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.12‬‬
 ‫‪209‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﺤﺮوم ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﺒﻮل ﺗﻔﻜﺮات ﺷﻴﻌﻪ و دوري از ﻣﺬﻫﺐ اﻫﻞ ﺑﻴـﺖ ؛ واداﺷـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺣﻘﻴﻘﺖ را از آﻧﺎن ﺑﭙﺮﺳﺪ و آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﺑﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﻣـﺎ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻴﻢ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ اﻳﻦ اﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺻﺤﺎﺑﻪ را ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺑﺮاﺋﺖ ﻣﻲﺟﻮﻳﻨﺪ؟‬
‫‪ -2‬ﻛﺠﺎﻳﻨﺪ اﻣﺘﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎي رﺑﻮﺑﻴ‪‬ﺖ ﺑﺮاي اﺋﻤﻪي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ دارﻧﺪ؟‬
‫‪ -3‬ﻛﺠﺎﻳﻨﺪ اﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﺧـﻮد را از اﻳـﻦ ﻣﺠﻮﺳـﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ و آن را ﺑـﺎ ﻋﻘﻴـﺪهي ﺧـﻮد‬
‫آﻣﻴﺨﺘﻨﺪ؟‬
‫‪ -4‬ﻛﺠﺎﻳﻨﺪ اﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﺗﺤﺮﻳﻒ ﻛﺮده و ادﻋﺎي ﺗﻐﻴﻴﺮ و ﻧﻘﺺ آن را دارﻧﺪ؟‬
‫‪ -5‬ﻛﺠﺎﻳﻨﺪ اﻣﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺬاﻫﺒﻲ را ﺧﺎرج از دﻳﻦ اﺳﻼم اﺑﺪاع ﻛﺮدﻧﺪ؟‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺳﺆاﻻت را ﺑﺪﻫﻨﺪ؛ ﭼﻮن دوﻟﺖ اﻳﻦ اﺗﻬﺎﻣـﺎت را ﺗﺄﻳﻴـﺪ ﻛـﺮده و‬
‫اﻣﻜﺎن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آن وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬و ﺑﺎ زﺑﺎن ﻋﻠﻢ ﻧﻤﻲﺗﻮان آﻧﻬﺎ را ﻗﺎﻧﻊ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻘﺪاري ﻓﻜـﺮ‬
‫ﻛﺮدن و ذره اي اﻧﮕﻴﺰهي آﮔﺎﻫﻲ و ﺗﺮس از ﺧﺪا و ﺣﻤﺎﻳﺖ از دﻳﻦ ﺧـﺪا ﻣـﻲﺑـﻮد‪ ،‬ﺧﻴﻠـﻲ زود‬
‫‪1‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﻪ او ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬اي اﺳﺘﺎد ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﺮداز! آﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ را ﺳﻴﺎﺳـﺘﻤﺪاران ﻇـﺎﻟﻢ ﻃﺮاﺣـﻲ‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ؟ﻳﺎ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﺴﺘﺮده و واﺿﺤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرﻫﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه و ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ﺷﻤﺎ آن را‬
‫آورده ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ دارﻳﺪ آن را ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﻴﺪ؟‬
‫آﻳﺎ ﭘﺲ از اﻧﺘﺸﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻛﺜﻴﻔﻲ ﺑﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻓﺮﻳﺐ ﺑﺪﻫﻴﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻓﺮﻗﻪاي اﺳﻼﻣﻲ و ﮔﺮوﻫﻲ از ﮔﺮوهﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻨﺤﺮف ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﻧﻪ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻣﻮر ﺑﻴﻬﻮده ﻓﺮﻳﺐ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن‬
‫ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺧﻮد را ﻓﺮﻳﺐ ﺑﺪﻫﺪ ﻳﺎ ﺷﺨﺺ ﺟﺎﻫﻞ و ﻧﺎداﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻴـﺰي از ﺣـﻖ و‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﺳﺪ ﺣﻴﺪر ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬اﻹﻣﺎم ﺻﺎدق‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪، 2‬ص‪ 617‬و ‪.618‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪210‬‬

‫ﺟﻴﺮهﺧﻮاران ﺑﺴﻴﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﻠﻢﻫﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻇﺎﻟﻤﺎن و اﺷﺮاري ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع دﺷﻨﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ و ﻣﺒﻠﻐﺎن آن ﻃﻌﻨﻪ ﻣﻲزﻧﻨﺪ و از‬
‫اﻳﻦ ﻇﺎﻟﻤﺎن دﻓﺎع ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺳﺨﻨﺎن و ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﺗﺄوﻳﻼﺗﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﻋﻘـﻞ‬
‫ﺣﻴﺮان ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﺎن درون ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ درﻫﻢ ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺎ ﺷﻌﺎر وﺣﺪت اﻣﺖ و اﺗﻔـﺎق‬
‫و اﺗﺤﺎد‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮرده اﻧﺪ‪ .‬آﻳﺎ وﺣﺪت و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﺎ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ و ﻫﻤﺴـﺮان‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻲاﺣﺘﺮاﻣﻲ و ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ؟ آﻳﺎ اﻣﻜﺎن دارد ﻛﻪ ﻫﻤﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑـﺎ ﻫـﻢ‬
‫ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ ﭼﺎپ و ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ؟ و ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻃﻼع‬
‫ﻫﻤﻪ رﺳﻴﺪه و ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﻮش ﻫﻤﻪ ﻣﻲرﺳﺪ؟‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ زﺧﻤﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬آه و ﻧﺎﻟﻪ ﻣﻜﻦ و ﺑﻪ ﺷﺨﺺ ﻣﻀﺮوب ﮔﻔﺘﻪ ﺷـﻮد‪ :‬ﻣﮕـﻮ اف‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﻗﻌﺎً اﻳﻦ ﻗﺴﻤﺖ ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪاي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻛﺠﺎﻳﻨﺪ اﻳﻦ ﻏﺎﻓﻼن اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻛﻪ داﻋﻲ ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻧﺪ ﻳﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛـﻪ دﻳﻨﺸـﺎن را ﺑـﻪ دﻧﻴـﺎ‬
‫ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﻧﺪ؟ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﺑﻪ اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ و ﻋﻘﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻗﻮم‪ ،‬ﻧﻤﻲﻧﮕﺮﻧﺪ و ﺧـﻮب‬
‫در آن ﺗﺄﻣﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫ﭼﻮن ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜـﻪ اﻧﺒﺎﺷـﺘﻪ از ﺳـﺐ‪ ‬و دﺷـﻨﺎم و‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﺎﺳﺰا و ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﺒﺎرات اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ را ذﻛـﺮ ﻛـﺮدﻳﻢ و در اﻳـﻦ ﺟـﺎ ﻧﮕـﺎﻫﻲ ﻣﺨﺘﺼـﺮ ﺑـﻪ ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲاﻧﺪازﻳﻢ‪.‬‬
‫از ﻣﻴﺎن ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺣﺪﻳﺚ و رﺟﺎل ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ و ﻣﻬﻢ ﺑﻪ ﻧﺎم »ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻟﻨﺎﻗﻠﻴﻦ ﻋـﻦ‬
‫اﻷﺋﻤﺔ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ« از اﺑﻮﻋﻤﺮو ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ ﻛﺸﻲ وﺟﻮد دارد‪ 1.‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ رﺟﺎل ﻛﺸـﻲ‬

‫‪ - 1‬ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ از آﻧﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ از ﺷﻴﻌﻪ را ﺧﻮاﻧﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﻴﻪ و ﺑﺮاي ﻓﺮﻳـﺐ اﻫـﻞ ﺳـﻨﺖ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ »اﺻﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﺻﻮﻟﻬﺎ« از ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ آل ﻛﺎﺷﻒ اﻟﻐﻄﺎء و ﻛﺘﺎب اﻻﻣﺎم اﻟﺼﺎدق‬
‫و اﻟﻤﺬاﻫﺐ اﻻرﺑﻌﺔ از اﺳﺪ ﺣﻴﺪر‪.‬‬
 ‫‪211‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬وﻳﮋﮔﻲ دﻳﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺷﻴﺦ اﻟﻄﺎﺋﻔﻪ‪ ،‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻃﻮﺳﻲ ‪-‬ﻛﻪ‬
‫دو ﻛﺘﺎﺑﺶ‪» ،‬اﻹﺳﺘﺒﺼﺎر« و »اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ« ﺟﺰو ﺻﺤﺎح ارﺑﻌﻪي ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ -‬آن را ﺧﻼﺻـﻪ و‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﺎل دو ﻧﻔﺮ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺪث و ﺑـﺰرگ ﺷـﻴﻌﻪ در‬
‫ﻋﻠﻢ رﺟﺎل و ﺣﺠﺖ و ﻣﺮﺟﻊ و ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﺷﺎن‪ ،‬ﻛﺸﻲ‪ ،‬و دﻳﮕﺮي اﻣـﺎم و ﺑـﺰرگ و اﺳﺘﺎدﺷـﺎن‪،‬‬
‫ﺷﻴﺦ اﻟﻄﺎﺋﻔﻪ‪ ،‬ﻃﻮﺳﻲ‪.‬‬
‫از ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮﺧﻲ از رواﻳﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻲآورﻳﻢ ﻛﻪ از ﺧﺮاﻓﺎت و ﺑﻴﻬﻮدهﮔﻮﻳﻲﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ و‬
‫ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزي ﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن و ﻳﺎران ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع و ﺧﻠﻔـﺎي راﺷـﺪﻳﻦ و‬
‫ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪي آن ﺣﻀﺮت عﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺑﻜﺮ ﺑﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد و از ﭘﺪرش اﻋـﻼم ﺑﺮاﺋـﺖ و‬
‫ﺑﻴﺰاري ﻧﻤﻮد‪ 2.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ او ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ اﻣﺎﻣﻲ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ اﻃﺎﻋﺖ از ﺗﻮ‬

‫‪ - 1‬ﻗﻤﻲ درﺑﺎرهي او ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﺑﻮ ﻋﻤﺮو‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﮔﺮاﻧﻘﺪر و ﻣﺘﻘﺪﻣﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﻲ درﺑﺎره اش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺛﻘﻪ و ﻣﻮرد اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺑﻮده و از اﺧﺒﺎر و رﺟﺎل آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺖ‪ .‬اﻋﺘﻘﺎد ﺻﺤﻴﺤﻲ داﺷﺖ و ﻫﻤﺮاه ﻋﻴﺎﺷـﻲ ﺑـﻮد‬
‫ﻛﻪ از او ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺎﻧﻪي وي ﻣﺤﻞ رﺟﻮع اﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﺑﻮد‪ .‬او از ﻋﻠﻤﺎي ﺑﺎرز ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ ﻧـﺎم‬
‫ﻛﺘﺎﺑﺶ »ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻟﻨﺎﻗﻠﻴﻦ ﻋﻦ اﻻﺋﻤﺔ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ« اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻴﺦ اﻟﻄﺎﺋﻔﺔ آن را ﻣﺨﺘﺼـﺮ ﻛـﺮده و آن را » اﺧﺘﻴـﺎر‬
‫اﻟﺮﺟﺎل« ﻧﺎم ﻧﻬﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﻣﺘﺪاول و ﻣﺸﻬﻮر از ﻋﺼﺮ ﻋﻼﻣﻪ ﺗﺎ ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺘﺎب‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﺷﻴﺦ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺸﻲ ﻣﻨﺴﻮب ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪي ﻛﺶ در ﻣﺎوراء اﻟﻨﻬﺮ اﺳﺖ‪) .‬اﻟﻜﻨﻲ و اﻷﻟﻘﺎب ‪ .(94-95/3‬او‬
‫در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮي ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ و در ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺮن ﻧﻴﺰ‪ ،‬وﻓﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ ﻣﻌـﺮوف‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وﻳﮋﮔﻲ دﻳﮕﺮي دارد ﻛﻪ ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر و اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ ﺧﻮد را ﻛﻪ از ﺻﺤﺎح ارﺑﻌﻪي‬
‫ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺤﺖ آن ﮔﻨﺠﺎﻧﻴﺪه و آن را ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺧﻼﺻﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ ‪،‬اﻳـﻦ ﻛﺘـﺎب از دو ﻣﺤـﺪث‬
‫ﺑﺰرگ رﺟﺎل‪ ،‬ﻛﺸﻲ و اﻣﺎم و ﺷﻴﺦ ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﻃﻮﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب رواﻳـﺖﻫـﺎﻳﻲ آﻣـﺪه ﻛـﻪ ﻧﺸـﺎن از‬
‫ﺧﺮاﻓﺎت ﺷﻴﻌﻪ و ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزي و ﺣﺴﺎدت آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ وﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ ش دارد‪.‬‬
‫‪ - 2‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ )ذﻳﻞ ﺷﺮح ﺣﺎل ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺑﻜﺮ(‪ ،‬ﻛﺮﺑﻼء‪ ،‬ص‪. 61‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪212‬‬

‫‪1‬‬
‫واﺟﺐ اﺳﺖ و ﭘﺪرم در ﺟﻬﻨﻢ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺻﻬﻴﺐ ﺑﺮدهي ﺑﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻤﺮ ﮔﺮﻳﺴﺖ‪ 2.‬درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮب ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﺧﻮﻧﻲ رﻳﺨﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻫﻴﭻ ﺣﻜﻢ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﺣﻜﻢ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺣﻜـﻢ ﻋﻠـﻲ ﺻـﺎدر‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻨﺎﻫﺶ ﺑﺮ ﮔﺮدن اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﺳﻼم ﻫﺮ ﺧﻮﻧﻲ ﻛﻪ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد و ﻫﺮ ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮداﺷـﺘﻪ ﺷـﻮد و ﻫـﺮ‬
‫ﻧﻜﺎح ﺣﺮاﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﮔﺮدن اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ روزي ﻛﻪ ﻣﻬﺪي ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺟﻤﺎﻋﺖ‬
‫ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﺑﺰرگ و ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺎن را ﺑﻪ ﻓﺤـﺶ و دﺷـﻨﺎم دادن ﺑـﻪ آن دو و ﺑﺮاﺋـﺖ از آﻧﻬـﺎ اﻣـﺮ‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬

‫درﺑﺎرهي ﺣﻀﺮت ﻋﺜﻤﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ 5:‬آﻳﻪي ‪
lÈÇÆÅm‬اﻟﺤﺠـﺮات‪17 :‬درﺑـﺎرهي‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن )ذﻳﻞ ﺷﺮح ﺣﺎل ﺑﻼل و ﺻﻬﻴﺐ(‪ ،‬ص‪. 41‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ 179‬و ‪. 180‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪. 180‬‬

‫‪ -‬ﻋﻠﻲ ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ؟ ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻴﻌﻪ اﺻﻞ در ﺑﺮﺗﺮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻋﻠﻲس؟ ﭼﻮن‬ ‫‪5‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﺮف و ﻓﻀﻞ و ﺑﺮﺗﺮي ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ داﻣﺎد و ﻓﺎﻣﻴﻞ وي اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼـﺮا دﻳﮕﺮاﻧـﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻧﺴﺒﺖ دارﻧﺪ از اﻳﻦ ﻓﻀﻞ و ﺷﺮف ﺑﻲﺑﻬﺮه اﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻫﺮ ﻛـﺲ ﺑـﺎ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫داﺷﺖ و او را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻛﺮد و ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن آورد و اﻃﺎﻋﺘﺶ ﻛﺮد و او را دوﺳﺖ داﺷﺖ و ﺑﺮ ﭘـﺪر و ﻣـﺎدر و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪش ﻣﻘﺪم ﻛﺮد‪ ،‬او ﺑﺰرگ و ﻣﺤﺘﺮم اﺳﺖ و ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺷﺄن و ﻣﻘﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﻳﻦ ﻣﻘـﺎم و ﻋـﺰت را ﺑـﻪ‬
‫دﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺷﻮﻫﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ اﺳﺖ‪ ،‬و ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻋﻠﻲ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑـﻪ ﻣﻨﺰﻟـﻪي ﻗﻠـﺐ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺰرگ و ﻣﺤﺘﺮم ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﺴﺮ دﺧﺘـﺮ ﻋﻤـﻪي ﺣﻘﻴﻘـﻲ او و اوﻟـﻴﻦ‬
‫ﻣﻬﺎﺟﺮ در راه ﺧﺪا ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺼﺎف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ اي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺻﻞ ﻧﺪاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ او ﻗﺪر و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﻳﺎﺑـﺪ ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻲداﻧﻨﺪ و ﺑﻪ او اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ؛ زﻳـﺮا او دﺧﺘـﺮش را ﮔﺮﻓـﺖ و او را‬
 ‫‪213‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻢ ﻛﺸﻲ و ﻃﻮﺳﻲ ﺷﻴﻌﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻘﻴﺪه اي دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻧﺒﺎﺗﻲ‪ 1‬ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ از ﻛﺘﺎﺑﺶ را ﺑﻪ ﻟﻌﻦ و ﻃﻌﻦ اﺧﺘﺼﺎص داده ‪ ،‬ﺑﺎﺑﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان »ﺑﺎب ﻃﻌﻨﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻇﻠﻢ و دﺷﻤﻨﻲ از ﻋﻠﻲ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﻪ در زﻣﺎن‬

‫ﺣﺒﻴﺐ و ﻓﺎﻣﻴﻞ ﺧﻮد ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ و او را ﻳﺎري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪي او ﺷﺪه و ﻓﻀـﻴﻠﺖ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو‪ ،‬رواﻳﺖ ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ و ﺟﻌﻠﻲ و ﺑﺎﻃﻠﻲ را درﺳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﺻﺪوق از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻦ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ در آن ﺷﺮﻳﻚ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻋﻠـﻲ ﺳـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ در آن ﺷﺮﻳﻚ ﻧﺒﻮدم‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا ع‪ ،‬آن ﺳﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺷﺮﻳﻚ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮﭼﻢ ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس‪ ،‬ﻣﺎل ﻣﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺣﺎﻣﻞ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻮﺛﺮ ﻣﺎل ﻣﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺳـﺎﻗﻲ آن‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ ﻣﺎل ﻣﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪهي آن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺳﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ داده ﺷـﺪ و‬
‫ﻣﻦ در آن ﺷﺮﻳﻚ ﻧﺒﻮدم‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﺪارم و ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﻓﺎﻃﻤﻪ زﻫﺮاء داده‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺜﻞ او را ﻧﺪارم‪ ،‬و ﺑﻪ او ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻦ ﻧﺪارم‪) .‬اﻷﻧﻮار اﻟﻨﻌﻤﺎﻧﻴـﺔ‪ ،‬ﻧﻌﻤـﺖ اﷲ‬
‫ﺟﺰاﺋﺮي(‪.‬‬
‫ﻣﺠﻠﺴﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﺪه و اﻓﺰوده ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻣﺎدر زن ﺗﻮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ ﻣﺜـﻞ آن را‬
‫ﻧﺪارم و ﻣﻦ ﭘﺪر زن ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد را ﻧﺪارم‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ ﺑﺮادر ﺗﻮﺳﺖ و ﻣﻦ ﺑﺮادري ﻣﺜـﻞ او‬
‫را ﻧﺪارم و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻫﺎﺷﻤﻲ ﻣﺎدر ﺗﻮﺳﺖ و ﻣﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ او را ﻧﺪارم‪) .‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧـﻮار‪ ،‬ﻣﺠﻠﺴـﻲ‪ ،‬ص‪ ،511‬ﭼـﺎپ‬
‫ﻗﺪﻳﻢ ﻫﻨﺪ(‪.‬‬
‫اﻳﻦ رواﻳﺖ – ﻛﻪ اﻣﺜﺎل آﻧﻬﺎ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﺖ – ﺑﺮ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﻴﻌﻪ دﻻﻟﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬـﺎ ﻋﻠـﻲ را اﺻـﻞ و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع را ﻓﺮع ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﻠﻲ ﺑﺮﺗﺮ از رﺳﻮل اﷲ ع اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻴـﺰي‬
‫اﺳﺖ ﻇﺎﻫﺮ و آﺷﻜﺎر ﻛﻪ ﺷﻜﻲ در آن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ - 1‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ ‪ ،‬ص‪. 34‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪214‬‬

‫آﻧﻬﺎ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد« ﺑﺎز ﻛﺮده و در ذﻳﺮ اﻳﻦ ﺑﺎب ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﺑﺎب ﺑﺮ ﺣﺴﺐ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﺳﻪ دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪:2‬‬
‫در ﻧﻮع اول ﺑﻪ زﺑﺎن راﻓﻀﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﻗﺎﻟﻮا أﺑﺎﺑﻜﺮ ﺧﻠﻴﻔﺔ اﺣﻤﺪ ﻛﺬﺑﻮا ﻋﻠﻴﻪ و ﻣﻨﺰل اﻟﻘﺮآن‬
‫»ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺎزل ﻛﻨﻨﺪهي ﻗﺮآن ﻗﺴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ او دروغ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻛﺎن ﺗﻴﻤﻲ ﻟﻪ ﺑﺨﻠﻴﻔﺔ ﺑﻞ ﻛﺎن ذاك ﺧﻠﻴﻔﺔ اﻟﺸﻴﻄﺎن‪.3‬‬
‫»ﺗﻴﻤﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻠﻴﻔﻪي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻠﻜﻪ او ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و ﺑﺎ دل ﭘﺮ از ﺣﺴﺪ و ﻛﻴﻨﻪي ﺧﻮد درﺑﺎرهي اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع و ﻳﺎر ﻏﺎر وي‪ ،‬ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﻲﺑﻜﺮ ﺑﻪ دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺎﻳﺸﻪ و ﺑﺮادرم‪ ،‬ﻧﺰد ﭘﺪرم ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺻﺪاي واي ﺑﺮ ﺗﻮ آﻣـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ رﺳﻮل اﷲع اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ وﻋﺪه ﻣﻲدﻫﺪ و در دﺳﺘﺶ ﻧﺎﻣﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ‬
‫او ﻋﻬﺪ ﺑﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﭘﺲ آﻧﻬﺎ ﺧﺎرج ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻦ ﻣﺎﻧﺪم و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﺎ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻫﺬﻳﺎن ﻣﻲﮔـﻮﻳﻲ؟‬
‫‪4‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ اﺑﻦ ﺻﻬﺎك ﻟﻌﻨﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﺮا از ذﻛﺮ ﺗﻮ ﺑﺎز داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪ -‬اﺑﻮ ﻣﺤﻤﺪ زﻳﻦ اﻟﺪﻳﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻳﻮﻧﺲ ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻛـﻪ در اواﻳـﻞ ﻗـﺮن ﻧﻬـﻢ ﻫﺠـﺮي ﻣﺘﻮﻟـﺪ و در ﺳـﺎل ‪877‬‬ ‫‪1‬‬
‫درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺤﺪث و ﻣﻔﺴﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪) .‬ﻣﻌﺠﻢ اﻟﻤﺆﻟﻔﻴﻦ‪ .(266/7 ،‬وي از ﻓﻘﻬﺎي ﺟﺒﻞ اﻟﻌﺎﻣﻞ ﺑﻮد‬
‫و از ﻋﻠﻤﺎي ﻧﺎﻓﺬ و ﺳﺘﻮنﻫﺎي ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﻣﺮدان ﻓﺎﺿﻞ ﺑﻮد‪) .‬ﻣﻘﺪﻣﺔ اﻟﺼﺮاط‪.(19/2 ،‬‬
‫ﻛﺘﺎب »اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ« از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آﺛﺎر ﻣﺆﻟﻒ و ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻧﺒﺎﺗﻲ‪ ،‬اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ إﻟـﻲ ﻣﺴـﺘﺤﻘﻲ اﻟﺘﻘـﺪﻳﻢ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ ،279‬ﭼـﺎپ ﺣﻴـﺪري و ﻧﺸـﺮ ﻣﻜﺘﺒـﺔ‬
‫ﻣﺮﺗﻀﻮﻳﺔ‪.‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ اﻟﻲ ﻣﺴﺘﺤﻖ اﻟﺘﻘﺪﻳﻢ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.299‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 300‬‬
 ‫‪215‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺮد ﻓﺤﺎش ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن و ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮزان رﺳﻮل‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ!‬ ‫اﷲ ع ﻣﺤﺸﻮر‬
‫ﺑﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﻼم و ﻓﺎﺗﺢ روم و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻨﺪهي ﺷﻮﻛﺖ اﻳﺮاﻧﻴﺎن‪ ،‬ﻓﺮاري دﻫﻨﺪهي ﻳﻬﻮدﻳـﺎن از‬
‫ﺟﺰﻳﺮة اﻟﻌﺮب و داﻣﺎد ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺷﻮﻫﺮ ام ﻛﻠﺜﻮم‪ ،‬اﻓﺘﺮا ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ وي در ﻧﻔﺲﻫﺎي آﺧﺮ‬
‫ﻋﻤﺮش ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»اي ﻛﺎش ﻗﻮﭼﻲ ﺑﻮدم ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻮاده ام ﮔﻮﺷﺘﻢ را ﻣﻲﺧﻮردﻧﺪ واﺳﺘﺨﻮاﻧﻢ را ﻣﻲﺷﻜﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﻤﻲﺷﺪم‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﻠﻌﻮن ذﻳﻞ ﻋﻨﻮان »ﺳـﺨﻦ در ﺑـﺎب ﺧﺴﺎﺳـﺖ و ﺑـﺪ ﺳﺮﺷـﺘﻲ او« ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﺳﻘﺎن ﻓﺎﺟﺮ از ﮔﻔﺘﻦ آن ﺷﺮم دارﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬آﻳـﺎت ‪ponmm‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪2‬‬
‫‪ lq‬اﻟﻤﺎﺋﺪة‪100 :‬و ‪ l¬«m‬اﻟﻨﻮر‪26 :‬درﺑﺎرهي او ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺴﺎرت ﺑﻪ ﺧﺮج داده و ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ را ﺑﻪ ﻗﻌﺮ ﺟﻬﻨﻢ رﺳﺎﻧﺪه و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫إذا ﻧﺴﺒﺖ ﻋﺪﻳﺎً ﻓﻲ ﺑﻨﻲ ﻣﻀﺮ ﻓﻘﺪم اﻟﺪال ﻗﺒﻞ اﻟﻌﻴﻦ ﻓﻲ اﻟﻨﺴﺐ‬
‫»ﻫﺮ ﮔﺎه ﻋﺪي ﺑﻪ ﻃﺎﻳﻔﻪي ﺑﻨﻲ ﻣﻀﺮ ﻧﺴﺒﺖ داده ﺷﻮد‪ ،‬در ﻧﺴﺐ ﺣـﺮف دال ﻗﺒـﻞ از ﻋـﻴﻦ‬
‫آورده ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫وﻗﺪم اﻟﺴﻮء واﻟﻔﺤﺸﺎء ﻓﻲ رﺟﻞ وﻏﺪ زﻧﻴﻢ ﻋﺘﻞ ﺧﺎﺋﻦ اﻟﻨﺴﺐ ‪.3‬‬
‫»و ﺑﺪي و ﻓﺤﺸﺎء در ﻣﺮد زﻧﺎزاده و ﺑﺪﺧﻮي و ﺧﻴﺎﻧﺘﻜﺎر ﺑﻪ ﻧﺴﺐ‪ ،‬ﻣﻘﺪم ﻧﻤﺎ«‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ و ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫و ﻛﻞ ﻣﺎ ﻛﺎن ﻣﻦ ﺟﻮر و ﻣﻦ ﻓﺘﻦ ﻓﻔﻲ رﻗﺎﺑﻬﻤﺎ ﻓﻲ اﻟﻨﺎر ﻃﻮﻗﺎن‬

‫‪ - 1‬ج‪ ،3‬ص‪) 25‬ﺧﻠﻴﻔﻪي دوم( ‪.‬‬

‫‪ - 2‬اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 28‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 29‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 13‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪216‬‬

‫»ﺗﻤﺎم ﺟﻮر و ﻓﺘﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت دو ﺣﻠﻘﻪ در ﺟﻬﻨﻢ در ﮔﺮدﻧﺸﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺨﺸﺶ و ﺣﻴﺎء‪ ،‬ﺷﻮﻫﺮ دو دﺧﺘـﺮ رﺳـﻮل اﷲ ع‪ ،‬ﻋﺜﻤـﺎن ذي اﻟﻨـﻮرﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫در ﻧﻮع ﺳﻮم ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»او را ﻧﻌﺜﻞ ﻧﺎﻣﻴﺪه اﻧﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﻗﻮرﺑﺎﻏﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻮي زﻳﺎدي دارد‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷـﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻧﻌﺜﻞ‪ ،‬ﺑﺰ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﻳﺶ زﻳﺎدي دارد‪ «.‬ﻛﻠﺒﻲ در ﻛﺘﺎب »اﻟﻤﺜﺎﻟﺐ« ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻋﺜﻤـﺎن از‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺑﺎزي و ﺷﻮﺧﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و دف ﻣﻲزد‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫او ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪» :‬ﺟﺰ ﻛﺎﻓﺮ ﻫﻴﭻ اﺳﻢ دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﺮدم ﻧﺒﻮد‪«.‬‬

‫درﺑﺎرهي ﺳـﻪ ﺧﻠﻴﻔـﻪي راﺷـﺪ ﮔﻔﺘـﻪ اﺳـﺖ‪ :‬آﻳـﻪي‪~}|{zym :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪3‬‬
‫_`‪ l‬ﻣﺤﻤﺪ‪23 :‬درﺑﺎرهي اﻳﻦ ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ زﻫﺮ ﺧﻮد را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻲرﻳﺰد‪:‬‬

‫أﺑﻴﺎً ﺑﺮﻳﺌﺎً وﻣﻦ ﻧﻌﺜﻞ‬ ‫ﻓﻜﻦ ﻣﻦ ﻋﺘﻴﻖ وﻣﻦ ﻏﻨﺪر‬
‫»از ﻋﺘﻴﻖ )اﺑﻮﺑﻜﺮ( و ﻏﻨﺪر )ﻋﻤﺮ( و ﻧﻌﺜﻞ )ﻋﺜﻤﺎن( اﻋﻼم ﺑﺮاﺋﺖ و ﺑﻴﺰاري ﻛﻦ«‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫أﻋﺎدي ﺑﻨﻲ أﺣﻤﺪ اﻟﻤﺮﺳﻞ‬ ‫ﻛﻼب اﻟﺠﺤﻴﻢ ﺧﻨﺎزﻳﺮﻫﺎ‬
‫»اﻳﻨﺎن ﺳﮓﻫﺎ و ﺧﻮكﻫﺎي ﺟﻬﻨﻢ و دﺷﻤﻨﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم و ﺑﻪ ﺧﺼـﻮص ﺧﻠﻔـﺎي ﺳـﻪ‬
‫ﮔﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻧﮕﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻗﺪﻳﻤﻲ اﺳﺖ و ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺘﺄﺧﺮ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 30‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 36‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 40‬‬
‫‪ - 4‬اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ )ج‪ 3‬ص‪.(40‬‬
 ‫‪217‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻫﻴﭻ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮرده اي ﻓﺮﻳﺐ ﻧﻤﻲﺧﻮرد و ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻫﻠﻲ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﻏﺎﻟﺐ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﻋﻴـﺐ و اﻳـﺮاد از ﭘﻴﺸـﻴﻨﻴﺎن ﻳـﺎ ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﺷﻴﻌﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺣﺘـﺮام ﺑـﻪ اﺻـﺤﺎب‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻣﺎن درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻣﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﻪ ﻫﻤـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫ي ﺻﺤﺎﺑﻪ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻗﺪﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺬﻳﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺘﺄﺧﺮﻳﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ رو‬
‫آورده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را از ﻣﺘﻘﺪﻣﻴﻦ و ﻣﺘﺄﺧﺮﻳﻦ و ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ و ﻣﺤﺪﺛﻴﻦ و ﻓﻘﻬﺎء ﻧﻘﻞ ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻘﺪ‪‬ﻣﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ﻣﺘﺄﺧﺮان ﭼﺎپ ﺷﺪه و ﺑﺮ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﻌﻠﻴﻖ ﻣﻲزﻧﻨﺪ و درﺑﺎرهي آن ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺗﻤﺠﻴﺪ و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﻣـﺪح و‬
‫ﺛﻨﺎي آﻧﻬﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺘﺄﺧﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎ راﺿـﻲ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ آن اﻗﺪام ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﺸﺎن را ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻧﻤﻲﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ در آن ﺗﻜﻔﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺎپ ﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ ﺣﻀـﺮت‬
‫ﻋﻠﻲ و دو ﻧﻮه ي رﺳﻮل ﺧﺪا ع ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ – رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ‪ -‬ﻃﻌﻨﻪ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎذ اﷲ! ﺗﺎزه‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﭼﺎپ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺪح و ﺛﻨﺎي آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﺜﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ وﺟﻮد دارد‪ ،‬دﻗﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﻮم ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭼﺎپ و ﻧﺸﺮ آن در‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد در ﻣﺒﺤﺚ اﻣﺎﻣﻴـﻪ‪،‬‬
‫ﻗﺮار داده اﻧﺪ و آن را ﺑﺎ دﻻﻳﻞ ﻧﻘﻠﻲ و ﻋﻘﻠﻲ و اﺣﺎدﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ و آﻳﺎت ﺻﺮﻳﺢ‪ ،‬آﻣﻴﺨﺘﻪ اﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮد ﻫﻴﭻ ﺗﺄوﻳﻞ و ﺗﻔﺴﻴﺮي ﺑﺮ ﻧﻤﻲدارد‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب در ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮد‪ ،‬ﺟﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼﻣـﻪ ﺻـﺎﺣﺐ »اﻟﺮوﺿـﺎت«‬

‫‪ - 1‬أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.69‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﺘﻦ ﻧﻮﺷﺘﻪي ﺟﻨﺎب ﺣﺠﺖ ﻛﺒﻴﺮ‪ ،‬آﻳﺖ اﷲ اﻣﺎم ﺷﻴﺦ آﻗﺎ ﺑﺰرگ ﺗﻬﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺠﺘﻬﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ در ﻧﺠﻒ‬
‫اﺷﺮف‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب »اﻟﺬرﻳﻌﺔ« و دﻳﮕﺮ ﻛﺘﺎبﻫﺎ‪ .‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬ج‪ 2،‬ص‪.24‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪218‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ از ﻛﺘﺎب اﻟﺸﺎﻓﻲ از ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻬﺪي‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﺜﻞ اﻳﻦ ﻧﺪﻳـﺪه ام ﺣﺘـﻲ در‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﺟﻬﺎت ﺑﺮ آن ﺑﺮﺗﺮي دارد‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ را از ﻛﺤﺎﻟﻪ‪ ،2‬ﻗﻤﻲ‪ ،3‬ﺧﻮاﻧﺴﺎري‪ ،4‬اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‪ ،5‬ﺣﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ‪ 6‬و دﻳﮕﺮان ﻧﻘـﻞ‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ اﻳﻨﻬﺎ از ﻣﺘﺄﺧﺮﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ از ﺻﺤﺎﺑﻪ ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد ﻧﻤـﻲﮔﻴﺮﻧـﺪ و‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻧﻴﺮﻧﮓ و ﻓﺮﻳـﺐ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ را ﺑﺎ آن ﻓﺮﻳﺐ ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ ،‬و ﺗﻘﻴﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻼف آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در‬
‫دل دارﻧﺪ و ﺑﺪان ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دﻟﻴﻞ آن‪ ،‬ﻗﺼﻴﺪه اي ﻣﺪﺣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻴﺪ ﻣﺤﺴﻦ اﻣﻴﻦ در ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴـﺪ از اﻳـﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب ﻛﺜﻴﻒ ﻧﻮﺷﺘﻪ و آن را در ﻛﺘﺎب ﺑﺰرگ ﺧﻮد ﻣﻮﻗﻊ ﺳﺨﻦ از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب و زﻳﺮ ﺷـﺮح ﺣـﺎل‬
‫ﻣﺆﻟﻔﺶ آورده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺘﺮام ﺑﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ درﺳﺖ ﻣﺜﻞ اﺣﺘـﺮام‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳﺴﻠﻚ ﻃﺮاﺋﻘﻪ ﺑﻐﻴﺮ ﺧﻼف‬ ‫ﻫﺬا اﻟﻜﺘﺎب ﻣﺒﺸﺮ ﺑﺮﺷﺎد ﻣﻦ‬
‫»اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ راهﻫﺎي ﻫﺪاﻳﺖ را ﻃﻲ ﻛﺮده ﻣﮋده ﻣﻲدﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﻲ آﺧﺮ اﻷدﻳﺎن ﺑﺎﻹﻧﺼﺎف‬ ‫ﻓﻜﺄﻧﻪ اﻟﻤﺒﻌﻮث أﺣﻤﺪ إذ أﺗﻰ‬

‫‪ - 1‬ﺷﻬﺎب اﻟﺪﻳﻦ ﻣﺮﻋﺸﻲ ﻧﺠﻔﻲ‪ ،‬اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪. 9‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻌﺠﻢ اﻟﻤﺆﻟﻔﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪. 266‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﻜﻨﻲ و اﻷﻟﻘﺎب‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 101‬‬
‫‪ - 4‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 400‬‬
‫‪ - 5‬رﻳﺎض اﻟﻌﻠﻤﺎء‪ ،‬ص‪.586‬‬
‫‪ - 6‬أﻣﻞ اﻵﻣﻞ‪ ،‬ص‪.23‬‬
 ‫‪219‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫»ﮔﻮﻳﻲ او اﺣﻤﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ در آﺧﺮ ادﻳﺎن ﻣﺒﻌﻮث ﻣﻲﺷﻮد و ﻋﺪاﻟﺖ را ﺑـﺎ ﺧـﻮد ﺑـﻪ ارﻣﻐـﺎن‬
‫ﻣﻲآورد«‪.‬‬
‫وﻛﺄﻧﻪ ﻣﻦ ﺑﻴﻦ ﻛﺘﺐ اﻟﺸﻴﻌﺔ اﻟـ ـﻤﺘﻘﺪﻣﻴﻦ ﻛﺴﻮرة اﻷﻋﺮاف‬
‫»ﮔﻮﻳﻲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از ﺑﻴﻦ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺘﻘﺪم ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺳﻮرهي اﻋـﺮاف از ﺑـﻴﻦ ﺳـﻮرهﻫـﺎي‬
‫ﻗﺮآن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻌﺒﺎرة ﺗﻐﻨﻲ و ﻗﻮل ﺷﺎف‬ ‫ﻳﻨﺒﻴﻚ ﻋﻦ ﺣﺎل اﻟﺮﺟﺎل وﻣﺎ رووا‬
‫»ﺗﻮ را از ﺣﺎل و اوﺿﺎع راوﻳﺎن و رواﻳﺖ ﺷﺎن ﺑﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻲ رﺳﺎ و روان ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﻬﻮ اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ و ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺪﻳﻦ اﻟﻘﻮﻳﻢ ﻟﺴﺎﻟﻜﻴﻪ ﻛﺎف‬
‫»ﭘﺲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب راه راﺳﺖ و دﻳﻦ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﺎﻟﻜﺎن اﻳﻦ راه ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻜﻤﺎﻟﻪ ﻓﻲ ﺳﺎﺋﺮ اﻷوﺻﺎف‬ ‫ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻣﻦ ﺷﻬﺪت ﻟﻪ آراؤه‬
‫»اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آراي او ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اوﺻﺎف آن ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲدﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﻟﻠﺸﻴﺦ زﻳﻦ اﻟﺪﻳﻦ ﻗﻄﺐ زﻣﺎﻧﻪ رب اﻟﻤﻜﺎرم ﻋﺒﺪ آل ﻣﻨﺎف‬
‫»اﺛﺮ ﺷﻴﺦ زﻳﻦ اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻗﻄﺐ زﻣﺎن ﺧﻮد‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻣﻜﺎرم و ﻓﻀﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺑﻨـﺪهي ﺧﺎﻧـﺪان ﻣﻨـﺎف‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫وأﺑﺎد ﻣﻦ ﻫﻮ ﻟﻠﻨﺼﻮص ﻣﻨﺎﻓﻲ‬ ‫ﻓﻠﻘﺪ أﻧﺎر ﻣﻨﺎر ﺷﻴﻌﺔ ﺣﻴﺪر‬
‫»او ﭼﺮاغﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ و ﭘﻴﺮوان ﺣﻴﺪر را ﻧﻮراﻧﻲ ﻛﺮده و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻧﺼﻮص ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫از ﺑﻴﻦ ﺑﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫أﻫﻞ اﻟﺴﻤﺎﺣﺔ ﻣﻌﺪن اﻷﺷﺮاف‬ ‫ﻓﺠﺰاؤه ﻣﻦ أﺣﻤﺪ ووﺻﻴﻪ‬
‫»ﺟﺰاﻳﺶ از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و وﺻﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬آن ﺑﺰرﮔﻮار و ﻣﻌﺪن ﺑﺰرﮔﻮاري ﻫﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ )ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺷﺮح ﺣﺎل ﻧﺒﺎﺗﻲ ﺗﻬﺮاﻧﻲ(‪ ،‬ج‪ ،42‬ص‪. 32‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪220‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﺬﻛﺮي ﺑﺮاي ﻏﺎﻓﻼن و ﻓﺮﻳﺐﺧﻮردﮔﺎن و ﻧﺼﻴﺤﺘﻲ ﺑﺮاي ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎران ﺑﺎﺷﺪ‪m .‬‬
‫



‬

‫‪ lrqponmlk‬ﻋﺒﺲ‪» .12 - 11 :‬آري اﻳﻦ ﺗـﺬﻛﺮي اﺳـﺖ ﺑـﺮاي ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﻔﻬﻤﺪ«‪.‬‬

‫آﻧﭽﻪ ذﻛﺮ ﻛﺮدﻳﻢ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻛﻴﻨﻪ و ﺑﻐﺾ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن اﻳﻦ اﻣﺖ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران‬
‫آﻧﻬﺎ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮدن ﺑﺤﺚ ﭼﻨﺪ رواﻳﺖ را از ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي دﻳﮕـﺮ و از ﻋﻠﻤـﺎ و‬
‫ﻓﻘﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲآورﻳﻢ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪي اﻳﻨﺎن اردﺑﻴﻠﻲ‪ 1‬اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺨﺸﻲ از ﻛﺘﺎﺑﺶ را ﺑﻪ ﻃﻌﻦ و ﺗﻜﻔﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﻖ اﺻﺤﺎب‬
‫رﺳﻮل اﷲع ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﺎم و ﺳﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي راﺷﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص اﺧﺘﺼﺎص داده اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑـﺎب‬
‫ﻣﻄﺎﻋﻦ ﺧﻠﻔﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﺧﻠﻔﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ از ﻟﺸﻜﺮ اﺳﺎﻣﻪ و دﺳﺘﻮر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺳﺮﺑﺎز‬
‫‪2‬‬
‫زدﻧﺪ و ﻣﺴﺘﺤﻖ ﻛﻔﺮ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﺷﺪﻧﺪ‪«.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﺻﺪﻳﻖ و ﻓﺎروق ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻻ ﺣﻖ ﺗﻴﻢ‪ ..‬ﻻ وﻻ ﺣﻖ اﻟﻌﺪﻳﻴﻦ‬ ‫ﻓﺎﷲ ﻳﻌﻠﻢ أن اﻟﺤﻖ ﺣﻘﻬﻢ‬
‫»ﺧﺪا ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻖ ﺑﺎ آﻧﻬﺎﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﻴﻢ و ﻋﺪي«‪.‬‬
‫إذ ﺧﺼﻪ اﷲ ﻣﻦ ﺑﻴﻦ اﻟﻮﺻﻴﻴﻦ‬ ‫ﻻ ﺗﻈﻠﻤﻦ أﺧﺎﺗﻴﻢ أﺑﺎ ﺣﺴﻦ‬

‫‪ -‬اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ اردﺑﻴﻠﻲ – اردﺑﻴﻞ ﺷﻬﺮي در آذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ -‬اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻗﺮن دﻫﻢ ﻫﺠﺮي ﻣﺘﻮﻟﺪ و در ﺳﺎل‬ ‫‪1‬‬
‫‪ 993‬درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬او ﻣﺘﻜﻠﻢ و ﻓﻘﻴﻬﻲ ﻋﺎﻟﻲ ﻗﺪر و ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﻮد و از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﻣﺎم زﻣﺎن را دﻳﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﺧﻮﺑﻲ دارد از ﺟﻤﻠﻪ‪» :‬آﻳﺎت اﻷﺣﻜـﺎم« و »ﺣﺪﻳﻘـﺔ اﻟﺸـﻴﻌﺔ« )اﻟﻜﻨـﻲ و اﻷﻟﻘـﺎب‪ ،‬ﻗﻤـﻲ‬
‫‪.(167/3‬‬
‫او در ﺷﺐ وﻗﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﺒﻬﻢ ﻣﻲﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮ ﻗﺒﺮ اﻣﺎم ﻣـﻲرﻓـﺖ و ﺟـﻮاب ﻣﺴـﺎﻳﻞ را درﻳﺎﻓـﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬و ﺑﺴﻴﺎري اوﻗﺎت اﻣﺎم زﻣﺎن وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ را ﺑﺮاﻳﺶ ﺣـﻞ ﻣـﻲﻛـﺮد«‪.‬‬
‫)روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت ج‪ 1‬ص‪.( 84‬‬
‫‪ - 2‬ﺣﺪﻳﻘﺔ اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ص‪. 233‬‬
 ‫‪221‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫»اي ﻓﺮد ﺗﻴﻤﻲ )اﺑﻮﺑﻜﺮ( ﺑﺮ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻇﻠﻢ ﻣﻜﻦ؛ زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ او را از ﻣﻴﺎن وﺻﻲﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﻟﻌﻠﻢ واﻟﺤﻠﻢ واﻟﻘﺮآن واﻟﺪﻳﻦ«‪.‬‬ ‫ﺧﺺ اﻟﻨﺒﻲ ﻋﻠﻴﺎً ﻳﻮم ﻛﻔﺮﻛﻢ‬
‫»ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ روزي ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و ﺣﻠﻢ و ﻗﺮآن و دﻳﻦ را ﺑﻪ ﻋﻠﻲ اﺧﺘﺼﺎص داد«‪.‬‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻋﻴﺐﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻋﻤﺮ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻋﻤﺮ آن ﻗﺪر ﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ دارد ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﻋﺜﻤﺎن ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﻋﻴﺐﻫﺎ و ﻧﻘﺺﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻋﺜﻤﺎن ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﻪ ﺷﺎم ﻓﺮار ﻛﻨﺪ ﺗﺎ در آن ﺟﺎ ﻛﻨـﺎر‬
‫ﻳﻚ دوﺳﺖ ﻳﻬﻮدي ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﻮد و ﻃﻠﺤﻪ ﺧﻮاﺳﺖ در آن ﺟﺎ ﻛﻨﺎر ﻳﻚ دوﺳﺖ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻳﻜﻲ ﺷﺎن ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻬﻮدي و دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺴﻴﺤﻲ ﺷﻮد‪«.‬‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﺮ ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻮده و ﻣﻠﻌﻮن اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻃﺎوس ﺣﺴﻨﻲ‪ 5‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻫﻼﻛﻮ را ﭘـﺬﻳﺮﻓﺖ و ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺑـﻪ ﻗﺘـﻞ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ و اﻃﺎﻋﺖ ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن را ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻛﻴﻨﻪي ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺻـﺪﻳﻖ اﻛﺒـﺮ ﻧﺸـﺎن داده و‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.266‬‬
‫‪ - 3‬ﺣﺪﻳﻘﺔ اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ص‪.266‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.275‬‬
‫‪ - 5‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﻃﺎوس‪ ،‬در ﺣﻠﻪ و در ﺳﺎل ‪ 589‬ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪ و در ﻫﻤﺎن ﺟﺎ رﺷﺪ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻣﺪت ﭘﺎﻧﺰده‬
‫ﺳﺎل در زﻣﺎن ﻋﺒﺎﺳﻴﺎن ﺑﻪ ﺑﻐﺪاد رﻓﺖ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺣﻠﻪ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و دوﺑـﺎره ﺑـﻪ ﺑﻐـﺪاد ﺑﺮﮔﺸـﺖ ﻛـﻪ اﻗﺘﻀـﺎي‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖﻫﺎي دوﻟﺖ ﻣﻐﻮل ﺑﻮد و رﻫﺒﺮي ﻃﺎﻟﺒﻴﻦ را در ﻋﺮاق ﺑﻪ ﻣـﺪت ﺳـﻪ ﺳـﺎل و ﻳـﺎزده ﻣـﺎه از ﺟﺎﻧـﺐ‬
‫ﻫﻮﻻﻛﻮ در ﺳﺎل ‪ 66‬ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻣﺴﺘﻨﺼﺮ از وﻻﻳﺖ ﻧﻘﺎﺑﺖ وي ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻨﻊ ﺷﺪ‪.‬‬
‫وي در ﺳﺎل ‪ 664‬ﻫـ درﮔﺬﺷﺖ‪) .‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از اﻟﺒﺤﺎر‪ .(107/44‬ﺗﻔﺮﺷﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬او از ﺑﺰرﮔﺎن‬
‫ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ وارزش و ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ واﻻ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪) .‬ﻧﻘﺪ اﻟﺮﺟﺎل ص‪.(144‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪222‬‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ اﺟﺎزهي ﺧﻼﻓﺖ دادﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﺒﺎس و ﻋﻠﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ از ﺑﻨﻲﺗﻴﻢ و ﻋﺪي ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺷﺎن ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺷـﺨﺺ‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ و اﻓﻀﻞ‪ ،‬از ﺷﺨﺺ دورﺗﺮ و ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻨﺰﻟﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ دارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻪ ﻋﻠﻲ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ در ﺟﺎي وي ﺑﺨﻮاﺑﺪ از ﺗﺮس اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا اﺑﻮﺑﻜﺮ‬
‫‪2‬‬
‫ﻗﺮﻳﺶ را از رﻓﺘﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و از ﻣﻜﺎﻧﺶ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ رو او را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻏﺎر ﺑﺮد‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎبس ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﻗﺒﻞ از اﺳﻼم‪ ،‬ﭼﻮﺑﺪار اﻻغ ﺑﻮد و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺎدرﺑﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﺻﻬﺎك ﺣﺒﺸﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ او را از ﻃﺮﻳﻖ زﻧﺎ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ رواﻳـﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ زﻧﺎ زاده ﻧﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﺾ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﻧﺠﻴﺐ ﺑﻮده‬
‫و در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﺧﻮدﺷﺎن را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻘﻞ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬زﺷﺖ ﻣـﻲداﻧﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﻳـﻚ‬
‫ﺧﻠﻴﻔﻪ را ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﮔﻮاﻫﻲ ﺑﺪﻫﻨﺪ ﻛﻪ او زﻧﺎزاده اﺳﺖ‪:3‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ زﺷﺖ و ﻋﺒﺎرت ﻛﺜﻴﻒ وي ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‪:‬‬
‫»در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را داﺷﺖ او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺧﻠﻴﻔـﻪ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧـﺪ‪ .‬او ﻛـﻪ ﭼـﻮب‬
‫ﺣﻤﻞ ﻣﻲﻛﺮد و ﺟﺴﺪﻫﺎ را ﻟﺨﺖ ﻣﻲﻛﺮد و ﺧﺮﻫﺎ را ﻣﻲﻓﺮوﺧﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎد ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده و ﻋﻤﻞ زﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺎ اﻫﻞ‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﺪي رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﺮد‪«.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪي راﺷﺪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻣﺜﻞ ﻛﻼغ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬واي ﺑﺮ او اﮔﺮ ﺑﺎﻟﺶ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲﺷﺪ و ﺳﺮش ﻗﻄﻊ ﻣﻲﺷﺪ‪،‬‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ ﻃﺎوس‪ ،‬اﻟﻄﺮاﺋﻒ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﺔ ﻣﺬاﻫﺐ اﻟﻄﻮاﺋﻒ‪ ،‬ﺧﻴﺎم‪1400،‬ﻫـ ‪ ،‬ص‪.401‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.410‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﻄﺮاﺋﻒ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﺔ ﻣﺬاﻫﺐ اﻟﻄﻮاﺋﻒ‪ ،‬ص‪ 468‬و ‪.469‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن ‪ ،‬ص‪. 417‬‬
 ‫‪223‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺣﺠﺖ ﺷﻴﻌﻴﺎن و ﻣﺠﺪد و ﻓﻘﻴﻪ و ﻣﺤﺪث آﻧﻬﺎ ﻣﻼ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺠﻠﺴﻲ ﻛﻪ او را ﺧﺎﺗﻢ اﻟﻤﺤـﺪﺛﻴﻦ و‬
‫اﻣﺎم اﻷﺧﺒﺎرﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺷﻴﻌﻴﺎن در دروغ و ﻟﻌﻦ و ﻃﻌﻦ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬او ﺟـﺰو اوﻟـﻴﻦ‬
‫اﻓﺮادي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺎن و اﻓﺘﺮاء و ﻫﺬﻳﺎن را آﻏﺎز ﻛﺮد و از ﺗﻤﺎم ﺣﺪود اﺧﻼﻗﻲ وﻏﻴـﺮ اﺧﻼﻗـﻲ‬
‫ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺖ‪ .‬در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد »ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ« ﺑﺎب ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ را ﺗﺤﺖ ﻋﻨـﻮان »ﺑﻴـﺎن ﻛﻔـﺮ اﺑـﻮﺑﻜﺮ و‬
‫ﻋﻤﺮ« آورده اﺳﺖ و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻀﺮت ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﺣﻀﺮت اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ؛‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤـﺮ را ﻣﻨـﺎﻓﻖ و‬
‫ﻇﺎﻟﻢ و ﻏﺎﺻﺐ و دروﻏﮕﻮ و ﻣﺪﻋﻲ ﺑﺮ ﺧﻼف ﺣﻖ و اذﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲداﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺮواﺿﺢ اﺳﺖ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﺪا ﺷﻮد و از اﻃﺎﻋﺖ اﻣﺎم ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛﻨﺪ ﺑـﺮ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻣﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻤﻴﺮد و در ﮔﺮدﻧﺶ اﻃﺎﻋﺖ اﻣﺎم‬
‫ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻳﻚ وﺟﺐ از ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺟﺪا ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﻣﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺻﺪﻳﻘﻪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از اﺑﻮﺑﻜﺮ راﺿﻲ ﻧﺒﻮد از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ‪ 2.‬و‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن ‪.‬‬

‫‪ -‬اﻳﻦ دﺷﻤﻦ ﺧﺪا دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺧﻮدش رواﻳﺖ ﻛـﺮده ﻛـﻪ ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﻗﺒـﻞ از وﻓـﺎﺗﺶ از‬ ‫‪2‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ راﺿﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ذﻛﺮش رﻓﺖ و ﺑﻌﺪاً ﺑﻴﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ از ﻋﻠﻲ ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺿﺎﻳﺖ و ﻋﺪم رﺿﺎﻳﺖ وي ﻧﺸﺎﻧﻪي اﺳﻼم و ﻛﻔﺮ ﻧﻴﺴـﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﻓﺎﻃﻤﻪ از ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪه و ﻛﺴﻲ ﻧﮕﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر از اﺳﻼم ﺧﺎرج ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را در ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﺸﺎن آورده اﻧﺪ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺻﺪوق در ﻛﺘﺎب ﺧـﻮد از اﺑﻮﻋﺒـﺪاﷲ‪ ،‬ﺟﻌﻔـﺮ‪ -‬اﻣـﺎم ﺷﺸـﻢ‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ -‬رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ از وي ﺳﺆال ﺷﺪ‪:‬‬
‫آﻳﺎ ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزه ﺑﺎ آﺗﺶ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬و‪ .‬درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻨﺎزه ﺑﺎ ﻓﺎﻧﻮس و آﺗﺸﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن راه را روﺷﻦ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺷﻮد؟‬
‫راوي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻬﺮهي اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد و ﻧﺸﺴﺖ و ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺪﺑﺨﺖﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘـﺮ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪224‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ از دﺧﺘﺮ اﺑﻮﺟﻬﻞ ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳـﺎ آﻧﭽـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ راﺳﺖ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﭽﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻢ راﺳﺖ اﺳﺖ و ﺳﻪ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺗﻜﺮار ﻛﺮد‪ .‬ﻏﻴﺮﺗـﻲ ﺑـﻪ او‬
‫دﺳﺖ داد ﻛﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺧﻮدش را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪- .‬زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻴﺮت را ﺑﺮ زﻧﺎن و ﺟﻬﺎد را ﺑﺮ ﻣـﺮدان ﻣﻘـﺮر‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺮاي زﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ داري ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺻﺒﺮ ﭘﻴﺸﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻣﺮدي ﻛﻪ در راه ﺧـﺪا‬
‫ﻫﺠﺮت ﻛﺮده‪ ،‬اﺟﺮ و ﭘﺎداش ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ -‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻏﻢ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑـﺮ اﺛـﺮ آن ﺑﻴﺸـﺘﺮ ﺷـﺪ و ﺗـﺎ ﺷـﺐ‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺷﺐ ﻓﺮا رﺳﻴﺪ و ﺣﺴﻦ را ﺑﺮ ﻃﺮف راﺳﺖ و ﺣﺴﻴﻦ را ﺑﺮ ﻃﺮف ﭼـﭗ ﺧـﻮد ﺣﻤـﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﺎ دﺳﺖ راﺳﺘﺶ‪ ،‬دﺳﺖ ﭼﭗ ام ﻛﻠﺜﻮم را ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﺗﺎق ﭘـﺪرش رﻓـﺖ‪ .‬ﻋﻠـﻲ وارد اﺗـﺎق‬
‫ﺧﻮد ﺷﺪ و ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﻧﺪﻳﺪ و ﺑﺮ اﺛﺮ آن ﻏﻤﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺪ و ﺧﻴﻠﻲ ﺳﺨﺘﺶ آﻣﺪ‪ .‬ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻗﻀـﻴﻪ ﭼﻴﺴـﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺮم ﻛﺮد ﻛﻪ از ﻣﻨﺰل ﭘﺪرش او را ﻓﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﺴﺠﺪ رﻓـﺖ و ﺑﺴـﻴﺎر ﻧﻤـﺎز ﺧﻮاﻧـﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫ﻣﻘﺪاري از ﺷﻦﻫﺎي ﻣﺴﺠﺪ را ﺟﻤﻊ ﻛﺮد و ﺑﺮ آن ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع اﻧﺪوه و ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﻓﺎﻃﻤـﻪ را دﻳـﺪ‬
‫ﻛﻤﻲ آب ﺑﺮ او رﻳﺨﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﺶ را ﭘﻮﺷﻴﺪ و وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪ‪ .‬و ﻣﺪام ﻧﻤـﺎز ﻣـﻲﺧﻮاﻧـﺪ و ﻫـﺮ دو‬
‫رﻛﻌﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬دﻋﺎ ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﺰداﻳﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از ﭘـﻴﺶ ﻓﺎﻃﻤـﻪ‬
‫ﺑﻴﺮون رﻓﺖ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ دﮔﺮﮔﻮن و ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺑﻮد و آرام و ﻗﺮار ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺑﺮﺧﻴـﺰ‪ .‬دﺧﺘـﺮم‪ ،‬او‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺣﺴﻦ را ﺑﺮداﺷﺖ و ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ را و دﺳﺖ ام ﻛﻠﺜﻮم را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺑـﻪ ﻃـﺮف ﻋﻠـﻲ‬
‫رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬دﻳﺪﻧﺪ او در ﺧﻮاب اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﭘﺎي ﻋﻠﻲ زد و ﮔﻔﺖ ﺑﺮﺧﻴﺰ اي اﺑـﻮ ﺗـﺮاب‪ ،‬ﭼـﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺗﻮ را آزرده اﺳﺖ؟ اﺑﻮﺑﻜﺮ را از ﺧﺎﻧﻪ اش ﺑﺮاﻳﻢ ﺻﺪا ﺑﺰن و ﻋﻤﺮ و ﻃﻠﺤﻪ را ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺻﺪا ﺑﺰن‪ .‬ﻋﻠﻲ‬
‫رﻓﺖ و آﻧﺎن را از ﻣﻨﺰﻟﺸﺎن ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪ و ﻫﻤﮕﻲ ﻧﺰد رﺳﻮل اﷲ ع ﺟﻤﻊ ﺷـﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اي ﻋﻠـﻲ‪،‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﭘﺎرهي ﺗﻦ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ او را ﺑﻴﺎزارد‪ ،‬ﻣﺮا آزرده اﺳﺖ‪] .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺗﻨﻬﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﻠﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ‪ ،‬آن را ﺑـﻪ اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﺻـﺪﻳﻖ‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس‪ ،‬ﺷﻴﺦ اﻹﺳﻼم اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ )رﺣﻤﻪ اﷲ( ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﻠﺤـﻖ ﺑـﻪ‬
‫ﻓﺎﻋﻠﺶ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﺸﻮد و اﮔﺮ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻠﺤﻖ ﺑﻪ ﻓﺎﻋﻞ آن ﻧﺒﺎﺷﺪ اﺑﻮﺑﻜﺮ‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻬﺪﻳﺪ دورﺗﺮ از ﻋﻠﻲ اﺳﺖ‪) .‬اﻟﻤﻨﺘﻘﻲ‪ ،‬ذﻫﺒﻲ([ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﺮا ﺑﻴﺎزارد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را آزرده اﺳﺖ‪،‬‬
‫و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻣﻦ ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﻴﺎزارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﻣﻦ او را آزرده و ﻛﺴـﻲ‬
‫ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﻣﻦ او را ﺑﻴﺎزارد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ او را ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻣﻦ آزرده اﺳﺖ‪) .‬ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻠـﻞ‬
‫اﻟﺸﺮاﺋﻊ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ص‪ 185‬و ‪ .186‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ رواﻳﺖ را ﻣﺠﻠﺴﻲ در ﻛﺘﺎب »ﺟﻼءاﻟﻌﻴﻮن« آورده اﺳﺖ(‪.‬‬
 ‫‪225‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ از دﺳﺖ ﻋﻠﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ و آن زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻲ را در اﺗـﺎق ﻛﻨﻴـﺰي دﻳـﺪ ﻛـﻪ از‬
‫ﻃﺮف ﺑﺮادرش ﺑﻪ او ﻫﺪﻳﻪ داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﻦ ﻣﺎﺟﺮا از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻗﻤﻲ و ﻣﺠﻠﺴﻲ از اﺑﻮذر رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ و ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺣﺒﺸﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت ﻛﺮدﻳﻢ؛ ﻛﻨﻴﺰي را ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺘﺶ ﭼﻬﺎر ﻫﺰار درﻫﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ او‬
‫ﻫﺪﻳﻪ دادم و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﻫﺪﻳﻪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺧﺪﻣﺘﮕﺰار وي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ او را در‬
‫ﻣﻨﺰل ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﻳﻚ روز ﻓﺎﻃﻤﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮ ﻋﻠﻲ در اﺗﺎق آن ﻛﻨﻴﺰ ﻧﮕﺎه ﻛـﺮد‪ .‬ﮔﻔـﺖ‪ :‬اي‬
‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬آن ﻛﺎر را ﻛﺮدي؟ ]ﺑﻪ رﻛﻴﻚ ﺑﻮدن ﺗﻌﺒﻴﺮ و ﺣﻤﺎﻗﺖ اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ و ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺎن و اﻓﺘﺮاﻳﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺒﻮت ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬آن ﻫﻢ از ﻃﺮف ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻮم ﻛﻪ ادﻋﺎي ﻣﺤﺒﺖ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و دوﺳﺘﺪاري آﻧﻬﺎ را دارﻧـﺪ‬
‫وﻟﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ از اﻣﺜﺎل ﭼﻨﻴﻦ اﻋﻤﺎل زﺷﺘﻲ ﻣﺒﺮا ﻫﺴﺘﻨﺪ[‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴـﻢ ﺑـﻪ ﺧـﺪا ﻫـﻴﭻ ﻛـﺎري ﻧﻜـﺮدم‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮرت ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻦ اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﺰل ﭘﺪرم رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﺮوم؟ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ‬

‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻢ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﺶ را ﭘﻮﺷﻴﺪ و ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻨﺰل ﭘـﺪرش رﻓـﺖ‪) .‬ﻋﻠـﻞ اﻟﺸـﺮاﺋﻊ‪ ،‬ﻧﺠـﻒ‬

‫‪،‬ص‪ .163‬ﺑﺤﺎراﻻﻧﻮار‪ ،‬ﺑﺎب ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﻣﻌﺎﺷﺮت ﺑﺎ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ص‪ 43‬و ‪.(44‬‬

‫ﻃﺒﻖ رواﻳﺖﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺮاي ﺑﺎر ﺳﻮم ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﻋﻠﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮا از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ وﻗﺘﻲ ﻓﺪك را از اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد و اﺑﻮﺑﻜﺮ از ﭘﺲ دادن آن ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﺑـﺎ ﺣـﺎﻟﺘﻲ‬
‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ و ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ و از ﻋﻠﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﭼﺮا او را ﻳﺎري ﻧﺪاده و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﭘﺴﺮ اﺑﻮﻃﺎﻟـﺐ‪،‬‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻣﻦ واﮔﺬار ﻛﺮده اي و ﺧﻮد ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺮدان ﺷﺠﺎع را ﻫﻼك ﻛﺮدي در ﮔﻮﺷـﻪ اي از‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ اي و ﻣﻐﻠﻮب اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﺷﺪه اي‪ .‬اﻳﻦ اﺑﻦ ﻗﺤﺎﻓﻪ‪ ،‬ﻓﺪﻛﻲ را ﻛﻪ ﭘﺪرم ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺑﻮد ﺑـﻪ زور‬
‫و ﻇﻠﻢ از ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در اﻳﻦ راه ﻣﺮا ﻳﺎري دﻫﺪ و ﺷﻔﻴﻊ و وﻛﻴﻠﻲ ﻧﺪارم‪ .‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ رﻓـﺘﻢ و‬
‫اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ آﻣﺪم‪ .‬ﮔﺮﮔﻬﺎ آﻣﺪﻧﺪ و رﻓﺘﻨﺪ و ﺗﻮ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﻧﻜﺮدي‪ .‬اي ﻛﺎش‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻣﺮده ﺑـﻮدم و ﻓﺮاﻣـﻮش‬
‫ﻣﻲﺷﺪم و ﻣﻦ از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺰد ﭘﺪرم ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر ﻧﻴﺰ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را دﺷﻤﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪارم‪ .‬ﻣﺠﻠﺴـﻲ‪،‬‬
‫ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ )ﺑﺤﺚ ﻓﺪك(‪ ،‬ص‪ 203‬و ‪) . 204‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ در »اﻻﺣﺘﺠـﺎج« از ﻃﺒﺮﺳـﻲ و »اﻷﻣـﺎﻟﻲ« ﭼـﺎپ‬
‫ﻧﺠﻒ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ ي ‪ 295‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪(.‬‬
‫وﻗﺎﻳﻊ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺪام از ﻣﺠﻠﺴﻲ و ﻃﻮﺳﻲ و ارﺑﻠﻲ و ‪ ...‬رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ و اﻳﻦ وﻗـﺎﻳﻊ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻋﻠﻲ و ﻓﺎﻃﻤﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﻛﻪ ﺳﺒﺐ اذﻳﺖ و آزار ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﻧﺎراﺣﺖ ﺷـﺪن وي از دﺳـﺖ ﻋﻠـﻲ ﺷـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪226‬‬

‫او را درﮔﻤﺮاﻫﻲ و ﺑﻄﻼن ﻣﻲدﻳﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺮ ﻣﺮگ ﺟﺎﻫﻠﻲ ﻣﺮده و ﮔﻤﺮاه اﺳﺖ و ﻋﻤﺮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫وي ﻣﺪام ﺑﺮ ﻏﻠﻮ و دﺷﻤﻨﻲ ﺧﻮد ﺑﺎ اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع اداﻣﻪ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫»ﻳﻚ ﺑﺎر درﺑﺎرهي ﻛﻼﻟﻪ از اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺳﺆال ﺷﺪ‪ ،‬او ﺟﻮاب داد و ﺳﭙﺲ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﮔـﺮ درﺳـﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺎﺷﺪ از ﻃﺮف ﻣﻦ و ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﭼﻪ ﺧﻮب‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﺷﻴﻄﺎن داﻧﺴﺘﻪ و ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ او ﻧﻴﺰ در ﺟﻬﻨﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻨﻈﻮرش‬
‫‪2‬‬
‫از ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﻠﻌﻮن ﺑﺎب ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺑﻴﺎن ﮔﻮﺷـﻪ اي از ﺑـﺪﻋﺖﻫـﺎ و اﻋﻤـﺎل‬
‫‪3‬‬
‫زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪي ﻛﻪ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺧﻠﻴﻔﻪي دوم ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪ« آورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ اﻳﻦ ﻗﻮم ﭼﻪ ﺟﻮاﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ وﻗﺎﻳﻊ ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ از دﺳﺖ ﻋﻠﻲ ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ؟ و اﻧﺴﺎنﻫﺎي‬
‫ﻣﻨﺼﻒ درﺑﺎرهي آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﺣﻜﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را در ﻣﻘﺎم ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻗﺒﻮل دارﻳﻢ و ﻣﻲﺧـﻮاﻫﻴﻢ ﻛـﻪ ﺟـﻮاب‬
‫ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﻮاب آﻧﻬﺎ درﺑﺎرهي ﻋﻠﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻫﻤﺎن ﺟﻮاب ﻣﺎ درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻌﺪ از ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪن از ﻋﻠﻲ دوﺑﺎره از او ﺧﺸﻨﻮد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﻮاب ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﻓﺎﻃﻤـﻪ‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره از آﻧﻬﺎ ﺧﺸﻨﻮد ﺷﺪ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﺰد ﻓﺎﻃﻤﻪ رﻓـﺖ و ﺑـﺮاي ﻋﻤـﺮ‬
‫ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺎﻃﻤﻪ از ﻋﻤﺮ راﺿﻲ ﺷﺪ‪ ).‬اﺑﻦ اﺑﻲ اﻟﺤﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .57‬ﺣﻖ‬
‫اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ص‪ .180‬اﺑﻦ ﻣﻴﺜﻢ‪ ،‬ﺷﺮح اﻟﻨﻬﺞ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .507‬دﻧﺒﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺮح اﻟﻨﻬﺞ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪،‬ص‪.(331‬‬
‫‪ - 1‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪ 204‬و ‪.205‬‬
‫‪ - 2‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬ص‪ .206‬آﻳﺎ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ داﻋﻴﺎن ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮرده و ﺟﺎﻫﻞ و ﺧﻮد ﻓﺮوش ﺗﻘﺮﻳﺐ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬
‫ﻏﻴﺮﺗﺶ از اﻳﻦ ﺳﺨﻦ زﺷﺖ و ﻓﺤﺶ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺪ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ در آﻳﺪ؟ ﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻏﻴﺮﺗﻲ در آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳـﺖ و‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻮاﻧﻤﺮدي اﺳﻼﻣﻲ و ﺷﺠﺎﻋﺖ اﺻﻴﻞ ﺷﺮﻋﻲ در وي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﭘـﺲ ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ام‬
‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻏﻴﺮت ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻏﻴﺮت ﻧﺪارد‪ .‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دوﺳـﺘﺎن ﻣﺤﺒـﻮب‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻏﻴﺮت ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻏﻴﺮت ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ زوزه ﻛﺶ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ او را ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺳﻨﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑـﻦ اﺑـﻲ ﻃﺎﻟـﺐ و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان و ﻋﻤﻮﻫﺎ وﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮزادهﻫﺎ و ﺑﺮادرزادهﻫﺎ و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺧﺎﻧﻮاده اش ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬و او ﺧﻮد ﻳﻜـﻲ‬
 ‫‪227‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺳﭙﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺﻫﺎ و اﻳﺮادﻫﺎي ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي‬
‫ﺑﺰرگ و ﻣﻔﺼﻞ ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ آن را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘـﺎب ﻣـﻲﮔﻨﺠـﺪ؟ او در ﺗﻤـﺎﻣﻲ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻌﺎﻳﺐ و ﺑﺪيﻫﺎﻳﺶ ﺷﺮﻳﻚ اﺑﻮﺑﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼﻓﺘﺶ ﻳﻜﻲ از ﺟﺮمﻫﺎي اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻛﺎﻓﺮ و ﻣﻨﺎﻓﻖ و دﺷﻤﻦ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻮد‪) .‬ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧـﺪا از اﻳـﻦ ﺑﻴﻬـﻮده ﮔـﻮي‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﺜﻴﻒ( و ﮔﻨﺎه ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺷﻬﺪاء ﺑﺮ ﮔﺮدن اوﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻓﺪﻳﻪي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪:‬‬

‫در اﺧﻴﺮ ﺳﺐ‪ ‬و دﺷﻨﺎم و ﻃﻌﻦ درﺑﺎرهي ﻓﺎروق اﻋﻈﻢ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻼم ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲرﺳﺎﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻣﺎ آﻧﭽﻪ از ﭘﺴﺘﻲ ﻧﺴﺐ و ﺣﺴﺐ ﻋﻤﺮ و زﻧﺎزاده ﺑﻮدن او در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﺒﺴﻮط ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪،‬‬
‫‪3‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﻤﻲﮔﻨﺠﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ آﻧﭽﻪ درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬درﺑﺎرهي ﻋﺜﻤـﺎن ذي اﻟﻨـﻮرﻳﻦ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺎن ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﺮ ﺗﻔﺴﻴﻖ و ﺗﻜﻔﻴﺮ وي اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ – دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ اي دﺷﻤﻦ ﺧﺪا و اي‬
‫ﻳﻬﻮدي زادهي ﻣﺠﻮﺳﻲ – و ﻫﻤﮕﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮدن او ﺷﻬﺎدت ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺣﺬﻳﻔﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﭙﺎس‬
‫ﺧﺪاي را ﻛﻪ ﻣﻦ در ﻛﻔﺮ ﻋﺜﻤﺎن ﺷﻜﻲ ﻧﺪارم‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﺷﻚ دارم ﻛﻪ آﻳﺎ ﻗﺎﺗﻞ وي ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮد ﻳﺎ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﺗﺎ اﮔﺮ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻤﺎﻧﺶ از ﻫﻤﻪي ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﻣﻌﺘﻘـﺪ‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻪ ﻣﻈﻠﻮﻣﻲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﻨﺎه وي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﮔﻨﺎه ﮔﻮﺳﺎﻟﻪﭘﺮﺳﺖﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﻣﺸﺎوران و وزﻳﺮان و ﻗﺎﺿﻴﺎن او ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ دﺧﺘﺮش را ﺑﻪ وي داد و ﻋﻠﻲ ﺑﻪ اﻋﻤﺎل او ﻏﺒﻄﻪ‬
‫ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪. 219‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.223‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬ص‪. 259‬‬
‫‪ - 4‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬ص‪270‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪228‬‬

‫دﻟﻴﻞ واﺿﺢ ﺑﺮاي ﻛﻔﺮ ﻋﺜﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ؛ ﻗﺘﻞ او را ﻣﺒﺎح داﻧﺴﺘﻪ و اﺷﻜﺎﻟﻲ در‬
‫‪1‬‬
‫آن ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن را ﻛﺎﻓﺮ ﻣﻲﭘﻨﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺴﺪ او را رﻫـﺎ ﻛـﺮد ﺗـﺎ‬
‫ﺳﮕﻬﺎ ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﮕﻬﺎ او را ﺑﺎ ﻳﻚ ﭘﺎ ﻣﻲﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ -.‬دﺷﻤﻨﻲ و ﻛﻴﻨﻪي ﻳﻬﻮدﻳﺖ را ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت ﻧﻴﺶ دار را ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت ﺣﺐ‪ ‬ﻋﻠﻲ و اﻫﻞ ﺑﻴﺘﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ ﻛـﻪ ﻧﺸـﺎن‬
‫دﻫﻨﺪ ﻋﻠﻲ و اﻫﻠﺶ از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺰارﻧﺪ‪ -‬و ﺟﺴﺪش ﺗﺎ ﺳﻪ روز‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺴﺪ ﺳﮓ در زﺑﺎﻟﻪدان ﭘﺮت‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ ﺳﮕﻬﺎ آن را ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫‪-‬آري! ﺳﮕﻬﺎﻳﻲ ﻣﺜﻞ ﺗﻮ‪ -‬و ﻋﻠﻲ ﺑﺮ ﺟﺴﺪ وي ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫دروغﻫﺎي دﻳﮕﺮي ﻣﺜﻞ اﻳﻦ دروغﻫﺎ‪ ،‬آن ﻗﺪر زﻳﺎدﻧﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﺣﺘـﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﻢ آﻧﻬﺎ را ﻧﻘﻞ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﺳﮓ ﭘﺎ ﺑﺮﻳﺪه‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه اﺳﻢ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن و ﺣﺘﻲ‬
‫اﻣﻬﺎت اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ـ ﻋﺎﻳﺸﻪ و ﺣﻔﺼﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺺ ﻗﺮآن‪ ،‬ﻣﺎدران ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻲ ﭼﻮن ﻋﻠﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن ‪ ،‬ص‪.271‬‬
‫‪ - 2‬ﭘﺮوردﮔﺎرا ﻣﺮا ﺑﺒﺨﺶ و ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرات زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ را ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻨﺪه اي از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻـﺎﻟﺤﺖ‬
‫ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺷﺎن ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﮋده داده ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻴﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهي ﺗﻮ ﻛﻪ وﺣﻲ را ﺑﺮ‬
‫زﺑﺎن ﻣﻲآورد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﻮ دو دﺧﺘﺮ و ﻧﻮر ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ و ﭘﺎره ﺗﻨﺶ را ﺑﻪ ازدواج وي درآورد‪ .‬ﺑﺎراﻟﻬـﺎ! از‬
‫ﺗﻮ ﻃﻠﺐ ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻲﻛﻨﻢ و ﺗﻮ ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﻣﻦ از ﻧﻘﻞ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرات‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻴﺎن ﻣﺬﻫﺐ و ﻋﻘﻴﺪهي ﺷﻴﻌﻪ و‬
‫ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮزي ﺷﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن دﻳﻨﻲ ﺷﺎن و رﻫﺒﺮاﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ‬
‫آﻧﺎن را دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﺖ ﺗﻮ و ﻣﺤﺒﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮت‪ ،‬او را دوﺳـﺖ ﻣـﻲدارم و ﻫـﺮ ﻛـﺲ آﻧـﺎن را‬
‫دﺷﻤﻦ ﺑﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﺷﻤﻨﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺪاﻳﺘﮕﺮت و دﻳﻦ ﺧﻮﺑﺖ‪ ،‬او را دﺷﻤﻦ ﻣﻲدارم‪ .‬ﭘﺲ ﻣـﺎ را از آﻧـﺎن‬
‫ﻗﺮار ﻧﺪه و ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺟﻬﺖ اﻃﻼع ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺖ از اﻳﻦ ﻳﻬﻮديﻫـﺎي ﭘﻠﻴـﺪ و ﻛﺜﻴـﻒ‪ ،‬ﻧﻘـﻞ ﻛـﺮدﻳﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻜﻦ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪،‬ص‪ 273‬و ‪.274‬‬
 ‫‪229‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ ﺑﻮده اﻧﺪ ـ را ﻣﻲآورد‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﻧﻔﺮﻳﻦ و ﻧﺎﺳﺰا ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﺴـﻴﺎر ﻛـﻢ ﭘـﻴﺶ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺪون اﻳﻦ ﺻﻔﺎت زﺷﺖ ﻧﺎم ﻧﺒﺮد‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺑﻴﺎن ﭼﻨﺪ ﻣﺜﺎل در اﻳﻦ ﺑﺎره‪ ،‬از ﺗﻤﺎم ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻌﻮر و درك دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﻢ‪ :‬آﻳﺎ‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺷﺨﺼﻲ ﺣﻼل زاده ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎدر ﺧﻮد را دﺷﻨﺎم و ﻓﺤﺶ و ﻟﻌﻦ ﺑﺪﻫﺪ؟‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﻓﺮد ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ ﻣﺎدر ﺗﻤﺎم ﻣﺆﻣﻨﺎن و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را دﺷﻨﺎم ﺑﺪﻫﺪ؟‬
‫آﻳﺎ ﻟﻌﻨﺖ ﻛﻨﻨﺪهي ﻋﻠﻲ ﻳﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ؟ﭘﺲ ﻋـﺪاﻟﺖ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﻴﺪ اي‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا! ﻳﺎ ﻣﻨﻜﺮ وﻻﻳﺖ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ؟ او ﺧﻮد ﻣﺼـﺪاق ﻫﻤـﻴﻦ اﻧﻜـﺎري‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻨﻜﺮ ﻣﺎدرش اﺳﺖ و او را دﺷﻨﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و ﻟﻌﻦ و ﺗﻜﻔﻴﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ درﺑﺎرهي او ﭼﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ؟‬
‫اﻳﻨﻚ داﺳﺘﺎن ﺟﺪﻳﺪي را ﻣﻲآورﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻣﺠﻠﺴﻲ دروﻏﮕـﻮ و ﮔﻨﺎﻫﻜـﺎر و‬
‫اﻓﺘﺮا زﻧﻨﺪه ﻧﻴﺎورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻲ ﺑﺎ ﺳﻨﺪ ﻣﻌﺘﺒﺮ از ﺻﺎدق ؛ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻋﺎﻳﺸﻪ و ﺣﻔﺼﻪ‪ -‬ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ آﻧﻬـﺎ‬
‫و ﭘﺪراﻧﺸﺎن ﺑﺎدـ )واي ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﺗﺎ ﻛﻲ اﻳﻨﺎن اﺟﺴﺎد اﻳﻦ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎرانِ ﺧﻮب را ﻣﻲﺧﻮرﻧﺪ و ﺗﺎ‬
‫ﻛﻲ آﻧﺎن را ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻲدﻫﻲ و ﻋﺬاب ﺳﺨﺘﺖ و زورت را ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎﻟﺸﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ؟( رﺳﻮل اﷲ ع‬
‫‪1‬‬
‫را ﺑﺎ زﻫﺮ ﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻳﻜﻲ از ﻫﺰاران ﻫﺰار ﺧﺮاﻓﺎت اﻳﻦ ﻗﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺘﺎﺑﻲ از ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻲﺗﻮان‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺧﺎﻟﻲ از دﺷﻨﺎم ﺻﺮﻳﺢ و ﺗﻔﺴﻴﻖ آﺷﻜﺎر و ﺗﻜﻔﻴﺮ ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ و اﻣﻬـﺎت اﻟﻤـﺆﻣﻨﻴﻦ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.700‬‬

‫‪ - 2‬ﻗﻤﻲ ﺑﻪ دروغ ﮔﻔﺘﻪ ﻛﻪ آﻳﻪي‪» :‬إن ﺟﺎءﻛﻢ ﻓﺎﺳﻖ ﺑﻨﺒﺈ ﻓﺘﺒﻴﻨﻮا« درﺑﺎرهي ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﺎزل ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪) .‬ﺗﻔﺴـﻴﺮ‬
‫ﻗﻤﻲ‪ .(319/2 ،‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻬﺘﺎنﻫﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ در دﻳﻦ رواﻓﺾ ﺑﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻣﺖ وﺟﻮد دارد‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪230‬‬

‫ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ از روي ﻧﻔﺎق و ﺗﻘﻴﻪ و ﻓﺮﻳﺐ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و اﻇﻬﺎر دوﺳﺘﻲ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻠﻢ أر ود‪‬ﻫﻢ إﻻ ﺧﺪاﻋﺎً وﻟﻢ أر دﻳﻨﻬﻢ إﻻ ﻧﻔﺎﻗﺎً‬
‫»دوﺳﺘﻲ آﻧﻬﺎ را ﺟﺰ ﻧﻴﺮﻧﮓ و دﻳﻨﺸﺎن را ﺟﺰ ﻧﻔﺎق ﻧﺪﻳﺪه ام«‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻳﻦ و ﻋﻘﻴﺪه اي اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ‪ ،‬ﻋﻤﺮ‪،‬‬
‫ﻋﺜﻤﺎن و ﺧﻠﻔﺎي ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﻴﺪه و دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺨﺎﻟﻒ‪ ‬ﻛﺘـﺎب ﺧﺪاوﻧـﺪ‪-‬ﺛﻘـﻞ‬
‫اﻛﺒﺮ از ﻧﻈﺮ ﺷﻴﻌﻪ‪ -‬و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ‪-‬ﺛﻘﻞ اﺻﻐﺮ از ﻧﻈﺮ ﺷﻴﻌﻪ‪ -‬ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼـﻮن آﻧـﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬
‫اﻣﺎ ﺛﻘﻞ اﻛﺒﺮ را رﻫﺎ ﻛﺮدﻳﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺗﺎن ﻛﻪ ﻗﺮآن ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷﺪه و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده و ﺑﺴﻴﺎري‬
‫آﻳﺎت از آن ﻛﻢ ﺷﺪه و در ﺑﻌﻀﻲ ﺟﺎﻫﺎ ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ‪ ،‬و ﻧﺴﺨﻪي اﺻﻠﻲ آن ﺗﻨﻬﺎ در دﺳـﺖ اﻣـﺎم‬
‫ﻏﺎﻳﺐ اﺳﺖ‪ ،‬از آن روي ﮔﺮداﻧﺪﻳﺪ؛ اﻣﺎم ﻏﺎﻳﺒﻲ ﻛﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل اﺳﺖ ﻇﻬﻮر ﻧﻜﺮده و ﻫﺮﮔﺰ ﻇﻬـﻮر‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ دﻻﻳﻞ ﻗﺎﻃﻊ‪ ،‬آن را در ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« ﺧﻮد اﺛﺒﺎت ﻛﺮدﻳﻢ و‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ آن را رد ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺛﻘﻞ اﺻﻐﺮ را ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮده و ﺑﺎ آن ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮده اﻳﺪ؛ ﭼﻮن اﻫﻞ ﺳﻨﺖ ﺧﻠﻔﺎي ﺳﻪ ﮔﺎﻧﻪ‬
‫را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ ﺷﻤﺎ آﻧﺎن را دﺷﻤﻦ ﻣﻲدارﻳﺪ و ﺑﻪ آﻧـﺎن ﻧﺎﺳـﺰا ﻣـﻲ‬
‫ﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ آﻧﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ و از آﻧﺎن ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ دﺷـﻤﻨﻲ‬
‫ﻣﻲورزﻳﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺰار ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺧﻠﻔﺎ را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﺳﻼﻣﺸﺎن ﻣﻲﺳﺘﺎﻳﻨﺪ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺧﻠﻔﺎ‬
‫را ﺗﻜﻔﻴﺮ و اﺳﻼﻣﺸﺎن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﺎ ﺧﻠﻔﺎ ﺑﻴﻌﺖ و آﻧﻬﺎ را اﺋﻤﻪي ﺣﻖ و ﻋـﺪاﻟﺖ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ آﻧﻬﺎ را ﻏﺎﺻﺐ و ﻇﺎﻟﻢ و ﺧﺎﺋﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻴﺪ‪ .‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ دﺧﺘﺮاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ازدواج‬

‫‪ - 1‬ﺻﺪوق از ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﺮﻳﻒ را در ﻗﺮآنﻫﺎي اوﻟﻴﻪ اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺸﺘﺎد آﻳﻪ درﺑﺎرهي ﻋﻠﻲ‬
‫ﻧﺎزل ﺷﺪه ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﺎ او ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ‪) .‬ﻛﺘـﺎب اﻟﺨﺼـﺎل‪ ،‬ﻗﻤـﻲ‪ ،‬ﻣﻠﻘـﺐ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﺪوق‪ (592/2 ،‬ﭘﺲ اﻳﻦ آﻳﺎت ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬
 ‫‪231‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺧﻠﻔﺎ در ﻣﻲآورﻧﺪ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻬﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲزﻧﻴﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﻋﻮام ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻧﻤﻲﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاص‪ ،‬و از ﻧﺎم و ﻧﺴﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﺗﺎن ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ‬
‫در ﻳﻚ ﻃﺮف و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ‪:‬‬

‫ﻋﻠﻢ اﻟﻬﺪي ﺷﻴﻌﻲ در ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﺎﻓﻲ« ﺧﻮد رواﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ در ﺧﻄﺒﻪ اي ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻓﺮاد اﻳﻦ اﻣﺖ ﺑﻌﺪ ازﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ و‬
‫در ﺑﻌﻀﻲ از رواﻳﺎت آﻣﺪه ﻛﻪ ﻋﻠﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ دﺷﻨﺎم ﻣﻲداد‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺰد او آوردﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﺳﺨﻦ را ﮔﻔﺖ و ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﻤﻌﻲ ﺑـﺮ آن ﺷـﻬﺎدت دادﻧـﺪ‪ ،‬او را ﻓـﺮا‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﺠﺎزاﺗﺶ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺤﺒﺖ و ﻋﻼﻗﻪي ﻋﻠﻲس ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و ﺧﻠﻴﻔﻪي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ‬
‫و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻗﻬﺮﻣﺎن اﺳﻼم‪ ،‬و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر اﻣﺖ ﺳﺘﻮده‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻓﺎروقس‪ ،‬ﺑﻮده‪ ،‬و اﻳﻦ ﻫﻢ دﻳـﺪﮔﺎه وي‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن دو و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس وﻗﺘﻲ ﭘﺲ از ﺑﻴﻌﺖ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ‪ ،‬اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﻧﺰد ﻋﻠﻲ آﻣﺪ و ﻋﻠﻲ را‬
‫ﺑﻪ روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﺮد‪-‬ﺑﻨﺎ ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ -‬ﻋﻠﻲ در رد او ﮔﻔﺖ‪» :‬واي‬
‫ﺑﺮ ﺗﻮ اي اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن‪ ،‬اﻳﻦ از ﺣﻴﻠﻪﻫﺎي ﺗﻮﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﭘﻴﺮاﻣﻮن اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﻧـﺪ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺗﻮ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻲﺧﻮاﻫﻲ اﺳﻼم را ﺑﻪ ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ ﺑﻜﺸﺎﻧﻲ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﺜﻤﺎن ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻠﻲ دو ﭘﺴﺮش را ﺑﺮاي دﻓﺎع از وي در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﻣﻔﺴـﺪان و‬
‫ﻓﺘﻨﻪ اﻧﮕﻴﺰان ﻓﺮﺳﺘﺎد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻋﻠﻢ اﻟﻬﺪي‪ ،‬اﻟﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ص‪.428‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 428‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪232‬‬

‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﭘﺲ از ﻣﺪح ﺣﻀﺮت اﺑﻮﺑﻜﺮ درﺑﺎرهي ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزان و دﺷـﻤﻨﺎن وي ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫»ﺧﺸﻢ و ﻏﻀﺐ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻧﻘﺺ و اﻳﺮاد ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻳﺎ ﺑﻪ وي ﻃﻌﻨﻪ ﻣﻲزﻧﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪح و ﺛﻨﺎي ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق درﺑﺎرهي ﻛﻴﻨﻪﺗﻮزان وي ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺎ روز‬
‫‪2‬‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از او ﻋﻴﺐ و ﻧﻘﺺ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ذﻛﺮ اوﺻﺎف زﻳﺒﺎ و اﺧﻼق ﺣﻤﻴﺪهي ﻋﺜﻤﺎن درﺑﺎرهي دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬ﻟﻌﻨـﺖ‬
‫‪3‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ او را ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻮهي ﻋﻠﻲ ﻣﺮﺗﻀﻲ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ـ اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﭼﻬﺎرم ﺷﻴﻌﻴﺎن ـــ ﺑـﺮ اﺳـﺎس ﺳـﻨﺖ‬
‫ﭘﺪراﻧﺶ ﺑﺎ ﻣﺤﺎرﺑﺎن ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻲﺟﻨﮕﻴﺪ و ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲورزﻳﺪ و ﻛﺴﻲ را‬
‫ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﺗﺒﺮي ﺟﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﺑﺪي از آﻧﺎن ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ ،‬از ﻣﺠﻠﺲ ﺑﻴﺮون ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ارﺑﻠﻲ ﺷﻴﻌﻲ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﺮوﻫﻲ از اﻫﻞ ﻋـﺮاق ﺑـﺮ ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ ﺣﺴـﻴﻦ وارد ﺷـﺪﻧﺪ و‬
‫درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺑﺪي ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺳﺨﻨﺸﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ‬

‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺟـﺰو ﻣﻬـﺎﺟﺮان ﻧﺨﺴـﺘﻴﻦ ﻫﺴـﺘﻴﺪ ﻛـﻪ ‪§¦¥¤m‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫¨©‪ l¶µ´³²±°¯®¬«ª‬اﻟﺤﺸــﺮ‪8 :‬ﮔﻔﺘﻨــﺪ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺧﻴﺮ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺷـﻤﺎ ﺟـﺰو ‪ÄÃÂÁÀ¿¾½¼»º¹¸m‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪
lÏÎÍÌËÊÉÈÇÆÅ‬اﻟﺤﺸــﺮ‪9 :‬ﻫﺴــﺘﻴﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨــﺪ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺧﻴﺮ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺗﺒﺮي ﺟﺴﺘﻴﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺟﺰو ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ دو ﮔﺮوه ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻣﻦ ﺷـﻬﺎدت ﻣـﻲ‬

‫دﻫﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﺰو اﻳﻦ ﮔـﺮوه ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﻧﻴﺴـﺘﻴﺪ‪HGFEDCBAm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lSRQPONMLKJI‬اﻟﺤﺸﺮ‪ 10 :‬از ﭘﻴﺶ ﻣﻦ ﺑﺮوﻳﺪ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ - 1‬ﻣﺮزه ﻣﺤﻤﺪ ﺗﻘﻲ ﻟﺴﺎن اﻟﻤﻠﻚ ﺷﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬ج‪ ، 5‬ص‪ .143‬ﻣﺮوج اﻟﺬﻫﺐ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.60‬‬
‫‪ - 2‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.60‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫‪233‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫ﺧﺪا از ﺑﻴﻦ ﺗﺎن ﺑﺒﺮد!‬
‫ﭘﺴﺮش زﻳﺪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﺑﻮد‪ .‬آري زﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ اﺑـﻲ ﻃﺎﻟـﺐس؛‬
‫ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ در ﻣﺪح و ﺗﻤﺠﻴﺪش ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﺮده و اﺑﻮاب زﻳﺎدي را در ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﺸـﺎن ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺪح وي اﺧﺘﺼﺎص داده اﻧﺪ‪ .‬او ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﻫﻤﺎن روش ﭘﺪرش‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ و ﺟﺪش‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ‬
‫اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ و روش ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﷲ ع اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬اﺻﺤﺎﺑﻢ را ﺑـﺮاﻳﻢ‬
‫‪2‬‬
‫ﺻﺪا ﺑﺰﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ زﻳﺪ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬اﺻﺤﺎﺑﺶ درﺑـﺎرهي اﺑـﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤـﺮ از او‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺰ ﺧﻴﺮ ﭼﻴﺰي درﺑﺎرهي آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻢ و از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺧﻮد ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺟـﺰ ﺧﻴـﺮ‬
‫درﺑﺎرهي آﻧﻬﺎ ﻧﺸﻨﻴﺪه ام‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ از اﺻﺤﺎب ﻣـﺎ ﻧﻴﺴـﺘﻲ‪ ،‬و از او ﺟـﺪا ﺷـﺪﻧﺪ و او را ﺗـﺮك‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬زﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺮوز ﻣﺎ را ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ‪ ،‬از آن روز اﺳﻢ راﻓﻀﻲ ﺑﺮ آﻧﺎن اﻃﻼق ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮزه ﺗﻘﻲ ﺑﺮ آن ﻣﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪:‬‬
‫زﻳﺪ آﻧﻬﺎ را از ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد ﺑﻪ اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧـﺪ زﻳـﺪ از‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﺗﺒﺮي ﻧﻤﻲﺟﻮﻳﺪ‪ ،‬او را ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ و از وي ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ و ﭘﺲ از اﻳﻦ ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫واژه درﺑﺎرهي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ ﻏﻠﻮ و زﻳﺎده روي ﻛﻨﺪ و ﻃﻌﻦ ﺑﻪ اﺻﺤﺎب را ﺟـﺎﻳﺰ‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﺪاﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ – اﻣﺎم ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن – ﻫﻤﻴﻦ ﺳـﺨﻦ آﻧﻬـﺎ را ﺗﻜـﺮار‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻧﻈﺮ آﻧﺎن را دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻟﻘﺐ ﺻﺪﻳﻖ را ﺑﺮ اﺑﻮﺑﻜﺮ اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛـﺮد‪،‬‬

‫‪ - 1‬ارﺑﻠﻲ ‪ ،‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 78‬‬

‫‪ - 2‬ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 87‬‬
‫‪ - 3‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »اﻗﻮال زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻤﺪة اﻟﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‪ ،‬اﺧﺒﺎر زﻳـﺪ ﺑـﻦ ﻋﻠـﻲ«( ‪،‬‬
‫ج‪ ،3‬ص‪.590‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪234‬‬

‫ﻣﻲﺟﻬﺪ و ﺑﻪ ﺷﺪت او را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آري‪ ،‬ﺻـﺪﻳﻖ‪ .‬ﻫـﺮ ﻛـﺲ ﺑـﻪ او ﺻـﺪﻳﻖ‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﻫﻴﭻ ﺳﺨﻦ وي را راﺳﺖ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ و ﻋﺜﻤﺎن ش را ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑـﺎ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻌﺎﺷﺮت و رﻓﺖ و آﻣﺪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ دوﺳﺘﻲ ﻛﻨﻨﺪ و راﺑﻄﻪي ﺳﺒﺒﻲ و داﻣﺎدي اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎ آﻧﺎن ﺟﻨـﮓ و ﻣﺠﺎدﻟـﻪ ﻧﻜﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﺣﺘﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺟﻨﮓ و ﺟﺪل ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﻣﻲﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻜﻔﻴﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ﭘﺮ از ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ س اﺻـﺤﺎﺑﺶ را از ﻓﺤـﺶ و دﺷـﻨﺎم و ﺗﻜﻔﻴـﺮ و‬
‫ﺗﻔﺴﻴﻖ‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﺻﻔﻴﻦ ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ آﻧﻬﺎ را از ﻓﺤﺶ دادن ﺑﻪ ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن ﺻﻔﻴﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻨﻊ‬
‫ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻋﻨﻮان ﺧﻄﺒﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ‪ :‬از ﺳﺨﻨﺎن ﻋﻠﻲ س ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ از اﺻﺤﺎﺑﺶ ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺷـﺎم‬
‫را در اﻳﺎم ﺟﻨﮓ ﺻﻔﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺰا و ﺑﺪ و ﺑﻴﺮاه ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﺑﺪم ﻣﻲآﻳﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻓﺤﺶ و دﺷﻨﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ و اﮔﺮ اﻋﻤـﺎل و اﺣـﻮال‬
‫ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰاﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻬﺎﻧﻪ و ﻋـﺬر اﺳـﺖ‪ .‬ﺑـﻪ ﺟـﺎي‬
‫ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬از رﻳﺨﺘﻦ ﺧﻮن ﻣﺎ و ﺧﻮن آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻦ و راﺑﻄﻪي ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﺎ و آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﻜﻮ ﺑﮕﺮدان و آﻧﻬﺎ را از ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻧﺠﺎت ﺑﺪه ﺗﺎ ﺣﻖ از ﻧﺎﺣﻖ ﻣﻌﻠﻮم ﺷﻮد‪ .‬ﻛﺴـﺎﻧﻲ‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﻪ دﻟﺒﺴﺘﻪي ﻇﻠﻢ و دﺷﻤﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ از آن دﺳﺖ ﺑﺮدارﻧﺪ«‪.‬‬
‫دﻳﻨﻮري ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را آورده و ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻓﺤﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ‬
‫اﻣﺎم ﻣﻈﻠﻮم‪ ،‬ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎنس را ﺷﻬﻴﺪ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ ﻣﻌﺎوﻳـﻪ و‬
‫ﻳﺎراﻧﺶ را ﻟﻌﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ و ﻋﻠﻲ ﺳﺆال و ﺟﻮاﺑﻲ رد و ﺑﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ﺗﺒﺮﻳﺰ )اﻳﺮان(‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.147‬‬

‫‪ - 2‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪.323‬‬
 ‫‪235‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫دﻳﻨﻮري اﻳﻦ داﺳﺘﺎن را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ آورده اﺳﺖ‪ :‬ﻋﻠﻲ ﺧﺒﺮدار ﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺠﺮ ﺑـﻦ ﻋـﺪي و‬
‫ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﺣﻤﻖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ و اﻫﻞ ﺷﺎم‪ ،‬ﻓﺤﺶ و ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ دﻧﺒﺎل آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد و آﻧﻬﺎ‬
‫را از اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺎزداﺷﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي اﻣﻴﺮﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﺎ ﺑﺮ ﺣﻖ ﻧﻴﺴـﺘﻴﻢ و آﻧﻬـﺎ ﺑـﺮ‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ؟ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻌﺒﻪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﺎ را از ﻓﺤـﺶ و ﻟﻌـﻦ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻣﻨﻊ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺪم ﻣﻲآﻳﺪ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺤ‪‬ـﺎش و ﻟﻌـﻦ ﻛﻨﻨـﺪه ﺑﺎﺷـﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴـﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪا‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﻮنﻫﺎي ﻣﺎ و آﻧﻬﺎ را ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻧﻜﻦ و راﺑﻄﻪي ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﻜﻮ ﮔﺮدان‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ اﻫﻞ ﺷﺎم و ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑـﻦ اﺑﻮﺳـﻔﻴﺎن‬
‫راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺖ و آﻧﻬﺎ را از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻄﻮر ﻣﻲﺗﻮان از او ﺗﻮﻗﻊ داﺷﺖ ﻛﻪ اﻫـﻞ‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و اﺻﺤﺎب او را ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﺑﻠﻜﻪ او ﺑﻪ اﺳﻼم و اﻳﻤﺎن اﻫﻞ ﺷﺎم ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ آﻧﺎن ﺑـﺎ ﻋﻠـﻲ ﺟﻨﮕﻴﺪﻧـﺪ و‬
‫ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﺎن ﻛﺎﻓﺮ و ﻣﺮﺗﺪ ﻧﺒﻮده و از داﻳﺮهي اﺳﻼم ﺧﺎرج ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺟﻌﻔﺮ از ﭘﺪرش ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ؛ ﺑﻪ ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن ﻣﻲﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻔﺮ‬
‫ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲﺟﻨﮕﻴﻢ و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎﻓﺮ داﻧﺴﺘﻦ ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺮ ﺣﻖ ﻫﺴﺘﻴﻢ و آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺮ ﺣﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ در ﺧﻄﺒﻪ اش در ﺣﻀﻮر ﻳﺎران و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎﻧﺶ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﺎ ﻫﻤﺮاه رﺳﻮل ﺧﺪاع ﺑﻮدﻳﻢ و ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﭘﺪاران و ﻓﺮزﻧﺪان و ﺑﺮادران و ﻧﺰدﻳﻜﺎن ﺑﻮد‪ .‬در‬
‫ﻫﺮ ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺟﺰ اﻳﻤﺎن و ﭘﺎﻳﺪاري ﺑﺮ ﺣﻖ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر و ﺻﺒﺮ ﺑﺮ دردﻫـﺎي زﺧـﻢ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻤﻲاﻓﺰود‪ .‬وﻟﻲ اﻳﻨﻚ در زﻣﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮادران ﻣﺎن ﺻﺮﻓﺎً ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ‬

‫‪ - 1‬اﻻﺧﺒﺎر اﻟﻄﻮال )ذﻳﻞ ﻋﻨﻮان واﻗﻌﺔ ﺻﻔﻴﻦ(‪ ،‬ﻗﺎﻫﺮه‪ ،‬ص‪.165‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪236‬‬

‫‪1‬‬
‫اﻧﺤﺮاف و ﺷﺒﻬﻪ و ﺗﺄوﻳﻠﻲ ﻛﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺟﻨﮕﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﺻﺮﻳﺢ ﺗﺮ از آن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»اي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا! ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺗﻘﻮاي اﻟﻬﻲ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻢ؛ ﭼﻮن ﺗﻘﻮا ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ آن ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮد و ﻋﺎﻗﺒﺖ‪ ‬ﻧﻴﻚ ﻛﺎرﻫﺎ در دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳـﺖ‪ .‬دروازهﻫـﺎي ﺟﻨـﮓ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ و اﻫﻞ ﻗﺒﻠﻪ ﮔﺸﻮده ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را در اﻳﻤـﺎن ﺑـﻪ ﺧـﺪا و ﺗﺼـﺪﻳﻖ رﺳـﻮل اﷲ ع ﻫﻤﭽـﻮن ﺧـﻮد‬
‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاﺋﺖ و ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻲ ﺧﻮد را از ﺧﻮن ﻋﺜﻤﺎنس اﻋﻼم ﻣﻲ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻣﻨـﺎﻃﻖ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ در آن ﻣﺎﺟﺮاي ﻣﻴﺎن ﺧﻮد و اﻫﻞ ﺻﻔﻴﻦ را ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫»آﻏﺎز ﺟﻨﮓ ﻣﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺷﺎم ﻣﻮاﺟﻪ ﺷـﺪﻳﻢ و در ﻇـﺎﻫﺮ ﺧـﺪاي ﻣـﺎ و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻜﻲ اﺳﺖ و دﻋﻮت ﻣﺎ‪ ،‬در اﺳﻼم ﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬و در اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺗﺼﺪﻳﻖ رﺳﻮﻟﺶ‬
‫ﻧﻪ ﻣﺎ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺗﺮي دارﻳﻢ و ﻧﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺎ‪ .‬ﻓﻘﻂ اﺧﺘﻼف ﻣﺎ‪ ،‬در ﺧﻮن ﻋﺜﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣـﺎ از آن‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﺒﺮا و ﺑﻲﮔﻨﺎﻫﻴﻢ‪ 3.‬ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ :‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ‪ ...‬ﺗﺎ آﺧﺮ ﺧﻄﺒﻪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﻋﻠﻲس ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﻘﺪر ﻋﺎدل و ﻣﻨﺼﻒ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻨﮕﺮﻳـﺪ ﻛـﻪ‬
‫ﭼﻘﺪر از ﻋﻠﻲ و از ﺣﻖ در ﻗﻮل و ﻋﻤﻞ‪ ،‬دورﻧﺪ؟‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪.179‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.248‬‬
‫‪ - 3‬ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ -‬ﻛﻪ ادﻋﺎي دوﺳﺘﻲ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را دارد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺴﺎرت ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻠـﻲ ﻗﺘـﻞ‬
‫ﻋﺜﻤﺎن را ﻣﺒﺎح داﻧﺴﺘﻪ و اﺷﻜﺎﻟﻲ در آن ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﻣﻤﻠﻮ از اﻗﻮال اﻣﺎم اول و‬
‫ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮل ﺧﻮدﺷﺎن اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﻋﻠﻲ س در ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫او از ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎن س و ﻗﺎﺗﻼﻧﺶ ﻣﺒﺮا و ﺑﻲﮔﻨﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳـﻦ اﻣـﺮ ﮔـﻮاﻫﻲ‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ اﻣﺎ از اﻳﻦ ﻗﻮم ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏـﻪ را ﻣـﻲﺧﻮاﻧـﺪ؟ زﻳـﺮا ﺣﺴـﺪ‪ ،‬ﻗﻠـﺐ ﻫﺎﻳﺸـﺎن را ﺧـﻮرده و‬
‫ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن را ﻛﻮر ﻛﺮده‪ ،‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻮري ﺑﺮاﻳﺶ ﻗﺮار ﻧﺪاده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻮري ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ )ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ(‪ ،‬ص‪.448‬‬
 ‫‪237‬‬ ‫ﺑﺎب دوم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫اﻳﻦ ﻋﻠﻲ و دﻳﺪﮔﺎﻫﺶ درﺑﺎرهي دﺷﻤﻦ ﺗﺮﻳﻦ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ او ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎل دﻳﺪﮔﺎه وي و‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺘﺶ درﺑﺎرهي دوﺳﺘﺪاران آﻧﻬﺎ و ﺧﻠﻔﺎي رﺳﻮل اﷲ ع و دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣـﻲﺑﺎﺷـﺪ؟‬
‫ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﻴﺰ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﻳﺪﮔﺎﻫﺸﺎن درﺑﺎرهي ﻣﺎدران ﻣﺆﻣﻨﺎن ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫اﻳﻦ ﺑﺎب را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﺆال ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ :‬آﻳﺎ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ و اﻫﻞ ﺑﻴﺘﺶ ﻣـﺆﻣﻦ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻳـﺎ‬
‫ﺧﻴﺮ؟ اﮔﺮ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﻮده اﻧـﺪ‪ ،‬ﻣﺸـﻤﻮل اﻳـﻦ ﻛـﻼم ﺧﺪاوﻧـﺪ ﻣـﻲﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ‬

‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪
l°¯®¬«ª©¨m :‬اﻷﺣﺰاب‪6 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﺣﻜﻢ ﻗﺮآن و ﺧﺎﻟﻖ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻣﺎدر اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﻣﺎدر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺼﻮر ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﺨﺼﻲ ادﻋﺎي دوﺳﺘﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ اﻣـﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺎدرش دﺷﻨﺎم ﺑﺪﻫﺪ؟‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﻣﻲداﻧﻴﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﺮﻳﻒ و ﻛﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وﻗﺘﻲ دﺷﻨﺎم و ﻓﺤﺶ ﺑـﻪ‬
‫او داده ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﮔﺬﺷﺖ ﻧﻤﻲﻧﻤﺎﻳﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓـﺮدي ﺑـﻪ ﻣـﺎدرش ﻓﺤـﺶ و‬
‫ﻧﺎﺳﺰا ﺑﮕﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻣﺎدر ﻋﻠﻲ و اﻫﻞ ﺑﻴﺘﺶ را دﺷﻨﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻴﺪ؟‬
‫اﻳﻦ دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻴﻌﻪ درﺑﺎرهي ﻋﻤﻮم ﺻﺤﺎﺑﻪ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺧﻠﻔﺎي راﺷﺪﻳﻦ ﺑﻮد و آن ﻫﻢ دﻳﺪﮔﺎه اﻫﻞ‬
‫ﺑﻴﺖ درﺑﺎرهي آﻧﻬﺎ و دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﺨﺎﻟﻒ دﻳﺪﮔﺎه ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دروغ و‬
‫ﻓﺮﻳﺐ و ﻧﻔﺎق ﺧﻮد را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﻴﻌﻪ دوﺳﺘﺪار و ﻣﻄﻴﻊ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ دﺷﻤﻦ و ﻣﺨـﺎﻟﻒ آﻧﻬـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ‪ ،‬و اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻄﻠﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ در اﻳﻦ ﺑﺎب آن را از ﻃﺮﻳﻖ ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن اﺛﺒﺎت ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺗـﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ و ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
 ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪:‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫‪
lrqponmlkjim‬اﻷﻧﻌﺎم‪» 159 :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻳﻨﺸﺎن را ﻓﺮﻗﻪ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻓﺮﻗﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و دﺳﺘﻪ دﺳﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬در ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺟﺰو آﻧﺎن ﻧﻴﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫دﺳﺘﻪ اي ﺷﻴﻌﻪ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ادﻋﺎي دوﺳﺘﻲ و ﺣﺐ‪ ‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﭘﻴﺮوي از آﻧﻬـﺎ را ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮزان اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و دﺷﻤﻨﺎن آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ اواﻣﺮ و ﻧـﻮاﻫﻲ آﻧﻬـﺎ ﻋﻤـﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و از ﻣﻌﺮوف‪ ،‬ﻧﻬﻲ و ﺑﻪ ﻣﻨﻜﺮ‪ ،‬اﻣﺮ ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ و ﺑـﻪ دوﺳـﺘﺎن آﻧﻬـﺎ ﻛﻴﻨـﻪ ﻣـﻲورزﻧـﺪ و‬
‫دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲدارﻧﺪ‪ .‬از ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي و ﻫﻴﭻ ﮔﺎه از آن ﺳـﺮﭘﻴﭽﻲ ﻧﻤـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬داﺳﺘﺎنﻫﺎ و اﺳﻄﻮرهﻫﺎ و دروغﻫﺎﻳﻲ را ﺧﻠﻖ ﻛﺮده و ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‬
‫و در ﭘﺲ اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت‪ ،‬اﻫﺪاف ﺑﺰرﮔﻲ دارﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن را رواج دﻫﻨـﺪ و اراذل و اوﺑـﺎش را‬
‫ﺑﻪ دﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻠﺐ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬ﭘﺲ در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺿـﺮر ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ ﺿـﺮر‬
‫اﺧﺮوي واﻗﻌﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻫﻞ ﺑﻴـﺖ ﺻـﺎﻟﺢ‪ ،‬ﺳـﺨﻨﻲ ﻣﺨـﺎﻟﻒ ﻗـﺮآن و ﺳـﻨﺖ رﺳـﻮل اﷲ ع‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ اﻣﻮري ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ ﻧﺴـﺒﺖ داده ﺷـﻮد؛‬
‫ﭼﻮن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ در ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش آﻣﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬

‫ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ آن ﺗﻤﺴ‪‬ﻚ ﻣـﻲﺟﻮﻳﻨـﺪ‪ lÍÌËÊm
:‬اﻟﻨﺴـﺎء‪`_m 59 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lgfedcba‬اﻷﻧﻔــﺎل‪ÒÑÐÏÎm 20 :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ lÓ‬آل ﻋﻤﺮان‪QPONMLKJIHGFEDCBAm 132 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬

‫‪ lZYXWVUTSR‬اﻷﺣﺰاب‪36 :‬در ﺳـﻨﺖ ﺛﺎﺑـﺖ ﻧﺒـﻮي آﻣـﺪه اﺳـﺖ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫»ﺗﺮﻛﺖ ﻓﻴﻜﻢ أﻣﺮﻳﻦ ﻟﻦ ﺗﻀﻠﻮا ﻣﺎ ﺗﻤﺴﻜﺘﻢ ﺑﻬﻤﺎ‪ :‬ﻛﺘﺎب اﷲ وﺳﻨﺘﻲ«‪» :‬دو ﭼﻴﺰ را در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻲ ﮔﺬارم ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺴ‪‬ﻚ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﻲﺷﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ ﻣﻦ‪«.‬‬
‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻋﻠﻲ و اوﻻدش ﺑـﻪ آن اﻋﺘـﺮاف ﻛـﺮده اﻧـﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ از ﺛﻘﻔـﻲ در ﻛﺘـﺎب‬
‫»اﻟﻐﺎرات« رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻋﻠﻲ ﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﺼﺮ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ آن را ﺗﻮﺳﻂ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ‬
 ‫‪239‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده اﻧﺼﺎري ـ او را ﻛﺎرﮔﺰار ﻣﺼﺮ ﻛﺮده ﺑﻮدـ ﻓﺮﺳﺘﺎد و آﻧﻬﺎ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﺑـﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﻮد دﻋﻮت ﻛﺮد‪» :‬ﺣﻖ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ رﺳﻮﻟﺶ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻴﻢ‪«.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺎده اﻧﺼﺎري‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ را ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﺧﺪاي را‬
‫ﺳﭙﺎس ﮔﻔﺖ و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮﺧﻴﺰﻳﺪ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ رﺳﻮﻟﺶ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ رﺳﻮﻟﺶ ﻋﻤﻞ ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻌﺘﻲ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻨﺪ و‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﺼﺮ اﺳﺘﻮار ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﻋﻠﻲ س ﻧﺎﻣﻪ اي را ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻪ ﺑﺼﺮه ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬از ﺑﻨـﺪهي ﺧـﺪا‪ ،‬اﻣﻴـﺮ‬
‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎم ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺼﺮه ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳـﻼم‬
‫ﻋﻠﻴﻜﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ ‪ ...‬اﮔﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﺮا ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ و ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﺮا ﻗﺒﻮل ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮ ﺳﺮ اﻃﺎﻋﺖ ﻣـﻦ ﺛﺎﺑـﺖ‬
‫‪3‬‬
‫ﻗﺪم و ﭘﺎﻳﺪار ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ رﺳﻮﻟﺶ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ رﻓﺘﺎر ﻣﻲﻛﻨﻢ‪«.‬‬
‫ﻋﻠﻲس ﮔﻔﺖ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻗﻮل و ﺳﺨﻨﻲ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد و‬
‫ﻫﻴﭻ ﻗﻮل و ﻋﻤﻠﻲ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻧﻴﺖ درﺳﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد و ﻫﺮ ﻗﻮل و ﻋﻤﻞ و ﻧﻴﺘﻲ‪ ،‬در ﺻﻮرت ﻣﻄﺎﺑﻘﺖ ﺑﺎ‬
‫‪4‬‬
‫ﺳﻨﺖ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭘﺴﺮان ﻋﻠﻲ س و اﻣﺎﻣﻲ از اﻣﺎﻣﺎن ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﺷﺎن‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴـﺰي‬
‫‪5‬‬
‫درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ در آن ﻛﺘﺎب ﻳﺎ ﺳﻨﺖ آﻣﺪه ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺛﻘﻔﻲ‪ ،‬اﻟﻐﺎرات )ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »وﻻﻳﺖ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.211‬‬

‫‪ - 2‬اﻟﻐﺎرات‪ ،‬ص‪ 211‬و ‪.212‬‬
‫‪ - 3‬ﺛﻘﻔﻲ‪ ،‬اﻟﻐﺎرات‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.403‬‬
‫‪ - 4‬ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻻﺻﻮل )ﻛﺘﺎب ﻓﻀﻞ اﻟﻌﻠﻢ(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.70‬‬
‫‪ - 5‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻻﺻﻮل‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ ،59‬ﺑﺎب رﺟﻮع ﺑﻪ ﻛﺘﺎب و ﺳﻨﺖ و اﻳﻦ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺣﻼل وﺣﺮاﻣﻲ ﺑﺪون رﺟﻮع‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را از ﭘﺪرش در ﻛﺘﺎب اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬ص‪ 56‬ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪240‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺎ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ ﺣﻀـﺮت ﻣﺤﻤـﺪ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻓﺮ‬
‫‪1‬‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫از ﭘﺪرش ﺑﺎﻗﺮ ‪-‬اﻣﺎم ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ -‬ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺳﻨﺖ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﻨﺖ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫از ﭘﺪرش ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ – اﻣﺎم ﭼﻬﺎرم ﺷﻴﻌﻪ – ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑـﺎﻻﺗﺮﻳﻦ اﻋﻤـﺎل‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﺳﻨﺖ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻛﺸـﻲ از ﺟﻌﻔـﺮ ﺑـﻦ ﺑـﺎﻗﺮ‬
‫رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻘﻮاي ﺧﺪاوﻧﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و آﻧﭽﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﻗﻮل ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺳـﻨﺖ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﻣـﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻤـﺪع‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از ﻣﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﺣﺪﻳﺜﻲ را رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰّ و ﺟﻞ‬
‫‪4‬‬
‫و رﺳﻮل اﷲ ع ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد را اﻣﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﺣﺪﻳﺜﻲ را از ﻣﺎ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛـﻪ‬
‫‪5‬‬
‫ﻣﻮاﻓﻖ ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭘﺪرش اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ را اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ؛ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ اﻣﺮ ﻣﺎ و آﻧﭽﻪ از ﻣﺎ ﻧﻘﻞ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ؛ اﮔﺮ در ﻗﺮآن ﭼﻴﺰي ﻣﻮاﻓﻖ آن ﻳﺎﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ آن ﻋﻤـﻞ ﻛﻨﻴـﺪ و اﮔـﺮ ﭼﻴـﺰي‬
‫‪6‬‬
‫ﻣﻮاﻓﻖ آن ﻧﻴﺎﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬آن را ﻧﭙﺬﻳﺮﻳﺪ‪«.‬‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ ‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪.70‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.71‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.70‬‬
‫‪ - 4‬رﺟﺎل ﻛﺸﻲ )ذﻳﻞ ﺷﺮح ﺣﺎل ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ(‪ ،‬ﻛﺮﺑﻼء‪ ،‬ص‪.195‬‬
‫‪ - 5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.195‬‬
‫‪ - 6‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻷﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.237‬‬
 ‫‪241‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﭘﻴﺶ از او ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﻗﺎﻋﺪهي اﺻﻮﻟﻲ را ﺑﻴﺎن ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آﻧﭽﻪ ﻣﻮاﻓﻖ‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ و آﻧﭽﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﺒﻮد‪ ،‬رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را ﺑﺎﻗﺮ از رﺳﻮل اﷲ ع آورده ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»ﻓــﺈذا أﺗــﺎﻛﻢ اﻟﺤــﺪﻳﺚ ﻓﺎﻋﺮﺿــﻮﻩ ﻋﻠــﻰ ﻛﺘــﺎب اﷲ ﻋـ ّـﺰ وﺟــﻞ وﺳــﻨﺘﻲ‪ ،‬ﻓﻤــﺎ واﻓــﻖ ﻛﺘــﺎب اﷲ وﺳــﻨﺘﻲ‬
‫ﻓﺨﺬوﻩ‪ ،‬وﻣﺎ ﺧﺎﻟﻒ ﻛﺘـﺎب اﷲ ﻓـﻼ ﺗﺄﺧـﺬوﻩ«‪» :2‬وﻗﺘﻲ ﺣﺪﻳﺜﻲ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ آن را ﺑـﺎ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ ﻣﻦ ﺑﺴﻨﺠﻴﺪ؛ ﭘﺲ آﻧﭽﻪ ﻣﻮاﻓﻖ ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﺪ و آﻧﭽﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﭙﺬﻳﺮﻳﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﺳﺘﻮر ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶع و ﺗﻌﺎﻟﻴﻤﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻪ – ﻃﺒﻖ‬
‫ﭘﻨﺪار ﺧﻮدﺷﺎن – ﻧﻘﻞ ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫در ﭘﺮﺗﻮ اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ از ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﭘﺮﺳﻴﻢ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﭼﻪ اﻋﺘﻘﺎدي دارﻳﺪ و ﭼﻪ ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻴﺪ؟ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻳﺪ‪ ،‬آﻳﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﺎدرﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﺷﻤﺎ راﺳﺘﮕﻮﻳﻴﺪ‬
‫ﻳﺎ دروﻏﮕﻮ؟ آﻳﺎ آﻧﭽﻪ ﻧﮕﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻴﺪ و آﻧﭽﻪ ﺗﺼﻮرش ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دروغ‬
‫ﻣﻲﺑﻨﺪﻳﺪ؟‬
‫ﭘﺲ از ﺳﺮور دو ﻋﺎﻟﻢ و رﺳﻮل ﺛﻘﻠﻴﻦ و ﺻﺎﺣﺐ دو ﺣﺮم ﺷﺮوع ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ؛ ﭼﻮن دروغﻫﺎ و‬
‫ﺳﺨﻨﺎن زﻳﺎدي و زﺷﺖﺗﺮﻳﻦ اﻓﺘﺮاﻫﺎ را ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را از‬
‫ﺟﻬﻨﻢ آﻣﺎده ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺘﻌﻪ )ازدواج ﻣﻮﻗﺖ(‪:‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ دروغﻫﺎي زﺷﺖ و ﻛﺜﻴﻔﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.221‬‬
‫‪ - 2‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺣﺘﺠﺎج‪ ،‬ص‪.229‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪242‬‬

‫»ﻣﻦ ﺧﺮج ﻣﻦ اﻟﺪﻧﻴﺎ وﻟﻢ ﻳﺘﻤﺘﻊ ﺟﺎء ﻳﻮم اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ وﻫﻮ أﺟﺪع«‪» :1‬ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ از دﻧﻴـﺎ ﺑـﺮود و‬
‫ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺎ ﮔﻮش و ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺮﻳﺪه ﻣﻲآﻳﺪ«‪.‬‬
‫زﺷﺖﺗﺮ و ﻗﺒﻴﺢﺗﺮ از اﻳﻦ ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﻬﺘﺎن زده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﺗﻤﺘﻊ ﻣﺮة واﺣﺪة ﻋﺘـﻖ‬
‫ﺛﻠﺜﻪ ﻣﻦ اﻟﻨﺎر‪ ،‬وﻣﻦ ﺗﻤﺘﻊ ﻣﺮﺗﻴﻦ ﻋﺘﻖ ﺛﻠﺜـﺎﻩ ﻣـﻦ اﻟﻨـﺎر‪ ،‬وﻣـﻦ ﺗﻤﺘـﻊ ﺛـﻼث ﻣـﺮات ﻋﺘـﻖ ﻛﻠـﻪ ﻣـﻦ اﻟﻨـﺎر«‪» :2‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر ازدواج ﻣﻮﻗﺖ )ﺻﻴﻐﻪ( داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﻮم ﺑﺪن وي از آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﻧﺠـﺎت‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دو ﺑﺎر ازدواج ﻣﻮﻗﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دو ﺳﻮم و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر ازدواج ﻣﻮﻗﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺑﺪن او از آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ در اﻣﺎن ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم ﭼﻘﺪر زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻬﺘﺎن ﻣﻲزﻧﻨﺪ و ﭼﻘﺪر از ﺷـﺮﻳﻌﺖ‬
‫ﮔﺮاﻧﻘﺪر اﺳﻼم و ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ ﭘﺎك آن ﺑﻪ دورﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم دﻳﻦ و ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟـﺬﺗﻬﺎ و ﺷـﻬﻮات‬
‫ﺧﻮد رﻧﮓ دﻳﻨﻲ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﭼﻄﻮر آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ رﺳﻮل ﺻﺎدق و اﻣﻴﻦ و ﻧﺎﻫﻲ از ﻣﻨﻜﺮات‪ ،‬ﻧﺴـﺒﺖ‬
‫ﻣﻲدﻫﻨﺪ؟‬
‫اﻳﻦ ﻗﻮم در ﭘﺲ اﻳﻦ اﻋﻤﺎل ﻣﻲﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﻦ ﺧﺪا را ﺑﺎزﻳﭽﻪي ﻓﺎﺳﻘﺎن و ﻓﺎﺟﺮان ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻣﺴﺨﺮهﻛﻨﻨﺪﮔﺎن آن را ﻣﺴﺨﺮه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻓﺮاد از ﻳﻬﻮدﻳﺎن ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز ﺑﻪ ارث ﺑﺮده اﻧـﺪ؛‬
‫ﻫﻤﺎن ﻳﻬﻮدﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺬﻫﺐ و اﻳﻦ ﻋﻘﺎﻳﺪ را ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ 3.‬آﻳـﺎ ﻋﺎﻗﻼﻧـﻪ اﺳـﺖ ﻛـﻪ دﻳﻨـﻲ‬
‫ﭘﻴﺮوان ﺧﻮد را از ﺗﻤﺎم ﻗﻴﺪ و ﺑﻨﺪﻫﺎ و واﺟﺒﺎت و ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و رﻧﺠﻬـﺎ‪ ،‬آزاد ﺑﮕـﺬارد و رﻫـﺎﻳﻲ از‬
‫ﻋﺬاب ﺧﺪاوﻧﺪ را در ﮔﺮو ﺷﻬﻮت ﭘﺮﺳﺘﻲ و ﻟﺬت ﭘﺮﺳﺘﻲ ﺑﺪاﻧﺪ؟‬
‫ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﷲع‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ دروغ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜـﺮده‬
‫اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻫﺎﻧﺖ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ - :‬از ذﻛﺮ اﻳﻦ ﻛﻔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم‪ -‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‬

‫‪ - 1‬ﻣﻼ ﻓﺘﺢ اﷲ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.489‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ‪ ،‬ص‪ 492‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺷﻴﺦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺎﻟﻲ‪ ،‬در رﺳﺎﻟﻪ اي ﻛﻪ در ﺑﺎب ﻣﺘﻌﻪ ﻧﻮﺷـﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب »اﻟﺸﻴﻌﺔ و اﻟﺴﻨﺔ« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
 ‫‪243‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﻦ ﺗﻤﺘﻊ ﻣﺮة أﻣﻦ ﻣﻦ ﺳﺨﻂ اﻟﺠﺒﺎر‪ ،‬وﻣﻦ ﺗﻤﺘﻊ ﻣﺮﺗﻴﻦ ﺣﺸﺮ ﻣﻊ اﻷﺑـﺮار‪ ،‬وﻣـﻦ ﺗﻤﺘـﻊ‬
‫ﺛﻼث ﻣﺮات زاﺣﻤﻨﻲ ﻓﻲ اﻟﺠﻨﺎن«‪» :1‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻳﻚ ﺑﺎر ﺻﻴﻐﻪ ﺑﻜﻨﺪ از ﺧﺸـﻢ ﺧﺪاوﻧـﺪ رﻫـﺎﻳﻲ‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ دو ﺑﺎر ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻜﻨﺪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران ﻣﺤﺸﻮر ﻣﻲﺷﻮد و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺳﻪ‬
‫ﺑﺎر ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﻬﺸﺖ ﻫﻤﺮاه ﻣﻦ اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻦ اﻳﻦ اﻣﻮر اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ آﺷﻜﺎرا اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را ذﻛﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را اﺑﺰاري ﺟﻬﺖ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮد و در ﻣﻌﺮض ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎ و ﺗﻌﺎﺑﻴﺮ زﺷﺖ و دروغ‬
‫ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺗﻬﻤﺖ زده و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﺗﻤﺘﻊ ﻣﺮة ﻛﺎﻧﺖ درﺟﺘﻪ ﻛﺪرﺟﺔ اﻟﺤﺴﻴﻦ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺴﻼم ‪ -‬اﻹﻣﺎم اﻟﺜﺎﻟﺚ اﻟﻤﻌﺼﻮم ﺣﺴﺐ‬
‫زﻋﻤﻬﻢ ‪ -‬وﻣﻦ ﺗﻤﺘﻊ ﻣﺮﺗﻴﻦ ﻛﺎﻧـﺖ درﺟﺘـﻪ ﻛﺪرﺟـﺔ اﻟﺤﺴـﻦ ﻋﻠﻴـﻪ اﻟﺴـﻼم ‪ -‬اﻹﻣـﺎم اﻟﺜـﺎﻧﻲ‬
‫اﻟﻤﻌﺼﻮم اﻟﻤﺰﻋﻮم ‪ -‬وﻣﻦ ﺗﻤﺘﻊ ﺛﻼث ﻣﺮات ﻛﺎﻧﺖ درﺟﺘﻪ ﻛﺪرﺟﺔ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ أﺑـﻲ ﻃﺎﻟـﺐ ﻋﻠﻴـﻪ‬
‫اﻟﺴﻼم‪ – 2‬اﻹﻣﺎم اﻟﻤﻌﺼﻮم اﻷول ﻟﺪﻳﻬﻢ‪ ،‬ﺧﺘﻦ رﺳﻮل اﷲ واﺑﻦ ﻋﻤﻪ – وﻣـﻦ ﺗﻤﺘـﻊ أرﺑـﻊ ﻣـﺮات‬
‫ﻓﺪرﺟﺘﻪ ﻛﺪرﺟﺘﻲ«‪» :3‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺻﻴﻐﻪ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬درﺟﻪ اش ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺟﻪي ﺣﺴﻴﻦ ؛ –‬
‫اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺳﻮم ﺷﻴﻌﻪ – اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دو ﺑـﺎر ازدواج ﻣﻮﻗـﺖ ﺑﻜﻨـﺪ‪ ،‬درﺟـﻪ اش‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫درﺟﻪي ﺣﺴﻦ؛–اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم دوم ﺷﻴﻌﻪ – اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر ازدواج ﻣﻮﻗـﺖ داﺷـﺘﻪ‬

‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.493‬‬

‫‪ - 2‬ﭘﺲ ﻣﻌﻨﺎي ﺳﺨﻦ اﻳﻦ ﻓﺮد ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻫﻞ ﻧﺠﻒ و ﺗﻤﺎم ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺸﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺘﻌﻪ را ﻋﻴﺐ‬
‫ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺣﻼل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬و ﻫﺮ ﺣﻼﻟﻲ را ﻛﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺠﺎم داد‪) .‬اﻋﻴـﺎن اﻟﺸـﻴﻌﺔ‪ ،‬ﺳـﻴﺪ ﻣﺤﺴـﻦ اﻣـﻴﻦ‪،‬‬
‫ص‪ (159‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ اﻗﻮال اﺋﻤﻪ ﻛﻪ درﺑﺎرهي وﺟﻮب ﻣﺘﻌﻪ و ﺛﻮاب آن ذﻛﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺎﻓﺎت دارد‪ .‬ﭘﺲ ﻛـﺪام ﻳـﻚ‬
‫راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻳﺎ اﻣﺎﻣﺎﻧﺘﺎن؟‬
‫‪ - 3‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.493‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪244‬‬

‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺟﻪ اش‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺟﻪي ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ؛ اﺳﺖ‪ .‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﺑـﺎر ازدواج‬
‫ﻣﻮﻗﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺟﻪ اش ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺟﻪي ﻣﻦ )ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ( اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﺑﻪ دروغﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﻬﺘﺎنﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﺑﻨﺎي اﺳﻼم ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻌﻄﻴﻞ ﺷﺪه و ﺑﻪ‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﺮﺳﺘﺎن ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻓﺎﺳﻘﺎن ﻓـﺎﺟﺮ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧـﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ رﻓﺘﺎر ﻛﺮد؟‬
‫آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺷﻴﻌﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺐ و ﻃﺮﻓﺪار اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫اﻳﻦ ﻗﻮم ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺘﻲ در اﻳﻦ ﺑﺎب دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺳـﺮور آﻧﻬـﺎ ﺗﻬﻤـﺖ زده‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺎ ﮔﻮﺷﻪ اي از آن را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪي آﻧﭽﻪ اﺧﺘﺮاع ﻛﺮده اﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ –‬
‫اﻣﺎم ﭘﻨﺠﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن– ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع در واﻗﻌﻪي ﻣﻌﺮاج ﺑﻪ‬
‫آﺳﻤﺎن رﻓﺖ‪،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮدم ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺤﻤﺪ! ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ‬
‫‪1‬‬
‫زﻧﺎن اﻣﺘﻢ را ﻛﻪ ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺨﺸﻢ«‪.‬‬
‫ﻃﻮﺳﻲ ﺑﻪ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪-‬اﻣﺎم دﻫﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ -‬اﻓﺘﺮا ﻣﻲﺑﻨﺪد ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﺳﺎﺋﻲ ﺑـﻪ او ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻓـﺪاﻳﺖ‬
‫ﺷﻮم‪ ،‬ﻣﻦ ﻗﺒﻼً ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻲﻛﺮدم و ﺑﻌﺪاً از آن ﺑﺪم آﻣﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺧـﺪاي ﺧـﻮد ﻋﻬـﺪ ﺑﺴـﺘﻢ ﻛـﻪ‬
‫ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻧﻜﻨﻢ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاﻳﻢ ﺳﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﺪم‪ ،‬در ﻛﻔﺎرهي ﺳﻮﮔﻨﺪم ﻧﺬر‬
‫و روزه را اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻢ‪ .‬وﻟﻲ ﻣﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دارم ﻛﻪ ازدواج داﺋﻢ ﺑﻜﻨﻢ‪ .‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺑـﺎ‬
‫ﺧﺪا ﻋﻬﺪ ﺑﺴﺘﻲ ﻛﻪ از وي اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻜﻨﻲ! ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ از وي اﻃﺎﻋـﺖ ﻧﻜﻨـﻲ‪ ،‬ﺑـﺪان ﻛـﻪ از وي‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﺮده اي«‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ )ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺻﺪوق ـ ﻛﺬوب ـ(‪ ،‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.463‬‬
‫‪ - 2‬ﻃﻮﺳﻲ ‪ ،‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم ‪ ،‬ج‪، 7‬ص‪ .251‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ ‪ ،‬ج‪ ، 5‬ص‪.450‬‬
 ‫‪245‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﻮﺳﻲ از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق‪ ،‬رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺘﻌﻪ در ﻗﺮآن ﻧﺎزل ﺷﺪه‬
‫‪1‬‬
‫و در ﺳﻨﺖ رﺳﻮل اﷲ ع ﺟﺎري ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ آﻧﭽـﻪ ﻗﺒـﻞ از ﻋﻤـﺮ ﺑـﻮد‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺗﻨﻬﺎ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺑﺪﺑﺨﺖ زﻧﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺎره داﺳﺘﺎن زﻳﺒﺎﻳﻲ را آورده اﻧﺪ ﻛﻪ از درون و ﺑﺎﻃﻦ آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ و راوي آن‪،‬‬
‫ﻣﺤﺪث ﺑﺰرگ ﻗﻮم‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻳﻌﻘﻮب ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﺮدي ﻗﺮﻳﺸﻲ آورده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دﺧﺘـﺮ‬
‫ﻋﻤﻪ ام ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﻣﺎل زﻳﺎدي داﺷﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﺳـﺘﮕﺎرﻫﺎي‬
‫زﻳﺎدي دارم و ﺑﺎ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام ازدواج ﻧﻜﺮده ام؛ زﻳﺮا ﻋﻼﻗﻪ اي ﺑﻪ ﻣﺮدان ﻧﺪارم ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣـﻦ ﺧﺒـﺮ‬
‫رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﻪ را در ﻗﺮآن ﺣﻼل و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ عﻧﻴﺰ‪ ،‬در ﺳﻨﺖ ﺧﻮد ﺣﻼل ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ‬
‫زﻓﺮ‪-‬ﻣﻨﻈﻮرش‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻋﻤﺮ اﺳﺖ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در ﭘﺎورﻗﻲ ﺑﺪان ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده اﺳـﺖ‪ -‬آن را‬
‫ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ را ﺑـﻪ ﺟـﺎي آورم و از اﻣـﺮ‬
‫ﻋﻤﺮ ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﻣﻦ ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻜﻦ‪ .‬ﺑﻪ وي ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑـﺎ اﺑـﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺸـﻮرت‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭘﻴﺶ وي رﻓﺘﻢ و ﺟﺮﻳﺎن را ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻦ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر زﺷﺖ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ آن ﻗﺪر ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﺴـﺒﺖ داده‬
‫اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ رﺟﻌﺖ ﻣﺎ اﻳﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺘﻌـﻪي ﻣـﺎ را ﺣـﻼل ﻧﺪاﻧـﺪ‪ ،‬از ﻣـﺎ‬
‫‪4‬‬
‫ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻃﻮﺳﻲ ‪ ،‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر)ﺑﺎب ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺘﻌﻪ(‪ ،‬ج‪ ، 3‬ص‪.142‬‬

‫‪ - 2‬ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬اﻟﺒﺮﻫﺎن ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .360‬ﺗﻔﺴـﻴﺮ اﻟﻌﻴﺎﺷـﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .233‬ﺗﻔﺴـﻴﺮ ﺻـﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪،1‬‬
‫ص‪ .347‬ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .448‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﻴﺎن‪ ،‬ص‪.32‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﻠﻴﻨﻲ ‪ ،‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﺑﺎب ﻧﻮادر(‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.465‬‬
‫‪ - 4‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻟﺼﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪ .347‬ﻣﻦ ﻻﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.458‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪246‬‬

‫ﻣﺘﻌﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﺗﻬﻤﺖ زده اﻧﺪ ﻛﻪ از او درﺑﺎرهي ﻣﺘﻌﻪ ﺳﺆال ﺷﺪ‪:‬‬
‫»ﭼﻲ ﺑﻪ زن ﺑﮕﻮﻳﻢ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ او ﺧﻠﻮت ﻛﺮدم؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و‬
‫ﺳﻨﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ع و ﺑﺪون داﺷﺘﻦ وارث و ﻣﻮروث‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺪت ﻓﻼن روز و اﮔـﺮ ﺑﺨـﻮاﻫﻲ ﻓـﻼن‬
‫ﺳﺎل و ﻓﻼن درﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ ازدواج ﻣﺘﻌﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ و ﻣﻘﺪاري اﺟﺮ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﺗﻮاﻓﻖ ﻛﺮده اﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻢ ﻳﺎ‬
‫‪1‬‬
‫زﻳﺎد‪ ،‬ﻧﺎم ﻣﻲﺑﺮي«‪.‬‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺘﻌﻪ‪:‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ – اﻣﺎم ﺷﺸﻢ ﺷﻴﻌﻪ – درﺑﺎرهي ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺑﺪون ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺎ زﻧﻲ ازدواج‬
‫ﻣﻮﻗﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻠﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛـﻪ دﺧﺘـﺮان ﺟـﻮان ﺧـﻮد را ﺑـﻪ‬
‫ازدواج در ﻣﻲآورﻳﻢ و ﻫﻤﻪ را ﺑﺮ ﺳﺮ ﺳﻔﺮه اي ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﻓﻼﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻼﻧـﻲ را ﺑـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻋﻘﺪ ﻓﻼﻧﻲ در ﻣﻲآوري؟ او ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ«‪.‬‬

‫ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟‬

‫از ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧـﺪارد ﻛـﻪ ﺷﺨﺼـﻲ ﺑـﺎ زن ﻣﺠﻮﺳـﻲ‬
‫‪3‬‬
‫ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻜﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ رﺿﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧـﺪارد ﻛـﻪ ﺑـﺎ زن ﻳﻬـﻮدي و‬
‫ﻣﺴﻴﺤﻲ ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻛﺮد«‪4.‬ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﺪﻛﺎر و ﻫﺮزه ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧﺪارد؛ زﻳﺮا او را‬

‫‪ - 1‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.455‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.249‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪ . 256‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.144‬‬
‫‪ - 4‬ﺟﻌﻔﺮﺑﻦ اﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم و ﺷﺮاﺋﻊ اﻹﺳﻼم‪ ،‬ص‪.184‬‬
 ‫‪247‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫از ﻛﺎر ﺑﺪ ﺑﺎز ﻣﻲدارد – ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﺧﻮدﺷﺎن –‪1‬ﺣﺘﻲ ﺑﺎ زن زﻧﺎﻛﺎر ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻧـﺪارد‪ ،‬ﭼﻨـﺎن ﻛـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺧﻤﻴﻨﻲ ﺑﻪ آن ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ درﺑﺎرهي ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎ ﺧﺪﻣﺘﻜﺎر ﺳﺆال ﺷﺪ‪ ،‬اﺟﺎزهي آن را داد«‪.‬‬
‫دو رواﻳﺖ ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺰ‪ ،‬وﺟﻮد دارد ﻛﻪ از ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﺘﻌﻪ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫رواﻳﺖ اول را ﻃﻮﺳﻲ و دﻳﮕﺮان از ﻓﻀﻞ‪ ،‬آزاد ﺷﺪهي ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ راﺷﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛـﻪ‬
‫او ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎ زﻧﻲ ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻛﺮدم و ﺑﻪ دﻟﻢ اﻓﺘﺎد ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻳﻦ زن‬
‫ﺷﻮﻫﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﺮدم‪ ،‬دﻳﺪم ﻛﻪ ﺷﻮﻫﺮ دارد‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛـﺮدي؟‪ 4‬ﺑﻌـﺪ‬
‫‪5‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪي ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ وﻇﻴﻔﻪي ﺗﻮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺑﺎور ﻛﻨﻲ«‪.‬‬
‫رواﻳﺖ دوم‪ :‬رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻨﻲ از اﺑﺎن ﺑﻦ ﺗﻐﻠﺐ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑـﻪ اﺑﻮﻋﺒـﺪاﷲ‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺴﻴﺮﻫﺎ زﻧﺎن زﻳﺒﺎروﻳﻲ را ﻣﻲﺑﻴﻨﻢ اﻣﺎ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺷﻮﻫﺮ دارﻧﺪ ﻳﺎ ﻧـﻪ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ وﻇﻴﻔﻪي ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻨﻲ آﻳﺎ ﺷﻮﻫﺮ دارد ﻳﺎ ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ وﻇﻴﻔﻪي ﺗـﻮ آن اﺳـﺖ‬
‫‪6‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺑﺎور ﻛﻨﻲ«‪.‬‬

‫آﻳﺎ ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺎ زن ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟‬

‫در ﺟﺎﻳﻲ از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﺳﺆال ﺷﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺎ زن ﻫﺎﺷﻤﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ ‪» :‬ﺑﻠـﻪ‪،‬‬
‫‪7‬‬
‫ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.253‬‬

‫‪ - 2‬ﺧﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺗﺤﺮﻳﺮ اﻟﻮﺳﻴﻠﺔ‪ ،‬ﻗﻢ )اﻳﺮان(‪ ،‬ص‪.292‬‬
‫‪ - 3‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.144‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.253‬‬
‫‪ - 5‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.462‬‬
‫‪ - 6‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 7‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.272‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪248‬‬

‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻃﺒﻖ رواﻳﺘﻲ از اﻳﻦ ﻗﻮم‪ ،‬آن را ﻣﻘﻴﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻟﻴﺜـﻲ‪ ،‬ﻧـﺰد‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬درﺑﺎرهي ﻣﺘﻌﻪي زﻧﺎن ﭼﻪ ﻧﻈﺮي داري؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﻛﺘﺎب ﺧـﺪا و ﺳـﻨﺖ‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺣﻼل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺜﺎل ﺗﻮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻋﻤـﺮ‬
‫آن را ﺣﺮام و از آن ﻧﻬﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑﺮم از آﻧﭽﻪ ﻋﻤﺮ ﺣﺮام ﻛﺮده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﺮ ﻧﻈﺮ رﻓﻴﻘﺖ ﺑﺎش و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﻈﺮ رﺳﻮل اﷲ ع ﻫﺴـﺘﻢ و آﻧﭽـﻪ رﺳـﻮل اﷲ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺣﻖ و آﻧﭽﻪ رﻓﻴﻖ ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪ .‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤـﺮ آﻣـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪ :‬آﻳـﺎ‬
‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲﺷﻮي ﻛﻪ زﻧﺎﻧﺖ و دﺧﺘﺮاﻧﺖ و ﺧﻮاﻫﺮاﻧﺖ و دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺑﻜﻨﻨـﺪ؟‬
‫‪1‬‬
‫راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻧﺎم زن و دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎي او را آوردم‪ ،‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ از او روي ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬

‫ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪ‪:‬‬

‫»از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﻨﻴﺰ ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻛﺮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري! ﻣﮕﺮاﻳﻦ ﻛﻪ‬
‫دﺧﺘﺮ ﺑﭽﻪ اي ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺐ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﺻﺎﻟﺢ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪي را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻦ‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﻪ ﺑﭽﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﺳﻦ ﺑﻠﻮغ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ ﻧﺨﻮرد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬دﺧﺘﺮ ده ﺳﺎﻟﻪ«‪.‬‬

‫ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﻛﺮه ﺑﺪون اذن وﻟﻲ‪:‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ازدواج ﺑﺎ دﺧﺘﺮ ﺑﺎﻛﺮه اي ﻛﻪ ﺧﻮدش راﺿﻲ ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺑـﺪون‬
‫‪3‬‬
‫اذن وﻟﻲ‪ ‬اش ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺣﻠﻲ در ﻛﺘﺎب ﻓﻘﻬﻲ ﻣﺸﻬﻮرش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دﺧﺘﺮ ﺑﺎﻟﻎ و رﺷﻴﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ازدواج‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻮﻗﺖ دﻳﮕﺮي درآورد و وﻟﻲ‪ ‬او‪ ،‬ﺣﻖ اﻋﺘﺮاض ﻧﺪارد ﺧﻮاه ﺑﺎﻛﺮه ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﻴﻮه‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .449‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪ .251‬اﻟﺼﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.246‬‬
‫‪ - 2‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ .145‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪ .255‬ﺟﻌﻔﺮ ﻫﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳـﺖ؛ اﻟﻔـﺮوع‬
‫ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.463‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.254‬‬
 ‫‪249‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﺪ زن ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟‬

‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺘﻌﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﭼﻬﺎر زن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻃﻼق داده ﻧﻤﻲﺷﻮد و از‬
‫‪2‬‬
‫او ارث ﺑﺮده ﻧﻤﻲﺷﻮد و او ﻫﻢ ارث ﻧﻤﻲﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ او ﺗﻨﻬﺎ اﺟﺎره اي اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻧﺰد ﭘﺴﺮش اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ از ﻣﺘﻌﻪ ﺳﺨﻦ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن آﻣﺪ و ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﺘﻌـﻪ ﻣﻨﺤﺼـﺮ ﺑـﻪ‬
‫ﭼﻬﺎر زن اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﻫﺰار ﺗﺎ ﻫﻢ ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻜﻦ؛ ﭼـﻮن آﻧـﺎن ﻓﻘـﻂ زﻧـﺎن اﺟـﺎره اي‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫اﺟﺮت آن ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟‬

‫از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ از او درﺑﺎرهي ﻣﺘﻌﻪي زﻧﺎن ﺳﺆال ﺷـﺪ‪ ،‬در ﺟـﻮاب ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﺣﻼل اﺳﺖ و اﺟﺮت آن ﻳﻚ درﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ«‪ 3.‬ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺟﺮت آن ﻳﻚ‬
‫‪5‬‬
‫ﻛﻔﻪ ﺗﺮازو ﮔﻨﺪم اﺳﺖ‪ 4.‬و ﻳﻚ ﻛﻒ ﻏﺬا‪ :‬آرد ﻳﺎ ﻗﺎوت ﻳﺎ ﺧﺮﻣﺎ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺮاي ﭼﻪ ﻣﺪت اﺳﺖ؟‬

‫از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ – اﻣﺎم دﻫﻢ ﺷﻴﻌﻴﺎن – رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ از او ﺳﻮال ﺷﺪ‪» :‬ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﻣـﺪت‬
‫ﻣﺘﻌﻪ ﭼﻘﺪر اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮد ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺷﺮط ﻳﻚ دﻓﻌﻪ از وي ﺑﻬﺮه ﺑﺒﺮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪،‬‬
‫و از ﺟﺪم اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ آن ﻳﻚ ﺑﺎر آﻣﻴﺰش اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد اﻣﺎ ﺑﻌﺪ‬
‫‪6‬‬
‫از اﺗﻤﺎم آﻣﻴﺰش‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ روﻳﺶ را از زن ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﻪ او ﻧﻨﮕﺮد«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻧﺠﻢ اﻟﺪﻳﻦ ﺣﻠﻲ‪ ،‬ﺷﺮاﺋﻊ اﻻﺳﻼم‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪1377،‬ﻫـ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.186‬‬

‫‪ - 2‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.147‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.457‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.260‬‬
‫‪ - 5‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.457‬‬
‫‪ - 6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .460‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.151‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪250‬‬

‫ﻣﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ وي ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از ﺟﻌﻔﺮﺻﺎدق درﺑﺎرهي‬
‫ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ زن ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺆال ﺷﺪ و او ﮔﻔﺖ‪» :‬اﺷـﻜﺎﻟﻲ ﻧـﺪارد‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻛﻪ ﺑﺎ وي ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻛﻨﺪ«‪ .‬ﭘﺪرش‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺪان ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده و از وي‬
‫رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آري‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑـﺎ او ازدواج ﻣﻮﻗـﺖ ﺑﻜﻨـﺪ؛ ﭼـﻮن او‬
‫‪1‬‬
‫اﺟﺎره اي اﺳﺖ و اﺟﺮت ﻣﻲﮔﻴﺮد«‪.‬‬
‫ﻣﺮد ﻣﺘﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﺟﺮﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زن ﻣﺘﻌﻪ ﺷﺪه ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬از زن ﺣﺴﺎب ﺑﻜﺸﺪ‬
‫ﺗﺎ آن ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻪ ﻗﺮار ﺑﻮده ﺑﺎ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬زن رﻋﺎﻳﺘﺶ ﻛﻨﺪ و در ﺻـﻮرت ﻋـﺪم رﻋﺎﻳـﺖ ﺷـﺮط‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از اﺟﺮت زن ﻛﻢ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧـﺪ ﻛـﻪ از وي ﺳـﺆال‬
‫ﺷﺪ‪» :‬ﻣﺮد ﺑﺎ زن ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ زن ﻫﺮ روز ﭘﻴﺶ ﻣﺮد ﺑﻴﺎﻳﺪ ﺗـﺎ اﻳﻨﻜـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﺮﻃﺶ وﻓﺎ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻳﺎ ﻣﺮد ﺷﺮط ﻣﻲﮔﺬارد ﻛﻪ زن روزﻫﺎي ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻧﺰد ﻣﺮد ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ زن ﻋﺬر‬
‫ﻣﻲآورد و ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﺮﻃﻲ ﻛﻪ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻣﺮد ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﻣـﺮد ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ زن را در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﺮد ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﺪ و از او ﺣﺴﺎب ﺑﻜﺸﺪ و ﺑﻪ ﺣﺴـﺎب اﻳـﻦ‬
‫ﭼﻨﺪ روزي ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﺮد ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ ،‬از اﺟﺮﺗﺶ ﻛﻢ ﻛﻨﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار روزﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﻗـﺮار‬
‫ﺑﻮده زن ﭘﻴﺶ ﻣﺮد ﺑﻴﺎﻳﺪ اﻣﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ آن ﻣﻘﺪار از اﺟﺮﺗﺶ ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،2‬ﺑﺠﺰ‬
‫اﻳﺎم ﻗﺎﻋﺪﮔﻲ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ اﻳﺎم ﺣﻖ زن اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﺮد ﻧﻴﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺘﻌﻪي ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را واﺟﺐ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬و رواﻳﺎت و اﺣﺎدﻳﺜﻲ را ﺑﻪ دروغ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬

‫‪ - 1‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.460‬‬

‫‪ - 2‬آﻳﺎ از ﺧﺪا ﺷﺮم ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻤﺎﻗﺖ و ﺑﻲ ﺑﻨﺪوﺑﺎري را ﻧﻜﺎح ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ؟! آﻳﺎ ﻧﻜﺎح ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛـﻪ در‬
‫ﻣﻘﺎﺑﻞ روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ زن ﭘﻴﺶ ﻣﺮد ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ ،‬از ﻣﻬﺮﻳﻪ ﻛﻢ ﻣﻲﺷﻮد؟ اي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﻛﻤﻲ اﻧﺼﺎف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ!‪.‬‬
 ‫‪251‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ع ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ 1‬ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻪ ﻧﻜﻨﺪ‪ 2.‬اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ در ﺟﻮاب ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫‪3‬‬
‫از ﻣﺘﻌﻪ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺪم ﻣﻲ آﻳﺪ از ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ از دﻧﻴﺎ ﺑﺮود و ﻣﺘﻌﻪ ﻧﻜﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮﺳﻮال ﺷﺪ‪:‬‬
‫»آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺛﻮاب دارد؟ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﮔـﺮ ﺑـﻪ ﺧـﺎﻃﺮ رﺿـﺎي ﺧـﺪا و‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻣﻨﻜﺮان ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﺮ ﻛﻠﻤﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎ زن ﻣﺘﻌﻪ ﺷـﺪه ﺑـﺮ زﺑـﺎن ﻣـﻲآورد‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺛﻮاب ﺣﺴﻨﻪ اي را ﺑﻪ او ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬و ﻫﺮ ﺑﺎر دﺳﺘﺶ را ﺑﻪ ﺳﻮي زن دراز ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﺣﺴﻨﻪ اي را ﺑﻪ او ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬و ﻫﺮﺑﺎر ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﻲ را از او ﻣـﻲ ﺑﺨﺸـﺪ و‬

‫‪ -‬ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮاي ﺟﻮاز ﻣﺘﻌﻪ دﻟﻴﻞ ﻣﻲآورﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻪ ﺑـﺮاي ﻣﺴـﺎﻓﺮان و ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺗﻮاﻧـﺎﻳﻲ‬ ‫‪1‬‬
‫ازدواج داﺋﻢ را ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻏﺎﻟﺒﺎً در ﺻﻮرت ﻋﺪم ﺟﻮاز ﻣﺘﻌﻪ‪ ،‬ﺗﺒﻌﺎت و آﺛﺎر ﻧـﺎﮔﻮاري ﺑـﻪ‬
‫ﺑﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪) .‬أﺻﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ وأﺻﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺎﺷﻒ اﻟﻐﻄﺎء ص‪ ،146‬ﭼﺎپ ﺑﻴﺮوت ‪1960‬م(‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ درك ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﻢ اﻳﻦ ﭼﻪ ﻋﺬري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ :‬ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺳﻮرﻳﻪ و ﻟﺒﻨﺎن و ﻋﺮبﻫﺎي ﻋﺮاق‬
‫ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از زﻧﺎن ﺳﻦ ﺑﺎﻻ در ﺷﻬﺮﻫﺎي اﻳﺮان ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺎﻋﺪه اي ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ رﻏﻢ آن ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺳﻮرﻳﻪ و ﻟﺒﻨﺎن و ﻋﺮاق ازدواج ﻣﻮﻗﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨـﺪ‬
‫و ﻣﺘﻌﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ آﻧﺎن راﻳﺞ ﻧﻴﺴﺖ‪) .‬اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻐﻨﻴﺔ‪ ،‬ص‪ ،358‬ﭼﺎپ ﺑﻴﺮوت(‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﭙﺮﺳﺪ اﮔﺮ آن را ﺛﻮاب ﻣﻲداﻧﻴﺪ ﭘﺲ ﭼﺮا ﻫﻤﻴﺸﻪ از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ؟ و ﻣﺎدام ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻳـﺪ‬
‫اﻳﻤﺎن ﺑﺎ آن ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺎﻋﻞ آن اﺟﺮ ﻣﻲﺑﺮد‪ ،‬ﭼﺮا آن ر اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻴﺪ؟ اﻳﻨﻜﻪ آن را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻴﺪ‪،‬‬
‫آﻳﺎ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲدﻫﺪ ﻛﻪ دل اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺖ و اﻳﻦ ﻛﺎر ﻧﺎدرﺳﺘﻲ اﺳـﺖ؟ و ﮔﺮﻧـﻪ ﭼـﺮا‬
‫ﻋﺮب و ﻋﺠﻢ آن را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ؟ ﺳﭙﺲ ﭼﺮا ﺑـﺮاي ﺗﻌﻠﻴـﻞ آن ﻣﺴـﺎﻓﺮان را ﻣـﻲآورﻧـﺪ؟ اﮔـﺮ ﻣﺘﻌـﻪ از‬
‫ﻣﻜﻤﻼت اﻳﻤﺎن و ﺳﺒﺐ رﻓﻊ درﺟﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮق ﻣﻴﺎن ﮔﺸﺎد دﺳﺖ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ و ﻣﺴﺎﻓﺮ و ﻣﻘـﻴﻢ ﭼﻴﺴـﺖ؟‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻻزم اﺳﺖ ﻓﺮد در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد از آن ﺧﻮدداري ﻛﻨﺪ‪ .‬در‬
‫اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺮتﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧﺮدﻣﻨﺪان اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.366‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.463‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪252‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ﻏﺴﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهي آﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻮﻫﺎﻳﺶ ﻣﻲرﻳـﺰد‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫـﺎﻧﺶ را ﻣـﻲﺑﺨﺸـﺪ‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻫﺎ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري! ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻣﻮﻫﺎ«‪.‬‬
‫اﻣﺜﺎل اﻳﻦ رواﻳﺎت ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺤﺚ را ﺑﺎ آوردن رواﻳﺖ دﻳﮕﺮي ﻛﻪ در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺣﺪﻳﺚ و ﻓﻘﻪ ﺷﻴﻌﻪ آﻣـﺪه‪،‬‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬اﻳﻦ رواﻳﺖ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از اﻓﺘﺮاﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ وي‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﺘﻌﻪ‪ ،‬ﺟﺰو دﻳﻦ ﻣﻦ و اﺟﺪاد ﻣﻦ اﺳﺖ ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﺑﻪ دﻳﻦ ﻣﺎ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده‬
‫و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آن را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻳﻦ ﻣﺎ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﺑـﻪ ﭘﻴﺸـﻴﻨﻴﺎن و‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ از ﺷﺮك اﺳﺖ و ﺑﭽﻪي ﺣﺎﺻﻞ از ﻣﺘﻌﻪ ﺑﺮﺗﺮ از ﺑﭽﻪي ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻜﺎح اﺳـﺖ‪ .‬ﻣﻨﻜـﺮ‬
‫ﻣﺘﻌﻪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ و ﻣﺮﺗﺪ اﺳﺖ و اﻗﺮارﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ و ﻣﻮﺣﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﺘﻌﻪ دو اﺟﺮ دارد‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫اﺟﺮ ﺻﺪﻗﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ آن زن ﻣﺘﻌﻪ ﺷﺪه داده ﻣﻲﺷﻮد و اﺟﺮ ﻣﺘﻌﻪ«‪.‬‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺘﻌﻪ ﺑﻬﺘﺎن و ﺗﻬﻤﺖ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل در ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺎم زﻧﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻣﺎﻣﺎن ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎ او ازدواج ﻣﻮﻗـﺖ اﻧﺠـﺎم داده ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎﻣـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم زﻧﺎن اﺋﻤﻪ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻧﺎمﻫﺎي آﻧﺎن در ﻛﺘﺎبﻫﺎﻳﻲ ﻛـﻪ در ﺳـﻴﺮه و‬
‫زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪي آﻧﺎن ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺗﺎ ﺣﺴﻦ ﻋﺴـﻜﺮي و اﻣـﺎم‬
‫ﻏﺎﺋﺐ ﻣﻮﻫﻮم آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﺸﺪه ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻓﺮزﻧﺪان آﻧﻬﺎ ﻣﻮﻟﻮد ﻧﻜﺎح ﻣﻮﻗﺖ ﺑﺎﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺦ و اﻧﺴﺎب و ﺳﻴﺮه‪ ،‬ﭘﺮ از اﺳﻄﻮره و ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺎﻃﻞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ از ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﺷﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺑـﺰرگﺗـﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺎن ﺟﻮاﺑﻲ ﺑﺮاي آن ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻴﺪ دﻟﻴﻞ ﺧﻮد را ﺑﻴﺎورﻳﺪ؟‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.366‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻼ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.495‬‬
 ‫‪253‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﻋﺎرﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮج‪:‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﻴﻌﻪ ﻋﺎرﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮج را ﻣﺒﺎح داﻧﺴﺘﻪ و آن را ﺑﻪ دوﺳﺘﺎن ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﻃﻮﺳﻲ از‬
‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻃﺎرئ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ درﺑﺎرهي ﻋﺎرﻳﻪ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻓﺮج ﭘﺮﺳﻴﺪم؟ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫از ﭘﺪرش ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻃﻮﺳﻲ از زراره ﻧﻘﻞ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﻳﺎ ﻛﻨﻴﺰ ﻛﺴﻲ ﺑﺮاي ﺑﺮادرش ﺣﻼل اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫اﺟﺎره ﻛﺮدن ﻓﺮج‪:‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ دروغﻫﺎي زﺷﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬زﻧﻲ ﻧﺰد ﻋﻤﺮ آﻣﺪ‬
‫و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ زﻧﺎ ﻛﺮدم‪ ،‬ﭘﺎﻛﻢ ﻛﻦ‪ .‬ﻋﻤﺮ دﺳﺘﻮر داد ﻛﻪ او را ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ؛ از اﻳﻦ اﻣـﺮ‬
‫ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺎ ﻛﺮدي؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺑﻴﺎﺑﺎن ﮔﺬﺷﺘﻢ ﻛﻪ ﺗﺸﻨﮕﻲ ﺷﺪﻳﺪي ﺑﺮ ﻣﻦ ﭼﻴـﺮه‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬از ﻳﻚ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻃﻠﺐ آب ﻛﺮدم و او ﺧﻮدداري ﻛﺮد آب ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮدم‬
‫را در اﺧﺘﻴﺎرش ﺑﮕﺬارم‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺗﺸﻨﮕﻲ ﻣﺮا ﻋﺎﺟﺰ ﻛﺮد و از ﺟﺎﻧﻢ ﺗﺮﺳﻴﺪم او ﻣﺮا ﺳﻴﺮاب ﻛـﺮد و‬
‫ﻣﻦ ﺧﻮدم را در اﺧﺘﻴﺎرش ﻧﻬﺎدم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﻠﻲ ؛ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻌﺒﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ ازدواج‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم ﭼﮕﻮﻧﻪ دروازهﻫﺎي ﻓﺤﺸﺎ و ﺑﻲﻏﻴﺮﺗﻲ و ﺑﻲآﺑﺮوﻳﻲ را ﺑﺎ اﻣﺜـﺎل ﭼﻨـﻴﻦ‬
‫دروغ و ﺗﻬﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎز ﻛﺮده اﻧﺪ؟‬

‫ﻟﻮاط ﺑﺎ زﻧﺎن‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ دروغﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧـﺪ ﻛـﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.141‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.139‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪.468‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪254‬‬

‫ﻟﻮاط ﺑﺎ زن ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﻨﻲ از رﺿﺎ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺻﻔﻮان ﺑﻦ ﻳﺤﻴﻲ از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪» :‬ﻣـﺮدي‬
‫از ﭘﻴﺮوان ﺗﻮ از ﻣﻦ درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ از ﺗﻮ ﺳﺆال ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻣﺎم رﺿﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻛﺮد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﺮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ از ﭘﺸﺖ ﺑﺎ زن ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﻨﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ او‬
‫‪1‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﻳﺎ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻴﻢ«‪.‬‬
‫از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدي راﺟﻊ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﺮد ﻛﻪ از ﭘﺸﺖ ﺑﺎ زن ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﻲﻛﻨﺪ ‪-‬و‬
‫در ﺧﺎﻧﻪ ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ -‬از او ﭘﺮﺳﻴﺪ؟ ﺻﺪاﻳﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪» :‬رﺳﻮل اﷲع ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻤﻠﻮﻛﺶ او را ﺑﻪ ﻛﺎري ﻣﻜﻠﻒ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺶ را ﻧﺪارد‪ ،‬او را ﺑﻔﺮوﺷﺪ –ﻣﻨﻈﻮرش اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﺑﺮاي ﻓﺮﻳﺐ ﻣﺮدم ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ -‬ﺳﭙﺲ ﺑـﻪ ﭼﻬـﺮهي ﺣﺎﺿـﺮﻳﻦ ﻧﮕﺮﻳﺴـﺖ‪ ،‬و در‬
‫‪2‬‬
‫ﮔﻮش ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻧﻮه اش اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ رﺿﺎ – اﻣﺎم ﻫﺸﺘﻢ ﺷﻴﻌﻪ – رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻋﺒـﺎرﺗﻲ‬
‫ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺖ ﺗﺮ از ﻋﺒﺎرت ﻃﻮﺳﻲ آورده ﻛﻪ ﻣﺮدي درﺑﺎرهي ﻧﺰدﻳﻜـﻲ ﺑـﺎ زن از ﭘﺸـﺖ‪ ،‬از وي‬
‫ﺳﺆال ﻛﺮد‪ ،‬او در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﻗﻮل ﻟﻮط؛ در آﻳﻪ اي از ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺣﻼل ﻛﺮده‬
‫‪3‬‬
‫اﺳﺖ‪
l¢¡~}m :‬ﻫﻮد‪ .78 :‬ﭘﺮواﺿﺢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺮج ﺑﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ از ﺟﻌﻔﺮ از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ اﺑﻲﻳﻌﻔﻮر رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ‬
‫درﺑﺎرهي ﻣﺮدي ﻛﻪ از ﭘﺸﺖ ﺑﺎ زﻧﺶ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪم؟ او در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ زن راﺿﻲ‬

‫ﺑﺎﺷﺪ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭘﺲ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ ﻗﻮل ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪¥¤m :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪4‬‬
‫¦§¨‪
l‬اﻟﺒﻘﺮة‪222 :‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻃﻠﺐ ﻓﺮزﻧﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ - 1‬ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،5‬ص‪ .40‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ 243‬و ‪.244‬‬
‫‪ - 2‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر )ﻛﺘﺎب اﻟﻨﻜﺎح(‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.343‬‬
‫‪ - 3‬ﻃﻮﺳﻲ ‪ ،‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ .243‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪.415‬‬
‫‪ - 4‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم )ﺑﺎب آداب ﺧﻠﻮت(‪ ،‬ج‪ ،7‬ص‪ .414‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.243‬‬
 ‫‪255‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫از ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ ﻋﻤﺎر رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻛﻨﻴﺰم از ﭘﺸﺖ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣﻲﻛـﻨﻢ و‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد وﻋﺪه ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺎر ﻳﻚ درﻫﻢ ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪﻫﻢ و اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮ‬
‫‪1‬‬
‫ﺗﻮ ﺣﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﺰدﻳﻜﻲ از ﭘﺸﺖ ﺣﻖ ﺗﻮﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺳـﻮل اﷲ ع ﻓﺮﻣـﻮده اﺳـﺖ‪» :‬ﻣﺤـﺎش‪2‬ﻧﺴـﺎء أﻣﺘـﻲ ﻋﻠـﻰ رﺟـﺎل أﻣﺘـﻲ‬
‫ﺣﺮام«‪» :3‬دﺑﺮ زﻧﺎن اﻣﺘﻢ ﺑﺮ ﻣﺮدان اﻣﺘﻢ ﺣﺮام اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺷﺮﻳﻌﺖ‪:‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻓﺘﺮاﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و اﻫﻞ ﺑﻴﺘﺶ زده اﻧﺪ‪ :‬اﺣﺎدﻳﺚ و رواﻳﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻌﻄﻴﻞ ﻛﺮدن ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳﻼﻣﻲ و دور ﻛﺮدن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از ﻋﻤﻞ ﺑﻪ اواﻣـﺮ و ﻧـﻮاﻫﻲ آن و ﺟـﺬب‬
‫اراذل و اوﺑﺎش و اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﺳﻔﻴﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺣﺪود ﺧﺪاوﻧﺪ اﻫﻤﺎل ورزﻳﺪه اﻧﺪ و‬
‫ﺑﻪ اواﻣﺮ اﻟﻬﻲ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ارﺷﺎدات و ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ وي اﻫﺘﻤﺎم ﻧﻤﻲورزﻧﺪ‪ .‬ﻋﺪ‪‬ه اي ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻋﺒﺎدتﻫﺎي ﻧﻤﺎز و روزه و ﺣﺞ و زﻛﺎت ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﮔﻨﺎه اﺳﺖ و ﻗـﺪرﺗﻲ ﻓﺮاﺗـﺮ از ﺗـﻮان آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺒﺎه ﺷﺪن وﻗﺖ و ﻣﺎل آﻧﻬﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻃﺎﻋـﺖ از اواﻣـﺮ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ در ﻣﻌﺎﻣﻼت و ﻏﻴﺮه از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻏﻴﺮ ﺿﺮوري زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻬﻮده واﺟﺐ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن زﻣﺎم ﻧﻔﺲ را ﺑﺮاي ﺷﻬﻮات و ﻟﺬتﻫﺎ و ﻏﺮق ﺷﺪن در اﻣﻮر ﻣﻨﻜﺮ و ﮔﻨﺎه ﺑـﻪ ﻃـﻮر‬
‫ﻣﻄﻠﻖ‪ ،‬آزاد ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﺮاي ﺳﻴﺮﻛﺮدن ﻧﻔﺲ ﻛﺜﻴﻒ از ﻟﺬﺗﻬﺎ و ﺑﺮاي آزاد ﻛﺮدن آن از ﺣﺪود و ﻗﻴـﻮد دﻳﻨـﻲ و‬
‫اﺧﻼﻗﻲ‪ ،‬زﻧﺎ را ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺘﻌﻪ ﺟﺎﻳﺰ و ﻣﺒﺎح داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﺰار زن ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺮد ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ .‬ﻣﺘﻌﻪ اي ﻛﻪ ﺟﺰ ﺑﺪﻛﺎري ﻣﺤﺾ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ زودي از ﻃﺮﻳـﻖ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي ﺧـﻮد‬

‫‪ - 1‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.244‬‬

‫‪ - 2‬ﺟﻤﻊ ﻣﺤﺸﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي د‪‬ﺑﺮاﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﻦ ﻻﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ )ﻛﺘﺎب اﻟﻨﻜﺎح‪ ،‬ﺑﺎب اﻟﻨﻮادر(‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.468‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪256‬‬

‫ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬اﺛﺒﺎت ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﻞ ﺻـﺎﻟﺢ و اﻧﺠـﺎم ﻓـﺮاﻳﺾ ﺷـﺮﻋﻲ و ﺳـﻨﺘﻬﺎي آن را‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ دﻧﻴﻮي ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻧﻴﺰ‪ ،‬دروغ ﺑﺴﺘﻪ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺣﺠﺖ ﻣﻦ ﺑﺮ ﻣﺮدم و ﻧﻮر ﻣﻦ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻫﺎﻳﻢ و اﻣﺎﻧﺘﺪار ﻣﻦ ﺑﺮ ﻋﻠﻤـﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ او را ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬وارد دوزﺧﺶ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ از اواﻣﺮ ﻣﻦ ﺳـﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛـﺮده‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ او را اﻧﻜﺎر ﻛﻨﺪ‪ ،‬وارد ﺑﻬﺸﺘﺶ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮا اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻌﻨﺎﻳﺶ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺼﻴﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ اﻋﺘﺒﺎري ﻧـﺪارد‪ ،‬ﺑﻠﻜـﻪ‬
‫ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﻣﻼك اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ او را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﻪ دﺳـﺘﻮرات اﺳـﻼم و‬
‫اواﻣﺮ اﻟﻬﻲ ﻋﻤﻞ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮ اﻧﺴﺎن واﺟﺐ اﺳـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻠﻲ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد و ﺑﻌﺪ ﻫﺮ ﻛﺎري را ﻛﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻜﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺣﻜﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻤـﻲ ﺑـﻮدن ﻛﺴـﻲ داده‬
‫ﺷﻮد و ﺑﻪ ﻃﺮف ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮده ﺷﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎه از ﺑﻬﺸﺖ راﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﺣﻮض ﻛﻮﺛﺮ ﻣﻲﻧﻮﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﻓﺘﺮا ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ –‪ lba`_~}|m -‬اﻷﻧﻌـﺎم‪:21 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﻛﻴﺴﺖ ﻇﺎﻟﻢ ﺗﺮ از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ دروغ ﻣﻲﺑﻨﺪد‪ -‬و در ﻳﻚ رواﻳﺖ ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬از‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻲ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺮ ﭘﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪي ﻣﺮدم در ﻳﻚ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺮﻫﻨﻪ ﺟﻤﻊ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و در ﻣﺤﺸﺮ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻋﺮق ﻛﻨﻨﺪ و ﺑـﻪ اﻧـﺪازهي ﭘﻨﺠـﺎه ﺳـﺎل‬

‫درآن ﺟﺎ ﻣﻲﻣﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻛﻼم ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪~}|{zm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫¡‪ l¢‬ﻃﻪ‪108 :‬ﺳﭙﺲ ﻧﺪا دﻫﻨﺪه اي از ﺑﺎﻻي ﻋﺮش ﻧﺪا ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ اﻣ‪‬ـﻲ ﻣـﻦ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ اﻣ‪‬ﻲ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ رﺳﻮل اﷲ ع از ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻤﻪي‬

‫‪ - 1‬ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﺔ اﻟﺒﺮﻫﺎن ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ص‪ .23‬ﻗﻤﻲ‪ ،‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.583‬‬
 ‫‪257‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﺬرد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﻮض ﺑﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﻃﻮل آن ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻓﺎﺻﻠﻪي ﺑﻴﻦ اﻳﻠﻪ و ﺻـﻨﻌﺎء اﺳـﺖ و‬
‫آن ﺟﺎ ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ‪ .‬آن ﻣﻮﻗﻊ دوﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻧﺪا داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻋﻠﻲ از ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻣﺮدم ﭘﻴﺶ ﻣﻲآﻳﺪ‬
‫و در ﻛﻨﺎر او ﻣﻲاﻳﺴﺘﺪ و ﺑﻌﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺟﺎزه ﻣﻲدﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﺮوﻫـﻲ اﺟـﺎزهي ورود ﺑـﻪ‬
‫ﺣﻮض داده ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﮔﺮوﻫﻲ اﺟﺎزه داده ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ رﺳﻮل اﷲع ﻣﻲﺑﻴﻨـﺪ ﮔﺮوﻫـﻲ از‬
‫ﻣﺤﺒ‪‬ﺎن ﻣﺎ از ورود ﺑﻪ ﺣﻮض ﻣﻨﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪي ﻋﻠﻲ از‬
‫ورود ﺑﻪ ﺣﻮض ﻣﻨﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ؟ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﺷﺘﻪ اي را ﻧﺰد ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﮔﺮﻳﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻲ اي ﻣﺤﻤﺪ؟ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮاي ﮔﺮوﻫﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻋﻠﻲ‪ .‬ﻓﺮﺷﺘﻪ ﺑـﻪ او ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬اي ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻋﻠﻲ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪم و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫و ﻋﺘﺮت ﺗﻮ از ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺸﺎن ﮔﺬﺷﺘﻢ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻠﺤﻖ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ و در زﻣـﺮهي ﺷـﻤﺎ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲدﻫﻢ و وارد ﺣﻮﺿﺸﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬در آن روز ﺑﺴـﻴﺎري از اﻧﺴـﺎنﻫـﺎي ﮔﺮﻳـﺎن‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اي ﻣﺤﻤﺪ!‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬و در آن روز ﻛﺴﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺮو ﻣﺎ و ﻣﺤﺐ ﻣﺎ ﺑﺎﺷـﺪ و‬
‫از دﺷﻤﻦ ﻣﺎ ﺑﺮاﺋﺖ ﺑﺠﻮﻳﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﻴﻨﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ وارد ﺟﻤﻊ ﻣﺎ ﻣﻲﺷﻮد و‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﻨﺎر ﺣﻮض ﻛﻮﺛﺮ ﻣﻲآﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺤﺮاﻧﻲ در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻣﻔﻴﺪ در »اﻻﺧﺘﺼﺎص« آورده اﺳﺖ‪:‬‬

‫از اﺑﻮ ﺳﻌﻴﺪ ﻣﺪاﺋﻨﻲ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﺑﻮ ﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻌﻨﺎي اﻳﻦ آﻳﻪ ﭼﻴﺴـﺖ‪cm :‬‬
‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lhgfed‬اﻟﻘﺼﺺ‪ 46 :‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺧﻠﻘﺖ ﺧﻮد‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫را آﻏﺎز ﻛﻨﺪ در دو ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻮﺷﺖ و آن را در ﻋﺮش ﻳﺎ زﻳﺮ ﻋﺮش ﺧﻮد‬
‫ﻧﮕﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ در آن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬اي ﺷﻴﻌﻪي آل ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﻲ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ‬

‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ .255‬اﻟﺼﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.78‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪258‬‬

‫را ﺑﺨﺸﻴﺪم‪ 1.‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻨﻜﺮ وﻻﻳﺖ ﻣﺤﻤﺪ و آل ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ او را ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﻮد وارد ﺑﻬﺸﺖ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮ رﺳﻮل اﻣﻴﻦ و ﺻﺎدق ع دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻓﺮﻣﻮده اﻧـﺪ‪» :‬ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺐ‪ ‬اﺋﻤﻪ را روزي وي ﻗﺮار داده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺮ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﻧﺼﻴﺒﺶ ﻣﻲﺷـﻮد و ﻛﺴـﻲ‬
‫‪3‬‬
‫ﺷﻚ ﻧﻜﻨﺪ ﻛﻪ او ﺑﻬﺸﺘﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﻲ س دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺮا دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ اﺳﺖ و‬
‫‪4‬‬
‫در زﻣﺮهي اوﻟﻴﺎء ﺣﺸﺮ ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬زﻛﺎت‪ ،‬روزه‪ ،‬ﺣﺞ و ﺧﺴﺘﻪ ﻛـﺮدن ﺧـﻮد و روح ﺧـﻮد‬
‫ﻧﻤﻲﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺣﺐ‪ ‬او ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و ﺑﺮ ﺧـﺪا واﺟـﺐ اﺳـﺖ ﻛـﻪ او را‬
‫ﻧﺠﺎت ﺑﺪﻫﺪ و وارد ﺑﻬﺸﺘﺶ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺻﺪوق آﻧﻬﺎ – اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺴﻴﺎر دروﻏﮕﻮ – اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻧﺎﺣﻖ ﺑﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا اﻓﺘﺮا ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ آن ﺣﻀﺮتع ﺧﻄﺎب ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬اي ﻋﻠـﻲ! ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺲ ﻗﻠﺒﺎً ﺗﻮ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﻮم ﻗﺮآن را ﺧﻮاﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ‬
‫ﻗﻠﺒﺎً ﺗﻮ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ زﺑﺎن ﺗﻮ را ﻳﺎري دﻫﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ دو ﺳﻮم ﻗـﺮآن را ﺧﻮاﻧـﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺗﻮ را ﻗﻠﺒﺎً دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ دﺳﺖ و زﺑﺎن ﺗﻮ را ﻳﺎري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﮔـﻮﻳﻲ ﻛـﻪ‬
‫‪5‬‬
‫ﻛﻞ ﻗﺮآن را ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻳﻦ ﻗﻮم ﺗﻨﻬﺎ اﺋﻤﻪ را ﻣﻌﺼﻮم ﻧﻤﻲداﻧﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮد را ﻧﻴﺰ‪ ،‬در ﻋﺼﻤﺖ آﻧﻬﺎ ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﻃـﻮري ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺒﻞ از ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎه آﻧﻬﺎ را ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺼﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﺼـﻤﺖ‪،‬‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮاي اﺋﻤﻪ و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.228‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻢ )اﻳﺮان(‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 504‬‬
‫‪ - 4‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 578‬‬
‫‪ - 5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.180‬‬
 ‫‪259‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫اﻣﺎ درﺑﺎرهي ﻧﻤﺎز و زﻛﺎت و ﺣﺞ از ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧـﺪ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪي ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺬاب را از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺎ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﻲﺧﻮاﻧﻨـﺪ‪،‬‬
‫دﻓﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺎ ﻛﻪ زﻛﺎت ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺬاب را از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣـﺎ ﻛـﻪ‬
‫زﻛﺎت ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬دﻓﻊ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﻛﺴﺎﻧﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺎ ﻛﻪ ﺣﺞ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻋـﺬاب را‬
‫‪1‬‬
‫از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺎ ﻛﻪ ﺣﺞ ﻧﻤﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬دﻓﻊ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺮ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺷﻴﻌﻴﺎن واﺟﺐ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز و زﻛﺎت و ﺣﺞ ﺑﻪ ﺟﺎي آورﻧﺪ ﭼﻮن ﺑـﻪ‬
‫ﺟﺎي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و اﻳﻦ واﺟﺒﺎت را ﺑﺎ ﺣﺐ‪ ‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و زﻳﺎرت آﻧﻬﺎ و ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن ﺑﺮ‬
‫ﻛﺸﺘﻪﻫﺎ و ﻣﺮدهﻫﺎي آﻧﻬﺎ و زﻳﺎرت ﻗﺒﺮﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﮔﺸﺎن ﻋﻮض ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ دﻳﻦ ﺷﻴﻌﻪ دﻳﻨﻲ اﺑﺪاﻋﻲ و ﺟﺪﻳﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻮﻳﻲ از اﺳﻼم ﻧﺒﺮده اﺳﺖ؛ اﺳﻼﻣﻲ ﻛﻪ دﻳـﻦ‬
‫ﻋﻤﻞ ﺑﻪ واﺟﺒﺎت و ﻓﺮاﺋﺾ و دﻳﻦ ﻋﺒﺎدات و ﻣﻌﺎﻣﻼت و دﻳﻦ اواﻣﺮ و ﻧﻮاﻫﻲ اﺳﺖ‪ .‬دﻳﻨﻲ ﻛﻪ ﺑـﺮ‬
‫زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﺎدق و اﻣﻴﻦ ع‪ ،‬ﺟﺎري ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺧﻮدش ﮔﻔﺖ‪ :‬رﻫﺎﻳﻲ ﺷـﻤﺎ از آﺗـﺶ‬
‫ﺟﻬﻨﻢ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺴ‪‬ﻚ ﺑﻪ رﻳﺴﻤﺎن اﻟﻬﻲ و ﻋﻤﻞ ﺑﻪ دﺳﺘﻮرات ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ و دوري از ﻣﻨﻬﻴ‪‬ﺎت‬
‫ﺧﺪا و رﺳﻮﻟﺶ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ع اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﻋﻤﻮ و ﻋﻤﻪ و دﺧﺘﺮ و ﺑﺴﺘﮕﺎن‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ اﺳﻢ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻳﺎ ﺑﻨﻰ ﻋﺒﺪ اﻟﻤﻄﻠﺐ! ﻳﺎ ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺪ ﻣﻨﺎف!‬
‫ﻳﺎ ﻓﺎﻃﻤﺔ ﺑﻨﺖ رﺳـﻮل اﷲ! ﻳـﺎ ﻋﺒـﺎس ﺑـﻦ ﻋﺒـﺪ اﻟﻤﻄﻠـﺐ! ﻳـﺎ ﺻـﻔﻴﺔ ﻋﻤـﺔ رﺳـﻮل اﷲ! اﻓﺘـﺪوا أﻧﻔﺴـﻜﻢ ﻣـﻦ‬
‫اﻟﻨﺎر‪ ،‬ﻓﺈﻧﻲ ﻻ أﻏﻨﻲ ﻋـﻨﻜﻢ ﻣـﻦ اﷲ ﺷـﻴﺌﺎً«‪»: 2‬اي ﺑﻨﻲﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬اي ﺑﻨﻲﻋﺒـﺪ ﻣﻨـﺎف‪ ،‬اي ﻓﺎﻃﻤـﻪ‪،‬‬
‫دﺧﺘﺮ رﺳﻮل اﷲ ع‪ ،‬اي ﻋﺒﺎس ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻄﻠﺐ‪ ،‬اي ﺻﻔﻴﻪ ﻋﻤﻪي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺧﻮد را از آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ‬
‫ﺑﺮﻫﺎﻧﻴﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻦ در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻛﺎري از دﺳﺘﻢ ﺑﺮﻧﻤﻲآﻳـﺪ«‪ .‬در واﻳﺘـﻲ دﻳﮕـﺮ‬

‫‪ - 1‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 83‬و ‪ . 84‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺳﻠﻤﻲ )ﻣﻌﺮوف ﺑـﻪ ﻋﻴﺎﺷـﻲ(‪ ،‬ﺗﻔﺴـﻴﺮ‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.135‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،6‬ص‪.488‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪260‬‬

‫‪1‬‬
‫آﻣــﺪه اﺳــﺖ‪» :‬اﻋﻤﻠــﻮا اﻋﻤﻠــﻮا‪ ،‬وﺳــﻠﻮﻧﻲ ﻣــﻦ ﻣــﺎﻟﻲ ﻣــﺎ ﺷــﺌﺘﻢ‪ ،‬ﻓــﺈﻧﻲ ﻻ أﻏﻨــﻲ ﻋــﻨﻜﻢ ﻣــﻦ اﷲ ﺷــﻴﺌﺎً«‬
‫‪»:‬ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬و از ﻣﺎﻟﻢ ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻨﻴﺪ؛ ﭼﻮن از ﺟﺎﻧﺐ ﺧـﺪا‬
‫ﭼﻴﺰي ﺑﺮاﻳﺘﺎن از دﺳﺘﻢ ﺑﺮ ﻧﻤﻲآﻳﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻨﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺒﻮ‪‬ت ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ و اﻃﺎﻋﺖ از ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع در ﺗﻤﺎﻣﻲ‬
‫اﻣﻮر؛ ﭼﻪ اﻣﻮر دﻧﻴﺎ و ﭼﻪ اﻣﻮر آﺧﺮت از ﻋﺬاب ﺧﺪا ﻧﺠﺎت ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ و داﺧﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و‬
‫رﺳﻮل اﷲ ﻛﺎري از دﺳﺘﺶ ﺑﺮﻧﻤﻲآﻳﺪ و ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺎري ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﻧﺎزل ﺷﺪه از آﺳﻤﺎن ﺑﺮ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪع آن را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣـﻲﻧﻤﺎﻳـﺪ؛‬

‫آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣـﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪
lÎÍÌËÊm
:‬اﻷﻧﻌـﺎم‪ÛÚÙØ×ÖÕm ،164 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ läãâáàßÞÝÜ‬اﻟﻨﺠﻢ‪´³²±°¯®m ،41 - 39 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪lÊÉÈÇÆÅÄÃÂÁÀ¿¾½¼»º¹¸¶µ‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫اﻟﻨﺎزﻋﺎت‪ lÚÙØ×ÖÕÔÓÒÑm ،41 - 37 :‬اﻷﻋﻠﻰ‪15 - 14 :‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻃﻞ در آن راه ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪zyxwm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫{|}~_`‪ ldcba‬اﻟﺰﻟﺰﻟـــﺔ‪8 - 7 :‬در ﺟـــﺎﻳﻲ دﻳﮕـــﺮ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪PONMLKJIHGFEDCBAm :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪a`_^]\[ZYXWVUTSRQ‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪rqponmlkjihgfedcb‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ba`_~}|{zyxwvuts‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ ldc‬اﻟﻤﺆﻣﻨﻮن‪11 - 1 :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻗﺮآﻧﻲ ﻛﻪ آن را دﺳﺘﻮر و راﻫﻨﻤﺎ و ﻫـﺪاﻳﺖ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫و رﺣﻤﺖ ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻗﺮار داده ﻣـﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪âáàßÞÝÜÛÚÙØ×m :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫‪261‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫‪öõôóòñðïîíìëêéèçæåäã‬ﰥ‪û‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ü‬ﰨﰩﰪﰫﰬﰭﰮﰯﰰﰱﰲﰳ‪ lEDCBA‬اﻟﻤــﺪﺛﺮ‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ 48 - 38‬از زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﻮد‪ ،‬ﺣﻀﺮت ﻧﻮح؛ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﭘﺴﺮش را دﻳﺪ ﻛﻪ ﻏﺮق ﻣﻲﺷـﻮد و‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﻧﺪاد داد‪ ،‬ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ÞÝÜÛÚÙØ×ÖÕÔÓm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪[ZYXWVUTSRQPONMLKJIHGFEDCBA‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫\]^_`‪ lponmlkjihgfedcba‬ﻫﻮد‪:‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪47 - 45‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از اﺑﺮاﻫﻴﻢ ؛ و ﭘﺪرش ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪tsrqm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪hgfedcba`_~}|{zyxwvu‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪zyxwvutsrqponmlkji‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫{|}~¡‪²±°¯®¬«ª©¨§¦¥¤£¢‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ l³‬ﻣـﺮﻳﻢ‪ 47 - 43 :‬در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳـﺪ‪nmlkjihm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬

‫‪ l_~}|{zyxwvutsrqpo‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪.114 :‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل در اﻳﻦ آﻳﺎت ﻣﺒﺎرك از ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش ﺑﻴﺎن ﻛﺮده ﻛﻪ ﻧﺠﺎت و رﺳﺘﮕﺎري ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫در ﺳﺎﻳﻪي ﺗﻤﺴ‪‬ﻚ ﺑﻪ رﻳﺴﻤﺎن اﻟﻬﻲ و ﻋﻤﻞ ﺑـﻪ ﻛﺘـﺎب ﺧـﺪا و اﻧﺠـﺎم اواﻣـﺮش و اﻃﺎﻋـﺖ از‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ او ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺒﺎداﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻧﻤﺎز و روزه و زﻛﺎت و ﺣﺞ و دوري‬
‫از ﻣﺤﺎرم و ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ و ﻏﻴﺮ از اﻳﻨﻬﺎ ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد‪ .‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻗﺮاﺑﺖ ﻧﺴﺒﻲ و ﺳﺒﺒﻲ ﺑـﺎ‬
‫اوﻟﻴﺎي ﺧﺪا و ﺻﺎﻟﺤﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻓﺎﻳﺪه اي ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﺪارد؛ ﭼﻮن ﻫﻤﮕـﻲ اﻳﻨﻬـﺎ‬
‫ﻳﻜﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﻣﺤﻚ زده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﺑﻮﻟﻬﺐ ﻋﻤﻮي‪/‬ﻛﺎﻛﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ رﺳـﻮل اﷲ ع و داﻣـﺎد دو دﺧﺘـﺮ اﻳﺸـﺎن و از ﻃﺎﻳﻔـﻪ و‬

‫ﻧﺰدﻳﻜﺎن وي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره اش اﻳﻦ آﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪~}|{zyxm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫_`‪onmlkjihgfedcba‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪262‬‬

‫‪ lsrqp‬اﻟﻤﺴﺪ‪5 - 1 :‬اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻋﻤﻮي دوم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﺑـﺮاي‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫وي ﻃﻠﺐ ﻣﻐﻔﺮت ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ آﻳﻪ ﻧﺎزل ﺷﺪ‪ZYXWVUTSm :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫[\]^_`‪ lgfedcba‬اﻟﺘﻮﺑﺔ‪113 :‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮ ﺗﻤـﺎم‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻗﺮآن ﺗﺄﻣﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﺳﺎس ﻧﺠﺎت ﻫﻤﺎن اﻗـﺮار ﺑـﻪ وﺣـﺪاﻧﻴﺖ‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل و رﺳﺎﻟﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﺮاﻣﻲ ويع و ﻋﻤﻞ ﺑﻪ اواﻣﺮ ﻗﺮآن و ﺳﻨﺖ اﺳﺖ‪dcbm :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪utsrqponmlkjihgfe‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪gfedcba`_~}|{zyxwv‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪xwvutsrqponmlkjih‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪¦¥¤£¢¡~}|{zy‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪.‬‬ ‫§¨©‪ l³²±°¯®¬«ª‬اﻟﻔﺮﻗﺎن‪76 - 70 :‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮﺧﻼف اﻋﺘﻘﺎد ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺣﺐ ﻋﻠﻲ ﺣﺴﻨﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫آن ﺿﺮر وارد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﻋﺸﻖ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﺎ را ﻣﻲزداﻳﺪ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎد ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن را ﺟـﺪا‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮ رﺳﻮل اﷲ دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ اﻳﺸﺎن ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪:‬‬
‫»إن اﷲ ﺗﻌﺎﻟﻰ ﺟﻌﻞ ﻷﺧﻲ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ أﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻓﻀﺎﺋﻞ ﻻ ﺗﺤﺼﻰ ﻛﺜﺮة‪ ،‬ﻓﻤﻦ ذﻛﺮ ﻓﻀﻴﻠﺔ ﻣﻦ ﻓﻀﺎﺋﻠﻪ‬
‫ﻣﻘــﺮاً ﺑﻬــﺎ ﻏﻔــﺮ اﷲ ﻟــﻪ ﻣــﺎ ﺗﻘــﺪم ﻣــﻦ ذﻧﺒــﻪ وﻣــﺎ ﺗــﺄﺧﺮ‪ ،‬وﻣــﻦ ﻛﺘــﺐ ﻓﻀــﻴﻠﺔ ﻣــﻦ ﻓﻀــﺎﺋﻠﻪ؛ ﻟــﻢ ﺗــﺰل اﻟﻤﻼﺋﻜــﺔ‬
‫ﺗﺴﺘﻐﻔﺮ ﻟﻪ ﻣﺎ ﺑﻘﻲ ﻟﺘﻠـﻚ اﻟﻜﺘﺎﺑـﺔ أﺛـﺮ ورﺳـﻢ‪ ،‬وﻣـﻦ اﺳـﺘﻤﻊ إﻟـﻰ ﻓﻀـﻴﻠﺔ ﻣـﻦ ﻓﻀـﺎﺋﻠﻪ ﻏﻔـﺮ اﷲ ﻟـﻪ اﻟـﺬﻧﻮب‬

‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪. 110‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪. 111‬‬
 ‫‪263‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫اﻟﺘﻲ اﻛﺘﺴﺒﻬﺎ ﻣﻦ اﻟﺴﻤﺎع‪ ،‬وﻣﻦ ﻧﻈﺮ إﻟﻰ ﻛﺘﺎب ﻣﻦ ﻓﻀﺎﺋﻠﻪ ﻏﻔﺮ ﻟﻪ اﻟﺬﻧﻮب اﻟﺘﻲ اﻛﺘﺴﺒﻬﺎ ﻣﻦ اﻟﻨﻈﺮ«‪:1‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻓﻀﻴﻠﺖﻫﺎي ﺑﻲﺷﻤﺎري را ﺑﺮاي ﺑﺮادرم ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﭘﺲ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﻀﻴﻠﺘﻲ را از آﻧﻬﺎ در ذﻫﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ آن اﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻤﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫و آﻳﻨﺪهي او را ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻓﻀﺎﻳﻞ را ﺑﻨﻮﻳﺴﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺛﺮي از آن ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻼﺋﻜﻪ ﺑﺮاي وي ﻃﻠﺐ ﻣﻐﻔﺮت ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻓﻀﺎﻳﻞ وي ﮔﻮش ﻓﺮا داده‬
‫ﺑﺎﺷﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از راه ﮔﻮش ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻓﻀـﻴﻠﺘﻲ از‬
‫ﻓﻀﺎﻳﻞ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪهي وي ﺑﻨﮕﺮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از راه ﭼﺸﻢ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ«‪.‬‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻪ ﺻﺮاﺣﺖ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﻴﻜﻮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ دروغ از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ او ﺷﻴﻌﻪ را ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار داده و ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻗﺴﻢ ﺑـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺧﺪا ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺷﻤﺎ وارد ﺟﻬﻨﻢ ﻧﻤﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫او ﺑﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪي ﺷﻤﺎ ﭘﺮ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﺪون ﻋﻤﻞ‪ 3.‬ﺣﺘـﻲ در روز ﻗﻴﺎﻣـﺖ در‬
‫‪4‬‬
‫درﺟﻪي اﻧﺒﻴﺎء ﻫﻤﺮاه آﻧﺎن ﻫﺴﺘﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ رﺳﻮل ﺧﺪاعدروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻓﺮﻣﻮده اﻧﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺣﺴـﻴﻦ را ﭘـﺲ از ﻣـﺮﮔﺶ‬
‫‪5‬‬
‫زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺼﻴﺒﺶ ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ رﺿﺎ – اﻣﺎم ﻫﺸﺘﻢ و ﻣﻌﺼﻮم ﺷﻴﻌﻴﺎن – ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨـﺪ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»ﻗﻠﻢ ﮔﻨﺎه از ﺷﻴﻌﻪي ﻣﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﮔﻨـﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜـﺐ‬

‫‪ - 1‬اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ )ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﻘﺪس اردﺑﻴﻠﻲ(‪ ،‬ﺣﺪﻳﻘﺔ اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪،‬ص‪ .2‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﻴﺴﻲ ارﺑﻠـﻲ‪ ،‬ﻛﺸـﻒ‬
‫اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪،1‬ص‪.112‬‬
‫‪ - 2‬ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪. 78‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻘﺪﻣﺔ اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ص‪. 21‬‬
‫‪ - 5‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬اﺛﺮ ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ص‪.252‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪264‬‬

‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و آن ﮔﻨﺎه ﻣﺤﻮ ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧـﺪازهي ﻗﻄـﺮات ﺑـﺎران و ﺑـﻪ اﻧـﺪازهي‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ﺧﺎرﻫﺎ و درﺧﺘﺎن ﮔﻨﺎه ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪«.‬‬
‫ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ دارد ﭼﻪ ﻧﻴﺎزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺧﺴﺘﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺐ و دوﺳﺘﻲ آل ﻋﻠﻲ اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﺪ و ﺑﻌﺪ ﻫﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ؛ زﻳﺮا ﻗﻠﻢ ﮔﻨﺎه از‬
‫او ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﮔﻨﺎﻫﺎن و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت وي آﻣﺮزﻳﺪه ﺷﺪه و ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ وي ﻋﻄﺎ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻛﺎر‬
‫ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﻪ او ﺿﺮري ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪ و اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﻧﻴﺰ‪ ،‬آن را ﻧﻤﻲاﻓﺰاﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻇﻬﺎر اﻳﻦ ﺣﺐ‪ ‬و ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﻳﺎ رﺿﺎ ﻳﺎ ﻳﻜﻲ از‬
‫اﺋﻤﻪ را زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ و ﻣﺠﻮز رﺿﺎﻳﺖ و ﻣﻐﻔﺮت و ﺑﻬﺸﺖ را از آﻧﻬﺎ ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴـﻞ ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫اﻧﺪ‪ :‬زﻳﺎرت ﻗﺒﺮ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺎدل ﺻﺪ ﺣﺞ ﻣﻘﺒﻮل و ﺻﺪ ﻋﻤﺮهي ﻣﻘﺒﻮل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲع ﺗﻬﻤﺖ زده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮﻣـﻮده اﺳـﺖ‪» :‬ﻣـﻦ زار اﻟﺤﺴـﻴﻦ ﺑﻌـﺪ ﻣﻮﺗـﻪ ﻓﻠـﻪ اﻟﺠﻨـﺔ«‪:3‬‬
‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ را ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺶ زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺘﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ او را زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻬﺎدﺗﺶ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﺒﺮد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ‬
‫از ﺑﺎﻗﺮ ﺑﻦ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻗﻄـﺮه اﺷـﻜﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮاي ﺣﺴـﻴﻦ رﻳﺨﺘـﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ را ﺑﺎ آن ﻣﻲزداﻳﺪ ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﻛـﻒ درﻳـﺎ ﺑﺎﺷـﺪ«‪4‬و ﺑﻬﺸـﺖ‬
‫‪5‬‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ واﺟﺐ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ رﺿﺎ ﺑﮕﺮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺘﻲ اﺳﺖ و از ﺧﻮد وي ﻧﻘﻞ ﺷـﺪه ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻫـﺮ‬
‫ﻣﺆﻣﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﺮا زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ و ﻗﻄﺮه اﺷﻜﻲ ﺻﻮرﺗﺶ را ﺧﻴﺲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ را‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻴﻮن اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 236‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ﻗﻢ‪ ،‬ﺑﺼﻴﺮﺗﻲ‪ ،‬ص‪.252‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺟﻼءاﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.468‬‬
‫‪ - 5‬ﺟﻼءاﻟﻌﻴﻮن )ﺑﺎب ﮔﺮﻳﻪ ﺑﺮ ﺣﺴﻴﻦ(‪ ،‬ص‪. 464‬‬
 ‫‪265‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﺮ وي ﺣﺮام ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﺮش را زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻠﻘـﺐ ﺑـﻪ ﺟـﻮاد ‪-‬اﻣـﺎم ﻧﻬـﻢ‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ -‬درﺑﺎرهي او ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﺮ ﭘﺪرم را در ﻃﻮس زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫـﺎن‬
‫اول و آﺧﺮ او را ﻣﻲﺑﺨﺸﺪ و در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻨﺒﺮي ﻫﻢ ﺳﻄﺢ ﻣﻨﺒﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑـﺮاي او ﮔﺬاﺷـﺘﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻓﺎرغ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫از ﭘﺪرش ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ – اﻣﺎم ﻫﻔﺘﻢ ﺷﻴﻌﻪ – ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪» :‬ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ ﻗﺒـﺮ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪم‪ ،‬ﻋﻠﻲ را زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد ﺣﺞ ﻣﻘﺒﻮل ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻫﻔﺘﺎد‬
‫ﺣﺞ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﺣﺞ‪- .‬ﺧﺪاﻳﺎ‪ ،‬از دروغﻫﺎي اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲﺑـﺮﻳﻢ‪ .‬ﭼﻘـﺪر‬
‫زﺷﺖ اﻧﺪ و ﭼﻘﺪر ﭘﺴﺘﻨﺪ‪ .-‬ﺳﭙﺲ اﻓﺰود‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺣﺞﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫او را زﻳﺎرت ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺷﺐ در ﻛﻨﺎر ﻗﺒﺮ او ﻣﻲﺧﻮاﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺧـﺪا را در ﻋـﺮش‬
‫زﻳﺎرت ﻛﺮده اﺳﺖ‪) .‬ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا از ﻧﻘﻞ اﻳﻦ ﺧﺮاﻓﺎت( ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را در ﻋﺮﺷـﺶ‬
‫‪3‬‬
‫زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري«‪.‬‬
‫از رﺿﺎ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬روزي ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺷـﻤﺎ ﻗﺒـﺮ ﻣـﺮا در ﻃـﻮس زﻳـﺎرت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﺎن! آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻗﺒﺮ ﻣﺮا زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ و ﻗﺒﻞ از آن ﻏﺴـﻞ ﻛـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬ﺗﻤـﺎم‬
‫‪4‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ زدوده ﻣﻲﺷﻮد درﺳﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻋﻴﻮن اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.227‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 259‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪ ،‬ج‪ 2‬ص‪ ] .260‬ﺷﻴﻌﻪ در دروغ ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎده روي ﻛﺮده اﻧﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از‬
‫اﻣﺖﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺣﺎل ﺑﻪ آن درﺟﻪ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻋﻠﻤﺎ و ﻓﻘﻬﺎ و ﻣﺤﺪﺛﺎﻧﺸﺎن در ﺳـﺎﺧﺘﻦ دروغ‬
‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻲﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از دﻳﮕﺮان دروغ ﮔﻮﻳﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده دﻳﮕﺮان در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻨﺰﻟﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻧﻮهي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻗﺎﻳﻞ اﻧﺪ ﺑﻪ اﺣﺪي‬
‫ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ از رﺿﺎ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬در دروغ زﻳﺎده روي ﻣﻲﻛﻨﺪ و‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪266‬‬

‫»ﻫﺮ ﻣﺆﻣﻨﻲ او را زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻬﺸـﺖ را ﺑـﺮ او واﺟـﺐ و ﺟﻬـﻨﻢ را ﺑـﺮ او ﺣـﺮام‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﺮ ﺧﻮاﻫﺮش‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻨﺖ ﻣﻮﺳﻲ را زﻳﺎرت ﻛﻨﺪ ﺑﻬﺸﺘﻲ اﺳـﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨـﺎن‬
‫ﻛﻪ از ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﺪ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﺑﻮاﻟﺤﺴـﻦ رﺿـﺎ ؛ درﺑـﺎرهي زﻳـﺎرت ﻗﺒـﺮ‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﺳﺆال ﻛﺮدم ﻛﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ او را زﻳـﺎرت ﻛﻨـﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺸـﺘﻲ‬
‫‪2‬‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺬﻫﺐ ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ زﻳﺎرت ﻗﺒﻮر و ﮔﺮﻳﻪ و ﺣﺐ‪ ‬و دوﺳﺘﻲ اﺳـﺖ ﻧـﻪ اﻧﺠـﺎم‬
‫دادن ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ و اداي ﻓـﺮاﻳﺾ و واﺟﺒـﺎت و رﻋﺎﻳـﺖ ﺣـﺪود اﻟﻬـﻲ و دوري از ﻣﻨﻜـﺮات و‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن‪.‬‬

‫اﺋﻤﻪ‪:‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺎ دروغ ﺳﺮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺎ دروغ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﻧﺪ ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ دروغ دوﻗﻠـﻮ اﻧـﺪ‪ .‬دروغ‬
‫ﺷﺎن اﻗﺘﻀﺎ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﺎﻣﺎن ﺷﺎن داراي اوﺻﺎف اﻟﻬﻲ و در اﻣﻮر و ﺗﻘـﺪﻳﺮات ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﺎ وي‬

‫ﺧﻴﻠﻲ دروغ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺬﻫﺐ و اﻋﺘﻘﺎد ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛـﺮده و در درﻳـﺎي دروغ ﻏﻮﻃـﻪ ور‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ رﺿﺎ را ﺑﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺮﺗﺮي ﻣﻲدﻫﺪ ؛ ﭼﻮن ﻣﻔﻴﺪ در اﻹرﺷﺎد اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ ﻛﻪ زﻳﺎرت ﻗﺒﺮ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﺻﺪ ﺣﺞ و ﺻﺪ ﻋﻤﺮه اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ وﻗﺘﻲ از رﺿﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارد ﻛـﻪ زﻳـﺎرت‬
‫ﻗﺒﺮ رﺿﺎ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻫﺰار ﺣﺞ اﺳﺖ‪) .‬ﻧﮕﺎ‪ :‬ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪ ،‬ص‪ .(257‬ﻓﺮاﺗﺮ از آن ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬زﻳـﺎرت ﻗﺒـﺮ‬
‫رﺿﺎ از زﻳﺎرت ﻗﺒﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺨﺮﻳﺎء ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑـﻪ اﺑـﻦ اﺑـﻲ‬
‫ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻣﺎم رﺿﺎ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﻓﺪاﻳﺖ ﺷﻮم! زﻳﺎرت ﻗﺒﺮ رﺿﺎ ﺑﺮﺗﺮ اﺳـﺖ ﻳـﺎ زﻳـﺎرت ﻗﺒـﺮ ﺣﺴـﻴﻦ؟ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫زﻳﺎرت ﻗﺒﺮ ﭘﺪرم ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ«‪) .‬ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ ج‪ 2‬ص‪ .(261‬ﻓﺮاﺗﺮ از آن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬زﻳﺎرت ﻗﺒﺮ وي‬
‫از زﻳﺎرت ﻛﻌﺒﻪ ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ«‪) .‬ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ ج‪ 2‬ص‪..(255‬‬
‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن ‪،‬ص‪. 255‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 267‬‬
 ‫‪267‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﺷﺮﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ ـ ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﭼﻨﻴﻦ ﻏﻠﻮﻫﺎﻳﻲ ـ‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﻨﻲ آﻧﻬﺎ – ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺨﺎري اﻫﻞ ﺳﻨﺖ اﺳﺖ – ﺑﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ دروغ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ‬
‫ﻋﻠﻲ س ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺼﻠﺖﻫﺎﻳﻲ داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﻓﺮاد ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ – ﺣﺘـﻲ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ -‬داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻦ ﻧﻴ‪‬ﺎت و ﻧﺴﺐﻫﺎ و اﻣﻮر ﻣﺨﻔﻲ را ﻣﻲداﻧﻢ و ﭼﻴﺰي از ﭼﺸﻢ ﻣﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ در ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ lÛÚÙØ×ÖÕÔÓÒÑÐÏÎÍÌËÊÉm‬ﻟﻘﻤﺎن‪:‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪34‬اﻳﻦ از اوﺻﺎف ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ l_~}|{zyxwvm
:‬ﺳﺒﺄ‪3 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫و او ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش را اﻣﺮ ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪
l`_^]\[ZYXm :‬اﻟﻨﻤـﻞ‪65 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ دادن ﺻﻔﺎت رﺑﺎﻧﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ س اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮده اﻧـﺪ ﺑﻠﻜـﻪ ﺑـﺮﺧﻼف‬
‫ﻛﺘﺎب ﺧﺪا و ﺳﻨﺖ رﺳﻮﻟﺶ آن را ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم اﻣﺎﻣﺎﻧﺸﺎن اﺛﺒﺎت ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻛﻠﻴﻨﻲ ﺑﺎب ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ را‬
‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »اﺋﻤﻪ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه ﻋﻠﻢ دارﻧﺪ و ﭼﻴﺰي از دﻳﺪ آﻧﻬﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤـﻲﻣﺎﻧـﺪ« آورده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ از ﺟﻌﻔﺮ ﺻﺎدق ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﻋﻠـﻢ‬
‫‪2‬‬
‫دارم و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ در ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ و ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه ﻣﻲﮔﺬرد‪ ،‬ﻋﻠﻢ دارم«‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺪرش ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﮔﺮاﻣﻲﺗـﺮ‬
‫از آن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻃﺎﻋﺖ از ﺑﻨﺪه اي را ﻓﺮض ﮔﺮداﻧﺪ و ﻋﻠﻢ آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ را از او ﻣﻨﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫‪3‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آن را از او ﻣﻨﻊ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،19‬ص‪. 197‬‬

‫‪ - 2‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ )ج‪ 1‬ص‪.(261‬‬
‫‪ - 3‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪. 262‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪268‬‬

‫ﺑﺮ اﺑﻮ اﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ »او ﻧﺰد اﺳﺤﺎق ﺑﻦ ﻋﻤﺎر ﻧﺸﺴـﺘﻪ ﺑـﻮد و ﻳـﻚ ﻣـﺮد‬
‫ﺷﻴﻌﻲ ﺑﺮ او وارد ﺷﺪ و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻓﻼﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ات را ﺗﺎزه ﻛﻦ و ﻋﺒﺎدﺗﺖ را ﺗﺎزه ﻛﻦ؛ ﭼـﺮا‬
‫ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻋﻤﺮت ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺤﺎق ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼـﻪ ﻋﺠـﺐ او از‬
‫اﺟﻞ ﺷﻴﻌﻪ ﺧﺒﺮ دارد‪ .‬ﺑﺎ ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ – ﭼﻮن آﻧﭽـﻪ ﻓﻜـﺮ ﻛـﺮدم‪ ،‬او ﻓﻬﻤﻴـﺪ – و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺳﺤﺎق‪ ،‬ﭼﺮا اﻧﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻲ ‪ ...‬ﺗﻮ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده ات را دﭼﺎر ﺳﺮدرﮔﻤﻲ ﻣﻲﻛﻨﻲ و ﺑﻪ ﺷﺪت‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻔﻠﺲ و ﺑﻲﭼﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮي«‪.‬‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاي ﺣﻖ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪
lÄÃÂÁÀ¿¾½m :‬اﻷﻧﻌﺎم‪59 :‬‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﺟﻌﻔﺮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ آن اﻗﺮار و ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ را از ﺧﻮد و از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﻧﻜﺎر ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در‬
‫ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ از »ﺳﺪﻳﺮ« رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ و اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ و ﻳﺤﻴﻲ ﺑﺰار و داود ﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ‬
‫در ﻣﺠﻠﺲ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ؛ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ او ﺑﺎ ﻋﺼـﺒﺎﻧﻴﺖ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺗﻌﺠـﺐ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ از ﮔﺮوﻫـﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ ﻣﺎ ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﻣﻲداﻧﻴﻢ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﻧﻤﻲداﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﻛﻨﻴﺰم را‬
‫‪2‬‬
‫زدم و او از دﺳﺖ ﻣﻦ ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ ،‬و ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﻛﻪ او در ﻛﺪام ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ؟«‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آن در رﺟﺎل ﻛﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از وي ﺳﺆال ﺷﺪ ﻛﻪ »اﺑﻮاﻟﺨﻄﺎب ‪-‬ﻳﻜﻲ از ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ‪-‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﻣﻲداﻧﻲ و ﺗﻮ اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻪ اي؟ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻣـﻦ‬
‫ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﻣﻲداﻧﻢ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﻲ ﺟﺰ او ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﻧﻤﻲداﻧﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣـﻦ‬
‫اﻳﻦ را ﮔﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺧﺪا ﻣﺮدﮔﺎﻧﻢ را ﻧﺒﺨﺸﺎﻳﺪ و در ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎﻧﻢ ﺑﺮﻛﺖ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﺪ! ﺑﺎﻏﻲ ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻫﻢ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدﻳﻢ و ﻗﺮﻋﻪﻛﺸﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬دﺷﺖ و ﭼﺸﻤﻪ ﻧﺼﻴﺐ او ﺷﺪ و ﻛـﻮه‬
‫ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻦ ﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻋﻠﻢ ﻏﻴﺐ ﻣﻲداﻧﺴﺘﻢ دﺷﺖ و ﺟﻠﮕﻪ ﻧﺼﻴﺐ ﻣﻦ ﻣـﻲﺷـﺪ و ﻛـﻮه ﻧﺼـﻴﺐ او‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻲﺷﺪ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ )ﺷﺮح ﺣﺎل اﺳﺤﺎق ﺑﻦ ﻋﻤﺎر(‪ ،‬ﻛﺮﺑﻼء‪ ،‬ص‪. 348‬‬

‫‪ - 2‬اﻟﺤﺠﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 257‬‬
‫‪ - 3‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ص‪. 248‬‬
 ‫‪269‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﺑﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ از او رواﻳـﺖ ﻛـﺮده ﻛـﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺑـﻪ‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ؛ ﮔﻔﺘﻢ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﻗﺎدرﻳﺪ ﻣﺮدﮔﺎن را زﻧﺪه و ﻛﻮر ﻣﺎدرزاد و ﺟﺬاﻣﻲ و ﭘـﻴﺲ را ﻣـﺪاوا‬
‫ﻛﻨﻴﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ ،‬ﺑﻪ اذن ﺧﺪا‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮ اي اﺑﻮ ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫ﺷﺪم و او دﺳﺘﻲ ﺑﺮ ﺻﻮرت و ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺧﻮرﺷﻴﺪ و آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ و ﻣﻨﺎزل و ﻫﻤـﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ را دﻳﺪم‪ .‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ دوﺳﺖ داري ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﻲ و در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻴﻨﺎ ﺑﺎﺷﻲ و ﻣﺮدم‬
‫ﻛﻮر؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اول ﺑﺮﮔﺮدم‪ .‬ﭘﺲ دﺳﺘﻲ ﺑﺮ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﻛﺸﻴﺪ و ﻣﻦ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ اول‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻢ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ دروغﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺋﻤﻪ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎم ﻛﺘﺎبﻫﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ را‬
‫‪2‬‬
‫دارﻧﺪ و ﺑﺎ وﺟﻮد اﺧﺘﻼف زﺑﺎﻧﻬﺎ آن را ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫اﺋﻤﻪ ﻣﻲداﻧﻨﺪ ﻛﻲ ﻣﻲﻣﻴﺮﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﺑﺎ اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮد ﻣﻲﻣﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎﻣﺎن اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﺧﺒﺮ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼـﻪ ﭼﻴﺰﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﻪ ﻧﻔﻌـﺶ و ﭼـﻪ‬
‫‪4‬‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺿﺮرش ﻣﻘﺪر ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪5‬‬
‫ﻣﻼﺋﻜﻪ وارد ﺧﺎﻧﻪﻫﺎي اﺋﻤﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﺧﺒﺎر را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﻲآوردﻧﺪ‪.‬‬
‫‪6‬‬
‫اﺋﻤﻪ ﻋﻠﻤﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻓﺮﺷﺘﻪي ﻣﻘﺮب و ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮﺳﻞ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪7‬‬
‫ﻛﻼم ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻣﺮدم و ﻫﻴﭻ ﭘﺮﻧﺪه و ﺣﻴﻮان و ﺟﺎﻧﺪاري ﺑﺮ اﻣﺎم ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﺤﺠﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 470‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 227‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪. 258‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 264‬‬
‫‪ - 5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 393‬‬
‫‪ - 6‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 402‬‬
‫‪ - 7‬ﺣﻤﻴﺮي‪ ،‬ﻗﺮب اﻻﺳﻨﺎد‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻧﻴﻨﻮي‪ ،‬ص‪. 146‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪270‬‬

‫ﻇﻬﻮر ﻣﻬﺪي ﻗﺎﺋﻢ‪:‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ دروغﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ ،‬رواﻳـﺎت و اﻗـﻮاﻟﻲ درﺑـﺎرهي ﻇﻬـﻮر‬
‫ﻣﻬﺪي ﻗﺎﺋﻢ از اوﻻد ﺣﺴﻦ ﻋﺴﻜﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﭘﻨـﺪار ﺷـﻴﻌﻪ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺪي در آﺧﺮ زﻣﺎن ﻇﻬﻮر ﻣﻲﻛﻨﺪ و دﺷﻤﻨﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ را زﻧﺪه و آﻧﺎن را ﻣﻲﻛُﺸﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛـﻪ‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻲ‪- ،‬ﻣﺤﺪث ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ -‬از ﺳﻼم ﺑﻦ ﻣﺴﺘﻨﻴﺮ آورده ﻛﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬از اﺑـﻮﺟﻌﻔﺮ ؛ ﺷـﻨﻴﺪم ﻛـﻪ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻣﻬﺪي ﻗﺎﺋﻢ ﻇﻬﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻤﺎن را ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺎﺻﺒﻲ ﻋﺮﺿـﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ و اﮔـﺮ اﻳﻤـﺎن‬
‫ﻧﻴﺎورد‪ ،‬ﮔﺮدﻧﺶ را ﻣﻲزﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻫﻞ ذﻣﻪ از او ﺟﺰﻳﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮد و آﻧﻬﺎ را از ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑـﻪ ﺑﻴﺎﺑـﺎن‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻴﺮون ﻣﻲراﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺻﺎﻓﻲ‪ -‬ﻣﻔﺴ‪‬ﺮ ﺷﻴﻌﻪ‪ -‬ﻧﻴﺰ رواﻳﺘﻲ از ﺟﻌﻔﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻬﺪي ﻗﺎﺋﻢ ﻇﻬﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮادﮔﺎن ﻗﺎﺗﻼن ﺣﺴﻴﻦ را ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎري ﻛﻪ ﭘﺪراﻧﺸﺎن ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲﻛﺸﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻧﻮادﮔﺎن آﻧﻬﺎ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﭘﺪراﻧﺸﺎن را ﻧﻴﺰ‪ ،‬زﻧﺪه ﻣﻲﻛﻨـﺪ و ﻣـﻲﻛﺸـﺪ؛‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻪ دروغ از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻛـﻪ ﻣﻬـﺪي و ﻗـﺎﺋﻢ آل‬
‫ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻇﻬﻮر ﻛﻨﺪ ﭘﻨﺠﺼﺪ ﻧﻔﺮ از ﻗﺮﻳﺶ را ﮔﺮدن ﻣﻲزﻧﺪ و دوﺑﺎره ﭘﻨﺞﺻﺪ ﻧﻔـﺮ دﻳﮕـﺮ را زﻧـﺪه‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﮔﺮدﻧﺸﺎن را ﻣﻲزﻧﺪ و ﺗﺎ ﺷﺶ ﺑﺎر اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻲ آورده ﻛﻪ او ﻳﺰﻳﺪ ﺑـﻦ ﻣﻌﺎوﻳـﻪ و اﺻـﺤﺎﺑﺶ را ﻣـﻲﻛﺸـﺪ؛ ﭼﻨـﺎن ﻛـﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ؛ ﮔﻔﺖ‪» :‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ؛ و اﺻﺤﺎﺑﺶ و‬

‫‪ - 1‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪. 227‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺎﻓﻲ )ﺳﻮرة ﺑﻘﺮه(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 172‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﻔﻴﺪ ‪،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪. 364‬‬
 ‫‪271‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫‪1‬‬
‫ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎوﻳﻪ و اﺻﺤﺎﺑﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺗﺎوان ﻗﺘﻞ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻲﻛﺸﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﻪ اﻳﻦ دروغﻫﺎ راﺿﻲ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺎ آﺧـﺮﻳﻦ اﻧﺘﻘـﺎمﻫـﺎ را ﻧﮕﻴﺮﻧـﺪ‪ ،‬دﻟﺸـﺎن آرام‬
‫ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ اﻓﺘﺮا زده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺎ ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻤﻴﺮاء )ﻳﻌﻨـﻲ ام‬
‫اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻋﺎﻳﺸﻪل( زﻧﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﺣﺪ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﺑﺨﻮرد و اﻧﺘﻘﺎم دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬را از‬
‫او ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ ﺑﺨﻮرد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻬﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣـﺎدر اﺑـﺮاﻫﻴﻢ زده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﺧﺪا ﺣﺪ او را ﺑﺮاي ﻗﺎﺋﻢ ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع را‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان رﺣﻤﺖ و ﻣﻬﺪي ﻗﺎﺋﻢ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺬاب ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ رواﻳﺖﻫﺎي زﻳﺎد و ﺑﺎﻃﻠﻲ را آورده و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺎن ﺧﻮد ﻧﺴـﺒﺖ داده اﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺑﺎﻗﺮ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﮔﻮﻳﻲ ﻣﻦ ﻗﺎﺋﻢ را در ﻧﺠﻒ ﻛﻮﻓﻪ دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻜﻪ ﻣﻲرﻓـﺖ و ﭘـﻨﺞ ﻫـﺰار ﻣﻼﺋﻜـﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه وي ﺑﻮدﻧﺪ و ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ از ﻃﺮف راﺳﺖ و ﻣﻴﻜﺎﺋﻴﻞ از ﻃﺮف ﭼﭗ و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺟﻠﻮي او ﺑﻮدﻧﺪ‬
‫و او ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن را در ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﺮد و اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺎ او ﺑﻴﻌـﺖ ﻛـﺮد‪،‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﻮد«‪.‬‬

‫ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ‪:‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ دروغﻫﺎي زﺷﺘﻲ ﻛﻪ درﺑﺎرهي اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﮔﻔﺘـﻪ اﻧـﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دروغ از‬
‫اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﺬي ﻳﺎ ودي در ﺣﺎل ﻧﻤﺎز از آﻟﺖ ﺧﺎرج‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻏﺴﻞ اﻧﺠﺎم ﺑﺪﻫﻲ و ﻧﻤﺎزت را ﻗﻄﻊ ﻛﻨﻲ؛ زﻳﺮا وﺿﻮ را ﻧﻘﺾ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﺰﻟﻪي ﺧﻠﻂ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از وﺿﻮ از ﺗﻮ ﺧﺎرج ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻳﻚ دام اﺳﺖ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬

‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 280‬ذﻳﻞ آﻳﻪ ي »ﺛﻢ رددﻧﺎ ﻟﻜﻢ اﻟﻜﺮة ﻋﻠﻴﻬﻢ« اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ، 2‬ص‪ 408‬؛ اﻟﺼﺎﻓﻲ‪،‬‬
‫ج ‪ ،1‬ص ‪.959‬‬
‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺎﻓﻲ )ﺳﻮرة اﻧﺒﻴﺎء(‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 108‬‬
‫‪ - 3‬روﺿﺔ اﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 364‬و ‪ .365‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪. 364‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪272‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﻮاﺳﻴﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﺪرش‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪ ،‬زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ دروغ ﺑﺴﺘﻪ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫»درﺑﺎرهي ﻣﺬي ﻛﻪ از آﻟﺖ ﺧﺎرج ﺷﻮد و ﺑﺮ ران ﺟﺎري ﺷﻮد از او ﺳﺆال ﺷﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤـﺎز‬
‫‪2‬‬
‫را ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ران را ﺑﺸﻮﻳﻲ‪«.‬‬
‫از ﻋﻤﺮ ﺑﻦ زﻳﺪ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫روز ﺟﻤﻌﻪ در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻏﺴﻞ ﻛﺮدم و ﭘﺎك ﺷﺪم و ﻟﺒﺎس ﺗﻤﻴﺰ ﭘﻮﺷﻴﺪم و ﺻـﻔﻴ‪‬ﻪ از ﻛﻨـﺎر ﻣـﻦ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ و راﻧﻬﺎﻳﻢ را ﺑﻪ راﻧﻬﺎﻳﺶ ﻣﺎﻟﻴﺪم و ارﺿﺎ ﺷﺪم و او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ارﺿﺎ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دﭼﺎر ﻣﺸﻜﻞ ﺷﺪم‬
‫‪3‬‬
‫و از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ ،‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬وﺿﻮ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ و او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻏﺴﻞ ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﺪ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪي اﻳﻦ دروغﻫﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﺣﻨﺎن ﺑﻦ ﺳﺪﻳﺮ را دﻳـﺪ ﻛـﻪ ﻛﻔﺸـﻬﺎي ﻣﺸـﻜﻲ‬
‫ﭘﻮﺷﻴﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﺮا ﻛﻔﺶ ﻣﺸﻜﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪه اي؟ آﻳﺎ ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻔﺶ ﻣﺸﻜﻲ ﺳﻪ وﻳﮋﮔـﻲ‬
‫دارد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آن ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﭼﻴﺴﺖ ﻓﺪاﻳﺖ ﺷﻮم؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﻋﺚ ﺿﻌﻒ ﺑﻴﻨـﺎﻳﻲ ﭼﺸـﻢ و ﺳﺴـﺘﻲ‬
‫آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ و اﻳﺠﺎد ﻏﻢ و ﻏﺼﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻟﺒﺎس اﻧﺴﺎن ﻫﺎي ﻣﺘﻜﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻔـﺶ زرد‬
‫ﺑﭙﻮﺷﻲ ﻛﻪ ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ دارد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آن ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻛﺪاﻣﻨـﺪ؟ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﭼﺸـﻤﻬﺎ را ﺗﻘﻮﻳـﺖ و آﻟـﺖ‬
‫‪4‬‬
‫ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ را ﻣﺤﻜﻢ و ﻏﻢ و اﻧﺪوه را ﻣﻲزداﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ راﺑﻄﻪي ﻛﻔﺶ ﺑﺎ ﻣﺤﻜﻤﻲ و ﺳﺴﺘﻲ آﻟﺖ ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ اﻻول – اﻣﺎم ﻫﻔﺘﻢ ﺷﻴﻌﻪ – رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑـﻪ ﺻـﻮرت‬
‫زﻳﺒﺎ ﺑﺎﻋﺚ روﺷﻨﻲ ﭼﺸﻢ ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ . 39‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ . 21‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 94‬‬
‫‪ - 2‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﻄﻬﺎرة(‪ ،‬ج‪ ، 3‬ص‪. 40‬‬
‫‪ - 3‬ﺣﺮ ﻋﺎﻣﻠﻲ‪ ،‬وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ )ﻛﺘﺎب اﻟﻄﻬﺎرة(‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪. 198‬‬
‫‪ - 4‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪.99‬‬
 ‫‪273‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫از ﭘﺪرش ﺟﻌﻔﺮ آورده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺳﻴﺮ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ :‬زﻣﻴﻦ از ﺑﺎران‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫ﭼﺸﻢ از دﻳﺪن‪ ،‬ﻣﺆﻧﺚ از ﻣﺬﻛﺮ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از او رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ده ﭼﻴـﺰ ﺑﺎﻋـﺚ ﻧﺸـﺎط و ﺳﺮﻣﺴـﺘﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺧﻮردن‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪن‪ ،‬ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﻪ زن زﻳﺒﺎ و ﺟﻤﺎع«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ از او ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ‪» :‬آﻳﺎ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﻣﺮد ﺑﻪ زن ﻟﺨـﺖ ﺟـﺎﻳﺰ اﺳـﺖ؟‬
‫‪3‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬آﻳﺎ ﻟﺬﺗﻲ ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ وﺟﻮد دارد«؟‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ درﺑﺎرهي ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻓﺮج زﻧﺶ را ﺑﺒﻮﺳﺪ‪ ،‬ﺳﺆال ﺷﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷـﻜﺎﻟﻲ‬
‫‪4‬‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ اﻣﺎﻣﺎن اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻪ ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻞ دارﻧﺪ و ﻫـﺪف آﻧﻬـﺎ از ﺑﻴـﺎن اﻳـﻦ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﭼﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ؟ ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻪ دﻳﻨﻲ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﭘﻴﺮواﻧﺶ را ﺑـﻪ ﻣﺤﻜـﻢ ﻛـﺮدن آﻟـﺖ‬
‫ﺗﻨﺎﺳﻠﻲ و ﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﻴﺪن و ﺟﻤﺎع و ﺧﺮاﻓﺎت ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻲ اﻧﺴﺎن ﻋﺎدي از ﮔﻔﺘﻦ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺷﺮم دارد ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ اﻣﺎﻣﺎن و ﻣﻌﺘﻤﺪان؟‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻧﮕﺮﻳﺴـﺘﻦ ﺑـﻪ ﻋـﻮرت ﻏﻴـﺮ ﻣﺴـﻠﻤﺎن ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫‪5‬‬
‫ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻋﻮرت اﻻغ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﻋﻮرت ﻣﺴﻠﻤﺎن از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﻛﺎﻇﻢ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻋﻮرت دو ﻧﻮع‬
‫اﺳﺖ‪ :‬ﺟﻠﻮ و ﭘﺸﺖ‪ ،‬ﻋﻮرت ﭘﺸﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻟﮕﻦﻫﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد و ﻋﻮرت ﺟﻠﻮ را ﺑـﺎ دﺳـﺘﺖ‬

‫‪ - 1‬اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪. 221‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 443‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 214‬‬
‫‪ - 4‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 214‬‬
‫‪ - 5‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ، 6‬ص‪. 501‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪274‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﭙﻮﺷﺎن«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻀﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي را آورده اﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ – ﻣﺤﻤﺪ‬
‫ﺑﺎﻗﺮ – ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺪون ﭘﻴﺶ ﺑﻨﺪ وارد ﺣﻤﺎم‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬روزي ﺑﺪون ﭘﻴﺶ ﺑﻨﺪ وارد ﺣﻤﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮدهي او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم‬
‫ﻓﺪاﻳﺖ ﺑﺎد! ﺗﻮ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺑﺴﺘﻦ ﭘﻴﺶ ﺑﻨﺪ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ اﻣﺎ ﺧﻮدت آن را ﻣﻲاﻧﺪازي؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳـﺎ‬
‫ﻣﻲداﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻮر‪ ،‬ﻋﻮرت را ﻣﻲﭘﻮﺷﺎﻧﺪ؟«‪.2‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻋﺒﻴﺪاﷲ داﺑﻘﻲ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﻣﺪﻳﻨﻪ وارد ﺣﻤﺎﻣﻲ ﺷﺪم‪ ،‬دﻳﺪم ﻛـﻪ‬
‫ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﻛﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺣﻤﺎم ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي ﺷﻴﺦ! اﻳﻦ ﺣﻤﺎم ﻣﺎل ﻛﻴﺴـﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎل اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴـﻴﻦ‪-‬ﻋﻠـﻴﻬﻢ اﻟﺴـﻼم‪ .-‬ﮔﻔـﺘﻢ‪ :‬او وارد اﻳـﻦ ﺣﻤـﺎم‬
‫ﻣﻲﺷﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭼﻜﺎر ﻣﻲﻛﺮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬وارد ﻣﻲﺷﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺷﺴﺘﻦ ﺧﻮد ﻣـﻲﻛـﺮد‪.‬‬
‫آﻟﺖ ﺧﻮد را ﻣﻲﻣﺎﻟﻴﺪ و آن را ﻧﺸﺎن ﻧﻤﻲداد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ﻃـﺮف ﻳﻜـﻲ از ﻧﺸـﻤﻴﻨﮕﺎﻫﺶ ﻗـﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ و ﻣﺮا ﺻﺪا ﻣﻲزد‪ .‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺪﻧﺶ را ﻣﻲﻣﺎﻟﻴﺪم‪ .‬روزي ﺑﻪ او ﮔﻔـﺘﻢ‪ :‬ﭼﻴـﺰي ﻛـﻪ‬
‫‪3‬‬
‫دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻲ ﺑﺒﻴﻨﻢ‪ ،‬دﻳﺪه ام‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ ﻫﺮﮔﺰ! ﭼﻮن ﻧﻮر آن را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ و ﻏﺮﻳﺐ‪:‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺠﻴﺐ و دروغﻫﺎي ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎدرزﻧﺶ ﻳﺎ دﺧﺘﺮش ﻳـﺎ ﺧـﻮاﻫﺮش زﻧـﺎ ﻛﻨـﺪ‪ ،‬زﻧـﺶ ﺑـﺮ وي ﺣـﺮام‬
‫‪4‬‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ 6‬ص ‪.503 ،502‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 503‬‬
‫‪ - 4‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ 5‬ص‪. 416‬‬
 ‫‪275‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از او رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺎ زن ﭘﺪرش ﻳﺎ ﻛﻨﻴﺰ وي زﻧﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آن‬
‫‪1‬‬
‫زن ﺑﺮاي ﺷﻮﻫﺮش ﺣﺮام ﻧﻤﻲﺷﻮد و آن ﻛﻨﻴﺰ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﺣﺮام ﻧﻤﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫اﻣﺜﺎل اﻳﻦ رواﻳﺎت‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدﻧﺪ‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺑﺴﻴﺎر زﺷﺖ و ﻋﺠﻴﺐ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﻧﻤﺎز ﺟﻨﺎزه ﺑﺪون وﺿﻮ ﻧﻴﺰ‪،‬‬
‫ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﻌﻔﺮ دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛـﻪ او در ﺟـﻮاب ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ درﺑـﺎرهي ﻧﻤـﺎز‬
‫‪2‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺪون وﺿﻮ ﺑﺮ ﺟﻨﺎزه ﺳﺆال ﻛﺮد؟ در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪ :‬درﺳﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺎﺷﻴﻪي آن ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺎ ﺑﺮ ﻋﺪم ﻃﻬﺎرت در اﻳﻦ ﻧﻤﺎز اﺟﻤﺎع دارﻧﺪ‪ ،‬و از ﻛﺘﺎب‬
‫ﺟﻨُـﺐ ﺟـﺎﻳﺰ‬
‫»اﻟﺘﺬﻛﺮة« ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻃﻬﺎرت ﺷﺮط آن ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي ﺑﻲوﺿﻮ و ﺣﺎﺋﺾ و ‪‬‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ ﺟﻨﺎزه ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ آب و ﺧﺎك ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻮﺟـﻮد ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻋﻠﻤـﺎي ﻣـﺎ ﺑـﺮ آن‬
‫‪3‬‬
‫اﺟﻤﺎع دارﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬زن ﺣـﺎﺋﺾ ﻣـﻲﺗﻮاﻧـﺪ ﺑـﺮ ﺟﻨـﺎزه ﻧﻤـﺎز‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻇﻬﺎر ﻣﻲدارﻧﺪ ﻛﻪ از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ و ﭘﺴﺮش ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺆال ﺷﺪ‪» :‬ﻣـﺎ ﻟﺒﺎﺳـﻲ‬
‫ﻣﻲﺧﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺷﺮاب روي آن رﻳﺨﺘﻪ و ﺷﻬﻮت ﺧﻮك ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺧﻮرده اﺳﺖ‪،‬آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از ﺳـﺘﺮدن‬
‫آن ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﺷﺴﺘﻦ ﺑﺎ آن ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آري‪ ،‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد؛ زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫‪4‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺧﻮردن آن را ﺣﺮام ﻛﺮده ﻧﻪ ﭘﻮﺷﻴﺪن و ﻟﻤﺲ ﻛﺮدﻧﺶ و ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺎ آن«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺳﺖ ﻛﺮدن ﻃﻨﺎب از ﻣﻮي ﺧﻮك و ﻛﺸﻴﺪن آب ﭼﺎه ﺑﺮاي وﺿـﻮ ﺟـﺎﻳﺰ اﺳـﺖ؛‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از زراره ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ درﺑﺎرهي ﻃﻨﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮي ﺧﻮك درﺳﺖ‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 419‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪، 2‬ص‪ .178‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 170‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ص‪) 178‬ﺣﺎﺷﻴﻪ( ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.170‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪276‬‬

‫ﺷﺪه و ﺑﺎ آن از ﭼﺎه آب ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪم ﻛﻪ آﻳﺎ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﺎ آن وﺿـﻮ ﮔﺮﻓـﺖ؟‬
‫‪1‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬از اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ؛ درﺑﺎرهي دﻳﮕﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺨﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﻮﺷﻲ در آن اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺆال ﺷﺪ‪ ،‬در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷـﻮرﺑﺎﻳﺶ رﻳﺨﺘـﻪ ﻣـﻲﺷـﻮد و‬
‫‪2‬‬
‫ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺷﺴﺘﻪ و ﺳﭙﺲ ﺧﻮرده ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ »از او ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻮش ﻳﺎ ﺳﮕﻲ در روﻏﻦ ﺑﻴﻔﺘـﺪ‬
‫‪3‬‬
‫و زﻧﺪه ﺑﻴﺮون آورده ﺷﻮد‪] ،‬آن روﻏﻦ ﺣﻼل اﺳﺖ؟[ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮردن آن روﻏﻦ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺳﺨﺖﮔﻴﺮي ﻛﺮده اﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬رﺳﻮل اﷲ ع از ﺧﻮردن ﮔﻮﺷﺖ ﺣﻴﻮان ﻧﺮ‬
‫‪4‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺷﻬﻮﺗﺶ‪ ،‬ﻧﻬﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻣﺎ ﻻﻳﻄﺎق اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲداﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺣﻴﻮان ﻧﺮ ﻫﻨﮕﺎم ذﺑـﺢ در ﺣـﺎل‬
‫ﺷﻬﻮت ﺑﻮده اﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻴﺮ؟‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺳﻬﻞ ﮔﺮﻓﺘﻦ و آﺳﺎنﮔﻴﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺨﺖﮔﻴﺮي در ﻣﻴـﺎن ﺷـﻴﻌﻴﺎن وﺟـﻮد دارد‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ »از او ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻮش ﻳﺎ ﮔﺮﺑـﻪ ﻳـﺎ ﻣـﺮغ ﻳـﺎ‬
‫ﭘﺮﻧﺪه ﻳﺎ ﺳﮓ در ﭼﺎﻫﻲ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎدام ﻛﻪ رﻧﮓ و ﻃﻌﻢ آب ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮده‬
‫‪5‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﻳﺨﺘﻦ ﭘﻨﺞ دﻟﻮ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪.409‬‬

‫‪ - 2‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪.7‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 161‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن ‪ ،‬ج‪ ،6‬ص‪. 260‬‬
‫‪ - 5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 5‬‬
 ‫‪277‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺟﻌﻔﺮ درﺑﺎرهي ﭼﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﺴﻪ ﻧﺠﺎﺳﺘﻲ ﺧﺸﻚ ﻳﺎ ﺗﺮ درون آن ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺳﺆال ﺷﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﻪ ﺣﻜﻤﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آب زﻳﺎد در ﭼﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫از ﺻﺎدق؛ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ »درﺑﺎرهي ﭘﻮﺳﺖ ﻣﺮدار از او ﺳﺆال ﺷﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﻲﺗﻮاﻧﻨـﺪ‬
‫در آن آب و روﻏﻦ ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﭼﻴﺰي را در آن ﻗﺮار دﻫﻨﺪ و ﺑﺎ آن وﺿـﻮ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻳﺎ از آن ﺑﻨﻮﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ در ﻣﺴﻴﺮ آﺑﻲ‪ ،‬ﻣﻮش ﻳﺎ ﻛـﺮم ﻳـﺎ ﭘﺸـﻪ ﺧـﺎﻛﻲ ﻣـﺮده اي ﺑﻴﻔﺘـﺪ و‬
‫ﻣﺘﻼﺷﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪن آن و وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ آن ﺟﺎﻳﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﻣﺘﻼﺷﻲ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪن آن‬
‫و وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ آن اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬و ﻣﺮدار در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛـﻪ ﺗـﺎزه ﻣـﺮده ﺑﺎﺷـﺪ‪ ،‬دور اﻧﺪاﺧﺘـﻪ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻮزه و ﻣﺸﻚ و دﻳﮕﺮ ﻇﺮوف آب‪.‬‬
‫از ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ دو ﻧﺎودان ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑـﻪ‬
‫آب و دﻳﮕﺮي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ادرار ﺑﺎﺷﺪ و آن دو ﻗﺎﻃﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﻮ اﺻﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬اﺷـﻜﺎﻟﻲ‬
‫‪4‬‬
‫ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬در ﻇﺮﻓﻲ ﻛﻪ ادرار‬
‫در آن رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه و ﻏﺴﻞ ﺟﻨﺎﺑﺖ در آن اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻏﺴﻞ ﻣﻲﻛـﻨﻢ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﻇـﺮف آب ﺑـﻪ‬
‫‪5‬‬
‫ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ روي زﻣﻴﻦ ﺑﺮﻳﺰد‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺣﻜﻤﺶ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ﻗﻤﻲ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ »اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺑﺎﻗﺮ؛ وارد دﺳﺘﺸﻮﻳﻲ ﺷﺪ و ﻟﻘﻤﻪ ﻧﺎﻧﻲ را‬
‫دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﻣﺪﻓﻮع اﻓﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬آن را ﺑﺮداﺷﺖ و ﺷﺴﺖ و ﺑﻪ ﺑﺮده اش ﻛﻪ ﻫﻤـﺮاﻫﺶ ﺑـﻮد‪،‬‬

‫‪ - 1‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻷﺣﻜﺎم ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.416‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.42‬‬

‫‪ - 2‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ﻣﻦ ﻻﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ‪ ،‬ج‪. 11، 1‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.14‬‬
‫‪ - 4‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪ 12‬و ‪13‬؛ ﺗﻬﺬﻳﺐ‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪.42‬‬
‫‪ - 5‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 14‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪278‬‬

‫داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬آن را ﻧﮕﻪ دار ﺗﺎ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون آﻣﺪ ﺑﻪ ﺑﺮده ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻟﻘﻤـﻪ ﻛﺠﺎﺳـﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آن را ﺧﻮردم اي ﭘﺴﺮ رﺳﻮل اﷲع‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آن ﻟﻘﻤﻪ در ﺷﻜﻢ ﻫﺮ ﻛـﺲ ﻛـﻪ ﻗـﺮار ﮔﻴـﺮد‪،‬‬
‫ﺑﻬﺸﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮو ﻛﻪ ﺗﻮ آزادي‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻮﺷﻢ ﻧﻤﻲآﻳﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺸﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧـﺎدم ﻣـﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ دروغﻫﺎي اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺳـﻨﺪ ﻣﻐﻔـﺮت را در ﺑﺮاﺑـﺮ ﺧـﻮردن ﻛﺜﺎﻓـﺖ روي ﻧـﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺨﺸﻨﺪ‪.‬‬

‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺧﻨﺪه آور و ﮔﺮﻳﻪ آور‪:‬‬

‫از دروغﻫﺎي ﺧﻨﺪهدار و ﮔﺮﻳﻪآور ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻛﺮه اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔـﺖ‪:‬‬
‫»وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ ﭼﻨﺪ روز ﺷﻴﺮ ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﻮرد‪ .‬اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ او را ﺑﻪ ﭘﺴﺘﺎنﻫﺎي ﺧﻮد‬
‫ﺑﺴﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻴﺮ را در آﻧﻬﺎ ﻗﺮار داد‪ .‬ﭼﻨﺪ روزي از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ ﺷﻴﺮ ﻧﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﺑـﻮ‬
‫‪2‬‬
‫ﻃﺎﻟﺐ او را ﺑﻪ ﺣﻠﻴﻤﻪ ﺳﻌﺪﻳﻪ ﺳﭙﺮد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬ﺣﺴﻴﻦ از ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﻫﻴﭻ زن دﻳﮕﺮي ﺷﻴﺮ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع آﻣـﺪ و‬
‫‪3‬‬
‫اﻧﮕﺸﺖ اﺑﻬﺎم ﺧﻮد را در دﻫﺎﻧﺶ ﻗﺮار داد و او دو ﻳﺎ ﺳﻪ روز آن را ﻣﻲﻣﻜﻴﺪ‪«.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎ و ﻗﺼﻪﻫﺎ و اﺳﻄﻮرهﻫﺎ را ﻣﻲﺳﺎزﻧﺪ‪،‬آن ﻫـﻢ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ او را ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي آن ﻧﻴﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ آن‬
‫را ﻧﻤﻲﺑﺎﻓﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺴﺎدش روﺷﻦ و زﺷﺘﻲ آن آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻪ وﻗﺖ اﻳﻦ ﻗﻮم ﻣﻲﻓﻬﻤﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲآﻳﻨﺪ؟‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ دروغﻫﺎ را از ﺑﺎﻗﺮ ﺑﻦ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲع ﮔﻔﺘﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ )ﺑﺎب اﺣﻜﺎم اﻟﺘﺨﻠﻲ(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 27‬‬

‫‪ - 2‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ(‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.458‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.465‬‬
 ‫‪279‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﺷﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﻣﻲﺑﻮﺳﻲ و ﺑﺎ او زﻳﺎد رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎ دﻳﮕـﺮ دﺧﺘﺮاﻧـﺖ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را‬
‫ﻧﻤﻲﻛﻨﻲ؟‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺳﻴﺒﻲ از ﺳﻴﺐﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ داد و ﻣﻦ آن را ﺧﻮردم و آب آن در ﭘﺸﺘﻢ‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺷﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﺮدم و او ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ آﺑﺴﺘﻦ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻦ ﺑﻮي ﺑﻬﺸﺖ را از‬
‫‪1‬‬
‫او اﺣﺴﺎس ﻣﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻓﺎﻃﻤﻪ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻧﺎﭼﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻠﻲ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ وي ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬درﺑـﺎرهي ﻋﻠـﻲ س و‬
‫وﻻدت وي ﻗﺼﻪ اي ﻣﺸﺎﺑﻪ آن ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻓﺘﺎل‪2‬در ﻛﺘﺎﺑﺶ آورده ﻛﻪ ﻳـﻚ ﺳـﻴﻨﻲ ﻣﻴـﻮهي‬
‫ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻣﺜﻞ ﺧﺮﻣﺎ و اﻧﺎر ﺑﺮاي اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ آوردﻧﺪ و اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ از اﻧﺎر ﺧﻮرد و ﺷﺎد و ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ آن را ﺧﻮرد و آب آن در ﭘﺸﺘﺶ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺷﺪ ﺑﺎ ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬دﺧﺘﺮ اﺳﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻜﻲ‬
‫ﻛﺮد و او ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺣﺎﻣﻠﻪ ﺷﺪ‪ 3.‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ دروغ ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻛﻪ از او ﺳﺆال ﺷﺪ‪:‬‬
‫»ﭼﺮا ﻓﺮزﻧﺪي ﺑﺮاي رﺳﻮل اﷲع ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻀﺮت ﻣﺤﻤﺪع را ﻧﺒﻲ‬
‫ﺧﻠﻖ و ﻋﻠﻲ ؛را وﺻﻲ ﺧﻠﻖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ رﺳﻮل اﷲ ع ﻓﺮزﻧﺪي داﺷﺖ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﺮاي‬
‫‪4‬‬
‫ﺧﻼﻓﺖ ﺑﺮ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋﻠﻲ اوﻟﻮﻳﺖ داﺷﺖ و دﻳﮕﺮ وﺻﻴﺘﻲ ﺑﺮاي اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻧﻤﻲﺷﺪ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻋﻠﻞ اﻟﺸﺮاﺋﻊ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.183‬‬

‫‪ -2‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻓﺘﺎل ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري‪ .‬ﻗﻤﻲ درﺑﺎره اش ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﺣﺎﻓﻆ و واﻋﻆ و ﺻـﺎﺣﺐ ﻛﺘـﺎب‬

‫»روﺿﺔ اﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ« ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬از ﻋﻠﻤﺎي ﺳﺪهي ﺷﺸﻢ و از اﺳﺎﺗﻴﺪ اﺑﻦ ﺷﻬﺮ آﺷﻮب ﺑﻮده اﺳـﺖ‪) .‬اﻟﻜﻨـﻲ و‬
‫اﻷﻟﻘﺎب(‪.‬‬
‫ﺣﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﻣﺘﻜﻠﻢ ﮔﺮان ﻗﺪر و ﻓﻘﻴﻪ و ﻋﺎﻟﻢ و زاﻫﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻮاﻟﻤﺤﺎﺳﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق رﺋﻴﺲ ﻧﻴﺸـﺎﺑﻮر‬
‫او را ﻛﺸﺖ‪) .‬رﺟﺎل‪ ،‬اﻟﺤﻠﻲ‪ ،‬ص‪.(508 ،295‬‬
‫‪ - 3‬ﻓﺘﺎل‪ ،‬روﺿﺔ اﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻢ )اﻳﺮان(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.87‬‬
‫‪ - 4‬ﻋﻠﻞ اﻟﺸﺮاﺋﻊ‪ ،‬ﻧﺠﻒ‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪.131‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪280‬‬

‫ﻣﺎدام ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻪ اﻓﺘﺮا ﺑﺴﺘﻦ و دروغ ﮔﻔﺘﻦ ﺷﺮوع ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻴﺎﻗﺘﺸﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اوﺟﺶ‬
‫ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲ ع دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﺣﻠﻘﻪ اي در ﺑﻬﺸـﺖ از‬
‫ﻳﺎﻗﻮت ﻗﺮﻣﺰ ﺑﺎ ﺻﻔﺤﻪي ﻃﻼﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺣﻠﻘﻪ را ﺑﺮ ﺻﻔﺤﻪ ﻣﻲزﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺪاي ﻳﺎ ﻋﻠـﻲ ﺑﻠﻨـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ اﺑﻦ ﻣﻠﺠﻢ ﻧﺒﻮد ﻋﻠﻲ در دﻧﻴﺎ ﺟﺎودان ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ‪ 2.‬وﻗﺘﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺎم واﻻﻳﻲ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻻزم اﺳﺖ ﺷﻴﻌﻴﺎن وي ﻧﺼﻴﺒﻲ از اﻳﻦ ﺑﺰرﮔـﻲ و ﺷـﺮف‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲ دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ او ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺗـﻮ را‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺮ دوش ﻣﻦ اﻧﺪاﺧﺖ ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﻴﺪ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻓﺘﺮاﻫﺎي دروغ آﻣﻴﺰ ﺷﻴﻌﻪ ﺑﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫درﺑﺎرهي زﻣﻴﻦ از وي ﺳﺆال ﺷﺪ‪» :‬زﻣﻴﻦ ﺑﺮ روي ﭼﻪ ﭼﻴﺰي اﺳـﺖ؟ ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬ﺑـﺮ روي ﻣـﺎﻫﻲ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﺎﻫﻲ ﺑﺮ روي ﭼﻪ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮ روي آب‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آب ﺑﺮ روي ﭼﻪ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮ روي ﺻﺨﺮه‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺻﺨﺮه ﺑﺮ روي ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮ روي ﮔﺎو‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﮔـﺎو ﺑـﺮ روي‬
‫ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮ روي ﺧﺎك‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﺎك ﺑﺮ روي ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آن ﻣﻮﻗـﻊ ﻋﻠﻤـﺎ ﺳـﺮدرﮔﻢ‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ دروغﻫﺎي ﺧﻨﺪه دار ﺷﻴﻌﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻛﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﺷﺘﻪ اي دارد ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺮﻗﺎﺋﻴﻞ ﻛﻪ دوازده ﻫﺰار ﺑـﺎل دارد‬
‫‪5‬‬
‫و ﻓﺎﺻﻠﻪي ﻣﻴﺎن ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺎل ﻫﺎﻳﺶ ﭘﺎﻧﺼﺪ ﺳﺎل اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬روﺿﺔ اﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.111‬‬

‫‪ - 2‬أﺻﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ وأﺻﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت ‪ ،1960،‬ص‪.112‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ﻗﻢ )اﻳﺮان(‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.442‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.59‬‬
‫‪ - 5‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.327‬‬
 ‫‪281‬‬ ‫ﺑﺎب ﺳﻮم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﻲﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺴﺒﺖ دادهاﻧﺪ‬

‫ﻣﺎ اﻳﻦ ﺑﺤﺚ را ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﻣﻲرﺳﺎﻧﻴﻢ زﻳﺮا اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬اداﻣﻪ ﺑﺪﻫﻴﻢ ﻳﻚ ﻛﺘﺎب‪ ،‬دو ﻛﺘـﺎب و‬
‫ﺣﺘﻲ ﭼﻨﺪ ﻛﺘﺎب ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ ﻗﻮم ﺑﺎ دروغ ﺳﺮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺑﺮ آن اﻓـﺰوده اﻧـﺪ و‬
‫آن را در ﻫﺮ ﺟﺎ و ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ درﺑﺎرهي ﻣﺴﺦ ﺷﺪهﻫﺎ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬او در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻓﻴﻞ ﻣﺴﺦ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ زﻳﺮا او در اﺻﻞ ﭘﺎدﺷﺎه زﻧﺎﻛﺎر و ﻟﻮاط ﻛﺎر ﺑﻮده اﺳﺖ و ﺧﺮس ﻣﺴﺦ‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻮن ﻳﻚ ﻣﺮد دﻳﻮث و ﺑﻲﻏﻴﺮت ﺑﻮده و ﺧﺮﮔﻮش ﻣﺴﺦ ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻮن ﻳﻚ زن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺷﻮﻫﺮش ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮده و از ﺣﻴﺾ و ﺟﻨﺎﺑﺖ ﻏﺴﻞ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ و ﺧﻔـﺎش ﻣﺴـﺦ ﺷـﺪه‪ ،‬ﭼـﻮن‬
‫ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺮﻣﺎي ﻣﺮدم را دزدﻳﺪه اﺳﺖ و زﻫﺮه ﻣﺴﺦ ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻮن زﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺎروت‬
‫و ﻣﺎروت ﻓﺘﻨﻪ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻴﻤﻮن و ﺧﻮك‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﺑﻨﻲاﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛـﻪ در روز ﺷـﻨﺒﻪ ﮔﻨـﺎه‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﺳﻤﺎر و ﻣﻠﺦ ﻣﺴﺦ ﺷﺪه اﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﮔﺮوﻫﻲ از ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﻘﺮب ﻣﺴﺦ ﺷﺪه؛‬
‫ﭼﻮن ﻳﻚ ﻣﺮد ﺳﺨﻦ ﭼﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬زﻧﺒﻮر ﻣﺴﺦ ﺷﺪه؛ ﭼﻮن ﻗﺼﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﺷـﺖ را از ﺗـﺮازو‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲدزدﻳﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﺤﺚ را ﺑﺎ ﮔﻼﻳﻪ و ﺷﻜﺎﻳﺖ اﺋﻤﻪي ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬از دﺳﺖ اﻳﻦ اﻧﺴﺎنﻫﺎي دروﻏﮕـﻮ ﺑـﻪ ﭘﺎﻳـﺎن‬
‫ﻣﻲﺑﺮﻳﻢ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ اﻣﺜﺎل اﻳﻦ دروﻏﮕﻮﻳﺎن را در اﻃﺮاﻓﺸﺎن داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و‬
‫ﭼﻨﺎن اﻓﺘﺮاﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲزﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﺑﻪ ذﻫﻨﺸﺎن ﺧﻄﻮر ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻤﻠـﻮ از‬
‫ﺷﻜﺎﻳﺖ و ﮔﻼﻳﻪي اﺋﻤﻪ از اﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺸﻲ از اﺑﻦ ﺳﻨﺎن رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺻﺎدق ﻫﺴﺘﻴﻢ و دروﻏﮕﻮﻳﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ دروغ ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‬
‫و ﺻﺪق و راﺳﺘﻲ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دروغ آﻧﺎن ﻧـﺰد ﻣـﺮدم ﺳـﺎﻗﻂ ﻣـﻲﺷـﻮد – ﺳـﭙﺲ ﺗـﻚ ﺗـﻚ‬
‫دروﻏﮕﻮﻳﺎن را ﺑﺮ ﻣﻲﺷﻤﺎرد‪ -‬رﺳﻮل اﷲ ع ﺻﺎدقﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻮد ﻛﻪ ﻣﺴﻴﻠﻤﻪ ﺑﺮ او دروغ ﺑﺴﺖ‬
‫و اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻌﺪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺻﺎدقﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺳﺒﺄ ﺑﺮ او دروغ ﺑﺴـﺖ –‬

‫‪ - 1‬ﻋﻠﻞ اﻟﺸﺮاﺋﻊ‪ ،‬ص ‪ 485‬و ‪.486‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪282‬‬

‫ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ او ﺑﺎدـ و اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﺨﺘﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬ﺣـﺎرث‬
‫ﺷﺎﻣﻲ و ﺑﻨﺎن را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ دروغ ﺑﺴﺘﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ و ﺑﺰﻳﻊ‬
‫و ﺳﺮي و اﺑﻮاﻟﺨﻄﺎب و ﻣﻌﻤﺮ و ﺑﺸﺎر اﺷﻌﺮي و ﺣﻤﺰه ﻳﺰﻳﺪي و ﺻﺎﺋﺐ ﻧﻬﺪي – ﻳﻌﻨﻲ اﺻﺤﺎﺑﺶ‬
‫– را ذﻛﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺎد؛ ﻣﺎ از دﺳﺖ اﻳﻦ دروﻏﮕﻮﻳـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ ﺑـﺮ ﻣـﺎ‬
‫دروغ ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬در اﻣﺎن ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺧﺪا ﻣﺎ را از دﺳﺖ اﻳﻦ دروﻏﮕﻮﻳﺎن در اﻣـﺎن ﺑـﺪارد و آﺗـﺶ‬
‫‪1‬‬
‫ﺟﻬﻨﻢ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﭽﺸﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻮهي او اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻼﻳﻪ اي را ﻛﺮده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻨﺎن ﺑﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ دروغ‬
‫ﺑﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ را ﺑﻪ او ﭼﺸﺎﻧﺪ و ﻣﻐﻴﺮه ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ دروغ ﺑﺴﺖ‬
‫و ﺧﺪاوﻧﺪ آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ را ﺑﻪ او ﭼﺸﺎﻧﺪ و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺑﺸﻴﺮ ﺑﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴـﻦ ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ ﻣﻮﺳـﻲ‬
‫اﻟﺮﺿﺎ ؛ دروغ ﺑﺴﺖ ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ را ﺑﻪ او ﭼﺸﺎﻧﺪ و اﺑﻮاﻟﺨﻄﺎب ﺑـﺮ اﺑﻮﻋﺒـﺪاﷲ‬
‫دروغ ﺑﺴﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺬاب ﺟﻬﻨﻢ را ﺑﻪ او ﭼﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ دروغ ﻣﻲﺑﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ‬
‫‪2‬‬
‫ﻓﺮات ﺑﻮد«‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺋﻢ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬دروﻏﮕﻮﻳﺎن ﺷﻴﻌﻪ را ﻣﻲﻛﺸﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎ ﺷﺐ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺟﺰ اﻓﺮادي ﻛﻪ‬
‫‪4‬‬
‫ادﻋﺎي ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺎ را دارﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﺳﺮﺳﺨﺖ ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫آن ﭼﻴﺰي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ و اﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ اﺋﻤﻪي آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ‬
‫را از دروغ و دروﻏﮕﻮﻳﺎن ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ!‬

‫‪ - 1‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ )ﺷﺮح ﺣﺎل اﺑﻲ اﻟﺨﻄﺎب(‪ ،‬ص‪ 257‬و ‪.258‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 256‬‬
‫‪ - 3‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ص‪. 252‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 259‬‬
 ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪:‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﻴﻌﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه دوﺳﺘﺪار اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﻣﻄﻴﻊ آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺎ ﻧﺼﻮص ﻛﺘﺎبﻫـﺎي‬
‫ﺧﻮد ﺷﻴﻌﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ از ﻫﻤﺎن روز اول ﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺪﻓﻲ ﺟﺰ ﻓﺎﺳﺪ ﻛﺮدن‬
‫ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺻﺤﻴﺢ اﺳﻼﻣﻲ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ آن و ﺿـﺮﺑﻪ زدن ﺑـﻪ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﺎن و اﻫﺎﻧـﺖ ﺑـﻪ ﺑﺰرﮔـﺎن و‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن اﺳﻼم ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و در رأس آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﺎﻣﻞ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﭘـﺎك و اﻣـﺎم اﻳـﻦ اﻣـﺖ ﺑـﺰرگ و‬
‫اﺻﺤﺎب وي و ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ و ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎن راﺷﺪش و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﺎﻛﺶ ﺗﻬﻤﺖ زدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﻟﻴﻞ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﻪ اﺳﻢ ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺧﻮد را ﻧﻬﺎﻻن ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻲداﻧﻨﺪ‪ .‬ادﻋﺎ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻗﻮاﻋﺪ ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن‬
‫را ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎدﻧﺪ و اﺻﻮل ﻋﻘﺎﻳﺪﺷﺎن را ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺷـﻴﻌﻪ را‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد آورده و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬و اﻳﻦ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﭼﻨﺎن راﺑﻄﻪ اي ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻛـﺲ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ راﺑﻄﻪ اي ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ادﻋﺎﻫﺎ و ﭘﻨﺪارﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻔﺼﻴﻞ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻴﻢ و راﺑﻄﻪي آﻧﻬﺎ و اﻃﺎﻋﺖ و ﺣـﺐ‪‬‬
‫ﺷﺎن را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ در اﺑﻮاب ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ دادﻳـﻢ‪ .‬اﻣـﺎ در اﻳـﻦ ﺑـﺎب و ﺑـﺎب آﺧـﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﻪي دﻳﮕﺮ از ﻋﻘﺎﻳﺪ ﺷﻴﻌﻪ را ﭘﻴﺶ روي ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺑﮕﺬارﻳﻢ‪ .‬اﻳـﻦ ﻗـﻮم ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ و ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و دروغ و اﻓﺘﺮا ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ اﻫﺎﻧـﺖ و‬
‫ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ ﻏﻠﻮ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬اﻫﺎﻧﺖ ﺻﺮﻳﺢ و آﺷﻜﺎر ﻧﻪ اﻫﺎﻧﺖ ﻣﺨﻔﻲ و ﻏﻴـﺮ ﻇـﺎﻫﺮي‪ .‬ﮔـﻮﻳﻲ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻣﻨﻈﻮرﺷﺎن از ﺣﺐ‪ ‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ دﺷﻨﺎم و ﻓﺤﺶ ﺑـﻪ ﺧﻠﻔـﺎي رﺳـﻮل اﷲع و ﻳـﺎراﻧﺶ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻓﺮاﻏﺖ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ در ﺳﻴﻨﻪ دارﻧﺪ ﺑﻪ اﺳﻢ ﺣﺐ‪ ‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﻧﺎم آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻳﺰﻧﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﺪف آﻧﻬﺎ ﺣﺐ‪ ‬ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ و ﺑﻐﺾ ﺑﻌﻀﻲﻫﺎ ﻧﻴﺴـﺖ ﺑﻠﻜـﻪ ﺗﻨﻬـﺎ‬
‫ﻫﺪف آﻧﻬﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ در ﻣﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻦ ﺑﻐﺾ و ﻛﻴﻨﻪ در ﻣﻴـﺎن آﻧﻬـﺎ و‬
‫ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﻴﺎن اﺳﻼم و اﻣﺖ اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬و ﮔﺮﻧﻪ آﻳﺎ اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع و اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ‬
‫ﻋﻠﻲ ﺟﺎﻳﺰ اﺳﺖ؟ و آﻳﺎ اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد رﺳﻮل اﷲع و ﺧﻮد ﻋﻠﻲس درﺳﺖ اﺳﺖ؟‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪284‬‬

‫ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺎﺗﻢ اﻷﻧﺒﻴﺎء‪:‬‬

‫آري‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺻﺎدق ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ اﷲ ﻣﺘﻌﺎل او را ﺑﺮ ﺗﻤﺎم ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﺶ ﺑﺮﺗﺮي داده و ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ‬
‫رﺳﺎﻟﺘﺶ ﺑﺮ دو ﻋﺎﻟﻢ اداﻣﻪ دارد و رﻫﺒﺮي اﻳﺸﺎن ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﺎﻳﺪار اﺳـﺖ و ﭘـﺮﭼﻢ ﺣﻤـﺪ و‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ را در دﺳﺘﺶ دارد و ﺣﻀﺮت آدم و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن در زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢ او ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آري‪ ،‬اﻳﻨﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﻈﻴﻢ اﻟﺸﺄن ﻛﻪ اﻓﻀﻞ اﻧﺒﻴﺎ و رﺳﻮﻻن اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺮده و ﺻﻔﺎﺗﻲ‬
‫را ﺑﻪ وي ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ از ﺟﻤﻠﻪ درﺑﺎره اش ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪهي ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ و ﻓﺎروق اﻛﺒﺮ و ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺼﺎ ﻫﺴﺘﻢ و ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻼﺋﻜـﻪ و‬
‫رﺳﻮﻻن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﻤﺪ اﻗﺮار ﻛﺮدﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻗﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﻣﻦ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﻣﺜـﻞ او ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺄﻣﻮرﻳﺖ اﻟﻬﻲ دارم‪ .‬رﺳﻮل اﷲ ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻓﺮا ﺧﻮاﻧـﺪه‬
‫ﺷﺪم و ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪم‪ .‬از او ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﺪ و از ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻢ –‬
‫ﺗﺎ اﻳﻦ ﺟﺎ ﻫﺮ دو ﻣﺴﺎوي ﻫﺴﺘﻴﻢ – و ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و وﻳﮋﮔﻲﻫﺎﻳﻲ داده ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻫـﻴﭻ‬
‫ﻛﺲ ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ داده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ ﻣﻦ آرزوﻫﺎ و ﻧﻴ‪‬ﺎت و ﻧﺴﺐﻫﺎ و ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺨﻔﻲ را ﻣـﻲداﻧـﻢ و‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﺴﻲ در اﻳﻦ راه ﺑﺮ ﻣﻦ ﭘﻴﺸﻲ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ از ﻣﻦ ﻣﺨﻔﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ رﺳﻮل اﷲع در ﺑﻌﻀﻲ ﺻﻔﺎت ﻣﺜﻞ ﻋﻠﻲ اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻲ ﺻﻔﺎت و وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑـﺮاي‬

‫او ﺣﺎﺻﻞ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ او ﺑﺸﺮ اﺳﺖ‪ lÜÛÚÙØ×m :‬اﻟﻜﻬـﻒ‪ 110 :‬و ‪½m‬‬
‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫¾¿‪ÒÑÐÏÎÍÌËÊÉÈÇÆÅÄÃÂÁÀ‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪ lÛÚÙØ×ÖÕÔÓ‬ﻟﻘﻤــــﺎن‪ 34 :‬و‪
l`_^]\[ZYm‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫اﻟﻨﻤﻞ‪.65 :‬‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )اﻟﺤﺠﺔ(‪ ،‬ص‪ 196‬و ‪.197‬‬

 ‫‪285‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫اﻣﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ ﭼﺮا ﻛﻪ او ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺑﺸﺮ اﺳﺖ و ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻪ ‪...‬؟ ـ ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا ـ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﺻﻮرت ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻬﻠﻮي او ﻫﺴﺘﻢ و ﻣﻦ اول و آﺧﺮ و ﻇﺎﻫﺮ و ﺑﺎﻃﻦ و وارث زﻣﻴﻦ و‬
‫‪1‬‬
‫راه ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻢ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ از ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻌﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻮن آﻧﺎن ﺑﺮ ﺷﺄن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺟﺴﺎرت ﻛﺮده اﻧﺪ و او را در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻋﻠﻲ ﻛﻮﭼﻚ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ رواﻳﺖﻫﺎﻳﻲ را در اﻳﻦ ﺑﺎب آورده اﻳﻢ‪ 2‬ﻛﻪ ﻧﻮادﮔﺎن وي از اﻳـﻦ اﻣـﺮ‬
‫اﻋﻼم ﺑﺮاﺋﺖ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ و رواﻳﺖﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﻧﻴﺎورده اﻳﻢ‪ ،‬در اﻳـﻦ ﺟـﺎ ﻣـﻲآورﻳـﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻲ و ﺣﻮﻳﺰي در ﺗﻔﺴﻴﺮﺷﺎن رواﻳﺖﻫﺎﻳﻲ را آورده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﻮدن ﺟﺎﻳﮕـﺎه ﻋﻠـﻲ از‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع دﻻﻟﺖ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﻛـﻪ در ذﻳـﻞ اﻳـﻦ آﻳـﻪ آورده اﻧـﺪ‪CBAm :‬‬
‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪ lIHGFED‬اﻟﺒﻘﺮة‪ 238 :‬ﻣﺮاد از ﺻﻠﻮات‪ ،‬رﺳﻮل اﷲ و اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫‪3‬‬
‫و ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ اﺳﺖ و ﻣﺮاد از ﻧﻤﺎز وﺳﻄﻲ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺗﻮﻫﻴﻨﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﺮور آﻓﺮﻳﺪﮔﺎن و رﺳﻮل ﺛﻘﻠﻴﻦ وﺟﻮد دارد؟‬
‫آﻧﭽﻪ ﺣﻮﻳﺰي از ﺻﺪوق ﻧﻘﻞ ﻛﺮده‪ ،‬ﺷﻨﻴﻊﺗﺮ و ﻗﺒﻴﺢﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ‪ :‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮع ﻓﻘـﻂ ﺑـﺮاي‬
‫رﺳﺎﻧﺪن وﻻﻳﺖ ﻋﻠﻲ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ و اﮔﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ وي اﻣﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد ﻧﻤـﻲرﺳـﺎﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻛﺎرش ﺑﻴﻬﻮده ﺑﻮد و ﻫﻤﻪي اﻋﻤﺎﻟﺶ ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲﺷﺪ‪ – .‬ﭘﻨﺎه ﺑﺮ ﺧﺪا ‪-‬‬
‫ﻧﺺ ﻋﺒﺎرت اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺪوق در »اﻷﻣﺎﻟﻲ«از رﺳﻮل اﷲ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ آن ﺣﻀـﺮت ﺑـﻪ‬
‫ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن اﻣﺮ ﺷﺪه ام؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬وﻻﻳﺖ ﺗﻮ را ﻧﻤﻲرﺳﺎﻧﺪم‪ ،‬رﺳﺎﻟﺘﻢ ﺑﺎﻃﻞ و‬
‫‪4‬‬
‫ﺑﻴﻬﻮده ﺑﻮد«‪.‬‬

‫‪ - 1‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ص‪.184‬‬

‫‪ - 2‬در ﺑﺎب دوم ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ؟ ﻋﻠﻲ ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ؟«‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ .128‬ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ‪ ،‬ﻗﻢ ‪،‬ج‪ ،1‬ص‪.238‬‬
‫‪ - 4‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.654‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪286‬‬

‫ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ذﻛﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻓﻘﻂ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﻋﻠﻲ ﺑﻠﻨﺪ ﺷـﺪه – اﻣﻴـﺪوارﻳﻢ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﻔﺮﮔﻮﻳﻲﻫﺎي اﻳﻦ ﻗﻮم ﻣﺆاﺧﺬه ﻧﻜﻨﺪ ـ و ﺑﺎر ﮔﻨـﺎﻫﺶ را ﺟـﺰ ﺑـﻪ‬
‫واﺳﻄﻪي ﻋﻠﻲ ﺑﺮﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨـﺎن ﻛـﻪ ﺑﺤﺮاﻧـﻲ از اﺑـﻦ ﺷـﻬﺮ آﺷـﻮب در ذﻳـﻞ آﻳـﻪي‪:‬‬
‫ﻙ﴾ ]ﺍﻟﺸﺮﺡ‪ [٢:‬ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻛﻔﺎر و اﻫﻞ ﺗﺄوﻳﻞ را‬
‫ﻚ ﹺﻭ ﹾﺯ ‪‬ﺭ ‪‬‬
‫ﺿ ‪‬ﻌﻨﹶﺎ ‪‬ﻋﹾﻨ ‪‬‬
‫﴿ ‪‬ﻭ ‪‬ﻭ ﹶ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ از دوش ﺗﻮ ﺑﺮداﺷﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫از ﺑﺮﺳﻲ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻳﻦ آﻳﻪ را اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪» :‬ورﻓﻌﻨﺎ ﻟﻚ ذﻛﺮك ﺑﻌﻠـﻲ‬
‫‪2‬‬
‫ﺻﻬﺮك« و اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد آن را آورده وﻟﻲ ﻋﺜﻤﺎن آن را ﺑﺮداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي اﺣﺘﺮام ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲﻛﺮد و‬
‫او را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺤﺮاﻧﻲ از ﺳﻴﺪ رﺿﻲ در ﻛﺘﺎﺑﺶ »اﻟﻤﻨﺎﻗـﺐ اﻟﻔـﺎﺧﺮة ﻓـﻲ‬
‫اﻟﻌﺘﺮة اﻟﻄﺎﻫﺮة« از اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﻪ ﻃﺮف رﺳﻮل اﷲع ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻢ‪ ،‬دﻳﺪم ﻛﻪ در ﺣﺎل رﻛﻮع و ﺳـﺠﻮد اﺳـﺖ و ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺣﺘﺮام ﺑﻨﺪه ات ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران اﻣﺘﻢ را ﺑﺒﺨﺸﺎي«‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮده‬
‫اﻧﺪ و ﺑﺮ ﻏﻠﻮ ﺧﻮد اﻓﺰوده و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬از ﻧﻮر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه و او ﺑﺮﺗﺮ از‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻋﺮش و ﻛﺮﺳﻲ آن از ﻧﻮر ﻋﻠﻲ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه و ﻋﻠﻲ ﺑﺴـﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺘـﺮ از‬
‫‪3‬‬
‫ﻋﺮش و ﻛﺮﺳﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع از دﻳﺪﮔﺎه ﺷﻴﻌﻪ اﺳﺖ و آن ﻫﻢ ﻋﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﺗـﺮ و واﻻﺗـﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن درﺟﻪي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﺪ درﺑﺎرهي ﻋﻠﻲ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﺮده و از ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺣﺪود ﺗﺠﺎوز‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻋﺮوج ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را دﻳﺪ‬

‫‪ - 1‬اﻟﺒﺮﻫﺎن ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪.475‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪. 226‬‬
 ‫‪287‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫‪1‬‬
‫ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از وي رﺳﻴﺪﻧﺪ ﭘﺲ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺳﻼم ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺳﻤﺖ زﻣﻴﻦ از آﻧﻬﺎ ﺟﺪا ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﺻﺪوق در اﻣﺎﻟﻲ اش رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻋﺮوج ﻛﺮدم‬
‫و ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﻦ و او ﺑﻪ اﻧﺪازهي دو ﻛﻤﺎن ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﻓﺎﺻﻠﻪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬از ﻣﻴﺎن ﻣﺨﻠﻮﻗﺎﺗﻢ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ را ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ داري؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭘﺮودرﮔﺎرا‪ ،‬ﻋﻠﻲ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻨﮕﺮ اي ﻣﺤﻤﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﺮف ﭼﭙﻢ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ‪ ،‬دﻳﺪم ﻛـﻪ ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ‬
‫‪2‬‬
‫اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻠﻜﻪ ﻓﺮاﺗﺮ از اﻳﻦ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﺎ ﭼﻪ زﺑﺎﻧﻲ‬
‫در ﺷﺐ ﻣﻌﺮاج ﺑﺎ ﺗﻮ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮد؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺎ زﺑﺎن ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗـﻮ ﺑـﺎ‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﻲﻛﻨﻲ ﻳﺎ ﺑﺎ ﻋﻠﻲ؟‬
‫ﻋﻠﻲ در ﻫﺮ ﺟﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺣﻀﻮر دارد؛ در آﺳﻤﺎن ﻗﺒﻞ از اوﺳﺖ و ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از اوﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ زﺑﺎن وي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎ ﺻﺪاي او ﺳـﺨﻦ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و او از ﻟﺤﺎظ ﺧﻠﻘﺖ ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﻓﻀﻞ اﺳﺖ و ﺗﻮﺳﻂ ﻋﻠﻲ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ زدوده ﻣﻲﺷﻮد‬
‫و ﺑﻪ اﺣﺘﺮام وي دﻋﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻪ ﻗـﺪرت وي ﺧـﻮد و روﺣـﺶ را ﻣﺤﺎﻓﻈـﺖ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻗﺪرت و دﻳﻨﺶ را ﻗﻮي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﻴﻌﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻫﻤـﻴﻦ را اﻇﻬـﺎر داﺷـﺘﻪ و ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫»دﻳﻦ را ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎد و اﺳﺘﻮار ﻛﺮد و اﮔﺮ ﺿﺮﺑﻪي ﻋﻠﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻨﺎ اﺳﺘﻮار ﻧﻤﻲﺷﺪ«‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬اﺳﻼم ﺑﺮﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﺷﻤﺸﻴﺮ اﻣﺎﻣﺸﺎن‪ ،‬اﺳـﻼم‬

‫‪ - 1‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺮﻫﺎن )ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺑﺮﺳﻲ(‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 404‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 404‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 106‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ آل ﻛﺎﺷﻒ اﻟﻐﻄﺎء‪ ،‬أﺻﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ وأﺻﻮﻟﻬﺎ‪ ،‬ﭼﺎپ ﻧﻬﻢ‪ ،‬ص‪. 68‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪288‬‬

‫‪1‬‬
‫ﭘﺎﻳﻪ ﮔﺬاري ﺷﺪ و ﭘﺎﻳﻪﻫﺎﻳﺶ ﻣﺤﻜﻢ و ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻗﻤﻲ ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲ ع اﻫﺎﻧﺖ ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﺮده و اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﺑﺎﻃﻞ و ﺟﻌﻠـﻲ را‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»رﺳﻮل اﷲ ع در ﻣﻜﻪ ﺑﻮد و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮد ﻛﺴـﻲ ﺟـﺮأت ﻧﺪاﺷـﺖ ﺑـﻪ او‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲرﻓﺖ‪ ،‬ﺑﭽﻪﻫﺎ ﺑﺎ ﺳﻨﮓ و ﻛﻠﻮخ ﺑﻪ وي ﺣﻤﻠـﻪ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ؛‬
‫ﭘﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﻜﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ را ﻧﺰد ﻋﻠﻲ ﺑﺮد ‪ -‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﻌﺒﻴﺮ زﺷﺖ و اﻫﺎﻧﺖ آﺷـﻜﺎر ﺑـﻪ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻛﻪ ﻧﺎﺣﻖ را ﺑﺎﻃﻞ ﻛﺮد و رﻫﺒﺮ ﺷﺠﺎﻋﺎن ﺑﻮد – ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓـﺪاﻳﺖ‬
‫ﺑﺎد اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻲ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﻲآﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ رﺳﻮل اﷲ ﺑﻴـﺮون رﻓـﺖ و‬
‫ﻋﻠﻲ ﻫﻤﺮاﻫﺶ ﺑﻮد و ﺑﭽﻪﻫﺎ ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮل ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮدﻧﺪ ﺳﭙﺲ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ آﻧﻬـﺎ ﺣﻤﻠـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﺮد و آﻧﻬﺎ از ﺗﺮس‪ ،‬ﺻﻮرت و ﺑﻴﻨﻲ و ﮔﻮﺷﻬﺎﻳﺸﺎن ﺧُﺮد ﺷﺪ«‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻋﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع در ﻏﺎر ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻋﻠﻲ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي دﻋﻮت ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻮي او و دوﺳﺖ داﺷـﺘﻦ‬
‫او آﻣﺪه اﺳﺖ و ﺧﻮدش در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻋﻠﻲ ﭼﻴـﺰي ﻧﻴﺴـﺖ‪ – .‬ﺧـﺪاﻳﺎ‪ ،‬از ذﻛـﺮ اﻳـﻦ اﻫﺎﻧـﺖﻫـﺎ و‬
‫ﺑﻴﻬﻮدهﮔﻮﻳﻲﻫﺎ از ﺗﻮ آﻣﺮزش ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﻢ – ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ و دﻳﮕﺮان از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺻﺪ و ﺑﻴﺴﺖ ﺑﺎر ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده ﺷﺪ و در ﻫﺮ ﺑـﺎر ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫درﺑﺎرهي وﻻﻳﺖ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع وﺣﻲ ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮاﻳﺾ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺳـﻔﺎرش‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﻲﻛﺮد«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻣﺤﺴﻦ اﻣﻴﻦ‪ ،‬أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.123‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.114‬‬
‫‪ - 3‬ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.219‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻘﺪﻣﺔ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ص‪.22‬‬
 ‫‪289‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﻣﺤﻤـﺪ! ﭘﺮوردﮔـﺎرت ﺑـﻪ ﺗـﻮ‬
‫ﺳﻼم ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﻧﻤﺎز را ﻓـﺮض ﻛـﺮدم و آن را از دوش ﺑﻴﻤـﺎر اﻧـﺪاﺧﺘﻢ‪ ،‬و روزه را‬
‫ﻓﺮض ﻛﺮدم و آن را از دوش ﺑﻴﻤﺎر و ﻣﺴﺎﻓﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ ،‬و ﺣﺞ را ﻓﺮض ﻛـﺮدم و آن را از دوش‬
‫ﻓﻘﻴﺮ و ﻧﺪار اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ ،‬و زﻛﺎت را ﻓﺮض ﻛﺮدم و آن را از دوش ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﺶ ﺑﻪ ﺣـﺪ ﻧﺼـﺎب‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪه‪ ،‬اﻧﺪاﺧﺘﻢ‪ ،‬و ﺣﺐ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﻋﻠﻲ را ﻓﺮض ﻛﺮدم و در آن رﺧﺼـﺘﻲ ﺑـﺮاي ﻫـﻴﭻ‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﺲ ﻗﺮار ﻧﺪادم«‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل دروغ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ او ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺣﺠﺖ ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻣﺮدم‬
‫و ﻧﻮر ﻣﻦ در ﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎﻳﻢ و اﻣﺎﻧﺘﺪار ﻋﻠﻢ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ ﻋﻠـﻲ را ﺑﺸﻨﺎﺳـﺪ‪ ،‬وارد ﺟﻬـﻨﻢ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ از اﻣﺮ ﻣﻦ ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛـﻪ او را اﻧﻜـﺎر ﻛﻨـﺪ‪ ،‬وارد ﺑﻬﺸـﺖ‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻣﺮا اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪:‬‬

‫ﺷﻴﻌﻪ اﻣﺜﺎل ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪﻫﺎ و ﺗﺮّﻫﺎﺗﻲ را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺿﺪ رﺳﻮل اﷲ ع ﻧﻤﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎﻧﻨـﺪ آن‬
‫را و ﺣﺘﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن را درﺑﺎرهي رﺳﻮﻻن ﭘﻴﺸﻴﻦ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﺪا ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ و‬
‫ﺧﻀﺮ ﻋﻠﻴﻬﻤﺎ اﻟﺴﻼم ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺟﺴﺎرت ورزﻳﺪه و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺟﻌﻔﺮ از آن دو ﻋـﺎﻟﻢﺗـﺮ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻲ از ﺳﻴﻒ اﻟﺘﻤﺎر رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﺎ ﻫﻤﺮاه اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ و ﺟﻤﺎﻋﺘﻲ از ﺷﻴﻌﻪ در ﻳﻚ اﺗﺎق ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺟﺎﺳﻮﺳـﻲ در‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ راﺳﺖ و ﭼﭗ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻨﺪ و ﻛﺴﻲ را ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ ﻣـﺎ را‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.23‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪290‬‬

‫ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪاي ﻛﻌﺒﻪ ـ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﻜﺮار ﻛﺮدـ اﮔﺮ ﻣﻦ ﻣﻴﺎن ﻣﻮﺳﻲ و ﺧﻀﺮ ﺑﻮدم ﺑـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﻋﺎﻟﻢﺗﺮم و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ ﻣﻲدادم«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اوﻟﻮاﻟﻌﺰم اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮده و داﺳﺘﺎنﻫﺎي ﻋﺠﻴﺒﻲ درﺑﺎرهي آﻧﻬﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻧﺰد او رﻓﺖ و دﻳﺪ ﻛﻪ او دراز ﻛﺸﻴﺪه و دﺳـﺖ راﺳـﺘﺶ را در‬
‫ﮔﻮش راﺳﺖ ﻗﺮار داده و اذان و اﻗﺎﻣﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ و ﺑﻪ وﺣﺪاﻧﻴﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و رﺳﺎﻟﺖ وي ﺷـﻬﺎدت‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ رﺳﻮل اﷲ ﮔﻔﺖ ﺑﺨﻮاﻧﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺨﻮان‪ .‬او ﺑﺎ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ آدم ﻧـﺎزل‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﺮوع ﻛﺮد‪ .‬ﻛﺘﺎب ﺷﻴﺚ را از اوﻟﻴﻦ ﺣﺮف ﺗﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﺣﺮف ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛـﻪ اﮔـﺮ‬
‫ﺷﻴﺚ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻠﻲ از او ﺑﻴﺸـﺘﺮ و ﺑﻬﺘـﺮ آن را ﺣﻔـﻆ دارد‪ .‬ﺗـﻮرات‬
‫ﻣﻮﺳﻲ را ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻮﺳﻲ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻠﻲ از او ﺑﻴﺸـﺘﺮ و‬
‫ﺑﻬﺘﺮ آن را ﺣﻔﻆ دارد‪ .‬ﺳﭙﺲ زﺑﻮر داود را ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ داود ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف‬
‫ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻠﻲ از او ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ آن را ﺣﻔﻆ دارد‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻧﺠﻴﻞ ﻋﻴﺴﻲ را ﺧﻮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫اﮔﺮ ﻋﻴﺴﻲ ﺣﻀﻮر داﺷﺖ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻠﻲ از او ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ آن را ﺣﻔـﻆ دارد‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫ﻗﺮآن را ﺧﻮاﻧﺪ و دﻳﺪم ﻛﻪ او در ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ آن را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ ﺣﻔﻆ دارد ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ آﻳـﻪ اي را‬

‫ﺑﺮاي او ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ lSRQPONMLKJIm2.‬اﻟﻜﻬﻒ‪» :5 :‬ﺳـﺨﻦ‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ از دﻫﺎﻧﺸﺎن در آﻣﺪه ﺟﺰ ﻳﻚ دروغ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺪا دﻫﻨﺪه اي در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﺪا ﻣﻲدﻫﺪ‪:‬‬
‫ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ روي زﻣـﻴﻦ ﻛﺠﺎﺳـﺖ؟ داود؛ ﺑـﺮ ﻣـﻲﺧﻴـﺰد و ﻧـﺪاﻳﻲ از ﺟﺎﻧـﺐ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ ﺗﻮ ﻧﺒﻮدي‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺧﺪا ﺑـﻮدي‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻧـﺪا‬
‫ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺧﺪا ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﻠﺐ ﺑـﺮ ﻣـﻲﺧﻴـﺰد و ﻧـﺪا از ﺟﺎﻧـﺐ‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ(‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.261‬‬

‫‪ - 2‬روﺿﺔ اﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ‪ ،‬ص‪.84‬‬
 ‫‪291‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲآﻳﺪ اي ﮔﺮوه ﻣﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﺧﻠﻴﻔﻪي ﺧﺪاوﻧـﺪ ﺑـﺮ زﻣـﻴﻦ اﺳـﺖ و‬
‫‪1‬‬
‫ﺣﺠﺖ وي ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ رﺳﻮﻻن ﺧﺪا و اﻧﺒﻴﺎي وي اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮده و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي اﻳـﻮب‪ ،‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﺮد ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻛﻪ او وﻻﻳﺖ ﻋﻠﻲ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻳﻮﻧﺲ ﻓﻘﻂ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ اﻧﻜـﺎر‬
‫وﻻﻳﺖ ﻋﻠﻲ در ﺷﻜﻢ ﻣﺎﻫﻲ ﺣﺒﺲ ﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻳﻮﺳـﻒ و ﻗﺒـﻞ از او آدم ؛ اﻳـﻦ ﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻮﻳﺰي رواﻳﺘﻲ را در ﺗﻔﺴﻴﺮش آورده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﺮ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ وارد ﺷﺪ‬
‫و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻦ اﻟﺤﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﻮدي ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺘﻲ‪ :‬ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻼ دﭼﺎر ﺷﺪ ﭼﻮن وﻻﻳﺖ ﺟـﺪم‬
‫را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده ﺑﻮد؟ ﻣﺘﺤﻴﺮ ﻣﺎﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ دﻟﻴـﻞ و ﻧﺸـﺎﻧﻪ اي را‬
‫ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ﺑﺪه‪ .‬ﭘﺲ اﻣﺮ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﺒﻨﺪم و ﺑﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ را ﺑﺎز ﻛﻦ‪ ،‬دﻳﺪم‬
‫ﻛﻪ در ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻣﻮج آن ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮن ﻣﻦ ﺑـﺮ ﮔـﺮدن‬
‫ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﻲﺗﺮﺳﻢ ﺧﺪاﻳﺎ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آرام ﺑﺎش اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺎﻫﻲ! ﻣﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮه ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺳﺮش را از آب ﺑﻴﺮون آورد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻮش ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﻢ اي وﻟﻲ ﺧﺪا‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ‬
‫ﻛﻴﺴﺘﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎﻫﻲ ﻳﻮﻧﺲ اي ﺳﺮورم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎﺟﺮاي آن را ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﺎزﮔﻮ‪ .‬ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧـﺪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي را ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪه ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ وﻻﻳﺖ ﺷﻤﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻪ وي ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘـﺲ ﻫـﺮ‬
‫ﻛﺲ آن را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ‪ ،‬رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﻫﺮ ﻛﺲ آن را ﻗﺒﻮل ﻧﻜﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨـﺪ ﻣﺼـﻴﺒﺖ آدم‬
‫دﭼﺎر ﻣﻲﺷﻮد و ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻼﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻼﻫﺎي ﻧﻮح و اﺑﺮاﻫﻴﻢ و ﻳﻮﺳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳـﻮب و داود‬
‫از ﺧﻄﺎ رﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﺪ ﭼﺮا ﻛﻪ وﻻﻳﺖ ﻋﻠﻲ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳـﻮﻧﺲ را ﻣﺒﻌـﻮث‬
‫‪2‬‬
‫ﻛﺮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ او وﺣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ اي ﻳﻮﻧﺲ‪ ،‬وﻻﻳﺖ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ را ﻗﺒﻮل ﻛﻦ«‪.‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را ﺑﺤﺮاﻧﻲ در ﻣﻘﺪﻣﻪي ﺗﻔﺴﻴﺮش‪» ،‬اﻟﺒﺮﻫﺎن« از ﺳﻠﻤﺎن آورده ﻛﻪ وي ﺑﻪ ﺣﻀـﺮت‬

‫‪ - 1‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.141‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 435‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪292‬‬

‫ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﭘﺪر و ﻣﺎدرم ﻓﺪاﻳﺖ ﺑﺎد! اي ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪهي ﻛﻮﻓﻲﻫﺎ! ﺗﻮ ﺣﺠﺖ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﺗﻮ ﺗﻮﺑﻪ ي آدم را ﻗﺒﻮل ﻛﺮد و ﺑـﻪ وﺳـﻴﻠﻪي ﺗـﻮ ﻳﻮﺳـﻒ را از زﻧـﺪان و از دﺳـﺖ‬
‫‪1‬‬
‫ﻃﺎﻏﻮﺗﻴﺎن ﻧﺠﺎت داد‪ ،‬و ﺗﻮ ﺳﺒﺐ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ اﻳﻮب ﺑﻮده اي«‪.‬‬
‫از ﻛﺘﺎب »ﻣﻌﺎﻧﻲ اﻷﺧﺒﺎر« ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ درﺑﺎرهي اﻳـﻦ ﮔﻔﺘـﻪي ﻋﻠـﻲ‪» :‬ﻫﻤﺎﻧـﺎ‬
‫وﻻﻳﺖ ﻣﺎ ﻗﻀﻴﻪي ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﺷﺘﻪي ﻣﻘﺮب ﻳﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺮﺳﻞ ﻳـﺎ ﺑﻨـﺪه اي ﻛـﻪ‬
‫ﺧﺪا دﻟﺶ را ﺑﺎ اﻳﻤﺎن آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪان اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﻴﺎن ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻘﺮب و ﻏﻴﺮ ﻣﻘﺮب‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬ﻣﺮﺳﻞ و ﻏﻴﺮ ﻣﺮﺳﻞ و ﻣﻴـﺎن ﻣﺆﻣﻨـﺎن‬
‫ﻫﻢ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا دﻟﺸﺎن را ﺑﺎ اﻳﻤﺎن آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻢ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧـﺪا دﻟﺸـﺎن را ﺑـﺎ‬
‫اﻳﻤﺎن آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻜﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬وﻻﻳﺖ اﺋﻤﻪ ﺑﺮ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪ و ﺗﻨﻬـﺎ ﻣﻘـﺮﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺪان اﻋﺘﺮاف ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮﺳﻠﻴﻦ ﺑﺪان اﻋﺘﺮاف ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﻣﺆﻣﻨـﺎن‬
‫‪2‬‬
‫ﻋﺮﺿﻪ ﺷﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا دﻟﺸﺎن را ﺑﺎ اﻳﻤﺎن آزﻣﺎﻳﺶ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺪان اﻋﺘﺮاف ﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﭘﺪر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬ﺣﻀﺮت آدم ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ آدم از ﭘﺮوردﮔﺎرش درﻳﺎﻓـﺖ‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ و دﻋﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺣﻖ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ و ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻘﻴﺪهي ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺳﻴﻨﻪ و ﻻﺑﻼي ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﺨﻔﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ و اﻫﺎﻧﺖﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﭘﺎك و ﻧﺠﻴﺐ و اﻧﺒﻴﺎء و رﺳﻮﻻن ﺧﺪاوﻧﺪ زده اﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪:‬‬

‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻳﻜﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬از ﺑـﺪزﺑﺎﻧﻲ و‬
‫ﺑﺪﻗﻠﻤﻲ و ﺑﺪﺳﺮﺷﺘﻲ و ﭘﺴﺘﻲ ﺑﺎﻃﻦ ﺷﻴﻌﻪ در اﻣﺎن ﻧﻤﺎﻧﺪه اﻧﺪ و ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺒﻴـﺎء و‬

‫‪ - 1‬اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ص‪.27‬‬
‫‪ - 2‬ﻣﻘﺪﻣﺔ اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ص‪.26‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺼﺎل‪ ،‬اﺛﺮ اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ اﻟﻘﻤﻲ‪ ،‬ج‪ 1‬ص‪ ،270‬زﻳﺮ ﻋﻨﻮان‪ :‬اﻟﻜﻠﻤﺎت اﻟﺘﻲ ﺗﻠﻘﺎﻫﺎ آدم ﻣﻦ رﺑﻪ‪.‬‬
 ‫‪293‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫رﺳﻮﻻن اﻟﻬﻲ اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬درﺑﺎرهي ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﻋﻤﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧـﺪ‪ :‬اﻳـﻦ آﻳـﻪ‪½m :‬‬
‫ ‬ ‫



‬

‫‪1‬‬
‫¾¿‪ lÁÀ‬اﻟﺤﺞ‪13 :‬درﺑﺎرهي وي ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﻳﻪي‪ l¯®¬«ª©¨§¦¥¤£m :‬اﻹﺳﺮاء‪72 :‬و‬

‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫



‬

‫‪2‬‬
‫آﻳﻪي‪ l©¨§¦¥¤£¢m :‬ﻫﻮد‪34 :‬درﺑﺎرهي وي ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬ ‫ ‬

‫اﻣﺎ درﺑﺎرهي ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎي رﺳﻮل اﷲ ع و ﺳـﺮوران ﺑﻨـﻲﻫﺎﺷـﻢ و ﻛـﺎرﮔﺰار ﻋﻠـﻲ س و‬

‫دوﺳﺖ ﺻﻤﻴﻤﻲ وي‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس و ﺑﺮادرش‪ ،‬ﻋﺒﻴﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪا‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺴﺮان ﻓﻼﻧﻲ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ و ﻋﺒﻴﺪاﷲ ـ ﭼﻨﺎن ﻛـﻪ‬
‫در ﺣﺎﺷﻴﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ – ﻟﻌﻨﺖ ﺑﻔﺮﺳﺖ و ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن را ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻠﺒﻬﺎﻳﺸـﺎن ﻛـﻮر ﺑﮕـﺮدان و‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﻮري ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن را دﻟﻴﻞ ﻛﻮري ﻗﻠﺒﻬﺎﻳﺸﺎن ﻗﺮار ﺑﺪه«‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﻋﻘﻴﻞ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ و ﺑﺮادر ﭘﺪر و ﻣﺎدري ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﺧﻮد او ﮔﻔﺘﻪ اﻧـﺪ‪» :‬در‬
‫ﻣﻴﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻦ ﻛﺴﻲ ﻗﻮيﺗﺮ و زرﻧﮓ ﺗﺮ از ﻣﻦ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺟﺰ ﺣﻤﺰه ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ‬
‫و ﺟﻌﻔﺮ ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ ﻣﺆﺗﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﻦ ﻣﻴﺎن دو ﻧﻔﺮ ﺗﺮﺳﻮ و ذﻟﻴﻞ و ﺣﻘﻴﺮ و ﭘﺴﺖ ﻣﺎﻧﺪه ام؛‬
‫‪4‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎس و ﻋﻘﻴﻞ«‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻲ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻫﻤﺮاه ﻣﻦ دو ﻣﺮد ﺿﻌﻴﻒ و ذﻟﻴﻞ‬
‫و ﺗﺎزه ﺑﻪ اﺳﻼم ﮔﺮاﻳﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻋﻘﻴﻞ و ﻋﺒﺎس«‪ 5.‬ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺒﺎس و ﻋﻘﻴـﻞ و ﺧﺎﻧـﺪان‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺰو اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ارﺑﻠﻲ ﺑﻪ آن اﻋﺘﺮاف ﻛـﺮده ﻛـﻪ از‬

‫‪ - 1‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ص‪.54‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ 52‬و ‪.53‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 52‬‬
‫‪ - 4‬ﺟﺰاﻳﺮي‪ ،‬اﻷﻧﻮار اﻟﻨﻌﻤﺎﻧﻴﺔ وﻣﺠﺎﻟﺲ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪. 78‬‬
‫‪ - 5‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب اﻟﺮوﺿﺔ( ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪294‬‬

‫رﺳﻮل اﷲ ع ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺗﻮ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آل ﻋﻠـﻲ و آل ﺟﻌﻔـﺮ و آل‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﻘﻴﻞ و آل ﻋﺒﺎس«‪.‬‬

‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
‪:‬‬

‫رواﻳﺖ ﺑﺎﻃﻞ دﻳﮕﺮي را آورده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن ﺷﺄن و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﭘﺴﺮ ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع و‬
‫ﺗﺤﻘﻴﺮ وي در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻧﻮهﻫﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از ﻓﺎﻃﻤﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ داﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛـﻪ‬
‫رﺳﻮل اﷲ ع ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬روي ران ﭼﭙﺶ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد و در ﺳﻤﺖ راﺳـﺘﺶ‪ ،‬ﻧـﻮه اش ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ را ﻣﻲﺑﻮﺳﻴﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﺣﺴﻴﻦ را‪ .‬ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻧﮕﺎه ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻣﺮا‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎده و ﺳﻼم ﺑﺮ ﺗﻮ ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮده اﻳﻦ دو در ﻳﻚ زﻣﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻳﻜﻲ از‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺑﺪه و دوﻣﻲ را رﻫﺎ ﻛﻦ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و ﮔﺮﻳـﻪ‬
‫ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺳﻴﺪ اﻟﺸﻬﺪاء ﻧﮕﺮﻳﺴﺖ – ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت دﻟﺴﻮزاﻧﻪ ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻴﺎن ﭘﺴﺮ ﻋﻠﻲ و‬
‫ﭘﺴﺮ ﺧﻮدش ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ – و ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎدر اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎرﻳﻪ ﺑـﻮد و ﻫﻨﮕـﺎم ﻣـﺮﮔﺶ‬
‫ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﻣﻦ ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﺪ اﻣﺎ ﻣﺎدر ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ و ﭘﺪرش ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﭘﺴـﺮ ﻋﻤـﻮﻳﻢ ﺑـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﻨﺰﻟﻪي روح ﻣﻦ اﺳﺖ و او ﮔﻮﺷﺖ و ﺧﻮن ﻣﻦ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﭘﺴـﺮش ﺑﻤﻴـﺮد او و ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﻧﻴـﺰ‪،‬‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار داد و ﮔﻔـﺖ‪ :‬اي ﺟﺒﺮﺋﻴـﻞ‪ ،‬اﺑـﺮاﻫﻴﻢ را ﻓـﺪاي‬
‫‪2‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺮدم و ﺑﻪ ﻣﺮﮔﺶ راﺿﻲ ﺷﺪم ﺗﺎ ﺣﺴﻴﻦ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ دﺧﺘﺮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﻧﻴﺰ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺮده اﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﭘﺪر ﺑﻮدن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع را از آﻧﻬﺎ ﻧﻔﻲ‬
‫ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ دﺧﺘﺮ ﺧﻮاﻧﺪهﻫﺎي وي ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺣﺴﻦ‬
‫اﻣﻴﻦ ﺷﻴﻌﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻮرﺧﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭼﻬﺎر دﺧﺘﺮ داﺷﺘﻪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺤﻘﻴﻖ در ﻣﺘـﻮن‬

‫‪ - 1‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 43‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﺠﻠﺴﻲ‪ ،‬ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب‪ ،‬ص‪ .593‬اﺑﻦ ﺷﻬﺮ آﺷﻮب‪ ،‬اﻟﻤﻨﺎﻗﺐ ‪.‬‬
 ‫‪295‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮاي اﺛﺒﺎت آن ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ ﺑﺠﺰ زﻫﺮا‪ .‬ﻇﺎﻫﺮ اﻣﺮ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛـﻪ آﻧﻬـﺎ دﺧﺘـﺮان‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ ﻗﺒﻞ از ازدواج ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮع ﺑﻮده اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻋﻠﻲ ‪:‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ‪-‬اﻣﺎم ﻣﻮﻫﻮم ﺧﻮد و اوﻟﻴﻦ اﻣﺎم ﻣﻌﺼﻮم ﺷﺎن – ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨـﺪ دﻳﮕـﺮان‬
‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺮده اﻧﺪ و او را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﺗﺮس و ذﻟﻴﻠﻲ ﻣﻨﺴﻮب ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﺷﺪ و ﻋﻠﻲ از ﺑﻴﻌﺖ اﻣﺘﻨﺎع ﻛﺮد‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ ﻗﻨﻔﺬ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮو ﻋﻠﻲ را ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎور و‬
‫اﮔﺮ ﺑﻴﺮون ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺮ ﺳﺮش ﺧﺮاب ﻛﻦ و اﮔﺮ ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻛـﺮد‪ ،‬ﺧﺎﻧـﻪ اش را آﺗـﺶ ﺑـﺰن‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻗﻨﻔﺬ ﻣﻠﻌﻮن رﻓﺖ و ﻫﻤﺮاه ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﺪون اﺟﺎزه وارد ﺷﺪ و ﻋﻠـﻲ ﺑـﻪ ﻃـﺮف ﺷﻤﺸـﻴﺮش‬
‫رﻓﺖ و او ﺟﻠﻮﺗﺮ رﻓﺖ و ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎ را ﺟﻤﻊ ﻛﺮد و ﻃﻨﺎﺑﻲ در ﮔﺮدﻧﺶ اﻧﺪاﺧﺖ و ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﻣﻴـﺎن‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻌﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻗﻨﻔﺬ ﻣﻠﻌﻮن او را ﺑﺎ ﺗﺎزﻳﺎﻧﻪ زد و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤـﻪ در ﮔﺬﺷـﺖ‪،‬‬
‫اﺛﺮ آن ﺿﺮﺑﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻣﻞ ﺑﺮ روي ﺑﺎزوﻳﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﻠﻲ را ﺑﻪ ﻃﺮف اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻛﺸـﺎﻧﺪ‪ ،‬و ﻋﻠـﻲ‬
‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻃﻨﺎب در ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﻮم ﻣﺮا ﺿﻌﻴﻒ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻪ او را در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺗﺮﺳﻮ و ﺑـﺰدل ﻣﻌﺮﻓـﻲ‬
‫ﻛﺮده و او ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻄﻮرهﻫﺎ و داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎري درﺑﺎرهي ﺷـﺠﺎﻋﺖ و ﺟـﺮأت‬
‫وي ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ از زﺑﺎن ﻫﻤﺴﺮش‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺗﺮس و ﺧﻮاري‬
‫وﺻﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف اﻹﺳﻼﻣﻴﺔ اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ﺑﻴﺮوت‪ ،‬داراﻟﻤﻌﺎرف ﻟﻠﻤﻄﺒﻮﻋﺎت‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.27‬‬

‫‪ - 2‬ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪ 84‬و ‪.89‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪296‬‬

‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺪك را ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ و ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻣﺸﺎﺟﺮه ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ را ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮد‬
‫و از دﺳﺖ او ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ در اﻳﻦ راه ﺑﻪ وي ﻛﻤﻚ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﭘﺴـﺮ‬
‫‪1‬‬
‫اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻣﻦ ﺳﺨﺘﻲ و رﻧﺞ ﺟﻨﻴﻦ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮ در ﮔﻮﺷﻪي اﺗﺎق ﻧﺸﺴﺘﻪ اي‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ او را ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﺮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺳﺎﻛﺖ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻲ را ﻏﺼﺐ ﻛﺮد و او ﭼﻴـﺰي ﻧﮕﻔﺘـﻪ و‬
‫ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﻨﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ درﺑﺎرهي ازدواج ام ﻛﻠﺜﻮم‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﻪ‪ :‬آن ﻳﻚ ﻓﺮج ﻏﺼﺒﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ دﺧﺘﺮش را ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺑﺪﻫﺪ اﻣﺎ از او ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻋﺒـﺎس‪ ،‬ﻋﻤـﻮﻳﺶ‪ ،‬را‬
‫‪4‬‬
‫وﻛﻴﻞ ازدواج وي ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﻼﻓﺖ و اﻣﺎرت را ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮا رﻫﺎ ﻛﻨﻴﺪ و دﻳﮕﺮي را ﺑـﺮاي‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ دروغ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺮده اﻧﺪ و او را از ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻣﻘﺎﻣﺶ ﭘـﺎﻳﻴﻦ آورده و‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻃﺎﻣﻊ ﺗﺼﻮر ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري ﺣﺮﻳﺺ ﺑﻮده و در ﭘﺸﺖ اﻳﻦ‬
‫ﻣﻨﺎﺻﺐ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪ .‬آري‪ ،‬او را ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮاﭘﺮﺳﺘﺎن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺣﺴﺐ و ﻧﺴﺐ و ﺣﺘﻲ زن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻻر اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ و در ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﻣﻬﻢ و ﻣﻌﺘﺒﺮﺷـﺎن آن‬
‫را ذﻛﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌﺖ ﺷﺪ و ﺧﺒﺮ آن ﺑﻪ ﮔﻮش ﻋﻠﻲ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔـﺖ‪» :‬اﻳـﻦ‬
‫اﺳﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪي ﻣﻦ اﺳﺖ و آن روز ﺳﺎﻛﺖ ﺷﺪ و ﺷﺐ ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻠـﻲ ﻓﺎﻃﻤـﻪ را ﺑﺮداﺷـﺖ و‬

‫‪ - 1‬ﻃﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻷﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬ص ‪ .259‬ﻣﺠﻠﺴﻲ ‪ ،‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ‪ ،‬ص‪ 203‬و ‪ .204‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺣﺘﺠﺎج‪.‬‬
‫‪ -2‬أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ص‪.26‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻟﻔﺮوع‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.141‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻘﺪس اردﺑﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺣﺪﻳﻘﺔ اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ص‪.277‬‬
 ‫‪297‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫دﺳﺖ ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ را ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ ع را ﻓﺮا ﻧﺨﻮاﻧﺪ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ او‬
‫‪1‬‬
‫را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﺶ رﺳﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﻳﺎري او ﻧﺪا داده ﺑﻮد«‪.‬‬
‫آﻳﺎ اﻫﺎﻧﺘﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﻳﻦ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬ﻋﻠﻲ زﻧﺶ را ﻛﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع اﺳﺖ‪،‬‬
‫روي اﻻغ ﺳﻮار ﻛﺮده اﺳﺖ و دﺳﺖ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺟﻠﻮي ﺧﺎﻧﻪي ﻣﺮدم رﻓﺘﻪ ﺗـﺎ ﺑـﻪ او‬
‫ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ دروغﻫﺎي زﺷﺖ و ﻗﺒﻴﺤﻲ!‬
‫ﺳﭙﺲ اﻓﺰوده اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ وﻗﺘﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم او را ﺧﻮار ﻛﺮدﻧﺪ و ﻳﺎري ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻌـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪ ،‬در‬
‫‪2‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت و ﻋﺒﺎرات ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ و ﻧﮕﺎﻫﻲ دوﺑﺎره ﺑﻪ اﻳﻦ ﻋﺒﺎرات ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻴﻨﺪازﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺒﺮ از‬
‫اﻋﺘﻘﺎد اﺻﻠﻲ و آراي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ او را ﺧﻮار و ﺣﻘﻴﺮ ﻛـﺮده‬
‫اﻧﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ او را ﻣﻨﺰوي و ﻣﻄﺮود از ﺟﻤﻊ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﺪث ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ رواﻳﺎت را در ﻛﺘﺎﺑﺶ آورده اﺳـﺖ‪ .‬او داﺳـﺘﺎﻧﻲ‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ را آورده ﻛﻪ ﻳﺎران و ﻳﺎوران ﻛﻢ ﺣﻀﺮت ﻋﻠﻲ ﭼﮕﻮﻧـﻪ ﺑـﺎ اﺑـﻮﺑﻜﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﺧﻼﻓﺘﺶ را ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮدﻧﺪ و در ﺣﻀﻮر ﻫﻤﻪي ﻣﺮدم آﺷﻜﺎرا ﺑﺮ ﺿﺪ وي ﺳـﺨﻦ ﮔﻔﺘﻨـﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ‬
‫ﻳﺎران اﺑﻮﺑﻜﺮ اﻳﻦ را ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﺰد ﻋﻠﻲ رﻓﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻲ از آﻧـﺎن ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺑـﻪ ﺧـﺪا‬
‫ﻗﺴﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎ دوﺑﺎره ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮ او ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻣﻲﻛﺸـﻴﻢ‪ .‬ﻳـﺎران ﻋﻠـﻲ در‬
‫‪3‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﺸﺎن ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻌﺪ از آن دﻳﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻔﺖ‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪ 82‬و ‪.83‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.83‬‬
‫‪ - 3‬ﻗﻤﻲ‪ ،‬اﻟﺨﺼﺎل ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 465‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪298‬‬

‫از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي زﺷﺖ و ﻗﺒﻴﺢ او را ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻔﻠﺲ و ﻓﻘﻴـﺮ ﺑـﻮد و‬
‫ﻫﻴﭻ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬
‫»در ﺧﺎﻧﻪ اي ﻓﻘﻴﺮاﻧﻪ ﺗﻤﺎم ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ را ﺟﻤﻊ ﻣﻲﻛﺮد ﺗﺎ اﺻﺤﺎﺑﺶ رﻧﺞ وي را ﺑﺪاﻧﻨﺪ و ﺑـﺎر‬
‫‪1‬‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ آن را ﺑﺮاي وي ﻛﻢ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﭘﺪر ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﻋﻠﻲ را ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻛﺮد‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ازدواج ﺑﺎ او را رد ﻛـﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺺ رواﻳﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫»وﻗﺘﻲ رﺳﻮل اﷲ ع ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻋﻠﻲ در ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ در ﮔﻮش ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اي رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺎﺗﺮي اﻣﺎ زﻧﺎن ﻗﺮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻪ اﻧـﺪ ﻛـﻪ او ﻣـﺮدي‬
‫ﺷﻜﻢ ﮔﻨﺪه ﺑﺎ دﺳﺘﺎﻧﻲ دراز و ﺷﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻗﻮي و ﺳﺮي ﻃﺎس و ﭼﺸﻤﺎﻧﻲ ﺑﺰرگ و ﻟﺒـﻲ ﺧﻨـﺪان‬
‫‪2‬‬
‫اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪«.‬‬
‫اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ از اﺑﻦ اﺑﻲاﺳﺤﺎق رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺪرم روز ﺟﻤﻌﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﺑﺮد و ﻣـﺮا‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ را دﻳﺪم ﻛﻪ روي ﻣﻨﺒﺮ ﺧﻄﺒﻪ ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬او ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﺑﺎ دﺳﺘﺎﻧﻲ دراز و ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫‪3‬‬
‫ﭘﻬﻦ ﺑﻮد‪ .‬رﻳﺸﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺳﻴﻨﻪ اش ﻣﻲآﻣﺪ و ﭼﺸﻤﺶ ﻛﻤﻲ ﻛﺞ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و در ﻳﻚ وﺻﻒ ﺟﺎﻣﻊ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ‪:‬‬
‫ﮔﻨﺪﻣﮕﻮن‪ ،‬ﺑﺎ ﻗﺪي ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﺷﻜﻤﻲ ﺑﺰرگ و اﻧﮕﺸـﺘﺎﻧﻲ ﻣـﻨﻈﻢ و ﺑـﺎزوان‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﺤﻜﻢ و ﭘﺎﻫﺎﻳﻲ ﻗﻮي و ﭼﺸﻤﺎﻧﻲ ﻣﻬﺮﺑﺎن و رﻳﺸﻲ ﺑﺰرگ و ﺳﺮي ﻃﺎس و ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﭘﻬﻦ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻛﻠﻴﻨﻲ در ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ از ﻋﻠﻲ راﺿﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﺑﻌﺪ از ازدواج ﻧﻴﺰ‪ ،‬از او‬
‫راﺿﻲ ﻧﺒﻮد و او را ﺑﺎ آراﻣﺶ و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻗﻠﺒﻲ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺘﻦ رواﻳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ - 1‬اﺑﻮاﻟﻔﺮج‪ ،‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ص‪. 26‬‬

‫‪ - 2‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﻤﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 336‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ‪ ،‬ص‪. 27‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫‪299‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫»وﻗﺘﻲ رﺳﻮل اﷲ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪ را ﺑﻪ ﻋﻠﻲ داد‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﻬﺎ وارد ﺷﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻣـﻲﻛﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪:‬ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬اﮔﺮ در اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻣﻦ ﻛﺴﻲ ﺑﻬﺘﺮ از او ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑـﻪ ﻋﻘـﺪش‬
‫در ﻧﻤﻲآوردم؛ ﻣﻦ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻋﻘﺪ ﻋﻠﻲ در ﻧﻴﺎورده ام‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﺑـﻪ ﻋﻘـﺪش در آورده‬
‫‪1‬‬
‫اﺳﺖ‪«.‬‬
‫ارﺑﻠﻲ از »ﺑﺮﻳﺪه« ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛـﻪ رﺳـﻮل اﷲ ع ﻓﺮﻣـﻮد‪ :‬اي ﺑﺮﻳـﺪه‪ ،‬ﺑﺮﺧﻴـﺰ ﺗـﺎ ﻓﺎﻃﻤـﻪ را‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ وارد ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﭼـﺮا ﮔﺮﻳـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻲ دﺧﺘﺮم؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻏﺬاي ﻛﻢ و ﻏﻢ زﻳﺎدي دارم‪.‬‬
‫آري‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ آراء و ﻧﻈﺮات اﻳﻦ ﻗﻮم‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻪ اﻣﻴﺪي ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺻﺤﺎب رﺳﻮل اﷲ‬
‫ع‪ ،‬ﺻﺪﻳﻖ و ﻓﺎروق و ذياﻟﻨﻮرﻳﻦ و ﺳﺎﻳﺮ اﺻﺤﺎب‪ ،‬و ﺑﻪ رﺳـﻮﻻن و اﻧﺒﻴـﺎي اﻟﻬـﻲ ﮔﺴـﺘﺎﺧﻲ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد؟ آﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﻋﻠﻲ و اﻫﻞ ﺑﻴﺘﺶ را ﻣﺤﺘﺮم ﻣﻲداﻧﻨﺪ؟ ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﻲ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع و ﻫﻤﺴﺮش در ﻳﻚ رواﻳﺖ ﺑﺎﻃﻞ و ﺧﺮاﻓﻲ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري‬
‫ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻟﺤﺎف داﺷﺖ و ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه وي ﺑـﻮد‪ .‬ﭘﻴـﺎﻣﺒﺮ ع ﻣﻴـﺎن ﻋﻠـﻲ و‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻣﻲﺧﻮاﺑﻴﺪ و ﻟﺤﺎف دﻳﮕﺮي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ رﺳﻮل اﷲ ع ﺷﺐ ﺑـﺮ ﻣـﻲﺧﻮاﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺎ‬
‫‪3‬‬
‫دﺳﺘﺶ ﻟﺤﺎف را از وﺳﻂ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲآورد‪.‬‬
‫آﻳﺎ اﻫﺎﻧﺘﻲ ﺑﺰرگﺗﺮ از اﻳﻦ اﻫﺎﻧﺖ وﺟﻮد دارد؟‬
‫آري‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگﺗﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ وﺟﻮد دارد؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻲ ﻧـﺰد رﺳـﻮل‬
‫اﷲ ع آﻣﺪ و اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ ﻧﺰد وي ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﻴﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻋﺎﻳﺸـﻪ ﻧﺸﺴـﺘﻢ و‬

‫‪ - 1‬اﻟﻔﺮوع ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ، 1‬ص‪ 149‬و ‪. 150‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪.221‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪300‬‬

‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ از ران ﻣـﻦ و ران رﺳـﻮل اﷲ ع ﭘﻴـﺪا ﻧﻜـﺮدي؟ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻧـﻪ اي‬
‫‪1‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ‪.‬‬
‫ﺑﺎري دﻳﮕﺮ آﻣﺪ و ﺟﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪاع اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛـﻪ ﭘﺸـﺘﺶ ﺑﻨﺸـﻴﻨﺪ‪ ،‬و ﻋﺎﻳﺸـﻪ‬
‫ﭘﺸﺘﺶ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﭘﻮﺷﺸﻲ روﻳﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻠﻲ آﻣﺪ و ﺑﻴﻦ رﺳﻮل ﺧﺪا و ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬ﻋﺎﻳﺸﻪ‬
‫ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ را ﭼﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از اﺗﺎق ﻣﻦ ﺟﺎﻳﻲ ﻧﻴﺎﻓﺘﻲ؟ رﺳﻮل ﺧﺪاع ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﺣﻤﻴﺮاء ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮادرم اذﻳﺖ ﻣﻜﻦ‪.‬‬
‫اﻳﻨﺎن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺧﻮد را ﺧﻮار و ذﻟﻴﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻠﻲ ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻴﺎن در ﻫﻴﭻ ﺟﻨﮕﻲ ﻫﻤﺮاه وي ﻧﻤﻲرﻓﺘﻨﺪ‬
‫و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﻣﻲآورﻧﺪ؛ ﮔﺎه ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ و ﮔﺎه آﺷﻜﺎرا از ﺟﻨﮓ ﻓﺮار ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﭘ‪‬ﺮ اﺳﺖ از‬
‫ﺧﻮار ﺷﺪن ﻋﻠﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﺶ ﻛﻪ او را در ﺗﻤﺎم ﺟﻨﮕﻬـﺎ ﺗﻨﻬـﺎ ﮔﺬاﺷـﺘﻪ اﻧـﺪ‪ .‬از اﻳـﻦ رو‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺧﺪا ﺷﻤﺎ را ﺑﻜﺸﺪ ﻛﻪ دل ﻣﺮا ﺑﺴﻴﺎر ﭼﺮﻛﻴﻦ و از ﺧﺸﻢ ﭘ‪‬ﺮ ﻛﺮدﻳﺪ و در ﻫﺮ ﻧﻔﺲ‪ ،‬ﭘـﻲ در‬
‫ﭘﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻣﻲﺧﻮراﻧﻴﺪ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ و ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ رأي و ﺗﺪﺑﻴﺮم را ﻓﺎﺳـﺪ و‬
‫ﺗﺒﺎه ﺳﺎﺧﺘﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺮﻳﺶ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘﺴﺮ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻣﺮد دﻟﻴﺮي اﺳـﺖ‪ ،‬اﻣـﺎ ﻋﻠـﻢ ﺟﻨـﮓ ﻛـﺮدن‬
‫‪3‬‬
‫ﻧﺪارد‪ -‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ -:‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﻃﺎﻋﺖ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬رأي و ﺗﺪﺑﻴﺮ ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺟﻨﮕﻴـﺪن در ﺷـﺐ و روز و ﻧﻬـﺎن و‬
‫آﺷﻜﺎر دﻋﻮت ﻧﻤﻮده ام‪ .‬ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨـﺪ‪ ،‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﺟﻨﮕﺸـﺎن ﺑﺮوﻳـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎ ﻗﻮﻣﻲ در ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻧﻪي اﻳﺸﺎن ﺟﻨﮓ ﻧﺸﺪه اﺳـﺖ ﻣﮕـﺮ آﻧﻜـﻪ ذﻟﻴـﻞ و‬
‫ﻣﻐﻠﻮب ﮔﺸﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ وﻇﻴﻔﻪي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺣﻮاﻟﻪ ﻧﻤﻮده اﻳﺪ و ﻫﻤـﺪﻳﮕﺮ را ﺧـﻮار‬

‫‪ - 1‬اﻟﺒﺮﻫﺎن ﻓﻲ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﺮآن‪ ،‬ج‪ ،4‬ص‪225‬‬

‫‪ - 2‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﻋﺎﻣﺮي‪ ،‬ص‪. 179‬‬
‫‪ - 3‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ص‪ 70‬و ‪. 71‬‬
 ‫‪301‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ از ﻫﺮ ﻃﺮف اﻣﻮال ﺷﻤﺎ ﻏﺎرت ﺷﺪ و دﻳﺎر ﺷﻤﺎ از ﺗﺼﺮﻓﺘﺎن ﺑﻴﺮون رﻓﺖ و اﻳﻦ‬
‫ﻓﺮد ﻏﺎﻣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﻮاران ﺧﻮد ﺑﻪ ﺷﻬﺮ اﻧﺒﺎر وارد ﮔﺮدﻳﺪ و ﺣﺴﺎن ﺑـﻦ ﺣﺴـﺎن ﺑﻜـﺮي را‬
‫ﻛﺸﺖ و ﺳﻮاران ﺷﻤﺎ را از ﺣﺪود آن ﺷﻬﺮ دور ﮔﺮداﻧﻴـﺪ و ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﺧﺒـﺮ رﺳـﻴﺪ ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن اﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻳﻚ زن ﻣﺴﻠﻤﺎن و ﻳﻚ زن ﻛﺎﻓﺮ ذﻣﻲ داﺧﻞ ﺷـﺪه و ﺧﻠﺨـﺎل و دﺳـﺘﺒﻨﺪ و‬
‫ﮔﺮدنﺑﻨﺪﻫﺎ و ﮔﻮﺷﻮارهﻫﺎي او را ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن زن ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺴﺖ از او ﻣﻤﺎﻧﻌﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺪا ﺑـﻪ‬
‫ﮔﺮﻳﻪ و زاري ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﻧﻤﻮد و از ﺧﻮﻳﺸﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲﻃﻠﺒﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺎ ﻣﺎل و داراﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ از آﻧﻬﺎ زﺧﻤﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪ و ﺧﻮﻧﻲ از آﻧﻬﺎ رﻳﺨﺘﻪ ﻧﺸﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮد‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ از ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ واﻗﻌﻪ از ﺣﺰن و اﻧﺪوه ﺑﻤﻴﺮد ﺑﺮ او ﻣﻼﻣﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺣﺘﻲ ﻧﺰد ﻣﻦ ﻫـﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺮدن ﺳﺰاوار اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎر ﺟﺎي ﺣﻴﺮت و ﺷﮕﻔﺘﻲ اﺳﺖ! ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎع اﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻛﺎر‬
‫ﻧﺎدرﺳﺖ و ﺗﻔﺮﻗﻪ و اﺧﺘﻼف ﺷﻤﺎ در ﻛﺎر ﺣﻖ و درﺳﺖ‪ ،‬دل را ﻣﻲﻣﻴﺮاﻧﺪ و ﻏﻢ و اﻧـﺪوه اﻳﺠـﺎد‬
‫ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﻬﺮهﻫﺎي ﺷﻤﺎ زﺷﺖ و دﻟﻬﺎﻳﺘﺎن ﻏﻤﮕﻴﻦ ﮔﺮدد ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ آﻣﺎج ﺗﻴﺮﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎل ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻳﻐﻤﺎ ﻣﻲﺑﺮﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ﻏﺎرت ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺟﻨﮓ ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و‬
‫ﺷﻤﺎ ﺟﻨﮓ ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻌﺼﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ و راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷـﻤﺎ در اﻳـﺎم‬
‫ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﻣﺮ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ اﻳﺸﺎن ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ :‬اﻛﻨﻮن ﻫﻮا ﮔﺮم اﺳﺖ ﻣـﺎ را ﻣﻬﻠـﺖ ده ﺗـﺎ‬
‫ﺣﺮارت ﮔﺮﻣﺎ ﻛﻢ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن در اﻳﺎم ﺳﺮﻣﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ اﻣﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻴـﺪ‪ :‬در اﻳـﻦ‬
‫روزﻫﺎ ﻫﻮا ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮد اﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻬﻠﺖ ده ﺗﺎ ﺳﺮﻣﺎ ﺑﺮﻃﺮف ﮔﺮدد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻛﻪ اﻳـﻦ ﻫﻤـﻪ ﻋـﺬر و‬
‫ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺑﺮاي ﻓﺮار از ﮔﺮﻣﺎ و ﺳﺮﻣﺎ ﻣﻲآورﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا از ﺷﻤﺸﻴﺮ زودﺗﺮ ﻓﺮار ﺧﻮاﻫﻴـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﺮد«‪.‬‬

‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ل‪ ،‬دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ
‪:‬‬

‫ﺑﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‪ ،‬ﻣﺎدر ﺣﺴﻦ و ﺣﺴﻴﻦ و ﻫﻤﺴﺮ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻃﻤﻪي زﻫﺮال ﻧﻴـﺰ‪ ،‬اﻫﺎﻧـﺖ‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ‪ ،‬ص‪ 70‬و ‪. 71‬‬

 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪302‬‬

‫ﻛﺮده اﻧﺪ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻛﻪ ارﺗﻜﺎب آن از ﻫﻴﭻ زن ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺴـﻠﻤﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑـﻞ‬
‫ﺗﺼﻮر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﭘﺎرهي ﺗﻦ رﺳﻮل اﷲ ع و ﺳﺮور زﻧﺎن اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ‪ .‬از ﺟﻤﻠـﻪ ﮔﻔﺘـﻪ‬
‫اﻧﺪ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ از دﺳﺖ ﻋﻠﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﺑﻮد و ﺑﻪ او اﻋﺘـﺮاض ﻣـﻲﻛـﺮد و ﺷـﻜﺎﻳﺘﺶ را ﻧـﺰد‬
‫ﭘﺪرش ﻣﻲﺑﺮد و در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﻲاﻫﻤﻴﺖ از ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺧﻴﺮ ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﻋﻠﻲ ﻋﺼﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﺷﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﺤﺪث ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬اﺑـﻦ ﻓﺘـﺎل‬
‫ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ :1‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع ﺑﺎﻏﻲ را ﺑﺮاي ﻋﻠـﻲ داد و ﻋﻠـﻲ آن را ﻓﺮوﺧـﺖ و ﺗﻤـﺎم‬
‫ﺣﺎﺻﻞ آن را ﻣﻴﺎن ﻓﻘﺮاي ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و ﭼﻴﺰي از آن ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘـﻲ ﺑـﻪ ﺧﺎﻧـﻪ آﻣـﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻪ وي ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮ‪ ،‬ﺑﺎﻏﻲ را ﻛﻪ ﭘﺪرم ﻛﺎﺷﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻓﺮوﺧﺘﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮب‬
‫ﺑﻪ ﻧﻘﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺴﻴﻪ؟ ﭘﻮﻟﺶ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آن را ﺑﻪ ﻓﻘﺮا دادم‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﻣـﻦ ﮔﺮﺳـﻨﻪ ام و‬
‫ﭘﺴﺮاﻧﻢ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ ﮔﺮﺳﻨﻪ اي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ درﻫـﻢ‬
‫دارﻳﻢ و آن را ﺑﻪ ﻃﺮف ﻟﺒﺎس ﻋﻠﻲ ﭘﺮت ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎﻳﻢ ﺑﮕﺬار‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑـﻪ‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺪرم ﻣﻴﺎن ﻣﻦ و ﺗﻮ داوري ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﺮ ﻣﺤﻤـﺪ ع ﻧـﺎزل ﺷـﺪ و ﮔﻔـﺖ‪ :‬اي‬
‫ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺳﻼم ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻼم ﻣﺮا ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﺮﺳﺎن و ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﺑﮕـﻮ‪ :‬ﺗـﻮ ﺣـﻖ‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﺪاري ﺑﻪ دﺳﺖﻫﺎي ﻋﻠﻲ ﺿﺮﺑﻪ ﺑﺰﻧﻲ‪.‬‬

‫‪ -‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ اﻟﻔﺘﺎل ﻓﺎرﺳﻲ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري‪ ،‬ﻣﺘﻜﻠﻢ ﺟﻠﻴﻞ اﻟﻘﺪر‪ ،‬ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬زاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺗﻘﻮا ﻛـﻪ اﺑﻮاﻟﻤﺤﺎﺳـﻦ‬ ‫‪1‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق رﺋﻴﺲ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮر او را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ‪) .‬رﺟﺎل اﻟﺤﻠﻲ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ص‪(259‬‬
‫او از ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻴﻌﻪ‪ ،‬در ﺳﺪهي ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻮده و ﻛﺘﺎب »روﺿﺔ اﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ« از اوﺳﺖ‪) .‬ﺗﺄﺳﻴﺲ اﻟﺸﻴﻌﺔ ص‪.(395‬‬
‫او ﺷﻴﺨﻲ ﺑﺰرگ از ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺘﻜﻠﻢ و ﻓﻘﻴﻪ و ﻋﺎﻟﻢ و ﻣﻔﺴﺮ و ﻣﺘﺪﻳﻦ و زاﻫﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪) .‬ﺑـﻪ ﻧﻘـﻞ از‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻬﺪي ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﺮان‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪي ﻛﺘﺎب‪ ،‬ص‪.(11‬‬
‫‪ - 2‬روﺿﺔ اﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 125‬‬
 ‫‪303‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻛﻪ او راﺟﻊ ﺑﻪ ﻗﻀﻴﻪي ﻓﺪك ﻧﺰد اﺑﻮﺑﻜﺮ و ﻋﻤﺮ آﻣﺪ و ﺑـﺎ‬
‫آﻧﺎن ﺟﺮ و ﺑﺤﺚ ﻛﺮد و در ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ و ﻓﺮﻳﺎد ﻛﺸـﻴﺪ‪ ،‬و ﻣـﺮدم اﻃـﺮاﻓﺶ ﺟﻤـﻊ‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﻳﻘﻪي ﻋﻤﺮ را ﮔﺮﻓﺖ و او را ﺑﻪ ﻃﺮف ﺧﻮد ﻛﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر اﺑﻮﺑﻜﺮ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ دﺳﺖ از ﺳﺮ ﻋﻠﻲ ﺑﺮ ﻧﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻫﺎﻳﻢ را آﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﻨﻢ‬
‫و ﻳﻘﻪ ام را ﭘﺎره ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ 3.‬اﻣﺜﺎل اﻳﻦ رواﻳﺎت زﻳﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﺑﻪ اﻧﺪازهي ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ از ﻃﺮف ﺷﻴﻌﻪ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت‬
‫ﭘﺪرش‪ ،‬ﻋﻠﻲس‪ ،‬او را ﺧﻠﻴﻔﻪ و اﻣﺎم ﺧﻮد ﻗﺮار دادﻧﺪ اﻣﺎ ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ او را ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬
‫ﭘﺪرش ﺧﻮار و ﺑﻪ او ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﻣﻮرخ ﺷﻴﻌﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻌﺪ از ﭘﺪرش دو ﻣﺎه و ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﮔﻔﺘﻪي ﺑﻌﻀﻲ ﭼﻬﺎر ﻣﺎه‪ ،‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻛﺮد و ﻋﺒﻴـﺪاﷲ ﺑـﻦ‬
‫ﻋﺒﺎس را ﻫﻤﺮاه دوازده ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻫﺰار ﻫﺰار درﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﺒﻴﺪاﷲ‬
‫ﺑﻦ ﻋﺒﺎس داد و او ﻫﻤﺮاه ﻫﺸﺖ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از اﺻﺤﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﻃﺮف ﻣﻌﺎوﻳﻪ رﻓﺖ و ﻣﻌﺎوﻳـﻪ‪ ،‬ﻣﻐﻴـﺮه‬
‫ﺑﻦ ﺷﻌﺒﻪ و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﺎﻣﺮ و ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ام اﻟﺤﻜﻢ را ﻧﺰد ﺣﺴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ در ﻣﺪاﺋﻦ ﺑـﻮد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ از ﻧﺰد او رﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺮدم ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻮن ﭘﺴﺮ رﺳﻮل اﷲ ع را ﺣﻔﻆ ﻛﺮد و از ﻓﺘﻨﻪ‬
‫در اﻣﺎن داﺷﺖ و او ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺻﻠﺢ ﻛﺮد‪ .‬ﻟﺸﻜﺮ آﺷﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻫﻴﭻ ﻛﺲ در ﺻـﺪاﻗﺖ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺷﻚ ﻧﻤﻲﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و ﻣﺎﻟﻴﺎت وي را ﻏﺎرت ﻛﺮدﻧﺪ و ﺣﺴـﻴﻦ اﺳـﺒﻲ را‬

‫‪ - 1‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ص‪. 253‬‬

‫‪ - 2‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻓﻲ اﻻﺻﻮل‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬ج‪ ، 2‬ص‪ .67‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪. 238‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪304‬‬

‫ﺑﺮاي او آﻣﺎده ﻛﺮد ﺗﺎ از ﺗﺎرﻳﻜﻲﻫﺎي ﺳﺎﺑﺎط ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ و ﺟﺮاح ﺑﻦ ﺳﻨﺎن اﺳـﺪي در ﻛﻤـﻴﻦ او‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﻧﻴﺰه اي ﺑﻪ راﻧﺶ زد و او رﻳﺶ ﺟﺮاح را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻠﻨﺪش ﻛﺮد و ﺿﺮﺑﻪ اي ﺑـﻪ‬
‫ﮔﺮدن او زد‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻪ ﻣﺪاﺋﻦ رﻓﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪ و‬
‫ﻣﺮدم از او ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻪ ﻋﺮاق آﻣﺪ و ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﺴـﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﺮﻳﺾ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺣﺴﻦ دﻳﺪ دﻳﮕﺮ ﻗﺪرﺗﻲ ﻧﺪارد و اﺻـﺤﺎﺑﺶ از اﻃـﺮاف او ﭘﺮاﻛﻨـﺪه‬
‫‪ 1‬و‪2‬‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺻﻠﺢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺴﻌﻮدي ﺷﻴﻌﻲ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﻪ ﺣﺴﻦ در ﺧﻄﺒﻪ اي ﺑﻌـﺪ از ﺗﻮاﻓـﻖ ﺑـﺎ ﻣﻌﺎوﻳـﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اي اﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻢ ﺳﻪ ﻛﺎر ﺷﻤﺎ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻲﻛـﻨﻢ‪ :‬اﻳﻨﻜـﻪ ﭘـﺪرم را‬
‫ﻛﺸﺘﻴﺪ و ﺳﻨﺖ و روش ﻣﺮا از ﻣﻦ ﺳﻠﺐ ﻛﺮدﻳﺪ و ﺑﻪ ﺷﻜﻢ ﻣﻦ ﺧﻨﺠﺮ زدﻳﺪ‪ .‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻴﻌـﺖ‬

‫‪ - 1‬ﺻﻠﺢ ﺣﺴﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ؛ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت را ﻣﻲﺷﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‬
‫و آن را ﺗﺄوﻳﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻘﻞ از آن ﺣﻴﺮت ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪي ﮔﻔﺘﻪي آﻧﻬﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺻﻠﺢ‬
‫ﻛﺮد اﻣﺎ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﺮد و اﻣﺎرت و ﺧﻼﻓﺖ را ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻧﺴﭙﺮد‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪن ﺑﺤـﺚ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ رواﻳﺖ از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ را ﻣﻲآورﻳﻢ و ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺼﻴﺮت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛـﺎﻓﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺰرگ ﺷﻴﻌﻴﺎن در ﻋﻠﻢ رﺟﺎل‪ ،‬اﻳﻦ رواﻳﺖ را از اﺑﻮﻋﺒﺪﷲ ﺟﻌﻔﺮ آورده ﻛﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﻪ‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ و ﺣﺴﻴﻦ و ﻳﺎران ﻋﻠﻲ اﻳﻨﺠـﺎ ﺑﻴﺎﻳﻴـﺪ‪ .‬ﻗـﻴﺲ ﺑـﻦ ﺳـﻌﺪ ﺑـﻦ ﻋﺒـﺎده اﻧﺼـﺎري‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺸﺎن رﻓﺖ و وارد ﺷﺎم ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﺟﺎزهي ورود داد و ﺧﻄﻴﺒﺎن را ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺟﻤـﻊ ﻛـﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺣﺴﻦ! ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ‪ .‬ﺣﺴﻦ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮﺧﻴﺰ‬
‫و ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻗﻴﺲ! ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ‪ .‬ﻗﻴﺲ ﺑﻪ ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫ﻧﮕﺎه ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻧﻈﺮش ﭼﻴﺴﺖ‪ .‬ﺣﺴﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻗﻴﺲ! او اﻣﺎم ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬در رواﻳﺘﻲ دﻳﮕﺮ آﻣﺪه ﻛﻪ ﺣﺴﻦ‬
‫ﻧﺰد ﻗﻴﺲ رﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻗﻴﺲ! ﺑﻴﻌﺖ ﻛﻦ‪ .‬ﻗﻴﺲ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد‪) .‬رﺟﺎل ﻛﺸﻲ ص‪.(102‬‬
‫‪ -2‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪.215‬‬
 ‫‪305‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻛﺮدم ﭘﺲ ﮔﻮش دﻫﻴﺪ و اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ ﭼﺎدر ﺣﺴﻦ را ﺑﺮ ﺳﺮش ﺧﺮاب ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺎ ﺧﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺷﻜﻢ او زدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻣﻄﻤﺌﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﻼﻳﻲ ﺳﺮش آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻠﺢ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ وي اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭼﺎدر را ﺑﺮ ﺳﺮش ﺧﺮاب ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ او ﻳﻮرش ﺑﺮدﻧـﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻤﺎزش را از زﻳﺮش درآوردﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﺒـﺪاﷲ ﺟﻌـﺎل ازدي ﺑـﻪ او‬
‫ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮد و ﭼﺎدر را از روي ﺳﺮش ﺑﺮداﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺣﺴﻦ ﺑﺪون ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺑﺪون ﭘﻮﺷﺶ ﻣﺎﻧﺪ و‬
‫‪2‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﻛﺎري از دﺳﺘﺶ ﺑﺮﻧﻴﺎﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدي از ﻃﺎﻳﻔﻪي ﺑﻨﻲ اﺳﺪ‪ ،‬ﺟﺮاح ﺑﻦ ﺳﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ راﻧﺶ زد و ﺗﺎ اﺳﺘﺨﻮاﻧﺶ را ﭘﺎره ﻛﺮد ‪ ...‬و‬
‫ﺣﺴﻦ را ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻲ ﺗﺎ ﻣﺪاﺋﻦ ﺑﺮدﻧﺪ ‪ ...‬او ﺑﻪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪي زﺧﻤﺶ ﭘﺮداﺧـﺖ و ﮔﺮوﻫـﻲ از رؤﺳـﺎي‬
‫ﻗﺒﺎﻳﻞ ﻣﺨﻔﻴﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ از او اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮدن ﺣﺴﻦ را ﺑﺮاي او‬
‫ﺿﻤﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﺣﺴﻦ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺣﺴﻦ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷـﺪ ﻛـﻪ ﺷـﻴﻌﻴﺎﻧﺶ او را ﺧـﻮار‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻮدن ﻧﻴ‪‬ﺎت آﻧﻬﺎ و ﺳﺐ‪ ‬و ﺗﻜﻔﻴﺮﺷـﺎن و ﺣـﻼل داﻧﺴـﺘﻦ ﺧـﻮﻧﺶ و ﻏـﺎرت‬
‫‪3‬‬
‫اﻣﻮاﻟﺶ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺑﻪ او ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬او را آزردﻧﺪ‪ .‬ﻛﺸـﻲ از‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺮدي از اﺻﺤﺎب ﺣﺴﻦ ؛ ﻛـﻪ ﺑـﻪ او ﺳـﻔﻴﺎن ﺑـﻦ اﺑـﻲﻟﻴﻠـﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﺣﺴﻦ آﻣﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ او در ﮔﻮﺷﻪي اﺗﺎﻗﺶ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻼم ﺑﺮ ﺗﻮ‬
‫اي ﺧﻮارﺗﺮﻳﻦ ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻄﻮر ﻓﻬﻤﻴﺪي؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ اﻣﺎرت اﻣﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻲ ﺳـﭙﺲ‬

‫‪ - 1‬ﻣﺮوج اﻟﺬﻫﺐ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 431‬‬

‫‪ - 2‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪. 190‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ص‪ 540‬و ‪ . 541‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪ .190‬اﻟﻔﺼـﻮل اﻟﻤﻬﻤـﺔ ﻓـﻲ ﻣﻌﺮﻓـﺔ أﺣـﻮال اﻷﺋﻤـﺔ‪ ،‬ﺗﻬـﺮان‪،‬‬
‫ص‪. 162‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪306‬‬

‫آن را از ﮔﺮدن ﺧﻮد اﻧﺪاﺧﺘﻲ و ﺑﻪ ﮔﺮدن اﻳﻦ ﻇـﺎﻟﻢ اﻧـﺪاﺧﺘﻲ و ﺑـﻪ ﻏﻴـﺮ ﺣﻜـﻢ ﺧـﺪا‪ ،‬ﺣﻜـﻢ‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﺮدي«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﺣﺴﻦ ﺗﻮﺿﻴﺢ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن وي و ﺷﻴﻌﻴﺎن ﭘﺪرش ﭼﻪ ﺑﻼﻫـﺎﻳﻲ ﺑـﺮ ﺳـﺮ آﻧﻬـﺎ‬
‫آوردﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﺪيﻫﺎ و ﺗﻮﻫﻴﻦﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻛﻼﻣﻲ واﺿﺢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ از ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺷﻴﻌﻪي ﻣﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻧﺪ؛ آﻧﻬـﺎ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺸﺘﻦ ﻣﻦ و ﻏﺎرت اﻣﻮاﻟﻢ ﻓﻜﺮ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ از ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻋﻬـﺪ ﺑﮕﻴـﺮم ﻛـﻪ ﺧـﻮﻧﻢ‬
‫ﻣﺤﻔﻮظ و ﺧﺎﻧﻮاده ام در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از اﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻨﺪ و ﺧـﺎﻧﻮاده و اﻫـﻞ ﺑﻴـﺘﻢ‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﺠﻨﮕﻢ‪ ،‬ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﻢ ﮔﺮدن ﻣﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﺮا ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻌﺎوﻳﻪ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ ﻣﻦ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺻﻠﺢ ﻛﻨﻢ و ﻋﺰﻳﺰ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻨﺪ‬
‫و اﺳﻴﺮ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺻﻠﺢ ﻛﻨﻢ‪ ،‬در آن ﺻﻮرت ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻨﺖ ﻣﻲﻧﻬﺪ و ﺗﺎ آﺧﺮ زﻣﺎن‬
‫‪2‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬارد و ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﺮده و زﻧﺪهي ﻣﺎ اﺣﺘﺮام ﻣﻲﮔﺬارد«‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺮده اﻧﺪ ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ اﻣﺎﻣﺖ را ﺑﻌﺪ از وي از ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﻗﻄﻊ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘـﻲ‬
‫ﻓﺘﻮا داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ از ﻣﻴﺎن ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ادﻋﺎي اﻣﺎﻣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪:‬‬

‫ﺣﺴﻴﻦ س ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖﺗﺮ از ﺑﺮادر و ﻣﺎدر و ﭘﺪرش ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﻮم در ﺣـﺐ‪‬‬
‫و ﭘﻴﺮوي از وي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ اﻣﺎ ﻗﻮﻻً و ﻋﻤﻼً ﺑﻪ او ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺮده اﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺎﻃﻤﻪل از ﺗﻮﻟﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮد و ﺑﺎرﻫﺎ ﺑﺸﺎرت وﻻدت وي را رد ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤـﺎن‬
‫ﻃﻮر ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا ع ﻧﻤﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﮋدهي وﻻدﺗﺶ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﺎ روﺣﻴﻪي ﺑـﺪ و‬
‫از روي اﺟﺒﺎر او را ﺑﻪ دﻧﻴـﺎ آورد و اﻳﻨﻜـﻪ ﺣﺴـﻴﻦ از ﻓﺎﻃﻤـﻪ ﺷـﻴﺮ ﻧﺨـﻮرد ﻧﺸـﺎﻧﻪي ﻫﻤـﻴﻦ‬

‫‪ - 1‬رﺟﺎل ﻛﺸﻲ‪ ،‬ص‪. 103‬‬

‫‪ - 2‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺣﺘﺠﺎج‪ ،‬ص‪. 148‬‬
 ‫‪307‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ رواﻳﺎت در ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ و ﺻﺤﻴﺢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘـﺎبﻫـﺎي ﺣـﺪﻳﺜﻲ ﺷـﻴﻌﻪ‬
‫رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻛﻠﻴﻨﻲ از ﺟﻌﻔﺮ رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﻧﺰد رﺳـﻮل اﷲ ع آﻣـﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻓﺮزﻧﺪي ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺧﻮاﻫﺪ آورد ﻛﻪ اﻣﺖ ﺗﻮ ﺑﻌﺪ از ﺗﻮ او را ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﺖ‪ .‬ﭘﺲ وﻗﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ آﺑﺴﺘﻦ ﺷﺪ از آن ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣـﺪﻧﺶ ﻧﻴـﺰ‪ ،‬ﺧﻮﺷـﺶ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫در دﻧﻴﺎ ﻣﺎدري را ﻧﺪﻳﺪم ﻛﻪ ﭘﺴﺮي ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﻴﺎورد و ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ .‬او ﺧﻮﺷﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪ؛ زﻳﺮا‬

‫ﻣﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬وي ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ آﻳﻪ درﺑﺎرهي او ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪$uΖøŠ¢¹uρuρ﴿ :‬‬
‫‪1‬‬
‫‪] ﴾$\δöä. çµ÷Gyè|Êuρuρ $\δöä. …絕Βé& çµ÷Fn=uΗxq ( $—Ζ≈|¡ômÎ) ϵ÷ƒy‰Ï9≡uθÎ/ z≈|¡ΣM}$#‬اﻷﺣﻘﺎف‪[15:‬‬
‫اﻫﺎﻧﺖ! ﭼﻪ اﻫﺎﻧﺘﻲ؟! ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ! ﻛﺪام ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ؟! دروغ! ﭼﻘﺪر ﺑﺰرگ؟!‬
‫ﺣﺴﻴﻦ از ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺷﻴﺮ ﻧﻤﻲﺧﻮرد و از ﻫﻴﭻ زن دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺷﻴﺮ ﻧﻤﻲﺧﻮرد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع‬
‫آﻣﺪ و اﻧﮕﺸﺖ اﺑﻬﺎﻣﺶ را در دﻫﺎﻧﺶ ﮔﺬاﺷـﺖ و او ﺑـﻪ اﻧـﺪازهي دو ﻳـﺎ ﺳـﻪ روز از آن ﺷـﻴﺮ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲﻧﻮﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ رﻓﺘﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮادر و ﭘﺪرش ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﺑﺎ وي ﺑﺎ وي ﻧﻴـﺰ رﻓﺘـﺎر‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﻮرﺧﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻛﻮﻓﻪ ﻛﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﻮد ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ درﺑـﺎرهي‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻻﻳﺖ ﻣﺎ ﺑﺮ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ و ﻛﻮﻫﻬﺎ وﺳﺮزﻣﻴﻦﻫﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﺷـﺪ‬
‫‪3‬‬
‫و ﻫﻴﭻ ﻛﺪام ﺟﺰ اﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﻛﻮﻓﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻬﺎر ﺳﺮزﻣﻴﻦ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ‪ :‬و اﻟﺘﻴﻦ و اﻟﺰﻳﺘﻮن و ﻃﻮر ﺳﻴﻨﻴﻦ‬
‫و ﻫﺬا اﻟﺒﻠﺪ اﻷﻣﻴﻦ‪ .‬ﺗﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺪﻳﻨﻪ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺘﻮن‪ ،‬ﺑﻴﺖ اﻟﻤﻘﺪس و ﻃﻮر ﺳـﻴﻨﺎء‪ ،‬ﻛﻮﻓـﻪ و ﻫـﺬا اﻟﺒﻠـﺪ‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎب اﻟﺤﺠﺔ‪ ،‬ﺑﺎب ﻣﻮﻟﺪ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ج‪، 1‬ص‪. 464‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 465‬‬
‫‪ - 3‬ﺻﻔﺎر ‪ ،‬ﺑﺼﺎﺋﺮ اﻟﺪرﺟﺎت‪ ،‬ﺟﺰء‪ ،2‬ﺑﺎب ‪.10‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪308‬‬

‫‪1‬‬
‫اﻷﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻜﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻮﻓﻪ ﺣﺪود ﺻﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻧﺎﻣﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ارﺳﺎل ﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺮﺣﻤﻦ اﻟﺮﺣﻴﻢ‪ ،‬از ﻃﺮف ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺣﺴﻴﻦ و ﺷﻴﻌﻴﺎن ﭘﺪرش ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ‪:‬‬
‫ﺳﻼم ﺑﺮ ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و رأﻳﻲ ﻏﻴﺮ از ﺗﻮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻋﺠﻠﻪ ﻛﻦ‪ .‬ﻋﺠﻠﻪ ﻛﻦ اي‬
‫‪2‬‬
‫ﭘﺴﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬واﻟﺴﻼم ﻋﻠﻴﻜﻢ و رﺣﻤﺔ اﷲ‪.‬‬
‫در ﻧﺎﻣﻪ اي دﻳﮕﺮ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻣﺎ ﺑﻌﺪ؛ ﺑﺎغﻫﺎ ﺳﺮﺳﺒﺰ و ﻣﻴﻮهﻫﺎ رﺳﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﺑﻪ‬
‫‪3‬‬
‫ﻃﺮف ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺖ ﺑﻴﺎ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ و ﻓﺮﺳﺘﺎدهﻫﺎي ﺷﻴﻌﻪ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ‪ ،‬را ﻧﺰد‬
‫آﻧﻬﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن وي ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫‪4‬‬
‫ﻛﻪ ﺗﻌﺪادﺷﺎن از ﻫﻴﺠﺪه ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ روز ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺗﻮ ﺻﺪ ﻫﺰار ﺳﺮﺑﺎز ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑـﻪ‬
‫‪5‬‬
‫دﺳﺖ داري‪ ،‬ﭘﺲ درﻧﮓ ﻣﻜﻦ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ س در ﺟﻮاﺑﺸﺎن ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﻣﻦ روز ﺳﻪ ﺷﻨﺒﻪ از ﻣﻜـﻪ ﺣﺮﻛـﺖ ﻣـﻲﻛـﻨﻢ‪ ،‬وﻗﺘـﻲ ﻛـﻪ‬
‫‪6‬‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎدهي ﻣﻦ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ آﻣﺪ و از اوﺿﺎع ﺟﻮﻳﺎ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭘﻴﺶ ﺷﻤﺎ ﻣﻲآﻳﻴﻢ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ اوﺿﺎع دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ و ﺷﻴﻌﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺒﻞ ﻋﻮض ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ را ﺑﺪون ﻫﻴﭻ ﻳﺎر‬
‫و ﻳﺎوري ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻣﺮگ وي را ﺷﻨﻴﺪ و ﺑﺎ ﻟﺸﻜﺮ اﺑﻦ زﻳﺎد ﻛﻮﻓﻲ ﻣﻮاﺟﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻣﻘﺪﻣﺔ اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ ،‬ص‪. 223‬‬

‫‪ - 2‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ ج‪ ، 2‬ص‪ . 32‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪ . 203‬اﻟﻔﺼﻮل اﻟﻤﻬﻤﺔ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﺣﻮال اﻷﺋﻤﺔ‪ ،‬ص‪. 182‬‬
‫‪ - 3‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد ‪ ،‬ص‪ . 203‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻋﻼم اﻟﻮري‪ ،‬ص‪.223‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪. 205‬‬
‫‪ - 5‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 220‬‬
‫‪ - 6‬ﻫﻤﺎن ‪.‬‬
 ‫‪309‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﻛﻔﺶ و رداء ﭘﻴﺶ آﻧﻬﺎ رﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺣﻤﺪ و ﺳﭙﺎس ﺧﺪا ﮔﻔـﺖ‪» :‬اي ﻣـﺮدم‪ ،‬ﻣـﻦ‬
‫ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲآﻣﺪم ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺷﻤﺎ را درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮدم و ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻴﺪ‪ :‬ﻧﺰد ﻣﺎ ﺑﻴﺎ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎ اﻣﺎﻣﻲ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪا ﻣﺎ را ﺑﺮ راه راﺳﺖ و ﻫﺪاﻳﺖ ﺟﻤﻊ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ دﻳﺪم ﺷﻤﺎ اﻳﻦ ﮔﻮﻧـﻪ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﺷﻤﺎ آﻣﺪم‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻋﻬﺪ و ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬وﻓﺎ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷـﻤﺎ اﻳـﻦ ﻛـﺎر را‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﻜﻨﻴﺪ و از آﻣﺪن ﻣﻦ ﺧﻮﺷﺘﺎن ﻧﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ از آن آﻣﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺮدم«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ او را ﺧﻮار ﻛﺮدﻧﺪ و از او روي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ و او را ﺑﻪ دﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﺳﭙﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻫﻤﺮاه ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و اﺻﺤﺎﺑﺶ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﺤﺴﻦ اﻣﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺲ ﺣﺴﻦ ﺑﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از اﻫﺎﻟﻲ ﻋﺮاق ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮد اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ او ﻧﻴﺮﻧﮓ زدﻧﺪ و ﺑـﺮ او‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﻮرش ﻛﺮدﻧﺪ و او را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ او را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻮال وي را ﻏﺎرت ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫ﺣﺮم او را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻃﺮف ﻛﻮﻓﻪ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ وارد ﻛﻮﻓﻪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺎن ﻛﻮﻓﻪ ﻓﺮﻳﺎد زﻧـﺎن و‬
‫ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﺎن ﺑﻴﺮون آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ؟ ﭘﺲ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺎ‬
‫‪3‬‬
‫را ﻛﺸﺘﻨﺪ؟‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎن ﺷﻴﻌﻴﺎن و آﻧﻬﺎ ﻫﻤﺎن اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﻫﻢ راﺑﻄﻪ و رﻓﺘﺎر آﻧﻬﺎ ﺑﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ؛‬
‫ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎي ﺣﺐ‪ ‬و ﭘﻴﺮوي از آﻧﻬﺎ را دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‪:‬‬

‫ﺳﺎﻳﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ع از اﻳﻦ آزار و اذﻳﺖ و ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ و اﻫﺎﻧﺖ در اﻣﺎن‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺗﻜﻔﻴﺮ و ﺗﻔﺴﻴﻖ ﻛﺮده و دﺷﻨﺎم داده اﻧﺪ و ﺗﻤﺎم ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮن‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.224‬‬
‫‪ - 2‬أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ‪ ،‬ص‪. 34‬‬
‫‪ - 3‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻳﻌﻘﻮﺑﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 235‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪310‬‬

‫ﺧﻮاﻫﻲ ﺣﺴﻴﻦ و ﻃﻠﺐ ﺣﻖ و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳـﺘﻪ ﺑﻮدﻧـﺪ‪ ،‬ﻧﻔـﺮﻳﻦ ﻛﺮدﻧـﺪ و ادﻋـﺎي اﻣﺎﻣـﺖ و‬
‫رﻫﺒﺮي در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ از ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺴﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺣﺎﻻ ﺧﻮاه از ﻓﺮزﻧﺪان ﺧـﻮد ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﺧـﻮاه از ﻓﺮزﻧـﺪان ﺣﺴـﻦ و ﺧـﻮاه از ﻓﺮزﻧـﺪان ﻋﻠـﻲ ﺑﺎﺷـﺪ؛ از ﺟﻤﻠـﻪ‪ :‬ﻣﺤﻤـﺪ ﺑـﻦ‬
‫ﺣﻨﻔﻴﻪ‪،‬ﭘﺴﺮش اﺑﻮ ﻫﺎﺷﻢ‪ ،‬زﻳﺪ ﺑﻦ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ و ﭘﺴﺮش ﻳﺤﻴﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﺤـﺾ ﺑـﻦ ﺣﺴـﻦ‬
‫دوم و ﭘﺴﺮش ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ زﻛﻴﻪ و ﺑﺮادرش اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺴﺮان ﺟﻌﻔﺮ ﺑـﻦ ﺑـﺎﻗﺮ‪ :‬ﻋﺒـﺪاﷲ‬
‫اﻷﻓﻄﺢ و ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻧﻮهﻫﺎي ﺣﺴﻦ دوم‪ :‬ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ و ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ‪ ،‬ﭘﺴﺮان ﻣﻮﺳﻲ ﻛـﺎﻇﻢ‪:‬‬
‫زﻳﺪ و اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻋﻠﻲ اﻟﻨﻘﻲ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ و ﺑﺴﻴﺎري اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ از ﻋﻠﻮﻳﺎن و ﻃﺎﻟﺒﻴـﺎن ﻛـﻪ‬
‫اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ در ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻦ آورده اﺳﺖ و از ﻣﻴﺎن ﻃﺎﻟﺒﻲﻫﺎ‪ ،‬اوﻻد ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ و ﻋﻘﻴـﻞ‬
‫ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪ .‬آﻧﺎن ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻋﺒﺎﺳﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و ادﻋـﺎي اﻣﺎﻣـﺖ ﻛﺮدﻧـﺪ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻓﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺴﺮ ﻋﻤﻮﻫﺎي رﺳﻮل اﷲ ع و ﻓﺎﻃﻤﻴﺎن ﻣﺼﺮ‪ 1.‬رواﻳﺖﻫﺎي زﻳـﺎدي را در اﻳـﻦ‬

‫‪ -‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺮ ﭼﻪ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻃﻤﻴﺎن ﻳﻚ دوﻟﺖ ﺷـﻴﻌﻲ و ﺑـﺎﻧﻲ ﺷـﻜﻮه و‬ ‫‪1‬‬
‫ﻋﻈﻤﺖ ﺷﻴﻌﻪ و داﻋﻲ آن ﺑﻮده اﻧﺪ و ﺑﺎﻧﻲ ﻋﻠﻢ و ﺗﻤﺪن در ﻣﺼﺮ و ﻣﺆﺳﺲ ﻣﺴﺎﺟﺪ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ و داﻧﺸﮕﺎهﻫـﺎ‬
‫در آن ﺟﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪) .‬اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان‪ ،‬ﻣﻐﻨﻴﺔ‪ ،‬ص‪149‬و ﻣﺎ ﺑﻌﺪ‪ ،‬اﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ ص‪ ،264‬ﺑﺨﺶ دوم( ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺗﻜﻔﻴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﺧﺎرج ﺷﺪن آﻧﻬﺎ از داﻳﺮهي اﺳﻼم اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ در دورهي ﺧﻠﻴﻔـﻪ‬
‫ﻗﺎدر ﻋﺒﺎﺳﻲ در رﺑﻴﻊ اﻷﺧﺮ ﺳﺎل ‪ ، 402‬ﻧﺎﻣﻪ اي ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻣﻀﺎي ﺑﺰرﮔﺎن اﻳﻦ ﻗـﻮم و ﺳـﺮان آﻧـﺎن را در‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻧﻘﻴﺐ اﻷﺷﺮاف و ﮔﺮد آورﻧﺪهي ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﻪ ﺑﻮد؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪ رﺿﻲ‬
‫و ﺑﺮادرش ﻣﺮﺗﻀﻲ‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺗﺎرﻳﺦ و اﻋﺘﺒﺎر آن‪ ،‬در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻣﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ را ﻣﻲآورﻳﻢ‪ :‬ﻣﻨﺼﻮر ﺑﻦ ﻧـﺰار‬
‫ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﺣﺎﻛﻢ – ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻜﻢ ﺧﻮاري و ﭘﺴﺘﻲ ﺑﻪ او ﺑﺪﻫﺪ – ﭘﺴﺮ ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑـﻦ‬
‫ﺳﻌﻴﺪ – ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﮕﺮداﻧﺪ – وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﻛﺶ رﻓﺖ‪ ،‬ﺧﻮد را ﻋﺒﻴﺪاﷲ‪ ،‬ﻣﻠﻘـﺐ ﺑـﻪ ﻣﻬـﺪي‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪ‪ .‬او و ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﻛﺜﻴﻒ و ﻧﺠﺲ او– ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﺎد – داﻋﻴﺎن ﺧﻮارج ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫـﻴﭻ ﻧﺴـﺒﺘﻲ ﺑـﺎ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﻧﺪارﻧﺪ و اﻳﻦ ادﻋﺎﻳﻲ ﺑﺎﻃﻞ و دروغ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺷﺨﺺ و ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن وي‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ و ﻓﺎﺳﻖ و زﻧﺪﻳﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﺬﻫﺐ ﻣﺠﻮﺳﻲ ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺣـﺪود‬
 ‫‪311‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺑﺎره ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺑﺎﻗﺮ ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا دروغ ﻣﻲﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﺸﺎن ﺳﻴﺎه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ ﻣﻦ اﻣﺎم ﻫﺴﺘﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻣﺎم ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻮي ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ از ﻓﺮزﻧﺪان ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﺪ؟‬
‫‪1‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪:‬آري‪ .‬در ﻳﻚ رواﻳﺖ از ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ آﻣﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﻓﺎﻃﻤﻲ ﻋﻠﻮي ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎي اﻣﺎﻣﺖ ﻛﻨﺪ و ﺷﺎﻳﺴﺘﻪي آن ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن‪ ،‬ﻟﻘﺐ اﻣﺎم را از ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ از ﻓﺮزﻧﺪان ﺣﺴﻴﻦ ﺧﻠﻊ ﻛﺮدﻧـﺪ اﻣـﺎ ﻛﻤﺘـﺮﻳﻦ ﺗـﻮﻫﻴﻦ و‬
‫ﺗﺤﻘﻴﺮﻫﺎ و ﺗﻮﻫﻴﻦﻫﺎي زﻳﺎدي ﺑﻪ ﺣﺴـﻦ و اوﻻدش ﻧﻤﻮدﻧـﺪ و در ﻋـﻮض ﺑـﺮاي اﻣـﺎم ﺧﻴـﺎﻟﻲ‬
‫)ﻣﻬﺪي( داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺑﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬـﺎ را ﺧـﻮار و ذﻟﻴـﻞ ﻛﺮدﻧـﺪ و ﻣـﻮرد ﺗﻤﺴـﺨﺮ ﻗـﺮار دادﻧـﺪ و‬
‫ﺗﻬﻤﺖﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ زدﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻨﺎن از آن ﻣﺒﺮا و ﺑﻪ دورﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻛﺎري ﻛﻪ ﺑﺎ ﭘﺪراﻧﺸﺎن و ﺑﺎ ﺣﺴﻦ‬
‫و ﺣﺴﻴﻦ و ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ و رﺳﻮل اﷲ ع و ﺳﺎﻳﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ‪:‬‬

‫ﺷﻴﻌﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ او را اﻣﺎم ﻣﻄﺎع داﻧﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻌـﺪ‬

‫اﻟﻬﻲ را ﺗﻌﻄﻴﻞ و ﻓﺮﺟﻬﺎ را ﻣﺒﺎح ﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﻮﻧﻬﺎ را رﻳﺨﺘﻨﺪ و اﻧﺒﻴﺎء را دﺷﻨﺎم دادﻧﺪ و ﭘﻴﺸﻴﻨﺎن را ﻟﻌﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و ادﻋﺎي رﺑﻮﺑﻴﺖ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻀﺎﻛﻨﻨﺪﮔﺎن‪:‬‬
‫ﺷﺮﻳﻒ رﺿﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﺑﺮادرش‪ ،‬اﺑﻦ ازرق ﻣﻮﺳﻮي‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑـﻦ اﺑـﻲﻳﻌﻠـﻲ ﻋﻠـﻮي‪،‬‬
‫ﻗﺎﺿﻲ اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ اﻛﻔﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ اﺑﻮاﻟﻘﺎﺿﻲ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﻘﺎﺳﻢ ﺟﺰري‪ ،‬اﻣﺎم اﺑﻮ ﺣﺎﻣﺪ اﺳﻔﺮاﻳﻨﻲ و ﺑﺴـﻴﺎري‬
‫دﻳﮕﺮ )اﻟﻨﺠﻮم اﻟﺰاﻫﺮة ﻓﻲ ﻣﻠﻮك ﻣﺼﺮ و اﻟﻘﺎﻫﺮة‪ ،‬ﺟﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ ﺗﺴﻐﺮي ﺑﺮدي اﺗﺎﺑﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻮﻓﺎي ﺳﺎل ‪ 874‬ﻫـ‬
‫‪،‬ج‪4‬ص‪ .229-230‬ﺷﺬرات اﻟﺬﻫﺐ و ﺗﺎرﻳﺦ اﻻﺳﻼم‪ ،‬ذﻫﺒﻲ‪ ،‬ﻣﺮآة اﻟﻌﻘﻮل‪ ،‬اﻟﻤﻨﺘﻈﻢ و ﻋﻘﺪ اﻟﺠﻤﺎن(‪.‬‬
‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 372‬‬
‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪312‬‬

‫از ﭘﺪرش ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬درﺑﺎره اش ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬او از ﻳﻚ ﺷﺨﺺ ﻋﺎدي‬
‫و ﻋﺎﻣﻲ ﺗﺮﺳﻮﺗﺮ اﺳﺖ و او ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ ﺑﺮاي ﻳﺰﻳﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬رواﻳﺘـﻲ در‬
‫ﻛﺘﺎب ﻛﺎﻓﻲ آﻧﻬﺎ از ﭘﺴﺮ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ آﻣﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎوﻳﻪ وارد ﻣﺪﻳﻨـﻪ‬
‫ﺷﺪ و ﻣﻲﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺞ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﻓﺮدي از ﻗﺮﻳﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد و او را آوردﻧﺪ‪ .‬ﻳﺰﻳـﺪ ﺑـﻪ‬
‫وي ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﺮدهي ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻲ ﺗﻮ را ﻣـﻲﻓﺮوﺷـﻢ و اﮔـﺮ‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را آزاد ﻣﻲﻛﻨﻢ‪ .‬آن ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا اي ﻳﺰﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮ از ﻟﺤﺎظ ﺣﺐ در ﻗﺮﻳﺶ از‬
‫ﻣﻦ ﺑﺮﺗﺮ ﻧﻴﺴﺘﻲ و ﭘﺪرت در ﺟﺎﻫﻠﻴ‪‬ﺖ و اﺳﻼم ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﭘﺪر ﻣﻦ ﺑﺮﺗﺮ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ و ﺧﻮدت ﻧﻴﺰ‪ ،‬در‬
‫دﻳﻦ از ﻣﻦ ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻄﻮر ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ات را ﺑﺮآورده ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻳﺰﻳﺪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اﮔـﺮ‬
‫اﻋﺘﺮاف ﻧﻜﻨﻲ‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﻮ را ﻣﻲﻛﺸﻢ‪ .‬آن ﻣﺮد ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺸﺘﻦ ﻣﻦ ﺑﺰرگﺗﺮ از ﻛﺸﺘﻦ ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ دﺳﺘﻮر داد ﻛﻪ او را ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻫﻤﺎن درﺧﻮاﺳﺖ را از او ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻛﺮد؛ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻋﺘﺮاف ﻧﻜﻨﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻣﺮد ﻣﺮا ﻣﻲﻛُﺸﻲ؟ ﻳﺰﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ .‬ﻋﻠـﻲ ﺑـﻦ ﺣﺴـﻴﻦ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ اﻗﺮار ﻛﺮدم ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدي و ﻣـﻦ ﺑـﺮدهي اﺟﺒـﺎري ﻫﺴـﺘﻢ‪ .‬ﭘـﺲ اﮔـﺮ‬
‫‪1‬‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻣﺮا ﻧﮕﻪ دار و اﮔﺮ ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻣﺮا ﺑﻔﺮوش«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪ و ﻣﺎدرش ﻧﻴﺰ اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮدﻧﺪ و او را آزردﻧـﺪ‪ .‬ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪» :‬از ﻳﻜـﻲ از‬
‫اﻣﺎﻣﺎن ﻣﻌﺼﻮم ﺷﺎن ﺳﺆال ﺷﺪ‪ :‬دو ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ دارم ﻛﻪ ﻳﻜﻲ ﺷﺎن ﻧﺎﺻﺒﻲ و دﻳﮕﺮي زﻳﺪي اﺳـﺖ و‬
‫ﻧﺎﭼﺎرم ﺑﺎ آﻧﺎن رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺪام ﻳﻚ از اﻳﻦ دو ﻧﻔﺮ رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻛﻨﻢ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮ دو ﻣﺜﻞ ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ آﻳﻪ اي از ﻛﺘﺎب ﺧـﺪا را ﺗﻜـﺬﻳﺐ ﻧﻤﺎﻳـﺪ‪ ،‬اﺳـﻼم را‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮش اﻧﺪاﺧﺘﻪ و او ﻗﺮآن و ﺗﻤﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و رﺳﻮﻻن را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪ 234‬و ‪.235‬‬

 ‫‪313‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺳﭙﺲ اﻣﺎم ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﺎﺻﺒﻲ‪ ،‬آﺷﻜﺎرا ﺑﺎ ﺗﻮ دﺷﻤﻨﻲ ﻛﺮده و اﻳﻦ زﻳﺪي آﺷﻜﺎرا ﺑـﺎ ﻣـﺎ دﺷـﻤﻨﻲ‬
‫‪1‬‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﺎدرش ﻫﻢ ﻣﻮرد اذﻳﺖ و آزار و اﻫﺎﻧﺖ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺗﻤـﺎم‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻌﺪ از ﻗﺘﻞ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﺮﺗﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﺟﺰ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ‪ :‬اﺑﻮ ﺧﺎﻟﺪ ﻛﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ ام ﻃﻮﻳﻞ‪ ،‬ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻄﻴﻊ‪ ،‬ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ و ﺷﺒﻜﻪ ﻫﻤﺴﺮ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺎدر ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﺷﻬﺮﺑﺎﻧﻮ ﻛﺠﺎ رﻓﺘﻪ ﻛﻪ از ﺷﺒﻜﻪ ﻧﺎم ﺑﺮدﻧﺪ و او را ﻧـﺎم‬
‫ﻧﺒﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ و ﭘﺴﺮش‪:‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ و ﭘﺴﺮش ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﻣﻈﻠﻮمﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻗﺒﺎﺣﺖ و زﺷﺘﻲ ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺪﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﺎم آﻧﻬﺎ ﻣﺬﻫﺒﻲ را اﺧﺘﺮاع و ﻣﺴﻠﻜﻲ را اﻳﺠﺎد ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد‬
‫آﻧﻬﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺑﺎﻗﺮ از ﺗﺮس‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﺧﺪا ﺣﺮام ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﻼل ﻛـﺮده اﺳـﺖ؛‬
‫ﻣﺜﻼً ﻓﺘﻮا داده اﺳﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺎز و ﻋﻘﺎب ﺑﻜﺸﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻼل اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺣﺮام ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫زراره ﺑﻦ اﻋﻴﻦ از راوﻳﺎن و ﺑﺰرﮔﺎن ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺪار ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن‪ ،‬درﺑﺎرهي ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫‪3‬‬
‫او ﭘﻴﺮﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﺼﻮﻣﺖ و ﻓﺼﻞ دﻋﺎوي آﮔﺎﻫﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫آورده اﻧﺪ ﻛﻪ زراره ﺑﻦ اﻋﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪» :‬از ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ اي را ﭘﺮﺳﻴﺪم و او ﺟﻮاﺑﻢ را داد‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﺮدي ﻧﺰد وي آﻣﺪ و ﻫﻤﺎن ﺳﺆال را ﭘﺮﺳﻴﺪ و او ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﻮاب ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺟﻮاب داد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻣﺮد دﻳﮕﺮي آﻣﺪ و ﺑﺮ ﺧﻼف ﺟﻮاب ﻣﻦ و آن ﻣﺮد ﺟﻮاﺑﺶ داد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻴـﺮون رﻓﺘﻨـﺪ‪،‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪.235‬‬

‫‪ - 2‬ﺷﻮﺷﺘﺮي‪ ،‬ﻣﺠﺎﻟﺲ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ص‪.144‬‬
‫‪ - 3‬اﻟﺪﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪314‬‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي ﭘﺴﺮ رﺳﻮل اﷲ‪ ،‬اﻳﻦ دو ﻓﺮد‪ ،‬ﻋﺮاﻗﻲ و از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺷـﻤﺎ ﺑﻮدﻧـﺪ و ﺷـﻤﺎ ﺑـﻪ ﻫـﺮ ﻛـﺪام‬
‫ﺟﻮابﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دادﻳﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺖ اي زراره‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻘﺎي ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﮕﻲ ﺑﺮ ﻳﻚ‬
‫ﺟﻮاب اﺗﻔﺎق داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺷﻤﺎ را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎ ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﻘﺎي ﻣﺎ و ﺷﻤﺎ را ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫زراره ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﺑﻮﻋﺒﺪﷲ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻃﻮري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ آزاري‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺮﺳﺪ از اﻃﺮاف ﺷﻤﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬زراره ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺪرش ﺟﻮاب ﻣﺮا داد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ درﺑﺎرهي ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ او از اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ ﻛﻪ در ﺣﻀﻮرش ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻛﺮد و ﭘﺲ‬
‫از آﻧﻜﻪ از ﻧﺰدش رﻓﺖ‪ ،‬او را ﻣﻮرد ﻣﺬﻣﺖ و ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻗﺮار داد؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻛﻠﻴﻨﻲ از ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺮ اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ وارد ﺷﺪم در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ ﭘﻴﺸﺶ ﺑﻮد‪ .‬ﺑـﻪ‬
‫او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓﺪاﻳﺖ ﺷﻮم ﺧﻮاب ﻋﺠﻴﺒﻲ دﻳﺪم‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ! ﺧﻮاﺑﺖ را ﺗﻌﺮﻳـﻒ ﻛـﻦ؛‬
‫ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮاب ﻋﻠﻢ و آﮔﺎﻫﻲ دارد‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ دﺳﺘﺶ ﺑـﻪ اﺑﻮﺣﻨﻴﻔـﻪ‬
‫اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬در ﺧﻮاب دﻳﺪم ﻛـﻪ وارد ﺧﺎﻧـﻪ ام ﺷـﺪم‪ ،‬دﻳـﺪم ﻛـﻪ‬
‫ﻫﻤﺴﺮم ﺑﻪ روي ﻣﻦ ﺑﻴﺮون ﻣﻲآﻳﺪ‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ زﻳﺎدي را ﺷﻜﺴﺘﻢ و ﻫﻤﺴﺮم آﻧﻬﺎ را ﺑـﻪ ﻃـﺮف ﻣـﻦ‬
‫ﭘﺮﺗﺎب ﻛﺮد‪ .‬از اﻳﻦ ﺧﻮاب درﺷﮕﻔﺘﻢ‪ .‬اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺗـﻮ ﻣـﺮدي ﻫﺴـﺘﻲ ﻛـﻪ راﺟـﻊ ﺑـﻪ ارث‬
‫ﻫﻤﺴﺮت ﺧﻴﻠﻲ ﺟﺮ و ﺑﺤﺚ و ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﻼش و زﺣﻤﺖ ﻓﺮاوان ﺑﻪ ﺧﻮاﺳـﺘﻪ ات‬
‫ﻣﻲرﺳﻲ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻛﻪ ﺧﻮب و درﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﺑﺶ را ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮدي‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ از ﻧﺰدش رﻓﺖ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﻓﺪاﻳﺖ ﺷﻮم! ﻣﻦ از ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮاب اﻳﻦ ﻧﺎﺻﺒﻲ ﺧﻮﺷـﻢ ﻧﻴﺎﻣـﺪ‪ .‬اﺑﻮﻋﺒـﺪاﷲ ﮔﻔـﺖ‪ :‬اي ﻣﺴـﻠﻢ!‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﻮ؛ ﭼﻮن ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮاب آﻧﺎن ﺑﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮاب ﻣﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻓﺮق دارد و ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺧﻮاﺑـﺖ اﻳـﻦ‬
‫ﻧﺒﻮد ﻛﻪ او ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻓﺪاﻳﺖ ﺷﻮم! ﺗﻮ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻲ درﺳﺖ ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮدي و ﺑﺮ آن ﻗﺴـﻢ‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ )ﻛﺘﺎب ﻓﻀﻞ اﻟﻌﻠﻢ(‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ص‪. 65‬‬

 ‫‪315‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺧﻮردي ﺣﺎل آﻧﻜﻪ اﻛﻨﻮن ﻣﻲﮔﻮﻳﻲ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮده اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ ،‬ﻗﺴﻢ ﺧﻮردم ﻛﻪ او ﺑﻪ ﺧﻄﺎ‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫اﺻﺎﺑﺖ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ او ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﻫﻔﺘﺎد زﺑﺎن ﺣﺮف ﻣﻲزﻧﻢ و ﻣﺨﺮج ﺗﻤﺎم آﻧﻬﺎ‬
‫‪2‬‬
‫را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ادا ﻣﻲﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ از اﻳﻦ ﺧﺮاﻓﺎت و ﺑﺪﮔﻮﻳﻲﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از ذﻛﺮ آﻧﻬﺎ ﺷﺮم دارد‪ ،‬ذﻛﺮ ﻛـﺮدﻳﻢ‪3‬و در‬
‫اﻳﻦ ﺟﺎ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ رواﻳﺖ را ﻛﻪ ﻛﺸﻲ از زراره ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲآورﻳﻢ‪ .‬در اﻳﻦ رواﻳـﺖ زراره‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬اﮔﺮ ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻨﻴﺪه ام‪ ،‬ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﻢ؛ آﻟـﺖ ﺗﻨﺎﺳـﻠﻲ ﻣـﺮدان‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻮب ﺑﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ‪:‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ و ﻣﺎدرش ﻧﻴﺰ اﻫﺎﻧﺖ ﻛﺮده و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫»ﭘﺴﺮ ﻋﻜﺎﺷﻪ ﺑﺮ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ وارد ﺷﺪ و اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﻧﺰد وي اﻳﺴـﺘﺎده ﺑـﻮد‪ .‬اﻧﮕـﻮري را ﺑـﻪ او‬
‫ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺮﻣﺮد و ﻛﻮدك ﻳﻜﻲ ﻳﻜﻲ ﻣﻲﺧـﻮرد و ﻛﺴـﻲ ﻛـﻪ ﺗﺼـﻮر ﻣـﻲﻛﻨـﺪ ﺳـﻴﺮ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻪ ﺗﺎ ﺳﻪ ﺗﺎ و ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﭼﻬﺎر ﺗﺎ ﻣﻲﺧﻮرد‪ .‬اﻣﺎ دو ﺗﺎ دو ﺗﺎ ﺑﺨﻮر؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻣﺴـﺘﺤﺐ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ازدواج ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺖ ازدواﺟﺶ رﺳـﻴﺪه اﺳـﺖ؟ ﻳـﻚ‬
‫ﻛﻴﺴﻪ ﭘﻮل ﺟﻠﻮﻳﺶ ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﻨﻴﺰ ﻓﺮوﺷﻲ از اﻫﻞ ﺑﺮﺑﺮ ﻣﻲآﻳﺪ و در ﺧﺎﻧﻪي ﻣﻴﻤﻮن ﻣﻲﻧﺸﻴﻨﺪ‬
‫و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻴﺴﻪ ﭘﻮل ﻛﻨﻴﺰي ﺑﺮاي او ﻣﻲﺧﺮﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮوﻳﺪ و ﻫﺮ وﻗﺖ آﻣﺪ‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬ﺳـﭙﺲ‬
‫روزي ﻣﺎ ﭘﻴﺶ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ رﻓﺘﻴﻢ و از ﻛﻨﻴﺰ ﻓﺮوﺷﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد او را ﺧﺒﺮ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮوﻳـﺪ و‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﻴﺴﻪ ﭘﻮل‪ ،‬ﻛﻨﻴﺰي ﺑﺨﺮﻳﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺰد ﻛﻨﻴﺰ ﻓﺮوش آﻣﺪﻳﻢ و او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﺰ دو ﻛﻨﻴﺰ ﻣـﺮﻳﺾ‪،‬‬

‫‪ - 1‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،8‬ص‪. 292‬‬

‫‪ - 2‬ﺑﺼﺎﺋﺮ اﻟﺪرﺟﺎت‪ ،‬ﺟﺰء ‪. 6‬‬
‫‪ - 3‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺑﻪ ﺑﺎب ﺳﻮم »ﺷﻴﻌﻪ و دروغﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ« از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ‪.‬‬
‫‪ - 4‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ﺷﺮح ﺣﺎل زراره ﺑﻦ اﻋﻴﻦ‪ ،‬ص‪.123‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪316‬‬

‫ﻛﻨﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻧﺪارم‪ .‬ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ :‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎور ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺮون آورد و ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ :‬اﻳﻦ‬
‫دو را ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲﻓﺮوﺷﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻫﻔﺘﺎد دﻳﻨﺎر‪ .‬ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ :‬ﺧﻮب اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﻤﺘﺮ از ﻫﻔﺘـﺎد‬
‫دﻳﻨﺎر ﻧﻤﻲدﻫﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎ آﻧﻬﺎ را در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻛﻴﺴﻪ ﭘﻮل ﻣﻲﺧﺮﻳﻢ و ﻧﻤﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻘﺪر ﭘﻮل در‬
‫آن اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدي ﺑﺎ ﻣﻮﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ ﻧﺰد وي ﺑﻮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﻬﺎ را ﺟﺪا ﻛﻦ و ﺑﺸـﻤﺎر‪ .‬ﻛﻨﻴـﺰ ﻓـﺮوش‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻳﻚ درﻫﻢ ﻛﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ‪ .‬ﻫﻨﮕـﺎﻣﻲ ﻛـﻪ ﻛﻴﺴـﻪ ﭘـﻮل را ﺷـﻤﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫درﺳﺖ ﻫﻔﺘﺎد دﻳﻨﺎر ﺑﻮد و ﻛﻢ و زﻳﺎد ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﻛﻨﻴﺰ را ﺑﺮداﺷﺘﻴﻢ و او را ﭘﻴﺶ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺑﺮدﻳﻢ؛‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﻧﺰد وي اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺧﺪاي را ﺷﻜﺮ‬
‫ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺳﻤﺖ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﻤﻴﺪه‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬در دﻧﻴﺎ ﺣﻤﻴﺪه و در آﺧﺮت ﻣﺤﻤﻮد ﻫﺴـﺘﻲ‪.‬‬
‫ﺑﮕﻮ آﻳﺎ ﺑﺎﻛﺮه ﻫﺴﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻮه؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﻛﺮه ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻄﻮر ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﻨﻴﺰي در دﺳﺖ اﻳﻦ‬
‫ﻛﻨﻴﺰ ﻓﺮوﺷﺎن ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧﺪ و او را ﺧﺮاب ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻨﻴﺰ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﭘﺸﺖ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻣـﻲﻛﺮدﻧـﺪ‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺟﻌﻔﺮ! ﺑﮕﻴﺮ ﻛﻪ او ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮد روي زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ را ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﻲآورد«‪.‬‬
‫درﺑﺎرهي ﻋﻠﻢ و ﻋﻘﻞ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬راﺟﻊ ﺑﻪ زﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮدي ازدواج ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛـﻪ ﺷـﻮﻫﺮ دارد‪ ،‬از او ﺳـﺆال ﺷـﺪ‪ ،‬در ﺟـﻮاب ﮔﻔـﺖ‪ :‬زن‬
‫ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺮد ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﺪارد و ﺣﺪي ﺑﺮ او اﺟﺮا ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ را دﻳﺪم و ﺑـﻪ او‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬از اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ درﺑﺎرهي زﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدي ازدواج ﻣﻲﻛﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﻮﻫﺮ دارد‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪم‬
‫در ﺟﻮاب ﮔﻔﺖ‪ :‬زن ﺳﻨﮕﺴﺎر ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺮد ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﺪارد و ﺣﺪي ﺑﺮ او اﺟﺮا ﻧﻤـﻲﺷـﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ ﺳﻴﻨﻪ اش را دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺼﻮر ﻣﻲﻛﻨﻢ دوﺳﺘﻤﺎن )ﻳﻌﻨـﻲ ﻣﻮﺳـﻲ ﺑـﻦ ﺟﻌﻔـﺮ(‬
‫ﺣﻜﻤﺶ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در رواﻳﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﺼﻮر ﻧﻤﻲﻛﻨﻢ دوﺳﺘﻤﺎن ﻋﻠﻤﺶ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ ﻣﺮادي اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ را ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ او ﻣﺮد دﻧﻴﺎﺳﺖ؛ ﻫﻤـﺎن ﻃـﻮر‬
‫ﻛﻪ ﻛﺸﻲ از ﺣﻤﺎد ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎن رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ و اﺑﻦ اﺑﻲﻳﻌﻔﻮر و ﻣﺮدي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺣﻴـﺮه‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 477‬‬

 ‫‪317‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ رﻓﺘﻴﻢ و از دﻧﻴﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻲﮔﻔﺘﻴﻢ‪ .‬اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ ﻣﺮادي ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ دوﺳـﺘﺘﺎن ﺑـﺮ‬
‫‪1‬‬
‫دﻧﻴﺎ ﻣﺴﻠﻂ ﺷﻮد‪ ،‬آن را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮ ﻣﻲﮔﺰﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ‪:‬‬

‫اﻣﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ درﺑﺎره اش ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ او ﻣﻌﺘﻘـﺪ ﺑـﻪ ﻧﺰدﻳﻜـﻲ‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺮد ﺑﺎ زﻧﺶ از ﭘﺸﺖ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ داﺳﺘﺎن را درﺑﺎرهي ﭘﺪرش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻫﺎﺷﻢ ﺑﻦ اﺣﻤﺪ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ؛ ﮔﻔﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﻣﻲداﻧـﻲ ﻛـﻪ ﻓـﺮدي از‬
‫ﻣﻐﺮب آﻣﺪه اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻴﺮ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ ،‬ﻣﺮدي ﺳﺮخ ﭘﻮﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﻣﺎ ﺑﻴﺎ‪ .‬ﭘـﺲ‬
‫ﻫﻤﺮاه او ﺳﻮار ﺷﺪﻳﻢ ﺗﺎ ﻧﺰد آن ﻣﺮد رﻓﺘﻴﻢ‪ .‬دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻣﺮدي از ﻣﻐﺮب ﻫﺴﺖ و ﺑﺮدهﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﺮاه‬
‫داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻪ اوﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮدهﻫﺎ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪه‪ .‬او ﻧﻪ ﻛﻨﻴﺰ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن داد‪ .‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣـﺎ‬
‫ﻧﻴﺎزي ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻘﻴﻪ را ﻧﺸﺎن ﺑﺪه‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰي ﻧﺪارم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻘﻴﻪ را ﺑـﻪ‬
‫ﻣﺎ ﻧﺸﺎن ﺑﺪه‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﺟﺰ ﻳﻚ ﻛﻨﻴﺰ ﻣﺮﻳﺾ ﭼﻴﺰي ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼـﺮا آن را ﻧﺸـﺎن‬
‫ﻧﻤﻲدﻫﻲ؟ ﺧﻮدداري ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ اﺑﻮ اﻟﺤﺴﻦ رواﻧﻪ ﺷﺪ و ﻓﺮدا ﻣﺎ را ﻧﺰد او ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﮔﻔـﺖ‪ :‬ﺑﮕـﻮ‬
‫ﺧﺐ ﻗﺒﻮل دارم‪ .‬ﭘﺲ ﻧـﺰد‬
‫ﻛﻪ ﺣﺪ اﻛﺜﺮ ﭼﻘﺪر ﻣﻲﻓﺮوﺷﻲ؟ وﻗﺘﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﺪر و آن ﻗﺪر‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪ُ :‬‬
‫او رﻓﺘﻢ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻤﻲﺧﻮاﻫﻢ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻛﻤﺘـﺮ ﺑﻔﺮوﺷـﻢ‪ .‬ﮔﻔـﺘﻢ‪ :‬ﺧُـﺐ ﻗﺒـﻮل دارم و ﻛﻨﻴـﺰ را‬
‫ﺑﺮﻣﻲدارم و اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﭘﻮل را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲدﻫﻢ‪ .‬او ﻗﺒﻮل ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﻨﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﻮ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮدي‬
‫ﻛﻪ دﻳﺮوز ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮدي از ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺪام ﺑﻨﻲﻫﺎﺷـﻢ‪ .‬ﮔﻔـﺘﻢ‪ :‬از‬
‫ﺑﺰرﮔﺎن و ﺳﺮان آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﻧﺪارم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻣﺎﺟﺮاي اﻳﻦ ﻛﻨﻴﺰ را ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﺎزﮔﻮ ﻛﻨﻢ؟ اﻳﻦ ﻛﻨﻴﺰ را ﻣﻦ از دورﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﻄﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮدم ﺧﺮﻳﺪه ام‪،‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 154‬‬

‫‪ - 2‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر‪ ،‬ج‪ ،3‬ص‪. 343‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪318‬‬

‫ﺑﺎ زﻧﻲ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻛﺘﺎب ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮدم و او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎﺟﺮاي اﻳﻦ ﻛﻨﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آن را ﺑﺮاي ﺧﻮدم ﺧﺮﻳﺪم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﻨﻴﺰي ﺑﺎ اﻳﻦ اوﺻﺎف ﻧﺰد ﻛﺴﻲ ﻣﺜـﻞ‬
‫ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮد روي زﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ زﻳﺎد ﭘـﻴﺶ او ﻧﻤـﻲﻣﺎﻧَـﺪ ﺗـﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺴﺮي از او ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﺮق و ﻏﺮب زﻣﻴﻦ ﻣﺪﻳﻮن اوﺳﺖ‪ .‬راوي ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺲ ﻛﻨﻴـﺰ‬
‫‪1‬‬
‫را ﺑﺮدم و ﭘﺲ از ﻣﺪت ﻛﻤﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ وي ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﻠﻲ را ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آورد«‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﺜﺎل ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ و ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ‪ ،‬زﻧﻲ از ﺑﻨـﻲﻫﺎﺷـﻢ ﻳـﺎ ﺳـﺎﻳﺮ‬
‫اﺷﺮاف ﺑﺮاي ازدواج ﭘﻴﺪا ﻧﻜﻨﻨﺪ و ﻣﺠﺒﻮر ﺑﻪ ﺧﺮﻳﺪ ﻛﻨﻴﺰ از ﻛﻨﻴﺰ ﻓﺮوﺷـﺎن ﺷـﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳـﻦ ﻣﻄﺎﻟـﺐ‬
‫ﺧﻨﺪهدار و ﮔﺮﻳﻪآور ﻣﺎﻳﻪي ﺷﮕﻔﺘﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ رﺿﺎ ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ ﻛﻪ او ﻋﺎﺷﻖ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮي ﻣـﺄﻣﻮن ﺑـﻮد و دﺧﺘـﺮ ﻋﻤـﻮي‬
‫ﻣﺄﻣﻮن ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ رﺿﺎ ﺑﻮد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ در ﺑﻴﺎن رواﺑﻂ ذو اﻟﺮﻳﺎﺳﺘﻴﻦ )ﻓﻀﻞ( و‬
‫رﺿﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻓﻀﻞ دﺷﻤﻨﻲ ﺷﺪﻳﺪي را ﺑﺎ اﻣﺎم رﺿﺎ اﻇﻬﺎر ﻣﻲﻛﺮد و ﺑﻪ ﺧـﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜـﻪ ﻣـﺄﻣﻮن ﺑـﺮاﻳﺶ‬
‫اﺣﺘﺮام ﻗﺎﺋﻞ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ او ﺣﺴﺎدت ﻣﻲورزﻳﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻓﻀـﻞ از ﺟﺎﻧـﺐ اﺑﻮاﻟﺤﺴـﻦ‬
‫آﺷﻜﺎر ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮي ﻣﺄﻣﻮن رﺿﺎ را دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ و رﺿﺎ ﻫﻢ او را دوﺳﺖ‬
‫ﻣﻲداﺷﺖ و درِ اﺗﺎق وي ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﻣﺄﻣﻮن ﺑﺎز ﻣﻲﺷﺪ و او از آﻧﺠﺎ ﺑﻪ رﺿﺎ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺖ و او را‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺖ‪ .‬ﻓﻀﻞ اﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ را ﺑﻪ ﻣﺄﻣﻮن ﺗﺬﻛﺮ داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪي‬
‫زﻧﺎن ﺑﻪ ﻣﺠﻠﺲ ﺗﻮ ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺄﻣﻮن دﺳﺘﻮر داد ﻛﻪ آن را ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ‪ .‬روزي ﻣﺄﻣﻮن ﻧﺰد رﺿﺎ‬
‫ﻣﻲآﻣﺪ و روزي رﺿﺎ ﻧﺰد ﻣﺄﻣﻮن ﻣﻲآﻣﺪ‪ .‬ﻣﻨـﺰل اﺑﻮاﻟﺤﺴـﻦ ﻛﻨـﺎر ﻣﻨـﺰل ﻣـﺄﻣﻮن ﺑـﻮد‪ .‬وﻗﺘـﻲ‬
‫اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻧﺰد ﻣﺄﻣﻮن رﻓﺖ‪ ،‬دﻳﺪ ﻛﻪ در ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﻣﻴﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن! اﻳـﻦ در ﭼـﺮا ﺑﺴـﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﻓﻀﻞ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬إﻧﺎ ﷲ وإﻧﺎ إﻟﻴﻪ راﺟﻌﻮن؛ ﻓﻀﻞ ﭼﻪ ﻛﺎري ﺑﻪ اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ و‬
‫ﺣﺮﻣﺶ دارد؟‬

‫‪ - 1‬اﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ‪ ،‬ﻋﻴﻮن اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 17‬و ‪ .18‬ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ ،‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.486‬‬
 ‫‪319‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﻣﺄﻣﻮن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻈﺮ ﺗﻮ ﭼﻴﺴﺖ؟ رﺿﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬آن را ﺑﺎز ﻛﻦ و ﺑﮕﺬار ﻛـﻪ دﺧﺘـﺮ ﻋﻤﻮﻳـﺖ وارد‬
‫ﺷﻮد و ﺳﺨﻦ ﻓﻀﻞ را ﻗﺒﻮل ﻧﻜﻦ‪ .‬ﻣﺄﻣﻮن ﺑﻪ ﺑﺎز ﻛﺮدن در و وارد ﺷﺪن دﺧﺘﺮ ﻋﻤﻮﻳﺶ اﻣﺮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ و ﻏﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﺮﺳﻮﻳﻲ و ﺧﻮاري را ﺑﻪ رﺿﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﻣـﻲدﻫﻨـﺪ و ﻣـﻲﮔﻮﻳﻨـﺪ‪ :‬وﻗﺘـﻲ ﺟﻠـﻮدي‪-‬ﻳﻜـﻲ از‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن رﺷﻴﺪ‪ -‬ﻛﺴﻲ را ﭘﻴﺶ وي ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ ﺧﺎﻧﻪ اش را ﻏﺎرت ﻛﻨﻨﺪ و اﻣـﻮاﻟﺶ را ﺑﺒﺮﻧـﺪ‪،‬‬
‫رﺿﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻨﻜﻪ از ﺧﺎﻧﻮاده و ﺷﺮف و آﺑﺮو و ﺣﻴﺜﻴﺘﺶ دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﻮال را ﺑﻪ او ﻣﻲداد‪:‬‬
‫»اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ‪ ،‬رﺿﺎ داﺧﻞ ﺷﺪ و ﻫﻤﻪي اﻣﻮال را ﺑﻪ ﻓﺮﺳﺘﺎدهي ﺟﻠـﻮدي داد و ﭼﻴـﺰي ﺑـﺮاي‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده اش ﺑﺎﻗﻲ ﻧﮕﺬاﺷﺖ ﺣﺘﻲ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ و ﮔﻮﺷﻮاره و ﺟﺎﻣﻪﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده اش ﺑﺎﻗﻲ‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﮕﺬاﺷﺖ و ﻫﻤﻪ را از آﻧﺎن ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎﻣﻲ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ او داد«‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻧﻬﻢ‪:‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮ رﺿﺎ‪ ،‬ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻗﺎﻧﻊ ﻛﻨﻴﻪي اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ دوم اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم در اﻳﻦ ﻛﻪ او ﭘﺴـﺮ رﺿـﺎ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻚ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻗﺒﻮل اﻣﺎﻣﺖ وي ﺗﺮدﻳﺪ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺻﻮرﺗﺶ ﺳﻴﺎه ﺑﻮد و‬
‫رﻧﮕﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﻫﻤﻪ درﺑﺎرهي او ﺑﻪ ﺷﻚ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻫـﺎ‬
‫و ﺑﺮادراﻧﺶ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛـﻪ او ﺑـﻪ ﺑـﺮادرش‪،‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ رﺿﺎ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﮔﺎه اﻣﺎﻣﻲ ﺳﻴﺎه ﭘﻮﺳﺖ‪3‬در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬رﺿﺎ ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬او ﭘﺴﺮ ﻣﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬ﻋﻴﻮن اﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ‪ ،‬ص‪ 153‬و ‪. 154‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪. 161‬‬
‫‪ - 3‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ رﻧﮕﺶ ﺳﻴﺎه ﺷﻮد و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ ‪.‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪320‬‬

‫رﺳﻮل اﷲ ع ﺑﺎ ﻛﻤﻚ ﻳﻚ ﻗﻴﺎﻓﻪﺷﻨﺎس ﺣﻜﻢ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ ﻗﻴﺎﻓﻪﺷﻨﺎس ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﺷـﻤﺎ‬

‫ﺣﻜﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻢ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را در ﺑﺎغ ﻧﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻋﻤﻮﻫﺎ و ﺑﺮادران و ﺧﻮاﻫﺮاﻧﺶ را ﺑﻪ ﺻﻒ ﻛﺮدﻧﺪ و رﺿﺎ‬
‫را آوردﻧﺪ و ﭘﺸﻤﻴﻨﻪ اي ﺑﺮ ﺗﻦ او ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻛﻼﻫﻲ ﺑﺮ ﺳﺮش ﻧﻬﺎدﻧﺪ و ﺑﻪ ﻗﻴﺎﻓﻪ ﺷﻨﺎس ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬وارد‬
‫ﺑﺎغ ﺷﻮ‪ .‬ﭘﺲ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ را آوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﭘﺴﺮ را ﺑﻪ ﭘﺪرش ﻣﻠﺤﻖ ﻛﻦ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫در اﻳﻦ ﺟﺎ ﻛﺴﻲ ﭘﺪر وي ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ اﻳﻦ ﻋﻤﻮي ﭘﺪرش اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻫﻢ ﻋﻤﻮﻳﺶ و اﻳﻦ ﻫـﻢ‬
‫ﻋﻤﻪ اش‪ ،‬و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ در اﻳﻦ ﺟﺎ ﭘﺪرش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺑﺎغ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﭘﺎﻫﺎي اﻳﻦ و ﭘﺎﻫﺎي او‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺜﻞ ﻫﻢ اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﺑﻮ اﻟﺤﺴﻦ ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﭘﺪرش اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻧﮕـﺎه ﻛﻨﻴـﺪ ﻛـﻪ ﭼﮕﻮﻧـﻪ آن را ﺑـﻪ ﻧﻤـﺎﻳﺶ ﻣـﻲﮔﺬارﻧـﺪ؟ و در آن ﭼـﻪ‬
‫ﺑﻲادﺑﻲﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲ وﺟﻮد دارد؟‬
‫درﺑﺎرهي اﻣﺎم ﻧﻬﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ او ﻓﺮدي ﺗﺮﺳﻮ ﺑﻮد و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻣﻌﺘﺼﻢ ﻋﺒﺎﺳـﻲ ﺑـﺮاي‬
‫ﺑﺎر دوم او را اﺣﻀﺎر ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ رﻳﺸﺶ ﺧﻴﺲ ﺷﺪ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻤﺘﻲ رو ﻛﺮد و‬
‫‪2‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﻠﻲ ﻫﻢ از اﻳﻦ ﺷﺨﺺ ﻣﻲﺗﺮﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻣﺎم دﻫﻢ‪:‬‬

‫درﺑﺎرهي ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻋﻠﻲ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ او ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺪرش درﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﭘﺲ در اﻣﺎﻣـﺖ‬
‫وي اﺧﺘﻼف داﺷﺘﻨﺪ و ﭘﻴﺮاﻣﻮن آن ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﺎﻣﺖ وي ﺑﺎ ﺷﻬﺎدت ﻣـﺮدي‬
‫‪3‬‬
‫از ﻏﻴﺮ ﺧﻮدﺷﺎن و ﺑﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻛﺮدن وي ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺷﻬﺎدت‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪ 322‬و ‪. 323‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.324‬‬
 ‫‪321‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬او ﺑﺎ وﺟﻮد اﻣﺎﻣﺘﺶ ﭼﻴﺰي از ﻣﻴﺮاث ﭘﺪرش‪ ،‬از اﻣﻮال و ﻧﻔﻘﻪ و ﺑﺮده ﺑـﻪ‬
‫او ﺗﺤﻮﻳﻞ داده ﻧﺸﺪ و ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﺎور را از ﻃﺮف ﭘﺪرش ﻣﺄﻣﻮر آن ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻦ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻠﻮغ ﺑﺮﺳﺪ و آن ﻣﻮﻗﻊ ﺗﺤﻮﻳﻠﺶ داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد از ﭘﺪرش ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻤـﺎﻋﺘﻲ از ﺷـﻴﻌﻴﺎن از ﻣﻨـﺎﻃﻖ دور و ﺑـﺮ اﺟـﺎزه‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﭘﻴﺶ وي ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬او ﺑﻪ آﻧﺎن اﺟﺎزهي ورود داد‪ .‬آﻧﺎن وارد ﺷﺪﻧﺪ و در ﻳـﻚ ﺟﻠﺴـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺳﻲ ﻫﺰار ﺳﺆال ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ و او آﻧﻬﺎ را ﺟﻮاب داد ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ده ﺳﺎل ﺳﻦ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﻢ ﭼﺮا آن ﻗﺪر او را ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﺳﻦ ﺑﻠﻮغ او را ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ او را ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ اﻣﺎم ﺑﻌـﺪ از‬
‫ﺧﻮدش ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ اﻣﺎﻣﺖ را ﺑﻪ ﭘﺴﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮش‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‬
‫واﮔﺬار ﻛﺮد و ﻧﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺑﻌﺪ از وي زﻧﺪه ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ ﺑﻠﻜﻪ در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺧﻮدش ﻓﻮت‬
‫ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ وﻓﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﺮدم‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪا ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻣﺎم ﺑﻌـﺪ از ﻣـﻦ‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺺ رواﻳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺮاي ﺧﺪا روﺷﻦ ﺷﺪ‪3‬ﻛـﻪ ﻣﺤﻤـﺪ ‪-‬ﻳﻌﻨـﻲ ﭘﺴـﺮ‬
‫دوﻣﺶ‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﻋﺴﻜﺮي‪ -‬ﭘﺲ از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ‪-‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﺴﺮﺑﺰرﮔﺶ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‪ -‬اﻣﺎم ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺧﺪا‬
‫ﻗﺒﻼً اﻳﻦ را ﻧﻤﻲداﻧﺴﺖ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ درﺑﺎرهي ﻣﻮﺳﻲ ﺑﻌـﺪ از وﻓـﺎت اﺳـﻤﺎﻋﻴﻞ –ﻳﻌﻨـﻲ ﭘﺴـﺮان‬
‫‪4‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ‪ -‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي ﺧﺪا روﺷﻦ ﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻣﺎم ﻳﺎزدﻫﻢ‪:‬‬

‫اﻣﺎم ﻳﺎزدﻫﻢ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره اش ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺧﺒـﺮ‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.325‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪. 496‬‬
‫‪ - 3‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ و ﺟﻬﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻔﺼﻴﻞ آن ﺑـﻪ ﻛﺘـﺎب »اﻟﺸـﻴﻌﺔ واﻟﺴـﻨﺔ«‪ ،‬ﺑـﺎب اول‪،‬‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪي »ﺑﺪا« ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪. 337‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪322‬‬

‫ﻣﺮگ ﺑﺮادر ﺑﺰرﮔﺶ را ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﭘﻴـﺮاﻫﻨﺶ را ﭘـﺎره ﻛـﺮد و ﺻـﻮرﺗﺶ را ﺧﺮاﺷـﻴﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺷﻜﺮ ﻛﺮد وﻗﺘﻲ ﺷﻨﻴﺪ اﻣﺎﻣـﺖ ﺑـﻪ او ﻣـﻲرﺳـﺪ؛ ﻫﻤـﺎن ﮔﻮﻧـﻪ ﻛـﻪ ﻣﻔﻴـﺪ در ﻛﺘـﺎب‬
‫‪2‬‬
‫»اﻹرﺷﺎد«‪ 1‬و ارﺑﻠﻲ در ﻛﺘﺎب »ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ« آن را اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ اﻣﺎم دوازدﻫﻢ‪:‬‬

‫اﻣﺎم دوازدﻫﻢ ﻣﻮﻫﻮم ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺸﺎن ﺗﺼﺮﻳﺢ ﻛﺮده اﻧـﺪ ﻛـﻪ او ﺑـﻪ دﻧﻴـﺎ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪه و ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎ و ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت زﻳﺎد اﺛﺮي از او دﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺣﻜﺎﻳـﺎت و‬
‫اﺳﻄﻮرهﻫﺎي زﻳﺎدي درﺑـﺎرهي وي ﮔﻔﺘـﻪ اﻧـﺪ و داﺳـﺘﺎنﻫـﺎي ﺑـﺎﻃﻠﻲ را درﺑـﺎرهي وﻻدت و‬
‫اوﺻﺎﻓﺶ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﻻ ﻳﺎ او وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪه و ﻳﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻮﻟﻮد و ﻏﻴﺮ ﻣﻮﻟﻮد و ﻣﻌﺪوم و ﻣﻮﺟﻮد ﭼﻪ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ دارد؟! ﭼﻪ ﺑﻲادﺑﻲاي ﺑـﺎﻻﺗﺮ از اﻳـﻦ‬
‫وﺟﻮد دارد؟ و ﭼﻪ ﺗﻮﻫﻴﻨﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ وﺟﻮد دارد؟ ﻣﺘﻦ آن را از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺷﻴﻌﻪ ذﻛﺮ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬آﻧﻬﺎ از اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪاﷲ ﺑﻦ ﺧﺎﻗﺎن رواﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻛـﻪ او در ﻳـﻚ داﺳـﺘﺎن ﻃـﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺣﺴﻦ ﻋﺴﻜﺮي ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ وﻗﺖ دﻧﺒﺎل ﭘﺪرش ﻓﺮﺳـﺘﺎد ﻛـﻪ اﺑـﻦ رﺿـﺎ‬
‫ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او ﺑﺎ ﻋﺠﻠﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ از ﺧﺎدﻣﺎن اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺑﻪ دار اﻟﺨﻼﻓﻪ ﺑﺎزﮔﺸـﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪ از اﻓﺮاد ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد وي ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫دﺳﺘﻮر داد ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪي ﺣﺴﻦ ﺑﺮوﻧﺪ ﺗﺎ ﺣﺎﻟﺶ را ﺑﭙﺮﺳﻨﺪ‪ .‬دﻧﺒﺎل ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ از ﻃﺒﻴﺒﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎد و‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ از او اﻣﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از ﺳﭙﺮي ﺷﺪن دو ﻳﺎ ﺳﻪ روز‪ ،‬ﺧﺒﺮ دادﻧﺪ ﻛﻪ او‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﻃﺒﻴﺒﺎن را ﺑﻪ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از وي اﻣﺮ ﻛﺮد‪ .‬و دﻧﺒﺎل ﻗﺎﺿﻲ‬
‫اﻟﻘﻀﺎة ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ در ﻣﺠﻠﺲ وي ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد و او را اﻣﺮ ﻛـﺮد ﺗـﺎ ده ﻧﻔـﺮ از اﺻـﺤﺎب ﻣـﻮرد‬
‫اﻋﺘﻤﺎدش را ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ آﻧﻬﺎ را اﺣﻀﺎر ﻛﺮد و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪي ﺣﺴﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎد و دﺳﺘﻮر داد‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪. 326‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪. 405‬‬
 ‫‪323‬‬ ‫ﺑﺎب ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﺎﻧﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬

‫ﺷﺒﺎﻧﻪ روز از وي ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﭘﺮﺳﺘﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در آن ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺻﺪاي ﮔﺮﻳﻪ و زاري ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺳﻠﻄﺎن ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اش ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ اﺗﺎﻗﺶ را ﺑﺮاي ﻳﺎﻓﺘﻦ‬
‫ﭘﺴﺮش ﺑﮕﺮدﻧﺪ و زﻧﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از زﻧﺎن اﻇﻬﺎر داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻨﻴﺰي از‬
‫وي ﺣﺎﻣﻠﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬او را در اﺗﺎق ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺧﺎدﻣﺎﻧﻲ را ﺑـﺮاي ﻣﺮاﻗﺒـﺖ از او ﮔﻤﺎﺷـﺘﻨﺪ و‬
‫زﻧﺎﻧﻲ را ﻧﺰد او ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑـﻪ ﺗﺸـﻴﻴﻊ ﺟﻨـﺎزهي او ﭘﺮداﺧﺘﻨـﺪ و ﺑﺎزارﻫـﺎ ﺗﻌﻄﻴـﻞ ﺷـﺪ و‬
‫ﺑﻨﻲﻫﺎﺷﻢ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم در ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزهي وي ﺷﺮﻛﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬آن روز ﺷﺒﻴﻪ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘـﻲ‬
‫ﻛﻪ از ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزهي وي ﻓﺎرغ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻠﻄﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺑﻮﻋﻴﺴﻲ ﺑﻦ ﻣﺘﻮﻛﻞ ﻓﺮﺳـﺘﺎد و دﺳـﺘﻮر‬
‫داد ﻛﻪ ﺑﺮ وي ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﺟﻨﺎزه را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺮ وي ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬اﺑﻮﻋﻴﺴﻲ‬
‫ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﻮرﺗﺶ را آﺷﻜﺎر ﻛـﺮد و آن را ﺑـﻪ ﺑﻨـﻲﻫﺎﺷـﻢ و ﻋﻠﻮﻳـﺎن و ﻋﺒﺎﺳـﻴﺎن و‬
‫ﻧﺰدﻳﻜﺎن و ﻗﺎﺿﻴﺎن ﻧﺸﺎن داد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻳﻦ ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ رﺿﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ درﮔﺬﺷﺖ و ﺑﻴﻨﻲ اش را ﺑﺮ ﺧـﺎك ﮔﺬاﺷـﺖ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﺗﻤﺎم ﻣﻌﺘﻤﺪان وي و ﻗﺎﺿﻴﺎن و ﻃﺒﻴﺒﺎن را ﺣﺎﺿﺮ ﻛﺮد؛ ﺳﭙﺲ ﺻﻮرﺗﺶ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‬
‫و دﺳﺘﻮر داد او را ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬او را از ﺧﺎﻧﻪ اش ﺑﺮداﺷﺘﻨﺪ و در ﻫﻤﺎن ﺧﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ ﭘﺪرش دﻓﻦ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻛﻢ وﻗﺖ و ﻣﺮدم ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ درﺑﺎرهي ﻓﺮزﻧﺪش ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ و ﻣﻨﺎزل را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮدﻧﺪ و از ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻴﺮاﺛﺶ دﺳﺖ ﺑﺮداﺷـﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴـﺎﻧﻲ ﻛـﻪ‬
‫ﻣﺮاﻗﺐ ﻛﻨﻴﺰ ﺑﺎردار ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن از او ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻄﻼن ﺣﻤـﻞ روﺷـﻦ ﺷـﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﺎردار ﺑﻮدن او ﻣﻨﺘﻔﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺮاﺛﺶ را ﻣﻴﺎن ﻣﺎدرش و ﺑﺮادرش‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﺗﻘﺴـﻴﻢ ﻛﺮدﻧـﺪ و‬
‫‪1‬‬
‫ﻣﺎدرش ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ او ﺑﺮاﻳﺶ وﺻﻴﺖ ﻛﺮده‪ ،‬و اﻳﻦ اﻣﺮ ﻧﺰد ﻗﺎﺿﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ زﻳﺒﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺳﻨﻲ ﻛﻪ ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪ :‬ﻣﻬـﺪي ﺷـﻴﻌﻪ و ﻗـﺎﺋﻢ آﻧﻬـﺎ‬

‫‪ - 1‬اﻟﺤﺠﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ص‪ .505‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷـﺎد‪ ،‬ص‪ 339‬و ‪ .340‬ﻛﺸـﻒ اﻟﻐﻤـﺔ‪ ،‬ص‪ 408‬و ‪ .409‬اﻟﻔﺼـﻮل‬
‫اﻟﻤﻬﻤﺔ‪ ،‬ص‪ .289‬ﺟﻼءاﻟﻌﻴﻮن‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ .762‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻋﻼم اﻟﻮري‪ ،‬ص‪ 377‬و ‪.378‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪324‬‬

‫ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ و ﻣﻌﺪوم و ﻣﻮﻫﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ و ﻗﺮآن آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻌﺪوم و ﻏﻴﺮﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ و ﻣﺬﻫﺒﺸﺎن‬
‫ﻧﻴﺰ‪ ،‬اﺧﺘﺮاﻋﻲ و ﺳﺎﺧﺘﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﻪ اﻣﻴﺪ ﺧﺪا از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ رواﻳﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮرﺧﺎن ﺷﻴﻌﻪ و ﻣﺆﻟﻔﺎن و ﻣﺤﺪﺛﺎن آﻧﻬﺎ ﺟﻤـﻊ ﻛـﺮده اﻧـﺪ و‬
‫ﻗﺼﺪ ﺳﺎﺧﺘﻦ اﺳﻄﻮره و داﺳﺘﺎن وﻻدت اﻣﺎم دوازدﻫﻢ و اﻣﺎﻣﺖ وي را داﺷﺘﻨﺪ اﻣﺎ در واﻗﻊ آن را‬
‫ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر آﻧﻬﺎ از ذﻛﺮ اﻳﻦ رواﻳﺎت و داﺳﺘﺎنﻫﺎ ﺟﺰ اﻫﺎﻧﺖ و ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﻬﺪي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺴﺖ اﻣﺎ از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪه و ﻣﻮﺟـﻮد‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺼﺎف ﺧﻮب ﭼﻴﺰي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻴﺪ و دﻳﮕﺮان ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬وﻻدت ﻣﻬﺪي در زﻣﺎن ﺣﻴﺎت ﺣﺴﻦ ﻋﺴﻜﺮي ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎﻓـﺖ و‬
‫ﭘﺲ از وﻓﺎﺗﺶ ﻫﻤﻪي ﻣﺮدم او را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮادر اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ اﻣﺎﻣﺖ را‬
‫ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬و ﺗﺮﻛﻪي او را ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻌﻲ ﻛﺮد ﻛﻨﻴﺰﻫﺎي اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ را زﻧﺪاﻧﻲ و ﻫﻤﺴﺮاﻧﺶ را‬
‫ﺑﺎزداﺷﺖ ﻛﻨﺪ ‪ ...‬ﺟﻌﻔﺮ ﺗﻤﺎم ﺗﺮﻛﻪي اﺑﻮﻣﺤﻤﺪ را از آنِ ﺧـﻮد ﻛـﺮد و ﻛﻮﺷـﻴﺪ ﺗـﺎ ﺟﺎﻧﺸـﻴﻦ وي‬
‫‪1‬‬
‫ﺷﻮد«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻫﻢ اﻣﺎم دوازدﻫﻢ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد؛ اﮔﺮ دوازدﻫﻤﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻛﻨﻮن ﺷﻴﻌﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑـﻪ اﻣﺎﻣـﺖ‬
‫وي ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﻌﻔﺮﻳﻪ ﻣﺸﻬﻮرﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻴﻌﻪ ﻃﺒﻖ ﻋﺎدت ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ را ﻧﻴﺰ ﺳﺐ‪ ‬و‬
‫ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮده اﻧﺪ و درﺑﺎرهي او؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬او ﻓﺴﻘﺶ را آﺷﻜﺎر ﻛﺮد و ﻓﺎﺟﺮ‬
‫‪2‬‬
‫و دﻳﻮاﻧﻪ و ﺷﺮابﺧﻮار و ﭘﺴﺖ و ﺣﻘﻴﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫و او را ﺟﻌﻔﺮ ﻛﺬاب ﻧﺎﻣﻴﺪه اﻧﺪ و اﻣﺜﺎل ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻔﺘﻬﺎي زﺷﺖ و ﻗﺒﻴﺤـﻲ را ﺑـﻪ وﻓـﻮر ﺑـﻪ او‬
‫ﻧﺴﺒﺖ داده اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪ .345‬اﻋﻼم اﻟﻮري‪ ،‬ص ‪.380‬‬

‫‪ - 2‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.504‬‬
 ‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺷﻴﻌﻪ‬

‫ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﻪ اﺗﻤﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲﺧﻮاﻫﻴﻢ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻴﻢ ﻛـﻪ اﻫـﻞ ﺑﻴـﺖ از‬
‫رﻓﺘﺎر و ﻛﺮدار اﻳﻦ ﻗﻮم و ﺑﺮﺧﻮردﺷﺎن ﺑﺎ آﻧﺎن ﺷﻨﺎﺧﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬و ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس در ﻋﺼﺮ ﺧـﻮد‬
‫ﻫﻴﭻﮔﺎه در ﺑﻴﺎن ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ ﻗﻮم و روﺷﻦ ﺷﺪن ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻮم و ﺳﻨﺠﻴﺪن ﻟﻌﻦ و ﻧﻔـﺮﻳﻦﻫـﺎ ﻋﻠﻴـﻪ‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲﻃﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻳـﻚ‬
‫ﻣﺠﺮم ﭘﺴﺖ و دﺷﻤﻦ ﻣﻲﻧﮕﺮﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪا را ﺳﭙﺎس ﻣﻲﮔﺰارم ﺑﺮاي اﻣﺮي ﻛﻪ واﺟﺐ و ﻻزم ﻧﻤﻮد و ﺑـﺮاي ﻛـﺎري ﻛـﻪ‬
‫ﻣ‪‬ﻘﺪ‪‬ر ﻓﺮﻣﻮد و ﺑﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮدن ﻣﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻤﺎ اي ﮔﺮوﻫـﻲ ﻛـﻪ ﻫـﺮ زﻣـﺎن ﻓﺮﻣـﺎن دادم‪،‬‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻧﻜﺮدﻳﺪ و دﻋﻮت ﻣﺮا ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ را ﻣﻬﻠﺖ دﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻴﻬﻮده ﻣﻲﭘﺮدازﻳﺪ و‬
‫اﮔﺮ ﺟﻨﮕﻲ ﭘﻴﺶ آﻳﺪ‪ ،‬ﺿﻌﻒ و ﺳﺴﺘﻲ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻴﺪ و ﻣﺮدﻣـﻲ را ﻛـﻪ ﻧـﺰد ﻳـﻚ اﻣـﺎم ﺟﻤـﻊ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻃﻌﻦ زده و ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻘـﺐ ﺑـﺮ‬
‫ﻣﻲﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬در ﭘﻴﺮوزي و ﻣﺒﺎرزه ﻋﻠﻴﻪ ﺣﻘّﺘﺎن‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي را در اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﺪ؟ ﻣﺮگ ﻳﺎ ﺧـﻮاري‬
‫ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ؟ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ اﺟﻞ ﻣﻦ ﺑﺮﺳﺪ – و اﻟﺒﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ – ﺑﻴﻦ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﺟﺪاﻳﻲ‬
‫ﻣﻲاﻓﻜﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از ﺑﻮدن ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺰارم‪ ،‬ﺣﺴﺎب ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ! آﻳﺎ دﻳﻨﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‬
‫را ﮔﺮد آورد و ﻏﻴﺮﺗﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را آﻣﺎده ﺳﺎزد‪ .‬آﻳﺎ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ‪ ،‬ﻋﺪهاي‬
‫را ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و آﻧﻬﺎ از او ﭘﻴﺮوي ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ اﻳﺸﺎن را ﻛﻤﻚ و ﺑﺨﺸﺸﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ وﻟﻲ ﻣـﻦ‬
‫ﺷﻤﺎ را در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪهي ﻣﺮدم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻴﺪ ﺑﺎ ﺑﺨﺸﺶ ﻓﺮاوان دﻋﻮت ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ از‬
‫دور ﻣﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮﻳﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ؟! ﻫﺮ ﻛﺎر رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺸﻲ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫـﻢ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺑﺪان راﺿﻲ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ و ﻫﺮ ﻧﺎراﺣﺘﻲ اي ﻛﻪ از ﻣﻦ ﺳﺮ ﻣﻲزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آن ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲﺷـﻮﻳﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣـﻦ‬
‫ﻋﺰﻳﺰﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ آرزوي ﻣﻼﻗﺎﺗﺶ دارم‪ ،‬ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮآن را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻳﺎد دادم و ﺑﺎ ﺣﺠـﺖ‬
‫و دﻟﻴﻞ ﺑﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﺣﻜﻢ ﻛﺮدم و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻴﺪ‪ ،‬آﺷﻨﺎ ﮔﺮداﻧﻴـﺪم و آﻧﭽـﻪ از دﻫـﻦ‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪326‬‬

‫‪1‬‬
‫ﺑﻴﺮون ﻣﻲاﻓﻜﻨﻴﺪ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﮔﻮارا ﺳﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﻛﺎش ﻛﻮر‪ ،‬ﻣﻲدﻳﺪ ﻳﺎ ﺧﻔﺘﻪ ﺑﻴﺪار ﻣﻲﮔﺸﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺎري دﻳﮕﺮ آﻧﻬﺎ را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار داده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﻣﺘﻨﻔﺮم و از ﻣﻼﻣﺖ ﻛﺮدن ﺷﻤﺎ رﻧﺠﻴﺪه ﮔﺸﺘﻢ‪ .‬آﻳﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ‬
‫ﺑﺮ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻣﻮﻗﺖ دﻧﻴﺎ ﺧﺸﻨﻮد ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي ﻋﺰت و ﺑﺰرﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻦ ﺑﻪ ذﻟّﺖ و ﺧﻮاري دادﻳﺪ؟‬
‫وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻛﺮدن ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﻣﻲﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﺘﺎن دور ﻣﻲزﻧﺪ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺮگ و رﻧﺞ‬
‫ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪه اﻳﺪ ﻛﻪ راه ﮔﻔﺖ و ﺷﻨﻮد ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه و در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺎﻧﻢ ﺣﻴﺮان‬
‫و ﺳﺮﮔﺮداﻧﻴﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﻲ ﻋﻘﻞ از ﺷﻤﺎ زاﻳﻞ ﮔﺸﺘﻪ و دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﺪه اﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﻲﻓﻬﻤﻴﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ وﻗـﺖ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ اﻣﻴﻦ و درﺳﺘﻜﺎر و ﻳﺎران ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻧﺒﻮدﻳﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺎرﺑﺎن ﺷﺎن‬
‫ﻧﺎﭘﻴﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ ﭼﻮن از ﻃﺮﻓﻲ ﮔﺮد ﻣﻲآﻳﻨﺪ و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑـﻪ ﺧـﺪا‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﺪي ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﻜﺮ و ﺣﻴﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ﭼﺎره اي ﻧﻤﻲاﻧﺪﻳﺸـﻴﺪ‬
‫و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺷﻤﺎ را ﺗﺼﺮف ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺷﻤﺎ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻧﻤﻲﺷﻮﻳﺪ‪ .‬دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﺧـﻮاب ﻧﻤـﻲرود و‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺧﻮاب ﻏﻔﻠﺖ ﻓﺮا ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ .‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻐﻠﻮﺑﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲﻛﻨﻢ اﮔﺮ ﺟﻨﮓ ﺷﺪت ﻳﺎﺑﺪ و آﺗﺶ ﻣـﺮگ و ﻗﺘـﻞ اﻓﺮوﺧﺘـﻪ‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪا ﺷﺪن ﺳﺮ از ﺑﺪن‪ ،‬از ﭘﺴﺮ اﺑﻮ ﻃﺎﻟﺐ ﺟﺪا ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺗﺮس و ﭘﺴﺘﻲ و ﻓﺴﺎد آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎن ﻛﺮده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺗﺎ ﭼﻪ ﻣﺪت ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻣﺪارا ﻛﻨﻨﺪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺘﺮﻫﺎي ﺟﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﺑﺎر ﻛﻮﻫﺎن‪ ،‬آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻛﻮﺑﻴﺪه ﻛﺮده اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺟﺎﻣﻪﻫﺎي ﻛﻬﻨﻪ ﻛﻪ ﭘﻲ در ﭘﻲ درﻳﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻫـﺮ ﺑـﺎر ﻛـﻪ از ﺳـﻤﺘﻲ‬
‫ﺑﺪوزﻧﺪ از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﭘﺎره ﻣﻲﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺪارا ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﮔﺮوﻫﻲ از ﻟﺸـﻜﺮ ﺷـﺎم ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدان ﺷﻤﺎ در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺳﻮﺳﻤﺎر و ﻛﻔﺘـﺎر در ﻻﻧـﻪي ﺧـﻮد‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸـﺘﻦ را‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ او را ﻳﺎري ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ذﻟﻴﻞ و ﺧﻮار اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ ،‬ص‪ 258‬و ‪. 259‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.78‬‬
 ‫‪327‬‬ ‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺷﻴﻌﻪ‬

‫ﺑﺎ ﻳﺎري ﺷﻤﺎ ﺗﻴﺮ اﻧﺪازد ﺑﺎ ﺗﻴﺮ ﺳﺮ ﺷﻜﺴﺘﻪي ﺑﻲﭘﻴﻜﺎن ﺗﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧـﺪا‪ ،‬ﺷـﻤﺎ‬
‫در ﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎرﻳﺪ و در زﻳﺮ ﭘﺮﭼﻢﻫﺎ ﻛﻢ و ﻣﻦ آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ را اﺻـﻼح ﻧﻤﺎﻳـﺪ و ﻛﺠـﻲ ﺷـﻤﺎ را‬
‫راﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲداﻧﻢ اﻣﺎ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا اﺻﻼح ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﻓﺴﺎد و ﺗﺒـﺎه ﺳـﺎﺧﺘﻦ ﺧـﻮد ﺟـﺎﻳﺰ‬
‫ﻧﻤﻲﺑﻴﻨﻢ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺧﻮار ﮔﺮداﻧﺪ و ﺣﻆّ و ﺑﻬﺮهي ﺷﻤﺎ را ﻧﺎﻗﺎﺑﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺣﻖ را ﻧﻤﻲﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‬
‫آن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺎﻃﻞ آﺷﻨﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ و در ﺻﺪد اﺑﻄﺎل ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ ﭼﻨﺎن ﻛـﻪ ﺣـﻖ و ﺣﻘﻴﻘـﺖ را‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻲﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎنﻫﺎي ﺧﺪا ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﻧﻤﻲ آﻳﻴﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻜﺴﺘﻦ‬
‫ﭘﻴﻤﺎنﻫﺎي ﭘﺪراﻧﺘﺎن ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﺪ و آن را ﻧﻨﮓ ﻣﻲداﻧﻴﺪ‪ .‬اﺣﻜﺎم ﺧﺪا ﺑﺮ ﺷـﻤﺎ وارد و از ﺷـﻤﺎ‬
‫ﺻﺎدر ﻣﻲﮔﺸﺖ و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺸﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻘﺎم و ﻣﻨﺰﻟﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﺘﻤﮕﺮان واﮔﺬار ﻛﺮدﻳﺪ‬
‫و زﻣﺎم ﻛﺎرﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ اﻳﺸﺎن ﺳﭙﺮدﻳﺪ و در اﺣﻜﺎم اﻟﻬﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﺴـﻠﻴﻢ ﺷـﺪﻳﺪ‪ .‬از آﻧـﺎن‬
‫ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﺒﻬﻪ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﻨﺪ و در ﭘـﻲ ﺷـﻬﻮات و ﺧﻮاﻫﺸـﻬﺎي‬
‫‪2‬‬
‫ﻧﻔﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺎ ﺳﺮ و ﺻﺪا راه ﻣﻲاﻧﺪازﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪاي ﭘﻮﺳﺖ ﺳﻮﺳﻤﺎرﻫﺎ در وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑـﻪ ﻫـﻢ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ]ﺗﻮ ﺧﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻴﺪ[ ﺣﻘﻲ را ﻧﻤﻲﮔﻴﺮﻳﺪ و از ﻇﻠﻢ و ﺳﺘﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﻲﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ‬
‫را در راه آزاد ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﭘﺲ ﻧﺠﺎت و رﺳﺘﮕﺎري ﺑﺮاي ﻛﺴـﻲ اﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺧـﻮد را در آن راه‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﻴﻔﻜﻨﺪ و ﻫﻼﻛﺖ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻗﻒ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺄﺳﻒ و ﻧﺎاﻣﻴﺪي از آﻧﺎن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ 98‬و ‪.99‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.154‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ 177‬و ‪.178‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪328‬‬

‫»اﮔﺮ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ورزﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻧﻤﺎﻳﻢ و اﮔﺮ ﻛﺞ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬راﺳﺖ ﺗﺎن ﻣﻲﻛـﻨﻢ و اﮔـﺮ‬
‫اﻣﺘﻨﺎع ورزﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﺳﺮاﻏﺘﺎن ﻣﻲآﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺎﻵﺧﺮه ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﺎن ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ رﻳﺴﻤﺎن ﻣﺤﻜﻢ اﺳﺖ اﻣﺎ ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪي ﭼﻪ ﻛﺴﻲ و ﺑﺮاي ﭼﻪ ﻛﺴﻲ؟‬
‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻢ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﺷﻤﺎ دردﻫﺎ را ﻣﺪاوا ﻛﻨﻢ اﻣﺎ ﺧﻮدﺗﺎن درد ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي ﺧﺎر ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﺎر اﺳﺖ و او ﻣﻲداﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻴﺰي ﺧﺎر ﺑﺎ ﺧﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻃﺒﻴﺒﺎن اﻳـﻦ درد‬
‫ﻛﺸﻨﺪه ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﺗﺎ درﻣﺎﻧﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺠﺎﻳﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ اﺳﻼم ﻓﺮا ﺧﻮاﻧـﺪه ﺷـﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻳـﻦ‬
‫دﻋﻮت را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ و وﻗﺘﻲ ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ آن را ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺑﺪان ﻋﻤﻞ و ﻣﻄـﺎﺑﻖ آن‬
‫ﺣﻜﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺟﻬﺎد ﺗﺸﻮﻳﻖ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻬﺎد رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
‫ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ و آرام آرام و ﺻﻒ ﺑﻪ ﺻﻒ‪ ،‬اﻃﺮاف زﻣﻴﻦ را ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻋﺪه اي از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻨﺪ و ﻋـﺪه اي‬
‫ﻧﺠﺎت ﭘﻴﺪا ﻛﺮدﻧـﺪ‪ .‬ﺑـﻪ زﻧـﺪﮔﺎﻧﻲ دﻟﺨـﻮش ﻧﻤـﻲﺑﻮدﻧـﺪ و در ﻋـﺰاي ﻣﺮدﮔـﺎن ﻧﻤـﻲﻧﺸﺴـﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ ﮔﺮﻳﻪ ﺳﻔﻴﺪ ﺷﺪه و ﺷﻜﻤﺸﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ روزه ﺗﻬﻲ ﺷﺪه و ﻟﺒﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ دﻋـﺎ‬
‫ﺧﺸﻚ ﺷﺪه و رﻧﮓ ﭼﻬﺮه ﺷﺎن ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﺐ زﻧﺪهداري زرد ﺷـﺪه‪ ،‬و ﺑـﺮ ﺻﻮرﺗﺸـﺎن‪ ،‬ﻋﻼﻣـﺖ‬
‫ﺧﺸﻮع ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻫﺴﺖ‪.‬‬
‫آﻧﺎن ﺑﺮادران ﻣﻦ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ دﻧﻴﺎ رﻓﺘﻨـﺪ‪ .‬ﺑﺮﻣﺎﺳـﺖ ﻛـﻪ ﺗﺸـﻨﻪي دﻳﺪارﺷـﺎن ﺑﺎﺷـﻴﻢ و‬
‫‪1‬‬
‫دﺳﺘﻬﺎﻳﻤﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺮاق ﺷﺎن ﮔﺎز ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﺎﻵﺧﺮه راز دل ﺧﻮد را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ و آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻮﻓﻪ در ﺗﺼﺮف ﻣﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﻗﺒﺾ و ﺑﺴﻂ آن را دارم‪ .‬اي ﻛﻮﻓﻪ‪ ،‬اﮔـﺮ ﺑـﺮاي‬
‫ﻣﻦ ﮔﺮدﺑﺎدﻫﺎي ﺗﻮ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻮ‪‬زد‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﺪا ﺗﻮ را زﺷﺖ ﮔﺮداﻧﺪ ‪ ...‬ﺑﺎر ﺧـﺪاﻳﺎ‪ ،‬ﻣـﻦ از اﻳﺸـﺎن‬
‫ﺑﻴﺰار و دﻟﺘﻨﮓ ﺷﺪه ام و اﻳﺸﺎن ﻫﻢ از ﻣﻦ ﻣﻠﻮل و ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﺸﺎن را ﺑـﻪ ﻣـﻦ‬
‫ﻋﻄﺎ ﻛﻦ و ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻦ ﺷﺮّي را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻮض ده‪ .‬ﺑﺎر ﺧﺪاﻳﺎ‪ ،‬دﻟﻬﺎي اﻳﺸﺎن را آب ﻛـﻦ‪ ،‬ﻫﻤـﺎن‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪.‬‬
 ‫‪329‬‬ ‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺷﻴﻌﻪ‬

‫‪1‬‬
‫ﻃﻮر ﻛﻪ ﻧﻤﻚ در آب‪ ،‬ذوب ﻣﻲﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻫﻢ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ ﻛﻪ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ از ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺷﻴﻌﻪي ﻣﻦ ﻣﻲﭘﻨﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘـﺮ اﺳـﺖ‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫ﺷﻤﺎ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﻣﻦ و دزدي اﻣﻮال ﻣﻦ ﻛﺮدﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺮدم ﻛﻮﻓﻪ و ﺣﻤﺎﻗﺖ ﺷﺎن را ﻣﻲﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺪام از آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻓﺎﺳﺪ و ﺑﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ درد ﻣـﻦ‬
‫ﻧﻤﻲﺧﻮرد؛ ﭼﻮن آﻧﺎن ﺑﻲوﻓﺎ و ﺑﺪ َﻗﻮﻟﻨﺪ‪ ،‬و در ﮔﻔﺘﻪ و ﻋﻤﻞ ﻫﻴﭻ ﺗﻌﻬﺪي ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن از ﻫﻢ زﻳﺎد‬
‫ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻧﺪ و دل ﻫﺎﻳﺸﺎن از ﻫﻢ دور اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ دﻟﻬﺎﻳﻤﺎن ﺑﺎ ﺷﻤﺎﺳﺖ اﻣـﺎ در‬
‫‪3‬‬
‫واﻗﻊ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻛﺸﻴﺪه اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻛﻪ در ﻛﺮﺑﻼء اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد ﻣﻲﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اي ﺷﻴﺚ ﺑﻦ رﺑﻌﻲ و اي ﺣﺠﺎر ﺑﻦ اﺑﺤﺮ و اي ﻗﻴﺲ ﺑﻦ اﺷﻌﺚ و اي ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﺣﺎرث )ﻧـﺎم‬
‫ﻫﺎي ﺷﻴﻌﻴﺎن وي(‪ ،‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎﻫﺎ ﻧﺒﻮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻧﻮﺷﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﻪﻫﺎ ﺟﻮﺷـﻴﺪه و درﺧﺘـﺎن‬
‫‪4‬‬
‫ﺳﺮﺳﺒﺰ و ﻫﻤﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬و وﻗﺘﻲ رﺳﻴﺪم‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻟﺸﻜﺮ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪم«‪.‬‬
‫ﺣﺮ ﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ ﺗﻤﻴﻤﻲ ﺑﻪ ﻧﻴﺎﺑﺖ از او در ﻛﺮﺑﻼ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫اي اﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺑﻨﺪهي ﺻﺎﻟﺢ را ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ ﺗـﺎ‬
‫ﻧﺰد ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ اﻣﺎ او را ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮدﻳﺪ و ﭘﻨﺪاﺷﺘﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺪون او ﺑﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﺟﻬﺎد ﻣﻲﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮ‬
‫او ﺗﺎﺧﺘﻴﺪ ﻛﻪ او را ﺑﻜﺸﻴﺪ اﻣﺎ او ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻓﺮو ﺧـﻮرد و ﺻـﺒﺮ ﻛـﺮد‪ .‬از ﻫـﺮ ﻃـﺮف او را‬
‫ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮدﻳﺪ ﺗﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺪ در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﭘﻬﻨـﺎور ﺧﺪاوﻧـﺪ‪ ،‬ﺑـﻪ ﺟـﺎﻳﻲ روي آورد و او ﻣﺎﻧﻨـﺪ‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪ 66‬و ‪.67‬‬

‫‪ - 2‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻻﺣﺘﺠﺎج‪ ،‬ص‪.148‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.149‬‬
‫‪ - 4‬ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪ .234‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻋﻼم اﻟﻮري ﺑﺄﻋﻼم اﻟﻬﺪي‪ ،‬ص‪.242‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪330‬‬

‫اﺳﻴﺮي در دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻫﻴﭻ ﻧﻔﻊ و ﺿﺮري ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﺒﻮد‪ .‬او و ﺧـﺎﻧﻮاده اش را‬
‫از آب ﻓﺮات ﻛﻪ ﻳﻬﻮدي و ﻣﺴﻴﺤﻲ و ﻣﺠﻮﺳﻲ از آن ﻣﻲﻧﻮﺷﻨﺪ و ﺧﻮكﻫﺎ و ﺳﮓﻫﺎي ﺳﻴﺎه ﻧﻴﺰ‪،‬‬
‫ﺑﻪ آن دﻫﻦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻨﻊ ﻛﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﺸﻨﮕﻲ آﻧﻬﺎ را ﻫﻼك ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑـﺪ اﻣﺘـﻲ ﺑـﺮاي ﻣﺤﻤـﺪ‬
‫‪1‬‬
‫ﺑﻮدﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ آب ﻧﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮزدق ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬درﺑﺎره ﺷﺎن ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اي ﭘﺴﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻮﻓﻴﺎن اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲﻛﻨﻲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺴﺮ‬
‫‪2‬‬
‫ﻋﻤﻮﻳﺖ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻢ ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ‪ ،‬را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻔﻴﺪ ﻧﻘﻞ ﻛﺮده ﻛﻪ وي ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺳﺎل ‪ 60‬ﻫﺠﺮي ﻫﻤﺮاه ﻣﺎدرم ﺑﻪ ﺣﺞ رﻓﺘﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺷﺘﺮ ﻣﺎدرم را ﻣﻲراﻧﺪم ﻣﻮﻗﻌﻲ ﻛﻪ‬
‫داﺧﻞ ﺣﺮم ﻣﻜﻪ ﺷﺪم‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ را ﺧﺎرج از ﺣﺮم ﻣﻜـﻪ ﻫﻤـﺮاه ﺑـﺎ ﺷﻤﺸـﻴﺮﻫﺎ و‬
‫ﺳﭙﺮﻫﺎﻳﺶ دﻳﺪم‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺎل ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎل ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ‪ .‬ﭘﻴﺸﺶ رﻓﺘﻢ و ﺑﻪ‬
‫او ﺳﻼم ﻛﺮدم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي ﭘﺴﺮ رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﺪرم و ﻣﺎدرم ﻓـﺪاﻳﺖ ﺑـﺎد! ﺧﺪاوﻧـﺪ آرزوﻳـﺖ را‬
‫ﺑﺮآورده ﻛﺮده و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻣﻲداﺷﺘﻲ ﺑﺪان رﺳﻴﺪي ﭼﺮا اﻳﻦ ﻗﺪر ﺑﺮاي ﺣﺞ ﻋﺠﻠﻪ ﻣﻲﻛﻨﻲ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻤﻲﻛﺮدم‪ ،‬ﻣﻦ را از اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺮ ﻣﻲداﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻛﻴﺴﺘﻲ؟ ﮔﻔـﺘﻢ‪:‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻋﺮب‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﻗﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن از ﻣﻦ ﭘﺮس و ﺟﻮ ﻧﻜـﺮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﺑـﻪ ﻣـﻦ ﮔﻔـﺖ‪ :‬از‬
‫ﻣﺮدﻣﺎن ﭘﺸﺖ ﺳﺮت ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬از ﻳﻚ ﻧﻔﺮ آﮔﺎه ﭘﺮﺳﻴﺪي‪ .‬دﻟﻬﺎي ﻣﺮدم ﻫﻤـﺮاه ﺗـﻮ وﻟـﻲ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎﻳﺸﺎن ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه‪ ،‬و ﻗﻀﺎ و ﺗﻘﺪﻳﺮ از آﺳﻤﺎن ﻓﺮود ﻣﻲآﻳـﺪ و ﺧـﺪا ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬
‫‪3‬‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬اﻹرﺷﺎد ‪ ،‬ص‪ 234‬و‪ .235‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪ ،‬اﻋﻼم اﻟﻮري‪ ،‬ص‪.243‬‬

‫‪ - 2‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪38‬‬
‫‪ - 3‬اﻹرﺷﺎد‪ ،‬ص‪.218‬‬
 ‫‪331‬‬ ‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺷﻴﻌﻪ‬

‫اﻣﺎ ﺣﺴﻴﻦ وﻗﺘﻲ دﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺎﻧﺪه و ﺧﺎﻧﻮاده اش را رﻫﺎ ﻛﺮده اﻧﺪ و او را ﻳـﺎري ﻧﻜﺮدﻧـﺪ ﺑـﺮ‬
‫اﺳﺐ ﺧﻮد ﺳﻮار ﺷﺪ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ روﺑﺮو ﺷﺪ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اي اﻫﻞ ﻛﻮﻓﻪ‪ ،‬زﺷﺖ ﺑﺎد ﺑﺮ ﺷﻤﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ و ﻣﺎ ﻧﺰد ﺷﻤﺎ آﻣﺪﻳﻢ و‬
‫ﺷﻤﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎي ﺧﻮد را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎ آﺧﺘﻪ ﻛﺮدﻳﺪ و آﺗﺶ اﻓﺮوﺧﺘﻴﺪ و ﻣﺎ آن را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ و دﺷـﻤﻨﺎن‬
‫ﺷﻤﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻴﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ اوﻟﻴﺎي ﺧﻮد ﭘﺸﺖ ﻛﺮدﻳﺪ و ﻳﺎور دﺷﻤﻨﺎﻧﺘﺎن ﺷُﺪﻳﺪ‪ .‬ﻣـﺎ ﻧﺴـﺒﺖ ﺑـﻪ ﺷـﻤﺎ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﻜﺮدﻳﻢ‪ .‬واي ﺑﺮ ﺷﻤﺎ روزي ﻛﻪ ﻣﺎ را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻴﺪ و ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑـﺮ ﻣـﺎ ﺗﺎﺧﺘﻴـﺪ‪ .‬ﺷـﻤﺎ ﺑـﺎ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺮاي ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﻣﺎ آﻣﺪﻳﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮواﻧﻪﻫﺎ ﮔﺮد ﻣﺎ ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺳـﭙﺲ از روي ﻧـﺎداﻧﻲ و‬
‫ﺳﻔﺎﻫﺖ ﭘﻴﻤﺎن ﺧﻮد را ﺷﻜﺴﺘﻴﺪ و ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ از ﻃﺎﻏﻮت ﭘﺮداﺧﺘﻴﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎ را ﺧﻮار ﻛﺮدﻳﺪ و‬
‫ﻣﺎ را ﻛﺸﺘﻴﺪ‪ .‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮ ﻇﺎﻟﻤﺎن ﻟﻌﻨﺖ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﺳﺒﺶ را ﺑﻪ ﻃﺮف آﻧﻬﺎ‬
‫‪1‬‬
‫ﺣﺮﻛﺖ داد و ﺷﻤﺸﻴﺮ در دﺳﺘﺶ ﺧﺸﻚ ﺷﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ او از ﺧﻮدش ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد«‪.‬‬
‫در ﭘﺎﻳﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ س و ﻳﺎراﻧﺶ را ﺑـﻪ ﻛـﺮﺑﻼ ﻛﺸـﺎﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺴـﻴﻦ ﻫﻤﭽـﻮن‬
‫ﭘﺪرش ﻛﻪ ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﺶ را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﺎن را ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺳﭙﺲ ﺣﺴﻴﻦ دﺳﺘﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎراﻟﻬﺎ! اﮔﺮ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ اﻳﻨﺎن را از زﻧـﺪﮔﺎﻧﻲ دﻧﻴـﺎ‬
‫ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲﻛﻨﻲ‪ ،‬آﻧﺎن را از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻛﻦ و ﺟﻤﻊ ﺷﺎن را از ﻫﻢ ﺑﭙﺎش‪ ،‬و واﻟﻴﺎن و ﺣﺎﻛﻤﺎن را از‬
‫آﻧﺎن ﺧﺸﻨﻮد ﻧﮕﺮدان؛ ﭼﻮن آﻧﺎن ﻣﺎ را ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺎ را ﻳﺎري ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ دﺷﻤﻦ ﻣﺎ ﺷﺪﻧﺪ و‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﺎ را ﻛﺸﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﻠﻘﺐ ﺑﻪ زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ ﻧﻨﮓ آﻧﻬﺎ را آﺷﻜﺎر ﻛﺮد و ﻣﺎﻫﻴﺘﺸـﺎن را ﺑـﺮﻣﻼ‬
‫ﺳﺎﺧﺖ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﻋ‪‬ﺰﻳﺮ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره اش ﻫﺮ ﭼﻪ ﺧﻮاﺳـﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨـﺪ؛ اﻣـﺎ‬
‫ﻋ‪‬ﺰﻳﺮ از آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮد و آﻧﻬﺎ از ﻋ‪‬ﺰﻳﺮ ﻧﺒﻮدﻧـﺪ‪ .‬ﻣﺴـﻴﺤﻴﺎن‪ ،‬ﻋﻴﺴـﻲ را دوﺳـﺖ داﺷـﺘﻨﺪ و ﻫـﺮ ﭼـﻪ‬

‫‪ - 1‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ‪ ،‬ج‪ ،2‬ص‪ 18‬و ‪.19‬‬

‫‪ - 2‬اﻹرﺷﺎد ص‪ .241‬إﻋﻼم اﻟﻮرى‪ ،‬ﻃﺒﺮﺳﻲ ص‪.949‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪332‬‬

‫ﻣﻲﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺑﻪ وي ﮔﻔﺘﻨﺪ وﻟﻲ ﻋﻴﺴﻲ از آﻧﻬﺎ ﻧﺒﻮد و آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ‪ ،‬از ﻋﻴﺴﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﻦ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺳﻨﺖ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺎ را دوﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷـﺖ ﺗـﺎ ﺟـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ آﻧﭽـﻪ ﻳﻬـﻮد‬
‫درﺑﺎرهي ﻋ‪‬ﺰﻳﺮ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن درﺑﺎرهي ﻋﻴﺴﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻖّ ﻣﺎ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ؛ ﻧﻪ آﻧﺎن از ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫‪1‬‬
‫ﻧﻪ ﻣﺎ از آﻧﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬او را ﺧﻮار ﻛﺮدﻧﺪ و او را ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﺟﺰ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﻛﺴﻲ از آﻧـﺎن ﺑـﺎﻗﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻧﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ در رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً آوردﻳﻢ و ﻧﻴﺰ رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﻀﻞ ﺑﻦ ﺷﺎذان رواﻳﺘﺶ ﻛﺮده‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ رواﻳﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺣﺴﻴﻦ ﻫﻤـﺮاه وي‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻫﻤﻪ او را ﺗﻨﻬﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ رواﻳﺖ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﺮدم ﺑﻌﺪ از ﻗﺘﻞ ﺣﺴﻴﻦ ﻣﺮﺗﺪ ﺷﺪﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﺳﻪ ﻧﻔﺮ‪ :‬اﺑﻮﺧﺎﻟﺪ ﻛﺎﺑﻠﻲ‪ ،‬ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ ام ﻃﻮﻳـﻞ و‬
‫ﺟﺒﻴﺮ ﺑﻦ ﻣﻄﻌﻢ‪- .‬ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ ﺣﻤﺰه ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را رواﻳﺖ ﻛﺮده و اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت را ﺑﺪان اﺿﺎﻓﻪ ﻛـﺮده‬
‫‪3‬‬
‫اﺳﺖ‪ :‬و ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ اﻧﺼﺎري«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﻧﻴﺰ از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺧﻮد ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﻫﻤﻪي ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﻴﻌﻪي ﻣﺎ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻪ ﭼﻬﺎرم آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺷﻚ دارﻧﺪ و ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم ﺑـﺎﻗﻲ‬
‫‪4‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬اﺣﻤﻖ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ اﺷﺎره ﻣﻲﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺪرم‪ ،‬ﺑﺎﻗﺮ ﺟﺰ ﭼﻬﺎر ﻳﺎ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﺷﻴﻌﻪي ﻣﺨﻠﺺ و وﻓـﺎدار ﻧﺪاﺷـﺖ؛‬
‫ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﺪا اﻣﺮ ﺑﺪ و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي را ﺑﺮاي ﺷﻴﻌﻴﺎن اراده ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي اﻳﻦ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ آن‬

‫‪ - 1‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ص‪.107‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.107‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.113‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.179‬‬
 ‫‪333‬‬ ‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺷﻴﻌﻪ‬

‫را از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﺮ ﻣﻲدارد‪.‬آﻧﺎن ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺷﻴﻌﻴﺎن ﻣﻦ ﭼﻪ آﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻧﺪه اﻧﺪ و ﭼﻪ آﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣـﺮده‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬آﻧﺎن ﻳﺎد ﭘﺪرم را زﻧﺪه ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺧﺪا ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪي آﻧﺎن ﻫﺮ ﺑﺪﻋﺘﻲ را ﻛﺸـﻒ و از‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﻲﺑﺮد‪ .‬ﻋﻘﻴﺪهي ﺑﺎﻃﻞﮔﺮاﻳﺎن و ﺗﺄوﻳﻞِ ﻏﻠﻮﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را از اﻳﻦ دﻳﻦ دور ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﺮﻳﻪ‬
‫ﻛﺮد و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﻧﺎن ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ اﻧـﺪ ﻛـﻪ درود و رﺣﻤـﺖ ﺧـﺪا ﭼـﻪ در ﺣـﺎل‬
‫ﺣﻴﺎﺗﺸﺎن و ﭼﻪ ﭘﺲ از ﻣﺮﮔﺸﺎن‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎﻟﺸﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺑﺮﻳـﺪ ﻋﺠﻠـﻲ‪ ،‬زراره‪،‬‬
‫‪1‬‬
‫اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ و ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﺎﻗﺮ ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از اﻳﻦ ﺷﻴﻌﻴﺎن اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻜﺮد؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ از ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﺳﺎﻟﻢ از زراره ﻧﻘـﻞ‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬از اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ درﺑﺎرهي ﺟﺎﻳﺰهي ﻛﺎرﮔﺰاران ﺳﺆال ﻛﺮدم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻣﻨﻈﻮر زراره‪ ،‬ﻫﺸﺎم ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﻠﻄﺎن را ﺣـﺮام‬
‫‪2‬‬
‫ﻣﻲداﻧﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻼوه‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﭼﻨﺪ ﻧﻔﺮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؟ آﻧﺎن را از زﺑﺎن ﺟﻌﻔﺮ ﺑﺸﻨﺎس‪ .‬ﻣﺴﻤﻊ رواﻳﺖ ﻛﺮده‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﻪ از اﺑﻮﻋﺒﺪاﷲ ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﮔﻔﺖ‪» :‬ﻟﻌﻨﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺑﺮﻳﺪ و زراره«‪.‬‬
‫‪4‬‬
‫درﺑﺎرهي اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺳﮕﻬﺎ در ﺻﻮرت اﺑﻮﺑﺼﻴﺮ ﺑﻮل ﻣﻲﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺎﻗﺮ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺑﺎرزﺗﺮي از ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺧﻮد ﻣﻲﻧﺎﻟﺪ و ﺧﻄﺎب ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣـﻲﮔﻮﻳـﺪ‪» :‬اﻣـﺎ‬
‫ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬اﮔﺮ از ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﺳﻪ ﻣﺆﻣﻦ را ﻣﻲﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺣﺪﻳﺚ ﻣـﺮا ﭘﻨﻬـﺎن ﻣـﻲﻛﻨﻨـﺪ‪ ،‬ﺣـﻼل‬
‫‪5‬‬
‫ﻧﻤﻲداﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺣﺪﻳﺚ را از آﻧﺎن ﻛﺘﻤﺎن ﺑﻜﻨﻢ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ص‪.124‬‬

‫‪ - 2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص ‪.140‬‬
‫‪ - 3‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.134‬‬
‫‪ - 4‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ص‪.155‬‬
‫‪ - 5‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺪ‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.496‬‬
 ‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪334‬‬

‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ ﻳﻜﻲ از ﻣﺮﻳﺪاﻧﺶ‪ ،‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻳﻌﻔﻮر ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ اﺑﻮﻋﺒـﺪاﷲ ﮔﻔـﺘﻢ‪ :‬ﻣـﻦ ﺑـﺎ‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻌﺎﺷﺮت ﻣﻲﻛﻨﻢ و از ﺳﺨﻨﺎن آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲﻛﻨﻢ ﻛﻪ از ﺷﻤﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ و از ﻓﻼﻧﻲ و‬
‫ﻓﻼﻧﻲ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ وﻓﺎدار و ﺻﺎدق ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻗﻮاﻣﻲ از ﺷﻤﺎ ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ ﻛـﻪ‬
‫‪1‬‬
‫اﻣﺎﻧﺖ و وﻓﺎ و ﺻﺪق ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از آن‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻤﻪي ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﺶ ﺷﻚ ﻣﻲﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻓﺘﻮاﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺎن ﻓﺘﻮا ﻧﻤﻲداد ﺗﺎ از ﻓﺘﻮاﻫﺎﻳﺶ ﺳﻮءاﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﺑﻴﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫او ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻲﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﻛﺲ را ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ وﺻﻴﺘﻢ را ﻗﺒﻮل ﻛﻨﺪ و ﻣﻄﻴﻊ اﻣﺮ ﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺠﺰ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻳﻌﻔﻮر«‪.‬‬
‫ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺷﻴﻌﻴﺎن را ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻗﺮار داده و ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺷﻤﺎ را ﭼﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﺑﺮ ﻣﻦ ﻣﻲﺷﻮراﻧﻴﺪ؟ ﻗﺴﻢ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻛﺴﻲ را ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ ﻛـﻪ از ﻣـﻦ‬
‫اﻃﺎﻋﺖ ﻛﻨﺪ و ﺳﺨﻦ ﻣﺮا ﮔﻮش دﻫﺪ ﺑﺠﺰ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻳﻌﻔﻮر‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ او اﻣﺮ ﻛﺮدم و ﺑـﻪ او وﺻـﻴﺖ‬
‫‪3‬‬
‫ﻛﺮدم‪ ،‬وي از دﺳﺘﻮرم ﺗﺒﻌﻴﺖ ﻛﺮد و ﺑﻪ وﺻﻴﺘﻢ ﻋﻤﻞ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻣﻮﺳﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ وﺻﻔﻲ ﺟﺎﻣﻊ و ﻣﺎﻧﻊ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ را ﺑـﺎ ﻫﻤـﻴﻦ ﻣﻄﻠـﺐ‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ ﻣﻲدﻫﻴﻢ‪ .‬او ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﺷﻴﻌﻴﺎﻧﻢ را ﺟﺪا ﻛﻨﻢ‪ ،‬از آﻧﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﻣـﺪ‪‬اﺣﺎن ﻧﻤـﻲﺑﻴـﻨﻢ و اﮔـﺮ آﻧﻬـﺎ را ﺑﻴﺎزﻣـﺎﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺗﺪاﻧﻲ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﺧﺎﻟﺺ ﮔﺮداﻧﻢ‪ ،‬از ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﻳﻜﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲﻣﺎﻧﺪ و اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻏﺮﺑﺎل ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻛﺴﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲﻣﺎﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻣﺪام ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻬﺎ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺷﻴﻌﻪي ﻋﻠﻲ‬
‫‪4‬‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ«‪.‬‬

‫‪ - 1‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻬﺮان‪ ،‬ج‪ ،1‬ص‪.375‬‬

‫‪ - 2‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪ ،‬ص‪.213‬‬
‫‪ - 3‬اﻷﺻﻮل ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ص‪.215‬‬
‫‪ - 4‬اﻟﺮوﺿﺔ ﻣﻦ اﻟﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬ج‪ ، 8‬ص‪.228‬‬
 ‫‪335‬‬ ‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ و ﺷﻴﻌﻪ‬

‫اﻳﻨﻬﺎ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲس ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ ﻫﻢ ﺳﺨﻨﺎن و آراي اﻳﺸﺎن درﺑﺎرهي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ادﻋﺎ‬
‫ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﺷﻴﻌﻴﺎن و ﭘﻴﺮوان و دوﺳﺘﺪاران آﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ اﻫﻞ ﺑﻴﺖ اﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ آﻧﻬـﺎ ﻧﻔـﺮﻳﻦ و‬
‫ﻟﻌﻦ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ و ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ و آﻧﭽﻪ در ﺳﻴﻨﻪ دارﻧﺪ‪ ،‬اﺑﺮاز ﻣﻲﻛﻨﻨـﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻌﻦ و ﻧﻔﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ و ﺑﺮاﺋﺖ از اﻳﻦ ﺷﻴﻌﻴﺎن ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻨﻬﺎ اﺳﺖ اﻣﺎ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻛﻔﺎﻳـﺖ‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ؛ ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺼﻴﺮت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﻣﺎ ﺣﻘﻴﻘـﺖ ﺷـﻴﻌﻪي‬
‫اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﻋﻠﻲ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را از ﻛﺘﺎبﻫﺎي ﺧﻮدﺷﺎن اﺑﺮاز ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻋﺎﻗﻼن ﺗـﺪﺑﺮ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ؟‬
‫در اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻬﺮه و ﻋﺒﺮﺗﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﻲ ﺳﺎﻟﻢ ﻳﺎ ﮔﻮﺷﻲ ﺷﻨﻮا داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪.‬‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺣﻖ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﻖ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻨﻤﺎﻳﺎﻧﺪ و ﺳﻌﺎدت ﭘﻴﺮوي از آن را ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻋﻄﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻃﻞ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻨﻤﺎﻳﺎﻧﺪ و دوري از آن را روزي ﻣﺎ ﻛﻨﺪ و اوﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺪاﻳﺘﮕﺮ ﺑﻪ راه راﺳﺖ اﺳﺖ و ﺑﺮ او ﺗﻮﻛﻞ ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲﮔﺮدﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺼﺎدر و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻛﺘﺎب‬

‫ﻗﺮآن اﻟﻜﺮﻳﻢ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺷﻴﻌﻪ‪ /‬رواﻓﺾ‪:‬‬

‫‪ -1‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺻﺒﺤﻲ ﺻﺎﻟﺢ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ ﺑﺎ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﺤﻤﺪ ﻋﺒﺪه‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ :‬اﺑﻦ أﺑﻲاﻟﺤﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ :‬اﺑﻦ اﻟﻤﻴﺜﻢ‪.‬‬
‫‪ -5‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ :‬دﻧﺒﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -6‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ :‬ﻋﻠﻲ اﻟﻨﻘﻲ‪.‬‬
‫‪ -7‬ﺷﺮح ﻧﻬﺞ اﻟﺒﻼﻏﺔ‪ :‬ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -8‬اﻟﺼﺤﻴﻔﺔ اﻟﻜﺎﻣﻠﺔ‪ :‬زﻳﻦ اﻟﻌﺎﺑﺪﻳﻦ‪.‬‬
‫‪ -9‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﻴﺎﺷﻲ‪.‬‬
‫‪ -10‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻌﺴﻜﺮي‪.‬‬
‫‪ -11‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -12‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻓﺮات اﻟﻜﻮﻓﻲ‪.‬‬
‫‪ -13‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺒﻴﺎن‪ :‬ﻃﺒﺮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -14‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺼﺎﻓﻲ‪ :‬ﻓﻴﺾ ﻛﺎﺷﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -15‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺮﻫﺎن‪ :‬ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -16‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﻮر اﻟﺜﻘﻠﻴﻦ ﻟﻠﺤﻮﻳﺰي‪.‬‬
‫‪ -17‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻨﻬﺞ اﻟﺼﺎدﻗﻴﻦ ﻟﻔﺘﺢ اﷲ اﻟﻜﺎﺷﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -18‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻤﻴﺰان ﻟﻠﻄﺒﺎﻃﺒﺎﺋﻲ‪.‬‬
‫‪ -19‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﻜﺎﺷﻒ ﻟﻠﻤﻐﻨﻴﺔ‪.‬‬
‫‪ -20‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﻟﺒﺼﺎﺋﺮ ﻟﺮﺳﺘﻜﺎر‪.‬‬
‫‪337‬‬ ‫ﻣﺼﺎدر و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ -21‬ﻣﺘﺸﺎﺑﻪ اﻟﻘﺮآن وﻣﺨﺘﻠﻔﻪ ﻻﺑﻦ ﺷﻬﺮ آﺷﻮب‪.‬‬

‫‪ -22‬اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻟﻠﻜﻠﻴﻨﻲ‪.‬‬
‫‪ -23‬اﻻﺳﺘﺒﺼﺎر ﻟﻠﻄﻮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -24‬اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ ﻟﻠﻄﻮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -25‬ﻣﻦ ﻻ ﻳﺤﻀﺮه اﻟﻔﻘﻴﻪ ﻻﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -26‬اﻟﺸﺎﻓﻲ ﻟﻠﺸﺮﻳﻒ اﻟﻤﺮﺗﻀﻰ‪.‬‬
‫‪ -27‬ﺗﻠﺨﻴﺺ اﻟﺸﺎﻓﻲ ﻟﻠﻄﻮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -28‬ﻣﺮآة اﻟﻌﻘﻮل ﻟﻠﻤﺠﻠﺴﻲ‪.‬‬
‫‪ -29‬اﻟﺼﺎﻓﻲ ﻟﻠﻘﺰوﻳﻨﻲ ﻓﻲ ﺷﺮح أﺻﻮل اﻟﻜﺎﻓﻲ‪.‬‬
‫‪ -30‬ﻗﺮب اﻹﺳﻨﺎد ﻟﻠﺤﻤﻴﺮي اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -31‬اﻟﺸﻌﺜﻴﺎت ﻟﻸﺷﻌﺚ اﻟﻜﻮﻓﻲ‪.‬‬
‫‪ -32‬اﻷﻣﺎﻟﻲ ﻻﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -33‬ﻣﻌﺎﻧﻲ اﻷﺧﺒﺎر ﻻﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -34‬ﻋﻴﻮن أﺧﺒﺎر اﻟﺮﺿﺎ ﻻﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -35‬ﻋﻠﻞ اﻟﺸﺮاﺋﻊ ﻻﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -36‬اﻷﻣﺎﻟﻲ ﻟﻠﻄﻮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -37‬ﺑﺤﺎر اﻷﻧﻮار ﻟﻠﻤﺠﻠﺴﻲ‪.‬‬
‫‪ -38‬وﺳﺎﺋﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻟﻠﺤﺮ اﻟﻌﺎﻣﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -39‬اﻟﻔﺼﻮل اﻟﻤﻬﻤﺔ ﻟﻠﺤﺮ اﻟﻌﺎﻣﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -40‬اﻟﻤﺤﺎﺳﻦ ﻟﻠﺒﺮﻗﻲ‪.‬‬
‫‪ -41‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺼﺎل ﻻﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -42‬اﻟﻐﺎرات ﻟﻠﺜﻘﻔﻲ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪338‬‬

‫‪ -43‬ﻛﺘﺎب ﺳﻠﻴﻢ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ اﻟﻌﺎﻣﺮي‪.‬‬

‫‪ -44‬اﻻﺣﺘﺠﺎج ﻟﻠﻄﺒﺮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -45‬ﻛﺘﺎب اﻟﻐﻴﺒﺔ ﻟﻠﻄﻮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -46‬ﻛﺘﺎب اﻟﺘﻮﺣﻴﺪ ﻻﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ‪.‬‬
‫‪ -47‬ﻛﺘﺎب ﻛﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ واﻟﻨﻌﻤﺔ‪.‬‬
‫‪ -48‬اﻻﻋﺘﻘﺎدات ﻻﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ‪.‬‬
‫‪ -49‬ﺣﺪﻳﻘﺔ اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻟﻠﻤﻘﺪس اﻷردﺑﻴﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -50‬ﺗﻨﺰﻳﻪ اﻷﻧﺒﻴﺎء ﻟﻠﻤﺮﺗﻀﻰ‪.‬‬
‫‪ -51‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺮاﺋﺞ واﻟﺠﺮاﺋﺢ ﻟﻠﺮاوﻧﺪي‪.‬‬
‫‪ -52‬اﻟﻄﺮاﺋﻒ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﺔ ﻣﺬاﻫﺐ اﻟﻄﻮاﺋﻒ ﻻﺑﻦ ﻃﺎؤس‪.‬‬
‫‪ -53‬روﺿﺔ اﻟﻮاﻋﻈﻴﻦ ﻟﻠﻔﺘﺎل اﻟﻨﻴﺴﺎﺑﻮري‪.‬‬
‫‪ -54‬اﻷﻧﻮار اﻟﻨﻌﻤﺎﻧﻴﺔ ﻟﻠﺠﺰاﺋﺮي‪.‬‬
‫‪ -55‬ﻗﺼﺺ اﻷﻧﺒﻴﺎء ﻟﻠﺮاوﻧﺪي‪.‬‬
‫‪ -56‬اﻟﺼﺮاط اﻟﻤﺴﺘﻘﻴﻢ ﻟﻠﻨﺒﺎﺗﻲ‪.‬‬
‫‪ -57‬اﻟﻤﺮاﺟﻌﺎت ﻟﺸﺮف اﻟﺪﻳﻦ اﻟﻤﻮﺳﻮي‪.‬‬
‫‪ -58‬ﻗﺼﺺ اﻷﻧﺒﻴﺎء ﻟﻠﺠﺰاﺋﺮي‪.‬‬
‫‪ -59‬إﺣﻘﺎق اﻟﺤﻖ ﻟﻠﺸﻮﺷﺘﺮي‪.‬‬
‫‪ -60‬ﻣﺼﺎﺋﺐ اﻟﻨﻮاﺻﺐ ﻟﻠﺸﻮﺷﺘﺮي‪.‬‬
‫‪ -61‬ﺣﻴﺎة اﻟﻘﻠﻮب ﻟﻠﻤﺠﻠﺴﻲ‪.‬‬
‫‪ -62‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ ﻟﻠﻤﺠﻠﺴﻲ‪.‬‬
‫‪ -63‬ﻣﺠﺎﻟﺲ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻟﻠﺸﻮﺷﺘﺮي‪.‬‬
‫‪ -64‬أﺟﻤﻊ اﻟﻔﻀﺎﺋﺢ ﻟﻠﻤﻼ ﻛﺎﻇﻢ‪.‬‬
‫‪339‬‬ ‫ﻣﺼﺎدر و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ -65‬رﻳﺎﺣﻴﻦ اﻟﺸﺮﻳﻌﺔ ﻟﻠﻤﺤﻼﺗﻲ‪.‬‬

‫‪ -66‬ﻧﺠﻢ اﻟﺜﺎﻗﺐ ﻟﻠﻨﻮري اﻟﻄﺒﺮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -67‬ﻣﻌﺮاج اﻟﺴﻌﺎدة ﻟﻠﺘﺮاﻗﻲ‪.‬‬
‫‪ -68‬ﺣﻖ اﻟﻴﻘﻴﻦ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﺔ أﺻﻮل اﻟﺪﻳﻦ ﻟﻌﺒﺪ اﷲ اﻟﺸﺒﺮ‪.‬‬
‫‪ -69‬أﺳﺮار اﻟﺸﻬﺎدة ﻟﻠﺪرﻳﻨﺪي‪.‬‬
‫‪ -70‬إﺛﺒﺎت اﻟﻬﺪاة ﻟﻠﺤﺮ اﻟﻌﺎﻣﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -71‬ﻋﻴﻦ اﻟﺤﻴﺎة ﻟﻠﻤﺠﻠﺴﻲ‪.‬‬
‫‪ -72‬اﻟﻤﻨﺎﻗﺐ ﻟﻠﺨﻮارزﻣﻲ‪.‬‬
‫‪ -73‬ﻣﻨﺎر اﻟﻬﺪى ﻟﻌﻠﻲ اﻟﺒﺤﺮاﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -74‬ذراﺋﻊ اﻟﺒﻴﺎن ﻟﻠﻨﺠﻔﻲ‪.‬‬
‫‪ -75‬ﺣﻠﻴﺔ اﻟﻤﺘﻘﻴﻦ ﻟﻠﻤﺠﻠﺴﻲ‪.‬‬
‫‪ -76‬ﻛﺘﺎب اﻟﻤﻨﺎﻗﺐ ﻻﺑﻦ ﺷﻬﺮ آﺷﻮب‪.‬‬
‫‪ -77‬اﻟﻤﺠﺎﻟﺲ اﻟﺴﻨﻴﺔ ﻟﻤﺤﺴﻦ اﻷﻣﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ -78‬اﻹﻳﻘﺎن ﻟﻠﺤﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -79‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﻼف ﻟﻠﻄﻮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -80‬ﺗﺒﺼﺮة اﻟﻤﻌﻠﻤﻴﻦ ﻻﺑﻦ اﻟﻤﻄﻬﺮ اﻟﺤﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -81‬ﺷﺮاﺋﻊ اﻹﺳﻼم ﻟﻠﺤﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -82‬ﻣﺴﺎﻟﻚ اﻹﻓﻬﺎم ﺷﺮح ﺷﺮاﺋﻊ اﻹﺳﻼم ﻟﻠﻌﺎﻣﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -83‬ﻋﻠﻞ اﻟﺸﺮاﺋﻊ ﻟﻠﺼﺪوق‪.‬‬
‫‪ -84‬ﻣﻌﺎﻟﻢ اﻷﺻﻮل ﻟﺠﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ‪.‬‬
‫‪ -85‬ﻓﻘﻪ اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻟﻠﻘﺰوﻳﻨﻲ‪.‬‬
‫‪ -86‬ﻣﻨﻬﺎج اﻟﻜﺮاﻣﺔ ﻟﻠﺤﻠﻲ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪340‬‬

‫‪ -87‬ﺗﺤﺮﻳﺮ اﻟﻮﺳﻴﻠﺔ ﻟﻠﺨﻤﻴﻨﻲ‪.‬‬

‫‪ -88‬اﻹﻣﺎم اﻟﺼﺎدق واﻟﻤﺬاﻫﺐ اﻷرﺑﻌﺔ ﻷﺳﺪ ﺣﻴﺪر‪.‬‬
‫‪ -89‬أدوار ﻋﻠﻢ اﻟﻔﻘﻪ ﻵل ﻛﺎﺷﻒ اﻟﻐﻄﺎء‪.‬‬
‫‪ -90‬أﺻﻞ اﻟﺸﻴﻌﺔ وأﺻﻮﻟﻬﺎ ﻵل ﻛﺎﺷﻒ اﻟﻐﻄﺎء‪.‬‬
‫‪ -91‬اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻓﻲ ﻋﻘﺎﺋﺪﻫﻢ وأﺣﻜﺎﻣﻬﻢ ﻟﻠﻘﺰوﻳﻨﻲ‪.‬‬
‫‪ -92‬رﺟﺎل اﻟﻜﺸﻲ‪.‬‬
‫‪ -93‬رﺟﺎل اﻟﻨﺠﺎﺷﻲ‪.‬‬
‫‪ -94‬ﻓﺮق اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻟﻠﻨﻮﺑﺨﺘﻲ‪.‬‬
‫‪ -95‬اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ ﻟﻠﻨﺠﺎﺷﻲ‪.‬‬
‫‪ -96‬اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ ﻻﺑﻦ اﻟﻨﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫‪ -97‬اﻟﺨﻼﺻﺔ ﻟﻠﺤﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -98‬ﺗﻨﻘﻴﺢ اﻟﻤﻘﺎل ﻟﻠﻤﺎﻣﻘﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -99‬روﺿﺎت اﻟﺠﻨﺎت ﻟﻠﺨﻮاﻧﺴﺎري‪.‬‬
‫‪ -100‬ﻣﺴﺘﺪرك اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ‪.‬‬
‫‪ -101‬ﻧﻬﺎﻳﺔ اﻟﺪراﻳﺔ‪.‬‬
‫‪ -102‬اﻟﻜﻨﻰ واﻷﻟﻘﺎب ﻟﻠﻌﺒﺎﺳﻲ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -103‬ﺗﺘﻤﺔ اﻟﻤﻨﺘﻬﻰ ﻟﻠﻌﺒﺎﺳﻲ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -104‬ﺗﺤﻔﺔ اﻷﺣﺒﺎب‪.‬‬
‫‪ -105‬ﻧﻘﺪ اﻟﺮﺟﺎل ﻟﻠﺘﻔﺮﺷﻲ‪.‬‬
‫‪ -106‬اﻟﺬرﻳﻌﺔ إﻟﻰ ﺗﺼﺎﻧﻴﻒ اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻵﻗﺎ ﺑﺰرك اﻟﻄﻬﺮاﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -107‬أﻋﻴﺎن اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻟﻤﺤﺴﻦ اﻷﻣﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ -108‬ﻛﺘﺎب اﻟﺸﻴﻌﺔ واﻟﺴﻨﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان‪.‬‬
‫‪341‬‬ ‫ﻣﺼﺎدر و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ -109‬ﺗﺄﺳﻴﺲ اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻟﻌﻠﻮم اﻹﺳﻼم ﻟﻠﺴﻴﺪ ﺣﺴﻦ اﻟﺼﺪر‪.‬‬

‫‪ -110‬اﻟﻔﻮاﺋﺪ اﻟﺮﺿﻮﻳﺔ ﻟﻠﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -111‬رﻳﺎض اﻟﻌﻠﻤﺎء‪.‬‬
‫‪ -112‬أﻣﻞ اﻵﻣﻞ‪.‬‬
‫‪ -113‬ﻧﻘﺪ اﻟﺮﺟﺎل‪.‬‬
‫‪ -114‬ﻣﻌﺎﻟﻢ اﻟﻌﻠﻤﺎء‪.‬‬
‫‪ -115‬ﻣﻌﺎﺷﺮ اﻷﺻﻮل‪.‬‬
‫‪ -116‬ﻣﻌﺠﻢ اﻟﻤﺆﻟﻔﻴﻦ ﻟﻠﻜﻬﺎﻟﺔ‪.‬‬
‫‪ -117‬ﻣﺮوج اﻟﺬﻫﺐ ﻟﻠﻤﺴﻌﻮدي‪.‬‬
‫‪ -118‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻟﻴﻌﻘﻮﺑﻲ‪.‬‬
‫‪ -119‬اﻹرﺷﺎد ﻟﻠﻤﻔﻴﺪ‪.‬‬
‫‪ -120‬إﻋﻼم اﻟﻮرى ﻟﻠﻄﺒﺮﺳﻲ‪.‬‬
‫‪ -121‬اﻟﻔﺼﻮل اﻟﻤﻬﻤﺔ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﻓﺔ اﻷﺋﻤﺔ ﻻﺑﻦ اﻟﺼﺒﺎغ‪.‬‬
‫‪ -122‬ﻛﺸﻒ اﻟﻐﻤﺔ ﻟﻸرﺑﻠﻲ‪.‬‬
‫‪ -123‬ﻣﻘﺎﺗﻞ اﻟﻄﺎﻟﺒﻴﻴﻦ ﻟﻸﺻﻔﻬﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -124‬اﻷﺧﺒﺎر اﻟﻄﻮال ﻟﻠﺪﻳﻨﻮري‪.‬‬
‫‪ -125‬ﻧﺎﺳﺦ اﻟﺘﻮارﻳﺦ ﻟﻠﻤﺮزا ﺗﻘﻲ‪.‬‬
‫‪ -126‬ﻣﻨﺘﻬﻰ اﻵﻣﺎل ﻟﻠﻌﺒﺎﺳﻲ اﻟﻘﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -127‬داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف اﻟﺸﻴﻌﻴﺔ ﻟﺤﺴﻦ اﻷﻣﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ -128‬ﺣﻤﻠﺔ ﺣﻴﺪري ﻟﻠﻤﺮزه ﺑﺎزل‪.‬‬
‫‪ -129‬اﻟﺘﻨﺒﻴﻪ واﻷﺷﺮاف ﻟﻠﻤﺴﻌﻮدي‪.‬‬
‫‪ -130‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻃﺮاز ﻣﺬﻫﺐ ﻣﻈﻔﺮي‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪342‬‬

‫‪ -131‬ﻛﺘﺎب ﺻﻔﻴﻦ ﻻﺑﻦ ﻣﺰاﺣﻢ‪.‬‬

‫‪ -132‬ﻋﻴﻮن اﻷﺧﺒﺎر وﻓﻨﻮن اﻵﺛﺎر ﻟﻠﻘﺮﺷﻲ‪.‬‬
‫‪ -133‬ﺟﻼء اﻟﻌﻴﻮن ﻟﻠﻤﺠﻠﺴﻲ‪.‬‬
‫‪ -134‬اﻟﻐﺪﻳﺮ ﻟﻸﻣﻴﻨﻲ‪.‬‬
‫‪ -135‬ﺻﻠﺢ اﻟﺤﺴﻦ ﻵل ﻳﺎﺳﻴﻦ‪.‬‬
‫‪ -136‬ﻓﻀﺎﺋﻞ أﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻟﻤﺤﻤﺪ ﺣﺴﻦ اﻟﻤﻈﻔﺮ‪.‬‬
‫‪ -137‬أﻣﻴﺮ اﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ ﻟﻤﺤﻤﺪ ﺟﻮاد اﻟﺜﺮى‪.‬‬
‫‪ -138‬ذﺧﺎﺋﺮ اﻟﻌﻘﺒﻰ‪.‬‬
‫‪ -139‬ﻋﻤﺪة اﻟﻄﺎﻟﺐ ﻓﻲ أﻧﺴﺎب آل أﺑﻲﻃﺎﻟﺐ‪.‬‬
‫‪ -140‬دﻻﺋﻞ اﻟﺼﺪق ﻟﻠﻤﻈﻔﺮ‪.‬‬
‫‪ -141‬اﻟﺸﻴﻌﺔ ﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان ﻟﻠﻤﻐﻨﻴﺔ‪.‬‬
‫‪ -142‬اﻟﺸﻴﻌﺔ ﺑﻴﻦ اﻟﺤﻘﺎﺋﻖ واﻷوﻫﺎم ﻟﻤﺤﺴﻦ اﻷﻣﻴﻦ‪.‬‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻫﻞ ﺳﻨﺖ و ﺟﻤﺎﻋﺖ‪:‬‬

‫‪ -143‬ﺻﺤﻴﺢ اﻟﺒﺨﺎري‪.‬‬
‫‪ -144‬ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ‪.‬‬
‫‪ -145‬اﻟﻤﻮﻃﺄ ﻟﻺﻣﺎم ﻣﺎﻟﻚ‪.‬‬
‫‪ -146‬ﺳﻨﻦ أﺑﻲداود‪.‬‬
‫‪ -147‬ﺳﻨﻦ اﻟﺘﺮﻣﺬي‪.‬‬
‫‪ -148‬ﺳﻨﻦ اﻟﻨﺴﺎﺋﻲ‪.‬‬
‫‪ -149‬ﺳﻨﻦ اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ‪.‬‬
‫‪ -150‬اﻟﺴﻨﻦ اﻟﻜﺒﺮى ﻟﻠﺒﻴﻬﻘﻲ‪.‬‬
‫‪ -151‬ﺳﻨﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻨﺼﻮر‪.‬‬
‫‪343‬‬ ‫ﻣﺼﺎدر و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ -152‬ﻣﺴﻨﺪ أﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ‪.‬‬

‫‪ -153‬ﻣﺴﻨﺪ أﺑﻲداود اﻟﻄﻴﺎﻟﺴﻲ‪.‬‬
‫‪ -154‬ﻣﺴﻨﺪ أﺑﻲﻋﻮاﻧﺔ‪.‬‬
‫‪ -155‬ﻣﺴﻨﺪ اﻟﺤﻤﻴﺪي‪.‬‬
‫‪ -156‬اﻟﻤﺴﺘﺪرك ﻟﻠﺤﺎﻛﻢ‪.‬‬
‫‪ -157‬ﻣﺼﻨﻒ اﺑﻦ أﺑﻲ ﺷﻴﺒﺔ‪.‬‬
‫‪ -158‬اﻟﻤﺼﻨﻒ ﻟﻌﺒﺪ اﻟﺮزاق‪.‬‬
‫‪ -159‬ﻣﺠﻤﻊ اﻟﺰواﺋﺪ ﻟﻠﻬﻴﺜﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -160‬ﻣﻮارد اﻟﻈﻤ‪Ĥ‬ن ﻟﻠﻬﻴﺜﻤﻲ‪.‬‬
‫‪ -161‬ﺟﺎﻣﻊ اﻷﺻﻮل ﻓﻲ أﺣﺎدﻳﺚ اﻟﺮﺳﻮل‪.‬‬
‫‪ -162‬ﻣﺸﻜﺎة اﻟﻤﺼﺎﺑﻴﺢ‪.‬‬
‫‪ -163‬اﻟﺘﻔﺴﻴﺮ اﻟﻜﺒﻴﺮ ﻟﻠﺮازي‪.‬‬
‫‪ -164‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﺑﻦ ﺟﺮﻳﺮ اﻟﻄﺒﺮي‪.‬‬
‫‪ -165‬ﺗﻔﺴﻴﺮ اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ‪.‬‬
‫‪ -166‬ﺟﺎﻣﻊ اﻟﺒﻴﺎن ﻟﻠﻘﺮﻃﺒﻲ‪.‬‬
‫‪ -167‬اﻟﻤﺪارك ﻟﻠﻨﺴﻔﻲ‪.‬‬
‫‪ -168‬اﻟﻤﻌﺎﻟﻢ ﻟﻠﺨﺎزن‪.‬‬
‫‪ -169‬ﺗﻔﺴﻴﺮ أﺑﻲاﻟﺴﻌﻮد‪.‬‬
‫‪ -170‬اﻟﻜﺸﺎف ﻟﻠﺰﻣﺨﺸﺮي‪.‬‬
‫‪ -171‬ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ ﻟﻠﺸﻮﻛﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -172‬أﺿﻮاء اﻟﺒﻴﺎن ﻟﻠﺸﻨﻘﻴﻄﻲ‪.‬‬
‫‪ -173‬اﻟﺘﺎرﻳﺦ اﻟﻜﺒﻴﺮ ﻟﻠﺒﺨﺎري‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪344‬‬

‫‪ -174‬اﻟﺘﺎرﻳﺦ اﻟﺼﻐﻴﺮ‪.‬‬
‫‪ -175‬ﻛﺘﺎب اﻟﻜﻨﻰ واﻷﺳﻤﺎء ﻟﻠﺪوﻻﺑﻲ‪.‬‬
‫‪ -176‬ﻛﺘﺎب اﻟﺠﺮح واﻟﺘﻌﺪﻳﻞ ﻟﻠﺮازي‪.‬‬
‫‪ -177‬ﻛﺘﺎب اﻟﻀﻌﻔﺎء واﻟﻤﺘﺮوﻛﻴﻦ ﻟﻠﻨﺴﺎﺋﻲ‪.‬‬
‫‪ -178‬ﻛﺘﺎب اﻟﻤﺠﺮوﺣﻴﻦ ﻻﺑﻦ ﺣﺒﺎن‪.‬‬
‫‪ -179‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻐﺪاد ﻟﻠﺨﻄﻴﺐ‪.‬‬
‫‪ -180‬ﺗﺬﻛﺮة اﻟﺤﻔﺎظ ﻟﻠﺬﻫﺒﻲ‪.‬‬
‫‪ -181‬ﻣﻴﺰان اﻹﻋﺘﺪال‪.‬‬
‫‪ -182‬ﺳﻴﺮ أﻋﻼم اﻟﻨﺒﻼء‪.‬‬
‫‪ -183‬ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ‪.‬‬
‫‪ -184‬ﻟﺴﺎن اﻟﻤﻴﺰان‪.‬‬
‫‪ -185‬ﺗﻘﺮﻳﺐ اﻟﺘﻬﺬﻳﺐ‪.‬‬
‫‪ -186‬ﺧﻼﺻﺔ ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻟﻜﻤﺎل‪.‬‬
‫‪ -187‬اﻹﻛﻤﺎل ﻻﺑﻦ ﻣﺎﻛﻮﻻ‪.‬‬
‫‪ -188‬اﻟﺴﻴﺮة ﻻﺑﻦ ﻫﺸﺎم‪.‬‬
‫‪ -189‬اﻟﻄﺒﻘﺎت ﻻﺑﻦ ﺳﻌﺪ‪.‬‬
‫‪ -190‬اﻻﺳﺘﻴﻌﺎب ﻻﺑﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺒﺮ‪.‬‬
‫‪ -191‬ﺗﺎرﻳﺦ اﺑﻦ ﻋﺴﺎﻛﺮ‪.‬‬
‫‪ -192‬أﺳﺪ اﻟﻐﺎﺑﺔ ﻻﺑﻦ اﻷﺛﻴﺮ‪.‬‬
‫‪ -193‬اﻹﺻﺎﺑﺔ ﻻﺑﻦ ﺣﺠﺮ‪.‬‬
‫‪ -194‬ﻛﺘﺎب دول اﻹﺳﻼم ﻟﻠﺬﻫﺒﻲ‪.‬‬
‫‪ -195‬اﻟﺒﺪاﻳﺔ واﻟﻨﻬﺎﻳﺔ ﻻﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ‪.‬‬
‫‪345‬‬ ‫ﻣﺼﺎدر و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬

‫‪ -196‬اﻟﻜﺎﻣﻞ ﻻﺑﻦ اﻷﺛﻴﺮ‪.‬‬

‫‪ -197‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻷﻣﻢ واﻟﻤﻠﻮك‪.‬‬
‫‪ -198‬ﺗﺎرﻳﺦ اﺑﻦ ﺧﻠﺪون‪.‬‬
‫‪ -199‬اﻟﻨﺠﻮم اﻟﺰاﻫﺮة‪.‬‬
‫‪ -200‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻟﺨﻠﻔﺎء ﻟﻠﺴﻴﻮﻃﻲ‪.‬‬
‫‪ -201‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻠﻴﻔﺔ ﺑﻦ ﺧﻴﺎط‪.‬‬
‫‪ -202‬اﻟﺮﻳﺎض اﻟﻨﻀﺮة‪.‬‬
‫‪ -203‬ﻓﺘﻮح اﻟﺒﻠﺪان ﻟﻠﺒﻼذري‪.‬‬
‫‪ -204‬ﺳﻴﺮة ﻋﻤﺮ س‪.‬‬
‫‪ -205‬داﺋﺮة اﻟﻤﻌﺎرف اﻹﺳﻼﻣﻴﺔ أردو‪.‬‬
‫‪ -206‬ﻧﺴﺐ ﻗﺮﻳﺶ ﻟﻤﺼﻌﺐ اﻟﺰﺑﻴﺮي‪.‬‬
‫‪ -207‬ﻛﺘﺎب اﻟﻤﺤﺒﺮ ﻟﻠﺒﻐﺪادي‪.‬‬
‫‪ -208‬أﻧﺴﺎب اﻷﺷﺮاف‪.‬‬
‫‪ -209‬ﺟﻤﻬﺮة اﻷﻧﺴﺎب ﻻﺑﻦ ﺣﺰم‪.‬‬
‫‪ -210‬اﻟﻤﻌﺎرف ﻟﻠﺪﻳﻨﻮري‪.‬‬
‫‪ -211‬اﻹﺳﻌﺎف ﻓﻲ أﺣﻜﺎم اﻷوﻗﺎف ﻟﻠﻄﺮاﺑﻠﺴﻲ‪.‬‬
‫‪ -212‬ﻛﺘﺎب اﻷﻣﻮال ﻷﺑﻲ ﻋﺒﻴﺪ ﺑﻦ ﺳﻼم‪.‬‬
‫‪ -213‬ﻛﺘﺎب اﻵﺛﺎر‪.‬‬
‫‪ -214‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺮاج ﻻﺑﻦ آدم‪.‬‬
‫‪ -215‬ﻛﺘﺎب اﻟﺨﺮاج ﻷﺑﻲ ﻳﻮﺳﻒ‪.‬‬
‫‪ -216‬ﻣﻨﻬﺎج اﻟﺴﻨﺔ ﻟﺸﻴﺦ اﻹﺳﻼم اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﺔ‪.‬‬
‫‪ -217‬اﻟﻤﻨﺘﻘﻰ ﻟﻠﺬﻫﺒﻲ‪.‬‬
‫ﺷﻴﻌﻪ و اﻫﻞ ﺑﻴﺖ‬ ‫‪346‬‬

‫‪ -218‬اﻟﻌﻮاﺻﻢ ﻣﻦ اﻟﻘﻮاﺻﻢ ﻻﺑﻦ اﻟﻌﺮﺑﻲ‪.‬‬

‫‪ -219‬ﺗﺤﻔﻪء اﺛﻨﺎﻋﺸﺮﻳﺔ ﻟﻠﺸﺎه ﻋﺒﺪ اﻟﻌﺰﻳﺰ‪.‬‬
‫‪ -220‬اﻟﺸﻴﻌﺔ واﻟﺴﻨﺔ ﻟﻠﻤﺆﻟﻒ‪.‬‬
‫‪ -221‬إزاﻟﺔ اﻟﺨﻔﺎء ﻋﻦ ﺧﻼﻓﺔ اﻟﺨﻠﻔﺎء ﻟﻠﺸﺎه وﻟﻲ اﷲ‪.‬‬
‫‪ -222‬اﻟﺼﻮاﻋﻖ اﻟﻤﺤﺮﻗﺔ ﻻﺑﻦ ﺣﺠﺮ اﻟﻤﻜﻲ‪.‬‬
‫‪ -223‬ﻟﺴﺎن اﻟﻌﺮب ﻻﺑﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻷﻓﺮﻳﻘﻲ‪.‬‬
‫‪ -224‬ﺗﺎج اﻟﻌﺮوس ﻟﻠﺰﺑﻴﺪي‪.‬‬
‫‪ -225‬اﻟﻘﺎﻣﻮس ﻟﻠﻔﻴﺮوز آﺑﺎدي‪.‬‬
‫‪ -226‬اﻟﺼﺤﺎح ﻟﻠﺠﻮﻫﺮي‪.‬‬
‫‪ -227‬ﻣﻌﺠﻢ ﻣﻘﺎﻳﻴﺲ اﻟﻠﻐﺔ ﻻﺑﻦ ﻓﺎرس‪.‬‬
‫‪ -228‬اﻟﻤﺨﺼﺺ ﻻﺑﻦ ﺳﻴﺪة‪.‬‬
‫‪ -229‬ﺟﻤﻬﺮة اﻟﻠﻐﺔ ﻻﺑﻦ درﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -230‬أﺳﺎس اﻟﺒﻼﻏﺔ ﻟﻠﺰﻣﺨﺸﺮي‪.‬‬