‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫)راز ﺷﺎد زﻳﺴﺘﻦ(‬

‫ﻣﺆﻟﻒ ‪:‬‬
‫ﻋﺎﺋﺾ اﻟﻘﺮﻧﻲ‬

‫ﻣﺘﺮﺟﻢ ‪:‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪﮔﻞ ﮔﻤﺸﺎدزﻫﻲ‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫ﺳﺨﻦ ﻧﺎﺷﺮ ‪19 ...........................................................................................................................‬‬

‫درآﻣﺪي ﺑﺮ ﻛﺘﺎب ‪21 ..................................................................................................................‬‬
‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭼﺎپ اول ‪22 ...................................................................................................................‬‬
‫ﻳﺎ اﷲ ‪27 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ وﺳﭙﺎس ﺑﮕﺰار ‪30 .........................................................................................................‬‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ ‪31 ................................................................................................................‬‬
‫اﻣﺮوز ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز ‪33 ................................................................................................................‬‬
‫آﻳﻨﺪه را ﺑﮕﺬار ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪36 ........................................................................................................ ...‬‬
‫از ﻫﻴﭽﻜﺲ اﻧﺘﻈﺎر ﺗﺸﻜﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش ‪39 .................................................................................‬‬
‫ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ آراﻣﺶ اﺳﺖ‪41 .....................................................................................‬‬
‫ﺧﻸ ﺑﻴﻜﺎري را ﺑﺎ ﻛﺎر ﻛﺮدن ﭘﺮ ﻛﻨﻴﺪ ‪43 ....................................................................................‬‬
‫ﺑﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺒﺎش ‪44 .............................................................................................................‬‬
‫ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ‪45 ............................................................................................................................‬‬
‫از ﻟﻴﻤﻮي ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﺑﺴﺎز‪49 ..........................................................................................‬‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ درﻣﺎﻧﺪه را ﺟﻮاب ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او را ﺻﺪا ﺑﺰﻧﺪ؟‪50 ...........................................‬‬
‫در ﺧﺎﻧﻪ ات ﺟﺎي ﺑﮕﻴﺮ ‪52 ..........................................................................................................‬‬
‫ﻋﻮض ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﺧﺪا ﻣﻲ دﻫﺪ ‪53 .........................................................................................‬‬
‫اﻳﻤﺎن ﻳﻌﻨﻲ زﻧﺪﮔﻲ ‪55 ...............................................................................................................‬‬
‫ﻋﺴﻞ را ﺑﺮدار‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﻨﺪو را ﻧﺸﻜﻦ ‪57 .........................................................................................‬‬
‫دﻟﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪا آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪58 ................................................................................................‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن از ﻟﻄﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻄﺎ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪ‬
‫ﻣﻲ ورزﻧﺪ؟ ‪60 ............................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪4‬‬

‫واﻗﻊ ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻨﮕﺮ ‪61 ....................................................................................................‬‬

‫ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﺪﮔﺎن را ﻣﺎﻳﻪ دﻟﺠﻮﻳﻲ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار ﺑﺪه ‪62 .............................................‬‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ..‬ﻧﻤﺎز ‪64 .............................................................................................................................‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و او ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪66 ............................................................. .‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬ﺑﮕﻮ‪ :‬در زﻣﻴﻦ ﺳﻴﺎﺣﺖ ﻛﻨﻴﺪ« ‪68 ......................................................‬‬ ‫™ ‪F #$ ’ûÎ #( ρã‬‬
‫≅ ‪Å‬‬
‫‪ö %è ‬‬

‫ﺻﺒﺮ زﻳﺒﺎ ‪69 ...............................................................................................................................‬‬

‫ﻛﺮه زﻣﻴﻦ را روي ﺳﺮت ﻣﮕﺬار ‪70 ............................................................................................‬‬
‫ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﺗﻮ را از ﺑﻴﻦ ﻧﺒﺮد ‪71 ................................................................................‬‬
‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻬﺮه ﺗﻮ ﻧﻤﻮده راﺿﻲ ﺑﺎش‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺗﻮاﻧﮕﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻮد ‪73 .................‬‬
‫ﺑﻬﺸﺘﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد آور ﻛﻪ ﭘﻬﻨﺎي آن ﺑﻪ اﻧﺪازه آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪75 ................................... .‬‬
‫_ ‪» 〈 $ÜV ™y ρu πZ Β¨ &é Νö 3ä ≈Ψs =ù èy‬و ﺷﻤﺎ را اﻣﺘﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﮔﺮداﻧﺪه اﻳﻢ«‪77 ...................................‬‬ ‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪y 7‬‬ ‫‪x .x ρu ‬‬

‫ﻏﻢ ﺧﻮردن از ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻋﻲ اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ ‪78 ......................................................................‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪84 ......................................................................................................................................‬‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن ‪86 ............................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪96 ......................................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻌﻤﺖ درد و رﻧﺞ‪97 ...................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖ ‪102 .....................................................................................................................‬‬
‫ﻫﻨﺮ ﺷﺎدي ‪104 ..........................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪110 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل اﺣﺴﺎﺳﺎت ‪112 ................................................................................................................‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﺳﻌﺎدت اﺻﺤﺎب
ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﺤﻤﺪ  ‪114 ...............................................................‬‬
‫رﻧﺞ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ را از زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد دور ﺑﻴﻨﺪاز ‪117 .........................................................................‬‬
‫اﺿﻄﺮاب و آﺷﻔﺘﮕﻲ را رﻫﺎ ﻛﻦ ‪119 ..........................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪123 ....................................................................................................................................‬‬
‫اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ ،‬آﻣﺮزﮔﺎر و ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮاﺳﺖ‪124 ...........................................‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪128 ................................................ .‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺮ ﻃﺮف ﺷﺪن رﻧﺞ و اﻧﺪوه ﺑﺎش‪131 ......................................................... .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪134 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﻫﻤﻮاره ﺧﺪا را ﻳﺎد ﻛﻦ ‪136 .......................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و از رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﺒﺎش ‪137 ........................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﻫﺮ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺪ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺒﺨﺶ‪138 .......................................................... .‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ از دﺳﺖ داده اي‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﺗﻮ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي زﻳﺎدي داري‪139 .................. .‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﻲ ارزش‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‪140 .....................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﻧﺎراﺣﺘﻲ را دور ﺑﻴﻨﺪاز ‪141 .......................................................................................‬‬
‫از ﻗﺪرﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮده اي‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﺒﺎش‪142 .......................................... .‬‬
‫از ﺳﺮزﻧﺶ ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ‪143 .............................................................................‬‬
‫از ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﻋﺎﻓﻴﺖ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪144 ................ .‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺗﻔﺎﻗﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺮان و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش ‪145 ........................................................‬‬
‫از اﻧﺘﻘﺎد ﺣﺴﻮدان و ﻳﺎوه ﮔﻮﻳﺎن ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ‪146 ..........................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪151 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاﻳﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰﻳﻦ‪152 .................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺮدم ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﻦ ‪152 ...........................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ارزش ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﻏﻢ ﻣﻲ ﺧﻮري‪ ،‬ﺑﺪان ‪154 .........................................‬‬
‫ﻣﺎداﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ‪155 ..................................................................‬‬
‫ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺨﻦ زﺷﺖ ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻗﺪﻣﺖ زﻳﺎدي دارد‪160 ..................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪163 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ و ﺗﺤﻤﻞ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬راه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و رﺳﺘﮕﺎري و‬
‫ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ‪164 ..................................................................................................................... .‬‬
‫از رﻓﺘﺎري ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش و ﺑﻪ رﻓﺘﺎري ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا دارﻧﺪ‪166 .... .‬‬
‫از ﺗﻨﮕﻲ و ﻛﻤﻲ روزي اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش ‪167 ............................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪6‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ اﺳﺒﺎﺑﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺼﻴﺒﺖ زده آﺳﺎن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ از‬
‫ﺟﻤﻠﻪ‪168 ..................................................................................................................................:‬‬
‫ﺑﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺒﺎش ‪169 ...........................................................................................................‬‬
‫ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﺜﺒﺖ آن ﺑﺮ ﺑﻨﺪه ‪170 ............................................................................‬‬
‫از ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش ‪175 ...............................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪176 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ‪177 ................................................................................................‬‬
‫وﻗﺘﻲ آﻣﻴﺨﺘﻪ اي از ﺷﺶ دارو داري‪ ،‬ﭼﺮا ﻏﻢ ﻣﻲ ﺧﻮري؟! ‪179 ...............................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﺳﻌﻲ ﻛﻦ ﺑﺎ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدن ﺑﻪ دﻳﮕﺮان از ﺧﻮد ﻧﺎم ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﺑﮕﺬاري‪180 ...... .‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ از ﻏﻢ و اﻧﺪوه اﺳﺖ‪181 ..................................... .‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﺮادران و دوﺳﺘﺎﻧﻲ داري ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪182 .............. ...............‬‬
‫از ﭼﻬﺮه درﻫﻢ ﻛﺸﻴﺪه ﻋﺒﻮس و از ﺑﺨﻞ ﺑﺨﻴﻞ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش ‪183 .....................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪184 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ‪186 ......................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻨﻲ ﭼﻨﺪ در ﻓﻀﻞ ﻛﺘﺎب ‪188 ................................................................................................‬‬
‫ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ‪189 .......................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ وﻗﺘﻲ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻲ ﮔﺮﻓﺖ ‪190 .........................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪192 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﺻﺤﻨﻪ اي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﻴﺎﺗﻲ دﻳﮕﺮ و روزي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد ‪193 ........................‬‬
‫ﺷﻤﻪ اي از ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ ‪194 ....................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و درﺑﺎره اﻣﺮوز و دﻳﺮوز و ﻓﺮداﻳﺖ اﻳﻦ ﺳﺆاﻟﻬﺎ را از ﺧﻮد ﺑﭙﺮس‪196 .......................... .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪197 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﺟﺴﻢ و ﺗﻮاﻧﺖ را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪199 ...................................... .‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻏﻢ و اﻧﺪوه ‪200 ...........................................................................................‬‬
‫ﻛﻴﻨﻪ و ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﭼﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟! ‪201 ........................................................................‬‬
‫‪7‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﺎ آراﻣﺶ اﻧﺠﺎم ﺑﺪه‪202 ...............................................................................................‬‬

‫ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش ‪202 ...............................................................................‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺧﻴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮت زد‪203 ................................................................................................ ...‬‬
‫از ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺳﺎزﻧﺪه و ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﺸﻮ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﮔﺮﻣﻲ از آن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﻦ ‪203 .................‬‬
‫ﻣﺘﺮدد ﻣﺒﺎش؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻛﻦ و ﺑﻴﻜﺎري را ﺗﺮك ﺑﮕﻮ ‪205 ..............................................‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺎﻳﻌﺎت واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪206 ..............................................................................................‬‬
‫ﻧﺮم ﺧﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را از ﻟﻐﺰﺷﮕﺎﻫﻬﺎ دور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪207 .......................................................................‬‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎز ﻧﻤﻲ آﻳﺪ ‪207 ..................................................................................................‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ را در درون ﺧﻮد ﺑﺠﻮي‪ ،‬ﻧﻪ در اﻃﺮاف و ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺖ ‪208 ...........................................‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ارزش ﻏﻢ ﺧﻮردن ﻧﺪارد ‪208 ..........................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪210 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ‪212 .........................................................................................‬‬
‫ﺑﺮاي ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﻲ ارزش ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن دﻧﻴﺎ ﻫﻤﻪ اش ﺑﻲ ارزش اﺳﺖ ‪214 ..........................‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺘﻢ آﺷﻜﺎري ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ‪216 ........................................................‬‬
‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ‪218 ...........................................................................................‬‬
‫از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺷﺮور و از ﻛﺜﺮت آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻜﻦ؛ ﺑﻠﻜﻪ از وﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻧﻴﻚ ﺗﻌﺠﺐ ﻛﻦ‪،‬‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻧﺪك اﻧﺪ ‪218 .................................................................................................................‬‬
‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺮ ﺧﻮرداري از ﻗﻄﻌﻪ اي ﻧﺎن‪ ،‬ﻳﻚ اﺗﺎق و آب و ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‪218 .‬‬
‫از ﻧﻘﻤﺖ ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ ﺷﻮد ‪219 ................................................................‬‬
‫ﺧﻮدت ﺑﺎش ‪221 ........................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪223 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﺿﺮر‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ‪225 ................................................................................................‬‬
‫اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دارو ‪227 .........................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬درﻣﺎﻧﺪه ﻣﺸﺮك را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺖ‪228 ..... ...‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ از آﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ‪231 ........................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪8‬‬

‫وﻗﺘﻲ درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺘﻲ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ‪233 ..................................................................................‬‬

‫رﺿﺎﻳﺖ از ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد ‪234 .................................................................‬‬
‫اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از اﻧﺪاﻣﻬﺎﻳﺖ را از دﺳﺖ داده اي‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ اﻧﺪاﻣﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ ‪237 .................................‬‬
‫روزﮔﺎر‪ ،‬در ﭼﺮﺧﺶ اﺳﺖ ‪239 ....................................................................................................‬‬
‫در زﻣﻴﻦ ﭘﻬﻨﺎور ﺧﺪا ﺳﻴﺎﺣﺖ ﻛﻦ ‪241 ........................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪242 ....................................................................................................................................‬‬
‫در واﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻢ ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ‪243 ..........................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﺑﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﮔﻮش ﺑﺴﭙﺎر ‪244 ............................................................................‬‬
‫از وﻗﻮع ﻓﺠﺎﻳﻊ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺗﻮ‪ ،‬راز ﻗﻀﻴﻪ و ﻓﺮﺟﺎﻣﺶ را ﻧﻤﻲ داﻧﻲ‪245 ..................... .‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ دﻧﻴﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰﺗﺮ از آﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي آن اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑﺎﺷﻲ ‪248 .........................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن داري ‪249 ...........................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪250 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪي‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮ ﺷﻮد‪251 .... .‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه اﺳﻼم را ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ‪،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ‪252 ...................................................................................‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪256 .................................................................................................‬‬
‫ﻟﻮازم ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ‪257 .................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻘﺮر ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﻣﺮد ‪259 ........................................................................‬‬
‫ﻫﻤﻮاره ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬ﻳﺎ ذا اﻟﺠﻼل واﻻﻛﺮام ‪260 ................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪266 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﺗﺮس از ﺣﺴﻮد‪267 ................................................................................................................. ...‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﺧﻼق ﻧﻴﻚ رﻓﺘﺎر ﻛﻦ ‪267 ........................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻲ؟ ‪268 ................................................................................‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي وﺧﻴﻢ ﮔﻨﺎه ‪270 ..........................................................................................................‬‬
‫رزق و روزي را ﺑﺪور از ﺣﺮص و آز ﺑﺠﻮي ‪271 ........................................................................‬‬
‫راز ﻫﺪاﻳﺖ و رﻫﻴﺎﺑﻲ ‪273 ...........................................................................................................‬‬
‫‪9‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﺧﻮاﻫﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ده ﻏﻨﭽﻪ را ﺑﭽﻴﻨﺪ ‪275 ............................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪279 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و واﻗﻊ ﻧﮕﺮ ﺑﺎش ‪280 .................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻏﻢ ﻣﻲ ﺧﻮري‪ ،‬ﺑﻪ زودي ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪287 ................................. .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪288 ....................................................................................................................................‬‬
‫اﻓﺴﺮده ﻣﺒﺎش؛ زﻳﺮا اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬راه ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺷﻘﺎوت اﺳﺖ‪289 .............................................. .‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬دروازه ﺧﻮدﻛﺸﻲ اﺳﺖ‪290 .......................................................................................‬‬
‫اﺳﺘﻐﻔﺎر‪ ،‬ﺷﻜﻨﻨﺪه ﻗﻔﻠﻬﺎﺳﺖ ‪297 .................................................................................................‬‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﻣﺮدم ﺑﺎش ‪301 ...........................................................................................................‬‬
‫آدم ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮ‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ‪302 ............................................................................................‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎش ‪305 ................................................................................................‬‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ آراﻣﺶ ‪306 ....................................................................................................................‬‬
‫ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ‪309 ...............................................................................................................‬‬
‫ﻟﺬت آزادي ‪309 .........................................................................................................................‬‬
‫ﺑﺎﻟﺶ ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري ‪310 .............................................................................................................‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺎﻳﻌﺎت ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﻦ‪311 .........................................................................................................‬‬
‫دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ زﻳﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﺪ ‪311 ......................................................................‬‬
‫ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻨﮕﺮ‪313 ..............................................................................................‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺧﺪاوﻧﺪ ‪315 ...................................................................................................‬‬
‫ﺣﺮص و آز‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد ‪316 ................................................................................................‬‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺖ را ﻣﻲ زداﻳﻨﺪ‪316 .............................................................................................‬‬
‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ 〈 ‪317 ...........................................................................................‬‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫! ‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫‪x ‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪319 ...............................................................................................................‬‬

‫رﻧﺞ ﺟﺎه و ﻣﻘﺎم ‪320 ...................................................................................................................‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻤﺎز ﺑﺸﺘﺎب ‪322 ..........................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪10‬‬

‫ﺻﺪﻗﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ آراﻣﺶ اﺳﺖ‪324 .................................................................................................. .‬‬

‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ ‪327 ...................................................................................................................‬‬
‫اوراد و اذﻛﺎر ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻲ‪329 .....................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪331 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻗﺮآن‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺧﺠﺴﺘﻪ ‪332 ..........................................................................................................‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﻬﺮت ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن ﺗﺎواﻧﺶ‪ ،‬اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ اﺳﺖ ‪333 ....................................‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰه ‪334 .....................................................................................................................‬‬
‫ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﻮﺳﺖ ‪336 ...............................................................................................‬‬
‫ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﺪا در ﭘﺬﻳﺮش ﺗﻘﺪﻳﺮ ‪336 ..............................................................................................‬‬
‫از اﻣﺎرت ﺗﺎ ﻧﺠﺎري‪337 ..............................................................................................................‬‬
‫ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻧﺎاﻫﻼن‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ رﻧﺞ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ اﺳﺖ‪338 .................................................................‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﺪﮔﺎن ‪340 ..................................................................................................‬‬
‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺸﻢ‪342 ...............................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪347 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻦ ‪348 ...............................................................................‬‬
‫ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻛﻦ‪352 .................................................................................................................‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮ ‪352 ....................................................................................................................‬‬
‫ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﻮده ام ‪353 ...................................................................................................‬‬
‫ﺑﺮ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ اﺟﻤﺎع ﻛﺮده اﻧﺪ‪354 .............................................................................................. ...‬‬
‫ﺳﺘﻤﻜﺎر را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺴﭙﺎر ‪355 ......................................................................................................‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه اﻳﺮان و ﭘﻴﺮزن ‪356 .........................................................................................................‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻘﺺ و ﻛﺎﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪357 ................................................................‬‬
‫ﻳﻚ اﻋﺘﺮاف ‪362 ........................................................................................................................‬‬
‫ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﺑﺎ اﺑﻠﻬﺎن ‪364 ...............................................................................................................‬‬
‫اﻳﻤﺎن‪ ،‬راه ﻧﺠﺎت ‪366 .................................................................................................................‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﻛﻔﺎر ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ! ‪369 ..............................................................................................................‬‬

‫اراده آﻫﻨﻴﻦ ‪370 .........................................................................................................................‬‬
‫ﻓﻄﺮت ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ ‪372 ..............................................................................................................‬‬
‫ﺑﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ روزي ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺼﻲ دارد‪373 ....................................................... .‬‬
‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮ ‪374 .....................................................................................................‬‬
‫در زﻧﺪﮔﻴﺖ ﻟﺤﻈﺎت ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد‪379 ......................................................................... .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪385 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺒﺎ‪ ،‬راه ﺳﻌﺎدت ‪386 ....................................................................................................‬‬
‫داﻧﺶ ﻣﻔﻴﺪ و داﻧﺶ ﻣﻀﺮ ‪388 ...................................................................................................‬‬
‫ﺑﺮ داﻧﺶ و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎﺗﺖ ﺑﻴﻔﺰاي ‪390 ..............................................................................................‬‬
‫ﺧﻮدت را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻦ ‪392 ........................................................................................................‬‬
‫اﺣﺘﻴﺎط ﻛﻨﻴﺪ‪393 ........................................................................................................................‬‬
‫دل ﻣﺮدم را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎور‪394 ..................................................................................................‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻔﺮ ﻛﻦ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺧﺪا را ﺑﺒﻴﻦ ‪395 ....................................‬‬
‫ﺗﻬﺠﺪ ﺑﮕﺰار ‪397 ........................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪398 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ ‪399 .......................................................................................................‬‬
‫ﻣﺤﺒﺖ واﻗﻌﻲ ‪400 ......................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪402 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ ‪403 ..........................................................................................‬‬
‫ﻗﻮاﻋﺪ و اﺻﻮل دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آراﻣﺶ ‪405 .....................................................................................‬‬
‫از ﻋﺸﻖ و دﻟﺪادﮔﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰ ‪406 .................................................................................................‬‬
‫ﺣﻘﻮق ﺑﺮادري ‪409 .....................................................................................................................‬‬
‫ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎه اﺳﺮاري دارد؛ وﻟﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﻣﺸﻮ! ‪410 ............................................................‬‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل روزي ﺑﺮو‪ ،‬اﻣﺎ آزﻣﻨﺪ ﻣﺒﺎش ‪411 ..................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪12‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪413 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ آﺳﺎن‪413 .................................................................................................................. ...‬‬
‫{ ‪» 〈 ’4 ?n ãô‬ﻣﺘﺮس ﺗﻮ ﺑﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻲ« ‪414 ...................................................‬‬ ‫‪y Ρ¯ )Î #‬‬
‫‪F #$ |MΡ&r 7‬‬ ‫‚ ‪ô‬‬
‫‪y ?s ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬

‫از ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻦ ‪415 .......................................................................................................‬‬

‫در ﭘﻨﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ ،‬ﺑﻴﺎرام ‪416 ...................................................................................................‬‬
‫دو ﮔﻔﺘﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ ‪417 ...............................................................................................................‬‬
‫ﺷﻤﻪ اي از ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﺼﺎﺋﺐ ‪418 ...................................................................................................‬‬
‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﻫﺪاﻳﺖ و ﺷﻔﺎﺳﺖ ‪419 ..............................................................................................‬‬
‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ ‪420 ......................................................................................................‬‬
‫ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﻫﺪﻳﻪ اي اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ‪421 .............................................................................................‬‬
‫ﻣﺮد ﻧﻜﻮﻧﺎم ﻧﻤﻴﺮد ﻫﺮﮔﺰ ‪421 ......................................................................................................‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺛﻴﻪ ﻫﺎ ‪422 .............................................................................................................‬‬
‫راز و ﻧﻴﺎزي ﺑﺎ ﺧﺪا ‪427 ..............................................................................................................‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎري ﻛﻪ ﺳﺘﻢ و ﺑﻲ ﻋﺪاﻟﺘﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ‪428 .......................................................................‬‬
‫ﺧﻮدت ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد را ﺑﻨﻮﻳﺲ ‪429 ...............................................................................................‬‬
‫ﺑﻪ ﻛﻼم ﺧﺪا ﮔﻮش ﺑﺴﭙﺎر ‪431 ...................................................................................................‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‪435 .............................................................................. ...‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪437 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﻳﺎ ﻋﺬاب ‪439 ...................................................................................................................‬‬
‫‪ô ¹‬‬
‫‪x ‘u ‰‬‬
‫‪» 〈 8‬آﻳﺎ دﻟﺖ را ﺑﺮاﻳﺖ ﻧﮕﺸﻮدﻳﻢ؟« ‪440 ...............................................‬‬ ‫‪| 7‬‬ ‫‪÷ u ³‬‬
‫‪y 9s y‬‬ ‫‪ô Σn Ο‬‬
‫‪ó 9s &r ‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮب ‪441 .......................................................................................................................‬‬

‫ﺳﻌﺎدت ﭼﻴﺴﺖ؟! ‪444 ................................................................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻦ ﭘﺎك ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺎﻻﻣﻲ رود ‪448 .................................................................................‬‬
‫ﮔﺮﻓﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ ‪449 ....................................................................................................‬‬
‫دﻋﺎي ﻣﻈﻠﻮم ‪452 ......................................................................................................................‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻨﻢ‪453 ...........................................................................................................................‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه و ﻫﻢ ﺻﺤﺒﺘﻲ داﺷﺖ ‪454 ......................................................................................‬‬
‫اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ اي ﺷﺮﻋﻲ و ﻋﻘﻠﻲ ‪455 ....................................................................................‬‬
‫اﻓﺘﺨﺎراﺗﻲ ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ روﻧﺪ ‪457 ............................................................................................‬‬
‫ﻛﺴﺐ ﻓﻀﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺗﺎج زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ ‪459 ..............................................................................‬‬
‫ﺟﺎوداﻧﮕﻲ و ﻧﻌﻤﺖ آﻧﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﺠﺎ ‪462 ................................................................................‬‬
‫دﺷﻤﻨﺎن آﻳﻴﻦ اﻟﻬﻲ ‪463 .............................................................................................................‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دﻧﻴﺎ‪465 .........................................................................................................................‬‬
‫ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ‪468 ..................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪469 ....................................................................................................................................‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ زﻳﺴﺘﻨﺪ؟‪470 .....................................................................................................‬‬
‫اﻗﻮال ﺣﻜﻤﺎ درﺑﺎره ﺻﺒﺮ ‪471 ......................................................................................................‬‬
‫ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﺧﺪا ‪474 ..............................................................................................................‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺷﻜﻴﺒﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪475 ......................................................................‬‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن آﺳﺎن ﺷﺪن ﺑﻼﻫﺎ‪477 ....................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪478 ....................................................................................................................................‬‬
‫از ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺣﺎﻟﻲ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ارزش ﺗﻮ‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ ‪478 ..............................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﻛﺘﺎﺑﺨﻮاﻧﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را رﺷﺪ ﻣﻲ دﻫﺪ ‪479 .............................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‪ ،‬ﺷﮕﻔﺘﻴﻬﺎي آﻓﺮﻳﻨﺶ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻦ ‪480 ...................................................................‬‬
‫ﻳﺎاﷲ! ﻳﺎ اﷲ! ‪486 .......................................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ روزﮔﺎر ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ اﺳﺖ ‪488 ........................................................................................‬‬
‫‪» 〈 Νö κÎ 5hÍ ‘u ’ûÎ #( θϑ‬اﻳﻦ دو‪ ،‬ﻃﺮﻓﻴﻦ دﻋﻮا ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره‬
‫‪ß Á‬‬ ‫‪÷ #$ β‬‬
‫‪| Gt z‬‬ ‫‪È $ϑ‬‬ ‫‪ó z‬‬
‫‪y Á‬‬ ‫‹‪È #‬‬
‫‪y β‬‬ ‫‪x ≈δ‬‬
‫‪y ‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎنﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪489 ....................................................................... .‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺖ ﺷﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪490 ...................................................................................‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ و ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ‪492 .............................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪14‬‬

‫اي اﻧﺴﺎن! ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ‪496 ..........................................................................................................‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‪500 ....................................................................................................................................‬‬
‫دﻟﺪاري ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ زدﮔﺎن ‪501 ..................................................................................................‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي زودرس رﺿﺎﻣﻨﺪي ‪510 .............................................................................................‬‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﺿﺎﻣﻨﺪي ‪511 ...........................................................................................‬‬
‫ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮه اﻧﺴﺎن ﻧﺎراض اﺳﺖ ‪512 ...................................................................................‬‬
‫ﻓﻮاﻳﺪ رﺿﺎﻣﻨﺪي ‪512 ..................................................................................................................‬‬
‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد ‪514 ................................................................................................‬‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬دروازه ﺳﻼﻣﺘﻲ اﺳﺖ ‪514 ........................................................................................‬‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮي و آﺳﺎﻳﺶ اﺳﺖ ‪516 ..................................................................................‬‬
‫ﺛﻤﺮه رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري و ﺷﻜﺮ اﺳﺖ ‪517 ........................................................................‬‬
‫ﺛﻤﺮه ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ اﺳﺖ ‪517 ........................................................................................‬‬
‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬دام ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‪518 ............................................................................................ .‬‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﻫﻮا و ﻫﻮس را از وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪519 ................................................ .‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪519 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ از ﻟﻐﺰﺷﻬﺎي ﺑﺮادران ‪520 .......................................................................................‬‬
‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﻓﺮاﻏﺖ‪524 ..............................................................................................................‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺳﺎز ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ ‪525 .............................................................................................‬‬
‫ﭼﺮاﻏﻲ ﺑﺮ ﻓﺮاز راه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان ‪528 ..........................................................................................‬‬
‫ﻋﺰت و اﺣﺘﺮام ﻳﻚ اﻣﺘﺤﺎن اﺳﺖ‪530 ...................................................................................... .‬‬
‫ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ‪532 ..........................................................................................................‬‬
‫ﻫﻤﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪي آﺳﻤﺎن ‪532 ......................................................................................................‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎ ‪534 ...............................................................................................................‬‬
‫ﺷﻔﺎدﻫﻨﺪه‪ ،‬ﺧﺪاﺳﺖ‪534 .............................................................................................................‬‬
‫اﺣﺘﻴﺎط ﻛﻦ ‪537 .........................................................................................................................‬‬
‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻦ ‪537 .........................................................................................................................‬‬
‫‪15‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮ و اﻗﺪام ﻛﻦ ‪538 ....................................................................................................‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪539 ..................................................................................‬‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪن ﺗﺎ ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﺠﺎت ‪541 ..................................................................................‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺖ‪ ،‬ارﺣﻢ اﻟﺮاﺣﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪544 ............................................................................................ .‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ ﺑﺎش ‪544 .....................................................................................................................‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ رﻧﺞ و ﺧﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ ‪545 ..................................................................................‬‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ روي‪ ،‬از ﻫﻼﻛﺖ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ‪547 .............................................................................. .‬‬
‫ﺧﺼﻠﺘﻬﺎي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎر ارزﻳﺎﺑﻲ اوﺳﺖ ‪548 .............................................................................‬‬
‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اي ‪548 ......................................................................................................‬‬
‫ذﻛﺎوت و ﻧﺒﻮغ را ﺑﺎﻳﺪ رﺷﺪ داد ‪549 ...........................................................................................‬‬
‫زﻳﺒﺎ ﺑﺎش ﺗﺎ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را زﻳﺒﺎ ﺑﺒﻴﻨﻲ ‪551 ..............................................................................‬‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﺷﺐ ﺳﻴﻪ‪ ،‬ﺳﭙﻴﺪ اﺳﺖ‪553 ................................................................................................‬‬
‫ﺗﻮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻨﻪ ﺑﻮرزي ‪554 .........................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪555 ....................................................................................................................................‬‬
‫داﻧﺶ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ آﺳﺎﻳﺶ و راﺣﺘﻲ اﺳﺖ‪556 ................................................................................... .‬‬
‫اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻪ‪557 ........................................................................................................................ ....‬‬
‫ﺷﺮح ﺻﺪر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ‪558 ............................................................................................................‬‬
‫آﻫﺴﺘﻪ‪ ...‬آﻫﺴﺘﻪ‪558 ............................................................................................................... ...‬‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ؟! ‪560 ..........................................................................................................‬‬
‫ﺳﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮ ‪561 ..............................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪562 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ ‪563 .....................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﭙﺮ ﺑﻼﺳﺖ ‪564 .............................................................................................................‬‬
‫رﻫﺮو آﻧﺴﺖ ﻛﻪ آﻫﺴﺘﻪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ رود‪566 .................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪579 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪571 ......................................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪16‬‬

‫ﮔﺎﻣﻬﺎي ﺳﻨﺠﻴﺪه ‪571 ................................................................................................................‬‬

‫ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﻣﺒﺎش ‪573 .....................................................................................................................‬‬
‫ارزش واﻗﻌﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﻳﻤﺎن و اﺧﻼﻗﺘﺎن اﺳﺖ ‪574 ........................................................................‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت اﻳﻨﻬﺎ‪577 ...................................................................................................... ...‬‬
‫واي از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺗﻴﺮه روزي اﻳﻨﻬﺎ‪578 .................................................................................. ...‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪579 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﺑﺎ زﻧﺎن ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ ‪580 .........................................................................................................‬‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪي در ﺑﺪو ورود ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ‪580 .............................................................................................‬‬
‫اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ‪ ،‬زﻫﺮ ﻣﻬﻠﻜﻲ اﺳﺖ ‪584 ...........................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪585 ....................................................................................................................................‬‬
‫در ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮان ذوب ﻣﺸﻮ‪586 .........................................................................................‬‬
‫در اﻧﺘﻈﺎر ﻟﻄﻒ ﺧﺪا ‪588 .............................................................................................................‬‬
‫ﻣﺸﺘﺎق ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎش ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ آراﻣﺶ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ ‪589 ............................................................‬‬
‫ﺳﻔﺮه ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺧﺪا ‪590 .............................................................................................................‬‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ و آراﻣﺶ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪592 ................................................................................. .‬‬
‫ﻣﻴﺎﻧﻪ روي و اﻋﺘﺪال ‪595 ...........................................................................................................‬‬
‫ﻧﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻪ آن ‪597 .....................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪597 ....................................................................................................................................‬‬
‫اوﻟﻴﺎي ﺧﺪا ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ‪598 ..........................................................................................‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ ‪599 .......................................................................................‬‬
‫و از ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه اش روزي ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺼﻮرش را ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪601 ............................. .‬‬
‫ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎران ﻣﻲ دﻫﺪ‪602 ................................................................................................ .‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻪ او داد‪604 ......................................................................... ...‬‬
‫ﻓﻘﻂ از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاه ‪605 ...............................................................................................................‬‬
‫ﻟﺤﻈﺎت ارزﺷﻤﻨﺪ‪606 .................................................................................................................‬‬
‫‪17‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬

‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮگ ﻳﺎ ﻓﺮار از ﻣﺮگ؟ ‪609 .........................................................................................‬‬

‫داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﻣﺮگ ‪610 .....................................................................................................‬‬
‫ﻫﻴﭻ ﻓﺮﻳﺎدرﺳﻲ ﺟﺰ اﷲ ﻧﻴﺴﺖ ‪613 ............................................................................................‬‬
‫ﭼﻪ دردﻫﺎ ﻛﻪ درﻣﺎن ﺷﻮد! ‪615 ..................................................................................................‬‬
‫ﻛﺮاﻣﺎت اوﻟﻴﺎ ‪616 .......................................................................................................................‬‬
‫اﷲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﺳﺎز و ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ‪617 ...........................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪618 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻧﻘﺶ روزي ﺣﻼل در اﺟﺎﺑﺖ دﻋﺎ‪619 ........................................................................................‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻮي ﺧﺪاﻳﻨﺪ ‪622 ...................................................................................................‬‬
‫از ﺧﺪا راﺿﻲ ﺑﺎش ‪626 ..............................................................................................................‬‬
‫ﻓﺮﻳﺎدي در ﻣﻴﺎن ﻧﺨﻠﻬﺎ ‪633 .......................................................................................................‬‬
‫ﺟﻮاﻳﺰ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ‪634 ...................................................................................................‬‬
‫رﺿﺎﻳﺖ و ﺧﺸﻨﻮدي ﺣﺘﻲ ﺑﺮ روي اﺧﮕﺮ آﺗﺶ‪636 ................................................................ !...‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪638 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ‪639 ..................................................................................................‬‬
‫اﺳﺘﻮار و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺑﺎش ‪642 ...........................................................................................................‬‬
‫ﺷﮕﻔﺘﺎ از ﻣﺎ‪645 ..................................................................................................................... !...‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪646 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﺗﺎوان ﺳﺨﻦ ﺟﺬاب ‪648 .............................................................................................................‬‬
‫راﺣﺘﻲ‪ ،‬در ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ ‪649 ......................................................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪651 ....................................................................................................................................‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ و آراﻣﺶ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﺪف رﺳﻴﺪ‪653 .........................................................................‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‪657 ....................................................................................................................................‬‬
‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺳﻮدي ﻧﺪارد‪657 .............................................................................................‬‬
‫درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺐ راﺣﺘﻲ اﺳﺖ‪658 ..........................................................................................‬‬
‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮ‪659 ...........................................................................................‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪18‬‬

‫دﻧﻴﺎي ﺧﻮب‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﺧﻮراك ﻛﺎﻓﻲ و ﺻﺤﺖ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ‪661 .............................‬‬
‫آﺗﺶ دﺷﻤﻨﻲ را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻦ‪663 ..............................................................................................‬‬
‫ارزش ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﻛﻢ ﻣﻜﻦ ‪665 ..............................................................................................‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻛﻨﻲ ‪671 ....................................................................................................‬‬
‫ﺗﻼﺷﻬﺎي دﻳﮕﺮان را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻧﻜﻦ ‪672 ........................................................................................‬‬
‫ﺧﻮدت ﺑﺎش ‪673 ........................................................................................................................‬‬
‫ﻛﺎري را ﻛﻪ در ﺗﻮاﻧﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬رﻫﺎ ﻛﻦ‪674 ................................................................................‬‬
‫ﺑﻲ ﻧﻈﻢ و ﺑﻲ ﻫﺪف ﻣﺒﺎش ‪675 .................................................................................................‬‬
‫ﻓﺰون ﻃﻠﺒﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﻏﻔﻠﺖ اﺳﺖ ‪676 ............................................................................................‬‬
‫‪19‬‬ ‫ﺳﺨﻦ ﻧﺎﺷﺮ‬

‫‬
‫ﺳﺨﻦ ﻧﺎﺷﺮ‬

‫اﻟﺤﻤﺪ ﷲ و اﻟﺼﻠﻮة و اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻲ رﺳﻮل اﷲ و آﻟﻪ و ﺻﺤﺒﻪ؛‬

‫رﺳﺘﮕﺎري‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﻫﺪﻓﻲ ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺑﻪ درازاي ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ؛ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اي ﻛﻪ‬

‫ﺑﺸﺮﻳﺖ‪ ،‬در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﺮﺧﻲ ﺷﮕﺮد ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ‬
‫زﻳﺴﺘﻦ را ﻳﺎد داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛ اﻣﺎ آﻧﺎن ﻛﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ درﺳﺘﻲ از ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ و راﻫﻬﺎي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن را ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺴﺮت ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻃﻌﻢ‬
‫آراﻣﺶ را ﻧﭽﺸﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻨﻚ ﻛﻪ ﻫﻴﺎﻫﻮي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺪرن‪ ،‬دود ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻮغ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﻬﺎ‪ ،‬اﻧﺒﻮه ﻛﺎﻻﻫﺎي‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪي و ﺗﺮس از ﺳﻼﺣﻬﺎي ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻣﻴﻜﺮوﺑﻲ و اﺗﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺎري ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﺸﺮ ﭼﻨﺒﺮه زده و ﺗﺮس و اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﻴﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺑﺸﺮي ﺳﺎﻳﻪ اﻓﻜﻨﺪه و‬
‫ﻣﺎﻧﻊ از ﺗﺎﺑﺶ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﮔﺮﻣﺎﺑﺨﺶ آراﻣﺶ ﺑﺮ ﭘﻬﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎزده زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﮔﺮدﻳﺪه‪،‬‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪي ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺗﺎ از ﻳﻜﺴﻮ ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﻏﻢ و اﻧﺪوه را ﺑﺎزﺷﻨﺎﺳﻴﻢ و از دﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﺳﻌﺎدت و آراﻣﺶ را ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺑﺸﺮِ‬
‫ﺳﺮﮔﺮدان در وادي ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن دﺳﺘﺶ را ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و او را از‬
‫ﺻﺤﺮاي داغ ﺑﻴﻘﺮاري ﺑﻪ ﺳﺎﻳﻪ ﺳﺎر ﺧﻨﻚ و دل آرام ﺳﻜﻮن و اﻃﻤﻴﻨﺎن ﺳﻮق دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪20‬‬

‫اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻨﺖ اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﻣﻔﺘﺨﺮ اﺳﺖ در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﻛﺘﺎب )ﻻ ﺗﺤﺰن( را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‬
‫»ﻏﻢ ﻣﺨﻮر« ﺑﻪ زﺑﺎن ﻓﺎرﺳﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮاﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪،‬‬
‫ﺑﺎ ادﺑﻴﺎﺗﻲ ﺟﺬاب‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻠﻢ دﻛﺘﺮ ﻋﺎﺋﺾ ﻗﺮﻧﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﺷﺪه و ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻌﺎدت و راﻫﻬﺎي زدودن ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﭘﺮﺗﻴﺮاژﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي دﻧﻴﺎ ﺑﻮده‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﻨﺖ اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺿﻤﻦ اﺑﺮاز‬
‫ﺧﺮﺳﻨﺪي از ﺗﻘﺪﻳﻢ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ارزﻧﺪه ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﻓﺎرﺳﻲ زﺑﺎن‪ ،‬ﻣﺮاﺗﺐ ﺗﺸﻜﺮ و‬
‫ﻗﺪرداﻧﻲ ﺧﻮد را از ﻣﺘﺮﺟﻢ ﻛﺘﺎب‪ ،‬آﻗﺎي ﻣﺤﻤﺪﮔﻞ ﮔﻤﺸﺎدزﻫﻲ‪ ،‬اﻋﻼم ﻣﻲ دارد و‬
‫زﺣﻤﺎت آﻗﺎي ﻣﺤﻤﺪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛﻴﺎﻧﻲ را ارج ﻣﻲ ﻧﻬﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻣﺮاﺟﻌﻪ و ﺑﺎزﻧﮕﺮي اﻳﻦ اﺛﺮ‬
‫را اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪ آن ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﺗﻘﺪﻳﻢ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﺤﺘﺮم‪ ،‬آراﻣﺶ و اﻃﻤﻴﻨﺎن‬
‫ﺧﺎﻃﺮ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﺪﻳﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و زﻣﻴﻨﻪ ﻓﺮاﮔﻴﺮي ﺑﻬﺘﺮ زﻳﺴﺘﻦ را ﺑﻪ ﻳﻜﺎﻳﻚ ﻣﺎ ﺑﻴﺎﻣﻮزد و‬
‫ﺗﻴﺮﮔﻲ ﻏﻢ و اﻧﺪوه را از زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻚ ﺗﻚ ﻣﺎ ﺑﺰداﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻧﺎﺷﺮ‬
‫‪21‬‬ ‫درآﻣﺪي ﺑﺮ ﻛﺘﺎب‬

‫درآﻣﺪي ﺑﺮ ﻛﺘﺎب‬

‫اﺿﻄﺮاب وآﺷﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺑﻲ اﻋﺘﻤﺎدي و ﺣﻴﺮت‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻏﻢ و‬

‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪي و اﺣﺴﺎس ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از وﺿﻌﻴﺖ اﺳﻔﺒﺎر و دردﻧﺎك زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﺸﺮﻳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺟﺪي و ﮔﻴﺮا اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻼج اﻳﻦ ﺗﺮاژدي و‬
‫وﺿﻌﻴﺖ ﻓﺎﺟﻌﻪ آﻣﻴﺰ آن ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻼش ﺷﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺸﻜﻼت زﻣﺎن‬
‫در ﭘﺮﺗﻮ وﺣﻲ و رﻫﻨﻤﻮد رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻫﻤﮕﺎم ﺑﺎ ﻓﻄﺮت ﺳﺎﻟﻢ‪،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫زﻧﺪه و در ﺳﺎﻳﻪ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي ﺟﺬاب و ادﺑﻴﺎت ﮔﻴﺮا ﺣﻞ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب از اﺻﺤﺎب و‬
‫ﺗﺎﺑﻌﻴﻦ ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ و ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه و ﺳﺮوده ﻫﺎي ﺷﺎﻋﺮان ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ‬
‫ﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻣﺎﻫﺮ‪ ،‬اﻧﺪرزﻫﺎي ﻓﺮزاﻧﮕﺎن و رﻫﻨﻤﻮد ﻫﺎي ﻋﻠﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ روﻧﻖ آن اﻓﺰوده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻃﺮﺣﻬﺎ وﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻗﻴﻬﺎ و ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ وﮔﺬﺷﺘﮕﺎن و ﻣﻌﺎﺻﺮان‬
‫ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﻧﻴﺰ ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و درﺳﺘﻲ ﻛﻪ رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از ﻗﺒﻴﻞ روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺠﻼت‪ ،‬وﻳﮋه ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻫﺎ اراﺋﻪ داده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب اﺿﺎﻓﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪،‬آﻣﻴﺨﺘﻪ اي ﻣﺮﺗﺐ و ﺗﻼﺷﻲ ﭘﻴﺮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻚ‬
‫ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ‪»:‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ وآرام ﺑﺎش؛ ﺷﺎد و ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ ﺑﺎش وﻏﻢ ﻣﺨﻮر«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪22‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭼﺎپ اول‬

‫اﻟﺤﻤﺪ ﷲ و اﻟﺼﻠﻮة و اﻟﺴﻼم ﻋﻠﻲ رﺳﻮل اﷲ و ﻋﻠﻲ آﻟﻪ وﺻﺤﺒﻪ‪.‬‬

‫اﻣﻴﺪوارم ﺑﺘﻮاﻧﻴﺪ ﻛﺘﺎب »ﻏﻢ ﻣﺨﻮر« را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ؛ اﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﺧﻮاﻧﺪن اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪،‬آن را ﺑﺎ ﻣﻨﻄﻖ درﺳﺖ و ﻋﻘﻞ ﺳﺎﻟﻢ و ﻓﺮاﺗﺮ از آن‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس‬
‫ﻛﺘﺎب و ﺳﻨﺖ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺶ داوري و ﺣﻜﻢ ﻧﻤﻮدن درﺑﺎره ﭼﻴﺰي ﻗﺒﻞ از آﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎﻓﺘﻦ از آن‪ ،‬ﺳﺘﻢ اﺳﺖ؛‬
‫ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻓﺘﻮا دادن و اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﻛﺮدن ﻗﺒﻞ از اﻃﻼع از ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ و ﭘﻴﺶ از اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن‬
‫درﺑﺎره اش و ﻳﺎ ﻗﺒﻞ از ﺷﻨﻴﺪن ادﻋﺎ و دﻳﺪن ﺣﺠﺖ و ﺧﻮاﻧﺪن دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺳﺘﻢ ﺑﺮ ﻣﻌﺮﻓﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را در ﻣﻮرد ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ درآورده ام ﻛﻪ اﻧﺪوه و‬
‫ﺑﻼﻳﻲ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻪ ﻳﺎ آﺷﻔﺘﮕﻲ و رﻧﺠﻲ‪ ،‬ﺧﻮاب از ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن رﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻚ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ واﻗﻌﻴﺖ دردﻧﺎك ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻫﺴﺘﻴﻢ‪،‬ﻛﻮﺷﻴﺪه ام ﺗﺎ ﻓﺸﺮده و ﭼﻜﻴﺪه ﺗﻼش‬
‫ﻓﻜﺮي ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﺳﺮآﻣﺪان را در درﻣﺎن دل ﺧﻮﻧﻴﻦ و رﻧﺞ دﻳﺪه و روح ﺧﺴﺘﻪ وﺗﻦ‬
‫اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ در ﻗﺎ ﻟﺐ آﻳﺎت و اﺷﻌﺎر‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﺣﺎﻟﺘﻬﺎ و اﻧﺪرزﻫﺎ و ﻧﻜﺎت و ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ از اﻳﻨﺠﺎ و‬
‫آﻧﺠﺎ و ذﻛﺮ ﭘﺎره اي از ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ و داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ اراﺋﻪ دﻫﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﺎد وﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﺎش؛ ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ و آرام ﺑﺎش‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ رﺿﺎﻣﻨﺪي و ﻃﻴﺐ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮي ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪،‬‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻫﺎﺗﻤﺎن را در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺳﻨﺘﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ و در رﻓﺘﺎر ﺑﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬اﺷﻴﺎ و زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ درﮔﻴﺮ ﺷﺪن ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‪،‬‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺷﻴﻮه و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺣﻴﺎت و ﻧﻴﺰ از ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺑﻲ دﻟﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﺑﺎز ﻣﻲ دارد؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫‪23‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭼﺎپ اول‬

‫از ﻧﺰدﻳﻚ ﺻﺪاﻳﺖ ﻣﻲ زﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﺧﻮﺑﻲ ﺧﻮاﻫﻲ داﺷﺖ؛ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎش و ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدت و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ داري‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻦ؛ ﺑﺮاي ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ اﺳﺘﻌﺪاد ﻫﺎﻳﺖ ﺑﻜﻮش و‬
‫رﻧﺠﻬﺎ و ﻧﺎﮔﻮارﻳﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ و ﺧﺴﺘﮕﻴﻬﺎﻳﺶ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻦ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ در‬
‫آﻏﺎز ﻛﺘﺎب ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﻬﻤﻲ را ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﮔﺮاﻣﻲ ﮔﻮﺷﺰد ﻧﻤﺎﻳﻢ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫• ﻫﺪف از اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪن ﺳﻌﺎدت وآراﻣﺶ و ﮔﺸﻮدن دروازه‬
‫اﻣﻴﺪواري و ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ اﻓﺮاد اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه اي درﺧﺸﺎن اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ و آﻣﺮزش او را ﺑﻪ ﻳﺎد آورﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺿﻄﺮاب و آﺷﻔﺘﮕﻲ را ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﺑﮕﺬارﻧﺪ و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي اﻟﻬﻲ را ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫• اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺗﻼﺷﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي دور ﻧﻤﻮدن ﻏﻢ و اﻧﺪوه و از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن رﻧﺞ‪،‬‬
‫آﺷﻔﺘﮕﻲ و ﻧﺎاﻣﻴﺪي و اﺣﺴﺎس ﺷﻜﺴﺖ‪.‬‬
‫• در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬آﻳﺎت ﻗﺮآﻧﻲ‪ ،‬اﺣﺎدﻳﺚ ﻧﺒﻮي‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ و‬
‫اﺷﻌﺎر و ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻓﺮزاﻧﮕﺎن‪ ،‬ﭘﺰﺷﻜﺎن و ادﻳﺒﺎن ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻤﻮده ام‪.‬‬
‫• ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭘﺎره اي از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬دﻻﻳﻞ ﻗﺎﻃﻊ و ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ‬
‫ﮔﻴﺮا و ﺟﺬاب آورده ام‪ .‬از اﻳﻨﺮو اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﻮﻋﻈﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﻓﻜﺮي و‬
‫ﻳﺎ ﻳﻚ ﻃﺮح و راﻫﺒﺮد ﻣﺤﺾ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ دﻋﻮﺗﻲ ﻣﺼﺮاﻧﻪ ﺑﺮاي ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‬
‫ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫• اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﭘﺮﺗﻮ‬
‫آﻳﻴﻦ راﺳﺘﻴﻦ اﻟﻬﻲ ﻛﻪ دﻳﻦ ﻓﻄﺮت اﺳﺖ‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار داده و‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﻮده ام‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪24‬‬

‫• در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ از ﺷﺮﻗﻴﻬﺎ و ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﻟﺬا‬
‫اﻣﻴﺪوارم در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻣﻮرد ﺳﺮزﻧﺶ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮم‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ ﺣﻜﻤﺖ‪،‬ﮔﻤﺸﺪه ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ؛‬
‫ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ آن را ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬از دﻳﮕﺮان ﺑﻪ آن ﺳﺰاوارﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• ﺑﺮاي راﺣﺘﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪه و ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اش‪ ،‬ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﻓﻜﺮش‪ ،‬ﺑﻬﻢ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از اﻓﺰودن ﭘﺎﻧﻮﺷﺖ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﺧﻮدداري ﻛﺮده و ﻣﻨﺎﺑﻊ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻧﻘﻞ ﺷﺪه را در ﻣﺘﻦ ﻛﺘﺎب ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ام‪.‬‬
‫• در ﻧﻘﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﻣﻨﺎﺑﻊ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻤﻮده و ﺷﻤﺎره ﺻﻔﺤﻪ را ذﻛﺮ‬
‫ﻧﻜﺮده ام؛ در اﻳﻦ روش ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﻋﻤﻞ ﻛﺮده ام؛ زﻳﺮا ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫روش‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ و آﺳﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫• در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻄﺎﻟﺐ را ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﺗﺼﺮف ﻧﻘﻞ ﻧﻤﻮده و ﮔﺎﻫﻲ ﻣﺘﻦ آن را‬
‫ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ذﻛﺮ ﻛﺮده و ﻳﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد را از ﻛﺘﺎب ﻳﺎ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺒﻊ‪ ،‬ﺑﻴﺎن‬
‫داﺷﺘﻪ ام‪.‬‬
‫• ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ را در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اراﺋﻪ داده و از ﺑﺨﺶ ﺑﻨﺪي آن‪،‬‬
‫ﺧﻮدداري ﻛﺮده ام؛ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺒﺎﺣﺚ‬
‫ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ در ﻳﻚ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻄﺮح ﺷﺪه و رﺷﺘﻪ ﺳﺨﻦ‪ ،‬از ﻳﻚ ﮔﻔﺘﺎر ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎر دﻳﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﮔﺎﻫﻲ ﻫﻤﺎن ﺳﺨﻦ‪ ،‬در ﺟﺎﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﺗﻜﺮار ﺷﺪه ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و ﺑﻬﺮه‬
‫ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫• ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﺗﻜﺮار و ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺷﻤﺎره آﻳﺎت ﻳﺎ‬
‫ﺗﺨﺮﻳﺞ اﺣﺎدﻳﺚ را ﺑﻴﺎن ﻧﻜﺮده ام؛ اﻟﺒﺘﻪ اﮔﺮ ﺣﺪﻳﺜﻲ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﻌﻒ آن را ذﻛﺮ‬
‫ﻛﺮده ام و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺣﺪﻳﺜﻲ‪ ،‬ﺻﺤﻴﺢ ﻳﺎ ﺣﺴﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺤﺖ و ﺣﺴﻦ آن را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده ﻳﺎ‬
‫ﺳﻜﻮت ﻛﺮده ام‪.‬‬
‫‪25‬‬ ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ﭼﺎپ اول‬

‫• ﮔﺎﻫﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺷﻴﻮه ﻫﺎي‬

‫ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ ﺗﻜﺮار ﺷﺪه اﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﺮاي آن ﻛﺮده ام ﻛﻪ ﭼﻮن ﻣﻄﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻳﻜﺒﺎر و‬
‫ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ اراﺋﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ در ذﻫﻦ ﺟﺎي ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺪﻛﻲ ﺗﺄﻣﻞ‬
‫و اﻧﺪﻳﺸﻪ در ﻗﺮآن‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را روﺷﻦ و ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻘﺪﻣﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و اﻣﻴﺪوارم ﻛﻪ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‪ ،‬داروﻫﺎي درﺳﺖ و دﻳﺪﮔﺎﻫﻬﺎي ﺻﺤﻴﺢ اراﺋﻪ ﺷﺪه در آن‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻨﺪه‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻪ ام و ﻫﻤﮕﺎن‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫ﺧﻄﺎب ﻣﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﻦ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﮔﺮوه ﻳﺎ ﻧﺴﻞ ﻣﺸﺨﺺ و ﻳﺎ ﻣﺮدم ﻳﻚ‬
‫ﻛﺸﻮر ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻀﻲ ء ﺑﻼ ﺷﻤﺲ و ﻳﺴﺮي ﺑﻼ ﻗﻤﺮ‬ ‫و رﺻﻌﺖ ﻓﻴﻪ اﻟـﺪر ﺣﺘﻲ ﺗﺮﻛﺘـﻪ‬
‫»و در آن ﭼﻨﺎن ﮔﻮﻫﺮ آراﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺪون ﺧﻮرﺷﻴﺪ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﺪون ﻣﺎه‬
‫ﻧﻮراﻓﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫و ﻟـﻠﻪ در اﻟﺮﻣﺶ واﻟﺠﻴﺪ و اﻟﺤﻮر‬ ‫ﻓـﻌﻴﻨـﺎه ﺳﺤــﺮ واﻟﺠﺒﻴـﻦ ﻣﻬﻨﺪ‬

‫»ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ اﻓﺴﻮﻧﮕﺮ و ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺶ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻤﺸﻴﺮ آب دﻳﺪه؛آﻓﺮﻳﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻠﻜﻬﺎي‬
‫زﻳﺒﺎ و ﮔﺮدن دراز و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ«‪.‬‬
‫ﻋﺎﺋﺾ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ اﻟﻘﺮﻧﻲ‬
‫‪1415/4/26‬ﻫـ‪.‬ق‬
‫‪27‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻳﺎ اﷲ‬

‫© ‪5 'ù‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∪ β‬ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪x ’ûÎ θu δ‬‬
‫‪è Θ‬‬
‫≅ ‪B θö ƒt‬‬
‫‪¨ .ä 4 Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬ ‫¡ ‪Ï ¨θu ≈Κu‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫¡ ‪¡ 9#$ ’ûÎ Βt …&ã #é ↔t‬‬
‫‪ó „o ‬‬

‫ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬او را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ؛ او‪ ،‬ﻫﺮ روز در ﻛﺎري اﺳﺖ«‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻛﻪ درﻳﺎ ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد و اﻣﻮاج ﺧﺮوﺷﺎن و ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ از ﻫﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎد ﺑﻪ ﺷﺪت وزﻳﺪن ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻛﺸﺘﻲ ﺳﻮاران ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ :‬ﻳﺎ اﷲ‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺎروان در ﺑﻴﺎﺑﺎن ره ﮔﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻗﺎﻓﻠﻪ ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﺑﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﺳﻮ‬
‫راﻫﺶ را اداﻣﻪ دﻫﺪ‪،‬ﻛﺎرواﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ :‬ﻳﺎ اﷲ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ و ﺣﺎدﺛﻪ‪ ،‬ﺑﺮ در ﺧﺎﻧﻪ زاﻧﻮ ﻣﻲ زﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻼدﻳﺪة‬
‫ﺑﻴﭽﺎره ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ زﻧﺪ‪ :‬ﻳﺎ اﷲ‪.‬‬
‫و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﭼﺎره ﻫﺎ ﻛﺎرﺳﺎز ﻧﻤﻲ اﻓﺘﺪ و اﻣﻴﺪﻫﺎ ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد و راﻫﻬﺎ ﻣﺴﺪود‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ :‬ﻳﺎ اﷲ‪.‬‬
‫و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زﻣﻴﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻓﺮاﺧﻲ اش ﺑﺮ ﺗﻮ ﺗﻨﮓ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﺤﻤﻞ ﺧﻮدت‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ﺗﻮ دﺷﻮار ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮآور‪ :‬ﻳﺎ اﷲ‪.‬‬
‫ﺳـﻮد و وﺟــﻪ اﻟﺪﻫــﺮ أﻏﺒﺮﻗــﺎﺗﻢ‬ ‫وﻟﻘﺪ ذﻛﺮ ﺗﻚ واﻟﺨﻄﻮب ﻛﻮاﻟـــﺢ‬
‫»ﺗﻮ را در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﻳﺎد آورده ام ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎي ﺳﺨﺖ و ﺟﺎﻧﻜﺎه ﺑﻪ ﺳﻮﻳﻢ ﭼﻬﺮه در‬
‫ﻫﻢ ﻛﺸﻴﺪه و ﺳﻴﻤﺎي زﻣﺎن‪ ،‬ﻏﺒﺎرآﻟﻮد و ﺗﻴﺮه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻓـــﺈذا ﻣﺤــﻴﺎ ﻛــﻞ ﻓﺠـﺮ ﺑـﺎﺳﻢ‬ ‫ﻓﻬﺘﻔﺖ ﻓﻲ اﻻﺳﺤﺎر ﺑﺎﺳﻤﻚ ﺻﺎرﺧﺎً‬
‫»در ﺳﺤﺮﮔﺎﻫﺎن ﻓﺮﻳﺎد زدم و ﻧﺎم ﺗﻮ را ﮔﺮﻓﺘﻢ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﭙﻴﺪه دﻣﻲ‬
‫درﺧﺸﺎن ﻫﻮﻳﺪا ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪28‬‬

‫ﺳﺨﻦ ﭘﺎك‪ ،‬دﻋﺎي ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ‪ ،‬اﺷﻜﻬﺎي ﭘﺎك و آه و ﻧﺎﻟﻪ و زاري‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود؛ ﺳﺤﺮﮔﺎﻫﺎن دﺳﺘﻬﺎي ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ دراز ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و در‬
‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﭼﺸﻤﻬﺎ ﺑﺪو دوﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻫﻨﮕﺎم وﻗﻮع ﻣﺼﻴﺒﺖ از او ﻓﺮﻳﺎدﺧﻮاﻫﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬زﺑﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺶ را زﻣﺰﻣﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و او را ﺻﺪا ﻣﻲ زﻧﻨﺪ واز او ﻛﻤﻚ‬
‫ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻨﺪ؛ ﺑﺎ ﻳﺎد او دﻟﻬﺎ آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻓﺮوﻛﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺧﻮﻧﺴﺮد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪا‪ ،‬راه را ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ذﻛﺮ او ﻳﻘﻴﻦ در دل ﺟﺎي ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬‬

‫‪» 〈 νÏ ŠÏ $7t èÏ /Î #‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫! ‪Ï 9s‬‬

‫‪7 ‹Ü‬‬ ‫‪ª #$‬‬

‫اﷲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﻢ‪ ،‬زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ واژه‪ ،‬راﺳﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎرت و ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪» 〈 ∩∉∈∪ $Šw ϑ‬آﻳﺎ ﺷﺒﻴﻪ و ﻫﻤﻨﺎﻣﻲ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﭘﻴﺪا ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد؟«‬
‫™ ‪Ï‬‬
‫‪y …µç 9s Ο‬‬
‫≅ ‪Þ =n è÷ ?s‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪y ‬‬

‫‪Çϑ‬‬
‫اﷲ ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺰت و ﻗﺪرت و ﻓﺮزاﻧﮕﻲ‪y 9jÏ  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ ‘Í $γ£ )s 9ø #$ ‰‬اﻣﺮوز ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ از آن ﻛﻴﺴﺖ؟ اﻣﺮوز‬

‫‪Ï n‬‬
‫! ‪Ï ¨θu 9ø #$‬‬
‫‪¬ ( Πt θö ‹u 9ø #$ 7‬‬
‫‪à =ù ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$‬‬

‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ‪ ،‬از آن ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻴﺮه اﺳﺖ‪«.‬‬

‫اﷲ؛ وﻗﺘﻲ اﺳﻢ اﷲ ﺑﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻄﻒ و ﻋﻨﺎﻳﺖ وﻣﺪد و ﻣﻬﺮورزي و‬

‫‪« #$ ‬‬
‫! 〈 »ﻫ ﺮ‬ ‫‪Ï ùs π7 ϑ‬‬
‫‪z ϑ‬‬ ‫‪y è÷ ΡoÏ ΒiÏ Ν3‬‬
‫اﺣﺴﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد ﺟﻠﺐ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ä /Î $Βt ρu  :‬‬

‫ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻛﻪ از آن ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﷲ‪ ،‬ﻋﻈﻤﺖ و ﻫﻴﺒﺖ و ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﺪﺳﻴــﺔ ﺗﺸـﺪو ﺑﻬــﺎ اﻻرواح‬ ‫ﻣﻬﻤﺎ رﺳﻤﻨﺎ ﻓﻲ ﺟﻼﻟﻚ اﺣﺮﻓﺎ‬
‫ﻳﺎ رب ﻋﻨـﺪ ﺟـﻼﻟﻜﻢ ﺗﻨــﺪاح‬ ‫ﻓﻼﻧﺖ أﻋﻈﻢ و اﻟﻤـﻌﺎﻧﻲ ﻛﻠﻬﺎ‬
‫‪29‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻠﻤﺎت ﻣﻘﺪﺳﻲ را ﻛﻪ ارواح‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮر و آواز ﺑﻠﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺑﻴﺎن ﺷﻜﻮه وﺑﺰرﮔﻲ ﺗﻮ ﺑﻨﮕﺎرﻳﻢ و ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از آﻧﻲ و ﻫﻤﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬
‫ﺷﻜﻮﻫﻤﻨﺪي ﺗﻮ‪،‬ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ از آن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻲ ﺗﺎﺑﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪،‬آراﻣﺶ ﺑﻴﺎور و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ را ﭘﺎداش اﻧﺪوه‬
‫ﻗﺮار ﺑﺪه و ﻫﺮاس و ﺗﺮس را ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا! دﻟﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ در ﻛﻮره ﻏﻤﻬﺎ و آﺷﻔﺘﮕﻴﻬﺎ ﺑﻲ ﺗﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﺦ‬
‫ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺮد و آرام ﺑﮕﺮدان و اﺧﮕﺮﻫﺎي ﻧﺎراﺣﺘﻲ را ﻛﻪ ارواح ﺑﺮ آن ﻏﻠﻂ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫آب اﻳﻤﺎن ﺧﺎﻣﻮش ﺑﮕﺮدان‪.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺧﻮاب از ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن ﭘﺮﻳﺪه‪ ،‬در ﺧﻮاﺑﻲ آرام ﻓﺮو ﺑﺒﺮ و ﺑﻪ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ رﻧﺠﻮر و آﺷﻔﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬آراﻣﺶ ﺑﺪه و ﻫﺮﭼﻪ زودﺗﺮ راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺸﻜﻼﺗﺸﺎن ارزاﻧﻲ ﺑﻔﺮﻣﺎ‪.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا! آﻧﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ در ﺣﻴﺮت و ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻮر ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻦ و اﻓﺮادي را ﻛﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ وﺷﻴﻮه ﻫﺎي ﮔﻤﺮاه ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راه‬
‫ﺧﻮﻳﺶ رﻫﻨﻤﻮن ﺑﮕﺮدان‪.‬‬
‫ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺗﺎرﻳﻜﻲ وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎ را ﺑﺎ ﺳﭙﻴﺪه دم ﻧﻮر دور ﺑﮕﺮدان و ﺑﺎ ﻓﺠﺮ روﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫ﺣﻖ‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮﻫﺎي ﮔﺮﻓﺘﺎر در ﺑﺎﻃﻠﮕﺮاﻳﻲ را روﺷﻦ ﻧﻤﺎ و ﻣﻜﺮ ﺷﻴﻄﺎن را ﺑﺎ ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن وﻳﮋه و‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﺷﻴﻄﺎن ﺑﺎز ﮔﺮدان‪.‬‬
‫ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻏﻢ واﻧﺪوه را از ﻣﺎ دور ﺑﻔﺮﻣﺎ و اﺿﻄﺮاب وﺑﻲ ﺗﺎﺑﻲ را از وﺟﻮدﻣﺎن ﺑﻴﺮون‬
‫ﺑﻴﺎور‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪا! ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ از اﻳﻨﻜﻪ از ﻏﻴﺮ ﺗﻮ ﺑﻬﺮاﺳﻴﻢ و از ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﻳﺎري‬
‫ﺑﺠﻮﻳﻴﻢ؛ ﺗﻮ‪ ،‬ﻛﺎرﺳﺎز ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻲ و ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎور و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺪدﻛﺎري‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪30‬‬

‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ وﺳﭙﺎس ﺑﮕﺰار‬

‫در ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي اﻟﻬﻲ ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻳﺎد آور؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺧﻮاﻫﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي‬

‫‪» 〈 $! δ‬اﮔﺮ‬ ‫‪Ý tø B‬‬

‫‪y θÁ‬‬ ‫‪é ω‬‬
‫! ‪Ÿ‬‬ ‫‪y è÷ ΡÏ #( ρ‰‬‬
‫‪« #$ πs ϑ‬‬ ‫اﻟﻬﻲ از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺗﻮ را در ﺑﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪‘ èã ?s β)Î ρu  :‬‬

‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺸﻤﺎرﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺸﻤﺎرﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺧﻮراك‪ ،‬ﭘﻮﺷﺎك‪ ،‬آب و ﻫﻮا‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي؛ ﺗﻮ ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ را داري‪ ،‬اﻣﺎ درك ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ‬

‫‪〈 πZ Ζu Û‬‬
‫‪Ï $/t ρu οZ *u γ‬‬
‫‪Î ≈ß‬‬
‫‪s …µç ϑ‬‬
‫‪y èy ΡÏ Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫( ‪t‬‬ ‫ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻲ وﻧﻤﻲ داﻧﻲ؛ ‪ó &r ρu ‬‬
‫™ ‪x 7t‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﻇﺎﻫﺮي وﺑﺎﻃﻨﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ«‪ .‬دو ﭼﺸﻢ‪ ،‬دو ﭘﺎ‪،‬‬

‫‹ ‪È $/t‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊂∪ β‬ﻛﺪام ﻳﻚ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي‬ ‫‪jÉ 3‬‬
‫‪s ?è $ϑ‬‬ ‫‪ä /nÎ ‘u Ï ω‬‬
‫‪y 3‬‬ ‫دو دﺳﺖ و ﻟﺐ و زﺑﺎن؛ ‪dÄ 'r 6Î ùs ‬‬
‫“ ‪I #u‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ؟«‬

‫آﻳﺎ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﻛﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﺮ روي ﭘﺎﻫﺎﻳﺖ راه ﻣﻲ روي و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ؟‪.‬‬
‫آﻳﺎ اﻳﻦ‪ ،‬اﻣﺮ ﻧﺎﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاب ﺑﺴﻴﺎري‬
‫از ﻣﺮدم ﭘﺮﻳﺪه اﺳﺖ؟ و آﻳﺎ اﻳﻦ را دﺳﺖ ﻛﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اي ﻛﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻜﻤﻲ ﺳﻴﺮ ﻣﻲ‬
‫ﺧﻮاﺑﻲ و آب ﺧﻨﻚ ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻲ؟ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آب و ﻏﺬا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲ‬
‫ﭼﺴﺒﺪ و ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﮔﻮارا ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺷﻨﻮاﻳﻲ ﺧﻮد ﻓﻜﺮ ﻛﻦ ﻛﻪ از ﻧﺎﺷﻨﻮاﻳﻲ در اﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪه اي‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ات ﺑﻨﮕﺮ و‬
‫ﺑﺒﻴﻦ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻪ اي‪ .‬ﺑﻪ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﺴﻲ و ﺟﺬام رﻫﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اي‪ .‬در ﻋﻘﻞ ﺧﻮد ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ ﻋﻘﻞ را ﺑﻪ ﺗﻮ داده و ﺗﻮ دﻳﻮاﻧﻪ ﻧﺸﺪه اي‪.‬‬
‫‪31‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮي ﭼﺸﻤﺖ را از ﺗﻮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﻮه اﺣﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻃﻼ‬

‫ﺑﺪﻫﻨﺪ؟آﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮي ﺷﻨﻮاﻳﻲ ات را ﺑﻪ ازاي ﻣﺒﻠﻐﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﻮﻫﻬﺎ ﺑﻔﺮوﺷﻲ؟ آﻳﺎ راﺿﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮي ﻛﻪ ﻛﺎﺧﻬﺎي ﻣﺠﻠﻞ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺪﻫﻨﺪ و در ﻋﻮض زﺑﺎﻧﺖ را از ﺗﻮ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ وﻻل‬
‫ﺷﻮي؟‬
‫آﻳﺎ دﺳﺘﺎﻧﺖ را ﺑﺎ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪﻫﺎي ﻣﺮوارﻳﺪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و ﻣﻲ ﭘﺴﻨﺪي ﻛﻪ از آن ﺗﻮ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ و دﺳﺘﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻗﻄﻊ ﮔﺮدد؟‬
‫ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ آﻏﻮش ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﺗﻮ ﻧﻤﻲ داﻧﻲ؛ از‬
‫اﻳﻨﺮو ﻧﺎراﺣﺖ و ﻏﻤﮕﻴﻦ و اﻓﺴﺮده زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻧﺎن ﮔﺮم و آب ﺳﺮد و‬
‫ﺧﻮاﺑﻲ آرام داري و از ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮﺧﻮرداري‪ ..‬ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻧﺪاري‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و‬
‫ﺷﻜﺮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ داري ﻧﻤﻲ ﮔﺰاري؛ از ﻳﻚ زﻳﺎن ﻣﺎﻟﻲ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻲ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ در دﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ و ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﺧﺘﻴﺎر داري؛ ﭘﺲ ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ و ﺳﭙﺎس ﺑﮕﺰار‪:‬‬

‫‪t ρã Ç‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊇∪ β‬ودر وﺟﻮد ﺷﻤﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي روﺷﻨﻲ ﺑﺮ‬ ‫‪Å 7ö ?è ξ‬‬
‫‪Ÿ ùs &r 4 /ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬
‫‪Å -‬‬
‫’ ‪à Ρ&r‬‬
‫‪þ ûÎ ρu ‬‬

‫ﻗﺪرت ﺧﺪاﺳﺖ؛ آﻳﺎ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ؟« درﺑﺎره ﺧﻮدت و ﺧﺎﻧﻮاده و ﻛﺎر و ﺳﻼﻣﺘﻲ و‬

‫‪〈 $κp Ξt ρ*ã 6‬‬

‫‪Å Ζƒã Ο‬‬
‫! ‪¢ Oè‬‬
‫‪« #$ M‬‬ ‫‪y è÷ ΡÏ β‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫دوﺳﺘﺎﻧﺖ و دﻧﻴﺎي ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﻓﻜﺮ ﻛﻦ؛ ‪t θùè *Í è÷ ƒt ‬‬

‫»ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ آن را اﻧﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ‬

‫ﺑﻪ ﻳﺎد آوردن ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻏﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻓﺠﺎﻳﻊ آن‪ ،‬ﺣﻤﺎﻗﺖ و دﻳﻮاﻧﮕﻲ اﺳﺖ‬
‫و اراده و زﻧﺪﮔﻲ ﻓﻌﻠﻲ را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻋﺎﻗﻼن ﭘﺮوﻧﺪه ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﻣﻲ ﭘﻴﭽﻨﺪ و رواﻳﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪32‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﻃﻨﺎﺑﻬﺎﻳﻲ ﻣﺤﻜﻢ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺳﻠﻮل ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺑﺴﺘﻪ و زﻧﺪاﻧﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﺮﮔﺰ از ﺑﻨﺪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺑﻴﺮون ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﻧﻪ ﻏﻢ ﺧﻮردن‪ ،‬آن را ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻧﻪ اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻣﺎﻧﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ؛ ﭼﻮن ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ و وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ .‬ﻟﺬا در ﻛﺎﺑﻮس‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و زﻳﺮ ﭼﺘﺮي ﻛﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻜﻦ و ﺧﻮدت را از ﺷﺒﺢ و ﻛﺎﺑﻮس‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺠﺎت ﺑﺪه؛آﻳﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ آب رﻓﺘﻪ را ﺑﻪ ﺟﻮي ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﻲ و ﺧﻮرﺷﻴﺪي را ﻛﻪ‬
‫ﻏﺮوب ﻛﺮده‪ ،‬ﻃﻠﻮع دﻫﻲ و ﻧﻮزادي را ﻛﻪ ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﻪ ﺷﻜﻢ ﻣﺎدر ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻲ‬
‫و ﻳﺎ ﺷﻴﺮي را ﻛﻪ از ﭘﺴﺘﺎن ﭼﻜﻴﺪه‪ ،‬ﺑﻪ درون ﭘﺴﺘﺎن ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ و اﺷﻜﻲ را ﻛﻪ از ﭼﺸﻢ ﺑﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻲ؟!‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪،‬آﺷﻔﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﻮﺧﺘﻦ در آﺗﺶ ﮔﺬﺷﺘﻪ و در‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻓﺘﺎدن‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ اﺳﻔﺒﺎر و ﺗﺮاژدي وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮاﻧﺪن دﻓﺘﺮ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮدن زﻣﺎن ﻓﻌﻠﻲ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﺗﻼش و ﻟﺤﻈﻪ ﻛﻨﻮﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬

‫‪ô‰%s π× Β¨ &é 7‬‬

‫اﻣﺘﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻋﻤﻠﻜﺮدﺷﺎن را ذﻛﺮ ﻛﺮده وﺳﭙﺲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪y =ù ?Ï  :‬‬

‫‪ô =n z‬‬
‫‪» 〈 M‬آن‪ ،‬اﻣﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪ .‬ﻛﺎر‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻨﺮو‬ ‫‪y‬‬

‫ﻛﺎﻟﺒﺪﺷﻜﺎﻓﻲ ﺟﺴﺪ زﻣﺎن و ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن ﭼﺮﺧﻬﺎي ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺴﺎن ﻓﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺪم آردﺷﺪه را دوﺑﺎره ﺑﻪ آﺳﻴﺎ ﻣﻲ ﺑﺮد و‬
‫آرد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاده ﻫﺎي ﭼﻮب را دوﺑﺎره اره ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از ﻗﺪﻳﻢ‬
‫ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺑﺎ ﮔﺮﻳﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﺮدﮔﺎن از ﮔﻮرﻫﺎﻳﺸﺎن‬
‫ﺑﻴﺮون ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ آﻣﺪ‪ ..‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺮ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻧﺸﺨﻮار ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻲ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬دروغ ﮔﻔﺘﻦ را دوﺳﺖ ﻧﺪارم‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﻣﺎ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﭘﺮداﺧﺘﻦ و ﺳﺎﻣﺎن دادن‬
‫ﺑﻪ زﻣﺎن ﻓﻌﻠﻲ ﺧﻮد ﻧﺎﺗﻮان ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ؛ ﻛﺎﺧﻬﺎي‬
‫‪33‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫زﻳﺒﺎي ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺸﺘﻲ ﺧﺎك و ﺗﭙﻪ اي از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﻣﺮﺛﻴﻪ ﺳﺮاﻳﻲ و‬
‫ﺳﻮﮔﻮاري ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﺟﻨﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪن ﮔﺬﺷﺘﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻫﻢ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ آن را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻨﺪ؛ ﭼﺮاﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺤﺎل اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ و ﻋﻘﺐ ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﺎد ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻠﻮ ﻣﻲ وزد و آب‪،‬‬
‫رو ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺟﺮﻳﺎن دارد و ﻗﺎﻓﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻠﻮ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﻮ ﻫﻢ ﺑﺎ ﺳﻨﺖ و‬
‫ﻗﺎﻧﻮن ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻜﻦ‪.‬‬

‫اﻣﺮوز ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز‬

‫ﭼﻮن ﺻﺒﺢ ﻛﺮدي‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﺎم ﻣﺒﺎش؛ ﮔﻮﻳﺎ ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫دﻳﺮوزي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮب و ﺑﺪش ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﻧﻪ ﻓﺮداﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺮوز ﻓﻘﻂ روز ﺗﻮﺳﺖ؛ ﻋﻤﺮ ﺗﻮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ روز اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ذﻫﻦ و ﺧﺎﻃﺮت را‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ اﻣﺮوز ﻣﻌﻄﻮف ﺑﺪار؛ ﮔﻮﻳﺎ اﻣﺮوز ﺑﺪﻧﻴﺎ آﻣﺪه اي و اﻣﺮوز ﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬دﻳﮕﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻮ در ﻣﻴﺎن ﺧﺎﻃﺮات ﺗﻠﺦ و اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ و‬
‫ﻣﻴﺎن ﺗﻮﻗﻊ آﻳﻨﺪه و ﺷﺒﺢ ﺗﺮﺳﻨﺎك و ﺧﻴﺰش وﺣﺸﺘﻨﺎك آن از ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﭘﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮﺟﻪ و ﺗﻼش و اﺑﺘﻜﺎر ﺧﻮد را ﻓﻘﻂ ﺻﺮف اﻣﺮوز ﺑﮕﺮدان‪ .‬ﭘﺲ اﻣﺮوز ﺑﺎﻳﺪ ﻧﻤﺎزي‬
‫درﺳﺖ و ﺧﺎﺷﻌﺎﻧﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻲ و ﺑﺎ ﺗﺪﺑﺮ‪ ،‬ﻗﺮآن را ﺗﻼوت ﻛﻨﻲ؛ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر دل ﺑﻪ ذﻛﺮ‬
‫ﺑﭙﺮدازي‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎ را ﺳﻨﺠﻴﺪه اﻧﺠﺎم دﻫﻲ‪ ،‬اﺧﻼﻗﻲ زﻳﺒﺎ اراﺋﻪ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺮه و ﻗﺴﻤﺖ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﺧﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻲ و ﺑﻪ ﺟﺴﻢ و ﺗﻦ ﺧﻮﻳﺶ اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻮرزي‬
‫و ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻓﺎﻳﺪه ﺑﺮﺳﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺘﻬﺎي اﻣﺮوز را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻦ و از دﻗﻴﻘﻪ ﻫﺎي آن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﺎﻟﻬﺎ و از ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻫﺎي آن‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﺎﻫﻬﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻦ؛ اﻣﺮوز ﻧﻬﺎل ﺧﻮﺑﻲ و ﻣﻬﺮ ﺑﻜﺎر و ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺒﺎ اﻧﺠﺎم ﺑﺪه‪ .‬از‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪34‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرت آﻣﺮزش ﺑﺨﻮاه و ﭘﺮوردﮔﺎرت را ﺑﻪ ﻳﺎد آور و ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ از اﻳﻦ ﺟﻬﺎن‪،‬‬
‫ﺧﻮدت را آﻣﺎده ﻛﻦ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن اﻣﺮوز ﺑﺎ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺮور و در اﻣﻨﻴﺖ و آراﻣﺶ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ و از روزي و ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪان و ﺷﻐﻞ ﺧﻮد و از ﺧﺎﻧﻪ و داﻧﺶ و‬

‫‪t *Í 3‬‬

‫‪〈 ∩⊇⊆⊆∪ ‬‬ ‫‪Å ≈±‬‬
‫∅ ‪¤ 9#$‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ΒiÏ .ä ρu 7‬‬
‫‹ ‪y Gç ?÷ ?s #u $! Βt‬‬
‫⇐ ‪õ‬‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد راﺿﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻮد؛ ‪ä ùs ‬‬

‫»ﭘﺲ آﻧﭽﻪ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﻄﺎ ﻛﺮده ام‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮ و از ﺷﻜﺮﮔﺰاران ﺑﺎش«‪.‬‬

‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ روﻳﻪ اي را ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻢ‪ ،‬در ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮي‪ ،‬اﻣﺮوز را ﺑﺪون ﻧﺎراﺣﺘﻲ‬
‫و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و ﺑﺪون ﺣﺴﺪ و ﻛﻴﻨﻪ و ﻧﺎﺧﺮﺳﻨﺪي ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﻲ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﻟﻮح ﻗﻠﺒﺖ ﻧﻘﺶ ﺑﺒﻨﺪد؛ اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را در دﻓﺘﺮ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺧﻄﻲ‬
‫درﺷﺖ ﺑﻨﻮﻳﺲ و آن اﻳﻨﻜﻪ )اﻣﺮوز ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز(‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻣﺮوز ﻧﺎﻧﻲ ﮔﺮم و ﮔﻮارا ﺑﺨﻮري‪ ،‬آﻳﺎ ﻧﺎن ﺧﺸﻜﻲ ﻛﻪ دﻳﺮوز ﺧﻮرده اي ﻳﺎ ﻧﺎنِ‬
‫ﻓﺮدا ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ ﭼﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ زﻳﺎﻧﻲ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ؟‬
‫وﻗﺘﻲ اﻣﺮوز آﺑﻲ ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﮔﻮارا ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻲ‪ ،‬ﭼﺮا ﺑﺮاي آب ﺗﻠﺦ و ﺷﻮري ﻛﻪ دﻳﺮوز‬
‫ﻧﻮﺷﻴﺪه اي‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﻲ ﺧﻮري و ﭼﺮا ﺧﻮدت را از ﺗﺮس اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻓﺮدا آﺑﻲ آﻟﻮده و‬
‫ﮔﺮم ﺑﻬﺮه ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ و اﻓﺴﺮده ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟‬
‫اﮔﺮ اراده اي آﻫﻨﻴﻦ و ﻗﺎﻃﻊ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺧﻮدت را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻛﻪ‪ :‬ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﻗﺎﻧﻊ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ .‬وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﺗﺌﻮري در ذﻫﻦ و وﺟﻮدت ﺟﺎي‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪،‬آﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ از ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ اﻣﺮوز ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺖ‬
‫و ﺳﺎﻣﺎن دادن ﻛﺎرﻫﺎﻳﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻲ؛ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺮوز ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ درﺳﺖ ﺑﻪ زﺑﺎن ﺑﻴﺎورم؛ ﭘﺲ ﺳﺨﻦ ﺑﻴﻬﻮده و ﻧﺎﺳﺰا و ﻏﻴﺒﺖ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻧﻤﻲ آورم‪.‬‬
‫اﻣﺮوز ﺑﺎﻳﺪ ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ام ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺎﺷﺪ؛ﭘﺲ ﻫﻴﭻ در ﻫﻢ ﺑﺮ ﻫﻤﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮔﺬاﺷﺖ و‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻨﻈﻢ و ﻣﺮﺗﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؛ﭘﺲ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻓﺖ و‬
‫‪35‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻗﻴﺎﻓﻪ ﻇﺎﻫﺮي ﺧﻮد اﻫﺘﻤﺎم ﻣﻲ ورزم و ﻣﻲ ﻛﻮﺷﻢ رﻓﺘﺎر و ﺳﺨﻨﺎن و ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ﺳﻨﺠﻴﺪه و‬
‫درﺳﺘﻲ از ﻣﻦ ﺳﺮ زﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز زﻧﺪه ﻫﺴﺘﻢ؛ ﭘﺲ در ﻋﺒﺎدت ﭘﺮوردﮔﺎرم و ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﺑﺎ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻮاﻓﻞ‪ ،‬ﺗﻮﺷﻪ اي ﺑﺮاي آﺧﺮت ﺧﻮد‬
‫ﺑﻴﻨﺪوزم و ﻧﻜﺘﻪ ﻣﻔﻴﺪي ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻢ و ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﻧﻬﺎل ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺧﻮﺑﻲ را در ﻗﻠﺐ ﺧﻮد ﻣﻲ ﻛﺎرم‬
‫و درﺧﺖ ﺷﺮ و ﺑﺪي را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﺧﺎردارش ﻛﻪ ﻛﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي‪ ،‬رﻳﺎ و‬
‫ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬از رﻳﺸﻪ ﺑﺎغ دﻟﻢ در ﻣﻲ آورم‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد؛ از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺳﻮد ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻢ و ﺑﻪ ﻣﺮدم‬
‫ﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻴﺎدت ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲ روم‪ ،‬در ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزه اي ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬آدم‬
‫ﮔﻤﺸﺪه و ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ را راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮﺳﻨﻪ اي ﺧﻮراك ﻣﻲ دﻫﻢ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ‬
‫ﻛﺴﻲ را ﺣﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﺳﺘﻤﺪﻳﺪه اي ﻣﻲ اﻳﺴﺘﻢ و او را زﻳﺮ ﭼﺘﺮ ﺣﻤﺎﻳﺘﻢ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲ دﻫﻢ؛ ﺑﺮاي ﻓﺮد ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺳﻔﺎرش ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺼﻴﺒﺖ زده و‬
‫رﻧﺠﺪﻳﺪه ﻫﻤﺪردي ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺎﻟﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪي اﺣﺘﺮام ﻣﻲ ﮔﺬارم‪ ،‬دﺳﺖ ﺷﻔﻘﺖ و‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﺸﻢ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻫﺎ را ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲ دارم‪.‬‬
‫ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد؛ ﭘﺲ اي ﮔﺬﺷﺘﻪ اي ﻛﻪ رﻓﺘﻪ و ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اي!‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮرﺷﻴﺪت ﻏﺮوب ﻛﻦ؛ ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮاي ﺗﻮ ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﮔﺮﻳﺴﺖ وﺣﺘﻲ ﻟﺤﻈﻪ اي‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻳﺎد آوردن ﺗﻮ درﻧﮓ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺗﺮك ﮔﻔﺘﻪ واز ﻛﻮي ﻣﺎ‬
‫رﺧﺖ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﻪ اي و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ ﺑﺎز ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫و اي آﻳﻨﺪه! ﺗﻮ در ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻴﺐ و دﻧﻴﺎي ﭘﻨﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ؛ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻴﺎﻻت ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ‬
‫و ﺧﻮدم را ﺑﻪ اوﻫﺎم ﻧﻤﻲ ﻓﺮوﺷﻢ و ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﺪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻧﻤﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪36‬‬

‫ورزم؛ ﭼﻮن ﻓﺮدا‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﺑﻪ وﺟﻮد ﻧﻴﺎﻣﺪه و آﻓﺮﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ .‬اي اﻧﺴﺎن! اﻣﺮوز‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫اﻣﺮوز‪ .‬در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ‪ ،‬زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ واژه ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ را در‬
‫زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ و درﺧﺸﻨﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﺻﻮرت آن ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪.‬‬

‫آﻳﻨﺪه را ﺑﮕﺬار ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪...‬‬

‫‪» 〈 νç θ=è f‬ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا ﺳﺮ رﺳﻴﺪ؛ ﭘﺲ در آﻣﺪن آن ﺷﺘﺎب‬

‫¡ ‪Å è÷ Gt‬‬
‫‪ó @n ξ‬‬ ‫’ ‪« #$ *ã Βø &r‬‬
‫! ‪Ÿ ùs‬‬ ‫‪# As &r ‬‬

‫ﻣﻮرزﻳﺪ«‪.‬‬
‫از ﺣﻮادث ﭘﻴﺸﻲ ﻣﮕﻴﺮ؛آﻳﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﭽﻪ‪ ،‬ﻧﺎرس زاﻳﻴﺪه ﺷﻮد و ﺟﻨﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻘﻂ‬
‫ﮔﺮدد؟آﻳﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻴﻮه را ﻛﺎل ﺑﭽﻴﻨﻲ؟ ﻓﺮدا‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎﻣﺪه و ﻫﻴﭻ ﻣﺰه و رﻧﮕﻲ ﻫﻢ‬
‫ﻧﺪارد؛ ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﻪ ﻣﻴﻮه آن ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎي آن‬
‫ﻣﻲ ﻫﺮاﺳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻮادث آن ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ و در اﻧﺘﻈﺎر ﻓﺠﺎﻳﻊ آن ﻫﺴﺘﻴﻢ؟ در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻤﻲ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻣﺎﻧﻌﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و رﺧﺪادﻫﺎي ﺗﻠﺦ ﻓﺮدا ﺣﺎﻳﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻣﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻓﺠﺎﻳﻊ آن ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ؛ ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻲ داﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﺮدا‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از ﺳﺮور و‬
‫ﺷﺎدي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻳﻨﺪه در دﻧﻴﺎي ﭘﻨﻬﺎن و ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻴﺒﺖ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻫﻨﻮز ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻟﺬا ﻣﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺮﺳﻴﺪه ﺑﻪ ﭘﻞ‪ ،‬دﻏﺪﻏﻪ ﻋﺒﻮر از آن را در ﺳﺮ‬
‫ﺑﭙﺮوراﻧﻴﻢ؛ اﺻﻼً ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲ داﻧﺪ؟ﺷﺎﻳﺪ ﻣﺎ ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﻞ ﺗﻮﻗﻒ ﻛﻨﻴﻢ و ﺷﺎﻳﺪ‬
‫ﭘﻞ ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺮو ﺑﺮﻳﺰد و ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﺑﻪ ﭘﻞ ﺑﺮﺳﻴﻢ و ﺑﺎ ﺳﻼﻣﺘﻲ از آن ﻋﺒﻮر ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫دادن ﻣﺤﻴﻄﻲ ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ ﺑﻪ ذﻫﻦ ﺑﺮاي اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن در ﺑﺎره آﻳﻨﺪه و ﮔﺸﻮدن ﻛﺘﺎب‬
‫ﻏﻴﺐ و ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺑﻴﺠﺎ از اﺗﻔﺎﻗﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ آﻳﻨﺪه‪،‬از ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻋﻲ اﻣﺮي ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن زﻳﺎد ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ داﺷﺘﻦ آرزوي ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺳﺖ و از ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻠﻲ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫‪37‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﻣﻮرد ﻣﺬﻣﺖ و ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪،‬ﻛﺸﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺎﻳﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻪ آﻳﻨﺪه ﻧﮕﺮي‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن از ﻓﻘﺮ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و از ﺑﻴﻤﺎري و ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ آﻳﻨﺪه ﺧﻮد را‬
‫در ﻣﻌﺮض ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ آن ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﻨﺎك ﻫﺴﺘﻨﺪ! ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي‬

‫‪ª!#$ ρu ( Ï$! ±‬‬ ‫‪ó -‬‬

‫‪t s‬‬ ‫‪x 9ø $$ /Î Ν2‬‬
‫)*‪à *ã Βã 'ù ƒt ρu u‬‬
‫‪ø -‬‬
‫‪x 9ø #$ ãΝ.ä ‰‬‬
‫‪ß èÏ ƒt ß≈Ü‬‬
‫‪s ‹ø ±‬‬
‫ﻣﺪارس ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‪¤ 9#$  :‬‬

‫‪W Ò‬‬
‫‪» 〈 ξ‬ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ وﻋﺪه ﻓﻘﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ زﺷﺘﻴﻬﺎ‬ ‫‪ô ùs ρu µç Ζ÷ ΒiÏ οZ *u -‬‬
‫‪Ï óø Β¨ Ν.ä ‰‬‬
‫‪ß èÏ ƒt‬‬

‫اﻣﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ آﻣﺮزﺷﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮد و ﺑﻪ ﻟﻄﻒ و ﻓﻀﻞ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻧﻮﻳﺪ ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺮدا ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد و ﻳﺎ ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎر ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ! و ﻳﺎ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺪ ﺳﺎل دﻳﮕﺮ دﻧﻴﺎ ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد وﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن‬
‫ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻴﺶ‪ ،‬در دﺳﺖ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﺷﺮط‬
‫ﺑﺒﻨﺪد و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻲ و ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮد ﻛﻪ وﺟﻮد و ﺣﻘﻴﻘﺘﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﻓﺮدا و آﻳﻨﺪه را ﺑﮕﺬار ﺗﺎ ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ از اﺧﺒﺎر‬
‫آن ﻣﭙﺮس و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺣﻤﻠﻪ آن ﻣﺒﺎش‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻮ ﻓﻌﻼً ﺑﻪ اﻣﺮوز ﻣﺸﻐﻮل ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬ﺗﻌﺠﺐ و‬
‫ﺷﮕﻔﺘﻲ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮادي ﻏﻢ و اﻧﺪوه را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪي وام ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﺗﺎ آن را‬
‫در روزي ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﺧﻮرﺷﻴﺪ آن ﻃﻠﻮع ﻧﻜﺮده‪ ،‬ﺑﺎزﭘﺲ دﻫﻨﺪ!! ﭘﺲ از آرزوي ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﺑﺰﻫﻜﺎران و ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮدان روﺑﺮو ﺷﻮﻳﻢ؟اﺑﻠﻬﺎن ﺑﺰﻫﻜﺎر ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه‪ ،‬روزي دﻫﻨﺪه و ﻳﮕﺎﻧﻪ و ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ ﺟﺰ او ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺎد‬
‫ﻧﺎﺳﺰا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﻣﻦ و ﺗﻮ ﭼﻪ ﺗﻮﻗﻌﻲ دارﻳﻢ؟ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪38‬‬

‫و ﺧﻄﺎ از ﻣﺎ ﺳﺮ ﻣﻲ زﻧﺪ؛ ﺷﻤﺎ در زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﺎ ﺟﻨﮕﻲ ﺧﺎﻧﻤﺎﻧﺴﻮز و ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ‪،‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎدي ﻧﺎﺟﻮاﻧﻤﺮداﻧﻪ و ﺗﻠﺦ روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ و ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﺮور و ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺨﺼﻴﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻲ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎزدﻫﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺴﺎزي‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬاري و ﺑﺪرﺧﺸﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﺪ ﻣﻮرد اﻫﺎﻧﺖ ﻗﺮار‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ﮔﺮﻓﺖ؛ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬از ﺗﻮ دﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺸﻴﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺗﻮﻧﻠﻲ در اﻋﻤﺎق زﻣﻴﻦ‬
‫ﺣﻔﺮ ﻛﻨﻲ و در آن ﺧﻮد را ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺮدﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺰﻧﻲ و از دﺳﺖ اﻳﻨﻬﺎ‬
‫ﺑﮕﺮﻳﺰي؛ اﻣﺎ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬از آﻧﻬﺎ اﻧﺘﻈﺎر ﭼﻴﺰي را داﺷﺘﻪ ﺑﺎش ﻛﻪ ﺗﻮ را‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ اﻧﺪازد‪ ،‬دﻟﺖ را ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺧﻮاب را از‬
‫ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ ﻣﻲ رﺑﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ روي زﻣﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺑﻪ ﻣﺮده ﻟﮕﺪ‬
‫ﻧﻤﻲ زﻧﻨﺪ؛آﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ در درﺳﺘﻜﺎري ﻳﺎ داﻧﺶ ﻳﺎ ادب و‬
‫ﻳﺎ ﺛﺮوت از آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻮن از آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ اي‪ ،‬از ﻧﮕﺎه آﻧﺎن‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر و ﻣﺠﺮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻲ و ﺗﻮﺑﻪ ات ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي‬
‫ﺧﺪادادي و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺖ را رﻫﺎ ﻛﻨﻲ‪ ،‬از ﻫﻤﻪ ﺻﻔﺎت و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ات دوري‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻲ و ﻟﺒﺎس ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه و ﻣﺮوت را از ﺗﻦ ﺧﻮد ﺑﻴﺮون آوري وﻛﻮدن‪ ،‬اﺣﻤﻖ‪،‬‬
‫دﺳﺖ ﺧﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده و رﻧﺠﺪﻳﺪه ﺷﻮي‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از ﺗﻮ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺨﻨﺎن‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎ و ﺗﺤﻘﻴﺮ و ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻳﻨﻬﺎ اﺳﺘﻮار ﺑﺎش و ﻣﻘﺎوﻣﺖ‬
‫ﻛﻦ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺨﺮه اي ﺑﺎش ﻛﻪ وﻗﺘﻲ داﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﮕﺮگ ﺑﻪ آن اﺻﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫ﺻﻼﺑﺖ و ﺗﻮان ﺻﺨﺮه ﻣﻲ ﺷﻜﻨﻨﺪ و از ﻫﻢ ﻣﻲ ﭘﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺣﺮﻓﻬﺎي اﻳﻨﻬﺎ ﮔﻮش‬
‫ﺑﺴﭙﺎري و واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آرزوي آﻧﻬﺎ را ﻛﻪ ﺗﻴﺮه ﺷﺪن ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻲ‬
‫‪39‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮآورده ﻧﻤﻮده اي‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ از آﻧﻬﺎ درﮔﺬر و ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻛﻦ و از آﻧﻬﺎ‬
‫روي ﺑﮕﺮدان و از ﻣﻜﺮ و ﺣﻴﻠﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن دﻟﺘﻨﮓ ﻣﺒﺎش‪ .‬اﻧﺘﻘﺎد ﭘﻮچ و ﺑﻲ ارزش آﻧﻬﺎ در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﺮح ﺣﺎﻟﻲ ﻣﺤﺘﺮﻣﺎﻧﻪ و زﻳﺒﺎ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ اﻧﺪازه وزن و ﺟﺎﻳﮕﺎه و‬
‫اﻫﻤﻴﺖ ﺧﻮد ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﺑﺰﻫﻜﺎراﻧﻪ و دروﻏﻴﻦ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻲ دﻫﺎن ﻣﻨﺘﻘﺪان ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز را ﺑﺒﻨﺪي ﻳﺎ زﺑﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن را ﮔﺮه ﺑﺰﻧﻲ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﺎ‬
‫دوري ﮔﺰﻳﺪن از آﻧﻬﺎ و ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﻋﻲ ﺑﻪ آﻧﺎن و ﺳﺨﻨﺎﻧﺸﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ اﻧﺘﻘﺎد آﻧﻬﺎ را زﻳﺮ ﭘﺎ‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﺑﮕﻮ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺧﺸﻤﺘﺎن‬

‫‪ä à‬‬
‫≅ ‪Ï Šø ót /Î #( θ?è θΒã‬‬
‫ﻟﻪ ﻛﻨﻲ و در زﻳﺮ ﺧﺎﻛﻬﺎ دﻓﻦ ﻧﻤﺎﻳﻲ؛ ‪ö %è ‬‬

‫ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ«‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ اﻓﺰودن ﻓﻀﺎﻳﻠﺖ و رﺷﺪ دادن ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﺖ و اﺻﻼح ﻛﺠﻴﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬دﻫﺎﻧﺸﺎن‬
‫را ﭘﺮ از ﺧﺎك ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻫﻤﻪ ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﺗﻮ را‬
‫ﻗﺒﻮل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و از دﻳﺪﮔﺎه ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻓﺮدي ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﻲ ﻋﻴﺐ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬اﻣﺮي ﻣﺤﺎل و‬
‫ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ را ﻃﻠﺒﻴﺪه اي و آرزوﻳﻲ دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﻲ را در ﺳﺮ ﻣﻲ ﭘﺮوراﻧﻲ‪.‬‬

‫از ﻫﻴﭽﻜﺲ اﻧﺘﻈﺎر ﺗﺸﻜﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎن را آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ او را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎ روزي داده‬

‫ﺗﺎ ﺷﻜﺮ او را ﺑﮕﺰارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻨﺪﮔﺎن او را رﻫﺎ ﻛﺮده و ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮي را ﻋﺒﺎدت‬
‫ﻛﺮده و ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬ﺟﺰ او را ﺳﭙﺎس ﮔﺰارده اﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ و ﻧﻤﻚ‬
‫ﻧﺸﻨﺎﺳﻲ و ﺳﺘﻤﮕﺮي‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﻔﺴﻬﺎ ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ از ﺗﻮ ﺗﺸﻜﺮ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪو‬
‫ﺧﻮﺑﻴﺖ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ و ﺳﺘﻴﺰ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﺮﺧﻴﺰﻧﺪ‬
‫و ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺗﻮپ ﻛﻴﻨﻪ و اﻧﺘﻘﺎد ﺑﺒﻨﺪﻧﺪ؛ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮده اي! از اﻳﻨﺮو ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺣﺎﻟﺖ ﺷﻮك ﺑﻪ ﺗﻮ دﺳﺖ دﻫﺪ و آزرده ﺷﻮي‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪40‬‬

‫‪» 〈 &Ï #Í Ò‬و آﻧﻬﺎ دﺷﻤﻨﻲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‬

‫™‪ô ùs ΒÏ …&ã !è θ‬‬
‫! ‪ß ‘u ρu‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫‪ß 9Ζu î‬‬
‫‪ø &r β‬‬
‫‪÷ &r ω‬‬
‫‪H )Î #( θû ϑ‬‬
‫) ‪ß‬‬
‫‪s Ρt $Βt ρu ‬‬

‫ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﻜﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش آﻧﻬﺎ را از ﻟﻄﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﻛﺮده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫دﻓﺘﺮ ﮔﺸﻮده ﺟﻬﺎن را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻦ؛ داﺳﺘﺎن ﭘﺪري را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪش را ﭘﺮورده‪ ،‬ﺑﻪ او آب و ﻧﺎن داده‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﺗﻌﻠﻴﻢ او ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻴﺪار‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ ﭘﺴﺮش ﺑﺨﻮاﺑﺪ؛ ﺧﻮدش ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻣﺎﻧﺪه ﺗﺎ ﻓﺮزﻧﺪش ﺳﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ و رﻧﺠﻬﺎ‬
‫ﻛﺸﻴﺪه ﺗﺎ ﻓﺮزﻧﺪ راﺣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ اﻳﻦ ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﺟﻮان و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن‬
‫ﺳﮕﻲ درﻧﺪه ﺑﺮاي ﭘﺪر دﻧﺪان ﺗﻴﺰ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﭘﺪرش را ﺗﻮﻫﻴﻦ و ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺮ او ﭘﺮﺧﺎش‬
‫ﻧﻤﻮد و از او ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﺮد؛ ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﺬاب و ﺑﻼﻳﻲ ﺑﺮاي ﭘﺪر ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫آري! ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﭘﺴﺖ ﻓﻄﺮت وﺑﻲ اراده‪ ،‬ﺑﺮﮔﻬﺎي ﺧﻮﺑﻲ آﻧﺎن را ﺑﻪ‬
‫آﺗﺶ ﻛﺸﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺴﺮدي و آراﻣﺶ ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺎداش آﻧﻬﺎ را ﺧﺪاوﻧﺪي ﺧﻮاﻫﺪ داد ﻛﻪ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎي او ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎم ﮔﺮم از‬
‫ﺗﻮ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺑﻲ و ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدن ﺑﻪ دﻳﮕﺮان را رﻫﺎ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮ را ﺑﺮاي اﻳﻦ‬
‫آﻣﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻗﺪرﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﺮدم ﺑﺎﺷﻲ و اﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را ﺑﺪﻫﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﺗﻮ را‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﺒﺎش وﻛﺎر ﺧﻮب را ﺑﺮاي ﺧﺪا اﻧﺠﺎم‬
‫ﺑﺪه‪ .‬ﭼﻮن در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﺗﻮ ﻣﻮﻓﻖ ﻫﺴﺘﻲ و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ زﻳﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري داده اﺳﺖ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ‬
‫ﻓﺮد ﻧﺎﺳﭙﺎس‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺑﺪﻛﺎر اﺳﺖ‪ .‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ و دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از دﺳﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﮔﻴﺮﻧﺪه‬

‫‪» 〈 ∩∪ #‘· θ3‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را‬

‫© ‪ä‬‬
‫‪ä ω‬‬
‫_ ‪Ÿ ρu [ #! “u‬‬ ‫‪ó 3‬‬
‫‪y Ο‬‬ ‫‪ä ΖΒÏ ‰‬‬
‫‪ß ƒ*Í Ρç ω‬‬ ‫_ ‪« #$ µÏ‬‬
‫! ‪Ÿ‬‬ ‫‪ô θu 9Ï /ö 3‬‬
‫‪ä Κã èÏ Ü‬‬
‫اﺳﺖ‪ô Ρç $ÿo ς© )Î  .‬‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﺿﺎي ﺧﺪا ﺧﻮراك ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﻣﺰد و ﺗﺸﻜﺮ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺮدﻣﻨﺪان‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺎ ﺳﭙﺎﺳﻲ‪ ،‬ﺧﺼﻠﺖ و ﺳﺮﺷﺖ ﻣﺮدم‬
‫ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ اﺳﺖ؛ ﮔﻮﻳﺎ اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎم وﺣﻲ را ﻧﺸﻨﻴﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺮدﻣﻲ را ﺑﻪ‬
‫‪41‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪óΟ9© β(r 2‬‬

‫‪Ÿ‬‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺮﻛﺸﻲ وﺗﻤﺮدﺷﺎن‪ ،‬ﻣﻮرد ﺳﺮزﻧﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪*§ Βt  :‬‬

‫¡ ‪» 〈 …µç‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲ ﮔﺬرد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪه‬

‫‪¡ Β¨ h9 Ñ‬‬
‫’ ‪à‬‬
‫‪4 <n )Î $! Ψs ã‬‬
‫‪ã ‰‬‬
‫‪ô ƒt‬‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻧﺨﻮاﻧﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن اﺑﻠﻪ ﻗﻠﻤﻲ ﻫﺪﻳﻪ دادي و او‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻗﻠﻢ در ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺗﻮ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻌﺠﺐ ﻧﻜﻦ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﮔﺮ ﻋﺼﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻓﺮدي ﻛﻢ ﺧﺮد ﻫﺪﻳﻪ ﻧﻤﻮدي ﺗﺎ ﺑﺮ آن‬
‫ﺗﻜﻴﻪ زﻧﺪ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪاﻧﺶ را ﺑﺎ آن ﺑﭽﺮاﻧﺪ و او‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﻋﺼﺎ ﺳﺮت را ﺷﻜﺴﺖ‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖ‬
‫زده ﻣﺒﺎش‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻛﻔﻦ ﻗﺪرﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻣﻴﺎﻳﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻗﺎﻋﺪه رادر‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه ﺧﻮد دارﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﺎ ﻣﻦ و ﺗﻮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد؟!‬

‫ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ آراﻣﺶ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﻮﺑﻲ و ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﺎﻣﻬﺎﻳﺸﺎن زﻳﺒﺎ و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬آﻧﺎن‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ زود ﺛﻤﺮه آن را‬
‫ﻣﻲ ﭼﻴﻨﻨﺪ و ﻧﺘﻴﺠﻪ اش را در وﺟﻮد‪ ،‬اﺧﻼق‪ ،‬رﻓﺘﺎر و درون ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ و اﺣﺴﺎس‬
‫آراﻣﺶ و راﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﺮﺧﻮردي و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﺮاﻳﺖ ﭘﻴﺶ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬
‫ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻦ؛ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺸﻜﻠﺖ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ زود ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻮا ﭼﻴﺰي ﺑﺒﺨﺶ‪ ،‬ﺳﺘﻤﺪﻳﺪه اي را ﻳﺎري ﻛﻦ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎري را ﻧﺠﺎت ﺑﺪه‪،‬‬
‫ﮔﺮﺳﻨﻪ اي را ﻏﺬا ﺑﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده اي ﻛﻤﻚ ﻛﻦ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺧﻮاﻫﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻌﺎدت از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺗﻮ را درآﻏﻮش ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪42‬‬

‫ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدن و اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺧﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻄﺮ و ﻣﺸﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻞ و ﻓﺮوﺷﻨﺪه و‬
‫ﻣﺸﺘﺮي‪ ،‬ﻫﻤﻪ‪ ،‬از آن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي رواﻧﻲ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدن ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ داروﻫﺎي ﺧﻮب و ﺧﺠﺴﺘﻪ اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در داروﺧﺎﻧﺔ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از ﻧﻴﻜﻲ و اﺣﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻮزﻳﻊ ﻟﺒﺨﻨﺪﻫﺎ درﻣﻴﺎن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪان اﺧﻼق‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ ﺟﺎرﻳﻪ اي در دﻧﻴﺎي ارزﺷﻬﺎﺳﺖ؛‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﺮادرت ﺑﺎ ﭼﻬﺮه اي ﺑﺎز روﺑﺮو ﺷﻮي‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺮﺷﺮوﻳﻲ‪ ،‬اﻋﻼم ﺟﻨﮕﻲ ﺧﺎﻧﻤﺎﻧﺴﻮز‬
‫ﻋﻠﻴﻪ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ داﻧﺎ از ﭘﻴﺪا و ﭘﻨﻬﺎن‪ ،‬ﻋﻮاﻗﺐ آن را ﻣﻲ داﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧﻲ ﻓﺎﺣﺸﻪ‪ ،‬دو دﺳﺘﺶ را ﭘﺮ از آب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﮕﻲ درﻧﺪه از ﺗﺸﻨﮕﻲ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ؛‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎداش اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬آن زن را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺘﻲ وارد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﻬﻨﺎﻳﺶ ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺎداش ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬آﻣﺮزﮔﺎر و ﻗﺪرﺷﻨﺎس و‬
‫زﻳﺒﺎﺳﺖ؛ او‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻲ را دوﺳﺖ دارد و ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺳﺘﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﺑﻮﺳﻬﺎي ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬اﺿﻄﺮاب و ﻫﺮاس‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ! ﺑﻪ‬
‫ﺑﻮﺳﺘﺎن ﺧﻮﺑﻲ و ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدن ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ و ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻛﻤﻚ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺎن ﻧﻮازي ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺪردي ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺧﺪﻣﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ ﺗﺎ ﻣﺰه و ﻃﻌﻢ و رﻧﮓ ﺳﻌﺎدت راﺑﺒﻴﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫{ ‪ô‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫’ ∪⊃⊄∩‬ ‫_ ‪F #$ µÏ /nÎ ‘u µÏ‬‬
‫‪ô ρu u $! ót GÏ /ö #$ ω‬‬
‫“ ∪‪ )Î ∩⊇‬‬
‫‪# “u gø B‬‬
‫‪é π7 ϑ‬‬
‫‪y è÷ ΡoÏ ΒÏ …νç ‰‬‬ ‫‪Ï ‰‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫‪> n‬‬
‫‪t { $Βt ρu ‬‬

‫∃ ‪y *ö ƒt‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊇∪ 4 Ì‬ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬ﺑﺮ او ﺣﻖ ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻧﺪارد ﺗﺎ )ﺑﺪﻳﻨﻮﺳﻴﻠﻪ ﻧﻌﻤﺘﺶ ﭘﺎﺳﺦ‬ ‫¡ ‪t θö‬‬
‫‪| 9s ρu‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ و از ﺳﻮي آن ﻧﻌﻤﺖ( ﺟﺰ داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻫﺪف اوف ﺟﻠﺐ رﺿﺎي ذات‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺰرﮔﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً )ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﺮده‪ ،‬از ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ و‬
‫ﻧﻴﺰ از ﭘﺎدش آﻧﻬﺎ( ﺧﺸﻨﻮد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫‪43‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﻸ ﺑﻴﻜﺎري را ﺑﺎ ﻛﺎر ﻛﺮدن ﭘﺮ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫اﻓﺮاد ﺑﻴﻜﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﺮا ﻛﻨﻲ ودروغ ﺑﺎﻓﻲ ﻣﺸﻐﻮﻟﻨﺪ؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺧﺎﻃﺮ و‬

‫‚ ‪É 9Ï #θu‬‬
‫‪» 〈 #‬راﺿﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ‬ ‫‪y 9ø #$ ì‬‬
‫‪y Βt #( θΡç θ3‬‬
‫‪ä ƒt β'r /Î #( θÊ‬‬
‫اذﻫﺎﻧﺸﺎن ﻣﺸﻮش اﺳﺖ؛ ‪à ‘u ‬‬

‫ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﮔﺎن )از ﺟﻨﮓ( ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﺮاي ذﻫﻦ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﻴﻜﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ‬
‫وﺿﻌﻴﺘﻲ او‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮدروﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺮاﺷﻴﺒﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ زﻳﺎد و ﺑﺪون راﻧﻨﺪه ﺑﻪ‬
‫ﺳﻤﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ رود؛ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ ﻛﺞ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﭼﭗ‪ .‬ﻫﺮ‬
‫روز ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﻜﺎر ﻣﻲ ﺷﻮي‪ ،‬ﺧﻮدت را ﺑﺮاي ﻧﺎراﺣﺘﻲ وﻏﻢ و اﻧﺪوه آﻣﺎده ﻛﻦ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭘﺮوﻧﺪه ﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻓﻌﻠﻲ و آﻳﻨﺪه را از ﻛﻤﺪﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ‬
‫آورد و ﭘﻴﺶ ﺗﻮ ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﺪ و ﺗﻮ را آﺷﻔﺘﻪ و ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮدم و‬
‫ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﺗﻨﺒﻠﻲ ﻛُﺸﻨﺪه ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﺗﻨﺒﻠﻲ و ﺑﻴﻜﺎري‪،‬ﻳﻌﻨﻲ زﻧﺪه ﺑﻪ ﮔﻮر ﻛﺮدن ﻏﻴﺮﻣﺤﺴﻮس ﺧﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺷﻜﻨﺠﻪ آرام و ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﻛﻪ در زﻧﺪاﻧﻬﺎي ﭼﻴﻦ‬
‫زﻧﺪاﻧﻴﺎن را ﺑﺎ آن ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻲ را زﻳﺮ ﻳﻚ ﻟﻮﻟﻪ آب ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ ﻳﻚ ﻗﻄﺮه آب از آن ﻣﻲ ﭼﻜﺪ؛ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ زﻧﺪاﻧﻲ ﭘﺲ از ﭼﻜﻴﺪن‬
‫ﻳﻚ‪ ،‬ﻗﻄﺮه ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻗﻄﺮه ﺑﻌﺪي ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮ اﺛﺮ اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫راﺣﺖ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪ ،‬ﻏﻔﻠﺖ اﺳﺖ و ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬دزدي ﺣﺮﻓﻪ اي؛ ﻋﻘﻞ ﺑﻴﻜﺎر ﻧﻴﺰ ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ و‬
‫ﺷﻜﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺟﻨﮕﻬﺎي ﺧﻴﺎﻟﻲ‪،‬آن را ﭘﺎره ﭘﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻨﻚ ﺑﺮﺧﻴﺰ‪ ،‬ﻧﻤﺎز ﺑﮕﺰار‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺑﮕﻮ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻦ‪ ،‬ﺑﻨﻮﻳﺲ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻛﺎر ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ات را درﺳﺖ و ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻦ و ﻳﺎ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن از ﺑﻴﻜﺎري رﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪44‬‬

‫ﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻴﺮﺧﻮاه ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ و ﺗﻮ را ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺳ‪‬ﺮ ﺑﻴﻜﺎري را ﺑﺎ ﭼﺎﻗﻮي ﻛﺎر‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺒﺮ؛ ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺟﻬﺎن ‪ %50‬ﺳﻌﺎدت ﺗﻮ را ﺑﺎ اﻳﻦ اﻗﺪام ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻛﺸﺎورزان و ﻧﺎﻧﻮاﻳﺎن و ﺑﻨﺎﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﮔﻨﺠﺸﻜﻬﺎ در ﻛﻤﺎل ﺳﻌﺎدت و‬
‫راﺣﺘﻲ ﺗﺮاﻧﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ و اﻣﺎ ﺗﻮ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﺧﻮد ﻧﺸﺴﺘﻪ اي‪ ،‬اﺷﻜﻬﺎﻳﺖ را ﭘﺎك ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‬
‫وآﺷﻔﺘﻪ و ﺣﻴﺮان ﻫﺴﺘﻲ؛ زﻳﺮا ﺗﻮ ﻧﻴﺶ ﺧﻮرده وﮔﺰﻳﺪه ﺷﺪه اي‪.‬‬

‫ﺑﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺒﺎش‬

‫ﭘﻴﺮاﻫﻦ ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ ﺗﻦ ﻧﻜﻦ و در ﺷﺨﺼﻴﺖ آﻧﻬﺎ ذوب ﻣﺸﻮ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ‬
‫ﻳﻚ ﻋﺬاب ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﺻﺪاﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺣﺮﻛﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن‪،‬‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ در ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮان ذوب ﺷﻮﻧﺪ و از‬
‫ﺑﻴﻦ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪﺗﻜﻠﻒ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺳﺘﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻮزﻧﺪ و وﺟﻮد و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮدﺷﺎن را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬از آدم ﻛﻪ اوﻟﻴﻦ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫آﺧﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ ،‬دو ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﻫﻢ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر دارﻳﻢ ﻛﻪ اﺧﻼق و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺸﺎن ﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺗﻮ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻲ و در‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪاﺷﺘﻪ اي؛ ﭘﺲ از اﻳﻦ ﻫﻢ در دﻧﻴﺎﻛﺴﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‬
‫ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺷﺨﺼﻴﺖ و اﺧﻼق‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﺷﺒﻴﻪ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﺎ زﻳﺪ و ﻋﻤﺮو ﻛﺎﻣﻼً ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؛ ﭘﺲ ﺧﻮدت را در ﻏﺎر ﺗﻘﻠﻴﺪ و درآوردن‬
‫ادا و اﻃﻮار دﻳﮕﺮان و ذوب ﺷﺪن در ﺷﺨﺼﻴﺖ آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﻜﻦ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﺻﻮرت‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﻫﺮ ﮔﺮوﻫﻲ از‬ ‫‪ß /t u ³‬‬
‫¨ ¨‪ô Β‬‬
‫≅ ‪< $Ρt &é‬‬
‫‪‘ 2‬‬
‫‪à‬‬ ‫‪z =Ï ã‬‬
‫‪Ο‬‬ ‫و ﻋﺎدﺗﻲ ﻛﻪ داري‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺑﺮو‪ô %s  .‬‬
‫‪t ‰‬‬

‫ﻣﺮدم ﻣﺤﻞ ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺧﻮد را داﻧﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪45‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‚ ‪Ï ¨u ö‬‬
‫‪» 〈 N‬و ﻫﺮ ﻳﻚ ﺟﻬﺖ و ﺳﻤﺘﻲ دارد‬ ‫)‪y 9ø #$ #( θ‬‬
‫™ ‪à 7Î Ft‬‬
‫‪ó $$ ùs ( $κp J9jÏ θu Βã θu δ‬‬
‫‪è πî γ‬‬ ‫≅ ‪ô ρÍ‬‬
‫_ ‪y‬‬ ‫‪e5 3‬‬
‫‪ä 9Ï ρu ‬‬

‫ﻛﻪ رو ﺑﻪ آن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ در اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮب ﭘﻴﺸﻲ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ«‪.‬‬

‫آﻧﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻦ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اي؛ ﺻﺪاﻳﺖ را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﺪه و ﻧﺤﻮة ﻓﺮﻳﺎد زدﻧﺖ‬
‫را دﮔﺮﮔﻮن ﻧﻜﻦ و ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ راه رﻓﺘﻦ ﺧﻮد را ﻋﻮض ﻣﻜﻦ؛ ﺧﻮد را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ وﺣﻲ‬
‫ﭘﻴﺮاﺳﺘﻪ ﻛﻦ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻧﻤﺎ‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ وﺟﻮد و ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮد را ﻟﻐﻮ و ﺑﺎﻃﻞ ﻛﻨﻲ و اﺳﺘﻘﻼل‬
‫ﺧﻮد را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮي‪ .‬ﺗﻮ رﻧﮓ و روي ﺧﻮدت را داري و ﻣﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻮ را ﺑﺎ ﻫﻤﺎن‬
‫رﻧﮓ و روي ﺧﻮدت ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻮ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اي و ﻣﺎ ﺗﻮ را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻳﻢ‪.‬‬
‫»ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﺷﻤﺎ ﺑﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻧﺒﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدم از ﻟﺤﺎظ ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﺳﺮﺷﺘﺸﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ درﺧﺘﺎن ﻣﺸﺎﺑﻬﺖ دارﻧﺪ؛ ﻣﻴﻮه ﺑﻌﻀﻲ از‬
‫درﺧﺘﺎن‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻦ؛ و ﻣﻴﻮه ﺑﺮﺧﻲ‪ ،‬ﺗﺮش اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از درﺧﺘﺎن‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎه؛ و ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻢ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﻣﺜﻞ ﻣﻮز ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺧﻮدت را ﺑﻪ ﮔﻼﺑﻲ‬
‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻜﻦ‪ .‬ﭼﻮن زﻳﺒﺎﻳﻲ و ارزش ﺗﻮ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮز ﺑﺎﺷﻲ‪ .‬ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدن رﻧﮕﻬﺎ‪،‬‬
‫زﺑﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﻣﺎ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ و‬
‫آﻳﺎت او را ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﻜﺎر ﻛﺮد‪.‬‬

‫ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‬

‫= ‪È 6ö %s ΒiÏ‬‬
‫≅ ‪β&r‬‬ ‫‪5 ≈Gt 2‬‬
‫‪Å‬‬ ‫‪’ûÎ ω‬‬
‫‪ )Î Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬
‫‪Å -‬‬
‫’ ‪à Ρ&r‬‬
‫‪þ ûÎ ω‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪Ÿ ρu Ú‬‬ ‫‪F #$ ’ûÎ π7 6t ŠÁ‬‬
‫> ‪Å Β– ΒÏ‬‬
‫‪z $¹‬‬
‫‪| &r $! Βt ‬‬

‫¯‪y &r u 9ö Ρ‬‬

‫‪» 〈 $! δ‬ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﺘﺮ در ﻟﻮح ﻣﺤﻔﻮظ‬
‫ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ ﺷﺪه اﺳﺖ«‪ .‬ﻗﻠﻢ رﻓﺘﻪ و ﻛﺎﻏﺬﻫﺎ ﺟﻤﻊ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻛﺎر‪ ،‬ﻓﻴﺼﻠﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪46‬‬

‫! ‪〈 $Ζu 9s‬‬
‫= ‪ª #$‬‬
‫‪| Ft 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪ )Î $! Ζu ;u ‹Á‬‬
‫‪$Βt ω‬‬ ‫وﺗﻘﺪﻳﺮﻫﺎ و رﺧﺪادﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪Å ƒã 9©  .‬‬

‫»ﺑﻪ ﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﺑﻼﻳﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫رﺳﻴﺪه‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻛﻪ از ﺗﻮ ﺑﮕﺬرد و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﻧﺨﻮرده‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺪان‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮي‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه اﻳﻦ ﺑﺎور در وﺟﻮدت رﻳﺸﻪ ﺑﺪواﻧﺪ و در دﻟﺖ ﺟﺎي ﺑﮕﻴﺮد آﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ و رﻧﺞ ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﻪ ﻫﺪﻳﻪ اي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻤﻪ ﺣﻮادث را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﺰه و‬
‫ﻣﺪال درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ داري‪) .‬ﻣﻦ ﻳﺮد اﷲ ﺑﻪ ﺧﻴﺮاً ﻳﺼﺐ ﻣﻨﻪ( »ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫او اراده ﺧﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪ .‬ﭘﺲ از ﺑﻴﻤﺎري و ﻣﺮدن‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ و ﻳﺎ زﻳﺎﻧﻲ ﻣﺎﻟﻲ و ﻳﺎ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪ ات در آﺗﺶ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ و ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﺒﺎش‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻮده ﺗﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﻴﻔﺘﺪ؛ ﺑﺮاﻳﺖ ﻗﺒﻼً ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه‬
‫و ﺣﻖ اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬از آن ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت ﭘﺎداش ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ و‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ ﺑﺨﺸﻮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺒﺎرك ﺑﺎد ﺑﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ زدﮔﺎن‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و رﺿﺎﻣﻨﺪي آﻧﻬﺎ از ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ او‪،‬‬

‫‪ã≅èy -‬‬
‫‪ø ƒt $Η− å‬‬ ‫¡ ‪ã ↔t‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪ó „ç ω‬‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺪه و ﮔﻴﺮﻧﺪه اﺳﺖ و او‪ ،‬روزي را زﻳﺎد و ﻛﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪Ÿ  .‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊂∪ χ‬ﻫﻤﺎن ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ از آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و آﻧﻬﺎ‬ ‫¡ ‪θ=è ↔t‬‬
‫‪ó „ç Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ρu‬‬

‫ﭘﺮﺳﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻋﺼﺎب ﺗﻮ راﺣﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و اﺿﻄﺮاب و وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎﻳﺖ از دل ﺑﻴﺮون ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫رﻓﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ و ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻼ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺑﺎ ﺣﺴﺮت و اﻧﺪوه ﺧﻮردن‪ ،‬ﺧﻮدت را ﺗﻠﻒ ﻣﻜﻦ و‬
‫ﮔﻤﺎن ﻣﺒﺮ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻲ از ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻦ دﻳﻮار ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬از رﻳﺨﺘﻦ آب ﻣﺎﻧﻊ‬
‫ﺷﻮي و ﺟﻠﻮي وزش ﺑﺎد را ﺑﮕﻴﺮي و ﻧﮕﺬاري ﻛﻪ ﺷﻴﺸﻪ ﺑﺸﻜﻨﺪ؛ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻴﻞ ﻣﻦ و‬
‫‪47‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫© !‪u$‬‬
‫‪x ϑ‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ و آﻧﭽﻪ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪y ùs  .‬‬

‫‪» 〈 *ö -à 3‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورد و ﻫﺮ ﻛﺲ‬

‫© !‪õ ‹u =ù ùs u $‬‬
‫‪x ∅Βt ρu ΒÏ σ÷ ‹ã =ù ùs‬‬

‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻔﺮ ﺑﻮرزد«‪.‬‬

‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺎش ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ اﻇﻬﺎر ﻧﺎﺧﻮﺷﻨﻮدي‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد و ﻓﻐﺎن و ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮدن‪،‬‬
‫ﺗﻮ را در ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺧﻮد ﻗﺮار دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ اﻋﺘﺮاف ﻛﻦ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺳﻴﻞ‬
‫ﺧﺮوﺷﺎن ﻧﺪاﻣﺖ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﺗﻮ ﻫﺠﻮم آورد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه اﺳﺒﺎب را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدي و ﺗﻤﺎم ﺗﻮاﻧﺖ را ﺑﻜﺎر ﺑﺴﺘﻲ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ات‬
‫ﻧﺮﺳﻴﺪي‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮﺟﻤﻊ ﺑﺎش ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺎد و ﻧﮕﻮ‪:‬‬
‫»اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ و ﭼﻨﺎن ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬ﭼﻨﺎن و ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪر‬
‫ﻧﻤﻮده و آﻧﭽﻪ ﺧﻮاﺳﺖ او ﺑﻮده‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩∉∪ #[ £‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﺨﺘﻲ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬

‫‪ô „ç Î £‬‬
‫‪ô èã 9ø #$ ì‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬
‫‪y Βt β‬‬

‫اي اﻧﺴﺎن! ﺑﻌﺪ از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺗﺸﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺮي اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ‪ ،‬ﺧﻮاب‬
‫آرام و ﭘﺲ از ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﮔﻤﺮاه ﻫﺪاﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و دﻟﻮاﭘﺴﻴﻬﺎ و‬
‫رﻧﺠﻬﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺗﺎرﻳﻜﻲ‪ ،‬رﺧﺖ ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺴﺖ‪.‬‬

‫‪» 〈 νÏ ‰‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺮوزي ﻳﺎ‬

‫‪Ï Ψã‬‬
‫‪Ï ‬‬
‫‪ô ΒiÏ *9 Βø &r ρ÷ &r x‬‬
‫‪Ë F÷ -‬‬
‫’ ‪x 9ø $$ /Î‬‬
‫! ‪z AÏ 'ù ƒt β&r‬‬
‫‪ª #$ ¤‬‬
‫‪| èy ùs ‬‬

‫راه ﺣﻠﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮدش ﺑﻴﺎورد«‪.‬‬

‫ﺷﺐ را ﻣﮋده ﺑﺎد ﺑﻪ ﺳﭙﻴﺪه دﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ روﺷﻦ ﻛﺮدن ﻗﻠﻪ ﻛﻮ ﻫﻬﺎ و دره ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺮش را‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﻧﺴﺎن رﻧﺞ دﻳﺪه و ﻣﺼﻴﺒﺖ زده را ﻣﮋده ﺑﺎد ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر‪،‬‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن در ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدن ﺳﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﻓﺮد ﮔﺮﻓﺘﺎر را ﻣﮋده ﺑﺎد ﺑﻪ ﻟﻄﻔﻲ ﭘﻨﻬﺎن و‬
‫دﺳﺘﻬﺎﻳﻲ ﮔﺮم ﻛﻪ او را ﺑﻪ آﻏﻮش ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه دﻳﺪي ﻛﻪ ﺻﺤﺮا و ﺑﻴﺎﺑﺎن‪،‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪48‬‬

‫ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺳﺖ و ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ دارد‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﻪ آن ﺳﻮي اﻳﻦ ﺻﺤﺮا‪ ،‬ﺑﺎﻏﻲ ﺳﺮﺳﺒﺰ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺳﺎﻳﻪ ﻫﺎي دﻟﭙﺬﻳﺮي دارد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دﻳﺪي ﻃﻨﺎب‪ ،‬ﺳﺨﺖ و ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﭘﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺷﻜﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ؛ ﺑﻌﺪ از ﻫﺮاس و ﺗﺮس‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻪ ﺳﺮاغ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ آﻳﺪ‬
‫و ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب و آﺷﻔﺘﮕﻲ‪ ،‬آراﻣﺶ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ .‬آﺗﺶ‪ ،‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺧﻠﻴﻞ را ﻧﻤﻲ ﺳﻮزد؛‬
‫ﭼﻮن ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟﻪ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮه اي ﺑﻪ ﺳﻮي او ﮔﺸﻮده اﺳﺖ؛ ﭘﻨﺠﺮه اي ﺳﺮد و‬

‫’ ‪Ï ¨*u /ö )Î‬‬
‫‪z Šδ‬‬
‫‪ .〈 ∩∉∪ Ο‬درﻳﺎ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻲ را‬ ‫‪# ?n ã‬‬ ‫™ ‪¸ ≈=n‬‬
‫‪t $ϑ‬‬ ‫ﺳﻼﻣﺖ‪y ρu #ŠY *ö /t ’ΤÏ θ.ä ‘â $Ζu ≈ƒt $Ζu =ù %è  :‬‬

‫‪’1nÏ ‘u ‬‬
‫‪z ëÉ Βt β‬‬
‫‪¨ )Î ( ξ‬‬
‫ﻏﺮق ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﺻﺪا و ﻓﺮﻳﺎد را ﺳﺮ داده اﺳﺖ ﻛﻪ‪H .x  :‬‬

‫‪» 〈 ∩∉⊄∪ È ‰‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻪ؛ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺑﺎ ﻣﻦ اﺳﺖ و ﻣﺮا ﻫﺪاﻳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫™ ‪Ï κ÷ Ju‬‬
‫‪y‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﺳﻔﺮ ﻫﺠﺮت و در ﻏﺎر ﺛﻮر‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﺶ ﻣﮋده داد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎ‬
‫اﺳﺖ؛ آﻧﮕﺎه اﻣﻨﻴﺖ ‪،‬ﭘﻴﺮوزي و آراﻣﺶ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮده ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺎي ﻓﻌﻠﻲ و ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﺎﻧﻜﺎه ﺧﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‬
‫و دﺷﻮاري و ﻧﺎﺑﻮدي ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﺟﺰ ﺑﻪ دﻳﻮار اﺗﺎق و درب ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي‬
‫دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲ ﻧﮕﺮﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن ﺳﻮي ﻣﻮاﻧﻊ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻨﺪ و اﻓﻜﺎرﺷﺎن را رﻫﺎ ﺳﺎزﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ‬
‫آن ﺳﻮي دﻳﻮارﻫﺎ ﺑﺮوﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺗﺎب و ﺗﻮان ﺧﻮد را از دﺳﺖ ﻣﺪه؛ زﻳﺮا ﺗﺪاوم ﻳﻚ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﻣﺤﺎل و ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر رﻫﺎﻳﻲ از ﺑﻨﺪ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﺳﺖ‪ .‬روزﻫﺎ در‬
‫ﮔﺮدش و دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬روزﮔﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻐﻴﺮ و ﺷﺒﻬﺎ‪ ،‬آﺑﺴﺘﻦ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺟﺪﻳﺪي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫دﻧﻴﺎي ﻏﻴﺐ‪ ،‬ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻜﻴﻢ‪ ،‬ﻫﺮ روز ﺑﻪ ﻛﺎري ﻣﻲ ﭘﺮدازد و ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪا‬
‫ﺑﻌﺪ از آن راه ﺣﻠﻲ ﺑﻴﺎورد؛ اﻣﺎ ﺑﺪان ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬آﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪49‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫از ﻟﻴﻤﻮ ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﺑﺴﺎز‬

‫اﻧﺴﺎن ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ و زﻳﺮك‪ ،‬زﻳﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮد ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻓﺮد ﻧﺎدان و ﺑﺰدل‪،‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺼﻴﺒﺖ را ﺑﻪ دو ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از ﻣﻜﻪ اﺧﺮاج ﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه در‬
‫ﻣﺪﻳﻨﻪ اﻗﺎﻣﺖ ﮔﺰﻳﺪ و در آﻧﺠﺎ ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻛﺎرﻧﺎﻣﻪ‬
‫زرﻳﻦ آن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪ و ﺷﻼق ﺧﻮرد‪ ،‬آﻧﮕﺎه اﻣﺎم و ﭘﻴﺸﻮاي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن در‬
‫ﺳﻨﺖ و ﺣﺪﻳﺚ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺳﺮﺧﺴﻲ را در ﻗﻌﺮ ﭼﺎه ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬او ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﺘﺎب ﺑﻴﺴﺖ‬
‫ﺟﻠﺪي در ﻣﻮﺿﻮع ﻓﻘﻪ از زﻧﺪان ﺑﻴﺮون آﻣﺪ‪ .‬اﺑﻦ اﺛﻴﺮ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﮔﺸﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﻛﺘﺎب‬
‫)ﺟﺎﻣﻊ اﻻﺻﻮل و اﻟﻨﻬﺎﻳﺔ( از ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ و ﻣﻔﻴﺪﺗﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺣﺪﻳﺚ را ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺟﻮزي را از ﺑﻐﺪاد ﺑﻴﺮون راﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ او‪ ،‬ﻗﺮاﺋﺘﻬﺎي ﻫﻔﺘﮕﺎﻧﻪ را آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﺗﺐ ﻣﺮگ‬
‫ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ رﻳﺐ را ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ و او‪ ،‬ﻗﺼﻴﺪه زﻳﺒﺎ و ﻣﺸﻬﻮرش را ﻛﻪ ﺑﺎ دﻳﻮان اﺷﻌﺎر ﺷﻌﺮاي‬
‫دوﻟﺖ ﻋﺒﺎﺳﻲ ﺑﺮاﺑﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﻢ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺴﺮ اﺑﻮذؤﻳﺐ ﻫﺬﻟﻲ ﻣﺮد و او‪،‬‬
‫ﻣﺮﺛﻴﻪ اي ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﺮود ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن را ﺑﻪ ﺳﻜﻮت و ﺣﻴﺮت واداﺷﺖ و ﻣﺮدم‪ ،‬از ﺷﻨﻴﺪن‬
‫آن ﻣﺎت و ﻣﺒﻬﻮت ﺷﺪﻧﺪ و ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬آن را در ﺑﺮﮔﻬﺎي زرﻳﻨﺶ ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﻓﺎﺟﻌﻪ اي ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺖ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﻣﻔﻴﺪ و ﻗﺎﺑﻞ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫آن ﺑﻨﮕﺮ؛ اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻳﻚ ﻟﻴﻮان ﻟﻴﻤﻮ داد‪ ،‬ﻣﻘﺪاري ﺷﻜﺮ ﺑﻪ آن ﺑﻴﻔﺰاي و اﮔﺮ‬
‫اژدﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻫﺪﻳﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﻮﺳﺖ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﺶ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮدار و ﺑﻘﻴﻪ اش را رﻫﺎ ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻋﻘﺮﺑﻲ ﺗﻮ را ﮔﺰﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﺗﻮ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﻢ ﻣﺎرﻫﺎ واﻛﺴﻴﻨﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺨﺘﻲ ﻛﻪ داري‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن و ﻣﺴﺮور ﺑﺎش ﺗﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ از آن ﮔﻞ و ﻳﺎﺳﻤﻦ ﺑﻴﺎوري‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪50‬‬

‫‪» 〈 Νö 6‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﭼﻴﺰي را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ و ﺣﺎل‬

‫‪à 9© Ö ö z‬‬ ‫© ‪è ρu $↔Z ‹ø‬‬
‫‪y θu δ‬‬ ‫‪è *u 3‬‬
‫‪x #( θδ‬‬ ‫‪õ ?s β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬
‫‪| ã‬‬
‫‪t ρu ‬‬

‫آﻧﻜﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب ﺗﻮﻓﻨﺪه و ﺑﺰرﮔﺶ دو ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺰرگ را زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮد؛ ﻳﻜﻲ از‬
‫اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮان ﻓﺮدي ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ و دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﻓﺮدي ﺑﺪﺑﻴﻦ ﺑﻮد‪ .‬ﻫﺮ دوي آﻧﻬﺎ ﺳﺮﺷﺎن را از‬
‫ﭘﻨﺠﺮه زﻧﺪان ﺑﻴﺮون آوردﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن اﻧﺪاﺧﺖ و ﺧﻨﺪﻳﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺪﺑﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻞ و ﺧﺎك ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎرﺷﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﺮد و ﮔﺮﻳﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺑﻪ آن ﺳﻮي ﺗﺮاژدي ﺑﻨﮕﺮ‪ .‬ﭼﻮن ﺷﺮ ﻣﺤﺾ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ در آن ﺧﻮﺑﻲ و ﭘﺎداش و‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ درﻣﺎﻧﺪه را ﺟﻮاب ﻣﻲ دﻫﺪ‪،‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او را ﺻﺪا ﺑﺰﻧﺪ؟‬

‫ﻓﺮدي ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ درﮔﺎه ﭼﻪ ﻛﺴﻲ آه و ﻧﺎﻟﻪ ﺳﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ و از‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻳﺎري ﻣﻲ ﺟﻮﻳﺪ؟او‪ ،‬ﻛﻴﺴﺖ؟ او ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن دﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺶ‬
‫دراز ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و او را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ؟ او ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ زﺑﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد او ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و‬
‫دﻟﻬﺎ‪ ،‬او را ﻣﻌﺒﻮد و ﺧﺪاي ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ؟ ﺑﺪون ﺷﻚ او‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ ﺟﺰ او ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﻣﺎ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﺨﺘﻲ و آﺳﺎﻧﻲ و در ﺧﻮﺷﻲ‬
‫و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬او را ﺻﺪا ﺑﺰﻧﻴﻢ و او را ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ‪ ،‬در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ او ﺗﻮﺳﻞ ﺑﺠﻮﻳﻴﻢ و ﺑﻪ درﮔﺎه‬
‫او زاري و ﺗﻀﺮع ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﺎ ﮔﺮﻳﻪ و زاري و اﻧﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ درﮔﺎﻫﺶ ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ‪ .‬آن‬
‫وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺪد و ﻳﺎري او ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ و ﺗﻮﻓﻴﻖ و ﮔﺮه ﮔﺸﺎﻳﻲ از ﺳﻮي او ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ 〈 νç %æt Šy #Œs )Î *§ Ü‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ درﻣﺎﻧﺪه را ﺟﻮاب ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺸﺪه را‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪s Ò‬‬ ‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫† ‪Ü ‹gÅ‬‬
‫‪ä Β¨ &r ‬‬
‫‪51‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺎز ﻣﻲ آورد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻤﺪﻳﺪه را ﻳﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬‬

‫ﮔﻤﺮاه را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼ را از ﻣﺼﻴﺒﺖ زده دور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟ ‪#Œs *Î ùs ‬‬

‫‪» 〈 t $eÏ !#$ µç 9s t Á‬وﻗﺘﻲ در ﻛﺸﺘﻲ ﺳﻮار ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬

‫! ‪Å =Ï ƒø Χè‬‬
‫‪© #$ #( θâ ã‬‬ ‫‪Å =ù -‬‬
‫‪t Šy 7‬‬ ‫‪à 9ø #$ ’ûÎ #( θ7ç 2‬‬
‫‪Å ‘u‬‬

‫ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ«‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ دﻋﺎﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي دور ﻛﺮدن ﻏﻢ و‬
‫اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ آﻣﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺣﺪﻳﺚ ﺣﻮاﻟﻪ ﻣﻲ‬
‫دﻫﻢ ﺗﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﺧﻄﺎب ﻧﻤﻮدن ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن را ﺑﻴﺎﻣﻮزﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ او ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬او را‬
‫ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﺑﻪ او اﻣﻴﺪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ دارﻳﺪ و اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از دﺳﺖ داده اﻳﺪ‪ .‬دﻋﺎ و ﺧﻮاﻧﺪن ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ ،‬ﻋﺒﺎدت و ﻃﺎﻋﺘﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪن آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه اي ﻛﻪ‬
‫ﻓﻦ دﻋﺎ ﻛﺮدن را ﺧﻮب ﻳﺎد دارد‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺖ و ﻏﻤﮕﻴﻦ و ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺷﻮد؛‬
‫ﻫﻤﻪ رﻳﺴﻤﺎﻧﻬﺎ ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﺟﺰ رﻳﺴﻤﺎن او‪ ،‬ﻫﻤﻪ درﻫﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺟﺰ در او و او‪،‬‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ و ﺷﻨﻮا و اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ؛ در ﻣﺎﻧﺪه را ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲ دﻫﺪ و دﻋﺎﻳﺶ را اﺟﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ او را ﺑﺨﻮاﻧﻲ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮان‬

‫‪ó=f‬‬
‫™ ‪Å Gt‬‬
‫’ ‪ó &r‬‬
‫‪þ ΤÏ θã‬‬
‫وﻣﺤﺘﺎج ﻫﺴﺘﻲ و او‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﻳﻜﺘﺎ و ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ‪ã Šô #$  .‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻢ«‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻼﻫﺎ و ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻮ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫‪ä 9s‬‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺧﺪا را ﻳﺎد ﻛﻦ‪ ،‬اﺳﻢ او را ﺑﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰن وﻣﺪد و ﻳﺎري او را ﺑﺠﻮي؛ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺖ‬
‫را ﺑﺮاي ﻣﻨﺰه داﻧﺴﺘﻦ و ﺗﻘﺪﻳﺲ ﻧﺎم او ﺑﺎ ﺧﺎك آﻏﺸﺘﻪ ﻛﻦ ﺗﺎ ﺗﺎج آزادي را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﺑﻴﺎوري و ﺑﻴﻨﻲ ات را در ﺧﺎك ﻋﺒﻮدﻳﺖ او ﺑﻪ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﻤﺎل ﺗﺎ ﻣﺪال ﻧﺠﺎت را ﻓﺮاﭼﻨﮓ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪52‬‬

‫آوري؛ دﺳﺘﻬﺎﻳﺖ را ﺑﻪ ﺳﻮي او دراز ﻛﻦ و زﺑﺎن ﻧﻴﺎز ﺑﮕﺸﺎي و زﻳﺎد از او ﺑﺨﻮاه و در‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ و ﺧﻮاﻧﺪن ﺧﺪا ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻛﻦ؛ ﺑﻪ درﮔﺎﻫﺶ آه و زاري ﻧﻤﺎ و از او دور ﻣﺸﻮ‪،‬‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻟﻄﻒ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ او و ﻳﺎرﻳﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎم او را ﺑﮕﻴﺮ و درﺑﺎره او ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎش وﺑﻪ ﻗﺼﺪ او از ﻫﻤﻪ ﺑﺒﺮ ﺗﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ و ﻣﻮﻓﻖ ﺷﻮي‪.‬‬

‫در ﺧﺎﻧﻪ ات ﺟﺎي ﺑﮕﻴﺮ‬

‫ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺷﺮﻋﻲ و ﺧﻮب‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺷﺮ و اﻫﻞ آن واز اﻓﺮاد ﺑﻴﻜﺎر و‬
‫ﺑﺰﻫﻜﺎر دوري ﻛﻨﻲ؛ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺧﺎﻃﺮت آرام ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ذﻫﻨﺖ د‪‬رﻫﺎﻳﻲ از‬
‫ﺣﻜﻤﺖ اراﺋﻪ ﺧﻮاﻫﺪ داد و ﻧﮕﺎﻫﺖ‪ ،‬در ﺑﺎغ ﻣﻌﺮﻓﺖ ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮي و دوري ﻧﻤﻮدن از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را از ﻛﺎر ﺧﻴﺮ و ﻋﺒﺎدت ﺑﺎز‬
‫ﻣﻲ دارد و ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬داروي ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن و اﻃﺒﺎي دﻟﻬﺎ‪،‬آن‬
‫را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ دارو‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﺰرﮔﻲ در ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻛﺴﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ وﻣﻦ ﺷﻤﺎ‬
‫را ﺑﻪ آن راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬دوري ﮔﺰﻳﺪن از ﺑﺪي و اﻓﺮاد ﻳﺎوه ﻛﺎر و ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺑﺎرورﺳﺎزي ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻦ ﺧﻴﻤﻪ ﺗﻘﻮاي اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺸﻦ ﻣﻴﻼد‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا و ﺑﻪ ﻳﺎدآوردن او‪ .‬اﺟﺘﻤﺎع و ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه‪ ،‬ﺟﻤﻊ ﺷﺪن‬
‫در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ و اداي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ و ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻋﻠﻢ و ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺎ‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎر ﺧﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺑﻴﺠﺎ و ﮔﺮدﻫﺎﻳﻴﻬﺎي ﺑﻲ ارزش‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺷﺪت از آن ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺮد و از آن ﮔﺮﻳﺨﺖ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﺧﻮد‬
‫اﺷﻚ ﻧﺪاﻣﺖ ﺑﺮﻳﺰ‪ ،‬زﺑﺎﻧﺖ را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻦ و در ﺧﺎﻧﻪ ات ﺑﻤﺎن‪ .‬اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﺑﻴﻬﻮده‪ ،‬ﺟﻨﮕﻲ ﺑﻲ رﺣﻤﺎﻧﻪ ﻋﻠﻴﻪ روان اﻧﺴﺎن اﺳﺖ و ﺗﻬﺪﻳﺪي ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﺮاي اﻣﻨﻴﺖ و‬
‫آراﻣﺶ رواﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ارﻛﺎن ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﺮاﻛﻨﻲ و‬
‫‪53‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن دروغ ﺑﺎﻓﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﺗﺮﺳﺎﻧﺪن از ﺑﻼ ﻫﺎ و ﺣﻮادث ﭘﻴﺶ ﻧﻴﺎﻣﺪه‪ ،‬اﺳﺘﺎد ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ؛آﻧﻬﺎ ﻛﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ روزي ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﻣﺮﮔﺖ ﻓﺮا ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻤﻴﺮي‪.‬‬

‫‪Z $6t z‬‬

‫‪» 〈 ω‬اﮔﺮ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﺸﻮﻳﺶ‬ ‫‪ )Î Ν‬‬
‫‪y ω‬‬ ‫‪ö .ä ρŠß #—y $Β¨ /3‬‬
‫_‪ä ‹ùÏ #( θ‬‬
‫‪ã *u z‬‬
‫‪y θö 9s ‬‬

‫و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ اﻓﺰاﻳﻨﺪ«‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺶ ﻣﻦ از ﺗﻮ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﺑﭙﺮداز و در ﺧﺎﻧﻪ ات ﺑﻨﺸﻴﻦ‪ .‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﮔﻔﺘﻪ ﻳﺎ ﻛﺮده اي ﻧﻴﻚ‪ ،‬از‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ات ﺑﻴﺮون ﺑﺮوي؛ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و وﻗﺖ‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﺖ ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و دﻳﮕﺮ ﻋﻤﺮ ﺧﻮﻳﺶ را ﻫﺪر ﻧﻤﻲ دﻫﻲ‪ .‬زﺑﺎﻧﺖ از ﻏﻴﺒﺖ‪،‬‬
‫ﻗﻠﺒﺖ از ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻬﺎﻳﺖ از ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ و ﻫﺮز و دﻟﺖ از ﺑﺪﮔﻤﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﺳﺎﻟﻢ و در اﻣﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ اﻳﻦ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻲ داﻧﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺮ‬
‫ﻣﺮﻛﺐ اوﻫﺎم ﺳﻮار ﺷﺪه و ﺑﺎ ﺗﻮده ﻣﺮدم ﺑﻲ ﻫﺪف ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻤﻮده‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺣﺎل ﺧﻮدش‬
‫رﻫﺎ ﻛﻦ‪.‬‬

‫ﻋﻮض ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﺧﺪا ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ از ﺗﻮ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از آن را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط‬

‫اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزي و ﺑﻪ ﭘﺎداش اﻟﻬﻲ اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻲ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ دو ﭼﺸﻤﺶ را از او ﮔﺮﻓﺘﻢ و او ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻳﺪ‪ ،‬در ﻋﻮض آن ﺑﻪ او‬
‫ﺑﻬﺸﺖ را ﺧﻮاﻫﻢ داد«‪.‬‬
‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﭼﻴﺰ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ او را از او ﮔﺮﻓﺘﻢ و او ﺑﺎ ﭼﺸﻢ داﺷﺖ ﭘﺎداش‪،‬‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻛﺮد‪ ،‬در ﻋﻮض آن‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﻪ او ﻣﻲ دﻫﻢ«‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻓﺮزﻧﺪش را از دﺳﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪54‬‬

‫ﺑﺪﻫﺪ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزد‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺧﺎﻧﻪ اي در ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎودان ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﺜﺎل اﺳﺖ؛اﻣﻮر دﻳﮕﺮ را ﺑﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺎس ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﻼﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻒ و ﺣﺴﺮت ﻣﺨﻮر‪ .‬ﭼﻮن ﭘﺎداش‬
‫ﺑﻬﺸﺖ و ﻣﺰد ﺑﺰرﮔﻲ‪ ،‬ﻧﺰد ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻼ را ﻣﻘﺪر ﻛﺮده‪ ،‬وﺟﻮد دارد‪.‬‬
‫دوﺳﺘﺎن ﺧﺪا ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬درﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮﻳﻦ ﻣﻮرد ﺗﻤﺠﻴﺪ و‬

‫‪〈 ∩⊄⊆∪ ‘Í #$‬‬

‫) ‪¤ !#$ <t‬‬
‫‪ø ã‬‬
‫‪ã Ν‬‬
‫‪z è÷ ΨÏ ùs 4 Λ÷ nä ö 9y ¹‬‬ ‫‪y /Î /3‬‬
‫‪| $ϑ‬‬ ‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫™ ‪í ≈=n‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪y  .‬‬

‫»درودﺗﺎن ﺑﺎد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﺻﺒﺮي ﻛﻪ ﻧﻤﻮدﻳﺪ‪ .‬ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ ﺳﺮاي آﺧﺮت«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻣﺎ ﺑﻪ ﭘﺎداﺷﻲ ﺑﻨﮕﺮﻳﻢ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻼ داده ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺧﻴﺮي ﻛﻪ‬
‫ﺟﺎي آن را ﭘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ß Gt γ‬‬
‫‪t ρ‰‬‬
‫‪〈 ∩⊇∈∠∪ β‬‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã δ‬‬
‫‪è 7‬‬
‫‪y ×Í ≈¯ 9s ρ' &é ρu ( π× ϑ‬‬ ‫‪ô ‘u ρu Ν‬‬
‫‪y m‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪Î /nÎ ‘§ ΒiÏ N‬‬
‫‪Ô ¨θu =n ¹‬‬ ‫‪ö κÎ Jö =n æ‬‬
‫‪| Ν‬‬ ‫‪y ×Í ≈¯ 9s ρ' &é ‬‬
‫‪t 7‬‬

‫»درود و رﺣﻤﺘﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ اﻳﺸﺎن اﺳﺖ و اﻳﻨﺎن راه ﻳﺎﻓﺘﮕﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﺪﮔﺎن و ﺑﻼﻛﺸﺎن را ﻣﺒﺎرك و ﻣﮋده ﺑﺎد‪ .‬ﺑﻲ ﺗﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻋﻤﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎه و‬
‫ﮔﻨﺞ آن‪ ،‬ﻧﺎﭼﻴﺰ و اﻧﺪك اﺳﺖ و ﺳﺮاي آﺧﺮت‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﺮ ﻛﺲ‪،‬‬
‫در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻳﺪ‪ ،‬در ﻋﻮض در آن ﺟﻬﺎن ﭘﺎداش ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ و‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ در اﻳﻨﺠﺎ رﻧﺞ و ﺧﺴﺘﮕﻲ ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬در آﻧﺠﺎ راﺣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛اﻣﺎ ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ دل ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ آن ﮔﺸﺘﻪ و ﺑﻪ آن ﮔﺮاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬از‬
‫دﺳﺖ دادن ﻟﺬﺗﻬﺎ و ﺧﻮﺷﻴﻬﺎي دﻧﻴﺎ و آراﻣﺶ و راﺣﺘﻲ آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ و‬
‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺴﻴﺎر دﺷﻮار و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ زﻳﺮ ﭘﺎﻫﺎﻳﺸﺎن را‬
‫ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از اﻳﻨﺮو ﭼﻴﺰي ﺟﺰ دﻧﻴﺎي زودﮔﺬر و ﻓﺎﻧﻲ و ﺑﻲ ارزش را ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪55‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اي رﻧﺞ دﻳﺪﮔﺎن و اي ﻣﺼﻴﺒﺖ زدﮔﺎن! ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺳﻮد ﺑﺮده اﻳﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻛﻪ ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﻬﺮورزي‪ ،‬ﻟﻄﻒ‪ ،‬ﭘﺎداش و‬
‫اﻧﺘﺨﺎب درﺳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﺪه اي ﻛﻪ ﭼﺎدر ﺑﻼ‪ ،‬او را ﻓﺮو ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫»در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ دﻳﻮاري زده ﻣﻲ ﺷﻮدﻛﻪ دري دارد ﻛﻪ درون آن‪ ،‬رﺣﻤﺖ و‬

‫‪…νç *ã γ‬‬
‫‪Î ≈ß‬‬
‫‪s ρu πè Ηu q‬‬
‫‪÷ *§ 9#$ µÏ ŠùÏ …µç Ζã Û‬‬
‫> ‪Ï $/t‬‬
‫¡‪7 $/t …&ã !© ‘9 θ‬‬
‫> ‪Ý 0Î Νηæ Ζu ?÷ /t‬‬
‫‪z Î Ø‬‬
‫ﺑﻴﺮوﻧﺶ‪ ،‬ﻋﺬاب اﺳﺖ«‪Û ùs  :‬‬

‫‹‪Ü #‬‬
‫> ∪⊂⊇∩ 〈 آﻧﭽﻪ ﻧﺰد ﺧﺪاﺳﺖ ﺑﻬﺘﺮ و ﮔﻮاراﺗﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮ‬ ‫‪x èy 9ø #$ &Ï #Í 6t %Ï ΒÏ‬‬

‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻳﻤﺎن ﻳﻌﻨﻲ زﻧﺪﮔﻲ‬

‫ﺑﺪﺑﺨﺘﺎن واﻗﻌﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎي اﻳﻤﺎن و از ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﻲ ﺑﻬﺮه‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪t Ú‬‬
‫‪ã‬‬ ‫‪ô &r ‬‬
‫‪u *u ã‬‬ ‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره در ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺧﺸﻢ و ذﻟﺖ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ô Βt ρu  .‬‬

‫‪Z ΨÊ‬‬
‫‪» 〈 %3‬ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ روي ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻨﮕﻲ‬ ‫‪| πZ ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Βt …&ã !s β‬‬
‫‪¨ *Î ùs “*Í 2‬‬
‫‪ò ŒÏ‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬وﺟﻮدش‬
‫را ﭘﺎك ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬او را ﺷﺎدﻣﺎن و ﻣﺴﺮور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وﻏﻢ واﻧﺪوه را از او دور ﻣﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺪون اﻳﻤﺎن ﻫﻴﭻ ﻣﺰه اي ﻧﺪارد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ راه ﻣﻠﺤﺪان‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ‬
‫ﺧﻮد را از ﺑﺪﺑﺨﺘﻴﻬﺎ و ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ و ﻓﺠﺎﻳﻊ‪ ،‬راﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪56‬‬

‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺪون اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﭼﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻓﻼﻛﺖ ﺑﺎري اﺳﺖ‪.‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از آﻳﻴﻦ‬

‫‪öΝκå Es ‰‬‬
‫= ‪y ↔Ï ùø &r‬‬
‫) ‪Ü =kÏ‬‬
‫اﻟﻬﻲ و راه او ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻧﺪ‪s Ρç ρu  .‬‬

‫‪ß ϑ‬‬
‫‪t θγ‬‬
‫‪〈 ∩⊇⊇⊃∪ β‬‬ ‫‪y è÷ ƒt Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪Î ΖÏ ≈Šu óø Û‬‬
‫‪è ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‹ ‪è ‘â‬‬
‫‪x Ρt ρu ο; V§ ∆s Α‬‬
‫‪t ρ¨ &r ‬‬
‫‪ÿ µÏ /Î #( θΖã ΒÏ σ÷ ƒã Ο‬‬
‫‪ó 9s $ϑ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪y .x Ν‬‬ ‫‪è *u ≈Á‬‬
‫‪| /ö &r ρu‬‬

‫»ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺑﻪ وﺣﻲ اﻳﻤﺎن ﻧﻴﺎوردﻧﺪ‪ ،‬دﻟﻬﺎ و ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن را دﮔﺮ ﮔﻮن‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و آﻧﻬﺎ را ﺳﺮ ﮔﺸﺘﻪ در ﮔﻤﺮاﻫﻴﺸﺎن رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﻋﻘﻞ ﭘﺲ از ﺗﺠﺮﺑﻪ اي ﻃﻮﻻﻧﻲ و دﺷﻮار در ﻃﻲ ﻗﺮون ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه‬
‫ﻛﻪ ﺑﺖ‪ ،‬ﺧﺮاﻓﺎت اﺳﺖ و ﻛﻔﺮ و اﻟﺤﺎد‪ ،‬دروغ و ﺑﻲ اﺳﺎﺳﻨﺪ؛ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬ﺻﺎدق ﻫﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺣﻖ اﺳﺖ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ وﺳﺘﺎﻳﺶ‪ ،‬او را ﺳﺰاﺳﺖ و او ﺑﺮ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ وﻗﺖ آن رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺑﺎور ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ‬
‫ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪Ï ã‬‬
‫‪Ÿ≅ϑ‬‬ ‫ﺳﻌﺎدت وآراﻣﺶ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻗﻮت و ﺿﻌﻒ اﻳﻤﺎن اوﺳﺖ‪ô Βt  .‬‬
‫‪t ‬‬

‫_ ‪è *u‬‬
‫‪Νδ‬‬ ‫‪ô &r Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪ß Ψ¨ ƒt “Í f‬‬
‫‪ô Ζu 9s ρu ( πZ 6t ŠhÍ Û‬‬
‫‪s οZ θ4 ‹u m‬‬
‫‪x …µç Ζ¨ ?t ‹Í s‬‬
‫‪ó Ζã =n ùs ‬‬
‫‪Ö ΒÏ σ÷ Βã uθδ‬‬
‫‪è ρu ‬‬
‫‪4 \s Ρ&é ρ÷ &r *@ 2‬‬
‫‪Ÿ Œs ΒiÏ $s‬‬
‫‪[ =Ï ≈¹‬‬
‫|‬

‫‪t θ=è ϑ‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∪ β‬ﻫﺮ ﻣﺮد و زن ﻣﺆﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪،‬‬ ‫‪y è÷ ƒt #( θΡç $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫¡ ‪Ç‬‬
‫‪$Βt ‬‬ ‫‪ô 'r /Î‬‬
‫‪| m‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰه اي ﺑﻪ او ﻣﻲ دﻫﻴﻢ و ﭘﺎداش آﻧﻬﺎ را ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬
‫داد«‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰه وآراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻣﻮﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻮﻳﺪ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ؛‬
‫آري! اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎك ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺤﺒﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن‬
‫اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و ﺿﻤﻴﺮ آﻧﻬﺎ از آﻟﻮدﮔﻴﻬﺎي اﻧﺤﺮاف ﭘﺎك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫آﻧﻬﺎ‪،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺣﻮادث و ﻓﺠﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺴﺮد وآرام ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﺗﻘﺪﻳﺮ راﺿﻴﻨﺪ؛ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن؛ اﺳﻼم ‪،‬دﻳﻨﺸﺎن و ﻣﺤﻤﺪ‪،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺷﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫راﺿﻲ و ﺧﻮﺷﻨﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪57‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﺴﻞ را ﺑﺮدار‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﻨﺪو را ﻧﺸﻜﻦ‬

‫ﻧﺮﻣﻲ در ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪،‬آن را زﻳﺒﺎ و ﻗﺸﻨﮓ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺒﻮد ﻧﺮﻣﻲ در ﭼﻴﺰي‪،‬آن را‬
‫زﺷﺖ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﺮﻣﻲ در ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺧﻮب ﻫﻨﮕﺎم‬
‫دﻳﺪار؛اﻳﻨﻬﺎ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي زﻳﺒﺎ وآراﺳﺘﻪ اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪان ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺻﻔﺎت و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي اﻧﺴﺎن ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ ﻛﻪ ﺷﻬﺪ ﮔﻠﻬﺎي ﺷﻴﺮﻳﻦ‬
‫را ﻣﻲ ﻣﻜﺪ و ﻣﺤﺼﻮﻟﻲ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﺳﺎزد و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺮ ﮔﻠﻲ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬آن را ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻧﺮﻣﻲ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ارزاﻧﻲ ﻣﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺸﻮﻧﺖ و‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ دﻳﺪارﺷﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺑﺎ‬
‫ﺟﺎن ودل از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻨﻬﺎ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن‬
‫ﻣﻲ آورﻧﺪ و در داد وﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش و دﻳﺪار و ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ روﻳﻜﺮد زﻳﺒﺎ و‬
‫ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اي دارﻧﺪ‪ .‬دوﺳﺘﻴﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﭘﮋوﻫﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ و ﻧﻴﻜﻮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﻦ را ﺧﻮب ﻣﻲ داﻧﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻫﺮ ﺳﻮ ﻣﺮدم ﭘﺮواﻧﻪ وار ﮔﺮد آﻧﻬﺎ ﺣﻠﻘﻪ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎدي واﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارﻧﺪ و وﻗﺘﻲ ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺳﺮاﻏﺸﺎن را ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺮاﻳﺸﺎن دﻋﺎ‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي اﺧﻼﻗﻲ دارﻧﺪ؛ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﺎ اﻳﻦ ﻋﻨﻮان ﻛﻪ ‪ôìùs Šô #$ ‬‬

‫‪Ò Šϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂⊆∪ Ο‬ﺑﺎ ﻫﻤﺎن‬ ‫‪Ï m‬‬ ‫‪; <Í ρu …µç Ρ¯ (r .x ο× ρu ¨‰‬‬
‫’ ‪x‬‬ ‫‪t …µç Ζu ?÷ /t ρu 7‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪y Ζu ?÷ /t “%‬‬
‫‪Ï !© #$ #Œs *Î ùs ‬‬
‫¡ ‪ß‬‬ ‫‘ ‪ô &r‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪Ï LÉ 9© $$ /Î‬‬
‫‪} δ‬‬

‫ﺷﻴﻮه ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻮرد ﻛﻦ؛ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﻮ و او دﺷﻤﻨﻲ‬
‫ﺑﻮده‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ دوﺳﺘﻲ ﺻﻤﻴﻤﻲ اﺳﺖ«‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻴﻨﻪ ﻫﺎ را ﺑﺎ ﻋﺎﻃﻔﻪ ﺟﻮﺷﺎن و ﺑﺮدﺑﺎري ﮔﺮم و‬
‫ﮔﺬﺷﺖ زﻳﺒﺎي ﺧﻮد ﻣﻲ ﻣﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪي را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻧﻴﻜﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻧﺪ؛‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ را ﻣﻲ ﺷﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﻮﺷﺸﺎن ﺑﻪ آن ﺑﺪﻫﻜﺎر ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻴﭽﮕﺎه آن‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪58‬‬

‫ﺳﺨﻨﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻤﻲ آورﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن در آراﻣﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻧﻴﺰ از‬
‫دﺳﺖ آﻧﻬﺎ در اﻣﻨﻴﺖ و ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪» .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‪،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن از دﺳﺖ‬
‫و زﺑﺎﻧﺶ در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪» .‬ﻣﺆﻣﻦ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم درﺑﺎرة ﺧﻮﻧﻬﺎ و اﻣﻮاﻟﺸﺎن او را‬
‫اﻣﻴﻦ ﺧﻮد ﺑﺪاﻧﻨﺪ«‪» .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺘﻮر داده ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ آن را ﺑﺮﻳﺪه‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار دارم و از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺳﺘﻢ روا داﺷﺘﻪ‪،‬ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻨﻢ و ﺑﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭼﻴﺰي ﻧﺪاده‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﺪﻫﻢ«‪) .‬اﺣﺎدﻳﺚ(‬

‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ ‬‬

‫¨ 〈 »آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻓﺮو‬ ‫‪Ç ã‬‬ ‫‪t ùÏ $èy 9ø #$ ρu á‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪x ‹ø ót 9ø #$ ‬‬ ‫‪Ï à‬‬
‫‪t ϑ‬‬ ‫‪Ï ≈6‬‬
‫‪x 9ø #$ ρu ‬‬

‫ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و از ﻣﺮدم ﮔﺬﺷﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﻪ ﭘﺎداش آراﻣﺶ و ﺳﻜﻮن در اﻳﻦ‬
‫ﭼﻬﺎن و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در ﻛﻨﺎر ﭘﺮوردﮔﺎر آﻣﺮزﻧﺪه در ﻣﻴﺎن ﺑﺎﻏﻬﺎ و ﻧﻬﺮﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺎداش در ﺟﻬﺎن آﺧﺮت ﺑﺸﺎرت ﺑﺪه«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪’ûÎ  :‬‬

‫) ‪Ï Gt‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∈∪ ‘¤ ‰‬در ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ راﺳﺘﻴﻦ ﻧﺰد ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﺗﻮاﻧﺎ«‪.‬‬ ‫‪ø Β– 7‬‬
‫‪7 ‹=Ï Βt ‰‬‬ ‫‪Ï −‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫‪A ‰‬‬
‫‪ô ¹‬‬
‫‪Ï ‰‬‬
‫) ‪Ï èy‬‬
‫‪ø Βt‬‬

‫دﻟﻬﺎ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪا آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬راﺳﺘﮕﻮﻳﻲ را دوﺳﺖ دارد؛ ﺻﺮاﺣﺖ و رك ﮔﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺻﺎﺑﻮن دﻟﻬﺎﺳﺖ؛‬

‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬دﻟﻴﻞ و راﻫﻨﻤﺎ اﺳﺖ و ﻓﺮد ﺑﺎﻣﺮوت و ﺧﻠّﺎق ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده اش دروغ ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﺪ؛‬
‫ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ذﻛﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ دﻟﻬﺎ آراﻣﺶ ﺑﺨﺸﺪ و ﭘﺎداﺷﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‬
‫ﭘﺎداش ذﻛﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö .ä *ö .ä Œø &r ’þ ΤÏ ρ*ã .ä Œø $$ ùs ‬ﻣﺮا ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻢ«‪ .‬ذﻛﺮ و ﻳﺎد اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ روي زﻣﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﻫﺮ ﻛﺲ وارد اﻳﻦ ﺑﻬﺸﺖ ﻧﺸﻮد‪ ،‬وارد ﺑﻬﺸﺖ آﺧﺮت‬
‫‪59‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ذﻛﺮ ﺧﺪا ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺠﺎت دادن ﺟﺴﻢ و روح از ﺧﺴﺘﮕﻴﻬﺎ و آﺷﻔﺘﮕﻴﻬﺎ و ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ذﻛﺮ ﺧﺪا‪ ،‬راﻫﻲ ﻛﻮﺗﺎه و راﺣﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻫﺮ ﻧﻮع ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﻛﺎﻣﻴﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﻣﻮزه ﻫﺎي‬
‫وﺣﻲ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎ ﺗﺎ ﻓﻮاﻳﺪ ذﻛﺮ را ﺑﺒﻴﻨﻲ و از داروي آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻦ ﺗﺎ ﺑﻬﺒﻮدي و ﺷﻔﺎ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ ﻛﻨﻲ‪ .‬ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺧﺪا اﺑﺮﻫﺎي ﻫﺮاس و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و ﻏﻢ و اﻧﺪوه دور ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻳﺎد‬
‫او ﻛﻮﻫﻬﺎي ﻧﺎراﺣﺘﻲ و رﻧﺞ و اﻓﺴﻮس از ﺟﺎ ﻛﻨﺪه ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻌﺠﺒﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ذاﻛﺮان‪ ،‬اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ‪ ،‬ﻗﺎﻋﺪه و اﺻﻠﻲ ﻛﻠﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺷﮕﻔﺖ در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ذﻛﺮ او ﻏﺎﻓﻠﻨﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊇∪ χ‬ﻣﺮدﮔﺎﻧﻲ‬ ‫‪θWè èy 7ö ƒã β‬‬
‫‪t $ƒ§ &r χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ρ*ã èã ±‬‬
‫‪ô „o $Βt ρu ( & $! Šu m‬‬
‫‪ô &r ã ö î‬‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؟ ‪ì ¨θu Βø &r ‬‬
‫‪x N‬‬

‫ﻏﻴﺮزﻧﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪ .‬اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از درد و‬
‫رﻧﺞ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و از ﺣﻮادث و رﺧﺪادﻫﺎ آه و ﻧﺎﻟﻪ ﺳﺮ ﻣﻲ دﻫﻲ و ﻣﺼﺎﻳﺐ‪ ،‬ﺗﻮ را‬

‫‪〈 ∩∉∈∪ $Šw ϑ‬‬

‫™ ‪Ï‬‬
‫‪y …µç 9s Ο‬‬
‫≅ ‪Þ =n è÷ ?s‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫ﮔﺮﻳﺰان ﻛﺮده اﺳﺖ! ﺑﻴﺎ و اﺳﻢ او را ﺑﮕﻴﺮ و ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮآور‪y  .‬‬

‫»آﻳﺎ ﺷﺒﻴﻪ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺳﺮاغ داري؟«‬

‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﺪا را ﻳﺎد ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ ﺷﻮي‪ ،‬دﻟﺖ آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و‬
‫اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ .‬در ذﻛﺮ ﺧﺪا ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪا‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ‬
‫او‪ ،‬اﻧﺎﺑﺖ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي او‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ داﺷﺘﻦ و اﻧﺘﻈﺎر ﮔﺮه ﮔﺸﺎﻳﻲ از‬
‫ﺟﺎﻧﺐ او ﻧﻬﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد و ﺷﻨﻮا اﺳﺖ و ﺻﺪاي‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺷﻨﻮد و ﭼﻮن از او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻓﺮوﺗﻨﻲ و زاري و ﺗﻀﺮع ﻛﻦ؛ ﺑﻴﺎن ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﺧﺪا‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ او‪ ،‬دﻋﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻦ از‬
‫او و اﺳﺘﻐﻔﺎر و ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش از او را ورد زﺑﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺮدان‪،‬آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻳﺎري و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪60‬‬

‫! ‪z>#θu Or‬‬ ‫‪ã γ‬‬

‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫ﺧﻮاﺳﺖ او ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﺳﺮور‪ ،‬ﻧﻮر و ﺷﺎدي را ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ß 9?s $↔t ùs  .‬‬

‫‪» 〈 οÏ *u z‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎداش دﻧﻴﺎ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎداش آﺧﺮت را ﺑﻪ‬

‫‪½ ψ‬‬ ‫‪É #θu Or ‬‬
‫> ‪F #$‬‬ ‫‪ó m‬‬
‫¡ ‪z‬‬ ‫‪ã ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$‬‬

‫آﻧﺎن داد«‪.‬‬

‫آﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن از ﻟﻄﻒ ﺧﻮﻳﺶ‬

‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﻄﺎ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪ ﻣﻲ ورزﻧﺪ؟‬

‫ﺣﺴﺪ‪ ،‬ﻣﻮرﻳﺎﻧﻪ اي ﺳﻤﺞ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺘﺨﻮان را ﻣﻲ ﺧﻮرد و از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﺣﺴﺪ و‬

‫ﻛﻴﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺰﻣﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺴﻢ را ﺗﺒﺎه و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ :‬ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز و‬
‫ﺣﺴﻮد آراﻣﺶ و ﻗﺮار ﻧﺪارد؛ او‪ ،‬ﺳﺘﻤﮕﺮي در ﻟﺒﺎس ﺳﺘﻤﺪﻳﺪه و دﺷﻤﻨﻲ در ﻟﺒﺎس‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬آﻓﺮﻳﻦ ﺑﺮ ﺣﺴﺪ ﻛﻪ ﭼﻘﺪر ﻋﺎدل و ﻣﻨﺼﻒ اﺳﺖ؛‬
‫زﻳﺮا ﻧﺨﺴﺖ ﺣﺴﻮد را ﻣﻲ ﻛﺸﺪ و او را از ﭘﺎ در ﻣﻲ آورد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﺮ‬
‫دﻳﮕﺮان رﺣﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدﻣﺎن رﺣﻢ ﻛﻨﻴﻢ و از ﺣﺴﺪورزي ﺑﺎز آﻳﻴﻢ‪ .‬زﻳﺮا وﻗﺘﻲ ﺣﺴﺪ‬
‫ﻣﻲ ورزﻳﻢ و ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﺎراﺣﺘﻲ را ﺑﺎ ﮔﻮﺷﺘﻬﺎي ﺑﺪن ﺧﻮد ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‬
‫و اﻧﺪوه را ﺑﺎ ﺧﻮﻧﻬﺎﻳﻤﺎن آب ﻣﻲ دﻫﻴﻢ و ﺧﻮاب ﺧﻮد را ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺣﺴﺪ ﻣﻲ ورزد‪ ،‬ﺗﻨﻮر داﻏﻲ را روﺷﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺧﻮدش‪ ،‬در آن‬
‫ﻣﻲ ﺳﻮزد‪ .‬ﺗﻴﺮه ﺷﺪن ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻲ و اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺴﺎدت‬
‫ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آورد ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن آراﻣﺶ و زﻧﺪﮔﻲ زﻳﺒﺎ را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد‪ .‬ﺑﻼي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺣﺴﺎدت ﻣﻲ ورزد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را در ﻋﺪاﻟﺖ و‬
‫دادﮔﺮي ﻣﺘﻬﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺑﻲ ادﺑﻲ روا ﻣﻲ دارد و ﺑﺎ ﺻﺎﺣﺐ آﻳﻴﻦ‬
‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﻴﺰد‪.‬‬
‫‪61‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺣﺴﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري و ﻣﺮﺿﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭘﺎداﺷﻲ ﻧﺪارد و ﺑﻼﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺪان ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﻮد‪ ،‬اﺟﺮي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻓﺮد ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز و ﺣﺴﻮد‬
‫ﻫﻤﻮاره ﻣﻲ ﺳﻮزد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲ ﻣﻴﺮد ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﺸﺎن را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺻﻠﺢ و آﺷﺘﻲ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ راه ﺻﻠﺢ و آﺷﺘﻲ ﺑﺎ ﻓﺮد ﺑﺪﺧﻮاه و ﺣﺴﻮد‬
‫ﻓﻘﻂ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ دﺳﺖ ﺑﻜﺸﻲ و از اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫داده‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﺮداري و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ات را دور ﺑﻴﻨﺪازي؛ اﮔﺮ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻟﻲ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ از ﺗﻮ راﺿﻲ ﺷﻮد‪ .‬از ﺷﺮ ﺣﺎﺳﺪ وﻗﺘﻲ ﺣﺴﺪ ﻣﻲ ورزد ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ؛ ﭼﻮن وﻗﺘﻲ ﺣﺴﺪ ﻣﻲ ورزد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اژدﻫﺎي ﺳﻤﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﺎ زﻫﺮ و ﺳﻢ‬
‫ﺧﻮد را در ﺑﺪن ﻓﺮدي ﺑﻲ ﮔﻨﺎه و ﭘﺎك وارد ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬آرام ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬ﭘﺲ اﻛﻴﺪاً ﺷﻤﺎ را از‬
‫ﺣﺴﺪ ﺑﺎز ﻣﻲ دارم‪ .‬از ﺣﺴﻮد ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﺪ؛ ﭼﻮن او در ﻛﻤﻴﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫واﻗﻊ ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻨﮕﺮ‬

‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻠﺦ ﻛﺎﻣﻲ و ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﻧﺠﻬﺎي زﻳﺎدي‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮد دارد‪ ،‬ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ رﻧﺞ و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ و ﺑﻼ آﻣﻴﺨﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻮ از‬
‫دﺳﺖ آن ﻫﻤﻮاره آزرده ﺧﺎﻃﺮ و رﻧﺠﻮر ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻮد؛ ﻫﻴﭻ ﭘﺪر ﻳﺎ ﻫﻤﺴﺮ ﻳﺎ دوﺳﺖ ﻳﺎ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ و ﻳﺎ ﺷﻐﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻧﺎ ﮔﻮارﻳﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد و ﮔﺎﻫﻲ اﻧﺴﺎن را ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﭘﺲ ﺳﻮز ﺷﺮ و ﺑﺪي آن را ﺑﺎ آب ﺳﺮد ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ اش ﺧﻨﻚ ﺑﮕﺮداﻧﻴﺪ ﺗﺎ‬
‫ﻫﻤﻪ از آن ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻴﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دﻧﻴﺎ را ﭼﻨﺎن آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره دو ﭼﻴﺰ ﻣﺨﺎﻟﻒ‬
‫را ﺑﺎ ﺧﻮد دارد؛ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ‪ ،‬آﺑﺎداﻧﻲ و ﺧﺮاﺑﻲ‪ ،‬ﺷﺎدي و اﻧﺪوه؛ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ دﻧﻴﺎ و در‬
‫ﺟﻬﺎن آﺧﺮت‪ ،‬ﺧﻴﺮ و ﺻﻼح و ﺷﺎدي ﻫﻤﻪ در ﺑﻬﺸﺖ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺷﺮ و ﺗﺒﺎﻫﻲ و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪62‬‬

‫اﻧﺪوه ﻫﻤﻪ ﺑﺎ ﻫﻢ در ﺟﻬﻨﻢ ﮔﺮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬دﻧﻴﺎ و آﻧﭽﻪ در دﻧﻴﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻠﻌﻮن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺟﺰ ذﻛﺮ ﺧﺪا و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﺎﻟﻢ و ﻣﺘﻌﻠﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎ و در ﻋﺎﻟﻢ ﺧﻴﺎل ﭘﺮواز ﻧﻜﻦ؛ﺑﺎ دﻧﻴﺎ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﺴﺖ‪،‬‬
‫روﺑﺮو ﺷﻮ؛ ﺧﻮدت را ﺗﺴﻠﻴﻢ زﻧﺪﮔﻲ و ﻫﻤﺰﻳﺴﺘﻲ ﺑﺎ دﻧﻴﺎ ﺑﮕﺮدان‪ ،‬دوﺳﺘﻲ ﺑﻲ ﻋﻴﺐ در‬
‫آن ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ و ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﻤﺎل ﻧﻤﻲ رﺳﺪ؛ﭼﻮن ﺻﻔﺎ و ﻛﻤﺎل‬
‫ﺟﺰو وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ زﻧﻲ ﻛﺎﻣﻞ‪،‬اﻳﺪه آل و دﻟﺨﻮاه ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪» :‬ﻣﺮد ﻣﺆﻣﻦ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ از زن ﻣﻮﻣﻦ ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺷﻮد؛ اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از رﻓﺘﺎرﻫﺎي زن ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از‬
‫رﻓﺘﺎر دﻳﮕﺮ او راﺿﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻜﻮﺷﻴﻢ‪ ،‬اﺻﻼح ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻋﻔﻮ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﺨﺸﺶ ﭘﻴﺸﻪ‬
‫ﮔﻴﺮﻳﻢ و آﻧﭽﻪ ﺳﻬﻞ و ﻣﻴﺴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ وآﻧﭽﻪ را ﻛﻪ دﺷﻮار و ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪ ،‬رﻫﺎ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت را درﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ و ﺧﻮد را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻲ ﺧﺒﺮي ﺑﺰﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﺪﮔﺎن را ﻣﺎﻳﻪ دﻟﺠﻮﻳﻲ‬

‫و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار ﺑﺪه‬

‫آﻳﺎ اﮔﺮ ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﺟﺰ اﻓﺮاد ﻣﺼﻴﺒﺖ زده و رﻧﺠﺪﻳﺪه‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟ در ﻫﺮ ﺧﺎﻧﻪ اي زﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻮﺣﻪ ﺳﺮاﻳﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﺮ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اي اﺷﻜﻬﺎ‬
‫ﺳﺮازﻳﺮ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ ﭼﻪ ﻓﺮاوان و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ! ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺸﺪه اي؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻼ و ﮔﺮﻓﺘﺎري ﺗﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻼ و ﻣﺸﻜﻞ دﻳﮕﺮان اﻧﺪك و ﻧﺎﭼﻴﺰ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺮ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻣﻲ ﻏﻠﺘﻨﺪ و از درد و‬
‫ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻧﺎﻟﻪ و ﻓﺮﻳﺎد ﺳﺮ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ! ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻫﻨﻮز‬
‫‪63‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﻧﺪﻳﺪه اﻧﺪ و ﺟﺎﻳﻲ ﺟﺰ ﺳﻠﻮل ﺧﻮد را ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ زﻧﺎن و‬
‫ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﮕﺮﮔﻮﺷﻪ ﻫﺎ و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن را در ﻋﻴﻦ ﺟﻮاﻧﻲ و در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺎزه ﺑﻬﺎر‬
‫ﻋﻤﺮﺷﺎن ﺷﻜﻮﻓﺎ ﺷﺪه‪ ،‬از دﺳﺖ داده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ اﻓﺮاد رﻧﺠﺪﻳﺪه و ﻣﺼﻴﺒﺖ زده! وﻗﺖ آن رﺳﻴﺪه ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﺎﻳﻪ ﺗﺴﻠﻴﺖ‬
‫و دﻟﮕﺮﻣﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار دﻫﻲ و ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻦ ﻳﻚ زﻧﺪان و‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺮاﭼﻪ ﻏﻤﻬﺎ و ﺑﻼﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺻﺒﺢ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻮاده در ﻛﺎﺧﺸﺎن ﺑﺎ‬
‫ﺷﺎدي و ﺳﺮور ﮔﺮد ﻫﻢ آﻣﺪه اﻧﺪ‪،‬اﻣﺎ ﺷﺎﻣﮕﺎه اﻳﻦ ﻛﺎخ ﺑﻪ وﻳﺮاﻧﻪ اي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻳﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ و ﺗﻨﺪرﺳﺖ و ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت و داراﻳﻲ ﻓﺮاوان و ﻓﺮزﻧﺪان زﻳﺎد‬
‫دارﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ روزي‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻓﻘﺮ و ﺟﺪاﻳﻲ و ﺑﻴﻤﺎري‪،‬آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫{ ‪t $Vs Βø‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∈∪ Α‬و ﺑﺮاﻳﺘﺎن‬ ‫‪ã 3‬‬
‫‪F #$ Ν‬‬ ‫‪ä 9s $Ψs /ö u Ñ‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿ ρu Ο‬‬ ‫‪Î /Î $Ζu =ù èy ùs #‬‬
‫‪y ‹ø .x Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫‪à 9s ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪¨ 6t ?s ρu ‬‬

‫روﺷﻦ ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ زده اﻳﻢ«‪.‬‬

‫ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺘﺮ ﻛﺎرآزﻣﻮده اي ﻛﻪ ﺑﺮ ﺻﺨﺮه ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻘﺒﻮﻻﻧﻲ و ﺑﻪ ﺧﻮد ﻗﻮت دﻫﻲ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼي ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﻼﻳﻲ ﻛﻪ اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺖ و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺗﻮ در ادوار روزﮔﺎر ﺑﺪان ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻲ ﺗﺎ ﺑﺮاﻳﺖ‬
‫روﺷﻦ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻛﻪ داﻣﻨﮕﻴﺮ آﻧﺎن ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﻓﻘﻂ دردﻫﺎ و ﻧﻴﺸﻬﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده اي ﺑﻪ ﺗﻮ وارد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺎﻗﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻦ و او را ﺳﭙﺎس ﺑﮕﺰار و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ‬
‫از ﺗﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎداش او اﻣﻴﺪوار ﺑﺎش و اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺖ را ﻣﺎﻳﻪ ﺗﺴﻠﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﮕﺮدان‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻟﮕﻮي ﺷﻤﺎﺳﺖ؛ ﺑﭽﻪ دان ﺷﺘﺮ را ﺑﺮ ﺳﺮش ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﻧﻘﺪر ﺳﻨﮓ ﺑﻪ او‬
‫زدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ ﭘﺮ از ﺧﻮن ﺷﺪ و ﺳﺮش زﺧﻤﻲ ﮔﺮدﻳﺪ؛ در ﺷﻌﺐ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﺤﺎﺻﺮه‬
‫ﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻏﺬا ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن را ﻣﻲ ﺧﻮرد؛ از ﻣﻜﻪ ﺑﻴﺮوﻧﺶ ﻛﺮدﻧﺪ؛ دﻧﺪاﻧﺶ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪64‬‬

‫ﺷﻜﺴﺖ؛ ﻫﻤﺴﺮ ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﺶ را ﺑﻪ ﺑﻲ ﻋﻔﺘﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ؛ ﻫﻔﺘﺎد ﻧﻔﺮ از ﻳﺎراﻧﺶ ﻛﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ؛ ﭘﺴﺮش را از دﺳﺖ داد؛ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﺧﺘﺮاﻧﺶ در دوران زﻧﺪﮔﺎﻧﻴﺶ ﭼﺸﻢ از ﺟﻬﺎن‬
‫ﻓﺮو ﺑﺴﺘﻨﺪ؛ از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮﺷﻜﻢ ﺧﻮد ﺳﻨﮓ ﺑﺴﺖ و ﺑﻪ ﻛﻬﺎﻧﺖ و دﻳﻮاﻧﮕﻲ و‬
‫دروﻏﮕﻮﻳﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻼﻫﺎي ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ رﺳﻮل ﺧﺪا‪،‬ﮔﺮﻓﺘﺎرش ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﭘﺎﻻﻳﺸﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از آن وﺟﻮد‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻗﺒﻞ از او زﻛﺮﻳﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﻳﺤﻴﻲ را ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ؛ ﻣﻮﺳﻲ‪،‬ﺗﺮك وﻃﻦ‬
‫ﻛﺮد؛ اﺑﺮاﻫﻴﻢ را ﺑﻪ آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎﻣﺎن و ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ﻧﻴﺰ اﻳﻦ راه را اداﻣﻪ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺧﻮن ﺧﻮد ﻏﻠﺘﻴﺪ؛ ﻋﺜﻤﺎن ﺗﺮور ﺷﺪ؛ ﻋﻠﻲ را ﺧﻨﺠﺮ زدﻧﺪ و اﺋﻤﻪ را ﺑﻪ‬

‫¡ ‪óΟFç 6ö‬‬
‫‪Å m‬‬
‫ﺷﻼق ﺑﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪﻧﺪ و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران ﺷﻜﻨﺠﻪ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪x Π÷ &r  .‬‬

‫™ !‪â$‬‬
‫‪y 'ù 7t 9ø #$ Ν‬‬
‫¡ ÷‪ã κå J‬‬
‫‪¡ Β¨ ( Ν3‬‬
‫‪ä =Ï 6ö %s ΒÏ #( θö =n z‬‬
‫‪y ‬‬ ‫≅ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪ã Ws Β¨ Ν3‬‬
‫‪ä ?Ï 'ù ƒt $ϑ‬‬
‫‪£ 9s ρu πs Ψ¨ f‬‬
‫‪y 9ø #$ #( θ=è z‬‬
‫‪ä ‰‬‬
‫‪ô ?s β&r‬‬

‫‪» 〈 #( θ9ä “Í 9ø —ã ρu â #! § Ø‬آﻳﺎ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻴﺪ ﻛﻪ وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻫﻨﻮز ﺣﺎﻟﺖ‬
‫‪œ 9#$ ρu‬‬

‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺑﺮ ﺳﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ؟ ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ و ﺑﻼﻫﺎ)ي ﺑﺴﻴﺎري( ﺑﻪ آﻧﺎن رﺳﻴﺪ و آﻧﺎن‪،‬‬
‫ﺗﺮﺳﺎﻧﻴﺪه ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ...‬ﻧﻤﺎز‬

‫‪» 〈 οÏ θ4 =n Á‬اي ﻣﻮﻣﻨﺎن! ﺑﺎ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و‬

‫‪¢ 9#$ ρu Î 9ö Á‬‬
‫™ ‪¢ 9$$ /Î #( θΨã ‹èÏ Gt‬‬
‫‪ó #$ #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï !© #$ $γ‬‬
‫‪z ƒ%‬‬ ‫‪y ƒ• 'r ≈¯ ƒt ‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻳﺎري ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪65‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫وﻗﺘﻲ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺗﺮس و ﻫﺮاس‪ ،‬ﺗﻮ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و اﻧﺪوه و ﻏﻢ‪ ،‬ﺗﻮ را در ﺧﻮد ﭘﻴﭽﺎﻧﺪ‬
‫و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﺖ را ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻓﻮراًﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺑﺎﻳﺴﺖ؛ آﻧﮕﺎه آراﻣﺶ روح و ﺟﺴﻢ‪ ،‬ﺗﻮ را‬
‫ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻤﺎز رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻛﺮدن آﺛﺎر ﺑﺠﺎﻣﺎﻧﺪة اﻧﺪوه و راﻧﺪن ﺣﺸﺮات اﻓﺴﺮدﮔﻲ از‬
‫وﺟﻮد را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ آﻣﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬اي‬
‫ﺑﻼل! ﺑﺮاي ﻧﻤﺎر اذان ﺑﮕﻮ ﺗﺎ راﺣﺖ ﺷﻮﻳﻢ«‪ .‬ﻧﻤﺎز ﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮور و ﺷﺎدي آن ﺣﻀﺮت‬
‫ﺑﻮد‪ .‬در ﺳﻴﺮت و زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ ﻣﺮدان ﺑﻨﺎم ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮده ام ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه دﺷﻮارﻳﻬﺎ‪،‬‬
‫روزﮔﺎر را ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﺗﻨﮓ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﺣﻮادث ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ دﻧﺪان ﺗﻴﺰ ﻣﻲ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺷﺘﺎﺑﺎن‬
‫و ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﻧﻴﺮو و اراده ﻫﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎز ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎز ﺧﻮف‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺮس و ﻫﺮاس و زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻮش و ﺣﻮاس‬
‫ﻣﻲ ﭘﺮد و ﺟﺎﻧﻬﺎ در دم ﺗﻴﻎ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ؛ در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آراﻣﺶ و ﺛﺒﺎت‪،‬‬
‫ﻧﻤﺎزي ﺧﺎﺷﻌﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺴﻠﻲ ﻛﻪ ﻃﻮﻓﺎن ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي رواﻧﻲ ﺑﺮ او ﻓﺸﺎر آورده‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻣﺴﺠﺪ آﺷﻨﺎ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺒﻞ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺶ را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﻤﺎﻟﺪ ﺗﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرش را راﺿﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫و ﺧﻮد از اﻳﻦ ﻋﺬاب ﻣﺰﻣﻦ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ و ﮔﺮ ﻧﻪ اﺷﻜﻬﺎ‪ ،‬ﭘﻠﻜﻬﺎي او را ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﻮﺧﺖ و‬
‫اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬اﻋﺼﺎب او را از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮد و ﻫﻴﭻ اﻧﺮژي و ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺟﺰ ﻧﻤﺎز‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او آراﻣﺶ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺧﻮﺑﺴﺖ ﺑﺪاﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ‪،‬ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎن اﺳﺖ و ﻣﻘﺎم ﻣﺎ را ﻧﺰد‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد و ﻋﻼﺟﻲ ﺑﺰرگ ﺑﺮاي دردﻫﺎ و داروﻳﻲ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎﻳﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و دل ﻣﺎ را ﺳﺮﺷﺎر از ﻳﻘﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻋﻀﺎ و ﺟﻮارح ﻣﺎ را‬
‫آﻛﻨﺪه از رﺿﺎﻣﻨﺪي و ﺧﻮﺷﻨﻮدي ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻣﺴﺠﺪ دوري ﮔﺰﻳﺪه و‬
‫ﻧﻤﺎز را ﺗﺮك ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪،‬از ﻳﻚ ﺑﻼ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻼﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ واز ﻳﻚ اﻧﺪوه و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪66‬‬

‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﭘﺎ ﺑﻪ اﻧﺪوه و ﻏﻤﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ و از ﻳﻚ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ دﻳﮕﺮي‬

‫‪» 〈 ∩∇∪ Νö γß =n ≈Ηu å‬ﻣﺮگ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺎد و )ﺧﺪاوﻧﺪ(‬

‫≅ ‪ù &r‬‬
‫‪¨ Ê‬‬ ‫¡‪ö λç ;° $‬‬
‫‪| &r ρu Ν‬‬ ‫وارد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪T è÷ Gt ùs  .‬‬

‫اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن را ﺑﺎﻃﻞ و ﺑﻴﻬﻮده ﮔﺮداﻧﺎد!«‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و او ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺳﭙﺮدن ﻛﺎر ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﻮدن ﺑﻪ او‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﻦ ﺑﻪ وﻋﺪه اش‪ ،‬رﺿﺎﻣﻨﺪي از‬
‫ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ داﺷﺘﻦ و اﻧﺘﻈﺎر ﮔﺮه ﮔﺸﺎﻳﻲ و ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت از ﺳﻮي‬
‫او‪ ،‬از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺛﻤﺮات و ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻳﻤﺎن واز ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺻﻔﺎت ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ‬
‫ﺑﺮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺧﻮﻳﺶ اﻋﺘﻤﺎد و ﺗﻮﻛﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﻮﺟﻪ و ﻛﻔﺎﻟﺖ و‬
‫ﻣﺪد اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅〈‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫! ‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫وﻗﺘﻲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ در آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪x  :‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و او‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ«‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﺗﺶ را‬
‫ﺑﺮاي او ﺳﺮد و ﺳﻼﻣﺖ ﮔﺮداﻧﻴﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﻪ ﻫﺠﻮم ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن ﻛﻔﺮ و‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ ∪⊂∠⊇∩‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫! ‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫ﮔﺮداﻧﻬﺎي ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﺎن ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪x  :‬‬

‫! ‪ρŒè‬‬
‫! ‪ª #$ ρu 3‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫™ ‪ô ‘Í #( θèã 7t ?¨ #$ ρu Ö θû‬‬
‫‪t ¨θu Ê‬‬ ‫‪ß Ν‬‬
‫¡ ‪ö ηæ‬‬
‫¡ ‪ó‬‬ ‫‪ô ƒt Ν‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫≅ ©‪ö 9‬‬
‫‪5 Ò‬‬
‫! ‪ô ùs ρu‬‬ ‫‪z ΒiÏ π7 ϑ‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫) ‪y è÷ ΖÏ /Î #( θ7ç =n‬‬
‫‪s Ρ$$ ùs‬‬

‫‪A Šà‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∠⊆∪ Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و او‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ‬ ‫‪Ï ã‬‬ ‫‪@ Ò‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪ô ùs‬‬

‫ﻧﻌﻤﺖ و ﻟﻄﻔﻲ از ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪ و از‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﻓﻀﻞ ﺑﺰرگ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪67‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎﺗﻮان آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ ﺣﻮادث ﺑﭙﺮدازد و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﺮود‪.‬‬
‫اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮﻻي ﺧﻮﻳﺶ اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻛﺎرش را ﺑﻪ او‬
‫ﺑﺴﭙﺎرد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ و ﭘﺎﻳﺪاري ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﻣﺼﺎﺋﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻨﺪه ﻧﺎﭼﻴﺰ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ را‬

‫! ‪ΟGç Ψ.ä β)Î #( θû =è .ª θu Gt ùs‬‬

‫‪« #$ ’?n ã‬‬
‫از ﻫﺮ ﺳﻮ اﺣﺎﻃﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﺎره اي ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؟ ‪t ρu ‬‬

‫–‪» 〈 ∩⊄⊂∪ t ΖÏ ΒÏ σ÷ Β‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺆﻣﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ ﺑﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺧﻴﺮﺧﻮاه ﺧﻮدت ﺑﺎﺷﻲ! ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﺗﻮاﻧﮕﺮ‬
‫ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻦ ﺗﺎ ﺗﻮ را از ﺑﻼﻫﺎ و ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ 〈 را ﺷﻌﺎر ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار ﺑﺪه؛ اﮔﺮ ﻣﺎل و داراﻳﻴﺖ‬ ‫! ‪Å θu 9ø #$ zΝè÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫‪x ‬‬

‫¡ ‪ª!#$ $Ζu 6ç‬‬

‫‪ó m‬‬
‫اﻧﺪك ﮔﺮدﻳﺪ و ﺑﺪﻫﻜﺎرﻳﺖ زﻳﺎد ﺷﺪ و درآﻣﺪي ﻧﺪاﺷﺘﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮآور‪x  :‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ 〈 و ﻫﺮ ﮔﺎه از دﺷﻤﻦ ﺗﺮﺳﻴﺪي ﻳﺎ ﺗﻮ را ﻫﺮاس از ﺳﺘﻤﮕﺮي ﺑﺮداﺷﺖ و‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅〈‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫! ‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫ﻳﺎ از ﺑﻼﻳﻲ وﺣﺸﺖ ﻛﺮدي‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰن‪x  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊇∪ #[ Á‬و ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺲ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه‬

‫‪Å Ρt ρu $ƒZ ŠÏ $δ‬‬ ‫’ ‪y /nÎ *u /Î‬‬
‫‪y 7‬‬ ‫‪4 ∀s .x ρu ‬‬

‫و ﻳﺎور ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪68‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪〈Ú‬‬ ‫™ ‪F #$ ’ûÎ #( ρã‬‬
‫≅ ‪Å‬‬
‫‪ö %è ‬‬

‫ﺑﮕﻮ‪ :‬در زﻣﻴﻦ ﺳﻴﺎﺣﺖ ﻛﻨﻴﺪ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن آراﻣﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و اﺑﺮﻫﺎي ﻏﻢ و اﻧﺪوه را دور‬

‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻴﺮ و ﺳﻴﺎﺣﺖ در ﺟﻬﺎن ﭘﻬﻨﺎور اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺳﻔﺮ ﻛﻦ و ﻛﺘﺎب ﮔﺸﻮده‬
‫ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﺑﻨﮕﺮ ﺗﺎ ﻗﻠﻤﻬﺎي ﻗﺪرت را ﺑﺒﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺻﻔﺤﺎت ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻲ را ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ‪ .‬ﻣﺴﺎﻓﺮت ﻛﻦ ﺗﺎ ﺑﺎﻏﻬﺎي زﻳﺒﺎ و ﺷﻜﻮﻓﺎ و ﭘﺮدرﺧﺖ را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻛﻨﻲ‪ .‬از ﺧﺎﻧﻪ ات ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎ و در آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ؛ ﺑﺮ ﻛﻮﻫﻬﺎ و درﺧﺘﺎن‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮو و در دره ﻫﺎ ﻓﺮود ﺑﻴﺎ؛ از آب زﻻل ﺳﺮ ﺑﻜﺶ و ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﻳﺎﺳﻤﻦ را ﺑﺒﻮي‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭼﻮن ﭘﺮﻧﺪه ﻧﻐﻤﻪ ﺧﻮاﻧﻲ ﻛﻪ در ﻓﻀﺎ ﺷﻨﺎور اﺳﺖ‪ ،‬روح ﺧﻮد را آزاد و راﺣﺖ‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎ؛ ﻋﻴﻨﻚ ﺳﻴﺎه را از ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ ﻛﻨﺎر ﺑﺰن و آﻧﮕﺎه ﺗﺴﺒﻴﺢ‬
‫ﮔﻮﻳﺎن و ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺧﺪا در راﻫﻬﺎي وﺳﻴﻊ اﻟﻬﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻦ‪ .‬ﺑﻴﻜﺎري و ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ در‬
‫ﻳﻚ اﺗﺎق ﺗﻨﮓ‪ ،‬راه ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮﻓﻘﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮدﻛﺸﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ اﺗﺎق ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﺗﻮ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺘﻲ؛ ﭘﺲ ﭼﺮا در ﺑﺮاﺑﺮ ﮔﺮداﻧﻬﺎي اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﻲ ﺷﻮي؟ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ‬

‫)‪Z $‬‬
‫‪» 〈 ω‬ﺳﺒﻜﺒﺎر و‬ ‫‪s OÏ ρu $ù] $-‬‬ ‫‪½ #( ρ*ã -‬‬
‫‪x z‬‬ ‫و ﮔﻮش و دﻟﺖ و ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮد ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰن‪Ï Ρ#$  :‬‬

‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺑﺎر ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ«‪ .‬ﺑﻴﺎ ﻗﺮآن را ﺑﺨﻮان ﻛﻪ از ﻧﻬﺮﻫﺎ و ﺑﺎﻏﻬﺎي اﻧﺒﻮه و از ﭘﺮﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻐﻤﻪ ﻋﺸﻖ ﺳﺮ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از آب و داﺳﺘﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن آن از‬
‫ﺗﭙﻪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﺳﻔﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺎر ﻣﻔﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺨﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن‬
‫در ﻣﻮرد ﻛﺴﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺎل و ﺣﻮﺻﻠﻪ ﺧﻮدش را ﻧﺪارد و اﺗﺎق ﻛﻮﭼﻜﺶ ﺑﺮاي او‬
‫ﺗﺎرﻳﻚ وﻇﻠﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻴﺎ ﺗﺎ ﺳﻔﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن ﺷﻮﻳﻢ و ﻓﻜﺮ و ﺗﺪﺑﺮ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫‪69‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪WξÜ‬‬
‫‹‪Ï ≈/t #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬
‫‪y M‬‬ ‫‪ø =n z‬‬
‫) |‬ ‫‪y $Βt $Ζu /− ‘u Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬ ‫¡ ‪Ï ¨θu ≈Κu‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫‪¡ 9#$ ,‬‬
‫‪È =ù z‬‬
‫‪y ’ûÎ β‬‬
‫‪t ρ*ã 6‬‬
‫‪¤ -‬‬
‫‪x Gt ƒt ρu ‬‬

‫™ ‪y 6ö‬‬
‫‪y Ψs ≈s‬‬
‫‪» 〈 7‬و در آﻓﺮﻳﻨﺶ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻣﻲ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ؛ ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺗﻮ اﻳﻦ را ﺑﻴﻬﻮده‬ ‫‪ß‬‬

‫ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪه اي‪ .‬ﺧﺪاﻳﺎ! ﺗﻮ ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬

‫ﺻﺒﺮ زﻳﺒﺎ‬

‫ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ از ﻋﺎدات ﻣﺮدان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ اﺳﺖ؛آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻟﻲ ﺑﺎز و‬

‫اراده اي ﻗﻮي و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺻﺒﺮ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪،‬‬
‫ﭼﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻜﻨﻴﻢ؟ آﻳﺎ ﺗﻮ راﻫﻜﺎري ﻏﻴﺮ از ﺻﺒﺮ ﻧﻤﻮدن ﺳﺮاغ داري؟ آﻳﺎ ﺗﻮﺷﻪ اي‬
‫ﻏﻴﺮ از ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ داري؟ ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن در ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻼﻫﺎ در آن ﻣﻲ ﺗﺎﺧﺘﻨﺪ و‬
‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬در وﺟﻮد او ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻣﻲ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه از ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺑﻴﺮون‬
‫ﻣﻲ آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﺸﻜﻠﻲ دﻳﮕﺮ روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ را ﺳﭙﺮ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫ﻧﻤﻮده و زره اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺧﺪا را ﺑﺮ ﺗﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬آري! ﺑﺰرﮔﺎن‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺒﺮد و ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ و ﺑﻼﻫﺎ را دور ﻣﻲ اﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاي ﻋﻴﺎدت‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻮد‪ ،‬آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬آﻳﺎ ﻃﺒﻴﺒﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ات ﻓﺮاﻧﺨﻮاﻧﻴﻢ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻃﺒﻴﺐ ﻣﺮا ﻣﻌﺎﻳﻨﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﮔﻔﺖ؟ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬او‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻢ‪ ،‬ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﺷﻜﻴﺒﺎ ﺑﺎش و ﺑﺪان ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ات ﺑﺮاي ﺧﺪا و ﺑﻪ ﻳﺎري‬
‫اوﺳﺖ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﺎور ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺣﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و ﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮﺑﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ و ﺑﺎ‬
‫ﻃﻠﺐ ﭘﺎداش و اﻣﻴﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن زدوده ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﻮرز؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ‬
‫ﺣﻮادث ﺗﻴﺮه و ﺗﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ و درﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ روﻳﺖ ﺑﺴﺘﻪ و ﺗﺎرﻳﻚ؛ ﭼﻮن ﭘﻴﺮوزي‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﺨﺘﻲ‪،‬آﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪70‬‬

‫ﺳﻴﺮة ﺑﺰرﮔﺎن را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮدم و از ﺑﺰرﮔﻲ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ آﻧﺎن و از ﺗﻮان‬

‫ﺗﺤﻤﻠﺸﺎن ﺑﻪ ﺣﻴﺮت اﻓﺘﺎدم‪ .‬ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ ﺑﺮ آﻧﺎن ﭼﻮن ﻗﻄﺮه ﻫﺎي ﺳﺮد ﺑﺎران ﻓﺮو ﻣﻲ رﻳﺨﺘﻪ و‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮﻫﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻮار و ﻫﻤﭽﻮن ﺣﻖ‪،‬ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﭘﺲ از ﻣﺪت‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻃﻠﻮع ﻓﺠﺮ ﭘﻴﺮوزي و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﭼﻬﺮه ﻫﺎﻳﺸﺎن را درﺧﺸﺎن ﻣﻲ ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻜﺮدﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه و ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺣﻮادث و‬
‫ﺑﻼﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﺎﻳﺐ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮ آوردﻧﺪ و آن را ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﻠﺒﻴﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺮه زﻣﻴﻦ را روي ﺳﺮت ﻣﮕﺬار‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮدم وﻗﺘﻲ ﺑﻪ رﺧﺘﺨﻮاب ﻣﻲ روﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻨﮕﻲ ﺟﻬﺎﻧﻲ در وﺟﻮد و ﺧﻴﺎل آﻧﻬﺎ‬
‫در ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻬﺮه و ﻏﻨﻴﻤﺖ آﻧﺎن ﭘﺲ از ﭘﺎﻳﺎن اﻳﻦ ﺟﻨﮓ‪ ،‬زﺧﻢ ﻣﻌﺪه‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺧﻮن و‬
‫ﻗﻨﺪ ﺧﻮن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ ﺣﻮادث ﻣﻲ ﺳﻮزﻧﺪ‪ ،‬از ﮔﺮاﻧﻲ ﻗﻴﻤﺘﻬﺎ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻴﺎﻣﺪن ﺑﺎران‪ ،‬آﺗﺶ ﺧﺸﻤﺸﺎن ﺷﻌﻠﻪ ور ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﻣﺰد‬
‫ﻛﺎرﮔﺮان ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ زﻧﻨﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻮاره در ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و اﺿﻄﺮاﺑﻲ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö κÎ Jö =n ã‬ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮕﻲ را ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪t π> s‬‬
‫‪y ‹ø ¹‬‬ ‫‪¨ .ä β‬‬
‫≅ |‬ ‫¡ ‪t θ7ç‬‬
‫† ‪| tø‬‬
‫‪s ‬‬

‫ﺳﻔﺎرش ﻣﻦ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺮه زﻣﻴﻦ را روي ﺳﺮ ﺧﻮد ﻧﮕﺬارﻳﺪ‪ .‬ﺑﮕﺬارﻳﺪ‬
‫ﺣﻮادث‪ ،‬روي زﻣﻴﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺷﻤﺎ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ درون ﺧﻮد ﻧﺒﺮﻳﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ‪ ،‬دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫اﺳﻔﻨﺞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﻌﺎت و دروﻏﻬﺎ را ﻣﻲ ﻣﻜﺪ و ﺑﺮاي ﭼﻴﺰﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﭘﺎاﻓﺘﺎده ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻠﺒﻲ ﺿﺎﻣﻦ ﻧﺎﺑﻮدي ﺻﺎﺣﺐ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪71‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﺒﺮﺗﻬﺎ و آﻣﻮزه ﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺻﺎﺣﺒﺎن ﻣﺒﺎدي ﺣﻖ را ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺗﺮس و‬

‫ﻫﺮاس اﻓﺮاد ﺳﺴﺖ و ﺿﻌﻴﻒ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ؛ ﻗﻠﺐ ﺷﺠﺎع‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺗﻨﺪﺑﺎدﻫﺎ و ﻣﺼﺎﺋﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮد ﺷﺠﺎع و ﭘﺮﺗﺤﻤﻞ‪ ،‬آرام و ﺧﻮﻧﺴﺮد اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﺰدل‬
‫و ﺗﺮﺳﻮ‪ ،‬روزي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻴﺎﻻت و اوﻫﺎم ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺛﺎﺑﺖ و اﺳﺘﻮاري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﺠﺎﻋﺎﻧﻪ و ﺑﺎ‬
‫ﻗﺪرت ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻦ؛ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻓﺮاد ﺑﻲ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻲ ارزش و ﺧﻮار ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬از ﻣﻜﺮ و‬
‫ﺣﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ دﻟﺘﻨﮓ ﻣﺒﺎش؛ از ﺣﻮادث‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺗﺮ و اﺳﺘﻮارﺗﺮ ﺑﺎش و از ﺗﻨﺪﺑﺎدﻫﺎي‬
‫ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺶ ﺗﺮ و از ﻃﻮﻓﺎﻧﻬﺎي ﻣﻬﻴﺐ ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪﺗﺮ ﺑﺎش‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻴﭽﺎره ﻫﺎﻳﻲ رﺣﻢ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ دﻟﻬﺎي ﺿﻌﻴﻔﻲ دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ روزﮔﺎر‪ ،‬ﭼﻘﺪر آﻧﻬﺎ را ﺗﻜﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و‬

‫‪» 〈 ο; θ4 Šu m‬و آﻧﻬﺎ را آزﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم‬

‫’ ‪x‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫⇑ ‪Ä $Ψ¨ 9#$‬‬
‫¨ ‪t‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ô &r Ν‬‬
‫‪*u m‬‬ ‫‪ö κå Ξ® ‰‬‬ ‫ﻣﻲ ﻟﺮزاﻧﺪ‪Å Gt 9s ρu  .‬‬
‫‪y f‬‬

‫ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ«‪.‬‬

‫اﻣﺎ اﻓﺮاد دﻟﻴﺮ و ﺑﻲ ﺑﺎك در ﺳﺎﻳﻪ ﻣﺪد و ﻳﺎري ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ وﻋﺪه اﻟﻬﻲ اﻋﺘﻤﺎد‬

‫‪» 〈 Νö κÎ Jö =n ã‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻢ آراﻣﺶ را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻓﺮود آورد«‪.‬‬ ‫¡ ‪Å‬‬

‫‪t πs Ζu Š3‬‬ ‫‪¡ 9#$ Α‬‬
‫دارﻧﺪ‪t “u Ρ'r ùs  .‬‬

‫ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده ﺗﻮ را از ﺑﻴﻦ ﻧﺒﺮد‬

‫ﻋﻠﺖ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﻏﻤﮕﻴﻦ و ﻧﺎراﺣﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺌﻠﻪ اي ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده و‬

‫ﺑﻲ ارزش اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺖ آﻧﻬﺎ را از دﺳﺘﺸﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻋﺰم آﻧﺎن‬
‫را ﺳﺴﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از اﻗﻮال ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪:‬‬

‫‪» 〈 *hÍ tu :ù #$ ’ûÎ #( ρ*ã -Ï Ζ?s ω‬در ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد ﺑﻴﺮون ﻧﺮوﻳﺪ«‪.‬‬
‫‪Ÿ ‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪72‬‬

‫‪» 〈 û _iÉ GÏ -ø ?s ω‬ﺑﻪ ﻣﻦ اﺟﺎزه ﻣﺎﻧﺪن ﺑﺪه و ﻣﺮا دﭼﺎر ﻓﺘﻨﻪ ﻣﮕﺮدان«‪.‬‬
‫‹‪Ÿ ρu ’<kÍ β‬‬
‫‪x cø #$ ‬‬

‫‪» 〈 ο× ‘u θö ã‬ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺎ ﺑﻲ ﭘﺮده و رﻫﺎ و آﺳﻴﺐ ﭘﺬﻳﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪t $Ζu ?s θ‹ã /ç β‬‬
‫‪¨ )Î ‬‬

‫‪» 〈 ο× *u ←Í #! Šy $Ψs 7t ?Á‬ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺑﻼﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺮﺳﺪ«‪.‬‬

‫‪Å ?è β&r ‬‬ ‫‪y ƒø Υ‬‬
‫´ ‪#‬‬ ‫‪w ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊄∪ #‘Y ρ^á î‬ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﺟﺰ دروغ ﺑﻪ ﻣﺎ‬

‫‪ä ω‬‬
‫™‪ )Î …ÿ &ã !è θ‬‬
‫! ‪ß ‘u ρu‬‬
‫‪ª #$ $Ρt ‰‬‬ ‫‪t ρu $Β¨ ‬‬
‫‪y ã‬‬

‫وﻋﺪه اي ﻧﺪاده اﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺗﻤﺎم ﻫﺪف اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻧﺎﻛﺎم و ﺑﺪﺑﺨﺖ‪ ،‬در ﺷﻜﻢ‪ ،‬ﺑﺸﻘﺎب‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ و ﻗﺼﺮ ﺧﻼﺻﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن آرﻣﺎﻧﻬﺎ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﻧﻴﻨﺪاﺧﺘﻪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﭼﺸﻢ‬
‫ﻧﺪوﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ و ﻧﻬﺎﻳﺖ داﻧﺶ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺳﻮاري و ﻟﺒﺎس و‬
‫ﻛﻔﺶ و ﺳﻔﺮه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣﺮدم را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‬
‫و ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﺑﻪ آن ﻣﻲ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼﻓﺸﺎن ﺑﺎ زن ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺨﻨﻲ زﺷﺖ از ﻛﺴﻲ ﻳﺎ اﺗﺨﺎذ ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻓﺸﺎر ﻣﻲ آورﻧﺪ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺼﻴﺒﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ اﻫﺪاف واﻻﻳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫آن ﻣﺸﻐﻮل ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺪارﻧﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﺸﺎن را ﭘﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻇﺮف‪ ،‬ﺧﺎﻟﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺮ از ﻫﻮا ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﻣﻲ دﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺳﺰاوار ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻼش و رﻧﺠﻲ ﻫﺴﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ﭼﻮن ﺗﻮ از ﻋﻘﻞ‪،‬‬
‫ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻮن‪ ،‬اﺳﺘﺮاﺣﺖ و وﻗﺖ ﺧﻮد ﺻﺮف آن ﻧﻤﻮده اي و اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮردن و‬
‫زﻳﺎن ﺳﻬﻤﮕﻴﻨﻲ در ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ و داد و ﺳﺘﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و درآﻣﺪ ﻧﺎﭼﻴﺰي دارد‪ .‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﺎن‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي اﻧﺪازه و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻌﻘﻮﻟﻲ ﻗﺮار ﺑﺪه‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫‪» 〈 ∩⊂∪ #‘Y ‰‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ‬

‫‪ô %s & ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‪eÈ 3‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫! ‪ä 9Ï‬‬
‫≅ ‪ª #$‬‬
‫_ ‪Ÿ èy‬‬ ‫ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ô %s  :‬‬
‫‪y ‰‬‬

‫ﭼﻴﺰي اﻧﺪازه اي آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ«‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﺴﺄﻟﻪ اي‪ ،‬اﻧﺪازه و وزن آن را ﺑﺪه و از‬
‫‪73‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫زﻳﺎده ﻛﺎري و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در زﻳﺮ درﺧﺖ و در‬
‫ﺑﻴﻌﺔاﻟﺮﺿﻮان ﻣﻬﻢ ﺑﻮد‪ ،‬وﻓﺎي ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻨﺮو رﺿﺎي ﺧﺪا را ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺮدي از آن ﺟﻤﻊ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺷﺘﺮش ﺑﻮد و ﺑﻪ دﻧﺒﺎﻟﺶ ﻣﻲ ﮔﺸﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﻌﺖ را از دﺳﺖ‬
‫داد و ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ و ﻧﺎﻛﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻧﺼﻴﺒﺶ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﻲ ارزش و ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده را دور ﺑﻴﻨﺪاز ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻏﻤﻬﺎﻳﺖ از ﺗﻮ دور ﮔﺮدد و ﺷﺎد و ﻣﺴﺮور ﺷﻮي‪.‬‬

‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻬﺮه ﺗﻮ ﻧﻤﻮده راﺿﻲ ﺑﺎش‪،‬‬

‫آﻧﮕﺎه ﺗﻮاﻧﮕﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع درﺻﻔﺤﺎت ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ؛ ﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ آن را ﺷﺮح‬
‫ﻣﻲ دﻫﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻓﻬﻤﻴﺪه ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺴﻢ و ﻣﺎل و ﻓﺮزﻧﺪ و ﻣﺴﻜﻦ و اﺳﺘﻌﺪادي ﻛﻪ‬

‫⇐ ‪õ‬‬
‫‹ ‪!$Βt‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺗﻮ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻗﺎﻧﻊ و راﺿﻲ ﺑﺎﺷﻲ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻖ ﻗﺮآن اﺳﺖ‪ä ùs  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊆⊆∪ t *Í 3‬ﭘﺲ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﻄﺎ ﻧﻤﻮده ام‪ ،‬ﺑﺮدار و از‬
‫‪Å ≈±‬‬
‫∅ ‪¤ 9#$‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ΒiÏ .ä ρu 7‬‬
‫‪y Gç ?÷ ?s #u‬‬

‫ﺷﻜﺮﮔﺰاران ﺑﺎش«‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻠﻤﺎي ﺳﻠﻒ و اﻏﻠﺐ ﻧﺴﻞ اول ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮ و ﻧﺎدار ﺑﻮدﻧﺪ؛ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‪،‬‬
‫ﻣﺴﻜﻨﻬﺎي ﻣﺠﻠﻞ و ﺳﻮاري و ﺧﺪﻣﺘﮕﺬار ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ را ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻋﻄﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬در راه درﺳﺖ ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﺮ و اوﻗﺎت و‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮﻛﺖ داد‪ .‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻳﻦ ﻗﺸﺮ ﺑﺎﺑﺮﻛﺖ‪،‬ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﻮال و‬
‫ﻓﺮزﻧﺪان و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﻘﺎوت و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪74‬‬

‫ﻫﻼﻛﺖ آﻧﻬﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﺎن‪ ،‬از ﺳﺮﺷﺖ ﺳﺎﻟﻢ و درﺳﺖ و از آﻳﻴﻦ ﺣﻖ ﻣﻨﺤﺮف‬
‫ﮔﺸﺘﻨﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﻗﺎﻃﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻣﻮال و اﺷﻴﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮدي را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺪارك ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻣﻬﻤﻲ دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﺳﺮاغ ﻧﺪارد ﻛﻪ او‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬
‫ﺑﺪﻫﺪ و ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﺪ و اﺛﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮدي ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺑﻲ اﺛﺮ اﺳﺖ؛ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ داﻧﺶ ﻣﺤﺪودي دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ از آن‪ ،‬ﻧﻬﺮ و ﭼﺸﻤﻪ اي‬
‫ﺟﻮﺷﺎن ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻓﺎﻳﺪه ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ و اﺻﻼح ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را در ﻗﺎﻟﺐ آن آﻓﺮﻳﺪه‪ ،‬راﺿﻲ‬
‫ﺑﺎش‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از وﺿﻌﻴﺖ ﺧﺎﻧﻮادﮔﻴﺖ و از ﺻﺪا‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻓﻬﻢ و درك ﺧﻮد و از درآﻣﺪ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ راﺿﻲ‪ ،‬ﺧﺮﺳﻨﺪ و ﺧﺸﻨﻮد ﺑﺎش‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮﺑﻴﺎن زاﻫﺪ از اﻳﻦ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲ روﻧﺪ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻛﻤﺘﺮ از آﻧﭽﻪ داري‪،‬‬
‫راﺿﻲ ﺑﺎش‪ .‬ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺰرﮔﺎن ذﻳﻞ ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﻬﺮه ﭼﻨﺪاﻧﻲ از دﻧﻴﺎ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻄﺎءﺑﻦ رﺑﺎح ﻋﺎﻟﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ زﻣﺎن ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺮده اي ﺳﻴﺎه ﭘﻮﺳﺖ ﺑﺎ ﺑﻴﻨﻲ ﭘﻬﻦ و‬
‫ﻣﻮﻫﺎي ﻣﺠﻌﺪ و ﮔﺮه ﺧﻮرده ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﺣﻨﻒ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎرﺗﺮﻳﻦ ﺷﺨﺺ در ﻣﻴﺎن ﺗﻤﺎم ﻋﺮﺑﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺮدي ﻻﻏﺮاﻧﺪام‪،‬‬
‫ﮔﻮژﭘﺸﺖ و ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﻋﻤﺶ‪ ،‬ﻣﺤﺪث دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮده اي آزادﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﺿﻌﻒ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ داﺷﺖ‪ .‬وي‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮ‬
‫ﺑﻮد و ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﻲ ﭘﺎره ﭘﺎره ﺑﺮ ﺗﻦ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ ﻗﻴﺎﻓﻪ و ﺧﺎﻧﻪ اش ﻧﻴﺰ ژﻧﺪه و ﻛﻬﻨﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺻﻠﻮات اﷲ و ﺳﻼﻣﻪ ﻋﻠﻴﻬﻢ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﭼﺮاﻧﺪه و ﺷﺒﺎﻧﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫داود آﻫﻨﮕﺮ و زﻛﺮﻳﺎ ﻧﺠﺎر و ادرﻳﺲ‪ ،‬ﺧﻴﺎط ﺑﻮد؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن ﻣﺮدم و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫‪75‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮدن ﺗﻮ‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻲ و ارزش ﺗﻮ‪ ،‬اﺧﻼق زﻳﺒﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺛﺮوت ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ آن ﻫﺴﺘﻲ ﺣﺴﺮت و ﺗﺄﺳﻒ‬

‫‪Ïοθ4 Šu s‬‬
‫‪y 9ø #$ ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö κå Jy ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Β¨ Νηæ Ζu ?÷ /t $Ψs ϑ‬‬
‫¡ ‪ô‬‬ ‫‪ß tø Υ‬‬
‫‪| %s ‬‬ ‫ﻣﺨﻮر و ﺑﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪي راﺿﻲ ﺑﺎش‪w  .‬‬

‫‪» 〈 $‹u Ρ÷ ‰‬ﻣﺎ زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن را ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ در زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮده اﻳﻢ«‪.‬‬
‫‪‘ 9#$‬‬

‫ﺑﻬﺸﺘﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد آور ﻛﻪ ﭘﻬﻨﺎي آن‬

‫ﺑﻪ اﻧﺪازه آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‬

‫اﮔﺮ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻳﺎ ﻓﻘﻴﺮ ﻳﺎ ﻧﺎراﺣﺖ و ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪي ﻳﺎ ﺣﻘﺖ ﭘﺎﻳﻤﺎل ﺷﺪ و‬
‫ﻣﻮرد ﺳﺘﻢ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻲ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ ﭘﺎﻳﺪار ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺎور‪ .‬اﮔﺮ از ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎوري‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﻲ و ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺗﻼش ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬زﻳﺎﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻣﺼﺎﻳﺐ و ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺎ‪ .‬ﻋﺎﻗﻠﺘﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺟﻬﺎن آﺧﺮت ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺟﻬﺎن آﺧﺮت ﺑﻬﺘﺮ و ﭘﺎﻳﺪارﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﺣﻤﻘﺘﺮﻳﻦ و‬
‫اﺑﻠﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺳﺮاي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ و‬
‫آﺧﺮﻳﻦ آرزوﻳﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﻣﺼﺎﻳﺐ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫داد و ﻓﺮﻳﺎد و ﺑﻲ ﻗﺮاري ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و در ﺣﻮادث و ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻧﺪاﻣﺖ و‬
‫ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ از آن ﺟﻬﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺧﻮد ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎي‬
‫ﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻧﮕﺮﻧﺪ و ﺟﺰ دﻧﻴﺎ ﻓﻜﺮي ﻧﺪارﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﺎر ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺻﻔﺎي ﺷﺎدﻳﻬﺎﻳﺸﺎن ﺗﻴﺮه ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﺣﺠﺎب زﻧﮕﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ و‬
‫ﭘﺮده ﺟﻬﺎﻟﺖ و ﻧﺎداﻧﻲ را از ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن دور ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮاي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ آﺧﺮت و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪76‬‬

‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ و ﻛﺎﺧﻬﺎي آن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ آورﻧﺪ و ﺑﻪ ﭘﻴﺎم وﺣﻲ ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي آﺧﺮت را‬

‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻮش ﻓﺮا ﻣﻲ دادﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﺟﻬﺎن آﺧﺮت‪ ،‬ﺳﺮاﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺗﻼش و رﻧﺞ اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻳﺎ در اﻳﻦ اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه اﻳﻢ ﻛﻪ اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻲ آﻧﻬﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﺸﺎن ﻛﻬﻨﻪ و ﻓﺮﺳﻮده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و در‬
‫اﺗﺎﻗﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ درون آن از ﺑﻴﺮون دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﻬﺸﺖ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﭼﺸﻤﻲ ﻧﺪﻳﺪه و ﻫﻴﭻ ﮔﻮﺷﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ آن را ﻧﺸﻨﻴﺪه و ﺗﺼﻮر آن ﺑﻪ دل و ذﻫﻦ ﻫﻴﭻ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺧﻄﻮر ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﺳﻮار ﻛﺎري‪ ،‬ﺻﺪ ﺳﺎل در ﺳﺎﻳﻪ درﺧﺘﺎن آن ﺑﺘﺎزد‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ‬
‫ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد؛ درازي ﻳﻚ ﺧﻴﻤﻪ در ﺑﻬﺸﺖ ‪ 60‬ﻣﻴﻞ اﺳﺖ؛ ﺟﻮﻳﺒﺎرﻫﺎي آن ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ و‬
‫ﻛﺎﺧﻬﺎﻳﺶ زﻳﺒﺎ و ﻣﻴﻮه ﻫﺎﻳﺶ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ در دﺳﺘﺮس ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎﻳﺶ‬
‫ﺟﻮﺷﺎن‪،‬ﺗﺨﺘﻬﺎﻳﺶ ﺑﻠﻨﺪ و ﻣﺮﺗﻔﻊ و ﻟﻴﻮاﻧﻬﺎ وﺳﺎﻏﺮﻫﺎي آن ﻣﺮﺗﺐ و ﭼﻴﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ؛ ﺑﺎﻟﺸﻬﺎ‬
‫و ﭘﺸﺘﻴﻬﺎي آن ردﻳﻒ و ﻓﺮﺷﻬﺎي ﻓﺎﺧﺮ و ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﺶ‪ ،‬ﭘﻬﻦ و ﮔﺴﺘﺮده ﺷﺪه اﻧﺪ؛ ﺷﺎدي و‬
‫ﺳﺮور آن ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ و ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻋﻄﺮآﮔﻴﻦ و زﻳﺒﺎ دارد‪ .‬اﻧﺴﺎن در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ‬
‫آرزوﻳﺶ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﻘﻞ ﻣﺎ ﻛﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ اﻧﺪﻳﺸﺪ؟! و ﭼﺮا ﻣﺎ ﺗﺪﺑﺮ و ﻓﻜﺮ‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ؟!‬
‫وﻗﺘﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭼﻨﻴﻦ ﺟﻬﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺼﺎﻳﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ زدﮔﺎن ﺳﻬﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬رﻧﺠﺪﻳﺪﮔﺎن ﺷﺎد ﮔﺮدﻧﺪ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﺪارﻧﺪ‪،‬‬
‫دﻟﺸﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را از ﭘﺎي در آورده و از ﻧﺎداري رﻧﺞ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮﻳﺪ و ﺑﻪ ﻣﺼﺎﻳﺐ ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﺪ! ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ ﺗﺎ در ﺑﻬﺸﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﺎي‬

‫‪4 Λ÷ nä ö 9y ¹‬‬ ‫‪y /Î /3‬‬

‫‪| $ϑ‬‬ ‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫™ ‪í ≈=n‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و از ﻣﺠﺎورت ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﮔﺮدﻳﺪ‪y  :‬‬
‫‪77‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊆∪ ‘Í #$¤ !#$ <t )ø ã‬درودﺗﺎن ﺑﺎد ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﺻﺒﺮي ﻛﻪ ﻧﻤﻮدﻳﺪ؛ ﭘﺲ‬
‫‪ã Ν‬‬
‫‪z è÷ ΨÏ ùs‬‬

‫ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ ﺳﺮاي آﺧﺮت«‪.‬‬

‫™ ‪V‬‬
‫‪〈 $Ü‬‬ ‫‪y ρu πZ Β¨ &é Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫_ ‪ä ≈Ψs =ù èy‬‬ ‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪y 7‬‬ ‫‪x .x ρu ‬‬

‫»و ﺷﻤﺎ را اﻣﺘﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﮔﺮداﻧﺪه اﻳﻢ«‬

‫ﻋﺪاﻟﺖ و دادﮔﺮي از ﻧﻈﺮ ﻋﻘﻠﻲ و ﺷﺮﻋﻲ‪ ،‬اﻣﺮي ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺳﺘﻢ‪،‬‬
‫ﻧﻪ اﻓﺮاط و ﻧﻪ ﺗﻔﺮﻳﻂ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد را‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ و در رﺿﺎﻣﻨﺪي وﺧﺸﻢ و ﺷﺎدي و اﻧﺪوه ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬اﻧﺼﺎف و دادﮔﺮي ﭘﻴﺸﻪ‬
‫ﺳﺎزد‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ زﻳﺎده روي و ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺣﻮادث‪ ،‬ﺳﺘﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺧﻮد‬
‫روا ﻣﻲ دارد و ﻣﻴﺎﻧﻪ روي ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ! ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻴﺰان و ﻋﺪاﻟﺖ ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه و‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ اﻧﺼﺎف اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ .‬رﻧﺠﻮر ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮد‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ اﺣﺴﺎﺳﺎت‬
‫و ﮔﺮاﻳﺸﻬﺎي ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻮادث‪ ،‬ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫و از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﻗﻠﺐ او ﺟﻨﮕﻬﺎي ﺧﻮﻧﻴﻨﻲ از ﻛﻴﻨﻪ ﻫﺎ و‬
‫وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎ ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬زﻳﺮا او در دﻧﻴﺎي اوﻫﺎم و ﺧﻴﺎﻻت زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺘﻲ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﻋﻠﻴﻪ آﻧﻬﺎ و ﻣﺨﺎﻟﻒ آﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﻳﮕﺮان دارﻧﺪ‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮدﻳﺸﺎن ﺗﻮ ﻃﺌﻪ ﻣﻲ ﭼﻴﻨﻨﺪ‪ .‬وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎي ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻫﻤﻪ‬
‫ﻣﺮدم دﻧﻴﺎ‪ ،‬در ﻛﻤﻴﻦ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻫﺎﻟﻪ اي ﺳﻴﺎه از ﺗﺮس و اﻧﺪوه و‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫دروغ و ﺗﻬﻤﺖ از ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻋﻲ ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ارزان و ﺑﻲ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻓﻘﻂ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ارزﺷﻬﺎي زﻧﺪه وﻣﺒﺎدي اﻟﻬﻲ و ﻣﻌﻨﻮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪78‬‬

‫‪» 〈 Νö κÎ Jö =n ã‬ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮕﻲ را ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ«‪ .‬آرام ﺑﺎش؛‬

‫‪t π> s‬‬
‫‪y ‹ø ¹‬‬ ‫‪¨ .ä β‬‬
‫≅ |‬ ‫¡ ‪t θ7ç‬‬
‫† ‪| tø‬‬
‫‪s ‬‬

‫زﻳﺮا ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﻴﻢ رخ دادﻧﺶ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺗﻮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ‬
‫ﻗﺒﻞ از اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎدن آﻧﭽﻪ از آن ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را ﺑﺮاي ﺧﻮد در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮي‬
‫و آﻧﮕﺎه ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ آﻣﺎده ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن از ﭘﻴﺸﮕﻮﻳﻴﻬﺎي‬
‫ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ اي ﻛﻪ دل را ﻗﺒﻞ از ﺑﺮوز ﺣﺎدﺛﻪ ﭘﺎره ﭘﺎره ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ﭘﺲ اي‬
‫اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞ و ﺧﺮدﻣﻨﺪ! ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ وزن آن را ﺑﺪه و ﺣﻮادث و ﻗﻀﺎﻳﺎ را ﺑﺰرگ ﻣﻜﻦ؛‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻴﺎﻧﻪ رو و ﻣﻨﺼﻒ ﺑﺎش و ﺑﺎ ﺧﻴﺎل ﭘﻮچ و ﺳﺮاب ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻜﻦ و ﺑﻪ ﻣﻴﺰان‬
‫دﺷﻤﻨﻲ و ﻣﺤﺒﺘﻲ ﻛﻪ در ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﻮش ﺑﺪه‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬دوﺳﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ اﻧﺪازه اي دوﺳﺖ ﺑﺪار ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ روزي دﺷﻤﻦ ﺗﻮ ﺷﻮد و دﺷﻤﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه دﺷﻤﻦ ﺑﺪان ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ روزي دوﺳﺘﺖ ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫‪ª!#$ ρu 4 *Ö ƒ‰‬‬
‫! ‪Ï %s‬‬
‫‪ª #$ ρu 4 οZ Š¨ θu Β¨ Νκå ]÷ ΒiÏ ΝFç ƒ÷ Šy $ã‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪t ÷ /t ρu Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫≅ ‪ä Ψs ?÷ /t‬‬
‫† ‪Ÿ èy gø‬‬
‫! ‪s β&r‬‬
‫‪ª #$ ¤‬‬ ‫‪t *‬‬
‫‪| ã‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∪ Λ× m‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ دﺷﻤﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪،‬‬
‫‪Ï ‘§ ‘Ö θ-‬‬
‫‪à î‬‬
‫‪x‬‬

‫دوﺳﺘﻲ و ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻴﺎورد و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺮزﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﺎﻳﻌﺎت و آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ از آن ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺪارد‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﺧﻮردن از ﻧﻈﺮ ﺷﺮﻋﻲ اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫‪(#θΖã γ‬‬
‫‪Î ?s ω‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ازﻏﻢ ﺧﻮردن و ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪن ﻧﻬﻲ ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪Ÿ ρu  :‬‬

‫‪» 〈 #( θΡç “u tø B‬ﺳﺴﺖ ﻧﺸﻮﻳﺪ و ﻏﻢ ﻣﺨﻮرﻳﺪ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﭼﻨﺪ ﺟﺎ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪Ÿωρu  :‬‬
‫‪r ω‬‬
‫‪Ÿ ρu‬‬
‫‪79‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫! ‪» 〈 $Ψs èy Βt‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ‬ ‫[‬

‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪)Î β‬‬
‫‪÷ “u tø B‬‬
‫‪r ω‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬و ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻏﻢ ﻣﺨﻮر«‪Ÿ  .‬‬ ‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫‪÷ “u tø B‬‬
‫‪t β‬‬ ‫‪r‬‬

‫ﻣﺒﺎش؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪öΝδ‬‬
‫‪è ω‬‬ ‫‪ö κÎ Jö =n æ‬‬
‫‪Ÿ ρu Ν‬‬ ‫‪î θö z‬‬
‫∃ ‪t‬‬ ‫‪y ξ‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬اﻧﺪوه را ﻧﻔﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪Ÿ ùs  :‬‬

‫† ‪t θΡç “u tø‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∇∪ β‬ﭘﺲ ﻫﺮاﺳﻲ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻪ آﻧﻬﺎ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ«‪ .‬ﻏﻢ و‬ ‫‪s‬‬

‫اﻧﺪوه‪ ،‬آﺗﺶ ﻃﻠﺐ را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬روح ﻫﻤﺖ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺳﺴﺖ و‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺗﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﺴﻢ زﻧﺪﮔﻲ را ﻓﻠﺞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬از‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﺎز ﻣﻲ دارد و ﻫﻴﭻ ﻣﻨﻔﻌﺘﻲ ﺑﺮاي ﻗﻠﺐ ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ‬
‫دوﺳﺖ دارد ﻛﻪ ﺑﻨﺪه را ﻧﺎراﺣﺖ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ او را از ﺣﺮﻛﺘﺶ ﺑﺎز دارد‪.‬‬

‫‪〈 #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï !© #$ χ‬‬

‫‪t %‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪“â s‬‬
‫‪ó ‹u 9Ï ‬‬
‫‪Ç ≈Ü‬‬
‫‪s ‹ø ±‬‬
‫‪¤ 9#$ ‬‬
‫“ ‪z ΒÏ‬‬ ‫‪ô Ζ¨ 9#$ $ϑ‬‬
‫‪3 θu f‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪y Ρ¯ )Î  :‬‬

‫»در ﮔﻮﺷﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن )ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺎري(از ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از در ﮔﻮﺷﻲ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدن دو ﻧﻔﺮ در ﺟﻤﻊ ﺳﻪ ﻧﻔﺮه ﻧﻬﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ؛‬
‫زﻳﺮا اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻧﻔﺮ ﺳﻮم را ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﺧﻮردن ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬اﻣﺮ ﻣﻄﻠﻮب و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اي ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪،‬‬
‫آزاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ رﺳﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎﻳﺪ آزار را از ﺧﻮدش دور ﻛﻨﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫آن ﻧﮕﺮدد‪ ،‬آن را در ﻫﻢ ﺑﺸﻜﻨﺪ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﻨﺪ و آن را ﺑﺎ وﺳﺎﻳﻞ ﻣﺸﺮوع‬
‫ﺷﻜﺴﺖ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از آن ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه‬
‫ﺟﺴﺘﻪ و ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎر ﺧﺪاﻳﺎ! از اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم«‪.‬‬
‫ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻲ را ﺗﻴﺮه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎم اﻧﺴﺎن ﺗﻠﺦ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻏﺬاﻳﻲ ﺳﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي روح و روان اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را از ﻧﻈﺮ روﺣﻲ رﻧﺠﻮر‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪80‬‬

‫و ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﺮﻣﻨﺪه‪ ،‬اﻓﺴﺮده‬
‫و ﭘﮋﻣﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻲ را ﻧﺒﻴﻨﺪ و زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ در او ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﮕﺬارد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺟﺎم ﺷﻮم ﺣﺴﺮت و درد را ﺳﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺸﻴﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در ﻣﻌﺮض اﻧﺪوه ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫و ﺑﻪ آن دﭼﺎر ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻣﺮي ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وﻗﺘﻲ‬

‫‪t “u tu :ù #$ $Ψ¨ ã‬‬

‫‪〈β‬‬ ‫= ‪t‬‬ ‫“ ‪y Œø &r‬‬
‫‪| δ‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫! ‪Ï !© #$‬‬ ‫‪ß ϑ‬‬
‫‪¬ ‰‬‬ ‫ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ô tu :ù #$  :‬‬

‫»ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاﻳﻲ را ﺳﺰاﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ را از ﻣﺎ دور ﻛﺮد«‪ .‬ﺑﻨﺎ ﺑﺮاﻳﻦ روﺷﻦ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﻧﺎراﺣﺖ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ؛ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻣﺼﺎﻳﺐ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﮔﺸﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺤﻤﻞ ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﮔﺮﻳﺰﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬اﺟﺮ و ﭘﺎداش ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻏﻢ و‬
‫اﻧﺪوه‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺼﻴﺒﺖ اﺳﺖ و ﺑﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ دﻋﺎﻫﺎ و اﺳﺒﺎب اﺛﺮﮔﺬار و زﻧﺪه اي ﻛﻪ ﺿﺎﻣﻦ‬
‫‪’?n ã‬‬
‫‪t ω‬‬
‫دور ﺷﺪن آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬آن را از ﺧﻮد دور ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Ÿ ρu  :‬‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪ß Ζã ‹ã ã‬‬
‫‪ô &r ρ¨ #( θ9© θu ?s µÏ ‹ø =n ã‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪à =è ΗÏ q‬‬
‫‪÷ &r $! Βt ‰‬‬
‫_ ‪ß‬‬
‫‪Å &r ω‬‬ ‫‪| =ù %è Ο‬‬
‫‪I M‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪ß =n ϑ‬‬
‫‪Ï s‬‬
‫‪ó Gt 9Ï 8‬‬
‫‪x θö ?s &r $! Βt #Œs )Î ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$‬‬
‫‪%‬‬

‫‪à -‬‬
‫)‪t θ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∪ β‬و ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫‪Ï Ζƒã $Βt #( ρ‰‬‬
‫† ‪ß gÅ‬‬ ‫‪ &r $Ρ¸ “u m‬‬
‫‪s ω‬‬ ‫‪Æ Βø $‬‬
‫‪x ì‬‬ ‫‪¤ !#$ ‬‬
‫‪z ΒÏ Ù‬‬
‫‪â ‹-‬‬
‫‪Ï ?s‬‬

‫ﻧﺰد ﺗﻮ آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را ﺳﻮار ﻛﻨﻲ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻬﺎد ﺑﺒﺮي و ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن‬
‫ﻣﺮﻛﺒﻲ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﻢ؛آﻧﺎن ﺑﺮ ﮔﺸﺘﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‬
‫اﺷﻚ ﻣﻲ رﻳﺨﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﺗﺎ اﻧﻔﺎق ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫در ﺗﻮﺿﻴﺢ آﻳﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن‪ ،‬ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻗﺮار‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاي آن ﺳﺘﻮده ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﺪن آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻗﻮت و ﺻﻼﺑﺖ‬
‫اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن دﻻﻟﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﻬﺎد‬
‫‪81‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺮوﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻣﺎﻟﻲ و اﻧﻔﺎق ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻧﻴﺰ اﺷﺎره ﺷﺪه ﻛﻪ از ﺑﺎز‬
‫ﻣﺎﻧﺪن ﺧﻮد ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﺸﺪﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎد و ﻣﺴﺮور ﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﻋﺒﺎدﺗﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬
‫ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﺪن ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در ﺣﻖ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش‪ ،‬دﻟﻴﻠﻲ ﺑﺮ زﻧﺪه ﺑﻮدن ﺑﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺸﺎﻧﺔ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ را‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و راﻫﻴﺎب ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوﻫﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ دﺳﺖ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ را ﻣﻲ زداﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﻮر از ﻏﻢ و اﻧﺪوه در اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه را ﺑﻪ آن‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﺳﺎزد و ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ را ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ دﻻﻟﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﺟﺎﻳﮕﺎه و رﺗﺒﻪ اي دارد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺑﻨﺪه ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه را ﺑﺠﻮﻳﺪ و‬
‫ﮔﻤﺎن ﺑﺒﺮد ﻛﻪ ﻏﻢ ﺧﻮردن‪ ،‬ﻳﻚ ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ و ﺧﺪا ﺑﻪ آن ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﺮده ﻳﺎ ﺑﻪ آن‬
‫دﺳﺘﻮر داده وﻳﺎ آن را ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري درﺳﺖ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ زﻧﺪﮔﻴﺶ را ﺑﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﭼﻬﺮه‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺎز و ﺧﻨﺪان و ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺎ رواﻳﺖ ﻫﻨﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻫﺎﻟﻪ در ﺑﻴﺎن اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﻪ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻮاره اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ و ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺪﻳﺜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺤﺖ‬
‫ﻧﺪارد و ﺑﺮ ﺧﻼف واﻗﻌﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﺎﻟﺖ آن ﺣﻀﺮت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﻜﺎن‬
‫دارد ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ؟ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را از اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺑﺮاي دﻧﻴﺎ ﻧﺎراﺣﺖ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺼﻮن وﻣﺤﻔﻮظ داﺷﺘﻪ و او را از ﻏﻤﺨﻮارﮔﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻓﺮان ﻧﻬﻲ ﻛﺮده و ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه اش را ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻏﻢ و‬
‫اﻧﺪوه از ﻛﺠﺎ ﺑﻪ ﺳﺮاغ او ﻣﻲ آﻣﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﺶ راه ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺖ؟! ﺣﺎل آﻧﻜﻪ دل او‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ذﻛﺮ ﺧﺪا آﺑﺎد ﺑﻮد و اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ و ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻗﻠﺒﺶ و ﺳﺮاﺳﺮ وﺟﻮدش را ﮔﺮﻓﺘﻪ و او‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪82‬‬

‫را ﺑﻪ وﻋﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻄﻤﺌﻦ و ﺑﻪ اﺣﻜﺎم و ﻛﺎرﻫﺎي اﻟﻬﻲ ﺧﺸﻨﻮد ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﭼﻬﺮه‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎز و ﺧﻨﺪان ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺑﻴﺎن ﺻﻔﺎت و ﺷﻤﺎﻳﻞ زﻳﺒﺎي او‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺷﻤﺸﻴﺮزﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ ﻟﺒﺎﻧﺶ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد«‪ .‬درود و ﺳﻼم ﺧﺪا‬
‫ﺑﺮ او ﺑﺎد‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ در ﻋﻤﻖ ﺣﻜﺎﻳﺎت و اﺧﺒﺎر زﻧﺪﮔﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ‪ ،‬در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ او‬
‫ﺑﺮاي ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدن ﺑﺎﻃﻞ و در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ اﺿﻄﺮاب و اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ آﻣﺪه ﺑﻮد‪ .‬او‪،‬‬
‫آﻣﺪه ﺑﻮد ﺗﺎ وﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را از ﺳﻴﻄﺮه و اﺳﺘﻌﻤﺎر ﺷﺒﻬﺎت‪ ،‬ﺗﺮدﻳﺪﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮك و‬
‫ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ و اﺿﻄﺮاب آزاد ﻛﻨﺪ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را از ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻫﻼﻛﺖ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ‬
‫ﻛﻪ وي‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻨﺘﻬﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮ ﮔﺮدن ﺑﺸﺮﻳﺖ دارد!‬
‫اﻳﻦ رواﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﻛﻪ »ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮ دل ﻏﻤﮕﻴﻦ را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد«‪ ،‬ﺻﺤﺖ ﻧﺪارد و‬
‫ﺳﻨﺪ و راوي آن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻼً ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آﻳﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺮ‬
‫ﺧﻼف آن اﺳﺖ و ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬آن را ﻧﻘﺾ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟! ﺑﻪ ﻓﺮض ﺻﺤﺖ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﻏﻢ و‬
‫اﻧﺪوه‪ ،‬ﺑﻼﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه اش را ﺑﻪ آن ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﺪ و ﻫﺮ ﮔﺎه‬
‫ﺑﻨﺪه ﺑﻪ آن ﮔﺮﻓﺘﺎرﺷﻮد و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﺻﺒﺮ او در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﻼ را‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻏﻢ واﻧﺪوه را ﺳﺘﻮده و اﻳﻦ را ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻧﺴﺒﺖ داده و آن‬
‫را اﻣﺮي ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎور ﺻﺤﻴﺢ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ از اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻧﻬﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﻋﻜﺲ در ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﻪ ﺷﺎد ﺷﺪن ﺑﻪ رﺣﻤﺖ و ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻲ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﺎزل ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻬﻲ و اﺣﺴﺎس ﺳﺮور ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺧﻴﺮ ﻣﺒﺎرﻛﻲ ﻛﻪ از آﺳﻤﺎن ﺑﺮ دﻟﻬﺎي اوﻟﻴﺎ ﻓﺮود آﻣﺪه‪ ،‬اﻣﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪83‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫واﻣﺎ رواﻳﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ »ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه اي را دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬در دل او ﻧﺎي‬
‫ﻏﻢ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﮔﺮ ﺑﻨﺪه اي را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در دل او ﺳﺮود و ﻧﺎي‬
‫ﺷﺎدي ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ«‪ ،‬رواﻳﺘﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻠﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه در ﺗﻮرات آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ رواﻳﺖ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم درﺳﺘﻲ دارد و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ ﻏﻤﮕﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ و ﻓﺎﺳﻖ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ و ﺳﺮﮔﺮم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻪ ﻧﻐﻤﻪ ﻣﻲ ﺳﺮاﻳﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دل ﺻﺎﻟﺤﺎن ﺑﺸﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از دﺳﺖ داده و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ‬
‫در رﺳﻴﺪن ﺑﻪ درﺟﺎت واﻻي اﻳﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮ ﺧﻼف اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎران ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ از دﺳﺖ دادن دﻧﻴﺎ و‬
‫ﺧﻮﺷﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻟﺬﺗﻬﺎ‪ ،‬درآﻣﺪﻫﺎ و ﻣﻘﺎﺻﺪ آن اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺮاي دﻧﻴﺎ و در راه دﻧﻴﺎﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ôMÒ‬‬
‫و اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻳﻌﻘﻮب ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ ‹u /ö #$ ρu  :‬‬

‫‪Ò Šà‬‬
‫‪» 〈 ∩∇⊆∪ Ο‬و ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ از ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻛﻮر ﺷﺪ و او‪،‬‬ ‫‪Ï .x θu γ‬‬
‫‪ß ùs β‬‬
‫‪È “÷ s‬‬
‫∅ ‪ß 9ø #$‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ΒÏ νç $Ζu Šø ã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﺳﺮﺷﺎر از اﻧﺪوه ﺑﻮد«‪ .‬در اﻳﻦ آﻳﻪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل از ﺣﺎﻟﺖ ﻳﻌﻘﻮب ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻢ‬
‫ﻛﺮدن ﻓﺮزﻧﺪش ﺑﻪ او دﺳﺖ داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﻛﺮد؛ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻼي ﺟﺪاﻳﻲ از ﻓﺮزﻧﺪ را ﺑﺮاي او آورد‪.‬‬
‫ﺿﻤﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﺧﺒﺮ دادن از ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ دﻻﻟﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ آن‬
‫ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ آن را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎ اﻣﺮ ﺷﺪه اﻳﻢ ﻛﻪ از ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﻢ‪ .‬ﭼﻮن اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬اﺑﺮي ﺗﺎرﻳﻚ و ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﺷﺒﻲ ﻇﻠﻤﺎﻧﻲ و ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ راه ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫اﻫﻞ ﺳﻠﻮك اﺟﻤﺎع ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﺪن ﺑﺮاي دﻧﻴﺎ اﻣﺮ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي اﺑﻮﻋﺜﻤﺎن ﺟﺒﺮي ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬در ﻫﺮ ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻓﻀﻴﻠﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪84‬‬

‫و اﻳﻤﺎن ﻣﺆﻣﻦ را ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از دﺳﺖ رﻓﺘﻦ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻏﻢ و‬
‫اﻧﺪوه‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺎﻻﻳﺶ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺮدﻳﺪي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬رﻧﺞ‬
‫و ﺑﻼﻳﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎزل راه اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻴﺮ؛ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮاي ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﺷﺎدي و ﺳﺮور‬
‫ﺑﻜﻮش و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاه ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰه و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اي ﺑﺪﻫﺪ و ﺗﻮ را‬
‫آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ و راﺣﺖ ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن آراﻣﺶ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬در دﻧﻴﺎ ﺑﻬﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ وارد آن ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ آﺧﺮت وارد‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﻬﺸﺖ دﻧﻴﺎ‪،‬آراﻣﺶ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ دﻟﻬﺎي ﻣﺎ را ﺑﺎ ﻧﻮر ﻳﻘﻴﻦ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ و آﺳﻮده ﺑﮕﺮداﻧﺪ‬
‫و دﻟﻬﺎﻳﻤﺎن را ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ و ﻣﺎ را از زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻐﺮﻧﺞ و دﺷﻮار ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﺑﻴﺎ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺰﻧﻴﻢ و اﻳﻦ دﻋﺎي ﺻﺎدق و ﮔﺮم را ﺑﻪ زﺑﺎن ﺑﻴﺎورﻳﻢ؛ اﻳﻦ دﻋﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫دور ﺷﺪن ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺪوه و ﮔﺮﻓﺘﺎري اﺳﺖ‪) :‬ﻻ إﻟﻪ إﻻاﷲ اﻟﻌﻈﻴﻢ اﻟﺤﻠﻴﻢ‪،‬ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ‬
‫رب اﻟﻌﺮش اﻟﻌﻈﻴﻢ‪ ،‬ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ رب اﻟﺴﻤﻮات و رب اﻷرض و رب اﻟﻌﺮش اﻟﻜﺮﻳﻢ‪،‬‬
‫ﻳﺎ ﺣﻲ ﻳﺎ ﻗﻴﻮم ﻻ إﻟﻪ إﻻ أﻧﺖ ﺑﺮﺣﻤﺘﻚ أﺳﺘﻐﻴﺚ(‪» .‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﻲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺑﺰرگ ﺑﺮدﺑﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﻲ ﺟﺰ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺰرگ ﻋﺮش ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ‬
‫ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ ﺟﺰ ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و ﭘﺮوردﮔﺎر زﻣﻴﻦ و ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺰرﮔﻮار ﻋﺮش‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪،‬اي ﻫﻤﻴﺸﻪ زﻧﺪه و اي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﺎﻳﺪار! ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﻪ رﺣﻤﺖ‬
‫ﺗﻮ ﻳﺎري ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻢ«‪.‬‬
‫‪85‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫)اﻟﻠﻬﻢ رﺣﻤﺘﻚ أرﺟﻮ‪ ،‬ﻓﻼ ﺗﻜﻠﻨﻲ إﻟﻲ ﻧﻔﺴﻲ ﻃﺮﻓﺔ ﻋﻴﻦ و اﺻﻠﺢ ﻟﻲ ﺷﺄﻧﻲ ﻛﻠﻪ ﻻ‬
‫إﻟﻪ إﻻ أﻧﺖ( »ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺗﻮ اﻣﻴﺪوارم؛ ﻣﺮا ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدن ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدم ﻣﺴﭙﺎر و ﻫﻤﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻢ را درﺳﺖ ﻛﻦ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫)أﺳﺘﻐﻔﺮاﷲ اﻟﺬي ﻻ إﻟﻪ إﻻ ﻫﻮ اﻟﺤﻲ اﻟﻘﻴﻮم و أﺗﻮب اﻟﻴﻪ( »از ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ ﺟﺰ او ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻃﻠﺒﻢ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ زﻧﺪه و ﭘﺎﻳﻨﺪه‪ ،‬و ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدم و ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ«‪.‬‬
‫)ﻻ إﻟﻪ إﻻ أﻧﺖ ﺳﺒﺤﺎﻧﻚ إﻧﻲ ﻛﻨﺖ ﻣﻦ اﻟﻈﺎﻟﻤﻴﻦ(‪» .‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺗﻮ ﭘﺎك و ﻣﻨﺰﻫﻲ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ از ﺳﺘﻤﮕﺮان ﺑﻮده ام«‪.‬‬
‫)اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ ﻋﺒﺪك اﺑﻦ ﻋﺒﺪك اﺑﻦ اﻣﺘﻚ‪ ،‬ﻧﺎﺻﻴﺘﻲ ﺑﻴﺪك‪ ،‬ﻣﺎض ﻓﻲ‪ ‬ﺣﻜﻤﻚ‪ ،‬ﻋﺪل‬
‫ﻓﻲ ﻗﻀﺎءك؛ أﺳﺄﻟﻚ ﺑﻜﻞ اﺳﻢ ﻫﻮ ﻟﻚ ﺳﻤﻴﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﺴﻚ أو أﻧﺰﻟﺘﻪ ﻓﻲ ﻛﺘﺎﺑﻚ أو‬
‫ﻋﻠﻤﺘﻪ أﺣﺪاً ﻣﻦ ﺧﻠﻘﻚ أو اﺳﺘﺄﺛﺮت ﺑﻪ ﻓﻲ ﻋﻠﻢ اﻟﻐﻴﺐ ﻋﻨﺪك أن ﺗﺠﻌﻞ اﻟﻘﺮان رﺑﻴﻊ‬
‫ﻗﻠﺒﻲ و ﻧﻮر ﺻﺪري و ﺟﻼء ﺣﺰﻧﻲ و ذﻫﺎب ﻫﻤﻲ( »ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫ﺑﻨﺪه ات و ﻓﺮزﻧﺪ ﻛﻨﻴﺰت؛ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ﻣﻦ در دﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻮ در ﻣﻮرد ﻣﻦ ﻗﻄﻌﺎً اﺟﺮا‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﻴﺼﻠﻪ ﺗﻮ درﺑﺎره ﻣﻦ ﻋﺪل اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﺎﻣﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ داري و ﺧﻮدت را‬
‫ﺑﻪ آن ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻳﺎ آن را در ﻛﺘﺎب ﺧﻮد ﻧﺎزل ﻛﺮده و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎﻳﺖ آﻣﻮﺧﺘﻪ‬
‫اي ﻳﺎ آن را در دﻧﻴﺎي ﻏﻴﺐ ﻧﺰد ﺧﻮد ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ اي‪ ،‬از ﺗﻮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﻗﺮآن را ﺑﻬﺎر‬
‫دﻟﻢ و ﻧﻮر ﺳﻴﻨﻪ ام و ﻣﺎﻳﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﻢ ﻗﺮار دﻫﻲ«‪.‬‬
‫)اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ أﻋﻮذﺑﻚ ﻣﻦ اﻟﻬﻢ و اﻟﻌﺠﺰ و اﻟﻜﺴﻞ و اﻟﺒﺨﻞ و اﻟﺠﺒﻦ و ﺿﻠﻊ اﻟﺪﻳﻦ و‬
‫ﻏﻠﺒﺔ اﻟﺮﺟﺎل(‪» .‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! از ﻏﻢ و اﻧﺪوه و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ و ﺗﻨﺒﻠﻲ و ﺑﺨﻞ و ﺑﺰدﻟﻲ و از اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺑﺪﻫﻲ‪ ،‬ﻛﻤﺮم را ﺧﻢ ﻛﻨﺪ و ﻣﺮدان ﺑﺮ ﻣﻦ ﭼﻴﺮه ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪86‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ 〈 »ﻣﺎ را ﺧﺪا ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و او‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺳﺎز‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫! ‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫‪x ‬‬

‫اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن‬

‫ﺧﻨﺪه ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﻣﻌﺘﺪل‪ ،‬داروﻳﻲ ﺑﺮاي ﻏﻤﻬﺎ و ﻣﺮﻫﻤﻲ ﺑﺮاي ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺧﻨﺪه اي در ﺷﺎد ﻛﺮدن روح و ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻗﺪرت ﻋﺠﻴﺒﻲ دارد ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﺑﻮدرداء‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﻣﻲ ﺧﻨﺪم ﺗﺎ دﻟﻢ ﺷﺎد ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﺎﻫﻲ ﭼﻨﺎن ﻣﻲ ﺧﻨﺪﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫دﻧﺪاﻧﻬﺎي آﺳﻴﺎب اﻳﺸﺎن دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺧﻨﺪﻳﺪن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري اﻧﺴﺎن و درﻣﺎن آن‬
‫را ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻨﺪﻳﺪن‪ ،‬ﻗﻠﻪ آراﻣﺶ و راﺣﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻨﺪﻳﺪﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از از ﺣﺪ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ .‬در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬زﻳﺎد ﻧﺨﻨﺪﻳﺪ؛ ﭼﻮن ﺧﻨﺪه زﻳﺎد‪ ،‬دل را ﻣﻲ ﻣﻴﺮاﻧﺪ«‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻪ زﻳﺎد‬
‫و ﻧﻪ ﻛﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻴﺎﻧﻪ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ زدن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺮادرت‬
‫ﺻﺪﻗﻪ اﻳﺴﺖ«‪.‬‬

‫‪» 〈 $γy 9Ï θö %s ΒiÏ %3‬از ﮔﻔﺘﻪ اش ﺗﺒﺴﻢ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫‪Z m‬‬
‫‪Ï $Ê‬‬
‫‪| Ο‬‬ ‫‪¡ 6t Gt ùs ‬‬
‫¡ ‪z‬‬

‫‪#Œs )Î $! Ζu FÏ ≈ƒt $↔t /Î Νδ‬‬

‫` !‪è u %‬‬
‫اﻣﺎ از ﺧﻨﺪﻳﺪن ﺑﺮاي ﺗﻤﺴﺨﺮ و اﺳﺘﻬﺰا ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﺮد‪y $Η− >s ùs  .‬‬

‫‪ä tu Ö‬‬
‫‪t θ3‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∠∪ β‬وﻗﺘﻲ او ﺑﺎ آﻳﺎت ﻣﺎ ﻧﺰد آﻧﻬﺎ آﻣﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻨﺪﻳﺪن‬ ‫‪õ ˆn $κp ]÷ ΒiÏ Νδ‬‬
‫‪è‬‬

‫ﺑﻪ او ﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ داده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻨﺪه اﺳﺖ‪Ï !© #$ Πt θö ‹u 9ø $$ ùs  :‬‬

‫‪t%‬‬

‫‪ä s‬‬
‫‪t θ3‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂⊆∪ β‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﻪ ﻛﺎﻓﺮان ﻣﻲ ﺧﻨﺪﻧﺪ«‪.‬‬ ‫‪ô ƒt ‘Í $-‬‬
‫‪y Ò‬‬ ‫‪¤ 3‬‬
‫‪ä 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ #( θΖã Βt #u‬‬
‫‪87‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﺮﺑﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺮ ﻟﺒﺎﻧﺶ ﻧﻘﺶ ﻣﻲ ﺑﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺳﺘﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ را‬
‫دﻟﻴﻞ ﺑﺰرﮔﻮاري‪ ،‬ﺳﺨﺎوت و ﻛﺮاﻣﺖ ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﻳﻔــﺮﺣﺎن ﺗﻌـﺮض ﺑﺎﻟﺴﺆال‬ ‫ﺿﺤﻮك اﻟﺴﻦ ﻳﻄﺮب ﻟﻠﻌﻄﺎﻳﺎ‬
‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺮ ﻟﺒﺎﻧﺸﺎن ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻋﻄﺎ و ﺑﺨﺸﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ از آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻫﻴﺮ درﺑﺎره »ﻫﺮم« ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻛﺄﻧﻚ ﺗﻌﻄﻴﻪ اﻟﺬي أﻧﺖ ﺳﺎﺋﻠﻪ‬ ‫ﺗـــﺮاه اذا ﻣﺎ ﺟﺌﺘـﻪ ﻣﺘﻬــﻠﻼً‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻧﺰد او ﺑﺮوي‪ ،‬او را ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻲ؛ ﮔﻮﻳﺎ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ از او ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫او ﻣﻲ دﻫﻲ‪.‬‬
‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬اﺳﻼم‪ ،‬در ﻋﻘﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎدات‪ ،‬اﺧﻼق و رﻓﺘﺎر ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻣﻴﺎﻧﻪ روي اﺳﺘﻮار‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺗﺮﺷﺮوي و اﺧﻤﻮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻨﺪه ﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ و‬
‫ﺑﻴﻬﻮده ﺳﺮ دﻫﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺘﺎﻧﺖ و وﻗﺎر ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي آراﻣﺶ روﺣﻲ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻣﻌﻘﻮل و ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺨﻨﺪد‪ .‬اﺑﻮ ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺻﺒــﺢ اﻟﻤﺆﻣﻞ ﻛﻮﻛﺐ اﻟﻤﺘﺄﻣﻞ‬ ‫ﻧﻔﺴﻲ ﻓـــﺪاء أﺑــﻲ ﻋﻠﻲ إﻧﻪ‬
‫ﻳﻨﻀﻮ وﻳﻬﺰل ﻋﻴﺶ ﻣﻦ ﻟﻢ ﻳﻬﺰل‬ ‫ﻓﻜـﻪ ﻳﺠﻢ اﻟﺠﺪ أﺣﻴــﺎﻧﺎً و ﻗﺪ‬
‫»ﺟﺎﻧﻢ ﻓﺪاي اﺑﻮﻋﻠﻲ ﺑﺎد؛ او‪ ،‬روﺷﻨﺎﻳﻲ و ﺳﭙﻴﺪه دﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد اﻣﻴﺪ و آرزو‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺰ ﺳﺘﺎره اﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻏﺮق در اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺗﻔﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻨﺪه روﻳﻲ ﺷﻮﺧﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﺟﺪي ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﮔﺎﻫﻲ ﺷﻮﺧﻲ و ﺑﺬﻟﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺷﺎد و ﺳﺮ ﺣﺎل ﻧﮕﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺎد ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪〈 ∩⊄⊄∪ u £‬‬

‫§ ‪y 0o ρu‬‬
‫‪} 6t ã‬‬ ‫ﺗﺮﺷﺮوﻳﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ دروﻧﻲ و ﺑﺪﻣﺰاﺟﻲ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪§ Oè  :‬‬
‫‪t Ν‬‬

‫»ﺳﭙﺲ اﺧﻢ ﻧﻤﻮد و روي ﺗﺮش ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪88‬‬

‫ﻛﺄﻧـــﻤﺎ أوردوا ﻏﺼـﺒﺎً إﻟﻲ اﻟﻨــﺎر‬ ‫وﺟـﻮﻫﻬﻢ ﻣـﻦ ﺳـــﻮاد اﻟﻜـﺒﺮ ﻋﺎﺑﺴﺔ‬
‫ﻣﺜﻞ اﻟﻨﺠﻮم اﻟﺘﻲ ﻳﺴﺮي ﺑﻬﺎ اﻟﺴﺎري‬ ‫ﻟﻴﺴــﻮا ﻛﻘــﻮم اذا ﻻ ﻗﻴﺘــﻬﻢ ﻋﺮﺿـﺎً‬
‫»ﭼﻬﺮه ﻫﺎﻳﺸﺎن از ﺳﻴﺎﻫﻲ ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬اﺧﻤﻮ و ﻋﺒﻮس اﺳﺖ؛ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ زور ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻮﻣﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮي‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪،‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬و ﻟﻮ أن ﺗﻠﻘﻲ أﺧﺎك ﺑﻮﺟﻪ ﻃﻠﻖ( »و ﺧﻮﺑﻲ را ﻧﺎﭼﻴﺰ ﻣﺪان؛‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﺑﺮادرت ﺑﺎ ﮔﺸﺎده روﻳﻲ داﻳﺪار ﻛﻨﻲ«‪ .‬اﺣﻤﺪ اﻣﻴﻦ در ﻛﺘﺎب )ﻓﻴﺾ اﻟﺨﺎﻃﺮ(‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛‬
‫ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ در اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ؛‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺮاي روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺣﻞ دﺷﻮارﻳﻬﺎ و اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن و ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺗﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬از ﺛﺮوت ﻓﺮاوان و ﻣﻘﺎم واﻻ ﻳﺎ از وﺟﻮد راﺿﻲ و ﺳﺮﺣﺎل‪ ،‬ﻳﻜﻲ‬
‫را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻦ‪ ،‬دوﻣﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد؛ ﻣﺎل و ﺛﺮوت وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و‬
‫ﺗﺮﺷﺮوﻳﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ درد ﻣﻲ ﺧﻮرد؟! ﻣﻘﺎم واﻻ اﮔﺮ ﺑﺎ ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ و ﺗﺸﻮﻳﺶ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ارزﺷﻲ دارد؟! اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻃﻮري‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﻋﺰﻳﺰي را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده و ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ارزﺷﻲ دارد؟!‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻲ زن ﺑﺪاﻧﮕﺎه ﻛﻪ اﺧﻢ ﻛﻨﺪ و ﺧﺎﻧﻪ اش را ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻤﻲ ﺳﻮزان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ‬
‫درد ﻣﻲ ﺧﻮرد؟! ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﺧﺎﻧﻤﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ در ﺣﺪ ﭼﻨﻴﻦ زﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ اش را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮده‪ ،‬ﻫﺰاران ﺑﺎر ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻇﺎﻫﺮي‪ ،‬ارزﺷﻲ ﻧﺪارد ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﺮآﻣﺪه از ﻧﺎﻫﻨﺠﺎرﻳﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﮔﻠﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻨﺪاﻧﻨﺪ و ﺟﻨﮕﻠﻬﺎ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ .‬درﻳﺎﻫﺎ‪ ،‬رودﺑﺎرﻫﺎ‪،‬‬
‫‪89‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن و ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ و ﺑﺮ ﻟﺒﻬﺎي اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻄﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻟﺒﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻃﻤﻊ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲ آﻣﺪ‬
‫ﻛﻪ او را ﻋﺒﻮس و ﺗﺮﺷﺮو ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺻﺪاي او ﺑﺎ ﻧﻐﻤﻪ ﻫﺎي ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫ﻧﺎﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدش را ﻋﺒﻮس و ﺗﺮﺷﺮو‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻲ را ﻧﺨﻮاﻫﺪ دﻳﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ او آﻟﻮده ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬از ﻣﺸﺎﻫﺪه و درك‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺎﺗﻮان اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬دﻧﻴﺎ را از ﻻﺑﻼي ﻋﻤﻞ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ و اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ وﻗﺘﻲ ﻋﻤﻠﺶ‪ ،‬درﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻓﻜﺮ درﺳﺖ و اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﭘﺎﻛﻲ‬
‫ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻴﻨﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آن دﻧﻴﺎ را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎك و روﺷﻦ اﺳﺖ و او‪ ،‬دﻧﻴﺎ‬
‫را ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺷﻴﺸﻪ ﻫﺎي ﻋﻴﻨﻜﺶ ﺳﻴﺎه‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد و او‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﺗﺎر و ﺳﻴﺎه ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺷﻘﺎوت و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﻴﺎﻓﺮﻳﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﻢ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از ﻫﺮ ﭼﻴﺮي ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺧﻠﻖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ زﻧﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﮕﺎﻫﺸﺎن در ﺧﺎﻧﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻣﻲ اﻓﺘﺪ؛ اﻣﺮوز‪ ،‬روز ﺳﻴﺎﻫﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﺸﻘﺎﺑﻲ‬
‫ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﻳﺎ ﻧﻤﻚ ﻏﺬا زﻳﺎد ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻛﺎﻏﺬي ﻣﭽﺎﻟﻪ را در اﺗﺎق دﻳﺪه اﺳﺖ! ﭘﺲ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ آن ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﺎ ﺳﺰا ﮔﻔﺘﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﻓﺮاد ﺧﺎﻧﻪ ﻃﻮري‬
‫دﺷﻨﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎﺷﻌﻠﻪ اي از آﺗﺶ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮداﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺷﻨﻴﺪن ﻳﻚ‬
‫ﻛﻠﻤﻪ ﻳﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮ وﺗﻔﺴﻴﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ آن و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺄﻟﺔ ﻧﺎﭼﻴﺰ و ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده اي ﻳﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺒﺐ زﻳﺎﻧﻲ ﻣﺎﻟﻲ و ﻳﺎ ﺳﻮد ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ اﻧﺘﻈﺎر و اﻣﺜﺎل اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻲ را‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان ﺗﻴﺮه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ‪ ،‬در ﻧﻈﺮﺷﺎن ﺳﻴﺎه ﻣﻲ آﻳﺪ و زﻧﺪﮔﻲ را‬
‫ﺑﺮاي اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﺳﻴﺎه و ﺗﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و ﺑﺰرگ ﺟﻠﻮه دادن ﺑﺪﻳﻬﺎ‪،‬‬
‫اﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬از ﻛﺎه ﻛﻮه ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ و از ﺗﺨﻢ و ﺑﺬر‪ ،‬درﺧﺘﻲ درﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪90‬‬

‫ﻛﺎر ﺧﻮب را ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ و از‬
‫دﺳﺘﺎورد ﺧﻮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﺬت ﻧﻤﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻨﺮ اﺳﺖ؛ ﻫﻨﺮي ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ آن را آﻣﻮﺧﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﺻﻼح اﻧﺴﺎن‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺛﺮوت اﻧﺪوزي و ﭘﺮ ﻛﺮدن ﺟﻴﺐ ﺧﻮد و ﺳﻌﻲ و ﺗﻜﺎﭘﻮ‬
‫ﺑﺮاي ﺧﺮج ﻛﺮدن داراﻳﻲ اش‪ ،‬ﺑﻜﻮﺷﺪ ﺗﺎ ﮔﻠﻬﺎي ﻣﺤﺒﺖ را در زﻧﺪﮔﻴﺶ ﺑﻜﺎرد‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ‬
‫و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺗﻼﺷﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﻤﻊ آوري ﻣﺎل و ﺛﺮوت ﺑﺎﺷﺪ و در آن ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﻼﺷﻲ ﺑﺮاي رﺷﺪ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ زﻳﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺮورزي وﻣﺤﺒﺖ ﺻﻮرت ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ارزﺷﻲ‬
‫دارد؟!‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ روي زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﭼﺸﻢ‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﻮل ﺑﺎز اﺳﺖ‪ .‬از ﻛﻨﺎر ﺑﺎﻏﻬﺎ‪ ،‬ﮔﻠﻬﺎي زﻳﺒﺎ‪ ،‬آب روان و ﺟﻮﺷﺎن و‬
‫ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﻧﻐﻤﻪ ﺧﻮان ﻣﻲ ﮔﺬرﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮﺟﻬﺸﺎن ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺒﻠﻐﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻣﻲ رود‪ .‬ﭘﻮل‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ اس؛ اﻣﺎ‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ را ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﻛﺮده و زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ را ﻓﺮوﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﺎ در ﻋﻮض‪،‬‬
‫ﭘﻮل ﺑﺪﺳﺖ آورﻧﺪ‪ .‬ﭼﺸﻤﻬﺎ ﺑﺮاي دﻳﺪن زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ در در ﻗﺎﻟﺐ ﺟﺴﻢ ﻣﺎ ﻧﻬﺎده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎﻧﻤﺎن را ﭼﻨﺎن ﻋﺎدت داده اﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﭘﻮل‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي‪،‬‬
‫وﺟﻮد و ﭼﻬﺮه اﻧﺴﺎن را ﻣﺜﻞ ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﻋﻮض ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻗﺼﺪ ﻟﺒﺨﻨﺪ زدن داري‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﻣﺒﺎرزه ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ و ﻣﺮدم ﻓﺮاﻫﻢ اﺳﺖ؛ دربِ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺷﻤﺎ و ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﮔﺸﻮده و‬
‫ﺑﺎز اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﻋﻘﻞ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻋﺎدت ﺑﺪﻫﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﺎﺷﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻛﺎرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺗﻮان اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ را‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﺪ داﺷﺖ و اﮔﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﻣﻬﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‬
‫‪91‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آﻣﺪه اﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻫﻤﺘﻲ در وﺟﻮد ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻮاﻧﻊ را ﻣﻲ ﺷﻜﻨﻴﺪ و‬
‫ﺑﺎ ﻋﺒﻮر از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺪان وﺳﻴﻊ و ﻫﺪف واﻻ ﻣﻲ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ دوي ﺻﺪ‬
‫ﻣﺘﺮ‪ ،‬وارد ﻣﻴﺪان ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺲ از ﻃﻲ ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺻﺪ ﻣﺘﺮ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ دوي ﭼﻬﺎرﺻﺪ ﻣﺘﺮ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻃﻲ ﻛﺮدن ﺻﺪ ﻣﺘﺮ و دوﻳﺴﺖ‬
‫ﻣﺘﺮ اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻫﻤﺖ ﺧﻮاﻫﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﻫﺪف ﺧﻮد را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻦ؛ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﺪﻓﺖ‪ ،‬واﻻ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ رﺳﻴﺪن ﺑﻪ آن دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ روز‪ ،‬ﮔﺎم ﺗﺎزه اي ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﻫﺪف ﺑﺮ ﻣﻲ داري‪ ،‬دﺷﻮاري راه اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬ﺑﻲ ﻫﺪﻓﻲ‪ ،‬دﻳﺪن ﺑﺪﻳﻬﺎ و ﻛﺎﺳﺘﻴﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻋﻴﺒﺠﻮﻳﻲ از ﻣﺮدم و ﺳﺨﻦ‬
‫ﮔﻔﺘﻦ از ﺑﺪﻳﻬﺎي دﻧﻴﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺑﺎز ﻣﻲ دارد و او را ﺗﺮﺷﺮو ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و در‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ ﺗﺎرﻳﻚ ﻣﻲ اﻓﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﭼﻨﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در ﺑﺪﺳﺖ آوردن‬
‫ﻣﺮﺑﻲ‪ ،‬ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ او را رﺷﺪ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺎدل ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻓﻖ دﻳﺪ او را وﺳﻴﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖ را ﺑﻪ او ﺑﻴﺎﻣﻮزد و ﺑﻪ او ﻳﺎد دﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪﻓﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن آن ﺗﻼش ﻛﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﺶ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﻴﺮ و ﺳﻮد ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ را روﺷﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬
‫و ﭘﺮﺗﻮ ﻣﺤﺒﺘﺶ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﻣﻲ ﺗﺎﺑﺪ و دﻟﺶ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از ﻋﻄﻮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻃﺮاﻓﻴﺎﻧﺶ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ او‬
‫ﺗﻤﺎس ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺒﺴﻢ ﺑﺮ ﻟﺒﺎن اوﺳﺖ‪ ،‬دﺷﻮارﻳﻬﺎ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و از ﭼﻴﺮﮔﻲ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻟﺬت‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﺪ و ﺑﻪ ﺣﻞ آن ﻣﻲ ﭘﺮدازد؛ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﺪ و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪92‬‬

‫ﺑﺮ آن ﭼﻴﺮه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺧﻤﻮ و ﺗﺮﺷﺮوﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ دﺷﻮارﻳﻬﺎ را ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ ﺑﮕﺬارد و ﻫﺮﮔﺎه دﺷﻮارﻳﻬﺎ را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﭘﻨﺪارد‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﺧﻮد را‬
‫ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻲ ﺷﻤﺎرد و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻢ‪،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﭼﻨﺎن ﻛﻨﻢ‪،‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و‪ ...‬ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﺮ روزﮔﺎر ﻧﻔﺮﻳﻦ ﻧﻤﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ در‬
‫واﻗﻊ ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮدش را ﻟﻌﻨﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬او‪ ،‬دوﺳﺖ دارد در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻮﻓﻖ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻬﺎي ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ را ﺑﭙﺮدازد‪ .‬او در ﻫﺮ راﻫﻲ ﺷﻴﺮ ﻏﺮان ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ از آﺳﻤﺎن ﻃﻼ ﺑﺒﺎرد و ﻳﺎ زﻣﻴﻦ ﺑﺸﻜﺎﻓﺪ و ﮔﻨﺠﻲ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و دﺷﻮارﻳﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﺴﺒﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻧﺎﭼﻴﺰ و‬
‫ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬دﺷﻮار و ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﻏﻴﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺰرگ و ﻗﻮي اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺑﺮ او ﺳﺨﺖ و دﺷﻮار ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬در ﻧﺒﺮد ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺷﻜﻮه و ﻋﻈﻤﺘﺸﺎن اﻓﺰوده ﻣﻲ ﮔﺮدد و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﮔﺮﻳﺰ از ﻣﺼﺎﻳﺐ ﺑﻪ رﻧﺞ و ﺑﻴﻤﺎرﻳﺸﺎن اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﺳﮓ درﻧﺪه اي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺗﺮس و ﻓﺮار ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎرس ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و دﻧﺒﺎﻟﺖ ﻣﻲ دود؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺑﺒﻴﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬راه را ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﺎز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از ﺗﺮس ﺗﻮ در ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲ ﭘﻴﭽﺪ‪.‬آﻧﭽﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ وﺟﻮد اﻧﺴﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت و‬
‫ﺧﻮد ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺼﻮر ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺪﻛﺎر ﺑﺰرﮔﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و اﻧﺘﻈﺎر ﺧﻴﺮ ﺑﺰرﮔﻲ از او ﻧﻤﻲ رود‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﺣﺴﺎس‬
‫ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﻲ و ﺣﻘﺎرت ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ و ﺧﻮدﺑﺎوري را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﺳﺎن ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎري اﻗﺪام ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و اﻣﻜﺎن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺧﻮد ﺷﻚ ﻧﻤﻮده‪،‬‬
‫ﺑﺎ ﺳﺴﺘﻲ و ﺿﻌﻒ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم آن ﻛﺎر ﻣﻲ ﭘﺮدازد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ .‬اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ‬
‫‪93‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻔﺲ و ﺧﻮدﺑﺎوري‪ ،‬ﻓﻀﻴﻠﺖ و ارزش ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ آن‬
‫اﺳﺘﻮار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻮدﺑﺎوري‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﺮور و ﻓﺨﺮﻓﺮوﺷﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻋﻤﻞ زﺷﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛‬
‫ﺗﻔﺎوﺗﺸﺎن اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺮور ﻳﻌﻨﻲ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﺮ ﺧﻴﺎل ﭘﺮدازي و ﺗﻜﺒﺮ ﺑﻴﻬﻮده‪ ،‬اﻣﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ‬
‫ﻧﻔﺲ و ﺧﻮدﺑﺎوري ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺮ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻗﺒﻮل ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺖ دارد‪،‬‬
‫اﻋﺘﻤﺎد ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺗﻘﻮﻳﺖ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺶ و ﭘﺮورش آﻧﻬﺎ ﺑﻜﻮﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻠﻴﺎ اﺑﻮﻣﺎﺿﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻗﻠﺖ‪ :‬اﺑﺴﺘﻢ ﻳﻜﻔﻲ اﻟﺘﺠﻬﻢ ﻓﻲ اﻟﺴﻤﺎ!‬ ‫ﻗـﺎل‪ :‬اﻟﺴﻤــﺎء ﻛﺌﻴـﺒــﺔ و ﺗﺠﻤــﻬﺎ‬
‫ﻟﻦ ﻳﺮﺟﻊ اﻷﺳﻒ اﻟﺼﺒــﺎ اﻟﻤﺘﺼـﺮﻣﺎ!‬ ‫ﻗـﺎل‪ :‬اﻟﺼﺒـﺎ وﻟﻲ! ﻓﻘﻠﺖ ﻟﻪ‪ :‬اﺑﺘﺴـﻢ‬
‫ﺻـﺎرت ﻟﻨﻔﺴـﻲ ﻓﻲ اﻟﻐـﺮام ﺟﻬﻨـﻤﺎ‬ ‫ﻗﺎل‪ :‬اﻟﺘﻲ ﻛﺎﻧﺖ ﺳﻤﺎﺋﻲ ﻓﻲ اﻟﻬـﻮي‬
‫ﻗـﻠﺒـﻲ ﻓﻜﻴﻒ أﻃـﻴــﻖ أن أﺗﺒﺴـﻤﺎ!‬ ‫ﺧﺎﻧـﺖ ﻋﻬـﻮدي ﺑﻌـﺪ ﻣﺎ ﻣـﻠﻜـﺘﻬـﺎ‬
‫ﻗﻀﻴــﺖ ﻋﻤــﺮك ﻛـﻠــﻪ ﻣﺘﺄﻟــﻤﺎ!‬ ‫ﻗﻠﺖ‪ :‬اﺑﺘـﺴﻢ واﻃﺮب ﻓﻠـﻮ ﻗـﺎرﻧﺘﻬﺎ‬
‫ﻣﺜــﻞ اﻟﻤﺴـﺎﻓﺮ ﻛﺎد ﻳﻘﺘـﻠـﻪ اﻟﻈــﻤﺎ‬ ‫ﻗـﺎل‪ :‬اﻟﺘﺠــﺎرة ﻓـﻲ ﺻـﺮاع ﻫﺎﺋـﻞ‬
‫ﻟﺪم و ﺗﻨـﻔـﺚ ﻛﻠــﻤﺎ ﻟﻬـﺜﺖ دﻣــﺎ!‬ ‫أو ﻏــﺎدة ﻣﺴــﻠﻮﻟـﺔ ﻣـﺤـﺘـﺎﺟـﺔ‬
‫و ﺷﻔـﺎﺋﻬـﺎ‪ ،‬ﻓـﺈذا اﺑﺘـﺴﻤﺖ ﻓﺮﺑـﻤﺎ‪...‬‬ ‫ﻗﻠﺖ‪ :‬اﺑﺘـﺴﻢ ﻣـﺎ أﻧـﺖ ﺟﺎﻟﺐ داﺋﻬﺎ‬
‫وﺟـﻞ ﻛﺄﻧﻚ أﻧﺖ ﺻﺮت اﻟﻤﺠﺮﻣﺎ؟‬ ‫أﻳﻜﻮن ﻏﻴﺮك ﻣﺠﺮﻣﺎً و ﺗﺒﻴﺖ ﻓـﻲ‬
‫أأﺳﺮ و اﻷﻋﺪاء ﺣـﻮﻟﻲ ﻓﻲ اﻟﺤﻤﻲ؟‬ ‫ﻗﺎل‪ :‬اﻟﻌﺪي ﺣﻮﻟﻲ ﻋﻠﺖ ﺻﻴﺤﺎﺗﻬﻢ‬
‫ﻟﻮ ﻟﻢ ﺗﻜﻦ ﻣﻨـﻬﻢ أﺟﻞّ و أﻋﻈــﻤﺎ!‬ ‫ﻗـﻠﺖ‪ :‬اﺑـﺘﺴﻢ‪ ،‬ﻟﻢ ﻳﻄﻠﺒﻮك ﺑﺬﻣﻬﻢ‬
‫وﺗﻌﺮﺿﺖ ﻟﻲ ﻓﻲ اﻟﻤﻼﺑﺲ واﻟﺪ‪‬ﻣﻲ‬ ‫ﻗـﺎل‪ :‬اﻟﻤﻮاﺳـﻢ ﻗﺪ ﺑﺪت أﻋﻼﻣـﻬﺎ‬
‫ﻟـﻜﻦ ﻛﻔـﻲ ﻟـﻴﺲ ﺗﻤـﻠﻚ درﻫـﻤﺎً‬ ‫و ﻋـﻠﻲ ﻟﻸﺣﺒــﺎب ﻓــﺮض ﻻزم‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪94‬‬

‫ﺣﻴـﺎً و ﻟﺴﺖ ﻣـﻦ اﻷﺣـﺒﺔ ﻣﻌـﺪﻣﺎ!‬ ‫ﻗﻠﺖ‪ :‬اﺑﺘﺴﻢ ﻳﻜﻔﻴﻚ أﻧﻚ ﻟﻢ ﺗﺰل‬
‫ﻗـﻠﺖ‪ :‬اﺑﺘﺴﻢ و ﻟﺌﻦ ﺟﺮﻋﺖ اﻟﻌﻠﻘـﻤﺎ‬ ‫ﻗـﺎل‪ :‬اﻟﻠﻴــﺎﻟﻲ ﺟـﺮﻋـﺘﻨﻲ ﻋﻠﻘﻤـﺎ‬
‫ﻃــﺮح اﻟﻜـ‪Ĥ‬ﺑـﺔ ﺟـﺎﻧﺒـﺎً و ﺗﺮﻧـﻤـﺎ‬ ‫ﻓـﻠﻌـﻞ ﻏﻴـﺮك إن رأك ﻣـﺮﻧـﻤﺎً‬
‫أم أﻧـﺖ ﺗﺨـﺴﺮ ﺑﺎﻟﺒﺸـﺎﺷﺔ ﻣﻐﻨﻤـﺎ؟‬ ‫أﺗـﺮاك ﺗـﻐـﻨﻢ ﺑﺎﻟﺘﺒــﺮم درﻫـﻤـﺎً‬
‫ﺗـﺘﺜـﻠﻤﺎ‪ ،‬واﻟـﻮﺟـﻪ أن ﻳﺘـﺤﻄــﻤـﺎ‬ ‫ﻳﺎ ﺻﺎح ﻻ ﺧﻄﺮ ﻋﻠﻲ ﺷﻔﺘﻴـﻚ أن‬
‫ﺟـﻲ ﻣﺘﻼﻃﻢ و ﻟﺬا ﻧﺤـﺐ اﻷﻧﺠـﻤـﺎ!‬ ‫ﻓﺎﺿﺤﻚ ﻓﺈن اﻟﺸﻬﺐ ﺗﻀﺤﻚ واﻟﺪ‪‬‬
‫ﻳﺄﺗـﻲ إﻟـﻲ اﻟﺪﻧﻴﺎ و ﻳﺬﻫﺐ ﻣﺮﻏـﻤﺎ‬ ‫ﻗﺎل‪ :‬اﻟﺒﺸﺎﺷﺔ ﻟـﻴﺲ ﺗﺴﻌـﺪ ﻛﺎﺋﻨـﺎً‬
‫ﺷﺒــﺮ‪ ،‬ﻓﺈﻧﻚ ﺑﻌــﺪ ﻟﻦ ﺗﺘــﺒﺴﻤﺎ‬ ‫ﻗﻠﺖ‪ :‬اﺑﺘﺴﻢ ﻣﺎدام ﺑﻴﻨـﻚ واﻟـﺮدي‬
‫»ﮔﻔﺖ‪ :‬آﺳﻤﺎن‪ ،‬اﻓﺴﺮده و روي در ﻫﻢ ﻛﺸﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ‬
‫آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﻋﺒﻮس اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﻮاﻧﻲ رﻓﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن؛ ﭼﻮن اﻓﺴﻮس و ﺗﺄﺳﻒ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻋﻤﺮ و‬
‫ﺟﻮاﻧﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ اي ﻛﻪ آﺳﻤﺎن ﻋﺸﻘﻢ ﺑﻮد‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻤﻲ ﺳﻮزان ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ دل ﺑﻪ او ﺑﺴﺘﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻲ وﻓﺎﻳﻲ ﻛﺮد؛ ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰﻧﻢ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن و ﺷﺎد ﺑﺎش؛ اﮔﺮ ﺑﺎ او ﻫﻤﺮاه ﺷﻮي‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را ﺑﺎ درد و‬
‫رﻧﺞ ﺳﭙﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺠﺎرت در ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻫﻮﻟﻨﺎك ﻗﺮار دارد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﻓﺮي ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ‬
‫ﺗﺸﻨﮕﻲ‪ ،‬او را ﺑﻜﺸﺪ و ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ دوﺷﻴﺰه ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺳﻞ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮن ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺎه‬
‫ﻛﻪ ﻧﻔﺴﻬﺎي ﺑﺮﻳﺪه اش را ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪ ،‬ﺧﻮن از دﻫﺎﻧﺶ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫‪95‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن؛ ﺗﻮ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﺑﻴﻤﺎرﻳﺶ را از وﺟﻮدش ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎوري و او را‬
‫ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺒﺨﺸﻲ؛ ﭘﺲ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن ﺷﺎﻳﺪ‪ . ...‬آﻳﺎ دﻳﮕﺮان ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺟﺮم ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺗﻮ‪ ،‬ﺷﺐ را‬
‫ﺑﺎ ﻫﺮاس ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﻲ؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻮ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺟﺮم ﺷﺪه اي؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺻﺪاﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛آﻳﺎ ﺧﻮﺷﺤﺎل‬
‫ﺷﻮم و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬در اﻃﺮاف ﻣﻦ در ﺗﺐ و ﺗﺎﺑﻨﺪ؟‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن؛ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺬﻣﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﻮرد ﺑﺎز ﺧﻮاﺳﺖ ﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮي‪ ،‬اﮔﺮ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﻧﺒﺎﺷﻲ!‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮﺳﻤﻬﺎ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﮔﺮدﻳﺪه و در ﻟﺒﺎﺳﻬﺎ و ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﺑﺎ ﻣﻦ‬
‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻣﻦ در ﺑﺮاﺑﺮ دوﺳﺘﺎن وﻇﻴﻔﻪ ﺿﺮوري و ﻣﻬﻤﻲ دارم‪ ،‬وﻟﻲ در دﺳﺖ ﻣﻦ ﻳﻚ درﻫﻢ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز زﻧﺪه اي و دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺗﻮ را از دﺳﺖ‬
‫ﻧﺪاده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪:‬ﺷﺒﻬﺎ‪،‬رﻧﺠﻬﺎ و ﺗﻠﺨﻴﻬﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻛﺎم ﻣﻦ ﻓﺮو ﺑﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن؛‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻠﺨﻲ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺧﻮراﻧﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﺴﻲ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺮاﻧﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻲ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ و رﻧﺞ را دور‬
‫ﺑﻴﻨﺪازد و آواز و ﺗﺮاﻧﻪ ﺳﺮ دﻫﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻈﺮت ﺑﺎ اﻧﺪوه و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬درﻫﻤﻲ ﺑﻪ ﭼﻨﮓ ﻣﻲ آوري ﻳﺎ ﻣﻲ ﭘﻨﺪاري ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺘﻲ را از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻲ داد؟‬
‫اي ﻓﺮﻳﺎدﮔﺮ! ﺧﻄﺮي ﻧﻴﺴﺖ ﺑﺮ ﻟﺒﻬﺎﻳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺎب زﻧﻨﺪ و ﺧﻄﺮي ﺑﺮ ﭼﻬﺮه ات ﻧﻴﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪96‬‬

‫ﭘﺲ ﺑﺨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺳﻨﮕﻬﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺧﻨﺪﻧﺪ و ﺗﺎرﻳﻜﻲ‪ ،‬ﭘﺮﺗﻼﻃﻢ اﺳﺖ؛ ازاﻳﻨﺮو‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪:‬ﺷﺎدي‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﻮﺟﻮدي را ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺑﺎ اﺟﺒﺎر از آن ﻣﻲ رود‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﻮ و ﻧﺎﮔﻮاري‪،‬ﻳﻚ وﺟﺐ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰن؛ﭼﻮن‬
‫ﺑﻌﺪ از آﻣﺪن ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻧﺨﻮاﻫﻲ زد«‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪ زدن‪ ،‬ﺑﺸﺎش ﺑﻮدن و آراﻣﺶ و ﻧﺮﻣﺨﻮﻳﻲ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻢ؛‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ وﺣﻲ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﺮ‬
‫دﻳﮕﺮي ﺗﺠﺎوز ﻧﻜﻨﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬ﺑﺮ دﻳﮕﺮي ﻓﺨﺮﻓﺮوﺷﻲ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن دﻳﺮوز ﻏﻢ و اﻧﺪوه را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮدي و ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺳﻮدي ﻧﺮﺳﺎﻧﺪ؛ ﻓﺮزﻧﺪت ﻣﺮدود ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﻧﺎراﺣﺖ و ﻏﻤﮕﻴﻦ ﮔﺸﺘﻲ؛آﻳﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺗﻮ‬
‫او را ﻗﺒﻮل ﻛﺮد؟! ﭘﺪرت درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻮ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﺪي؛ آﻳﺎ زﻧﺪه ﺷﺪ؟! در‬
‫ﺗﺠﺎرت ﺿﺮر ﻛﺮدي و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﺪي؛ آﻳﺎ ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﺖ‪ ،‬زﻳﺎﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮد ﺗﺒﺪﻳﻞ‬
‫ﻛﺮد؟!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﮔﺸﺘﻲ و آن ﻳﻚ ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﻼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪ .‬از ﻓﻘﺮ و ﻧﺎداري ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪي و ﺑﻪ رﻧﺞ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﺖ اﻓﺰوده‬
‫ﮔﺸﺖ؛ از ﺣﺮف دﺷﻤﻨﺎﻧﺖ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﺪي و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر آﻧﻬﺎ را ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد ﻳﺎري‬
‫دادي؛ از ﺗﺮس اﻣﺮ ﻧﺎﮔﻮاري ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎر وﻗﻮﻋﺶ را داﺷﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﮔﺸﺘﻲ‪ ،‬اﻣﺎ آن اﻣﺮ‬
‫ﻧﺎﮔﻮار‪،‬اﺻﻼً ﺑﻪ وﻗﻮع ﻧﭙﻴﻮﺳﺖ! ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن اﮔﺮ ﻏﻢ ﺑﺨﻮري‪،‬‬
‫‪97‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﺎﻧﻪ اي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮي زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻓﺮاوان‪ ،‬ﻣﻘﺎم واﻻ و ﻓﺮزﻧﺪان رﺷﻴﺪ و ﺷﺮﻳﻒ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﻳﺖ ﻫﻴﭻ ﺳﻮدي ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪،‬‬
‫آب زﻻل را ﺑﻪ ﮔﻠﻮﻳﺖ ﺗﻠﺦ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﮔُﻞ را ﭼﻮن ﻫﻨﺪواﻧﻪ اﺑﻮﺟﻬﻞ ﺧﻮاﻫﻲ دﻳﺪ و‬
‫ﺑﺎغ ﺷﻜﻮﻓﺎ در ﻧﻈﺮت ﭼﻮن ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﻪ زﻧﺪاﻧﻲ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ دو ﭼﺸﻢ‪ ،‬دو ﮔﻮش‪ ،‬دوﻟﺐ‪ ،‬دو دﺳﺖ‪ ،‬دو ﭘﺎ و زﺑﺎن داري و در اﻣﻨﻴﺖ و‬
‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮي‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‪:‬‬

‫‹ ‪È $/t‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊂∪ β‬ﭘﺲ ﻛﺪاﻣﻴﻚ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن را‬ ‫‪jÉ 3‬‬
‫‪s ?è $ϑ‬‬ ‫‪ä /nÎ ‘u Ï ω‬‬
‫‪y 3‬‬ ‫‪dÄ 'r 6Î ùs ‬‬
‫“ ‪I #u‬‬

‫ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫وﻗﺘﻲ دﻳﻨﻲ داري ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻣﻌﺘﻘﺪ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ اي داري ﻛﻪ در آن ﺳﻜﻮﻧﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻧﻲ داري ﻛﻪ آن را ﻣﻲ ﺧﻮري‪ ،‬آﺑﻲ در دﺳﺘﺮس داري ﻛﻪ ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻲ‪،‬‬
‫ﻟﺒﺎﺳﻲ داري ﻛﻪ ﻣﻲ ﭘﻮﺷﻲ و ﻫﻤﺴﺮي داري ﻛﻪ در آﻏﻮﺷﺶ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﻏﻢ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮري و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮي؟!‬

‫ﻧﻌﻤﺖ درد و رﻧﺞ‬

‫درد و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ و ﻣﺬﻣﻮم ﻧﻴﺴﺖ؛ ﮔﺎﻫﻲ ﺧﻴﺮ و ﺻﻼح ﺑﻨﺪه‪ ،‬در اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺖ و دردﻣﻨﺪ ﺷﻮد‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬دﻋﺎي ﮔﺮﻣﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻲ ﭘﺮدازد ﻛﻪ دردﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫دردﻣﻨﺪي ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ و ﺗﺤﻤﻞ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎي ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ‪ ،‬از او ﻋﺎﻟﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﭼﻮن در آﻏﺎز ﺳﻮﺧﺘﻪ اﺳﺖ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﻲ درﺧﺸﺪ‪ .‬دردﻣﻨﺪ ﺑﻮدن‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪98‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ و رﻧﺞ و ﺗﻼش او ﺑﺮاي آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﺳﺮاﻳﺪ‪ ،‬ادﺑﻴﺎﺗﻲ ﻣﺆﺛﺮ و ﮔﻴﺮا ﺑﻪ ﺑﺎر ﺧﻮاﻫﺪ آورد؛‬
‫ﺷﻌﺮي ﻛﻪ از دﻟﻲ دردﻣﻨﺪ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﻴﺰد‪ ،‬اﺣﺴﺎﺳﺎت را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و دﻟﻬﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺗﭙﺶ ﻣﻲ اﻧﺪازد‪ .‬رﻧﺞ ﺑﺮدن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ ،‬اﺛﺮ زﻧﺪه‪ ،‬ﮔﻴﺮا و آﻣﻮزﻧﺪه اي از او ﺑﺠﺎ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬داﻧﺶ ﭘﮋوﻫﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺎ راﺣﺘﻲ و ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﮔﺬراﻧﺪه و ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬او را‬
‫ﻧﻴﺶ ﻧﺰده اﻧﺪ و دﺷﻮارﻳﻬﺎ‪ ،‬داغ ﺧﻮد را ﺑﺮ او ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻃﺎﻟﺒﻲ ﺳﺴﺖ و ﺗﻨﺒﻞ و‬
‫ﺗﻦ ﭘﺮور ﺑﺎﻗﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮي ﻛﻪ درد را ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ و ﺗﻠﺨﻲ و ﻧﺎﮔﻮاري را ﻧﭽﺸﻴﺪه‪،‬‬
‫ﺳﺮوده ﻫﺎﻳﻲ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ از ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻲ ارزش و ﭘﻮچ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ؛ ﭼﻮن اﺷﻌﺎرش‪ ،‬ﻓﻘﻂ از‬
‫زﺑﺎﻧﺶ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و از درون و ﺿﻤﻴﺮش ﻧﺸﺄت ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ و ﻗﻠﺐ و اﻋﻀﺎي او در ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬
‫اﺷﻌﺎرش ﻧﺰﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺻﺪر اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ و اﻟﮕﻮﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ در‬
‫دوران ﻓﺠﺮ رﺳﺎﻟﺖ و زﻣﺎن ﺗﻮﻟﺪ آﻳﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ و آﻏﺎز ﺑﻌﺜﺖ ﻣﻲ زﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬داراي‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻧﻴﻜﻮﺗﺮﻳﻦ ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺻﺎدﻗﺘﺮﻳﻦ ﻟﻬﺠﻪ و ﻋﻤﻴﻘﺘﺮﻳﻦ داﻧﺶ ﺑﻮده اﻧﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫آﻧﻬﺎ درد و رﻧﺞ را در زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده‪ ،‬در ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ‪ ،‬ﻓﻘﺮ‪،‬آوارﮔﻲ‪ ،‬اذﻳﺖ و آزار‬
‫و ﺟﺪاﻳﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻣﺤﺒﻮب و دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ ﺑﺴﺮ ﺑﺮده و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دردﻫﺎ و زﺧﻤﻬﺎ و‬
‫ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﻬﺎ و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻫﺎ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺤﻖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و‬
‫ﭘﺎك ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ در ﺷﺮاﻓﺖ و ﭘﺎﻛﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و رﻣﺰ و ﻧﻤﺎد ازﺧﻮدﮔﺬﺷﺘﮕﻲ‬

‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪«!#$‬‬ ‫‪y ’ûÎ π× Á‬‬ ‫‪y ƒø Χx ω‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫‪Ò Á‬‬
‫= ‪Ÿ ρu‬‬ ‫‪Ÿ ρu 'Ø ϑ‬‬
‫‪| Ρt ω‬‬ ‫‪y ß‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪s Ο‬‬ ‫‪ß 6ç ?Á‬‬
‫‪Å ƒã ω‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿ Ο‬‬ ‫‪ß Ρ¯ 'r /Î 7‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪y 9Ï ¨Œs  :‬‬

‫= ‪ß 9s‬‬
‫‪Ογ‬‬ ‫‪| GÏ .ä ω‬‬
‫‪ )Î ξ‬‬
‫‪¸ ‹ø Ρ¯ ρi5 ‰‬‬
‫‪ß ã‬‬ ‫‪ô ΒÏ χ‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪θ9ä $Ζu ƒt ω‬‬ ‫‪¤ 6‬‬
‫‪Ÿ ρu ‘u $-‬‬ ‫‪à 9ø #$ á‬‬
‫‪à ‹óÉ ƒt $∞Y Û‬‬
‫‪Ï θö Βt χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θ↔ä Ü‬‬
‫‪s ƒt ω‬‬
‫‪Ÿ ρu‬‬

‫¡ ‪» 〈 ∩⊇⊄⊃∪ t ΖÏ‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي آن اﺳﺖ‬

‫‪Å s‬‬
‫‪ó ϑ‬‬
‫_ ‪ß 9ø #$ *u‬‬
‫‪ô &r ì‬‬
‫‪ß ‹Ò‬‬
‫‪Å ƒã ω‬‬
‫! ‪Ÿ‬‬ ‫[‬
‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪)Î 4 x‬‬
‫‪ì =Ï ≈¹‬‬ ‫‪× ϑ‬‬
‫≅ |‬ ‫‪t µÏ /Î‬‬
‫‪y ã‬‬

‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﺸﻨﮕﻲ ورﻧﺞ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ در راه ﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﻤﻲ رﺳﺪ و ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﻔﺎر را ﺑﻪ‬
‫‪99‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﺸﻢ ﻣﻲ آورد‪ ،‬ﻃﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از دﺷﻤﻦ ﺿﺮﺑﻪ اي ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در‬
‫ازاي اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﺻﺎﻟﺢ ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش‬
‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران را ﺿﺎﻳﻊ ﻧﻤﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫در ﺟﻬﺎن ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﺛﺎر زﻳﺒﺎﻳﻲ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮده اﻧﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫آﻧﻬﺎ دردﻣﻨﺪ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﺗﺐ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺒﻲ را ﻧﺎﺧﻮش ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه او اﻳﻦ ﺷﻌﺮ زﻳﺒﺎ را ﺳﺮود‪:‬‬
‫ﻓﻠﻴﺲ ﺗﺰور إﻻ ﻓﻲ اﻟﻈﻼم‬ ‫و زاﺋﺮﺗـﻲ ﻛﺎن ﺑﻬــﺎ ﺣﻴﺎء‬
‫»آﻧﻜﻪ ﺑﻪ دﻳﺪار ﻣﻦ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﺷﺮم وآزرم‪ ،‬او را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ؛ از اﻳﻨﺮو ﺟﺰ در‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺷﺐ ﺑﻪ دﻳﺪﻧﻢ ﻧﻤﻲ آﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻨﺬر‪ ،‬ﻧﺎ ﺑﻐﻪ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮد؛ آﻧﮕﺎه ﻧﺎﺑﻐﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻌﺮ را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺗﻘﺪﻳﻢ‬
‫ﻧﻤﻮد‪:‬‬
‫إذا ﻃﻠﻌﺖ ﻟﻢ ﻳﺒﺪ ﻣﻨﻬﻦ ﻛﻮﻛﺐ‬ ‫ﻓﺈﻧﻚ ﺷﻤﺲ واﻟﻤﻠﻮك ﻛﻮاﻛﺐ‬
‫ﺗﻮ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺳﺘﺎره ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻫﺮﮔﺎه ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻃﻠﻮع ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭽﻴﻚ از‬
‫ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎرﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺧﻮد زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎت را ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ درد‬
‫ﻛﺸﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا از درد‪ ،‬داد و ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻜﻦ و از رﻧﺠﻬﺎ ﻣﺘﺮس؛ ﺷﺎﻳﺪ اﻳﻦ رﻧﺞ و درد زﻣﺎﻧﻲ‬
‫ﭼﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ دﻟﺴﻮﺧﺘﻪ و دردﻣﻨﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از آن‬

‫‪ª!#$ νo *Í 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﻧﺴﺮد‪ ،‬ﺑﻲ ﻫﻤﺖ و ﺑﻲ ﺗﺤﺮك زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪Å ≈9s ρu  .‬‬
‫‪3‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∉∪ ‬وﻟﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺤﺮك و‬ ‫)≈ ‪Ï èÏ‬‬
‫‪‰‬‬ ‫‪s 9ø #$ ì‬‬ ‫≅ ‪ß èã %ø #$‬‬
‫‪y Βt #( ρ‰‬‬ ‫‪Ÿ Š%Ï ρu Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Ü‬‬
‫‪s 7¬ Vs ùs Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Or $èy 7Î Ρ/ #$‬‬

‫ﺧﻴﺰش آﻧﻬﺎ را ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ آﻧﺎن را در ﺟﺎﻳﺸﺎن ﺑﻲ ﺣﺮﻛﺖ ﻗﺮار داد و ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪100‬‬

‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﺷﺎﻋﺮي اﻓﺘﺎدم ﻛﻪ ﺑﺎ رﻧﺠﻬﺎ‪ ،‬ﺣﺴﺮﺗﻬﺎ و درد ﺟﺪاﻳﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﺮ ﻧﻤﻮد و در‬
‫واﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﻴﺶ ﺷﻌﺮي زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف و ﺑﺪور از ﺗﻜﻠﻒ ﺳﺮود‪ .‬او‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ‬
‫اﻟﺮﻳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در رﺛﺎي ﺧﻮدش‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻌﺮ را ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫وأﺻﺒﺤﺖ ﻓﻲ ﺟﻴﺶ اﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﻏﺎزﻳﺎً‬ ‫أﻟﻢ ﺗـﺮﻧﻲ ﺑﻌﺖ اﻟﻀــﻼﻟﺔ ﺑﺎﻟﻬـﺪي‬
‫ﺑﻨـﻲ ﺑﺄﻋـﻠﻲ اﻟﺮﻗـﻤﺘﻴـﻦ و ﻣـﺎﻟـﻴـﺎ‬ ‫ﻓﻠﻠـﻪ دري ﻳــﻮم أﺗــﺮك ﻃﺎﺋﻌــﺎً‬
‫ﺑﺮاﺑﻴــــﺔ إﻧـــﻲ ﻣـﻘــﻴـﻢ ﻟﻴـﺎﻟﻴـﺎ‬ ‫ﻓﻴﺎ ﺻﺎﺣﺒﻲ رﺣﻠﻲ دﻧﺎاﻟﻤﻮت ﻓﺎﻧﺰﻻ‬
‫و ﻻ ﺗﻌﺠــﻼﻧﻲ ﻗــﺪ ﺗﺒﻴــﻦ ﻣﺎ ﺑﻴﺎ‬ ‫أﻗــﻴﻤﺎ ﻋﻠﻲ اﻟﻴﻮم أو ﺑﻌﺾ ﻟﻴـﻠﺔ‬
‫و رد‪‬ا ﻋﻠــﻲ ﻋﻴـﻨـﻲ ﻓﻀـﻞ راﺋـﻴـﺎ‬ ‫و ﺧﻄـﺎ ﺑﺄﻃﺮاف اﻷﺳﻨﻪ ﻣﻀﺠـﻌﻲ‬
‫ﻣﻦ اﻷرض ذات اﻟﻌﺮض أن ﺗﻮﺳﻌﺎﻟﻴﺎ‬ ‫و ﻻ ﺗﺤـﺴﺪاﻧﻲ ﺑﺎرك اﷲ ﻓﻴﻜﻤﺎ‬
‫»آﻳﺎ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﮔﻤﺮاﻫﻲ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﻓﺮوﺧﺘﻢ و از ﺟﻨﮕﺠﻮﻳﺎن ﺣﺎﺿﺮ در‬
‫ﻟﺸﻜﺮ اﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﮔﺸﺘﻢ؟‬
‫آﻓﺮﻳﻦ ﺑﺮ ﻣﻦ روزي ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ را ﺑﺎ ﻣﻴﻞ ﺧﻮد رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن‬
‫دو اﺳﺐ ﻧﺸﺎﻧﺪار و ﻣﺎل و داراﻳﻲ ام را ﺑﺠﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ام‪.‬‬
‫اي دو ﻧﻔﺮي ﻛﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻢ ﻫﺴﺘﻴﺪ! ﺑﺮ ﺗﭙﻪ اي ﻓﺮود ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ؛ ﻣﺮگ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪه و ﻣﻦ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺷﺒﻲ رﺣﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﺧﻮاﻫﻢ اﻓﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوز ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻳﻚ ﺷﺐ در ﻛﻨﺎرم ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﻣﺮا ﺷﺘﺎﺑﺰده ﻧﻜﻨﻴﺪ؛ ﭼﻮن وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻧﻮك ﻧﻴﺰه ﻫﺎ آراﻣﮕﺎﻫﻢ را ﺑﻜَﻨﻴﺪ و ﻗﺴﻤﺖ اﺿﺎﻓﻪ رداﻳﻢ را ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﻢ ﺑﻴﻨﺪازد‪.‬‬
‫ﺧﺪا ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻴﺮ و ﻧﻴﻜﻲ دﻫﺎد؛ از ﻛﻨﺪن ﺟﺎﻳﻲ ﮔﺸﺎده در زﻣﻴﻦ ﺑﺮاي ﻣﻦ درﻳﻎ‬
‫ﻣﻮرزﻳﺪ«‪.‬‬
‫‪101‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫و ﺗﺎ آﺧﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺻﺪاي ﻟﺮزان و ﻓﺮﻳﺎدي ﻛﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ از داﻏﺪﻳﺪﮔﻲ و ﻣﺼﻴﺒﺖ زدﮔﻲ‬

‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬از دل داﻏﺪﻳﺪه اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∇∪ $6Y ƒ*Í %s $s‬ﭘﺲ‬

‫‪[ G÷ ùs Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß 6t ≈Or &r ρu Ν‬‬
‫‪ö κÎ Jö =n ã‬‬ ‫¡ ‪Å‬‬
‫‪t πs Ζu Š3‬‬ ‫‪¡ 9#$ Α‬‬ ‫‪ö κÎ 5Í θ=è %è ’ûÎ $Βt Ν‬‬
‫‪t “u Ρ'r ùs Ν‬‬ ‫‪z =Ï èy ùs ‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻫﺴﺖ‪ ،‬داﻧﺴﺖ و آراﻣﺶ را ﺑﺮ آﻧﺎن ﻓﺮود آورد و ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎداش آن‪ ،‬ﭘﻴﺮوزي ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داد«‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻳﻜﻮن ﺣﺸﺎك ﻓﻲ أﺣﺸﺎﺋﻪ‬ ‫ﻻ ﺗﻌﺬل اﻟﻤﺸﺘﺎق ﻓﻲ أﺷﻮاﻗﻪ‬
‫»ﻣﺸﺘﺎق و دﻟﺒﺎﺧﺘﻪ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻋﻼﻗﻪ ﻫﺎﻳﺶ ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻜﻦ؛ ﺗﻮ زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺎﻟﺖ او را‬
‫درك ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﻏﻮﻏﺎﻳﻲ ﻛﻪ در درون اوﺳﺖ‪ ،‬در درون ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫دﻳﻮان ﺷﺎﻋﺮاﻧﻲ را دﻳﺪه ام ﻛﻪ ﺳﺮد و ﺑﻲ روح ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ اﺷﻌﺎرﺷﺎن را‬
‫ﺳﺴﺖ و ﺑﺪون اﻧﺪوه و رﻧﺞ ﺳﺮوده اﻧﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻗﻄﻌﻪ اي از ﻳﺦ و اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ اي‬
‫از ﺧﺎك ﻋﺮض اﻧﺪام ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺄﻟﻴﻔﺎﺗﻲ را در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻮﻋﻈﻪ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ دﻳﺪه ام ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﺣﺴﺎﺳﻲ در ﺷﻨﻮﻧﺪه‬
‫ﺑﺮﻧﻤﻲ اﻧﮕﻴﺰﻧﺪ و اﺻﻼً او را ﺗﻜﺎن ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﺪون ﺳﻮز و ﮔﺪاز و ﺑﺪون درد و‬

‫§ ‪» 〈 Νö κÎ 5Í θ=è %è ’ûÎ‬آﻧﺎن ﺑﺎ دﻫﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن‬

‫‪} Šø 9s $Β¨ Νγ‬‬
‫‪Î δ‬‬
‫‪Ï ¨θu ùø 'r /Î χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫)‪θ9ä θ‬‬
‫رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪à ƒt  :‬‬

‫)زﺑﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن( ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺳﺨﻦ ﻳﺎ ﺷﻌﺮت ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺒﻞ از دﻳﮕﺮان در‬
‫آﺗﺶ ﺳﺨﻦ و ﺷﻌﺮت ﺑﺴﻮز‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮ‪ ،‬ﻃﻌﻢ آن را ﺑﭽﺶ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ‬
‫آن واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن ﺑﺪه‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺷﻌﺮ و ﺳﺨﻨﺖ‪ ،‬در ﻣﺮدم اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬

‫‪8 Šγ‬‬
‫‪〈 ∩∈∪ k‬‬ ‫‪Î /t l‬‬
‫≅ ‪£ ρ÷ —y‬‬
‫‪eÈ 2‬‬
‫‪à‬‬ ‫‪ΒÏ M‬‬
‫‪ô Ft 6t Ρ/ &r ρu M‬‬
‫‪ô /t ‘u ρu N‬‬
‫‪ô ”¨ Iy δ‬‬
‫‪÷ #$ u $! ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ $γ‬‬
‫‪y Šø =n æ‬‬
‫‪t $Ζu 9ø “u Ρ&r #! Œs *Î ùs ‬‬

‫»وﻗﺘﻲ آب را ﺑﺮ آن ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻜﺎن ﺧﻮرد و از ﻫﺮ ﺟﻔﺘﻲ ﮔﻴﺎﻫﻲ زﻳﺒﺎ روﻳﺎﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪102‬‬

‫ﻧﻌﻤﺖ ﻣﻌﺮﻓﺖ‬

‫‪V Šà‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇⊂∪ $ϑ‬و آﻧﭽﻪ‬ ‫‪Ï ã‬‬ ‫‪y ‹ø =n ã‬‬
‫‪t 7‬‬ ‫! ‪t‬‬ ‫‪ã Ò‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪ô ùs χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪%.x ρu 4 Ν‬‬
‫‪ã =n è÷ ?s 3‬‬
‫‪ä ?s Ν‬‬
‫‪ö 9s $Βt 7‬‬ ‫‪y =¯ ã‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫‪t ρu ‬‬

‫ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ آﻣﻮﺧﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻀﻞ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮ ﺗﻮ دارد«‪.‬‬

‫ﺟﻬﺎﻟﺖ و ﺑﻴﺴﻮادي‪ ،‬ﺿﻤﻴﺮ و وﺟﺪان را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ را از ﺑﻴﻦ‬

‫‪t =Ï γ‬‬

‫‪〈 ∩⊆∉∪ ‬‬ ‫‪Î ≈f‬‬
‫‪y 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ β‬‬ ‫‪ä ?s β&r 7‬‬
‫‪t θ3‬‬ ‫‪Ý ã‬‬
‫‪y à‬‬ ‫’ ‪Ï &r‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮد و ﻋﻤﺮ را ﺗﺒﺎه و ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪þ ΤoÏ )Î  .‬‬

‫»ﺗﻮ را ﭘﻨﺪ ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ از ﺟﺎﻫﻼن ﻣﺒﺎﺷﻲ«‪.‬‬

‫ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬ﻧﻮر ﺑﺼﻴﺮت‪ ،‬ﺣﻴﺎت روح و ﺳﻮﺧﺖ ﻣﺤﺮك ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻓﻄﺮت اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪’ûÎ …&ã #é Ws Β¨ ϑ‬‬

‫´‪y .x Ĩ$Ψ¨ 9#$ ’ûÎ µÏ /Î ‬‬
‫‪Å ϑ‬‬
‫_ ‪ô ƒt #‘Y θΡç …µç 9s $Ψs =ù èy‬‬
‫‪y ρu çµ≈Ψs ?÷ Šu m‬‬
‫‪ô 'r ùs $G\ Šø Βt tβ%.x Βt ρu &r ‬‬

‫‪» 〈 $κp ]÷ ΒiÏ l‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺮده ﺑﻮد و ﻣﺎ او را زﻧﺪه ﮔﺮداﻧﺪﻳﻢ و‬

‫‪8 ‘Í $ƒs 2‬‬
‫§ ¿‬
‫‪} Šø 9s M‬‬
‫‪Ï ≈ϑ‬‬
‫‪y =è à‬‬
‫‪— 9#$‬‬

‫ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻮري ﻗﺮار دادﻳﻢ ﻛﻪ در ﭘﺮﺗﻮ آن ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم راه ﻣﻲ رود‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫در ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎﺳﺖ و ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از آن ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ؟«‬
‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و آراﻣﺶ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬اﻣﻮر‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﮔﻤﺸﺪه ﺧﻮد را ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻛﺸﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺷﻴﻔﺘﻪ اﻃﻼع ﻳﺎﻓﺘﻦ از ﺗﺎزه ﻫﺎ و آﮔﺎه ﺷﺪن از‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺟﻬﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺴﺘﮕﻲ و اﻧﺪوه؛ ﭼﻮن ﺟﻬﺎﻟﺖ و ﺑﻴﺴﻮادي‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫ﺣﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎزﮔﻲ و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻧﺪارد و دﻳﺮوزش ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻣﺮوز و اﻣﺮوزش‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﻓﺮداﺳﺖ‪.‬‬
‫‪103‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﺑﺮو و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﻌﺮﻓﺖ‬

‫و ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﭙﺮداز و اﻣﻮر ﻣﻔﻴﺪ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎور ﺗﺎ ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎﻳﺖ از ﻣﻴﺎن ﺑﺮود‪≅%è ρu  .‬‬

‫‪V =ù ã‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇⊆∪ $ϑ‬و ﺑﮕﻮ‪ :‬اي ﭘﺮوردﮔﺎرم! ﺑﻪ داﻧﺸﻢ ﺑﻴﻔﺰاي«‪.‬‬ ‫> ‪Ï ’ΤÏ Šô —Î‬‬
‫§‘ ‪bÉ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∪ ,t =n z‬ﺑﺨﻮان ﺑﻨﺎم ﭘﺮوردﮔﺎرت؛آن ﻛﻪ آﻓﺮﻳﺪ«‪.‬‬ ‫‪Ï !© #$ 7‬‬

‫‪y “%‬‬ ‫‪y /nÎ ‘u Ο‬‬
‫™ ‪É‬‬
‫‪ó $$ /Î &ù *u %ø #$ ‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او اراده ﺧﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او‬
‫آﮔﺎﻫﻲ و ﺑﻴﻨﺶ دﻳﻨﻲ ﻣﻲ دﻫﺪ«‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم ﺧﻮد‬

‫‪y7‹ø 9s )Î Α‬‬
‫‪t “Í Ρ&é $! ϑ‬‬
‫‪y Ρ¯ &r Ο‬‬
‫‪Þ =n è÷ ƒt ϑ‬‬
‫اﻓﺘﺨﺎر ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن زﻧﺪﮔﻲ و ﻋﻤﺮ او ﻛﺎﻣﻞ ﻧﻴﺴﺖ‪y ùs &r *  .‬‬

‫‪# ϑ‬‬
‫‘ 〈 »آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﺪ آﻧﭽﻪ از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرت‬ ‫‪ô &r θu δ‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪è ‬‬
‫‪ô ϑ‬‬ ‫‪‘ tu :ù #$ 7‬‬
‫‪y .x ,‬‬ ‫‪y /nÎ ‘§ ΒÏ‬‬

‫ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﺎزل ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﻖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﺳﺖ؟«‬

‫زﻣﺨﺸﺮي ﻣﻔﺴﺮ ﻗﺮآن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ وﺻﻞ ﻏﺎﻧﻴﺔ و ﻃﻴﺐ ﻋﻨﺎق‬ ‫ﺳﻬﺮي ﻟﺘﻨﻘﻴﺢ اﻟﻌﻠــﻮم أﻟﺬ ﻟﻲ‬
‫»ﺑﻴﺪارﻳﻢ ﺑﺮاي ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻦ از وﺻﺎل و ﻫﻢ آﻏﻮﺷﻲ ﺑﺎ زﻧﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪه و‬
‫ﻋﻄﺮ آﮔﻴﻦ‪ ،‬ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫أﺷﻬﻲ و أﺣﻠﻲ ﻣﻦ ﻣﺪاﻣﺔ ﺳﺎﻗﻲ‬ ‫و ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﻃـﺮﺑﺎً ﻟﺤـﻞ ﻋﻮﻳـﺼﺔ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﺷﺎدي ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻋﻠﻤﻲ روي ﻣﻲ آورم‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاﻳﻢ از ﺟﺎﻣﻬﺎي‬
‫ﺷﺮاب ﺳﺎﻗﻲ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺗﺮ و ﮔﻮاراﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫أﺣﻠﻲ ﻣﻦ اﻟﺪوﻛــﺎء واﻟﻌﺸـﺎق‬ ‫وﺻﺮﻳﺮ أﻗﻼﻣﻲ ﻋﻠﻲ أوراﻗﻬﺎ‬
‫»ﺻﺪاي ﻗﻠﻢ ﻓﺮﺳﺎﻳﻲ ﻣﻦ ﺑﺮ ﻛﺎﻏﺬﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺗﺮ از ﻫﻴﺎﻫﻮ و ﻏﻮﻏﺎي ﻋﺎﺷﻘﺎن‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪104‬‬

‫ﻧﻘﺮي ﻷﻟﻘﻲ اﻟﺮﻣﻞ ﻋﻦ أوراﻗﻲ‬ ‫واﻟــﺬ ﻣﻦ ﻧﻘـﺮ اﻟﻔﺘـﺎة ﻟﺪﻓﻬﺎ‬

‫»ﺿﺮﺑﻪ زدﻧﻢ ﺑﺮ روي ﺑﺮﮔﻬﺎي ﻛﺎﻏﺬ ﺑﺮاي دور ﻛﺮدن ﺧﺎﻛﻬﺎ از روي آن‪ ،‬زﻳﺒﺎﺗﺮ و‬
‫ﻟﺬت ﺑﺨﺸﺘﺮ از ﻛﻮﺑﻴﺪن دﺧﺘﺮ ﺟﻮان ﺑﺮ ﻃﺒﻠﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻛﻢ ﺑﻴﻦ ﻣﺴﺘﻐﻞ و آﺧﺮ راﻗﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻦ ﻳﺤﺎول ﺑﺎﻻﻣﺎﻧﻲ رﺗﺒﺘﻲ‬
‫»اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺧﻴﺎل و آرزو ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻦ ﺑﺮﺳﻲ! ﺑﺪان ﻛﻪ‬
‫ﻣﻴﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دﺳﺖ و ﭘﺎﻳﺶ ﺑﺴﺘﻪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود‪ ،‬ﺗﻔﺎوت ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻧﻮﻣﺎً و ﺗﺒﻐﻲ ﺑﻌﺪ ذاك ﻟﺤﺎﻗﻲ‬ ‫أﺑﻴﺖ ﺳﻬﺮان اﻟﺪﺟﻲ و ﺗﺒﻴﺘﻪ‬
‫»ﻣﻦ‪ ،‬ﺷﺒﻬﺎي ﺗﺎرﻳﻚ را ﺑﻴﺪار ﺳﭙﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﺗﻮ آن را در ﺧﻮاب ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﻲ؛‬
‫آﻳﺎ ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم ﻣﻦ ﺑﺮﺳﻲ«؟!‬
‫داﻧﺶ و ﻣﻌﺮﻓﺖ ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ و ﭼﻘﺪر آراﻣﺶ و آﺳﻮدﮔﻲ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ آورد‪:‬‬

‫‪è u #! θu δ‬‬
‫‪〈 ∩⊇⊆∪ Νδ‬‬ ‫‪÷ &r #( θû èã 7t ?¨ #$ ρu &Ï #Í Ηu å‬‬
‫™ ‪x â θû‬‬
‫‪ß …µç 9s ‬‬
‫‪z ƒiÎ —ã ϑ‬‬
‫’ ‪y .x µÏ /nÎ ‘§ ΒiÏ π7 Ψs ?iÉ /t‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫‪t β‬‬
‫‪t %.x ϑ‬‬
‫‪y ùs &r ‬‬

‫»آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ دﻟﻴﻠﻲ از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﺪش‬
‫ﺑﺮاي او آراﺳﺘﻪ ﮔﺮدﻳﺪ و ﻳﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﺎن ﻛﻪ از اﻣﻴﺎل و ﻫﻮاﻫﺎي ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﭘﻴﺮوي‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ«؟‬

‫ﻫﻨﺮ ﺷﺎدي‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺷﺎدي دل و آراﻣﺶ آن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه دل‪ ،‬ﺷﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ذﻫﻦ و ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺘﻮار ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﭼﻴﺰﻫﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺳﺮ ﺣﺎل و‬
‫ﺗﺎزه ﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺮي اﻛﺘﺴﺎﺑﻲ و آﻣﻮﺧﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ را ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬از زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺷﺎدﻳﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ و از‬
‫‪105‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮد ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻗﺎﻋﺪه اﺳﺎﺳﻲ در ﺟﺴﺘﻦ و ﺑﺪﺳﺖ آوردن‬
‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺎب و ﺗﺤﻤﻞ اﺳﺖ؛ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺎب و ﺗﺤﻤﻞ دارد‪ ،‬از ﺣﻮادث و ﻓﺠﺎﻳﻊ ﺗﻜﺎن‬
‫ﻧﻤﻲ ﺧﻮرد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﭘﺎاﻓﺘﺎده‪ ،‬ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ‬
‫ﻗﻮت و ﺻﻔﺎي ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺳﺮزﻧﺪه و ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺳﺴﺖ ﻧﻬﺎدي و ﺿﻌﻒ در ﭘﺎﻳﺪاري‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻏﻤﻬﺎ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮاغ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ آﻳﻨﺪ؛ ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺮدﺑﺎري‪،‬‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﺻﻼﺑﺖ ﻋﺎدت دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت و ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ آﺳﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻓﺄﻫﻮن ﻣﺎ ﺗﻤــﺮ ﺑـﻪ اﻟﻮﺣﻮل‬ ‫إذا اﻋﺘﺎد اﻟﻔﺘﻲ ﺧﻮض اﻟﻤﻨﺎﻳﺎ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﺟﻮان‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﻓﺮو رﻓﺘﻦ در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻋﺎدت دﻫﺪ‪ ،‬آﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ‬
‫از آن ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺗﻼﻗﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از دﺷﻤﻨﺎن ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻨﮓ ﻧﻈﺮي و ﻛﻮﺗﻪ ﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﻮدش اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻮرزد و ﺟﻬﺎن و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫¦ ‪» 〈 Νö κå‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻓﻘﻂ‬
‫‪ß -‬‬
‫‪à Ρ&r Ν‬‬
‫‪ö κå J÷ ϑ‬‬
‫‪£ δ‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪y &r  :‬‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﻛﻮﺗﻪ ﻧﻈﺮان‪ ،‬ﺟﻬﺎن را در درون ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ و در ﻣﻮرد دﻳﮕﺮان‬
‫ﻧﻤﻲ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ و ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ اي از ﺧﻮد دور ﺷﻮﻳﻢ و ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺑﭙﺮدازﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﻏﻤﻬﺎ‬
‫و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎي ﺧﻮد را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﻪ دو ﻓﺎﻳﺪه دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻴﻢ‪ :‬ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و دﻳﮕﺮي اﻳﻨﻜﻪ در ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻛﺮدن دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲ ورزﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪106‬‬

‫ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل ﻓﻦ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮد را ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫و ﻧﮕﺬارد ﻛﻪ ﻓﻜﺮ او‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ ﺑﺘﺎزد و ﺑﻲ ﻫﺪف‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻮ و آن ﺳﻮ ﺑﺮود‪ .‬اﮔﺮ ﻓﻜﺮ و‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ات را رﻫﺎ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺸﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﺣﺪ ﻣﻲ ﮔﺬرد و ﺑﺎ ﭘﺮوﻧﺪه اي ﻗﻄﻮر از‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺰدت ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻛﺘﺎب ﻏﻤﻬﺎ را از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪه اي‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺸﺎﻳﺪ و ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬رﻫﺎ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﺪوﻫﺒﺎر و آﻳﻨﺪه ﻫﺮاﺳﻨﺎك را ﺑﻪ روي ﺗﻮ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آﻧﮕﺎه آﺷﻔﺘﻪ و ﻧﺎآرام ﻣﻲ ﺷﻮي و اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺖ‪ ،‬ﻃﻌﻤﻪ ﺣﺮﻳﻖ‬
‫وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺲ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻟﮕﺎم ﺗﻮﺟﻪ ﺟﺪي و ﺗﻤﺮﻛﺰ ﺑﺮ ﻛﺎر‬

‫‪ß θϑ‬‬
‫‪» 〈 N‬و ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ‬ ‫‪ß ƒt ω‬‬ ‫‘ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪Ÿ “%‬‬ ‫⇔ ‪cÇ‬‬
‫‪y 9ø #$ ’?n ã‬‬ ‫‪ö 2‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺎر ﻛﻦ‪ θu ?s ρu  .‬‬

‫ﻫﻤﻴﺸﻪ زﻧﺪه اﺳﺖ و ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻦ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل و ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ در زﻣﻴﻨﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ارزش و ﺟﺎﻳﮕﺎه واﻗﻌﻲ آن را ﺑﺪﻫﻴﻢ؛ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﺶ از ﻳﻚ‬
‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺎﻳﺪ از آن روﻳﮕﺮدان ﺷﻮي و ﺑﻪ آن ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﻲ؛ ﭼﻮن زﻧﺪﮔﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺎدري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮاق و ﺟﺪاﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺮ آن اﺳﺖ و ﭘﺴﺘﺎن ﻓﺠﺎﻳﻊ و ﺑﻼﻫﺎ را در دﻫﺎن اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻲ ﮔﺬارد و ﺣﻮادث را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻣﻮر از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ آن‪ ،‬ﻏﻢ ﺧﻮرد؟‬
‫ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻴﺮﮔﻲ اﺳﺖ و درﺧﺸﺶ آن ﺑﻴﻬﻮده و ﻳﺄس آور ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ﻧﻮﻳﺪﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺳﺮاﺑﻲ در ﺻﺤﺮاﻳﻲ ﺧﺸﻚ و ﺑﻲ آب اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ ﻣﻲ زاﻳﺪ‪،‬‬
‫وﺟﻮدي ﻧﺪارد و آﻧﻜﻪ در دﻧﻴﺎ ﺳﺮور و آﻗﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و آن‬
‫ﻛﺲ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ در ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﻗﺮاردارد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻬﺪﻳﺪ اﺳﺖ و ﻋﺎﺷﻖ دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
‫ﺑﻲ وﻓﺎﻳﻲ آن ﻛﺸﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪107‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫أﺑــﺪا ﻏـﺮاب اﻟﺒﻴـﻦ ﻓﻴﻬﺎ ﻳﻨﻌﻖ‬ ‫أﺑﻨﻲ أﺑﻴﻨــﺎ ﻧـﺤﻦ أﻫـﻞ ﻣﻨـﺎزل‬
‫»ﻣﺎ‪ ،‬درﻣﻴﺎن ﻣﻨﺎزﻟﻲ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﮔﺰﻳﺪه اﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﻛﻼغ ﺟﺪاﻳﻲ‪ ،‬در آن ﻗﺎرﻗﺎر‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺟﻤـﻌﺘﻬﻢ اﻟﺪﻧﻴــﺎ ﻓﻠﻢ ﻳﺘـﻔﺮﻗﻮا‬ ‫ﻧﺒﻜﻲ ﻋﻠﻲ اﻟﺪﻧﻴﺎ وﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻌﺸﺮ‬
‫»ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻧﻴﺎ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﺮوﻫﻲ ﻧﺒﻮدﻧﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ آﻧﻬﺎ را ﮔﺮد‬
‫ﻫﻢ آورده ﺑﺎﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﻣﺘﻔﺮق و ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻛﻨﺰوا اﻟﻜﻨﻮز ﻓﻼﺑﻘﻴﻦ و ﻻﺑﻘﻮا‬ ‫أﻳﻦ اﻟﺠﺒــﺎﺑﺮة اﻷﻛﺎﺳﺮة اﻷﻟﻲ‬
‫»ﺳﺮ ﻛﺸﺎن و ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺰاﻧﻪ ﻫﺎ اﻧﺪوﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛آري! ﻧﻪ ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﺎﻗﻲ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﻧﻪ ﮔﻨﺠﻬﺎﻳﺸﺎن«‪.‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺛﻮي ﻓﺤـﻮاه ﻟﺤﺪ ﺿﻴـﻖ‬ ‫ﻣﻦ ﻛﻞ ﻣﻦ ﺿﺎق اﻟﻔﻀﺎء ﺑﻌﻴﺸﻪ‬
‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻨﮓ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه روزي وﺟﻮدش را ﮔﻮر‬
‫ﺗﻨﮓ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ و در ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ«‪.‬‬
‫أن اﻟﻜـﻼم ﻟﻬﻢ ﺣـﻼل ﻣﻄﻠﻖ‬ ‫ﺧﺮس إذا ﻧﻮدوا ﻛﺄن ﻟﻢ ﻳﻌﻠﻤﻮا‬
‫»وﻗﺘﻲ ﺻﺪا زده ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻻل ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﮔﻮﻳﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺟﺎﻳﺰ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻋﻠﻢ ﺑﺎ آﻣﻮﺧﺘﻦ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺑﺮدﺑﺎري ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫در ﻓﻦ آداب ﺑﺎﻳﺪ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﺮ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ را ﺑﺎﻳﺪ ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬اﺳﺒﺎب آن را ﻓﺮاﻫﻢ آورد‬
‫و ﺧﻮد را ﺑﻪ آن ﻋﺎدت داد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮي و ﺳﺮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﮕﺮدد‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺳﺰاوار اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ ﻋﺒﻮس و ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻣـﺎ ﻫـﺬه اﻟﺪﻧﻴــﺎ ﺑـﺪار ﻗـﺮار‬ ‫ﺣﻜــﻢ اﻟﻤﻨﻴﺔ ﻓﻲ اﻟﺒﺮﻳﺔ ﺟـﺎري‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪108‬‬

‫»ﺣﻜﻢ ﻣﺮگ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺟﺎري اﺳﺖ؛ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺳﺮاي ﻣﺎﻧﺪن ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫أﻟﻔﻴــﺘﻪ ﺧـﺒﺮاً ﻣــﻦ اﻷﺧﺒــﺎر‬ ‫ﺑﻴﻨــﺎ ﺗـﺮي اﻹﻧﺴﺎن ﻓﻴﻬﺎ ﻣﺨﺒﺮا‬
‫»اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﮔﺰارش ﻣﺮگ دﻳﮕﺮان را ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ ﺧﺒﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺻﻔـﻮاً ﻣـﻦ اﻷﻗﺬار و اﻷﻛﺪار‬ ‫ﻃﺒﻌﺖ ﻋﻠﻲ ﻛﺪر وأﻧﺖ ﺗﺮﻳﺪﻫﺎ‬
‫»دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﺎﮔﻮاري و ﺗﻴﺮﮔﻲ ﺳﺮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﻮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻪ ازآﻟﻮدﮔﻴﻬﺎ و‬
‫رﻧﺠﻬﺎ‪ ،‬ﭘﺎك و ﺻﺎف ﺑﺎﺷﺪ«؟‬
‫ﻣﺘﻄــﻠﺐ ﻓﻲ اﻟﻤـﺎء ﺟﺬوة ﻧﺎر‬ ‫و ﻣﻜﻠـﻒ اﻷﻳﺎم ﺿﺪ ﻃﺒﺎﻋـﻬﺎ‬
‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻃﺒﻴﻌﺖ‬
‫آﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن آب ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﻌﻠﻪ آﺗﺶ ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﺗﺒﻨــﻲ اﻟﺮﺟﺎء ﻋﻠﻲ ﺷﻔﻴﺮ ﻫـﺎر‬ ‫وإذا رﺟﻮت اﻟﻤﺴﺘﺤـﻴﻞ ﻓﺈﻧﻤﺎ‬
‫»و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ اﻣﺮ ﻣﺤﺎل و ﻧﺎﻣﻤﻜﻦ اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻣﻴﺪ را ﺑﺮ ﻟﺒﻪ‬
‫ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻣﻲ ﺳﺎزي«‪.‬‬
‫و اﻟﻤـﺮء ﺑﻴﻨـﻬﻤﺎ ﺧﻴـﺎل ﺳـﺎري‬ ‫و اﻟﻌﻴـــﺶ ﻧﻮم واﻟﻤﻨﻴـﺔ ﻳﻘﻈـﺔ‬
‫»زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺧﻮاب اﺳﺖ و ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﻴﺪاري؛ اﻧﺴﺎن در ﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو‪ ،‬ﺧﻴﺎﻟﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫أﻋــﻤﺎر ﺳـﻔــﺮ ﻣـﻦ اﻷﺳـﻔـﺎر‬ ‫ﻓﺎﻗﻀــﻮا ﻣ‪Ĥ‬رﺑـﻜـﻢ ﻋﺠﺎﻻً إﻧـﻤﺎ‬
‫»ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺘﺎن را ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﺮآورده ﺳﺎزﻳﺪ؛ ﭼﻮن ﻋﻤﺮﻫﺎﻳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻮن‬
‫دﻳﮕﺮ ﺑﺮﻗﻬﺎ ﻟﺤﻈﻪ اي ﻣﻲ درﺧﺸﺪ و از ﻧﮕﺎﻫﻬﺎ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫أن ﺗﺴـﺘـــﺮد ﻓـﺈﻧـﻬﻦ ﻋـــﻮار‬ ‫وﺗﺮﻛﻀﻮا ﺧﻴﻞ اﻟﺸﺒﺎب وﺑﺎدروا‬
‫»و اﺳﺒﻬﺎي ﺟﻮاﻧﻲ را ﺑﺘﺎزﻳﺪ و ﺑﻜﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﻧﻔﺲ ﺗﺎزه ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن آن اﺳﺒﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻴﻮﺑﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪109‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻃــﺒﻊ اﻟﺰﻣــﺎن ﻋـﺪاوة اﻷﺣﺮار‬ ‫ﻟﻴﺲ اﻟﺰﻣﺎن وإن ﺣﺮﺻﺖ ﻣﺴﺎﻟﻤﺎ‬

‫»ﺗﻮ ﻫﺮﭼﻨﺪ آزﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ زﻣﺎن‪ ،‬از در آﺷﺘﻲ در ﻧﺨﻮاﻫﺪ آﻣﺪ؛ ﺳﺮﺷﺖ زﻣﺎن‬
‫و ﻃﺒﻴﻌﺖ آن‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آزادﮔﺎن دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﺮﻳﺪﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﺗﻤﺎم آﺛﺎر ﻏﻢ و اﻧﺪوه را از‬

‫‪ø =n z‬‬
‫) ‪$Ζu‬‬ ‫) ‪ô‬‬
‫‪y ‰‬‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﻴﺮون ﺑﺒﺮﻳﺪ؛ ﭼﻮن زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪s 9s  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∪ ‰‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را در درد و رﻧﺞ آﻓﺮﻳﺪه اﻳﻢ«‪$Ρ¯ )Î  .‬‬
‫‪> 6t .x ’ûÎ ‬‬
‫¡≈ ‪z‬‬
‫}‪| Σ‬‬
‫‪M #$‬‬

‫‪» 〈 µÏ ‹=Ï Gt 6ö Ρ¯ l‬ﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﻧﻄﻔﻪ اي آﻣﻴﺨﺘﻪ‬

‫‪8 $±‬‬
‫‪t Βø &r π> -‬‬ ‫‪ô Ρœ ΒÏ ‬‬
‫‪x Ü‬‬ ‫¡≈ ‪z‬‬
‫}‪| Σ‬‬ ‫‪ø =n z‬‬
‫) ‪M #$ $Ψs‬‬ ‫‪y‬‬

‫‪W Κu ã‬‬
‫‪» 〈 ξ‬ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ‬ ‫¡ ‪ß‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪ô &r /ö 3‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪ä ƒ• &r Ν‬‬
‫آﻓﺮﻳﺪه اﻳﻢ و او را ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﻴﻢ«‪ö .ä θu =è 7ö ‹u 9Ï  .‬‬

‫ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ از ﺷﻤﺎ ﻋﻤﻞ ﺑﻬﺘﺮي اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﺪف‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﺧﻮد ﺑﻜﺎﻫﻲ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﺑﻄﻮر‬
‫ﻛﺎﻣﻞ از ﺻﻔﺤﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺣﺬف ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻓﻘﻂ در ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ و‬

‫‪$Ψ¨ ã‬‬
‫= ‪t‬‬ ‫“ ‪y Œø &r‬‬
‫‪| δ‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫! ‪Ï !© #$‬‬ ‫‪ß ϑ‬‬
‫‪¬ ‰‬‬ ‫ﻣﻴﺴﺮ اﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻨﺮوﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ô tu :ù #$  :‬‬

‫‪t “u tu :ù #$‬‬
‫‪» 〈 β‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاوﻧﺪي را ﺳﺰاﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه را از ﻣﺎ دور ﻛﺮد«‪ .‬اﻳﻦ‪،‬‬
‫دﻟﻴﻠﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ از ﺣﻴﺎت اﻧﺴﺎن‬
‫رﺧﺖ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺑﻨﺪد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻛﻴﻨﻪ و ﺣﺴﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ از ﺑﻴﻦ‬

‫‪e5 î‬‬
‫≅ 〈 »و ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﻛﻴﻨﻪ اي را ﻛﻪ در‬ ‫‪Ï ‬‬
‫‪ô ΒiÏ Νδ‬‬
‫‪Ï ‘Í ρ‰‬‬
‫‪ß ¹‬‬
‫‪ß ’ûÎ $Βt $Ζu ã‬‬
‫ﻣﻲ رود‪ô “u Ρt ρu  .‬‬

‫دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﻛﺸﻴﻢ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪110‬‬

‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ و ﺿﻌﻒ دﻧﻴﺎ را ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ روﻳﮕﺮداﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻔﺎ و‬
‫ﺑﻲ وﻓﺎﻳﻲ اش‪ ،‬ﻣﻌﺬور ﻣﻲ داﻧﺪ و ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻲ وﻓﺎﻳﻲ و ﺟﻔﺎ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺖ و ﺣﺎﻟﺖ‬
‫دﻧﻴﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻜﺄﻧﻤﺎ ﺣـﻠﻔﺖ ﻟﻨـﺎ أن ﻻ ﺗﻔﻲ‬ ‫ﺣﻠﻔﺖ ﻟﻨﺎ أن ﻻ ﺗﺨﻮن ﻋﻬﻮدﻧﺎ‬
‫»ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮرد ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﻜﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﮔﻮﻳﺎ‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮرده ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﻴﻤﺎﻧﺶ ﻧﻤﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺎ وﺿﻊ و ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از دﻧﻴﺎ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد داﻧﺎ و ﻫﻮﺷﻴﺎر‪ ،‬دﻧﻴﺎ را‬
‫ﺑﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﮔﻮاري و ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد ﻳﺎري ﻧﻜﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم‬

‫‪ΒiÏ ΟFç è÷ Ü‬‬ ‫‪ó #$ $Β¨ Νγ‬‬

‫™ ‪s Gt‬‬ ‫‪ß 9s #( ρ‰‬‬
‫‪‘ ã‬‬
‫ﻗﺪرت در ﺑﺮاﺑﺮ اﻳﻦ ﺗﻠﺦ ﻛﺎﻣﻴﻬﺎ از ﺧﻮد دﻓﺎع ﻛﻨﺪ‪Ï &r ρu  .‬‬

‫‪» 〈 Νö 2‬و ﺑﺮاي )ﻣﺒﺎرزه‬

‫‪à ρ¨ ‰‬‬
‫‪ß ã‬‬ ‫‪« #$ ρ¨ ‰‬‬
‫! ‪t ρu‬‬ ‫‪ß ã‬‬
‫‪t µÏ /Î χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θ7ç δ‬‬
‫≅ ‪Ï *ö ?è‬‬
‫⇐ ‪È ‹ø‬‬
‫‪y 9ø #$ Þ‬‬
‫‪Å $/t ‘hÍ ∅ΒÏ ρu ο; θ§ %è‬‬

‫ﺑﺎ( آﻧﻬﺎ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ ﻧﻴﺮوي )ﻣﺎدي و ﻣﻌﻨﻮي( و )از ﺟﻤﻠﻪ( اﺳﺒﻬﺎي ورزﻳﺪه‬
‫آﻣﺎده ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ آن دﺷﻤﻦ ﺧﺪا و دﺷﻤﻦ ﺧﻮد را ﺑﺘﺮﺳﺎﻧﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 #( θΡç %3‬ﭘﺲ آﻧﺎن‬ ‫‪ó #$ $Βt ρu #( θ-‬‬

‫™ ‪s Gt‬‬ ‫‪à èã Ê‬‬
‫! ‪| $Βt ρu‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪y ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö κå 5u $¹‬‬ ‫‪y 9Ï #( θΖã δ‬‬
‫‪| &r $! ϑ‬‬ ‫‪y ρu $ϑ‬‬
‫‪y ùs ‬‬

‫از آﻧﭽﻪ در راه ﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺳﺴﺖ و ﺿﻌﻴﻒ ﻧﺸﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫اﮔﺮ ﻓﻘﻴﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﺪﻫﻲ در زﻧﺪان‬
‫ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﺧﻮدرو و وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻘﻠﻴﻪ ﻧﺪاري‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺸﺎن ﻗﻄﻊ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ و ﭘﺎ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ از درد ﻣﻲ ﻧﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ روي ﺗﺨﺖ‬
‫‪111‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﺧﻮاﺑﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻮ ﻳﻚ ﻓﺮزﻧﺪ از دﺳﺖ داده اي‪ ،‬اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻓﺮزﻧﺪ را در ﻳﻚ ﺣﺎدﺛﻪ از دﺳﺖ داده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﺗﻮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ و ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﺪا و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‬
‫و اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اوﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻤﺎن داري‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻧﻤﻮده‪ ،‬در ﻛﺘﺎب اﻟﻬﻲ اﺧﺘﻼف ورزﻳﺪه‪،‬‬
‫روز ﻗﻴﺎﻣﺖ را اﻧﻜﺎر ﻛﺮده و در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ‪ ،‬راه اﻟﺤﺎد را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ اﮔﺮ ﮔﻨﺎه ﻧﻤﻮده اي‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻦ و اﮔﺮ ﺑﺪ ﻛﺮده اي‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزش‬
‫ﺑﺨﻮاه‪ .‬اﮔﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮده اي‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد را درﺳﺖ ﻛﻦ؛ ﭼﻮن رﺣﻤﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮده‬
‫اﺳﺖ و در رﺣﻤﺘﺶ‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و آﻣﺮزش او ﻓﺮاوان و ﻓﺮاﮔﻴﺮ اﺳﺖ و ﺗﻮﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‬
‫را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن اﻋﺼﺎب ﺧﻮد را ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻮد را آﺷﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ و‬
‫دﻟﺖ را رﻧﺠﻮر و ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻲ و ﺧﻮاب‪ ،‬از ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ ﻣﻲ ﭘﺮد و ﺷﺒﻬﺎ را ﺑﺎ‬
‫ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ ﺳﭙﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ذرﻋﺎً و ﻋﻨــﺪاﷲ ﻣﻨﻬﺎ اﻟﻤﺨﺮج‬ ‫و ﻟﺮب ﻧﺎزﻟﺔ ﻳﻀﻴﻖ ﺑﻬـﺎ اﻟﻔﺘﻲ‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻨﮓ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻧﺰد‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮون رﻓﺘﻲ از اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻼت وﺟﻮد دارد«‪.‬‬
‫ﻓــﺮﺟﺖ و ﻛﺎن ﻳﻈﻨﻬﺎ ﻻ ﺗﻔﺮج‬ ‫ﺿﺎﻗﺖ ﻓﻠﻤﺎ اﺳﺘﺤﻜﻤﺖ ﺣﻠﻘﺎﺗﻬﺎ‬
‫»ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺳﺨﺖ و دﺷﻮار ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي آن‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮد ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﻜﻢ‪ ،‬ﺑﺎز‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪112‬‬

‫ﻛﻨﺘﺮل اﺣﺴﺎﺳﺎت‬

‫اﺣﺴﺎﺳﺎت و ﻋﻮاﻃﻒ در دو ﺣﺎﻟﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺘﻌﻞ و ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﻫﻨﮕﺎم‬

‫ﺷﺎدي ﺑﺴﻴﺎر و دﻳﮕﺮي ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼي ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻣﻦ از دو ﺻﺪا و ﻓﺮﻳﺎد اﺑﻠﻬﺎﻧﻪ و ﻓﺎﺳﻘﺎﻧﻪ ﻧﻬﻲ ﺷﺪه ام؛ ﺻﺪاي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود و ﺻﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪن ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö 6‬ﺗﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ از دﺳﺖ‬

‫‪à 9?s #u $! ϑ‬‬
‫‪y /Î #( θm‬‬
‫‪ã *u -‬‬
‫‪ø ?s ω‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪Ÿ ρu Ν‬‬ ‫’ ‪ä ?s $ùs $Βt‬‬ ‫™ ‪t #( θö‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪y 'ù ?s ξ‬‬
‫‪Ÿ Šø 3‬‬
‫‪s 9jÏ ‬‬

‫داده اﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻧﺸﻮﻳﺪ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن ﻧﮕﺮدﻳﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ واﻗﻌﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺣﺎدﺛﻪ اي ﺳﻬﻤﮕﻴﻦ و در ﺷﺎدي ﻓﺮاوان‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺰاوار ﻣﻘﺎم ﭘﺎﻳﺪاري ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت آراﻣﺶ‬
‫و ﻟﺬت ﭼﻴﺮﮔﻲ ﺑﺮ ﻧﻔﺲ‪ ،‬دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮده‬
‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن و ﺧﻮدﺳﺘﺎ اﺳﺖ و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻼﻳﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬داد و ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻪ راه‬
‫ﻣﻲ اﻧﺪازد و ﭼﻮن ﺧﻴﺮ و ﻧﻌﻤﺘﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺨﻞ ﻣﻲ ورزد‪ ،‬ﺑﻪ اﺳﺘﺜﻨﺎي ﻧﻤﺎزﮔﺰاران ﻛﻪ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬در ﺷﺎدي و ﺑﻲ ﻗﺮاري راه ﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺰﻳﻨﻦ و در ﺧﻮﺷﻲ‬
‫ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﻣﻲ ﮔﺰارﻧﺪ و در ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲ ورزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻮاﻃﻒ و اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮد را ﺑﻪ ﺷﺪت از ﭘﺎي در ﻣﻲ آورد و رﻧﺠﻮر و‬
‫دردﻣﻨﺪش ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺷﺨﺺ اﺣﺴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﻢ از ﻛﻮره در ﻣﻲ رود‪ ،‬دﻫﺎﻧﺶ‬
‫ﻛﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺘﻨﺎك ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬از درون ﺷﻌﻠﻪ ور ﻣﻲ ﮔﺮدد و‬
‫اﺧﮕﺮﻫﺎي ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺷﺮارت در وﺟﻮدش ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻃﻐﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛آﻧﺠﺎﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ از ﻣﻴﺪان اﻧﺼﺎف و دادﮔﺮي ﭘﺎ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲ ﻧﻬﺪ و اﮔﺮ ﺷﺎد و ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺘﻲ و‬
‫‪113‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺳﺮﻛﺸﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺧﻮدش را در ﻃﻐﻴﺎن ﺳﻴﻞ ﺧﺮوﺷﺎن ﺷﺎدي‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از‬
‫اﻧﺪازه و ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺶ ﭘﺎ ﻓﺮاﺗﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬او را ﻣﺬﻣﺖ و‬
‫ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺑﻴﻬﺎي او را از ﻳﺎد ﻣﻲ ﺑﺮد و زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ و ﻓﻀﺎﻳﻠﺶ را زﻳﺮ ﭘﺎ ﻟﻪ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﺪاﻟﻬﺎي ﮔﺮاﻣﻴﺪاﺷﺖ را ﺑﻪ ﮔﺮدن او‬
‫ﻣﻲ آوﻳﺰد و او را ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﻛﻤﺎل ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬دوﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه اي دوﺳﺖ ﺑﺪار ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ روزي دﺷﻤﻦ ﺗﻮ ﮔﺮدد و ﺑﺎ دﺷﻤﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫دﺷﻤﻨﻲ ﻛﻦ؛ ﺷﺎﻳﺪ روزي دوﺳﺖ ﺗﻮ ﮔﺮدد«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬و از ﺗﻮ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻋﺪاﻟﺖ و دادﮔﺮي را در ﺧﺸﻢ و رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺑﻪ ﻣﻦ ﻋﻄﺎ ﻧﻤﺎﻳﻲ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ اﺣﺴﺎﺳﺎت ﺧﻮد را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد و ﺧﻮدِ ﺧﻮﻳﺶ را ﺣﺎﻛﻢ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﺣﺪ و اﻧﺪازه اش را ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي ﺣﻖ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬راه درﺳﺖ را‬

‫‪$Ζu 9ø “u Ρ&r ρu M‬‬

‫™ ‪Ï ≈Ζu ?iÉ 7t 9ø $$ /Î $Ψs =n‬‬
‫™ ‪ß ‘â $Ζu =ù‬‬
‫)‪y ‘ö &r ô‰‬‬
‫ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﺪ و ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪s 9s  .‬‬

‫¡ ‪Å‬‬
‫‪» 〈 Ý‬و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﻮد را ﺑﺎ‬ ‫) ‪ó‬‬
‫¨ ‪É 9ø $$ /Î‬‬
‫)‪â $Ψ¨ 9#$ Πt θ‬‬
‫‪à ‹u 9Ï χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫= ‪Ï 9ø #$ ρu‬‬
‫‪#”u ϑ‬‬ ‫‪Å 9ø #$ Ο‬‬
‫‪| ≈Gt 3‬‬ ‫‪Þ γ‬‬
‫‪ß èy Βt‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي روﺷﻦ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ و ﻛﺘﺎب و ﻣﻴﺰان را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آﻧﺎن ﻧﺎزل ﻛﺮدﻳﻢ ﺗﺎ ﻣﺮدم ﺑﻪ‬
‫ﻋﺪل و داد ﺑﭙﺎ ﺧﻴﺰﻧﺪ«‪ ..‬اﺳﻼم‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺮﻳﻌﺖ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه و آﻳﻴﻦ‬
‫ﻣﻘﺪس را آورده‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻣﻴﺰان ارزﺷﻬﺎ و رﻓﺘﺎرﻫﺎ و اﺧﻼﻗﻬﺎي ارزﺷﻤﻨﺪ‬

‫™ ‪V‬‬
‫‪» 〈 $Ü‬و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ را اﻣﺘﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻗﺮار داده‬ ‫‪y ρu πZ Β¨ &é Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫_ ‪ä ≈Ψs =ù èy‬‬ ‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪y 7‬‬ ‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪x .x ρu  .‬‬

‫اﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در اﺣﻜﺎم و ﻓﺮاﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻴﺎزﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ‬
‫آرﻣﺎن ﮔﺮاﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺻﺪاﻗﺖ و ﻋﺪاﻟﺖ اﺳﺘﻮار ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ؛‬

‫‪y7/nÎ ‘u M‬‬
‫‪à ϑ‬‬
‫‪y =Ï .x M‬‬
‫‪ô ϑ‬‬
‫ﺻﺪاﻗﺖ در اﺧﺒﺎر و ﻋﺪاﻟﺖ در اﺣﻜﺎم‪،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎ و ﻛﺮده ﻫﺎ‪£ ?s ρu  .‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪114‬‬

‫‪Z ‰‬‬
‫‪» 〈 ω‬ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﻣﻲ رﺳﺪ و اﻧﺠﺎم‬ ‫‪ô ã‬‬
‫‪t ρu $%] ‰‬‬
‫‪ô ¹‬‬
‫‪Ï‬‬

‫ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد«‪.‬‬

‫اﺣﺴﺎس ﺳﻌﺎدت اﺻﺤﺎب
ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﺤﻤﺪ‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ دﻋﻮت اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮدم آﻣﺪ؛ او‪ ،‬ﺟﺎذﺑﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎدي ﻧﺪاﺷﺖ؛ ﺧﺰاﻧﻪ و‬
‫ﮔﻨﺠﻲ ﺑﻪ او داده ﻧﺸﺪه ﺑﻮد؛ ﺑﺎﻏﻲ ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ از آن ﺑﺨﻮرد و در ﻛﺎخ ﻣﺠﻠﻠﻲ ﺳﻜﻮﻧﺖ‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﺮد؛ دوﺳﺘﺪاران او در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻪ او روي آوردﻧﺪ و ﺑﺎ او ﺑﻴﻌﺖ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻣﺸﻘﺖ و دﺷﻮاري ﻗﺮار داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬روزﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ اﻧﺪك ﺑﻮدﻧﺪ و ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻣﺮدم اﻃﺮاف‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪،‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻪ
‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ را ﺑﻪ ﺷﺪت دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺮوان ﻣﺤﻤﺪ در ﺷﻌﺐ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺷﺪﻧﺪ؛ از ﻧﻈﺮ ﺧﻮراك و ﻏﺬا در‬
‫ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﻋﻠﻴﻪ ﻧﺎم و ﺷﺨﺼﻴﺖ آﻧﺎن ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺷﺪ؛ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ و‬
‫ﻣﺒﺎرزه ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ و ﻣﺮدم‪،‬آﻧﻬﺎ را آزار دادﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮي دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﺎن روي زﻣﻴﻦ داغ و ﺳﻮزان ﺑﺎ ﺑﺪﻧﻲ ﺑﺮﻫﻨﻪ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ در زﻳﺮ‬
‫آﻓﺘﺎب و در ﻓﻀﺎي ﺑﺎز زﻧﺪاﻧﻲ ﮔﺸﺘﻨﺪ؛ ﻛﺎﻓﺮان‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺻﺤﺎﺑﻪ
‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را از ﺻﻤﻴﻢ دل دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺻﺤﺎب
‪ ،‬ﺳﺮزﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده و اﻣﻮاﻟﺸﺎن را از دﺳﺖ دادﻧﺪ؛ از ﭼﺮاﮔﺎﻫﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ دوران ﻛﻮدﻛﻲ را در آن ﮔﺬراﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و از ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دوران ﺟﻮاﻧﻲ در‬
‫‪115‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﺑﺎزي و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ و ﺷﺎدي ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬راﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫را ﺑﺎ ﺗﻤﺎم وﺟﻮد دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻋﻮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﺖ‬
‫آﺷﻔﺘﻪ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺣﻨﺠﺮه ﻫﺎ رﺳﻴﺪ و در ﻣﻮرد ﺧﺪا ﮔﻤﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺣﺎل‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﻮاﻧﺎن اﺻﺤﺎب در ﻣﻌﺮض ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎي آﺧﺘﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ درﺧﺘﻲ ﭘﺮﺑﺮگ و ﺷﺎخ‪ ،‬ﺑﺎﻻي ﺳﺮ آﻧﻬﺎ ﺳﺎﻳﻪ اﻓﻜﻨﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻀــﺮاء ﺗﻨﺒﺖ ﺣﻮﻟﻨﺎ اﻷزﻫﺎرا‬ ‫و ﻛﺄن ﻇﻞ اﻟﺴﻴﻒ ﻇﻞ ﺣﺪﻳﻘﺔ‬
‫»و ﺳﺎﻳﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺳﺎﻳﻪ ﺑﺎﻏﻲ ﺳﺮﺳﺒﺰ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺎ ﮔﻞ ﻣﻲ روﻳﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدان آﻧﻬﺎ ﻗﺪم در ﻣﻴﺪان ﻧﺒﺮد ﮔﺬاﺷﺘﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﺑﻪ ﺳﺮاغ ﻣﺮگ رﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻔﺮﻳﺢ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻳﺎ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﺮاﺳﻢ ﺷﺐ ﻋﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را‬
‫در ﺣﺪ ﻛﻤﺎل دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺮاﺳﺘﻲ آﻧﺎن ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﺷﻴﻔﺘﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﭘﻨﺎه رﺳﺎﻟﺖ او‪ ،‬اﺣﺴﺎس‬
‫ﺳﻌﺎدت ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و در آﻏﻮش آﻳﻴﻦ او‪ ،‬اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ و راﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و از‬
‫آﻣﺪﻧﺶ ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﻤﻪ رﻧﺠﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﻣﺸﻘﺘﻬﺎ را در ﻣﺴﻴﺮ اﻃﺎﻋﺖ از او‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻧﺪ؟! آﻧﺎن‪ ،‬در وﺟﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻤﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺧﻴﺮ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺗﻤﺎم‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻧﻴﻜﻲ و ﺣﻖ را ﻣﻲ دﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ و واﻻ ﻧﺸﺎﻧﻪ اي ﺑﺮاي ﺟﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﺑﻮد؛ ﻣﻬﺮورزي و‬
‫ﺻﻤﻴﻤﻴﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﺳﻮز و ﮔﺪاز دل آﻧﻬﺎ را ﺧﻨﻚ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﺑﻪ آﻧﺎن آراﻣﺶ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪ و رﺳﺎﻟﺘﺶ‪ ،‬ارواح آﻧﻬﺎ را ﺳﺮﺷﺎر از ﺷﺎدي ﻣﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رﺿﺎﻣﻨﺪي را‬
‫ﺑﻪ دﻟﻬﺎ ﺗﺰرﻳﻖ ﻧﻤﻮد؛ از اﻳﻨﺮو آﻧﺎن ﺑﻪ دردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در راه دﻋﻮت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ دﻳﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪116‬‬

‫ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬رﺳﻮل ﺧﺪا وﺟﻮدﺷﺎن را ﭼﻨﺎن ﺳﺮﺷﺎر از ﻳﻘﻴﻦ ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ و ﺗﻠﺦ ﻛﺎﻣﻴﻬﺎ را از ﻳﺎد ﺑﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درون و ﺿﻤﻴﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﺻﻴﻘﻞ داده و ﺑﺎ ﻧﻮر و‬
‫درﺧﺸﺶ ﺧﻮد ﺑﺼﻴﺮت آﻧﺎن را روﺷﻦ ﮔﺮداﻧﻴﺪه ﺑﻮد؛ آﻧﺎن را از ﺑﺎرﻫﺎي ﮔﺮان ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ‬
‫و ﺑﺖ ﭘﺮﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ دوش آﻧﺎن ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﺒﻚ دوش ﻧﻤﻮد و ﻃﻮﻗﻬﺎي ﺷﺮك‬
‫و ﮔﻤﺮاﻫﻲ را از ﮔﺮدﻧﺸﺎن ﺑﻴﺮون آورد؛ آﺗﺶ ﻛﻴﻨﻪ ورزي و دﺷﻤﻨﻲ را ﻛﻪ در ارواح‬
‫آﻧﺎن ﺷﻌﻠﻪ ور ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﺮ اﺣﺴﺎﺳﺎت‪،‬آب ﻳﻘﻴﻦ رﻳﺨﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن روح‬
‫و ﺗﻦ آﻧﺎن آرام ﮔﺮﻓﺖ و دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن آراﻣﺶ ﻳﺎﻓﺖ و ﺧﻮﻧﺴﺮد ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬ﻟﺬت زﻧﺪﮔﻲ‬
‫درﻛﻨﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻧﻴﺰ آراﻣﺶ در ﺟﻮار او‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ از ﺑﺎﺑﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ در آﺳﺘﺎن او و‬
‫اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ از ﺟﻬﺖ ﭘﻴﺮوي از او را درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﺻﺤﺎب
‪ ،‬ﻧﺠﺎت را در اﻃﺎﻋﺖ از‬
‫اواﻣﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺗﻮاﻧﮕﺮي را در اﻗﺘﺪا ﺑﻪ او ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊃∠∪ ‬ﺗﻮ را ﺟﺰ رﺣﻤﺘﻲ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن‬ ‫‪Ï =n ≈èy =ù 9jÏ πZ Ηu q‬‬
‫‪ϑ‬‬ ‫‪÷ ‘u ω‬‬
‫‪ )Î 7‬‬
‫™ ‪y ≈Ψs =ù‬‬
‫‪y ‘ö &r $! Βt ρu ‬‬

‫)‪5 Š‬‬
‫‪» 〈 ∩∈⊄∪ Ο‬و ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺗﻮ ﺑﻪ راﻫﻲ‬ ‫¡ ‪É Gt‬‬
‫‪ó Β– Þ‬‬
‫‪7 ¨u À‬‬
‫’ ‪Å‬‬
‫“ ‪4 <n )Î‬‬
‫‪ü ‰‬‬
‫‪Ï κ÷ Jy 9s 7‬‬
‫ﻧﻔﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ«‪y Ρ¯ )Î ρu  .‬‬

‫‪» 〈 Í‘θΨ– 9#$ ’<n )Î ÏM≈ϑ‬آﻧﺎن را از‬

‫‪y =è à‬‬
‫‪— 9#$ zΒiÏ Ογ‬‬
‫_ ‪ß‬‬
‫‚ ‪ã *Í‬‬
‫راﺳﺖ رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲ ﮔﺮدي«‪÷ ƒã  ..‬‬

‫{ ‪z↵‹hÍ ΒiÏ‬‬
‫] ‪W #$ ’ûÎ‬‬ ‫‪Ï !© #$ θu δ‬‬
‫‪y èy /t “%‬‬ ‫ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻮر و روﺷﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آورد«‪è  .‬‬

‫‪ΒÏ #( θΡç %.x β)Î ρu πs ϑ‬‬ ‫= ‪õ tÏ :ù #$ ρu‬‬

‫‪y 3‬‬ ‫‪Å 9ø #$ Ν‬‬
‫‪| ≈Gt 3‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ß ϑ‬‬
‫‪ß =kÏ èy ƒã ρu Ν‬‬
‫‪ö κÎ J.jÏ “u ƒã ρu µÏ GÏ ≈ƒt #u Ν‬‬
‫‪ö κÎ Jö =n ã‬‬
‫‪t #( θ=è F÷ ƒt Ν‬‬
‫‪ö κå ]÷ ΒiÏ ω‬‬
‫™‪Z θ‬‬
‫‪ß ‘u‬‬

‫≅ –‪» 〈 ∩⊄∪ & 7Î Β‬او‪ ،‬ذاﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن ﺑﻴﺴﻮادان‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي از ﺧﻮد‬
‫‪5 ≈=n Ê‬‬
‫≅ ‪| ’∀Å 9s‬‬
‫‪ã 6ö %s‬‬

‫آﻧﺎن ﻣﺒﻌﻮث ﻛﺮد ﻛﻪ آﻳﺎت ﺧﺪا را ﺑﺮ اﻳﺸﺎن ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ و آﻧﺎن را ﺗﺰﻛﻴﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫ﻛﺘﺎب و ﺣﻜﻤﺖ را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ آﻣﻮزد؛ ﮔﺮﭼﻪ ﻗﺒﻞ از آن در ﮔﻤﺮاﻫﻲ آﺷﻜﺎري ﺑﺴﺮ‬
‫‪117‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬و ﻃﻮﻗﻬﺎ و‬ ‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫≅ ‪ô Ρt %.x LÉ 9© #$‬‬
‫‪t M‬‬ ‫{ ‪ø‬‬
‫‪Ÿ ≈=n ñ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪F #$ ρu Ν‬‬ ‫‪è u À‬‬
‫‪ñ )Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Ζ÷ ã‬‬ ‫‪ß Ò‬‬
‫‪t ì‬‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺮدﻧﺪ«‪Ÿ ƒt ρu  .‬‬

‫‪(#θΖã Βt #u ‬‬ ‫زﻧﺠﻴﺮﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ ،‬از ﮔﺮدن آﻧﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ آورد«‪Ï !© #$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt  .‬‬
‫‪z ƒ%‬‬

‫‪» 〈 Νö 6‬ﻫﺮﮔﺎه ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش‪ ،‬ﺷﻤﺎ را‬

‫† ‪à ‹ŠÍ tø‬‬
‫‪ä $ϑ‬‬
‫‪y 9Ï Ν‬‬
‫‪ö .ä $ã‬‬
‫‪t Šy #Œs )Î Α‬‬
‫™‪É θ‬‬
‫! ‪ß *§ =9Ï ρu‬‬
‫‪¬ #( θ7ç Šf‬‬
‫™ ‪Å Gt‬‬
‫‪ó #$‬‬

‫‪;ο*u -‬‬
‫‪ø m‬‬
‫‪ã $-‬‬
‫© ‪x‬‬
‫’ ‪x‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ را زﻧﺪه ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ«‪t Λ÷ ä Ζ.ä ρu  .‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬

‫‹ ‪» 〈 $κp ]÷ ΒiÏ Ν.ä‬و ﺷﻤﺎ در ﻟﺒﻪ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﺟﻬﻨﻢ ﺑﻮدﻳﺪ؛ ﺷﻤﺎ را از آن ﻧﺠﺎت‬ ‫‪s Ρ'r ùs ‘Í $Ζ¨ 9#$ ‬‬
‫) ‪x‬‬ ‫‪z ΒiÏ‬‬

‫داد«‪.‬‬
‫اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻛﻨﺎر ﭘﻴﺸﻮا و اﻟﮕﻮي ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫واﻗﻌﺎً ﺣﻖ ﻫﻢ داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﺳﻌﺎدت ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺷﺎدﻣﺎن ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻘﻲ زﻣﺎﻧﻚ ﻫﻄّﺎل ﻣﻦ اﻟﺪ‪‬ﻳﻢ‬ ‫ﻳﺎ ﻟﻴﻠﺔ اﻟﺠـﺰع ﻫﻼ ﻋﺪت ﺛﺎﻧﻴﺔ‬

‫»اي ﺷﺐ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ! آﻳﺎ دوﺑﺎره ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮدي؟ زﻣﺎن ﺗﻮ را ﺑﺎراﻧﻲ ﺳﻴﻞ آﺳﺎ و ﻣﺪاوم‬
‫آﺑﻴﺎري ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫درود و ﺳﻼم ﺧﺪا ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رﺣﻤﺖ ﺑﺎد؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﻛﻪ ﻋﻘﻠﻬﺎ را از ﻃﻮﻗﻬﺎي اﻧﺤﺮاف‬
‫آزاد ﻛﺮد و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را از ﻣﻬﻠﻜﻪ ﻫﺎي ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﻧﺠﺎت داد‪ .‬ﺧﺪاﻳﺎ!از ﻳﺎران ﺑﺰرﮔﻮار ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎداش آﻧﭽﻪ در راه ﺗﻮ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ ،‬راﺿﻲ و ﺧﻮﺷﻨﻮد ﺑﺎش‪.‬‬

‫رﻧﺞ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ را از زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد دور ﺑﻴﻨﺪاز‪.‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ را ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ ﻳﻚ روال و ﺷﻴﻮه ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً ﺧﺴﺘﻪ و‬

‫رﻧﺠﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ؛ ﭼﻮن اﻧﺴﺎن ﺑﻄﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ از ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪118‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻬﺎ و ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ را ﻣﺘﻔﺎوت ﮔﺮداﻧﺪه و ﺧﻮردﻧﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻴﻬﺎ و آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎي‬

‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ؛ ﺷﺐ و روز‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﻫﻤﻮاره و ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎه و‬
‫ﺳﻔﻴﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺎ و ﺳﺮﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ و آﻓﺘﺎب و ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﺗﺮش‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت و ﺗﻨﻮع را در‬

‫‪» 〈 …µç Ρç ¨θu 9ø &r #‬از‬

‫> ’‪ì =Ï Ft ƒø Χ‬‬
‫‪Ò #u °‬‬ ‫‪y ΡÏ θÜ‬‬
‫‪Ÿ $γ‬‬ ‫‪ä /ç ‬‬
‫‪. ΒÏ l‬‬
‫† ‪ß *ã ƒø‬‬
‫ﻛﺘﺎب ﺧﻮدش ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪s  :‬‬

‫‪uö î‬‬
‫‪x ρu $κ\ :È ≈±‬‬
‫ﺷﻜﻤﻬﺎﻳﺸﺎن ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ اي ﺑﺎ رﻧﮕﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻳﺪ«‪t Ft Βã  ..‬‬

‫‪ì#=Ï Ft ƒø Χ’ *Ö ϑ‬‬
‫‪ô m‬‬
‫‪ã ρu Ù‬‬
‫‪Ö ‹/Î Š7 ‰‬‬ ‫‪ã Α‬‬
‫` ‪y‬‬ ‫‪É $6t f‬‬
‫‪Å 9ø #$ ‬‬
‫‪» 〈 µ7 7Î ≈±‬ﻫﻤﮕﻮن و ﻧﺎ ﻫﻤﮕﻮن«‪z ΒÏ ρu  ..‬‬
‫‪t Ft Βã‬‬

‫‪» 〈 $κp Ξç ¨θu 9ø &r‬و ﻛﻮﻫﻬﺎي ﺳﻔﻴﺪ و ﺳﺮخ ﻛﻪ رﻧﮕﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ دارﻧﺪ«‪F #$ y7=ù ?Ï ρu  ..‬‬
‫{ §‪ãΠ$ƒ‬‬

‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ ‬‬

‫¨ 〈 »و اﻳﻦ روزﻫﺎ را ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﮔﺮدش و ﭼﺮﺧﺶ‬ ‫‪t ÷ /t $γ‬‬
‫‪y 9ä ρÍ #‰‬‬
‫‪y Ρç‬‬

‫در ﻣﻲ آورﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ از ﺧﻮردن ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮراك ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻫﻤﻴﻦ‬

‫‪7 n‬‬
‫‪» 〈 ‰‬ﻣﺎ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﺮ ﻳﻚ ﻧﻮع‬ ‫‪Ï ¨ρu Θ‬‬
‫‪5 $èy Û‬‬
‫’ ‪s‬‬ ‫‪t u 9É Á‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫ﺧﻮراك را ﻣﻲ ﺧﻮردﻧﺪ‪ó Ρ¯ 9s  .‬‬

‫ﻏﺬا ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬

‫ﻣﺄﻣﻮن‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﻗﺮاﺋﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﮔﺎﻫﻲ اﻳﺴﺘﺎده و ﮔﺎﻫﻲ در ﺣﺎل راه رﻓﺘﻦ و‬

‫‪t ρu #ŠY θèã %è ρu $ϑ‬‬

‫‪4’?n ã‬‬ ‫! ‪V ≈Šu %Ï‬‬ ‫‹ ‪t ρ*ã .ä‬‬
‫‪© #$ β‬‬ ‫‪õ ƒt ‬‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻧﺴﺎن ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪Ï !© #$  .‬‬
‫‪t %‬‬

‫_ ‪» 〈 Νö γÎ /Î θΖã‬آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را در ﺣﺎل ﻧﺸﺴﺘﻪ و اﻳﺴﺘﺎده و ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮ اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻳﺎد‬

‫‪ã‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻧﺪﻛﻲ ﺗﺄﻣﻞ در ﻋﺒﺎدﺗﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﺗﻨﻮع و ﺗﺎزﮔﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ از اﻋﻤﺎل و‬
‫ﻋﺒﺎدات‪ ،‬ﻗﻠﺒﻲ و زﺑﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﺒﺎداﺗﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻧﻤﺎز‪ ،‬زﻛﺎت‪،‬‬
‫روزه‪ ،‬ﺣﺞ و ﺟﻬﺎد؛ ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدن‪ ،‬ﺑﻪ رﻛﻮع رﻓﺘﻦ و ﺳﺠﺪه ﻛﺮدن و ﻧﺸﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪119‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ راﺣﺖ و ﺑﺎﻧﺸﺎط ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺎر و‬
‫زﻧﺪﮔﻲ روزﻣﺮه اش ﺗﻨﻮع اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﻗﺮآن‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ‪ ،‬ﺳﻴﺮت‪ ،‬ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﻓﻘﻪ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ادﺑﻴﺎت و ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻪ را‬
‫در اوﻗﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺑﭙﺮدازد و‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از وﻗﺘﺶ را ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻛﺎر دﻳﮕﺮي ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻳﺪار دﻳﮕﺮان ﺑﺮود و ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل و‬
‫ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ از ﻣﻬﻤﺎﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮدازد و ﮔﺎﻫﻲ ورزش و ﺗﻔﺮﻳﺢ ﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﭼﺴﺖ‬
‫و ﭼﺎﺑﻚ و ﺳﺮﺣﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭼﻮن او ﺗﻨﻮع و ﺗﺎزﮔﻲ را دوﺳﺖ دارد‪.‬‬
‫و ﻣﺎ ﻣﻨﻬﻤـــــﺎ اﻻ أﻏــﺮ ﻣﺤـــﺠﻞ‬ ‫ﻟﻪ ﻓﻲ اﻟﻨﺪي واﻟﺒﺄس ﻳﻮﻣﺎن ﻋﺎﺷﻬﻤﺎ‬
‫»او‪ ،‬در اﺟﺘﻤﺎع و در ﺟﻨﮓ‪ ،‬دو روز دارد ﻛﻪ ﺳﭙﺮي ﻧﻤﻮده و در ﻫﺮ دو ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ‬
‫درﺧﺸﻴﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و ﻳﻮم ﻳﺼﺐ ّاﻟﻤﻮت و اﻟﺠﻴﺶ ﺟﻬﻔﻞ‬ ‫ﻓﻴﻮم ﻳﻐﻴﺚ اﻟﻨــﺎس ﻣﻦ ﻣـﺰن ﻛﻔـﺔ‬
‫»ﭘﺲ ﻳﻚ روز ﺑﺎ ﻛﻒ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم آب ﻣﻲ دﻫﺪ و روزي دﻳﮕﺮ ﻣﺮﮔﺒﺎر اﺳﺖ؛‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻟﺸﻜﺮ‪ ،‬اﻧﺒﻮه و زﻳﺎد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫اﺿﻄﺮاب و آﺷﻔﺘﮕﻲ را رﻫﺎ ﻛﻦ‪.‬‬

‫‪ô ¹‬‬
‫‪x ‘u ‰‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ 8‬آﻳﺎ‬ ‫‪| 7‬‬ ‫‪÷ u ³‬‬
‫‪y 9s y‬‬ ‫‪ô Σn Ο‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ó 9s &r  :‬‬

‫دﻟﺖ را ﮔﺸﺎده ﻧﮕﺮداﻧﺪه اﻳﻢ؟« ﺷﺮح ﺻﺪر‪ ،‬ﻫﺮ آن ﻛﺴﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺣﻖ را‬
‫‪ª!#$ y‬‬
‫‪y u °‬‬
‫‪Ÿ ϑ‬‬
‫ﺑﻪ دوش ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﻮر را دﻳﺪه و راه ﻫﺪاﻳﺖ را ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪y ùs &r  .‬‬

‫¡ ‪« #$ *Í .ø ŒÏ ΒiÏ Νκå 5æ θ=è %è πÏ ‹u‬‬

‫! 〈 »آﻳﺎ‬ ‫)≈ ‪Å‬‬
‫≅ ‪s =ù 9jÏ‬‬
‫’ ‪× ƒ÷ θu ùs 4 µÏ /nÎ ‘§ ΒiÏ ‘9 θΡç‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪ß ùs Ο‬‬
‫‪t θu γ‬‬ ‫™ ‪É ≈=n‬‬
‫∼ ‪ó‬‬
‫‪M 9Ï …νç ‘u ‰‬‬
‫‪ô ¹‬‬
‫|‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪120‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دل او را ﺑﻪ اﺳﻼم ﮔﺸﻮده و او ﺑﺮ ﻧﻮري از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻗﺮار‬

‫دارد؛ ﭘﺲ ﻫﻼك ﺑﺎد ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺳﺨﺖ اﺳﺖ و ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺧﺪا ﻧﺮم‬
‫ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد«‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﻖ‪ ،‬دﻟﻬﺎ را ﻣﻲ ﮔﺸﺎﻳﺪ و ﺑﺎﻃﻞ‪ ،‬دﻟﻬﺎ را ﺳﺨﺖ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪..‬‬

‫™ ‪É ≈=n‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ را‬ ‫∼ ‪ó‬‬
‫‪M 9Ï …νç ‘u ‰‬‬
‫‪ô ¹‬‬ ‫‪÷ u ³‬‬
‫‪| y‬‬ ‫‪ô „o …µç ƒt ‰‬‬
‫‪Ï γ‬‬
‫! ‪ô ƒt β&r‬‬
‫‪ª #$ ŠÏ *Í ƒã ϑ‬‬
‫‪y ùs ‬‬

‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬دل او را ﺑﺮاي اﺳﻼم ﻣﻲ ﮔﺸﺎﻳﺪ«‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻦ دﻳﻦ‪ ،‬ﻫﺪﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮد ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﺑﻪ آن ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬

‫! ‪» 〈 $Ψs èy Βt‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ«‪ ..‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﺎﻳﺖ و‬ ‫[‬

‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪)Î β‬‬
‫‪÷ “u tø B‬‬
‫‪r ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬

‫‪tΑ$%s ‬‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ اﻟﻬﻲ و ﻟﻄﻒ و ﻳﺎري او ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪Ï !© #$  :‬‬
‫‪t %‬‬

‫¡ ‪$Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫‪x #( θ9ä $%s ρu $ΖY ≈ϑ‬‬
‫‪y ƒ)Î Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è Šy #“u ùs Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è θö ±‬‬ ‫‪÷ $$ ùs Ν‬‬
‫‪t z‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫_ ‪ä 9s #( θèã Κu‬‬ ‫¨ ‪ô %s‬‬
‫‪y ‰‬‬ ‫‪} $Ζ¨ 9#$ β‬‬
‫¨ ‪¨ )Î‬‬
‫‪â $Ζ¨ 9#$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫‪ß 9s‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ 〈 »ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺮدﻣﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي )ﺟﻨﮓ ﺑﺎ( ﺷﻤﺎ‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫! ‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬
‫‪ª #$‬‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻤﺎن آﻧﻬﺎ اﻓﺰود و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪا ﻣﺎ را‬
‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و او ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ«‪ ..‬ﻛﻔﺎﻳﺖ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﺲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩∉⊆∪ tΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ !ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫‪ß 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ 7‬‬
‫‪y èy 7t ?¨ #$ ‬‬
‫! ‪Ç Βt ρu‬‬ ‫¡ ‪y 7ç‬‬
‫‪ª #$ 7‬‬ ‫‪ó m‬‬ ‫‪j <É Ζ¨ 9#$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt ‬‬
‫‪x ‬‬

‫و ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺗﻮ ﭘﻴﺮوي ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﻛﺎﻓﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪ ..‬ﻫﺮ ﻛﺲ در اﻳﻦ راه ﻗﺪم‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ را ﺑﺪﺳﺖ آورده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ß θϑ‬‬
‫‪» 〈 N‬و ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ زﻧﺪه اﺳﺖ و‬ ‫‪ß ƒt ω‬‬ ‫‘ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪Ÿ “%‬‬ ‫⇔ ‪cÇ‬‬
‫‪y 9ø #$ ’?n ã‬‬ ‫‪ö 2‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪ θu ?s ρu ‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻦ«‪ .‬ﻏﻴﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮان ﻣﺮده اﻧﺪ و زﻧﺪه ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﻓﻨﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد؛ ﺧﻮار و زﺑﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﻜﻮﻫﻤﻨﺪ و ﺗﻮاﻧﺎ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫‪121‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪£ ΒiÏ ,‬‬

‫‪$ϑ‬‬ ‫‪9 Šø Ê‬‬
‫‪| ’ûÎ 7‬‬
‫‪à ?s ω‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿ ρu Ο‬‬ ‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫‪÷ “u tø B‬‬
‫‪t β‬‬ ‫! ‪Ÿ ρu 4‬‬
‫‪r ω‬‬ ‫‪« $$ /Î ω‬‬
‫‪ )Î 8‬‬
‫‪x ã 9ö ¹‬‬
‫‪| $Βt ρu ö 9É ¹‬‬
‫‪ô #$ ρu ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊄∇∪ χ‬و‬ ‫¡ ‪θΖã‬‬
‫‪Å tø Χ’ Νδ‬‬
‫‪è ‬‬ ‫)‪Ï !© #$ ρ¨ #( θ‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪s ?¨ #$ ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ì‬‬
‫‪t %‬‬ ‫! ‪y Βt‬‬ ‫‪¨ )Î ∩⊇⊄∠∪ χ‬‬
‫‪© #$ β‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ρ*ã 6‬‬
‫‪à ϑ‬‬
‫‪ô ƒt‬‬

‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﻮرز‪ ،‬و ﺻﺒﺮ ﺗﻮ ﺟﺰ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮ آﻧﺎن اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش و از‬
‫ﻣﻜﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ورزﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮕﺪل ﻣﺒﺎش‪ .‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎران و ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻮ ﻛﺎرﻧﺪ«‪ ..‬ﻫﻤﺮاﻫﻲ وﻳﮋة ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎﻧﺶ‪ ،‬ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ﺣﻔﺎﻇﺖ‪،‬‬
‫ﻳﺎري و ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﺟﻬﺎد و ﺗﻘﻮاﻳﺸﺎن‪ .‬ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Ÿωρu  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊂∪ t ΖÏ ΒÏ σ÷ Β– ΟGç Ψ.ä β)Î β‬و ﺳﺴﺖ ﻣﺸﻮﻳﺪ و ﻏﻤﮕﻴﻦ‬
‫‪t θö =n ã‬‬
‫{ ‪ô‬‬ ‫‪ã Fç Ρ&r ρu #( θΡç “u tø B‬‬
‫‪F #$ Ν‬‬ ‫‪Ÿ ρu #( θΖã γ‬‬
‫‪r ω‬‬ ‫‪Î ?s‬‬

‫)≈ ‪öΝ.ä θ=è GÏ‬‬

‫‪s ƒã β)Î ρu ( ”Œ] &r ω‬‬
‫‪H )Î Ν‬‬
‫‪ö 2‬‬
‫‪à ρ• Ø‬‬
‫ﻧﮕﺮدﻳﺪ و ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺗﺮ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺑﻮد«‪Û ƒt 9s  ..‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇ ∪ χ‬آﻧﻬﺎ زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺟﺰ آزار ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ و‬ ‫‪ρã Ç‬‬
‫‪| Ζƒã ω‬‬ ‫{ ‪§ Oè ‘u $/t Šô‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬ ‫‪ã .ä θ9— θu ƒã‬‬
‫‪F #$ Ν‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻛﺎرزار ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻓﺮار ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭘﺸﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و ﺳﭙﺲ ﻳﺎري‬

‫‪〈 ∩⊄⊇∪ “Ö ƒ•Í ã‬‬ ‫! ‪; θÈ %s‬‬

‫“ ‪t‬‬ ‫[‬
‫‪© #$ χ‬‬ ‫’ ‪)Î 4‬‬
‫™ ‪þ ?Ì‬‬
‫‪ß ‘â ρu $O Ρt &r ‬‬
‫[‬ ‫‪t =Ï î‬‬
‫!{ ‪ø‬‬
‫= ‪ª #$‬‬
‫‪| Ft 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ«‪ ..‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺮر داﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻢ ﭼﻴﺮه ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬

‫‪tΠθö ƒt ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬

‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 Šu tu :ù #$ ’ûÎ #( θΖã Βt #u ‬‬
‫‪š‬‬ ‫™ ‪Ï !© #$ ρu $Ψs =n‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪ß ‘â ã Ç‬‬
‫ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ«‪Ý ΖΨs 9s $Ρ¯ )Î  ..‬‬

‫‪ß ≈γ‬‬
‫‪» 〈 ∩∈⊇∪ ‰‬ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﻮد و ﻣﺆﻣﻨﺎن را در زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ دﻧﻴﺎ و در روزي ﻛﻪ‬ ‫{ ‪ô‬‬
‫© ‪y‬‬ ‫)‪F #$ Πã θ‬‬
‫‪à ƒt‬‬

‫ﻣﺮدم ﺑﭙﺎ ﻣﻲ ﺧﻴﺰﻧﺪ )روز ﻗﻴﺎﻣﺖ (ﻳﺎري ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد«‪ ..‬اﻳﻦ‪ ،‬وﻋﺪه اﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻼف‬

‫‪ª!#$ çµ9%s θu ùs ∩⊆⊆∪ ÏŠ$6t èÏ 9ø $$ /Î 7Á‬‬

‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪Å /t ©!#$ [χ)Î 4 «!#$ ’<n )Î ü”*Í Βø &r ÞÚθcÈ ùs &é ρu  .‬‬

‫‪» 〈 #( ρ*ã 6‬وﻛﺎرم را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻲ ﺳﭙﺎرم؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن‬ ‫™ ‪Å $↔t ŠhÍ‬‬
‫‪x Βt $Βt V‬‬ ‫‪y‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪122‬‬

‫! ‪È≅.ª θu Gt Šu =ù ùs‬‬
‫‪« #$ ’?n ã‬‬
‫ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را از ﺑﺪﻳﻬﺎي ﻣﻜﺮﺷﺎن ﻧﺠﺎت داد«‪t ρu  ..‬‬

‫‪t θΨã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊄⊄∪ β‬و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪.‬‬ ‫‪ß 9ø #$‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮض ﻛﻦ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ روز زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؛ ﭘﺲ ﭼﺮا در اﻳﻦ‬
‫ﻳﻚ روز اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ و ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﻮي و ﻳﺎ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﮔﺮدي؟!‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﺻﺒﺢ ﻛﺮدي‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮم ﺷﺎم ﻣﺒﺎش و ﭼﻮن ﺷﺎم ﻛﺮدي‪،‬‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺻﺒﺢ ﻣﺒﺎش«‪.‬ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻘﻂ در ﺣﺪود ﻫﻤﻴﻦ اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻦ‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫ﻧﻴﺎور و از آﻳﻨﺪه ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﺒﺎش‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻟﻚ اﻟﺴﺎﻋﺔ اﻟﺘﻲ أﻧﺖ ﻓﻴﻬﺎ‬ ‫ﻣﺎ ﻣﻀﻲ ﻓﺎت واﻟﻤﺆﻣﻞ ﻏﻴﺐ‬
‫»آﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬رﻓﺖ و ﺗﻤﺎم ﺷﺪ و آﻧﭽﻪ اﻣﻴﺪ آن ﻣﻲ رود‪ ،‬در دﻧﻴﺎي ﻏﻴﺐ و ﭘﻨﻬﺎن‬
‫اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ ﻟﺤﻈﻪ اي ﻛﻪ در آن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬از آن ﺗﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻳﺎد آوردن آن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺸﺨﻮار ﻛﺮدن ﺑﻼﻫﺎ و‬
‫رﻧﺠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده و ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﺣﻤﺎﻗﺖ و‬
‫دﻳﻮاﻧﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ ﭼﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﭘﻞ ﻧﺮﺳﻴﺪه اي‪ ،‬از آن‬
‫ﻋﺒﻮر ﻣﻜﻦ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ در آﻣﺪن ﺣﻮادث و رﻧﺠﻬﺎ و ﻏﻤﻬﺎي آن ﺷﺘﺎب ﻣﻮرز ﺗﺎآﻧﻜﻪ آﻧﻬﺎ را‬
‫درﻳﺎﺑﻲ و ﺑﺎ آﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اي اﻧﺴﺎن! ﺗﻮ‪ ،‬ﺳﻪ روز داري؛ دﻳﺮوزت ﻛﻪ‬
‫رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻓﺮداﻳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ و اﻣﺮوزت‪ .‬ﭘﺲ در اﺳﺘﻔﺎده از اﻣﺮوز‪ ،‬ﺧﺪا را‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﺑﺪه‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﻤﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ و اﻣﺮوز و آﻳﻨﺪه را ﺑﺪوش ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟! ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲ آورد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن دردﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ راﺣﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟! در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻓﺴﻮس ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺳﻮدي ﻧﺪارد!‬
‫‪123‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫و ﻣﻌﻨﺎي اﻳﻨﻜﻪ »ﻫﺮﮔﺎه ﺻﺒﺢ ﻛﺮدي‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻏﺮوب ﻣﺒﺎش وﭼﻮن ﻏﺮوب ﻛﺮدي‪،‬‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺻﺒﺢ ﻣﺒﺎش«‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آرزوي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش و ﻫﻤﻮاره اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻓﺮارﺳﻴﺪن اﺟﻞ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻜﺶ و ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﻴﻚ اﻧﺠﺎم ﺑﺪه؛ ﺑﺎ ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازي ﺑﻪ آﻳﻨﺪه‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻣﺒﺎش و ﺗﻼﺷﻬﺎ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﺖ را ﺑﺮ اﻣﺮوز ﻣﺘﻤﺮﻛﺰ ﻛﻦ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻣﺮوز اﻫﺘﻤﺎم‬
‫ﺑﻮرز؛ اﻣﺮوز اﺧﻼق ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش؛ ﺑﻪ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺧﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎ و ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ و زﻳﺒﺎﻳﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻦ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ رﻗﻢ ﺧﻮرده و دﻓﺘﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﺧﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺑﺪان ﻛﻪ ﻏﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺗﻮ‪ ،‬ﭼﻴﺰي را ﭘﺲ و‬
‫ﭘﻴﺶ و اﺿﺎﻓﻪ و ﻛﻢ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻣﮕﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ ﻏﻢ ﺧﻮردن روزﮔﺎر را ﻣﺘﻮﻗﻒ ﮔﺮداﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬
‫را ﻧﮕﺎه داري‪ ،‬ﻋﻘﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺳﺎﻋﺖ را ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺪﻣﻬﺎﻳﺖ را ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﮕﺬاري‬
‫و آب رﻓﺘﻪ را ﺑﻪ ﺟﻮي ﺑﺮﮔﺮداﻧﻲ؟!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻏﻢ ﺧﻮردن ﻫﻤﭽﻮن ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻮا را ﺧﺮاب و آب را‬
‫آﻟﻮده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ رﻧﮓ آﺳﻤﺎن را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﮔﻠﻬﺎي ﻧﻮﺷﻜﻔﺘﻪ را در ﺑﺎغ زﻳﺒﺎ و‬
‫ﺳﺮﺳﺒﺰ‪ ،‬ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ زﻳﺮا ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﻮﻳﺒﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ از درﻳﺎ ﺟﺪا‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎز ﺑﻪ درﻳﺎ ﻣﻲ رﻳﺰد ﻳﺎ ﻫﻤﭽﻮن زﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ را ﺑﺎﻓﺘﻪ و رﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻨﺒﻪ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﺸﻚ ﺳﻮراﺧﻲ ﻣﻲ دﻣﺪ‪ ،‬و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه اي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮد روي آب ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪124‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻋﻤﺮ واﻗﻌﻲ ﺗﻮ‪ ،‬دوران ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و آﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻮﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫روزﻫﺎﻳﺖ را در اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺻﺮف ﻣﻜﻦ و ﺷﺒﻬﺎﻳﺖ را در ﻏﻢ و اﻧﺪوه از دﺳﺖ‬
‫ﻣﺪه و ﻟﺤﻈﻪ اي‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﺖ را درﻣﻴﺎن ﻏﻤﻬﺎ ﻧﮕﺬران و در ﺗﻠﻒ ﻛﺮدن زﻧﺪﮔﻴﺖ‬
‫زﻳﺎده روي ﻣﻜﻦ؛ ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺮاﻓﻜﺎران را دوﺳﺖ ﻧﻤﻲ دارد‪.‬‬

‫اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن ﭘﺮوردﮔﺎرت‪،‬‬

‫آﻣﺮزﮔﺎر و ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮاﺳﺖ‪.‬‬

‫آﻳﺎ اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ آراﻣﺶ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ و ﻏﻢ واﻧﺪوه ﺗﻮ را دور ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬

‫‪t #( θùè u  ‬‬

‫‪#’?n ã‬‬ ‫‪ó &r ‬‬ ‫“ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬ ‫≅ ‪y ŠÏ $7t èÏ ≈ƒt‬‬
‫ﺳﻌﺎدت را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮداﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ö %è *  :‬‬

‫‪â‘θ-‬‬
‫‪à ót 9ø #$ uθδ‬‬
‫‪è …µç Ρ¯ )Î 4 $è· ‹ΗÏ d‬‬ ‫‪z θΡç %‬‬
‫> ‪s‬‬ ‫‪— !#$ *ã -‬‬
‫! ‪Ï óø ƒt‬‬ ‫! ‪¨ )Î 4‬‬
‫‪© #$ β‬‬ ‫‪« #$ πÏ Ηu q‬‬
‫‪÷ ‘§ ΒÏ #( θÜ‬‬
‫) ‪ä Ζu‬‬
‫‪ø ?s ω‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬ ‫¡ ‪Î‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r‬‬

‫‪» 〈 ∩∈⊂∪ Λã m‬ﺑﮕﻮ اي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻮد زﻳﺎده روي ﻛﺮده اﻳﺪ! از رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫‪Ï *§ 9#$‬‬

‫ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪ .‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲ آﻣﺮزد و او‪،‬آﻣﺮزﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را )اي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ( ﺧﻄﺎب ﻛﺮد ﺗﺎ دل ﺷﻜﺴﺘﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‬
‫و ﺷﺎدﺷﺎن ﮔﺮداﻧﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﺳﺮاﻓﻜﺎران و زﻳﺎده روان ﺗﻌﺒﻴﺮ ﻛﺮد؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﮔﻨﺎﻫﺎن‬
‫و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت زﻳﺎدي ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﮔﻨﺎه ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ رﺣﻤﺖ او اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ از ﻧﺎاﻣﻴﺪي و ﻳﺄس از رﺣﻤﺖ و آﻣﺮزش‬
‫ﺧﻮد ﻧﻬﻲ ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ او‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪه را ﻣﻲ آﻣﺮزد؛ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را‬
‫در اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﺎ ﺿﻤﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ و ﺑﺎ اﻟﻒ و ﻻم ﻣﻌﺮﻓﻪ ﻛﻪ ﻛﻤﺎل‬
‫‪125‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪〈 Λã m‬‬
‫‪Ï *§ 9#$ ‘â θ-‬‬
‫‪à ót 9ø #$ θu δ‬‬
‫ﺻﻔﺖ را اﻗﺘﻀﺎﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪è …µç Ρ¯ )Î  :‬‬

‫»ﺑﻲ ﮔﻤﺎن او‪ ،‬آﻣﺮزﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪#Œs )Î ‬‬
‫‪š‬‬ ‫آﻳﺎ از اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﻟﻬﻲ اﺣﺴﺎس ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪Ï !© #$ ρu  :‬‬
‫‪%‬‬

‫‪ã*-‬‬
‫‪Ï óø ƒt Βt ρu Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‹ ‪Î /Î θΡç‬‬
‫‪ä 9Ï #( ρ*ã -‬‬
‫™ ‪x óø Gt‬‬
‫! ‪ó $$ ùs‬‬
‫‪© #$ #( ρ*ã .x Œs Ν‬‬
‫¡ ‪ö ηæ‬‬ ‫‪à Ρ&r #( θû ϑ‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ß =n ß‬‬
‫‪s ρ÷ &r πº ±‬‬ ‫‪Å ≈ùs #( θ=è èy ùs‬‬
‫‪t s‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊂∈∪ χ‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫‪ß =n è÷ ƒt Ν‬‬
‫‪θϑ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫’ ‪è ρu #( θ=è èy ùs $Βt‬‬ ‫‪t #( ρ• Ç‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪Å ƒã Ν‬‬
‫! ‪ö 9s ρu‬‬ ‫‪ )Î U‬‬
‫‪ª #$ ω‬‬ ‫‪š θΡç %‬‬
‫‪— !#$‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺎر زﺷﺘﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن ﺳﺘﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و‬
‫ﺑﺮاي ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﻮد آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻃﻠﺒﻨﺪ و ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲ آﻣﺮزد و‬
‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎل داﻧﺎﻳﻲ اﺻﺮار ﻧﻤﻲ ورزﻧﺪ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Βt ρu  :‬‬

‫‪V Šm‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇⊃∪ $ϑ‬و ﻫﺮ‬ ‫‪Ï ‘§ #‘Y θ-‬‬
‫‪à î‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫‪Ï f‬‬
‫‪© #$ ‰‬‬ ‫! ‪Å ƒt‬‬
‫‪© #$ *Í -‬‬
‫¡ ‪Ï óø Gt‬‬
‫‪ó „o Ο‬‬
‫¡ ‪¢ Oè …µç‬‬ ‫‪ø Ρt Ν‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ö =Ï à‬‬
‫™ ‪ø ƒt ρ÷ &r #¹ θû‬‬
‫≅ ‪ß‬‬
‫‪ö ϑ‬‬
‫‪y è÷ ƒt‬‬

‫ﻛﺲ ﻛﺎر ﺑﺪي اﻧﺠﺎم دﻫﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺧﻮدش ﺳﺘﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺳﭙﺲ از ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزش‬
‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را آﻣﺮزﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ«‪.‬‬

‫‪$Βt *u ←Í $! 6t 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪#( θ6ç ⊥Ï Ft gø B‬‬
‫آﻳﺎ از اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻟﻬﻲ ﺷﺎدﻣﺎن ﻧﻤﻲ ﮔﺮدي ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪r β)Î  :‬‬

‫‪V ƒ*Í .x ξ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊇∪ $ϑ‬اﮔﺮ از‬ ‫‪W z‬‬ ‫‪ô Β– Ν6‬‬
‫‪y ‰‬‬ ‫‪à =ù z‬‬
‫‪½ ‰‬‬
‫‪ô Ρç ρu Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫™ ‪ä ?Ï $↔t ‹hÍ‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪ä Ψã‬‬
‫‪t *ö -‬‬
‫‪eÏ 3‬‬
‫‪s Ρç µç Ψ÷ ã‬‬ ‫‪t θö κp ]÷ ?è‬‬
‫‪t β‬‬

‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ از آن ﻧﻬﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﺎﻳﺘﺎن را ﻣﻲ زداﻳﻴﻢ و ﺷﻤﺎ را‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﻮﺑﻲ وارد ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻴﻢ«‪.‬‬

‫‪(#ρ*ã -‬‬
‫™ ‪x óø Gt‬‬
‫‪ó $$ ùs 8‬‬
‫_ !‪x ρâ $‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫¡ ‪ß‬‬ ‫‪à Ρ&r #( θû ϑ‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ß =n ß‬‬
‫‪¤ Œ)Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫و اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ß Ρ¯ &r θö 9s ρu  :‬‬

‫‪V Šm‬‬
‫‪» 〈 ∩∉⊆∪ $ϑ‬و اﮔﺮ آﻧﻬﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﺮ‬ ‫! ‪Ï ‘§ $/\ #θ§ ?s‬‬ ‫` ‪ß‬‬
‫‪© #$ #( ρ‰‬‬ ‫™‪ã θ‬‬
‫‪y θu 9s Α‬‬ ‫‪ß *§ 9#$ Ο‬‬
‫‪Þ γ‬‬
‫‪ß 9s *u -‬‬
‫™ ‪x óø Gt‬‬
‫! ‪ó #$ ρu‬‬
‫‪© #$‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪126‬‬

‫ﺧﻮد ﺳﺘﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﺗﻮ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و از ﺧﺪا آﻣﺮزش ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻃﻠﺐ‬
‫آﻣﺮزش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ«‪.‬‬

‫‪§ΝOè $s‬‬
‫‪[ =Ï ≈¹‬‬ ‫‪Ÿ ΗÏ å‬‬
‫≅ |‬ ‫‪x ρu ‬‬
‫> ‪z Βt #u ρu‬‬ ‫‪y 9jÏ ‘Ö $-‬‬
‫‪z $?s ϑ‬‬ ‫و ﻓﺮﻣﻮده اﻟﻬﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪¤ ót 9s ’ΤoÏ )Î ρu  :‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊄∇∩ 〈 »و ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺲ آﻣﺮزﻧﺪه ﻫﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬ ‫‪÷ #$‬‬
‫‪y Ft δ‬‬

‫اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورد و ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ راﻫﻴﺎب ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﺮا ﺑﻴﺎﻣﺮز‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻮرد داوود ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪،‬‬

‫‪7 $↔t Βt ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∈∪ U‬ﭘﺲ‬ ‫‪ó m‬‬
‫¡ ‪z‬‬ ‫’ ‪ã ρu‬‬
‫‪4 ∀s 9ø “â 9s $Ρt ‰‬‬ ‫‪Ï …&ã !s β‬‬
‫‪y Ζã‬‬ ‫‪¨ )Î ρu ( 7‬‬
‫‪y 9Ï ¨Œs …µç 9s $Ρt *ö -‬‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪x ót ùs  :‬‬

‫آن اﺷﺘﺒﺎه او را ﺑﺨﺸﻴﺪﻳﻢ و او ﻧﺰد ﻣﺎ ﻣﻘﺮب اﺳﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﻴﻜﻲ دارد«‪.‬‬

‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ! ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬رﺣﻤﺖ و آﻣﺮزش‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻪ ﺗﺜﻠﻴﺚ )ﺳﻪ ﺧﺪا( ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺮﺿﻪ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬

‫‪×µ≈9s )Î ω‬‬
‫‪H )Î µ> ≈9s )Î ‬‬
‫] ‪ô ΒÏ $Βt ρu ¢ π7 Ws ≈=n Or‬‬
‫! ‪ß 9Ï $Or‬‬ ‫[‬
‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪)Î #( θû 9ä $%s ‬‬ ‫‪Ï !© #$ *u -‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪x 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫) ‪ô‬‬
‫‪‰‬‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪s 9©  :‬‬

‫‪íΟŠ9Ï &r U‬‬

‫‹‪ë #‬‬
‫‪x ã‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪t Ο‬‬ ‫‪ß Ψ÷ ΒÏ #( ρ*ã -‬‬
‫‪x .x ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ ‬‬
‫‪%‬‬ ‫¡ ‪£‬‬
‫‪¡ ϑ‬‬
‫‪y ‹u 9s χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫)‪θ9ä θ‬‬
‫‪à ƒt $ϑ‬‬
‫‪£ ã‬‬ ‫‪ß Gt ⊥ƒt Ο‬‬
‫‪t #( θγ‬‬ ‫‪ó 9© β)Î ρu 4 ‰‬‬
‫‪Ó n‬‬
‫‪Ï ¨ρu‬‬

‫‪Ò ‹m‬‬
‫‪)» 〈 ∩∠⊆∪ Ο‬ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن(‬ ‫‪Ï ‘§ ‘Ö θ-‬‬
‫‪à î‬‬ ‫‪ª #$ ρu 4 …µç Ρt ρ*ã -‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫¡ ‪Ï óø Gt‬‬
‫! ‪ó „o ρu‬‬
‫‪« #$ ’<n )Î χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θ/ç θGç ƒt ξ‬‬
‫∪⊂∠∩ ‪Ÿ ùs &r‬‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﻮﻣﻴﻦ ﺳﻪ ﺗﺎﺳﺖ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﺟﺰ ﺧﺪاي ﻳﮕﺎﻧﻪ‪.‬‬
‫و اﮔﺮ آﻧﻬﺎ از آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻧﻴﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮان را ﻋﺬاب دردﻧﺎﻛﻲ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬آﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و از او آﻣﺮزش ﻧﻤﻲ ﻃﻠﺒﻨﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺮزﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪127‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم! ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﻲ و ﺑﻪ ﻣﻦ اﻣﻴﺪ ﺑﺒﻨﺪي‪ ،‬ﺗﻮ را ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﮔﻨﺎه‬
‫ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻣﻲ آﻣﺮزم و ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارم‪ .‬اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم! اﮔﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﭘﺮي آﺳﻤﺎن‬
‫ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﻣﻲ آﻣﺮزم و ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارم‪ .‬اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم! اﮔﺮ ﺑﻪ ﭘﺮي زﻣﻴﻦ ﺑﺎ ﮔﻨﺎه ﺑﻴﺎﻳﻲ و‬
‫در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﻣﻦ رو ﺑﺮو ﺷﻮي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﭼﻴﺰي را ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻜﺮده اي‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﭘﺮي زﻣﻴﻦ‬
‫ﺑﺎ آﻣﺮزش ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﻢ آﻣﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه دﺳﺖ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را ﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ ﺗﺎ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎري ﻛﻪ در روز ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و روزﻫﻨﮕﺎم‬
‫دﺳﺘﺶ را ﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ ﺗﺎ ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺷﺐ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ و ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ از‬
‫ﻣﻐﺮب ﻃﻠﻮع ﻛﻨﺪ )ﻳﻌﻨﻲ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻓﺮا رﺳﺪ(«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻗﺪﺳﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ! ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺷﺐ وروز ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ و ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲ آﻣﺮزم؛ ﭘﺲ از ﻣﻦ آﻣﺮزش ﺑﻄﻠﺒﻴﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را‬
‫ﺑﺒﺨﺸﺎﻳﻢ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ذاﺗﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫ﺷﻤﺎ ﮔﻨﺎه ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را از ﻣﻴﺎن ﻣﻲ ﺑﺮد و ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲ آورد ﻛﻪ ﮔﻨﺎه‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزش ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻲ آﻣﺮزد«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ذاﺗﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬از ﭼﻴﺰي‬
‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻢ ﻛﻪ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ از ﮔﻨﺎه اﺳﺖ و آن‪ ،‬ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﺧﻄﺎﻛﺎر ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺧﻄﺎﻛﺎران‪،‬‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪128‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪)» :‬ﻓﺮدي را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ ﻛﻪ(‬
‫آب و ﻏﺬاﻳﺶ را ﺑﺮ ﺷﺘﺮي ﮔﺬاﺷﺖ و ﺷﺘﺮش را در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﮔﻢ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي آن‬
‫ﭘﺮداﺧﺖ؛ آﻧﮕﺎه از ﻳﺎﻓﺘﻦ آن ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﮔﺸﺖ و ﺧﻮاﺑﻴﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻴﺪار ﺷﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﺘﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻي ﺳﺮش اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ از ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺗﻮ ﺑﻨﺪه ام ﻫﺴﺘﻲ و ﻣﻦ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ .‬از ﺷﺪت ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ اﺷﺘﺒﺎه ﻛﺮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﺗﻮﺑﻪ ﺑﻨﺪه اش‪ ،‬از ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻓﺮدي ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺑﻨﺪه اي ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺷﺪ؛‬
‫آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﮔﻨﺎﻫﻢ را ﺑﻴﺎﻣﺮز‪ .‬ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻧﻤﻲ آﻣﺮزد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻨﺎﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﮔﻨﺎﻫﻢ را ﺑﻴﺎﻣﺮز؛ ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻧﻤﻲ آﻣﺮزد؛ ﺳﭙﺲ ﮔﻨﺎﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﮔﻨﺎﻫﻢ را‬
‫ﺑﻴﺎﻣﺮز؛ ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻧﻤﻲ آﻣﺮزد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﺮد‪ ،‬آﻧﮕﺎه‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﮔﻨﺎﻫﻢ را ﺑﺒﺨﺶ؛ ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻧﻤﻲ آﻣﺮزد‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻨﺪه ام داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎري دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎﻫﺎن‬
‫ﻣﺆاﺧﺬه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻨﺪه ام ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻜﻨﺪ«‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺎ‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﻨﺪه ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻃﻠﺒﺪ و از ﮔﻨﺎه ﺧﻮد ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻦ او را‬
‫ﻣﻲ آﻣﺮزم‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻃﺒﻖ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎور ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و ﭘﻴﺮوان‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺪاﻳﺖ اﺳﺖ؛ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺟﺰ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و‬
‫‪129‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪þ’ûÎ ω‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬

‫‪Ÿ ρu Ú‬‬ ‫‪F #$ ’ûÎ π7 6t ŠÁ‬‬
‫‪Å Β– ΒÏ z>$¹‬‬
‫اﺟﺎزه و ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲ اﻓﺘﺪ‪| &r $! Βt .‬‬

‫¡ ‪» 〈 ∩⊄⊄∪ Ö‬ﻫﻴﭻ‬

‫! ‪Å „o‬‬
‫‪« #$ ’?n ã‬‬ ‫‪y 9Ï ¨Œs β‬‬
‫‪t 7‬‬ ‫‪¨ )Î 4 $! δ‬‬
‫≅ ‪y &r u 9ö Ρ¯ β&r‬‬
‫= ‪È 6ö %s ΒiÏ‬‬
‫‪5 ≈Gt 2‬‬
‫‪Å‬‬ ‫‪’ûÎ ω‬‬
‫‪ )Î Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r‬‬

‫ﺑﻼﻳﻲ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ و ﺧﻮدﺗﺎن ﻧﻤﻲ رﺳﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻗﺒﻞ از آﻣﺪن‪ ،‬در ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺛﺒﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ؛‬
‫ﺑﻲ ﮔﻤﺎن اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ آﺳﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∪ ‘9 ‰‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﺑﻪ اﻧﺪازه آﻓﺮﻳﺪه اﻳﻢ«‪.‬‬ ‫) ‪s /Î µç ≈Ψs‬‬

‫) ‪y‬‬ ‫‪ø =n z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‪¨ .ä $Ρ¯ )Î ‬‬
‫≅ ‪x‬‬

‫‪ħ-‬‬
‫{‪à Ρ‬‬ ‫{ ‪É ¨θu Βø‬‬
‫‪F #$ ρu Α‬‬ ‫‪z ΒiÏ È‬‬
‫‪F #$ ‬‬ ‫) <‬
‫‪ø Ρt ρu í‬‬
‫‪Æ θf‬‬
‫∃ ‪à 9ø #$ ρu‬‬
‫‪Å θö ƒs :ù #$ ‬‬
‫‪z ΒiÏ & ‬‬
‫´ ‪ó‬‬
‫‪y /Î Ν3‬‬
‫‪ä Ρ¯ θu =è 7ö Ψs 9s ρu ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∈∈∪ ‬و ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﭼﻴﺰي از ﺗﺮس و ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﻛﻢ و‬ ‫‪Î 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ *Í ±‬‬
‫‪eÏ 0o ρu 3 N‬‬
‫‪Ï ¨*u ϑ‬‬
‫‪y W¨ 9#$ ρu‬‬

‫ﻛﺎﺳﺘﻲ در اﻣﻮال و ﺟﺎﻧﻬﺎ و ﺛﻤﺮات ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﻴﻢ و ﺑﺮدﺑﺎران را ﻣﮋده ﺑﺪه«‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻛﺎر ﻣﺆﻣﻦ ﭼﻪ زﻳﺒﺎ و ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ اﺳﺖ! ﻛﺎر او‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪ اش‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺮ اوﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﻣﺆﻣﻦ اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را ﻧﺪارد؛ اﮔﺮ ﺧﻮﺷﻲ ﺑﻪ او دﺳﺖ‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﻣﻲ ﮔﺰارد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ اوﺳﺖ و اﮔﺮ زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎري ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺮ او ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪»:‬ﻫﺮﮔﺎه ﭼﻴﺰي درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﻮدي‪ ،‬از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاه و ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻲ از ﺧﺪا ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاه و ﺑﺪان ﻛﻪ اﮔﺮ‬
‫ﺗﻤﺎم اﻣﺖ‪ ،‬ﮔﺮد ﻫﻢ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺳﻮدي ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻓﺎﻳﺪه اي ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﺎﻧﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻮ ﻣﻘﺮر ﻛﺮده و ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ و اﮔﺮ ﻫﻤﻪ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ زﻳﺎﻧﻲ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ ﻣﻘﺮر ﻧﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ؛ ﻗﻠﻤﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻛﺎﻏﺬﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺸﻜﻴﺪه اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺑﺪان آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮده‬
‫ﻛﻪ از ﺗﻮ ﺧﻄﺎ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺮﺳﺪ؛ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻧﻴﺰ ﭼﻨﺎن ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪130‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اي اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه! ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﻮ‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ )و ﺑﺎ آن ﻣﻮاﺟﻪ ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ(‪ ،‬ﻗﻠﻢ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺑﺮاي آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻓﺎﻳﺪه‬
‫ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻜﻮش و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاه و ﻧﺎﺗﻮان ﻣﺒﺎش و ﻧﮕﻮ‪ :‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﻲ ﺷﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻮده و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي‬
‫را ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫از ﺷﻴﺦ اﻻﺳﻼم اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ رﺣﻤﻪ اﷲ در ﻣﻮرد ﮔﻨﺎه ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﺑﻨﺪه‬
‫اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬آري‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﻜﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﻮد و ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺷﻜﺴﺘﻪ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪@°‬‬ ‫© ‪è ρu $↔Z ‹ø‬‬

‫‪Ÿ θu δ‬‬ ‫‪x #( θ6™ s‬‬
‫‪Å ?è β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬ ‫‪t ρu ( Ν‬‬
‫‪| ã‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪à 9© Ö ö z‬‬ ‫© ‪è ρu $↔Z ‹ø‬‬
‫‪y θu δ‬‬ ‫‪è *u 3‬‬
‫‪x #( θδ‬‬ ‫‪õ ?s β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬
‫‪| ã‬‬
‫‪t ρu ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊇∉∪ χ‬و ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰي را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ و ﺣﺎل‬ ‫‪ß =n è÷ ?s ω‬‬
‫‪θϑ‬‬ ‫‪ó Fç Ρ&r ρu Ν‬‬
‫‪Ÿ Ο‬‬ ‫! ‪ã =n è÷ ƒt‬‬
‫‪ª #$ ρu 3 Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫©‪ä 9‬‬

‫آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﺷﻤﺎﺳﺖ و ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰي را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺿﺮر ﺷﻤﺎﺳﺖ‪ .‬و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ داﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮي اﻟﻤﻘﺎدﻳﺮ ﻋﻠﻲ ﻏﺮز اﻹﺑﺮ‬ ‫ﻫﻲ اﻟﻤﻘﺎدﻳـﺮ ﻓﻠﻤﻨﻲ أو ﻓـﺬر‬
‫»اﻳﻦ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺮا ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻦ ﻳﺎ ﻣﺮا واﮔﺬار ﻛﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻫﺮ ﺻﻮرت‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪﻧﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪131‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺮ ﻃﺮف ﺷﺪن رﻧﺞ و اﻧﺪوه ﺑﺎش‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺗﺮﻣﺬي‪ ،‬آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن‬
‫رﻧﺞ و ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫) ‪5 ƒ*Í‬‬
‫= ∪⊇∇∩ 〈 »آﻳﺎ ﺻﺒﺢ ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ«؟‬ ‫‪s /Î x‬‬
‫‪ß 6ö Á‬‬
‫§ ‪j 9#$‬‬
‫‪} Šø 9s &r ‬‬

‫ﻃﻠﻮع ﺳﭙﻴﺪه دم ﺑﺮاي رﻧﺠﺪﻳﺪﮔﺎن آﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺻﺒﺢ اﻣﻴﺪ و ﻓﺮج از راه‬
‫ﻣﻲ رﺳﺪ و ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻏﻢ و اﻧﺪوه را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﺳﺎزد؛ ﺑﻪ ﺻﺒﺢ و ﺳﭙﻴﺪه دم ﺑﻨﮕﺮ و ﻣﻨﺘﻈﺮ‬
‫ﺑﺎش ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺸﻜﻞ ﮔﺸﺎ‪ ،‬ﮔﺮه از ﻣﺸﻜﻠﺖ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ‪ .‬ﻋﺮﺑﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪» :‬وﻗﺘﻲ‬
‫رﻳﺴﻤﺎن‪ ،‬ﺳﺨﺖ و ﺳﻔﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪.‬ﻳﻌﻨﻲ وﻗﺘﻲ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺤﺮاﻧﻲ و ﺑﻐﺮﻧﺞ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن رﻧﺞ و ﻣﺸﻜﻞ و رﻫﺎﻳﻲ از ﺑﺤﺮان ﺑﺎش‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‬

‫_ ·*‪» 〈 ∩∈∪ #‬ﻫﺮ ﻛﺲ از‬

‫‪ô &r …ÿ &ã !s Ν‬‬
‫‪ö à‬‬
‫™ ‪Ï è÷ ƒã ρu µÏ ?Ï $↔t ‹hÍ‬‬
‫‪y µç Ζ÷ ã‬‬
‫‪t *ö -‬‬
‫‪eÏ 3‬‬
‫! ‪s ƒã‬‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪È G− ƒt Βt ρu  :‬‬
‫‪© #$ ,‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻬﺮاﺳﺪ و ﺗﻘﻮاي اﻟﻬﻲ ﭘﻴﺸﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺎرش را آﺳﺎن ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﺮﺑﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫ﺛﻢ ﻳﺬﻫﺒﻦ و ﻻ ﻳﺠﻨّﻪ‬ ‫اﻟﻐﻤﺮات ﺛﻢ ﻳﻨﺠﻠﻴﻨّﻪ‬
‫»ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻲ روﻧﺪ و او را دﻳﻮاﻧﻪ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﺰد ﮔﻤﺎن ﺑﻨﺪه ام ﻫﺴﺘﻢ؛ ﭘﺲ ﻫﺮ ﮔﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬در ﺑﺎره ام داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫‪Βt ‬‬ ‫‪dÅ Ζã ùs $Ρt ã Ç‬‬

‫‪z f‬‬ ‫‪ó Ρt Μ‬‬
‫‪ô δ‬‬
‫_ !‪è u $‬‬
‫‹ ‪y #( θ/ç‬‬
‫‪É 2‬‬
‫‪à‬‬ ‫‪ô %s Ν‬‬
‫‪‰‬‬ ‫‪ö κå Ξ® &r #( θû Ζ‘ ß‬‬ ‫™ ‪ã‬‬
‫≅ ‪s ρu‬‬ ‫§ ‪ß *” 9#$‬‬
‫™ ‪} t↔‹ø Ft‬‬
‫‪ó #$ #Œs )Î ‬‬
‫‪# L® m‬‬
‫‪x ‬‬

‫‪» 〈 â $! ±‬ﺗﺎ آﻧﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ و ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ دروﻏﮕﻮ ﻗﺮار داده‬
‫‪t Σ°‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪132‬‬

‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﮕﺎه ﻳﺎري ﻣﺎ ﺑﻪ ﺳﺮاغ آﻧﻬﺎ آﻣﺪ و آﻧﮕﺎه ﻫﺮ ﻛﺲ را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺠﺎت‬

‫ﻣﻲ دﻫﻴﻢ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩∉∪ #[ £‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺳﺨﺘﻲ آﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ô „ç Î £‬‬
‫‪ô èã 9ø #$ ì‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬
‫‪y Βt β‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮ دو آﺳﺎﻧﻲ ﭼﻴﺮه ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﻫﻢ اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ را ﺣﺪﻳﺚ داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∪ #*X Βø &r 7‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫‪y 9Ï ¨Œs ‰‬‬
‫^ ‪y è÷ /t‬‬
‫‪ß ‰‬‬
‫† ‪Ï tø‬‬
‫! ‪ä‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪¨ èy 9s  :‬‬
‫≅ ‪© #$‬‬

‫ﺑﻌﺪ از آن ﻛﺎري ﺗﺎزه اﻳﺠﺎد ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫! ‪Ò ƒ*Í %s‬‬
‫= ∪⊆⊇⊄∩ 〈 »آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ! ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻳﺎري ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪ó Σn β‬‬
‫‪« #$ u Ç‬‬ ‫‪¨ )Î ω‬‬
‫‪I &r ‬‬

‫¡ ‪» 〈 ∩∈∉∪ t ΖÏ‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ‬

‫‪Å s‬‬
‫‪ó ϑ‬‬
‫∅ ‪ß 9ø #$‬‬
‫‪š‬‬ ‫= ‪ΒiÏ‬‬
‫! ‪Ò ƒ*Í %s‬‬
‫‪« #$ M‬‬ ‫‪÷ ‘u β‬‬
‫‪| Ηu q‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬

‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ‪»:‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﭘﻴﺮوزي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ و ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل اﻧﺪوه و ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬راه ﺣﻞ و ﺑﺮون رﻓﺖ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺄﻗﺮب اﻷﻣﺮ أدﻧﺎه إﻟﻲ اﻟﻔﺮج‬ ‫إذا ﺗﻀﺎﻳﻖ أﻣﺮ ﻓﺎﻧﺘﻈﺮ ﻓﺮﺟﺎ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺎري‪ ،‬ﺳﺨﺖ و دﺷﻮار ﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ راه ﺣﻞ و ﺑﺮ ﻃﺮف ﺷﺪن ﻣﺸﻜﻞ‬
‫ﺑﺎش؛ ﭼﻮن ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ راه ﺣﻞ و رﻫﺎﻳﻲ‪ ،‬دﺷﻮار ﺷﺪن ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻗـﺪ ﻟﺞ ﻣـﻦ ﻣـﺎء اﻟﻌﻴـﻮن ﻟـﺠﻮج‬ ‫وإﻧﻲ ﺣﺒﺴﺖ اﻟﻨﻔﺲ ﺑﻌﺪ اﺑﻦ ﻋﻨﺒﺲ‬
‫»ﺑﻌﺪ از اﺑﻦ ﻋﺒﺲ ﺧﻮدم را ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻢ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻣﻮاج ﺧﺮوﺷﺎن آب ﭼﺸﻤﻪ ﻫﺎ‬
‫ﺳﺮ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪133‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫و ﻟـﻠـﺸﺮ ﺑـﻌﺪ اﻟﻨـﺎزﻻت ﻓـﺮوج‬ ‫ﻟﻴـﻔﺮح ﺻﺐ أو ﻟـﻴﺴﺘـﺎء ﺣـﺎﺳﺪ‬

‫»ﺗﺎ دﻟﺒﺎﺧﺘﻪ اي ﺷﺎدﻣﺎن ﺷﻮد ﻳﺎ ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮزي ﻧﺎراﺣﺖ ﮔﺮدد؛ و ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻲ ﺷﺆون ﺗﻜـﻮن أو ﻻ ﺗﻜﻮن‬ ‫ﺳﻬــﺮت أﻋﻴﻦ و ﻧﺎﻣﺖ ﻋﻴـﻮن‬
‫»ﺧﻮاب از ﺑﺮﺧﻲ ﭼﺸﻤﻬﺎ ﭘﺮﻳﺪه و ﭼﺸﻤﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻠﻚ روي ﻫﻢ ﻧﻬﺎده و در‬
‫ﺧﻮاب ﻓﺮو رﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺶ‬
‫ﻧﻤﻲ آﻳﺪ«‪.‬‬
‫ـــﻼﻧـﻚ اﻟﻬـﻤــﻮم ﺟﻨــﻮن‬ ‫ﻓــﺪع اﻟﻬـﻢ ﻣﺎ اﺳﺘﻄﻌﺖ ﻓﺤﻤـ‬
‫»ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه را رﻫﺎ ﻛﻦ؛ ﭼﻮن ﺑﺮ دوش ﻛﺸﻴﺪن‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬دﻳﻮاﻧﮕﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ـﺲ ﺳﻴﻜﻔﻴﻚ ﻓﻲ ﻏﺪ ﻣﺎ ﻳﻜﻮن‬ ‫إن رﺑﺎ ﻛﻔﺎك ﻣﺎ ﻛﺎن ﺑﺎﻷﻣﺴـ‬

‫»ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﭘﺮوردﮔﺎري ﻛﻪ ﺗﻮ را در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت دﻳﺮوز ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺮد‪ ،‬در ﺑﺎرﺑﺮ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻓﺮدا ﻧﻴﺰ ﺗﻮ را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻻ ﺗﻨﺎﻣـﻦ إﻻ ﺧـﺎﻟﻲ اﻟﺒـﺎل‬ ‫دع اﻟﻤﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺠﺮي ﻓﻲ أﻋﻨﺘﻬﺎ‬
‫»ﺑﮕﺬار ﻣﻘﺪرات در ﻣﺤﻞ ﺧﻮد ﺟﺎري ﺷﻮﻧﺪ و آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺨﻮاب«‪.‬‬
‫ﻳﻐﻴﺮ اﷲ ﻣﻦ ﺣﺎل إﻟـﻲ ﺣـﺎل‬ ‫ﻣﺎ ﺑﻴﻦ ﻏﻤﻀﺔ ﻋﻴﻦ واﻧﺘﺒﺎﻫﺘﻬﺎ‬
‫»در ﻳﻚ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﻫﻢ زدن‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دﻧﻴﺎ را از ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﻲ دﻳﮕﺮ ﺗﻐﻴﻴﺮ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪134‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﻪ اﻧﺪوﺧﺘﻪ اي و ﻛﺎﺧﻬﺎي ﻣﺠﻠﻞ و ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺳﺮﺳﺒﺰت‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫وﺟﻮد ﻏﻢ و اﻧﺪوه وﻧﺎاﻣﻴﺪي ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاﻳﺖ ﺳﺒﺐ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺣﺴﺮت‬
‫و ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻓﺰود‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ زﻳﺮا اﮔﺮ ﻏﻢ و اﻧﺪوه را در دﻟﺖ ﺟﺎي دﻫﻲ و ﭼﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﺴﺘﺮش‬
‫ﺑﮕﺮداﻧﻲ و اﻋﻀﺎﻳﺖ را ﺑﺮاي آن ﭘﻬﻦ ﻛﻨﻲ و ﺑﺎ ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد آن را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬داروﻫﺎي‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎي ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬ﺗﻮ را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ و راﺣﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دﻋﺎ ﻛﺮدن داري و ﻣﻲ داﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺧﻮد را ﺑﻪ آﺳﺘﺎن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺪاﺧﺖ و ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎ ﺑﻪ درﮔﺎه ﭘﺎدﺷﺎه ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬اﻇﻬﺎر‬
‫درﻣﺎﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‪ .‬وﻗﺘﻲ ﭘﺎس اﺧﻴﺮ ﺷﺐ را در اﺧﺘﻴﺎر داري و از ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﻣﺎﻟﻴﺪن ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﻬﺎ در ﺳﺠﺪه‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻦ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در آﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻏﻬﺎي ﭘﺮﮔﻞ و زﻳﺒﺎ را ﻛﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع درﺧﺘﻲ در آن ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ آﻓﺮﻳﺪه و‬
‫درﺧﺘﺎن ﺧﺮﻣﺎ را ﻛﻪ داراي ﺧﻮﺷﻪ ﻫﺎي روي ﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ و ردﻳﻒ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺧﻠﻖ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ ﺳﺘﺎرﮔﺎن درﺧﺸﺎن و ﺟﻨﮕﻠﻬﺎ و رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻮﺳﺖ! اﻣﺎ ﺗﻮ ﻏﻢ ﻣﻲ ﺧﻮري و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮي؟!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﺗﻮ آب ﮔﻮارا و زﻻل ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻲ‪ ،‬ﻫﻮاي آزاد اﺳﺘﻨﺸﺎق ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ روي ﭘﺎﻫﺎﻳﺖ راه ﻣﻲ روي و در ﺷﺒﻬﺎ ﺑﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻲ آرام ﻓﺮو ﻣﻲ روي‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﺑﻪ ﻛﺜﺮت از ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزش ﺑﺨﻮاه؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرت آﻣﺮزﻧﺪه‬

‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫‪/3‬‬ ‫‪t u $! ϑ‬‬ ‫≅ ‪¡ 9#$‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫™ ‪È‬‬
‫‪Å *ö ƒã ∩⊇⊃∪ #‘Y $-‬‬
‫‪¤ î‬‬
‫‪x χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪%.x …µç Ρ¯ )Î Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä /− ‘u #( ρ*ã -‬‬
‫™ ‪Ï óø Ft‬‬
‫‪ó #$ M‬‬
‫) ‪à =ù‬‬
‫اﺳﺖ‪à ùs  .‬‬
‫‪135‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪〈 ∩⊇⊄∪ #*X ≈κp Ξ÷ &r /ö 3‬‬

‫† ‪ä 9© ≅èy gø‬‬ ‫_ ¨‪; ≈Ζ‬‬
‫‪s ρu M‬‬ ‫‪y /ö 3‬‬
‫† ‪ä 9© ≅èy gø‬‬ ‫‪t ΖÏ /t ρu Α‬‬
‫‪s ρu ‬‬ ‫‪5 ¨θu Βø 'r /Î /.ä Šô ‰‬‬
‫‪Ï ϑ‬‬
‫‪ô ƒã ρu ∩⊇⊇∪ #‘Y #‘u ‰‬‬
‫‪ô ΒiÏ‬‬

‫»ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬از ﭘﺮوردﮔﺎﻧﺘﺎن ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻛﻨﻴﺪ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن او‪ ،‬ﺑﺲ آﻣﺮزﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬آﺳﻤﺎن‬
‫را ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺑﺎراﻧﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪان ﻳﺎري ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﺎﻏﻬﺎﻳﻲ ﭘﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﻲ آورد و رودﺑﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬
‫زﻳﺎد ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻛﻦ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ و آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺮدي و روزيِ‬

‫‪ä è÷ GnÏ ϑ‬‬

‫‪Ν3‬‬ ‫‪y ƒã µÏ ‹ø 9s )Î #( θû /ç θ?è Ν‬‬
‫‪§ Oè /ö 3‬‬
‫‪ä /− ‘u #( ρ*ã -‬‬
‫™ ‪Ï óø Ft‬‬
‫‪ó #$ β‬‬
‫ﺣﻼل و ﻓﺮزﻧﺪان ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‪È &r ρu  .‬‬

‫‪» 〈 …&ã #s Ò‬و اﻳﻨﻜﻪ از‬

‫≅ ‪ô ùs‬‬
‫‪5 Ò‬‬
‫≅ ‪ô ùs “ŒÏ‬‬
‫‪¨ .ä N‬‬
‫¡ ‪Ï σ÷ ƒã ρu ‘Κw‬‬
‫≅ –‪| Β‬‬
‫_ ‪5‬‬ ‫¡ ·‪# <n )Î $Ζ‬‬
‫’ ‪y &r‬‬ ‫¨‪x $è· ≈Gt Β‬‬
‫‪| m‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﺎﻻي‬
‫ﻧﻴﻚ ﺧﻮاﻫﺪ داد و ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﺷﻤﺎ را ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻓﻀﻠﻲ‪ ،‬ﻓﻀﻞ و‬
‫ﻟﻄﻒ ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬زﻳﺎد اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮ ﻣﺸﻜﻞ و اﻧﺪوه‬
‫او را رﻓﻊ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ او راه ﺑﺮون رﻓﺘﻲ از ﻫﺮ ﺑﺤﺮان و ﺗﻨﮕﻨﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺪ اﻻﺳﺘﻐﻔﺎر را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺨﻮان؛ اﻳﻦ دﻋﺎ در ﺑﺨﺎري آﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬اﻟﻠﻬﻢ‪ ‬أﻧﺖ رﺑﻲ ﻻ‬
‫إﻟﻪ إﻻ أﻧﺖ‪ ،‬ﺧﻠﻘﺘﻨﻲ و أﻧﺎ ﻋﺒﺪك و أﻧﺎ ﻋﻠﻲ ﻋﻬﺪك و وﻋﺪك ﻣﺎ اﺳﺘﻄﻌﺖ أﻋﻮذﺑﻚ‬
‫ﻣﻦ ﺷﺮ ﻣﺎ ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬أﺑﻮءﻟﻚ ﺑﻨﻌﻤﺘﻚ ﻋﻠﻲ‪ ‬و أﺑﻮء ﺑﺬﻧﺒﻲ ﻓﺎﻏﻔﺮﻟﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻧﻪ ﻻ ﻳﻐﻔﺮ اﻟﺬﻧﻮب‬
‫إﻻ أﻧﺖ(‪» .‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ!ﺗﻮ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻲ؛ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮدي ﺑﻪ ﺣﻘﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﺮا‬
‫آﻓﺮﻳﺪه اي و ﻣﻦ ﺑﻨﺪه ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ و ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﺮ ﭘﻴﻤﺎن و وﻋﺪه ات ﭘﺎﻳﺒﻨﺪم؛ از‬
‫ﺷﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﺮده ام‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم‪ .‬ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ داده اي‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ روي‬
‫ﻣﻲ آورم و ﺑﺎ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ ﻣﻲ آﻳﻢ؛ ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﻴﺎﻣﺮز‪ ،‬ﭼﻮن ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ ﺗﻮ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن راﻧﻤﻲ آﻣﺮزد«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪136‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﻫﻤﻮاره ﺧﺪا را ﻳﺎد ﻛﻦ‪.‬‬

‫) ‪Ü θ=è‬‬
‫> ∪∇⊄∩ 〈 »ﻫﺎن! ﺑﺎ ﻳﺎد‬ ‫‪à 9ø #$ ‬‬
‫‪’ ⌡È ϑ‬‬ ‫! ‪ô ?s‬‬
‫‪y Ü‬‬ ‫‪« #$ *Í 2‬‬
‫‹ ‪ò‬‬
‫‪É /Î ω‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Ÿ &r  :‬‬

‫ﺧﺪا دﻟﻬﺎ آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ«‪.‬‬

‫و ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» 〈 Νö .ä *ö .ä Œø &r ’þ ΤÏ ρ*ã .ä Œø $$ ùs  :‬ﻣﺮا ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬

‫‪Ï ¨*u 2‬‬

‫‪» 〈 N‬و ﻣﺮدان و زﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را زﻳﺎد ﻳﺎد‬ ‫‪Å ¨%‬‬
‫! ‪© !#$ ρu #[ VÏ .x‬‬
‫‪© #$ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪*Í 2‬‬
‫‪Å ¨%‬‬
‫‪© !#$ ρu ‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪¸ ‹¹‬‬
‫‪〈 ∩⊆⊄∪ ξ‬‬ ‫‪Ï &r ρu οZ *u 3‬‬
‫‪õ /ç νç θs‬‬
‫™ ‪ß 7mÎ‬‬
‫! ‪y ρu ∩⊆⊇∪ #[ VÏ .x #*X .ø ŒÏ‬‬
‫‪© #$ #( ρVÞ 0è Œø #$ #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï !© #$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt ‬‬
‫‪t %‬‬

‫»اي ﻣﻮﻣﻨﺎن! ﺧﺪاوﻧﺪ را زﻳﺎد ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ و ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﺎن و ﺷﺎﻣﮕﺎﻫﺎن او را ﺑﻪ ﭘﺎﻛﻲ ﺳﺘﺎﻳﺶ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪« #$ *Í 2‬‬
‫! 〈 »اي‬ ‫‪ò ŒÏ ã‬‬ ‫‪ö 2‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪à ‰‬‬
‫‪ß ≈9s ρ÷ &r ω‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪I ρu Ν‬‬ ‫‪ä 9ä ¨θu Βø &r /ö 3‬‬
‫‪ä γ‬‬
‫‪Î =ù ?è ω‬‬
‫‪Ÿ #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï !© #$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt ‬‬
‫‪t %‬‬

‫ﻣﺆﻣﻨﺎن! اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺘﺎن‪ ،‬ﺷﻤﺎ را از ذﻛﺮ ﺧﺪا ﻏﺎﻓﻞ ﻧﮕﺮداﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪Å Σn #Œs )Î 7‬‬

‫¡‪| Š‬‬
‫‪» 〈 M‬و ﻫﺮﮔﺎه ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدي‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرت را ﻳﺎد ﻛﻦ«‪.‬‬ ‫‪y /− ‘§ *.ä Œø #$ ρu ‬‬

‫‪Ï θf‬‬
‫‪〈 ∩⊆∪ Θ‬‬ ‫‪à Ζ‘ 9#$ *u ≈/t Šô )Î ρu µç s‬‬
‫¡ ‪ó 7mÎ‬‬ ‫‪È ‹ø 9© #$ ‬‬
‫≅ ‪| ùs‬‬ ‫)‪z ΒÏ ρu ∩⊆∇∪ Πã θ‬‬
‫‪à ?s ‬‬ ‫‪Ï 7‬‬
‫‪t m‬‬ ‫‪y /nÎ ‘u ‰‬‬
‫‪Ï Κ÷ tu 2‬‬
‫‪¿ x‬‬
‫™ ‪ô 7mÎ‬‬
‫‪y ρu ‬‬

‫»و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﻴﺰي‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ ،‬او را ﺑﻪ ﭘﺎﻛﻲ ﻳﺎد ﻛﻦ و در ﺷﺐ‬
‫و ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺮوب ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪ ،‬او را ﺑﻪ ﭘﺎﻛﻲ ﻳﺎد ﻧﻤﺎ«‪.‬‬

‫‪öΝ3‬‬
‫‪ä =¯ èy 9© #[ WÏ 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪© #$ #( ρ*ã 2‬‬
‫!‬ ‫‪à Œø #$ ρu #( θFç 6ç Oø $$ ùs πZ ⁄t ùÏ Ο‬‬
‫)‪ó Gç Š‬‬
‫‪É 9s #Œs )Î #( θû Ζã Βt #u ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ $γ‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪y ƒ• 'r ≈¯ ƒt ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∈∪ χ‬اي ﻣﺆﻣﻨﺎن! ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻲ روﺑﺮو ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪار و ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم‬ ‫‪ß =Ï -‬‬
‫‪θs‬‬ ‫‪ø ?è‬‬

‫ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﻮﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪137‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺜﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﻳﺎد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺜﺎل زﻧﺪه و ﻣﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺧﻠﻮت ﮔﺰﻳﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻲ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ«‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺮدان و زﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را زﻳﺎد ﻳﺎد‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ را از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻋﻤﺎﻟﺘﺎن و ﭘﺎﻛﻴﺰه ﺗﺮﻳﻦ آن‬
‫ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن آﮔﺎه ﻛﻨﻢ؛ از ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن از اﻧﻔﺎق ﻧﻘﺮه و ﻃﻼ و از روﺑﺮو ﺷﺪن‬
‫ﺑﺎ دﺷﻤﻦ و زدن ﮔﺮدن دﺷﻤﻦ و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﮔﺮدن ﺷﻤﺎ را ﺑﺰﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«؟‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا! ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آن ﻋﻤﻞ‪ ،‬ذﻛﺮ ﺧﺪاﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدي ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا!‬
‫واﺟﺒﺎت و دﺳﺘﻮرات اﺳﻼﻣﻲ زﻳﺎدﻧﺪ و ﻣﻦ ﭘﻴﺮ ﺷﺪه ام؛ ﻣﺮا ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻦ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪان ﭼﻨﮓ ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﻤﻮاره زﺑﺎﻧﺖ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺧﺪا ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و از رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﺒﺎش‪.‬‬

‫‪t ρ*ã -‬‬

‫‪» 〈 ∩∇∠∪ β‬و ﺟﺰ ﻛﺎﻓﺮان ﻛﺴﻲ‬ ‫‪Ï ≈3‬‬
‫) ‪s 9ø #$ Πã θö‬‬
‫‪s 9ø #$ ω‬‬
‫! ‪ )Î‬‬ ‫§ ‪Ç ρ÷ ‘§ ΒÏ‬‬
‫‪« #$ y‬‬ ‫‪ß ↔t ƒ÷ $( ƒt ω‬‬
‫‪Ÿ …µç Ρ¯ )Î ‬‬

‫از رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫‪» 〈 $Ρt ã Ç‬ﺗﺎ‬

‫‪ó Ρt Μ‬‬
‫‪ô δ‬‬
‫_ !‪è u $‬‬
‫‹ ‪y #( θ/ç‬‬
‫‪É 2‬‬
‫‪à‬‬ ‫‪ô %s Ν‬‬
‫‪‰‬‬ ‫‪ö κå Ξ® &r #( θû Ζ‘ ß‬‬ ‫™ ‪ã‬‬
‫≅ ‪s ρu‬‬ ‫™ ‪ß *” 9#$ }§↔t ‹ø Ft‬‬
‫‪ó #$ #Œs )Î ‬‬
‫‪# L® m‬‬
‫‪x ‬‬

‫اﻳﻨﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻳﺎري ﻣﺎ ﺳﺮ‬
‫رﺳﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪138‬‬

‫‪» 〈 ∩∇∇∪ t ΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬و او را از اﻧﺪوه ﻧﺠﺎت‬

‫√‪ß 9ø #$ ‬‬
‫‪Å GΡç 7‬‬
‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪x .x ρu 4 Ο‬‬
‫‪dÉ ót 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ µç ≈Ψs ‹ø g¯ Υ‬‬
‫‪w ρu ‬‬

‫دادﻳﻢ و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﻴﻢ«‪.‬‬

‫‪z’?Ì Gç /ö #$ 7‬‬
‫‪y 9Ï $Ζu δ‬‬
‫‪è ∩⊇⊃∪ $O Ρt θΖã à‬‬
‫! ‪— 9#$‬‬
‫‪« $$ /Î β‬‬
‫‪t θΖ‘ à‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Ý ?s ρu  :‬‬

‫‪Y ƒ‰‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇∪ #‰‬و درﺑﺎره ﺧﺪا ﮔﻤﺎﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺮدﻳﺪ؛ در آﻧﺠﺎ‬ ‫© ‪Ï‬‬ ‫‪Z #“u 9ø —Î #( θ9ä “Í 9ø —ã ρu χ‬‬
‫‪x ω‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪θΖã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$‬‬

‫ﻣﺆﻣﻨﺎن آزﻣﻮده ﮔﺸﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﻜﺎن داده ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﻫﺮ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺪ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺒﺨﺶ‪.‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﺻﺪد اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ از ﻣﺮدم اﺳﺖ ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن دﻟﺶ‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺧﺸﻢ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و از دﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻬﺎي ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ‬
‫ﻣﻲ ﭘﺮدازد؛ او‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻬﺎ را از ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﮔﻮﺷﺖ‪ ،‬ﺧﻮن‪ ،‬اﻋﺼﺎب و از آراﻣﺶ و ﺳﻌﺎدت و‬
‫ﺳﺮور ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻫﻢ ﺧﻮدش ﺿﺮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪Ï à‬‬
‫‪tϑ‬‬ ‫‪Ï ≈6‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻼج ﻋﺼﺒﺎﻧﻴﺖ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺸﺎن داده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪x 9ø #$ ρu  :‬‬

‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ ‬‬

‫¨ 〈 »آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻓﺮو ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و از ﻣﺮدم‬ ‫‪Ç ã‬‬ ‫‪t ùÏ $èy 9ø #$ ρu á‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪x ‹ø ót 9ø #$‬‬

‫‪Çã‬‬ ‫‪ó *Í ã‬‬

‫‪t Ú‬‬ ‫∃ ‪ô &r ρu‬‬
‫‪Å ^ó èã 9ø $$ /Î Vó ∆ß &ù ρu θu -‬‬
‫‹ ‪ø èy 9ø #$‬‬
‫{ ‪É‬‬
‫درﮔﺬر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪è  :‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ ‬ﻋﻔﻮ وﮔﺬﺷﺖ را در ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ و ﻣﻌﺮوف اﻣﺮ ﻛﻦ و از‬ ‫‪=Ï γ‬‬
‫‪Î ≈gp :ù #$‬‬

‫‪y7Ζu ?÷ /t “%‬‬
‫‪Ï !© #$ #Œs *Î ùs ‬‬
‫¡ ‪ß‬‬ ‫‘ ‪ô &r‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪Ï LÉ 9© $$ /Î ì‬‬
‫‪} δ‬‬ ‫ﺟﺎﻫﻼن روي ﺑﮕﺮدان«‪ .‬ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ô ùs Šô #$  :‬‬

‫‪Ò Šϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂⊆∪ Ο‬ﺑﺎ ﺷﻴﻮه اي ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻦ؛ آﻧﮕﺎه‬ ‫‪Ï m‬‬ ‫‪; <Í ρu …µç Ρ¯ (r .x ο× ρu ¨‰‬‬
‫’ ‪x‬‬ ‫‪t …µç Ζu ?÷ /t ρu‬‬
‫‪y ã‬‬

‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﻮ و او دﺷﻤﻨﻲ ﺑﻮده‪،‬ﮔﻮﻳﺎ دوﺳﺘﻲ ﺻﻤﻴﻤﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪139‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ از دﺳﺖ داده اي‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﺗﻮ‬

‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي زﻳﺎدي داري‪.‬‬

‫در ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺑﺰرگ و ﻓﺮاوان ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ و او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﺳﭙﺎس‬
‫ﺑﮕﺰار و ﺑﺪان ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي او‪ ،‬ﺗﻮ را از ﻫﺮ ﺳﻮ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫‪» 〈 $! δ‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺸﻤﺎرﻳﺪ‪،‬‬ ‫‪Ý tø B‬‬

‫‪y θÁ‬‬ ‫‪é ω‬‬
‫! ‪Ÿ‬‬
‫‪« #$ M‬‬ ‫‪y è÷ ΡÏ #( ρ‰‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫‪‘ èã ?s β)Î ρu ‬‬

‫‪Zο*u γ‬‬
‫‪Î ≈ß‬‬
‫‪s …µç ϑ‬‬
‫‪y èy ΡÏ Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫( ‪t‬‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺸﻤﺎرﻳﺪ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ó &r ρu  :‬‬
‫™ ‪x 7t‬‬

‫‪» 〈 πZ Ζu Û‬و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮي و ﺑﺎﻃﻨﻲ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ«‪$Βt ρu  .‬‬
‫‪Ï $/t ρu‬‬

‫‪« #$ ‬‬
‫! 〈 »ﻫﺮ ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻛﻪ دارﻳﺪ‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪Ï ùs π7 ϑ‬‬
‫‪z ϑ‬‬ ‫‪y è÷ ΡoÏ ΒiÏ Ν3‬‬
‫‪ä /Î‬‬

‫‪≅èy gø Υ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه اش را ﺑﻪ اﻋﺘﺮاف ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﺶ وا ﻣﻲ دارد و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ó 9s &r  :‬‬
‫‪w Ο‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ È ø ‰‬آﻳﺎ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن دو‬ ‫‪ô Ζ¨ 9#$ µç ≈Ψs ƒ÷ ‰‬‬
‫‪y f‬‬ ‫‪y δ‬‬ ‫‪É‬‬
‫‪y ρu ∩∪ ‬‬ ‫‪÷ Gt -‬‬ ‫¡‪x ρu $ΡZ $‬‬
‫© ‪x‬‬ ‫‪| 9Ï ρu ∩∇∪ ‬‬
‫‪È ÷ Ζu Šø ã‬‬
‫©! ‪t …&ã‬‬

‫ﭼﺸﻢ و زﺑﺎن و دو ﻟﺐ ﻗﺮار ﻧﺪاده اﻳﻢ و آﻳﺎ راه ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ را ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن ﻧﺪاده اﻳﻢ؟«‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ؛ ﻧﻌﻤﺖ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪،‬‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﺷﻨﻮاﻳﻲ و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬دﺳﺘﻬﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻫﺎ‪ ،‬آب و ﻫﻮا و ﻏﺬا‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫اﻟﻬﻲ ﻳﻌﻨﻲ اﺳﻼم اﺳﺖ‪ .‬آﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮي ﮔﻮﺷﻬﺎﻳﺖ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﻔﺮوﺷﻲ؟ آﻳﺎ‬
‫ﭘﺎﻫﺎﻳﺖ را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟ آﻳﺎ ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮي ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ دﺳﺘﺎﻧﺖ‬
‫ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﺑﮕﻴﺮي؟ آﻳﺎ ﻗﻠﺐ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن دﻻر ﻣﻲ دﻫﻲ؟ ﭼﻪ ﺛﺮوت و‬
‫داراﻳﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ داري و ﺷﻜﺮ آن را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻤﻲ آوري!!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪140‬‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﺑﻲ ارزش‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت را ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آن را رﺷﺪ و ﭘﺮورش ﻣﻲ دﻫﺪ‪،‬‬

‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺪﻫﻲ؛ ﭘﺲ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﺑﻠﻨﺪﻫﻤ‪‬ﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺟﻬﺎن آﺧﺮت ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن در ﺗﻮﺻﻴﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﺮادراﻧﺶ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ‬
‫ﻓﻜﺮ ﻛﻦ و ﺑﺮاي آن ﻏﻢ ﺑﺨﻮر و آن روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ و اﻳﺴﺘﺎدن در ﭘﻴﺸﮕﺎه اوﺳﺖ‬

‫{‪〈 ∩⊇∇∪ π× Šu ùÏ %‬‬ ‫‪ó 3‬‬

‫‪s Ο‬‬ ‫’ ‪ä ΖΒÏ‬‬
‫‪4 ∀s ƒø B‬‬
‫‪r ω‬‬
‫‪Ÿ β‬‬ ‫‹ ‪à *u è÷ ?è‬‬
‫‪t θÊ‬‬ ‫و ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي آﺧﺮت ﺧﻮد ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ‪7 ×Í Βt θö ƒt  .‬‬

‫»در آن روز )ﺑﺮاي ﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎب در ﭘﻴﺸﮕﺎه ﺧﺪا( ﻋﺮﺿﻪ )و ﺣﺎﺿﺮ( ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ و‬
‫ﭼﻴﺰي از ﻛﺎرﻫﺎﻳﺘﺎن ﭘﻨﻬﺎن ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم ﻏﻤﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ و ﻓﺮوﺗﺮ از آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ارزش ﻏﻤﺨﻮارﮔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ ﻓﻜﺮ و‬
‫اﻧﺪوه اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﭼﻴﺴﺖ و ﭼﻪ ارزﺷﻲ دارد؟ ﺷﻐﻠﻬﺎ و ﭘﺴﺘﻬﺎي اﻳﻦ دﻧﻴﺎ‪ ،‬رﻳﺎل‪ ،‬ﻃﻼ و‬
‫ﻧﻘﺮه اش‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان‪ ،‬اﻣﻮال‪ ،‬ﻣﻘﺎم و ﺷﻬﺮت و ﻛﺎﺧﻬﺎ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫¦ ‪öΝκå‬‬
‫‪ß -‬‬
‫‪à Ρ&r Ν‬‬
‫‪ö κå J÷ ϑ‬‬
‫‪£ δ‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬در ﺗﻮﺻﻴﻒ دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻨﺎﻓﻖ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪y &r  :‬‬

‫‪» 〈 ,dÈ s‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺧﻮدﺷﺎن ﻣﻬﻢ اﺳﺖ و درﺑﺎره ﺧﺪا ﮔﻤﺎﻧﻬﺎي‬

‫‪y 9ø #$ u ö î‬‬ ‫‪« $$ /Î χ‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪θΖ‘ à‬‬
‫‪Ý ƒt‬‬

‫ﻧﺎدرﺳﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ آﻧﻬﺎ ﺧﻮدﺷﺎن و ﺷﻜﻤﻬﺎ و ﻟﺬﺗﻬﺎﻳﺸﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮﮔﺰ ﻫﻤﺘﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪي ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ زﻳﺮ درﺧﺖ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن از ﻣﺮدم ﺟﺪا ﺷﺪه و‬
‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﺘﺮش ﻣﻲ ﮔﺸﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻳﺎﻓﺘﻦ ﺷﺘﺮم‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻦ از ﺑﻴﻌﺖ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ آﻣﺮزﻳﺪه ﺷﺪﻳﺪ ﺟﺰ ﺻﺎﺣﺐ ﺷﺘﺮ ﺳﺮخ ﻣﻮ«‪.‬‬
‫‪141‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺧﻴﻠﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲ داد؛ ﭘﺲ ﺑﻪ ﻳﺎراﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم‬

‫‪〈 #*v m‬‬ ‫© ‘‬

‫‪x ‰‬‬ ‫‪z Ζ¨ γ‬‬
‫‪x &r Ο‬‬ ‫≅ ‪y ‘â $Ρt‬‬
‫_ ‪y‬‬ ‫ﮔﺮﻣﺎ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد ﺑﻴﺮون ﻧﺮوﻳﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ö %è  :‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬آﺗﺶ دوزخ‪ ،‬ﮔﺮﻣﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪» 〈 û _iÉ GÏ -ø ?s ω‬ﺑﻪ ﻣﻦ اﺟﺎزه ﻣﺎﻧﺪن ﺑﺪه و ﻣﺮا‬

‫‹‪Ÿ ρu ’<kÍ β‬‬
‫و ﻣﻨﺎﻓﻘﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﻔﺖ‪x cø #$  :‬‬

‫‪ÏπΖu G÷ -‬‬
‫‪Ï 9ø #$ ’ûÎ ω‬‬
‫دﭼﺎر ﻓﺘﻨﻪ ﻣﮕﺮدان«‪ .‬او‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺧﻮدش ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪Ÿ &r  :‬‬

‫) ‪ä‬‬
‫‪» 〈 #( θÜ‬آﻧﻬﺎ در ﻓﺘﻨﻪ اﻓﺘﺎده اﻧﺪ«‪.‬‬ ‫™ ‪s‬‬
‫‪y‬‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن دﻳﮕﺮي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن اﻣﻮال و ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎﻳﺸﺎن ﻣﻬﻢ ﺑﻮد و در ﻓﻜﺮ آﻧﻬﺎ‬

‫‪» 〈 $Ρt θ=è δ‬ﻣﺎ را اﻣﻮال و ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل‬

‫© ‪÷ &r ρu $Ζu 9ä ¨θu Βø &r $! Ζu F÷ =n ót‬‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪x  .‬‬

‫ﻛﺮد«‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻜﺮﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﭘﺎاﻓﺘﺎده و ﺑﻲ ارزﺷﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ و ﺑﻲ ارزش‬
‫ﺑﻪ آن ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ؛ اﻣﺎ اﺻﺤﺎب ﺑﺰرﮔﻮار
ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻓﻀﻞ و رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﻧﺎراﺣﺘﻲ را دور ﺑﻴﻨﺪاز‬

‫راﺣﺖ ﺑﻮدن ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﻏﻔﻠﺖ اوﺳﺖ؛ ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري ﻛﺸﻨﺪه اي اﺳﺖ و اﻓﺮاد‬
‫ﺑﻴﻜﺎر ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ و اﻓﺴﺮده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﻴﺎل ﭘﺮدازي و‬
‫ﺷﺎﻳﻌﻪ ﭘﺮاﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺘﺸﺎن از اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﺗﻬﻲ و ﺧﺎﻟﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻜﺎﻧﻲ ﺑﺪه و ﻛﺎر ﻛﻦ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎ‪ ،‬ﻗﺮآن ﺑﺨﻮان‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺑﮕﻮي‪ ،‬ﺑﻨﻮﻳﺲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫دﻳﺪار ﻛﺴﻲ ﺑﺮو‪ ،‬از وﻗﺖ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻦ و ﻳﻚ دﻗﻴﻘﻪ را ﺑﻪ ﺑﻴﻜﺎري ﻣﮕﺬران‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪142‬‬

‫ﺑﻴﻜﺎر ﺷﻮي‪ ،‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه و وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎ و ﺧﻴﺎﻻت ﺑﻪ ﺗﻮ راه ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻴﺪاﻧﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺎزﻳﻬﺎي ﺷﻴﻄﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدي‪.‬‬

‫از ﻗﺪرﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او‬

‫ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮده اي‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﺒﺎش‬

‫ﺗﻮ ﻛﻪ ﭘﺎداش ﺧﻮد را از ﺧﺪا ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي رﺿﺎﻣﻨﺪي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻧﺠﺎم ﺑﺪه و از ﻫﻴﭽﻜﺲ اﻧﺘﻈﺎر ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري و ﺗﺸﻜﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدي و دﻳﺪي ﻛﻪ او‪ ،‬ﻓﺮدي ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ و ﻗﺪرﻧﺸﻨﺎس اﺳﺖ و ﻧﻴﻜﻲ ات را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻛﺮده‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻲ ﺧﻴﺎل ﺑﺎش و ﭘﺎداش ﺧﻮد را از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاه‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫‪» 〈 $ΡZ ¨θu Ê‬ﻓﻀﻞ و‬

‫! ‪ô ‘Í ρu‬‬ ‫‪z ΒiÏ ξ‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫‪W Ò‬‬
‫‪ô ùs β‬‬
‫ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬در ﺑﺎره دوﺳﺘﺎﻧﺶ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪t θóä Gt 6ö ƒt  :‬‬

‫‪ôΒÏ µÏ ‹ø =n ã‬‬ ‫‪ö 3‬‬

‫‪t Ν‬‬ ‫™ ‪ä =è ↔t‬‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا را ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻨﺪ«‪ .‬از زﺑﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ó &r $! Βt ρu  :‬‬

‫_*‪9‬‬
‫‪ô &r ‬‬
‫‪ô ΒiÏ Ν3‬‬
‫™ ‪ä Fç 9ø 'r‬‬ ‫_ @* 〈 »و از ﺷﻤﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ دﻋﻮت ﺧﻮد ﭘﺎداﺷﻲ ﻧﻤﻲ ﻃﻠﺒﻢ«‪ö %è  .‬‬
‫≅ ‪y $Βt‬‬ ‫‪ô &r‬‬

‫‪>‰n‬‬ ‫‪ö 3‬‬

‫‪» 〈 Ν‬ﺑﮕﻮ ﻫﺮ ﭘﺎداﺷﻲ ﻛﻪ از ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ام‪ ،‬از آن ﺷﻤﺎ ﺑﺎﺷﺪ«‪t { $Βt ρu  .‬‬ ‫‪ä 9s θu γ‬‬
‫‪ß ùs‬‬

‫‪# “u gø B‬‬
‫“ ∪‪» 〈 ∩⊇‬و او ﻧﺰد ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﭘﺎداش آن داده‬ ‫‪é π7 ϑ‬‬
‫‪y è÷ ΡoÏ ΒÏ …νç ‰‬‬ ‫‪Ï‬‬
‫‪y Ψã‬‬

‫‪» 〈 ∩∪ #‘· θ3‬ﺷﻤﺎ را ﻓﻘﻂ‬

‫© ‪ä‬‬
‫‪ä ω‬‬
‫_ ‪Ÿ ρu [ #! “u‬‬ ‫‪ó 3‬‬
‫‪y Ο‬‬ ‫‪ä ΖΒÏ ‰‬‬
‫‪ß ƒ*Í Ρç ω‬‬ ‫_ ‪« #$ µÏ‬‬
‫! ‪Ÿ‬‬ ‫‪ô θu 9Ï /ö 3‬‬
‫‪ä Κã èÏ Ü‬‬
‫ﺷﻮد«‪ô Ρç $ÿo ς© )Î  .‬‬

‫ﺑﺮاي رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا ﺧﻮراك ﻣﻲ دﻫﻴﻢ و از ﺷﻤﺎ ﭘﺎداش و ﺗﺸﻜﺮي ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻻ ﻳﺬﻫﺐ اﻟﻌﺮف ﺑﻴﻦ اﷲ و اﻟﻨﺎس‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻔﻌﻞ اﻟﺨﻴﺮ ﻻ ﻳﻌـﺪم ﺟﻮازﻳﻪ‬
‫‪143‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﺎر ﻧﻴﻚ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش آن از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲ رود؛ ﭼﻮن ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﺧﺪا و‬
‫ﻣﺮدم ﮔﻢ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻛﻦ؛ او‪ ،‬ذاﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺎداش و ﻣﺰد ﻣﻲ دﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺠﺎزات ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺧﺸﻨﻮد و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲ ﮔﺮدد و او‪ ،‬ﺑﺴﻲ‬
‫ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻌﺪادي از ﻣﺠﺎﻫﺪان در ﻗﻨﺪﻫﺎر ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪﻧﺪ؛ ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎران ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ؟ ﺑﺮاي او ﺷﻬﻴﺪان را ﻧﺎم ﺑﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻓﺮاد‬
‫دﻳﮕﺮي ﻫﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬وﻟﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮد ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺑﻲ داد‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده اش ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ‬
‫ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻣﻲ ﺧﻮرد !آن ﻣﺮد ﺻﺎﻟﺢ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻟﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ داﻧﺪ!‬
‫وﻗﺘﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﺗﻮ و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﺖ آﮔﺎه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮدم ﭼﻪ ﻛﺎري داري؟‬

‫از ﺳﺮزﻧﺶ ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 ”Œ] &r ω‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﻴﭻ زﻳﺎن و آﺳﻴﺒﻲ ﺟﺰ آزار ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪H )Î Ν‬‬
‫‪ö 2‬‬
‫‪à ρ• Ø‬‬
‫‪Û ƒt 9s ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊄∠∪ χ‬و از ﻣﻜﺮورزي آﻧﻬﺎ ﺗﻨﮕﺪل ﻣﺒﺎش«‪..‬‬ ‫‪ρ*ã 6‬‬
‫‪à ϑ‬‬
‫‪ô ƒt $ϑ‬‬
‫‪£ ΒiÏ ,‬‬
‫‪9 Šø Ê‬‬
‫‪| ’ûÎ 7‬‬
‫‪à ?s ω‬‬
‫‪Ÿ ρu ‬‬

‫‪« #$ ’?n ã‬‬

‫! 〈 »و اذﻳﺖ وآزار آﻧﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻦ و ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫‪ö 2‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪ θu ?s ρu Ν‬‬ ‫‪ß 1Œs &r í‬‬
‫‪÷ Šy ρu ‬‬

‫‪» 〈 #( θ9ä $%s $ϑ‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ او را از آﻧﭽﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺒﺮﺋﻪ ﻧﻤﻮد«‪.‬‬

‫! ‪£ ΒÏ‬‬
‫ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﺎ«‪ª #$ νç &r § 9y ùs  .‬‬

‫أن رﻣﻲ ﻓﻴﻪ ﻏﻼم ﺑﺤﺠــﺮ‬ ‫ﻻ ﻳﻀﺮ اﻟﺒﺤﺮ أﻣﺴﻲ زاﺧﺮاً‬

‫»اﮔﺮ ﻛﻮدﻛﻲ‪ ،‬ﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ درﻳﺎي ﺧﺮوﺷﺎن ﺑﻴﻨﺪازد‪ ،‬زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ درﻳﺎ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪144‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺪي ﻳﺎراﻧﻢ را ﺑﻪ اﻃﻼع ﻣﻦ ﻧﺮﺳﺎﻧﻴﺪ؛‬
‫ﭼﻮن ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺎﻳﻢ ﻛﻪ دﻟﻢ ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫از ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن‬

‫ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﻋﺎﻓﻴﺖ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‬

‫ﻫﺮ ﭼﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ و رﻓﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه روح او ﮔﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﺑﻲ ﺟﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﻋﺎﻓﻴﺖ را ﺑﺎ ﺧﻮد دارد و زﻫﺪ در دﻧﻴﺎ‪،‬‬

‫‪ßtø Υ‬‬
‫آراﻣﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲ دﻫﺪ‪w $Ρ¯ )Î  .‬‬

‫‪» 〈 $κp Jö =n æt ‬ﻣﺎ‪ ،‬وارث زﻣﻴﻦ و آﻧﭽﻪ ﺑﺮ آن ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪ô Βt ρu Ú‬‬
‫{ ‪u ‘ö‬‬ ‫‪ß *Í Ρt‬‬
‫^ ‪F #$‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ذاك اﻟﻨﻌﻴﻢ اﻷﺟﻞّ‬ ‫ﻣﺎء و ﺧﺒﺰ و ﻇﻞ‬
‫»آب و ﻧﺎن و ﺳﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫إن ﻗﻠﺖ أﻧﻲ ﻣﻘﻞّ‬ ‫ﻛﻔـﺮت ﻧﻌﻤﺔ رﺑﻲ‬
‫»اﮔﺮ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻢ و ﭼﻴﺰي ﻧﺪارم‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻛﻔﺮ‬
‫ورزﻳﺪه و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﻛﺮده ام«‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ آب ﺳﺮد و ﻧﺎن ﮔﺮم و ﺳﺎﻳﻪ دﻟﭙﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ!!‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ـﺐ و ﻓﻴﻀﻲ آﺑـﺎر ﺗﻜﺮور ﺗﺒﺮا‬ ‫أﻣﻄـﺮي ﻟﺆﻟﺆا ﺳﻤــﺎء ﺳﺮﻧﺪﻳـ‬
‫»اي آﺳﻤﺎن ﺳﺮﻧﺪﻳﺐ! ﻣﺮوارﻳﺪ ﺑﺒﺎران و اي ﭼﺎﻫﻬﺎي ﺗﻜﺮور! ﺧﺸﺘﻬﺎي ﻃﻼ ﺑﻴﺮون‬
‫ﺑﭙﺎﺷﻴﺪ«‪.‬‬
‫‪145‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫و إذا ﻣـﺖ‪ ‬ﻟﺴﺖ أﻋـﺪم ﻗﺒﺮاً‬ ‫أﻧﺎ إن ﻋﺸﺖ ﻟﺴﺖ أﻋﺪم ﻗﻮﺗﺎ‬
‫»ﻣﻦ اﮔﺮ زﻧﺪه ﺑﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻏﺬاﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﻧﻴﺎﺑﻢ و اﮔﺮ ﺑﻤﻴﺮم ﻧﻴﺰ‬
‫اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﺮي ﮔﻴﺮم ﻧﻴﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻔﺲ ﺣـﺮ ﺗﺮي اﻟﻤﺬﻟﺔ ﻛﻔـﺮا‬ ‫ﻫﻤـﺘﻲ ﻫﻤﺔ اﻟﻤﻠﻮك و ﻧﻔﺴﻲ‬
‫»ﻫﻤﺖ ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن اﺳﺖ و ﻧﻔﺲ ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻔﺲ آزاده اﻳﺴﺖ ﻛﻪ ذﻟﺖ را ﻛﻔﺮ‬
‫ﻣﻲ داﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﻠﻤـﺎذا أزور زﻳـﺪاً و ﻋﻤﺮا‬ ‫وإذا ﻣﺎ ﻗﻨﻌﺖ ﺑﺎﻟﻘﻮت ﻋﻤﺮي‬
‫»وﻗﺘﻲ ﺗﻤﺎم ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﺧﻮراك روزاﻧﻪ ام ﻗﺎﻧﻌﻢ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا ﺑﻪ دﻳﺪار زﻳﺪ و ﻋﻤﺮو ﺑﺮوم«‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ و ارزﺷﻬﺎي ﺧﻮد ﺑﺎور و‬
‫اﻋﺘﻤﺎد دارﻧﺪ و در دﻋﻮت ﺧﻮد ﺻﺎدق ﻫﺴﺘﻨﺪ و در اﻧﺠﺎم رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺼﻤﻢ و‬
‫ﺟﺪي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺗﻔﺎﻗﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺮان و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‬

‫در ﺗﻮرات آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬از آن ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﻫﺮاس و اوﻫﺎﻣﻲ ﻛﻪ در اذﻫﺎن اﺳﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺣﻮادث و رﺧﺪادﻫﺎي واﻗﻌﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫در دﻧﻴﺎي واﻗﻌﻴﺖ رخ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ اﻟﻬﻢ اﻓﺮح أﻛﺜﺮ اﻟﺮوع ﺑﺎﻃﻠﻪ‬ ‫و ﻗﻠﺖ ﻟﻘﻠﺒﻲ إن ﻧﺰا ﺑﻚ ﻧﺰوة‬
‫»ﺑﻪ ﻗﻠﺒﻢ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻓﺸﺎري از ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﺑﺮ ﺗﻮ ﻫﺠﻮم آورد‪ ،‬ﺷﺎد ﺑﺎش؛ ﭼﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺗﺮﺳﻬﺎ ﺑﻴﻬﻮده ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮﮔﺎه اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺮاﻳﺖ رخ داد و از ﻣﺸﻜﻞ و ﺑﻼﻳﻲ‪ ،‬اﻃﻼع‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪146‬‬

‫ﻳﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎ ﺑﺎش‪ ،‬ﺗﺄﻣﻞ ﻛﻦ و ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‪ .‬زﻳﺮا ﺑﺴﻴﺎري از اﺧﺒﺎر ﺻﺤﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ اي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ را دﻓﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي آن رﻓﺖ؛ اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬
‫ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺲ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﻲ ﺛﺒﺎﺗﻲ و اﺿﻄﺮاب ﺑﺮاي ﭼﻪ؟!‬

‫از اﻧﺘﻘﺎد ﺣﺴﻮدان و ﻳﺎوه ﮔﻮﻳﺎن ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﮔﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎد آﻧﻬﺎ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﺎداش ﻣﻲ رﺳﺪ؛ از ﻃﺮﻓﻲ اﻧﺘﻘﺎد آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ارزش ﺗﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺮدم ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﻗﺒﺮ ﻟﮕﺪ ﻧﻤﻲ زﻧﻨﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﻪ اﻓﺮاد‬
‫ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ و ﺑﻲ ارزش ﺣﺴﺎدت ﻧﻤﻲ ورزد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻻﺗـﺮي ﻟﻠـﺌﺎم اﻟﻨـﺎس ﺣﺴـﺎداً‬ ‫إن اﻟﻌــﺮاﻧﻴﻦ ﺗﻠﻘــﺎﻫﺎ ﻣﺤﺴـﺪة‬
‫»اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺑﺰرﮔﻮار‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﺴﺎدت ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﺎن‬
‫ﺣﺴﺪ و ﻛﻴﻨﻪ ﻧﻤﻲ ورزد«‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺎﻟـﻨـﺎس أﻋـﺪاء ﻟـﻪ و ﺧﺼـﻮم‬ ‫ﺣﺴﺪوا اﻟﻔﺘﻲ اذ ﻟﻢ ﻳﻨﺎﻟﻮا ﺳﻌﻴﻪ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻤﺮد ﺣﺴﺎدت ورزﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻄﺢ و ﺗﻼش او ﻧﺮﺳﻴﺪﻧﺪ؛ از اﻳﻨﺮو‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬دﺷﻤﻦ او ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﺴــﺪاً و ﻣﻘﺘــﺎً إﻧـﻪ ﻟﺬﻣﻴــﻢ‬ ‫ﻛﻀﺮاﺋﺮ اﻟﺤﺴﻨﺎء ﻗﻠﻦ ﻟﻮﺟﻬـﻬﺎ‬
‫»ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮوﻫﺎي زن زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ از روي دﺷﻤﻨﻲ و ﻛﻴﻨﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻬﺮه اش‪ ،‬زﺷﺖ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫زﻫﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫‪147‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻻ ﻳﻨـﺰع اﷲ ﻣﻨـﻬﻢ ﻣـﺎ ﻟـﻪ ﺣﺴـﺪوا‬ ‫ﻣﺤﺴـﺪون ﻋﻠﻲ ﻣﺎ ﻛـﺎن ﻣـﻦ ﻧﻌــﻢ‬
‫»و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮﺧﻮرداري از آن ﻣﻮرد ﺣﺴﺪ و ﻛﻴﻨﻪ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬از دﺳﺖ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﻋﻠﻲ اﻟﻤﻮت ﻻ أﺧﻠﻮ ﻣﻦ اﻟﺤﺴﺪ‬ ‫ﻫﻢ ﻳﺤﺴﺪوﻧﻨﻲ ﻋﻠﻲ ﻣﻮﺗﻲ ﻓﻮا أﺳﻔـﺎ‬
‫»آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻣﺮگ ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺣﺴﺪ ﻣﻲ ورزﻧﺪ؛ ﻣﺘﺄﺳﻔﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮدن ﻫﻢ ﻣﻮرد‬
‫ﺣﺴﺪ و ﻛﻴﻨﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮم«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ذا ﺳــﺆدد إﻻ أﺻــﻴـﺐ ﺑـﺤﺴ‪‬ــﺪ‬ ‫و ﺷﻜﻮت ﻣﻦ ﻇﻠﻢ اﻟﻮﺷﺎة و ﻟﻦ ﺗﺠﺪ‬
‫»از ﺳﺘﻢ ﺳﺨﻦ ﭼﻴﻨﺎن و ﻋﻴﺒﺠﻮﻳﺎن ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؛ اﻣﺎ ﺑﺪان ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﺮور و‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ را ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﻲ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻛﻴﻨﻪ ورزاﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و اﻟﺘـﺎﻓــﻪ اﻟﻤﺴﻜـﻴﻦ ﻏـﻴﺮ ﻣﺤـﺴ‪‬ﺪ‬ ‫ﻻ زﻟﺖ ﻳﺎ ﺳﺒـﻂ اﻟﻜــﺮام ﻣﺤﺴـﺪاً‬
‫»ﺗﻮ اي ﺑﺰرﮔﺰاده! ﻫﻤﻮاره ﻣﻮرد ﺣﺴﺪ و ﻛﻴﻨﻪ ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻮد؛ زﻳﺮا ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮد‬
‫ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ و ﺑﻴﭽﺎره ﺣﺴﺎدت ﻧﻤﻲ ورزد«‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻛـﺎﻧـﺖ ﻛﺄﻋــﺪاد اﻟﻨـﺠـﻮم ﻋـﺪاه‬ ‫و إذا اﻟﻔــﺘﻲ ﺑﻠـﻎ اﻟﺴﻤـﺎء ﺑﻤـﺠﺪه‬
‫»ﻫﺮ ﮔﺎه ﺟﻮان ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺑﺰرﮔﻲ و اﻓﺘﺨﺎراﺗﺶ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﺘﺎرﮔﺎن‪،‬‬
‫دﺷﻤﻦ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬
‫ﻻ ﻳﺒـﻠﻐـﻮن ﺑـﻤــﺎ ﺟـﻨـﻮه ﻣــﺪاه‬ ‫و رﻣـﻮه ﻋﻦ ﻗـﻮس ﺑﻜﻞ ﻋﻈﻴـﻤﺔ‬
‫»ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻧﻮاع ﺗﻴﺮﻫﺎي اﺗﻬﺎم را ﺑﻪ ﺳﻮي او ﭘﺮﺗﺎب ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﺟﻨﺎﻳﺎت ﺧﻮد ﺑﻪ درﺟﺔ‬
‫او ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ رﺳﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪148‬‬

‫ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬از ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻧﮕﺬارد ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻋﻠﻴﻪ او ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ؛‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ وﺟﻞ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اي ﻣﻮﺳﻲ! ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺗﻀﻤﻴﻦ را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﻜﺮده ام؛ ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺮدم را ﻣﻲ آﻓﺮﻳﻨﻢ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ روزي ﻣﻲ دﻫﻢ و آﻧﻬﺎ ﻣﺮا دﺷﻨﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺎﺳﺰا‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ«!!‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰ وﺟﻞ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آدﻣﻲ زاد‪ ،‬ﻣﺮا دﺷﻨﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ او را‬
‫ﻧﺴﺰد ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﺪ؛ دﺷﻨﺎم دادن او ﺑﻪ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ روزﮔﺎر و زﻣﺎﻧﻪ را دﺷﻨﺎم‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻪ را ﻣﻲ ﭼﺮﺧﺎﻧﻢ و آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﺷﺐ و روز را‬
‫ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲ آورم؛ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺘﻨﺶ ﺑﻪ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻣﻦ ﻫﻤﺴﺮ و ﻓﺮزﻧﺪي ﻧﺪارم«‪.‬‬
‫ﺗﻮ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻲ زﺑﺎن ﻣﺮدم را ﮔﺮه ﺑﺰﻧﻲ و ﻧﮕﺬاري ﻛﻪ آﺑﺮوﻳﺖ را ﺑﺮﻳﺰﻧﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﻛﺎر ﺧﻮب اﻧﺠﺎم دﻫﻲ و از ﺳﺨﻦ و اﻧﺘﻘﺎد آﻧﺎن دوري ﻧﻤﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫ﺣﺎﺗﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻤﻌﺖ ﻓﻘﻠﺖ ﻣﺮّي ﻓﺎﻧﻔـﺬﻳﻨﻲ‬ ‫و ﻛﻠﻤﺔ ﺣﺎﺳـﺪ ﻣﻦ ﻏﻴﺮ ﺟـﺮم‬
‫و ﻟﻢ ﻳﻨـﺪ ﻟﻬـﺎ أﺑـﺪاً ﺟـﺒﻴـﻨﻲ‬ ‫و ﻋـﺎﺑﻮﻫـﺎ ﻋﻠﻲ‪ ‬و ﻟﻢ ﺗﻌـﺒﻨﻲ‬
‫»ﺳﺨﻦ ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز و ﺣﺴﻮد رادر ﺑﺎره ﺧﻮدم ﺷﻨﻴﺪم‪ .‬ﺑﻲ آﻧﻜﻪ ﺟﺮﻣﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﻢ؛ ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﺮا ﺑﺸﻜﺎف و ﺑﺮو‪.‬‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺑﺮ ﻣﻦ ﻋﻴﺐ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاﻳﻢ ﻋﻴﺒﻲ ﻧﺸﺪ و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن‬
‫ﺳﺮاﻓﻜﻨﺪه ﻧﺸﺪم«‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻤﻀﻴــﺖ ﺛﻤﺔ ﻗﻠﺖ ﻻ ﻳﻌﻨﻴﻨـﻲ‬ ‫وﻟﻘﺪ أﻣﺮّﻋﻠﻲ اﻟﺴﻔﻴﻨﻪ ﻳﺴﺒ‪‬ﻨﻲ‬
‫‪149‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»از ﻛﻨﺎر ﺑﻲ ﺧﺮد ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻢ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮا دﺷﻨﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ؛ اﻣﺎ ﮔﺬﺷﺘﻢ و ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮرش ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺘﻢ«‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺨـﻴـﺮ ﻣﻦ إﺟﺎﺑﺘـﻪ اﻟﺴـﻜـﻮت‬ ‫إذا ﻧﻄــﻖ اﻟﺴـﻔﻴـﻪ ﻓـﻼ ﺗﺠـﺒـﻪ‬
‫»وﻗﺘﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﻲ ﺷﻌﻮر و ﻧﺎدان‪ ،‬ﺳﺨﻨﻲ ﮔﻔﺖ‪ ،‬ﺟﻮاﺑﺶ را ﻣﺪه؛ ﭼﻮن ﺳﻜﻮت ﻛﺮدن‬
‫از ﺟﻮاب دادﻧﺶ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻴﺨﺘﮕﺎن و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ را ﭼﺎﻟﺸﻲ ﺟﺪي ﻓﺮا روي ﺧﻮد‬
‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻧﺖ ذﻧﻮﺑﻲ ﻓﻘﻞ ﻟﻲ ﻛﻴﻒ أﻋﺘﺬر‬ ‫إذا ﻣﺤـﺎﺳــﻨﻲ اﻟﻼﺋﻲ أدل ﺑﻬﺎ‬
‫»ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺪان اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﻣﻦ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻨﻢ«؟!‬
‫اﻏﻠﺐ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان در ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و اﺿﻄﺮاب ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ؛ وﻗﺘﻲ ﺑﻬﺮه و ﺳﻮدﺷﺎن ﺑﺎﻻ‬

‫‪yìΗu d‬‬ ‫‪Ï !© #$ ∩⊇∪ ο> “u ϑ‬‬

‫‪s “%‬‬ ‫‪y 9— ο; “u ϑ‬‬ ‫≅ ‪è‬‬
‫‪y δ‬‬ ‫‪eÈ 6‬‬
‫≅ ‪à 9jÏ‬‬
‫ﻣﻲ رود‪ ،‬ﻓﺸﺎر ﺧﻮن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ آﻳﺪ‪× ƒ÷ ρu  .‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∪ πÏ ϑ‬واي‬ ‫‪s tç :ù #$ ’ûÎ β‬‬

‫‪y Ü‬‬ ‫‹ ¨‬
‫‪x 6t ⊥. Šã 9s ( ξ‬‬
‫‪ .x ∩⊂∪ …νç $‬‬ ‫‪÷ &r …ÿ &ã !s $Βt β‬‬
‫‪t #s z‬‬ ‫= ‪¨ &r‬‬
‫¡ ‪Ü‬‬
‫† ‪| tø‬‬
‫‪s ∩⊄∪ …νç Šy ‰‬‬
‫‪£ ã‬‬ ‫‪Z $Βt‬‬
‫‪t ρu ω‬‬

‫ﺑﻪ ﺣﺎل ﻫﺮ ﻛﻪ ﻋﻴﺒﺠﻮ و ﻃﻌﻨﻪ زن ﺑﺎﺷﺪ! ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ داراﻳﻲ ﻓﺮاوان را ﮔﺮد ﻣﻲ آورد‬
‫و آن را ﺑﺎرﻫﺎ و ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻤﺎرد و ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮد ﻛﻪ داراﻳﻴﺶ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺟﺎوداﻧﮕﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ )ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ(! او‪ ،‬ﺑﺪون ﺷﻚ ﺑﻪ دوزخ اﻓﻜﻨﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ادﻳﺒﺎن ﻏﺮب‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺎر درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﺑﺪه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎي‬
‫ﺑﻲ ارزش ﭘﺸﺖ ﻛﻦ!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪150‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻳﺎ ﺷﻌﺮي ﻛﻪ ﺗﻮ را ﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد‬
‫ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﻦ و ﭘﺎﺳﺦ آن را ﻣﺪه؛ ﭼﻮن ﺗﺤﻤﻞ ﻳﻌﻨﻲ دﻓﻦ ﻋﻴﺒﻬﺎ و ﺑﺮدﺑﺎري‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺰت؛ ﺳﻜﻮت‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن را ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﭘﺎداش و ﺷﺮاﻓﺖ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻴﻤﻲ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ را ﺷﻨﻴﺪه و ﺧﻮاﻧﺪه اﻧﺪ‪ ،‬آن را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ و ﻧﻴﻤﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﺮدم آن را ﻧﺸﻨﻴﺪه و ﻧﺨﻮاﻧﺪه اﻧﺪ؛ ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻢ ﻋﻠﺖ‬
‫ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ را ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ! اﮔﺮ ﺗﻮ‪ ،‬واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دﻫﻲ و درﺻﺪد ﭘﺎﺳﺨﮕﻮﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﺑﺮآﻳﻲ ﻛﻪ درﺑﺎره ات ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪ را رﻳﺸﻪ دار و ﺑﺎاﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻧﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻓﻜﺮ ﻣﻦ و ﺗﻮ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﺗﺸﻨﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮگ ﻣﻦ و ﺗﻮ را از ﻳﺎد ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺟﻠﺴﺎؤك اﻟﺤﺴﺎد و اﻟﺸﻤﺎت‬ ‫اﻛﺘﻢ ﻋﻦ اﻟﺠﻠﺴﺎء ﺑﺜﻚ إﻧﻤﺎ‬
‫»ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه ﺧﻮد را از ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﺎﻧﺖ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺪار؛ ﭼﻮن ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﻛﻴﻨﻪ دارﻧﺪ و از ﮔﺮﻓﺘﺎري ﺗﻮ‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻳﻚ ﺗﻜﻪ ﻧﺎن ﺟﻮ در آن ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و آراﻣﺶ در آن ﺑﺮﻗﺮار اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از ﺧﺎﻧﻪ اﻳﺴﺖ ﻛﻪ آﻛﻨﺪه از اﻧﻮاع ﻏﺬاﻫﺎ و ﺧﻮراﻛﻴﻬﺎي ﻟﺬﻳﺬ و ﮔﻮاراﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻣﻴﺪان ﺟﺎر و ﺟﻨﺠﺎل و ﻧﺎآراﻣﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪151‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﺑﻴﻤﺎري رﻓﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﮔﻨﺎه ﺑﺨﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻫﻴﺖ‪ ،‬ادا ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪،‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻓﻘﻴﺮ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ آﻳﺎ ﻣﮕﺮ اﺑﺮﻫﺎي ﺳﻴﺎه ﻣﺘﺮاﻛﻢ را ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺟﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ‬
‫ﻧﻮر و روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺗﻨﺪﺑﺎد را ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؟! ﭘﺲ ﺑﺪان‬
‫ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﻮدﮔﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و زﻧﺪﮔﻴﺖ‪ ،‬زﻳﺒﺎ و‬
‫آﻳﻨﺪه ات‪ ،‬درﺧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﮔﺮﻣﺎي ﺳﻮزان ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺎﻳﻪ ﮔﺴﺘﺮده از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود؛ ﺗﺸﻨﮕﻲ‬
‫ﻧﻴﻤﺮوز را آب ﺳﺮد از ﻣﻴﺎن ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﻧﺎن ﮔﺮم‪ ،‬زﺟﺮ و رﻧﺞ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ را رﻓﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛‬
‫ﻓﻘﻂ ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﻛﻤﻲ ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻲ و ﻟَﺨﺘﻲ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺎﺷﻲ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬ﻓﺮزاﻧﮕﺎن‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪان و ﺷﺎﻋﺮان‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻔﻮذ ﻗﺪرت و وﻗﻮع‬
‫ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ و ﻗﻄﻌﻲ ﺑﻮدن آن در ﺣﻴﺮت ﻣﺎﻧﺪه و از ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ آن درﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ و ﭼﺎره ﻫﺎ‪،‬‬
‫ﻛﺎرﺳﺎز ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺟﺒﻠﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻌﻠـﻞ ﻧﻔﺴﻨـﺎ ﺑﻌﺴـﻲ‬ ‫ﻋﺴﻲ ﻓﺮج ﻳﻜﻮن ﻋﺴﻲ‬
‫ـﺖ ﻫﻤﺎً ﻳﻘﺒﺾ اﻟﻨﻔﺴﺎ‬ ‫ﻓـﻼ ﺗﻘـﻨﻂ و إن ﻻﻗﻴـ‬
‫ء ﻣـﻦ ﻓـﺮج إذا ﻳﺌﺴﺎ‬ ‫ﻓـﺄﻗﺮب ﻣﺎ ﻳﻜـﻮن اﻟﻤﺮ‬
‫»ﺷﺎﻳﺪ راه ﺣﻠﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻢ ﻣﺎ‪ ،‬دل ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪..‬‬
‫ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﺒﺎش؛ ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺎ آﻧﭽﻨﺎن اﻧﺪوﻫﻲ روﺑﺮو ﺷﺪي ﻛﻪ ﺟﺎن اﻧﺴﺎن را ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪..‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪152‬‬

‫ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاﻳﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺮﮔﺰﻳﻦ‬

‫اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﭙﺎ داﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺴﺖ و اﮔﺮ ﺗﻮ را ﻧﺸﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻨﺸﻴﻦ؛ اﮔﺮ ﺗﻮ را ﻓﻘﻴﺮ‬
‫ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﻛﻦ و ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺗﻮ را ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﻛﺮده‪ ،‬او را ﺳﭙﺎس ﺑﮕﺰار‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ و‬
‫ﻻزﻣﻪ اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ راﺿﻲ و ﺧﺸﻨﻮد ﺑﺎﺷﻲ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺄوﻟـﻮ اﻟﺘﺪﺑﻴﺮ ﻫﻠﻜـﻲ‬ ‫ﻻ ﺗﺪﺑــﺮ ﻟـﻚ أﻣــﺮاً‬
‫ﻧﺤﻦ أوﻟـﻲ ﺑﻚ ﻣﻨﻜﺎ‬ ‫و ارض ﻋﻨﺎ إن ﺣﻜﻤﻨﺎ‬
‫»ﺑﺮاي ﺧﻮد ﭼﺎره اﻧﺪﻳﺸﻲ ﻣﻜﻦ؛ ﭼﻮن ﭼﺎره اﻧﺪﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫از) ﺧﺪاوﻧﺪ ( راﺿﻲ ﺑﺎش ﻛﻪ اﮔﺮ ﺣﻜﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺻﻼح ﺗﻮ را ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﻮدت‬
‫ﻣﻲ داﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺮدم ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻜﻦ‬

‫ﻫﻴﭻ ﺳﻮد و زﻳﺎﻧﻲ در دﺳﺖ ﻣﺮدم ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻧﻪ ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ در دﺳﺖ آﻧﻬﺎﺳﺖ و‬
‫ﻧﻪ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﭘﺎداش و ﻛﻴﻔﺮ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻓــﺎز ﺑﺎﻟﻠـــﺬة اﻟﺠﺴــﻮر‬ ‫ﻣﻦ راﻗﺐ اﻟﻨﺎس ﻣﺎت ﻫﻤﺎ‬
‫‪153‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﻣﺮدم را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﺑﺪارد ﻛﻪ ﭼﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬از ﻏﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻣﻴﺮد و ﻛﺴﻲ از زﻧﺪﮔﻲ ﻟﺬت ﻣﻲ ﺑﺮد ﻛﻪ ﺑﻲ ﺑﺎك اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺸﺎر ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻓﺎز ﺑﺎﻟﻄﻴﺒـﺎت اﻟﻔـﺎﺗﻚ اﻟﻠﻬﺞ‬ ‫ﻣﻦ راﻗﺐ اﻟﻨﺎس ﻟﻢ ﻳﻈﻔﺮ ﺑﺤﺎﺟﺘﻪ‬
‫»ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻓﻜﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ دﺳﺖ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻛﺴﻲ ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻣﻴﺪوار و ﺑﻲ ﺑﺎك‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎر و ﺗﻼش‬
‫ﺑﭙﺮدازد«‪.‬‬
‫اﺑﻦ روﻣﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺘﺠﻤﻌﻨﺎ ﻓﻲ ﻇﻞ ﺗﻠﻚ اﻟﻤـ‪Ĥ‬ﻟﻒ‬ ‫ﻟﻌﻞ اﻟﻠﻴﺎﻟﻲ ﺑﻌﺪ ﺷﺤﻂ ﻣﻦ اﻟﻨﻮي‬
‫ﻋﻮاﻃﻒ ﻣﻦ أﻓﻀﺎﻟﻬﺎ اﻟﻤﺘﻀﺎﻋﻒ‬ ‫ﻧـﻌﻢ إن ﻟﻸﻳـﺎم ﺑﻌـﺪ اﻧـﺼﺮاﻣـﻬﺎ‬
‫»ﺷﺎﻳﺪ ﺷﺒﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺟﺪاﻳﻲ از ﻫﻢ‪ ،‬دور ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬در ﺳﺎﻳﻪ آن‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ ﻫﺎ ﮔﺮد ﻫﻢ آورد‪.‬‬
‫آري! ﮔﺬﺷﺖ روزﮔﺎر‪ ،‬از ﻟﻄﻔﻬﺎي ﻓﺮاوان و اﻧﺒﻮه ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻬﺮورزي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ادﻫﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺎ‪ ،‬در ﭼﻨﺎن ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮﺑﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن از آن اﻃﻼع ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﺗﺼﺎﺣﺐ آن ﺑﺎ ﻣﺎ ﻛﺎرزار ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد«‪ .‬اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﮔﺎﻫﻲ دل در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ از ذﻛﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ‬
‫وﺟﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ«‪ .‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ را ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﺮدﻧﺪ و زﻧﺪاﻧﺒﺎن در را ﺑﺴﺖ‪ ،‬آن‬

‫‪Ï&#Í 6t %Ï ΒÏ …νç *ã γ‬‬

‫‪Î ≈ß‬‬
‫‪s ρu πè Ηu q‬‬
‫‪÷ *§ 9#$ µÏ ŠùÏ …µç Ζã Û‬‬
‫> ‪Ï $/t‬‬
‫¡‪7 $/t …&ã !© ‘9 θ‬‬
‫> ‪Ý 0Î Νηæ Ζu ?÷ /t‬‬
‫‪z Î Ø‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻮار ﮔﻔﺖ‪Û ùs  :‬‬

‫‹‪Ü #‬‬
‫> ∪⊂⊇∩ 〈 »ﭘﺲ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ دﻳﻮاري زده ﺷﺪ ﻛﻪ دروازه اي دارد ﻛﻪ از درون‪،‬‬ ‫‪x èy 9ø #$‬‬

‫رﺣﻤﺖ اﺳﺖ و از ﺑﺮون‪ ،‬ﻋﺬاب«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪154‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ در زﻧﺪان ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬دﺷﻤﻨﺎن ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻜﻨﻨﺪ؟! ﺑﺎغ‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬در ﺳﻴﻨﻪ ام ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺑﺮوم ﻫﻤﺮاه ﻣﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺸﺘﻦ ﻣﻦ‪ ،‬ﺷﻬﺎدت اﺳﺖ؛ اﮔﺮ‬
‫ﻣﺮا از ﺷﻬﺮ و دﻳﺎرم ﺑﻴﺮون ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮاﻳﻢ ﺳﻴﺎﺣﺖ و ﺗﻔﺮﻳﺢ اﺳﺖ و زﻧﺪان ﺑﺮاي ﻣﻦ‬
‫ﺧﻠﻮﺗﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را از دﺳﺖ داده‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺪﺳﺖ آورده اﺳﺖ؟! و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪا را دارد ﭼﻪ ﭼﻴﺰي از دﺳﺖ داده اﺳﺖ؟!‬
‫ﻫﺮﮔﺰ اﻳﻦ دو ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﺑﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورده و‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺧﺪا را از دﺳﺖ داده‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از دﺳﺖ داده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ارزش ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ‬

‫ﺑﺮاي آن ﻏﻢ ﻣﻲ ﺧﻮري‪ ،‬ﺑﺪان‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﻳﻨﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪) :‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ واﻟﺤﻤﺪﷲ و ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ و اﷲ‬

‫اﻛﺒﺮ(‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻬﺘﺮ از دﻧﻴﺎﺳﺖ«‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن در ﻣﻮرد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان و ﻛﺎﺧﻬﺎ و‬
‫اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرﻳﻢ و آﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻨﺪ و ﻣﺎ ﻫﻢ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻴﻢ؛ ﻣﺎ ﻫﻢ ﺟﻬﺎن را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و آﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺟﻬﺎن را ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ وﻟﻲ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻳﻢ و آﻧﻬﺎ ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺼﻮر ﺧﻮرﻧﻖ و ﻛﻨﻮز ﻛﺴﺮي‬ ‫و أول ﻟﻴﻠـﺔ ﻓﻲ اﻟﻘﺒـﺮ ﺗﻨﺴـﻲ‬
‫»اوﻟﻴﻦ ﺷﺐ ﻗﺒﺮ‪ ،‬ﻗﺼﺮﻫﺎي ﺑﺎﺷﻜﻮه و ﺧﺰاﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﺴﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ ﺳﭙﺮده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪155‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 ο; *§ Βt Α‬و ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر‬

‫‪t ρ¨ &r Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫) ‪ä ≈Ψs‬‬
‫‪ø =n z‬‬
‫‪y $ϑ‬‬ ‫‪3 Šy ¨*u ùè $Ρt θϑ‬‬
‫“ ‪y .x‬‬ ‫_ ÷∞ ‪ß Gç‬‬
‫‪Å ‰‬‬
‫) ‪ô‬‬
‫‪s 9s ρu ‬‬

‫ﺷﻤﺎ را آﻓﺮﻳﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﻧﺰد ﻣﺎ ﻣﻲ آﻳﻴﺪ«‪.‬‬

‫™‪» 〈 &ã !s θ‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش راﺳﺖ ﮔﻔﺖ«‬

‫! ‪ß ‘u‬‬
‫‪ª #$ −‬‬
‫‪s ‰‬‬
‫‪y ¹‬‬ ‫) ‪ô‬‬
‫‪| ‰‬‬ ‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪s 9©  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊄∪ #‘Y ρ^á î‬ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫‪ä ω‬‬
‫™‪ )Î …ÿ &ã !è θ‬‬
‫! ‪ß ‘u ρu‬‬
‫‪ª #$ $Ρt ‰‬‬ ‫و ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪t ρu $Β¨  :‬‬
‫‪y ã‬‬

‫ﻣﺎ ﻓﻘﻂ وﻋﺪه دروغ دادﻧﺪ«‪.‬‬

‫زﻧﺪﮔﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻓﻜﺎر و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻓﻜﺎري ﻛﻪ ﺑﻜﺎر ﻣﻲ ﮔﻴﺮي و در‬
‫آن ﻣﻲ اﻧﺪﻳﺸﻲ و ﺑﺎ آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﻓﻜﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻴﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ؛ ﻓﺮق ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪ آن ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ ﺑﻮدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻛﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ ﻗﻄﻊ ﺷﺪه‪ ،‬آن‬
‫وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻧﻌﻤﺖ ﭘﺎ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻻ أﺿﻴﻖ ﺑﻪ ذرﻋـﺎً إذا وﻗﻌـﺎ‬ ‫ﻻ ﻳﻤﻸ اﻟﻬﻮل ﻗﻠﺒﻲ ﻗﺒﻞ وﻗﻌﺘﻪ‬
‫»ﻫﺮاس و ﻧﮕﺮاﻧﻲ از ﻳﻚ اﺗﻔﺎق ﻗﺒﻞ از روي دادن آن‪ ،‬دﻟﻢ را ﻓﺮا ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد و وﻗﺘﻲ‬
‫ﻫﻢ رخ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬از آن ﺑﻪ ﺳﺘﻮه ﻧﻤﻲ آﻳﻢ«‪.‬‬

‫ﻣﺎداﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬راه ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ اﺳﺖ؛ در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﻨﺪه اش در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اي آدﻣﻲ زاد! ﻣﻦ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﻪ‬
‫ﺷﺪم و ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻏﺬا ﻧﺪادي‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ! ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻏﺬا ﺑﺪﻫﻢ‪،‬‬
‫ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎﻧﻲ؟! ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﮕﺮ ﺗﻮ ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻲ ﻓﻼن‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪156‬‬

‫ﺑﻨﺪه ام ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﻮد و ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻏﺬا ﻧﺪادي؟ اﮔﺮ ﺑﻪ او ﻏﺬا ﻣﻲ دادي‪ ،‬اﻣﺮوز ﭘﺎداش آن را‬
‫ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻲ‪ .‬اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم!ﺗﺸﻨﻪ ﺷﺪم و ﺗﻮ ﻣﺮا آب ﻧﺪادي! ﺑﻨﺪه ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮ را آب دﻫﻢ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻫﺴﺘﻲ؟! ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫آﻳﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﻼن ﺑﻨﺪه ام ﺗﺸﻨﻪ ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ او آب ﻧﺪادي‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ او آب‬
‫ﻣﻲ دادي‪ ،‬ﭘﺎداش آن را ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺘﻲ‪ .‬اي آدﻣﻲ زاد! ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪم و ﺑﻪ ﻋﻴﺎدت ﻣﻦ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪي! ﺑﻨﺪه ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻮ را ﻋﻴﺎدت ﻛﻨﻢ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻲ؟! ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﻼن ﺑﻨﺪه ام‪ ،‬ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪ و ﺗﻮ او را ﻋﻴﺎدت ﻧﻜﺮدي؛ اﮔﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻴﺎدت او ﻣﻲ رﻓﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺮا ﻧﺰد او ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺘﻲ‪.‬‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ وﺟﻮد دارد و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻣﺮا ﻧﺰد او ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺘﻲ و‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ دو ﻣﻮردﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﮕﻔﺖ‪:‬آن را ﻧﺰد ﻣﻦ ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺘﻲ‪ .‬ﻋﻠﺘﺶ‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰد‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮﻳﺾ ﻛﻪ دﻟﺸﻜﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺜﻲ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه‪» :‬ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮد زﻧﺪه اي ﭘﺎداش دارد«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬زﻧﻲ زﻧﺎﻛﺎر از ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ را وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻪ ﺳﮓ‬
‫ﺗﺸﻨﻪ اي را آب داده ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬آب و ﻏﺬا ﺑﺪﻫﺪ و ﻣﺸﻜﻠﺸﺎن را‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟!‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺗﻮﺷﻪ‬
‫اﺿﺎﻓﻲ دارد‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ اﺻﻼً ﺗﻮﺷﻪ ﻧﺪارد و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﺮﻛﺐ و ﺳﻮاري‬
‫اﺿﺎﻓﻪ دارد ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﺪﻫﺪ ﻛﻪ اﺻﻼً ﺳﻮاري ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫ﺣﺎﺗﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻟﺘﺸﺮب ﻣﺎء اﻟﺤﻮض ﻗﺒﻞ اﻟﺮﻛﺎﺋﺐ‬ ‫و ﻣﺎ أﻧﺎ ﺑﺎﻟﺴﺎﻋﻲ ﺑﻔﻀـﻞ ﻟﺠﺎﻣﻬﺎ‬
‫رﻓﻴﻘـﻚ ﻳﻤﺸﻲ ﺧﻠﻔﻬﺎ ﻏﻴﺮ راﻛﺐ‬ ‫إذا ﻛﻨﺖ رﺑﺎ ﻟﻠﻘﻠـﻮص ﻓﻼ ﺗـﺪع‬
‫‪157‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻓـﺬاك و إن ﻛﺎن اﻟﻌﻘـﺎب ﻓﻌﺎﻗﺐ‬ ‫أﻧﺨـﻬﺎ ﻓﺄرﻛﺒـﻪ ﻓـﺈن ﺣﻤﻠﺘﻜﻤـﺎ‬

‫»ﻣﻦ‪ ،‬آن ﻧﻴﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻣﻬﺎر ﺷﺘﺮ را ﮔﺮﻓﺘﻪ و آن را ﭘﻴﺶ ﻣﻲ راﻧﺪ ﺗﺎ ﺷﺘﺮش آب ﺣﻮض‬
‫را ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن ﻛﺎروان ﺑﻨﻮﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻮ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺎده ﺷﺘﺮ ﺟﻮاﻧﻲ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺬار ﻛﻪ دوﺳﺘﺖ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آن ﭘﻴﺎده راه‬
‫ﺑﺮود‪.‬‬
‫ﺷﺘﺮ را ﺑﺨﻮاﺑﺎن و رﻓﻴﻘﺖ را ﺳﻮار ﻛﻦ؛ اﮔﺮ ﻫﺮ دوي ﺷﻤﺎ را ﺑﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ و در ﻏﻴﺮ‬
‫اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﺳﻮار ﺷﻮﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﺎﺗﻢ در اﺷﻌﺎري زﻳﺒﺎ ﺑﻪ ﺧﺎدﻣﺶ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ ﺑﺮآﻳﺪ‪:‬‬
‫إذا أﺗـﻲ ﺿـﻴـﻒ ﻓـﺄﻧـﺖ ﺣـﺮ‬ ‫أوﻗــﺪ ﻓـﺈن اﻟﻠﻴـﻞ ﻟﻴـﻞ ﻗــﺮ‬
‫»آﺗﺶ ﺑﻴﻔﺮوز؛ ﭼﻮن ﺷﺐ ﺳﺮدي اﺳﺖ و ﺑﺪان ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ آﻣﺪ‪ ،‬ﺗﻮ‪ ،‬آزاد‬
‫ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫وي‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫أﻛﻮﻻً ﻓﺈﻧﻲ ﻟﺴﺖ آﻛﻠﻪ وﺣـﺪي‬ ‫إذا ﻣﺎ ﺻﻨﻌﺖ اﻟﺰاد ﻓﺎﻟﺘﻤﺴﻲ ﻟﻪ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﺧﻮراﻛﻲ درﺳﺖ ﻛﺮدي‪ ،‬اﻓﺮادي را ﺑﺮاي ﺧﻮردن آن ﺑﻴﺎب؛ ﭼﻮن ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫آن را ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲ ﺧﻮرم«‪.‬‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻳﺒﻘﻲ ﻣﻦ اﻟﻤﺎل اﻷﺣﺎدﻳﺚ و اﻟﺬﻛﺮ‬ ‫أﻣﺎوي‪ ‬إن اﻟﻤـﺎل ﻏـﺎد و راﺋـﺢ‬
‫اذا ﺣﺸﺮﺟﺖ ﻳﻮﻣﺎً و ﺿﺎق ﺑﻬﺎ اﻟﺼﺪر‬ ‫أﻣﺎوي‪ ‬ﻣﺎ ﻳﻐﻨﻲ اﻟﺜﺮاء ﻋﻦ اﻟﻔﺘﻲ‬
‫»اي ﻛﻨﻴﺰم! ﺑﺪان ﻛﻪ ﻣﺎل‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺷﺎم ﻣﻲ رود و از ﻣﺎل و داراﻳﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﺎد‬
‫و ﺳﺨﻨﻲ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪158‬‬

‫ﻛﻨﻴﺰم! آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﻣﺮگ ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ و ﻧﻔﺲ ﺑﻪ آﺧﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت و داراﻳﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻏﻨﺎﻧﺎ و ﻻ أزري ﺑﺄﺣﺴﺎﺑﻨﺎ اﻟﻔﻘﺮ‬ ‫ﻓﻤﺎ زادﻧﺎ ﻓﺨﺮاً ﻋﻠﻲ ذي ﻗﺮاﺑـﺔ‬
‫»ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮدن‪ ،‬از ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان ﺧﻮد ﺑﺮﺗﺮ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و ﻣﻦ‪ ،‬ﻓﻘﺮ و ﻧﺎداري‬
‫را ﻧﻘﺼﻲ در ﺷﺮاﻓﺖ و ﻧﺴﺒﻤﺎن ﻧﻤﻲ داﻧﻢ«‪.‬‬
‫ﻋﺪوه ﺑﻦ ﺧﺮام ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻮﺟﻬﻲ ﺷﺤﻮب اﻟﺤﻖ واﻟﺤﻖ ﺟﺎﻫﺪ‬ ‫أﺗﻬﺰأ ﻣﻨﻲ أن ﺳﻤﻨﺖ و أن ﺗـﺮي‬
‫و أﺣﺴﻮا ﻗﺮاح اﻟﻤﺎء و اﻟﻤـﺎء ﺑﺎرد‬ ‫أوزع ﺟﺴـﻤﻲ ﻓﻲ ﺟﺴﻮم ﻛﺜـﻴﺮة‬
‫»آﻳﺎ ﻣﺮا ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ ﭼﺎﻗﻲ و در ﭼﻬﺮه ام زردي و ﻻﻏﺮي‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ؟ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اداي ﺗﻜﻠﻴﻒ و اﻧﺠﺎم وﻇﻴﻔﻪ زردروي و ﻧﺤﻴﻒ‬
‫ﺷﺪه ام و ﻣﺮدم وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺴﻢ و ﺗﻦ ﺧﻮد را ﻣﻴﺎن ﺗﻨﻬﺎ و ﺟﺴﻤﻬﺎي زﻳﺎدي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و آب ﺻﺎف و‬
‫زﻻل و ﺳﺮد ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻢ«‪.‬‬
‫ﻏـﻢ ﺑـﻴﻨﻮاﻳﺎن رﺧـﻢ زرد ﻛـﺮد‬ ‫ﻣـﻦ از ﺑﻴﻨـﻮاﻳﻲ ﻧﻴﻢ روي زرد‬
‫اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اي ﻳﻬﻮدي داﺷﺖ؛ او‪ ،‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻳﻬﻮدي ﻏﺬا ﻣﻲ داد‪ ،‬ﺑﻌﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ؛ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﺮاي ﺑﭽﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد ﻟﺒﺎس ﺑﺨﺮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳﻬﻮدي ﻟﺒﺎس ﻣﻲ ﺧﺮﻳﺪ؛‬
‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻳﻬﻮدي ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻪ ات را ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻔﺮوش‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪:‬ﺧﺎﻧﻪ ام را ﺑﻪ دو ﻫﺰار دﻳﻨﺎر‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮوﺷﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﺰار دﻳﻨﺎر ﻗﻴﻤﺖ ﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻫﺰار دﻳﻨﺎر ﻗﻴﻤﺖ ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﻲ اﺑﻦ‬
‫ﻣﺒﺎرك! وﻗﺘﻲ اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬دﺳﺘﻬﺎﻳﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮد و ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! او را ﺑﻪ اﺳﻼم ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎ‪ .‬آﻧﮕﺎه آن ﻣﺮد ﻳﻬﻮدي ﺑﻪ اذن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪159‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻛﺎرواﻧﻲ ﻋﺎزم ﺣﺞ ﺑﻮد؛ در ﻣﻴﺎن راه زﻧﻲ را دﻳﺪﻛﻪ ﻛﻼغ‬
‫ﻣﺮده اي را از زﺑﺎﻟﻪ داﻧﻲ ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮد‪ .‬اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك‪ ،‬ﻏﻼم ﺧﻮد را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن‬
‫زن ﻓﺮﺳﺘﺎد و ﻏﻼم از او ﭘﺮﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﻼغ ﻣﺮده ﭼﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟ زن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻪ روز‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻏﺬا و ﺧﻮراﻛﻲ ﺟﺰ آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ زﺑﺎﻟﻪ دان اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ‪.‬‬
‫اﺷﻜﻬﺎي اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك از ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ و دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ اﻣﻮال ﻛﺎروان را در آن‬
‫آﺑﺎدي ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻨﺪ و از ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ و آن ﺳﺎل ﺑﻪ ﺣﺞ ﻧﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آن‬
‫در ﺧﻮاب دﻳﺪﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ او ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬ﺣﺞ ﺷﻤﺎ ﻣﻘﺒﻮل ﺑﺎد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎداش ﺗﻼﺷﺘﺎن‬

‫‪#’?n ã‬‬
‫‪t χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫را ﺑﺪﻫﺪ و ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺘﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪ ..‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ρ*ã OÏ σ÷ ƒã ρu  :‬‬

‫‪» 〈 π× ¹‬دﻳﮕﺮان را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ‬

‫‪| $Á‬‬
‫‪| z‬‬ ‫‪ö κÎ 5Í β‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪t %.x θö 9s ρu Ν‬‬
‫¦ ‪ö κÎ‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r‬‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻦ ﺻﺎﺣﺒﻲ ﻓﻲ أرﺿﻪ و ﺳﻤﺎﺋﻪ‬ ‫إﻧﻲ و إن ﻛﻨﺖ اﻣـﺮاً ﻣﺘـﺒﺎﻋـﺪاً‬
‫و ﻣﺠﻴﺐ دﻋﻮﺗﻪ و ﺻﻮت ﻧﺪاﺋﻪ‬ ‫ﻟﻤﻔﻴـﺪه ﻧﺼﺮي و ﻛﺎﺷـﻒ ﻛﺮﺑﻪ‬
‫ﻳﺎ ﻟﻴﺖ أن ﻋﻠـﻲ‪ ‬ﻓﻀـﻞ ﻛﺴﺎﺋـﻪ‬ ‫و إذا ارﺗﺪي ﺛﻮﺑﺎً ﺟﻤﻴﻼً ﻟﻢ أﻗﻞ‬
‫»ﻣﻦ ﮔﺮﭼﻪ از زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن دوﺳﺘﻢ‪ ،‬دور ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ او را ﻳﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﻣﺸﻜﻞ‬
‫او را ﺣﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ و ﻧﺪاﻳﺶ را ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲ دﻫﻢ‪ .‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﻟﺒﺎﺳﻲ زﻳﺒﺎ ﺑﭙﻮﺷﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬اي ﻛﺎش ﭘﻮﺷﺎك اﺿﺎﻓﻪ اش ﺗﻦ ﻣﻦ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺧﺪاﻳﺎ! اﻳﻦ ﭼﻪ اﺧﻼق زﻳﺒﺎﺳﺖ و ﭼﻪ ﻋﺎدت و ﺧﻠﻖ و ﺧﻮي ﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪160‬‬

‫ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎر ﺧﻮب ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻧﻤﻲ ﺷﻮد؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ در ﺧﻮﺑﻲ ﻛﺮدن‬
‫زﻳﺎده روي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻧﺪك ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫واﻟﺸﺮ أﺧﺒﺚ ﻣﺎ أوﻋﻴﺖ ﻣﻦ زاد‬ ‫اﻟﺨﻴﺮ أﺑﻘﻲ و إن ﻃﺎل اﻟﺰﻣﺎن ﺑﻪ‬
‫»ﺧﻮﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮ اﺳﺖ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ از آن ﺑﮕﺬرد و ﺑﺪي‪ ،‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺷﻪ اﻳﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺪوﺧﺘﻪ اي«‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن ﺳﺨﻦ زﺷﺖ ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮا‬

‫ﻛﻪ ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪ‪ ،‬ﻗﺪﻣﺖ زﻳﺎدي دارد‬

‫واﻫﺠﺮ ﻣﻼﻣﺔ ﻣﻦ ﺗﺸﻔﻲ أوﺣﺴﺪ‬ ‫اﺣﺮص ﻋﻠﻲ ﺟﻤﻊ اﻟﻔﻀﺎﺋﻞ واﺟﺘﻬﺪ‬

‫ﻗﺒﻠﺖ وﺑﻌﺪ اﻟﻤﻮت ﻳﻨﻘﻄﻊ اﻟﺤﺴﺪ‬ ‫و اﻋﻠـﻢ ﺑـﺄن اﻟﻌﻤـﺮ ﻣﻮﺳـﻢ ﻃﺎﻋﺔ‬
‫»ﺑﺮاي ﮔﺮدآوردن ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺑﻜﻮش و از ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮدن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دﻟﺶ را ﺧﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﺮده ﻳﺎ ﺣﺴﺪ ورزﻳﺪه‪ ،‬دوري ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻢ و زﻣﺎن ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ ﻛﻪ روي آورده و ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ‪،‬‬
‫ﺣﺴﺎدت ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺷﺪت ﺣﺴﺎس‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎد ﺑﻴﺠﺎ و ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ ﺧﻮﻧﺴﺮدي ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬آﻓﺮﻳﻦ ﺑﺮ ﺣﺴﺪ و ﻛﻴﻨﻪ ﻛﻪ ﭼﻘﺪر ﻋﺎدل و ﻣﻨﺼﻒ اﺳﺖ! اﺑﺘﺪا‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺧﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺣﺴﻮد و ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻨﺒﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫‪161‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﺎ ﻓﺎﺗﻪ و ﻓﻀﻮل اﻟﻌﻴﺶ أﺷﻐﺎل‬ ‫ذﻛﺮ اﻟﻔﺘﻲ ﻋﻤﺮه اﻟﺜﺎﻧﻲ و ﺣﺎﺟﺘﻪ‬
‫»ﻳﺎدﺑﻮد ﺟﻮان‪ ،‬ﻋﻤﺮ دوﺑﺎره او ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﻴﺎزش‪ ،‬ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ از دﺳﺖ داده و‬
‫ﻛﺎرﻫﺎ و ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﻬﺎ‪ ،‬اﻣﻮر زاﻳﺪ زﻧﺪﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬اﺟﻞ‪ ،‬ﺑﺎغ ﻣﺤﻜﻢ و اﺳﺘﻮاري اﺳﺖ«‪ .‬ﻳﻜﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن ﺑﺰدل‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻲ ﻣﻴﺮد و اﻧﺴﺎن ﺷﺠﺎع ودﻟﻴﺮ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﻲ ﻣﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮاب و‬
‫ﭼﺮﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه را ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪ آراﻣﺶ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻓﺮود ﻣﻲ آورد؛ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻃﻠﺤﻪ‬
‫در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺑﻪ ﺧﻮاﺑﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻓﺮو رﻓﺖ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺷﻤﺸﻴﺮ از دﺳﺘﺶ اﻓﺘﺎد و اﻳﻦ‬
‫ﺧﻮاب‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ آراﻣﺶ و آﺳﻮدﮔﻲ ﺧﺎﻃﺮ او ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺪﻋﺘﮕﺬاران را ﻫﻢ ﭼﺮت ﻓﺮا‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ ﺷﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻻﻏﺶ ﺳﻮار ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاب‬
‫ﻓﺮو رﻓﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﻳﻜﻲ از دﻟﻴﺮﺗﺮﻳﻦ اﻓﺮاد ﺑﻮد و زﻧﺶ ﻧﻴﺰ دﻟﻴﺮزﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺣﺠﺎج را ﺑﻪ ﻋﻘﺐ‬
‫راﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻓﺘﺨـﺎء ﺗﻨﻔـﺮ ﻣﻦ ﺻﻔﻴﺮ اﻟﺼﺎﻓﺮ‬ ‫أﺳﺪ ﻋﻠﻲ‪ ‬و ﻓﻲ اﻟﺤﺮوب ﻧـﻌﺎﻣﺔ‬
‫ام ﻛﺎن ﻗﻠﺒﻚ ﻓﻲ ﺟﻨﺎﺣﻲ ﻃﺎﺋﺮ‬ ‫ﻫﻼ ﺑﺮزت اﻟﻲ ﻏﺰاﻟﺔ ﻓﻲ اﻟﻮﻏﻲ‬
‫»ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻦ ﭼﻮن ﺷﻴﺮ اﺳﺖ و در ﺟﻨﮕﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺷﺘﺮﻣﺮغ ﺳﺴﺖ و ﺗﻨﺒﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از‬
‫ﺳﻮت ﺳﻮت زﻧﻨﺪﮔﺎن ﭘﺎ ﺑﻪ ﻓﺮار ﻣﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫آﻳﺎ در ﺟﻨﮓ و ﻧﺒﺮد ﺑﻪ ﺳﻮي ﻏﺰاﻟﻪ ﻧﺮﻓﺘﻲ و ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ او ﻧﭙﺮداﺧﺘﻲ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ دﻟﻲ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﭼﻮن دل ﻣﺮﻏﺎن داﺷﺘﻲ؟«‬

‫‪(‬‬
‫¡ ‪È ÷ Šu ⊥t‬‬
‫‪ó s‬‬
‫‪ß 9ø #$ “‰‬‬ ‫‪÷ )Î ω‬‬
‫‪y n‬‬ ‫‪H )Î $! Ζu /Î χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫≅ ‪Ý /− *u ?s‬‬
‫‪θÁ‬‬ ‫‪ö δ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ö %è  :‬‬
‫≅ ‪y‬‬

‫‪$Ρ¯ )Î #( θû Á‬‬
‫‪Ý /− u Iy ùs ( $Ψs ƒ‰‬‬
‫‪Ï ƒ÷ 'r /Î ρ÷ &r ‬‬
‫‪ÿ νÏ ‰‬‬
‫‪Ï Ζã‬‬
‫∅ ‪Ï‬‬
‫‪ï‬‬ ‫> ‪ΒiÏ‬‬
‫‹‪5 #‬‬
‫! ‪x èy /Î‬‬
‫‪ª #$ /â 3‬‬
‫‪ä 7t ŠÁ‬‬
‫‪Å ƒã β&r Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä /Î È‬‬
‫‪ß /− u Iy Ρt ‬‬
‫‪ß tø Υ‬‬
‫‪w ρu‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪162‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∈⊄∪ χ‬ﺑﮕﻮ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺟﺰ از دو ﺧﻮﺑﻲ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي را اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫‪Ý /nÎ u Iy Β– Ν6‬‬
‫‪θÁ‬‬ ‫‪à èy Βt‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻣﺎ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﻫﺴﺘﻴﻢ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﻲ از ﺳﻮي ﺧﻮد‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺬاﺑﻲ ﺑﻪ دﺳﺘﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﻣﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ اﻧﺘﻈﺎر‬
‫ﻣﻲ ﻛﺸﻴﻢ«‪.‬‬

‫! ‪$7Y ≈Ft .Ï‬‬ ‫‪È Œø *Î /Î ω‬‬

‫‪« #$ β‬‬ ‫‪ )Î N‬‬ ‫§ ‪ß ?s β&r‬‬
‫‪| θϑ‬‬ ‫‪C -‬‬
‫‪ø Ζu 9Ï β‬‬
‫‪t $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪$Βt ρu  :‬‬

‫_ ‪W‬‬
‫‪» 〈 ξ‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮد ﻣﮕﺮ ﺑﺎ اﺟﺎزه ﺧﺪا‪ .‬اﺟﻞ‪ ،‬در ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﻘﺮر ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫–‪§ σx Β‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ اﻷﺑﻄﺎل و ﻳﺤﻚ ﻟﻦ ﺗﺮاﻋﻲ‬ ‫أﻗﻮل ﻟﻬﺎ و ﻗﺪ ﻃﺎرت ﺷﻌﺎﻋﺎً‬
‫»ﺑﻪ او ﻛﻪ از ﺗﺮس ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﻣﺒﻬﻮت و ﺣﻴﺮت زده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬واي ﺑﺮ ﺗﻮ! ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫اﻋﺘﻨﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻦ اﻷﺟﻞ اﻟﺬي ﻟﻚ ﻟﻢ ﺗﻄﺎﻋﻲ‬ ‫ﻓـﺈﻧﻚ ﻟﻮ ﺳﺄﻟﺖ ﺑـﻘـﺎء ﻳـﻮم‬
‫»اﮔﺮ ﺑﻴﺶ از ﻣﻬﻠﺖ و اﺟﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻘﺮر ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻚ روز ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺎﻧﺪن در‬
‫دﻧﻴﺎ را ﺑﻜﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺗﻮ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﻤﺎ ﻧﻴـﻞ اﻟﺨﻠـﻮت ﺑﻤﺴﺘـﻄـﺎع‬ ‫ﻓﺼﺒﺮاً ﻓﻲ ﻣﺠﺎل اﻟﻤﻮت ﺻﺒﺮاً‬
‫»ﭘﺲ در زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺮگ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ ﻛﺮد؛ ﭼﻮن آرزوي ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﺎﻧﺪن‪ ،‬دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻨﻲ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻓﻴـﺨﻠﻊ ﻋـﻦ أخ اﻟﺨـﻨﻊ اﻟﻴﺮاع‬ ‫و ﻣﺎ ﺛﻮب اﻟﺤﻴــﺎة ﺑﺜﻮب ﻋـﺰ‬
‫»ﻟﺒﺎس زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺮﺳﻮي ﺑﺰدل‪ ،‬ﻟﺒﺎس اﻓﺘﺨﺎري ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﺗﻨﺶ ﺑﻴﺮون‬
‫آورده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻟﺒﺎس اﻓﺘﺨﺎر را از ﺗﻨﻢ در آوردﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪163‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آري! ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه اﺟﻠﺸﺎن ﻓﺮارﺳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳـﻮم ﻻ ﻗـﺪ‪‬ر أم ﻳــﻮم ﻗـﺪر‬ ‫أي ﻳﻮﻣﻲ‪ ‬ﻣـﻦ اﻟﻤـﻮت أﻓـﺮ‬
‫»ﻛﺪاﻣﻴﻦ روز از ﻣﺮگ ﻓﺮار ﻛﻨﻢ؟ روزي ﻛﻪ ﻣﻘﺪر ﻧﺸﺪه ﻳﺎ روزي ﻛﻪ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و ﻣﻦ اﻟﻘﺪر و ﻻ ﻳﻨﺠﻮ اﻟﺤﺬر‬ ‫ﻳـﻮم ﻻ ﻗــﺪر ﻓـﻼ أرﻫـﺒـﻪ‬
‫»از روزي ﻛﻪ ﻣﻘﺪر ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﺮﺳﻢ و ﮔﺮﻳﺰ و اﺣﺘﻴﺎط‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از روز ﺗﻘﺪﻳﺮ‪،‬‬
‫ﻧﺠﺎت ﻧﻤﻲ ﺑﺨﺸﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﻣﺮگ ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ارزاﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺗﻮ دﻓﺎع ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ ﻣﺆﻣﻨﺎن در ﻫﺮ ﻧﻤﺎز ﺗﻮ را در دﻋﺎي ﺧﻮد ﺷﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﻔﺎﻋﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﻗﺮآن ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻮﻳﺪ و وﻋﺪه اي ﻧﻴﻚ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬رﺣﻤﺖ و‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﺧﺪاوﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ زﻳﺮا در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ‬
‫ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ده ﺗﺎ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﺑﺮاﺑﺮ و ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭘﺎداش داده ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﻚ ﺑﺪي‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻳﻚ ﺳﺰا ﻗﺮار دارد و ﺣﺘﻲ اﻧﺘﻈﺎر ﻏﻔﺮان و ﺑﺨﺸﺶ اﻟﻬﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ رود‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ ﺑﺨﺸﺶ و‬
‫ﺑﺰرﮔﻮاري ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﺗﻮ از ﭘﺮﭼﻤﺪاران ﺗﻮﺣﻴﺪ وﺣﺎﻣﻼن دﻳﻦ اﻟﻬﻲ و از اﻫﻞ ﻗﺒﻠﻪ ﻫﺴﺘﻲ‬
‫و ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش را در دل داري‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﮔﻨﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻣﻲ ﺷﻮي و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪164‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﺎر ﻧﻴﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻲ‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدي؛ ﭘﺲ ﺗﻮ‪ ،‬ﺧﻮﺑﻴﻬﺎي زﻳﺎدي داري‬
‫ﻛﻪ ﻧﻤﻲ داﻧﻲ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﺗﻮ در ﺧﻮﺷﻲ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬در ﺗﻮاﻧﮕﺮي و ﻓﻘﺮ‪ ،‬در ﺳﺨﺘﻲ و راﺣﺘﻲ و در‬
‫ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻻت ﺑﺮ ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ ﻫﺴﺘﻲ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺷﮕﻔﺘﺎ از ﻛﺎر ﻣﺆﻣﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ‬
‫اش‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ را ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﻣﺆﻣﻦ ﻧﺪارد‪ .‬اﮔﺮ اﻣﺮ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﺑﻪ او‬
‫دﺳﺖ دﻫﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﻣﻲ ﮔﺰارد و اﻳﻦ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ اوﺳﺖ و اﮔﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺻﺒﺮ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﻧﻔﻊ اوﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ و ﺗﺤﻤﻞ‬

‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬راه ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و رﺳﺘﮕﺎري و ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ‬

‫‪« $$ /Î ω‬‬
‫! 〈 »ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﻮرز‪ ،‬و ﺻﺒﺮ ﺗﻮ ﺟﺰ در ﭘﺮﺗﻮ‬ ‫‪ )Î 8‬‬
‫‪x ã 9ö ¹‬‬
‫‪| $Βt ρu ö 9É ¹‬‬
‫‪ô #$ ρu ‬‬

‫ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫‪à Á‬‬
‫‪t θ-‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∇∪ β‬ﭘﺲ ﺻﺒﺮي زﻳﺒﺎ ﭘﻴﺸﻪ‬ ‫’ ‪Å ?s $Βt‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫¡ ‪ã $èy Gt‬‬
‫‪t β‬‬ ‫‪ó ϑ‬‬
‫! ‪ß 9ø #$‬‬
‫≅ ( ‪ª #$ ρu‬‬
‫‪× ŠΗÏ d‬‬
‫‪s Ö 9ö Á‬‬
‫‪| ùs ‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و از ﺧﺪاوﻧﺪ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﻳﺎري ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪¸ Šϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∪ ξ‬ﺻﺒﺮ ﻛﻦ‪ ،‬ﺻﺒﺮي زﻳﺒﺎ«‪.‬‬ ‫_ ‪Ï‬‬
‫‪y #[ 9ö ¹‬‬
‫‪| ö 9É ¹‬‬
‫‪ô $$ ùs ‬‬

‫‪» 〈 Λ÷ nä ö 9y ¹‬درود ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﺻﺒﺮ ﻧﻤﻮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫‪y /Î /3‬‬

‫‪| $ϑ‬‬ ‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫™ ‪í ≈=n‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪y ‬‬

‫‪y /t $¹‬‬
‫‪» 〈 7‬در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎ ﺑﺎش«‪.‬‬ ‫’ ‪| &r $! Βt‬‬ ‫‪t ö 9É ¹‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪ô #$ ρu ‬‬

‫‪ä /Î #‘u ρu #( ρ*ã /Î $¹‬‬

‫‪» 〈 #( θÜ‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻳﺪ و ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﺑﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺗﻮﺻﻴﻪ‬ ‫‪| ρu #( ρã 9É ¹‬‬
‫‪ô #$ ‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺮ آن ﻣﻮاﻇﺒﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪165‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﻤﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ ﺧﻮب را درﻳﺎﻓﺘﻴﻢ«‪.‬‬
‫اﻫﻞ ﺳﻨﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻓﺠﺎﻳﻊ و ﺑﻼﻫﺎ ﺳﻪ ﺷﮕﺮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‪ :‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬دﻋﺎ‬
‫و اﻧﺘﻈﺎر ﺑﺮاي ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن ﻣﺸﻜﻞ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻟﻜﻨّﻨﺎ ﻛـﻨّﺎ ﻋﻠﻲ اﻟﻤﻮت أﺻﺒﺮا‬ ‫ﺳﻘﻴﻨﺎﻫﻤﻮ ﻛﺄﺳﺎً ﺳــﻘﻮﻧﺎ ﺑﻤﺜﻠﻬﺎ‬
‫»ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﺎﻣﻲ ﻧﻮﺷﺎﻧﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﻮﺷﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﻣﺎ ﺑﺮ ﻣﺮگ‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﺗﺮ ﺑﻮدﻳﻢ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ اذﻳﺖ و آزاري ﻛﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﺗﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛ )ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻨﺪﮔﺎن (ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ و‬
‫ﻫﻤﺴﺮي دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و روزي ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻮﺳﻲ رﺣﻢ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﻣﺼﺎﺋﺒﻲ ﺑﻴﺶ‬
‫از اﻳﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻳﺪ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‬
‫ورزد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺷﻜﻴﺒﺎ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺟﻬـﺪ اﻟﻨﻔﻮس و أﻟـﻘﻮا دوﻧﻪ اﻷزرا‬ ‫دﺑﺒﺖ ﻟﻠﻤﺠـﺪ و اﻟﺴـﺎﻋﻮن ﻗﺪ ﺑﻠﻐﻮا‬
‫»ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ درﻧﮓ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻓﺘﺨﺎر و ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫ﻣﻲ روﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼﺷﻲ ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﻧﻤﻮده و ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﻤﺎل ﺗﻮان ﺧﻮد را ﺑﻜﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ«‪.‬‬
‫وﻋﺎﻧﻖ اﻟﻤﺠﺪ ﻣﻦ أوﻓﻲ وﻣﻦ ﺻﺒﺮا‬ ‫و ﻛﺎﺑـﺪوا اﻟﻤﺠﺪ ﺣﺘﻲ ﻣﻞّ اﻛﺜﺮﻫﻢ‬
‫»ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن اﻓﺘﺨﺎر و ﺑﺰرﮔﻲ‪ ،‬رﻧﺠﻬﺎي زﻳﺎدي ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﻛﺴﻲ‪ ،‬اﻓﺘﺨﺎر و ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﻪ آﻏﻮش ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻛﺎﻣﻠﻲ‬
‫ﻧﻤﻮد و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪166‬‬

‫ﻟﻦ ﺗﺒﻠـﻎ اﻟﻤﺠﺪ ﺣﺘﻲ ﺗﻠﻌﻖ اﻟﺼﺒﺮا‬ ‫ﻻ ﺗﺤﺴﺐ اﻟﻤﺠﺪ ﺗﻤـﺮاً أﻧﺖ آﻛﻠﻪ‬
‫»اﻓﺘﺨﺎر و ﺑﺰرﮔﻲ را ﺧﺮﻣﺎﻳﻲ ﻣﭙﻨﺪار ﻛﻪ آن را ﻣﻲ ﺧﻮري؛ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ اﻓﺘﺨﺎر و‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﺨﻮاﻫﻲ رﺳﻴﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺧﻮراﻛﺖ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺰرگ و ارزﺷﻤﻨﺪ را ﺑﺎ ﺧﻴﺎل و ﺧﻮاب ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﺪﺳﺖ آورد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺟﺪﻳﺖ و ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻣﻮر ارزﺷﻤﻨﺪ دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬

‫از رﻓﺘﺎري ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺗﻮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ‬

‫ﻣﺒﺎش و ﺑﻪ رﻓﺘﺎري ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا دارﻧﺪ‬

‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در ﻛﺘﺎب زﻫﺪ رواﻳﺘﻲ آورده ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺷﮕﻔﺘﺎ از ﺗﻮ اي‬
‫اﻧﺴﺎن! ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﻮ را آﻓﺮﻳﺪه ام و ﺗﻮ ﻏﻴﺮ ﻣﺮا ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺘﻲ! وﻣﻦ‪ ،‬ﺗﻮ را روزي داده ام و ﺗﻮ‪ ،‬از‬
‫ﻏﻴﺮ ﻣﻦ ﺳﭙﺎس ﻣﻲ ﮔﺰاري! ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ از ﺗﻮ‬
‫ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﻫﺴﺘﻢ و ﺗﻮ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﮔﻨﺎﻫﺎن در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﺎ ﻣﻦ دﺷﻤﻨﻲ ﻣﻲ ورزي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي؛ ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲِ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ ﺳﺮازﻳﺮ اﺳﺖ و ﺷﺮ و ﺑﺪي ﺗﻮ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ ﺑﺎﻻ‬
‫ﻣﻲ آﻳﺪ«!!‬
‫در ﺳﻴﺮت ﻋﻴﺴﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ او ﺳﻲ ﺑﻴﻤﺎر را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻛﺮد و ﻛﻮرﻫﺎي زﻳﺎدي‪،‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ او ﺷﻔﺎ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻤﻪ دﺷﻤﻦ او ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪167‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫از ﺗﻨﮕﻲ و ﻛﻤﻲ روزي اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‪.‬‬

‫روزي دﻫﻨﺪه ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺘﺎي ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ؛ روزي ﺑﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻧﺰد او ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و‬

‫‪$Βt ρu /ö 3‬‬
‫¡ ‪ä %è —ø ‘Í Ï $! Κu‬‬
‫او‪ ،‬رزق و روزي ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪¡ 9#$ ’ûÎ ρu  .‬‬

‫‪ß ã‬‬
‫‪t ρ‰‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊄∪ β‬و روزي ﺷﻤﺎ و آﻧﭽﻪ وﻋﺪه داده ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ«‪ .‬ﭘﺲ‬ ‫‪t θ?è‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬روزي رﺳﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺗﻤﻠﻖ و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﺮدازد و ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن روزي‪ ،‬ﺧﻮدش را ﭘﻴﺶ‬

‫اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻮار و ذﻟﻴﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؟! ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪’ûÎ π7 /− #! Šy ΒÏ $Βt ρu *  :‬‬

‫! ‪» 〈 $γy %è —ø ‘Í‬و ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﻨﺪه اي روي زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ روزﻳﺶ‬
‫‪« #$ ’?n ã‬‬ ‫‪ )Î Ú‬‬
‫‪t ω‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪F #$‬‬

‫ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪$Βt ρu ( $γ‬‬
‫‪y 9s 7‬‬ ‫‪Å ϑ‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪ô Βã ξ‬‬
‫‪Ÿ ùs π7 Ηu q‬‬
‫¨ ‪÷ ‘§ ΒÏ‬‬
‫! ‪Ä $Ψ¨ =9Ï‬‬ ‫‪Ë Gt -‬‬
‫‪ª #$ x‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ø ƒt $Β¨  :‬‬

‫‪» 〈 νÏ ‰‬ﻫﺮ رﺣﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ درش را ﺑﺮاي ﻣﺮدم‬

‫‪Ï è÷ /t ‬‬
‫≅ ‪. ΒÏ …µç 9s‬‬ ‫‪Å *ö Βã ξ‬‬
‫™ ‪Ÿ‬‬ ‫¡ ‪ô‬‬
‫‪Ÿ ùs 7‬‬ ‫‪Å ϑ‬‬
‫‪ô ƒã‬‬

‫ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺑﺎزدارﻧﺪه اي ﻧﺪارد و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ او ﺑﺎز دارد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﺑﻌﺪ از او‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺳﺮازﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪168‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ زﻳﺮا اﺳﺒﺎﺑﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ را‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺼﻴﺒﺖ زده آﺳﺎن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬

‫_ ‪è *u‬‬
‫‪Νδ‬‬ ‫‪ô &r β‬‬
‫‪t ρã 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ ’û¯ θu ƒã $ϑ‬‬
‫اﻧﺘﻈﺎر ﮔﺮﻓﺘﻦ ﭘﺎداش از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ؛ ‪y Ρ¯ )Î ‬‬ ‫•‬

‫¡‪5 $‬‬
‫> ∪⊃⊇∩ 〈 »ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن‪ ،‬ﭘﺎداش ﺧﻮد را ﺑﺪون ﺣﺴﺎب و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل‬ ‫‪Ï Î ö ót /Î‬‬
‫‪| m‬‬

‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪.‬‬
‫• دﻳﺪن و ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻼ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﺼﻴﺒﺖ را آﺳﺎن‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ إﺧﻮاﻧﻬﻢ ﻟﻘﺘﻠﺖ ﻧﻔﺴﻲ‬ ‫و ﻟﻮ ﻻ ﻛﺜﺮة اﻟﺒﺎﻛﻴﻦ ﺣﻮﻟﻲ‬
‫»اﮔﺮ ﻛﺜﺮت ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮادراﻧﺸﺎن در اﻃﺮاف ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﺮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻦ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدم«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻦ؛ آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﺑﻼدﻳﺪه و ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺒﺎﺷﺪ؟‬
‫• ﻳﻜﻲ از اﻣﻮري ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ را آﺳﺎن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﺼﻴﺒﺘﺶ‬
‫را از دﻳﮕﺮ ﻣﺼﺎﺋﺐ آﺳﺎﻧﺘﺮ ﺑﺪاﻧﺪ‪.‬‬
‫• ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬در اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﺑﻨﺪه اﺳﺖ و در ﻣﻮرد دﻳﻨﺶ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫• ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻨﺪﮔﻲ و ﻋﺒﻮدﻳﺖ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ ﺑﻴﺶ از اﻳﺎم ﺧﻮﺷﻲ و‬
‫ﻋﺎﻓﻴﺖ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫• ﭼﺎره اي ﺟﺰ ﻗﺒﻮل ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪:‬‬
‫اﻧﻤﺎ اﻟﺤﻴﻠﺔ ﻓﻲ ﺗﺮك اﻟﺤﻴﻞ‬ ‫ﻓﺎﺗﺮك اﻟﺤﻴﻠﺔ ﻓﻲ ﺗﺤﻮﻳﻠﻬﺎ‬
‫»ﭼﺎره اﻧﺪﻳﺸﻲ را ﺑﺮاي دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮدن آن رﻫﺎ ﻛﻦ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ راه ﭼﺎره‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﭼﺎره ﻫﺎ را رﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﻲ«‪.‬‬
‫‪169‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫© ‪è ρu $↔Z ‹ø‬‬
‫‪uθδ‬‬ ‫‪è *u 3‬‬
‫‪x #( θδ‬‬ ‫‪õ ?s β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬
‫‪| ã‬‬
‫اﻧﺘﺨﺎب‪ ،‬در دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪t ρu :‬‬ ‫•‬

‫‪» 〈 Νö 6‬و ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰي را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪à 9© Ö ö z‬‬
‫‪y‬‬

‫ﺑﻲ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺒﺎش‬

‫‚ ‪Ï ¨u ö‬‬
‫‪» 〈 N‬و ﻫﺮ ﻳﻚ ﺟﻬﺘﻲ دارد ﻛﻪ رو‬ ‫)‪y 9ø #$ #( θ‬‬
‫™ ‪à 7Î Ft‬‬
‫‪ó $$ ùs ( $κp J9jÏ θu Βã θu δ‬‬
‫‪è πî γ‬‬ ‫≅ ‪ô ρÍ‬‬
‫_ ‪y‬‬ ‫‪e5 3‬‬
‫‪ä 9Ï ρu ‬‬

‫ﺑﻪ آن ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﭘﺲ در اﻧﺠﺎم ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﭘﻴﺸﻲ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ«‪.‬‬

‫_≈ ;‬
‫‪〈M‬‬ ‫‪< è÷ /t −‬‬
‫‪y ‘u Šy Ù‬‬ ‫‪s θö ùs Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä Ò‬‬
‫‪Ÿ è÷ /t ì‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪y ùs ‘u ρu Ú‬‬ ‫‪y ×Í ≈¯ =n z‬‬
‫‪F #$ #‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫_ ‪à =n èy‬‬ ‫‪Ï !© #$ θu δ‬‬
‫‪y “%‬‬ ‫‪è ρu ‬‬

‫»و او‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را در ﺟﺎﻧﺸﻴﻦ زﻣﻴﻦ ﻧﻤﻮده و ﺑﺮﺧﻲ را ﺑﺮ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮﺗﺮي داده‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﻫﺮ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﺮدم ﻣﺤﻞ ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺧﻮد را‬ ‫‪ß /t u ³‬‬
‫¨ ¨‪ô Β‬‬
‫≅ ‪< $Ρt &é‬‬
‫‪‘ 2‬‬
‫‪à‬‬ ‫‪z =Ï ã‬‬
‫‪Ο‬‬ ‫‪ô %s ‬‬
‫‪t ‰‬‬

‫داﻧﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارﻧﺪ؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﻼم ﺑﻪ ﻳﺎراﻧﺶ‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﻛﺎرآﻳﻲ آﻧﻬﺎ ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ و وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻲ داد؛ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻗﻀﺎوت؛‬
‫ﻣﻌﺎذ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻠﻴﻢ؛ اﺑﻲ ﺑﺮاي آﻣﻮزش ﻗﺮآن؛ زﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي داﻧﺶ ﻣﻴﺮاث؛ ﺧﺎﻟﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد و ﺣﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺮودن ﺷﻌﺮ و ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ذوب ﺷﺪن در ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺸﻲ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮدن ﭘﻮﺷﺶ ﺻﻔﺎت‬
‫دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺿﺮﺑﻪ اي ﻛﺸﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﻴﻜﺮ ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮد ﻓﺮود ﻣﻲ آورد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪170‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺻﻔﺎت و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ و زﺑﺎﻧﻬﺎ و رﻧﮕﻬﺎي ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و ﻧﺮﻣﺨﻮﻳﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫اﻣﺖ و آﻳﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﺳﻮد رﺳﺎﻧﺪ و ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﺪت و ﺻﻼﺑﺖ ﺧﻮﻳﺶ اﺳﻼم و‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﻳﺎري ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ رﺿﺎﻳﺖ و ﺧﺮﺳﻨﺪي از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ داري‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ از آن ﺑﻬﺮه ﺑﺮداري ﻧﻤﻮد‪،‬آن را رﺷﺪ داد و ﺑﺮاي ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ آن ﻛﻮﺷﻴﺪ‪.‬‬

‫‪ó ρã ω‬‬
‫™ ‪» 〈 $γy èy‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﻓﺮاﺗﺮ از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﺶ‬ ‫¡‪ )Î $‬‬
‫‪² -‬‬
‫! ‪ø Ρt‬‬ ‫‪ß =kÏ 3‬‬
‫‪ª #$ #‬‬ ‫‪s ƒã ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬

‫ﻣﻜﻠﻒ ﻧﻤﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻮرﻛﻮراﻧﻪ و ذوب ﺷﺪن ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ در ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮان‪ ،‬زﻧﺪه ﺑﻪ ﮔﻮر‬
‫ﻛﺮدن اﺳﺘﻌﺪاد و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن اراده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﺗﻔﺎوت‪،‬‬
‫ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ و ﺗﻤﺎﻳﺰي ﻣﻲ ﭘﺮدازد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﻤﺎﻳﺎن‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺑﺎزﺗﺎب ﻣﺜﺒﺖ آن ﺑﺮ ﺑﻨﺪه‬

‫ﻣﻨﻈﻮرم از ﻋﺰﻟﺖ و ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬دوري ﻛﺮدن از ﺑﺪﻳﻬﺎ و ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺟﺎﻳﺰﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻓﺰون ﺑﺮ ﻧﻴﺎز و اﻧﺪازه ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ از اﻳﻨﺮو ﻋﺰﻟﺖ و ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از‬
‫اﺳﺒﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻏﻢ و اﻧﺪوه را از او دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ذﻛﺮ‪ ،‬ﺗﻼوت‪،‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺧﻮد و ﻧﻴﺰ‬
‫ﺑﺮاي دﻋﺎ و اﺳﺘﻐﻔﺎر و دوري ﺟﺴﺘﻦ از ﺷﺮ و اﻣﺜﺎل آن‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از اوﻗﺎت ﺧﻮد را در‬
‫ﻋﺰﻟﺖ و ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪.‬‬
‫‪171‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺑﻦ ﺟﻮزي در ﻛﺘﺎب )ﺻﻴﺪ اﻟﺨﺎﻃﺮ( ﺳﻪ ﻓﺼﻞ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺧﺘﺼﺎص داده ﻛﻪ‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اش از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪ :‬ﻫﻴﭻ آراﻣﺶ‪ ،‬ﻋﺰت و ﺷﺮاﻓﺘﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﻧﺪﻳﺪه ام؛ ﺧﻠﻮت ﮔﺰﻳﻨﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﺷﺮ و ﺑﺪي دور ﻣﻲ دارد و ﻣﺎﻳﻪ ﺻﻴﺎﻧﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎه‪،‬‬
‫وﻗﺖ و ﻋﻤﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻧﺴﺎن از ﻃﺮﻳﻖ ﻋﺰﻟﺖ ﺧﻮدش را از ﺣﺴﻮدان و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎري دﻳﮕﺮان ﺷﺎد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﺗﻔﻜﺮ در ﺑﺎره آﺧﺮت و آﻣﺎده ﺷﺪن ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت ﺧﺪا اﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي‬
‫ﻋﺒﺎدت و اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن در اﻣﻮر ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﺰﻟﺖ و ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻣﺎن ﺑﺮاي‬
‫ﺑﻴﺮون آوردن ﮔﻨﺠﻬﺎي ﺣﻜﻤﺖ و اﺳﺘﻨﺒﺎط آﻣﻮزه ﻫﺎي دﻳﻨﻲ از ﻧﺼﻮص اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﺳﺨﻨﺎن اﺑﻦ ﺟﻮزي در ﺑﺎره ﻋﺰﻟﺖ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺪﻛﻲ ﺗﺼﺮف ﺑﻴﺎن‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺘﺎب ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ﻋﺰﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪا ﻣﻲ داﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺑﻬﺮه ﺑﺮي از ﻋﻘﻞ و ﭼﻴﺪن ﻣﺤﺼﻮﻻت اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ‬
‫ﺧﻠﻮت ﮔﺰﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬آراﻣﺶ دل‪ ،‬آﺑﺮوﻣﻨﺪي‪ ،‬ﭘﺎداش ﻓﺮاوان‪ ،‬ﺑﺎزآﻣﺪن از ﻣﻨﻜﺮ‪،‬‬
‫ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺷﻤﺮدن ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد آوردن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬ﺗﺮك اﻣﻮر ﺑﻴﻬﻮده‬
‫و دوري از ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﻬﺎي ﻋﺒﺚ‪ ،‬ﮔﺮﻳﺨﺘﻦ از ﻓﺘﻨﻪ ﻫﺎ و دوري از دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﻧﺠﺎت از ﺷﻤﺎﺗﺖ‬
‫ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز و ﻧﮕﺎﻫﻬﺎي ﺣﺴﻮد‪ ،‬رﻫﺎﻳﻲ از ﺗﻌﻠﻞ اﻧﺴﺎن ﺗﻨﺒﻞ و ﻧﺠﺎت از ﻋﺬرﺧﻮاﻫﻲ در‬
‫ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم‪ ،‬دوري از ﻣﻄﺎﻟﺒﻪ ﺣﻘﻮق و ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﻧﺰد اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﺘﻜﺒﺮ و ﻧﻴﺰ ﺧﻼﺻﻲ از‬
‫ﺻﺒﺮ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻤﺎﻗﺖ اﺣﻤﻖ‪ .‬ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻋﻴﺒﻬﺎي زﺑﺎن و‬
‫ﺣﺮﻛﺘﻬﺎي ﻧﺎدرﺳﺖ و اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺣﺠﺎﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎي زﻳﺎدي ﭘﺸﺖ آن ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪه و‬
‫ﺻﺪﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮوارﻳﺪ ﻓﻀﻴﻠﺖ در آن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺰﻟﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺷﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪172‬‬

‫ﺑﺮﺗﺮﻳﻬﺎ در آن ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻠﻮت و ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ! ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬
‫و ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻋﻤﺮ را ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ و ﺷﺎدي ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﻔﺮي در راه ﻋﺒﺎدت و ﮔﺮدﺷﻲ‬
‫در ﻋﺎﻟﻢ ﺗﺄﻣﻞ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺄﻣﻞ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺗﺪﺑﺮ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮاي درك ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻜﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻜﺎﺗﻲ درﺳﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻲ و دژِ اﻧﺪﻳﺸﻪ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻋﻘﻞ را ﺑﺴﺎزي‪.‬‬
‫ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬روح و دل را ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ در ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ذﻫﻦ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻓﻮاﻳﺪ را‬
‫ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ وﻗﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬رﻳﺎﻛﺎر ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺧﺪا ﺗﻮ را‬
‫ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ ﺧﺪا‪ ،‬ﺳﺨﻨﺖ را ﻧﻤﻲ ﺷﻨﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫درﺧﺸﻴﺪه و ﻫﻤﻪ ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﭘﺮﭼﻤﺪاران ﺗﺎرﻳﺦ و رﺳﺘﮕﺎران آﺳﻤﺎن ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺑﺮﺗﺮي‪،‬‬
‫ﻧﻬﺎل ﺷﻜﻮه و ﻧﺠﺎﺑﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ آب ﻋﺰﻟﺖ و ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ آﺑﻴﺎري ﻛﺮده اﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫درﺧﺖ ﻓﻀﻴﻠﺖ‪ ،‬ﺑﺎرور ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎي ﺧﻮد اﻳﺴﺘﺎده و در ﺗﻤﺎم زﻣﺎﻧﻬﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﺧﻮد را‬
‫داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ ﺟﺮﺟﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫رأوا رﺟﻼًﻋﻦ ﻣﻮﻗﻒ اﻟﺬل اﺣﺠﻤﺎ‬ ‫ﻳﻘـﻮﻟﻮن ﻟﻲ ﻓﻴﻚ اﻧﻘﺒﺎض و اﻧﻤﺎ‬
‫»ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬ﺗﻮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻫﺴﺘﻲ؛ در ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻧﻬﺎ ﻣﺮدي را دﻳﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻮد را‬
‫از ﻣﺤﻞ ذﻟﺖ ﻋﻘﺐ ﻛﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و ﻟﻜـﻦ ﻧﻔﺲ اﻟﺤﺮ ﺗﺤﺘﻤﻞ اﻟﻈﻤﺎ‬ ‫اذا ﻗﻴـﻞ ﻫﺬا ﻣﻮرد ﻗﻠﺖ ﻗﺪ أري‬
‫»وﻗﺘﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ :‬اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﺸﻤﻪ اﻳﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ‪ ،‬وﻟﻲ اﻧﺴﺎن آزاده‪،‬‬
‫ﺗﺸﻨﮕﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﺑـﺪا ﻃﻤـﻊ ﺻﻴ‪‬ﺮﺗـﻪ ﻟـﻲ ﺳﻠّـﻤﺎ‬ ‫وﻟﻢ أﻗﺾ ﺣﻖ اﻟﻌﻠﻢ ان ﻛﻨﺖ ﻛﻠﻤﺎ‬
‫‪173‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﺣﻖ داﻧﺶ را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻴﺎورده ام؛ ﮔﺮﭼﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻃﻤﻌﻲ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻦ آن را‬
‫ﻧﺮدﺑﺎﻧﻲ ﻗﺮار دﻫﻢ و ﺑﻪ آن ﺑﺎﻻ ﺑﺮوم«‬
‫اذن ﻓﺎﺗﺒﺎع اﻟﺠﻬﻞ ﻗﺪ ﻛﺎن أﺧﺮﻣﺎ‬ ‫أأﺷـﻘﻲ ﺑﻪ ﻏﺮﺳﺎً و أﺟﻨﻴــﻪ ذﻟﺔ‬
‫»آﻳﺎ ﺑﺎ ﺷﻘﺎوت‪ ،‬ﻧﻬﺎل ﻃﻤﻊ را ﺑﻜﺎرم و ﺑﺎ ذﻟﺖ ﻣﻴﻮه آن را ﺑﭽﻴﻨﻢ؟! در اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﭘﻴﺮوي از ﺟﻬﺎﻟﺖ ﻗﻄﻌﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و ﻟﻮ ﻋﻈﻤﻮه ﻓﻲ اﻟﻨﻔـﻮس ﻟﻌﻈّﻤﺎ‬ ‫و ﻟﻮ أن اﻫﻞ اﻟﻌﻠﻢ ﺻﺎﻧﻮه ﺻﺎﻧﻬﻢ‬
‫»اﮔﺮ اﻫﻞ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻋﻠﻢ را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻧﻴﺰ آﻧﻬﺎ را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﻮد و‬
‫اﮔﺮ آن را ﺑﺰرگ و ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲ ﮔﺸﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺤﻴـﺎه ﺑﺎﻷﻃﻤـﺎع ﺣﺘﻲ ﺗﺠﻬﻤﺎ‬ ‫و ﻟﻜـﻦ أﻫﺎﻧﻮه ﻓﻬﺎﻧﻮا و دﻧﺴﻮا‬
‫»وﻟﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﻮدﺷﺎن ﺧﻮار ﮔﺸﺘﻨﺪ و ﭼﻬﺮه ﻋﻠﻢ را ﺑﺎ‬
‫ﻃﻤﻌﻬﺎ آﻟﻮده ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻋﺒﻮس ﺷﺪ و ﭼﻬﺮه در ﻫﻢ ﻛﺸﻴﺪ«‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺧﻠﻴﻞ ﺣﻨﺒﻠﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺣــﺔ ﻣـﻦ ﻫـﻢ ﻃﻮﻳـﻞ‬ ‫ﻣـﻦ أراد اﻟﻌـﺰ و اﻟـﺮا‬
‫س و ﻳـﺮﺿﻲ ﺑﺎﻟﻘﻠﻴـﻞ‬ ‫ﻟﻴـﻜﻦ ﻓـﺮداً ﻣـﻦ اﻟﻨـﺎ‬
‫ﻋﺎش ﻣﻦ ﻋﻴﺶ و ﺑﻴﻞ‬ ‫ﻛﻴﻒ ﻳﺼﻔﻮ ﻻﻣﺮيء ﻣﺎ‬
‫و ﻣــﺪاﺟــﺎة ﺛﻘﻴــﻞ‬ ‫ﺑﻴـﻦ ﻏﻤـﺰ ﻣﻦ ﺧﺘـﻮل‬
‫و ﻣـﻌـﺎﻧــﺎة ﺑـﺨﻴــﻞ‬ ‫و ﻣــﺪاراة ﺣــﺴــﻮد‬
‫س ﻋـﻠـﻲ ﻛـﻞ ﺳﺒﻴـﻞ‬ ‫آه ﻣـﻦ ﻣـﻌـﺮﻓـﺔاﻟﻨــﺎ‬
‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﻋﺰت ﻣﻲ ﺟﻮﻳﺪ و ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ از اﻧﺪوﻫﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ راﺣﺖ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻓﺮدي ﻋﺎدي ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ اﻧﺪك‪ ،‬راﺿﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪174‬‬

‫ﺻﻔﺎ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آن را ﺑﺎ ﻓﻼﻛﺖ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن‬

‫اﺷﺎره ﻫﺎ و ﻏﻤﺰه ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻜﺎر و در ﻣﻴﺎن ﺧﻮدﺳﺘﺎﻳﻲ ﻓﺮدي ﻣﺘﻜﺒﺮ‪ ،‬ﺳﭙﺮي‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد؟ زﻧﺪﮔﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﻔﺎ دارد ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺣﺴﻮد ﻣﺪارا ﻛﺮد و از ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫ﺑﺨﻴﻞ رﻧﺞ ﺑﺮد؟ واي از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﺸﻨﺎﺳﻨﺪ؛ از ﻫﺮ راﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻗﺎﺿﻲ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ ﺟﺮﺟﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺻﺮت ﻟﻠﺒﻴﺖ و اﻟﻜﺘﺎب ﺟﻠﻴﺴﺎ‬ ‫ﻣﺎ ﺗﻄﻌﻤﺖ ﻟﺬة اﻟﻌﻴـﺶ ﺣﺘﻲ‬
‫ــﻢ ﻓﻤﺎ أﺑﺘـﻐـﻲ ﺳـﻮاه أﻧﻴﺴﺎ‬ ‫ﻟﻴـﺲ ﺷـﻲء أﻋﺰ ﻣﻦ اﻟﻌﻠــ‬
‫س ﻓﺪﻋﻬﻢ وﻋﺶ ﻋﺰﻳﺰاًرﺋﻴﺴﺎً‬ ‫إﻧـﻤﺎ اﻟـﺬل ﻓﻲ ﻣﺨﺎﻟﻄﺔ اﻟﻨـﺎ‬
‫»ﻃﻌﻢِ ﻟﺬت زﻧﺪﮔﻲ را ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﭼﺸﻴﺪم ﻛﻪ ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﺧﺎﻧﻪ و ﻛﺘﺎب ﮔﺮدﻳﺪم‪ .‬ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﻴﺰ‪ ،‬از ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﻋﺰﻳﺰﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ از اﻳﻨﺮو ﻏﻴﺮ ازﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬ﻫﻤﺪﻣﻲ دﻳﮕﺮ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺟﻮﻳﻢ‪ .‬ذﻟﺖ و ﺧﻮاري در اﺧﺘﻼط ﺑﺎ ﻣﺮدم اﺳﺖ؛ ﭘﺲ آﻧﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻦ و ﺑﺎ ﻋﺰت و‬
‫ﺳﺮوري زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺪام ﻟﻲ اﻟﻬﻨﺎ و ﻧﻤﺎ اﻟﺴﺮور‬ ‫أﻧﺴﺖ ﺑﻮﺣﺪﺗﻲ و ﻟﺰﻣﺖ ﺑﻴﺘﻲ‬
‫أﺳﺎر اﻟﺠﻴﺶ ام رﻛﺐ اﻻﻣﻴﺮ‬ ‫و ﻗﺎﻃـﻌﺖ اﻷﻧﺎم ﻓﻤـﺎ أﺑﺎﻟﻲ‬
‫»ﺑﻪ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ام اﻧﺲ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﻣﺎﻧﺪن در ﺧﺎﻧﻪ ام را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻻزم ﮔﺮﻓﺘﻢ؛ ﭘﺲ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺷﺎد و ﻣﺴﺮورم‪ .‬و از ﻣﺮدم ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﻧﻤﻮدم؛ ﭘﺲ ﭘﺮواﻳﻲ ﻧﺪارم ﻛﻪ آﻳﺎ ﻟﺸﻜﺮ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻛﺮده ﻳﺎ اﻣﻴﺮ ﺳﻮار ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﻤﻴﺪي ﻣﺤﺪث ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺳﻮي اﻹﻛﺜﺎر ﻣﻦ ﻗﻴﻞ و ﻗﺎل‬ ‫ﻟﻘﺎء اﻟﻨﺎس ﻟﻴﺲ ﻳﻔﻴﺪ ﺷﻴﺌﺎً‬
‫ﻟﻜﺴﺐ اﻟﻌﻠﻢ أو إﺻﻼح ﺣﺎل‬ ‫ﻓﺄﻗﻠـﻞ ﻣــﻦ ﻟﻘﺎءاﻟﻨﺎس اﻻ‬
‫‪175‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻓﺎﻳﺪه اي ﺟﺰ ﺣﺮﻓﻬﺎي ﺑﻴﻬﻮده ﻧﺪارد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ دﻳﺪار ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺮو ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﻋﻠﻢ ﻳﺎ ﺑﻬﺒﻮد وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮوي«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻓﺎرس ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺗﻘﻀﻲ ﺣﺎﺟـﺔ و ﺗﻔﻮت ﺣـﺎج‬ ‫و ﻗﺎﻟﻮ ﻛﻴﻒ ﺣﺎﻟﻚ ﻗـﻠﺖ ﺧﻴﺮاً‬
‫ﻋﺴﻲ ﻳﻮﻣﺎً ﻳﻜﻮن ﻟﻪ اﻧﻔـﺮاج‬ ‫اذا ازدﺣﻤﺖ ﻫﻤﻮم اﻟﺼﺪر ﻗﻠﻨﺎ‬
‫دﻓﺎﺗﺮ ﻟﻲ و ﻣﻌﺸﻮﻗﻲ اﻟﺴﺮاج‬ ‫ﻧﺪﻳﻤﻲ ﻫﺮﺗﻲ و اﻧﻴﺲ ﻧﻔﺴﻲ‬
‫»ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺣﺎﻟﺖ ﭼﻄﻮر اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻢ ‪:‬ﺧﻮﺑﻢ؛ ﺑﺮﺧﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮآورده ﻣﻲ ﺷﻮد و‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻢ ﺑﺮآورده ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻏﻤﻬﺎي دل روي ﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ روزي ﺑﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻧﺪﻳﻢ و ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ ام ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻮﻧﺲ و ﻫﻤﺪم ﻣﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و دﻓﺘﺮﻫﺎﻳﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻌﺸﻮﻗﻪ ام‪،‬‬
‫ﭼﺮاغ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫از ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‬

‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و رﻧﺠﻬﺎ‪ ،‬دل را ﻗﻮي ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﭘﺎك ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻤﺮ‬

‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي را ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ و ﺗﻜﺒﺮ را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ در ﻣﻴﺎن ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و رﻧﺠﻬﺎ‪ ،‬ﻏﻔﻠﺖ‪،‬‬
‫ذوب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺮاغ آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﻬﺮ و ﻋﺎﻃﻔﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ‬
‫ﺟﻠﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﻲ و ﻛﺮﻧﺶ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﻗﻬﺎر ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎز دارﻧﺪه‬
‫و ﻫﺸﺪاردﻫﻨﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و ﺑﺎ ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮدن ﺻﺒﺮ و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪176‬‬

‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و از رﻧﺠﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎداش اﻟﻬﻲ اﻣﻴﺪوار ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫و ﺑﺮاي ﺣﺎﺿﺮ ﺷﺪن در درﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺎده ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﻫﺎ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ و راﺿﻲ ﺑﻮدن ﺑﻪ آن و آراﻣﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ در آﻏﻮش آن ﺑﺎز ﻣﻲ دارد‪ .‬ﻟﻄﻔﻬﺎي ﭘﻨﻬﺎن و ﮔﻨﺎﻫﺎن ﭘﻮﺷﻴﺪه و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻔﻮ و‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت و ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻋﺰﻟﺖ و ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻳﻪ ﻋﺰت اوﺳﺖ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﻔﺎرش ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب )اﻟﻌﺰﻟﺔ( اﺛﺮ ﺧﻄﺎﺑﻲ را‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﻏﻢ واﻧﺪوه‪ ،‬ﺗﻮ را در اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدت ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎﺗﻮان ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪،‬‬
‫از ﺟﻬﺎد ﺑﺎز ﻣﻲ دارد و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﺑﺨﻮري و ﻧﺎﻛﺎم ﺷﻮي؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻏﻢ و‬
‫اﻧﺪوه‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﺪﮔﻤﺎن و ﺑﺪﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ زﻳﺮا ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﻏﻢ و اﺿﻄﺮاب‪ ،‬اﺳﺎس ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي رواﻧﻲ و ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫دردﻫﺎي ﻋﺼﺒﻲ و رﻳﺸﻪ وﺳﻮﺳﻪ و اﺿﻄﺮاب و ﻧﻴﺰ ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻜﺴﺖ روﺣﻲ و ﺟﺴﻤﻲ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ وﻗﺘﻲ ﻗﺮآن‪ ،‬ذﻛﺮ‪ ،‬دﻋﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ و ﻛﺎر ﺧﻮب و ﻣﻔﻴﺪ داري‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻏﻢ واﻧﺪوه ﻣﺸﻮ و ﺑﺪان ﻛﻪ ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬ﻣﻘﺪﻣﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻏﻢ و اﻧﺪوه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان؛ ﺗﺴﺒﻴﺢ ﺑﮕﻮي؛ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻦ؛ ﺑﻨﻮﻳﺲ؛ ﻛﺎرﻛﻦ؛ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل‬
‫ﻛﺴﻲ ﺑﺮو؛ ﺑﻪ دﻳﺪار ﻓﺮدي ﺑﺮو؛ ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ و‪...‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬

‫= ‪ä 9s‬‬
‫‪ó f‬‬
‫™ ‪Å Gt‬‬
‫’ ‪ó &r‬‬
‫‪þ ΤÏ θã‬‬
‫‪ã Šô #$ ‬‬
‫‪177‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∈∪ ‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن‬ ‫‪Ï Ft è÷ ϑ‬‬
‫‪‰‬‬ ‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫† ‪x tÏ‬‬
‫‪ä ω‬‬
‫‪Ÿ …µç Ρ¯ )Î 4 πº Šu -‬‬
‫‪ø z‬‬
‫‪ä ρu %æ‬‬
‫‪Y • Ø‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪| @n Ν‬‬ ‫‪ä /− ‘u #( θã‬‬
‫‪ã Šô #$ ‬‬

‫را ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ و آﻫﺴﺘﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن او ﺗﺠﺎوزﻛﺎران را دوﺳﺖ ﻧﻤﻲ دارد«‪.‬‬

‫‪» 〈 t $eÏ !#$ µç 9s ‬ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪š‬‬ ‫‚ ‪Å =Ï‬‬
‫‪Á‬‬ ‫! ‪÷ Βã‬‬ ‫‪ã Šô $$ ùs ‬‬
‫‪© #$ #( θã‬‬

‫‪ó tç :ù #$ â $! ϑ‬‬
‫¡ ‪» 〈 4 _o‬ﺑﮕﻮ‪:‬‬ ‫{ ‪ó‬‬
‫™ ‪y‬‬ ‫‪F #$ &ã #s ùs #( θã‬‬
‫‪ã ‰‬‬
‫‪ô ?s $Β¨ $ƒw &r ( ‬‬ ‫‪÷ *§ 9#$ #( θã‬‬
‫‪z ≈Ηu q‬‬ ‫! ‪ã Šô #$ ρÍ &r‬‬ ‫≅ ‪ã Šô #$‬‬
‫‪© #$ #( θã‬‬ ‫‪È %è ‬‬

‫اﷲ را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﻳﺎ رﺣﻤﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ؛ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺎﻣﻲ ﻛﻪ او را ﺻﺪا ﺑﺰﻧﻴﺪ‪ ،‬ﻓﺮق ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و او‬
‫داراي ﻧﺎﻣﻬﺎي ﻧﻴﻜﻮﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻗﻮاﻋﺪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‬

‫‪ -1‬ﺑﺪان ﻛﻪ اﮔﺮ در ﭼﺎرﭼﻮب اﻣﺮوزت زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻜﻨﻲ‪ ،‬ذﻫﻨﺖ ﻣﺸﻮش ﻣﻲ ﮔﺮدد‪،‬‬

‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﺖ ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﺖ زﻳﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬آﻧﭽﻪ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮم‪:‬‬
‫»وﻗﺘﻲ ﺻﺒﺢ ﻛﺮدي‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺷﺎم ﻣﺒﺎش و ﭼﻮن ﺷﺎم ﻧﻤﻮدي‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺻﺒﺢ ﻣﺒﺎش«‪.‬‬
‫‪ -2‬ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در آﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻦ؛ اﻫﺘﻤﺎم ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﻤﺎﻗﺖ و دﻳﻮاﻧﮕﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺑﻪ آﻳﻨﺪه ﻣﺸﻐﻮل ﻣﺒﺎش؛ آﻳﻨﺪه‪ ،‬در دﻧﻴﺎي ﻏﻴﺐ اﺳﺖ؛ ﻟﺬا ﺑﮕﺬار ﺗﺎ ﻓﺮا رﺳﺪ و‬
‫آﻧﮕﺎه در آن ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ‪.‬‬
‫‪-4‬از اﻧﺘﻘﺎد ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﺑﻠﻜﻪ آرام ﺑﺎش و ﺑﺪان ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻘﺪرﻣﻮرد اﻧﺘﻘﺎد ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ارزش داري‪.‬‬
‫‪ -5‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰه و ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪178‬‬

‫‪ -6‬ﻫﺮ آﻧﻜﺲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ آراﻣﺶ و آﺳﺎﻳﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﺧﺪا‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -7‬ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻃﺒﻖ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -8‬از ﻫﻴﭽﻜﺲ اﻧﺘﻈﺎر ﺗﺸﻜﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪.‬‬
‫‪ -9‬ﺧﻮدت را ﺑﺮاي روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﺮاﻳﻂ آﻣﺎده ﻛﻦ‪.‬‬
‫‪ -10‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ آﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﺻﻼح ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -11‬ﻫﺮ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -12‬در ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي اﻟﻬﻲ ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ و ﺷﻜﺮ ﺑﮕﺰار‪.‬‬
‫‪ -13‬ﺗﻮ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ داري‪ ،‬از ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﺎﻻﺗﺮي‪.‬‬
‫‪ -14‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﮔﺸﻮده ﺷﺪن ﮔﺮه‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -15‬ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬اﻧﮕﻴﺰه دﻋﺎ ﻛﺮدن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -16‬ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ و رﻧﺠﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺮﻫﻤﻲ ﺑﺮاي ﺑﺼﻴﺮت و ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﺑﺮاي ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -17‬ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﺘﻲ آﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -18‬ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺟﺎزه دﻫﻲ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﺎاﻓﺘﺎده ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻛﻨﺪ و ﺗﻮ را از ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫‪ -19‬ﭘﺮوردﮔﺎرت داراي آﻣﺮزش ﻓﺮاوان اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -20‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ؛ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ؛ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ‪.‬‬
‫‪ -21‬زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻜﻪ ﻧﺎن و آب و ﺳﺎﻳﻪ اي ﻛﻪ زﻳﺮ آن ﺟﺎي ﺑﮕﻴﺮي؛ ﻟﺬا ﺑﺮاي‬
‫ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮ از اﻳﻨﻬﺎ ﻧﺎراﺣﺖ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‪.‬‬

‫‪ß ã‬‬
‫‪t ρ‰‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊄∪ β‬روزي ﺷﻤﺎ و آﻧﭽﻪ وﻋﺪه داده‬ ‫‪t θ?è $Βt ρu /ö 3‬‬
‫¡ ‪ä %è —ø ‘Í Ï $! Κu‬‬
‫‪¡ 9#$ ’ûÎ ρu  -22‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪179‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪ -23‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم از آن ﻫﺮاس دارﻧﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲ اﻓﺘﺪ‪.‬‬

‫‪ -24‬ﮔﺮﻓﺘﺎران و ﺑﻼدﻳﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ اﻟﮕﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -25‬وﻗﺘﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﺮوﻫﻲ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -26‬دﻋﺎﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻏﻢ و اﻧﺪوه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺜﺮت ﺗﻜﺮار ﻛﻦ‪.‬‬
‫‪ -27‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺎري ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪي ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮي و وﻗﺘﺖ را ﺑﻪ ﺑﻴﻜﺎري‬
‫ﻧﮕﺬراﻧﻲ‪.‬‬
‫‪ -28‬ﺑﻪ ﺷﺎﻳﻌﺎت ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﺎش و آﻧﻬﺎ را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻜﻦ‪.‬‬
‫‪ -29‬ﺧﻮدﺧﻮري و ﺗﻼش ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ اﻧﺘﻘﺎم‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﻲ ات آﺳﻴﺐ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ و‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻴﺶ از دﺷﻤﻨﺖ‪ ،‬ﺿﺮر ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫‪ -30‬ﻫﺮ رﻧﺞ و ﺑﻼﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ آﻣﻴﺨﺘﻪ اي از ﺷﺶ دارو داري‪ ،‬ﭼﺮا ﻏﻢ ﻣﻲ ﺧﻮري؟!‬

‫ﺻﺎﺣﺐ ﻛﺘﺎب )اﻟﻔﺮج ﺑﻌﺪ اﻟﺸﺪة( ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﺑﻪ ﺑﻼﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪ؛‬
‫ﺑﺮادراﻧﺶ آﻣﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ او ﺗﺴﻠﻴﺖ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ داروﻳﻲ ﻣﺮﻛّﺐ از‬
‫ﺷﺶ ﭼﻴﺰ درﺳﺖ ﻛﺮده ام‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻫﺴﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اول اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﺧﺪا؛ دوم اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻣﻲ داﻧﻢ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ وﻗﻮع ﻣﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪد‪ .‬ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻧﺞ دﻳﺪﮔﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻬﺎرم اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ ﻣﻦ ﺻﺒﺮ ﻧﻜﻨﻢ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ‬
‫ﺑﻜﻨﻢ؟! ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب و داد و ﻓﺮﻳﺎد ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺧﻮدم را ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮم‪ .‬ﭘﻨﺠﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺑﺪﺗﺮ از اﻳﻦ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﺷﺪم‪ .‬ﺷﺸﻢ‪ :‬از ﺑﻼ ﺗﺎ رﻓﻊ آن‬
‫ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ‪ ،‬ﻓﺎﺻﻠﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪180‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﻮرد آزار و اذﻳﺖ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺗﻮﻫﻴﻦ و ﺳﺘﻢ ﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و دﻳﮕﺮان را ﻣﻮرد ﻧﻜﻮﻫﺶ‬
‫ﻗﺮار ﻧﻤﻲ دﻫﺪ و زد و ﺧﻮرد ﺑﻪ راه ﻧﻤﻲ اﻧﺪازد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﺳﻌﻲ ﻛﻦ ﺑﺎ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدن ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬
‫از ﺧﻮد ﻧﺎم ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻳﺎدﮔﺎر ﺑﮕﺬاري‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪان ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﻌﺮا ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮد؛ آن ﺷﺎﻋﺮ در ﺗﻌﺮﻳﻒ آن‬

‫ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ ﺷﻌﺮي ﺳﺮود‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ وﺟﻬﻪ ﻣﻦ ﻛﻞ ﻣﻜﺮﻣﺔﺳﻮر‬ ‫ﻏﻼم رﻣـﺎه اﷲ ﺑﺎﻟﺤﺴـﻦ ﻳﺎﻓﻌﺎ‬
‫»او ﺟﻮان زﻳﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻦ رﺷﺪ رﺳﻴﺪه و ﭼﻬﺮه اش‪ ،‬از اﻧﻮاع زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت ﻣﻲ درﺧﺸﺪ«‪.‬‬
‫ﺗـﺮدي رداء واﺳﻊ اﻟﺜـﻮب و اﺗـﺰر‬ ‫و ﻟﻤـﺎ رأي اﻟﻤﺠﺪ أﺳﺘﻌﻴﺮت ﺛﻴﺎﺑـﻪ‬
‫»او ﺑﺪاﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﻧﺎاﻫﻼن‪ ،‬ﺑﻪ دروغ ﻟﺒﺎس ﺑﺰرﮔﻮاري ﺑﺮ ﺗﻦ‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬رداي ﻓﺮاخ ﺑﺰرﮔﻮاري از ﺗﻦ اﻓﻜﻨﺪ و ازاري ﭘﻮﺷﻴﺪ«‪.‬‬
‫وﻓﻲ ﺟﻴﺪه اﻟﺸﻌﺮي وﻓﻲ وﺟﻬﻪ اﻟﻘﻤﺮ‬ ‫ﻛـﺄن اﻟﺜـﺮﻳـﺎ ﻋـﻠـﻘـﺖ ﺑﺠـﺒـﻴﻨـﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ﺳﺘﺎره ﺛﺮﻳﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺶ آوﻳﺨﺘﻪ و در ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺳﺘﺎره اي در ﺧﺸﺎن و در‬
‫ﭼﻬﺮه اش‪ ،‬ﻣﺎه ﻣﻲ درﺧﺸﺪ«‪.‬‬
‫‪181‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﻬﺘﺮ از ﻏﻢ و‬

‫اﻧﺪوه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺎ ﺗﻬﻴﻦ ﺑﻪ اﻟﻜﺮام ﻓﻬﺎﺗﻬﺎ‬ ‫ان ﻛﺎن ﻋﻨﺪك ﻳﺎ زﻣﺎن ﺑﻘﻴﺔ‬

‫اي روزﮔﺎر! اﮔﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن‪ ،‬ﺑﺰرﮔﻮاران را ﺧﻮار ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻲ‪ ،‬ﭼﻴﺰي‬
‫ﻧﺰد ﺗﻮ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬آن را ﺑﻴﺎور«‪.‬‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﺻﺒﺮ‪ ،‬از داد و ﻓﺮﻳﺎد و ﻧﺎآراﻣﻲ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺗﺤﻤﻞ‪ ،‬از ﺳﺴﺘﻲ و ﺑﻲ ﺗﺎﺑﻲ‬
‫ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺧﺘﻴﺎر ﺧﻮدش ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲ ورزد‪ ،‬ﺑﺎﻻﺧﺮه‬
‫ﺑﻪ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺗﻦ ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﻣﺘﻨﺒﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓـﺆادي ﻓـﻲ ﻏﺸـﺎء ﻣﻦ ﻧﺒﺎل‬ ‫رﻣـﺎﻧﻲ اﻟﺪﻫـﺮ ﺑﺎﻷرزاء ﺣﺘـﻲ‬
‫»روزﮔﺎر ﭼﻨﺎن ﻣﺮا ﺑﻼﺑﺎران ﻛﺮد ﻛﻪ ﺗﻴﺮﻫﺎي ﺑﻼ‪ ،‬دﻟﻢ را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻜﺴﺮت اﻟﻨﺼﺎل ﻋﻠﻲ اﻟﻨﺼﺎل‬ ‫ﻓﺼـﺮت اذا أﺻـﺎﺑﺘﻨﻲ ﺳﻬﺎم‬
‫»ﭘﺲ ﭼﻨﺎن ﺷﺪم ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺗﻴﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﻲ ﺷﻜﺴﺖ و ﺗﻴﻐﻪ ﻫﺎي ﺗﻴﺰ آن‬
‫روي ﻫﻢ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺸﺖ«‪.‬‬
‫ﻷﻧـﻲ ﻣﺎ اﻧﺘﻔـﻌﺖ ﺑﺄن أﺑـﺎﻟﻲ‬ ‫ﻓﻌﺸﺖ و ﻻ أﺑـﺎﻟﻲ ﺑـﺎﻟـﺮزاﻳﺎ‬
‫»ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ را در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﻛﻪ از ﺑﻼ ﻫﺎ ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارم؛ زﻳﺮا ﭘﺮواي از‬
‫ﺑﻼﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺳﻮدي ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﻣﻈﻔﺮ اﺑﻴﻮردي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫أﻋــﺰّ و أﺣﺪاث اﻟﺰﻣـﺎن ﺗﻬﻮن‬ ‫ﺗﻨـﻜﺮ ﻟﻲ دﻫﺮي و ﻟﻢ ﻳﺪر أﻧﻨﻲ‬
‫و ﺑﺖ‪ ‬أرﻳﻪ اﻟﺼﺒﺮ ﻛﻴﻒ ﻳﻜﻮن‬ ‫ﻓﺒﺎت ﻳﺮﻳﻨﻲ اﻟﺪﻫﺮﻛﻴﻒ اﻋﺘﺪاوه‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪182‬‬

‫»روزﮔﺎرم‪ ،‬ﺧﺼﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻦ رﻓﺘﺎر ﻛﺮد و ﻧﺪاﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﮔﺮاﻣﻲ و ﺑﺎﻋﺰت ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻢ و‬

‫اﻳﻦ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮار و زﺑﻮن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬روزﮔﺎر ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﺠﺎوزش‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ و ﻣﻦ ﺑﻪ او ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ؟«‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﺮادران و دوﺳﺘﺎﻧﻲ‬

‫داري ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬

‫در اﻳﻦ ﺧﺼﻮص اﺷﻌﺎري ﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻲ آورم ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﻧﻐﻤﻪ اش را ﺳﺮ دﻫﻲ ﺗﺎ‬
‫دﻟﺖ‪ ،‬ﺷﺎد و راﺣﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺷﻌﺮا در ﻣﻮرد ﻫﻤﺪﻟﻲ و ﻣﺤﺒﺖ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻟﻬﺎ ﻧﺴﺐ ﻓـﻲ اﻟﺼﺎﻟﺤﻴﻦ ﻫﺠـﺎن‬ ‫ﻧــﺰﻟﻨـﺎ ﻋـﻠـﻲ ﻗﺴﻴـﺴﺔ ﻳﻤـﻨﻴـﺔ‬
‫ﻷﻳــﺔ أرض أم ﻣـﻦ اﻟﺮﺟـﻼن‬ ‫ﻓﻘﺎﻟﺖ وأرﺧﺖ ﺟﺎﻧﺐ اﻟﺴﺘﺮ ﺑﻴﻨﻨﺎ‬
‫ﺗﻤﻴـﻢ و أﻣﺎ أﺳـﺮﺗﻲ ﻓـﻴﻤـﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﻘﻠـﺖ ﻟﻬـﺎ‪ :‬أﻣﺎ رﻓﻴـﻘﻲ ﻓﻘـﻮﻣﻪ‬
‫و ﻗﺪ ﻳﻠﺘـﻘﻲ اﻟﺸـﺘﻲ ﻓﻴﺄﺗﻠﻔﺎن‬ ‫رﻓﻴﻘـﺎن ﺷﺘـﻲ أﻟـﻒ اﻟﺪﻫﺮ ﺑﻴﻨﻨﺎ‬
‫»ﻧﺰد زﻧﻲ ﻛﺸﻴﺶ ﻛﻪ از ﻳﻤﻦ ﺑﻮد و دو رﮔﻪ و ﺑﺎ ﺻﺎﻟﺤﺎن ﻧﺴﺒﺘﻲ داﺷﺖ‪ ،‬رﺣﻞ‬
‫اﻗﺎﻣﺖ اﻓﻜﻨﺪﻳﻢ‪ .‬وي ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺎ و ﺧﻮدش ﭘﺮده ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﻛﺪام‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ و ﻛﻴﺴﺘﻴﺪ؟ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻫﻤﺮاﻫﻢ‪ ،‬از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﺗﻤﻴﻢ اﺳﺖ وﻣﻦ از ﺧﺎﻧﺪاﻧﻲ‬
‫ﻳﻤﻨﻲ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬دو دوﺳﺖ از دو ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ روزﮔﺎر‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻣﺎ اﻟﻔﺖ ﺑﺮﻗﺮار‬
‫ﻛﺮده و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ دو ﻓﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻢ روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﻫﻢ دوﺳﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺮادران‪ ،‬ﺳﺒﺐ دﻟﮕﺮﻣﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻏﻤﻬﺎ را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻳﻜﻲ از‬

‫‪âξ‬‬ ‫{ ½‬
‫‪H z‬‬ ‫ﺑﺰرﮔﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ وﺳﻮﺳﻪ ﻧﻤﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻗﺎﻃﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﺪﻳﻢ؛ ‪F #$ ‬‬
‫‪183‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∉∠∪ ‬دوﺳﺘﺎن در آن روز دﺷﻤﻦ‬ ‫‪É F− ϑ‬‬
‫)‪‬‬ ‫‪ß 9ø #$ ω‬‬
‫‪ )Î ρ< ‰‬‬
‫‪ß ã‬‬ ‫‪C è÷ 7t 9Ï Ο‬‬
‫‪t Ù‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪ß Ò‬‬
‫‹ ‪à è÷ /t‬‬
‫‪¤ ×Í Βt θö ƒt‬‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎران«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي در ﻣﻮرد ﻣﺴﺎﻓﺮي ﻏﺮﻳﺐ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﻜـﻦ و ﻻ أﻫﻞ و ﻻ ﺟﻴـﺮان‬ ‫و ﻣﺸﺘﺖ اﻟﻌﺰﻣﺎت ﻻﻳﺄوي اﻟﻲ‬
‫ﻟﻠﺒـﻴﻦ رﺣﻠﺘـﻪ اﻟﻲ اﻷوﻃـﺎن‬ ‫أﻟـﻒ اﻟﻨـﻮي ﺣﺘﻲ ﻛﺄنّ رﺣﻴـﻞ‬
‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻤﻬﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه اي دارد‪ ،‬در ﻫﻴﭻ ﺧﺎﻧﻪ و ﻧﺰد ﻫﻴﭻ ﺧﺎﻧﻮاده و در‬
‫ﻛﻨﺎر ﻫﻴﭻ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اي ﺟﺎي ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺟﺎﻫﺎي دوردﺳﺖ را ﭼﻨﺎن دوﺳﺖ دارد‬
‫ﻛﻪ اﻧﮕﺎر ﻛﻮچ او ﺑﺮاي ﺟﺪاﻳﻲ‪ ،‬ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي وﻃﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫از ﭼﻬﺮه در ﻫﻢ ﻛﺸﻴﺪه ﻋﺒﻮس و از‬

‫ﺑﺨﻞ ﺑﺨﻴﻞ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‬

‫ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫و ﺿﻦّ ﺑـﻪ اﻷﻗـﻮام ﻣﻠـﺢ و ﺟـﺮدق‬ ‫ﺳﻴﻜﻔﻴـﻚ ﻋﻤـﺎ أﻏﻠـﻖ اﻟﺒـﺎب دوﻧﻪ‬
‫»ﺗﻮ را ﻣﻘﺪاري ﻧﻤﻚ و ﻳﻚ ﮔﺮده ﻧﺎن‪ ،‬ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬از ﺗﻮ‬
‫درﻳﻎ ﻣﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزي ﻧﺪاري«‪.‬‬
‫ﺗﻌـﺎرض أﺻﺤـﺎب اﻟﺜﺮﻳـﺪ اﻟﻤﻠﺒـﻖ‬ ‫و ﺗﺸﺮب ﻣـﻦ ﻣﺎء ﻓﺮات و ﺗﻐﺘـﺪي‬
‫»از آب ﻓﺮات ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻲ و ﺑﺎ آن ﻧﺎﻫﺎر ﻣﻲ ﺧﻮري و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺎن‬
‫ﺗﺮﻳﺪ ﺷﺪه ﻣﺮﻏﻮب ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ«‪.‬‬
‫ﻇﻠــﻠﺖ ﺑﺄﻧـﻮاع اﻟﺨـﺒﻴـﺺ ﺗﻔـﺘـﻖ‬ ‫ﺗﺠﺸـﻲ اذا ﻣﺎ ﻫـﻢ ﺗﺠﺸـﻮا ﻛﺄﻧﻤـﺎ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪184‬‬

‫»وﻗﺘﻲ آﻧﻬﺎ ﮔﻠﻮ ﺻﺎف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﻫﻢ ﮔﻠﻮﻳﺖ را ﺻﺎف ﻛﻦ؛ ﮔﻮﻳﺎ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ات‬
‫را ﺑﺎ اﻧﻮاع ﺣﻠﻮا رﻓﻊ ﻛﺮده اي«‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻧﺎن ﺟﻮ در ﻛﻮخ ﭼﻮﺑﻲ و ﺧﻴﻤﻪ اي ﻛﻪ از ﻣﻮي ﺑﺰ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ آﺑﺮو و ﺣﻴﺜﻴﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﺠﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺎﮔﻮار و ﻧﺎ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ در ﻛﺎﺧﻲ‬
‫ﻣﺠﻠﻞ و ﺑﺎﻏﻲ زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻬﺘﺮ و زﻳﺒﺎﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫رﻧﺞ و ﺑﻼ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ دوراﻧﻲ ﺑﺮ آن ﺑﮕﺬرد ﺗﺎ رﻓﻊ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد و رﻓﻊ ﺑﻴﻤﺎري ﻋﺠﻠﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻴﻤﺎرﻳﺶ‪ ،‬ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد ﻳﺎ ﻗﻮت‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺪﺗﻲ ﺑﺮ رﻧﺞ و ﺑﻼ ﺑﮕﺬرد ﺗﺎ آﺛﺎر آن از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود؛ وﻇﻴﻔﻪ ﻫﺮ ﻓﺮد‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ زده اي‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺒﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪن ﻣﺸﻜﻞ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﻮاره‬
‫دﻋﺎ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫‪tβρ*ã -‬‬
‫‪Ï ≈3‬‬
‫) ‪s 9ø #$ Πã θö‬‬
‫‪s 9ø #$ ω‬‬
‫! ‪ )Î‬‬ ‫§ ‪Ç ρ÷ ‘§ ΒÏ‬‬
‫‪« #$ y‬‬ ‫‪ß ↔t ƒ÷ $( ƒt ω‬‬
‫! ( ‪Ÿ …µç Ρ¯ )Î‬‬ ‫¡‪Ç ρ÷ ‘§ ΒÏ #( θ‬‬
‫‪« #$ y‬‬ ‫‪Ý ↔t ƒ÷ $( ?s ω‬‬
‫‪Ÿ ρu ‬‬

‫∪∠∇∩ 〈 »از رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﺒﺎﺷﻴﺪ؛ ﭼﻮن ﺟﺰ ﻛﺎﻓﺮان ﻛﺴﻲ از رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﻧﺎاﻣﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∉∪ χ‬و ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ‬ ‫‪θ9— $! Ò‬‬ ‫‪ )Î ‬‬
‫‪ 9#$ ω‬‬ ‫‪ÿ µÏ /nÎ ‘u πÏ ϑ‬‬ ‫‪ô ‘§ ΒÏ Ý‬‬
‫‪y m‬‬ ‫) ‪ä Ζu‬‬
‫‪ø ƒt Βt ρu ‬‬

‫ﮔﻤﺮاﻫﺎن از رﺣﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد«؟‬

‫¡ ‪» 〈 ∩∈∉∪ t ΖÏ‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ‬

‫‪Å s‬‬
‫‪ó ϑ‬‬
‫∅ ‪ß 9ø #$‬‬
‫‪š‬‬ ‫= ‪ΒiÏ‬‬
‫! ‪Ò ƒ*Í %s‬‬
‫‪« #$ M‬‬ ‫‪÷ ‘u β‬‬
‫‪| Ηu q‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬

‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪185‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 ∩⊇∪ #*X Βø &r 7‬ﺗﻮ ﻧﻤﻲ داﻧﻲ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫‪y 9Ï ¨Œs ‰‬‬
‫^ ‪y è÷ /t‬‬
‫‪ß ‰‬‬
‫† ‪Ï tø‬‬
‫! ‪ä‬‬ ‫‪¨ èy 9s “‘Í ‰‬‬
‫≅ ‪© #$‬‬ ‫‪ô ?s ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬

‫ﺑﻌﺪ از آن ﻛﺎري ﭘﺪﻳﺪ آورد«‪.‬‬

‫‪@°‬‬ ‫© ‪è ρu $↔Z ‹ø‬‬

‫‪Ÿ θu δ‬‬ ‫‪x #( θ6™ s‬‬
‫‪Å ?è β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬ ‫‪t ρu ( Ν‬‬
‫‪| ã‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪à 9© Ö ö z‬‬ ‫© ‪è ρu $↔Z ‹ø‬‬
‫‪y θu δ‬‬ ‫‪è *u 3‬‬
‫‪x #( θδ‬‬ ‫‪õ ?s β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬
‫‪| ã‬‬
‫‪t ρu ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊇∉∪ χ‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰي را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ و ﺣﺎل‬ ‫‪ß =n è÷ ?s ω‬‬
‫‪θϑ‬‬ ‫‪ó Fç Ρ&r ρu Ν‬‬
‫‪Ÿ Ο‬‬ ‫! ‪ã =n è÷ ƒt‬‬
‫‪ª #$ ρu 3 Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫©‪ä 9‬‬

‫آﻧﻜﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰي را ﺑﭙﺴﻨﺪﻳﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﺪ اﺳﺖ و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ داﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 νÏ ŠÏ $7t èÏ /Î #‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫! ‪Ï 9s‬‬

‫‪7 ‹Ü‬‬ ‫‪ª #$ ‬‬

‫! ‪» 〈 $Ψs èy Βt‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ«‪.‬‬ ‫[‬

‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪)Î β‬‬
‫‪÷ “u tø B‬‬
‫‪r ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬

‫‪» 〈 Νö 6‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ از ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﻳﺎري‬

‫> ‪à 9s‬‬
‫‪z $f‬‬ ‫‪ó $$ ùs Ν‬‬
‫™ ‪y Ft‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪ä /− ‘u β‬‬
‫¡ ‪t θWè ‹óÉ Gt‬‬
‫‪ó @n Œø )Î ‬‬

‫ﺟﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮد«‪.‬‬

‫‪» 〈 …µç Gt ϑ‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫‪ô ‘u ã ³‬‬

‫‪y m‬‬ ‫‪à Ψƒt ρu #( θÜ‬‬
‫‪ä Ζu %s $Βt ‰‬‬
‫‪Ï è÷ /t ‬‬
‫] ‪. ΒÏ‬‬
‫‪y ‹ø ót 9ø #$ Α‬‬
‫‪ã ”iÍ ∴t ƒã “%‬‬
‫‪Ï !© #$ θu δ‬‬
‫‪è ρu ‬‬

‫ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎران ﻓﺮو ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬و رﺣﻤﺖ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫را ﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊃∪ ‬و ﺑﺎ ﺗﺮس و اﻣﻴﺪ ﻣﺎ‬ ‫‪èÏ ±‬‬
‫‪Ï ≈z‬‬
‫‪y $Ζu 9s #( θΡç %2‬‬
‫‪Ÿ ρu ( $6Y δ‬‬
‫‪y ‘u ρu $6Y î‬‬ ‫‪ã ‰‬‬
‫‪x ‘u $Ψs Ρt θã‬‬ ‫‪ô ƒt ρu ‬‬

‫را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و آﻧﻬﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺎ ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫اذا ﻟﻢ ﺗﺮض ﻣﻨﻬﺎ ﺑﺎﻟﻤـﺰاج‬ ‫ﻣﺘﻲ ﺗﺼﻔـﻮ ﻟﻚ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﺑﺨﻴﺮ‬
‫»اﮔﺮ از ﻣﺰاج و ﻃﺒﻴﻌﺖ دﻧﻴﺎ راﺿﻲ ﻧﺒﺎﺷﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻪ وﻗﺘﻲ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﺎﺻﻔﺎ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد«؟‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪186‬‬

‫و ﻣﺨﺮﺟﻪ ﻣﻦ اﻟﺒﺤﺮ اﻷﺟﺎج‬ ‫أﻟﻢ ﺗﺮ ﺟﻮﻫﺮ اﻟﺪﻧﻴﺎ اﻟﻤﺼﻔﻲ‬

‫»آﻳﺎ ﻣﺮوارﻳﺪ زﻳﺒﺎ و درﺧﺸﺎن دﻧﻴﺎ را ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ از درون درﻳﺎي ﺗﻠﺦ و ﺷﻮر‪،‬‬
‫ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻳﺪ«؟‬
‫و رب إﻗـﺎﻣﺔ ﺑﻌﺪ اﻋﻮﺟـﺎج‬ ‫و رب ﺳـﻼﻣﺔ ﺑﻌـﺪ اﻣﺘﻨﺎع‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻼﻣﺘﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از اﻣﺘﻨﺎع ﻣﻲ آﻳﻨﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر راﺳﺘﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻛﺠﻲ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻛﺘﺎب ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و رﺷﺪ دادن ﻋﻘﻞ ﺧﻮد ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﺣﻆ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻛﺘﺎب ﺧﻮاﻧﻲ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﻏﻢ و اﻧﺪوه از‬
‫ﺗﻮ دور ﺷﻮد‪ .‬او‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﻤﺠﻴﺪ و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺗﻮ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و دوﺳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﮔﻮل ﻧﻤﻲ زﻧﺪ؛ ﻛﺘﺎب‪ ،‬رﻓﻴﻘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺧﺴﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻧﻤﻲ اﻧﺪازد‪ ،‬ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻨﺪي‬
‫رﻓﺘﺎر ﺗﻮ را ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪد و ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ از ﻗﺎﻓﻠﻪ ﺑﺎز ﺑﻤﺎﻧﻲ؛ ﻫﻤﺮاﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫داﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﺖ را ﺑﺎ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ و ﺗﻤﻠﻖ از دﺳﺘﺖ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورد؛ ﻛﺘﺎب ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﺎ ﻣﻜﺮ و دﺳﻴﺴﻪ‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ﺗﺰوﻳﺮ و دوروﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را ﻧﻤﻲ ﻓﺮﻳﺒﺪ و ﺑﻪ ﺗﻮ دروغ ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ آن ﺑﻨﮕﺮي ﺗﻮ را ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺳﺎزد و‬
‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺖ را ﺷﻜﻮﻓﺎ و زﺑﺎﻧﺖ را ﺷﻴﻮا و ﺳﺎﺧﺘﺎرت را زﻳﺒﺎ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؛ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺑﺨﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن و ﻛﻠﻤﺎت ﺳﺘﺮگ و زﻳﺒﺎﻳﻲ از زﺑﺎﻧﺖ ﺑﻴﺮون ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ و ﺷﺎد و‬
‫ﺳﺮﺣﺎل ﺧﻮاﻫﻲ ﮔﺸﺖ و دﻟﺖ‪ ،‬آﺑﺎد ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫‪187‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻮده ﻣﺮدم ﺗﻮ را ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﺪارﻧﺪ و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮ‬
‫دوﺳﺖ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ از ﻳﻚ ﻛﺘﺎب در ﻣﺪت ﻳﻚ ﻣﺎه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮي‪ ،‬از زﺑﺎن‬
‫ﻣﺮدم در ﻣﺪت ﻳﻚ ﺳﺎل ﻓﺮا ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﮔﺮﻓﺖ؛ داده ﻫﺎي ﻛﺘﺎب‪ ،‬راﻳﮕﺎن اﺳﺖ و ﻧﻴﺎزي‬
‫ﺑﻪ ﺗﺤﻤﻞ رﻧﺞ و زﺣﻤﺖ و اﻳﺴﺘﺎدن ﺑﺮ در ﺧﺎﻧﻪ آﻣﻮزﮔﺎر ﻣﺰدﺑﮕﻴﺮ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺗﻮ را از زاﻧﻮ زدن ﻧﺰد ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﺧﻼﻗﺖ از او ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﺗﻮ از او‬
‫ﻧﺠﻴﺒﺘﺮي‪ ،‬ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻛﺘﺎﺑﺨﻮاﻧﻲ از ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻛﻴﻨﻪ ﻣﻲ ورزﻧﺪ و از ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ ،‬در‬
‫اﻣﺎن ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ روزﻫﺎ ﮔﻮش ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺗﻮﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺒﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﻮ را ﻫﻤﺮاﻫﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺣﻀﺮ از ﺗﻮ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬در ﺳﻔﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻄﻴﻊ ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‬
‫و ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ ﺧﻮاب از ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ ﺗﻮ اﻣﺘﻨﺎع ﻧﻤﻲ ورزد و ﺧﺴﺘﮕﻲ و ﺑﻴﺪاري ﺗﺄﺛﻴﺮي ﺑﺮ‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﻴﺶ ﺑﺎ ﺗﻮ ﻧﻤﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻣﻌﻠﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ او ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺪون ﺧﺠﺎﻟﺖ و ﻛﻤﺮوﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫آن روي ﻣﻲ آوري و ﻫﺮ وﻗﺖ ﺳﺮاﻏﺶ ﺑﺮوي‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻓﺎﻳﺪه ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ و اﮔﺮ از او‬
‫دوري ﻛﻨﻲ‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ از ﺗﻮ را رﻫﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ او را ﻣﻮرد ﺑﻲ ﻣﻬﺮي ﻗﺮار دﻫﻲ‪،‬‬
‫رﻓﺘﺎرش ﺑﺎ ﺗﻮ ﻋﻮض ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﺑﻬﺎﻧﻪ اي دﺳﺖ ﺑﻪ داﻣﺎﻧﺶ ﺷﻮي‪ ،‬ﺗﻮ را از‬
‫دﻳﮕﺮان ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؛ اﮔﺮ او ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﺮاﻳﺖ زﻳﺎﻧﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻓﺮد ﺑﺪي ﻧﺎﭼﺎر ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﮔﺸﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻟﻄﻔﺶ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ را از‬
‫ﻛﻮﭼﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ و ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻋﺎﺑﺮان‪ ،‬ﺑﺎز ﺑﺪارد‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻟﻄﻒ را در ﺣﻖ ﺗﻮ ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻛﻮﭼﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺗﻀﻴﻴﻊ ﺣﻘﻮق دﻳﮕﺮان ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺗﺎ‬
‫ﻧﮕﺎه اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ و آن ﺳﻮ ﺑﭽﺮﺧﺪ و وﻗﺖ اﻧﺴﺎن در ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻲ ارزش و ﺑﺎ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪188‬‬

‫ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﺎن ﺳﭙﺮي ﺷﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن اﻧﺴﺎن‪ ،‬از ﺳﺨﻨﺎن زﺷﺖ و اﺧﻼق ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻣﺮدم در‬
‫اﻣﺎن ﻧﻤﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺗﻮ را از آرزوﻫﺎ و ﺧﻴﺎﻻت ﭘﻮچ و ﺑﻲ ارزش و از ﻋﺎدت‬
‫ﻛﺮدن ﺑﻪ راﺣﺘﻲ و ﺗﻨﺒﻠﻲ و ﺑﺎزي و اﻣﺜﺎل آن دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ‬
‫ارﻣﻐﺎن را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻫﺪﻳﻪ ﻧﻤﻮده و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻨﺖ را ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﻬﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﺮاد ﺑﻴﻜﺎر ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ اوﻗﺎت ﻓﺮاﻏﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ آن‬
‫ﭘﺮ ﻛﻨﻨﺪ و ﺷﺒﻬﺎي ﺧﻮد را ﺑﺎ آن ﺳﭙﺮي ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻓﺮاد‬
‫ﺑﻴﻜﺎر ﺑﺎ وﺟﻮد دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻣﺮوت‪ ،‬آﺑﺮوﻣﻨﺪي‪ ،‬دﻳﻨﺪاري‪،‬‬
‫ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻣﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺑﺘﻜﺎر و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﻴﻔﺰاﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺳﺨﻨﻲ ﭼﻨﺪ در ﻓﻀﻞ ﻛﺘﺎب‬

‫اﺑﻮﻋﺒﻴﺪه ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻬﻠﺐ در وﺻﻴﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻢ! در‬

‫ﺑﺎزارﻫﺎ ﺟﺰ ﻧﺰد زره ﺳﺎزان و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب ﺻﺤﺎﻓﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺮوﻳﺪ‪.‬‬
‫دوﺳﺘﻲ ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﺮد ﻧﺰد ﺷﻴﺨﻲ ﺷﺎﻣﻲ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺧﻮاﻧﺪم ﻛﻪ در آن‬
‫اﻓﺘﺨﺎرات ﻏﻄﻔﺎن ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ از ﻫﻤﻪ ﺟﺎ رﺧﺖ ﺑﺮﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺰ از‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ‪ .‬از ﺣﺴﻦ ﻟﻮﻟﻮﺋﻲ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻬﻞ ﺳﺎل را در ﺣﺎﻟﻲ ﮔﺬراﻧﺪه ام ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻧﺨﻮاﺑﻴﺪه و ﺗﻜﻴﻪ ﻧﺰده ام ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ روي ﺳﻴﻨﻪ ام ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺟﻬﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﻮاب ﺑﻲ ﻣﻮﻗﻊ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺪ اﺳﺖ؛ وﻗﺘﻲ ﺑﻲ ﻣﻮﻗﻊ ﺧﻮاﺑﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪،‬‬
‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺣﻜﻤﺖ آﻣﻴﺰ ﺑﺮﻣﻲ دارم و آن را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻓﻮاﻳﺪ و ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫آﻣﻮزﻧﺪه اي در آن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻢ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و راﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﺳﺮور آﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻦ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﺮا ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ از ﺻﺪاي اﻧﻬﺪام ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﺎ ﺑﺎﻧﮓ ﺑﻠﻨﺪ اﻻغ‪،‬‬
‫آﻧﭽﻨﺎن اﺛﺮي در ﺑﻴﺪار ﻛﺮدﻧﻢ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪189‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺑﻦ ﺟﻬﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﺘﺎﺑﻲ را ﺧﻮب و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻴﺎﺑﻢ‪ ،‬ﭘﻴﺎﭘﻲ ﺑﻪ اوراق آن‬
‫ﻣﻲ ﻧﮕﺮم و دﻟﻢ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﺸﻮد؛ ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﺻﻔﺤﺎت ﻛﺘﺎب ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺣﺴﺎس ﺷﺎدي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﻋﺘﺒﻲ در ﻣﻮرد ﻳﻜﻲ از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺻﻔﺤﺎت زﻳﺎدي ﻧﻤﻲ داﺷﺖ‪ ،‬از روي آن ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮاي ﺧﻮدم‬
‫ﻣﻲ ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬اﺑﻦ ﺟﻬﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﻤﻮده‪،‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ آن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﻛﺘﺎب‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺨﻮاﻧﻢ و ﺑﺮاﻳﻢ ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺑﻴﺸﻤﺎري ﺧﻮاﻧﺪه ام‬
‫ﻛﻪ از آن ﭼﻴﺰ ﻣﻬﻤﻲ دﺳﺘﮕﻴﺮم ﻧﺸﺪه اﺳﺖ!!‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ و ﺷﺮﻳﻔﺘﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻗﺮآن اﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎن ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﺪﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺗﻌﺮﻳﻒ‬

‫‹ ‪» 〈 µÏ /Î ‘u‬ﻛﺘﺎﺑﻲ‬
‫‪É ΖFç 9Ï µç Ζ÷ ΒiÏ l‬‬
‫‪Ó *u m‬‬ ‫‪x ‘Í ‰‬‬
‫‪x 8‬‬ ‫‪ô ¹‬‬
‫‪| ’ûÎ 3‬‬
‫‪ä ƒt ξ‬‬ ‫‪y ‹ø 9s )Î Α‬‬
‫‪Ÿ ùs 7‬‬ ‫= ‪t “Í Ρ&é‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ë ≈Gt .Ï  :‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮاي ﻣﺤﻤﺪ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﻳﻢ؛ ﭘﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ در دل ﺗﻮ ﺗﻨﮕﻲ و ﺣﺮﺟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﺮآن ﺑﻴﻢ دﻫﻲ«‪.‬‬

‫ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫‪ -1‬دور ﺷﺪن وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎ و ﻏﻢ واﻧﺪوه‪.‬‬

‫‪ -2‬ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﻓﺮو رﻓﺘﻦ در ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻴﺨﻮد و دوري از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﻣﻮر ﭘﻮچ‪.‬‬
‫‪ -3‬دور ﺷﺪن از اﻓﺮاد ﺑﻴﻜﺎر‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺷﻴﻮاﻳﻲ زﺑﺎن و ﺗﻤﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﻮري‪ ،‬و دور ﺷﺪن از ﺗﻜﻠﻒ در ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﻳﺎ زور‬
‫زدن ﺑﺮاي ﺷﻴﻮا ﮔﻮﻳﻲ‪.‬‬
‫‪ -5‬رﺷﺪ ﻋﻘﻞ و ﺧﺮد و ﭘﺎﻻﻳﺶ ﺧﺎﻃﺮ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪190‬‬

‫‪ -6‬ﺑﺪﺳﺖ آوردن داﻧﺶ ﻓﺮاوان و ﺣﻔﻆ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‪.‬‬

‫‪ -7‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﺮﺑﻪ دﻳﮕﺮان و ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي از اﻧﺪرزﻫﺎي ﻓﺮزاﻧﮕﺎن و ﺑﺮداﺷﺘﻬﺎي‬
‫ﻋﻠﻤﻲ داﻧﺸﻤﻨﺪان‪.‬‬
‫‪ -8‬ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪن ﺑﺴﺘﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻫﻀﻢ ﻋﻠﻮم و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در زﻣﺎن‬
‫ﺧﻮد ﺑﺮ ﺟﻮاﻣﻊ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -9‬اﻓﺰاﻳﺶ اﻳﻤﺎن‪ ..‬ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ اﻳﻤﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬زﻳﺮا‬
‫ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﭘﻨﺪدﻫﻨﺪه و اﻧﺪرزﮔﻮي ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺑﺪﻳﻬﺎ ﺑﺎز ﻣﻲ دارد و ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﻓﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -10‬ذﻫﻦ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب از ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻗﻠﺐ‪ ،‬از اﻧﺪوه و‬
‫رﻧﺞ رﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد و وﻗﺖ اﻧﺴﺎن از ﺿﺎﻳﻊ ﺷﺪن ﻣﺼﻮن ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ -11‬ﻛﺘﺎﺑﺨﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در ﻓﻬﻢ واژه ﻫﺎ و ﻣﻌﺎﻧﻲ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﻛﻠﻤﺎت اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ در ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺳﺮار و رﻣﻮز ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻣﻬﺎرت ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻴﺲ ﺑﺄن ﻃﻌﻤﺖ وﻻ ﺷﺮﺑﺘﺎ‬ ‫ﻓﺮوح اﻟﺮوح أرواح اﻟﻤﻌﺎﻧﻲ‬
‫»درون ﻣﺎﻳﻪ روح‪ ،‬ارواح ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺧﻮردن و ﻧﻮﺷﻴﺪن«‪..‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ وﻗﺘﻲ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻮرد‬

‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﻲ ﮔﺮﻓﺖ‬

‫وﻗﺘﻲ ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬زﺑﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﺴﺘﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺘﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮاﻳﺖ دﻋﺎ ﻛﻨﻨﺪ و دﻫﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﻳﻒ از ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻛﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻛﺮده اي و ﻳﺎدﮔﺎر زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اي‪ ،‬ﺑﺎز ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪191‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﺎم ﻧﻴﻚ‪ ،‬ﺣﻴﺎﺗﻲ دو ﺑﺎره‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪي ﺟﺎوداﻧﻪ و ﻣﻴﺮاﺛﻲ ﺧﺠﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ در‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻓﺮدي ﺑﺰرﮔﻮار و ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺤـﺮﻣﺔ ﻋﻠﻴـﻚ ﻓـﻼ ﺗـﺤـﻞ‬ ‫ﻛﺄﻧﻚ ﻓﻲ اﻟﻜﺘﺎب وﺟﺪت ﻻء‬
‫»ﮔﻮﻳﺎ در ﻛﺘﺎب ﭼﻨﻴﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ اي ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻦ »ﻧﻪ«‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺣﺮام اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و إن ﺣﻞ اﻟﻤﺼﻴﻒ ﻓﺄﻧﺖ ﻇﻞ‬ ‫إذا ﺣﻀﺮ اﻟﺸﺘـﺎء ﻓﺄﻧﺖ ﺷﻤﺲ‬
‫»ﭼﻮن زﻣﺴﺘﺎن ﻓﺮا رﺳﺪ‪ ،‬ﺗﻮ آﻓﺘﺎب ﮔﺮم ﻫﺴﺘﻲ و ﭼﻮن ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮ ﺳﺎﻳﻪ اي«‪.‬‬
‫أﻳﻜﺜـﺮ ﻓﻲ ﻋﻄﺎﺋﻚ أم ﻳﻘـﻞ‬ ‫و ﻣﺎ ﺗـﺪري إذا أﻧﻔـﻘﺖ ﻣﺎﻻ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﻣﺎﻟﻲ اﻧﻔﺎق ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻲ داﻧﻲ ﻛﻪ زﻳﺎد ﻣﻲ دﻫﻲ ﻳﺎ ﻛﻢ ﻣﻲ دﻫﻲ«‪.‬‬
‫ﻓﺄﻧـﺖ اﻟﻤﺎﺟﺪ اﻟﺒﻄﻞ اﻷﺟـﻞّ‬ ‫ﺟـﺰﻳﺖ ﻋﻦ اﻟﺒﺮﻳﺔ ﻛﻞ ﺧﻴـﺮ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﺎداش ﻧﻴﻚ دﻫﺪ؛ ﺗﻮ ﺑﺰرﮔﻮار و ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫ﺟﺒﻴـﻦ ﻓﻲ اﻟﻠﻴـﺎﻟﻲ ﻣﺸﻤﻌـﻞ‬ ‫ﺑﻮﺟﻬﻚ ﻧﺴﺘﻀﻲء إذا ﺳﺮﻳﻨﺎ‬
‫»اﮔﺮ ﺷﺐ ﻫﻨﮕﺎم ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در ﭘﺮﺗﻮ روﺷﻨﺎﻳﻲ ﭼﻬﺮه ات ﻗﺪم ﺑﺮ ﻣﻲ دارﻳﻢ؛‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ات‪ ،‬در ﺷﺒﻬﺎي ﺗﺎرﻳﻚ‪ ،‬درﺧﺸﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻜـﺮر ﻓﻲ اﻟﻤﺠـﻤﻮع ﻓﻼﻳﻤﻞ‬ ‫وذﻛﺮك ﻓﻲ اﻟﻤﺴﺎﻣﻊ ﺧﻴﺮ ﻫﺎد‬
‫»ﻳﺎد ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺻﺪاي دل اﻧﮕﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻬﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ و ﺗﻜﺮار ﻧﺎم و‬
‫ﻳﺎدت در ﻣﺠﺎﻣﻊ‪ ،‬ﻣﻼل آور ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫و ﻳﻔﺪﻳﻚ اﻟﺤﺠـﻴﺞ إذا أﻫﻠﻮا‬ ‫ﻓﺪﺗﻚ ﻧﻔﻮﺳﻨﺎ ﻣﻦ ﻛﻞ ﻫﻮل‬
‫»ﺟﺎﻧﻬﺎﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻓﺪاﻳﺖ ﺑﺎد و ﺣﺎﺟﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺴﺘﻦ اﺣﺮام‪ ،‬ﺧﻮد را ﻓﺪاي ﺗﻮ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪192‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﻴﺎدت او آﻣﺪﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﺮاﻳﺖ ﻃﺒﻴﺒﻲ ﻓﺮا‬
‫ﻧﺨﻮاﻧﻴﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﻃﺒﻴﺐ‪ ،‬ﻣﺮا دﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭼﻪ ﮔﻔﺖ؟ ﭘﺎﺳﺦ داد‪ :‬ﻃﺒﻴﺐ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﭽﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻢ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ را در ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬دﺳﺘﺎورد ﺻﺒﺮ و‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﻮد؛ اﮔﺮ ﺻﺒﺮ در زﻣﺮه اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺤﻖ ﻛﻪ ﻣﺮد ﺑﺰرﮔﻮاري ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻴﻄﺎﻟﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺎن! آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻳﻤﺎن ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺳﺮ ﺑﺮاي ﺗﻦ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﺳﺮ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﺟﺴﻢ و ﺗﻦ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود‪ ..‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﻧﺴﺎن ﺑﻲ ﺻﺒﺮ و ﻧﺎﺷﻜﻴﺒﺎ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﻧﺪارد‪ ..‬و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﺒﺮ‪،‬‬
‫ﺳﻮاري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﺧﻮرد‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﮔﻨﺠﻲ از ﮔﻨﺠﻬﺎي ﺧﻴﺮ اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ آن را ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه اي ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪﻛﻪ ﻧﺰد او‪ ،‬ﮔﺮاﻣﻲ و ارزﺷﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻲ را ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‬
‫ارزاﻧﻲ ﺑﺪارد و ﺳﭙﺲ آن ﻧﻌﻤﺖ را از ﺑﻨﺪه اش ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺑﻪ او ﺻﺒﺮ و‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻋﻄﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬آن ﺑﻨﺪه ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﻛﺮده‪ ،‬از ﺧﻮد‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴﻤﻮن ﺑﻦ ﻣﻬﺮان ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﻣﻴﺎن ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﻬﺘﺮ از ﺻﺒﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻦ ﻗﺎﺳﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺎداش ﻫﺮ ﻛﺎري‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﺟﺰ ﭘﺎداش ﺻﺒﺮ و‬

‫¡‪5 $‬‬
‫> ∪⊃⊇∩ 〈‬ ‫‪Ï Î ö ót /Î Νδ‬‬
‫‪| m‬‬ ‫_ ‪è *u‬‬
‫‪ô &r β‬‬
‫‪t ρã 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ ’û¯ θu ƒã $ϑ‬‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪y Ρ¯ )Î  :‬‬
‫‪193‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﭘﺎداش ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺪون ﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎب و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﻣﻲ ﺷﻮد«‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﭘﺎداش ﺑﺴﻴﺎر ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﺻﺤﻨﻪ اي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﻴﺎﺗﻲ‬

‫دﻳﮕﺮ و روزي دﻳﮕﺮ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺟﻬﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻫﻤﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن و آﻳﻨﺪﮔﺎن را ﮔﺮد ﻣﻲ آورد؛ اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ و ﺟﻬﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺎ ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻬﻲ آراﻣﺶ ﺑﻴﺎﺑﻲ؛‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻣﺎﻟﻲ از دﺳﺖ داده‪ ،‬در آن ﺟﻬﺎن آن را ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ؛ ﻫﺮ‬
‫ﻛﺲ در دﻧﻴﺎ ﻣﻮرد ﺳﺘﻢ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬در ﺟﻬﺎن آﺧﺮت‪ ،‬ﺑﺎ او ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ در اﻳﻨﺠﺎ ﺳﺘﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﻣﺠﺎزات ﻣﻲ ﺷﻮد!! از »ﻛﻨﺖ« ﻓﻴﻠﺴﻮف آﻟﻤﺎﻧﻲ ﻧﻘﻞ‬
‫ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺻﺤﻨﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻨﻮز ﻛﺎﻣﻞ ﻧﮕﺮدﻳﺪه و ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺤﻨﻪ دوﻣﻲ ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ﭼﻮن ﻣﺎ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺳﺘﻤﮕﺮ و دﻳﮕﺮي ﺳﺘﻤﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ‪،‬‬
‫اﻧﺼﺎف و ﻋﺪاﻟﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﻳﻜﻲ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﭼﻴﺮه و ﻏﺎﻟﺐ اﺳﺖ و دﻳﮕﺮي را‬
‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻐﻠﻮب و ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻧﺘﻘﺎﻣﻲ ﻫﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻬﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﻋﺪاﻟﺖ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً اﺟﺮا ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺷﻴﺦ ﻋﻠﻲ ﻃﻨﻄﺎوي ﺑﺎ اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ در ﻣﻮرد اﻳﻦ ﺳﺨﻦ »ﻛﻨﺖ«‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻳﻚ ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺿﻤﻨﻲ ﺑﻪ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻗﺎﺿﻲ اﻷرض أﺟﺤﻒ ﻓﻲ اﻟﻘﻀﺎ‬ ‫إذا ﺟـﺎر اﻟﻮزﻳــﺮ و ﻛـﺎﺗـﺒــﺎه‬
‫ﻟﻘﺎﺿﻲ اﻷرض ﻣﻦ ﻗﺎﺿﻲ اﻟﺴﻤﺎء‬ ‫ﻓﻮﻳــﻞ ﺛـﻢ وﻳــﻞ ﺛــﻢ وﻳــﻞ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪194‬‬

‫وﻗﺘﻲ وزﻳﺮ و ﻣﻨﺸﻴﻬﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺳﺘﻢ ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﻗﺎﺿﻲ زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ واي ﺑﻪ ﺣﺎل ﻗﺎﺿﻲ زﻣﻴﻦ! واي ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺶ! واي ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺶ ﻛﻪ ﻗﺎﺿﻲ آﺳﻤﺎن‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ او رﻓﺘﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد!‬

‫¡‪É $‬‬
‫> ∪∠⊇∩ 〈 »اﻣﺮوز ﻫﻴﭻ ﺳﺘﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛‬ ‫‪| tÏ :ù #$ ì‬‬
‫‪ß ƒÎ  ‬‬
‫! |‬ ‫[‬
‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪)Î 4 Πt θö ‹u 9ø #$ Ν‬‬
‫‪z =ù ß‬‬
‫‪à ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬

‫ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺷﻤﻪ اي از ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ‬

‫از اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺎدي داري‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‪ .‬روﺑﺮت ﻟﻮﻳﺲ‬
‫اﺳﺘﻴﻮﻧﺴﻮن ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ اﻳﻦ را دارد ﻛﻪ در ﻃﻲ ﻳﻚ روز‪ ،‬ﻛﺎرش را‬
‫ﻫﺮﭼﻨﺪ دﺷﻮار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻤﺎم روزش را از ﻃﻠﻮع ﺗﺎ‬
‫ﻏﺮوب ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺳﭙﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ و زﻧﺪﮔﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻤﻴﻦ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻏﺮب ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در زﻧﺪﮔﻲ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ روز داري؛ دﻳﺮوز‪،‬‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ و ﻓﺮدا‪ ،‬ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺘﻴﻮن ﻟﻴﻜﻮك ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻧﻮزاد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻮدك ﺷﻮم؛ ﻛﻮدك‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺟﻮان ﺷﻮم‪ ،‬ازدواج ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؛ وﻟﻲ ﺑﻌﺪ از ازدواج ﭼﻪ؟ ﺑﻌﺪ از ﻫﻤﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻪ؟ ﻓﻜﺮ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ در آن ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﺑﺎزﻧﺸﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲ اﻓﺘﺪ؛ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﺎد ﺳﺮدي ﭼﻬﺮه اش را ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ او زﻧﺪﮔﻴﺶ را‬
‫از دﺳﺖ داده و ﮔﻮﻳﺎ ﻳﻚ دﻗﻴﻘﻪ ﻫﻢ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ اوﻗﺎت و‬
‫ﻓﺮﺻﺘﻬﺎ را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ آﻳﻴﻢ و ﻣﻲ ﻓﻬﻤﻴﻢ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ‬
‫و ﻟﺤﻈﻪ اﻣﺮوز‪.‬‬
‫‪195‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آري ! ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﻌﺪاً ﺗﻮﺑﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ﻧﻴﺰ اﻳﻨﭽﻨﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ را از درﻧﮓ در اﻧﺠﺎم ﻛﺎر و ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻌﺪاً‪ ،‬ﺑﺮﺣﺬر‬
‫ﻣﻲ دارم؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ اﻧﺠﺎم ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺷﺪه و ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻫﺎي‬
‫ﺧﻮب را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫∃ ‪t θΗç >s è÷ ƒt‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂∪ β‬ﺑﮕﺬار آﻧﻬﺎ‬ ‫¡ ‪t θö‬‬
‫≅ ( ‪| ùs‬‬
‫{ ‪ã Βt‬‬
‫‪F #$ Λã ιÏ γ‬‬
‫‪Î =ù ƒã ρu #( θèã G− ϑ‬‬
‫‪y Gt ƒt ρu #( θ=è 2‬‬
‫‪à 'ù ƒt Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ‘ö Œs ‬‬

‫ﺑﺨﻮرﻧﺪ و ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ و آرزو‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻏﺎﻓﻞ ﮔﺮداﻧﺪ؛ ﺑﻪ زودي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﻧﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﻮﻧﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از ﺑﺪﺷﺎﻧﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭽﮕﺎه رﺣﻢ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ«‪ .‬ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻫﻮﺷﻴﺎري و داﻧﺶ ﺧﻮد‬
‫ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺴﺖ و ﺑﻪ رﻫﻨﻤﻮدي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش را ﺑﺎ‬
‫آن ﻓﺮﺳﺘﺎده‪ ،‬رﻫﻨﻤﻮن ﻧﮕﺮدﻳﺪه اﻧﺪ‪:‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆⊃∪ ‘A θΡœ ΒÏ …µç 9s $ϑ‬و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬

‫! ‪y ùs #‘Y θΡç …µç 9s‬‬ ‫† ‪È èy gø‬‬
‫≅ ‪ª #$‬‬ ‫‪ó 9© Βt ρu ‬‬
‫‪s Ο‬‬

‫ﺑﺮاﻳﺶ ﻧﻮري ﻗﺮار ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻧﻮري ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫©‪» 〈 ∩⊂∪ #‘· θ-à .x $Β¨ )Î ρu #*X .Ï $‬ﻣﺎ‪ ،‬راه را ﺑﻪ او ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﺪﻳﻢ؛ ﻳﺎ‬
‫≅ ‪x $Β¨ )Î‬‬
‫¡ ‪Ÿ ‹6Î‬‬
‫‪¡ 9#$ µç ≈Ζu ƒ÷ ‰‬‬ ‫‪y $Ρ¯ )Î ‬‬
‫‪y δ‬‬

‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﻧﺎﺳﭙﺎس«‪.‬‬

‫داﻧﺴﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﻜﺮ ﻛﻦ اﻳﻦ روز ﺑﺎز ﻧﻤﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬زﻳﺒﺎﺗﺮ و ﻣﺨﺘﺼﺮﺗﺮ از ﺳﺨﻦ داﻧﺴﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮده ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫)ﺻﻞّ ﺻﻼة ﻣﻮد‪‬ع( ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬ﭼﻨﺎن ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎزت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬ﻫﺮ‬
‫ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪﻛﻪ اﻣﺮوز‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ روز زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ اش را ﺗﺠﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎر درﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ و در اﻃﺎﻋﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﭘﻴﺮوي از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻮﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪196‬‬

‫ﻫﻨﺮﭘﻴﺸﻪ و ﺑﺎزﻳﮕﺮ ﻣﻌﺮوف ﻫﻨﺪي »ﻛﺎﻟﻴﺪاﺳﺎ« ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻼم ﺑﺮ ﺻﺒﺢ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻬﺮﻫﺎ‬
‫و رودﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻦ؛ ﭼﻮن زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ و ﺑﺎ زﻣﺎن ﻛﻮﺗﺎﻫﺶ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن زﻧﺪﮔﻲ را‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آﻧﮕﺎه ﺗﻮ‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻖ ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺟﻮد ﺧﻮد را ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻲ و ﻧﻌﻤﺖ رﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎر‬
‫درﺳﺖ و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ را ﻣﻲ آﻓﺮﻳﻨﻲ؛ ﭼﻮن دﻳﺮوز ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺧﻴﺎل اﺳﺖ و ﻓﺮدا‪،‬‬
‫ﺧﻮاﺑﻲ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﮔﺮ اﻣﺮوز را درﺳﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬دﻳﺮوز ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺎﻃﺮه اي‬
‫زﻳﺒﺎ‪ ،‬در ذﻫﻨﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﻫﺮ ﻓﺮداﻳﻲ‪ ،‬روز ﺗﺤﻘﻖ آرزوﻫﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﻮب‬
‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻬﺮﻫﺎ و رودﺑﺎرﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﻦ‪ .‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﺳﻼم ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻲ‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و درﺑﺎره اﻣﺮوز و دﻳﺮوز و‬

‫ﻓﺮداﻳﺖ اﻳﻦ ﺳﺆاﻟﻬﺎ را از ﺧﻮد ﺑﭙﺮس‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه را ﭘﺸﺖ درﻫﺎي آﻫﻨﻲ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﻦ و ﻓﻘﻂ در ﮔﺴﺘﺮه اﻣﺮوز‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎ و از ﺧﻮد ﺑﭙﺮس‪:‬‬
‫‪ -1‬آﻳﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ آﻳﻨﺪه و ﻳﺎ از ﻋﺸﻖ و ﺗﺐ و ﺗﺎب رﺳﻴﺪن ﺑﻪ‬
‫ﺑﺎﻏﭽﻪ ي ﺟﺎدوﻳﻲ آن ﺳﻮي اﻓﻖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻓﻌﻠﻲ ﺧﻮد را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻢ؟‬
‫‪ -2‬آﻳﺎ ﺑﺎ ﺳﺮﻛﺸﻲ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ رخ داده و ﺑﺎ ﻣﺮور زﻣﺎن‪ ،‬ﮔﺬﺷﺘﻪ و‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻓﻌﻠﻲ ﺧﻮد را ﺗﻠﺦ و ﻧﻜﺒﺘﺒﺎر ﻛﻨﻢ؟‬
‫‪ -3‬آﻳﺎ ﺻﺒﺢ در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﺷﻮم ﻛﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ام ﺗﺎ از اﻣﺮوزم اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻢ و از ﺑﻴﺴﺖ و ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ در ﭘﻴﺶ دارم‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﻬﺮه را ﺑﺒﺮم؟‬
‫‪ -4‬آﻳﺎ اﮔﺮ ﻓﻘﻂ در ﮔﺴﺘﺮه اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬از زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺮه ﻻزم را ﺧﻮاﻫﻢ‬
‫ﺑﺮد؟‬
‫‪197‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪ -5‬ﻛﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؟ ﻫﻔﺘﻪ آﻳﻨﺪه؟‪ ...‬ﻓﺮدا؟‪ ...‬ﻳﺎ اﻣﺮوز؟‬

‫وﻗﺘﻲ ﺣﺎدﺛﻪ اي ﺑﺮاﻳﺖ رخ داد‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ و از ﺧﻮدت ﺑﭙﺮس‪:‬‬
‫‪-1‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮﻋﺶ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪ -2‬ﺧﻮدت را ﺑﺮاي ﭘﺬﻳﺮش و ﺗﺤﻤﻞ اﺗﻔﺎق آﻣﺎده ﻛﻦ؟‬
‫‪ -3‬ﺧﻮدت ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ و اﺣﺘﻤﺎل ﻣﻤﻜﻦ اﻗﺪام ﻛﻦ‪.‬‬

‫‪$ΖY ≈ϑ‬‬
‫‪y ƒ)Î Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è Šy #“u ùs Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è θö ±‬‬ ‫‪÷ $$ ùs Ν‬‬
‫‪t z‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫_ ‪ä 9s #( θèã Κu‬‬ ‫¨ ‪ô %s‬‬
‫‪y ‰‬‬ ‫‪} $Ζ¨ 9#$ β‬‬
‫¨ ‪¨ )Î‬‬
‫‪â $Ζ¨ 9#$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫‪ß 9s Α‬‬
‫‪t $%s ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ 〈 »ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺮاي‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫! ‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫‪x #( θ9ä $%s ρu‬‬

‫ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﺗﻮاﻧﺸﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ آورده اﻧﺪ؛ از آﻧﻬﺎ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن اﻓﺰوده ﮔﺸﺖ‬
‫و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ را ﺧﺪا ﺑﺲ اﺳﺖ و او‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫= ‪ö≅.ª θu Gt ƒt Βt ρu 4‬‬

‫¡ ‪Ü‬‬
‫† ‪Å Ft tø‬‬
‫‪s ω‬‬ ‫‪ß ‹ø m‬‬
‫] ‪Ÿ‬‬ ‫`‪ô ΒÏ µç %ø —ã *ö ƒt ρu ∩⊄∪ %‬‬
‫‪x ‬‬ ‫† ‪[ *u ƒø Χx …&ã !© ≅èy gø‬‬
‫! ‪s‬‬ ‫‪È G− ƒt Βt ρu ‬‬
‫‪© #$ ,‬‬

‫¡ ‪» 〈 …ÿ µç 7ç‬ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي او راه ﺣﻞ و ﺑﺮون رﻓﺘﻲ ﻗﺮار‬

‫‪ó m‬‬ ‫! ‪ß ùs‬‬
‫‪x θu γ‬‬ ‫‪« #$ ’?n ã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﻣﻲ دﻫﺪ و از ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻪ او روزي ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲ ﺑﺮد و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﺲ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∪ #[ £‬ﺑﻪ زودي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬آﺳﺎﻧﻲ‬

‫‪ô „ç 9 £‬‬
‫‪ô ã‬‬
‫‪ã ‰‬‬
‫! ‪y è÷ /t‬‬ ‫‪ã èy f‬‬
‫≅ ‪ª #$‬‬ ‫™ ‪ô Šu‬‬
‫‪y ‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ آورد«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﭘﻴﺮوزي‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺻﺒﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬راه‬
‫ﺣﻞ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬آﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪198‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻦ ﻧﺰد ﮔﻤﺎن ﺑﻨﺪه ام ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻢ؛ ﭘﺲ‬
‫ﺑﻨﺪه ام ﻫﺮ ﮔﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ درﺑﺎره ﻣﻦ ﺑﺒﺮد«‪.‬‬

‫‪Þ Š=Ï èy 9ø #$ ì‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊂∠∪ Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻛﻔﺎﻳﺖ‬ ‫‪ß Šϑ‬‬
‫¡ ‪Ï‬‬
‫‪¡ 9#$ θu δ‬‬
‫! ‪è ρu 4‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫‪ß 6‬‬ ‫‪Ï 3‬‬
‫‪x ‹-‬‬ ‫¡ ‪õ ‹u‬‬
‫‪| ùs ‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و او‪ ،‬ﺷﻨﻮاي داﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ß θϑ‬‬
‫‪» 〈 N‬و ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ زﻧﺪه اي ﻛﻪ‬ ‫‪ß ƒt ω‬‬ ‫‘ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪Ÿ “%‬‬ ‫⇔ ‪cÇ‬‬
‫‪y 9ø #$ ’?n ã‬‬ ‫‪ö 2‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪ θu ?s ρu ‬‬

‫ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻦ«‪.‬‬

‫‪» 〈 νÏ ‰‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوزي‬

‫‪Ï Ψã‬‬
‫‪Ï ‬‬
‫‪ô ΒiÏ *9 Βø &r ρ÷ &r x‬‬
‫‪Ë F÷ -‬‬
‫’ ‪x 9ø $$ /Î‬‬
‫! ‪z AÏ 'ù ƒt β&r‬‬
‫‪ª #$ ¤‬‬
‫‪| èy ùs ‬‬

‫ﺑﻴﺎورد ﻳﺎ از ﺳﻮي ﺧﻮدش ﻛﺎري درﺳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫© ‪» 〈 ∩∈∇∪ πî -x‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ آن را دور‬

‫! ‪Ï %.x‬‬ ‫‪È ρŠß ΒÏ $γ‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫‪} Šø 9s ‬‬
‫§ ‪y 9s‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻣﻄﻴﺮ اﺳﺪي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻻﻧﺖ ﻗﻮاﻫﺎ و اﺳﺘﻘﺎد ﻋﺴﻴﺮﻫﺎ‬ ‫إذا ﻳﺴـﺮ اﻟـﻠّﻪ اﻷﻣـﻮر ﺗـﻴـﺴﺮت‬
‫»ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﺳﺎن ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﺳﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد و دﺷﻮارﻳﻬﺎ و ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﻳﺶ از‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود«‪.‬‬
‫و ﻛـﻢ آﻳـﺲ ﻣﻨـﻬﺎ أﺗﺎه ﺑﺸﻴﺮﻫﺎ‬ ‫ﻓﻜﻢ ﻃـﺎﻣﻊ ﻓـﻲ ﺣﺎﺟﺔ ﻻﻳﻨـﺎﻟﻬﺎ‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺮادي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﻲ رﺳﻨﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﻪ آن اﻣﻴﺪ دارﻧﺪ و‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻧﺎاﻣﻴﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﮋده رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ آﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻤﻮل و اﻷﺣﺪاث ﻳﺤﻠﻮ ﻣﺮﻳﺮﻫﺎ‬ ‫وﻛﻢ ﺧﺎﺋﻒ ﺻﺎر اﻟﻤﺨﻴﻒ و ﻣﻘﺘﺮ‬
‫‪199‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﻓﺮادي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻨﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬از آﻧﻬﺎ ﺗﺮﺳﺎن‬
‫ﮔﺸﺘﻪ اﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺮاد ﻓﻘﻴﺮي ﻛﻪ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﺣﻮادث ﺗﻠﺦ روزﮔﺎر‪،‬‬
‫ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﻘﻴﺮاً و ﻳﻐﻨﻲ ﺑﻌﺪ ﺑﺆس ﻓﻘﻴﺮﻫﺎ‬ ‫و ﻗﺪ ﺗﻐﺪر اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻓﻴﻤﺴﻲ ﻏﻨﻴﻬﺎ‬
‫»ﮔﺎﻫﻲ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻓﻘﻴﺮ آن ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫و أﺧﺮي ﺻﻔﺎ ﺑﻌﺪ اﻧﻜﺪار ﻏﺪﻳﺮﻫﺎ‬ ‫وﻛﻢ ﻗﺪ رأﻳﻨﺎ ﻣﻦ ﺗﻜﺪر ﻋﻴﺸﺔ‬
‫»و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺮادي را دﻳﺪه اﻳﻢ ﻛﻪ ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن‪ ،‬ﻣﻜﺪر ﮔﺸﺘﻪ و اﺷﺨﺎص‬
‫دﻳﮕﺮي را دﻳﺪه اﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﺗﻴﺮه روزي و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺻﻔﺎ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن ﺑﺎزﮔﺸﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﺟﺴﻢ‬

‫و ﺗﻮاﻧﺖ را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫دﻛﺘﺮ اﻟﻜﺴﻴﺲ ﻛﺎرﻳﻞ ﺑﺮﻧﺪه ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑﻞ در ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ آﺷﻔﺘﮕﻲ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ را ﻳﺎد ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ زود ﻣﻲ ﻣﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺟﺴﻢ و ﺗﻦ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و‬
‫اﺿﻄﺮاب اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻏﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ زﺧﻢ ﻣﻌﺪه ﻣﻲ ﮔﺮدد!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪200‬‬

‫دﻛﺘﺮ»ﺟﻮزف اف ﻣﻮﻧﺘﺎﮔﻴﻮ« ﻣﺆﻟﻒ ﻛﺘﺎب »ﻣﺸﻜﻞ ﻋﺼﺒﻲ« ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬

‫ﻏﺬاﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮرﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﺧﻢ ﻣﻌﺪه ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻳﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻠﺖ زﺧﻢ ﻣﻌﺪه‪،‬‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﻲ ﺧﻮرد!!‬
‫ﻣﺘﻨﺒﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫وﻳﺸﻴﺐ ﻧﺎﺻﻴﻪ اﻟﻐﻼم و ﻳﻬﺮم‬ ‫و اﻟﻬﻢ ﻳﺨﺘﺮم اﻟﺠﺴﻴﻢ ﻧﺨﺎﻓﺔ‬
‫»اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺴﻢ را ﻻﻏﺮ و ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺟﻮان را ﭘﻴﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ آﻧﭽﻪ ﻣﺠﻠﻪ »ﻻﻳﻒ« ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬زﺧﻢ ﻣﻌﺪه در رﺗﺒﻪ دﻫﻢ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻣﻬﻠﻚ ﻗﺮار‬
‫دارد‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻏﻢ و اﻧﺪوه‬

‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻛﺘﺎب دﻛﺘﺮ ادوارد ﺑﻮداﻻﺳﻜﻲ ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪ؛ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ اﺳﻢ‬
‫ﻧﺎﻣﮕﺬاري ﺷﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ را رﻫﺎ ﻛﻦ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﮔﺎم ﺑﺮدار«‪.‬‬
‫اﻳﻨﻚ ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﻓﺼﻠﻬﺎي اﻳﻦ ﻛﺘﺎب را ﺑﺮاﻳﺖ ذﻛﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪:‬‬
‫»ﺿﺮﺑﻪ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و اﺿﻄﺮاب ﺑﻪ ﻗﻠﺐ«‬
‫»اﺿﻄﺮاب و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺸﺎرﺧﻮن را ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫»ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ رﻣﺎﺗﻴﺴﻢ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫»ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻌﺪه ات اﺿﻄﺮاب ﻛﻤﺘﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎش«‪.‬‬
‫»ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺿﻄﺮاب ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺳﺮﻣﺎ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫»ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺿﻄﺮاب ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻏﺪه ﺗﻴﺮوﺋﻴﺪ«‬
‫»ﺗﺄﺛﻴﺮ اﺿﻄﺮاب ﺑﺮ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن«‬
‫‪201‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫دﻛﺘﺮ ﻛﺎرل ﻣﺎﻧﻴﻨﮕﺮ ﻳﻜﻲ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ در ﻛﺘﺎب »اﻧﺴﺎن ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮدش«‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دﻛﺘﺮ ﻣﺎﻧﻴﻨﮕﺮ‪ ،‬ﻗﻮاﻋﺪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﭘﺮﻫﻴﺰ از اﺿﻄﺮاب را ﺑﻪ ﺗﻮ اراﺋﻪ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ اراﺋﻪ اﻳﻦ ﮔﺰارش ﻫﻮﻟﻨﺎك ﻣﻲ ﭘﺮدازدﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪،‬‬
‫ﺗﺮس‪ ،‬ﻛﻴﻨﻪ ورزي و اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت‪ ،‬وﺟﻮد و ﺟﺴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؟‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻓﻮاﻳﺪ ﻓﺮﻣﻮده اﻟﻬﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪»:‬و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻣﺮدم در‬
‫ﻣﻲ ﮔﺬرﻧﺪ«‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ و ﺳﻌﺎدت و راﺣﺘﻲ دل‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻮﻧﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دوﺳﺖ دارم ﻣﺸﻜﻼﺗﺘﺎن را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮدم ﺣﻞ‬
‫ﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺎ ﻛﺒﺪ و رﻳﻪ ام«‪.‬‬

‫ﻛﻴﻨﻪ و ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﺑﺎ اﻧﺴﺎن ﭼﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟!‬

‫دﻛﺘﺮ راﺳﻞ ﺳﻴﺴﻴﻞ اﺳﺘﺎد و داﻧﺸﻴﺎر ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻮرﻧﻴﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﺎﻳﻌﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ اﻟﺘﻬﺎب ﻣﻔﺎﺻﻞ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺷﻜﺴﺖ در ازدواج و از ﻫﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪن زﻧﺪﮔﻲ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺎدي و ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪.‬‬
‫‪ -3‬ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و اﺿﻄﺮاب‪.‬‬
‫‪ -4‬اﺣﺴﺎس ﺣﻘﺎرت و ﻛﻴﻨﻪ ورزي‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮ وﻳﻠﻴﺎم ﻣﺎﻟﻚ ﮔﻮﻳﻨﮕﻞ در ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻲ اﺗﺤﺎدﻳﻪ دﻧﺪاﻧﭙﺰﺷﻜﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»اﺣﺴﺎﺳﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺿﻄﺮاب و ﺗﺮس‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ در ﺗﻮزﻳﻊ ﻛﻠﻴﺴﻢ در ﺟﺴﻢ‬
‫ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻨﻔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻮﺳﻴﺪﮔﻲ و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ دﻧﺪاﻧﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪202‬‬

‫ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﺎ آراﻣﺶ اﻧﺠﺎم ﺑﺪه‬

‫دﻳﻞ ﻛﺎرﻧﻴﮕﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﻴﺎه ﭘﻮﺳﺘﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺟﻨﻮب ﻛﺸﻮر زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و‬

‫ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ دﭼﺎر ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻗﻠﺒﻲ ﻧﺎﺷﻲ از اﺿﻄﺮاب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺎ آراﻣﺶ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ«‪.‬‬
‫وي اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺗﻌﺪاد آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ‬
‫ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﭘﻨﺞ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻬﻠﻚ‪ ،‬ﺟﺎن ﺧﻮد را از‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻳﻚ ﺣﻘﻴﻘﺖ وﺣﺸﺘﻨﺎك و ﺑﺎورﻧﻜﺮدﻧﻲ اﺳﺖ‬

‫ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش‬

‫وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻴﻤﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲ آﻣﺮزد‪ ،‬اﻣﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﻋﺼﺒﻲ ﻣﺎ‪،‬‬
‫ﻫﺮﮔﺰ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«!‬
‫اﺑﻦ اﻟﻮزﻳﺮ در ﻛﺘﺎب اﻟﻌﻮاﺻﻢ واﻟﻘﻮاﺻﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﻴﺪواري ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫دروازه اﻣﻴﺪ را ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه ﻣﻲ ﮔﺸﺎﻳﺪ و او را در ﻋﺒﺎدت و اﻃﺎﻋﺖ‪ ،‬ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻧﻮاﻓﻞ را ﺑﺎ ﻧﺸﺎط ادا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ‪ ،‬از دﻳﮕﺮان ﭘﻴﺸﻲ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫آري! ﻳﺎدآوري رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﻋﻔﻮ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮي و ﺣﻜﻢ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻜﺎر ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم را‬
‫در اﻃﺎﻋﺖ و ﺑﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮدﺗﺎ ﺗﻼش ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي ﺗﻘﺮب ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا ﺑﻨﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫وﻣﺎﻃﻞ اﻟﺠﻔﻦ ﺿﻦ اﻟﺠﻔﻦ أوﺳﻤﺤﺎ‬ ‫ﻃﺎول ﺑﻪ اﻟﻨﺠﻢ ﻣﺎل اﻟﻨﺠﻢ أوﺳﻨﺤﺎ‬
‫‪203‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﺑﻪ ﺳﺘﺎره ﭼﺸﻢ ﺑﺪوز؛ ﺧﻮاه ﺳﺘﺎره ﺑﻪ ﺳﻮﻳﻲ ﻣﺎﻳﻞ ﺷﺪه ﻳﺎ در ﺟﺎﻳﺶ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻠﻜﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮي اﻣﻴﺪ ﺑﺎز ﻛﻦ؛ ﺧﻮاه ﭘﻠﻜﻬﺎ ﺑﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺿﻮء اﻟﺼﺒﺎح وﻋﺪﻫﺎ ﺑﺎﻟﺮواح ﺿﺤﻲ‬ ‫ﻓﺈن ﺗﺸﻜﺖ ﻓﻌﻠﻠﻬﺎ اﻟﻤﺠﺮة ﻣﻦ‬
‫»اﮔﺮ ﻧﺎﻟﻴﺪ و ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮد‪ ،‬آن را ﺑﻪ روﺷﻨﻲ ﺻﺒﺢ‪ ،‬دﻟﺨﻮش ﻛﻦ و ﺑﻪ آراﻣﺶ و‬
‫راﺣﺘﻲ ﭼﺎﺷﺘﮕﺎه ﻧﻮﻳﺪش ﺑﺪه«‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﺧﻴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮت زد‪...‬‬

‫ﺗﻮﻣﺎس ادﻳﺴﻮن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ آن از ﻓﻜﺮ و ﺧﻴﺎل‪ ،‬ﻓﺮار ﻛﻨﺪ‬
‫و ﺑﻪ آن ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮد«‪.‬‬
‫ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﻓﻜﺮ و ﺧﻴﺎل‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﻧﻮﺷﺘﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاغ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻓﻜﺮ و ﺧﻴﺎل را ﻣﺤﺪود و ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎر‬
‫ﻣﻔﻴﺪ و ﺟﺪي اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﺑﻴﻜﺎران‪ ،‬اﻫﻞ ﺧﻴﺎل ﭘﺮدازي و ﺳﻴﺮ در ﻋﺎﻟﻢ ﻫﭙﺮوت ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫از ﻧﺼﻴﺤﺖ ﺳﺎزﻧﺪه و ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﺸﻮ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﮔﺮﻣﻲ‬

‫از آن اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﻦ‬

‫آﻧﺪره ﻣﻮرو ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻮاﻓﻖ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﻞ و ﻋﻼﻗﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬درﺳﺖ‬
‫و واﻗﻌﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻴﻠﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﻧﻘﺪ و ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬اﻏﻠﺐ از ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴﺪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ؛ ﮔﺮﭼﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﻴﺠﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫اﻧﺘﻘﺎد و ﻧﻜﻮﻫﺶ را ﮔﺮﭼﻪ ﺑﺤﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﻢ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻴﺐ ﺑﺰرگ و اﺷﺘﺒﺎه‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪204‬‬

‫‪Νκå ]÷ ΒiÏ ,‬‬

‫‪× ƒ*Í ùs #Œs )Î Ν‬‬
‫‪ö ηæ Ζu ?÷ /t Ν‬‬ ‫‪ä s‬‬
‫‪z 3‬‬ ‫™‪ó Šu 9Ï &Ï !Ï θ‬‬
‫! ‪ß ‘u ρu‬‬
‫‪« #$ ’<n )Î #( θû ã‬‬
‫ﺧﻄﺮﻧﺎﻛﻲ اﺳﺖ‪ã Šß #Œs )Î ρu  .‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∪ t ΖÏ ã‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا و‬

‫‹ ‪Ï‬‬
‫‪õ Βã µÏ ‹ø 9s )Î #( θû ?è 'ù ƒt ,‬‬
‫‪‘ s‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã λç ;° 3‬‬
‫‪ä ƒt β)Î ρu ∩⊆∇∪ β‬‬ ‫–‪à *Í è÷ Β‬‬
‫‪t θÊ‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ داوري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﮔﺮوﻫﻲ از آﻧﺎن روي‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻨﺪ و اﮔﺮ ﺣﻖ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻛﺮﻧﺶ ﻛﻨﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي او ﻣﻲ آﻳﻨﺪ«‪.‬‬
‫وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻴﻤﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﻗﺎﺑﻞ اﺟﺮا ﺑﮕﻴﺮي‪ ،‬از ﻫﻤﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎي ﻧﺎﺷﻲ‬
‫از ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬آزاد ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮﮔﺎه ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﻋﺎﻗﻼﻧﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس‬
‫واﻗﻌﻴﺘﻬﺎ اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﻮدي‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ زودﺗﺮ آن را ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻦ و ﻣﺘﺮدد و ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﺒﺎش و‬
‫ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻜﻦ و ﺧﻮدت را در ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺴﺎز و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮت‬
‫ﻧﮕﺎه ﻣﻜﻦ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺣﻴﺮان ﻻ ﻇﻔـﺮ و ﻻ إﺧﻔﺎق‬ ‫و ﻣﺸﺘﺖ اﻟﻌﺰﻣﺎت ﻳﻨﻔﻖ ﻋﻤﺮه‬
‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﻧﺪارد و اراده ﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬آﺷﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺧﻮد را در ﺣﻴﺮت ﺳﭙﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻧﻪ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﻪ ﺷﻜﺴﺖ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮرد«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺎن ﻓﺴــﺎد اﻟﺮأي أن ﺗﺘﺮددا‬ ‫إذا ﻛﻨﺖ ذا رأي ﻓﻜﻦ ذاﻋﺰﻳﻤﺔ‬
‫»اﮔﺮ داراي ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﻫﻢ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪ .‬ﭼﻮن ﺗﺒﺎﻫﻲ ﻓﻜﺮ و‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬در اﺛﺮ ﺗﺮدد و دودﻟﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺗﻮ را از ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و اﺿﻄﺮاب ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ‪#Œs *Î ùs  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊇∪ Νö λç ;° #[ ö z‬وﻗﺘﻲ ﻛﺎر‪ ،‬ﺟﺪي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﮔﺮ‬

‫‪y t β %3‬‬ ‫‪© #$ #( θ%è ‰‬‬
‫! ‪s 9s‬‬ ‫{ ‪| θö =n ùs *ã Βø‬‬
‫‪y ¹‬‬ ‫‪F #$ Πt “u ã‬‬
‫‪t‬‬

‫آﻧﺎن ﺑﺎ ﺧﺪا راﺳﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﻬﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬

‫‪205‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﺘﺮدد ﻣﺒﺎش؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻛﻦ و ﺑﻴﻜﺎري را ﺗﺮك ﺑﮕﻮ‬

‫دﻛﺘﺮ رﻳﭽﺎرد ﻛﺎﺑﻮت اﺳﺘﺎد ﻋﻠﻮم ﭘﺰﺷﻜﻲ داﻧﺸﮕﺎه »ﻫﺎروارد« در ﻛﺘﺎﺑﺶ ﺑﻪ ﻧﺎم‬
‫»اﻧﺴﺎن ﺑﺎ ﭼﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎراﻧﻲ ﻛﻪ از‬
‫رﻋﺸﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺮس و ﻫﺮاس و دودﻟﻲ رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر و‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮﻧﺪ؛ ﺷﺠﺎﻋﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﻛﺮدن و ﺗﻼش‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﺑﻪ ﻧﻔﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ )اﻣﺮﺳﻮن ( آن را آراﻣﺶ و راﺣﺘﻲ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺑﺮﺷﻤﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪È Ò‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬
‫! 〈 »ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬ ‫‪ô ùs ΒÏ #( θóä Gt /ö #$ ρu Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ #( ρ*ã ±‬‬
‫‪Ï Ft Ρ$$ ùs οä θ4 =n Á‬‬
‫‪¢ 9#$ M‬‬
‫‪Ï Šu Ò‬‬
‫‪Å %è #Œs *Î ùs ‬‬

‫ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﻮﻳﺪ و ﻓﻀﻞ و روزي ﺧﺪا را ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺟﺮج ﺑﺮﻧﺎرد ﺷﺎو ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬راز ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺑﻴﭽﺎرﮔﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد در اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻢ ﻳﺎ ﺑﺪﺑﺨﺖ؟ ﭘﺲ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻓﻜﺮ ﻣﻜﻦ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻛﺎر و‬
‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﭙﺮداز؛ آن وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻋﻘﻠﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻜﺮ‬
‫ﻛﺮدن ﻣﻲ ﭘﺮدازد و ﺧﻴﻠﻲ زود زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺎزه‪ ،‬ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ را از ﻓﻜﺮ و ذﻫﻨﺖ‬
‫دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ! ﻛﺎر ﻛﻦ و در ﻛﺎر ﻛﺮدن ﻓﺮو ﺑﺮو و ﺑﻪ آن اداﻣﻪ ﺑﺪه؛ ﭼﻮن ﻛﺎر ﻛﺮدن‬
‫ارزاﻧﺘﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ داروﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ روي زﻣﻴﻦ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪t θΖã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬

‫‪» 〈 β‬و ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ‬ ‫™‪ß 9ø #$ ρu …&ã !è θ‬‬
‫‪ß ‘u ρu /ö 3‬‬
‫‪ä =n Ηu å‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫‪| ùs #( θ=è ϑ‬‬
‫¡ ‪ª #$ “u z‬‬ ‫≅ ‪ô #$‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪È %è ρu ‬‬

‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﺗﺎن را ﺧﻮاﻫﻨﺪ دﻳﺪ«‪.‬‬
‫دزراﺋﻴﻠﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪآن را ﻧﺎﭼﻴﺰ داﻧﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ﻋﺮب ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬زﻧﺪﮔﻲ‪،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬آن را ﺑﺎ‬
‫رﻧﺞ و ﻛﺪورت ﻛﻮﺗﺎه ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪206‬‬

‫‪5Θθö ƒt Ù‬‬
‫‪u è÷ /t ρ÷ &r $Β· θö ƒt $Ζu [ø 7Î 9s #( θ9ä $%s ∩⊇⊇⊄∪ ‬‬
‫™ ‪t ΖÏ‬‬
‫‪Å Šy ‰‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫‪F #$ ’ûÎ Ο‬‬
‫‪ó Fç [ø 6Î 9s Ν‬‬
‫≅ ‪ö .x‬‬
‫‪Ÿ ≈%s ‬‬

‫‪ß =n è÷ ?s Ο‬‬
‫‪t θϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇⊆∪ β‬ﺑﮕﻮ‪:‬‬ ‫‪ó Fç Ζ.ä Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä Ρ¯ &r θö 9© ( ξ‬‬
‫‪W ‹=Ï %s ω‬‬
‫‪ )Î Ο‬‬
‫≅ ‪ó Fç [ø 6Î 9© β)Î‬‬ ‫≅ ‪t ŠjÏ $! èy 9ø #$‬‬
‫‪Ÿ ≈%s ∩⊇⊇⊂∪ ‬‬ ‫¡ ‪È ↔t‬‬
‫‪ó ùs‬‬

‫ﭼﻨﺪ ﺳﺎل در زﻣﻴﻦ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﺪﻳﺪ؟ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻳﻚ روز ﻳﺎ ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ روز ﻣﺎﻧﺪه اﻳﻢ؛‬
‫ﭘﺲ از ﺷﻤﺎرش ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺑﭙﺮس؛ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺟﺰ ﻣﺪت اﻧﺪﻛﻲ در زﻣﻴﻦ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﻳﺪ‪،‬‬
‫اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﺎﻳﻌﺎت واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‬

‫ژﻧﺮال ﺟﺮج ﻛﺮوك ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ رزﻣﻨﺪه ﻫﻨﺪي ﺗﺒﺎر در ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫آﻣﺮﻳﻜﺎ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ 77‬ﺧﺎﻃﺮات ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﻫﻤﻪ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻴﻬﺎ و‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻴﻬﺎي ﻫﻨﺪﻳﻬﺎ زاده ﺧﻴﺎل ﺑﺎﻓﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö κÎ Jö =n ã‬آﻧﺎن ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮕﻲ را ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد‬

‫‪t π> s‬‬
‫‪y ‹ø ¹‬‬ ‫‪¨ .ä β‬‬
‫≅ |‬ ‫¡ ‪t θ7ç‬‬
‫† ‪| tø‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪s  :‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬اﮔﺮ‬
‫{ ‪ä =n ≈=n‬‬
‫‪Ï #( θèã Ê‬‬
‫‪| ρ÷ {ρu ω‬‬
‫‪Z $6t z‬‬ ‫‪ )Î Ν‬‬
‫‪y ω‬‬ ‫‪ö .ä ρŠß #—y $Β¨ /3‬‬
‫_‪ä ‹ùÏ #( θ‬‬
‫‪ã *u z‬‬
‫ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ«‪y θö 9s  .‬‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ )ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد( ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻓﺴﺎد و ﺷﺮ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ‬
‫ﻧﻤﻲ اﻓﺰودﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و )ﺷﻤﺎ را آﺷﻔﺘﻪ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ(«‪.‬‬
‫اﺳﺘﺎد ﻫﻮﻛﺲ از داﻧﺸﮕﺎه ﻛﻠﻤﺒﻴﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺮود را ﻳﻜﻲ از ﺷﻌﺎرﻫﺎي‬
‫ﺧﻮد ﻗﺮار داده ام ﻛﻪ ﻣﻔﻬﻮﻣﺶ از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻣﺸﻜﻠﻲ در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻳﺎ راه ﺣﻠﻲ دارد‬
‫و ﻳﺎ ﻧﺪارد؛ ﭘﺲ اﮔﺮ راه ﺣﻠﻲ دارد‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﻦ ﺗﺎ راه ﺣﻠﺶ را ﺑﻴﺎﺑﻲ و اﮔﺮ راه ﺣﻠﻲ‬
‫ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﻦ«‪.‬‬
‫‪207‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﻴﭻ ﺑﻴﻤﺎري و ﻣﺮﺿﻲ ﭘﺪﻳﺪ ﻧﻴﺎورده‬
‫ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي آن دارو و ﻋﻼﺟﻲ ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ‪ ،‬آن را ﻣﻲ داﻧﻨﺪ و‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻢ ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﺮم ﺧﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را از ﻟﻐﺰﺷﮕﺎﻫﻬﺎ دور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫اﺳﺘﺎدي ژاﭘﻨﻲ ﺑﻪ ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻧﻌﻄﺎف‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺧﺖ ﺑﻴﺪ اﺳﺖ و ﻋﺪم‬
‫ﻣﻘﺎوﻣﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ درﺧﺖ ﺑﻠﻮط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪»:‬ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﺘﺰار ﻧﺎرﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎد آن را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ‬
‫راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺧﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﻓﺮزاﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آب اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﺻﺨﺮه ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﻪ‬
‫آن اداﻣﻪ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ از ﭼﭗ و راﺳﺖ و از ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺻﺨﺮه ﻣﻲ ﮔﺬرد‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺜﻞ ﺷﺘﺮ رام اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺮ ﺻﺨﺮه اي ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮ آن ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﺪ«‪.‬‬

‫ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎز ﻧﻤﻲ آﻳﺪ‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ از دﺳﺖ داده اﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ‬

‫’ ‪ä ?s $ùs $Βt‬‬ ‫™ ‪t #( θö‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪y 'ù ?s ξ‬‬
‫‪Ÿ Šø 3‬‬
‫‪s 9jÏ ‬‬

‫ﻧﺸﻮﻳﺪ«‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﺑﻮل ﺑﺮاﻧﺪوﻧﻲ‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎد و ﻳﻚ ﺷﻴﺸﻪ ﺷﻴﺮ را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺖ و ﻓﺮﻳﺎد زد‪ :‬ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻴﺮي ﻛﻪ رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪه و از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻜﻦ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن آﻧﭽﻪ ﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻘﺪر ﻧﺸﺪه‪ ،‬دﺷﻮار اﺳﺖ‪ .‬آدم ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻲ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪208‬‬

‫آﻳﺎ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻴﺰي ﺳﺮزﻧﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﻦ‪،‬‬
‫آن را ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻘﺪر ﻛﺮده ﺑﻮد؟‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬آدم ﺑﺎ دﻟﻴﻞ ﺧﻮد ﺑﺮ ﻣﻮﺳﻲ ﻏﺎﻟﺐ ﺷﺪ‪.‬آدم‪،‬‬
‫ﻣﻮﺳﻲ را ﺑﺎ دﻟﻴﻞ ﺧﻮد ﻣﻐﻠﻮب ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ را در درون ﺧﻮد ﺑﺠﻮي‪،‬‬

‫ﻧﻪ در اﻃﺮاف و ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺖ‬

‫ﻣﻴﻠﺘﻮن ﺷﺎﻋﺮ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ » :‬ﻋﻘﻞ و ﺧﺮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻤﻲ‬
‫ﺳﻮزان و ﺟﻬﻨﻢ را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺘﻲ زﻳﺒﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ«!‪.‬‬
‫ﻣﺘﻨﺒﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و أﺧﻮ اﻟﺠﻬﺎﻟﺔ ﻓﻲ اﻟﺸﻘﺎوة ﻳﻨﻌﻢ‬ ‫ذو اﻟﻌﻘﻞ ﻳﺸﻘﻲ ﻓﻲ اﻟﻨﻌﻴﻢ ﺑﻌﻘﻠﻪ‬
‫»ﻋﺎﻗﻞ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻋﻘﻞ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﺗﻴﺮه روز ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻧﺎدان‪،‬‬
‫در ﻣﻴﺎن ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد )و ﭼﻮن ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ(«‪.‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ارزش ﻏﻢ ﺧﻮردن ﻧﺪارد‬

‫ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن در ﺳﺎﻧﺖ ﻫﻴﻠﻴﻨﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ در ﺗﻤﺎم زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺷﺶ روز ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ‬
‫ﻧﺒﻮده ام«!‬
‫ﺧﻠﻴﻔﻪ ﻫﺸﺎم ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ روزﻫﺎي ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ام را ﺷﻤﺮدم و دﻳﺪم‬
‫ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺳﻴﺰده روز ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺑﻮده ام‪.‬‬
‫‪209‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﭘﺪر ﻫﺸﺎم آﻫﻲ ﻛﺸﻴﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻛﺎش ﺧﻼﻓﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺳﭙﺮده‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﺴﻴﺐ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاوﻧﺪي را ﺳﺰاﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﭼﻨﺎن ﻛﺮده ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﻮي ﻣﺎ ﻓﺮار ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﺰد ﻣﺎ ﺑﺸﺘﺎﺑﻨﺪ و ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ ﻓﺮار ﻧﻜﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺳﻤﺎك واﻋﻆ‪ ،‬ﻧﺰد ﻫﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ رﻓﺖ‪ .‬ﻫﺎرون ﺗﺸﻨﻪ ﺷﺪ و آب ﺧﻮاﺳﺖ؛ اﺑﻦ‬
‫ﺳﻤﺎك ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﻣﻴﺮ اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ! اﮔﺮ ﺑﻪ ﺗﻮ آب ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬آﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮي ﻧﺼﻒ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻴﺖ‬
‫را در ﻋﻮض ﺳﻴﺮاب ﺷﺪن ﺑﺪﻫﻲ؟ ﻫﺎرون ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻫﺎرون آب ﻧﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬اﺑﻦ‬
‫ﺳﻤﺎك ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ آب در ﺑﺪﻧﺖ ﺑﻨﺪ ﺑﻴﺎﻳﺪ و دﻓﻊ ﻧﺸﻮد‪ ،‬آﻳﺎ ﺣﺎﺿﺮي ﻧﺼﻒ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﻴﺖ را ﺑﺪﻫﻲ ﺗﺎ آب زاﺋﺪ از ﺑﺪﻧﺖ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬اﺑﻦ ﺳﻤﺎك ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﭘﺲ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ و ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻟﻴﻮان آب ﻧﻤﻲ ارزد‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎي ﺗﻬﻲ از اﻳﻤﺎن‪ ،‬ارزش و وزن و ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻗﺒﺎل ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ اﻳﻤﺎن‬
‫از دﺳﺖ ﺑﺮود‪،‬آﺳﺎﻳﺶ و اﻣﻨﻴﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ دﻳﻦ را زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻧﺪارد‪ ،‬دﻧﻴﺎﻳﻲ‬
‫ﻫﻢ ﻧﺪارد‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺪون دﻳﻦ راﺿﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ دﺳﺘﺎوردي ﺟﺰ‬
‫ﻧﺎﺑﻮدي و ﻓﻨﺎ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺮﺳﻮن در ﭘﺎﻳﺎن ﮔﻔﺘﺎرش در ﻣﻮرد »اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ« ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺮوزي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪،‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﻘﻮق‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮدي از ﺑﻴﻤﺎري و ﻫﻢ آﻏﻮﺷﻲ ﺑﺎ روزﻫﺎي ﺧﻮش را ﺑﺎور ﻣﻜﻦ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ آراﻣﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮدت ﻫﺴﺘﻲ‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∇∪ πZ ‹§ Ê‬اي‬

‫‪Å Vó ∆£ πZ ‹u Ê‬‬
‫‪Å #‘u 7‬‬
‫’ ‪Å /nÎ ‘u‬‬
‫‪4 <n )Î ‬‬
‫_ ‪û ëÉ‬‬
‫‪Å ‘ö #$ ∩⊄∠∪ πè Ζ¨ ×Í ϑ‬‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪y Ü‬‬ ‫§ ‪ß 9ø #$‬‬
‫‪ß -‬‬
‫‪ø Ζ¨ 9#$ $κp Jç ƒ§ 'r ≈¯ ƒt ‬‬

‫ﻧﻔﺲ آرام! ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﺎزﮔﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻨﻮد ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪210‬‬

‫ﻓﻴﻠﺴﻮف رﻣﺎن ﻧﻮﻳﺲ اﺑﻴﻜﺘﻮﺗﻴﻮس ﻫﺸﺪار ﻣﻲ دﻫﺪ‪» :‬ﻣﺴﺄﻟﻪ دور ﻛﺮدن اﻓﻜﺎر اﺷﺘﺒﺎه‬
‫از ذﻫﻦ و ﺧﺎﻃﺮﻣﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از ﻣﺴﺄﻟﻪ دور ﻛﺮدن ورم و ﺑﻴﻤﺎري از ﺟﺴﻤﻬﺎﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻮرد‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد«‪.‬‬
‫ﻗﺮآن از ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻓﻜﺮي و ﻋﻘﻴﺪﺗﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮ ﺣﺬر ﻣﻲ دارد ﺗﺎ از ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪ß 9s ρu ( $Ê‬‬
‫‪Z *u Βt ª!#$ ãΝδ‬‬
‫‪è Šy #“u ùs ÖÚVz ∆£ Νγ‬‬
‫ﺟﺴﻤﻲ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Î /Î θ=è %è ’ûÎ  :‬‬

‫‹ ‪t θ/ç‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ β‬در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫‪É 3‬‬
‫‪õ ƒt #( θΡç %.x $ϑ‬‬
‫‪y /Î Ο‬‬
‫> ‪7 Š9Ï &r‬‬
‫‹‪ë #‬‬
‫‪x ã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﺑﻴﻤﺎري آﻧﻬﺎ را ﻓﺰوﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﻋﺬاﺑﻲ دردﻧﺎك ﺑﻪ ﺳﺒﺐ دروﻏﮕﻮﻳﻲ و اﻧﻜﺎرﺷﺎن‪،‬‬

‫در اﻧﺘﻈﺎرﺷﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫! ‪» 〈 Νö γß /t θ=è %è‬وﻗﺘﻲ ﻣﻨﺤﺮف ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را‬ ‫‪s #—y &r #( θû î‬‬
‫‪ª #$ ø‬‬ ‫‪ä #—y $ϑ‬‬
‫‪£ =n ùs ‬‬

‫ﻣﻨﺤﺮف ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻮﻧﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﻳﻦ ﻛﻠﻤﺎت را ﺷﻌﺎر زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار داده ﺑﻮد ﻛﻪ‪:‬‬
‫»اﻧﺴﺎن از اﺗﻔﺎﻗﺎت واﻗﻌﻲ و ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از ﻓﻜﺮ و ﺧﻴﺎل درﺑﺎره‬
‫اﺗﻔﺎﻗﺎت اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫در رواﻳﺘﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﺮا از آﻧﭽﻪ ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻮده اي‪ ،‬راﺿﻲ ﺑﮕﺮدان ﺗﺎ‬
‫ﻣﻦ ﺑﺪاﻧﻢ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪه‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺮﺳﺪ و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺮﺳﻴﺪه‪،‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺮﺳﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را از آﻳﻨﺪه‬
‫ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪ و اﻣﺮوزت را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪211‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬اﻧﺴﺎن را دﻟﺘﻨﮓ و آزرده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﭼﻬﺮه را ﻋﺒﻮس‬
‫و در ﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬روﺣﻴﻪ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ آورد و آرزوﻫﺎ را ﺑﻪ ﺑﺎد ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻏﻢ ﺧﻮردن‪ ،‬دﺷﻤﻦ را ﺷﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و دوﺳﺖ را ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻏﻢ واﻧﺪوﻫﺖ‪ ،‬ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺣﺴﺪ ﻣﻲ ورزد‪ ،‬ﺷﺎد ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و‬
‫ﺣﻘﺎﻳﻖ را ﺑﻪ زﻳﺎن ﺗﻮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻏﻢ ﺧﻮردن ﻳﻌﻨﻲ درﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﺗﻘﺪﻳﺮ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺎﻟﻴﺪن وﮔﻠﻪ داﺷﺘﻦ از‬
‫آﻧﭽﻪ وﻗﻮع آن ﻗﻄﻌﻲ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻮرش ﻋﻠﻴﻪ اﻟﻔﺖ و ﻣﺤﺒﺖ و ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﺮدن ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻪ‬
‫رﻧﺞ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ .‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن ﻏﻢ ﺧﻮردن آﻧﭽﻪ را از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺮده اي را زﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‪ ،‬دور ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺳﻮدي ﺑﻪ ﺑﺎر‬
‫ﻧﻤﻲ آورد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ زﻳﺮا ﻏﻢ و اﻧﺪوه از ﺟﺎﻧﺐ ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻏﻢ ﺧﻮردن‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪي و ﻳﺄﺳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ زاﻧﻮ در ﻣﻲ آورد و ﻓﻘﺮ زودرس‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ و ﻧﺎﺑﻮدي‬
‫ﻗﻄﻌﻲ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬‬

‫‪ô ß‬‬
‫‪x8*u γ‬‬ ‫‪s Ù‬‬
‫) ‪u‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫“ ‪s Ρ&r‬‬ ‫‪Ï !© #$ ∩⊄∪ 8‬‬
‫‪x ‘u —ø ρÍ 7‬‬ ‫‪t $Ζu è÷ Ê‬‬
‫‪y Ζã‬‬ ‫‪| ρu ρu ∩⊇∪ 8‬‬ ‫‪ô ¹‬‬
‫‪x ‘u ‰‬‬ ‫‪| 7‬‬ ‫‪÷ u ³‬‬
‫‪y 9s y‬‬ ‫‪ô Σn Ο‬‬
‫‪ó 9s &r ‬‬

‫‪#Œs *Î ùs ∩∉∪ #[ £‬‬

‫‪ô „ç Î £‬‬
‫‪ô èã 9ø #$ ì‬‬ ‫‪¨ )Î ∩∈∪ #¶ £‬‬
‫‪y Βt β‬‬ ‫‪ô „ç Î £‬‬
‫‪ô èã 9ø #$ ì‬‬ ‫‪¨ *Î ùs ∩⊆∪ 8‬‬
‫‪y Βt β‬‬ ‫∪⊂∩ ‪x *u .ø ŒÏ y79s $Ζu è÷ ùs ‘u ρu‬‬

‫‪x ‘ö $$ ùs 7‬‬
‫‪〈 ∩∇∪ =î‬‬ ‫’ ‪y /nÎ ‘u‬‬
‫= ∪∠∩ ‪4 <n )Î ρu‬‬
‫‪ó Á‬‬
‫‪| Ρ$$ ùs M‬‬ ‫‪ø *u ùs‬‬
‫‪| î‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪212‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ و آراﻣﺶ و اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬در اﻳﻤﺎن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ و ﺣﻴﺮت و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺑﻲ دﻳﻨﻲ و ﺷﻚ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻮﺷﻤﻨﺪان و ﺑﻠﻜﻪ ﻧﻮاﺑﻐﻲ را دﻳﺪه ام ﻛﻪ‬
‫دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن از ﻧﻮر رﺳﺎﻟﺖ ﺗﻬﻲ ﺑﻮده و از اﻳﻨﺮو ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن از ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﺪور ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻌﻼءﻣﻌﺮي در ﻣﻮرد ﺷﺮﻳﻌﺖ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ آن‬
‫ﭼﺎره اي ﺟﺰ ﺳﻜﻮت ﻧﺪارﻳﻢ!! رازي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر ﻋﻘﻠﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻒ و اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻮﻳﻨﻲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﺧﺪا ﻛﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻤﺪاﻧﻲ ﻣﺮا ﺣﻴﺮان‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺪاﻧﻲ ﻣﺮا ﺣﻴﺮان ﻛﺮد‪ .‬اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻋﻘﻠﻲ‪ ،‬ﻓﻌﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن ﺗﺄﺛﻴﺮ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫اﻳﻠﻴﺎ اﺑﻮﻣﺎﺿﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻟﻘﺪ أﺑﺼﺮت ﻗﺪاﻣﻲ ﻃﺮﻳﻘﺎً ﻓﻤﺸـﻴﺖ‬ ‫ﺣﺒﺌﺖ ﻻ أﻋﻠﻢ ﻣﻦ أﻳﻦ و ﻟﻜﻨﻲ أﺗﻴﺖ‬
‫»ﻧﻤﻲ داﻧﻢ از ﻛﺠﺎ آﻣﺪه ام؛ وﻟﻲ آﻣﺪم‪ .‬ﭘﻴﺶ روي ﺧﻮد راﻫﻲ دﻳﺪم و آن را در‬
‫ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻢ«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻳﻤﺎﻧﺶ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺣﻴﺮت و ﺗﺮدﻳﺪش‪،‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻃﺮﺣﻬﺎ و ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺄﺧﺮﻳﻦ ﺑﻪ زﺑﺎن آورده اﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ اﻳﺴﺖ ﻛﻪ‬

‫‪» 〈 ”Î ö î‬ﻣﻦ‬

‫‪x µ> ≈9s )Î ‬‬
‫‪ô ΒiÏ Ν6‬‬
‫‪à 9s M‬‬
‫‪à ϑ‬‬
‫‪ô =Ï ã‬‬
‫در ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻓﺮﻋﻮن ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ؛ ‪t $Βt ‬‬

‫{ ‪ô‬‬
‫‪» 〈 ’4 ?n ã‬ﻣﻦ‬ ‫‪ã 3‬‬
‫‪F #$ Ν‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺧﺪاﻳﻲ ﺟﺰ ﺧﻮدم ﺳﺮاغ ﻧﺪارم« و ﮔﻔﺖ‪ä /š ‘u $O Ρt &r  :‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺮﺗﺮ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ«‪.‬‬

‫‪213‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺳﺨﻨﺎن ﻛﻔﺮآﻣﻴﺰ زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺟﻬﺎن را وﻳﺮان ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﻴﻤﺰ آﻟﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﻧﺴﺎن ﺑﻪ زودي ﻛﺸﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻓﻜﺎرش را در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ اﺷﻴﺎءو اﺷﺨﺎص دﻳﮕﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬اﺷﻴﺎءو اﻓﺮاد دﻳﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻮﺑﻪ ﺧﻮد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﻛﺮد‪ ...‬از آﻧﭽﻪ اﻓﻜﺎر ﻓﺮد را ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺬرﻳﻢ‪ .‬آﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن را وﺣﺸﺖ زده‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺮﻳﻊ و ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺷﺮاﻳﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎدي ﻓﺮد اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﭼﻴﺰ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻛﻪ‬
‫اﻫﺪاف ﻣﺎ را ﺷﻜﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ‪!«...‬‬

‫) ‪|==Ï‬‬
‫‪s Ζƒt 9© β&r Λ÷ ä ΨΨs ß‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻮرد اﻓﻜﺎر اﺷﺘﺒﺎه و ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ö /t  :‬‬
‫≅ ‪s‬‬

‫¡ ‪Ïθö‬‬
‫∅ ‪¡ 9#$‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ó Fç ⊥Ψs ß‬‬
‫‪s Ο‬‬
‫‪ß‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪s ρu Ν‬‬ ‫‪ä /Î θ=è %è ’ûÎ 7‬‬
‫‪y 9Ï ¨Œs ‬‬
‫‪t iÉ —ã ρu #‰‬‬
‫‪Y /t &r Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪Î Š=Ï δ‬‬
‫’ ‪÷ &r‬‬
‫‪# <n )Î β‬‬
‫‪t θΖã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ρu Α‬‬
‫™‪ã θ‬‬
‫‪ß *§ 9#$‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊄∪ #‘Y θ/ç $ΒJ θö %s Ο‬ﺑﻠﻜﻪ ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺰد‬
‫‪ó Fç Ζ2‬‬
‫‪à ρu‬‬

‫ﺧﺎﻧﻮاده ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺸﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬در دﻟﻬﺎﻳﺘﺎن آراﺳﺘﻪ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺷﻤﺎ ﮔﻤﺎن ﺑﺪ‬
‫ﺑﺮدﻳﺪ و ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ ﻫﻼك ﺷﺪه و ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﺑﻮدﻳﺪ«‪.‬‬

‫{ ‪ΒÏ *Í Βø‬‬ ‫‪z ΒÏ $Ψs 9© ≅δ‬‬

‫‪F #$ ‬‬ ‫‪y χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫)‪θ9ä θ‬‬
‫‪à ƒt ( πÏ ‹§ =Ï γ‬‬
‫‪Î ≈f‬‬
‫‪y 9ø #$ ‬‬
‫‪£ ß‬‬ ‫‪dÈ s‬‬
‫‪s ,‬‬ ‫‪y 9ø #$ u ö î‬‬ ‫‪« $$ /Î χ‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪θΖ‘ à‬‬
‫‪Ý ƒt ‬‬

‫{ ‪¬ …&ã #© .ä u*Βø‬‬
‫! 〈 »آﻧﺎن درﺑﺎره ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻤﺎن ﻧﺎﺣﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺎن‬ ‫≅ ‪¨ )Î‬‬
‫‪F #$ β‬‬ ‫‪ö %è 3 & ‬‬
‫« ‪ó‬‬
‫‪x‬‬

‫ﺟﺎﻫﻠﻴﺖ؛ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﭼﻴﺰي از ﻛﺎر در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎﺳﺖ؟ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻛﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻪ اش‪ ،‬در‬
‫دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻴﻤﺰ آﻟﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻛﺮده اﻧﺴﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﻓﻜﺎر اوﺳﺖ‪ ...‬اﻧﺴﺎن‬
‫ﻓﻘﻂ از ﻻﺑﻼي اﻓﻜﺎرش ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوز ﺷﻮد و اﻫﺪاف ﺧﻮد را ﻣﺤﻘﻖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﺮﮔﺎه ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺗﻮان و ﺑﻴﭽﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪214‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻣﻮرد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ و ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﻓﻜﺮ درﺳﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪öθ9s ρu *  :‬‬

‫! ‪» 〈 Νö γß Or $èy 7Î Ρ/ #$‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﻗﺼﺪ‬

‫‪ª #$ νo *Í 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪Å ≈9s ρu οZ ‰‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪£ ã‬‬
‫‪ã …&ã !s #( ρ‰‬‬
‫‪‘ ã‬‬ ‫‚ ‪y ρ*ã‬‬
‫‪t {l‬‬ ‫‪ã 9ø #$ #( ρŠß #‘u &r‬‬

‫ﺧﺮوج ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد را داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آن آﻣﺎدﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ‬
‫را ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö γß èy ϑ‬اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪) ،‬در آﻧﺎن‬ ‫{ ‪ó‬‬

‫™ ‪y‬‬ ‫‪` #[ ö z‬‬ ‫! ‪ö κÎ JùÏ‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪z =Ï æ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫و ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪t θö 9s ρu  :‬‬

‫آﻣﺎدﮔﻲ ﭘﺬﻳﺮش ﺣﻖ را ﻣﻲ دﻳﺪ و( ﺧﻴﺮي در آﻧﻬﺎ ﺳﺮاغ ﻣﻲ داﺷﺖ‪) ،‬و در آﻧﺎن زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺣﻖ را ﺑﻪ ﮔﻮش آﻧﺎن ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻴﺪ و( آﻧﺎن را‬
‫ﻣﻲ ﺷﻨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﻲ ارزش ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛‬

‫ﭼﻮن دﻧﻴﺎ ﻫﻤﻪ اش ﺑﻲ ارزش اﺳﺖ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺻﺎﻟﺤﺎن را ﺟﻠﻮي ﺷﻴﺮي اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬او را از ﭼﻨﮓ و دﻧﺪان‬
‫ﺷﻴﺮ ﻧﺠﺎت داد‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آن وﻗﺖ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﺮدي؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮدم ﻛﻪ آﻳﺎ آب دﻫﻦ ﺷﻴﺮ ﭘﺎك اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﻪ و ﻧﻈﺮ ﻋﻠﻤﺎ در ﺑﺎره آن ﭼﻴﺴﺖ؟!‬
‫ﻟﻠﺒﺎﺳـﻠﻴﻦ ﻣﻊ اﻟﻘﻨـﺎ اﻟﺨﻄـﺎر‬ ‫و ﻟﻘﺪ ذﻛﺮت اﷲ ﺳﺎﻋﺔ ﺧﻮﻓﻪ‬
‫»در ﻟﺤﻈﻪ ﻫﺮاﺳﻨﺎك روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن و ﻧﻴﺰه ﻫﺎي ﻛﺸﻨﺪه آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا‬
‫اﻓﺘﺎدم و از ﺧﺪا ﺗﺮﺳﻴﺪم«‪.‬‬
‫ﻳـﻮم اﻟﻮﻏﻲ ﻟﻠﻮاﺣـﺪ اﻟﻘﻬـﺎر‬ ‫ﻓﻨﺴﻴـﺖ ﻛﻞ ﻟـﺬاﺋﺬ ﺟﻴـﺎﺷﺔ‬
‫‪215‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﭘﺲ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻬﺎر را ﺧﺸﻨﻮد ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻟﺬﺗﻬﺎ و ﺧﻮﺷﻴﻬﺎ را از ﻳﺎد ﺑﺮدم«‪.‬‬

‫‪߉ƒ*Í ƒã Β¨ Ν6‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﻃﺒﻖ ﻧﻴﺘﻬﺎﻳﺸﺎن ﺟﺪا ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪à ΨΒÏ  :‬‬

‫‪½ ψ‬‬
‫‪» 〈 οn *u z‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﻤﺎ دﻧﻴﺎ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫‪ß ƒ*Í ƒã Β¨ Ν6‬‬
‫‪F #$ ‰‬‬ ‫‪à ΨΒÏ ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$‬‬

‫آﺧﺮت را«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻗﻴﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ارزش اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺖ و اراده اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮ ﻛﻪ ﻓﺮد ﺑﻪ ﭼﻪ اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﮕﻮﻳﻢ‬
‫ﻛﻪ او ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻧﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺮوارﻳﺪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ درﻳﺎ ﻣﻲ زﻧﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﺻﺪف اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻣﻲ رود‪.‬‬
‫ﻗﺎﻳﻘﻲ در درﻳﺎ واژﮔﻮن ﺷﺪ‪ .‬ﻋﺎﺑﺪي در درﻳﺎ اﻓﺘﺎد و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‬
‫وﺷﺴﺘﻦ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻋﻀﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه درﻳﺎ او را ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ اﻓﻜﻨﺪ و ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﻛﺎرش را ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻗﺒﻞ از ﻣﺮگ وﺿﻮء ﺑﮕﻴﺮم ﺗﺎ ﺑﺎ وﺿﻮ‬
‫ﺑﻤﻴﺮم‪.‬‬
‫ﻗـﺪﺳﻴـﺔ و ﻳـﺪاك ﻓـﻲ اﻟﻜـﻼب‬ ‫ﻟـﻠّﻪ درك ﻣـﺎ ﻧﺴﻴــﺖ رﺳــﺎﻟـﺔ‬
‫»آﻓﺮﻳﻦ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺎد‪ ،‬زﻳﺮا در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﺳﺘﺎﻧﺖ در ﻗﻼب و ﮔﻴﺮه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﭘﻴﺎم‬
‫ﻣﻘﺪﺳﺖ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻜﺮدي‪.‬‬
‫ﻓـﻲ ﺳـﺎﻋﺔ و اﻟﻤﻮت ﻓﻲ اﻷﻫﺪاب‬ ‫أﻓﺪﻳﻚ ﻣﺎ رﻣﺸﺖ ﻋﻴﻮﻧﻚ رﻣﺸﺔ‬
‫»ﻓﺪاﻳﺖ ﺷﻮم؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮگ در ﻛﻨﺎر ﻣﮋﮔﺎﻧﺖ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻳﻚ ﺑﺎر ﭼﺸﻢ ﺑﻪ‬
‫ﻫﻢ ﻧﺰدي«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪216‬‬

‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ در آﺧﺮﻳﻦ رﻣﻖ زﻧﺪﮔﻴﺶ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ او را وﺿﻮ ﻣﻲ دادﻧﺪ‪ ،‬اﺷﺎره‬

‫ﻧﻤﻮد ﻛﻪ رﻳﺶ او را ﺧﻼل ﻛﻨﻨﺪ!!‬

‫‪» 〈 οÏ *u z‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن‬

‫‪½ ψ‬‬ ‫‪É #θu Or ‬‬
‫> ‪F #$‬‬ ‫‪ó m‬‬
‫¡ ‪z‬‬ ‫‪ã ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫> ‪‘ 9#$‬‬
‫! ‪z #θu Or‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫‪ß 9?s $↔t ùs ‬‬

‫ﭘﺎداش دﻧﻴﺎ و ﺧﻮﺑﻲ ﭘﺎداش آﺧﺮت را داد«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺘﻢ آﺷﻜﺎري ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﮔﺮ ﺗﻮ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻨﻲ و ﺑﺒﺨﺸﻲ‪ ،‬ﻋﺰت دﻧﻴﺎ و ﺷﺮاﻓﺖ آﺧﺮت را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻲ‬

‫! 〈 »ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻋﻔﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﺻﻼح‬ ‫_ ‪t …νç *ã‬‬

‫‪« #$ ’?n ã‬‬ ‫‪ô 'r ùs x‬‬ ‫‪ô &r ρu $-‬‬
‫‪y =n ¹‬‬ ‫‪x ã‬‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪t ‬‬ ‫آورد؛ ‪y ùs ‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش او ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺷﻜﺴﭙﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻨﻮر را ﺑﺮاي دﺷﻤﻨﺖ زﻳﺎد داغ ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺧﻮدت ﺑﺴﻮزي‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻋﺎﻟﻢ ﺑﺰرﮔﻮار ﺗﺎﺑﻌﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻣﺮد ﺑﺪي‬
‫ﻫﺴﺘﻲ! ﮔﻔﺖ‪:‬ﺟﺰ ﺗﻮ ﻛﺴﻲ ﻣﺮا ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ادﻳﺒﺎن آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻮب و ﺳﻨﮓ‪ ،‬اﺳﺘﺨﻮاﻧﻬﺎﻳﻢ را‬
‫ﺧﺮد ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺮﻓﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻛﺎري ﺑﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬دﺷﻨﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﺎ ﮔﻮر‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﺖ ﺑﺎﺷﺪ! اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آن دﺷﻨﺎم در ﻗﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد!!‬
‫ﻣﺮدي ﺑﻪ ﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﺎص ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاي ﺟﻨﮕﻴﺪن ﺑﺎ ﺗﻮ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ دﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﺸﻢ‬
‫و ﻛﺎر و ﻣﺸﻐﻮﻟﻴﺘﻢ را ﻛﻨﺎر ﻣﻲ ﮔﺬارم‪ .‬ﻋﻤﺮو ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻛﻨﻮن ﺑﻪ ﻛﺎري ﻣﺸﻐﻮﻟﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ‬
‫را ﺑﻴﻜﺎر ﻧﻤﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫‪217‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ژﻧﺮال اﻳﺰﻧﻬﺎور ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻳﻚ دﻗﻴﻘﻪ از وﻗﺖ ﺧﻮد را ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن درﺑﺎره‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺿﺎﻳﻊ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ دوﺳﺘﺸﺎن ﻧﺪارﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﭘﺸﻪ ﺑﻪ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮدت را ﻧﮕﻪ دار؛ ﭼﻮن ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﭘﺮواز ﻛﻨﻢ و ﺗﻮ‬
‫را رﻫﺎ ﻧﻤﺎﻳﻢ«‪ .‬درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻦ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻧﺸﺪم ﻛﻪ ﺗﻮ روي ﻣﻦ‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ اي؛ ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﭘﺮوازت را اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻢ؟!‬
‫ﺣﺎﺗﻢ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫وأﻋﺮض ﻋﻦ ﺷﺘﻢ اﻟﻠﻴﺌﻢ ﺗﻜﺮﻣﺎ‬ ‫و أﻏﻔﺮ ﻋﻮراء اﻟﻜﺮﻳﻢ ادﺧـﺎره‬
‫»اﺷﺘﺒﺎه اﻧﺴﺎن ﺑﺰرﮔﻮار را ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻢ ﺗﺎ او را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﮕﺎه دارم و از ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻲ ارزش و ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻔﻆ اﺣﺘﺮام و ﺑﺰرﮔﻮاري ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬روﻳﮕﺮداﻧﻢ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩∠⊄∪ $ΒY #*u 2‬و ﻫﺮﮔﺎه‬

‫‪Å‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪#( ρV“ ∆s θÈ óø =¯ 9$$ /Î #( ρV“ ∆s #Œs )Î ρu  :‬‬

‫ﮔﺬرﺷﺎن ﺑﺮ ﺳﺨﻦ و اﻣﺮ ﺑﻴﻬﻮده اي ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻮاري از ﻛﻨﺎر آن ﻣﻲ ﮔﺬرﻧﺪ«‪.‬‬

‫™ ‪V ≈=n‬‬
‫‪» 〈 ∩∉⊂∪ $ϑ‬و‬ ‫‪y #( θ9ä $%s χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θ=è γ‬‬
‫‪Î ≈f‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫‪ß 6t Û‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪s #Œs )Î ρu  :‬‬
‫{‪s %‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ﺟﺎﻫﻼن‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺧﻄﺎب ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻼم ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻛﻮﻧﻔﻮﺳﻴﻮس ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮد ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻫﻤﻮاره ﺳﺮﺷﺎر از ﺳﻢ و زﻫﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ«‪.‬‬
‫و ﻧﻴﺰ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﺧﮕﺮي از آﺗﺶ اﺳﺖ«‪ .‬ﺷﻴﻄﺎن در ﺳﻪ ﺟﺎ‬
‫اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ زﻧﺪ و ﺑﺮ او ﻏﺎﻟﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻏﻠﺒﻪ‬
‫ﺷﻬﻮت و ﻫﻨﮕﺎم ﻏﻔﻠﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪218‬‬

‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‬

‫روزي ﻣﺎرﻛﺲ اوﻳﻠﻴﻮس‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻓﻴﻠﺴﻮﻓﺎن ﺑﺰرگ درﺑﺎر اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻣﺮوز اﻓﺮادي را ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ زﻳﺎد ﺣﺮف ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﺳﺨﻦ دﻳﮕﺮان را ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ ﻫﺮﮔﺰ از اﻳﻦ ﻛﺎرﺷﺎن وﺣﺸﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ و ﭘﺮﻳﺸﺎن‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮم‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻦ دﻧﻴﺎ را اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ از ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺷﺮور و از ﻛﺜﺮت آﻧﻬﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻜﻦ؛ ﺑﻠﻜﻪ از‬

‫وﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻧﻴﻚ ﺗﻌﺠﺐ ﻛﻦ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻧﺪك اﻧﺪ‬

‫ارﺳﻄﻮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن اﻳﺪه آل از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي دﻳﮕﺮان اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪،‬‬

‫ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺮاي او ﻛﺎري ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻣﻨﺪه ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ ﭼﻮن‬
‫ﻣﻬﺮورزي ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﻮﻋﻲ ﺑﺮﺗﺮي اﺳﺖ و اﻧﺘﻈﺎر ﻛﻤﻚ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ از دﻳﮕﺮان‪ ،‬دﻟﻴﻞ‬
‫ﺿﻌﻒ و ﺳﺴﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ)ﺑﺨﺸﻨﺪه( ﺑﻬﺘﺮ از دﺳﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ )ﮔﻴﺮﻧﺪه(‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺎ وﺟﻮد ﺑﺮ ﺧﻮرداري از ﻗﻄﻌﻪ اي ﻧﺎن‪ ،‬ﻳﻚ اﺗﺎق‬

‫و آب و ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻳﻜﻲ از درﻳﺎﻧﻮردان در اﻗﻴﺎﻧﻮس آرام ﮔﻢ ﺷﺪ و ﺑﻴﺴﺖ وﻳﻚ روز ﺳﺮﮔﺮدان ﺑﻮد‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺮدم از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ درﺳﻲ ﻛﻪ آﻣﻮﺧﺘﻪ اي ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫‪219‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ درﺳﻲ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ آﻣﻮﺧﺘﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ آب زﻻل و‬
‫ﻏﺬاي ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺘﻲ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﮔﻠﻪ و ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﻨﻲ!‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻪ اش‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﻘﻤﻪ ﻧﺎن و ﺟﺮﻋﻪ اي آب اﺳﺖ و‬
‫دﻳﮕﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻫﻤﻪ اﺿﺎﻓﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ورد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻋﻦ اﻟﺒﺤﺮ اﺟـﺘﺰاء ﺑﺎﻟﻮﺷـﻞ‬ ‫ﻣﻠﻚ ﻛﺴﺮي ﻋﻨﻪ ﺗﻐﻨﻲ ﻛﺴﺮة‬
‫»ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻛﺴﺮي‪ ،‬ﺗﻜﻪ ﻧﺎﻧﻲ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺟﺎي درﻳﺎ اﻧﺪﻛﻲ آب‪،‬‬
‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺟﻮﻧﺎﺛﺎن ﺳﻮﻳﻔﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺰﺷﻜﺎن دﻧﻴﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬دﻛﺘﺮ رژﻳﻢ‪ ،‬دﻛﺘﺮ‬
‫آراﻣﺶ و دﻛﺘﺮ ﺗﻔﺮﻳﺢ؛ ﻛﻢ ﻏﺬا ﻛﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آراﻣﺶ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬داروي ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﻔﻴﺪي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪه ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﭼﺎﻗﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري ﻣﺰﻣﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻮش و ذﻛﺎوت اﻧﺴﺎن را از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬آراﻣﺶ‪ ،‬دل را ﺧﻮش و روح را ﺷﺎد ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺗﻔﺮﻳﺢ‪ ،‬ﺷﺎدي ﻓﻮري و‬
‫ﻏﺬاﻳﻲ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫از ﻧﻘﻤﺖ ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ ﺷﻮد‬

‫دﻛﺘﺮ ﺳﺎﻣﻮﺋﻞ ﺟﺎﻧﺴﻮن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻋﺎدت داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ رﺧﺪادي‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ ﻣﺜﺒﺖ و درﺳﺖ آن ﺑﻨﮕﺮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻋﺎدت ﺑﺮاﻳﺶ از ﺳﻮدي ﻫﻨﮕﻔﺖ‪ ،‬ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪220‬‬

‫‪šχθ/ç θGç ƒt ω‬‬ ‫‪§ Oè ‬‬

‫‪Ÿ Ν‬‬ ‫‪É‬‬ ‫‪÷ ?s *§ Βt ρ÷ &r ο¸ *§ Β¨ Θ‬‬
‫‪5 $ã‬‬ ‫‪eÈ 2‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪à‬‬ ‫‪’ûÎ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θΖã Ft -‬‬
‫‪ø ƒã Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ &r β‬‬
‫‪t ρ÷ *u ƒt ω‬‬
‫‪Ÿ ρu &r ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊄∉∪ χ‬آﻳﺎ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻲ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻳﺎ دو ﺑﺎر‬ ‫‪ρ*ã 2‬‬ ‫‪¤ ƒt Ν‬‬
‫‹ ‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪è ω‬‬
‫‪Ÿ ρu‬‬

‫آزﻣﻮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﻤﻲ آورﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺘﻨﺒﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻋﻜﺲ آن‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻨﻲ ﺑﺤﻠﻤﻲ اﻟﺬي أﻋﻄﺖ و ﺗﺠﺮﻳﺒﻲ‬ ‫ﻟﻴﺖ اﻟﺤﻮادث ﺑﺎﻋﺘﻨـﻲ اﻟﺘﻲ أﺧﺬت‬
‫»اي ﻛﺎش اﺗﻔﺎﻗﺎت‪ ،‬آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ از ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و در ﻗﺒﺎل آن‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎري و ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ داده اﻧﺪ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻌﺎﻣﻠﻪ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﻘﻂ ﻛﺴﻲ ﺑﺮدﺑﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ دارد‪.‬‬
‫اﺑﻮﺗﻤﺎم درﺑﺎره اﻓﺸﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻜﺄﻧﻬﺎ ﻓﻲ ﻏﺮﺑﺔ و إﺳﺎر‬ ‫ﻛﻢ ﻧﻌﻤـﺔ ﻟﻠـﻪ ﻛﺎﻧﺖ ﻋﻨﺪه‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي زﻳﺎدي ﺑﻪ او داده ﺑﻮد؛ اﻣﺎ ﮔﻮﻳﺎ او‪ ،‬در اﺳﺎرت و ﻏﺮﺑﺖ ﺑﺴﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫ﻣﺮدي‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻌﻤﺖ داده اﺳﺖ؛‬
‫ﭘﺲ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي اﻟﻬﻲ را ﺑﺎ ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاي‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دار‪.‬‬
‫ﻛﻔﺮ ﻧﻌﻤﺖ از ﻛﻔﺖ ﺑﻴﺮون ﻛﻨﺪ‬ ‫ﺷﻜﺮ ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﺖ اﻓﺰون ﻛﻨﺪ‬

‫‹‪’1Ï #‬‬
‫‪x ã‬‬ ‫‪¨ )Î Λ÷ nä *ö -‬‬
‫‪t β‬‬ ‫‪x 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪⌡È 9s ρu ( Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä Ρ¯ ‰‬‬
‫‪y ƒ—Î { Ο‬‬
‫‪ó ?è *ö 6‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪x ⌡È 9s  :‬‬
‫© ‪x‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∪ Ó‰ƒ‰‬اﮔﺮ ﺳﭙﺎس ﺑﮕﺰارﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ را ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد و اﮔﺮ‬
‫‪Ï ±‬‬
‫‪t 9s‬‬

‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻋﺬاب ﻣﻦ ﺳﺨﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪221‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪eÈ≅.ä ΒiÏ #‰‬‬

‫‪Y î‬‬ ‫‪y %è —ø ‘Í $γ‬‬
‫‪x ‘u $γ‬‬ ‫‪y ‹?Ï 'ù ƒt πZ Ζ¨ ≥Í ϑ‬‬ ‫‪ô Β– πZ Ψs ΒÏ #u M‬‬
‫‪y Ü‬‬ ‫‪ô Ρt $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪πZ ƒt *ö %s ξ‬‬
‫! ‪W Ws Βt‬‬
‫> ‪ª #$‬‬
‫‪z u Ñ‬‬
‫‪Ÿ ρu ‬‬

‫‪(#θΡç $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫∃ ‪y /Î‬‬
‫‪$ϑ‬‬ ‫‚ ‪Å θö‬‬
‫‪y 9ø #$ ρu í‬‬
‫‪Æ θf‬‬
‫¨ ‪à 9ø #$‬‬
‫! ‪} $6t 9Ï‬‬
‫‪ª #$ $γ‬‬
‫! ‪y %s ¨Œs 'r ùs‬‬ ‫‪É èã Ρ÷ 'r /Î N‬‬
‫‪« #$ Ο‬‬ ‫‪ô *u -‬‬
‫‪x 6‬‬ ‫‪5 %3‬‬
‫‪x ùs β‬‬ ‫‪s Βt‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇⊄∪ χ‬و ﺧﺪاوﻧﺪآﺑﺎدي و ﻗﺮﻳﻪ اي را ﻣﺜﺎل زده اﺳﺖ ﻛﻪ در آراﻣﺶ و‬ ‫‪θèã Ζu Á‬‬
‫‪ó ƒt‬‬

‫اﻣﻨﻴﺖ ﺑﻮد و روزي آن‪ ،‬ﺑﺎ آﺳﺎﻳﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ اﻫﺎﻟﻲ آن آﺑﺎدي‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺧﺪا را‬
‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ؛آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻃﻌﻢ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﻫﺮاس را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭼﺸﺎﻧﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﺧﻮدت ﺑﺎش‬

‫دﻛﺘﺮ ﺟﻴﻤﺰ ﮔﻮردون ﮔﻠﻴﻠﻜﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺷﺘﻴﺎقِ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻮدن‪ ،‬ﻳﻚ اﻣﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻴﻨﻪ اي ﺑﻪ ﻗﺪﻣﺖ ﺗﺎرﻳﺦ دارد‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﺧﻮدﮔﺮﻳﺰي و‬
‫ﺑﻲ ﻋﻼﻗﮕﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺸﺄ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ و ﻋﻘﺪه ﻫﺎي رواﻧﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫داﻧﺸﻤﻨﺪ دﻳﮕﺮي ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﻮ در ﺟﻬﺎن آﻓﺮﻳﻨﺶ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻲ و ﻫﻴﭽﻜﺲ‪،‬‬
‫ﺷﺒﻴﻪ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﺷﺒﻴﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻴﺴﺘﻲ؛ زﻳﺮا آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر‪ ،‬ﻣﻴﺎن آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎﻳﺶ‬
‫ﺗﻔﺎوت ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﮕﻠﻴﻮ ﺑﺎﺗﺮي‪ ،‬ﺳﻴﺰده ﻛﺘﺎب و ﻫﺰاران ﻣﻘﺎﻟﻪ درﺑﺎره »ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﻮدك« ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫او‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﭽﺎره ﺗﺮ از ﻫﻤﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ ﻏﻴﺮ از‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮدش و ﺟﺴﻢ و ﻓﻜﺮ دﻳﮕﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪222‬‬

‫‪y ‘Í ‰‬‬
‫‪〈 $δ‬‬ ‫‪s /Î π8 ƒt ŠÏ ρ÷ &r M‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫¡‪ô 9s $‬‬
‫‪| ùs [ $! Βt Ï $! ϑ‬‬ ‫∅ ‪¡ 9#$‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ΒÏ Α‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪t “u Ρ&r  :‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ از آﺳﻤﺎن آﺑﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎد؛ ﭘﺲ دره ﻫﺎ و رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﻨﺠﺎﻳﺶ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ )از آن آب( در ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻨﺠﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﻲ دارد؛ ﭘﺲ ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻛﺴﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ ذوب ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻫﻜـﺬا ﻳﺎ ﺳﻌﺪ ﺗﻮرد اﻹﺑﻞ‬ ‫أوردﻫـﺎ ﺳﻌﺪ و ﺳﻌﺪ ﻣﺸﺘﻤﻞ‬
‫»ﺳﻌﺪ ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻓﺎﺧﺮ و ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺘﺮان را ﺑﻪ آﺑﺸﺨﻮر آورد؛ اي ﺳﻌﺪ! رﺳﻢ ﺳﺎرﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﺑﺎ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﻣﺸﺨﺼﻲ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اي ﺗﺎ ﻛﺎر ﻣﺸﺨﺼﻲ اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﻲ؛ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪» :‬ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ ﻫﺴﺘﻲ و از ﭼﻪ ﭼﻴﺰي از ﺗﻮ ﺻﺎدر ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫اﻣﺮﺳﻮن در ﻣﻘﺎﻟﻪ اي ﻛﻪ در ﺑﺎره »اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ﻧﻔﺲ« ﻧﻮﺷﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫آﻣﺪ ﻛﻪ داﻧﺶ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﺮﺳﺪﻛﻪ ﺣﺴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﻬﺎﻟﺖ و ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻮدﻛﺸﻲ؛‬
‫داﻧﺶ ﺑﺸﺮي ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻮد را در ﺗﻤﺎم ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﺪ و واﻗﻊ ﺑﻴﻨﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد ﺑﻨﮕﺮد؛ زﻳﺮا ﻫﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺮه اوﺳﺖ‪ .‬در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻳﻚ‬
‫داﻧﻪ ذرت‪ ،‬ﺑﺪون ﻛﺎﺷﺖ و داﺷﺖ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮاﻧﻬﺎي ﻧﻬﻔﺘﻪ و ﺗﺎزه ﺑﺴﻴﺎري در‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻨﻄﻮر ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺪازه ﺗﻮان او ﭼﻘﺪر اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬
‫آﻧﻜﻪ ﺧﻮدش ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪t θΖã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬

‫‪» 〈 β‬و ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ‬ ‫™‪ß 9ø #$ ρu …&ã !è θ‬‬
‫‪ß ‘u ρu /ö 3‬‬
‫‪ä =n Ηu å‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫‪| ùs #( θ=è ϑ‬‬
‫¡ ‪ª #$ “u z‬‬ ‫≅ ‪ô #$‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪È %è ρu ‬‬

‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻜﻨﻴﺪ؛ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻛﺎرﺗﺎن را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪223‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫اﻳﻦ آﻳﺎت‪ ،‬ﺗﻮ را اﻣﻴﺪوار ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺎﻧﺖ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻧﻴﻚ‬

‫‪ö γ‬‬
‫‪Ÿω Ν‬‬ ‫¡ ‪Î‬‬
‫‪Å -‬‬
‫’ ‪à Ρ&r‬‬ ‫‪t #( θùè u  ‬‬
‫‪# ?n ã‬‬ ‫‪ó &r ‬‬ ‫“ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬ ‫≅ ‪y ŠÏ $7t èÏ ≈ƒt‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺗﻮ را ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ö %è *  :‬‬

‫‪〈 ∩∈⊂∪ Λã m‬‬

‫‪Ï *§ 9#$ ‘â θ-‬‬
‫‪à ót 9ø #$ uθδ‬‬
‫‪è …µç Ρ¯ )Î 4 $è· ‹ΗÏ d‬‬ ‫‪z θΡç %‬‬
‫> ‪s‬‬ ‫‪— !#$ *ã -‬‬
‫! ‪Ï óø ƒt‬‬ ‫! ‪¨ )Î 4‬‬
‫‪© #$ β‬‬ ‫‪« #$ πÏ Ηu q‬‬
‫‪÷ ‘§ ΒÏ #( θÜ‬‬
‫) ‪ä Ζu‬‬
‫‪ø ?s‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬اي ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﻦ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻮدﺗﺎن زﻳﺎده روي ﻛﺮده اﻳﺪ! از رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﻧﺎاﻣﻴﺪ‬
‫ﻣﺒﺎﺷﻴﺪ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲ آﻣﺮزد و او ﺑﺲ آﻣﺮزﮔﺎر و ﻣﻬﺮﺑﺎن‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪(#ρ*ã -‬‬
‫™ ‪x óø Gt‬‬
‫¡ ‪ó $$ ùs ©!#$ (#ρ*ã .x Œs öΝηæ‬‬ ‫‪à Ρ&r (#θû ϑ‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ß =n ß‬‬
‫‪s ÷ρ&r ºπ±‬‬ ‫‪Å ≈ùs (#θ=è èy ùs #Œs )Î š%‬‬
‫‪t s‬‬ ‫‪Ï !© #$ ρu ‬‬

‫‪ß =n è÷ ƒt Ν‬‬
‫‪šχθϑ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫’ ‪è ρu #( θ=è èy ùs $Βt‬‬ ‫‪t #( ρ• Ç‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪Å ƒã Ν‬‬
‫! ‪ö 9s ρu‬‬ ‫‪ )Î U‬‬
‫‪ª #$ ω‬‬ ‫‪š θΡç %‬‬
‫‪— !#$ *ã -‬‬
‫‪Ï óø ƒt Βt ρu Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‹ ‪Î /Î θΡç‬‬
‫‪ä 9Ï‬‬

‫∪∈⊂⊇∩ 〈 »وآﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺎر زﺷﺘﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ ﺳﺘﻢ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲ آورﻧﺪ و از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﻮد ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲ آﻣﺮزد؟ و آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻛﺮده ﺧﻮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ ،‬اﺻﺮارﻧﻤﻲ ورزﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪V Šm‬‬
‫‪〈 ∩⊇⊇⊃∪ $ϑ‬‬ ‫‪Ï ‘§ #‘Y θ-‬‬
‫‪à î‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫‪Ï f‬‬
‫‪© #$ ‰‬‬ ‫! ‪Å ƒt‬‬
‫‪© #$ *Í -‬‬
‫¡ ‪Ï óø Gt‬‬
‫‪ó „o Ο‬‬
‫¡ ‪¢ Oè …µç‬‬ ‫‪ø Ρt Ν‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ö =Ï à‬‬
‫™ ‪ø ƒt ρ÷ &r #¹ θû‬‬
‫≅ ‪ß‬‬
‫‪ö ϑ‬‬
‫‪y è÷ ƒt Βt ρu ‬‬

‫»و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﺎر ﺑﺪي ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺧﻮد ﺳﺘﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺳﭙﺲ از ﺧﺪاوﻧﺪ آﻣﺮزش ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ را آﻣﺮزﮔﺎر و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ«‪.‬‬

‫‪( β‬‬
‫‪È $ã‬‬
‫‪t Šy #Œs )Î í‬‬
‫‪Æ #$‬‬
‫‪¤ !#$ οn θu ã‬‬
‫= ‪ô Šy‬‬
‫_‹ ‪Ü‬‬
‫= ( ‪Å &é‬‬
‫‪ë ƒ*Í %s ’ΤoÏ *Î ùs _iÉ ã‬‬
‫‪t “ŠÏ $6t ã‬‬
‫‪Ï 7‬‬ ‫‪y #Œs )Î ρu ‬‬
‫™ ‪y 9s 'r‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∇∉∪ χ‬و ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ‪ ،‬از ﺗﻮ‬ ‫© ‪ß‬‬
‫‪ρ‰‬‬ ‫‪ä *ö ƒt Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß =¯ èy 9s ’1Ï #( θΖã ΒÏ σ÷ ‹ã 9ø ρu ’<Í #( θ6ç ‹f‬‬
‫¡ ‪Å Gt‬‬
‫‪ó Šu =ù ùs‬‬

‫درﺑﺎره ﻣﻦ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ )در ﺟﻮاﺑﺸﺎن ﺑﮕﻮ( ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻜﻢ و دﻋﺎي دﻋﺎﻛﻨﻨﺪه‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪224‬‬

‫را ﺑﺪاﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؛ ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ از ﻣﻦ ﻃﻠﺐ اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻦ‬

‫‪ß#±‬‬
‫‪Ï 3‬‬
‫‪õ ƒt ρu νç %æ‬‬
‫‪t Šy #Œs )Î *§ Ü‬‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪s Ò‬‬ ‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫† ‪Ü ‹gÅ‬‬
‫اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺎﻣﻴﺎب و راﻫﻴﺎب ﮔﺮدﻧﺪ«‪ä Β¨ &r  .‬‬

‫‪š‬‬
‫‪〈 ∩∉⊄∪ χ‬‬ ‫‪ρ*ã 2‬‬ ‫‪x ?s $Β¨ ξ‬‬
‫‹ ‬ ‫! ‪W Š=Ï %s 4‬‬ ‫‪y Β¨ µ× ≈9s Ï &r 3 Ú‬‬
‫‪« #$ ì‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪F #$ u $! -‬‬ ‫‪ä Ν‬‬
‫‪x =n z‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪à =è èy f‬‬
‫¡ ‪ô ƒt ρu u θû‬‬
‫‪x 9#$‬‬

‫»آﻳﺎ )ﺑﺘﻬﺎ و ﻣﻌﺒﻮدان ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ ﻳﺎ( ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد درﻣﺎﻧﺪه ﻣﻲ رﺳﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬و ﻣﺸﻜﻞ و رﻧﺞ را دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺟﺎﻧﺸﻴﻨﺎﻧﻲ در زﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؟‬
‫آﻳﺎ ﺑﺎ ﺧﺪا ﻣﻌﺒﻮدي دﻳﮕﺮ اﺳﺖ؟ ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك ﭘﻨﺪ ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪$ΖY ≈ϑ‬‬
‫‪y ƒ)Î Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è Šy #“u ùs Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è θö ±‬‬ ‫‪÷ $$ ùs Ν‬‬
‫‪t z‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫_ ‪ä 9s #( θèã Κu‬‬ ‫¨ ‪ô %s‬‬
‫‪y ‰‬‬ ‫‪} $Ζ¨ 9#$ β‬‬
‫¨ ‪¨ )Î‬‬
‫‪â $Ζ¨ 9#$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫‪ß 9s Α‬‬
‫‪t $%s ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ‬‬
‫‪t %‬‬

‫≅ ©‪öΝ9‬‬
‫‪5 Ò‬‬
‫! ‪ô ùs ρu‬‬ ‫‪z ΒiÏ π7 ϑ‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫) ‪y è÷ ΖÏ /Î #( θ7ç =n‬‬ ‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ ∪⊂∠⊇∩ ‪s Ρ$$ ùs‬‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫! ‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫‪x #( θ9ä $%s ρu‬‬

‫‪A Šà‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∠⊆∪ Ο‬آن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫‪Ï ã‬‬ ‫‪@ Ò‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫! ‪ô ùs ρŒè‬‬
‫! ‪ª #$ ρu 3‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫™ ‪ô ‘Í #( θèã 7t ?¨ #$ ρu Ö θû‬‬
‫‪t ¨θu Ê‬‬ ‫‪ß Ν‬‬
‫¡ ‪ö ηæ‬‬
‫¡ ‪ó‬‬ ‫‪ô ƒt‬‬
‫‪| ϑ‬‬

‫ﻣﺮدم ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﺮدم ﻋﻠﻴﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮاﻫﻢ آﻣﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ‪،‬‬
‫آﻧﮕﺎه اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن اﻓﺰوده ﮔﺸﺖ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺎ را ﺑﺲ اﺳﺖ و او ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎور و‬
‫ﻛﺎرﺳﺎز اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ در ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪا و ﺑﺎ ﻓﻀﻞ او ﺑﺎز ﮔﺸﺘﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﮔﺰﻧﺪي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺮﺳﻴﺪ و از رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ داراي ﻓﻀﻞ‬

‫‪ª!#$ µç 9%s θu ùs ∩⊆⊆∪ ŠÏ $6t èÏ 9ø $$ /Î 7 Á‬‬

‫! ‪Å /t‬‬ ‫[‬
‫‪© #$ χ‬‬ ‫! ‪)Î 4‬‬
‫” ‪« #$ ’<n )Î‬‬
‫‪ü‬‬ ‫‪*Í Βø &r Ú‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ«‪Þ θcÈ ùs &é ρu  .‬‬

‫‪» 〈 #( ρ*ã 6‬و ﻛﺎرم را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻲ ﺳﭙﺎرم؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫™ ‪Å $↔t ŠhÍ‬‬
‫‪x Βt $Βt V‬‬ ‫‪y‬‬

‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ او را از ﺑﺪﻳﻬﺎي آﻧﭽﻪ ﻣﻜﺮ ﻣﻲ ورزﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺠﺎت داد«‪.‬‬
‫‪225‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﮔﺎﻫﻲ ﺿﺮر‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻴﻤﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﺸﻜﻼت و رﻧﺠﻬﺎﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺗﺎ ﺣﺪود ﻏﻴﺮ ﻣﻨﺘﻈﺮه اي ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ اﮔﺮ دوﺳﺘﻴﻮﻓﺴﻜﻲ و ﺗﻮﻟﺴﺘﻮي‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ درد ﻧﺎﻛﻲ را ﻧﻤﻲ ﮔﺬراﻧﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي زﻳﺒﺎ و ﺟﺎوﻳﺪان ﺧﻮد را ﺑﻨﻮﻳﺴﻴﻨﺪ‪ .‬ﻳﺘﻴﻤﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻏﺮﺑﺖ و‬
‫ﻓﻘﺮ‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد زﻣﻴﻨﻪ ﻧﺒﻮغ‪ ،‬ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺑﺎزدﻫﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﻳﺘﺒﻠﻲ اﷲ ﺑﻌﺾ اﻟﻘـﻮم ﺑﺎﻟﻨـﻌﻢ‬ ‫ﻗﺪ ﻳﻨﺤﻢ اﷲ ﺑﺎﻟﺒﻠﻮي وإن ﻋﻈﻤﺖ‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻼﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ را ﻧﻴﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪ß 9ä ¨θu Βø &r 7‬‬
‫‪y 7ö f‬‬
‫‪Å è÷ ?è ξ‬‬
‫ﮔﺎﻫﻲ ﻓﺮزﻧﺪان و ﺛﺮوت‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪Ÿ ùs  :‬‬

‫‪» 〈 $‹u Ρ÷ ‰‬اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن‪،‬‬

‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 Šu s‬‬
‫‹ ‪y 9ø #$ ’ûÎ $κp 5Í Νκå 5u‬‬
‫! ‪jÉ èy ‹ã 9Ï‬‬ ‫‪ß ƒ*Í ƒã $ϑ‬‬
‫‪ª #$ ‰‬‬ ‫‪y Ρ¯ )Î 4 Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ‰‬‬
‫‪ß ≈9s ρ÷ &r ω‬‬
‫‪I ρu‬‬

‫ﺗﻮ را ﺷﮕﻔﺖ زده ﻧﻜﻨﺪ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ آﻧﺎن را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن در‬
‫زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ ﻋﺬاب ﺑﺪﻫﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن )ﺟﺎﻣﻊ اﻷﺻﻮل( و )اﻟﻨﻬﺎﻳﺔ( را ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮد؛ ﭼﻮن‬
‫او ﻓﻠﺞ و زﻣﻴﻦ ﮔﻴﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﺮﺧﺴﻲ‪ ،‬در ﭼﺎه زﻧﺪاﻧﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺮوﻓﺶ )اﻟﻤﺒﺴﻮط( را ﺗﺄﻟﻴﻒ‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻗﻴﻢ‪) ،‬زاد اﻟﻤﻌﺎد( را در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ درآورد ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻗﺮﻃﺒﻲ روي ﻋﺮﺷﻪ ﻛﺸﺘﻲ‪ ،‬ﺷﺮﺣﻲ ﺑﺮ ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ ﻧﮕﺎﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪226‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺻﺎﻟﺤﺎن ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ در زﻧﺪان ﻗﺮآن را ﺣﻔﻆ ﻛﺮده و ﭼﻬﻞ ﺟﻠﺪ‬

‫ﻛﺘﺎب را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ!‬
‫اﺑﻮاﻟﻌﻼء ﻣﻌﺮي‪ ،‬دﻳﻮان اﺷﻌﺎر و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ را در ﺣﺎﻟﻲ ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﻮر ﺑﻮد! ﻃﻪ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺷﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﺧﺎﻃﺮات و ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺮﻳﺮ در آورد‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺮاد ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ و ﺳﺮﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ از ﻣﻨﺼﺐ و ﻣﻘﺎم ﺧﻮد ﻋﺰل ﺷﺪه و‬
‫آﻧﮕﺎه ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻣﺖ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎر ﻟﻚ اﷲ وأﻧﺖ ﻛـﺎره‬ ‫ﻛﻢ ﻣﺮة ﺣﻔﺖ ﺑﻚ اﻟﻤﻜﺎره‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را از ﻫﺮ ﺳﻮ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاﻳﺖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮده اﺳﺖ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪي«‪.‬‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻴﺲ ﺑﺎﻳﻜﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬اﻧﺪﻛﻲ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ اﻟﺤﺎد ﻣﺘﻤﺎﻳﻞ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﻌﻤﻖ و ژرف اﻧﺪﻳﺸﻲ در ﻓﻠﺴﻠﻔﻪ‪ ،‬ﻋﻘﻞ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ دﻳﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ß =Ï ≈èy 9ø #$ ω‬‬

‫‪t θϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆⊂∪ β‬آن را ﺟﺰ داﻧﺎﻳﺎن ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻨﺪ«‪.‬‬ ‫‪ )Î $! γ‬‬
‫) ‪y =è‬‬
‫‪É è÷ ƒt $Βt ρu ‬‬

‫‪» 〈 (#σà ≈¯ ϑ‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن داﻧﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﺧﺪا‬

‫‪y =n èã 9ø #$ νÏ ŠÏ $6t ã‬‬
‫‪Ï ‬‬
‫´‪ô ΒÏ ©!#$ ‬‬
‫† ‪y ƒø‬‬ ‫‪y Ρ¯ )Î ‬‬
‫‪s $ϑ‬‬

‫ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻨﺪ«‪.‬‬

‫’ ‪Ï è÷ 7t 9ø #$ ΠÇ θö ƒt‬‬
‫]〈‬ ‫! ‪4 <n )Î‬‬ ‫‪É ≈Ft .Ï ’ûÎ Ο‬‬
‫= ‪« #$‬‬ ‫‪ó Fç [ø 6Î 9s ‰‬‬
‫) ‪ô‬‬
‫‪s 9s ‬‬
‫‪z ≈ϑ‬‬
‫}‪y ƒ‬‬ ‫‪z =ù èÏ 9ø #$ #( θ?è ρ&é ‬‬
‫‪M #$ ρu Ν‬‬ ‫‪Ï !© #$ Α‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪t $%s ρu ‬‬

‫»وﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ در ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﺗﺎ‬
‫روز رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺷﺪه اﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪$Βt 4 #( ρ*ã 6‬‬

‫‪¤ -‬‬ ‫“ ‪¢ Oè‬‬
‫‪x Gt ?s Ο‬‬ ‫‪3 Šy ¨*u ùè ρu ‬‬
‫! ‪4 _o W÷ Βt‬‬
‫)‪¬ #( θΒã θ‬‬
‫‪à ?s β&r ( ο> ‰‬‬ ‫‪Ï ¨θu /Î Ν3‬‬
‫‪y m‬‬ ‫‪ä à‬‬
‫‪Ý ã‬‬
‫‪Ï &r $! ϑ‬‬
‫≅ ‪y Ρ¯ )Î‬‬
‫‪ö %è * ‬‬

‫_ ¨‪» 〈 π> Ζ‬ﺑﮕﻮ ﺷﻤﺎ را ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﭘﻨﺪ ﻣﻲ دﻫﻢ و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮاي‬
‫‪Å ΒiÏ /3‬‬
‫‪ä 6Î m‬‬
‫‪Ï $Á‬‬
‫‪| /Î‬‬
‫‪227‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﺪا دوﺗﺎ دوﺗﺎ و ﻳﻜﻲ ﻳﻜﻲ ﺑﺎﻳﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻓﻜﺮ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ‪) ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ(‬
‫دﻳﻮاﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫دﻛﺘﺮ ﺑﺮﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻣﺆﻣﻦ راﺳﺘﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري رواﻧﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫‪〈 ∩∉∪ #Št ρã ‬‬

‫‪ß ≈Ηu q‬‬
‫‪÷ *§ 9#$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫≅ ‪ß 9s‬‬
‫‪ã èy f‬‬
‫™ ‪ô ‹u‬‬ ‫‪Ï ≈s‬‬
‫‪y M‬‬ ‫‪y =Ï ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ #( θ=è ϑ‬‬
‫‪Ï ã‬‬
‫‪t ρu #( θΖã Βt #u ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ β‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬

‫»ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﻣﻲ آوردﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬اﻳﺸﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد و )آﻧﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ(«‪.‬‬

‫‪〈 πZ 6t ŠhÍ Û‬‬

‫‪s οZ θ4 ‹u m‬‬
‫‪x …µç Ζ¨ ?t ‹Í s‬‬
‫‪ó Ζã =n ùs ‬‬
‫‪Ö ΒÏ σ÷ Βã θu δ‬‬
‫‪è ρu ‬‬
‫‪4 \s Ρ&é ρ÷ &r *@ 2‬‬
‫‪Ÿ Œs ΒiÏ $s‬‬
‫‪[ =Ï ≈¹‬‬
‫≅ |‬ ‫‪Ï ã‬‬
‫‪Ÿ ϑ‬‬ ‫‪ô Βt ‬‬
‫‪t ‬‬

‫»ﻫﺮ ﻣﺮد و زﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﭘﺎﻛﻴﺰه اي ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد«‪.‬‬

‫)‪5 Š‬‬
‫‪» 〈 ∩∈⊆∪ Ο‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬ ‫¡ ‪É Gt‬‬
‫‪ó Β– Þ‬‬
‫‪7 ¨u À‬‬
‫’ ‪Å‬‬
‫‪4 <n )Î #( θû Ζã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ŠÏ $γ‬‬
‫‪t %‬‬ ‫! ‪y 9s‬‬ ‫‪¨ )Î ρu ‬‬
‫‪© #$ β‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راه راﺳﺖ رﻫﻨﻤﻮد ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دارو‬

‫ﻳﻜﻲ از رواﻧﭙﺰﺷﻜﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم دﻛﺘﺮ ﻛﺎرل ﺟﺎﻳﮓ‪ ،‬در ﺻﻔﺤﻪ ‪ 264‬ﻛﺘﺎب‬
‫»اﻧﺴﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ در ﺟﺴﺘﺠﻮي آراﻣﺶ« ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪» :‬در ﻃﻲ ﺳﻲ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ اﻓﺮاد زﻳﺎدي‬
‫از ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﺟﻬﺎن ﺑﺮاي ﻣﺸﺎوره ﻧﺰد ﻣﻦ آﻣﺪه اﻧﺪ و ﻣﻦ‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﺑﻴﻤﺎر را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ‬
‫ﻛﺮده ام‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎران‪ ،‬ﻧﺼﻒ دوران زﻧﺪﮔﻲ را ﺳﭙﺮي ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮ از‬
‫ﺳﻲ و ﭘﻨﺞ ﺳﺎل ﺳﻦ داﺷﺘﻨﺪ و ﻣﺸﻜﻞ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ دﻳﻨﻲ‬
‫و ﻣﻌﻨﻮي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از درون آن‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ؛ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬در ﻣﺠﻤﻮع ﻫﻤﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪228‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از آﻧﭽﻪ دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻧﺒﻮدﻧﺪ و‬
‫ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن واﻗﻌﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ«‪.‬‬

‫‪Z ΨÊ‬‬
‫‪» 〈 %3‬و ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ‬ ‫‪| πZ ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Βt …&ã !s β‬‬
‫‪¨ *Î ùs “*Í 2‬‬
‫‪ò ŒÏ ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫‪ô &r ‬‬
‫‪u *u ã‬‬ ‫‪ô Βt ρu ‬‬

‫روﻳﮕﺮداﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ دﺷﻮار و ﺗﻨﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪«.‬‬

‫‪« $$ /Î #( θ2‬‬
‫! 〈 »در دل‬ ‫‪à u °‬‬
‫‪õ &r $! ϑ‬‬
‫= ‪y /Î‬‬ ‫‪ô *” 9#$ #( ρ*ã -‬‬
‫‪| ã‬‬ ‫‪x .x ‬‬
‫‪š‬‬ ‫> ‪Ï !© #$‬‬
‫‪%‬‬ ‫)‘ ‪É θ=è %è ’ûÎ‬‬
‫™ ‪É =ù Ζã‬‬
‫‪y ‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺮﻛﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﺮس و ﻫﺮاس ﺧﻮاﻫﻴﻢ‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ«‪.‬‬

‫† ‪È èy gø‬‬
‫≅ ‪ª!#$‬‬ ‫‪ó 9© Βt ρu 3 $γ‬‬
‫‪s Ο‬‬ ‫‪ô 3‬‬
‫‪y 1*u ƒt ‰‬‬ ‫‪ó 9s …νç ‰‬‬
‫‪s ƒt Ο‬‬ ‫‪y ƒt l‬‬ ‫‪÷ &r #! Œs )Î Ù‬‬
‫‪y *u z‬‬ ‫‪C è÷ /t −‬‬
‫‪s θö ùs $κp Õ‬‬
‫‪Ý è÷ /t M‬‬ ‫‪y =è ß‬‬
‫‪7 ≈ϑ‬‬ ‫‪à ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆⊃∪ ‘A θΡœ ΒÏ …µç 9s $ϑ‬ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ روي ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻗﺮار دارﻧﺪ؛‬
‫‪y ùs #‘Y θΡç …µç 9s‬‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دﺳﺘﺶ را ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ آن را ﻧﺒﻴﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي او ﻧﻮري ﻗﺮار ﻧﺪاده‪ ،‬ﻧﻮري ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺮك درﻣﺎﻧﺪه را اﺟﺎﺑﺖ‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﭼﻪ ﺑﺮﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺖ‪...‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﻬﺎﺗﻤﺎ ﮔﺎﻧﺪي‪ ،‬رﻫﺒﺮ ﻫﻨﺪوﻫﺎ ﺑﻌﺪ از ﺑﻮدا‪ ،‬از ﻧﻴﺮوي دروﻧﻲ ﻧﻤﺎز ﻛﻤﻚ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رﻓﺖ‪ .‬ﻣﻦ اﻳﻦ را از آﻧﺠﺎ ﻣﻲ داﻧﻢ ﻛﻪ ﮔﺎﻧﺪي‪ ،‬ﺧﻮدش ﮔﻔﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻗﺒﻞ دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﺪم‪ ..‬اﻳﻦ در ﺻﻮرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫ﮔﺎﻧﺪي‪ ،‬ﻏﻴﺮﻣﺴﻠﻤﺎن ﮔﻤﺮاﻫﻲ ﺑﻮده ﻛﻪ دﻳﻨﻲ و آﻳﻴﻦ ﺑﺮﺣﻘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪#Œs *Î ùs  .‬‬
‫‪229‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 t $eÏ !#$ µç 9s t Á‬ﻣﺸﺮﻛﺎن وﻗﺘﻲ ﺳﻮار ﻛﺸﺘﻲ‬

‫! ‪Å =Ï ƒø Χè‬‬
‫‪© #$ #( θâ ã‬‬ ‫‪Å =ù -‬‬
‫‪t Šy 7‬‬ ‫‪à 9ø #$ ’ûÎ #( θ7ç 2‬‬
‫‪Å ‘u‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪)» 〈 νç %æt Šy #Œs )Î *§ Ü‬آﻳﺎ ﻣﻌﺒﻮدان ﺑﺎﻃﻞ ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ ﻳﺎ( ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪s Ò‬‬ ‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫† ‪Ü ‹gÅ‬‬
‫‪ä Β¨ &r ‬‬

‫درﻣﺎﻧﺪه را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ؟«‪.‬‬

‫‪» 〈 t $eÏ !#$ &ã !s t Á‬و ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‬

‫! ‪Å =Ï ƒø Χè‬‬
‫‪© #$ #( θâ ã‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪t Šy   Ο‬‬ ‫‪Î /Î Ý‬‬ ‫‪Ï &é Ν‬‬
‫‪x ‹m‬‬ ‫‪ö κå Ξ® &r #( θû Ζ‘ ß‬‬
‫‪s ρu ‬‬

‫ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺷﺪه اﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺧﺪا را ﺑﺎ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ و ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ«‪ .‬ﺳﺨﻨﺎن‬

‫داﻧﺸﻤﻨﺪان‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﮕﺎران و ادﻳﺒﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺑﻄﻮر ﻋﻤﻮم ﻣﺮور ﻛﺮده ام‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﻲ‬
‫از اﺿﻄﺮاب و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي رواﻧﻲ در آﻧﻬﺎ ﻧﺪﻳﺪه ام؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ در ﻛﻨﺎر دﻳﻦ و اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺎ آراﻣﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ و زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن‪ ،‬از ﺗﻜﻠﻒ و ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺑﺪور ﺑﻮده اﺳﺖ؛‬

‫‪tΑ“hÍ Ρç $ϑ‬‬
‫‪y /Î #( θΖã Βt #u ρu M‬‬
‫‪Ï ≈s‬‬
‫‪y =Ï ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ #( θ=è ΗÏ å‬‬
‫‪x ρu #( θΖã Βt #u ‬‬
‫‪š‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Ï !© #$ ρu  :‬‬
‫‪%‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∪ Νö λç ;m $/t x‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪ô &r ρu Ν‬‬

‫‪y =n ¹‬‬ ‫™ ‪ö κÎ EÌ $↔t ŠhÍ‬‬ ‫‪ö κå ]÷ ã‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪¤ .x   Ν‬‬
‫‪t *u -‬‬ ‫‪ö κÎ 5hÍ ‘§ ΒÏ ,‬‬
‫‪‘ tu :ù #$ θu δ‬‬
‫‪è ρu ‰‬‬
‫‪7 ϑ‬‬
‫’ ‪£ tu Χè‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورﻧﺪ و ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻧﺎزل ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎور داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ -‬و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ آن‪ ،‬ﺣﻖ اﺳﺖ و از ﺟﺎﻧﺐ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ -‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻳﻬﺎي آﻧﺎن را ﻣﻲ زداﻳﺪ ووﺿﻌﻴﺘﺸﺎن را اﺻﻼح ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻲ ﺣﺎزم ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻴﺎن ﻣﻦ و ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬ﻳﻚ روز ﻓﺎﺻﻠﻪ وﺟﻮد دارد؛ دﻳﺮوز‪،‬‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻟﺬت آن را دوﺑﺎره ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ و در ﻣﻮرد ﻓﺮدا ﻧﻴﺰ ﻫﻢ ﻣﻦ و ﻫﻢ آﻧﻬﺎ‪ ،‬در‬
‫ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از ﻣﻦ ﻓﺎﺻﻠﻪ دارﻧﺪ؛ اﻳﻦ ﻳﻚ روز ﻫﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻋﺪدي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! از ﺗﻮ ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ اﻳﻦ روز را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ و‬
‫ﺑﺮﻛﺖ و ﻳﺎري و ﻧﻮر و ﻫﺪاﻳﺖ اﻣﺮوز را از ﺗﻮ ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪230‬‬

‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ زﻫﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫أﺿﺎع و ﻗﺎﺳﻲ أﻣﺮه و ﻫﻮ ﻣﺪﺑـﺮ‬ ‫إذا اﻟﻤـﺮء ﻟﻢ ﻳﺤﺘﻞ و ﻗﺪ ﺟـﺪ ﺟﺪه‬
‫ﺑﻪ اﻟﺨﻄﺐ إﻻ وﻫﻮ ﻟﻠﻘﺼﺪ ﻣﺒﺼﺮ‬ ‫وﻟﻜﻦ أﺧﻮ اﻟﺤﺰم اﻟﺬي ﻟﻴﺲ ﻧﺎزﻻً‬
‫إذا ﺳـﺪ ﻣﻨﻪ ﻣﻨﺨـﺮ ﺟﺎش ﻣﻨﺨـﺮ‬ ‫ﻓﺬاك ﻗﺮﻳﻊ اﻟﺪﻫﺮ ﻣﺎ ﻋﺎش ﺣﻮل‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﺑﺪون ﭼﺎره اﻧﺪﻳﺸﻲ‪ ،‬ﺗﻼش ﺧﻮد را ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎرش از ﻫﻢ ﻣﻲ ﭘﺎﺷﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻓﺮد ﻣﺼﻤﻢ و ﻗﺎﻃﻊ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﻼﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺳﺮش ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬راه‬
‫ﺑﺮون رﻓﺘﻲ ﭘﻴﺪا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺒﺮد ﺑﺎ روزﮔﺎر ﻣﻲ ﭘﺮدازد و ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ زﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻫﺮﮔﺎه روزﻧﻪ اي ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻮار و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ‪ ،‬روزﻧﻪ دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﺟﻮﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö 2‬اي ﻣﺆﻣﻨﺎن! ﺣﺘﻴﺎط ﻛﻨﻴﺪ و آﻣﺎدﮔﻲ‬

‫‹ ‪à ‘u‬‬
‫‪õ m‬‬
‫‹‪Ï #( ρ‬‬
‫{ ‪ä‬‬
‫‪è #( θΨã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï !© #$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt ‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪´ m‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ #‰‬و ﺑﺎﻳﺪ اﺣﺘﻴﺎط‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪x &r Ν‬‬ ‫‪à /Î β‬‬
‫‪¨ *u èÏ ±‬‬
‫‪ô „ç ω‬‬ ‫‪ô Ü‬‬
‫‪Ÿ ρu #‬‬ ‫ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ«‪© =n Gt Šu 9ø ρu  ..‬‬

‫ﻛﻨﺪ و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﻮد«‪.‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺒﺆﺳﻲ و ﻧﻌﻤﻲ و اﻟﺤﻮادث ﺗﻔﻌﻞ‬ ‫ﻓﺈن ﺗﻜﻦ اﻷﻳـﺎم ﻓﻴـﻨﺎ ﺗﺒـﺪﻟﺖ‬
‫و ﻻ ذﻟﻠـﺘﻨـﺎ ﻟﻠـﺘﻲ ﻟﻴـﺲ ﺗﺠﻤـﻞ‬ ‫ﻓـﻤﺎ ﻟﻴـﻨﺖ ﻣﻨـﺎ ﻗﻨـﺎة ﺻﻠﻴـﺒﺔ‬
‫ﺗﺤـﻤﻞ ﻣـﺎ ﻻ ﻳﺴﺘـﻄـﺎع ﻓﺘﺤﻤـﻞ‬ ‫و ﻟﻜـﻦ رﺣﻠﻨﺎﻫﺎ ﻧﻔﻮﺳﺎً ﻛﺮﻳﻤﺔ‬
‫وﺻﺤﺖ ﻟﻨﺎاﻷﻋﺮاض واﻟﻨﺎس ﻫﺰل‬ ‫وﻗﻴﻨﺎ ﺑﺤﺴﻦ اﻟﺼﺒﺮ ﻣﻨﺎ ﻧﻔﻮﺳﻨﺎ‬
‫»اﮔﺮ روزﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره دﮔﺮﮔﻮن ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ رﻧﺠﻬﺎ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ و ﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ و ﺣﻮادث‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد را ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫‪231‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﭘﺲ ﻫﻴﭻ ﻗﻨﺎت و ﺳﻴﻞ ﺧﺮوﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﺳﺨﺖ و ﺳﻔﺖ ﻣﺎ را ﻧﺮم ﻧﻜﺮده و ﻣﺎ را‬
‫ﻣﻄﻴﻊ اﻣﺮ ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اي ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﻮاري و ﻣﺘﺎﻧﺖ از ﻛﻨﺎر ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﺮدﻳﻢ و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫و ﺑﺎ ﺻﺒﺮي ﻧﻴﻜﻮ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﺮدﻳﻢ و آﺑﺮوﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ‬
‫ﻣﺮدم ﺳﺴﺖ و ﺑﻲ ﻣﺎﻳﻪ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫’ ‪ôM6mÎ Or ρu $Ρt *Í Βø &r‬‬

‫‪þ ûÎ $Ψs ùs #u  ‬‬
‫‪ó )Î ρu $Ψs /t θΡç Œè $Ζu 9s *ö -‬‬
‫‪Ï î‬‬
‫‪ø #$ $Ζu /− ‘u #( θ9ä $%s β&r ω‬‬
‫‪H )Î Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪ß 9s θö %s β‬‬
‫‪t %.x $Βt ρu ‬‬

‫‪ó m‬‬
‫¡‪z‬‬ ‫‪ã ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫> ‪‘ 9#$‬‬
‫! ‪z #θu Or‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫‪ß 9?s $↔t ùs ∩⊇⊆∠∪ ‬‬
‫‪t *Í -‬‬
‫‪Ï ≈6‬‬
‫‪x 9ø #$ Θ‬‬
‫) ‪Ï θö‬‬
‫‪s 9ø #$ ’?n ã‬‬
‫‪t $Ρt *ö Á‬‬
‫‪Ý Ρ#$ ρu $Ψs Βt #‰‬‬
‫‪y %ø &r‬‬

‫‪» 〈 οÏ *u z‬ﺗﻨﻬﺎ ﺳﺨﻨﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻤﺎن و زﻳﺎده‬
‫‪½ ψ‬‬ ‫‪É #θu Or‬‬
‫> ‪F #$‬‬

‫روي ﻣﺎ در ﻛﺎرﻣﺎن را ﺑﻴﺎﻣﺮز و ﻗﺪﻣﻬﺎي ﻣﺎ را ﺛﺎﺑﺖ و اﺳﺘﻮار ﺑﮕﺮدان و ﻣﺎ را ﺑﺮ ﮔﺮوه‬

‫ﻛﺎﻓﺮان ﻳﺎري ﻧﻤﺎ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺎداش دﻧﻴﺎ و ﭘﺎداش آﺧﺮت را ﻋﻄﺎ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ‬

‫از آﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‬

‫دﻳﻞ ﻛﺎرﻧﮕﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎن ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻫﺎﻧﻲ را ﺑﻴﺎن ﻛﺮده ﻛﻪ در روده ﻫﺎﻳﺶ ﻏﺪه‬
‫اي ﺑﺪﺧﻴﻢ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬زﻣﺎن ﻣﺮگ او را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻛﻔﻨﺶ را آﻣﺎده ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﻫﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻋﺠﻴﺒﻲ ﮔﺮﻓﺖ؛ او ﺑﺎ ﺧﻮدش ﻓﻜﺮ‬
‫ﻛﺮد وﻗﺘﻲ ﻓﻘﻂ ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ زﻧﺪه ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا از اﻳﻦ ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺎﻣﻼً‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﻨﻢ؟ دﻳﺮزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آرزو دارم ﻗﺒﻞ از ﻣﺮدن‪ ،‬دور ﺟﻬﺎن را ﺑﮕﺮدم‪ .‬اﻳﻨﻚ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪232‬‬

‫وﻗﺖ آن رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ آرزوي دﻳﺮﻳﻨﻪ ﺧﻮد ﺟﺎﻣﻪ ﻋﻤﻞ ﺑﭙﻮﺷﺎﻧﻢ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺑﻠﻴﻂ ﺳﻔﺮ‬
‫ﺧﺮﻳﺪ؛ ﭘﺰﺷﻜﺎﻧﺶ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻫﺸﺪار ﻣﻲ دﻫﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻔﺮ ﺑﺮوي در‬
‫ﻗﻌﺮ درﻳﺎ دﻓﻦ ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ!! اﻣﺎ او ﺟﻮاب داد‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي اﺗﻔﺎق ﻧﺨﻮاﻫﺪ اﻓﺘﺎد؛‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﻢ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮده ام ﻛﻪ ﻣﺮا در ﮔﻮرﺳﺘﺎن ﺧﺎﻧﻮاده ام ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺎﻧﻲ ﺳﻮار ﻛﺸﺘﻲ ﺷﺪ و اﺷﻌﺎر ﺧﻴﺎم را زﻣﺰﻣﻪ ﻣﻲ ﻛﺮد‪:‬‬
‫و ﻧﻘﻄـﻊ اﻟﻌﻤﺮ ﺑﺤﻠـﻮ اﻟﺴﻤـﺮ‬ ‫ﺗﻌـﺎل ﻧـﺮوي ﻗﺼــﺔ ﻟﻠﺒﺸـﺮ‬
‫ﻗﺼﺮﻓﻲ اﻷﻋﻤﺎر ﻃﻮل اﻟﺴﻬﺮ‬ ‫ﻓﻤـﺎ أﻃـﺎل اﻟﻨـﻮم ﻋﻤﺮاً وﻣﺎ‬
‫»ﺑﻴﺎ داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻨﻴﻢ و زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺎ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﺷﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺳﭙﺮي‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺧﻮاب‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﻃﻮﻻﻧﻴﺘﺮ ﻧﻜﺮده و ﺷﺐ ﺑﻴﺪارﻳﻬﺎي زﻳﺎد‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻫﻴﭽﻜﺲ را‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬اﺑﻴﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬آن را زﻣﺰﻣﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه آن ﻣﺮد‪،‬‬
‫ﺳﻔﺮي را ﻛﻪ ﺳﺮﺷﺎر از ﺷﺎدي و ﺗﻔﺮﻳﺢ ﺑﻮد‪ ،‬آﻏﺎز ﻛﺮد و ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺮش ﻓﺮﺳﺘﺎد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬روي ﻋﺮﺷﻪ ﻛﺸﺘﻲ از اﻧﻮاع ﺧﻮردﻧﻴﻬﺎ و ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻴﻬﺎي ﻟﺬﻳﺬ و ﮔﻮارا ﺧﻮردم‪ ،‬ﺷﻌﺮ‬
‫ﺳﺮودم و از اﻧﻮاع ﻏﺬاﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﻏﺬاﻫﺎي ﭼﺮﺑﻲ ﻛﻪ از ﺧﻮردن آن ﻣﻨﻊ ﺷﺪه ﺑﻮدم‪ ،‬ﻣﻴﻞ‬
‫ﻛﺮدم و در اﻳﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﭼﻨﺎن از زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻮدم و ﻟﺬت ﺑﺮدم ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻟﺬت‬
‫ﻧﺒﺮده ام‪ ..‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﭼﻪ ﺷﺪ؟! دﻳﻞ ﻛﺎرﻧﮕﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آن ﻣﺮد‪ ،‬از ﺑﻴﻤﺎرﻳﺶ ﺑﻬﺒﻮد ﻳﺎﻓﺖ‬
‫و ﺧﻮب ﺷﺪ‪ .‬روﺷﻲ ﻛﻪ او در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬روش ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻣﻔﻴﺪي ﺑﺮاي ﻏﻠﺒﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ و دردﻫﺎﺳﺖ!!‬
‫‪233‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ اﺷﻌﺎر ﺧﻴﺎم ﻣﻮاﻓﻖ ﻧﻴﺴﺘﻢ؛ ﭼﻮن در اﻳﻦ اﺷﻌﺎر ﻧﻮﻋﻲ اﻧﺤﺮاف از آﻳﻴﻦ و‬
‫دﺳﺘﻮر اﻟﻬﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد؛ وﻟﻲ ﻣﻨﻈﻮر از آوردن اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎدي و‬
‫آراﻣﺶ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪﺗﺮ از داروﻫﺎي ﻃﺒﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ داﺷﺘﻲ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺑﻦ روﻣﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫إﻧﻤﺎ اﻟﺤﺮص ﻣﺮﻛﺐ اﻻﺷﻘﻴﺎء‬ ‫ﻗـﺮب اﻟﺤﺮص ﻣﺮﻛﺒﺎً ﻟﺸـﻘﻲ‬
‫»ﺣﺮص‪ ،‬ﺳﻮاري و ﻣﺮﻛﺒﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮد ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ آزﻣﻨﺪي و‬
‫ﺣﺮص‪ ،‬ﻣﺮﻛﺐ و ﺳﻮاريِ اﻓﺮاد ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﺗﻴﺮه روز اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و ﻋﻠﻲ اﻟﻤﺘـﻌﺒﺎت ذﻳﻞ اﻟﻌﻔﺎء‬ ‫ﻣﺮﺣﺒﺎً ﺑﺎﻟﻜﻔـﺎف ﻳﺄﺗﻲ ﻫﻨﻴﺌﺎً‬
‫»آﻓﺮﻳﻦ ﺑﺮ ﻗﻨﺎﻋﺖ و درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ ﻛﻪ ﺧﺠﺴﺘﻪ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه‪،‬‬
‫ﺑﺨﺸﺶ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪Ï ã‬‬
‫‪Ÿ≅ϑ‬‬ ‫‪t ρu ‬‬ ‫‪ô Βt ω‬‬
‫‪z Βt #u ‬‬ ‫’ ‪ )Î‬‬
‫‪# ∀s 9ø —ã $Ρt ‰‬‬ ‫‪Ï /ö 3‬‬
‫‪y Ζã‬‬ ‫) ‪ä /ç *hÍ‬‬
‫‪s ?è LÉ 9© $$ /Î /.ä ‰‬‬
‫‪ß ≈9s ρ÷ &r ω‬‬
‫‪I ρu /ö 3‬‬
‫‪ä 9ä ¨θu Βø &r $! Βt ρu ‬‬

‫‪t θΖã ΒÏ #u M‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂∠∪ β‬و‬ ‫‪Ï ≈ùs *ã óä 9ø #$ ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ρu #( θ=è ΗÏ å‬‬ ‫‪y /Î #‬‬
‫‪x $ϑ‬‬ ‫‪É è÷ Ò‬‬
‫_ ‪eÅ 9#$ â #! “u‬‬ ‫‪ö λç ;m 7‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪y ×Í ≈¯ 9s ρ' 'é ùs $s‬‬
‫‪[ =Ï ≈¹‬‬
‫|‬

‫اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺘﺎن ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻣﺎ ﻧﺰدﻳﻚ و ﻣﻘﺮب درﮔﺎه ﻣﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪،‬‬

‫ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورد و ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش دو ﭼﻨﺪان دارﻧﺪ و در اﺗﺎﻗﻬﺎ و ﻛﺎخ ﺑﻬﺸﺖ در آﺳﺎﻳﺸﻨﺪ«‪.‬‬
‫دﻳﻞ ﻛﺎرﻧﮕﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻣﺎر ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺷﻤﺎره ﻳﻚ‬
‫ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ در آﻣﺮﻳﻜﺎﺳﺖ‪ .‬در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم‪ ،‬ﺣﺪود ﺳﻴﺼﺪ ﻫﺰار ﻧﻔﺮ از‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪234‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ؛ در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪت ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺟﺎن دو ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ را ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ از اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ از اﺿﻄﺮاب و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﻋﺼﺒﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫آري! ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺒﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺮگ و ﻣﻴﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻛﺘﺮ اﻟﻜﺴﻴﺲ‬
‫ﻛﺎرل را واداﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪» :‬ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﺿﻄﺮاب ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ زود ﻣﻲ ﻣﻴﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﺟﻞ و زﻣﺎن ﻣﺮگ‪ ،‬ﻣﻘﺪر ﺷﺪه اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺳﺒﺐ و ﻋﻠﺖ آن اﻣﺮي ﻣﻌﻘﻮل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫_ ‪W‬‬
‫‪» 〈 ξ‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮد‬ ‫! ‪§ σx Β– $7Y ≈Ft .Ï‬‬ ‫‪È Œø *Î /Î ω‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫‪ )Î N‬‬ ‫§ ‪ß ?s β&r‬‬
‫‪| θϑ‬‬ ‫‪C -‬‬
‫‪ø Ζu 9Ï β‬‬
‫‪t $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪$Βt ρu ‬‬

‫ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اﺟﺎزه و ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا؛ زﻣﺎن ﻣﺮگ در ﻣﺪت و زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪر و ﺛﺒﺖ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬ﺳﻴﺎه ﭘﻮﺳﺘﺎن و ﭼﻴﻨﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ درآﻣﺮﻳﻜﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻗﻠﺒﻲ‬
‫ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬اﻗﻮاﻣﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ را ﺳﺎده ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎر‬
‫ﭘﺰﺷﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺳﻜﺘﻪ ﻗﻠﺒﻲ ﻣﻲ ﻣﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ ﺑﺮاﺑﺮ ﻛﺸﺎورزاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺛﺮ اﻳﻦ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺟﺎﻧﺸﺎن را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ ﭘﺰﺷﻜﺎن در زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺗﺸﻮﻳﺶ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫و ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺑﻐﺮﻧﺞ را ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ از اﻳﻨﺮو ﺑﻬﺎي ﮔﺰاﻓﻲ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ‪» .‬ﭘﺰﺷﻜﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدش ﺑﻴﻤﺎر اﺳﺖ و دﻳﮕﺮان را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«!‬

‫رﺿﺎﻳﺖ از ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن را ﺧﻮﺷﻨﻮد‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪235‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺗﻮ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ ﻣﻘﺪﺳﻲ دارﻳﺪ و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻼﻳﻲ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻫﺠﻮم آورد‪،‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺎش ﺗﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد ﺗﻮ ﮔﺮدد؛ ﭼﻮن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر از ﻓﺎﺟﻌﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪،‬‬
‫ﺷﻜﺴﺖ زودرس و ﺗﻬﻴﺪﺳﺘﻲ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻲ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻣﻔﺮق رأﺳﻲ ﻗﻠﺖ ﻟﻠﺸﻴﺐ ﻣﺮﺣﺒﺎً‬ ‫و ﻟﻤﺎ رأﻳﺖ اﻟﺸﻴﺐ ﻻح ﺑﻌﺎرﺿﻲ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﻛﻬﻨﺴﺎﻟﻲ و ﭘﻴﺮي را دﻳﺪم ﻛﻪ در رﺧﺴﺎر و ﻓﺮق ﺳﺮم ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺮي‬
‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺧﻮش آﻣﺪي«‪.‬‬
‫ﺗﻨـﻜﺐ ﻋﻨـﻲ رﻣـﺖ أن ﻳﺘﻨـﻜﺒـﺎ‬ ‫و ﻟﻮﺧﻔﺖ أﻧﻲ ان ﻛﻔﻔﺖ ﺗﺤﻴﻴﺘﻲ‬
‫»ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺮي ﺳﻼم و ﺧﻮش آﻣﺪ ﻧﮕﻮﻳﻢ‪ ،‬از ﻣﻦ دور‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬او را از ﺧﻮد ﻣﻲ راﻧﺪم ﺗﺎ از ﻣﻦ دور ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﻟﻨﻔﺲ ﻳﻮﻣﺎً ﻛﺎن ﻟﻠﻜﺮه أذﻫﺒﺎ‬ ‫وﻟﻜﻦ اذا ﻣﺎ ﺣﻞ ﻛﺮه ﻓﺴﺎﻣﺤﺖ‬
‫»وﻟﻲ ﻫﺮﮔﺎه اﻣﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي‪ ،‬ﻓﺮا رﺳﺪ و اﻧﺴﺎن‪ ،‬آن را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬روزي ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ«‪.‬‬
‫ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺎور داﺷﺖ و داﻧﺴﺖ ﻛﻪ روزي ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺗﺤﻘﻖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن از ﭘﻮﺳﺖ ﺧﻮد و ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﺶ ﺑﻴﺮون ﺑﺮود!‬
‫اﻣﺮﺳﻮن در ﻛﺘﺎب »ﻗﺪرت ﺧﻼﻗﻴﺖ« ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬اﻳﻦ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ از ﻛﺠﺎ ﻧﺰد ﻣﺎ‬
‫آﻣﺪه ﻛﻪ‪ :‬زﻧﺪﮔﻲِ آرام و ﺑﻲ دردﺳﺮ و ﺑﺪور از دﺷﻮارﻳﻬﺎ و ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻣﺮدان ﺑﺰرگ و‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ را ﻣﻲ آﻓﺮﻳﻨﺪ؟ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ اﺳﺖ؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺳﻮﮔﻮاري‬
‫ﻋﺎدت ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﺳﻮﮔﻮاري و ﻧﻮﺣﻪ ﺳﺮاﻳﻲ اداﻣﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد؛ اﮔﺮ ﭼﻪ روي‬
‫اﺑﺮﻳﺸﻢ ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎرﻳﺦ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﻲ و ﺳﻌﺎدت‪ ،‬زﻣﺎم ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺮداﻧﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺳﭙﺎرﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﺤﻴﻄﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ رﺷﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ؛ ﻣﺤﻴﻄﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﺑﻲ و ﺑﺪي‬
‫در آن ﺑﻮده و ﻣﺤﻴﻄﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﺧﻮب و ﺑﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪236‬‬

‫ﻣﺤﻴﻄﻬﺎﻳﻲ ﻣﺮداﻧﻲ رﺷﺪ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎي ﺑﺰرﮔﻲ را ﺑﻪ دوش ﮔﺮﻓﺘﻪ و از ﻋﻬﺪه‬
‫آن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮآﻣﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ روزﻫﺎي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ دﻋﻮت ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬ﭘﺮﭼﻢ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻬﻲ را ﺑﻪ دوش‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮدﮔﺎن و ﻓﻘﺮا و ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻨﺒﺶ ﻣﻘﺪس‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫اﻳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دار و ﺳﺮﺷﻨﺎس ﺑﻮدﻧﺪ‪4 ?n G÷ ?è #Œs )Î ρu  :‬‬
‫’ ‪t‬‬

‫¡‪ß‬‬ ‫)‪ô &r ρu $ΒY $‬‬

‫‪| m‬‬ ‫‪s Β¨ Ö ö z‬‬ ‫) ÷‪È ‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪s ƒ*Í -‬‬
‫“ ‪x 9ø #$‬‬
‫‪‘ &r #( θû Ζã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï #© 9Ï #( ρ*ã -‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪x .x ‬‬ ‫‪Ï !© #$ Α‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪; ≈Ψs ?iÉ /t $Ζu Fç ≈ƒt #u‬‬
‫‪t $%s M‬‬

‫‪» 〈 ∩∠⊂∪ $ƒw ‰‬و ﻫﺮﮔﺎه آﻳﺎت روﺷﻨﮕﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮان ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن‬
‫‪Ï Ρt‬‬

‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻛﺪام ﻳﻚ از دو ﮔﺮوه‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﻬﺘﺮي دارﻧﺪ؟«‪.‬‬

‫‹ ‪» 〈 ∩⊂∈∪ t /Î‬و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ‪،‬‬

‫‪¤ èy ϑ‬‬
‫‪ß /Î ‬‬
‫‪ß tø Υ‬‬ ‫‪Y ≈9s ρ÷ &r ρu ω‬‬
‫‪w $Βt ρu #‰‬‬ ‫‪Z ¨θu Βø &r ã Yn 2‬‬
‫‪ò &r ‬‬
‫‪ß tø Υ‬‬
‫‪w #( θ9ä $%s ρu ‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪان و اﻣﻮال ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻳﻢ و ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﺬاب ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ«‪.‬‬

‫‪t *Í 6‬‬

‫‪〈 ∩∈⊂∪ ‬‬ ‫‪Å ≈±‬‬
‫‪¤ 9$$ /Î Ν‬‬ ‫! ‪÷ 'r /Î‬‬
‫‪z =n æ‬‬ ‫‪} Šø 9s &r 3 $! Ζu ΨÏ ?÷ /t ‬‬
‫§ ‪ª #$‬‬ ‫‪. ΒiÏ Ογ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬
‫! ‪t‬‬ ‫‪ ‬‬
‫∅ ‪ª #$‬‬ ‫‪Βt Ï ω‬‬
‫‪I σà ≈¯ δ‬‬
‫‪y &r ‬‬

‫»آﻳﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺑﺮ آﻧﺎن ﻣﻨﺖ ﻣﻲ ﮔﺬارد؟‪ .‬آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاران را ﺑﻬﺘﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺳﺪ؟«‬

‫™ ‪» 〈 µÏ ‹ø 9s )Î $! Ρt θ)à 7t‬و ﻛﺎﻓﺮان‬

‫‪y $Β¨ #[ ö z‬‬ ‫‪t %.x θö 9s #( θΖã Βt #u ‬‬
‫‪y β‬‬ ‫‪Ï #© 9Ï #( ρ*ã -‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪x 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪Ï !© #$ Α‬‬
‫‪t %‬‬
‫‪‬‬ ‫‪t $%s ρu ‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ )اﻳﻤﺎن و دﻳﻦ( ﭼﻴﺰ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﻬﺎ در آن از ﻣﺎ ﭘﻴﺸﻲ‬
‫ﻧﻤﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪š‬‬
‫‪〈 ∩∠∉∪ χ‬‬ ‫‪ρ*ã -‬‬
‫“ ‪Ï ≈.x µÏ /Î ΝGç ΖΒt #u‬‬
‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© $$ /Î $Ρ¯ )Î #( ρÿ ã 9y 6‬‬
‫™ ‪ò Ft‬‬
‫‪ó #$ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ Α‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪t $%s ‬‬

‫»ﻣﺴﺘﻜﺒﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪان اﻳﻤﺎن آورده اﻳﺪ‪،‬ﻛﺎﻓﺮﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪237‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊇∪ Λ? à‬و‬

‫‪Ï ã‬‬ ‫) ‪È ÷ Gt ƒt *ö‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪s 9ø #$ ‬‬
‫≅ ‪z ΒiÏ‬‬
‫_ ‪5‬‬
‫’ ‪ã ‘u‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫) ‪ã #u *ö‬‬
‫‪t β‬‬ ‫‹‪à 9ø #$ #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬ ‫‪t “hÍ Ρç ω‬‬
‫‪y Α‬‬ ‫‪Ÿ θö 9s #( θ9ä $%s ρu ‬‬

‫ﻛﺎﻓﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا اﻳﻦ ﻗﺮآن ﺑﺮ ﻳﻜﻲ از ﻣﺮدان ﺑﺰرگ دو ﺷﻬﺮ )ﻣﻜﻪ و ﻃﺎﺋﻒ( ﻧﺎزل‬
‫ﻧﺸﺪه اﺳﺖ«؟‬

‫‪» 〈 y7/nÎ ‘u M‬آﻳﺎ آﻧﻬﺎ‪ ،‬رﺣﻤﺖ ﭘﺮوردﮔﺎرت را ﺗﻘﺴﻴﻢ‬ ‫‪÷ ‘u β‬‬

‫‪| Ηu q‬‬ ‫¡ ‪ß‬‬
‫‪t θϑ‬‬ ‫) ‪Å‬‬
‫‪ø ƒt Ο‬‬
‫‪ó δ‬‬
‫‪è &r ‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«؟‬
‫ﺷﻌﺮي از ﻋﻨﺘﺮه ﺑﻪ ﻳﺎدم آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ارزش اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮب و‬
‫ﻧﺠﺎﺑﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﻪ ﻧﮋاد و اﺻﺎﻟﺘﺶ‪ .‬وي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫أو أﺳﻮد اﻟﻠﻮن إﻧﻲ أﺑﻴﺾ اﻟﺨﻠﻖ‬ ‫إن ﻛﻨﺖ ﻋﺒﺪاً ﻓﺈﻧﻲ ﺳﻴـﺪ ﻛﺮﻣﺎً‬
‫»اﮔﺮ ﺑﺮده ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ در ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪي‪ ،‬آﻗﺎ و ﺳﺮورم و اﮔﺮ رﻧﮓ ﻣﻦ ﺳﻴﺎه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ اﺧﻼق و رﻓﺘﺎرم ﺳﻔﻴﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﻳﻜﻲ از اﻧﺪاﻣﻬﺎﻳﺖ را از دﺳﺖ‬

‫داده اي‪ ،‬ﺳﺎﻳﺮ اﻧﺪاﻣﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻤﻨﺪ‬

‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ﻓﻔﻲ ﻟﺴـﺎﻧﻲ و ﺳﻤﻌﻲ ﻣﻨﻬﻤﺎ ﻧﻮر‬ ‫إن ﻳﺄﺧﺬ اﷲ ﻣﻦ ﻋﻴﻨـﻲ ﻧﻮرﻫﻤـﺎ‬
‫»اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮر ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ را ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ در زﺑﺎن و ﮔﻮﺷﻢ‪ ،‬ﻧﻮر اﺳﺖ«‪.‬‬
‫وﻓﻲ ﻓﻤﻲ ﺻﺎرم ﻛﺎﻟﺴﻴﻒ ﻣﺄﺛﻮر‬ ‫ﻗﻠﺒﻲ ذﻛﻲ وﻋﻘﻠﻲ ﻏﻴﺮذي ﻋﻮج‬
‫»ﻗﻠﺒﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪه دارم و ﻋﻘﻠﻲ ﻛﻪ ﻛﺠﻲ و اﻧﺤﺮاف ﻧﺪارد و در دﻫﺎﻧﻢ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﻧﺪه اي‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪238‬‬

‫© ‪$↔Z ‹ø‬‬ ‫‪è *u 3‬‬

‫‪x #( θδ‬‬ ‫‪õ ?s β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬
‫‪| ã‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻴﺮ ﺗﻮ در ﺑﻼﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺪان ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه اي‪t ρu  :‬‬

‫‪» 〈 Νö 6‬ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻴﺰي را ﻧﺎﺧﻮش ﺑﺪارﻳﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪à 9© Ö ö z‬‬ ‫‪è ρu‬‬
‫‪y θu δ‬‬

‫ﺑﺸﺎر ﺑﻦ ﺑﺮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ﻓـﻠﻴـﺲ ﺑـﻌـﺎر أن ﻳـﻘـﺎل ﺿـﺮﻳـﺮ‬ ‫و ﻋﻴ‪‬ـﺮﻧﻲ اﻷﻋﺪاء و اﻟﻌﻴـﺐ ﻓﻴﻬﻤﻮ‬
‫»دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻣﻦ ﻋﻴﺐ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻋﻴﺐ در ﺧﻮدﺷﺎن اﺳﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻴﺐ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻓﻼﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻓـﺈنّ ﻋـﻤـﻲ اﻟﻌﻴﻨـﻴـﻦ ﻟﻴﺲ ﻳﻀﻴـﺮ‬ ‫إذا أﺑـﺼـﺮ أﻟﻤـﺮء اﻟﻤـﺮوة و اﻟﺘﻘﻲ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻓﺮد‪ ،‬ﻣﺮوت و ﺗﻘﻮا را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ دو ﭼﺸﻢ‪ ،‬ﻋﻴﺐ و زﻳﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫و إﻧـﻲ إﻟـﻲ ﺗﻠـﻚ اﻟﺜﻼﺛﺔ ﻓﻘﻴــﺮ‬ ‫رأﻳﺖ اﻟﻌﻤﻲ أﺟﺮاً و ذﺧﺮاً و ﻋﺼﻤﺔ‬
‫»ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ را ﭘﺎداش و ﻧﻴﺰ ﭘﺎﻛﺪاﻣﻨﻲ و ذﺧﻴﺮه آﺧﺮت ﻳﺎﻓﺘﻢ و ﻣﻦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪم«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت ﺳﺨﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس و ﺑﺸﺎر ﺑﺎ ﮔﻔﺘﺎر ﺻﺎﻟﺢ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻘﺪوس ﺑﻨﮕﺮ ﻛﻪ اﺑﻴﺎت‬
‫زﻳﺮ را در وﺻﻒ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻴﺶ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺿﺮﻳﺮ اﻟﻌﻴـﻦ ﻓﻲ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻧﺼﻴﺐ‬ ‫ﻋﻠﻲ اﻟﺪﻧﻴـﺎ اﻟﺴﻼم ﻓﻤﺎ ﻟﺸﻴـﺦ‬
‫»ﺳﻼم ﺑﺮ دﻧﻴﺎ؛ ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﺳﺖ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﺑﻬﺮه اي ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫و ﻳﺨﻠﻒ ﻇﻨـﻪ اﻷﻣﻞ اﻟﻜﺬوب‬ ‫ﻳﻤﻮت اﻟﻤـﺮء و ﻫـﻮ ﻳﻌﺪ ﺣﻴـﺎ‬
‫»ﻓﺮد ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ‪ ،‬ﻣﺮده اي اﺳﺖ ﻛﻪ او را زﻧﺪه ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ و آرزوي دروﻏﻴﻦ‪ ،‬ﺟﺎي‬
‫ﮔﻤﺎن او را ﻣﻲ ﮔﻴﺮد«‪.‬‬
‫ﻓﺈن اﻟﺒـﻌﺾ ﻣﻦ ﺑﻌﺾ ﻗـﺮﻳﺐ‬ ‫ﻳﻤـﻨﻴـﻨﻲ اﻟﻄﺒﻴﺐ ﺷﻔـﺎء ﻋﻴﻨﻲ‬
‫‪239‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻪ ﻣﻦ اﻣﻴﺪ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺧﻮب ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ؛ ﭼﻮن ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎًﺗﺤﻘﻖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ ﻓﺮق ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ آن را ﺑﭙﺬﻳﺮد وﻳﺎ ﻧﻪ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آن را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﭘﺎداش ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آن را‬
‫ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر و ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻋﻤﺮﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ رﺣﻤﻪ اﷲ در ﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﻤﻮن ﺑﻪ ﻣﻬﺮان ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻧﺎﻣﻪ اي ﺑﺮاﻳﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ و در آن وﻓﺎت ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ را ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺗﺴﻠﻴﺖ ﮔﻔﺘﻪ اي‪ .‬ﻣﺮگ‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﻨﺘﻈﺮش ﻫﺴﺘﻢ و از اﻳﻨﺮو ﻣﺮگ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﻏﻴﺮﻣﻨﺘﻈﺮه ﻧﺒﻮد‪.‬‬

‫روزﮔﺎر‪ ،‬در ﭼﺮﺧﺶ اﺳﺖ‬

‫رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ اﷲ ﺑﻪ ﻋﻴﺎدت ﺑﻘﻲ ﺑﻦ ﻣﺨﻠﺪ رﻓﺖ و ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺖ‪» :‬اي اﺑﺎ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ! ﺗﻮ را ﺑﻪ ﭘﺎداش ﺧﺪاوﻧﺪي ﻣﮋده ﺑﺎد؛ در اﻳﺎم ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري و ﻣﺮض وﺟﻮد ﻧﺪارد و در اﻳﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﺻﺤﺘﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ«‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬در روزﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ و ﺗﻨﺪرﺳﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﻜﺮ و ﺧﻴﺎل ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮش ﻧﻤﻲ زﻧﺪ و از اﻳﻨﺮو ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﺶ ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬آرزوﻫﺎﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‬
‫و ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازﻳﺶ ﺷﺪت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﺎم ﺑﻴﻤﺎري و ﻣﺮض ﻧﻴﺰ ﻓﻜﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﻤﻲ آﻳﺪ و ﻛﻢ ﻫﻤﺘﻲ و آرزو ﻧﺪاﺷﺘﻦ و ﺳﻠﻄﺎن ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﺳﺎﻳﻪ ﻣﻲ اﻓﻜﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ‬

‫‪$Ψ¨ ΒÏ ‬‬
‫¡≈ ‪z‬‬ ‫‪M #$ $Ψs %ø Œs &r ‬‬
‫}‪| Σ‬‬ ‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ‪ ،‬ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ از ﻛﻼم اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪÷ ⌡È 9s ρu  :‬‬

‫‪u#! *§ Ê‬‬ ‫‪y è÷ /t u $! ϑ‬‬

‫‪| ‰‬‬ ‫‪y è÷ Ρt µç ≈Ψs %ø Œs &r ‬‬
‫‪÷ ⌡È 9s ρu ∩∪ ‘Ö θ-‬‬
‫‪à 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪Ó θ↔ä Šu 9s …µç Ρ¯ )Î µç Ψ÷ ΒÏ $γ‬‬
‫¨‬ ‫‪ô “u Ρt Ν‬‬
‫‪y ≈Ψs ã‬‬ ‫‪§ Oè πZ ϑ‬‬ ‫‪ô ‘u‬‬
‫‪y m‬‬

‫‪(#θ=è ϑ‬‬
‫‪Ï ã‬‬
‫‪t ρu #( ρã 9y ¹‬‬
‫‪| ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ω‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‚‪ )Î ∩⊇⊃∪ ‘î θ‬‬
‫‪ã ùs y‬‬
‫‪Ó *Í -‬‬
‫‪x 9s …µç Ρ¯ )Î 4 ‬‬
‫‪û _iÉ ã‬‬ ‫¡ ‪ß $↔t ŠhÍ‬‬
‫‪t N‬‬ ‫‪¡ 9#$ |=δ‬‬ ‫)‪£ 9s θ‬‬
‫‪y Œs ‬‬ ‫¡ ÷‪à ‹u 9s µç G‬‬
‫‪¡ Βt‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪240‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊇∪ Ö 7Î 2‬اﮔﺮ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن رﺣﻤﺘﻲ از ﺳﻮي‬

‫‪Ÿ‬‬ ‫_ ‪*Ö‬‬
‫‪ô &r ρu ο× *u -‬‬
‫‪Ï óø Β¨ Ογ‬‬
‫‪ß 9s 7‬‬
‫‪y ×Í ≈¯ 9s ρ' &é M‬‬
‫‪Ï ≈s‬‬
‫‪y =Ï ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$‬‬

‫ﺧﻮد ﺑﭽﺸﺎﻧﻴﻢ و ﺳﭙﺲ آن را از او ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن او‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪ و ﻧﺎﺳﭙﺎس اﺳﺖ‪ .‬و اﮔﺮ‬
‫ﺑﻌﺪ از زﻳﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻲ ﺑﺪو ﺑﭽﺸﺎﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺪﻳﻬﺎ از ﻣﻦ دور ﺷﺪه‬
‫اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن اﻧﺴﺎن‪) ،‬از ﻣﺘﺎع دﻧﻴﺎ( ﺷﺎدﻣﺎن اﺳﺖ و )ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان(‬
‫ﻓﺨﺮﻓﺮوش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ )در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ( ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻧﺪ و )در ﺧﻮﺷﻲ و‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ( ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﺸﺎن آﻣﺮزش و ﭘﺎداش ﺑﺰرﮔﻲ دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﺎﻓﻆ اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮرﺣﻤﻪ اﷲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ آﻳﻪ از اﻧﺴﺎن و از ﺧﺼﻠﺘﻬﺎي‬
‫زﺷﺖ او ﺧﺒﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﺮﺧﻲ از ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﻛﻪ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ رﺣﻢ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻣﺴﺘﺜﻨﻲ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪) :‬ﻫﺮﮔﺎه اﻧﺴﺎن ﺑﻌﺪ از ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ و رﻧﺠﻲ ﻣﺒﺘﻼ‬
‫ﮔﺮدد‪ ،‬از آﻳﻨﺪه ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﻃﻮري اﻧﻜﺎر و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ اﺻﻼً ﭼﻴﺰي ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﺸﺎﻳﺸﻲ ﻫﻢ اﻣﻴﺪوار ﻧﻴﺴﺖ(‪ .‬دﻳﮕﺮ وﻳﮋﮔﻲ‬

‫‪|=δ‬‬ ‫)‪£ 9s θ‬‬

‫‪y Œs ‬‬ ‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻌﺪ از رﻧﺞ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪à ‹u 9s  ،‬‬

‫‪ 〈 û _iÉ ã‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺪﻳﻬﺎ از ﻣﻦ دور ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ..‬ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮدﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻌﺪ از‬ ‫¡ ‪ß $↔t ŠhÍ‬‬
‫‪t N‬‬ ‫‪¡ 9#$‬‬

‫‚‪» 〈 ‘î θ‬او ﺷﺎدﻣﺎن و‬

‫‪ã ùs y‬‬
‫‪Ó *Í -‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬دﻳﮕﺮ ﺑﺪي و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ! ‪x 9s …µç Ρ¯ )Î ‬‬

‫ﻣﺘﻜﺒﺮ اﺳﺖ«‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ از آﻧﭽﻪ دارد ﺷﺎدﻣﺎن اﺳﺖ و ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﻓﺨﺮﻓﺮوﺷﻲ و ﺗﻜﺒﺮ‬

‫‪y7×Í ≈¯ 9s ρ' &é M‬‬

‫‪Ï ≈s‬‬
‫‪y =Ï ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ #( θ=è ϑ‬‬
‫‪Ï ã‬‬
‫‪t ρu #( ρã 9y ¹‬‬
‫‪| ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ω‬‬
‫‪t %‬‬ ‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ )Î  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊇∪ Ö 7Î 2‬ﻣﮕﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ )در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ( ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻧﺪ و )در‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫_ ‪*Ö‬‬
‫‪ô &r ρu ο× *u -‬‬
‫‪Ï óø Β¨ Ογ‬‬
‫‪ß 9s‬‬

‫ﺧﻮﺷﻲ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ( ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﺸﺎن آﻣﺮزش و ﭘﺎداش ﺑﺰرﮔﻲ دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪241‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در زﻣﻴﻦ ﭘﻬﻨﺎور ﺧﺪا ﺳﻴﺎﺣﺖ ﻛﻦ‬

‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﺳﻔﺮ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ را دور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺎﻓﻆ راﻣﻬﺮﻣﺰي در ﻛﺘﺎب )اﻟﻤﺤﺪث‬
‫اﻟﻔﺎﺿﻞ( در ﺑﻴﺎن ﻓﻮاﻳﺪ ﺳﻔﺮ ﺑﺮاي ﻃﻠﺐ ﻋﻠﻢ و در رد ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﻔﺮ را ﻧﺎدرﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ داﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﮔﺮدﺷﮕﺮان را ﻋﻴﺐ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻟﺬت ﻣﺴﺎﻓﺮ را در‬
‫ﺳﻔﺮش و ﻧﺸﺎط او را ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺟﺪاﻳﻲ از وﻃﻨﺶ ﻣﻲ دﻳﺪ و ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻟﺤﻈﺎت ﺧﻮد را در ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺎرﻫﺎ و ﻣﻨﺎزل ﺑﻴﻦ راه ﺳﭙﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﺳﺮار ﻧﻬﺎن‬
‫و ﭘﻴﺪا را در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺳﺮاﭘﺎ ﻏﺮق ﻟﺬت و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ روﺳﺘﺎﻫﺎ و ﺑﺎﻏﻬﺎ و‬
‫ﺑﺎﻏﭽﻪ ﻫﺎ ﻣﻲ ﻧﮕﺮد و ﭼﻬﺮه ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ﻋﺠﻴﺒﻲ را ﻣﺸﺎﻫﺪه‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و رﻧﮕﻬﺎ و زﺑﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺮدم را ﻧﻈﺎره ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺴﺘﮕﻲ در ﺳﺎﻳﻪ‬
‫دﻳﻮارﻫﺎ ﺑﻪ اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻣﻲ ﭘﺮدازد وﻏﺬاﻳﺶ را در ﻣﺴﺠﺪ ﺻﺮف ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬از‬
‫رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ آب ﻣﻲ ﻧﻮﺷﺪ و ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺷﺐ‪ ،‬او را در ﺑﺮ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﺪ و‬
‫ﺑﺪون ﺗﻜﻠﻒ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي رﺿﺎي ﺧﺪا‪،‬آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ دارد و ﺷﺎدي‪ ،‬ﺳﺮاﭘﺎي وﺟﻮدش را ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺳﺮور و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‬
‫وﺻﻒ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﺑﻪ او ﺑﺨﺎﻃﺮ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﺪاف و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﺶ دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ؛ اﮔﺮ‬
‫ﻓﺮد ﻋﻴﺒﺠﻮ و ﺧﺮده ﮔﻴﺮ‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ را ﻣﻲ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﭘﻲ ﻣﻲ ﺑﺮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﺎدﻳﻬﺎ و ﻟﺬﺗﻬﺎي دﻧﻴﺎ‪،‬‬
‫در زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎي اﻳﻦ ﺳﻴﺮ و ﺳﻴﺎﺣﺖ و ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﺑﻮدن ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎ و ﺑﺪﺳﺖ آوردن اﻳﻦ‬
‫ﻓﻮاﻳﺪ ﮔﺮد آﻣﺪه اﻧﺪ؛ دﺳﺘﺎوردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺶ از ﮔﻞ ﺑﻬﺎري زﻳﺒﺎﺗﺮ اﺳﺖ و از‬
‫ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﺗﺮﻳﻦ ﮔﻨﺠﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎارزﺷﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﺨﺺ ﺧﺮده ﮔﻴﺮ و اﻣﺜﺎﻟﺶ‪ ،‬از آن ﻣﺤﺮوم‬
‫ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﺟـﺎﻧﺐ اﻟـﺬل إن اﻟـﺬل ﻳﺠﺘﻨﺐ‬ ‫ﻗﻮض ﺧﻴﺎﻣﻚ ﻋﻦ رﺑﻊ أﻫﻨﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪242‬‬

‫»ﺧﻴﻤﻪ ات را از ﻣﻨﻄﻘﻪ اي ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﺗﻮ اﻫﺎﻧﺖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎور و از ذﻟﺖ‪،‬‬

‫دوري ﮔﺰﻳﻦ؛ ﭼﻮن ذﻟﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از آن دوري ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﻼﻳﺎ و ﻣﺼﺎﻳﺐ ﮔﺮﻓﺘﺎر‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﺮ آﻧﻜﺲ ﻛﻪ راﺿﻲ ﺷﻮد‪ ،‬رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا ﺑﻬﺮه اوﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺲ‪،‬‬
‫زﺑﺎن ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻬﺮه اوﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﺎﻳﺐ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ‬
‫از دﻳﮕﺮان ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارﻧﺪ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫دارﻧﺪ؛ ﻫﺮ ﻓﺮد ﺑﻪ اﻧﺪازه دﻳﻨﺪارﻳﺶ ﺑﺎ ﺑﻼﻫﺎ آزﻣﻮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ در دﻳﻨﺪاري‪،‬‬
‫اﺳﺘﻮار و ﺑﺎﺻﻼﺑﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد و اﮔﺮ در دﻳﻦ ﺧﻮد ﺿﻌﻒ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان دﻳﻨﺪارﻳﺶ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺪري‬
‫ﺑﻪ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ از ﮔﻨﺎه ﭘﺎك ﻣﻲ ﮔﺮدد و در ﺣﺎﻟﻲ روي زﻣﻴﻦ راه ﻣﻲ رود‬
‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺑﺮ او ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫»ﺷﮕﻔﺘﺎ از ﻛﺎر ﻣﺆﻣﻦ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اش‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺮ اوﺳﺖ! و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺣﺎﻟﺖ را ﻧﺪارد؛ اﮔﺮ ﺧﻮﺷﻲ و ﻧﻌﻤﺘﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺎس ﻣﻲ ﮔﺰارد و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ‬
‫ﺧﻮب اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ و زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲ ورزد و اﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ‬
‫اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫»و ﺑﺪان ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ اﻣﺖ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻓﺎﻳﺪه اي ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺟﺰ‬
‫آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ ،‬و اﮔﺮ ﺗﻤﺎم اﻣﺖ ﮔﺮد ﻫﻢ آﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ زﻳﺎﻧﻲ‬
‫‪243‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻴﭻ زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاﻳﺖ ﻧﻮﺷﺘﻪ و‬
‫ﻣﻘﺪرﻧﻤﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫»ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﻼﻫﺎ آزﻣﻮده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ آﻧﺎن ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﻛﻤﺎل ﺷﺒﺎﻫﺖ دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ آزﻣﻮده ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺷﺒﺎﻫﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﻛﻤﺎل دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫»ﻣﺆﻣﻦ ﻫﻤﭽﻮن ﻛﺸﺘﺰار ﻧﻮﭘﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎد‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ راﺳﺖ و ﭼﭗ ﺧﻢ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫در واﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﻲ ﻫﻢ ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺑﻮرﻳﺤﺎن ﺑﻴﺮوﻧﻲ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 440‬ﻫﺠﺮي ﭼﺸﻢ از ﺟﻬﺎن ﻓﺮو ﺑﺴﺖ؛ او ‪ 78‬ﺳﺎل‬
‫ﻋﻤﺮش را ﻫﻤﻪ ﺗﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻋﻠﻢ ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮد و ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺸﻜﻞ و‬
‫ﭘﻴﭽﻴﺪه اي را ﺣﻞ ﻧﻤﻮد؛ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﻗﻠﻢ از دﺳﺘﺎﻧﺶ ﺟﺪا ﻧﺒﻮد و ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ‬
‫ﺻﻔﺤﺎت ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ دوﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻗﻠﺒﺶ ﻫﻤﻮاره در ﺗﻔﻜﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم‬
‫ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺿﺮوري ﺧﻮد و ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻏﺬا و ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻛﺎري ﻣﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﺎم ﺳﺎل ﻋﺎدت داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﻞ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻋﻠﻤﻲ ﺑﭙﺮدازد‪.‬‬
‫ﻓﻘﻴﻪ‪ ،‬اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻋﻴﺴﻲ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در واﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﻲ اﺑﻮرﻳﺤﺎن‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺎﻟﻴﻨﺶ رﻓﺘﻢ‪ .‬او‪،‬آﺧﺮﻳﻦ ﻧﻔﺴﻬﺎي زﻧﺪﮔﻴﺶ را ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬وي‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ درﺑﺎره ﺣﺴﺎب ارث ﻣﺎدرﺑﺰرگ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭼﻪ ﮔﻔﺘﻲ؟ ﻣﻦ‪ ،‬از روي دﻟﺴﻮزي‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آﻳﺎ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ دﺳﺖ از ﺳﺆال و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺑﺮ ﻧﻤﻲ داري؟! ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ اﻳﻦ‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺪاﻧﻢ و ﺑﻤﻴﺮم‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻧﺪاﻧﻢ و رﺧﺖ ﺳﻔﺮ از دﻧﻴﺎ ﺑﺒﻨﺪم؟! آﻧﮕﺎه ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺮاي او ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻮدم و او آن را ﺣﻔﻆ ﻛﺮد و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ وﻋﺪه داده‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪244‬‬

‫ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ آﻣﻮﺧﺖ وﻣﻦ از ﻧﺰدش ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻢ؛ ﭼﻨﺪ ﻗﺪﻣﻲ دور ﻧﺸﺪه ﺑﻮدم‬
‫ﻛﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺷﻴﻮن از ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ! ﺑﻪ راﺳﺘﻲ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺘﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺎﻟﻪ ﻫﺎي ﻫﺮاس و‬
‫ﺗﺮس را از ﻣﻴﺎن ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﻓﺎروق در ﺳﻜﺮات ﻣﺮگ و در ﺣﺎﻟﺖ اﺣﺘﻀﺎر ﺑﻮد و از زﺧﻤﺶ ﺧﻮن‬
‫ﻣﻲ آﻣﺪ؛ او‪ ،‬در آن ﺣﺎل از اﺻﺤﺎب ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻧﻤﺎزش را ﻛﺎﻣﻞ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻳﺎ‬
‫ﻧﻪ؟!‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ رﺑﻴﻊ در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ در ﺧﻮن ﻣﻲ ﻏﻠﺘﻴﺪ؛ وﻟﻲ در آﺧﺮﻳﻦ رﻣﻖ‪ ،‬ﺣﺎل‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﭘﺮﺳﻴﺪ! ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺳﺘﻮاري دل و آﺑﺎداﻧﻲ ﻗﻠﺐ ﺑﺎ ﻧﻮر اﻳﻤﺎن اﺳﺖ!‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﺑﻪ اﻳﻦ داﺳﺘﺎن ﮔﻮش ﺑﺴﭙﺎر‪:‬‬

‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﺟﺮاح ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺑﻮﻳﻮﺳﻒ ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪ و ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻋﻴﺎدﺗﺶ رﻓﺘﻢ؛ دﻳﺪم‬

‫ﺑﻴﻬﻮش اﺳﺖ؛ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﻮش آﻣﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻈﺮت در ﻣﻮرد ﻓﻼن ﻣﺴﺌﻠﻪ ﭼﻴﺴﺖ؟ ﺑﻪ‬
‫او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻫﻢ دﺳﺖ از ﺳﺆال ﺑﺮ ﻧﻤﻴﺪاري؟! ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﺷﺪ؛ اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺴﻲ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﻔﻬﻤﺪ و ﻣﺎﻳﻪ ﻧﺠﺎﺗﺶ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺑﺮاﻫﻴﻢ! در‬
‫رﻣﻲ ﺟﻤﺮات ﻛﺪام ﻛﺎر ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﻲ ﭘﻴﺎده رﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ ﺳﻮاره؟ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺳﻮاره رﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬اﺷﺘﺒﺎه ﮔﻔﺘﻲ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﭘﻴﺎده رﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎز ﻫﻢ اﺷﺘﺒﺎه ﮔﻔﺘﻲ‪.‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻛﺪام ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺟﻤﺮه اي ﻛﻪ‬
‫ﻛﻨﺎر آن ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺎده رﻣﻲ ﮔﺮدد و آﻧﻜﻪ ﻛﻨﺎر آن ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻮاره‬
‫رﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻢ و ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدم؛ ﻫﻨﻮز ﺑﻪ درب ﺧﺎﻧﻪ اش ﻧﺮﺳﻴﺪه ﺑﻮدم ﻛﻪ‬
‫ﻓﺮﻳﺎد و ﺷﻴﻮن اﻫﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ؛ دﻳﺪم ﻛﻪ او ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪ .‬رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ او ﺑﺎد‪.‬‬
‫‪245‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻧﺪ! ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻠﺨﻴﻬﺎ و‬
‫ﻧﺎﮔﻮارﻳﻬﺎﻳﺶ ﺑﺮ ﺳﻴﻨﻪ زاﻧﻮ زده‪ ،‬ﻧﻔﺲ ﺗﻨﮓ ﺷﺪه‪ ،‬ﺟﺎن ﺑﻪ ﻟﺐ رﺳﻴﺪه و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻫﻮش‬
‫و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﻬﻮش ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪ ﻟﺤﻈﻪ ﺑﻪ ﻫﻮش ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮاﻣﻮن‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﺮﻋﻲ ﻳﺎ ﻣﺴﺘﺤﺐ ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺪ ﺗﺎ آن را ﺑﻴﺎﻣﻮزد ﻳﺎ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان آﻣﻮزش‬
‫دﻫﺪ‪ .‬او‪ ،‬در ﺣﺎﻟﺘﻲ اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬ﮔﺮﻳﺒﺎن و ﻧﻔﺴﺶ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد!‬
‫و ﻳﻄﻴﺶ ﻓﻴـﻪ اﻟﻨﺎﺑـﻪ اﻟﺒﻴﻄـﺎر‬ ‫ﻓﻲ ﻣﻮﻗﻒ ﻧﺴﻲ اﻟﺤﻠﻴﻢ ﺳﺪاده‬
‫»در ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻘﻞ و ﺧﺮد‪ ،‬از ﺳﺮ ﺑﺮدﺑﺎر ﻣﻲ رود و اﻧﺴﺎن ﻫﻮﺷﻴﺎر‪ ،‬ﺳﺒﻚ ﺳﺮ و‬
‫ﺑﻲ ﺛﺒﺎت ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﭼﻘﺪر ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﺎارزش ﺑﻮده و ﭼﻘﺪر ﻓﻜﺮ و ﻋﻘﻞ و ذﻫﻦ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﻮده اﺳﺖ! آﻧﻬﺎ ﺣﺘﻲ در ﻟﺤﻈﻪ اﺣﺘﻀﺎر و در ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺮگ‪،‬‬
‫ﻫﻤﺴﺮ ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﻳﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان و ﻋﺰﻳﺰاﻧﺸﺎن را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﻤﻲ آوردﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ در ﭘﻲ ﻋﻠﻢ و‬
‫داﻧﺶ ﺑﻮدﻧﺪ! رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﺎد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺸﻮاﻳﺎن ﻋﻠﻢ و دﻳﻦ‬
‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫از وﻗﻮع ﻓﺠﺎﻳﻊ ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ؛ ﭼﺮا ﻛﻪ ﺗﻮ‪،‬‬

‫راز ﻗﻀﻴﻪ و ﻓﺮﺟﺎﻣﺶ را ﻧﻤﻲ داﻧﻲ‬

‫اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﻳﻮﺳﻒ‪ ،‬ﻣﻮرخ و ادﻳﺐ و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺼﺮي در ﻛﺘﺎب زﻳﺒﺎ و ﻛﻢ ﻧﻈﻴﺮش‬

‫)اﻟﻤﻜﺎﻓﺄة و ﺣﺴﻦ اﻟﻌﻘﺒﻲ( ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ ﭘﻲ ﺑﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ رﻧﺞ و ﺑﻼ‪،‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎًروزي دور ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ روﺷﻨﻲ روز‪ ،‬ﺳﻴﺎﻫﻲ و ﺗﺎرﻳﻜﻲ‬
‫ﺷﺐ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﻼ‪ ،‬ﺿﻌﻒ‪ ،‬وﺟﻮد اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺷﺪت‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪246‬‬

‫ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و اﮔﺮ ﺑﺎ داروي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري اﻓﺰون ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬زﻳﺮا اﮔﺮ‬
‫وﺟﻮد اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎي ﻧﺎﮔﻮار‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﺶ را ﺗﺠﺪﻳﺪ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﺑﺮ آن ﭼﻴﺮه ﻣﻲ ﺷﻮد و آن را از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن در ﺑﺎب ﺣﻜﺎﻳﺎت ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه و ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‬
‫ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮده و ﺑﻪ ﻓﺮﺟﺎم ﻧﻴﻚ رﺳﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻗﻮت ﻗﻠﺐ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و او را ﺑﻪ ﺻﺒﺮ و‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ادب در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻨﺪه‪ ،‬در ﻣﻮرد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﭘﺎﻳﺎن آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻧﻴﻜﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫وي ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در آﺧﺮ ﻛﺘﺎب ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎدآور ﻣﻲ ﺷﻮم ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﻤﻬﺮ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎي ﻗﺒﻞ از ﮔﺸﺎﻳﺶ و آﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﻗﺒﻞ از ﺧﻮردن‬
‫ﻏﺬاﺳﺖ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻏﺬا ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻏﺬا‪ ،‬ﻟﺬت ﺑﺨﺶ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫اﻓﻼﻃﻮن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ را ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎن را اﺻﻼح ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه‬
‫ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﺧﺮاﺑﻲ و ﻓﺴﺎد ﻧﻴﺰ دارد«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ آن‬
‫دوﺳﺘﻲ را ﻛﻪ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎه دار و از ﻫﺮ دوﺳﺘﻲ ﻛﻪ ارﻣﻐﺎن‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ ﺑﺎش«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ و راﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ دﻫﻲ ﻳﺎ ﻣﻲ ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬و ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روز اﺳﺖ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﺗﻼش ﺧﻮدت‬
‫و دﻳﮕﺮان را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻲ«‪.‬‬
‫‪247‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اردﺷﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﻪ اﻳﺴﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ آن را در ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﻛﺸﻲ‪ ،‬ﺑﺎ آن‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ آﺳﺎﻳﺶ و راﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻲ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻼك ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺜﺒﺖ ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬دو ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ :‬ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ آن‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻠﺐ اﻧﺴﺎنِ ﮔﺮﻓﺘﺎر‪ ،‬ﻗﻮت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺎرش را ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻲ ﺳﭙﺎرد«‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻓﻜﺮ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه اش ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را از آن‬
‫ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻛﺮده ﻛﻪ ﺑﻪ او ﭘﺎداﺷﻲ ﺑﺪﻫﺪ ﻳﺎ ﮔﻨﺎﻫﺶ را از او ﺑﺰداﻳﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺳﻮد ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺎه ﻓﻜﺮ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﺨﻠﻮق‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬زﺷﺘﻴﻬﺎﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺼﻨﻊ و ﺗﻈﺎﻫﺮش‪ ،‬اﻓﺰوﻧﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬دل آزرده و‬
‫ﺧﺴﺘﻪ و از ﺧﻮد ﺑﻴﺰار ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻳﻚ روزه را ﺑﺲ ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و‬
‫از اﻣﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫راز و ﻧﻴﺎز و ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب و ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬راز‬
‫دﻟﻬﺎ را ﻣﻲ داﻧﺪ و درد دل ﻛﺮدن ﻓﺮد ﺑﺎ اﻓﺮادي ﻫﻤﭽﻮن ﺧﻮدش رﻧﺞ آور اﺳﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬رﺣﻤﺘﻲ دارد ﻛﻪ آن را ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎاﻣﻴﺪي و دﻟﺸﻜﺴﺘﮕﻲ‬
‫ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻓﺮو ﻣﻲ آورد و آن را ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬از‬
‫اﻳﻨﺮو ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت و آﺳﺎن ﺷﺪن ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﻪ او روي آورد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻛﺴﻲ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد ﻛﻪ دﺳﺘﻬﺎي ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺳﻮي او دراز ﻣﻲ ﺷﻮد و او‪ ،‬ﻣﺎ را ﻛﺎﻓﻲ و ﺑﺴﻨﺪه اﺳﺖ‬
‫و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﺳﺎز ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب )اﻟﻔﺮج ﺑﻌﺪ اﻟﺸﺪة( اﺛﺮ ﺗﻨﻮﺧﻲ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮدم و آن را ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺧﻮاﻧﺪم و‬
‫از آن ﺳﻪ ﻧﻜﺘﻪ آﻣﻮﺧﺘﻢ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺑﻌﺪ از ﺳﺨﺘﻲ‬
‫و ﺑﻼ‪ ،‬ﺳﻨﺖ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ زﻧﺪﮔﻲ و اﻣﺮي ﻣﺴﻠﻢ اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﺪ از ﺷﺐ‪ ،‬ﺻﺒﺢ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪248‬‬

‫ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ ي در اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪) .‬ﭘﺎﻳﺎن ﺷﺐ ﺳﻴﻪ ﺳﭙﻴﺪ اﺳﺖ(‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ‪:‬‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺧﻮﺷﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي دﻳﻦ و دﻧﻴﺎي ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻔﻴﺪﻧﺪ‪ .‬ﺳﻮم اﻳﻨﻜﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ‬
‫ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮد و زﻳﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ از او ﺑﮕﺬرد و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻧﺎﭼﻴﺰﺗﺮ از آﻧﺴﺖ‬

‫ﻛﻪ ﺑﺮاي آن اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑﺎﺷﻲ‬

‫ﻋﺎﻟﻢ ﻣﻌﺮوف اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﺼﻴﺪه ﻋﺪي ﺑﻦ زﻳﺪ ﺑﺮاﻳﻢ از ﻛﺎخ اﻣﻴﺮ ﻃﺎﻫﺮ‬
‫ﺑﻦ ﺣﺴﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺼﻴﺪه ﻋﺪي‪ ،‬ﻗﺼﻴﺪه اي ز ﻳﺒﺎ و ﻣﺸﻬﻮر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﻞ‬
‫دو ﺑﻴﺖ آن ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪:‬‬
‫ــﺮ أأﻧﺖ اﻟﻤﺒﺮّؤ اﻟﻤﻮﻓﻮر‬ ‫أﻳﻬﺎ اﻟﺸﺎﻣﺖ اﻟﻤﻌﻴﺮ ﺑﺎﻟﺪﻫـ‬
‫ـﺎم ﺑﻞ أﻧﺖ ﺟﺎﻫﻞ ﻣﻐﺮور‬ ‫أم ﻟﺪﻳﻚ اﻟﻌﻬﺪ ﻣـﻦ اﻷﻳـ‬
‫»اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﮕﺮان ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﺷﻮي و ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻋﻴﺐ و ﺧﺮده‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮي‪ ،‬آﻳﺎ ﺧﻮدت از ﻫﻤﻪ ﻋﻴﺒﻬﺎ ﺑﺪوري و ﺗﻤﺎم ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ را در ﺧﻮد داري؟!‬
‫ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ از روزﮔﺎر وﻋﺪه ﮔﺮﻓﺘﻪ اي؟ ﻧﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﻧﺎدان و ﻓﺮﻳﺐ‬
‫ﺧﻮرده اي«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﻣﺼﻴﺒﺖ و رﻧﺞ دﻳﮕﺮان ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﺷﻮي! آﻳﺎ ﺗﻮ وﻋﺪه و‬
‫ﭘﻴﻤﺎﻧﻲ داري ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﭼﻮن ﻣﺼﻴﺒﺖ آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺸﻮي؟! ﻳﺎ روزﮔﺎر ﺑﺮاﻳﺖ‬
‫ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺑﻼﻫﺎ و ﻣﺼﺎﻳﺐ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧﻲ؟! اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﭘﺲ ﭼﺮا از‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﮕﺮان ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮي؟!‬
‫‪249‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اﮔﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺎل ﭘﺸﻪ اي ارزش‬
‫داﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎﻓﺮان ﻳﻚ ﺟﺮﻋﻪ از آب دﻧﻴﺎ را ﻧﻤﻲ داد«‪.‬‬
‫ﺑﺎل ﭘﺸﻪ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ از دﻧﻴﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ارزش دارد و ﺣﻘﻴﻘﺖ و ارزش دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﭼﺮا ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻧﻴﺎ ﻣﻀﻄﺮب و ﺑﻲ ﻗﺮار ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ در ﻣﻮرد ﺧﻮد‪ ،‬آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده و زﻧﺪﮔﻴﺖ اﺣﺴﺎس‬
‫اﻣﻨﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﻲ و اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ‪ ،‬در اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و رﺿﺎﻳﺖ از ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي او ﮔﺮد ﻫﻢ‬
‫آﻣﺪه اﻧﺪ و ﻗﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن داري‬

‫‪Ç ≈ϑ‬‬
‫‪» 〈 ‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻨﺖ‬ ‫‪M 9Ï /ö 3‬‬
‫∼‪y ƒ‬‬ ‫‪ä 1‰‬‬
‫‪y δ‬‬ ‫‪÷ &r /ö 3‬‬
‫‪y β‬‬ ‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫‪j ϑ‬‬
‫‪t ‬‬ ‫! ‪ß ƒt‬‬ ‫‪È /t ‬‬
‫≅ ‪ª #$‬‬

‫ﻣﻲ ﮔﺬارد ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮي اﻳﻤﺎن ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻮد«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻗﺎﺑﻞ درك اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻔﺎر ﺑﻨﮕﺮد و ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺪاﻳﺖ و رﻫﻴﺎﺑﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ اﺳﻼم را ﺑﻪ ﻳﺎد آورد و ﺑﻪ‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را در ﺟﺮﮔﻪ ﻛﺎﻓﺮان ﻗﺮار ﻧﺪاده اﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎن ﻛﺎﻓﺮاﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ او ﺳﺮ ﻛﺸﻲ ﻛﺮده و در آﻳﺎت او راه اﻟﺤﺎد و‬
‫ﺑﻲ دﻳﻨﻲ را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺻﻔﺎت او را اﻧﻜﺎر ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﻣﻮﻻ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه و‬
‫روزي دﻫﻨﺪه ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﺳﺘﻴﺰ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان او را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻧﻤﻮده و از دﺳﺘﻮرات او‬
‫ﺳﺮﭘﻴﭽﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﻳﺎد ﺑﻴﺎورد ﻛﻪ او‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻳﮕﺎﻧﻪ ﭘﺮﺳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ اﻳﻤﺎن دارد و ﻓﺮاﻳﺾ و دﺳﺘﻮرات ﺧﺪا را ادا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﮔﺎﻫﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻮدش‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪250‬‬

‫ﻧﻌﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺖ آن را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ و ﺑﺎ ﭘﻮل ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﻓﺮاﺗﺮ از‬

‫‪y .x $ΖY ΒÏ σ÷ Βã β‬‬

‫‪ϑ‬‬ ‫‪t %.x ϑ‬‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ و ارزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﺷﺒﻴﻪ آن ﻧﻴﺴﺖ‪y ùs &r  .‬‬

‫¡ ‪t …θâ Ft‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∇∪ β‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫‪ó „o ω‬‬
‫)‪ 4 $‬‬
‫™ ‪Z‬‬
‫‪Å $ùs χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪%.x‬‬

‫ﻓﺎﺳﻖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻧﻪ‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎًﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻔﺴﺮان ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ دوزﺧﻴﺎن‬
‫ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و آﻧﮕﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده‪ ،‬ﺳﭙﺎس‬
‫ﻣﻲ ﮔﺰارﻧﺪ؛ آري! ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﺎ ﺿﺪ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺶ ﻣﺸﺨﺺ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا در ﺻﻔﺎت‬
‫اﻟﻮﻫﻴﺖ ﻛﻪ ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎﻟﻨﺪ‪ ،‬ﻳﮕﺎﻧﻪ و ﻳﻜﺘﺎﺳﺖ‪ .‬روح و ﺳﺮّ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﺒﺎرك و ﺗﻌﺎﻟﻲ را در ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ و ﺗﻌﻈﻴﻢ‪ ،‬ﺗﺮس و اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ و‬
‫رﺟﻮع و ﻧﻴﺰ در اﻣﻴﺪ ﺑﻪ او و ﻫﺮاس از او‪ ،‬ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﺪاﻧﻴﻢ؛ ﭘﺲ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺤﺒﺖ‬
‫داﺷﺖ و ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ و ﭘﻴﺮو ﻣﺤﺒﺖ او ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و وﺳﻴﻠﻪ اﻳﺴﺖ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ‬
‫ﻣﺤﺒﺖ او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮدد؛ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او ﺗﺮﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او اﻣﻴﺪ ﺑﺴﺖ؛ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ‬
‫ﻏﻴﺮ او ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﺳﻢ او ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎزﮔﺸﺖ و‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮﻣﺎن او اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻓﻘﻂ از او ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎدﺧﻮاﻫﻲ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او ﭘﻨﺎه ﺑﺮد و ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او ﺳﺠﺪه ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺣﻴﻮاﻧﺎت‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﺳﻢ او ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ در ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻼﺻﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و آن‪،‬‬
‫‪251‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﺟﺰ او ﻛﺴﻲ ﻣﻮرد ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد و اﻧﻮاع ﻋﺒﺎدات‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي او اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪي‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن‬

‫ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﻮ ﺷﻮد‬

‫در ﺿﻤﻴﻤﻪ روزﻧﺎﻣﻪ ﻋﻜﺎظ ﺷﻤﺎره ‪ 10262‬ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1415/4/7‬ﺑﺎ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺤﻤﻮد‬
‫ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺪﻧﻲ ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ او ﺑﺎ ﭼﺸﻢ دﻳﮕﺮان ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ادﺑﻲ را ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‬
‫واز دﻳﮕﺮان درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮده ﺗﺎ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻣﺠﻠﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻫﺎ و روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ را‬
‫ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ و ﺧﻮدش ﮔﻮش ﻓﺮا ﻣﻲ داده و ﮔﺎﻫﻲ ﺗﺎ ﺳﺎﻋﺖ ‪ 3‬ﺑﺎﻣﺪاد در ﻛﻨﺎر ﻳﻜﻲ از‬
‫دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﻣﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﮔﻮش ﻣﻲ ﺳﭙﺮده اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺟﻌﻲ در‬
‫ادﺑﻴﺎت‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﮔﻮﻳﻲ و ﻧﻘﻞ ﻣﻄﺎﻟﺐ و داده ﻫﺎي ادﺑﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ اﻣﻴﻦ در ﺳﺘﻮن اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻧﺸﺮﻳﻪ اﻟﺸﺮق اﻻوﺳﻂ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﭘﻨﺞ دﻗﻴﻘﻪ ﺻﺒﺮ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺮاي رﻫﺎﻳﻲ از ﺗﻮﻃﺌﻪ ﺗﻮﻃﺌﻪ ﮔﺮان و ﺳﺘﻢ ﺳﺘﻤﮕﺮان و ﺳﺮﻛﺸﺎن‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫روزي ﺷﻼق از دﺳﺖ ﺳﺘﻤﮕﺮان ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬زﻧﺠﻴﺮﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﻨﺪ و زﻧﺪاﻧﻲ‪ ،‬آزاد ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫و ﺗﺎرﻳﻜﻲ‪ ،‬رﺧﺖ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺑﻨﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ ﻛﺮد و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ذرﻋﺎً و ﻋﻨﺪ اﷲ ﻣﻨﻬـﺎ اﻟﻤﺨـﺮج‬ ‫و ﻟﺮب ﻧﺎزﻟـﺔ ﻳﻀﻴـﻖ ﺑﻬﺎ اﻟﻔﺘﻲ‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﻼﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺗﻨﮓ ﻣﻲ آورد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬راه ﺑﺮون رﻓﺘﻲ از‬
‫ﺑﻼﻳﺎ وﺟﻮد دارد«‪.‬‬
‫در رﻳﺎض ﺑﺎ ﻣﻔﺘﻲ آﻟﺒﺎﻧﻲ ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮدم؛ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎي آﻟﺒﺎﻧﻲ‪ ،‬او را ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎل ﺑﺎ‬
‫اﻋﻤﺎل ﺷﺎﻗﻪ زﻧﺪاﻧﻲ و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او در ﺗﺎرﻳﻜﻲ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﻣﺸﻘﺖ ﺑﺴﺮ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪252‬‬

‫ﺑﻮده و ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ در ﮔﻮﺷﻪ دﺳﺘﺸﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‬

‫‪5 Ò‬‬
‫≅ 〈 »ﭘﺲ‬ ‫! ‪ô ùs ρu‬‬ ‫‪z ΒiÏ π7 ϑ‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫) ‪y è÷ ΖÏ /Î #( θ7ç =n‬‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻳﺪه و آزاد ﺷﺪه اﺳﺖ‪s Ρ$$ ùs  :‬‬

‫وﺿﻌﻴﺖ آﻧﺎن ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺖ و ﻓﻀﻞ ﺧﺪا دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻠﺴﻮن ﻣﺎﻧﺪﻻ رﻫﺒﺮ آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺑﻴﺴﺖ و ﻫﻔﺖ ﺳﺎل را در زﻧﺪان ﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬او‪،‬‬
‫ﻧﺪاي آزادي ﻣﻠﺘﺶ را از زﻳﺮ ﺳﻠﻄﻪ اﺳﺘﺒﺪاد و ﺳﺘﻢ ﺳﺮ ﻣﻲ داد و ﻫﺪﻓﺶ را ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺑﺎ‬

‫‪öΝγ‬‬
‫‪ß =n ≈ϑ‬‬ ‫‪ô &r Ν‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫∃ ‪ö κÎ Jö 9s )Î‬‬
‫ﭘﺸﺘﻜﺎر دﻧﺒﺎل ﻣﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻫﺪف دﻧﻴﻮي ﺧﻮد رﺳﻴﺪ؛ ‪eÅ θu Ρç ‬‬

‫‪» 〈 $κp JùÏ‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن را در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ«‪.‬‬

‫‪z ΒÏ χ‬‬
‫‪«!#$ ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ã *ö ?s ρu ( χ‬‬
‫_‪θ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ß 9s 'ù ?s $ϑ‬‬
‫‪θϑ‬‬ ‫‪y .x χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ß 9s 'ù ƒt Ο‬‬
‫‪θϑ‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ *Î ùs tβθϑ‬‬
‫‪ß 9s 'ù ?s #( θΡç θ3‬‬
‫‪ä ?s β)Î ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 χ‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ دردﻣﻨﺪ و آزرده ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ دردﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪،‬‬ ‫‪ã *ö ƒt ω‬‬
‫_‪θ‬‬ ‫‪Ÿ $Βt‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دردﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ و ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺰي از ﺧﺪا اﻣﻴﺪ دارﻳﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 …&ã #é V÷ ΒiÏ y‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ زﺧﻢ و آﺳﻴﺒﻲ‬

‫) ‪Ó *ö %s Πt θö‬‬
‫§ ‪s 9ø #$‬‬
‫‪¡ Βt ‰‬‬
‫) ‪ô‬‬ ‫‪Ó *ö %s Ν‬‬
‫‪s ùs y‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬
‫¡ ‪ó‬‬ ‫‪ô ƒt β)Î ‬‬
‫‪| ϑ‬‬

‫رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻗﻮم ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ زﺧﻢ ﺷﻤﺎ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه اﺳﻼم را ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ‪،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از اﺳﻼم ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ دارﻧﺪ و ﺑﻪ آن رﻫﻨﻤﻮن ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻨﺪ! اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﭘﻴﺮواﻧﺶ ﻧﻴﺎز دارد ﺗﺎ ﺑﺎ ﻧﺪاﻳﻲ رﺳﺎ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﮔﻮش ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ؛ زﻳﺮا اﺳﻼم‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ و‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺟﺬاب ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺳﻌﺎدت ﺑﺸﺮ‪ ،‬ﺟﺰ در دﻳﻦ ﺟﺎوﻳﺪان و راﺳﺘﻴﻦ‬
‫‪253‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫≅ ‪» 〈 µç Ψ÷ ΒÏ‬و ﻫﺮ‬ ‫‪ø ƒã =n ùs $ΨY ƒŠÏ Ν‬‬

‫) ‪Ÿ 6t‬‬ ‫™ ‪Ä ≈=n‬‬
‫} ‪ó‬‬
‫‪M #$ u ö î‬‬ ‫اﺳﻼم‪ ،‬ﻣﻴﺴﺮ و ﻣﻤﻜﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪Æ Gt ;ö ƒt Βt ρu  .‬‬
‫( ‪x‬‬

‫ﻛﺲ دﻳﻨﻲ ﻏﻴﺮ از اﺳﻼم ﺑﺠﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ از او ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از دﻋﻮﺗﮕﺮان ﻣﻌﺮوف ﻣﺴﻠﻤﺎن وارد ﺷﻬﺮ ﻣﻮ ﻧﻴﺦ آﻟﻤﺎن ﺷﺪ؛ در ورودي ﺷﻬﺮ‬
‫ﻣﻮﻧﻴﺦ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻠﻮي ﺑﺰرﮔﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﻛﻪ روي آن ﺑﻪ زﺑﺎن آﻟﻤﺎﻧﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ‬
‫دﻫﻜﺪه ﻫﺎي ﻳﻮﻛﺎﻫﺎﻣﺎ را ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺳﻴﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ دﻋﻮﺗﮕﺮ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻠﻮي ﺑﺰرگ دﻳﮕﺮي در ﻛﻨﺎر آن ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻧﺼﺐ ﻛﺮد و روي آن‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﺳﻼم را ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺳﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ اﺳﻼم را ﺑﺸﻨﺎﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎ ﺗﻤﺎس‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ«‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن از ﮔﻮﺷﻪ وﻛﻨﺎر آﻟﻤﺎن ﺑﺎ او ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻳﻚ ﺳﺎل‪،‬‬
‫ﺣﺪود ﺻﺪ ﻫﺰار زن و ﻣﺮد آﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ او ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ؛ وي‪ ،‬آﻧﺠﺎ ﻣﺴﺠﺪ و‬
‫ﻣﺮﻛﺰي اﺳﻼﻣﻲ ﺑﺮاي آﻣﻮزش دﻳﻦ اﺳﻼم ﺑﻨﺎ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺸﺮ ﺣﻴﺮان و ﺳﺮﮔﺮدان‪ ،‬ﺷﺪﻳﺪاً ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﻳﻦ دﻳﻦ ﺑﺰرگ اﺳﺖ ﺗﺎ اﻣﻨﻴﺖ و آراﻣﺶ را‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﺑﻴﺎورد‪.‬‬

‫‪ÏM≈ϑ‬‬
‫‪y =è à‬‬
‫‪— 9#$ ‬‬
‫‪z ΒiÏ Νγ‬‬
‫_ ‪ß‬‬
‫‚ ‪ã *Í‬‬
‫‪÷ ƒã ρu Ο‬‬
‫¡ ‪É ≈=n‬‬
‫≅ ‪¡ 9#$‬‬
‫™ ‪Ÿ 7ç‬‬
‫‪ß …µç Ρt ¨θu Ê‬‬
‫‪ô ‘Í ì‬‬
‫∅ ‪y 7t ?¨ #$‬‬
‫‪Ç‬‬ ‫‪ª #$ µÏ /Î “‰‬‬
‫! ‪Βt‬‬ ‫‪Ï γ‬‬
‫‪ô ƒt ‬‬

‫)‪5 Š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن ﻫﺮ ﻛﺴﻲ‬ ‫¡ ‪É Gt‬‬
‫‪ó Β– Þ‬‬
‫‪7 ¨u À‬‬
‫’ ‪Å‬‬
‫‪4 <n )Î Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪Î ƒ‰‬‬
‫‪Ï γ‬‬
‫‪ô ƒt ρu µÏ ΡÏ Œø *Î /Î ‘Í θΨ– 9#$ ’<n )Î‬‬

‫را ﻛﻪ در ﭘﻲ ﺧﺸﻨﻮدي او ﺑﺮآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﻫﻬﺎي ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و آﻧﺎن را از‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻮر ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آورد وآﻧﺎن را ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﺎﺑﺪان ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺰ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻛﺴﻲ در ﺟﻬﺎن‪،‬‬
‫ﻏﻴﺮﺧﺪا را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 ‘â θ3‬و ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺷﻜﺮﮔﺰارم‪ ،‬اﻧﺪﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ä ±‬‬
‫“ ‪¤ 9#$‬‬
‫‪y ŠÏ $6t ã‬‬
‫‪Ï ‬‬
‫≅ ‪ô ΒiÏ‬‬
‫‪× ‹=Ï %s ρu ‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪254‬‬

‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬
‫! 〈 »اﮔﺮ از ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫‪y ã‬‬ ‫‪x θ=€ Ò‬‬
‫‪t 8‬‬ ‫‪Å ƒã Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ Βt u nY2‬‬
‫‪ò &r ì‬‬
‫‪ô Ü‬‬
‫‪Ï ?è β)Î ρu ‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ روي زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را از راه ﺧﺪا ﮔﻤﺮاه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊃⊂∪ t ΨÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‬

‫‪ß /Î M‬‬ ‫‪ô *u m‬‬
‫‪| ¹‬‬ ‫¨ ‪x θö 9s ρu‬‬
‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ ã Yn 2‬‬
‫‪ò &r $! Βt ρu ‬‬

‫)و اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻲ آورﻧﺪ؛( ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ‪) ،‬ﺑﺮاي ﻫﺪاﻳﺘﺸﺎن(آزﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﻲ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﺳﻮداﻧﻲ در دوران اﺳﺘﻌﻤﺎر اﻧﮕﻠﻴﺲ از روﺳﺘﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎرﻃﻮم ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺳﻮدان رﻓﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﭘﻠﻴﺴﻲ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ را در وﺳﻂ ﺷﻬﺮ دﻳﺪ؛ ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﻴﺴﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺪا‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﺎﻓﺮ ﺑﺎﺷﺪ؟! ﺳﭙﺲ ﺑﺎ دﺳﺘﺎﻧﺶ ﺷﻜﻢ ﺧﻮد را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و از آﻧﭽﻪ ﺷﻨﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺣﺎﻟﺶ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮرد و اﺳﺘﻔﺮاغ ﻛﺮد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ روﺳﺘﺎ‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫‪t θΖã ΒÏ σ÷ ƒã ω‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊃∪ β‬ﭘﺲ آﻧﺎن را ﭼﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻲ آورﻧﺪ«؟‬ ‫‪ö λç ;m $ϑ‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬ ‫‪y ùs ‬‬

‫اﺻﻤﻌﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﻳﻚ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻛﻪ ﻗﺎري ﻗﺮآن ﺑﻮد‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ را‬

‫‪à Ü‬‬
‫)‪t θ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊂∪ β‬ﭘﺲ‬ ‫‪Ï Ζ?s Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫≅ ‪ä Ρ¯ &r $! Βt‬‬
‫‪Ÿ W÷ ΒiÏ ,‬‬ ‫‪y 9s …µç Ρ¯ )Î Ú‬‬
‫‪A s‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫¡ ‪F #$ ρu Ï $! Κu‬‬
‫> ‪¡ 9#$‬‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪bÉ ‘u θu ùs  :‬‬

‫ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻛﻪ آن )ﻳﻌﻨﻲ رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ و ﺑﻬﺸﺖ و دوزخ( ﺣﻖ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬درﺳﺖ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﺨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ )و ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻛﺎﻣﻼً‬
‫ﻣﺤﺴﻮس اﺳﺖ(«‪.‬‬
‫آن ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻦ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﭼﻪ ﻧﻴﺎزي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺳﻮﮔﻨﺪ‬
‫ﺑﺨﻮرد؟!‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﻣﻮﻻ و ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻦ ﺑﻪ اﺣﺴﺎن و ﻟﻄﻒ و رﺣﻤﺖ‬
‫اوﺳﺖ‪.‬‬
‫‪255‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺎ ﻣﻲ ﺧﻨﺪد«‪.‬‬

‫ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﭘﺮوردﮔﺎري ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻨﺪد‪ ،‬ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ ﺑﺮ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ ﮔﺸﺖ‪.‬‬

‫‪ä Ζu %s $Βt ‰‬‬

‫‪» 〈 #( θÜ‬و او‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎران را‬ ‫‪Ï è÷ /t ‬‬
‫] ‪. ΒÏ‬‬
‫‪y ‹ø ót 9ø #$ Α‬‬
‫‪ã ”iÍ ∴t ƒã “%‬‬
‫‪Ï !© #$ θu δ‬‬
‫‪è ρu ‬‬

‫ﭘﺲ از آن ﻛﻪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮو ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ«‪.‬‬

‫¡ ‪» 〈 ∩∈∉∪ t ΖÏ‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫‪Å s‬‬
‫‪ó ϑ‬‬
‫∅ ‪ß 9ø #$‬‬
‫‪š‬‬ ‫= ‪ΒiÏ‬‬
‫! ‪Ò ƒ*Í %s‬‬
‫‪« #$ M‬‬ ‫‪÷ ‘u β‬‬
‫‪| Ηu q‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬

‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻴﻮﮔﺮاﻓﻲ و ﺷﺮح ﺣﺎل ﺷﺨﺼﻴﺘﻬﺎي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻗﻀﺎﻳﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻠﻲ و ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪-1‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮب اﻧﺴﺎن‪ ،‬ارزش او ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ اﺳﺖ؛‬
‫ﻳﻌﻨﻲ داﻧﺶ اﻧﺴﺎن ﻳﺎ ادب ﻳﺎ ﻋﺒﺎدت و ﻳﺎ ﺳﺨﺎوت و اﺧﻼﻗﺶ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬ارزش او‬

‫` !‪çνu %‬‬ ‫‪# <¯ θu ?s ρu }§6t ã‬‬

‫’ ∪⊇∩ ‪y β&r‬‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﻴﺎﻓﻪ و ﺻﻮرت و ﻣﻘﺎم‪ ،‬ارزش او ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪t  :‬‬

‫‪4 ϑ‬‬
‫‘ ∪⊄∩ 〈 »روي در ﻫﻢ ﻛﺸﻴﺪ و ﭘﺸﺖ ﻛﺮد از اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﻧﺰد او آﻣﺪ«‪.‬‬ ‫{ ‪ô‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪F #$‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬و ﻏﻼم و ﺑﺮده ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬از ﻣﺸﺮك‬

‫‪ä 6t f‬‬ ‫‪ô &r θö 9s ρu 8‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪7 Î ³‬‬
‫‪ô Β– ΒiÏ Ö ö z‬‬ ‫‪í ΒÏ σ÷ Β– ‰‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪Ó 7ö èy 9s ρu ‬‬

‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﮔﺮﭼﻪ )زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻳﺎ ﺛﺮوت و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻣﺸﺮك( ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﺪازد«‪.‬‬
‫‪ -2‬ﻣﻨﺰﻟﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻧﺴﺎن ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﻼش‪ ،‬ﺟﺎﻧﻔﺪاﻳﻲ و ﻫﻤﺖ اوﺳﺖ و اﻓﺘﺨﺎر و‬
‫ﺷﻜﻮه‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ و ﺷﺎﻧﺴﻲ داده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺪﺳﺖ آوردن اﻓﺘﺨﺎرو ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬آﺳﺎن و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮﺷﻴﺪن آب ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫‪» 〈 …&ã !s #( ρ‰‬اﮔﺮ واﻗﻌﺎً ﻗﺼﺪ ﺧﺮوج ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد را‬

‫‪‘ ã‬‬ ‫‚ ‪y ρ*ã‬‬
‫‪t {l‬‬ ‫‪ã 9ø #$ #( ρŠß #‘u &r θö 9s ρu * ‬‬

‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آن آﻣﺎدﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪256‬‬

‫_ ‪» 〈 νÏ ŠÏ $γy‬و در راه ﺧﺪا آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺳﺰاوار اﺳﺖ‪ ،‬ﺟﻬﺎد‬

‫‪Å ,‬‬
‫‪¨ m‬‬ ‫‪« #$ ’ûÎ #( ρ‰‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫‪ß γ‬‬
‫_≈ ‪Î‬‬
‫‪y ρu ‬‬

‫ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫‪ -3‬اﻧﺴﺎن ﺧﻮدش‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻳﺎري ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﺳﺎزد و اوﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺒﺎ ﻳﺎ زﺷﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﺳﻴﺮة ﺧﻮد را ﻣﻲ ﻧﮕﺎرد‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö δ‬و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎده اﻧﺪ و آﺛﺎرﺷﺎن را‬

‫‪è *u ≈Or #u ρu #( θΒã ‰‬‬
‫= ‪£ %s $Βt‬‬
‫‪Ü Gç 6‬‬
‫‪ò Ρt ρu ‬‬

‫ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻴﻢ«‪.‬‬
‫‪ -5‬ﻋﻤﺮ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ و ﺧﻴﻠﻲ زود ﺳﭙﺮي ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ ﭘﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻋﻤﺮش‬
‫را ﺑﺎ ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎه و ﻏﻤﻬﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪é ρ÷ &r πº ‹§ ±‬‬

‫‪)» 〈 ∩⊆∉∪ $γy 9tu Ï‬ﮔﻮﻳﺎ در ﺟﻬﺎن( ﺟﺰ ﺷﺎﻣﮕﺎﻫﻲ ﻳﺎ‬ ‫‪Ï ã‬‬ ‫‪ )Î #( θû Wè 7t =ù ƒt Ο‬‬
‫‪t ω‬‬ ‫‪ó 9s ‬‬

‫ﭼﺎﺷﺘﮕﺎﻫﻲ از آن‪ ،‬درﻧﮓ ﻧﻜﺮده و ﺑﺴﺮ ﻧﺒﺮده اﻧﺪ«‪.‬‬

‫و ﻻ ﻋﻤﻞ ﻳﺮﺿﻲ ﺑﻪ اﷲ ﺻﺎﻟﺢ‬ ‫ﻛﻔﻲ ﺣﺰﻧﺎً أن اﻟﺤﻴـﺎة ﻣﺮﻳـﺮة‬
‫»ﻫﻤﻴﻦ ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻠﺦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺤﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را‬
‫ﺧﻮﺷﻨﻮد ﻛﻨﺪ‪) ،‬در ﭘﺮوﻧﺪه ﻣﺎ( وﺟﻮد ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‬

‫‪…µç Ζ¨ ?t ‹Í s‬‬
‫‪ó Ζã =n ùs ‬‬
‫‪Ö ΒÏ σ÷ Βã uθδ‬‬
‫‪è ρu ‬‬
‫‪4 \s Ρ&é ρ÷ &r *@ 2‬‬
‫‪Ÿ Œs ΒiÏ $s‬‬
‫‪[ =Ï ≈¹‬‬
‫≅ |‬ ‫‪Ï ã‬‬
‫‪Ÿ ϑ‬‬ ‫‪ -1‬ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ‪ô Βt  :‬‬
‫‪t ‬‬

‫‪» 〈 πZ 6t ŠhÍ Û‬ﻫﺮ ﻣﺮد و زﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اي اﻧﺠﺎم دﻫﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن دارد‪،‬‬
‫‪s οZ θ4 ‹u m‬‬
‫‪x‬‬

‫ﺑﻪ او زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰه اي ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد«‪.‬‬

‫‪257‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫&‬
‫‪〈‬‬ ‫‪ã ã‬‬
‫_ ‪ô &r οn *§ %è $Ψs GÏ ≈ƒ§ ‘hÍ Œè ρu $Ζu‬‬
‫‪Å ¨ρu —ø &r ‬‬
‫= ‪ô ΒÏ $Ψs 9s‬‬
‫‪ó δ‬‬
‫‪ -2‬ﻫﻤﺴﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و ﻧﻴﻜﻮ‪y $Ψs /− ‘u  :‬‬

‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا! زﻧﺎن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻤﺎن را ﻣﺎﻳﻪ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﺑﮕﺮدان«‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺰرگ‪ :‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺧﺎﻧﻪ ام را ﺑﺰرگ و ﻓﺮاخ‬
‫ﺑﮕﺮدان«‪.‬‬
‫‪ -4‬ﺷﻐﻞ درﺳﺖ و ﺧﻮب‪ :‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎك اﺳﺖ و ﺟﺰ ﭘﺎك‬
‫را ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮد«‪.‬‬

‫‪à Ζ2‬‬
‫‪» 〈 M‬و ﻣﺮا‬ ‫‪à‬‬ ‫_ ‪t ø &r %.¹ ‘u $7t Βã _É =n èy‬‬
‫‪$Βt ‬‬ ‫‪ -5‬اﺧﻼق ﺧﻮب و ﻣﻬﺮورزي ﺑﻪ ﻣﺮدم‪y ρu  :‬‬

‫ﻫﺮﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺧﺠﺴﺘﻪ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬

‫¡ ‪» 〈 #( ρã Iä )ø ƒt Νö 9s ρu #( θùè *Í‬اﺳﺮاف و‬

‫‪ó „ç Ν‬‬
‫‪ -6‬ﻣﻘﺮوض ﻧﺒﻮدن و اﺳﺮاف ﻧﻜﺮدن‪ö 9s  :‬‬

‫زﻳﺎده روي ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺗﻨﮓ ﭼﺸﻤﻲ ﻧﻤﻲ ورزﻧﺪ«‪.‬‬

‫¡ ‪Å‬‬
‫‪» 〈 Ý‬و دﺳﺖ ﺧﻮد‬ ‫≅ ‪ó 6t 9ø #$‬‬
‫‪¨ .ä $γ‬‬ ‫¡ ‪ô‬‬
‫‪y Ü‬‬ ‫‪Ý 6ö ?s ω‬‬
‫‪Ÿ ρu 7‬‬ ‫‪É Ζã ã‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫’ ‪ã‬‬
‫‪4 <n )Î '» !s θ=è óø Βt 8‬‬
‫‪x ‰‬‬ ‫‪ö èy gø B‬‬
‫≅ ‪y ƒt‬‬ ‫‪r ω‬‬
‫‪Ÿ ρu ‬‬

‫را ﺑﻪ ﮔﺮدﻧﺖ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﮕﺮدان و آن را ﻛﺎﻣﻼً ﮔﺸﻮده ﻣﺪار«‪.‬‬

‫ﻟﻮازم ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‬

‫ﻟﻮازم ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﻗﻠﺐ ﺷﻜﺮﮔﺰار‪ ،‬زﺑﺎن ذﻛﺮﻛﻨﻨﺪه و ﺗﻦ ﺷﻜﻴﺒﺎ‪.‬‬

‫ﻓﻴـﻬـﺎ ﻧﻌﻴـﻢ و أﺟــﺮ‬ ‫ﺷﻜـﺮ و ذﻛـﺮ و ﺻﺒـﺮ‬
‫»در ﺷﻜﺮ‪ ،‬ذﻛﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ و ﭘﺎداش ﻓﺮاواﻧﻲ وﺟﻮد دارد«‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﻋﻠﻢ ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺖ ﺣﻜﻤﺎ و اﺷﻌﺎر ﺷﺎﻋﺮان را درﺑﺎره ﺳﻌﺎدت و‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺟﻤﻊ آوري ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺳﻌﺎدت را ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪258‬‬

‫ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ ﻗﺼﺪ و اراده ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺰه آن را ﺑﭽﺸﻲ و آن را ﺑﺪﺳﺖ آوري‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي‬
‫آن ﺑﭙﺮدازي و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬دور ﺑﻴﻨﺪازي‪» .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﻣﻦ ﻗﺪم ﺑﺰﻧﺪ و آرام ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻦ دوان دوان ﺑﻪ ﺳﻮي او ﻣﻲ آﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻟﻮازم ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺮار و رازﻫﺎي ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﻴﺪه‬
‫ﻧﮕﺎه دارد و ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ را ﺳﻨﺠﻴﺪه اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬ده دﻳﻨﺎر دادﻧﺪ ﺗﺎ رازي را ﻛﻪ از آن ﺑﺎﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﻮﺷﻴﺪه‬
‫ﻧﮕﺎه دارد؛ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻦ از ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ راز ﺑﻪ ﺗﻨﮓ آﻣﺪ و ﻧﺰد ﺻﺎﺣﺐ دﻳﻨﺎرﻫﺎ‬
‫رﻓﺖ‪ ،‬ﭘﻮﻟﻬﺎ را ﺑﻪ او ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬راز را ﺑﺮ ﻣﻼ ﺧﻮاﻫﻢ ﺳﺎﺧﺖ؛ ﭼﻮن رازداري‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫‪y ?Ï θu z‬‬
‫‪» 〈 7‬ﺧﻮاﺑﺖ را‬ ‫’ ‪÷ )Î‬‬
‫‪# ?n ã‬‬ ‫‪x $ƒt ö ‘â È‬‬
‫‪t 8‬‬ ‫‪ó Á‬‬
‫) ‪Ý‬‬
‫‪ø ?s ω‬‬
‫ﭘﺎﻳﺪاري و ﺻﺒﺮ و ﺟﺪﻳﺖ ﻧﻴﺎز دارد‪Ÿ  :‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮادراﻧﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻧﻜﻦ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻘﺎط ﺿﻌﻒ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﺮارش ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺑﺮﻣﻼ ﺷﻮﻧﺪ و اﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺮﺿﻲ دﻳﺮﻳﻨﻪ و رﻳﺸﻪ دار در ﺑﺸﺮﻳﺖ اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺷﻴﻔﺘﻪ و دﻟﺒﺎﺧﺘﻪ ﺑﺮﻣﻼ ﺳﺎﺧﺘﻦ‬
‫اﺳﺮار و ﻧﻘﻞ اﺧﺒﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ارﺗﺒﺎط اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﺑﺎ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬اﺳﺮار ﺧﻮد را ﺑﺮﻣﻼ و ﭘﺨﺶ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﻴﻤﺎن و ﻏﻤﮕﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺣﻆ‪ ،‬در ﻣﻮرد رازداري‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﮔﻴﺮاﻳﻲ در رﺳﺎﻟﻪ ﻫﺎي ادﺑﻲ ﺧﻮد دارد ﻛﻪ‬
‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ آن ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫‪´ m‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ #‰‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪x &r Ν‬‬ ‫‪à /Î β‬‬
‫‪¨ *u èÏ ±‬‬
‫‪ô „ç ω‬‬ ‫‪ô Ü‬‬
‫‪Ÿ ρu #‬‬ ‫در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ‪© =n Gt Šu 9ø ρu  :‬‬

‫ﺑﺮود و ﻛﺴﻲ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﺸﻮد«‪.‬‬

‫اﺣﺘﻴﺎط و ﺧﻮﻳﺸﺘﻨﺪاري‪ ،‬ﻳﻚ اﺻﻞ و ﻗﺎﻋﺪه ﻛﻠﻲ در رازداري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ راز‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ زدن ﮔﺮدن‪.‬‬
‫‪259‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﻗﺒﻞ از ﻣﻮﻋﺪ ﻣﻘﺮر ﻧﺨﻮاﻫﻲ ﻣﺮد‬

‫‪» 〈 ∩∉⊇∪ tβθΒã ‰‬وﻗﺘﻲ‬

‫) ‪Ï‬‬
‫¡ ‪ø Gt‬‬
‫‪ó „o ω‬‬
‫‪Ÿ ρu ( πZ ã‬‬
‫™‪t $‬‬
‫‪y χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‚ ‪ρ*ã‬‬
‫¡ ‪Ï ↔ø Ft‬‬
‫‪ó ƒt ω‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿ Ο‬‬ ‫_ ‪ß =è‬‬ ‫‪y #Œs *Î ùs ‬‬
‫` !‪y &r u %‬‬

‫اﺟﻠﺸﺎن ﻓﺮا رﺳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫اﻳﻦ آﻳﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ دﻟﺠﻮﻳﻲ ﺑﺰدﻻﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﻲ ﻣﻴﺮﻧﺪ؛ آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺪاﻧﻨﺪ ﻛﻪ زﻣﺎن ﻣﺮگ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ و ﻗﻄﻌﻲ اﺳﺖ و ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻴﭽﻜﺲ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮگ اﻧﺴﺎن را زودﺗﺮ از زﻣﺎن آن ﺑﻴﺎورد و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﺮگ را از‬

‫‪äο*u 3‬‬
‫™ ‪õ‬‬ ‫` !‪ô u %‬‬
‫‪y N‬‬ ‫زﻣﺎن آن ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﺑﻴﻨﺪازد‪ .‬اﻳﻦ‪،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن آراﻣﺶ و ﺛﺒﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ‪y ρu  .‬‬

‫‪» 〈 ,dÈ tu :ù $$ /Î N‬و ﺳﻜﺮات ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻖ آﻣﺪ«‪.‬‬

‫‪Ï θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$‬‬

‫‪…µç 9s β‬‬
‫‪t %2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫ﺑﺪان ﻛﻪ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﺷﻘﺎوت و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ اﺳﺖ‪y ùs  .‬‬
‫‪$ϑ‬‬

‫‪z ƒÎ Ç‬‬

‫‪» 〈 ∩∇⊇∪ ‬او‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ‬ ‫‪Å Gt Ψϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫! ‪%.x $Βt ρu‬‬ ‫‪È ρŠß ΒÏ …µç Ρt ρã Ç‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫‪Ý Ζƒt π7 ⁄t ùÏ ΒÏ‬‬

‫ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺪا ﻳﺎري ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و از ﻳﺎري ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﻧﺒﻮد«‪.‬‬

‫ﻛﺘﺎبِ )ﺳﻴﺮ أﻋﻼم اﻟﻨﺒﻼء( اﺛﺮ ﺑﻴﺴﺖ و ﺳﻪ ﺟﻠﺪي ذﻫﺒﻲ اﺳﺖ؛ او‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫ﺷﺮح ﺣﺎل اﻓﺮاد ﻣﺸﻬﻮر از ﻗﺒﻴﻞ ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬ﺧﻠﻔﺎ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬اﻣﻴﺮان‪ ،‬وزﻳﺮان و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان و‬
‫ﺷﺎﻋﺮان را ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﻪ دو ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻣﻬﻢ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫اول اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺧﻮدش را ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺛﺮوت ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﻘﺎم‬
‫ﻳﺎ ﺷﻐﻞ واﺑﺴﺘﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ و دﺳﺖ ﺑﻪ داﻣﺎن آن ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰ ﻣﻲ ﺳﭙﺎرد و‬

‫¡ ‪È≅‹6Î‬‬
‫‪¡ 9#$ ‬‬
‫‪Ç ã‬‬ ‫‪ö κå Ξt ρ‰‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪‘ Á‬‬
‫‪Ý ‹u 9s Ν‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﻘﺎوت و ﻋﺬاب و ﻧﺎﺑﻮدﻳﺶ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ö κå Ξ® )Î ρu  .‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪260‬‬

‫‪ß Gt γ‬‬
‫‪t ρ‰‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∠∪ β‬و آﻧﺎن‪ ،‬اﻳﺸﺎن را از راه ﺧﺪا ﺑﺎز ﻣﻲ دارﻧﺪ و ﮔﻤﺎن‬ ‫‪ô Β– Νκå Ξ® &r β‬‬
‫¡ ‪t θ7ç‬‬
‫† ‪| tø‬‬
‫‪s ρu‬‬

‫ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﺎن‪ ،‬رﻫﻴﺎﻓﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻓﺮﻋﻮن و ﻣﻘﺎم؛ ﻗﺎرون و ﺛﺮوت؛ اﺑﻮﺟﻬﻞ و ﺟﺎه ﻃﻠﺒﻲ؛ اﻣﻴﻪ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ و ﺗﺠﺎرت؛‬
‫اﺑﻮﻟﻬﺐ و ﻣﻨﺼﺐ؛ اﺑﻮ ﻣﺴﻠﻢ و ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ؛ ﻣﺘﻨﺒﻲ و ﺷﻬﺮت؛ ﺣﺠﺎج و ﺑﺮﺗﺮي ﺟﻮﻳﻲ در‬
‫زﻣﻴﻦ؛ اﺑﻦ ﻓﺮات و وزارت؛ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬از‬
‫راه ﺧﺪا ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم اﻳﻨﻜﻪ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي او ﻛﺎر ﻛﻨﺪ و ﺧﻮدش را ﺑﻪ او‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ او ﻋﺰت ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎم او ر ا ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد و ﺑﺪون ﻧﺴﺐ و‬
‫ﻣﻘﺎم و ﻓﺮزﻧﺪ و ﺛﺮوت و ﻗﺒﻴﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺷﺮاﻓﺖ و ﻋﺰت ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ :‬ﺑﻼل و اذان؛ ﺳﻠﻤﺎن و‬

‫‪(#ρ*ã -‬‬
‫‪x 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪Ï !© #$ sπϑ‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪y =Ï 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫_ ‪Ÿ èy‬‬
‫≅‬ ‫آﺧﺮت؛ ﺻﻬﻴﺐ و ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﻲ؛ ﻋﻄﺎء و ﻋﻠﻢ‪y ρu  .‬‬

‫‪í Š3‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆⊃∪ Ο‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ ﻛﺎﻓﺮان‬ ‫‪Å m‬‬
‫‪x “î ƒ•Í ã‬‬ ‫‘ ‪ª #$ ρu 3 $‹u =ù èã 9ø #$‬‬
‫! ‪t‬‬ ‫! ‪Ï‬‬
‫‪} δ‬‬ ‫‪« #$ πè ϑ‬‬
‫‪y =Ï 2‬‬
‫’ ‪Ÿ ρu 3‬‬ ‫¡ ‪ø‬‬
‫‪4 ?n -‬‬ ‫‪x 9#$‬‬

‫را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺳﺨﻦ )و ﺷﺮﻳﻌﺖ( ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ و واﻻ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ‬
‫ﺑﺎﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻫﻤﻮاره ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ :‬ﻳﺎ ذا اﻟﺠﻼل واﻻﻛﺮام!‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﻤﻮاره و ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ذﻛﺮ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪) :‬ﻳﺎ ذا اﻟﺠﻼل واﻻﻛﺮام(« و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‪) :‬ﻳﺎ ﺣﻲ ﻳﺎ ﻗﻴﻮم(‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪:‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺳﻢ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪه‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ را ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﺑﺎ‬
‫آن‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎدﺧﻮاﻫﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﺧﺪا ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد اﺟﺎﺑﺖ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻤﻮاره اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ را ﺑﮕﻮﻳﺪ ﺗﺎ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و رﺳﺘﮕﺎري و ﺣﻞ ﻣﺸﻜﻼت را‬
‫‪261‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 Νö 6‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن را ﺑﻪ‬

‫> ‪à 9s‬‬
‫‪z $f‬‬ ‫‪ó $$ ùs Ν‬‬
‫™ ‪y Ft‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪ä /− ‘u β‬‬
‫¡ ‪t θWè ‹óÉ Gt‬‬
‫ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ó @n Œø )Î  .‬‬

‫ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮد«‪.‬‬

‫در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺳﻪ ﻋﻴﺪ‪ ،‬وﺟﻮد دارد؛ ﻳﻜﻲ روزي ﻛﻪ در آن ﻧﻤﺎزﻫﺎ را ﺑﺎ‬

‫™‪ÉΑθ‬‬
‫! ‪ß *§ =9Ï ρu‬‬
‫‪¬ #( θ7ç Šf‬‬
‫™ ‪Å Gt‬‬
‫ﺟﻤﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ و در آن روز ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ó #$  .‬‬

‫‪» 〈 Νö .ä $ã‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﺷﻤﺎ را ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫‪t Šy #Œs )Î‬‬

‫و دﻳﮕﺮي‪ ،‬روزي ﻛﻪ در آن از ﮔﻨﺎﻫﺶ ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬از ﮔﻨﺎه دﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﺸﺪ و‬

‫‪» 〈 #( θû /ç θFç ‹u 9Ï Ο‬ﺳﭙﺲ ﺗﻮﺑﻪ آﻧﻬﺎ را‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬
‫> ‪t‬‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺮﻣﻲ ﮔﺮدد‪¢ Oè  .‬‬
‫‪z $?s Ο‬‬

‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺎزﮔﺮدﻧﺪ و ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪.‬‬

‫و ﻧﻴﺰ روزي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ اي ﻧﻴﻚ و ﻋﻤﻠﻲ ﻧﻴﻜﻮ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﻣﻼﻗﺎت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﻣﻼﻗﺎت ﺧﺪا را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻼﻗﺎت او را دوﺳﺖ دارد«‪.‬‬
‫و دار ﻫﻲ اﻟﺪﻧﻴـﺎ و ﻳﻮم ﻫﻮ اﻟﺪﻫـﺮ‬ ‫و ﺑﺸﺮت آﻣﺎﻟﻲ ﺑﺸﺨﺺ ﻫﻮ اﻟﻮري‬
‫»آرزوﻫﺎﻳﻢ را ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﮋده دادم ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫دﻧﻴﺎﺳﺖ و ﺑﻪ روزي ﻛﻪ ﺗﻤﺎم اﻳﺎم و روزﮔﺎران اﺳﺖ«‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻴﻨﺎﻣﻪ و ﺳﻴﺮة اﺻﺤﺎب
را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮدم‪ .‬در زﻧﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ ﭘﻨﺞ ﭼﻴﺰ ﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ‬
‫آﻧﺎن را از دﻳﮕﺮان ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪:‬‬

‫‪x8ã £‬‬
‫اول‪ :‬ﺑﻲ ﺗﻜﻠﻔﻲ و آﺳﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻛﺎرﻫﺎ و دوري از ﺗﻜﻠﻒ و ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي‪cÅ Šu Ρç ρu  .‬‬

‫‪ô ‹ã =ù 9Ï‬‬
‫‪3 u £‬‬
‫“ ∪∇∩ 〈 »و ﺗﻮ را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎر آﺳﺎن ﺗﻮﻓﻴﻖ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪262‬‬

‫دوم‪ :‬داﻧﺶ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺮاوان و ﺧﺠﺴﺘﻪ و ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮد و اﺿﺎﻓﻪ و ﺣﺎﺷﻴﻪ ﻧﺪاﺷﺖ و‬

‫‪» 〈 #( σà ≈¯ ϑ‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن داﻧﺎي‬

‫‪y =n èã 9ø #$ νÏ ŠÏ $6t ã‬‬
‫‪Ï ‬‬
‫! ‪ô ΒÏ‬‬ ‫† ‪y ƒø‬‬
‫´‪© #$ ‬‬ ‫داراي ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻧﺒﻮد‪y Ρ¯ )Î  .‬‬
‫‪s $ϑ‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﺧﺪا ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺳﻮم‪ :‬اﻋﻤﺎل ﻗﻠﺒﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻋﻤﺎل ﺟﺴﻤﻲ آﻧﺎن ﺑﻮد‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از‬
‫اﺧﻼص‪ ،‬اﻧﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ و اﻣﻴﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺗﺮس از او ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﺮ ﺧﻼف‬
‫ﺗﺼﻮر ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎز و روزه ﻧﻔﻠﻲ ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎدي ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ از ﺗﺎﺑﻌﻴﻦ در اﻧﺠﺎم ﻧﻮاﻓﻞ‬

‫از آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻮﺷﻴﺪﻧﺪ‪» 〈 Νö κÎ 5Í θ=è %è ’ûÎ $Βt Νz =Ï èy ùs  :‬ﭘﺲ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪،‬‬
‫داﻧﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ و ﻛﺎﻻي دﻧﻴﻮي آﻧﻬﺎ اﻧﺪك ﺑﻮد و از زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ و آراﺳﺘﮕﻴﻬﺎي دﻧﻴﺎ‪،‬‬

‫‪½ ψ‬‬
‫‪nο*u z‬‬ ‫روﻳﮕﺮدان ﺑﻮدﻧﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ آراﻣﺶ وﺳﻌﺎدت ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﻮد‪ô Βt ρu  :‬‬
‫‪F #$ Šy #‘u &r ‬‬

‫™ ÷‪» 〈 $γy Šu è‬و ﻫﺮ ﻛﺲ آﺧﺮت را ﺑﺨﻮاﻫﺪ و ﺑﺮاي آن ﺗﻼش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫‪y $λo ;m ‬‬
‫™ ‪4 ët‬‬
‫‪y ρu‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭘﻨﺠﻢ‪ :‬ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ اﻋﻤﺎل ﺻﺎﻟﺢ آﻧﺎن ﻏﺎﻟﺐ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ و ﻋﻼﻣﺖ‬
‫آﻧﻬﺎ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ و ﻏﻤﻬﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺟﻬﺎد‪،‬‬
‫ذﻛﺮ و ﻋﻤﻞ و ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﻲ و ﺣﺮﻛﺖ و ﺧﻴﺰش اﺳﺖ و ﻣﺠﺎﻫﺪ راه ﺧﺪا از ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮ و آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮﺗﺮ و ﭘﺎﻛﻴﺰه ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫¡ ‪» 〈 ∩∉∪ t ΖÏ‬و‬
‫‪Å s‬‬
‫‪ó ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ì‬‬
‫‪y ϑ‬‬
‫! ‪y 9s‬‬ ‫™ ‪¨ )Î ρu 4 $Ζu =n 7ç‬‬
‫‪© #$ β‬‬ ‫‪ß Ν‬‬
‫‪ö κå ]¨ ƒt ‰‬‬
‫‪Ï κ÷ ]s 9s $Ζu ŠùÏ #( ρ‰‬‬
‫‪ß γ‬‬
‫_≈ ‪y‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ρu ‬‬
‫‪z ƒ%‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در راه ﻣﺎ ﺟﻬﺎد ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﻪ راﻫﻬﺎي ﺧﻮد ﻫﺪاﻳﺖ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪263‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در ﻗﺮآن ﺣﻘﺎﻳﻖ و ﺳﻨﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲ رود و ﻣﺘﺤﻮل ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ‪،‬‬
‫آن دﺳﺘﻪ از اﻳﻦ ﺳﻨﺘﻬﺎ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت اﻧﺴﺎن و آﺳﺎﻳﺶ ﺧﺎﻃﺮ او ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺎن‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪:‬‬

‫‪©!#$ #( ρã Ç‬‬

‫ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﺎري ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻳﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪Ý Ζ?s β)Î  :‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∪ /ö 3‬اﮔﺮ ﺧﺪا را ﻳﺎري ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻳﺎري‬

‫‪ä Βt #‰‬‬
‫‪y %ø &r M‬‬
‫‪ô 6mÎ [s ƒã ρu Ν‬‬
‫‪ö .ä ö Ç‬‬
‫‪Ý Ζƒt‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﮔﺎﻣﻬﺎﻳﺘﺎن را اﺳﺘﻮار ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪ó=f‬‬
‫™ ‪Å Gt‬‬
‫’ ‪ó &r‬‬
‫‪þ ΤÏ θã‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ اش را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ã Šô #$  :‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ ﺗﺎ ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬

‫‪ä 9s‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺎزﮔﺮدد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ اش را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪:‬‬

‫‪» 〈 νÏ ŠÏ $7t ã‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ذاﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‬

‫‪Ï ‬‬
‫‪ô ã‬‬
‫≅ ‪t πs /t θö G− 9#$‬‬
‫) ‪ã 7t‬‬
‫‪ø ƒt “%‬‬
‫‪Ï !© #$ θu δ‬‬
‫‪è ρu ‬‬

‫را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد«‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺒﺤﺎن‪ ،‬او را‬

‫‪» 〈 …ÿ &ã !s *u -x ót ùs ’<Í *ö -Ï î‬ﻣﺮا ﺑﻴﺎﻣﺮز؛ ﭘﺲ او را ﺑﺨﺸﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﻣﻲ آﻣﺮزد‪ø $$ ùs  :‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺰاي ﺳﻪ ﻋﻤﻞ را در ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﻣﻲ دﻫﺪ‪:‬‬

‫¡ ‪ä‬‬
‫‪» 〈 Ν3‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺷﻤﺎ ﺑﺮ‬ ‫‪Å -‬‬
‫’ ‪à Ρ&r‬‬
‫‪# ?n ã‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪ä Šã óø /t $ϑ‬‬
‫‪ -1‬ﺗﺠﺎوز و ﺳﺘﻤﮕﺮي؛ ‪y Ρ¯ )Î ‬‬

‫ﺧﻮدﺗﺎن ﺳﺘﻢ و ﺗﺠﺎوز ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫¡ ‪» 〈 µÏ‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﭘﻴﻤﺎن‬

‫‪Å -‬‬
‫’ ‪ø Ρt‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪ß 3‬‬
‫] ‪t‬‬ ‫‪ä Ζƒt $ϑ‬‬
‫] ‪y Ρ¯ *Î ùs‬‬ ‫‪s Ρ¯ ϑ‬‬
‫‪y 3‬‬ ‫‪ -2‬ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻜﻨﻲ؛ ‪y ùs ‬‬

‫ﺷﻜﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ زﻳﺎن ﺧﻮدش ﭘﻴﻤﺎن ﺷﻜﻨﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪264‬‬

‫‪öΝγ‬‬
‫ ‪ß ?è θ‹ã /ç‬‬
‫‪ -3‬ﺳﺘﻤﮕﺮ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮار ﻛﻨﺪ؛ ‪š =ù FÏ ùs ‬‬

‫‪» 〈 #( θû ϑ‬ﭘﺲ آن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي اﻳﺸﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺳﺘﻤﻲ ﻛﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪،‬‬
‫‪ß =n ß‬‬ ‫{‪y /Î πO ƒt ρÍ %‬‬
‫‪s $ϑ‬‬ ‫‪s‬‬

‫ﻓﺮو ﺗﭙﻴﺪه و ﺧﺎﻟﻲ از ﺳﻜﻨﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺧﻴﻠﻲ زود ﻫﻮﻳﺪا ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬

‫‪〈 οÏ *u z‬‬
‫‪½ ψ‬‬ ‫‪É #θu Or ‬‬
‫> ‪F #$‬‬ ‫‪ó m‬‬
‫¡ ‪z‬‬ ‫‪ã ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫> ‪‘ 9#$‬‬
‫! ‪z #θu Or‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫ﺑﺨﺸﺎﻳﺸﮕﺮ و ﻗﺪرﺷﻨﺎس اﺳﺖ‪ß 9?s $↔t ùs  :‬‬

‫»ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش دﻧﻴﺎ و ﭘﺎداش ﺧﻮب آﺧﺮت را ﺑﻪ آﻧﺎن داد«‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺒﺮداري ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻧﻴﺰ او را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد‪.‬‬

‫‪ã 3‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬
‫!〈‬ ‫‪ä 7ö 6Î s‬‬
‫‪ó ƒã ‘ΡÏ θèã 7Î ?¨ $$ ùs ‬‬

‫ﻫﺮ ﮔﺎه ﺑﻨﺪه‪ ،‬از ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬آﮔﺎه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ و ﺷﺎدﻣﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭼﻮن او ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎري ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ روزي ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻳﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪ôΒÏ ω‬‬
‫‪ )Î ã Ç‬‬
‫‪» 〈 −‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬روزي دﻫﻨﺪه اﺳﺖ«‪ó Ζ¨ 9#$ $Βt ρu  ..‬‬
‫‪ä #—¨ *§ 9#$ θu δ‬‬
‫! ‪è‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬
‫‪© #$ β‬‬

‫‪Ï Ψã‬‬
‫‪« #$ ‰‬‬
‫! 〈 »و ﻳﺎري و ﻛﻤﻚ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪Ï‬‬

‫‪y 9jÏ ‘Ö $-‬‬

‫‪z $?s ϑ‬‬
‫> 〈 »و ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را ﻣﻲ آﻣﺮزد‪¤ ót 9s ’ΤoÏ )Î ρu  :‬‬

‫را ﻛﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ آﻣﺮزم«‪.‬‬

‫‪» 〈 Λã m‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬

‫> ‪Ï *§ 9#$‬‬
‫‪Ü #θ§ G− 9#$ θu δ‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪è …µç Ρ¯ )Î  :‬‬

‫ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫) ‪ß‬‬
‫‪t θϑ‬‬
‫‪〈 β‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎم دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد را از دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪É Ft ΖΒã $Ρ¯ )Î  :‬‬

‫»ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﺎ اﻧﺘﻘﺎم ﮔﻴﺮﻧﺪه ﻫﺴﺘﻴﻢ«‪.‬‬

‫‪265‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪$Šw ϑ‬‬
‫™ ‪Ï‬‬
‫‪y …µç 9s Ο‬‬
‫≅ ‪Þ =n è÷ ?s‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! او‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﺰرﮔﻮار و ﺑﺎﺷﻜﻮه اﺳﺖ‪y  .‬‬

‫∪∈∉∩ 〈 »آﻳﺎ ﺑﺮاي او ﻫﻤﻨﺎم و ﻫﻤﺘﺎﻳﻲ ﺳﺮاغ داري«؟!‬

‫ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ ﺳﻌﺪي ﻛﺘﺎﺑﭽﻪ ﺑﺎارزﺷﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم )اﻟﻮﺳﺎﺋﻞ اﻟﻤﻔﻴﺪة ﻓﻲ اﻟﺤﻴﺎة‬
‫اﻟﺴﻌﻴﺪة( دارد ﻛﻪ در آن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ارزاﻧﻲ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺑﻨﮕﺮد ﺗﺎ درﻳﺎﺑﺪﻛﻪ او ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻮرداري از اﻳﻦ‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺑﻴﺸﻤﺎري ﺑﺮﺗﺮي دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﻄﻒ و ﻓﻀﻞ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد ﭘﻲ ﻣﻲ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻨﺪه ﺑﺎ وﺟﻮد ﺗﻤﺎم ﻛﻮﺗﺎﻫﻴﻬﺎﻳﺶ در اﻣﻮر دﻳﻨﻲ دﻗﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ از‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم در ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺑﺮ اداي ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ و ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن و ذﻛﺮ و اﻣﺜﺎل آن‬

‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ارزش آن را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪ó &r ρu  .‬‬
‫™ ‪x(7t‬‬

‫‪» 〈 πZ Ζu Û‬و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮي و ﺑﺎﻃﻨﻲ ﺑﺮ‬

‫‪Ï $/t ρu οZ *u γ‬‬
‫‪Î ≈ß‬‬
‫‪s …µç ϑ‬‬
‫‪y èy ΡÏ Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫‪t‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻓﺮو رﻳﺨﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ذﻫﺒﻲ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻣﺤﺪث ﺑﺰرگ اﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺒﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ‬
‫از ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻊ »داراﻟﺴﻼم« ﺑﻴﺮون ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬وراﻧﺪاز ﻛﺮد و ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﻧﻴﺎﻓﺖ ﻛﻪ آرزو‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪ß ≈Ζu =ù Ò‬‬
‫ﻛﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎي او ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬ﻫﻢ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﺜﺒﺖ و ﻫﻢ ﺟﻨﺒﻪ ﻣﻨﻔﻲ دارد‪ ùs ρu  :‬‬

‫‪W ŠÒ‬‬
‫‪» 〈 ξ‬و آﻧﺎن را ﺑﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﺪه اﻳﻢ‪،‬‬ ‫‪Å -‬‬
‫) ‪ø ?s $Ψs‬‬
‫‪ø =n z‬‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪£ ΒiÏ 9 VÏ 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪4 ?n ã‬‬
‫’‬ ‫‪t‬‬

‫ﺑﺮﺗﺮي دادﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﻣﻨﻬﻢ ﻓﺎﺗﺮك ﺗﻔﺎﺻﻴﻞ اﻟﺠﻤﻞ‬ ‫ﻛﻞ ﻫـﺬا اﻟﺨـﻠﻖ ﻏـﺮ و أﻧﺎ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪266‬‬

‫»ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺧﺎم و ﺗﺎزه ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻦ ﻫﻢ‪ ،‬ﺟﺰو آﻧﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻢ؛ ﭘﺲ‬
‫ﺗﻔﺎﺻﻴﻞ ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﮕﺬار‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫اﺳﻤﺎء ﺑﻨﺖ ﻋﻤﻴﺲ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﺑﻴﺎﻣﻮزم ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺳﺨﺘﻲ وﺑﻼ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﻮﻳﻲ؟‪) :‬اﷲ رﺑﻲ ﻻأﺷﺮك ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﺌﺎً( ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬اﷲ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ و ﭼﻴﺰي را ﺑﺎ او ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻤﻲ ﺳﺎزم«‪.‬‬
‫و در رواﻳﺘﻲ دﻳﮕﺮ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻳﺎ ﺑﻴﻤﺎري ﻳﺎ ﺳﺨﺘﻲ ﺑﺮﺳﺪ و‬
‫او ﺑﮕﻮﻳﺪ‪) :‬اﷲ رﺑﻲ ﻻ ﺷﺮﻳﻚ ﻟﻪ(‪ ،‬آن ﻏﻢ و اﻧﺪوه و ﺑﻼ از او دور ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎه و ﺗﺎرﻳﻜﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺑﺮ ﻗﻠﺐ ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﻫﺮ ﮔﺎه اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺮود و ﻛﺎرش را ﺑﻪ او ﺑﺴﭙﺎرد و ﺧﻮدش را ﺑﻪ‬
‫آﺳﺘﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻴﻨﺪازد‪ ،‬ﺑﻲ آﻧﻜﻪ ﻣﺨﻠﻮﻗﻲ را ﺷﺮﻳﻚ او ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ او را‬
‫ﺣﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺎ دﻟﻲ ﻏﺎﻓﻞ روي ﺑﻪ آﺳﺘﺎﻧﺶ ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ‬
‫ﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻤﺎ ﻓﻘﺪﻧﺎه ﻣﻦ ﻣﺎل و ﻣﻦ ﻧﺸـﺐ‬ ‫و ﻣﺎ ﻧﺒـﺎﻟﻲ إذا أرواﺣﻨﺎ ﺳﻠـﻤﺖ‬
‫»وﻗﺘﻲ ارواح ﻣﺎ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺎل و ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﻪ از دﺳﺖ داده اﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻛﻲ‬
‫ﻧﺪارﻳﻢ«‪.‬‬
‫إذا اﻟﻨﻔﻮس وﻗﺎﻫﺎ اﷲ ﻣﻦ ﻋﻄﺐ‬ ‫ﻓﺎﻟﻤﺎل ﻣﻜﺘﺴﺐ و اﻟﻌـﺰ ﻣﺮﺗﺠﻊ‬
‫»ﻣﺎل‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ آوردﻧﻲ و ﻋﺰت‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﻧﺎﺑﻮدي ﻧﺠﺎت‬
‫دﻫﺪ«‪.‬‬
‫‪267‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺗﺮس از ﺣﺴﻮد‪...‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺣﺴﻮد ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻮر ذﻳﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪:‬‬

‫™‪>‰‬‬
‫‪Å %n‬‬
‫© ‪t *hÍ‬‬
‫‪ -1‬ﺧﻮاﻧﺪن ﺳﻮره ﻫﺎي )اﻟﻔﻠﻖ( و )اﻟﻨﺎس( ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ذﻛﺮ و دﻋﺎ؛ ‪x ΒÏ ρu ‬‬

‫¡ ‪y‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∪ ‰‬و از ﺷﺮ ﺣﺴﻮد )ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم(‪ ،‬ﺑﺪاﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺣﺴﺪ ﻣﻲ ورزد«‪.‬‬ ‫‪x #Œs )Î‬‬
‫‪| m‬‬

‫‪7‰n‬‬
‫> ‪Ï ¨ρu‬‬
‫‪5 $/t ‬‬
‫‪. ΒÏ #( θ=è z‬‬
‫‪ä ‰‬‬
‫‪ô ?s ω‬‬
‫‪ -2‬ﻛﺎر ﺧﻮد را از ﺣﺴﻮد ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﮕﻪ دار؛ ‪Ÿ ‬‬

‫> –‪» 〈 π7 %s *hÍ -x Gt Β‬از ﻳﻚ در وارد ﻧﺸﻮﻳﺪ و از درﻫﺎي ﻣﺘﻔﺮق وارد‬

‫‪5 ¨θu /ö &r ‬‬
‫‪ô ΒÏ #( θ=è z‬‬
‫‪ä Šô #$ ρu‬‬

‫ﺷﻮﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪È θ9ä ”Í Iy ã‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊇∪ β‬و اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ‬ ‫‪ô $$ ùs ’<Í #( θΖã ΒÏ σ÷ ?è Ο‬‬
‫‪ -3‬از ﺣﺴﻮد دوري ﻛﻦ؛ ‪ó 9© β)Î ρu ‬‬

‫اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻲ آورﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﻦ ﻛﻨﺎره ﮔﻴﺮي ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫¡ ‪ß‬‬
‫‪» 〈 ‬ﺑﺎ‬ ‫‘ ‪ô &r‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪Ï LÉ 9© $$ /Î ì‬‬
‫‪} δ‬‬ ‫‪ -4‬ﻧﻴﻜﻲ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺣﺴﻮد ﺑﻪ ﻗﺼﺪ دﻓﻊ آزارش؛ ‪ô ùs Šô #$ ‬‬

‫ﻫﻤﺎن ﺷﻴﻮه ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬آن را دور ﻛﻦ«‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﺧﻼق ﻧﻴﻚ رﻓﺘﺎر ﻛﻦ‬

‫اﺧﻼق ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺮﻛﺖ و ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ و اﺧﻼق ﺑﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻮن ﺑﺨﺘﻲ و ﺷﻮﻣﻲ اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺧﻼق ﺧﻮﺑﺶ ﺑﻪ ﻣﻘﺎم روزه دار ﺷﺐ زﻧﺪه دار‬
‫ﻣﻲ رﺳﺪ«‪» .‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﮕﻮﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد‬
‫و آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻢ داﺷﺖ؟! آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﺧﻼق ﺑﻬﺘﺮي‬
‫دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪268‬‬

‫‪5 Šà‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∪ Ο‬و ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺗﻮ‪ ،‬داراي اﺧﻼق ﺳﺘﺮﮔﻲ ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬ ‫‪Ï ã‬‬ ‫‪@ =è z‬‬
‫‪t ,‬‬ ‫’ ‪ä‬‬ ‫‪y Ρ¯ )Î ρu ‬‬
‫‪4 ?n èy 9s 7‬‬

‫‪ôΒÏ #( θÒ‬‬
‫‪‘ -‬‬
‫‪x Ρω‬‬ ‫) ‪É =ù‬‬
‫= ]‬ ‫‪s 9ø #$ á‬‬
‫‪x ‹=Ï î‬‬ ‫‪ˆ ùs M‬‬
‫‪x $à‬‬ ‫‪| Ψ.ä θö 9s ρu ( Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß 9s M‬‬
‫! ‪| Ζ9Ï‬‬ ‫‪z ΒiÏ π7 ϑ‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫‪ô ‘u $ϑ‬‬
‫‪y m‬‬ ‫‪y 6Î ùs ‬‬

‫‪y 9Ï θö m‬‬
‫‪» 〈 7‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ رﺣﻤﺖ و ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي آﻧﺎن ﻧﺮم و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺷﺪي و اﮔﺮ‬ ‫‪x‬‬

‫ﺳﻨﮕﺪل و درﺷﺖ ﺧﻮ ﺑﻮدي‪ ،‬از اﻃﺮاﻓﺖ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫¡ ‪» 〈 $ΖY‬و ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺳﺨﻨﺎن ﻧﻴﻚ و ﺧﻮب ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪ó m‬‬
‫¨ ‪ã‬‬
‫‪Ä $Ψ¨ =9Ï #( θ9ä θ%è ρu ‬‬

‫ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺻﺪﻳﻘﻪ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ در ﺑﻴﺎن وﻳﮋﮔﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪) :‬ﻛﺎن ﺧﻠﻘﻪ‬
‫اﻟﻘﺮآن( ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬اﺧﻼق او‪ ،‬ﻗﺮآن ﺑﻮد«‪.‬‬
‫اﺧﻼق ﺧﻮب و ﺳﻌﻪ ﺻﺪر‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرگ و ﺳﺮور و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮ آن ﻛﺴﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او اراده ﻧﻴﻚ دارد‪ .‬اﻣﺎ زودرﻧﺠﻲ‪ ،‬ﺗﻨﺪﺧﻮﻳﻲ و ﺧﺸﻢ‪،‬‬
‫رﻧﺠﻲ ﻣﺪاوم و ﻋﺬاﺑﻲ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﮕﻮﻳﻢ ﭼﻜﺎر ﻛﻨﻲ‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻨﺪ؟ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﺑﻴﺪن‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ‬
‫ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ و روي رﺧﺘﺨﻮاب از اﻳﻦ ﭘﻬﻠﻮ ﺑﻪ آن ﭘﻬﻠﻮ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪:‬‬

‫) ‪Ü θ=è‬‬
‫> ∪∇⊄∩ 〈 »آﮔﺎه ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ دﻟﻬﺎ‪،‬‬ ‫‪à 9ø #$ ‬‬
‫‪’ ⌡È ϑ‬‬ ‫! ‪ô ?s‬‬
‫‪y Ü‬‬ ‫‪« #$ *Í 2‬‬
‫‹ ‪ò‬‬
‫‪É /Î ω‬‬
‫‪ -1‬اذﻛﺎر ﺷﺮﻋﻲ ‪Ÿ &r ‬‬

‫ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺧﺪا آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ«‪.‬‬

‫_ ‪V $èy Βt ‘u $κp ]¨ 9#$ $Ζu =ù èy‬‬

‫©‪» 〈 ∩⊇⊇∪ $‬و‬ ‫‪ -2‬روزﻫﺎ ﻧﺨﻮاﺑﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﭼﺎره اي ﻧﺒﺎﺷﺪ‪y ρu  :‬‬

‫روز را وﻗﺖ ﺗﻼش و ﻛﻮﺷﺶ زﻧﺪﮔﻲ ﻗﺮار داده اﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪269‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪V =ù ã‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇⊆∪ $ϑ‬و ﺑﮕﻮ‪ :‬اي‬ ‫> ‪Ï ’ΤÏ Šô —Î‬‬
‫‪ -3‬ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺗﺎ وﻗﺖ ﺧﻮاب‪bÉ ‘§ ≅%è ρu  :‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرم! ﺑﺮ داﻧﺶ ﻣﻦ ﺑﻴﻔﺰاي«‪.‬‬

‫‪» 〈 #‘Y θ±‬و‬

‫≅ ‪à Σè ‘u $κp ]¨ 9#$‬‬
‫_ ‪Ÿ èy‬‬
‫‪ -4‬ﺧﺴﺘﻪ ﻛﺮدن ﺑﺪن در روز ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ‪y ρu  :‬‬

‫روز را ﺑﺮاي ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﺪن )ﺟﻬﺖ ﻛﺎر و ﺗﻼش( ﻗﺮار داده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪ -5‬ﻛﻢ ﻧﻮﺷﻴﺪن ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻴﻬﺎي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﺎي و ﻗﻬﻮه ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻢ ﺧﻮاﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘـﺎﻟﻮا‪ :‬ﻣﺎ أﻗﺼـﺮ اﻟﻠﻴﻞ ﻋﻨـﺪﻧﺎ‬ ‫ﺷﻜـﻮﻧﺎ إﻟﻲ أﺣﺒـﺎﺑﻨﺎ ﻃﻮل ﻟﻴﻠﻨﺎ‬
‫ﻳﻘﻴﻨﺎً و ﻻ ﻳﻐﺸﻲ ﻟﻨﺎ اﻟﻨﻮم أﻋﻴﻨﺎ‬ ‫و ذاك ﺑﺄن اﻟﻨﻮم ﻳﻐﺸﻲ ﻋﻴﻮﻧﻬﻢ‬
‫»ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻤﺎن از ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮدن ﺷﺒﻤﺎن ﺷﻜﺎﻳﺖ ﺑﺮدﻳﻢ؛ ﺑﻪ ﻣﺎ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺷﺐ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﭼﻘﺪر ﻛﻮﺗﺎه اﺳﺖ!‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي آن اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاب ﻣﻲ روﻧﺪ و ﺧﻮاب‪ ،‬از ﭼﺸﻤﺎن ﻣﺎ ﭘﺮﻳﺪه‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺗﻠﺨﻲ ﮔﻨﺎه ﺑﺎ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﻃﺎﻋﺖ و درﺧﺸﺶ اﻳﻤﺎن و ﻃﻌﻢ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﻣﺘﻀﺎد اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ‬
‫ﺗﻴﻤﻴﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻨﺎﻫﺎن‪ ،‬دل را از ﮔﺸﻮدن ﺑﺎل و ﭘﺮواز در ﻓﻀﺎي ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺑﺎز ﻣﻲ دارﻧﺪ‪:‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﭼﻪ‬ ‫‪Ï ¨θu ≈ϑ‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫‪¡ 9#$ ’ûÎ #Œs $Βt #( ρ*ã à‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫≅ ‪Ý Ρ#$‬‬
‫‪È %è ‬‬

‫ﻫﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪270‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي وﺧﻴﻢ ﮔﻨﺎه‬

‫‪7‹×Í Βt θö ƒt Ν‬‬
‫‪ö κÎ 5hÍ ‘§ ã‬‬ ‫‪ö κå Ξ® )Î ξ‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪ -1‬ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﺣﺠﺎﺑﻲ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪه و ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪H .x  :‬‬

‫‪t θ/ç θf‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∈∪ β‬ﻫﺮﮔﺰ! آﻧﺎن‪ ،‬در آن روز از )رﺣﻤﺖِ(ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن در ﺣﺠﺎب و‬ ‫‪à s‬‬
‫‪ó Rp Q°‬‬

‫ﻣﺤﺮوﻣﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪ -2‬ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮق را از ﺧﺎﻟﻖ‪ ،‬وﺣﺸﺖ زده و ﮔﺮﻳﺰان ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﻤﻞ اﻧﺴﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺎﻧﻬﺎﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪〈Ο‬‬ ‫‪Î /Î θ=è %è ’ûÎ πZ 7t ƒ‘Í #( θö Ζu /t “%‬‬
‫‪Ï !© #$ Ο‬‬
‫‪Þ γ‬‬
‫‪ß Ζã ≈Šu ⊥ø /ç Α‬‬
‫‪ã #“u ƒt ω‬‬
‫‪ -3‬ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و رﻧﺞ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ؛ ‪Ÿ ‬‬

‫»ﺑﻨﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﻣﻮﺟﺐ ﺗﺮدﻳﺪ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪à u °‬‬
‫‪(#θ2‬‬ ‫‪õ &r $! ϑ‬‬
‫= ‪y /Î‬‬ ‫‪ô *” 9#$ #( ρ*ã -‬‬
‫‪| ã‬‬ ‫‪x .x ‬‬
‫‪š‬‬ ‫> ‪Ï !© #$‬‬
‫‪%‬‬ ‫)‘ ‪É θ=è %è ’ûÎ‬‬
‫™ ‪É =ù Ζã‬‬
‫ﺗﺮس و اﺿﻄﺮاب؛ ‪y ‬‬

‫‪« $$ /Î‬‬
‫! 〈 »در دل ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺮﻛﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﺮس و ﻫﺮاس‬
‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ اﻧﺪاﺧﺖ«‪.‬‬

‫‪Z ΨÊ‬‬
‫‪» 〈 %3‬و ﻫﺮ‬ ‫‪| πZ ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Βt …&ã !s β‬‬
‫‪¨ *Î ùs “*Í 2‬‬
‫‪ò ŒÏ ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫‪ô &r ‬‬
‫‪u *u ã‬‬ ‫‪ -4‬ﺗﻠﺨﻲ زﻧﺪﮔﻲ؛ ‪ô Βt ρu ‬‬

‫ﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ روﻳﮕﺮداﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﺖ و ﺗﻨﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬

‫¡ ‪» 〈 πZ ‹u‬و دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺳﺨﺖ‬

‫‪Å ≈%s Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫_ ‪ß /t θ=è %è $Ψs =ù èy‬‬
‫‪ -5‬ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ و ﻇﻠﻤﺖ؛ ‪y ρu ‬‬

‫ﮔﺮداﻧﺪﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪〈 Λnä *ö -‬‬ ‫‪ö γ‬‬

‫‪x .x &r Ν‬‬ ‫‪ß δ‬‬
‫_‪è θ‬‬
‫‪ã ρã N‬‬
‫™ ‪ô Š¨ θu‬‬
‫‪ó #$ ‬‬ ‫‪ -6‬ﺳﻴﺎﻫﻲ ﭼﻬﺮه و در ﻫﻢ ﺑﻮدن آن؛ ‪Ï !© #$ $Β¨ 'r ùs ‬‬
‫‪t %‬‬

‫»و اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻬﺮه ﻫﺎﻳﺸﺎن )در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎﻫﺎن و ﻛﺮده ﻫﺎي زﺷﺘﺸﺎن(‬
‫‪271‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺳﻴﺎه اﺳﺖ‪) ،‬ﺑﺪﻳﺸﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد( آﻳﺎ ﺑﻌﺪ از اﻳﻤﺎن )ﻓﻄﺮي و اذﻋﺎن ﺑﻪ ﺣﻖ( ﻛﻔﺮ‬
‫ورزﻳﺪﻳﺪ؟«‬
‫‪ -7‬ﻧﻔﺮت و ﺑﻴﺰاري ﻣﺮدم از اﻧﺴﺎن ﮔﻨﻬﻜﺎر؛ »ﺷﻤﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬ﮔﻮاﻫﺎن ﺧﺪا روي زﻣﻴﻦ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪ΒiÏ ΝκÎ Jö 9s )Î Α‬‬

‫≅ ‪t “Í Ρ&é $! Βt ρu‬‬
‫}‪Ÿ ‹gÅ Υ‬‬
‫‪M #$ ρu πs 1‘u θö G− 9#$ #( θΒã $%s &r Ν‬‬
‫‪ -8‬ﺗﻨﮓ ﺷﺪن روزي؛ ‪ö κå Ξ® &r θö 9s ρu ‬‬

‫_ ‪» 〈 ΟγÎ =Ï‬و اﮔﺮ آﻧﺎن ﺗﻮرات و اﻧﺠﻴﻞ و آﻧﭽﻪ‬

‫‪ã ‘ö &r M‬‬
‫‪Ï tø B‬‬
‫‪r ΒÏ ρu Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪Î %Ï θö ùs ΒÏ #( θ=è 2‬‬ ‫§‘ ‪ö κÎ 5hÍ‬‬
‫‪Ÿ {Ν‬‬

‫را از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮﭘﺎ ﻣﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬از ﺑﺎﻻي‬
‫ﺳﺮﺷﺎن و از زﻳﺮ ﭘﺎﻫﺎﻳﺸﺎن روزي ﻣﻲ ﺧﻮردﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪ -9‬ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ و ﺧﺸﻢ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻤﺎن و ﻓﺮو آﻣﺪن ﺑﻼﻫﺎ و ﻏﻤﻬﺎ؛‬

‫‪5 Ò‬‬
‫= 〈 »ﺧﺸﻢ ﺧﺪا‪ ،‬ﻳﻜﻲ ﭘﺲ از‬ ‫‪Ÿ î‬‬
‫’ ‪x‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪A Ò‬‬
‫= ‪t‬‬ ‫ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Ÿ ót /Î ρâ $! 6t ùs  :‬‬

‫¡ ‪» 〈 ∩⊇⊆∪ tβθ6ç‬ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ‬
‫‪Å 3‬‬
‫’ ‪õ ƒt #( θΡç %.x $Β¨ ΝκÎ 5Í θ=è %è‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫‪t β‬‬
‫دﻳﮕﺮي آﻧﺎن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ«‪t #‘u  .‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن زﻧﮓ زده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪7 =ù î‬‬
‫‪» 〈 #‬و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬دﻟﻬﺎي ﻣﺎ در ﭘﻮﺷﺶ اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪ä $Ψs /ç θ=è %è #( θ9ä $%s ρu ‬‬

‫رزق و روزي را ﺑﺪور از ﺣﺮص و آز ﺑﺠﻮي‬

‫{ ‪ÇÚ‘ö‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺮم درون ﺧﺎك روزي ﻣﻲ دﻫﺪ‪F #$ ’ûÎ π7 /− #! Šy ΒÏ $Βt ρu  :‬‬

‫‪ä 9ä $Vs Βø &r Ν‬‬

‫‪» 〈 Ν3‬و ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﻨﺪه اي روي زﻣﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ و‬ ‫‪í Βt &é ω‬‬
‫‪H )Î µÏ ‹ø m‬‬ ‫‪¿ ã Ü‬‬
‫‪x $Ψs gp 2‬‬ ‫‪Ï ƒt 9 ∝È ≈¯ Û‬‬
‫‪s ω‬‬
‫‪Ÿ ρu‬‬

‫ﻫﻴﭻ ﭘﺮﻧﺪه اي ﻛﻪ ﺑﺎ دو ﺑﺎﻟﺶ ﭘﺮواز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﮔﺮوﻫﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪272‬‬

‫ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻤﺎﻳﻨﺪ )و ﻧﻈﺎم ﺣﻴﺎت و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد را دارﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫روزي ﻣﻲ دﻫﺪ(«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن را در ﻻﻧﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﻏﺬا ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﭘﺮﻧﺪه روزي داده ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺻﺒﺢ ﺑﺎ ﺷﻜﻢ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﻴﺰد و ﺷﻜﻤﺶ‪،‬‬
‫ﺷﺎﻣﮕﺎه ﭘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫‪ã èÏ Ü‬‬
‫‪Ÿωρu Ν‬‬ ‫‪ô ƒã θu δ‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻲ درون آب روزي ﻣﻲ دﻫﺪ؛ ‪è ρu ‬‬

‫‪Þ èy Ü‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬روزي ﻣﻲ دﻫﺪ و روزي داده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪ .‬ﺗﻮ اي اﻧﺴﺎن! از ﻛﺮم و‬ ‫‪ô ƒã‬‬

‫ﭘﺮﻧﺪه و ﻣﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮ و ﺑﺎﻻﺗﺮي؛ ﭘﺲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ روزي ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و ﻧﮕﺮان ﻣﺒﺎش‪.‬‬

‫ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دورﻳﺸﺎن از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﺑﻪ ﻓﻘﺮ و رﻧﺞ‬
‫و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪه اﻧﺪ؛ ﻓﺮد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ از روزي ﻓﺮاوان و ﻧﻌﻤﺖ‬
‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ او از اﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ روي ﮔﺮداﻧﺪه‪ ،‬در اداي ﻧﻤﺎز‬
‫ﺳﺴﺘﻲ ورزﻳﺪه و ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺰرگ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‬
‫و ﻓﺮاواﻧﻲ روزي را از دﺳﺖ او ﮔﺮﻓﺘﻪ و او را ﺑﻪ ﻓﻘﺮ وﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻣﺒﺘﻼ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻨﺪه اي‪ ،‬از رﻧﺠﻲ ﺑﻪ رﻧﺠﻲ دﻳﮕﺮ و از ﺑﻼﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﻼﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﮔﺮدد‪:‬‬

‫‪Z ΨÊ‬‬
‫‪» 〈 %3‬و ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ‬ ‫‪| πZ ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Βt …&ã !s β‬‬
‫‪¨ *Î ùs “*Í 2‬‬
‫‪ò ŒÏ ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫‪ô &r ‬‬
‫‪u *u ã‬‬ ‫‪ô Βt ρu ‬‬

‫روﻳﮕﺮداﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬

‫‪$Βt #( ρã iÉ ót ƒã ‬‬

‫‪4 L® m‬‬ ‫’ ‪B θö %s‬‬
‫‪x Θ‬‬ ‫‪4 ?n ã‬‬
‫‪t $γ‬‬ ‫‪y èy Ρ÷ &r πº ϑ‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫‪y è÷ ΡoÏ #[ iÉ ót Βã 7‬‬
‫‪à ƒt Ν‬‬
‫! ‪ö 9s‬‬ ‫[‬
‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪'r /Î 7‬‬
‫‪y 9Ï ¨Œs ‬‬

‫¦ ‪» 〈 Νö κÎ‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﻌﻤﺘﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻣﻲ ارزاﻧﻲ ﻛﺮده‪،‬‬

‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ'r /Î‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ )و آن را از آﻧﺎن ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد( ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ )و‬
‫ﺳﺰاوار ﻧﻘﻤﺖ ﺷﻮﻧﺪ و دﻳﮕﺮ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪا را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ(«‪.‬‬
‫‪273‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊃∪ 9 WÏ .x ã‬و‬ ‫‪à è÷ ƒt ρu /ö 3‬‬

‫‪t #( θ-‬‬ ‫‪ä ƒ‰‬‬
‫‪Ï ƒ÷ &r M‬‬
‫¡ ‪ô 6t‬‬ ‫‪y 6Î ùs π7 6t ŠÁ‬‬
‫‪| .x $ϑ‬‬ ‫‪Å Β– ΒiÏ Ν6‬‬
‫‪à 7t ≈¹‬‬
‫‪| &r $! Βt ρu ‬‬

‫ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد اﻧﺠﺎم‬
‫داده اﻳﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﺴﻴﺎري ﻋﻔﻮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ $%] ‰‬و اﮔﺮ ﺑﺮ راه‪،‬‬ ‫‪x > $! Β¨ Νγ‬‬

‫‪y î‬‬ ‫) ‪ß ≈Ψs ‹ø‬‬ ‫) ‪ó { πÏ‬‬
‫™ ‪s‬‬ ‫‪s ƒ*Í Ü‬‬
‫‪© 9#$ ’?n ã‬‬ ‫)≈ ‪ß‬‬
‫‪t #( θϑ‬‬ ‫‪ó #$ θÈ 9© &r ρu ‬‬
‫™ ‪s Ft‬‬

‫اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺎن آﺑﻲ ﮔﻮارا ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻮﺷﺎﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﻨﻴﺌﺎً ﻣﺮﻳﺌﺎً أﻳﻬﺎ اﻟﻘﺎﺗﻞ اﻟﺼﺐ‬ ‫أﺗﺒﻜﻲ ﻋﻠﻲ ﻟﻴﻠﻲ و أﻧﺖ ﻗﺘﻠﺘﻬﺎ‬
‫»آﻳﺎ ﺑﺮاي ﻟﻴﻠﻲ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺧﻮدت‪ ،‬او را ﻛﺸﺘﻪ اي؟ ﻣﺒﺎرك ﺑﺎد اي‬
‫ﻗﺎﺗﻞ ﻋﺎﺷﻖ و دﻟﺪاده!«‬

‫راز ﻫﺪاﻳﺖ و رﻫﻴﺎﺑﻲ‬

‫ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬راه ﺑﻪ ﺳﻮي ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺑﺮد و ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ از راه‬
‫راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﮔﺬاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﻫﻤﺎن راﻫﻲ ﻛﻪ آن ﺳﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺎﻏﻬﺎي‬

‫)‹ ‪V‬‬
‫‪» 〈 ∩∉∇∪ $ϑ‬و آﻧﺎن را ﺑﻪ راﻫﻲ راﺳﺖ‬ ‫¡ ‪É Gt‬‬
‫‪ó Β– $Û‬‬
‫‪W ¨u À‬‬
‫‪Å Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß ≈Ψs ƒ÷ ‰‬‬
‫‪y γ‬‬
‫ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‪y 9s ρu  .‬‬

‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻮدﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﺳﻌﺎدت اﻧﺴﺎن رﻫﻴﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ او‪ ،‬از ﻓﺮﺟﺎم ﻧﻴﻚ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﺧﻮب اﻋﺘﻤﺎد دارد‪ ،‬ﻧﻮﻳﺪ ﭘﺮوردﮔﺎرش اﻃﻤﻴﻨﺎن دارد و ﺑﻪ ﻗﻀﺎوت ﭘﺮوردﮔﺎرش راﺿﻲ‬
‫اﺳﺖ؛ او اﻳﻦ راه را ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ او را ﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ راه ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻌﺼﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ ﺳﺨﻦ ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﺪ و از‬
‫ﮔﻤﺮاﻫﺎن و ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ اﻳﻦ راﻫﻨﻤﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺻﺤﻴﺢ و‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬او‪ ،‬از وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎن و از ﻟﻐﺰﺷﻬﺎي اﻫﺮﻳﻤﻦ و از اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت اﻧﺴﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪274‬‬

‫‪ôΒÏ …µç Ρt θà‬‬

‫‪Ý -‬‬
‫† ‪x tø‬‬
‫‪s µÏ -‬‬
‫‪Ï =ù z‬‬ ‫‪ô ΒÏ ρu µÏ ƒ÷ ‰‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪È ÷ /t ‬‬
‫‪y ƒt ‬‬ ‫‪. ΒiÏ M‬‬
‫) ‪× ≈7t‬‬
‫ﻣﺼﻮن و ﻣﺤﻔﻮظ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ‪eÉ èy Βã …µç 9s ‬‬

‫‪« #$ *Í Βø &r‬‬
‫! 〈 »اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ دارد ﻛﻪ )ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ ﻋﻮض ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و( از ﺟﻠﻮ و از ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮ‪ ،‬او را ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا از او ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎ در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ راه راﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻲ رﺳﺪ؛ زﻳﺮا او‬
‫ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻲ دارد‪ ،‬اﻟﮕﻮﻳﻲ دارد و ﻛﺘﺎﺑﻲ دارد؛ در ﻗﻠﺒﺶ ﻧﻮر و در ذﻫﻨﺶ‪،‬‬
‫اﻧﺪرزﮔﻮﻳﻲ اﺳﺖ؛ او‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ رود‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا را ﺑﺠﺎ ﻣﻲ آورد و‬

‫‪» 〈 â $! ±‬اﻳﻦ‪،‬‬
‫‪t „o Βt µÏ /Î “‰‬‬
‫! ‪Ï κ÷ ‰u‬‬
‫‪« #$ “‰‬‬ ‫‪è 7‬‬
‫‪y δ‬‬ ‫ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺧﻴﺮ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪y 9Ï ¨Œs  .‬‬

‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ؛ ﻫﺮﻛﺲ را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ آن رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫إن ﻧـﻮراﻟـﻠّﻪ ﻓـﻲ ﻗﻠﺒـﻲ و ﻫـﺬا ﻣـﺎ أراه‬ ‫أﻳﻦ ﻣﺎ ﻳﺪﻋﻲ ﻇﻼﻣﺎً ﻳﺎ رﻓﻴﻖ اﻟﺪرب أﻳﻨﺎ‬
‫»اي ﻫﻤﺮاه ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺎرﻳﻚ و ﺣﺴﺎس! آﻧﭽﻪ ﺗﺎرﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﻧﻮر‬
‫ﺧﺪا‪ ،‬در دل ﻣﻦ اﺳﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ«‪.‬‬
‫دو راه وﺟﻮد دارد؛ ﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻣﻌﻨﻮي اﺳﺖ و دﻳﮕﺮي ﻣﺤﺴﻮس‪ .‬راه ﻣﻌﻨﻮي‪ ،‬راه‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ و اﻳﻤﺎن اﺳﺖ و راه ﻣﺤﺴﻮس‪ ،‬راﻫﻲ ﺑﺮ روي ﺟﻬﻨﻢ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬راه اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫روي دﻧﻴﺎي زودﮔﺬر زده ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻗﻼﺑﻬﺎﻳﻲ از ﺷﻬﻮت و اﻣﻴﺎل ﻧﻔﺲ دارد‪ .‬ﺻﺮاط و‬
‫راه آﺧﺮت‪ ،‬روي ﺟﻬﻨﻢ اﺳﺖ و ﻗﻼﺑﻬﺎﻳﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎر درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ دارد؛ ﭘﺲ ﻫﺮ‬
‫ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻤﺎن ﺧﻮد از ﭘﻞ و راه دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ ،‬از ﭘﻞ و ﻣﻌﺒﺮ آﺧﺮت‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻳﻘﻴﻦ‬
‫ﺧﻮﻳﺶ ﻋﺒﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﻤﻬﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎي او‬
‫دور ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪275‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﺧﻮاﻫﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮب‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ده ﻏﻨﭽﻪ را ﺑﭽﻴﻨﺪ‬

‫‪〈 ‘Í $s‬‬ ‫{ ‪ó‬‬

‫™ ‪y‬‬ ‫‪F $$ /Î ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪*Í -‬‬
‫¡ ‪Ï óø Gt‬‬
‫‪ó ϑ‬‬
‫‪ -1‬ﻧﺸﺴﺘﻦ درﺳﺤﺮﮔﺎﻫﺎن ﺑﺮاي ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش‪ß 9ø #$ ρu  :‬‬

‫»و آﻧﺎن ﻛﻪ ﺳﺤﺮﮔﺎﻫﺎن ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪È,=ù z‬‬
‫‪y ’ûÎ β‬‬
‫‪t ρ*ã 6‬‬
‫‪¤ -‬‬
‫‪ -2‬در ﺧﻠﻮت ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن‪x Gt ƒt ρu  :‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬و در آﻓﺮﻳﻨﺶ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻣﻲ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ«‪.‬‬ ‫¡ ‪Ï ¨θu ≈Κu‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫‪¡ 9#$‬‬

‫‪» 〈 Νηæ /− ‘u χ‬و‬

‫‪š‬‬ ‫‪ã ‰‬‬
‫‪θã‬‬ ‫‪ô ƒt ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ì‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪y Βt 7‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪ø Ρt ö 9É ¹‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ -3‬ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ô #$ ρu  :‬‬

‫ﺧﻮدت را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ وادار ﻛﻦ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫! ‪» 〈 #[ WÏ .x‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪ -4‬ذﻛﺮ‪© #$ #( ρ*ã .ä Œø #$ ρu  :‬‬

‫‪t θèã ±‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∪ β‬ﻛﺴﺎﻧﻲ‬ ‫‪Ï ≈z‬‬ ‫‪ö κÎ EÌ ξ‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪| ’ûÎ Ν‬‬
‫‪Ÿ ¹‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪è ‬‬ ‫‪ -5‬دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﺎﺷﻌﺎﻧﻪ‪Ï !© #$  :‬‬
‫‪t %‬‬

‫ﻛﻪ در ﻧﻤﺎزﺷﺎن ﺧﺸﻮع دارﻧﺪ«‪.‬‬

‫) ‪t #u *ö‬‬
‫‪» 〈 β‬آﻳﺎ در ﻗﺮآن‬ ‫‪à 9ø #$ β‬‬
‫‪t ρ*ã /− ‰‬‬
‫‪y Ft ƒt ξ‬‬
‫‪ -6‬ﺗﻼوت ﻗﺮآن و ﺗﺪﺑﺮ در آن‪Ÿ ùs &r  :‬‬

‫ﻧﻤﻲ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ«؟‬
‫‪ -7‬روزه ﮔﺮﻓﺘﻦ در روزﻫﺎي ﮔﺮم‪ :‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬روزه دار ﻏﺬا و‬
‫ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ )ﺧﺪاوﻧﺪ( رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪ -8‬ﺻﺪﻗﻪ دادن در ﻧﻬﺎن و ﺑﺪور از ﭼﺸﻢ ﻣﺮدم؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺗﺎ‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﺳﺖ ﭼﭗ او ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ دﺳﺖ راﺳﺘﺶ ﭼﻪ اﻧﻔﺎق )و ﺻﺪﻗﻪ(ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪276‬‬

‫‪ -9‬ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮدن رﻧﺞ و ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻳﻚ ﻣﺴﻠﻤﺎن؛ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ‬

‫ﻛﺲ ﻳﻜﻲ از ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎي دﻧﻴﻮي ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ را ﺣﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را از ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎي‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∠∪ ’# +s /ö &r ρu Ö ö z‬و آﺧﺮت‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ‬

‫‪y οä *u z‬‬
‫‪½ ψ‬‬
‫‪ -10‬ﺑﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻮدن ﺑﻪ دﻧﻴﺎي ﻓﺎﻧﻲ‪F #$ ρu  :‬‬

‫و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ده ﻧﺴﺨﻪ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪š∅ΒÏ _É ϑ‬‬

‫‪ß Á‬‬
‫≅ ‪Å è÷ ƒt‬‬
‫_ ‪5 6t‬‬ ‫“ ‪4 <n )Î‬‬
‫’ ‪y‬‬ ‫™ ‪ü ρÍ $↔t‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﭘﺴﺮ ﻧﻮح ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪y  :‬‬

‫‪» 〈 Ï $! ϑ‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻي ﻛﻮﻫﻲ ﺧﻮاﻫﻢ رﻓﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا از )ﻏﺮق ﺷﺪن در( آب ﻧﺠﺎت دﻫﺪ«‪.‬‬
‫‪y 9ø #$‬‬

‫اﮔﺮ او‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ذاﺗﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﻗﻮﻳﺘﺮ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد و ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻊ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻧﻤﺮود‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬زﻧﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﻣﻲ ﻣﻴﺮاﻧﻢ‪ ..‬او‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﻟﺒﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﻨﺶ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ از او ﻧﺒﻮد و ﺻﻔﺘﻲ را ﻏﺼﺐ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﺴﺒﺖ‬
‫دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﺟﺎﻳﺰ ﻧﺒﻮد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺣﻴﺮان و ﻧﺎﻛﺎم و ﺧﻮار ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫‪W #$ ρu οÏ *u z‬‬
‫{‪» 〈 ∩⊄∈∪ ’# <n ρ‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺷﻜﻨﺠﻪ و‬ ‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ Α‬‬
‫‪t %3‬‬ ‫‹ ‪ª #$ νç‬‬
‫! ‪s Ρt‬‬ ‫{ ‪x‬‬
‫‪s 'r ùs ‬‬

‫ﻋﺬاب دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺳﺎﺧﺖ«‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ اﺳﺖ و ﻣﻴﺮاث ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎي آﻳﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ ﻳﻚ ﻋﺒﺎرت؛‬
‫ﺷﻌﺎر رﺳﺘﮕﺎري ﻳﻚ ﺟﻤﻠﻪ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻛﻠﻤﻪ و ﻋﺒﺎرت رﺳﺘﮕﺎري‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫)ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﷲ(‪.‬‬
‫‪277‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺳﻌﺎدت ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ را ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﻲ آورد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در‬

‫‪ÿ µÏ /Î −‬‬
‫‪〈‬‬ ‫‪£ ¹‬‬
‫‪s ‰‬‬ ‫‪É ‰‬‬
‫‪| ρu −‬‬ ‫‪ô Á‬‬
‫` !‪_Å 9$$ /Î u %‬‬ ‫آﺳﻤﺎن ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻲ؛ ‪Ï !© #$ ρu ‬‬
‫‪y “%‬‬

‫ﺳﻌﺎدت ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم اﻳﻦ ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ از ﻫﻼﻛﺖ وﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪〈 Ο‬‬ ‫‪Î ?Ï —y $-‬‬ ‫) ‪y /Î #( θö‬‬
‫‪x ϑ‬‬ ‫‪s ?¨ #$ ‬‬ ‫! ‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬ ‫و ﻧﻨﮓ و آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ ‪dÅ Ζu ƒã ρu ‬‬
‫‪ª #$ ‘f‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬رﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ«‪.‬‬

‫ﺳﻌﺎدت ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ دﻋﻮت ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺼﺮت و ﻳﺎري‬

‫‪$Ρt ‰‬‬ ‫‪ã β‬‬

‫_‪y Ζ‬‬ ‫اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎﻟﺶ ﻣﻲ ﮔﺮدد و از او ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺳﭙﺎس ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻣﻲ آﻳﺪ‪¨ )Î ρu  :‬‬

‫‪t θ7ç =Ï ≈ót 9ø #$ Ν‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∠⊂∪ β‬و ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺮه و ﭘﻴﺮوزﻧﺪ«‪.‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ß 9s‬‬

‫ﺳﻌﺎدت ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻋﺰﻳﺰ و ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد؛‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ‬ﻋﺰت از آن ﺧﺪا و رﺳﻮل ﺧﺪا و از آن‬ ‫‪ΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫™‪ß =ù 9Ï ρu &Ï !Ï θ‬‬
‫! ‪ß *u 9Ï ρu οä “¨ èÏ 9ø #$‬‬
‫‪¬ ρu ‬‬

‫ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪zΒiÏ Ογ‬‬
‫_ ‪ß‬‬
‫‚ ‪ã *Í‬‬
‫ﺑﻼل ﺑﺮده ﺑﻮد‪ ،‬اﻣﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻧﮓ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﺳﺮ داد‪ ،‬آزاد ﺷﺪ‪÷ ƒã  :‬‬

‫‪» 〈 ‘Í θΨ– 9#$ ’<n )Î M‬آﻧﻬﺎ را از ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻮر ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آورد«‪.‬‬
‫‪Ï ≈ϑ‬‬
‫‪y =è à‬‬
‫‪— 9#$‬‬

‫اﺑﻮﻟﻬﺐ ﻫﺎﺷﻤﻲ از ﺑﻪ زﺑﺎن آوردن اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ اﻣﺘﻨﺎع ورزﻳﺪ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎ ذﻟﺖ و‬

‫‪» 〈 ΘB *Í 3‬و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺧﻮار‬

‫‪õ Β– ΒÏ …µç 9s $ϑ‬‬
‫! ‪y ùs‬‬ ‫ﺣﻘﺎرت ﻣ‪‬ﺮد‪Ç κÎ ‰ç Βt ρu  .‬‬
‫‪ª #$ ‬‬

‫ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ او را ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﺪارد«‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﭙﺔ ﺑﺸﺮي و ﻓﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﻫﺎي اﻳﻤﺎﻧﻲ و اﻟﻬﻲ و ﭘﺎك‬

‫‪» 〈 $Ρt ŠÏ $6t ã‬وﻟﻲ آن‬

‫‪Ï ‬‬
‫‪ô ΒÏ â $! ±‬‬
‫‪t Σ° Βt µÏ /Î “‰‬‬
‫_ ‪Ï κ÷ Ξ® #‘Y θΡç µç ≈Ψs =ù èy‬‬ ‫ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪Å ≈9s ρu  :‬‬
‫‪y 3‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪278‬‬

‫را ﻧﻮري ﻗﺮار داده اﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﻮد را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬
‫اﮔﺮ از آﺧﺮت روي ﺑﺮﺗﺎﻓﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﺒﺎش؛ زﻳﺮا ﻋﺬاب‪ ،‬در راﻫﺴﺖ و‬

‫‪_iÉ ã‬‬
‫‪t 7‬‬ ‫‪y ∩⊄∇∪ 2 µ÷ ‹u 9Ï $Βt _iÉ ã‬‬
‫‪y =n δ‬‬ ‫‪t ‬‬ ‫ﻃﻮﻗﻬﺎ و ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻫﺎ در اﻧﺘﻈﺎر ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ø &r $! Βt  .‬‬
‫‪4 _o î‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∪ µ÷ Šu ΖÏ ≈Ü‬ﻣﺎل و ﺛﺮوﺗﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻗﺪرﺗﻢ‪ ،‬از دﺳﺘﻢ رﻓﺖ«‪¨β)Î  .‬‬
‫™ ‪s =ù‬‬
‫‪ß‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊆∪ ŠÏ $¹‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرت در ﻛﻤﻴﻦ )ﻣﺮدﻣﺎن و ﻣﺘﺮﺻﺪ اﻋﻤﺎل‬

‫‪| *ö ϑ‬‬
‫‪Ï 9ø $$ 7Î 9s 7‬‬
‫‪y /− ‘u‬‬

‫اﻳﺸﺎن( اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﮔﺮ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﻲ ﻧﻴﺎز‪ ،‬روﻳﮕﺮدان ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪت دل ﺧﻮش ﻧﻜﻦ؛ ﭼﻮن‬

‫‪ôM/t Î Ñ‬‬
‫روﻳﮕﺮداﻧﻲ از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺖ و ﻛﻤﺎل رﺳﻮاﻳﻲ و زﻳﺎﻧﻤﻨﺪي و ﺧﻮارﻳﺴﺖ؛ ‪à ρu ‬‬

‫‪» 〈 πè Ζu 6‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺧﻮاري و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬ ‫‪ó ϑ‬‬

‫¡ ‪x‬‬ ‫‹ ©! ‪y 9ø #$ ρu 'ä‬‬
‫‪jÉ 9#$ Ο‬‬
‫‪Þ γ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬
‫‪t‬‬

‫اﮔﺮ ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺛﺮوت و اﻣﻮاﻟﺖ ﺷﺎد و ﻓﺮﻳﻔﺘﻪ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن ﻛﺎر ﺑﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺎﺗﻤﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن را ﺑﺎ ﺗﺒﺎﻫﻲ رﻗﻢ ﻣﻲ زﻧﺪ و در‬

‫‪÷ &r οÏ *u z‬‬

‫‪3 “u z‬‬
‫“ 〈 »و‬ ‫‪½ ψ‬‬ ‫‹‪Ü #‬‬
‫> ‪F #$‬‬ ‫آﺧﺮت ﻧﻴﺰ ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺪرﻗﻪ راه اﻧﺴﺎن ﺑﺪﻛﺎر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪x èy 9s ρu  :‬‬

‫ﻋﺬاب آﺧﺮت‪ ،‬ﺧﻮارﻛﻨﻨﺪه ﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪Ï ã‬‬
‫‪Ÿ≅ϑ‬‬ ‫‪t ρu ‬‬ ‫‪ô Βt ω‬‬
‫‪z Βt #u ‬‬ ‫’ ‪ )Î‬‬
‫‪# ∀s 9ø —ã $Ρt ‰‬‬ ‫‪Ï /ö 3‬‬
‫‪y Ζã‬‬ ‫) ‪ä /ç *hÍ‬‬
‫‪s ?è LÉ 9© $$ /Î /.ä ‰‬‬
‫‪ß ≈9s ρ÷ &r ω‬‬
‫‪I ρu /ö 3‬‬
‫‪ä 9ä ¨θu Βø &r $! Βt ρu ‬‬

‫‪[ =Ï ≈¹‬‬
‫‪» 〈 $s‬و اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺘﺎن ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﻣﻘﺮب درﮔﺎه ﻣﺎ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻣﮕﺮ‬ ‫|‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورد و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ«‪.‬‬

‫‪279‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫)ﻳﺎ ﺣﻲ ﻳﺎ ﻗﻴﻮم ﺑﺮﺣﻤﺘﻚ أﺳﺘﻐﻴﺚ (‪» :‬اي ﻫﻤﻴﺸﻪ زﻧﺪه ﭘﺎﻳﺪار! ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺗﻮ ﻳﺎري‬
‫ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻢ«‪ .‬در اﻳﻦ دﻋﺎ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻋﺠﻴﺒﻲ وﺟﻮد دارد؛ ﺻﻔﺖ ﺣﻴﺎت و زﻧﺪه ﺑﻮدن‪ ،‬ﻫﻤﻪ‬
‫ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل را در ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻣﺴﺘﻠﺰم آن ﻛﻤﺎل اﺳﺖ؛ ﺻﻔﺖ ﭘﺎﻳﺪاري‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﺻﻔﺎت اﻓﻌﺎل را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ اﻳﻦ )اﻟﺤﻲ اﻟﻘﻴﻮم(‪ ،‬اﺳﻢ اﻋﻈﻢ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ آن ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎ آن‪ ،‬از او درﺧﻮاﺳﺘﻲ ﮔﺮدد‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ارزاﻧﻲ ﻣﻲ دارد‪ .‬ﺣﻴﺎت ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ و دردﻫﺎ ﻣﺘﻀﺎد اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮ‬
‫اﻳﻦ وﻗﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ ﻛﺎﻣﻞ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺪوه و آﻓﺘﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻧﻤﻲ رﺳﺪ‪.‬‬
‫وﺟﻮد ﻧﻘﺺ و ﻛﻤﺒﻮد در ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎ و اﻓﻌﺎل زﻳﺎن وارد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺪار‬
‫ﺑﻮدن ﻣﻨﺎﻓﺎت دارد‪ .‬ﻛﻤﺎل ﭘﺎﻳﺪاري ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻤﺎل ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺎﻣﻼً و ﺑﻄﻮر ﻣﻄﻠﻖ زﻧﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻊ ﺻﻔﺖ ﻛﻤﺎل را از دﺳﺖ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ و‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﺑﺮاي او ﺳﺨﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺗﻮﺳﻞ‬
‫ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺻﻔﺖ ﺣﻴﺎت و ﭘﺎﻳﺪاري و ﺗﻨﺰﻳﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺻﻔﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻴﺎت ﻛﺎﻣﻞ ﺗﻀﺎد‬
‫دارد و ﺑﻪ اﻓﻌﺎل زﻳﺎن وارد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫وﺗﺨﺸﻲ وﻻ اﻟﻤﺤﺒﻮب ﻣﻦ ﺣﻴﺚ ﺗﻄﻤﻊ‬ ‫ﻟﻌﻤﺮك ﻣﺎ اﻟﻤﻜﺮوه ﻣـﻦ ﺣﻴﺚ ﺗﺘﻘـﻲ‬
‫»ﻗﺴﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرم ﻛﻪ اﻣﻮر ﻧﺎﮔﻮار‪ ،‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و از آن‬
‫ﻫﺮاس داري‪ ،‬و اﻣﻮر دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ از آﻧﺠﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻃﻤﻊ داري«‪.‬‬
‫ﻓـﻤـﺎ درك اﻟﻬـﻢ اﻟـﺬي ﻟﻴـﺲ ﻳـﻨﻔﻊ‬ ‫و أﻛـﺜـﺮ ﺧـﻮف اﻟﻨـﺎس ﻟﻴﺲ ﺑﻜﺎﺋﻦ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪280‬‬

‫»و ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﺮدم از آن ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬اﺗﻔﺎق ﻧﻤﻲ اﻓﺘﺪ؛ ﭘﺲ ﻧﺎراﺣﺘﻲِ ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه‬
‫ﭼﺮا«؟‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر و واﻗﻊ ﻧﮕﺮ ﺑﺎش‬

‫اﮔﺮ اﻣﻮر ﺳﺨﺖ و دﺷﻮار را آﺳﺎن ﻗﻠﻤﺪاد ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺳﻬﻞ و آﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﺮﮔﺎه از‬

‫‪&Ï #Í Ò‬‬
‫! ‪ô ùs ΒÏ‬‬
‫™ ‪ª #$ $Ψs Š?Ï σ÷ ‹ã‬‬
‫ﻛﺎري ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﻮي‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺮﻳﺰ از آن ﺗﻼش ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد‪y  :‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∪ χ‬ﺧﺪاوﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش‪ ،‬از ﻟﻄﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺎ را‬ ‫‪θ6ç î‬‬
‫! ‪Ï ¨‘u‬‬
‫™‪« #$ ’<n )Î $! Ρ¯ )Î …ÿ &ã !è θ‬‬
‫‪ß ‘u ρu‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺳﺎﺧﺖ؛ ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ روي آورده اﻳﻢ«‪.‬‬
‫در ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺧﻮاﻧﺪم ﻛﻪ ﻣﺮدي‪ ،‬از ﭘﻨﺠﺮه اي ﺑﻴﺮون ﭘﺮﻳﺪ؛ آن ﻣﺮد‪ ،‬ﻳﻚ اﻧﮕﺸﺘﺮ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﭽﻬﺎي ﭘﻨﺠﺮه ﮔﻴﺮ ﻛﺮد و اﻧﮕﺸﺘﺶ را از ﺑﻴﺦ ﻛﻨﺪ؛ او‪،‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﭼﻬﺎر اﻧﮕﺸﺖ داﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮدش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻨﻚ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﭼﻬﺎر‬
‫اﻧﮕﺸﺖ داﺷﺘﻪ ام و ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد آن واﻗﻌﻪ ﻣﻲ اﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮم ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ‬
‫از اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﻢ را از دﺳﺖ داده ام‪ .‬ﻛﺎرم را ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻤﻮل اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻢ و از آﻧﭽﻪ رخ‬
‫داده‪ ،‬راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻮده و او‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﺮح اﻟﺠﺎﻧﻲ وﺳﺢ اﻟﺪﻣـﻊ ﺳﺤﺎ‬ ‫ﻻ ﺗﻘﻞ ﻟﻠﻨـﺎر أح إن ﻗﻠﺖ أﺣﺎ‬
‫»ﺑﻪ آﺗﺶ ﻓﻮت ﻧﻜﻦ؛ اﮔﺮ ﺑﻪ آﺗﺶ ﻓﻮت ﻛﻨﻲ‪ ،‬دودش ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺧﻮدت ﻣﻲ رود و‬
‫اﺷﻚ‪ ،‬ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﻣﺮدي را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﻛﻪ دﺳﺖ ﭼﭙﺶ را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬از ﻛﺘﻒ ﻗﻄﻊ ﻛﺮده اﻧﺪ؛‬
‫او‪ ،‬ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ازدواج ﻧﻤﻮده و داراي ﻓﺮزﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫‪281‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫راﺣﺘﻲ راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻛﺎرش را ﻃﻮري ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ از‬
‫ﻫﻤﺎن اول ﻳﻚ دﺳﺖ ﺑﻪ او داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫»ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﺗﻮ ﻧﻤﻮده‪ ،‬راﺿﻲ ﺑﺎش؛ آﻧﮕﺎه ﺗﻮاﻧﮕﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﺧﻮاﻫﻲ‬
‫ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﻫﻞ اﻟﺪﻣﻮع ﺗﺮد اﻟﻐﺎﺋﺐ اﻟﻐﺎﻟﻲ؟‬ ‫و ﺳﻞّ ﻧﻔﺴﻚ ﺗﺴﻠﻮ ﻓﻲ ﻣﻨﺎزﻟﻬﺎ‬
‫»ﺑﻪ ﺧﻮدت دﻟﺠﻮﻳﻲ ﺑﺪه؛ آﻳﺎ اﺷﻜﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ارزﺷﻤﻨﺪي را ﻛﻪ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎز‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻨﺪ«؟‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﻘﺪر زود ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﺳﺎزﮔﺎر ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ و ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدﻣﺎن را ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد و زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻋﺎدت دﻫﻴﻢ‪ .‬ﭘﻨﺠﺎه ﺳﺎل ﻗﺒﻞ در ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺣﺼﻴﺮي ﭘﻬﻦ ﺑﻮد و ﻳﻚ ﻣﺸﻚ آب و دﻳﮓ و ﻇﺮﻓﻬﺎي ﺳﻔﺎﻟﻲ‪ ،‬اﺳﺒﺎب و اﺛﺎﺛﻴﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر اداﻣﻪ داﺷﺖ و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺑﻮد؛ ﭼﻮن ﻣﺎ ﺑﻪ آن ﺣﺎل‪ ،‬راﺿﻲ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ و واﻗﻌﻴﺖ و وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮد را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫و إذا ﺗـﺮد إﻟـﻲ ﻗﻠـﻴـﻞ ﺗﻘﻨﻌﺎ‬ ‫و اﻟﻨـﻔـﺲ راﻏـﺒﺔ إذا رﻏﺒـﺘﻬﺎ‬
‫» ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻛﻨﻲ و ﻋﺎدﺗﺶ دﻫﻲ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و‬
‫ﻋﺎدت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ اﻧﺪك ﻫﻢ ﻗﺎﻧﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫در ﻣﺴﺠﺪ ﺟﺎﻣﻊ ﻛﻮﻓﻪ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن دو ﻗﺒﻴﻠﻪ اﺧﺘﻼف و ﻓﺘﻨﻪ اي ﺑﺮوز ﻛﺮد‪ .‬ﻫﺮ دو‬
‫ﻃﺮف‪ ،‬ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎﻳﺸﺎن را از ﻧﻴﺎم ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ و ﻧﻴﺰه ﻫﺎ را آﻣﺎده ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺗﻨﻮر اﺧﺘﻼف‬
‫ﺷﻌﻠﻪ ور ﮔﺸﺖ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺮﻫﺎي ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ را از ﺗﻦ ﺟﺪا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬در آن ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻓﺮدي از ﻣﺴﺠﺪ ﺑﻴﺮون ﺟﺴﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺼﻠﺢ ﺑﺰرگ و ﺑﺮدﺑﺎر اﺣﻨﻒ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﺮود؛‬
‫وﻗﺘﻲ ﻧﺰدش رﻓﺖ‪ ،‬دﻳﺪ ﻛﻪ او در ﺧﺎﻧﻪ اش ﻣﺸﻐﻮل دوﺷﻴﺪن ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫رداﻳﻲ دارد ﻛﻪ ﻗﻴﻤﺘﺶ ﻛﻤﺘﺮ از ده درﻫﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻻﻏﺮاﻧﺪام و ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ‪ ..‬ﺑﺎﻻﺧﺮه او‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪282‬‬

‫را از اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ رخ داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او ﻣﻀﻄﺮب و ﭘﺮﻳﺸﺎن‬
‫ﻧﮕﺸﺖ‪ .‬ﭼﻮن او ﺑﻪ رﺧﺪادﻫﺎ و ﻣﺸﻜﻼت ﻋﺎدت ﻛﺮده و در ﻣﻴﺎن ﺣﺎدﺛﻪ ﻫﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﺮ‬
‫ﻧﻤﻮده ﺑﻮد؛ او‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻴﺮ اﺳﺖ اﻧﺸﺎءاﷲ؛ ﺳﭙﺲ اﻓﻄﺎرش را آوردﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﻫﻴﭻ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻧﻴﻔﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬اﻓﻄﺎرش ﺗﻜﻪ ﻧﺎﻧﻲ ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري روﻏﻦ و ﻧﻤﻚ و ﻳﻚ ﻟﻴﻮان آب‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او ﺑﺎ ﻧﺎم ﺧﺪا ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮردن ﻛﺮد و ﺑﻌﺪ از ﺧﻮردن ﻏﺬا‪ ،‬ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻨﺪم ﻋﺮاق و ﻣﻘﺪاري روﻏﻦ ﺷﺎم ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻤﻚ ﻣﺮو و آب دﺟﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻟﺒﺎس ﭘﻮﺷﻴﺪ و ﻋﺼﺎﻳﺶ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻌﻴﺖ‬
‫رﻓﺖ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬او را دﻳﺪﻧﺪ و ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ﺳﻮي او دوﺧﺘﻨﺪ و ﺳﺎﻛﺖ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ او‪ ،‬ﭼﻪ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬وي‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﺻﻠﺢ آﻣﻴﺰي ﮔﻔﺖ و از ﻣﺮدم ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻔﺮق ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‬
‫ﻫﺮﻳﻚ ﺑﻪ ﺳﻮﻳﻲ رﻓﺘﻨﺪ و ﻓﺘﻨﻪ‪ ،‬ﻓﺮوﻛﺶ ﻛﺮد و ﻏﺎﺋﻠﻪ ﺧﺎﻣﻮش ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻠــﻖ و ﺟﻴـﺐ ﻗﻤﻴﺼﻪ ﻣﺮﺗــﻮع‬ ‫ﻗﺪﻳﺪرك اﻟﺸﺮف اﻟﻔﺘﻲ و رداؤه‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻳﻚ ﻓﺮد‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺷﺮاﻓﺖ ﻣﻲ رﺳﺪ و واﻻﻣﻘﺎم ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ رداﻳﺶ‪،‬‬
‫ﻛﻬﻨﻪ اﺳﺖ و ﮔﺮﻳﺒﺎن ﭘﻴﺮاﻫﻨﺶ وﺻﻠﻪ دارد«‪.‬‬
‫اﻳﻦ داﺳﺘﺎن‪ ،‬درﺳﻬﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲ آﻣﻮزدﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺰرﮔﻲ در ﻇﺎﻫﺮ ﭘﺮﺷﻜﻮه و ﺑﺎاﺑﻬﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻗﻠﺖ ﻣﺎل و ﺛﺮوت‪ ،‬دﻟﻴﻞ‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬در داﺷﺘﻦ ﺛﺮوت زﻳﺎد و ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛‬

‫)‪ãΑθ‬‬
‫‪à Šu ùs …µç ϑ‬‬
‫‪y è¨ Ρt ρu …µç Βt *u .ø 'r ùs …µç /š ‘u µç 8=n Gt /ö #$ $Βt #Œs )Î ‬‬
‫¡≈ ‪ß‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪M #$ $Β¨ 'r ùs  :‬‬
‫}‪| Ρ‬‬

‫‪Ç Ψs ≈δ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ ‬اﻣﺎ‬ ‫‪þ 1nÏ ‘u Α‬‬
‫’ ‪y &r‬‬ ‫)‪ã θ‬‬
‫‪à Šu ùs …µç %s —ø ‘Í µÏ ‹ø =n ã‬‬
‫‪t ‘u ‰‬‬ ‫‪s ùs µç 8=n Gt /ö #$ $Βt #Œs )Î $! Β¨ &r ρu ∩⊇∈∪ ‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫† ‪Ç Βt *u .ø &r‬‬
‫‪ú 1nÏ ‘u‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ﭘﺮوردﮔﺎر اﻧﺴﺎن‪ ،‬او را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ و او را اﻛﺮام ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ او ﻧﻌﻤﺖ دﻫﺪ‪،‬‬

‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ ،‬ﻣﺮا اﻛﺮام ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻫﺮﮔﺎه او را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ و روزﻳﺶ را ﻛﻢ‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ ،‬ﻣﺮا ﺧﻮار ﮔﺮداﻧﻴﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪283‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺻﻔﺎت واﻻ‪ ،‬ارزش واﻗﻌﻲ اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻟﺒﺎس و ﻛﺎخ و ﺧﺎﻧﻪ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ارزش و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﻋﻠﻢ و ﺳﺨﺎوت و ﺑﺮدﺑﺎري و ﻋﻘﻠﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل‪،‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﮔﺮاﻣﻴﺘﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻧﺰد‬

‫)‪ä 9‬‬
‫! ‪s ?ø &r‬‬
‫‪« #$ ‰‬‬ ‫‪Ï /ö 3‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫‪ä Βt *u 2‬‬
‫‪ò &r β‬‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪¨ )Î  :‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎرﺗﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫ارﺗﺒﺎط اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪ ،‬در‬
‫ﺛﺮوت زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺖ و ﻛﺎخ ﻣﺠﻠﻞ و ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺳﻌﺎدت ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪Iωρu Ο‬‬ ‫‪ß 9ä ¨θu Βø &r 7‬‬
‫‪y 7ö f‬‬
‫‪Å è÷ ?è ξ‬‬
‫ﺳﻌﺎدت ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻤﺎن‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪Ÿ ùs  :‬‬

‫‪È Ò‬‬
‫≅ ‪«!#$‬‬ ‫‪ô -‬‬
‫≅ ‪x /Î‬‬
‫‪» 〈 Ν‬اﻣﻮال و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺖ ﻧﻴﻨﺪازﻧﺪ«‪ö %è  ..‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ‰‬‬
‫‪ß ≈9s ρ÷ &r‬‬

‫‪t θèã ϑ‬‬

‫‪» 〈 ∩∈∇∪ β‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﻪ ﻓﻀﻞ و رﺣﻤﺖ‬ ‫† ‪y gø‬‬ ‫‪£ ΒiÏ Ö ö z‬‬
‫‪s $ϑ‬‬ ‫‪è #( θm‬‬
‫‪y θu δ‬‬ ‫‪ã *u -‬‬
‫‪ø ‹u =ù ùs 7‬‬
‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪x 7Î ùs µÏ FÏ Ηu q‬‬
‫‪÷ *u /Î ρu‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﻪ آن ﺷﺎدﻣﺎن ﮔﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻀﻞ و ﻟﻄﻒ ﺧﺪا‪ ،‬از آﻧﭽﻪ ﮔﺮد ﻣﻲ آورﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺧﻮدت را ﺑﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ ﻋﺎدت ﺑﺪه؛ اﮔﺮ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﺑﺎور‬
‫و اﻳﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﭼﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟ آﻳﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ در زﻣﻴﻦ ﺳﻮراﺧﻲ ﺣﻔﺮ ﻛﻨﻲ ﻳﺎ‬
‫ﻧﺮدﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي آﺳﻤﺎن ﺑﺰﻧﻲ و ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺮوي؟! ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري‪ ،‬ﻧﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ و ﻧﻪ‬
‫ﻓﺎﻳﺪه اي دارد و ﺗﻮ را از ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ ﻧﺠﺎت ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﭘﺲ راه ﺣﻞ ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫راه ﺣﻞ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ و در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺗﺴﻠﻴﻢ‬

‫‪» 〈 ο; ‰‬ﻫﺮ ﻛﺠﺎ‬

‫‪y ‹§ ±‬‬
‫‪t Β– l‬‬
‫‪8 ρ*ã /ç ’ûÎ Λ÷ ä Ζ.ä θö 9s ρu V‬‬
‫‪Ý θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã 3‬‬
‫‪œ .‘Í ‰‬‬
‫‪ô ƒã #( θΡç θ3‬‬
‫‪ä ?s $ϑ‬‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ؛ ‪y Ψs ƒ÷ &r ‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺘﺎن ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ در ﺑﺮﺟﻬﺎ و ﻛﺎﺧﻬﺎي ﻣﺤﻜﻢ و اﺳﺘﻮار‬
‫ﺑﺎﺷﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪284‬‬

‫ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ روز زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻦ و دﺷﻮارﺗﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﻪ ﻋﻤﺮم‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺰﺷﻚ‬
‫ﻣﺘﺨﺼﺺ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ دﺳﺖ ﺑﺮادرم ﻣﺤﻤﺪ‪ -‬رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ او ﺑﺎد‪ -‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻛﺘﻒ‬
‫ﻗﻄﻊ ﺷﻮد؛ اﻳﻦ ﺧﺒﺮ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺑﻤﺒﻲ در ﮔﻮﺷﻢ ﺻﺪا داد‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻮدم را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮدم و‬

‫!‪3‬‬ ‫‪È Œø *Î /Î ω‬‬

‫‪« #$ β‬‬ ‫‪ )Î π> 6t ŠÁ‬‬
‫> ‪Å Β– ΒÏ‬‬
‫‪z $¹‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮده اﻟﻬﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد آوردم ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪| &r $! Βt  :‬‬

‫‪» 〈 …µç 6t =ù %s ‰‬ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻧﻤﻲ آﻳﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ اذن و ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻫﺮ‬
‫! ‪Ï κ÷ ‰u‬‬
‫‪« $$ /Î ‬‬
‫‪. ΒÏ σ÷ ƒã Βt ρu‬‬

‫‪šÎ 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ *Í ±‬‬
‫ﻛﺲ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻠﺒﺶ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪eÏ 0o ρu  .‬‬

‫_ ‪t θèã‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∈∉∪ β‬و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن‬ ‫! ‪Å ¨‘u µÏ ‹ø 9s )Î $! Ρ¯ )Î ρu‬‬
‫‪¬ $Ρ¯ )Î #( θû 9ä $%s π× 7t ŠÁ‬‬
‫‪Å Β– Νγ‬‬
‫‪ß F÷ ;u ≈¹‬‬
‫‪| &r #! Œs )Î ‬‬ ‫∪∈∈⊇∩ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬

‫را ﻣﮋده ﺑﺪه؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ‪ ،‬از آنِ ﺧﺪاﻳﻴﻢ‬
‫و ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ آﻳﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ روﺣﻴﻪ و آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ داد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻗﻲ ﺗﺤﻞ و ﺳﻜﻨﻲ أﺿﻴﻖ اﻟﺤﻔﺮ‬ ‫ﻻ راﻋﻚ اﷲ ﻓـﻲ دﻧﻴـﺎ ﻧﻬﺎﻳﺘـﻬﺎ‬
‫»ﮔﻮ‪ :‬از دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺟﺪاﻳﻲ و ﺳﻜﻮﻧﺖ در ﻗﺒﺮ ﺗﻨﮓ و ﺗﺎرﻳﻚ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻧﺒﺎﺷﻲ«‪.‬‬
‫ﻓﻘـﺪ أﺗﺎ ك ﻋﻠـﻲ ﺻﻐﺮ ﻣﻦ اﻟﻌﻤﺮ‬ ‫و أﺣﺴـﻦ اﻟـﻠﻪ أﺟﺮاً ﻛﻨﺖ ﺗﻄﻠﺒﻪ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداﺷﻲ را ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎﻧﺶ ﺑﻮدي‪ ،‬ﻧﻴﻚ ﺑﮕﺮادﻧﺪ؛ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آن را‬
‫در دوران ﺧﺮدﺳﺎﻟﻴﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ داده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺑﺮﺧﻮرد ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﭼﺎره اي ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ و ﺗﺴﻠﻴﻢ‬
‫ﺷﻮﻳﻢ و ﺑﺲ‪.‬‬

‫‪t θΒã Î 9ö Βã $Ρ¯ *Î ùs #*X Βø &r #( θû Βã *u /ö &r Π÷ &r ‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∪ β‬آﻧﺎن‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﺤﻜﻤﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﻣﺎ ﻧﻴﺰ اراده‬
‫ﻣﺤﻜﻢ و ﺗﻐﻴﻴﺮﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ«‪.‬‬
‫‪285‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 νÏ *Í Βø &r ’# ?n ã‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻛﺎرش ﭼﻴﺮه اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪ë 9Ï %ñ‬‬
‫= ‪t‬‬ ‫! ‪y‬‬
‫‪ª #$ ρu ‬‬

‫‪ã θ3‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇∠∪ β‬ﻫﺮﮔﺎه اراده اش‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻴﺰي‬ ‫‪ä Šu ùs .ä …&ã !s Α‬‬
‫)‪ã θ‬‬
‫‪à ƒt $ϑ‬‬
‫‪y Ρ¯ *Î ùs #VX ∆ö &r ‬‬ ‫‪| %s #Œs )Î ρu ‬‬
‫‪# Ó‬‬

‫ﺗﻌﻠﻖ ﺑﮕﻴﺮد و اراده ﻛﺎري ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ آن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎش؛ ﭘﺲ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺧﻨﺴﺎء ﻧﺨﻌﻲ ﺧﺒﺮ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻬﺎر ﭘﺴﺮش‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﻗﺎدﺳﻴﻪ در راه ﺧﺪا‬
‫ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﺷﻜﺮ ﻣﻲ ﮔﺰارد‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ‬
‫او‪ ،‬از ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ اﻳﻤﺎن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺑﻮد و از ﻳﻘﻴﻨﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر ﺑﻮد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻓﺮدي‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﻣﻲ ﮔﺰارد‪ ،‬ﭘﺎداش ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد و‬
‫اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ؟ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺎري ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‪:‬‬
‫اﻋﺘﺮاض و ﺷﻴﻮن و ﻓﺮﻳﺎد ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ اش‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ زﻳﺎن دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﻧﻴﺴﺖ! در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ از او راﺿﻲ اﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻟﺐ‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﺑﮕﺸﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ از او ﻧﺎراض ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫_ ‪t θèã‬‬
‫‪〈β‬‬ ‫! ‪Å ¨‘u µÏ ‹ø 9s )Î $! Ρ¯ )Î ρu‬‬
‫ﻣﺮﻫﻢ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ و ﻋﻼج ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‪¬ $Ρ¯ )Î  :‬‬

‫»ﻫﻤﻪ از آن ﺧﺪاﻳﻴﻢ و ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ«‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻫﻤﻪ ﻣﺎ از آن ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻴﻢ؛‬
‫او‪ ،‬ﻣﺎ را آﻓﺮﻳﺪه و ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ آﻏﺎز ﻫﻤﻪ از ﺳﻮي اوﺳﺖ و‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻫﻤﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﺧﺘﻴﺎر در دﺳﺖ اوﺳﺖ و ﻣﺎ‪ ،‬اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪارﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻓﻜﻴﻒ أﺑﻜﻲ ﻋﻠﻲ ﺷﻲ إذا ذﻫﺒﺎ‬ ‫ﻧﻔﺴﻲ اﻟﺘﻲ ﺗﻤﻠﻚ اﻷﺷﻴﺎء ذاﻫﺒﺔ‬
‫»وﺟﻮد ﻣﻦ ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻚ اﻣﻮال و ﭼﻴﺰﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود؛ ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از‬
‫دﺳﺖ دادن اﻣﻮال و داراﻳﻴﻬﺎ ﺑﮕﺮﻳﻢ؟«‬

‫_ ‪» 〈 …µç γy‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺟﺰ ذات ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺎﻧﻲ اﺳﺖ و از ﺑﻴﻦ‬

‫‪ô ρu ω‬‬
‫‪ )Î 7‬‬
‫‪î 9Ï $δ‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‪‘ .ä ‬‬
‫≅ ‪x‬‬

‫ﻣﻲ رود«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪286‬‬

‫‪5 $ùs $κp Jö =n æ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∉∪ β‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ روي زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود«‪.‬‬ ‫≅ ‪ô Βt‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪‘ .ä ‬‬

‫‪t θFç ‹hÍ Β¨ Νκå Ξ® )Î ρu M‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊃∪ β‬ﺗﻮ اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﻣﻲ ﻣﻴﺮي وآﻧﻬﺎ ﻫﻢ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻣﺮد«‪.‬‬ ‫‪× ‹hÍ Βt 7‬‬
‫‪y Ρ¯ )Î ‬‬

‫اﮔﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﺗﻮ ﺧﺒﺮ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ ات‪ ،‬ﻃﻌﻤﻪ ﺣﺮﻳﻖ ﺷﺪه ﻳﺎ ﻓﺮزﻧﺪت‪ ،‬ﻣﺮده ﻳﺎ‬
‫ﺛﺮوت و داراﻳﻲ ات‪ ،‬از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﺑﻜﻨﻲ؟ از اﻛﻨﻮن ﺧﻮدت را آﻣﺎده ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﻓﺮار از ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‪ ،‬ﺳﻮدي ﻧﺪارد؛ از ﺗﻘﺪﻳﺮ راﺿﻲ ﺑﺎش و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ ﺷﻮ‪.‬‬
‫واﻗﻌﻴﺖ و وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻮﺟﻮد را ﺑﭙﺬﻳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎداش ﻓﺮاوان ﺑﻴﺎﺑﻲ؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﻛﺎري ﺟﺰ اﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻲ اﻧﺠﺎم دﻫﻲ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﮔﺰﻳﻨﻪ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ وﺟﻮد دارد؛ اﻣﺎ ﮔﺰﻳﻨﻪ اي زﺷﺖ و ﺑﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ ﺗﻮ را از آن ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲ دارم و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺎﺧﻮﺷﻨﻮد ﺷﻮي؛ وﻟﻲ ﺑﺪان ﻛﻪ از‬
‫اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻋﺎﻳﺪت ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد؟! ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ از ﺑﻲ ﺻﺒﺮي و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﻋﺎﻳﺪت‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬از ﺗﻮ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺮدم از ﺗﻮ ﮔﺮﻳﺰان و‬
‫ﻣﺘﻨﻔﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداﺷﻲ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﻲ و ﺑﻠﻜﻪ ﮔﻨﻬﻜﺎر ﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻮي و ﻧﻴﺰ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ از‬
‫دﺳﺖ داده اي‪ ،‬ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺮﻃﺮف ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‪،‬‬

‫‪…νç ‰‬‬
‫‪ß ‹ø .x ‬‬
‫‪¨ t δ‬‬
‫‹ ‪Ï‬‬
‫≅ ‪õ ƒã‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪y *ö à‬‬
‫‪Ý ΖŠu =ù ùs ì‬‬
‫‪ô Ü‬‬ ‫‪ø ‹u 9ø Ν‬‬
‫) ‪s‬‬ ‫‪§ Oè Ï $! ϑ‬‬ ‫= ‪¡ 9#$ ’<n )Î‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫¡ ‪A 6t‬‬
‫‪| 0Î Šô ‰‬‬
‫‪ß ϑ‬‬
‫دور ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪ô ‹u =ù ùs  :‬‬

‫‪à ‹óÉ ƒt $Βt‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∈∪ á‬ﭘﺲ ﺳﺒﺒﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي آﺳﻤﺎن ﺑﺠﻮﻳﺪ و ﺑﻨﮕﺮد ﻛﻪ آﻳﺎ ﭼﺎره اﻧﺪﻳﺸﻲ اش‪،‬‬
‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎراﺣﺘﻴﺶ ﺷﺪه‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫‪287‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻏﻢ ﻣﻲ ﺧﻮري‪،‬‬

‫ﺑﻪ زودي ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫ﻣﺮگ‪ ،‬ﻫﻤﻪ را ﻓﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﻫﻢ ﻇﺎﻟﻢ و ﻫﻢ ﻣﻈﻠﻮم را‪ ،‬ﻫﻢ ﻧﺎﺗﻮان و ﻫﻢ‬
‫ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ را‪ .‬ﻣﺮگ‪ ،‬ﺳﺮاغ ﻫﺮ ﻓﻘﻴﺮ و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪي ﻣﻲ رود و ﺗﻮ‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ ﻣﻴﺮي؛ ﭘﻴﺶ از ﺗﻮ ﻧﺴﻠﻬﺎي زﻳﺎدي ﻣﺮده اﻧﺪ و ﭘﺲ از ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﻣﺮدﻣﺎن زﻳﺎدي ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﻣﺮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺑﻄﻮﻃﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در ﺷﻤﺎل ﮔﻮرﺳﺘﺎﻧﻲ دﻳﺪم ﻛﻪ در آن ﻫﺰار ﭘﺎدﺷﺎه دﻓﻦ ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ؛ آﻧﺠﺎ ﺗﺎﺑﻠﻮﻳﻲ وﺟﻮد داﺷﺖ ﻛﻪ روي آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪:‬‬
‫و اﻟﺮؤوس اﻟﻌﻈـﺎم ﻋﻈـﺎﻣﺎ‬ ‫و ﺳﻼﻃﻴﻨﻬﻢ ﺳﻞ اﻟﻄﻴﻦ ﻋﻨﻬﻢ‬
‫»اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎﻧﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ از ﺧﺎك در ﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﺑﭙﺮس؛ اﻳﻨﻚ ﺳﺮان ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﺳﺘﺨﻮاﻧﻬﺎي ﭘﻮﺳﻴﺪه ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ«‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺣﻴﺮت ﻣﻲ اﻧﺪازد و او را ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻏﻔﻠﺖ و ﺑﻲ‬
‫ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﺮ او ﻳﻮرش ﻣﻲ آورد‪.‬‬
‫ﺷﮕﻔﺖ اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﻲ ﭘﻨﺪارد و ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ آدﻣﻲ‪ ،‬از ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ ﻗﻄﻌﻲ ﺧﻮد ﺑﻲ ﺧﺒﺮ اﺳﺖ!‬
‫واﻗﻌﺎً ﻣﺎﻳﻪ ﺷﮕﻔﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺧﻮدش را از ﻓﺮﺟﺎﻣﻲ ﻛﻪ در اﻧﺘﻈﺎر ﻫﺮ ﻣﻮﺟﻮد‬

‫‪Ïπã‬‬ ‫‪¡ 9#$ s'!s “u 9ø —y χ‬‬

‫¡‪t $‬‬ ‫[‬ ‫‪)Î 4 Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫)‪à /− ‘u #( θ‬‬
‫¨ ‪à ?¨ #$‬‬
‫‪â $Ζ¨ 9#$ $γ‬‬
‫زﻧﺪه اي اﺳﺖ‪ ،‬دور ﻣﻲ داﻧﺪ‪y ƒ• 'r ≈¯ ƒt  .‬‬

‫‪Ò Šà‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ Ο‬اي ﻣﺮدم! از )ﻋﺬاب( ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن زﻟﺰﻟﻪ‬ ‫‪Ï ã‬‬
‫‪t í ‬‬
‫« ‪ó‬‬
‫‪x‬‬

‫ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪288‬‬

‫‪à *Í è÷ Β– '7 #s -‬‬

‫‪t θÊ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ β‬ﺣﺴﺎب ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن‬ ‫‪ø î‬‬
‫‪x ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ρu Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫¡‪ß /ç $‬‬ ‫¨ ‪Ï‬‬
‫‪| m‬‬ ‫> ‪Ä $Ψ¨ =9Ï‬‬
‫‪z u Iy %ø #$ ‬‬

‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪه و آﻧﻬﺎ در ﺣﺎل ﻏﻔﻠﺖ و روﻳﮕﺮداﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬درﺑﺎره ﻣﻠﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ آﻧﺎن را ﻫﻼك و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮده و در ﻣﻮرد‬

‫‪öΝγ‬‬
‫‪ß 9s ì‬‬
‫‪ß ϑ‬‬ ‫‪ó @n ρ÷ &r ‰‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪> n‬‬ ‫§ ‪ô ΒiÏ Νκå ]÷ ΒÏ‬‬
‫‪t &r ‬‬ ‫‪x tÏ B‬‬
‫≅ ‪é‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫آﺑﺎدﻳﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ وﻳﺮان ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪y  :‬‬

‫‪» 〈 ∩∇∪ #“K .ø ‘Í‬آﻳﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﺴﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه و ﻳﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺻﺪاﻳﻲ از‬
‫آﻧﺎن ﻣﻲ ﺷﻨﻮي؟« ﻛﺎرﺷﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﻓﻘﻂ ﺣﻜﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻗﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﻘﺪ ﻣﻀﻲ ﺑﺤﺪﻳﺚ اﻟﻘﻮم رﻛﺒﺎن‬ ‫ﻫﻞ ﻋﻨﺪﻛﻢ ﺧﺒﺮ ﻣﻦ أﻫﻞ أﻧﺪﻟﺲ‬
‫»آﻳﺎ از اﻫﻞ اﻧﺪﻟﺲ ﺧﺒﺮي دارﻳﺪ؟ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرواﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻗﻮم را ﺑﺎ ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫دﻋﺎي رﻓﻊ ﮔﺮﻓﺘﺎري و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻣﺸﺘﻤﻞ ﺑﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻟﻮﻫﻴﺖ و رﺑﻮﺑﻴﺖ و ﺗﻮﺻﻴﻒ‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺮدﺑﺎري اﺳﺖ و اﻳﻦ دو ﺻﻔﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻛﻤﺎل ﻗﺪرت و رﺣﻤﺖ‬
‫و اﺣﺴﺎن و ﮔﺬﺷﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ در اﻳﻦ دﻋﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﺎل رﺑﻮﺑﻴﺖ و ﺳﺮوري ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻻ‬
‫و ﭘﺎﻳﻴﻦ و رﺑﻮﺑﻴﺖ ﻋﺮش ﻛﻪ ﺳﻘﻒ ﻫﻤﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ آﻓﺮﻳﺪه اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺗﻮﺣﻴﺪ رﺑﻮﺑﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ اوﺳﺖ و اﻳﻦ را ﻣﻲ ﻃﻠﺒﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺧﺪا را در ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺑﻴﻢ و اﻣﻴﺪ وﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ و ﻃﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻳﮕﺎﻧﻪ و ﺑﻲ ﺑﺪﻳﻞ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﻄﻠﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻣﻲ ﻃﻠﺒﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺻﻔﺎت ﻛﻤﺎل را ﺑﺮاي او ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﺑﺪاﻧﻴﻢ وﻫﺮ ﻧﻘﺺ و ﻣﺸﺎﻫﺒﺘﻲ را از او ﻧﻔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮدﺑﺎري او ﻣﺴﺘﻠﺰم ﻛﻤﺎل ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و‬
‫اﺣﺴﺎﻧﺶ ﺑﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﻗﻠﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ را ﺑﺪاﻧﺪ و ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ‪،‬‬
‫‪289‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﺒﺖ و ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ و ﻳﮕﺎﻧﻪ داﻧﺴﺘﻦ او ﻣﻲ ﮔﺮدد و آﻧﮕﺎه ﻗﻠﺐ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻟﺬت و‬
‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺳﺮور‪ ،‬درد و اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬دور‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ ﺣﺘﻤﺎ ﺑﺎرﻫﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮده اﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎر‪ ،‬ﺷﺎدي و ﺳﺮوري دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺟﺴﻤﺶ‪ ،‬ﺑﺮاي دﻓﻊ ﺑﻴﻤﺎري ﺗﻘﻮﻳﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫اﻓﺴﺮده ﻣﺒﺎش؛ زﻳﺮا اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪،‬‬

‫راه ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺷﻘﺎوت اﺳﺖ‬

‫ﻣﺠﻠﻪ »اﻟﻤﺴﻠﻤﻮن« در ﺷﻤﺎره ‪ 240‬ﻣﺎه ﺻﻔﺮ ﺳﺎل‪1410‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ‬

‫دوﻳﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ از ﺟﻤﻌﻴﺖ زﻣﻴﻦ ﺑﻪ اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﺟﻬﺎن را در ﻣﻌﺮض ﻧﺎﺑﻮدي ﻗﺮار داده اﺳﺖ! اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺑﻴﻦ‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻏﺮﺑﻲ و ﺷﺮﻗﻲ و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻓﻘﻴﺮ ﻓﺮﻗﻲ ﻧﻤﻲ ﮔﺬارد‪ .‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻧﺎﺑﻮدي‬
‫و در ﻫﻢ ﻛﻮﻓﺘﻦ ﻫﻤﻪ را دارد و ﺑﻴﻤﺎري وﻣﺮﺿﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﺳﺮاﻳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد!‬
‫ﺧﻮدﻛﺸﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺎم و ﻣﻘﺎم و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻓﺮاد‪ ،‬اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ ،‬وﻟﻲ از ﻣﺆﻣﻨﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺪ‪ .‬آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن ﺑﻴﻤﺎري اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﺳﻄﺢ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ دوﻳﺴﺖ‬
‫ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪ .‬آﺧﺮﻳﻦ آﻣﺎر‪ ،‬ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ از ﻫﺮ ده ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻳﻚ‬
‫ﻧﻔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري ﺧﻄﺮﻧﺎك ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ! اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺧﻄﺮﻧﺎك اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻫﺎ را ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﺮ ﺟﻨﻴﻦ داﺧﻞ ﺷﻜﻢ ﻧﻴﺰ ﺣﻤﻠﻪ ور‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪290‬‬

‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬دروازه ﺧﻮدﻛﺸﻲ اﺳﺖ‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﺧﻮدﺗﺎن را ﻧﻜﺸﻴﺪ«‪.‬‬

‫¡ ‪ä‬‬ ‫) ‪à Ρ&r #( θû =è Fç‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ø ?s ω‬‬
‫‪Ÿ ρu ‬‬

‫‪» 〈 πÏ 3‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮدﺗﺎن‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ‬

‫‪s =è κ÷ J− 9#$ ’<n )Î /ö 3‬‬
‫‪ä ƒ‰‬‬
‫)‪Ï ƒ÷ 'r /Î #( θ‬‬
‫‪à =ù ?è ω‬‬
‫‪Ÿ ρu ‬‬

‫ﻧﻴﻨﺪازﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺒﺮﮔﺰارﻳﻬﺎ‪ ،‬از اﻓﺴﺮدﮔﻲ روﻧﺎﻟﺪ رﻳﮕﺎن رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﺳﺒﻖ آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺧﺒﺮ داده و‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺳﻦ رﻳﮕﺎن از ﻫﻔﺘﺎد ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري دﭼﺎر اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻓﺰاﻳﺶ ﺳﻦ‪ ،‬ﻓﺸﺎرﻫﺎي رواﻧﻲ و ﺟﺮاﺣﻴﻬﺎي ﭘﻲ در ﭘﻲ‪ ،‬ﻋﻠﺖ اﺑﺘﻼي رﻳﮕﺎن ﺑﻪ اﻳﻦ‬

‫‪» 〈 ο; ‰‬ﮔﺮﭼﻪ در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎي ﻣﺤﻜﻢ‬

‫‪y ‹§ ±‬‬
‫‪t Β– l‬‬
‫ﺑﻴﻤﺎري ﺑﻮده اﺳﺖ‪8 ρ*ã /ç ’ûÎ Λ÷ ä Ζ.ä θö 9s ρu  :‬‬

‫ﺑﺎﺷﻴﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﻣﻌﺮوف و ﺑﻮﻳﮋه ﻫﻨﺮﭘﻴﺸﮕﺎن ﺣﻤﻠﻪ ور ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﻣﺮگ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻌﺮوف ﺻﻼح ﺟﺎﻫﻴﻦ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻮد؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬

‫ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﻨﺎﭘﺎرت‪ ،‬در ﺗﺒﻌﻴﺪﮔﺎﻫﺶ از ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﻣﺮده اﺳﺖ؛ ‪y “÷ ?s ρu ‬‬

‫‪t,δ‬‬

‫‪» 〈 ∩∈∈∪ tβρ*ã -Ï ≈.x Νö δ‬و در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻔﺮ‪ ،‬ﺟﺎن دﻫﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪è ρu Ν‬‬
‫¦ ‪ö κå‬‬
‫‪ß -‬‬
‫‪à Ρ&r‬‬

‫ﻫﻨﻮز ﺧﺒﺮ ﻫﻮﻟﻨﺎﻛﻲ را ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺻﻔﺤﺎت اول ﺑﻴﺸﺘﺮ روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬

‫اﺧﺘﺼﺎص داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎد دارﻳﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺎدر آﻟﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺟﻨﺎﻳﺖ وﺣﺸﺘﻨﺎك‬
‫اﻗﺪام ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺳﻪ ﻛﻮدك ﺧﻮد ﻧﻤﻮد؛ ﺑﻌﺪاً روﺷﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﺎرش‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ ﺑﻮده‬
‫اﺳﺖ‪ .‬وي‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻛﻮدﻛﺎﻧﺶ را ﺧﻴﻠﻲ زﻳﺎد دوﺳﺖ داﺷﺖ و از ﺗﺮس اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺒﺎدا‬
‫ﺑﻌﺪ از او ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺳﺨﺘﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻛﺸﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ زﻋﻢ ﺧﻮد راﺣﺘﺸﺎن ﻛﻨﺪ و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺧﻮدش را ﻫﻢ ﻛﺸﺖ!‬
‫‪291‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آﻣﺎر ﺳﺎزﻣﺎن ﺑﻬﺪاﺷﺖ ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺑﻮدن اﻳﻦ ﺑﻴﻤﺎري اﺷﺎره ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در‬
‫ﺳﺎل‪1973‬ﻣﻴﻼدي ﺗﻌﺪاد ﻣﺒﺘﻼﻳﺎن ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎري اﻓﺴﺮدﮔﻲ در ﺟﻬﺎن ‪ %3‬ﺑﻮد و در ﺳﺎل‬
‫‪ 1978‬ﻣﻴﻼدي ﺑﻪ ‪ %5‬رﺳﻴﺪ؛ ﺑﺮﺧﻲ ﺑﺮرﺳﻴﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ از ﻫﺮ ﭼﻬﺎر آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻔﺮ اﻓﺴﺮدﮔﻲ دارد! از ﻃﺮﻓﻲ رﺋﻴﺲ ﻛﻨﻔﺮاﻧﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع اﺿﻄﺮاب رواﻧﻲ در‬
‫ﺳﺎل ‪1981‬ﻣﻴﻼدي در ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ‪ ،‬اﻋﻼم ﻛﺮد‪ :‬در ﺟﻬﺎن ﺻﺪ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ از‬
‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬از ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮﻓﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻣﺎر دﻳﮕﺮي‬
‫ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن دوﻳﺴﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﻧﻔﺮ‪ ،‬اﻓﺴﺮدﮔﻲ دارﻧﺪ!‬

‫‪É‬‬
‫‪ 〈 ‬آﻳﺎ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ‬ ‫‪÷ ?s *§ Βt ρ÷ &r ο¸ *§ Β¨ Θ‬‬
‫‪5 $ã‬‬ ‫‪eÈ 2‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪à‬‬ ‫‪’ûÎ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θΖã Ft -‬‬
‫‪ø ƒã Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ &r β‬‬
‫‪t ρ÷ *u ƒt ω‬‬
‫‪Ÿ ρu &r ‬‬

‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ در ﻫﺮ ﺳﺎل ﻳﻚ ﺑﺎر ﻳﺎ دو ﺑﺎر ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ«؟‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﻟﻴﻤﻮ‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ درﺳﺖ ﻛﻦ‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻳﺮك و ﻫﻮﺷﻴﺎر‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ درآﻣﺪ زﻳﺎدي دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬
‫زﻳﺮك و ﻫﻮﺷﻴﺎر‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻮدﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻪ زﻳﺎن ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﻗﺎﻟﺐ‬
‫ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻞ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺑﻪ دﻳﻮار ﺷﺎخ ﻧﺰن! ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ او‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ‬
‫ﺳﻮدي ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻧﻜﻦ‪.‬‬
‫و ﺟــﺎوزه اﻟﻲ ﻣﺎ ﺗﺴﺘﻴﻄﻊ‬ ‫إذا ﻟﻢ ﺗﺴﺘﻄﻊ ﺷﻴﺌﺎً ﻓﺪﻋﻪ‬
‫»ﻫﺮ ﮔﺎه ﺗﻮان ﭼﻴﺰي را ﻧﺪاري‪،‬آن را رﻫﺎ ﻛﻦ و ﺑﻪ ﭼﻴﺰي روي ﺑﻴﺎور ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺶ را‬
‫داري«‪.‬‬

‫‪(#θΡç “u s‬‬
‫‪ó ?s ξ‬‬
‫‪Ÿ Šø 6‬‬
‫‪x 9jÏ Ο‬‬
‫‪d5 ót /Î $ϑ‬‬
‫‪C î‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪x Ν‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬آرد را آﺳﻴﺎب ﻣﻜﻦ؛ ‪à 7t ≈Or 'r ùs ‬‬

‫‪» 〈 Νö 6‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﻲ رﺳﺎﻧﻴﺪ؛ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺪان ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻳﮕﺮ‬
‫’ ‪à ?s $ùs $Βt‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﺑﺮاي آﻧﭽﻪ از دﺳﺖ داده اﻳﺪ‪ ،‬ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻧﺸﻮﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪292‬‬

‫اﻳﻦ آﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﺎرﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه ﮔﺬﺷﺘﻪ‪،‬‬
‫ﺗﻜﺮار ﺷﻮد؛ ﭼﻮن ﺑﺎﻋﺚ اﺿﻄﺮاب و آﺷﻔﺘﮕﻲ و ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮدن وﻗﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫و ﺗﺴﻞّ ﻋﻨﻬﺎ ﺗﺠﺪ ﻓﺆادك ﺳﺎﻟﻲ‬ ‫ﻻ ﺗﻌﺪ ﻗﺼـــﺔ اﻟﻔـﺮاق ﻛﺜﻴـﺮاً‬
‫»داﺳﺘﺎن ﻓﺮاق و ﺟﺪاﻳﻲ را زﻳﺎد ﺗﻜﺮار ﻣﻜﻦ و دﺳﺖ از ﺗﻜﺮارش ﺑﺪار‪ ،‬آﻧﮕﺎه دﻟﺖ‬
‫را ﭼﻨﺎن ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ از اﻧﺪوه ﻓﺮاق‪ ،‬ﻓﺎرغ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﺮاي اﻓﺮاد ﺑﻴﻜﺎر وﺟﻮد دارد ﻛﻪ اوﻗﺎت ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺑﺮﺧﻲ ﻛﺎرﻫﺎ ﭘﺮ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﻴﻚ‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻋﻴﺎدت ﺑﻴﻤﺎران‪ ،‬زﻳﺎرت‬
‫ﻗﺒﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﺟﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ در اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي ﺧﻴﺮﻳﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﺮﺗﺐ‬

‫¡≈‪ß‬‬
‫}‪| Ρ‬‬ ‫ﻛﺮدن ﻣﻨﺰل‪ ،‬ورزش ﻣﻔﻴﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﺑﻪ ﻓﻘﺮا و ﺑﻴﻮﮔﺎن و ﺳﺎﻟﺨﻮردﮔﺎن؛ ‪y ƒ• 'r ≈¯ ƒt ‬‬
‫‪M #$ $γ‬‬

‫‪» 〈 ∩∉∪ µÏ Š)É ≈=n ϑ‬اي اﻧﺴﺎن! ﻫﻤﺎﻧﺎ ﺗﻮ ﺑﺎ زﺣﻤﺖ و ﺗﻼش ﺑﻪ‬
‫‪ß ùs %n‬‬
‫‪[ ‰‬‬
‫‪ô .x 7‬‬
‫’ ‪y /nÎ ‘u‬‬
‫‪4 <n )Î y‬‬
‫‪î ŠÏ %.x 7‬‬
‫‪y Ρ¯ )Î‬‬

‫ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرت رﻫﺴﭙﺎري و او را ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﻓﺤـﻠﻮ و أﻣﺎ وﺟـﻬﻪ ﻓﺠﻤﻴﻞ‬ ‫وﻟﻢ أر ﻛﺎﻟﻤﻌﺮوف أﻣﺎ ﻣﺬاﻗﻪ‬
‫»وﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﺪﻳﺪه ام؛ ﻃﻌﻤﺶ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﭼﻬﺮه اش‪ ،‬زﻳﺒﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ را ﺑﺨﻮان ﺗﺎ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻳﺎﻓﺘﮕﺎن و آﻧﻬﺎﻳﻲ را ﺑﺒﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻋﺰﻳﺰاﻧﻲ از دﺳﺖ داده و‬
‫ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي دﭼﺎر ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺷﺪه اﻧﺪ‪:‬‬
‫ﺿﻞ ﻗﻮم ﻟﻴﺲ ﻳﺪرون اﻟﺨﺒﺮ‬ ‫اﻗﺮأ اﻟﺘـﺎرﻳﺦ إذ ﻓﻴـﻪ اﻟﻌﺒﺮ‬
‫»ﺗﺎرﻳﺦ را ﺑﺨﻮان ﻛﻪ در آن درﺳﻬﺎ و ﻋﺒﺮﺗﻬﺎ‪ ،‬وﺟﻮد دارد؛ ﻗﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻲ ﺧﺒﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﮔﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫‪293‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪x Šy #σx ùè µÏ /Î M‬‬

‫‪» 〈 8‬و از داﺳﺘﺎن‬ ‫≅ ‪à 7mÎ Vs Ρç $Βt‬‬
‫™ ‪È‬‬
‫‪ß *” 9#$ Ï $! 6t Ρ/ &r ‬‬
‫‪ô ΒÏ 7‬‬
‫‪y ‹ø =n ã‬‬ ‫) ‪x‬‬
‫‪t È‬‬ ‫‪à Ρ¯ ξ‬‬
‫‪y .ä ρu ‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﻫﻤﻪ ﺑﺮاي اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن دﻟﺖ را اﺳﺘﻮار‬
‫ﺑﮕﺮداﻧﻴﻢ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ο× u 9ö ã‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺮت اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪Ï Ν‬‬
‫‪ö ηÎ Á‬‬
‫‪Å Á‬‬
‫‪| %s ’ûÎ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫) ‪ô‬‬
‫‪%.x ‰‬‬ ‫‪s 9s ‬‬

‫‪t ρ*ã 3‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∠∉∪ β‬ﭘﺲ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ را ﺣﻜﺎﻳﺖ ﻛﻦ‪،‬‬ ‫‪© -‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪x Ft ƒt Ν‬‬ ‫‪ß =¯ èy 9s }ÈÁ‬‬ ‫‪s 9ø #$ È‬‬
‫) |‬ ‫‪Ä Á‬‬
‫‪Ý %ø $$ ùs ‬‬

‫ﺷﺎﻳﺪ آﻧﺎن ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﻤﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ اي ﺟﺰ ﺑﻬﺮه ﺑﺮي از اﺗﻔﺎﻗﺎت رﺧﺪاده ﻧﺪارم«‪.‬‬
‫ﻓـﺈﻧـﻲ ﻓﻲ اﻟﺸﺠﺎﻋﺔ رﺑـﻴﺖ‬ ‫ﻟﺘﺮﻣﻲ ﺑﻲ اﻟﻤﻨﺎﻳﺎ ﺣﻴﺚ ﺷﺎءت‬
‫»ﺑﻼﻫﺎ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻴﻨﺪازﻧﺪ؛ ﻣﻦ‪ ،‬در ﺷﺠﺎﻋﺖ ﺑﺰرگ ﺷﺪه و رﺷﺪ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ ام«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬از ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ راﺿﻲ و آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮم؛ ﺧﻮاه ﺑﺮاﻳﻢ ﮔﻮارا ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و ﺧﻮاه ﻧﺎﮔﻮار و ﺗﻠﺦ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارم ﺑﺮ ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﺳﻮاري‪ ،‬ﺳﻮار ﺑﺎﺷﻢ؛ اﮔﺮ ﺳﻮار ﺑﺮ ﻓﻘﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ و اﮔﺮ ﺳﻮاري ﻣﻦ‪ ،‬ﺛﺮوت و ﺗﻮاﻧﮕﺮي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺸﺖ ﺗﻦ از ﭘﺴﺮان اﺑﻲ ذؤﻳﺐ ﻫﺬﻟﻲ در ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻃﺎﻋﻮن ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺘﻨﺪ؛ در‬
‫ﭼﻨﺎن ﺷﺮاﻳﻄﻲ او‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﮕﻮﻳﺪ؟ وي‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ ﮔﺮدﻳﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ‬
‫ﺳﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﺮود آورد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫أﻧﻲ ﻟﺮﻳﺐ اﻟﺪﻫﺮ ﻻ أﺗﻀﻌﻀﻊ‬ ‫و ﺗﺠـﻠﺪي ﻟﻠﺸـﺎﻣﺘﻴﻦ أرﻳﻬﻢ‬
‫»اﻇﻬﺎر دﻟﻴﺮي ﻣﻦ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻣﻦ ﺷﺎد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ‪ ،‬از ﺑﻼي روزﮔﺎر از ﭘﺎي در ﻧﻤﻲ آﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪294‬‬

‫اﻟﻔـﻴـﺖ ﻛـﻞ ﺗﻤﻴﻤﺔ ﻻ ﺗﻨﻔﻊ‬ ‫و إذا اﻟﻤﻨﻴـﺔ اﻧﺸﺒﺖ اﻇﻔﺎرﻫﺎ‬

‫»و ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼ‪ ،‬ﭼﻨﮕﺎل ﺗﻴﺰ ﻛﺮد و ﻓﺮو ﻛﻮﻓﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﻌﻮﻳﺬ و‬
‫اﻓﺴﻮﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫‪È Œø *Î /Î ω‬‬
‫‪« #$ β‬‬
‫! 〈 »ﻫﻴﭻ ﺑﻼﻳﻲ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫‪ )Î π> 6t ŠÁ‬‬
‫> ‪Å Β– ΒÏ‬‬
‫‪z $¹‬‬
‫‪| &r $! Βt ‬‬

‫ﺧﺪا«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ را از دﺳﺖ داد‪ .‬او ﺑﻪ ﺧﻮد دﻟﺠﻮﻳﻲ داد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻓﻔﻲ ﻓـﺆادي و ﻗﻠﺒـﻲ ﻣﻨﻬﻤﺎ ﻧﻮر‬ ‫إن ﻳﺄﺧﺬ اﷲ ﻣﻦ ﻋﻴﻨـﻲ ﻧﻮرﻫﻤـﺎ‬
‫»اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮر ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ را ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻗﻠﺒﻢ‪ ،‬ﻧﻮر ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ وﺟﻮد دارد«‪.‬‬
‫وﻓﻲ ﻓﻤﻲ ﺻﺎرم ﻛﺎﻟﺴﻴﻒ ﻣﺄﺛﻮر‬ ‫ﻗﻠﺒﻲ ذﻛﻲ وﻋﻘﻠﻲ ﻏﻴﺮذي ﻋﻮج‬
‫»ﻗﻠﺒﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪه دارم و ﻋﻘﻠﻢ‪ ،‬ﻛﺠﻲ و اﻧﺤﺮاف ﻧﺪارد و در دﻫﺎﻧﻢ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﻧﺪه اي‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي زﻳﺎدي را ﻛﻪ از آن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ‬
‫دﻟﺠﻮﻳﻲ ﺧﻮد ﻗﺮار داد ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻴﺶ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از دﺳﺖ دادن ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ‬
‫از ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ رﻓﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎي ﻋﺮوه ﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﻗﻄﻊ ﺷﺪ و در ﻫﻤﺎن روز ﭘﺴﺮش‪ ،‬ﻣﺮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻋﺮوه ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺗﻮ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؛ اﻳﻨﻚ ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺘﺖ را ﮔﺮﻓﺘﻲ‪ ،‬ﺗﻮ ﺧﻮد آن را داده‬
‫ﺑﻮدي و اﮔﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻼﻳﻢ ﻧﻤﻮدي‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﻋﺎﻓﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺑﻮدي‪ .‬ﭼﻬﺎر‬
‫ﻋﻀﻮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺨﺸﻴﺪي و ﻳﻚ ﻋﻀﻮ را از ﻣﻦ ﮔﺮﻓﺘﻲ؛ ﭼﻬﺎر ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻪ ﻣﻦ دادي و ﻓﻘﻂ‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊄∪ #*X ƒ*Í m‬و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﺒﺮي ﻛﻪ‬

‫_ ¨‪x ρu πZ Ζ‬‬
‫‪y #( ρã 9y ¹‬‬ ‫‪y /Î Νγ‬‬
‫‪| $ϑ‬‬ ‫_ ‪ß 1“u‬‬
‫ﻳﻜﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻲ«‪y ρu  .‬‬
‫‪295‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪y /Î /3‬‬
‫‪$ϑ‬‬ ‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫™ ‪í ≈=n‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﺎﻣﻪ اﺑﺮﻳﺸﻤﻴﻦ را ﭘﺎداﺷﺸﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪y  .‬‬

‫‪» 〈 Λ÷ nä ö 9y ¹‬ﺳﻼم ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺻﺒﺮي ﻛﻪ ﻧﻤﻮدﻳﺪ«‪.‬‬

‫|‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺻﻤﻪ ﺑﺮادر درﻳﺪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ؛ درﻳﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت آراﻣﺶ و‬
‫ﺗﺴﻠﻴﺖ ﻣﻲ داد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺗﻮاﻧﺶ را در دﻓﺎع از ﺑﺮادرش اﻧﺠﺎم داده‪ ،‬اﻣﺎ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ‬
‫ﭼﺎره اي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮادر درﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و او در ﺗﺴﻠﻴﺖ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮود‪:‬‬
‫و ﺣﺘﻲ ﻋﻼﻧﻲ ﺣﺎﻟﻚ اﻟﻠﻮن أﺳﻮد‬ ‫و ﻃﺎﻋﻨﺖ ﻋﻨﻪ اﻟﺨﻴﻞ ﺣﺘﻲ ﺗﺒﺪدت‬
‫»در دﻓﺎع از او ﺑﻪ ﺳﻮي اﺳﺒﻬﺎ ﻧﻴﺰه اﻧﺪاﺧﺘﻢ و ﺷﻤﺸﻴﺮ زدم ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺘﻔﺮق و ﭘﺮاﻛﻨﺪه‬
‫ﺷﺪﻧﺪ و ﺳﻴﺎﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺮا ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ«‪.‬‬
‫و ﻳﻌﻠــﻢ أن اﻟﻤـﺮء ﻏﻴﺮ ﻣﺨﻠــﺪ‬ ‫ﻃﻌﺎن اﻣﺮئ آﺳـﻲ أﺧـﺎه ﺑﻨﻔﺴـﻪ‬
‫»ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﺎﻧﻔﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮادرش ﻫﻤﺪردي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﻲ داﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺟﺎودان و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﻛﺬﺑﺖ وﻟﻢ أﺑﺨﻞ ﺑﻤﺎ ﻣﻠﻜﺖ ﻳﺪي‬ ‫و ﺧﻔﻔﺖ وﺟﺪي أﻧﻨﻲ ﻟﻢ أﻗﻞ ﻟﻪ‬
‫»و ﺧﻮدم را دﻟﺠﻮﻳﻲ دادم ﻛﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻧﮕﻔﺘﻢ‪ :‬دروغ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از‬
‫آﻧﭽﻪ در دﺳﺖ و ﺗﻮاﻧﻢ ﺑﻮد‪ ،‬درﻳﻎ ﻧﻮرزﻳﺪم«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻓﻌﻲ‪ ،‬در راﺳﺘﺎي دﻟﺠﻮﻳﻲ از ﻣﺼﻴﺒﺖ زدﮔﺎن ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫و ﻃﺐ ﻧﻔﺴـﺎ إذا ﺣﻜـﻢ اﻟﻘﻀـﺎء‬ ‫دع اﻷﻳـﺎم ﺗﻔـﻌﻞ ﻣـﺎ ﺗـﺸــﺎء‬
‫روزﮔﺎر را ﺑﮕﺬار ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻜﺪ و از ﺣﻜﻢ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﺎش«‪.‬‬
‫ﻓـﻼ أرض ﺗﻘﻴـﻪ و ﻻ ﺳﻤــﺎء‬ ‫إذا ﻧـﺰل اﻟﻘﻀـﺎء ﺑﺄرض ﻗـﻮم‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪296‬‬

‫»ﻫﺮﮔﺎه ﺗﻘﺪﻳﺮ در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻗﻮﻣﻲ ﻓﺮود آﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﻫﻴﭻ زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻨﺎه‬
‫ﻧﻤﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻮاﻟﻌﺘﺎﻫﻴﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺧﺎر ﻟﻚ اﷲ وأﻧﺖ ﻛـﺎره‬ ‫ﻛﻢ ﻣﺮة ﺣﻔﺖ ﺑﻚ اﻟﻤﻜﺎره‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را از ﻫﺮ ﺳﻮ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاﻳﺖ‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﻮده اﺳﺖ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪي«‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر از ﻣﺮگ ﺗﺮﺳﻴﺪﻳﻢ و ﻧﻤﺮدﻳﻢ؟ ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﺮآﻏﺎز ﺟﺪﻳﺪي‪ ،‬ﻓﺮارﺳﻴﺪ و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ و ﻗﻮي‪ ،‬ﺗﺪاوم ﻳﺎﻓﺖ!‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﻛﻪ راﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ روي ﻣﺎ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻴﭻ ﭼﺎره اي ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ و دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﺎرﻳﻚ ﮔﺮدد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻓﺘﺢ و ﭘﻴﺮوزي و ﺧﻴﺮ و ﻣﮋده ﻓﺮا رﺳﻴﺪه‬

‫≅ ‪5 *ö .x‬‬
‫> 〈 »ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را از آن و از ﻫﺮ‬ ‫‪eÈ .ä ΒÏ ρu $κp ]÷ ΒiÏ Ν3‬‬
‫‪ä ‹f‬‬
‫! ‪dÅ Ζu ƒã‬‬ ‫اﺳﺖ! ‪È %è ‬‬
‫≅ ‪ª #$‬‬

‫ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬

‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده ﻛﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺎ ﺗﺎرﻳﻚ ﺷﺪه و از ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﮓ آﻣﺪه اﻳﻢ و‬
‫زﻣﻴﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻓﺮاﺧﻴﺶ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ ﺗﻨﮓ ﮔﺮدﻳﺪه‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺧﻴﺮ ﻓﺮاﮔﻴﺮ و ﺳﻬﻮﻟﺖ و‬

‫‪è ω‬‬
‫‪» 〈 θu δ‬اﮔﺮ‬ ‫‪ )Î …ÿ &ã !s #‬‬ ‫‪Ï %2‬‬
‫© ‪y‬‬ ‫‪Ÿ‬‬ ‫‪Ÿ ùs h9 Ø‬‬
‫‪ξ‬‬ ‫! ‪Û /Î‬‬
‫‪ª #$ 7‬‬ ‫¡ ‪ó‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫ﻳﺎري ﻓﺮا رﺳﻴﺪه اﺳﺖ! ‪ô ƒt β)Î ρu ‬‬
‫‪| ϑ‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ زﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ او وﺟﻮد ﻧﺪارد ﻛﻪ آن را از ﺗﻮ دور ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻦ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻛﺎرش ﭼﻴﺮه اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ از ﻏﻴﺮ ﺧﺪا‬
‫ﻧﻤﻲ ﻫﺮاﺳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ و ﻧﺎﺗﻮان ﺗﺮ از ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ‬

‫{‪È θùè %‬‬

‫‪» 〈 β‬از‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪s ρu Ν‬‬ ‫‚‪è θùè $‬‬
‫‪y ?s ξ‬‬
‫از ﻏﻴﺮ ﺧﺪا ﻧﻤﻲ ﺗﺮﺳﻲ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Ÿ ùs  :‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﻣﺘﺮﺳﻴﺪ و از ﻣﻦ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪297‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﺰت‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ و ﻋﺰت‪ ،‬از آن ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و ﻧﻴﺰ از آنِ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪t θ7ç =Ï ≈ót 9ø #$ Ν‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∠⊂∪ β‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن ﻣﺎ‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ß 9s $Ρt ‰‬‬ ‫‪ã β‬‬
‫_‪y Ζ‬‬ ‫ﭘﻴﺮوزي ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ‪¨ )Î ρu  :‬‬

‫)‪ãΠθ‬‬
‫‪à ƒt tΠθö ƒt ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 Šu tu :ù #$ ’ûÎ #( θΖã Βt #u ‬‬
‫‪š‬‬ ‫™ ‪Ï !© #$ ρu $Ψs =n‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪ß ‘â ã Ç‬‬
‫ﭘﻴﺮوزﻧﺪ«‪Ý ΖΨs 9s $Ρ¯ )Î  ..‬‬

‫‪ß ≈γ‬‬
‫‪» 〈 ∩∈⊇∪ ‰‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﻮد و ﻣﺆﻣﻨﺎن را در زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ و روزي ﻛﻪ‬ ‫{ ‪ô‬‬
‫© ‪y‬‬ ‫‪F #$‬‬

‫ﺧﻼﻳﻖ ﺑﭙﺎ ﻣﻲ ﺧﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬

‫اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ در ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺧﻮد ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻗﺪﺳﻲ آورده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻮه و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﻨﺪه اي ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻤﺴﻚ ﻧﻤﻲ ﺟﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ‬
‫ﺑﺮاي او‪ ،‬ﺑﺮون رﻓﺖ و راه ﺣﻠﻲ از ﻣﻜﺮ و دﺳﻴﺴﻪ اي ﻛﻪ اﻫﻞ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫او ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪﻣﻲ آورم و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻮه و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ام ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﻨﺪه اي ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﻣﻦ‬
‫ﺗﻤﺴﻚ ﻧﻤﻲ ﺟﻮﻳﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ زﻣﻴﻦ را از زﻳﺮ ﭘﺎﻳﺶ در ﻣﻲ آورم )و زﻳﺮ ﭘﺎﻳﺶ را ﺧﺎﻟﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ!(«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺎ )ﻻ ﺣﻮل و ﻻ ﻗﻮة إﻻ ﺑﺎﷲ(‪ ،‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ آن ﻣﻲ ﺗﻮان در ﺑﺮاﺑﺮ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﻓﺠﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﺎﻻت‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اي ﺑﻨﺪه! ورد اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﻻزم ﺑﮕﻴﺮ؛ ﭼﻮن ﻳﻜﻲ از ﺧﺰاﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ‬
‫و ﻳﻜﻲ از ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎ و ارﻛﺎن ﺳﻌﺎدت و آراﻣﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫اﺳﺘﻐﻔﺎر‪ ،‬ﺷﻜﻨﻨﺪه ﻗﻔﻠﻬﺎﺳﺖ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺴﺌﻠﻪ اي ﺑﺮاﻳﻢ ﺣﻞ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺰار ﺑﺎر ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﻳﺎ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ؛ ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮه ﻛﺎرم را ﻣﻲ ﮔﺸﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪298‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ #‘Y $-¤ î‬ﭘﺲ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬از ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن‬

‫‪x χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪%.x …µç Ρ¯ )Î Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä /− ‘u #( ρ*ã -‬‬
‫™ ‪Ï óø Ft‬‬
‫‪ó #$ M‬‬
‫) ‪à =ù‬‬
‫‪à ùs ‬‬

‫ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن او‪ ،‬ﺑﺲ آﻣﺮزﻧﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ آراﻣﺶ‪ ،‬اﺳﺘﻐﻔﺎر و ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش از ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي زﻳﺎن آوري ﻛﻪ ﻣﻔﻴﺪ و ﺳﻮدﻣﻨﺪ واﻗﻊ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ! ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺮ‬
‫اﻧﺴﺎن اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ ﮔﻨﺎه ﺑﻪ ﺷﺮط ﺗﻮﺑﻪ‪ .‬در ﻣﺴﻨﺪ رواﻳﺘﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي را ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﻴﺮ اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺣﺘﻲ ﮔﻨﺎه؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺗﻮﺑﻪ و ﻧﺪاﻣﺖ و ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش و‬

‫‪©!#$ #( ρ*ã -‬‬

‫™ ‪x óø Gt‬‬
‫‪ó $$ ùs 8‬‬
‫_ !‪x ρâ $‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫¡ ‪ß‬‬ ‫‪à Ρ&r #( θû ϑ‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ß =n ß‬‬
‫‪¤ Œ)Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ß Ρ¯ &r θö 9s ρu  .‬‬

‫‪V Šm‬‬
‫‪» 〈 ∩∉⊆∪ $ϑ‬و اﮔﺮ آﻧﺎن آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺑﺮ‬ ‫! ‪Ï ‘§ $/\ #θ§ ?s‬‬ ‫` ‪ß‬‬
‫‪© #$ #( ρ‰‬‬ ‫™‪ã θ‬‬
‫‪y θu 9s Α‬‬ ‫‪ß *§ 9#$ Ο‬‬
‫‪Þ γ‬‬
‫‪ß 9s *u -‬‬
‫™ ‪x óø Gt‬‬
‫‪ó #$ ρu‬‬

‫ﺧﻮد ﺳﺘﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﺗﻮ ﻣﻲ آﻣﺪﻧﺪ و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ و ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﺗﻤﺎم در ﺑﺎره روزﻫﺎي ﺧﻮب و ﺧﻮش و روزﻫﺎي ﻧﺎﺧﻮش و ﺑﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻓـﻜـﺄﻧـﻬﺎ ﻣــﻦ ﻗﺼـﺮﻫﺎ أﻳــﺎم‬ ‫ﻣـﺮت ﺳـﻨﻮن ﺑﺎﻟﺴـﻌﻮد و ﺑﺎﻟﻬﻨﺎ‬
‫ﻓـﻜـﺄﻧﻬﺎ ﻣــﻦ ﻃﻮﻟـﻬﺎ أﻋــﻮام‬ ‫ﺛـﻢ اﻧﺜـﻨﺖ أﻳـﺎم ﻫﺠـﺮ ﺑﻌـﺪﻫـﺎ‬
‫ﻓـﻜــﺄﻧﻬـﺎ و ﻛـﺄﻧـﻬـﻢ أﺣـﻼم‬ ‫ﺛﻢ اﻧﻘﻀﺖ ﺗﻠﻚ اﻟﺴﻨﻮن و أﻫﻠﻬﺎ‬
‫»ﺳﺎﻟﻬﺎ ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺧﻮﺑﻲ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ از ﺑﺲ ﻛﻪ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﭼﻨﺪ‬
‫روز ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﮕﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن‪ ،‬روزﻫﺎي ﺟﺪاﻳﻲ و ﻫﺠﺮان ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪ و از ﺑﺲ ﻛﻪ دراز اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ‬
‫ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺳﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪299‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺳﭙﺲ اﻳﻦ ﺳﺎﻟﻬﺎ و اﻫﻞ آن‪ ،‬ﻫﻤﻪ رﻓﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ ﮔﻮﻳﺎ ﺳﺎﻟﻬﺎ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن‬
‫زﻳﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮاب و رؤﻳﺎ ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ ‬‬

‫¨ 〈 »و اﻳﻦ روزﻫﺎ را ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﮔﺮدش در‬ ‫‪t ÷ /t $γ‬‬
‫‪y 9ä ρÍ #‰‬‬
‫{ §‪y Ρç Πã $ƒ‬‬ ‫‪y =ù ?Ï ρu ‬‬
‫‪F #$ 7‬‬

‫‪é ρ÷ &r πº ‹§ ±‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∉∪ $γy 9tu Ï‬روزي ﻛﻪ‬ ‫‪Ï ã‬‬ ‫‪ )Î #( θû Wè 7t =ù ƒt Ο‬‬
‫‪t ω‬‬ ‫‪ó 9s $κp Ξt ρ÷ *u ƒt Πt θö ƒt Ν‬‬
‫ﻣﻲ آورﻳﻢ«‪ö κå Ξ® (r .x  ..‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﺟﺰ ﻳﻚ ﺷﺎم ﻳﺎ ﻳﻚ ﺻﺒﺢ در دﻧﻴﺎ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ«‪.‬‬

‫از ﺑﺰرﮔﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻧﺎﻣﺸﺎن را ﺛﺒﺖ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖ زده ام‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬از ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ‬
‫ﭼﻮن ﻗﻄﺮه ﻫﺎي ﺑﺎران ﻳﺎ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻼﻳﻢ ﺑﺎد‪ ،‬اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬در رأس ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ‬

‫! ‪» 〈 $Ψs èy Βt‬ﻏﻢ‬ ‫[‬

‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪)Î β‬‬
‫‪÷ “u tø B‬‬
‫‪r ω‬‬
‫ﻣﺼﻄﻔﻲ اﺳﺖ؛ او در ﻏﺎر ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﺶ ﻓﺮﻣﻮد‪Ÿ  :‬‬

‫ﻣﺨﻮر ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻣﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در راه ﻫﺠﺮت در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ از وﻃﻦ ﺑﻴﺮون راﻧﺪه ﺷﺪه و آواره ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮاﻗﻪ ﻣﮋده داد ﻛﻪ دﺳﺘﺒﻨﺪﻫﺎي ﻛﺴﺮي را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد!‬
‫و ﺣﻴﺎً و أﻓﻀﺖ إﻟﻲ اﻟﺪﻧﻴـﺎ ﺑﺄﺳﺮار‬ ‫ﺑﺸﺮي ﻣﻦ اﻟﻐﻴﺐ أﻟﻘﺖ ﻓﻲ ﻓﻢ اﻟﻐﺎر‬
‫»ﻣﮋده وﺣﻲ در ﻏﺎر رﺳﻴﺪ و اﺳﺮاري در دﻧﻴﺎ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫™ ‪ãΠ“u κ÷ Jß‬‬
‫رﺳﻮل ﺧﺪا‪ ،‬در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر زره ﭘﻮﺷﻴﺪ و اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺗﻼوت ﻧﻤﻮد‪y  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∈∪ *u /ç $‘ !#$ β‬ﮔﺮوه دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺑﻪ زودي ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺧﻮرد و ﭘﺎ ﺑﻪ‬
‫‪t θ9— θu ƒã ρu ì‬‬
‫‪ß ϑ‬‬
‫‪ô gp :ù #$‬‬

‫ﻓﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ«‪.‬‬

‫أدﺑـﺖ ﻓـﻲ ﻫﻮل اﻟـﺮدي أﺑﻄﺎﻟﻬﺎ‬ ‫أﻧﺖ اﻟﺸﺠـﺎع إذا ﻟﻘﻴـﺖ ﻛﺘﻴـﺒـﺔ‬
‫»ﺗﻮ اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! آن ﺷﺠﺎع و دﻟﻴﺮي ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎ دﺳﺘﻪ اي روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﺪي‪،‬‬
‫ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺷﺮور آن را در وﺣﺸﺖ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ادب ﻣﻲ ﻧﻤﻮدي«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪300‬‬

‫در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﺗﻌﺪادي از ﻳﺎران ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﺸﺘﻪ و ﻳﺎ زﺧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻳﺸﺎن ﺑﻪ اﺻﺤﺎب
ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮم ﺻﻒ ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ ﺗﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرم را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺘﻬﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻪ اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎ را ﺗﻜﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺳﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻓﻠﻚ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﻋﺎﺻﻢ ﻣﻨﻘﺮي از ﺑﺮدﺑﺎران و ﺷﺠﺎﻋﺎن ﻋﺮب ﺑﻮد؛ او ﺑﺎ‬
‫رداﻳﺶ زاﻧﻮﻫﺎي ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻮد و ﺑﺮاي ﻗﻮﻣﺶ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ در اﻳﻦ‬
‫اﺛﻨﺎ ﻣﺮدي ﻧﺰد او آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮت ﻫﻤﻴﻨﻚ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ؛ او را ﭘﺴﺮ ﻓﻼن زن ﺑﻪ ﻗﺘﻞ‬
‫رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﻗﻴﺲ‪ ،‬ﭼﺎدرش را ﺑﺎز ﻧﻜﺮد و داﺳﺘﺎﻧﺶ را ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻧﮕﺬاﺷﺖ و اداﻣﻪ داد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺳﺨﻨﺶ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن رﺳﻴﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮم را ﻏﺴﻞ دﻫﻴﺪ و او را ﻛﻔﻦ ﻛﻨﻴﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﻣﺮا‬

‫‪Ä 'ù 7t 9ø #$ ‬‬

‫¨ 〈 »و‬ ‫‪Ï ρu Ï #! § Ø‬‬
‫‪t m‬‬ ‫™ !‪œ 9#$ ρu Ï $‬‬
‫‪y 'ù 7t 9ø #$ ’ûÎ ‬‬
‫‪t Î 9É ≈Á‬‬
‫ﺧﺒﺮ دﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺮ او ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻢ! ‪¢ 9#$ ρu ‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﻫﻨﮕﺎم آﻣﺪن ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲ ورزﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﻜﺮﻣﻪ ﺑﻦ اﺑﻲ ﺟﻬﻞ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ آب دادﻧﺪ؛ اﻣﺎ او‪ ،‬آب را ﺑﻪ ﺣﺎرث ﺑﻦ‬
‫ﻫﺸﺎم ﺣﻮاﻟﻪ داد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻮال ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﺎن‪ ،‬آب را ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﺣﻮاﻟﻪ داد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﻟﺐ ﺗﺸﻨﻪ ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﻳﻦ ﺳﭙﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫و ﻛـﺎن ﻗﺪﻳﻤـﺎً ﻣﻦ ﻣﻨﺎﻳﺎﻫﻢ اﻟﻘﺘﻞ‬ ‫إذا ﻗﺘـﻠﻮا ﺿﺠـﺖ ﻟﻤـﺠﺪ دﻣﺎؤﻫﻢ‬
‫»ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺸﺎن‪ ،‬اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲ آﻓﺮﻳﻨﺪ و از ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن‪،‬‬
‫ﻳﻜﻲ از آرزوﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﻻﻳﻌﻮل ﻓﻲ اﻟﺪﻧﻴـﺎ ﻋﻠﻲ رﺟﻞ‬ ‫و إﻧﻤـﺎ رﺟـﻞ اﻟﺪﻧﻴـﺎ و واﺣـﺪﻫﺎ‬
‫»ﺗﻨﻬﺎ ﻣﺮد واﻗﻌﻲ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از دﺳﺖ دادن ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد و‬
‫واوﻳﻼ ﺳﺮ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬
‫‪301‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﻣﺮدم ﺑﺎش‬

‫ﻓﺮد ﻋﺎﻗﻞ و دوراﻧﺪﻳﺶ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﻛﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮ او ﺗﻜﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه او ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻌﻲ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد و ﭼﻨﺎن ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ اﺗﺨﺎذ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺗﻜﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﺎ ﻳﻚ ﺣﺪي ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻫﻤﻜﺎري ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻛﻤﻚ‬
‫ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺣﺪي دارد ﻛﻪ از آن‪ ،‬ﭘﺎ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻛﻦ؛ او ﻓﺮزﻧﺪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ اﻣﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﻫﻢ‬
‫ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ! ﺑﻠﻜﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ او را ﻛﺸﺘﻨﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﭘﻴﺮوزي ﺑﺰرگ ﻛﻪ ﺣﺴﻴﻦ را ﺳﺮ‬
‫ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد ﺗﻜﺒﻴﺮ ﺳﺮ دادﻧﺪ! ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣـﺘـﺰﻣــﻼً ﺑـﺪﻣـﺎﺋـﻪ ﺗـﺰﻣﻴــﻼ‬ ‫ﺟﺎؤوا ﺑﺮأﺳﻚ ﻳﺎ اﺑﻦ ﺑﻨﺖ ﻣﺤﻤﺪ‬
‫»ﺳﺮِ آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻧﺖ را آوردﻧﺪ اي ﭘﺴﺮ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ«!‬
‫ﻗﺘـﻠـﻮا ﺑﻚ اﻟﺘﻜـﺒـﻴﺮ و اﻟﺘﻬﻠﻴـﻼ‬ ‫و ﻳﻜﺒـﺮون ﺑـﺄن ﻗـﺘﻠﺖ و إﻧﻤــﺎ‬
‫»آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻜﺒﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪه اي‪ ،‬وﻟﻲ در ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ ﺗﻮ‪،‬‬
‫اﷲ اﻛﺒﺮ و ﻻ اﻟﻪ اﻻ اﷲ را ﻛﺸﺘﻪ اﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ را ﺑﻪ زﻧﺪان ﺑﺮدﻧﺪ و ﻃﻮري ﺷﻼق زدﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض ﻣﺮگ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﻪ دﻓﺎع از او ﺑﺮﻧﺨﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺗﻴﻤﻴﻪ را اﺳﻴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و او را ﺳﻮار ﺑﺮ ﻗﺎﻃﺮي ﺑﻪ ﻣﺼﺮ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ آن ﺟﻤﻌﻴﺖ‬
‫زﻳﺎدي ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً در ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزه اش ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در دﻓﺎع از او ﻫﻴﭻ ﺗﻜﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﺨﻮردﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺣﺪي دارﻧﺪ ﻛﻪ از آن ﻧﻤﻲ ﮔﺬرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪302‬‬

‫‪Ÿωρu οZ θ4 ‹u m‬‬ ‫‪Ÿ ρu $?Y θö Βt β‬‬

‫‪x ω‬‬ ‫‪ä =Ï ϑ‬‬
‫‪t θ3‬‬ ‫‪ô ƒt ω‬‬
‫‪Ÿ ρu $èY -‬‬
‫‪ø Ρt ω‬‬
‫‪Ÿ ρu #u Ñ‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬ ‫¡ ‪Î‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ{ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ä =Ï ϑ‬‬
‫‪θ3‬‬ ‫‪ô ƒt ω‬‬
‫‪Ÿ ρu ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂∪ #‘Y θ±‬آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻟﻚ ﻫﻴﭻ ﺳﻮد و زﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻧﻪ ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫‪à Σè‬‬

‫رﺳﺘﺎﺧﻴﺰي را در اﺧﺘﻴﺎر دارﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩∉⊆∪ t ΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ! ﺗﻮ را‬

‫‪ß 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ 7‬‬
‫‪y èy 7t ?¨ #$ ‬‬
‫! ‪Ç Βt ρu‬‬ ‫¡ ‪y 7ç‬‬
‫‪ª #$ 7‬‬ ‫‪ó m‬‬ ‫‪j <É Ζ¨ 9#$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt ‬‬
‫‪x ‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ و آن ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺗﻮ ﭘﻴﺮوي ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺲ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ß θϑ‬‬
‫‪» 〈 N‬و ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮد‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ‬ ‫‪ß ƒt ω‬‬ ‫‘ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪Ÿ “%‬‬ ‫⇔ ‪cÇ‬‬
‫‪y 9ø #$ ’?n ã‬‬ ‫‪ö 2‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪ θu ?s ρu ‬‬

‫ﻛﻦ«‪.‬‬

‫© ‪» 〈 $↔Z ‹ø‬آﻧﺎن‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي را از ﺗﻮ دور ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫! ‪x‬‬ ‫‪z ΒÏ 7‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫‪t #( θΖã óø ƒã 9s Ν‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫‪ö κå Ξ® )Î ‬‬

‫ﻓﺈﻧﻪ اﻟﺮﻛـﻦ إن ﺧﺎﻧـﺘﻚ أرﻛﺎن‬ ‫ﻓﺎﻟﺰم ﻳﺪﻳﻚ ﺑﺠﺒﻞ اﷲ ﻣﻌﺘﺼﻤﺎً‬

‫»ﺑﺎ دو دﺳﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ ﺑﻪ رﻳﺴﻤﺎن اﻟﻬﻲ ﭼﻨﮓ ﺑﺰن؛ زﻳﺮا رﻳﺴﻤﺎن اﻟﻬﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﻲ واﻗﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻮن دﻳﮕﺮ ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎﻫﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺧﻴﺎﻧﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫آدم ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮ‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‬

‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﺻﺮﻓﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪ .‬ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫واﺳﺘﻐﻦ ﻣﺎ ﺷﺌﺖ ﻋﻦ ﻋﻢ و ﻋﻦ ﺧﺎل‬ ‫اﺟﻤﻊ ﻧﻘﻮدك إن اﻟﻌﺰ ﻓﻲ اﻟﻤﺎل‬
‫»ﭘﻮﻟﻬﺎﻳﺖ را ﺟﻤﻊ ﻛﻦ؛ ﭼﻮن ﻋﺰت‪ ،‬در داراﻳﻲ اﺳﺖ و ﺧﻮدت را از ﻋﻤﻮ و داﻳﻲ‬
‫ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﮕﺮدان«‪.‬‬
‫‪303‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺮج ﻛﺮدن ﺑﻴﻬﻮده و ﺗﻠﻒ ﻛﺮدن داراﻳﻲ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺟﻤﻊ ﻧﻜﺮدن آن‬
‫ﻓﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬ره آورد ﻋﺎﺑﺪان ﻫﻨﺪي و ﺻﻮﻓﻴﺎن ﺟﺎﻫﻞ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺴﺐ ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ و ﺟﻤﻊ آوري ﻣﺎل ﺧﻮب و اﻧﻔﺎق آن در راه درﺳﺖ‬
‫دﻋﻮت ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺎل ﺧﻮدش و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻲ ﻧﻴﺎزي از دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰ و ﻣﺤﺘﺮم‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ ﺛﺮوت و داراﻳﻲ ﻧﻴﻜﻮ در دﺳﺖ ﻣﺮد ﺻﺎﻟﺢ و‬
‫ﻧﻴﻚ«‪.‬‬
‫ﺑﺪﻫﻲ زﻳﺎد و ﻓﻘﺮ آزاردﻫﻨﺪه‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﻏﻤﮕﻴﻦ و ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ ﺗﻨﻬﺎ در اﻧﺘﻈﺎر ﺗﻮاﻧﮕﺮي و ﺛﺮوﺗﻲ ﻃﻐﻴﺎﻧﮕﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻓﻘﺮي‬
‫ﻫﺴﺘﻴﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؟« از اﻳﻨﺮو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫ﭘﻨﺎه ﺑﺮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! از ﻛﻔﺮ و از ﻓﻘﺮ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم«و و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻔﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد«‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻛﻪ‬
‫اﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ رواﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻀﺎدي دارد؛ در آن ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﻲ ﻋﻼﻗﻪ‬
‫ﺑﺎش ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد و از آﻧﭽﻪ ﻣﺮدم دارﻧﺪ‪ ،‬روي ﺑﮕﺮدان؛‬
‫در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻣﺮدم ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ«‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ و ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ از دﻧﻴﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﻔﺎف داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ ﺗﺎ ﺗﻮ را از ﮔﺪاﻳﻲ ﻛﺮدن و دراز‬
‫ﻛﺮدن دﺳﺖ ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﭘﻴﺶ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺘﻮاﻧﻲ ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ و ﺑﺪون واﺑﺴﺘﮕﻲ و ﻧﻴﺎز‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫»و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﺑﻲ ﻧﻴﺎزي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫و ﻣﺎ ﻃﻠﺒﺖ ﻣﻦ اﻟﻤﻨﺎن دﻳﻨﺎراً‬ ‫و ﻣﺎ ﻣﺪدت ﻳﺪي إﻟّﺎ ﻟﺨﺎﻟﻘﻬﺎ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪304‬‬

‫»و دﺳﺘﻢ را ﺟﺰ ﺑﻪ ﺳﻮي آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه دﺳﺖ‪ ،‬دراز ﻧﻜﺮده ام و از ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻣﻨﺖ‬

‫ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ ،‬ﻳﻚ دﻳﻨﺎر ﻫﻢ ﻧﺨﻮاﺳﺘﻪ ام«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺗﻮ‪ ،‬اﮔﺮ ورﺛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻌﺪ از ﺧﻮد ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﺑﮕﺬاري‪،‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻓﻘﻴﺮ و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮك ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷﻮﻧﺪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي ﻣﺮدم دراز ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﻘﻮق أﻧﺎس ﻣﺎ اﺳﺘﻄﺎﻋﻮا ﻟﻬﺎ ﺳﺪا‬ ‫أﺳﺪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻗﺪ أﺿﺎﻋﻮا و ﻓﺮﻃﻮا‬
‫»ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ از ﺣﻘﻮق ﻣﺮدم ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮده و در آن ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ‬
‫ورزﻳﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺒﺮان ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻲ در ﻣﻮرد ﻋﺰت ﻧﻔﺲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫أﻗﺒــﺢ اﻷﻗـﻮال ﻛــﻼ و ﻟـﻌــﻞ‬ ‫أﺣﺴﻦ اﻷﻗﻮال ﻗﻮﻟـﻲ ﻟﻚ ﺧﺬ‬
‫»ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﮕﻴﺮ‪ ،‬و زﺷﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﻢ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻦِ )ﻧﻪ( و‬
‫)ﺷﺎﻳﺪ( اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ از دﺳﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪ .‬دﺳﺖ ﺑﺎﻻ‪،‬‬

‫‪u$! ‹u ΖÏ î‬‬
‫≅ ‪ø &r‬‬
‫‪ã δ‬‬
‫‪Ï $f‬‬
‫‪y 9ø #$ Ο‬‬
‫‪Þ γ‬‬
‫¡ ‪ß 7ç‬‬
‫† ‪| tø‬‬
‫دﻫﻨﺪه و دﺳﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦ‪ ،‬ﮔﻴﺮﻧﺪه و ﻳﺎ ﺳﺆال ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪s  .‬‬

‫‪É -‬‬
‫‪» 〈 #‬ﺷﺨﺺ ﻧﺎآﮔﺎه‪ ،‬آﻧﺎن را ﺗﻮاﻧﮕﺮ ﻣﻲ ﭘﻨﺪارد؛ از ﺑﺲ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻋﺰت‬ ‫∅ ‪’ èy G− 9#$‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ΒÏ‬‬

‫ﻧﻔﺲ دارﻧﺪ و دﺳﺖ دراز ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪ .‬از اﻳﻦ آﻳﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آوردن روزي ﻳﺎ ﺷﻐﻠﻲ‪ ،‬ﻧﺰد ﻫﻴﭽﻜﺲ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﻧﻜﻦ؛ ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ‪ ،‬ﺿﺎﻣﻦ‬
‫روزي و اﺟﻞ و آﻓﺮﻳﻨﺶ اﺳﺖ؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﻋﺰت اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪار اﺳﺖ و ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻋﺰت‪ ،‬از آن ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ و ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺳﺮﺑﻠﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫‪305‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊂∪ $èY ŠΗÏ d‬آﻳﺎ ﻋﺰت را ﻧﺰد آﻧﺎن‬ ‫‪¬ οn “¨ èÏ 9ø #$ β‬‬
‫! ‪s‬‬ ‫‪¨ *Î ùs οn “¨ èÏ 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã δ‬‬
‫‪è ‰‬‬ ‫‪Ï χ‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪θóä Gt ;ö ƒt &r ‬‬

‫ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻨﺪ؟ ﻋﺰت ﻫﻤﮕﻲ از آن ﺧﺪاﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﺑﻦ وردي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻗﻄﻌـﻬﺎ أﺣﺴﻦ ﻣﻦ ﺗﻠﻚ اﻟﻘﺒﻞ‬ ‫أﻧـﺎ ﻻ أرﻏــﺐ ﺗـﻘـﺒﻴـﻞ ﻳـﺪ‬
‫»ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان دوﺳﺖ ﻧﺪارم دﺳﺖ ﻛﺴﻲ را ﺑﺒﻮﺳﻢ؛ دﺳﺘﻢ ﻗﻄﻊ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ دﺳﺖ ﻛﺴﻲ را ﺑﺒﻮﺳﻢ«‪.‬‬
‫رﻗﻬــﺎ أو ﻻ ﻓﻴﻜﻔﻴﻨﻲ اﻟﺨﺠﻞ‬ ‫إن ﺟﺰﺗﻨﻲ ﻋﻦ ﺻﻨﻴﻊ ﻛﻨﺖ ﻓﻲ‬
‫»ﭼﻪ ﻣﺮا از ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻢ ﻧﺠﺎت دﻫﺪ و ﭼﻪ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻣﻨﺪﮔﻲ ﺧﻮاﻫﺶ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻛﺎﻓﻲ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﺎش‬

‫وﻗﺘﻲ زﻧﺪه ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﻴﺮاﻧﻨﺪه و روزي دﻫﻨﺪه‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﺮا از ﻣﺮدم‬
‫ﺑﺘﺮﺳﻴﻢ؟ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻏﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬واﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺗﻼش‬
‫ﺑﺮاي ﺟﻠﺐ رﺿﺎﻳﺖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺟﺴﺘﻦ ﺑﻪ آﻧﺎن و ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴﺪ از آﻧﻬﺎ و ﻧﻴﺰ‬
‫زﻳﺎﻧﻤﻨﺪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻦ ﺧﻮد در ﺻﻮرت ﻧﻜﻮﻫﺶ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ روﻳﻜﺮدي‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺿﻌﻒ‬
‫اﻧﺴﺎن در ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻟﻴﺘـﻚ ﺗﺮﺿﻲ واﻷﻧﺎم ﻏﻀﺎب‬ ‫ﻓﻠﻴﺘﻚ ﺗﺤـﻠﻮ و اﻟﺤﻴـﺎة ﻣﺮﻳﺮة‬
‫»اي ﻛﺎش ﺗﻮ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﺑﻮدي و زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺗﻠﺦ؛ و اي ﻛﺎش ﺗﻮ‪ ،‬راﺿﻲ ﻣﻲ ﺑﻮدي و‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد«‪.‬‬
‫و ﻛﻞ اﻟﺬي ﻓﻮق اﻟﺘﺮاب ﺗﺮاب‬ ‫إذا ﺻﺢ ﻣﻨﻚ اﻟﻮد ﻓﺎﻟﻜﻞ ﻫﻴﻦ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪306‬‬

‫»ﻫﺮ ﮔﺎه دوﺳﺘﻴﺖ‪ ،‬درﺳﺖ و ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ آﺳﺎن اﺳﺖ و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ روي‬
‫ﺧﺎك اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮدش ﺧﺎك ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ آراﻣﺶ‬

‫اﺑﻦ ﻗﻴﻢ‪ ،‬اﻣﻮري ذﻛﺮ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن آراﻣﺶ دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ آراﻣﺶ‪ ،‬ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﺻﻔﺎ و ﺷﻔﺎﻓﻴﺖ ﺗﻮﺣﻴﺪ‪،‬‬
‫داراي ﺷﺮح ﺻﺪر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬دل اﻧﺴﺎن را ﭼﻨﺎن ﺑﺰرگ و ﺑﺎز ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ از‬
‫ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﮔﺸﺎده ﺗﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﻣﺸﺮك و ﻣﻠﺤﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ôΒt ρu  :‬‬

‫‪4 ϑ‬‬
‫‘ ∪⊆⊄⊇∩ 〈 »و‬ ‫‪ô &r πÏ ϑ‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪É 9ø #$ Θ‬‬
‫) ‪y ≈Šu‬‬ ‫‪u θö ƒt …νç *ã ±‬‬
‫‪à tø Υ‬‬ ‫‪Z ΨÊ‬‬
‫‪w ρu %3‬‬ ‫‪| πZ ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Βt …&ã !s β‬‬
‫‪¨ *Î ùs “*Í 2‬‬
‫‪ò ŒÏ ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫‪ô &r‬‬
‫‪u *u ã‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ روي ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ او را‬
‫ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺣﺸﺮ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫™ ‪É ≈=n‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ را ﻛﻪ‬ ‫∼ ‪ó‬‬
‫‪M 9Ï …νç ‘u ‰‬‬
‫‪ô ¹‬‬ ‫‪÷ u ³‬‬
‫‪| y‬‬ ‫‪ô „o …µç ƒt ‰‬‬
‫‪Ï γ‬‬
‫! ‪ô ƒt β&r‬‬
‫‪ª #$ ŠÏ *Í ƒã ϑ‬‬
‫‪y ùs ‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻨﻪ او را ﺑﺮاي )ﭘﺬﻳﺮش( اﺳﻼم ﻣﻲ ﮔﺸﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 µÏ /nÎ ‘§ ΒiÏ ‘9 θΡç ’4 ?n ã‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬ ‫‪ß ùs Ο‬‬

‫‪t θu γ‬‬ ‫™ ‪É ≈=n‬‬
‫∼ ‪ó‬‬
‫‪M 9Ï …νç ‘u ‰‬‬
‫‪ô ¹‬‬
‫! |‬
‫‪ª #$ y‬‬
‫‪y u °‬‬
‫‪Ÿ ϑ‬‬
‫‪y ùs &r ‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دل او را ﺑﺮاي اﺳﻼم ﮔﺸﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ ﻧﻮري از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺗﻨﮕﺪﻟﻲ‪ ،‬ﺗﺮس‪ ،‬ﻫﺮاس و اﺿﻄﺮاب ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪µÏ /Î Α‬‬
‫‪ö ”iÍ ∴t ƒã Ν‬‬
‫! ‪ö 9s $Βt‬‬
‫‪« $$ /Î #( θ2‬‬
‫‪à u °‬‬
‫‪õ &r $! ϑ‬‬
‫= ‪y /Î‬‬ ‫‪ô *” 9#$ #( ρ*ã -‬‬
‫‪| ã‬‬ ‫‪x .x ‬‬
‫‪š‬‬ ‫> ‪Ï !© #$‬‬
‫‪%‬‬ ‫)‘ ‪É θ=è %è ’ûÎ‬‬
‫™ ‪É =ù Ζã‬‬
‫‪y ‬‬

‫‪» 〈 $ΖY ≈Ü‬در دل ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺷﺮﻛﺸﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﺮس و‬
‫™ ‪s =ù‬‬
‫‪ß‬‬
‫‪307‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫¡ ‪« #$ *Í .ø ŒÏ ΒiÏ Νκå 5æ θ=è %è πÏ ‹u‬‬

‫! 〈 »ﭘﺲ واي ﺑﺮاي‬ ‫)≈ ‪Å‬‬
‫≅ ‪s =ù 9jÏ‬‬
‫ﻫﺮاس ﺧﻮاﻫﻴﻢ اﻧﺪاﺧﺖ«‪× ƒ÷ θu ùs  ..‬‬

‫‪…&ã #© Ò‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺳﺨﺖ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا ﻧﻤﻲ اﻓﺘﻨﺪ«‪Å ƒã β&r Šô *Í ƒã Βt ρu  ..‬‬

‫‪» 〈 Ï $! ϑ‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آن ﻛﺲ را‬ ‫‪¡ 9#$ ’ûÎ ‰‬‬

‫¡ ‪y‬‬ ‫‪ß è¨ Á‬‬
‫‪¢ ƒt $ϑ‬‬
‫‪y Ρ¯ 'r 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪[ *u m‬‬
‫`‪%‬‬ ‫‪¸ ‹hÍ Ê‬‬
‫)‪x $‬‬ ‫‪| …νç ‘u ‰‬‬
‫‪ô ¹‬‬ ‫† ‪ö èy gø‬‬
‫≅ |‬ ‫‪s‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬دل او را ﺗﻨﮓ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؛ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود«‪.‬‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﺮح ﺻﺪر ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ؛ ﻋﻠﻤﺎ از ﺗﻤﺎم‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﺮح ﺻﺪر ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ و از ﻫﻤﻪ ﺷﺎدﻣﺎﻧﺘﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﻣﻴﺮاث ﻣﺤﻤﺪي را ﺑﺎ‬

‫‪» 〈 Νã =n è÷ ?s 3‬و ﺑﻪ ﺗﻮ ﭼﻴﺰي آﻣﻮﺧﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻲ«‪.‬‬

‫‪ä ?s Ν‬‬
‫‪ö 9s $Βt 7‬‬ ‫‪y =¯ ã‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫ﺧﻮد دارﻧﺪ‪t ρu  .‬‬

‫‪ )Î µt ≈9s )Î ω‬‬

‫‪ª #$ ω‬‬
‫! 〈 »ﭘﺲ ﺑﺪان ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﻲ ﺟﺰ اﷲ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬ ‫‪I …µç Ρ¯ &r Ο‬‬
‫‪ó =n æ‬‬
‫‪÷ $$ ùs ‬‬

‫ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬از ﻋﻮاﻣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را دﻟﺸﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ او ﺷﺮح ﺻﺪر‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻚ‪ ،‬ﻗﻠﺐ را ﻧﻮراﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺮه را روﺷﻦ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬روزي را‬

‫‪» 〈 $%] ‰‬ﺑﻪ‬ ‫‪x > $! Β¨ Νγ‬‬

‫‪y î‬‬ ‫) ‪ß ≈Ψs ‹ø‬‬ ‫ﻓﺮاوان ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻧﺴﺎن را ﻣﺤﺒﻮب دﻟﻬﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ó {  :‬‬
‫™ ‪s‬‬

‫آﻧﺎن آﺑﻲ ﮔﻮارا ﻣﻲ ﻧﻮﺷﺎﻧﺪﻳﻢ«‪.‬‬

‫ﺷﺠﺎﻋﺖ ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﺮح ﺻﺪر ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺷﺠﺎع‪ ،‬اﺳﺘﻮار‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪار و ﻗﻮي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮد و ﺣﻮادث‪ ،‬ﺑﺮاي او ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﻌﺎت او‬
‫را ﺗﻜﺎن ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ و وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎ‪ ،‬او را ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻟﻬﺎ اﻟﻠﻴﻞ إﻻ و ﻫﻲ ﻣﻦ ﺳﻨﺪس ﺧﻀﺮ‬ ‫ﺗﺮدي ﺛﻴﺎب اﻟﻤـﻮت ﺣﻤـﺮاً ﻓﻤﺎ أﺗﻲ‬
‫»ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي ﺳﺮخ ﻣﺮگ را ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮد؛ اﻣﺎ ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه‪،‬آن ﻟﺒﺎس ﺑﻪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي ﺳﺒﺰ و‬
‫اﺑﺮﻳﺸﻤﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻦ اﻟﻀﺮب واﻋﺘﻠﺖ ﻋﻠﻴﻪ اﻟﻘﻨﺎ اﻟﺴﻤﺮ‬ ‫وﻣﺎ ﻣﺎت ﺣﺘﻲ ﻣﺎت ﻟﻤﻀﺮب ﺳﻴﻔﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪308‬‬

‫»ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﺳﺘﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮش‪ ،‬از ﺿﺮﺑﻪ ﻫﺎي زﻳﺎد‪ ،‬ﻧﺸﻜﺴﺘﻪ و از ﺑﻴﻦ ﻧﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬زﻧﺪه‬
‫ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از آن ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﻧﻴﺰه ﻫﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪ‪ ،‬روي او اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻧﻴﺰ از اﺳﺒﺎب آراﻣﺶ و ﺷﺮح ﺻﺪر اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻨﺎه‪ ،‬اﻧﺪوه زودرس‪،‬‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﻫﻼﻛﺖ ﺑﺎر و ﻫﺮاﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫و ﻗـﺪ ﻳـﻮرث اﻟـﺬل إدﻣـﺎﻧﻬﺎ‬ ‫رأﻳﺖ اﻟﺬ ﻧﻮب ﺗﻤﻴﺖ اﻟﻘﻠﻮب‬
‫»ﮔﻨﺎﻫﺎن را دﻳﺪم ﻛﻪ دﻟﻬﺎ را ﻣﻲ ﻣﻴﺮاﻧﺪ و ﺗﺪاوم ﺑﺮ ﮔﻨﺎه‪ ،‬ذﻟﺖ و ﺧﻮاري ﺑﻪ ﺟﺎ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺬارد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺮﻫﻴﺰ از زﻳﺎده روي در اﻣﻮر ﻣﺒﺎح از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﻏﺬا ﺧﻮردن‪،‬‬

‫‪Èθóø =¯ 9#$ ‬‬

‫‪Ç ã‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪è ‬‬ ‫ﺧﻮاﺑﻴﺪن و ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن آراﻣﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪Ï !© #$ ρu  :‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪àá-‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∪ χ‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده‪ ،‬روﻳﮕﺮدان ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪Ï =ù ƒt $Β¨  .‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪à *Í è÷ Βã‬‬
‫‪θÊ‬‬

‫‪Ó ŠGÏ ã‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∇∪ ‰‬ﻫﻴﭻ ﺳﺨﻨﻲ ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻧﺰد او‬ ‫‪ë ‹%Ï ‘u µÏ ƒ÷ ‰‬‬
‫= ‪t‬‬ ‫‪ )Î Α‬‬
‫‪y 9s ω‬‬ ‫‪@ θö %s ΒÏ‬‬

‫ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ آﻣﺎده اﺳﺖ )ﻛﻪ آن را ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ(«‪.‬‬

‫‪» 〈 #( θû ùè Î £‬ﺑﺨﻮرﻳﺪ و ﺑﻴﺎﺷﺎﻣﻴﺪ و زﻳﺎده روي ﻧﻜﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪ô @è ω‬‬
‫‪Ÿ ρu #( θ/ç u °‬‬
‫‪õ #$ ρu #( θ=è 2‬‬
‫‪à ρu ‬‬

‫إن ﺑﻌﺪ اﻟﺤﻴﺎة ﻧﻮﻣـﺎً ﻃﻮﻳـﻼً‬ ‫ﻳﺎ رﻓﻴﻖ اﻟﻔﺮاش أﻛﺜﺮت ﻧﻮﻣﺎً‬
‫»اي رﻓﻴﻖ رﺧﺘﺨﻮاب! زﻳﺎد ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻲ؛ ﺑﻌﺪ از ﭘﺎﻳﺎن زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﺑﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫‪309‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬

‫ﻓﺮدي ﻛﻪ از ﺑﻴﻤﺎري اﻓﺴﺮدﮔﻲ رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬ﺑﻪ رواﻧﭙﺰﺷﻚ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺰﺷﻚ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺪان ﻛﻪ آﻓﺮﻳﻨﺶ و ﺗﺪﺑﻴﺮ ﺟﻬﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﻫﻴﭻ ﺣﺮﻛﺘﻲ در آن‬
‫ﺑﺪون ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻬﻲ ﺻﻮرت ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد؛ ﭘﺲ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه ﺑﺮاي ﭼﻪ؟!‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺮ آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎ را ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از‬
‫آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪ .‬ﻣﺘﻨﺒﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﺗﺼﻐﺮ ﻓﻲ ﻋﻴﻦ اﻟﻌﻈﻴﻢ اﻟﻌﻈﺎﺋﻢ‬ ‫و ﺗﻌﻈﻢ ﻓﻲ ﻋﻴﻦ اﻟﺼﻐﻴﺮ ﺻﻐﺎرﻫﺎ‬
‫»در ﭼﺸﻢ آدم ﻛﻮﭼﻚ و ﺣﻘﻴﺮ‪ ،‬ﻛﻮﭼﻜﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و در ﭼﺸﻢ‬
‫ﺑﺰرﮔﻤﺮد‪ ،‬اﻣﻮر ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻛﻮﭼﻜﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻟﺬت آزادي‬

‫راﺷﺪ در ﻛﺘﺎب )اﻟﻤﺴﺎر( ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺳﻴﺼﺪ و‬

‫ﺷﺼﺖ ﻗﺮص ﻧﺎن و ﻳﻚ ﻛﻮزه روﻏﻦ و ﻫﺰار و ﻫﺸﺘﺼﺪ داﻧﻪ ﺧﺮﻣﺎ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ‬
‫ﺑﻜﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن ﺳﻠﻒ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻧﺎﻧﻲ ﺧﺸﻚ و آب اﻛﺘﻔﺎ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺑﺮده ﺧﺪا ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪# “u gø B‬‬
‫“ ∪‪» 〈 ∩⊇‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﺰد او ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ‬ ‫‪é π7 ϑ‬‬
‫‪y è÷ ΡoÏ ΒÏ …νç ‰‬‬ ‫‪Ï ‰‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫‪> n‬‬
‫‪t { $Βt ρu ‬‬

‫ﭘﺎداش داده ﺷﻮد«‪ ..‬ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫و ﻟﻮ أﻧﻲ ﻗﻨﻌﺖ ﻟﻜﻨﺖ ﺣﺮاً‬ ‫أﻃﻌﻤﺖ ﻣﻄﺎﻣﻌﻲ ﻓﺎﺳﺘﻌﺒﺪﺗﻨﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪310‬‬

‫»از ﻃﻤﻌﻬﺎﻳﻢ ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدم؛ ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﺮدﮔﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪﻧﺪ و اﮔﺮ ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدم‪،‬‬
‫آزاد ﺑﻮدم«‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﺎل و ﺛﺮوت ﻳﺎ ﻣﻘﺎم و ﺷﻐﻞ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺳﻌﺎدت ﻣﻲ دوﻧﺪ‪،‬‬
‫در آﻳﻨﺪه ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ زﻳﺎﻧﻤﻨﺪان واﻗﻌﻲ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻏﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‬

‫‪$Β¨ ΝFç .ø *u ?s ρu ;ο*§ Βt Α‬‬

‫‪t ρ¨ &r Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫) ‪ä ≈Ψs‬‬
‫‪ø =n z‬‬
‫‪y $ϑ‬‬ ‫‪3 Šy ¨*u ùè $Ρt θϑ‬‬
‫“ ‪y .x‬‬ ‫_ ÷∞ ‪ß Gç‬‬
‫‪Å ‰‬‬
‫) ‪ô‬‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻴﺎورده اﻧﺪ؛ ‪s 9s ρu ‬‬

‫‪» 〈 Νö 2‬و ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺷﻤﺎ را آﻓﺮﻳﺪﻳﻢ‪،‬‬

‫‪à ‘Í θγ‬‬
‫‪ß ß‬‬
‫‪à u #! ‘u ρu Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ≈Ψs 9ø θ§ z‬‬
‫‪y‬‬

‫ﻧﺰد ﻣﺎ آﻣﺪﻳﺪ و آﻧﭽﻪ را ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ارزاﻧﻲ ﻛﺮده ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺧﻮد رﻫﺎ ﻛﺮدﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∠∪ ’# +s /ö &r ρu Ö ö z‬ﺑﻠﻜﻪ ﺷﻤﺎ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‬

‫‪y οä *u z‬‬
‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ ρu ∩⊇∉∪ $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οn θ4 Šu s‬‬
‫‪y 9ø #$ β‬‬
‫≅ ‪t ρ*ã OÏ σ÷ ?è‬‬
‫‪ö /t ‬‬

‫دﻧﻴﺎ را ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻴﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ آﺧﺮت‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﺎﻟﺶ ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري‬

‫ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري در ﻣﺰدﻟﻔﻪ‪ ،‬ﺳﺮش را روي ﺗﭙﻪ اي ﻗﺮار داده و آن را ﺑﺎﻟﺶ ﺧﻮد ﻛﺮده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ در ﭼﻨﻴﻦ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺣﺠﺎج‪ ،‬ﺗﻮ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺎك را ﺑﺎﻟﺶ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﺤﺪث دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺎﻟﺶ ﻣﻦ‪ ،‬از ﺑﺎﻟﺶ ﺧﻠﻴﻔﻪ‬
‫اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﻨﺼﻮر‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻗﻄﻌﺖ ﺑﺎﻟﺤﺴﺎم ﻗﺒﻞ اﻟﻮﺻﻮل‬ ‫ﻟﻴﺖ ﻛﻔﺎ ﻣﺪت إﻟﻴﻚ ﺑﺬل‬
‫»اي ﻛﺎش دﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ذﻟﺖ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻗﺒﻞ از رﺳﻴﺪن‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮﻧﺪه ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ«‪.‬‬
‫‪311‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫! ‪» 〈 $Ζu 9s‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‬

‫= ‪ª #$‬‬
‫‪| t F2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪ )Î $! Ζu ;u ‹Á‬‬
‫‪$Βt ω‬‬ ‫‪Å ƒã 9© ≅%è ‬‬

‫ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﺎﻳﻌﺎت ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﻦ‬

‫وﻋﺪه ﻫﺎي دروﻏﻴﻦ و ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻨﻴﻬﺎي اﺷﺘﺒﺎه و ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده اي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم از‬

‫) ‪à *ã Βã 'ù ƒt ρu *u‬‬
‫‪Ν2‬‬ ‫‪ø -‬‬
‫‪x 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã .ä ‰‬‬
‫‪ß èÏ ƒt ‬‬
‫‪ß ≈Ü‬‬
‫‪s ‹ø ±‬‬
‫آن ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬اوﻫﺎﻣﻲ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪¤ 9#$  :‬‬

‫‪Ò Š=Ï æ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∉∇∪ Ο‬ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ‬ ‫™ ‪ì‬‬
‫‪t ì‬‬ ‫! ‪Å ¨ρu‬‬
‫‪ª #$ ρu 3 ξ‬‬
‫‪W Ò‬‬
‫‪ô ùs ρu µç Ζ÷ ΒiÏ οZ *u -‬‬
‫‪Ï óø Β¨ Ν.ä ‰‬‬
‫! ‪ß èÏ ƒt‬‬
‫‪ª #$ ρu ( Ï $! ±‬‬ ‫‪ó -‬‬
‫‪t s‬‬ ‫‪x 9ø $$ /Î‬‬

‫وﻋﺪه ﻓﻘﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺷﻤﺎ‪ ،‬را ﺑﻪ )اﻧﺠﺎم( زﺷﺘﻴﻬﺎ اﻣﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ‬
‫آﻣﺮزش و ﻟﻄﻔﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﻮد ﻧﻮﻳﺪ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺸﺎﻳﺸﮕﺮ داﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﺿﻄﺮاب و ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ و زﺧﻢ ﻣﻌﺪه‪ ،‬ﺛﻤﺮه و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺎاﻣﻴﺪي و اﺣﺴﺎس ﺷﻜﺴﺖ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻠﻖ أﺳﻬﺮﻧﺎ ﺟﻨﺢ اﻟﻈﻼم‬ ‫ﻻ ﺗﻌﺎﻗﺒـﻨﺎ ﻓﻘﺪ ﻋﺎﻗﺒﻨﺎ‬
‫»ﻣﺎ را ﻣﺆاﺧﺬه و ﻣﺠﺎزات ﻣﻜﻦ؛ اﺿﻄﺮاﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻲ ﺧﻮاب ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﺎ را‬
‫ﻣﺠﺎزات ﻧﻤﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ زﻳﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﺪ‬

‫اﺑﺮاﻫﺎم ﻟﻴﻨﻜﻮﻟﻦ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر آﻣﺮﻳﻜﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ در آن ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﻓﺤﺶ و دﺷﻨﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻧﻢ و ﭘﺎﻛﺖ آن را ﺑﺎز‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪312‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﭼﻪ رﺳﺪ ﺑﻪ آﻧﻜﻪ ﺟﻮاﺑﺸﺎن را ﺑﺪﻫﻢ‪ .‬زﻳﺮا اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮم‪ ،‬دﻳﮕﺮ‬
‫ﻛﺎري ﺑﺮاي ﻣﻠﺖ ﺧﻮد ﻧﻜﺮده ام‪.‬‬

‫‪Ï gp :ù #$ x‬‬
‫‪Ÿ Šϑ‬‬
‫≅ 〈 »ﭘﺲ‬ ‫‪ø Á‬‬
‫‪y -‬‬ ‫‪¢ 9#$ x‬‬
‫‪Ë -‬‬ ‫‪» 〈 Ν‬از آﻧﻬﺎ روي ﺑﮕﺮدان«‪ô $$ ùs  .‬‬
‫‪x ¹‬‬ ‫‪ö κå ]÷ ã‬‬ ‫‪ó *Í ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫‪ô 'r ùs ‬‬

‫ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ در ﮔﺬر«‪.‬‬

‫™ ‪» 〈 ΝÖ ≈=n‬ﭘﺲ از آﻧﺎن در ﮔﺬر و ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺳﻼم«‪.‬‬ ‫‪ö %è ρu Ν‬‬

‫≅ ‪y‬‬ ‫‪ö κå ]÷ ã‬‬ ‫‪ô -‬‬
‫‪t x‬‬ ‫‪ô $$ ùs ‬‬
‫‪x ¹‬‬

‫ﺣﺴﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫أو ﻟﺤﺎﻧﻲ ﺑﻈــﻬﺮ ﻏﻴﺐ ﻟﺌﻴﻢ‬ ‫ﻣﺎ أﺑﺎﻟﻲ أﻧﺐ ﺑﺎﻟﺤﺰن ﺗﻴـﺲ‬
‫»ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارم از اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﻣﺮا ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ اي‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﺳﺮم ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻧﺎﺳﺰا ﺑﮕﻮﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺨﻨﺎن ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﺎن و ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﺎن و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﺑﺮوي ﻣﺮدم ﺣﻤﻠﻪ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬زﻳﺎﻧﻲ ﻧﺪارد و ﻣﻬﻢ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ و ﻓﺮد دﻟﻴﺮ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ از آن ﺗﻜﺎن ﺑﺨﻮرد‪.‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻧﻴﺮوي درﻳﺎﻳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم‪ ،‬ﻓﺮدي ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻬﺮت‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ ﺑﺴﻴﺎري داﺷﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﺑﺎ زﻳﺮدﺳﺘﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ او ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و‬
‫ﻧﺎﺳﺰا ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺪارا ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬وي‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬ﻣﻦ دﻳﮕﺮ در ﻣﻘﺎﺑﻞ اﻧﺘﻘﺎد‪ ،‬ﻣﻘﺎوم و‬
‫آزﻣﻮده ﺷﺪه ام و ﺳﻦ و ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻣﻲ داﻧﻢ ﻛﻪ ﺣﺮف دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻫﻴﭻ‬
‫اﻓﺘﺨﺎري را از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﺑﺮد و ﻫﻴﭻ دﻳﻮار ﻣﺤﻜﻤﻲ را ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﻗﺪ ﺟﺎوزت ﺣﺪ اﻷرﺑﻌﻴﻨﺎ‬ ‫و ﻣﺎذا ﺗﺒﺘـﻐﻲ اﻟﺸﻌﺮاء ﻣﻨﻲ‬
‫»ﺷﺎﻋﺮان‪ ،‬از ﻣﻦ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻣﻦ‪ ،‬از ﭼﻬﻞ ﺳﺎﻟﮕﻲ ﻓﺮاﺗﺮ رﻓﺘﻪ ام«‪.‬‬
‫‪313‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫از ﻋﻴﺴﻲ ﻧﻘﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﺪ‪ ..‬ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺑﺮاي دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد ﻋﻔﻮ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻋﻼم ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ از ﺣﺲ اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ و ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن‬
‫ﻋﻘﺪه و ﻛﻴﻨﻪ اي ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻴﺘﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊂⊆∪ ‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم را‬ ‫¡ ‪ΖÏ‬‬
‫‪Å s‬‬
‫‪ó ϑ‬‬
‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫† ‪x tÏ‬‬
‫! ‪ä‬‬
‫¨ ‪ª #$ ρu 3‬‬
‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ ‬‬
‫‪Ç ã‬‬ ‫‪t ùÏ $èy 9ø #$ ρu ‬‬
‫‪t ‬‬

‫ﻋﻔﻮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد«‪.‬‬

‫»ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ آزاد ﻫﺴﺘﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 Πt θö ‹u 9ø #$ Νã 3‬اﻣﺮوز ﺳﺮزﻧﺸﻲ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫‪| ƒÎ Yø ?s ω‬‬
‫= ‪t‬‬ ‫‪Ÿ ‬‬

‫™ ‪y =n‬‬
‫‪» 〈 #‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﮔﺬﺷﺘﻪ )ﺷﻤﺎ( درﮔﺬر ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪£ ã‬‬
‫‪y $ϑ‬‬ ‫! ‪t‬‬
‫‪ª #$ $-‬‬
‫‪x ã‬‬
‫‪t ‬‬

‫ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲِ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻨﮕﺮ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺷﺮح ﺻﺪر و آراﻣﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ‬
‫آﻓﺮﻳﻨﺶ و ﻟﺬت ﺑﺮدن از ﺗﻤﺎﺷﺎي ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﮔﺸﻮده اي‬

‫‪t ←Í #! ‰‬‬
‫‪šV#Œs ,‬‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد آﻓﺮﻳﻨﺶ آن ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪t µÏ /Î $Ζu F÷ ;u Ρ/ 'r ùs  :‬‬
‫‪y n‬‬

‫‪» 〈 π7 f‬ﭘﺲ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن‪ ،‬ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺷﻜﻮﻓﺎﻳﻲ آﻓﺮﻳﺪﻳﻢ«‪.‬‬ ‫‪ô /t‬‬

‫‪y γ‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و‬ ‫‪Ï ¨θu ≈ϑ‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫‪¡ 9#$ ’ûÎ #Œs $Βt #( ρ*ã à‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫≅ ‪Ý Ρ#$‬‬
‫‪È %è ‬‬

‫زﻣﻴﻦ ﭼﻪ ﻫﺴﺖ«؟‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪314‬‬

‫در ﺻﻔﺤﺎت ﺑﻌﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ از ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﺮاﻳﺖ ﻧﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ‬

‫) ‪§ΝOè …µç‬‬
‫‪s =ù z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‘ ‪¨ .ä‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪4 Ü‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫ﺣﻜﻤﺖ و ﻋﻈﻤﺖ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ‪Ï !© #$ ‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊃∈∩ 〈 »ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي آﻓﺮﻳﻨﺶ آن را داده و ﺳﭙﺲ راه ﻧﻤﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪y δ‬‬
‫‪y‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺻﻮراً ﻣـﺎ ﻗﺮأﺗﻬﺎ ﻓﻲ ﻛﺘﺎﺑﻲ‬ ‫و ﻛﺘـﺎب اﻟﻔﻀـﺎء أﻗﺮا ﻓﻴـﻪ‬
‫»در ﻛﺘﺎب ﻛﻴﻬﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻢ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب ﺧﻮدم ﻧﺨﻮاﻧﺪه ام«‪.‬‬
‫ﺑﺎزﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻓﺮوزان‪ ،‬ﺳﺘﺎرﮔﺎن درﺧﺸﺎن‪ ،‬ﺟﻮﻳﺒﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺗﭙﻪ ﻫﺎ‪ ،‬درﺧﺘﺎن ﻣﻴﻮه‪،‬‬

‫¡‪ß‬‬ ‫! ‪ô &r‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪ª #$ 8‬‬
‫روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻫﻮا وآب زﻻل‪ ،‬ﻗﺪرت ﺧﺪا را ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪x ‘u $7t Ft ùs  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊆∪ t )É =Ï ≈ƒs :ù #$‬ﺧﺠﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﺪل ﻋﻠﻲ أﻧﻪ اﻟﻮاﺣﺪ‬ ‫و ﻓﻲ ﻛﻞ ﺷﻲء ﻟﻪ آﻳﺔ‬
‫»و در ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻧﺸﺎﻧﻪ اي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻠﻴﺎ اﺑﻮﻣﺎﺿﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻛﻴـﻒ ﺗـﻐـﺪو إذا ﻏﺪوت ﻋﻠﻴﻼً‬ ‫أﻳـﻬـﺎ اﻟﺸـﺎﻛﻲ و ﻣـﺎ ﺑـﻚ داء‬
‫أن ﺗــﺮي ﻓـﻮﻗﻪ اﻟﻨـﺪي إﻛﻠﻴـﻼ‬ ‫أﺗﺮي اﻟﺸﻮك ﻓﻲ اﻟﻮرد و ﺗﻌﻤﻲ‬
‫ﻻﻳـﺮي ﻓـﻲ اﻟـﻮﺟﻮد ﺷﻴﺌﺎً ﺟﻤﻴﻼً‬ ‫واﻟــﺬي ﻧﻔـﺴﻪ ﺑﻐـﻴﺮ ﺟـﻤـﺎل‬
‫»اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻋﺪم ﺑﻴﻤﺎري ﻧﺎﻟﻪ و ﺷﻜﺎﻳﺖ داري! اﮔﺮ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺻﺒﺢ ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد؟!‬
‫آﻳﺎ ﻓﻘﻂ ﺧﺎر ﮔﻠﻬﺎ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ و از دﻳﺪن ﺗﺎج ﺷﺒﻨﻢ ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﻛﻮري؟!‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻓﺎﻗﺪ زﻳﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪315‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫) ‪ô‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∠∪ M‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﺷﺘﺮ ﻧﻤﻲ ﻧﮕﺮﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫‪s =Ï z‬‬
‫‪ä #‬‬
‫‪y ‹ø 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫} ‪È /Î‬‬
‫≅‬ ‫‪M #$ ’<n )Î β‬‬
‫‪t ρ*ã à‬‬
‫‪Ý Ψƒt ξ‬‬
‫‪Ÿ ùs &r ‬‬

‫ﭼﮕﻮﻧﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ«؟‬

‫اﻧﻴﺸﺘﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ‪ ،‬در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه‪،‬‬
‫ﻛﺎر ﺑﺠﺎ و ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻛﺎر ﺑﻴﻬﻮده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 …µç )s =n z‬آن ذاﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را زﻳﺒﺎ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‪¨ .ä ‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫¡ ‪z‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ‬‬

‫‪» 〈 ,dÈ s‬زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن را ﺟﺰ ﺑﻪ ﺣﻖ ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪y 9ø $$ /Î ω‬‬
‫‪ )Î $! ϑ‬‬ ‫) ‪ß ≈Ψs‬‬
‫‪y γ‬‬ ‫‪ø =n z‬‬
‫‪y $Βt ‬‬

‫‪» 〈 $WZ 7t ã‬آﻳﺎ ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﻬﻮده‬ ‫‪ö 3‬‬

‫‪t Ν‬‬ ‫) ‪ä ≈Ψs‬‬
‫‪ø =n z‬‬ ‫‪y Ρ¯ &r Ο‬‬
‫‪y $ϑ‬‬ ‫¡ ‪ó Fç 7ö‬‬
‫‪Å s‬‬
‫‪y ùs &r ‬‬

‫آﻓﺮﻳﺪه اﻳﻢ«؟‬
‫ﻣﻔﻬﻮم آﻳﻪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﺑﺎ ﺣﺴﺎب و از روي ﺣﻜﻤﺖ و ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺪاﻳﻲ ﺗﻮاﻧﺎ ﭘﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮد و ﻣﻲ ﻓﻬﻤﺪ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻲ ﺣﺴﺎب و ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪،‬‬

‫¡ ‪5 $7t‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∪ β‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎه‪ ،‬از روي ﺣﺴﺎب‬ ‫‪ó tç 2‬‬
‫‪¿ *ã ϑ‬‬ ‫§ ‪s 9ø #$ ρu‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫‪ß ϑ‬‬
‫‪ô ±‬‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪¤ 9#$  :‬‬

‫)ﻣﺸﺨﺼﻲ در ﮔﺮدش( ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫≅ ‪77=n ùs ’ûÎ‬‬
‫‪@ .ä ρu 4 ‘Í $κp ]¨ 9#$ ,‬‬
‫™‪ß /Î $‬‬ ‫‪ã ‹ø 9© #$ ω‬‬
‫≅ ‪y‬‬ ‫‪Ÿ ρu *u ϑ‬‬ ‫‪s 9ø #$ 8‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫‪x ‘Í ‰‬‬
‫§ ‪ô ?è β&r $! λo ;m öÈ 7t ⊥. ƒt‬‬
‫‪ß ϑ‬‬
‫‪ô ±‬‬
‫‪¤ 9#$ ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆⊃∪ χ‬ﻧﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺳﺰد ﻛﻪ ﻣﺎه را درﻳﺎﺑﺪ و ﻧﻪ ﺷﺐ از روز ﭘﻴﺸﻲ‬ ‫¡ ‪ß 7t‬‬
‫‪θs‬‬ ‫‪ó „o‬‬

‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻫﻤﻪ‪،‬در ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎورﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪316‬‬

‫ﺣﺮص و آز‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬ﺗﺎ روزﻳﺶ را ﻛﺎﻣﻞ ﻧﺨﻮرد و اﺟﻠﺶ‪ ،‬ﻓﺮا‬
‫ﻧﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮد«‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا داد و ﻓﺮﻳﺎد و اﺿﻄﺮاب و ﭼﺮا اﻳﻦ ﻫﻢ ﺣﺮص و آزﻣﻨﺪي؟‬

‫‪» 〈 ∩∇∪ ‘A #‰‬و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻘﺪار و اﻧﺪازه اي‬ ‫‪ø ϑ‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫‪Ï /Î …νç ‰‬‬ ‫‪Ï > ‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫« ‪ó‬‬ ‫‪‘ 2‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪à ρu ‬‬

‫دارد«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂∇∪ #‘· ρ‰‬و اﻣﺮ ﺧﺪا‪ ،‬در اﻧﺪازه و ﻣﻴﺰان ﻣﺸﺨﺼﻲ‬
‫) ‪ß‬‬
‫‪ø Β¨ #‘Y ‰‬‬ ‫‪« #$ *ã Βø &r β‬‬
‫! ‪y %s‬‬ ‫‪t %.x ρu ‬‬

‫اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ را ﻣﻲ زداﻳﻨﺪ‬

‫اﺑﻦ ﻣﻌﺘﺰ ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻗﺪر ﺳﺮﻳﻊ اﺳﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﭼﻪ ﭘﺮﺷﺘﺎب اﺳﺖ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺑﻴﻤﺎري و رﻧﺠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻲ رﺳﺪ و ﺣﺘﻲ ﺧﺎري ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻠﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ را ﻣﻲ زداﻳﺪ«‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزد‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎداش‬
‫اﻟﻬﻲ اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎزﮔﺮدد و ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ او‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺘﺎ و ﺑﺨﺸﻨﺪه‬
‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺘﻨﺒﻲ دراﺷﻌﺎري ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻴﺮو و ﺷﺮح ﺻﺪر ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﺎدام ﻳﺼﺤﺐ ﻓﻴﻪ روﺣﻚ اﻟﺒﺪن‬ ‫ﻻﺗﻠﻖ دﻫـﺮك إﻻ ﻏﻴﺮ ﻣﻜﺘـﺮث‬
‫و ﻻﻳـﺮد ﻋﻠﻴـﻚ اﻟﻐـﺎﺋﺐ اﻟﺤﺰن‬ ‫ﻓﻤﺎ ﻳﺪﻳـﻢ ﺳﺮوراً ﻣﺎ ﺳﺮرت ﺑﻪ‬
‫‪317‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﺗﺎ ﺟﺎن در ﺑﺪن داري‪ ،‬ﺑﻪ روزﮔﺎر ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎش؛‬

‫ﺷﺎديِ آﻧﭽﻪ ﺗﻮ را ﺷﺎد ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻏﻢ ﺧﻮردن ﻧﻴﺰ ﭼﻴﺰ از‬
‫دﺳﺖ رﻓﺘﻪ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö 6‬ﺗﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ از‬

‫‪à 9?s #u $! ϑ‬‬
‫‪y /Î #( θm‬‬
‫‪ã *u -‬‬
‫‪ø ?s ω‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪Ÿ ρu Ν‬‬ ‫’ ‪ä ?s $ùs $Βt‬‬ ‫™ ‪t #( θö‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪y 'ù ?s ξ‬‬
‫‪Ÿ Šø 3‬‬
‫‪s 9jÏ ‬‬

‫دﺳﺖ داده اﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻧﺸﻮﻳﺪ و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن ﻧﮕﺮدﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅〈‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫! ‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫‪x ‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ 〈‪ ،‬ﺳﺨﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬آن رادر آﺗﺶ ﺑﻪ‬ ‫! ‪Å θu 9ø #$ zΝè÷ ΡÏ ρu‬‬
‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫‪ó m‬‬
‫‪x ‬‬

‫زﺑﺎن آورد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ ﺳﺮد و ﺳﻼﻣﺖ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﻧﻴﺰ در ﺟﻨﮓ‬
‫اﺣﺪ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﮔﻔﺖ؛ آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﻳﺎري ﻛﺮد‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬در ﻣﻨﺠﻨﻴﻖ ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﻧﻴﺎزي داري؟ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻴﺎزي ﻧﺪارم‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﻠﻪ!‬

‫¡ ‪ª!#$ $Ζu 6ç‬‬

‫‪ó m‬‬
‫ﺻﻔﺖ درﻳﺎ‪ ،‬ﻏﺮق ﻛﺮدن اﺳﺖ و ﺻﻔﺖ آﺗﺶ ﺳﻮزاﻧﺪن؛ اﻣﺎ درﻳﺎ ﺑﺎ ‪x ‬‬

‫‪ã ‹2‬‬
‫≅ 〈 ﺧﺸﻜﻴﺪ و آﺗﺶ ﻧﻴﺰ ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬درﻳﺎ را ﭘﻴﺶ‬ ‫‪Å θu 9ø #$ Ν‬‬
‫‪z è÷ ΡÏ ρu‬‬

‫‪zëÉ Βt β‬‬
‫‪¨ )Î ( ξ‬‬
‫روي ﺧﻮد دﻳﺪ و از ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‪ ،‬دﺷﻤﻦ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد؛ آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺖ‪H .x  :‬‬

‫‪» 〈 ∩∉⊄∪ È ‰‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ اﺳﺖ و ﺑﻪ زودي ﻣﺮا‬
‫™ ‪Ï κ÷ Ju‬‬
‫‪y ’1nÏ ‘u‬‬

‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد«‪ .‬و ﻣﻮﺳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اذن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪318‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ وارد ﻏﺎر ﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺒﻮﺗﺮي را ﮔﻤﺎرد ﺗﺎ ﻻﻧﻪ اش را ﺑﺮ در ﻏﺎر‬
‫ﺑﺴﺎزد و ﻋﻨﻜﺒﻮت را ﺑﺮآن داﺷﺖ ﻛﻪ در دﻫﺎﻧﻪ ﻏﺎر ﺑﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺸﺮﻛﺎن ﺑﺎ دﻳﺪن ﻻﻧﻪ ﻛﺒﻮﺗﺮ و‬
‫ﺗﺎر ﻋﻨﻜﺒﻮت‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ وارد ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻴـﺮ اﻟﺒـﺮﻳﺔ ﻟﻢ ﺗﻨـﺴـﺞ و ﻟﻢ ﺗﺤـﻢ‬ ‫ﻇﻨﻮا اﻟﺤﻤﺎم و ﻇﻨﻮا اﻟﻌﻨﻜﺒﻮت ﻋﻠﻲ‬
‫ﻣﻦ اﻟﺪروع و ﻋﻦ ﻋـﺎل ﻣﻦ اﻷﻃـﻢ‬ ‫ﻋﻨـﺎﻳﺔ اﻟﻠّـﻪ أﻏﻨـﺖ ﻋـﻦ ﻣﻀـﺎﻋﻔﺔ‬
‫»ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺒﻮﺗﺮ‪ ،‬از ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ اﻧﺴﺎن ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻜﺮده و ﻋﻨﻜﺒﻮت‪ ،‬ﺑﺮاي ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫از او ﺧﺎﻧﻪ ﺧﻮد را ﻧﺒﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬او از زره ﻫﺎ و ﻗﻠﻌﻪ ﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟﻪ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ؛ ﻋﻨﺎﻳﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻨﮕﺮد ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎري‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎ و ﻛﺎرﺳﺎز و ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪ ،‬آن وﻗﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي او‬
‫روي ﻣﻲ آورد‪.‬‬
‫ﺷﻮﻗﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻧــﻢ ﻓﺎﻟﺤــﻮادث ﻛﻠـﻬـﻦ أﻣـﺎن‬ ‫و إذا اﻟﻌﻨـﺎﻳﺔ ﻻﺣـﻈﺘﻚ ﻋﻴـﻮﻧـﻬﺎ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﭼﺸﻤﺎن ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ ﺧﻴﺮه ﺷﺪ‪ ،‬آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎش و‬
‫ﺑﺨﻮاب؛ ﭼﻮن آن وﻗﺖ ﻫﻤﻪ ﺣﻮادث و ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎ‪ ،‬اﻣﻦ و اﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ãΝm‬‬
‫‪x ‘ö &r θu δ‬‬
‫‪è ρu ( $à‬‬
‫‪Z -‬‬
‫‪Ï ≈m‬‬
‫‪x í ö z‬‬ ‫‪» 〈 $Ψs ⊥Ï Šã ã‬ﺗﻮ‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻲ«‪ª $$ ùs  ..‬‬
‫! ‪y‬‬ ‫‪ô 'r /Î 7‬‬
‫‪y Ρ¯ *Î ùs ‬‬

‫‪» 〈 ∩∉⊆∪ t ΗÏ q‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ و او‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎن‬
‫‪¿ ¨*§ 9#$‬‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫‪319‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‬

‫در ﺗﺮﻣﺬي ﺣﺪﻳﺜﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺷﺐ را در‬
‫ﺧﺎﻧﻪ اش ﺑﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﺑﮕﺬراﻧﺪ و از ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ و ﺧﻮراك ﻫﻤﺎن روزش را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﻧﺰد اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﺑﻨﺪه‪ ،‬از ﻏﺬا‪ ،‬ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه و ﺧﺎﻧﻪ اي اﻣﻦ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‪ ،‬از آن ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺑﻪ آن ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻧﻤﻲ ﻧﮕﺮﻧﺪ و آن را اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 LÉ ϑ‬و ﻧﻌﻤﺘﻢ را ﺑﺮ‬

‫‪y è÷ ΡÏ Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫‪à ϑ‬‬
‫‪t M‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ô ÿo Cø &r ρu  :‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﮔﺮداﻧﻴﺪم«‪.‬‬

‫ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬داده ﺷﺪه اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻣﺎدﻳﺎت و‬
‫ﻳﺎ ﺧﻮراك و ﻏﺬا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻳﺎ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻛﺎﺧﻬﺎ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﻫﺴﺘﻨﺪ؟! اﻣﺎ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻴﻚ از اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وي‪ ،‬در ﺧﺎﻧﻪ اي ﮔﻠﻲ ﻛﻪ ﺳﻘﻒ آن از‬
‫ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎ و ﺑﺮﮔﻬﺎي درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪ؛ از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ دو ﺳﻨﮓ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻜﻢ ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲ ﺑﺴﺖ و روي ﺣﺼﻴﺮي ﻛﻪ از ﺑﺮﮔﻬﺎي درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪ و اﺛﺮ آن‪ ،‬روي ﭘﻬﻠﻮﻳﺶ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ؛ زرﻫﺶ در ازاي ﻣﻘﺪاري ﺟﻮ‪ ،‬در ﮔﺮوي‬
‫ﻳﻚ ﻳﻬﻮدي ﺑﻮد؛ ﺳﻪ روز ﻣﻲ ﮔﺬﺷﺖ و او‪ ،‬ﺧﺮﻣﺎﻳﻲ ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب ﻫﻢ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﺗﺎ ﺑﺨﻮرد‬
‫و ﺳﻴﺮ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ اﻟﺸﻌﻴـﺮ و أﺑﻘـﻲ رﻫـﻨﻚ اﻷج‬ ‫ﻣﺖ و درﻋﻚ ﻣﺮﻫﻮن ﻋﻠﻲ ﺷﻈﻒ‬
‫ﺣﺘـﻲ دﻋـﻴـﺖ أﺑﺎ اﻷﻳـﺘﺎم ﻳﺎ ﺑﻄﻞ‬ ‫ﻷن ﻓﻴـﻚ ﻣـﻌـﺎﻧﻲ اﻟﻴﺘـﻢ أﻋﺬﺑـﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪320‬‬

‫»در ﺣﺎﻟﻲ دﻧﻴﺎ را وداع ﮔﻔﺘﻲ ﻛﻪ زرﻫﺖ‪ ،‬در ازاي ﻣﻘﺪاري ﺟﻮ در ﮔﺮو ﺑﻮد و‬
‫اﺟﻞ‪ ،‬ﻓﺮارﺳﻴﺪ و ﻧﺸﺪ ﻛﻪ زرﻫﺖ را از ﮔﺮو ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎوري‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻳﺘﻴﻤﻲ‪ ،‬در ﺗﻮﺳﺖ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﭘﺪر ﻳﺘﻴﻤﺎن‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه اﻧﺪ اي ﻗﻬﺮﻣﺎن«!‬
‫ﻣﻦ در ﻗﺼﻴﺪه اي دﻳﮕﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده ام‪:‬‬
‫ﺑﻴﺖ ﻣﻦ اﻟﻄﻴﻦ او ﻛﻬﻒ ﻣﻦ اﻟﻌﻠﻢ‬ ‫ﻛﻔﺎك ﻋﻦ ﻛﻞ ﻗﺼﺮ ﺷﺎﻫﻖ ﻋﻤـﺪ‬
‫ﻧﺼﺐ اﻟﺨﻴﺎم اﻟﺘﻲ ﻣﻦ أروع اﻟﺨﻴﻢ‬ ‫ﺗﺒـﻨﻲ اﻟﻔﻀـﺎﺋﻞ أﺑـﺮاﺟﺎً ﻣﺸـﻴﺪة‬
‫»ﺧﺎﻧﻪ اي ﮔﻠﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﻛﺎﺧﻲ ﻣﺤﻜﻢ و ﺑﺎﺷﻜﻮه ﺑﺴﻨﺪه ﻛﺮد و ﭘﻴﺸﻮاﻳﻲ و‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﻣﺘﻤﺎﻳﺰت‪ ،‬ﺗﻮ را از ﻛﺎﺧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﮔﺮداﻧﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺟﻬﺎي ﻣﺤﻜﻤﻲ از ﻓﻀﻴﻠﺖ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ اي و ﺧﻴﻤﻪ ﻫﺎﻳﻲ از زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع آن‬
‫ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ اي«‪.‬‬

‫‪y ö Iy ùs 7‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∪ # Ì‬و‬ ‫‪y /š ‘u 7‬‬ ‫∃ ‪Ï è÷ ƒã‬‬
‫‪y ‹Ü‬‬ ‫¡ ‪t θö‬‬
‫’ ∪⊆∩ ‪| 9s ρu‬‬
‫{‪4 <n ρ‬‬ ‫‪z ΒÏ 7‬‬
‫‪W #$ ‬‬ ‫‪y 9© Ö ö z‬‬
‫‪y οä *u z‬‬
‫‪½ ζ‬‬
‫‪E 9s ρu ‬‬

‫آﺧﺮت‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ از اﻳﻦ ﺟﻬﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﻪ ﺗﻮ )ﭘﻴﺮوزي و ﻧﻌﻤﺖ و‬

‫ﻗﺪرت( ﺧﻮاﻫﺪ داد و ﺧﺸﻨﻮد ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∪ *u Or θö 3‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻲ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻓﺮاواﻧﻲ را ﻋﻄﺎ‬

‫‪s 9ø #$ 7‬‬
‫‪y ≈Ψs ‹ø Ü‬‬ ‫‪ô &r $! Ρ¯ )Î ‬‬
‫‪s ã‬‬

‫ﻛﺮده اﻳﻢ«‪.‬‬

‫رﻧﺞ ﺟﺎه و ﻣﻘﺎم‬

‫ﻳﻜﻲ از رﻧﺠﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﭘﺴﺖ و ﻣﻘﺎم اﺳﺖ؛ اﺑﻦ وردي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ﻳﺎ ﻋﻨﺎﺋﻲ ﻣﻦ ﻣﺪاراة اﻟﺴﻔﻞ‬ ‫ﻧﺼﺐ اﻟﻤﻨﺼﺐ أوﻫﻲ ﺟﻠﺪي‬
‫‪321‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»رﻧﺞ ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻳﻢ را ﺳﺴﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ و از ﻣﺪارا ﺑﺎ ﻓﺮوﻣﺎﻳﮕﺎن‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺧﺴﺘﻪ ام«!‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺎوان ﭘﺴﺖ وﻣﻘﺎم‪ ،‬ﺳﻨﮕﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﻣﻘﺎم ‪،‬آﺑﺮوي اﻧﺴﺎن و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و آراﻣﺶ او‬
‫را ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺧﻴﻠﻲ اﻧﺪﻛﻨﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از دادن ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻋﺮق‪ ،‬ﺧﻮن‪ ،‬آوازه‪ ،‬آراﻣﺶ و‬
‫ﻋﺰت و ﺷﺮاﻓﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎوان ﭘﺴﺖ و ﻣﻘﺎم ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﺧﻮاﻫﺎن اﻣﺎرت و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻣﺒﺎش« ﻛﻪ »ﭼﻪ ﺷﻴﺮدﻫﻨﺪة ﺧﻮﺑﻴﺴﺖ )ﻟﺬات زﻳﺎدي‬
‫دارد( و ﭼﻪ ﺑﺪ‪ ،‬ﺷﻴﺮ ﺧﻮد را از اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﺪ و)ﭘﺎﻳﺎن و ﻣﺮدن ﺑﺪي دارد(«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∪ µ÷ Šu ΖÏ ≈Ü‬ﭘﺎدﺷﺎﻫﻴﻢ از دﺳﺘﻢ رﻓﺖ«‪.‬‬

‫™ ‪s =ù‬‬
‫‪ß _iÉ ã‬‬
‫‪t 7‬‬
‫‪y =n δ‬‬
‫‪y ‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫أﻟﻴـﺲ ﻣﺼﻴـﺮ ذﻟﻚ ﻟﻠﺰوال‬ ‫ﻫﺐ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﺗﺼﻴﺮ إﻟﻴﻚ ﻋﻔﻮاً‬
‫»ﮔﻴﺮﻳﻢ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎﻣﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ آﻳﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آن‪ ،‬زوال و ﻧﺎﺑﻮدي ﻧﻴﺴﺖ«؟!‬
‫ﻓﺮض ﻛﻦ ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ در دﻧﻴﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﺳﻮي ﻣﻲ رود؟ ﻗﻄﻌﺎً‬

‫} ‪» 〈 ∩⊄∠∪ ΘÏ #*u .ø‬و ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺮوردﮔﺎر‬ ‫‪È ≈=n gp :ù #$ ρŒè 7‬‬

‫≅ ‪M #$ ρu‬‬ ‫_ ‪y /nÎ ‘u µç‬‬
‫’ ‪ô ρu‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﺎﺑﻮدي‪4 +s 7ö ƒt ρu  .‬‬

‫ﺻﺎﺣﺐ ﺷﻜﻮه و ﺑﺰرﮔﺖ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺲ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺻﺎﻟﺤﺎن ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺴﺮم! از رﻳﺎﺳﺖ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰ؛ ﭼﻮن دردِﺳﺮﻫﺎي‬
‫زﻳﺎدي دارد‪ ..‬ﻳﻌﻨﻲ رﻳﺎﺳﺖ را دوﺳﺖ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش؛ زﻳﺮا اﻧﺘﻘﺎدﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺰاﻫﺎ و ﺗﺎواﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺜﺎر‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ در رأس اﻣﻮر ﻗﺮار دارﻧﺪ‪.‬‬
‫وﻟﻲ اﻟﺴﻠﻄﺔ ﻫﺬا إن ﻋـﺪل‬ ‫إن ﻧﺼﻒ اﻟﻨﺎس أﻋﺪاء ﻟﻤﻦ‬
‫»ﻧﻴﻤﻲ از ﻣﺮدم‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺪرت و رﻳﺎﺳﺖ را در دﺳﺖ دارد؛ ﮔﺮﭼﻪ‬
‫او‪ ،‬ﻋﺎدل ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪322‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻤﺎز ﺑﺸﺘﺎب‬

‫‪» 〈 οÏ θ4 =n Á‬اي ﻣﺆﻣﻨﺎن! ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬

‫‪¢ 9#$ ρu Î 9ö Á‬‬
‫™ ‪¢ 9$$ /Î #( θΨã ‹èÏ Gt‬‬
‫‪ó #$ #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï !© #$ $γ‬‬
‫‪z ƒ%‬‬ ‫‪y ƒ• 'r ≈¯ ƒt ‬‬

‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻳﺎري ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻣﻲ اﻓﺘﺎد‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﺘﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻤﺎز روي ﻣﻲ آورد و ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫»اي ﺑﻼل! ﻣﺎ را ﺑﺎ ﺑﺎﻧﮓ ﻧﻤﺎز راﺣﺖ ﻛﻦ«‪.‬‬
‫و ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﻨﻜﻲ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬در ﻧﻤﺎز اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﺗﻨﮓ آﻣﺪي و ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺸﻜﻞ ﺷﺪ و ﺗﻮﻃﺌﻪ ﻫﺎ‪ ،‬زﻳﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻤﺎز‬
‫ﺑﺸﺘﺎب و ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮان‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه روزﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺳﻴﺎه ﺷﺪ و ﺷﺒﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد و دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻋﻮض ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫روي ﺑﻴﺎور‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﺨﺖ و ﻣﻬﻢ‪ ،‬دﻟﺶ را ﺑﺎ ﻧﻤﺎز ﺷﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﻮد و ﺗﺴﻜﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ داد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ روز ﺑﺪر و اﺣﺰاب و دﻳﮕﺮ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻣﻬﻢ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺣﺎﻓﻆ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ‬
‫ﻣﺆﻟﻒ )ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎري( آورده اﻧﺪ ﻛﻪ در ﻣﺼﺮ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻗﻠﻌﻪ ﻣﻲ رﻓﺖ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن دزدان‪،‬‬
‫او را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺮد و آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ او را‬
‫ﻧﺠﺎت داد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺴﺎﻛﺮ و اﺑﻦ ﻗﻴﻢ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﺻﺎﻟﺤﺎن در راه ﺷﺎم ﺑﺎ راﻫﺰﻧﻲ ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬راﻫﺰن‪ ،‬ﻗﺼﺪ ﻛﺸﺘﻦ او را ﻧﻤﻮد؛ او از راﻫﺰن ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ او ﻓﺮﺻﺖ دﻫﺪ دو‬
‫رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ و آﻧﮕﺎه ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻛﺮد و ﮔﻔﺘﻪ اﻟﻬﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد آورد‬

‫‪» 〈 νç %æt Šy #Œs )Î *§ Ü‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ درﻣﺎﻧﺪه را ﺟﻮاب‬ ‫‪ô ϑ‬‬

‫‪s Ò‬‬ ‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫† ‪Ü ‹gÅ‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ä Β¨ &r  :‬‬

‫ﻣﻲ دﻫﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ«؟ او‪ ،‬اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺳﻪ ﺑﺎر ﺗﻜﺮار ﻛﺮد؛ آﻧﮕﺎه ﻓﺮﺷﺘﻪ اي‪ ،‬از‬
‫‪323‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آﺳﻤﺎن ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪ و ﻣﺠﺮم را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ دادِ‬
‫درﻣﺎﻧﺪه ﻣﻲ رﺳﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 $κp Jö =n æt ö 9É Ü‬ﺧﺎﻧﻮاده ات را ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﻓﺮﻣﺎن‬ ‫‪ô #$ ρu οÏ θ4 =n Á‬‬

‫‪s ¹‬‬ ‫‪¢ 9$$ /Î 7‬‬ ‫‪÷ &r *ö Βã &ù ρu ‬‬
‫‪y =n δ‬‬

‫‪〈 *Í 3‬‬ ‫‪ß 9ø #$ ρu Ï $! ±‬‬

‫‪s Ζϑ‬‬ ‫‪ó -‬‬
‫‪t s‬‬ ‫∅ ‪x 9ø #$‬‬
‫‪Ç‬‬ ‫‘ ‪t‬‬
‫‪ã‬‬ ‫‪s Ζ÷ ?s οn θ4 =n Á‬‬
‫‪4 S‬‬ ‫‪¢ 9#$ χ‬‬
‫[‬ ‫ﺑﺪه و ﺑﺮ آن ﭘﺎﻳﺪاري ﻛﻦ«‪)Î  ..‬‬

‫‪’?n ã‬‬ ‫‪ô Ρt %.x οn θ4 =n Á‬‬

‫‪t M‬‬ ‫‪¢ 9#$ β‬‬
‫»ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از زﺷﺘﻴﻬﺎ و ﺑﺪﻳﻬﺎ ﺑﺎز ﻣﻲ دارد«‪¨ )Î  ..‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊃⊂∪ $?Y θ%è θö Β¨ $7Y ≈Ft .Ï t ΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻓﺮﻳﻀﻪ اي ﺑﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ وﻗﺖ آن‬
‫‪ß 9ø #$‬‬

‫ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺷﺮح ﺻﺪر و آراﻣﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻏﻢ واﻧﺪوه را‬

‫‪(#θ=€ ¹‬‬
‫‪| #( θΖã Βt #u ‬‬
‫‪š‬‬ ‫ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬درود ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ‪Ï !© #$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt  :‬‬
‫‪%‬‬

‫¡ ‪¸ Š=Ï‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∉∪ $ϑ‬اي ﻣﺆﻣﻨﺎن! ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درود ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ و ﺑﻄﻮر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﺮ او‬ ‫‪ó @n #( θϑ‬‬
‫™ ‪ß =kÏ‬‬
‫‪y ρu µÏ ‹ø =n ã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﺳﻼم ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )و ﺑﺎﻳﺪ و ﺷﺎﻳﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ اواﻣﺮش ﺑﺎﺷﻴﺪ(«‪.‬‬

‫ﺣﺪﻳﺜﻲ ﺻﺤﻴﺢ در ﺗﺮﻣﺬي رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ اﺑﻲ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا!‬
‫ﭼﻘﺪر از دﻋﺎﻳﻢ را ﺑﻪ درود ﺑﺮ ﺷﻤﺎ اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮ ﭼﻘﺪر ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻳﻚ ﭼﻬﺎرم؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻲ و اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ درود ﺑﻔﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬دوﺳﻮم؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻲ و اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ درود ﺑﻔﺮﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫»آﻳﺎ ﻫﻤﻪ دﻋﺎﻳﻢ را ﺑﻪ درود ﺑﺮ ﺷﻤﺎ اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ‬
‫آﻣﺮزﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﮔﻮاه ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻨﺠﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﺑﺎ درود ﺑﺮ ﺳﺮور اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‬
‫ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻳﻜﺒﺎر ﺑﺮ ﻣﻦ درود ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪324‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ده ﺑﺎر ﺑﺮ او درود )و رﺣﻤﺖ( ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ«‪ .‬و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬در ﺷﺐ ﺟﻤﻌﻪ و روز‬
‫ﺟﻤﻌﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻦ‪ ،‬زﻳﺎد درود ﺑﻔﺮﺳﺘﻴﺪ؛ ﭼﻮن درود ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫درود ﻣﺎ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺟﺴﺪت‪ ،‬ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد و از‬
‫ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮردن اﺟﺴﺎد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺣﺮام ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ«‪.‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻗﺘﺪا ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و از ﻧﻮري ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه او ﻧﺎزل ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺮوي‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه اي از ﺷﺮح ﺻﺪر آن ﺑﺰرﮔﻮار و ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻣﻘﺎم واﻻي وي و ﻧﺎم و‬
‫آوازه ﺑﻠﻨﺪش ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺎﻣﻠﺘﺮﻳﻦ درود ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪،‬‬
‫درود اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺄﻧﺖ اﻟﻴـﻮم أﻏﻠﻲ ﻣﺎ ﻟﺪﻳﻨﺎ‬ ‫ﻧﺴﻴـﻨﺎ ﻓﻲ ودادك ﻛﻞ ﻏﺎل‬
‫ﻟﻨﺎ ﺷـﺮﻓﺎً ﻧﻼم و ﻣﺎ ﻋﻠﻴﻨـﺎ‬ ‫ﻧﻼم ﻋﻠﻲ ﻣﺤﺒﺘﻜﻢ و ﻳﻜﻔﻲ‬
‫»در ﻣﺤﺒﺖ ﺗﻮ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﻲ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻳﻢ و ﺗﻮ‪ ،‬اﻣﺮوز ﻧﺰد ﻣﺎ از ﭼﻴﺰي‬
‫ارﺟﻤﻨﺪﺗﺮي‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﺖ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺳﺮزﻧﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ و ﻫﻤﻴﻦ ﺷﺮاﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺎﺣﻖ ﻣﻮرد ﺳﺮزﻧﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ«‪.‬‬

‫ﺻﺪﻗﻪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ آراﻣﺶ اﺳﺖ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻲ آورد و ﻏﻢ و اﻧﺪوه را ﺑﺮﻃﺮف‬

‫ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ ،‬ﻧﻴﻜﻴﻬﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺻﺪﻗﻪ دادن و ﻓﺎﻳﺪه رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺻﺪﻗﻪ‬

‫‪ä ≈Ψs %ø —y ‘u $ϑ‬‬

‫‪» 〈 Ν3‬از آﻧﭽﻪ ﺑﻪ‬ ‫)‪£ ΒÏ #( θ‬‬
‫‪à -‬‬
‫دادن‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺳﻌﻪ ﺻﺪر و آراﻣﺶ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪Ï Ρ&r  :‬‬
‫‪325‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪Ï ≈%s ‰‬‬

‫‪» 〈 M‬و ﻣﺮدان و زﻧﺎن‬ ‫‪dÏ Á‬‬ ‫‪ß 9ø #$ ρu ‬‬
‫‪| Ft ϑ‬‬ ‫‪t %Ï ‰‬‬
‫‪dÏ Á‬‬ ‫ﺷﻤﺎ روزي داده اﻳﻢ‪ ،‬اﻧﻔﺎق ﻛﻨﻴﺪ«‪ß 9ø #$ ρu  ..‬‬
‫‪| Ft ϑ‬‬

‫ﺻﺪﻗﻪ دﻫﻨﺪه«‪.‬‬
‫ﺑﺨﻴﻞ و ﺑﺨﺸﻨﺪه را ﺑﻪ دو ﻧﻔﺮ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ دو ﺟﺒﻪ دارﻧﺪ؛ ﺑﺨﺸﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻤﻮاره‬
‫ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺟﺒﻪ اش‪ ،‬ﮔﺸﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎي آﻫﻨﻴﻦ ﺟﺒﻪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻓﺸﺎر‬
‫وارد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺨﻴﻞ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺨﻞ ﻣﻲ ورزد و ﻧﻤﻲ دﻫﺪ و ﺟﺒﻪ اش‪ ،‬ﺑﻪ او ﻣﻲ ﭘﻴﭽﺪ‬
‫و ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻔﺴﺶ‪ ،‬ﺗﻨﮓ ﻣﻲ ﮔﺮدد و او را ﺧﻔﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ!‬

‫‪öΝγ‬‬
‫¡ ‪Î‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r ‬‬
‫! ‪ô ΒiÏ $G\ ?7Î [ø ?s ρu‬‬ ‫‪Ï $Ê‬‬
‫‪« #$ N‬‬ ‫‪| *ö Βt u $! ót GÏ /ö #$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫‪ß 9s ¨θu Βø &r χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪à -‬‬
‫)‪θ‬‬ ‫‪Ï Ψƒã ‬‬ ‫≅ ‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪ã Ws Βt ρu ‬‬

‫‪×≅/Î #ρu $κp :ö Á‬‬

‫‪Å ƒã Ν‬‬
‫‪ö 9© β*Î ùs ‬‬
‫‪É‬‬ ‫‪÷ -‬‬
‫‪x è÷ Ê‬‬
‫‪Å $γ‬‬ ‫‪à &é M‬‬
‫‪y =n 2‬‬ ‫≅ ‪ô ?s $↔t ùs‬‬
‫‪× /Î #ρu $γ‬‬ ‫_ ¨‪| &r ο> θu /ö *u /Î π¤ Ψ‬‬
‫‪y /t $¹‬‬ ‫‪È Vs ϑ‬‬
‫≅ ‪y‬‬ ‫‪y .x‬‬

‫‪@ Ü‬‬
‫≅ 〈 »ﻣﺜﺎل ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻣﻮاﻟﺸﺎن راﺑﺮاي ﻃﻠﺐ ﺧﻮﺷﻨﻮدي ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺗﺜﺒﻴﺖ و اﺳﺘﻮار‬ ‫‪s ùs‬‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن )ﺑﺮ اﻳﻤﺎن و اﺣﺴﺎن( اﻧﻔﺎق ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎﻏﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻠﻨﺪي ﻗﺮار دارد‬
‫و ﺑﺎران ﺗﻨﺪي ﺑﺮ آن ﺑﺒﺎرد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻣﻴﻮه اش را دو ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺪﻫﺪ و اﮔﺮ ﺑﺎران ﺗﻨﺪي ﺑﻪ آن‬
‫ﻧﺮﺳﺪ‪) ،‬و ﻓﻘﻂ( ﺷﺒﻨﻤﻲ ﺑﻪ آن ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ ﻣﻴﻮه ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬

‫‪ 〈 7‬و دﺳﺖ ﺧﻮد‬ ‫‪É Ζã ã‬‬

‫) ‪y‬‬ ‫’ ‪ã‬‬
‫‪4 <n )Î '» !s θ=è óø Βt 8‬‬
‫‪x ‰‬‬ ‫‪ö èy gø B‬‬
‫≅ ‪y ƒt‬‬ ‫‪r ω‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Ÿ ρu  :‬‬

‫را ﺑﺮ ﮔﺮدن ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﻣﺪار«‪.‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﮕﻲ روﺣﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻲ از ﺑﺴﺘﻦ دﺳﺖ اﺳﺖ‪ .‬اﻓﺮاد ﺑﺨﻴﻞ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬دﻟﺘﻨﮓ ﺗﺮ‬
‫و ﺑﺪاﺧﻼﻗﺘﺮﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن آﻧﻬﺎ‪ ،‬در ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪه‪ ،‬ﺑﺨﻞ ﻣﻲ ورزﻧﺪ‬
‫و اﮔﺮ ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺟﻠﺐ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪öΝ3‬‬
‫‪ä 9s µç -‬‬
‫‪ø èÏ ≈Ò‬‬
‫¡ ‪Ÿ ƒã $ΖY‬‬
‫‪| m‬‬ ‫! ‪· *ö %s‬‬
‫‪x $Ê‬‬ ‫) ‪à *Í‬‬
‫‪© #$ #( θÊ‬‬ ‫ﺷﺘﺎﺑﺎن اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﻴﺮ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دادﻧﺪ؛ ‪ø ?è β)Î ‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ واﻣﻲ ﻧﻴﻜﻮ دﻫﻴﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﭼﻨﺪ ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫‪ä 9s *ö -‬‬
‫‪Ï óø ƒt ρu‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪326‬‬

‫‪ß =Ï -‬‬
‫‪t θs‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ β‬و‬ ‫‪ø Rç Qù #$ Ν‬‬
‫‪ã δ‬‬
‫‪è 7‬‬
‫¡ ‪y ×Í ≈¯ 9s ρ' 'é ùs µÏ‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪ø Ρt x‬‬
‫© ‪£‬‬
‫‪ä −‬‬
‫ﺷﻤﺎ را ﻣﻲ آﻣﺮزد«‪s θƒã Βt ρu  ..‬‬

‫‪öΝγ‬‬
‫‪ß ≈Ζu %ø —y ‘u $ÿ® Ε‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از آز و ﺑﺨﻞ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن‪ ،‬رﺳﺘﮕﺎرﻧﺪ«‪Ê ρu  ..‬‬

‫‪à -‬‬
‫)‪t θ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∪ β‬و از آﻧﭽﻪ ﺑﺪﻳﺸﺎن روزي داده اﻳﻢ‪ ،‬اﻧﻔﺎق ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬ ‫‪Ï Ζƒã‬‬

‫ﻓـﺎﻟﻤـﺎل ﻋـﺎرﻳـﺔ و اﻟﻌﻤـﺮ رﺣ‪‬ـﺎل‬ ‫اﷲ أﻋـﻄﺎك ﻓﺎﺑـﺬل ﻣـﻦ ﻋﻄﻴﺘـﻪ‬

‫ﻳﺄﺳﻦ وإن ﻳﺠﺮ ﻳﻌﺬب ﻣﻨﻪ ﺳﻠﺴﺎل‬ ‫اﻟﻤـﺎل ﻛﺎﻟﻤـﺎء إن ﺗﺤﺒﺲ ﺳﻮاﻗﻴﻪ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﻄﺎ و ﺑﺨﺸﺶ ﻛﺮده؛ ﭘﺲ از آﻧﭽﻪ او‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻴﺪه‪ ،‬اﻧﻔﺎق ﻛﻦ‪.‬‬
‫زﻳﺮا ﻣﺎل و داراﻳﻲ‪ ،‬اﻣﺎﻧﺘﻲ در دﺳﺖ ﺗﻮﺳﺖ و ﻋﻤﺮت‪ ،‬ﺳﭙﺮي ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﺎل و داراﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ آب اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﺟﺮﻳﺎن ﺑﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬ﺑﺪﺑﻮ و ﻣﺘﻌﻔﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد و‬
‫اﮔﺮ روان ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﺸﻤﻪ اي ﺷﻴﺮﻳﻦ از آن ﻣﻲ ﺟﻮﺷﺪ و ﮔﻮارا ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﺣﺎﺗﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻳـﺤﻴـﻲ اﻟﻌـﻈـﺎم و ﻫـﻲ رﻣـﻴـﻢ‬ ‫أﻣـﺎ و اﻟـﺬي ﻻ ﻳﻌﻠـﻢ اﻟﻐـﻴﺐ ﻏﻴـﺮه‬
‫ﻣـﺨــﺎﻓـﺔ ﻳـﻮم أن ﻳـﻘـﺎل ﻟـﺌﻴــﻢ‬ ‫ﻟﻘﺪﻛﻨﺖ أﻃﻮي اﻟﺒﻄﻦ واﻟﺰاد ﻳﺸﺘﻬﻲ‬
‫»ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او‪ ،‬ﻏﻴﺐ را ﻧﻤﻲ داﻧﺪ و اﺳﺘﺨﻮان ﭘﻮﺳﻴﺪه را زﻧﺪه‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻏﺬا و ﻋﻼﻗﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ آن وﺟﻮد دارد‪) ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲ ﺧﻮردم ( و از‬
‫ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪم )و اﻧﻔﺎق ﻣﻲ ﻛﺮدم( ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا روزي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺨﻴﻠﻢ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻓﺮد ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺶ دﺳﺘﻮر ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ از ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ‬
‫ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و او‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻏﺬا ﺑﺨﻮرد و ﺑﺎ آﻧﺎن اﻧﺲ ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن‬
‫آراﻣﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﻏﺬا درﺳﺖ ﻛﺮدي‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﭘﻴﺪا ﻛﻦ ﻛﻪ آن را‬
‫‪327‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺨﻮرﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻏﺬا ﻧﻤﻲ ﺧﻮرم‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﻪ زﻧﺶ ﻓﻠﺴﻔﻪ واﺿﺢ ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ روﺷﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻴﺮﺿﻲ ﻓﺆادي أو ﺑﺨﻴﻼً ﻣﺨﻠـﺪاً‬ ‫أرﻳﻨﻲ ﻛﺮﻳﻤﺎً ﻣﺎت ﻣﻦ ﻗﺒﻞ ﺣﻴﻨﻪ‬
‫»ﺑﻪ ﻣﻦ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪي ﻧﺸﺎن ﺑﺪه ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از وﻗﺘﺶ ﻣﺮده ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﺑﺨﻴﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن‬
‫ﺑﺪه ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ زﻧﺪه ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ آﻧﮕﺎه دﻟﻢ ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﺟﻤﻊ آوري ﻣﺎل و ﺛﺮوت‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﺻﺎﺣﺐ ﻣﺎل ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ؟ آﻳﺎ اﻧﻔﺎق و ﺧﺮج‬
‫ﻛﺮدن ﻣﺎل‪ ،‬از ﻋﻤﺮ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﻛﺎﻫﺪ؟ ﺧﻴﺮ؛ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ‬

‫‪í Š=Ï æ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊃⊃∪ Ο‬و‬ ‫‪ì ‹ϑ‬‬
‫‪t ì‬‬ ‫™ ‪Ï‬‬
‫! ‪y …µç Ρ¯ )Î 4‬‬
‫‹ ‪« $$ /Î‬‬
‫™ ‪õ èÏ Gt‬‬
‫‪ó $$ ùs ø‬‬
‫‪Ø “÷ Ρt ‬‬
‫‪Ç ≈Ü‬‬
‫‪s ‹ø ±‬‬
‫‪¤ 9#$ ‬‬
‫‪z ΒÏ 7‬‬
‫‪y Ζ¨ î‬‬
‫‪x ”u ∴ƒt $Β¨ )Î ρu ‬‬

‫اﮔﺮ از ﺳﻮي ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ ﺗﻮ وﺳﻮﺳﻪ اي رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺷﻨﻮاي داﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻳﺎراﻧﺶ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻔﺎرش ﻛﺮد‪» :‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ؛ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ؛‬
‫ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدي‪ ،‬ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﺎن داد ﺗﺎ از ﺷﺮ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮد‪.‬‬

‫‪È ρã Ø‬‬

‫‪» 〈 ∩∇∪ β‬و ﭘﺮوردﮔﺎرا!‬ ‫† ‪Û tø‬‬ ‫‪bÉ ‘u 7‬‬
‫> ‪s β&r‬‬ ‫‪y /Î Œè θã‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ã &r ρu  :‬‬

‫) ‪#Œs )Î #( θö‬‬
‫‪s ?¨ #$ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ χ‬‬
‫‪%‬‬ ‫[‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم از اﻳﻨﻜﻪ ﺷﻴﺎﻃﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺰد ﻣﻦ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﺑﻨﺪ«‪)Î  ..‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊃⊇∪ χ‬ﻫﻤﺎﻧﺎ‬ ‫‪ρã Ç‬‬
‫‪Å 6ö Β– Νδ‬‬
‫‪è #Œs *Î ùs #( ρ*ã 2‬‬
‫‹ ‬ ‫‪Ç ≈Ü‬‬
‫‪x ?s ‬‬ ‫‪s ‹ø ±‬‬
‫‪¤ 9#$ ‬‬
‫‪z ΒiÏ #‬‬
‫‪× ×Í ≈¯ Û‬‬ ‫¦ ‪ö κå‬‬
‫‪s Ν‬‬ ‫‪¡ Βt‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪328‬‬

‫ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎران‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر وﺳﻮﺳﻪ اي از ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎدِ )ﻋﺪاوت‬

‫ﺷﻴﻄﺎن و ﻋﻘﺎب و ﺛﻮاب ﭘﺮوردﮔﺎر( ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ )و در ﭘﺮﺗﻮ ﻳﺎد ﺧﺪا و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردن‬
‫ﻛﻴﻨﻪ ﺷﻴﻄﺎن( ﺑﻴﻨﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺸﻢ و ﺗﻨﺪي‪ ،‬اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﻲ آورد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ داروﻳﺶ را ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم ‬
‫ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ .‬از آن ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬ﻋﺎدت دادن ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﺮك ﺧﺸﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪» 〈 á‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻢِ )ﺧﻮد( را ﻓﺮو ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ«‪$Βt #Œs )Î ρu  ..‬‬

‫‪x ‹ø ót 9ø #$ ‬‬ ‫‪Ï à‬‬
‫‪t ϑ‬‬ ‫‪Ï ≈6‬‬
‫‪x 9ø #$ ρu ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂∠∪ tβρ*ã -Ï óø ƒt Νö δ‬و ﻫﺮﮔﺎه ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪ و ﮔﺬﺷﺖ‬
‫‪è #( θ6ç Ò‬‬
‫‪Å î‬‬
‫‪x‬‬

‫{ ‪y #θu 9ø‬‬
‫‪» 〈 y‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ‬ ‫‹ ‪F #$‬‬
‫{ ‪x‬‬ ‫‪Ü Ò‬‬
‫= ‪s &r‬‬ ‫›‪Ÿ ót 9ø #$ ‬‬
‫‪y θΒ– ã‬‬
‫‪t M‬‬
‫‪| 3‬‬
‫™ ‪s‬‬ ‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪£ 9s ρu  ..‬‬
‫‪y $ϑ‬‬

‫ﻣﻮﺳﻲ ﻓﺮو ﻧﺸﺴﺖ‪ ،‬اﻟﻮاح )ﺗﻮرات را از زﻣﻴﻦ( ﺑﺮﮔﺮﻓﺖ«‪.‬‬

‫وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺧﺸﻢ را ﻓﺮو ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﺧﮕﺮي از آﺗﺶ اﺳﺖ و آب‪،‬‬
‫آﺗﺶ را ﺧﺎﻣﻮش ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻲ‪ ،‬ﺷﺎﺧﻪ اي از اﻳﻤﺎن‬
‫اﺳﺖ« و ﻧﻴﺰ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬وﺿﻮ‪ ،‬اﺳﻠﺤﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از راﻫﻬﺎي ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‪ ،‬اﮔﺮ اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و اﮔﺮ ﻧﺸﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻬﻠﻮ ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ .‬راه دﻳﮕﺮ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺸﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﺖ ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺳﻜﻮت ﻛﻨﺪ و ﺣﺮف ﻧﺰﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﺎداش ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد آورد ﻛﻪ‬
‫ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻓﺮو ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و از ﻣﺮدم ﮔﺬﺷﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫‪329‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اوراد و اذﻛﺎر ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻲ‬

‫اذﻛﺎري را ﺑﺮاﻳﺖ ﺑﺎزﮔﻮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ؛ ﻫﺮ ﺻﺒﺢ آن را ﺑﺨﻮان ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت را ﺑﺮاﻳﺖ‬

‫ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﻮ را از ﺷﺮ ﺷﻴﻄﺎﻧﻬﺎي اﻧﺴﻲ و ﺟﻨﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در ﺗﻤﺎم روز‬
‫ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ دﻋﺎﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪) -1‬أﺻﺒﺤﻨﺎ و أﺻﺒﺢ اﻟﻤﻠﻚ ﷲ و اﻟﺤﻤﺪ ﷲ‪ ،‬و ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ وﺣﺪه ﻻ ﺷﺮﻳﻚ ﻟﻪ‪،‬‬
‫ﻟﻪ اﻟﻤﻠﻚ و ﻟﻪ اﻟﺤﻤﺪ و ﻫﻮ ﻋﻠﻲ ﻛﻞ ﺷﻲءﻗﺪﻳﺮ؛ رب أﺳﺄﻟﻚ ﺧﻴﺮ ﻣﺎ ﻓﻲ ﻫﺬا اﻟﻴﻮم و‬
‫ﺧﻴﺮ ﻣﺎ ﺑﻌﺪه و أﻋﻮذ ﺑﻚ ﻣﻦ ﺷﺮ ﻫﺬا اﻟﻴﻮم وﺷﺮ ﻣﺎ ﺑﻌﺪه؛ رب أﻋﻮذ ﺑﻚ ﻣﻦ اﻟﻜﺴﻞ و‬
‫ﺳﻮء اﻟﻜﺒﺮ‪ ،‬أﻋﻮذ ﺑﻚ ﻣﻦ ﻋﺬاب ﻓﻲ اﻟﻨﺎر وﻋﺬاب ﻓﻲ اﻟﻘﺒﺮ(‪» .‬ﻣﺎ و ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺷﺐ‬
‫را ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺑﻪ ﺻﺒﺢ رﺳﺎﻧﺪﻳﻢ و ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪا را ﺳﺰاﺳﺖ‪ ،‬و ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﻲ ﺟﺰ اﷲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬او‪ ،‬ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻧﺪارد؛ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ‪ ،‬از آن اوﺳﺖ و ﺳﺘﺎﻳﺶ‪ ،‬او را‬
‫ﺳﺰاﺳﺖ و او‪ ،‬ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺧﻴﺮ آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ روز اﺳﺖ و ﺧﻴﺮ ﺑﻌﺪ‬
‫از آن را از ﺗﻮ ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻢ و از ﺷﺮ اﻳﻦ روز و ﺷﺮ ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم‪.‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرا! از ﺗﻨﺒﻠﻲ و ﺑﺪﻳﻬﺎي ﭘﻴﺮي ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم؛ ﭘﺮوردﮔﺎرا! از ﻋﺬاب ﺟﻬﻨﻢ و از‬
‫ﻋﺬاب ﻗﺒﺮ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم«‪.‬‬
‫‪) -2‬اﻟﻠﻬﻢ ﻋﺎﻟﻢ اﻟﻐﻴﺐ و اﻟﺸﻬﺎدة‪ ،‬ﻓﺎﻃﺮ اﻟﺴﻤﺎوات و اﻷرض‪ ،‬رب ﻛﻞ ﺷﺊ و‬
‫ﻣﻠﻴﻜﻪ‪ ،‬أﺷﻬﺪ أن ﻻ إﻟﻪ إﻻ أﻧﺖ‪ ،‬أﻋﻮذ ﺑﻚ ﻣﻦ ﺷﺮ ﻧﻔﺴﻲ و ﺷﺮ اﻟﺸﻴﻄﺎن و ﺷﺮﻛﻪ و أن‬
‫أﻗﺘﺮف ﻋﻠﻲ ﻧﻔﺴﻲ ﺳﻮءا أو أﺟﺮه إﻟﻲ ﻣﺴﻠﻢ( »ﭘﺮوردﮔﺎرا! اي داﻧﺎي ﭘﻴﺪا و ﭘﻨﻬﺎن! اي‬
‫آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ! اي ﭘﺮوردﮔﺎر و ﻣﺎﻟﻚ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ! ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﻴﺴﺖ؛ از ﺷﺮ ﺷﻴﻄﺎن و ﺷﺮك و دام ﻓﺮﻳﺒﺶ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم و‬
‫از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻛﺎر ﺑﺪي ﺷﻮم و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺪي ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪330‬‬

‫‪ -3‬ﺑﺴﻢ اﷲ اﻟﺬي ﻻ ﻳﻀﺮ ﻣﻊ اﺳﻤﻪ ﺷﺊ ﻓﻲ اﻷرض و ﻻ ﻓﻲ اﻟﺴﻤﺎء و ﻫﻮ اﻟﺴﻤﻴﻊ‬

‫اﻟﻌﻠﻴﻢ( »ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺎم او‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ در زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن‪ ،‬زﻳﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﺪ و‬
‫او‪ ،‬ﺷﻨﻮا و داﻧﺎﺳﺖ«‪] .‬اﻳﻦ دﻋﺎ را ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﺨﻮاﻧﺪ[‪.‬‬
‫‪ -4‬اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ أﺻﺒﺤﺖ‪ ،‬أﺷﻬﺪك و أﺷﻬﺪ ﺣﻤﻠﺔ ﻋﺮﺷﻚ و ﻣﻼﺋﻜﺘﻚ و ﺟﻤﻴﻊ‬
‫ﺧﻠﻘﻚ أﻧﻚ أﻧﺖ اﷲ ﻻ إﻟﻪ إﻻ أﻧﺖ وﺣﺪك ﻻ ﺷﺮﻳﻚ ﻟﻚ و أن ﻣﺤﻤﺪاً ﻋﺒﺪك و‬
‫رﺳﻮﻟﻚ( »ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﻦ‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﺒﺤﮕﺎه ﺗﻮ را و ﺣﺎﻣﻼن ﻋﺮش و ﺗﻤﺎم ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﺖ‬
‫و ﻫﻤﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎﻳﺖ را ﮔﻮاه ﻣﻲ ﮔﻴﺮم ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮ اﷲ ﻫﺴﺘﻲ و ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ‪ ،‬ﺟﺰ‬
‫ﺗﻮ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ ﻳﮕﺎﻧﻪ اي و ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻧﺪاري و ﻣﺤﻤﺪ)( ﺑﻨﺪه و ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺗﻮﺳﺖ«‪] .‬اﻳﻦ‬
‫دﻋﺎ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﺑﺎر ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﻮد[‪.‬‬
‫‪ -5‬اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ أﻋﻮذ ﺑﻚ أن أﺷﺮك ﺑﻚ ﺷﻴﺌﺎ و أﻧﺎ أﻋﻠﻢ و أﺳﺘﻐﻔﺮك ﻟﻤﺎ ﻻ أﻋﻠﻢ(‬
‫»ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم از اﻳﻨﻜﻪ داﻧﺴﺘﻪ ﭼﻴﺰي را ﺑﺎ ﺗﻮ ﺷﺮﻳﻚ ﺳﺎزم و از ﺗﻮ‬
‫آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻃﻠﺒﻢ از آﻧﭽﻪ ﻧﻤﻲ داﻧﻢ«‪] .‬ﺳﻪ ﺑﺎر[‪.‬‬
‫‪) -6‬أﺻﺒﺤﻨﺎ ﻋﻠﻲ ﻓﻄﺮة اﻹﺳﻼم و ﻋﻠﻲ ﻛﻠﻤﺔ اﻹﺧﻼص و ﻋﻠﻲ دﻳﻦ ﻧﺒﻴﻨﺎ ﻣﺤﻤﺪ ‬
‫و ﻋﻠﻲ ﻣﻠﺔ أﺑﻴﻨﺎ إﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺣﻨﻴﻔﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎ و ﻣﺎ ﻛﺎن ﻣﻦ اﻟﻤﺸﺮﻛﻴﻦ( »ﺑﺮ ﻓﻄﺮت اﺳﻼم و‬
‫ﻛﻠﻤﻪ اﺧﻼص و ﺑﺮ دﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻣﺎن ﻣﺤﻤﺪ و ﺑﺮ آﻳﻴﻦ ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ ﭘﺪرﻣﺎن اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺸﺮك ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﻛﺮده اﻳﻢ«‪] .‬ﺳﻪ ﺑﺎر[‬
‫‪) -7‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ و ﺑﺤﻤﺪه ﻋﺪد ﺧﻠﻘﻪ و رﺿﺎ ﻧﻔﺴﻪ و زﻧﺔ ﻋﺮﺷﻪ و ﻣﺪاد ﻛﻠﻤﺎﺗﻪ(‬
‫»ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و او را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد آﻓﺮﻳﺪﮔﺎﻧﺶ و‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪﻳﺶ و ﺑﻪ وزن ﻋﺮش او و ﻛﻠﻤﺎﺗﺶ«‪] .‬ﺳﻪ ﺑﺎر[‪.‬‬
‫‪331‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪) -8‬رﺿﻴﺖ ﺑﺎﷲ رﺑﺎ و ﺑﺎإﺳﻼم دﻳﻨﺎ و ﺑﻤﺤﻤﺪ ﻧﺒﻴﺎ( »ﺑﻪ اﷲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوردﮔﺎر و‬
‫ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ و ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬راﺿﻲ و ﺧﺸﻨﻮدم«‪] .‬ﺳﻪ ﺑﺎر[‪.‬‬
‫‪) -9‬أﻋﻮذ ﺑﻜﻠﻤﺎت اﷲ اﻟﺘﺎﻣﺎت ﻣﻦ ﺷﺮ ﻣﺎ ﺧﻠﻖ( ﺑﻪ ﻛﻠﻤﺎت ﻛﺎﻣﻞ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺷﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ آﻓﺮﻳﺪه‪ ،‬ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم«‪] .‬ﺳﻪ ﺑﺎر[‪.‬‬
‫‪) -10‬اﻟﻠﻬﻢ ﺑﻚ أﺻﺒﺤﻨﺎ و ﺑﻚ أﻣﺴﻴﻨﺎ و ﺑﻚ ﻧﺤﻴﺎ و ﺑﻚ ﻧﻤﻮت و إﻟﻴﻚ اﻟﻨﺸﻮر(‬
‫»ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺗﻮ ﺻﺒﺢ ﻧﻤﻮدﻳﻢ و ﺑﻪ ﻟﻄﻒ ﺗﻮ روز را ﺑﻪ ﺷﺐ رﺳﺎﻧﺪﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫و ﻗﺪرت ﺗﻮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﻲ ﻣﻴﺮﻳﻢ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪ -11‬ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ وﺣﺪه ﻻ ﺷﺮﻳﻚ ﻟﻪ‪ ،‬ﻟﻪ اﻟﻤﻠﻚ و ﻟﻪ اﻟﺤﻤﺪ و ﻫﻮ ﻋﻠﻲ ﻛﻞ ﺷﺊ‬
‫ﻗﺪﻳﺮ( ]ﻳﻜﺼﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ[ ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮدي ﺑﻪ ﺣﻘﻲ‪ ،‬ﺟﺰ اﷲ وﺟﻮد ﻧﺪارد؛ او‪ ،‬ﻳﻜﺘﺎﺳﺖ و‬
‫ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻧﺪارد؛ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ‪ ،‬از آن اوﺳﺖ و ﺳﺘﺎﻳﺶ‪ ،‬او را ﺳﺰاﺳﺖ و او‪ ،‬ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﺎري‬
‫ﺗﻮاﻧﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫اﺑﻦ ﻗﻴﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ اﺟﻤﺎع ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ‪:‬‬
‫ﺧﻮاري‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧﻮدت ﺑﺴﭙﺎرد و ﺗﻮ را ﺑﺎ ﻧﻔﺴﺖ رﻫﺎ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧﻮدت ﻧﺴﭙﺎرد‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻴﺎن ﺗﻮﻓﻴﻖ و ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻗﺮار دارﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻳﺎ از ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺧﺪاوﻧﺪي ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻳﺎ ﺧﻮار و ﺗﻨﻬﺎ‪ ،‬رﻫﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬وﻗﺘﻲ‬
‫ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﺣﺎل ﺑﻨﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺪه‪ ،‬از ﻓﺮاﻣﻴﻦ اﻟﻬﻲ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪا‬
‫را راﺿﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬او را ﻳﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺳﭙﺎﺳﺶ را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲ ﮔﺬارد و ﭼﻮن ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺧﺪا‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪332‬‬

‫ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺧﺪا را ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ او ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲ ورزد‪ ،‬ﺧﺪا را ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از او ﻏﺎﻓﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺪان ﺳﺒﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺧﻮار‬
‫ﮔﺮداﻧﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻲ و ﺗﻮﻫﻴﻦ او ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺪت ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﺶ ﺑﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻲ را در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ‪،‬‬
‫در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن و ﺗﻮﺣﻴﺪش‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻲ‪،‬‬
‫ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ از او ﺳﻠﺐ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻮﺣﺪ ﺑﻮدﻧﺶ ﻓﺮو ﻣﻲ رﻳﺰد و آﺳﻤﺎن اﻳﻤﺎﻧﺶ‬
‫ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ‪،‬آﺳﻤﺎن اﻳﻤﺎن و ﺗﻮﺣﻴﺪ اﻧﺴﺎن را‬
‫ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ آﺳﻤﺎن را ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻪ و ﻧﻤﻲ ﮔﺬارد ﻛﻪ ﺑﺮ زﻣﻴﻦ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺮآن‪ ،‬ﻛﺘﺎب ﺧﺠﺴﺘﻪ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺮح ﺻﺪر و ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﺧﻮاﻧﺪن و ﺗﻼوت ﻗﺮآن ﺑﺎ ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﺪﺑﺮاﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﺶ را ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬ﻧﻮر‪ ،‬ﺷﻔﺎي دﻟﻬﺎ و رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪» 〈 ‘Í ρ‰‬ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﭘﻨﺪي از‬

‫‪ß Á‬‬
‫‪j 9#$ ’ûÎ $ϑ‬‬
‫‪y 9jÏ Ö $! -‬‬ ‫‪Ï ρu Ν‬‬
‫© ‪x‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪à /nÎ ‘§ ΒiÏ π× à‬‬ ‫‪Ï θö Β¨ Ν3‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫_ !‪ä ?ø u $‬‬ ‫‪ô %s ‬‬
‫‪y ‰‬‬

‫ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن آﻣﺪه و ﺷﻔﺎﻳﻲ ﺑﺮاي دﻟﻬﺎﺳﺖ«‪..‬‬

‫> ‪» 〈 ∩⊄⊆∪ $! γy 9ä $-x %ø &r‬آﻳﺎ در ﻗﺮآن‬

‫’ ‪A θ=è %è‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪ô &r χ‬‬
‫‪t Θ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫) ‪#u *ö‬‬
‫‪à 9ø #$ β‬‬
‫‪t ρ*ã /− ‰‬‬
‫‪y Gt ƒt ξ‬‬
‫‪Ÿ ùs &r ‬‬

‫ﻧﻤﻲ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻗﻔﻞ اﺳﺖ؟«‪.‬‬

‫‪Z ≈=n FÏ z‬‬

‫‪$-‬‬ ‫‪÷ #$ µÏ ŠùÏ #( ρ‰‬‬
‫` ‪ß‬‬ ‫‪« #$ Î ö î‬‬
‫! ‪y θu 9s‬‬ ‫‪Ï Ζã‬‬
‫‪x ‰‬‬ ‫‪Ï ‬‬
‫‪ô ΒÏ β‬‬
‫‪t %.x θö 9s ρu 4 β‬‬
‫) ‪t #u *ö‬‬
‫‪à 9ø #$ β‬‬
‫‪t ρ*ã /− ‰‬‬
‫‪y Ft ƒt ξ‬‬
‫‪Ÿ ùs &r ‬‬

‫‪» 〈 ∩∇⊄∪ #[ WÏ 2‬آﻳﺎ در ﻗﺮآن ﻧﻤﻲ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﺳﻮي ﻛﺴﻲ ﻏﻴﺮ از ﺧﺪا ﺑﻮد‪ ،‬در‬
‫‪Ÿ‬‬

‫آن اﺧﺘﻼف زﻳﺎدي ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪333‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻳﻜﻲ از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻼوت ﻗﺮآن‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺣﻜﻢ ﺑﻪ آن و اﺳﺘﻨﺒﺎط از‬
‫آن‪ ،‬ﺑﺎﺑﺮﻛﺖ و ﺧﺠﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺻﺎﻟﺤﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻨﺎن ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﺷﺪﻳﺪي ﺑﻪ ﻣﻦ دﺳﺖ داد ﻛﻪ ﺧﺪا‬
‫ﻣﻲ داﻧﺪ؛ ﻣﻦ‪ ،‬ﻗﺮآن را ﺑﺮداﺷﺘﻢ و ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻼوت ﻧﻤﻮدم؛ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺧﻴﻠﻲ زود‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﺷﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺷﺎدي و ﺳﺮور ﻋﻄﺎ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‘ ‪» 〈 Πã θu %ø &r‬ﻫﻤﺎﻧﺎ اﻳﻦ ﻗﺮآن‪ ،‬ﺑﻪ راﻫﻲ ﻫﺪاﻳﺖ‬ ‫‪Ï LÉ =¯ 9Ï “‰‬‬

‫‪} δ‬‬ ‫‪Ï κ÷ ‰u β‬‬
‫) ‪t #u *ö‬‬
‫‹‪à 9ø #$ #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬
‫‪y β‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ اﺳﺘﻮارﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫¡ ‪É ≈=n‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻗﺮآن‬ ‫≅ ‪¡ 9#$‬‬
‫™ ‪Ÿ 7ç‬‬
‫‪ß …µç Ρt ¨θu Ê‬‬
‫‪ô ‘Í ì‬‬
‫∅ ‪y 7t ?¨ #$‬‬
‫‪Ç‬‬ ‫‪ª #$ µÏ /Î “‰‬‬
‫! ‪Βt‬‬ ‫‪Ï γ‬‬
‫‪ô ƒt ‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﺑﻪ راﻫﻬﺎي اﻣﻦ و ﺳﻼﻣﺘﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﻮﻳﺎي رﺿﺎﻣﻨﺪي او ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪) 〈 $Ρt *Í Βø &r ‬و ﻛﺬﻟﻚ او ﺣﻴﻨﺎ اﻟﻴﻚ روﺣﺎًﻣﻦ‬

‫‪ô ΒiÏ %n‬‬
‫‪[ ρ‘â 7‬‬
‫‪y ‹ø 9s )Î $! Ζu ‹ø m‬‬
‫‪x ρ÷ &r 7‬‬
‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪x .x ρu ‬‬

‫اﻣﺮﻧﺎ(»و ﻫﻤﭽﺎﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮان ﭘﻴﺸﻴﻦ وﺣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﻮد روﺣﻲ‬
‫وﺣﻲ ﻧﻤﻮدﻳﻢ )ﻛﻪ ﻗﺮآن ﻧﺎم دارد و ﻣﺎﻳﻪ ﺣﻴﺎت دﻟﻬﺎﺳﺖ(«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﻬﺮت ﻋﻼﻗﻪ ﻣﻨﺪ ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن‬

‫ﺗﺎواﻧﺶ‪ ،‬اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ اﺳﺖ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ذﻫﻦ را ﻣﺸﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺻﻔﺎ و آراﻣﺶ ﻗﻠﺐ را ﺗﻴﺮه‬

‫‪’ûÎ #θv =è æ‬‬

‫‪ã β‬‬ ‫‪ß ƒ*Í ƒã ω‬‬
‫‪t ρ‰‬‬ ‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻋﻼﻗﻪ واﻓﺮ ﺑﻪ ﺷﻬﺮت و ﻃﻠﺐ ﺧﻮﺷﻨﻮدي ﻣﺮدم اﺳﺖ‪Ÿ  .‬‬

‫¡‪» 〈 #ŠY $‬آﻧﺎن‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺎن ﺑﺮﺗﺮي در زﻣﻴﻦ و ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎﻫﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪| ùs ω‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪Ÿ ρu Ú‬‬ ‫‪F #$‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪334‬‬

‫و ﻟﻢ ﻳﺒﺖ ﻃـﺎوﻳﺎ ﻣﻨﻬﺎ ﻋﻠـﻲ ﺿﺠـﺮ‬ ‫ﻣﻦ أﺧﻤـﻞ اﻟﻨﻔﺲ أﺣﻴـﺎﻫﺎ و رو‪‬ﺣﻬﺎ‬
‫ﻓﻠﻴﺲ ﺗﺮﻣﻲ ﺳﻮي اﻟﻌﺎﻟﻲ ﻣﻦ اﻟﺸﺠﺮ‬ ‫إن اﻟﺮﻳـﺎح إذا اﺷﺘـﺪت ﻋﻮاﺻﻔـﻬـﺎ‬
‫»ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﮔﻤﻨﺎم ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را زﻧﺪه و راﺣﺖ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و‬
‫ﺷﺒﺎﻧﮕﺎﻫﺎن از ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻧﻤﻲ ﭘﻴﭽﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎدﻫﺎي ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ درﺧﺘﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﻗﺎﻣﺖ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ و ﺷﻬﺮت ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او‬
‫را )در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ( رﺳﻮا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫† ‪tβθ6™ tÏ‬‬
‫¨ 〈 »ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﻨﺪ و رﻳﺎﻛﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪ä ρ¨ .‬‬
‫‪} $Ζ¨ 9#$ β‬‬
‫‪t ρâ #! *u ƒã ‬‬

‫‪» 〈 #( θ=è èy -ø ƒt Νö 9s $ÿo 3Ï #( ρ‰‬دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎري ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫‪ß ϑ‬‬
‫† ‪y tø‬‬
‫‪ä β&r‬‬

‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ u $! cs ‘Í ρu #*X Ü‬‬

‫¨ 〈 »ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫_‪Ï *Í ≈ƒt ŠÏ ΒÏ #( θ‬‬
‫‪s /t Νδ‬‬ ‫‪ã *u z‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪Ï !© %$ .x #( θΡç θ3‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪ä ?s ω‬‬
‫ﻧﺪاده اﻧﺪ«‪Ÿ ρu  ..‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﺒﺎﺷﻴﺪ ﻛﻪ از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻏﺮور و ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﻴﺮون آﻣﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻓﺈذا اﻟﺘﺤﻔﺖ ﺑﻪ ﻓﺈﻧﻚ ﻋﺎري‬ ‫ﺛﻮب اﻟﺮﻳﺎءﻳﺸﻒ ﻋﻤﺎ ﺗﺤﺘﻪ‬
‫»ﻟﺒﺎس رﻳﺎﻛﺎري‪ ،‬ﻧﺎزك اﺳﺖ و آﻧﭽﻪ‪ ،‬زﻳﺮش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه‬
‫ﻟﺒﺎس رﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮدي‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﻪ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻟﺨﺖ)و رﺳﻮا( ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰه‬

‫ﻗﻄﻌﺎً ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ؛ دﻳﮕﺮ اﺳﺒﺎب‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻓﻮاﻳﺪي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻲ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان‬
‫‪335‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫از آﻧﻬﺎ ﺳﻮدي ﻧﻤﻲ ﺑﺮد و ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺼﻴﺐ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ از اﻳﻨﺮو اﻧﺴﺎن ﺑﻲ اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮدش را در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﺧﺴﺘﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺻﻞ ﻛﻠﻲ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻗﺒﺎل ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫وأري اﻟﻤﺆﻣﻦ ﻛﻮﻧﺎً ﺗﺎﻫﺖ اﻵﻓﺎق ﻓﻴﻪ‬ ‫إﻧﻤﺎ اﻟﻜﺎﻓـﺮ ﺣﻴـﺮان ﻟﻪ اﻵﻓـﺎق ﺗﻴـﻪ‬
‫»ﻛﺎﻓﺮ‪ ،‬ﺣﻴﺮان اﺳﺖ و ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺑﺮاي ﺳﺮ ﮔﺮداﻧﻲ او ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻣﺎ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ را وﺟﻮدي ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ ﻛﺮاﻧﻪ ﻫﺎ در آن ﺣﻴﺮاﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮده ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ôΒt  :‬‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪ß Ψ¨ ƒt “Í f‬‬
‫‪ô Ζu 9s ρu ( πZ 6t ŠhÍ Û‬‬
‫‪s οZ θ4 ‹u m‬‬
‫‪x …µç Ζ¨ ?t ‹Í s‬‬
‫‪ó Ζã =n ùs ‬‬
‫‪Ö ΒÏ σ÷ Βã θu δ‬‬
‫‪è ρu ‬‬
‫‪4 \s Ρ&é ρ÷ &r *@ 2‬‬
‫‪Ÿ Œs ΒiÏ $s‬‬
‫‪[ =Ï ≈¹‬‬
‫≅ |‬ ‫‪Ï ã‬‬
‫‪Ÿ ϑ‬‬ ‫‪t‬‬

‫‪t θ=è ϑ‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∪ β‬ﻫﺮ ﻣﺮد و زن ﻣﺆﻣﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ‬ ‫‪y è÷ ƒt #( θΡç $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫¡ ‪Ç‬‬
‫‪$Βt ‬‬ ‫‪ô 'r /Î Νδ‬‬
‫‪| m‬‬ ‫_ ‪è *u‬‬
‫‪ô &r‬‬

‫اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻲ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ و ﭘﺎداش آﻧﺎن را ﺑﻬﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد«‪.‬‬
‫در اﻳﻨﺠﺎ دو ﺷﺮط‪ ،‬ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎك ذﻛﺮ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ و ﻋﻤﻞ‬

‫‪〈 ∩∉∪ #Št ρã ‬‬

‫‪ß ≈Ηu q‬‬
‫‪÷ *§ 9#$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫≅ ‪ß 9s‬‬
‫‪ã èy f‬‬
‫™ ‪ô ‹u‬‬ ‫‪Ï ≈s‬‬
‫‪y M‬‬ ‫‪y =Ï ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ #( θ=è ϑ‬‬
‫‪Ï ã‬‬
‫‪t ρu #( θΖã Βt #u ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ β‬‬
‫‪%‬‬ ‫ﺻﺎﻟﺢ؛ ‪¨ )Î ‬‬

‫»ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﻣﻲ آوردﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬اﻳﺸﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد و )آﻧﺎن را ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ(«‪.‬‬
‫اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ‪ ،‬دو ﻓﺎﻳﺪه دارﻧﺪ‪ :‬زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻛﻴﺰه در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت و ﭘﺎداش‬

‫‪» 〈 οÏ *u z‬آﻧﺎن را‬

‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 ‹u s‬‬
‫“ ‪y 9ø #$ ’ûÎ‬‬ ‫‪ô 6ç 9ø #$ Ο‬‬
‫‪3 *u ±‬‬ ‫‪Þ γ‬‬
‫ﺑﺰرگ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ß 9s  .‬‬

‫در زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﻣﮋده ﺑﺎد«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪336‬‬

‫ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﻮﺳﺖ‬

‫از ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﺒﺎش و ﺑﻲ ﻗﺮاري ﻣﻜﻦ؛ زﻳﺮا در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮﮔﺎه‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬آﻧﺎن را ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﺪ؛ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺧﺸﻨﻮد ﮔﺮدد‪،‬‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻬﺮه اوﺳﺖ و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻬﺮه اش ﻣﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﺪا در ﭘﺬﻳﺮش ﺗﻘﺪﻳﺮ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﻲ؛‬

‫‪zΒiÏ È‬‬
‫) <‬
‫‪ø Ρt ρu í‬‬
‫‪Æ θf‬‬
‫∃ ‪à 9ø #$ ρu‬‬
‫‪Å θö ƒs :ù #$ ‬‬
‫‪z ΒiÏ & ‬‬
‫´ ‪ó‬‬
‫‪y /Î Ν3‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ä Ρ¯ θu =è 7ö Ψs 9s ρu  :‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∈∈∪ ‬و ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﺗﺮس و‬ ‫‪Î 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ *Í ±‬‬
‫‪eÏ 0o ρu 3 N‬‬
‫‪Ï ¨*u ϑ‬‬
‫§ ‪y W¨ 9#$ ρu‬‬
‫‪Ä -‬‬
‫{‪à Ρ‬‬ ‫{ ‪É ¨θu Βø‬‬
‫‪F #$ ρu Α‬‬ ‫‪F #$‬‬

‫ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﻛﺎﺳﺘﻲ در اﻣﻮال و ﺟﺎﻧﻬﺎ و ﻣﻴﻮه ﻫﺎ ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﻴﻢ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن را ﻣﮋده ﺑﺪه«‪.‬‬

‫ﺗﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﻞ ﻣﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻣﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺿﻌﻒ و ﻛﺎﺳﺘﻲ ﺧﻮد‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب‬
‫را ﺑﻠﺪ ﻧﻴﺴﺘﻴﻢ و در ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻲ ﻗﺮار ﻧﺪارﻳﻢ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺑﺪﻫﻴﻢ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﺎ‪ ،‬ﻋﺒﻮدﻳﺖ‬
‫و ﺑﻨﺪﮔﻲ و ﺗﺴﻠﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻳﻤﺎﻧﺶ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﺑﻴﻤﺎري ﻣﻦ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﻴﻤﺎري دو ﻧﻔﺮ از ﺷﻤﺎﺳﺖ« و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‪،‬‬
‫ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻼ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺻﺎﻟﺤﺎن«‪.‬‬

‫™ ‪È‬‬
‫≅ 〈 »ﭘﺲ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻛﻦ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‬ ‫‪ß *” 9#$ ‬‬
‫‪z ΒÏ Θ‬‬
‫‪Ï “÷ èy 9ø #$ #( θ9ä ρ' &é u 9y ¹‬‬ ‫‪y .x ö 9É ¹‬‬
‫‪| $ϑ‬‬ ‫‪ô $$ ùs ‬‬

‫اوﻟﻮاﻟﻌﺰم‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻳﺪه اﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪337‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ اراده ﺧﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺑﻼ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪〈 ∩⊂⊇∪ /ö .ä ‘u $6t z‬‬

‫‪÷ &r #( θu =è 7ö Ρt ρu ‬‬
‫‪t Î 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ ρu Ο‬‬
‫‪ó 3‬‬
‫‪ä ΖΒÏ ‬‬ ‫‪Ï γ‬‬
‫‪t ‰‬‬ ‫‪Î ≈f‬‬ ‫‪ß 9ø #$ Ο‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫‪z =n è÷ Ρt ‬‬
‫‪4 L® m‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪x Ν‬‬ ‫‪ä Ρ¯ θu =è 7ö Ζu 9s ρu ‬‬

‫»و ﺷﻤﺎ را ﺧﻮاﻫﻴﻢ آزﻣﻮد ﺗﺎ ﻣﺠﺎﻫﺪان و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن ﺷﻤﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻴﻢ و ﺣﺎﻻت ﺷﻤﺎ‬

‫‪» 〈 Νö γÎ =Ï 6ö %s ΒÏ t %Ï !© #$ $Ζ¨ Ft ùs ‰‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از اﻳﺸﺎن‬

‫) ‪ô‬‬
‫را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﻢ«‪s 9s ρu  ..‬‬

‫ﺑﻮده اﻧﺪ‪ ،‬آزﻣﻮده اﻳﻢ«‪.‬‬

‫از اﻣﺎرت ﺗﺎ ﻧﺠﺎري‬

‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺄﻣﻮن ﻋﺒﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻠﻴﻔﻪ‪ ،‬در ﻛﺎﺧﻲ ﺑﺎﺷﻜﻮه و ﻣﺠﻠﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد‬
‫و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺮاﻳﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻮد؛ روزي از ﭘﻨﺠﺮه ﻛﺎخ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون اﻧﺪاﺧﺖ؛ ﻛﺎرﮔﺮ‬
‫زﺣﻤﺘﻜﺸﻲ را دﻳﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﭼﺎﺷﺖ وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬در ﻛﻨﺎر رود دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ‬
‫و ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺮوب دﺳﺖ از ﻛﺎر ﻛﺸﻴﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺎﻧﻮاده اش رﻓﺖ‪ .‬در ﻳﻜﻲ از روزﻫﺎ‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺎﻣﻮن‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪ ﺧﻠﻴﻔﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﮔﺮ را ﻓﺮا ﺧﻮاﻧﺪ و از او ﺣﺎﻟﺘﺶ را ﺟﻮﻳﺎ ﺷﺪ‪ .‬ﻛﺎرﮔﺮ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬دو ﺧﻮاﻫﺮ و ﻣﺎدر و ﻫﻤﺴﺮم‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده ام را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻴﺮ‬
‫ﻛﺮدن ﺷﻜﻢ آﻧﻬﺎ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﻫﻴﭻ درآﻣﺪ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ اي ﺟﺰ ﻛﺎر و دﺳﺘﺮﻧﺠﻢ ﻧﺪارم؛‬
‫ﻫﺮ روز روزه ﻣﻲ ﮔﻴﺮم و از درآﻣﺪ روزاﻧﻪ ام اﻓﻄﺎر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﺧﻠﻴﻔﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ از‬
‫ﭼﻴﺰي ﺷﻜﺎﻳﺖ داري؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺤﻤﺪ اﷲ ﻧﻪ؛ آﻧﮕﺎه ﭘﺴﺮ ﺧﻠﻴﻔﻪ‪ ،‬ﻗﺼﺮ و اﻣﺎرت را رﻫﺎ‬
‫ﻛﺮد و ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺟﺴﺪ او را ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮده ﺑﻮد‪.‬آري! او‪ ،‬ﻛﺎخ را رﻫﺎ ﻧﻤﻮد و در‬
‫ﺧﺮاﺳﺎن ﺑﻪ ﻧﺠﺎري ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا او‪ ،‬ﺳﻌﺎدت را در اﻳﻦ ﻛﺎر ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻪ در ﻛﺎخ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪338‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∠∪ Ο‬وﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬ ‫) ‪ß 1θu‬‬
‫‪ø ?s Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß 9?s #u ρu “‰‬‬
‫‪Y δ‬‬
‫‪è Ο‬‬
‫‪ó δ‬‬
‫‪è Šy #—y #( ρ÷ ‰‬‬ ‫‪÷ #$ ‬‬
‫‪y Gt δ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ρu ‬‬
‫‪t %‬‬

‫ﻛﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻓﺰود و ﺗﻘﻮا و ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎرﻳﺸﺎن را ﺑﻪ آﻧﺎن داد«‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﻗﺼﻪ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد اﺻﺤﺎب ﻛﻬﻒ ﻣﻲ اﻧﺪازد؛ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻛﺎخ و ﻛﻨﺎر ﭘﺎدﺷﺎه‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﺣﺴﺎس دﻟﺘﻨﮕﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﻛﻔﺮ‪ ،‬در ﻛﺎخ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﮔﺰﻳﺪه‬

‫ﺑﻮد؛ از اﻳﻨﺮو آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎخ را ﺗﺮك ﻛﺮدﻧﺪ و رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از آﻧﺎن ﮔﻔﺖ‪’<n )Î #( …ÿ ρã 'ù ùs  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ $)Z ùs *ö ΒiÏ /.ä *Í Βø &r ‬ﺑﻪ ﻏﺎر‬

‫‪ô ΒiÏ /3‬‬
‫⋅ ‪ä 9s‬‬
‫‪ø ƒhÄ γ‬‬
‫‪y ƒã ρu µÏ GÏ ϑ‬‬ ‫‪ô ‘§ ΒiÏ Ν3‬‬
‫‪y m‬‬ ‫‪ä /š ‘u Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä 9s ö ³‬‬
‫‪à ⊥ƒt #‬‬
‫‪É γ‬‬
‫‪ô 3‬‬
‫‪s 9ø #$‬‬

‫ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﺪ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از رﺣﻤﺖ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ و ﻛﺎرﺗﺎن را آﺳﺎن‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫أﺣﺐ إﻟﻲ ﻣﻦ ﻗﺼﺮ ﻣﻨﻴﻒ‬ ‫ﻟﺒﻴﺖ ﺗﺨﻔﻖ اﻷرﻳﺎح ﻓﻴﻪ‬
‫»ﺧﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎدﻫﺎ در آن‪ ،‬وارد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺗﻜﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻦ‬
‫از ﻳﻚ ﻗﺼﺮ ﺑﺎﺷﻜﻮه ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺳﻮراخ ﺳﻮزن در ﻛﻨﺎر دوﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻣﻴﺪان ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎي ﺗﻨﮓ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫ﻣﺤﺒﺖ و اﻳﻤﺎن ﮔﺸﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪» .‬ﭘﻠﻜﻬﺎي ﻣﺎ ﺑﺮاي ﻣﻬﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﻛﺎﺳﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻧﺎاﻫﻼن‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ رﻧﺞ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ اﺳﺖ‬

‫اﺣﻤﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺎاﻫﻼن‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻫﻞ ﺑﺪﻋﺖ‪ .‬وﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ اﻓﺮاد اﺑﻠﻪ و اﺣﻤﻖ؛‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻢ اﻧﺴﺎن ﺑﺪﺧﻮي و ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺎاﻫﻞ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 ο× ‰‬آﻧﺎن‪ ،‬اﻧﮕﺎر ﭼﻮب ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ )ﺑﺮ دﻳﻮار( ﺗﻜﻴﻪ‬

‫¡ ¨‪y Ζ‬‬
‫= –‪| Β‬‬
‫‪Ò ±‬‬
‫‪à z‬‬
‫‪ä Ν‬‬
‫‪ö κå Ξ® (r .x ‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∇∪ $VZ ƒ‰‬ﺳﺨﻨﻲ ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪Ï n‬‬
‫‪t β‬‬ ‫) ‪ß‬‬
‫‪t θγ‬‬ ‫‪ø ƒt β‬‬
‫‪s -‬‬ ‫‪t ρŠß %3‬‬
‫داده ﺷﺪه اﻧﺪ«‪s ƒt  ..‬‬
‫‪339‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺷﺎﻓﻌﻲ در ﻣﻮرد ﻧﺎاﻫﻼن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻓﺮد ﺳﺴﺖ و ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ اي ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ‪،‬‬

‫ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻢ زﻣﻴﻦ دارد ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﺳﻮﻳﻲ ﻛﺞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ او ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻋﻤﺶ‪ ،‬ﺑﺎ‬

‫‪t θΖã ΒÏ σ÷ Βã $Ρ¯ )Î U‬‬

‫‪〈 ∩⊇⊄∪ β‬‬ ‫‪x èy 9ø #$ $Ζ¨ ã‬‬
‫‹‪š #‬‬ ‫‪ô ±‬‬
‫‪t #‬‬ ‫دﻳﺪن ﻧﺎاﻫﻼن‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪Ï .ø #$ $Ζu /− ‘§  :‬‬

‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻋﺬاب را از ﻣﺎ دور ﻛﻦ؛ ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻤﺎن دارﻳﻢ«‪.‬‬

‫ﺟﺴﻢ اﻟﺒﻐﺎل و أﺣــﻼم اﻟﻌﺼﺎﻓـﻴﺮ‬ ‫ﻻ ﺑﺄس ﺑﺎﻟﻘﻮم ﻣﻦ ﻃﻮل وﻣﻦ ﻗﺼﺮ‬
‫»ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ و ﺑﻠﻨﺪي ﻗﻮم‪ ،‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد؛ ﺟﺴﻤﻬﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻗﺎﻃﺮ و ﻓﻜﺮﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن‬
‫ﮔﻨﺠﺸﻚ دارﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö κå ]÷ ã‬و ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺴﺎﻧﻲ را‬ ‫‪ó ^Í ã‬‬

‫‪t Ú‬‬ ‫’ ‪ô 'r ùs $Ζu FÏ ≈ƒt #u‬‬
‫‪þ ûÎ β‬‬ ‫† ‪à θƒè‬‬
‫‪t θÊ‬‬ ‫‪s ‬‬ ‫‪Ï !© #$ M‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪| ƒ÷ &r ‘u #Œs )Î ρu ‬‬

‫دﻳﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻴﺒﺠﻮﻳﻲ و ﻃﻌﻦ در آﻳﺎت ﻣﺎ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ‪ ،‬از آﻧﺎن روي ﺑﮕﺮدان«‪Ÿξùs  .‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﻨﺸﻴﻨﻴﺪ«‪.‬‬ ‫‪ß èy Βt #( ρ‰‬‬
‫) ‪ß èã‬‬
‫‪ø ?s‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬ﻣﺜﻞ اﻟﺠﻠﻴﺲ اﻟﺴﻴﺊ ﻛﻨﺎﻓﺦ اﻟﻜﻴﺮ( ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬ﻣﺜﺎل ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﺑﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻣﻪ آﻫﻨﮕﺮي ﻣﻲ دﻣﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮد‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺗﻬﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫‪4L® m‬‬ ‫‪ó γ‬‬

‫‪x Ο‬‬ ‫‪ß èy Βt #( ρ‰‬‬
‫) ‪ß èã‬‬
‫‪ø ?s ξ‬‬
‫دﻧﺒﺎل اﻣﻴﺎل ﺧﻮد و ﺗﺴﻠﻴﻢ اﻣﻴﺎل و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪Ÿ ùs  .‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﭘﺲ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻣﻨﺸﻴﻨﻴﺪ ﺗﺎ در ﺳﺨﻨﻲ دﻳﮕﺮ‬ ‫‪ß =è V÷ ΒiÏ #Œ] )Î /ö 3‬‬
‫‪ä Ρ¯ )Î 4 ‬‬
‫‪ÿ νÏ Î ö î‬‬ ‫‪B ƒ‰‬‬
‫] ‪x‬‬ ‫‪Ï n‬‬
‫‪t ’ûÎ #( θÊ‬‬
‫† ‪à θƒè‬‬
‫‪s‬‬

‫ﻓﺮو روﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫أﻧﺖ ﻓﻲ اﻟﻤﻨﻈﺮ اﻧﺴﺎن وﻓﻲ اﻟﻤﻴﺰان ﻓﻴﻞ‬ ‫أﻧـﺖ ﻳﺎ ﻫـﺬا ﺛﻘﻴـﻞ و ﺛﻘﻴـﻞ و ﺛﻘﻴــﻞ‬
‫ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ و درﺷﺖ ﻫﺴﺘﻲ؛ ﺗﻮ ‪،‬در ﻧﮕﺎه‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ و در ﺗﺮازو ﻓﻴﻞ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪340‬‬

‫اﺑﻦ ﻗﻴﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﻓﺮد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪي‪ ،‬ﺗﻦ ﺧﻮد را ﺑﻪ او‬
‫واﮔﺬار و ﺑﺎ روح ﺧﻮد از او ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﮕﻴﺮ و ﭼﻨﺎن ﻛﻦ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻛﺮ و ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﻫﺴﺘﻲ ﺗﺎ‬

‫‪çµ1θu δ‬‬ ‫‪y 7t ?¨ #$ ρu $Ρt *Í .ø ŒÏ ã‬‬

‫‪y ì‬‬ ‫‪t …µç 7t =ù %s $Ζu =ù -‬‬ ‫‪ø &r ‬‬
‫‪x î‬‬ ‫‪ô Βt ì‬‬
‫‪ô Ü‬‬
‫‪Ï ?è ω‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را از او ﻧﺠﺎت دﻫﺪ‪Ÿ ρu  ..‬‬

‫‪W *ã ùè …νç *ã Βø &r χ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∇∪ $Û‬و از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺶ را از ﻳﺎدﻣﺎن ﻏﺎﻓﻞ ﮔﺮداﻧﺪه اﻳﻢ و او‬ ‫‪š‬‬ ‫‪%.x ρu‬‬

‫از ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻛﺎرش از ﺣﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻣﻜﻦ«‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﺪﮔﺎن‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﻗﺪﺳﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﻋﺰﻳﺰ او را از او ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ او ﺑﻪ اﻣﻴﺪ‬
‫ﭘﺎداش ﺻﺒﺮ ﻧﻤﻮد‪ ،‬در ﻋﻮض ﺑﻪ او ﺑﻬﺸﺖ را ﻣﻲ دﻫﻢ«‪.‬‬
‫ﻓﺄﻧﺖ اﻟﻴﻮم أوﻋﻆ ﻣﻨﻚ ﺣﻴﺎ‬ ‫وﻛﺎﻧﺖ ﻓﻲ ﺣﻴﺎﺗﻚ ﻟﻲ ﻋﻈﺎت‬
‫»زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻫﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ و اﻳﻨﻚ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از دوران ﺣﻴﺎﺗﺖ ﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﭘﻨﺪ ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ را از او ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬در‬

‫) ‪Ü>θ=è‬‬
‫‪à 9ø #$ ‘ϑ‬‬
‫‪y è÷ ?s 3‬‬
‫‪Å ≈9s ρu *ã ≈Á‬‬
‫{ ‪| /ö‬‬ ‫‪y è÷ ?s ω‬‬
‫‪F #$ ‘ϑ‬‬ ‫ﻋﻮض‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ را ﺑﻪ او ﻣﻲ دﻫﻢ«‪Ÿ $κp Ξ® *Î ùs  .‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∉∪ ‘Í ρ‰‬ﭼﺸﻤﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻮر ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ دﻟﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺳﻴﻨﻪ ﻫﺎﺳﺖ‪،‬‬
‫‪ß Á‬‬
‫‪j 9#$ ’ûÎ LÉ 9© #$‬‬

‫ﻛﻮر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ‪ ،‬ﺟﺎن ﻓﺮزﻧﺪ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ را ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ روح ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻨﺪه ﻣﺆﻣﻦ ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ؟‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺟﺎن ﺟﮕﺮ ﮔﻮﺷﻪ اش را ﮔﺮﻓﺘﻴﺪ؟ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﻣﻲ‬
‫‪341‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﻨﺪه ام ﭼﻪ ﮔﻔﺖ؟ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺗﻮ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮد و اﻧﺎ ﷲ و اﻧﺎ اﻟﻴﻪ راﺟﻌﻮن‬
‫ﮔﻔﺖ‪ .‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه ام ﺧﺎﻧﻪ اي در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺴﺎزﻳﺪ و اﺳﻢ آن ﺧﺎﻧﻪ را ﺣﻤﺪ‬
‫ﺑﮕﺬارﻳﺪ‪.‬‬
‫در رواﻳﺘﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻣﺮدم‪ ،‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﭘﺎداش ﻧﻴﻚ‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﺪﮔﺎن را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ آرزو ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ اي ﻛﺎش ﺑﺎ ﻗﻴﭽﻲ‪ ،‬ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫¡‪5 $‬‬
‫> ∪⊃⊇∩ 〈 »ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن‪ ،‬ﭘﺎداش ﺧﻮد را‬ ‫‪Ï Î ö ót /Î Νδ‬‬
‫‪| m‬‬ ‫_ ‪è *u‬‬
‫‪ô &r β‬‬
‫‪t ρã 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ ’û¯ θu ƒã $ϑ‬‬
‫‪y Ρ¯ )Î ‬‬

‫‪» 〈 Λ÷ nä ö 9y ¹‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫‪y /Î /3‬‬

‫‪| $ϑ‬‬ ‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫™ ‪í ≈=n‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫ﺑﺪون ﺣﺴﺎب و ﺑﻪ ﻛﻤﺎل درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ دارﻧﺪ«‪y  ..‬‬

‫‪» 〈 #[ 9ö ¹‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻪ ﻣﺎ ﺻﺒﺮ و‬

‫‪| $Ζu Šø =n ã‬‬ ‫ﺻﺒﺮي ﻛﻪ ﻧﻤﻮدﻳﺪ‪ ،‬درودﺗﺎن ﺑﺎد«‪ù *Í ùø &r $! Ψs /− ‘u  ..‬‬
‫‪t ø‬‬

‫‪« $$ /Î ω‬‬
‫! 〈 »و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻛﻦ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ات‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫‪ )Î x8ã 9ö ¹‬‬
‫‪| $Βt ρu ö 9É ¹‬‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﺪه«‪ô #$ ρu  ..‬‬

‫‪» 〈 ,A m‬ﺻﺒﺮ ﻛﻦ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن‬

‫! ‪x‬‬
‫‪« #$ ‰‬‬ ‫‪ô ρu β‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪¨ )Î ö 9É ¹‬‬
‫در ﭘﺮﺗﻮ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺧﺪا ﻣﻴﺴﺮ اﺳﺖ«‪ô $$ ùs  ..‬‬

‫وﻋﺪه اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺣﻖ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﻤﺎﻧﺎ ﭘﺎداش ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﺮ اﺛﺮ ﺑﻼي ﺑﺰرگ اﺳﺖ و ﻫﺮﮔﺎه‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬راﺿﻲ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪا از او راﺿﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬ﺑﻬﺮه اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ اﻣﻮر زﻳﺎدي از ﻗﺒﻴﻞ ﺻﺒﺮ و ﭘﺎداش ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ‬

‫! ‪ö .ä *ã Βã 'ù ƒt‬‬
‫‪β&r Ν‬‬ ‫ﻫﻤﺎن ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ را از او ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺖ را ﺑﻪ او داده اﺳﺖ ‪¨ )Î * ‬‬
‫‪© #$ β‬‬

‫‪» 〈 $γy =Ï δ‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ اﻣﺎﻧﺘﻬﺎ را ﺑﻪ اﻫﻞ آن‬
‫’ ‪÷ &r‬‬
‫‪# <n )Î M‬‬
‫{ ‪Ï ≈Ζu ≈Βt‬‬
‫‪F #$ #( ρŠ– σx ?è‬‬

‫ﺑﺴﭙﺎرﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪342‬‬

‫و ﻻ ﺑﺪ ﻳﻮﻣـﺎً ان ﺗﺮد اﻟﻮداﺋـﻊ‬ ‫و ﻣﺎ اﻟﻤﺎل و اﻷﻫﻠﻮن إﻻ وداﺋﻊ‬

‫»ﻣﺎل و ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬اﻣﺎﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﻣﺎﻧﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ روزي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي ﺗﻮﺣﻴﺪ در ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺸﻢ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﻫﺎ و ﻣﻨﺎﻇﺮ ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ اذﻳﺖ ﻣﺮدم ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ‬
‫اﻣﻮر ذﻳﻞ اﺷﺎره ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﺻﺤﻨﻪ ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن ﻗﻠﺐ و ﺻﻔﺎي آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮ را آزار ﻣﻲ دﻫﺪ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ‪ ،‬و اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﻲ واﻻﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫رﺳﺎﻧﺪن ﺧﻴﺮ و ﻓﺎﻳﺪه ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را اذﻳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه واﻻﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫از ﻓﺮو ﺑﺮدن ﺧﺸﻢ ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ آزار رﺳﺎﻧﺪه‪،‬‬
‫آزار ﻧﺪﻫﻲ و ﺳﭙﺲ ﮔﺬﺷﺖ ﻧﻤﺎﻳﻲ؛ ﻳﻌﻨﻲ او را ﺑﺒﺨﺸﻲ و از اﺷﺘﺒﺎه او درﮔﺬر ﻧﻤﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫‪tùÏ $èy 9ø #$ ρu á‬‬

‫‪x ‹ø ót 9ø #$ ‬‬ ‫‪Ï à‬‬
‫‪t ϑ‬‬ ‫‪Ï ≈6‬‬
‫ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري ﻧﻴﺰ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﺪي‪ ،‬ﺑﻪ او ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻨﻲ‪x 9ø #$ ρu  .‬‬

‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ ‬‬

‫¨ 〈 »و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﻓﺮو ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و از ﻣﺮدم ﮔﺬﺷﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و‬ ‫‪Ç ã‬‬
‫‪t‬‬

‫!〈‬ ‫_ ‪t …νç *ã‬‬

‫‪« #$ ’?n ã‬‬ ‫‪ô 'r ùs x‬‬ ‫‪ô &r ρu $-‬‬
‫‪y =n ¹‬‬ ‫‪x ã‬‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪t ‬‬ ‫و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﻜﻮﻛﺎران را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد«‪y ùs  .‬‬

‫‪〈 #( θû s‬‬
‫‪ß -‬‬ ‫‪ó ‹u 9ø ρu #( θ-‬‬
‫‪x Á‬‬ ‫»ﻫﺮ ﻛﺲ ﻋﻔﻮ ﻛﻨﺪ و اﺻﻼح ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش او ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ«‪à è÷ ‹u 9ø ρu  ..‬‬

‫»و ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻔﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ«‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از‬
‫ﻣﻦ ﻗﻄﻊ راﺑﻄﻪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﺎﻳﻢ و از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺳﺘﻢ ﻛﺮده‪ ،‬ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻨﻢ و ﺑﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺪاده‪ ،‬ﺑﺪﻫﻢ و ﺑﺒﺨﺸﻢ«‪.‬‬
‫‪343‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز و ﺻﺤﻨﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻓﺮدي ﺗﻮ را اذﻳﺖ‬

‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮده ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ آزار ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺳﺒﺐ اﺳﺖ و‬
‫ﻓﻴﺼﻠﻪ ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﻘﺪرﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻗﻀﺎ و ﻓﻴﺼﻠﻪ ﻣﻮﻻﻳﺖ‬
‫ﺑﺎش‪.‬‬
‫ﻣﻨﻈﺮه و ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﻛﻔﺎره‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ اذﻳﺖ و آزاري ﻛﻪ از ﺳﻮي ﻣﺮدم ﻣﺘﺤﻤﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮي‪ ،‬ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺪﻳﻬﺎ و ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ را ﻣﻲ زداﻳﺪ و ﻣﺤﻮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬

‫™ ‪’?Ì ‹6Î‬‬
‫‪y ’ûÎ #( ρŒè ρ&é ρu Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫_‪Ï *Í ≈ƒt ŠÏ ΒÏ #( θ‬‬
‫‪ã *Í z‬‬
‫_ ‪÷ &é ρu #( ρ*ã‬‬
‫‪y $δ‬‬
‫‪y ‬‬ ‫ﻣﻘﺎﻣﺖ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد‪Ï !© $$ ùs  .‬‬
‫‪t %‬‬

‫™ ‪» 〈 Νö κÎ EÌ $↔t ‹hÍ‬ﭘﺲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺠﺮت ﻛﺮدﻧﺪ و از‬ ‫‪ö κå ]÷ ã‬‬

‫‪y Ν‬‬ ‫‪¨ *u -‬‬
‫‪t β‬‬ ‫{ ‪eÏ .x‬‬
‫‪_ #( θ=è FÏ %è ρu #( θ=è Gt ≈%s ρu‬‬

‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻴﺮون راﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ و در راه ﻣﻦ اذﻳﺖ و آزار دﻳﺪﻧﺪ و ﻛﺸﺘﻨﺪ و ﻛﺸﺘﻪ‬
‫ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎن و ﺑﺪﻳﻬﺎﻳﺸﺎن را از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ زداﻳﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺆﻣﻨﺎن داده ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﺸﻴﺪن ﻓﺘﻴﻠﻪ دﺷﻤﻨﻲ‬

‫‪ÒΟŠϑ‬‬
‫‪Ï m‬‬ ‫‪; <Í ρu …µç Ρ¯ (r .x ο× ρu ¨‰‬‬
‫’ ‪x‬‬ ‫‪t …µç Ζu ?÷ /t ρu 7‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪y Ζu ?÷ /t “%‬‬
‫‪Ï !© #$ #Œs *Î ùs ‬‬
‫¡ ‪ß‬‬ ‫‘ ‪ô &r‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪Ï LÉ 9© $$ /Î ì‬‬
‫‪} δ‬‬ ‫اﺳﺖ‪ô ùs Šô #$  .‬‬

‫∪⊆⊂∩ 〈 »ﺑﺎ ﺷﻴﻮه اي ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬دﻓﻊ ﻛﻦ؛ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﻮ و او‬
‫دﺷﻤﻨﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ دوﺳﺘﻲ ﺻﻤﻴﻤﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه‪» :‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎي دﻳﮕﺮ از دﺳﺖ و زﺑﺎن او در‬
‫اﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را اذﻳﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻬﺮه اي ﺑﺎز ﻣﻼﻗﺎت ﻧﻤﺎ و ﺑﻪ او‬
‫ﺳﺨﻨﻲ ﻧﺮم ﺑﮕﻮ ﺗﺎ آﺗﺶ دﺷﻤﻨﻲ او را ﺧﺎﻣﻮش ﻧﻤﺎﻳﻲ و ﻛﻮره دﺷﻤﻨﻲ را از وﺟﻮدش در‬

‫‪» 〈 Νö ηæ Ζu ?÷ /t ø‬و ﺑﻪ‬

‫‪é ”u ∴ƒt ‬‬ ‫‪s ‹ø ±‬‬
‫‪z ≈Ü‬‬ ‫‪¤ 9#$ β‬‬
‫‪¨ )Î 4 ‬‬
‫¡ ‪ß‬‬ ‫‘ ‪ô &r‬‬
‫‪| m‬‬ ‫)‪Ï LÉ 9© #$ #( θ9ä θ‬‬
‫‪} δ‬‬ ‫ﺑﻴﺎوري‪à ƒt “ŠÏ $7t èÏ 9jÏ ≅%è ρu  .‬‬

‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺳﺨﻨﻲ ﺑﺮ زﺑﺎن ﺑﺮاﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬ﻣﻴﺎن آﻧﺎن ﺗﺒﺎﻫﻲ‬
‫ﻣﻲ اﻓﻜﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪344‬‬

‫ﺻﺤﻴﻔﺔ و ﻋﻠﻴﻬﺎ اﻟﺒﺸﺮ ﻋﻨـﻮان‬ ‫ﻛﻦ رﻳﻖ اﻟﺒﺸﺮ إن اﻟﺤﺮ ﺷﻴﻤﺘﻪ‬

‫»ﺷﺎداب ﺑﺎش؛ ﭼﻬﺮه اﻧﺴﺎن آزاده ﺑﺎز اﺳﺖ و ﭼﻬﺮه ﺑﺎز و ﺧﻨﺪان‪ ،‬ﻧﺸﺎن اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم اذﻳﺖ ﺷﺪن از ﺳﻮي دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻴﻬﺎي ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ اذﻳﺖ و آزار دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺧﻮدت‬

‫‪ωΨã‬‬
‫‪Ï ‬‬
‫‪ô ΒÏ θu δ‬‬
‫≅ ‪è‬‬
‫‹‪ö %è ( #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬ ‫‪4 Τ¯ &r Λ÷ ä =ù %è $κp Jö =n V÷ ΒiÏ Λä 6ö ¹‬‬
‫’ ‪y‬‬ ‫‪ô %s π× 7t ŠÁ‬‬
‫‪| &r ‰‬‬ ‫‪Å Β– Ν3‬‬
‫‪ä G÷ ;u ≈¹‬‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ‪£ 9s ρu &r ‬‬
‫‪| &r $! ϑ‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬آﻳﺎ )ﺑﻪ ﻧﺎﻟﻪ و ﻓﻐﺎن اﻓﺘﺎده اﻳﺪ ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ( ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﺳﺖ‬
‫¡ ‪ä‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r‬‬

‫داده و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ‪ :‬اﻳﻦ‪ ،‬از ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ )در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر( دو ﺑﺮاﺑﺮ آن )ﭘﻴﺮوزي(‬
‫ﻛﺴﺐ ﻛﺮده اﻳﺪ؟! ﺑﮕﻮ‪) :‬آﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده( از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺧﻮدﺗﺎن )و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدﺗﺎن(‬

‫‪» 〈 /ö 3‬و ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻛﻪ‬

‫‪ä ƒ‰‬‬
‫‪Ï ƒ÷ &r M‬‬
‫¡ ‪ô 6t‬‬ ‫‪y 6Î ùs π7 6t ŠÁ‬‬
‫‪| .x $ϑ‬‬ ‫‪Å Β– ΒiÏ Ν6‬‬
‫‪à 7t ≈¹‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪| &r $! Βt ρu  ..‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻛﺮده اﻳﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻨﺠﺎ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﺰرﮔﻲ وﺟﻮد دارد و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪا را ﺑﺮ آن ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و‬
‫ﺷﻜﺮ ﻣﻲ ﮔﺬاري‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ از ﺧﺪا ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﻣﻈﻠﻮم ﻗﺮار داده و ﻇﺎﻟﻢ‬
‫ﻗﺮار ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺳﻠﻒ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﺮا ﻣﻈﻠﻮم ﺑﮕﺮدان و ﻣﺮا ﻇﺎﻟﻢ‬

‫ﻣﮕﺮدان‪ ..‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﺟﺮاي دو ﭘﺴﺮ آدم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪.⌡È 9s  :‬‬

‫{‪¡>‘u ©!#$ ß∃%‬‬

‫‪s &r þ’ΤoÏ )Î ( y7=n Fç %ø { y7‹ø 9s )Î y“‰‬‬
‫™‪Ï ƒt 7Ý‬‬
‫) ‪Å $6t /Î O$Ρt &r !$Βt _É =n Fç‬‬
‫‪ø Gt 9Ï x8‰‬‬
‫¡‪y ƒt ¥’<n )Î |MÜ‬‬
‫‪| 0o‬‬

‫‪Ï =n ≈èy 9ø #$‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∇∪ t ϑ‬اﮔﺮ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ دراز ﻛﻨﻲ ﺗﺎ ﻣﺮا ﺑﻜﺸﻲ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﻛﺸﺘﻦ ﺗﻮ دﺳﺖ دراز ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ؛ ﻣﻦ از ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻢ«‪.‬‬
‫‪345‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻨﻈﺮه زﻳﺒﺎ و ﻇﺮﻳﻒ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ در ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺸﻢ وﺟﻮد دارد و آن‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮه‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ و رﺣﻢ اﺳﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را اذﻳﺖ ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻬﺮ ﺑﻮرزي‪ .‬ﭼﻮن‬
‫او‪ ،‬ﻣﺴﺘﺤﻖ و ﺳﺰاوار رﺣﻢ اﺳﺖ و ﭘﺎﻓﺸﺎري و اﺻﺮار او ﺑﺮ اذﻳﺖ و آزار دﻳﮕﺮان و‬
‫ﺟﺮأت او ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ را آزار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺳﺰاوار اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او دﻟﺴﻮزي‬
‫و ﺗﺮﺣﻢ ﻧﻤﺎﻳﻲ و او را از آزاررﺳﺎﻧﻲ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻧﺠﺎت دﻫﻲ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻣﺴﻄﺢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﺗﻬﻤﺖ زدن ﺑﻪ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﺻﺪﻳﻘﻪ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ‪،‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ را آزار داد‪ ،‬اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺧﻮرد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﻄﺢ ﻛﻤﻚ ﻣﺎﻟﻲ ﻧﻜﻨﺪ؛ ﻣﺴﻄﺢ‬
‫ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻮد و ﻣﺨﺎرج او را اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻧﺎزل‬

‫¡≈ ‪Å‬‬
‫‪t3‬‬ ‫’ ‪y 9ø #$ ρu‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫) ‪4 1n *ö‬‬
‫¡ ‪à 9ø #$ ’<Í ρ' &é #( θû ?è σ÷ ƒã β&r πÏ èy‬‬
‫‪¡ 9#$ ρu Ο‬‬
‫‪ó 3‬‬
‫≅ ‪ä ΖΒÏ‬‬
‫‪È Ò‬‬
‫‪ô -‬‬
‫≅ ‪x 9ø #$ #( θ9ä ρ' &é‬‬
‫‪È ?s 'ù ƒt ω‬‬
‫ﻓﺮﻣﻮد‪Ÿ ρu  :‬‬

‫‪ö 3‬‬
‫‪〈Ν‬‬ ‫! ‪ä 9s‬‬ ‫‪Ï óø ƒt β&r β‬‬
‫‪ª #$ *u -‬‬ ‫‪t θ7™ tÏ B‬‬
‫‪é ω‬‬
‫‪Ÿ &r 3 #( θû s‬‬
‫‪ß -‬‬ ‫‪ó ‹u 9ø ρu #( θ-‬‬
‫‪x Á‬‬ ‫! ( ‪à è÷ ‹u 9ø ρu‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪y ’ûÎ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪*Í f‬‬
‫‪Å ≈γ‬‬ ‫‪ß 9ø #$ ρu‬‬
‫‪y ϑ‬‬

‫»آﻧﺎن ﻛﻪ داراي ﻓﻀﻞ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﺨﻮرﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪان و‬

‫ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان و آﻧﺎن ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﻫﺠﺮت ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﻋﻔﻮ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‬
‫و ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ دوﺳﺖ ﻧﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻤﺎ را ﺑﻴﺎﻣﺮزد«؟!‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬ﻣﻦ دوﺳﺖ دارم ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺮا ﺑﻴﺎﻣﺮزد؛ ﭘﺲ آﻧﮕﺎه‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ دوﺑﺎره ﺑﻪ او ﺧﺮﺟﻲ داد و او را ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻴﻴﻨﻪ ﺑﻦ ﺣﺼﻦ ﺑﻪ ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻋﻤﺮ! ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻲ و در ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﺪاﻟﺖ ﺣﻜﻢ ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺧﻮاﺳﺖ او را ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪Å∃^ó èã 9ø $$ /Î Vó ∆ß &ù ρu θu -‬‬

‫‹ ‪ø èy 9ø #$‬‬
‫{ ‪É‬‬
‫ﺣﺮ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﻣﻴﺮاﻟﻤﺆﻣﻨﻴﻦ! ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪è  :‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ ‬ﻋﻔﻮ را ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻦ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻓﺮﻣﺎن ده و از ﺟﺎﻫﻼن‬ ‫‪=Ï γ‬‬
‫‪Î ≈gp :ù #$ ‬‬
‫‪Ç ã‬‬ ‫‪ó *Í ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫‪ô &r ρu‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪346‬‬

‫روي ﺑﮕﺮدان«‪ .‬راوي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﻋﻤﺮ از اﻳﻦ آﻳﻪ ﺑﻲ ﺧﻴﺎل‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺖ و ﻋﺎدﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻲ ﻛﺮد و از دﺳﺘﻮر آن‬
‫ﭘﺎ ﻓﺮاﺗﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﺬاﺷﺖ‪.‬‬

‫‪è ρu ( Ν‬‬
‫‪uθδ‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫! ‪ä 9s‬‬
‫‪ª #$ *ã -‬‬
‫‪Ï óø ƒt ( Πt θö ‹u 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫‪| ƒÎ Yø ?s ω‬‬
‫= ‪t‬‬ ‫ﻳﻮﺳﻒ ﺑﻪ ﺑﺮادراﻧﺶ ﮔﻔﺖ‪Ÿ  :‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∪ ‬اﻣﺮوز ﺳﺮزﻧﺸﻲ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻣﻲ آﻣﺮزد‬ ‫‪Ï m‬‬
‫‪ϑ‬‬ ‫‪Ï ¨*§ 9#$ Ν‬‬
‫‪ã m‬‬
‫‪x ‘ö &r‬‬

‫و او‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻣﻴﺎن آن دﺳﺘﻪ از ﻛﻔﺎر ﻗﺮﻳﺶ ﻛﻪ او را اذﻳﺖ ﻛﺮده و او را از وﻃﻦ‬
‫ﺑﻴﺮون راﻧﺪه و ﺑﺎ او ﺟﻨﮕﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﻳﻮﺳﻒ را اﻋﻼم ﻛﺮد و ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮوﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ‬
‫آزاد ﻫﺴﺘﻴﺪ«‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را در روز ﻓﺘﺢ ﻣﻜﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي‬
‫در زور ﺑﺎزو و ﻣﻬﺎرت در ﻛﺸﺘﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﻢ‪،‬‬
‫ﺧﻮدش را ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪ .‬اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻜﻦ ﻟﻬﻢ ﻛـﺬي اﻟﺮﺣﻢ اﻟﺸﻔﻴﻖ‬ ‫إذا ﺻﺎﺣﺒﺖ ﻗﻮﻣـﺎً أﻫــﻞ ود‬
‫ﻓﺘﺒﻘـﻲ ﻓـﻲ اﻟﺰﻣـﺎن ﺑـﻼ رﻓﻴﻖ‬ ‫و ﻻ ﺗﺄﺧــﺬ ﺑﺰﻟـﺔ ﻛـﻞ ﻗـﻮم‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎ ﻗﻮﻣﻲ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻣﺤﺒﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻧﻤﻮدي‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻫﻤﭽﻮن‬
‫ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺎش و ﻟﻐﺰش ﻫﺮ ﮔﺮوﻫﻲ را ﺳﺨﺖ ﻣﮕﻴﺮ؛ ﭼﻮن ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺪون‬
‫ﻳﺎر ﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺎﻧﺪ«‪..‬‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ در اﻧﺠﻴﻞ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺑﺎر در ﺣﻖ ﺗﻮ ﻣﺮﺗﻜﺐ اﺷﺘﺒﺎه‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮاو را ﻫﻔﺖ ﺑﺎر ﺑﺒﺨﺶ‪.‬‬

‫_ ‪t …νç *ã‬‬
‫‪« #$ ’?n ã‬‬
‫! 〈 »ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻋﻔﻮ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﺻﻼح ﭘﻴﺸﻪ‬ ‫‪ô 'r ùs yx=n ¹‬‬
‫‪ô &r ρu $-‬‬
‫‪x ã‬‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪y ùs ‬‬

‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش او ﺑﺮ ﺧﺪاﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪347‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ ﻳﻜﺒﺎر در ﺣﻖ ﺗﻮ ﻣﺮﺗﻜﺐ اﺷﺘﺒﺎه ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻔﺖ ﺑﺎر او را ﺑﺒﺨﺶ ﺗﺎ دﻳﻦ و‬
‫آﺑﺮوﻳﺖ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻗﻠﺒﺖ آرام ﺑﮕﻴﺮد؛ ﭼﻮن اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻜﻨﻲ‪ ،‬ﻗﺼﺎﺻﺶ از اﻋﺼﺎب و‬
‫ﺧﻮن ﺗﻮ و از ﺧﻮاب و آراﻣﺶ و آﺑﺮوﻳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻧﻪ از دﻳﮕﺮان‪.‬‬
‫ﻫﻨﺪﻳﻬﺎ‪ ،‬ﺿﺮب اﻟﻤﺜﻠﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻮدش ﭼﻴﺮه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﻬﺮي را ﻓﺘﺢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﻟﻴﺮﺗﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ’þ 1nÏ ‘u Ο‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻧﻔﺲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺑﺪي‬ ‫‪Ï ‘u $Βt ω‬‬
‫‪z m‬‬ ‫¡ ‪ )Î Ï θû‬‬
‫§ { ¨‪x 9$$ /Î ο8 ‘u $Β‬‬ ‫‪ø Ζ¨ 9#$ β‬‬
‫‪} -‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬

‫ﻓﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮ او رﺣﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫دﻋﺎي ﻳﻮﻧﺲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﮕﺮ ﻛﻤﺎل ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﻣﻨﺰه داﻧﺴﺘﻦ ﭘﺮوردﮔﺎر و اﻋﺘﺮاف ﺑﻨﺪه‬
‫ﺑﻪ ﻇﻠﻢ و ﮔﻨﺎه ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ اﻳﻦ دﻋﺎ‪ ،‬از رﺳﺎﺗﺮﻳﻦ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻼﺟﻬﺎي ﻏﻢ و اﻧﺪوه‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬از ﺧﺪا ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺗﺎ ﻧﻴﺎزﻫﺎي او‬
‫را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪ .‬ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﺗﻨﺰﻳﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﻣﺘﻀﻤﻦ اﺛﺒﺎت ﻫﺮ ﻧﻮع ﻛﻤﺎل ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫و ﺳﻠﺐ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻧﻘﺺ و ﻋﻴﺐ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي از اوﺳﺖ‪ .‬اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﮔﻨﺎه‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻨﺪه ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ و ﭘﺎداش و ﮔﻨﺎه را در ﺑﺮدارد و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻨﺪه در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﺪا ﻓﺮوﺗﻨﻲ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎزﮔﺮدد و از اﺷﺘﺒﺎه و ﮔﻨﺎه ﺧﻮد دﺳﺖ ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ‬
‫ﮔﻨﺎه‪ ،‬در واﻗﻊ اذﻋﺎن ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ و اﻇﻬﺎر ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي ﺑﻪ او اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ در اﻳﻨﺠﺎ‬

‫‪Í*±‬‬
‫ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ ﺗﻮﺳﻞ ﺟﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺰﻳﻪ‪ ،‬ﻋﺒﻮدﻳﺖ و اﻋﺘﺮاف‪eÏ 0o ρu  .‬‬

‫_ ‪t θèã‬‬
‫‪∩⊇∈∉∪ β‬‬ ‫! ‪Å ¨‘u µÏ ‹ø 9s )Î $! Ρ¯ )Î ρu‬‬
‫‪¬ $Ρ¯ )Î #( θû 9ä $%s π× 7t ŠÁ‬‬
‫‪Å Β– Νγ‬‬
‫‪ß F÷ ;u ≈¹‬‬
‫‪| &r #! Œs )Î ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ∩⊇∈∈∪ ‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪Î 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪348‬‬

‫‪ß Gt γ‬‬
‫‪t ρ‰‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∈∠∪ β‬و‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã δ‬‬
‫‪è 7‬‬
‫‪y ×Í ≈¯ 9s ρ' &é ρu ( π× ϑ‬‬ ‫‪ô ‘u ρu Ν‬‬
‫‪y m‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪Î /nÎ ‘§ ΒiÏ N‬‬
‫‪Ô ¨θu =n ¹‬‬ ‫‪ö κÎ Jö =n æ‬‬
‫‪| Ν‬‬ ‫‪y ×Í ≈¯ 9s ρ' &é‬‬
‫‪t 7‬‬

‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن را ﻣﮋده ﺑﺪه؛ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ از آن‬
‫ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ‪ .‬درود ﺧﺪا و رﺣﻤﺘﻲ از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن‬
‫ﺑﺮ آﻧﻬﺎﺳﺖ و اﻳﺸﺎن راه ﻳﺎﻓﺘﮕﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﻢ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ و ﻫﻢ ﺑﻪ ﺑﺎﻃﻦ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻦ‬

‫ﺻﻔﺎي وﺟﻮد ﺑﻪ ﺻﻔﺎي ﻟﺒﺎس ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد؛ اﻳﻨﺠﺎ ﻳﻚ ﻧﻜﺘﻪ زﻳﺒﺎ و اﻣﺮ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه‬
‫وﺟﻮد دارد و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﺶ ﭼﺮﻛﻴﻦ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻧﻔﺲ و وﺟﻮد او اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ و آﺷﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ اﻣﺮ ﻣﺴﻠّﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﺮﻛﻴﻦ ﺷﺪن ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﺸﺎن ﻳﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮدن ﻗﻴﺎﻓﻪ ﺷﺎن ﻳﺎ‬
‫ﻣﺮﺗﺐ ﻧﺒﻮدن ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺷﺎن ﻳﺎ در ﻫﻢ ﺑﻮدن ورﻗﻬﺎي ﭘﻴﺶ روﻳﺸﺎن و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻫﻢ ﺧﻮردن‬
‫وﻋﺪه ﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ روزاﻧﻪ ﺷﺎن ﻧﺎراﺣﺖ و ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﻈﻢ‬
‫آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ دﻳﻦ را ﺑﺪاﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮدن زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﻠﻲ و ﺟﺰﺋﻲ و اﻣﻮر ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺰرگ زﻧﺪﮔﻲ‬

‫‪’ûÎ $Ζu Û‬‬

‫آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻧﺰد ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﻘﺪار و اﻧﺪازه ﻣﺸﺨﺼﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ô *§ ùs $Β¨  ..‬‬

‫« ‪» 〈 & ó‬ﻣﺎ در ﻛﺘﺎب از ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻓﺮوﮔﺬار ﻧﻜﺮده اﻳﻢ«‪.‬‬

‫= ‪x ΒÏ‬‬
‫‪É ≈Gt 3‬‬
‫‪Å 9ø #$‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺗﺮﻣﺬي آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻤﻴﺰاﺳﺖ و ﻧﻈﺎﻓﺖ را دوﺳﺖ‬
‫دارد«‪ .‬در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ ﺣﺪﻳﺜﻲ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺒﺎﺳﺖ و زﻳﺒﺎﻳﻲ را‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد«‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﻮد را ﭼﻨﺎن زﻳﺒﺎ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ در ﭼﺸﻢ‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ آﻳﻴﺪ«‪.‬‬
‫‪349‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﺸﻲ اﻟﺠﻤـﺎل إﻟـﻲ اﻟﺠﻤـﺎل اﻟﺒـﺰل‬ ‫ﻳﻤﺸﻮن ﻓﻲ اﻟﺤﻠﻞ اﻟﻤﻀﺎﻋﻒ ﻧﺴﺠﻬﺎ‬

‫»در ﺟﺒﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ روي ﻫﻢ ﺑﺎﻓﺘﻪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬راه ﻣﻲ روﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻓﺘﻦ ﺷﺘﺮان ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﺷﺘﺮان ﺗﺎزه ﻧﻴﺶ ﺷﻜﺎﻓﺘﻪ«‪.‬‬
‫اوﻟﻴﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاي آراﺳﺘﻦ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻈﺎﻓﺖ و ﺷﺴﺘﻦ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ در‬
‫ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري آﻣﺪه ﻛﻪ‪» :‬ﺑﺮ ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻫﻔﺖ روز ﻳﻚ ﺑﺎر ﺧﻮد‬
‫را ﺑﺸﻮﻳﺪ و ﺳﺮ و ﺑﺪﻧﺶ را ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ زﻣﺎن ﻻزم ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﻦ ﺧﻮﻳﺶ‬
‫اﺳﺖ و ﺑﻌﻀﻲ از ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬ﻫﺮ روز ﻏﺴﻞ ﻣﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﺜﻤﺎن ﺑﻦ ﻋﻔﺎن ﻛﻪ‬

‫≅ ‪׊‘Í $/t‬‬ ‫‹‪| Ft óø Βã #‬‬

‫¡ ‪7‬‬ ‫‪x ≈δ‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬او ﺧﻮد را ﻣﻲ ﺷﺴﺖ و اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪y  :‬‬

‫‪Ò #u °‬‬

‫> 〈 »اﻳﻦ‪ ،‬آﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺷﺴﺘﺸﻮ‪) ،‬ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﻴﺪن‪،‬‬ ‫‪Ÿ ρu‬‬

‫)ﮔﻮارا( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ دادن ﺑﻪ ﻋﺎدﺗﻬﺎي ﻓﻄﺮي اﺳﺖ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬاﺷﺘﻦ رﻳﺶ‪،‬‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻛﺮدن ﺳﺒﻴﻞ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺎﺧﻦ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﻫﺎي زاﻳﺪ ﺑﺪن‪ ،‬ﻣﺴﻮاك ﻛﺮدن‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻋﻄﺮ و ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺧﻼل ﻛﺮدن دﻧﺪاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﻟﺒﺎس و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ؛ اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﺮح ﺻﺪر و آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﺳﻔﻴﺪ؛ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻟﺒﺎس ﺳﻔﻴﺪ‬
‫ﺑﭙﻮﺷﻴﺪ و ﻣﺮده ﻫﺎﻳﺘﺎن را در ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎي ﺳﻔﻴﺪ ﻛﻔﻦ ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﺤﻴﻮن ﺑﺎﻟﺮﻳﺤﺎن ﻳﻮم اﻟﺴﺒﺎﺳﺐ‬ ‫رﻗﺎق اﻟﻨـﻌﺎل ﻃﻴﺒﺎً ﺣﺠـﺰاﺗﻬـﻢ‬
‫»ﻛﻔﺸﻬﺎي زﻳﺒﺎﻳﻲ دارﻧﺪ و ﻛﻤﺮﺑﻨﺪﻫﺎﻳﺸﺎن ﺧﻮب اﺳﺖ و در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺑﻲ آب و ﻋﻠﻒ‬
‫ﺑﻪ ﮔﻠﻬﺎ ﺳﻼم ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪350‬‬

‫اﻣﺎم ﺑﺨﺎري‪ ،‬ﺑﺎﺑﻲ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان‪» :‬ﺑﺎب ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﺳﻔﻴﺪ« ﮔﺸﻮده و در آن ﺣﺪﻳﺜﻲ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻀﻤﻮن آورده اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺑﺎ ﻟﺒﺎس ﺳﻔﻴﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺎﻣﻪ ﺳﻔﻴﺪ ﺑﺮ‬
‫ﺳﺮ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮود ﻣﻲ آﻳﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻛﺎر ﺧﻮب و زﻳﺒﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي اﺳﺖ؛ ﻳﻚ وﻗﺖ‬
‫را ﺑﺮاي ﺧﻮاﻧﺪن ﻣﻘﺮر ﻛﻨﻴﺪ و وﻗﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت و وﻗﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و وﻗﺘﻲ را‬
‫ﻫﻢ ﺑﺮاي اﺳﺘﺮاﺣﺖ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪.‬‬

‫‪Ò $Gt 2‬‬

‫> ∪∇⊂∩ 〈 »ﻫﺮ زﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬داراي ﻛﺘﺎب و ﻣﻌﺠﺰه اي اﺳﺖ‬ ‫‪Å‬‬ ‫_ ‪5‬‬
‫≅‬ ‫‪eÈ 3‬‬
‫≅ ‪y &r‬‬ ‫‪ä 9Ï ‬‬

‫‪9‘‰‬‬ ‫‪s /Î ω‬‬

‫) ‪y‬‬ ‫‪ )Î …ÿ &ã !è ”iÍ ∴t Ρç $Βt ρu …µç Ψã ←Í #! “u z‬‬
‫‪y $Ρt ‰‬‬ ‫‪Ï ω‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫‪ )Î > ‬‬
‫« ‪ó‬‬
‫)درﺧﻮر آن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ(«‪x ΒiÏ β)Î ρu  .‬‬

‫¨‪» 〈 ∩⊄⊇∪ Θ5 θ=è è÷ Β‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎي آن‪ ،‬ﻧﺰد ﻣﺎﺳﺖ و آن را ﺟﺰ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻘﺪاري ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺎزل ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬
‫در ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻛﻨﮕﺮه‪ ،‬ﺗﺎﺑﻠﻮﻳﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ روي آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ :‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮاﺳﺎس‬
‫ﻧﻈﻢ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ؛ در ﺷﺮﻳﻌﺘﻬﺎي آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻓﺮا‬
‫ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪه و ﺧﺪاوﻧﺪﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﺧﺒﺮ داده ﻛﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﻲ ﻫﺪف آﻓﺮﻳﺪه‬

‫‪ã*ϑ‬‬ ‫§ ‪s 9ø #$ ρu‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫‪ß ϑ‬‬
‫‪ô ±‬‬
‫ﻧﺸﺪه و ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ و ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺳﺖ‪¤ 9#$  :‬‬

‫¡ ‪5 $7t‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∪ β‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎه‪ ،‬از روي ﺣﺴﺎب )ﻣﺸﺨﺼﻲ در ﮔﺮدش( ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪Ÿω  ..‬‬ ‫‪ó tç 2‬‬
‫¿‬

‫™‪77=n ùs ’ûÎ @≅.ä ρu 4 Í‘$κp ]¨ 9#$ ß,/Î $‬‬

‫‪y ã≅‹ø 9© #$ Ÿωρu u*ϑ‬‬ ‫‪s 9ø #$ x8‘Í ‰‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫‪ô ?è β&r !$λo ;m öÈ 7t ⊥. ƒt ߧϑ‬‬
‫‪ô ±‬‬
‫‪¤ 9#$‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆⊃∪ χ‬ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﻧﺴﺰد ﻛﻪ ﻣﺎه را درﻳﺎﺑﺪ و ﻧﻪ ﺷﺐ از روز ﭘﻴﺸﻲ ﺑﮕﻴﺮد‬ ‫¡ ‪ß 7t‬‬
‫‪θs‬‬ ‫‪ó „o‬‬

‫_‪Èβθ‬‬
‫‪ã ^ó èã 9ø %$ .x Šy $ã‬‬ ‫‪4 L® m‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪t —Î $Ψs Βt µç ≈Ρt ‘ö ‰‬‬
‫‪x Α‬‬ ‫‪£ %s *u ϑ‬‬ ‫و ﻫﺮ ﻳﻚ در ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎورﻧﺪ«‪s 9ø #$ ρu  ..‬‬
‫) ‪y‬‬

‫‪É ƒ‰‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∪ Ο‬و ﺑﺮاي ﻣﺎه ﻣﻨﺰﻟﮕﺎﻫﻬﺎﻳﻲ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده اﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮﺷﻪ ي‬ ‫) ‪Ï‬‬
‫‪s 9ø #$‬‬
‫‪351‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫_ ‪Ÿ≅‹ø 9© #$ $Ζu =ù èy‬‬

‫ﻛﻬﻨﻪ ﺧﺮﻣﺎ در ﻣﻲ آﻳﺪ )و ﻗﻮﺳﻲ ﺷﻜﻞ و زردرﻧﮓ ﻣﻲ ﮔﺮدد(«‪y ρu  ..‬‬

‫‪ΒiÏ ξ‬‬
‫‪W Ò‬‬
‫‪ô ùs #( θóä Gt ;ö Gt 9jÏ οZ u Ç‬‬
‫_ ‪Å 7ö Βã ‘Í $κp ]¨ 9#$ πs ƒt #u $! Ζu =ù èy‬‬ ‫‪È ‹ø 9© #$ πs ƒt #u $! Ρt θö s‬‬
‫≅ ‪y ρu‬‬ ‫‪y ùs ( ‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫‪È ÷ Gt ƒt #u ‘u $κp ]¨ 9#$ ρu‬‬

‫‪W ŠÁ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊄∪ ξ‬و ﺷﺐ‬ ‫‪Å -‬‬
‫‪ø ?s µç ≈Ψs =ù Á‬‬
‫‪¢ ùs & ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫> ‪¨ .ä ρu 4‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪| tÏ :ù #$ ρu ‬‬
‫¡‪z $‬‬ ‫¡ ‪t ΖÏ‬‬
‫‪bÅ 9#$ Šy ‰‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪ß =n è÷ Gt 9Ï ρu Ο‬‬
‫‪t #( θϑ‬‬ ‫‪ó 3‬‬
‫§‘ ‪ä /nÎ‬‬

‫و روز را دو ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻗﺮار دادﻳﻢ؛ ﭘﺲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺷﺐ را ﻣﺤﻮ )ﺗﺎرﻳﻜﻲ( ﻗﺮار داده اﻳﻢ )ﺗﺎ در‬
‫آن ﺑﻴﺎﺳﺎﻳﻴﺪ( و ﻧﺸﺎﻧﻪ روز را روﺷﻦ ﮔﺮداﻧﺪه اﻳﻢ ﺗﺎ )در آن ﺗﻼش و ﻛﻮﺷﺶ ﻛﻨﻴﺪ و(‬
‫ﻓﻀﻞ ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن را ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ و ﺷﻤﺎره ﺳﺎﻟﻬﺎ و ﺣﺴﺎب )اﻣﻮر زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد( را ﺑﺪاﻧﻴﺪ و‬

‫‪W Ü‬‬
‫‪» 〈 ξ‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺗﻮ‬ ‫‹‪Ï ≈/t #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬
‫‪y M‬‬ ‫‪ø =n z‬‬
‫) |‬ ‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را دﻗﻴﻘﺎً ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻪ اﻳﻢ«‪y $Βt $Ζu /− ‘u  ..‬‬

‫اﻳﻦ را ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﺎﻃﻞ ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪه اي«‪..‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ t 7Î èÏ ≈9s $ϑ‬و ﻣﺎ‪ ،‬آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ‬

‫‪y κå ]s ?÷ /t $Βt ρu Ú‬‬
‫{ ‪u ‘ö‬‬
‫‪F #$ ρu u$! ϑ‬‬ ‫) ‪¡ 9#$ $Ψs‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪ø =n z‬‬
‫‪y $Βt ρu ‬‬

‫و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ و ﺑﻴﻬﻮده ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪه اﻳﻢ«‪β&r $! Ρt Šô ‘u &r θö 9s  ..‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∠∪ t ,#Í èÏ ≈ùs $Ζ¨ 2‬اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ )ﭼﻴﺰي را(‬

‫‪à‬‬ ‫‪β)Î $! Ρ¯ $‬‬
‫‹ ‪à !© ΒÏ µç ≈Ρt‬‬
‫‪õ ƒs B‬‬
‫‪ª ω‬‬
‫‹ ‪^ #θY λø ;m‬‬ ‫¯‪Ï G− Ρ‬‬
‫‚ ‪x‬‬

‫ﻣﺎﻳﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﻗﺮار دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺧﻮد اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪352‬‬

‫ﻛﺎر و ﺗﻼش ﻛﻦ‬

‫اﻃﺒﺎ و ﺣﻜﻤﺎي ﻳﻮﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر اوﻫﺎم و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي رواﻧﻲ‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻛﺮدن در ﻣﺰرﻋﻪ ﻫﺎ و ﺑﺎﻏﻬﺎ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﻣﺪت زﻣﺎن زﻳﺎدي‬
‫ﻧﻤﻲ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﻬﺒﻮدﻳﺶ را ﺑﺎز ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺖ و آراﻣﺶ ﺑﻪ او ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺸﺖ؛ ﺧﺪاي‬

‫‪» 〈 $κp :È .Ï $Ζu Βt ’ûÎ #( θ±‬ﭘﺲ در ﺑﻠﻨﺪﻳﻬﺎي زﻣﻴﻦ راه ﺑﺮوﻳﺪ«‪È≅%è ρu  .‬‬
‫ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪à Βø $$ ùs  :‬‬

‫‪» 〈 #( θ=è ϑ‬و ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻜﻨﻴﺪ«‪.‬‬ ‫‪ô #$‬‬
‫‪y ã‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي دﺳﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮان آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ و ﻗﺪرت‬
‫ﺑﺪﻧﻲ دارﻧﺪ؛ ﻋﻠﺘﺶ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺣﺮﻛﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ زﻳﺎدي دارﻧﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ!از ﺿﻌﻒ وﺗﻨﺒﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮ‬

‫اﷲ‪ ،‬اﺳﻢ ﺑﺰرگ و ﻋﻈﻴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺮوﻓﺘﺮﻳﻦ و ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻌﺎرف ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻣﻌﻨﺎي ﺑﺴﻴﺎر ﻟﻄﻴﻒ و دﻗﻴﻘﻲ دارد؛ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬اﷲ‪ ،‬از اﻟﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه؛ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دﻟﻬﺎ‬
‫او را ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬او را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارﻧﺪ و ﺑﺎ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ﺑﻪ او آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ و‬
‫ﺑﺎ آن ﺧﺮﺳﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و اﺻﻼً اﻣﻜﺎن ﻧﺪارد ﻛﻪ ﻗﻠﺐ‪ ،‬در ﺳﺎﻳﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ ﺟﺰ او آراﻣﺶ ﺑﻴﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ دﺧﺘﺮش ﻓﺎﻃﻤﻪ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ دﻋﺎي رﻓﻊ ﺷﺪن اﻧﺪوه را آﻣﻮﺧﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﺴﺖ از‪) :‬اﷲ اﷲ رﺑﻲ ﻻ اﺷﺮك ﺑﻪ ﺷﻴﺌﺎً( »اﷲ‪ ،‬اﷲ؛ ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ‬
‫را ﺑﺎ او ﺷﺮﻳﻚ ﻧﻤﻲ ﺳﺎزم«‪.‬‬
‫‪353‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪t θ7ç èy =ù ƒt Ν‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∪ β‬ﺑﮕﻮ‪ :‬اﷲ؛ ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﮕﺬار‬ ‫‪ö κÎ Î‬‬
‫‪Å θö z‬‬
‫‪y ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ‘ö Œs Ο‬‬
‫! ( ‪¢ Oè‬‬ ‫‪È %è ‬‬
‫≅ ‪ª #$‬‬

‫‪» 〈 νÏ ŠÏ $6t ã‬و او‪ ،‬ﺑﺮ‬

‫‪Ï −‬‬
‫‪s θö ùs *ã δ‬‬
‫)‪Ï $‬‬
‫‪s 9ø #$ θu δ‬‬
‫در ﻳﺎوه ﮔﻮﻳﻴﻬﺎﻳﺸﺎن ﺳﺮﮔﺮم ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪è ρu  ..‬‬

‫‪» 〈 νÏ ŠÏ $7t èÏ /Î #‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻬﺮﺑﺎن‬ ‫! ‪Ï 9s‬‬

‫‪7 ‹Ü‬‬ ‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﭼﻴﺮه اﺳﺖ«‪ª #$  ..‬‬

‫‪Ïπϑ‬‬ ‫‪É 9ø #$ Πt θö ƒt …µç Gç Ò‬‬

‫) ‪y ≈Šu‬‬ ‫‪Ÿ 6ö %s $èY ‹ϑ‬‬
‫_ ‪Ï‬‬ ‫{ ‪Þ ‘ö‬‬
‫‪y Ú‬‬ ‫‪F #$ ρu νÏ ‘Í ‰‬‬
‫‪ô %s ,‬‬
‫‪¨ m‬‬ ‫‪© #$ #( ρ‘â ‰‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫اﺳﺖ«‪y %s $Βt ρu  ..‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∉∠∪ χ‬و آﻧﺎن‬ ‫‪θ.ä Î ³‬‬
‫‪ô „ç $ϑ‬‬
‫‪£ ã‬‬ ‫‪4 ?n ≈èy ?s ρu …µç Ψs ≈s‬‬
‫’ ‪t‬‬ ‫™ ‪y 7ö‬‬
‫‪ß 4 µÏ ΨÏ Šϑ‬‬
‫‪Ï ‹u /Î M‬‬
‫‪7 ≈ƒ§ θÈ Ü‬‬
‫‪ô Βt V‬‬
‫‪Ý ¨θu ≈ϑ‬‬ ‫‪¡ 9#$ ρu‬‬
‫¡ ‪y‬‬

‫ﺧﺪا را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻨﺪ و زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬در‬
‫دﺳﺖ راﺳﺖ او ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻲ ﭘﺎك و ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ ﺑﺎ او ﺷﺮﻳﻚ‬

‫‪É Gç 6‬‬
‫= 〈 روزي ﻛﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ‬ ‫≅ ‪à =ù 9Ï‬‬
‫‪eÈ f‬‬
‫¡ ‪Å‬‬
‫‘ ‪bÅ 9#$‬‬
‫‪cÇ Ü‬‬
‫‪s 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪u $! ϑ‬‬ ‫‪¡ 9#$ “θÈ Ü‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ«‪ô Ρt Πt θö ƒt  ..‬‬

‫‪ÏN¨θu ≈ϑ‬‬ ‫‪¡ 9#$ 7‬‬

‫¡ ‪y‬‬ ‫¡ ‪à‬‬
‫‪Å ϑ‬‬
‫! ‪ô ƒã‬‬ ‫را در ﻫﻢ ﻣﻲ ﭘﻴﭽﺎﻧﻴﻢ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﭽﺎﻧﺪن ﻃﻮﻣﺎر ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ«‪¨ )Î *  ..‬‬
‫‪© #$ β‬‬

‫‪Ÿ ρ“â ?s β&r Ú‬‬

‫‪» 〈 ω‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ را ﻧﮕﺎه ﻣﻲ دارد ﺗﺎ از ﺟﺎﻳﺸﺎن ﺗﻜﺎن‬ ‫{ ‪u ‘ö‬‬
‫‪F #$ ρu‬‬

‫ﻧﺨﻮرﻧﺪ و از ﺑﻴﻦ ﻧﺮوﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﻮده ام‬

‫از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت را ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲ آورد‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ او ﺑﺮ‬

‫‪…µç 9s Ο‬‬
‫≅ ‪Þ =n è÷ ?s‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫ﺧﺪا و ﻛﺎﻓﻲ داﻧﺴﺘﻦ اﷲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﺳﺎز و ﻣﺮاﻗﺒﺖ و ﻧﮕﻬﺒﺎن اﺳﺖ‪y  .‬‬

‫‪tΑ“¨ Ρt “%‬‬
‫! ‪Ï !© #$‬‬ ‫‪} ↵dÏ 9Ï ρu β‬‬
‫‘ ‪ª #$‬‬ ‫‪» 〈 ∩∉∈∪ $Šw ϑ‬آﻳﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻫﻤﻨﺎم و ﻫﻤﺘﺎﻳﻲ ﺳﺮاغ داري؟«‪¨ )Î  .‬‬
‫™ ‪Ï‬‬
‫‪y‬‬

‫‪Å =Ï ≈Á‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ t s‬ﻛﺎرﺳﺎز ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب را‬ ‫‪¢ 9#$ ’<¯ θu Gt ƒt θu δ‬‬
‫= ( ‪è ρu‬‬ ‫‪Å 9ø #$‬‬
‫‪| ≈Gt 3‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪354‬‬

‫‪î∃θö z‬‬
‫‪y ω‬‬ ‫‪« #$ u $! Šu 9Ï ρ÷ &r χ‬‬
‫! ‪Ÿ‬‬ ‫[‬ ‫‪)Î ω‬‬
‫ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎده و او‪ ،‬ﻛﺎرﺳﺎز و ﻳﺎور ﺻﺎﻟﺤﺎن اﺳﺖ«‪I &r  ..‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∉⊄∪ χ‬ﻫﺎن! ﺑﻲ ﮔﻤﺎن دوﺳﺘﺎن ﺧﺪا ﺗﺮﺳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و‬ ‫† ‪θΡç “u tø‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪s Ν‬‬ ‫‪è ω‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿ ρu Ο‬‬ ‫‪Î Šø =n æ‬‬
‫‪t‬‬

‫اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ اﺟﻤﺎع ﻛﺮده اﻧﺪ‪...‬‬

‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﻬﻨﺪﺳﻴﻦ‪ ،‬ادﻳﺒﺎن‪ ،‬ﻣﺮﺑﻴﺎن‪ ،‬ﻣﻮرﺧﻴﻦ و ﻧﻴﺰ ﻧﺸﺮﻳﺎت ﺷﺮق و ﻏﺮب‬
‫و ﻣﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻣﺠﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع اﺿﻄﺮاب و آﺷﻔﺘﮕﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫رﺳﻴﺪم ﻛﻪ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ دارﻧﺪ؛ آن ﺳﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ :‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﺮاي او و اﻃﺎﻋﺖ از او و ﭘﻨﺎه‬
‫ﺑﺮدن ﺑﻪ او‪.‬‬

‫‪» 〈 µÏ ?Ï ‰‬او را‬

‫‪y ≈6t èÏ 9Ï ö 9É Ü‬‬ ‫‪ô #$ ρu νç ‰‬‬
‫‪s ¹‬‬ ‫‪ô 7ç ã‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴﺄﻟﻪ ي اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ô $$ ùs  :‬‬

‫ﺑﭙﺮﺳﺖ و ﺑﺮ ﻋﺒﺎدﺗﺶ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﻮرز«‪..‬‬

‫دوم‪ :‬ﺑﺴﺘﻦ ﭘﺮوﻧﺪه ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬اﺷﻜﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻼﻫﺎ و دردﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺧﻮد‬
‫داﺷﺘﻪ و آﻏﺎز زﻧﺪﮔﻲ ﺟﺪﻳﺪي ﺑﺎ روزي ﺟﺪﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﻧﭙﺮداﺧﺘﻦ و ﻓﺮوﻧﺮﻓﺘﻦ در آﻳﻨﺪه اي ﻛﻪ ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎﻣﺪه اﺳﺖ و ﺗﺮك ﮔﻔﺘﻦ‬
‫اﻧﺘﻈﺎرات‪ ،‬ﺗﻮﻗﻌﺎت و ﻧﮕﺮاﻧﻴﻬﺎي ﻧﺎﺑﺠﺎ؛ ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ در ﭼﻬﺎرﭼﻮب اﻣﺮوز‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪355‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﻠﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از آرزوﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ و ﻧﺴﻴﺎن‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∪ χ‬و ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬ ‫_ ‪θèã‬‬
‫‪y *ö ƒã ω‬‬
‫‪Ÿ $Ζu Šø 9s )Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ &r #( θû Ζ‘ ß‬‬
‫ﻣﻲ اﻧﺪازد«‪s ρu  .‬‬

‫‪» 〈 Νö κÎ Jö =n ã‬آﻧﺎن ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮕﻲ را ﻋﻠﻴﻪ‬

‫‪t π> s‬‬
‫‪y ‹ø ¹‬‬ ‫‪¨ .ä β‬‬
‫≅ |‬ ‫¡ ‪t θ7ç‬‬
‫† ‪| tø‬‬
‫ﺳﻮي ﻣﺎ ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻧﺪ«‪s  ..‬‬

‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﻛﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ و ﻧﮕﺮان ﻣﺴﺎﻳﻞ و ﺑﻼﻫﺎ و اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز رخ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﺎن ﻫﻤﻮاره ﺧﻮد و دﻳﮕﺮان را از آن اﺗﻔﺎﻗﺎت‬
‫ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ .‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﭼﻘﺪر زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن ﺗﻠﺦ و رﻧﺞ ﺑﺎر اﺳﺖ! اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺪاﻧﻴﺎﻧﻲ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻴﻨﻴﻬﺎ ﺑﺮاي ﺷﻜﻨﺠﻪ زﻧﺪاﻧﻴﺎن‪ ،‬آﻧﺎن را زﻳﺮ‬
‫ﺷﻴﺮ آﺑﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ دﻗﻴﻘﻪ ﻳﻚ ﻗﻄﺮه آب از آن ﻣﻲ ﭼﻜﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ ﭘﺲ از ﭼﻜﻴﺪن ﻳﻚ ﻗﻄﺮه‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ ﭼﻜﻴﺪن ﻗﻄﺮه اي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و اﻳﻦ وﺿﻊ‬
‫اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﻮاﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻋﻘﻠﺶ را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ دوزﺧﻴﺎن‬

‫‪ôΒiÏ Ογ‬‬
‫‪ß Ψ÷ ã‬‬ ‫‪ß -‬‬
‫‪t #‬‬ ‫† ‪¤ ƒs‬‬
‫‪ä ω‬‬
‫‪Ÿ ρu #( θ?è θϑ‬‬
‫‪ß Šu ùs Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬
‫‪t ‬‬
‫‪4 Ó‬‬ ‫‪ø ƒã ω‬‬
‫) |‬ ‫را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪Ÿ  :‬‬

‫‹‪» 〈 $γy /Î #‬ﺑﺮ آﻧﺎن ﻓﻴﺼﻠﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ و ﻧﻪ از ﻋﺬاﺑﺸﺎن ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪..‬‬
‫‪x ã‬‬
‫‪t‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊂∪ 4 ƒz tø †s ω‬دوزﺧﻲ‪ ،‬در ﺟﻬﻨﻢ ﻧﻪ ﻣﻲ ﻣﻴﺮد و ﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ‬

‫‪Ÿ ρu $κp JùÏ N‬‬
‫‪ß θϑ‬‬
‫‪ß ƒt ω‬‬ ‫‪§ Oè ‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬

‫‪y u ö î‬‬
‫‪» 〈 $δ‬ﻫﺮ ﺑﺎر ﭘﻮﺳﺘﺸﺎن‬ ‫_ ‪x #Š· θ=è‬‬
‫‪ã Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß ≈Ζu 9ø ‰‬‬
‫‪£ /t Νδ‬‬
‫_ ‪è Šß θ=è‬‬
‫‪ã M‬‬
‫‪ô gp Ö‬‬
‫‪¾ Ωm $ϑ‬‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪y =¯ .ä  ..‬‬

‫ﺑﺴﻮزد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي آن‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﻬﺎي دﻳﮕﺮي ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻴﻢ«‪.‬‬

‫ﺳﺘﻤﻜﺎر را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺴﭙﺎر‬

‫و ﻋﻨﺪ اﷲ ﺗﺠﺘﻤـﻊ اﻟﺨﺼـﻮم‬ ‫إﻟﻲ اﻟﺪﻳﺎن ﻳﻮم اﻟﺤﺸﺮ ﻧﻤﻀﻲ‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪356‬‬

‫»ﺑﻪ ﺳﻮي داور روز ﺟﺰا رﻫﺴﭙﺎر ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ و ﻃﺮﻓﻬﺎي درﮔﻴﺮ‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﺮد‬
‫ﻣﻲ آﻳﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻋﺪاﻟﺖ ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ او‪ ،‬ﻣﻨﺘﻈﺮ روزي اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن‬
‫و آﻳﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﮔﺮد ﻣﻲ آﻳﻨﺪ؛ در آن روز ﻫﻴﭻ ﺳﺘﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ و داور‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ‬

‫‪ÏΘθö ‹u 9Ï Ý‬‬ ‫) ‪ó‬‬

‫¡ ‪x‬‬ ‫‪É 9ø #$ ‬‬
‫‪t —Î ¨θu ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ ì‬‬
‫‪ß Ò‬‬
‫اﺳﺖ و ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن‪ ،‬ﮔﻮاﻫﺎن ﻣﺤﻜﻤﻪ ﻋﺪل اﻟﻬﻲ اﻧﺪ؛ ‪Ÿ Ρt ρu ‬‬

‫‪3 $κp 5Í $Ψs ?÷ ?s &r Α‬‬

‫‪@ Šy *ö z‬‬ ‫‪ô ΒiÏ π7 6¬ m‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪x Α‬‬ ‫‪s W÷ ΒÏ χ‬‬
‫)‪t $‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪Ÿ‬‬
‫‪%2‬‬ ‫© ‪β)Î ρu ( $↔Z ‹ø‬‬ ‫‪Ó -‬‬
‫§ ‪x‬‬ ‫‪ø Ρt Ν‬‬
‫‪ã =n à‬‬
‫‪ø ?è ξ‬‬
‫‪Ÿ ùs πÏ ϑ‬‬ ‫‪É 9ø #$‬‬
‫) ‪y ≈Šu‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∠∪ ‬و ﺗﺮازو ﻫﺎي ﻋﺪاﻟﺖ را در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﻲ ﻧﻬﻴﻢ؛ ﺑﻪ‬ ‫¡ ‪7Î‬‬
‫‪Å ≈m‬‬
‫’ ‪x $Ψs /Î‬‬
‫‪4 ∀s .x ρu‬‬

‫ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ ﺳﺘﻤﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺧﺮدﻟﻲ )ﻛﺎر ﻧﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﺪي اﻧﺠﺎم‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ( ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن را ﻣﻲ آورﻳﻢ )و ﺳﺰا و ﺟﺰاﻳﺶ را ﻣﻲ دﻫﻴﻢ( و ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺣﺴﺎﺑﺮس‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭘﺎدﺷﺎه اﻳﺮان و ﭘﻴﺮزن‬

‫ﺑﺰرﮔﻤﻬﺮ‪ ،‬ﺣﻜﻴﻢ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺮزﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم داراﻳﻴﺶ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺮغ ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻛﻮﺧﻲ در ﻛﻨﺎر ﻛﺎخ ﻛﺴﺮي داﺷﺖ‪ .‬روزي‪ ،‬ﭘﻴﺮزن ﺑﻪ روﺳﺘﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﺳﻔﺮ ﻛﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﺮﻏﻢ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲ ﺳﭙﺎرم؛ وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺮزن رﻓﺖ‪ ،‬ﻛﺴﺮي ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﻛﺎخ‬
‫ﺧﻮد را ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻫﺪ‪ ،‬ﻛﻮخ ﭘﻴﺮزن را ﺑﺎ ﺧﺎك ﻳﻜﺴﺎن ﻛﺮد و ﺳﺮﺑﺎزاﻧﺶ‪ ،‬ﻣﺮغ ﭘﻴﺮزن را‬
‫ﺳﺮ ﺑﺮﻳﺪﻧﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﭘﻴﺮزن ﺑﺎزﮔﺸﺖ و اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ را دﻳﺪ‪ ،‬رو ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻛﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﻦ ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻢ؛ ﺗﻮ ﻛﺠﺎ ﺑﻮدي؟! ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎم ﭘﻴﺮزن را ﮔﺮﻓﺖ‬
‫و ﭘﺴﺮ ﻛﺴﺮي ﺑﺎ ﻛﺎرد ﺑﻪ ﭘﺪرش ﺣﻤﻠﻪ ﻛﺮد و او را در رﺧﺘﺨﻮاﺑﺶ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫‪357‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 µÏ ΡÏ ρŠß ΒÏ ‬آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬

‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© $$ /Î 7‬‬
‫‪%‬‬ ‫† ‪y Ρt θùè θcÈ ƒs‬‬
‫‪ä ρu ( …νç ‰‬‬
‫‪y 6ö ã‬‬ ‫‪> $3‬‬
‫∃ ‪t‬‬ ‫! ‪s /Î‬‬ ‫‪} Šø 9s &r ‬‬
‫§ ‪ª #$‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه اش ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﻮ را از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮ از او ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪x8‰‬‬ ‫‪¥ <n )Î M‬‬

‫’ ‪y ƒt‬‬ ‫¡‪| Ü‬‬ ‫اي ﻛﺎش ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮزﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ آدم ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪. ⌡È 9s  :‬‬
‫‪| 0o ‬‬

‫‪y =n Fç %ø { 7‬‬
‫‪» 〈 7‬اﮔﺮ ﺗﻮ دﺳﺖ ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﻣﻦ‬ ‫“ ‪y ‹ø 9s )Î‬‬ ‫‪Ï ƒt Ý‬‬
‫‪y ‰‬‬ ‫™ ‪7‬‬
‫) ‪Å $6t /Î $O Ρt &r $! Βt _É =n Fç‬‬
‫‪ø Gt 9Ï‬‬

‫دراز ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ دﺳﺖ دراز ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﻜﺸﻢ«‪ .‬در رواﻳﺘﻲ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻨﺪه ﻣﻘﺘﻮل ﺧﺪا ﺑﺎش و ﻗﺎﺗﻞ ﻣﺒﺎش«‪ .‬ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬رﺳﺎﻟﺖ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺘﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از‬
‫اﻧﺘﻘﺎم و ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن ﻋﻘﺪه و ﺣﺴﺪ و ﺗﻨﻔﺮ دارد‪.‬‬

‫ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻘﺺ و ﻛﺎﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫‪» 〈 /ö 3‬آن را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺪ ﻣﭙﻨﺪارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ‬

‫‪ä 9© Ö ö z‬‬ ‫≅ ‪è‬‬
‫‪y θu δ‬‬ ‫‪ö /t ( Ν3‬‬
‫‪ä 9© #u °‬‬
‫¡ ‪Ÿ νç θ7ç‬‬
‫‪| tø B‬‬
‫‪r ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬

‫آن‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻮاﺑﻎ و ﻧﺨﺒﮕﺎن از آﻧﺠﺎ رﺷﺪ ﻧﻤﻮده و ﺑﺎ ﭘﺎﻳﺪاري ﺑﻪ ﺟﻠﻮ رﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﻛﺴﺮ و ﻛﻤﺒﻮد ﻣﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ؛ ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬از ﻣﻮاﻟﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻄﺎء‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ‪ ،‬ﻗﺘﺎده‪ ،‬ﺑﺨﺎري‪ ،‬ﺗﺮﻣﺬي و اﺑﻮﺣﻨﻴﻔﻪ رﺣﻤﻬﻢ اﷲ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻮاﺑﻎ ﺟﻬﺎن و درﻳﺎﻫﺎي داﻧﺶ ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﻦ ﻋﺒﺎس‪ ،‬ﻗﺘﺎده‪،‬‬
‫اﺑﻦ ام ﻣﻜﺘﻮم‪ ،‬اﻋﻤﺶ و ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﻫﺎرون‪ ،‬ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺘﺄﺧﺮﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ اﺑﺮاﻫﻴﻢ آل ﺷﻴﺦ‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺣﻤﻴﺪ و ﺷﻴﺦ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ ﺑﻦ ﺑﺎز ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬در ﻣﻮرد ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﻮاﺑﻎ و ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن ﺧﻮاﻧﺪه ام ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﻳﻜﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ و دﻳﮕﺮي ﻧﺎﺷﻨﻮا و آن ﻳﻜﻲ ﻟﻨﮓ و دﻳﮕﺮي ﻓﻠﺞ ﺑﻮده‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪358‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل از ﺧﻮد ﺷﺎﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬارده و ﺑﺎ داﻧﺶ‪،‬‬

‫اﺧﺘﺮاﻋﺎت و اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﺧﻮد‪ ،‬در زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬

‫‪» 〈 µÏ /Î β‬و ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻧﻮري ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬ ‫‪à ϑ‬‬
‫‪t θ±‬‬ ‫‪ô ?s #‘Y θΡç Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫† ‪à 9© ≅èy gø‬‬
‫‪s ρu ‬‬

‫آن )راه ﺧﻮد را ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻴﺪ و( راه ﻣﻲ روﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﻣﺪرك ﺑﺎﻻي ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ؛ از اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺪرك داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻳﺎ ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ‬
‫و دﻛﺘﺮا ﻧﺪاري‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﺒﺎش‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺪرك‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻮ‬
‫ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﻣﺪرك داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺪرﺧﺸﻲ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬاري و ﺑﻪ اﻣﺖ ﺧﻴﺮ‬
‫ﻓﺮاوان ﺑﺮﺳﺎﻧﻲ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺮدان ﻣﻌﺮوف و ﻣﻬﻢ و ﻣﻔﻴﺪي ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺪرك‬
‫داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺑﺎ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﻧﻈﺮي و ﻫﻤﺖ و ﻣﻘﺎوﻣﺖ و اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ‬
‫ﺧﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬در ﻋﺼﺮ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻋﻠﻮم اﺳﻼﻣﻲ و‬
‫دﻋﻮت و ﺗﺮﺑﻴﺖ و ﻓﻜﺮ و ادب ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬داراي ﻣﺪرك داﻧﺸﮕﺎﻫﻲ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ؛‬
‫اﻓﺮادي ﭼﻮن ﻣﺎﻟﻚ ﺑﻦ ﻧﺒﻲ‪ ،‬ﻋﻘﺎد‪ ،‬ﻃﻨﻄﺎوي‪ ،‬اﺑﻮزﻫﺮه‪ ،‬ﻣﻮدودي‪ ،‬ﻧﺪوي و ﺷﻤﺎر زﻳﺎدي‬
‫از اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان‪ .‬ﻋﻠﻤﺎي ﺳﻠﻒ و ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﻧﻮاﺑﻐﻲ ﻛﻪ در ﺧﻴﺮ اﻟﻘﺮون زﻳﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﻋﻠﻤـﺘﻪ اﻟﻜـﺮ واﻹﻗـﺪاﻣﺎ‬ ‫ﻧﻔﺲ ﻋﺼﺎم ﺳﻮدت ﻋﺼﺎﻣﺎ‬
‫»وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي دروﻧﻲ ﻋﺼﺎم‪ ،‬او را ارﺟﻤﻨﺪ و ﻣﻬﺘﺮ ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ او‪ ،‬ﺣﻤﻠﻪ و ﭘﻴﺸﺮوي را‬
‫آﻣﻮﺧﺖ«‪.‬‬
‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻫﺰاران دﻛﺘﺮ در اﻳﻦ ﺳﻮ و آن ﺳﻮي ﺟﻬﺎن اﺳﻼم ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬

‫‪» 〈 ∩∇∪ #“K .ø ‘Í Νö γß 9s ì‬آﻳﺎ از ﻛﺴﻲ‬

‫‪ß ϑ‬‬ ‫‪ó @n ρ÷ &r ‰‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪> n‬‬ ‫§ ‪ô ΒiÏ Νκå ]÷ ΒÏ‬‬
‫‪t &r ‬‬ ‫‪x tÏ B‬‬
‫≅ ‪é‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ‪y ‬‬

‫ازآﻧﺎن ﭼﻴﺰي اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻳﺎ ﺻﺪاﻳﻲ از آﻧﺎن ﻣﻲ ﺷﻨﻮي«؟‬

‫‪359‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻗﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬ﮔﻨﺠﻲ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻧﺼﻴﺐ ﺗﻮ ﻧﻤﻮده‪ ،‬راﺿﻲ ﺑﺎش ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺗﻮاﻧﮕﺮﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم ﻣﻲ ﺷﻮي«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬درآﻣﺪ‪ ،‬ﺳﻮاري و ﻓﺮزﻧﺪان و ﺷﻐﻞ ﺧﻮد ﻗﺎﻧﻊ و راﺿﻲ ﺑﺎش‪ .‬آﻧﮕﺎه‬
‫ﺳﻌﺎدت و آراﻣﺶ را ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪»:‬ﺗﻮاﻧﮕﺮي‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮي‬
‫ﻧﻔﺲ اﺳﺖ«‪ .‬ﺗﻮاﻧﮕﺮي ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺎل و ﺑﺮﺗﺮي ﻣﻘﺎم ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻮاﻧﮕﺮي‪ ،‬آراﻣﺶ و‬
‫راﺿﻲ ﺑﻮدن اﻧﺴﺎن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺼﻴﺐ او ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺗﻮاﻧﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر و ﮔﻤﻨﺎم را دوﺳﺖ دارد«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎن ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﻓﺮودﮔﺎه ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﺷﻬﺮي دﻳﮕﺮ ﺳﻮار ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ ﺷﺪم؛‬
‫دﻳﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ راﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن و ﺳﺮﺣﺎل اﺳﺖ و ﺧﺪا را ﺳﭙﺎس ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ و ﭘﺮوردﮔﺎرش‬
‫را ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ از او در ﺑﺎره ﺧﺎﻧﻮاده اش ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ .‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬دو ﻫﻤﺴﺮ و ﺑﻴﺶ از ده‬
‫ﻓﺮزﻧﺪ دارد و درآﻣﺪ ﻣﺎﻫﻴﺎﻧﻪ اش ﻓﻘﻂ ﻫﺸﺘﺼﺪ رﻳﺎل اﺳﺖ و ﺧﺎﻧﻪ اي ﻗﺪﻳﻤﻲ دارد ﻛﻪ او‬
‫و ﺧﺎﻧﻮاده اش‪ ،‬درآن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺧﻴﻠﻲ راﺣﺖ و آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه او ﻧﻤﻮده‪ ،‬راﺿﻲ و ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬آن دوﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد و ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﻠﻴﺎردﻫﺎ ﭘﻮل و ﻛﺎخ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي زﻳﺎدي‬
‫دارﻧﺪ و زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻨﮓ و ﻧﺎﮔﻮاري را ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖ زده ﺷﺪم و آﻧﮕﺎه داﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ در ﻣﺎل و داراﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎزرﮔﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻣﻌﺮوﻓﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺛﺮوت ﻫﻨﮕﻔﺖ و دﻫﻬﺎ ﻛﺎخ و ﺧﺎﻧﻪ داﺷﺖ؛ اﻣﺎ‬
‫ﺑﺪاﺧﻼق‪ ،‬ﺑﺪرﻓﺘﺎر و زﺷﺖ ﺧﻮي ﺑﻮد؛ او‪ ،‬در ﺳﻔﺮ و دور از ﺧﺎﻧﻮاده اش‪ ،‬درﮔﺬﺷﺖ؛‬

‫‪(ξ‬‬ ‫‪y ƒ—Î &r β‬‬

‫‪H .x ∩⊇∈∪ ‰‬‬ ‫‪÷ &r ì‬‬
‫‪ß ϑ‬‬ ‫‪ô ƒt Ν‬‬
‫‪y Ü‬‬ ‫ﭼﻮن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او داده ﺑﻮد‪ ،‬راﺿﻲ ﻧﺒﻮد‪§ Oè  :‬‬

‫‪Y ŠΖÏ ã‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ #‰‬ﺳﭙﺲ ﻃﻤﻊ ﻣﻲ ورزد ﻛﻪ )ﺑﺮ ﺛﺮوت و ﻗﺪرﺗﺶ(‬ ‫‪t $Ζu FÏ ≈ƒt ψ‬‬ ‫‪t %.x …µç Ρ¯ )Î‬‬
‫‪K β‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪360‬‬

‫ﺑﻴﻔﺰاﻳﻢ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ! )ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ آرزوﻳﺶ ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ(‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ او‪ ،‬ﺑﺎ آﻳﺎت‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻒ و ﺳﺘﻴﺰه ﺟﻮﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻋﺮﺑﻬﺎي ﻗﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ در ﺻﺤﺮا و دوري از ﻣﺮدم را ﻧﺸﺎﻧﻪ آﺳﻮدﮔﻲ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻋﺮﺑﻬﺎي ﻗﺪﻳﻢ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫و ﺻــﻮت اﻧـﺴــﺎن ﻓـﻜـﺪت أﻃـﻴــﺮ‬ ‫ﻋﻮي اﻟﺬﻧﺐ ﻓﺎﺳﺘﺄﻧﺴﺖ ﺑﺎﻟﺬﺋﺐ إذﻋﻮي‬
‫»ﮔﺮگ‪ ،‬ﻋﻮﻋﻮ ﻛﺮد و ﻣﻦ ﺑﺎ ﺻﺪاي ﮔﺮگ اﻧﺲ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺻﺪاي اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬درآﻣﺪ و‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﭘﺮواز ﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫اﺑﻮذر در رﺑﺬه ﺳﻜﻨﻲ ﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ در دره اي‬
‫ﺑﻮدم و ﻛﺴﻲ ﻣﺮا ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ! در ﺣﺪﻳﺜﻲ ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه ﻛﻪ‪» :‬ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫داراﻳﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ رﻳﺰش ﺑﺎران و دره ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺮد و او‬
‫ﺑﺎ دﻳﻦ ﺧﻮد از ﻓﺘﻨﻪ ﻫﺎ ﻓﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪«.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﻓﺘﻨﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﺳﺎﻟﻤﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاي ﺑﻨﺪه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻓﺘﻨﻪ ﻓﺮار ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﺮ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬از آن ﺟﻬﺖ ﮔﺮﻳﺒﺎﻧﮕﻴﺮﺷﺎن ﺷﺪه ﻛﻪ از‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬دوري ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﻓﺮدي را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮده و در ﻋﺎﻓﻴﺖ و‬
‫راﺣﺘﻲ ﻗﺮار داﺷﺘﻪ و از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻮرد اﻛﺮام واﻗﻊ ﺷﺪه‪ ،‬اﻣﺎ از اﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا‬
‫روي ﮔﺮداﻧﺪه‪ ،‬در ﺧﻮاﻧﺪن ﻧﻤﺎز ﺳﺴﺘﻲ ﻛﺮده و ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻛﺒﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ را از او ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺛﺮوﺗﺶ را از او ﺳﺘﺎﻧﺪه و او را ﺑﻪ ﻓﻘﺮ و اﻧﺪوه‬
‫و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﺒﺘﻼ ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﭘﺲ او از رﻧﺠﻲ ﺑﻪ رﻧﺠﻲ دﻳﮕﺮ ﭘﺎ ﻣﻲ ﮔﺬارد و از ﺑﻼﻳﻲ‬

‫‪Z ΨÊ‬‬
‫‪〈 %3‬‬ ‫‪| πZ ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Βt …&ã !s β‬‬
‫‪¨ *Î ùs “*Í 2‬‬
‫‪ò ŒÏ ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫‪ô &r ‬‬
‫‪u *u ã‬‬ ‫ﺑﻪ ﺑﻼﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻴﺸﻮد‪ô Βt ρu  :‬‬
‫‪361‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪[χ'r /Î 7‬‬
‫»و ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ روي ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻨﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ«‪y 9Ï ¨Œs  ..‬‬

‫¦ ‪» 〈 Νö κÎ‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي آن‬

‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ'r /Î $Βt #( ρã iÉ ót ƒã ‬‬
‫‪4 L® m‬‬ ‫’ ‪B θö %s‬‬
‫‪x Θ‬‬ ‫‪4 ?n ã‬‬
‫‪t $γ‬‬ ‫‪y èy Ρ÷ &r πº ϑ‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫‪y è÷ ΡoÏ #[ iÉ ót Βã 7‬‬
‫‪à ƒt Ν‬‬
‫! ‪ö 9s‬‬
‫‪© #$‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻧﻌﻤﺘﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻮﻣﻲ ارزاﻧﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ )و آن را از‬
‫آﻧﺎن ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد( ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺧﻮدﺷﺎن را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﻨﺪ )و ﺳﺰاوار ﻧﻘﻤﺖ ﺷﻮﻧﺪ و دﻳﮕﺮ‬

‫¡ ‪ôM6t‬‬ ‫‪y 6Î ùs π7 6t ŠÁ‬‬

‫‪| .x $ϑ‬‬ ‫‪Å Β– ΒiÏ Ν6‬‬
‫‪à 7t ≈¹‬‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪا را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ(«‪| &r $! Βt ρu  ..‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊃∪ 9 WÏ .x ã‬و ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ‬ ‫‪à è÷ ƒt ρu /ö 3‬‬
‫‪t #( θ-‬‬ ‫‪ä ƒ‰‬‬
‫‪Ï ƒ÷ &r‬‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻛﺮده اﻳﺪ و از ﺑﺴﻴﺎري ﭼﻴﺰﻫﺎ در ﻣﻲ ﮔﺬرد و ﻋﻔﻮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪Èθ9© &r ρu  ..‬‬

‫‪» 〈 $%] ‰‬و اﮔﺮ ﺑﺮ راه اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫‪x > $! Β¨ Νγ‬‬
‫‪y î‬‬ ‫) ‪ß ≈Ψs ‹ø‬‬ ‫) ‪ó { πÏ‬‬
‫™ ‪s‬‬ ‫‪s ƒ*Í Ü‬‬
‫‪© 9#$ ’?n ã‬‬ ‫)≈ ‪ß‬‬
‫‪t #( θϑ‬‬ ‫‪ó #$‬‬
‫™ ‪s Ft‬‬

‫آﻧﺎن‪ ،‬آﺑﻲ ﮔﻮارا ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻧﻮﺷﺎﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺧﻴﻠﻲ دوﺳﺖ دارم ﻛﻪ ﺑﺮاي رﻓﻊ ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ و ﻏﻤﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺨﻪ اي ﺟﺎدوﻳﻲ‬
‫ﻣﻲ داﺷﺘﻢ ﺗﺎ آن را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲ دادم و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺗﻤﺎم ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎﻳﺖ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رﻓﺖ؛ وﻟﻲ‬
‫ﻣﻦ از ﻛﺠﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺎورم؟ اﻟﺒﺘﻪ ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﺧﻮب از ﻋﻠﻤﺎي دﻳﻦ و ﭘﺮﭼﻤﺪاران‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ و آن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر را ﺑﭙﺮﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ رزق و‬
‫روزي ﺧﻮد راﺿﻲ ﺑﺎش‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ ﺧﺮﺳﻨﺪ و ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﺎش وآرزوﻫﺎﻳﺖ را‬
‫ﻛﻮﺗﺎه ﻛﻦ‪ .‬رواﻧﺸﻨﺎس ﻣﻌﺮوف آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ »وﻳﻠﻴﺎم ﺟﻴﻤﺰ« ﻛﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻴﻬﺎ‪ ،‬او را ﭘﺪر ﻋﻠﻢ‬
‫رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺟﺎﻟﺒﻲ دارد؛ وي‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬درﺑﺎره ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺧﺪا را ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ دارﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﺰارﻳﻢ و ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ‬
‫اﺳﻔﺒﺎر و ﺗﺎرﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻣﻲ ﻧﮕﺮﻳﻢ و ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺖ درﺧﺸﺎن و زﻳﺒﺎي آن ﻧﻈﺮ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪362‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ دارﻳﻢ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻒ و ﺣﺴﺮت ﻣﻲ ﺧﻮرﻳﻢ و آﻧﭽﻪ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻣﺎ را‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ!‬

‫‪» 〈 Νö 3‬اﮔﺮ ﺷﻜﺮ ﮔﺰارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻌﻤﺖ ﻣﻲ دﻫﻢ«‪.‬‬

‫‪ä Ρ¯ ‰‬‬
‫‪y ƒ—Î { Ο‬‬
‫‪ó ?è *ö 6‬‬ ‫‪x ⌡È 9s ‬‬
‫© ‪x‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬و ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم از ﻧﻔﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮﻛﺲ در ﺣﺎﻟﻲ ﺻﺒﺢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ‪ ‬و ﻓﻜﺮ او‪ ،‬آﺧﺮت‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر و ﺑﺎرش را ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺗﻮاﻧﮕﺮﻳﺶ را در ﻗﻠﺒﺶ ﻣﻲ ﻧﻬﺪ و‬
‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺧﻮار و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻨﻲ اش ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﺎﻟﻴﺪه ﺷﺪه‪ ،‬ﻧﺰد او ﻣﻲ آﻳﺪ )و در‬
‫ﺧﺪﻣﺘﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد( و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﺻﺒﺢ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ و ﻓﻜﺮ او‪ ،‬دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر و ﺑﺎرش را ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻓﻘﺮ او را ﭘﻴﺶ روﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ و از‬
‫دﻧﻴﺎ ﻓﻘﻂ ﻫﻤﺎن ﻣﻘﺪاري ﺑﻪ او ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﻣﻘﺪر ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫)‪£9ä θ‬‬
‫‪à ‹u 9s *u ϑ‬‬ ‫‪s 9ø #$ ρu }§ϑ‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫‪ô ±‬‬
‫‚ ‪¤ 9#$ *u‬‬
‫™ ‪¤‬‬ ‫{ ‪u ‘ö‬‬
‫‪y ρu Ú‬‬ ‫‪Ï ¨θu ≈ϑ‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫‪¡ 9#$ ,‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪t =n z‬‬ ‫‪ô Β¨ Νγ‬‬
‫‪y ‬‬ ‫™ ‪ß Ft 9ø 'r‬‬
‫‪y ⌡È 9s ρu ‬‬

‫’ ‪ä ùs σ÷ ƒã‬‬
‫‪t θ3‬‬
‫‪» 〈 ∩∉⊇∪ β‬و اﮔﺮ از آﻧﺎن ﺑﭙﺮﺳﻲ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‪ ،‬آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ را‬ ‫! ( ‪4 Τ¯ 'r ùs‬‬
‫‪ª #$‬‬

‫آﻓﺮﻳﺪه و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎه را ﻣﺴﺨﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻊ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﷲ؛ ﭘﺲ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺪام ﺳﻮ ﻣﻨﺤﺮف ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؟!«‬

‫ﻳﻚ اﻋﺘﺮاف‬

‫ﺳﺨﺮوف‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨﺪي روﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ اﻟﺤﺎد‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰﻳﺮه ﺳﻴﺒﺮي‬
‫ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪ؛ زﻳﺮا او‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬در دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻳﻲ ﻓﺮاﺑﺸﺮي و اﺛﺮﮔﺬار وﺟﻮد دارد‪..‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻔﺘﺎر‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺎورﻫﺎ و ﭘﻨﺪارﻫﺎي ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺪم وﺟﻮد ﺧﺪا ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ و ﺣﻴﺎت‬
‫را ﻣﺎد‪‬ه و ﻓﺮاﻳﻨﺪي ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ ،‬در ﺗﻌﺎرض ﻗﺮار داﺷﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ از ﮔﻔﺘﻪ اﻳﻦ‬
‫‪363‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫داﻧﺸﻤﻨﺪ روﺳﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺮﺷﺖ و ﻧﻬﺎد اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻮﺣﻴﺪ و‬

‫¨ ‪» 〈 $κp Jö =n æt‬ﻓﻄﺮت ﺧﺪا ﻛﻪ‬

‫‪} $Ζ¨ 9#$ *u Ü‬‬
‫! ‪s ùs LÉ 9© #$‬‬
‫‪« #$ N‬‬ ‫ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ ﻓﻄﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ‪ô ùÏ ‬‬
‫‪| *u Ü‬‬

‫ﻣﺮدم را ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺳﺮﺷﺖ«‪.‬‬

‫ﻣﻠﺤﺪ و ﻣﻨﻜﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻳﮕﺎه و ارزﺷﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ او‪ ،‬ﻧﻬﺎدي ﻧﮕﻮﻧﺴﺎر و‬
‫وﺟﺪاﻧﻲ ﺗﻬﻲ و آﻫﻨﮕﻲ ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم و ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وآﻳﻴﻦ اﻟﻬﻲ در زﻣﻴﻦ دارد‪ .‬دو ﺳﺎل‬
‫ﭘﻴﺶ از ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﻧﻈﺎم ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺷﻮروي‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻣﺮﻛﺰ اﺳﻼﻣﻲ‬

‫‪öΝδ‬‬
‫‪è *u ≈Á‬‬
‫‪| /ö &r ρu Ν‬‬
‫‪ö κå Es ‰‬‬
‫= ‪y ↔Ï ùø &r‬‬
‫) ‪Ü =kÏ‬‬
‫واﺷﻨﮕﺘﻦ دﻳﺪار ﻛﺮدم‪ .‬او‪ ،‬اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻼوت ﻛﺮد‪s Ρç ρu  :‬‬

‫‪ß ϑ‬‬
‫‪t θγ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇⊃∪ β‬ﻣﺎ‪ ،‬دﻟﻬﺎ و‬ ‫‪y è÷ ƒt Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪Î ΖÏ ≈Šu óø Û‬‬
‫‪è ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‹ ‪è ‘â‬‬
‫‪x Ρt ρu ο; V§ ∆s Α‬‬
‫‪t ρ¨ &r ‬‬
‫‪ÿ µÏ /Î #( θΖã ΒÏ σ÷ ƒã Ο‬‬
‫‪ó 9s $ϑ‬‬
‫‪y .x‬‬

‫ﭼﺸﻤﺎن آﻧﻬﺎ را )در درﻳﺎي ﺗﺨﻴﻼت و اوﻫﺎم( واژﮔﻮن و ﺣﻴﺮان ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻴﻢ؛ ﻫﻤﺎﻧﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﻪ در اﺑﺘﺪا اﻳﻤﺎن ﻧﻴﺎوردﻧﺪ )و ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ و اﻳﻤﺎن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻮد( و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺧﻮد وا‬
‫ﻣﻲ ﮔﺬارﻳﻢ ﺗﺎ در ﻃﻐﻴﺎن و ﺳﺮﻛﺸﻲ ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺮﮔﺮدان ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫وي‪ ،‬ﺳﭙﺲ اﻓﺰود‪ :‬اﻳﻦ آﻳﻪ‪ ،‬درﺑﺎره ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ‪†As 'r ùs  :‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﻴﺎن آﻧﻬﺎ‬ ‫‪Î %Ï θö ùs ΒÏ #‬‬
‫) ‪ß‬‬
‫¡ ‪ø‬‬
‫‪¡ 9#$ Ν‬‬
‫‪ã κÎ Jö =n ã‬‬
‫‚ §* ‪t‬‬ ‫‪Ï ã‬‬
‫‪y ùs ‰‬‬ ‫) ‪Ï #θu‬‬
‫∅ ‪s 9ø #$‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ΒiÏ Ογ‬‬
‫! ‪ß Ζu ≈Šu ⊥ø /ç‬‬
‫‪ª #$‬‬

‫را از اﺳﺎس ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮد و ﺳﻘﻒ از ﺑﺎﻻي ﺳﺮﺷﺎن ﺑﺮ روي آﻧﻬﺎ ﻓﺮو رﻳﺨﺖ )و ﺷﺎﻟﻮده‬

‫≅ ‪» 〈 ΠÇ *Í èy 9ø #$‬اﻣﺎ آﻧﺎن‪) ،‬از‬

‫™ ‪Ÿ ‹ø‬‬ ‫‪ö κÎ Jö =n ã‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫™ ‪t $Ζu =ù‬‬
‫‪y ‘ö 'r ùs #( θÊ‬‬
‫‪à *u ã‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ آﻧﺎن از ﻣﻴﺎن رﻓﺖ(«‪ô 'r ùs  .‬‬

‫اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا و ﺷﻜﺮ ﻧﻌﻤﺖ( روﻳﮕﺮادن ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﻣﺎ‪ ،‬ﺳﻴﻞ وﻳﺮاﻧﮕﺮي را ﺑﻪ‬

‫‹ ‪» 〈 µÏ 6Î Ρ/‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ را ﺑﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎﻫﻨﺸﺎن‬

‫‹ ‪x /Î $Ρt‬‬
‫{ ‪õ‬‬ ‫‪ˆ 3‬‬
‫‪s &r ξ‬‬ ‫ﺳﻮﻳﺸﺎن روان ﻛﺮدﻳﻢ«‪ä ùs  ..‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊃⊄∪ χ‬ﻋﺬاب‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺸﺎن م‬ ‫‪ρVÞ êß ±‬‬
‫‪ô „o ω‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬ ‫‪è ρu πZ Gt óø /t Νγ‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ«‪ß Šu ?Ï 'ù Šu ùs  ..‬‬

‫آﻳﺪ؛ ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻨﺪ )ﻋﺬاب‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ و از ﻛﺠﺎ ﺳﺮ رﺳﻴﺪ(«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪364‬‬

‫ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﺑﺎ اﺑﻠﻬﺎن‬

‫زﻳﺎت در ﻣﺠﻠﻪ )اﻟﺮﺳﺎﻟﺔ( ﻣﻄﻠﺐ ﻋﺠﻴﺐ و ﻣﻘﺎﻟﻪ اي ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎ در ﺗﻮﺻﻴﻒ‬

‫ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻀﺎﭘﻴﻤﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﻛﺮه ﻣﺎه ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻓﻀﺎﻧﻮردان ﭘﺲ از ﺑﺎزﮔﺸﺖ از ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪ اي در روزﻧﺎﻣﻪ روﺳﻲ )ﺑﺮاﻓﺪا( ﻧﻮﺷﺖ ﻛﻪ در‬
‫آن ﮔﻔﺘﻪ ﺑﻮد‪ :‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﻤﺎن رﻓﺘﻴﻢ؛ اﻣﺎ آﻧﺠﺎ ﻧﻪ ﺧﺪاﻳﻲ دﻳﺪﻳﻢ و ﻧﻪ ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﻬﻨﻢ و‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫زﻳﺎت در ﭘﺎﺳﺦ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻮﺷﺖ‪ :‬ﺑﺴﻲ ﺟﺎي ﺗﺄﺳﻒ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ اي‬
‫ﺧﺮﺻﻔﺘﺎن اﺣﻤﻖ!! آﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺑﺎﻻي ﻋﺮش ﺧﻮد‬
‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻴﺪ دﻳﺪ و ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻳﺪ ﻛﻪ ﺣﻮرﻫﺎي ﺑﻬﺸﺘﻲ را در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺑﺮﻳﺸﻢ راه‬
‫ﻣﻲ روﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ و ﺻﺪاي آب ﻛﻮﺛﺮ را ﻣﻲ ﺷﻨﻮﻳﺪ و ﺑﻮي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در دوزخ‬
‫ﻋﺬاب داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺸﺎم ﺷﻤﺎ ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ؟ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﮔﻤﺎن ﺑﺮده اﻳﺪ ﺑﺪﺑﺨﺖ و‬
‫زﻳﺎﻧﻤﻨﺪ ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ‪ ،‬ﮔﻤﺮاﻫﻲ‪ ،‬اﻧﺤﺮاف و ﺣﻤﺎﻗﺖ را ﻛﻪ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ و اﻟﺤﺎدي ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺮﻫﺎﻳﺘﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ ﺗﻔﺴﻴﺮ‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ‪ ،‬اﻣﺮوزي ﺑﺪون ﻓﺮدا‪ ،‬آﺳﻤﺎﻧﻲ ﺑﺪون زﻣﻴﻦ و ﻛﺎري ﺑﻲ ﭘﺎﻳﺎن و‬

‫‪÷ρ&r χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θèã ϑ‬‬ ‫‪ó „o Ν‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪è u Yn 2‬‬
‫‪ò &r β‬‬
‫= ‪¨ &r‬‬
‫¡ ‪Ü‬‬
‫‪| tø B‬‬
‫ﺗﻼﺷﻲ ﺑﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ و ﻧﺎﻓﺮﺟﺎم اﺳﺖ‪r Π÷ &r  ..‬‬

‫™ ‪¸ ‹6Î‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆⊆∪ ξ‬آﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮي ﻛﻪ‬ ‫‪‘ Ê‬‬
‫≅ ‪y‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪| &r Ν‬‬ ‫≅ ‪è‬‬
‫‪ö /t ( Ν‬‬
‫{ ÷‪Ä ≈èy Ρ‬‬ ‫‪ )Î Ν‬‬
‫‪F %$ .x ω‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪è β‬‬
‫‪÷ )Î 4 χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫) ‪θ=è‬‬
‫‪É è÷ ƒt‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻨﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﻲ ﻓﻬﻤﻨﺪ؟ آﻧﺎن‪ ،‬ﻫﭽﻮن ﭼﺎرﭘﺎﻳﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﮔﻤﺮاه ﺗﺮ«‪.‬‬

‫¡ ‪tβθèã Κu‬‬
‫‪ó „o ω‬‬ ‫‪× #Œs #u Ν‬‬
‫‪ β‬‬ ‫‪ö λç ;m ρu $κp 5Í β‬‬
‫‪t ρã Ç‬‬
‫‪Å 7ö ƒã ω‬‬ ‫‪× ã ã‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪ô &r Ν‬‬
‫‪ö λç ;m ρu $κp 5Í χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫) ‪ß‬‬
‫‪θγ‬‬ ‫‪ø ƒt ω‬‬
‫‪s -‬‬ ‫‪Ò θ=è %è Ν‬‬
‫> ‬ ‫‪ö λç ;m ‬‬

‫‪» 〈 $! κp 5Í‬آﻧﺎن‪ ،‬دﻟﻬﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻨﺪ و ﭼﺸﻤﺎﻧﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ و‬
‫‪365‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 ΘB *Í 3‬و ﻫﺮ‬

‫‪õ Β– ΒÏ …µç 9s $ϑ‬‬
‫! ‪y ùs‬‬ ‫ﮔﻮﺷﻬﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻤﻲ ﺷﻨﻮﻧﺪ«‪Ç κÎ ‰ç Βt ρu  ..‬‬
‫‪ª #$ ‬‬

‫‪öΝγ‬‬
‫‪ß =è ≈Ηu å‬‬
‫ﻛﺲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮارش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ او را ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﺪارد«‪ù &r  .‬‬

‫‪>Š$Βt *u .x Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪ß =è ≈ϑ‬‬ ‫)‹ ‪» 〈 π7 èy‬اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن‪ ،‬ﭼﻮن ﺳﺮاﺑﻲ در ﺑﻴﺎﺑﺎن اﺳﺖ«‪ô &r  ..‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫> ‪É /Î‬‬
‫‪¤ #u £‬‬
‫‪y .x‬‬

‫‪7 ¹‬‬
‫‪» 〈 #‬اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺧﺎﻛﺴﺘﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ در‬ ‫‪Ï %æ‬‬ ‫‪B θö ƒt ’ûÎ wß †*hÍ 9#$ µÏ /Î N‬‬
‫‪t Θ‬‬ ‫‪ô ‰‬‬
‫© ‪£ Ft‬‬
‫‪ô #$‬‬

‫روزي ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎدي ﺷﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﻘﺎد در ﻛﺘﺎب )ﻣﺬﻫﺐ ذوي اﻟﻌﺎﻫﺎت( در ﺧﺸﻢ ﺑﺮ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ اﻟﺤﺎدي ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن‬
‫ﭘﺪﻳﺪار ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺨﻨﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﻓﻄﺮت ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬اﻳﻦ دﻳﻦ راﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ دﻳﻦ‬
‫اﺳﻼم را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد؛ اﻣﺎ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻛﻢ ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﻛﻮﺗﻪ ﺑﻴﻦ و ﺑﺪاﻧﺪﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﻪ اﻟﺤﺎد‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∇∠∪ χ‬و ﺑﺮ‬ ‫) ‪ß‬‬
‫‪θγ‬‬ ‫‪ø ƒt ω‬‬
‫‪s -‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿ Ο‬‬ ‫‪ß ùs Ν‬‬
‫’ ‪ö κÎ 5Í θ=è %è‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪y 7Î Û‬‬
‫‪t ì‬‬ ‫و ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﻢ روي ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪è ρu  ..‬‬

‫دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻣﻬﺮ زده ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ آﻧﺎن ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻨﺪ«‪.‬‬

‫اﻟﺤﺎد‪ ،‬ﺿﺮﺑﻪ اي ﻣﻬﻠﻚ ﺑﺮ ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ اﺳﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻛﻮدﻛﺎﻧﻪ در‬
‫دﻧﻴﺎي ﻛﻮدﻛﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﮔﺬر روزﮔﺎر‪ ،‬اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‬

‫© ‪A‬‬
‫‪» 〈 7‬آﻳﺎ در وﺟﻮد ﺧﺪا ﺗﺮدﻳﺪي‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪« #$ ’ûÎ &r  :‬‬
‫! ‪x‬‬

‫ﻫﺴﺖ«؟ ﻳﻌﻨﻲ ﻗﻄﻌﺎً در وﺟﻮد ﺧﺪا‪ ،‬ﺷﻜﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺟﺰ‬
‫ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬وﺟﻮد ﺧﺪاوﻧﺪ را اﻧﻜﺎر ﻧﻜﺮده اﺳﺖ؛ او ﻧﻴﺰ در درون ﺧﻮد ﺑﻪ وﺟﻮد ﺧﺪا‬

‫)‪ô‰‬‬
‫‪s 9s Α‬‬
‫اﻋﺘﺮاف ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻓﻘﻂ در ﻇﺎﻫﺮ ﻣﻨﻜﺮ اﷲ ﺑﻮد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻮﺳﻲ ﮔﻔﺖ‪t $%s  :‬‬

‫‪y7Ζ‘ ß‬‬
‫‪à { ’ΤoÏ )Î ρu u*←Í $! Á‬‬
‫{ ‪| /t ÇÚ‘ö‬‬
‫‪F #$ ρu ÏN¨θu ≈ϑ‬‬ ‫‪¡ 9#$ x>‘u ω)Î Ïω‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪I σà ≈¯ δ‬‬
‫‪y tΑ“u Ρ&r !$Βt |MΗ÷ >Í ã‬‬
‫‪t‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊃⊄∪ #‘Y θ7ç V÷ Βt χ‬ﺗﻮ )اي ﻓﺮﻋﻮن!( ﻣﻲ داﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺠﺰات روﺷﻨﻲ ﺑﺨﺶ‬
‫‪Ü‬‬ ‫‪θö ã‬‬
‫‪t *ö -‬‬
‫‪Ï ≈ƒt‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪366‬‬

‫را ﺟﺰ ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻧﻔﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ و ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻌﺘﻘﺪم ﻛﻪ ﺗﻮ اي ﻓﺮﻋﻮن!‬

‫ﻫﻼك ﻣﻲ ﮔﺮدي«‪.‬‬
‫ﻓﺮﻋﻮن ﻧﻴﺰ ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در ﻗﻠﺒﺶ ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ زﺑﺎن‬

‫≅ ‪zΒÏ $O Ρt &r ρu‬‬

‫‪Ÿ ƒÏ ¨u  ‬‬
‫‪ó )Î #( θû Ζã /t µÏ /Î M‬‬
‫“ ‪ô Ζu Βt #u‬‬
‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ω‬‬
‫‪ )Î µt ≈9s )Î ω‬‬
‫‪I …µç Ρ¯ &r M‬‬
‫آورد‪à ΖΒt #u  :‬‬

‫¡ ‪Ï =Ï‬‬
‫‪» 〈 ∩⊃∪ t ϑ‬اﻳﻤﺎن آورده ام ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﻲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ‬ ‫‪ó ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$‬‬

‫ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ‪ ،‬ﺑﻪ او اﻳﻤﺎن آورده اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻦ‪ ،‬از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎﻧﻢ«‪.‬‬

‫اﻳﻤﺎن‪ ،‬راه ﻧﺠﺎت‬

‫در ﻛﺘﺎب )اﷲ ﻳﺘﺠﻠﻲ ﻓﻲ ﻋﺼﺮ اﻟﻌﻠﻢ( و در ﻛﺘﺎب )اﻟﻄﺐ ﻣﺤﺮاب اﻻﻳﻤﺎن(‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ از ﻏﻤﻬﺎ و‬

‫ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎﻳﺶ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ و ﺳﭙﺮدن ﻛﺎر ﺑﻪ اوﺳﺖ؛ ‪ÞÚθcÈ ùs &é ρu ‬‬

‫‪ÈβŒø *Î /Î ω‬‬
‫‪ )Î π> 6t ŠÁ‬‬
‫> ‪Å Β– ΒÏ‬‬
‫‪z $¹‬‬ ‫” ‪« #$ ’<n )Î‬‬
‫! 〈 »و ﻛﺎرم را ﺑﻪ ﺧﺪا ﻣﻲ ﺳﭙﺎرم«‪| &r $! Βt  ..‬‬ ‫‪ü‬‬ ‫‪*Í Βø &r‬‬

‫‪» 〈 …µç 6t =ù %s ‰‬ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ ﻣﮕﺮ ﺑﺎ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا و ﻫﺮ‬
‫! ‪Ï κ÷ ‰u‬‬
‫‪« $$ /Î ‬‬
‫! ‪. ΒÏ σ÷ ƒã Βt ρu 3‬‬
‫‪« #$‬‬

‫ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻠﺒﺶ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﻗﻀﺎ و ﺗﻘﺪﻳﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻗﻠﺒﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي رﺿﺎﻣﻨﺪي و‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬و‬ ‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫≅ ‪ô Ρt %.x LÉ 9© #$‬‬
‫‪t M‬‬ ‫{ ‪ø‬‬
‫‪Ÿ ≈=n ñ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪F #$ ρu Ν‬‬ ‫‪è u À‬‬
‫‪ñ )Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Ζ÷ ã‬‬ ‫‪ß Ò‬‬
‫‪t ì‬‬ ‫ﺗﺴﻠﻴﻢ رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ‪Ÿ ƒt ρu ‬‬

‫ﺑﺎر ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ و ﻃﻮﻗﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﻮد‪ ،‬از دوش آﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻬﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻦ اﷲ إﻻ ﻗﺪ أﺻﺎﺑﺖ ﻓﺘﻲ ﻗﺒﻠﻲ‬ ‫و أﻋﻠﻢ أﻧﻲ ﻟﻢ ﺗﺼﺒﻨﻲ ﻣﺼﻴﺒﺔ‬
‫‪367‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»و ﻣﻲ داﻧﻢ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ از ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﭘﻴﺶ از ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﻲ دﻳﮕﺮ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻏﺮب ﻣﺎﻧﻨﺪ »ﻛﺮﺳﻲ ﻣﺮﻳﺴﻮن« و »اﻟﻜﺴﻴﺲ ﻛﺎرﻳﻞ« و‬
‫»دﻳﻠﻜﺎرﻧﮕﻲ«‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ راه ﻧﺠﺎت ﻏﺮب ﻣﺎدﻳﮕﺮا از وﺿﻌﻴﺖ وﺧﻴﻢ و رو‬
‫ﺑﻪ ﺳﻘﻮﻃﺶ‪ ،‬اﻳﻤﺎن آوردن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ‪ :‬ﻋﻠﺖ ﭘﺪﻳﺪه‬
‫اﺳﻔﺒﺎر ﺧﻮدﻛﺸﻲ در ﻏﺮب و راز ﺑﺰرگ آن‪ ،‬ﺑﻲ دﻳﻨﻲ و روﻳﮕﺮداﻧﻲ از ﭘﺮوردﮔﺎر‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫¡‪É $‬‬
‫> ∪∉⊄∩ 〈 »آﻧﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آﻧﻜﻪ روز‬ ‫¡‪| tÏ :ù #$ Πt θö ƒt #( θ‬‬
‫‪Ý Σn $ϑ‬‬
‫‪y /Î ‰‬‬ ‫© ‪Ï‬‬
‫‪7 ƒ‰‬‬ ‫‹‪Ò #‬‬
‫> ‪x‬‬ ‫‪x ã‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪ß 9s ‬‬

‫‪§*z‬‬ ‫‪y Ρ¯ (r 3‬‬

‫‪y $ϑ‬‬ ‫‪« $$ /Î 8‬‬
‫! ‪s ùs‬‬ ‫‪õ Î ³‬‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺬاﺑﻲ ﺳﺨﺖ دارﻧﺪ«‪ô „ç Βt ρu  ..‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊇∪ ,9 ‹s‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬

‫™ ‪Å‬‬ ‫‪5 %3‬‬
‫‪y β‬‬ ‫‪s Βt ’ûÎ wß †*hÍ 9#$ µÏ /Î “θÈ γ‬‬
‫‪ô ?s ρ÷ &r ã ö Ü‬‬
‫‪© 9#$ µç -‬‬
‫‪à Ü‬‬ ‫‪÷ Ft ùs Ï $! ϑ‬‬
‫‚ ‪s‬‬ ‫∅ ‪¡ 9#$‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ΒÏ‬‬

‫ﺑﺮاي ﺧﺪا اﻧﺒﺎزي ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬اﻧﮕﺎر )ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻘﻮط از اوج اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﺣﻀﻴﺾ ﻛﻔﺮ( از‬
‫آﺳﻤﺎن ﻓﺮو اﻓﺘﺎده )و ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﺟﺎن داده اﺳﺖ( آﻧﮕﺎه ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬او را ﻣﻲ رﺑﺎﻳﻨﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﺎد‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ دوراﻓﺘﺎده ﻣﻲ اﻧﺪازد«‪.‬‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ )اﻟﺸﺮق اﻻوﺳﻂ( در ﺗﺎرﻳﺦ‪1415/4/21‬ﻫﺠﺮي ﻗﻤﺮي ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﻫﻤﺴﺮ‬
‫رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر اﺳﺒﻖ آﻣﺮﻳﻜﺎ »ﺟﻮرج ﺑﻮش« )ﺑﻮش ﭘﺪر( ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬او‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺻﺪ ﺑﺎر‬
‫ﻗﺼﺪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻛﺮده و ﻣﺎﺷﻴﻦ را ﺗﺎ ﻟﺐ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ ﺧﻮد ﺑﺮده و ﺗﻼش ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﻮدش را ﺧﻔﻪ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺰﻣﺎن در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺖ؛ او‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب ﺑﺎ ﻛﻔﺎر‬
‫ﻣﻲ ﺟﻨﮕﻴﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﺒﺎرك ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬او‪ ،‬دوزﺧﻲ‬

‫اﺳﺖ«! آري؛ او‪ ،‬زﺧﻤﻬﺎي ﺷﺪﻳﺪي ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻲ ﺗﺎب ﺷﺪ و ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻛﺮد؛ ‪Ï !© #$ ‬‬
‫‪t%‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪368‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊃⊆∪ $è· Ψ÷ ¹‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬

‫‪ß β‬‬
‫¡ ‪t θΖã‬‬
‫† ‪Å tø‬‬
‫‪ä Ν‬‬
‫‪ö κå Ξ® &r β‬‬
‫¡ ‪t θ7ç‬‬
‫† ‪| tø‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪s Ν‬‬ ‫‪è ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 Šu tu :ù #$ ’ûÎ Ν‬‬
‫™ ÷‪ö κå Jß è‬‬ ‫‪¨ Ê‬‬
‫≅ ‪y‬‬ ‫|‬

‫ﺗﻼش آﻧﻬﺎ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ ﻫﺪر ﻣﻲ رود و آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪t Ú‬‬
‫‪ã‬‬ ‫‪ô &r ‬‬
‫‪u *u ã‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎي ﮔﻔﺘﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ô Βt ρu  :‬‬

‫‪Z ΨÊ‬‬
‫‪» 〈 %3‬و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬از ﻳﺎد ﻣﻦ روي ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫‪| πZ ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Βt …&ã !s β‬‬
‫‪¨ *Î ùs “*Í 2‬‬
‫‪ò ŒÏ‬‬

‫ﺗﻨﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬در ﻫﺮ وﺿﻌﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﺧﻮدﻛﺸﻲ دﺳﺖ ﻧﻤﻲ زﻧﺪ‪.‬‬
‫دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﺎﺷﻌﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺮاي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ؛‬

‫‪( $κp 5Í ρ*ã î‬‬

‫≅ ‪ä‬‬
‫§ ‪Ÿ 6ö %s ρu‬‬
‫‪Ä ϑ‬‬
‫‪ô ±‬‬
‫‪¤ 9#$ í‬‬
‫‪Æ θ=è Û‬‬
‫≅ ‪è‬‬
‫‪Ÿ 6ö %s y7/nÎ ‘u ‰‬‬
‫‪Ï ϑ‬‬
‫‪ô tu 2‬‬
‫‪¿ x‬‬
‫™ ‪ô 7mÎ‬‬ ‫)‪t θ9ä θ‬‬
‫‪y ρu β‬‬ ‫’ ‪à ƒt $Βt‬‬ ‫‪t ö 9É ¹‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪ô $$ ùs ‬‬

‫‪y *ö ?s 7‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊂⊃∪ 4 Ì‬ﭘﺲ در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ‬ ‫‪y =¯ èy 9s ‘Í $κp ]¨ 9#$ t∃#*u Û‬‬
‫‪ô &r ρu x‬‬
‫¡ ‪ô 7mÎ‬‬ ‫› ‪È ‹ø 9© #$‬‬
‫≅ ‪| ùs‬‬ ‫‪Ä $! Ρt #u ‬‬
‫‪ô ΒÏ ρu‬‬

‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎ ﺑﺎش و ﺑﺎ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ ،‬او را ﻗﺒﻞ از ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻗﺒﻞ از‬
‫ﻏﺮوب آن‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻛﻲ ﻳﺎد ﻛﻦ و ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه و در روز‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢ او را ﺑﮕﻮي ﺗﺎ )آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ دﺳﺖ دﻫﺪ و( ﺧﻮﺷﻨﻮد ﺷﻮي«‪.‬‬
‫ﻗﺮآن‪ ،‬درﺑﺎره اﻳﻦ ﺟﻬﺎن و اﻧﺤﺮاف و ﮔﻤﺮاﻫﻲ آن ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺪ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪y ùs  :‬‬
‫‪$ϑ‬‬

‫‪t θΖã ΒÏ σ÷ ƒã ω‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊃∪ β‬آﻧﺎن را ﭼﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﻧﻤﻲ آورﻧﺪ«؟! ﭼﻪ ﭼﻴﺰي آﻧﻬﺎ را از‬ ‫‪ö λç ;m‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬

‫اﻳﻤﺎن آوردن ﺑﺎز ﻣﻲ دارد و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ راه‪ ،‬روﺷﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﺣﺠﺖ اﻗﺎﻣﻪ ﮔﺮدﻳﺪه و دﻟﻴﻞ‪،‬‬

‫¦ ‪öΝκÎ‬‬
‫‪Å -‬‬
‫’ ‪à Ρ&r‬‬
‫‪þ ûÎ ρu −‬‬
‫‪É $ùs ψ‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ $Ζu FÏ ≈ƒt #u Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫™ ‪Î ƒÎ ∴ß‬‬
‫واﺿﺢ ﮔﺸﺘﻪ و ﺣﻖ‪ ،‬آﺷﻜﺎر ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ؟ ‪y ‬‬

‫‪» 〈 ,‘ tu :ù #$ µç Ρ¯ &r Νö γß 9s t ¨ 7t Ko ƒt 4 L® m‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﻤﺎن را در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ و در وﺟﻮد ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻪ‬

‫‪x‬‬

‫آﻧﺎن ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد ﺗﺎ روﺷﻦ ﺷﻮد ﻛﻪ آن ﺣﻖ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪369‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آري! ﺗﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن روﺷﻦ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺤﻤﺪ راﺳﺘﮕﻮﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻖ و‬

‫ﺳﺰاوار ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و دﻳﻦ اﺳﻼم‪ ،‬ﻛﺎﻣﻞ و ﺳﺰاوارآن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑﺪان روي‬

‫‪4 +s Oø θâ 9ø #$ οÏ ρu *ö èã 9ø $$ /Î 7‬‬
‫’〈‬ ‫¡ ‪y‬‬ ‫™ ‪ô Gt‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫‪ó #$ ‰‬‬
‫) ‪Ï‬‬ ‫¡ ‪Ö‬‬
‫‪s ùs ‬‬ ‫‪Å tø Χè θu δ‬‬
‫! ‪è ρu‬‬
‫‪« #$ ’<n )Î …ÿ µç γ‬‬ ‫‪ô ρu Ν‬‬
‫_ ‪y‬‬ ‫¡ ‪ö =Ï‬‬
‫ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ó „ç Βt ρu  ..‬‬

‫»ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻣﻄﻴﻌﺎﻧﻪ روي ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻮﻛﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫دﺳﺘﺎوﻳﺰ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﻜﻤﻲ ﭼﻨﮓ زده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻛﻔﺎر ﻫﻢ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻨﺪ!‬

‫در ﺧﺎﻃﺮات »ﺟﻮرج ﺑﻮش« ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﮔﺎﻣﻲ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ« آﻣﺪه ﻛﻪ او‪ ،‬در ﺗﺸﻴﻴﻊ‬
‫ﺟﻨﺎزه »ﺑﺮﻳﮋﻧﻴﻒ«رﺋﻴﺲ اﺗﺤﺎد ﺟﻤﺎﻫﻴﺮ ﺳﻮﺳﻴﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺷﻮروي در ﻣﺴﻜﻮ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻮش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺟﻨﺎزه اش را ﺟﻨﺎزه اي ﺗﺎرﻳﻚ و ﺳﻴﺎه ﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ اﻳﻤﺎن و روح ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻮش از آن ﺟﻬﺖ اﻳﻦ را ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺴﻴﺤﻲ اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻨﻜﺮ ﺧﺪا‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ..‬ﺑﺒﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻮش ﺑﺎ وﺟﻮد آﻧﻜﻪ ﺧﻮدش‪ ،‬ﮔﻤﺮاه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻧﺤﺮاف ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻬﺎ را‬
‫درﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ! ﭼﻮن ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﻲ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﺑﻮش‪ ،‬اﺳﻼم را ﻛﻪ دﻳﻦ راﺳﺘﻴﻦ ﺧﺪاﺳﺖ‪،‬‬

‫‪ø ƒã =n ùs $ΨY ƒŠÏ Ν‬‬

‫) ‪Ÿ≅6t‬‬ ‫™ ‪Ä ≈=n‬‬
‫} ‪ó‬‬
‫‪M #$ u ö î‬‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮد و ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ؟! ‪Æ Gt ;ö ƒt Βt ρu ‬‬
‫( ‪x‬‬

‫¡ ‪z ƒ*Í‬‬
‫‪» 〈 ∩∇∈∪ ‬و ﻫﺮ ﻛﺲ دﻳﻨﻲ ﻏﻴﺮ از اﺳﻼم ﺑﺠﻮﻳﺪ‪ ،‬از‬ ‫‚≈ ‪Å‬‬
‫‪y 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ οÏ *u z‬‬
‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ θu δ‬‬
‫‪è ρu µç Ψ÷ ΒÏ‬‬

‫او ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و او‪ ،‬در آﺧﺮت از زﻳﺎﻧﻜﺎران اﺳﺖ«‪..‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪370‬‬

‫‪à #Í ≈z‬‬
‫‪t ρ$‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊃∠∪ β‬و اﻣﺎ‬ ‫‪y $κp JùÏ Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫! ‪è‬‬
‫‪« #$ πÏ Ηu q‬‬
‫‪÷ ‘u ’∀Å ùs Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß δ‬‬
‫_‪è θ‬‬
‫‪ã ρã M‬‬
‫‪ô Ò‬‬
‫‪ ‹u /ö #$ ‬‬ ‫‪Ï !© #$ $Β¨ &r ρu ‬‬
‫‪t %‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭼﻬﺮه ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺳﻔﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬در رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻮﻃﻪ ورﻧﺪ و آﻧﺎن‪ ،‬در‬
‫آن ﺟﺎوداﻧﻪ اﻧﺪ«‪.‬‬

‫اراده آﻫﻨﻴﻦ‬

‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي درس ﺧﻮاﻧﺪن ﺑﻪ ﻟﻨﺪن رﻓﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻮاده اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ‬
‫ﻛﺎﻓﺮ در ﻳﻚ ﺧﺎﻧﻪ ﺳﻜﻨﻲ ﮔﺰﻳﺪ ﺗﺎ زﺑﺎن اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ را ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪ .‬اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺘﺪﻳﻦ ﺑﻮد و‬
‫ﺻﺒﺢ زود از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺷﻴﺮ آب ﻣﻲ رﻓﺖ‪ ،‬وﺿﻮ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ و رﻛﻮع و ﺳﺠﺪه ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲ آورد؛ ﭘﻴﺮزﻧﻲ ﻫﻢ در اﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره‬
‫اﻳﻦ داﻧﺸﺠﻮ را زﻳﺮ ﻧﻈﺮ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﭼﻨﺪ روز از او ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬دﻳﻨﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﺎن داده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر را اﻧﺠﺎم دﻫﻢ‪ .‬ﭘﻴﺮزن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﻮب؛ اﻣﺎ‬
‫دﻳﺮﺗﺮ ﺑﻴﺪار ﺷﻮ ﺗﺎ ﺧﻮاﺑﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﺷﻮد و اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻛﻨﻲ‪ ،‬آﻧﮕﺎه از ﺧﻮاب ﺑﺮﺧﻴﺰ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻤﺎز را ﺳﺮ وﻗﺘﺶ ﻧﺨﻮاﻧﻢ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬ﭘﻴﺮزن ﺳﺮش را ﺗﻜﺎن‬

‫‪Ÿωρu ο× *u ≈gp B‬‬

‫‪Ï Ν‬‬
‫‪ö κÎ Jγ‬‬
‫‪Î =ù ?è ω‬‬ ‫`‪× %‬‬
‫‪ Α‬‬ ‫داد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻋﺠﺐ اراده اي! آﻫﻦ را در ﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ! ‪y ‘Í ‬‬

‫‪» 〈 οÏ θ4 =n Á‬ﻣﺮداﻧﻲ ﻛﻪ ﺗﺠﺎرت و ﺧﺮﻳﺪ و ﻓﺮوش‪ ،‬آﻧﻬﺎ را از‬

‫‪¢ 9#$ Θ‬‬
‫! ‪Ï $%s )Î ρu‬‬
‫‪« #$ *Í .ø ŒÏ ã‬‬ ‫‪ì ‹ø /t‬‬
‫‪t ì‬‬

‫ذﻛﺮ ﺧﺪا و ﺑﺮ ﭘﺎ داﺷﺘﻦ ﻧﻤﺎز ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪ .‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ روﻳﻜﺮدي‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از اراده اﻳﻤﺎن و ﻗﻮت ﻳﻘﻴﻦ و ﻗﺪرت ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﺣﺮان ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬وﻗﺘﻲ در‬
‫ﻟﺤﻈﻪ ﻧﺒﺮد ﺑﻴﻦ ﻣﻮﺳﻲ و ﻓﺮﻋﻮن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻟﻬﺎم از ﻫﻤﻴﻦ‬

‫‪( $Ρt *u Ü‬‬ ‫‪Ï !© #$ ρu M‬‬

‫‪s ùs “%‬‬ ‫∅ ‪Ï ≈Ζu ?iÉ 7t 9ø #$‬‬
‫‪š‬‬ ‫` !‪ΒÏ $Ρt u %‬‬
‫’ ‪y $Βt‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫اراده‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﺮﻋﻮن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪x *u OÏ σ÷ Ρœ 9s  :‬‬
‫‪t 8‬‬
‫‪371‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪C $%s M‬‬

‫‪» 〈 Ú‬ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻮ را ﺑﺮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي روﺷﻨﻲ ﻛﻪ ﻧﺰد ﻣﺎ آﻣﺪه و ﺑﺮ ﻛﺴﻲ‬ ‫‪Ç %ø $$ ùs‬‬
‫‪| Ρ&r $! Βt Ù‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﺎ را آﻓﺮﻳﺪه‪ ،‬ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﺨﻮاﻫﻴﻢ داد؛ ﭘﺲ ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺣﻜﻢ‬

‫ﻛﻦ«‪ ..‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه ﻃﻠﺒﻴﺪﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﻪ ﮔﻮش ﻛﺴﻲ ﻧﺨﻮرده اﺳﺖ!‬
‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬در آن ﻟﺤﻈﻪ اداي اﻳﻦ رﺳﺎﻟﺖ و اﺑﻼغ ﻛﻠﻤﻪ راﺳﺘﻴﻦ و ﻣﺤﻜﻢ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻠﺤﺪ‬
‫ﺳﺮﻛﺶ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺒﻴﺐ ﺑﻦ زﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺰد ﻣﺴﻴﻠﻤﻪ رﻓﺖ ﺗﺎ او را ﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ دﻋﻮت دﻫﺪ؛ ﻣﺴﻴﻠﻤﻪ‪ ،‬او را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﺮد‪ .‬او‪ ،‬ﻓﺮﻳﺎد و آه و ﻧﺎﻟﻪ اي ﺳﺮ ﻧﺪاد و ﺗﻜﺎن ﻧﺨﻮرد ﺗﺎ‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪ß 9s Ν‬‬
‫‪ö κÎ 5hÍ ‘u ‰‬‬ ‫‪Ï â #! ‰‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت رﺳﻴﺪ و ﺑﻪ دﻳﺪار ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺷﺘﺎﻓﺖ‪’ 9#$ ρu  :‬‬
‫¶ ‪y κp‬‬

‫‪» 〈 Νö δ‬ﺷﻬﻴﺪان‪ ،‬ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ آﻧﺎن‪ ،‬ﭘﺎداش و ﻧﻮرﺷﺎن را‬

‫‪è ‘â θΡç ρu Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫_ ‪è *ã‬‬
‫‪ô &r‬‬

‫دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺒﻴﺐ ﺑﻦ ﻋﺪي را ﺑﺮ ﭼﻮﺑﻪ دار ﺑﺎﻻ ﺑﺮدﻧﺪ؛ او‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻌﺮ را ﺳﺮود‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ أي ﺟﻨﺐ ﻛﺎن ﻓﻲ اﷲ ﻣﺼﺮﻋﻲ‬ ‫و ﻟﺴﺖ أﺑﺎﻟﻲ ﺣﻴـﻦ أﻗﺘـﻞ ﻣﺴﻠﻤـﺎً‬
‫»وﻗﺘﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮم‪ ،‬ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارم ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﺑﺮ ﻛﺪام ﭘﻬﻠﻮ ﺑﻴﻔﺘﻢ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪372‬‬

‫ﻓﻄﺮت ﺧﺪاﺷﻨﺎﺳﻲ‬

‫آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺷﺪت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬رﻋﺪ ﻣﻲ ﻏﺮد و ﺗﻨﺪﺑﺎد‪ ،‬ﻣﻲ وزد‪ ،‬ﻓﻄﺮت ﺑﻴﺪار‬

‫‪Ï &é Ν‬‬

‫‪xÝ‹m‬‬ ‫‪ö κå Ξ® &r #( θû Ζ‘ ß‬‬ ‫‪5 %3‬‬
‫‪s ρu β‬‬ ‫‪eÈ .ä ΒÏ l‬‬
‫≅ ‪s Βt‬‬ ‫‪ß θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã δ‬‬
‫` !‪è u %‬‬ ‫‪× ¹‬‬
‫‪y ρu #‬‬ ‫‪Ï $ã‬‬ ‫` !‪ì ƒ‘Í $κp Eø u %‬‬
‫‪t x‬‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ‪y ‬‬

‫‪» 〈 t $eÏ !#$ &ã !s t Á‬ﺑﺎد ﺗﻨﺪي‪ ،‬ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻣﻮج‪ ،‬از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ‬
‫! ‪Å =Ï ƒø Χè‬‬
‫‪© #$ #( θâ ã‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪t Šy   Ο‬‬ ‫‪Î /Î‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﺘﺎﺑﺪ و ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﺻﺮه ﺷﺪه اﻧﺪ؛ در آن ﺣﺎل ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و در ﻫﻤﻪ ﺣﺎل‪ ،‬در ﺧﻮﺷﻲ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ و در ﺳﺨﺘﻲ و راﺣﺘﻲ‪،‬‬

‫] ‪’ûÎ‬‬
‫‪y 7Î =n 9s ∩⊇⊆⊂∪ ‬‬ ‫¡ ‪Å 7mÎ‬‬
‫‪t s‬‬ ‫‪ß 9ø #$ ‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫‪z ΒÏ β‬‬
‫‪t %.x …µç Ρ¯ &r ω‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪I θö =n ùs  .‬‬

‫‪t θWè èy 7ö ƒã Θ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊆⊆∪ β‬اﮔﺮ از ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻮﻳﺎن ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ در ﺷﻜﻢ‬ ‫’ ‪Ï θö ƒt‬‬
‫‪4 <n )Î ‬‬
‫‪ÿ µÏ ΖÏ Ü‬‬
‫‪ô /t‬‬

‫ﻣﺎﻫﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ و زاري ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ و ﭼﻮن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺮآورده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬از ﺧﺪا روﻳﮕﺮداﻧﻲ و ﻛﻨﺎره ﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﻗﻄﻌﺎً ﺧﺪا را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان‬
‫ﭼﻮن ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﻓﺮﻳﺐ داد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﺎري ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺎﮔﺮدان و ﭘﻴﺮوان ﻓﺮﻋﻮن ﻣﻨﺤﺮف و ﮔﻤﺮاﻫﻨﺪ؛ ﻓﺮﻋﻮن ﭘﺲ از اﺗﻤﺎم وﻗﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ﻛﺮد و‬

‫¡ ‪Ï‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ t ‰‬آﻳﺎ اﻛﻨﻮن‬ ‫‪Å -‬‬
‫‪ø ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ‬‬
‫≅ ‪z ΒÏ |MΖ.ä ρu‬‬
‫‪ã 6ö %s M‬‬
‫‪| Šø Á‬‬
‫‪| ã‬‬ ‫‪ô %s ρu ‬‬
‫‪t ‰‬‬ ‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪z ≈↔t 9ø #! u  :‬‬

‫)ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ( ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻗﺒﻼً ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻧﻤﻮدي واز ﺗﺒﻬﻜﺎران ﺑﻮدي؟«‬
‫از ﮔﺮوه ﺧﺒﺮي رادﻳﻮ اﻧﮕﻠﻴﺲ در زﻣﺎن اﺷﻐﺎل ﻛﻮﻳﺖ ﺗﻮﺳﻂ ﻋﺮاق ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ‪ :‬ﺧﺎﻧﻢ‬
‫ﺗﺎﭼﺮ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ اﺳﺒﻖ اﻧﮕﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻤﻠﻪ ﻋﺮاق ﺑﻪ ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬در اﻳﺎ ﻟﺖ »ﻛﻠﻮرادو«‬
‫‪373‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ ﺷﻨﻴﺪن ﺧﺒﺮ اﺷﻐﺎل ﻛﻮﻳﺖ‪ ،‬دوان دوان ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﻠﻴﺴﺎ رﻓﺖ و ﺑﻪ‬
‫ﺳﺠﺪه اﻓﺘﺎد!‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻦ از اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ اوﻗﺎﺗﻲ ﻓﻄﺮت اﻳﻦ اﻓﺮاد‪ ،‬ﺑﻴﺪار‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و آﻧﺎن‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ آﻓﺮﻳﺪﮔﺎرﺷﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮ و ﮔﻤﺮاﻫﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﻄﺮت اﻳﻤﺎن ﺳﺮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه‪» :‬ﻫﺮ ﻓﺮزﻧﺪي ﺑﺮ ﻓﻄﺮت‬
‫)اﺳﻼم( ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ آﻧﮕﺎه ﭘﺪر و ﻣﺎدرش ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ او را ﻳﻬﻮدي ﻳﺎ ﻣﺠﻮﺳﻲ‬
‫ﻳﺎ ﻧﺼﺮاﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﺗﺄﺧﻴﺮ روزي ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺼﻲ دارد‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻧﺼﻴﺒﺶ از رزق و روزي‪ ،‬ﺷﺘﺎب ﻣﻲ ورزد و‬

‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ از زﻣﺎن ﭘﻴﺶ ﺑﻴﻔﺘﺪ و از ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻓﺘﺎدن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ و ﭘﺮﻳﺸﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﻤﺎز ﺑﺎ اﻣﺎم ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ او‪،‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺻﻮرت ﭘﺲ از اﻣﺎم ﺳﻼم دﻫﺪ! ﭘﺲ اﻣﻮر و روزي آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻘﺪر ﮔﺮدﻳﺪه‬
‫و ﭘﻨﺠﺎه ﻫﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻣﺨﻠﻮﻗﺎت ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻛﺎرﺷﺎن‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪» 〈 νç θ=è f‬ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ آﻧﺮا ﺑﻪ ﺷﺘﺎب‬

‫¡ ‪Å è÷ Gt‬‬
‫‪ó @n ξ‬‬ ‫’ ‪« #$ *ã Βø &r‬‬
‫! ‪Ÿ ùs‬‬ ‫‪# As &r ‬‬

‫‪» 〈 &Ï #Í Ò‬و اﮔﺮ )ﺧﺪاوﻧﺪ( ﺑﺮاﻳﺖ ﺧﻴﺮي‬

‫‪ô -‬‬
‫‪x 9Ï Š¨ #! ‘u ξ‬‬
‫‪Ÿ ùs 9 ö ƒs 2‬‬
‫‪¿ 8‬‬
‫ﻣﺨﻮاﻫﻴﺪ«‪x Šô *Í ƒã χ)Î ρu  ..‬‬

‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ)ﺑﺘﻮاﻧﺪ( ﻓﻀﻞ و ﻟﻄﻔﺶ را ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﻤﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! از ﭼﺴﺖ و ﭼﺎﺑﻜﻲ ﻓﺎﺳﻖ و از ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ اﻧﺴﺎن‬
‫درﺳﺖ و ﺧﻮب ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم«‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻨﻲ ﺑﺲ ﺑﺰرگ و راﺳﺘﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ﺗﺎرﻳﺦ‬
‫ﻓﻜﺮ ﻧﻤﻮده و دﻳﺪه ام ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﺪا‪ ،‬اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪاري و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪374‬‬

‫ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮي ﻋﺠﻴﺒﻲ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ ،‬دﻳﺪه ام ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻗﺪري ﺗﻨﺒﻞ و ﺳﺴﺖ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻲ داﻧﺪ! از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ ﻋﻤﻖ ﺳﺨﻦ ﻋﻤﺮ ﭘﻲ ﺑﺮدم‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮ‪.‬‬

‫وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه‪ ،‬اﻣﻴﻪ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ و ﻋﺎص ﺑﻦ واﺋﻞ‪ ،‬اﻣﻮاﻟﺸﺎن را در راه ﻣﺒﺎرزه ﺑﺎ‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪ß 9s ¨θu Βø &r β‬‬ ‫‪à -‬‬
‫)‪t θ‬‬ ‫‪Ï Ζƒã #( ρ*ã -‬‬
‫‪x .x ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ β‬‬
‫‪%‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و روﻳﺎروﻳﻲ ﺑﺎ ﺣﻖ ﺧﺮج ﻛﺮدﻧﺪ؛ ‪¨ )Î ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪〈χ‬‬ ‫‪θ7ç =n óø ƒã Ν‬‬
‫¡ ‪§ Oè οZ *u‬‬
‫‪ó m‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪x Ο‬‬ ‫‪Î ‹ø =n æ‬‬ ‫‪Ü‬‬
‫‪t χ‬‬ ‫‪ä ?s Ν‬‬
‫‪θ3‬‬ ‫‪§ Oè $γ‬‬ ‫‪à -‬‬
‫)‪y Ρt θ‬‬ ‫¡ ‪Ï ΖŠã‬‬
‫! ‪| ùs 4‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪y ã‬‬ ‫‪‘ Á‬‬
‫‪t #( ρ‰‬‬ ‫‪Ý ‹u 9Ï‬‬

‫»ﻛﺎﻓﺮان‪ ،‬اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﺧﺮج ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ از راه ﺧﺪا ﺑﺎز دارﻧﺪ؛ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻣﻮاﻟﺸﺎن را ﺧﺮج‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﺎﻳﻪ ﺣﺴﺮﺗﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺷﻜﺴﺖ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬از اﻧﻔﺎق اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﺑﺮاي ﺑﻨﺎي ﻧﺸﺎن‬

‫¡ ‪〈 µÏ‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪ø Ρ¯ ã‬‬ ‫‚ ‪ã‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪y 7ö ƒt $ϑ‬‬
‫≅ ‪y Ρ¯ *Î ùs‬‬
‫‚ ‪ö‬‬
‫ﻓﻀﻴﻠﺖ ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن اﻳﻤﺎن ﺑﺨﻞ ﻣﻲ ورزﻧﺪ‪y 6ö ƒt Βt ρu  .‬‬

‫»و ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﺨﻞ ﺑﻮرزد‪ ،‬از ﺧﻮدش )ﺧﻴﺮ و ﭘﺎداش را( درﻳﻎ ﻣﻲ دارد«‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر از‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﻓﺎﺳﻖ و ﺿﻌﻒ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬درﺳﺖ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺧﺎﻃﺮات »ﮔﻮﻟﺪ ﻣﺎﺋﻴﺮ« ﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﻛﻴﻨﻪ«آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ او‪ ،‬در ﻳﻜﻲ‬
‫از ﻣﺮاﺣﻞ زﻧﺪﮔﻴﺶ در ﺷﺒﺎﻧﻪ روز ﺷﺎﻧﺰده ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﺮاي اﺣﻴﺎي ﻣﺒﺎدي ﮔﻤﺮاه و‬
‫اﻓﻜﺎر ﻣﻨﺤﺮف ﺧﻮد ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ »ﺑﻨﮕﻮرﻳﻮن« دوﻟﺘﻲ‬
‫ﺗﺄﺳﻴﺲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻛﺘﺎب او را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﺰاران ﻧﻔﺮ از‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را دﻳﺪه ام ﻛﻪ در ﺷﺐ و روز ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ ﻛﺎر ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﻣﺸﻐﻮل‬

‫‪$Βt #( θΖã Βt #u ‬‬

‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ $γ‬‬
‫‪%‬‬ ‫ﺑﺎزي و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ و ﺧﻮاب و ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮدن وﻗﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ‪y ƒ• 'r ≈¯ ƒt ‬‬
‫‪375‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬اي ﻣﺆﻣﻨﺎن! ﭼﻪ ﺷﺪه‬ ‫‪F #$ ’<n )Î Ο‬‬
‫! ‪ó Fç =ù %s $O¯ #$‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪y ’ûÎ #( ρ*ã -‬‬
‫‪Ï Ρ#$ /â 3‬‬
‫≅ ‪ä 9s‬‬
‫‪Ÿ Š%Ï #Œs )Î /ö 3‬‬
‫‪ä 9s‬‬

‫ﺷﻤﺎ را ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬در راه ﺧﺪا ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻦ ﮔﻴﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‬
‫و ﺳﺴﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﻋﻤﺮ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﭘﺎﻳﺪار‪ ،‬ﻛﺎر ﺷﺐ و روزش را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ داد و ﻛﻢ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده اش ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﺑﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﺐ ﺑﺨﻮاﺑﻢ‪ ،‬ﺧﻮدم را ﺿﺎﻳﻊ‬
‫ﻛﺮده ام و اﮔﺮ روز ﺑﺨﻮاﺑﻢ‪ ،‬ﻣﻠﺖ و رﻋﻴﺘﻢ‪ ،‬از دﺳﺘﻢ‪ ،‬ﻣﻲ رود و ﺗﺒﺎه ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﺧﺎﻃﺮات »ﻣﻮﺷﻲ دﻳﺎن« ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﺣﻜﻮﻣﺖ« ﭼﻨﻴﻦ آﻣﺪه ﻛﻪ او‪ ،‬از‬
‫ﻳﻚ ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻛﺸﻮري دﻳﮕﺮ و از ﺷﻬﺮي ﺑﻪ ﺷﻬﺮ دﻳﮕﺮ ﻣﻲ رﻓﺖ و ﺷﺐ و روز و‬
‫ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ و آﺷﻜﺎر در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺑﻮد و در ﮔﺮدﻫﻤﺎﻳﻴﻬﺎ ﺣﻀﻮر ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺖ و ﻛﻨﻔﺮاﻧﺴﻬﺎ ﺑﺮﮔﺰار‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻗﺮاردادﻫﺎ و ﻣﻌﺎﻫﺪات زﻳﺎدي ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲ داد و ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ را ﻫﻢ ﻣﻲ ﻧﻮﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﺟﺎي ﺗﺄﺳﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻳﻜﺴﻮ ﺑﺮادران ﺑﻮزﻳﻨﮕﺎن و ﺧﻮﻛﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﺗﻼﺷﻲ دارﻧﺪ و از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﻣﻲ ﻧﮕﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮﺷﺎن‪ ،‬ﺗﻨﺒﻞ و ﻧﺎﺗﻮان ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ واﻗﻌﺎً ﺟﺎي ﺗﺄﺳﻒ و اﻓﺴﻮس اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻼش و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ‬
‫ﻓﺎﺳﻖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻗﺪر زﻳﺎد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﻧﺴﺎن درﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺿﻌﻴﻒ و ﻧﺎﺗﻮان!‬
‫ﺑﻨﻮ اﻟﻠﻘﻴـﻄﻪ ﻣـﻦ ذﻫﻞ ﺑﻦ ﺷﻴﺒﺎﻧﺎ‬ ‫ﻟﻮ ﻛﻨﺖ ﻣﻦ ﻣﺎزن ﻟﻢ ﺗﺴﺘﺒﺢ إﺑﻠﻲ‬
‫»اﮔﺮ از ﻗﺒﻴﻠﻪ ﻣﺎزن ﻣﻲ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻃﺎﻳﻔﻪ ﺑﻨﻲ ﻟﻘﻴﻄﻪ از ﺗﻴﺮه ذﻫﻞ ﺑﻦ ﺷﻴﺒﺎن‪ ،‬ﺷﺘﺮان ﻣﺮا ﺑﻪ‬
‫ﻏﺎرت ﻧﻤﻲ ﺑﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﺎ ﺑﻴﻜﺎري ﻣﺒﺎرزه ﻣﻲ ﻛﺮد؛ او‪ ،‬ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ را ﻛﻪ در ﻣﺴﺠﺪ ﺳﻜﻨﻲ ﮔﺰﻳﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﻛﺮد و ﺿﻤﻦ ﺗﻨﺒﻴﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﻴﺮون ﺑﺮوﻳﺪ و روزي ﺧﻮد را ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ؛ از‬
‫آﺳﻤﺎن ﻛﻪ ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﻧﻤﻲ ﺑﺎرد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪376‬‬

‫ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬وﺳﻮﺳﻪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري رواﻧﻲ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ و اﻧﺪوه را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد و‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪ ﻛﺎر و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺮور و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺎ ﺑﻪ وﻇﻴﻔﻪ‬
‫ﺧﻮد در زﻧﺪﮔﻲ ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﻘﺶ و ﻣﺴﺆوﻟﻴﺖ ﺧﻮﻳﺶ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ و‬
‫اﻧﺪوه و اﻣﺮاض رواﻧﻲ و ذﻫﻨﻲ و ﻋﺼﺒﻲ‪ ،‬از ﻧﺰد ﻣﺎ رﺧﺖ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺑﻨﺪد؛ اﮔﺮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و‬
‫ﻛﺎرﮔﺎﻫﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻌﺎل ﺷﻮد‪ ،‬اﻧﺠﻤﻨﻬﺎي ﺧﻴﺮﻳﻪ و ﺗﻌﺎوﻧﻴﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻓﺘﺘﺎح ﮔﺮدد‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي دﻋﻮﺗﻲ‬
‫اﻧﺠﺎم ﺷﻮد و اردوﮔﺎﻫﻬﺎي ﺗﻔﺮﻳﺤﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻣﺮاﻛﺰ ادﺑﻲ و دوره ﻫﺎي ﻋﻠﻤﻲ و ﻏﻴﺮه‬

‫‪» 〈 #( θ=è ϑ‬و ﺑﮕﻮ‪:‬‬ ‫≅ ‪ô #$‬‬

‫‪y ã‬‬ ‫اﻳﺠﺎد ﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت رواﻧﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪È %è ρu  :‬‬

‫™‪» 〈 #( θû )à /Î $‬از ﻫﻢ‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬

‫‪» 〈 Ú‬در زﻣﻴﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﻮﻳﺪ«‪y  .‬‬ ‫‪F #$ ’ûÎ #( ρ*ã ±‬‬
‫ﻛﺎر ﻛﻨﻴﺪ«‪Ï Ft Ρ$$ ùs  .‬‬

‫‪» 〈 #( θû ã‬ﺑﺸﺘﺎﺑﻴﺪ«‪.‬‬
‫™‪ã ‘Í $‬‬
‫ﭘﻴﺸﻲ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ« ‪y ρu ‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬داوود‪ ،‬از دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺧﻮدش ﻣﻲ ﺧﻮرد«‪.‬‬
‫راﺷﺪ ﻛﺘﺎﺑﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻔﺼﻞ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺧﻮد را در زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم زﻧﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺮده ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ راز زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن را درك‬

‫‪β'r /Î #( θÊ‬‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﻛﺎر ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﺧﻮد و ﺟﺎﻣﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ؛ ‪à ‘u ‬‬

‫¡ ‪“θÈ Gt‬‬
‫‪ó „o ω‬‬ ‫‚ ‪É 9Ï #θu‬‬
‫‪» 〈 #‬راﺿﻲ ﺷﺪه اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻘﺐ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪  ..‬‬ ‫‪y 9ø #$ ì‬‬
‫‪y Βt #( θΡç θ3‬‬
‫‪ä ƒt‬‬

‫‪ß γ‬‬
‫‪» 〈 tβρ‰‬ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ‬ ‫‪Î ≈f‬‬
‫‪y Rç Qù #$ ρu Í‘u Ø‬‬
‫‪œ 9#$ ’<Í ρ' &é ãö î‬‬
‫‪x tΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ zΒÏ tβρ‰‬‬
‫)≈ ‪ß èÏ‬‬
‫‪s 9ø #$‬‬

‫ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮ از آﺳﻴﺐ دﻳﺪﮔﺎن و ﻣﻌﺬورﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺠﺎﻫﺪان راه ﺧﺪا ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫زن ﺳﻴﺎه ﭘﻮﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺠﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﺟﺎرو ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺧﻮد در زﻧﺪﮔﻲ‬

‫‪öθ9s ρu π7 .x Î ³‬‬
‫‪ô Β– ΒiÏ Ö ö z‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﻛﺮد و ﺑﺎ اﻳﻔﺎي اﻳﻦ ﻧﻘﺶ‪ ،‬وارد ﺑﻬﺸﺖ ﺷﺪ‪y πî Ψs ΒÏ σ÷ Β– π× Βt {ρu  :‬‬
‫‪377‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 Νö 3‬و ﻳﻚ ﻛﻨﻴﺰ ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬از ﻳﻚ زن ﻣﺸﺮك ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﮔﺮﭼﻪ )ﺛﺮوت و‬
‫‪ä G÷ 6t f‬‬ ‫‪ô &r‬‬
‫‪y ã‬‬

‫ﺟﺎﻳﮕﺎه و‪ (...‬زن ﻣﺸﺮك‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺖ اﻧﺪازد«‪ ..‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺟﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﻣﻨﺒﺮي ﺳﺎﺧﺖ‪ ،‬وﻇﻴﻔﻪ اش را ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم داد و ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر اﺟﺮ و ﭘﺎداش ﻳﺎﻓﺖ؛ ﭼﻮن‬

‫‪ó δ‬‬
‫‪ 〈 Ο‬و ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬ ‫‪è ‰‬‬ ‫_ ‪ô‬‬
‫‪y γ‬‬ ‫‪ã ω‬‬
‫‪ )Î β‬‬ ‫† ‪ß gÅ‬‬
‫‪t ρ‰‬‬ ‫‪s ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫او در ﻧﺠﺎري‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪاد داﺷﺖ‪Ï !© #$ ρu  :‬‬
‫‪%‬‬

‫ﻫﺮﭼﻪ در ﺗﻮان دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪان دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎزﻧﺪ«‪.‬‬

‫در ﺳﺎل ‪1985‬م اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﻪ دﻋﻮﺗﮕﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬اﺟﺎزه ورود ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪاﻧﻬﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎ را داد؛ زﻳﺮا اﮔﺮ ﻣﺠﺮﻣﺎن و ﻗﺎﺗﻼن و ﻛﻼﻫﺒﺮداران‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﻦ اﺳﻼم‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻓﺮاد درﺳﺖ و ﺻﺎﻟﺤﻲ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻣﻊ ﺧﻮد ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد؛ ‪tβ%.x Βt ρu &r ‬‬

‫‪}§Šø 9s M‬‬
‫‪Ï ≈ϑ‬‬
‫‪y =è à‬‬
‫‪— 9#$ ’ûÎ …&ã #é Ws Β¨ ϑ‬‬ ‫´‪Ä $Ψ¨ 9#$ ’ûÎ µÏ /Î ‬‬
‫¨ ‪y .x‬‬ ‫‪Å ϑ‬‬
‫_ ‪ô ƒt #‘Y θΡç …µç 9s $Ψs =ù èy‬‬
‫‪y ρu µç ≈Ψs ?÷ Šu m‬‬
‫‪ô 'r ùs $G\ Šø Βt‬‬

‫‪» 〈 $κp ]÷ ΒiÏ l‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ )ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﻔﺮ و ﮔﻤﺮاﻫﻲ( ﻣﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺲ او را )ﺑﺎ اﻋﻄﺎي‬
‫‪8 ‘Í $ƒs 2‬‬
‫¿‬

‫اﻳﻤﺎن در ﭘﺮﺗﻮ ﻗﺮآن( زﻧﺪه ﮔﺮداﻧﺪﻳﻢ و ﺑﺮاي او ﻧﻮري ﻗﺮار دادﻳﻢ ﻛﻪ در ﭘﺮﺗﻮ آن ﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻲ رود‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺜﻞ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻲ در ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ اﺳﺖ؟«‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ را درﺳﺖ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺣﻮادث و‬
‫اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺧﻮد را ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از دو دﻋﺎي ﺑﺰرگ و ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻬﺮه ﺑﮕﻴﺮد‪:‬‬
‫اول‪ :‬ﺣﺪﻳﺚ ﻋﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﮕﻮ‪) :‬اﻟﻠﻬﻢ اﻫﺪﻧﻲ و‬
‫ﺳﺪدﻧﻲ( ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﺮا ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻦ و ﻣﺮا ﺑﺮ راه درﺳﺖ و راﺳﺖ ﮔﺎﻣﺰن ﻧﻤﺎ«‪.‬‬
‫دوم ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺼﻴﻦ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﺑﻪ رواﻳﺖ اﺑﻮداود اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫ﺑﮕﻮ‪) :‬اﻟﻠﻬﻢ أﻟﻬﻤﻨﻲ رﺷﺪي و ﻗﻨﻲ ﺷﺮ ﻧﻔﺴﻲ( ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و ﺣﺮﻛﺖ در‬
‫راه راﺳﺖ را ﺑﻪ ﻣﻦ اﻟﻬﺎم ﻛﻦ وﻣﺮا از ﺷﺮ ﺧﻮدم ﻧﺠﺎت ﺑﺪه«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪378‬‬

‫ﻓﺄﻛﺜﺮ ﻣﺎ ﻳﺠﻨﻲ ﻋﻠﻴـﻪ اﺟﺘﻬﺎده‬ ‫إذا ﻟﻢ ﻳﻜﻦ ﻋﻮن ﻣﻦ اﷲ ﻟﻠﻔﺘﻲ‬

‫»ﻫﺮ ﮔﺎه ﺟﻮان از ﺳﻮي ﺧﺪا ﻛﻤﻚ ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮ او ﺟﻨﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ او ﺿﺮر ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼش و ﺗﻔﻜﺮ ﺧﻮدش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ و ﻋﺸﻖ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري در دﻧﻴﺎ و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ داﺷﺘﻦ ﻣﺮگ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را‬
‫آﺷﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و او را در ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن‬

‫‪öΝκå Ξ® ‰‬‬ ‫را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻛﺮده و ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪Å Gt 9s ρu  :‬‬
‫‪y f‬‬

‫‪y#9ø &r ã*ϑ‬‬

‫‪£ èy ƒã öθ9s öΝδ‬‬
‫‪è ‰‬‬
‫‪ß n‬‬
‫‪t &r –Šθu ƒt 4 (#θ.ä u °‬‬
‫‪õ &r š%‬‬
‫‪Ï !© #$ zΒÏ ρu ;οθ4 Šu m‬‬ ‫‪t Ĩ$Ψ¨ 9#$ š⇑*u m‬‬
‫‪x 4’?n ã‬‬ ‫‪ô &r‬‬

‫‪š‬‬
‫‪〈 ∩∉∪ χ‬‬ ‫‪θ=è ϑ‬‬
‫‪y è÷ ƒt $ϑ‬‬
‫‪y /Î 7 Á‬‬
‫! ‪Å /t‬‬
‫‪ª #$ ρu 3 *u ϑ‬‬
‫> ‪£ èy ƒã β&r‬‬
‫‹‪É #‬‬
‫‪x èy 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ µÏ n‬‬
‫‪Ï “Í m‬‬
‫‪ô “u ϑ‬‬
‫‪ß /Î θu δ‬‬
‫™ ‪è $Βt ρu π7 Ζu‬‬
‫‪y‬‬

‫»و آﻧﺎن را ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم و از ﻣﺸﺮﻛﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ ﺣﺮﻳﺺ ﺗﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﺮ ﻳﻚ‪ ،‬دوﺳﺖ دارد ﻛﻪ ﻫﺰار ﺳﺎل زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ‪،‬‬
‫او را از ﻋﺬاب ﻧﺠﺎت ﻧﺨﻮاﻫﺪ داد و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ«‪ ..‬در اﻳﻦ آﻳﻪ‬
‫‪ 〈 οθ4 Šu m‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻜﺮه‬
‫ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻗﻀﻴﻪ اﺷﺎره ﺷﺪه اﺳﺖ؛ از آن ﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻛﻠﻤﻪ ‪x ‬‬

‫آﻣﺪه و ﻫﺮ ﻧﻮع زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎﺗﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﺣﻴﻮاﻧﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ اﻣﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮدن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬

‫™ ‪ 〈 π7 Ζu‬ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي »ﻫﺰار ﺳﺎل«‬ ‫ﻣﻮرد دﻳﮕﺮ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻠﻤﻪ ‪y 9ø &r ‬‬
‫‪y #‬‬

‫اﺳﺖ؛ زﻳﺮا ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﻫﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻫﺰار ﺳﺎل زﻧﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﻲ‪ ..‬از اﻳﻨﺮو ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺎن اﻳﻦ ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫اﮔﺮ ﻫﻤﻴﻦ ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ را زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎﻣﺸﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟! ﺳﺮاﻧﺠﺎم آﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫‪379‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪t ρã Ç‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ β‬و ﻋﺬاب‬ ‫‪| Ζƒã ω‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬ ‫“ ( ‪è ρu‬‬ ‫‪÷ &r οÏ *u z‬‬
‫‪3 “u z‬‬ ‫‪½ ψ‬‬ ‫‹‪Ü #‬‬
‫> ‪F #$‬‬ ‫آﺗﺶ ﺳﻮزان اﺳﺖ؛ ‪x èy 9s ρu ‬‬

‫آﺧﺮت‪ ،‬ﺧﻮارﻛﻨﻨﺪه ﺗﺮ اﺳﺖ و آﻧﺎن‪ ،‬ﻳﺎري ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﻮام‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮﺑﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻏﻤﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﻲ‬
‫در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان او را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺧﻮاﻧﺪ و از او ﺧﻴﺮ و ﻧﻴﻜﻲ ﻃﻠﺐ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺲ‬
‫ﭼﺮا ﺗﻮ‪ ،‬در زﻣﻴﻦ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮي؟ اﮔﺮ ﻣﺸﻜﻞ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت‬

‫‪ß#±‬‬
‫‪Ï 3‬‬
‫‪õ ƒt ρu νç %æ‬‬
‫‪t Šy #Œs )Î *§ Ü‬‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪s Ò‬‬ ‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫† ‪Ü ‹gÅ‬‬
‫ﺑﺴﭙﺎري‪ ،‬آن را دور و ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ä Β¨ &r  :‬‬

‫¡ ‪» 〈 u θû‬آﻳﺎ )ﺑﺘﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ ﻳﺎ( ﻛﺴﻲ ﻛﻪ درﻣﺎﻧﺪه را ﺟﻮاب ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ را دور‬
‫‪x 9#$‬‬

‫_‹=‪Ü‬‬
‫= ( ‪Å &é‬‬
‫‪ë ƒ*Í %s ’ΤoÏ *Î ùs _iÉ ã‬‬
‫‪t “ŠÏ $6t ã‬‬
‫‪Ï 7‬‬ ‫ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ؟«‪y #Œs )Î ρu  ..‬‬
‫™ ‪y 9s 'r‬‬

‫‪È $ã‬‬
‫‪» 〈 β‬و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ‪ ،‬از ﺗﻮ درﺑﺎره ﻣﻦ ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻦ‪،‬‬ ‫‪t Šy #Œs )Î í‬‬
‫‪Æ #$‬‬
‫‪¤ !#$ οn θu ã‬‬
‫‪ô Šy‬‬

‫ﻧﺰدﻳﻜﻢ و دﻋﺎي دﻋﺎﻛﻨﻨﺪه را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ«‪.‬‬

‫و ﻣـﺪ ﻣﻦ اﻟﻘﺮع ﻟـﻼأﺑﻮاب أن ﻳﻠﺠﺄ‬ ‫أﺧﻠﻖ ﺑﺬي اﻟﺼﺒﺮ أن ﻳﺤﻈﻲ ﺑﺤﺎﺟﺘﻪ‬
‫»ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻴﺎزش دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﻣﻲ زﻧﺪ‪،‬‬
‫اﺟﺎزه ورود داده ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫در زﻧﺪﮔﻲ ات ﻟﺤﻈﺎت ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﻲ وﺟﻮد دارد‬

‫در ﺧﺎﻃﺮات ﺷﻴﺦ ﻋﻠﻲ ﻃﻨﻄﺎوي ﺑﻪ دو ﻧﻜﺘﻪ ﺟﺬاب و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮردم‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ اول‪:‬‬
‫ﻃﻨﻄﺎوي‪ ،‬از ﺧﻮدش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻨﺎ ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﺑﻴﺮوت رﻓﺘﻪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﻏﺮق‬
‫ﺷﻮد‪ .‬وي‪ ،‬در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺮگ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻴﻬﻮش اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬در آن ﻟﺤﻈﺎت در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪380‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد و دوﺳﺖ داﺷﺖ ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﻫﻢ ﻛﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎز ﮔﺮدد ﺗﺎ اﻳﻤﺎن و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺧﻮد را ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫آري! اﻳﻤﺎن‪ ،‬در ﭼﻨﺎن ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﺧﻮد ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ دوم‪ :‬ﻃﻨﻄﺎوي‪ ،‬در ﺧﺎﻃﺮاﺗﺶ از اﻳﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪﻛﻪ ﺑﺮاي زﻳﺎرت ﻛﻌﺒﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﻛﺎرواﻧﻲ از ﺳﻮرﻳﻪ ﻋﺎزم ﻣﻜﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺗﺒﻮك رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬راه را ﮔﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و ﺳﻪ روز ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و آب و ﻏﺬاﻳﺸﺎن ﺗﻤﺎم ﺷﺪ و در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺮگ ﻗﺮار‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه او ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و در ﻣﻴﺎن ﺟﻤﻊ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ وداع ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ را اﻳﺮاد ﻛﺮد‪،‬‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﻮﺣﻴﺪي و ﮔﺮم و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺧﻮدش ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﻫﻢ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬در آن ﺣﺎل اﺣﺴﺎس ﻛﺮد اﻳﻤﺎﻧﺶ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ و ﻳﺎور و ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪه اي‪،‬‬

‫© ‪5 'ù‬‬
‫‪〈 ∩⊄∪ β‬‬ ‫‪x ’ûÎ θu δ‬‬
‫‪è Θ‬‬
‫≅ ‪B θö ƒt‬‬
‫‪¨ .ä 4 Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬ ‫¡ ‪Ï ¨θu ≈Κu‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫¡ ‪¡ 9#$ ’ûÎ Βt …&ã #é ↔t‬‬
‫ﺟﺰ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ؛ ‪ó „o ‬‬

‫»ﺗﻤﺎم ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬او را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ؛ او‪ ،‬ﻫﺮ روز در ﻛﺎري‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪(#θΖã δ‬‬ ‫≅ ‪y ùs Ö WÏ .x tβθ‹• /nÎ ‘Í …µç èy Βt‬‬

‫‪y ρu $ϑ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪c& <É Ρ¯ ΒiÏ iÉ 'r .x ρu  :‬‬
‫‪Ÿ Gt ≈%s ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊆∉∪ t Î 9É ≈Á‬و‬

‫= ‪¢ 9#$‬‬
‫† ‪x tÏ‬‬
‫! ‪ä‬‬
‫‪ª #$ ρu 3 #( θΡç %3‬‬ ‫‪ó #$ $Βt ρu #( θ-‬‬
‫™ ‪s Gt‬‬ ‫‪à èã Ê‬‬
‫! ‪| $Βt ρu‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪y ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö κå 5u $¹‬‬ ‫‪y 9Ï‬‬
‫‪| &r $! ϑ‬‬

‫ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاﭘﺮﺳﺘﺎن زﻳﺎدي ﻫﻤﺮاه آﻧﻬﺎ ﺟﻬﺎد ﻧﻤﻮده و از آﻧﭽﻪ در راه‬
‫ﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺳﺴﺖ و ﺿﻌﻴﻒ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن را دوﺳﺖ دارد«‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻗﻮي را ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﻗﺪرت‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺒﺎرزه‬
‫ﻣﻲ ﻃﻠﺒﻨﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد؛ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺴﺖ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺎاﻣﻴﺪي و اﻓﺴﺮدﮔﻲ‬
‫ﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻳﺸﺎن از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲ رود و ﺑﻪ ذﻟﺖ و ﺿﻌﻒ و ﻛﺎﻫﻠﻲ ﺗﻦ ﻧﻤﻲ دﻫﻨﺪ؛‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺗﻼش ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن‬
‫‪381‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و دﻳﻨﺸﺎن اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺆﻣﻦ ﻗﻮي از ﻣﺆﻣﻦ‬
‫ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺗﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻫﺮ ﻫﺮ ﻳﻚ از آﻧﻬﺎ ﺧﻴﺮ و‬
‫ﺧﻮﺑﻲ‪ ،‬وﺟﻮد دارد«‪.‬‬
‫اﻧﮕﺸﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در راه ﺧﺪا زﺧﻤﻲ ﺷﺪ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬
‫و ﻓﻲ ﺳﺒﻴـﻞ اﷲ ﻣﺎ ﻟﻘﻴﺖ‬ ‫ﻫﻞ أﻧﺖ إﻻ أﺻﺒﻊ دﻣﻴﺖ‬
‫»آﻳﺎ ﺗﻮ ﺟﺰ اﻧﮕﺸﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺷﺪه و در راه ﺧﺪا آﺳﻴﺐ دﻳﺪه‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي‬
‫ﻫﺴﺘﻲ؟!«‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ اﻧﮕﺸﺘﺶ را در ﺳﻮراخ ﻏﺎر ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را از ﻋﻘﺮب‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻧﮕﺸﺖ وي را ﻣﺎر ﻳﺎ ﻋﻘﺮﺑﻲ ﮔﺰﻳﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮآن دم ﻛﺮد و‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن اﻧﮕﺸﺖ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﻪ اذن ﺧﺪا ﺧﻮب ﺷﺪ‪ .‬ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﺘﺮه ﮔﻔﺖ‪ :‬راز‬
‫ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﭘﻴﺮوزﻳﺖ ﺑﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﭼﻴﺴﺖ؟ ﻋﻨﺘﺮه ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮد را در دﻫﺎن ﻣﻦ‬
‫ﺑﮕﺬار و اﻧﮕﺸﺖ ﻣﺮا در دﻫﺎن ﺧﻮد ﺑﮕﻴﺮ؛ آن ﻣﺮد‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺶ را در دﻫﺎن ﻋﻨﺘﺮه ﮔﺬاﺷﺖ‬
‫و ﻋﻨﺘﺮه ﻧﻴﺰ اﻧﮕﺸﺖ ﺧﻮد را در دﻫﺎن او ﻛﺮد و ﻫﺮ ﻳﻚ‪ ،‬اﻧﮕﺸﺖ دﻳﮕﺮي را ﮔﺎز‬
‫ﮔﺮﻓﺖ؛ آن ﻣﺮد از درد ﻓﺮﻳﺎد ﻛﺸﻴﺪ و ﻃﺎﻗﺖ ﻧﻴﺎورد؛ آﻧﮕﺎه ﻋﻨﺘﺮه اﻧﮕﺸﺖ او را از‬
‫دﻫﺎﻧﺶ ﺑﻴﺮون آورد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﭼﻴﺮه ﺷﺪه ام؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و‬
‫ﺗﺤﻤﻞ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻦ را ﺷﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ و رﺣﻤﺖ و‬
‫ﻋﻔﻮ اﻟﻬﻲ ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺑﺮ اﺳﺎس اﻳﻤﺎﻧﺶ اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ‬
‫ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﺧﺪا ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه‪ ،‬ﺣﻴﻮاﻧﺎت زﺑﺎن ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن و‬
‫ﺧﺰﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر و آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه و رازﻗﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﺎن‬

‫‪ö γ‬‬
‫‪〈Ν‬‬ ‫‪ß s‬‬
‫¡ ‪y ‹6Î‬‬
‫‪ó @n β‬‬ ‫) ‪ß‬‬
‫‪t θγ‬‬ ‫‪ø ?s ω‬‬
‫‪s -‬‬ ‫‪Å ≈9s ρu νÏ ‰‬‬
‫‪ 3‬‬ ‫‪Ï Κ÷ tu 2‬‬
‫‪¿ x‬‬
‫¡ ‪ß 7mÎ‬‬
‫‪| „ç ω‬‬
‫‪ )Î > ‬‬
‫« ‪ó‬‬
‫روزي ﻣﻲ دﻫﺪ؛ ‪x ΒiÏ β)Î ρu ‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪382‬‬

‫»ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﺎ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢ او را ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ؛ وﻟﻲ ﺷﻤﺎ‬
‫ﺗﺴﺒﻴﺢ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﻣـﻦ ﻟﻪ ﻛـﻞ اﻟﺨـﻼﺋﻖ ﺗﻌﻤﺪ‬ ‫ﻳﺎرب ﺣﻤﺪاً ﻟﻴﺲ ﻏﻴﺮك ﻳﺤﻤﺪ‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺗﻮ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﻏﻴﺮ از ﺗﻮ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد؛ اي‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﺑﺮ آورده ﺷﺪن ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ دارﻧﺪ!«‬
‫ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﺬراﻓﺸﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻓﺮﻳﺎد‬
‫ﺑﺮ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ :‬اي آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ! ﭘﻴﺶ روي ﺗﻮ‪ ،‬داﻧﻪ اي ﺧﺸﻚ را در‬

‫‪ßtø Υ‬‬
‫‪w Π÷ &r …ÿ µç Ρt θã‬‬
‫‪ã ‘u “÷ ?s Ο‬‬
‫‪ó Fç Ρ&r u ∩∉⊂∪ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θOè *ã tø B‬‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﻣﻲ ﻛﺎرﻳﻢ‪r $Β¨ Λä ƒ÷ u *u ùs &r  ..‬‬

‫‪ã ‘Í ¨“¨ 9#$‬‬

‫‪t θã‬‬
‫‪» 〈 ∩∉⊆∪ β‬آﻳﺎ ﻫﻴﭻ درﺑﺎره آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﻛﺎرﻳﺪ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻴﺪه اﻳﺪ؟ آﻳﺎ ﺷﻤﺎ‪ ،‬آن را‬
‫ﻣﻲ روﻳﺎﻧﻴﺪ ﻳﺎ ﻣﺎ‪،‬آن را ﻣﻲ روﻳﺎﻧﻴﻢ«؟ اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺬﺑﻪ ﺗﻮﺣﻴﺪ و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪن اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺪراﻓﺸﺎﻧﻲ ﺧﺪاي را ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﺤﻤﻴﺪ ﻛﺸﻚ‪ ،‬ﺧﻄﻴﺐ و ﺳﺨﻨﻮر ﺗﻮاﻧﺎ و ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ از ﻣﻨﺒﺮ‪ ،‬از‬
‫ﮔﺮﻳﺒﺎن ﺧﻮد ﺷﺎﺧﻪ درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎﻳﻲ را ﺑﻴﺮون آورد ﻛﻪ روي آن ﺑﻪ ﺧﻂ زﻳﺒﺎي ﻛﻮﻓﻲ‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ :‬اﷲ؛ آﻧﮕﺎه ﺷﻴﺦ ﻛﺸﻚ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮآورد‪:‬‬
‫ذاك اﻟﻐﺼﻮن اﻟﻨﻀﺮه‬ ‫أﻧﻈﺮ ﻟﺘﻠﻚ اﻟﺸﺠـﺮة‬
‫»ﺑﻪ اﻳﻦ درﺧﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻛﻪ داراي ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎي ﺗﺮ و ﺗﺎزه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و زاﻧـﻬـﺎ ﺑﺎﻟـﺨﻀـﺮة‬ ‫ﻣﻦ اﻟـﺬي أﻧـﺒـﺘﻬـﺎ‬
‫»ﭼﻪ ﻛﺴﻲ آن را روﻳﺎﻧﺪه و آن را ﺑﺎ رﻧﮓ ﺳﺒﺰ ﻣﺰﻳﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ؟«‬
‫ﻗـﺪرﺗـﻪ ﻣﻘﺘــــﺪره‬ ‫ذاك ﻫـﻮ اﷲ اﻟـﺬي‬
‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ درﺧﺖ را روﻳﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫‪383‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آﻧﮕﺎه ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﺻﺪاي ﺑﻠﻨﺪ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪآورﻧﺪه آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي او در ﻛﺎﻳﻨﺎت ﻧﻘﺶ‬

‫ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ و از ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺑﻲ ﻧﻴﺎزي‪ ،‬رﺑﻮﺑﻴﺖ و اﻟﻮﻫﻴﺖ او ﺳﺨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ؛ ‪$Βt $Ζu /− ‘u ‬‬

‫‪W Ü‬‬
‫‪» 〈 ξ‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺗﻮ اﻳﻦ را ﺑﺎﻃﻞ و ﺑﻴﻬﻮده ﻧﻴﺎﻓﺮﻳﺪه اي«‪.‬‬ ‫‹‪Ï ≈/t #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬
‫‪y M‬‬ ‫‪ø =n z‬‬
‫) |‬ ‫‪y‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و آراﻣﺶ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺟﻮد ﭘﺮوردﮔﺎري را ﻛﻪ ﻣﻬﺮ‬

‫ﻣﻲ ورزد‪ ،‬ﻣﻲ آﻣﺮزد و ﺗﻮﺑﻪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻨﺪه را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻲ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﻪ رﺣﻤﺖ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻛﻪ آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎد ﺑﺎش؛ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‬

‫« ‪» 〈 & ó‬و رﺣﻤﺖ ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰي را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫‪¨ .ä M‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫™ ‪ô èy‬‬
‫‪Å ρu LÉ ϑ‬‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ô ‘u ρu  :‬‬
‫‪y m‬‬

‫اﺳﺖ«‪ .‬ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﺰرگ و ﻓﺮاﮔﻴﺮ اﺳﺖ!‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ؛ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﺸﻬﺪ‬
‫رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ !ﺑﺮ ﻣﻦ و ﻣﺤﻤﺪ)( رﺣﻢ ﻧﻤﺎ و ﺑﺮ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﻣﺎ رﺣﻢ‬
‫ﻣﻜﻦ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺗﻮ رﺣﻤﺖ وﺳﻴﻊ اﻟﻬﻲ را ﺗﻨﮓ و ﺑﺴﺘﻪ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻲ«‪ ..‬رﺣﻤﺖ‬

‫‪V Šm‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆⊂∪ $ϑ‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬ ‫‪Ï ‘u ‬‬
‫‪t ΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø $$ /Î β‬‬
‫‪t %2‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ‪Ÿ ρu ‬‬

‫ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪ ..‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ از اﻳﻦ زن‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮ اﺳﺖ«‪..‬‬
‫ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ از ﻋﺬاب ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮار ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدش را در آﺗﺶ ﺳﻮﺧﺖ؛‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﻓﺮاﻫﻢ آورد و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﺑﻨﺪه ام! ﭼﻪ ﭼﻴﺰ ﺗﻮ را ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻛﺎر‬
‫واداﺷﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! از ﻋﺬاب ﺗﻮ و از ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻢ ﺗﺮﺳﻴﺪم‪ .‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ او را‬
‫وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻛﺮد«‪] .‬ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ[‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪384‬‬

‫‪Ï πs Ψ¨ gp :ù #$ β‬‬
‫‪}‘δ‬‬ ‫“ ∪⊃⊆∩ ‪¨ *Î ùs‬‬
‫‪3 θu λo ;ù #$ ‬‬
‫‪Ç ã‬‬
‫§ ‪t‬‬ ‫‪ø Ζ¨ 9#$ ‘γ‬‬
‫‪} -‬‬ ‫)‪y Ρt ρu µÏ /nÎ ‘u Πt $‬‬
‫∃ ‪s Βt‬‬
‫{‪t %‬‬ ‫‪ô Βt $Β¨ &r ρu ‬‬
‫‪s ‬‬

‫‪3 ρu 'ù ϑ‬‬

‫“ ∪⊇⊆∩ 〈 »و ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺟﺎﻳﮕﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺘﺮﺳﺪ و ﺧﻮدش را از ﻫﻮي و‬ ‫‪y 9ø #$‬‬

‫اﻣﻴﺎل ﻧﻔﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎز دارد‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه اوﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮد ﻣﻮﺣﺪي را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد؛ آن ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻴﻜﻲ ﻫﻢ ﻧﺪاﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در‬
‫دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺗﺠﺎرت ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮده و ﭼﻮن ﺑﺪﻫﻜﺎران ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﺧﻮد را ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺎ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﻮاري و ﻛﺮم‪ ،‬از ﺗﻮ ﺑﺮﺗﺮ و ﺳﺰاوارﺗﺮﻳﻢ‪ .‬از او‬
‫ﺑﮕﺬرﻳﺪ«‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﻮد‪.‬‬

‫‪É‬‬
‫‪» 〈 ∩∇⊄∪ ‬وﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻣﻴﺪوارم‬ ‫‪eÏ !#$ Θ‬‬
‫‪$‬‬ ‫‪u θö ƒt LÉ ↔t ‹ÿ Ü‬‬
‫‪Ï z‬‬
‫‪y ’<Í *u -‬‬
‫‪Ï óø ƒt β&r ì‬‬
‫‪ß ϑ‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪y Û‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ρu ‬‬

‫‪« #$ πÏ Ηu q‬‬
‫! 〈 »از رﺣﻤﺖ ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﺎاﻣﻴﺪ‬ ‫‪÷ ‘§ ΒÏ #( θÜ‬‬
‫) ‪ä Ζu‬‬
‫‪ø ?s ω‬‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻢ را در روز ﺟﺰا ﺑﺒﺨﺸﺪ«‪Ÿ  ..‬‬

‫ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ«‪.‬‬
‫در ﺻﺤﻴﺢ ﻣﺴﻠﻢ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪ؛ ﻣﺮدي‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﺷﺪه ام؛ ﺣﺪ آن را ﺑﺮ ﻣﻦ ﺟﺎري ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻳﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪي«؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮو‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﺑﺨﺸﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪V Šm‬‬
‫‪$ϑ‬‬ ‫‪Ï ‘§ #‘Y θ-‬‬
‫‪à î‬‬
‫! ‪x‬‬ ‫‪Ï f‬‬
‫‪© #$ ‰‬‬ ‫! ‪Å ƒt‬‬
‫‪© #$ *Í -‬‬
‫¡ ‪Ï óø Gt‬‬
‫‪ó „o Ο‬‬
‫¡ ‪¢ Oè …µç‬‬ ‫‪ø Ρt Ν‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ö =Ï à‬‬
‫™ ‪ø ƒt ρ÷ &r #¹ θû‬‬
‫≅ ‪ß‬‬
‫‪ö ϑ‬‬
‫‪y è÷ ƒt Βt ρu ‬‬

‫∪⊃⊇⊇∩ 〈 »و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺪي ﺑﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﺮ ﺧﻮدش ﺳﺘﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺳﭙﺲ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ‬
‫آﻣﺮزش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را آﻣﺮزﮔﺎر ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ«‪.‬‬
‫ﻟﻄﻒ ﭘﻮﺷﻴﺪه اي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﻨﺪه را از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺑﻪ آﻏﻮش ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؛ ﺻﺎﺣﺐ‬
‫اﻳﻦ ﻟﻄﻒ ﭘﻮﺷﻴﺪه‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻟﻄﻒ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ را در ﻏﺎر‬
‫ﺳﺎﻟﻢ ﻧﮕﺎه داﺷﺖ؛ ﺑﺮ اﺻﺤﺎب ﻛﻬﻒ در ﻏﺎر رﺣﻢ ﻧﻤﻮد و راه ﺳﻪ ﻧﻔﺮي را ﻛﻪ در ﻏﺎر ﺑﻪ‬
‫‪385‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺳﺒﺐ ﻣﺴﺪود ﺷﺪن دﻫﺎﻧﻪ ﻏﺎر‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻛﺮد؛ اﺑﺮاﻫﻴﻢ را از آﺗﺶ‬
‫ﻧﺠﺎت داد؛ ﻣﻮﺳﻲ را از ﻏﺮق ﺷﺪن رﻫﺎﻧﻴﺪ؛ ﻧﻮح را از ﻃﻮﻓﺎن و ﻳﻮﺳﻒ را‬
‫از ﭼﺎه ﻧﺠﺎت داد و اﻳﻮب را از ﺑﻴﻤﺎري ﺷﻔﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫از ام ﺳﻠﻤﻪ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬

‫_ ‪t θèã‬‬
‫‪ 〈 β‬و ﻧﻴﺰ‬ ‫! ‪Å ¨‘u µÏ ‹ø 9s )Î $! Ρ¯ )Î ρu‬‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ و او ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا ﺑﮕﻮﻳﺪ‪¬ $Ρ¯ )Î  :‬‬

‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪) :‬اﻟﻠﻬﻢ أﺟﺮﻧﻲ ﻓﻲ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ و أﺧﻠﻒ ﻟﻲ ﺧﻴﺮاً ﻣﻨﻬﺎ(‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻨﻲ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از آن را ﺑﻪ او ﻣﻲ دﻫﺪ«‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم دﻋﺎي ﻣﺬﻛﻮر از اﻳﻦ ﻗﺮار اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! در‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﭘﺎداش ﺑﺪه و ﻋﻮض آن‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮش را ﺑﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ارزاﻧﻲ ﺑﺪار«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺗـﺪوم ﻋﻠـﻲ ﺣﻲ و إن ﻫـﻲ ﺟﻠﺖ‬ ‫ﺧـﻠﻴﻠـﻲ‪ ‬ﻻ و اﻟﻠّـﻪ ﻣﺎ ﻣﻦ ﻣﻠﻤـﺔ‬
‫»اي دوﺳﺘﺎﻧﻢ! ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ــ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ ــ‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫و ﻻ ﺗﻜﺜﺮ اﻟﺸﻜﻮي إذا اﻟﻨﻌﻞ زﻟﺖ‬ ‫ﻓـﺈن ﻧـﺰﻟﺖ ﻳﻮﻣﺎًﻓﻼ ﺗﺨﻀﻌﻦ ﻟﻬﺎ‬
‫»اﮔﺮ روزي ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ‪ ،‬آﻣﺪ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ آن ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻣﺸﻮ و وﻗﺘﻲ ﭘﺎ‪ ،‬ﻟﻐﺰﻳﺪ‪ ،‬زﻳﺎد ﺷﻜﺎﻳﺖ‬
‫ﻣﻜﻦ«‪.‬‬
‫ﻓﺼـﺎﺑﺮﻫﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﻀﺖ و اﺿﻤﺤﻠﺖ‬ ‫ﻓﻜﻢ ﻣـﻦ ﻛﺮﻳﻢ ﻗﺪ ﺑﻠـﻲ ﺑﻨﻮاﺋﺐ‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﻓﺮاد ﺑﺰرﮔﻮاري ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻳﺪه اﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺑﻼ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪386‬‬

‫ﻓﻠﻤﺎ رأت ﺻﺒﺮي ﻋﻠﻲ اﻟﺬل ذﻟﺖ‬ ‫و ﻛﺎﻧﺖ ﻋﻠﻲ اﻷﻳﺎم ﻧﻔﺴﻲ ﻋﺰﻳﺰة‬
‫»ﺟﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي روزﻫﺎ ﻋﺰﻳﺰ ﺑﻮد؛ وﻗﺘﻲ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ام را در ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ دﻳﺪ‪ ،‬ﻧﺮم و‬
‫ﻓﺮوﺗﻦ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و رﺑﻤـﺎ ﺧﻴـﺮ ﻟﻲ ﻓـﻲ اﻟﻐﻢ أﺣﻴﺎﻧﺎ‬ ‫ﻳﻀﻴـﻖ ﺻﺪري ﺑﻐـﻢ ﻋﻨـﺪ ﺣﺎدﺛﺔ‬
‫»وﻗﺘﻲ اﺗﻔﺎﻗﻲ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬از اﻧﺪوه ﭘﻴﺸﺎﻣﺪه‪ ،‬دﻟﺘﻨﮓ ﻣﻲ ﺷﻮم و ﺷﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻦ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﻮم«‪.‬‬
‫و ﻋﻨﺪ آﺧــﺮه روﺣـﺎً و رﻳﺤــﺎﻧﺎً‬ ‫و رب ﻳــﻮم ﻳﻜﻮن اﻟﻐـﻢ أوﻟـﻪ‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﺎ روزي ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ آﻏﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺧﻮش و ﺷﺎدﻣﺎن داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫إﻻ وﻟــﻲ ﻓﺮج ﻗﺪ ﺣﻞ أو ﺣﺎﻧــﺎ‬ ‫ﻣﺎ ﺿـﻘﺖ ذرﻋﺎً ﺑﻐـﻢ ﻋﻨﺪ ﻧﺎﺋﺒـﺔ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﮓ ﻧﻤﻲ آﻳﻢ؛ ﭼﻮن راه ﺣﻠﻲ دارم ﻳﺎ زﻣﺎن‬
‫ﺣﻞ ﺷﺪن آن‪ ،‬ﻓﺮا رﺳﻴﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺒﺎ‪ ،‬راه ﺳﻌﺎدت‬

‫در اﺑﺘﺪاي دﻳﻮان ﺣﺎﺗﻢ ﻃﺎﻳﻲ ﺳﺨﻦ زﻳﺒﺎﻳﻲ دﻳﺪم ﻛﻪ در آن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺑﺎ رﻫﺎ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺪي‪ ،‬از ﺑﺪي رﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻲ‪ ،‬آن را رﻫﺎ ﻛﻦ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﺳﻜﻮت از ﺷﺮ و ﭘﺮﻫﻴﺰ‬

‫‪» 〈 Νö κå ]÷ ã‬ﭘﺲ از آﻧﻬﺎ روﻳﮕﺮداﻧﻲ‬ ‫‪ó *Í ã‬‬

‫‪t Ú‬‬ ‫از آن‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻦ‪ô 'r ùs  .‬‬

‫‪» 〈 Νö γß 1Œs &r í‬ﺑﻪ اذﻳﺖ و آزار آﻧﺎن‪ ،‬اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎش«‪.‬‬
‫ﻧﻤﺎ«‪÷ Šy ρu  ..‬‬
‫‪387‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺧﻴﺮ وﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺨﺸﺸﻲ اﻟﻬﻲ و ﻫﺪﻳﻪ اي ﺧﺠﺴﺘﻪ از ﺳﻮي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﺸﺎﻳﺸﮕﺮ داﻧﺎﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﺑﺎ ﺑﻴﺎن ﻧﻌﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ ﺳﻪ‬
‫ﺧﺼﻠﺖ دارم‪ :‬از ﻧﺰول ﺑﺎران در ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﺒﺎرد‪ ،‬ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﺧﻮﺷﺤﺎل‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮم؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ در آﻧﺠﺎ ﻫﻴﭻ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺷﺘﺮي ﻧﺪارم‪ .‬از وﺟﻮد ﻫﺮ ﻗﺎﺿﻲ ﻋﺎدﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻣﻲ ﺷﻮم‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺶ دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻧﺰد آن ﻗﺎﺿﻲ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﺑﺮاي‬
‫رﺳﻴﺪﮔﻲ ﻧﺪارم‪ .‬ﻫﺮ آﻳﻪ اي از آﻳﺎت ﻛﺘﺎب ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻛﻪ ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻪ ام‪ ،‬دوﺳﺖ دارم‬
‫ﻣﺮدم ﻧﻴﺰ آن را ﻳﺎد ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺮاي ﻣﺮدم و دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﮔﺴﺘﺮش ﺧﻮﺑﻲ در ﻣﻴﺎن‬
‫آﻧﻬﺎﺳﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﺒﺖ ﻗﻠﺒﻲ ﺑﺎ ﻣﺮدم و ﺧﻴﺮ ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺳﺤـﺎﺋﺐ ﻟـﻴـﺲ ﺗﻨـﺘﻈﻢ اﻟﺒـﻼدا‬ ‫ﻓﻼ ﻧﺰﻟـﺖ ﻋﻠــﻲ‪ ‬و ﻻ ﺑﺄرﺿـﻲ‬
‫»اﺑﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮﻫﺎ را ﺑﻄﻮر ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ در ﺑﺮ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﻦ و ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﻧﺒﺎرﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ وﻗﺘﻲ ﺑﺎران ﻫﻤﻪ ﺟﺎ و ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم را ﻓﺮا ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺮ ﻣﺎ‬

‫‚≅‪È‬‬
‫¨ ‪÷ 7ç 9ø $$ /Î‬‬
‫‪} $Ψ¨ 9#$ tβρVÞ ∆ß 'ù ƒt ρu β‬‬
‫‚ ‪t θ=è‬‬
‫‪y 6ö ƒt ‬‬ ‫ﺑﺒﺎرد و ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻮدﺧﻮاه ﻧﻴﺴﺘﻢ‪Ï !© #$  .‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪» 〈 &Ï #Í Ò‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺨﻞ ﻣﻲ ورزﻧﺪ و ﻣﺮدم را‬

‫! ‪ô ùs ΒÏ‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫‪ß 9?s #u $! Βt χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ß Fç 6‬‬
‫‪θϑ‬‬ ‫‪ò ƒt ρu‬‬

‫ﺑﻪ ﺑﺨﻞ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﻟﻄﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ آﻧﺎن داده‪ ،‬ﭘﻨﻬﺎن‬
‫ﻣﻲ دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺣﺎﺗﻢ ﻛﻪ از روﺣﻴﻪ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ و از اﺧﻼق ﭘﺮﺑﺎر و ﺳﻮدﻣﻨﺪش ﺳﺨﻦ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ؟ وي‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪388‬‬

‫و ﻳـﺤﻴـﻲ اﻟﻌـﻈـﺎم و ﻫـﻲ رﻣـﻴـﻢ‬ ‫أﻣـﺎ و اﻟـﺬي ﻻ ﻳﻌﻠـﻢ اﻟﻐـﻴﺐ ﻏﻴـﺮه‬

‫ﻣـﺨــﺎﻓـﺔ ﻳـﻮم أن ﻳـﻘـﺎل ﻟـﺌﻴــﻢ‬ ‫ﻟﻘﺪﻛﻨﺖ أﻃﻮي اﻟﺒﻄﻦ واﻟﺰاد ﻳﺸﺘﻬﻲ‬
‫»ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او‪ ،‬ﻏﻴﺐ را ﻧﻤﻲ داﻧﺪ و اﺳﺘﺨﻮان ﭘﻮﺳﻴﺪه را زﻧﺪه‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ وﺟﻮد ﻏﺬا و ﻋﻼﻗﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ آن وﺟﻮد دارد‪) ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲ ﺧﻮردم ( و از‬
‫ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪم )و اﻧﻔﺎق ﻣﻲ ﻛﺮدم( ﺗﺎ ﻣﺒﺎدا روزي ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﺑﺨﻴﻠﻢ«‪.‬‬

‫داﻧﺶ ﻣﻔﻴﺪ و داﻧﺶ ﻣﻀﺮ‬

‫ﻋﻠﻢ و داﻧﺸﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻮ ﻣﺒﺎرك و ﺧﺠﺴﺘﻪ‬

‫](‬
‫’ ‪Ï è÷ 7t 9ø #$ ΠÇ θö ƒt‬‬
‫! ‪4 <n )Î‬‬ ‫‪É ≈Ft .Ï ’ûÎ Ο‬‬
‫= ‪« #$‬‬ ‫‪ó Fç [ø 6Î 9s ‰‬‬
‫) ‪ô‬‬
‫‪s 9s ‬‬
‫‪z ≈ϑ‬‬
‫}‪y ƒ‬‬ ‫‪z =ù èÏ 9ø #$ #( θ?è ρ&é ‬‬
‫‪M #$ ρu Ν‬‬ ‫‪Ï !© #$ Α‬‬
‫‪t %‬‬ ‫ﺑﺎد؛ ‪t $%s ρu ‬‬

‫‹‪Ï è÷ 7t 9ø #$ Πã θö ƒt #‬‬
‫] 〈 »و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و اﻳﻤﺎن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﺷﺪه‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﺗﺎ روز‬ ‫‪x ≈γ‬‬
‫‪y ùs‬‬

‫رﺳﺘﺎﺧﻴﺰ ﺑﺪان اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻮده‪) ،‬در دﻧﻴﺎ و ﺟﻬﺎن ﺑﺮزخ( ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬
‫ﺑﻮده اﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻧﻮع ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻳﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﻧﻮع دﻳﮕﺮش‪ ،‬ﻛﺎﻓﺮاﻧﻪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل درﺑﺎره دﺷﻤﻨﺎن‬

‫‪tβθ=è -‬‬
‫‪Ï ≈î‬‬ ‫‪ó δ‬‬
‫‪x Ο‬‬ ‫‪è οÏ *u z‬‬
‫‪½ ψ‬‬ ‫‪Ç ã‬‬
‫‪F #$ ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪è ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 Šu tu :ù #$ ‬‬
‫‪z ΒiÏ #*X γ‬‬
‫‪Î ≈ß‬‬
‫‪s β‬‬ ‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ß =n è÷ ƒt  :‬‬
‫‪t θϑ‬‬

‫∪∠∩ 〈 »ﺗﻨﻬﺎ ﻇﺎﻫﺮي از زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ را ﻣﻲ داﻧﻨﺪ و آﻧﺎن از آﺧﺮت ﻏﺎﻓﻠﻨﺪ«‪ ..‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬

‫‪y Ψ÷ ΒiÏ Νδ‬‬

‫‪$γ‬‬ ‫©‪è ö≅/t ( $κp ]÷ ΒiÏ e77‬‬
‫‪x ’ûÎ öΝδ‬‬
‫‪è ö≅/t 4 Ïο*u z‬‬
‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ öΝγ‬‬
‫‪ß ϑ‬‬
‫‪ß =ù æ‬‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Ï x8‘u ¨Š¨ #$ È≅/t  :‬‬

‫‪» 〈 ∩∉∉∪ β‬ﺑﻠﻜﻪ داﻧﺶ و آﮔﺎﻫﻲ اﻳﺸﺎن‪ ،‬درﺑﺎره آﺧﺮت ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن آﻣﺪه و اﺻﻼً در‬ ‫‪ß ã‬‬
‫‪t θϑ‬‬ ‫‪t‬‬

‫ﻣﻮرد آﺧﺮت‪ ،‬دودل و ﻣﺘﺮددﻧﺪ و ﺣﺘﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﻛﻮر و ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪ ..‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫‪389‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 ΝÄ =ù èÏ 9ø #$ ‬ﻣﻨﺘﻬﺎي داﻧﺶ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ‬

‫‪z ΒiÏ Ογ‬‬
‫‪ß óä =n 7ö Βt 7‬‬
‫درﺑﺎره آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪y 9Ï ¨Œs  :‬‬

‫‪çµèy 7t ?ø 'r ùs $γ‬‬

‫‡ ‪y Ψ÷ ΒÏ‬‬ ‫“ ‪| Σ$$ ùs $Ψs FÏ ≈ƒt #u µç ≈Ψs ‹ø ?s #u‬‬
‫¡ ‪y =n‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ 'r 6t Ρt Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫اﺳﺖ«‪ .‬و ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ã ?ø #$ ρu  :‬‬
‫≅ ‪t‬‬

‫{ ‪ÇÚ‘ö‬‬
‫‪F #$ ’<n )Î $‬‬ ‫‪÷ &r …ÿ µç Ζ¨ 3‬‬
‫‪t #s z‬‬ ‫© ‪Å ≈9s ρu $κp 5Í µç ≈Ζu è÷ ùs *u 9s $Ψs ⁄ø‬‬
‫‪Ï θö 9s ρu ∩⊇∠∈∪ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ρÍ $ót 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ β‬‬
‫‪t %3‬‬ ‫‪ß ≈Ü‬‬
‫‪s ùs ‬‬ ‫‪s ‹ø ±‬‬
‫‪¤ 9#$‬‬

‫‪É =ù 6‬‬
‫= 〈 »و ﺧﺒﺮ ﻛﺴﻲ را ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﺨﻮان ﻛﻪ )ﻋﻠﻢ و‬ ‫≅ ‪x 9ø #$‬‬
‫‪È Vs ϑ‬‬
‫‪y .x …&ã #é Vs ϑ‬‬
‫‪y ùs 4 µç 1θu δ‬‬ ‫‪y 7t ?¨ #$ ρu‬‬
‫‪y ì‬‬

‫داﻧﺶ( آﻳﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ او دادﻳﻢ؛ ﭘﺲ او از آن ﻛﻨﺎره ﮔﻴﺮي ﻛﺮد و آﻧﮕﺎه ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل او اﻓﺘﺎد؛ ﭘﺲ از ﮔﻤﺮاﻫﺎن ﺷﺪ و اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻘﺎم او را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﺎﻻ ﻣﻲ‬
‫ﺑﺮدﻳﻢ؛ وﻟﻲ او‪ ،‬ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺖ و از ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﭘﻴﺮوي ﻛﺮد؛ ﭘﺲ ﻣﺜﺎل او‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﮓ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ã≅ϑ‬‬
‫† ‪Ï tø‬‬
‫‪s ‘Í $ϑ‬‬ ‫≅ ‪Å 9ø #$‬‬
‫‪y s‬‬ ‫‪È Vs ϑ‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬درﺑﺎره ﻳﻬﻮدﻳﺎن و داﻧﺶ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪y .x  :‬‬

‫™ ‪» 〈 #‘I $-x‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻻغ ﻛﻪ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«‪ .‬داﻧﺶ آﻧﻬﺎ‪ ،‬داﻧﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫‪ó &r‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و دﻟﻴﻠﻲ اﺳﺖ ﺑﻲ اﺛﺮ؛ ﺣﺠﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﻧﺪارد و رواﻳﺘﻲ اﺳﺖ‬
‫دروﻏﻴﻦ و ﺳﺨﻨﻲ ﻧﺎﺣﻖ‪ .‬ﭘﺲ ﺻﺎﺣﺒﺎن ﭼﻨﻴﻦ داﻧﺸﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺎل‬

‫‪4‘Κu èy 9ø #$ #( θ6™ s‬‬ ‫آﻧﻜﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ آن را زﻳﺮ ﭘﺎﻫﺎﻳﺸﺎن ﻟﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؟ ‪ó $$ ùs ‬‬
‫™ ‪y Ft‬‬

‫‪$Ψs /ç θ=è %è Ο‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫“ 〈 »آﻧﺎن ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ و ﺿﻼﻟﺖ را ﺑﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﺗﺮﺟﻴﺢ دادﻧﺪ«‪Î 9Ï θö %s ρu  .‬‬ ‫‪y λç ;ù #$ ’?n ã‬‬
‫‪3 ‰‬‬ ‫‪t‬‬

‫‪)» 〈 Νö δ‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﺎن ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺪان ﺳﺒﺐ ﻛﻪ(‬

‫‪Ï *Í -‬‬
‫‪ø 3‬‬
‫‪ä /Î $ηu ‹ø =n æ‬‬
‫! ‪t‬‬
‫‪ª #$ ì‬‬
‫‪y 6t Û‬‬ ‫‪ö /t 4 #‬‬
‫≅ ‪s‬‬ ‫‪7 =ù î‬‬
‫‪ä‬‬

‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬دﻟﻬﺎﻳﻤﺎن‪ ،‬در ﻏﻼف و ﭘﺮده اﺳﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻛﻔﺮﺷﺎن‬
‫ﻣﻬﺮ زده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﻛﻨﮕﺮه آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺻﺪﻫﺎ ﻫﺰار ﻛﺘﺎب ﺷﮕﻔﺖ اﻧﮕﻴﺰ در ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و رﺷﺘﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ و در ﻣﻮرد ﻣﻠﺘﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻤﺪﻧﻬﺎ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دﻳﺪم؛ اﻣﺎ ﻣﻠﺘﻲ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ اﻳﻦ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪390‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺰرگ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﺎﻓﺮ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي را ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺳﻨﺪ و ﻏﻴﺮ از‬

‫‪#*X ≈Á‬‬
‫‪| /ö &r ρu $èY ÿø œ‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪x Ν‬‬ ‫_ ‪ß 9s $Ζu =ù èy‬‬
‫ﺟﻬﺎن ﻣﺎدي‪ ،‬ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ و ﺷﻨﻮاﻳﻲ و درﻛﻲ دﻳﮕﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪y ρu  .‬‬

‫« ‪» 〈 > ó‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺪﻳﺸﺎن‬

‫‪x ΒiÏ Νκå Eè ‰‬‬
‫‪y ↔Ï ùø &r ω‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪I ρu Ν‬‬ ‫‪è *ã ≈Á‬‬
‫‪| /ö &r ω‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪I ρu Ν‬‬ ‫‪ß èã ÿø œ‬‬ ‫‪ö κå ]÷ ã‬‬
‫‪x Ν‬‬ ‫‪t ‬‬ ‫‪ø &r $! ϑ‬‬
‫‪4 _o î‬‬ ‫‪y ùs οZ ‰‬‬
‫‪y ↔Ï ùø &r ρu‬‬

‫ﮔﻮﺷﻬﺎ و ﭼﺸﻤﻬﺎ و دﻟﻬﺎﻳﻲ داده ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﻮﺷﻬﺎ و ﭼﺸﻤﻬﺎ و دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺳﻮدي ﺑﻪ‬
‫آﻧﺎن ﻧﺒﺨﺸﻴﺪ«‪.‬‬
‫واﻗﻌﺎً ﺳﺨﻨﺎن ذﻳﻞ درﺑﺎره اﻳﻨﻬﺎ ﻣﺼﺪاق ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎغ‪ ،‬ﺳﺮﺳﺒﺰ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﺰ‪ ،‬ﻣﺮﻳﺾ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آب‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ دﻫﺎن‪ ،‬ﺗﻠﺦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪» 〈 π7 Ζu ?iÉ /t π¤ ƒt #u ‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي روﺷﻨﻲ ﺑﻪ آﻧﺎن داده اﻳﻢ«!‬
‫‪ô ΒiÏ Ογ‬‬
‫‪ß ≈Ψs ?÷ ?s #u Ν‬‬
‫‪ö .x ‬‬

‫‪Å ^Í è÷ Βã $κp ]÷ ã‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∪ t Ê‬ﻫﻴﭻ‬ ‫‪t #( θΡç %.x ω‬‬
‫‪ )Î Ν‬‬
‫‪ö κÎ 5hÍ ‘u M‬‬
‫‪Ï ≈ƒt #u ‬‬
‫‪ô ΒiÏ π7 ƒt #u ‬‬
‫‪ô ΒiÏ Ογ‬‬
‫‪Î Š?Ï 'ù ?s $Βt ρu ‬‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪ اي از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن‪ ،‬ﻧﺰد آﻧﺎن ﻧﻤﻲ آﻳﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ از آن روﻳﮕﺮداﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺮ داﻧﺶ و ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ات ﺑﻴﻔﺰاي‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت زﻳﺎد‪ ،‬داﻧﺶ و‬

‫آﮔﺎﻫﻲ ﻓﺮاوان‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻫﻨﮓ‪ ،‬ژرف اﻧﺪﻳﺸﻲ‪ ،‬ﻓﻬﻢ درﺳﺖ و ﺗﻔﻜﺮ و ﺗﻌﻤﻖ در‬

‫† ‪y ƒø‬‬
‫´‪‬‬ ‫دﻻﻳﻞ و ﺷﻨﺎﺧﺖ راز ﻣﺴﺎﻳﻞ و ﻓﻬﻤﻴﺪن اﻫﺪاف و ﻛﺸﻒ ﺣﻘﺎﻳﻖ اﺳﺖ‪y Ρ¯ )Î  .‬‬
‫‪s $ϑ‬‬

‫‪» 〈 #( σà ≈¯ ϑ‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن داﻧﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﺧﺪا ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻨﺪ«‪ö≅/t  .‬‬

‫‪y =n èã 9ø #$ νÏ ŠÏ $6t ã‬‬
‫‪Ï ‬‬
‫! ‪ô ΒÏ‬‬
‫‪© #$‬‬
‫‪391‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 µÏ ϑ‬ﺑﻠﻜﻪ آن ﭼﻴﺰي را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ داﻧﺶ آن را‬

‫‪Ï =ù èÏ /Î #( θÜ‬‬
‫† ‪ä ŠtÏ‬‬
‫‪ä Ο‬‬
‫‪ó 9s $ϑ‬‬
‫‹ ‪y /Î #( θ/ç‬‬
‫‪¤ .x‬‬

‫ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ«‪ .‬ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻً آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ و آرام اﺳﺖ‪.‬‬

‫و ﻳﻨﻘـﺺ إن ﺑــﻪ ﻛﻔّـﺎ ﺷﺪدﺗﺎ‬ ‫ﻳﺰﻳـﺪ ﺑﻜﺜــﺮة اﻹﻧﻔــﺎق ﻣﻨـﻪ‬
‫»ﺑﺎ اﻧﻔﺎق و دﻫﺶ‪ ،‬ﻓﺰوﻧﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و اﮔﺮ آن را ﻣﺤﻜﻢ در دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮي و ﺑﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬رو ﺑﻪ ﻛﺎﺳﺘﻲ ﻣﻲ ﻧﻬﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﻏﺮب ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺑﺰرﮔﻲ در ﻛﻤﺪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ام دارم‬
‫ﻛﻪ روي آن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ :‬ﺣﻤﺎﻗﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ام؛ ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻪ اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت و‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﺎدرﺳﺘﻲ را ﻛﻪ در ﺷﺒﺎﻧﻪ روز از ﻣﻦ ﺳﺮ ﻣﻲ زﻧﺪ‪ ،‬در اﻳﻦ دﻓﺘﺮ ﻳﺎدداﺷﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺧﻮد را از آن‪ ،‬ﺑﻴﺮون ﺑﻜﺸﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﻋﻠﻤﺎي ﺳﻠﻒ اﻳﻦ اﻣﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ دﻗﻴﻖ و ﭘﻴﮕﻴﺮي ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎي‬

‫¡‪ãΝ‬‬
‫‪Å %ø &é ω‬‬
‫رﻓﺘﺎر و اﻋﻤﺎل ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﮔﻮي ﺳﺒﻘﺖ را از ﺗﻮ رﺑﻮده اﻧﺪ؛ ‪I ρu ‬‬

‫§ ‪» 〈 ∩⊄∪ πÏ Βt #θ§ =¯ 9#$‬و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ ﺳﺮزﻧﺸﮕﺮ«‪ ..‬ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫‪Ä -‬‬
‫‪ø Ζ¨ 9$$ /Î‬‬

‫ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺶ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺷﺮﻳﻚ‪ ،‬از ﺷﺮﻳﻜﺶ ﺣﺴﺎب ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺧﻮدش را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫رﺑﻴﻊ ﺑﻦ ﺧﺜﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺨﻨﺎن ﻫﻔﺘﮕﻴﺶ را از ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺎ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻌﺪ ﻣﻲ ﻧﻮﺷﺖ؛ اﮔﺮ آﻧﻬﺎ‬
‫را ﻧﻴﻚ ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﺮد و اﮔﺮ ﻣﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ در ﻃﻮل ﻫﻔﺘﻪ ﺳﺨﻦ و ﻳﺎ‬
‫ﻛﺎر ﺑﺪي از او ﺳﺮ زده‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺳﻠﻒ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﻗﺒﻞ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه ام و ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ اﺻﺮار‬

‫_ ‪〈 'ì #s‬‬
‫‪Å ρu Ν‬‬
‫‪ö κå 5æ θ=è %è ρ¨ #( θ?s #u $! Βt β‬‬
‫‪t θ?è σ÷ ƒã ‬‬ ‫و زاري از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪Ï !© #$ ρu  :‬‬
‫‪t %‬‬

‫»و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ آﻧﭽﻪ را در ﺗﻮان دارﻧﺪ و دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻫﺮاﺳﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪392‬‬

‫ﺧﻮدت را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻦ‬

‫دﻓﺘﺮﭼﻪ ﻳﺎدداﺷﺘﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻦ و ﭘﻴﺶ ﺧﻮد ﻧﮕﻪ دار ﺗﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن ﺧﻮدت را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻲ و ﻧﻜﺎت ﻣﻨﻔﻲ ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﻪ ﻳﺎد آوري و زﻧﺪﮔﻴﺖ را ﺑﺎ رﻓﻊ ﻛﺎﺳﺘﻴﻬﺎﻳﺖ‪،‬‬
‫ﺳﭙﺮي ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ .‬ﻋﻤﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﻮدﺗﺎن را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮﻳﺪ‬
‫و ﺧﻮد را ﺑﺴﻨﺠﻴﺪ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺳﻨﺠﻴﺪه ﺷﻮﻳﺪ و ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﻗﻴﺎﻣﺖ آﻣﺎده ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫روزاﻧﻪ ﺳﻪ اﺷﺘﺒﺎه در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫اول‪ :‬ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮدن وﻗﺖ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺳﺨﻦ ﺑﻴﻬﻮده ﮔﻔﺘﻦ؛ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬از ﺧﻮﺑﻲ اﺳﻼم ﺷﺨﺺ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده را رﻫﺎ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻲ ﻣﻮرد و ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﺎاﻓﺘﺎده ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮش دادن ﺑﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﻌﺎت و ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻲ اﺳﺎس‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻗﻌﺎت و اﻧﺘﻈﺎرات ﻧﺎﺑﺠﺎ و اﻫﺘﻤﺎم ورزﻳﺪن ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﻗﻌﺎت و ﺧﻴﺎﻻت اﻓﺮاد وﺳﻮاس و ﺧﻴﺎل ﺑﺎف و ﻧﻴﺰ ﻧﮕﺮاﻧﻲ از ﻏﻢ و اﻧﺪوه آﻳﻨﺪه و‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻓﻌﻠﻲ؛ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﻌﺎدت و آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫وﻫﻲ ﻳﻌﻤﻦ ﻣﻦ ﻛﺎن ﻓﻲ اﻟﻌﺼﺮ اﻟﺨﺎﻟﻲ‬ ‫أﻻ ﻋــﻢ ﺻﺒـﺎﺣﺎً أﻳﻬـﺎ اﻟﻄـﻠﻞ اﻟﺒـﺎﻟﻲ‬
‫»ﺻﺒﺢ ﺑﺨﻴﺮ اي ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﺧﺸﻚ! آﻳﺎ ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن‪ ،‬ﺻﺒﺢ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺴﺮ ﻛﺮدﻧﺪ«؟‬
‫ﻗﻠــﻴﻞ اﻟﻬﻤــﻮم ﻻ ﻳﺒـﻴـﺖ ﺑﺄوﺟــﺎل‬ ‫و ﻫـﻞ ﻳﻌـﻤـﻦ إﻻ ﺳـﻌﻴــﺪ ﻣـﻨـﻌــﻢ‬
‫»ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺷﺐ را ﺑﻪ ﺻﺒﺢ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﺪوه ﻛﻢ دارد و ﺷﺐ را ﺑﺎ ﻫﺮاس و‬
‫ﺗﺮس ﻧﻤﻲ ﮔﺬراﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪393‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﻮﻳﺶ ﻋﺒﺎس دﻋﺎﻳﻲ آﻣﻮﺧﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت ﻫﺮ دو ﺟﻬﺎن را‬

‫در ﺑﺮ دارد‪) :‬اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ أﺳﺄﻟﻚ اﻟﻌﻔﻮ و اﻟﻌﺎﻓﻴﺔ( »ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻋﻔﻮ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ را از ﺗﻮ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ«‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬دﻋﺎي ﺟﺎﻣﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﺮ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت در آن ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪه‬

‫‪» 〈 οÏ *u z‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش‬

‫‪½ ψ‬‬ ‫‪É #θu Or ‬‬
‫> ‪F #$‬‬ ‫‪ó m‬‬
‫¡ ‪z‬‬ ‫‪ã ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫> ‪‘ 9#$‬‬
‫! ‪z #θu Or‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫اﺳﺖ؛ ‪ß 9?s $↔t ùs ‬‬

‫‪ô „o ω‬‬
‫‪» 〈 ’4 +s ±‬ﭘﺲ ﮔﻤﺮاه‬ ‫‪‘ Ò‬‬
‫≅ ‪Ÿ ρu‬‬ ‫‪Å ƒt ξ‬‬
‫دﻧﻴﺎ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎداش آﺧﺮت را ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داد«‪Ÿ ùs  .‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫اﺣﺘﻴﺎط ﻛﻨﻴﺪ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻌﺎدت ﺑﻨﺪه‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎط ﻛﺮدن و اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺒﺎب ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﻣﻴﺪان ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﺳﺮور ﻫﻤﻪ ﺑﻮد‪ ،‬در‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺟﻨﮕﻬﺎ در ﺣﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﺟﻨﮕﻴﺪ ﻛﻪ زره ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا! زاﻧﻮي ﺷﺘﺮم را ﺑﺒﻨﺪم ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪا آن را رﻫﺎ ﻛﻨﻢ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺷﺘﺮ را‬
‫ﺑﺒﻨﺪ و )ﺑﺮ ﺧﺪا( ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻦ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺒﺎب و ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ و اﺳﺎس ﺗﻮﺣﻴﺪ اﺳﺖ و ﺗﺮك اﺳﺒﺎب‬
‫ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﺟﻬﺎﻟﺖ و ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫اﺳﺒﺎب ﺑﺪون ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪا‪ ،‬آﺳﻴﺐ و آﻓﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﺟﻮزي در اﻳﻦ‬
‫ﺑﺎره ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮدي‪ ،‬ﻧﺎﺧﻨﺶ را ﻛﻮﺗﺎه ﻣﻲ ﻛﺮد؛ اﻧﮕﺸﺘﺶ‪ ،‬زﺧﻤﻲ ﺷﺪ و ﭼﻮن آن را‬
‫ﻧﺒﺴﺖ و از اﺳﺒﺎب اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻜﺮد‪ ،‬ﻣﺮد‪ .‬ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺑﻲ ﭘﺮوا‪ ،‬وارد ﻃﻮﻳﻠﻪ اﻻغ ﺷﺪ؛ اﻻغ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺷﻜﻢ آن ﻣﺮد ﻟﮕﺪ زد و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن آن ﺷﺨﺺ ﻣﺮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪394‬‬

‫در ﻣﻮرد ﻃﻪ ﺣﺴﻴﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﺼﺮي ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ او‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻚ راﻧﻨﺪه ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻫﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﺮو ﺗﺎ زود ﺑﺮﺳﻴﻢ‪ .‬اﺻﻞ اﻳﻦ ﻣﺜﻞ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻋﺠﻠﻪ‪ ،‬ﺑﻪ آﺧﺮ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻗﺪ ﻳﻜـﻮن ﻣﻊ اﻟﻤﺘﻌﺠﻞ اﻟﺰﻟﻞ‬ ‫ﻗﺪ ﻳﺪرك اﻟﻤﺘﺄﻧﻲ ﺑﻌﺾ ﺣﺎﺟﺘﻪ‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﺮدي ﻛﻪ آﻫﺴﺘﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ رود‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺶ دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎزد و‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﺮد ﻋﺠﻮل‪ ،‬ﻣﻲ ﻟﻐﺰد و ﺑﻪ ﻣﻘﺼﺪ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ«‪.‬‬

‫دل ﻣﺮدم را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎور‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ آوردن دل ﻣﺮدم و ﺟﻠﺐ ﻣﺤﺒﺖ و‬

‫‪t *Í z‬‬

‫‪〈 ∩∇⊆∪ ‬‬ ‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ −‬‬
‫‪5 ‰‬‬
‫‪ô ¹‬‬
‫‪Ï β‬‬ ‫_ ‪| 9Ï ’<kÍ ≅èy‬‬
‫¡‪t $‬‬ ‫ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪ô #$ ρu  :‬‬

‫»از ﻣﻦ در ﻣﻴﺎن دﻳﮕﺮان ﻧﺎم ﻧﻴﻜﻲ ﺑﮕﺬار«‪ ..‬ﻣﻔﺴﺮان ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﭼﻨﺎن ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﻣﺮا ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻳﺎد ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 _iÉ ΒiÏ πZ 6¬ tu Χx 7‬و‬

‫‪y ‹ø =n ã‬‬ ‫) ‪à ‹ø‬‬
‫‪t M‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻣﻮرد ﻣﻮﺳﻲ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪s 9ø &r ρu  :‬‬

‫ﻣﺤﺒﺘﻲ از ﺳﻮي ﺧﻮد ﺑﺮ ﺗﻮ اﻓﻜﻨﺪم«‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻲ‬
‫اﺧﺘﻴﺎر ﺗﻮ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺷﻤﺎ ﮔﻮاﻫﺎن ﺧﺪا روي‬
‫زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ«‪ .‬زﺑﺎن ﻣﺮدم‪ ،‬ﻗﻠﻢ ﺣﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪:‬‬
‫»ﺟﺒﺮﺋﻴﻞ در ﻣﻴﺎن اﻫﻞ آﺳﻤﺎن ﺑﺎﻧﮓ ﺑﺮ ﻣﻲ آورد‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻼﻧﻲ را دوﺳﺖ دارد؛ ﭘﺲ‬
‫ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ او را دوﺳﺖ ﺑﺪارﻳﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه اﻫﻞ آﺳﻤﺎن او را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارﻧﺪ و در زﻣﻴﻦ‬
‫ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻣﺮدم واﻗﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫‪395‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻳﻜﻲ از زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳﺘﻲ‪ ،‬ﮔﺸﺎده روﻳﻲ‪ ،‬ﻧﺮم زﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺧﻮش اﺧﻼﻗﻲ و‬
‫ﻧﺮم ﺧﻮﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮم ﺧﻮﻳﻲ‪ ،‬ﻋﺎﻣﻠﻲ ﻗﻮي در ﺟﻠﺐ ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺮدم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬در ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﺮﻣﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن را زﻳﺒﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از ﻫﺮ‬
‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻧﺮﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬آن را زﺷﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪ .‬و ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ از ﻧﺮﻣﻲ‬
‫ﻣﺤﺮوم ﺷﻮد‪ ،‬از ﻫﻤﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﻣﺤﺮوم ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺮﻣﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن را ﺑﻪ ﻣﺎر ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ از ﺳﻮراخ ﻋﺒﻮر‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ..‬ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻋﺴﻞ را ﺑﺮدار‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﻨﺪو را ﻧﺸﻜﻦ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ اﺳﺖ؛ ﺧﻮب و ﭘﺎك ﻣﻲ ﺧﻮرد و از او ﺧﻮﺑﻲ و ﭘﺎﻛﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺗﺮاود و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺮ ﺷﺎﺧﻪ اي ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬آن را ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻔﺮ ﻛﻦ و‬

‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت ﺧﺪا را ﺑﺒﻴﻦ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺎدي و ﺳﺮور ﻣﻲ آورد‪ ،‬ﺳﻔﺮ و ﺳﻴﺎﺣﺖ در ﺷﻬﺮﻫﺎ و‬

‫ﺳﺮزﻣﻴﻨﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬در آﻏﺎز اﻳﻦ ﻛﺘﺎب در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪.‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﻨﮕﺮﻳﺪ‬ ‫‪Ï ¨θu ≈ϑ‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫‪¡ 9#$ ’ûÎ #Œs $Βt #( ρ*ã à‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫≅ ‪Ý Ρ#$‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪È %è  :‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬ﺑﮕﻮ‪ :‬در زﻣﻴﻦ ﺳﻔﺮ‬ ‫™ ‪F #$ ’ûÎ #( ρã‬‬
‫≅ ‪Å‬‬
‫ﻛﻪ در آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﭼﻪ ﻫﺴﺖ«‪ö %è  .‬‬

‫‪» 〈 #( ρ*ã à‬آﻳﺎ در زﻣﻴﻦ ﺳﻔﺮ ﻧﻜﺮده اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ؟«‪.‬‬

‫‪Ý ΖŠu ùs Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫¡ ‪F #$ ’ûÎ #( ρã‬‬
‫‪Å „o Ο‬‬
‫ﻛﻨﻴﺪ«‪ó =n ùs &r  .‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳﺬﻳــﺐ اﻟﻘﻠـﺐ إﻻ إن ﻛﺒـﻠﺘﺎ‬ ‫و ﻻ ﺗﻠﺒﺚ ﺑﺮﺑــﻊ ﻓﻴـﻪ ﺿﻴــﻢ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪396‬‬

‫در ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﭘﺮﺳﺘﻢ و ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﻲ ﻛﻪ دل را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬ﻧﻤﺎن؛ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﺎ ﻏﻞ و‬

‫زﻧﺠﻴﺮ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻲ«‪.‬‬
‫و ﺷﺮق إن ﺑﺮﻳﻘﻚ ﻗﺪ ﺷﺮﻗﺘﺎ‬ ‫و ﻏــﺮب ﻓﺎﻟﺘﻐـﺮب ﻓﻴـﻪ ﻧﻔﻊ‬
‫»اﮔﺮ ﺑﻐﺾ اﻧﺪوه‪ ،‬ﮔﻠﻮﻳﺖ را ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﺮق و ﻏﺮب ﺳﻔﺮ ﻛﻦ ﻛﻪ ﺳﻔﺮ ﻓﺎﻳﺪه دارد«‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺳﻔﺮﻧﺎﻣﻪ اﺑﻦ ﺑﻄﻮﻃﻪ را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺰاﻓﻪ ﮔﻮﻳﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻋﺠﻴﺒﻲ از آﻓﺮﻳﻨﺶ اﻟﻬﻲ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‪،‬‬
‫آﻣﻮزه ﻫﺎ و ﻋﺒﺮﺗﻬﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻦ وﺟﻮد دارد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲ ﻓﻬﻤﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻲ‬
‫از ﻋﻮاﻣﻞ آراﻣﺶ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ رﺧﺖ ﺳﻔﺮ ﺑﺒﻨﺪد و از ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي دﻳﮕﺮ ﺑﺮود ﺗﺎ‬
‫ﻛﺘﺎب ﮔﺸﻮده ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺗﻤﺎم در ﻣﻮرد ﺳﻔﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎﻟﺮﻗﻤﺘـﻴﻦ و ﺑﺎﻟﻔﺴﻄـﺎط ﺟﻴﺮاﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎﻟﺸﺎم أﻫﻠﻲ و ﺑﻐﺪاد اﻟﻬﻮي و أﻧﺎ‬
‫»ﺧﺎﻧﻮاده ام در ﺷﺎم و ﻓﻜﺮ و ﺧﻴﺎﻟﻢ در ﺑﻐﺪاد؛ ﻣﻦ‪ ،‬در رﻗﻤﺘﻴﻨﻢ و ﻫﻤﺴﺎﻳﮕﺎﻧﻢ‪ ،‬در‬
‫ﻓﺴﻄﺎط«‪.‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪〈Ú‬‬ ‫‪F #$ ’ûÎ #( θs‬‬
‫¡‹ ‪ß‬‬
‫‪» 〈 Ú‬ﺑﮕﻮ‪ :‬در زﻣﻴﻦ ﺳﻔﺮ ﻛﻨﻴﺪ«‪Å ùs  .‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫™ ‪F #$ ’ûÎ #( ρã‬‬
‫≅ ‪Å‬‬
‫‪ö %è ‬‬

‫‪Ä ϑ‬‬
‫§ 〈 »ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻏﺮوب‬ ‫‪ô ±‬‬
‫> ‪¤ 9#$‬‬
‫( ‪z *Í óø Βt‬‬
‫‪x =n /t #Œs )Î ‬‬
‫‪# L® m‬‬
‫»در زﻣﻴﻦ ﺳﻴﺎﺣﺖ ﻛﻨﻴﺪ«‪x  .‬‬

‫‪» 〈 ∩∉⊃∪ $7Y )à m‬ﻣﻦ‪،‬‬

‫‪ã zÓ‬‬
‫‪Å Βø &r ρ÷ &r ‬‬
‫‪Ç ƒ÷ *u s‬‬
‫‪ó 7t 9ø #$ ì‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫( ‪ô Βt‬‬
‫‪y f‬‬ ‫‪x =è /ö &r ‬‬
‫‪# L® m‬‬ ‫‪ß *u /ö &r ω‬‬
‫‪x y‬‬ ‫ﺧﻮرﺷﻴﺪ رﺳﻴﺪ«‪I  .‬‬

‫از ﭘﺎي ﻧﻤﻲ ﻧﺸﻴﻨﻢ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﺟﻤﻊ ﺷﺪن دو درﻳﺎ ﺑﺮﺳﻢ ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ روزﮔﺎري‬
‫ﻃﻮﻻﻧﻲ راه ﻣﻲ روم«‪.‬‬
‫‪397‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺗﻬﺠﺪ ﺑﮕﺰار‬

‫ﺗﻬﺠﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺷﺮح ﺻﺪر و آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮده‬
‫اﺳﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﻨﺪه اي‪ ،‬ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﺑﺮﺧﻴﺰد‪ ،‬ﺧﺪا را ﻳﺎد ﻛﻨﺪ و ﺳﭙﺲ وﺿﻮ ﺑﮕﻴﺮد‬

‫‪È ‹ø 9© #$ ‬‬
‫≅ ‪$Βt‬‬ ‫‪z ΒiÏ ξ‬‬
‫و ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺻﺒﺢ ﺑﺎﻧﺸﺎط و ﺳﺮﺣﺎل ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪W ‹=Ï %s #( θΡç %.x  .‬‬

‫‪y 9© 'Z #s ùÏ $Ρt µÏ /Î ‰‬‬

‫‪〈7‬‬ ‫‪ô f‬‬
‫‪¤ γ‬‬ ‫‪È ‹ø 9© #$ ‬‬
‫≅ ‪y Ft ùs‬‬ ‫‪» 〈 ∩⊇∠∪ β‬آﻧﺎن‪ ،‬ﺷﺒﻬﺎ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪﻧﺪ«‪z ΒÏ ρu  .‬‬
‫‪t θèã f‬‬
‫‪y κ÷ ‰u‬‬

‫»در ﭘﺎﺳﻲ از ﺷﺐ ﺑﺮﺧﻴﺰ و ﻧﻤﺎز ﺗﻬﺠﺪ ﺑﮕﺰار«‪.‬‬

‫ﺑﻴﺪار ﺷﺪن در ﺷﺐ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري را از ﺟﺴﻢ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺣﺪﻳﺚ‬
‫ﺻﺤﻴﺤﻲ در اﺑﻮ داود رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اي ﻋﺒﺪاﷲ! ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﻼﻧﻲ ﻧﺒﺎش‬
‫ﻛﻪ او‪ ،‬ﺷﺒﻬﺎ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻗﻴﺎم ﺷﺐ را ﺗﺮك ﻛﺮد«‪.‬‬
‫»ﻣﺮد ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﻋﺒﺪاﷲ اﮔﺮ ﺷﺐ ﺑﺮاي ﻋﺒﺎدت ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻓﺎﻧﻲ و زودﮔﺬر ﺗﺄﺳﻒ ﻣﺨﻮر؛ ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ در دﻧﻴﺎ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻓﻨﺎ‬

‫_ ‪» 〈 …µç γy‬ﻫﻤﻪ‬
‫‪ô ρu ω‬‬
‫‪ )Î 7‬‬
‫‪î 9Ï $δ‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود‪ ،‬ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪‘ .ä  :‬‬
‫≅ ‪x‬‬

‫‪5 $ùs $κp Jö =n æ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∉∪ β‬ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎ و ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬ ‫≅ ‪ô Βt‬‬
‫‪t ‬‬ ‫ﭼﻴﺰ ﺟﺰ ﺧﺪا از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود«‪‘ .ä  ..‬‬

‫} ‪Ï #*u .ø‬‬
‫‪〈 ∩⊄∠∪ Θ‬‬ ‫‪È ≈=n gp :ù #$ ρŒè 7‬‬
‫≅ ‪M #$ ρu‬‬ ‫_ ‪y /nÎ ‘u µç‬‬
‫’ ‪ô ρu‬‬
‫ﻛﻪ روي زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻨﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪4 +s 7ö ƒt ρu  .‬‬

‫»و ﺗﻨﻬﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻛﻪ داراي ﺷﻜﻮه و ﻋﻈﻤﺖ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻧﻴﺎي ﺧﻮد ﺗﺄﺳﻒ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﻮدﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﮔﻢ ﺷﺪن اﺳﺒﺎب ﺑﺎزﻳﺶ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪398‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻫﻢ و ﺣﺰن‪ ،‬ﻫﺮ دو ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﻣﺸﻜﻼت روﺣﻲ و از اﻣﻮري‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ روح را ﻋﺬاب ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮﻗﺸﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻳﻌﻨﻲ ﻏﻢ ﺧﻮردن ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ آﻳﻨﺪه و ﺣﺰن‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از دﺳﺖ دادن ﻳﻚ ﭼﻴﺰ‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ؛ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻫﺮ دو‪ ،‬رﻧﺞ و درد و ﻋﺬاﺑﻲ ﺑﺮاي روح ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ اﮔﺮ‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺣﺰن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن را‬
‫»ﻫﻢ« ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ‪.‬‬
‫)اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ أﺳﺄﻟﻚ اﻟﻌﺎﻓﻴﺔ ﻓﻲ اﻟﺪﻧﻴﺎ و اﻵﺧﺮة؛ اﻟﻠﻬﻢ إﻧﻲ أﺳﺄﻟﻚ اﻟﻌﻔﻮ و اﻟﻌﺎﻓﻴﺔ‬
‫ﻓﻲ دﻳﻨﻲ و دﻧﻴﺎي و أﻫﻠﻲ و ﻣﺎﻟﻲ؛ اﻟﻠﻬﻢ اﺳﺘﺮ ﻋﻮراﺗﻲ و آﻣﻦ روﻋﺎﺗﻲ؛ اﻟﻠﻬﻢ اﺣﻔﻈﻨﻲ‬
‫ﻣﻦ ﺑﻴﻦ ﻳﺪي و ﻣﻦ ﺧﻠﻔﻲ و ﻋﻦ ﻳﻤﻴﻨﻲ و ﻋﻦ ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﻣﻦ ﻓﻮﻗﻲ و أﻋﻮذ ﺑﻌﻈﻤﺘﻚ أن‬
‫أﻏﺘﺎل ﻣﻦ ﺗﺤﺘﻲ( »ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻋﺎﻓﻴﺖ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت را از ﺗﻮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ؛‬
‫ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﻦ از ﺗﻮ ﻋﻔﻮ و ﻋﺎﻓﻴﺖ در دﻳﻦ و دﻧﻴﺎ و ﺧﺎﻧﻮاده و داراﻳﻲ ام را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ؛‬
‫ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻋﻴﺐ ﻫﺎي ﻣﺮا ﺑﭙﻮﺷﺎن و ﻫﺮاس ﻫﺎﻳﻢ را ﺑﻪ اﻣﻨﻴﺖ و آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻦ‬
‫و ﻣﺮا از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻧﻤﺎ و ﺑﻪ ﻋﻈﻤﺖ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم ﻛﻪ از زﻳﺮ ﭘﺎﻳﻢ رﺑﻮده )و دﭼﺎر‬
‫ﻟﻐﺰش( ﺷﻮم«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫أﻳـﺎدﻳﻪ اﻟﺤـﺪﻳﺜـﺔ و اﻟﻘﺪﻳـﻤﺔ‬ ‫أﻟﻢ ﺗﺮ أن رﺑﻚ ﻟﻴﺲ ﺗﺤﺼﻲ‬
‫»آﻳﺎ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺟﻮد و ﻛﺮم ﻓﻌﻠﻲ و ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش ﻧﻴﺴﺖ؟«‬
‫ﻳﻘﻴﻢ و ﻻ ﻫﻤﻮﻣـﻚ ﺑﺎﻟﻤﻘﻴﻤـﻪ‬ ‫ﺗﺴﻞ ﻋﻦ اﻟﻬﻤﻮم ﻓﻠﻴﺲ ﺷﻲء‬
‫‪399‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﺧﻮدت را از ﻏﻤﻬﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎور؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎي ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫إﻟﻴـﻚ ﺑﻨﻈـﺮة ﻣﻨـﻪ رﺣﻴﻤﻪ‬ ‫ﻟﻌـﻞ اﻟﻠّـﻪ ﻳﻨـﻈـﺮ ﺑﻌـﺪ ﻫﺬا‬
‫»ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ ﻧﻈﺮ رﺣﻤﺘﻲ ﺑﻨﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻜﻴﻒ أﺑﻜﻲ ﻋﻠﻲ ﺷﺊ إذا ذﻫﺒﺎ‬ ‫ﻧﻔﺴﻲ اﻟﺘﻲ ﺗﻤﻠﻚ اﻻﺷﻴﺎء ذاﻫﺒﺔ‬
‫»ﺧﻮدم ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ روم؛ ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از دﺳﺖ‬
‫دادن ﭼﻴﺰي ﮔﺮﻳﻪ ﻛﻨﻢ«؟‬
‫دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻃﻼ‪ ،‬ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﻣﻘﺎﻣﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺎﺧﻬﺎ و ﻗﺼﺮﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ارزش ﻳﻚ ﻗﻄﺮه اﺷﻚ را‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬در ﺗﺮﻣﺬي از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬دﻧﻴﺎ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻠﻌﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﺑﺠﺰ ذﻛﺮ ﺧﺪا و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﻧﺰدﻳﻚ و ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ و داﻧﺸﻤﻨﺪ و‬
‫داﻧﺶ آﻣﻮز«‪.‬‬
‫ﻣﺘﺎع و داراﻳﻴﻬﺎي دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻣﺎﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺪﺗﻲ در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻟﺒﻴﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻻ ﺑﺪ ﻳﻮﻣـﺎً ان ﺗﺮد اﻟﻮداﺋـﻊ‬ ‫و ﻣﺎ اﻟﻤﺎل و اﻷﻫﻠﻮن إﻻ وداﺋﻊ‬
‫»ﻣﺎل و ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬اﻣﺎﻧﺘﻬﺎﻳﻲ ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﻣﺎﻧﺘﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ روزي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺛﺮوﺗﻬﺎي ﻫﻨﮕﻔﺖ‪ ،‬اﻣﻼك و ﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﻫﻢ زﻣﺎن ﻣﺮگ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ‬
‫ﻧﻤﻲ اﻧﺪازﻧﺪ‪ .‬ﺣﺎﺗﻢ ﻃﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪400‬‬

‫اذا ﺣﺸﺮﺟﺖ ﻳﻮﻣﺎً و ﺿﺎق ﺑﻬﺎ اﻟﺼﺪر‬ ‫ﻟﻌﻤﺮك ﻣﺎ ﻳﻐﻨﻲ اﻟﺜﺮاء ﻋﻦ اﻟﻔﺘﻲ‬
‫»ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻣﻲ ﺧﻮرم آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﻣﺮگ ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ و ﻧﻔﺲ ﺑﻪ آﺧﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت و‬
‫داراﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺣﻜﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ارزش و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻣﻌﻘﻮل آن را ﺑﺪه؛ دﻧﻴﺎ و آﻧﭽﻪ در‬

‫‪Ò èÏ 9s ρu θÓ γ‬‬
‫= 〈 »و‬ ‫‪ô 9s ω‬‬
‫‪ )Î $! ‹u Ρ÷ $‬‬
‫‪‘ !#$ οä θ4 ‹u s‬‬
‫‹ ‪y 9ø #$ νÏ‬‬
‫‪É ≈δ‬‬
‫آن اﺳﺖ‪ ،‬ارزش ﻣﺆﻣﻦ را ﻧﺪارد؛ ‪y $Βt ρu ‬‬

‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ و ﺑﺎزﻳﭽﻪ اي ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺑﻬﺸﺖ را ارزش و ﺑﻬﺎي ﺧﻮد ﻣﺪان؛ وﺟﻮد‬
‫ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ آن را ارزان ﻣﻲ ﻓﺮوﺷﻨﺪ‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ از دﺳﺖ‬
‫دادن داراﻳﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮدي ﺧﺎﻧﻪ و آﺗﺶ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺧﻮد ﺑﻲ ﺻﺒﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮ‬
‫ﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﻘﺺ اﻳﻤﺎن و ﮔﻨﺎﻫﺎن و ﻛﻮﺗﺎﻫﻴﻬﺎي ﺧﻮد در ﻋﺒﺎدت ﭘﺮوردﮔﺎر‪،‬‬
‫ﺗﺄﺳﻒ ﻧﻤﻲ ﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﻮﺣﻪ و ﮔﺮﻳﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺮاي دﻧﻴﺎ‬
‫ﺳﺮ داده و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺗﺄﺳﻒ ﻧﺨﻮرده اﻧﺪ‪ ،‬در اﺷﺘﺒﺎه ﺑﻮده و ﻛﺎر ﻧﺎﺑﺠﺎﻳﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ؛‬

‫† ‪tβθ7™ tÏ‬‬
‫‪ä Ïω‬‬
‫‪I σà ≈¯ δ‬‬
‫ﭼﺮاﻛﻪ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪ ارزﺷﻬﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻬﺎ و ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﺘﻬﺎﺳﺖ‪y [χ)Î  .‬‬

‫)‹ ‪W‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∠∪ ξ‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬دﻧﻴﺎ را دوﺳﺖ دارﻧﺪ و‬ ‫‪É Or $ΒY θö ƒt Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è u #! ‘u ρu β‬‬
‫‹ ‪t ρ‘â‬‬ ‫‪Å $èy 9ø #$‬‬
‫_ ‪x ƒt ρu 's #s‬‬

‫روز دﺷﻮار و ﺳﺨﺖ )آﺧﺮت( را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻣﺤﺒﺖ واﻗﻌﻲ‬

‫از دوﺳﺘﺎن ﺧﺪا ﺑﺎش ﺗﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺷﻮي؛ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫† ‪öΝκå :™ tÏ‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻫﺪف ﺧﻮد را ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻪ زﻳﺒﺎ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ä  :‬‬
‫‪401‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 …ÿ µç Ρt θ6™ tÏ †ä ρu‬ﺧﺪا‪ ،‬آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد و آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارﻧﺪ«‪ .‬ﻳﻜﻲ‬
‫از ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺧﺪا را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺠﻴﺐ ﻧﻴﺴﺖ؛‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻋﺠﻴﺐ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬او‪ ،‬آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ذاﺗﻲ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ روزي ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ‬

‫‪ã 3‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬
‫! 〈 »ﺑﮕﻮ‪ :‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﺧﺪا‬ ‫‪ä 7ö 6Î s‬‬
‫! ‪ó ƒã ‘ΡÏ θèã 7Î ?¨ $$ ùs‬‬ ‫‪t θ7™ s‬‬
‫‪© #$ β‬‬ ‫‪Å ?è Ο‬‬
‫≅ ‪ó Fç Ζ.ä β)Î‬‬
‫ﻣﻲ دارد؛ ‪ö %è ‬‬

‫را دوﺳﺖ دارﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻣﻦ ﭘﻴﺮوي ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ ﺧﺪا‪ ،‬ﺷﻤﺎ را دوﺳﺖ ﺑﺪارد«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺑﺮﺗﺮﻳﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺖ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﺑﻨﮕﺮ؛ ﻫﻤﺎن ﺧﺼﻮﺻﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻮن‬
‫ﺗﺎﺟﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ او ﻣﻲ درﺧﺸﺪ؛ ﻣﻨﻈﻮرم ﻓﺮﻣﻮده ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻣﻮرد او ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ‪» :‬او‪،‬‬
‫ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش را دوﺳﺖ دارد و ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻧﻴﺰ او را دوﺳﺖ‬
‫دارﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪î m‬‬
‫‪ 〈 ‰‬را دوﺳﺖ داﺷﺖ و از اﻳﻨﺮو در ﻫﺮ رﻛﻌﺖ‬ ‫! ‪x &r‬‬ ‫≅ ‪è‬‬
‫‪ª #$ θu δ‬‬ ‫ﻳﻜﻲ از اﺻﺤﺎب ‪ö %è ‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﻫﻤﻴﻦ ﺳﻮره را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ و آن را ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﻧﻤﻮد و دﻟﺶ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻮره زﻧﺪه‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺤﺒﺘﺖ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻮره‪ ،‬ﺗﻮ را وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ دو ﺑﻴﺖ ﺷﻌﺮي ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﺷﺮح ﺣﺎل ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪم‪:‬‬
‫ﺑﻠﻴـﻠﻲ و ﺳﻠﻤـﻲ اﻟﻠـﺐ و اﻟﻌـﻘـﻼ‬ ‫إذا ﻛﺎن ﺣـﺐ اﻟﻬﺎﺋﻤﻴﻦ ﻣﻦ اﻟﻮري‬
‫ﺳﺮي ﻗﻠﺒﻪ ﺷﻮﻗﺎًإﻟﻲ اﻟﻌﺎﻟﻢ اﻷﻋﻠﻲ‬ ‫ﻓﻤـﺎذا ﻋﺴﻲ أن ﻳﻔﻌﻞ اﻟﻬﺎﺋﻢ اﻟﺬي‬
‫»وﻗﺘﻲ ﻣﺤﺒﺖ و ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻟﻴﻠﻲ و ﺳﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻋﻘﻞ ﻋﺎﺷﻘﺎن ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ آﻧﻬﺎ را ﺳﻠﺐ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻗﻠﺒﺶ‪ ،‬ﻣﺸﺘﺎق ﻣﻠﻜﻮت اﻋﻠﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«؟‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪402‬‬

‫‹ ‪ä /ç‬‬
‫‪Ν3‬‬ ‫‪jÉ èy ƒã Ν‬‬
‫≅ ‪z =Ï ùs‬‬
‫‪ö %è 4 …νç σà ≈¯ 6¬ m‬‬
‫! ‪Ï &r ρu‬‬
‫‪« #$ #( σà ≈¯ Ψs /ö &r ‬‬
‫‪ß tø Υ‬‬
‫“ ‪w‬‬ ‫‪| Ψ¨ 9#$ ρu Šß θγ‬‬
‫‪3 *u ≈Á‬‬ ‫‪ß ‹u 9ø #$ M‬‬
‫‪Ï 9s $%s ρu ‬‬

‫‹ ‪ä /Î θΡç‬‬
‫‪» 〈 Ν3‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻧﺼﺎري‪ ،‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﺴﺮان و دوﺳﺘﺎن ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭘﺲ‬ ‫‪ä /Î‬‬

‫ﭼﺮا ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺘﺎن ﻋﺬاب ﻣﻲ دﻫﺪ«؟‬

‫ﻋﺸﻖ ﺑﻪ ﻳﻚ زن‪ ،‬ﻣﺠﻨﻮن ﻟﻴﻠﻲ را ﻛﺸﺖ و ﻗﺎرون را ﻣﺤﺒﺖ ﻣﺎل و داراﻳﻲ‪ ،‬ﻫﻼك‬
‫ﻛﺮد و ﻓﺮﻋﻮن را ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻧﻤﻮد؛ اﻣﺎ ﺣﻤﺰه و ﺣﻨﻈﻠﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﻪ ﺗﻔﺎوت زﻳﺎدي ﺑﺎ ﻫﻢ دارﻧﺪ!‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫در ﻫﺮ ﺳﺎل‪ ،‬ﺳﻴﺼﺪ اﻓﺴﺮ ﭘﻠﻴﺲ درآﻣﺮﻳﻜﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ؛ ﻣﻌﻤﻮﻻً‬
‫ﺳﺎﻟﻴﺎﻧﻪ ده ﭘﻠﻴﺲ در ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ از ﺳﺎل ‪ 1987‬ﻣﻴﻼدي ﺷﻤﺎر اﻓﺴﺮان‬
‫ﭘﻠﻴﺴﻲ ﻛﻪ در آﻧﺠﺎ دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ ،‬روز ﺑﻪ روز ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﭘﺪﻳﺪه‪ ،‬دوﻟﺖ آﻣﺮﻳﻜﺎ را ﻧﮕﺮان ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﺗﺤﺎدﻳﻪ ﻣﻠﻲ اﻓﺴﺮان ﭘﻠﻴﺲ‪ ،‬اﻳﻦ ﭘﺪﻳﺪه را‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار داده و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎرزﺗﺮﻳﻦ ﻋﻠﺖ ﺧﻮدﻛﺸﻲ‬
‫اﻓﺴﺮان‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ داﻳﻢ ﻋﺼﺒﻲ و رواﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از آن رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ؛ از اﻳﻨﺮو ﻫﻤﻮاره از‬
‫آﻧﻬﺎ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻮار و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻓﺸﺎرﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از دﻳﺪن ﺟﻨﺎﻳﺖ را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و رﻧﺠﻬﺎ و دردﻫﺎي ﺑﺮآﻣﺪه از ﺗﻌﺎﻣﻞ و ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﺑﺎ ﻣﺠﺮﻣﺎن و دﻳﺪن اﺟﺴﺎد ﻛﻮدﻛﺎن و زﻧﺎن و ﭘﻴﺮزﻧﺎن ﻗﺮﺑﺎﻧﻲ را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫دوﻣﻴﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﻮدﻛﺸﻲ اﻓﺴﺮان ﭘﻠﻴﺲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داداﺷﺘﻦ اﺳﻠﺤﻪ ﺑﻪ‬
‫اﻗﺘﻀﺎي ﺷﻐﻞ آﻧﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﺧﻮدﻛﺸﻲ را ﺑﺮاﻳﺸﺎن آﺳﺎن ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺸﺘﺎد در ﺻﺪ ﺣﻮادث ﺧﻮدﻛﺸﻲ اﻓﺴﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﻼح ﻣﺨﺼﻮص‬
‫‪403‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﻮدﺷﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد؛ در ﺳﻪ روز ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﺳﻪ اﻓﺴﺮ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﻠﺤﻪ ﻛﻤﺮي ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮدﻛﺸﻲ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاردي ﻛﻪ دل ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺷﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬آﺳﺎﻧﻲ و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﺷﺮﻳﻌﺖ‬

‫‪ô Ft 9Ï β‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∪ ’# +s ±‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻗﺮآن را ﺑﺮ ﺗﻮ‬ ‫) ‪t #u *ö‬‬
‫‪à 9ø #$ 7‬‬
‫‪y ‹ø =n ã‬‬
‫اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ‪t $Ζu 9ø “u Ρ&r $! Βt ∩⊇∪ µÛ  .‬‬

‫‪ô ‹ã =ù 9Ï 8‬‬
‫‪3 u £‬‬
‫“ 〈 »و‬ ‫‪x ã £‬‬
‫ﻧﺎزل ﻧﻜﺮده اﻳﻢ ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺑﻪ رﻧﺞ و زﺣﻤﺖ ﺑﻴﻨﺪازي«‪cÅ Šu Ρç ρu  .‬‬

‫¡‪!$Βt ω)Î $‬‬

‫‪² -‬‬
‫‪ø Ρt ª!#$ ß#=kÏ 3‬‬
‫ﺗﻮ را ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺷﺮﻳﻌﺖ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻮﻓﻖ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻴﻢ«‪s ƒã Ÿω  .‬‬

‫‪» 〈 $γy 8?s #u‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﺟﺰ ﺑﺪان اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺑﻪ او داده اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻜﻠﻒ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪8 *u m‬‬
‫‪» 〈 l‬و در دﻳﻦ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﻗﺮار ﻧﺪاده‬ ‫‪ô ΒÏ ‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪È ‰‬‬
‫‪dÏ 9#$ ’ûÎ /ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫≅ ‪t‬‬
‫_ ‪Ÿ èy‬‬
‫‪y $Βt ρu ‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬و ﺑﺎرﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ و‬ ‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫≅ ‪ô Ρt %.x LÉ 9© #$‬‬
‫‪t M‬‬ ‫{ ‪ø‬‬
‫‪Ÿ ≈=n ñ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪F #$ ρu Ν‬‬ ‫‪è u À‬‬
‫‪ñ )Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Ζ÷ ã‬‬ ‫‪ß Ò‬‬
‫‪t ì‬‬ ‫اﺳﺖ«‪Ÿ ƒt ρu  ..‬‬

‫‪#¶ £‬‬
‫‪ô „ç Î £‬‬
‫‪ô èã 9ø #$ ì‬‬ ‫ﻃﻮﻗﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺑﻮد‪ ،‬از دوش آﻧﻬﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺬارد«‪¨ *Î ùs  ..‬‬
‫‪y Βt β‬‬

‫‪» 〈 ∩∉∪ #[ £‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻫﻤﺮاه ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬آﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ؛ ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻫﻤﺮاه‬
‫‪ô „ç Î £‬‬
‫‪ô èã 9ø #$ ì‬‬ ‫∪∈∩ ‪¨ )Î‬‬
‫‪y Βt β‬‬

‫‪ö≅ϑ‬‬
‫‪Ï s‬‬
‫‪ó ?s ω‬‬
‫‪Ÿ ρu $Ψs /− ‘u 4 $Ρt 'ù Ü‬‬ ‫¡‪÷ &r ρ÷ &r $! Ζu Š‬‬
‫‪s z‬‬ ‫‹ ‪Å Σ° β)Î $! Ρt‬‬
‫{ ‪õ‬‬
‫‪Ï #σx ?è ω‬‬
‫ﺳﺨﺘﻲ آﺳﺎﻧﻲ اﺳﺖ«‪Ÿ $Ψs /− ‘u  ..‬‬

‫‪$Ψs 9s πs %s $Û‬‬ ‫‪Ÿ $Βt $Ψs =ù ϑ‬‬

‫‪s ω‬‬ ‫‪dÏ s‬‬
‫‪y ?è ω‬‬
‫‪Ÿ ρu $Ζu /− ‘u 4 $Ζu =Ï 6ö %s ΒÏ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ ’?n ã‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪t …µç Ft =ù ϑ‬‬
‫‪y m‬‬ ‫‪y .x #*X ¹‬‬
‫‪x $ϑ‬‬ ‫‪ô )Î $! Ζu Šø =n ã‬‬
‫‪t‬‬

‫) ‪ÏΘθö‬‬
‫‪s 9ø #$ ’?n ã‬‬
‫‪t $Ρt *ö Á‬‬
‫‪Ý Ρ$$ ùs $Ζu 99s θö Βt M‬‬
‫‪| Ρ&r 4 $! Ζu ϑ‬‬
‫‪ô m‬‬
‫‪x ‘ö #$ ρu $Ψs 9s *ö -‬‬
‫‪Ï î‬‬
‫‪ø #$ ρu $Ψ¨ ã‬‬ ‫‪ß ã‬‬
‫‪t #‬‬ ‫‪ô #$ ρu ( µÏ /Î‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∇∉∪ ‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! اﮔﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮدﻳﻢ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ رﻓﺘﻴﻢ‪ ،‬ﻣﺎ را‬ ‫‪*Í -‬‬
‫‪Ï ≈6‬‬
‫‪x 9ø #$‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪404‬‬

‫ﻣﺆاﺧﺬه ﻣﻜﻦ؛ ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺑﺮ ﻣﺎ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﮕﺬار آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﻣﺎ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬ﮔﺬاﺷﺘﻲ‪ .‬و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻳﺎراي آن را ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮ دوش ﻣﺎ ﻣﮕﺬار و ﻣﺎ را ﻋﻔﻮ ﻛﻦ‬
‫و ﻣﺎ را ﺑﻴﺎﻣﺮز و ﺑﺮ ﻣﺎ رﺣﻢ ﻧﻤﺎ؛ ﺗﻮ‪ ،‬ﻳﺎور ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻲ؛ﭘﺲ ﻣﺎ را ﺑﺮ ﻛﺎﻓﺮان ﻳﺎري ده«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪»:‬اﺷﺘﺒﺎه و ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ و آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺗﺤﺖ زور و اﺟﺒﺎر ﺑﻜﻨﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫اﻣﺖ ﻣﻦ رﻓﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ«‪) .‬ﻳﻌﻨﻲ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﻴﺴﺖ(‪.‬‬
‫»ﺑﻲ ﮔﻤﺎن دﻳﻦ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ و ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬دﻳﻦ را ﺑﺮ ﺧﻮد ﺳﺨﺖ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد ﻣﮕﺮ‬
‫آﻧﻜﻪ ﺑﺮ او ﭼﻴﺮه ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫»درﺳﺘﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﻣﻴﺎﻧﻪ روي در ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ و ﺑﺎ ﻧﺸﺎط ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ«‪.‬‬
‫»ﻫﻤﺎﻧﺎ ﻣﻦ ﺑﺎ دﻳﻦ ﺗﻮﺣﻴﺪي و آﺳﺎن‪ ،‬ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪه ام«‪.‬‬
‫»ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ دﻳﻨﺘﺎن‪،‬آﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻦ آن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﺷﻌﺮاي ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺪ ﻛﻪ در ﻳﻜﻲ از دوﻟﺘﻬﺎ ﭘﺴﺖ وزارت را ﺑﻪ‬
‫ﻋﻬﺪه ﺑﮕﻴﺮد ﺑﻪ ﺷﺮط آﻧﻜﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎ و ﻃﺮﺣﻬﺎي ﺑﺤﻖ ﺧﻮد را ﺗﺮك ﻛﻨﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻓـﺆادي ﺣــﺮاً ﻃﻠﻴﻘﺎً ﻏﺮﻳﺒـﺎً‬ ‫ﺧﺬوا ﻛﻞ دﻧﻴﺎ ﻛﻢ و اﺗﺮﻛﻮا‬
‫»ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎﻳﺘﺎن را ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دﻟﻢ را رﻫﺎ ﺑﮕﺬارﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺳﻔﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫و إن ﺧﻠﺘﻤﻮﻧﻲ وﺣﻴﺪاً ﺳﻠﻴﺒﺎً‬ ‫ﻓـﺈﻧـﻲ أﻋﻈـﻤـﻜﻢ ﺛــﺮوة‬
‫»ﻣﻦ‪ ،‬از ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ ﺛﺮوت ﺑﻴﺸﺘﺮي دارم؛ اﮔﺮﭼﻪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺮا ﺗﻨﻬﺎ و ﻓﻘﻴﺮ ﺑﭙﻨﺪارﻳﺪ«‪.‬‬
‫‪405‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻗﻮاﻋﺪ و اﺻﻮل دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آراﻣﺶ‬

‫در ﻣﺠﻠﻪ )اﻫﻼً و ﺳﻬﻼً( در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1415/4/3‬ﻫﺠﺮي ﻣﻘﺎﻟﻪ اي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان »ﺑﻴﺴﺖ‬
‫روش ﺑﺮاي دور ﻛﺮدن اﺿﻄﺮاب« ﺑﻪ ﻗﻠﻢ دﻛﺘﺮ ﺣﺴﺎن ﺷﻤﺴﻲ ﭘﺎﺷﺎ درج ﺷﺪه ﺑﻮد؛‬
‫ﺑﺨﺸﻲ از داده ﻫﺎ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫زﻣﺎن ﻣﺮگ‪ ،‬از ﻗﺒﻞ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﭘﺲ اﻧﺴﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮآﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻒ ﺑﺨﻮرد؛ رزق و روزي‬
‫اﻧﺴﺎن در آﺳﻤﺎن و ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﻫﻴﭽﻜﺲ آن را در اﺧﺘﻴﺎر ﻧﺪارد و ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬
‫در آن دﺧﻞ و ﺗﺼﺮﻓﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آن ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫ﻫﻤﻪ رﻧﺠﻬﺎ و ﻏﻤﻬﺎﻳﺶ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه و ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎز ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ؛ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺗﻤﺎم ﺟﻬﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن آن ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آﻳﻨﺪه‪ ،‬در دﻧﻴﺎي ﻏﻴﺐ اﺳﺖ و ﻫﻨﻮز ﻧﻴﺎﻣﺪه و اﺟﺎزه‬
‫ورود ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺑﮕﺬار ﺗﺎ زﻣﺎن آﻣﺪﻧﺶ‪ ،‬ﻓﺮا رﺳﺪ‪ .‬ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬دل را ﺷﺎد ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﺷﺮح ﺻﺪر و آراﻣﺶ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬آراﻣﺶ و ﭘﺎداش ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﻜﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از آراﻣﺶ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻧﻴﻜﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي‬
‫ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎد ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ اﺳﺖ؛ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ‪ ،‬از دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰا‬
‫دراﻣﺎن ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ و ﻛﺎﻣﻞ و ﺑﺰرﮔﻮار و‬
‫زﻳﺒﺎﺳﺖ‪ .‬در اﺷﻌﺎري ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮوده ام‪:‬‬
‫و ﻳﻈﻞ ﻳﻘﻠﻖ ﻗﻠﺒﻚ اﻹرﻫﺎب‬ ‫ﻓﻌﻼم ﺗﺤﺮق أدﻣﻌﺎً ﻗﺪ وﺿﻌﺖ‬
‫»ﭼﺮا اﺷﻚ ﻣﻲ رﻳﺰي و ﻣﻲ ﮔﺬاري ﻛﻪ ﻫﺮاس‪ ،‬دﻟﺖ را آﺷﻔﺘﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ«؟‬
‫ﻧـﺎم اﻟﺨـﻠﻲ ﺗﻔﺘﺤـﺖ أﺑﻮاب‬ ‫و ﻛﻞّ ﺑﻬـﺎ رﺑـﺎً ﺟﻠﻴـﻼً ﻛﻠـﻤﺎ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪406‬‬

‫»آن را ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺰرگ ﺑﺴﭙﺎر ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺮدم ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ و ﺑﻲ ﺧﺒﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪،‬‬

‫درﻫﺎﻳﻲ ﮔﺸﻮده ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫از ﻋﺸﻖ و دﻟﺪادﮔﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰ‬

‫از ﻋﺸﻖ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰ؛ ﭼﻮن ﻋﺸﻖ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﻲ ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ و ﻣﺴﺘﻤﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از آه و ﻓﻐﺎن و دﻟﺒﺎﺧﺘﮕﻲ و ﻋﺸﻖ ﺷﺎﻋﺮان و‬
‫ﺷﻜﺎﻳﺘﺸﺎن از ﻫﺠﺮان و ﻓﺮاق و وﺻﺎل ﺑﺪور ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻣﻮري‪،‬‬

‫‪5Ο=ù æ‬‬
‫’ ‪Ï‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪ª #$ &ã #© Ê‬‬
‫! ‪t‬‬ ‫‪| &r ρu µç 1θu δ‬‬
‫‪y …µç γ‬‬
‫‹ ‪y ≈9s )Î‬‬ ‫‪ª #$ ‬‬
‫‪x ƒs B‬‬ ‫‪Ç Βt M‬‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻬﻲ ﺑﻮدن ﻗﻠﺐ اﺳﺖ؛ ‪| ƒ÷ u *u ùs &r ‬‬

‫‪» 〈 οZ θu ≈±‬ﻫﻴﭻ دﻳﺪه اي ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ‬ ‫‪Ï νÏ Î Ç‬‬

‫‪t î‬‬ ‫’ ‪| /t‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪y ρu µÏ 7Î =ù %s ρu µÏ èÏ ÿø œ‬‬
‫_ ‪Ÿ èy‬‬ ‫’ ‪x‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫‪t Λt s z‬‬
‫‪y ρu‬‬

‫ﻫﻮا و ﻫﻮس ﺧﻮد را ﻣﻌﺒﻮد ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار داده و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﺎ وﺟﻮد داﻧﺶ و‬
‫آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﻮده و ﺑﺮ ﺷﻨﻮاﻳﻲ و ﻗﻠﺒﺶ ﻣﻬﺮ زده و ﺑﺮ ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ او ﭘﺮده اي ﻗﺮار داده‬
‫اﺳﺖ؟«‬
‫ﻓﻤﻦ اﻟﻤﻄﺎﻟﺐ واﻟﻘﺘﻴﻞ اﻟﻘـﺎﺗﻞ‬ ‫و أﻧﺎ اﻟﺬي ﺟﻠﺐ اﻟﻤﻨﻴﺔ ﻃﺮﻓﻪ‬
‫»ﻣﻦ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻧﮕﺎﻫﺶ‪ ،‬ﻣﺮگ را ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﻮد ﻛﺸﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﻛﻴﺴﺖ و ﻣﻘﺘﻮل ﻗﺎﺗﻞ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«؟‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻦ ﺳﺰاوار رﻧﺠﻬﺎ و دردﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﭼﺸﻴﺪه ام‪ .‬ﭼﻮن ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ‬
‫اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﻢ رخ داده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ اﻧﺪﻟﺴﻲ ﺑﻪ ﻛﺜﺮت ﻋﺸﻖ و دﻟﺒﺎﺧﺘﮕﻲ ﺧﻮد اﻓﺘﺨﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و رو‪‬ع ﺑﺎﻟﺠـﻮي ﺣﻲ و ﻣﻴـﺖ‬ ‫ﺷﻜﺎ أﻟﻢ اﻟﻔﺮاق اﻟﻨّـﺎس ﻗﺒﻠﻲ‬
‫‪407‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﻣﺮدﻣﺎن ﭘﻴﺶ از ﻣﻦ ﻧﻴﺰ از درد ﻓﺮاق و ﺟﺪاﻳﻲ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ و ﻣﺮده و زﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻋﺸﻖ و دﻟﺒﺎﺧﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻫﺮاﺳﺎن ﮔﺸﺘﻪ اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻓـﺈﻧﻲ ﻣـﺎ ﺳﻤـﻌﺖ و ﻻ رأﻳﺖ‬ ‫و أﻣـﺎ ﻣﺜﻠﻤـﺎ ﺿﻤﺖ ﺿﻠﻮﻋﻲ‬
‫»اﻣﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﭽﻪ در درون ﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺸﻨﻴﺪه و ﻧﺪﻳﺪه ام«‪.‬‬
‫اﮔﺮ در درون اﻳﻦ ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري و ذﻛﺮ و روﺣﺎﻧﻴﺖ و رﺑﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺟﺎي‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻖ ﻣﻲ رﺳﻴﺪ‪ ،‬دﻟﻴﻞ را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬راه ﻫﺪاﻳﺖ را ﻣﻲ دﻳﺪ و ﺻﺮاط‬

‫‹ ‪« $$ /Î‬‬
‫! 〈 »و‬ ‫™ ‪õ èÏ Gt‬‬
‫‪ó $$ ùs ø‬‬
‫‪Ø “÷ Ρt ‬‬
‫‪Ç ≈Ü‬‬
‫‪s ‹ø ±‬‬
‫‪¤ 9#$ ‬‬
‫‪z ΒÏ 7‬‬
‫‪y Ζ¨ î‬‬
‫ﻣﺴﻘﻴﻢ را در ﭘﻴﺶ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪x ”u ∴ƒt $Β¨ )Î ρu  .‬‬

‫) ‪(#θö‬‬
‫‪s ?¨ #$ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ χ‬‬
‫‪%‬‬ ‫[‬ ‫اﮔﺮ از ﺳﻮي ﺷﻴﻄﺎن وﺳﻮﺳﻪ اي‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮ«‪)Î  ..‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊃⊇∪ χ‬ﻫﻤﺎﻧﺎ‬ ‫‪ρã Ç‬‬
‫‪Å 6ö Β– Νδ‬‬
‫‪è #Œs *Î ùs #( ρ*ã 2‬‬
‫‹ ‬ ‫‪Ç ≈Ü‬‬
‫‪x ?s ‬‬ ‫‪s ‹ø ±‬‬
‫‪¤ 9#$ ‬‬
‫‪z ΒiÏ #‬‬
‫‪× ×Í ≈¯ Û‬‬ ‫¦ ‪ö κå‬‬
‫‪s Ν‬‬ ‫‪¡ Βt #Œs )Î‬‬

‫ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎران‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر وﺳﻮﺳﻪ اي از ﺷﻴﻄﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﺎدِ )ﻋﺪاوت‬

‫ﺷﻴﻄﺎن و ﻋﻘﺎب و ﺛﻮاب ﭘﺮوردﮔﺎر( ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ )و در ﭘﺮﺗﻮ ﻳﺎد ﺧﺪا و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آوردن‬
‫ﻛﻴﻨﻪ ﺷﻴﻄﺎن( ﺑﻴﻨﺎ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻗﻴﻢ در ﻛﺘﺎب )اﻟﺪاء و اﻟﺪواء( و ﻧﻴﺰ در ﻛﺘﺎب )اﻟﺠﻮاب اﻟﻜﺎﻓﻲ ﻟﻤﻦ ﺳﺄل ﻋﻦ‬
‫اﻟﺪواء اﻟﺸﺎﻓﻲ(‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻞ و رﺿﺎﻳﺖ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ؛‬
‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ..‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ و زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻋﺸﻖ‬
‫و دﻟﺒﺎﺧﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪-1‬ﺗﻬﻲ ﺑﻮدن ﻗﻠﺐ از ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و از ذﻛﺮ و ﺷﻜﺮ و ﻋﺒﺎدت او‪.‬‬
‫‪ -2‬ﭼﺸﻢ ﭼﺮاﻧﻲ و ﻧﮕﺎه ﺑﻪ ﻧﺎﻣﺤﺮﻣﺎن؛ ﺑﺎﻳﺪ داﻧﺴﺖ ﭼﺸﻢ ﭼﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻏﻤﻬﺎ و رﻧﺠﻬﺎي‬

‫‪ô δ‬‬
‫‪» 〈 Μ‬ﺑﻪ‬ ‫‪Ï *Í ≈Á‬‬
‫‪| /ö &r ‬‬
‫‪ô ΒÏ #( θÒ‬‬
‫‪‘ óä ƒt ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫زﻳﺎدي ﺑﺮاي دل‪ ،‬ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲ آورد؛ ‪ß =ù 9jÏ ≅%è ‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪408‬‬

‫ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭼﺸﻤﺎن ﺧﻮد را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ«‪ ..‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﺗﻴﺮي از‬
‫ﺗﻴﺮﻫﺎي ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫إﻟﻲ ﻛﻞ ﻋﻴﻦ أﺗﻌﺒﺘـﻚ اﻟﻤﻨـﺎﻇﺮ‬ ‫و أﻧﺖ ﻣﺘﻲ أرﺳﻠﺖ ﻃﺮﻓﻚ راﺋﺪاً‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﭼﺸﻢ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ ﺧﻴﺮه ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻨﻈﺮه ﻫﺎ و ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را در رﻧﺞ و ﺧﺴﺘﮕﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ اﻧﺪاﺧﺖ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻴﻪ و ﻻ ﻋﻦ ﺑﻌﻀﻪ أﻧﺖ ﺻﺎﺑﺮ‬ ‫رأﻳﺖ اﻟــﺬي ﻻ ﻛﻠـﻪ أﻧﺖ ﻗﺎدر‬
‫»ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﭼﻴﺰي ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻮان ﻫﻤﻪ اش را داري و ﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺮ ﻗﺴﻤﺘﻲ‬
‫از آن‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﻛﻨﻲ«‪.‬‬

‫‪s Ζ÷ ?s οn θ4 =n Á‬‬
‫‪4‘S‬‬ ‫‪¢ 9#$ χ‬‬
‫[‬ ‫‪ -4‬ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ در ﻋﺒﺎدت و ذﻛﺮ و دﻋﺎ و ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﻧﻔﻠﻲ؛ ‪)Î ‬‬

‫‪» 〈 *Í 3‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﺎز‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﺪ و از زﺷﺘﻴﻬﺎ ﺑﺎز‬ ‫‪ß 9ø #$ ρu Ï $! ±‬‬
‫‪s Ζϑ‬‬ ‫‪ó -‬‬
‫‪t s‬‬ ‫∅ ‪x 9ø #$‬‬
‫‪Ç‬‬ ‫‪t‬‬
‫‪ã‬‬

‫ﻣﻲ دارد‬

‫‪ôΒÏ …µç Ρ¯ )Î 4 u $! ±‬‬ ‫‪ó -‬‬

‫‪t s‬‬ ‫¡ ‪x 9ø #$ ρu u θû‬‬
‫‪x 9#$ µç Ζ÷ ã‬‬ ‫‪t Î Ç‬‬
‫∃ ‪t‬‬ ‫‪ó Ζu 9Ï 7‬‬
‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪x 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊆∪ ‬ﺗﺎ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪي و زﺷﺘﻲ را از او دور ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن‬ ‫⇐ ‪Å =n‬‬
‫‪Á‬‬ ‫‪ø ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ $Ρt ŠÏ $6t ã‬‬
‫‪Ï‬‬

‫او‪ ،‬از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻣﺨﻠﺺ ﻣﺎ ﺑﻮد«‪..‬‬

‫ﺑﺮاي درﻣﺎن ﻋﺸﻖ و رﻫﺎﻳﻲ از دﻟﺒﺎﺧﺘﮕﻲ‪ ،‬راﻫﻬﺎي زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫‪ -1‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺸﺎن ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺑﺮآﺳﺘﺎن ﻣﻮﻟﻲ اﻧﺪاﺧﺘﻦ و از او ﻃﻠﺐ رﻫﺎﻳﻲ و ﺑﻬﺒﻮدي‬
‫ﻧﻤﻮدن‪.‬‬
‫‪409‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬و ﺷﺮﻣﮕﺎﻫﻬﺎي ﺧﻮد‬ ‫_ ‪ß‬‬
‫‪y ρ*ã ùè #( θà‬‬
‫‪Ý -‬‬
‫† ‪x tø‬‬
‫‪ -2‬ﺣﻔﻆ ﺷﺮﻣﮕﺎه و ﻛﻨﺘﺮل ﭼﺸﻤﻬﺎ؛ ‪s ρu ‬‬

‫‪Ý -‬‬
‫‪t θà‬‬
‫‪» 〈 ∩∈∪ β‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮﻣﮕﺎﻫﻬﺎي‬ ‫‪Ï ≈m‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪x Ν‬‬ ‫_ ‪Î‬‬
‫‪Å ρ*ã -‬‬
‫‪à 9Ï Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ‬‬ ‫را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪Ï !© #$ ρu  .‬‬
‫‪t %‬‬

‫ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ -3‬ﺗﺮك ﺷﻬﺮ و دﻳﺎر و ﺧﺎﻧﻪ و ﻳﺎد ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دﻟﺒﺴﺘﻪ اش ﺷﺪه اﻳﺪ‪.‬‬

‫‪(#θΡç $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪Ν‬‬‫‪ -4‬ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ اﻋﻤﺎل ﺻﺎﻟﺢ و ﻛﺎرﻫﺎي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ؛ ‪ß Ρ¯ )Î ‬‬

‫‪» 〈 $6Y δ‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن آﻧﻬﺎ‪ ،‬در اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي‬

‫‪y ‘u ρu $6Y î‬‬ ‫‪ã ‰‬‬
‫‪x ‘u $Ψs Ρt θã‬‬ ‫‪ô ƒt ρu N‬‬
‫‚ ‪Ï ¨u ö‬‬
‫‪y 9ø #$ ’ûÎ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫¡≈ ‪ã *Í‬‬
‫‪θã‬‬ ‫‪| „ç‬‬

‫ﺧﻮب ﺷﺘﺎب ﻣﻲ ورزﻧﺪ و ﺑﺎ ﺑﻴﻢ و اﻣﻴﺪ ﻣﺎ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫¡ !‪» 〈 Ï $‬ﺑﺎ زﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ‬

‫‪| ΨiÏ 9#$ ‬‬
‫‪z ΒiÏ Ν3‬‬
‫‪ä 9s z>$Û‬‬ ‫‪ß 3‬‬
‫‪s $Βt #( θs‬‬ ‫‪ -5‬ازدواج؛ ‪Å Ρ$$ ùs ‬‬

‫‪öΝ3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r ‬‬
‫‪ô ΒiÏ /3‬‬
‫‪ä 9s ,‬‬
‫‪t =n z‬‬ ‫‪÷ &r ‬‬
‫‪y β‬‬ ‫‪ÿ µÏ GÏ ≈ƒt #u ‬‬
‫ﺣﻼﻟﻨﺪ و دوﺳﺖ دارﻳﺪ‪ ،‬ازدواج ﻛﻨﻴﺪ«‪ô ΒÏ ρu  ..‬‬

‫‪» 〈 $γy Šø 9s )Î #( θû Ζã 3‬و از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي او‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن از ﺧﻮدﺗﺎن ﻫﻤﺴﺮاﻧﻲ‬
‫¡ ‪ä‬‬
‫`‪ó Ft 9jÏ %‬‬
‫‪[ ¨ρu —ø &r‬‬

‫آﻓﺮﻳﺪه ﺗﺎ در ﻛﻨﺎرﺷﺎن ﺑﻴﺎراﻣﻴﺪ«‪ ..‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اي ﮔﺮوه ﺟﻮاﻧﺎن! ﻫﺮ ﻛﺲ از‬
‫ﺷﻤﺎ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دارد‪ ،‬ازدواج ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺣﻘﻮق ﺑﺮادري‬

‫ﻳﻜﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺖ را ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او را ﺑﺎ‬

‫ﻫﻤﺎن اﺳﻤﻲ ﺻﺪا ﺑﺰﻧﻲ ﻛﻪ دوﺳﺖ دارد‪.‬‬
‫و ﻻ أﻟﻘﺒﻪ و اﻟﺴﻮءة اﻟﻠﻘﺐ‬ ‫أﻛﻨﻴﻪ ﺣﻴﻦ أﻧﺎدﻳﻪ ﻷﻛـﺮﻣﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪410‬‬

‫»وﻗﺘﻲ او را ﺻﺪا ﻣﻲ زﻧﻢ‪ ،‬ﻛﻨﻴﻪ اش را ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن او را ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﺪارم و‬

‫ﺑﺮ او ﻟﻘﺐ ﺑﺪي ﻧﻤﻲ ﻧﻬﻢ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﭼﻬﺮه ﺑﺎز و ﺧﻨﺪان‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﺮادر‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﮔﺮدد؛ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻋﻤﻞ ﻧﻴﻜﻲ را ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﻣﺪان‪ ،‬اﮔﺮﭼﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺮادرت ﺑﺎ ﭼﻬﺮه اي ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ«‪» ..‬ﻟﺒﺨﻨﺪ زدن ﺑﻪ ﭼﻬﺮه ﺑﺮادرت‪،‬‬
‫ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻓﺮﺻﺖ دادن ﺑﻪ ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺗﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ درﺑﺎره اﺣﻮال ﺧﻮﻳﺶ ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫ﭘﺮﺳﻴﺪن از اوﺿﺎع ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ اش در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺳﺆال اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬او را‬
‫ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻣﻮر ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎن اﻫﺘﻤﺎم ورزﻳﺪ‪» :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ‬
‫اﻣﻮر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن اﻫﻤﻴﺖ ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬از آﻧﺎن ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫‪» 〈 <Ùè÷ /t â$! Šu 9Ï ρ÷ &r öΝγß Ò‬و ﻣﺮدان و زﻧﺎن ﻣﺆﻣﻦ‪،‬‬

‫‪à è÷ /t àM≈Ψs ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ρu tβθΖã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ρu ‬‬

‫ﻳﺎوران ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﺮادر ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺖ را ﺷﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻣﻮرد ﺳﺮزﻧﺶ و ﻣﻼﻣﺖ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﻲ و ﺑﺎ ﺷﻮﺧﻲ و اﺳﺘﻬﺰا‪ ،‬او را ﻧﻴﺎزاري‪ .‬در‬
‫ﺣﺪﻳﺜﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎ ﺑﺮادرت ﺟﺮ و ﺑﺤﺚ و ﺷﻮﺧﻲ‬
‫ﻧﻜﻦ و ﺑﻪ او وﻋﺪه اي ﻣﺪه ﻛﻪ ﺧﻼف ﻧﻤﺎﻳﻲ«‪.‬‬

‫ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎه اﺳﺮاري دارد؛ وﻟﻲ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﻣﺸﻮ‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از اﻫﻞ ﻋﻠﻢ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﻣﻬﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﺲ زده ﺷﻮد‪ ،‬زﻣﻴﻨﺔ‬
‫ﺣﻖ ﭘﺬﻳﺮي در او ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﺳﺮار آن ﺑﻌﺪ از ﺗﻮﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬ﺷﻜﺴﺘﻦ ﻛﻤﺮ‬
‫‪411‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي‪ ،‬ﻛﺜﺮت اﺳﺘﻐﻔﺎر و ﺗﻮﺑﻪ و ﺑﺎز ﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻧﺪاﻣﺖ و ﺗﺤﻘﻖ‬
‫ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ و ﻧﻴﺰ ﺳﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ ﻓﺮود آوردن از ﻃﺮﻳﻖ‬
‫ﻋﺒﻮدﻳﺖ و ﺑﻨﺪﮔﻲ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺠﻠﻲ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﻤﺎي ﺣﺴﻨﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺻﻔﺎت واﻻﻳﺶ‬
‫ﻣﺎﻧﻨﺪ )اﻟﺮﺣﻴﻢ( »ﻣﻬﺮﺑﺎن«؛ )اﻟﻐﻔﻮر( »آﻣﺮزﮔﺎر« و )اﻟﺘﻮاب(»ﺗﻮﺑﻪ ﭘﺬﻳﺮ«‪ ،‬از دﻳﮕﺮ اﺳﺮار‬
‫ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻪ دﻧﺒﺎل روزي ﺑﺮو‪ ،‬اﻣﺎ آزﻣﻨﺪ ﻣﺒﺎش‬

‫ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه‪ ،‬و روزي دﻫﻨﺪه؛ ﻫﻤﺎن ﺧﺪاﻳﻲ ﻛﻪ روزيِ ﻛِﺮم‬
‫را در ﻻﺑﻼي ﺧﺎك ﺑﻪ او ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻲ در آب‪ ،‬و ﺑﻪ ﭘﺮﻧﺪه در ﻫﻮا و ﺑﻪ ﻣﻮرﭼﻪ در‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ و ﺑﻪ ﻣﺎر در ﻣﻴﺎن ﺻﺨﺮه ﻫﺎ‪ ،‬روزي ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﺟﻮري‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎري ﻛﻮر‪ ،‬ﺑﺎﻻي درﺧﺖ ﺧﺮﻣﺎﻳﻲ‬
‫ﺑﻮد؛ ﮔﻨﺠﺸﻜﻲ‪ ،‬ﺗﻜﻪ ﮔﻮﺷﺘﻲ ﺑﻪ دﻫﺎن ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺎﻻي درﺧﺖ ﻣﻲ رﻓﺖ و ﭼﻮن ﺑﻪ‬
‫ﻣﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺟﻴﻚ ﺟﻴﻚ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ آﻧﮕﺎه ﻣﺎر‪ ،‬دﻫﺎﻧﺶ را ﺑﺎز ﻣﻲ ﻧﻤﻮد و‬
‫ﮔﻨﺠﺸﻚ‪ ،‬ﺗﻜﻪ ﮔﻮﺷﺖ را در دﻫﺎن ﻣﺎر ﻣﻲ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﺴﻲ ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‬

‫ﻛﻪ ﮔﻨﺠﺸﻜﻲ را ﻣﺴﺨﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻏﺬاي ﻣﺎر را ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ‪’ûÎ 7π/− #! Šy ΒÏ $Βt ρu ‬‬

‫‪ä 9ä $Vs Βø &r Ν‬‬

‫‪» 〈 Ν3‬و ﻫﻴﭻ ﺟﻨﺒﻨﺪه اي روي زﻣﻴﻦ‬ ‫‪í Βt &é ω‬‬
‫‪H )Î µÏ ‹ø m‬‬ ‫‪¿ ã Ü‬‬
‫‪x $Ψs gp 2‬‬ ‫‪Ï ƒt 9 ∝È ≈¯ Û‬‬
‫‪s ω‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪Ÿ ρu Ú‬‬ ‫‪F #$‬‬

‫ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﻴﭻ ﭘﺮﻧﺪه اي ﻛﻪ ﺑﺎ دو ﺑﺎﻟﺶ ﭘﺮواز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ‬
‫ﮔﺮوﻫﻬﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺷﻤﺎﻳﻨﺪ )و ﻧﻈﺎم ﺣﻴﺎت و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي ﺧﺎص ﺧﻮد را دارﻧﺪ و‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﻬﺎ روزي ﻣﻲ دﻫﺪ(«‪.‬‬
‫ﻓﺎﺳﺄﻟﻪ ﻣﻦ ذا ﺑﺎﻟﺴﻤﻮم ﺣﺸﺎﻛﺎ‬ ‫وإذا ﺗﺮي اﻟﺜﻌﺒﺎن ﻳﻨﻔﺚ ﺳﻤﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪412‬‬

‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺎري دﻳﺪي ﻛﻪ زﻫﺮ ﺧﻮد را ﺑﻴﺮون ﻣﻲ رﻳﺰد‪ ،‬از او ﺑﭙﺮس ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺗﻮ‬
‫را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺳﻤﻬﺎ ﭘﺮ ﻛﺮده اﺳﺖ«؟‬
‫ﺗﺤﻴـﺎ و ﻫﺬا اﻟﺴﻢ ﻳﻤـﻸ ﻓﺎﻛـﺎ‬ ‫و اﺳﺄﻟﻪ ﻛﻴﻒ ﺗﻌﻴﺶ ﻳﺎ ﺛﻌﺒﺎن أو‬
‫»و از او ﺑﭙﺮس ﻛﻪ اي ﻣﺎر! ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻳﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪه ﻫﺴﺘﻲ و ﺣﺎل‬
‫آﻧﻜﻪ دﻫﺎﻧﺖ ﭘﺮ از ﺳﻢ اﺳﺖ؟«‬
‫رزق و روزي ﻣﺮﻳﻢ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﺑﺮاي او در ﻣﺤﺮاب ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي ﻣﺮﻳﻢ! اﻳﻦ رزق و روزي‪ ،‬از ﻛﺠﺎ ﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ‪،‬‬
‫ﺧﻮراﻛﻲ از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاﺳﺖ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺪون ﺣﺴﺎب‪،‬‬
‫روزي ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬

‫‪(,‬‬
‫∅ ‪9 ≈=n Βø )Î‬‬
‫‪ï‬‬ ‫‪ΒiÏ Ν2‬‬
‫‪à ‰‬‬
‫) ‪y ≈9s ρ÷ &r #( θû =è Fç‬‬
‫‪ø ?s ω‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ روزي ﺗﻮ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ‪Ÿ ρu ‬‬

‫‪» 〈 Νö δ‬و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺘﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ و ﻓﻘﺮ ﻧﻜﺸﻴﺪ؛ ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ‬

‫‪è $ƒ§ )Î ρu Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫‪à %è —ã *ö Ρt ‬‬
‫‪ß s‬‬
‫¯‪ó Ρ‬‬

‫و آﻧﻬﺎ را روزي ﻣﻲ دﻫﻴﻢ«‪.‬‬

‫ﺑﺸﺮﻳﺖ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ روزي دﻫﻨﺪه ﭘﺪر و ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ذاﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪي ﻧﺪارد و‬

‫‪〈 /ö .ä $ƒ§ )Î ρu Ν‬‬

‫‪ö γ‬‬
‫‪ß %è —ã *ö Ρt ‬‬
‫‪ß tø Υ‬‬
‫‪ª (,‬‬
‫‪9 ≈=n Βø )Î πs ‹u ±‬‬
‫‪ô z‬‬ ‫‪ö .ä ‰‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫) ‪y ≈9s ρ÷ &r #( θû =è Gç‬‬
‫‪ø ?s ω‬‬
‫از ﻛﺴﻲ زاده ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪Ÿ ρu  .‬‬

‫»و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺘﺎن را از ﺗﺮس ﻓﻘﺮ ﻧﻜﺸﻴﺪ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬آﻧﻬﺎ و ﺷﻤﺎ را روزي ﻣﻲ دﻫﻴﻢ«‪ ..‬ﺻﺎﺣﺐ‬
‫ﮔﻨﺠﻬﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺿﺎﻣﻦ روزي اﺳﺖ؛ ﭘﺲ وﻗﺘﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﻔﻴﻞ و ﺿﺎﻣﻦ اﺳﺖ‪،‬‬

‫‪〈 …ÿ &ã !s #( ρ^á 3‬‬

‫© ‪ä‬‬
‫‪ô #$ ρu νç ρ‰‬‬
‫‪ß 6ç ã‬‬
‫‪ô #$ ρu −‬‬
‫! ‪s —ø *hÍ 9#$‬‬
‫‪« #$ ‰‬‬ ‫ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و اﺿﻄﺮاب ﺑﺮاي ﭼﻪ؟! ‪Ï #( θóä Gt /ö $$ ùs ‬‬
‫‪y Ζã‬‬

‫»روزي را ﻧﺰد ﺧﺪا ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ و او را ﻋﺒﺎدت ﻛﻨﻴﺪ و ﺷﻜﺮش را ﺑﺠﺎي آورﻳﺪ«‪Ï !© #$ ρu  ..‬‬
‫‪“%‬‬

‫¡ ‪» 〈 ∩∠∪ È )É‬و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻮراك و آب ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬

‫‪ó „o ρu _É ϑ‬‬
‫‪ß èÏ Ü‬‬
‫‪ô ƒã θu δ‬‬
‫‪è‬‬
‫‪413‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬در ﺷﺎد ﺷﺪن دل و ﺗﻘﻮﻳﺖ و ﺳﺎﻣﺎن ﮔﺮﻓﺘﻦ آن‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ را دارد‪ .‬در‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬راﺑﻄﻪ روح و ﻗﻠﺐ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻗﺮب ﺧﺪاوﻧﺪي‪ ،‬ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬روح و ﻗﻠﺐ‪ ،‬از ذﻛﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻟﺬت ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺧﺪا و اﻳﺴﺘﺎدن در‬
‫ﭘﻴﺸﮕﺎه او و ﺑﻜﺎر ﺑﺮدن ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﺪن و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي آن ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﺪا‪،‬‬
‫ﺷﺎداب و ﺑﺎﻃﺮاوت ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ﻧﻤﺎز از ﻣﺮدم و ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎﻳﺸﺎن ﺟﺪا ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫و ﻗﻮاي ﻗﻠﺐ و اﻋﻀﺎي ﺑﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺘﻌﺎل ﺟﺬب ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﻧﻤﺎز‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬از دﺳﺖ دﺷﻤﻦ ﺧﻮد راﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻴﺪان روح ﺑﺨﺶ و‬
‫ﺷﺎدي آور اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻏﺬاﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ دﻟﻬﺎي ﺳﺎﻟﻢ ﺳﺎزﮔﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﺮاي‬
‫دﻟﻬﺎي ﻣﺮﻳﺾ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺟﺴﻤﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻏﺬاﻫﺎي ﺧﻮب‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻧﻤﺎز‪،‬‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻳﺎور ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﻨﺎﻓﻊ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت و دور ﻛﺮدن ﺑﺪﻳﻬﺎي‬
‫دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﮔﻨﺎه ﺑﺎز ﻣﻲ دارد‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻗﻠﺐ را دور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫اﻋﻀﺎ و ﺟﻮارح ﻧﺸﺎط ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ ،‬روزي اﻧﺴﺎن را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻢ را دور‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻣﻈﻠﻮم را ﻳﺎري ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺎل و ﻫﻮﺳﻬﺎ را رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ‬
‫را ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﺑﻼ را دﻓﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و رﺣﻤﺖ را ﻓﺮود ﻣﻲ آورد و اﻧﺪوه را دور ﻣﻲ ﺳﺎزد‪.‬‬

‫ﺷﺮﻳﻌﺖ آﺳﺎن‪...‬‬

‫ﭘﺎداﺷﻬﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻪ در ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻣﻘﺮر ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﻣﺴﻠﻤﺎن را ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫اﻣﺮ در ده ﻋﻤﻠﻲ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲ زداﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺠﻠﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻮﺣﻴﺪ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را‬
‫ﭘﺎك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﻧﻴﻜﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﻣﻲ زداﻳﺪ و ﭘﺎك ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﻧﻤﺎز‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪414‬‬

‫ﺟﻤﻌﻪ را ﻧﺎم ﺑﺮد ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻳﻚ ﺟﻤﻌﻪ ﺗﺎ ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻌﺪ را ﻣﻲ زداﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻤﺮه ﺗﺎ‬
‫ﻋﻤﺮه دﻳﮕﺮ و ﺣﺞ و روزه و اﻣﺜﺎل آن‪ ،‬از اﻋﻤﺎل ﺻﺎﻟﺤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ زدوده ﺷﺪن‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﻀﺎﻋﻒ ﺷﺪن اﻋﻤﺎل ﺻﺎﻟﺢ از ده ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺎ ﻫﻔﺘﺼﺪ ﺑﺮاﺑﺮ و ﺑﻴﺸﺘﺮ از‬
‫آن‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ را ﺷﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن را ﭘﺎك ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺎﻳﻪ‬
‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﻣﺆﻣﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺻﺎف و زدوده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ و ﺑﻼﻳﺎ ﻧﻴﺰ ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻫﺮ آزاري ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻦ ﻣﻲ رﺳﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﮔﻨﺎﻫﺎن او را ﻣﻲ آﻣﺮزد؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﻋﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﭘﺸﺖ ﺳﺮ‬
‫ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺮاي او ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻦ دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ زدوده و ﭘﺎك ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر ﺷﻔﺎﻋﺖ ﺳﺮور اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ و رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫‪» 〈 $! δ‬اﮔﺮ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي‬ ‫‪Ý tø B‬‬

‫‪y θÁ‬‬ ‫‪é ω‬‬
‫! ‪Ÿ‬‬
‫‪« #$ M‬‬ ‫‪y è÷ ΡÏ #( ρ‰‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫ﺗﺎ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﻨﺪه ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ؛ ‪‘ èã ?s β)Î ρu ‬‬

‫‪öΝ3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫( ‪t‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﺮﺷﻤﺎرﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻴﺪ آﻧﺎن را ﺑﻪ ﺷﻤﺎرش درآورﻳﺪ«‪ó &r ρu  .‬‬
‫™ ‪x 7t‬‬

‫‪» 〈 πZ Ζu Û‬و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻇﺎﻫﺮي و ﺑﺎﻃﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎ‬

‫‪Ï $/t ρu οZ *u γ‬‬
‫‪Î ≈ß‬‬
‫‪s …µç ϑ‬‬
‫‪y èy ΡÏ‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮده و اﻓﺰون ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫’〈‬ ‫{ ‪ô‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪F #$ M‬‬ ‫‪y Ρ¯ )Î #‬‬
‫‪| Ρ&r 7‬‬ ‫‚ ‪ô‬‬
‫‪y ?s ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬

‫ﻣﺘﺮس ﺗﻮ ﺑﺮﺗﺮ ﻫﺴﺘﻲ‬

‫ﻣﻮﺳﻲ ﺳﻪ ﺑﺎر اﺣﺴﺎس ﺗﺮس و ﻫﺮاس ﻛﺮد‪:‬‬

‫‪415‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﺨﺴﺖ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ وارد ﻣﺠﻠﺲ ﻓﺮﻋﻮن ﺳﺮﻛﺶ ﺷﺪ؛ ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻮﺳﻲ و ﻫﺎرون‬

‫‪ô ƒt β&r ρ÷ &r $! Ψs Šø =n ã‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∈∪ 4 öx Ü‬ﻣﺎ ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ‬ ‫‪x *ã -‬‬
‫‪t Þ‬‬ ‫∃ ‪ø ƒt β&r‬‬
‫‪ß $ƒs Υ‬‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪w $Ζu Ρ¯ )Î  :‬‬

‫‪!$ϑ‬‬ ‫‪à èy Βt _É Ρ¯ )Î ( $! ùs $ƒs B‬‬

‫‪y 6‬‬ ‫‪r ω‬‬
‫زﻳﺎده روي ﻳﺎ ﺳﺮﻛﺸﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪ ..‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻓﺮﻣﻮد‪Ÿ  :‬‬

‫‪2‬‬
‫” ∪∉⊆∩ 〈 »ﻧﺘﺮﺳﻴﺪ؛ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻢ؛ ﻣﻲ ﺷﻨﻮم و ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ«‪.‬‬ ‫‪ß ϑ‬‬
‫‪‘u &r ρu ì‬‬ ‫‪ó &r‬‬
‫™ ‪y‬‬

‫اﻳﻦ آﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ در ذﻫﻦ ﻣﺆﻣﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫دوم‪ :‬وﻗﺘﻲ ﺟﺎدوﮔﺮان‪ ،‬ﻋﺼﺎﻫﺎي ﺧﻮد را اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻲ در وﺟﻮد ﺧﻮد‬

‫{ ‪ô‬‬
‫‪» 〈 4’?n ã‬ﻧﺘﺮس؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮ‬ ‫‚‪F #$ |MΡ&r y7Ρ¯ )Î ô#‬‬
‫اﺣﺴﺎس ﺗﺮس ﻛﺮد؛ ‪y ?s Ÿω ‬‬

‫ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﻋﻮن و ﻟﺸﻜﺮﻳﺎﻧﺶ‪ ،‬او را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫‪| èy /nÎ >Î Ñ‬‬

‫‪x $Á‬‬
‫‪» 〈 8‬ﻋﺼﺎﻳﺖ را ﺑﻪ درﻳﺎ ﺑﺰن«‪ .‬ﻣﻮﺳﻲ ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻣﻮﺳﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪ô #$  :‬‬

‫‪ » 〈 ∩∉⊄∪ È ‰‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻦ‬

‫™ ‪Ï κ÷ Ju‬‬
‫‪y ’1nÏ ‘u ‬‬
‫‪z ëÉ Βt β‬‬
‫‪¨ )Î ( ξ‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪H .x  :‬‬

‫اﺳﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﻣﺮا راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫از ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻛﻦ‬

‫ﭼﻬﺎر ﻣﺴﺄﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬رﻧﺞ و ﺗﻴﺮه ﺷﺪن ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ :‬اﻇﻬﺎر ﻧﺎﺧﻮﺷﻨﻮدي از ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ و راﺿﻲ ﻧﺒﻮدن ﺑﻪ آن‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪416‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﺑﮕﻮ‪) :‬آﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق‬

‫¡ ‪ä‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r ‰‬‬
‫‪Ï Ψã‬‬
‫‪Ï ‬‬
‫‪ô ΒÏ θu δ‬‬
‫≅ ‪è‬‬
‫دوم‪ :‬ارﺗﻜﺎب ﮔﻨﺎه ﺑﺪون ﺗﻮﺑﻪ؛ ‪ö %è ‬‬

‫‪〈 /ö 3‬‬
‫‪ä ƒ‰‬‬
‫‪Ï ƒ÷ &r M‬‬
‫¡ ‪ô 6t‬‬ ‫اﻓﺘﺎده( از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﺧﻮدﺗﺎن )و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻋﻤﻠﻜﺮدﺗﺎن( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪y 6Î ùs  ..‬‬
‫‪| .x $ϑ‬‬

‫»ﭘﺲ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﺳﻮم‪ :‬ﺣﺴﺪورزي ﺑﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺣﺲ اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ از آﻧﺎن و ﺣﺴﺎدت ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬

‫’ ‪!$Βt‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪} $Ζ¨ 9#$ β‬‬
‫¨ ‪t‬‬ ‫¡ ‪ß‬‬
‫‪t ρ‰‬‬ ‫† ‪Ý tø‬‬ ‫ﻟﻄﻒ و ﻓﻀﻠﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ؛ ‪ô &r ‬‬
‫‪s Θ‬‬

‫‪» 〈 &Ï #Í Ò‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﻓﻀﻞ ﺧﻮد ﺑﻪ‬
‫! ‪ô ùs ΒÏ‬‬ ‫‪Þ γ‬‬
‫‪ª #$ Ο‬‬ ‫‪ß 9?s #u‬‬

‫آﻧﺎن ﺑﺨﺸﻴﺪه‪ ،‬ﺣﺴﺪ ﻣﻲ ورزﻧﺪ«؟! در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﺣﺴﻮد‪ ،‬آراﻣﺶ ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫‪Z ΨÊ‬‬
‫‪» 〈 %3‬زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﺘﻲ‬ ‫‪| πZ ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Βt …&ã !s β‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬روﻳﮕﺮداﻧﻲ از ذﻛﺮ ﺧﺪا؛ ‪¨ *Î ùs ‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ«‪.‬‬

‫در ﭘﻨﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ ،‬ﺑﻴﺎرام‬

‫آراﻣﺶ ﺑﻨﺪه‪ ،‬در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭘﻨﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﻴﺎراﻣﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪،‬‬
‫‪ª!#$ Α‬‬
‫آراﻣﺶ را در ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺟﺎ از ﻛﺘﺎﺑﺶ ﺑﻴﺎن ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪t “u Ρ'r ùs  :‬‬

‫‪» 〈 t ΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آراﻣﺶ ﺧﻮد را ﺑﺮ‬

‫‪ß 9ø #$ ’?n ã‬‬
‫™‪t ρu &Ï !Ï θ‬‬
‫’ ‪ß ‘u‬‬ ‫‪t …µç Gt ⊥t ‹6‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫™ ‪Å‬‬
‫‪y‬‬

‫‪» 〈 Νö κÎ Jö =n ã‬ﭘﺲ آراﻣﺶ را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ‬ ‫¡ ‪Å‬‬

‫‪t sπΖu Š3‬‬ ‫‪¡ 9#$ Α‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و ﺑﺮ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻓﺮود آورد«‪t “u Ρ'r ùs  .‬‬

‫™‪» 〈 &Ï !Ï θ‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آراﻣﺶ ﺧﻮد‬

‫’ ‪ß ‘u‬‬ ‫‪t …µç Gt ⊥t ‹3‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫™ ‪Å‬‬
‫! ‪y‬‬
‫‪ª #$ Α‬‬ ‫ﻓﺮود آورد«‪§ Oè  ..‬‬
‫‪t “u Ρ&r Ν‬‬

‫‪» 〈 µÏ ‹ø =n ã‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آراﻣﺶ‬

‫‪t …µç Gt ⊥t ‹6‬‬
‫™ ‪Å‬‬
‫! ‪y‬‬
‫‪ª #$ Α‬‬
‫را ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد«‪t “u Ρ'r ùs  .‬‬

‫ﺧﻮد را ﺑﺮ او ﻓﺮود آورد«‪.‬‬

‫‪417‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آراﻣﺶ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬دل ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﺒﻨﺪد‪ ،‬در ﭘﻨﺎه او اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش اﻋﺘﻤﺎد ﻗﻠﺒﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫آراﻣﺶ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ اﺿﻄﺮاﺑﻬﺎ و ﺑﻴﻘﺮارﻳﻬﺎ‪ ،‬آرام ﻳﺎﺑﻨﺪ و اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ و‬
‫آراﻣﺶ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬از اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪﻧﺪ و اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ‪ ،‬آﻧﺎن را از‬
‫ﻟﻐﺰﺷﮕﺎﻫﻬﺎي ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و اﺿﻄﺮاب و ﻣﻬﻠﻜﻪ ﻫﺎي ﺗﺮدﻳﺪ و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪ :‬ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرش و‬
‫ﻧﻴﺰ ذﻛﺮ و ﺷﻜﺮ ﻣﻮﻻﻳﺶ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺎﻣﺖ ﺑﻨﺪه ﺑﺮ اﺟﺮاي ﻓﺮﻣﺎن ﭘﺮوردﮔﺎرش و‬
‫ﻣﻴﺰان ﭘﻴﺮوي از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا و ﺗﻤﺴﻚ ﺑﻪ رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎﻳﺶ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﺤﺒﺖ ﺑﻨﺪه ﺑﺎ‬
‫آﻓﺮﻳﺪﮔﺎر و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ ذاﺗﻲ ﻛﻪ اﺧﺘﻴﺎرش در دﺳﺖ اوﺳﺖ و ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان روﻳﮕﺮداﻧﻲ‬
‫ﺑﻨﺪه از ﻏﻴﺮ ﺧﺪا؛ ﺑﻨﺪه اي ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪا را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ و ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او را ﭘﺮﺳﺘﺶ‬

‫‪(#θΖã Βt #u š%‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از دﻳﮕﺮان آراﻣﺶ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪Ï !© #$ ª!#$ àM6mÎ Vs ƒã  .‬‬

‫‪» 〈 οÏ *u z‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﺨﻦ‬

‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 Šu tu :ù #$ ’ûÎ M‬‬
‫‪Ï /Î $V¨ 9#$ Α‬‬
‫) ‪É θö‬‬
‫‪s 9ø $$ /Î‬‬

‫اﺳﺘﻮار )و ﻋﻘﻴﺪه ﭘﺎﻳﺪارﺷﺎن( در دﻧﻴﺎ و در آﺧﺮت اﺳﺘﻮار ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫دو ﮔﻔﺘﺎر ارزﺷﻤﻨﺪ‬

‫اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬دوﺟﻤﻠﻪ‪ ،‬در دوران رﻧﺞ و ﻣﺸﻘﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ ﻓﺎﻳﺪه رﺳﺎﻧﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ :‬ﺳﺨﻦ ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻮﺷﻴﺪن ﺷﺮاب زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬او‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي‬
‫اﺣﻤﺪ! ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم ﺑﺎش؛ ﺗﻮ در راه اﺣﻴﺎي ﺳﻨﺖ ﺷﻼق ﻣﻲ ﺧﻮري‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪ß Ρ¯ *Î ùs β‬‬ ‫‪ß 9s 'ù ?s #( θΡç θ3‬‬
‫‪t θϑ‬‬ ‫ﺑﺎده ﻧﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺎرﻫﺎ ﺷﻼق ﺧﻮرده و ﺻﺒﺮ ﻛﺮده ام؛ ‪ä ?s β)Î ‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪418‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 χ‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ‬ ‫‪ã *ö ƒt ω‬‬
‫_‪θ‬‬ ‫! ‪Ÿ $Βt‬‬ ‫‪z ΒÏ χ‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ã *ö ?s ρu ( χ‬‬
‫_‪θ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ß 9s 'ù ?s $ϑ‬‬
‫‪θϑ‬‬ ‫‪y .x χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ß 9s 'ù ƒt‬‬
‫‪θϑ‬‬

‫دردﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻫﻢ دردﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ دردﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ و‬

‫‪(,‬‬
‫‪A m‬‬
‫! ‪x‬‬
‫‪« #$ ‰‬‬ ‫‪ô ρu β‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪¨ )Î ö 9É ¹‬‬
‫ﺷﻤﺎ‪ ،‬از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ اﻣﻴﺪ دارﻳﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺪارﻧﺪ«‪ô $$ ùs  ..‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∉⊃∪ χ‬ﭘﺲ ﺻﺒﺮ ﻛﻦ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن وﻋﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬ ‫‪θΨã %Ï θƒã ω‬‬
‫‪Ÿ ‬‬ ‫‪Ï !© #$ 7‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪y Ζ¨ -‬‬
‫‚ ‪¤‬‬
‫¡ ‪Ï Gt‬‬
‫‪ó „o ω‬‬
‫‪Ÿ ρu‬‬

‫ﺣﻖ اﺳﺖ و ﻫﺮﮔﺰ ﻧﺒﺎﻳﺪ )اﺟﺎزه دﻫﻲ( ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎور ﻧﺪارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﺧﺸﻢ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﺗﻮ‬
‫ﺷﻮﻧﺪ )و ﺗﺎب و ﺗﻮان ﺗﻮ را ﺳﻠﺐ ﻛﻨﻨﺪ(«‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺳﺨﻦ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻣﺮا دﺳﺖ و ﭘﺎ ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي زﻧﺪان ﻣﻲ ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي اﺣﻤﺪ! ﺷﻜﻴﺒﺎ ﺑﺎش؛ ﺗﻮ اﻳﻨﺠﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮي و از اﻳﻨﺠﺎ وارد ﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫)‪í Š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊇∪ Ο‬و‬ ‫‪É Β– Ο‬‬
‫‪Ò ŠèÏ Ρt $κp JùÏ Ν‬‬
‫‪ö λç ;° M‬‬
‫_ ¨‪; ≈Ζ‬‬ ‫‪5 ¨θu Ê‬‬
‫‪y ρu β‬‬ ‫‪ô ‘Í ρu µç Ψ÷ ΒiÏ π7 ϑ‬‬ ‫‪ô *u /Î Ογ‬‬
‫‪y m‬‬ ‫‪ß /š ‘u Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ã ³‬‬
‫‪eÅ 6t ƒã ‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﻪ رﺣﻤﺘﻲ از ﺳﻮي ﺧﻮد و رﺿﺎﻣﻨﺪي و ﺑﺎﻏﻬﺎﻳﻲ ﻣﮋده ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ در‬
‫آﻧﻬﺎ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﭘﺎﻳﺪار و ﺟﺎوداﻧﻪ دارﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺷﻤﻪ اي از ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﺼﺎﺋﺐ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﺼﺎﻳﺐ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺷﺪن ﮔﻮﻫﺮ ﺑﻨﺪﮔﻲ در دﻋﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺎن‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺎك اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻼ را وﺳﻴﻠﻪ اﺳﺘﺨﺮاج دﻋﺎ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫رواﻳﺘﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ‬
‫ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﻮد ﮔﻔﺖ‪ :‬او را ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻣﺒﺘﻼ ﻛﺮده ام ﺗﺎ ﺻﺪاﻳﺶ را ﺑﺸﻨﻮم‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺎ دﻋﺎ و‬
‫زاري او را ﺑﺸﻨﻮم‪.‬‬
‫‪419‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﺮور و ﺳﺮﻛﺸﻲ ﻧﻔﺲ ﺷﻜﺴﺘﻪ‬

‫™ ‪# _o óø Gt‬‬
‫‪〈 ∩∠∪ ‬‬ ‫‪ó #$ νç #u ‘§ β&r ∩∉∪ ‬‬ ‫‪ô Šu 9s ‬‬
‫‪# öx Ü‬‬ ‫¡≈ ‪z‬‬
‫}‪| Σ‬‬ ‫‪¨ )Î ξ‬‬
‫‪M #$ β‬‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪H .x  :‬‬

‫»ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن اﻧﺴﺎن‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺸﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﺎﻃﻔﻪ و ﻣﺤﺒﺖ و دﻋﺎي ﻣﺮدم‪ ،‬ﺟﺬب‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﺪه ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻤﻜﺎري و‬
‫ﻫﻤﺪردي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﻓﻮاﻳﺪ ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ را دور و‬
‫آﺳﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺧﻮد‪ ،‬ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺤﻤﻞ ﻣﺼﻴﺒﺖ‪،‬‬
‫ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮﺧﻮرداري از اﺟﺮ و ﭘﺎداش اﻟﻬﻲ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻓﻮاﻳﺪ و ﺛﻤﺮات ﻣﺼﻴﺒﺖ ﭘﻲ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺑﺎ آن اﻧﺲ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و اﺣﺴﺎس‬

‫‪Îö ót /Î Νδ‬‬
‫_ ‪è *u‬‬
‫‪ô &r β‬‬
‫‪t ρã 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$ ’û¯ θu ƒã $ϑ‬‬
‫آراﻣﺶ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﭘﺮﻳﺸﺎن و ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد؛ ‪y Ρ¯ )Î ‬‬

‫¡‪5 $‬‬
‫> ∪⊃⊇∩ 〈 »ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن‪ ،‬ﭘﺎداﺷﺸﺎن را ﺑﺪون ﺣﺴﺎب و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل درﻳﺎﻓﺖ‬ ‫‪Ï‬‬
‫‪| m‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﻫﺪاﻳﺖ و ﺷﻔﺎﺳﺖ‬

‫اﺑﻦ ﺣﺰم در )ﻣﺪاوةاﻟﻨﻔﻮس( ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻓﻮاﻳﺪ ﻋﻠﻢ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﺳﻮﺳﻪ ﻫﺎ‬
‫و ﻏﻤﻬﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ را از وﺟﻮد اﻧﺴﺎن دور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ..‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻦ درﺳﺘﻲ اﺳﺖ؛ ﺑﻮﻳﮋه‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ را دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺪان ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ آن ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﻓﺎﻳﺪه و اﺛﺮ آن‪ ،‬ﺑﺮ او ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪420‬‬

‫داﻧﺸﺠﻮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﺪ؛ ﭘﺲ زﻣﺎﻧﻲ را ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ و ﺗﻜﺮار در ﻧﻈﺮ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد؛ وﻗﺘﻲ را ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﻓﺮﺻﺘﻲ را ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ و وﻗﺘﻲ را ﺑﺮاي‬
‫ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي ﻣﻄﺎﻟﺒﺶ و زﻣﺎن ﻣﺸﺨﺼﻲ را ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺗﻔﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن ﻣﻘﺮر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﺎﻣـﺔ ﻫﻤـﺘـﻪ ﻓﻲ اﻟﺜـﺮﻳﺎ‬ ‫ﻓﻜﻦ رﺟﻼً رﺟﻠﻪ ﻓﻲ اﻟﺜﺮي‬
‫آﻧﭽﻨﺎن ﻣﺮدي ﺑﺎش ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺶ‪ ،‬روي زﻣﻴﻦ اﺳﺖ و ﺳﺮ ﻫﻤﺘﺶ‪ ،‬در آﺳﻤﺎن«‪.‬‬

‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻴﺮ ﺑﺎﺷﺪ‬

‫ﺳﻴﻮﻃﻲ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم )اﻷرج ﻓﻲ اﻟﻔﺮج( ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺎن اﻫﻞ ﻋﻠﻢ را در آن ﺑﻴﺎن داﺷﺘﻪ و‬
‫از ﻣﺠﻤﻮع آن‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ در ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎي زﻳﺎدي وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ و ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ‪ ،‬از ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ و دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﻲ ﭘﺮده ﺑﺮ ﻣﻲ دارﻧﺪ؛‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮاﺋﺐ ﻫﺬا اﻟﺪﻫـﺮأم ﻛﻴﻒ ﻳﺤـﺬر‬ ‫ﻟﻌﻤﺮك ﻣﺎ ﻳﺪري اﻟﻔﺘﻲ ﻛﻴﻒ ﻳﺘﻘﻲ‬
‫»ﻗﺴﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرم ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮدش را از ﺑﻼﻫﺎي اﻳﻦ روزﮔﺎر دور‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫و ﻣﺎ ﻻ ﻳـﺮي ﻣـﻤﺎ ﻳﻘﻲ اﻟﻠّـﻪ أﻛﺒﺮ‬ ‫ﻳﺮي اﻟﺸـﻲء ﻣﻤـﺎ ﻳﺘﻘﻲ ﻓﻴﺨـﺎﻓـﻪ‬
‫»اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ از آن ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و از آن ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺪ! اﻳﻦ در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻫﺮاﺳﻨﺎﻛﻲ ﻛﻪ دﻳﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از آﻧﻬﺎ‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪421‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﻫﺪﻳﻪ اي اﻟﻬﻲ اﺳﺖ‬

‫از ﻛﺎرﮔﺮاﻧﻲ ﻛﻪ در ﭘﻴﺎده روﻫﺎ ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و درآﻣﺪﺷﺎن‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﺨﺎرج‬

‫روزاﻧﻪ ﺷﺎن اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ و آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮﻧﺪ و ﺑﺪﻧﻬﺎي ﻗﻮي و‬
‫ﺳﺎﻟﻤﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻜﻦ؛ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﭘﻲ ﺑﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ اﻣﺮوز اﺳﺖ و ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﻳﺎد ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه‪ ،‬ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻜﺮده و ﺑﻠﻜﻪ ﻋﻤﺮﺷﺎن را در ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن‬
‫ﮔﺬراﻧﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ اﻟﻨﺠﺎة ﺑﻤﻦ ﻗﺪ ﻋﺎش أو ﻫﻠﻜﺎ‬ ‫و ﻣﺎ أﺑـﺎﻟﻲ إذا ﻧﻔـﺴﻲ ﺗﻄـﺎوﻋﻨﻲ‬
‫»وﻗﺘﻲ وﺟﻮدم ﺑﺮاي ﻧﺠﺎت ﻳﺎﻓﺘﻦ‪ ،‬از ﻣﻦ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻛﻲ ﻧﺪارم ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫زﻧﺪه اﺳﺖ و ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﺮده«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﺎرﮔﺮان را ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻦ ﻛﻪ در ﻛﺎﺧﻬﺎ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺠﻠﻞ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎراﺣﺖ و ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ وﺟﻮدﺷﺎن را ﻓﺮا‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓـﻜﻞ ﺑﻌﻴـﺪ اﻟﻬـﻢ ﻓﻴـﻬـﺎ ﻣﻌـﺬب‬ ‫ﻟﺤـﺎ اﻟﻠّـﻪ ذي اﻟﺪﻧﻴﺎ ﻣﻨﺎﺧﺎ ﻟﺮاﻛﺐ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻪ زﺷﺖ ﮔﺮداﻧﻴﺪه اﺳﺖ دﻧﻴﺎ را ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺮﻛﺐ دﻧﻴﺎﻃﻠﺒﻲ‬
‫ﺳﻮار اﺳﺖ؛ ﭼﺮاﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي دور و درازي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺬب‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫ﻣﺮد ﻧﻜﻮﻧﺎم ﻧﻤﻴﺮد ﻫﺮﮔﺰ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻌﺎدت ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﻋﻤﺮي دوﺑﺎره داده‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ دوﺑﺎره‪ ،‬ﻧﺎم ﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺑﻨﺪه ﺑﺠﺎي ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬واﻗﻌﺎً ﺷﮕﻔﺘﺎ از ﻛﺴﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪422‬‬

‫ﻛﻪ ﻛﺴﺐ ﻧﺎم ﻧﻴﻚ را آﺳﺎن و ارزان ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آن را ﺑﺎ ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم و ﺗﻼش و ﻛﺎوش‬
‫ﻧﺨﺮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ ،‬از ﭘﺮوردﮔﺎرش درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ از او‬
‫درﻣﻴﺎن دﻳﮕﺮان ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ ﻳﺎد ﺷﻮد و در ﺣﻘﺶ دﻋﺎ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎر ﺧﻮب و ﺑﺰرﮔﻮاري و ﺳﺨﺎوﺗﺸﺎن‪ ،‬از ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﺎم ﻧﻴﻜﻲ ﺑﻪ ﺟﺎ ﮔﺬارده اﻧﺪ‪ .‬ﻋﻤﺮ از ﻓﺮزﻧﺪان ﻫﺮم ﺑﻦ ﺳﻨﺎن ﭘﺮﺳﻴﺪ‪ :‬زﻫﻴﺮ‬
‫ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ داد و ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻪ او ﭼﻪ دادﻳﺪ؟ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬او‪ ،‬ﻣﺎ را ﺳﺘﻮد و ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻧﭽﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ او داده اﻳﺪ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ رود و آﻧﭽﻪ‪ ،‬او ﺑﻪ ﺷﻤﺎ داده‪،‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﺑﻨﻲ ﻫﺮم‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻨﺪ اﻟﺴﺮور اﻟﺬي واﺳﺎك ﻓﻲ اﻟﺤﺰن‬ ‫أوﻟـﻲ اﻟـﺒـﺮﻳـﺔ ﻃـﺮا أن ﺗﻮاﺳـﻴــﻪ‬
‫»از ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻳﺎري و دوﺳﺘﻲ ﺗﻮ‪ ،‬در زﻣﺎن ﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺳﺰاوارﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺪوه ﺑﺎ ﺗﻮ ﻫﻤﺪردي ﻧﻤﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻛـﺎن ﻳﺄﻟﻔـﻬﻢ ﻓﻲ اﻟﻤﻨﺰل اﻟﺨﺸﻦ‬ ‫إن اﻟﻜـﺮام إذا ﻣـﺎ أرﺳﻠﻮا ذﻛــﺮوا‬
‫»ﺑﺰرﮔﻮاراﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه و ﺳﻔﻴﺮ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫ﻣﻲ آورﻧﺪ ﻛﻪ در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﺎن ﻫﻤﺪردي و ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺮﺛﻴﻪ ﻫﺎ‬

‫ﺳﻪ ﻗﺼﻴﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮرد آﻧﻬﺎ ﺳﺮوده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﺟﺎوﻳﺪان‬
‫ﺑﺨﺸﻴﺪه اﻧﺪ‪:‬‬
‫‪423‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺑﻦ ﺑﻘﻴﻪ‪ ،‬وزﻳﺮ ﻣﻌﺮوﻓﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﻀﺪاﻟﺪوﻟﻪ‪ ،‬او را ﻛﺸﺖ؛ اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ اﻧﺒﺎري در‬
‫ﻣﺮﺛﻴﻪ اش‪ ،‬ﻗﺼﻴﺪه زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺳﺮود ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از اﺑﻴﺎﺗﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫ﻟﺤﻖ ﺗﻠﻚ إﺣﺪي اﻟﻤﻌـﺠـﺰات‬ ‫ﻋﻠﻮ ﻓﻲ اﻟﺤﻴـﺎة و ﻓﻲ اﻟﻤﻤـﺎت‬
‫»در زﻧﺪﮔﻲ و در ﻣﺮگ‪ ،‬واﻻ و ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ اي‪ .‬واﻗﻌﺎً ﻛﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺠﺰات‬
‫ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫وﻓــﻮد ﻧــﺪاك أﻳـﺎم اﻟﺼـﻼت‬ ‫ﻛـﺄن اﻟﻨﺎس ﺣﻮﻟﻚ ﺣﻴﻦ ﻗﺎﻣـﻮا‬
‫»وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺖ ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺟﺎﻳﺰه و‬
‫ﭘﺎداش ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ ﻣﻲ ﺷﺘﺎﻓﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫و ﻫـﻢ وﻗـﻔـﻮا ﻗﻴـﺎﻣـﺎً ﻟﻠﺼــﻼة‬ ‫ﻛﺄﻧـﻚ واﻗـﻒ ﻓﻴـﻬـﻢ ﺧـﻄﻴـﺒﺎً‬
‫»آن ﻫﻨﮕﺎم ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻮ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدي و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدي و ﻣﺮدم‪،‬‬
‫ﭼﻨﺎن اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻧﮕﺎر ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز اﻳﺴﺘﺎده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻛـﻤـﺪﻫـﻤـﺎ إﻟﻴـﻬـﻢ ﺑﺎﻟـﻬـﺒـﺎت‬ ‫ﻣﺪدت ﻳﺪﻳﻚ ﻧﺤﻮﻫﻤﻮ اﺣﺘﻔـﺎء‬
‫»دﺳﺘﺎﻧﺖ را ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺒﺎل دراز ﻧﻤﻮدي‪ ،‬آﻧﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﻲ دﺳﺘﺎﻧﺖ را‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺪﻳﻪ دادن ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ دراز ﻛﺮده اي«‪.‬‬
‫ﻳﻮاروا ﻓﻴـﻪ ﺗﻠـﻚ اﻟﻤـﻜﺮﻣـﺎت‬ ‫وﻟﻤﺎ ﺿﺎق ﺑﻄﻦ اﻷرض ﻋﻦ أن‬
‫»وﻗﺘﻲ درون زﻣﻴﻦ از اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺑﺰرﮔﻮاري را در آن ﭘﻨﻬﺎن ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﮓ آﻣﺪ‬
‫و ﺟﺎ ﻧﺪاﺷﺖ‪،‬‬
‫ﻋﻠﻴﻚ اﻟﻴﻮم ﺻـﻮت اﻟﻨﺎﺋﺤـﺎت‬ ‫أﺻﺎروا اﻟﺠﻮ‪‬ﻗﺒﺮك و اﺳﺘﻌﺎﺿﻮا‬
‫»ﻓﻀﺎ و ﺟﻮ را ﻗﺒﺮ ﺗﻮ ﻧﻤﻮده و اﻣﺮوز‪ ،‬ﺟﺎﻳﺖ را ﺑﺎ ﺻﺪاي زﻧﺎن ﻧﻮﺣﻪ ﮔﺮ‪ ،‬ﺟﺒﺮان‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻷﻧـﻚ ﻧﺼﺐ ﻫﻄﻞ اﻟﻬﺎﻃــﻼت‬ ‫و ﻣـﺎ ﻟﻚ ﺗﺮﺑﺔ ﻓـﺄﻗﻮل ﺗﺴﺘﻘﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪424‬‬

‫»ﺧﺎﻛﻲ ﻧﺪاري ﻛﻪ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬آﺑﻴﺎري ﺷﻮد؛ زﻳﺮا ﺗﻮ ﻫﺪف ﺑﺎرﺷﻬﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫ﺑﺘـﺒـﺮك اﻟـﻔــﺆاد اﻟـﺮاﺋـﺤـﺎت‬ ‫ﻋﻠﻴـﻚ ﺗﺤﻴـﺔ اﻟﺮﺣﻤـﺎن ﺗـﺘـﺮي‬
‫»ﭘﻴﺎﭘﻲ دﻟﻬﺎي ﻣﻌﻄﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ ﭼﻨﻴﻦ دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‪ :‬درود ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺗﻮ‬
‫ﺑﺎد«‪.‬‬
‫ﺑـﺤــﺮاس و ﺣـﻔـﺎظ ﺛـﻘــﺎت‬ ‫ﻟﻌﻈﻤﻚ ﻓﻲ اﻟﻨﻔﻮس ﺗﺒﺎت ﺗﺮﻋﻲ‬
‫»ﮔﻠﻬﺎي ﻋﻈﻤﺖ ﺗﻮ در دﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن و ﭘﺎﺳﺪاران ﻣﻄﻤﺌﻨﻲ ﻣﺮاﻗﺒﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻛـﺬﻟـﻚ ﻛﻨـﺖ أﻳـﺎم اﻟـﺤـﻴـﺎة‬ ‫و ﺗﻮﻗـﺪ ﺣـﻮﻟـﻚ اﻟﻨﻴﺮان ﻟﻴـﻼً‬
‫»ﺷﺒﺎﻧﮕﺎﻫﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺖ آﺗﺶ‪ ،‬ﺑﺮاﻓﺮوﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد؛در دوران ﺣﻴﺎﺗﺖ ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺑﻮدي«‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﻋﺒﺎرات و اﺷﻌﺎر زﻳﺒﺎ و ﭼﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﺰرگ و ﺳﺘﺮﮔﻲ! اﻳﻦ ﭼﻪ ﻣﺪال زﻳﺒﺎ و ﭼﻪ‬
‫ﺗﺎج اﻓﺘﺨﺎر ﻗﺸﻨﮕﻲ اﺳﺖ!‬
‫وﻗﺘﻲ ﻋﻀﺪاﻟﺪوﻟﻪ‪ ،‬ﻗﺎﺗﻞ اﺑﻦ ﺑﻘﻴﻪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺷﻌﺎر را ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬اﺷﻚ از ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺳﺮازﻳﺮ‬
‫ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ دوﺳﺖ دارم ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي او ﻛﺸﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪم و ﺑﻪ دار‬
‫آوﻳﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺸﺘﻢ و اﻳﻦ اﺷﻌﺎر درﺑﺎره ﻣﻦ ﺳﺮوده ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻤﻴﺪ ﻃﻮﺳﻲ در راه ﺧﺪا ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ؛ اﺑﻮﺗﻤﺎم در ﻣﺮﺛﻴﻪ اش ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮود‪:‬‬
‫ﻓﻠـﻴﺲ ﻟﻌﻴـﻦ ﻟﻢ ﻳﻔﺾ ﻣﺎؤه ﻋﺬر‬ ‫ﻛﺬا ﻓﻠﻴﺠﻞ اﻟﺨﻄﺐ وﻟﻴﻔﺪح اﻷﻣﺮ‬
‫»ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺰرگ و ﺳﺨﺖ ﺷﻮد و ﭼﺸﻤﻪ اي ﻛﻪ ﻧﺠﻮﺷﻴﺪ‪ ،‬ﻋﺬري‬
‫ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫وأﺻﺒﺢ ﻓﻲ ﺷﻐﻞ ﻋﻦ اﻟﺴﻔﺮاﻟﺴﻔﺮ‬ ‫ﺗـﻮﻓﻴـﺖ اﻵﻣـﺎل ﺑـﻌـﺪ ﻣﺤـﻤﺪ‬
‫»آرزوﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻣﺮدﻧﺪ و ﻣﺴﺎﻓﺮان‪ ،‬ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ ﻧﮕﺮان و دﻟﻮاﭘﺲ ﮔﺸﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻟﻬﺎ اﻟﻠﻴﻞ إﻻ وﻫﻲ ﻣﻦ ﺳﻨﺪس ﺧﻀﺮ‬ ‫ﺗﺮدي ﺛﻴﺎب اﻟﻤﻮت ﺣﻤﺮا ﻓﻤﺎدﺟﻲ‬
‫‪425‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﻟﺒﺎس ﺳﺮخ رﻧﮓ ﻣﺮگ ﭘﻮﺷﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻨﻮز ﺷﺐ ﻧﻴﺎﻣﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي ﺳﺒﺰ اﺑﺮﻳﺸﻤﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ«‪..‬‬
‫ﻣﻌﺘﺼﻢ‪ ،‬ﭘﺲ از ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ ﻗﺼﻴﺪه‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪:‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﺷﻌﺎري در ﻣﻮرد او‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﻣﻴﺮد و ﻧﺎﻣﺶ‪ ،‬ﺟﺎودان اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺰرﮔﻮار و ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪي از ﻓﺮزﻧﺪان ﻗﺘﻴﺒﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻣﻌﺮوف ﺳﺮاغ‬
‫دارم ﻛﻪ ﻣﺎل و ﻣﻘﺎﻣﺶ را ﺑﺨﺸﺶ ﻧﻤﻮد؛ او‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺘﻤﺪﻳﺪﮔﺎن و ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان ﻫﻤﺪردي‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮﺳﻨﮕﺎن ﻏﺬا ﻣﻲ داد و ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه اﻓﺮادي ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ در ﻫﺮاس و ﺧﻄﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻣﺎي ﻛﻪ وي‪ ،‬درﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺷﻌﺮا‪ ،‬درﺑﺎره اش ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﺮود‪:‬‬
‫و ﻻ ﻣـﻐـﺮب إﻻ ﻟـﻪ ﻓـﻴـﻪ ﻣــﺎدح‬ ‫ﻣﻀﻲ اﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺣﻴﻦ ﻟﻢ ﻳﺒﻖ ﻣﺸﺮق‬
‫»اﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻜﺎﻧﻲ در ﺷﺮق و ﻏﺮب ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ در‬
‫آن‪ ،‬ﻛﺴﻲ‪ ،‬از او ﺗﻌﺮﻳﻒ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫ﻋﻠـﻲ اﻟﻨـﺎس ﺣﺘـﻲ ﻏﻴﺒﺘﻪ اﻟﺼﻔﺎﺋﺢ‬ ‫و ﻣﺎ ﻛﻨﺖ أدري ﻣﺎ ﻓﻮاﺿـﻞ ﻛـﻔـﻪ‬
‫»ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻫﻴﺖ دﺳﺖ ﻟﻄﻒ او را ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ ﺗﺎ آﻧﻜﻪ در زﻳﺮ ﺗﺨﺘﻪ ﺳﻨﮕﻬﺎ‬
‫ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪ«‪.‬‬
‫و ﻛﺎﻧﺖ ﺑﻪ ﺣﻴﺎً ﺗﻀﻴﻖ اﻟﺼﺤـﺎﺻﺢ‬ ‫و أﺻﺒﺢ ﻓﻲ ﻟﺤﺪ ﻣﻦ اﻷرض ﺿﻴﻖ‬
‫»و در ﻟﺤﺪ ﺗﻨﮓ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ در دوران ﺣﻴﺎﺗﺶ از ﺑﻴﺎن ﺧﻮﺑﻴﻬﺎي او‪ ،‬ﻋﺎﺟﺰ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻓـﺤﺴﺒﻚ ﻣﻨـﻲ ﻣﺎ ﺗﺠـﻦ اﻟﺠﻮاﻧﺢ‬ ‫ﺳﺄﺑﻜﻴﻚ ﻣﺎﻓﺎﺿﺖ دﻣﻮﻋﻲ ﻓﺈن ﺗﻔﺾ‬
‫»ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ اﺷﻚ از ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ در ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و وﻗﺘﻲ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺨﺸﻜﺪ‪ ،‬ﺳﻮز و ﮔﺪاز دروﻧﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪426‬‬

‫و ﻻ ﺑﺴــﺮور ﺑﻌـﺪ ﻣﻮﺗﻚ ﻓـﺎرح‬ ‫ﻓـﻤﺎ أﻧﺎ ﻣﻦ رزء و إن ﺟـﻞ ﺟـﺎزع‬

‫»ﻣﻦ از ﻫﻴﭻ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺰرگ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬داد و ﺑﻴﺪاد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺮﮔﺖ ﻧﻴﺰ‬
‫از ﻫﻴﭻ ﺷﺎدي و ﺳﺮوري ﺷﺎدﻣﺎن ﻧﻤﻲ ﺷﻮم«‪.‬‬
‫ﻋﻠـﻲ أﺣـﺪ إﻻ ﻋﻠـﻴـﻚ اﻟﻨﻮاﺋــﺢ‬ ‫ﻛﺄن ﻟﻢ ﻳﻤﺖ ﺣﻲ ﺳﻮاك و ﻟﻢ ﺗﻘﻢ‬
‫»ﮔﻮﻳﺎ ﻫﻴﭻ زﻧﺪه اي ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﻤﺮده و ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﻮﺣﻪ ﺳﺮاﻳﻲ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻟﻘﺪ ﻋﻈﻤﺖ ﻣﻦ ﻗﺒﻞ ﻓﻴﻚ اﻟﻤﺪاﺋـﺢ‬ ‫ﻟﺌﻦ ﻋﻈﻤﺖ ﻓﻴﻚ اﻟﻤﺮاﺛﻲ وذﻛﺮﻫﺎ‬
‫»اﮔﺮ اﻳﻨﻚ ﻣﺮﺛﻴﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ در ﻓﺮاق ﺗﻮ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺸﻬﺎي ﺑﺰرﮔﻲ درﺑﺎره ات ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﻧﻮاس‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺦ اﻣﻴﺮ ﻣﺼﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺧﺼﻴﺐ را ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ و در دﻓﺘﺮ روزﮔﺎر اﺳﻢ او را‬
‫ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓــﺄي ﺑــﻼد ﺑﻌـﺪﻫـــﻦ ﺗـــﺰور‬ ‫إذا ﻟﻢ ﺗـﺰر أرض اﻟﺨﺼﻴﺐ رﻛﺎﺑﻨﺎ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﻛﺎروان ﻣﺎ از ﻗﻠﻤﺮو ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺧﺼﻴﺐ دﻳﺪن ﻧﻜﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ از ﻛﺪام ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬
‫دﻳﺪن ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؟«‬
‫و ﻟـﻜـﻦ ﻳﺴـﻴـﺮ اﻟﺠﻮد ﺣﻴﺚ ﻳﺴﻴﺮ‬ ‫ﻓــﻤـﺎ ﺟــﺎزه و ﻻ ﺣــﻞ دوﻧــﻪ‬
‫»ﻫﻴﭻ ﺳﺨﺎوﺗﻲ از او ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻏﻴﺮ از او در ﻣﻜﺎﻧﻲ دﻳﮕﺮ رﺣﻞ اﻗﺎﻣﺖ ﻧﻴﻔﻜﻨﺪه؛‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺨﺎوت‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺟﺎﻳﻲ ﻣﻲ رود ﻛﻪ او ﻣﻲ رود«‪.‬‬
‫و ﻳـﻌــﻠﻢ أن اﻟﺪاﺋــﺮات ﺗـــﺪور‬ ‫ﻓﺘـﻲ ﻳﺸـﺘﺮي ﺣـﺴﻦ اﻟﺜﻨﺎء ﺑﻤـﺎﻟﻪ‬
‫»ﺟﻮاﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻴﻚ را ﺑﺎ داراﻳﻲ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺧﺮد و ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻮادث‬
‫روزﮔﺎر‪ ،‬در ﮔﺮدش اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬از ﺧﺼﻴﺐ و از زﻧﺪﮔﻲ وي و روزﮔﺎرش‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻫﻤﻴﻦ اﺷﻌﺎر را ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫‪427‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫راز و ﻧﻴﺎزي ﺑﺎ ﺧﺪا‬

‫)اﻟﻠﻬﻢ اﻗﺴﻢ ﻟﻨﺎ ﻣﻦ ﺧﺸﻴﺘﻚ ﻣﺎ ﺗﺤﻮل ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻨﺎ و ﺑﻴﻦ ﻣﻌﺎﺻﻴﻚ و ﻣﻦ ﻃﺎﻋﺘﻚ ﻣﺎ‬
‫ﺗﺒﻠﻐﻨﺎ ﺑﻪ ﺟﻨﺘﻚ و ﻣﻦ اﻟﻴﻘﻴﻦ ﻣﺎ ﺗﻬﻮن ﺑﻪ ﻋﻠﻴﻨﺎ ﻣﺼﺎﺋﺐ اﻟﺪﻧﻴﺎ و ﻣﺘﻌﻨﺎ ﺑﺄﺳﻤﺎﻋﻨﺎ و‬
‫أﺑﺼﺎرﻧﺎ و ﻗﻮﺗﻨﺎ ﻣﺎ أﺣﻴﻴﺘﻨﺎ و اﺟﻌﻠﻪ اﻟﻮارث ﻣﻨﺎ و اﺟﻌﻞ ﺛﺄرﻧﺎ ﻋﻠﻲ ﻣﻦ ﻇﻠﻤﻨﺎ و اﻧﺼﺮﻧﺎ‬
‫ﻋﻠﻲ ﻣﻦ ﻋﺎداﻧﺎ و ﻻﺗﺠﻌﻞ ﻣﺼﻴﺒﺘﻨﺎ ﻓﻲ دﻳﻨﻨﺎ و ﻻﺗﺠﻌﻞ اﻟﺪﻧﻴﺎ أﻛﺒﺮ ﻫﻤﻨﺎ و ﻻ ﻣﺒﻠﻎ ﻋﻠﻤﻨﺎ‬
‫و ﻻ ﺗﺴﻠﻂ ﻋﻠﻴﻨﺎ ﺑﺬﻧﻮﺑﻨﺎ ﻣﻦ ﻻ ﻳﺮﺣﻤﻨﺎ( »ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻪ اﻧﺪازه اي از ﺧﻮف و ﺧﺸﻴﺖ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻛﻦ ﻛﻪ ﻣﺎ را از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﺑﺎز ﺑﺪارد و ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻣﺎ را از اﻃﺎﻋﺖ و‬
‫ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﺳﺎز ﻛﻪ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﻳﻘﻴﻨﻲ ﺑﺪه ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎي‬
‫دﻧﻴﺎ را ﺑﺮ ﻣﺎ آﺳﺎن ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻪ ﻣﺎ ﺗﻮﻓﻴﻖ ﺑﺪه ﺗﺎ ﺷﻨﻮاﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﺧﻮد را‬
‫ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎ را زﻧﺪه ﻣﻲ داري‪ ،‬در راه ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺗﻮ ﺑﻜﺎر ﺑﻨﺪﻳﻢ و اﻳﻦ را ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮ‪،‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺑﮕﺮدان و ﺧﻮن ﻣﺎ را ﺑﺮ ﮔﺮدن ﻛﺴﻲ ﺑﻴﻨﺪاز ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺳﺘﻢ ﻛﺮده و ﻣﺎ را‬
‫ﺑﺮ دﺷﻤﻨﺎﻧﻤﺎن ﻳﺎري ﺑﻔﺮﻣﺎ و ﻣﺎ را در دﻳﻦ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬دﭼﺎر ﻣﮕﺮدان و دﻧﻴﺎ را ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻫﻢ و اراده ﻣﺎ و ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﻠﻢ و داﻧﺸﻤﺎن ﻗﺮار ﻣﺪه و ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻤﺎن‪ ،‬ﻛﺴﻲ را ﺑﺮ ﻣﺎ‬
‫ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ رﺣﻢ ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﻘﻠﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﺿﺎق ﻟﻤﺎ ﺑﻪ اﻟﺼـﺪر اﻟﺮﺣـﻴـﺐ‬ ‫إذا اﺷﺘﻤﻠﺖ ﻋﻠﻲ اﻟﻴـﺄس اﻟﻘـﻠﻮب‬
‫وأرﺳـﺖ ﻓﻲ أﻣﺎﻛﻨﻬﺎ اﻟﺨﻄــﻮب‬ ‫و أوﻃـﻨﺖ اﻟﻤــﻜﺎره و اﻃﻤـﺄﻧﺖ‬
‫و ﻻ أﻏـﻨــﻲ ﺑﺤﻴﻠـﺘــﻪ اﻷرﻳـﺐ‬ ‫و ﻟﻢ ﺗﺮ ﻻﻧﻜﺸـﺎف اﻟﻀـﺮ وﺟﻬـﺎً‬
‫ﻳـﻤــﻦ ﺑﻪ اﻟﻘــﺮﻳﺐ اﻟﻤﺴﺘﺠـﻴﺐ‬ ‫أﺗـﺎك ﻋﻠـﻲ ﻗﻨﻮﻃﻚ ﻣﻨـﻪ ﻏﻮث‬
‫ﻓـﻤـﻮﺻـﻮل ﺑـﻬــﺎ ﻓــﺮج ﻗﺮﻳﺐ‬ ‫و ﻛـﻞ اﻟـﺤـﺎدﺛﺎت وإن ﺗﻨــﺎﻫﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪428‬‬

‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬دل را ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮد و دلِ ﻓﺮاخ و ﺑﺎز‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﮓ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﻫﺮﮔﺎه ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ‬
‫ﺟﺎي ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ و ﺑﻼﻫﺎ‪ ،‬در ﺟﺎي ﺧﻮد رﻳﺸﻪ ﺑﺪواﻧﻨﺪ و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ ﺑﺮاي دور ﺷﺪن زﻳﺎن‪،‬‬
‫راﻫﻲ ﻧﺒﻴﻨﻲ و ﭼﺎره ﻓﺮد ﻫﻮﺷﻤﻨﺪ ﻛﺎرﺳﺎز ﻧﻴﻔﺘﺪ‪ ،‬در آن ﺣﺎﻟﺖِ ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫و اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻣﻨﺖ ﻣﻲ ﮔﺬارد و ﻛﻤﻜﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﺣﻮادث و ﭘﻴﺸﺎﻣﺪﻫﺎ‪،‬‬
‫ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻧﺰدﻳﻜﻲ وﺟﻮد دارد؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺣﻮادث‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﺨﺘﻲ رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎري ﻛﻪ ﺳﺘﻢ و ﺑﻲ ﻋﺪاﻟﺘﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫آﻳﺎ ﺳﺰاوار ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ وﻋﺪه اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و آراﻣﺶ ﺗﻮ ﮔﺮدد‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ داﻧﻲ در آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎري دادﮔﺮ و داوري ﻋﺎدل اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﻲ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﺠﺎت دادن ﺳﮕﻲ‪ ،‬وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻛﺮد و زﻧﻲ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آزار ﮔﺮﺑﻪ اي وارد دوزخ‬
‫ﻧﻤﻮد؟!‬
‫زن اوﻟﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از زﻧﺎن ﺑﺪﻛﺎر ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﮓ ﺗﺸﻨﻪ اي آب داد و‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻛﺎرش ﺑﺨﺸﻴﺪ و وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻧﻤﻮد؛ ﭼﻮن او‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر را ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ و ﻓﻘﻂ ﺑﺮاي رﺿﺎي ﺧﺪا اﻧﺠﺎم داد‪.‬‬
‫زن دوﻣﻲ‪ ،‬ﮔﺮﺑﻪ اي را در اﺗﺎﻗﻲ زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮد ﻣﺎﻧﻊ ﺷﻜﺎرش ﺷﺪ و ﺑﻪ او آب و ﻏﺬا‬
‫ﻧﻴﺰ ﻧﺪاد؛ ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آن زن را ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺮد‪.‬‬
‫داﻧﺴﺘﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎر اﻧﺪك و ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﭘﺎداش ﻣﻲ دﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺷﺎدي آﻓﺮﻳﻦ اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺨﺎري رواﻳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬ﭼﻬﻞ ﺧﺼﻠﺖ ﺧﻮب‬
‫وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬دادن ﺑﺰِ ﺷﻴﺮده ﺑﻪ دﻳﮕﺮان اﺳﺖ ﺗﺎ از ﺷﻴﺮش ﺑﺨﻮرﻧﺪ؛ ﻫﺮ‬
‫ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻴﺪ وﻋﺪه اﻟﻬﻲ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﭘﺎداش آن‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪،‬‬
‫‪429‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪Βt ρu ∩∠∪ …νç *u ƒt #*X ‹ø z‬‬

‫‪y ο> ‘§ Œs Α‬‬ ‫≅ ‪s W÷ ΒÏ‬‬
‫)‪t $‬‬ ‫‪ö ϑ‬‬
‫‪y è÷ ƒt ϑ‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را وارد ﺑﻬﺸﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪y ùs  ..‬‬

‫© ‪» 〈 ∩∇∪ …νç *u ƒt #*v‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ذره اي ﻛﺎر ﺧﻮب اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪،‬‬
‫‪x ο; ‘§ Œs Α‬‬ ‫≅ ‪s W÷ ΒÏ‬‬
‫)‪t $‬‬ ‫‪ö ϑ‬‬
‫‪y è÷ ƒt‬‬

‫ﭘﺎداش آن را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ذره اي ﻛﺎر ﺑﺪ ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺰاي آن را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ«‪.‬‬

‫¡ ‪Ï $↔t ŠhÍ‬‬
‫‪» 〈 N‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻜﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻬﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ«‪.‬‬ ‫‪¡ 9#$ ‬‬
‫‪t ÷ δ‬‬
‫‹ ‪Ï‬‬
‫‪õ ƒã M‬‬
‫¡ ‪Ï ≈Ζu‬‬
‫‪| tu :ù #$ β‬‬
‫‪¨ )Î ‬‬

‫ﻣﺸﻜﻞ ﻛﺴﻲ را ﺣﻞ ﻛﻦ؛ ﺑﻪ ﻣﺤﺮوﻣﻲ ﻛﻤﻚ ﻧﻤﺎ؛ ﺑﻪ ﺳﺘﻤﺪﻳﺪه اي ﻳﺎري ﺑﺮﺳﺎن؛ ﺑﻪ‬
‫ﮔﺮﺳﻨﻪ اي ﻏﺬا ﺑﺪه؛ ﺗﺸﻨﻪ اي را ﺳﻴﺮاب ﻛﻦ؛ ﺑﻪ ﻋﻴﺎدت ﺑﻴﻤﺎري ﺑﺮو؛ در ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزه اي‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎ؛ ﺑﺎ ﻣﺼﻴﺒﺖ دﻳﺪه اي ﻫﻤﺪردي ﻛﻦ؛ دﺳﺖ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎﻳﻲ را ﺑﮕﻴﺮ؛ ﮔﻤﺸﺪه اي را‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻦ؛ ﻣﻬﻤﺎﻧﻲ را ﮔﺮاﻣﻲ ﺑﺪار؛ ﺑﻪ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اي ﻧﻴﻜﻲ ﻛﻦ؛ ﺑﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻫﺎ اﺣﺘﺮام‬
‫ﺑﮕﺬار؛ ﺑﺎ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻫﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺎش؛ از ﻏﺬاﻳﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻫﻢ ﺑﺪه؛ ﭘﻮﻟﺖ را ﺻﺪﻗﻪ ﻛﻦ؛‬
‫ﺳﺨﻨﺎن ﺧﻮب ﺑﮕﻮ؛ ﺑﻪ ﻣﺮدم آزار ﻧﺮﺳﺎن ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺻﺪﻗﻪ اي‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ زﻳﺒﺎو ﺻﻔﺎت واﻻ‪ ،‬از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ اﻋﻤﺎﻟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت‬
‫را ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن آراﻣﺶ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و‬
‫ﻏﻢ را دور ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ اﮔﺮ اﺧﻼق ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ اﻧﺴﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻘﺪر زﻳﺒﺎ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﺮو‪ ،‬آراﺳﺘﻪ و ﺧﻮﺷﺒﻮ ﺑﻮد! واﻗﻌﺎًاﺧﻼق ﺧﻮب‪ ،‬ﭼﻪ زﻳﺒﺎﺳﺖ!‬

‫ﺧﻮدت ﺗﺎرﻳﺦ ﺧﻮد را ﺑﻨﻮﻳﺲ‬

‫در ﺷﺪت ﮔﺮﻣﺎ و ﺳﺎﻋﺘﻲ ﻗﺒﻞ از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ‪ ،‬در ﺣﺮم ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم؛ دﻳﺪم ﭘﻴﺮﻣﺮدي‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﺷﺮوع ﺑﻪ آب دادن ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻛﺮد؛ او‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻚ ﻟﻴﻮان ﻛﻪ در دﺳﺖ راﺳﺖ‬
‫داﺷﺖ و ﺑﺎ ﻟﻴﻮاﻧﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ در دﺳﺖ ﭼﭙﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدم آب زﻣﺰم ﻣﻲ داد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪430‬‬

‫ﺗﺮﺗﻴﺐ او ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در ﻓﺎﺻﻠﻪ آب ﺧﻮردن ﻳﻚ ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮي ﻫﻢ آب ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ‬

‫ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻣﺮدم در ﺣﺎﻟﻲ آب ﻣﻲ داد ﻛﻪ از ﺳﺮ و روﻳﺶ ﻋﺮق‬
‫ﻣﻲ ﭼﻜﻴﺪ؛ ﻣﺮدم ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﻨﺘﻈﺮ ﺑﻮد ﺗﺎ ﻧﻮﺑﺘﺶ ﻓﺮا رﺳﺪ و از دﺳﺖ اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺮﻣﺮد ﺳﺎﻟﺨﻮرده آب ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬از ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﺗﺤﻤﻞ اﻳﻦ ﭘﻴﺮﻣﺮد و از ﻋﺸﻖ و‬
‫ﻋﻼﻗﻪ اش ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮب ﺗﻌﺠﺐ ﻛﺮدم‪ .‬وي‪ ،‬ﺑﺎ ﻟﺒﻲ ﺧﻨﺪان ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي را آب داد‪.‬‬
‫آﻧﺠﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪم اﻧﺠﺎم ﻛﺎر ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي او آﺳﺎن ﻛﺮده‪،‬‬
‫آﺳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ از اﺣﺴﺎن و ﻧﻴﻜﻲ دارد ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ از‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ را ﻫﺮﭼﻨﺪ اﻧﺪك ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻣﺮدﻣﺎن ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﺮﺧﻮاه ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﺎن‬
‫ﺧﺪا ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﺑﺪي و ﺷﺮي را ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ در ﺳﻔﺮ ﻫﺠﺮت‪ ،‬ﺧﻮدش را در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﺗﻢ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﺪ ﺗﺎ ﻣﻬﻤﺎﻧﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺳﻴﺮ ﺑﺨﻮاﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﻋﺒﻴﺪه‪ ،‬ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﭙﺎﻫﻴﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺷﺒﻬﺎ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮاﺑﻨﺪ‪ ،‬در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﮔﺸﺖ ﻣﻲ زﻧﺪ و در ﺧﺸﻜﺴﺎﻟﻲ‬
‫از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﻴﭽﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺧﻮراك و ﻏﺬا ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﻃﻠﺤﻪ در ﺟﻨﮓ اﺣﺪ ﺗﻴﺮﻫﺎ را ﺑﻪ ﺟﺎن ﻣﻲ ﺧﺮد ﺗﺎ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻣﺒﺎرك رﺣﻤﻪ اﷲ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻏﺬا ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺧﻮدش روزه اﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻣﻌـﺎن ﻛﺎﻟـﻔـﺠﺮ ﻓـﻲ إﺷﺮاﻗﻪ‬ ‫ﻣ‪‬ﺜُﻞٌ ﻛﺎﻟﻨـﺠـﻮم ﺑـﻞ ﻫـﻲ أﻋﻠﻲ‬
‫»ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ﺳﺘﺎرﮔﺎن؛ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬
‫درﺧﺸﺎﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺳﭙﻴﺪه دم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪431‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫™ ¶‪» 〈 ∩∇∪ #‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺤﺒﺖ‬

‫‪Å &r ρu $ϑ‬‬
‫‪V ŠKÏ ƒt ρu $ΖY Š3‬‬
‫¡ ‪Å‬‬
‫‪ó ΒÏ µÏ 7mÎ m‬‬
‫’ ‪ã‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪© 9#$ β‬‬
‫‪t Πt $èy Ü‬‬ ‫‪ß èÏ Ü‬‬
‫‪t θϑ‬‬ ‫‪ô ƒã ρu ‬‬

‫ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻮا و ﻳﺘﻴﻢ و اﺳﻴﺮ ﻏﺬا ﻣﻲ دﻫﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻛﻼم ﺧﺪا ﮔﻮش ﺑﺴﭙﺎر‬

‫اﻋﺼﺎب ﺧﻮد را ﺑﺎ ﮔﻮش ﺳﭙﺮدن ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﭘﺮوردﮔﺎرت راﺣﺖ ﻛﻦ‪ .‬ﮔﻮش دادن ﺑﻪ‬
‫ﺗﻼوت زﻳﺒﺎ و ﮔﻴﺮاي ﻗﺎري ﺧﻮش ﺻﺪا‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫آراﻣﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و دﻟﺖ را ﺳﺮﺷﺎر از ﻳﻘﻴﻦ و ﺷﺎدي ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن را از ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺸﻨﻮد؛ ﻫﺮﮔﺎه آن ﺣﻀﺮت‬
‫ﻗﺮآن را از ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺷﻨﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ از ﻳﺎراﻧﺶ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺮاﻳﺶ‬
‫ﻗﺮآن ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ؛ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻗﺮآن ﺑﺮ ﺧﻮد وي ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬رﺳﻮل اﷲ‪ ،‬از ﮔﻮش‬
‫ﺳﭙﺮدن ﺑﻪ ﺗﻼوت دﻳﮕﺮان‪ ،‬اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﻣﻲ ﻧﻤﻮد و ﺧﺎﺷﻊ و ﻓﺮوﺗﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در اﻳﻦ ﻣﻮرد اﻟﮕﻮي ﺗﻮﺳﺖ ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دﻗﻴﻘﻪ ﻳﺎ ﭘﺎﺳﻲ از ﺷﺐ و روز را ﻣﻘﺮر‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻲ و در آن ﺑﻪ ﺻﺪاي ﻗﺎري ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪت از رادﻳﻮ ﻳﺎ ﺿﺒﻂ ﺻﻮت ﮔﻮش ﺑﺪﻫﻲ‪.‬‬
‫ﻫﻴﺎﻫﻮي زﻧﺪﮔﻲ و ﻣﺮدﻣﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻛﺮدن ﺗﻮ و در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺘﻦ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﺖ و ﻣﺸﻮش ﻛﺮدن ﺧﺎﻃﺮت ﻛﺎﻓﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ آراﻣﺶ ﺗﻮ‪ ،‬ﻛﺘﺎب‬

‫! ‪Ÿω&r 3‬‬
‫‹ ‪« #$ *Í .ø‬‬
‫‪É /Î Ογ‬‬
‫‪ß /ç θ=è %è ‬‬
‫‪’ ⌡È Κu Ü‬‬
‫‪ô ?s ρu #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎرت و ذﻛﺮ ﻣﻮﻻﻳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪Ï !© #$  :‬‬
‫‪t %‬‬

‫) ‪Ü θ=è‬‬
‫> ∪∇⊄∩ 〈 »ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ و دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﺪا‬ ‫‪à 9ø #$ ‬‬
‫‪’ ⌡È ϑ‬‬ ‫! ‪ô ?s‬‬
‫‪y Ü‬‬ ‫‪« #$ *Í 2‬‬
‫‹ ‪ò‬‬
‫‪É /Î‬‬

‫آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؛ ﻫﺎن! ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ذﻛﺮ ﺧﺪا دﻟﻬﺎ آراﻣﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪432‬‬

‫ﺑﺎري ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻗﺮآن ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ اﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻮره ﻧﺴﺎء را ﺗﻼوت ﻛﺮد‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت ﭼﻨﺎن ﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬اﺷﻚ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ و ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از ﻛﻨﺎر اﺑﻮﻣﻮﺳﻲ اﺷﻌﺮي ﮔﺬﺷﺖ؛ اﺑﻮﻣﻮﺳﻲ در ﻣﺴﺠﺪ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺗﻼوت ﻗﺮآن ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺗﻼوت او ﮔﻮش داد و ﺻﺒﺢ ﻓﺮدا ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي‬
‫ﻛﺎش ﻣﺮا ﻣﻲ دﻳﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻼوت ﺗﻮ ﮔﻮش ﻣﻲ دادم«‪ .‬اﺑﻮﻣﻮﺳﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺧﺪا! اﮔﺮ ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺗﻼوت ﻣﻦ ﮔﻮش ﻣﻲ دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ و‬
‫زﻳﺒﺎﺗﺮ ﺗﻼوت ﻣﻲ ﻛﺮدم‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از ﻛﻨﺎر ﭘﻴﺮزﻧﻲ ﮔﺬﺷﺘﻨﺪ و از ﭘﺸﺖ درب ﺑﻪ ﺗﻼوﺗﺶ ﮔﻮش‬

‫‪» 〈 ∩⊇∪ πÏ ‹u ±‬آﻳﺎ‬

‫] ‪Ï ≈ót 9ø #$‬‬
‫‪ß ƒ‰‬‬
‫‪Ï m‬‬
‫‪x 7‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫≅ ‪y 9?s &r‬‬ ‫دادﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺮزن‪ ،‬اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺗﻼوت ﻣﻲ ﻛﺮد‪y  :‬‬

‫ﺧﺒﺮ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ«؟ او‪ ،‬اﻳﻦ آﻳﻪ را ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻫﺮ ﺑﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬آري‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪه؛ آري‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻲ ﺑﻪ اروﭘﺎ ﺳﻔﺮ ﻛﺮد‪ .‬زﻧﻲ از‬
‫ﻳﻮﮔﻮﺳﻼوي ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺮاه آﻧﺎن ﺑﻮد؛ آن زن‪ ،‬ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ ﺑﻮد و از ﺟﻮر و ﺳﺘﻢ »ﺗﻴﺘﻮ« ﻓﺮار‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد؛ روز ﺟﻤﻌﻪ ﺑﻮد؛ وﻗﺖ ﻧﻤﺎز ﻓﺮارﺳﻴﺪ؛ اﻳﻦ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻌﺮوف ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و در‬
‫ﻣﻴﺎن ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ ﺑﻪ اﻳﺮاد ﺧﻄﺒﻪ و ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي اﻗﺎﻣﻪ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﻌﻪ‪،‬‬
‫ﺟﻠﻮ اﻳﺴﺘﺎد و ﺳﻮره اﻋﻠﻲ و ﻏﺎﺷﻴﻪ را ﺧﻮاﻧﺪ‪ .‬آن زن‪ ،‬ﻋﺮﺑﻲ ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻪ آﻫﻨﮓ‬
‫ﻗﺮآن ﮔﻮش ﻓﺮا داد وﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‪ ،‬درﺑﺎره آﻳﺎت ﻗﺮآن ﭘﺮﺳﻴﺪ؟ او‪ ،‬ﺑﻪ آن زن‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ آﻳﺎﺗﻲ از ﻛﻼم ﺧﺪا ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬زن ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷﮕﻔﺖ زده ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ زﺑﺎن آﻧﻬﺎ را ﻳﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ او را ﺑﻪ اﺳﻼم دﻋﻮت دﻫﻢ‪.‬‬
‫‪433‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫) ‪È #u *ö‬‬
‫‪Ÿω β‬‬ ‫‹‪à 9ø #$ #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬ ‫‪È V÷ ϑ‬‬
‫≅ ‪y‬‬ ‫’ ‪Ï /Î #( θ?è 'ù ƒt β&r‬‬
‫‪# ?n ã‬‬ ‫‪j f‬‬
‫‪t ‬‬ ‫§ ‪Å 9ø #$ ρu‬‬
‫}‪ß Ρ‬‬ ‫‪Ï èy ϑ‬‬
‫‪M #$ M‬‬ ‫‪ô #$ ‬‬
‫_ ‪y Gt‬‬ ‫‪È ⌡È 9© ≅%è ‬‬

‫‪» 〈 ∩∇∇∪ #[ γÎ ß‬ﺑﮕﻮ‪ :‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و ﺟﻨﻬﺎ‬ ‫‪< è÷ 7t 9Ï Ν‬‬
‫‪s Ù‬‬ ‫‪ö κå Õ‬‬
‫‪Ý è÷ /t χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪%.x θö 9s ρu &Ï #Í W÷ ϑ‬‬
‫‪Ï /Î β‬‬
‫‪t θ?è 'ù ƒt‬‬

‫ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻗﺮآن را ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن را ﺑﻴﺎورﻧﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎن‬
‫و ﻳﺎور ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻗﺮآن‪ ،‬ﺗﺴﻠﻄﻲ ﺑﺮ دﻟﻬﺎ و ﺷﻜﻮﻫﻲ ﺑﺮ ارواح دارد و داراي ﻗﺪرﺗﻲ ﻣﺆﺛﺮ و ﻛﺎرا در‬
‫وﺟﻮد اﻧﺴﺎﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﻧﻴﻚ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮآن و ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎي ﺻﺎدق و‬

‫≅ ©‪…µç Ft ƒ÷ &r *u 9‬‬

‫_ ‪5 6t‬‬
‫’ ‪y‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫) ‪t #u *ö‬‬
‫‪t β‬‬ ‫‹‪à 9ø #$ #‬‬ ‫ﮔﻴﺮاي آن‪ ،‬ﻟﺮزه ﺑﺮ اﻧﺪام ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪y $Ζu 9ø “u Ρ&r θö 9s  .‬‬
‫‪x ≈δ‬‬

‫‪« #$ πÏ Šu ±‬‬
‫! 〈 »اﮔﺮ اﻳﻦ ﻗﺮآن را ﺑﺮ ﻛﻮﻫﻲ ﻧﺎزل ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ ،‬آن‬ ‫‪ô z‬‬ ‫‪ô ΒiÏ %æ‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪Y ‰‬‬
‫‪dÏ Á‬‬
‫‪| Ft Β– $èY ±‬‬
‫‪Ï ≈z‬‬
‫‪y‬‬

‫را از ﺗﺮس اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻛﺮﻧﺶ ﻛﻨﺎن و ﺷﻜﺎﻓﺘﻪ ﻣﻲ دﻳﺪي«‪.‬‬

‫‪Νκå Ξ® )Î ( Ο‬‬
‫‪ó δ‬‬
‫‪è θ-‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻓﻀﻴﻞ ﻋﻴﺎض از ﭘﺪرش ﺷﻨﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪à %Ï ρu  :‬‬

‫‪t ρã À‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∈∪ β‬آﻧﺎن را ﻧﮕﻬﺪارﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫‪| $Ζu ?s ω‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬ ‫‪ä 9s $Βt ∩⊄⊆∪ β‬‬
‫¡ ‪t θ9ä θ↔ä‬‬
‫¨‪ó Β‬‬

‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ را ﭼﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را ﻳﺎري ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﺪ؟«‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﺎ ﺷﻨﻴﺪن اﻳﻦ‬
‫آﻳﺎت ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮد‪.‬‬
‫آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ آورده اﺳﺖ‪ ،‬ﻋﻤﺮ از ﺷﻨﻴﺪن آﻳﻪ ذﻳﻞ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎد و ﺗﺎ‬

‫‪ãΑ$6t f‬‬
‫‪Å 9ø #$ µÏ /Î N‬‬
‫™ ‪ô u iÉ‬‬
‫‪ß $ΡZ #u *ö %è β‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﺎه ﻣﺮﻳﺾ ﺷﺪ و ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻋﻴﺎدﺗﺶ ﻣﻲ رﻓﺘﻨﺪ؛ ‪¨ &r θö 9s ρu ‬‬

‫‪» 〈 ’4 As θö ϑ‬اﮔﺮ ﻗﺮآﻧﻲ ﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﻮﻫﻬﺎ ﺑﺎ آن ﺑﻪ‬

‫‪y 9ø #$ µÏ /Î Λt >jÍ .ä ρ÷ &r Ú‬‬
‫{ ‪Þ ‘ö‬‬
‫‪F #$ µÏ /Î M‬‬
‫‪ô èy Ü‬‬
‫‪eÏ %è ρ÷ &r‬‬

‫ﺣﺮﻛﺖ در ﺑﻴﺎﻳﻨﺪ و ﻳﺎ زﻣﻴﻦ ﺑﺎ آن ﺗﻜﻪ ﭘﺎره ﺷﻮد ﻳﺎ ﻣﺮدﮔﺎن ﺑﻪ ﺳﺨﻦ آﻳﻨﺪ‪.«...‬‬

‫ﻋﺒﺪ اﷲ ﺑﻦ وﻫﺐ رﺣﻤﻪ اﷲ‪ ،‬روز ﺟﻤﻌﻪ از ﻛﻨﺎر ﺟﻮاﻧﻲ ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ آﻳﻪ را‬

‫‪» 〈 ‘Í $Ζ¨ 9#$ ’ûÎ β‬و ﺑﻪ ﻳﺎد آور ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ را ﻛﻪ در ﺟﻬﻨﻢ ﺑﺎ‬ ‫‪• $! s‬‬
‫_‪t θ‬‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪y Ft ƒt Œø )Î ρu  :‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪434‬‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪ .‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻴﻬﻮش ﺷﺪ و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎد‪ .‬او را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺗﺎ‬
‫ﺳﻪ روز ﻣﺮﻳﺾ ﺑﻮد و در روز ﭼﻬﺎرم ﭼﺸﻢ از ﺟﻬﺎن ﻓﺮو ﺑﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ واﻗﻌﻪ را ذﻫﺒﻲ ذﻛﺮ‬
‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﺎﻟﻤﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪم؛ اﻣﺎم‪ ،‬ﺳﻮره واﻗﻌﻪ را ﺧﻮاﻧﺪ؛ ﺗﺮس‬
‫و ﻫﺮاس ﻋﺠﻴﺒﻲ‪ ،‬ﻣﺮا ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ؛ ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻲ ﻟﺮزﻳﺪم؛ ﺑﻲ اراده ﺗﻜﺎن ﻣﻲ ﺧﻮردم و ﺑﻪ‬

‫‪…νç ‰‬‬
‫] ‪y è÷ /t‬‬ ‫‪Ï n‬‬
‫‪¤ ƒ‰‬‬ ‫ﺷﺪت ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﺮدم و اﺷﻚ از ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﺳﺮازﻳﺮ ﺑﻮد‪dÄ 'r 7Î ùs  .‬‬
‫“ ‪t‬‬

‫‪t θΖã ΒÏ σ÷ ƒã‬‬

‫‪» 〈 β‬ﭘﺲ ﺑﻌﺪ از ﻗﺮآن‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﻪ ﺳﺨﻨﻲ اﻳﻤﺎن ﻣﻲ آورﻧﺪ؟«‬
‫اﻣﺎ اﻳﻦ ﺳﺨﻦ ﭼﻪ رﺑﻄﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻌﺎدت دارد؟! ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻴﻬﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎي ﺑﻴﺴﺖ و‬
‫ﭼﻬﺎر ﺳﺎﻋﺘﻪ اي ﻛﻪ داﻣﻨﮕﻴﺮ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻛﺎﻓﻲ ﻓﻜﺮ اﻧﺴﺎن را در ورﻃﻪ‬
‫اﺿﻄﺮاب و ﻧﺎﺑﻮدي ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﻼم ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺗﺪﺑﺮ ﮔﻮش ﻓﺮا دﻫﺪ‪،‬‬
‫ﻫﻮش و ﺣﻮاﺳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد و اﺿﻄﺮاﺑﺶ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ‬
‫ﺷﺪت از اﻓﺮادي ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲ دارم ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ را اﺳﺒﺎب ﺳﻌﺎدت و آراﻣﺶ ﺧﻮد ﻗﺮار‬
‫داده و در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﻟﻨﺪ ﻛﻪ زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ‬
‫اوﻗﺎت و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن‪ ،‬روزي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﮔﻮش ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻏﺮب ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و دور ﺷﺪن اﺿﻄﺮاب ﻛﺘﺎب‬
‫ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﻌﺎدت را ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ!‬

‫‪» 〈 πZ ƒt ‰‬و ﻧﻤﺎز آﻧﻬﺎ در ﻛﻨﺎر‬

‫‪Ï Á‬‬
‫‪ó ?s ρu [ %! 6‬‬
‫‪x Βã ω‬‬
‫‪ )Î M‬‬
‫‪Ï Šø 7t 9ø #$ ‰‬‬ ‫‪Ï Ν‬‬
‫‪y Ψã‬‬ ‫‪ö κå Eè ξ‬‬
‫‪Ÿ ¹‬‬
‫‪| β‬‬
‫‪t %.x $Βt ρu ‬‬

‫‪t ρ*ã f‬‬

‫‪» 〈 β‬در ﮔﻔﺘﮕﻮﻫﺎي‬ ‫‪à γ‬‬
‫‪ô ?s #*X ϑ‬‬
‫™≈ ‪Ï‬‬
‫ﻛﻌﺒﻪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻛﻒ زدن و ﺻﻮت زدن ﻧﺒﻮد«! ‪y ‬‬

‫ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﺎوه ﮔﻮﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪435‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﻗﺮآن ﻧﻴﺴﺖ و ﮔﻮش دادن ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺣﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎ‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‪ ،‬از ﭼﺸﻤﻪ ﺧﻴﺮي ﺑﺮﺧﻮردارﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ ﻧﺎزل ﺷﺪه و‬
‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از راﺳﺘﻲ و راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﺗﻮﺟﻴﻪ ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻗﺮآﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‪ω  :‬‬

‫‪7 ŠΗÏ q‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆⊄∪ ‰‬ﺑﺎﻃﻞ از‬ ‫‪A Š3‬‬
‫‪x Ο‬‬ ‫‪Å m‬‬ ‫≅ ‪ô ΒiÏ‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪× ƒ”Í ∴?s ( µÏ -‬‬
‫‪Ï =ù z‬‬ ‫‪ô ΒÏ ω‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪Ÿ ρu µÏ ƒ÷ ‰‬‬ ‫‪È ÷ /t ‬‬
‫‪y ƒt ‬‬ ‫≅ ‪. ΒÏ‬‬
‫‪ã Ü‬‬
‫‪Ï ≈7t 9ø #$ µÏ ‹?Ï 'ù ƒt‬‬

‫ﻫﻴﭻ ﺳﻮﻳﻲ ﺑﻪ آن راه ﻧﺪارد و از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺮزاﻧﻪ و ﺳﺘﻮده ﻧﺎزل ﺷﺪه اﺳﺖ«‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﮔﻮش دادن ﻣﺎ ﺑﻪ ﻗﺮآن‪ ،‬ﮔﻮش دادﻧﻲ اﻳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺮﻋﻲ و ﻣﺤﻤﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻃﺒﻖ ﺳﻨﺖ‬

‫‪âÙ‹-‬‬
‫‪Ï ?s Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪ß Ζu Šã ã‬‬
‫“ ‪ô &r‬‬ ‫™‪É θ‬‬
‫‪# *u ?s Α‬‬ ‫‪ß *§ 9#$ ’<n )Î Α‬‬
‫‪t “Í Ρ&é $! Βt #( θèã ϑ‬‬
‫™ ‪Ï‬‬
‫او‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪y #Œs )Î ρu  .‬‬

‫‪» 〈 ,dÈ s‬آﻧﺎن‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ ﭘﻴﻐﻤﺒﺮ ﻧﺎزل‬

‫‪y 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ #( θùè Vz ät $ϑ‬‬
‫‪£ ΒÏ ì‬‬
‫‪Æ Βø $‬‬
‫∅ ‪¤ !#$‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ΒÏ‬‬

‫ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺸﻨﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎﻧﺸﺎن را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭘﻲ ﺑﺮدن ﺑﻪ ﺣﻖ‪ ،‬ﭘﺮ از اﺷﻚ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﮔﻮش ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﻴﻬﻮده اي ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ اﻓﺮاد‬

‫‪Ï]ƒ‰‬‬
‫‪Ï s‬‬
‫‪y 9ø #$ θu γ‬‬
‫‪ô 9s “Î Iy ±‬‬
‫¨ ‪ô ƒt Βt‬‬
‫ﺟﺎﻫﻞ‪ ،‬اﺑﻠﻪ و ﺑﻲ ﺧﺮد اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ؛ ‪Ä $Ζ¨ 9#$ zΒÏ ρu ‬‬

‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬
‫! 〈 »و از ﻣﺮدﻣﺎن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪار ﺳﺨﻨﺎن ﭘﻮچ و‬ ‫‪y ã‬‬ ‫‪¨ Ò‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪Å ‹ã 9Ï‬‬

‫ﺑﻴﻬﻮده اﻧﺪ ﺗﺎ )ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا( را از راه ﺧﺪا ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬دﻧﺒﺎل ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‪...‬‬

‫اﺳﻜﺎﻓﻲ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺳﻮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻴﺮا و ﺟﺬاب ﺑﻪ ﻧﺎم )ﻟﻄﻒ اﻟﺘﺪﺑﻴﺮ( دارد؛ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﺿﻮع رﻳﺎﺳﺖ و ﺳﻌﺎدت و ﭘﻴﺸﺮو ﺑﻮدن‪ ،‬ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﺣﺎوي ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻣﺘﻨﻮﻋﻲ اﺳﺖ؛ از‬
‫ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﻣﻜﺮ‪ ،‬اﻧﻮاع ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ و راﻫﺒﺮدﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺳﺮان‪ ،‬ادﻳﺒﺎن‪ ،‬ﺷﻌﺮا و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪436‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﺎ راﺣﺖ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬آراﻣﺶ ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮﺳﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻨﺎوﻳﻦ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪» :‬ﭼﺎره ﺳﺎزي«‪» ،‬ﻛﻨﺘﺮل آﺷﻮب و ﺑﻠﻮا«‪،‬‬
‫»ﺑﺮﻗﺮاري ﺻﻠﺢ و ﺳﺎزش ﻣﻴﺎن دو ﻧﻔﺮ«‪» ،‬آدم ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟«‪،‬‬
‫»ﺣﻴﻠﻪ ﻫﺎي دﺷﻤﻦ«‪» ،‬ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺑﺮﻃﺮف ﻛﺮدن اﻣﺮي ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺳﺨﻦ«‪» ،‬دﻓﻊ‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ ﺑﺎ ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ«‪» ،‬دﻓﻊ اﻣﺮ ﻧﺎﮔﻮار ﺑﺎ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ« »ﺗﺪﺑﻴﺮ دﻓﻊ ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ«‪» ،‬ﻣﺪارا ﺑﺎ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه«‪» ،‬اﻧﺘﻘﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ از ﻏﺎﺻﺐ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ«‪» ،‬رﻫﺎﻳﻲ از رﻧﺞ«‪» ،‬ﻫﻼﻛﺖ و ﮔﺮﻳﺰ از‬
‫آن«‪» ،‬ﻫﻮﻳﺪا ﻛﺮدن ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﻮدن ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ« و‪...‬‬
‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺷﻤﺎر اﻧﺪﻛﻲ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ رﺳﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺳﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ از ﻛﺘﺎب ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ‬
‫از‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺳﻮدﻫﺎي او ﺑﻪ زﻳﺎن‪،‬‬

‫‪ß]‹ø m‬‬ ‫‪ô ΒiÏ Νγ‬‬

‫‪x ‬‬ ‫_ ‪ß‬‬
‫‪ã ‘Í ‰‬‬
‫¡ ‪ô Gt‬‬
‫™ ‪ó ⊥t‬‬
‫ﺷﺎدﻳﻬﺎﻳﺶ ﺑﻪ اﻧﺪوه و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻼ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪y  :‬‬

‫‪» 〈 β‬آﻧﺎن را از راﻫﻲ و ﺑﮕﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﺳﺎزﻳﻢ«‪.‬‬ ‫‪ß =n è÷ ƒt ω‬‬
‫‪t θϑ‬‬ ‫‪Ÿ‬‬

‫دوم‪ :‬ﻣﺮدم‪ ،‬راﻫﻬﺎي ﭘﺮﭘﻴﭻ و ﺧﻢ‪ ،‬ﻏﻴﺮﺷﺮﻋﻲ و دﺷﻮاري را ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن‬
‫ﺳﻌﺎدت ﻣﻲ ﭘﻴﻤﺎﻳﻨﺪ؛ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﺮاﻳﺸﺎن وﺟﻮد دارد ﻛﻪ در ﺷﺮﻳﻌﺖ‬

‫‪$Βt #( θ=è èy ùs Ν‬‬

‫ﻣﺤﻤﺪي‪ ،‬ﺳﻌﺎدت را از راﻫﻬﺎي ﻫﻤﻮارﺗﺮ و آﺳﺎﻧﺘﺮي ﺑﻴﺎﺑﻨﺪ؛ ‪ö κå Ξ® &r θö 9s ρu ‬‬

‫‪» 〈 ∩∉∉∪ $G\ ?7Î V÷ ?s ‰‬اﮔﺮ آﻧﺎن آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﭘﻨﺪ‬

‫© ‪£‬‬ ‫‪ö λç ;° #[ ö z‬‬
‫‪x &r ρu Ν‬‬ ‫‪y β‬‬ ‫‪s 9s µÏ /Î β‬‬
‫‪t %3‬‬ ‫‪Ý ã‬‬
‫‪t θà‬‬ ‫‪t θƒã‬‬

‫داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺑﻬﺘﺮ و ﻣﺎﻳﻪ اﺳﺘﻮاري ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫آري! اﮔﺮ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﭘﻨﺪ ﺑﭙﺬﻳﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻴﺮ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫‪437‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺳﻮم‪ :‬اﻓﺮادي‪ ،‬ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺧﻮد را از دﺳﺖ داده اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت و رﺳﺘﮕﺎري ﺧﻮاﻫﻨﺪ رﺳﻴﺪ‪ .‬ﺣﺎل‬
‫آﻧﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺪام را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ آورد؛ ﻧﻪ ﻛﺎر ﺧﻮب و ﻧﻪ ﺳﻌﺎدت را‪ .‬ﻋﻠﺘﺶ‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن‪ ،‬از راه درﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻧﺶ را ﺑﺮاي ﻧﺸﺎن دادن آن‪ ،‬ﻣﺒﻌﻮث‬
‫ﻧﻤﻮده و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ را ﻓﺮو ﻓﺮﺳﺘﺎده‪ ،‬روﻳﮕﺮداﻧﻨﺪ‪ .‬آن راه‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﺣﻖ و ﺳﺨﻦ راﺳﺘﻴﻦ‬

‫‪» 〈 µÏ GÏ ≈ϑ‬و ﺳﺨﻦ‬

‫‪y =Ï 3‬‬
‫‪s 9Ï Α‬‬ ‫‪dÏ 6t Βã ω‬‬
‫‪t ‰‬‬ ‫‪ 4 ω‬‬
‫‪Z ‰‬‬
‫‪ô ã‬‬
‫‪t ρu $%] ‰‬‬
‫‪ô ¹‬‬
‫‪Ï 7‬‬
‫‪y /nÎ ‘u M‬‬
‫‪à ϑ‬‬
‫‪y =Ï .x M‬‬
‫‪ô ϑ‬‬
‫اﺳﺖ؛ ‪£ ?s ρu ‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرت در راﺳﺘﻲ و دادﮔﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل رﺳﻴﺪه اﺳﺖ و ﻫﻴﭽﻜﺲ‪،‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺳﺨﻨﺎن او را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫وزﻳﺮي‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮم ﺷﺎدي و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ ﺑﻮد؛ ﻏﻤﻲ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ و اﻧﺪوﻫﻲ ﺟﺎﻧﻜﺎه‪ ،‬او را‬
‫ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ؛ وي از ﺷﺪت ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮآورد‪:‬‬
‫ﻓﻬـﺬا اﻟﻌـﻴﺶ ﻣـﺎ ﻻ ﺧﻴـﺮ ﻓﻴﻪ‬ ‫أﻻ ﻣــﻮت ﻳﺒـﺎع ﻓـﺎﺷـﺘـﺮﻳـﻪ‬
‫»آﻳﺎ ﻣﺮﮔﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ آن را ﺑﺨﺮم؟ اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺧﻴﺮي ﻧﺪارد«‪.‬‬
‫وددت ﻟـﻮ أﻧـﻨـﻲ ﻣﻤـﺎ ﻳﻠﻴــﻪ‬ ‫إذا أﺑـﺼـﺮت ﻗﺒــﺮاً ﻣـﻦ ﺑﻌﻴﺪ‬
‫»ﻫﺮ ﮔﺎه از دور ﻗﺒﺮي ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ‪ ،‬آرزو ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ اي ﻛﺎش در آن ﻣﻲ ﺑﻮدم«‪.‬‬
‫ﺗﺼــﺪق ﺑﺎﻟﻮﻓــﺎة ﻋﻠﻲ أﺧﻴـﻪ‬ ‫أﻻ رﺣــﻢ اﻟﻤﻬﻴﻤﻦ ﻧﻔﺲ ﺣــﺮ‬
‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻣﺮد آزاده اي رﺣﻢ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮگ را ﺑﻪ ﺑﺮادرش ﺻﺪﻗﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫در ﺣﺎﻟﺖ راﺣﺖ‪ ،‬آراﻣﺶ‪ ،‬رﻓﺎه و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ زﻳﺎد دﻋﺎ ﻛﺮد؛ ﭼﻮن ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺆﻣﻦ ﺷﻜﺮﮔﺰار‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻴﺮ را ﻗﺒﻞ از ﭘﺮﺗﺎب ﻛﺮدن‪ ،‬آﻣﺎده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪438‬‬

‫و ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ درﻣﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮد؛ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻛﺎﻓﺮ ﺑﺪﺑﺨﺖ و ﻣﺆﻣﻦ‬

‫‪çµΖ÷ ΒiÏ πZ ϑ‬‬

‫‪y è÷ ΡÏ …µç 9s θ§ z‬‬
‫‪y #Œs )Î Ν‬‬
‫‪§ Oè µÏ ‹ø 9s )Î $7· ?ΖÏ Βã …µç /− ‘u $ã‬‬ ‫‪à ‬‬
‫‪t Šy @ Ñ‬‬ ‫¡≈ ‪z‬‬
‫}‪| Σ‬‬ ‫ﻧﺎدان‪¡ Βt #Œs )Î ρu *  :‬‬
‫§ ‪M #$‬‬

‫‪» 〈 #ŠY #‰‬و ﻫﺮﮔﺎه زﻳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن‬

‫! ‪y Ρ&r‬‬
‫≅ ¬‬
‫_ ‪Ÿ èy‬‬ ‫‪ã 7ö %s ΒÏ µÏ ‹ø 9s )Î #( θû ã‬‬
‫≅ ‪y ρu‬‬ ‫‪ã ‰‬‬
‫‪ô ƒt β‬‬
‫‪t %.x $Βt ‬‬ ‫‪Å Ρt‬‬
‫‪z ¤‬‬

‫ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ و ﺗﻀﺮع ﻛﻨﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي او ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ وﻗﺘﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻧﻌﻤﺘﻲ ارزاﻧﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺪا را ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻫﻤﺘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ از ورﻃﻪ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ دل و‬
‫زﺑﺎﻧﺶ‪ ،‬از ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺣﻀﺮت ﺣﻖ ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﻫﻤﻮاره او را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي او‬
‫زاري و ﺗﻀﺮع ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻣﻨﻈﻮر از دﻋﺎ در ﺣﺎﻟﺖ آﺳﺎﻳﺶ و رﻓﺎه آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻣﺎم‬
‫ﺣﻠﻴﻤﻲ ﮔﻔﺘﻪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪا ﮔﻔﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺷﻜﺮ و ﺳﭙﺎس او ﺑﻪ ﺟﺎ آورده ﺷﻮد‬
‫و اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻨّﺘﻬﺎ و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي او اﻗﺮار ﻛﻨﺪ‪ ،‬از او ﺗﻮﻓﻴﻖ و ﻳﺎري و ﻛﻤﻚ ﺑﻄﻠﺒﺪ و از‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻴﻬﺎي ﺧﻮد ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ زﻳﺮا ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﻜﻮﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺣﻘﻮق‬
‫اﻟﻬﻲ را ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ادا ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ از اﻳﻦ اﻣﺮ ﻏﺎﻓﻞ ﺑﺎﺷﺪ و در دوران ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪،‬‬
‫ﻓﺮاﻏﺖ و آﺳﻮدﮔﻲ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬آن را ﻣﻮرد ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻗﺮار ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺪاق ﻓﺮﻣﻮده اﻟﻬﻲ ﻗﺮار‬

‫‪£ =n ùs ‬‬
‫‪$ϑ‬‬ ‫‪eÏ !#$ µç 9s ‬‬
‫‪t $‬‬ ‫! ‪Å =Ï ƒø Χè‬‬
‫‪t Á‬‬ ‫‪© #$ #( θâ ã‬‬ ‫‪Å =ù -‬‬
‫‪t Šy 7‬‬ ‫‪à 9ø #$ ’ûÎ #( θ7ç 2‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪Å ‘u #Œs *Î ùs  :‬‬

‫‪t θ.ä Î ³‬‬

‫‪ 〈 ∩∉∈∪ β‬ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬وﻗﺘﻲ ﺳﻮار ﻛﺸﺘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪا را‬ ‫‪ô „ç Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è #Œs )Î hÎ 9y 9ø #$ ’<n )Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß 9g¯ Υ‬‬
‫‪w‬‬

‫ﻣﺨﻠﺼﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن‬

‫ﺷﺮك ﻣﻲ ورزﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪439‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻌﻤﺖ ﻳﺎ ﻋﺬاب‬

‫ﺧﺒﺮﮔﺰارﻳﻬﺎي دﻧﻴﺎ و روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬
‫را در دوران رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري ﻣﻴﺘﺮان ﭘﺨﺶ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻠﺖ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻧﺘﻘﺎد ﺷﺪﻳﺪ و ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻲ ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫روزﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺑﻴﭽﺎره‪ ،‬اﻳﻤﺎن و آراﻣﺶ ﻧﺪاﺷﺖ و‬
‫ﻛﺴﻲ را ﻧﻴﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮد‪ ،‬دﺳﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ زد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻛﻪ دﺳﺖ ﺑﻪ‬

‫‪’ûÎ 7‬‬
‫‪à ?s ω‬‬
‫ﺧﻮدﻛﺸﻲ زد‪ ،‬ﺑﻪ رﻫﻨﻤﻮد روﺷﻦ اﻟﻬﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد دﺳﺖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ‪Ÿ ρu  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊄∠∪ χ‬از ﻣﻜﺮورزﻳﻬﺎي آﻧﺎن ﺑﻪ ﺗﻨﮓ ﻣﻴﺎ«‪9s  ..‬‬

‫‪š‬‬ ‫‪ρ*ã 6‬‬
‫‪à ϑ‬‬
‫‪ô ƒt $ϑ‬‬
‫‪£ ΒiÏ ,‬‬
‫‪9 Šø Ê‬‬
‫|‬

‫‪ö9É ¹‬‬
‫‪» 〈 ”Œ] &r ω‬ﻫﻴﭻ زﻳﺎﻧﻲ ﺟﺰ اذﻳﺖ و آزار ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ«‪ô #$ ρu  ..‬‬
‫‪H )Î Ν‬‬
‫‪ö 2‬‬
‫‪à ρ• Ø‬‬
‫‪Û ƒt‬‬

‫‪W ŠΗÏ d‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ ξ‬ﺑﺮآﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎ ﺑﺎش و‬ ‫‪s #*X f‬‬
‫‪ô δ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪è *ö f‬‬
‫‪à δ‬‬
‫‪÷ #$ ρu β‬‬
‫)‪t θ9ä θ‬‬
‫’ ‪à ƒt $Βt‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮب‪ ،‬آﻧﻬﺎ را رﻫﺎ ﻛﻦ«‪.‬‬

‫! ‪Ÿξùs‬‬ ‫‪È =Ï Ò‬‬

‫≅ ‪ª #$‬‬ ‫آري! آن ﻣﺮد‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ ﻫﺪاﻳﺖ و راه درﺳﺖ را ﮔﻢ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ô ƒã Βt  :‬‬

‫“ ‪» 〈 …µç 9s‬ﻫﺮ ﻛﺲ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﮔﻤﺮاه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻨﻨﺪه اي ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫‪y ŠÏ $δ‬‬
‫‪y‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺮ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻛﻤﺮش را ﺧﻢ ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ‬

‫ﻛﻨﺎر درﻳﺎ ﺑﺮود‪ ،‬ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﮔﻮش دﻫﺪ ﻳﺎ ﺑﺎ ﺗﺨﺘﻪ ﻧﺮدي ﺑﺎزي ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺳﺮﮔﺮم‬
‫ﺷﻮد و ﻳﺎ روي ﻳﺨﻬﺎ و ﺑﺮﻓﻬﺎ اﺳﻜﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺗﻮﺻﻴﻪ اﻫﻞ اﺳﻼم و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﻲ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﺑﻪ ﻓﺮد اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ و ﻧﺎراﺣﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻳﻜﻲ از‬
‫ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺑﻬﺸﺖ)ﻣﺴﺠﺪﻫﺎ( در ﻣﻴﺎن اذان و اﻗﺎﻣﻪ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و ﺑﻪ ذﻛﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺘﺎ ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﺷﻮد؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه او‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪440‬‬

‫ﻧﻤﻮده‪ ،‬راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ اﻫﻞ اﺳﻼم‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﻏﻤﺪﻳﺪه و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ را ﺑﻪ ﺗﻮﻛﻞ‬
‫ﻛﺮدن ﺑﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻋﺰوﺟﻞ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ô ¹‬‬
‫‪x ‘u ‰‬‬
‫‪〈8‬‬ ‫‪| 7‬‬ ‫‪÷ u ³‬‬
‫‪y 9s y‬‬ ‫‪ô Σn Ο‬‬
‫‪ó 9s &r ‬‬

‫»آﻳﺎ دﻟﺖ را ﺑﺮاﻳﺖ ﻧﮕﺸﻮدﻳﻢ«؟‬

‫اﻳﻦ آﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﺎزل ﺷﺪ و ﻣﻔﻬﻮم ﺷﺮح ﺻﺪر‪ ،‬در اﻳﺸﺎن ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺖ؛ از اﻳﻨﺮو‬
‫آن ﺣﻀﺮت آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬داراي ﺳﻌﻪ ﺻﺪر‪ ،‬ﺧﻮش ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺎﻃﻔﻪ و آﺳﺎﻧﮕﻴﺮ و‬
‫ﻣﺤﺒﻮب دﻟﻬﺎ ﺑﻮد و ﺑﺎ وﺟﻮدﻋﻈﻤﺖ و ﺑﺰرﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد؛ درﻛﻤﺎن وﻗﺎر و‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﻟﺒﺎﻧﺶ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ ﻧﺸﺴﺖ و ﻫﻤﻪ‪ ،‬او را دوﺳﺖ ﻣﻲ داﺷﺘﻨﺪ؛ ﺳﺮﺷﺎر از ﺷﺮم و‬
‫ﺣﻴﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻬﺮه اي ﺑﺎز و ﻧﻮراﻧﻲ و اﺧﻼﻗﻲ ﺧﻮب و ﺳﺘﺮگ داﺷﺖ؛ ﺷﻮﺧﻴﻬﺎ‪ ،‬او را‬
‫ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﻋﻄﺎي اﻟﻬﻲ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲ ﺷﺪ و از آﻧﭽﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ او ارزاﻧﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻴﺪ‪ .‬ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬راﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي او ﻧﺪاﺷﺖ و اﻓﺴﺮدﮔﻲ را‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ را دوﺳﺖ ﻣﻲ داﺷﺖ و ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي و ﺗﻜﻠﻒ را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ‬
‫ﻣﻲ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫زﻳﺮا او‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ رﺳﺎﻟﺖ‪ ،‬ﺣﺎﻣﻞ اﺻﻮل‪ ،‬ﭘﻴﺸﻮاي اﻣﺖ‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﻧﺴﻠﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻠﻢ ﻣﻠﺘﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺳﺮﭘﺮﺳﺖ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﻋﻀﻮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ‪ ،‬درﻳﺎي ﻋﻄﺎﻳﺎ و ﻣﺤﻞ درﺧﺸﺶ ﻧﻮر‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي درﺳﺖ ﺑﺮاي او ﻣﻴﺴﺮ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬او‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺷﺨﺼﻴﺘﻲ‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬و ﺑﺎرﻫﺎي‬ ‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫≅ ‪ô Ρt %.x LÉ 9© #$‬‬
‫‪t M‬‬ ‫{ ‪ø‬‬
‫‪Ÿ ≈=n ñ‬‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن‪ ،‬درﺑﺎره اش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪F #$ ρu  :‬‬

‫ﮔﺮان و زﻧﺠﻴﺮﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ دوشآﻧﺎن ﺑﻮد‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺬارد«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬او‪ ،‬رﺣﻤﺘﻲ ﺑﺮاي ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﻳﻚ ﻛﻼم‪ ،‬او‪ ،‬ﻫﻤﺎن‬
‫‪441‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫! ‪µÏ ΡÏ Œø *Î /Î‬‬
‫‪« #$ ’<n )Î $Š· ã‬‬
‫‹‪Ï #Šy ρu ∩⊆∈∪ #*X ƒ‬‬
‫‪É Ρt ρu #[ ³‬‬
‫‪eÅ 6t Βã ρu #‰‬‬
‫‪Y γ‬‬
‫©≈ ‪Î‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺮآن ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪x  :‬‬

‫`‪〈 ∩⊆∉∪ #[ ΨÏ Β– %‬‬

‫‪[ #u  ‬‬
‫‪Å ρu‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ رﺳﺎﻟﺖ آﺳﺎن‪ ،‬ﺗﻌﺎرض و ﺗﻀﺎد دارد‪ ،‬ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي ﺧﻮارج و‬

‫ﻧﻔﺎق اﻫﻞ ﻛﻼم‪ ،‬ﺣﻤﺎﻗﺖ ﺻﻮﻓﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺗﻈﺎﻫﺮ و ﺧﻮدﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﺘﻜﺒﺮان‪ ،‬دﻟﺒﺎﺧﺘﮕﻲ ﺷﻌﺮا‪،‬‬
‫ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪﮔﺎن و ﺧﻮدﺳﺘﺎﻳﻲ دﻧﻴﺎﭘﺮﺳﺘﺎن و اﻧﺤﺮاف آﻧﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻜﺮ و‬

‫‪y 9Ï #( θΖã Βt #u ‬‬

‫‪$ϑ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫! ‪Ï !© #$‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪ª #$ “‰‬‬
‫‪y γ‬‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﺧﻮد را ﻣﺎﻳﻪ ارﺗﺰاق ﺧﻮد ﻗﺮارداده اﻧﺪ‪y ùs  :‬‬

‫)‪〈 ∩⊄⊇⊂∪ ?Λ‬‬

‫¡ ‪É Gt‬‬
‫‪ó Β– 7Þ¨u À‬‬
‫‪Å 4’<n )Î â$! ±‬‬ ‫‪Ï γ‬‬
‫‪t „o Βt “‰‬‬ ‫‪ô ƒt ª!#$ ρu 3 µÏ ΡÏ Œø *Î /Î dÈ,s‬‬
‫‪y 9ø #$ zΒÏ ÏµŠùÏ (#θ-‬‬
‫‪à =n Ft z‬‬
‫‪÷ #$‬‬

‫»ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ اﻳﻤﺎن ﻣﻲ آوردﻧﺪ‪ ،‬درآﻧﭽﻪ از ﺣﻖ ﻛﻪ در آن اﺧﺘﻼف‬

‫ورزﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮ ﻛﺲ را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮب‬

‫ﻳﻜﻲ از اﻧﮕﻠﻴﺴﻴﻬﺎي ﺑﺎﻫﻮش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ در زﻧﺪان‪ ،‬از ﭘﺸﺖ ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎي‬
‫آﻫﻨﻲ ﺑﻪ اﻓﻖ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻲ‪ ،‬و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﮔﻠﻲ از ﺟﻴﺐ ﺧﻮد ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎوري وآن را ﺑﺒﻮﻳﻲ و‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰﻧﻲ و ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ در ﻛﺎخ‪ ،‬روي اﺑﺮﻳﺸﻢ‪ ،‬ﭘﺮﺧﺎش ﻛﻨﻲ و ازﺧﺎﻧﻪ و ﺧﺎﻧﻮاده و‬
‫داراﻳﻴﻬﺎﻳﺖ ﺑﻪ ﺧﺸﻢ ﺑﻴﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ﺳﻌﺎدت‪ ،‬در زﻣﺎن و ﻣﻜﺎن ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ در اﻳﻤﺎن و در اﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ و در‬
‫ﻗﻠﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻣﺤﻞ ﻧﮕﺎه ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬در ﻗﻠﺐ ﺟﺎي ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ازآن‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪442‬‬

‫ﺑﺮﻣﻲ ﺧﻴﺰد و آﻧﮕﺎه ﺑﺮ روح و روان‪ ،‬آراﻣﺶ و آﺳﻮدﮔﻲ ﻣﻲ رﻳﺰد و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‬
‫ﻣﻲ ﺗﺮاود و ﺑﺮ ﺗﭙﻪ ﻫﺎ و ﺑﻄﻦ رودﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻣﺤﻞ روﻳﺶ درﺧﺘﺎن ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺎ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺑﺴﺮ ﻧﻤﻮد؛ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي‬
‫ﺳﻔﻴﺪش‪ ،‬وﺻﻠﻪ داﺷﺖ و ﺧﻮدش‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻲ دوﺧﺖ‪ ،‬ﺳﻪ اﺗﺎق ﮔﻠﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ در آن‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻏﺬاﻳﺶ‪ ،‬ﺗﻜﻪ اي ﻧﺎن وﻣﻘﺪاري روﻏﻦ زﻳﺘﻮن ﺑﻮد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺮح‬
‫ﺣﺎل او را ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬او‪ ،‬ﺗﺎ ﻫﻔﺪه ﺳﺎل ازﻳﻚ ﺟﻔﺖ ﻛﻔﺶ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮد؛‬
‫وي‪ ،‬ﻫﻤﻮاره آن را ﻣﻲ دوﺧﺖ و وﺻﻠﻪ ﻣﻲ زد؛ ﻣﺎﻫﻲ ﻳﻚ ﺑﺎر ﮔﻮﺷﺖ ﻣﻲ ﺧﻮرد و‬
‫اﻏﻠﺐ‪ ،‬روزه ﺑﻮد؛ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ و آن ﺳﻮي دﻧﻴﺎ در ﻃﻠﺐ ﺣﺪﻳﺚ ﻣﻲ رﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫اﻳﻦ آراﻣﺶ داﺷﺖ و ﺧﺎﻃﺮش آﺳﻮده ﺑﻮد؛ زﻳﺮا او ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم و ﺳﺮﺑﻠﻨﺪ ﺑﻮد و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﻮد را ﻣﻲ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﺎداش ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي آﺧﺮت ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﺮد و ﺑﻪ‬
‫ﺑﻬﺸﺖ ﻋﻼﻗﻪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻠﻔﺎي دوران او‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮن‪ ،‬واﺛﻖ و ﻣﻌﺘﺼﻢ و ﻣﺘﻮﻛﻞ‪ ،‬ﻛﺎﺧﻬﺎي ﻣﺠﻠﻞ‪ ،‬ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‪،‬‬
‫ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن ﻓﺮاوان‪ ،‬ﭘﺴﺖ و ﻣﻘﺎم و اﻣﻼك و اﻣﻮال ﻓﺮاوان و ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ‪،‬داﺷﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ‪ ،‬ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻴﺸﺎن ﻣﻜﺪر ﺑﻮد و زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺎ ﻏﻢ و اﻧﺪوه و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ و‬
‫درﻣﻴﺎن ﺟﻨﮕﻬﺎ و ﺷﻮرﺷﻬﺎ و ﻫﻴﺎﻫﻮ ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮدن‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﻮﺗﺎﻫﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اداي ﺣﻘﻮق اﻟﻬﻲ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آه و ﻧﺎﻟﻪ ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﺳﺮ‬
‫ﻣﻲ دادﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮذر ﺑﻪ رﺑﺬه رﻓﺖ و ﺧﻴﻤﻪ اش را آﻧﺠﺎ ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺖ و ﻫﻤﺴﺮ و دﺧﺘﺮاﻧﺶ را ﻧﻴﺰ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮد‪ .‬او ﺑﺴﻴﺎري از روزﻫﺎ را روزه ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ذﻛﺮ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﺸﻐﻮل‬
‫ﻣﻲ ﺷﺪ و او را ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﻋﺒﺎدت ﻣﻲ ﻧﻤﻮد‪ ،‬ﻗﺮآن ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ و ﺗﺪﺑﺮ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ داراﻳﻲ‬
‫او‪،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ردا‪ ،‬ﻳﻚ ﺧﻴﻤﻪ و ﺗﻌﺪادي ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﻳﻚ ﻛﺎﺳﻪ ﺑﺰرگ و ﻳﻚ ﻛﺎﺳﻪ‬
‫‪443‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﻮﭼﻚ و ﻳﻚ ﻋﺼﺎ ﺑﻮد‪ .‬روزي دوﺳﺘﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ دﻳﺪن او رﻓﺘﻨﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬دﻧﻴﺎ و داراﻳﻲ‬
‫ات ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺧﺎﻧﻪ ام ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﻴﺎز دارم‪ ،‬ﻫﺴﺖ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺧﺒﺮداده ﻛﻪ‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﺎﻧﻌﻲ ﭘﻴﺶ روي دارﻳﻢ ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ‪ ،‬از آن ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎرش‬
‫ﺳﺒﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮذر آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺖ؛ ﭼﻮن آﻧﭽﻪ ﻧﻴﺎز داﺷﺖ‪ ،‬از آن ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮد و‬
‫ﻣﺎزاد ﺑﺮﻧﻴﺎز ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻳﻪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه و ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻗﺼﻴﺪه اي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان اﺑﻮذر در ﻗﺮن ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻫﺠﺮي‪ ،‬از ﻏﺮﺑﺖ اﺑﻮذر و‬
‫ﺳﻌﺎدت او و از ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮي و از ﻫﺠﺮﺗﺶ ﻛﻪ ﺑﺎ روح و اﺻﻮل ﺧﻮد ﻫﺠﺮت‬
‫ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﺷﻌﺎري ﺳﺮوده ام ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ او‪،‬ﺧﻮدش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺎﻟﻤﻨـﺎﻳﺎ ﻻﻃﻔـﺖ ﺣﺘﻲ أﺣﺴﺎ‬ ‫ﻻﻃﻔـﻮﻧﻲ ﻫﺪدﺗـﻬﻢ ﻫـﺪدوﻧﻲ‬
‫وﻗﺘﻲ ﺑﺎ ﻣﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﻢ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ورزﻳﺪم و ﭼﻮن ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﻼﻫﺎ ﺗﻬﺪﻳﺪ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﻴﺰ ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻛﺮدم ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻬﻤﻴﺪﻧﺪ و درﻳﺎﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺰﻟﻮﻧﻲ رﻛﺒﺖ ﻓﻲ اﻟﺤﻖ ﻧﻔﺴﺎ‬ ‫ارﻛﺒﻮﻧﻲ ﻧﺰﻟﺖ ارﻛﺐ ﻋﺰﻣﻲ‬
‫»ﺳﻮارم ﻛﺮدم‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪم و ﺑﺮ اراده ام ﺳﻮار ﺷﺪم؛ ﻣﺮا ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬در راه ﺣﻖ‬
‫ﺳﻮار ﺑﺮ ﻧﻔﺲ ﺷﺪم«‪.‬‬
‫واﻟﻤﻨﺎﻳﺎ اﺟﺘﺎﺣﻬﺎ و ﻫﻲ ﻧﻌﺴﻲ‬ ‫اﻃﺮد اﻟﻤﻮت ﻣﻘﺪﻣـﺎً ﻓﻴـﻮﻟـﻲ‬
‫»ﻣﺮگ را در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ راﻧﻢ؛ آﻧﮕﺎه ﭘﺸﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ را‬
‫رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاب آﻟﻮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﺎ اﺑــﺎذر ﻻﺗـﺨﻒ و ﺗـﺄﺳـﺎ‬ ‫ﻗﺪﺑﻜﺖ ﻏﺮﺑﺘﻲ اﻟﺮﻣﺎل و ﻗﺎﻟﺖ‬
‫»رﻳﮕﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻏﺮﺑﺖ ﻣﻦ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي اﺑﻮذر! ﻧﺘﺮس و ﺗﺄﺳﻒ‬
‫ﻣﺨﻮر«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪444‬‬

‫ﻣﻦ ﻳﻘﻴﻨﻲ ﻣﺎ ﻣﺖ ﺣﺘﻲ أدﺳـﺎ‬ ‫ﻗﻠﺖ ﻻﺧﻮف ﻟﻢ ازل ﻓﻲ ﺷﺒﺎب‬

‫»ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺎﻛﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻘﻴﻦ ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺟﻮان اﺳﺖ ﺗﺎآﻧﻜﻪ ﺑﻤﻴﺮم و درﺧﺎك دﻓﻦ‬
‫ﺷﻮم«‪.‬‬
‫و ﺗﻠﻘﻨﺖ ﻣﻦ أﻣﺎﻟﻴــﻪ درﺳـﺎ‬ ‫اﻧﺎ ﻋﺎﻫﺪت ﺻﺎﺣﺒﻲ و ﺧﻠﻴﻠﻲ‬
‫»ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﺎر و دوﺳﺘﻢ وﻋﺪه ﻧﻤﻮدم و از اﻣﻼﻫﺎي او درﺳﻲ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻢ«‪.‬‬

‫ﺳﻌﺎدت ﭼﻴﺴﺖ؟!‬

‫»در دﻧﻴﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺴﺎﻓﺮ ﻳﺎ رﻫﮕﺬر ﺑﺎش«‪» .‬ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻏﺮﻳﺒﺎن«!‬

‫ﺳﻌﺎدت در ﻛﺎخ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ ﺑﻦ ﻣﺮوان ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻟﺸﻜﺮﻳﺎن ﻫﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي‬
‫اﺑﻦ ﺟﺼﺎص و ﮔﻨﺠﻬﺎي ﻗﺎرون‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان‬
‫ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ را در ﻛﺘﺎب )اﻟﺸﻔﺎء( اﺑﻦ ﺳﻴﻨﺎ و دﻳﻮان ﻣﺘﻨﺒﻲ و در ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺳﺮﺳﺒﺰ‬
‫ﻗﺮﻃﺒﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻌﺎدت ﻧﺰد ﻳﺎران ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻮد؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺪار و ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﺑﻮدﻧﺪ و زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺳﺨﺖ و ﻛﻢ درآﻣﺪي داﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﺎدت ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺒﺎدت اﺑﻦ ﻣﺴﻴﺐ‪ .‬ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﺎم ﺑﺨﺎري و درﻛﺘﺎب ﺻﺤﻴﺢ‬
‫اوﺳﺖ؛ ﺳﻌﺎدت ﻳﻌﻨﻲ ﺻﺪاﻗﺖ ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻬﺎي ﺷﺎﻓﻌﻲ‪ ،‬ﻣﺮاﻗﺒﺖ اﻣﺎم‬

‫‪Ø'ϑ‬‬
‫‪y ß‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪s Ο‬‬ ‫‪ß 6ç ?Á‬‬
‫‪Å ƒã ω‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿ Ο‬‬ ‫‪ß Ρ¯ 'r /Î 7‬‬
‫ﻣﺎﻟﻚ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري اﻣﺎم اﺣﻤﺪ و ﻋﺒﺎدت ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻨﺎﻧﻲ‪y 9Ï ¨Œs  :‬‬

‫‪¤ 6‬‬
‫‪Ÿωρu ‘u $-‬‬ ‫‪à 9ø #$ á‬‬
‫‪à ‹óÉ ƒt $∞Y Û‬‬
‫‪Ï θö Βt χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θ↔ä Ü‬‬
‫‪s ƒt ω‬‬
‫! ‪Ÿ ρu‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪y ’ûÎ π× Á‬‬ ‫‪y ƒø Χx ω‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫‪Ò Á‬‬
‫= ‪Ÿ ρu‬‬ ‫‪| Ρt ω‬‬
‫‪Ÿ ρu‬‬

‫‪ì =Ï ≈¹‬‬
‫‪» 〈 x‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ‬ ‫‪× ϑ‬‬
‫≅ |‬ ‫‪t µÏ /Î Ογ‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫= ‪ß 9s‬‬
‫‪| GÏ .ä ω‬‬
‫‪ )Î ξ‬‬
‫‪¸ ‹ø Ρ¯ ρi5 ‰‬‬
‫‪ß ã‬‬ ‫‪ô ΒÏ χ‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪θ9ä $Ζu ƒt‬‬
‫‪445‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﺸﻨﮕﻲ و رﻧﺞ و ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ در راه ﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ و ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻳﻲ ﭘﺎ ﻧﻤﻲ‬
‫ﮔﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮان را ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ دﺷﻤﻦ ﻫﻴﭻ ﮔﺰﻧﺪي ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ ﻣﮕﺮ‬
‫آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﭘﺎداش آن‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﻋﻤﻠﻲ ﺻﺎﻟﺢ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﭼﻚ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ در ﺑﺎﻧﻚ ﭘﻮل ﺷﻮد و ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺮﻳﺪاري‬
‫ﮔﺮدد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﮔﻠﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را ﺑﻮﻳﻴﺪ ﻳﺎ ﮔﻨﺪﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان آن را‬
‫وزن ﻛﺮد و ﻳﺎ ﭘﺎرﭼﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺸﻮد‪ ،‬ﭘﻬﻨﺶ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﺳﻌﺎدت ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد دارد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺻﻮﻟﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﭼﺎرﭼﻮب آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﻴﺮي ﻛﻪ او را‬
‫در آﻏﻮش ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻗﻠﺒﻲ آرام و ﺷﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ داﺷﺘﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺰرﮔﺘﺮ و وﺳﺎﻳﻞ و اﻣﻜﺎﻧﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﺎ‬
‫دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﻤﺎن ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ و ﺷﺎدﻣﺎن ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺣﺰن و اﻧﺪوه ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮد رﻧﺞ و اﻧﺪوﻫﻲ دارد‪:‬‬

‫‪$‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 Šu tu :ù #$ οn *u δ‬‬
‫‪÷ —y Ν‬‬
‫`‪ö κå ]÷ ΒiÏ %‬‬
‫‪[ ¨ρu —ø &r ‬‬
‫’ ‪ÿ µÏ /Î $Ζu è÷ G− Βt $Βt‬‬
‫‪4 <n )Î 7‬‬
‫‪y ‹ø ⊥t ‹ø ã‬‬ ‫‪¨ ‰‬‬
‫‪t β‬‬ ‫‪£ ϑ‬‬
‫‪ß ?s ω‬‬
‫‪Ÿ ρu ‬‬

‫‪» 〈 µÏ ŠùÏ Μ‬و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ از زﻳﺒﺎﻳﻲ دﻧﻴﺎ ﻛﻪ اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﻤﻮده اﻳﻢ ﺗﺎ اﻳﺸﺎن را‬
‫‪ô κå ]s GÏ -‬‬
‫‪ø Ζu 9Ï‬‬

‫ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﻣﺪوز«‪.‬‬

‫ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﺼﻠﺢ ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﻓﻘﻴﺮاﻧﻪ اي داﺷﺖ؛ ازﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪ و ﺧﺮﻣﺎي ﻧﺎﻣﺮﻏﻮﺑﻲ ﻫﻢ ﮔﻴﺮش ﻧﻤﻲ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ اش را‬
‫رﻓﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﭼﻨﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﺪا ﻣﻲ داﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ‬
‫اﻳﺸﺎن‪ ،‬آﻛﻨﺪه از آراﻣﺶ و آﺳﻮدﮔﻲ ﺧﺎﻃﺮ و ﺑﺪور از ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ دﻏﺪﻏﻪ و ﻧﮕﺮاﻧﻲ دﻧﻴﻮي‬

‫‪ô ß‬‬
‫‪x *u γ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∪ 8‬و ﺑﺎرﺳﻨﮕﻴﻦ ﺗﻮ را از‬ ‫)‪s u Ù‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫“ ‪s Ρ&r‬‬ ‫‪Ï !© #$ ∩⊄∪ 8‬‬
‫‪x ‘u —ø ρÍ 7‬‬ ‫‪t $Ζu è÷ Ê‬‬
‫‪y Ζã‬‬ ‫ﺑﻮد‪| ρu ρu  :‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪446‬‬

‫دوش ﺗﻮ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻬﺎدﻳﻢ؛ ﺑﺎر ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﻤﺮ ﺗﻮ را ﺧﻢ ﻛﺮده ﺑﻮد«‪.‬‬

‫‪V Šà‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊇⊂∪ $ϑ‬و ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ ﺗﻮ ﺑﺰرگ ﺑﻮد«‪.‬‬ ‫‪Ï ã‬‬ ‫‪y ‹ø =n ã‬‬
‫‪t 7‬‬ ‫! ‪t‬‬ ‫‪ã Ò‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪ô ùs χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪%.x ρu ‬‬

‫™‪» 〈 …µç Gt 9s $‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﺠﺎ رﺳﺎﻟﺖ ﺧﻮد را‬

‫≅ ‪y ‘Í‬‬
‫† ‪ã èy gø‬‬ ‫‪ß ‹ø m‬‬
‫] ‪s‬‬ ‫‪ã =n ã‬‬
‫‪x Ν‬‬ ‫! ‪ô &r‬‬
‫‪ª #$ ‬‬

‫ﻗﺮار دﻫﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ در دل ﺗﻮ ﺷﻚ اﻳﺠﺎد‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و دوﺳﺖ ﻧﺪاري ﻛﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬از آن اﻃﻼع ﭘﻴﺪا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﻧﻴﻜﻲ ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫آن اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻗﻠﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ«‪.‬‬
‫ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬وﺟﺪان و ﺿﻤﻴﺮ را آﺳﺎﻳﺶ و آراﻣﺶ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫واﻹﺛﻢ أﻗﺒﺢ ﻣﺎ أوﻋﻴﺖ ﻣﻦ زاد‬ ‫اﻟﺒﺮ أﺑﻘﻲ و إن ﻃﺎل اﻟﺰﻣﺎن ﺑﻪ‬
‫»ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻧﺪﮔﺎرﺗﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ زﻣﺎن زﻳﺎدي ﺑﺮ آن ﺑﮕﺬرد و ﮔﻨﺎه‪ ،‬زﺷﺖ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺗﻮﺷﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺪوﺧﺘﻪ اي«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ آراﻣﺶ اﺳﺖ و ﮔﻨﺎﻫﺎن‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آﺷﻜﺎرا ﻧﻴﻜﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره در آراﻣﺶ و ﺳﻜﻮن اﺳﺖ و ﻓﺮدي ﻛﻪ‬

‫‪¨≅.ä β‬‬
‫¡ ‪t θ7ç‬‬
‫† ‪| tø‬‬
‫ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺑﺪي ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻮاره از ﺣﻮادث و ﺧﻄﺮات ﻣﻲ ﻫﺮاﺳﺪ‪s  :‬‬

‫‪» 〈 Νö κÎ Jö =n ã‬آﻧﺎن‪ ،‬ﻫﺮ ﺑﺎﻧﮕﻲ را ﻋﻠﻴﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪t π> s‬‬
‫‪y ‹ø ¹‬‬
‫|‬

‫ﻋﻠﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﺪ ﻛﺮده و ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻛﺎر ﺑﺪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره‬
‫ﭘﺮﻳﺸﺎن و ﻧﮕﺮان اﺳﺖ و ﺧﻮدش را از ﺗﺮس ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫و ﺻﺪق ﻣﺎ ﻳﻌﺘــﺎده ﻣﻦ ﺗﻮﻫﻢ‬ ‫اذا ﺳﺎء ﻓﻌﻞ اﻟﻤﺮء ﺳﺎءت ﻇﻨﻮﻧﻪ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻛﺮدار ﻓﺮدي‪ ،‬ﺑﺪ ﺷﻮد‪ ،‬ﮔﻤﺎﻧﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺧﻴﺎﻻت و اوﻫﺎﻣﻲ را ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ آن ﻋﺎدت دارد‪ ،‬ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪447‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻛﺎر ﻧﻴﻚ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و از ﺑﺪي ﻛﺮدن‬

‫¡ ‪(#θû‬‬
‫‪Ý 6Î =ù ƒt Ο‬‬
‫‪ó 9s ρu #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰد ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن در آﺳﺎﻳﺶ و اﻣﻨﻴﺖ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪Ï !© #$  :‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪ß Gt γ‬‬
‫‪t ρ‰‬‬
‫‪» 〈 ∩∇⊄∪ β‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده و‬ ‫‪ô Β– Νδ‬‬
‫‪è ρu ‬‬
‫{ ‪ß Βø‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪F #$ Ν‬‬ ‫‪ß 9s 7‬‬
‫‪y ×Í ≈¯ 9s ρ' &é Ο‬‬
‫‪A =ù à‬‬
‫‪Ý /Î Ογ‬‬
‫‪ß Ζu ≈ϑ‬‬
‫‪y ƒ)Î‬‬

‫اﻳﻤﺎن ﺧﻮدر ا ﺑﺎ ﺳﺘﻤﻲ ﻧﻴﺎﻣﻴﺨﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺸﺎن اﻣﻨﻴﺖ دارﻧﺪ و آﻧﺎن رﻫﻴﺎﻓﺘﮕﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﻮاري‪ ،‬ﺗﻨﺪ ﻣﻲ ﺗﺎﺧﺖ؛ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺑﻪ ﺳﺮ و روﻳﺶ ﻣﻲ رﻳﺨﺖ؛ او ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻧﺰد ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ وﻗﺎص ﺑﺮود‪ .‬ﺳﻌﺪ ﺑﺪور از ﻣﺮدم و ﻫﻴﺎﻫﻮي آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده اش‬
‫و ﺗﻌﺪادي ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬دردل ﺻﺤﺮا ﺧﻴﻤﻪ زده ﺑﻮد و آﻧﺠﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ ﺳﻮارﻛﺎر‬
‫ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻓﺮزﻧﺪ ﺳﻌﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﭘﺪرش ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺪرﺟﺎن! ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ‬
‫ﺑﺨﺎﻃﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ در ﻛﺸﻤﻜﺶ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻮ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان ﺧﻮد را ﻣﻲ ﭼﺮاﻧﻲ‪ .‬ﺳﻌﺪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺷﺮ ﺗﻮ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم؛ ﻣﻦ‪ ،‬از رداﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻦ دارم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻼﻓﺖ ﻣﺴﺘﺤﻘﺘﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺗﻮاﻧﮕﺮ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر و ﮔﻤﻨﺎم‬
‫را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد«‪.‬‬
‫ﺳﻼﻣﺖ دﻳﻨﻲ ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬از ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻛﺴﺮي و ﻗﻴﺼﺮ ﺑﺰرﮔﺘﺮ و ارزﺷﻤﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ؛‬
‫زﻳﺮا دﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ در ﺑﺎﻏﻬﺎي ﭘﺮﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻬﺸﺖ ﺟﺎي‬

‫{ ‪uÚ‘ö‬‬ ‫‪ß *Í Ρt ‬‬

‫^ ‪F #$‬‬ ‫‪ß tø Υ‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻣﺎ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ و ﻣﻘﺎم‪ ،‬ﻗﻄﻌﺎً از دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪w $Ρ¯ )Î  :‬‬

‫_ ‪t θèã‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆⊃∪ β‬ﻣﺎ‪ ،‬وارث زﻣﻴﻦ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ روي آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫‪y *ö ƒã $Ψs ‹ø 9s )Î ρu $κp Jö =n æ‬‬ ‫‪ô Βt ρu‬‬
‫‪t ‬‬

‫ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ ﺑﺎز ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪448‬‬

‫ﺳﺨﻦ ﭘﺎك ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود‬

‫اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﺳﺨﻨﺎن و اﺣﺎدﻳﺚ ﻣﺒﺎرك و ﭘﺎك داﺷﺘﻨﺪ ﻛﻪ از‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮاﻛﺮم ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻳﻜﺎﻳﻚ ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺻﺤﺎﺑﻪ
از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آﻣﻮﺧﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ از دﻧﻴﺎ و ﺗﻤﺎم آﻧﭽﻪ در آن ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻋﻈﻤﺖ‬
‫اﺻﺤﺎب‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﺎن‪ ،‬ارزش ﻫﺮ ﭼﻴﺰ راﻣﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ ﺑﻪ او دﻋﺎﻳﻲ ﺑﻴﺎﻣﻮزﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او‬
‫ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﻣﻦ ﺑﺮ ﺧﻮدم ﺳﺘﻢ زﻳﺎد ﻛﺮده ام و ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﮔﻨﺎﻫﺎن‬
‫را ﻧﻤﻲ آﻣﺮزد؛ ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﻴﺎﻣﺮز و ﺑﺮﻣﻦ رﺣﻢ ﻧﻤﺎ‪ ،‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺗﻮ‪ ،‬آﻣﺮزﮔﺎرﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻋﺒﺎس ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻔﻮ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ را ﻣﺴﺄﻟﺖ ﻛﻦ« و ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﺮاﻫﺪاﻳﺖ ﻛﻦ و راه درﺳﺖ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ﺑﺪه«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﺒﻴﺪ ﺑﻦ ﺣﺼﻴﻦ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! راه درﺳﺖ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺸﺎن ﺑﺪه و ﻣﺮا از‬
‫ﺷﺮ ﺧﻮدم‪ ،‬رﻫﺎﻳﻲ ﺑﺨﺶ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺷﺪاد ﺑﻦ اوس ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! اﺳﺘﻮاري در ﻛﺎر‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﺑﺮ راه‬
‫درﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻜﺮﮔﺰاري ﻧﻌﻤﺖ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ اﻧﺠﺎم دادن ﻋﺒﺎدﺗﺖ را از ﺗﻮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ و ازﺗﻮ‬
‫ﻗﻠﺒﻲ ﺳﺎﻟﻢ و زﺑﺎﻧﻲ راﺳﺘﮕﻮ ﻣﺴﺄﻟﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؛ از ﺗﻮ ﺧﻴﺮ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﻣﻲ داﻧﻲ‪،‬‬
‫درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ و از ﺷﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ داﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم و از آﻧﭽﻪ ﻣﻲ داﻧﻲ از‬
‫ﺗﻮ آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻃﻠﺒﻢ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻮر ﻏﻴﺐ و ﭘﻨﻬﺎن آﮔﺎه ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻣﻌﺎذ ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ‪» :‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺗﻮ ﺑﺨﺸﻨﺪه ﻫﺴﺘﻲ و ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖ را دوﺳﺖ‬
‫داري؛ ﭘﺲ ﻣﺎ را ﻋﻔﻮ ﻛﻦ و از ﻣﺎ درﮔﺬر«‪.‬‬
‫در ﻫﻤﻪ اﻳﻦ دﻋﺎﻫﺎ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬رﺣﻤﺖ او در آﺧﺮت‪ ،‬ﻧﺠﺎت از ﺧﺸﻢ و‬
‫رﻫﺎﻳﻲ از ﻋﺬاب دردﻧﺎﻛﺶ و ﻛﻤﻚ ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل و اداي‬
‫‪449‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺷﻜﺮش‪ ،‬درﺧﻮاﺳﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ﻣﺸﺘﺮﻛﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ دﻋﺎﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ رﺑﻂ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﻤﺎم اﻳﻦ دﻋﺎﻫﺎ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻧﺰد ﺧﺪا اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﮔﺮدﻳﺪه و‬
‫ازآﻧﭽﻪ در دﻧﻴﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬روﻳﮕﺮداﻧﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ دﻋﺎﻫﺎ اﻣﻮال زودﮔﺬر و ﻓﺎﻧﻲ دﻧﻴﺎ و ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه و ﺑﻲ ارزش آن‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮﻓﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ‬

‫‪» 〈 πî Ηu >Í ≈ß‬و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ‬ ‫“ ‪Ï ρu‬‬

‫‪s }‘δ‬‬ ‫‹ ‪à 9ø #$‬‬
‫) ‪3 *u‬‬ ‫‪s &r #! Œs )Î 7‬‬
‫{ ‪x‬‬ ‫‹ ‪y /nÎ ‘u‬‬
‫{ ‪ä‬‬
‫‪÷ &r 7‬‬
‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪x .x ρu ‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرت وﻗﺘﻲ آﺑﺎدﻳﻬﺎﻳﻲ را ﺑﮕﻴﺮد ﻛﻪ اﻫﺎﻟﻲ آن ﺳﺘﻤﮕﺮﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‪ ،‬ﺷﻘﺎوت‪ ،‬ﻟﻐﺰش و ﺳﻘﻮط ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺑﻨﺪه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا ﺳﺘﻢ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﻘﻮق آﻧﻬﺎرا ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻧﻤﺎﻳﺪ و در ﺣﻖ ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و ﺑﻴﻨﻮاﻳﺎن‪ ،‬ﺳﺘﻢ‬
‫روا دارد‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬از ﻛﺴﻲ ﺑﺘﺮس ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻮ ﻳﺎوري ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻣﻠﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي زﻧﺪه اي از ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺳﻴﺎه ﺳﺘﻤﮕﺮان ﺛﺒﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻋﺎﻣﺮ ﺑﻦ‬
‫ﻃﻔﻴﻞ ﺑﺮ ﺿﺪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻲ ﻛﺸﺪ و ﺑﺮاي ﺗﺮور اﻳﺸﺎن ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﻠﻴﻪ‬
‫او دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻋﺎﻣﺮ را ﺑﻪ ﻏﺪه اي در ﮔﻠﻮﻳﺶ ﻣﺒﺘﻼ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﺎن ﻟﺤﻈﻪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﻣﻴﺮد ﻛﻪ از درد ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ زﻧﺪ‪.‬‬
‫ارﺑﺪ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را آزار ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﺮاي ﻛﺸﺘﻦ اﻳﺸﺎن ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻋﻠﻴﻪ او دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺻﺎﻋﻘﻪ اي را ﺑﺮ او ﻓﺮود ﻣﻲ آورد ﻛﻪ او و‬
‫ﺷﺘﺮش را ﻣﻲ ﺳﻮزاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪450‬‬

‫اﻧﺪﻛﻲ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺣﺠﺎج‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻌﻴﺪ ﻋﻠﻴﻪ او‬
‫دﻋﺎﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻌﺪ از ﻣﻦ او را ﺑﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻜﻦ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻏﺪه اي در دﺳﺖ ﺣﺠﺎج ﺑﺮآﻣﺪ و ﺳﭙﺲ ﺗﻤﺎم ﺑﺪن او را ﮔﺮﻓﺖ؛ او‪ ،‬ﻫﭽﻮن‬
‫ﮔﺎو ﻧﻌﺮه ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ وﺿﻌﻴﺖ ﺑﺴﻴﺎر اﺳﻔﺒﺎري درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺳﻔﻴﺎن ﺛﻮري رﺣﻤﻪ اﷲ از ﺗﺮس اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﻨﺼﻮر ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪ‪ .‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻣﻜﻪ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد و ﺳﻔﻴﺎن‪ ،‬داﺧﻞ ﺣﺮم ﺑﻮد؛ ﻟﺬا ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ و ﭘﺮده ﻫﺎي ﻛﻌﺒﻪ را ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دﻋﺎ‬
‫ﻛﺮد و از ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ اش راه ﻧﺪﻫﺪ؛ ﭘﺲ اﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﻗﺒﻞ از‬
‫ورود ﺑﻪ ﻣﻜﻪ در ﻣﺤﻞ ﺑﺌﺮ ﻣﻴﻤﻮن درﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﺑﻦ داود‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ در ﺷﻜﻨﺠﻪ و آزار اﻣﺎم اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ رﺣﻤﻪ اﷲ‬
‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﻣﺎم اﺣﻤﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را دﻋﺎي ﺑﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ‬
‫را ﻓﻠﺞ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻗﺎﺿﻲ ﻣﻌﺘﺰﻟﻲ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻴﻤﻲ از ﺑﺪﻧﻢ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﮕﺴﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺮ آن ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺷﺪه و ﻧﻴﻢ دﻳﮕﺮ آن‪ ،‬ﻃﻮري اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ آن را‬
‫ﻗﻴﭽﻲ و ﻗﻄﻌﻪ ﻗﻄﻌﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ‪ ،‬اﺑﻦ زﻳﺎت وزﻳﺮ را دﻋﺎي ﺑﺪ ﻧﻤﻮد؛ آﻧﮕﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﻲ را ﺑﺮ اﺑﻦ‬
‫زﻳﺎت ﻣﺴﻠﻂ ﻛﺮد ﻛﻪ او را ﮔﺮﻓﺖ و درﻛﻮره اي آﺗﺸﻴﻦ ﻗﺮار داد و در ﺳﺮش ﻣﻴﺦ‬
‫ﻛﻮﺑﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻤﺰه ﺑﺴﻴﻮﻧﻲ درزﻧﺪاﻧﻬﺎي ﺟﻤﺎل ﻋﺒﺪاﻟﻨﺎﺻﺮ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﻲ ﻛﺮد و‬
‫ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺘﺎن ﻛﺠﺎﺳﺖ ﺗﺎ او را ﺑﻪ آﻫﻦ ﺑﺒﻨﺪم؟)ﺑﺴﻲ واﻻﺗﺮ و ﺑﺮﺗﺮ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ از‬
‫آﻧﭽﻪ ﺳﺘﻤﮕﺮان ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ(‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺣﻤﺰه ﺑﺴﻴﻮﻧﻲ‪ ،‬از ﻗﺎﻫﺮه ﺑﻪ‬
‫اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ ﻣﻲ رﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺎﺷﻴﻨﺶ ﺑﺎ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺣﺎﻣﻞ آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﺼﺎدف ﻛﺮد وآﻫﻨﻬﺎ از ﺳﺮش ﺑﻪ‬
‫ﺑﺪﻧﺶ ﻓﺮو رﻓﺘﻪ و از ﺷﻜﻤﺶ ﺑﻴﺮون آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺪادﮔﺮان‪ ،‬ﭼﺎره اي ﺟﺰ اﻳﻦ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ‬
‫‪451‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﻪ او را ﺗﻜﻪ ﺗﻜﻪ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Ÿω $Ζu Šø 9s )Î Ν‬‬

‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ &r #( θû Ζ‘ ß‬‬ ‫‪dÈ s‬‬
‫‪s ρu ,‬‬ ‫‪y 9ø #$ Î ö ót /Î Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫_ ‪F #$ ’ûÎ …νç Šß θΖã‬‬
‫‪ã ρu uθδ‬‬
‫‪è u 9y 3‬‬
‫™ ‪õ Ft‬‬
‫‪ó #$ ρu ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∪ χ‬او و ﻟﺸﻜﺮﻳﺎﻧﺶ‪ ،‬در زﻣﻴﻦ ﺑﻨﺎﺣﻖ ﺗﻜﺒﺮ ورزﻳﺪﻧﺪ وﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫_ ‪θèã‬‬
‫‪y *ö ƒã‬‬

‫! ‪Ï !© #$‬‬
‫‪“%‬‬ ‫[‬
‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪&r #( ρ÷ *u ƒt Ο‬‬
‫‪ó 9s ρu &r ( ο¸ θ§ %è $Ζ¨ ΒÏ ‰‬‬
‫© ‘‬ ‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻧﺪ«‪ô Βt #( θ9ä $%s ρu  .‬‬
‫‪x &r ‬‬

‫‪» 〈 οZ θ§ %è Νö κå ]÷ ΒÏ ‰‬و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ از ﻣﺎ زور و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد؟‬

‫© ‘‬ ‫‪è Ν‬‬
‫‪x &r θu δ‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫) ‪ß‬‬
‫‪s =n z‬‬
‫‪y‬‬

‫آﻳﺎ ﻧﺪﻳﺪه اي ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪآﻧﻬﺎ را آﻓﺮﻳﺪه‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪﺗﺮ اﺳﺖ؟«‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺻﻼح ﻧﺼﺮ ﻳﻜﻲ از ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﻋﺒﺪاﻟﻨﺎﺻﺮ و از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺘﻢ و ﺗﺒﺎﻫﻲ‬
‫زﻳﺎدي ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ده ﺑﻴﻤﺎري دردﻧﺎك و ﻣﺰﻣﻦ ﻣﺒﺘﻼ ﺷﺪ؛ ﭼﻨﺪ ﺳﺎل از‬
‫ﻋﻤﺮش را ﺑﺎ ﺑﺪﺧﺘﻲ ﺑﺴﺮﻛﺮد و ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ او را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﺎن‬
‫رﻫﺒﺮاﻧﻲ ﻛﻪ او‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺧﺪﻣﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬او را زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬وي‪ ،‬در ﻫﻤﺎن ﺳﻠﻮﻟﻬﺎ‬

‫‪óΟγ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫‪¡ Á‬‬
‫= ‪t‬‬ ‫¡‪| ùs ∩⊇⊄∪ Šy $‬‬ ‫‪x 9ø #$ $κp JùÏ #( ρ*ã Vs .ø 'r ùs ∩⊇⊇∪ ‰‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪Ï ≈=n 6Î 9ø #$ ’ûÎ #( θö ót Û‬‬
‫‪s ‬‬ ‫ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺖ‪Ï !© #$  .‬‬
‫‪t %‬‬

‫‹‪A #‬‬
‫> ∪⊂⊇∩ 〈 »ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﺳﺮﻛﺸﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و در آن ﺗﺒﺎﻫﻲ و‬ ‫‪x ã‬‬ ‫™ ‪x θö‬‬
‫‪t Þ‬‬ ‫‪y /š ‘u‬‬
‫‪y 7‬‬

‫ﻓﺴﺎد زﻳﺎد ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﭘﺮودﮔﺎرت ﺷﻼق ﻋﺬاب ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻛﻮﺑﻴﺪ«‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺘﻤﮕﺮ ﻣﻬﻠﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻫﺮﮔﺎه او را ﺑﮕﻴﺮد‪،‬‬
‫رﻫﺎﻳﺶ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪» ..‬و از دﻋﺎي ﺳﺘﻤﺪﻳﺪه ﺑﭙﺮﻫﻴﺰ؛ ﭼﻮن ﺑﻴﻦ دﻋﺎي او و ﺑﻴﻦ ﺧﺪا‪،‬‬
‫ﺣﺠﺎب و ﭘﺮده اي ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪452‬‬

‫دﻋﺎي ﻣﻈﻠﻮم‬

‫ﻣﺤـﻼً و ﻟﻢ ﻳﻘﻄﻊ ﺑﻬـﺎ اﻟﺒـﻴﺪ ﻗﺎﻃﻊ‬ ‫و ﺳﺎرﻳﺔ ﻟﻢ ﺗﺴﺮ ﻓﻲ اﻷرض ﺗﺒﺘﻐﻲ‬

‫»و آﻧﻜﻪ در زﻣﻴﻦ ﺳﻴﺮ ﻧﻜﺮده و ﺻﺤﺮاﻳﻲ را ﻧﭙﻴﻤﻮده‪ ،‬ﻣﺤﻠﻲ را در زﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺟﻮﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻟﻮرد و ﻟﻢ ﻳﻘﺼﺮ ﻟﻬﺎ اﻟﻘﻴﺪ ﻣﺎﻧﻊ‬ ‫ﺳﺮت ﺣﻴﺚ ﻟﻢ ﺗﺤﺪ اﻟﺮﻛﺎب و ﻟﻢ ﺗﻨﺦ‬
‫»او‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ رﻓﺘﻪ ﻛﻪ ﻛﺎرواﻧﻴﺎن‪ ،‬ﺷﺘﺮي را از آﻧﺠﺎ ﻋﺒﻮر ﻧﺪاده و ﺑﺮاي ﻧﻮﺷﻴﺪن آب‬
‫در آﻧﺠﺎ ﻧﺨﻮاﺑﺎﻧﺪه اﻧﺪ و آﻧﺠﺎ زاﻧﻮﺑﻨﺪ ﺷﺘﺮ را ﻛﺴﻲ ﺳﻔﺖ ﻧﻜﺮده ﺗﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﻓﺮار آن ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺑـﺠـﺜـﻤﺎﻧﻪ ﻓﻴـﻪ ﺳـﻤــﻴﺮ و ﻫـﺎﺟــﻊ‬ ‫ﺗﻤــﺮ وراء اﻟﻠﻴــﻞ و اﻟﻠﻴـﻞ ﺿـﺎرب‬
‫»دﻧﺒﺎل ﺷﺐ ﻣﻲ رود و ﺷﺐ ﻫﻤﻪ ﺗﻦ ﻓﺮا رﺳﻴﺪه ﻛﻪ در آن ﻓﺮدي ﺑﻪ ﻗﺼﻪ ﮔﻮﻳﻲ‬
‫ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ و ﻓﺮدي ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺗﻴﻤﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻛﺴﻲ ﺑﺮ ﻣﻦ ﺳﺘﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﺎ او ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻣﻘﺪاري ﭘﻮل از ﻣﺮدي ﺻﺎﻟﺢ درﺧﺮاﺳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻗﺖ رﻓﺖ؛ او‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن‬
‫ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻓﻀﻴﻞ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻳﺎد آوردم ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻣﺮا و اﻳﻦ دزد را ﻳﻚ ﺟﺎ ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ از اﻳﻨﺮو دﻟﻢ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺶ ﺳﻮﺧﺖ‬
‫وﮔﺮﻳﻪ ام ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺨﺼﻲ از ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎي ﺳﻠﻒ ﻏﻴﺒﺖ ﻛﺮد‪ .‬آن ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻣﺮد ﺧﺮﻣﺎﻳﻲ داد‬
‫وﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﺑﻪ ﻣﻦ ﺧﻮﺑﻲ ﻛﺮده اي‪.‬‬
‫‪453‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻨﻢ‬

‫ﺗﺎﺑﻠﻮﻳﻲ در ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ در ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻫﺴﺖ ﻛﻪ روي آن ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻌﺮي زﻳﺒﺎ از‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﺟﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻌﺪي ﺷﻴﺮازي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﻪ اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ؛ اﻳﻦ‬
‫ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﺮادري و ﻣﺤﺒﺖ و وﺣﺪت ﻓﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ﻣـﻦ ﺑﺒـﺎﺑﻲ ﻗـﻠـﺖ‪ :‬ﺑﺎﻟﺒـﺎب أﻧﺎ‬ ‫ﻗــﺎل ﻟـﻲ اﻟﻤﺤﺒﻮب ﻟﻤـﺎ زرﺗـﻪ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﺑﻪ دﻳﺪار دوﺳﺖ رﻓﺘﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﭘﺸﺖ در اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻦ‪،‬‬
‫ﻫﺴﺘﻢ«‪.‬‬
‫ﺣـﻴﻨــﻤﺎ ﻓـﺮﻗﺖ ﻓﻴــﻪ ﺑـﻴـﻨـﻨﺎ‬ ‫ﻗـﺎل ﻟﻲ أﺧﻄﺄت ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻟﻬﻮي‬
‫»ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ را اﺷﺘﺒﺎه ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮده اي‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در ﻣﺤﺒﺖ و ﻣﻬﺮورزي‬
‫ﻣﻴﺎن ﻣﺎ ﻓﺮق ﻗﺎﻳﻞ ﺷﺪي«‪.‬‬
‫أﻃـﺮق اﻟـﺒـﺎب ﻋﻠـﻴـﻪ ﻣـﻮﻫـﻨﺎ‬ ‫و ﻣﻀــﻲ ﻋـﺎم ﻓـﻠـﻤﺎ ﺟـﺌـﺘــﻪ‬
‫»ﺳﺎﻟﻲ ﮔﺬﺷﺖ ‪ ،‬ﻧﺰد او رﻓﺘﻢ و در زدم«‪.‬‬
‫ﺛﻢ إﻻ أﻧــﺖ ﺑـﺎﻟـﺒــﺎب ﻫـﻨــﺎ‬ ‫ﻗﺎﻟﻲ ﻟﻲ ﻣﻦ أﻧﺖ ﻗﻠﺖ اﻧﻈﺮﻓﻤﺎ‬
‫»ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﻴﺴﺘﻲ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﮕﺎه ﻛﻦ؛ دمِ در‪ ،‬ﺟﺰ ﺗﻮ ﻛﺴﻲ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫و ﻋـﺮﻓـﺖ اﻟـﺤـﺐ ﻓﺎدﺧﻞ ﻳﺎ أﻧﺎ‬ ‫ﻗﺎل ﻟﻲ أﺣﺴﻨﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ اﻟﻬﻮي‬
‫»ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺤﺒﺖ را ﺧﻮب ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدي و دوﺳﺘﻲ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ؛ ﭘﺲ وارد ﺷﻮ‬
‫اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﺧﻮدم ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮادر ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ او اﻧﺲ ﺑﮕﻴﺮد و اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﻛﻨﺪ؛ در‬

‫_ ‪ôΒiÏ #*X ƒ—Î ρu ’<kÍ ≅èy‬‬

‫ﺷﺎدﻳﻬﺎﻳﺶ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ او ﺗﺒﺎدل ﻣﺤﺒﺖ و دوﺳﺘﻲ ﻛﻨﺪ‪ô #$ ρu  .‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪454‬‬

‫’ ‪ó’1s ∩⊂⊄∪ “*Í Βø &r‬‬

‫‪þ ûÎ µç .ø Î °‬‬
‫‪õ &r ρu ∩⊂⊇∪ “‘Í —ø &r ‬‬
‫‪ÿ µÏ /Î Šô ‰‬‬
‫© ‪ß‬‬
‫Š‪ô #$ ∩⊂⊃∪ ‬‬
‫‪Ê &r β‬‬
‫‪t ρ*ã ≈δ‬‬
‫‪y ∩⊄∪ ’?Ì δ‬‬
‫‪÷ &r‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊆∪ #¶ WÏ .x 8‬و ﺑﺮاﻳﻢ وزﻳﺮي از ﺧﺎﻧﻮاده ام ﻣﻘﺮر ﺑﺪار‪،‬‬
‫‹ ‪x *u .ä‬‬
‫‪õ Ρt ρu ∩⊂⊂∪ #[ VÏ .x 7‬‬ ‫¡ ‪y 7mÎ‬‬
‫‪y s‬‬ ‫‪| Σè‬‬

‫ﻫﺎرون‪ ،‬ﺑﺮادرم را‪ .‬ﺑﺎ او ﻣﺮا ﻳﺎري ده و او را در ﻛﺎرم ﺷﺮﻳﻚ ﻛﻦ ﺗﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻮ را ﺳﺘﺎﻳﺶ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ و ﺗﻮ را زﻳﺎد ﻳﺎد ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﻳﻮاﺳــﻴﻚ أو ﻳﺴﻠﻴﻚ أو ﻳﺘﻮﺟﻊ‬ ‫و ﻻ ﺑﺪ ﻣﻦ ﺷﻜﻮي إﻟﻲ ذي ﻗﺮاﺑﺔ‬
‫»وﺑﺎﻳﺪ ﺷﻜﺎﻳﺖ راﺑﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﺑﺒﺮي ﻛﻪ ﺑﺎﺗﻮ ﻫﻤﺪردي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ دﻟﺠﻮﻳﻲ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ از ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺗﻮ‪ ،‬دردﻣﻨﺪ و ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬

‫‪< è÷ /t â $! ‹u 9Ï ρ÷ &r Ν‬‬

‫‪» 〈 Ù‬ﻣﺆﻣﻨﺎن دوﺳﺘﺎن ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ«‪.‬‬ ‫‪ö κå Õ‬‬
‫‪Ý è÷ /t ‬‬

‫‪Ò θ¹‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∪ É‬ﮔﻮﻳﺎ آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻨﺎﻳﻲ ﻣﺤﻜﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬ ‫‪ß *ö Β¨ ‬‬
‫‪Ö ≈Šu Ψ÷ /ç Ογ‬‬
‫‪ß Ρ¯ (r .x ‬‬

‫‪» 〈 Νö κÎ 5Í θ=è %è ‬و ﻣﻴﺎن دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن اﻟﻔﺖ ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد«‪.‬‬

‫‪š‬‬ ‫‪÷ /t #‬‬
‫‪y 9© &r ρu ‬‬

‫‪» 〈 ο× θu z‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺮادرﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪÷ )Î β‬‬
‫‪t θΖã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ $ϑ‬‬
‫‪y Ρ¯ )Î ‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺮاه و ﻫﻢ ﺻﺤﺒﺘﻲ داﺷﺖ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺳﻌﺎدت‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺎن ﻳﺎر و رﻓﻴﻘﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻲ و رﻓﺎﻗﺖ او‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺳﻮدﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺎﻳﻪ ﺳﻌﺎدﺗﺖ ﺑﮕﺮدد‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫»ﻛﺠﺎﻳﻨﺪ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ دوﺳﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ؟ اﻣﺮوز ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺳﺎﻳﻪ‬
‫اي ﺟﺰ ﺳﺎﻳﻪ ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ ﺧﻮﻳﺶ ﺟﺎي ﻣﻲ دﻫﻢ«‪.‬‬
‫»و دو ﻧﻔﺮ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺪا ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ دوﺳﺘﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﺮ آن ﮔﺮدآﻣﺪﻧﺪ و ﺑﺮ‬
‫‪455‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻫﻤﺎن اﺳﺎس از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ اي ﺷﺮﻋﻲ و ﻋﻘﻠﻲ‬

‫‪ß Gt γ‬‬
‫‪t ρ‰‬‬
‫‪» 〈 ∩∇⊄∪ β‬اﻳﺸﺎن‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ دارﻧﺪ و آﻧﺎن راه‬ ‫‪ô Β– Νδ‬‬
‫‪è ρu ‬‬
‫{ ‪ß Βø‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪F #$ Ν‬‬ ‫‪ß 9s 7‬‬
‫‪y ×Í ≈¯ 9s ρ' &é ‬‬

‫‪¤ θö z‬‬
‫∃ ∪⊆∩ 〈 »ﻛﺴﻲ‬ ‫‪ô ΒiÏ Νγ‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪ß Ψs Βt #u ρu í‬‬
‫_‪8 θ‬‬
‫‪ã ΒiÏ Ογ‬‬
‫‪ß ϑ‬‬ ‫” ‪ô &r‬‬
‫‪y èy Û‬‬ ‫‪ü‬‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﮕﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪Ï !© #$  ..‬‬
‫‪%‬‬

‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ رﻫﺎﻧﻴﺪ و ﻏﺬاﻳﺸﺎن داد و آﻧﺎن را از ﻫﺮاس ﻧﺠﺎت داد و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬

‫‪» 〈 $ΖY ΒÏ #u $Β· *u m‬آﻳﺎ ﺣﺮﻣﻲ اﻣﻦ را در اﺧﺘﻴﺎر آﻧﻬﺎ‬ ‫‪ö λç ;° 3‬‬
‫‪x Ν‬‬ ‫‪jÅ ϑ‬‬
‫‪y Ρç Ν‬‬
‫اﻣﻨﻴﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪ«‪ö 9s ρu &r  ..‬‬

‫‪» 〈 $ΨY ΒÏ #u β‬و ﻫﺮﻛﺲ وارد آن ﺣﺮم ﺷﻮد‪ ،‬در اﻣﻨﻴﺖ‬
‫‪t %.x …&ã #s z‬‬
‫ﻗﺮار ﻧﺪاده اﻳﻢ؟« ‪y Šy Βt ρu ‬‬

‫‪» 〈 …µç Ζu Βt 'ù Βt µç óø =Ï /ö &r Ο‬ﺳﭙﺲ او را ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﻣﻦ او ﺑﺮﺳﺎن«‪.‬‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪¢ Oè  ..‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬درﺧﺎﻧﻪ اش ﺑﺎاﻣﻨﻴﺖ ﺑﺴﺮ ﺑﺒﺮد‪ ،‬ﺗﻨﺪرﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﻏﺬاي روز ﺧﻮد را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﺑﺎﺗﻤﺎم وﺟﻮد ﻧﺰد اوآﻣﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻣﻨﻴﺖ ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬اﻳﻤﺎن و رﺳﻮخ آن در ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺣﻖ و ﺳﺮﺷﺎر از ﻳﻘﻴﻦ ﺷﺪن‪.‬‬
‫اﻣﻨﻴﺖ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ازاﻧﺤﺮاف و زﺷﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ و ﺑﺪور ﺑﻮده و آﻛﻨﺪه از‬
‫آراﻣﺶ ﺑﺎﺷﺪ و در ﭘﺮﺗﻮ ﻫﺪاﻳﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬رﻫﻨﻤﻮن ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﻳﻜﺠﺎ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎآﻧﺎن ﺑﻪ دادﮔﺮي‬
‫رﻓﺘﺎر ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺷﺮﻳﻌﺖ اﺳﻼﻣﻲ ﭘﺎك ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪Ü %© u Iy ƒt $-‬‬
‫= 〈 »ﭘﺲ از آﻧﺠﺎ در ﺣﺎﻟﻲ‬ ‫{ !‪Z ←Í %‬‬
‫Œ ‪s $κp ]÷ ΒÏ yl*u ƒs‬‬
‫ﺗﺮس‪ ،‬دﺷﻤﻦ اﻣﻨﻴﺖ اﺳﺖ‪m  :‬‬

‫{‪È θùè %‬‬

‫‪» 〈 β‬ﭘﺲ از‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪s ρu Ν‬‬ ‫‚‪è θùè $‬‬
‫‪y ?s ξ‬‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻴﺪ و ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺮونآﻣﺪ«‪Ÿ ùs  .‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪456‬‬

‫آﻧﺎن ﻣﺘﺮﺳﻴﺪ و ازﻣﻦ ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﻓﺮد ﺗﺮﺳﻮ‪ ،‬آراﻣﺶ ﻧﺪارد؛ ﻓﺮد ﻣﻠﺤﺪ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ ﻧﺪارد و زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮد ﺑﻴﻤﺎر‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻓــﺈذا وﻟﻴــﺎ ﻋـﻦ اﻟﻌــﻤﺮ وﻟﻲ‬ ‫إﻧـﻤـﺎ اﻟـﻌـﻤـﺮ ﺻﺤـﺔ و ﻛﻔﺎف‬
‫»ﻋﻤﺮ و زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻼﻣﺘﻲ و ﺑﺮﺧﻮرداري از روزي ﻛﺎﻓﻲ؛ ﻫﺮﮔﺎه اﻳﻦ دو ﭘﺸﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻫﻢ ﭘﺸﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﭼﻘﺪر ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ اﺳﺖ! اﮔﺮ از ﻳﻚ ﺳﻮ درﺳﺖ ﺷﻮد‪ ،‬از ﻃﺮﻓﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ ﺧﺮاب ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ اﮔﺮ ﻣﺎل و ﺛﺮوت ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺟﺴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ‬
‫ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬رﻓﻊ ﺷﻮد و ﺗﻦ ﺳﺎﻟﻢ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻼﻫﺎ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ و ﭼﻮن وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮب ﺷﻮد‬
‫وﻛﺎرﻫﺎ ﺳﺎﻣﺎن ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻣﺮگ ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬
‫اﻋﺸﻲ ﺷﺎﻋﺮ از ﻧﺠﺪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد ﺗﺎ ﻗﺼﻴﺪه اي را ﻛﻪ در ﻣﺪح‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺳﺮوده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻧﺪ و ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﻮد؛ در راه ﺑﺎ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن ﺑﺮﺧﻮردﻛﺮد؛ اﺑﻮﺳﻔﻴﺎن‪،‬‬
‫ﺻﺪ ﺷﺘﺮ ﺑﻪ او داد ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﻬﺮ و دﻳﺎرش ﺑﺮﮔﺮدد و ﺳﻔﺮ را اداﻣﻪ ﻧﺪﻫﺪ‪ .‬اﻋﺸﻲ‪ ،‬ﺷﺘﺮان را‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻮار ﻳﻜﻲ از ﺷﺘﺮان ﺷﺪ و ﺑﺮﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺘﺮ‪ ،‬ﺟﺴﺖ و ﺧﻴﺰي ﻛﺮد و او را از ﺑﺎﻻ ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺖ؛ ﺳﺮ اﻋﺸﻲ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ‬
‫ﺧﻮرد و ﮔﺮدﻧﺶ ﺷﻜﺴﺖ و از دﻧﻴﺎ رﻓﺖ؛ ﺑﻲ آﻧﻜﻪ دﻳﻦ ﻳﺎ دﻧﻴﺎ را ﺑﻪ دﺳﺖ آورده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺼﻴﺪه اي ﻛﻪ ﺳﺮوده ﺑﻮد ﺗﺎ در ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺒﺎﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻓﻠﻠّـﻪ ﻫــﺬا اﻟـﺪﻫﺮ ﻛﻴـﻒ ﺗـﺮددا‬ ‫ﺷﺒﺎب و ﺷﻴﺐ و اﻓﺘﻘﺎر و ﺛـﺮوة‬
‫»ﺟﻮاﻧﻲ و ﭘﻴﺮي و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي و ﺛﺮوت اﻳﻦ زﻣﺎﻧﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﺷﻮد؟«‬
‫و ﻻﻗﻴﺖ ﺑﻌﺪ اﻟﻤﻮت ﻣـﻦ ﺗـﺰودا‬ ‫إذا أﻧﺖ ﻟﻢ ﺗﺮﺣﻞ ﺑﺰادﻣﻦ اﻟﺘﻘﻲ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻮﺷﻪ اي از ﺗﻘﻮا از دﻧﻴﺎ رﺣﻠﺖ ﻧﻜﻨﻲ و ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ ﻛﺴﻲ را ﺑﺒﻴﻨﻲ‬
‫‪457‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﻪ ﺗﻮﺷﻪ ﺗﻘﻮا ﺑﺎ ﺧﻮدآورده‪،‬‬

‫و إﻧﻚ ﻟﻢ ﺗﺮﺻﺪ ﻟﻤﺎ ﻛﺎن أرﺻﺪا‬ ‫ﻧﺪﻣﺖ ﻋﻠﻲ أن ﻻﺗﻜﻮن ﻛﻤﺜﻠﻪ‬
‫»آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻣﻲ ﺷﻮي ﻛﻪ ﭼﺮا ﻣﺎﻧﻨﺪ او ﻧﻴﺴﺘﻲ و ﺧﻮد را ﻫﻤﭽﻮن او آﻣﺎده‬
‫ﻧﻜﺮده اي«‪.‬‬

‫اﻓﺘﺨﺎراﺗﻲ ﻛﻪ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ روﻧﺪ‪...‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻟﻮازم ﺳﻌﺎدت ﺣﻘﻴﻘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‪ ،‬داﻳﻢ و ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؛ دوام و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﺳﻌﺎدت‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻧﻴﺎ وآﺧﺮت ﺗﺪاوم ﺑﻴﺎﺑﺪ و در ﻧﻬﺎن‬
‫و آﺷﻜﺎر و اﻣﺮوز و ﻓﺮدا و ﻫﻤﻪ روز وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﺻﻔﺎي آن را ﻣﻜﺪر ﻧﻜﻨﺪ و‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎي آن‪ ،‬ﺑﺎ اﻣﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬ﻣﺨﺪوش ﻧﮕﺮدد‪.‬‬
‫ﻧﻌﻤﺎن ﺑﻦ ﻣﻨﺬر ﭘﺎدﺷﺎه ﻋﺮاق‪ ،‬زﻳﺮ درﺧﺘﻲ ﻧﺸﺴﺖ ﺗﺎ ﺷﺮاب ﺑﻨﻮﺷﺪ؛ ﻋﺪي ﺑﻦ زﻳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺣﻜﻴﻢ و داﻧﺸﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ او را ﻣﻮﻋﻈﻪ ﻛﻨﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﭘﺎدﺷﺎه!‬
‫آﻳﺎ ﻣﻲ داﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ درﺧﺖ ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ؟ ﭘﺎدﺷﺎه ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ؟ ﻋﺪي ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫درﺧﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳـﻤـﺰﺟـﻮن اﻟـﺨـﻤﺮ ﺑﺎﻟﻤﺎء اﻟﺰﻻل‬ ‫رب رﻛﺐ ﻗــﺪ أﻧـﺎﺧـﻮا ﺣـﻮﻟـﻨﺎ‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻛﺎرواﻧﻴﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﻧﺪﻛﻪ ﺷﺘﺮﻫﺎﻳﺸﺎن را اﻃﺮاف ﻣﺎ ﺧﻮاﺑﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺷﺮاب را ﺑﺎ آب‬
‫زﻻل ﻣﻲ آﻣﻴﺨﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫و ﻛــﺬاك اﻟـﺪﻫـﺮ ﺣﺎﻻً ﺑﻌﺪ ﺣﺎل‬ ‫ﺛﻢ ﺻــﺎروا ﻟـﻌـﺐ اﻟـﺪﻫـﺮ ﺑﻬﻢ‬
‫»ﺳﭙﺲ ﺑﺎزﻳﭽﻪ زﻣﺎﻧﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و روزﮔﺎر‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪458‬‬

‫ﻧﻌﻤﺎن‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺮاب ﻧﻮﺷﻲ را ﺗﺮك ﻛﺮد و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻣﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺎه اﻳﺮان دو ﻫﺰار و ﭘﺎﻧﺼﺪﻣﻴﻦ ﺳﺎل ﺗﺄﺳﻴﺲ دوﻟﺖ ﺷﺎﻫﻨﺸﺎﻫﻲ اﻳﺮان را ﺟﺸﻦ ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻧﻔﻮذ ﺧﻮد و ﮔﺴﺘﺮش ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ اش‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻠﻄﻨﺖ ر ااز دﺳﺘﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪〈 â $! ±‬‬ ‫‪£ ΒÏ 7‬‬

‫‪t @n ϑ‬‬ ‫‪y =ù ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ í‬‬
‫‪ä ”Í ∴?s ρu â $! ±‬‬ ‫‪y =ù ϑ‬‬
‫‪t @n Βt 7‬‬ ‫‪ß 9ø #$ ’AÏ σ÷ ?è 7‬‬
‫‪Å =ù ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ y7=Ï ≈Βt Ο‬‬
‫‪¢ γ‬‬
‫≅ ‪ß =¯ 9#$‬‬
‫‪È %è ‬‬

‫»ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ! ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ را ﺑﻪ ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺨﻮاﻫﻲ ﻣﻲ دﻫﻲ و از ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﻲ‬

‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮي«‪.‬‬
‫آري! ﺷﺎه اﻳﺮان ازﻛﺎﺧﻬﺎ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮدآواره ﺷﺪ و دور از وﻃﻦ و در ﺣﺎﻟﻲ‬

‫_ ¨‪;M≈Ζ‬‬
‫‪y ΒÏ #( θ.ä *u ?s Ο‬‬
‫ﻣﺮد ﻛﻪ آواره و ﺑﻴﭽﺎره ﺑﻮد و ﻛﺴﻲ ﻫﻢ ﺑﺮ او ﮔﺮﻳﻪ ﻧﻜﺮد‪ó .x  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∠∪ t γÎ 3‬ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬

‫‪Å ≈ùs $κp JùÏ #( θΡç %.x π7 ϑ‬‬
‫‪y è÷ Ρt ρu ∩⊄∉∪ Ο‬‬
‫‪5 ƒ*Í .x Θ‬‬
‫)‪5 $‬‬ ‫‪8 ρ‘â —ã ρu ∩⊄∈∪ β‬‬
‫‪s Βt ρu í‬‬ ‫‪5 θŠã ã‬‬
‫‪ã ρu‬‬

‫ﺑﺎﻏﻬﺎ و ﭼﺸﻤﻪ ﺳﺎرﻫﺎ و ﻛﺸﺘﺰارﻫﺎ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮب و ﻧﻌﻤﺘﻲ را ﻛﻪ در آن ﻟﺬت ﻣﻲ‬

‫ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬رﻫﺎ ﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﭼﻴﺴﻜﻮ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر روﻣﺎﻧﻲ ﻧﻴﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻲ داﺷﺖ؛ او‪ ،‬ﺑﻴﺴﺖ و دو ﺳﺎل‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﻛﺮد و ﮔﺎرد وﻳﮋه اي ﻛﻪ از او ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻔﺘﺎد ﻫﺰار ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﻠﺖ‪،‬ﻛﺎﺧﺶ را ﻣﺤﺎﺻﺮه ﻧﻤﻮدﻧﺪ و او و ﻟﺸﻜﺮﻳﺎﻧﺶ را ﺗﻜﻪ ﺗﻜﻪ ﻛﺮدﻧﺪ‪y ùs  :‬‬
‫‪$ϑ‬‬

‫‪z ƒÎ Ç‬‬

‫‪〈 ∩∇⊇∪ ‬‬ ‫‪Å Gt Ψϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫! ‪%.x $Βt ρu‬‬ ‫‪È ρŠß ΒÏ …µç Ρt ρã Ç‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫‪Ý Ζƒt π7 ⁄t ùÏ ΒÏ …µç 9s β‬‬
‫‪t %2‬‬
‫‪Ÿ‬‬

‫»او‪،‬ﮔﺮوﻫﻲ داﺷﺖ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺪا ﻳﺎري ﻛﻨﻨﺪ و از ﻳﺎري ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﻧﺒﻮد«‪ ..‬او‬
‫رﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﻬﺮه او ﺷﺪ و ﻧﻪ آﺧﺮت‪.‬‬
‫ﻣﺎرﻛﻮس رﻳﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻦ ﺛﺮوت اﻧﺪوﺧﺖ و رﻳﺎﺳﺖ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ‬
‫‪459‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻠﺖ ﺧﻮد ﺳﺘﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﻮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﻓﻼﻛﺖ ﻛﺸﺎﻧﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺟﺎم ﺗﻠﺦ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ‬
‫و ﻓﻼﻛﺖ را ﻧﻮﺷﻴﺪ و از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد آواره ﮔﺸﺖ و ﺧﺎﻧﻮاده و ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ از دﺳﺖ او‬
‫رﻓﺖ؛ او ﭘﻨﺎﻫﮕﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮد و از اﻳﻨﺮو در ﻛﻤﺎل ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻣﺮد و ﻣﻠﺘﺶ‬

‫‪5 ‹=Ï Ò‬‬

‫≅ ∪⊄∩ 〈‬ ‫‪ô ?s ’ûÎ /ö φ‬‬
‫‪è ‰‬‬
‫≅ ‪y Šø .x‬‬
‫† ‪ö èy gø‬‬ ‫اﺟﺎزه ﻧﺪادﻧﺪ ﻛﻪ او را در ﻛﺸﻮرش دﻓﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ó 9s &r  :‬‬
‫‪s Ο‬‬

‫’ ∪∈⊄∩ 〈‬ ‫‪W #$ ρu οÏ *u z‬‬

‫{‪# <n ρ‬‬ ‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ Α‬‬
‫‪t %3‬‬ ‫‹ ‪ª #$ νç‬‬
‫! ‪s Ρt‬‬ ‫{ ‪x‬‬
‫»آﻳﺎ ﻣﻜﺮﺷﺎن رادر ﻧﺎ ﺑﻮدي ﻗﺮار ﻧﺪاد؟« ‪s 'r ùs ‬‬

‫‹ ‪» 〈 µÏ 6Î Ρ/‬ﭘﺲ‬
‫‹ ‪x /Î $Ρt‬‬
‫{ ‪õ‬‬ ‫‪ˆ 3‬‬
‫‪s &r ξ‬‬ ‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻋﺬاب دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻛﺮد‪ä ùs  .‬‬

‫ﻫﺮ ﻳﻚ را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﮔﻨﺎﻫﺶ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ«‪.‬‬

‫ﻛﺴﺐ ﻓﻀﺎﻳﻞ‪ ،‬ﺗﺎج زﻧﺪﮔﻲ ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪاﻧﻪ‬

‫ﺑﻨﺪه‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت و اﻣﻨﻴﺖ وآراﻣﺶ دﺳﺖ ﻳﺎزد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺴﻨﻴﺪه و ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺒﺎ ﺑﺸﺘﺎﺑﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺸﺘﺎق و آزﻣﻨﺪ‬
‫ﭼﻴﺰي ﺑﺎش ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻔﻊ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاه«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ازاﺻﺤﺎب از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮد ﺗﺎ در ﺑﻬﺸﺖ ﻫﻤﺮاه اﻳﺸﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ ﺳﺠﺪه ﻫﺎي زﻳﺎد ﻛﻤﻚ ﻛﻦ )ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﻢ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﺳﺠﺪه‬
‫ﻫﺎي زﻳﺎدت‪ ،‬از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ را در ﺑﻬﺸﺖ ﻫﻤﺮاه ﻣﻦ ﺑﮕﺮداﻧﺪ(‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻮ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺳﺠﺪه اي ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ آن ﻳﻚ درﺟﻪ ﻣﻘﺎم ﺗﻮ را‬
‫ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻲ دﻳﮕﺮي درﺑﺎره ﭼﻴﺰي ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ در آن ﺟﻤﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﻫﻤﻮاره زﺑﺎﻧﺖ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﺧﺪا ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺑﻪ ﻫﻴﭽﻜﺲ دﺷﻨﺎم ﻣﺪه‪ ،‬ﺑﺎ دﺳﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪460‬‬

‫ﺧﻮد ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﻣﺰن و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ آﻧﭽﻪ درﺑﺎره ﺗﻮ ﻣﻲ داﻧﺴﺖ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺖ‪،‬‬
‫ﺗﻮ‪ ،‬او را ﺑﺎ آﻧﭽﻪ درﺑﺎره او ﻣﻲ داﻧﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺳﺰا ﻣﮕﻮ و ﻫﻴﭻ ﻛﺎر ﺧﻮﺑﻲ را ﺣﻘﻴﺮ ﻣﺪان ﺣﺘﻲ‬
‫اﮔﺮ از دﻟﻮ ﺧﻮد در ﻇﺮف ﻛﺴﻲ آب ﺑﺮﻳﺰي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ آب ﺑﺮدارد«‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺴﺐ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﻗﺒﻞ از آﻣﺪن ﻓﺘﻨﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل ﺻﺎﻟﺢ ﺑﭙﺮدازﻳﺪ«‪.‬‬
‫»ﭘﻨﺞ ﭼﻴﺰ را ﻗﺒﻞ از ﭘﻨﺞ ﭼﻴﺰ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﺪان«‪.‬‬

‫_ ¨‪» 〈 π> Ψ‬و ﺑﻪ‬ ‫‪ö 6‬‬

‫‪y ρu Ν‬‬ ‫‪à /nÎ ‘§ ΒiÏ ο; *u -‬‬
‫’ ‪Ï óø Βt‬‬
‫‪4 <n )Î #( θû ã‬‬
‫™‪ã ‘Í $‬‬
‫ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪y ρu *  :‬‬

‫ﺳﻮي آﻣﺮزﺷﻲ از ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن و ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺸﺘﺎﺑﻴﺪ«‪.‬‬

‫‚ ‪Ï ¨u ö‬‬
‫‪» 〈 N‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن آﻧﻬﺎ در اﻧﺠﺎم ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﻣﻲ‬ ‫‪y 9ø #$ ’ûÎ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫¡≈ ‪ã *Í‬‬
‫‪θã‬‬ ‫‪| „ç #( θΡç $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪Ν‬‬ ‫‪ß Ρ¯ )Î ‬‬

‫¡≈ ‪à 7Î‬‬
‫)‪t θ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ β‬و ﭘﻴﺸﮕﺎﻣﺎن ﭘﻴﺸﺘﺎز«‪.‬‬ ‫‪¡ 9#$ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫¡≈ ‪à 6Î‬‬
‫)‪θ‬‬ ‫ﺷﺘﺎﺑﻨﺪ«‪¡ 9#$ ρu  .‬‬

‫در اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﺧﻮب‪ ،‬ﺳﺴﺘﻲ و درﻧﮓ ﻧﻜﻦ و در ﻃﻠﺐ ﻓﻀﺎﻳﻞ و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ اﻣﺮوز و‬
‫ﻓﺮدا ﻣﻜﻦ‪.‬‬
‫إن اﻟﺤـﻴـﺎة دﻗــﺎﺋﻖ و ﺛــﻮان‬ ‫دﻗـﺎت ﻗـﻠﺐ اﻟﻤـﺮء ﻗﺎﺋﻠــﺔ ﻟﻪ‬
‫»ﺗﭙﺶ و ﺿﺮﺑﺎن ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬دﻗﻴﻘﻪ ﻫﺎ و ﺛﺎﻧﻴﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺖ«‪.‬‬

‫‪Ý -‬‬
‫¡‪t θ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∉∪ β‬ﻋﻼﻗﻤﻨﺪان ﺑﺎﻳﺪ در دﻳﻦ از ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ‬ ‫‪Ï ≈Ψs Gt ϑ‬‬
‫§ ‪ß 9ø #$‬‬
‫‪Ä ùs $Ζu Ko ‹u =ù ùs 7‬‬
‫‪y 9Ï ¨Œs ’ûÎ ρu ‬‬

‫ﭘﻴﺸﻲ ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻲ ﺧﻮرد و ﺧﻮﻧﺮﻳﺰي دارد‪ ،‬ﺟﻮاﻧﻲ را ﻣﻲ‬
‫ﺑﻴﻨﺪﻛﻪ ﺷﻠﻮارش از ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲ ﭘﺎ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻋﻤﺮ ﺑﻪ‬
‫او ﮔﻔﺖ‪» :‬اي ﺑﺮادرزاده ام! ﺷﻠﻮارت را ﺑﺎﻻ ﺑﻜﺶ‪ ،‬ﭼﻮن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺎﻳﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري اﺳﺖ و‬
‫ﻟﺒﺎﺳﺖ ﻧﻴﺰ ﺗﻤﻴﺰﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫‪461‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪ó 3‬‬
‫‪β&r Ο‬‬ ‫© !‪ä ΖΒÏ u $‬‬ ‫اﻳﻦ‪ ،‬اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف در واﭘﺴﻴﻦ ﻟﺤﻈﺎت زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪y 9Ï  :‬‬
‫‪x ϑ‬‬

‫‪¨ 'r Gt ƒt ρ÷ &r Πt ‰‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂∠∪ *u z‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺷﻤﺎ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪﺟﻠﻮ ﺑﺮود ﻳﺎﻋﻘﺐ ﺑﻤﺎﻧﺪ«‪.‬‬ ‫) ‪£‬‬
‫‪s Gt ƒt‬‬

‫ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻮاب زﻳﺎد و ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﻴﻬﺎي دﻧﻴﺎ و ﺗﺮك ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺑﻪ‬

‫≅ ‪ß èã %ø #$‬‬
‫‪yìΒt #( ρ‰‬‬ ‫‪Ÿ Š%Ï ρu Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Ü‬‬
‫‪s 7¬ Vs ùs Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫! ‪ß Or $èy 7Î Ρ/ #$‬‬
‫‪ª #$ νo *Í 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫دﺳﺖ ﻧﻤﻲ آﻳﺪ‪Å ≈9s ρu  :‬‬
‫‪3‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∉∪ ‬وﻟﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻦ و ﺧﺮوج آﻧﻬﺎ را ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪ؛ ﭘﺲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺎز‬ ‫)≈ ‪Ï èÏ‬‬
‫‪‰‬‬ ‫‪s 9ø #$‬‬

‫ﻧﮕﺎه داﺷﺖ و ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺸﻴﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 *hÍ tu :ù #$ ’ûÎ #( ρ*ã -Ï Ζ?s ω‬در ﮔﺮﻣﺎ‬

‫ﻣﻨﻄﻖ اﻓﺮاد ﭘﺴﺖ ﻫﻤﺖ و ﻓﺮوﻣﺎﻳﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪Ÿ  :‬‬

‫‪» 〈 #( θ=è FÏ %è $Βt ρu #( θ?è $Βt $Βt $Ρt ‰‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺶ‬ ‫)ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد( ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻜﻨﻴﺪ«‪Ï #( θΡç %.x θö 9©  .‬‬
‫‪y Ψã‬‬

‫ﻣﺎ ﻣﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺟﻬﺎد ﻧﻤﻲ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﻣﺮدﻧﺪ و ﻛﺸﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪#Œs )Î /ö 3‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را از ﺑﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﻛﺎر ﺧﻴﺮ ﻧﻬﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ä 9s $Βt  :‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬ﺷﻤﺎ را ﭼﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ‬ ‫‪F #$ ’<n )Î Ο‬‬
‫! ‪ó Fç =ù %s $O¯ #$‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪y ’ûÎ #( ρ*ã -‬‬
‫‪Ï Ρ#$ /â 3‬‬
‫≅ ‪ä 9s‬‬
‫‪Ÿ Š%Ï‬‬

‫‪ó 3‬‬
‫‪y 9s Ο‬‬
‫‪ϑ‬‬ ‫‪ä ΖΒÏ β‬‬
‫ﺷﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻨﮕﻴﺮﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ؟«‪¨ )Î ρu  ..‬‬

‫‪’<n )Î $‬‬ ‫‪÷ &r …ÿ µç Ζ¨ 3‬‬

‫‪t #s z‬‬ ‫‪» 〈 ‬و از ﺷﻤﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺄﺧﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪Å ≈9s ρu  ..‬‬
‫‪¨ s Ü‬‬
‫©‪eÏ 7t ‹ã 9‬‬

‫‪x ≈δ‬‬
‫‹‪#‬‬ ‫‪Ÿ W÷ ΒÏ β‬‬
‫≅ ‪y‬‬ ‫‪t θ.ä &r β‬‬
‫‪÷ &r N‬‬
‫‪ß “÷ f‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬وﻟﻲ او ﺧﻮد را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺖ«‪t &r  ..‬‬ ‫‪F #$‬‬

‫‪(#θ6™ s‬‬ ‫‪ó #$ Ο‬‬

‫™ ‪y Ft‬‬ ‫‪Þ γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ 'r /Î 7‬‬
‫> 〈 »آﻳﺎ از آﻧﻜﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻳﻦ ﻛﻼغ ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬درﻣﺎﻧﺪه ام؟«‪y 9Ï ¨Œs  .‬‬
‫‪É #^{ óä 9ø #$‬‬

‫‪» 〈 οÏ *u z‬اﻳﻦ ‪ ،‬ﺑﺮاي آن اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ دﻧﻴﺎ را ﺑﺮ‬

‫‪½ ψ‬‬ ‫‪t $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪F #$ ’?n ã‬‬ ‫‪‘ 9#$ οn θ4 Šu s‬‬
‫‪y 9ø #$‬‬

‫‪» 〈 #( θ=è ±‬و ﺑﺎﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻛﺸﻤﻜﺶ و ﺟﺪال‬ ‫‪ø Gt ùs #( θã‬‬

‫‪t -‬‬ ‫‪ã “u ≈Ζu ?s ω‬‬
‫آﺧﺮت ﺗﺮﺟﻴﺢ داده اﻧﺪ«‪Ÿ ρu  ..‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪462‬‬

‫‪| .ä #( θΒã $%s οÏ θ4 =n Á‬‬

‫¡‪» 〈 ’4 <n $‬و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺮاي‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺳﺴﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ«‪¢ 9#$ ’<n )Î #( θû Βã $%s #Œs )Î ρu  .‬‬

‫ﻧﻤﺎز ﺑﻠﻨﺪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻨﺒﻠﻲ ﺑﺮﻣﻲ ﺧﻴﺰﻧﺪ و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ اﻳﺴﺘﻨﺪ«‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‬
‫‪»:‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! از ﺗﻨﺒﻠﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم؛ »زﻳﺮك‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﻣﻄﻴﻊ ﻛﻨﺪ‬
‫و ﺑﺮاي ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ‪ ،‬ﻛﺎر ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﺎﺗﻮان ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﭘﻴﺮوي‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﺪا اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﺟﺎوداﻧﮕﻲ و ﻧﻌﻤﺖ آﻧﺠﺎﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ اﻳﻨﺠﺎ‬

‫آﻳﺎ دوﺳﺖ داري ﺟﻮاﻧﻲ ﺗﻨﺪرﺳﺖ و ﺑﻲ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﻲ و ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻤﺎﻧﻲ؟ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﭼﻴﺰي‪ ،‬در دﻧﻴﺎ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ آﻧﺠﺎ و در آﺧﺮت ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﻧﺎﺑﻮدي را ﺑﺮاي اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻣﻘﺮر ﻛﺮده و آن را ﺑﺎزﻳﭽﻪ و ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ و ﻛﺎﻻي‬
‫ﻓﺮﻳﺒﻨﺪه ﻧﺎﻣﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺷﻌﺮا در ﺣﺎل ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ او در آﻏﺎز ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﻳﻚ درﻫﻢ ﻣﻲ ﮔﺸﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻧﻤﻲ آورد؛ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ زن ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲ‬
‫ﺗﻮاﻧﺴﺖ؛ وﻗﺘﻲ ﻣﻮﻳﺶ ﺳﻔﻴﺪ ﮔﺸﺖ‪ ،‬از ﻫﺮ ﺳﻮ ﻣﺎل و ﺛﺮوت ﺑﻪ او روي آورد و ﺗﻮاﻧﺴﺖ‬
‫ازدواج ﻛﻨﺪ و ﻣﺴﻜﻦ ﻫﻢ ﺑﺮاﻳﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﺷﺪ؛ او‪ ،‬ازاﻳﻦ ﺗﻨﺎﻗﻀﺎت آﻫﻲ ﻛﺸﻴﺪ و ﺷﻌﺮي‬
‫ﺳﺮود‪:‬‬
‫ﻣﻠــﻜـﺘﻪ ﺑﻌـﺪ ﻣﺎ ﺟـﺎوزت ﺳﺒﻌﻴﻨﺎ‬ ‫ﻣﺎ ﻛﻨﺖ أرﺟﻮه إذ ﻛﻨﺖ اﺑﻦ ﻋﺸﺮﻳﻨﺎ‬
‫»آﻧﭽﻪ ﻣﻦ در ﺑﻴﺴﺖ ﺳﺎﻟﮕﻲ آروزي آن را داﺷﺘﻢ ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻫﻔﺘﺎد ﺳﺎﻟﮕﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آوردم«‪.‬‬
‫ﻣﺜــﻞ اﻟﻈﺒـﺎء ﻋﻠﻲ ﻛﺜﺒـﺎن ﻳﺒﺮﻳﻨﺎ‬ ‫ﺗﻄﻮف ﺑﻲ ﻣﻦ ﺑﻨﺎت اﻟﺘﺮك اﻏﺰﻟﺔ‬
‫‪463‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»دﺧﺘﺮان ﺳﻴﺎه ﭼﺸﻢ ﺗﺮك ﻫﻤﺎﻧﻨﺪآﻫﻮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﭙﻪ ﻫﺎي رﻳﮓ ﺟﺴﺖ و ﺧﻴﺰ‬
‫دارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﻦ ﻣﻲ ﭼﺮﺧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﻤـﺎ اﻟﺬي ﺗﺸﺘـﻜﻲ ﻗﻠـﺖ اﻟﺜﻤﺎﻧﻴﻨﺎ‬ ‫ﻗـﺎﻟﻮا أﻧﻴﻨﻚ ﻃﻮل اﻟﻠﻴﻞ ﻳﺴﻬﺮﻧﺎ‬
‫»ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آه و ﻧﺎﻟﻪ ات‪ ،‬در ﻃﻮل ﺷﺐ ﻣﺎ را ﻧﻤﻲ ﮔﺬارد ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﺑﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻮ از ﭼﻪ‬
‫ﻣﻲ ﻧﺎﻟﻲ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬از ﻫﺸﺘﺎد ﺳﺎﻟﮕﻲ«‪.‬‬

‫‹‪» 〈 *ã ƒ‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ آن‬

‫‪É Ψ¨ 9#$ Ν‬‬
‫` !‪ã .ä u %‬‬
‫‹ ‪y ρu *u .ª‬‬
‫‪x ?s Βt µÏ ŠùÏ *ã 2‬‬ ‫‪x Gt ƒt $Β¨ Ν.ä *ö ϑ‬‬
‫‹ ‬ ‫‪dÏ èy Ρç Ο‬‬
‫‪ó 9s ρu &r ‬‬

‫اﻧﺪازه ﻋﻤﺮ ﻧﺪاده اﻳﻢ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﭘﻨﺪ ﭘﺬﻳﺮد و ﺑﻴﻢ دﻫﻨﺪه ﻧﺰد ﺷﻤﺎ‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∪ χ‬و ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ‬ ‫_ ‪θèã‬‬
‫‪y *ö ƒã ω‬‬
‫‪Ÿ $Ζu Šø 9s )Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ &r #( θû Ζ‘ ß‬‬
‫آﻣﺪ«‪s ρu  ..‬‬

‫‪Ò èÏ 9s ρu θÓ γ‬‬
‫= 〈 »اﻳﻦ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ دﻧﻴﺎ‬ ‫‪ô 9s ω‬‬
‫‪ )Î $! ‹u Ρ÷ $‬‬
‫‪‘ !#$ οä θ4 ‹u s‬‬
‫‹ ‪y 9ø #$ νÏ‬‬
‫‪É ≈δ‬‬
‫ﺑﺮﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻧﺪ«‪y $Βt ρu  ..‬‬

‫ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ و ﺑﺎزﻳﭽﻪ اي ﺑﻴﺶ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫ﻣﺜﺎل زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺴﺎﻓﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ زﻳﺮ ﺳﺎﻳﻪ درﺧﺘﻲ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ؛ آﻧﮕﺎه آن را‬
‫ﺗﺮك ﻛﻨﺪ و ﺑﺮود‪.‬‬

‫دﺷﻤﻨﺎن آﻳﻴﻦ اﻟﻬﻲ‬

‫ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ در ﻗﺎﻟﺐ ﺷﻌﺮ و ﻧﺜﺮ از ﻣﻠﺤﺪﻳﻦ و از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از راه ﺧﺪا ﺑﺎز ﻣﻲ دارﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺧﻮاﻧﺪم؛ ﺳﺨﻨﺎن اﻳﻨﻬﺎ را دﻳﺪم ﻛﻪ از آﻳﻴﻦ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﻟﻬﻲ در زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺤﺮف ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﺎوه ﮔﻮﻳﻴﻬﺎﻳﺸﺎن را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮدم و دﻳﺪم ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﻪ ﻣﺒﺎدي و ارزﺷﻬﺎي‬
‫راﺳﺘﻴﻦ و ﺑﻪ آﻣﻮزﻫﻬﺎي رﺑﺎﻧﻲ ﺗﺠﺎوز ﻛﺮده اﻧﺪ! ﺳﺨﻨﺎن ﺑﻲ ارزﺷﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻗﺸﺮ ﮔﻤﺮاه ﺑﻪ‬
‫زﺑﺎن ﻣﻲ آورﻧﺪ و ﺑﻲ ادﺑﻲ وﮔﺴﺘﺎﺧﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از ﻧﻘﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ‬
‫ﻫﺎ و اﺷﻌﺎرﺷﺎن ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﺧﺠﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﻛﺸﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪464‬‬

‫اﺻﻮل و رﺳﺎﻟﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻓﻘﻂ در ﻗﺎﻟﺐ و ﺷﻜﻞ اﻧﺴﺎن‬

‫‪(Ν‬‬
‫{ ÷‪Ä ≈èy Ρ‬‬ ‫‪ )Î Ν‬‬
‫‪F %$ .x ω‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪è β‬‬
‫‪÷ )Î 4 χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫) ‪θ=è‬‬
‫‪É è÷ ƒt ρ÷ &r χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θèã ϑ‬‬ ‫‪ó „o Ν‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪è u Yn 2‬‬
‫‪ò &r β‬‬
‫= ‪¨ &r‬‬
‫¡ ‪Ü‬‬
‫‪| tø B‬‬
‫اﺳﺖ‪r Π÷ &r  :‬‬

‫™ ‪¸ ‹6Î‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆⊆∪ ξ‬آﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻨﻮﻧﺪ ﻳﺎ ﻣﻲ‬ ‫‪‘ Ê‬‬
‫≅ ‪y‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪| &r Ν‬‬ ‫≅ ‪è‬‬
‫‪ö /t‬‬

‫ﻓﻬﻤﻨﺪ؟ آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻣﮕﺮ ﭼﻮن ﭼﺎرﭘﺎﻳﺎن و ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻨﺎن ﮔﻤﺮاﻫﺘﺮﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺎري‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪم؛ از ﺧﻮدم ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺣﺴﺎس‬
‫ﺳﻌﺎدت ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺣﺎل آﻧﻜﻪ از ﺧﺪاﻳﻲ روي ﮔﺮداﻧﺪه اﻧﺪﻛﻪ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬در دﺳﺖ اوﺳﺖ‬
‫و ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻣﻲ دﻫﺪ؟! اﻳﻨﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻃﻌﻢ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ را ﻣﻲ ﭼﺸﻨﺪ وﺣﺎل‬
‫آﻧﻜﻪ راﺑﻄﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﺧﺪا ﻗﻄﻊ ﻛﺮده و درﻫﺎ را ﻣﻴﺎن وﺟﻮد ﺿﻌﻴﻒ و ﺑﻴﻤﺎر ﺧﻮد و ﻣﻴﺎن‬
‫رﺣﻤﺖ ﮔﺴﺘﺮده اﻟﻬﻲ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺧﺪا را‬
‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻛﺮده اﻧﺪ؟! ﭼﮕﻮﻧﻪ آراﻣﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا ﺟﻨﮕﻴﺪه اﻧﺪ؟!‬
‫ﻣﻦ ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻋﺬاﺑﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻋﺬاﺑﻬﺎي آﺧﺮت‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ‬
‫آﻧﺎن را ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد – اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪ -‬ﻋﺬاب ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﻏﻔﻠﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻨﮓ آﻣﺪن‪،‬‬

‫‪Z ΨÊ‬‬
‫‪〈 %3‬‬ ‫‪| πZ ±‬‬
‫‪t ŠèÏ Βt …&ã !s β‬‬
‫‪¨ *Î ùs “*Í 2‬‬
‫‪ò ŒÏ ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫‪ô &r ‬‬
‫‪u *u ã‬‬ ‫اﻓﺴﺮدﮔﻲ و ﺳﻘﻮط ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ô Βt ρu  :‬‬

‫»و ﻫﺮﻛﺲ از ﻳﺎد ﻣﻦ روﻳﮕﺮداﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻨﮕﻲ ﺧﻮاﻫﺪداﺷﺖ«‪.‬‬

‫ﺣﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎري ازاﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﻛﻮﺷﻨﺪ ﺗﺎﺟﻬﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ ودﻧﻴﺎ ﻧﺎﺑﻮد ﺷﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن از اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻼص ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬وﺟﻪ‬
‫ﻣﺸﺘﺮك ﻣﻠﺤﺪان ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻓﻌﻠﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ و ﺑﻲ ادﺑﻲ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ اﺻﻮل و ارزﺷﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻲ ﺧﺮدي در داد‬
‫و ﺳﺘﺪ‪ ،‬ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻋﻮاﻗﺐ و ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮدن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ وﻣﻲ‬

‫‪¢ &r ‬‬

‫™§}‬ ‫‪ô Β¨ Π&r í ö z‬‬ ‫‪A ¨θu Ê‬‬
‫‪y β‬‬ ‫! ‪ô ‘Í ρu‬‬
‫∅ ‪« #$‬‬
‫‪š‬‬ ‫“ ‪ΒÏ‬‬ ‫’ ‪ø ?s‬‬
‫) ‪3 θu‬‬ ‫§ ‪t …µç Ζu ≈‹u ⊥ø /ç‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪¢ &r ‬‬
‫™ }‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫داﻧﻨﺪ‪y ùs &r  :‬‬
‫‪465‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫) ‪tΠθö‬‬
‫‪s 9ø #$ “‰‬‬
‫‪Ï κ÷ ‰u ω‬‬ ‫‪ª #$ ρu 3 Λt © γ‬‬
‫! ‪Ÿ‬‬ ‫‪y ‘Í $Ρt ’ûÎ µÏ /Î ‘u $κp Ξ÷ $$ ùs ‘9 $δ‬‬
‫_ ‪y‬‬ ‫_ ‪> *ã‬‬
‫∃ ‪y‬‬ ‫‪ã $-‬‬
‫© ‪x‬‬
‫’ ‪x‬‬ ‫‪t …µç Ζu ≈‹u ⊥ø /ç‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ ‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻘﻮاي اﻟﻬﻲ و رﺿﺎﻣﻨﺪي‬ ‫‪Ï =Ï ≈à‬‬
‫‪ϑ‬‬ ‫‪© 9#$‬‬

‫ﺧﺪا ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎده‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺎي ﺧﻮد را ﺑﺮ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻫﻼﻛﺖ ﻗﺮارداده و ﺑﺎآن‬
‫در آﺗﺶ ﺟﻬﻨﻢ اﻓﺘﺎده ﺑﺎﺷﺪ؟ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮوه ﺳﺘﻤﮕﺮان را ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ راه رﻫﺎﻳﻲ و ﻧﺠﺎت ﻣﻠﺤﺪان از ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎو ﻏﻤﻬﺎﻳﺸﺎن‪ -‬اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻜﻨﻨﺪ و‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ -‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﻠﺦ و ﻋﻤﺮ ﺑﻲ ارزش را‬

‫‪» 〈 Ν‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﻪ ﺧﺸﻤﺘﺎن ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ«‪(#θû =è Fç %ø $$ ùs  .‬‬

‫‪ö 3‬‬
‫‪ä à‬‬
‫≅ ‪Ï Šø ót /Î #( θ?è θΒã‬‬
‫ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ö %è  :‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﭘﺲ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﻜﺸﻴﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ä 9© Ö ö z‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪ä 9Ï ¨Œs Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬ ‫‪à Ρ&r‬‬
‫‪| -‬‬

‫ﺣﻘﻴﻘﺖ دﻧﻴﺎ‬

‫ﻣﻌﻴﺎر ﺳﻌﺎدت‪ ،‬در ﻛﺘﺎب ﺑﺰرگ ﺧﺪا ﺑﻴﺎن ﺷﺪه و ﻣﻴﺰان و اﻧﺪازه ﺗﻤﺎم ﭼﻴﺰﻫﺎ در ﭘﻨﺪ‬
‫ﺣﻜﻴﻤﺎﻧﻪ او روﺷﻦ و واﺿﺢ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ارزش ﻫﺮ ﭼﻴﺰ و ﺑﺎزﺗﺎب آن ﺑﺮ ﺑﻨﺪه را در دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده‬

‫‪öΝκÎ EÌ θ‹ã 6ç 9Ï ‬‬

‫‪Ç ≈Ηu q‬‬
‫‪÷ *§ 9$$ /Î *ã -‬‬
‫‪à 3‬‬
‫‪õ ƒt ϑ‬‬
‫‪y 9Ï $Ψs =ù èy f‬‬
‫‪y 9© οZ ‰‬‬ ‫¨ ‪Ï ¨ρu πZ Β¨ &é‬‬
‫‪y m‬‬ ‫‪â $Ζ¨ 9#$ β‬‬ ‫‪ä ƒt β&r ω‬‬
‫‪t θ3‬‬ ‫اﺳﺖ‪I θö 9s ρu  :‬‬

‫‪$κp Jö =n æ‬‬
‫‪t #‘· ã  ‬‬
‫‪ß ρu $/\ ¨θu /ö &r Ν‬‬
‫‪ö κÎ EÌ θ‹ã 6ç 9Ï ρu ∩⊂⊂∪ β‬‬
‫‪t ρ*ã γ‬‬ ‫‪ø ƒt $κp Jö =n æ‬‬
‫‪y à‬‬ ‫‪y ‘Í $èy Βt ρu π7 Ò‬‬
‫‪t l‬‬ ‫‪ ùÏ ΒiÏ $-‬‬
‫) ‪Z‬‬
‫™ ‪à‬‬
‫‪ß‬‬

‫‪Ï οä *u z‬‬
‫‪y‰Ψã‬‬ ‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ ρu 4 $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 Šu tu :ù #$ ì‬‬
‫‪ß ≈Ft Βt $ϑ‬‬
‫‪£ 9s 7‬‬
‫≅ ‪y 9Ï ¨Œs‬‬
‫‪‘ 2‬‬
‫‪à‬‬ ‫‪β)Î ρu 4 $ù] *ã z‬‬
‫‪÷ —ã ρu ∩⊂⊆∪ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θ↔ä 3‬‬
‫‪Å G− ƒt‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂∈∪ t )É F− ϑ‬اﮔﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﻠﺖ ﻧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫‪ß =ù 9Ï 7‬‬
‫‪y /nÎ ‘u‬‬

‫ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻛﻔﺮ ﻣﻲ ورزﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻘﻔﻬﺎي ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن را از ﻧﻘﺮه ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻳﻢ و ﭘﻠﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮار‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪466‬‬

‫ﻣﻲ دادﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رﻓﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن درﻫﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دادﻳﻢ و‬
‫ﺗﺨﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ آن ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ و زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎي دﻳﮕﺮي‪ .‬ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻛﺎﻻي دﻧﻴﺎ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ و آﺧﺮت ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﺮاي ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎران ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ زﻧﺪﮔﻲ و ﻛﺎﺧﻬﺎ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه و ﻣﻘﺎم دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺸﺎنِ‬
‫ﺑﻲ ارزﺷﻲ دﻧﻴﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻄﻮرﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﻛﺎﻓﺮ داده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺆﻣﻦ از آن ﻣﺤﺮوم‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد ﺗﺎ ارزش زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺮدم روﺷﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻋﺘﺒﻪ ﺑﻦ ﻏﺰوان‪ ،‬ﺻﺤﺎﺑﻲ ﻣﻌﺮوف در ﺣﺎل ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‪ ،‬اﻇﻬﺎر ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ او و ﺳﺎﻳﺮ اﺻﺤﺎب ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﺟﻬﺎد در راه ﺧﺪا ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن را‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮردﻧﺪ وآن روزﻫﺎ ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺗﺮﻳﻦ روزﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺤﻈﺎت ﻋﻤﺮﺷﺎن ﺑﻮد!‬
‫ﻋﺘﺒﻪ ﭘﺲ از وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬اﻣﻴﺮ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪار ﻳﻚ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺷﺪ‪ .‬آري! واﻗﻌﺎً زﻧﺪﮔﻲ و‬
‫ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او روي آورد‪ ،‬از دﻳﺪ ﺧﻮدش زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻢ ارزﺷﻲ‬
‫ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻋﻠـﻲ أﻧـﻬﻢ ﻓﻴـﻬﺎ ﻋـﺮاة و ﺟﻮع‬ ‫أري اﺷﻘﻴـﺎء اﻟﻨﺎس ﻻﻳﺴـﺄﻣﻮﻧﻬﺎ‬
‫»اﻓﺮاد ﺑﻴﻨﻮا را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ از زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﺰار و ﺧﺴﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺮﻳﺎن‬
‫و ﮔﺮﺳﻨﻪ اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺳﺤـﺎﺑﺔ ﺻﻴـﻒ ﻋﻦ ﻗﻠـﻴﻞ ﺗﻘﺸﻊ‬ ‫أراﻫـﺎ و إن ﻛـﺎﻧﺖ ﺗﺴـﺮ ﻓﺈﻧﻬﺎ‬
‫»ﺑﻪ ﻧﻈﺮم دﻧﻴﺎ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن را ﺷﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ اﺑﺮ ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از‬
‫اﻧﺪﻛﻲ ﭘﺮاﻛﻨﺪه و دور ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ وﻗﺎص‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﻛﻮﻓﻪ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺘﻌﺠﺐ و ﺷﮕﻔﺖ زده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬زﻳﺮا او ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن‬
‫را ﻣﻲ ﺧﻮرد و ﭘﻮﺳﺖ ﺣﻴﻮاﻧﺎت را ﻣﻲ ﭘﺨﺖ و ﺳﭙﺲ آن را ﺑﺎ آب‪ ،‬ﻗﻮرت ﻣﻲ داد‪ .‬از‬
‫‪467‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﻳﻨﺮو ﻣﻌﺘﻘﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎﺧﻬﺎ وﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ روي آورده اﻧﺪ‪،‬‬

‫{‪» 〈 ∩⊆∪ ’4 <n ρ‬و آﺧﺮت ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬ ‫‪z ΒÏ 7‬‬
‫‪W #$ ‬‬ ‫‪y 9© Ö ö z‬‬
‫‪y οä *u z‬‬
‫‪½ ζ‬‬
‫ارزﺷﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪E 9s ρu  :‬‬

‫از دﻧﻴﺎ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﻳﻦ ﻗﻀﻴﻪ‪ ،‬رازي دﻳﮕﺮ دارد و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻧﺎﭼﻴﺰ و ﺑﻲ ارزش اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪≅/t 4 N‬‬
‫‪Ï ¨u ö ƒs :ù #$ ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö λç ;m í‬‬
‫¡‪ä ‘Í $‬‬
‫‪| Σè ∩∈∈∪ ‬‬
‫‪t ΖÏ /t ρu Α‬‬
‫‪5 $Β¨ ΒÏ µÏ /Î /φ‬‬
‫‪è ‰‬‬
‫‪‘ ϑ‬‬
‫‪Ï Ρç $ϑ‬‬
‫‪y Ρ¯ &r β‬‬
‫¡ ‪t θ7ç‬‬
‫† ‪| tø‬‬
‫‪s &r ‬‬

‫‪t ρ*ã èã ±‬‬

‫‪» 〈 ∩∈∉∪ β‬آﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻣﺎل و ﻓﺮزﻧﺪ آﻧﻬﺎ را ﻳﺎري ﻣﻲ‬ ‫‪ô „o ω‬‬
‫‬

‫ﻛﻨﻴﻢ؟ ﻣﺎ در ﻫﻴﻤﻦ دﻧﻴﺎ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ را ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣﻲ دﻫﻴﻢ و آﻧﺎن ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻨﺪ«‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻦ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﺮﺳﻢ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﻘﻴﺮ‬
‫ﺷﻮﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎر ﻋﻤﺮ ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رﻓﺖ و دﻳﺪ ﻛﻪ آن ﺣﻀﺮت روي ﺣﺼﻴﺮ ﺧﻮاﺑﻴﺪه‬
‫و اﺛﺮ آن ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮﻫﺎﻳﺶ ﻣﺎﻧﺪه و در ﺧﺎﻧﻪ اش ﺟﺰ ﻣﻘﺪاري ﺟﻮ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬ﭼﺸﻤﺎن ﻋﻤﺮ‬
‫ﭘﺮ از اﺷﻚ ﺷﺪ‪.‬‬
‫واﻗﻌﺎً وﺿﻌﻴﺖ ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺑﻮده و اﻧﺴﺎن را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‬

‫‪ã≅2‬‬
‫‪à 'ù ƒt Α‬‬
‫™‪É θ‬‬
‫‹‪ß *§ 9#$ #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬ ‫و ﭘﻴﺸﻮاي ﺗﻤﺎم ﻣﺮدم ﭼﻨﻴﻦ وﺿﻌﻴﺘﻲ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪É $Βt #( θ9ä $%s ρu  .‬‬
‫‪y Α‬‬

‫™ ‪É #θu‬‬
‫‪» 〈 −‬و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﭼﻪ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻏﺬا ﻣﻲ ﺧﻮرد و‬ ‫{ ‪ó‬‬
‫´‪F #$ ’ûÎ ‬‬
‫‪Å ϑ‬‬
‫‪ô ƒt ρu Θ‬‬ ‫‪© 9#$‬‬
‫‪u $èy Ü‬‬

‫در ﺑﺎزارﻫﺎ راه ﻣﻲ رود«‪.‬‬

‫ﺳﭙﺲ ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﺧﻮدت اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻲ داﻧﻲ ﻛﻪ ﻗﻴﺼﺮ و‬
‫ﻛﺴﺮي در ﭼﻪ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ! ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻳﺎ ﺗﻮ ﺷﻚ داري اي ﭘﺴﺮﺧﻄﺎب! آﻳﺎ‬
‫ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪي ﻛﻪآﺧﺮت‪ ،‬از آن ﻣﺎ ﺑﺎﺷﺪ و دﻧﻴﺎ ﺑﻬﺮه آﻧﺎن؟«‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﻣﻌﺎدﻟﻪ روﺷﻦ و ﻗﺴﻤﺖ ﻣﻨﺼﻔﺎﻧﻪ اي اﺳﺖ و ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﻣﻲ ﭘﺴﻨﺪد‪،‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪468‬‬

‫ﺑﭙﺴﻨﺪد و ﻫﺮ ﻛﺲ ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪد‪ ،‬ﻧﭙﺴﻨﺪد‪ .‬ﻫﺮﻛﺲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﻌﺎدت را در درﻫﻢ و‬

‫دﻳﻨﺎر و ﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺠﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت دﺳﺖ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬

‫‪Ÿω $κp JùÏ Ο‬‬

‫‪ó δ‬‬
‫‪è ρu $κp JùÏ Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß =n ≈ϑ‬‬ ‫‪ô &r Ν‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫∃ ‪ö κÎ Jö 9s )Î‬‬
‫‪eÅ θu Ρç $ηu Ft ⊥t ƒ—Î ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οn θ4 Šu s‬‬
‫‪y 9ø #$ ‰‬‬
‫‪ß ƒ*Í ƒã β‬‬
‫‪t %.x Βt ‬‬

‫‪$κp JùÏ #( θèã Ζu ¹‬‬ ‫‪x 7Î m‬‬

‫‪| $Βt Ý‬‬ ‫‪x ρu ( ‘â $Ψ¨ 9#$ ω‬‬
‫‪ )Î οÏ *u z‬‬
‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö λç ;m }§Šø 9s ‬‬ ‫‪Ï !© #$ y7×Í ≈¯ 9s ρ' &é ∩⊇∈∪ β‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‚ ‪Ý‬‬
‫¡‪t θ‬‬ ‫‪y 7ö ƒã‬‬

‫‪t θ=è ϑ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ β‬ﻫﺮﻛﺲ زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ دﻧﻴﺎ و زﻳﻨﺖ آن را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪،‬‬ ‫‪y è÷ ƒt #( θΡç $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫≅ ¨‪$Β‬‬
‫‪× Ü‬‬
‫‪Ï ≈/t ρu‬‬

‫ﭘﺎداش ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ را در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل ﺑﻪ او ﺧﻮاﻫﻴﻢ داد و ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻢ داده‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در آﺧﺮت ﺑﻬﺮه اي ﺟﺰ آﺗﺶ ﻧﺪارﻧﺪ و آﻧﭽﻪ در‬
‫دﻧﻴﺎ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد و ﺑﺎﻃﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻓـﻠﻴـﺲ ﺑـﻬـﺎ ﻟﻠـﺼﺎﻟﺤﻴﻦ ﻣﻌﺮج‬ ‫ﻋﻔﺎء ﻋﻠـﻲ دﻧـﻴﺎ رﺣﻠـﺖ ﻟﻐـﻴﺮﻫﺎ‬
‫»ﻛﺎر دﻧﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ازآن ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻮچ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺗﻤﺎم اﺳﺖ و ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬راه‬
‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﻛﺞ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﻛﻠﻴﺪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ‬

‫اﮔﺮ در ﻛﻮخ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻲ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﺪا را ﺑﺸﻨﺎﺳﻲ و او را ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫آراﻣﺶ و ﺳﻌﺎدت و ﺧﻴﺮ دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬وﻟﻲ در ﺻﻮرت اﻧﺤﺮاف و ﮔﻤﺮاﻫﻲ‬
‫اﮔﺮ در ﻣﺠﻠﻠﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎﺧﻬﺎ و ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻲ و ﻫﺮ ﭼﻪ دﻟﺖ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪،‬‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺗﻠﺦ و ﻧﺎﮔﻮاري ﺧﻮاﻫﻲ داﺷﺖ و ﻗﻄﻌﺎً ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﺪﺑﺨﺖ‬

‫‪…µç tu B‬‬
‫‪Ï $-‬‬ ‫‪¨ )Î $! Βt —Î θΖã 3‬‬
‫‪x Βt β‬‬ ‫‪ä 9ø #$ ‬‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ! ﭼﻮن ﻛﻠﻴﺪ ﺳﻌﺎدت را ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ اي؛ ‪z ΒÏ µç ≈Ψs ?÷ ?s #u ρu ‬‬
‫‪469‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 οÏ θ§ )à 9ø #$ ’<Í ρ' &é πÏ 6t Á‬و از ﺧﺰاﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ او ﺑﺨﺸﻴﺪﻳﻢ ﺑﻪ ﻗﺪري ﻛﻪ ﻛﻠﻴﺪﻫﺎي آن‪،‬‬
‫‪ó èã 9ø $$ /Î &é θû Ζã Gt 9s‬‬

‫ﺑﺎ ﮔﺮوﻫﻲ ﻗﻮي و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫‪» 〈 #( θû Ζã Βt #u t %Ï !© #$ ‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن‬

‫‪Ç ã‬‬ ‫‪ß ùÏ ¨‰‬‬
‫‪t ì‬‬ ‫! ‪y ƒã‬‬ ‫[‬
‫‪© #$ χ‬‬ ‫‪)Î * ‬‬

‫آورده اﻧﺪ‪ ،‬دﻓﺎع ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﺑﺪﻳﻬﺎي دﻧﻴﺎ وآﺧﺮت را از آﻧﺎن دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫دراﻳﻨﺠﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻧﻮﻳﺪ داده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي را از آﻧﻬﺎ دور‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و آﻧﺎن را در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻳﺎري رﺳﺎﻧﺪ و دﺷﻮارﻳﻬﺎ را ﺑﺮﻳﺸﺎن ﺳﺒﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻣﺆﻣﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺑﻪ اﻧﺪازه اﻳﻤﺎﻧﺶ از اﻳﻦ ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ اﻟﻬﻲ ﺑﻬﺮه اي دارد؛ ﺑﻌﻀﻲ ﺑﻬﺮه زﻳﺎد و‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻢ ﺑﻬﺮه اﻧﺪﻛﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺛﻤﺮه ﻫﺎي اﻳﻤﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬در ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﻮدش دﻟﺠﻮﻳﻲ‬

‫‪〈 …µç 6t =ù %s ‰‬‬

‫! ‪Ï κ÷ ‰u‬‬
‫‪« $$ /Î ‬‬
‫و آراﻣﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﺮاي او آﺳﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪. ΒÏ σ÷ ƒã Βt ρu  :‬‬

‫»و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا اﻳﻤﺎن ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻗﻠﺒﺶ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪه اي از اﻳﻦ ﺛﻤﺮه‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺑﻪ او ﻣﻲ رﺳﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬از ﺟﺎﻧﺐ ﺧﺪاﺳﺖ و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﻗﺮار ﻧﺒﻮده ﻛﻪ از او‬
‫ﺑﮕﺬرد و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ او‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎرش ﮔﺮدد؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻨﺪه‬
‫راﺿﻲ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺣﻮادث دردﻧﺎك ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎي ﭘﺮﻳﺸﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﺑﺮاي او آﺳﺎن ﺑﻪ‬
‫ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن او ﺑﺎور ﻗﻄﻌﻲ دارد ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ از ﺳﻮي ﺧﺪا آﻣﺪه اﻧﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن ﺑﻪ او ﭘﺎداش ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪470‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ زﻳﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ ﺳﺮي ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از روزﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﻳﻜﻲ از ﻳﺎران ﺑﺰرﮔﻮار ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﻋﻠﻲ‬
‫ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ ﻫﻤﺴﺮ ﻓﺎﻃﻤﻪ دﺧﺘﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺰﻧﻴﻢ‪ .‬ﺻﺒﺢ زود ﻋﻠﻲ از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬او و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮراﻛﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺨﻮرﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻮا‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺮد اﺳﺖ؛ ﻋﻠﻲ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﭘﻮﺷﺪ و ازﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ رود و ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮ‬
‫ﻣﻲ ﭘﺮدازد و ﺑﻪ اﻃﺮاف ﻣﺪﻳﻨﻪ ﻣﻲ رود‪.‬‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﻪ ﻳﺎد ﻳﻬﻮدي اي ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﻣﺰرﻋﻪ اي دارد‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺰرﻋﻪ‬
‫ﻛﻮﭼﻚ او ﻣﻲ رود و وارد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﻬﻮدي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اي ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺑﻴﺎ و از ﭼﺎهآب‬
‫ﺑﻜﺶ‪ ،‬در ﻋﻮض ﻫﺮ دﻟﻮ آب ﻳﻚ ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲ دﻫﻢ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ دﺳﺘﻬﺎﻳﺶ ورم ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻳﻬﻮدي ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه دﻟﻮﻫﺎي آب ﺑﻪ او ﺧﺮﻣﺎ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺧﺮﻣﺎﻫﺎ را ﺑﺮﻣﻲ دارد و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺑﻪ راه ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ .‬از ﻛﻨﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رد ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻘﺪاري از اﻳﻦ ﺧﺮﻣﺎﻫﺎ را ﺑﻪ او ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫و ﺑﺎﻗﻲ آن را ﺧﻮدش و ﻓﺎﻃﻤﻪ ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آﻧﻬﺎ اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺎﻧﻪ اي ﺳﺮﺷﺎر از ﺳﻌﺎدت و‬
‫ﻧﻮر و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ دارﻧﺪ‪ .‬دﻟﻬﺎي آﻧﺎن ﺑﺎ ﻣﺒﺎدي راﺳﺘﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ آن ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪه‪،‬‬
‫زﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﭘﺲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﻗﻠﺒﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و در روﺣﺎﻧﻴﺘﻲ ﻣﻘﺪس ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‬
‫ﻛﻪ در ﭘﺮﺗﻮ آن ﺣﻖ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻃﻞ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﺑﺮاي ﺣﻖ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از ﺑﺎﻃﻞ ﭘﺮﻫﻴﺰ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ارزش‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ و راز ﻫﺮﭼﻴﺰ را در ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻌﺎدت ﻗﺎرون ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺮور وآراﻣﺶ ﻫﺎﻣﺎن ﺑﻪ ﻛﺠﺎ رﻓﺖ؟ ﻗﺎرون‬

‫‪¤ 3‬‬
‫‪u‘$-‬‬ ‫= ‪ä 9ø #$‬‬
‫‪| f‬‬ ‫] ‪ô &r‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪B ‹ø î‬‬ ‫‪È Vs ϑ‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫را زﻣﻴﻦ ﻓﺮو ﺑﺮد و ﻧﻔﺮﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺪرﻗﻪ ي راه ﻫﺎﻣﺎن ﺷﺪ‪y .x  :‬‬
‫‪471‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪V ≈Ü‬‬
‫‪» 〈 $ϑ‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺎراﻧﻲ ﻛﻪ ﮔﻴﺎﻫﺎن آن‪،‬‬ ‫‪ã β‬‬
‫‪s m‬‬ ‫‪ã θ3‬‬
‫‪ä ƒt Ν‬‬
‫‪§ Oè #*v -‬‬ ‫‪ó Βã µç 1u Iy ùs k‬‬
‫‪x Á‬‬ ‫‪ß ‹κÎ ‰u Ν‬‬
‫‪§ Oè …µç ?è $7t Ρt‬‬

‫ﻛﺎﻓﺮان را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺘﻲ آورده‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد و زرد ﻣﻲ ﮔﺮدد وآﻧﮕﺎه از ﺑﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ رود«‪.‬‬
‫ﺳﻌﺎدت را ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺰد ﺑﻼل و ﺳﻠﻤﺎن و ﻋﻤﺎر
ﺟﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻼل ﺑﺮاي ﺣﻖ اذان‬
‫ﮔﻔﺖ‪ .‬ﺳﻠﻤﺎن ﺑﺮ اﺳﺎس ﺻﺪاﻗﺖ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺑﺮادري ﺑﺮﻗﺮار ﻛﺮد و ﻋﻤﺎر ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﺶ‬

‫‪þ’ûÎ Ν‬‬
‫™ ‪ö κÎ EÌ $↔t ŠhÍ‬‬ ‫‪t —ã ρu $f‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪y Gt Ρt ρu #( θ=è ΚÉ ã‬‬
‫¡‪t $Βt z‬‬ ‫‪ô &r Ν‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪ö κå ]÷ ã‬‬ ‫) ¬‪ã 6‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪s Gt Ρt ‬‬ ‫وﻓﺎ ﻧﻤﻮد‪Ï !© #$ y7×Í ≈¯ 9s ρ' &é  .‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪ß ã‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ tβρ‰‬اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫‪t θƒã #( θΡç %.x “%‬‬
‫‪Ï !© #$ −‬‬
‫‪É ‰‬‬
‫‪ô Á‬‬
‫‪_Å 9#$ ‰‬‬ ‫= ‪ô ρu ( πÏ Ψ¨ gp :ù #$‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫¾ ‪É ≈tu‬‬
‫‪õ &r‬‬

‫ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮﺑﺸﺎن را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻳﻢ و از ﺑﺪﻳﻬﺎي آﻧﺎن در ﻣﻲ ﮔﺬرﻳﻢ؛ اﻳﺸﺎن اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬وﻋﺪه راﺳﺘﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺪان وﻋﺪه داده ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫اﻗﻮال ﺣﻜﻤﺎ درﺑﺎره ﺻﺒﺮ‬

‫اﻧﻮﺷﻴﺮوان ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﺎﮔﻮارﻳﻬﺎ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎي دﻧﻴﺎ‪ ،‬دو ﻧﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ :‬ﻧﻮﻋﻲ ﻛﻪ ﭼﺎره‬
‫اي دارد؛ ﭘﺲ اﺿﻄﺮاب ‪ ،‬ﻋﻼج و داروي آن اﺳﺖ و ﻧﻮﻋﻲ دﻳﮕﺮ ﻛﻪ ﭼﺎره اي ﻧﺪار؛‬
‫ﭘﺲ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﺑﻬﺒﻮدي و رﻫﺎﻳﻲ از آن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﺎره ﻛﺎر در آﻧﭽﻪ ﻛﻪ راه ﺣﻞ و ﭼﺎره اي ﺑﺮاي آن‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺻﺒﺮ ﺑﺮود‪ ،‬ﭘﻴﺮوزي و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ‪.‬‬
‫از ﻣﺜﻠﻬﺎي ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ ﻛﻪ‪ :‬ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزد‪،‬‬
‫ﻗﺪر ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺛﻤﺮه ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﺖ ﺷﺪن ﺑﻼ‪ ،‬راﺣﺘﻲ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬زﻳﺎن و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ را ﺑﺎ ﺳﺮور و ﺷﺎدي ﻛﻢ ﻛﻦ‪ .‬از ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ راه ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪472‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﻴﺪ ﺳﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎش‪ .‬ﺑﺎ ﻃﻠﺐ ﻣﺮگ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﻴﺎور؛ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري و‬
‫ﺑﻘﺎﻳﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺳﺒﺐآن‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﻓﻨﺎ و ﻧﺎﺑﻮدي ﺑﻮده و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻧﺎﺑﻮدي و ﻓﻨﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ‬
‫آن ﺗﺮﺟﻴﺢ دادن ﺑﻘﺎ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻏﺎﻟﺒﺎً اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬از ﻧﺎﺣﻴﻪ اﺿﻄﺮاب و ﻧﺎاﻣﻨﻲ ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻋﺮﺑﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬در ﺷﺮ‪ ،‬ﺷﺮﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ‪ .‬اﺻﻤﻌﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻌﻀﻲ‬
‫از ﺷﺮﻫﺎ از ﺑﻌﻀﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﻬﺘﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﻋﺒﻴﺪه ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ وﻗﺘﻲ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺪان ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﻣﺼﻴﺒﺖ‬
‫ﺑﺰرﮔﺘﺮي ﺑﻴﺎﻳﺪ؛ ﭘﺲ ﺗﺤﻤﻞ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺪان ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاﻳﺖ آﺳﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬در ﻧﻬﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺷﺒﺎﻫﺖ دارﻧﺪ؛ ﭼﻪ‬
‫ﺑﺴﺎ اﻣﺮ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اي در اﻣﺮي ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻧﻬﻔﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ اﻣﺮ ﻧﺎﮔﻮاري‪ ،‬در اﻣﺮ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه‬
‫اي ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﺮدي ﻛﻪ از ﻳﻚ ﻧﻌﻤﺖ ﺷﺎدﻣﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ‪،‬‬
‫رﻧﺞ و ﺑﻼﻳﻲ ﺑﺮاي او ﮔﺮدد؛ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﺮدي‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﺠﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ در واﻗﻊ دواي‬
‫اوﺳﺖ‪.‬‬
‫و ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺑﺴﺎ از ﺷﺮ‪ ،‬ﺧﻴﺮ ﺑﺮ آﻳﺪ و ﺑﺴﺎ از زﻳﺎن‪ ،‬ﻧﻔﻊ و ﻓﺎﻳﺪه اي ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫وداﻋﻪ ﺳﻬﻤﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺷﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪي ‪ ،‬ﺻﺒﺮﻛﻦ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ از آﻧﭽﻪ ﺗﻮ را‬
‫ﺷﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺮده ﺑﺮدارد و ﺳﺮوري ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ زﻳﺮ ﻛﻒ ﺷﻴﺮ ﺧﺎﻟﺺ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪#Œs )Î ‬‬
‫‪# L® m‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ را زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲ آورد ﻛﻪ اﻣﻴﺪ اﻧﺴﺎن ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪x  .‬‬

‫‪» 〈 $Ρt ã Ç‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان‬

‫‪ó Ρt Μ‬‬
‫‪ô δ‬‬
‫_ !‪è u $‬‬
‫‹ ‪y #( θ/ç‬‬
‫‪É 2‬‬
‫‪à‬‬ ‫‪ô %s Ν‬‬
‫‪‰‬‬ ‫‪ö κå Ξ® &r #( θû Ζ‘ ß‬‬ ‫™ ‪ã‬‬
‫≅ ‪s ρu‬‬ ‫§ ‪ß *” 9#$‬‬
‫™ ‪} ↔t ‹ø Ft‬‬
‫‪ó #$‬‬

‫ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪﻧﺪ و ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ؛ در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻳﺎري و ﻣﺪد ﻣﺎ ﺳﺮ‬

‫‪’û¯ θu ƒã $ϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∈⊂∪ tÎ 9É ≈Á‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن اﺳﺖ«‪y Ρ¯ )Î  .‬‬
‫رﺳﻴﺪ«‪¢ 9#$ yìΒt ©!#$ ¨β)Î  .‬‬
‫‪473‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫¡‪5 $‬‬
‫> ∪⊃⊇∩ 〈 »ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﺎن‪ ،‬ﺑﺪون ﺣﺴﺎب و ﺑﻪ ﺗﻤﺎم و ﻛﻤﺎل‬ ‫‪Ï Î ö ót /Î Νδ‬‬
‫‪| m‬‬ ‫_ ‪è *u‬‬
‫‪ô &r β‬‬
‫‪t ρã 9É ≈Á‬‬
‫‪¢ 9#$‬‬

‫ﭘﺎداش داده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺮ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه و دوﺳﺖ داﺷﺘﻲ را از ﺟﻬﺘﻲ‬
‫ﻣﻲ آورد ﻛﻪ ورود اﻣﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ را ازآن ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻣﻴﺪﻫﺎ ﻗﻄﻊ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﭼﺎره ﻫﺎ ﻛﺎرﺳﺎز ﻧﻤﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬راه ﺣﻠﻲ ﻣﻲ آورد ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﻣﺘﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ او اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ او ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ زﻣﺎن از رﺣﻤﺖ‬
‫او ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻧﺸﻮﻧﺪ و ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﮔﺸﺎﻳﺶ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﺎﻫﻲ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻴﺸﺎن ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮداﻧﺪ و ﺑﻪ اﻧﺪﻛﻲ زﺣﻤﺖ و رﻧﺠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آﻧﺎن ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮي‬
‫ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺑﻼﻳﻲ اﻧﺪك ﻣﺒﺘﻼ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ آﻧﺎن را از ﺑﻼﻳﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺮﻫﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻓﺮﺑﻤـﺎ ﺻﺤﺖ اﻻﺟﺴﺎم ﺑﺎﻟﻌﻠﻞ‬ ‫ﻟﻌﻞ ﻋﺘﺒـﻚ ﻣﺤـﻤﻮد ﻋﻮاﻗـﺒﻪ‬
‫»ﺷﺎﻳﺪ رﻧﺞ و ﺳﺨﺘﻴﺖ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺟﺴﻤﻬﺎ ﺑﺎ ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ ﺑﻬﺒﻮد‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﺳﺤﺎق ﻋﺎﺑﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه را ﺑﻪ ﺑﻼﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن‪ ،‬او را از ﻫﻼﻛﺖ و ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻲ رﻫﺎﻧﺪ؛ ﭘﺲ آن ﺑﻼ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺖ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬رﻧﺞ و ﺑﻼ را ﺗﺤﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﺪﺑﻴﺮ اﻟﻬﻲ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﺻﺒﺮﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻓﺎﻳﺪه اش را ﺑﻪ او ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻠﺤﺖ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﻼ ﭘﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫از ﻳﻜﻲ از ﻣﺴﻴﺤﻴﺎن ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺑﺎ‬
‫ﺑﻼﻫﺎ ادب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ اﺳﺒﺎب ادب‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪474‬‬

‫وﻗﺘﻲ ادب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺻﺒﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻼ ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺑﺎﻳﺪ او ﺗﺎج ﭼﻴﺮﮔﻲ‬
‫و ﭘﻴﺮوزي را ﺑﻪ ﺳﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﺗﺎﺟﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ دوﺳﺘﺪاران و ﭘﻴﺮواﻧﺶ وﻋﺪه داده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺳﺤﺎق ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻼﻫﺎ و رﻧﺠﻬﺎ ﺑﺮاﻳﺖ دﻧﺪان ﺗﻴﺰ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از آﺷﻔﺘﮕﻲ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰ؛ ﭼﻮن راﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ اﻧﺠﺎﻣﺪ‪ ،‬دﺷﻮاري راه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻤﻬﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و اﻧﺘﻈﺎر ﮔﺸﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺷﺎدي ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﺧﺪا‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻣﻦ‪ ،‬در ﮔﻤﺎن ﺑﻨﺪه ام ﻫﺴﺘﻢ؛ ﭘﺲ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ درﺑﺎره ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎده ﺻﺒﺮ‪ ،‬اﻣﻴﺪواري اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن را ﺑﺮاي‬
‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ورزﻳﺪه و ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﺒﺐ و ﻋﻠﺖ اﻣﻴﺪواري‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻧﻴﻚ ﺑﻪ ﺧﺪا و اﻣﻴﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻧﻤﻲ رود و ﺑﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪان‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ دارﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮاﻣﻲ ﻣﻲ دارﻧﺪ و از ﻛﺴﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ ﻧﺪارد‪ ،‬روي ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻨﺪ و از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺰدﺷﺎن آﻣﺪه و ﺑﻪ اﻳﺸﺎن‬
‫اﻣﻴﺪي ﻧﺪارد‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻣﻴﺪواران درﮔﺎﻫﺶ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻃﻤﻊ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺪﻫﺪ‪،‬‬
‫ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ و ﻓﻘﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻣﺪن ﺑﻨﺪه اش راﺑﻪ‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻪ ﺧﻮﻳﺶ و ﻧﻴﺰ اﻣﻴﺪواري ﺑﻨﺪه ﺑﻪ رﺣﻤﺖ ﺧﺪا را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫‪475‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﮔﺸﺎﻳﺶ و ﻧﺠﺎت‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺳﺮاغ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻗﻄﻊ اﻣﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫درﻣﺎﻧﺪه ﺷﻮد‪ ،‬رﻧﺞ و ﺑﻼي او ﺑﻪ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺮﺳﺪ و او‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺪا اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪﻳﻦ‬

‫ﺳﺎن اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﺧﺪا دل و اﻣﻴﺪ ﺑﺒﻨﺪد و ﺑﻪ او ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪¨β)Î  :‬‬

‫‪β)Î Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫‪à 9s #( θ6ç ‹f‬‬
‫¡ ‪Å Gt‬‬
‫‪ó Šu =ù ùs Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è θã‬‬
‫‪ã Šô $$ ùs ( Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫‪à 9ä $Ws Βø &r Šî $6t ã‬‬
‫! ‪Ï‬‬ ‫‪È ρŠß ΒÏ χ‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ã ‰‬‬
‫‪θã‬‬ ‫‪ô ?s ‬‬ ‫‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊆∪ t %Ï ‰‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺪا ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻲ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫‪Ï ≈¹‬‬ ‫‪ó Fç Ζ.ä‬‬
‫‪| Ο‬‬

‫ﺷﻤﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ آﻧﺎن را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ«‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎن ﺷﻜﻴﺒﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‬

‫از ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و رﺣﻤﺖ‪ ،‬در ﻳﻘﻴﻦ و‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي اﺳﺖ و اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬در ﺷﻚ و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻧﻴﺰ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻓﺮدي ﻛﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲ ورزد‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎزد‪.‬‬
‫اﺑﺎن ﺑﻦ ﺗﻐﻠﺐ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ آداب‬
‫ﻣﺮدان اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻼﻳﻲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲ ورزﻧﺪ و ﺑﻪ دور ﺷﺪن ﺑﻼ‬
‫اﻣﻴﺪوار ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺛﺮ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﭼﻨﺎن ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ دارﻧﺪ از آن‬
‫رﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ و ﺑﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ او ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺮد‪،‬‬
‫داراي اﻳﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻳﺮي ﻧﻤﻲ ﭘﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎز او را ﺑﺮآورده ﻣﻲ ﺳﺎزد و‬
‫اﻧﺪوه و ﻏﻢ او را دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ اش را ﺑﺮآورده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻳﻦ و‬
‫آﺑﺮو و ﺟﻮاﻧﻤﺮدﻳﺶ را از دﺳﺖ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻤﻌﻲ از ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﺮ را ﺑﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﻴﺮ ﻛﻢ ﻛﻦ و از‬
‫ﺷﺮ‪ ،‬اﻣﻴﺪ ﺧﻴﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش؛ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ آن‪ ،‬ﻃﻠﺐ ﻣﺮگ ﺑﻮده‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪476‬‬

‫اﺳﺖ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻣﺮﮔﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﺐ آن‪ ،‬ﻃﻠﺐ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻴﺸﺘﺮ‪ ،‬اﻣﻨﻴﺖ‪ ،‬از ﺳﻮي‬
‫ﻫﺮاس ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧـﻢ ﻓﺎﻟﺤـﻮادث ﻛﻠـﻬـﻦ أﻣـﺎن‬ ‫و إذا اﻟﻌﻨﺎﻳـﺔ ﻻﺣﻈﺘﻚ ﻋﻴﻮﻧﻬﺎ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻋﻨﺎﻳﺖ اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﭼﺸﻢ دوﺧﺖ‪ ،‬ﺑﺨﻮاب ﻛﻪ آﻧﮕﺎه ﻫﻤﻪ ﺣﻮادث‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ‬
‫اﻣﻨﻴﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫ﻗﻄﺮي ﺑﻦ ﻓﺠﺎه ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳــﻮم اﻟﻮﻏـﻲ ﻣﺘﺨﻮﻓﺎً اﻟﺤﻤـﺎم‬ ‫ﻻﻳﺮﻛـﻨﻦ أﺣﺪ إﻟـﻲ اﻹﺣـﺠﺎم‬
‫»ﻫﻴﭽﻜﺲ روز ﺟﻨﮓ ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺗﺮس ﻣﺮگ‪ ،‬از ﺟﻨﮕﻴﺪن ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣـﻦ ﻋـﻦ ﻳﻤـﻴـﻨﻲ ﻣـﺮة و أﻣـﺎﻣﻲ‬ ‫ﻓﻠـﻘـﺪ أراﻧـﻲ ﻟﻠـﺮﻣـﺎح درﻳـﺌــﺔ‬
‫»ﮔﺎﻫﻲ از ﺳﻤﺖ راﺳﺖ و ﮔﺎﻫﻲ از ﺟﻠﻮ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺗﻴﺮﻫﺎ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻢ«‪.‬‬
‫أﺣﻨـﺎء ﺳـﺮﺟﻲ أو ﻋﻨﺎن ﻟﺠﺎﻣﻲ‬ ‫ﺣﺘـﻲ ﺧﻀﺒـﺖ ﺑﻤﺎ ﺗﺤﺪر ﻣﻦ دﻣﻲ‬
‫»ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ زﻳﻦ اﺳﺒﻢ و ﻣﻬﺎر ﻟﮕﺎم آن را ﺑﺎ ﺧﻮﻧﻲ ﻛﻪ از ﻣﻦ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ رﻳﺨﺖ‪ ،‬رﻧﮕﻴﻦ‬
‫ﻛﺮدم«‪.‬‬
‫ﺟــﺬع اﻟـﺒـﺼﻴـﺮة ﻗﺎرح اﻹﻗﺪام‬ ‫ﺛﻢ اﻧﺼﺮﻓﺖ وﻗﺪ أﺻﺒﺖ وﻟﻢ اﺻﺐ‬
‫»ﺳﭙﺲ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺿﺮﺑﻪ زدم‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻮدم ﺿﺮﺑﻪ ﻧﺨﻮردم و در ﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﺼﻴﺮت ﻣﻦ‪ ،‬دوﺑﺎره ﺗﺎزه ﺷﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن اﻗﺪام ﻣﻦ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﻲ ﺧﻮﻧﻴﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﮔﺎه اﻣﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪي‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺎﻗﻠﻲ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ دو‬
‫ﭼﻴﺰ دﻟﺠﻮﻳﻲ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي او ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺷﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬دوم اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﮔﺸﺎﻳﺶ و ﺗﻮﻓﻴﻖ اﻟﻬﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و وﻗﺘﻲ ﻓﺮد ﻧﺎدان ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻼ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫دو ﭼﻴﺰ ﺑﻲ ﻗﺮاري ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ آﻧﭽﻪ را ﺑﺮاي او رخ داده‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺑﺰرگ‬
‫اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬و دوم اﻳﻨﻜﻪ از آﻧﭽﻪ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ و ﻣﺸﻜﻠﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮاﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪477‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ادب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ادب ﻛﺮدن ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫دﻟﻬﺎ و ﭼﺸﻤﻬﺎ و ﮔﻮﺷﻬﺎ را ﺑﺎز ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﺳﻬﻞ‪ ،‬ﻣﺸﻜﻼت و ﺑﻼﻫﺎ را ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﺻﻴﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ :‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬از ﮔﻨﺎﻫﺎن ﭘﺎك ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ اﻧﺴﺎن‪ ،‬از ﺧﻮاب‬
‫ﻏﻔﻠﺖ ﺑﻴﺪار ﺷﻮد و ﺑﺎ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺰاوار ﭘﺎداش ﮔﺮدد‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ را ﺑﻪ ﻳﺎدآورد و‬
‫ﭘﺎداش ﺧﺪاوﻧﺪي را ﻃﻠﺐ ﻛﻨﺪ؛ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮد و ﻓﻴﺼﻠﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪(#θ9ä $%s t%‬‬

‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺮگ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻴﺪار دوﺳﺖ دارﻧﺪ‪Ï !© #$  .‬‬

‫‪÷Λä Ζ.ä β)Î N‬‬

‫‪| θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã 6‬‬
‫¡ ‪à‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r ‬‬
‫‪ô ã‬‬
‫≅ ‪t #( ρâ ‘u Šô $$ ùs‬‬
‫‪ö %è 3 #( θ=è FÏ %è $Βt $Ρt θã‬‬
‫‪ã $Û‬‬
‫‪s &r θö 9s #( ρ‰‬‬
‫‪ß èy %s ρu Ν‬‬
‫‪ö κÎ ΞÏ ¨θu z‬‬
‫} ÷‬
‫\‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∇∪ t %Ï ‰‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﺑﺮادراﻧﺸﺎن ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ آﻧﻬﺎ از ﻣﺎ ﭘﻴﺮوي‬
‫‪Ï ≈¹‬‬
‫|‬

‫ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻣﺮگ را ازﺧﻮدﺗﺎن دور ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ اﮔﺮ راﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ ﭘﻴﺮاﻣﻮن آﺳﺎن ﺷﺪن ﺑﻼﻫﺎ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺗﺎﺟﺮان ﻋﺎﻗﻞ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺳﻮد ﺑﺒﺮد و ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺮﮔﺮدد‪ ،‬ﻣﺼﻴﺒﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻫﻴﭻ ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ‪ ،‬از آﺑﺎد ﺷﺪن ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻧﻴﺴﺖ؛‬
‫ﮔﺮﭼﻪ ﺑﻪ ﺟﻔﺎي روزﮔﺎر‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻮام ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬آب‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺑﻪ ﺟﻮﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫درآن آﺑﻲ‪ ،‬ﺟﺮﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ ‪ ،‬ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺛﺎﻣﺴﻴﻄﻴﻮس ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺮﺗﺮي ﻋﻘﻼ و‬
‫دﻳﻨﺪاران ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ در اﻳﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻗﺪرت و ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﺑﺮﺗﺮي ﺧﻮد‬
‫را ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﺘﻲ و ﺑﻼ‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪478‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫‪z ΒÏ χ‬‬
‫‪«!#$ ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ã *ö ?s ρu ( χ‬‬
‫_‪θ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ß 9s 'ù ?s $ϑ‬‬
‫‪θϑ‬‬ ‫‪y .x χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ß 9s 'ù ƒt Ο‬‬
‫‪θϑ‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ *Î ùs tβθϑ‬‬
‫‪ß 9s 'ù ?s #( θΡç θ3‬‬
‫‪ä ?s β)Î ‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 χ‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ دردﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ ﺷﻤﺎ‪ ،‬دردﻣﻨﺪ‬ ‫‪ã *ö ƒt ω‬‬
‫_‪θ‬‬ ‫‪Ÿ $Βt‬‬

‫ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬دردﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﻣﻴﺪي ﺑﻪ ﺧﺪا دارﻳﺪ ﻛﻪآﻧﻬﺎ ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﻳﻚ دﻫﻢ ﺻﺒﺮ و ﭘﺎﻳﺪاري و آراﻣﺸﻲ را ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن راﺳﺘﻴﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﮔﺮﻓﺘﺎر‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺰد دﻳﮕﺮان ﻳﺎﻓﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ‬
‫ﻗﺪرت اﻳﻤﺎن و ﻳﻘﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﻣﻌﻘﻞ ﺑﻦ ﻳﺴﺎر رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم! ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﻣﻦ ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎش؛ دﻟﺖ را ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﻮاﻧﮕﺮي‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ و دﺳﺘﺎﻧﺖ را ﭘﺮ از روزي ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم! از ﻣﻦ دوري ﻣﻜﻦ ﻛﻪ‬
‫آﻧﮕﺎه دﻟﺖ را ﺳﺮﺷﺎر از ﻓﻘﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ و دﺳﺘﺎﻧﺖ را ﭘﺮ از ﮔﺮﻓﺘﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫روي آوردن ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي او‪ ،‬راﺿﻲ ﺷﺪن ﺑﻪ او و از او‪،‬آﻛﻨﺪه ﺑﻮدن‬
‫دل از ﻣﺤﺒﺖ اﻟﻬﻲ و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺮور ازﻣﻌﺮﻓﺖ او‪ ،‬ﭘﺎداﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ و زﻧﺪﮔﻲ و ﺑﻬﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻨﻮان‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫از ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺣﺎﻟﻲ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛‬

‫ارزش ﺗﻮ‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي اﺳﺖ‬

‫ﻋﻠﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ارزش او ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ارزش‬
‫‪479‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻋﻠﻢ اوﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ زﻳﺎد؛ ارزش ﺷﺎﻋﺮ‪ ،‬ﺷﻌﺮ اوﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و ﭼﻪ ﺑﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮ اﺳﺘﻌﺪاد و ﺣﺮﻓﻪ اي ﻛﻪ اﻧﺴﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارزش او ﻧﺰد اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﺣﺮﻓﻪ و‬
‫اﺳﺘﻌﺪاد اﺳﺖ؛ ﭘﺲ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻜﻮﺷﺪ ﺗﺎ ارزش ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد و ﺑﺎ ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺧﻮد‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ داﻧﺶ‪ ،‬ﻓﺮزاﻧﮕﻲ‪ ،‬ﺳﺨﺎوت‪ ،‬ﻧﺒﻮغ و‬
‫آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻼش‪ ،‬ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﺎرﻫﺎي ﺳﻮدﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻓﻜﺮ ﺧﻮﻳﺶ و ﻧﻴﺰ از‬
‫ﻃﺮﻳﻖ ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺘﻲ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي‪ ،‬ارزش ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﻛﺘﺎﺑﺨﻮاﻧﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ را رﺷﺪ ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﺧﻮاﻧﺪن ﻛﺘﺎب‪ ،‬ذﻫﻦ را ﺑﺎز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻪ ﺧﻮاﻧﻨﺪه‪ ،‬اﻧﺪرزﻫﺎ ﻣﻲ آﻣﻮزد؛ زﺑﺎن اﻧﺴﺎن را‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻧﻴﺮوي اﻧﺪﻳﺸﻴﺪن را رﺷﺪ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺣﻘﺎﻳﻖ‪ ،‬در ذﻫﻦ‬
‫ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و ﺷﺒﻬﺎت دور اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ و ﻣﻨﺎﺟﺎت ذﻫﻦ اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺒﻬﺎ ﺑﻴﺪار‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ او ﻛﺘﺎب اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﭼﺮاﻏﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﻓﺮاز راه‪ .‬ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻫﺮﭼﻪ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻜﺮار ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺑﺎرﺗﺮﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و زﻣﺎن ﭼﻴﺪن آن ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ و درﺧﺖ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت‬
‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ زﻳﺎد ﺗﻨﻮﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻫﺮ وﻗﺖ ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻴﻮه اش را ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻜﺮدن و ﺑﻪ ﺧﻠﻮت ﻧﻨﺸﺴﺘﻦ ﺑﺎ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ زﺑﺎن‪ ،‬ﻓﺎﻗﺪ ﮔﻮﻳﺎﻳﻲ‬
‫ﮔﺮدد و ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺳﺴﺖ ﺷﻮد و ذﻫﻦ‪ ،‬از ﭘﻮﻳﺎﻳﻲ ﺑﺎز ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻣﻌﺮﻓﺖ و ﺷﻨﺎﺧﺖ از‬
‫ﺑﻴﻦ ﺑﺮود؛ ﻓﻜﺮ ﺑﺨﺸﻜﺪ و ﺳﺮﺷﺖ اﻧﺴﺎن ﺑﻤﻴﺮد‪ .‬ﻫﻴﭻ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻧﺴﺎن از‬
‫ﻫﺮﻛﺘﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻳﺎ ﻓﺎﻳﺪه ﻳﺎ ﻣﺜﻠﻲ ﻳﺎد ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻳﺎ داﺳﺘﺎن ﻳﺎ ﺧﺎﻃﺮه اي ﻣﻲ آﻣﻮزد‪ .‬ﻓﻮاﻳﺪ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪن و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻴﺸﻤﺎر اﺳﺖ‪ .‬از ﻣﺮگِ ﻫﻤﺘﻬﺎ و ﺿﻌﻔﻬﺎ اراده ﻫﺎ و ﻓﻘﺪان روﺣﻴﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ؛ ﭼﻮن ﺑﻼﻫﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪480‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‪ ،‬ﺷﮕﻔﺘﻴﻬﺎي آﻓﺮﻳﻨﺶ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻦ‬

‫ﺷﮕﻔﺘﻲ آﻓﺮﻳﻨﺶ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗﺮار ﺑﺪه‪ .‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﭼﻴﺰﻫﺎي‬
‫ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ و ﻏﻤﻬﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎﻳﺖ دور ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ؛ ﭼﻮن اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺷﻴﻔﺘﻪ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻋﺠﻴﺐ و ﻧﺎدر اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺨﺎري و ﻣﺴﻠﻢ از ﺟﺎﺑﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ رواﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺎ را‬
‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻳﻜﻲ ازﻛﺎرواﻧﻬﺎي ﻗﺮﻳﺶ ﻓﺮﺳﺘﺎد و اﺑﻮﻋﺒﻴﺪه را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد و ﻛﻴﺴﻪ اي ﺧﺮﻣﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺷﻪ راه ﺑﻪ ﻣﺎ داد؛ اﺑﻮﻋﺒﻴﺪه‪ ،‬ﺧﺮﻣﺎﻫﺎ را داﻧﻪ‬
‫داﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ داد‪.‬‬
‫راوي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺷﻤﺎ ﻳﻚ داﻧﻪ ﺧﺮﻣﺎ را ﭼﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫آن را ﻫﻤﭽﻮن ﻛﻮدك ﻣﻲ ﻣﻜﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آب ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻴﺪﻳﻢ‪ .‬آن ﺧﺮﻣﺎ‪ ،‬آن روز ﺗﺎ‬
‫ﺷﺐ ﻣﺎ را ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﺎ ﭼﻮﺑﺪﺳﺘﻴﻬﺎي ﺧﻮد ﺑﺮگ درﺧﺘﺎن را ﻣﻲ زدﻳﻢ‪ ،‬وﻗﺘﻲ‬
‫ﺑﺮﮔﻬﺎ ﻣﻲ رﻳﺨﺘﻨﺪ‪ ،‬آن را ﺧﻴﺲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ و ﻣﻲ ﺧﻮردﻳﻢ‪ .‬ﺟﺎﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ رﻓﺘﻴﻢ‬
‫ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﭘﺸﺘﻪ ﺑﺰرگ ﺷﻦ اﻓﺘﺎده‬
‫اﺳﺖ؛ ﻧﺰدﻳﻚ رﻓﺘﻴﻢ و دﻳﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻋﻨﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻮﻋﺒﻴﺪه ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻣﺮدار اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺎ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪاﻳﻴﻢ و در راه او ﻫﺴﺘﻴﻢ و‬
‫ﺷﻤﺎ در ﺣﺎﻟﺖ اﺿﻄﺮار ﻫﺴﺘﻴﺪ؛ ﭘﺲ از ﮔﻮﺷﺖ اﻳﻦ ﺣﻴﻮان ﺑﺨﻮرﻳﺪ ‪ .‬ﺟﺎﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺎ ﻳﻚ ﻣﺎه از آن ﺧﻮردﻳﻢ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﺎق و ﻓﺮﺑﻪ ﺷﺪﻳﻢ و ﻣﺎ ﺳﻴﺼﺪ ﻧﻔﺮ ﺑﻮدﻳﻢ‪.‬‬
‫از ﻛﺎﺳﻪ ﭼﺸﻢ آن ﺑﺎ دﺳﺖ آب ﺑﺮ ﻣﻲ داﺷﺘﻴﻢ و ﻣﻲ ﺧﻮردﻳﻢ و ﺑﺎ ﻛﻮزه ﻫﺎي‬
‫ﺑﺰرگ‪ ،‬از ﭼﺮﺑﻲ آن روﻏﻦ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ و از آن ﺗﻜﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﮔﺎو ﺟﺪا‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬اﺑﻮﻋﺒﻴﺪه ﺳﻴﺰده ﻧﻔﺮ از ﻣﺎ را در ﻛﺎﺳﻪ ﭼﺸﻢ آن ﻧﺸﺎﻧﺪ و ﻳﻜﻲ از دﻧﺪه‬
‫‪481‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻫﺎﻳﺶ را ﮔﺮﻓﺖ و راﺳﺖ ﻧﮕﺎه داﺷﺖ و ﺑﻠﻨﺪﻗﺎﻣﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدي را ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺑﻮد ﺑﺮ ﺷﺘﺮي‬
‫ﺳﻮار ﻛﺮد ﻛﻪ او ﺑﺎ ﺷﺘﺮ‪ ،‬از زﻳﺮ آن ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻜﻪ ﻫﺎﻳﻲ ازﮔﻮﺷﺖ آن را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﺷﻪ راه ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮدﻳﻢ؛ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﺪﻳﻨﻪ‬
‫رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ رﻓﺘﻴﻢ و ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺎن ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬آن روزي و رزﻗﻲ‬
‫ﺑﻮده ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺘﺎن آورده اﺳﺖ؛ آﻳﺎ ازﮔﻮﺷﺖ آن ﭼﻴﺰي ﺑﺎ ﺧﻮد دارﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺪﻫﻴﺪ ﺗﺎ ﺑﺨﻮرﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺟﺎﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ از آن ﮔﻮﺷﺖ ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻳﻢ و او‪ ،‬از آن ﺧﻮرد‪.‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊃∈∩ 〈 »ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮﭼﻴﺰي‬ ‫‪y δ‬‬ ‫) ‪§ Oè …µç‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪s =ù z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‘ ‪¨ .ä‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪4 Ü‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ‬‬

‫آﻓﺮﻳﻨﺶ آن را داده و ﺳﭙﺲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﺬري ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﻛﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲ روﻳﺪ و ﺷﺮوع ﺑﻪ رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺗﻜﺎﻧﻲ آﻫﺴﺘﻪ ﺑﺨﻮرد ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺘﮕﺎه ﺛﺒﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ زﻣﻴﻦ اﻳﻦ ﺗﻜﺎن آﻫﺴﺘﻪ‬

‫‪ô /t ‘u ρu N‬‬
‫‪〈M‬‬ ‫‪ô ”¨ Iy δ‬‬
‫‪÷ #$ u $! ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ $κp Jö =n æ‬‬
‫را ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﺗﺨﻢ ﻣﻲ روﻳﺪ و ﻗﺪ ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪t $Ζu 9ø “u Ρ&r #! Œs *Î ùs  :‬‬

‫»وﻗﺘﻲ آب را ﺑﺮ آن ﻓﺮود آورﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻨﺒﺶ در ﻣﻲ آﻳﺪ و آﻣﺎﺳﻴﺪه ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊃∈∩ 〈 »ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‬ ‫‪y δ‬‬ ‫) ‪§ Oè …µç‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪s =ù z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‘ ‪¨ .ä‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪4 Ü‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ‬‬

‫آﻓﺮﻳﻨﺶ آن را داده و ﺳﭙﺲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﺑﻮداود در ﻛﺘﺎب )اﻟﺴﻨﻦ( در ﺑﺎب زﻛﺎت اﻟﺰرع آورده اﺳﺖ‪ :‬ﺧﻴﺎري را در ﻣﺼﺮ‬
‫وﺟﺐ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺳﻴﺰده وﺟﺐ ﺑﻮد؛ ﻟﻴﻤﻮﻳﻲ دﻳﺪم ﻛﻪ دو ﺗﻜﻪ اش ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ و روي ﺷﺘﺮ‬
‫ﻫﻤﭽﻮن دو ﻟﻨﮕﻪ ﺑﺎر ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊃∈∩ 〈 »ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‬ ‫‪y δ‬‬ ‫) ‪§ Oè …µç‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪s =ù z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‘ ‪¨ .ä‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪4 Ü‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ‬‬

‫آﻓﺮﻳﻨﺶ آن را داد و ﺳﭙﺲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪482‬‬

‫دﻛﺘﺮ زﻏﻠﻮل ﻧﺠﺎر ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮ ﻧﺠﻮم‪ ،‬در ﻳﻜﻲ از ﺳﺨﻨﺮاﻧﻴﻬﺎﻳﺶ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺘﺎرﮔﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﻫﺰاران ﺳﺎل ﭘﻴﺶ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮر ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ؛ اﻣﺎ ﻫﻨﻮز‬

‫ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﻧﺪ و ازﺟﺎي ﺧﻮد رﻫﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻓﻘﻂ ﺟﺎﻳﺸﺎن ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪Iξùs *  .‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∈∪ ΘÏ θf‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺳﺘﺎرﮔﺎن«‪.‬‬

‫‪à Ζ‘ 9#$ ì‬‬
‫‪Æ %Ï ¨θu ϑ‬‬
‫‪y /Î Ο‬‬
‫¡ ‪Þ‬‬
‫‪Å %ø &é‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊃∈∩ 〈 »ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ‬ ‫‪y δ‬‬ ‫) ‪§ Oè …µç‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪s =ù z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‘ ‪¨ .ä‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪4 Ü‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ‬‬

‫آﻓﺮﻳﻨﺶ آن را داده و ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫در روزﻧﺎﻣﻪ )اﻻﺧﺒﺎر اﻟﺠﺪﻳﺪة( در ﺷﻤﺎره ‪ 396‬ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 1953/9/27‬ﻣﻴﻼدي ﺻﻔﺤﻪ ‪2‬‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اوﻧﺎ« ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻛﺸﻮرﮔﺸﺎﻳﺎن و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ دﻫﻬﺎ ﭘﻠﻴﺲ ﺳﻮار و ﭘﻴﺎده از او‬
‫ﭘﺎﺳﺪاري ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬وارد ﭘﺎرﻳﺲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اوﻧﺎ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻲ ﻧﺮوژي ﺑﺰرگ و ﻣﻮﻣﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ وزن ‪) 80000‬ﻫﺸﺘﺎد ﻫﺰار( ﻛﻴﻠﻮ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ده ﺗﺮﻳﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺣﻤﻞ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺗﺎ ﻳﻚ ﻣﺎه ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺟﺎزه ﻣﻲ دادﻧﺪ ﺗﺎ وارد ﺷﻜﻢ آن ﺑﺸﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮق روﺷﻦ‬
‫ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ده ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ وارد ﺷﻜﻤﺶ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه و‬
‫ﭘﻠﻴﺲ ﺷﻬﺮ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻣﺤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺶ اﻳﻦ ﻣﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮاﻓﻖ ﻧﺮﺳﻴﺪﻧﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ از اﻳﻦ‬
‫ﺗﺮﺳﻴﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ آن را روي اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻗﻄﺎر ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻢ آن ﻣﻲ رودﻛﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺧﺮاب‬
‫ﺷﻮد و ﻓﺮو ﺑﺮﻳﺰد‪ .‬ﺑﺎ وﺟﻮدي ﻛﻪ ﺳﻦ اﻳﻦ ﻣﺎﻫﻲ از ﻫﺠﺪه ﻣﺎه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﺒﻮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻴﺴﺖ ﻣﺘﺮ‬
‫ﻃﻮل داﺷﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎﻫﻲ در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ )از ﺗﺎرﻳﺦ ﭼﺎپ روزﻧﺎﻣﻪ( در آﺑﻬﺎي ﻧﺮوژ‬
‫ﺷﻜﺎر ﮔﺮدﻳﺪ و ﻳﻚ واﮔﻦ وﻳﮋه ﺑﺮاي آن ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﺗﻤﺎم اروﭘﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻣﺎﻫﻲ را روي واﮔﻦ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬واﮔﻦ ﺷﻜﺴﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي‬
‫آن ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮل ﺳﻲ ﻣﺘﺮ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺘﻮاﻧﺪ آﻧﺮا ﺣﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪483‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊃∈∩ 〈 »ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‬ ‫‪y δ‬‬ ‫) ‪§ Oè …µç‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪s =ù z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‘ ‪¨ .ä‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪4 Ü‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ‬‬

‫آﻓﺮﻳﻨﺶ آن را داده و ﺳﭙﺲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻣﻮرﭼﻪ ﻏﺬاي ﺧﻮد را در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﺟﻤﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي زﻣﺴﺘﺎن ذﺧﻴﺮه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛‬
‫ﭼﻮن در زﻣﺴﺘﺎن ﺑﻴﺮون ﻧﻤﻲ رود و ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ ﻣﺒﺎدا داﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﺮوﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮ داﻧﻪ اي را دو‬
‫ﻧﺼﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎر‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه ﺧﻮراﻛﻲ ﻧﻴﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭼﻮﺑﻲ راﺳﺖ ﻧﮕﺎه‬
‫ﻣﻲ دارد‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﭘﺮﻧﺪه ﻣﻲ آﻳﺪ و روي آن ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ و ﻣﺎر آن را ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊃∈∩ 〈 »ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫‪y δ‬‬ ‫) ‪§ Oè …µç‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪s =ù z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‘ ‪¨ .ä‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪4 Ü‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ‬‬

‫ﻫﺮ ﭼﻴﺰي آﻓﺮﻳﻨﺶ آن را داد و ﺳﭙﺲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻮد«‪.‬‬

‫ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق ﺻﻨﻌﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﻣﻌﻤﺮ ﺑﻦ راﺷﺪ ﺑﺼﺮي ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺷﺎﺧﻪ‬

‫‪$λo ;° M‬‬
‫)≈ ;‬ ‫≅ ‪Å $/t‬‬
‫™ ‪s‬‬ ‫اﻧﮕﻮري در ﻳﻤﻦ دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﻗﺎﻃﺮ ﺑﻮد؛ ‪÷ Ζ¨ 9#$ ρu ‬‬
‫‚ ‪Ÿ‬‬

‫‪Ó ‹Ò‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ ‰‬ﻫﻤﻪ درﺧﺘﺎن و ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺑﺎ ﻳﻚ آب آﺑﻴﺎري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«؛ اﻣﺎﺧﺪاوﻧﺪ‬ ‫‪Å Ρ¯ ì‬‬
‫‪Ó =ù Û‬‬
‫‪s‬‬

‫‪È 2‬‬
‫≅ 〈 »در ﻣﻴﻮه دادن‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ را ﺑﺮ‬ ‫{ ‪à‬‬
‫‪W #$ ’ûÎ Ù‬‬
‫’ ‪< è÷ /t‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫≅ ‪| è÷ /t‬‬
‫‪t $κp Õ‬‬ ‫‪ã Ò‬‬
‫‪eÅ -‬‬
‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪x Ρç ρu  :‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮﺗﺮي ﻣﻲ دﻫﻴﻢ«‪.‬‬

‫ﮔﻴﺎﻫﺎن‪ ،‬ﻧﻴﺮوي دﻓﺎﻋﻲ وﻳﮋه اي دارﻧﺪ؛ ﺑﻌﻀﻲ‪ ،‬از اﺳﺎس ﻗﻮي ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻌﻀﻲ‬
‫ﺧﺎردارﻧﺪ و ﺑﺎ ﺧﺎر ازﺧﻮدﺷﺎن دﻓﺎع ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﺮﺧﻲ ﻫﻢ ﺗﺮش و ﺗﻴﺰ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊃∈∩ 〈 »ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ‬ ‫‪y δ‬‬ ‫) ‪§ Oè …µç‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪s =ù z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‘ ‪¨ .ä‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪4 Ü‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ‬‬

‫ﭼﻴﺰي را آﻓﺮﻳﺪه و ﺳﭙﺲ آن را ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫در ﺳﺮ اﻧﺴﺎن ﭼﻬﺎرﻧﻮع ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬آب دﻫﺎن ﻛﻪ ﺷﻴﺮﻳﻦ اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫وﺟﻮد آن‪ ،‬آب و ﻏﺬا ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﮔﻮارا ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ آب ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﭼﺴﺒﻨﺪه اﺳﺖ ﺗﺎ از ﻓﺮو‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪484‬‬

‫رﻓﺘﻦ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر در ﺑﻴﻨﻲ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻛﻨﺪ؛ آب ﭼﺸﻢ ﻛﻪ ﺷﻮر اﺳﺖ و از ﺧﺸﻚ ﺷﺪن‬
‫ﭼﺸﻢ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آب ﮔﻮﺷﻬﺎ ﻛﻪ ﺗﻠﺦ اﺳﺖ و ﮔﻮﺷﻬﺎ را از ﺣﺸﺮات ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫‪t ρã Ç‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊇∪ β‬و در وﺟﻮدﺗﺎن ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺪاﺳﺖ‪ ،‬آﻳﺎ‬ ‫‪Å 7ö ?è ξ‬‬
‫‪Ÿ ùs &r 4 /ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬
‫‪Å -‬‬
‫’ ‪à Ρ&r‬‬
‫‪þ ûÎ ρu ‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ؟«‬
‫ﻣﻮرخ اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ ﻋﺒﺪاﻟﺮزاق ﺑﻦ ﻓﻮﻃﻲ در ﺑﻴﺎن ﺣﻮادث ﺳﺎل ‪ 637‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬در اﻳﻦ‬
‫ﺳﺎل ﺧﻴﺎﻃﻲ ﻋﺠﻢ درﺧﺪﻣﺖ اﻣﻴﺮ ﺟﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ ﻗﺸﺘﻤﺮ ﺑﻮد؛ او‪ ،‬ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اش را ﺑﺎ ﻗﻴﭽﻲ‬
‫زﺧﻤﻲ ﻛﺮد و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ اش ﺑﺮ اﺛﺮ آن زﺧﻢ‪ ،‬ﺟﺎن ﺑﺎﺧﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎط‪ ،‬در ﺻﻨﻌﺖ ﺧﻴﺎﻃﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺎﻫﺮ ﺑﻮد و ﻛﺎرﻫﺎي ﻋﺠﻴﺒﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ از آن‬
‫ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻨﻜﻪ او‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﭘﺎرﭼﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺮش ﻧﺨﻮرده ﺑﻮد‪ ،‬داﺧﻞ ﺻﻨﺪوﻗﻲ رﻓﺖ‪،‬‬
‫ﺻﻨﺪوق را روﺑﺮوي ﻗﺼﺮ ﺟﻤﺎل اﻟﺪﻳﻦ ﻗﺸﺘﻤﺮ آوﻳﺰان ﻛﺮدﻧﺪ و ﻓﺮدا ﺻﺒﺢ ﻛﻪ ﺻﻨﺪوق‬
‫را ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردﻧﺪ و آن را ﺑﺎز ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ ،‬دﻳﺪﻧﺪﻛﻪ او ﭘﺎرﭼﻪ را ﺑﺮش داده وآن را دوﺧﺘﻪ و‬
‫آﻣﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ؛ ﺑﻌﺪ از او ﮔﺮوﻫﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺎر او را اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎط‪ ،‬ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﻗﺪﻛﻮﺗﺎه‪ ،‬ﻟﻨﮓ و ﻛﻤﺮﺧﻤﻴﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻓﻦ ﺧﻴﺎﻃﻲ‪ ،‬ﻳﻜﺘﺎي‬

‫‪ã =n è÷ ?s 3‬‬
‫‪〈Ν‬‬ ‫‪ä ?s Ν‬‬
‫‪ö 9s $Βt 7‬‬ ‫‪y =¯ ã‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫روزﮔﺎرﺧﻮﻳﺶ ﺑﺸﻤﺎرﻣﻲ رﻓﺖ‪t ρu  :‬‬

‫ﻋﻠﻤﺖ ﺷﻴﺌﺎً و ﻏﺎﺑﺖ ﻋﻨﻚ اﺷﻴﺎء‬ ‫ﻗﻞ ﻟﻠﺬي ﻳﺪﻋﻲ ﻓﻲ اﻟﻌﻠﻢ ﻣﻌﺮﻓﺔ‬
‫»ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ دارد‪ ،‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭼﻴﺰي ﻳﺎدﮔﺮﻓﺘﻪ اي‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻮ ﻧﻤﻲ داﻧﻲ«‪.‬‬

‫‪» 〈 $γy FÏ z‬و ﻫﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪ اي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻧﺸﺎن‬

‫‪÷ &é ‬‬
‫‪ô ΒÏ ã 9y 2‬‬
‫‘ ‪ò &r‬‬ ‫‪Ï ω‬‬
‫‪} δ‬‬ ‫‪ )Î π> ƒt #u ‬‬
‫‪ô ΒiÏ Ογ‬‬
‫‪Î ƒ*Í Ρç $Βt ρu ‬‬

‫ﻧﻤﻲ دﻫﻴﻢ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ از ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮد ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪485‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺷﻴﺦ ﺷﻬﺎب اﻟﺪﻳﻦ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ادرﻳﺲ ﻗﺮاﻓﻲ ﻣﺼﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ﺑﺮاي ﭘﺎدﺷﺎه »اﻟﻜﺎﻣﻞ« ﺷﻤﻌﺪاﻧﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﻌﺪان‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ اي دراز اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻧﻘﺮه‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ دارد ﻛﻪ در آن ﺷﻤﻌﻬﺎ را ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ ﺗﺎ روﺷﻨﺎﻳﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﭘﺎﺳﻲ از ﺷﺐ ﻣﻲ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻋﺘﻲ از آن ﮔﺸﻮده ﻣﻲ ﺷﺪ وآدﻣﻜﻲ از آن ﺑﻴﺮون ﻣﻲ‬
‫آﻣﺪ و در ﺧﺪﻣﺖ ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻲ اﻳﺴﺘﺎد و ﭼﻮن ده ﺳﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬آدﻣﻜﻲ از ﺑﺎﻻي‬
‫ﺷﻤﻌﺪان ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺻﺒﺢ ﭘﺎدﺷﺎه ﺑﻪ ﺧﻴﺮ و ﻧﻴﻜﻲ ﺑﺎد و آن وﻗﺖ ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻲ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺻﺒﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺮاﻓﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ روي اﻳﻦ ﺷﻤﻌﺪان ﻛﺎر ﻛﺮدم و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ آن‬
‫اﻓﺰودم‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺳﺎﻋﺖ رﻧﮓ ﺷﻤﻌﻬﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﺮد و در آن ﺷﻴﺮي ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺳﻴﺎه و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷﺪت ﺳﻔﻴﺪ و ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﺷﺪت ﻗﺮﻣﺰ ﻣﻲ ﺷﺪ و در ﻫﺮ‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﭼﺸﻤﻬﺎي ﺷﻴﺮ ﻳﻚ رﻧﮓ داﺷﺖ‪ ،‬دو ﭘﺮﻧﺪه ﺑﻮدﻧﺪﻛﻪ دو ﺳﻨﮕﺮﻳﺰه ﭘﺮﺗﺎب‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و آﻧﮕﺎه آدﻣﻜﻲ وارد ﻣﻲ ﺷﺪ و آدﻣﻚ دﻳﮕﺮي ﺑﻴﺮون ﻣﻲ رﻓﺖ و دري ﺑﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺷﺪ و دري دﻳﮕﺮ ﺑﺴﺘﻪ؛ وﻗﺘﻲ ﺻﺒﺢ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬آدﻣﻚ ﺑﺎﻻي ﺷﻤﻌﺪان‪ ،‬اﻧﮕﺸﺘﺎﻧﺶ را‬
‫ﺑﻪ ﮔﻮﺷﻬﺎﻳﺶ ﻓﺮو ﻣﻲ ﺑﺮد و اﺷﺎره ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ وﻗﺖ اذان‪ ،‬ﻓﺮا رﺳﻴﺪه اﺳﺖ؛ ﺳﭙﺲ‬
‫ﺗﻨﺪﻳﺲ ﺣﻴﻮاﻧﻲ را ﺳﺎﺧﺘﻢ ﻛﻪ راه ﻣﻲ رﻓﺖ و ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﺮد و ﺳﻮت‬
‫ﻣﻲ زد‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺮف ﻧﻤﻲ زد و از اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻢ آن را ﺑﻪ ﺳﺨﻦ در ﺑﻴﺎورم‪ ،‬درﻣﺎﻧﺪم‪.‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊃∈∩ 〈 »ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻴﺰ را‬ ‫‪y δ‬‬ ‫) ‪§ Oè …µç‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪s =ù z‬‬
‫‪y > ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‘ ‪¨ .ä‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪4 Ü‬‬ ‫“ ‪ô &r‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ ‬‬

‫آﻓﺮﻳﺪ و ﺳﭙﺲ آن را ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﺳﺒـﺤﺎﻧﻪ ﻣﺒـﺪع ﻓـﻲ ﺧﻠﻘـﻪ ﻋﺒﺮ‬ ‫وﺟﻮدة اﻟﻌﻘـﻞ ﺗﻨﺒﻲء أن ﺧﺎﻟﻘـﻪ‬
‫»ﻋﻘﻞ‪ ،‬ﺧﺒﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه اش‪ ،‬ﻧﻮآور اﺳﺖ و در آﻓﺮﻳﻨﺶ او ﭘﻨﺪﻫﺎ و ﻋﺒﺮﺗﻬﺎ‬
‫ﻧﻬﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ دل را ﺑﻪ ﻫﺮاس ﻣﻲ اﻧﺪازد‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺲ ﺑﺼﺮي‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪486‬‬

‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم! ﻣﻮﺳﻲ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﺎ ﺧﻀﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮد؛ ﭘﺲ ﺧﻀﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﻮﻳﻢ؛ ﭘﺲ وﺿﻌﻴﺖ ﺗﻮ ﭼﻄﻮر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻳﻚ‬
‫روز ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺎر ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟ آﻳﺎ از اﻳﻦ ﻧﻤﻲ ﺗﺮﺳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ و ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﻮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻳﺎاﷲ! ﻳﺎ اﷲ!‬

‫≅ ‪5 *ö .x‬‬
‫> 〈 »ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را از آن و از ﻫﺮ‬ ‫‪eÈ .ä ΒÏ ρu $κp ]÷ ΒiÏ Ν3‬‬
‫‪ä ‹f‬‬
‫! ‪dÅ Ζu ƒã‬‬ ‫‪È %è ‬‬
‫≅ ‪ª #$‬‬

‫اﻧﺪوه و ﺑﻼﻳﻲ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 …νç ‰‬آﻳﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻨﺪه اش را ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ؟«‪.‬‬

‫‪y 6ö ã‬‬ ‫‪> $3‬‬
‫∃ ‪t‬‬ ‫! ‪s /Î‬‬ ‫‪} Šø 9s &r ‬‬
‫§ ‪ª #$‬‬

‫‪» 〈 *Í s‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺷﻤﺎ را از‬

‫‪ó 7t 9ø #$ ρu hÎ 9y 9ø #$ M‬‬
‫‪Ï ≈Ηu >ä ß‬‬
‫‪à ΒiÏ /3‬‬
‫‪ä Šf‬‬
‫≅ ‪dÅ Ζu ƒã Βt‬‬
‫‪ö %è ‬‬

‫ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎي درﻳﺎ و ﺧﺸﻜﻲ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ؟«‪.‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬و ﻣﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮ‬ ‫‪F #$ ’ûÎ #( θ-‬‬
‫‪à èÏ Ò‬‬
‫™ ‪ô Gç‬‬
‫‪ó #$ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ ’?n ã‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪£ ϑ‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪ß Ρ¯ β&r ‰‬‬
‫‪ß ƒ*Í Ρç ρu ‬‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﻧﺎﺗﻮان ﻗﺮار داده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻨﺖ ﺑﮕﺬارﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ ∪⊄⊄⊇∩ 〈‬ ‫‪y ρu µÏ ‹ø =n ã‬‬
‫‪y δ‬‬ ‫_ ‪z $Gt ùs …µç /š ‘u µç ≈6t Gt‬‬
‫> ‪t‬‬ ‫‪ô #$ Ν‬‬
‫و در ﻣﻮرد آدم ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪§ Oè  :‬‬

‫»ﺳﭙﺲ ﭘﺮوردﮔﺎرش او را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ و ﺗﻮﺑﻪ او را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ و او را ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫‪É Šà‬‬
‫‪〈 ∩∠∉∪ Ο‬‬ ‫> ‪Ï èy 9ø #$‬‬
‫‪É *ö 6‬‬
‫∅ ‪x 9ø #$‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ΒÏ …&ã #s δ‬‬
‫‪÷ &r ρu µç ≈Ζu ‹ø f‬‬
‫درﺑﺎره ﻧﻮح ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪¤ Ζu ùs  :‬‬

‫»ﻧﻮح و ﺧﺎﻧﻮاده اش را از ﺑﻼ واﻧﺪوه ﺑﺰرگ ﻧﺠﺎت دادﻳﻢ«‪.‬‬

‫’ ‪Ï ¨*u /ö )Î‬‬
‫‪z Šδ‬‬
‫‪〈 ∩∉∪ Ο‬‬ ‫‪# ?n ã‬‬ ‫™ ‪¸ ≈=n‬‬
‫‪t $ϑ‬‬ ‫درﺑﺎره اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪y ρu #ŠY *ö /t ’ΤÏ θ.ä ‘â $Ζu ≈ƒt $Ζu =ù %è  :‬‬
‫‪487‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﮔﻔﺘﻴﻢ‪ :‬اي آﺗﺶ! ﺑﺮ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺳﺮد و ﺳﻼﻣﺖ ﺑﺎش«‪.‬‬

‫‪» 〈 $è· ŠΗÏ d‬ﻳﻌﻘﻮب‬ ‫‪ó γ‬‬

‫‪s Ο‬‬ ‫! ‪Î /Î _É ‹u ?Ï 'ù ƒt β&r‬‬
‫‪ª #$ ¤‬‬
‫‪| ã‬‬
‫درﺑﺎره ﻳﻌﻘﻮب ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪t  :‬‬

‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻴﺎورد«‪.‬‬

‫‪Çf‬‬
‫¡ ‪ô‬‬
‫‪bÅ 9#$ ‬‬
‫_ ‪z ΒÏ _É‬‬ ‫’ ‪÷ &r Œø )Î‬‬
‫‪y *u z‬‬ ‫¡‪þ 1Ï z‬‬ ‫‪ô &r ‰‬‬
‫‪| m‬‬ ‫و از زﺑﺎن ﻳﻮﺳﻒ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ô %s ρu  :‬‬

‫‪» 〈 ρÍ ‰‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ اﺣﺴﺎن ﻛﺮد وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻣﺮا از زﻧﺪان‬

‫‪ô 7t 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒiÏ Ν3‬‬
‫` !‪ä /Î u %‬‬
‫‪y ρu‬‬

‫ﺑﻴﺮونآورد و ﺷﻤﺎ را از ﺑﺎدﻳﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ آورد«‪.‬‬

‫‪ó m‬‬
‫¡‪z‬‬ ‫’ ‪ã ρu‬‬
‫‪4 ∀s 9ø “â 9s $Ρt ‰‬‬ ‫‪Ï …&ã !s β‬‬
‫‪y Ζã‬‬ ‫‪¨ )Î ρu ( 7‬‬
‫‪y 9Ï ¨Œs …µç 9s $Ρt *ö -‬‬
‫درﺑﺎره داوود ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪x ót ùs  :‬‬

‫‪7 $↔t Βt‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∈∪ U‬ﭘﺲ او را ﺑﺨﺸﻴﺪﻳﻢ و او ﻧﺰد ﻣﺎ ﻣﻘﺮب اﺳﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻧﻴﻜﻲ دارد«‪.‬‬

‫‪» 〈 *h9 Ê‬زﻳﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ او‬

‫‪à ΒÏ µÏ /Î $Βt $Ψs -‬‬
‫‪ø ±‬‬
‫‪t 3‬‬
‫در ﻣﻮرد اﻳﻮب ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪s ùs  :‬‬

‫وارد ﺷﺪه ﺑﻮد دور ﺳﺎﺧﺘﻴﻢ«‪.‬‬

‫‪dÉ ót 9ø #$ ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬و او را ازاﻧﺪوه ﻧﺠﺎت‬ ‫‪z ΒÏ µç ≈Ψs ‹ø g¯ Υ‬‬
‫در ﻣﻮرد ﻳﻮﻧﺲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪w ρu  :‬‬

‫دادﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪dÉ ót 9ø #$ ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﭘﺲ ﺗﻮ را از اﻧﺪوه و‬ ‫‪z ΒÏ 7‬‬
‫‪y ≈Ζu Šø f‬‬
‫و در ﻣﻮرد ﻣﻮﺳﻲ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪¤ Ζu ùs  :‬‬

‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻧﺠﺎت دادﻳﻢ«‪.‬‬

‫‪ª #$ νç *u Á‬‬
‫! 〈 »اﮔﺮاو را ﻳﺎري‬ ‫) ‪ô‬‬
‫‪| Ρt ‰‬‬ ‫‪s ùs νç ρ*ã Á‬‬
‫‪Ý Ζ?s ω‬‬
‫و در ﺑﺎره ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ )Î  :‬‬

‫‪x8‰‬‬
‫` ‪y‬‬
‫“ ∪∉∩ ‪y ρu ρu‬‬ ‫‪V ŠKÏ ƒt 8‬‬
‫‪3 ρu $↔t ùs $ϑ‬‬ ‫† ‪ô gÅ‬‬
‫‪x ‰‬‬ ‫ﻧﻜﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﻳﺎري ﻛﺮده اﺳﺖ«‪ö 9s &r  ..‬‬
‫‪s Ν‬‬

‫‪ø 'r ùs ξ‬‬

‫‪» 〈 ∩∇∪ 4 _o î‬آﻳﺎ ﻣﮕﺮ ﻧﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﻳﺘﻴﻢ ﺑﻮدي؛ ﺗﻮ‬ ‫‪W ←Í %! æ‬‬
‫‪t 8‬‬
‫‪x ‰‬‬
‫` ‪y‬‬
‫“ ∪∠∩ ‪y ρu ρu‬‬
‫‪3 ‰‬‬
‫‪y γ‬‬
‫‪y ùs ω$! Ê‬‬
‫|‬

‫را ﺟﺎي داد و ﮔﻤﮕﺸﺘﻪ ﺑﻮدي‪ ،‬ﭘﺲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد و ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﺑﻮدي‪ ،‬ﺗﻮ را ﺗﻮاﻧﮕﺮ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪488‬‬

‫ﺳﺎﺧﺖ«‪.‬‬

‫© ‪5 'ù‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∪ β‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ روز در ﻛﺎري اﺳﺖ«‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬ ‫‪x ’ûÎ θu δ‬‬
‫‪è Θ‬‬
‫≅ ‪B θö ƒt‬‬
‫‪¨ .ä ‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﮔﻨﺎﻫﻲ را ﻣﻲ آﻣﺮزد‪ ،‬ﺑﻼﻳﻲ را دور ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺪه اي را ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد و ﻋﺪه اي‬
‫دﻳﮕﺮ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ آورد و ﺑﺎﻻﺧﺮه ﻫﺮ روزي ﺑﻪ ﻛﺎري ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪.‬‬
‫ﻗـﺪ آذن ﺻﺒـﺤﻚ ﺑـﺎﻟﺒـﻠﺞ‬ ‫اﺷﺘــﺪي أزﻣـﺔ ﺗﻨﻔــﺮﺟــﻲ‬
‫»ﺗﻮ اي ﺑﺤﺮان! ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺳﺨﺖ ﺷﻮي‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮون رﻓﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻲ داﺷﺖ و ﺳﭙﻴﺪه ﻓﺠﺮ‪،‬‬
‫اﻋﻼم ﻣﻲ دارد ﻛﻪ ﻧﻮر و درﺧﺸﺶ ﻓﺮا رﺳﻴﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﺑﺮﻫﺎ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺮاﻧﺠﺎم از ﻫﻢ ﭘﺎﺷﻴﺪه و ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪}§Šø 9s  :‬‬

‫© ‪» 〈 ∩∈∇∪ πî -x‬و ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭻ دورﻛﻨﻨﺪه اي ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫! ‪Ï %.x‬‬ ‫‪È ρŠß ΒÏ $γ‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫‪y 9s‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ روزﮔﺎر ﺑﻪ ﻧﻮﺑﺖ اﺳﺖ‬

‫اﺑﻦ زﺑﻴﺮ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﻔﻴﻪ را در ﻣﻜﻪ ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺖ؛ ﻛﺜﻴﺮ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﺮود‪:‬‬
‫و ﻣﺎ ﺷـﺪة اﻟﺪﻧﻴﺎ ﺑﻀـﺮﺑﺔ ﻻزم‬ ‫و ﻣﺎ روﻧﻖ اﻟﺪﻧﻴﺎ ﺑﺎق ﻷﻫﻠـﻬﺎ‬
‫»روﻧﻖ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻫﻞ آن ﺑﺎﻗﻲ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ و ﺳﺨﺘﻲ دﻧﻴﺎ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫و ﻳﺼـﺒﺢ ﻣﺎ ﻻﻗﻴﺘﻪ ﺣـﻠﻢ ﺣﺎﻟﻢ‬ ‫ﻟﻬﺬا و ﻫﺬا ﻣﺪة ﺳﻮف ﺗﻨﻘﻀﻲ‬
‫»اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﭙﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و آﻧﭽﻪ ﻣﻦ دﻳﺪه ام‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﺧﻮاﺑﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻨﻚ ﻗﺮﻧﻬﺎ ﭘﺲ از اﻳﻦ اﺗﻔﺎق‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ اﺑﻦ زﺑﻴﺮ و اﺑﻦ ﺣﻨﻔﻴﻪ در زﻧﺪان‬
‫‪489‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪ßìϑ‬‬ ‫‪ó @n ρ÷ &r ‰‬‬

‫¡ ‪y‬‬ ‫‪> n‬‬ ‫§ ‪ô ΒiÏ Νκå ]÷ ΒÏ‬‬
‫‪t &r ‬‬ ‫‪x tÏ B‬‬
‫≅ ‪é‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫ﻣﻜﻪ ﭼﻮن ﺧﻮاﺑﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ دﻳﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪y  :‬‬

‫‪» 〈 ∩∇∪ #“K .ø ‘Í Νö γß 9s‬آﻳﺎ از ﻛﺴﻲ از آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺰي اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻳﺎ ﺻﺪاﻳﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻨﻮﻳﻲ؟«‪.‬‬
‫زﻧﺪاﻧﻲ و زﻧﺪاﻧﻲ ﻛﻨﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻣﺮده اﻧﺪ؛ روزي ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻮﺑﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬ﻛﻮﺑﻴﺪه ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ö κÎ 5hÍ ‘u ’ûÎ #( θϑ‬‬

‫‪〈Ν‬‬ ‫‪ß Á‬‬ ‫‪÷ #$ β‬‬
‫‪| Gt z‬‬ ‫‪È $ϑ‬‬ ‫‪ó z‬‬
‫‪y Á‬‬ ‫‹‪È #‬‬
‫‪y β‬‬ ‫‪y *‬‬
‫‪x ≈δ‬‬

‫»اﻳﻦ دو‪ ،‬ﻃﺮﻓﻴﻦ دﻋﻮا ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ درﺑﺎره‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻣﺠﺎدﻟﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‬

‫درﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬در روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻫﻤﻪ ﺣﻘﻮﻗﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮ ﮔﺮدن دارﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﺎﺣﺒﺎن آن ﺧﻮاﻫﻴﺪ داد و ﺣﺘﻲ ﺑﺮاي ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي ﻛﻪ ﺷﺎخ ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬از ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ ﺷﺎﺧﺪار‬
‫ﻗﺼﺎص ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﻳــﻮم اﻟﻘـﻴـﺎﻣﺔ و اﻟﺴﻤﺎء ﺗﻤﻮر‬ ‫ﻣﺜﻞ ﻟﻨﻔﺴـﻚ أﻳـﻬـﺎ اﻟﻤـﻐـﺮور‬
‫»اي اﻧﺴﺎن ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮرده! روز ﻗﻴﺎﻣﺖ و ﺣﺮﻛﺖ آﺳﻤﺎن در آن روز را ﺟﻠﻮي‬
‫ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ ﻣﺠﺴﻢ ﻛﻦ«‪.‬‬
‫ﻛﻴـﻒ اﻟــﺬي ﻣﺮت ﻋﻠﻴﻪ دﻫﻮر‬ ‫ﻫــﺬا ﺑـﻼذﻧـﺐ ﻳﺨﺎف ﻟﻬﻮﻟﻪ‬
‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻫﻢ از وﺣﺸﺖ آن روز ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺪ؛ ﭘﺲ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫روزﮔﺎران ﺑﺮ او ﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﺎﻟﻲ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ«؟‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪490‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺖ ﺷﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‬

‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺗﻮ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺖ را ﺷﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﺻﻮل آﻳﻴﻦ اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬

‫‪» 〈 Νö 2‬‬
‫‪à ρ¨ ‰‬‬
‫‪ß ã‬‬ ‫‪« #$ ρ¨ ‰‬‬
‫! ‪t ρu‬‬ ‫‪ß ã‬‬
‫‪t µÏ /Î χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θ7ç δ‬‬
‫ﺑﻴﻨﻲ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﺎﻟﻴﺪه ﺷﻮد‪Ï *ö ?è  :‬‬

‫ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺑﺎ آن دﺷﻤﻦ ﺧﺪا و دﺷﻤﻨﺘﺎن را ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺎﻧﻴﺪ«‪.‬‬

‫اﺑﻮدﺟﺎﻧﻪ‪ ،‬در ﺻﻒ ﺟﻨﮓ در ﻣﻴﺪان اﺣﺪ ﺑﺎ ﻏﺮور ﭘﻴﺶ ﻣﻲ رﻓﺖ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم ﺑﻪ‬
‫او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ راه رﻓﺘﻨﻲ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻣﮕﺮ در اﻳﻨﺠﺎ‪ .‬و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻳﺎراﻧﺶ دﺳﺘﻮر داد ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﻃﻮاف ﻛﻌﺒﻪ رﻣﻞ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ ﺷﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺗﻜﺎن دﻫﻨﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﻗﺪرت ﺧﻮد را ﺑﻪ رخ ﻣﺸﺮﻛﻦ ﺑﻜﺸﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮدﻫﺒﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳﻜﻮن ﻟﻨﺎ ﻣﻨـﻬﺎ ﻧﺠﺎء و ﻣﺨﺮج‬ ‫ﻋﺴﻲ ﻛﺮﺑﺔ أﻣﺴﻴﺖ ﻓﻴﻬﺎ ﻣﻘﻴﻤﺔ‬
‫»اﻣﻴﺪ اﺳﺖ از ﻏﻢ و ﺑﻼﻳﻲ ﻛﻪ روز را در آن ﮔﺬراﻧﺪه اﻳﻢ‪ ،‬راه ﻧﺠﺎت و ﺑﺮون رﻓﺘﻲ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﻟﻪ ﻛﺒـﺪ ﻣﻦ ﻟﻮﻋﺔ اﻟﺒﻴﺖ ﺗﻠﻌﺞ‬ ‫ﻓﻴﻜﺒﺖ أﻋــﺪاء و ﻳﺠﺬل آﻟﻒ‬
‫»ﭘﺲ دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﻮﻧﺪ و دوﺳﺘﻲ ﻛﻪ از ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺟﮕﺮﺳﻮﺧﺘﻪ و‬
‫اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎن ﮔﺮدد«‪.‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∪ χ‬و در اﻳﻦ روز ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺷﺎد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬ ‫‪θΖã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ y‬‬
‫‪ß *u -‬‬
‫‹ ‪ø ƒt‬‬
‫‪7 ≥Í Βt θö ƒt ρu ‬‬

‫دﺷﻤﻨﺎن ﺣﻖ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﻓﻀﻴﻠﺖ و ﺧﻮﺑﻲ وﻗﺘﻲ از ﺳﻌﺎدت و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﺑﺎﺧﺒﺮ‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﺑﮕﻮ‪:‬‬
‫‪ä à‬‬
‫≅ ‪Ï Šø ót /Î #( θ?è θΒã‬‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﺣﺴﺮت و ﺗﺄﺳﻒ‪ ،‬ﺟﮕﺮﺷﺎن ﭘﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ö %è  :‬‬

‫‪» 〈 Νö δ‬اﮔﺮ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﺪ‪،‬‬

‫¡ ÷‪è σ‬‬
‫¡ ‪Ý ?s π× Ζu‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪y 7ö Á‬‬
‫‪x 7‬‬ ‫از ﺧﺸﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ«‪Å ?è β)Î  .‬‬
‫‪491‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪» 〈 Λ÷ — ΨÏ ã‬ﭼﻴﺰي را دوﺳﺖ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را‬

‫آﻧﻬﺎ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪t $Βt #( ρŠ– ρu  .‬‬

‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻗـﺪ ﺗـﻤﻨـﻲ ﻟـﻲ ﺷـﺮاً ﻟﻢ ﻳﻄﻊ‬ ‫رب ﻣﻦ أﻧﻀـﺠﺖ ﻳﻮﻣـﺎ ﻗﻠﺒـﻪ‬
‫»ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻛﻴﻨﻪ زﻳﺎدي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻦ در دل دارد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻦ آرزوي ﺷﺮ و‬
‫ﺑﻼﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﻪ آرزوﻳﺶ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫أﻧـﻲ ﻟﺮﻳﺐ اﻟﺪﻫﺮ ﻻ أﺗﻀﻌﻀﻊ‬ ‫و ﺗﺠــﻠﺪي ﻟـﻠﺸـﺎﻣﺘﻴﻦ أرﻳﻬﻢ‬
‫»زﻳﺮﻛﻲ و ﭼﺎﺑﻜﻲ ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﮔﺮﻓﺘﺎري‬
‫ﻣﻦ ﺷﺎد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﭼﻨﺎن ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﻢ ﻣﻦ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎي روزﮔﺎر ﺳﺴﺖ و زﺑﻮن ﻧﺨﻮاﻫﻢ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﭼﻨﺎن ﻣﻜﻦ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎﻧﻢ و ﺣﺴﻮدان‪ ،‬از ﺑﺪاﺣﻮاﻟﻲ‬
‫ﻣﻦ ﺷﺎد ﺷﻮﻧﺪ و ﻟﺬت ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬و از ﺷﻤﺎﺗﺖ دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ‪.‬‬
‫و ﺗﻬــﻮن ﻏﻴـﺮ ﺷﻤﺎﺗﺔ اﻻﻋـﺪاء‬ ‫ﻛﻞ اﻟﻤﺼﺎﺋﺐ ﺳﻮف ﻳﺤﻤﻠﻬﺎ اﻟﻔﺘﻲ‬
‫»ﻫﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ و اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺗﺤﻤﻞ ﻛﻨﺪ ﺟﺰ ﺷﻤﺎﺗﺖ‬
‫دﺷﻤﻨﺎن«‪.‬‬
‫اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﺣﻮادث ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زدﻧﺪ و در ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ‬
‫ﺷﻜﻴﺒﻼﻳﻲ ﻣﻲ ورزﻳﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻴﻨﻲ ﺑﺪﺧﻮاﻫﺎن و دﺷﻤﻨﺎﻧﻲ را ﻛﻪ از ﮔﺮﻓﺘﺎري و‬
‫ﺑﺪاﺣﻮاﻟﻲ آﻧﻬﺎ ﻟﺬت ﻣﻲ ﺑﺮدﻧﺪ و ﺷﺎد ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﻤﺎﻟﻨﺪ و ﻛﻴﻨﻪ ورزان را‬
‫ﻧﺎﺧﻮش ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪492‬‬

‫‪» 〈 #( θΡç %3‬آﻧﺎن ﺑﺮاي‬ ‫‪ó #$ $Βt ρu #( θ-‬‬

‫™ ‪s Gt‬‬ ‫‪à èã Ê‬‬
‫! ‪| $Βt ρu‬‬ ‫™ ‪È ‹6Î‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪y ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö κå 5u $¹‬‬ ‫‪y 9Ï #( θΖã δ‬‬
‫‪| &r $! ϑ‬‬ ‫‪y ρu $ϑ‬‬
‫‪y ùs ‬‬

‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در راه ﺧﺪا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺳﺴﺖ و ﻧﺎﺗﻮان ﻧﺸﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻃــﻮي ﺑﻴﻦ ﻋﻴﻨﻴـﻪ ﻋﻠـﻲ‪ ‬اﻟﻤﺤﺎﺟﻢ‬ ‫ﻳﺰﻳﺪ ﻳﻐــﺾ اﻟﻄـﺮف دوﻧـﻲ ﻛﺄﻧﻤﺎ‬
‫»ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ را ﻣﻲ ﺑﻨﺪد و ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﻦ ﻧﻤﻲ ﻧﮕﺮد و ﭼﻬﺮه درﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﺸﺪ«‪.‬‬
‫و ﻻ ﺗﻠــﻘﻨﻲ إﻻ و أﻧﻔﻚ راﻏــﻢ‬ ‫ﻓﻼ ﻳﻨﺒﺴﻂ ﻣﺎ ﻣﻦ ﻋﻴﻨﻴﻚ ﻣﺎ اﻧﺰوي‬
‫»اﺧﻢ ﭘﻴﺸﺎﻧﻴﺖ‪ ،‬ﺑﺎز ﻧﺸﻮد و ﻣﺮا ﻧﺒﻴﻨﻲ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﻴﻨﻲ ات‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎك ﻣﺎﻟﻴﺪه ﺷﺪه‬
‫ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ و ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ‬

‫‪’ûÎ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ $Β¨ &r ρu ∩⊇⊄⊆∪ β‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪t ρ*ã ±‬‬
‫¡ ‪Ï ;ö Gt‬‬
‫‪ó „o Ο‬‬
‫‪ó δ‬‬
‫‪è ρu $ΖY ≈ϑ‬‬
‫‪y ƒ)Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß ?ø Šy #“u ùs #( θΖã Βt #u ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪Ï !© #$ $Β¨ 'r ùs ‬‬
‫‪%‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊄∈∪ χ‬و‬ ‫‪ρ*ã -‬‬
‫‪Ï ≈2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪Ν‬‬‫‪è ρu #( θ?è $Βt ρu Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫¡ ‪Î‬‬
‫_ ‪Å‬‬
‫’ ‪ô ‘Í‬‬
‫¡‪4 <n )Î $‬‬
‫_ ‪²‬‬
‫‪ô ‘Í Ν‬‬
‫⇓ ‪ö κå Eø Šy #“u ùs‬‬
‫‪Ð‬‬ ‫‪*u Β¨ Ογ‬‬
‫‪Î /Î θ=è %è‬‬

‫اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﻪ اﻳﻤﺎﻧﺸﺎن اﻓﺰوده ﮔﺮدﻳﺪ و آﻧﺎن ﺷﺎدﻣﺎن و‬
‫اﻣﻴﺪوارﻧﺪ و اﻣﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻠﻴﺪﻳﺸﺎن اﻓﺰوده ﮔﺸﺖ و‬
‫ﻣﺮدﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺎﻓﺮ ﺑﻮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻧﺨﺒﮕﺎن و ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻛﺎر ﺳﺨﺖ و دﺷﻮار را ﺑﻪ ﻓﺎل ﻧﻴﻚ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در‬

‫‪è *u 3‬‬
‫‪(#θδ‬‬ ‫‪õ ?s β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬
‫‪| ã‬‬
‫آن ﺑﺮ اﺳﺎس آﻳﻴﻦ راﺳﺘﻴﻦ اﻟﻬﻲ ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ را ﻣﻲ دﻳﺪه اﻧﺪ‪t ρu  .‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﭼﻴﺰي را‬

‫‪ä 9© @ °‬‬ ‫© ‪è ρu $↔Z ‹ø‬‬
‫‪Ÿ θu δ‬‬ ‫‪x #( θ6™ s‬‬
‫‪Å ?è β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬ ‫‪t ρu ( Ν‬‬
‫‪| ã‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪à 9© Ö ö z‬‬ ‫© ‪è ρu $↔Z ‹ø‬‬
‫‪y θu δ‬‬ ‫‪x‬‬

‫ﻧﺎﺧﻮش دارﻳﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﭼﻴﺰي را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارﻳﺪ و‬
‫ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﺑﻮدرداء ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻪ ﭼﻴﺰ را ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ دوﺳﺖ ﻣﻲ دارم؛ ﻓﻘﺮ‬
‫‪493‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫و ﺑﻴﻤﺎري و ﻣﺮدن را دوﺳﺖ دارم‪ .‬ﭼﻮن ﻓﻘﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺴﻜﻴﻨﻲ و ﻓﺮوﺗﻨﻲ؛ و ﺑﻴﻤﺎري‪ ،‬ﻛﻔﺎره‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻣﻮت ﻳﻌﻨﻲ دﻳﺪار ﺑﺎ ﺧﺪا‪.‬‬
‫اﻣﺎ دﻳﮕﺮي ﻓﻘﺮ را دوﺳﺖ ﻧﺪارد و آن را ﻣﺬﻣﺖ و ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺘﻲ ﺳﮕﻬﺎ ﻓﻘﺮ و ﻧﺪاري را دوﺳﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻫـﺮت ﻋﻠﻴﻪ و ﻛﺸﺮت أﻧﻴﺎﺑﻬﺎ‬ ‫اذا رأت ﻳﻮﻣــﺎ ﻓﻘﻴﺮا ﻣﻌﺪﻣﺎ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻓﻘﻴﺮي را ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ او ﭘﺎرس ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و دﻧﺪان ﺗﻴﺰ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﻲ ﻏﺮد«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ ﺑﻪ ﺗﺐ ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺴــﺄﻟﺘﻬﺎ ﺑـﺎﷲ أن ﻻ ﺗـﻘﻠـﻌﻲ‬ ‫زارت ﻣﻜﻔﺮة اﻟﺬﻧﻮب ﺳﺮﻳﻌــﺔ‬
‫»ﺗﺒﻲ ﻛﻪ ﻛﻔﺎره ﮔﻨﺎﻫﺎن اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﺘﺎﺑﺎن از ﻣﺎ دﻳﺪار ﻛﺮد؛ ﭘﺲ از او ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﺗﻮ را‬
‫ﺑﺨﺪا ﺟﺪا ﻧﺸﻮ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﺘﻨﺒﻲ در ﻣﻮرد ﺗﺐ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻌﺎﻓﺘـﻬﺎ و ﺑﺎﺗﺖ ﻓـﻲ ﻋﻈـﺎﻣﻲ‬ ‫ﺑﺬﻟﺖ ﻟﻬﺎ اﻟﻤﺼﺎرف و اﻟﺤﺸﺎﻳﺎ‬
‫»ﺑﺮاي آن ﭘﻮﻟﻬﺎ ﺧﺮج ﻛﺮدم و ﻧﺎزﺑﺎﻟﺶ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮدم‪ ،‬اﻣﺎ از آﻧﻬﺎ ﮔﺬﺷﺖ و ﺷﺐ را‬
‫در اﺳﺘﺨﻮاﻧﻬﺎي ﻣﻦ ﺳﭙﺮي ﻛﺮد«‪.‬‬

‫‪〈 ϵ‹ø 9s )Î û_É Ρt θã‬‬

‫‪ã ‰‬‬
‫‪ô ƒt $ϑ‬‬
‫‪£ ΒÏ ¥’<n )Î x=m‬‬
‫‪x &r ßf‬‬
‫¡ ‪ô‬‬
‫ﻳﻮﺳﻒ در ﻣﻮرد زﻧﺪان ﮔﻔﺖ‪bÅ 9#$  :‬‬

‫»زﻧﺪان ﺑﺮاﻳﻢ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮا ﺑﻪ آن ﻓﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺟﻬﻢ ﻧﻴﺰ در ﻣﻮرد زﻧﺪان ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺒــﺴﻲ و أي ﻣﻬـﻨـﺪ ﻻﻳﻐﻤــﺪ‬ ‫ﻗﺎﻟﻮا ﺣﺒﺴﺖ ﻓﻘﻠﺖ ﻟﻴﺲ ﺑﻀﺎﺋﺮي‬
‫»ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪي؛ ﮔﻔﺘﻢ ‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪﻧﻢ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ زﻳﺎﻧﻲ ﻧﺪارد؛ ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﺷﻤﺸﻴﺮ‬
‫ﺑﺮان را دﻳﺪه اﻳﺪ ﻛﻪآن را در ﻧﻴﺎم‪ ،‬ﻧﻜﻨﻨﺪ«؟‬
‫اﻣﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻛﺎﺗﺐ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪494‬‬

‫أﻧﺤﻲ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ اﻟﺰﻣﺎن اﻟﻤﺮﺻﺪ‬ ‫ﻗﺎﻟﻮا‪ :‬ﺣﺒﺴﺖ ﻓﻘﻠﺖ ﺧﻄﺐ ﻧﻜﺪ‬

‫»ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪي؛ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻼﻳﻲ رﻧﺠﺒﺎراﺳﺖ ﻛﻪ روزﮔﺎر ﺑﺮ ﻣﻦ آورده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎري ‪ ،‬ﻣﺮگ را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ و ﺑﻪ آن ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﻣﻌﺎذ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﺮگ ﺧﻮﺷﺎﻣﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ؛ دوﺳﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ و ﻧﺎداري آﻣﺪه اﺳﺖ و‬
‫ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﺪ‪ ،‬رﺳﺘﮕﺎر ﮔﺸﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺼﻴﻦ ﺑﻦ ﺣﻤﺎم در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻟﻨﻔﺴــﻲ ﺣﻴـﺎة ﻣﺜﻞ أن أﺗﻘﺪﻣﺎ‬ ‫ﺗﺄﺧـﺮت أﺳﺘﺒﻘﻲ اﻟﺤﻴﺎة ﻓﻠﻢ أﺟﺪ‬
‫»ﻋﻘﺐ ﻛﺸﻴﺪم ﺑﻪ ﻗﺼﺪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﺟﻠﻮ ﺑﺮوم«‪.‬‬
‫دﻳﮕﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻣﺮگ آﻣﺪ‪ ،‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺮﺧﻲ‪ ،‬ﻣﺮگ را ﻧﻜﻮﻫﺶ‬
‫ﻛﺮده و از آن ﻓﺮار ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم ﻋﺎﺷﻖ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮدن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﻣﻮرد‬

‫‪» 〈 Νö 6‬ﺑﮕﻮ‪:‬‬
‫)‹ ‪à‬‬
‫‪É ≈=n Βã …µç Ρ¯ *Î ùs µç Ζ÷ ΒÏ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ρ*” -‬‬
‫‪Ï ?s “%‬‬
‫‪Ï !© #$ N‬‬
‫‪| θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ β‬‬
‫≅ ‪¨ )Î‬‬
‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ö %è  :‬‬

‫ﻣﺮﮔﻲ ﻛﻪ از آن ﻓﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻣﻼﻗﺎت ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد«‪.‬‬

‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻣـﺎ ﻟﻲ ﺑﻌـﺪ ﻫـﺬا اﻟﺮأس رأس‬ ‫و ﻣﺎ ﻟﻲ ﺑﻌـﺪ ﻫﺬا اﻟﻌﻴـﺶ ﻋﻴﺶ‬
‫»ﻣﻦ ﭘﺲ از اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ دﻳﮕﺮي ﻧﺨﻮاﻫﻢ داﺷﺖ«‪.‬‬

‫‪ß Ψ÷ ϑ‬‬
‫‪Νγ‬‬ ‫اﻣﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن در راه ﺧﺪا‪ ،‬آرزو و آرﻣﺎن ﻧﻴﻜﺎن و ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪان اﺳﺖ‪Ï ùs  :‬‬

‫‪» 〈 *ã à‬ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﺑﻬﺮه ﺧﻮد را ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ‬

‫‪Ï Ft ⊥ƒt Β¨ Νκå ]÷ ΒÏ ρu …µç 6t tø Υ‬‬
‫‪w ‬‬ ‫¨‪| %s Β‬‬
‫‪4 Ó‬‬

‫ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪495‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺑﻦ رواﺣﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺳﺮاﻳﺪ‪:‬‬

‫و ﻃﻌﻨـﺔ ذات ﻓـﺰع ﺗﻘﺬف اﻟﺰﺑﺪا‬ ‫ﻟﻜﻨﻨــﻲ أﺳــﺄل اﻟﺮﺣﻤﻦ ﻣﻐﻔـﺮة‬
‫»اﻣﺎ ﻣﻦ از ﺧﺪاوﻧﺪ ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و از او ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ در راه او‪ ،‬ﻧﻴﺰه اي‬
‫ﻛﺎري ﺑﻪ ﻣﻦ اﺻﺎﺑﺖ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﻧﻢ در اﺛﺮ آن ﺑﻴﺮون ﺟﻬﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻃﺮﻣﺎح ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺷﺮﺟﻊ ﻳﻌﻠﻮ ﺑﺤﺴﻦ اﻟﻤﻄﺎرف‬ ‫أﻳﺎ رب ﻻﺗﺠﻌﻞ وﻓﺎﺗﻲ إن أﺗﺖ‬
‫»ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! اﮔﺮ ﻣﺮﮔﻢ ﻓﺮا رﺳﺪ‪ ،‬آن را ﭼﻨﺎن ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻲ ﺑﻤﻴﺮم ﻛﻪ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎي زﻳﺒﺎ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻳﺼﺎﺑﻮن ﻓﻲ ﻓﺞ ﻣﻦ اﻷرض ﺧﺎﺋﻒ‬ ‫و ﻟﻜـﻦ ﺷﻬﻴﺪاً ﺛﺎوﻳـﺎً ﻓﻲ ﻋﺼـﺎﺑﺔ‬
‫»وﻟﻲ دوﺳﺖ دارم ﺷﻬﻴﺪ ﺷﻮم و ﻣﺮا در ﺳﺮزﻣﻴﻦ دوردﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﺴﭙﺎرﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ داﻧﺴﺘﻪ و از آن ﻓﺮار ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺟﻤﻴﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و أي ﺟــﻬﺎد ﻏـﻴــﺮﻫـﻦ أرﻳــﺪ‬ ‫ﻳﻘـﻮﻟﻮن ﺟـﺎﻫﺪ ﻳﺎ ﺟﻤـﻴﻞ ﺑﻐـﺰوة‬
‫»ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬اي ﺟﻤﻴﻞ! در ﺟﻨﮕﻲ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﺎ و ﺟﻬﺎد ﻛﻦ و ﻣﻦ ﻫﻴﭻ ﺟﻬﺎدي‪ ،‬ﺟﺰ‬
‫آن زﻧﺎن ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻢ«‪.‬‬
‫ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارم در ﺧﺎﻧﻪ ام و ﺑﺮ روي ﺗﺨﺘﻢ‬

‫ﺑﻤﻴﺮم‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ در ﻣﻨﺎﻃﻖ و ﻣﺮزﻫﺎي دوردﺳﺖ ‪ ،‬ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﺮگ ﺑﺮوم؟! ‪ö≅%è ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∇∪ t %Ï ‰‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻣﺮگ را از ﺧﻮدﺗﺎن‬

‫‪Ï ≈¹‬‬
‫‪| Λ÷ ä Ζ.ä β)Î N‬‬
‫‪| θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã 6‬‬
‫¡ ‪à‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r ‬‬
‫‪ô ã‬‬
‫‪t #( ρâ ‘u Šô $$ ùs‬‬

‫‪ãΝγ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬
‫‪t |=GÏ .ä ‬‬ ‫‪Ï !© #$ —y u 9y 9s Ν‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫دور ﻛﻨﻴﺪ اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ«‪ä ?Ï θ‹ã /ç ’ûÎ Λ÷ ä Ψ.ä θö 9© ≅%è  .‬‬

‫_ ‪» 〈 Νö γÎ èÏ‬ﺑﮕﻮ‪ :‬اﮔﺮ در ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن ﻣﻲ ﺑﻮدﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن‬

‫‪Å $Ò‬‬ ‫≅ ‪4 <n )Î‬‬
‫’ ‪Ÿ Βt‬‬ ‫) ÷‪ã F‬‬
‫‪s 9ø #$‬‬

‫ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺤﻞ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن ﺧﻮد ﻣﻲ رﻓﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪496‬‬

‫وﻗﺎﻳﻊ‪ ،‬ﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫اي اﻧﺴﺎن! ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اي اﻧﺴﺎن! اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از زﻧﺪﮔﻲ ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪه اي و روزﮔﺎر‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻮ ﺗﻨﮓ ﮔﺸﺘﻪ و‬
‫ﺗﻠﺨﻴﻬﺎ ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺮاﻳﺖ ﻧﺎﮔﻮار ﻧﻤﻮده! ﺑﺪان ﻛﻪ ﭘﻴﺮوزي‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از‬
‫ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬آﺳﺎﻧﻲ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ‪ .‬ﻟﻄﻒ و ﻣﻬﺮي ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را از ﻫﺮ ﺳﻮ ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ و آﻳﻨﺪه‬

‫† ‪ß =Ï ƒø‬‬
‫‪ª!#$ #‬‬ ‫‪ä ω‬‬
‫!( ‪Ÿ‬‬
‫‪« #$ ‰‬‬ ‫اي درﺧﺸﺎن و زﻳﺒﺎ و ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ در اﻧﺘﻈﺎر ﺗﻮﺳﺖ‪ô ρu  .‬‬
‫‪y ã‬‬

‫‪» 〈 …νç ‰‬اﻳﻦ‪ ،‬وﻋﺪه ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻼف وﻋﺪه ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬ ‫‪ô ρu‬‬
‫‪y ã‬‬

‫ﺗﻨﮕﻨﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آن ﻗﺮار داري‪ ،‬رﻓﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و ﺑﻼ‪ ،‬ﺳﺎﻳﻪ ﺷﻮم ﺧﻮد را دور‬

‫‪ü“%‬‬
‫! ‪Ï !© #$‬‬ ‫‪ß ϑ‬‬
‫‪¬ ‰‬‬ ‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آن زﻳﺒﺎﻳﻲ و آراﻣﺶ‪ ،‬ﻓﺮا ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ؛ ‪ô tu :ù #$ ‬‬

‫‪t “u tu :ù #$ $Ψ¨ ã‬‬

‫‪» 〈 β‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاوﻧﺪي را ﺳﺰاﺳﺖ ﻛﻪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه را از ﻣﺎ دور ﻛﺮد«‪.‬‬ ‫= ‪t‬‬ ‫‪y Œø &r‬‬
‫‪| δ‬‬

‫اي اﻧﺴﺎن! زﻣﺎن آن ﻓﺮا رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬ﻣﺪاوا ﻛﻨﻲ و‬
‫ﺿﻤﻴﺮ و وﺟﻮدت را ﺳﺮﺷﺎر از ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﻤﺎﻳﻲ و اﻓﻜﺎر ﻣﻨﺤﺮف و ﻛﺞ اﻧﺪﻳﺸﻲ را ﺑﻪ‬
‫وﺳﻴﻠﻪ ﻫﺪاﻳﺖ‪ ،‬اﺻﻼح ﻧﻤﺎﻳﻲ و اﺿﻄﺮاب و ﻧﺎآراﻣﻲ را ﺑﺎ اﻧﺪﻳﺸﻪ و رﻓﺘﺎرِ درﺳﺖ اﺻﻼح‬
‫ﻛﻨﻲ‪ .‬زﻣﺎن آن ﻓﺮا رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ درﺧﺸﺶ ﺳﭙﻴﺪه دم و ﻧﻮر ﺻﺒﺤﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎي‬
‫اﻧﺪوه از ﺗﻮ دور ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻠﺨﻲ و ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ورﺿﺎﻣﻨﺪي از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود؛ زﻣﺎنآن‬
‫ﻓﺮا رﺳﻴﺪه ﻛﻪ ﺷﺐ ﻇﻠﻤﺎﻧﻲ ﻓﺘﻨﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮري ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻇﻠﻤﺘﻬﺎ را ﻣﻲ ﺑﻠﻌﺪ‪ ،‬روﺷﻦ‬
‫و ﻣﻨﻮر ﮔﺮدد‪ .‬اي ﻣﺮدم! آن ﺳﻮي ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺧﺸﻚ‪ ،‬ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ آرام ﺑﺨﺶ و ﺳﺮﺷﺎر از‬
‫ﻃﺮاوات و ﺳﺮﺳﺒﺰي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﻗﻠﻪ ﻛﻮه ﻣﺸﻘﺖ و رﻧﺞ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺘﻲ زﻳﺒﺎ و ﭘﺮﮔﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫‪497‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺎران‪ ،‬ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ آن اﻓﺰوده و ﺑﻮي ﻋﻄﺮ آﮔﻴﻦِ ﺧﻮش ﺑﻴﻨﻲ از ﻫﺮ ﺳﻮ ﺑﻪ ﻣﺸﺎم ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺳﭙﻴﺪه دم ﻣﮋده ﻣﻲ دﻫﻢ اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاب از ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ ﭘﺮﻳﺪه و روي ﺑﻪ‬

‫ﺷﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و ﻓﺮﻳﺎد ﺳﺮ ﻣﻲ دﻫﻲ ﻛﻪ اي ﺷﺐ ﻃﻮﻻﻧﻲ! ﻛﻲ ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮي؟ ‪}§Šø 9s &r ‬‬

‫) ‪5 ƒ*Í‬‬
‫= ∪⊇∇∩ 〈 »آﻳﺎ ﺳﭙﻴﺪه دم ﻧﺰدﻳﻚ ﻧﻴﺴﺖ؟«‬ ‫‪s /Î x‬‬
‫‪ß 6ö Á‬‬
‫‪j 9#$‬‬

‫ﺗﻮ را ﻣﮋده ﻣﻲ دﻫﻢ ﺑﻪ ﺻﺒﺤﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را آﻛﻨﺪه از ﻧﻮر و ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬اي‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬درك و ﻫﻮﺷﺖ را از دﺳﺘﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ! اﻧﺪﻛﻲ ﺻﺒﺮ ﻛﻦ؛ ﺑﻪ‬
‫زودي از ﻛﺮاﻧﻪ ﻏﻴﺐ راه ﺣﻠﻲ ﺑﻪ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﺗﻮ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻃﺒﻖ ﺳﻨﺘﻬﺎي ﺛﺎﺑﺖ و راﺳﺘﻴﻦ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﻧﺠﺎت‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ آﻏﻮش ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ ﭘﺮ از اﺷﻚ اﺳﺖ! اﺷﻜﻬﺎﻳﺖ را ﭘﺎك ﻛﻦ؛ ﺑﮕﺬار ﭘﻠﻜﻬﺎﻳﺖ‬
‫اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪ؛ آرام و ﺧﻮﻧﺴﺮد ﺑﺎش و ﺑﺪان ﻛﻪ آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه ﺟﻬﺎن‪ ،‬ﻛﺎرﺳﺎز و ﻳﺎور‬
‫ﺗﻮﺳﺖ و ﺗﻮ را ﺑﺎ ﻟﻄﻒ ﺧﻮد ﻣﻮرد ﻋﻨﺎﻳﺖ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ داد؛ ﺑﺪان ﻛﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ رﻗﻢ‬
‫ﺧﻮرده و ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاﻳﺖ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را ﻓﺮا ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ؛‬
‫ﺗﺸﻨﮕﻲ ﻣﺸﻘﺖ‪ ،‬از ﺑﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ رﻓﺖ و رﮔﻬﺎ و ﭘﻮﺳﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ زﻳﺮ ﻓﺸﺎر ﺳﻨﮕﻴﻦ ﻏﻢ و‬
‫اﻧﺪوه ﺧﺸﻜﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آب رﺣﻤﺖ ﺷﺎداب ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و ﺟﺎن ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮔﺮﻓﺖ و از ﻫﻤﻪ‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﭘﺎداش ﺗﻮ ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﻼﺷﻲ ﻧﺰد او ﺑﻪ ﻫﺪر ﻧﻤﻲ رود‪ ،‬ﺛﺒﺖ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎش ﻛﻪ ﺗﻮ ﺑﺎ ﻛﺴﻲ داد و ﺳﺘﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮﻛﺎرش ﺗﻮاﻧﺎ و ﺑﺎ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ و ﺗﺪاﺑﻴﺮ او زﻳﺒﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎش ﻛﻪ ﻓﺮﺟﺎم‪ ،‬ﺧﻮب و ﻧﺘﻴﺠﻪ‪ ،‬آرام ﺑﺨﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﺪ از ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮي و ﭘﺲ از ﺗﺸﻨﮕﻲ ‪ ،‬ﺳﻴﺮاﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺟﺪاﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻢ رﺳﻴﺪن‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪498‬‬

‫و ﭘﺲ از ﻫﺠﺮان‪ ،‬زﻣﺎن وﺻﺎل اﺳﺖ و ﺑﻌﺪ از ﺑﻴﺨﻮاﺑﻲ‪ ،‬ﺧﻮاب آرام ﻣﻲ آﻳﺪ‪Ÿω  .‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∪ #*X Βø &r 7‬ﺗﻮ ﻧﻤﻲ داﻧﻲ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از‬
‫‪y 9Ï ¨Œs ‰‬‬
‫^ ‪y è÷ /t‬‬
‫‪ß ‰‬‬
‫† ‪Ï tø‬‬
‫! ‪ä‬‬ ‫‪¨ èy 9s “‘Í ‰‬‬
‫≅ ‪© #$‬‬ ‫‪ô ?s‬‬

‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻛﺎر ﺗﺎزه اي ﭘﺪﻳﺪ آورد«‪.‬‬

‫ـﻞ و ﻣﻞ اﻟﺤﺎدي و ﺣﺎر اﻟﺪﻟﻴﻞ‬ ‫ﻟﻤﻌﺖ ﻧﺎرﻫﻢ و ﻗﺪ ﻋﺴﻌﺲ اﻟﻠﻴـ‬
‫»آﺗﺶ آﻧﻬﺎ درﺧﺸﻴﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺷﺐ ﻓﺮا رﺳﻴﺪه و ﻛﺴﻲ ﻛﻪآواز ﺣﺪي را ﺑﺮاي‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺷﺘﺮان ﺳﺮﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪه و راﻫﻨﻤﺎي ﻛﺎروان‪ ،‬ﺣﻴﺮان ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ـﻦ ﻋﻠﻴـﻞ و ﻃـﺮف ﻋﻴﻨﻲ ﻛﻠﻴﻞ‬ ‫ﻓﺘﺄﻣﻠــﺘﻬﺎ و ﻓـﻜﺮي ﻣﻦ اﻟﺒـﻴـ‬
‫»در آن ﻓﻜﺮ ﻛﺮدم و اﻧﺪﻳﺸﻪ ام‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎر اﺳﺖ و ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ«‪.‬‬
‫و ﻏـﺮاﻣﻲ ذاك اﻟﻐـﺮام اﻟﺪﺧﻴﻞ‬ ‫و ﻓـﺆادي ذاك اﻟﻔﺆاد اﻟﻤﻌـﻨﻲ‬
‫»و دل ﻣﻦ‪ ،‬دﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻓﻜﺎر در آن ﺧﻄﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻋﺸﻖ ﻣﻦ‪ ،‬ﻋﺸﻘﻲ اﺳﺖ‬
‫ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ و ﻧﺎآﺷﻨﺎ«‪.‬‬
‫ﻟـﻠﻤـﻠﻤﺎت ﻫـﻞ إﻟﻴــﻪ ﺳﺒﻴــﻞ؟‬ ‫و ﺳـﺄﻟﻨﺎ ﻋﻦ اﻟﻮﻛﻴﻞ اﻟﻤﺮﺟﻲ‬
‫»و از ﻛﺎرﺳﺎزي ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ ﺑﻪ او اﻣﻴﺪ ﻣﻲ ﺑﻨﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪﻳﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ راﻫﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي او ﻫﺴﺖ«؟‬
‫أﻛــﺮم اﻟﻤﺠـﺰﻟﻴﻦ ﻓﺮد ﺟﻠﻴــﻞ‬ ‫ﻓﻮﺟﺪﻧﺎه ﺻﺎﺣﺐ اﻟﻤﻠﻚ ﻃﺮاً‬
‫»ﭘﺲ او را ﺻﺎﺣﺐ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ و او‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﺨﺸﻨﺪﮔﺎن و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺰرﮔﻮار اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و درد و ﻓﻘﺮ و ﻣﺸﻘﺖ‪ ،‬ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ! ﺷﻤﺎ را ﻣﮋده‬
‫ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ روزي ﺳﻴﺮ و ﺷﺎد و ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﺷﺪ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﺳﻼﻣﺘﻲِ ﺧﻮد را‬

‫‪ó &r #! Œs )Î x‬‬

‫™‪» 〈 ∩⊂⊆∪ *u x-‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﺐ‬ ‫‪Ë 6ö Á‬‬
‫≅ ‪j 9#$ ρu ∩⊂⊂∪ *u /t Šô &r Œø )Î‬‬
‫ﺑﺎز ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪È ‹ø 9© #$ ρu  :‬‬

‫ﭼﻮن ﭘﺸﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺻﺒﺢ ﭼﻮن روﺷﻨﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ«‪.‬‬

‫‪499‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫و ﻻ ﺑــﺪ ﻟﻠـﻘﻴـﺪ أن ﻳﻨﻜـﺴﺮ‬ ‫ﻓــﻼ ﺑـﺪ ﻟﻠـﻴﻞ أن ﻳﻨــﺠﻠـﻲ‬

‫»ﺷﺐ ﺣﺘﻤﺎً روﺷﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و زﻧﺠﻴﺮ ﺣﺘﻤﺎً ﭘﺎره ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﻳﻌﺶ أﺑـﺪ اﻟـﺪﻫﺮ ﺑﻴﻦ اﻟﺤﻔـﺮ‬ ‫و ﻣﻦ ﻳﺘﻬﻴـﺐ ﺻﻌﻮد اﻟﺠﺒـﺎل‬
‫»ﻫﺮﻛﺲ از ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ازﻛﻮﻫﻬﺎ ﺑﺘﺮﺳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﻫﻤﻮاره در ﻣﻴﺎن ﭼﺎﻟﻪ ﻫﺎ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻟﻄﻒ و ﻓﻀﻞ او ﺑﺎﺷﺪ و‬
‫ﺑﻪ ﻟﻄﻒ او اﻣﻴﺪ ﺑﺒﻨﺪد‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ را ﻛﻪ ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺪﻳﺪ آي و آن ﭼﻴﺰ‪،‬‬
‫ﻓﻮراً ﭘﺪﻳﺪ ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ؛ ﭘﺲ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﻋﺪه ﻫﺎي ﭼﻨﻴﻦ ﺧﺪاﻳﻲ اﻋﺘﻤﺎد داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺳﻮد و ﻓﺎﻳﺪه را ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او ﻧﻤﻲ آورد و ﺿﺮر و زﻳﺎن را ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬دور ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ در ﻫﺮ ﻧﻔﺴﻲ ﻟﻄﻒ او ﻧﻤﺎﻳﺎن اﺳﺖ و در ﻫﺮ ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺣﻜﻤﺘﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و در ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ اي ﻣﻮﻓﻘﻴﺘﻲ ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﺷﺐ ﺻﺒﺢ را ﻗﺮار‬
‫داده و ﭘﺲ از ﻗﺤﻄﺴﺎﻟﻲ ﺑﺎران را ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ؛ ﻧﻌﻤﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﭙﺎس او را‬
‫ﺑﺠﺎي آورﻧﺪ و ﺑﻨﺪﮔﺎن را ﺑﻪ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲ ورزد‪،‬‬
‫ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ ﺗﺎ او را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ‬
‫ﻣﻲ آورد ﺗﺎ او را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺨﻮاﻧﻨﺪ؛ ﭘﺲ ﺑﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ارﺗﺒﺎط ﺧﻮد را ﺑﺎ او ﻗﻮي ﻧﻤﺎﻳﺪ و زﻳﺎد‬

‫‪» 〈 ÿ &Ï #Í Ò‬از ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻒ و ﻓﻀﻞ او را ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ«‪.‬‬

‫! ‪ô ùs ΒÏ‬‬
‫™ ‪© #$ #( θ=è ↔t‬‬
‫از او ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ó ρu  :‬‬

‫‪» 〈 πº Šu -ø z‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن را آﻫﺴﺘﻪ و ﺑﺎ زاري ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪ä ρu %æ‬‬
‫‪Y • Ø‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪| @n Ν‬‬ ‫‪ä /− ‘u #( θã‬‬
‫‪ã Šô #$ ‬‬

‫ﻣـﻦ ﺟﻮد ﻛﻔﻚ ﻣﺎ ﻋﻠﻤﺘﻨﻲ اﻟﻄﻠﺒﺎ‬ ‫ﻟﻮ ﻟﻢ ﺗــﺮد ﻧﻴﻞ ﻣﺎ أرﺟـﻮ و أﻃﻠﺒﻪ‬
‫»اﮔﺮ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ از ﺟﻮد و ﺑﺨﺸﺶ ﺗﻮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻃﻠﺐ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪500‬‬

‫ﻛﺮدن و درﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻮدن را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﻤﻲ آﻣﻮﺧﺘﻲ«‪.‬‬

‫ﻋﻼء ﺑﻦ ﺣﻀﺮﻣﻲ ﺑﻪ اﺗﻔﺎق ﺑﻌﻀﻲ از اﺻﺤﺎب
در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺑﻮد ﻛﻪ آﺑﺸﺎن ﺗﻤﺎم‬
‫ﺷﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﺑﻤﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻋﻼء ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﺻﺪا زد و از ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻨﻮا و اﺟﺎﺑﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪه ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ و او را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺧﻮاﻧﺪ‪ :‬اي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺰرگ و واﻻ!اي ﻓﺮزاﻧﻪ! اي‬
‫ﺑﺮدﺑﺎر!‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺎران در آن ﻟﺤﻈﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎرﻳﺪن ﻛﺮد؛ آﻧﻬﺎ‪ ،‬آب ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪،‬‬

‫‪Ï è÷ /t ‬‬
‫‪$Βt ‰‬‬ ‫] ‪. ΒÏ‬‬
‫‪y ‹ø ót 9ø #$ Α‬‬
‫‪ã ”iÍ ∴t ƒã “%‬‬
‫‪Ï !© #$ θu δ‬‬
‫ﻏﺴﻞ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﭼﺎرﭘﺎﻳﺎن ﺧﻮد آب دادﻧﺪ‪è ρu  :‬‬

‫‪ß ‹ϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∇∪ ‰‬و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آن ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫‪Ï s‬‬
‫’ ‪y 9ø #$‬‬
‫‪j <Í θu 9ø #$ θu δ‬‬
‫‪è ρu 4 …µç Gt ϑ‬‬ ‫‪ô ‘u ã ³‬‬
‫‪y m‬‬ ‫‪à Ψƒt ρu #( θÜ‬‬
‫‪ä Ζu %s‬‬

‫ﺑﺎران را ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ ﺑﻌﺪ از آﻧﻜﻪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ؛ و رﺣﻤﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ و‬
‫او‪،‬ﻛﺎرﺳﺎز ﺳﺘﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻣﺤﺒﺖ اﷲ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ او‪ ،‬ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻳﺎد او ﺑﻮدن‪ ،‬آرام ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ ﻳﺎد او‪ ،‬ﻓﻘﻂ او را‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺘﻦ‪ ،‬ﻓﻘﻂ از او ﺗﺮﺳﻴﺪن‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ او اﻣﻴﺪوار ﺑﻮدن و ﻓﻘﻂ ﺑﺮ او ﺗﻮﻛﻞ ﻛﺮدن‪،‬‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اراده ﻫﺎ و ﺧﻮاﺳﺘﻬﺎي ﺑﻨﺪه ﻣﺴﺘﻮﻟﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ دﻧﻴﺎ و‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﻌﻤﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺎﻳﻪ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ دوﺳﺘﺪاران ﺧﺪا‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﻴﺎت و زﻧﺪﮔﻲ ﻋﺎرﻓﺎن ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫دل ﺑﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪن ﺑﻪ ذﻛﺮ او و ﻗﻨﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ و دور‬
‫ﺷﺪن ﻏﻤﻬﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ و ﺳﺒﺐ آراﻣﺶ و زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮب ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮﻛﺲ ﺑﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا دل‬
‫ﺑﺒﻨﺪد و ذﻛﺮ ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪا داده‪ ،‬ﻗﺎﻧﻊ ﻧﺸﻮد‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺨﺘﻲ‬
‫‪501‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﺑﻴﺶ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻏﻢ و اﻧﺪوه ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ؛ ﺗﺠﺮﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﺎﻫﺪ و ﮔﻮاه اﻳﻦ ادﻋﺎ اﺳﺖ‪.‬‬

‫دﻟﺪاري ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ زدﮔﺎن‬

‫‪à 9ø #$ ‬‬
‫) ‪3 *u‬‬
‫“ 〈 »و ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ آﺑﺎدﻳﻬﺎي ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺘﺎن‬ ‫‪z ΒiÏ /3‬‬
‫‪ä 9s θö m‬‬ ‫‪õ =n δ‬‬
‫‪x $Βt $Ψs 3‬‬ ‫‪÷ &r ‰‬‬
‫) ‪ô‬‬
‫‪s 9s ρu ‬‬

‫را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮده اﻳﻢ«‪.‬‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﺧﻮﻧﻴﻦ و ﻓﺎﺟﻌﻪ اي وﻳﺮاﻧﮕﺮ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻣﻜﻴﺎن‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻣﻜﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻮاده اي ﻣﺮﻓﻪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﮕﺬران وداراي اﺑﻬﺖ و ﺳﺨﺎوت ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬درس ﻋﺒﺮت و ﭘﻨﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ در آن ﺣﺎل ﻛﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬درﻣﻴﺎن ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ‬
‫و رﻓﺎه و ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺳﺮﮔﺮم ﻟﺬت ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎن اﻟﻬﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻫﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ ﻓﺮد ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ ،‬آﻧﺎن را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺣﺮﻣﺖ آﻧﻬﺎ را ﻫﺘﻚ‬
‫ﻛﺮد؛ ﺧﻮﻧﺸﺎن را ﺑﻪ زﻣﻴﻦ رﻳﺨﺖ و آﻧﺎن را ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ و ﻧﺎﺑﻮدي ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎﺟﻌﻪ اي ﻛﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬دل دوﺳﺘﺎﻧﺸﺎن را ﺧﻮﻧﻴﻦ ﻛﺮد؛ ﻛﻮدﻛﺎﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻣﺼﻴﺒﺖ‪،‬‬
‫ﺧﻮن ﮔﺮﻳﺴﺘﻨﺪ؛ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﭼﻪ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از دﺳﺖ دادﻧﺪ و ﭼﻘﺪر ﺑﺮاﻳﺸﺎن اﺷﻚ‬

‫‪» 〈 ∩⊄∪ *Í ≈Á‬ﭘﺲ اي ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺑﺼﻴﺮت! ﻋﺒﺮت‬

‫{ ‪| /ö‬‬
‫‪F #$ ’<Í ρ' 'é ≈¯ ƒt #( ρã 9É Ft ã‬‬
‫رﻳﺨﺘﻪ ﺷﺪ‪ô $$ ùs  :‬‬

‫ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ«‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻟﺤﻈﻪ اي ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ ﺑﻼ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺸﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬روي دﻳﺒﺎ و اﺑﺮﻳﺸﻢ ﻏَﻠﻂ‬
‫ﻣﻲ زدﻧﺪ و آﻧﭽﻪ دﻟﺸﺎن ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دادﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫وﺣﺸﺘﻨﺎك و ﻓﺎﺟﻌﻪ اي ﺟﺎﻧﻜﺎه و ﻣﺮﮔﺒﺎر‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ را درﻧﻮردﻳﺪ‪.‬‬
‫و ﻫﻜﺬا ﺗﻤﺤﻖ اﻷﻳﺎم و اﻟﺪول‬ ‫ﻫﺬا اﻟﻤﺼﺎب و إﻻ ﻏﻴـﺮه ﺟﻠﻞ‬
‫»اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه و ﮔﺮﻧﻪ ﻏﻴﺮ از آن ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎي ﺑﺰرﮔﻲ ﻫﺴﺖ و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪502‬‬

‫روزﻫﺎ و ﻧﻮﺑﺘﻬﺎ از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ روﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪öΝGç Ψ3‬‬
‫™ ‪s‬‬
‫ﺑﺮﻣﻜﻴﺎن‪ ،‬در آراﻣﺶ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮدﻧﺪ و از ﺣﻮادث روزﮔﺎر ﻏﺎﻓﻞ ﺑﻮدﻧﺪ؛ ‪y ρu ‬‬

‫‪ãΝ3‬‬
‫‪ä 9s $Ψs /ö u Ñ‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿ ρu Ο‬‬ ‫‪Î /Î $Ζu =ù èy ùs #‬‬
‫‪y ‹ø .x Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫‪à 9s ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪¨ 6t ?s ρu Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫¡ ‪ß‬‬ ‫‪à Ρ&r #( θû ϑ‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪ß =n ß‬‬
‫‪s ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪Ç 6‬‬
‫¡≈ ‪Å‬‬
‫‪| Βt ’ûÎ‬‬

‫{ ‪t $Vs Βø‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆∈∪ Α‬و ﺷﻤﺎ در ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﻛﺮدﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻮد ﺳﺘﻢ ﻛﺮدﻧﺪ و‬ ‫‪F #$‬‬

‫ﺑﺮاﻳﺘﺎن روﺷﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﭼﻪ ﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﻣﺜﺎﻟﻬﺎ زدﻳﻢ«‪.‬‬

‫ﺳﺮﺑﺎزان‪ ،‬ﺑﺎﻻي ﺳﺮﺷﺎن ﺳﺎﻛﺖ و آرام اﻳﺴﺘﺎده و ﭘﻴﺮاﻣﻮﻧﺸﺎن ﺳﭙﺎﻫﻴﺎﻧﻲ ﺻﻒ ﺑﺴﺘﻪ‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫أﻧﻴــﺲ و ﻟﻢ ﻳﺴـﻤـﺮ ﺑﻤـﻜـﺔ ﺳﺎﻣﺮ‬ ‫ﻛﺄن ﻟﻢ ﻳﻜﻦ ﺑﻴﻦ اﻟﺤﺠﻮن إﻟﻲ اﻟﺼﻔﺎ‬
‫»ﮔﻮﻳﺎ از ﺣﺠﻮن ﺗﺎ ﺻﻔﺎ ﻫﻴﭻ ﻫﻤﺪﻣﻲ ﻧﺒﻮده و ﻫﻴﭽﻜﺲ در ﻣﻜﻪ‪ ،‬ﺷﺒﻬﺎ‬
‫داﺳﺘﺎن ﺳﺮاﻳﻲ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺮﻣﻜﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺮﮔﺮم زﻧﺪﮔﻲ ﺑﻮدﻧﺪ و در ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮدﻧﺪ و ﻏﺎﻓﻞ از ﻫﻤﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ و ﻛﺎﻣﻼً آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻮدﻧﺪ؛ آﻧﺎن‪ ،‬ﺳﺮاب را آب ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ اﺳﺖ؛ ﻓﻨﺎ را ﺑﻘﺎ داﻧﺴﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﭘﻨﺪاﺷﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ اﻣﺎﻧﺖ‪ ،‬روزي ﭘﺲ داده‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂∪ χ‬و ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ‬ ‫_ ‪θèã‬‬
‫‪y *ö ƒã ω‬‬
‫‪Ÿ $Ζu Šø 9s )Î Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ &r #( θû Ζ‘ ß‬‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪s ρu  :‬‬

‫ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫و ﻟﻠـﺰﻣــﺎن ﻣﺴـﺮات و أﺣـﺰان‬ ‫ﻓﺠــﺎﺋﻊ اﻟﺪﻫـﺮ أﻟـﻮان ﻣﻨـﻮﻋـﺔ‬
‫»ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎي زﻣﺎن‪ ،‬ﺑﻪ رﻧﮕﻬﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻲ آﻳﺪ و دوران‪ ،‬ﺷﺎدﻳﻬﺎ و ﻏﻤﻬﺎﻳﻲ دارد«‪.‬‬
‫و ﻻ ﻳـﺪوم ﻋﻠـﻲ ﺣﺎلٍ ﻟﻬﺎ ﺷﺄن‬ ‫و ﻫـﺬه اﻟـﺪار ﻻﺗﺒﻘﻲ ﻋﻠﻲ أﺣﺪ‬
‫»و اﻳﻦ ﺳﺮا‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ و دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد«‪.‬‬
‫‪503‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آﻧﻬﺎ ﺻﺒﺢ را ﺑﺎ ﺷﺎدي ﺳﭙﺮي ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻏﺮوب ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪﻧﺪ؛ در ﻳﻚ‬
‫ﻟﺤﻆ ﻫﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪ و ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻼ را ﺑﻪ روي آﻧﻬﺎ از ﻧﻴﺎم ﺑﺮﻛﺸﻴﺪ و ﺟﻌﻔﺮ‬
‫ﺑﻦ ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ و ﺑﺮادرش ﻓﻀﻞ ﺑﻦ ﻳﺤﻴﻲ را ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺖ و اﻣﻮال و اﻣﻼك‬
‫آﻧﻬﺎ را ﻣﺼﺎدره ﻛﺮد‪ .‬ﺷﻌﺮاء اﺷﻌﺎر زﻳﺎدي در ﻣﺮﺛﻴﻪ ﺑﺮﻣﻜﻴﻬﺎ ﺳﺮوده اﻧﺪ‪..‬‬
‫ﻗـﺼـﺎري اﻟﻔـﺘﻲ ﻳﻮﻣـﺎً ﻣﻔﺎرﻗﺔ اﻟﺪﻧﻴﺎ‬ ‫ﺑﻜﻴــﺖ ﻋﻠـﻲ اﻟﺪﻧﻴـﺎ و أﻳﻘـﻨﺖ أﻧﻤﺎ‬
‫ﺗـﺨـﻮل ذا ﻧـﻌﻤـﻲ و ﺗـﻘﺐ ذاﺑـﻠـﻮي‬ ‫و ﻣـﺎ ﻫــﻲ إﻻ دوﻟـﺔ ﺑـﻌـﺪ دوﻟــﺔ‬
‫ﻣﻦ اﻟﻤﻠﻚ ﺣﻄﺖ ذاإﻟﻲ اﻟﻐﺎﻳﺔاﻟﻘﺼﻮي‬ ‫إذا أﻧـﺰﻟـﺖ ﻫـﺬا ﻣـﻨـﺎزل رﻓــﻌـﺔ‬
‫»ﺑﺮاي دﻧﻴﺎ ﮔﺮﻳﺴﺘﻢ و ﻳﻘﻴﻦ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎر ﺷﺨﺺ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ روزي از دﻧﻴﺎ‬
‫ﺟﺪا ﺷﻮد‪.‬‬
‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﮔﺮدش روزﮔﺎر اﺳﺖ ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻌﻤﺘﻲ‪ ،‬آن را رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻼدﻳﺪه اي‪،‬‬
‫ﺟﺎي او را ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه اﻳﻦ ﻳﻜﻲ‪ ،‬در ﺟﺎﻳﮕﺎه رﻓﻴﻊ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬آن دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺳﻘﻮط ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﻣﻨﺼﻮر‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺮش را ﺑﻪ‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن ﺧﻮد رﺑﻴﻊ داد ﺗﺎ آن را ﻧﺰد ﭘﺪرش ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺣﺴﻦ در زﻧﺪان ﺑﺒﺮد؛ رﺑﻴﻊ ﺳﺮ‬
‫ﻣﺤﻤﺪ را آورد و ﺟﻠﻮي ﭘﺪرش ﮔﺬاﺷﺖ؛ او ﮔﻔﺖ‪ :‬رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮﺗﻮ ﺑﺎد اي اﺑﺎاﻟﻘﺎﺳﻢ!‬
‫ﺗﻮ ازﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدي ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﻴﻤﺎن ﺧﻮد وﻓﺎدار ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻋﻬﺪﺷﻜﻨﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﺗﻮ‪ ،‬از‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮدي ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎن ﺧﺪا را اﺟﺮا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻣﻲ ﺗﺮﺳﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ اﻳﻦ‬
‫ﺷﻌﺮ را ﺳﺮود‪:‬‬
‫و ﻳﻜـﻔـﻴـﻪ ﺳـﻮءات اﻻﻣﻮر اﺟـﺘﻨﺎﺑﻬﺎ‬ ‫ﻓﺘــﻲ ﻛـﺎن ﻳﺤﻤﻴــﻪ ﻣﻦ اﻟـﺬل ﺳﻴﻔﻪ‬
‫»ﺟﻮاﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮش‪ ،‬او را از ذﻟﺖ و ﺧﻮاري ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد و از ﺑﺪﻳﻬﺎ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪504‬‬

‫دوري ﻣﻲ ﮔﺰﻳﺪ«‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ رﺑﻴﻊ‪ ،‬درﺑﺎن ﻣﻨﺼﻮر ﻛﺮد و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ ارﺑﺎب ﺧﻮد ﺑﮕﻮ از‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ و رﻧﺞ ﻣﺎ ﻣﺪت زﻣﺎﻧﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه از ﻧﺎز و ﻧﻌﻤﺖ ﺗﻮ ﻧﻴﺰ ﻣﺪﺗﻲ‬
‫ﺳﭙﺮي ﺷﺪه اﺳﺖ و ﻣﻴﻌﺎدﮔﺎه ﻫﻤﻪ روز دﻳﺪار ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ!‬
‫ﻋﺒﺎس ﺑﻦ اﺣﻨﻒ ﻳﺎ ﻋﻤﺎره ﺑﻦ ﻋﻘﻴﻞ‪ ،‬ﺷﻌﺮي ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻔﻬﻮم ﺳﻮرده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺑﻨﻈـﺮة ﻋﻴـﻦ ﻋﻦ ﻫﻮي اﻟﻨﻔﺲ ﺗﺤﺠﺐ‬ ‫ﻓــﺈن ﺗﻠﺤـﻈﻲ ﺣﺎﻟﻲ و ﺣﺎﻟـﻚ ﻣـﺮة‬
‫»اﮔﺮ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻧﮕﺎه‪ ،‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻦ و ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮد ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻲ‪ ،‬از ﻫﻮا و ﻫﻮس و‬
‫ﻣﻴﻞ ﻧﻔﺲ ﺑﺎز داﺷﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮي«‪.‬‬
‫ﻳﻤــﺮ ﺑﻴـﻮم ﻣﻦ ﻧﻌـﻴـﻤﻚ ﻳـﺤـﺴﺐ‬ ‫ﻧﺠﺪ ﻛﻞ ﻳﻮم ﻣﺮ ﻣﻦ ﺑـﺆس ﻋﻴﺸﺘــﻲ‬
‫»ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ روزي ﻛﻪ از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ ،‬ﻳﻚ روز از ﻧﺎز و‬
‫ﻧﻌﻤﺖ ﺗﻮ ﻛﻢ ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫اﻛﻨﻮن ﻫﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﺮﻣﻜﻲ ﻛﺠﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟ ﻗﺎﺗﻞ ﻛﺠﺎﺳﺖ و‬
‫ﻣﻘﺘﻮل ﻛﺠﺎ؟ ﻛﺠﺎﺳﺖ اﻣﻴﺮ و ﻛﺠﺎﺳﺖ ﻣﺄﻣﻮر؟ ﻛﺠﺎﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ روي ﺗﺨﺖ ﺧﻮد‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد و دﺳﺘﻮر ﺻﺎدر ﻣﻲ ﻛﺮد؟ و ﻛﺠﺎﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و ﺑﻪ در آوﻳﺨﺘﻪ‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ؟ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﺎﻧﺪه و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در روزي ﻛﻪ ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﺮدﻳﺪي در آﻣﺪن آن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎرا ﺟﻤﻊ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛ در آن روز ﻫﻴﭻ ﺳﺘﻤﻲ‪،‬‬

‫≅ ‪Ÿ ρu ’1nÏ ‘u‬‬
‫‪| Ψƒt ω‬‬
‫‪〈 ∩∈⊄∪ ¤‬‬ ‫‪‘ Ò‬‬
‫‪Å ƒt ω‬‬
‫=( ‬
‫‪5 ≈Gt .Ï ’ûÎ ’1nÏ ‘u ‰‬‬ ‫‪Ï $γ‬‬
‫‪y Ζã‬‬ ‫‪ß =ù æ‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫ﺻﻮرت ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد؛ ‪Ï ‬‬

‫»ﻋﻠﻢ ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻧﺰد ﭘﺮوردﮔﺎرم در ﻛﺘﺎﺑﻲ اﺳﺖ؛ ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ ،‬ﮔﻤﺮاه ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∉∪ ‬روزي ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﭘﻴﺸﮕﺎه‬ ‫> ‪Ï =n ≈èy 9ø #$‬‬
‫‪ϑ‬‬ ‫¨ ‪bÉ *u 9Ï‬‬
‫)‪â $Ζ¨ 9#$ Πã θ‬‬
‫‪à ƒt Πt θö ƒt ‬‬
‫‪505‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫{‪〈 ∩⊇∇∪ π× Šu ùÏ %‬‬ ‫‪ó 3‬‬

‫‪s Ο‬‬ ‫’ ‪ä ΖΒÏ‬‬
‫‪4 ∀s ƒø B‬‬
‫‪r ω‬‬
‫‪Ÿ β‬‬ ‫‹ ‪à *u è÷ ?è‬‬
‫‪t θÊ‬‬ ‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪7 ×Í Βt θö ƒt  .‬‬

‫»در آن روز ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﭘﻨﻬﺎﻧﻲ از ﻣﺎ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﺤﻴﻲ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﺮﻣﻜﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﻣﻲ داﻧﻲ ﻋﻠﺖ اﻳﻦ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﭼﻪ ﺑﻮد؟ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺳﺒﺐ آن دﻋﺎي ﻣﻈﻠﻮﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺷﺐ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻪ ﺑﻮد و ﻣﺎ از آن ﻏﺎﻓﻞ‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﻌﺎوﻳﻪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪ‪ .‬او در زﻧﺪان ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﺮود‪:‬‬
‫ﻓﻠﺴـﻨﺎ ﻣﻦ اﻷﻣﻮات ﻓﻴﻬﺎ و ﻻ اﻷﺣﻴﺎء‬ ‫ﺧﺮﺟﻨﺎ ﻣﻦ اﻟﺪﻧـﻴﺎ و ﻧﺤﻦ ﻣـﻦ أﻫﻠﻬـﺎ‬
‫»ﻣﺎ از دﻧﻴﺎ ﺑﻴﺮون آﻣﺪه اﻳﻢ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ از اﻫﻞ آن ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﭘﺲ ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﻪ ازﻣﺮدﮔﺎن‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻧﻪ از زﻧﺪﮔﺎن«‪.‬‬
‫ﻋﺠــﺒﻨﺎ و ﻗـﻠـﻨﺎ‪ :‬ﺟﺎء ﻫـﺬا ﻣﻦ اﻟﺪﻧﻴﺎ‬ ‫اذا دﺧﻞ اﻟﺴــﺠﺎن ﻳـﻮﻣـﺎً ﻟـﺤـﺎﺟـﺔ‬
‫»وﻗﺘﻲ زﻧﺪاﻧﺒﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮﻛﺎري وارد زﻧﺪان ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺎ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﺷﺨﺺ‪ ،‬از دﻧﻴﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫إذا ﻧـﺤﻦ أﺻﺒﺤﻨﺎ اﻟﺤﺪﻳﺚ ﻋﻦ اﻟﺮؤﻳﺎ‬ ‫و ﻧﻔــﺮح ﺑـﺎﻟـﺮؤﻳـﺎ ﻓـﺠــﻞ ﺣﺪﻳﺜﻨﺎ‬
‫»و از ﺧﻮاب دﻳﺪن ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺻﺤﺒﺖ ﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺻﺒﺢ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬از ﺧﻮاﺑﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺷﺐ دﻳﺪه اﻳﻢ«‪.‬‬
‫و إن ﻗﺒــﺤﺖ ﻟـﻢ ﺗﻨﺘﻈﺮ و أﺗﺖ ﺳﻌﻴﺎ‬ ‫ﻓﺈن ﺣﺴــﻨﺖ ﻛـﺎﻧﺖ ﺑﻄـﻴﺌﺎً ﻣﺠﻴﺌﻬـﺎ‬
‫»اﮔﺮﺧﻮاب ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺼﺪاق آن‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ دﻳﺮ و ﺑﺴﻴﺎر آﻫﺴﺘﻪ ﭘﺪﻳﺪار ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫واﮔﺮ ﺧﻮاب ﺑﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ زود راﺳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺼﺪاق ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ«‪.‬‬
‫آﺧﺮﻳﻦ ﺑﻴﺖ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻣﻔﻬﻮم ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ و ﺑﺪﺑﻴﻨﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد‬
‫ﺷﻌﺮ ﻳﻜﻲ از ﺷﻌﺮا اﻧﺪاﺧﺖ ﻛﻪ در ﻛﺘﺎب )اﻟﺒﻐﺎل( ﺟﺎﺣﻆ آﻣﺪه اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪506‬‬

‫ﺑﺒـﻌـﺾ دواﻫـﻲ اﻟـﺪﻫــﺮ ﻓﺄﺳــﺮﻋﺎ‬ ‫إذا ﻣــﺎ ﺑﺮﻳﺪ اﻟـﺤـﻲ أﻗـﺒــﻞ ﻧﺤﻮﻧﺎ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﭘﻴﺎم آور ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎي روزﮔﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﺷﺘﺎﺑﺎن ﻣﻲ آﻳﺪ«‪.‬‬
‫وإن ﻛــﺎن ﺧـﻴﺮاً ﻗـﺼﺪ اﻟﺴـﻴﺮ أرﺑﻌﺎً‬ ‫ﻓﺈن ﻛــﺎن ﺷــﺮاً ﺳـﺎر ﻳﻮﻣـﺎً و ﻟﻴﻠﺔ‬
‫»اﮔﺮ ﺷﺮ و ﺑﺪي‪ ،‬ﻫﻤﺮاﻫﺶ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﻳﻚ ﺷﺐ و روز ﺧﻮدش را ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻫﺴﺘﻪ ﻣﻲ آﻳﺪ و آﻣﺪﻧﺶ‪ ،‬ﭼﻬﺎر روز ﻃﻮل‬
‫ﻣﻲ ﻛﺸﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺣﻜﻴﻤﻲ از ﺣﻜﻤﺎي ﺧﻮد را ﺑﻪ زﻧﺪان اﻧﺪاﺧﺖ؛ ﺣﻜﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺮاي او‬
‫ﻧﺎﻣﻪ اي ﻧﻮﺷﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﺮ ﻟﺤﻈﻪ اي ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﻧﺠﺎت ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﻧﻜﺒﺖ ‪ ،‬ﻧﻮﻳﺪ داده‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎد ﭘﺎدﺷﺎه اﻧﺪﻟﺲ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﻼ و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻮﺷﮕﺬراﻧﻲ و‬
‫اﻧﺤﺮاف ﺑﺮ او ﭼﻴﺮه ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻛﻨﻴﺰان زﻳﺎدي در ﺧﺎﻧﻪ اش ﺑﻮدﻧﺪ و ﺻﺪاي ﻃﺒﻞ و‬
‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و ﺗﺮاﻧﻪ در ﺧﺎﻧﻪ اش ﻏﻮﻏﺎ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬او‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ دﺷﻤﻨﺎن روﻣﻲ ﺧﻮد‪ ،‬از‬
‫اﺑﻦ ﺗﺎﺷﻔﻴﻦ ﭘﺎدﺷﺎه ﻣﻐﺮب ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺖ؛ اﺑﻦ ﺗﺎﺷﻔﻴﻦ از درﻳﺎ ﻋﺒﻮر ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻳﺎري اﺑﻦ‬
‫ﻋﺒﺎد ﺷﺘﺎﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ اﺑﻦ ﺗﺎﺷﻔﻴﻦ ﺗﻮاﻧﺴﺖ دﺷﻤﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎد را ﺷﻜﺴﺖ دﻫﺪ‪ ،‬اﺑﻦ‬
‫ﻋﺒﺎد در ﻣﻴﺎن ﻛﺎﺧﻬﺎ و ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺳﺮﺳﺒﺰ از او ﭘﺬﻳﺮاﻳﻲ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ اﺑﻦ ﺗﺎﺷﻔﻴﻦ ﭼﻮن ﺷﻴﺮي‬
‫ﮔﺮﺳﻨﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻪ ورودﻳﻬﺎ و ﺧﺮوﺟﻴﻬﺎي ﺷﻬﺮ دوﺧﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﻮن او در دﻟﺶ ﻗﺼﺪ دﻳﮕﺮي‬
‫داﺷﺖ؛ اﺑﻦ ﺗﺎﺷﻔﻴﻦ ﭘﺲ از ﺳﻪ روز ﺑﻪ اﻳﻦ ﺿﻌﻴﻒ ﺣﻤﻠﻪ ﻧﻤﻮد‪ ،‬اﺑﻦ ﻋﺒﺎد را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻛﺮد‬
‫و ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ اش را از دﺳﺖ او ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻛﺎﺧﻬﺎﻳﺶ را وﻳﺮان ﻛﺮد و ﺑﺎﻏﻬﺎﻳﺶ را ﺑﻪ ﺗﺒﺎﻫﻲ‬

‫‪y 9ä ρÍ #‰‬‬
‫‪$γ‬‬ ‫{ §‪y Ρç Πã $ƒ‬‬ ‫ﻛﺸﺎﻧﻴﺪ و او را اﺳﻴﺮ ﻧﻤﻮد و ﺑﺎ ﺧﻮدش ﺑﻪ ﺷﻬﺮ )اﻏﻤﺎت( ﺑﺮد‪y =ù ?Ï ρu  .‬‬
‫‪F #$ 7‬‬
‫‪507‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ ‬‬

‫¨ 〈 »و اﻳﻦ روزﻫﺎ را ﺑﻴﻦ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﭼﺮﺧﺶ در ﻣﻲ آورﻳﻢ«‪.‬‬ ‫‪t ÷ /t‬‬

‫ﺑﺎﻻﺧﺮه اﺑﻦ ﺗﺎﺷﻔﻴﻦ ﺣﻜﻤﺮاﻧﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ و ادﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ اﻫﻞ اﻧﺪﻟﺲ‪،‬‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن او را ﺧﻮاﺳﺘﻪ و دﻋﻮت ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬روزﻫﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻲ ﮔﺬﺷﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ روزي‬
‫دﺧﺘﺮان اﺑﻦ ﻋﺒﺎد ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت او ﺑﻪ زﻧﺪان رﻓﺘﻨﺪ‪ .‬دﺧﺘﺮان اﺑﻦ ﻋﺒﺎد‪ ،‬ﺳﺮﻟﺨﺖ و ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ‬
‫و ﻏﻢ زده و ﺑﺎ ﭼﻬﺮه ﻫﺎﻳﻲ ﺳﻴﺎه و ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺑﺮاي ﻣﻼﻗﺎت ﭘﺪرﺷﺎن رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ؛ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫اودﺧﺘﺮاﻧﺶ را دﻳﺪ‪ ،‬اﺷﻚ از ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ اﻓﺘﺎد و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻓﺴـﺎءك اﻟﻌـﻴـﺪ ﻓـﻲ أﻏﻤﺎت ﻣﺄﺳﻮرا‬ ‫ﻓﻴﻤﺎ ﻣﻀــﻲ ﻛﻨـﺖ ﺑﺎﻷﻋﻴـﺎد ﻣﺴﺮورا‬
‫»در ﮔﺬﺷﺘﻪ در ﻋﻴﺪﻫﺎ ﺷﺎدﻣﺎن ﺑﻮدي و اﻳﻨﻚ در زﻧﺪان اﻏﻤﺎت ﭼﻪ ﻋﻴﺪ ﺑﺪي‬
‫داري«!‬
‫ﻳﻐــﺰﻟﻦ ﻟﻠﻨــﺎس ﻣﺎ ﻳـﻤﻠﻜﻦ ﻗﻄﻤﻴـﺮا‬ ‫ﺗــﺮي ﺑﻨـﺎﺗـﻚ ﻓـﻲ اﻷﻃـﻤﺎر ﺟﺎﺋﻌﺔ‬
‫»دﺧﺘﺮاﻧﺖ را ﮔﺮﺳﻨﻪ و ﺑﺎ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎي ﻛﻬﻨﻪ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻧﺦ ﻣﻲ ﺑﺎﻓﻨﺪ و ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﻴﺰي ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬
‫أﺑﺼــﺎرﻫـﻦ ﺣـﺴﻴــﺮات ﻣـﻜﺎﺳﻴـﺮا‬ ‫ﺑـﺮزن ﻧﺤـﻮك ﻟﻠـﺘﺴﻠﻴــﻢ ﺧـﺎﺷــﻌﺔ‬
‫»ﻧﺰدت آﻣﺪه اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺳﻼم ﻛﻨﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ و ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻛـﺄﻧﻬـﺎ ﻟـﻢ ﺗـﻄﺄ ﻣﺴــﻜﺎ و ﻛـﺎﻓﻮرا‬ ‫ﻳﻄــﺄن ﻓـﻲ اﻟﻄﻴـﻦ و اﻷﻗـﺪام ﺣﺎﻓﻴﺔ‬
‫»ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ روي ﮔﻞ و ﺧﺎك راه ﻣﻲ روﻧﺪ ﮔﻮﻳﺎ ﻫﻴﭻ وﻗﺖ ﺑﺮ ﻣﺸﻚ و ﻛﺎﻓﻮر ﻗﺪم‬
‫ﻧﮕﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ از آن ﺷﺎﻋﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم اﺑﻦ ﻟﺒﺎﻧﻪ ﻧﺰد اﺑﻦ ﻋﺒﺎد آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫أﺻــﺐ ﺑـﻬﺎ ﻣﺴـﻜﺎً ﻋﻠﻴـﻚ و ﺣﻨﺘﻤﺎ‬ ‫ﺗﻨـﺸﻖ رﻳــﺎﺣﻴـﻦ اﻟﺴــﻼم ﻓـﺈﻧـﻤـﺎ‬
‫»ﺑﻮﻫﺎي ﺳﻼم را ﺑﺒﻮي؛ ﻣﻦ ﺑﻪ روﻳﺖ ﻣﺸﻚ و ﻋﻄﺮ ﻣﻲ رﻳﺰم«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪508‬‬

‫ﺑﺄﻧــﻚ ذوﻧـﻌـﻤـﻲ ﻓـﻘﺪ ﻛﻨﺖ ﻣﻨﻌﻤﺎ‬ ‫و ﻗﻞ ﻣﺠـﺎزاً إن ﻋـﺪﻣـﺖ ﺣـﻘـﻴﻘـﺘـﺎً‬

‫»اﮔﺮ ﺣﻘﻴﻘﺘﺎً داراي ﻧﻌﻤﺖ ﻧﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻣﺠﺎزاً ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻛﻪ داراي ﻧﻌﻤﺖ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﭼﻮن ﺗﻮ‬
‫داراي ﻧﻌﻤﺖ ﺑﻮده اي«‪.‬‬
‫ﻋﻠـﻴﻬﺎ وﺗــﺎه اﻟﺮﻋـﺪ ﺑﺎﺳﻤـﻚ ﻣﻌﻠﻤﺎ‬ ‫ﺑﻜﺎك اﻟﺤﻴـﺎ و اﻟﺮﻳـﺢ ﺷﻘـﺖ ﺟﻴﻮﺑﻬـﺎ‬
‫»ﺷﺮم و ﺣﻴﺎ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﺑﺎد‪ ،‬ﮔﺮﻳﺒﺎن ﭘﺎره ﻛﺮد و رﻋﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻮ ﺑﺎ اﻓﺘﺨﺎر‬
‫ﻏﺮﻳﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻗﺼﻴﺪه زﻳﺒﺎ را ذﻫﺒﻲ آورده و ﺳﺘﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺮﻣﺬي از ﻋﻄﺎء و از ﻋﺎﻳﺸﻪ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﻤﺎ رواﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻋﺎﻳﺸﻪ رﺿﻲ اﷲ‬
‫ﻋﻨﻬﺎ‪ ،‬از ﻛﻨﺎر ﻗﺒﺮ ﺑﺮادرش ﻋﺒﺪاﷲ ﻛﻪ در ﻣﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺎك ﺳﭙﺮده ﺷﺪه‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﻛﺮد‪،‬‬
‫اﻳﺴﺘﺎد و ﺑﻪ او ﺳﻼم ﻧﻤﻮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻋﺒﺪاﷲ! ﻣﻦ و ﺗﻮ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺘﻤﻢ در‬
‫ﺷﻌﺮ ﺳﺮوده اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﻣـﻦ اﻟﺪﻫـﺮ ﺣﺘﻲ ﻗﻴﻞ ﻟﻦ ﻳﺘﺼﺪﻋـﺎ‬ ‫و ﻛﻨـﺎ ﻛﻨـﺪﻣﺎﻧﻲ ﺟﺬﻳﻤــﺔ ﺑﺮﻫﺔ‬
‫»و ﻣﺎ‪ ،‬روزﮔﺎري ﭼﻨﺎن ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ دو ﺷﺎﺧﻪ و داراي ﻳﻚ رﻳﺸﻪ ﺑﻮدﻳﻢ‬
‫ﺗﺎﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﺮﮔﺰ ﺟﺪا ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫أﺻﺎب اﻟﻤﻨﺎﻳﺎ رﻫﻂ ﻛﺴﺮي و ﺗﺒﻌﺎً‬ ‫و ﻋﺸﻨﺎ ﺑﺨﻴﺮ ﻓﻲ اﻟﺤﻴﺎة و ﻗﺒﻠﻨﺎ‬
‫»زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮﺑﻲ ﮔﺬراﻧﺪﻳﻢ و ﻗﺒﻞ از ﻣﺎ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ‪ ،‬ﻗﻮم ﻛﺴﺮي و ﺗﺒﻊ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻟﻄـﻮل اﺟﺘﻤـﺎع ﻟﻢ ﻧﺒﺖ ﻟﻴﻠﺔ ﻣﻌــﺎ‬ ‫ﻓﻠﻤﺎ ﺗﻔﺮﻗﻨــﺎ ﻛـﺄﻧـﻲ و ﻣـﺎﻟﻜﺎً‬
‫»وﻗﺘﻲ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪﻳﻢ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻦ و ﻣﺎﻟﻚ ﻳﻚ ﺷﺐ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﺒﻮده اﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﻋﺎﻳﺸﻪ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﮔﺮﻳﺴﺖ و ﺑﺎ ﻗﺒﺮ ﺑﺮادرش ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻪ ﻣﺘﻤﻢ ﺑﻦ ﻧﻮﻳﺮه ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺘﻤﻢ! ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻢ در دﺳﺖ‬
‫‪509‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اوﺳﺖ‪ ،‬دوﺳﺖ داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﺷﺎﻋﺮ ﺑﻮدم و در ﻣﺮﺛﻴﻪ ﺑﺮادرم زﻳﺪ ﺷﻌﺮ ﻣﻲ ﺳﺮودم؛ ﺳﻮﮔﻨﺪ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا وﻗﺘﻲ ﺑﺎد‪ ،‬از ﺳﻤﺖ ﻧﺠﺪ ﻣﻲ وزد‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﺑﻮي زﻳﺪ را ﻣﻲ آورد‪ .‬زﻳﺪ‬
‫ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ و ﻫﺠﺮت ﻛﺮد و ﻗﺒﻞ از ﻣﻦ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﻋﻤﺮ ﮔﺮﻳﻪ‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺘﻤﻢ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺣﺒﻴﺒﻲ ﻟﺘﺬراف اﻟﺪﻣـﻮع اﻟﺴﻮاﻓﻚ‬ ‫ﻟﻌﻤـﺮي ﻟﻘﺪ ﻻم اﻟﺤﺒـﻴﺐ ﻋﻠﻲ اﻟﺒﻜﺎ‬
‫»ﺑﻪ ﺟﺎﻧﻢ ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻛﻪ دوﺳﺖ‪ ،‬دوﺳﺘﻢ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن و رﻳﺨﺘﻦ اﺷﻚ‪،‬‬
‫ﻣﻼﻣﺖ و ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫ﻟﻘﺒــﺮ ﺛﻮي ﺑﻴﻦ اﻟﻠﻮي ﻓﺎﻟﺪﻛـﺎدك‬ ‫ﻓﻘــﺎل‪ :‬أﺗﺒـﻜـﻲ ﻛـﻞ ﻗـﺒـﺮ رأﻳـﺘﻪ‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻗﺒﺮي ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﺗﭙﻪ ﻫﺎي ﺷﻦ و زﻣﻴﻦ ﻧﺎﻫﻤﻮار‪ ،‬ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪،‬‬
‫ﻫﺮ ﻗﺒﺮي را ﻛﻪ ﺑﺒﻴﻨﻲ‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟‬
‫ﻓﺪﻋــﻨﻲ ﻓﻬـﺬا ﻛﻠـﻪ ﻗﺒـﺮ ﻣﺎﻟـﻚ‬ ‫ﻓﻘﻠﺖ ﻟﻪ أن اﻟﺸﺠﻲ ﻳﺒﻌﺚ اﻟﺸﺠـﻲ‬
‫»ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻏﻢ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻣﻲ آورد واﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﺼﻴﺒﺖ ﻣﻲ اﻧﺪزد؛‬
‫ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﮕﺬار‪ ،‬اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻤﻪ ﻗﺒﺮ ﻣﺎﻟﻚ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﻲ اﺣﻤﺮ در اﻧﺪﻟﺲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺑﻼ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺷﺎﻋﺮ اﺑﻦ ﻋﺒﺪون‪ ،‬ﺑﺮاي دﻟﺪاري آﻧﻬﺎ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﺳﺮود‪:‬‬
‫ﻓﻤـﺎ اﻟﺒﻜﺎء ﻋﻠﻲ اﻷﺷﺒﺎح و اﻟﺼﻮر‬ ‫اﻟــﺪﻫﺮ ﻳﻔﺠـﻊ ﺑﻌﺪ اﻟﻌـﻴﻦ ﺑﺎﻷﺛـﺮ‬
‫»روزﮔﺎر‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺑﻼ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﺎ ﺧﺎك ﻳﻜﺴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﺮﻳﻪ ﻛﺮدن ﺑﺮاي‬
‫اﺷﺒﺎح و ﻋﻜﺴﻬﺎ ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪه اي دارد«؟‬
‫ﻋﻦ ﻧﻮﻣﺔ ﺑﻴﻦ ﻧﺎب اﻟﻠﻴﺚ و اﻟﻈﻔـﺮ‬ ‫أﻧﻬﺎك أﻧﻬﺎك ﻻ آﻟﻮك ﻣﻮﻋــﻈﺔ‬
‫»ﻫﻴﭻ ﻣﻮﻋﻈﻪ اي را از ﺗﻮ درﻳﻎ ﻧﻤﻲ دارم و ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺷﺪت از اﻳﻦ ﺑﺎز ﻣﻲ دارم ﻛﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪510‬‬

‫درﻣﻴﺎن ﭼﻨﮓ و دﻧﺪان ﺑﺨﻮاﺑﻲ«‪.‬‬

‫ﻓﺪت ﻋﻠﻴﺎً ﺑﻤﻦ ﺷﺎءت ﻣﻦ اﻟﺒﺸـﺮ‬ ‫وﻟﻴﺘﻬﺎ إذا ﻓــﺪت ﻋﻤﺮاً ﺑﺨﺎرﺟـﺔ‬
‫»اي ﻛﺎش وﻗﺘﻲ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ را ﺑﻼﮔﺮدان ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ را ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻼﮔﺮدان و ﻓﺪاي ﻋﻠﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﻮد«‪.‬‬

‫™‪» 〈 $γy =n ùÏ $‬وﻗﺘﻲ ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎ‪ ،‬رﺳﻴﺪ آن را زﻳﺮ و رو‬ ‫‪y Šu =Ï ≈ã‬‬
‫‪y $γ‬‬ ‫_ ‪t $Ψs =ù èy‬‬
‫_ !‪y $Ρt VÞ ∆ö &r u $‬‬ ‫‪£ =n ùs ‬‬
‫‪y $ϑ‬‬

‫‪ßN$6t Ρt µÏ /Î Ý‬‬ ‫‪÷ $$ ùs Ï $! ϑ‬‬

‫‪x =n Gt z‬‬ ‫‪¡ 9#$ ‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪z ΒÏ µç ≈Ζu 9ø “u Ρ&r > $! ϑ‬‬
‫‪y .x $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 ‹u s‬‬
‫≅ ‪y 9ø #$‬‬
‫‪ã Ws Βt $ϑ‬‬
‫ﻛﺮدﻳﻢ«‪y Ρ¯ )Î  .‬‬

‫‪ôMΨs ƒ§ —¨ #$ ρu $γ‬‬
‫‪y ùs *ã z‬‬
‫‪÷ —ã Ú‬‬
‫{ ‪Þ ‘ö‬‬ ‫‹ ‪Ï‬‬
‫‪F #$ N‬‬ ‫‪s &r #! Œs )Î ‬‬
‫{ ‪x‬‬ ‫‪# L® m‬‬ ‫{ ÷‪Þ ≈èy Ρ‬‬
‫‪x Ο‬‬ ‫≅ ‪â $Ζ¨ 9#$‬‬
‫¨ ‪F #$ ρu‬‬ ‫‪ã .ä 'ù ƒt $ϑ‬‬
‫‪£ ΒÏ Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪F #$‬‬

‫‪Y ŠÁ‬‬
‫‪#‰‬‬ ‫‪Å m‬‬ ‫‪y ≈Ζu =ù èy f‬‬
‫‪x $γ‬‬ ‫‪y ùs #‘Y $κp Ξt ρ÷ &r ξ‬‬
‫‪¸ ‹ø 9s $Ρt VÞ ∆ö &r $! γ‬‬
‫‪y 9?s &r $! κp Jö =n æ‬‬
‫‪t χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ρ‘â ‰‬‬
‫‪Ï ≈%s Ν‬‬
‫‪ö κå Ξ® &r $! γ‬‬
‫‪y =è δ‬‬
‫∅ ‪÷ &r‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪s ρu‬‬
‫‪ß‬‬

‫{ ‪Ä Βø‬‬
‫§ 〈 »ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﺜﺎل زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ ﻣﺎﻧﻨﺪ آﺑﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از آﺳﻤﺎن‬ ‫∅ ‪F $$ /Î‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪óø ?s Ν‬‬
‫‪ö 9© β(r .x‬‬

‫ﻧﺎزل ﻛﺮدﻳﻢ؛ ﭘﺲ ﮔﻴﺎﻫﺎن زﻣﻴﻦ از آﻧﭽﻪ ﻣﺮدم و ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آن آب‬
‫زﻧﺪه ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ زﻣﻴﻦ‪ ،‬آراﺳﺘﻪ ﮔﺮدﻳﺪ و اﻫﻞ زﻣﻴﻦ ﮔﻤﺎن ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ از آن‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻓﺮﻣﺎن ﻣﺎ ﺷﺐ ﻳﺎ روزي در رﺳﻴﺪ و آن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮدﻳﻢ‬
‫ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﺎ دﻳﺮوز ﻧﺒﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي زودرس رﺿﺎﻣﻨﺪي‬

‫‪» 〈 µç Ζ÷ ã‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از آﻧﻬﺎ راﺿﻲ اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ‪ ،‬از او‬ ‫‪à ‘u ρu Ν‬‬
‫‪t #( θÊ‬‬ ‫‪ö κå ]÷ ã‬‬
‫! ‪t‬‬
‫‪ª #$ ‬‬ ‫‪Å ‘§ ‬‬
‫‪z Ì‬‬

‫ﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﺛﻤﺮات اﻳﻤﺎﻧﻲ ﻓﺮاواﻧﻲ دارد ﻛﻪ ﻓﺮد راﺿﻲ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﻣﻘﺎﻣﻬﺎ دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎزد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻳﻘﻴﻦ و ﺑﺎور او‪ ،‬راﺳﺦ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن در ﮔﻔﺘﺎر‬
‫‪511‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫و ﻛﺮدار و ﺣﺎﻻت ﺧﻮد ﺻﺎدق ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻛﻤﺎل ﺑﻨﺪﮔﻲ‪ ،‬در اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻧﺎﮔﻮار ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد؛ زﻳﺮا اﮔﺮ ﻓﻘﻂ اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﺑﺮاي‬
‫اﻧﺴﺎن رخ دﻫﺪ ﻛﻪ دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻧﺮﺳﻴﺪه و ﮔﻮﻳﺎ از ﻋﺒﻮدﻳﺖ و ﺑﻨﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﺎﻣﻞ‪ ،‬ﺑﺪور اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻨﺪﮔﻲ از ﻗﺒﻴﻞ‪ :‬ﺻﺒﺮ‪ ،‬رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬زاري و ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي و‬
‫ﻛﺮﻧﺶ و ﻓﺮوﺗﻨﻲ و‪ ...‬ﺗﺤﻘﻖ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﻨﺪﮔﻲ ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﻧﺨﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ‬
‫آﻧﻜﻪ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻧﺎﮔﻮاري رخ دﻫﺪ؛ ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ‬
‫دوﺳﺖ دارد‪ ،‬راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺷﺮط‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﻧﺎﮔﻮار‬
‫رﺿﺎﻳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺣﻖ ﻧﺪارد ﻛﻪ درﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻓﻴﺼﻠﻪ اﻟﻬﻲ از ﺳﻮي ﺧﻮدش ﺣﻜﻢ‬
‫ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ و از ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن اﺧﺘﻴﺎري ﻧﺪارﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﺧﺘﻴﺎر ﻫﻤﻪ از آن ﺧﺪاﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻣﻲ داﻧﺪ و‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ و ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺐ را ﻣﻲ داﻧﺪ و از اﺳﺮار آﮔﺎه اﺳﺖ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم‬
‫ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺮ او ﭘﻮﺷﻴﺪه ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫رﺿﺎﻣﻨﺪي در ﻣﻘﺎﺑﻞ رﺿﺎﻣﻨﺪي‬

‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ راﺿﻲ ﺑﻮدن او از ﭘﺮوردﮔﺎرش در ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻻت‪ ،‬ﺧﺸﻨﻮد‬
‫ﺑﻮدن ﭘﺮوردﮔﺎر از او ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪه ﺑﻪ روزي ﻛﻢ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻤﻞ ﻛﻢ او راﺿﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻫﺮﮔﺎه در ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻻت از ﭘﺮوردﮔﺎرش راﺿﻲ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ زود ﺑﻪ رﺿﺎﻳﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫از اﻳﻨﺮو ﺑﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻣﺨﻠﺺ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻼش و ﻋﻤﻞ اﻧﺪك‬
‫آﻧﻬﺎ را ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻮنآﻧﻬﺎ از او راﺿﻲ ﺑﻮده و او ﻫﻢ از آﻧﻬﺎ راﺿﻲ‬
‫اﺳﺖ؛ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻞ اﻧﺪك و زﻳﺎدآﻧﻬﺎ را ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪512‬‬

‫آﻧﻬﺎ‪ ،‬رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪاوﻧﺪ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ او ﻓﺮﻣﻮده‪ ،‬ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪه اﻧﺪ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬

‫اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن را ﻧﺎﺑﻮد و ﺑﻲ ﭘﺎداش ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮه اﻧﺴﺎن ﻧﺎراض اﺳﺖ‬

‫ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ‪ ،‬دروازه ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺪﺣﺎﻟﻲ و ﺗﺸﻮﻳﺶ ﺧﺎﻃﺮ و ﮔﻤﺎن‬

‫ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺖ داﺷﺘﻦ در ﻣﻮرد ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﺗﻤﺎم ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫و دروازه ﺑﻬﺸﺖ دﻧﻴﺎ را ﻗﺒﻞ از آﺧﺮت ﺑﺮاي او ﻣﻲ ﮔﺸﺎﻳﺪ‪ .‬آراﻣﺶ رواﻧﻲ را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان‬
‫ﺑﺎ اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن و ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫آراﻣﺶ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺗﺪﺑﻴﺮﻛﻨﻨﺪه اﻣﻮر‪ ،‬ﺑﺎﺣﻜﻤﺖ اﺳﺖ و درﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻓﻴﺼﻠﻪ‬
‫اش ﻣﺘﻬﻢ ﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻤﻮاره داﺳﺘﺎن اﺑﻦ راوﻧﺪي ﻓﻴﻠﺴﻮف ﻫﻮﺷﻴﺎر واﻟﺒﺘﻪ ﻣﻠﺤﺪ راﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ آورم‪ .‬او‪ ،‬ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻮد؛ ﻓﺮد ﺑﻴﺴﻮادي را دﻳﺪ ﻛﻪ داراي ﺛﺮوت زﻳﺎد و ﻛﺎﺧﻬﺎي‬
‫ﻣﺠﻠﻞ و ﺑﺎ ﺷﻜﻮﻫﻲ ﺑﻮد؛ ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن دوﺧﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬ﻓﻴﻠﺴﻮف دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻢ و‬
‫در ﻓﻘﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻫﻠﻲ ﻧﺎدان اﺳﺖ و اﻳﻦ ﻗﺪر ﺛﺮوت دارد؛ اﻳﻦ‪،‬ﺗﻘﺴﻴﻤﻲ‬
‫ﺑﻴﺠﺎ و ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﺑﻪ ذﻟﺖ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﻓﻘﺮ او اﻓﺰود‪.‬‬

‫‪t ρã Ç‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ β‬و ﻋﺬاب آﺧﺮت‪ ،‬ﺧﻮارﻛﻨﻨﺪه‬ ‫‪| Ζƒã ω‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪Ÿ Ν‬‬ ‫“ ( ‪è ρu‬‬ ‫‪÷ &r οÏ *u z‬‬
‫‪3 “u z‬‬ ‫‪½ ψ‬‬ ‫‹‪Ü #‬‬
‫> ‪F #$‬‬ ‫‪x èy 9s ρu ‬‬

‫ﺗﺮ اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ ﻳﺎري ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻓﻮاﻳﺪ رﺿﺎﻣﻨﺪي‬

‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن آراﻣﺶ و ﺛﺒﺎت ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﺑﻪ دل‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم اﺿﻄﺮاب و ﺗﺮدﻳﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ وﻋﺪه اﻟﻬﻲ و وﻋﺪه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن دل‪ ،‬ﺑﺎ زﺑﺎن ﺣﺎل‬
‫‪513‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪Hω)Î Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫™‪è Šy #—y $Βt ρu 4 …&ã !è θ‬‬
‫! ‪ß ‘u ρu‬‬
‫‪ª #$ −‬‬
‫‪s ‰‬‬ ‫™‪| ρu …&ã !è θ‬‬
‫‪y ¹‬‬ ‫! ‪ß ‘u ρu‬‬
‫‪ª #$ $Ρt ‰‬‬
‫‪y ã‬‬
‫‹‪t ρu $Βt #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪y  :‬‬

‫¡ ‪V Š=Ï‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊄∪ $ϑ‬اﻳﻦ‪ ،‬آن ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﺑﻪ ﻣﺎ وﻋﺪه داده اﻧﺪ و‬ ‫‪ó @n ρu $ΖY ≈ϑ‬‬
‫‪y ƒ)Î‬‬

‫ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺟﺰ اﻳﻤﺎن و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻧﻴﻔﺰود«‪.‬‬

‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﺿﻄﺮاب و اﻧﺤﺮاف‪ ،‬ﺑﻲ ﺛﺒﺎﺗﻲ و ﺗﺮدﻳﺪ و ﺑﻴﻤﺎري ﻗﻠﺐ ﻣﻴﮕﺮدد‬
‫و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻮاره آﺷﻔﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد و ﺳﺮﻛﺶ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﺎ زﺑﺎن ﺣﺎل‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊄∪ #‘Y ρ^á î‬ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻣﺎ‬

‫‪ä ω‬‬
‫™‪ )Î …ÿ &ã !è θ‬‬
‫! ‪ß ‘u ρu‬‬
‫‪ª #$ $Ρt ‰‬‬ ‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪t ρu $Β¨  :‬‬
‫‪y ã‬‬

‫وﻋﺪه ﻓﺮﻳﺐ دادﻧﺪ«!‬

‫آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ دﻟﻬﺎﻳﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﺣﻖ ﺑﻪ ﺟﺎﻧﺐ آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﻘﻴﻦ و درﺣﺎﻟﻲ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﺗﻦ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﻣﻲ آﻳﻨﺪ و اﮔﺮ از آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺣﻖ ﻛﺴﻲ‬
‫را ﺑﺎزﭘﺲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬روي ﺑﺮﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺧﻴﺮي ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬آرام ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ و اﮔﺮ‬
‫ﻓﺘﻨﻪ اي ﺑﻪ آﻧﺎن ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬روي ﺑﺮ ﻣﻲ ﺗﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت را ازدﺳﺖ داده‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊇∪ ß 7Î ϑ‬اﻳﻦ‪ ،‬زﻳﺎن آﺷﻜﺎر اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪ß 9ø #$ β‬‬
‫‪ã #u £‬‬
‫‚ ‪ô‬‬
‫‪ã 9ø #$ θu δ‬‬
‫‪è 7‬‬
‫اﻧﺪ‪y 9Ï ¨Œs  .‬‬

‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬آراﻣﺶ را ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ارﻣﻐﺎن ﻣﻲ آورد؛ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن از‬
‫آراﻣﺶ ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻫﺮﮔﺎه اﻧﺴﺎن آراﻣﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻻﺗﺶ ﻧﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد و‬
‫ﻛﺎرش‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از آراﻣﺶ دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه آراﻣﺶ‪ ،‬از وﺟﻮد اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﻴﺮون ﺑﺮود‪ ،‬ﺷﺎدي و اﻣﻨﻴﺖ و زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮب ﻧﻴﺰ از ﻛﻮي ﺣﻴﺎﺗﺶ‪ ،‬رﺧﺖ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺑﻨﺪد‪.‬‬
‫آراﻣﺶ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي ﺧﺪا ﺑﺮ ﺑﻨﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺛﻤﺮه رﺿﺎﻣﻨﺪي از‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻫﺴﺘﻲ در ﺗﻤﺎم ﺣﺎﻻت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪514‬‬

‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد‬

‫ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ و ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬از‬

‫دﺳﺖ داده و ﻳﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻼﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه ﻛﻪ او را ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد و ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻳﻘﻴﻦ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ او رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ از او‬
‫ﺑﮕﺬرد و آﻧﭽﻪ ﺑﻪ او ﻧﺮﺳﻴﺪه ﻧﻴﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪،‬درك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد‬
‫ﺑﻮدن او‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد و ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺎﻳﺪه اش‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﺳﻮدﻣﻨﺪ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﭼﻴﺰي را ﻛﻪ ﺑﻪ زﻳﺎﻧﺶ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آورد‪ .‬در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻗﻠﻢ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮرد ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد‪ ،‬رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اي اﺑﻮﻫﺮﻳﺮه!‬
‫ﻗﻀﺎ و ﺗﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﺮﻫﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﻗﻠﻤﻬﺎ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﻛﺎﻏﺬﻫﺎ ﺧﺸﻜﻴﺪه‬
‫اﻧﺪ«‪.‬‬

‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬دروازه ﺳﻼﻣﺘﻲ اﺳﺖ‬

‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬دروازه ﺳﻼﻣﺘﻲ را ﺑﻪ روي اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﮔﺸﺎﻳﺪ‪ ،‬دل او را ﺳﺎﻟﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و‬

‫آن را از ﻓﺮﻳﺒﻜﺎري‪ ،‬ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﻛﻴﻨﻪ و ﺗﻨﻔﺮ ﭘﺎك ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ازﻋﺬاب ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻗﻠﺒﻲ ﺳﺎﻟﻢ ﻧﺰد ﺧﺪا ﺣﺎﺿﺮ ﺷﻮد‪ .‬دل ﺳﺎﻟﻢ‪ ،‬ﻫﻤﺎن دﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از‬
‫ﺷﺒﻬﻪ و ﺷﻚ و ﺷﺮك ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ و ﺷﻴﻄﺎن و ﻟﺸﻜﺮﻳﺎﻧﺶ ﻧﺘﻮاﻧﻨﺪ در آن دﺧﺎﻟﺘﻲ ﺑﻜﻨﻨﺪ‬

‫! ( ‪¢ΟOè‬‬ ‫ﻳﺎ ﺑﻪ آن وﻋﺪه و وﻋﻴﺪي ﺑﺪﻫﻨﺪ‪ .‬در ﭼﻨﻴﻦ دﻟﻲ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ؛ ‪È %è ‬‬
‫≅ ‪ª #$‬‬

‫‪t θ7ç èy =ù ƒt Ν‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∪ β‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮرات را ﻧﺎزل ﻛﺮده؛ ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را‬ ‫‪ö κÎ Î‬‬
‫‪Å θö z‬‬
‫‪y ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ‘ö Œs‬‬

‫ﺑﮕﺬار ﺗﺎ در دروغ و ﻓﺮﻳﺒﺸﺎن ﺳﺮﮔﺮم ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪515‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫دﻟﻲ ﻛﻪ دﺳﺘﺨﻮش ﺷﻴﻄﺎن ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧﺪن آن از ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﻣﺤﺎل اﺳﺖ؛‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻨﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻟﺶ ﺳﺎﻟﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﻠﻴﺪي‬
‫و ﻓﺴﺎد و ﻓﺮﻳﺒﻜﺎري‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ و ﺳﻼﻣﺖ ﻗﻠﺐ و ﻧﻴﻜﻮﻳﻲ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ آن‬
‫ﺑﺎ رﺿﺎﻣﻨﺪي ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﺴﺎدت و ﻛﻴﻨﻪ ورزي‪ ،‬از ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﺳﺎﻟﻢ ﺑﻮدن دل از ﻛﻴﻨﻪ ورزي‪ ،‬از ﺛﻤﺮات رﺿﺎﻣﻨﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ رﺿﺎﻣﻨﺪي‪،‬‬
‫درﺧﺖ ﭘﺎﻛﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ آب اﺧﻼص در ﺑﺎغ ﺗﻮﺣﻴﺪ آﺑﻴﺎري ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬رﻳﺸﻪ آن اﻳﻤﺎن‬
‫و ﺷﺎﺧﻪ ﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬اﻋﻤﺎل ﺻﺎﻟﺢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺛﻤﺮه آن‪ ،‬ﭼﺸﻴﺪن ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ‬
‫و ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ اﻳﻤﺎن را ﻣﻲ ﭼﺸﺪ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬در وﺟﻮد ﻫﺮ ﻛﺲ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ اﻳﻤﺎن را ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ‪«...‬‬
‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬دروازه ﺷﻚ ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﺮدﻳﺪ در ﻗﻀﺎ و ﺗﻘﺪﻳﺮ و دودﻟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺣﻜﻤﺖ و ﻋﻠﻢ اﻟﻬﻲ را ﺑﻪ روي اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﮔﺸﺎﻳﺪ‪ .‬ﻛﻤﺘﺮ اﺗﻔﺎق ﻣﻲ اﻓﺘﺪ ﻛﻪ ﺷﻚ و‬
‫ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﻪ دل اﻧﺴﺎن ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد راه ﻧﻴﺎﺑﺪ و دردل او ﻧﺠﻮﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ اﺣﺴﺎس ﻧﻜﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫اﮔﺮ او ﺧﻮدش را ﻣﻮرد ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗﺮار دﻫﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎور و ﻳﻘﻴﻦ او‪ ،‬ﻣﻌﻴﻮب و‬
‫ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا رﺿﺎﻣﻨﺪي و ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬دو ﺑﺮادر ﻫﻤﺮاه ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﻚ و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي در‬
‫ﻛﻨﺎرﻫﻢ ﻗﺮار دارﻧﺪ‪ .‬ﻣﻔﻬﻮم ﺣﺪﻳﺚ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﻪ در ﺗﺮﻣﺬي رواﻳﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬اﮔﺮ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻲ ﺑﺎ رﺿﺎﻣﻨﺪي و ﻳﻘﻴﻦ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﻦ؛ اﮔﺮ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻲ ﭘﺲ ﺑﺪان ﻛﻪ در ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪد‪ ،‬ﺧﻴﺮ ﻓﺮاواﻧﻲ‬
‫ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻓﺮادي ﻛﻪ از ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺣﻜﻢ اﻟﻬﻲ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ‪ ،‬از درون ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪516‬‬

‫ﮔﺮﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺮﺳﺸﻬﺎ و اﺷﻜﺎﻻت زﻳﺎدي ﺑﺎ ﺧﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺸﻬﺎﻳﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻪ ﭼﺮا ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺪ؟ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻨﻄﻮر ﻣﻲ ﺷﻮد؟ و ﭼﺮا اﻳﻦ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد؟‬

‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮي و آﺳﺎﻳﺶ اﺳﺖ‬

‫ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ دﻟﺶ‪ ،‬آﻛﻨﺪه از رﺿﺎﻣﻨﺪي از ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ دل او را‬

‫ﺳﺮﺷﺎر از ﺗﻮاﻧﮕﺮي و آﺳﺎﻳﺶ و ﻗﻨﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و دﻟﺶ را ﺑﺮاي ﻣﺤﺒﺖ ﺧﻮﻳﺶ و‬
‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي او و ﺗﻮﻛﻞ ﻛﺮدن ﺑﻪ او ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻫﺮﻛﺲ از رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺑﻲ‬
‫ﺑﻬﺮه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دﻟﺶ آﻛﻨﺪه از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻟﻒ اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﻌﺎدت و رﺳﺘﮕﺎري او را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬روي ﺑﺮﺗﺎﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻣﻮر دﻳﮕﺮي ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬دل را ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي از ﺗﻘﺪﻳﺮ‬
‫و دﺳﺘﻮرات اﻟﻬﻲ‪ ،‬دل را از ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا ﺧﺎﻟﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﻓﺮد ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮﺑﻲ‬
‫ﻧﺪارد و آراﻣﺶ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ او‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ و رﻧﺠﻬﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻓﺮاواﻧﻨﺪ و‬
‫ﺣﻖ او‪ ،‬ﺑﻴﺶ از اﻳﻨﻬﺎﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرش‪ ،‬او را ﻣﺤﺮوم ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻪ او اﻧﺪك داده‪ ،‬او را‬
‫ﺑﻪ ﺑﻼ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﻤﻮده و او را رﻧﺠﻮر و درﻣﺎﻧﺪه ﻛﺮده اﺳﺖ‪ !!.‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ‬

‫‪!$Βt #( θèã 7t ?¨ #$ Ο‬‬

‫‪Þ γ‬‬
‫‪ß Ρ¯ 'r /Î 7‬‬
‫ﺗﻮاﻧﺪ راﺣﺖ و آرام ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﮕﻮﻧﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟ ‪y 9Ï ¨Œs ‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∇∪ Ο‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آن اﺳﺖ‬ ‫‪ß =n ≈ϑ‬‬ ‫‪ô &r Ý‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪ô 'r ùs …µç Ρt ¨θu Ê‬‬
‫‪x 7t m‬‬ ‫‪ô ‘Í #( θδ‬‬
‫‪è *Í 2‬‬
‫! ‪Ÿ ρu‬‬
‫‪© #$ Ý‬‬
‫‚ ‪x‬‬ ‫‪ó &r‬‬
‫™ ‪y‬‬

‫ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدﻧﺪ و ﺧﺸﻨﻮدي ﺧﺪا را ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ‬
‫داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ازاﻳﻨﺮو ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪517‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺛﻤﺮه رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري و ﺷﻜﺮ اﺳﺖ‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﺷﻜﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﺮﮔﺰاري‪ ،‬از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻣﻘﺎﻣﺎت اﻳﻤﺎن و ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ازاﺣﻜﺎم‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي اﻟﻬﻲ و ﺗﺪﺑﻴﺮ و ﻛﺎر او راﺿﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺷﻜﺮﺧﺪا را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻤﻲ آورد؛ ﭘﺲ ﺑﻨﺪه ﺳﭙﺎﺳﮕﺰار‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ‬
‫اﺳﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻬﺘﺮي دارد‪.‬‬

‫ﺛﻤﺮه ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي از ﺗﻘﺪﻳﺮ و اﺣﻜﺎم اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و ﮔﺎﻫﻲ‬

‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪه‪ ،‬ﻛﻔﺮ ﺑﻮرزد‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪه‪،‬‬
‫در ﻫﻤﻪ ﺣﺎﻻت از ﭘﺮوردﮔﺎرش راﺿﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺷﻜﺮ ﺧﺪا را ادا‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﺧﺪا راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺷﻜﺮ او را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲ آورﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه‬
‫اﻧﺴﺎن ازﺗﻘﺪﻳﺮ و اﺣﻜﺎم اﻟﻬﻲ راﺿﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدان ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و راه‬
‫ﻛﺎﻓﺮان را در ﭘﻴﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬اﻧﺤﺮاف در ﺑﺎورﻫﺎ و ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﺧﻠﻞ در ادﻳﺎن‪،‬‬
‫ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮ‬
‫ﺿﺪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن اﻇﻬﺎر ﻋﻘﻴﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻋﻠﻴﻪ او روا ﻣﻲ دارﻧﺪ‪:‬‬

‫™‪» 〈 &Ï !Ï θ‬اي ﻣﺆﻣﻨﺎن! ﺧﻮد را‬

‫! ‪ß ‘u ρu‬‬ ‫‪Ä ‰‬‬
‫“ ‪« #$‬‬ ‫‪t ÷ /t #( θΒã ‰‬‬
‫‪y ƒt ‬‬ ‫) ‪dÏ‬‬
‫‪s ?è ω‬‬
‫‪Ÿ #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï !© #$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt ‬‬
‫‪t %‬‬

‫ﺑﺮﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻘﺪم ﻧﻜﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪518‬‬

‫ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‪ ،‬دام ﺷﻴﻄﺎن اﺳﺖ‬

‫اﻏﻠﺐ‪ ،‬ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي و ﺷﻬﻮت ﺑﺮ اﻧﺴﺎن ﭼﻴﺮه ﻣﻲ ﺷﻮد و آﻧﺠﺎﺳﺖ‬

‫ﻛﻪ او را ﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻮﻳﮋه وﻗﺘﻲ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي اﻧﺴﺎن‪ ،‬رﻳﺸﻪ دار و ﻗﻮي ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا در‬
‫آن وﻗﺖ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﻲ آورد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪد و اراده ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا دوﺳﺖ‬
‫ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻨﮕﺎم ﻣﺮگ ﻓﺮزﻧﺪش اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬دل‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ اﺳﺖ و‬
‫ﭼﺸﻤﻬﺎ‪ ،‬اﺷﻚ ﻣﻲ رﻳﺰﻧﺪ و ﻣﺎ ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن را ﺧﺸﻨﻮد‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدن ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاردي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻨﺪه از ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي‬
‫اﻟﻬﻲ اﻇﻬﺎر ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي و ﺗﻨﻔﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻫﻤﻪ آﻣﻮزش داد ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ‪ -‬ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪد و‬
‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ -‬ﭼﻴﺰي ﻧﮕﻮﻳﻨﺪ ﻣﮕﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن‬
‫را راﺿﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻨﺪه در ﺗﻘﺪﻳﺮي ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺮاﻳﺶ آﺳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ :‬ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰ را ﺑﺮاي او ﻣﻘﺪر ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺣﻜﻴﻢ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﺼﻠﺤﺖ ﺑﻨﺪه و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮد اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ داﻧﺪ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺑﻪ ﭘﺎداش ﺑﺰرگ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ ﻛﻪ وﻋﺪه داده ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ از‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﮔﺮﻓﺘﺎر آﻳﺪ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزد‪ ،‬ﭘﺎداش ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻜﻢ و ﻓﺮﻣﺎن از آنِ ﺧﺪاﺳﺖ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺷﺪن در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪا‬

‫‪y /nÎ ‘u M‬‬

‫‪» 〈 7‬آﻳﺎ آﻧﻬﺎ رﺣﻤﺖ‬ ‫‪÷ ‘u β‬‬
‫‪| Ηu q‬‬ ‫¡ ‪ß‬‬
‫‪t θϑ‬‬ ‫) ‪Å‬‬
‫‪ø ƒt Ο‬‬
‫‪ó δ‬‬
‫و ﺗﻦ دادن ﺑﻪ آن‪ ،‬از آنِ ﺑﻨﺪه اﺳﺖ؛ ‪è &r ‬‬
‫‪519‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرت را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؟«‬

‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﻫﻮا و ﻫﻮس را از وﺟﻮد اﻧﺴﺎن ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫رﺿﺎﻳﺖ از ﺗﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻫﻮا و ﻫﻮس از ﻗﻠﺐ اﻧﺴﺎن ﺑﻴﺮون ﺑﺮود؛ از‬
‫اﻳﻨﺮو ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻮاي ﻧﻔﺴﺶ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ ﺧﻮاﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ در ﭘﻲ ﭼﻴﺰي ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮدﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد و‬
‫ﻣﻲ ﭘﺴﻨﺪد‪ .‬ﭘﺲ رﺿﺎﻣﻨﺪي از ﺣﻜﻢ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ و ﭘﻴﺮوي ﻛﺮدن از ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ ﻫﺮﮔﺰ‬
‫در دل ﺟﻤﻊ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ‪ ،‬ﻫﻢ ﻗﺴﻤﺘﻲ از رﺿﺎﻣﻨﺪي و ﻫﻢ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ در‬
‫دل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬دل از آنِ ﻫﻤﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در دل ﺟﺎي ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓﺴـﻼم اﻟﻠّـﻪ ﻋـﻠﻲ وﺳــﻨﻲ‬ ‫إن ﻛــﺎن رﺿـﺎﻛﻢ ﻓﻲ ﺳﻬﺮي‬
‫»اﮔﺮ رﺿﺎﻳﺖ ﺷﻤﺎ در ﺑﻴﺪارﻳﻢ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﭼﺮت زدن ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬

‫> ‪y ö Iy 9Ï‬‬
‫‪» 〈 ∩∇⊆∪ 4 Ì‬ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮ ﺷﺘﺎﻓﺘﻢ ﺗﺎ راﺿﻲ‬ ‫‪bÉ ‘u 7‬‬
‫‪y ‹ø 9s )Î M‬‬
‫‪à =ù f‬‬
‫‪Å ã‬‬
‫‪t ρu ‬‬

‫ﺷﻮي«‪.‬‬
‫ﻓﻤﺎ ﻟﺠﺮح إذا أرﺿﺎﻛﻤﻮ أﻟﻢ‬ ‫إن ﻛﺎن ﺳﺮﻛﻢ ﻣﺎ ﻗﺎل ﺣﺎﺳﺪﻧﺎ‬
‫»اﮔﺮ ﮔﻔﺘﻪ دﺷﻤﻦ ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﺷﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺪاﻧﻴﺪ زﺧﻤﻲ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ را ﺧﺸﻨﻮد‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬دردﻧﺎك ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫»ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮﺷﻲ و آﺳﺎﻳﺶ ﺧﺪا را ﺑﺸﻨﺎس ﺗﺎ ﺧﺪا ﻧﻴﺰ ﺗﻮ را در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﻳﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ«‪.‬‬

‫ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدت ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺷﻜﺮﮔﺰاري ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﺶ و ﺑﺎ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪520‬‬

‫ﺗﻠﺨﻴﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ او ﻣﻘﺪر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ﭘﻨﺎه ﺑﺮدن ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺑﻪ او ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺰول ﺑﻼ‪ ،‬ﺧﻮدت را‬
‫ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﻦ و ﺧﻮد را ﻣﺤﺒﻮب او ﺑﮕﺮدان‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم اﻣﻨﻴﺖ و رﻓﺎه و‬
‫ﻧﻌﻤﺖ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت ﺧﺪا ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﺎش و در راه او اﻧﻔﺎق ﻛﻦ ﺗﺎ ﻧﺰد او ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻣﺘﺼﻒ و ﻣﻌﺮوف ﺷﻮي‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن او ﻧﻴﺰ ﺗﻮ را در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﺪ؛ ﻳﻌﻨﻲ‬
‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ را از ﺗﻮدور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬از ﻫﺮ ﺗﻨﮕﻨﺎﻳﻲ راه ﺑﺮون رﻓﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آورد و‬
‫ﻫﺮ ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﻲ را دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﻮ‪ ،‬ﺧﻮدت را ﭘﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻛﺮده و او‬
‫را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اي‪ .‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﻗﻠﺒﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرش داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؛‬
‫ﻃﻮري ﻛﻪ او را ﻧﺰدﻳﻚ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﺣﺴﺎس ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻪ او‪ ،‬از دﻳﮕﺮان ﺑﻲ ﻧﻴﺎز‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺧﻠﻮت و ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ اش ﺑﺎ او اﻧﺲ ﺑﮕﻴﺮد و ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ذﻛﺮ‪ ،‬دﻋﺎ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺟﺎت‬
‫و ﻋﺒﺎدت او را اﺣﺴﺎس ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه ﻫﻤﻮاره در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﻣﺸﻜﻼت دﻧﻴﺎ و ﺑﺰرخ و‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ ﻗﺮار ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﻴﻦ او و ﭘﺮوردﮔﺎرش‪ ،‬راﺑﻄﻪ و ﻣﻌﺮﻓﺘﻲ وﻳﮋه ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ و در ﺑﺮزخ و ﻗﻴﺎﻣﺖ او را ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و او را ﻧﺠﺎت ﺧﻮاﻫﺪ داد‪.‬‬

‫ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ از ﻟﻐﺰﺷﻬﺎي ﺑﺮادران‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ ‬ﻋﻔﻮ را ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻦ و‬ ‫‪=Ï γ‬‬
‫‪Î ≈gp :ù #$ ‬‬
‫‪Ç ã‬‬ ‫‪ó *Í ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫∃ ‪ô &r ρu‬‬
‫‪Å ^ó èã 9ø $$ /Î Vó ∆ß &ù ρu θu -‬‬
‫‹ ‪ø èy 9ø #$‬‬
‫{ ‪É‬‬
‫‪è ‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﻣﺮ ﻧﻤﺎ و از ﺟﺎﻫﻼن روي ﺑﮕﺮدان«‪.‬‬

‫اﮔﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮ رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺑﺮادرت را ﻣﻲ ﭘﺴﻨﺪي‪ ،‬ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻳﻚ ﻳﺎ دو‬
‫رﻓﺘﺎر ﻧﺎدرﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ او ﺑﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﺎﺷﻲ؛ ﭼﻮن اﺷﺘﺒﺎه اﻧﺪك‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺨﺸﺶ اﺳﺖ و ﻛﻤﺎل‪،‬‬
‫ﻫﻤﻮاره ﻛﺎﺳﺘﻴﻬﺎﻳﻲ دارد‪ .‬ﻛﻨﺪي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﻪ دوﺳﺖ ﺗﻮ ﻳﻚ‬
‫رﻓﺘﺎر داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ او‪ ،‬داراي ﭼﻬﺎر ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟! ﺑﺎاﻳﻨﻜﻪ ﻧﻔﺲ اﻧﺴﺎن در‬
‫‪521‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺧﺘﻴﺎر و ﺗﺤﺖ ﺗﺪاﺑﻴﺮ اوﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ از ﺗﻤﺎم ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻣﻜﺎن دارد ﻧﻔﺲ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ در ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻄﻴﻊ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﺷﺪ؟‬

‫‪» 〈 Νö 6‬ﭘﻴﺶ از آن اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﻮدﻳﺪ؛‬

‫‪à ‹ø =n ã‬‬
‫! ‪t‬‬ ‫‪ ‬‬
‫∅ ‪ª #$‬‬ ‫‪ã 6ö %s ΒiÏ ΝGç Ψ2‬‬
‫≅ ‪y ùs‬‬
‫‪ϑ‬‬ ‫‪à‬‬ ‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪x .x ‬‬

‫‪# +s ?¨ #$ ‬‬
‫’ ∪⊄⊂∩ 〈‬ ‫‪Ç ϑ‬‬
‫‪y /Î Ο‬‬
‫‪Þ =n æ‬‬
‫‪÷ &r θu δ‬‬
‫‪è (Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬ ‫‪à Ρ&r #( θû .“ “u ?è ξ‬‬
‫‪| -‬‬ ‫ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﻨﺖ ﻧﻬﺎد«‪Ÿ ùs  .‬‬

‫»ﭘﺲ از ﭘﺎك ﺑﻮدن ﺧﻮد ﺳﺨﻦ ﻣﮕﻮﻳﻴﺪ؛ او‪ ،‬ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮادرت در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﻃﺒﻖ ﻣﻴﻞ ﺗﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﺑﻮدرداء‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬رﻧﺠﺸﻲ ﻛﻪ از ﺑﺮادرت ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮادري ﻧﺪاﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻲ‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎي ﺑﺮادرت را ﭘﺮ ﻛﻨﺪ؟‬
‫ﺷﻌﺮا در ﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎره اﺷﻌﺎري ﺳﺮوده اﻧﺪ‪ .‬اﺑﻮاﻟﻌﺘﺎﻫﻴﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻧﻴـﺎ ﺑـﻜﻞ أﺧﻴـﻚ ﻣـﻦ ﻟﻚ‬ ‫أأﺧـﻲ ﻣﻦ ﻟـﻚ ﻣﻦ ﺑﻨﻲ اﻟـﺪ‬
‫»ﺑﺮادرم! ﭼﻪ ﻛﺴﻲ در دﻧﻴﺎ ﺟﺎي ﺑﺮادرت را ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ«؟‬
‫ـﻚ ﻛﻞ ﻣﻦ ﻟﻢ ﺗﻌﻂ ﻛﻠـﻚ‬ ‫ﻓﺎﺳﺘــﺒﻖ ﺑﻌﻀــﻚ ﻻ ﻳﻤـﻠـ‬
‫»ﭘﺎره وﺟﻮدت را ﻧﮕﺎه دار‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم وﺟﻮدت را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻮ را‬
‫ﺧﺴﺘﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫و اﺑﻮﺗﻤﺎم ﻃﺎﺋﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣـﻦ ﻟـﻚ ﻳﻮﻣﺎً ﺑﺄﺧﻴﻚ ﻛﻠﻪ‬ ‫ﻣﺎ ﻏﺒـﻦ اﻟﻤـﻐﺒﻮن ﻣﺜﻞ ﻋﻘﻠﻪ‬
‫»ﺑﻪ اﻧﺴﺎن زﻳﺎن دﻳﺪه ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻋﻘﻠﺶ‪ ،‬زﻳﺎن ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﺪ و ﻫﻴﭻ روزي‬
‫ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺮادرت‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ را در ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺗﻮﻗﻊ اﻧﺼﺎف از دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺧﻮدش ﻛﻢ اﻧﺼﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪522‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻛﻪ از ﺧﻮدﻣﺎن راﺿﻲ ﻧﺸﺪه اﻳﻢ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ از دﻳﮕﺮان راﺿﻲ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻳﻢ؟!‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻋﻴﺒﻲ ﻛﻮﭼﻚ در ﺷﺨﺼﻲ ﻛﻪ رﻓﺘﺎر او را ﭘﺴﻨﻴﺪه و ﻓﻀﻞ و ﻋﻘﻞ او را‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ اي‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺗﻮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ او ﺑﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﮔﺮدي؛ ﺗﻮ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻛﺴﻲ را ﻧﺨﻮاﻫﻲ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﻫﻴﭽﮕﻮﻧﻪ ﻋﻴﺒﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻴﭻ ﮔﻨﺎﻫﻲ از او ﺳﺮ ﻧﺰﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ او را ﺑﺎ دﻳﺪ‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺑﻨﮕﺮ و از روي ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ در ﻣﻮرد او ﻗﻀﺎوت ﻣﻜﻦ‪ .‬زﻳﺮا اﮔﺮ اﻧﺪﻛﻲ او را‬
‫ﺑﺴﻨﺠﻲ و ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ات دﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻲ ﻳﺎﻓﺖ و ﺧﻮاﻫﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻓﺮد‬
‫ﮔﻨﺎﻫﻜﺎر و ﺧﺎﻃﻲ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺎﺷﻲ‪ .‬ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻛﻔـﻲ اﻟﻤـﺮء ﻧﺒـﻼ أن ﺗﻌـﺪ ﻣﻌﺎﻳﺒﻪ‬ ‫و ﻣﻦ ذا اﻟﺬي ﺗﺮﺿﻲ ﺳﺠﺎﻳﺎه ﻛﻠﻬﺎ‬
‫»ﭼﻪ ﻛﺴﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﺧﺼﻠﺘﻬﺎي او ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪت ﺑﺎﺷﺪ؟ ﺑﺮاي ﺷﺮاﻓﺖ‬
‫ﺷﺨﺺ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻴﺒﻬﺎي او‪ ،‬اﻧﺪك و ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻤﺎرش ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫و ﻧﺎﺑﻐﻪ ذﺑﻴﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺷﻌﺚ أي اﻟﺮﺟﺎل اﻟﻤﻬﺬب‬ ‫و ﻟﺴـﺖ ﺑﻤﺴﺘـﺒـﻖ أﺧﺎ ﻻﺗﻠﻤﻪ‬
‫»ﺗﻮ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻛﺲ‪ ،‬ﺧﺮده ﻣﻲ ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺑﺮادري ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﮕﻪ ﻧﻤﻲ داري؛ آﻳﺎ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻛﺎﻣﻠﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻴﺒﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«؟‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﺧﺮده ﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺨﻦ ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻣﺎ در ﺗﻌﺎرض ﻗﺮارﻧﺪارد‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ دوﺳﺖ را آزﻣﻮد و وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي او را اﻣﺘﺤﺎن ﻛﺮد‪ .‬زﻳﺮا اﺷﺘﺒﺎﻫﺎت ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻗﺎﺑﻞ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ از دوﺳﺘﺖ ﻟﻐﺰش ﻳﺎ اﺷﺘﺒﺎﻫﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮدي و دﻳﺪي ﻛﻪ ﻣﺪت‬
‫زﻣﺎن اﻧﺪﻛﻲ‪ ،‬ﻣﺮﺗﻜﺐ آن اﺷﺘﺒﺎه ﺷﺪ‪ ،‬زود ﻗﻀﺎوت ﻧﻜﻦ و ﺗﺎ در ﻣﻮرد ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻓﺘﺎرش‪،‬‬
‫ﻳﻘﻴﻦ ﻧﻜﺮده اي‪ ،‬ﻧﮕﺮان و ﺑﺪﺑﻴﻦ ﻣﺸﻮ و اﻳﻦ را ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﺪان‪ .‬زﻳﺮا اﻧﺴﺎن ﮔﺎﻫﻲ از ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮدش ﻛﻪ ﺧﺼﻮﺻﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺣﺮﻳﻢ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻏﺎﻓﻞ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ او‬
‫‪523‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺎ ﺧﻮدش دﺷﻤﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ از ﺧﻮدش ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺣﻜﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﮔﻤﺎن‪ ،‬راﺑﻄﻪ ﺗﻮ را ﺑﺎ دوﺳﺘﻲ ﺧﺮاب ﻛﻨﺪ ﻛﻪ از‬
‫روي ﻳﻘﻴﻦ ﺑﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ اش‪ ،‬ﺑﺎ او دوﺳﺖ ﺷﺪه اي‪ .‬ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪش‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮزﻧﺪم! ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﺮادراﻧﺖ ﻛﻪ ﺳﻪ ﺑﺎر ﺑﺮ ﺗﻮ ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺖ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل در‬
‫ﻣﻮرد ﺗﻮ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺣﻖ ﻧﮕﻔﺖ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دوﺳﺖ ﺧﻮد ﻧﮕﺎه دار‪.‬‬
‫ﺣﺴﻦ ﺑﻦ وﻫﺐ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﺣﻘﻮق دوﺳﺘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮادران را ﺑﺒﺨﺸﻲ‬
‫و اﮔﺮ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ و ﻟﻐﺰﺷﻲ از آﻧﻬﺎ ﺳﺮ زد‪ ،‬ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪.‬‬

‫‪Ï gp :ù #$ x‬‬
‫‪Ÿ Šϑ‬‬
‫≅ ∪∈∇∩ 〈 »و ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺘﻲ زﻳﺒﺎ‬ ‫‪ø Á‬‬
‫‪y -‬‬ ‫‪¢ 9#$ x‬‬
‫‪Ë -‬‬ ‫ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ô $$ ùs  :‬‬
‫‪x ¹‬‬

‫درﮔﺬر ﻛﻦ«‪.‬‬
‫ﻋﻠﻲ درﺑﺎره اﻳﻦ آﻳﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺪون ﺳﺮزﻧﺶ‬
‫ﻛﺮدن راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ روﻣﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻳﻠــﻢ ﺑـﻌﻴـﻦ أو ﻳﻜــﺪر ﻣـﺸـﺮﺑﺎ‬ ‫ﻫﻢ اﻟﻨﺎس واﻟﺪﻧﻴـﺎ وﻻ ﺑـﺪ ﻣﻦ ﻗﺬي‬
‫»آﻧﻬﺎ ﻣﺮدم و دﻧﻴﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و از ﺧﺎﺷﺎﻛﻲ ﻛﻪ در ﭼﺸﻢ ﺑﺮود ﻳﺎ آب را ﻣﻜﺪر ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﭼﺎره اي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ـﻤﻬﺬب ﻓﻲ اﻟﺪﻧﻴﺎ و ﻟﺴﺖ اﻟﻤﻬﺬﺑﺎ‬ ‫و ﻣﻦ ﻗﻠﺔ اﻷﻧﺼﺎف أﻧﻚ ﺗﺒﺘﻐﻲ اﻟـ‬
‫»اﻳﻦ‪ ،‬از ﻛﻢ اﻧﺼﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ در ﺣﺎﻟﻲ در ﺟﺴﺘﺠﻮي اﻧﺴﺎن ﺑﻲ ﻋﻴﺒﻲ ﺑﺎﺷﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدت ﺑﻲ ﻋﻴﺐ ﻧﻴﺴﺘﻲ«‪.‬‬

‫‪Y /t &r ‰‬‬

‫‪» 〈 #‰‬اﮔﺮ ﻓﻀﻞ‬ ‫‪> n‬‬ ‫‪ô ΒiÏ Ν3‬‬
‫‪t &r ‬‬ ‫’ ‪ä ΖΒÏ‬‬
‫‪4 1s —y $Βt …µç Gç Ηu q‬‬
‫‪÷ ‘u ρu /ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫! ‪t‬‬ ‫‪ã Ò‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪ô ùs ω‬‬
‫‪Ÿ θö 9s ρu ‬‬

‫ﺧﺪا و رﺣﻤﺖ او ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺷﻤﺎ ﭘﺎك ﻧﻤﻲ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪524‬‬

‫و ﻫــﻞ ﻋــﻮد ﻳﻔﻮح ﺑﻼ دﺧـﺎن‬ ‫ﺗـﺮﻳـﺪ ﻣﻬــﺬﺑﺎً ﻻ ﻋﻴـﺐ ﻓـﻴـﻪ‬

‫»ﺗﻮ ﻓﺮد ﭘﻴﺮاﺳﺘﻪ و ﺑﺪون ﻋﻴﺒﻲ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ؛ آﻳﺎ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﭼﻮب ﻋﻮدي را دﻳﺪه اي‬
‫ﻛﻪ ﺑﻮي ﺧﻮب ﺑﺪﻫﺪ ﺑﻲ آﻧﻜﻪ دود از آن ﺑﻠﻨﺪ ﻧﺸﻮد«؟‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊄∪ ’# +s ?¨ #$ ‬از ﭘﺎك ﺑﻮدن ﺧﻮد ﺳﺨﻦ‬

‫‪Ç ϑ‬‬
‫‪y /Î Ο‬‬
‫‪Þ =n æ‬‬
‫‪÷ &r θu δ‬‬
‫‪è (Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬ ‫‪à Ρ&r #( θû .“ “u ?è ξ‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪Ÿ ùs ‬‬

‫ﻣﮕﻮﻳﻴﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺧﺪا ﻛﺴﻲ را ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎرﺗﺮ اﺳﺖ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﺪ«‪.‬‬

‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﻓﺮاﻏﺖ‬

‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و وﻗﺖ ﺧﻮد را ﺑﺎ ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﻛﺮدن در اﻃﺎﻋﺖ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬از دﺳﺖ‬
‫ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﻓﺮاﻏﺖ ﺧﻮد را ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﺗﻼش و ﻛﺎر ﺑﺪان؛ ﭼﻮن‬
‫ﻫﻤﻴﺸﻪ زﻣﺎن ﺗﻼش و ﻛﺎر‪ ،‬ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻴﺴﺖ و آﻧﭽﻪ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ ﺟﺒﺮان ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬ﺳﺒﺐ اﻧﺤﺮاف ﻳﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺄﺳﻒ ﺧﻮردن ﻳﺎ ﻓﻜﺮ و‬
‫ﺧﻴﺎل را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﻜﺎر ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻣﺮدان‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد و‬
‫ﺑﻴﻜﺎري زﻧﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻃﻐﻴﺎن ﺷﻬﻮت ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺰرﮔﻤﻬﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﻛﺎر‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻜﺎري‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﻓﺴﺎد و‬
‫ﺗﺒﺎﻫﻲ ﻣﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰﻳﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻋﻘﻞ را ﻓﺎﺳﺪ و ﻛﺎر‬
‫آﺳﺎن را ﭘﻴﭽﻴﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬روز ﺧﻮد را ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﻣﮕﺬران و ﻣﺎﻟﺖ را ﺑﻴﻬﻮده‬
‫ﺗﻠﻒ ﻣﻜﻦ؛ ﭼﻮن ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻛﻮﺗﺎﻫﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﺻﺮف ﺷﻮد و ﻣﺎل‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از‬
‫‪525‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻬﻮده ﺧﺮج ﮔﺮدد و ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ روزﻫﺎﻳﺶ را در‬
‫ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي او ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد و اﻣﻮاﻟﺶ را در راﻫﻲ ﺧﺮج ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاﻳﺶ ﭘﺎداش و ﻣﺰدي ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﻬﺘﺮ از ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ ﻋﻴﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﻴﻜﻮﻳﻲ در ﺳﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺳﺨﻦ‪ ،‬ﻧﮕﺎه و ﺳﻜﻮت‪ .‬ﭘﺲ ﺳﺨﻦ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻏﻴﺮ از ذﻛﺮ ﺧﺪا ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻳﺎوه ﮔﻮﻳﻲ‬
‫ﻛﺮده و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻧﺴﻨﺠﻴﺪه ﻧﮕﺎه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻄﺎ رﻓﺘﻪ و ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺪون ﻓﻜﺮ ﺳﻜﻮت‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎر ﺑﻴﻬﻮده اي ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺳﺎز ﻣﺆﻣﻨﺎن اﺳﺖ‬

‫ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺸﺪت ﺑﻪ ﻣﻌﺒﻮد و ﻣﻮﻻﻳﻲ ﻧﻴﺎز دارد ﻛﻪ ﺗﻮاﻧﺎ‪ ،‬ﻳﺎرﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺮان و ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ داراي ﭼﻨﻴﻦ ﺻﻔﺎﺗﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﮕﺎﻧﻪ و ﻳﻜﺘﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ وﺟﻮد ﻧﺪارد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬در ﭘﻨﺎه او آرام ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﺎ روي آوردن ﺑﻪ ﺳﻮي او ﻟﺬت ﺑﺒﺮد‪ .‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺗﺮس و ﻫﺮاﺳﻨﺪ و ﻓﺮﻳﺎدرس ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از او ﻛﻤﻚ‬

‫‪» 〈 Νö 6‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ از ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن‬

‫> ‪à 9s‬‬
‫‪z $f‬‬ ‫‪ó $$ ùs Ν‬‬
‫™ ‪y Ft‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪ä /− ‘u β‬‬
‫¡ ‪t θWè ‹óÉ Gt‬‬
‫ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻨﺪ‪ó @n Œø )Î  :‬‬

‫‪» 〈 µÏ ‹ø =n ã‬و‬
‫† ‪t ‘â $gp‬‬
‫‪ä ω‬‬
‫† ‪Ÿ ρu ã gÅ‬‬
‫‪ä θu δ‬‬
‫ﻳﺎري ﻣﻲ ﺟﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ او دﻋﺎي ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮد«‪è ρu  .‬‬

‫‪ΒiÏ Ογ‬‬
‫§ ‪ß 9s‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎه ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻛﺴﻲ را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان از ﻋﺬاب او ﭘﻨﺎه داد«‪} Šø 9s  .‬‬

‫‪Ó ‹-‬‬
‫‪» 〈 ì‬آﻧﻬﺎ ‪ ،‬ﻛﺎرﺳﺎز و ﺷﻔﺎﻋﺖ ﻛﻨﻨﺪه اي ﺟﺰ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺪارﻧﺪ«‪.‬‬ ‫© ‪Ï‬‬
‫‪x ω‬‬ ‫‪@ <Í ρu µÏ ΡÏ ρŠß‬‬
‫’ ‪Ÿ ρu‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪526‬‬

‫ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻏﻴﺮ ﺧﺪا را ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮدش را دوﺳﺖ ﺑﺪارد و‬
‫در دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ دوﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻣﻮدت و ﻟﺬت‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺘﺶ و ﻣﺤﺒﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي او‬

‫‪ )Î πî λo ;Î #u $! ϑ‬‬

‫‪ª!#$ ω‬‬ ‫‪y κÎ JùÏ β‬‬
‫از ﻏﺬاي ﻣﺴﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﻟﺬﻳﺬ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺎﻧﺒﺎرﺗﺮﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪t %.x θö 9s  .‬‬

‫‪à Á‬‬
‫‪t θ-‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊄∪ β‬اﮔﺮ در زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن‬ ‫‪Å ƒt $ϑ‬‬
‫‪£ ã‬‬ ‫> ‪Ä *ö èy 9ø #$‬‬
‫¸ ‪t‬‬ ‫! ‪bÉ ‘u‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫¡ ‪y 6ö‬‬
‫‪z ≈s‬‬ ‫‪Ý ùs 4 $?s ‰‬‬
‫¡ ‪y‬‬
‫‪| -‬‬
‫‪x 9s‬‬

‫ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ ﻏﻴﺮ از اﷲ ﻣﻲ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬زﻣﻴﻦ وآﺳﻤﺎن ﺗﺒﺎه ﻣﻲ ﺷﺪ؛ ﭘﺲ ﭘﺎك اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻋﺮش اﺳﺖ از آﻧﭽﻪ در ﻣﻮرد ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮ زﺑﺎن ﻣﻲ راﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﺪاري آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﺒﻮد راﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاﻳﺎن دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻏﻴﺮ از اﷲ ﭘﺮﺳﺘﺶ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاي واﻗﻌﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺘﺎ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارد و اﮔﺮ ﻣﻌﺒﻮدان دﻳﮕﺮي ﻏﻴﺮ از اﷲ ﻳﻜﺘﺎ و ﻳﮕﺎﻧﻪ وﺟﻮد‬
‫داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺪون ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮد‪ ،‬ﻣﻮﻻ و ﻳﺎورش ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ارﺗﺒﺎط‬
‫ﻓﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺑﺎﻗﻲ؛ ﻳﻌﻨﻲ راﺑﻄﻪ ﺿﻌﻴﻒ ﺑﺎ ﻗﻮي؛ ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺑﺎ ﺑﻲ ﻧﻴﺎز‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﷲ را‬
‫ﺑﻪ ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﻧﭙﺮﺳﺘﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎي دﻳﮕﺮي از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻨﺪﻳﺴﻬﺎ را ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﻨﺪه و‬

‫‪» 〈 µç 1θu δ‬آﻳﺎ دﻳﺪه اي ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ‬

‫‪y …µç γ‬‬
‫‹ ‪y ≈9s )Î‬‬ ‫‪ª #$ ‬‬
‫‪x ƒs B‬‬ ‫‪Ç Βt M‬‬
‫ﺧﺎدم آن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪| ƒ÷ u ‘u &r  :‬‬

‫ﻫﻮاي ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﻣﻌﺒﻮد ﺧﻮﻳﺶ ﻗﺮار داده اﺳﺖ؟«‬

‫! ‪» 〈 πZ γy 9Ï #u‬و ﺑﺠﺰ از ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮداﻧﻲ را ﺑﻪ ﺧﺪاﻳﻲ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫‪Â‬‬

‫‪« #$ χ‬‬ ‫‹‪ρŠß ΒÏ #( ρ‬‬
‫‪ä ƒs B‬‬
‫‪ª #$ ρu ‬‬

‫اﻧﺪ«‪.‬‬
‫درﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬اي ﺣﺼﻴﻦ! ﭼﻨﺪ ﺧﺪا را ﻣﻲ ﭘﺮﺳﺘﻲ«؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻔﺖ ﺧﺪا؛‬
‫ﺷﺶ ﺗﺎ در زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻳﻜﻲ در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮاي ﻫﺮاس و اﻣﻴﺪت ﻛﺪام‬
‫ﻳﻚ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده اي«؟ ﮔﻔﺖ ﻫﻤﺎن ﺧﺪاﻳﻲ را ﻛﻪ در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭘﺲ‬
‫‪527‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﺪاﻳﺎﻧﻲ را ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬رﻫﺎ ﻛﻦ و ﻛﺴﻲ را ﺑﭙﺮﺳﺖ ﻛﻪ در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﺪان ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﺧﺪا‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﺑﭙﺮﺳﺘﺪ ﺑﻲ آﻧﻜﻪ ﺑﺎ او ﭼﻴﺰي را‬
‫ﺷﺮﻳﻚ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪي ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ از ﺟﻬﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪي ﺑﻪ ﺑﺮق‪ ،‬آب و ﻏﺬا ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﻔﺎوﺗﻬﺎي زﻳﺎدي دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻗﻠﺐ و روح اوﺳﺖ و ﻗﻠﺐ و روح‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻣﻌﺒﻮد ﺧﻮد ﻳﻌﻨﻲ اﷲ ﻛﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﻲ ﺟﺰ او ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻗﻠﺐ و روح‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﺎ ذﻛﺮﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫آرام ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺎ ﺗﻼش ﻃﺎﻗﺖ ﻓﺮﺳﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا در ﺣﺮﻛﺘﻨﺪ و ﺑﺎ او دﻳﺪار ﺧﻮاﻫﻨﺪ‬
‫ﻛﺮد و ﻓﻘﻂ زﻣﺎﻧﻲ ﺳﺎﻣﺎن ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺪا دﻳﺪار ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛــﺎن ﻟـﻪ اﻟـﻠّﻪ أﺷــﺪ ﺣﺒﺎً‬ ‫و ﻣـﻦ ﻟﻘـﺎء اﻟﻠّـﻪ ﻗـﺪ أﺣـﺒـﺎ‬
‫»ﻫﺮﻛﺲ ﻣﻼﻗﺎت ﺑﺎ ﺧﺪا را دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ او را ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارد«‪.‬‬
‫رﺣﻤــﺘﻪ ﻓﻀـﻼً و ﻻ ﺗﺘﻜﻞ‬ ‫و ﻋﻜﺴــﻪ اﻟﻜﺎره ﻓﺎﷲ اﺳﺄل‬
‫»و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻼﻗﺎت ﺧﺪا را ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪد‪ ،‬ﺑﺮ ﻋﻜﺲ اﻳﻦ اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﻓﻀﻞ ﺧﺪا را از‬
‫او ﺑﺠﻮي و ﺳﺴﺘﻲ ﻣﻜﻦ«‪.‬‬
‫ﺷﺎدي و ﻟﺬﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه از ﻏﻴﺮﺧﺪا ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آورد‪ ،‬ﺗﺪاوم ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻟﺬﺗﻲ‪ ،‬دﮔﺮﮔﻮن ﻣﻲ ﺷﻮد و از ﺷﺨﺼﻲ ﺑﻪ ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ ﮔﺎﻫﻲ ﻟﺬت‬
‫ﺑﺨﺶ اﺳﺖ و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻟﺬﺗﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ در ﭘﺎره اي ﻣﻮارد ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻏﻴﺮﺧﺪا‪ ،‬ﻟﺬﺗﻲ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻪ ﺑﺴﺎ در اوﻗﺎت دﻳﮕﺮي‪ ،‬ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻏﻴﺮﺧﺪا‪ ،‬ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻟﺬت ﺑﺨﺶ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﻠﻜﻪ آزاردﻫﻨﺪه و زﻳﺎﻧﺒﺎر ﻧﻴﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎً ﺧﺪاي ﻳﮕﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﺧﻮد در ﻫﺮ ﺣﺎل و در ﻫﺮ وﻗﺖ و در ﻫﺮﻛﺠﺎ ﺑﺎ ﺑﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫إذا رﺿﻴــﺖ ﻓـﻬـﺬا ﻣﻨﺘﻬـﻲ أﻣـﻠﻲ‬ ‫ﻋﺴﺎك ﺗﺮﺿﻲ و ﻛﻞ اﻟﻨﺎس ﻏﺎﺿﺒﺔ‬
‫»ﻛﺎش ﺗﻮ راﺿﻲ ﺑﻮدي و ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻮدﻧﺪ؛ رﺿﺎﻳﺖ ﺗﻮ‪ ،‬ﻧﻬﺎﻳﺖ آرزوي‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪528‬‬

‫ﻣﻦ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﻣﺮدم را ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد و ﺧﺪا را ﺧﺸﻨﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫از او راﺿﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺮدم را ﻧﻴﺰ از او راﺿﻲ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻫﺮﻛﺲ ﺑﺎ راﺿﻲ ﻛﺮدن‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬ﺧﺪا را ﻧﺎراﺿﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ از او ﻧﺎراﺿﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد وﻣﺮدم را ﻧﻴﺰ از او ﻧﺎراﺿﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮاره داﺳﺘﺎن ﻋ‪‬ﻜَﻮ‪‬ك ﺷﺎﻋﺮ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲ آورم ﻛﻪ اﻣﻴﺮ اﺑﺎدﻟﻒ را ﺳﺘﻮد‪:‬‬
‫إﻻ ﻗﻀـﻴﺖ ﺑـﺄرزاق و آﺟـﺎل‬ ‫و ﻻ ﻣـﺪدت ﻳـﺪاً ﺑﺎﻟﺨـﻴﺮ واﻫﻴﺔ‬
‫»و ﻫﻴﭻ دﺳﺖ ﺳﺨﺎوت و ﺧﻴﺮي ﻧﮕﺸﻮدي ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺮدم و ﺑﻪ ﻧﻔﻊ آﻧﺎن‬
‫ﺣﻜﻢ ﻧﻤﻮدي«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ازﻣﺪﺗﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺄﻣﻮن را ﺑﺮ او ﻣﺴﻠﻂ ﮔﺮداﻧﺪ و ﻣﺄﻣﻮن‪ ،‬او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ‬

‫¡ ‪t θ7ç‬‬
‫‪〈 ∩⊇⊄∪ β‬‬ ‫‪Å 3‬‬
‫‪õ ƒt #( θΡç %.x $ϑ‬‬
‫‪y /Î $Ò‬‬
‫‪K è÷ /t ‬‬
‫‪t ΗÏ >Í ≈à‬‬
‫‪© 9#$ Ù‬‬
‫‪u è÷ /t ’<kÍ θu Ρç 7‬‬
‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫ﺷﻌﺮ ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ‪x .x ρu  .‬‬

‫»و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺳﺘﻤﮕﺮاﻧﻲ را ﺑﺮ ﺳﺘﻤﮕﺮان دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﻠﻂ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬

‫ﭼﺮاﻏﻲ ﺑﺮ ﻓﺮاز راه ﭘﮋوﻫﺸﮕﺮان‬

‫ﺳﻌﺎدت و رﺳﺘﮕﺎري‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي روﺷﻦ و ﻧﻤﺎﻳﺎﻧﻲ دارد ﻛﻪ ﮔﻮاه ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و‬

‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و رﺳﺘﮕﺎري ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي رﺳﺘﮕﺎري و ﺳﻌﺎدت‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻓﺮوﺗﻨﻲ و ﻣﻬﺮورزي او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﮔﺮدد‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﭼﻮن ﮔﻮﻫﺮي ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻫﺮ ﭼﻨﺪ وزن آن ﺳﻨﮕﻴﻨﺘﺮ و ارزش آن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻤﻖ درﻳﺎ ﻓﺮو ﻣﻲ رود؛ اﻧﺴﺎن‬
‫‪529‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫وارﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺨﺸﺸﻲ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺲ را‬
‫ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﻧﺤﻮ اﺣﺴﻦ ﺷﻜﺮ داﻧﺶ را ادا ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬

‫‪zΟ=ù èÏ 9ø #$ #( θ?è ρ&é ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ρu Ν‬‬

‫‪t %‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ΖΒÏ #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫! ‪Ï !© #$‬‬
‫‪t %‬‬ ‫وﺳﻴﻠﻪ آن ﻣﻘﺎﻣﺶ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد‪Æ ùs *ö ƒt  .‬‬
‫‪ª #$ ì‬‬

‫_≈ ;‬
‫‪» 〈 M‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آن دﺳﺘﻪ از ﺷﻤﺎ را ﻛﻪ اﻳﻤﺎن آورده اﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﻋﻠﻢ و‬ ‫‪y ‘u Šy‬‬

‫داﻧﺶ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ درﺟﺎت ﺑﺎﻻ ﺻﻌﻮد ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬

‫ﻫﺮﭼﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ اﻧﺴﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺮس و اﺣﺘﻴﺎط او ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و از‬
‫اﺷﺘﺒﺎه و اﻧﺤﺮاف ﻗﻠﺐ اﻳﻤﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬او‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺮﻧﺪه اي ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره اﺣﺘﻴﺎط‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از اﻳﻦ ﺷﺎﺧﻪ ﺑﻪ آن ﺷﺎﺧﻪ و از اﻳﻦ ﻃﺮف ﺑﻪ آن ﻃﺮف ﻣﻲ ﭘﺮد و ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﺒﺎدا ﺷﻜﺎر ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺧﻮد را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﻮاﻇﺐ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ‬
‫ﺳﻦ او ﺑﺎﻻ ﻣﻲ رود‪ ،‬از آزﻣﻨﺪي و ﺣﺮص او ﻛﺎﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﻄﻮر ﻗﻄﻊ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪﻛﻪ ﺧﻂ ﭘﺎﻳﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻪ زودي دوران ﻛﻮﺗﺎه زﻧﺪﮔﻲ‪،‬‬
‫ﺑﺴﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﺎل و داراﻳﻲ اﻧﺴﺎن وارﺳﺘﻪ و ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺳﺨﺎوت و ﺑﺨﺸﺶ او ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻮن ﻣﺎل‪ ،‬اﻣﺎﻧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را‬
‫ﺑﺎ آن ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﺪ و اﻧﻔﺎق ﻣﺎل‪ ،‬ﻓﺮﺻﺖ ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ و ﻣﺮگ‪ ،‬درﻛﻤﻴﻦ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻘﺎم و ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻧﺴﺎن ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد و ﺑﺎﻻﺗﺮ رود‪ ،‬او ﺧﻮدش را ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺮآورده ﻣﻲ ﺳﺎزد و ﺑﺎ ﻓﺮوﺗﻨﻲ ﺑﺎ آﻧﺎن ﺑﺮﺧﻮرد‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﻋﻴﺎل ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﻫﻤﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻛﺴﻲ را‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺳﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺷﻘﺎوت‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ اﻧﺴﺎن‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬ﺳﺮﻛﺸﻲ و ﺣﻴﺮت او ﻓﺰوﻧﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ از اﻳﻨﺮو ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ او‪ ،‬ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه‬
‫و ﻗﻠﺐ او‪ ،‬ﺗﻬﻲ و ﻃﺒﻴﻌﺖ او‪ ،‬ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺳﻨﮕﺪل و درﺷﺖ ﺧﻮي ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪530‬‬

‫ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﻟﺪ و ﻣﺮدم را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و در‬
‫ﻣﻮرد ﺧﻮدش ﺑﻴﺶ ازﺣﺪ ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ دارد‪ .‬او‪ ،‬ﻣﻲ ﭘﻨﺪارد ﻛﻪ ﻓﻘﻂ او‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻫﻼك ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ او‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻨﺰل ﻣﻘﺼﻮد‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ و دﻳﮕﺮان را در ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻫﻼﻛﺖ ﻣﻲ داﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻋﻤﺮش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪،‬‬
‫آزﻣﻨﺪي و ﺣﺮص او ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬او‪ ،‬ﻣﺎل اﻧﺪوز و ﺑﺨﻴﻞ اﺳﺖ و اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫رخ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬او را ﺗﻜﺎن ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﺛﺮوت او‪،‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﻨﮓ ﭼﺸﻤﻲ و ﺑﺨﻞ او‪ ،‬اﻓﺰون ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻗﻠﺐ او‪ ،‬از ارزﺷﻬﺎ ﺧﺎﻟﻲ اﺳﺖ و‬
‫دﺳﺖ او ﺑﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و درﭼﻬﺮه او‪،‬اﺛﺮي از ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻘﺎم و ﺟﺎﻳﮕﺎه او‬
‫ﺑﺎﻻ رود‪ ،‬ﺗﻜﺒﺮ و ﺳﺮﻛﺸﻲ او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬او‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻣﻐﺮور‪ ،‬دودل‪ ،‬ﺷﺘﺎب زده و‬
‫ﺧﻮدﺑﺰرگ ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ رﮔﻬﺎي ﮔﺮدﻧﺶ ﺑﺎد ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ او‪،‬ﭼﻴﺰي‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﭼﻮن در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺘﻜﺒﺮان‪ ،‬روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﺼﻮرت ذره اي ﻛﻮﭼﻚ‬
‫ﺣﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ ﭘﺎﻫﺎﻳﺸﺎن ﻟﮕﺪﻣﺎل ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ‪ ،‬آزﻣﻮن اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻋﺪه اي ﻧﻴﺰ ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻋﺰت و اﺣﺘﺮام ﻳﻚ اﻣﺘﺤﺎن اﺳﺖ‬

‫ﻋﺰت و اﺣﺘﺮام ﺑﺮﺧﺎﺳﺘﻪ از ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ و ﺛﺮوت‪ ،‬اﻣﺘﺤﺎن و آزﻣﻮﻧﻲ از‬

‫‹‪ΒÏ #‬‬
‫‪x ≈δ‬‬
‫ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻘﻞ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﺳﻠﻴﻤﺎن ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪y  :‬‬

‫‪» 〈 *ã -à .ø &r Π÷ &r *ã 3‬اﻳﻦ‪ ،‬از ﻟﻄﻒ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻫﺴﺖ ﺗﺎ ﻣﺮا ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ‬
‫© ‪ä‬‬
‫’ ‪ô &r u‬‬
‫≅ ‪þ ΤÏ θu =è 6ö ‹u 9Ï ’1nÏ ‘u‬‬
‫‪È Ò‬‬
‫‪ô ùs‬‬

‫ﻛﻪ آﻳﺎ ﺳﭙﺎس ﻣﻲ ﮔﺰارم ﻳﺎ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬

‫‪531‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﻳﻦ را ﺳﻠﻴﻤﺎن زﻣﺎﻧﻲ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﺗﺨﺖ ﺑﻠﻘﻴﺲ را ﻧﺰد ﺧﻮد دﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻟﺬا ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ را ﺳﺮازﻳﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﻧﺸﺎن دﻫﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺷﻜﺮ آن را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲ آورد‪ ،‬از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ودﻳﮕﺮان را از‬
‫آن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺳﺎزد و ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻠﻮم ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‪ ،‬آن را ﺑﻴﻜﺎر ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ ،‬ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬در راه ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ ﻛﺴﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪﻛﻪ ﻧﻌﻤﺖ را داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ‪ ،‬آزﻣﻮن و اﻣﺘﺤﺎﻧﻲ از ﺳﻮي ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺷﻜﺮﮔﺰاري‬
‫ﺷﻜﺮﮔﺰار و ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﻧﺎﺳﭙﺎس ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻧﻴﺰ آزﻣﺎﻳﺸﻲ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻟﺬا ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را‬
‫ﺑﺎ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﺪ ‪ ،‬او را ﺑﺎ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‬

‫† ‪ÇΒt *u .ø &r‬‬
‫‪ú 1nÏ ‘u Α‬‬
‫)‪ã θ‬‬
‫‪à Šu ùs …µç ϑ‬‬
‫‪y è¨ Ρt ρu …µç Βt *u .ø 'r ùs …µç /š ‘u µç 8=n Gt /ö #$ $Βt #Œs )Î ‬‬
‫¡≈ ‪ß‬‬ ‫ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪M #$ $Β¨ 'r ùs  :‬‬
‫}‪| Ρ‬‬

‫‪Ç Ψs ≈δ‬‬
‫‪ .x ∩⊇∉∪ ‬‬
‫‪» 〈 ξ‬اﻣﺎ اﻧﺴﺎن را‬ ‫‪þ 1nÏ ‘u Α‬‬
‫’ ‪y &r‬‬ ‫)‪ã θ‬‬
‫‪à Šu ùs …µç %s —ø ‘Í µÏ ‹ø =n ã‬‬
‫‪t ‘u ‰‬‬ ‫∪∈⊇∩ ‪s ùs µç 8=n Gt /ö #$ $Βt #Œs )Î $! Β¨ &r ρu‬‬
‫) ‪y‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ و او را اﻛﺮام ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ او ﻧﻌﻤﺖ دﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ ،‬ﻣﺮا اﻛﺮام ﻛﺮده و ﮔﺮاﻣﻲ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و اﻣﺎ ﻫﺮﮔﺎه او را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ و روزي‬
‫اش را ﺑﺮاﻳﺶ ﺗﻨﮓ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﺮوردﮔﺎرم‪ ،‬ﻣﺮا ﺧﻮار ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻧﻴﺴﺖ‪.«...‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺲ را ﻛﻪ روزي ﻓﺮاوان داده ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﻛﺮام ﻛﺮده ام‪،‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ روزي ﻫﺮ ﻛﺴﻲ را ﻛﻪ ﻛﻢ ﻧﻤﻮده و او را آزﻣﻮده ﺑﺎﺷﻢ‪،‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ او را ﺧﻮار ﻛﺮده ام‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪532‬‬

‫ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر‬

‫ﻋﻄﺎﻳﺎ و ﺑﺨﺸﺸﻬﺎي ﺑﺰرگ و ﻓﺮاوان‪ ،‬ﮔﻨﺠﻬﺎﻳﻲ ﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﺮاي ﺻﺎﺣﺒﺎﻧﺸﺎن‬

‫ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﻫﻤﺮاه آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﺮاي آﺧﺮت ﻛﻮچ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﻨﺠﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﺟﺎودان‬
‫ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪ :‬اﺳﻼم‪ ،‬اﻳﻤﺎن‪ ،‬اﺣﺴﺎن و ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎري‪ ،‬ﻫﺠﺮت‪ ،‬ﺟﻬﺎد و ﺗﻮﺑﻪ و‬

‫‪É>*Í óø ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ ρu −‬‬
‫‪É Î ³‬‬
‫‪ô ϑ‬‬
‫≅ ‪y 9ø #$‬‬
‫‪Ÿ 6t %Ï Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä δ‬‬ ‫§ ‪ã ρã #( θ9— θu ?è β&r § 9É 9ø #$‬‬
‫_‪y θ‬‬ ‫ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا‪} Šø 9© *  :‬‬

‫‪» 〈 *Í z‬ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻬﺮه ﻫﺎﻳﺘﺎن را‬

‫‪½ ψ‬‬ ‫! ‪Ï θö ‹u 9ø #$ ρu‬‬
‫‪F #$ Θ‬‬ ‫‪« $$ /Î ‬‬ ‫‪ô Βt § 9É 9ø #$ ‬‬
‫‪z Βt #u ‬‬ ‫‪£ 3‬‬
‫‪Å ≈9s ρu‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺸﺮق و ﻣﻐﺮب ﺑﺮﮔﺮداﻧﻴﺪ؛ وﻟﻲ ﻧﻴﻜﻲ‪) ،‬ﻛﺮدارِ( ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و روز‬
‫ﻗﻴﺎﻣﺖ اﻳﻤﺎن آورده ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻤﺘﻲ ﺑﻪ ﺑﻠﻨﺪي آﺳﻤﺎن‬

‫ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺘﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ دروازه ﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ و او را ﺑﻪ ﻗﻠﻪ ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺑﺎﻻ‬

‫ﺻﻌﻮد ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎ و رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺑﺎ ﻫﻤﺖ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ و ﻫﺪف ﺑﺰرگ ﺑﻴﺎراﻳﺪ‪ .‬ﻫﻤﺖ و اراده ﻗﻮي‪ ،‬ﻣﺤﻮرﻛﺎرﻫﺎي ﻣﺜﺒﺖ و اﻫﺮم رﻫﺎﻳﻲ از‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺖ‪ ،‬اﻧﺮژي ﭘﺮﻗﺪرﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻫﻤﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ آن ﺑﻪ‬
‫ﻗﻠﻪ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺻﻌﻮد ﻛﻨﺪ و ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻣﻮر ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه‪ ،‬از دﻳﮕﺮان ﭘﻴﺸﻲ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﺖ ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اذن ﺧﺪاوﻧﺪ ﺧﻴﺮ ﺑﻲ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺮاﻳﺖ ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ آورد ﺗﺎ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﺑﻪ‬
‫درﺟﺎت ﻛﻤﺎل‪ ،‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮوي؛ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ ﺑﻠﻨﺪ ﺧﻮن ﺷﻬﺎﻣﺖ و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي‪ ،‬در رﮔﻬﺎﻳﺖ‬
‫ﺟﺎري ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺗﺎﺧﺘﻦ در ﻣﻴﺪان ﻋﻠﻢ و ﻋﻤﻞ ﺑﺮاﻳﺖ آﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺖ ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ دروازه ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮي و دﺳﺘﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫‪533‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻬﻢ دراز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﺎ ﭘﻴﺸﺘﺎزان راه ﺑﺮﺗﺮي و ﺑﺎ ﺳﺮآﻣﺪان راه‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ رﻗﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻪ اﻧﺪك‪ ،‬راﺿﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮي و در‬
‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻇﺎﻫﺮ ﭘﺎﻳﺎن ﻛﺎراﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﻫﻤﺖ ﺑﻠﻨﺪ آراﺳﺘﻪ ﮔﺮدي‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎ و آرزوﻫﺎي ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده از ﺗﻮ دور‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و درﺧﺖ ذﻟﺖ‪ ،‬ﺧﻮاري‪ ،‬ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ و ﺳﺎزش‪ ،‬از وﺟﻮدت رﻳﺸﻪ ﻛﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺖ‪ ،‬ﺧﻮﻧﺴﺮد و آرام و اﺳﺘﻮار اﺳﺖ و از اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻧﻤﻲ ﻫﺮاﺳﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺖ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺑﺰدل و ﺗﺮﺳﻮ اﺳﺖ و ﺳﺴﺘﻲ و ﺗﻨﺒﻠﻲ‪ ،‬دﺳﺖ و ﭘﺎي او را‬
‫ﻣﻲ ﺑﻨﺪد‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ را اﺷﺘﺒﺎه ﻧﻜﻦ و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺒﺎدا ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺘﻲ را ﺑﺎ ﺗﻜﺒﺮ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﮕﻴﺮي‪.‬‬
‫ﺗﻔﺎوت ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺘﻲ و ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺪازه زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺖ واﻻ‪ ،‬ﺗﺎﺟﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ ﺳﺮ‬
‫ﻗﻠﺐ آزاد و ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺎﻛﻲ‪ ،‬ﺗﻘﺪس‪ ،‬ﻓﺰوﻧﻲ و ﺑﺮﺗﺮي ﮔﺎم ﺑﺮ ﻣﻲ دارد‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ﻳﺎد ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از دﺳﺖ داده و از اﻳﻨﺮو ﺣﺴﺮت‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮرد و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ و ﻣﺸﺘﺎق رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺘﻲ‪ ،‬زﻳﻮر وارﺛﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺳﺖ و ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮض‬
‫ﺳﺮﻛﺸﺎن و ﺑﺪﺑﺨﺘﺎن ﮔﺮﻓﺘﺎرﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره اﻧﺴﺎن ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺖ را ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﻬﺎي واﻻ ﺻﻌﻮد ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬روز‬
‫ﺑﻪ روز اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻜﺒﺮ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﺳﻄﺢ‪ ،‬ﺳﻘﻮط ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺲ اي ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ! ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺘﻲ را ﻫﻤﻮاره ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﺑﺪار و از آن ﻏﻔﻠﺖ ﻣﻜﻦ‪ .‬ﺷﺮﻳﻌﺖ‬
‫از آن ﺟﻬﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻓﻘﻬﻲ و روزﻣﺮﮔﻴﻬﺎ اﺷﺎره ﻛﺮده ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻴﺪار ﺑﺎﺷﻲ و آن را‬
‫ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﺪاﻧﻲ‪ .‬از آن ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آب ﻧﺪارد‪ ،‬اﺟﺎزه داده ﺗﺎ‬
‫ﺗﻴﻤﻢ ﻛﻨﺪ و او را ﻣﻜﻠﻒ ﻧﻜﺮده ﻛﻪ آب وﺿﻮي ﺧﻮد را راﻳﮕﺎن ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪534‬‬

‫ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﻗﺼﺪ داﺷﺖ ﭘﻮل آب وﺿﻮ را ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻣﺎﻟﻚ آب ﻗﺒﻮل ﻧﻜﺮد‪ ،‬او ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از‬
‫وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺑﺎ آب ﻣ‪‬ﻔﺖ ﺧﻮدداري ﻛﻨﺪ‪ .‬زﻳﺮا اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮ او‬
‫ﻣﻨﺖ ﺑﮕﺬارد و ﻣﻨﺖ‪ ،‬ﺿﺮﺑﻪ اﻳﺴﺖ ﺑﺮ ﻫﻤﺖ؛ ﺳﺎﻳﺮﻣﻮارد را ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮرد ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻦ‪.‬‬
‫واﻟﺒﺪر ﻳﺮﺳﻢ ﻓﻲ ﺳﻨﺎﻫﺎ أﺣﺮﻓﺎ‬ ‫ﻫﻤﻢ ﻛﺄن اﻟﺸﻤﺲ ﺗﺨﻄﺐ ودﻫﺎ‬
‫»ﻫﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﮕﺎر ﻣﺤﺒﺖ آن اﺳﺖ و ﻣﺎه در درﺧﺸﺶ آن‪،‬‬
‫ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ را ﻧﻘﺶ ﻣﻲ ﺑﻨﺪد«‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺴﺎن را آﺳﻮده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و او را ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﺳﺎزد‪،‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺪﺑﺮ در اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻧﺎﺑﻐﻪ و ﻫﻮﺷﻴﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﻧﻮاﺑﻎ‪ ،‬ﺑﻪ درﺧﺸﺶ زﻳﺒﺎي اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺸﺎن ﭘﻲ ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺳﺮور ﻋﺎرﻓﺎن و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻣﺎن ﻣﺤﻤﺪ ﻣﺼﻄﻔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدم‬
‫را ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺑﺎاو ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد؛ ﭼﻮن او‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ وﺣﻲ و ﻣﻌﺠﺰات ﺗﺄﻳﻴﺪ و ﺗﺼﺪﻳﻖ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺸﺎﻧﻪ اي روﺷﻦ ﻣﺒﻌﻮث ﮔﺮدﻳﺪه ﻛﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ از ذﻛﺎوت ﻧﻮاﺑﻎ و‬
‫درﺧﺸﺶ ادﻳﺒﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺷﻔﺎدﻫﻨﺪه‪ ،‬ﺧﺪاﺳﺖ‬

‫اﺑﻘﺮاط ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﻢ ﻛﺮدن ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻣﻀﺮ و زﻳﺎﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از زﻳﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدن از‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺳﻮدﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬و ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎ دوري ﻛﺮدن از ﺗﻨﺒﻠﻲ و ﺧﺴﺘﮕﻲ و ﺑﺎ ﭘﺮﻫﻴﺰ‬
‫از ﭘﺮﺧﻮري ﻫﻤﻮاره ﺗﻨﺪرﺳﺖ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺳﺎﻟﻢ و ﺗﻨﺪرﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﺬاي‬
‫ﺧﻮب ﺑﺨﻮرد و زﻣﺎﻧﻲ ﺳﺮاغ ﻏﺬا ﺑﺮود ﻛﻪ ﺧﻮب ﮔﺮﺳﻨﻪ ﺷﺪ و ﭘﺲ ازآﻧﻜﻪ ﺧﻮب ﺗﺸﻨﻪ‬
‫‪535‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬آب ﺑﻨﻮﺷﺪ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻً آب ﻛﻢ ﺑﻨﻮﺷﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻧﺎﻫﺎر اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﻛﻨﺪ و ﭘﺲ از ﺷﺎم‬
‫اﻧﺪﻛﻲ ﻗﺪم ﺑﺰﻧﺪ و ﺗﺎ دﺳﺘﺸﻮﻳﻲ ﻧﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺨﻮاﺑﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از ﺻﺮف ﻏﺬا‪ ،‬از رﻓﺘﻦ ﺑﻪ ﺣﻤﺎم‬
‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰد‪ .‬در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ﻳﻜﺒﺎر ﺑﻪ ﺣﻤﺎم رﻓﺘﻦ ﺑﻬﺘﺮ از ده ﺑﺎر ﺣﻤﺎم ﮔﺮﻓﺘﻦ در زﻣﺴﺘﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺣﺎرث ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﺮﻛﺲ دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﻋﻤﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺤﺎﻧﻪ را ﺻﺒﺢ‬
‫زود ﻣﻴﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬زود ﺷﺎم ﺑﺨﻮرد‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﺳﺒﻚ ﺑﭙﻮﺷﺪ و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎ زﻧﺎنآﻣﻴﺰش ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫اﻓﻼﻃﻮن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻨﺞ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺪن را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺳﺒﺐ ﻧﺎﺑﻮدي آن‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ :‬ﻓﻘﺮ‪ ،‬ﺟﺪاﻳﻲ از دوﺳﺘﺎن‪ ،‬اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻋﺪم ﭘﺬﻳﺮش ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ و‬
‫ﻧﺼﻴﺤﺖ و ﺧﻨﺪﻳﺪن ﺟﺎﻫﻼن و ﻧﺎداﻧﺎن ﺑﻪ ﻋﻘﻼ و ﺧﺮدﻣﻨﺪان‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﺳﺨﻨﺎن ﺟﺎﻣﻊ و ﭘﺮﻣﻌﻨﺎي اﺑﻘﺮاط‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻳﺎده روي‬
‫در ﻫﺮ ﭼﻴﺰي‪ ،‬دﺷﻤﻦ ﻃﺒﻊ و ﺳﺮﺷﺖ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺟﺎﻟﻴﻨﻮس ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺗﻮ ﭼﺮا ﻣﺮﻳﺾ ﻧﻤﻲ ﺷﻮي؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻮن ﻣﻦ‪ ،‬دو ﻏﺬاي‬
‫ﻧﺎﻣﺮﻏﻮب را ﺑﺎ ﻫﻢ ﻧﻤﻲ ﺧﻮرم و ﻫﻴﭻ ﺧﻮراﻛﻲ را ﺑﺎ ﺧﻮراك دﻳﮕﺮ ﻣﺨﻠﻮط ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ و‬
‫ﻏﺬاي آزاردﻫﻨﺪه را در ﻣﻌﺪه ﻧﮕﻪ ﻧﻤﻲ دارم‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺪن را ﺑﻴﻤﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ :‬زﻳﺎد ﺣﺮف زدن‪ ،‬زﻳﺎد ﺧﻮاﺑﻴﺪن‪ ،‬زﻳﺎد ﺧﻮردن و‬
‫زﻳﺎدآﻣﻴﺰش ﻛﺮدن‪.‬‬
‫ﺣﺮف زﻳﺎد‪ ،‬ﻣﺦ و ﺣﺎﻓﻈﻪ اﻧﺴﺎن را ﻛﻢ و ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺧﻴﻠﻲ زود اﻧﺴﺎن را ﭘﻴﺮ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺧﻮاب زﻳﺎد‪ ،‬ﭼﻬﺮه را زرد‪ ،‬دل را ﻛﻮر و ﭼﺸﻤﻬﺎ را ﺑﺮآﻣﺪه و ﭘﺮﺑﺎد ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫و اﻧﺴﺎن را ﺗﻨﺒﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﺳﺨﺘﻲ را ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آورد‪.‬‬
‫آﻣﻴﺰش زﻳﺎد‪ ،‬ﺑﺪن را ﺿﻌﻴﻒ و رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺪن را ﻛﻢ و اﻋﺼﺎب را ﺳﺴﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫ﺿﺮر آن‪،‬ﺗﻤﺎم ﺑﺪن را ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ‪ ،‬اﻋﺼﺎب را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و در‬
‫ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺛﺮات ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮ روح ﻣﻲ ﮔﺬارد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪536‬‬

‫ﭼﻬﺎ رﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺪن را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ :‬ﻓﻜﺮو ﺧﻴﺎل‪ ،‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺑﻴﺨﻮاﺑﻲ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرﭼﻴﺰ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺷﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺳﺒﺰﻳﻬﺎ و آب روان و ﻣﻴﻮه ﻫﺎ و ﻧﻴﺰ‬
‫ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﺤﺒﻮب‪.‬‬
‫ﻓﺄﺷﺮﻗﺖ اﻷرواح ﻣﻦ ﺣﺴﻦ ﻣﺎ ﻧﺮي‬ ‫ﻧﻈـﺮﻧﺎ إﻟﻲ ﺗﻠـﻚ اﻟﻮﺟـﻮه ﻋﺸﻴـﺔ‬
‫»ﻣﺎ‪ ،‬ﺷﺎﻣﮕﺎه ﺑﻪ آن ﭼﻬﺮه ﻫﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدﻳﻢ؛ ﭘﺲ ارواح‪ ،‬از زﻳﺒﺎﻳﻲ آﻧﭽﻪ دﻳﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫روﺷﻦ ﮔﺮدﻳﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻴﻨﺎﻳﻲ را ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ راه رﻓﺘﻦ‪ ،‬ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﺑﺎاﻧﺴﺎﻧﻬﺎي‬
‫ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز و ﺳﺒﻚ ﺳﺮ روﺑﺮو ﺷﺪن‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ زﻳﺎد و زﻳﺎد ﺑﻪ ﺧﻂ رﻳﺰ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺪن را ﻗﻮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ :‬ﭘﻮﺷﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﻧﺮم‪ ،‬ﺣﻤﺎم ﺑﺎ آب وﻟﺮم‪ ،‬ﺧﻮردن‬
‫ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ و ﻏﺬاﻫﺎي ﭘﺮﭼﺮب‪ ،‬ﺑﻮﻳﻴﺪن ﮔﻠﻬﺎي ﺧﻮﺷﺒﻮ و ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻣﻌﻄﺮ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﭼﻬﺮه را ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و زﻳﺒﺎﻳﻲ آن را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ :‬دروغ ﮔﻔﺘﻦ‪،‬‬
‫ﺑﻲ ﺣﻴﺎﻳﻲ و ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ‪ ،‬از روي ﻧﺎداﻧﻲ زﻳﺎد ﺳﺆال ﻛﺮدن‪ ،‬ﻓﺴﺎد زﻳﺎد‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ دﺷﻤﻨﻲ و ﺗﻨﻔﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ :‬ﺗﻜﺒﺮ‪ ،‬ﺣﺴﺎدت‪ ،‬دروغ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻦ‬
‫ﭼﻴﻨﻲ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ‪ ،‬رزق و روزي را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ :‬ﻋﺒﺎدت ﺷﺐ‪ ،‬اﺳﺘﻐﻔﺎر زﻳﺎد در‬
‫ﺳﺤﺮﮔﺎﻫﺎن‪ ،‬ﺻﺪﻗﻪ دادن و ذﻛﺮ ﺧﺪا در ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﺧـﻔـﻲ اﻷﺧـﺒــﺎر و اﻷﺳـﺮار‬ ‫ﻗﻠـﺖ ﻟﻠـﻴﻞ ﻫــﻞ ﺑﺼـﺪرك ﺳـﺮ‬
‫»ﺑﻪ ﺷﺐ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﺧﺒﺎر و اﺳﺮارت ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ! آﻳﺎ در دل ﺧﻮد رازي‬
‫داري«؟‬
‫ﻛﺤـﺪﻳـﺚ اﻷﺣﺒـﺎب ﻓﻲ اﻻﺳﺤﺎر‬ ‫ﻗـﺎل ﻟـﻢ أﻟـﻖ ﻓـﻲ ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺳـﺮاً‬
‫»ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ در زﻧﺪﮔﻴﻢ ﻫﻴﭻ رازي ﭼﻮن ﺳﺨﻦ دوﺳﺘﺎن در ﺳﺤﺮﮔﺎﻫﺎن ﻧﺪﻳﺪه ام«‪.‬‬
‫‪537‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ روزي ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ :‬ﺧﻮاب ﺻﺒﺢ‪ ،‬ﻛﻢ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن‪ ،‬ﺗﻨﺒﻠﻲ ﻛﺮدن و‬
‫ﺧﻴﺎﻧﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎر ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﺮاي ذﻫﻦ و ﺣﺎﻓﻈﻪ زﻳﺎﻧﺒﺎرﻧﺪ‪ :‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﻴﻮه ﺗﺮش ﺧﻮردن‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺸﺖ‬
‫ﺳﺮﺧﻮاﺑﻴﺪن‪ ،‬ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻓﻬﻢ و ذﻛﺎوت را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ :‬آﺳﻮدﮔﻲ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰ از ﭘﺮﺧﻮري‪،‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻏﺬاﻫﺎي ﺷﻴﺮﻳﻦ و ﻏﺬاﻫﺎي ﭘﺮﭼﺮب و ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن ﺷﻜﻢ‪.‬‬

‫اﺣﺘﻴﺎط ﻛﻦ‬

‫اﻧﺴﺎن دوراﻧﺪﻳﺶ‪ ،‬ﻣﻲ اﻳﺴﺘﺪ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﻓﻜﺮﻛﻨﺪ و ﺑﻴﻨﺪﻳﺸﺪ و ﺑﺎز دوﺑﺎره ﻧﮕﺎه ﻣﻴﻜﻨﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻲ اﻧﺪﻳﺸﺪ‪ ،‬ﺳﻨﺠﻴﺪه ﻗﺪم ﻣﻲ ﮔﺬارد‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ‬
‫اﺣﺘﻴﺎط ﭘﻴﺶ ﻣﻲ رود ﺗﺎ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻧﺸﻮد‪ .‬اﮔﺮﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه او اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺧﺪا را‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از ﻓﻜﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ اش ﺗﺸﻜﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﮔﺮ اﻳﻦ ﻃﻮر ﻧﺸﺪ‪ ،‬راﺿﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻏﻤﮕﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺪر ﻛﺮده ﺑﻮد و ﻫﻤﺎن‬
‫ﻛﺎري ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻛﻦ‬

‫اﻧﺴﺎن ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬در ﺑﺮاﺑﺮ ﻫﺠﻮم اﺧﺒﺎر و ﺷﺎﻳﻌﺎت‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﻲ اﻧﺪﻳﺸﺪ و ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺪم‬
‫ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺧﺒﺮﻫﺎي دﺳﺘﻪ اول را ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮد و ﻓﻮراً ﻗﻀﺎوت ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫در ﻫﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺷﻨﻮد‪ ،‬دﻗﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ اﻧﺪﻳﺸﺪ و ﺑﺎ ﺧﺮدﻣﻨﺪان ﻣﺸﻮرت‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪538‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن رأي و ﻓﻜﺮ ﭘﺨﺘﻪ ﺑﻬﺘﺮ از رأي و ﻓﻜﺮ ﻧﺎﭘﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬اﮔﺮ‬

‫‪ß 6Î Á‬‬
‫‪(#θs‬‬ ‫ﻛﺴﻲ را ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺑﺒﺨﺸﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﺠﺎزات ﻛﻨﻲ‪ó Gç ùs  .‬‬

‫‪» 〈 ∩∉∪ t ΒÏ ‰‬ﻛﻪ آﻧﮕﺎه ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﺮده اﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ«‪.‬‬
‫‪Ï ≈Ρt Ο‬‬
‫’ ‪ó Fç =ù èy ùs $Βt‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮ و اﻗﺪام ﻛﻦ‬

‫ﺗﻤﺎم آﻳﺎت‪ ،‬اﺷﻌﺎر‪ ،‬رواﻳﺘﻬﺎ و داﺳﺘﺎﻧﻬﺎي آﻣﻮزﻧﺪه و ﺣﻜﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﻳﻦ اوراق‬

‫ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻢ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺎزه اي آﻏﺎز ﻛﻦ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ اي‬
‫آﻛﻨﺪه از اﻣﻴﺪواري ﺑﻪ آﻳﻨﺪه اي ﺧﻮب‪ ،‬ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ زﻳﺒﺎ و ﻧﺘﻴﺠﻪ اي ﺑﻬﺘﺮ‪.‬‬
‫ﺗﻮ از ﻏﻤﻬﺎ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﻬﺎ و رﻧﺠﻬﺎﻳﺖ رﻫﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﻲ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ از ﻫﻤﺘﻲ ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮي‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬ﺑﻨﺪه ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان را ﻛﻪ داراي ﻫﻤﺘﻲ ﺑﺎﻻ و ﻋﺰﻣﻲ راﺳﺦ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺘﻮده‬

‫™ ‪È‬‬
‫≅ 〈 »ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻛﻦ ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ‬ ‫‪ß *” 9#$ ‬‬
‫‪z ΒÏ Θ‬‬
‫‪Ï “÷ èy 9ø #$ #( θ9ä ρ' &é u 9y ¹‬‬ ‫‪y .x ö 9É ¹‬‬
‫‪| $ϑ‬‬ ‫اﺳﺖ‪ô $$ ùs  :‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان داراي ﻋﺰم و اراده ﻗﻮي‪ ،‬ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲ ورزﻳﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪〈 ∩⊇⊇∈∪ $ΒY “÷ ã‬‬

‫‪t …µç 9s ‰‬‬
‫‪ô gÅ Υ‬‬ ‫‪ö 9s ρu ‬‬
‫‪w Ν‬‬ ‫آدم از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان اوﻟﻮاﻟﻌﺰم ﻧﻴﺴﺖ؛ ﭼﻮن‪Å Ψs ùs  :‬‬
‫‪z ¤‬‬

‫»ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد و ﻣﺎ ﺑﺮاي او ﻋﺰﻣﻲ راﺳﺦ ﻧﻴﺎﻓﺘﻴﻢ«‪.‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮزﻧﺪان آدم‪ ،‬اراده ﻗﺎﻃﻊ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺪرﻣﺎن آدم‪ ،‬ﺑﺮ‬
‫ﺧﻮد ﺳﺘﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اي ﻓﺮزﻧﺪ آدم! ﻣﺒﺎدا ﻛﻪ در ارﺗﻜﺎب اﺷﺘﺒﺎه از او ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫‪539‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫در ﺗﻮﺑﻪ و اﻧﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪا ﺑﺮ ﺧﻼف ﻋﻤﻠﻜﺮد او‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻧﻤﺎﻳﻲ و در ﺗﻮﺑﻪ و اﻧﺎﺑﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي ﺧﺪا ﺗﻌﺠﻴﻞ ﻧﻜﻨﻲ‪.‬‬

‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫ﺳﻌﺎدت آﺧﺮت‪ ،‬واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت دﻧﻴﺎﺳﺖ و ﻓﺮد ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﺑﺎ زﻧﺪﮔﻲ آﺧﺮت‪ ،‬ﻣﺮﺗﺒﻂ اﺳﺖ و ﻫﺮ دو‪ ،‬ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻳﻚ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬آﺷﻜﺎر‬
‫اﺳﺖ و اﻣﺮوز‪ ،‬و دﻳﮕﺮي ﭘﻨﻬﺎن اﺳﺖ و ﻓﺮدا‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ در اﻳﻦ دﻧﻴﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺛﺮوت‬
‫اﻧﺪوزي ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻓﺎﻧﻲ و زودﮔﺬر ﭼﺴﺒﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺮگ ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ‬
‫و آﻧﻬﺎ را ﺑﺎ آروزﻫﺎ و ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازﻳﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻪ ﮔﻮر ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫و ﺣـﺎﺟـﺔ ﻣﻦ ﻋﺎش ﻻﺗﻨﻘﻀﻲ‬ ‫ﻧـﺮوح و ﻧﻐــﺪو ﻟﺤـﺎﺟـﺎﺗـﻨﺎ‬
‫»ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻧﻴﺎزﻫﺎ و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻤﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻧﻴﺎز و ﻛﺎرﻫﺎي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ زﻧﺪه‬
‫ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫و ﺗﺒـﻘﻲ ﻟـﻪ ﺣـﺎﺟـﺔ ﻣـﺎ ﺑﻘﻲ‬ ‫ﺗﻤـﻮت ﻣـﻊ اﻟﻤﺮء ﺣﺎﺟﺎﺗﻪ‬
‫»ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻤﺮاه او ﻣﻲ ﻣﻴﺮﻧﺪ و ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬زﻧﺪه ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻧﻴﺎزش ﺑﺎﻗﻲ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ــﺮ ﻛـﺮ اﻟﻐـﺪاة و ﻣﺮ اﻟﻌﺸﻲ‬ ‫أﺷﺎب اﻟﺼﻐﻴﺮ وأﻓﻨﻲ اﻟﻜﺒﻴـ‬
‫»ﺗﻜﺮار ﺷﺐ و روز‪ ،‬ﻛﻮدك را ﺟﻮان ﻛﺮد و ﺑﺰرﮔﺴﺎل را ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺮداﻧﻴﺪ«‪.‬‬
‫أﺗـﻲ ﺑـﻌـﺪ ذﻟﻚ ﻳﻮم ﻓـﺘـﻲ‬ ‫إذا ﻟﻴـﻠـﺔ أﻫـﺮﻣـﺖ ﻳـﻮﻣﻬﺎ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﺷﺐ‪ ،‬روزش را ﭘﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬روز ﺟﻮاﻧﻲ ﻣﻲ آﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪540‬‬

‫از ﺧﻮدم و از ﻣﺮدﻣﺎن ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮدم ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؛ آروزﻫﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ‪،‬‬

‫ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازﻳﻬﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺧﻴﺎل ﻫﻤﻴﺸﻪ ﻣﺎﻧﺪن و ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻨﻬﺎي ﭼﺮت آور‪ ،‬ﻣﺎ را ﺑﻪ ﺧﻮد‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﺮگ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن و ﺑﻲ آﻧﻜﻪ ﻣﺎ را ﺧﺒﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ‪$Βt ρu  .‬‬

‫‪ß θϑ‬‬
‫‪» 〈 N‬و‬ ‫‪ß ?s Ú‬‬
‫“ ‪< ‘ö &r‬‬
‫§ ‪dÄ 'r /Î‬‬ ‫‪ø Ρt “‘Í ‰‬‬
‫‪6 -‬‬ ‫‪ô ?s $Βt ρu ( #‰‬‬
‫‪Y î‬‬ ‫¡ ‪Ü‬‬
‫= ‪x‬‬ ‫‪Å 6‬‬
‫§ ¨‪ò ?s #Œs $Β‬‬
‫‪Ó -‬‬
‫‪ø Ρt “‘Í ‰‬‬
‫‪ô ?s‬‬

‫ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﻓﺮدا ﭼﻪ ﺑﺪﺳﺖ ﻣﻲ آورد و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ در ﻛﺪام‬
‫ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻣﻴﺮد«‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ را ﺑﻪ ﺗﻮ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ‪ :‬وﻗﺘﻲ از ﭘﺮوردﮔﺎرت و از اﺣﻜﺎم و ﻛﺎرﻫﺎ و ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي او و از روزي‬
‫و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺖ و آﻧﭽﻪ داري راﺿﻲ ﻧﺒﺎﺷﻲ‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﺧﺎﻃﺮي آﺳﻮده و‬
‫راﺣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ؟!‬
‫دوم‪ :‬آﻳﺎ ﺷﻜﺮ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ را ﻛﻪ از آن ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺠﺎ آورده اي ﻛﻪ اﻳﻨﻚ‬
‫ﺧﻮاﻫﺎن ﻧﻌﻤﺖ دﻳﮕﺮي ﻫﺴﺘﻲ؟ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﻜﺮ ﻛﻤﻲ ﻧﻌﻤﺖ را ﺑﺠﺎ آورد‪،‬‬
‫ﻗﻄﻌﺎً ﺷﻜﺮ ﻧﻌﻤﺖ زﻳﺎد را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ آورد‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﭼﺮا از آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪه‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ؟ ﭼﺮا ﻧﺒﺎﻳﺪ آن را‬
‫رﺷﺪ دﻫﻴﻢ و ﺑﺨﻮﺑﻲ ﻛﺎر ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﻛﺎري ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ ﺳﻮدﻣﻨﺪ وﻣﻔﻴﺪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ؟!‬
‫ﺧﺼﻠﺘﻬﺎي ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﺑﺰرگ در اذﻫﺎن و وﺟﻮد ﻣﺎ ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﻣﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺎدن و ﮔﻮﻫﺮﻫﺎي ﺑﺎارزﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دل ﺧﺎك ﭘﻨﻬﺎن‬
‫ﺷﺪه اﻧﺪ و اﻧﺴﺎن ﻣﺎﻫﺮي ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ آن را اﺳﺘﺨﺮاج ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺸﻮﻳﺪ و ﺗﺼﻔﻴﻪ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺪرﺧﺸﻨﺪ و ﻧﻮر دﻫﻨﺪ و ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ ارزش آن ﭘﻲ ﺑﺒﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪541‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪن ﺗﺎ ﻃﻠﻮع ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﻧﺠﺎت‬

‫ﻛﺘﺎب زﻳﺒﺎ و ﮔﻴﺮاي )اﻟﻤﺘﻮارﻳﻦ( اﺛﺮ ﻋﺒﺪاﻟﻐﻨﻲ ازدي را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدم‪ .‬وي‪ ،‬در اﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب از ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺳﺨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ از ﺗﺮس ﺣﺠﺎج ﺑﻦ ﻳﻮﺳﻒ‪ ،‬ﻣﺘﻮاري و ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﭘﻲ ﺑﺮدم ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﮔﺸﺎﻳﺸﻬﺎﻳﻲ‬
‫دارد‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ در ﺷﺮ‪ ،‬ﺧﻴﺮي ﻫﺴﺖ و ﻣﻲ ﺗﻮان ﺧﻮد را از اﻣﺮ ﻧﺎﺧﻮش و ﻧﺎﭘﺴﻨﺪ ﻧﺠﺎت‬
‫داد‪.‬‬
‫دو ﺑﻴﺖ از اﺑﻴﻮردي ﺑﻪ ﻳﺎدم آﻣﺪ ﻛﻪ در ﻣﻮرد ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪن ﺧﻮد ﺳﺮوده اﺳﺖ؛ او‪،‬‬
‫ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻌﻴﻨﻲ ﺗﺮي دﻫـﺮي و ﻟﻴﺲ ﻳﺮاﻧﻲ‬ ‫ﺗﺴﺘﺮت ﻣـﻦ دﻫـﺮي ﺑﻈﻞ ﺟﻨـﺎﺣﻪ‬
‫» از روزﮔﺎرم در ﺳﺎﻳﺔ ﺑﺎل او‪ ،‬ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪم؛ ﭼﺸﻢ ﻣﻦ‪ ،‬روزﮔﺎرم را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و او‪ ،‬ﻣﺮا‬
‫ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﺪ«‪.‬‬
‫و أﻳﻦ ﻣـﻜﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﻋﺮﻓﺖ ﻣﻜﺎﻧـﻲ‬ ‫ﻓﻠﻮ ﺗﺴﺄل اﻷﻳﺎم ﻋﻨﻲ ﻣﺎ درت‬
‫»اﮔﺮ از روزﻫﺎ درﺑﺎره ﻣﻦ ﺑﭙﺮﺳﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ و اﮔﺮ ﺑﭙﺮﺳﻲ ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬از ﺟﺎي ﻣﻦ‬
‫ﺧﺒﺮ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫ادﻳﺐ ﺷﻴﻮاﺳﺨﻦ‪ ،‬اﺑﻮﻋﻤﺮو ﺑﻦ ﻋﻼء از رﻧﺠﻬﺎﻳﺶ در ﺣﺎﻟﺖ آزﻣﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از‬
‫ﺗﺮس ﺣﺠﺎج ﺑﻪ ﻳﻤﻦ ﮔﺮﻳﺨﺘﻢ و در ﺻﻨﻌﺎ وارد ﺧﺎﻧﻪ اي ﺷﺪم؛ ﺷﺒﻬﺎ ﭘﺸﺖ ﺑﺎم ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪم و روزﻫﺎ در آن ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲ ﺷﺪم‪ .‬در ﺻﺒﺢ ﻳﻜﻲ از روزﻫﺎ ﻛﻪ روي ﺳﻘﻒ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﺮدي‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻌﺮ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪:‬‬
‫ــﺮ ﻛـﻠﻪ ﻓﺮﺟﺔ ﻛـﺤﻞ اﻟﻌﻘﺎل‬ ‫رﺑـﻤﺎ ﺗﺠﺰع اﻟﻨﻔﻮس ﻣﻦ اﻷﻣـ‬
‫»ﺑﺴﺎ اﻧﺴﺎن از اﻣﺮي داد و ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ آن اﻣﺮ‪ ،‬راه ﺣﻠﻲ دارد«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪542‬‬

‫ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪم و ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬راه ﺣﻠﻲ! وي‪ ،‬در اداﻣﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﺣﺠﺎج ﻣﺮد‪ .‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ از ﭼﻪ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪم؟ از‬
‫ﺳﺨﻦ ﺷﺎﻋﺮ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬راه ﺣﻠﻲ اﺳﺖ ﻳﺎ از ﺳﺨﻦ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺣﺠﺎج ﻣﺮده اﺳﺖ؟!‬
‫اﻣﺮ ﺛﺎﺑﺖ و ﻗﻄﻌﻲ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواي زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن‬

‫© ‪5 'ù‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∪ β‬او‪ ،‬ﻫﺮ روز در ﻛﺎري اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪x ’ûÎ θu δ‬‬
‫‪è Θ‬‬
‫≅ ‪B θö ƒt‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪¨ .ä  :‬‬

‫ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي از ﺗﺮس ﺣﺠﺎج ﭘﻨﻬﺎن ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﺧﺒﺮ ﻣﺮگ ﺣﺠﺎج را ﺑﺮاي او ﺑﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا او ﺳﺠﺪه ﺷﻜﺮ ﺑﻪ ﺟﺎ آورد‪.‬‬
‫ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺗﻔﺎوت ﻗﺮار داده اﺳﺖ؛ ﺑﻌﻀﻲ‬

‫‪ôM3‬‬
‫‪s /t $ϑ‬‬
‫ﻣﻲ ﻣﻴﺮﻧﺪ و ﻣﺮدم ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺮﮔﺸﺎن از ﺷﺎدي و ﺳﺮور ﺑﻪ ﺳﺠﺪه ﻣﻲ اﻓﺘﻨﺪ‪y ùs  :‬‬

‫‪z ƒ*Í à‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∪ ‬ﭘﺲ آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﮔﺮﻳﻪ‬ ‫‪s ΖΒã #( θΡç %.x $Βt ρu Ú‬‬
‫{ ‪Þ ‘ö‬‬
‫‪F #$ ρu â $! ϑ‬‬ ‫‪¡ 9#$ Ν‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪ã κÎ Jö =n ã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﻧﻜﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ آﻧﺎن ﻣﻬﻠﺖ داده ﻧﺸﺪ«‪.‬‬

‫ﺑﺮ ﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻲ ﻣﻴﺮﻧﺪ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺎﺗﻢ ﺳﺮا ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬از ﭼﺸﻤﻬﺎ ﺧﻮن‬
‫ﺟﺎري ﻣﻲ ﮔﺮدد و دﻟﻬﺎ‪ ،‬از ﻣﺮگ آﻧﺎن داﻏﺪار ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻧﺨﻌﻲ از ﺗﺮس ﺣﺠﺎج ﺧﻮدش را ﭘﻨﻬﺎن ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺒﺮ ﻣﺮدن ﺣﺠﺎج را‬
‫ﺑﺮاي او ﺑﺮدﻧﺪ ‪ .‬اﺑﺮاﻫﻴﻢ از ﻓﺮط ﺷﺎدي ﺷﺮوع ﺑﻪ ﮔﺮﻳﺴﺘﻦ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﻋﻈﻢ ﻣﺎ ﻗﺪ ﺳﺮﻧﻲ اﺑﻜﺎﻧﻲ‬ ‫ﻃﻔﺢ اﻟﺴﺮور ﻋﻠﻲ ﺣﺘﻲ أﻧﻨﻲ‬
‫»ﻛﺎﺳﻪ ﺳﺮور و ﺷﺎدﻳﻢ‪ ،‬ﻟﺒﺮﻳﺰ ﮔﺮدﻳﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻦ‪ ،‬از ﻓﺮط ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ‬
‫اﻓﺘﺎدم«‪.‬‬
‫ﺳﺎﻳﻪ ﻟﻄﻒ ارﺣﻢ اﻟﺮاﺣﻤﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺧﻄﺮ و ﻫﺮاﺳﻨﺪ‪ .‬او‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ و ﻣﻲ ﺷﻨﻮد و ﺳﺘﻤﮕﺮان و ﺳﺘﻤﺪﻳﺪﮔﺎن و ﭼﻴﺮه ﺷﺪﮔﺎن و ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردﮔﺎن‬
‫‪543‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪y7/š ‘u β‬‬ ‫‪Ÿ ρu 3 χ‬‬

‫‪t %2‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ρã 9É Á‬‬
‫‪ó ?s &r πº Ζu F÷ ùÏ Ù‬‬
‫‪< è÷ 7t 9Ï Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫‪à Ò‬‬
‫_ ‪Ÿ è÷ /t $Ψs =ù èy‬‬
‫را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪y ρu  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊃∪ #[ Á‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﻤﺎ را ﺑﺮاي ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﺳﺒﺐ آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار دادﻳﻢ ﻛﻪ آﻳﺎ‬
‫‪Å /t‬‬

‫ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﻣﻲ ورزﻳﺪ ﻳﺎ ﻧﻪ؟ و ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﻴﻨﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﻳﺎد ﭘﺮﻧﺪه اي ﺑﻪ ﻧﺎم دم ﻗﺮﻣﺰ اﻓﺘﺎدم ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎل ﻣﻲ زد و ﺑﻲ ﻗﺮاري‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬آن ﺣﻀﺮت درﻣﻴﺎن ﻳﺎراﻧﺶ زﻳﺮ درﺧﺘﻲ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ ﭘﺮﻧﺪه ﺑﺎ زﺑﺎن‬
‫ﺣﺎل از ﻣﺮدي ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺟﻮﺟﻪ ﻫﺎﻳﺶ را از ﻻﻧﻪ اش ﺑﻴﺮون آورده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺟﻮﺟﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ ﭘﺮﻧﺪه را ﺑﺮداﺷﺘﻪ و او را آزرده اﺳﺖ؟‬
‫ﺟﻮﺟﻪ ﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻪ او ﺑﺎزﮔﺮداﻧﻴﺪ«‪.‬ﺷﺎﻋﺮ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺸﻜﻮ إﻟﻴﻚ ﺑﻘﻠﺐ ﺻﺐ واﺟﻒ‬ ‫ﺟﺎءت إﻟﻴـﻚ ﺣﻤـﺎﻣـﺔ ﻣـﺸﺘﺎﻗﺔ‬
‫»ﻛﺒﻮﺗﺮي ﻧﺰد ﺗﻮ آﻣﺪ و ﺑﺎ دﻟﻲ ﺳﻮزان و ﻟﺮزان ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮد«‪.‬‬
‫ﺣﺮم و أﻧـﻚ ﻣﻠـﺠﺄ ﻟﻠـﺨــﺎﺋﻒ‬ ‫ﻣﻦ أﺧﺒﺮ اﻟﻮرﻗـﺎء أن ﻣﻜـﺎﻧﻜـﻢ‬
‫»ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺧﺒﺮ داده ﻛﻪ ﺟﺎي ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺣﺮم اﻣﻦ اﺳﺖ و ﺗﻮ ﭘﻨﺎﻫﮕﺎه ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫اﺣﺴﺎس ﺧﻄﺮﻣﻲ ﻛﻨﺪ«؟‬
‫ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﺑﻘﺪري از دﺳﺖ ﺣﺠﺎج ﮔﺮﻳﺨﺘﻢ ﻛﻪ از‬
‫ﺧﺪا ﺷﺮﻣﻢ آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن ﺳﻌﻴﺪ را ﻧﺰد ﺣﺠﺎج ﺑﺮدﻧﺪ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺷﻤﺸﻴﺮ را ﺑﺎﻻي ﺳﺮ ﺳﻌﻴﺪ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ زد‪ .‬ﺣﺠﺎج ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺟﺮأت و ﮔﺴﺘﺎﺧﻲ ﺗﻮ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺧﺪا و از ﺑﺮدﺑﺎري ﺧﺪا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد ﭼﻘﺪر ﺑﺰرگ و ﺑﺎﺷﻬﺎﻣﺖ ﺑﻮد و ﭼﻘﺪر ﺑﻪ وﻋﺪه اﻟﻬﻲ و ﻓﺮﺟﺎم‬
‫ﻧﻴﻚ‪ ،‬اﻋﺘﻤﺎد و اﻃﻤﻴﻨﺎن داﺷﺖ!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪544‬‬

‫ﺧﺪاﻳﺖ‪ ،‬ارﺣﻢ اﻟﺮاﺣﻤﻴﻦ اﺳﺖ‬

‫اﮔﺮ اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﺗﻮ را ﺟﻠﺐ ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺮا ﻧﻴﺰ ﺟﻠﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮرم‪،‬‬
‫ﺣﺪﻳﺜﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﻤﺪ‪ ،‬اﺑﻮﻳﻌﻠﻲ‪ ،‬ﺑﺰار و ﻃﺒﺮاﻧﻲ رواﻳﺖ ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﻛﻬﻨﺴﺎل‬
‫ﺑﺎ ﺗﻜﻴﻪ ﺑﺮ ﻋﺼﺎﻳﺶ ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا! ﻣﻦ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺧﻴﺎﻧﺘﻬﺎ و‬
‫ﻓﺴﺎدﻫﺎﻳﻲ ﺷﺪه ام؛ آﻳﺎ ﺑﺨﺸﻴﺪه ﺧﻮاﻫﻢ ﺷﺪ؟ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻳﺎ ﺗﻮ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲ دﻫﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﻲ ﺟﺰ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺤﻤﺪ‪ ،‬ﻓﺮﺳﺘﺎده ﺧﺪاﺳﺖ«؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ ،‬اي‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻴﺎﻧﺘﻬﺎ و ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺖ را ﺑﺨﺸﻴﺪه اﺳﺖ«‪ .‬ﭘﻴﺮﻣﺮد‪ ،‬در‬
‫ﺣﺎﻟﻲ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﷲ اﻛﺒﺮ‪ ،‬اﷲ اﻛﺒﺮ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ ﭼﻨﺪ ﻣﻄﻠﺐ ﻣﻲ آﻣﻮزم؛ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻬﺮورزي ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎن ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ‪ ..‬اﺳﻼم‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﻗﺒﻞ از ﺧﻮد را ﺻﺎف و ﭘﺎك ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺗﻮﺑﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮد ﺗﺎ اﻧﺴﺎن از ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﺷﺪه‪ ،‬ﭘﺎك ﮔﺮدد‪ .‬ﻛﻮﻫﻬﺎي ﮔﻨﺎه در ﺑﺮاﺑﺮ‬
‫آﻣﺮزش ﺧﺪاوﻧﺪ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻣﻮزه دﻳﮕﺮ ﺣﺪﻳﺚ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﮔﻤﺎن ﻧﻴﻚ داﺷﺖ و ﺑﻪ ﻛﺮم و ﻟﻄﻒ ﻓﺮاﮔﻴﺮ و رﺣﻤﺖ ﺑﻴﻜﺮان او اﻣﻴﺪوار‬
‫ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ ﺑﺎش‬

‫در ﻛﺘﺎب )ﺣﺴﻦ اﻟﻈﻦ ﺑﺎﷲ( اﺛﺮ اﺑﻦ اﺑﻲ دﻧﻴﺎ ﻳﻜﺼﺪ و ﭘﻨﺠﺎه ﻧﺺ از آﻳﺎت و‬
‫اﺣﺎدﻳﺚ ﺟﻤﻊآوري ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺧﻮﺷﺒﻴﻦ ﺑﻮدن‪ ،‬ﺗﺮك ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬ﭘﺎﻓﺸﺎري ﺑﺮ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻧﻴﻚ داﺷﺘﻦ و ﻛﺎر ﺧﻮب ﻓﺮا ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪ ﻧﻮﻳﺪ و ﻣﮋده‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬از ﻧﺼﻮص وﻋﻴﺪ و ﻫﺸﺪار‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻧﺪ و دﻻﻳﻞ رﺣﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺶ از دﻻﻳﻞ و ﻧﺸﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﺎي ﺗﻬﺪﻳﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪545‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ رﻧﺞ و ﺧﺴﺘﮕﻲ اﺳﺖ‬

‫از اﻳﻨﻜﻪ ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻼت ﻣﻜﺪر ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﻏﻢ ﻣﺨﻮر؛ ﭼﻮن زﻧﺪﮔﻲ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻞ در اﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬دﺷﻮارﻳﻬﺎ و رﻧﺠﻬﺎﺳﺖ و ﺷﺎدي در زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻣﺮي ﻋﺎرﺿﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺘﺮ رخ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ دﻧﻴﺎ دل ﺧﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﻲ؟! ﺣﺎل آﻧﻜﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آن را ﺑﺮاي دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻧﭙﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ؟!‬
‫اﮔﺮ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺳﺮاي آزﻣﺎﻳﺶ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺑﻴﻤﺎري و رﻧﺠﻲ در آن وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ و دﻧﻴﺎ‬
‫ﺑﺮاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه ﺑﻪ ﺗﻨﮓ ﻧﻤﻲ آﻣﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﺮش از‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎ رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﻗﻮم ﻧﻮح‪ ،‬او را ﺗﻜﺬﻳﺐ ﻛﺮدﻧﺪ و او را ﺑﻪ ﻣﺴﺨﺮه ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪..‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ را در آﺗﺶ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ؛ وي‪ ،‬رﻧﺞ ﻛﺸﻴﺪن ﻛﺎرد ﺑﺮ ﮔﻠﻮي ﻓﺮزﻧﺪش را ﺑﺎ ﺟﺎن‬
‫و دل ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪ ..‬ﭼﺸﻤﺎن ﻳﻌﻘﻮب‪ ،‬از ﮔﺮﻳﻪ زﻳﺎد ﻛﻮر ﺷﺪ‪ .‬ﻣﻮﺳﻲ از ﻳﻚ ﺳﻮ از ﺳﺘﻢ‬
‫ﻓﺮﻋﻮن رﻧﺞ ﺑﺮد و از ﻃﺮﻓﻲ ﻗﻮﻣﺶ‪ ،‬او را ﻣﻮرد اذﻳﺖ و آزار ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ .‬ﻋﻴﺴﻲ ﺑﻦ‬
‫ﻣﺮﻳﻢ ﺑﺎ ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﺎ ﻓﻘﺮ‪ ،‬دﺳﺖ و ﭘﻨﺠﻪ ﻧﺮم ﻧﻤﻮد و‬
‫ﻋﻤﻮﻳﺶ ﺣﻤﺰه ﻛﻪ او را از ﻫﻤﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و‬
‫ﻣﺤﻤﺪ از ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻗﻮﻣﺶ ﺑﻪ ﺧﻮد‪ ،‬رﻧﺠﻬﺎ ﻛﺸﻴﺪ و ﺑﻪ ﻗﺪري اذﻳﺖ وآزار دﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺮدﻣﺎن ﻧﺪﻳﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دﻧﻴﺎ ﺑﺮاي ﻟﺬت و ﺷﺎدي آﻓﺮﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ در آن ﻫﻴﭻ ﺑﻬﺮه اي‬
‫ﻧﻤﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬دﻧﻴﺎ‪ ،‬زﻧﺪان ﻣﺆﻣﻦ و ﺑﻬﺸﺖ ﻛﺎﻓﺮ اﺳﺖ«؛ در دﻧﻴﺎ‬
‫ﺻﺎﻟﺤﺎن‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻲ ﺷﺪه و ﻋﻠﻤﺎي ﻋﺎﻣﻞ‪ ،‬ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻣﺒﺘﻼ‬
‫ﮔﺸﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﺎم اوﻟﻴﺎي ﺑﺰرگ ﺗﻠﺦ ﮔﺮدﻳﺪه و ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي‬
‫راﺳﺘﻴﻦ و ﺻﺎدق‪ ،‬ﻣﻜﺪر و ﺗﻴﺮه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪546‬‬

‫زﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺮاي دﻧﻴﺎ‬
‫اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎرش را ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻓﻘﺮ او را ﻣﻴﺎن ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ و از دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻫﻤﺎن ﺑﻪ او ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺶ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬و ﻫﺮﻛﺲ ﻛﻪ‬
‫آﺧﺮت‪ ،‬ﻧﻴﺖ و ﻫﺪف او ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺎر و ﺑﺎرش را ﺟﻤﻊ و ﺟﻮر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫ﺗﻮاﻧﮕﺮي و اﺳﺘﻐﻨﺎﻳﺶ را در دﻟﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ و دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺧﻮار و ﻣﺴﺨّﺮ او ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺗﺎن ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﻏﻤﻬﺎ‬
‫را ﻳﻚ ﻏﻢ ﻛﻨﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ و ﻏﻢ آﺧﺮت ﺧﻮد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را از ﻏﻢ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ دﻧﻴﺎ ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬در ﻣﻮرد اﺣﻮال و اوﺿﺎع دﻧﻴﺎ ﻏﻢ ﺑﺨﻮرد‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻓﺮدي در ﻛﺪام وادي دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻫﻼﻛﺖ ﻣﻲ رﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ »ﺑﺒﻐﺎء‪ :‬ﻃﻮﻃﻲ« ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻋــﺬ ﺑﺎﻟﺼﺒـﺮ ﺗﺒﺘﻬــﺞ‬ ‫ﺗﻨﻜـﺐ ﻣــﺬﻫﺐ اﻟﻬﻤـــﺞ‬
‫»از ﺷﻴﻮه اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻧﺎدان و آزﻣﻨﺪ ﺑﭙﺮﻫﻴﺰ و ﺑﻪ ﺻﺒﺮ و ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮ؛ آﻧﮕﺎه‬
‫ﺷﺎدﻣﺎن و ﺳﺮ ﺣﺎل ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫م ﻣﺤﺠــﻮج ﺑـﻼ ﺣـﺠﺞ‬ ‫ﻓـــﺈن ﻣـﻈـﻠـﻢ اﻷﻳــــﺎ‬
‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺣﻘﺶ را از دﻧﻴﺎ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺪون دﻟﻴﻞ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮرده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫و ﺗـﻤـﻨـﻌﻨــﺎ ﺑـﻼ ﺣﺮج‬ ‫ﺗﺴـﺎﻣـﺤﻨـﺎ ﺑـﻼ ﺷـﻜــﺮ‬
‫»ﺑﻲ آﻧﻜﻪ ﺷﻜﺮ ﺑﮕﺰارﻳﻢ‪ ،‬از ﻣﺎ ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻲ ﻫﻴﭻ ﻣﺸﻜﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺎ را‬
‫ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻧـﻪ ﻓــﺘﺢ ﻣـﻦ اﻟﻠـﺠـﺞ‬ ‫و ﻟﻄـﻒ اﻟﻠّـﻪ ﻓــﻲ إﺗﻴﺎ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻓﺘﺤﻲ ﺑﺮاي ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻦ از ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد«‪.‬‬
‫و ﻣـﻦ ﻏـﻢ إﻟـﻲ ﻓــﺮج‬ ‫ﻓﻤــﻦ ﺿﻴـﻖ إﻟﻲ ﺳﻌـﺔ‬
‫‪547‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻲ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﺗﻨﮕﻨﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ و ﮔﺸﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﺑﺮد و از ﻏﻢ ﺑﻪ ﺷﺎدي‬

‫ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﻪ روي‪ ،‬از ﻫﻼﻛﺖ ﻧﺠﺎت ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﻛﻤﺎل ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و ﺳﻌﺎدت ﺑﺮ ﺳﻪ ﭼﻴﺰ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ :‬ﻣﻴﺎﻧﻪ روي در ﺧﺸﻢ؛‬

‫ﻣﻴﺎﻧﻪ روي در ﺷﻬﻮت؛ ﻣﻴﺎﻧﻪ روي در داﻧﺶ‪.‬‬
‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻴﺎﻧﻪ روي رﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮد‪ .‬در ﺷﻬﻮت ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎﻧﻪ روي ﻛﺮد ﺗﺎ ﻗﻮت‬
‫ﺷﻬﻮت ﻓﺰوﻧﻲ ﻧﻴﺎﺑﺪ و اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺑﻲ ﺑﻨﺪو ﺑﺎري و ﻧﺎﺑﻮدي ﻧﻜﺸﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻗﻮت‬
‫ﺧﺸﻢ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﺮاﻛﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺳﺮﻛﺸﻲ وا ﻣﻲ دارد و ﻫﻼك ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻪ و ﻣﻌﺘﺪل اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻗﻮت ﺷﻬﻮت و ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﺑﺎ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و ﻗﻮت ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬در ﺣﺪ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻗﺮار‬
‫ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﻪ راه درﺳﺖ‪ ،‬رﻫﻨﻤﻮن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻫﺮﮔﺎه اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺧﺸﻢ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬زدن و ﻛﺸﺘﻦ ﺑﺮاﻳﺶ آﺳﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ از ﺣﺪ ﺧﻮد ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻴﺮت و ﺗﻌﺼﺐ دﻳﻨﻲ و دﻧﻴﻮي از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ‬
‫رود؛ اﻣﺎ اﮔﺮ ﺧﺸﻢ در ﺣﺪ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺒﺮ و ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اش ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﺑﻮد‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر اﮔﺮ ﺷﻬﻮت و اﻣﻴﺎل‪ ،‬ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎﻫﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و اﮔﺮ از ﺣﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﺳﺴﺘﻲ و ﺿﻌﻒ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻋﻔﺖ و ﻗﻨﺎﻋﺖ و اﻣﺜﺎل آن را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ‬
‫آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﻴﺎﻧﻪ روي ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫™ ‪V‬‬
‫‪» 〈 $Ü‬و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ را اﻣﺘﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻗﺮار داده اﻳﻢ«‪.‬‬ ‫‪y ρu πZ Β¨ &é Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫_ ‪ä ≈Ψs =ù èy‬‬ ‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪y 7‬‬ ‫‪x .x ρu ‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪548‬‬

‫ﺧﺼﻠﺘﻬﺎي اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎر ارزﻳﺎﺑﻲ اوﺳﺖ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ اﻧﺴﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎ و ﺻﻔﺎت‬
‫ﺧﻮب او‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﺼﻠﺘﻬﺎ و ﻋﺎدات ﺑﺪش ﻏﺎﻟﺐ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ آن وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬او را‬
‫ﻣﻲ ﺳﺘﺎﻳﻨﺪ و ﺣﺘﻲ او را ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ آن اﺳﺖ و ﻣﺬﻣﺖ و‬
‫ﻧﻜﻮﻫﺶ او را ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺑﺠﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن وﻗﺘﻲ آب‪ ،‬زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻟﻮده‬
‫ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد و اﮔﺮ از ﻛﻮه‪ ،‬ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰي از آن ﻛﻢ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد؛ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬
‫اﮔﺮ ﺳﻨﮕﻲ روي ﻛﻮه ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﺮ آن اﺿﺎﻓﻪ ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻮج دﺷﻨﺎم ﺳﻬﻤﮕﻴﻨﻲ‬
‫را ﻛﻪ ﺑﻪ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﻋﺎﺻﻢ‪ ،‬ﺑﺮدﺑﺎر ﻋﺮب و ﺑﻪ ﺑﺮﻣﻜﻴﺎن ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮﻣﺎﻧﺪه ﻣﻌﺮوف‬
‫ﻗﺘﻴﺒﻪ ﺑﻦ ﻣﺴﻠﻢ ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدم و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪم ﻛﻪ اﻳﻦ دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻲ را‬
‫ﻧﻪ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﭙﺮده و ﻧﻘﻞ ﻛﺮده و ﻧﻪ ﻛﺴﻲ آن را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ؛ ﭼﻮن اﻳﻦ‬
‫اﻧﺘﻘﺎد و ﻧﺎﺳﺰا‪ ،‬در درﻳﺎي ﺧﻮﺑﻴﻬﺎي آﻧﺎن اﻓﺘﺎده و ﻏﺮق ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮ ﻋﻜﺲ دﻳﺪم ﻛﻪ‬
‫ﺣﺠﺎج و اﺑﻮﻣﺴﻠﻢ ﺧﺮاﺳﺎﻧﻲ و ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺎﻣﺮاﷲ ﻋﺒﻴﺪي ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﺗﻤﺠﻴﺪ را ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺴﭙﺮده و آن را ﺗﺼﺪﻳﻖ ﻧﻨﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﻳﻦ ﺳﺘﺎﻳﺶ درﻣﻴﺎن اﻧﺒﻮه ﺳﺮﻛﺸﻲ و ﺳﺘﻤﮕﺮي و اﻧﺤﺮاف آﻧﻬﺎ ﻧﺎﭘﺪﻳﺪ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﭘﺎك اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻋﺪل و دادﮔﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اي‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي آن آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬ﭘﺲ ﭼﺮا اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ ﻣﺠﺒﻮر ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و ﮔﺮدن ﺻﻔﺘﻬﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎ‬
‫ﺑﻪ ﺳﻮﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﭘﻴﭽﺎﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد؟! ﻫﺮﮔﺎه ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬اﺳﺒﺎب آن را ﻓﺮاﻫﻢ‬
‫‪549‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ و ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮد‪،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺴﻲ ﻏﻴﺮ از ﺧﻮدش‬
‫ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻮﺷﻴﺎر و زﻳﺮك‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدش را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ و ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺧﻸﻫﺎ و ﻛﺎﺳﺘﻴﻬﺎي ﺧﻮد را ﭘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﮔﺮ از زﻣﺮه ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن‬
‫ﺟﺎ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و اﮔﺮاز ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮕﻬﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﺒﻮﻳﻪ اﺳﺘﺎد ﻋﻠﻢ ﻧﺤﻮ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﻴﺎﻣﻮزد‪ ،‬اﻣﺎ از ﭘﺎي در آﻣﺪ و ﺧﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﻓﺮاﮔﺮﻓﺘﻦ ﻧﺤﻮ ﻧﻤﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه در ﻋﻠﻢ ﻧﺤﻮ ﻣﻬﺎرت ﭘﻴﺪا ﻛﺮد و‬
‫ﻧﻜﺎت ﻋﺠﻴﺒﻲ اراﺋﻪ داد‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﺎري ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫درﺗﻮان او ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻣﺸﻖ ﻧﺨﻞ ﺧﺮﻣﺎ ﻣﻲ ﻛﺎرد و ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ در‬
‫ﺣﺠﺎز ﻟﻴﻤﻮ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺴﺎن ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺧﻮب اذان ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﺪ؛ ﭼﻮن او‪ ،‬ﺑﻼل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ‬
‫وﻟﻴﺪ‪ ،‬ارث را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن او‪ ،‬زﻳﺪ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﻠﻮم‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺖ را ﺑﺪان و ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻦ‪.‬‬
‫و ﻟﻠـﺪواوﻳـﻦ ﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎب‬ ‫و ﻟﻠﻤـﻌﺎرك أﺑﻄﺎل ﻟﻬـﺎ ﺧﻠﻘﻮا‬
‫»ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻧﺒﺮد‪ ،‬ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎﻧﻲ دارد ﻛﻪ ﺑﺮاي آن آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﻧﺪ و ﻛﺎرﻫﺎي اداري و‬
‫ﺣﺴﺎﺑﻬﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ‪ ،‬ﺣﺴﺎﺑﮕﺮان و ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻧﻲ دارد«‪.‬‬

‫ذﻛﺎوت و ﻧﺒﻮغ را ﺑﺎﻳﺪ رﺷﺪ داد‬

‫از رادﻳﻮ ﻟﻨﺪن ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ از ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﺮور ﻧﺠﻴﺐ ﻣﺤﻔﻮظ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه و ﺑﺮﻧﺪه‬
‫ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑﻞ در ادﺑﻴﺎت ﺧﺒﺮ ﻣﻲ داد‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎد آن دﺳﺘﻪ از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ اﻓﺘﺎدم ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﺑﻮدم؛ از اﻳﻦ ﻓﺮد ﻫﻮﺷﻴﺎر و ﻧﺎﺑﻐﻪ ﺗﻌﺠﺐ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ از اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ ﻏﺎﻓﻞ ﻣﺎﻧﺪه ﻛﻪ‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ‪ ،‬از ﺧﻴﺎل ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ و ﺟﺎوداﻧﮕﻲ از ﻓﻨﺎ و ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻬﻤﺘﺮ و ﺳﺘﺮﮔﺘﺮ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪550‬‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﺒﺪأ اﻟﻬﻲ و آﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬از ﻣﺒﺎدي ﺑﺸﺮي‪ ،‬ﺑﺴﻲ ﺑﺮﺗﺮ و ﻓﺮاﺗﺮ اﺳﺖ‪y ùs &r  .‬‬
‫‪ϑ‬‬

‫‪y κ÷ ‰ç β&r ω‬‬

‫‪3 ‰‬‬
‫“ 〈 »آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫“ ‪H )Î‬‬
‫‪ü ‰‬‬
‫‪dÏ κÎ ‰u ω‬‬
‫‪ Β¨ &r yì6t G− ƒã χ&r ,‬‬
‫‪‘ m‬‬ ‫‪dÈ s‬‬
‫‪x &r ,‬‬ ‫“ ‪y 9ø #$ ’<n )Î‬‬
‫‪ü ‰‬‬
‫‪Ï κ÷ ‰u‬‬

‫ﺳﻮي ﺣﻖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺰاوارﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺮوي ﺷﻮد ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻴﻜﻨﺪ‬
‫ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﻫﺪاﻳﺖ ﺷﻮد؟«‬
‫ﻧﺠﻴﺐ ﻣﺤﻔﻮظ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﺧﻴﺎﻟﻲ زﻳﺎدي ﻧﻮﺷﺘﻪ و در آن از ﻗﺪرت ﺗﺨﻴﻞ ﺧﻮد‬
‫ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻗﻮﻳﺘﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻛﺎرش‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ ﻧﺪارﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ زﻧﺪﮔﻲ او ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﭘﻲ ﺑﺮدم و داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮ‪ ،‬دﻳﮕﺮان را ﺑﻪ ﺑﻬﺎي از دﺳﺖ دادن ﺳﻌﺎدت و آراﻣﺶ ﺧﻮد‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ و راﺣﺖ‬
‫ﻛﻨﻲ؛ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻮ ﻣﺮدم ﺷﺎد ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻮ‪ ،‬ﻏﻤﮕﻴﻦ و ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﺎﺷﻲ‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺨﺘﺮﻋﺎن را ﻣﻲ ﺳﺘﺎﻳﻨﺪ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻼن ﻣﺒﺘﻜﺮ‪،‬‬
‫ﺧﻮدش ﭼﻮن ﺷﻤﻊ ﻣﻲ ﺳﻮزد ﺗﺎ ﺑﺮاي ﻣﺮدم ﻧﻮراﻓﺸﺎﻧﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻣﺎ درﺳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﻣﺒﺘﻜﺮ و ﻣﺨﺘﺮع‪ ،‬ﻫﻢ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﻮدش را روﺷﻦ ﻛﻨﺪ و ﻫﻢ دﻳﮕﺮان از ﻧﻮر او اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و وﺟﻮد ﺧﻮد را از ﺧﻴﺮ و ﻫﺪاﻳﺖ ﺳﺮﺷﺎر ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬دﻟﻬﺎي ﻣﺮدم راآﺑﺎد‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻧﺠﻴﺐ ﻣﺤﻔﻮظ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻣﻄﻠﺒﻲ درﺑﺎره ﻗﻴﺎﻣﺖ و ﻋﺎﻟﻢ ﻏﻴﺐ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ام‪،‬‬
‫اﻣﺎﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﺶ را آﻛﻨﺪه از ﺧﻴﺎل ﭘﺮدازي‪ ،‬ﻫﻴﺠﺎن‪ ،‬ﺟﺬاﺑﻴﺖ و دﻧﻴﺎ و ﺷﻬﺮت دﻳﺪه ام!‬
‫اﻳﻨﻚ ﺟﺎي ﺳﺌﻮال اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻖ و ﻫﺪف و رﺳﺎﻟﺖ و ﻣﻴﺜﺎق‪ ،‬ﻛﺠﺎﺳﺖ؟ ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻲ داﻧﻢ‬

‫‪ôΒÏ Ï ω‬‬
‫‪I σà ≈¯ δ‬‬
‫‪y ρu Ï ω‬‬
‫‪I σà ≈¯ δ‬‬ ‫‪‘ ϑ‬‬
‫‪y ‰‬‬ ‫‪Ï Ρœ ξ‬‬
‫ﻛﻪ ﻧﺠﻴﺐ ﻣﺤﻔﻮظ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬رﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪y .ä  .‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊃∪ #‘· θà‬اﻳﻨﻬﺎ را ﺑﺎ ﺑﺨﺸﺶ ﭘﺮوردﮔﺎرت ﭘﻴﺶ‬

‫‪Ý tø Χx 7‬‬
‫‪y /nÎ ‘u â $! Ü‬‬
‫‪s ã‬‬ ‫‪t %.x $Βt ρu 4 7‬‬
‫‪t β‬‬ ‫‪y /nÎ ‘u Ï $! Ü‬‬
‫‪s ã‬‬
‫‪t‬‬
‫‪551‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ و ﺑﺨﺸﺶ ﭘﺮودﮔﺎرت ﻣﻤﻨﻮع ﻧﻴﺴﺖ )و از ﻛﺴﻲ ﺑﺎز داﺷﺘﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ(«‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن ﻛﺎﻓﻲ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﺑﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ‬

‫‪É 9© #$ ‬‬
‫‹‪zƒ‬‬ ‫‪ß Ν‬‬
‫™ ‪z Ψs‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪à ƒt ‰‬‬
‫‪Ï ηö ƒt ρu Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä 9s ‬‬
‫! ‪t iÎ 7t Šã 9Ï‬‬ ‫ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺧﺪا ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺮﺳﺪ‪ß ƒ*Í ƒã  .‬‬
‫‪ª #$ ‰‬‬

‫‪Ò Š3‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∉∪ Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن‬ ‫‪Å m‬‬ ‫‪í Š=Ï æ‬‬
‫‪x Ο‬‬ ‫‪ª #$ ρu 3 Ν‬‬
‫! ‪t‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫‪z θGç ƒt ρu Ν‬‬
‫> ‪t‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪à =Ï 6ö %s ΒÏ‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﺳﻨﺘﻬﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از ﺷﻤﺎ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺗﻮﺑﻪ‬
‫ﺷﻤﺎ را ﺑﭙﺬﻳﺮد و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬داﻧﺎي ﻓﺮزاﻧﻪ اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻤﻲ ﺑﻮدن ﻳﺎ ﺑﻬﺸﺘﻲ ﺑﻮدن ﻛﺴﻲ ﮔﻮاﻫﻲ ﻧﻤﻲ دﻫﻢ و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺘﻲ‬
‫ﺑﻮدن ﻳﺎ ﺟﻬﻨﻤﻲ ﺑﻮدن ﻛﺴﺎﻧﻲ ﮔﻮاﻫﻲ ﻣﻲ دﻫﻢ ﻛﻪ دﻻﻳﻞ ﺷﺮﻋﻲ‪ ،‬ﮔﻮاه ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻳﺎ‬

‫‪óΟγ‬‬
‫ﺟﻬﻨﻤﻲ ﺑﻮدن آﻧﻬﺎﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺎرﻫﺎ و ﻛﺮدارﻫﺎ و آﺛﺎر ﻣﻲ ﻧﮕﺮم‪ß Ψ¨ ùs *Í è÷ Gt 9s ρu  .‬‬

‫) ‪É θö‬‬
‫‪» 〈 Α‬و از ﻟﺤﻦ ﺳﺨﻦ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ«‪ .‬اي ﻛﺎش ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ‬ ‫‪s 9ø #$ ‬‬
‫‪Ç s‬‬
‫‪ó 9s ’ûÎ‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﻬﻨﺎي آن ﺑﻪ اﻧﺪازه آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ رﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ دل اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺷﻜﺴﺘﻪ و ﺗﻬﻲ از ﺧﻴﺮ و ﻣﻌﺮﻓﺖ اﻟﻬﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ‬
‫ﻛﺴﺮي و ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻗﻴﺼﺮ ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪه اي دارد؟! اﮔﺮاﺳﺘﻌﺪاد ﺳﺒﺐ ﻧﺠﺎت ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪه‬
‫و ﭼﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ اي دارد؟!‬

‫زﻳﺒﺎ ﺑﺎش ﺗﺎ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ را زﻳﺒﺎ ﺑﺒﻴﻨﻲ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ اﻣﻮري ﻛﻪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﺎ را ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫در ﺣﺪود و ﭼﺎرﭼﻮب ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻣﻘﺪس‪ ،‬از زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻬﺮه‬
‫ﺑﺒﺮﻳﻢ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻏﻬﺎﻳﻲ ﺷﻜﻮﻓﺎ و زﻳﺒﺎ آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ؛ ﭼﻮن او‪ ،‬زﻳﺒﺎﺳﺖ و زﻳﺒﺎﻳﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪552‬‬

‫رادوﺳﺖ دارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ و آﻳﺎت ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ ﺧﺪاوﻧﺪ را در اﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ و آﻓﺮﻳﻨﺶ زﻳﺒﺎ‬

‫‪» 〈 $èY Šϑ‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آن‬

‫_ ‪Ï‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪y Ú‬‬ ‫‪F #$ ’ûÎ $Β¨ Ν3‬‬
‫‪ä 9s ,‬‬
‫‪t =n z‬‬ ‫‪Ï !© #$ θu δ‬‬
‫‪y “%‬‬ ‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮارداد‪è  .‬‬

‫ذاﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎآﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ«‪ ..‬ﺑﻮي ﺧﻮش‪،‬‬
‫ﻏﺬاي ﻟﺬﻳﺬ و ﻣﻨﺎﻇﺮ و ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي زﻳﺒﺎ و دﻟﻜﺶ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ و ﺳﺮور روﺣﻲ اﻧﺴﺎن‬

‫‪» 〈 $7Y ‹hÍ Û‬از روزﻳﻬﺎي ﺣﻼل و ﭘﺎﻛﻴﺰه اي ﻛﻪ‬ ‫‪W ≈=n m‬‬
‫‪s ξ‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪x Ú‬‬ ‫‪F #$ ’ûÎ $ϑ‬‬
‫ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ‪£ ΒÏ #( θ=è .ä  .‬‬

‫در زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺨﻮرﻳﺪ«‪.‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬از دﻧﻴﺎي ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﻮﻳﻲ )ﻋﻄﺮ( و زﻧﺎن را دوﺳﺖ دارم و‬
‫ﺧﻨﻜﻲ ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ در ﻧﻤﺎز اﺳﺖ«‪.‬‬
‫زﻫﺪ وﻳﺮاﻧﮕﺮ و ﺧﺸﻜﻪ ﻣﻘﺪﺳﻲ ﻇﻠﻤﺖ ﺑﺎري ﻛﻪ از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮآﺳﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬درﻣﻴﺎن‬
‫ﻣﺎ ﻧﻔﻮذ ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺎ زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎي زﻧﺪﮔﻲ را ﻣﻜﺪر ﻧﻤﻮده اﺳﺖ و از اﻳﻨﺮو‬
‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ زاﻫﺪاﻧﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺎ ﻏﻢ و اﻧﺪوه و ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ و‬
‫ﺟﺪاﻳﻲ از ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻣﺎن ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬وﻟﻲ ﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻢ روزه ﻣﻲ ﮔﻴﺮم‬
‫و ﻫﻢ روزه ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮم؛ ﺷﺐ ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ اﻳﺴﺘﻢ و ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻢ‪ ،‬و ﺑﺎ زﻧﺎن ازدواج ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و‬
‫ﮔﻮﺷﺖ ﻣﻲ ﺧﻮرم؛ ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺲ از ﺳﻨﺖ ﻣﻦ روي ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ ،‬از ﻣﻦ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻓﺮﻗﻪ ﻫﺎ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ؛ ﻳﻜﻲ‪ ،‬ﺧﺮﻣﺎي ﺗﺎزه‬
‫ﻧﻤﻲ ﺧﻮرد! دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺧﻨﺪد و آن ﻳﻜﻲ آب ﺳﺮد ﻧﻤﻲ ﻧﻮﺷﺪ!‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ‬

‫ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻛﺮدن ﻧﻔﺲ و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن درﺧﺸﺶ و ﻃﺮاوت آن‪ö≅%è  ..‬‬

‫‪É —ø *hÍ 9#$ ‬‬

‫‪» 〈 −‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‪،‬‬ ‫‪z ΒÏ M‬‬
‫‪Ï ≈6t ‹hÍ Ü‬‬
‫‪© 9#$ ρu νÏ ŠÏ $7t èÏ 9Ï l‬‬ ‫‪÷ &r ‬‬
‫‪y *u z‬‬ ‫! ‪û LÉ 9© #$‬‬
‫‪« #$ πs Ψs ƒ—Î Πt *§ m‬‬ ‫‪ô Βt‬‬
‫‪x ‬‬

‫زﻳﻨﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﺑﻴﺮون آورده و روزﻳﻬﺎي ﭘﺎﻛﻴﺰه را ﺣﺮام ﻛﺮده‬
‫اﺳﺖ؟«‪.‬‬
‫‪553‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻴﺶ از ﻫﻤﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ ﺑﻲ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﻋﺴﻞ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪.‬‬

‫‪…µç Ρç ¨θu 9ø &r #‬‬

‫> ’‪ì =Ï Ft ƒø Χ‬‬
‫‪Ò #u °‬‬ ‫‪y ΡÏ θÜ‬‬
‫‪Ÿ $γ‬‬ ‫‪ä /ç ‬‬
‫‪. ΒÏ l‬‬
‫† ‪ß *ã ƒø‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺴﻞ را آﻓﺮﻳﺪه ﺗﺎ ﺧﻮرده ﺷﻮد‪s  :‬‬

‫‪Ä $Ζ¨ =9jÏ Ö $! -‬‬

‫¨ 〈 »از ﺷﻜﻢ زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ‪ ،‬ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ اي ﺑﺎ رﻧﮕﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻴﺮون‬ ‫‪Ï µÏ ŠùÏ‬‬
‫© ‪x‬‬

‫ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﺷﻔﺎ و ﺑﻬﺒﻮدي ﻣﺮدم اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪zΒiÏ Ν3‬‬
‫> ‪ä 9s‬‬
‫‪z $Û‬‬ ‫‪ß 3‬‬
‫‪s $Βt #( θs‬‬ ‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﻴﻮه و دوﺷﻴﺰه ازدواج ﻛﺮده اﺳﺖ‪Å Ρ$$ ùs  :‬‬

‫‪y ≈/t ‘â ρu y]≈=n Oè ρu ‬‬

‫‪» 〈 ì‬آﻧﭽﻪ از زﻧﺎن ﻛﻪ دوﺳﺖ دارﻳﺪ ﻧﻜﺎح ﻛﻨﻴﺪ دوﺗﺎ و ﺳﻪ ﺗﺎ‬ ‫¡ !‪4 _o W÷ Βt Ï $‬‬
‫‪| ΨiÏ 9#$‬‬

‫و ﭼﻬﺎرﺗﺎ«‪.‬‬

‫‪ö/3‬‬
‫‹‪ä Gt ⊥t ƒ—Î #( ρ‬‬
‫{ ‪ä‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻋﻴﺪﻫﺎ و دﻳﮕﺮ ﻣﻨﺎﺳﺒﺘﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻟﺒﺎس را ﻣﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪ‪è  :‬‬

‫‪7 f‬‬
‫‪ » 〈 ‰‬در ﻫﺮ ﺳﺠﺪه ﮔﺎه و ﻋﺒﺎدﺗﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻴﺎراﻳﻴﺪ«‪.‬‬ ‫¡ ‪Å‬‬
‫≅ ‪ó Βt‬‬
‫‪eÈ .ä ‰‬‬ ‫‪Ï‬‬
‫‪y Ζã‬‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬ﻫﻢ ﺣﻖ روح را ادا ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻫﻢ ﺣﻖ ﺟﺴﻢ را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﻲ آورد؛ ﻫﻢ‬

‫ﺳﻌﺎدت دﻧﻴﺎ را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﻮد و ﻫﻢ ﺑﺮاي ﺳﻌﺎدت آﺧﺮت ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﺮد؛ ﭼﻮن او‪ ،‬ﺑﺎ‬
‫دﻳﻦ ﻓﻄﺮت ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻓﻄﺮﺗﻲ ﻛﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻣﺮدم را ﺑﺮ آن ﺳﺮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﺷﺐ ﺳﻴﻪ‪ ،‬ﺳﭙﻴﺪ اﺳﺖ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺑﺰرگ و داﻣﻨﻪ دار ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اداﻣﻪ ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ ﻳﺎﻓﺖ و ﻓﺮد ﮔﺮﻓﺘﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺑﺪان ﻣﺒﺘﻼ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﻣﺸﻜﻼت‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﺳﺨﺖ ﺗﺮ و ﺟﺎﻧﻜﺎﻫﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ و دور ﺷﺪن‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ‬
‫ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ و ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻓﺮد ﺑﺎ آﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺷﺎدي و زﻧﺪﮔﻲ درﺧﺸﺎن ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺸﺖ و‬
‫در ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﺷﺪت ﻣﺼﺎﻳﺐ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺪد و ﻳﺎري ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺮ ﻣﻲ رﺳﺪ‪:‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪554‬‬

‫ﭘﺎﻳﺎن ﺷﺐ ﺳﻴﻪ ﺳﭙﻴﺪ اﺳﺖ‬ ‫در ﻧﺎاﻣﻴﺪي ﺑﺴﻲ اﻣﻴﺪ اﺳﺖ‬

‫ﺷﺎﻋﺮ ﻋﺮب ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و ﻳﺤﻤﺪ ﻏﺐ اﻟﺴﻴﺮ ﻣﻦ ﻫﻮ ﺳﺎﺋﺮ‬ ‫ﻓﻤﺎ ﻫﻲ إﻻ ﺳــﺎﻋﺔ ﺛـﻢ ﺗﻨﻘﻀﻲ‬
‫»اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪ ،‬از‬
‫ﺗﻤﺎم ﺷﺪن راه ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺗﻮ ﺑﺎﻻﺗﺮ از آﻧﻲ ﻛﻪ ﻛﻴﻨﻪ ﺑﻮرزي‬

‫راﺣﺖ ﺗﺮﻳﻦ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﺧﺮت را ﻣﻲ ﺟﻮﻳﺪ و‬

‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻟﻄﻒ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده‪ ،‬ﺣﺴﺪ ﻧﻤﻲ ورزد؛‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد رﺳﺎﻟﺘﻲ از ﺧﻴﺮ و ﻣﺜﺎﻟﻬﺎي واﻻﻳﻲ از ﻧﻴﻜﻮﻛﺎري دارد ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﻓﺎﻳﺪه ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و اﮔﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ آزار ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ درﻳﺎي داﻧﺶ و‬
‫ﻣﻔﺴﺮ ﻗﺮآن اﺑﻦ ﻋﺒﺎس ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﺧﻼق ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺰرﮔﻮاري و ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﮔﺎم ﺑﻪ ﮔﺎم ﺑﺎ ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻣﻘﺪس ﺗﻮاﻧﺴﺖ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ از ﺑﻨﻲ اﻣﻴﻪ و ﺑﻨﻲ ﻣﺮوان و‬
‫ﻫﻤﺪﺳﺘﺎﻧﺸﺎن را ﺑﻪ دوﺳﺘﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮدﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم از ﻋﻠﻢ و ﻓﻬﻢ او اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‬
‫و او‪ ،‬ﻣﺠﺎﻣﻊ را از ﻓﻘﻪ و ذﻛﺮ و ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﺧﻴﺮ ﻟﺒﺮﻳﺰ ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻋﺒﺎس روزﻫﺎي ﺟﻨﮓ ﺟﻤﻞ و ﺻﻔﻴﻦ و ﭘﻴﺶ از آن و ﺑﻌﺪ از آن را ﻓﺮاﻣﻮش‬
‫ﻛﺮد و او دﻳﮕﺮ درﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻣﻲ ﺳﺎﺧﺖ و ﺷﻜﺎﻓﻬﺎ را ﭘﻴﻮﻧﺪ ﻣﻲ زد؛ از اﻳﻨﺮو ﻫﻤﻪ‬
‫او را دوﺳﺖ داﺷﺘﻨﺪ و او‪ ،‬واﻗﻌﺎً داﻧﺸﻤﻨﺪ اﻣﺖ ﻣﺤﻤﺪي ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦ زﺑﻴﺮ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺳﺨﺎوت‪ ،‬ﻧﺠﺎﺑﺖ‪ ،‬ﺷﻬﺎﻣﺖ‪ ،‬ﻋﺒﺎدت و ﺟﺎﻳﮕﺎه واﻻﻳﺶ‪،‬‬
‫روﻳﺎروﻳﻲ و ﻣﺒﺎرزه را ﺑﺮ دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪن از ﺣﻘﻮق ﺷﺨﺼﻲ ﺧﻮد ﺗﺮﺟﻴﺢ داد و در اﻳﻦ‬
‫‪555‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫راﺳﺘﺎ ﺗﻼش ﻧﻤﻮد؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ ﺑﻪ رواﻳﺖ ﺣﺪﻳﺚ ﺑﭙﺮدازد و ﺟﻤﻊ زﻳﺎدي‬
‫ازﻣﺴﻠﻤﻴﻦ را از دﺳﺖ داد؛ ﺳﭙﺲ واﻗﻌﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺶ آﻣﺪ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ او در ﻣﺠﺎورت ﻛﻌﺒﻪ‬
‫ﻗﺮار داﺷﺖ‪ ،‬ﻛﻌﺒﻪ ﺿﺮﺑﻪ ﺧﻮرد و ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮارﮔﺮﻓﺖ و ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم آﻧﺠﺎ ﺳﺮ‬

‫‪#‘Y ‰‬‬ ‫‪« #$ *ã Βø &r β‬‬

‫! ‪y %s‬‬ ‫ﺑﺮﻳﺪه ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﻮدش ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ دار آوﻳﺨﺘﻪ ﮔﺮدﻳﺪ‪t %.x ρu  :‬‬

‫‪〈 ∩⊂∇∪ #‘· ρ‰‬‬

‫) ‪ß‬‬
‫¨‪ø Β‬‬

‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻛﺎﺳﺘﻦ از ﺟﺎﻳﮕﺎه آﻧﻬﺎ و زﺑﺎن درازي ﺑﻪ ﻣﻘﺎﻣﺸﺎن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ آﻣﻮزه ﻫﺎ و درﺳﻬﺎي زﻳﺎدي در ﺧﻮد دارد‪ .‬ﻧﺮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ‪،‬‬
‫ﮔﺬﺷﺖ و ﻋﻔﻮ‪ ،‬ﺧﺼﻠﺘﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﮔﺮوه اﻧﺪﻛﻲ از ﻣﺮدم ﺑﺪان ﻣﺘﺼﻔﻨﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫اﻳﻦ ﺧﺼﻠﺘﻬﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را وادار ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺧﻮدش را ﺧُﺮد ﻛﻨﺪ و ﺑﻠﻨﺪﭘﺮوازﻳﻬﺎﻳﺶ را‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را ﻣﻬﺎر ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ را ﻫﻨﮕﺎم راﺣﺘﻲ وآﺳﺎﻳﺶ ﺧﻮد‪ ،‬ﺑﺸﻨﺎس ﺗﺎ او‪ ،‬ﺗﻮ را‬
‫در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎﻳﺖ ﺑﺸﻨﺎﺳﺪ و ﺑﻪ ﺗﻮ ﻛﻤﻚ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺗﻘﻮا ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺣﺪود اﻟﻬﻲ را رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ و در راﺣﺘﻲ و‬
‫آﺳﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺣﻘﻮق ﺧﺪاوﻧﺪي را ﺑﻪ ﺟﺎ آورد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر ﺧﺪا را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﻣﻴﺎن او و‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻌﺮﻓﺖ وﻳﮋه اي ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ؛ ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﺘﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﺪ و اﻳﻦ ﺑﻨﺪه را ﻛﻪ در راﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺧﺪاﻳﺶ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ و‬
‫اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ او را ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﻦ ﻣﻌﺮﻓﺖ‪ ،‬از ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﻣﻲ رﻫﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺷﻨﺎﺧﺖ وﻳﮋه اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻨﺪه ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﻣﺤﺒﺖ اﻟﻬﻲ و ﭘﺬﻳﺮش‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪556‬‬

‫و اﺳﺘﺠﺎﺑﺖ دﻋﺎ را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه اﻧﺴﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ورزد‪ ،‬رﻧﺞ او ﺑﻪ ﻧﻌﻤﺖ‪ ،‬ﺑﻼﻳﺶ ﺑﻪ ﻫﺪﻳﻪ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ‬
‫اش‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮﺷﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻣﻮرد آزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار‬
‫ﻧﻤﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ او را ﻫﻼك و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ او را ﺑﺮاي اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻮردآزﻣﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﻣﻲ‬
‫دﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ و ﺻﺒﺮ و ﺑﻨﺪﮔﻲ او را ﺑﻴﺎزﻣﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬ﺧﺪا را‬
‫ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم آﺳﺎﻳﺶ و ﺧﻮﺷﻲ‪ ،‬او را ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬در ﺧﻮﺷﻴﻬﺎ ﺧﺪا را ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺒﻮدﻳﺖ و‬
‫ﺑﻨﺪﮔﻲ اراﺋﻪ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺑﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل در ﺧﻮﺷﻲ و‬
‫ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫داﻧﺶ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ آﺳﺎﻳﺶ و راﺣﺘﻲ اﺳﺖ‬

‫ﻋﻠﻢ و آﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ و ﻫﻤﺮاه ﻳﻜﺪﻳﮕﺮﻧﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻻت ﻋﻠﻤﺎي راﺳﺦ‬
‫ﺷﺮﻳﻌﺖ ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﭼﻘﺪر زﻧﺪﮔﻲ ﺳﺎده و آﺳﺎﻧﻲ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫ﭼﻘﺪر ﺳﻬﻞ و آﺳﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻫﺪف را ﻓﻬﻤﻴﺪه و ﺑﻪ ﻣﻄﻠﻮب دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ و در‬
‫اﻋﻤﺎق درﻳﺎﻫﺎي ﻣﻌﺮﻓﺖ و داﻧﺶ ﺷﻨﺎ ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ ﻛﻪ دﺷﻮارﺗﺮﻳﻦ‬
‫و ﺳﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ راﻫﻬﺎ‪ ،‬ﺷﻴﻮه زاﻫﺪاﻧﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ ﺑﻬﺮه اﻧﺪﻛﻲ داﺷﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺷﻨﻴﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻔﻬﻤﻴﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺧﻮارج‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺑﻮدﻛﻪ داﻧﺶ آﻧﻬﺎ ﻧﺎﭼﻴﺰ و اﻧﺪك ﺑﻮد و ﻓﻬﻢ درﺳﺘﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻨﺪ؛ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﻘﺎﻳﻖ دﺳﺖ‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ و ﺑﻪ اﻫﺪاف و ﻣﻘﺎﺻﺪ داده ﻫﺎي دﻳﻨﻲ ﭘﻲ ﻧﺒﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﺎن‪ ،‬ﭼﻴﺰﻫﺎي ﻇﺎﻫﺮي و‬
‫ﻛﻮﭼﻚ را ﺳﺨﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺑﻪ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ واﻻ ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدﻧﺪ و از اﻳﻨﺮو در ورﻃﻪ ﻫﻼﻛﺖ‬
‫‪557‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺳﻘﻮط ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻨﻄﻮر ﻧﻪ‪....‬‬

‫دو ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺮوف را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺮدم و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪم ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ اﻳﻦ دو ﻛﺘﺎب‪،‬‬
‫ﺣﻤﻠﻪ اي وﻳﺮاﻧﮕﺮ ﺑﺮ آﺳﺎﻧﻲ و ﺳﻌﺎدﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ اﻟﻬﻲ ﺑﺎ ﺧﻮد آورده اﺳﺖ؛‬
‫ﻛﺘﺎب )اﺣﻴﺎء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ( ﻏﺰاﻟﻲ دﻋﻮﺗﻲ ﺻﺮﻳﺢ ﺑﻪ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺑﺮﻫﻨﮕﻲ و ﻓﺮاﺧﻮاﻧﻲ‬
‫آﺷﻜﺎر ﺑﻪ ﺳﻮي زﻧﺠﻴﺮﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺎ آﻣﺪه ﺗﺎ آﻧﻬﺎ را از ﮔﺮدن ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن‬
‫ﺑﺮدارد‪ .‬ﻏﺰاﻟﻲ‪ ،‬در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب اﺣﺎدﻳﺜﻲ را ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﺿﻌﻴﻒ و ﻣﻮﺿﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊ‬
‫ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ ﺑﺮ اﺳﺎس آن‪ ،‬اﺻﻮﻟﻲ ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﺧﻮدش از ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه را ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺣﻴﺎء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ﻏﺰاﻟﻲ را ﺑﺎ ﺑﺨﺎري و ﻣﺴﻠﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮدم؛ دﻳﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻗﺸﺎن در‬
‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺣﻴﺎء ﻋﻠﻮم اﻟﺪﻳﻦ ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﺸﻘﺖ و ﺗﻜﻠﻒ اﺳﺖ و ﺻﺤﻴﺤﻴﻦ‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از‬

‫‪x8ã £‬‬
‫آﺳﺎﻧﻲ و ﺳﻬﻮﻟﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬آﻧﮕﺎه ﮔﻔﺘﻪ اﻟﻬﻲ را ﺑﻪ ﻳﺎد آوردم و ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ‪cÅ Šu Ρç ρu  :‬‬

‫‪ô ‹ã =ù 9Ï‬‬
‫‪3 u £‬‬
‫“ ∪∇∩ 〈‪.‬‬

‫ﻛﺘﺎب دوم‪) ،‬ﻗﻮت اﻟﻘﻠﻮب( اﺛﺮ اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻣﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺑﺎ اﺻﺮار ﺗﻤﺎم از‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ دﻧﻴﺎ را ﺗﺮك ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺎر و ﺗﻼش را‬
‫رﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و ﭘﺎﻛﻴﺰﮔﻴﻬﺎ را واﮔﺬارد و در ﺳﺨﺘﻲ و ﻣﺸﻘﺖ و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ از دﻳﮕﺮان‬
‫ﭘﻴﺸﻲ ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺪف ﻫﺮ دو ﻣﺆﻟﻒ‪ ،‬اﺑﻮﺣﺎﻣﺪ ﻏﺰاﻟﻲ و اﺑﻮﻃﺎﻟﺐ ﻣﻜﻲ‪ ،‬ﻧﻴﻚ ﺑﻮده و ﻗﺼﺪ ﺧﻴﺮ‬
‫داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﺳﻨﺖ و ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺑﻬﺮه اﻧﺪﻛﻲ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﺿﻌﻒ و ﻧﻘﺼﺎن ﻛﺎرﺷﺎن از‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪558‬‬

‫ﻫﻤﻴﻦ ﺟﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﮕﺮان را راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ راه را ﺧﻮب ﻳﺎد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ß ‘â ‰‬‬
‫™‪t θ‬‬
‫‪» 〈 ∩∠∪ β‬ﺑﺎ‬ ‫‪ô ?s Ο‬‬
‫‪ó Fç Ζ.ä $ϑ‬‬
‫= ‪y /Î ρu‬‬ ‫‪Å 9ø #$ β‬‬
‫‪| ≈Gt 3‬‬ ‫‪ß =kÏ èy ?è Ο‬‬
‫‪t θϑ‬‬ ‫‪ó Fç Ζ.ä $ϑ‬‬
‫‪y /Î ‬‬
‫‪z ↵ŠhÍ ΨÏ ≈/− ‘u #( θΡç θ.ä 3‬‬
‫‪Å ≈9s ρu ‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻛﻪآﻣﻮﺧﺘﻪ اﻳﺪ و ﻳﺎد داده اﻳﺪ و درﺳﻲ ﻛﻪ ﺧﻮاﻧﺪه اﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﺧﺪاﻳﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﺷﺮح ﺻﺪر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺻﻔﺎت ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻣﻌﻠﻢ اﻧﺴﺎﻧﻴﺖ  ﺧﻮﺷﺒﻴﻨﻲ و رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ و ﺷﺮح ﺻﺪر‬
‫ﺑﻮد؛ او‪ ،‬ﻣﮋده ﻣﻲ داد و از ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي و ﮔﺮﻳﺰان ﻛﺮدن ﻣﺮدم ﺑﺎز ﻣﻲ داﺷﺖ؛ اﺣﺴﺎس‬
‫ﺷﻜﺴﺖ و ﻧﺎاﻣﻴﺪي را ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺧﺖ؛ ﻟﺒﺨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻟﺒﺎﻧﺶ ﻧﻘﺶ ﻣﻲ ﺑﺴﺖ و رﺿﺎﻳﺖ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫از ﭼﻬﺮه اش ﻧﻤﺎﻳﺎن ﺑﻮد؛ ﺷﺮﻳﻌﺘﻲ ﻛﻪ آورده‪ ،‬ﺳﺮﺷﺎر از آﺳﺎﻧﻲ و ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ و ﻣﻴﺎﻧﻪ‬
‫روي‪ ،‬ﺳﻨﺖ او ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪﻓﺶ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﺑﺎرﻫﺎي دﺷﻮاري‬
‫راﻛﻪ ﺑﺮ دوش ﻣﺮدم ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬

‫آﻫﺴﺘﻪ‪ ...‬آﻫﺴﺘﻪ‪...‬‬

‫اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎ آﮔﺎﻫﻲ دادن ﺑﻪ ﻣﺮدم آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺑﺮﺳﺎﻧﻴﻢ‪،‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ آﻫﺴﺘﻪ و ﻗﺪم ﺑﻪ ﻗﺪم ﭘﻴﺶ ﺑﺮوﻳﻢ؛ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﭙﺮدازﻳﻢ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ ﻛﻪ در ﺟﺎﻳﮕﺎه ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮي ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﺳﻔﺎرش ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺎذ ﻫﻨﮕﺎم اﻋﺰاﻣﺶ ﺑﻪ ﻳﻤﻦ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺗﺄﻳﻴﺪ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﺎذ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اوﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﺳﻮي آن دﻋﻮت ﻣﻲ‬
‫‪559‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫دﻫﻲ‪ ،‬ﮔﻮاﻫﻲ دادن ﺑﻪ اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﻪ ﺣﻘﻲ ﺟﺰ اﷲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻦ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺧﺪا‬
‫ﻫﺴﺘﻢ«‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺴﺎﻳﻞ‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﻨﺪي ﺷﺪه و ﻫﺮ ﻳﻚ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮدش را دارد؛ ﭘﺲ‬
‫ﭼﺮا ﻣﺎ ﻣﺴﺎﻳﻞ رادر ﻫﻢ ﻣﻲ آﻣﻴﺰﻳﻢ و ﻫﻤﻪ را ﻳﻚ ﺟﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؟!‬

‫‪|M7mÎ [s Ζã 9Ï 7‬‬
‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪x 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪4 οZ ‰‬‬ ‫‪Ï ¨ρu 'Z #s Η÷ d‬‬
‫‪y n‬‬ ‫‪ä β‬‬
‫) ‪ã #u *ö‬‬
‫‪à 9ø #$ µÏ ‹ø =n ã‬‬ ‫‪t “hÍ Ρç ω‬‬
‫‪t Α‬‬ ‫‪Ÿ θö 9s #( ρ*ã -‬‬
‫‪x .x ‬‬ ‫‪Ï !© #$ Α‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪t $%s ρu ‬‬

‫‪W ‹?Ï *ö ?s µç ≈Ψs =ù ?¨ ‘u ρu ( 8‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊄∪ ξ‬و ﻛﺎﻓﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا ﻗﺮآن ﻳﻚ ﺟﺎ ﺑﺮ او ﻧﺎزل‬ ‫‪x Šy #σx ùè µÏ /Î‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد؟ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻗﺮآن را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺪرﻳﺠﻲ ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﺎزل ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ دل ﺗﻮ را ﺑﺎ آن‬

‫اﺳﺘﻮار ﮔﺮداﻧﻴﻢ و آن را آﻫﺴﺘﻪ آﻫﺴﺘﻪ ﻧﺎزل ﻧﻤﻮدﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از اﺳﺒﺎب ﺳﻌﺎدت ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﻼﻣﺸﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ و‬
‫آﻣﻮزه ﻫﺎي آن اﺣﺴﺎس راﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و در ﻓﺮاﮔﻴﺮي اواﻣﺮ و ﻧﻮاﻫﻲ آن اﺣﺴﺎس‬
‫آﺳﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ اﺳﻼم در اﺻﻞ ﺑﺮاي آن آﻣﺪه اﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن را از‬
‫اﺿﻄﺮاب رواﻧﻲ و ﺗﺸﻮﻳﺶ ذﻫﻨﻲ و ﻫﺮج و ﻣﺮج اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﺠﺎت دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺗﺤﻤﻴﻞ و‬

‫‪ó ρã ω‬‬
‫™ ‪» 〈 $γy èy‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬ ‫¡‪ )Î $‬‬
‫‪² -‬‬
‫! ‪ø Ρt‬‬ ‫‪ß =kÏ 3‬‬
‫‪ª #$ #‬‬ ‫‪s ƒã ω‬‬
‫ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي در اﺳﻼم ﻧﻔﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪Ÿ  :‬‬

‫ﻫﺮﻛﺲ را ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺗﻮاﻧﺶ ﻣﻜﻠﻒ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪ .‬ﭼﻮن ﺗﻜﻠﻴﻒ و ﺗﺤﻤﻴﻞ‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺸﻘﺖ‬
‫و ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي اﺳﺖ و دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺸﻘﺖ و ﺳﺨﺘﻲ ﻧﻴﺎورده؛ ﺑﻠﻜﻪ آﻣﺪه ﺗﺎ ﻣﺸﻘﺘﻬﺎ را دور ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﻳﻜﻲ از اﺻﺤﺎب از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ او را وﺻﻴﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﻴﺰ ﺳﺨﻨﻲ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﻪ او ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ آن را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺑﺴﭙﺎرد‪ .‬واﻗﻊ ﮔﺮاﻳﻲ‪ ،‬رﻋﺎﻳﺖ وﺿﻌﻴﺖ و آﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻜﺘﻪ ﺑﺎرز رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎي ارزﺷﻤﻨﺪ ﻧﺒﻮي‬
‫اﺳﺖ‪ .‬اﺷﺘﺒﺎه ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻤﺎم ﻧﺼﺎﻳﺢ‪ ،‬رﻫﻨﻤﻮدﻫﺎ‪،‬آﻣﻮزه ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﻨﻦ و‬

‫) ‪…νç &r *u‬‬

‫آداﺑﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد دارﻳﻢ‪ ،‬ﻳﻚ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺷﻨﻮﻧﺪه‪ ،‬اراﺋﻪ دﻫﻴﻢ‪ø Gt 9Ï µç ≈Ψs %ø *u ùs $ΡZ #u *ö %è ρu  :‬‬

‫‪; 3‬‬
‫] 〈 »و ﻗﺮآﻧﻲ ﻛﻪ آن را ﺟﺪا ﺟﺪا ﻧﻤﻮده اﻳﻢ ﺗﺎ آن را ﺑﺎ درﻧﮓ‬ ‫’ ‪õ Βã‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪Ä $Ζ¨ 9#$ ’?n ã‬‬
‫¨ ‪t‬‬ ‫‪t‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪560‬‬

‫ﺑﺮ ﻣﺮدم ﺑﺨﻮاﻧﻲ«‪.‬‬

‫ﻣﺎ ﻫﻜﺬا ﻳﺎ ﺳﻌﺪ ﺗﻮرد اﻻﺑﻞ‬ ‫أوردﻫﺎ ﺳﻌﺪ و ﺳﻌﺪ ﻣﺸﺘﻤﻞ‬
‫»ﺳﻌﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻟﺒﺎس ﻓﺎﺧﺮي ﺑﺮ ﺗﻦ داﺷﺖ‪ ،‬ﺷﺘﺮﻫﺎ را ﻳﻜﺠﺎ ﺑﻪ آﺑﺸﺨﻮر آورد؛‬
‫اي ﺳﻌﺪ! اﻳﻦ رﺳﻢ ﺳﺎرﺑﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ؟!‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﭘﺲ از ﻧﻮﺷﻴﺪن آب ﺳﺮد و ﮔﻮارا ﺳﭙﺎس ﻧﻤﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪،‬‬

‫درﺻﻮرت ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻛﺎﺧﻬﺎي ﻣﺠﻠﻞ وﻣﺎﺷﻴﻨﻬﺎي ﮔﺮاﻧﻘﻴﻤﺖ و ﺑﺎﻏﻬﺎي ﺑﺰرگ ﻧﻴﺰ‬
‫ﺧﺪا را ﺳﭙﺎس ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﻔﺖ و او را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺳﭙﺎس ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻧﺎن ﮔﺮم ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻤﻲ آورد‪ ،‬اﮔﺮ درﻛﻨﺎر ﺳﻔﺮه اي‬
‫آﻛﻨﺪه از ﻏﺬاﻫﺎي ﻟﺬﻳﺬ ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ و از آﻧﻬﺎ ﺗﻨﺎول ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﺨﻮاﻫﺪ آورد؛‬
‫ﭼﻮن اﻧﺴﺎن ﻧﺎﺳﭙﺎس و ﻧﻤﻚ ﻧﺸﻨﺎس‪ ،‬ﻛﻢ و زﻳﺎد را ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﺎ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻬﺎي ﻗﺎﻃﻌﻲ ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﺸﺎن ﻧﻌﻤﺖ دﻫﺪ و روزﻳﺸﺎن را ﻓﺮاوان‬
‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺟﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪآورد‪ ،‬اﻧﻔﺎق ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺮد و ﺻﺪﻗﻪ ﺧﻮاﻫﻨﺪ داد؛‬

‫‪&Ï #Í Ò‬‬
‫‪ô ùs ΒÏ $Ψs 9?s #u ‬‬
‫‪ï‬‬ ‫! ‪⌡È 9s‬‬
‫‪© #$ ‰‬‬
‫‪y γ‬‬
‫‪y ≈ã‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ô Β¨ Νκå ]÷ ΒÏ ρu *  :‬‬
‫‪t ‬‬

‫‪(#θ9© θu ?s ρu µÏ /Î #( θ=è ƒÏ 2‬‬

‫‪r &Ï #Í Ò‬‬
‫‪ô ùs ΒiÏ Ογ‬‬
‫‪ß 9?s #u $! ϑ‬‬
‫‪£ =n ùs ∩∠∈∪ ‬‬ ‫‪Å =Ï ≈Á‬‬
‫‪t s‬‬ ‫‪¢ 9#$ ‬‬
‫‪z ΒÏ ‬‬
‫‪£ Ρt θ3‬‬
‫‪ä Ζu 9s ρu ‬‬
‫‪£ %s ‰‬‬
‫‪£ Á‬‬
‫‪¢ Ψs 9s‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩∠∉∪ χ‬و ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﺪا ﭘﻴﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﻨﺪﻧﺪ ﻛﻪ اﮔﺮ از ﻟﻄﻒ‬ ‫‪à *Í è÷ Β– Νδ‬‬
‫‪θÊ‬‬ ‫¨‪è ρ‬‬

‫و ﻓﻀﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً ﺻﺪﻗﻪ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ و از ﺻﺎﻟﺤﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﭘﺲ وﻗﺘﻲ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬از ﻓﻀﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داد‪ ،‬ﺑﺨﻞ ورزﻳﺪﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ روﻳﮕﺮداﻧﻨﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ‬
‫‪561‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﺮ روز اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي زﻳﺎدي از اﻳﻦ دﺳﺖ را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ رﻧﺠﻮر و‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن اﻋﺘﺮاض ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺨﺸﺶ ﻓﺮاوان ﻧﺪاده‬
‫و روزي زﻳﺎد‪ ،‬ﺑﻬﺮه آﻧﻬﺎ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻫﻤﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ در ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺘﻲ و‬
‫روزي ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ! اﻧﺴﺎن ﻧﺎﺳﭙﺎس‪ ،‬در آن ﺣﺎل ﻛﻪ وﻗﺖ دارد‪ ،‬ﺷﻜﺮ ﺧﺪا را ﻧﻤﻲ‬
‫ﮔﺰارد‪ ،‬ﭘﺲ اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺎﺳﭙﺎﺳﻲ ﺑﻪ ﮔﻨﺠﻬﺎ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻛﺎﺧﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﮕﻮﻧﻪ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد؟ ﻗﻄﻌﺎً از ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮﻳﺰد و ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ او‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻓﻜﻴﻒ إذا ﺳﺮﻧﺎ ﻣﻊ ﺻﺤﺒﻨﺎ ﺷﻬﺮاً؟‬ ‫ﺣﻨﻴﻦ و ﺗﻠﻚ اﻟﺪار ﻧﺼﺐ ﻋﻴﻮﻧﻨﺎ‬
‫»ﻣﺸﺘﺎق ﻫﺴﺘﻴﻢ و آن ﺧﺎﻧﻪ ﻫﻤﻮاره ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺎﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺲ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد آﻧﮕﺎه‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﺎران ﺑﻪ ﺳﻔﺮ ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻪ ﺑﺮوﻳﻢ«؟‬
‫ﻓﺮد ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﺑﻪ ﻣﻦ ﻛﻔﺶ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬او را ﺳﭙﺎس ﻣﻲ ﮔﺰارم‬
‫و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻛﻔﺶ دارد‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬زﻣﺎﻧﻲ ﭘﺮوردﮔﺎرم را ﺷﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫ﺧﻮب ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻘﺪي درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺷﻜﺮ و‬
‫ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري را ﻧﺴﻴﻪ ﻣﻲ داﻧﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﺻﺮار ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد را از ﺧﺪا ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫در اﺟﺮاي دﺳﺘﻮرات او‪ ،‬درﻧﮓ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ!‬

‫ﺳﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻧﻮاﺑﻎ در دﻓﺘﺮ ﻛﺎر ﺧﻮد ﺳﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮي ارزﻧﺪه ﻧﺼﺐ ﻛﺮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫روي اوﻟﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬اﻣﺮوز‪ ،‬اﻣﺮوز ﻳﻌﻨﻲ ﻓﻘﻂ در ﭼﺎرﭼﻮب اﻣﺮوز زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪562‬‬

‫روي ﺗﺎﺑﻠﻮي دوم ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺑﻴﻨﺪﻳﺶ و ﺳﭙﺎس ﺑﮕﺰار‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ در ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ ارزاﻧﻲ ﻛﺮده‪ ،‬ﻓﻜﺮ ﻛﻦ و از او ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻦ ﻧﻌﻤﺘﻬﺎ ﺗﺸﻜﺮ ﻧﻤﺎ‪.‬‬
‫روي ﺗﺎﺑﻠﻮي ﺳﻮم ﻧﻮﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﺸﻮ‪.‬‬
‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺳﻪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را از ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮﻳﻦ و آﺳﺎﻧﺘﺮﻳﻦ راه ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت‬
‫ﻣﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ؛ از اﻳﻨﺮو ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﺗﻮﺻﻴﻪ را ﺑﻪ ذﻫﻦ ﺑﺴﭙﺎري ﺗﺎ در ﺧﺎﻃﺮت ﻧﻘﺶ ﺑﺒﻨﺪد‬
‫وﻫﺮ روز آﻧﻬﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻳﻜﻲ از اﺳﺮار ﻟﻄﻴﻒ و ﺑﺎرﻳﻚ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮدن ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ و ﮔﺸﺎﻳﺶ و آﺳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ‬
‫و ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼ‪ ،‬ﺷﺪت ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ آﺧﺮﻳﻦ ﺣﺪ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن‬
‫از ﻛﻤﻚ و ﺗﻮان ﻣﺮدم ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا دل ﻣﻲ ﺑﻨﺪد واﻳﻦ‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺗﻮﻛﻞ‬
‫ﺑﺮ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وﻗﺘﻲ ﻣﺆﻣﻦ ﭘﺲ از دﻋﺎ و زاري ﻓﺮاوان اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺠﺎت و‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ‪ ،‬دﻳﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ و آﻧﮕﺎه ﻛﻪ آﺛﺎر اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﺎن ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺳﺮزﻧﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺧﻴﺮي در ﺗﻮ ﺑﻮد‪ ،‬دﻋﺎﻳﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻧﺰد ﺧﺪاوﻧﺪ از ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﺒﺎدات ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ ﺑﻨﺪه ﺑﺮاي ﭘﺮوردﮔﺎرش ﻓﺮوﺗﻨﻲ و ﻛﺮﻧﺶ ﻧﻤﺎﻳﺪ و اﻗﺮار ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﺑﻼﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺻﻼﺣﻴﺖ اﻳﻦ را ﻧﺪارد ﻛﻪ‬
‫دﻋﺎﻳﺶ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﮔﺮدد‪ .‬ﭘﺲ در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻴﻠﻲ زود دﻋﺎﻳﺶ ﻗﺒﻮل ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺼﻴﺒﺖ‬
‫و ﺑﻼ از او دور ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ادﻫﻢ زاﻫﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻳﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ‬
‫ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن ‪ ،‬از آن ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ آن از دﺳﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﻣﺎ‬
‫ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﺎﺳﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫‪563‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ ﺑﺮ دل ﻣﻦ ﻣﻲ ﮔﺬرد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬اﮔﺮ‬

‫اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻗﺮار دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻦ در آن ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬ﭘﺲ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﭘﺎك و‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻲ دارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬

‫در ﻛﺘﺎب )اﻟﻔﺮج ﺑﻌﺪ اﻟﺸﺪة( ﺑﻴﺶ از ﺳﻲ ﻋﻨﻮان ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ ﻋﻨﺎوﻳﻦ‪ ،‬اﻳﻦ را‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺠﺎت‪ ،‬اﻧﺴﺎن را در اوج ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎ و ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ آﻏﻮش‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻫﺮﭼﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ و ﻏﺮق در ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﻴﺮوزي و‬
‫آﺳﺎﻧﻲ و ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻦ از ﺗﻨﮕﻨﺎ ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻮﺧﻲ در ﻛﺘﺎب ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﻴﺶ از دوﻳﺴﺖ داﺳﺘﺎن درﺑﺎره ﻛﺴﺎﻧﻲ آورده ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺼﻴﺒﺖ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه‪ ،‬زﻧﺪاﻧﻲ ﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬از ﻣﻘﺎﻣﺸﺎن ﻋﺰل ﮔﺮدﻳﺪه ﻳﺎ آواره و ﺗﺒﻌﻴﺪ ﺷﺪه و‬
‫ﻳﺎ ﻣﻮرد ﺷﻜﻨﺠﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﺷﻼق ﺧﻮرده اﻧﺪ ﻳﺎ ﻓﻘﻴﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﺲ از‬
‫ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻠﻴﻌﻪ ﻫﺎي اﻣﺪاد و دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻧﺠﺎت‪ ،‬آﻧﺎن را در ﻛﻤﺎل ﻧﺎاﻣﻴﺪي از ﻫﺮ ﺳﻮ ﻓﺮا‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ را ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻨﻮا و اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻓﺮﺳﺘﺎده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻮﺧﻲ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺐ دﻳﺪﮔﺎن و ﺑﻼﻛﺸﺎن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آرام ﺑﺎﺷﻴﺪ؛ ﻗﺒﻞ از ﺷﻤﺎ ﻧﻴﺰ‬
‫ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ در اﻳﻦ راه رﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫و ﻋﻨـﺎﻫﻢ ﻣـﻦ ﺷﺄﻧﻪ ﻣﺎ ﻋﻨـﺎﻧﺎ‬ ‫ﺻﺤـﺐ اﻟﻨـﺎس ﻗﺒـﻠﻨﺎ ذا اﻟﺰﻣﺎﻧﺎ‬
‫»ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﭘﻴﺶ از ﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ زﻣﺎن ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ و آﻧﭽﻪ‪ ،‬ﻣﺎ را ﺧﺴﺘﻪ و ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﻛﺮده‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻧﻴﺰ رﻧﺠﻮر و ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ــﺎﻟﻴـﻪ و ﻟﻜﻦ ﺗﻜﺪر اﻹﺣﺴﺎﻧﺎ‬ ‫رﺑﻤــﺎ ﺗﺤـﺴﻦ اﻟﺼـﻨﻴﻊ ﻟﻴــ‬
‫»ﮔﺎﻫﻲ ﻛﺎر ﺧﻮب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺻﻔﺎي اﻳﻦ ﺧﻮﺑﻲ را ﻣﻜﺪر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪564‬‬

‫ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ‪ ،‬ﺳﻨﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻴﺰ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ΒÏ ‬‬ ‫‪Ï !© #$ $Ζ¨ Ft ùs ‰‬‬

‫‪t %‬‬ ‫) ‪ô‬‬
‫‪» 〈 & ‬و ﺷﻤﺎ را ﺑﺎ ﭼﻴﺰي ﻣﻲ آزﻣﺎﻳﻴﻢ«‪s 9s ρu  ..‬‬
‫´ ‪ó‬‬
‫‪y /Î Ν3‬‬
‫‪ä Ρ¯ θu =è 7ö Ψs 9s ρu ‬‬

‫‪» 〈 Νö γÎ =Ï 6ö %s‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﭘﻴﺶ از آﻧﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬آزﻣﻮده اﻳﻢ«‪.‬‬

‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﻼ‪ ،‬ﻗﻀﻴﻪ اي ﻋﺎدﻻﻧﻪ اﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ را ﭘﺎﻻﻳﺶ ﻧﻤﺎﻳﺪ‬
‫و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺰ ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﺘﻲ او را ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ در ﺣﺎﻟﺖ‬
‫آﺳﺎﻳﺶ او را ﺑﻨﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺑﺘﻼ و آزﻣﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺖ ﺗﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﮔﺮدش ﺷﺐ و روز‪ ،‬ﺣﺎﻻت آﻧﻬﺎ را ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ؛ ﭘﺲ ﻟﺐ ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض و ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي‬

‫_‪Ν.ä *Í ≈ƒt ŠÏ ΒÏ #( θ‬‬

‫‪ã *ã z‬‬
‫‪÷ #$ ρÍ &r Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬ ‫‪à Ρ&r #( θû =è Fç %ø #$ β‬‬
‫‪| -‬‬ ‫‪È &r Ν‬‬
‫‪ö κÎ Jö =n ã‬‬
‫ﮔﺸﻮدن ﺑﺮاي ﭼﻪ؟ ‪t $Ψs ;ö Ft .x $Ρ¯ &r θö 9s ρu ‬‬

‫≅ ‪» 〈 Νö κå ]÷ ΒiÏ‬و اﮔﺮ ﺑﺮآﻧﻬﺎ ﻣﻘﺮر ﻣﻲ داﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺧﻮدﺗﺎن را ﺑﻜﺸﻴﺪ ﻳﺎ‬

‫‪× Š=Ï %s ω‬‬
‫¨‪ )Î νç θ=è èy ùs $Β‬‬

‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ را از ﺳﺮزﻣﻴﻨﺘﺎن ﺑﻴﺮون ﻛﻨﻴﺪ‪ ،‬آن را ﺟﺰ اﻧﺪﻛﻲ از آﻧﻬﺎ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ دادﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻓﺠﻤﺮ اﻟﻠﻈﻲ ﻣﻦ أﺟﻞ ﻋﻴﻨﻴﻚ ﻋﺴﺠﺪ‬ ‫وﻟﻮ ﻗﻠﺖ ﻟﻲ ﻃﺄ ﻓﻲ اﻟﻠﻈﻲ ﻗﻠﺖ ﻣﺮﺣﺒﺎً‬
‫»اﮔﺮ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن آﺗﺶ ﺷﻌﻠﻪ ور ﻗﺪم ﺑﮕﺬار‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﺧﻮب اﺳﺖ؛‬
‫ﭘﺲ اﺧﮕﺮ آﺗﺶ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﺸﻤﺎﻧﺖ‪ ،‬ﻃﻼ و ﻣﺮوارﻳﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬ﺳﭙﺮ ﺑﻼﺳﺖ‬

‫ﻳﻜﻲ از زﻳﺒﺎﺗﺮﻳﻦ ﺳﺨﻨﺎن‪ ،‬ﺳﺨﻦ اﺑﻮﺑﻜﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮب‪،‬‬

‫اﻧﺴﺎن را از ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﺑﻼﻫﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﻋﻘﻞ و ﻧﻘﻞ‪ ،‬ﺗﺄﻳﻴﺪ‬

‫‪tβθWè èy 7ö ƒã Θ‬‬
‫’ ‪Ï θö ƒt‬‬
‫‪4 <n )Î ‬‬
‫‪ÿ µÏ ΖÏ Ü‬‬
‫] ‪ô /t ’ûÎ‬‬
‫‪y 7Î =n 9s ∩⊇⊆⊂∪ ‬‬ ‫¡ ‪Å 7mÎ‬‬
‫‪t s‬‬ ‫‪ß 9ø #$ ‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫‪z ΒÏ β‬‬
‫‪t %.x …µç Ρ¯ &r ω‬‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪I θö =n ùs  :‬‬

‫∪⊆⊆⊇∩ 〈 »اﮔﺮ از ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻮﻳﻨﺪﮔﺎن ﻧﻤﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ روز ﻗﻴﺎﻣﺖ در ﺷﻜﻢ ﻣﺎﻫﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ‬
‫‪565‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﺪﻳﺠﻪ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ او‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻮ را‬
‫ﺧﻮار ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﻛﺮد؛ ﺗﻮ‪ ،‬ﭘﻴﻮﻧﺪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي را ﺑﺮﻗﺮار ﻣﻲ داري‪ ،‬ﺑﺎر ﻧﺎﺗﻮاﻧﺎن را ﺑﺮ دوش‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺴﺘﻤﻨﺪان ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و ﻣﺮدم را در ﻣﺸﻜﻼت ﻳﺎري ﻣﻲ دﻫﻲ«‪ .‬ﻧﮕﺎه‬
‫ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺧﺪﻳﺠﻪ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﻮب را ﻋﺎﻣﻞ ﺳﺮاﻧﺠﺎم و ﻓﺮﺟﺎم ﻧﻴﻚ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﻛﺘﺎب )اﻟﻮزراء( اﺛﺮ ﺻﺒﺎﺑﻲ و ﻛﺘﺎب )اﻟﻤﻨﺘﻈﻢ( اﺑﻦ ﺟﻮزي و )اﻟﻔﺮج ﺑﻌﺪ اﻟﺸﺪة(‬
‫اﺛﺮ ﺗﻨﻮﺧﻲ‪ ،‬داﺳﺘﺎﻧﻲ آﻣﺪه ﻛﻪ ﺧﻼﺻﻪ و ﻣﻔﻬﻮم آن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﻦ ﻓﺮات وزﻳﺮ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻮاره در ﭘﻲ اذﻳﺖ و آزار اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﺑﺴﻄﺎم ﺑﻮد‪ .‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎي زﻳﺎدي از‬
‫دﺳﺖ او ﻛﺸﻴﺪ؛ ﻣﺎدر اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ‪ ،‬ازﻛﻮدﻛﻲ ﺑﻪ او ﻋﺎدت داده ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﺷﺐ زﻳﺮ‬
‫رﺧﺘﺨﻮاﺑﺶ ﻳﻚ ﻗﺮص ﻧﺎن ﻣﻲ ﮔﺬاﺷﺖ و ﺻﺒﺢ ﻓﺮدا آن ﻗﺮص ﻧﺎن را از ﻃﺮف‬
‫ﻓﺮزﻧﺪش ﺻﺪﻗﻪ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻣﺪﺗﻲ از آزاررﺳﺎﻧﻲ اﺑﻦ ﻓﺮات ﺑﻪ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ‬
‫ﮔﺬﺷﺖ‪ ،‬اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻛﺎري ﻛﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﻧﺰد اﺑﻦ ﻓﺮات رﻓﺖ‪ .‬اﺑﻦ ﻓﺮات ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﻧﺰد ﻣﺎدرت ﻳﻚ ﻗﺮص ﻧﺎن ﻟﻮاش داري؟ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻪ‪ .‬اﺑﻦ ﻓﺮات‪،‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎﻳﺪ راﺳﺘﺶ را ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﮕﻮﻳﻲ‪ .‬آﻧﮕﺎه اﺑﻮﺟﻌﻔﺮ داﺳﺘﺎن ﻧﺎن را ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد و ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺖ ﻛﻪ زﻧﻬﺎ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻛﺎرﻫﺎ را دوﺳﺖ دارﻧﺪ و ﺑﺎ آن دﻟﺨﻮش ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﻓﺮات‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻛﻮﭼﻚ ﻣﺸﻤﺎر؛ ﻣﻦ دﻳﺸﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮ دﺳﻴﺴﻪ اي ﭼﻴﺪم ﻛﻪ اﮔﺮ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺗﻮ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ ﺷﺪي؛ دﻳﺸﺐ در ﺧﻮاب دﻳﺪم ﻛﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ از ﻧﻴﺎم ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪه‬
‫و ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺗﻮ را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ ﺑﺮﺳﺎﻧﻢ‪ .‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم دﻳﺪم ﻛﻪ ﻣﺎدرت‪ ،‬ﻧﺎن ﻟﻮاﺷﻲ را ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺳﭙﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﻗﺮار داده اﺳﺖ ﺗﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻧﺨﻮرد و ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻦ‬
‫ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﻢ؛ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﺷﺪم‪ .‬ﭘﺲ اﺑﻮﺟﻌﻔﺮاو را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ ﻣﻴﺎن آﻧﻬﺎ رخ داده‪ ،‬ﺳﺮزﻧﺶ ﻛﺮد و اﻳﻦ را ﺑﻬﺎﻧﻪ اي ﺑﺮاي ﺑﺮاهآوردن او ﻗﺮار داد و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪566‬‬

‫از او آﻧﻄﻮر ﻛﻪ او ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮد و ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ داد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ او را راﺿﻲ‬
‫ﻛﺮد و ﻫﺮ دو ﺑﺎ ﻫﻢ دوﺳﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﻓﺮات ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﭘﺲ از اﻳﻦ‬
‫ﻫﺮﮔﺰ از ﻧﺎﺣﻴﻪ ﻣﻦ ﺑﺪي ﻧﺨﻮاﻫﻲ دﻳﺪ‪.‬‬
‫رﻫﺮو آﻧﺴﺖ ﻛﻪ آﻫﺴﺘﻪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ رود‬

‫ﻧﺎﮔﻔﺘﻪ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮﻳﻌﺖ داراي ﭼﻨﺎن ﺳﺎدﮔﻲ و آﺳﺎﻧﻲ و ﺗﺴﺎﻣﺤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺑﻨﺪه ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺑﺨﺸﺶ و ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﻣﺎن‬

‫‪s /ö &r ρu 7‬‬

‫‪ 〈 ∩⊆⊂∪ ’4 5‬آن ﺣﻀﺮت ﺷﻮﺧﻲ‬ ‫‪y s‬‬ ‫‪ô &r θu δ‬‬
‫‪y Ê‬‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﻣﻲ ﺧﻨﺪﻳﺪ؛ ‪è …µç Ρ¯ &r ρu ‬‬

‫ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺳﺨﻦ ﺣﻖ و راﺳﺖ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ؛ او ﺑﺎ ﻋﺎﻳﺸﻪ ﻣﺴﺎﺑﻘﺔ دو داد‪ .‬ﻫﻨﮕﺎم ﻣﻮﻋﻈﻪ‪،‬‬
‫اﺻﺤﺎب را ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ ﺗﺎ ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮﻧﺪ و از ﺳﺨﺘﮕﻴﺮي و‬
‫ﺗﻜﻠﻒ ﻧﻬﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﻮد و ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬دﻳﻦ را ﺳﺨﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬دﻳﻦ ﺑﺮ او ﻏﺎﻟﺐ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ«؛ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬دﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻢ و اﺳﺘﻮار اﺳﺖ؛ ﭘﺲ در آن ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ‬
‫ﻓﺮو روﻳﺪ«‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﻫﺮﻋﺒﺎدﺗﮕﺰاري‪ ،‬ﺗﻨﺪي و ﺳﺨﺘﻲ و ﻧﺸﺎﻃﻲ‬
‫دارد و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺧﻮد ﺳﺨﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﺎز ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ؛ ﭼﻮن او‪،‬‬
‫ﻓﻘﻂ وﺿﻌﻴﺖ ﻛﻨﻮﻧﻲ اش را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﻣﻮاﻗﻊ اﺿﻄﺮاري و ﺧﺴﺘﮕﻲ را در ﻧﻈﺮ‬
‫ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮد ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺣﺪاﻗﻠﻲ از ﻋﻤﻞ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ‬
‫آن ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺳﺮﺣﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ آن ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﺪ و اﮔﺮ ﺑﻲ ﺣﺎل و ﻧﺎﺗﻮان ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺮ ﻫﻤﺎن ﺣﺪاﻗﻞ‪ ،‬ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي و ﻣﺪاوﻣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻣﻔﻬﻮم رواﻳﺘﻲ ﻛﻪ از ﻳﻜﻲ از‬
‫اﺻﺤﺎب رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻔﺴﻬﺎ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ روي ﻣﻲ آورﻧﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ آن‬
‫ﭘﺸﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﻨﺪ وروي ﻣﻲ آوردﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ را ﻏﻨﻴﻤﺖ‬
‫ﺑﺪاﻧﻴﺪ و ﻫﺮﮔﺎه ﭘﺸﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬رﻫﺎﻳﺸﺎن ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫‪567‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﻓﺮاد زﻳﺎدي را دﻳﺪه ام ﻛﻪ ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ زﻳﺎده روي در اﻧﺠﺎم اﻋﻤﺎل و ﻋﺒﺎدات‪ ،‬از‬
‫ﻋﻤﻞ ﺧﻮد دﺳﺖ ﻛﺸﻴﺪه و در اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻞ و ﻋﺒﺎدت‪ ،‬ﺿﻌﻴﻔﺘﺮ از اول ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬دﻳﻦ‪ ،‬در‬

‫‪ô Ft 9Ï β‬‬
‫‪# +s ±‬‬
‫’ ∪⊄∩ 〈‬ ‫) ‪t #u *ö‬‬
‫‪à 9ø #$ 7‬‬
‫‪y ‹ø =n ã‬‬
‫اﺻﻞ ﺑﺮاي ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺑﻨﺪﮔﺎن آﻣﺪه اﺳﺖ‪t $Ζu 9ø “u Ρ&r $! Βt  :‬‬

‫»ﻗﺮآن را ﺑﺮاي آن ﺑﺮ ﺗﻮ ﻧﺎزل ﻧﻜﺮده اﻳﻢ ﻛﻪ در رﻧﺞ و زﺣﻤﺖ ﺑﻴﻔﺘﻲ«‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻣﻮرد ﻧﻜﻮﻫﺶ ﻗﺮار داده ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻴﺶ از ﺗﻮان ﺧﻮد‬
‫ﻣﻜﻠﻒ ﻛﺮده و ﺳﭙﺲ از آﻧﭽﻪ ﺧﻮد را ﺑﺪان ﻣﻠﺰم ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻘﺐ ﻧﺸﺴﺘﻪ و از اﻧﺠﺎم آن‬

‫! ‪y ùs‬‬
‫‪$ϑ‬‬ ‫‪È ¨θu Ê‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫‪ô ‘Í u $! ót GÏ /ö #$ ω‬‬
‫‪ )Î Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬ ‫‪y ≈Ζu ;ö Gt .x $Βt $δ‬‬
‫‪t $γ‬‬ ‫‪ã ‰‬‬
‫‪y θã‬‬ ‫‪y Gt /ö #$ πº ‹§ ΡÏ $6t δ‬‬
‫ﺑﺎز ﻣﺎﻧﺪه اﻧﺪ‪÷ ‘u ρu  :‬‬

‫‪» 〈 $γy FÏ ƒt $ã‬رﻫﺒﺎﻧﻴﺖ ﺳﺨﺘﻲ را ﭘﺪﻳﺪ آوردﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬آن را ﺑﺮ آﻧﺎن واﺟﺐ‬
‫‪t ‘Í ,‬‬
‫‪¨ m‬‬ ‫‪y θö ã‬‬
‫‪x $δ‬‬ ‫‪t ‘u‬‬

‫ﻧﻜﺮده ﺑﻮدﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﺧﻮدﺷﺎن‪ ،‬آن را ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﺧﺸﻨﻮدي ﺧﺪا ﭘﺪﻳﺪ آورده‬
‫ﺑﻮدﻧﺪ؛ وﻟﻲ آﻧﺎن‪ ،‬آﻧﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ‪ ،‬آن را ﻣﺮاﻋﺎت ﻧﻜﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺮﺗﺮي اﺳﻼم ﺑﺮ ﺳﺎﻳﺮ ادﻳﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻼم دﻳﻦ ﻓﻄﺮت و دﻳﻨﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ و ﻣﻌﺘﺪل‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮاي روح و ﺟﺴﻢ و دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت اﺳﺖ و دﻳﻨﻲ آﺳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪y79Ï ¨Œs  :‬‬

‫) ‪Þ ŠhÍ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن دﻳﻦ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫‪s 9ø #$ ‬‬
‫‪Ú‬‬ ‫‪eÏ !#$‬‬
‫‪$‬‬

‫اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ ﺧﺪري ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﺰد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ آﻣﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺧﺪا! از ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم ﭼﻪ ﻛﺴﻲ از ﻫﻤﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؟ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺆﻣﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺟﺎن و ﻣﺎل ﺧﻮد‬
‫در راه ﺧﺪا ﺟﻬﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻣﺮدي ﻛﻪ در دره اي از دره ﻫﺎ ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮي اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻛﺮده و در آﻧﺠﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﻋﺒﺎدت ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫و در رواﻳﺘﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬از ﺧﺪا ﻣﻲ ﺗﺮﺳﺪ و ﻣﺮدم را رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺷﺮ‪،‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﻧﺸﻮد«‪.‬‬
‫از اﺑﻮﺳﻌﻴﺪ رواﻳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪568‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺎل ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪاﻧﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را در ﺷﻜﺎف ﻛﻮﻫﻬﺎ و ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎران ﻣﻲ ﺑﺎرد‪ ،‬ﻣﻲ ﭼﺮاﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ دﻳﻦ ﺧﻮد از ﻓﺘﻨﻪ ﻓﺮار ﻛﻨﺪ«‪) .‬ﺑﺨﺎري(‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﻬﺮه ﺧﻮد را از ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮي ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ«‪ .‬ﺟﻨﻴﺪ‪ ،‬ﭼﻪ زﻳﺒﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ‪ :‬رﻧﺞ ﮔﻮﺷﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪ ،‬از ﻣﺪارا ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎم آﻣﻴﺨﺘﻦ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻄﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﺮاي ﺧﻮﺑﻲ ﻋﺰﻟﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن از ﻏﻴﺒﺖ و از دﻳﺪن ﮔﻨﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﺗﻮان‬
‫رﻓﻊ و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي آن را ﻧﺪارد‪ ،‬دور ﻣﻲ ﺷﻮد و رﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺣﺎﻛﻢ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺜﻲ از اﺑﻮذر رواﻳﺖ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺗﻨﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬از ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﺑﺪ ﺑﻬﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪) .‬ﺣﺪﻳﺚ ﺣﺴﻦ(‬
‫ﺧﻄﺎﺑﻲ در ﻛﺘﺎب )اﻟﻌﺰﻟﺔ( ﺑﻴﺎن ﻛﺮده ﻛﻪ ﻋﺰﻟﺖ و اﺧﺘﻼط‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻔﺎوت‬
‫ﻣﺘﻌﻠﻘﺎت و اﻣﻮر ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ‪ ،‬ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ دﻻﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺟﺘﻤﺎع و ﮔﺮد‬
‫ﻫﻢ آﻣﺪن ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ آﻧﭽﻪ ﻣﺘﻌﻠﻖ ﺑﻪ اﻃﺎﻋﺖ از ﺣﻜﺎم ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن و اﻣﻮر دﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و دﻻﻳﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﺰﻟﺖ‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ ﻓﺎﺳﺪ ﺑﻮدن ﺣﻜﺎم و‬
‫ﻓﺮاﮔﻴﺮ ﺑﻮدن ﻓﺘﻨﻪ ﻫﺎ ﺣﻤﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫دﻳﻨﺶ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺑﺴﻨﺪه ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﺮدم‬
‫ﺑﭙﺮﻫﻴﺰد‪ .‬ﺑﻪ ﺷﺮط اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮ ﻧﻤﺎز ﺟﻤﺎﻋﺖ ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺳﻼم ﻛﻨﺪ و ﺟﻮاب‬
‫ﺳﻼﻣﺸﺎن را ﺑﺪﻫﺪ و ﺣﻘﻮق ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ از ﻗﺒﻴﻞ ﻋﻴﺎدت ﺑﻴﻤﺎر و ﺷﺮﻛﺖ در ﺗﺸﻴﻴﻊ ﺟﻨﺎزه را‬
‫رﻋﺎﻳﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻛﺎر درﺳﺖ و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻴﻬﺎ و‬
‫ﻫﻤﺮاﻫﻴﻬﺎي ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﺗﺮك ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻮن اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮ اﻧﺴﺎن را ﻣﺸﻐﻮل و وﻗﺖ‬
‫را ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و اﻧﺴﺎن را از ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺑﺎز ﻣﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻣﻨﺰﻟﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ آب و ﻏﺬا ﻗﺮار دﻫﺪ و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي ﻛﻪ ﻻزم‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻛﺘﻔﺎ ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺟﺴﻢ و روح ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪569‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻗﺸﻴﺮي در )اﻟﺮﺳﺎﻟﺔ( ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻋﺰﻟﺖ را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎور ﺑﺎﺷﺪ‬
‫ﻛﻪ او ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮدم‪ ،‬از ﺷﺮ او در اﻣﺎن ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ او‪ ،‬ﺧﻮدش را‬
‫ﻧﺎﭼﻴﺰ ﺑﺸﻤﺎرد و اﻳﻦ‪ ،‬ﺻﻔﺖ اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻮاﺿﻊ و ﻓﺮوﺗﻦ اﺳﺖ؛ و اﮔﺮ ﺑﺎوري ﻋﻜﺲ اﻳﻦ‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﮔﻮﻳﺎ او ادﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ دﻳﮕﺮان ﻋﺰت و ﺑﺮﺗﺮي دارد واﻳﻦ‪ ،‬ﺻﻔﺖ‬
‫اﻧﺴﺎن ﻣﺘﻜﺒﺮ و ﺧﻮد ﺑﺰرگ ﺑﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻋﺰﻟﺖ و آﻣﻴﺨﺘﻦ ﺑﺎ ﻣﺮدﻣﺎن ﺳﻪ ﮔﺮوﻫﻨﺪ‪:‬‬
‫ﮔﺮوه اول‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ازﻣﺮدم دور ﺷﺪه و ﮔﻮﺷﻪ ﮔﻴﺮي ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﺣﺘﻲ در‬
‫ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ و ﺟﻤﺎﻋﺖ و ﻋﻴﺪ و ﻣﺠﺎﻟﺲ ﺧﻴﺮ ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﺎﻧﻲ در‬
‫اﺷﺘﺒﺎﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوه دوم‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻗﺎﻃﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺣﺘﻲ در ﻣﺠﺎﻟﺲ ﻟﻐﻮ و‬
‫ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﮕﻮ ﻣﮕﻮﻫﺎي ﺑﻴﺨﻮد ﺑﺎ آﻧﻬﺎ در ﻣﻲ آﻣﻴﺰﻧﺪ؛ اﻳﻨﻬﺎ ﻫﻢ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﮔﺮوه ﺳﻮم‪ ،‬ﮔﺮوه ﻣﻴﺎﻧﻪ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در اﻧﺠﺎم ﻋﺒﺎدﺗﻬﺎي ﮔﺮوﻫﻲ و‬
‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻫﻤﺮاه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و در ﻫﻤﻜﺎري ﺑﺮاي اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﻴﻚ و‬
‫ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري و ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺰد و ﭘﺎداش دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و از ﻣﺠﺎﻟﺴﻲ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن را از ﺧﺪا ﺑﺎز ﻣﻲ دارد و از ﻣﺸﺎرﻛﺖ در ﻛﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻳﺰ ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه ﺧﻮدداري ﻣﻲ‬

‫™ ‪V‬‬
‫‪» 〈 $Ü‬و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ را اﻣﺘﻲ‬ ‫‪y ρu πZ Β¨ &é Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫_ ‪ä ≈Ψs =ù èy‬‬ ‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪y 7‬‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و دوري ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻨﺪ‪x .x ρu  :‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﻪ ﻗﺮارداده اﻳﻢ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻋﺒﺎده ﺑﻦ ﺻﺎﻣﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬در راه ﺧﺪا ﺟﻬﺎد ﻛﻨﻴﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫ﺟﻬﺎد‪ ،‬دري از درﻫﺎي ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آن ﻏﻢ و اﻧﺪوه را دور‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪570‬‬

‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺟﻬﺎد در دور ﺷﺪن ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن ﻫﺮﮔﺎه‬
‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻫﺠﻮم ﺑﺎﻃﻞ و ﭼﻴﺮﮔﻲ آن را ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ آن ﻛﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻏﻢ و‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺗﺮس و ﻫﺮاس او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺮاي رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا ﺟﻬﺎد ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ اﻳﻦ ﻏﻢ و اﻧﺪوه را ﺑﻪ ﺷﺎدي و ﺳﺮور ﻣﺒﺪل ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ‬

‫‪É#±‬‬
‫‪ô „o ρu óΟγ‬‬
‫‪Î Šø =n æ‬‬
‫‪t öΝ.ä ö Ç‬‬
‫‪Ý Ζƒt ρu öΝδ‬‬
‫† ‪Ï “Í ƒø‬‬
‫‪ä ρu öΝ6‬‬
‫‪à ƒ‰‬‬
‫‪Ï ƒ÷ 'r /Î ª!#$ ÞΟγ‬‬
‫‹ ‪ß /ö‬‬
‫‪jÉ èy ƒã öΝδ‬‬
‫ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪è θ=è FÏ ≈%s  :‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﺠﻨﮕﻴﺪ؛ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻧﺎن‬ ‫‪Î /Î θ=è %è á‬‬
‫‪x ‹ø î‬‬ ‫‪ó δ‬‬
‫= ‪x‬‬ ‫‹ ‪Ï‬‬
‫‪õ ƒã ρu ∩⊇⊆∪ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ΖÏ ΒÏ σ÷ Β– Θ‬‬
‫‪5 θö %s ‘u ρ‰‬‬
‫‪ß ¹‬‬
‫‪ß‬‬

‫را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺷﻤﺎ ﻋﺬاب ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺧﻮارﺷﺎن ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ و ﺷﻤﺎ را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﭘﻴﺮوز‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و دﻟﻬﺎي ﻣﺆﻣﻨﺎن را ﺷﻔﺎ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻏﻢ و اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ دل را ﺑﻬﺘﺮ از ﺟﻬﺎد از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و أﻟﺒﺲ ﺛﻮب اﻟﺼﺒﺮ أﺑﻴﺾ أﺑﻠﺠـﺎ‬ ‫و إﻧﻲ ﻷﻏﻀﻲ ﻣﻘﻠﺘﻲ ﻋﻠـﻲ اﻟﻘﺬي‬
‫»در ﺑﺮاﺑﺮ اذﻳﺖ و آزار ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﻣﻲ ﺑﻨﺪم و ﻟﺒﺎس ﺳﻔﻴﺪ و درﺧﺸﺎن ﺻﺒﺮ ﺑﺮ ﺗﻦ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻢ«‪.‬‬
‫ﻋﻠـﻲ‪ ‬ﻓﻤـﺎ ﻳﻨﻔـﻚ أن ﻳﺘﻔـﺮﺟــﺎ‬ ‫و اﻧﻲ ﻷدﻋـﻮ اﷲ و اﻷﻣـﺮ ﺿﻴـﻖ‬
‫»و در آن ﺣﺎل ﻛﻪ ﻛﺎر‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﺗﻨﮓ آورد‪ ،‬ﺧﺪا را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻢ و ﻣﺸﻜﻞ‪ ،‬ﺣﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫أﺻـﺎب ﻟﻬﺎ ﻓﻲ دﻋﻮة اﷲ ﻣﺨﺮﺟﺎ‬ ‫وﻛﻢ ﻣﻦ ﻓﺘﻲ ﺳﺪت ﻋﻠﻴﻪ وﺟﻮﻫﻪ‬
‫»و ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺟﻮاﻧﺎﻧﻲ ﺑﻮده اﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم درﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ روﻳﺸﺎن ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ دﻋﺎ و‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻦ از ﺧﺪا‪ ،‬راه ﺣﻞ و ﮔﺸﺎﻳﺸﻲ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫‪571‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ‬

‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻋﻮاﻣﻞ آراﻣﺶ و راﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻗﺪرت در آﻓﺮﻳﻨﺶ‬
‫زﻳﺒﺎي آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﮔﻞ و درﺧﺖ‪ ،‬آب و ﺟﻨﮕﻞ‪ ،‬ﺗﭙﻪ ﻫﺎ و‬
‫ﻛﻮﻫﻬﺎ‪ ،‬آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ و ﺷﺐ و روز و ﺧﻮرﺷﻴﺪ و ﻣﺎه ﻛﻪ ﺳﺮﺷﺎر از زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻟﺬت ﺑﺒﺮ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﻧﻤﺎﻳﻲ و اﻳﻤﺎﻧﺖ‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ‬

‫‪» 〈 ∩⊄∪ *Í ≈Á‬ﭘﺲ اي‬

‫{ ‪| /ö‬‬
‫‪F #$ ’<Í ρ' 'é ≈¯ ƒt #( ρã 9É Ft ã‬‬
‫ﺗﺴﻠﻴﻢ و ﻣﻨﻘﺎد ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﺰرگ ﺷﻮي‪ô $$ ùs  .‬‬

‫ﺻﺎﺣﺒﺎن ﺑﺼﻴﺮت! درس ﻋﺒﺮت ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻓﺮزاﻧﮕﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ در ﻗﺪرت اﻟﻬﻲ ﺷﻚ ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻛﺘﺎب ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻣﻲ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻢ ﺗﺎ در آن ﻛﻠﻤﺎت اﻋﺠﺎز و آﻓﺮﻳﻨﺶ زﻳﺒﺎ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫ﻛﻨﻢ؛ آﻧﮕﺎه اﻳﻤﺎﻧﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬

‫ﮔﺎﻣﻬﺎي ﺳﻨﺠﻴﺪه‬

‫ﺷﻮﻛﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺗﺄﻟﻴﻒ دﺳﺖ‬
‫ﺑﺮﻣﺪار‪ ،‬ﺣﺘﻲ اﮔﺮ روزي دو ﺧﻂ ﺑﻨﻮﻳﺴﻲ‪ .‬ﺷﻮﻛﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﻔﺎرش او ﻋﻤﻞ‬
‫ﻛﺮدم و ﺛﻤﺮات آن را ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ .‬و ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻣﻌﻨﻲ ﺣﺪﻳﺚ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎر‪،‬‬
‫ﻫﻤﺎن اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪه اش‪ ،‬ﺑﺮ آن ﻣﺪاوﻣﺖ و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﻛﻨﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ آن‬
‫ﻋﻤﻞ‪،‬اﻧﺪك ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫و ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻗﻄﺮه ﻗﻄﺮه ﺟﻤﻊ ﮔﺮدد‪ ،‬واﻧﮕﻬﻲ درﻳﺎ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻠـﻲ ﺻﻠـﻴﺐ اﻟﺼـﺨﺮ ﻗﺪ أﺛﺮا‬ ‫أﻣﺎ ﺗﺮي اﻟﺤﺒـﻞ ﺑﻄـﻮل اﻟﻤﺪي‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪572‬‬

‫»آﻳﺎ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬اﺛﺮ رﻳﺴﻤﺎن ﺑﺮ ﺻﺨﺮه ﺳﻨﮓ‬
‫ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ«؟‬
‫ﻋﻠﺖ اﺿﻄﺮاب و آﺷﻔﺘﮕﻲ ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎره‬
‫اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ و ﻛﺎر را رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺎ‪ ،‬ﻛﺎر ﺧﻮد‬
‫را آﻫﺴﺘﻪ و ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ و آن را ﻃﻮري ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺠﺎم‬
‫ﺷﻮد‪،‬ﺗﻤﺎم ﻣﺮاﺣﻞ را ﺑﺎ آراﻣﻲ ﺳﭙﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از ﻧﻤﺎز‪ ،‬درس ﺑﮕﻴﺮﻳﺪ؛ ﺷﺮﻳﻌﺖ‪ ،‬ﻧﻤﺎز را‬
‫در ﭘﻨﺞ وﻗﺖ ﻣﺘﻔﺮق ﻗﺮار داده ﺗﺎ ﺑﻨﺪه ﺑﺎ ﺗﻤﺮﻛﺰ و راﺣﺘﻲ‪ ،‬آن را اﻧﺠﺎم دﻫﺪ و ﺑﺎ ﺷﻮق و‬
‫ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﺑﺮود‪ .‬اﮔﺮ ﻗﺮار ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻤﺎم ﻧﻤﺎزﻫﺎ در ﻳﻚ وﻗﺖ ﺧﻮاﻧﺪه‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺷﺎﺧﻪ اي ﻛﻪ از ﻳﻚ درﺧﺖ‬
‫ﻣﻲ روﻳﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﻗﺎﻣﺖ راﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻧﻪ در زﻣﻴﻦ رﻳﺸﻪ ﻣﻲ دواﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺛﺎﺑﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ ﺗﺪرﻳﺞ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ دﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪآﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻳﻚ دﻓﻌﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ؛ اﻓﺰون ﺑﺮ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ روﺣﻴﻪ او‪ ،‬ﭘﻮﻳﺎ و ﺑﺎﻧﺸﺎط اﺳﺖ‪.‬‬
‫از ﺳﺨﻦ ﺑﻌﻀﻲ از ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬اﻳﻦ را درك ﻧﻤﻮده ام ﻛﻪ ﻧﻤﺎز‪ ،‬اوﻗﺎت را ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲ دﻫﺪ؛‬
‫‪〈 ∩⊇⊃⊂∪ $?Y θ%è θö Β¨ $7Y ≈Ft .Ï ‬‬
‫‪t ΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ’?n ã‬‬ ‫‪ô Ρt %.x οn θ4 =n Á‬‬
‫‪t M‬‬ ‫‪¢ 9#$ β‬‬
‫‪¨ )Î ‬‬ ‫ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻨﺎن ﻓﺮﻳﻀﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ وﻗﺖ آن ﻣﺸﺨﺺ ﮔﺮدﻳﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﺲ اﮔﺮ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎي دﻳﻨﻲ و دﻧﻴﻮي ﺧﻮد را ﺑﻌﺪ از ﻫﺮ ﻧﻤﺎزي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ وﻗﺖ زﻳﺎدي دارد‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎﻟﻲ ﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻲ زﻧﻢ‪ :‬اﮔﺮ ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﺻﺒﺢ را ﺑﻪ ﺣﻔﻆ و ﻳﺎدﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬اﺧﺘﺼﺎص دﻫﺪ و ﺑﻌﺪ از ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ را ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺑﻌﺪ‬
‫از ﻋﺼﺮ را ﺑﺮاي ﭘﮋوﻫﺶ دﻗﻴﻖ ﻋﻠﻤﻲ و ﺑﻌﺪ از ﻣﻐﺮب را ﺑﺮاي دﻳﺪار و ﮔﻔﺘﮕﻮ و ﺑﻌﺪ از‬
‫‪573‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﺸﺎء را ﺑﺮاي ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺤﺜﻬﺎ و ﻣﺠﻠﻪ ﻫﺎ و ﻳﺎ ﻧﺸﺴﺘﻦ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ﻣﻘﺮر‬
‫ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺼﻴﺮت و ﺑﻴﻨﺶ ﻋﺎﻗﻞ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و راﻫﺶ را‬

‫‪ö*-‬‬
‫‪eÏ 3‬‬
‫‪s ƒã ρu $ΡZ $%s *ö ùè Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫† ‪ä 9© ≅èy gø‬‬
‫! ‪s‬‬ ‫‪à G− ?s β)Î #( θû Ζã Βt #u ‬‬
‫)‪© #$ #( θ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫روﺷﻦ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؛ ‪Ï !© #$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt ‬‬
‫‪%‬‬

‫‪É Šà‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∪ Ο‬اي ﻣﺆﻣﻨﺎن! اﮔﺮ از‬ ‫≅ ‪Ï èy 9ø #$‬‬
‫‪È Ò‬‬
‫‪ô -‬‬
‫! ‪x 9ø #$ ρŒè‬‬
‫‪ª #$ ρu 3 Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä 9s *ö -‬‬
‫‪Ï óø ƒt ρu Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫™ ‪ä ?Ï $↔t ‹hÍ‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪à Ζã‬‬
‫‪t‬‬

‫ﺧﺪا ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﻗﺪرت ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺣﻖ و ﺑﺎﻃﻞ را ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ و‬
‫ﺑﺪﻳﻬﺎي ﺷﻤﺎ را ﻣﻲ زداﻳﺪ و ﮔﻨﺎﻫﺘﺎن را ﻣﻲ آﻣﺮزد و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬داراي ﻓﻀﻞ ﺑﺰرگ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ ﻣﺒﺎش‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺧﺎﻃﺮي و ﺗﺸﺘﺖ ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﻫﺮج و ﻣﺮج و ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎﻧﻲ ﻓﻜﺮي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم ﮔﺮﻓﺘﺎر آن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻓﺮد آﺷﻔﺘﻪ ﺧﺎﻃﺮ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎي ﺧﻮد را‬
‫ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻧﺪاده و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﻲ اﺳﺖ‪:‬‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ ،‬راﻫﻬﺎي زﻳﺎدي دارد و ﺑﺎﻳﺪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي آن را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد و راﻫﻬﺎي آن را‬
‫داﻧﺴﺖ‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ راه ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﻌﺮوﻓﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﺪ؛ زﻳﺮا ﺗﻤﺮﻛﺰ‪ ،‬اﻣﺮ‬
‫ﻣﻄﻠﻮب و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻋﻮاﻣﻞ ﭘﺮﻳﺸﺎن ﺧﺎﻃﺮي وآﺷﻔﺘﮕﻲ ذﻫﻨﻲ‪ ،‬ﺑﺪﻫﻜﺎري و ﻣﺸﻜﻼت‬
‫ﻣﻌﻴﺸﺘﻲ اﺳﺖ؛ در اﻳﻦ ﺑﺎره اﺻﻮﻟﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ آﻧﻬﺎ را ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪:‬‬
‫ﻧﺨﺴﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮﻛﺲ درﺧﺮج ﻛﺮدن ﻣﻴﺎﻧﻪ روي ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﻣﺎﻟﺶ را ﺧﻮب و در ﺟﺎﻫﺎي ﺿﺮوري و ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺧﺮج ﻧﻤﺎﻳﺪ و از ﻓﻀﻮل‬

‫‪÷ )Î #( θû Ρç %.x ‬‬

‫‪tβ¨θu z‬‬ ‫‹ ‪t ‘Í‬‬
‫‪jÉ 6t ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ β‬‬
‫ﺧﺮﺟﻲ و اﺳﺮاف ﺑﭙﺮﻫﻴﺰد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﻳﺎري ﻣﻲ دﻫﺪ؛ ‪¨ )Î ‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪574‬‬

‫‪» 〈 È Ü‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻓﻀﻮل ﺧﺮﺟﻲ و اﺳﺮاف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮادران ﺷﻴﻄﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪Ï ≈‹u ±‬‬
‫‪¤ 9#$‬‬

‫‪〈 ∩∉∠∪ $ΒY #θu %s 7‬‬

‫‪y 9Ï ¨Œs ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪÷ /t β‬‬ ‫) ‪Ÿ ρu #( ρã Iä‬‬
‫‪t %2‬‬ ‫‪ø ƒt Ν‬‬
‫¡ ‪ö 9s ρu #( θùè *Í‬‬
‫‪ó „ç Ν‬‬
‫)‪ö 9s #( θ‬‬
‫‪à -‬‬
‫‪x Ρ&r #! Œs )Î ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ρu ‬‬
‫‪t %‬‬

‫»و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه اﻧﻔﺎق ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺮاف ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻴﺰ ﺗﻨﮓ ﭼﺸﻤﻲ و ﺑﺨﻞ‬
‫ﻧﻤﻲ ورزﻧﺪ و درﻣﻴﺎن اﻳﻦ دو ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫دوم‪ :‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن ﻣﺎل از راﻫﻬﺎي ﺟﺎﻳﺰ و ﻣﺸﺮوع و ﺗﺮك ﻛﺮدن ﻫﺮ ﻧﻮع ﻛﺴﺐ‬
‫و درآﻣﺪ ﺣﺮام‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺎك اﺳﺖ و ﺟﺰ ﭘﺎك را ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮد و در داراﻳﻲ و ﻣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬

‫‪äοu Yø .x 7‬‬
‫‪y 7t f‬‬ ‫از راه ﺣﺮام و ﻧﺎﻣﺸﺮوع ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺮﻛﺖ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ؛ ‪ô &r θö 9s ρu ‬‬
‫‪y ã‬‬

‫‪Ï Š7Î ƒs :ù #$‬‬

‫] 〈 »ﮔﺮﭼﻪ زﻳﺎد ﺑﻮدن ﻣﺎل ﭘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺑﻪ ﺷﮕﻔﺘﻲ اﻧﺪازد«‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺑﺪﺳﺖ آوردن ﻣﺎل ﺣﻼل و ﻛﻨﺎر ﮔﺬاﺷﺘﻦ ﺑﻴﻜﺎري و ﭘﺮﻫﻴﺰ از‬
‫ﮔﺬراﻧﺪن اوﻗﺎت در ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﻲ ارزش‪ .‬اﺑﻦ ﻋﻮن ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﺑﺎزار‬

‫‪È Ò‬‬
‫≅ ‪«!#$‬‬ ‫‪ô ùs ΒÏ #( θóä Gt /ö #$ ρu Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪F #$ ’ûÎ #( ρ*ã ±‬‬
‫‪Ï Ft Ρ$$ ùs οä θ4 =n Á‬‬
‫‪¢ 9#$ M‬‬
‫‪Ï Šu Ò‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﻨﻴﺪ؛ ‪Å %è #Œs *Î ùs ‬‬

‫‪ß =Ï -‬‬
‫‪t θs‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ β‬وﻗﺘﻲ ﻧﻤﺎز ﺗﻤﺎم ﺷﺪ‪ ،‬در زﻣﻴﻦ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﺷﻮﻳﺪ‬ ‫‪ø ?è /ö 3‬‬
‫! ‪ä =¯ èy 9© #[ WÏ .x‬‬
‫‪© #$ #( ρ*ã .ä Œø #$ ρu‬‬

‫و از ﻓﻀﻞ ﺧﺪا ﺑﺠﻮﻳﻴﺪ و ﺧﺪا را ﺑﺴﻴﺎر ﻳﺎد ﻛﻨﻴﺪ ﺗﺎ رﺳﺘﮕﺎر ﺷﻮﻳﺪ«‪.‬‬

‫ارزش واﻗﻌﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬اﻳﻤﺎن و اﺧﻼﻗﺘﺎن اﺳﺖ‬

‫ﺑﻪ ﻣﺎﺟﺮاي اﻳﻦ ﻣﺮد ﻓﻘﻴﺮ و ﻧﺪار ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﻟﺒﺎﺳﻬﺎﻳﻲ ﻛﻬﻨﻪ و ژﻧﺪه ﺑﻪ ﺗﻦ دارد‪،‬‬
‫ﮔﺮﺳﻨﻪ و ﭘﺎﺑﺮﻫﻨﻪ اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺐ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻧﺪارد‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﺛﺮوت و ﻗﺒﻴﻠﻪ اي ﻧﺪارد‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ اي‬
‫ﻛﻪ در آن ﺑﺨﻮاﺑﺪ‪ ،‬ﻧﺪارد؛ اﺛﺎث و وﺳﺎﻳﻞ زﻧﺪﮔﻲ ﻧﺪارد؛ از آﺑﮕﻴﺮﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎ دو‬
‫دﺳﺖ ﺧﻮدش آب ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬در ﻣﺴﺠﺪ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﺪ‪ ،‬از دﺳﺖ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺎﻟﺶ‬
‫‪575‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻨﮕﺎم ﺧﻮاﺑﻴﺪن آن را زﻳﺮ ﺳﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد؛ رﺧﺘﺨﻮاﺑﻲ ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ‬

‫ﺳﻨﮕﺮﻳﺰه ﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮش او ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ او روي آن دراز ﻣﻲ ﻛﺸﺪ‪ .‬او ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ‬
‫ذﻛﺮ ﭘﺮوردﮔﺎرش و ﺑﻪ ﺗﻼوت ﻛﺘﺎب ﺧﺪا ﻣﺸﻐﻮل اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻤﺎز و ﺟﻬﺎد ﻫﻤﻮاره در‬
‫ﺻﻒ اول ﻣﻲ اﻳﺴﺘﺪ؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺮد‪ ،‬روزي از ﻛﻨﺎر رﺳﻮل ﺧﺪا ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻛﺮم‬
‫اﺳﻢ او را ﮔﺮﻓﺖ و ﺻﺪاﻳﺶ زد‪» :‬اي ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ! آﻳﺎ ازدواج ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻲ؟« ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫ﺧﺪا! ﭼﻪ ﻛﺴﻲ دﺧﺘﺮش را ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻪ ﺛﺮوت دارم و ﻧﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه‬
‫و ﻣﻘﺎﻣﻲ؟‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ او از ﻛﻨﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﺬﺷﺖ؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﻤﺎن ﺳﺨﻦ اول را ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺖ و او ﻫﻤﺎن ﭘﺎﺳﺦ را داد‪ .‬ﺑﺎر ﺳﻮم از ﻛﻨﺎر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﮔﺬﺷﺖ؛ ﺑﺎز ﻫﻢ رﺳﻮل اﻛﺮم‬
‫ﮔﻔﺘﻪ اش را ﺗﻜﺮار ﻛﺮد و او ﻫﻤﺎن ﭘﺎﺳﺦ را داد؛ آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬اي ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ! ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻓﻼن اﻧﺼﺎري ﺑﺮو و ﺑﻪ او ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ ﺗﻮ ﺳﻼم ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ و از ﺗﻮ ﻣﻲ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ دﺧﺘﺮت را ﺑﻪ ازدواج ﻣﻦ در ﺑﻴﺎوري«‪.‬اﻳﻦ اﻧﺼﺎري از ﺧﺎﻧﻮاده اي ﻣﺤﺘﺮم و‬
‫ﺷﺮاﻓﺘﻤﻨﺪ ﺑﻮد‪ .‬اﻧﺼﺎري‪ ،‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻼم ﺑﺮ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮﺧﺪا ﺑﺎد؛ ﭼﮕﻮﻧﻪ دﺧﺘﺮم را ﺑﻪ ازدواج ﺗﻮ‬
‫در ﺑﻴﺎورم اي ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻣﺎل و ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻧﺪاري؟ در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﻫﻤﺴﺮ آن ﻣﺮد‬
‫اﻧﺼﺎري ﮔﻔﺘﮕﻮ را ﺷﻨﻴﺪ و ﺗﻌﺠﺐ ﻛﺮد و ﺑﺎ ﺧﻮدش ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ ﻛﻪ ﻧﻪ ﻣﺎﻟﻲ دارد و‬
‫ﻧﻪ ﻣﻘﺎﻣﻲ؟ اﻣﺎ دﺧﺘﺮﻣﺆﻣﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ و ﭘﻴﺎم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﺷﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ﭘﺪر و‬
‫ﻣﺎدرش ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا را رد ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ؟ ﻧﻪ‪ ،‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ذاﺗﻲ ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻢ‬
‫در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ازدواج ﺧﺠﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ و ﺧﺎﻧﻮاده اي ﭘﺮﺑﺮﻛﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪ و ﺧﺎﻧﻪ اي‬
‫آﺑﺎد ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺮﻫﻴﺰﻛﺎري و ﺗﻘﻮاي اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه روزي ﻣﻨﺎدي ﺟﻬﺎد‬
‫ﻧﺪاي ﺟﻬﺎد ﺳﺮ داد و ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ در ﻣﻌﺮﻛﻪ ﺣﻀﻮر ﻳﺎﻓﺖ و ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ از‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪576‬‬

‫ﻛﺎﻓﺮان را ﺑﻪ ﻗﺘﻞ رﺳﺎﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺧﻮد او‪ ،‬در راه ﺧﺪا ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪ و در ﺣﺎﻟﻲ رخ در‬
‫ﻧﻘﺎب ﺧﺎك ﻛﺸﻴﺪ ﻛﻪ از ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و از اﺻﻞ و ارزﺷﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﺟﺎن داد‪،‬‬
‫راﺿﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺟﺴﺘﺠﻮي ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪﮔﺎن ﻣﻲ ﭘﺮدازد؛ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺷﻬﺪا را ﻧﺎم ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و‬
‫ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن او‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺟﻠﻴﺐ راﺑﻪ ﻳﺎد دارد‬
‫و او را ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و در ﻣﻴﺎن ﺷﻠﻮﻏﻲ‪ ،‬اﺳﻢ او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دارد و از او ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﻲ‬
‫ﺷﻮد و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻣﺎ ﻣﻦ‪ ،‬ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ را ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻢ‪.‬‬
‫آﻧﮕﺎه ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ او را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻬﺮه اش آﻏﺸﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺎك اﺳﺖ‪ .‬آن ﺣﻀﺮت‬
‫ﺳﺮ ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺧﺎﻛﻬﺎ را از ﭼﻬﺮه اش دور ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﻪ او‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ازﻛﺎﻓﺮان را ﻛﺸﺘﻲ و ﺳﭙﺲ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪي؟ و ﺳﻪ ﺑﺎر ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺗﻮ از‬
‫ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻲ و ﻣﻦ از ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻢ«؛ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪال ﻧﺒﻮي ﺑﻪ ﻋﻨﻮن ﭘﺎداش و ﺟﺎﻳﺰه ﺑﺮاي‬
‫ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻗﻴﻤﺖ ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ و ارزش او‪ ،‬اﻳﻤﺎﻧﺶ ﺑﻮد؛ ارزش او‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ او را‬
‫دوﺳﺖ داﺷﺖ؛ ارزش او‪ ،‬رﺳﺎﻟﺘﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي آن ﺟﺎن داد‪.‬‬
‫ﻓﻘﺮ ﺟﻠﻴﺒﻴﺐ و ﻧﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدن ﺧﺎﻧﻮاده اش‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻧﺸﺪ ﻛﻪ او از اﻳﻦ ﺷﺮاﻓﺖ‬
‫ﺑﺰرگ و دﺳﺘﺎورد ﺳﺘﺮگ ﺑﺎز ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ او‪ ،‬ﺷﻬﺎدت و رﺿﺎﻣﻨﺪي و ﻗﺒﻮل و ﺳﻌﺎدت ﻫﺮ دو‬

‫‪öΝ9s ‬‬ ‫‪Ï !© $$ /Î β‬‬

‫‪t %‬‬ ‫‪t ρã ³‬‬
‫¡ ‪Å ;ö Gt‬‬
‫‪ó „o ρu &Ï #Í Ò‬‬
‫! ‪ô ùs ΒÏ‬‬ ‫‪ã γ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫‪ß 9?s #u $! ϑ‬‬
‫‪y /Î ‬‬ ‫ﺟﻬﺎن را ﺑﺪﺳﺖ آورد؛ ‪Ï *Í ùs ‬‬
‫‪t m‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∠⊃∪ χ‬ﺑﻪ آﻧﭽﻪ‬ ‫‪θΡç “u s‬‬
‫‪ó ƒt Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è ω‬‬ ‫‪ö κÎ Jö =n æ‬‬
‫‪Ÿ ρu Ν‬‬ ‫‪î θö z‬‬
‫∃ ‪t‬‬ ‫‪y ω‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪ &r Ν‬‬ ‫‪Î -‬‬
‫‪Ï =ù z‬‬ ‫)‪ô ΒiÏ ΝκÎ 5Í #( θ‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪à s‬‬
‫‪y =ù ƒt‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻓﻀﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ داده‪ ،‬ﺷﺎدﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﻫﻨﻮز ﺑﻪ آﻧﺎن ﻧﭙﻴﻮﺳﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﮋده ﻣﻲ دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺗﺮس و ﻫﺮاﺳﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫‪577‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ارزش واﻗﻌﻲ ﺗﻮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﺰرگ و ﺻﻔﺎت ﺧﻮب ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﻌﺎدت ﺗﻮ‪ ،‬در ﻣﻌﺮﻓﺖ‬
‫و آﮔﺎﻫﻲ ﺗﻮ و در روﻳﻜﺮد و ﺑﺮﺗﺮي ﺗﻮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻴﭻ زﻣﺎﻧﻲ ﻣﺎﻧﻊ ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف و ﺑﺮﺗﺮي ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ارزش ﺧﻮد را داﻧﺴﺖ و ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻴﻪ و‬
‫ﺟﻬﺎد‪ ،‬ﺧﻮدش را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﻤﻮد و ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دﻳﻦ و دﻧﻴﺎﻳﺶ را ﻧﻴﻜﻮ‬
‫ﮔﺮداﻧﻴﺪ و در ﻫﺮ دو ﺟﻬﺎن ﺳﻌﺎﺗﻤﻨﺪ و رﺳﺘﮕﺎر ﮔﺮدﻳﺪ؛ ﻫﻢ در دﻧﻴﺎ و ﻫﻢ در آﺧﺮت‪.‬‬

‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت اﻳﻨﻬﺎ‪...‬‬

‫{ ‪’+s ?ø‬‬
‫‪F #$ $κp :â Ζ¨ f‬‬
‫™ ‪y ‹ã‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت اﺑﻮﺑﻜﺮ ﻛﻪ ﻗﺮآن‪ ،‬در ﺑﺎره اش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪y ρu  :‬‬

‫∪∠⊇∩ ‪» 〈 ∩⊇∇∪ ’4 1ª ”u Iy ƒt …&ã !s $Βt ’AÏ σ÷ ƒã “%Ï !© #$‬و از آﺗﺶ دور ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري ﻛﻪ ﻣﺎل‬
‫ﺧﻮد را ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺧﻮدش را ﭘﺎﻛﻴﺰه ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﻋﻤﺮ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درﺑﺎره اش ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻗﺼﺮ ﺳﻔﻴﺪي در ﺑﻬﺸﺖ‬
‫دﻳﺪم‪ ،‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﺼﺮ از ﭼﻪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ؟ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬اﻳﻦ ﻗﺼﺮ‪ ،‬از ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﺧﻄﺎب‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﻋﺜﻤﺎن ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درﻣﻮرد او ﭼﻨﻴﻦ دﻋﺎ ﻛﺮد‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ!‬
‫ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ و آﻳﻨﺪه ﻋﺜﻤﺎن را ﺑﻴﺎﻣﺮز«‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﻋﻠﻲ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درﺑﺎره اش ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻣﺮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﺪا و‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد‪ ،‬و ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش‪ ،‬او را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﻣﻌﺎذ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻣﻮرد او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻋﺮش ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻣﻬﺮﺑﺎن‪ ،‬ﺑﺮاي او ﺗﻜﺎن ﺧﻮرد«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪578‬‬

‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻋﻤﺮو اﻧﺼﺎري ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درﺑﺎره اش ﻓﺮﻣﻮد‪:‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬رو در رو و ﺑﺪون ﻣﺘﺮﺟﻢ و واﺳﻄﻪ‪ ،‬ﺑﺎ او ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ«‪.‬‬
‫ﺧﻮﺷﺎ ﺑﻪ ﺳﻌﺎدت ﺣﻨﻈﻠﻪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در ﻣﻮرد او ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻓﺮﺷﺘﮕﺎن ﺧﺪا‪ ،‬او را‬
‫ﻏﺴﻞ دادﻧﺪ«‪.‬‬

‫واي از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ و ﺗﻴﺮه روزي اﻳﻨﻬﺎ‪...‬‬

‫‪$κp Jö =n æ‬‬
‫‪t χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫واي از ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻓﺮﻋﻮن ﻛﻪ ﺧﺪا‪ ،‬درﺑﺎره اش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪à *u è÷ ƒã ‘â $Ψ¨ 9#$  :‬‬
‫‪θÊ‬‬

‫‪» 〈 $‹w ±‬ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﺑﺮ آﺗﺶ ﻋﺮﺿﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪Ï ã‬‬
‫‪t ρu #ρx ‰‬‬
‫‪ß î‬‬
‫‪ä‬‬

‫‪Ïν‘Í #‰‬‬
‫‪y /Î ρu µÏ /Î $Ψs -‬‬
‫¡ ‪ø‬‬
‫Œ ‪| ƒs‬‬
‫واي ﺑﺮ ﻗﺎرون ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬درﺑﺎره اش ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪m  :‬‬

‫{ ‪u ‘ö‬‬
‫‪» 〈 Ú‬او و ﺧﺎﻧﻪ اش را در زﻣﻴﻦ ﻓﺮو ﺑﺮدﻳﻢ«‪.‬‬ ‫‪F #$‬‬

‫‪〈 ∩⊇∠∪ #Š· θèã ¹‬‬

‫) ‪| …µç‬‬
‫‪à δ‬‬
‫™ ‪Ï ‘ö 'é‬‬
‫واي ﺑﺮ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻣﻐﻴﺮه ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬درﺑﺎره اش ﻓﺮﻣﻮد‪y  :‬‬

‫»ﺑﻪ زودي او را ﺑﻪ ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ از ﮔﺮدﻧﻪ )ﻣﺸﻜﻼت( وا ﻣﻲ دارم«‪.‬‬

‫‪eÈ≅6‬‬
‫≅ ‪à 9jÏ‬‬
‫واي ﺑﺮ اﻣﻴﻪ ﺑﻦ ﺧﻠﻒ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬درﺑﺎره اش ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪× ƒ÷ ρu  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∪ ο> “u ϑ‬واي ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﻪ ﻋﻴﺒﺠﻮ و ﻃﻌﻨﻪ زن ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫‪y 9— ο; “u ϑ‬‬ ‫‪è‬‬
‫‪y δ‬‬

‫‪5=γ‬‬
‫‪y 9s ’1Ï &r #! ‰‬‬ ‫واي ﺑﺮ اﺑﻮﻟﻬﺐ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬درﺑﺎره اش ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪ô 7¬ ?s  :‬‬
‫‪y ƒt M‬‬

‫‪¡ ?s ρu‬‬
‫= ∪⊇∩ 〈 »ﺑﺮﻳﺪه ﺑﺎد دو دﺳﺖ اﺑﻮﻟﻬﺐ و ﻫﻼك ﺑﺎد او«‪.‬‬

‫‪Ü Gç 3‬‬
‫= ‪$Βt‬‬ ‫™ ‪õ Ψs‬‬
‫‪y 4ξ‬‬
‫‪ 2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫واي ﺑﺮ ﻋﺎص ﺑﻦ واﺋﻞ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻮردش ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ :‬‬
‫‪579‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫> ‪t Βt‬‬
‫‪» 〈 ∩∠∪ #‰‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ او ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ .‬ﻣﺎ آﻧﭽﻪ را‬ ‫‹‪É #‬‬
‫‪x èy 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ …µç 9s ‰‬‬
‫‪‘ ϑ‬‬
‫‪ß Ρt ρu Α‬‬
‫)‪ã θ‬‬
‫‪à ƒt‬‬

‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﻴﻢ و ﻋﺬاب را ﺑﺮ او ﻣﺴﺘﻤﺮ و ﭘﻴﺎﭘﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ داﺷﺖ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻋﺪم ﺗﻮﻓﻴﻖ‪ ،‬ﻓﺴﺎد و ﺗﺒﺎﻫﻲ ﻓﻜﺮ و دﻳﺪﮔﺎه‪ ،‬ﻧﺸﻨﺎﺧﺘﻦ ﺣﻖ و ﻓﺴﺎد ﻗﻠﺐ‪ ،‬ﺿﺎﻳﻊ ﻛﺮدن‬
‫وﻗﺖ‪ ،‬ﺗﻨﻔﺮ و ﺑﻴﺰاري ﻣﺮدم‪ ،‬دوري از ﺧﺪا‪ ،‬ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﻧﺸﺪن دﻋﺎ‪ ،‬ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ‪ ،‬ﻋﺪم ﺑﺮﻛﺖ‬
‫در روزي و ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺮوﻣﻴﺖ از ﻋﻠﻢ‪ ،‬ذﻟﺖ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﺮ ﺷﺪن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﺷﻤﻦ‪ ،‬ﺗﻨﮕﺪﻟﻲ‪،‬‬
‫ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪن ﺑﻪ ﻫﻤﺮاﻫﺎن و ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﺎن ﺑﺪي ﻛﻪ دل را ﻓﺎﺳﺪ و وﻗﺖ را ﺿﺎﻳﻊ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻏﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻣﺪاوم‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ و‪ ...‬ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬زاده ﮔﻨﺎه و ﻏﻔﻠﺖ از‬
‫ﻳﺎد ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻛﺸﺘﺰار ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آب رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ‬
‫ﺳﻮﺧﺘﮕﻲ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ آﺗﺶ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎﻋﻜﺲ اﻳﻦ اﻣﻮر‪ ،‬زاده و ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻃﺎﻋﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺮوان ﻫﻤﻪ ادﻳﺎن و اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪان ﺗﻤﺎم ﻣﻠﺘﻬﺎ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه و‬
‫ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ اﻧﺪوه و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ‪ ،‬ﺗﺮس و ﻫﺮاس‪ ،‬ﺗﻨﮕﺪﻟﻲ و ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎي ﻗﻠﺒﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد؛‬
‫ﺣﺘﻲ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺮﺗﻜﺐ ﮔﻨﺎه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و از ﮔﻨﺎه‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ و رﻧﺠﻮر ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫آﻧﻜﻪ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه ﺧﻮد را دور ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎر دﻳﮕﺮ آن را اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫و أﺧـﺮي ﺗـﺪاوﻳﺖ ﻣـﻨﻬﺎ ﺑﻬﺎ‬ ‫و ﻛـﺄس ﺷﺮﺑـﺖ ﻋﻠـﻲ ﻟـﺬة‬
‫»ﺟﺎﻣﻲ را ﺑﺮاي ﻟﺬت ﻧﻮﺷﻴﺪم و ﺟﺎﻣﻲ دﻳﮕﺮ را ﺑﺮاي ﻋﻼج ﻋﻮارض ﺟﺎم اول ﺳﺮ‬
‫ﻛﺸﻴﺪم«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪580‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﮔﻨﺎﻫﺎن‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮﺑﻲ ﺑﺮ دﻟﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺗﻨﻬﺎ ﻋﻼج آن‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ و‬
‫ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ زﻧﺎن ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ‬

‫≅ ‪à Ζu ?÷ /t‬‬
‫‪Ν6‬‬ ‫_ ‪Ÿ èy‬‬ ‫‪Å ρ*ã è÷ ϑ‬‬
‫∃ 〈 »ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻴﺪ«‪y ρu  ..‬‬ ‫‪y 9ø $$ /Î ‬‬
‫‪£ δ‬‬
‫‪è ρã °‬‬
‫‪Å $ã‬‬
‫‪t ρu ‬‬

‫‪» 〈 πº ϑ‬و ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ دوﺳﺘﻲ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ ﻗﺮارداده اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫¨‪ô ‘u ρu οZ Š¨ θu Β‬‬
‫‪y m‬‬

‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎ زﻧﺎن ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻴﺪ«‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ دﻳﮕﺮي آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪» :‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺷﻤﺎ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ زﻧﺶ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻦ از ﻫﻤﻪ ﺷﻤﺎ رﻓﺘﺎر ﺑﻬﺘﺮي ﺑﺎ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده ام دارم«‪.‬‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﺤﺒﺖ و ﻣﻬﺮورزي‪ ،‬ﻛﺎﻧﻮن ﺳﻌﺎدت و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮ‬

‫“ ‪š∅ΒÏ‬‬ ‫’ ‪ø ?s‬‬
‫) ‪3 θu‬‬ ‫§ ‪t …µç Ζu ≈‹u ⊥ø /ç‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪¢ &r ‬‬
‫™ }‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫اﺳﺎس ﺗﻘﻮا و رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬ﭘﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪y ùs &r  :‬‬

‫‪tΛ© γ‬‬ ‫‪y ‘Í $Ρt ’ûÎ µÏ /Î ‘u $κp Ξ÷ $$ ùs ‘9 $δ‬‬

‫_ ‪y‬‬ ‫_ ‪> *ã‬‬
‫∃ ‪y‬‬ ‫‪ã $-‬‬
‫© ‪x‬‬
‫’ ‪x‬‬ ‫§ ‪t …µç Ζu ≈‹u ⊥ø /ç‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪¢ &r ‬‬
‫™ }‬ ‫‪ô Β¨ Π&r í ö z‬‬ ‫‪A ¨θu Ê‬‬
‫‪y β‬‬ ‫! ‪ô ‘Í ρu‬‬
‫‪« #$‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ ‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻟﻮده آن را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﺗﻘﻮاي‬ ‫‪Ï =Ï ≈à‬‬
‫‪ϑ‬‬ ‫) ‪© 9#$ Πt θö‬‬
‫‪s 9ø #$ “‰‬‬
‫‪Ï κ÷ ‰u ω‬‬ ‫‪ª #$ ρu 3‬‬
‫! ‪Ÿ‬‬

‫اﻟﻬﻲ و ﺧﺸﻨﻮدي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎ ﻧﻬﺎده‪) ،‬ﻛﺎرش( ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺷﺎﻟﻮده آن را ﺑﺮ‬
‫ﻟﺒﻪ ﭘﺮﺗﮕﺎه ﻣﺸﺮف ﺑﻪ ﺳﻘﻮط ﺑﻨﻴﺎد ﻧﻬﺎده اﺳﺖ )و ﻫﺮ آن اﻣﻜﺎن دارد( او را ﺑﻪ آﺗﺶ‬
‫دوزخ ﻓﺮو اﻧﺪازد؟ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺳﺘﻢ ﭘﻴﺸﻪ را ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻟﺒﺨﻨﺪي در ﺑﺪو ورود ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ‬

‫ﻟﺒﺨﻨﺪ زن و ﺷﻮﻫﺮ ﺑﻪ روي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﻘﺒﺎل آﻧﻬﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺖ؛ اﻳﻦ‬
‫‪581‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻟﺒﺨﻨﺪ‪ ،‬اﻋﻼم ﺗﻮاﻓﻖ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻟﺒﺨﻨﺪ زدﻧﺖ ﺑﻪ روي‬
‫ﺑﺮادرت ﺻﺪﻗﻪ اﺳﺖ« ‪ .‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺮ ﻟﺒﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻧﻘﺶ ﻣﻲ ﺑﺴﺖ‪ .‬و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺳﻼم‬

‫‪» 〈 πZ 6t ŠhÍ Û‬ﺑﺮ ﺧﻮدﺗﺎن‬

‫‪s πZ 2‬‬
‫! ‪Ÿ *u ≈7t Βã‬‬ ‫‪Ï Ψã‬‬
‫‪« #$ ‰‬‬ ‫‪Ï ‬‬
‫‪ô ΒiÏ πZ Š¨ tÏ B‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪r Ν‬‬ ‫¡ ‪ä‬‬
‫‪Å -‬‬
‫’ ‪à Ρ&r‬‬
‫‪# ?n ã‬‬ ‫¡ ‪ß =kÏ‬‬
‫‪t #( θϑ‬‬ ‫ﻛﺮدن‪| ùs  :‬‬

‫ﺳﻼم ﻛﻨﻴﺪ درودي ﻣﺒﺎرك و ﺧﺠﺴﺘﻪ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫‪÷ρ&r $! κp ]÷ ΒÏ ‬‬
‫¡ ‪z‬‬ ‫‪ô 'r /Î #( θŠ– s‬‬
‫‪| m‬‬ ‫‪y ùs π7 Š¨ s‬‬
‫‪Å Ft /Î Λä Š‹hÍ m‬‬
‫و ﺟﻮاب ﺳﻼم دﻳﮕﺮان را دادن‪ã #Œs )Î ρu  :‬‬

‫‪y ρŠ– ‘â‬‬

‫‪» 〈 $! δ‬ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺳﻼم ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺒﺎ و ﺑﻬﺘﺮ از آن ﻳﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آن‪ ،‬ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻴﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﺤﻴﻬﺎ ﻣﺜﻞ ﻣﺎ ﺣـﻴﺘﻚ ﻳﺎ ﺟﻤـﻞ‬ ‫ﺣﻴﺘﻚ ﻋﺰة ﺑﺎﻟﺘﺴﻠﻴﻢ و اﻧﺼﺮﻓﺖ‬
‫»ﻋﺰه‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﺳﻼم ﻛﺮد و رﻓﺖ؛ ﺗﻮ اي ﺟﻤﻞ! ﺑﻪ او ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺳﻼﻣﺶ‪ ،‬ﺳﻼم ﻛﻦ«‪.‬‬
‫ﻣﻜﺎن ﻳﺎ ﺟﻤﻼً ﺣﻴﻴﺖ ﻳﺎ رﺟـﻞ‬ ‫ﻟﻴﺖ اﻟﺘﺤﻴﺔ ﻛﺎﻧﺖ ﻟﻲ ﻓﺄﺷﻜﺮﻫﺎ‬
‫»اي ﻛﺎش ﺑﻪ ﻣﻦ ﺳﻼم ﻣﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ از او ﺳﭙﺎﺳﮕﺰاري ﻣﻲ ﻛﺮدم«‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دﻋﺎ ﻛﺮدن ﻫﻨﮕﺎم ورود ﺑﻪ ﻣﻨﺰل‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ اﺳﺖ‪» :‬ﺑﺎر ﺧﺪاﻳﺎ! ورود‬
‫و ﺧﺮوج ﺧﻮب را از ﺗﻮ ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻢ؛ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﺪا وارد ﺷﺪﻳﻢ و ﺑﻪ ﻧﺎم او ﺑﻴﺮون آﻣﺪﻳﻢ و ﺑﺮ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرﻣﺎن ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﻮدﻳﻢ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ در ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻦ زن و ﺷﻮﻫﺮ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬

‫¡ ‪ß‬‬
‫‪» 〈 ‬و ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ ﺑﮕﻮ ﺳﺨﻨﻲ را ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ‬ ‫‘ ‪ô &r‬‬
‫‪| m‬‬ ‫)‪Ï LÉ 9© #$ #( θ9ä θ‬‬
‫‪} δ‬‬ ‫اﺳﺖ‪à ƒt “ŠÏ $7t èÏ 9jÏ ≅%è ρu  :‬‬

‫ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻟﻢ ﻳﺠـﻦ ﻗﺘـﻞ اﻟﻤـﺴﻠﻢ اﻟﻤﺘﺤــﺮز‬ ‫و ﻛﻼﻣـﻬﺎ اﻟﺴـﺤﺮ اﻟﺤـﻼل ﻟﻮ أﻧﻪ‬
‫»و ﺳﺨﻦ او‪ ،‬ﺟﺎدوي ﺣﻼﻟﻲ اﺳﺖ؛ اﮔﺮ او ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺣﻔﺎﻇﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﻛﺸﺖ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪582‬‬

‫ود اﻟﻤـﺤﺪث أﻧــﻬﺎ ﻟـﻢ ﺗـﻮﺟــﺰ‬ ‫إن ﻃﺎل ﻟﻢ ﻳﻤﻠﻞ وإن ﻫﻲ أوﺟﺰت‬
‫»اﮔﺮ زﻳﺎد ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﻧﻴﺴﺖ و اﮔﺮ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﻨﺎﻧﺶ ﮔﻮش ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ داردﻛﻪ ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﻳﺪ«‪.‬‬
‫اي ﻛﺎش زن و ﺷﻮﻫﺮ از ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎراﺣﺖ ﻛﻨﻨﺪه و از ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎت را‬
‫ﺟﺮﻳﺤﻪ دار ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ؛ ﻛﺎش ﻫﺮ ﻳﻚ‪ ،‬زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎي دﻳﮕﺮي‬
‫را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲ آورد و از ﺿﻌﻔﻬﺎ و ﻛﺎﺳﺘﻴﻬﺎي ﺑﺸﺮي ﻛﻪ ﻫﺮ دوي آﻧﻬﺎ دارﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻢ‬
‫ﻣﻲ ﭘﻮﺷﻴﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮد‪ ،‬ﺧﻮﺑﻴﻬﺎي زﻧﺶ را ﺑﺮﺷﻤﺎرد و از ﻋﻴﺒﻬﺎﻳﺶ ﭼﺸﻢ ﭘﻮﺷﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻣﺮد ﻣﺆﻣﻨﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫از زن ﻣﺆﻣﻨﻲ ﻣﺘﻨﻔﺮ ﺷﻮد؛ اﮔﺮ ﻳﻚ رﻓﺘﺎر زن را ﻧﻤﻲ ﭘﺴﻨﺪد‪ ،‬رﻓﺘﺎر دﻳﮕﺮي در زن ﻫﺴﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻮرد رﺿﺎﻳﺖ و ﭘﺴﻨﺪ اوﺳﺖ«‪.‬‬
‫و ﻣــﻦ ﻟـﻪ اﻟـﺤﺴـﻨـﻲ ﻓـﻘـﻂ‬ ‫ﻣـﻦ ذا اﻟــﺬي ﻣـﺎ ﺳـــﺎء ﻗـﻂ‬
‫»ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺪ ﻧﻜﺮده و ﻛﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺧﻮﺑﻲ و زﻳﺒﺎﻳﻲ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ«؟!‬
‫ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﺶ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ ﻧﺮﻓﺘﻪ و ﭼﻪ ﻛﺴﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ‬

‫‪ôΒiÏ Ν3‬‬
‫’ ‪ä ΖΒÏ‬‬
‫‪4 1s —y $Βt …µç Gç Ηu q‬‬
‫‪÷ ‘u ρu /ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫! ‪t‬‬ ‫‪ã Ò‬‬
‫≅ ‪« #$‬‬ ‫‪ô ùs ω‬‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎﻳﺶ رﻧﮓ ﻧﺒﺎﺧﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ؟ ‪Ÿ θö 9s ρu ‬‬

‫‪Y /t &r ‰‬‬

‫‪» 〈 #‰‬اﮔﺮ ﻓﻀﻞ و رﺣﻤﺖ ﺧﺪا ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺲ از ﺷﻤﺎ ﭘﺎﻛﻴﺰه‬ ‫‪> n‬‬
‫‪t &r‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺸﻜﻼت ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ اﻓﺘﺎده و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫اﻣﻮر ﺟﺰﺋﻲ و ﻛﻮﭼﻚ اﺳﺖ‪ .‬دﻫﻬﺎ ﻣﻮرد را ﺷﺎﻫﺪ ﺑﻮده ام ﻛﻪ زن و ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﭼﻴﺰﻫﺎي ﺳﺎده و ﻣﻌﻤﻮﻟﻲ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﺪه اﻧﺪ؛ ﻣﺜﻼًﺧﺎﻧﻪ ﻣﺮﺗﺐ ﻧﺒﻮده‪ ،‬ﻏﺬا ﺑﻪ ﻣﻮﻗﻊ آﻣﺎده‬
‫‪583‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﺸﺪه‪ ،‬ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ زن‪ ،‬از ﺷﻮﻫﺮش ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺗﺎ زﻳﺎد ﻣﻬﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻧﻴﺎورد و ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ از اﻳﻦ‬
‫ﻗﺒﻴﻞ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ رﻧﺞ و ﻣﺸﻜﻼت در ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ و وﺿﻌﻴﺖ و‬
‫ﺿﻌﻒ ﺧﻮد اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻴﻢ و ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺎ اوﻫﺎم و ﺧﻴﺎﻻت زﻧﺪﮔﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ و آرزوﻫﺎﻳﻲ را در‬
‫ﺳﺮ ﺑﭙﺮوراﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ اﻓﺮاد ﻗﺎﻃﻊ و ﺑﻠﻨﺪﻫﻤﺖ ﺑﻪ آن دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻫﺴﺘﻴﻢ؛ ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ و اﺳﺘﺒﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ؛ از‬
‫اﻳﻨﺮو ﺑﺎﻳﺪ در راﺳﺘﺎي ﺗﻮاﻓﻖ و ﺳﺎزﮔﺎري در زﻧﺪﮔﻲ زﻧﺎﺷﻮﻳﻲ اﻣﻮر را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺴﺒﻲ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﭘﺲ از ﮔﺬﺷﺖ ﺳﺎﻟﻬﺎ‪ ،‬از ﻳﻚ ﺳﻼم ﺳﺎده ﻫﻢ ﻧﮕﺬرﻳﻢ‪.‬‬
‫اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ ﺑﻌﺪ ازﻣﺮگ ﻫﻤﺴﺮش‪ ،‬ام ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﭼﻬﻞ ﺳﺎل ﺑﺎ او زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻛﺮدم و ﺣﺘﻲ در ﻳﻚ ﻣﻮرد ﻳﺎ ﻛﻠﻤﻪ ﺑﺎ او اﺧﺘﻼف و ﻧﺎﺳﺎزﮔﺎري ﻧﻜﺮدم‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ زن‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺮد ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻜﻮت ﻛﻨﺪ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻮﻫﺮ‬
‫ﻧﺎراﺣﺖ و ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬زن ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻜﻮت ﻧﻤﺎﻳﺪ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺧﺸﻢ‪ ،‬ﻓﺮو ﻧﺸﻴﻨﺪ و‬
‫اﺿﻄﺮاﺑﺎت ﻓﺮوﻛﺶ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬اﺑﻦ ﺟﻮزي در ﺻﻴﺪاﻟﺨﺎﻃﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬وﻗﺘﻲ دﻳﺪي ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه‬
‫ودوﺳﺖ ﺗﻮ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪه و ﺳﺨﻨﺎن ﻧﺎﺷﺎﻳﺴﺘﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﻲ آورد‪ ،‬ﺑﻪ او ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻜﻦ و او‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﺮﻓﻬﺎﻳﺶ ﻣﻮرد ﻣﺆاﺧﺬه ﻗﺮار ﻧﺪه‪ .‬ﭼﻮن او‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮد ﻣﺴﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ‬
‫داﻧﺪ ﭼﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺣﺘﻲ اﮔﺮ ﺷﺪه ﻣﺪﺗﻲ ﺻﺒﺮﻛﻦ؛ ﭼﻮن ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬ﺑﺮ او ﭼﻴﺮه ﺷﺪه و‬
‫ﻃﺒﻴﻌﺖ او‪ ،‬ﺧُﺮد ﺷﺪه و ﻋﻘﻠﺶ ﭘﻨﻬﺎن ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ؛ اﮔﺮ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺘﻀﺎي ﻛﺎرش ﭘﺎﺳﺦ او‬
‫را ﺑﺪﻫﻲ‪ ،‬ﺗﻮ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﺎﻗﻠﻲ ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ دﻳﻮاﻧﻪ اي درﮔﻴﺮ ﺷﺪه و ﻳﺎ ﻓﺮد ﻫﻮﺷﻴﺎر و‬
‫ﺑﻴﺪاري ﻫﺴﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮد ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ در آوﻳﺨﺘﻪ اي‪ .‬ﭘﺲ ﻣﻘﺼﺮ‪ ،‬ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻲ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬
‫ﻧﮕﺎه رﺣﻤﺖ و ﻣﻬﺮ ﺑﻪ او ﺑﻨﮕﺮي و ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ او‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدآﻳﺪ‪ ،‬از آﻧﭽﻪ اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎده‪،‬‬
‫ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻣﻲ داﻧﺪﻛﻪ ﺗﻮ از ﻓﻀﻴﻠﺖ ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ ﺑﺮﺧﻮرداري؛ ﺣﺪاﻗﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ او را ﺑﮕﺬاري ﺗﺎ ﻋﻘﺪه دل و ﺧﺸﻢ ﺧﻮد را ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻨﺪ و راﺣﺖ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪584‬‬

‫ﻓﺮزﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن ﭘﺪر و زن‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪن ﺷﻮﻫﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﻨﺪ و ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺪر و ﺷﻮﻫﺮ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﮕﻮﻳﻨﺪ و ﺧﻮد را راﺣﺖ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﺷﺪه و ﻋﺬر ﺧﻮاﻫﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﮔﺮ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ از در ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ‬
‫در آﻳﻲ‪ ،‬ﺧﺸﻢ‪ ،‬رﻳﺸﻪ ﻣﻲ دواﻧﺪ و ﭼﻮن ﺑﻪ ﺧﻮد آﻳﻨﺪ‪ ،‬در ﺻﺪد اﻧﺘﻘﺎم و ﺗﻼﻓﻲ ﻛﺎري ﺑﺮ‬
‫ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ﻛﻪ در وﻗﺖ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﺑﻴﻬﻮﺷﻲ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻛﺮده اي‪.‬‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ؛ ﻫﺮﮔﺎه ﻓﺮد ﺧﺸﻤﮕﻴﻨﻲ را ﺑﺒﻴﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ ﺑﮕﻮﻳﺪ و ﺑﻜﻨﺪ‪،‬‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺑﺎ او ﻫﻤﺎن ﻛﺎر را ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﻼف ﺣﻜﻤﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﺷﺪ و‬
‫ﻓﻘﻂ ﺧﺮدﻣﻨﺪان‪ ،‬آن را ﻣﻲ ﻓﻬﻤﻨﺪ‪.‬‬

‫اﻧﺘﻘﺎﻣﺠﻮﻳﻲ‪ ،‬زﻫﺮ ﻣﻬﻠﻜﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫درﻛﺘﺎب )اﻟﻤﺼﻠﻮﺑﻮن ﻓﻲ اﻟﺘﺎرﻳﺦ( داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ و ﺣﻜﺎﻳﺘﻬﺎي ﻛﺴﺎﻧﻲ آﻣﺪه ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن‬

‫ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻣﺠﺎزات ﻛﺮده و ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ آﻧﻬﺎ را ﻛﺸﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎز ﻫﻢ راﺣﺖ‬
‫ﻧﺸﺪه و ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﻲ ﻛﺮدن ﻋﻘﺪه ﺧﻮد‪ ،‬آﻧﺎن را ﺑﻪ دار آوﻳﺨﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ! ﻓﺮد‬
‫ﻛﺸﺘﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ دار آوﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬اﺣﺴﺎس درد و ﻋﺬاب و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮن‬
‫او‪،‬ﻣﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺎﺗﻞ زﻧﺪه‪ ،‬از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻟﺬت ﻣﻲ ﺑﺮد و اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از‬
‫ﺷﻜﻨﺠﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ آﺗﺶ ﻛﻴﻨﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﺷﻤﻨﺎن‪ ،‬در‬
‫وﺟﻮدﺷﺎن ﺷﻌﻠﻪ ور اﺳﺖ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ اﺣﺴﺎس راﺣﺘﻲ و آراﻣﺶ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن آﺗﺶ‬
‫اﻧﺘﻘﺎم و ﻋﻘﺪه‪ ،‬ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ دﺷﻤﻨﺎﻧﺸﺎن را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را ﺑﻪ ﻧﺎﺑﻮدي ﻣﻲ‬
‫ﻛﺸﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻴﻠﻲ ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻳﻜﻲ از ﺧﻠﻔﺎي ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺎس ﻧﺘﻮاﻧﺴﺖ دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ را‬
‫‪585‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﭼﻮن دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ او زﻣﺎﻣﺪاري ﺣﻜﻮﻣﺖ را ﺑﻪ دﺳﺖ ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﻣﺮدﻧﺪ؛‬
‫اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪ‪ ،‬دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ را از ﻗﺒﺮﻫﺎﻳﺸﺎن ﺑﻴﺮونآورد و ﺑﺎ آﻧﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ‬
‫ﭘﻮﺳﻴﺪه و از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﺟﺴﺎد آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ دار آوﻳﺨﺖ و ﺳﭙﺲ اﺟﺴﺎدﺷﺎن را در‬
‫آﺗﺶ ﺳﻮﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻓﻮران و ﺧﺮوش ﻛﻴﻨﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺎدﻳﻬﺎ و زﻳﺒﺎﻳﻴﻬﺎ و آراﻣﺶ وﺟﻮد‬
‫را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬اﻧﺘﻘﺎم ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺿﺮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﭼﻮن او اﻋﺼﺎب و آراﻣﺶ ﺧﻮد را‬
‫از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻳﺒﻠﻎ اﻟﺠﺎﻫﻞ ﻣﻦ ﻧﻔﺴﻪ‬ ‫ﻻ ﻳﺒﻠﻎ اﻷﻋﺪاء ﻣﻦ ﺟﺎﻫﻞ‬
‫»دﺷﻤﻨﺎن ﺑﻪ آن اﻧﺪازه ﺑﻪ ﺟﺎﻫﻞ ﺿﺮﺑﻪ ﻧﻤﻲ زﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺟﺎﻫﻞ ﺑﻪ ﺧﻮدش ﺿﺮﺑﻪ‬
‫ﻣﻲ زﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬و ﻫﺮﮔﺎه‬

‫‪ä à‬‬
‫≅ ‪Ï Šø ót /Î #( θ?è θΒã‬‬
‫‪ö %è 4 á‬‬
‫‪Å ‹ø ót 9ø #$ ‬‬
‫≅ ‪z ΒÏ‬‬
‫{ ‪Ÿ ΒÏ $Ρt‬‬ ‫‪ã 3‬‬
‫‪F #$ Ν‬‬ ‫‪ä ‹ø =n æ‬‬ ‫‪‘ ã‬‬
‫‪t #( θÒ‬‬ ‫‪t #( θö =n z‬‬
‫‪y #Œs )Î ρu ‬‬

‫ﺗﻨﻬﺎ ﺷﻮﻧﺪ از ﺧﺸﻢ ﺑﺮ ﺷﻤﺎ اﻧﮕﺸﺘﺎن را ﮔﺎز ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﺧﺸﻢ ﺧﻮد ﺑﻤﻴﺮﻳﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﺗﻮﺑﻪ راﺳﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ و ﻣﻔﻴﺪﺗﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎن در زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻮرد ﺗﺠﺎوز‬
‫و ﺳﺘﻢ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و دﺷﻤﻨﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺑﺮ او ﻣﺴﻠﻂ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺳﻌﺎدت اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫اﻧﺴﺎن در ﭼﻨﺎن ﻣﻮﻗﻌﻴﺘﻲ ﻓﻜﺮ و ﻧﮕﺎﻫﺶ را ﺑﻪ ﺧﻮد و ﮔﻨﺎﻫﺎن و ﻋﻴﺒﻬﺎي ﺧﻮﻳﺶ ﻣﻌﻄﻮف‬
‫ﺑﺪارد و ﺑﻪ ﻋﻴﺒﻬﺎ و ﮔﻨﺎﻫﺎﻧﺶ و اﺻﻼح آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﺷﻮد و ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ؛ آن وﻗﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ دﻳﮕﺮ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ آن ﮔﺮﻓﺘﺎر ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫او ﺑﻪ ﺗﻮﺑﻪ و اﺻﻼح ﻋﻴﺒﻬﺎي ﺧﻮد ﻣﻲ ﭘﺮدازد و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎري او و ﺣﻔﺎﻇﺖ و دﻓﺎع از‬
‫او را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ اﺳﺖ! ﭼﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪586‬‬

‫ﺧﺠﺴﺘﻪ اي ﺑﺮاﻳﺶ ﭘﻴﺶ آﻣﺪه ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺪي ﭼﻨﻴﻦ زﻳﺒﺎ و ﺧﻮب دارد! اﻣﺎ ﺗﻮﻓﻴﻖ و ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ ﺧﺪاﺳﺖ؛ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ او ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺟﻠﻮدارش ﻧﻴﺴﺖ و ﻫﺮآﻧﭽﻪ را ﻛﻪ او‬
‫ﻧﺪﻫﺪ‪ ،‬ﻛﺴﻲ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺒﺨﺸﺪ‪ .‬ﭘﺲ ﻫﺮ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻮﻓﻴﻘﻲ ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬آن‬
‫را ﻧﻤﻲ ﺷﻨﺎﺳﺪ‪ ،‬آن را ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﺪ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ آن را ﻧﺪارد؛ ﭼﺮاﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻫﻴﭻ‬
‫ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﺣﺮﻛﺘﻲ ﺟﺰ ﺑﻪ ﻳﺎري ﺧﺪا ﻧﺪارد‪.‬‬
‫وﻟﻢ ﻳﺰل ﻣﻬﻤﺎ ﻫﻔـﺎ اﻟﻌﺒﺪ ﻋﻔـﺎ‬ ‫ﺳﺒﺤﺎن ﻣﻦ ﻳﻌﻔـﻮ و ﻧﻬﻔﻮ داﺋﻤـﺎً‬
‫»ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻟﻐﺰش و اﺷﺘﺒﺎه ﭘﻴﺎﭘﻲ و ﻫﻤﻴﺸﮕﻲ ﻣﺎ ﻋﻔﻮ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﻮاره از ﮔﻨﺎه و ﻟﻐﺰش ﺑﻨﺪﮔﺎن در ﻣﻲ ﮔﺬرد«‪.‬‬
‫ﺟـﻼﻟﻪ ﻋﻦ اﻟﻌﻄﺎء ﻟﺬي اﻟﺨﻄﺎ‬ ‫ﻳﻌﻄﻲ اﻟﺬي ﻳﺨﻄﻲ و ﻻ ﻳﻤﻨﻌﻪ‬
‫»ﺑﻪ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺬل و ﺑﺨﺸﺶ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺤﺮوﻣﺶ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و اﻳﻦ‬
‫از ﺟﻼل و ﺑﺰرﮔﻲ اوﺳﺖ«‪.‬‬

‫در ﺷﺨﺼﻴﺖ دﻳﮕﺮان ذوب ﻣﺸﻮ‬

‫اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ را ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﺪ‪ :‬ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺣﻠﻪ اﻧﺘﺨﺎب و ﻣﺮﺣﻠﻪ اﺑﺘﻜﺎر؛‬
‫ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ در آوردن اداي دﻳﮕﺮان و ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮدن ﺟﺎﻣﻪ ﺷﺨﺼﻴﺖ آﻧﻬﺎ و ذوب ﺷﺪن‬
‫در آﻧﺎن‪ .‬ﻋﻠﺖ ﺗﻘﻠﻴﺪ‪ ،‬ﺷﻴﻔﺘﮕﻲ و ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺷﺪﻳﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻘﻠﻴﺪي ﺑﺮﺧﻲ را وا ﻣﻲ دارد‬
‫ﺗﺎ در ﺣﺮﻛﺘﻬﺎ و ﺻﺪا و اﻣﺜﺎل آن از دﻳﮕﺮان ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪ؛ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬زﻧﺪه ﺑﻪ ﮔﻮر ﻛﺮدن‬
‫ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺧﻮد و ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻣﻌﻨﻮي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺮادي ﭼﻘﺪر ﺧﻮد را در‬
‫رﻧﺞ و ﻣﺸﻘﺖ ﻣﻲ اﻧﺪازﻧﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﻋﻜﺲ ﺟﻬﺖ ﺧﻮد‪ ،‬راه ﻣﻲ روﻧﺪ و ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ! ﺻﺪاي ﺷﺨﺺ دﻳﮕﺮي را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ! ﺷﻴﻮه راه رﻓﺘﻦ ﺧﻮد را ﺗﺮك‬
‫‪587‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻓﺮد دﻳﮕﺮي راه ﺑﺮوﻧﺪ! ﻛﺎش اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬در ﺻﻔﺎت ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اي ﻫﻤﭽﻮن‬
‫ﻋﻠﻢ و ﺳﺨﺎوت و ﺑﺮدﺑﺎري و اﻣﺜﺎل آن‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه اﻧﺴﺎن را ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ ،‬از دﻳﮕﺮان‬
‫اﻟﮕﻮﺑﺮداري ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﻠﺪان‪ ،‬در ﺷﻴﻮه ﺣﺮف زدن و اﺷﺎره‬
‫دﺳﺖ‪ ،‬از دﻳﮕﺮان ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬وﺣﺸﺖ زده ﻣﻲ ﺷﻮي!!‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﮕﻮﻳﻢ‪ :‬ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﻮﺟﻮدي دﻳﮕﺮ و ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻲ؛ ﺗﻮ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫وﻳﮋﮔﻴﻬﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﺖ‪ ،‬روش و ﺷﻴﻮه ﻣﺸﺨﺼﻲ داري؛ از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آدم را‬
‫آﻓﺮﻳﺪه ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺟﻬﺎن را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ ،‬دوﻧﻔﺮ‪ ،‬ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺒﻴﻪ و ﻫﻤﺴﺎن‬

‫‪» 〈 /ö 3‬و از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﺪا‬

‫‪ä ΡÏ ¨θu 9ø &r ρu Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫¡ ‪à GÏ Ψs‬‬
‫‪Å 9ø &r #‬‬
‫‪ß ≈=n GÏ z‬‬
‫ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻧﺒﻮده اﻧﺪ‪÷ #$ ρu  .‬‬

‫ﺗﻔﺎوت زﺑﺎن و رﻧﮕﻬﺎﻳﺘﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﭼﺮا ﻣﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺻﻔﺎت‪ ،‬اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﻤﺎن ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻳﻜﻲ ﺑﺎﺷﺪ؟!‬
‫زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺻﺪاﻳﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺗﻮﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺮف زدن ﺗﻮ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ زﻳﺒﺎﺳﺖ‬

‫‪$κp Ξç ¨θu 9ø &r #‬‬

‫‪ì =Ï Ft ƒø Χ’ *Ö ϑ‬‬
‫‪ô m‬‬
‫‪ã ρu Ù‬‬
‫‪Ö ‹/Î Š7 ‰‬‬ ‫‪ã Α‬‬
‫` ‪y‬‬ ‫‪É $6t f‬‬
‫‪Å 9ø #$ ‬‬
‫ﻛﻪ ازدﻳﮕﺮان ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺑﺎﺷﺪ‪z ΒÏ ρu  :‬‬

‫™‪» 〈 ∩⊄∠∪ Š× θ‬و ﻛﻮﻫﻬﺎي ﺳﻔﻴﺪ و ﺳﺮﺧﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ رﻧﮕﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارﻧﺪ و‬
‫= ‪ß‬‬
‫‪Ü Š/Î #^{ î‬‬
‫‪x ρu‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ ﺳﻴﺎﻫﻨﺪ«‪.‬‬
‫و واﺣـﺪة أﺧـﺮي ﻓﺼـﺎرت ﺛﻤﺎﻧﻴﺎ‬ ‫ﺗﺠﻤﻌﻦ ﺷﺘـﻲ ﻣﻦ ﺛـﻼث و أرﺑـﻊ‬
‫»ﻫﻔﺖ ﻧﻔﺮ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺟﻤﻊ ﺷﺪﻧﺪ و ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ ﻫﻢ آﻣﺪ و ﻫﺸﺖ ﻧﻔﺮ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫و ﺳﻌﺪي و ﻟﺒﻨﻲ و اﻟﻤﻨﻲ و ﻗﻄﺎﻣﻴﺎ‬ ‫ﺳﻠﻴﻤﻲ و ﺳﻠﻤﻲ و اﻟﺮﺑﺎب و أﺧﺘﻬﺎ‬
‫»ﺳﻠﻴﻤﻲ‪ ،‬ﺳﻠﻤﻲ‪ ،‬رﺑﺎب و ﺧﻮاﻫﺮش و ﺳﻌﺪي و ﻟﺒﻨﻲ و ﻣﻨﻲ و ﻗﻄﺎم«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪588‬‬

‫در اﻧﺘﻈﺎر ﻟﻄﻒ ﺧﺪا‬

‫زﺑﺎن اﻳﻦ ﺳﺨﻨﺮان ﻣﺎﻫﺮ‪ ،‬در ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ و ﻣﻴﺪان ﺳﺨﻨﻮري‪ ،‬ﺑﻨﺪ ﻧﻤﻲ آﻳﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ او‬
‫ﻫﻤﭽﻨﺎن زﻳﺒﺎ و ﮔﻴﺮا ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ او‪ ،‬ﺳﺨﻨﺮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺳﺨﻨﺮان اﺳﻼم اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺲ‪ .‬وي در ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮاي ﻳﺎري ﻛﺮدن دﻳﻦ‪ ،‬ﺻﺪاﻳﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﺑﻪ‬
‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻦ ﻗﻴﺲ ﺑﻦ ﺷﻤﺎس ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪s−θö ùs Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ?s ¨θu ¹‬‬
‫‪ô &r #( θû èã ùs *ö ?s ω‬‬
‫‪Ÿ #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬آﻳﻪ ﻧﺎزل ﻓﺮﻣﻮد ﻛﻪ‪Ï !© #$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt  :‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪öΝ3‬‬
‫‪ä =è ≈ϑ‬‬ ‫‪ô &r Ý‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪x 7t tø B‬‬ ‫‪C è÷ 7t 9Ï Ν‬‬
‫‪r β&r Ù‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪à Ò‬‬
‫‪Å è÷ /t *Í γ‬‬
‫‪ô f‬‬ ‫) ‪É θö‬‬
‫‪y .x Α‬‬ ‫‪s 9ø $$ /Î …µç 9s #( ρ*ã γ‬‬
‫‪y gø B‬‬
‫‪r ω‬‬ ‫‪cÄ <É Ψ¨ 9#$ V‬‬
‫‪Ÿ ρu ‬‬ ‫‪Å θö ¹‬‬
‫|‬

‫‪t ρVÞ êß ±‬‬

‫‪» 〈 ∩⊄∪ β‬اي ﻣﺆﻣﻨﺎن! ﺻﺪاي ﺧﻮد را از ﺻﺪاي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻠﻨﺪﺗﺮ ﻧﻜﻨﻴﺪ و ﺑﺎ‬ ‫‪ô ?s ω‬‬ ‫‪ó Fç Ρ&r ρu‬‬
‫‪Ÿ Ο‬‬

‫او آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺳﺨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺳﺨﻦ ﻧﮕﻮﻳﻴﺪ ﻛﻪ اﻋﻤﺎل ﺷﻤﺎ ﻧﺎﺑﻮد ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد و ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻗﻴﺲ ﮔﻤﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻨﻈﻮر از اﻳﻦ آﻳﻪ‪ ،‬اوﺳﺖ؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ازﻣﺮدم ﻛﻨﺎره ﮔﻴﺮي ﻛﺮدو‬
‫در ﺧﺎﻧﻪ اش ﻣﺎﻧﺪ و ﮔﺮﻳﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻧﺒﻮد او را اﺣﺴﺎس ﻛﺮد و ﺟﻮﻳﺎي ﺣﺎﻟﺶ ﺷﺪ‪ .‬اﺻﺤﺎب‪ ،‬آن ﺣﻀﺮت را‬
‫از ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﻧﻪ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻠﻜﻪ او‪ ،‬از اﻫﻞ ﺑﻬﺸﺖ‬
‫اﺳﺖ«‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﻫﺸﺪار ﺑﻪ ﺑﺸﺎرت ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻓﻤﺎ ﺟﺰع اﻟﻤﺤﺰون ﺣﺘﻲ ﺗﺒﺴﻤﺎ‬ ‫ﻫﻨﺎء ﻣﺤﺎ ذاك اﻟﻌﺰاء اﻟﻤﻘﺪﻣﺎ‬
‫»ﺗﻬﻨﻴﺖ و ﺗﺒﺮﻳﻜﻲ ﻛﻪ آن ﻋﺰا را ﻣﺤﻮ ﻛﺮد و ﻫﻨﻮز ﻏﻤﮕﻴﻦ‪ ،‬داد و ﻓﺮﻳﺎد ﻧﻜﺮده ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﻟﺒﺨﻨﺪ زد«‪.‬‬
‫ام اﻟﻤﻮﻣﻨﻴﻦ ﻋﺎﻳﺸﻪ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﻣﺎه ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺐ و روز ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﺮد و‬
‫ﭼﻴﺰي ﻧﻤﺎﻧﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﮔﺮﻳﻪ زﻳﺎد‪ ،‬ﺟﮕﺮش را ﭘﺎره ﻛﻨﺪ و او را از ﺑﻴﻦ ﺑﺒﺮد؛ ﭼﻮن ﺑﻪ ﻋﻔﺖ‬
‫‪589‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪Ï !© #$ β‬‬
‫‪t%‬‬ ‫و آﺑﺮوي ﺷﺮﻳﻒ او ﺗﻬﻤﺖ زده ﺑﻮدﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﻟﻄﻒ و ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺧﺪا ﺳﺮ رﺳﻴﺪ‪¨ )Î  :‬‬

‫‪» 〈 οÏ *u z‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬

‫‪½ ψ‬‬
‫‪F #$ ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ ’ûÎ #( θΖã èÏ 9ä M‬‬
‫‪Ï ≈Ψs ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ M‬‬
‫‪Ï ≈=n -‬‬
‫‪Ï ≈ót 9ø #$ M‬‬
‫‪Ï ≈Ζu Á‬‬ ‫‪ó Κã 9ø #$ χ‬‬
‫‪| s‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪θΒã *ö ƒt‬‬

‫ﺑﻪ زﻧﺎن ﭘﺎﻛﺪاﻣﻦ ﺑﻲ ﺧﺒﺮ ﻣﺆﻣﻦ ﺗﻬﻤﺖ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ ،‬در دﻧﻴﺎ وآﺧﺮت ﻟﻌﻨﺖ ﺷﺪه اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﺎﻳﺸﻪ رﺿﻲ اﷲ ﻋﻨﻬﺎ ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮد و ﭘﺎﻛﺘﺮﻳﻦ ﭘﺎﻛﺎن ﺷﺪ؛ آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻗﺒﻼً ﻧﻴﺰ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد؛ ﻣﺆﻣﻨﺎن از اﻳﻦ ﮔﺸﺎﻳﺶ آﺷﻜﺎر ﺷﺎدﻣﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ ﻧﻔﺮي ﻛﻪ از ﺷﺮﻛﺖ در ﻏﺰوه ﺗﺒﻮك ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و زﻣﻴﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد ﻓﺮاﺧﻲ اش ﺑﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻨﮓ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺧﻮدﺷﺎن ﻧﻴﺰ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﺗﻨﮓ آﻣﺪه و ﻳﻘﻴﻦ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از ﺧﺸﻢ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﻨﺎﻫﻲ ﺟﺰ ﺧﺪا ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﻄﻒ و ﻛﻤﻚ و ﮔﺸﺎﻳﺶ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﻨﻮا و ﻧﺰدﻳﻚ‪،‬‬
‫ﻧﻮازش ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻮرد آﻣﺮزش ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺸﺘﺎق ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎش ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ آراﻣﺶ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻴﻤﺎر ﺷﺪم‪ ،‬ﭘﺰﺷﻚ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﻳﺖ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻢ ﺧﻮدم را ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﻢ؛‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬از ﺗﻮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ داﻧﺶ ﺧﻮد‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﻣﻦ و ﺧﻮد‪ ،‬داوري ﻛﻨﻲ؛ آﻳﺎ ﻣﮕﺮ‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ آراﻣﺶ و ﺷﺎدي‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ اﻧﺴﺎن را ﻗﻮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﺶ‪ ،‬دور ﻣﻲ ﺷﻮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻋﻠﻢ و داﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﺳﺮور و ﺷﺎدي‬
‫ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎ آن ﻗﻮي ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﺣﺴﺎس راﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬

‫‪〈 /ö 3‬‬
‫‪ä 9© Ö ö z‬‬ ‫≅ ‪è‬‬
‫‪y θu δ‬‬ ‫‪ö /t ( Ν3‬‬
‫‪ä 9© #u °‬‬
‫¡ ‪Ÿ νç θ7ç‬‬
‫‪| tø B‬‬
‫‪r ω‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ از داﻳﺮه ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﺎ ﺑﻴﺮون اﺳﺖ‪Ÿ  .‬‬

‫»آن را ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺑﺪ ﻣﭙﻨﺪارﻳﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺧﻮب اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻓﺮﺑﻤﺎ ﺻﺤﺖ اﻷﺟﺴﺎم ﺑﺎﻟﻌﻠﻞ‬ ‫ﻟﻌﻞ ﻋﺘﺒﻚ ﻣﺤﻤـﻮد ﻋﻮاﻗﺒـﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪590‬‬

‫»ﺷﺎﻳﺪ رﻧﺞ و اﻧﺪوه ﺗﻮ‪ ،‬ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﻮﺑﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺟﺴﻤﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﺑﻴﻤﺎرﻳﻬﺎ و ﻋﻠﺘﻬﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺳﻔﺮه ﻫﻤﮕﺎﻧﻲ ﺧﺪا‬

‫ﻣﺎ ﭼﻘﺪر ﺑﻪ ﭘﺸﺘﻜﺎر و اﺳﺘﻔﺎده از وﻗﺖ و ﭘﻴﺸﻲ ﮔﺮﻓﺘﻦ از دﻳﮕﺮان ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي‬
‫درﺳﺖ وﻣﻔﻴﺪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻢ‪ .‬روزي ﻛﻪ ﻓﺎﻳﺪه‪ ،‬آﮔﺎﻫﻲ‪ ،‬ﺧﺪﻣﺖ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﺗﻤﺪن را ﺑﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ و ﻫﺮﮔﺎه داﻧﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﻬﻮده ﺑﻪ دﻧﻴﺎ‬
‫ﻧﻴﺎﻣﺪه و ﺑﻴﻬﻮده آﻓﺮﻳﺪه ﻧﺸﺪه اﻳﻢ‪ ،‬اﺣﺴﺎس ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و آراﻣﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫روزي ﻛﺘﺎب )اﻷﻋﻼم( زرﻛﻠﻲ را ورق زدم؛ دﻳﺪم ﻛﻪ در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺷﺮح ﺣﺎل‬
‫ﺷﺮﻗﻴﻬﺎ و ﻏﺮﺑﻴﻬﺎ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪاران‪ ،‬ﻋﻠﻤﺎ‪ ،‬ﺣﻜﻤﺎ و ادﻳﺒﺎن و ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﻄﻪ‬
‫اﺷﺘﺮاك ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻲ‪ ،‬اﻓﺮاد ﻧﺎﺑﻐﻪ‪ ،‬ﻣﺆﺛﺮ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺑﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻨﺖ اﻟﻬﻲ در آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎﻳﺶ ﭘﻲ ﺑﺮدم و داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ وﻋﺪه و ﻗﺎﻧﻮن‬
‫ﺧﺪا ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺮاي دﻧﻴﺎ ﺗﻼش ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه اش از دﻧﻴﺎ‬
‫ﺑﻄﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ او ﻣﻲ رﺳﺪ و ﺑﻪ ﺷﻬﺮت و ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺮاي‬
‫آﺧﺮت ﺗﻼش ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش ﺧﻮد را ﻛﻪ ﻓﺎﻳﺪه و ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ و رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا اﺳﺖ‪ ،‬در‬

‫‪y /nÎ ‘u Ï $! Ü‬‬

‫‪» 〈 7‬ﻣﺎ‪ ،‬ﻫﺮ‬ ‫‪s ã‬‬ ‫‪ô ΒÏ Ï ω‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪I σà ≈¯ δ‬‬
‫‪y ρu Ï ω‬‬
‫‪I σà ≈¯ δ‬‬ ‫‪‘ ϑ‬‬
‫‪y ‰‬‬ ‫‪Ï Ρœ ξ‬‬
‫ﺳﺮاي آﺧﺮت ﺧﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪y .ä  :‬‬

‫ﻳﻚ از اﻳﻨﻬﺎ )را ﻛﻪ ﺧﻮاﻫﺎن آﺧﺮت( و اﻳﻨﻬﺎ را )ﻛﻪ دﻧﻴﺎ ﻃﻠﺐ ﻫﺴﺘﻨﺪ( از ﺑﺨﺸﺎﻳﺶ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺷﺮح ﺣﺎل ﻧﻮاﺑﻎ و ﺳﺮآﻣﺪان و ﻛﺴﺎﻧﻲ را دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺑﺸﺮﻳﺖ‬
‫ﺧﺪﻣﺖ ﻛﺮده و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻓﺎﻳﺪه رﺳﺎﻧﺪه اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي آﺧﺮت ﺧﻮد ﺗﻼش ﻧﻜﺮده اﻧﺪ؛ ﺑﻮﻳﮋه‬
‫‪591‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و روز ﻗﻴﺎﻣﺖ اﻳﻤﺎن ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬دﻳﮕﺮان را ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﺧﻮدﺷﺎن‬
‫ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ ﻛﺮده و روﺣﻴﻪ دﻳﮕﺮان را ﺑﻴﺸﺘﺮ از روﺣﻴﻪ ﺧﻮد ﺷﺎد و ﻣﺴﺮور ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﺸﺎن را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدﻛﺸﻲ ﻛﺮده و ﺑﻌﻀﻲ ﻫﻢ از وﺿﻌﻴﺖ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد ﻧﺎراﺣﺖ و ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺑﻮده و ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻣﺸﻘﺖ و رﻧﺞ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﺮده‬
‫اﻧﺪ‪ .‬از ﺧﻮدم ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬وﻗﺘﻲ دﻳﮕﺮان ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻣﻦ ﺷﺎد ﺷﻮﻧﺪ و ﺧﻮدم ﺑﺪﺑﺨﺖ ﺑﺎﺷﻢ و‬
‫ﻋﺪه زﻳﺎدي‪ ،‬از ﻣﻦ ﻓﺎﻳﺪه ﺑﺒﺮﻧﺪ و ﺧﻮدم‪ ،‬ﻣﺤﺮوم ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬ﭼﻪ ﻓﺎﻳﺪه دارد؟!‬
‫و أﺿﺤﻜﺖ اﻷﻧﺎم و أﻧﺖ ﺗﺒﻜﻲ‬ ‫و أﺳﻌﺪت اﻟﻜﺜﻴﺮ و أﻧﺖ ﺗﺸﻘﻲ‬
‫»ﺑﺴﻴﺎري را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﻤﻮدي و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺧﻮدت ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻫﺴﺘﻲ! ﻣﺮدم را ﺑﻪ‬
‫ﺧﻨﺪه آوردي و ﺧﻮدت ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ«!‬
‫ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﻓﻬﻤﻴﺪم ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺳﺮآﻣﺪ و‬
‫ﻧﺨﺒﻪ را ﺑﺮآورده ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ؛ زﻳﺮا اﻳﻦ‪ ،‬وﻋﺪه اﻟﻬﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﺤﻘﻖ ﺷﻮد؛ ﭘﺲ‬
‫ﮔﺮوﻫﻲ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑﻞ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺧﻮاﻫﺎن ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑﻞ ﺑﻮده و ﺑﺮاي‬
‫آن ﺗﻼش ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ در ﻣﻴﺪان ﺷﻬﺮت ﮔﻮي ﺳﺒﻘﺖ را از ﻫﻤﻪ رﺑﻮده اﻧﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﻪ‬
‫دﻧﺒﺎل ﺷﻬﺮت و ﺷﻴﻔﺘﻪ آن ﺑﻮده اﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ ﺑﻪ ﻣﺎل و ﺛﺮوت دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﭼﻮن‬
‫دﻟﺒﺎﺧﺘﻪ آن ﺑﻮده اﻧﺪ و ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺻﺎﻟﺢ ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﭘﺎداش دﻧﻴﺎ دﺳﺖ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و آﺧﺮت را ﻫﻢ ﺑﺪﺳﺖ ﺧﻮاﻫﻨﺪ آورد‪) .‬ان ﺷﺎءاﷲ(؛ ﭼﺮاﻛﻪ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻀﻞ و‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا را ﻣﻲ ﺟﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻌﺎدﻻت درﺳﺖ و ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﺮد ﮔﻤﻨﺎم و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫از ﺷﻴﻮه و روش ﺧﻮد راﺿﻲ اﺳﺖ‪ ،‬از ﻓﺮد ﻣﺸﻬﻮري ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻣﺒﺎدي و ﻓﻜﺮش‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪﺗﺮ و ﻣﻮﻓﻘﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎرﺑﺎن و ﺷﺘﺮﭼﺮان ﻣﺴﻠﻤﺎن در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺳﺒﺐ اﺳﻼﻣﺶ از »ﺗﻮﻟﻮﺳﺘﻮي« داﺳﺘﺎن‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪592‬‬

‫ﻧﻮﻳﺲ ﻣﻌﺮوف ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن اوﻟﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﺶ را ﺑﺎ آراﻣﺶ و رﺿﺎﻣﻨﺪي‬

‫ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺧﻮد را ﻣﻲ داﻧﺪ؛ اﻣﺎ دوﻣﻲ ﺑﺎ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﭘﺮاﻛﻨﺪه‪ ،‬اراده ﻣﺸﻮش‪،‬‬
‫ﻧﺎراﺿﻲ از ﻫﺪف و ﺑﻲ ﺧﺒﺮ از آﻳﻨﺪه و ﻓﺮﺟﺎﻣﺶ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﺶ را ﮔﺬراﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬داراي ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ دارو و ﻋﻼﺟﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮن ﺑﺸﺮﻳﺖ‪ ،‬آن را‬
‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ و ﻛﺸﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ دارو‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﺗﻘﺪﻳﺮ اﺳﺖ؛ ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ از‬
‫ﺣﻜﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﺑﻪ ﻗﻀﺎ و ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﺎور ﻧﺪارد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ روي ﺳﻌﺎدت را در زﻧﺪﮔﻲ‬
‫ﻧﺨﻮاﻫﺪ دﻳﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻛﺘﺎب ﺑﺎرﻫﺎ اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم را ﺑﺮاﻳﺖ ﺗﻜﺮار ﻛﺮده ام و ﺑﻪ ﺷﻴﻮه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ آن‬
‫را اراﺋﻪ ﻧﻤﻮده ام‪ .‬ﻣﻦ ﻋﻤﺪا آن را ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؛ ﭼﻮن ﻣﻲ داﻧﻢ ﻛﻪ ﻣﻦ و ﺑﺴﻴﺎري از‬
‫اﻣﺜﺎل ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ در ﻣﻮارد ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻤﺎن دارﻳﻢ و در ﻣﻮارد ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ‪ ،‬از‬
‫ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ و اﻇﻬﺎر ﻧﺎرﺿﺎﻳﺘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﺷﺮط ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ و ﭘﻴﻤﺎن‬
‫وﺣﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ )ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ و ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ و ﻧﺎﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ آن اﻳﻤﺎن داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎﺷﻲ(‪.‬‬

‫ﻫﺪاﻳﺖ و آراﻣﺶ‪ ،‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻤﺎن اﺳﺖ‬

‫داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺧﺮﺳﻨﺪ از ﺗﻘﺪﻳﺮ‪،‬‬
‫ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ و آرام اﺳﺖ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ از ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره در ﺑﻲ ﻗﺮاري‪،‬‬
‫ﺣﻴﺮت و ﻧﺎراﺣﺘﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫»ﺑﻮدﻟﻲ« ﻧﻮﻳﺴﻨﺪه ﻣﻌﺮوف آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ‪ ،‬در ﺳﺎل ‪ 1918‬م در ﻏﺮب آﻓﺮﻳﻘﺎي ﺷﻤﺎﻟﻲ‬
‫ﺳﻜﻨﻲ ﮔﺰﻳﺪ‪ .‬او‪ ،‬در آﻧﺠﺎ ﺑﺎ ﻛﻮچ ﻧﺸﻴﻨﺎن ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ‬
‫ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬روزه ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و ﺧﺪا را ذﻛﺮ ﻣﻲ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻮدﻟﻲ ﻳﻜﻲ از ﺻﺤﻨﻪ ﻫﺎﻳﻲ را‬
‫‪593‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﻪ آﻧﺠﺎ دﻳﺪه‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ :‬روزي ﺗﻨﺪﺑﺎدي وزﻳﺪن ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻃﻮﻓﺎن‪ ،‬ﺑﻘﺪري‬
‫ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺷﻨﻬﺎي ﺑﻴﺎﺑﺎن را ﺑﺎ ﺧﻮد از درﻳﺎي ﻣﺪﻳﺘﺮاﻧﻪ ﻋﺒﻮر ﻣﻲ داد و در ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻟﺮون‬
‫ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻣﻲ اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﻨﺪﺑﺎد ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺮم و ﺳﻮزان ﺑﻮد؛ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ اﺣﺴﺎس‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﻣﻮﻫﺎي ﺳﺮم از ﻓﺮط ﮔﺮﻣﺎ ﻛﻨﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﭼﻨﺎن ﻧﺎراﺣﺖ و ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‬
‫ﺷﺪم ﻛﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد دﻳﻮاﻧﻪ ﺷﻮم؛ اﻣﺎ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺷﻜﺎﻳﺘﻲ ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺷﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﺸﺎن را ﺗﻜﺎن داده و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺗﻘﺪﻳﺮ ﭼﻨﻴﻦ اﺳﺖ‪ .‬و ﺑﺎ ﻧﺸﺎط و ﺳﺮﺣﺎل ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎﻳﺸﺎن‬
‫ﻣﺸﻐﻮل ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬رﺋﻴﺲ ﻗﺒﻴﻠﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻴﺰ زﻳﺎدي از دﺳﺖ ﻧﺪاده اﻳﻢ؛ ﻣﺎ ﻣﺴﺘﺤﻖ اﻳﻦ ﻫﺴﺘﻴﻢ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻴﻢ‪ ،‬وﻟﻲ ﺧﺪا را ﺷﻜﺮ و ﺳﭙﺎس ﻛﻪ ﭼﻬﻞ درﺻﺪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﻛﺎرﻣﺎن را از ﺳﺮ ﻧﻮ آﻏﺎز ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫ﻳﻚ اﺗﻔﺎق دﻳﮕﺮ؛ روزي ﺑﺎ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺻﺤﺮا را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻲ ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن‬
‫ﻳﻚ ﭼﺮخ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﭘﻨﭽﺮ ﺷﺪ؛ راﻧﻨﺪه‪ ،‬زاﭘﺎس ﻫﻤﺮاه ﻧﺪاﺷﺖ و ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ آن‬
‫را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﻴﺎورد‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ و ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪم و اﺿﻄﺮاب و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻣﺮا ﻓﺮاﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از‬
‫ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاﻫﻢ ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ ﺗﻮاﻳﻨﻢ ﺑﻜﻨﻴﻢ؟ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ‬
‫ﺗﺬﻛﺮ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﺪن‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺣﻤﺎﻗﺖ و ﻛﺎر‬
‫ﻧﺎﺑﺠﺎ وادار ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﺰﻳﺮ ﺷﺪﻳﻢ ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ﭼﺮخ ﭘﻨﭽﺮ ﺑﻪ راه ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ دﻳﺮي‬
‫ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬از ﺣﺮﻛﺖ ﺑﺎز اﻳﺴﺘﺎد؛ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻛﻪ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﻫﻢ ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از ﻫﻤﺮاﻫﺎن ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﻣﻦ‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﻧﺸﺪ و آﻧﺎن‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن آراﻣﺶ ﺧﻮد‬
‫را ﺣﻔﻆ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺎي ﭘﻴﺎده ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎدﻧﺪ و آواز ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ .‬ﻫﻔﺖ ﺳﺎﻟﻲ ﻛﻪ در‬
‫ﺻﺤﺮا‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﻛﻮچ ﻧﺸﻴﻨﻬﺎ ﮔﺬراﻧﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ آﻣﻮﺧﺖ و ﻗﺎﻧﻌﻢ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎر زﻳﺎدي از‬
‫ﻣﺮدم آﻣﺮﻳﻜﺎ و اروﭘﺎ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎري رواﻧﻲ دارﻧﺪ و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻗﻨﺪ ﺧﻮن ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻗﺮﺑﺎﻧﻴﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﺷﺘﺎب را اﺳﺎس ﻛﺎر ﺧﻮد ﻗﺮار داده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪594‬‬

‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﺑﻴﺎﺑﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدم و در آن ﺑﻬﺸﺖ ﺧﺪا ﺑﻮدم‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﺎه از‬

‫اﺿﻄﺮاب رﻧﺞ ﻧﻤﻲ ﺑﺮدم و آﻧﺠﺎ آراﻣﺶ و ﻗﻨﺎﻋﺖ و رﺿﺎﻣﻨﺪي را ﻳﺎﻓﺘﻢ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺮدم‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺘﻲ را ﻛﻪ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﺎن ﺑﺪان ﺑﺎور دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺴﺨﺮه ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ واﻳﻦ‬
‫را ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻄﻴﻊ ﻗﻀﺎ و ﻗﺪر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻤﺴﺨﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬وﻟﻲ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲ داﻧﺪ؟‬
‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﻘﻴﻘﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ؛ ﻣﻦ‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدم و در‬
‫ذﻫﻦ ﺧﻮد ﮔﺬﺷﺘﻪ ام را ﻣﺮور ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و زﻧﺪﮔﻴﻢ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ وﺿﻮح ﻣﻲ‬
‫ﺑﻴﻨﻢ ﻛﻪ در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﻣﻲ اﻓﺘﺪ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻴﻢ‪ ،‬ﺷﻜﻠﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻮان دور ﻛﺮدن آن را ﻧﺪاﺷﺘﻪ ام‪ .‬ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻬﺎ اﻳﻦ ﻧﻮع ﺣﻮادث‬
‫را ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻳﺎ ﻗﺴﻤﺖ ﻳﺎ ﻗﻀﺎي ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﻧﺎﻣﻨﺪ و ﺗﻮ آن را ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻨﺎم‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ وﺟﻮد ﮔﺬﺷﺖ ﻫﻔﺪه ﺳﺎل از زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﻴﺎﺑﺎن را رﻫﺎ ﻛﺮده ام‪،‬‬
‫ﻫﻤﻮاره در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻊ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﺎن را اﺗﺨﺎذ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﺑﺎ ﺣﻮادﺛﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭼﺎره اي ﺑﺮاي آن ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎ آراﻣﺶ روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮم‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮي و ﻋﺎدت ﻛﻪ از‬
‫ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻬﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آوردم‪ ،‬در آراﻣﺶ اﻋﺼﺎﺑﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻫﺰاران ﻣﺴﻜﻦ و داروي‬
‫ﮔﻴﺎﻫﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ دارد‪.‬‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﺻﺤﺮاﻧﺸﻴﻨﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را از ﻣﻜﺘﺐ ﻣﺤﻤﺪ)( ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ رﺳﺎﻟﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ)(‪ ،‬ﻧﺠﺎت دادن ﻣﺮدم از ﺳﺮﮔﺮداﻧﻲ و ﺑﻴﺮون ﻛﺮدن آﻧﻬﺎ از‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﻮر و دور ﻛﺮدن ﻏﺒﺎر ﮔﻤﺮاﻫﻲ از آﻧﺎن و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﻬﺎدن ﺑﺎرﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ‬
‫از دوش آﻧﻬﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫آﻧﭽﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺪاﻳﺖ ﺑﺎ آن ﻣﺒﻌﻮث ﺷﺪه‪ ،‬اﺳﺮار آراﻣﺶ و اﻣﻨﻴﺖ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺎﻟﻴﻢ او ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻧﺠﺎت از ﺳﺴﺘﻲ و ﻛﺎﻫﻠﻲ اﺳﺖ؛ آﻣﻮزه ﻫﺎي او‪ ،‬اﻋﺘﺮاف ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻞ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‪ ،‬رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻫﺪف و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻧﺠﺎت و ﺗﻼش و زﺣﻤﺖ ﺑﺎﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫‪595‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺳﺖ‪ .‬رﺳﺎﻟﺖ اﻟﻬﻲ‪ ،‬آﻣﺪه ﻛﻪ ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺗﻮ را در ﺟﻬﺎن ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﻲ؛ دﻟﺖ آرام ﮔﻴﺮد؛ ﻏﻢ و اﻧﺪوﻫﺖ‪ ،‬ﺑﺮﻃﺮف ﺷﻮد و ﻛﺎرت‪ ،‬ﺧﻮب و رﻓﺘﺎر و‬
‫اﺧﻼﻗﺖ‪ ،‬زﻳﺒﺎ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻨﺪه ﻧﻤﻮﻧﻪ اي ﺑﺎﺷﻲ ﻛﻪ راز وﺟﻮد و ﻫﺴﺘﻲ ﺧﻮد را‬
‫درك ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﻪ روي و اﻋﺘﺪال‬

‫™ ‪V‬‬
‫‪» 〈 $Ü‬و اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺷﻤﺎ را اﻣﺘﻲ ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﻗﺮار داده اﻳﻢ«‪.‬‬ ‫‪y ρu πZ Β¨ &é Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫_ ‪ä ≈Ψs =ù èy‬‬ ‫‹¨ ‪y 9Ï‬‬
‫‪y 7‬‬ ‫‪x .x ρu ‬‬

‫ﺳﻌﺎدت‪ ،‬در ﻣﻴﺎﻧﻪ روي اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻪ در ﻏﻠﻮ و ﺳﺘﻢ و اﻓﺮاط و ﺗﻔﺮﻳﻂ‪ .‬ﻣﻴﺎﻧﻪ روي‪ ،‬ﺷﻴﻮه‬
‫اي اﻟﻬﻲ و ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن را از اﻧﺤﺮاف و ﻛﺞ روي ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ‬
‫از وﻳﮋﮔﻴﻬﺎي دﻳﻦ اﺳﻼم‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺳﻼم‪ ،‬دﻳﻦ ﻣﻴﺎﻧﻪ روي اﺳﺖ؛ اﺳﻼم‪ ،‬ﺑﻴﻦ‬
‫ﻳﻬﻮدﻳﺖ و ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻳﻬﻮدﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻠﻢ ﭘﺮداﺧﺖ و ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻤﻞ‪ ،‬ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻛﺮد؛ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ‪ ،‬در ﻋﺒﺎدت ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ورزﻳﺪ و دﻟﻴﻞ را دور اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫اﺳﻼم ﺑﺎ ﻋﻠﻢ و ﻋﻤﻞ و ﺑﺎ ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺑﻪ روح و ﺟﺴﺪ و ﺑﺎ ﻋﻘﻞ و ﻧﻘﻞ آﻣﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮ را ﺳﻌﺎدﺗﻤﻨﺪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﻪ روي در ﻋﺒﺎدت اﺳﺖ‪ .‬در‬
‫ﻋﺒﺎدت زﻳﺎده روي ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ﺟﺴﻢ و ﺗﻨﺖ ﺿﻌﻴﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻧﺸﺎط و دوام و ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي‬
‫ات ﺑﺮ ﻛﺎرﻫﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ در ﻋﺒﺎدت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻮرزي؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻧﻮاﻓﻞ را ﻧﺨﻮاﻧﻲ و‬
‫ﻓﺮاﺋﺾ را ﻛﺎﻣﻞ ادا ﻧﻜﻨﻲ و ﺑﮕﻮﻳﻲ‪ :‬ﺑﻌﺪا اﻧﺠﺎم ﺧﻮاﻫﻢ داد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺧﺮج ﻛﺮدن‪،‬‬
‫راه ﻣﻴﺎﻧﻪ را ﺑﺮﮔﺰﻳﻦ؛ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻣﻮال ﺧﻮد را ﺗﻠﻒ ﻛﻨﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ات را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﻲ و‬
‫آﻧﮕﺎه ﺑﺎ ﺣﺴﺮت و اﻧﺪوه و ﺑﺎ ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ‪ ،‬ﮔﻮﺷﻪ اي ﺑﻨﺸﻴﻨﻲ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﺨﻞ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪596‬‬

‫ﺑﻮرزي و ﻧﻜﻮﻫﺶ ﺷﺪه و ﻣﺤﺮوم ﺑﻤﺎﻧﻲ‪.‬‬

‫در اﺧﻼق و رﻓﺘﺎرت ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﺑﺎﺷﻲ و در ﺑﻴﻦ ﺟﺪﻳﺖ و ﺳﺮﺳﺨﺘﻲ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ‬
‫و ﻧﺮﻣﻲ ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه‪ ،‬ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫ﻧﻪ ﭼﻨﺎن ﺗﺮﺷﺮوي و اﺧﻤﻮ ﺑﺎش و ﻧﻪ ﭼﻨﺎن ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻴﻬﻮده ﺑﺨﻨﺪي‪ .‬ﻧﻪ زﻳﺎد ﮔﻮﺷﻪ‬
‫ﮔﻴﺮ ﺑﺎش و ﻧﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﺑﺎ ﻣﺮدم اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﻛﻦ‪.‬‬
‫در ﻛﺎرﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺷﻴﻮه اﻋﺘﺪال و ﻣﻴﺎﻧﻪ روي را در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻛﺮدن درﺑﺎره ﻣﺴﺎﻳﻞ و در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ دﻳﮕﺮان ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎﻧﻪ رو ﺑﻮد؛ ﻧﻪ آن اﻧﺪازه زﻳﺎده‬
‫روي درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﻴﻤﺎﻧﻪ ارزﺷﻬﺎ ﻛﻢ ﮔﺮدد و ﻧﻪ ﭼﻨﺎن ﺳﺨﺖ ﮔﺮﻓﺘﻦ و ﻗﻀﺎوت‬
‫ﻧﺎﻋﺎدﻻﻧﻪ اي ﻛﻪ ارزﺷﻬﺎ و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺮدد؛ ﭼﻮن زﻳﺎده روي‪ ،‬اﺳﺮاف اﺳﺖ و ﺗﻨﮓ‬

‫‪y 9Ï #( θΖã Βt #u ‬‬

‫‪$ϑ‬‬ ‫‪š‬‬ ‫! ‪Ï !© #$‬‬
‫‪%‬‬ ‫‪ª #$ “‰‬‬
‫‪y γ‬‬
‫ﭼﺸﻤﻲ و ﺳﻬﻞ اﻧﮕﺎري‪ ،‬ﺳﺘﻢ و ﺟﻔﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪y ùs  .‬‬

‫)‪〈 ∩⊄⊇⊂∪ Λ? ‬‬

‫¡ ‪É Gt‬‬
‫‪ó Β– Þ‬‬
‫‪7 ¨u À‬‬
‫’ ‪Å‬‬
‫‪4 <n )Î â $! ±‬‬ ‫‪Ï γ‬‬
‫‪t „o Βt “‰‬‬ ‫! ‪ô ƒt‬‬
‫‪ª #$ ρu 3 µÏ ΡÏ Œø *Î /Î ,‬‬
‫‪dÈ s‬‬
‫‪y 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ µÏ ŠùÏ #( θ-‬‬
‫‪à =n Ft z‬‬
‫‪÷ #$‬‬

‫»ﭘﺲ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اذن ﺧﻮﻳﺶ ﻣﺆﻣﻨﺎن را در آﻧﭽﻪ از ﺣﻖ ﻛﻪ در آن اﺧﺘﻼف ﻛﺮده‬

‫ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻫﺪاﻳﺖ ﻛﺮد و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻫﺮ ﻛﺲ را ﻛﻪ ﺑﺨﻮاﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﻴﻜﻲ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن دو ﺑﺪي ﻗﺮار دارد؛ ﻳﻜﻲ ﺑﺪي اﻓﺮاط و دﻳﮕﺮي ﺑﺪي ﺗﻔﺮﻳﻂ‪ .‬ﺧﻴﺮ و‬
‫ﺧﻮﺑﻲ‪ ،‬در ﻣﻴﺎن دو ﺷﺮ و ﺑﺪي ﻗﺮار دارد‪ :‬ﺷﺮ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ و زﻳﺎده روي و ﺷﺮ ﻏﻔﻠﺖ و ﺳﻬﻞ‬
‫اﻧﮕﺎري‪ .‬ﺣﻖ‪ ،‬ﻣﻴﺎن دو ﺑﺎﻃﻞ ﻗﺮار دارد‪ :‬ﻳﻜﻲ زﻳﺎده ﺧﻮاﻫﻲ و زﻳﺎده روي و دﻳﮕﺮي ﻛﻢ‬
‫ﻛﺮدن و ﻛﺎﻫﺶ دادن‪ .‬ﺳﻌﺎدت‪ ،‬ﻣﻴﺎن دو ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ اﺳﺖ‪ :‬ﻳﻜﻲ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﺑﻲ ﭘﺮواﻳﻲ و‬
‫دﻳﮕﺮي ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ و ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ‪.‬‬
‫‪597‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻪ اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﻪ آن‬

‫ﻣﻄﺮف ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻃﺮز راه رﻓﺘﻦ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭼﻨﺎن ﺑﻪ رﻓﺘﻦ‬
‫اداﻣﻪ دﻫﻲ ﻛﻪ ﻫﻢ ﺧﻮدت‪ ،‬آﺳﻴﺐ ﺑﺒﻴﻨﻲ و ﻫﻢ ﭼﺎرﭘﺎﻳﺖ‪ ،‬آﺳﻴﺐ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ‪»:‬ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺳﺨﺘﮕﻴﺮان ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪ .‬آﻧﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده و‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ آﻧﻬﺎ را ﺑﺮ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ‪ ،‬ﻇﺎﻟﻤﺎﻧﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺰرﮔﻮاري و‬
‫ﺳﺨﺎوت‪ ،‬ﺑﻴﻦ اﺳﺮاف و ﺑﺨﻞ ﻗﺮار دارد‪ .‬ﺷﺠﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺑﺰدﻟﻲ و ﺑﻲ ﺑﺎﻛﻲ اﺳﺖ و‬
‫ﺑﺮدﺑﺎري‪ ،‬ﻣﻴﺎن ﺗﻨﺪﺧﻮﻳﻲ و ﺣﻤﺎﻗﺖ اﺳﺖ و ﻟﺒﺨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺗﺮﺷﺮوﻳﻲ و ﻗﻬﻘﻬﻪ ﻗﺮار دارد‪.‬‬
‫ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﺑﻴﻦ ﺳﻨﮕﺪﻟﻲ و ﺑﻲ ﺗﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ‪ ،‬داروﻳﻲ دارد؛ داروﻳﺶ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ از‬
‫زﻳﺎده روي ﻛﺎﺳﺘﻪ ﺷﻮد و ﻣﻘﺪاري از ﺷﻌﻠﻪ ﺳﻮزان آن ﺧﺎﻣﻮش ﮔﺮدد‪.‬‬

‫‪_Å 9#$ $Ρt ‰‬‬

‫‪xÞ¨u Ç‬‬ ‫‪Ï δ‬‬
‫اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ و ﺧﺴﺘﮕﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﺰم و ﻫﻤﺖ و ﻧﻮر اﻣﻴﺪ ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪÷ #$  :‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿωρu Ο‬‬ ‫‪Î ‹ø =n æ‬‬ ‫‪Å θÒ‬‬
‫‪t U‬‬ ‫‪à óø ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ Î ö î‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪x Ν‬‬ ‫‪Î ‹ø =n ã‬‬
‫‪t M‬‬ ‫‪ô èy Ρ÷ &r ‬‬
‫‪| ϑ‬‬ ‫‪Ï !© #$ Þ‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪Å ∩∉ ∪ Ο‬‬
‫‪x ¨u À‬‬ ‫¡ ‪É Gt‬‬
‫)‹ ‪z‬‬ ‫‪ó ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∪ t 9jÏ $! Ò‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﻣﺎ را ﺑﻪ راه راﺳﺖ ﻫﺪاﻳﺖ ﻧﻤﺎ‪ .‬راه ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﻌﻤﺖ‬
‫‪ 9#$‬‬

‫داده اي‪ ،‬ﻧﻪ راه ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﺧﺸﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ اي و ﻧﻪ راه ﮔﻤﺮاﻫﺎن«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫در زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ از ﻛﻨﺘﺮل ﺧﻮد و ﺧﻮﻳﺸﺘﻨﺪاري در ﺑﺮاﺑﺮ آﻧﭽﻪ اﻧﺴﺎن دوﺳﺖ‬
‫دارد و ﻳﺎ از ﺻﺒﺮو ﺷﻜﻴﺒﺎﻳﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﻴﻬﺎ ‪ ،‬ﺳﺨﺖ ﺗﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺻﺒﺮ‪،‬‬
‫دﺷﻮارﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎر در زﻧﺪﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺧﺼﻮص در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ زﻣﺎن ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﻮد و‬
‫اﻧﺴﺎن از ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪598‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺪت‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻮﺷﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ آذوﻗﻪ ﺳﻔﺮ آن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻮﺷﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ از ﺟﻤﻠﻪ‪:‬‬
‫ﻧﮕﺎه ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺑﻼ و اﻳﻨﻜﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﻮد ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻳﺎد آوردن اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ از اﻳﻦ ﻫﻢ ﻫﺴﺖ؛ ﻣﺜﻞ اﻳﻨﻜﻪ اﻣﻜﺎن‬
‫داﺷﺖ ﺑﻪ ﺟﺎي اﻳﻦ ﺑﻼ‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪي را از دﺳﺖ ﺑﺪﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻣﻴﺪواري ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ در ﻋﻮض ﭼﻴﺰ از دﺳﺖ رﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي را در دﻧﻴﺎ ﺑﺪﺳﺖ‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ آورد و ﻳﺎ ﺑﻪ ﭘﺎداش آﺧﺮت ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬت ﺑﺮدن از ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﺮدم و ﭘﺎداش ﺧﺪاوﻧﺪي‪.‬‬
‫از دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺷﻪ ﻫﺎي اﻳﻦ ﺳﻔﺮ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ داد و ﻓﺮﻳﺎد و ﺑﻲ ﺗﺎﺑﻲ‪ ،‬ﻓﺎﻳﺪه‬
‫اي ﺟﺰ رﺳﻮاﻳﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ از ﺳﺎﻳﺮ ﻣﺴﺎﻳﻠﻲ ﻛﻪ از دﻳﺪﮔﺎه ﻋﻘﻞ و ﻓﻜﺮ ﻧﺎدرﺳﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﭙﺮﻫﻴﺰد‪.‬‬
‫ﺗﻮﺷﻪ ﺻﺒﺮ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻨﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻓﺮد ﺻﺒﻮر ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش را ﺑﻪ اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﺎﻳﺪ و‬
‫ﻟﺤﻈﺎت ﮔﺮﻓﺘﺎري و ﺑﻼﻳﺶ را ﺑﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﺑﮕﺬراﻧﺪ‪.‬‬

‫اوﻟﻴﺎي ﺧﺪا ﭼﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬

‫از ﺻﻔﺎت اوﻟﻴﺎي ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮارد ذﻳﻞ ﻣﻲ ﺗﻮان اﺷﺎره ﻛﺮد‪:‬‬
‫ﻣﺸﺘﺎﻗﺎﻧﻪ ﻣﻨﺘﻈﺮ اذان ﺑﻮدن‪ ،‬ﻛﻮﺷﻴﺪن ﺑﺮاي ﺗﻜﺒﻴﺮ اﺣﺮام‪ ،‬ﺗﻼش ﺑﺮاي ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫در ﺻﻒ اول‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﺟﻠﺴﺎت اﻳﻤﺎﻧﻲ ﻧﺸﺴﺘﻦ‪ ،‬ﺳﻼﻣﺖ دل‪ ،‬ﺣﻀﻮر در ﻣﺮاﺳﻢ ﺳﻨﺖ‪،‬‬
‫اﺷﺘﻐﺎل ﺑﻪ ذﻛﺮ ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻼش و زﺣﻤﺖ ﺑﺮاي روزي ﺣﻼل‪ ،‬ﺗﺮك ﻛﺎرﻫﺎي ﺑﻲ ﻓﺎﻳﺪه‪،‬‬
‫راﺿﻲ ﺑﻮدن ﺑﻪ روزي ﻛﻔﺎف‪ ،‬آﻣﻮﺧﺘﻦ وﺣﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺘﺎب و ﺳﻨﺖ‪ ،‬ﺧﻮﺷﺮوﻳﻲ‪ ،‬دردﻣﻨﺪ‬
‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﺼﻴﺒﺖ و ﺑﻼي ﻣﺴﻠﻤﻴﻦ‪ ،‬ﭘﺮﻫﻴﺰ از اﺧﺘﻼف‪ ،‬ﺻﺒﺮ در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و ﻛﺎر‬
‫‪599‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﻮب ﻛﺮدن‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻮرداري از زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ؛ ﻧﻪ ﺗﻮاﻧﮕﺮي و ﺛﺮوﺗﻲ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‬
‫را ﺳﺮﻛﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻧﻪ ﻓﻘﺮي ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از ﻳﺎد ﻣﻲ ﺑﺮد؛ ﺑﻠﻜﻪ داﺷﺘﻦ روزي‬
‫ﻛﻔﺎف‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ زﻧﺪﮔﻲ و ﺳﻮدﻣﻨﺪﺗﺮﻳﻦ روزي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫روزي ﻛﻔﺎف و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از‪ :‬ﺧﺎﻧﻪ اي ﻛﻪ در آن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ؛ ﻫﻤﺴﺮي ﻛﻪ در آﻏﻮش او ﻣﻲ آراﻣﺪ؛ ﺳﻮاري ﺧﻮب و ﻣﺎل و داراﻳﻲ ﺑﻪ اﻧﺪازه اي‬
‫ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺿﺮوري‪ ،‬ﺑﺮآورده ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺎ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‬

‫ﻳﻜﻲ از اﻓﺮاد ﺳﺮﺷﻨﺎس رﻳﺎض ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺳﺎل ‪1367‬ﻫـ ‪.‬ق ﺗﻌﺪادي از‬
‫درﻳﺎﻧﻮردان اﻫﺎﻟﻲ ﺟﺒﻴﻞ ﺑﺮاي ﺷﻜﺎر ﺑﻪ درﻳﺎ رﻓﺘﻨﺪ و ﺳﻪ ﺷﺐ و روز در درﻳﺎ ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ‬
‫ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻲ ﻫﻢ ﺷﻜﺎر ﻧﻜﺮدﻧﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎزﻫﺎي ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ و در ﻛﻨﺎر آﻧﻬﺎ‬
‫ﮔﺮوه دﻳﮕﺮي ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺎﻫﻴﻬﺎي زﻳﺎدي ﺻﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﻣﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻧﻤﺎز ﻣﻲ ﮔﺰارﻳﻢ و ﺷﻜﺎري ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻧﻴﺎورده اﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻨﻬﺎ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺠﺪه ﺑﺮاي ﺧﺪا ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﻣﺎﻫﻲ ﺑﻪ داﻣﺸﺎن‬
‫ﻣﻲ اﻓﺘﺪ! ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬در دﻟﺸﺎن وﺳﻮﺳﻪ اﻧﺪاﺧﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز ﻧﺨﻮاﻧﻨﺪ؛ ﻟﺬا ﻧﻤﺎز‬
‫ﺻﺒﺢ را ﻧﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ؛ ﻧﻤﺎز ﻇﻬﺮ را ﻗﻀﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﭘﺲ از آن ﻋﺼﺮ را ﻧﻴﺰ ﻧﺨﻮاﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻌﺪ از‬
‫ﻧﻤﺎز ﻋﺼﺮ ﺑﻪ درﻳﺎ رﻓﺘﻨﺪ؛ وﻗﺘﻲ ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺎر ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻣﺎﻫﻲ ﺷﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎﻫﻲ را از‬
‫آب ﺑﻴﺮون آورده و ﺷﻜﻤﺶ را ﭘﺎره ﻧﻤﻮدﻧﺪ و دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ در ﺷﻜﺎر آن ﻣﺎﻫﻲ‪،‬‬
‫ﻣﺮوارﻳﺪي ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ اﺳﺖ؛ ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﺮوارﻳﺪ را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ و زﻳﺮ و رو‬
‫ﻧﻤﻮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! وﻗﺘﻲ ﺧﺪا را اﻃﺎﻋﺖ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺷﻜﺎري ﺑﺪﺳﺖ ﻧﻴﺎوردﻳﻢ و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪600‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﺧﺪا را ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺎﻫﻲ و ﻣﺮوارﻳﺪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻴﻢ؛ اﻳﻦ روزي ‪ ،‬ﺟﺎي‬
‫ﺗﺄﻣﻞ دارد؛ ﺳﭙﺲ ﻣﺮوارﻳﺪ را ﺑﻪ درﻳﺎ اﻧﺪاﺧﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻮض آن را ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﻣﻦ آن را ﺑﺮ ﻧﻤﻲ دارم؛ ﭼﻮن آن را ﭘﺲ از آن ﺑﺪﺳﺖ‬
‫آوردﻳﻢ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز را ﺗﺮك ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻴﺎﻳﻴﺪ از اﻳﻨﺠﺎ ﻛﻪ ﺧﺪا را ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ ﻛﺮده اﻳﻢ‪ ،‬ﺑﺮوﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻟﺬا ازآﻧﺠﺎ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﺳﻪ ﻣﺎﻳﻞ دور ﺷﺪﻧﺪ و ﺧﻴﻤﻪ زدﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎر دوم ﺑﻪ درﻳﺎ رﻓﺘﻨﺪ و‬
‫ﻣﺎﻫﻲ )ﻛﻨﻌﺪ( را ﺷﻜﺎر ﻛﺮدﻧﺪ و ﺷﻜﻢ آن را ﭘﺎره ﻧﻤﻮدﻧﺪ؛ آﻧﮕﺎه ﻫﻤﺎن ﻣﺮوارﻳﺪ را‬
‫دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ در ﺷﻜﻢ اﻳﻦ ﻣﺎﻫﻲ اﺳﺖ و ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﺧﺪاوﻧﺪي را ﺳﺰاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫روزي ﭘﺎك و ﺣﻼﻟﻲ داد‪ .‬اﻳﻦ روزي را ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻌﺪ از آن ﻧﺼﻴﺐ آﻧﻬﺎ ﻧﻤﻮد ﻛﻪ ﺷﺮوع‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و ذﻛﺮ و اﺳﺘﻐﻔﺎر ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺒﻴﻦ ﻗﺒﻼ ﻛﻪ ﮔﻨﺎه ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ‪ ،‬روزي ﭘﻠﻴﺪي ﺑﻮد و آن وﻗﺖ ﻛﻪ ﻃﺎﻋﺖ ﺧﺪا‬

‫™‪…&ã !è θ‬‬
‫! ‪ß ‘u ρu‬‬ ‫‪Þ γ‬‬
‫‪ª #$ Ο‬‬ ‫‪ß 9?s #u $! Βt #( θÊ‬‬
‫‪à ‘u Ο‬‬
‫‪ó γ‬‬
‫را ﺑﺠﺎ آوردﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ روزي ﭘﺎﻛﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪ß Ρ¯ &r θö 9s ρu  .‬‬

‫‪š‬‬
‫‪〈 ∩∈∪ χ‬‬ ‫‪θ6ç î‬‬
‫! ‪Ï ¨‘u‬‬
‫™‪« #$ ’<n )Î $! Ρ¯ )Î …ÿ &ã !è θ‬‬
‫‪ß ‘u ρu &Ï #Í Ò‬‬
‫! ‪ô ùs ΒÏ‬‬
‫™ ‪ª #$ $Ψs Š?Ï σ÷ ‹ã‬‬ ‫¡ ‪ª #$ $Ζu 6ç‬‬
‫! ‪y‬‬ ‫‪ó m‬‬
‫‪x #( θ9ä $%s ρu‬‬

‫»اﮔﺮ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دادﻧﺪ‪ ،‬راﺿﻲ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ و ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫ﻣﺎ را ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ از ﻓﻀﻞ ﺧﻮﻳﺶ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش )ﺑﻴﺶ از ﮔﺬﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﺎ ﻋﻄﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺎ( ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺑﻪ ﺧﺪا )و رﺿﺎﻳﺖ او( ﻋﻼﻗﻤﻨﺪﻳﻢ؛ )اﮔﺮ ﭼﻨﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ و ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮدآﻧﻬﺎ ﺑﻮد(«‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﻟﻄﻒ ﺧﺪاﺳﺖ؛ ﻫﺮ ﻛﺲ ﭼﻴﺰي را ﺑﺮاي رﺿﺎي ﺧﺪا رﻫﺎ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﻪ او ﺑﻬﺘﺮ‬
‫از آن را ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻪ ﻳﺎد داﺳﺘﺎن ﻋﻠﻲ ﻣﻲ اﻧﺪازد ﻛﻪ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﻛﻮﻓﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ دو‬
‫رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﭼﺎﺷﺖ ﺑﺨﻮاﻧﺪ؛ ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ اي‪ ،‬ﺟﻠﻮي درب ﻣﺴﺠﺪ اﻳﺴﺘﺎده ﺑﻮد؛ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ‬
‫او ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اي ﭘﺴﺮ! ﻗﺎﻃﺮم را ﻧﮕﺎه دار ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﻢ‪ .‬و ﺳﭙﺲ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ‬
‫‪601‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻗﺼﺪ داﺷﺖ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ درﻫﻢ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺰد ﻧﮕﺎه داﺷﺘﻦ ﻗﺎﻃﺮ‪ ،‬ﺑﻪ ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ‬
‫ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻋﻠﻲ وارد ﻣﺴﺠﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺴﺮ ﻣﻬﺎر ﻗﺎﻃﺮ را از ﺳﺮش ﺟﺪا ﻛﺮد و آن را‬
‫ﺑﻴﺮون آورد و ﺑﻪ ﺑﺎزار ﺑﺮد ﺗﺎ ﺑﻔﺮوﺷﺪ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻴﺮون آﻣﺪ و ﭘﺴﺮ را ﻧﻴﺎﻓﺖ و دﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﻗﺎﻃﺮ‪ ،‬ﺑﺪون ﻣﻬﺎر اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﭘﺴﺮ ﻓﺮﺳﺘﺎد‪ .‬ﻣﺮد ﺑﻪ ﺑﺎزار رﻓﺖ و دﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﺴﺮ‪،‬‬
‫ﻣﻬﺎر را ﺑﻪ ﻓﺮوش ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آن ﻣﺮد‪ ،‬ﻣﻬﺎر را ﺑﻪ ﻳﻚ درﻫﻢ ﺧﺮﻳﺪ و ﺑﺎزﮔﺸﺖ و‬
‫ﻋﻠﻲ را از ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻠﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺳﺒﺤﺎن اﷲ! ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ ﻣﻲ‬
‫ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻳﻚ درﻫﻢ ﺣﻼل ﺑﻪ او ﺑﺪﻫﻢ‪ ،‬اﻣﺎ او ﻓﻘﻂ ﺣﺮام را ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ‪.‬‬

‫‪ΒÏ µç Ζ÷ ΒÏ #( θ=è G÷ ?s $Βt ρu β‬‬

‫© ‪5 'ù‬‬
‫‪x ’ûÎ β‬‬
‫‪ã θ3‬‬
‫ﻟﻄﻒ ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ä ?s $Βt ρu  :‬‬

‫‪Ü>“â è÷ ƒt $Βt ρu 4 µÏ ‹ùÏ β‬‬ ‫‪à ‹-‬‬

‫‪t θÒ‬‬ ‫‪Ï ?è Œø )Î #Š· θκå −‬‬
‫‪à /ö 3‬‬
‫‪ä ‹ø =n æ‬‬
‫‪t $Ζ¨ 2‬‬
‫‪à‬‬ ‫≅ ‪ )Î‬‬
‫‪ω‬‬ ‫‪@ ϑ‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪ô ΒÏ β‬‬
‫‪t ‬‬ ‫‪t θ=è ϑ‬‬
‫‪y è÷ ?s ω‬‬ ‫‪5 #u *ö %è‬‬
‫‪Ÿ ρu β‬‬

‫‪u9y .ø &r ω‬‬

‫‪I ρu y79Ï ¨Œs ΒÏ *u ót ¹‬‬
‫‪ô &r ω‬‬
‫‪I ρu Ï $! ϑ‬‬ ‫‪¡ 9#$ ’ûÎ ω‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪Ÿ ρu Ú‬‬ ‫‪F #$ ’ûÎ ο; ‘§ Œs Α‬‬
‫)‪É $‬‬
‫‪s W÷ ΒiÏ ΒÏ 7‬‬
‫‪y /nÎ ‘§ ã‬‬
‫‪t‬‬

‫= –‪» 〈 ∩∉⊇∪ A 7Î Β‬ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻧﻤﻲ ﭘﺮدازي و ﭼﻴﺰي از ﻗﺮآن‬
‫‪5 ≈Gt .Ï ’ûÎ ω‬‬
‫‪ )Î‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻧﻲ ) و ﺷﻤﺎ اي ﻣﻮﻣﻨﺎن!( ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﺪ ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﺎﻇﺮ‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ ،‬در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﺪان دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎزﻳﺪ و ﺳﺮﮔﺮم اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ‪ .‬و ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﻴﺰ در زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن از ﭘﺮوردﮔﺎر ﺗﻮ ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﻲ ﻣﺎﻧﺪ؛ ﭼﻪ ذره اي ﺑﺎﺷﺪ و ﭼﻪ‬
‫ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ و ﭼﻪ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از آن؛ )ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ( در ﻛﺘﺎب واﺿﺢ و روﺷﻨﻲ‪ ،‬ﺛﺒﺖ و ﺿﺒﻂ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫و از ﺟﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺑﻨﺪه اش روزي ﻣﻲ دﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﺗﺼﻮرش را ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‬

‫ﺗﻨﻮﺧﻲ در ﻛﺘﺎﺑﺶ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﻴﺎن ﻛﺮده و آورده اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪602‬‬

‫درﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮ روي ﺷﺨﺼﻲ ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و او را ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻮاﻳﻲ ﻛﺸﺎﻧﺪﻧﺪ‪ .‬روزي‪ ،‬ﻫﻴﭻ‬
‫ﭼﻴﺰ در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺪاﺷﺖ‪ .‬ﺧﻮدش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬روز اول را ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده ام ﺑﺎ ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺳﭙﺮي‬
‫ﻛﺮدم و روز دوم ﻧﺰدﻳﻚ ﻏﺮوب‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮم ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮو و ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻏﺬا و ﺧﻮراﻛﻲ‬
‫ﭘﻴﺪا ﻛﻦ؛ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﺑﻤﻴﺮﻳﻢ‪ .‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺑﻪ ﻳﺎد زﻧﻲ از ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪاﻧﻢ اﻓﺘﺎدم‪ ،‬ﻧﺰد او‬
‫رﻓﺘﻢ و او را از ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺎ ﺧﺒﺮ ﻧﻤﻮدم‪ .‬آن زن ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﺧﺎﻧﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻣﺎﻫﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﺳﺪ و‬
‫ﻣﺘﻌﻔﻦ ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻧﺪارﻳﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻫﻤﺎن را ﺑﺪه؛ ﻣﺎ در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺮگ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫اﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻣﺎﻫﻲ را ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺑﺮدم و ﺷﻜﻤﺶ را ﭘﺎره ﻛﺮدم‪ .‬در ﺷﻜﻢ ﻣﺎﻫﻲ ﻣﺮوارﻳﺪي ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫آن را ﺑﻪ ﭼﻨﺪ ﻫﺰار دﻳﻨﺎر ﻓﺮوﺧﺘﻢ‪ .‬ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮاي آن زن ﻛﻪ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪ ﻣﻦ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎز ﮔﻮ‬
‫ﻛﺮدم‪ .‬اوﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺳﻬﻢ ﺧﻮدم را ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻢ‪ .‬آن ﻣﺮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻌﺪ از آن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺷﺪم و ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻪ ام‪ ،‬وﺳﺎﻳﻞ ﺧﺮﻳﺪم و وﺿﻊ ﺧﻮد را ﺧﻮب ﻛﺮدم‪.‬‬

‫‪« #$ ‬‬
‫! 〈 »ﻫﺮ‬ ‫‪Ï ùs π7 ϑ‬‬
‫‪z ϑ‬‬ ‫‪y è÷ ΡoÏ ΒiÏ Ν3‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﻟﻄﻒ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل ﻧﻴﺴﺖ‪ä /Î $Βt ρu  .‬‬

‫‪ö 6‬‬
‫‪〈Ν‬‬ ‫> ‪à 9s‬‬
‫‪z $f‬‬ ‫‪ó $$ ùs Ν‬‬
‫™ ‪y Ft‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪ä /− ‘u β‬‬
‫¡ ‪t θWè ‹óÉ Gt‬‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻲ ﻛﻪ دارﻳﺪ از ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ«‪ó @n Œø )Î  .‬‬

‫»آﻧﮕﺎه ﻛﻪ از ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﺪ و او‪ ،‬ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺧﺪاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎران ﻣﻲ دﻫﺪ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﺎﺑﺪان ﻓﺎﺿﻠﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ ذﻛﺮ و ﻋﺒﺎدت ﺧﺪا ﻣﺸﻐﻮل ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺎ‬
‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدﻛﻪ‪ :‬ﻫﻤﺮاه ﺧﺎﻧﻮاده ام ﺑﻪ ﺻﺤﺮا رﻓﺘﻪ ﺑﻮدم؛آﺑﻬﺎي اﻃﺮاف ﻣﺎ ﺗﻤﺎم ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﻣﻦ‬
‫ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻳﺎﻓﺘﻦ آب ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻮاده ام‪ ،‬ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻢ و دﻳﺪم ﻛﻪ آﺑﮕﻴﺮ ﺧﺸﻚ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪603‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﺰد آﻧﻬﺎ ﺑﺎز ﮔﺸﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل آب ﮔﺸﺘﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻳﻚ ﻗﻄﺮه آب ﻧﻴﺎﻓﺘﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺗﺸﻨﻪ ﺷﺪﻳﻢ و ﺑﭽﻪ ﻫﺎ‪ ،‬از ﻓﺮط ﺗﺸﻨﮕﻲ ﺑﻲ ﺗﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎد ﭘﺮوردﮔﺎر اﻓﺘﺎدم؛ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﺷﺪم؛ ﺗﻴﻤﻢ زدم و رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻧﻤﻮده‪ ،‬دو رﻛﻌﺖ ﻧﻤﺎز ﺧﻮاﻧﺪم و ﺳﭙﺲ دﺳﺘﺎﻧﻢ را ﺑﻪ دﻋﺎ‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮدم و اﺷﻚ از ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ و ﺑﺎ زاري از ﺧﺪا ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ داد ﻣﺎ‬

‫‪〈 νç %æ‬‬
‫‪t Šy #Œs )Î *§ Ü‬‬ ‫‪ô ϑ‬‬
‫‪s Ò‬‬ ‫† ‪ß 9ø #$ Ü=‹gÅ‬‬
‫ﺑﺮﺳﺪ؛ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻓﺮﻣﻮده اﻟﻬﻲ اﻓﺘﺎدم ﻛﻪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪ä Β¨ &r  :‬‬

‫»ﭼﻪ ﻛﺴﻲ دﻋﺎي درﻣﺎﻧﺪه را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟‪ .«...‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻫﻨﻮز از ﺟﺎﻳﻢ ﺑﻠﻨﺪ‬
‫ﻧﺸﺪه ﺑﻮدم و ﻫﻴﭻ اﺑﺮي ﻫﻢ در آﺳﻤﺎن ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻲ ﺷﺪﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن دﻳﺪم اﺑﺮي ﺑﺎﻻي‬
‫ﺳﺮم ﻗﺮارﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺎﻳﻢ ﻧﺸﺴﺘﻢ و ﺑﺎران ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎرﻳﺪن ﻛﺮد و آﺑﮕﻴﺮﻫﺎي‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻣﺎ ﭘﺮ از آب ﺷﺪﻧﺪ؛ ﻣﺎ از آن آب ﻧﻮﺷﻴﺪﻳﺪم‪ ،‬ﻏﺴﻞ ﻛﺮدﻳﻢ و وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ و‬
‫ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ .‬ﺳﭙﺲ اﻧﺪﻛﻲ آن ﺳﻮﺗﺮ رﻓﺘﻢ؛ دﻳﺪم ﻛﻪ ﻫﻴﭻ اﺛﺮي از آب ﻧﻴﺴﺖ‬
‫و ﺧﺸﻜﻲ‪ ،‬ﺑﻴﺪاد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﺑﺮ را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دﻋﺎي ﻣﻦ آورد؛ از‬

‫‪ã³‬‬
‫‪à Ψƒt ρu #( θÜ‬‬
‫‪ä Ζu %s $Βt ‰‬‬
‫‪Ï è÷ /t ‬‬
‫] ‪. ΒÏ‬‬
‫‪y ‹ø ót 9ø #$ Α‬‬
‫‪ã ”iÍ ∴t ƒã “%‬‬
‫‪Ï !© #$ θu δ‬‬
‫اﻳﻨﺮو ﺧﺪا را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮدم‪è ρu  .‬‬

‫‪ß ‹ϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∇∪ ‰‬و ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎران را ﭘﺲ از‬ ‫‪Ï s‬‬
‫’ ‪y 9ø #$‬‬
‫‪j <Í θu 9ø #$ θu δ‬‬
‫‪è ρu 4 …µç Gt ϑ‬‬ ‫‪ô ‘u‬‬
‫‪y m‬‬

‫آﻧﻜﻪ ﻧﺎاﻣﻴﺪ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺪ و رﺣﻤﺖ ﺧﻮﻳﺶ را ﻣﻲ ﮔﺴﺘﺮاﻧﺪ و او‪ ،‬ﻛﺎرﺳﺎز ﺳﺘﻮده‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﺻﺮار و زاري از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ؛ ﭼﻮن ﺗﻨﻬﺎ اوﺳﺖ ﻛﻪ روزي ﻣﻲ دﻫﺪ و‬
‫ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺗﻨﻬﺎ اوﺳﺖ ﻛﻪ اوﺿﺎع ﻣﺎ را ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﺗﻨﻬﺎ اوﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﻓﻴﻖ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ و ﮔﺎﻣﻬﺎي اﻧﺴﺎن را اﺳﺘﻮار ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ ،‬ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ‪.‬‬

‫‪(#θΡç $2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪Ν‬‬‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻣﻮرد ﻳﻜﻲ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان و ﺧﺎﻧﻮاده اش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ß Ρ¯ )Î  :‬‬

‫‪š‬‬
‫‪〈 ∩⊃∪ ‬‬ ‫‪èÏ ±‬‬
‫‪Ï ≈z‬‬
‫‪y $Ζu 9s #( θΡç %2‬‬
‫‪Ÿ ρu ( $6Y δ‬‬
‫‪y ‘u ρu $6Y î‬‬ ‫‪ã ‰‬‬
‫‪x ‘u $Ψs Ρt θã‬‬ ‫‪ô ƒt ρu N‬‬
‫‚ ‪Ï ¨u ö‬‬
‫‪y 9ø #$ ’ûÎ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫¡≈ ‪ã *Í‬‬
‫‪θã‬‬ ‫‪| „ç‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪604‬‬

‫»آﻧﺎن‪ ،‬در اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﻴﻚ ﺑﺮ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ و از روي ﺑﻴﻢ و اﻣﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺎ‬
‫را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در ﻋﻮض‪ ،‬ﭼﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻪ او داد‪...‬‬

‫اﺑﻦ رﺟﺐ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻋﺎﺑﺪان‪ ،‬درﻣﻜﻪ ﺑﻮد؛ آذوﻗﻪ اش ﺗﻤﺎم ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺷﺪت‬
‫ﮔﺮﺳﻨﻪ ﮔﺮدﻳﺪ و در آﺳﺘﺎﻧﻪ ﻣﺮگ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬در ﻫﻤﺎن ﺣﺎل ﻛﻪ او‪ ،‬در ﻛﻮﭼﻪ ﻫﺎي‬
‫ﻣﻜﻪ دور ﻣﻲ زد‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﻲ دﻳﺪ ﻛﻪ روي زﻣﻴﻦ اﻓﺘﺎده ﺑﻮد‪ .‬آن را در‬
‫آﺳﺘﻴﻦ ﺧﻮد ﻧﻬﺎد و ﺑﻪ ﺣﺮم رﻓﺖ؛ آﻧﺠﺎ ﻣﺮدي را دﻳﺪ ﻛﻪ اﻋﻼم ﻣﻲ ﻛﺮد ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪش ﮔﻢ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻮدش‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬آن ﻣﺮد‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻲ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ را ﺑﻪ ﻣﻦ داد‪ .‬داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ راﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ؛ ﻟﺬا ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﺮط ﺑﻪ او دادم ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﺪ؛ اﻣﺎ او‪ ،‬ﺑﻲ‬
‫آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ و ﻳﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪﻫﺪ‪ ،‬ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ را ﺑﺮداﺷﺖ و رﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺧﻮدم ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﺮاي رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺗﻮ اﻳﻦ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ دادم؛ ﭘﺲ‬
‫در ﻋﻮض آن ﭼﻴﺰ ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻪ ﻣﻦ ﺑﺪه‪.‬‬
‫ﭘﺲ از ﻣﺪﺗﻲ اﻳﻦ ﻋﺎﺑﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي درﻳﺎ رﻓﺖ و ﺳﻮار ﺑﺮ ﻗﺎﻳﻘﻲ ﺷﺪ؛ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ‬
‫ﺧﺮوﺷﺎن‪ ،‬وزﻳﺪن ﮔﺮﻓﺖ و ﻗﺎﻳﻖ را در ﻫﻢ ﺷﻜﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺮ ﻳﻜﻲ از ﺗﺨﺘﻪ ﻫﺎي ﻗﺎﻳﻖ‬
‫ﺳﻮار ﺷﺪ و ﺑﺎد‪ ،‬او را ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ و آن ﺳﻮ ﻣﻲ ﺑﺮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ او را ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﻳﻚ ﺟﺰﻳﺮه‬
‫ﻛﺸﺎﻧﺪ‪ .‬او‪ ،‬وارد ﺟﺰﻳﺮه ﺷﺪ و دﻳﺪ ﻛﻪ آﻧﺠﺎ ﻣﺴﺠﺪي ﻫﺴﺖ و ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﻤﺎز‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ .‬او ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎز ﮔﺰارد و ﺳﭙﺲ ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮاﻧﺪن ﻗﺮآن ﺷﺪ‪ .‬اﻫﺎﻟﻲ ﺟﺰﻳﺮه ﮔﻔﺘﻨﺪ‪:‬‬
‫آﻳﺎ ﺗﻮ ﻗﺮآن ﺧﻮاﻧﺪن ﻳﺎد داري؟ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﺑﻠﻪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ ﻗﺮآن‬
‫ﺑﻴﺎﻣﻮز‪ .‬وي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﭽﻪ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻗﺮآن آﻣﻮزش ﻣﻲ دادم و آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﻣﺰد‬
‫‪605‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻲ دادﻧﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﭼﻴﺰي ﻧﻮﺷﺘﻢ‪ .‬ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬آﻳﺎ ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪان ﻣﺎ ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻣﻲ آﻣﻮزي؟ ﮔﻔﺘﻢ‪:‬‬
‫ﺑﻠﻪ؛ ﭘﺲ از آﻧﻬﺎ ﻣﺰد ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺑﻪ ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺸﺎن ﻧﻮﺷﺘﻦ ﻳﺎد ﻣﻲ دادم‪.‬‬
‫ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻨﺠﺎ دﺧﺘﺮ ﻳﺘﻴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﭘﺪرش وﻓﺎت ﻛﺮده اﺳﺖ؛ آﻳﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ ﺑﺎ او ازدواج ﻛﻨﻲ؟ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬اﺷﻜﺎﻟﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﺎ او ازدواج ﻛﺮدم و وﻗﺘﻲ او را‬
‫ﻧﺰد ﻣﻦ آوردﻧﺪ‪ ،‬دﻳﺪم ﻛﻪ ﻫﻤﺎن ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ در ﮔﺮدن اوﺳﺖ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬داﺳﺘﺎن اﻳﻦ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ‬
‫را ﺑﺮاﻳﻢ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻦ‪ .‬او ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭘﺪرم اﻳﻦ ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ را روزي در ﻣﻜﻪ ﮔﻢ‬
‫ﻛﺮده و آن را ﻣﺮدي ﭘﻴﺪا ﻧﻤﻮده و ﺑﻪ ﭘﺪرم ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪه اﺳﺖ و ﭘﺪرم ﻫﻤﻮاره در ﺳﺠﺪه‬
‫ﻧﻤﺎز‪ ،‬دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ دﺧﺘﺮش‪ ،‬ﻫﻤﺴﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﻣﺮد ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬آن‬
‫ﻣﺮد‪ ،‬ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮدﻧﺒﻨﺪ را از راه ﺣﻼل و ﻣﺸﺮوع ﻧﺼﻴﺐ او ﻛﺮد؛ ﭼﻮن ﭼﻴﺰي‬
‫را ﺑﺮاي رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا رﻫﺎ ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ در ﻋﻮض آن ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ از آن را ﺑﻪ او داد‪.‬‬
‫در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪»:‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﭘﺎك اﺳﺖ و ﺟﺰ ﭘﺎك را ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮد«‪.‬‬

‫ﻓﻘﻂ از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاه‬

‫ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺷﻨﻮا و اﺟﺎﺑﺖ ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ‪ ،‬از‬
‫ﻣﺎﺳﺖ؛ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺪت ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﻢ ﻛﻪ ﺑﺎ اﺻﺮار و زاري او را ﺑﺨﻮاﻧﻴﻢ و از ﺧﻮاﻧﺪن و ﺻﺪا‬
‫زدن او ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮﻳﻢ‪ .‬ﻧﮕﻮﻳﻴﻢ‪ :‬دﻋﺎ ﻛﺮدﻳﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﺟﺎﺑﺖ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﭼﻬﺮه ﻫﺎي ﺧﻮد‬
‫را ﺑﻪ ﺧﺎك ﺑﻤﺎﻟﻴﻢ و ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺮآورﻳﻢ‪) :‬ﻳﺎ ذا اﻟﺠﻼل و اﻻﻛﺮام( و ﻧﺎﻣﻬﺎي زﻳﺒﺎ و ﺻﻔﺎت‬
‫واﻻي او را ﺗﻜﺮار ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﻣﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻳﺎ از ﻧﺰد ﺧﻮد ﭼﻴﺰي‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪606‬‬

‫‪» 〈 πº Šu -ø z‬ﭘﺮوردﮔﺎرﺗﺎن را ﺑﺎ زاري و آﻫﺴﺘﻪ ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪ä ρu %æ‬‬
‫‪Y • Ø‬‬ ‫‪ö 3‬‬
‫‪| @n Ν‬‬ ‫‪ä /− ‘u #( θã‬‬
‫‪ã Šô #$ ‬‬

‫ﻳﻜﻲ از دﻋﻮﺗﮕﺮان‪ ،‬در ﻳﻜﻲ از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻣﺮد ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از‬
‫ﻛﺸﻮرﻫﺎ رﻓﺖ و ﺑﺎ ﺧﺎﻧﻮاده اش آﻧﺠﺎ ﭘﻨﺎﻫﻨﺪه ﺷﺪ و ﺧﻮاﺳﺘﺎر ﺗﺎﺑﻌﻴﺖ آن ﻛﺸﻮر ﮔﺮدﻳﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ ﻫﻤﻪ درﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ روي او ﺑﺴﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬او‪ ،‬ﺗﻤﺎم ﺗﻼش ﺧﻮد را ﻛﺮد و آﻧﭽﻪ در ﺗﻮان داﺷﺖ‪،‬‬
‫اﻧﺠﺎم داد و ﻗﻀﻴﻪ را ﺑﺎ ﻫﻤﻪ آﺷﻨﺎﻳﺎن ﺧﻮد در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ؛ اﻣﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﺎره اي‪ ،‬ﻛﺎرﺳﺎز‬
‫واﻗﻊ ﻧﺸﺪ و اﻣﻴﺪش ﻗﻄﻊ ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﻋﺎﻟﻢ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮد و از وﺿﻌﻴﺖ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ او ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻧﻤﻮد‪ .‬آن ﻋﺎﻟﻢ‪ ،‬ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ در ﭘﺎس اﺧﻴﺮ ﺷﺐ‪،‬‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرت را ﺑﺨﻮاﻧﻲ و از او ﺑﺨﻮاﻫﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزت را ﺑﺮآورده ﺳﺎزد‪ .‬ﭼﻮن او‪ ،‬ﻛﺎرﻫﺎ را‬
‫آﺳﺎن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻔﻬﻮم‪ ،‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪) :‬ﻫﺮ ﮔﺎه ﺧﻮاﺳﺘﻲ از ﺧﺪا ﺑﺨﻮاه و‬
‫ﻫﺮﮔﺎه ﻛﻤﻚ ﺧﻮاﺳﺘﻲ از ﺧﺪا ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاه و ﺑﺪان ﻛﻪ اﮔﺮ ﻫﻤﻪ اﻣﺖ ﺟﻤﻊ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ‬
‫ﺳﻮدي ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ ﺳﻮدي ﺟﺰ آﻧﭽﻪ ﺧﺪا ﺑﺮاﻳﺖ ﻣﻘﺮر ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻣﺮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻛﻪ رﻓﺘﻦ ﻧﺰد ﻣﺮدم و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﺳﻔﺎرش ﻛﺮدن را‬
‫رﻫﺎ ﻛﺮدم و ﭘﺲ از آن در ﭘﺎس اﺧﻴﺮ ﺷﺐ ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﺎﺳﺘﻢ و در ﺳﺤﺮ دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﺮدم؛‬
‫ﭘﺲ از ﭼﻨﺪ روز ﻳﻚ درﺧﻮاﺳﺖ ﻋﺎدي ﺑﺪون واﺳﻄﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺌﻮﻟﻴﻦ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اراﺋﻪ ﻧﻤﻮدم‪.‬‬
‫ﭼﻨﺪ روزي ﻧﮕﺬﺷﺘﻪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﺎﮔﻬﺎن در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮدم‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻮﻳﻞ‬
‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺷﻨﺎﺳﻨﺎﻣﻪ ﻣﺮا ﻓﺮاﺧﻮاﻧﺪﻧﺪ؛ ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‪ ،‬ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ و دﺷﻮار ﺑﻮد‪.‬‬

‫‪» 〈 νÏ ŠÏ $7t èÏ /Î #‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﺶ ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬ ‫! ‪Ï 9s‬‬

‫‪7 ‹Ü‬‬ ‫‪ª #$ ‬‬

‫ﻟﺤﻈﺎت ارزﺷﻤﻨﺪ‬

‫ﺗﻨﻮﺧﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از وزرا‪ ،‬اﻣﻮال ﭘﻴﺮزﻧﻲ را در ﺑﻐﺪاد ﻏﺎرت و اﻣﻼك او را‬
‫ﻣﺼﺎدره ﻛﺮد‪ .‬ﭘﻴﺮزن ﻧﺰد او رﻓﺖ و ﺑﺎ ﮔﺮﻳﻪ و زاري از ﺳﺘﻢ او ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ وزﻳﺮ از‬
‫‪607‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﺎرش ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻧﺸﺪ و ﺑﺎز ﻧﻴﺎﻣﺪ و ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻜﺮد‪ .‬ﭘﻴﺮزن ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ را دﻋﺎي ﺑﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫وزﻳﺮ ﺧﻨﺪﻳﺪ و او را ﺑﻪ ﺗﻤﺴﺨﺮ ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻔﺖ‪ :‬در ﭘﺎس اﺧﻴﺮ ﺷﺐ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﻦ دﻋﺎ ﻛﻦ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺮزن رﻓﺖ و ﻫﻤﻴﺸﻪ در ﭘﺎس اﺧﻴﺮ ﺷﺐ ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﺪ و دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ دﻳﺮي ﻧﭙﺎﻳﻴﺪﻛﻪ‬
‫اﻳﻦ وزﻳﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻛﻨﺎر ﮔﺮدﻳﺪ و اﻣﻮاﻟﺶ از دﺳﺘﺶ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ و ﻣﻠﻚ و زﻣﻴﻦ او ﻣﺼﺎدره‬
‫ﮔﺸﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ در ﺑﺎزار او را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ رﻓﺘﺎر ﺑﺪش ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺷﻼق ﺗﻌﺰﻳﺮي زدﻧﺪ‪ .‬در آن‬
‫اﺛﻨﺎ ﭘﻴﺮزن از ﻛﻨﺎر او ﮔﺬﺷﺖ و ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻓﺮﻳﻦ؛ ﺗﻮ ﻣﺮا ﺑﻪ ﭘﺎس اﺧﻴﺮ ﺷﺐ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﺮدي ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﻗﺖ‪ ،‬ﺑﺮاي دﻋﺎﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﻠﺚ اﺧﻴﺮ ﺷﺐ در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﻟﺤﻈﺎت ارزﺷﻤﻨﺪ و ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺛﻠﺚ اﺧﻴﺮ‬
‫ﺷﺐ‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎر‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬آﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﭼﻴﺰي ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ او ﺑﺪﻫﻢ ؟ آﻳﺎ‬
‫اﺳﺘﻐﻔﺎرﻛﻨﻨﺪه اي ﻫﺴﺖ ﺗﺎ او را ﺑﻴﺎﻣﺮزم؟ آﻳﺎ دﻋﺎﻛﻨﻨﺪه اي ﻫﺴﺖ ﺗﺎ دﻋﺎﻳﺶ را اﺟﺎﺑﺖ‬
‫ﻛﻨﻢ؟‬
‫ﺑﻨﺪه ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﻮان ﻫﺴﺘﻢ‪ ،‬در زﻧﺪﮔﻲ ﭼﻴﺰﻫﺎي زﻳﺎدي ﺷﻨﻴﺪه ام و اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ‪ ،‬در‬
‫زﻧﺪﮔﻴﻢ رخ داده ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺰ ﻓﺮاﻣﻮﺷﺸﺎن ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻢ؛ ﻣﻦ ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﻧﺰدﻳﻜﺘﺮ از ﺧﺪا‬
‫ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ام‪ .‬راه ﺣﻞ‪ ،‬ﻧﺰد اوﺳﺖ؛ ﻓﺮﻳﺎدرس‪ ،‬اوﺳﺖ و ﻟﻄﻒ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ را ﻧﺰد او ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺟﺴﺖ‪.‬‬
‫در ﺑﺤﺒﻮﺣﻪ ﺑﺤﺮان ﺧﻠﻴﺞ ﻓﺎرس ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺗﻌﺪادي از ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ از ﺷﻬﺮ اﺑﻬﺎ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻮي رﻳﺎض ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدم‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و در آﺳﻤﺎن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫اﻃﻼع دادﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻘﺼﻲ ﻛﻪ در ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه‪ ،‬دوﺑﺎره ﺑﻪ ﻓﺮودﮔﺎه اﺑﻬﺎ ﺑﺮ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻓﺮودﮔﺎه ﺑﺮﮔﺸﺘﻴﻢ و آﻧﻬﺎ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺷﻜﺎل ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ را رﻓﻊ‬
‫ﻛﺮده و آن را درﺳﺖ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﭘﺮواز ﻧﻤﻮدﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻧﺰدﻳﻚ رﻳﺎض‬
‫رﺳﻴﺪﻳﻢ ﭼﺮﺧﻬﺎي ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﺑﺎز ﻧﺸﺪ و ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻫﻤﭽﻨﺎن در آﺳﻤﺎن رﻳﺎض ﻳﻚ ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪608‬‬

‫ﻛﺎﻣﻞ دور ﻣﻲ زد و ﺑﻴﺶ از ده ﺑﺎر ﺑﺮاي ﻓﺮود آﻣﺪن ﺗﻼش ﻛﺮد؛ اﻣﺎ ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ در‬
‫ﻓﺮودﮔﺎه رﻳﺎض ﻓﺮود ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ دوﺑﺎره ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻣﻲ رﻓﺖ‪ .‬اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪،‬‬
‫ﻫﻤﻪ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻌﻀﻲ ﻛﺎﻣﻼ روﺣﻴﻪ ﺧﻮد را ﺑﺎﺧﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬زﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﺪت ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﻣﻲ دﻳﺪم ﻛﻪ اﺷﻚ ﻣﺮدم ﺑﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﺳﺮازﻳﺮ اﺳﺖ و ﻣﺎ ﺑﻴﻦ آﺳﻤﺎن و‬
‫زﻣﻴﻦ در اﻧﺘﻈﺎر ﻣﺮگ ﺑﻮدﻳﻢ ﻛﻪ در ﻳﻚ ﻗﺪﻣﻲ ﻣﺎ ﺑﻮد‪ .‬در آن ﻟﺤﻈﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ آوردم و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي را ﭼﻮن ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ ارزﺷﻤﻨﺪ ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ و دل‪ ،‬ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺧﺪا و‬
‫ﺟﻬﺎن آﺧﺮت ﮔﺮدﻳﺪ و دﻧﻴﺎ ﺑﺮاي ﻣﺎ ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻲ ارزش ﻣﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻫﻤﻪ ﻣﺎ ﺗﻜﺮار ﻛﺮدﻳﻢ‪:‬‬
‫)ﻻ إﻟﻪ إﻻ اﷲ وﺣﺪ ﻻ ﺷﺮﻳﻚ ﻟﻪ؛ ﻟﻪ اﻟﻤﻠﻚ و ﻟﻪ اﻟﺤﻤﺪ و ﻫﻮ ﻋﻠﻲ ﻛﻞ ﺷﻲء ﻗﺪﻳﺮ(‬
‫ﻳﻌﻨﻲ‪» :‬ﻫﻴﭻ ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺤﻘﻲ ﺟﺰ اﷲ ﻧﻴﺴﺖ؛ او‪ ،‬ﻳﮕﺎﻧﻪ اﺳﺖ و ﺷﺮﻳﻜﻲ ﻧﺪارد؛ ﻓﺮﻣﺎﻧﺮواﻳﻲ و‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ‪ ،‬از آنِ اوﺳﺖ و او‪ ،‬ﺑﺮ ﻫﺮ ﻛﺎري ﺗﻮاﻧﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ اﻳﻦ ﻓﺮﻳﺎد را ﺳﺮ ﻣﻲ دادﻳﻢ‪ .‬ﭘﻴﺮﻣﺮد ﻛﻬﻨﺴﺎﻟﻲ‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و رو ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮدم‬
‫ﻓﺮﻳﺎد زد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﺪ و او را ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و از او ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي او‬
‫ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﺪ و ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬

‫‪©!#$ #( θâ ã‬‬ ‫‪Å =ù -‬‬

‫‪t Šy 7‬‬ ‫‪à 9ø #$ ’ûÎ #( θ7ç 2‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬درﺑﺎره ﻣﺮدم ﻓﺮﻣﻮده اﺳﺖ‪Å ‘u #Œs *Î ùs  :‬‬

‫‪» 〈 t $eÏ !#$ µç 9s t Á‬وﻗﺘﻲ ﺳﻮار ﻛﺸﺘﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻟﺼﺎﻧﻪ و ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد‬
‫‪Å =Ï ƒø Χè‬‬

‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺎ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪي را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺧﻮاﻧﺪﻳﻢ ﻛﻪ دﻋﺎي درﻣﺎﻧﺪه را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫او را ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎ اﺻﺮار و زاري او را ﺻﺪا زدﻳﻢ و دﻳﺮي ﻧﮕﺬﺷﺖ ﻛﻪ در ﻳﺎزدﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻳﺎ دوازدﻫﻤﻴﻦ ﺑﺎر ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻣﻮﻓﻖ ﺑﻪ ﻓﺮود ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪﻳﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ از ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‬
‫ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪﻳﻢ ﮔﻮﻳﺎ از ﻗﺒﺮﻫﺎ ﺑﻴﺮون آﻣﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﻋﺎدي ﺧﻮد ﺑﺎزﮔﺸﺘﻨﺪ؛‬
‫اﺷﻜﻬﺎ ﺧﺸﻚ ﺷﺪ و ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺮ ﻟﺒﺎن ﻫﻤﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر‬
‫‪609‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻓـﺈن ﺗﻮﻟـﺖ ﺑـﻼﻳـﺎﻧﺎ ﻧﺴﻴـﻨﺎه‬ ‫ﻛﻢ ﻧﻄﻠﺐ اﷲ ﻓﻲ ﺿﺮ ﻳﺤﻞ ﺑﻨﺎ‬
‫»ﭼﻘﺪر ﺧﺪاوﻧﺪ را در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ و زﻳﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻓﺮود ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﻢ و‬
‫ﭼﻮن ﺑﻼﻫﺎي ﻣﺎ‪ ،‬دور ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪا را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬
‫ﻓﺎن رﺟﻌﻨﺎ اﻟﻲ اﻟﺸﺎﻃﻲ ﻋﺼﻴﻨﺎه‬ ‫ﻧﺪﻋﻮه ﻓﻲ اﻟﺒﺤﺮان ﻳﻨﺠﻲ ﺳﻔﻴﻨﺘﻨﺎ‬
‫»در درﻳﺎي ﻣﺘﻼﻃﻢ او را ﺻﺪا ﻣﻲ زﻧﻴﻢ و از او ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﻛﺸﺘﻲ ﻣﺎ را ﻧﺠﺎت‬
‫دﻫﺪ و وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺳﺎﺣﻞ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﻢ‪ ،‬ﻧﺎﻓﺮﻣﺎﻧﻲ او را ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬
‫و ﻣـﺎ ﺳﻘـﻄﻨﺎ ﻷن اﻟﺤـﺎﻓﻆ اﷲ‬ ‫وﻧﺮﻛﺐ اﻟﺠﻮ ﻓﻲ أﻣﻦ وﻓﻲ دﻋﺔ‬
‫»ﺑﺎ اﻣﻨﻴﺖ ﺳﻮار ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ و ﺳﻘﻮط ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﭼﻮن ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺎﻓﻆ و‬
‫ﻧﮕﻬﺒﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺟﺰ ﻟﻄﻒ و ﻋﻨﺎﻳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮگ ﻳﺎ ﻓﺮار از ﻣﺮگ؟‬

‫روزﻧﺎﻣﻪ اﻟﻘﺼﻴﻢ از دﻳﺮﺑﺎز در اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ در ﻳﻜﻲ از ﺷﻤﺎره ﻫﺎﻳﺶ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﺟﻮاﻧﻲ‪ ،‬در دﻣﺸﻖ‪ ،‬آﻣﺎده ﺳﻔﺮ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎدرش ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‪ ،‬در ﻓﻼن‬
‫ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺮواز ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬وي‪ ،‬از ﻣﺎدرش ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ او را ﭘﻴﺶ از ﺳﺎﻋﺖ ﭘﺮواز‪ ،‬از‬
‫ﺧﻮاب ﺑﻴﺪار ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺟﻮان‪ ،‬ﺧﻮاﺑﻴﺪ و ﻣﺎدرش از رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ آب و ﻫﻮا ﮔﻮش‬
‫ﻣﻲ داد ﻛﻪ اﻋﻼم ﺷﺪ‪ :‬ﻫﻮا‪ ،‬اﺑﺮي و ﻃﻮﻓﺎﻧﻲ اﺳﺖ و ﺑﺎدﻫﺎي ﺷﻨﻲ ﺗﻨﺪي در ﺣﺎل وزﻳﺪن‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬دل ﻣﺎدر‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻨﻬﺎ ﻓﺮزﻧﺪش ﺳﻮﺧﺖ و او را ﺑﻴﺪار ﻧﻜﺮد ﺗﺎ از ﭘﺮواز ﺑﻤﺎﻧﺪ؛‬
‫ﭼﻮن ﻫﻮا ﺑﺮاي ﺳﻔﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺒﻮد و ﺗﺮﺳﻴﺪ ﻣﺒﺎدا در اﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪610‬‬

‫ﭼﻮن ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ وﻗﺖ ﮔﺬﺷﺘﻪ و ﻫﻮاﭘﻴﻤﺎ‪ ،‬ﭘﺮواز ﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻨﺎر ﻓﺮزﻧﺪش رﻓﺖ ﺗﺎ‬
‫او را ﺑﻴﺪار ﻛﻨﺪ؛ ﻧﺎﮔﻬﺎن دﻳﺪ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪ در رﺧﺘﺨﻮاﺑﺶ ﺟﺎن ﺑﻪ ﺟﺎن آﻓﺮﻳﻦ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻛﺮده‬

‫‪ÉΟ=Ï ≈ã‬‬ ‫‪4 <n )Î β‬‬

‫’ ‪t‬‬ ‫‪t ρŠ– *u ?è Ο‬‬
‫‪¢ Oè ( Ν‬‬
‫‪ö 6‬‬
‫)‹ ‪à‬‬
‫‪É ≈=n Βã …µç Ρ¯ *Î ùs µç Ζ÷ ΒÏ χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ρ*” -‬‬
‫‪Ï ?s “%‬‬
‫‪Ï !© #$ N‬‬
‫‪| θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ β‬‬
‫≅ ‪¨ )Î‬‬
‫اﺳﺖ‪ö %è  .‬‬

‫‪t θ=è ϑ‬‬

‫‪» 〈 ∩∇∪ β‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻣﺮﮔﻲ ﻛﻪ از آن ﻣﻲ ﮔﺮﻳﺰﻳﺪ‪،‬‬ ‫‪y è÷ ?s Λ÷ ä Ζ.ä $ϑ‬‬
‫‪y /Î Ν3‬‬
‫‪ä ⁄ã 7mÎ ⊥t ‹ã ùs οÏ ‰‬‬
‫‪y ≈γ‬‬ ‫= ‪¤ 9#$ ρu‬‬
‫‪y ±‬‬ ‫‪É ‹ø ót 9ø #$‬‬

‫ﺳﺮاﻧﺠﺎم ﺑﺎ ﺷﻤﺎ روﻳﺎروي ﻣﻲ ﮔﺮدد؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻮي داﻧﺎي ﻧﻬﺎن و آﺷﻜﺎر ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﻴﺪه ﻣﻲ‬
‫ﺷﻮﻳﺪ و ﺷﻤﺎ را از آﻧﭽﻪ ﻛﺮده اﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫آن ﺟﻮان‪ ،‬از ﻣﺮگ ﻓﺮار ﻛﺮد و در دام آن اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫ﻋﻮام ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻧﺠﺎت‪ ،‬ﺑﺮاي او ﻣﻘﺪر اﺳﺖ‪ ،‬در درﻳﺎ ﻫﻢ ﺑﺮاي او راﻫﻲ‬
‫درﺳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﺟﻞ اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻓﺮا رﺳﺪ و ﻣﻬﻠﺘﺶ در دﻧﻴﺎ ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﺳﺒﺐ‬
‫ﻣﺮگ اﻧﺴﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد؟‬

‫داﺳﺘﺎﻧﻬﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﻣﺮگ‬

‫ﺷﻴﺦ ﻋﻠﻲ ﻃﻨﻄﺎوي‪ ،‬در دﻳﺪه ﻫﺎ و ﺷﻨﻴﺪه ﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻓﺮدي‪ ،‬در ﻣﻨﻄﻘﻪ‬
‫ﺷﺎم ﻛﺎﻣﻴﻮﻧﻲ داﺷﺖ‪ .‬ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﺑﺎ او ﻫﻤﺴﻔﺮ ﺷﺪ و در ﻗﺴﻤﺖ ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻴﻮن‪ ،‬ﻧﺸﺴﺖ‪ .‬در‬
‫ﻋﻘﺐ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻮﺗﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ اﺟﺴﺎد ﻣﺮدﮔﺎن را در آن ﻣﻲ ﮔﺬاردﻧﺪ‪ .‬ﺗﺎﺑﻮت‪ ،‬روﻛﺸﻲ‬
‫داﺷﺖ ﻛﻪ در ﻣﻮاﻗﻊ ﺿﺮوري‪ ،‬روي آن ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ؛ ﺑﺎران ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎرﻳﺪن ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺮدي ﻛﻪ ﻋﻘﺐ ﺳﻮار ﺑﻮد‪ ،‬داﺧﻞ ﺗﺎﺑﻮت رﻓﺖ و ﺑﺎ روﻛﺶ‪ ،‬ﺧﻮد را ﭘﻮﺷﺎﻧﺪ‪ .‬در ﺑﻴﻦ‬
‫راه‪ ،‬ﻓﺮد دﻳﮕﺮي ﺳﻮار ﺷﺪ و ﻋﻘﺐ ﻛﺎﻣﻴﻮن ﻧﺸﺴﺖ و ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ داﺧﻞ‬
‫ﺗﺎﺑﻮت ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎران ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻣﻲ ﺑﺎرﻳﺪ و ﻣﺮدي ﻛﻪ ﺑﻌﺪاً ﺳﻮار ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮد‬
‫‪611‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ او‪ ،‬در ﻋﻘﺐ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺮدي ﻛﻪ داﺧﻞ ﺗﺎﺑﻮت ﺑﻮد‪،‬‬
‫دﺳﺘﺶ را از داﺧﻞ ﺗﺎﺑﻮت ﺑﻴﺮون آورد ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﺑﺎران ﺑﻨﺪ آﻣﺪه ﻳﺎ ﻫﻨﻮز ﻣﻲ ﺑﺎرد؟‬
‫وﻗﺘﻲ دﺳﺘﺶ را ﺑﻴﺮون ﻛﺮد و آن را ﺗﻜﺎن داد‪ ،‬ﻣﺮدي ﻛﻪ در ﻛﻨﺎرش ﺑﻮد‪ ،‬ﻧﮕﺮان و‬
‫آﺷﻔﺘﻪ ﺷﺪ و ﺗﺮس او را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﮔﻤﺎن ﺑﺮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮده‪ ،‬دوﺑﺎره زﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻨﺮو از ﺧﻮد ﺑﻲ ﺧﻮد ﺷﺪ و از ﺑﺎﻻي ﻛﺎﻣﻴﻮن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻓﺘﺎد و ﺿﺮﺑﻪ ﻣﻐﺰي ﺷﺪ و در‬
‫ﺟﺎ در ﮔﺬﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻘﺮر ﻛﺮده ﺑﻮد ﻛﻪ اﺟﻞ اﻳﻦ ﻣﺮد‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﺪﻳﻦ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﺑﻤﻴﺮد‪.‬‬
‫و اﻟﻤﻨﺎﻳﺎ ﻋﺒـﺮ أي ﻋﺒـﺮ‬ ‫ﻛـﻞ ﺷﺊ ﺑﻘﻀـﺎء و ﻗـﺪر‬
‫»ﻫﺮ ﭼﻴﺰ‪ ،‬ﻃﺒﻖ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﺮﮔﻬﺎ‪ ،‬ﻋﺒﺮﺗﻬﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﭘﻨﺪ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪه‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه اوﺳﺖ و او دارد ﺑﻪ‬
‫ﺳﺮﻋﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺮگ ﻣﻲ رود و ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺮگ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ اﺑﻲ ﻃﺎﻟﺐ‬
‫ﭼﻪ زﻳﺒﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‪» :‬آﺧﺮت در ﺣﺎل روي آوردن ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺎ اﺳﺖ و دﻧﻴﺎ‪ ،‬در ﺣﺎل‬
‫ﭘﺸﺖ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭘﺲ از ﻓﺮزﻧﺪان آﺧﺮت ﺑﺎﺷﻴﺪ و از ﻓﺮزﻧﺪان دﻧﻴﺎ ﻧﺒﺎﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻣﺮوز ﻛﺎر ﻛﺮدن اﺳﺖ و ﺣﺴﺎب و ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﺮدا ) روز ﻗﻴﺎﻣﺖ( ﻓﻘﻂ ﺣﺴﺎب و‬
‫ﻛﺘﺎب اﺳﺖ و ﻋﻤﻠﻲ در ﻛﺎر ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻋﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره آﻣﺎده ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ وﺿﻌﻴﺖ‬
‫و ﺣﺎﻟﺖ ﺧﻮﻳﺶ‪ ،‬ﺳﺮ و ﺳﺎﻣﺎن دﻫﺪ و از ﺳﺮ ﻧﻮ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﺪ و ﺑﺪاﻧﺪ ﻛﻪ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎري ﺑﺰرﮔﻮار و ﻧﻴﺮوﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﻟﻄﻒ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ او‪ ،‬ﻓﺮاوان‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫وﻗﺘﻲ ﻣﺮگ‪ ،‬ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬از ﻫﻴﭽﻜﺲ اﺟﺎزه ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﺎ ﻛﺴﻲ رو در ﺑﺎﻳﺴﺘﻲ ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪612‬‬

‫‪Ó§-‬‬
‫‪ø Ρt “‘Í ‰‬‬
‫ﻣﺮگ‪ ،‬ﭘﻴﺶ از آﻣﺪن ﻫﺸﺪاري ﻧﻤﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ô ?s $Βt ρu  :‬‬

‫‪ß θϑ‬‬
‫‪» 〈 N‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫‪ß ?s Ú‬‬
‫“ ‪< ‘ö &r‬‬
‫§ ‪dÄ 'r /Î‬‬ ‫‪ø Ρt “‘Í ‰‬‬
‫‪6 -‬‬ ‫‪ô ?s $Βt ρu ( #‰‬‬
‫‪Y î‬‬ ‫¡ ‪Ü‬‬
‫= ‪x‬‬ ‫‪Å 6‬‬
‫¨‪ò ?s #Œs $Β‬‬

‫ﻓﺮدا ﭼﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آورد و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ در ﻛﺪام ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﻣﻴﺮد«‪ω  ..‬‬

‫‪t θΒã ‰‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂⊃∪ β‬ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﭘﺲ و ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻳﺪ«‪.‬‬ ‫) ‪Ï‬‬
‫¡ ‪ø Gt‬‬
‫‪ó @n ω‬‬
‫‪Ÿ ρu πZ ã‬‬ ‫‪y µç Ζ÷ ã‬‬
‫™‪t $‬‬ ‫‚ ‪t ρ*ã‬‬
‫‪t β‬‬ ‫¡ ‪Ï ↔ø Ft‬‬
‫‪ó @n‬‬

‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﻨﻄﺎوي در دﻳﺪه ﻫﺎ و ﺷﻴﻨﺪه ﻫﺎي ﺧﻮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﺗﻮﺑﻮﺳﻲ ﭘﺮ از ﻣﺴﺎﻓﺮ‬

‫ﺑﻮد؛ راﻧﻨﺪه در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ اﺗﻮﺑﻮس را ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻣﻲ راﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﭼﭗ و راﺳﺖ ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﺮد؛‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺗﻮﻗﻒ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺴﺎﻓﺮان ﺑﻪ او ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﭼﺮا اﻳﺴﺘﺎدي؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻳﺴﺘﺎده ام ﺗﺎ‬
‫ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﻛﻪ ﺑﺎ دﺳﺖ اﺷﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﻮار ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺎﻓﺮان ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را‬
‫ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﻪ او ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ؛ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﻣﺎ ﻛﺴﻲ را ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬او اﻳﻨﻚ دارد‬
‫ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺳﻮار ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺴﺎﻓﺮان ﻫﻤﻪ ﻳﻚ ﺻﺪا ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﺨﺪا ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ را‬
‫ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ و ﻧﺎﮔﻬﺎن راﻧﻨﺪه‪ ،‬روي ﺻﻨﺪﻟﻲ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﺶ‪ ،‬ﭼﺸﻢ از ﺟﻬﺎن ﻓﺮو ﺑﺴﺖ‪ .‬آري!‬

‫‪ö γ‬‬
‫‪Ÿω Ν‬‬ ‫_ ‪ß =è‬‬ ‫ﻣﺮگ او‪ ،‬ﻓﺮا رﺳﻴﺪه ﺑﻮد و اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺒﺒﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮت او ﺑﻮد‪y #Œs *Î ùs  .‬‬
‫` !‪y &r u %‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂⊆∪ χ‬وﻗﺘﻲ اﺟﻠﺸﺎن ﺑﻴﺎﻳﺪ‪ ،‬ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ ﭘﺲ و‬ ‫‪θΒã ‰‬‬
‫) ‪Ï‬‬
‫¡ ‪ø Gt‬‬
‫‪ó „o ω‬‬
‫‪Ÿ ρu ( πZ ã‬‬
‫™‪t $‬‬ ‫‪t ρ*ã z‬‬
‫‪y β‬‬ ‫¡ ‪½ 'ù Gt‬‬
‫‪ó „o‬‬

‫ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫اﻧﺴﺎن از ﺧﻄﺮﻫﺎ ﻣﻲ ﻫﺮاﺳﺪ و از ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺮگ ﻣﻲ رود‪ ،‬دﻟﺶ ﻣﻲ ﻟﺮزد؛‬

‫‪öθ9s #( ρ‰‬‬
‫‪ß èy %s ρu Ν‬‬
‫‪ö κÎ ΞÏ ¨θu z‬‬
‫} ÷‬
‫‪\ #( θ9ä $%s ‬‬ ‫اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﺤﻞ اﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ او ﻣﻲ ﮔﺮدد‪Ï !© #$  :‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪t %Ï ‰‬‬

‫‪〈 ∩⊇∉∇∪ ‬‬ ‫‪Ï ≈¹‬‬
‫‪| Λ÷ ä Ζ.ä β)Î N‬‬
‫‪| θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã 6‬‬
‫¡ ‪à‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r ‬‬
‫‪ô ã‬‬
‫≅ ‪t #( ρâ ‘u Šô $$ ùs‬‬
‫‪ö %è 3 #( θ=è FÏ %è $Βt $Ρt θã‬‬
‫‪ã $Û‬‬
‫‪s &r‬‬

‫»آﻧﺎن‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و )از ﺟﻨﮓ ﻛﻨﺎره ﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ( ﺑﻪ ﺑﺮادران‬
‫ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ از ﻣﺎ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪) ،‬و ﺣﺮف ﻣﺎ را ﻣﻲ ﺷﻨﻴﺪﻧﺪ( ﻛﺸﺘﻪ‬
‫‪613‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭘﺲ ﻣﺮگ را از ﺧﻮد دور ﺑﺪارﻳﺪ‪ ،‬اﮔﺮ راﺳﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻋﺠﻴﺐ اﺳﺖ ﻣﺎ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ زﻣﺎﻧﻲ درﺑﺎره دﻳﺪار ﺑﺎ ﺧﺪا وﻓﻨﺎﭘﺬﻳﺮي دﻧﻴﺎ و در ﻣﻮرد داﺳﺘﺎن‬
‫ﺟﺪاﻳﻲ از دﻧﻴﺎ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ‪.‬‬

‫ﻫﻴﭻ ﻓﺮﻳﺎدرﺳﻲ ﺟﺰ اﷲ ﻧﻴﺴﺖ‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1413‬ﻫﺠﺮي از رﻳﺎض ﺑﻪ ﺷﻬﺮ دﻣﺎم ﺳﻔﺮ ﻛﺮدم؛ ﺣﻮاﻟﻲ ﺳﺎﻋﺖ دوازده‬
‫ﻇﻬﺮ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ رﺳﻴﺪم‪ .‬ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻢ ﺑﻪ دﻳﺪار ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎﻧﻢ ﺑﺮوم‪ ،‬اﻣﺎ او ﺳﺮﻛﺎر ﺑﻮد و‬
‫دﻳﺮ وﻗﺖ از ﻣﺤﻞ ﻛﺎرش ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺸﺖ؛ از اﻳﻨﺮو ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ او از ﺳﺮ ﻛﺎر‬
‫ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺘﻞ ﺑﺮوم‪ .‬ﺗﺎﻛﺴﻲ ﮔﺮﻓﺘﻢ و از ﻓﺮودﮔﺎه ﺑﻪ ﻫﺘﻞ رﻓﺘﻢ‪ .‬وﻗﺘﻲ وارد ﻫﺘﻞ ﺷﺪم‪،‬‬
‫دﻳﺪم ﻣﺮدم زﻳﺎد ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻌﻄﻴﻼت ﻧﺒﻮد ﻛﻪ ﻣﺮدم زﻳﺎد ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺗﺎﻗﻲ ﻛﺮاﻳﻪ ﻛﺮدم؛ اﺗﺎق ﻣﻦ‪ ،‬در ﻃﺒﻘﻪ ﭼﻬﺎرم ﻫﺘﻞ و دور از ﻛﺎرﻣﻨﺪان و ﻛﺎرﮔﺮان‬
‫ﻫﺘﻞ ﺑﻮد‪ .‬و ﻫﻴﭽﻜﺲ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﻦ در ﻫﺘﻞ ﻧﺒﻮد‪ .‬وارد اﺗﺎق ﺷﺪم‪ .‬ﻛﻴﻔﻢ را روي ﺗﺨﺖ‬
‫ﮔﺬاﺷﺘﻢ؛ وارد ﺳﺮوﻳﺲ ﺷﺪم ﺗﺎ وﺿﻮ ﺑﮕﻴﺮم‪ .‬درب دﺳﺘﺸﻮﻳﻲ را ﺑﺴﺘﻢ‪ .‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ‬
‫وﺿﻮ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪،‬آﻣﺪم ﻛﻪ در را ﺑﺎز ﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ دﻳﺪم در ﻗﻔﻞ اﺳﺖ و ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﺮﭼﻪ ﺗﻼش ﻛﺮدم‪ ،‬ﻣﻮﻓﻖ ﻧﺸﺪم در را ﺑﺎز ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬در آن ﺟﺎي ﺗﻨﮓ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪم؛‬
‫ﻧﻪ ﭘﻨﺠﺮه اي داﺷﺖ ﻛﻪ ﻛﺴﻲ را ﺻﺪا ﻛﻨﻢ و ﻧﻪ ﺗﻠﻔﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﺳﻲ ﺑﮕﻴﺮم و ﻧﻪ ﻛﺴﻲ در‬
‫آن ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﺪاﻳﺶ ﺑﺰﻧﻢ‪ .‬ﭘﺮوردﮔﺎر را ﻳﺎد ﻣﻲ ﻛﺮدم و ﺣﺪود ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ در‬
‫ﺟﺎي ﺧﻮد ﻣﺎﻧﺪم؛ ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ‪ ،‬دو ﺳﻪ روز ﺑﺮ ﻣﻦ ﮔﺬﺷﺖ‪ .‬ﻋﺮق‪ ،‬از ﺳﺮاﭘﺎي‬
‫ﺑﺪﻧﻢ ﺳﺮازﻳﺮ ﺑﻮد و ﻗﻠﺒﻢ ﺑﻪ ﺗﭙﺶ و اﺿﻄﺮاب اﻓﺘﺎده ﺑﻮد و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ دو ﻗﻀﻴﻪ ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﺑﻮدم‪ :‬ﻳﻜﻲ اﻳﻨﻜﻪ ﺟﺎي ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﮔﻴﺮ اﻓﺘﺎده ﺑﻮدم و دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ راﻫﻲ ﺑﺮاي ارﺗﺒﺎط ﻧﺒﻮد‬
‫ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻳﺎ ﺧﻮﻳﺸﺎوﻧﺪي ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﻮد‪ .‬اﻓﻜﺎر زﻳﺎدي در ذﻫﻨﻢ دور ﻣﻲ زد و در اﻳﻦ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪614‬‬

‫ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﭼﻪ ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻣﻦ ﻧﮕﺬﺷﺖ!‬

‫و ﺗﻀﻴﻖ اﻷرض إﻻ ﻣﻮﺿﻌﺎ‬ ‫ﻗﺪ ﻳﻀﻴﻖ اﻟﻌﻤﺮ إﻻ ﺳـﺎﻋﺔ‬
‫»زﻧﺪﮔﻲ و زﻣﻴﻦ ﺑﻪ ﺗﻨﮓ ﻣﻲ آﻳﺪ؛ ﻣﺮگ در ﻳﻚ ﻟﺤﻈﻪ و در ﻳﻚ ﺟﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺎﻻﺧﺮه ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎدم ﻛﻪ در را ﺑﺎ ﻗﺪرت ﺗﻜﺎن دﻫﻢ و ﺑﺎ ﺟﺴﻤﻲ ﺿﻌﻴﻒ و‬
‫ﻧﺤﻴﻒ‪ ،‬ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻜﺎن دادن درب ﻧﻤﻮدم و ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺷﺪم ﻛﻪ درب آﻫﺴﺘﻪ آﻫﺴﺘﻪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻋﻘﺮﺑﻪ ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در را ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺗﻜﺎن ﻣﻲ دادم و وﻗﺘﻲ ﺧﺴﺘﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﺪم‪ ،‬ﻛﻤﻲ درﻧﮓ ﻣﻲ ﻛﺮدم و ﺳﭙﺲ ﻛﺎرم را اداﻣﻪ ﻣﻲ دادم‪ .‬ﺑﺎﻻﺧﺮه در‪ ،‬ﺑﺎز ﺷﺪ‬
‫و ﻣﻦ ﮔﻮﻳﺎ از ﻗﺒﺮي ﺑﻴﺮون آﻣﺪه ﺑﻮدم‪ .‬ﺑﻪ اﺗﺎﻗﻢ ﺑﺮﮔﺸﺘﻢ و ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮدم و‬
‫ﺿﻌﻒ اﻧﺴﺎن و ﺑﻴﭽﺎرﮔﻲ او و اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻳﺎد آوردم ﻛﻪ ﻣﺮگ‪ ،‬ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ دﻧﺒﺎل اﻧﺴﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻛﻮﺗﺎﻫﻴﻬﺎي ﺧﻮدﻣﺎن در ﺣﻖ زﻧﺪﮔﻴﻤﺎن اﻧﺪﻳﺸﻴﺪم و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫آوردم ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬ﺟﻬﺎن آﺧﺮت را ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮده اﻳﻢ‪.‬‬

‫‪« #$ ’<n )Î µÏ ŠùÏ χ‬‬

‫! 〈 »و ﺑﺘﺮﺳﻴﺪ از روزي ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﺳﻮي‬ ‫‪š‬‬ ‫_ ‪θèã‬‬
‫)‪y *ö ?è $ΒY θö ƒt #( θ‬‬
‫‪à ?¨ #$ ρu ‬‬

‫ﺧﺪا ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻳﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ο; ‰‬ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺑﺎﺷﻴﺪ‬

‫‪y ‹§ ±‬‬
‫‪t Β– l‬‬
‫‪8 ρ*ã /ç ’ûÎ Λ÷ ä Ζ.ä θö 9s ρu V‬‬
‫‪Ý θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã 3‬‬
‫‪œ .‘Í ‰‬‬
‫‪ô ƒã #( θΡç θ3‬‬
‫‪ä ?s $ϑ‬‬
‫‪y Ψs ƒ÷ &r ‬‬

‫ﻣﺮگ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؛ ﮔﺮﭼﻪ در ﺑﺮﺟﻬﺎي ﻣﺤﻜﻤﻲ ﺑﺎﺷﻴﺪ«‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻋﺠﻴﺒﻲ ﺧﻮاﻧﺪه و ﺷﻨﻴﺪه ام‪ .‬ﻓﺮدي را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي‬
‫ﻣﺮگ ﻣﻲ رود؛ اﻣﺎ آﻧﭽﻪ ﻣﺮگ ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ زﻧﺪﮔﻲ او ﻣﻲ ﺷﻮد و دﻳﮕﺮي‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ از ﻣﺮگ ﻧﺠﺎت ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﻪ ﺳﻮي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ رود؛ اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ او ﺑﻪ ﺳﻮي آن ﻣﻲ رﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺮگ ﻗﻄﻌﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ او ﻣﻲ ﺷﻮد و دﻳﮕﺮي ﺧﻮدش را ﻓﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و راﻫﻲ را در ﭘﻴﺶ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻣﺮگ‪ ،‬در آن زﻳﺎد اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻧﺠﺎت ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﭘﺎك اﺳﺖ‬
‫‪615‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﺣﻜﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭼﻪ دردﻫﺎ ﻛﻪ درﻣﺎن ﺷﻮد!‬

‫ﺳﻴﺮه ﻧﮕﺎران ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻣﺮدي‪ ،‬ﻓﻠﺞ و ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﻴﻦ ﺷﺪ و ﺳﺎﻟﻬﺎي ﻃﻮﻻﻧﻲ را ﺑﺎ‬
‫ﺧﺴﺘﮕﻲ و ﻧﺎاﻣﻴﺪي و ﺷﻜﺴﺖ ﺳﭙﺮي ﻛﺮد و ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬از ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ او درﻣﺎﻧﺪﻧﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻮاده و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬او‪ ،‬ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬در ﻳﻜﻲ از روزﻫﺎ از ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻋﻘﺮﺑﻲ روي اﻳﻦ ﻣﺮد اﻓﺘﺎد؛ او ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ از ﺟﺎﻳﺶ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﺪ؛ ﻋﻘﺮب در ﺳﺮ او‬
‫ﭼﻨﺪ ﻧﻴﺶ زد و او را ﭼﻨﺪ ﺑﺎر ﮔﺰﻳﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺑﺪﻧﺶ از ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﺗﻜﺎن ﺧﻮرد و دﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺣﻴﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻪ اﻋﻀﺎي ﺑﺪﻧﺶ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد و دارد ﺧﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﺳﺮﺣﺎل و ﺑﺎﻧﺸﺎط‬
‫ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ‪ ،‬روي ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ اﻳﺴﺘﺎد و ﺳﭙﺲ اﻧﺪﻛﻲ در اﺗﺎق ﺧﻮد ﻗﺪم زد وآﻧﮕﺎه در را ﺑﺎز‬
‫ﻛﺮد و ﻧﺰد زن و ﻓﺮزﻧﺪاﻧﺶ رﻓﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ در ﻛﻤﺎل ﻧﺎﺑﺎوري دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ او‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎده اﺳﺖ؛‬
‫ﺑﺎورﺷﺎن ﻧﻤﻲ ﺷﺪ و ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻮد ﻛﻪ از ﺗﻌﺠﺐ و ﺣﻴﺮت ﺑﻴﻬﻮش ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬آن وﻗﺖ او‪،‬‬
‫ﻣﺎﺟﺮا را ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﺎك و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد را ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺑﻬﺒﻮد ﺑﺨﺸﻴﺪ!‬
‫ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ را ﺑﺮاي ﻳﻜﻲ از ﭘﺰﺷﻜﺎن ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮدم؛ او ﻗﻀﻴﻪ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﺮد و‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻮﻋﻲ ﻣﺎر ﺳﻤﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺷﺪت زﻫﺮش را ﺑﺎ ﻓﻌﻞ و اﻧﻔﻌﺎﻻت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪،‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺑﺎآن‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻓﻠﺠﻬﺎﻳﻲ را ﻣﻌﺎﻟﺠﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺑﺴﻲ ﺑﺰرگ و واﻻﺳﺖ‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻬﺮﺑﺎن ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﻴﻤﺎري و ﻣﺮﺿﻲ ﻧﻴﺎورده ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺑﺮاي آن دوا و ﻋﻼﺟﻲ‬
‫ﭘﺪﻳﺪ آورده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪616‬‬

‫ﻛﺮاﻣﺎت اوﻟﻴﺎ‬

‫ﺻﻠﻪ ﺑﻦ اﺷﻴﻢ ﻋﺎﺑﺪ و زاﻫﺪ ﺗﺎﺑﻌﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻤﺎل ﻣﻲ رود ﺗﺎ در راه ﺧﺪا ﺟﻬﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬او‪ ،‬در‬
‫ﺑﻴﻦ راه و در ﺟﻨﮕﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺐ‪ ،‬ﻓﺮا ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬وي‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﺼﺪ ﻧﻤﺎز در ﻣﻴﺎن درﺧﺘﺎن‬
‫وﺿﻮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ ﻧﻤﺎز ﻣﻲ اﻳﺴﺘﺪ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺷﻴﺮي درﻧﺪه ﺑﻪ او ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲ ﺷﻮد و‬
‫ﮔﺮداﮔﺮد او ﻛﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﺎز اﺳﺖ‪ ،‬دور ﻣﻲ زﻧﺪ و ﻣﻲ ﻏﺮد؛ اﻣﺎ ﺻﻠﻪ ﻫﻤﭽﻨﺎن از ﻫﻤﻪ‬
‫ﭼﻴﺰ ﺑﺮﻳﺪه و ﻏﺮق ﻣﻨﺎﺟﺎت ﺑﺎ ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻤﺎز و ذﻛﺮ ﺧﻮدش اداﻣﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻌﺪ از دو رﻛﻌﺖ ﺳﻼم ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻧﻤﺎز را ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺷﻴﺮ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﻮردن ﻣﻦ و ﻛﺸﺘﻦ ﻣﻦ اﻣﺮ ﺷﺪه اي‪ ،‬ﭘﺲ ﻣﺮا ﺑﺨﻮر و اﮔﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ‬
‫ﻛﺎر اﻣﺮ ﻧﺸﺪه اي‪ ،‬ﺑﮕﺬار ﺑﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرم ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻛﻨﻢ؛ ﺷﻴﺮ دﻣﺶ را ﭘﺎﻳﻴﻦ اﻧﺪاﺧﺖ و از‬
‫آﻧﺠﺎ رﻓﺖ و ﺻﻠﻪ را ﮔﺬاﺷﺖ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺘﺎب اﻟﺒﺪاﻳﺔ و اﻟﻨﻬﺎﻳﺔ و دﻳﮕﺮ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺗﺎرﻳﺦ را ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻦ؛ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ در ﻣﻮرد‬
‫ﺳﻔﻴﻨﻪ ﺧﺎدم ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ درﻛﺘﺎﺑﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺷﺮح ﺣﺎل اﺻﺤﺎب را ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫او و ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﺶ از ﺳﺎﺣﻞ درﻳﺎ آﻣﺪﻧﺪ و وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺸﻜﻲ رﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺎﮔﻬﺎن دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺷﻴﺮ درﻧﺪه اي‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ ﻣﻲ آﻳﺪ؛ ﺳﻔﻴﻨﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﺷﻴﺮ! ﻣﻦ از اﺻﺤﺎب ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و‬
‫ﺧﺎدم او ﻫﺴﺘﻢ و اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺮاﻫﺎﻧﻢ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺗﻮ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻛﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ؛ آﻧﮕﺎه‬
‫ﺷﻴﺮ‪ ،‬ﭘﺎ ﺑﻪ ﻓﺮار ﮔﺬاﺷﺖ و ﭼﻨﺎن ﻏﺮﺷﻲ ﺳﺮ داد ﻛﻪ ﺻﺪاﻳﺶ در اﻃﺮاف ﻃﻨﻴﻦ اﻧﺪاز ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﻳﻦ وﻗﺎﻳﻊ و اﺗﻔﺎﻗﺎت را ﺟﺰ ﻓﺮد ﺧﻮد ﺑﺰرگ ﺑﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺴﻲ رد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﺳﻨﺘﻬﺎي‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪي در آﻓﺮﻳﺪه ﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺣﺎوي ﻣﻮاردي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻗﻀﺎﻳﺎﻳﻲ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺑﺤﺚ ﺑﻪ درازا ﻧﻤﻲ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪ ،‬دﻫﻬﺎ داﺳﺘﺎن ﺻﺤﻴﺢ در اﻳﻦ ﺑﺎره ذﻛﺮ ﻣﻲ ﻛﺮدم‪.‬‬
‫‪617‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﻣﺎ ﺑﻪ ذﻛﺮ ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻛﻪ در ﭼﻨﺪ ﺳﻄﺮ ﺑﻌﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ ‪ ،‬ﺑﺴﻨﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺪﻳﺚ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻲ روﺷﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎن و ﺣﻜﻴﻢ اﺳﺖ؛ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي‪ ،‬از او ﭘﻨﻬﺎن ﻧﻤﻲ‬

‫‪Üχθ6‬‬
‫ﻣﺎﻧﺪ و او‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﺮدم آﮔﺎه اﺳﺖ و ﻟﻄﻒ او ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻫﻤﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪à ƒt $Βt  :‬‬

‫’ ‪y 9Ï ¨Œs ΒÏ‬‬
‫‪Iωρu 7‬‬ ‫‪4 Τo Šô &r ω‬‬ ‫‘ ‪ö κå‬‬
‫‪I ρu Ν‬‬ ‫™‪Þ ŠÏ $‬‬ ‫‪è ω‬‬
‫‪y θu δ‬‬ ‫¡ >‪ )Î π‬‬
‫~ ÷‪| Η‬‬
‫‪s ω‬‬ ‫‪ó γ‬‬
‫‪Ÿ ρu Ο‬‬ ‫‪ß èã /Î #‘u θu δ‬‬
‫‪è ω‬‬
‫“ ‪ )Î π> Ws ≈=n Or‬‬
‫‪3 θu gø Υ‬‬
‫‪ª ΒÏ‬‬

‫‪» 〈 #( θΡç %.x $Βt t ø &r Ο‬ﻫﻴﭻ ﺳﻪ ﻧﻔﺮي در ﮔﻮﺷﻲ ﻧﺠﻮا ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻣﮕﺮ‬
‫‪ó γ‬‬
‫‪ß èy Βt θu δ‬‬
‫‪è ω‬‬
‫‪ )Î u Yn 2‬‬
‫‪ò &r‬‬

‫آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻬﺎرﻣﻴﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ و ﻧﻪ ﭘﻨﺞ ﻧﻔﺮ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺷﺸﻤﻴﻦ آﻧﻬﺎﺳﺖ وﻧﻪ‬
‫ﻛﻤﺘﺮ از اﻳﻦ و ﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺠﻮا ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﺮﺟﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪا ﺑﺎ‬
‫آﻧﻬﺎﺳﺖ«‪.‬‬

‫اﷲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻛﺎرﺳﺎز و ﺷﺎﻫﺪ ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺨﺎري در ﺻﺤﻴﺢ ﺧﻮد آورده ﻛﻪ ﻣﺮدي از ﺑﻨﻲ اﺳﺮاﺋﻴﻞ از ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ درﺧﻮاﺳﺖ‬
‫ﻧﻤﻮد ﺗﺎ ﻫﺰار دﻳﻨﺎر ﺑﻪ او ﻗﺮض ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ ﮔﻮاﻫﻲ داري؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﮔﻮاﻫﻲ ﺟﺰ‬
‫ﺧﺪا ﻧﺪارم‪ .‬ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺧﺪا ﮔﻮاه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﭙﺲ ﻫﺰار دﻳﻨﺎر ﺑﻪ او ﻗﺮض‬
‫داد و زﻣﺎن ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ آن را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ و آن ﻣﺮد رﻓﺖ‪ .‬در ﻣﻴﺎن آﺑﺎدﻳﻬﺎي آن دو‪،‬‬
‫ﻧﻬﺮ آﺑﻲ ﺑﻮد‪ .‬وﻗﺘﻲ زﻣﺎن ﺑﺎزﭘﺮداﺧﺖ ﻗﺮض‪ ،‬ﺳﺮ رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺷﺨﺺ ﺑﺪﻫﻜﺎر‪ ،‬آﻣﺪ و ﻛﻨﺎر‬
‫ﻧﻬﺮ اﻳﺴﺘﺎد ﺗﺎ ﻗﺎﻳﻘﻲ ﮔﻴﺮ ﺑﻴﺎورد و ﺳﻮار ﺷﻮد و دﻳﻨﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ ﺻﺎﺣﺒﺶ ﭘﺲ ﺑﺪﻫﺪ‪ .‬اﻣﺎ‬
‫ﻗﺎﻳﻘﻲ ﻧﻴﺎﻓﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺷﺐ ﺷﺪ و ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ اﻳﺴﺘﺎد و ﻛﺴﻲ را ﻧﻴﺎﻓﺖ ﻛﻪ او را ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮد ﺑﻪ آن ﺳﻮي آب ﺑﺒﺮد؛ ﭘﺲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ! او از ﻣﻦ ﮔﻮاه ﺧﻮاﺳﺖ و ﻣﻦ ﮔﻮاﻫﻲ‬
‫ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﻴﺎﻓﺘﻢ؛ از ﻣﻦ ﺿﺎﻣﻦ و ﻛﻔﻴﻞ ﺧﻮاﺳﺖ و ﻣﻦ ﺿﺎﻣﻨﻲ ﺟﺰ ﺗﻮ ﻧﺪاﺷﺘﻢ؛ ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! اﻳﻦ‬
‫ﭘﻴﺎم و ﻧﺎﻣﻪ را ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺎن؛ آﻧﮕﺎه ﺗﻜﻪ ﭼﻮﺑﻲ ﮔﺮﻓﺖ و آن را ﺳﻮراخ ﻛﺮد و دﻳﻨﺎرﻫﺎ را‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪618‬‬

‫داﺧﻞ آن ﮔﺬاﺷﺖ و ﻧﺎﻣﻪ اي ﻧﻮﺷﺖ و داﺧﻞ آن ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺳﭙﺲ ﺗﻜﻪ ﭼﻮب را ﺑﻪ آب‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ؛ ﺑﻪ اذن ﺧﺪاوﻧﺪ و ﺑﻪ ﻟﻄﻒ و ﻋﻨﺎﻳﺖ او‪ ،‬ﭼﻮب‪ ،‬در آب ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد‪ .‬ﺻﺎﺣﺐ‬
‫دﻳﻨﺎرﻫﺎ ﻫﻢ آﻣﺪه ﺑﻮد و در ﻛﻨﺎر آب ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ دﻳﻨﺎرﻫﺎ را ﺑﻪ او ﻗﺮض داده‬
‫ﺑﻮد‪ .‬او‪ ،‬در ﻛﻨﺎر آب اﻳﺴﺘﺎد و اﻧﺘﻈﺎر ﻛﺸﻴﺪ؛ اﻣﺎ ﻛﺴﻲ را ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺧﻮدش ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا‬
‫ﭼﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺒﺮم ﻛﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻴﺰم از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻧﺎﮔﻬﺎن ﭼﺸﻢ او ﺑﻪ ﭼﻮﺑﻲ‬
‫اﻓﺘﺎد ﻛﻪ دﻳﻨﺎرﻫﺎ داﺧﻠﺶ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬آن را ﮔﺮﻓﺖ و ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﺮد‪ .‬وﻗﺘﻲ آن را ﺷﻜﺴﺖ‪،‬‬
‫ﭼﺸﻤﺶ ﺑﻪ دﻳﻨﺎرﻫﺎ و ﻧﺎﻣﻪ اﻓﺘﺎد‪.‬‬
‫آري! ﮔﻮاه‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻮد؛ از اﻳﻨﺮو ﻳﺎري ﻛﺮد و ﻛﻔﻴﻞ‪ ،‬او ﺑﻮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﺿﻤﺎﻧﺖ‬
‫ﺧﻮد را اﻧﺠﺎم داد‪ .‬ﭘﺲ واﻻ و ﻣﻨﺰه اﺳﺖ او‪.‬‬

‫‪t θΨã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊄⊄∪ β‬ﻣﺆﻣﻨﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻨﻨﺪ«‪.‬‬ ‫≅ ‪ß 9ø #$‬‬
‫! ‪È .ª θu Gt Šu =ù ùs‬‬
‫‪« #$ ’?n ã‬‬
‫‪t ρu ‬‬

‫! ‪» 〈 ∩⊄⊂∪ t ΖÏ ΒÏ σ÷ Β– ΟGç Ψ.ä β)Î #( θû =è .ª θu Gt ùs‬اﮔﺮ ﺷﻤﺎ ﻣﺆﻣﻦ ﻫﺴﺘﻴﺪ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ‬
‫‪« #$ ’?n ã‬‬
‫‪t ρu ‬‬

‫ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻟﺒﻴﺪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫إن ﺻـﺪق اﻟﻨﻔﺲ ﻳﺰري ﺑﺎﻷﻣﻞ‬ ‫ﻓـﺄﻛـﺬب اﻟﻨـﻔـﺲ إذا ﺣـﺪﺛﺘـﻬﺎ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺎ ﻧﻔﺲ ﺧﻮد ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻔﺴﺖ دروغ ﺑﮕﻮ؛ راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻔﺲ‪،‬‬
‫آرزو را ﻛﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺗﺠـﻢ وﻋﻠّﻠـﻪ ﺑﺸﻲء ﻣﻦ اﻟﻤﺰح‬ ‫أﻓﺪ ﻃﺒﻌﻚ اﻟﻤﻜﺪود ﺑﺎﻟﻬﻢ راﺣﺔ‬
‫‪619‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ رﻧﺠﺪﻳﺪه ات آراﻣﺶ ﺑﺒﺨﺶ؛ ﺣﻮاس ﺧﻮد را ﺟﻤﻊ ﻛﻦ و ﻃﺒﻴﻌﺖ‬

‫ﺧﻮﻳﺶ را ﺑﺎ ﺷﻮﺧﻲ ﺳﺮﮔﺮم ﻧﻤﺎ«‪.‬‬
‫ﺑﻤﻘﺪار ﻣﺎﻳﻌﻄﻲ اﻟﻄﻌﺎم ﻣﻦ اﻟﻤﻠﺢ‬ ‫و ﻟﻜﻦ اذا أﻋﻄﻴﺘﻪ ذاك ﻓﻠﻴـﻜﻦ‬
‫»وﻟﻲ ﻫﺮﮔﺎه اﻳﻦ را ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺧﻮد دادي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻧﻤﻚ ﻏﺬا ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺷﺒﻞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﺑﻘـﺎء اﻟﻨـﺎر ﺗﺤﻔـﻆ ﺑـﺎﻟﻮﻋــﺎء‬ ‫ﺑﺤﻔﻆ اﻟﺠﺴـﻢ ﺗﺒﻘﻲ اﻟﻨـﻔﺲ ﻓﻴﻪ‬
‫»ﺑﺎ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﺗﻦ‪ ،‬روح در آن ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ؛ آﺗﺶ اﮔﺮ در آﺗﺸﺪان ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻣﻮش‬
‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫و ﻻ ﺗﻤـﺪد ﻟـﻬﺎ ﻃـﻮل اﻟﺮﺟـﺎء‬ ‫ﻓﺒﺎﻟﻴـﺄس اﻟﻤـﻤـﺾ ﻓـﻼﺗﻤـﺘـﻬﺎ‬
‫»ﺑﺎ ﻧﺎاﻣﻴﺪي رﻧﺞ آور‪ ،‬ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﻣﻜﺶ و ﻧﻴﺰ ﻃﻤﻊ و ﺧﻴﺎل را ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻜﻦ«‪.‬‬
‫و ذﻛـﺮﻫـﺎ اﻟﺸـﺪاﺋـﺪ ﻓﻲ اﻟﺮﺧﺎء‬ ‫و ﻋـﺪﻫﺎ ﻓـﻲ ﺷـﺪاﺋـﺪﻫﺎ رﺧـﺎء‬
‫»ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻔﺲ ﺧﻮد را ﺑﻪ آﺳﺎﻳﺶ ﻧﻮﻳﺪ ﺑﺪه و در آﺳﺎﻳﺶ و راﺣﺘﻲ‪ ،‬ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ‬
‫را ﺑﻪ آن ﻳﺎد آوري ﻛﻦ«‪.‬‬
‫ﺑﺎﻟﺘـﺮﻛﻴــﺐ ﻣـﻨﻔـﻌــﺔ اﻟـﺪواء‬ ‫ﻳﻌـﺪ ﺻـﻼﺣـﻬـﺎ ﻫـﺬا و ﻫــﺬا‬
‫»اﻳﻦ دو ﻣﻮرد‪ ،‬ﻋﺎﻣﻞ ﺻﻼح و ﺑﻬﺒﻮد ﻧﻔﺲ ﺑﺸﻤﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ و دارو‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ‪،‬‬
‫ﺳﻮدﻣﻨﺪ و اﺛﺮﺑﺨﺶ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﻧﻘﺶ روزي ﺣﻼل در اﺟﺎﺑﺖ دﻋﺎ‬

‫ﺳﻌﺪ ﺑﻦ اﺑﻲ وﻗﺎص اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ را درك ﻣﻲ ﻛﺮد؛ او‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ده ﻧﻔﺮي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬ﻣﮋده داده ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮاي او دﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺪا‪ ،‬دﻋﺎﻳﺶ را ﻗﺒﻮل‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪620‬‬

‫ﻛﻨﺪ و ﺗﻴﺮ او‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﺪف ﺑﺨﻮرد‪ .‬از اﻳﻨﺮو ﻫﺮﮔﺎه ﺳﻌﺪ‪ ،‬دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬دﻋﺎي او ﻗﺒﻮل‬
‫ﻣﻲ ﺷﺪ؛ ﻋﻤﺮ ﺗﻌﺪادي از اﺻﺤﺎب را ﻓﺮﺳﺘﺎد ﺗﺎ در ﻣﻮرد ﻋﺪاﻟﺖ ﺳﻌﺪ در ﻛﻮﻓﻪ‬
‫ﭘﺮس و ﺟﻮ و ﺗﻔﺤﺺ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻣﺮدم‪ ،‬ﺳﻌﺪ را ﺳﺘﻮدﻧﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎدﮔﺎن ﻋﻤﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻣﺴﺠﺪي در ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺲ رﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدي ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬آﻳﺎ از ﻣﻦ در ﻣﻮرد ﺳﻌﺪ‬
‫ﻧﻤﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪ؟ او‪ ،‬در ﻗﻀﺎوت ﻋﺪاﻟﺖ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺴﺎوات ﺣﻜﻢ ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻫﻤﺮاه‬
‫رﻋﻴﺖ راه ﻧﻤﻲ رود‪ .‬ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! اﮔﺮ ﺑﺮاي رﻳﺎ و ﺷﻬﺮت ﻃﻠﺒﻲ اﻳﻦ ﺣﺮﻓﻬﺎ‬
‫را ﻣﻲ زﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ را ﻛﻮر ﻛﻦ و ﻋﻤﺮش را ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﮕﺮدان و او را دﺳﺘﺨﻮش ﻓﺘﻨﻪ‬
‫ﻫﺎ ﻧﻤﺎ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﻋﻤﺮ اﻳﻦ ﻣﺮد‪ ،‬ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺷﺪ؛ از ﭘﻴﺮي‪ ،‬اﺑﺮوﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬روي ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ اﻓﺘﺎد و او‪ ،‬در‬
‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎي ﻛﻮﻓﻪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دﺧﺘﺮان ﺑﻮد و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭼﺸﻤﻚ ﻣﻲ زد‪ .‬او ﻛﻪ رﺳﻮاي ﻫﺮ ﻛﻮي‬
‫و ﺑﺮزن ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻮاره اﻋﺘﺮاف ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ‪ :‬ﭘﻴﺮﻣﺮدي ﻫﺴﺘﻢ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﻓﺘﻨﻪ؛ دﻋﺎي‬
‫ﺳﻌﺪ‪ ،‬ﻣﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺧﺪاي و ﺻﺪاﻗﺖ ﺑﺎ او و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ وﻋﺪه ﻫﺎي اوﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎﺑﺮﻛﺖ‬
‫اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎر ﺟﻬﺎﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫در )ﺳﻴﺮ أﻋﻼم اﻟﻨﺒﻼء( در ﻣﻮرد ﺳﻌﺪ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدي‪ ،‬ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻋﻠﻲ ﻧﺎﺳﺰا ﮔﻔﺖ؛ ﺳﻌﺪ از ﻋﻠﻲ دﻓﺎع ﻛﺮد‪ .‬اﻣﺎ آن ﻣﺮد‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ ﻧﺎﺳﺰاﮔﻮﻳﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻋﻠﻲ اداﻣﻪ داد‪ .‬ﺳﻌﺪ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺧﺪاﻳﺎ! ﺧﻮدت ﺑﺎ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﻦ‬
‫ﭘﺎﺳﺦ او را ﺑﺪه‪ .‬ﭘﺲ ﺷﺘﺮي از ﻛﻮﻓﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻧﮕﺎه‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﺮد؛ آن ﺷﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم وارد ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﺮد رﺳﻴﺪ و ﺳﭙﺲ او را ﺑﺎ ﺳﻤﻬﺎﻳﺶ‬

‫‪’ûÎ (#θΖã Βt #u š%‬‬

‫™ ‪Ï !© #$ ρu $Ψs =n‬‬
‫‪ß ‘â ãÇ‬‬
‫ﻛﻮﺑﻴﺪ و او را در ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم ﻛﺸﺖ‪Ý ΖΨs 9s $Ρ¯ )Î  ..‬‬

‫‪ß ≈γ‬‬
‫‪» 〈 ∩∈⊇∪ ‰‬ﻣﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮان ﺧﻮد و ﻣﺆﻣﻨﺎن را در زﻧﺪﮔﺎﻧﻲ‬ ‫{ ‪ô‬‬
‫© ‪y‬‬ ‫)‪F #$ Πã θ‬‬
‫‪à ƒt Πt θö ƒt ρu $‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ οÏ θ4 Šu tu :ù #$‬‬
‫‪621‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫دﻧﻴﺎ و روزي ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﻴﺰﻧﺪ‪ ،‬ﻳﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ«‪.‬‬

‫اﻳﻦ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ را ﺑﺮاﻳﺘﺎن ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﺗﺎ ﺑﺎور و اﻋﺘﻤﺎدﺗﺎن‪ ،‬ﺑﻪ وﻋﺪه ﭘﺮوردﮔﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﺷﻮد و او را ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ و ﺑﺎ او ﻣﻨﺎﺟﺎت ﻛﻨﻴﺪ و ﺑﺪاﻧﻴﺪ ﻛﻪ ﻟﻄﻒ‪ ،‬ﻟﻄﻒ اوﺳﺖ‪ .‬او‪،‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﻴﺪ دﻋﺎي‬

‫= ‪ä 9s‬‬
‫‪ó f‬‬
‫™ ‪Å Gt‬‬
‫’ ‪ó &r‬‬
‫‪þ ΤÏ θã‬‬
‫در ﻗﺮآن ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﻓﺮﻣﺎن داده اﺳﺖ ﻛﻪ‪ã Šô #$  :‬‬

‫‪Æí#$‬‬
‫‪¤ !#$ nοθu ã‬‬
‫= ‪ô Šy‬‬
‫_‹ ‪Ü‬‬
‫= ( ‪Å &é‬‬
‫‪ë ƒ*Í %s ’ΤoÏ *Î ùs _iÉ ã‬‬
‫‪t “ŠÏ $6t ã‬‬
‫‪Ï 7‬‬ ‫ﺷﻤﺎ را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ«‪y #Œs )Î ρu  .‬‬
‫™ ‪y 9s 'r‬‬

‫‪È $ã‬‬
‫‪» 〈 β‬و ﻫﺮﮔﺎه ﺑﻨﺪﮔﺎﻧﻢ‪ ،‬از ﺗﻮ درﺑﺎره ﻣﻦ ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﻧﺰدﻳﻚ ﻫﺴﺘﻢ و دﻋﺎي‬ ‫‪t Šy #Œs )Î‬‬

‫دﻋﺎﻛﻨﻨﺪه را اﺟﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ وﻗﺘﻲ ﻣﺮا ﺑﺨﻮاﻧﺪ«‪.‬‬

‫ﺣﺠﺎج‪ ،‬ﺣﺴﻦ ﺑﺼﺮي را اﺣﻀﺎر ﻛﺮد ﺗﺎ او را دﺳﺘﮕﻴﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬ﺣﺴﻦ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺟﺰ‬
‫ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻟﻄﻒ او و اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ وﻋﺪه او ﺑﻪ ﭼﻴﺰ دﻳﮕﺮي ﻧﻤﻲ اﻧﺪﻳﺸﺪ ﺑﺎ ﻳﺎد ﺧﺪا و ذﻛﺮ‬
‫ﻧﺎﻣﻬﺎ و ﺻﻔﺎت واﻻي اﻟﻬﻲ و ﻓﺮﻳﺎدﺧﻮاﻫﻲ از او‪ ،‬ﻧﺰد ﺣﺠﺎج رﻓﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪،‬‬
‫دل ﺣﺠﺎج را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﺮد و در دﻟﺶ ﻫﺮاس اﻧﺪاﺧﺖ و ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ ﺣﺴﻦ‪،‬‬
‫رﺳﻴﺪ‪ ،‬ﺣﺠﺎج ﻛﻪ از ﻗﺒﻞ ﺧﻮدش را ﺑﺮاي اﺳﺘﻘﺒﺎل او آﻣﺎده ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي در‬
‫رﻓﺖ‪ ،‬از ﺣﺴﻦ اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻧﻤﻮد و او را در ﻛﻨﺎر ﺧﻮدش روي ﺗﺨﺖ ﻧﺸﺎﻧﺪ و ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ ﺑﺎ او‬
‫ﺳﺨﻦ ﮔﻔﺖ؛ ﺣﺘﻲ ﺑﻪ رﻳﺶ ﺣﺴﻦ ﻋﻄﺮ ﻣﺎﻟﻴﺪ! آري! اﻳﻦ ﺧﺪاوﻧﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ او را ﻣﺴﺨﺮ‬
‫ﻛﺮده ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻲ‪ ،‬در ﺟﻬﺎن ﺟﺮﻳﺎن دارد؛ ﻟﻄﻒ ﺧﺪا در دﻧﻴﺎي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ‪ ،‬در دﻧﻴﺎي‬
‫ﺣﻴﻮاﻧﺎت‪ ،‬در درﻳﺎ و ﺧﺸﻜﻲ‪ ،‬در ﺷﺐ و روز و در وﺟﻮد ﻣﺘﺤﺮك و ﺳﺎﻛﻦ‪ ،‬در‬
‫ﺣﺮﻛﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪tβ%.x …µç Ρ¯ )Î 3 Ν‬‬

‫‪ö γ‬‬
‫‪ß s‬‬
‫¡ ‪y ‹6Î‬‬
‫‪ó @n β‬‬ ‫) ‪ß‬‬
‫‪t θγ‬‬ ‫‪ø ?s ω‬‬
‫‪s -‬‬ ‫‪Å ≈9s ρu νÏ ‰‬‬
‫‪ 3‬‬ ‫‪Ï Κ÷ tu 2‬‬
‫‪¿ x‬‬
‫¡ ‪ß 7mÎ‬‬
‫‪| „ç ω‬‬
‫‪ )Î > ‬‬
‫« ‪ó‬‬
‫‪x ΒiÏ β)Î ρu ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆⊆∪ #‘Y θ-à î‬و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ را ﺑﻪ ﭘﺎﻛﻲ‪ ،‬ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﻲ‬ ‫‪¸ Š=Ï m‬‬
‫‪x $ϑ‬‬ ‫‪x‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪622‬‬

‫ﻛﻨﺪ؛ وﻟﻲ ﺷﻤﺎ ﺗﺴﺒﻴﺢ آﻧﻬﺎ را ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪ؛ ﺑﻲ ﮔﻤﺎن ﺧﺪا ﺑﺮدﺑﺎر و آﻣﺮزﻧﺪه اﺳﺖ«‪.‬‬
‫در رواﻳﺖ ﺻﺤﻴﺢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ :‬ﺳﻠﻴﻤﺎن‪ ،‬زﺑﺎن ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن را ﻳﺎد داﺷﺖ؛ وي‪،‬‬
‫ﻫﻤﺮاه ﻣﺮدم از ﺷﻬﺮ ﺑﻴﺮون رﻓﺖ ﺗﺎ ﻧﻤﺎز ﺑﺎران ﺑﺨﻮاﻧﺪ‪ .‬در ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﻣﺤﻞ‬
‫ﺑﺮﮔﺰاري ﻧﻤﺎز‪ ،‬ﻣﻮرﭼﻪ اي دﻳﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ را ﺑﻠﻨﺪ ﻛﺮده ﺑﻮد و ﭘﺮوردﮔﺎر را ﺻﺪا ﻣﻲ‬
‫زد و دﻋﺎ ﻣﻲ ﻛﺮد؛ ﺧﺪاوﻧﺪي را ﺻﺪا ﻣﻲ زد ﻛﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و ﺑﻪ ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ‬
‫رﺳﺪ‪ .‬ﺳﻠﻴﻤﺎن ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﺮدم! ﺑﺮ ﮔﺮدﻳﺪ؛ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ دﻋﺎ ﻛﺮدﻧﺪ و ﻫﻤﻴﻦ‬
‫ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻼﻓﺎﺻﻠﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ دﻋﺎي اﻳﻦ ﻣﻮرﭼﻪ‪ ،‬ﺑﺎران ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺑﺎرﻳﺪن ﻛﺮد‪ .‬در‬
‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد‪ ،‬ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺣﻴﻮاﻧﺎت زﺑﺎن ﺑﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در اﻳﻨﺠﺎ‬
‫ﺑﺎران رﺣﻤﺖ اﻟﻬﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮرﭼﻪ اي ﺳﺮازﻳﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻣﻮرﭼﻪ اي ﻛﻪ وﻗﺘﻲ‬
‫ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﺎ ﻟﺸﻜﺮ ﺑﺰرﮔﺶ در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻮد‪ ،‬در دﻧﻴﺎي ﻣﻮرﭼﮕﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﻨﻮﻋﺎﻧﺶ‬

‫‪ß≈ϑ‬‬
‫™ ‪y Šø =n‬‬
‫‪ß öΝ3‬‬
‫‪ä Ζ¨ ϑ‬‬ ‫† ‪Ï tø‬‬
‫‪y Ü‬‬ ‫‪ö 6‬‬
‫‪s Ÿω Ν‬‬ ‫‪à Ζu 3‬‬
‫¡≈ ‪Å‬‬
‫‪| Βt (#θ=è z‬‬
‫‪ä Šô #$ ã≅ϑ‬‬
‫‪ô Ψ¨ 9#$ $γ‬‬
‫‪y ƒ• 'r ≈¯ ƒt Ø'#s ϑ‬‬
‫ﮔﻔﺖ‪ô Ρt ôM9s $%s  :‬‬

‫‪t ρ*ã èã ±‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∇∪ β‬ﻣﻮرﭼﻪ اي ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﻣﻮرﭼﮕﺎن! ﺑﻪ ﻻﻧﻪ ﻫﺎي ﺧﻮد‬ ‫‪ô „o ω‬‬ ‫‪ó δ‬‬
‫‪Ÿ Ο‬‬ ‫_ ‪è ρu …νç Šß θΖã‬‬
‫‪ã ρu‬‬

‫ﺑﺮوﻳﺪ ﺗﺎ ﺳﻠﻴﻤﺎن و ﻟﺸﻜﺮﻳﺎﻧﺶ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﭘﺎﻳﻤﺎل ﻧﻜﻨﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﻮﻳﻌﻠﻲ‪ ،‬ﺣﺪﻳﺜﻲ ﻗﺪﺳﻲ رواﻳﺖ ﻧﻤﻮده ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪» :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺷﻜﻮه و‬
‫ﺑﺰرﮔﻲ ام‪ ،‬اﮔﺮ ﭘﻴﺮﻣﺮداﻧﻲ ﻛﻪ در ﺣﺎل رﻛﻮع ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻛﻮدﻛﺎن ﺷﻴﺮﺧﻮار و ﺣﻴﻮاﻧﺎت‬
‫ﻧﺒﻮدﻧﺪ‪ ،‬از آﻣﺪن ﻳﻚ ﻗﻄﺮه ﺑﺎران ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﺮدم«‪.‬‬

‫ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺗﺴﺒﻴﺢ ﮔﻮي ﺧﺪاﻳﻨﺪ‬

‫ﻫﺪﻫﺪ‪ ،‬در دﻧﻴﺎي ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺳﺮ ﺗﺴﻠﻴﻢ در ﺑﺎرﮔﺎه او ﻓﺮود‬

‫‪tβ%2‬‬
‫‪Ÿ‬‬ ‫‪Π÷ &r ‰‬‬ ‫‪è ‰‬‬
‫‪y δ‬‬ ‫‪ô γ‬‬
‫‪ß 9ø #$ “‘u &r ω‬‬ ‫‪z <Í $Βt Α‬‬
‫’ ‪I‬‬ ‫‪s ùs u ö Ü‬‬
‫)‪t $‬‬ ‫‪© 9#$ ‰‬‬ ‫‪¤ -‬‬
‫) ‪y‬‬ ‫آورد؛ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪x ?s ρu  :‬‬
‫‪623‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫‪9≈Ü‬‬
‫¡ ‪s =ù‬‬
‫‪Ý 0Î _iÉ ‹u ?Ï 'ù Šu 9s ρ÷ &r …ÿ µç Ψ¨ tu 2‬‬
‫‪r Œø #( { ρ÷ &r #‰‬‬
‫‪´ ƒ‰‬‬
‫© ‪Ï‬‬
‫‹‪x $/\ #‬‬ ‫‹ ‪t …µç Ψ¨ /t‬‬
‫‪x ã‬‬ ‫‪jÉ ã‬‬
‫{ ‪t‬‬
‫‪_ ∩⊄⊃∪ ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪7Î ←Í $! ót 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ‬‬

‫™ ‪:*6t ⊥t /Î *¥ 7t‬‬
‫‪y ΒÏ 7‬‬
‫_ ‪y Gç ⁄ø‬‬
‫‪Å ρu µÏ /Î Ý‬‬
‫‪ñ tÏ B‬‬
‫‪é Ν‬‬
‫‪ö 9s $ϑ‬‬
‫‪y /Î M‬‬
‫‪à Üm‬‬
‫)‪x &r tΑ$‬‬ ‫‪7 ‹èÏ /t u ö î‬‬
‫‪s ùs ‰‬‬ ‫] ‪x‬‬
‫‪y 3‬‬
‫‪s ϑ‬‬ ‫–‪& 7Î Β‬‬
‫‪y ùs ∩⊄⊇∪ ‬‬

‫‪ÒΟŠà‬‬
‫‪Ï ã‬‬ ‫‪î *ö ã‬‬
‫¸ ‪t‬‬ ‫‪t $λo ;m ρu & ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‪eÈ 2‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫‪à‬‬ ‫‪ΒÏ M‬‬
‫‪ô Šu ?Ï ρ&é ρu Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß 6‬‬
‫‪à =Ï ϑ‬‬
‫‪ô ?s οZ &r *u Βø #$ N‬‬
‫`‪‘ ‰‬‬
‫‪y ρu ’ΤoÏ )Î ∩⊄⊄∪ ‬‬
‫)‪A ‬‬
‫‪É ƒt‬‬

‫‪ß≈Ü‬‬
‫‪s ‹ø ±‬‬
‫‪¤ 9#$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫‪ß 9s ‬‬
‫! ‪z ƒ§ —y ρu‬‬ ‫§ ‪È ρŠß ΒÏ‬‬
‫‪« #$ β‬‬ ‫‪Ä ϑ‬‬
‫‪ô ±‬‬
‫‪¤ =9Ï β‬‬ ‫‪ß f‬‬
‫‪t ρ‰‬‬ ‫¡ ‪à‬‬
‫‪ó „o $γ‬‬
‫‪y Βt θö %s ρu $γ‬‬
‫`‪y ?› ‰‬‬
‫∪⊂⊄∩ ‪y ρu‬‬

‫† ‪ßl*Í ƒø‬‬
‫‪ä “%‬‬
‫! ‪Ï !© #$‬‬ ‫‪ß f‬‬
‫‪¬ #( ρ‰‬‬ ‫¡ ‪à‬‬
‫‪ó „o ω‬‬ ‫‪ß Gt γ‬‬
‫‪ &r ∩⊄⊆∪ tβρ‰‬‬ ‫‪ô ƒt ω‬‬ ‫‪ô γ‬‬
‫‪Ÿ Μ‬‬ ‫≅ ‪ß ùs‬‬
‫¡ ‪È ‹6Î‬‬
‫‪¡ 9#$ ‬‬
‫‪Ç ã‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪è ‰‬‬
‫‪£ Á‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪| ùs Ν‬‬ ‫‪ß =n ≈ϑ‬‬ ‫‪ô &r‬‬
‫‪y ã‬‬

‫‪ω)Î µt ≈9s )Î ω‬‬ ‫‪ª #$ ∩⊄∈∪ tβθΖã =Ï è÷ ?è $Βt ρu β‬‬

‫! ‪I‬‬ ‫‪à ƒø B‬‬
‫‪t θ-‬‬ ‫‪é $Βt Ο‬‬
‫‪Þ =n è÷ ƒt ρu Ú‬‬
‫{ ‪Ç ‘ö‬‬ ‫‪Ï ¨θu ≈ϑ‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫= ‪¡ 9#$ ’ûÎ u‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‚ ‪ó‬‬
‫‪y 9ø #$‬‬

‫‹ ‪t /Î‬‬
‫‪∩⊄∠∪ ‬‬ ‫‪É ≈3‬‬
‫‪s 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ M‬‬
‫‪| Ψ.ä Π÷ &r M‬‬
‫‪| %ø ‰‬‬ ‫‪| &r *ã à‬‬
‫‪y ¹‬‬ ‫™ ‪Ý ΖΨs‬‬ ‫‪t $%s * ∩⊄∉∪ ) Ο‬‬
‫‪y Α‬‬ ‫‪É ‹à‬‬
‫¸ ‪Ï èy 9ø #$‬‬
‫> ‪Ä *ö èy 9ø #$‬‬
‫‪x ‘u θu δ‬‬
‫‪è‬‬

‫_ ‪t θèã‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄∇∪ β‬و‬ ‫‪Å *ö ƒt #Œs $Βt *ö à‬‬
‫‪Ý Ρ$$ ùs Ν‬‬
‫‪ö κå ]÷ ã‬‬ ‫‪¤ θu ?s Ν‬‬
‫‪t Α‬‬ ‫‪§ Oè Ν‬‬
‫) ÷‪ö κÎ Jö 9s )Î µ‬‬
‫‹‪É 9ø 'r ùs #‬‬ ‫‪y <É ≈Ft 3‬‬
‫‪x ≈δ‬‬ ‫‪Å /nÎ =δ‬‬
‫‪y Œø #$‬‬

‫ﺳﻠﻴﻤﺎن‪ ،‬از ﻟﺸﻜﺮ ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن‪ ،‬ﺳﺎن دﻳﺪ و ﺟﻮﻳﺎي ﺣﺎل آﻧﻬﺎ ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا ﻫﺪﻫﺪ را‬
‫ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻢ؟ )او‪ ،‬در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎﺳﺖ( ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﻏﺎﺋﺒﺎن اﺳﺖ؟ ﺣﺘﻤﺎ او را ﻛﻴﻔﺮ‬
‫ﺳﺨﺘﻲ ﺧﻮاﻫﻢ داد و ﻳﺎ او را ﺳﺮ ﻣﻲ ﺑﺮم و ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻣﻦ دﻟﻴﻞ روﺷﻨﻲ‪ ،‬اﻇﻬﺎر‬
‫ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺪان ﻃﻮل ﻧﻜﺸﻴﺪ )ﻛﻪ ﻫﺪﻫﺪ ﺑﺮﮔﺸﺖ و( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ‪ ،‬از ﭼﻴﺰي آﮔﺎﻫﻲ ﻳﺎﻓﺘﻪ ام‬
‫ﻛﻪ ﺗﻮ از آن آﮔﺎه ﻧﻴﺴﺘﻲ؛ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻮ از ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺳﺒﺄ ﻳﻚ ﺧﺒﺮ ﻗﻄﻌﻲ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد‬
‫آورده ام‪ .‬ﻣﻦ دﻳﺪم ﻛﻪ زﻧﻲ ﺑﺮ آﻧﺎن ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ او داده ﺷﺪه اﺳﺖ‬
‫و ﺗﺨﺖ ﺑﺰرﮔﻲ دارد‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬او و ﻗﻮم او را دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮاي ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺳﺠﺪه‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬اﻋﻤﺎﻟﺸﺎن را در ﻧﻈﺮﺷﺎن آراﺳﺘﻪ و اﻳﺸﺎن را از راه راﺳﺖ ﺑﺎز داﺷﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ؛ آﻧﺎن )ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻳﻜﺘﺎﭘﺮﺳﺘﻲ( راﻫﻴﺎب ﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪) .‬ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬آﻧﻬﺎ را از راه راﺳﺖ‬
‫ﻣﻨﺤﺮف ﻛﺮده( ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺳﺠﺪه ﻧﻜﻨﻨﺪ؛ )ﻫﻤﺎن ﺧﺪاوﻧﺪ ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ ﻛﻪ( ﭘﻨﻬﺎﻧﻬﺎي‬
‫آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ را ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آورد و ﻣﻲ داﻧﺪ آﻧﭽﻪ را ﭘﻨﻬﺎن ﻣﻲ دارﻳﺪ و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪624‬‬

‫آﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺳﺎزﻳﺪ‪ .‬ﺟﺰ ﺧﺪا ﻛﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻋﺮش ﻋﻈﻴﻢ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺒﻮد ﺑﺮﺣﻘﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫)ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻪ ﻫﺪﻫﺪ( ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ راﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ اي ﻳﺎ از زﻣﺮه‬
‫دروﻏﮕﻮﻳﺎن ﺑﻮده اي‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﻣﺮا ﺑﺒﺮ و آن را ﺑﻪ ﺳﻮﻳﺸﺎن ﺑﻴﻨﺪاز و ﺳﭙﺲ از اﻳﺸﺎن دور‬
‫ﺷﻮ و در ﻛﻨﺎري ﺑﺎﻳﺴﺖ و ﺑﻨﮕﺮ ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﭼﻪ واﻛﻨﺸﻲ دارﻧﺪ؟«‪.‬‬
‫ﻫﺪﻫﺪ رﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ آن داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺶ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺠﻲ ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺒﺐ آن‪ ،‬ﻫﺪﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﺷﻨﺎﺧﺖ‪ .‬ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﻋﺠﻴﺐ‬
‫اﺳﺖ! ﻫﺪﻫﺪ‪ ،‬از ﻓﺮﻋﻮن ﻫﻮﺷﻴﺎرﺗﺮ ﺑﻮد؛ ﻓﺮﻋﻮن در ﺣﺎل آﺳﺎﻳﺶ و راﺣﺘﻲ ﻛﻔﺮ ورزﻳﺪ و‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﺘﻲ و ﺑﻼ اﻳﻤﺎن آورد؛ اﻣﺎ اﻳﻤﺎﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ او ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺮﺳﺎﻧﺪ و ﻫﺪﻫﺪ در ﺣﺎل‬
‫راﺣﺘﻲ و آﺳﺎﻳﺶ اﻳﻤﺎن آورد و ﻫﻨﮕﺎم ﺳﺨﺘﻲ اﻳﻤﺎﻧﺶ ﺑﻪ او ﻓﺎﻳﺪه رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬

‫{ ‪Ç ‘ö‬‬
‫‪〈Ú‬‬ ‫‪Ï ¨θu ≈ϑ‬‬
‫‪F #$ ρu N‬‬ ‫= ‪¡ 9#$ ’ûÎ u‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‚ ‪ó‬‬
‫‪y 9ø #$ l‬‬
‫† ‪ß *Í ƒø‬‬
‫‪ä “%‬‬
‫! ‪Ï !© #$‬‬ ‫‪ß f‬‬
‫‪¬ #( ρ‰‬‬ ‫¡ ‪à‬‬
‫‪ó „o ω‬‬
‫ﻫﺪﻫﺪ ﮔﻔﺖ‪ &r  :‬‬

‫»)ﺷﻴﻄﺎن‪ ،‬آﻧﻬﺎ را از راه راﺳﺖ ﻣﻨﺤﺮف ﻛﺮده( ﺗﺎ ﺑﺮاي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺳﺠﺪه ﻧﻜﻨﻨﺪ؛)ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﻳﻜﺘﺎﻳﻲ ﻛﻪ( ﭘﻨﻬﺎﻧﻬﺎي آﺳﻤﺎن و زﻣﻴﻦ را ﺑﻴﺮون ﻣﻲ دﻫﺪ و‪.«...‬‬
‫اﻣﺎ ﻓﺮﻋﻮن ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺧﺪاﻳﻲ ﺟﺰ ﺧﻮدم ﺳﺮاغ ﻧﺪارم«‪.‬‬
‫ﺑﺪﺑﺨﺖ‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺪﻫﺪ‪ ،‬از او ﻫﻮﺷﻴﺎرﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﻣﻮرﭼﻪ از او ﺑﻪ ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ‬
‫ﺧﻮد آﮔﺎﻫﺘﺮ؛ ﻧﺎدان و ﺑﻲ ﺧﺮد ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ راﻫﻬﺎي ﺗﺎرﻳﻜﻲ در ﭘﻴﺶ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و‬

‫‪× ã ã‬‬
‫‪ω ‬‬ ‫‪ô &r Ν‬‬
‫‪ö λç ;m ρu $κp 5Í χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫) ‪ß‬‬
‫‪θγ‬‬ ‫‪ø ƒt ω‬‬
‫‪s -‬‬ ‫‪Ò θ=è %è Ν‬‬
‫> ‬ ‫اﻋﻀﺎي او‪ ،‬ﺑﻪ او ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪ö λç ;m  :‬‬

‫¡ ‪» 〈 $! κp 5Í tβθèã Κu‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬دﻟﻬﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻨﺪ و‬

‫‪ó „o ω‬‬ ‫‪× #Œs #u Ν‬‬
‫‪ β‬‬ ‫‪ö λç ;m ρu $κp 5Í β‬‬
‫‪t ρã Ç‬‬
‫‪Å 7ö ƒã‬‬

‫ﭼﺸﻤﺎﻧﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ و ﮔﻮﺷﻬﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ آن ﻧﻤﻲ ﺷﻨﻮﻧﺪ«‪.‬‬

‫زﻧﺒﻮرﻫﺎي ﻋﺴﻞ‪ ،‬از ﻟﻄﻒ اﻟﻬﻲ ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ و ﻋﻨﺎﻳﺖ و ﺗﻮﺟﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺣﺸﺮه‬
‫ﺿﻌﻴﻒ را در ﺑﺮﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﺑﺎ ﻳﺎري ﺧﺪا از ﻛﻨﺪوي ﺧﻮد ﺑﻪ دﻧﺒﺎل روزﻳﺶ ﺑﻴﺮون‬
‫‪625‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻲ رود و ﻓﻘﻂ ﺷﻬﺪ ﮔﻠﻬﺎي ﺧﻮب و ﺷﻴﺮﻳﻦ را ﻣﻲ ﻣﻜﺪ و ﺑﺎ ﻋﺴﻠﻲ ﻛﻪ رﻧﮕﻬﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارد و ﺳﺒﺐ ﺷﻔﺎي ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻨﺪوي ﺧﻮد و ﻧﻪ ﻛﻨﺪوﻳﻲ دﻳﮕﺮ‬

‫≅ ‪Èβ&r‬‬
‫‪È tø [ª “#$ ’<n )Î 7‬‬
‫‘ ‪y /š ‘u‬‬ ‫ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد و راﻫﺶ را ﮔﻢ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و ﮔﻴﺞ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪x ρ÷ &r ρu  :‬‬
‫‪4 m‬‬

‫‪ÏN¨*u ϑ‬‬
‫≅ ‪y W¨ 9#$‬‬
‫‪eÈ .ä ΒÏ ’?Ì .ä Ν‬‬
‫‪§ Oè ∩∉∇∪ β‬‬ ‫‪ä *Í è÷ ƒt $ϑ‬‬
‫©‪t θ‬‬ ‫‪£ ΒÏ ρu *Í f‬‬ ‫‪¤ 9#$ ‬‬
‫‪y ±‬‬ ‫‪z ΒÏ ρu $?Y θ‹ã /ç Α‬‬
‫‪É $6t gÅ :ù #$ ‬‬
‫‹“ ‪z ΒÏ‬‬
‫‪É ƒÏ B‬‬
‫‪ª #$‬‬

‫¨‪3‬‬
‫‪Ä $Ζ¨ =9jÏ Ö $! -‬‬ ‫‪Ï µÏ ŠùÏ …µç Ρç ¨θu 9ø &r #‬‬
‫© ‪x‬‬ ‫> ’‪ì =Ï Ft ƒø Χ‬‬
‫‪Ò #u °‬‬ ‫‪y ΡÏ θÜ‬‬
‫‪Ÿ $γ‬‬ ‫‪ä /ç ‬‬
‫‪. ΒÏ l‬‬
‫† ‪ß *ã ƒø‬‬
‫‪s 4ξ‬‬
‫‪W 9ä Œè 7‬‬
‫≅ ‪Å /nÎ ‘u‬‬
‫™ ‪Ÿ 7ç‬‬
‫‪ß ’5‬‬
‫™ ‪Å =è‬‬
‫‪ó $$ ùs‬‬

‫‪t ρ*ã 3‬‬

‫‪» 〈 ∩∉∪ β‬ﭘﺮوردﮔﺎرت‪ ،‬ﺑﻪ زﻧﺒﻮران ﻋﺴﻞ ) راه زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫‪© -‬‬ ‫) ‪5 θö‬‬
‫‪x Gt ƒt Θ‬‬ ‫‪s 9jÏ πZ ƒt ψ‬‬ ‫‪y 9Ï ¨Œs ’ûÎ β‬‬
‫‪U 7‬‬ ‫‪¨ )Î‬‬

‫آﻧﺎن را ( اﻟﻬﺎم ﻛﺮد ﻛﻪ از ﻛﻮﻫﻬﺎ و درﺧﺘﻬﺎ و دارﺑﺴﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﮔﺰﻳﻨﻨﺪ؛ ﺳﭙﺲ)ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ آﻧﺎن اﻟﻬﺎم ﻛﺮد ﻛﻪ( از ﻫﻤﻪ ﻣﻴﻮه ﻫﺎ ﺑﺨﻮرﻳﺪ و‬
‫راﻫﻬﺎﻳﻲ را ﺑﭙﻴﻤﺎﻳﻴﺪ ﻛﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮاي ﺷﻤﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮده اﺳﺖ و ﻛﺎﻣﻼ در اﺧﺘﻴﺎرﻧﺪ‪ .‬از درون‬
‫زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻌﻲ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ ﺗﺮاود ﻛﻪ رﻧﮕﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ دارد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺎﻳﻊ‪ ،‬ﺷﻔﺎ و‬
‫ﺑﻬﺒﻮدي ﻣﺮدﻣﺎن ﻧﻬﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻲ ﮔﻤﺎن در اﻳﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ روﺷﻨﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﻣﻲ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻬﺮه ﺗﻮ از اﻳﻦ داﺳﺘﺎﻧﻬﺎ و از اﻳﻦ آﻣﻮزه ﻫﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻟﻄﻔﻲ‬
‫ﭘﻨﻬﺎن دارد؛ ﭘﺲ ﺗﻨﻬﺎ او را ﺻﺪا ﺑﺰن و ﺗﻨﻬﺎ او را ﺑﺨﻮان و ﻓﻘﻂ ﺑﻪ او اﻣﻴﺪوار ﺑﺎش‪.‬‬
‫ﺗﻮ ﻳﻚ وﻇﻴﻔﻪ ﺷﺮﻋﻲ داري ﻛﻪ در ﻣﻴﺜﺎق اﻟﻬﻲ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ آﺳﻤﺎﻧﻲ آﻣﺪه اﺳﺖ؛‬
‫وﻇﻴﻔﻪ ات‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺪا ﺳﺠﺪه ﻛﻨﻲ و ﺷﻜﺮﮔﺰارش ﺑﺎﺷﻲ و او را دوﺳﺖ‬
‫ﺑﺪاري و ﺑﺎ دل ﺧﻮد ﺑﻪ او روي ﺑﻴﺎوري‪ .‬ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ و اﻳﻦ ﺟﻬﺎن‬
‫ﭘﻬﻨﺎور‪ ،‬در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺧﺪا ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻫﻴﭻ ﻛﺎري ﺑﺮاي ﺗﻮ ﺑﻜﻨﻨﺪ؛ ﻫﻤﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﺿﻌﻴﻔﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﺪا ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ؛ آﻧﺎن‪ ،‬ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم روزي ﺧﻮد را از او ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﺳﻌﺎدت و‬
‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﻣﺎل و ﻣﻘﺎم و ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از ﺧﺪاوﻧﺪي در ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ‪،‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪626‬‬

‫در دﺳﺖ اوﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ß ‹ϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∈∪ ‰‬اي‬ ‫‪Ï s‬‬
‫‪y 9ø #$ ‬‬
‫‪j _É ót 9ø #$ θu δ‬‬
‫! ‪è‬‬
‫! ( ‪ª #$ ρu‬‬
‫) ‪« #$ ’<n )Î â #! *u‬‬ ‫‪à 9ø #$ Ο‬‬
‫‪s -‬‬ ‫¨ ‪Þ Fç Ρ&r‬‬
‫‪â $Ζ¨ 9#$ $κp ‰š 'r ≈¯ ƒt * ‬‬

‫ﻣﺮدم! ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺪا ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪﻳﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﮕﺮ و ﺳﺘﻮده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻋﻠﻢ ﻳﻘﻴﻦ ﺑﺪاﻧﻲ ﻛﻪ ﺟﺰ ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺲ ﺗﻮ را ﻫﺪاﻳﺖ و ﻳﺎري ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻛﺴﻲ ﺟﺰ او‪ ،‬ﺗﻮ را ﺣﻔﺎﻇﺖ و ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻧﻤﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﻓﻘﻂ اوﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮ آﻧﭽﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﻮ ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻘﻂ او را ﺑﭙﺮﺳﺘﻲ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﺑﻪ او اﻣﻴﺪوار ﺑﺎﺷﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ از او‬
‫ﻛﻤﻚ ﺑﺨﻮاﻫﻲ و ﺟﺎﻳﮕﺎه و اﻧﺪازه اﻧﺴﺎن را ﺑﺪاﻧﻲ‪ .‬آﮔﺎه ﺑﺎش ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮق‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺧﺎﻟﻖ‬
‫اﺳﺖ و ﻓﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺘﺎج ﺑﺎﻗﻲ؛ ﻓﻘﻴﺮ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ ﺗﻮاﻧﮕﺮ اﺳﺖ و ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﻗﻮي ﻧﻴﺎز دارد‪.‬‬
‫ﻗﺪرت و ﺗﻮاﻧﮕﺮي و ﺑﻘﺎ و ﻋﺰت‪ ،‬ﻫﻤﻪ‪ ،‬از آن ﺧﺪا ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﺮﮔﺎه اﻳﻦ را داﻧﺴﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪن ﺑﻪ ﺧﺪا و ﻳﺎ ﺑﻨﺪﮔﻲ او و ﺑﺎ ﺑﺮﻳﺪن از‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ و ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﻮي او‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺧﻮاﻫﻲ ﺷﺪ و اﮔﺮ از او ﻃﻠﺐ آﻣﺮزش ﻛﻨﻲ‪،‬‬
‫ﺗﻮ را ﻣﻲ آﻣﺮزد و اﮔﺮ ﺗﻮﺑﻪ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ات را ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد؛ اﮔﺮ از او ﭼﻴﺰي ﺑﺨﻮاﻫﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮ ﻣﻲ دﻫﺪ و اﮔﺮ از او روزي ﺑﺨﻮاﻫﻲ ﺑﻪ ﺗﻮ روزي ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ و اﮔﺮ از او ﻃﻠﺐ ﻛﻤﻚ‬
‫ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﮔﺮ ﺷﻜﺮ او را ﺑﻪ ﺟﺎ ﺑﻴﺎوري‪ ،‬ﻧﻌﻤﺖ ﺧﻮد را ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫از ﺧﺪا راﺿﻲ ﺑﺎش‬

‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﮕﻮﻳﻲ‪» :‬ﺑﻪ اﷲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﭘﺮوردﮔﺎر و ﺑﻪ اﺳﻼم ﺑﻪ ﻋﻨﻮان دﻳﻦ و ﺑﻪ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‪ ،‬راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻢ«‪ ،‬ﻟﻮازم و ﺷﺮاﻳﻄﻲ دارد؛ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻨﻜﻪ از ﭘﺮوردﮔﺎرت‬
‫راﺿﻲ ﺑﺎﺷﻲ و ﺑﻪ دﺳﺘﻮرات و ﻗﻀﺎ و ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺧﻴﺮ و ﺷﺮ او راﺿﻲ و ﺧﺮﺳﻨﺪ ﮔﺮدي‪ .‬اﻳﻤﺎن‬
‫ﺑﻪ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻨﻜﻪ اﮔﺮ ﺗﻘﺪﻳﺮ اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻃﺒﻖ‬
‫‪627‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻣﻴﻞ ﺗﻮ ﺑﻮد‪ ،‬از آن راﺿﻲ ﺑﺎﺷﻲ و اﮔﺮ ﺑﺮ ﺧﻼف ﻣﻴﻞ ﺗﻮ ﺑﻮد‪ ،‬از آن ﻧﺎراﺿﻲ ﺑﺎﺷﻲ؛ ﺑﻨﺪه‬
‫ﻧﺒﺎﻳﺪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﺑﻮده و ﻫﺴﺘﻨﺪﻛﻪ ﺗﻨﻬﺎ در راﺣﺘﻲ و ﺧﻮﺷﻲ و ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮﺧﻮرداري از ﻧﻌﻤﺖ‪،‬‬

‫از او راﺿﻲ و ﺧﺸﻨﻮد ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و در ﺳﺨﺘﻴﻬﺎ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺎ او ﺑﺮ ﻣﻲ ﺧﻴﺰﻧﺪ‪÷β*Î ùs  :‬‬

‫‪$‹u Ρ÷ ‰‬‬
‫‪‘ 9#$ u£‬‬
‫‪Å z‬‬
‫‪y µÏ γ‬‬
‫_ ‪Î‬‬
‫’ ‪ô ρu‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬
‫= ‪t‬‬ ‫‪s Ρ#$ πî Ζu F÷ ùÏ µç F÷ /t $¹‬‬
‫) ‪| =n‬‬ ‫‪÷ )Î ρu ( µÏ /Î β‬‬
‫‪| &r β‬‬ ‫‪¨ 'r ϑ‬‬ ‫‪ô #$ í ö z‬‬
‫‪y Û‬‬ ‫‪y …µç /t $¹‬‬
‫‪| &r‬‬

‫‪½ ψ‬‬
‫‪» 〈 οn *u z‬اﮔﺮ ﺧﻴﺮي ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬ﺑﺪان ﻣﻄﻤﺌﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﮔﺮ ﺑﻼﻳﻲ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪،‬‬ ‫‪F #$ ρu‬‬

‫روي ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؛ دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت را از دﺳﺖ داده اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﺎن‪ ،‬اﺳﻼم ﻣﻲ آوردﻧﺪ؛ وﻗﺘﻲ ﻣﻲ دﻳﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺎران ﻣﻲ ﺑﺎرد و ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺳﺒﺰ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﻳﻦ‪ ،‬دﻳﻦ ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪.‬ﭘﺲ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ دﻳﻦ ﺧﻮد‬
‫ﭘﺎﻳﺒﻨﺪ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻗﺤﻂ ﺳﺎﻟﻲ ﻣﻲ آﻣﺪ و اﻣﻮال‪ ،‬از دﺳﺖ ﻣﻲ رﻓﺘﻨﺪ و ﭼﺮاﮔﺎﻫﻬﺎ‬
‫ﺧﺸﻚ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬از دﻳﻦ ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺸﺘﻨﺪ و رﺳﺎﻟﺖ و دﻳﻦ ﺧﻮد را رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ‪ ،‬اﺳﻼم ﻫﻮاﭘﺮﺳﺘﻲ و اﺳﻼم ﺗﻤﺎﻳﻼت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از ﺧﺪاوﻧﺪ‬
‫ﺧﺸﻨﻮدﻧﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﭼﻴﺰي را ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺰد ﺧﺪاﺳﺖ؛ آﻧﻬﺎ رﺿﺎﻣﻨﺪي و ﻓﻀﻞ و‬
‫ﻟﻄﻒ او را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ و ﺑﺮاي آﺧﺮت ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫و ﺑﺎﻟﻤﺼﻄﻔﻲ اﻟﻤﺨﺘﺎر ﻧﻮرا و ﻫﺎدﻳﺎ‬ ‫رﺿﻴﻨـﺎ ﺑـﻚ اﻟﻠــﻬﻢ رﺑﺎ و ﺧﺎﻟﻘـﺎ‬
‫»ﭘﺮوردﮔﺎرا! ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه و ﭘﺮوردﮔﺎر راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻧﻮر و ﻫﺪاﻳﺘﮕﺮ‪ ،‬ﺧﺮﺳﻨﺪﻳﻢ«‪.‬‬
‫و إﻻ ﻓـﻤﻮت ﻻ ﻳﺴــﺮ اﻷﻋـﺎدﻳـﺎ‬ ‫ﻓﺈﻣـﺎ ﺣﻴـﺎة ﻧﻈـﻢ اﻟﻮﺣﻲ ﺳﻴﺮﻫـﺎ‬
‫»ﻣﺎ زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ وﺣﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ آن را ﻣﻨﻈﻢ ﻧﻤﻮده ﺑﺎﺷﺪ‬
‫و در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺎن ﻣﺮﮔﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ دﺷﻤﻨﺎن را ﺷﺎد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪628‬‬

‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬او را ﺑﺮاي ﺑﻨﺪﮔﻲ و ﺧﺪﻣﺖ دﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫ﮔﺰﻳﻨﻪ و ﺗﻮﻓﻴﻖ را ﻧﻤﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺳﺰاوار اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺳﻘﻮط ﻛﻨﺪ و ﻫﻼك‬

‫‪š‬‬
‫‪〈 ∩⊇∠∈∪ ‬‬ ‫‪ρÍ $ót 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ β‬‬
‫‪t %3‬‬ ‫‪ß ≈Ü‬‬
‫‪s ùs ‬‬ ‫‪s ‹ø ±‬‬
‫‪¤ 9#$ µç èy 7t ?ø 'r ùs $γ‬‬
‫‡ ‪y Ψ÷ ΒÏ‬‬ ‫ﮔﺮدد‪| Σ$$ ùs $Ψs FÏ ≈ƒt #u µç ≈Ψs ‹ø ?s #u  .‬‬
‫¡ ‪y =n‬‬

‫»آﻳﺎت ﺧﻮد را ﺑﻪ او دادﻳﻢ؛ او‪ ،‬ﺧﻮدش را از آن ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪ؛ ﭘﺲ ﺷﻴﻄﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل او‬

‫‪(#θ9© θu Gt 9s Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß èy ϑ‬‬ ‫‪ó &r θö 9s ρu ( Ν‬‬
‫™ ‪y‬‬ ‫‪ö γ‬‬
‫‪ß èy ϑ‬‬ ‫{ ‪ó‬‬
‫™ ‪y‬‬ ‫‪` #[ ö z‬‬ ‫! ‪ö κÎ JùÏ‬‬
‫‪y Ν‬‬ ‫‪z =Ï æ‬‬
‫‪ª #$ Ν‬‬ ‫اﻓﺘﺎد و از ﮔﻤﺮاﻫﺎن ﺷﺪ«‪t θö 9s ρu  .‬‬

‫‪š‬‬
‫‪» 〈 ∩⊄⊂∪ χ‬و اﮔﺮ ﺧﺪاوﻧﺪ در آﻧﻬﺎ ﺧﻴﺮي ﺳﺮاغ داﺷﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را‬ ‫‪à *Í è÷ Β– Νδ‬‬
‫‪θÊ‬‬ ‫¨‪è ρ‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﻨﻮاﻧﻴﺪ و اﮔﺮ آﻧﻬﺎ را ﺑﺸﻨﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ روﻳﮕﺮداﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫رﺿﺎﻣﻨﺪي‪ ،‬دروازه ﺗﺪﻳﻦ و دﻳﻨﺪاري اﺳﺖ؛ از اﻳﻦ در‪ ،‬ﻣﻘﺮﺑﺎن‪ ،‬وارد ﺑﺎرﮔﺎه‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻣﻘﺮﺑﺎن درﮔﺎه اﻟﻬﻲ‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺪاﻳﺖ او ﺧﺮﺳﻨﺪ و‬
‫ﺷﺎدﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺗﺴﻠﻴﻢ ﻓﺮﻣﺎن او ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻏﻨﺎﻳﻢ ﺣﻨﻴﻦ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد؛ آن‬
‫ﺣﻀﺮت ﺑﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﺳﺮان ﻋﺮﺑﻬﺎ و آﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺖ‬
‫داد و ﺑﻪ اﻧﺼﺎر
ﺑﺎ اﻋﺘﻤﺎد ﺑﻪ رﺿﺎﻣﻨﺪي و اﻳﻤﺎن ﻳﻘﻴﻦ و ﺧﻴﺮ ﻓﺮاواﻧﻲ ﻛﻪ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﺪاد؛ آﻧﻬﺎ ﭼﻮن ﻣﻘﺼﻮد ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ را ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ‬
‫آﻧﻬﺎ را ﺟﻤﻊ ﻛﺮد و راز ﻣﺴﺌﻠﻪ را ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺗﻮﺿﻴﺢ داد و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ ﻛﻪ او‪ ،‬ﺑﺎ آﻧﻬﺎﺳﺖ‬
‫و آﻧﻬﺎ را دوﺳﺖ دارد و ﻓﻘﻂ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﻬﺎي ﺗﺎزه ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺖ داده ﻛﻪ‬
‫دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﭼﻮن ﻳﻘﻴﻦ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻧﺎﻗﺺ اﺳﺖ و ﺑﻪ اﻧﺼﺎر ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬آﻳﺎ ﺷﻤﺎ‬
‫راﺿﻲ ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﺷﺘﺮ ﺑﺮﮔﺮدﻧﺪ و ﺷﻤﺎ ﺑﺎ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺘﺎن ﺑﺮﮔﺮدﻳﺪ؟ اﻧﺼﺎر‪ ،‬دوﺳﺘﺎن ﺧﺎص ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و دﻳﮕﺮان‪ ،‬دوﺳﺘﺎن ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫او؛ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮ اﻧﺼﺎر و ﺑﺮ ﻓﺮزﻧﺪان اﻧﺼﺎر و ﻓﺮزﻧﺪان ﻓﺮزﻧﺪان اﻧﺼﺎر رﺣﻢ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﻣﺮدم‬
‫در وادي و ﻣﺴﻴﺮي ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻨﻨﺪ و اﻧﺼﺎر ﺑﻪ وادي و ﻣﺴﻴﺮ دﻳﮕﺮي ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن‬
‫‪629‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫وادي و راﻫﻲ ﻣﻲ روم ﻛﻪ اﻧﺼﺎر ﻣﻲ روﻧﺪ«‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺷﺎدي‪ ،‬ﺳﺮاﺳﺮ وﺟﻮد اﻧﺼﺎر را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و آراﻣﺶ ﻳﺎﻓﺘﻨﺪ و ﺑﻪ‬
‫ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻧﺎﻳﻞ ﮔﺸﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا ﭼﺸﻢ دوﺧﺘﻪ اﻧﺪ وﻣﺸﺘﺎق ﺑﻬﺸﺘﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه‬
‫آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ را ﺑﺎ اﻳﻦ رﺿﺎﻣﻨﺪي ﻋﻮض ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ در ﺣﻀﻮر ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺷﺪ؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻣﻘﺪاري ﻣﺎل ﺑﻪ او داد‪ .‬او‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا! ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻜﺮده ام‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﻪ‬
‫ﭼﻴﺰي ﺑﺎ ﻣﻦ ﺑﻴﻌﺖ ﻧﻤﻮده اي؟ ﺿﻤﻦ اﺷﺮاه ﺑﻪ ﮔﻠﻮﻳﺶ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮ ﺳﺮ اﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ‬
‫ﻛﺮده ام ﻛﻪ ﺗﻴﺮي ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺑﻪ اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺨﻮرد و از اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻴﺮون ﺑﺮود؛ )ﺑﻪ ﭘﺸﺖ ﮔﺮدﻧﺶ‬
‫اﺷﺎره ﻛﺮد(‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪» :‬اﮔﺮ ﺑﺎ ﺧﺪا راﺳﺖ ﺑﮕﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮ راﺳﺖ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد«؛ ﺳﭙﺲ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻦ در ﺟﻨﮓ ﺷﺮﻛﺖ ﻛﺮد و ﺗﻴﺮي ﺑﻪ او ﺧﻮرد و از ﮔﻠﻮﻳﺶ ﺑﻴﺮون‬
‫آﻣﺪ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ راﺿﻲ و ﺧﺸﻨﻮد ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻟﻘﺎي ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺷﺘﺎﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻠﻚ اﻟﻜﻨﻮز ﻣﻦ اﻟﺠـﻮاﻫﺮ واﻟﺬﻫﺐ‬ ‫ﻣﺎ اﻟﻤﺎل و اﻷﻳـﺎم ﻣﺎ اﻟﺪﻧﻴــﺎ و ﻣـﺎ‬
‫»ﻣﺎل و روزﻫﺎ و اﻳﻦ دﻧﻴﺎ و اﻳﻦ ﺧﺰاﻧﻪ ﻫﺎي ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻫﺬه اﻷﻛﺪاس ﻣﻦ أﻏـﻠﻲ اﻟﻨﺸﺐ‬ ‫ﻣﺎاﻟﻤﺠﺪ واﻟﻘﺼﺮ اﻟﻤﻨﻴﻒ وﻣﺎ اﻟﻤﻨﻲ‬
‫»ﺑﺰرﮔﻲ و ﻛﺎخ ﻣﺠﻠﻞ و آرزوﻫﺎ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و اﻳﻦ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻧﺒﺎر ﺷﺪه اﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺗﻔﻨـﻲ و ﻳﺒﻘـﻲ اﷲ أﻛـﺮم ﻣﻦ وﻫﺐ‬ ‫ﻻ ﺷـﻲء‪ ‬ﻛـﻞ ﻧﻔـﺴﻴﺔ ﻣﺮﻏــﻮﺑـﺔ‬
‫»ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ و ﻣﺮﻏﻮﺑﻲ ﻛﻪ ﻓﻨﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ و ﻓﻘﻂ ﺧﺪا ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﺑﺨﺸﻨﺪه ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ«‪.‬‬
‫روزي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﻣﻮاﻟﻲ را ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ داد ﻛﻪ در دﻳﻨﺪاري و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪630‬‬

‫اﻣﺎﻧﺘﺪاري‪ ،‬ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮدﻧﺪ و در دﻧﻴﺎي ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ و آرﻣﺎﻧﻬﺎ ﺗﻬﻴﺪﺳﺖ؛ اﻣﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ در‬
‫راه ﺧﺪا ﻟﺒﻪ ﺷﻤﺸﻴﺮﻫﺎﻳﺸﺎن ﻛﺞ ﺷﺪه ﺑﻮد و اﻣﻮاﻟﺸﺎن را در راه ﺧﺪا ﺧﺮج ﻛﺮده و ﺑﺮاي‬
‫دﻓﺎع از دﻳﻦ ﻣﺠﺮوح ﺷﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻧﺪاد و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻲ‬
‫ﻗﺮاري و ﻃﻤﻊ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻲ دﻫﻢ و ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﺮدم ﭼﻴﺰي ﻧﻤﻲ دﻫﻢ؛ ﭼﻮن‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن‪ ،‬اﻳﻤﺎن ﻳﺎ ﺧﻴﺮ ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از آﻧﻬﺎ ﻋﻤﺮ و ﺑﻦ ﺗﻐﻠﺐ‬
‫اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ و ﺑﻦ ﺗﻐﻠﺐ ﻫﻤﻮاره ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻤﻲ ﺧﻮاﻫﻢ ﺑﻪ ﺟﺎي‬
‫آن ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﺑﻪ ﻣﻦ داده ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬رﺿﺎﻳﺖ از ﺧﺪا و ﺧﺮﺳﻨﺪي از ﺣﻜﻢ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﻧﺰد اﻳﻦ‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻲ ﺑﺎ ﻳﻚ ﻛﻠﻤﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻛﻪ ﺣﻜﺎﻳﺖ از رﺿﺎﻣﻨﺪي دارد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﺑﻪ ﭘﺎداش اﻟﻬﻲ و ﺑﻬﺸﺖ و رﺿﺎﻣﻨﺪي او وﻋﺪه ﻣﻲ داد‪ .‬رﺳﻮل‬
‫ﺧﺪا ﻫﻴﭻ ﻳﻚ از اﺻﺤﺎﺑﺶ را ﺑﻪ ﻗﺼﺮ ﻳﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻳﻚ ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﻳﺎ ﺑﺎﻏﻲ وﻋﺪه ﻧﺪاد؛‬
‫ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻓﻼن ﻛﺎر را ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؟ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬آن را اﻧﺠﺎم‬
‫دﻫﺪ‪ ،‬ﭘﺎداش او‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ و ﻳﺎ ﻣﻲ ﻓﺮﻣﻮد‪ :‬اﮔﺮ ﻓﻼن ﻛﺎر را ﺑﻜﻨﺪ‪ ،‬در ﺑﻬﺸﺖ ﻫﻤﺮاه‬
‫ﻣﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﭼﺮاﻛﻪ ﭘﺎداش ﺗﻼش و ﺟﺎن و ﻣﺎﻟﻲ را ﻛﻪ در راه ﺧﺪا‪ ،‬ﺗﻘﺪﻳﻢ ﻧﻤﻮدﻧﺪ‪،‬‬
‫در آﺧﺮت ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻧﺎﭼﻴﺰ و ﺑﻲ ارزش اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺰد و ﭘﺎداش‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻼﺷﻬﺎي ﺳﺘﺮگ آﻧﺎن ﺑﺮاﺑﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫در ﺗﺮﻣﺬي رواﻳﺖ ﺷﺪه ﻛﻪ ﻋﻤﺮ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ اﺟﺎزه ﺧﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي اداي ﻋﻤﺮه‬
‫ﺑﺮود؛ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮادرم! ﻣﺮا از دﻋﺎي ﺧﻮد ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻜﻦ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﻫﺪاﻳﺖ و ﭘﻴﺸﻮاي ﻣﻌﺼﻮم اﻳﻦ ﺳﺨﻦ را ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ؛ ﻛﺴﻲ درﺧﻮاﺳﺖ دﻋﺎ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺧﻮدﺳﺮاﻧﻪ ﺣﺮف ﻧﻤﻲ ﻧﺰد‪ .‬از اﻳﻨﺮو اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻨﻲ ﺑﺰرگ و ﮔﺮاﻧﻘﺪر اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪631‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻋﻤﺮ ﻫﻤﻮاره ﻣﻲ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دوﺳﺖ ﻧﺪارم ﺑﻪ ﺟﺎي آن ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﺷﻤﺎ ﺧﻮدﺗﺎن ﭼﻨﻴﻦ اﺣﺴﺎس ﻛﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ ﺑﮕﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺮا از دﻋﺎي‬
‫ﺧﻮد ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻜﻦ؛ ﭼﻪ ﺣﺎﻟﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎ دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ؟!‬
‫و ﻣﺎ ﻧﻤﺖ ﻋﻦ ذﻛﺮاك ﻳﺎ أﻛﺮم اﻟﺒﺸﺮ‬ ‫ﻫﺠﺮﻧﺎ و ﻧﺎم اﻟﺮﻛﺐ و اﻟﻠﻴﻞ ﻣﺴـﺮف‬
‫»ﻣﺎ رﻓﺘﻴﻢ و ﻛﺎروان ﺧﻮاﺑﻴﺪ و ﺷﺐ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﻮد و از ﻳﺎد ﺗﻮ اي ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ‬
‫ﻓﺮداﻧﺴﺎﻧﻴﺖ! ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺒﻮده ام«‪.‬‬
‫و ﻛﺤـﻠﺖ أﺟﻔـﺎن اﻟﻠﻴـﺎﻟﻲ ﺳﻨـﺎ اﻟﻘﻤﺮ‬ ‫ﻷﻧـﻚ أﻓـﻌـﻤﺖ اﻟﻘﻠـﻮب ﻣـﺤـﺒــﺔ‬
‫»ﭼﻮن دﻟﻬﺎ ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﺤﺒﺖ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭘﻠﻜﻬﺎي ﺷﺐ را ﺑﺎ درﺧﺸﺶ ﻣﺎه ﺧﻮد‪،‬‬
‫ﺳﻴﺎه ﻛﺮده اي«‪.‬‬
‫رﺿﺎﻳﺖ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از ﭘﺮوردﮔﺎرش وﺻﻒ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬او‪ ،‬در ﺗﻮاﻧﮕﺮي و ﻓﻘﺮ‪ ،‬در‬
‫ﺟﻨﮓ و ﺻﻠﺢ‪ ،‬در ﻗﺪرت و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﻫﻨﮕﺎم ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ‪ ،‬در ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﺑﻴﻤﺎري‬
‫و در ﺳﺨﺘﻲ و راﺣﺘﻲ‪ ،‬از ﺧﺪا راﺿﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫وي‪ ،‬ﺗﻠﺨﻲ و رﻧﺞ ﻳﺘﻴﻤﻲ را ﻛﺸﻴﺪ؛ ﻓﻘﻴﺮ ﺑﻮد؛ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﺧﺮﻣﺎي ﻧﺎﻣﺮﻏﻮﺑﻲ ﻫﻢ ﺑﺮاي‬
‫ﺧﻮردن ﻧﻤﻲ ﻳﺎﻓﺖ؛ از ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ ﺑﺮ ﺷﻜﻢ ﺧﻮد ﺳﻨﮓ ﻣﻲ ﺑﺴﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﻣﻘﺪاري ﺟﻮ‬
‫از ﻳﻚ ﻳﻬﻮدي ﻗﺮض ﻛﺮد و رداﻳﺶ را ﮔﺮو ﮔﺬارد؛ روي ﺣﺼﻴﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪ و اﺛﺮ آن‬
‫ﺑﺮ ﭘﻬﻠﻮﻳﺶ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻪ روز ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻴﺰي ﺑﺮاي ﺧﻮردن ﻧﻤﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل از ﭘﺮوردﮔﺎرش‬

‫_ ¨‪;M≈Ζ‬‬ ‫‪y 9Ï ¨Œs ΒiÏ #[ ö z‬‬

‫‪y 7‬‬ ‫‪y 7‬‬
‫≅ ‪y 9s‬‬
‫_ ‪Ÿ èy‬‬ ‫“ ‪x β)Î‬‬
‫© !‪y u $‬‬ ‫‪ü %‬‬
‫‪Ï !© #$ 8‬‬
‫راﺿﻲ و ﺧﺸﻨﻮد اﺳﺖ‪x ‘u $6t ?s  :‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇⊃∪ #‘I θÁ‬ﺧﺠﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺧﺪاوﻧﺪي ﻛﻪ اﮔﺮ‬

‫‪Ý %è 7‬‬
‫† ‪y 9© ≅èy gø‬‬
‫‪s ρu *ã ≈γ‬‬
‫{ ÷‪y Ρ‬‬ ‫‪y FÏ tø B‬‬
‫‪F #$ $γ‬‬ ‫‪r ΒÏ “*Í gø B‬‬
‫‪r‬‬

‫ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﻬﺘﺮ از اﻳﻦ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻏﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ رودﺑﺎرﻫﺎ از زﻳﺮ درﺧﺘﺎن آن روان اﺳﺖ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪632‬‬

‫و ﺑﺮاﻳﺖ ﻛﺎﺧﻬﺎﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ«‪.‬‬

‫در اوﻟﻴﻦ روﻳﺎروﻳﻲ و روزي ﻛﻪ او‪ ،‬در ﺣﺰب ﺧﺪا ﺑﻮد و ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت‬
‫در ﻣﻘﺎﺑﻞ او اﻳﺴﺘﺎدﻧﺪ‪ ،‬او از ﺧﺪا راﺿﻲ ﺑﻮد‪ .‬در زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﻮ و ﻫﻤﺴﺮش ﺧﺪﻳﺠﻪ‪،‬‬
‫وﻓﺎت ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﺷﺪت ﺗﻜﺬﻳﺐ ﺷﺪ و ﺑﻪ ﻛﺮاﻣﺖ او ﺗﻮﻫﻴﻦ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺻﺪاﻗﺖ او را‬
‫زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺮدﻧﺪ و او را ﺑﻪ دروﻏﮕﻮﻳﻲ و ﺟﺎدوﮔﺮي و ﻛﻬﺎﻧﺖ و دﻳﻮاﻧﮕﻲ ﻣﺘﻬﻢ ﻛﺮدﻧﺪ‪،‬‬
‫از ﺧﺪا راﺿﻲ ﺑﻮد؛ روزي ﻛﻪ از ﺷﻬﺮ و دﻳﺎرش ﻃﺮد و آواره ﮔﺸﺖ و از ﺷﻬﺮي ﻛﻪ‬
‫ﻛﻮدﻛﻲ ﺧﻮد را در آﻧﺠﺎ ﮔﺬراﻧﺪه ﺑﻮد و ﻳﺎدآور ﺧﺎﻃﺮات ﺑﭽﮕﻲ و ﺑﺎزﻳﻬﺎي دوران‬
‫ﻛﻮدﻛﻲ و ﺟﻮاﻧﻴﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻴﺮون راﻧﺪه ﺷﺪ‪ ،‬ﻧﮕﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻣﻜﻪ اﻧﺪاﺧﺖ‪ ،‬اﺷﻜﻬﺎﻳﺶ ﺳﺮازﻳﺮ‬
‫ﺷﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ را از ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ دوﺳﺖ دارم و اﮔﺮ اﻫﺎﻟﻲ ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﺮا ﺑﻴﺮون‬
‫ﻧﻤﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮ را ﺗﺮك ﻧﻤﻲ ﻛﺮدم؛ اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل از ﺧﺪا راﺿﻲ ﺑﻮد‪.‬‬
‫زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﺎﺋﻒ رﻓﺖ ﺗﺎ دﻋﻮت ﺧﻮد را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﻃﺎﺋﻒ ﺑﻪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ‬
‫ﺷﻜﻞ از او اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻛﺮدﻧﺪ و او را ﭼﻨﺎن ﺳﻨﮓ زدﻧﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ ﺧﻮﻧﻴﻦ ﺷﺪ؛ اﻣﺎ او‪ ،‬از‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش راﺿﻲ ﺑﻮد‪ .‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ از ﻣﻜﻪ راﻧﺪه ﺷﺪ و در راه ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺎ اﺳﺒﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻌﻘﻴﺒﺶ‬
‫ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ و زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺳﻮ ﻣﻲ رﻓﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻌﻲ ﺳﺮ راﻫﺶ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬از ﺧﺪا‬
‫راﺿﻲ ﺑﻮد‪ .‬آري! او‪ ،‬از ﭘﺮوردﮔﺎرش در ﻫﺮ ﺟﺎ و در ﻫﺮ وﻗﺖ راﺿﻲ ﺑﻮد؛ در ﺟﻨﮓ‬
‫اﺣﺪ ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺳﺮش زﺧﻤﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬دﻧﺪاﻧﺶ ﻣﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻤﻮﻳﺶ ﺷﻬﻴﺪ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻳﺎراﻧﺶ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﻬﺎدت ﻣﻲ رﺳﻨﺪ و ﻟﺸﻜﺮش‪ ،‬آﺳﻴﺐ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ او ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﻣﻦ ﺻﻒ ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ ﺗﺎ ﭘﺮوردﮔﺎرم را ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻓﺮان اﻋﻢ از ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﻳﻬﻮدﻳﺎن و ﻣﺸﺮﻛﺎن‪ ،‬ﺑﺮ ﺿﺪ او ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﻢ ﭘﻴﻤﺎن ﺷﺪﻧﺪ‪،‬‬
‫اﻣﺎ او‪ ،‬اﺳﺘﻮار و ﺑﺎ ﺗﻮﻛﻞ ﺑﻪ ﺧﺪا و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرش را ﺑﻪ ﺧﺪا ﺳﭙﺮده‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎدﮔﻲ‬

‫‪y ö Iy ùs 7‬‬
‫‪# Ì‬‬
‫‪〈 ∩∈∪ ‬‬ ‫‪y /š ‘u 7‬‬ ‫∃ ‪Ï è÷ ƒã‬‬
‫‪y ‹Ü‬‬ ‫¡ ‪t θö‬‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد و ﺑﻪ اﻳﻦ اﻓﺘﺨﺎر ﻧﺎﻳﻞ ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪﻛﻪ‪| 9s ρu  :‬‬
‫‪633‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»و ﭘﺮوردﮔﺎرت ﺑﻪ ﺗﻮ ﺧﻮاﻫﺪ داد؛ ﭘﺲ ﺧﻮﺷﻨﻮد ﻣﻲ ﺷﻮي«‪.‬‬

‫ﻓﺮﻳﺎدي در ﻣﻴﺎن ﻧﺨﻠﻬﺎ‬

‫ﻣﺤﻤﺪ از ﻣﻜﻪ‪ ،‬از وﻃﻦ و از ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮزﻧﺪان و ﺧﺎﻧﻮاده اش در آﻧﺠﺎ ﺑﻮدﻧﺪ‪،‬‬

‫راﻧﺪه ﺷﺪ و آواره ﮔﺸﺖ؛ ﺑﻪ ﻃﺎﻳﻒ رﻓﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻜﺬﻳﺐ و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ روﺑﺮو ﺷﺪ و او را‬
‫ﺳﻨﮕﺒﺎران ﻛﺮدﻧﺪ و دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰا ﻧﺜﺎرش ﻧﻤﻮدﻧﺪ و او را آزار دادﻧﺪ و ﭼﺸﻤﺎﻧﺶ اﺷﻜﺒﺎر‬
‫ﮔﺮدﻳﺪ و از ﭘﺎﻫﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺧﻮﻧﻬﺎي ﭘﺎﻛﺶ ﭼﻜﻴﺪ؛ دﻟﺶ‪ ،‬از ﺗﻠﺨﻲ ﻣﺼﻴﺒﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ او آﻣﺪ‪،‬‬
‫اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ ﮔﺸﺖ‪ .‬در آن ﺣﺎل ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﭘﻨﺎه ﺑﺮد؟ ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻛﺮد؟ و ﭼﻪ‬
‫ﻛﺴﻲ را ﺻﺪا زد؟ و ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ رو ﻧﻤﻮد؟ ﺑﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﻗﻮي‪ ،‬ﻗﻬﺎر‪ ،‬ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪ و ﻳﺎري‬
‫دﻫﻨﺪه‪.‬‬
‫ﻣﺤﻤﺪ رﺳﻮل اﷲ رو ﺑﻪ ﻗﺒﻠﻪ ﻛﺮد و ﺷﻜﺮ ﭘﺮوردﮔﺎرش را ﮔﺰارد و ﻣﻨﺎﺟﺎﺗﻲ‬
‫ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ و ﮔﺮم ﺑﺎ او ﻧﻤﻮد و ﺑﻪ درﮔﺎه او ﺷﻜﺎﻳﺖ و دﻋﺎ ﻛﺮد و اﻇﻬﺎر ﺳﺘﻤﺪﻳﮕﻲ و‬
‫دردﻣﻨﺪي ﻧﻤﻮد‪.‬‬
‫و اﻟﻤـ‪Ĥ‬ﺳـﻲ ﻋﻠـﻲ اﻟﺨـﺪود ﻇﻤﺎء‬ ‫اﻟﻤـ‪Ĥ‬ﻗــﻲ ﻣـﻦ اﻟﺨﻄـﻮب ﺑـﻜـﺎء‬
‫»ﭼﺸﻤﻬﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻼﻫﺎ ﮔﺮﻳﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻼﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻮﻧﻪ ﻫﺎ را ﭘﮋﻣﺮده ﻛﺮده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﺤـﺘـﺘــﻪ اﻟـﺮﻋــﻮد و اﻷﻧــﻮاء‬ ‫و ﺷﻔـﺎه اﻷﻳــﺎم ﺗـﻠﺜـﻢ وﺟـﻬــﺎ‬
‫»و ﻟﺒﻬﺎي روزﮔﺎر‪ ،‬ﭼﻬﺮه اي را ﻣﻲ ﺑﻮﺳﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ آن را ﭼﺮوك و ﭘﮋﻣﺮده‬
‫ﻛﺮده اﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﻪ دﻋﺎي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﺧﻮاﺳﺘﻦ وي از ﻣﻮﻻ و ﭘﺮوردﮔﺎرش در ﺷﺐ ﻧﺨﻠﻪ ﮔﻮش دﻫﻴﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﺑﺎرﺧﺪاﻳﺎ! از ﺿﻌﻒ و ﻧﺎﺗﻮاﻧﻲ ﺧﻮد و از ﺑﻲ ﺣﺮﻣﺘﻲ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻮ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪634‬‬

‫ﻋﺮض ﺣﺎل و ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ؛ ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺘﺮﻳﻦ ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﺎن و ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و‬

‫ﭘﺮوردﮔﺎر ﻣﻦ ﻫﺴﺘﻲ؛ ﻣﺮا ﺑﻪ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻣﻲ ﺳﭙﺎري؟ﺑﻪ ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻦ اﺧﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ‬
‫ﺑﻪ دﺷﻤﻨﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرم را ﺑﻪ دﺳﺖ او داده اي؟ اﮔﺮ ﺗﻮ‪ ،‬از ﻣﻦ ﻧﺎﺧﺸﻨﻮد ﻧﺒﺎﺷﻲ‪ ،‬ﭘﺮواﻳﻲ‬
‫ﻧﺪارم؛ اﻣﺎ ﻋﺎﻓﻴﺖ و ﮔﺬﺷﺖ ﺗﻮ‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﺑﻬﺘﺮ و ﻓﺮاﺧﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﻧﻮر ﭼﻬﺮه ات ﻛﻪ‬
‫ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎ را روﺷﻦ ﻛﺮده و ﻛﺎر دﻧﻴﺎ و آﺧﺮت ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺳﺎﻣﺎن ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﭘﻨﺎه ﻣﻲ ﺑﺮم از‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻏﻀﺐ و ﺧﺸﻢ ﺗﻮ‪ ،‬ﻣﺮا ﻓﺮا ﺑﮕﻴﺮد؛ رﺟﻮع و اﻧﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺗﻮﺳﺖ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ‬
‫ﺧﻮﺷﻨﻮد ﺷﻮي و ﻫﻴﭻ ﺣﺮﻛﺖ و ﺗﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺟﺰ ﺑﻪ ﻳﺎري ﺗﻮ ﻣﻴﺴﺮ ﻧﻴﺴﺖ«‪.‬‬

‫ﺟﻮاﻳﺰ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﺎن‬

‫‪’ûÎ $Βt Ν‬‬

‫‪z =Ï èy ùs οÏ *u f‬‬ ‫‪¤ 9#$ M‬‬
‫‪y ±‬‬ ‫‪| tø B‬‬
‫‪r y7Ρt θè㠃Π$7t ƒã Œø )Î tΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ‬‬
‫‪Ç ã‬‬
‫! ‪t‬‬
‫‪ª #$ ‬‬ ‫‪Å ‘u ‰‬‬
‫‪z Ì‬‬ ‫) ‪ô‬‬
‫‪s 9© * ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∇∪ $6Y ƒ*Í %s $s‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از‬

‫‪[ G÷ ùs Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß 6t ≈Or &r ρu Ν‬‬
‫‪ö κÎ Jö =n ã‬‬ ‫¡ ‪Å‬‬
‫‪t πs Ζu Š3‬‬ ‫‪¡ 9#$ Α‬‬ ‫‪ö κÎ 5Í θ=è %è‬‬
‫‪t “u Ρ'r ùs Ν‬‬

‫ﻣﺆﻣﻨﺎن راﺿﻲ ﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه ﻛﻪ زﻳﺮ درﺧﺖ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ؛ ﭘﺲ آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ در‬
‫دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪ ،‬داﻧﺴﺖ؛ ﻟﺬا آراﻣﺶ را ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻓﺮود آورد و ﻓﺘﺢ و ﭘﻴﺮوزي ﻧﺰدﻳﻜﻲ را ﺑﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ ﭘﺎداش داد«‪.‬‬
‫رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا‪ ،‬آﺧﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬آرزو ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺻﺎدﻗﺎﻧﻪ‬
‫ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻨﺪ و رﺳﺘﮕﺎران ﺑﺮاي آن ﻣﻲ ﻛﻮﺷﻨﺪ‪ .‬از رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﻻﺗﺮ و‬
‫ﺑﺎارزﺷﺘﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ و ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻫﺪف و واﻻﺗﺮﻳﻦ ﻫﺪﻳﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا ﺑﻴﺎن ﺷﺪه و در آﻳﻪ اي دﻳﮕﺮ‪،‬آﻣﺮزش اﻟﻬﻲ ﺑﻴﺎن ﮔﺮدﻳﺪه‬

‫‪¨ 'r ?s $Βt ρu 7‬‬

‫‪» 〈 *u z‬ﺗﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ ﮔﻨﺎﻫﺎن ﮔﺬﺷﺘﻪ و‬ ‫‪y 7Î Ρ/ Œs ΒÏ Πt ‰‬‬
‫) ‪£‬‬
‫! ‪s ?s $Βt‬‬
‫‪ª #$ 7‬‬ ‫اﺳﺖ‪Ï óø ‹u 9jÏ  :‬‬
‫‪y 9s *u -‬‬
‫‪635‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫)‪š $?¨ ‰‬‬

‫‪ª!#$ U‬‬ ‫آﻳﻨﺪه ات را ﺑﻴﺎﻣﺮزد«‪ .‬در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ را ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪s 9©  :‬‬

‫‪» 〈 ‘Í $Á‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﺑﻪ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ و ﻣﻬﺎﺟﺮﻳﻦ و اﻧﺼﺎر را‬

‫{‪| Ρ‬‬
‫‪F #$ ρu ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪*Í f‬‬
‫‪Å ≈γ‬‬ ‫‪ß 9ø #$ ρu ‬‬
‫‪y ϑ‬‬ ‫‪cÄ <É Ζ¨ 9#$ ’?n ã‬‬
‫‪t‬‬

‫‪zΝ9Ï 7‬‬
‫‪y Ζã‬‬
‫! ‪t‬‬
‫‪ª #$ $-‬‬
‫‪x ã‬‬
‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺖ«‪ .‬ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل‪ ،‬در ﺟﺎﻳﻲ دﻳﮕﺮ ﻋﻔﻮ را ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪t  :‬‬

‫‪ó γ‬‬
‫‪» 〈 Ο‬ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮ را ﻋﻔﻮ ﻧﻤﻮده؛ ﭼﺮا ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺟﺎزه دادي؟«‪ .‬اﻣﺎ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻲ‬ ‫‪ß 9s M‬‬
‫‪| ΡŒÏ &r‬‬

‫ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻗﻄﻌﺎ ﺧﺪاوﻧﺪ از آﻧﻬﺎ راﺿﻲ اﺳﺖ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺗﻮ ﺑﻴﻌﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺧﺪاوﻧﺪ از‬
‫آﻧﭽﻪ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﺑﺎﺧﺒﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻴﻌﺖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺑﺮاي‬
‫رﺿﺎي ﺧﺪا ﻓﺪا ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و زﻧﺪﮔﻲ و وﺟﻮد ﺧﻮد را ﻧﺜﺎر رﺿﺎﻣﻨﺪي ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﻛﻨﻨﺪ؛‬
‫ﭼﻮن ﻣﺮدن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺣﻴﺎت رﺳﺎﻟﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن آﻧﺎن‪ ،‬آﻳﻴﻦ اﻟﻬﻲ‪،‬‬
‫ﺟﺎوداﻧﻪ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﺪ و ﺟﺎن دادن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺑﻘﺎي ﻣﻴﺜﺎق آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻤﺎن‪ ،‬ﻳﻘﻴﻦ ﻣﺤﻜﻢ و اﺧﻼص و ﺻﺪاﻗﺘﻲ را ﻛﻪ در دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺑﻮد‪،‬‬
‫ﻣﻲ داﻧﺴﺖ؛ در راه ﺧﺪا ﺧﺴﺘﻪ ﺷﺪﻧﺪ و ﺑﻲ ﺧﻮاﺑﻲ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﮔﺮﺳﻨﮕﻲ و ﺗﺸﻨﮕﻲ ﺗﺤﻤﻞ‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺿﺮر و زﻳﺎن دﻳﺪﻧﺪ و دﭼﺎر ﻣﺸﻘﺖ و ﺳﺨﺘﻲ ﺷﺪﻧﺪ؛ در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ از آﻧﻬﺎ‬
‫راﺿﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺻﺤﺎب‪ ،‬ﻓﺮزﻧﺪان و ﺧﺎﻧﻮاده و ﺳﺮزﻣﻴﻦ ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادﻧﺪ و ﺗﻠﺨﻲ ﺟﺪاﻳﻲ و‬
‫ﻏﺮﺑﺖ و رﻧﺞ را ﭼﺸﻴﺪﻧﺪ؛ اﻣﺎ رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪا را ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻳﺎ ﭘﺎداش اﻳﻦ ﻣﺠﺎﻫﺪان و ﻣﺪاﻓﻌﺎن دﻳﻦ و آﻳﻴﻦ‪ ،‬ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان و ﺷﺘﺮان و ﮔﺎوﻫﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ از دﺷﻤﻦ ﺑﻪ ﻏﻨﻴﻤﺖ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ؟ آﻳﺎ ﻣﺰد اﻳﻦ ﻣﺠﺎﻫﺪان و ﻣﺒﺎرزاﻧﻲ ﻛﻪ از دﻳﻦ و‬
‫رﺳﺎﻟﺖ دﻓﺎع ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺎع دﻧﻴﺎ و ﻛﺎﻻﻫﺎي ﻣﺎدي اﺳﺖ؟ آﻳﺎ ﻣﻘﺪاري ﭘﻮل ﻳﺎ ﺑﺎﻏﻬﺎي‬
‫زﻳﺒﺎ و ﻳﺎ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺠﻠﻞ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ دل اﻳﻦ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺑﺮﮔﺰﻳﺪه و ﺳﺮآﻣﺪ را ﺧﻨﻚ‬
‫ﻛﻨﺪ؟ﺧﻴﺮ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ آﻧﺎن را راﺿﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬رﺿﺎﻣﻨﺪي ﺧﺪاﺳﺖ‪ .‬ﻋﻔﻮ اﻟﻬﻲ‪،‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪636‬‬

‫آﻧﻬﺎ را ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﺪ؛ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن را ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻓﺮﻣﻮده اﻟﻬﻲ‬

‫‪Ÿω ( 7‬‬
‫{ ‪Å ←Í #! ‘u‬‬ ‫‪t $κp JùÏ ‬‬
‫‪F #$ ’?n ã‬‬ ‫‪t ↔Ï 3‬‬
‫‪Å G− Β– ∩⊇⊄∪ #*X ƒ*Í m‬‬
‫_ ¨‪x ρu πZ Ζ‬‬
‫‪y #( ρã 9y ¹‬‬ ‫‪y /Î Νγ‬‬
‫‪| $ϑ‬‬ ‫_ ‪ß 1“u‬‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ‪y ρu  :‬‬

‫‹ ‪W ‹9Ï‬‬
‫‪∩⊇⊆∪ ξ‬‬ ‫‪õ ?s $γ‬‬
‫‪y ùè θÜ‬‬
‫‪ä %è M‬‬
‫‪ô =n 9jÏ Œè ρu $γ‬‬
‫‪y =è ≈=n ß‬‬
‫‪Ï Ν‬‬
‫‪ö κÎ Jö =n ã‬‬
‫‪t πº ‹u ΡÏ #Šy ρu ∩⊇⊂∪ #*X ƒ*Í γ‬‬
‫‪y Βø —y ω‬‬ ‫‪T ϑ‬‬
‫¡‪Ÿ ρu $‬‬ ‫© ‪ô‬‬
‫‪x $κp JùÏ β‬‬
‫‪t ρ÷ *u ƒt‬‬

‫‪7πÒ‬‬
‫‪ ùÏ ΒÏ #( *u ƒ‘Í #θu %s ∩⊇∈∪ #O *u ƒ‘Í #θu %s M‬‬
‫> ‪ô Ρt %.x‬‬
‫‪5 #θu .ø &r ρu π7 Ò‬‬
‫‪ ùÏ ΒiÏ π7 ‹u ΡÏ $↔t /Î ΝκÎ Jö =n ã‬‬ ‫‪ß $Ü‬‬
‫∃ ‪t‬‬ ‫‪s ƒã ρu‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∪ #*X ƒ‰‬و در ﺑﺮاﺑﺮ ﺻﺒﺮي ﻛﻪ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺧﺪاوﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻬﺸﺖ و ﺟﺎﻣﻪ‬
‫) ‪Ï‬‬
‫‪ø ?s $δ‬‬
‫‪y ρ‘â ‰‬‬
‫‪£ %s‬‬

‫اﺑﺮﻳﺸﻤﻴﻦ را ﭘﺎداﺷﺸﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ در ﺑﻬﺸﺖ ﺑﺮ ﺗﺨﺘﻬﺎي زﻳﺒﺎ و ﻣﺠﻠﻞ ﺗﻜﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻧﻪ‬
‫)ﮔﺮﻣﺎي( آﻓﺘﺎﺑﻲ و ﻧﻪ ﺳﻮز ﺳﺮﻣﺎﻳﻲ در آﻧﺠﺎ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻳﻪ ﻫﺎي درﺧﺘﺎن ﺑﻬﺸﺘﻲ‪ ،‬ﺑﺮآﻧﺎن‬
‫ﻓﺮو ﻣﻲ اﻓﺘﺪ و ﻣﻴﻮه ﻫﺎي آﻧﺠﺎ در دﺳﺘﺮس اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻣﻬﺎي ﺳﻴﻤﻴﻦ ﺷﺮاب و ﻗﺪﺣﻬﺎي‬
‫ﺑﻠﻮرﻳﻦ ﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﺸﺎن ﺑﻪ ﮔﺮدش در ﻣﻲ آﻳﺪ؛ ﻗﺪﺣﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻧﻘﺮه اﻧﺪ ) و ﺧﺪﻣﺘﻜﺎران‬
‫ﺑﻬﺸﺘﻲ‪ (،‬آﻧﻬﺎ را درﺳﺖ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻻزم ﭘﻴﻤﻮده اﻧﺪ«‪.‬‬

‫رﺿﺎﻳﺖ و ﺧﺸﻨﻮدي ﺣﺘﻲ ﺑﺮ روي اﺧﮕﺮ آﺗﺶ‪!...‬‬

‫ﻣﺮدي از ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺲ‪ ،‬ﺷﺘﺮش را ﮔﻢ ﻛﺮده ﺑﻮد؛ ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن آن ﺑﻴﺮون رﻓﺖ و‬
‫ﺳﻪ روز ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﺘﺮش ﻣﻲ ﮔﺸﺖ‪ .‬او‪ ،‬ﻣﺮدي ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ ﺑﻮد و ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ او‬
‫ﻣﺎل و ﺷﺘﺮ و ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ و ﻓﺮزﻧﺪان دﺧﺘﺮ و ﭘﺴﺮ ﻋﻄﺎ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺧﺎﻧﻮاده او در ﻛﻨﺎر رودي‬
‫در دﻳﺎر ﺑﻨﻲ ﻋﺒﺲ در ﻛﻤﺎل آﺳﺎﻳﺶ و راﺣﺘﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و اﺻﻼً ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲ‬
‫ﺑﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺣﻮادث روزﮔﺎر‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺮاﻏﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ آﻣﺪ و ﺑﻼﻫﺎ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﺮد‪.‬‬
‫إن اﻟﺤـﻮادث ﻗـﺪ ﻳﻄﺮﻗﻦ أﺳﺤﺎرا‬ ‫ﻳﺎ راﻗـﺪ اﻟﻠﻴــﻞ ﻣﺴـﺮورا ﺑـﺄوﻟﻪ‬
‫‪637‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در اول ﺷﺐ ﺑﺎ ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮاﺑﻴﺪه اي! ﭼﻪ ﺑﺴﺎ ﺣﻮادث‪ ،‬ﺳﺤﺮﮔﺎﻫﺎن‪،‬‬

‫ﺷﺒﻴﺨﻮن ﺑﺰﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻫﻤﻪ ﺧﺎﻧﻮاده‪ ،‬ﺧﻮاﺑﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و اﻣﻮاﻟﺸﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺪرﺷﺎن آﻧﺠﺎ‬
‫ﻧﺒﻮد و ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺷﺘﺮ ﮔﻤﺸﺪه رﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺳﻴﻞ ﺧﺮوﺷﺎﻧﻲ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ‬
‫ﻓﺮﺳﺘﺎد ﻛﻪ ﺻﺨﺮه ﺳﻨﮕﻬﺎي ﺑﺰرگ را ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺧﺎك ﺑﺎ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬آﺧﺮ ﺷﺐ‪ ،‬ﺳﻴﻞ‪،‬‬
‫وارد ﺧﺎﻧﻪ آﻧﺎن ﺷﺪ و ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﻧﺎﺑﻮد ﻛﺮد و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن را وﻳﺮان ﻧﻤﻮد؛ ﺗﻤﺎم‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪان و ﺷﺘﺮان و اﻣﻮال و ﻫﻤﻪ ﺧﺎﻧﻮاده را ﺑﺎ ﺧﻮد ﺑﺮد و ﻫﻤﻪ ﻣﺮدﻧﺪ؛ ﮔﻮﻳﺎ ﻛﻪ اﺻﻼ‬
‫وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﻧﺪ و داﺳﺘﺎﻧﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺳﻪ روز‬
‫ﺑﻌﺪ ﭘﺪر ﺑﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮﮔﺸﺖ؛ ﻫﻴﭻ ﻛﺴﻲ را ﻧﺪﻳﺪ؛ ﻫﻴﭻ ﺻﺪاﻳﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ؛ ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮﻧﺘﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻴﺪاﻧﻲ ﺻﺎف ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد؛ ﻳﺎ اﷲ! ﭼﻪ ﺑﻼي ﺑﺰرﮔﻲ!! ﻧﻪ زن‪ ،‬ﻧﻪ ﭘﺴﺮ‪ ،‬ﻧﻪ دﺧﺘﺮ‪ ،‬ﻧﻪ‬
‫ﮔﻮﺳﻔﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﮔﺎو‪ ،‬ﻧﻪ ﺷﺘﺮ و ﻧﻪ درﻫﻢ و دﻳﻨﺎر و ﻧﻪ ﻟﺒﺎﺳﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮد؛ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﻧﻤﺎﻧﺪه‬
‫ﺑﻮد‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ وﺣﺸﺘﻨﺎﻛﻲ!!‬
‫اﻓﺰون ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﻼي ﺑﺰرگ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﺘﺮش ﻓﺮار ﻣﻲ ﻛﺮد و او ﻣﻲ ﻛﻮﺷﻴﺪ دم ﺷﺘﺮ‬
‫را ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺷﺘﺮ‪ ،‬ﻟﮕﺪي ﺑﻪ ﭼﻬﺮه اش زد و ﺑﺮ اﺛﺮ آن ﻫﺮ دو ﭼﺸﻢ او ﻛﻮر ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬آن ﻣﺮد‬
‫از آﻧﺠﺎ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪ و در ﺑﻴﺎﺑﺎن ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻲ زد ﺗﺎﻛﺴﻲ دﺳﺖ او را ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ﻣﺪﺗﻲ ﺑﻌﺪ ﺑﺎدﻳﻪ ﻧﺸﻴﻨﻲ ﺻﺪاي او را ﺷﻨﻴﺪ؛ ﻧﺰد او آﻣﺪ و او را ﭘﻴﺶ وﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﻤﻠﻚ‬
‫ﺧﻠﻴﻔﻪ دﻣﺸﻖ ﺑﺮد و ﺧﻠﻴﻔﻪ را از ﻣﺎﺟﺮا ﺑﺎﺧﺒﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﺧﻠﻴﻔﻪ ﮔﻔﺖ‪ :‬اﻵن در ﭼﻪ ﺣﺎﻟﻲ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬از ﺧﺪا راﺿﻲ ﻫﺴﺘﻢ‪.‬‬
‫اﻳﻦ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻨﺪه ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﺪا‪ ،‬آن را ﺑﺮ زﺑﺎن آورد؛ ﻣﺴﻠﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻮﺣﻴﺪ‪ ،‬در ﻗﻠﺒﺶ ﺟﺎ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬آن را ﺑﻪ زﺑﺎن آورد‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬درس ﻋﺒﺮﺗﻲ اﺳﺖ ﺑﺮاي‬
‫آﻧﺎن ﻛﻪ ﭘﻨﺪ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺎﺟﺮا رﺿﺎﻳﺖ از ﺧﺪا‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺎن اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ راﺿﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪638‬‬

‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻘﺪر ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﻦ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در زﻣﻴﻦ ﺗﻮﻧﻠﻲ ﺣﻔﺮ ﻛﻨﺪ‬

‫‪ôìÜ‬‬ ‫‪ø ‹u 9ø Ν‬‬

‫) ‪s‬‬ ‫‪§ Oè Ï $! ϑ‬‬ ‫= ‪¡ 9#$ ’<n )Î‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫¡ ‪A 6t‬‬
‫‪| 0Î Šô ‰‬‬
‫‪ß ϑ‬‬
‫ﻳﺎ ﻧﺮدﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﺑﺰﻧﺪ و ﺑﺎﻻ ﺑﺮود‪ô ‹u =ù ùs  .‬‬

‫‪à ‹óÉ ƒt $Βt …νç ‰‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∈∪ á‬رﻳﺴﻤﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻘﻒ ﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺎوﻳﺰد و ﺳﭙﺲ‬ ‫‪ß ‹ø .x ‬‬
‫‪¨ t δ‬‬
‫‹ ‪Ï‬‬
‫≅ ‪õ ƒã‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪y *ö à‬‬
‫‪Ý ΖŠu =ù ùs‬‬

‫)ﺧﻮﻳﺸﺘﻦ را ﺣﻠﻖ آوﻳﺰ ﻛﻨﺪ و راه ﻧﻔﺲ را( ﻗﻄﻊ ﻧﻤﺎﻳﺪ و )ﺗﺎ ﺳﺮﺣﺪ ﻣﺮگ ﭘﻴﺶ رود و‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﻨﮕﺮد و ( ﺑﺒﻴﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬ﺧﺸﻢ او را ﻓﺮو ﻣﻲ ﻧﺸﺎﻧﺪ«؟‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫وﻋـﺪا ﻓﺨﻴﺮات اﻟﺠﻨـﺎن ﻋــﺪات‬ ‫و إذا ﻫﻤﻤﺖ ﻓﻨـﺎج ﻧﻔﺴﻚ ﺑﺎﻟﻤﻨﻲ‬

‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻧﮕﺮان ﺷﺪي‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﺎ آرزوﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﻮد وﻋﺪه ﻣﻲ دﻫﻲ ‪ ،‬ﻧﺠﺎت ﺑﺪه؛‬
‫ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺑﻬﺸﺖ‪ ،‬آرزوﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺣﺘـﻲ ﺗـﺰول ﺑـﻬـﻤـﻚ اﻷوﻗﺎت‬ ‫واﺟﻌﻞ رﺟـﺎءك دون ﻳﺄﺳﻚ ﺟﻨﺔ‬
‫»و اﻣﻴﺪت را ﺳﭙﺮي در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﺎاﻣﻴﺪﻳﺖ ﻗﺮار ﺑﺪه ﺗﺎ اوﻗﺎت‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﻣﻴﻠﺖ‪ ،‬ﺑﮕﺬرﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﺟﻠﺴــﺎؤك اﻟﺤﺴـﺎد و اﻟﺸﻤـﺎت‬ ‫و اﺳﺘﺮ ﻋﻦ اﻟﺠﻠﺴـﺎء ﺑﺜﻚ إﻧﻤـﺎ‬
‫»ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﺧﻮد را از ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﺎﻧﺖ ﭘﻨﻬﺎن ﺑﺪار؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺣﺴﻮدﻧﺪ و ﺑﻪ ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﺗﻮ‬
‫ﺷﺎدﻣﺎن ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻟﻠـﺤﻲ ﻣـﻦ ﻗﺒـﻞ اﻟﻤـﻤﺎت ﻣﻤﺎت‬ ‫ودع اﻟﺘـﻮﻗـﻊ ﻟﻠـﺤـﻮادث إﻧــﻪ‬
‫»ﭼﺸﻢ ﺑﻪ راه و ﻣﻨﺘﻈﺮ اﺗﻔﺎﻗﺎت ﻣﺒﺎش؛ ﭼﻮن اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬اﻧﺴﺎن زﻧﺪه را ﻗﺒﻞ از ﻣﺮگ‬
‫ﻣﻲ ﻛﺸﺪ«‪.‬‬
‫ﻓـﻲ أﻫـﻠﻪ ﻣـﺎ ﻟـﻠﺴـﺮور ﺛﺒــﺎت‬ ‫ﻓﺎﻟﻬـﻢ ﻟﻴـﺲ ﻟـﻪ ﺛﺒـﺎت ﻣﺜـﻞ ﻣﺎ‬
‫‪639‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬دوام ﻧﺪارد؛ ﻫﻤﺎن ﻃﻮري ﻛﻪ ﺳﺮور و ﺷﺎدي دوام ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫ﻟﻢ ﺗَـﺼـﻒ‪ ‬ﻟﻠﻤﺘﻴـﻘـﻈﻴـﻦ ﺣـﻴــﺎة‬ ‫ﻟﻮ ﻻ ﻣﻐـﺎﻟﻄﺔ اﻟﻨﻔــﻮس ﻋﻘﻮﻟﻬـﺎ‬
‫»اﮔﺮ اﻓﺮاد‪ ،‬ﻋﻘﻠﻬﺎﻳﺸﺎن را ﻓﺮﻳﺐ ﻧﻤﻲ دادﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻴﭽﮕﺎه زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺮاي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺑﻴﺪار‬
‫ﺑﺎﺻﻔﺎ ﻧﺒﻮد«‪.‬‬
‫ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي‬

‫‪« #$ ’?n ã‬‬

‫! 〈 »وﻗﺘﻲ اراده ﻛﺮدي‪ ،‬ﺑﺮﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻦ«‪.‬‬ ‫‪ö .ª θu Gt ùs M‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫‪| Βø •z ã‬‬
‫‪t #Œs *Î ùs ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∈∪ t,#Í .jÏ θu Gt ϑ‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد«‪.‬‬

‫= ‪ß 9ø #$‬‬
‫† ‪x tÏ‬‬
‫! ‪ä‬‬ ‫‪¨ )Î ‬‬
‫‪© #$ β‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از اﻓﺮاد ﻫﻨﮕﺎم ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻧﮕﺮان و ﻣﻀﻄﺮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﺮدﻳﺪ و‬

‫دودﻟﻲ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮدو درد ﺳﺮ و ﻧﺎراﺣﺘﻴﺸﺎن اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ در ﻛﺎرﻫﺎﻳﺶ ﻣﺸﻮرت ﻛﻨﺪ و اﺳﺘﺨﺎره ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﭘﺲ از ﺗﺪﺑﺮ و اﻧﺪﻳﺸﻪ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﻓﻜﺮ و راﻫﻲ اﻗﺪام ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﮔﻤﺎن ﻏﺎﻟﺒﺶ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ؛ ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ ﻗﺪم ﺑﻪ ﻋﻘﺐ‬
‫ﺑﮕﺬارد‪ .‬ﺑﻨﺪه ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ از ﻣﺸﻮرت و اﺳﺘﺨﺎره‪ ،‬ﻫﻤﺖ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﺑﺎ ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺑﮕﻴﺮد ﺗﺎ زﻧﺪﮔﻲ آﻛﻨﺪه از دودﻟﻲ و اﺿﻄﺮاب را ﭘﺎﻳﺎن دﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ در روز اﺣﺪ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻻي ﻣﻨﺒﺮ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺎ ﻣﺮدم ﻣﺸﻮرت ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻧﻈﺮ‬
‫ﻣﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﺑﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺮوﻧﺪ‪ .‬ﻟﺬا اﻳﺸﺎن ﻟﺒﺎس رزم ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮد و‬
‫ﺷﻤﺸﻴﺮش را ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺖ؛ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اي ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺧﺪا! ﺷﺎﻳﺪ ﺷﻤﺎ را ﻣﺠﺒﻮر ﻛﺮدﻳﻢ؟ ﻟﺬا‬
‫در ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﻤﺎﻧﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮﻣﻮد‪» :‬ﺑﺮاي ﻫﻴﭻ ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﻟﺒﺎس‬
‫رزم ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﺮد‪ ،‬آن را ﺑﻴﺮون ﺑﻴﺎورد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﻴﻦ او و دﺷﻤﻨﺶ ﻗﻀﺎوت ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻗﺎﻃﻊ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﺮون ﻣﺪﻳﻨﻪ ﺑﺠﻨﮕﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺎر‪ ،‬ﺑﻪ دودﻟﻲ و ﺗﺮدﻳﺪ ﻧﻴﺎز ﻧﺪارد؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ و ﺟﺪﻳﺖ و اﻗﺪام ﻧﻴﺎز‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪640‬‬

‫دارد‪ .‬ﺷﺠﺎﻋﺖ و ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﻲ و ﻓﺮﻣﺎﻧﺪﻫﻲ‪ ،‬در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي‪،‬‬
‫ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫{ ‪» 〈 VÍ ∆ö‬و در‬
‫‪F #$ ’ûÎ Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫©‪è ‘ö ρÍ $‬‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺑﺎ اﺻﺤﺎﺑﺶ در ﺟﻨﮓ ﺑﺪر راﻳﺰﻧﻲ ﻛﺮد؛ ‪x ρu ‬‬

‫ﻛﺎر ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﻣﺸﻮرت ﻛﻦ«‪.‬‬

‫“ ‪» 〈 Νö ηæ Ζu ?÷ /t‬و ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﺎ ﻣﺸﻮرت ﻫﻤﺪﻳﮕﺮ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬ ‫‪ä Ν‬‬

‫©‪3 ‘u θ‬‬ ‫‪ö δ‬‬
‫‪è *ã Βø &r ρu ‬‬

‫اﺻﺤﺎب ﻧﻈﺮ دادﻧﺪ و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺟﺪي ﮔﺮﻓﺖ و اﻗﺪام ﻛﺮد و ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺗﻮﺟﻪ‬
‫ﻧﻜﺮد‪.‬‬
‫دودﻟﻲ و ﺗﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻓﻜﺮ را ﻓﺎﺳﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺖ را ﺿﻌﻴﻒ‪ ،‬اراده را ﺳﺴﺖ‪ ،‬ﺗﻼش را ﻧﺎﻣﺮﺗﺐ‬
‫و ﺣﺮﻛﺖ را ﻛﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺗﺮدﻳﺪ و دودﻟﻲ ‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎري و ﻣﺮﺿﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻼج آن‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﺟﺪﻳﺖ و ﭘﺎﻳﺪاري و ﺛﺒﺎت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدﻣﺎﻧﻲ را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﻛﻪ در ﺗﺼﻤﻴﻤﻬﺎي ﻛﻮﭼﻚ و‬
‫ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﺎﭼﻴﺰ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻘﺐ و ﺟﻠﻮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن آﻧﻬﺎ در ﻣﻮرد ﺧﻮد و ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ اﻃﺮاف آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺮدﻳﺪ دارﻧﺪ و اﺿﻄﺮاب‪ ،‬روﺣﻴﻪ آﻧﻬﺎ را ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬آﻧﻬﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻪ ﺳﺴﺘﻲ و ﻛﻨﺪي اﺟﺎزه داده اﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ روﺣﻴﻪ آﻧﺎن ﺳﺮاﻳﺖ ﻛﻨﺪ و ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺮﻳﺸﺎن‬
‫ﺧﺎﻃﺮي ﺑﻪ دﻳﺪار اذﻫﺎن و اﻓﻜﺎرش ﺑﻴﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﭘﺲ از ﺑﺮرﺳﻲ واﻗﻌﻪ و ﺗﺪﺑﺮ در ﻗﻀﻴﻪ و ﻣﺸﻮرت ﺑﺎ اﻫﻞ ﻧﻈﺮ و اﺳﺘﺨﺎره‬
‫از ﭘﺮوردﮔﺎر آﺳﻤﺎﻧﻬﺎ و زﻣﻴﻦ‪ ،‬اﻗﺪام ﻛﻨﺪ و ﻋﻘﺐ ﻧﺮود و آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﻪ ذﻫﻨﺶ‬
‫ﻣﻲ رﺳﺪ‪ ،‬ﺑﻲ درﻧﮓ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻮﺑﻜﺮ ﭘﻴﺶ از ﺟﻨﮕﻴﺪن ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺪﻳﻦ‪ ،‬از ﻣﺮدم ﻧﻈﺮ ﺧﻮاﺳﺖ؛ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺠﻨﮕﻴﺪن‬
‫رأي دادﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ دل و ﺳﻴﻨﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺻﺪﻳﻖ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﺎ ﻣﺮﺗﺪﻫﺎ ﮔﻮاﻫﻲ داد؛ ﭼﺮاﻛﻪ اﻳﻦ‬
‫روﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﻗﺪرت ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﻼم و رﻳﺸﻪ ﻛﻦ ﺷﺪن ﻓﺘﻨﻪ و ﻧﺎﺑﻮدي ﮔﺮوﻫﻬﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺪاﺳﺖ دﻳﻦ ﺷﻮرﻳﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬او‪ ،‬در ﭘﺮﺗﻮ ﻧﻮر اﻟﻬﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺟﻨﮕﻴﺪن ﺑﻬﺘﺮ‬
‫‪641‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺳﺖ؛ از اﻳﻨﺮو ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﻮﮔﻨﺪ ﻳﺎد ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ذاﺗﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺟﺎﻧﻢ‪ ،‬دردﺳﺖ اوﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﻧﻤﺎز و زﻛﺎت ﻓﺮق ﺑﮕﺬارد‪ ،‬ﻣﻲ ﺟﻨﮕﻢ؛‬
‫ﺳﻮﮔﻨﺪ ﺑﻪ ﺧﺪا اﮔﺮ از دادن زاﻧﻮﺑﻨﺪ ﺷﺘﺮي ﻛﻪ در زﻣﺎن ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ ) ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻛﺎت(‬
‫ﻣﻲ داده اﻧﺪ‪ ،‬ﺧﻮدداري ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ آن ﻣﻲ ﺟﻨﮕﻢ‪.‬‬
‫ﻋﻤﺮ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﻲ داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ در اﻳﻦ ﺑﺎره ﺷﺮح ﺻﺪر داده‪،‬‬
‫درﻳﺎﻓﺘﻢ ﻛﻪ آﻧﭽﻪ او‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺣﻖ اﺳﺖ‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﺑﻮﺑﻜﺮ ﺑﺎ دﻳﺪﮔﺎﻫﻲ‬
‫ﺧﺠﺴﺘﻪ ﻛﻪ در آن ﻫﻴﭻ اﺷﺘﺒﺎه و اﻧﺤﺮاﻓﻲ ﻧﺒﻮد‪ ،‬ﭘﻴﺶ رﻓﺖ و ﭘﻴﺮوز ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺗﺎ ﻛﻲ دﻟﻮاﭘﺲ و ﻧﮕﺮان ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻴﻢ؟ و ﺗﺎ ﻛﻲ درﺟﺎ ﻣﻲ زﻧﻴﻢ؟ ﺗﺎ ﻛﻲ در ﺗﺼﻤﻴﻢ‬
‫ﮔﻴﺮي ﻣﺘﺮدد و دودل ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﻮد؟‬
‫ﻓـﺈن ﻓـﺴـﺎد اﻟـﺮأي أن ﺗـﺘﺮددا‬ ‫إذا ﻛﻨﺖ ذا رأي ﻓﻜـﻦ ذا ﻋﺰﻳﻤﺔ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﻓﻜﺮ و ﻧﻈﺮي داﺷﺘﻲ‪ ،‬ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎش؛ ﭼﻮن ﺗﺮدﻳﺪ و دودﻟﻲ‪ ،‬رأي و‬
‫ﻓﻜﺮ را ﻓﺎﺳﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﺎدﺗﻬﺎي ﻣﻨﺎﻓﻘﻴﻦ و ﺳﺮﺷﺖ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻜﺮار زﻳﺎد ﮔﻔﺘﻪ ﻫﺎ و‬

‫‪$Β¨ /3‬‬
‫_‪ä ‹ùÏ #( θ‬‬
‫‪ã *u z‬‬
‫ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ در ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ و ﻧﻘﺸﻪ را ﺑﺎ ﺷﻜﺴﺖ ﻣﻮاﺟﻪ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪y θö 9s  :‬‬

‫‪» 〈 πs Ζu F÷ -Ï 9ø #$ Νã 6‬اﮔﺮ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺷﻤﺎ‬

‫‪à Ρt θóä 7ö ƒt Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫{ ‪ä =n ≈=n‬‬
‫‪Ï #( θèã Ê‬‬
‫‪| ρ÷ {ρu ω‬‬
‫‪Z $6t z‬‬ ‫‪ )Î Ν‬‬
‫‪y ω‬‬ ‫‪ö .ä ρŠß #—y‬‬

‫)ﺑﺮاي ﺟﻬﺎد( ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻣﺪﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺷﺮ و ﻓﺴﺎد‪ ،‬ﺑﺮ ﺷﻤﺎ ﻧﻤﻲ اﻓﺰودﻧﺪ و ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫در ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺷﻤﺎ ﻓﺘﻨﻪ و آﺷﻮب ﻣﻲ اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪ôã‬‬
‫≅ ‪t #( ρâ ‘u Šô $$ ùs‬‬
‫‪ö %è 3 #( θ=è FÏ %è $Βt $Ρt θã‬‬
‫‪ã $Û‬‬
‫‪s &r θö 9s #( ρ‰‬‬
‫‪ß èy %s ρu Ν‬‬
‫‪ö κÎ ΞÏ ¨θu z‬‬
‫} ÷‬
‫‪\ #( θ9ä $%s ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ‬‬
‫‪t %‬‬

‫‪» 〈 ∩⊇∉∇∪ t %Ï ‰‬آﻧﺎن‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺸﺴﺘﻨﺪ و )از‬

‫‪Ï ≈¹‬‬
‫‪| Λ÷ ä Ζ.ä β)Î N‬‬
‫‪| θö ϑ‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã 6‬‬
‫¡ ‪à‬‬
‫‪Å -‬‬
‫‪à Ρ&r‬‬

‫ﺟﻨﮓ ﻛﻨﺎره ﮔﻴﺮي ﻛﺮدﻧﺪ و ﻧﺴﺒﺖ( ﺑﻪ ﺑﺮادران ﺧﻮد ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ از ﻣﺎ اﻃﺎﻋﺖ ﻣﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪642‬‬

‫ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﻧﻤﻲ ﺷﺪﻧﺪ؛ ﺑﮕﻮ‪ :‬ﭘﺲ ﻣﺮگ را از ﺧﻮد دور ﺑﺪارﻳﺪ اﮔﺮ راﺳﺖ‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ واژه ﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن »اﮔﺮ« ﺑﻪ زﺑﺎن ﻣﻲ آوردﻧﺪ و »اي ﻛﺎش« را‬
‫دوﺳﺖ دارﻧﺪ و ﻋﺎﺷﻖ »ﺷﺎﻳﺪ و ﺑﻠﻜﻪ« ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ﭘﺲ زﻧﺪﮔﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﺮدﻳﺪ ودودﻟﻲ و‬

‫‪4’<n )Î Iωρu Ïω‬‬

‫‪I σà ≈¯ δ‬‬
‫‪y 4’<n )Î Iω 7‬‬
‫‹ ‪y 9Ï ¨Œs t÷ /t t/Î‬‬
‫‹ ‪x /ö‬‬
‫اﻣﺮوز و ﻓﺮدا ﻛﺮدن‪ ،‬اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪x Β–  .‬‬

‫‪» 〈 Ï ω‬در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺳﺮﮔﺸﺘﻪ و ﻣﺘﺮددﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ اﻳﻨﺎن و ﻧﻪ ﺑﺎ آﻧﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪I σà ≈¯ δ‬‬
‫‪y‬‬

‫ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﮔﺎﻫﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﻓﺮان؛ ﻳﻚ ﺑﺎر اﻳﻨﺠﺎ و ﺑﺎري دﻳﮕﺮ آﻧﺠﺎ؛‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﻮﺳﻔﻨﺪي ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن دو ﮔﻠﻪ‪ ،‬ﮔﺸﺖ ﻣﻲ زﻧﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 Νö 3‬اﮔﺮ ﺟﻨﮕﻲ‬

‫‪ä ≈Ψs è÷ 7t ?¨ ω‬‬ ‫‪Z $Ft %Ï Ν‬‬
‫‪^ ω‬‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮوز ﺑﺤﺮاﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ã =n è÷ Ρt θö 9s  :‬‬

‫ﺳﺮاغ ﻣﻲ داﺷﺘﻴﻢ‪ ،‬از ﺷﻤﺎ ﭘﻴﺮوي ﻣﻲ ﻛﺮدﻳﻢ«‪.‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮ ﺧﺪا و ﺑﺮ ﺧﻮدﺷﺎن دروغ ﻣﻲ ﺑﻨﺪﻧﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ آﻧﺎن‪ ،‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺤﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﺻﺤﻨﻪ‬
‫را ﺗﺮك ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﭘﺲ از آرام ﻳﺎﻓﺘﻦ اوﺿﺎع ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫»ﺑﻪ ﻣﻦ اﺟﺎزه ﺑﺪه ﺗﺎ ﺑﻤﺎﻧﻢ و ﻣﺮا دﭼﺎر ﻓﺘﻨﻪ ﻣﻜﻦ«؛ ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ‬
‫ﺟﺰ ﺷﻜﺴﺖ و ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪن ﻧﺪارد‪ .‬ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم ﺟﻨﮓ اﺣﺰاب ﮔﻔﺘﻨﺪ‪» :‬ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺎ‬
‫ﺑﺪون ﺣﻔﺎظ و ﻧﺎاﺳﺘﻮار اﺳﺖ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ از‬
‫وﻇﻴﻔﻪ‪ ،‬ﺷﺎﻧﻪ ﺧﺎﻟﻲ ﻛﻨﻨﺪ و از ﺣﻖ روﺷﻦ‪ ،‬ﻃﻔﺮه ﺑﺮوﻧﺪ و ﺑﮕﺮﻳﺰﻧﺪ«‪.‬‬

‫اﺳﺘﻮار و ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ ﺑﺎش‬

‫‪«!$$ /Î #( θΖã Βt #u ‬‬ ‫‪Ï !© #$ χ‬‬

‫‪t %‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪θΨã ΒÏ σ÷ ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ $ϑ‬‬
‫ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬داراي ﺛﺒﺎت و ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ اﺳﺖ‪y Ρ¯ )Î  .‬‬
‫‪643‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫™‪» 〈 #( θ/ç $?s *ö ƒt Νö 9s Ν§ Oè &Ï !Ï θ‬ﻣﺆﻣﻨﺎن‪ ،‬ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش اﻳﻤﺎن آوردﻧﺪ‬
‫‪ß ‘u ρu‬‬

‫و ﺳﭙﺲ ﺷﻚ ﻧﻜﺮدﻧﺪ«‪.‬‬
‫اﻣﺎ ﻣﻨﺎﻓﻘﺎن‪ ،‬در ﺷﻚ و ﺗﺮدﻳﺪ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﺧﻮد ﻣﻀﻄﺮب و دﻟﻮاﭘﺴﻨﺪ‬
‫و ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﻣﻲ ﮔﺮﻳﺰﻧﺪ و ﭘﻴﻤﺎﻧﻬﺎي ﺧﻮد را ﻣﻲ ﺷﻜﻨﻨﺪ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي درﺳﺘﻲ ﻳﻚ‬
‫ﻛﺎر درﺧﺸﻴﺪﻧﺪ و ﮔﻤﺎن ﻏﺎﻟﺐ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻛﺎر‪ ،‬درﺳﺖ اﺳﺖ و ﻓﺎﻳﺪه دارد‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ‬
‫ﺑﺪون اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻃﺮف و آن ﻃﺮف ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﮔﺎم ﺑﺮدارد و ﺑﺎ ﺟﺪﻳﺖ ﭘﻴﺶ ﺑﺮود‪.‬‬
‫و اﻣﺾ ﻛﺎﻟﺴﻴﻒ ﻋﻠﻲ ﻛﻒ اﻟﺒﻄﻞ‬ ‫اﻃـﺮح ﻟﻴـﺘـﺎ و ﺳـﻮﻓـﺎ و ﻟـﻌـﻞ‬
‫»واژه ﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن »اي ﻛﺎش«‪» ،‬ﺑﻌﺪا« و »ﺷﺎﻳﺪ« را دور ﺑﻴﻨﺪاز و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺮ‬
‫ﭘﻨﺠﻪ ﺑﺎﻃﻞ ﻓﺮود ﺑﻴﺎ«‪.‬‬
‫ﻣﺮدي‪ ،‬در ﻃﻼق دادن زﻧﺶ ﻛﻪ او را ﺑﺴﻴﺎر رﻧﺞ داده ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺮدﻳﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻣﻮﺿﻮع‬
‫دودﻟﻲ و ﺗﺮدﻳﺪش را ﺑﺎ ﺣﻜﻴﻤﻲ در ﻣﻴﺎن ﮔﺬاﺷﺖ؛ ﺣﻜﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﺑﺎ اﻳﻦ زن‬
‫ﮔﺬراﻧﺪه اي؟ ﮔﻔﺖ ﭼﻬﺎر ﺳﺎل‪ .‬ﺣﻜﻴﻢ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﻬﺎر ﺳﺎل اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ زﻫﺮ ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻲ؟!‬
‫درﺳﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺻﺒﺮ و ﺗﺤﻤﻞ ﻛﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺗﺎ ﻛﻲ؟ اﻧﺴﺎن ﻫﻮﺷﻴﺎر و زﻳﺮك‬
‫ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﺎر‪ ،‬درﺳﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﻧﻪ؟ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻛﺎري‪ ،‬ﺗﺪاوم‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ و ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ ﻣﺘﻮﻗﻒ و ﻧﺎﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺧﻼﺻﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺎﻃﻌﺎﻧﻪ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ــﻪ اﻟـﻨﻔﺲ ﺗﻌـﺠـﻴـﻞ اﻟﻔﺮاق‬ ‫و ﻋــﻼج ﻣـﺎ ﻻﺗـﺸــﺘﻬـﻴــ‬
‫»ﻋﻼج آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي ﻧﻔﺲ ﺧﻮﺷﺎﻳﻨﺪ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ زودﺗﺮ از آن ﺟﺪا‬
‫ﺷﻮي«‪.‬‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ اﺣﻮال و زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪﻛﻪ آﻧﺎن‪ ،‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﻮارد ﺑﻪ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪644‬‬

‫دودﻟﻲ و ﺗﺮدﻳﺪ دﭼﺎر ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ اﻣﺎ ﺗﺮدﻳﺪ و دودﻟﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬در ﭼﻬﺎر ﻣﻮرد اﺳﺖ‪:‬‬
‫اول‪ :‬در درس ﺧﻮاﻧﺪن و اﻧﺘﺨﺎب رﺷﺘﻪ و ﺗﺨﺼﺺ؛ ﻓﺮد ﻧﻤﻲ داﻧﺪ ﻛﻪ ﻛﺪام رﺷﺘﻪ را‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﻨﺪ و ﻣﺪﺗﻲ را ﺳﺮﮔﺮدان ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﺪ‪ .‬داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻲ را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ‬
‫دودﻟﻲ و ﺗﺮدﻳﺪ در اﻧﺘﺨﺎب رﺷﺘﻪ‪ ،‬ﺳﺎﻟﻬﺎ از ﻋﻤﺮﺷﺎن را ﺑﻪ ﻫﺪر داده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻗﺒﻞ از‬
‫زﻣﺎن ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﻣﺘﺮدد ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﺎن در ﺷﻚ و دودﻟﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ زﻣﺎن‬
‫ﺛﺒﺖ ﻧﺎم ﺗﻤﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻫﻢ ﻳﻚ ﺳﺎل ﻳﺎ دو ﺳﺎل در ﻳﻚ رﺷﺘﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‬
‫و ﺳﭙﺲ ﺗﻐﻴﻴﺮ رﺷﺘﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ؛ از ﺣﻘﻮق و ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻲ ﺑﻪ اﻗﺘﺼﺎد ﺗﻐﻴﻴﺮ رﺷﺘﻪ‬
‫ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﺳﭙﺲ اﻳﻦ رﺷﺘﻪ را ﻧﻴﺰ رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و رﺷﺘﻪ ﭘﺰﺷﻜﻲ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و‬
‫اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻋﻤﺮﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻴﻬﻮده و ﺑﻲ ﻫﺪف ﺗﻠﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮرﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺸﻮرت و‬
‫اﺳﺘﺨﺎره ﻗﺒﻞ از اﻧﺘﺨﺎب رﺷﺘﻪ از ﻫﺪر رﻓﺘﻦ وﻗﺖ و ﺿﺎﻳﻊ ﺷﺪن ﻋﻤﺮ‪ ،‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي‬
‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻧﺴﺎن ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب رﺷﺘﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اش ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬
‫دوم‪ :‬در اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺎر و ﺷﻐﻞ ﻣﻨﺎﺳﺐ؛ ﺑﻌﻀﻴﻬﺎ‪ ،‬ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻪ ﻛﺎري ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﺷﻐﻞ را اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺳﭙﺲ آن را ﺗﺮك ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮﻛﺘﻲ‬
‫دﻳﮕﺮ ﻣﻲ روﻧﺪ؛ ﺷﺮﻛﺖ را رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺎر ﺗﺠﺎري ﻣﻲ ﭘﺮدازﻧﺪ و ﺑﺎﻻﺧﺮه‬
‫ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻓﻘﻴﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺖ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ و ﺑﻴﻜﺎر و ﺧﺎﻧﻪ ﻧﺸﻴﻦ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻨﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻛﻪ دري از روزي ﺑﺮاﻳﺶ ﮔﺸﻮده ﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎن را‬
‫ﻣﺤﻜﻢ ﺑﮕﻴﺮد؛ ﭼﻮن روزي اش از ﻫﻤﺎن ﺟﺎ ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﻳﻚ در را ﻣﺤﻜﻢ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ورود از آن در ﺑﺮاﻳﺶ آﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﻮد و ﮔﺸﻮدن آن را ﻳﺎد ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺳﻮم‪ :‬ﺗﺮدﻳﺪ در اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻤﺴﺮ و ازدواج‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬در اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻤﺴﺮ دﭼﺎر‬
‫دودﻟﻲ و اﺿﻄﺮاب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ در اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻤﺴﺮ‪ ،‬رأي دﻳﮕﺮان دﺧﻴﻞ اﺳﺖ؛ ﭘﺪر‬
‫ﺑﺮاي ﭘﺴﺮش زﻧﻲ ﻏﻴﺮ از آﻧﻜﻪ ﺧﻮد ﭘﺴﺮ ﻳﺎ ﻣﺎدرش اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده‪ ،‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ‬
‫‪645‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﮔﺎﻫﻲ ﭘﺴﺮ ﺑﻪ دﻟﺨﻮاه ﭘﺪرش زن ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻫﻤﺴﺮي ﮔﻴﺮش ﻣﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ‬
‫او را دوﺳﺖ ﻧﺪارد ﻳﺎ ﺑﺮاﻳﺶ اﻳﺪه آل ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻦ ﺑﻪ ﺟﻮاﻧﺎن‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در‬
‫ﻗﻀﻴﻪ ازدواج و اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻤﺴﺮ‪ ،‬وﻗﺘﻲ دﺧﺘﺮي را از ﻧﻈﺮدﻳﺎﻧﺖ و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه و ﺑﺎ او‬
‫ﺗﻮاﻓﻖ داﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻗﺪام ﻛﻨﻨﺪ؛ﭼﻮن ازدواج‪ ،‬ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ اﻧﺴﺎن را رﻗﻢ ﻣﻲ زﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ و ﻧﺴﻨﺠﻴﺪه اﻗﺪام ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻬﺎرم‪ :‬در ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻃﻼق ﻧﻴﺰ دودﻟﻲ‪ ،‬اﻓﺮاد را ﻓﺮا ﻣﻲ ﮔﻴﺮد؛ روزي دﻟﺶ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‬
‫ﻛﻪ از ﻫﻢ ﺟﺪا ﺷﻮﻧﺪ و روزي ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻨﺪ و روزي ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﺴﺮش را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ و ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻓﺴﺮده ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﻛﺎرش‪،‬‬
‫ﻧﺎﺑﺴﺎﻣﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻗﺎﻃﻊ ﺧﻮد ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﺸﺎرﻫﺎ و ﺗﻨﮕﻨﺎﻫﺎي رواﻧﻲ‬
‫ﭘﺎﻳﺎن دﻫﺪ‪ .‬زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﻣﺮﺗﺒﻪ اﺳﺖ و اﻣﺮوز ﻫﺮﮔﺰ ﺗﻜﺮار ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﻟﺤﻈﻪ اي‬
‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﺬرد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺎز ﻧﻤﻲ ﮔﺮدد؛ ﭘﺲ اﻧﺴﺎن ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮدش ﺳﻌﺎدت را ﺟﻠﺐ ﻛﻨﺪ و‬
‫ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ در ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮي‪ ،‬اﻳﻦ ﺳﻌﺎدت را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺪه ﻣﺴﻠﻤﺎن‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه اراده ﻛﺎري ﺑﻜﻨﺪ و ﭘﺲ از اﺳﺘﺨﺎره و ﻣﺸﻮرت‪ ،‬ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ‬
‫ﺑﮕﻴﺮد و ﺑﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﻛﻞ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪:‬‬
‫و أﻋﺮض ﻋﻦ ذﻛﺮ اﻟﻌﻮاﻗﺐ ﺟﺎﻧﺒﺎ‬ ‫إذا ﻫـﻢ أﻟﻘـﻲ ﺑﻴـﻦ ﻫﻤـﻴﻪ ﻋﻴﻨـﻪ‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه اراده ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻮاﻗﺐ و ﻓﺮﺟﺎم ﻛﺎر ﻧﻤﻲ اﻧﺪﻳﺸﺪ و اﻗﺪام ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﻗﺪاﻣﻲ ﭼﻮن اﻗﺪام ﺳﻴﻞ ﺧﺮوﺷﺎن و ﻗﺎﻃﻌﻴﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮش و ﻗﺎﻃﻌﻴﺖ ﺷﻤﺸﻴﺮ و‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻤﻲ ﭼﻮن ﺗﺼﻤﻴﻢ روزﮔﺎر و ﺣﺮﻛﺘﻲ ﭼﻮن ﺣﺮﻛﺖ ﺳﭙﻴﺪه دم‪.‬‬

‫ﺷﮕﻔﺘﺎ از ﻣﺎ‪!...‬‬

‫ﺟﺎي ﺗﻌﺠﺐ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺎ‪ ،‬از ﻣﺮدم ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺮدﺑﺎر ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪646‬‬

‫ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ؛ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﻪ ﺳﺨﺎوﺗﻤﻨﺪ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﺨﻞ ﻣﻲ ورزﻳﻢ‪ .‬از آﻧﻬﺎ‬
‫اﻧﺘﻈﺎر وﻓﺎداري و ﺑﺮادري دارﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﺧﻮدﻣﺎن‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎر را ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫و ﻫـﻞ ﻋـﻮد ﻳﻔـﻮح ﺑﻼ دﺧﺎن‬ ‫ﺗﺮﻳﺪ ﻣﻬـﺬﺑﺎ ﻻ ﻋـﻴـﺐ ﻓـﻴـﻪ‬
‫»ﺗﻮ ﭼﻴﺰ آراﺳﺘﻪ و ﺑﻲ ﻋﻴﺒﻲ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ؛ آﻳﺎ ﻋﻮدي ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون دود‪ ،‬ﺑﻮي‬
‫ﺧﻮب دﻫﺪ«؟‬
‫ﺷﺎﻋﺮي دﻳﮕﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻋﻠﻲ ﺷﻌـﺚ أي اﻟﺮﺟﺎل اﻟﻤﻬﺬب‬ ‫و ﻟﺴـﺖ ﺑﻤﺴﺘـﺒـﻖ أﺧﺎ ﻻﺗﻠﻤﻪ‬
‫»ﺗﻮ ﻛﻪ ﺑﺮ ﻫﻤﻪ ﻛﺲ‪ ،‬ﺧﺮده ﻣﻲ ﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺑﺮادري ﺑﺮاي ﺧﻮد ﻧﮕﻪ ﻧﻤﻲ داري؛ آﻳﺎ‬
‫ﺷﺨﺺ ﻛﺎﻣﻠﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻋﻴﺒﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ«؟‬
‫اﺑﻦ روﻣﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫اﻟﻤﻬﺬب ﻓﻲ اﻟﺪﻧﻴﺎ وﻟﺴﺖ ﻣﻬﺬﺑﺎ‬ ‫و ﻣﻦ ﻋﺠﺐ اﻷﻳﺎم أﻧﻚ ﺗﺘﺒﻐﻲ‬
‫»ﻳﻜﻲ از ﻋﺠﺎﻳﺐ روزﮔﺎر‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺎن دوﺳﺖ ﺑﻲ ﻋﻴﺒﻲ ﻫﺴﺘﻲ و‬
‫ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺧﻮدت‪ ،‬ﺑﻲ ﻋﻴﺐ ﻧﻴﺴﺘﻲ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫اﻳﻠﻴﺎ اﺑﻮﻣﺎﺿﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫ﻛـﻴـﻒ ﺗـﻐـﺪو إذا ﻏـﺪوت ﻋﻠﻴﻼ‬ ‫أﻳـﻬـﺎ اﻟﺸــﺎﻛﻲ و ﻣـﺎ ﺑــﻚ داء‬
‫»اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻧﺎﻟﻲ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﻫﻴﭻ ﺑﻴﻤﺎري و دردي ﻧﺪاري! ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺻﺒﺢ‬
‫ﺧﻮاﻫﻲ ﻛﺮد و ﭼﻪ ﺣﺎﻟﻲ ﺧﻮاﻫﻲ داﺷﺖ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻤﺎر ﺑﺎﺷﻲ«؟‬
‫ﺗـﺘـﻮﻗـﻲ ﻗـﺒـﻞ اﻟﺮﺣﻴـﻞ اﻟﺮﺣﻴـﻼ‬ ‫إن ﺷـﺮ اﻟﺠﻨـﺎة ﻓﻲ اﻷرض ﻧﻔـﺲ‬
‫‪647‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﺟﻨﺎﻳﺘﻜﺎر در زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺒﻞ از رﺣﻠﺖ و ﻣﺮدن‪ ،‬از رﻓﺘﻦ و‬
‫ﻣﺮدن ﺑﻪ ﺗﻨﮓ آﻣﺪه و از آن ﮔﺮﻳﺰان ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫أن ﺗــﺮي ﻓـﻮﻗـﻬﺎ اﻟـﻨـﺪي اﻛﻠﻴﻼ‬ ‫و ﺗﺮي اﻟﺸﻮك ﻓﻲ اﻟﻮرود وﺗﻌﻤﻲ‬
‫»ﺧﺎرﻫﺎي ﮔﻞ را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ‪ ،‬وﻟﻲ از دﻳﺪن ﺗﺎج ﺷﺒﻨﻢ روي آن ﻛﻮر ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬
‫ﻣـﻦ ﻳـﻈـﻦ اﻟـﺤـﻴـﺎة ﻋﺒﺌـﺎ ﺛﻘﻴﻼ‬ ‫ﻫـﻮ ﻋـﺐء ﻋـﻠـﻲ اﻟـﺤﻴـﺎة ﺛﻘﻴﻞ‬
‫»آن‪ ،‬ﺑﺎري ﮔﺮان ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻴﺴﺖ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ زﻧﺪﮔﻲ را ﺑﺎري ﮔﺮان ﻣﻲ ﭘﻨﺪارد«‪.‬‬
‫ﻻ ﻳﺮي ﻓـﻲ اﻟـﻮﺟﻮد ﺷﻴﺌﺎ ﺟﻤﻴﻼ‬ ‫و اﻟـﺬي ﻧـﻔـﺴـﻪ ﺑﻐـﻴﺮ ﺟـﻤـﺎل‬
‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮدش ﻓﺎﻗﺪ زﻳﺒﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ ،‬در ﺟﻬﺎن ﻫﺴﺘﻲ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﺪ«‪.‬‬
‫ﻻ ﺗـﺨـﻒ أن ﻳـﺰول ﺣﺘـﻲ ﻳﺰوﻻ‬ ‫ﻓﺘﻤﺘـﻊ ﺑﺎﻟﺼﺒـﺢ ﻣﺎ دﻣـﺖ ﻓﻴــﻪ‬
‫»از ﺻﺒﺢ ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ در آن ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻦ؛ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮود‪ ،‬ﻧﮕﺮان‬
‫از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ آن ﻣﺒﺎش«‪.‬‬
‫ﻗﺼــﺮ اﻟﺒﺤـﺚ ﻓﻴـﻪ ﻛﻴـﻼ ﻳﻄﻮﻻ‬ ‫و اذا ﻣـﺎ أﻇــﻞ رأﺳــﻚ ﻫــﻢ‬
‫»وﻗﺘﻲ ﻫﻨﻮز ﻏﻤﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﺗﻮ ﺳﺎﻳﻪ ﻧﻴﻔﻜﻨﺪه‪ ،‬در ﺟﺴﺘﺠﻮي آن ﻣﺒﺎش ﺗﺎ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻧﺸﻮد«‪.‬‬
‫ﻓـﻤـﻦ اﻟـﻌــﺎر أن ﺗـﻈـﻞ ﺟﻬﻮﻻ‬ ‫أدرﻛﺖ ﻛﻨـﻬﻬﺎ ﻃﻴــﻮر اﻟـﺮواﺑﻲ‬
‫»ﭘﺮﻧﺪﮔﺎن ﮔﺸﺖ زن‪ ،‬ﺣﻘﻴﻘﺖ آن را درك ﻛﺮده اﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﻣﺎﻳﻪ ﻧﻨﮓ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮ‬
‫ﺑﻲ ﺧﺒﺮ ﺑﺎﺷﻲ«‪.‬‬
‫ﺗـﺨــﺬت ﻓﻴـﻪ ﻣﺴـﺮﺣﺎ و ﻣﻘﻴﻼ‬ ‫ﻣﺎ ﺗـﺮاﻫﺎ و اﻟـﺤﻘﻞ ﻣﻠﻚ ﺳـﻮاﻫﺎ‬
‫»ﺑﺎغ و ﻛﺸﺘﺰار‪ ،‬ﻣﻠﻚ ﭘﺮﻧﺪه ﻧﻴﺴﺖ؛ اﻣﺎ ﭘﺮﻧﺪه‪ ،‬آن را ﻣﺤﻞ ﺗﻔﺮﻳﺢ و اﺳﺘﺮاﺣﺖ ﺧﻮد‬
‫ﻗﺮار داده اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪648‬‬

‫ﺗﺎوان ﺳﺨﻦ ﺟﺬاب‬

‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﺳﻌﺎدت ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﺎل ﻣﻲ رﺳﺪ ﻛﻪ وﻇﻴﻔﻪ ﺧﻮدﻣﺎن را در ﻗﺒﺎل ﺧﺪا و‬
‫ﺳﭙﺲ ﺑﻨﺪﮔﺎن ﺧﺪا‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻴﻢ‪.‬‬
‫ﺣﺮف زدن و زﻳﺒﺎ ﮔﻔﺘﻦ‪ ،‬آﺳﺎن اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ اﻧﺠﺎم ﻛﺎرﻫﺎي زﻳﺒﺎ و داﺷﺘﻦ ﺻﻔﺎت‬

‫¨ ‪hÎ9É 9ø $$ /Î‬‬
‫‪} $Ψ¨ 9#$ β‬‬
‫ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه و ﻋﻤﻞ ﻛﺮدن ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻴﻢ‪ ،‬ﺳﺨﺖ اﺳﺖ‪t ρVÞ ∆ß 'ù ?s &r *  .‬‬

‫) ‪t θ=è‬‬
‫‪» 〈 ∩⊆⊆∪ β‬آﻳﺎ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﻧﻴﻜﻲ‬ ‫‪É è÷ ?s ξ‬‬
‫= ‪Ÿ ùs &r 4‬‬ ‫‪Å 9ø #$ β‬‬
‫‪| ≈Gt 3‬‬ ‫‪t θ=è G÷ ?s Ν‬‬
‫‪ö Fç Ρ&r ρu Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫¡ ‪ä‬‬ ‫‪à Ρ&r β‬‬
‫‪| -‬‬ ‫¡ ‪t θö‬‬
‫‪| Ψ?s ρu‬‬

‫اﻣﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﺧﻮدﺗﺎن را ﻓﺮاﻣﻮش ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺷﻤﺎ ﻛﺘﺎب را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻴﺪ؟‬
‫آﻳﺎ ﺧﺮد ﻧﻤﻲ ورزﻳﺪ؟«‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ اﻣﺮ ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺧﻮدش ﻛﺎر ﺧﻮب اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ دﻫﺪ و از ﻣﻨﻜﺮ و‬
‫ﻛﺎر زﺷﺖ ﺑﺎز ﻣﻲ دارد و ﺧﻮدش آن را ﻣﺮﺗﻜﺐ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ در ﺣﺪﻳﺚ‬
‫آﻣﺪه‪ ،‬روز ﻗﻴﺎﻣﺖ ﺑﻪ ﺟﻬﻨﻢ اﻧﺪاﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد و در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ روده ﻫﺎﻳﺶ ﺑﻴﺮون آﻣﺪه‬
‫اﻧﺪ‪ ،‬در ﺟﻬﻨﻢ دور ﻣﻲ زﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻻغ ﻛﻪ ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺧﺮﻣﻦ ﻛﻮب دور ﻣﻲ زﻧﺪ؛‬
‫دوزﺧﻴﺎن از او ﻋﻠﺖ و راز ﻫﻼﻛﺘﺶ را ﻣﻲ ﭘﺮﺳﻨﺪ؛ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺷﻤﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﺧﻮب‬
‫ﻓﺮﻣﺎن ﻣﻲ دادم و ﺧﻮدم آن را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲ دادم و ﺷﻤﺎ را از ﻛﺎر زﺷﺖ ﻧﻬﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدم و‬
‫ﺧﻮد ﻣﺮﺗﻜﺐ آن ﻣﻲ ﺷﺪم‪.‬‬
‫ﻫـﻼ ﻟـﻨﻔـﺴﻚ ﻛـﺎن ذا اﻟـﺘﻌـﻠﻴﻢ‬ ‫ﻳﺎ أﻳـﻬــﺎ اﻟﺮﺟـﻞ اﻟﻤـﻌﻠـﻢ ﻏﻴـﺮه‬
‫»اي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﻣﻲ دﻫﻲ! آﻳﺎ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺧﻮدت را ﺗﻌﻠﻴﻢ ﺑﺪﻫﻲ«؟‬
‫واﻋﻆ ﻣﺸﻬﻮر اﺑﻮﻣﻌﺎذ رازي‪ ،‬اﻳﺴﺘﺎد و ﺑﻪ ﻗﺪري ﮔﺮﻳﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ‬
‫اﻧﺪاﺧﺖ و ﺳﭙﺲ ﮔﻔﺖ‪:‬‬
‫ﻃﺒـﻴﺐ ﻳﺪاوي اﻟﻨﺎس و ﻫﻮ ﻋﻠﻴﻞ‬ ‫و ﻏﻴـﺮ ﺗـﻘـﻲ ﻳﺄﻣـﺮ اﻟﻨﺎس ﺑﺎﻟﺘﻘﻲ‬
‫‪649‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫»ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎري اﻣﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺰﺷﻜﻲ‬

‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم را ﻣﺪاوا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﺧﻮدش ﺑﻴﻤﺎر اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺳﻠﻒ ﻫﺮ ﮔﺎه ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺻﺪﻗﻪ دادن اﻣﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اول‬
‫ﺧﻮدﺷﺎن ﺻﺪﻗﻪ ﻣﻲ دادﻧﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺻﺪﻗﻪ ﺑﺪﻫﻴﺪ؛ از اﻳﻨﺮو ﻣﺮدم‬
‫ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫درﻛﺘﺎﺑﻲ ﺧﻮاﻧﺪم ﻛﻪ واﻋﻈﻲ در ﻗﺮون ﺑﺮﺗﺮ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﻣﺮدم را ﺑﻪ آزاد ﻛﺮدن‬
‫ﺑﺮده ﺗﺸﻮﻳﻖ و اﻣﺮ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﺮدﮔﺎن از او ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ ﺗﺎ از ﻣﺮدم ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮدﮔﺎن را آزاد ﻛﻨﻨﺪ؛ او ﺗﺎ ﻣﺪﺗﻲ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﭘﻮل ﺟﻤﻊ ﻛﺮد و ﺳﭙﺲ ﺑﺮده اي را آزاد‬
‫ﻧﻤﻮد؛ آﻧﮕﺎه ﻣﺮدم را ﺑﻪ آزاد ﻛﺮدن ﺑﺮدﮔﺎن اﻣﺮ ﻧﻤﻮد و ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮدﮔﺎن زﻳﺎدي آزاد‬
‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬

‫راﺣﺘﻲ در ﺑﻬﺸﺖ اﺳﺖ‬

‫‪> 6t .x ’ûÎ ‬‬

‫‪» 〈 ∩⊆∪ ‰‬اﻧﺴﺎن را در رﻧﺞ و زﺣﻤﺖ آﻓﺮﻳﺪه اﻳﻢ«‪.‬‬ ‫¡≈ ‪z‬‬
‫}‪| Σ‬‬ ‫‪ø =n z‬‬
‫) ‪M #$ $Ζu‬‬ ‫) ‪ô‬‬
‫‪y ‰‬‬ ‫‪s 9s ‬‬

‫ﺑﻪ اﺣﻤﺪ ﺑﻦ ﺣﻨﺒﻞ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن‪ ،‬ﻛﻲ راﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬وﻗﺘﻲ ﻗﺪﻣﺖ را‬
‫در ﺑﻬﺸﺖ ﮔﺬاﺷﺘﻲ‪ ،‬راﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮي‪ .‬ﻗﺒﻞ از ﺑﻬﺸﺖ راﺣﺘﻲ و آراﻣﺸﻲ ﻧﻴﺴﺖ؛ در دﻳﻨﺎ‬
‫ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻴﻬﺎ ‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﺎرﻳﻬﺎ ‪ ،‬ﻓﺘﻨﻪ ﻫﺎ ‪ ،‬ﺣﻮادث و ﺑﻼﻫﺎ و ﺑﻴﻤﺎري و ﻏﻢ و ﻧﺎاﻣﻴﺪي‪ ،‬راﺣﺘﻲ را‬
‫از اﻧﺴﺎن ﺳﻠﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺻﻔـﻮا ﻣـﻦ اﻷﻗـﺬاء و اﻷﻛـﺪار‬ ‫ﻃﺒﻌﺖ ﻋﻠﻲ ﻛـﺪر و أﻧﺖ ﺗﺮﻳﺪﻫﺎ‬
‫»ﺳﺮﺷﺖ دﻧﻴﺎ ﺑﺮ ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ ﺳﺮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺗﻮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ دﻧﻴﺎ از ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ ﺻﺎف و ﭘﺎك ﺑﺎﺷﺪ«!‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪650‬‬

‫ﻳﻜﻲ از دوﺳﺘﺎن دوران ﺗﺤﺼﻴﻠﻢ ﻛﻪ اﻫﻞ ﻧﻴﺠﺮﻳﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﺎدرم‪ ،‬ﻣﺮا در‬
‫ﭘﺎس اﺧﻴﺮ ﺷﺐ ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﺎدر ﺟﺎن! ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻢ اﻧﺪﻛﻲ راﺣﺖ ﺑﺎﺷﻢ‪ .‬ﻣﺎدرم‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻣﻦ ﺗﻮ را ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻴﺪار ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ راﺣﺖ ﺷﻮي‪ .‬ﭘﺴﺮم! وﻗﺘﻲ وارد ﺑﻬﺸﺖ‬
‫ﺷﺪي‪ ،‬راﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮي‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎي ﺳﻠﻒ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺴﺮوق در ﺳﺠﺪه ﺑﻪ ﺧﻮاب رﻓﺖ؛ ﻳﺎراﻧﺶ ﺑﻪ او‬
‫ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﺑﻲ و ﺧﻮدت را راﺣﺖ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬او ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺑﺮاي آﻧﻜﻪ راﺣﺖ‬
‫ﺑﺎﺷﻢ‪ ،‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻫﺎ را ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‪.‬‬
‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﺮك واﺟﺐ و ﻓﺮﻳﻀﻪ‪ ،‬راﺣﺘﻲ دﻧﻴﺎ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺎ ﺷﺘﺎب ﻋﺬاب را ﻣﻲ ﺟﻮﻳﻨﺪ‪ .‬راﺣﺘﻲ در اداي ﻋﻤﻞ ﺻﺎﻟﺢ و ﺳﻮد رﺳﺎﻧﺪن ﺑﻪ دﻳﮕﺮان و‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از وﻗﺖ در راﺳﺘﺎي ﺗﻘﺮب ﺧﺪا و رﺿﺎﻣﻨﺪي اوﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﺎﻓﺮ‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻬﺮه و راﺣﺘﻴﺶ در ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﻪ او ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﺎﻓﺮان‪،‬‬

‫¡‪É $‬‬
‫> ∪∉⊇∩ 〈 »ﺧﺪاﻳﺎ! ﺑﻬﺮه ﻣﺎ را ﻗﺒﻞ از‬ ‫‪| tÏ :ù #$ Θ‬‬
‫≅ ‪Ï θö ƒt‬‬
‫‪Ÿ 7ö %s $Ζu Ü‬‬
‫‪© %Ï $Ζu 9© ≅f‬‬
‫‪dÅ ã‬‬
‫ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪t $Ζu /− ‘u  :‬‬

‫روز ﻗﻴﺎﻣﺖ در ﻫﻤﻴﻦ دﻧﻴﺎ ﺑﺪه«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻔﺴﺮﻳﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻌﻨﻲ ﭘﻴﺶ از ﻗﻴﺎﻣﺖ‪ ،‬ﺑﻬﺮه ﻣﺎ را از ﻣﺎل و ﻧﺼﻴﺐ ﻣﺎ را از‬
‫رزق و روزي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﺪه‪.‬‬

‫‪Å $èy 9ø #$ β‬‬

‫_ ‪» 〈 's #s‬اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬دﻧﻴﺎ را دوﺳﺖ دارﻧﺪ« و ﺑﻪ ﻓﺮدا و آﻳﻨﺪه‬ ‫† ‪t θ7™ tÏ‬‬
‫‪ä Ï ω‬‬
‫‪I σà ≈¯ δ‬‬ ‫[‬
‫‪y χ‬‬ ‫‪)Î ‬‬

‫ﻧﻤﻲ اﻧﺪﻳﺸﻨﺪ؛ ﺑﺪﻳﻦ ﺧﺎﻃﺮ اﻣﺮوز و ﻓﺮدا را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻛﺎر و ﻧﺘﻴﺠﻪ و آﻏﺎز و‬
‫ﭘﺎﻳﺎن و ﻫﻤﻪ‪ ،‬از دﺳﺘﺸﺎن ﻣﻲ رود‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ‪ ،‬اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ آﻓﺮﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﭘﺎﻳﺎن آن‪ ،‬ﻓﻨﺎ و ﻧﺎﺑﻮدي اﺳﺖ و ﻧﻮﺷﻴﺪﻧﻲ ﻣﻜﺪر‬
‫و ﻣﻌﺠﻮﻧﻲ رﻧﮕﺎرﻧﮓ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﻣﻌﺠﻮﻧﻲ آﻣﻴﺨﺘﻪ از آﺳﺎﻳﺶ و ﺑﻼ‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﻲ و ﻧﺎﺧﻮﺷﻲ و ﺗﻮاﻧﮕﺮي و ﻓﻘﺮ‪.‬‬
‫‪651‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺷﺎﻋﺮي ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ذوو اﻷﻣـﻮال ﻣﻨـﺎ و اﻟﻌﺪﻳﻢ‬ ‫ﻧﻄـﻮف ﻣﺎ ﻧﻄﻮ‪‬ف ﺛـﻢ ﻳﺄوي‬
‫و أﻋــﻼﻫـﻦ ﺻـﻔـﺎح ﻣـﻘﻴﻢ‬ ‫إﻟـﻲ ﺣـﻔﺮ أﺳـﺎﻓـﻠﻬﻦ ﺟﻮف‬
‫»ﮔﺮدش ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﻣﻲ ﭼﺮﺧﻴﻢ و ﭘﺲ از آن‪ ،‬ﻫﻤﮕﺎن‪ ،‬اﻋﻢ از ﻓﻘﻴﺮ و ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ در‬
‫ﻳﻚ ﭼﺎﻟﻪ )ﻗﺒﺮ( ﺟﺎي ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ؛ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻟﺤﺪ و ﺑﺎﻻﻳﺸﺎن ﺧﺎك ﻫﻤﻮار اﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﭘﺎﻳﺎن ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ‪.‬‬

‫¡ ‪t 7Î‬‬
‫‪〈 ∩∉⊄∪ ‬‬ ‫‪Å ≈tu :ù #$ í‬‬
‫‪ä u  ‬‬
‫‪ó &r θu δ‬‬
‫‪è ρu Ν‬‬
‫‪ã 3‬‬
‫‪õ tç :ù #$ &ã !s ω‬‬
‫‪Ÿ &r 4 ,‬‬
‫‪dÈ s‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫! ‪ß 99s θö Βt‬‬
‫‪« #$ ’<n )Î #( ρÿ Š– ‘â Ν‬‬
‫‪§ Oè ‬‬

‫»ﺳﭙﺲ ﺑﻪ ﺳﻮي ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن ﺑﺎز ﮔﺮداﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ؛ ﻓﺮﻣﺎن از آن اوﺳﺖ و او‪،‬‬

‫ﺳﺮﻳﻌﺘﺮﻳﻦ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫اﻳﻠﻴﺎ اﺑﻮﻣﺎﺿﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬

‫و اﻷرض ﻣﻠﻚ و اﻟﺴﻤﺎء و اﻷﻧﺠﻢ‬ ‫ﻛﻢ ﺗﺸﺘـﻜﻲ و ﺗﻘـﻮل أﻧـﻚ ﻣـﻌﺪم‬
‫»ﭼﻘﺪر ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ و ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻴﺮ ﻫﺴﺘﻢ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ زﻣﻴﻦ و آﺳﻤﺎن و‬
‫ﺳﺘﺎره ﻫﺎ‪ ،‬از آنِ ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫و ﻧﺴـﻴـﻤـﻬﺎ و اﻟﺒـﻠﺒــﻞ اﻟﻤـﺘﺮﻧﻢ‬ ‫و ﻟﻚ اﻟﺤﻘﻮل و زﻫﺮﻫﺎ و أرﻳﺠﻬـﺎ‬
‫»ﺑﺎﻏﻬﺎ و ﮔﻠﻬﺎ و ﻋﻄﺮ و ﻧﺴﻴﻢ آن و ﺑﻠﺒﻞ ﻧﻐﻤﻪ ﺧﻮان ﻫﻤﻪ از آن ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫و اﻟﺸـﻤﺲ ﻓﻮﻗﻚ ﻋﺴﺠﺪ ﻳﺘﻀﺮم‬ ‫و اﻟﻤـﺎء ﺣـﻮﻟـﻚ ﻓـﻀـﺔ رﻗﺮاﻗـﺔ‬
‫»و آب اﻃﺮاﻓﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن ﻧﻘﺮه اي ﻣﻲ درﺧﺸﺪ و ﺧﻮرﺷﻴﺪ ﺑﺎﻻي ﺳﺮت‪ ،‬ﻃﻼﻳﻲ‬
‫درﺧﺸﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪652‬‬

‫دورا ﻣـﺰﺧـﺮﻓـﺔ و ﺣﻴـﻨـﺎ ﻳـﻬـﺪم‬ ‫واﻟﻨﻮر ﻳﺒﻨﻲ ﻓﻲ اﻟﺴﻔﻮح وﻓﻲ اﻟﺬرا‬

‫»و ﻧﻮر در داﻣﻨﻪ ﻫﺎ و ﻗﻠﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎي زﻳﺒﺎ و آراﺳﺘﻪ اي ﺑﻨﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﮔﺎﻫﻲ آن‬
‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد«‪.‬‬
‫و ﺗﺒـﺴـﻤـﺖ ﻓﻌــﻼم ﻻ ﺗـﺘﺒﺴﻢ؟‬ ‫ﻫﺸﺖ ﻟﻚ اﻟﺪﻧﻴـﺎ ﻓﻤﺎﻟﻚ واﺟﻤﺎ؟‬
‫»دﻧﻴﺎ ﺑﻪ روي ﺗﻮ ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺗﻮ ﭼﺮا اﻓﺴﺮده و دل ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻲ؟ دﻧﻴﺎ‬
‫ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻣﻲ زﻧﺪ؛ ﭘﺲ ﺗﻮ ﭼﺮا ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻧﻤﻲ زﻧﻲ«؟‬
‫ﻫﻴـﻬـﺎت ﻳـﺮﺟــﻌﻪ إﻟﻴـﻚ ﺗﻨـﺪم‬ ‫إن ﻛﻨـﺖ ﻣﻜـﺘـﺌﺒﺎ ﻟـﻌﺰ ﻗﺪ ﻣﻀﻲ‬
‫»اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﺎارزﺷﻲ ﻛﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ‪ ،‬اﻓﺴﺮده ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬آن را ﺑﻪ ﺗﻮ ﺑﺎز‬
‫ﻧﻤﻲ ﮔﺮداﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻫﻴـﻬـﺎت ﻳـﻤـﻨـﻊ أن ﻳﺤـﻞ ﺗﺠﻬﻢ‬ ‫أو ﻛﻨﺖ ﺗﺸﻔﻖ ﻣﻦ ﺣﻠـﻮل ﻣﺼﻴﺒﺔ‬
‫»ﻳﺎ اﮔﺮ از ﺑﺮوز ﺑﻼﻳﻲ ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ اﺧﻢ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻊ آﻣﺪن ﺑﻼ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬
‫ﺷـﺎخ اﻟـﺰﻣــﺎن ﻓـﺈﻧــﻪ ﻻ ﻳﻬـﺮم‬ ‫أو ﻛﻨﺖ ﺟﺎوزت اﻟﺸﺒﺎب ﻓﻼ ﺗﻘـﻞ‬
‫»اﮔﺮ دوران ﺟﻮاﻧﻲ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﮔﺬاﺷﺘﻪ اي‪ ،‬ﻧﮕﻮ ﻛﻪ زﻣﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺮ ﺷﺪه؛ ﭼﻮن زﻣﺎﻧﻪ‪،‬‬
‫ﭘﻴﺮ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد«‪.‬‬
‫ﺻــﻮر ﺗـﻜـﺎد ﻟـﺤﺴﻨـﻬﺎ ﺗﺘـﻜﻠﻢ‬ ‫أﻧﻈـﺮ ﻓـﻤـﺎ زاﻟـﺖ ﺗﻄﻞ ﻣﻦ اﻟﺜﺮي‬
‫»ﻧﮕﺎه ﻛﻦ ﻫﻤﻮاره از ﺑﺎﻻ ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎﻳﻲ ﺳﺮ ﻣﻲ ﻛﺸﻨﺪ ﻛﻪ از ﺑﺲ زﻳﺒﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻧﺰدﻳﻚ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﺮف ﺑﺰﻧﻨﺪ«‪.‬‬
‫‪653‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ و آراﻣﺶ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻫﺪف رﺳﻴﺪ‬

‫ﭘﻴﺸﺘﺮ رواﻳﺘﻬﺎﻳﻲ در ﻣﻮرد ﻧﺮﻣﻲ ﮔﺪﺷﺖ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه ﺧﻮاﺳﺘﻲ ﻧﻴﺎزﻫﺎﻳﺖ ﺑﺮ آورده‬

‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻧﺮﻣﻲ را ﻣﻴﺎﻧﺠﻲ ﻗﺮار ﺑﺪه ﻛﻪ ﺳﻔﺎرش آن رد ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪.‬‬
‫راﻧﻨﺪه اي ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﺶ را از ﻛﻮﭼﻪ اي ﺗﻨﮓ ﻋﺒﻮر دﻫﺪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ‬
‫اﻧﺪازه ﻳﻚ ﺧﻮدرو‪ ،‬ﻋﺮض دارد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻛﺎﻣﻼ اﺣﺘﻴﺎط ﻛﻨﺪ و اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﺶ را ﺑﻪ آراﻣﻲ از‬
‫ﻛﻮﭼﻪ ﺗﻨﮓ ‪ ،‬ﻋﺒﻮر دﻫﺪ؛ ﺣﺎل اﮔﺮ راﻧﻨﺪه‪ ،‬ﺑﺨﻮاﻫﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ در اﻳﻦ ﻛﻮﭼﻪ‬
‫ﺑﺮاﻧﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً اﺗﻮﻣﺒﻴﻠﺶ‪ ،‬ﺑﻪ دو ﻃﺮف ﻣﻲ ﺧﻮرد و ﺧﺮاب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺎﺷﻴﻦ‪ ،‬ﻫﻤﺎن ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫اﺳﺖ و ﺳﺮﻋﺖ ﻛﻢ و زﻳﺎد‪ ،‬راه را ﻛﻢ و زﻳﺎد ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻓﻘﻂ روش ﻋﺒﻮر از ﻛﻮﭼﻪ‬
‫ﺗﻨﮓ ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط رد ﺷﺪ و دﻳﮕﺮي‪ ،‬ﺑﻲ اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ و ﺷﺘﺎب ﻛﺮد و‬
‫زﻳﺎن دﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻬﺎل ﻛﻮﭼﻜﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻛﺎرﻳﻢ‪ ،‬اﮔﺮ ﻛﻢ ﻛﻢ و ﺑﻪ اﻧﺪازه آﺑﻴﺎري ﺷﻮد‪ ،‬رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛‬
‫اﻣﺎ اﮔﺮ ﺗﻤﺎم اﻳﻦ آﺑﻬﺎ‪ ،‬ﻳﻚ دﻓﻌﻪ روي آن رﻳﺨﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬از رﻳﺸﻪ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻳﺪ؛ ﻣﻘﺪار‬
‫آب‪ ،‬ﻳﻜﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ روش آﺑﻴﺎري ﻓﺮق ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﻛﺲ ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را آرام و آﻫﺴﺘﻪ‬
‫در ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﻟﺒﺎس او ﺳﺎﻟﻢ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺎﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﻗﺪرت ﻟﺒﺎس ﺧﻮد را از ﺗﻨﺶ‬
‫ﺑﻴﺮون ﺑﻜﺸﺪ‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﺶ ﭘﺎره ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮادران ﻳﻮﺳﻒ‪ ،‬ﻟﺒﺎس ﻳﻮﺳﻒ را درآوردﻧﺪ و ﮔﻔﺘﻨﺪ ﻛﻪ او را ﮔﺮگ ﺧﻮرده‬
‫اﺳﺖ؛ ﻧﺸﺎن دروﻏﮕﻮﻳﻲ آﻧﻬﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻟﺒﺎس ﻳﻮﺳﻒ ﭘﺎره ﻧﺸﺪه ﺑﻮد؛ زﻳﺮا آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﺎ دﻗﺖ و ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ ﻟﺒﺎس او را ﺑﻴﺮون ﻛﺸﻴﺪه ﺑﻮدﻧﺪ و اﮔﺮآﻧﻄﻮر ﻛﻪ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ ،‬او را‬
‫ﮔﺮگ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪ ،‬ﻟﺒﺎﺳﺶ ﭘﺎره ﭘﺎره ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ اﺣﺘﻴﺎج دارد؛ ﺑﺎ ﺧﻮدﻣﺎن ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ رﻓﺘﺎر ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ در‬
‫ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻬﺮﺑﺎن اﺳﺖ و ﻧﺮﻣﻲ و ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ را دوﺳﺖ ﻣﻲ دارد«؛ »ﺑﺎ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪654‬‬

‫زﻧﺎن ﻣﻬﺮﺑﺎن ﺑﺎﺷﻴﺪ«‪.‬‬

‫در اﺑﺘﺪاي ﭘﻠﻬﺎي ﭼﻮﺑﻲ اي ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻬﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ :‬آﻫﺴﺘﻪ ﻋﺒﻮر‬
‫ﻛﻨﻴﺪ؛ ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ آﻫﺴﺘﻪ و ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ ﻣﻲ رود‪ ،‬ﻧﻤﻲ اﻓﺘﺪ و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺘﺎب‬
‫ﻣﻲ رود‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ در ﻗﻌﺮ آب ﺑﻴﻔﺘﺪ‪.‬‬
‫در ﺧﺎﻃﺮات ﻳﻜﻲ از ادﻳﺒﺎن ﺳﻮرﻳﻪ ﻛﻪ در ﺷﻬﺮ )اﻟﺴﻠﻤﻴﻪ( ﺳﻜﻮﻧﺖ داﺷﺖ‪ ،‬آﻣﺪه‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ او‪ ،‬ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﺳﻴﻜﻠﺖ از روي ﻳﻜﻲ از ﭘﻠﻬﺎي ﭼﻮﺑﻲ اي ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻬﺎ‬
‫ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ؛ آﻧﻬﺎ ﭘﻞ را ﻃﻮري ﺳﺎﺧﺘﻪ اﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﺳﻴﻜﻠﺖ‪،‬‬
‫آﻫﺴﺘﻪ و ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط ﻋﺒﻮرﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮد ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﻦ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ و ﺷﺘﺎب روي ﭘﻞ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدم؛ وﻗﺘﻲ ﺑﺎﻻي ﭘﻞ رﺳﻴﺪم ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ وآن ﺳﻮ ﻧﮕﺎه ﻧﻤﻮدم؛ ﺑﻲ آﻧﻜﻪ ﺑﺎ‬
‫ﺧﻮدم و ﻣﻮﺗﻮرم ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ و ﻣﺘﺎﻧﺖ رﻓﺘﺎر ﻛﺮده ﺑﺎﺷﻢ؛ ﻧﺎﮔﻬﺎن ﻧﮕﺎﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻄﺎ رﻓﺖ و ﺑﺎ‬
‫ﻣﻮﺗﻮرﺳﻴﻜﻠﺖ داﺧﻞ آب اﻓﺘﺎدم‪.‬‬
‫در ورودي ﺑﺎﻏﻬﺎي ﮔﻞ در ﺑﻌﻀﻲ از ﺷﻬﺮﻫﺎي اروﭘﺎﻳﻲ ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎﻳﻲ ﻧﺼﺐ ﺷﺪه ﻛﻪ‬
‫روي آﻧﻬﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط و آرام؛ ﻣﻮاﻇﺐ ﺑﺎش‪ .‬ﭼﻮن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ داﺧﻞ‬
‫ﻣﻲ ﺷﻮد؛ آن ﮔﻴﺎه زﻳﺒﺎ را ﻧﻤﻲ ﺑﻴﻨﺪ و ﺳﻼﻣﺖ آن ﮔﻞ زﻳﺒﺎ را ﺑﻪ ﺧﻄﺮ ﻣﻲ اﻧﺪازد و‬
‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ آن را ﺗﻠﻒ و ﻧﺎﺑﻮد ﻛﻨﺪ؛ زﻳﺮا او اﺣﺘﻴﺎط ﻧﻜﺮده و ﺑﻪ ﻧﺮﻣﻲ رﻓﺘﺎر ﻧﻨﻤﻮده‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻳﻚ ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﺗﺮﺑﻴﺘﻲ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﮔﻨﺠﺸﻚ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ دﻗﺖ و‬
‫اﺣﺘﻴﺎط ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﻣﺆﻣﻦ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺒﺎ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮرد و زﻳﺒﺎ ﭘﺲ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬و ﻫﺮﮔﺎه روي ﺷﺎﺧﻪ اي ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬آن را ﻧﻤﻲ ﺷﻜﻨﺪ‪«.‬‬
‫وﻗﺘﻲ زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ روي ﮔﻞ ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﮔﻞ ﻫﺮﮔﺰ اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ؛ زﻧﺒﻮر ﻋﺴﻞ‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫آراﻣﻲ ﺷﻬﺪ ﮔﻞ را ﻣﻲ ﻣﻜﺪ و ﺑﻪ آﻧﭽﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﮔﻨﺠﺸﻚ ﺑﺎ وﺟﻮد‬
‫‪655‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺪن ﺿﻌﻴﻔﺶ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺸﺴﺘﻦ روي ﺧﻮﺷﻪ ﻫﺎ ﻣﺮدم را ﺧﺒﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﮔﻨﺠﺸﻚ‪ ،‬ﻫﻨﮕﺎم‬
‫ﻧﺸﺴﺘﻦ ﻃﻮري ﺷﺘﺎب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ زﻣﻴﻦ ﻣﻲ ﺧﻮرد و آﺳﻴﺐ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻮاره داﺳﺘﺎن ﻧﻘﺎش ﻫﻨﺪي را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ آوردم؛ او‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻛﺸﻴﺪ؛ او‪،‬‬
‫ﺧﻮﺷﻪ ﮔﻨﺪﻣﻲ را ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ ﮔﻨﺠﺸﻜﻲ روي آن ﻧﺸﺴﺘﻪ ﺑﻮد؛ اﻳﻦ ﺧﻮﺷﻪ ﭘﺮ از داﻧﻪ‬
‫و داراي ﺳﺎﻗﻪ ﺑﻠﻨﺪ و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺑﻮد‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ را ﺑﺮ دﻳﻮار ﻛﺎخ ﺧﻮد ﻧﺼﺐ ﻛﺮد و‬
‫ﻣﺮدم اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻠﻮ را ﺑﻪ او ﺗﺒﺮﻳﻚ ﻣﻲ ﮔﻔﺘﻨﺪ و از ﻛﺎر زﻳﺒﺎي ﻧﻘﺎش ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ؛ در‬
‫ﻣﻴﺎن ازدﺣﺎم ﺟﻤﻌﻴﺖ‪ ،‬ﻣﺮدي ﻓﻘﻴﺮ وارد ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻠﻮي ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻋﺘﺮاض ﻛﺮد و ﮔﻔﺖ‬
‫ﻛﻪ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮدم ﺑﻪ روﻳﺶ ﻓﺮﻳﺎد زدﻧﺪ؛ ﭼﻮن او ﺑﺎ اﺟﻤﺎع ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﻛﺮده ﺑﻮد؛‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ‪ ،‬ﻣﺮد ﻓﻘﻴﺮ را ﻧﺰد ﺧﻮد ﺧﻮاﻧﺪ و ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺗﻮ ﭼﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻲ؟ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻘﺎﺷﻲ‬
‫اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻠﻮ اﺷﺘﺒﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺎدﺷﺎه ﮔﻔﺖ‪ :‬ﭼﺮا؟! ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻧﻘﺎش‪ ،‬ﮔﻨﺠﺸﻚ را روي ﺧﻮﺷﻪ‬
‫ﮔﻨﺪم ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﺮده و ﺧﻮﺷﻪ را ﻫﻤﭽﻨﺎن راﺳﺖ و ﻗﺪﻛﺸﻴﺪه ﮔﺬاﺷﺘﻪ اﺳﺖ و اﻳﻦ‪ ،‬اﺷﺘﺒﺎه‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﭼﻮن وﻗﺘﻲ ﮔﻨﺠﺸﻚ‪ ،‬روي ﺧﻮﺷﻪ ﮔﻨﺪم ﺑﻨﺸﻴﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮﺷﻪ را ﻛﺞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛‬
‫زﻳﺮا ﮔﻨﺠﺸﻚ‪ ،‬ﺗﻨﺪ و ﺑﺎﺷﺘﺎب‪ ،‬روي ﺧﻮﺷﻪ ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ‪.‬‬
‫ﭘﺎدﺷﺎه ﮔﻔﺖ‪ :‬راﺳﺖ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻲ و آﻧﮕﺎه ﺗﺎﺑﻠﻮ را ﭘﺎﻳﻴﻦ آورد و ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻘﺎش را از او‬
‫ﭘﺲ ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﭘﺰﺷﻜﺎن‪ ،‬ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ دارو‪ ،‬ﺑﺎ اﺣﺘﻴﺎط و ﺳﺮ وﻗﺖ ﻣﺼﺮف ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ‬
‫ﻧﺎﺧﻨﺶ را ﺑﺎ دﺳﺖ ﺧﻮد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و دﻳﮕﺮي را ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻲ ﻛﻪ دﻧﺪاﻧﺶ را ﺧﻮدش ﻣﻲ‬
‫ﺷﻜﻨﺪ‪ ،‬و ﻳﻜﻲ ﻟﻘﻤﻪ را ﻧﻤﻲ ﺟﻮد و آن را ﻓﺮو ﻣﻲ ﺑﺮد؛ ﭼﻮن ﻟﻘﻤﻪ ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ و‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ آن را ﺑﺠﻮد؛ از اﻳﻨﺮو ﺑﻨﺎﭼﺎر آن را ﻓﺮو ﻣﻲ ﺑﻠﻌﺪ‪.‬‬
‫آب‪ ،‬آﻫﺴﺘﻪ از زﻣﻴﻦ ﺑﻴﺮون ﻣﻲ آﻳﺪ و ﻣﻲ ﺟﻮﺷﺪ؛ ﺑﺎد‪ ،‬ﺗﻨﺪ ﻣﻲ وزد و ﺧﺮاﺑﻲ ﺑﻪ ﺑﺎر‬
‫ﻣﻲ آورد‪ .‬در ﻣﻮرد ﻳﻜﻲ از ﺳﻠﻒ ﺧﻮاﻧﺪم ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ اﺳﺖ‪ :‬از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﻘﺎﻫﺖ و‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪656‬‬

‫اﻧﺪﻳﺸﻤﻨﺪي ﻣﺮد‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ وارد ﺧﺎﻧﻪ اش ﺑﺸﻮد و ﺑﺎ ﻧﺮﻣﻲ ﺑﻴﺮون ﺑﺮود و ﺑﺎ‬
‫ﻧﺮﻣﻲ و آﻫﺴﺘﻪ ﻛﻔﺶ و ﻟﺒﺎس ﺑﭙﻮﺷﺪ و ﺳﻮار ﭼﺎرﭘﺎﻳﺶ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺷﺘﺎب و ﺑﻲ اﺣﺘﻴﺎﻃﻲ در ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬زﻳﺎن آور اﺳﺖ وﻧﻔﻊ و ﺳﻮد را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﭼﻮن ﺧﻴﺮ و ﺧﻮﺑﻲ‪ ،‬ﺑﺮ ﭘﺎﻳﻪ ﻧﺮﻣﻲ و ﻣﺘﺎﻧﺖ اﺳﺘﻮار اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ » :‬ﻧﺮﻣﻲ‬
‫و ﻣﺘﺎﻧﺖ در ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آن را زﻳﺒﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬و ﻧﺮﻣﻲ و ﻣﺘﺎﻧﺖ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﺷﻮد‪ ،‬آن را زﺷﺖ و ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ«‪.‬‬
‫ﻧﺮﻣﻲ در ﺗﻌﺎﻣﻞ و رﻓﺘﺎر ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ دﻟﻬﺎ و ارواح ﺗﺴﻠﻴﻢ آن ﺷﻮﻧﺪ و ﻣﺮدم در‬
‫ﺑﺮاﺑﺮ آن ﻓﺮوﺗﻦ ﮔﺮدﻧﺪ‪ .‬اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﻧﺮﻣﺨﻮي و ﻣﺘﻴﻦ‪ ،‬ﻛﻠﻴﺪ ﻫﺮ ﺧﻴﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي‬

‫ﻧﺎﻓﺮﻣﺎن‪ ،‬ﺗﺴﻠﻴﻢ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و دﻟﻬﺎي ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز ﺑﺪاﻧﻬﺎ ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ‪y 6Î ùs  :‬‬
‫‪$ϑ‬‬

‫‪y 9Ï θö m‬‬
‫‪» 〈 7‬ﭘﺲ‬ ‫‪ô ΒÏ #( θÒ‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪‘ -‬‬
‫‪x Ρω‬‬ ‫) ‪É =ù‬‬
‫= ]‬ ‫‪s 9ø #$ á‬‬
‫‪x ‹=Ï î‬‬ ‫‪ˆ ùs M‬‬
‫‪x $à‬‬ ‫‪| Ψ.ä θö 9s ρu ( Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß 9s M‬‬
‫! ‪| Ζ9Ï‬‬ ‫‪z ΒiÏ π7 ϑ‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫‪ô ‘u‬‬
‫‪y m‬‬

‫ﺑﻪ ﺳﺒﺐ رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﻧﺮم ﺷﺪي و اﮔﺮ درﺷﺖ ﺧﻮ و ﺳﻨﮕﺪل ﺑﻮدي‪ ،‬از‬
‫ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺗﻮ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫و ﻻ ﺗـﻚ ﻛـﺎﻟﺮﻳـﺎح ﻟﻬﺎ زﺋﻴﺮ‬ ‫ﺗﺮﻓـﻖ أﻳـﻬـﺎ اﻟﻘـﻤـﺮ اﻟـﻤـﻨـﻴﺮ‬
‫»ﻧﺮﻣﻲ ﻛﻦ اي ﻣﺎه ﺗﺎﺑﺎن و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻮﻓﺎن ﻣﺒﺎش ﻛﻪ ﻏﺮش دارد«‪.‬‬
‫و وﺟـﻬﻚ ﻓﻲ دﻳﺎﺟﻴﻨﺎ ﻧﻀﻴﺮ‬ ‫ﻓﺈﻧـﻚ ﺑﺎﻟﺴﻨـﺎء ﻣﻸت وﺟـﻬﻲ‬
‫»ﭼﻬﺮه ام را آﻛﻨﺪه از ﻧﻮر ﻛﺮدي و ﺳﻴﻤﺎﻳﺖ‪ ،‬در ﺗﺎرﻳﻜﻴﻬﺎي ﻣﺎ‪ ،‬زﻳﺒﺎﺳﺖ«‪.‬‬
‫ﻓـﺰﻟـﺰﻟﺖ اﻟـﻤﻨﺎزل و اﻟﻘﺼﻮر‬ ‫و ﺗﻠـﻚ اﻟﺮﻳـﺢ ﻫﺎﺟﺖ ﻓﻲ ﻋﺘﻮ‬
‫»و اﻳﻦ ﺑﺎد‪ ،‬ﺑﺎ ﺳﺮﻛﺸﻲ‪ ،‬وزﻳﺪن ﮔﺮﻓﺖ و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻗﺼﺮﻫﺎ را ﺑﻪ ﻟﺮزه اﻧﺪاﺧﺖ«‪.‬‬
‫‪657‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﻜﺘﻪ‬

‫ﻃﻪ ﺣﺴﻴﻦ از ﺧﻮدش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﭼﻨﺎﻧﻜﻪ ﮔﻮﻳﺎ از ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ ﺣﺮف ﻣﻲ زﻧﺪ‪:‬‬
‫»او‪ ،‬ﺧﻮدش را ﻳﻜﻲ از اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻣﻲ داﻧﺴﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﭽﻮن دﻳﮕﺮ ﻣﺮدم ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪه و‬
‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ زﻧﺪﮔﻲ ﺑﺴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ وﻗﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺧﻮد را در آﻧﭽﻪ آﻧﻬﺎ وﻗﺖ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬
‫ﺧﻮد را ﺻﺮف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﺬراﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎ ﻫﻴﭽﻜﺲ اﻧﺲ ﻧﻤﻲ ﮔﻴﺮد و ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫او آراﻣﺶ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ؛ ﺑﻴﻦ او و ﻣﺮدم و ﭼﻴﺰﻫﺎ ﻣﺎﻧﻌﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻇﺎﻫﺮ‬
‫آن‪،‬رﺿﺎﻣﻨﺪي و اﻣﻨﻴﺖ اﺳﺖ و درون آن‪ ،‬ﻧﺎﺧﺸﻨﻮدي و اﺿﻄﺮاب و آﺷﻔﺘﮕﻲ رواﻧﻲ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ؛ در ﺻﺤﺮاي وﺣﺸﺘﻨﺎك و ﺑﻲ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﻗﺮار دارد ﻛﻪ ﻫﻴﭻ ﻧﺸﺎﻧﻪ اي در آن ﺑﻪ‬
‫ﭼﺸﻢ ﻧﻤﻲ ﺧﻮرد و راﻫﻲ در آن ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ او آن راه را در ﭘﻴﺶ ﺑﮕﻴﺮد و‬
‫ﻣﻘﺼﺪي ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﺑﻪ آن رﺳﻴﺪ«‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪» :‬ﻟﺤﻈﺎﺗﻲ از ﺷﺎدﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮ دل ﻣﻲ ﮔﺬرد ﻛﻪ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬اﮔﺮ‬
‫ﺑﻬﺸﺘﻴﺎن ﭼﻨﻴﻦ زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎﺗﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ در زﻧﺪﮔﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ اﺑﻦ ادﻫﻢ ﮔﻔﺖ‪» :‬ﻣﺎ در زﻧﺪﮔﻲ و ﺣﻴﺎﺗﻲ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﮔﺮ ﭘﺎدﺷﺎﻫﺎن از آن‬
‫ﺑﺎﺧﺒﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ آن‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻤﺸﻴﺮ ﺑﺎ ﻣﺎ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺟﻨﮕﻴﺪ«‪.‬‬

‫اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﺑﺮاﻳﺖ ﺳﻮدي ﻧﺪارد‬

‫ﻣﻨﻈﻮرم از ﺑﻴﺎن اﻳﻦ ﺳﺨﻦ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ اي ﺑﺮﺳﻢ و آن اﻳﻨﻜﻪ‪ ،‬اﻧﺴﺎن ﻧﺒﺎﻳﺪ‬
‫ﻧﮕﺮان و ﻣﻀﻄﺮب ﺑﺎﺷﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺴﻠﻴﻢ ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﻗﻀﺎي اﻟﻬﻲ ﮔﺮدد و از اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻛﻪ‬
‫ﭘﺮوردﮔﺎرش ﺑﺮاي او ﻧﻤﻮده‪ ،‬راﺿﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺮ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﭘﺸﻴﻤﺎن ﻧﺸﻮد‪ .‬دردوران‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪658‬‬

‫ﺗﺤﺼﻴﻼت اﺑﺘﺪاﻳﻲ ﺧﻴﻠﻲ دﻟﻢ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ در ﻣﻴﺎن دوﺳﺘﺎﻧﻢ رﺗﺒﻪ اول را ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻢ؛‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺧﻮاﻧﺪن درﺳﻬﺎ ﺧﻮدم را ﺑﺴﻴﺎر ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ .‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﺮﮔﻪ اﻣﺘﺤﺎن را ﺑﻪ‬
‫دﺳﺖ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪ ،‬ازﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﻣﻀﻄﺮب و ﻧﮕﺮان و ﻫﺮاﺳﺎن ﻣﻲ ﺷﺪم‪ ،‬وﻗﺘﻲ ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻣﻲ‬
‫آﻣﺪم دوﺑﺎره ﭘﺮﺳﺸﻬﺎ را ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲ دادم و ﺑﻪ ﺧﻮدم ﻧﻤﺮه ﻣﻲ دادم‪ .‬ﭘﺎﺳﺨﻬﺎي ﺧﻮد را‬
‫ﺗﺼﺤﻴﺢ ﻣﻲ ﻧﻤﻮدم و از ﺑﺲ ﻛﻪ اﺿﻄﺮاب داﺷﺘﻢ‪ ،‬ﻧﺎﺧﻨﻬﺎﻳﻢ را ﻣﻲ ﺟﻮﻳﺪم‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫اﻋﻼم ﻣﻲ ﺷﺪ؛ ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ دﻟﺨﻮاﻫﻢ ﺑﻮد و ﺧﻮﺷﺤﺎﻟﻢ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﮔﺎﻫﻲ از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺎراﺣﺖ‬
‫ﻣﻲ ﺷﺪم‪ ،‬اﻣﺎ ﻫﻴﭽﮕﺎه ﺑﻪ ﻳﺎدم ﻧﻤﻲ آﻳﺪ ﻛﻪ اﺿﻄﺮاب و ﻧﮕﺮاﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺮه ﻫﺎﻳﻢ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﻨﺪ‬
‫ﻳﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﻮد ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﺳﺌﻮاﻻت را درﺳﺖ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ و ﻳﺎ رﺗﺒﻪ ام را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪.‬‬
‫ﻷﻧــﻲ ﻣـﺎ اﻧـﺘﻔﻌﺖ ﺑﺄن أﺑﺎﻟﻲ‬ ‫ﻓﻌﺸـﺖ و ﻻ أﺑـﺎﻟﻲ ﺑـﺎﻟـﺮزاﻳﺎ‬
‫»ﭘﺲ ﭼﻨﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺼﻴﺒﺘﻬﺎ ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﻫﺴﺘﻢ؛ ﭼﻮن اﮔﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﻢ‪،‬‬
‫ﻓﺎﻳﺪه اي ﻧﺪارد«‪.‬‬

‫درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺐ راﺣﺘﻲ اﺳﺖ‬

‫ﺧﺎﻧﻮاده ام را در ﺟﻨﻮب رﻫﺎ ﻛﺮدم و ﺑﺮاي اداﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻞ در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﺑﻪ رﻳﺎض‬
‫رﻓﺘﻢ؛ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ ﻓﻘﺮ و ﻣﺸﻜﻼت ﺗﺤﺼﻴﻞ و رﻧﺞ رﻓﺖ و آﻣﺪ و ﻛﺎرﻫﺎي ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻋﻤﻮﻫﺎﻳﻢ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ .‬ﻫﺮ ﺻﺒﺢ ﺣﺪود ﺑﻴﺴﺖ دﻗﻴﻘﻪ ﻳﺎ ﻧﻴﻢ ﺳﺎﻋﺖ ﭘﻴﺎده ﻣﻲ رﻓﺘﻢ و ﻇﻬﺮ‪،‬‬
‫دوﺑﺎره ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺴﺎﻓﺖ را در ﻫﻤﻴﻦ ﻣﺪت ﻳﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آن ﻃﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدم‪.‬‬
‫ﺻﺒﺢ و ﻇﻬﺮ ﺑﺎﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ آﻧﻬﺎ ﺑﻮدم‪ ،‬در آﺷﭙﺰي ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ را‬
‫ﺟﺎرو ﻣﻲ زدم و ﻣﻲ ﺷﺴﺘﻢ و آﺷﭙﺰﺧﺎﻧﻪ و وﺳﺎﻳﻞ را ﻣﺮﺗﺐ ﻣﻲ ﻧﻤﻮدم‪ ،‬درﺳﻬﺎﻳﻢ را ﻣﺮور‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮدم و در ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻬﺎي دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﺟﺴﺘﻢ و ﻧﻤﺮه ﻫﺎي ﺧﻮﺑﻲ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫‪659‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻓﻘﻂ ﻳﻚ دﺳﺖ ﻟﺒﺎس داﺷﺘﻢ ﻛﻪ آن را ﻣﻲ ﺷﺴﺘﻢ و اﺗﻮ ﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪم و درﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬در‬

‫ﻣﺪرﺳﻪ و در ﺟﻠﺴﺎت و ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻫﻤﻴﻦ ﻟﺒﺎس ﻣﻲ رﻓﺘﻢ؛ ﭼﻮن درآﻣﺪم‪ ،‬اﻧﺪك ﺑﻮد‬
‫و ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻤﻴﻦ درآﻣﺪ‪ ،‬ﻛﺮاﻳﻪ ﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻏﺬا و ﻣﺨﺎرج زﻧﺪﮔﻲ را ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻢ‪.‬‬
‫اﻧﺪﻛﻲ ﮔﻮﺷﺖ ﻣﻲ ﺧﺮﻳﺪم و ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ ﻣﻴﻮه ﻣﻲ ﺧﻮردم و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺸﻐﻮل ﺧﻮاﻧﺪن‬
‫و ﺣﻔﻆ ﻛﺮدن و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻮدم؛ در ﻣﺎه ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻔﺮﻳﺢ رﻓﺘﻦ ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬ﻫﻔﺪه‬
‫واﺣﺪ درﺳﻲ داﺷﺘﻢ؛ درس اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ و ﻫﻨﺪﺳﻪ و ﺟﺒﺮ و دﻳﮕﺮ ﻋﻠﻮم‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻮاد درﺳﻲ دﻳﻨﻲ‬
‫و ﻋﺮﺑﻲ ﻣﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از ﺳﺎل اول دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ادﺑﻲ را از دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن اﻣﺎﻧﺖ‬
‫ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻢ و ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻢ و از ﺑﺲ ﻛﻪ ﺣﻮاﺳﻢ ﺑﻪ ﻛﺘﺎب ﻣﻌﻄﻮف ﻣﻲ‬
‫ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻢ اﻓﺮادي ﻛﻨﺎر ﻣﻦ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺨﻦ‪ ،‬اﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻦ ﺑﺎ وﺟﻮد اﻳﻦ ﻓﻘﺮ و ﻣﺸﻘﺖ و درآﻣﺪ ﻛﻢ‪ ،‬اﺣﺴﺎس‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ و راﺣﺘﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﻮدم و آﺳﻮده ﺧﺎﻃﺮ و راﺿﻲ ﺑﻮدم‪ .‬ﺳﭙﺲ زﻧﺪﮔﻲ اداﻣﻪ‬
‫ﻳﺎﻓﺖ و ﻣﻦ ﺑﺤﻤﺪ اﷲ ﺑﻪ ﻣﺴﻜﻦ ﺧﻮب و ﻏﺬاي ﻓﺮاوان و اﻧﻮاع ﻟﺒﺎس و زﻧﺪﮔﻲ راﺣﺖ‬
‫دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﺣﺎﻟﺖ رواﻧﻲ ﮔﺬﺷﺘﻪ را ﻧﺪاﺷﺘﻢ؛ ﻛﺎرﻫﺎ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻴﻬﺎ زﻳﺎد ﺷﺪﻧﺪ و اﻳﻦ‪،‬‬
‫دﻟﻴﻠﻲ اﺳﺖ ﺑﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ اﻣﻜﺎﻧﺎت‪ ،‬ﺳﻌﺎدت و آراﻣﺶ ﻧﻤﻲ آورد؛ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﮔﻤﺎن ﻣﺒﺮ‬
‫ﻛﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻧﺪوه ﺗﻮ‪ ،‬ﻓﻘﺮ و ﺗﻨﮕﺪﺳﺘﻲ ﻳﺎ ﻧﺒﻮد اﺳﺒﺎب رﻓﺎه و آﺳﺎﻳﺶ زﻧﺪﮔﻲ‬
‫اﺳﺖ؛ اﻳﻦ‪ ،‬درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ درآﻣﺪ ﻛﺎﻓﻲ دارﻧﺪ‪ ،‬از ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪان‬
‫ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﺗﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮ‬

‫در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن »اﺑﻬﺎ«‪ ،‬ﺳﺎل اول ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻮان ﻣﻲ ﻛﻮﺷﻴﺪم ﺗﺎ رﺗﺒﻪ ﺑﺎﻻﻳﻲ ﻛﺴﺐ ﻛﻨﻢ و‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻪ دﺳﺖ آوردن رﺗﺒﻪ اول رﻗﺎﺑﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدم؛ اﻣﺎ ﺧﻮدم را ﺑﺮاي رﺗﺒﻪ دوم راﺿﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪660‬‬

‫ﻛﺮده ﺑﻮدم و ﻣﺠﻤﻮع ﻧﻤﺮه ﻫﺎﻳﻢ در ﺣﺪ ﻣﻤﺘﺎز ﺑﻮد‪ ،‬وﻟﻲ ﺑﻌﺪ از اﻳﻦ ﻫﻤﻪ ﺗﻼش و ﺑﻲ‬
‫ﺧﻮاﺑﻲ ﭼﻪ اﻧﺘﻈﺎري داري؟ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﻋﻼم ﺷﺪ و ﻣﻦ در درس اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺗﺠﺪﻳﺪ ﺷﺪم؛‬
‫اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ﺑﺮاﻳﻢ ﺳﺨﺖ ﺑﻮد و ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ آن را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﻢ و ﺧﻮب ﻧﻤﻲ ﻓﻬﻤﻴﺪم؛ اﺑﺮ‬
‫ﺳﻴﺎه ﻏﻢ و اﻧﺪوه‪ ،‬ﻣﺮا ﻓﺮا ﮔﺮﻓﺖ و ﭼﻨﺪ ﺷﺐ ﺧﻮاب از ﭼﺸﻤﺎﻧﻢ ﭘﺮﻳﺪ و از ﺷﻤﺎﺗﺖ‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از دوﺳﺘﺎﻧﻢ رﻧﺞ ﻣﻲ ﺑﺮدم؛ ﭼﻮن اﺻﻼً ﭼﻨﻴﻦ اﻧﺘﻈﺎري ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺧﻮدم را‬
‫ﺷﺎﮔﺮد اول ﺣﺴﺎب ﻣﻲ ﻛﺮدم؛ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻢ ﺟﺮﻳﺤﻪ دار ﺷﺪ و ﺑﻪ ﺗﻨﮓآﻣﺪم و از ﺑﺲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ ﻧﺎراﺣﺖ ﺑﻮدم‪ ،‬ﻳﻜﻲ از اﺳﺎﺗﻴﺪ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮد و ﻣﺮا دﻟﺠﻮﻳﻲ داد و‬
‫ﺗﺸﻮﻳﻘﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬اﻳﻦ ﺷﻌﺮ را ﺧﻮاﻧﺪم‪:‬‬
‫ﻓـﻼ ﻳـﻐﺮ ﺑـﻄﻴـﺐ اﻟﻌﻴﺶ إﻧﺴﺎن‬ ‫ﻟﻜﻞ ﺷـﻲء إذا ﻣﺎ ﺗـﻢ ﻧﻘـﺼــﺎن‬
‫»ﻫﺮﮔﺎه ﭼﻴﺰي ﻛﺎﻣﻞ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﻘﺼﻲ دارد؛ ﭘﺲ ﻫﻴﭻ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻳﺐ ﺧﻮﺑﻲ و زﻳﺒﺎﻳﻲ‬
‫زﻧﺪﮔﻲ را ﻧﺨﻮرد«‪.‬‬
‫از آن ﭘﺲ‪ ،‬ﻫﺮﮔﺎه آن ﻧﺎراﺣﺘﻲ و اﻳﻦ ﺷﻌﺮ را ﺑﻪ ﻳﺎد ﻣﻲ آورم‪ ،‬ﺗﻌﺠﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ و ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮد ﻣﻲ ﺧﻨﺪم‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎراﺣﺘﻲ‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﻓﺎﻳﺪه اي ﺑﻪ ﻣﻦ ﻧﺮﺳﺎﻧﺪ و اﻳﻦ اﺿﻄﺮاب‪ ،‬ﻫﻴﭻ ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﻧﺘﻴﺠﻪ‬
‫ﻧﻴﺎورد؛ ﺑﻠﻜﻪ اﮔﺮ ﻫﻤﭽﻨﺎن ﺑﻪ آن اداﻣﻪ ﻣﻲ دادم‪ ،‬در اﻣﺘﺤﺎن ﻧﻮﺑﺖ دوم ﻗﺒﻮل ﻧﻤﻲ ﺷﺪم‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬ﮔﻤﺎن ﻣﺒﺮ ﻛﻪ وﻗﺘﻲ ﺷﻜﺴﺖ ﺧﻮردي‪ ،‬ﻏﻢ و ﻧﺎراﺣﺘﻲ و ﭘﺮﻳﺸﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را‬
‫ﻓﻮراً ﺑﻪ ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ ﻳﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ را ﺑﻪ ﻧﻔﻊ ﺗﻮ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﻧﻪ ﻫﺮﮔﺰ! ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎ ﻏﻢ و‬
‫اﻧﺪوه‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﺷﻜﺴﺖ و ﻣﺮدودي را ﻣﺤﻜﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ را در رﺷﺘﻪ ﻋﻠﻮم ﺣﺪﻳﺚ ﺑﮕﻴﺮم و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻤﻪ ﻗﺼﺪ داﺷﺘﻢ‬
‫ﺑﺎ رﺗﺒﻪ ﻣﻤﺘﺎز اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻋﻠﻤﻲ را ﭘﺸﺖ ﺳﺮ ﺑﮕﺬارم؛ ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮدم ﭘﺎﺳﺨﻬﺎ را ﺧﻮب‬
‫داده ام‪ ،‬اﻣﺎ رﺗﺒﻪ ﻣﻤﺘﺎز ﻧﻴﺎوردم؛ ﺑﻠﻜﻪ رﺗﺒﻪ ام ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب در آﻣﺪ‪ .‬ﺑﻴﺶ از اﻧﺪازه‬
‫‪661‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﺎراﺣﺖ ﺷﺪم‪ .‬دوﺳﺘﻢ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﻓﺮض ﻛﻦ اﺻﻼً ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﻧﮕﺮﻓﺘﻪ اي و ﺑﻪ‬
‫دﻟﻴﻠﻲ‪ ،‬ﺗﺰ آن را ﻧﻨﻮﺷﺘﻪ اي؟! ﮔﺬﺷﺘﻪ از اﻳﻦ رﺗﺒﻪ ﻣﻤﺘﺎز و ﺑﺴﻴﺎر ﺧﻮب ﭼﻪ ﻓﺮﻗﻲ ﻣﻲ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ؟! در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻫﺮ دو‪ ،‬ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﺪرك ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ اﺳﺖ‪ .‬او درﺳﺖ‬
‫ﮔﻔﺖ و ﻣﻦ آﺳﻮده ﮔﺸﺘﻢ‪ .‬ﻫﺮﮔﺎه اﻧﺘﻈﺎر ﻳﻚ اﻣﺮ ﻧﺎﮔﻮار را داري‪ ،‬ﺧﻮدت را وادار ﻛﻦ‬
‫ﺗﺎ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل را ﺑﭙﺬﻳﺮي‪ ،‬ﺳﭙﺲ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻲ ﺧﻮد را ﻧﺠﺎت ﺑﺪه‪ .‬اﻣﺎ‬
‫اﺿﻄﺮاب و ﺧﻮد را ﺑﺎﺧﺘﻦ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﺟﺰ ﺗﻨﮕﺪﻟﻲ و ﻧﮕﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﺑﺎر ﻧﺨﻮاﻫﺪ آورد‪ .‬ﭘﺲ از‬
‫ﻓﻮق ﻟﻴﺴﺎﻧﺲ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ ﻛﻪ ﻫﺮﭼﻪ زودﺗﺮ ﻣﺪرك دﻛﺘﺮاي ﺧﻮد را ﺑﮕﻴﺮم؛ ﻟﺬا‬
‫داﻧﺸﻨﺎﻣﻪ آن را ﺧﻮب و ﻋﻠﻤﻲ و ﻣﺮﺗﺐ اراﺋﻪ ﻛﺮدم‪ ،‬ﻗﺮار ﺷﺪ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ زود رﺳﺎﻟﻪ ام‬
‫ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪ ،‬ﺳﭙﺲ وﻗﺖ زﻳﺎدي ﺑﺮاي ﺑﺮرﺳﻲ آن در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪ؛ از‬
‫اﻳﻨﺮو ﻣﻦ آﻣﺎده ﺷﺪم و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﮔﺬﺷﺘﻪ از ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﺎراﺣﺖ ﻧﮕﺸﺘﻢ‪ .‬ﻣﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ اﺣﺘﻤﺎل‬
‫را در ﻧﻈﺮ ﺑﮕﻴﺮﻳﻢ و ﺑﺎ آن زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﻴﻢ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﻪ زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﻃﻮري ﻛﻪ‬
‫ﮔﻮﻳﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰي رخ ﻧﺪاده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮﻛﺲ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻦ ﺗﻤﺎم ﺗﺠﺎرت و ﺛﺮوﺗﺶ را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از ﺿﺮر ﺟﺰﺋﻲ‬
‫راﺿﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﻛﺸﺘﻪ ﺷﺪن را در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﮔﺮ ﻓﻘﻂ زﻧﺪاﻧﻴﺶ‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺪا را ﺳﭙﺎس ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ و درد و ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺮاي او آﺳﺎن ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫دﻧﻴﺎي ﺧﻮب‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺮﺧﻮرداري از‬

‫ﺧﻮراك ﻛﺎﻓﻲ و ﺻﺤﺖ و ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1400‬ﻫـ‪.‬ق در ﻳﻚ اردوي دﻋﻮﺗﻲ در ﻣﺮز ﻳﻤﻦ ﺑﻮدﻳﻢ؛ اﻳﻦ اردو را ﺷﻴﺦ‬
‫ﻋﺒﺪاﻟﻌﺰﻳﺰ ﺑﻦ ﺑﺎز رﺣﻤﻪ اﷲ ﺗﺮﺗﻴﺐ داده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺳﺘﺎد ﺗﻔﺴﻴﺮﻣﺎن در داﻧﺸﻜﺪه‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪662‬‬

‫اﺻﻮل دﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ اﺑﻬﺎ رﻓﺘﻢ‪.‬‬

‫وﻗﺘﻲ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻴﻢ ﺑﻪ اردوﮔﺎه ﺑﺎز ﮔﺮدﻳﻢ‪ ،‬راه اﺑﻬﺎ ﺑﻪ ﺗﻬﺎﻣﻪ را ﻛﻪ راﻫﻲ ﻛﻮﻫﺴﺘﺎﻧﻲ‬
‫و ﻧﺎﻫﻤﻮار اﺳﺖ‪ ،‬در ﭘﻴﺶ ﮔﺮﻓﺘﻴﻢ ‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺟﺎده ﺑﺮ اﺛﺮ ﺳﻴﻠﻬﺎي وﻳﺮاﻧﮕﺮ آﻧﺠﺎ ﺧﺮاب ﺷﺪه‬
‫ﺑﻮد؛ اﻳﻦ اﺳﺘﺎد ﺑﺎ وﺟﻮد آن ﻫﻤﻪ داﻧﺸﻲ ﻛﻪ در ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻗﺮآن داﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در‬
‫راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻛﺎﻣﻼً ﺿﻌﻴﻒ ﺑﻮد؛ از او ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻛﻪ ﺑﮕﺬارد ﻣﻦ راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻧﭙﺬﻳﺮﻓﺖ؛‬
‫ﻧﻤﻲ داﻧﻢ ﻛﻪ دﻟﺶ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﻦ ﻣﻲ ﺳﻮﺧﺖ ﻳﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻣﺎﺷﻴﻨﺶ؟!‬
‫اي ﻛﺎش ﺑﺎ راﻧﻨﺪﮔﻲ ﺑﺪش‪ ،‬آﻫﺴﺘﻪ ﻣﻲ راﻧﺪ؛ او ﭼﻨﺎن ﻣﻲ رﻓﺖ ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ دارد‬
‫ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ ﻣﻲ دﻫﺪ و از ﺑﺲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﻣﻲ راﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ ﭘﺮﻳﺪﻳﻢ‪ .‬او‪ ،‬ﺗﺮﻣﺰﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ و ﺻﺪاي ﮔﻮش ﺧﺮاش ﭼﺮﺧﻬﺎي اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ را ﻣﻲ ﺷﻨﻴﺪﻳﻢ‪ .‬در‬
‫ﺣﻘﻴﻘﺖ آن ﺷﺐ را ﺑﻴﻦ ﻣﺮگ و زﻧﺪﮔﻲ ﮔﺬراﻧﺪم‪ .‬ﻳﻚ ﺑﺎر ﺑﺎ دﻧﻴﺎ ﺧﺪاﺣﺎﻓﻈﻲ ﻣﻲ‬
‫ﻛﺮدم و دوﺑﺎره زﻧﺪه ﻣﻲ ﺷﺪم؛ داﻧﺪاﻧﻬﺎﻳﻢ را روي ﻫﻢ ﻣﻲ ﻓﺸﺮدم و ﭘﺎﻫﺎ و دﺳﺘﻬﺎﻳﻢ را‬
‫ﻓﺸﺎر ﻣﻲ دادم و ﺳﭙﺲ ﺧﻮردم را رﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﺮدم؛ اﺳﺘﺎد را ﻧﺼﻴﺤﺖ ﻣﻲ ﻧﻤﻮدم و ﺑﺎ او‬
‫ﺣﺮف ﻣﻲ زدم‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﻮﻳﺎ داﺷﺘﻢ او را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺗﻨﺪﺗﺮ ﺑﺮاﻧﺪ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ دره‬
‫وﺳﻴﻌﻲ رﺳﻴﺪﻳﻢ؛ ﺑﺎران ﻣﻲ ﺑﺎرﻳﺪ و ﻧﺎﮔﻬﺎن ﺳﻴﻞ ﺧﺮوﺷﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻣﺎ راﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺎ ﺑﻪ آن‬
‫ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﻜﺮدﻳﻢ و ﮔﻔﺘﻴﻢ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ؛ وﻗﺘﻲ وﺳﻂ رودﺧﺎﻧﻪ رﺳﻴﺪﻳﻢ‪ ،‬ﭼﺮﺧﻬﺎي ﻣﺎﺷﻴﻦ‬
‫ﻓﺮو رﻓﺖ و آب در ﺣﺎل ﺑﺎﻻآﻣﺪن ﺑﻮد ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ وارد ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺷﺪ‪ .‬ﻣﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪﻳﻢ و‬
‫دوﻳﺪﻳﻢ و ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺧﻮد را ﻫﻤﺎﻧﺠﺎ رﻫﺎ ﻛﺮدﻳﻢ و ﺑﺎ ﺳﺨﺘﻲ از رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻴﻢ و از‬
‫ﻧﻴﻤﻪ ﺷﺐ ﺗﺎ ﺻﺒﺢ درﻛﻨﺎر رودﺧﺎﻧﻪ ﺑﺪون آب و ﻏﺬا و ﭘﺘﻮ و زﻳﺮاﻧﺪاز ﻧﺸﺴﺘﻴﻢ؛ ﭼﻮن ﻣﺎ‬
‫ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﺮگ ﺑﻮدﻳﻢ و ﻫﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺳﺎﻟﻢ ﻣﺎﻧﺪه ﺑﻮدﻳﻢ‪ ،‬ﻏﻨﻴﻤﺖ ﺑﻮد و وﺿﻌﻴﺖ ﺧﻮد را از‬
‫ﻓﻜﺮ ﻏﺮق ﺷﺪن در آن ﺳﻴﻞ ﺧﺮوﺷﺎن‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﺴﺘﻪ و ﺑﻲ ﺧﻮاب‬
‫ﺑﻮدﻳﻢ ﺧﺪا را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﺧﻮد ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻛﺮدﻳﻢ‪ .‬ﺻﺒﺢ ﻓﺮدا‪ ،‬اﻓﺮادي آﻣﺪﻧﺪ و ﻣﺎرا‬
‫‪663‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﺠﺎت دادﻧﺪ و ﻣﺎ ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺮﮔﺸﺘﻴﻢ‪ .‬ﺑﻪ ﻳﺎد ﻛﺸﺘﻲ ﺟﻨﮕﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ اﻓﺘﺎدم ﻛﻪ در ﺟﻨﮓ‬
‫ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم ﻣﻮرد اﺻﺎﺑﺖ ﻣﻮﺷﻜﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ و در درﻳﺎي ژاﭘﻦ ﻓﺮو رﻓﺖ و ﺳﻴﺰده‬
‫روز زﻳﺮ آب ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪ‪.‬‬
‫درﻳﺎﻧﻮرد اﻳﻦ ﻛﺸﺘﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ آب ﺳﺮد و ﻧﺎن ﺧﺸﻚ ﺑﺎ ﺧﻮد داﺷﺖ؛ وﻗﺘﻲ او را ﺳﺎﻟﻢ‬
‫ﺑﻴﺮونآوردﻧﺪ‪ ،‬از او ﭘﺮﺳﻴﺪﻧﺪ‪ :‬ﺑﺰرﮔﺘﺮﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ اي ﻛﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اي‪ ،‬ﭼﻴﺴﺖ؟‬
‫ﮔﻔﺖ‪ :‬در اﻳﻦ روزﻫﺎي ﺗﺮﺳﻨﺎك آﻣﻮﺧﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺗﻨﺪرﺳﺖ ﺑﺎﺷﺪ و آب و ﻧﺎن‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺳﺘﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ را دارد‪.‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻢ‪ :‬اﻳﻦ دﻧﻴﺎ ﭼﻴﺴﺖ؟ آﻳﺎ دﻧﻴﺎ ﺟﺰ ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و آﺳﻮدﮔﻲ ﺧﺎﻃﺮ و‬
‫ﻧﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮري و آﺑﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﻧﻮﺷﻲ و ﻟﺒﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﭘﻮﺷﻲ‪ ،‬ﭼﻴﺰي دﻳﮕﺮ اﺳﺖ؟‬
‫آري! دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ؛ ﺑﻘﻴﻪ را ﺑﮕﺬار‪ ..‬ﭼﺮا از ﺧﻮدﻣﺎن ﻧﻤﻲ ﭘﺮﺳﻴﻢ ﻛﻪ ﭼﻪ دارﻳﻢ‬
‫و ﭼﻪ ﻧﺪارﻳﻢ؟ ﺧﻮاﻫﻴﻢ دﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ‪ %80‬وﺳﺎﻳﻞ زﻧﺪﮔﻲ و ﻧﻌﻤﺘﻬﺎي آن را دارا‬
‫ﻫﺴﺘﻴﻢ و ﻛﻤﺒﻮدﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ از ‪ %20‬اﺳﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ و ﺗﻮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻣﮕﺮ در ﻣﻮارد اﻧﺪﻛﻲ ﻛﻪ ﺑﻼ از ﻧﻌﻤﺖ ﺑﺰرﮔﺘﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ‬
‫ﻧﺪارﻳﻢ‪ ،‬ﮔﺮﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ دارﻳﻢ‪ ،‬ﻟﺒﺨﻨﺪ ﻧﻤﻲ زﻧﻴﻢ و ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬
‫ﻧﻌﻤﺘﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ از دﺳﺖ داده اﻳﻢ‪ ،‬اﻧﺪوﻫﮕﻴﻦ و ﻧﺎراﺣﺖ ﻫﺴﺘﻴﻢ و از ﺧﻴﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺎ‬
‫رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺧﻮﺷﺤﺎل ﻧﻤﻲ ﺷﻮﻳﻢ‪ .‬ﺑﺮاي اﺗﻔﺎﻗﻲ ﻛﻪ رخ داده‪ ،‬ﺗﺄﺳﻒ ﻣﻲ ﺧﻮرﻳﻢ و ﺷﻜﺮ‬
‫آﻧﭽﻪ را ﻛﻪ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎ ﻧﻤﻲ آورﻳﻢ‪.‬‬

‫آﺗﺶ دﺷﻤﻨﻲ را ﺧﺎﻣﻮش ﻛﻦ‬

‫در زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻮﺗﺎﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪه ام ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه ﺑﺮاي ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺣﻖ ﺧﻮدم ﻗﺪم‬
‫ﭘﻴﺶ ﻧﻬﺎده ام ﻳﺎ ﺑﺮاي ﺑﺎزﮔﺮداﻧﺪن ﺣﻴﺜﻴﺖ و اﻋﺘﺒﺎر ﺧﻮﻳﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺘﻘﺎدي ﻛﻪ ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪664‬‬

‫اﻗﺪام ﻛﺮده ام‪ ،‬زﻳﺎن ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ‪ ،‬ﻋﺎﻳﺪم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻦ ﮔﻤﺎن‬
‫ﻣﻲ ﺑﺮدم ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑﺪي اي را ﻛﻪ از ﺟﺎﻧﺐ ﻛﺴﻲ ﺑﻪ ﻣﻦ رﺳﻴﺪه‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻨﻢ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ‬
‫ﺑﺮرﺳﻲ و ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻖ ﺧﻮد و اﻋﺘﺒﺎر و ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﻢ را ﺑﺎز ﻣﻲ ﺳﺘﺎﻧﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﺘﻴﺠﻪ‪،‬‬
‫ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻣﻲ ﺷﺪ؛ ﻣﻦ و آن ﻓﺮد از ﻫﻢ ﻣﺘﻨﻔﺮ ﻣﻲ ﺷﺪﻳﻢ و دﺷﻤﻨﻲ اداﻣﻪ ﻣﻲ ﻳﺎﻓﺖ و رﻳﺸﻪ‬
‫ﻣﻲ دواﻧﻴﺪ و او ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ اﺷﺘﺒﺎه ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻲ داد و ﺑﺮ آن اﺻﺮار ﻣﻲ ورزﻳﺪ‪ .‬از اﻳﻨﺮو‬
‫آرزو ﻣﻲ ﻛﺮدم ﻛﺎش ﺑﺎزﺧﻮاﺳﺖ ﻧﻤﻲ ﻧﻤﻮدم‪ .‬ﺑﻬﺘﺮ از ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬﺎ ﻋﻔﻮ و ﮔﺬﺷﺖ و ﺻﺒﺮ‬
‫و ﺗﺤﻤﻞ و روﻳﮕﺮداﻧﻲ و ﺑﻪ ﺧﻴﺎل ﻧﻴﺎوردن آن ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻨﻄﻖ وﺣﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ؛‬

‫‪š‬‬
‫‪〈 ∩⊇∪ ‬‬ ‫‪=Ï γ‬‬
‫‪Î ≈gp :ù #$ ‬‬
‫‪Ç ã‬‬ ‫‪ó *Í ã‬‬
‫‪t Ú‬‬ ‫∃ ‪ô &r ρu‬‬
‫‪Å ^ó èã 9ø $$ /Î Vó ∆ß &ù ρu θu -‬‬
‫‹ ‪ø èy 9ø #$‬‬
‫{ ‪É‬‬
‫ﺧﺪاي ﻣﺘﻌﺎل ﻣﻲ ﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪è  :‬‬

‫»ﻋﻔﻮ را ﭘﻴﺸﻪ ﻛﻦ و ﺑﻪ ﻣﻌﺮوف اﻣﺮ ﻧﻤﺎ و از ﺟﺎﻫﻼن روﻳﮕﺮدان ﺑﺎش«‪à è÷ ‹u 9ø ρu  ..‬‬

‫‪(#θ-‬‬

‫‪tùÏ $èy 9ø #$ ρu á‬‬

‫‪x ‹ø ót 9ø #$ ‬‬ ‫‪Ï à‬‬
‫‪t ϑ‬‬ ‫‪Ï ≈6‬‬
‫‪» 〈 #( θû s‬و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺒﺨﺸﻨﺪ و ﮔﺬﺷﺖ ﻛﻨﻨﺪ«‪x 9ø #$ ρu  ..‬‬
‫‪ß -‬‬ ‫‪ó ‹u 9ø ρu‬‬
‫‪x Á‬‬

‫¨ 〈 »و ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺧﺸﻢ را ﻓﺮو ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ و ﻣﺮدم راﻋﻔﻮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ«‪$Βt #Œs )Î ρu  ..‬‬

‫‪Ä $Ψ¨ 9#$ ‬‬
‫‪Ç ã‬‬
‫‪t‬‬

‫‪Ï LÉ 9© $$ /Î ì‬‬

‫‪}‘δ‬‬ ‫‪» 〈 ∩⊂∠∪ β‬وﻗﺘﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪ«‪ô ùs Šô #$  ..‬‬
‫‪t ρ*ã -‬‬
‫‪Ï óø ƒt Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è #( θ6ç Ò‬‬
‫‪Å î‬‬
‫‪x‬‬

‫‪Ò Šϑ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊂⊆∪ Ο‬ﺑﻪ آن ﺷﻴﻮه ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮ‬ ‫‪Ï m‬‬ ‫‪; <Í ρu …µç Ρ¯ (r .x ο× ρu ¨‰‬‬
‫’ ‪x‬‬ ‫‪t …µç Ζu ?÷ /t ρu 7‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫‪y Ζu ?÷ /t “%‬‬
‫‪Ï !© #$ #Œs *Î ùs ‬‬
‫¡ ‪ß‬‬ ‫‪ô &r‬‬
‫‪| m‬‬

‫اﺳﺖ‪ ،‬دﻓﻊ ﻛﻦ؛ ﭘﺲ آن ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺎن ﺗﻮ و او دﺷﻤﻨﻲ ﻫﺴﺖ‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ دوﺳﺘﻲ ﺻﻤﻴﻤﻲ‬

‫™ ‪V ≈=n‬‬
‫‪» 〈 ∩∉⊂∪ $ϑ‬وﻗﺘﻲ ﺟﺎﻫﻼن‪ ،‬آﻧﻬﺎ را‬ ‫‪y #( θ9ä $%s χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪θ=è γ‬‬
‫‪Î ≈f‬‬
‫‪y 9ø #$ Ν‬‬
‫‪ã γ‬‬
‫‪ß 6t Û‬‬ ‫اﺳﺖ«‪s #Œs )Î ρu  ..‬‬
‫{‪s %‬‬

‫ﻣﻮرد ﺧﻄﺎب ﻗﺮار دﻫﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﺳﻼم«‪.‬‬

‫ﭘﺲ اﮔﺮ از ﻛﺴﻲ ﺳﺨﻦ ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺷﻨﻴﺪي‪ ،‬آن را ﺗﻜﺮار ﻣﻜﻦ ﻛﻪ ده ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‬
‫و اﮔﺮ ﺑﺎ ﺷﻌﺮي ﺗﻮ را ﻣﻮرد ﻋﻴﺐ ﺟﻮﻳﻲ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﺎن ﺑﺎش ﻛﻪ ﮔﻮﻳﺎ ﻧﻤﻲ ﺷﻨﻮي؛‬
‫ﭼﻮن اﮔﺮ ﺑﺎ ﺷﻌﺮي دﻳﮕﺮ ﺟﻮاب آن را ﺑﺪﻫﻲ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ آن ﻣﺸﻐﻮل ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ادﻳﺒﺎن‬
‫‪665‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫آن را ﺣﻔﻆ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ و اﮔﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺗﻮ ﻣﻘﺎﻟﻪ زﻧﻨﺪه اي ﻧﻮﺷﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻲ ﺧﺒﺮي ﺑﺰن و‬
‫آن را در ﻧﻄﻔﻪ ﺧﻔﻪ ﻛﻦ؛ ﮔﻮﻳﺎ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﻛﺴﻲ دﻳﮕﺮ اﺳﺖ و اﮔﺮ ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮز از ﺗﻮ اﻧﺘﻘﺎد‬
‫ﻛﺮد‪ ،‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻓﺮاﻣﻮﺷﻲ و ﺑﻲ ﺧﺒﺮي ﺑﺰن‪ ،‬ﮔﻮﻳﺎ او ﺑﺎ دﻳﻮار ﺳﺨﻦ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪.‬‬
‫ﭘﻴﺸﻴﻨﻴﺎن‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﺗﺤﻤﻞ ﻳﻌﻨﻲ دﻓﻦ ﻛﺮدن ﻋﻴﺒﻬﺎ‪.‬‬
‫أن رﻣـﻲ ﻓـﻴـﻪ ﻏـﻼم ﺑﺤﺠـﺮ‬ ‫ﻻﻳﻀـﺮ اﻟﺒـﺤﺮ أﻣـﺴﻲ زاﺧـﺮاً‬
‫»اﮔﺮ ﭘﺴﺮﺑﭽﻪ اي‪ ،‬ﺳﻨﮕﻲ در درﻳﺎ ﺑﻴﻨﺪازد‪ ،‬زﻳﺎﻧﻲ ﺑﻪ درﻳﺎ ﻧﻤﻲ رﺳﺪ«‪.‬‬
‫آب درﻳﺎ و ﺧﻮدﻣﺮده آن‪ ،‬ﺣﻼل اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻮن آب زﻳﺎدآﻟﻮده ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮد‬
‫ﻫﻮﺷﻴﺎر و ﺻﺒﻮر ﻧﻴﺰ ﻫﻤﻴﻦ ﮔﻮﻧﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺪﮔﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و از آن ﻣﺘﺄﺛﺮ‬

‫{ ‪» 〈 ∩⊂∪ ã Iy /ö‬ﻫﻤﺎﻧﺎ دﺷﻤﻦ ﻛﻴﻨﻪ ﺗﻮزت‪ ،‬ﺑﻲ ﺧﻴﺮ و‬ ‫‪è 7‬‬

‫‪F #$ θu δ‬‬ ‫©‪y ∞y ΡÏ $‬‬ ‫[‬
‫‪x χ‬‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد‪)Î  .‬‬

‫ﺑﻲ ﻧﺎم و ﻧﺸﺎن اﺳﺖ«‪.‬‬

‫ﻳﺎوه ﮔﻮﻳﻲ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎي ﺑﻲ ﺧﺮد و ﺳﺒﻚ ﺳﺮ‪ ،‬ﺑﻪ اﻧﺴﺎن ﻫﻮﺷﻴﺎر و ﺷﻜﻴﺒﺎ‪ ،‬ﺿﺮري‬

‫‪» 〈 $Ψs ⊥Ï Šã ã‬ﺗﻮ زﻳﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻲ«‪.‬‬

‫ﻧﻤﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ô 'r /Î y7Ρ¯ *Î ùs  .‬‬

‫ارزش ﻫﻴﭽﻜﺲ را ﻛﻢ ﻣﻜﻦ‬

‫ﻳﻚ ﭼﻴﺰ را در زﻧﺪﮔﻲ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده ام و آن‪ ،‬اﻳﻨﻜﻪ ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻣﺆدﺑﺎﻧﻪ و ﻣﻴﺎﻧﻪ در‬
‫ﻣﺮدم اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺬارد؛ اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر و زاﻫﺪ و ﺑﺪور از ﻇﻮاﻫﺮ و ﺷﻬﺮت‬
‫ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺷﺎد ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ؛‬
‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻌﻀﻲ‪ ،‬زﻳﺎد و ﺑﻌﻀﻲ ﻛﻢ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎي ﭘﺮﻫﻴﺰﮔﺎر و دﻳﻨﺪاري ﻧﺸﺴﺖ و ﺑﺮﺧﺎﺳﺖ ﻛﺮده و دﻳﺪه ام ﻛﻪ ﻫﺮﮔﺎه از‬
‫آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺪﻳﺮ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه و ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﻳﺶ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻜﺎن ﺧﻮرده و ﺧﻮﺷﺤﺎل ﺷﺪه‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪666‬‬

‫اﻧﺪ‪ .‬ﺳﺨﻦ ﺧﻮب‪ ،‬ﺑﺮ دل اﺛﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آﻧﭽﻪ از ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ راﺳﺘﻴﻦ ﺑﺠﺎ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻃﺒﻖ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺸﺎن ﺑﻬﺎ داد و ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺟﺎﻳﮕﺎﻫﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮرد ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ‬
‫ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﺪﻳﻪ اﻟﻬﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺘﻮاﻧﻲ ﻛﺴﻲ را ﺷﺎد ﻛﻨﻲ و ﺧﻮدت را ﺑﺎ‬

‫‪öθ9s ρu ( Ν‬‬
‫‪ö γ‬‬
‫‪ß 9s M‬‬
‫! ‪| Ζ9Ï‬‬ ‫‪z ΒiÏ π7 ϑ‬‬
‫‪« #$ ‬‬ ‫‪ô ‘u $ϑ‬‬
‫‪y m‬‬ ‫ﺧﻮﺷﺮﻓﺘﺎري ﺑﻪ دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪y 6Î ùs  .‬‬

‫‪y 9Ï θö m‬‬
‫‪» 〈 7‬ﭘﺲ ﺑﻪ ﺳﺒﺐ رﺣﻤﺖ ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي‬ ‫‪ô ΒÏ #( θÒ‬‬
‫‪x ‬‬ ‫‪‘ -‬‬
‫‪x Ρω‬‬ ‫) ‪É =ù‬‬
‫= ]‬ ‫‪s 9ø #$ á‬‬
‫‪x ‹=Ï î‬‬ ‫‪ˆ ùs M‬‬
‫‪x $à‬‬ ‫‪| Ψ.ä‬‬

‫آﻧﻬﺎ ﻧﺮم ﺷﺪي؛ اﮔﺮ درﺷﺖ ﺧﻮ و ﺳﻨﮕﺪل ﺑﻮدي‪ ،‬از اﻃﺮاف ﺗﻮ ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ«‪.‬‬
‫ﻣﺆﻟﻒ ﻛﺘﺎب »آﻳﻴﻦ دوﺳﺖ ﻳﺎﺑﻲ« ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﺬب ﻣﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ آﻧﻬﺎ را ﻣﻮرد ﺳﺘﺎﻳﺶ و ﺗﻤﺠﻴﺪ ﻗﺮار دﻫﻲ‪ .‬اﻣﺎ اﻳﻦ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﻦ‬

‫‪〈 ∩⊂∪ #‘Y ‰‬‬

‫‪ô %s & ‬‬
‫« ‪ó‬‬ ‫‪eÈ 3‬‬
‫≅ ‪x‬‬ ‫! ‪ä 9Ï‬‬
‫≅ ‪ª #$‬‬
‫_ ‪Ÿ èy‬‬ ‫درﺳﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎﻧﻪ روي ﻛﺮد‪ô %s  :‬‬
‫‪y ‰‬‬

‫»ﺧﺪاوﻧﺪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻴﺰي اﻧﺪازه اي ﻗﺮار داده اﺳﺖ«‪ .‬ﻧﻪ ﭼﺎﭘﻠﻮﺳﻲ ﻋﻴﺎن و ﺧﻮدﺳﺎﺧﺘﻪ و‬
‫ﻧﻪ ﺧﺸﻜﻲ و ﺟﻔﺎي ﻣﺤﺾ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ اﺧﻼق و ﻧﺠﺎﺑﺖ و ﺑﺰرﮔﻮاري‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﭼﻴﺰ اﺳﺖ‪.‬ﻣﻦ و‬
‫ﺗﻮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻲ اﻋﺘﻨﺎ ﺑﺎﺷﻴﻢ و در ﻣﻘﺎﺑﻞ آﻧﻬﺎ اﺧﻢ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬اﻣﺎ اﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ‬
‫آﻧﻬﺎ را از دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ وآﻧﻬﺎ زﻳﺎﻧﻲ ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﻏﻴﺮ از ﻣﻦ و ﺗﻮ اﻓﺮاد دﻳﮕﺮي را‬
‫ﻣﻲ ﻳﺎﺑﻨﺪ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻠﺸﺎن ﻓﺮوﺗﻦ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻟﺒﺨﻨﺪ ﺑﺰﻧﻨﺪ و ﺑﺎ آﻏﻮش ﺑﺎز از آﻧﻬﺎ اﺳﺘﻘﺒﺎل‬

‫‪» 〈 ∩⊄⊇∈∪ t ΖÏ ΒÏ σ÷ ϑ‬و ﺑﺎل ﻣﻬﺮﺑﺎﻧﻲ را‬

‫‪ß 9ø #$ ‬‬
‫‪z ΒÏ 7‬‬
‫‪y èy 7t ?¨ #$ ‬‬
‫‪Ç ϑ‬‬
‫‪y 9Ï 7‬‬
‫‪y m‬‬
‫_ ‪x $Ζu‬‬ ‫‪ô -‬‬
‫‪y Ù‬‬ ‫‪Ï z‬‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪÷ #$ ρu  .‬‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺆﻣﻨﺎﻧﻲ ﻛﻪ از ﺗﻮ ﭘﻴﺮوي ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﮕﺴﺘﺮان«‪.‬‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﻣﺎ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دل ﻣﺮدم را ﺑﻪ دﺳﺖ آورﻳﻢ؛ ﭼﻮن‬
‫ﺳﺘﺎﻳﺶ و دﻋﺎ و ﻣﺤﺒﺖ و ﻣﻬﺮورزي در دﺳﺖ ﻣﺮدم اﺳﺖ و آﻧﻬﺎ ﮔﻮاﻫﺎن ﺧﺪا‪ ،‬ﺑﺮ روي‬

‫¡ ‪» 〈 $ΖY‬و ﺑﺎ ﻣﺮدم ﺳﺨﻦ ﻧﻴﻚ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪ó m‬‬
‫¨ ‪ã‬‬
‫زﻣﻴﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ؛ ‪Ä $Ψ¨ =9Ï #( θ9ä θ%è ρu ‬‬

‫در زﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮد اﻓﺮادي را ﻣﻲ ﺷﻨﺎﺳﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﺮ ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﻣﺮدم را ﻳﺎد دارﻧﺪ و ﺧﻴﻠﻲ‬
‫‪667‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫زود دﻟﻬﺎ‪ ،‬ﺷﻴﻔﺘﻪ آﻧﺎن ﻣﻲ ﮔﺮدﻧﺪ؛ ﮔﻮﻳﺎ ﺑﺮﮔﻬﺎي ﭘﻬﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻼﻳﻤﻲ از آن‬
‫ﻣﻲ وزد و ﻫﺮ ﻛﺠﺎ ﺑﺮوﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ دوزﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﭼﻬﺮه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎز و روي‬
‫ﺧﻮش ﺑﺎ ﻣﺮدم روﺑﺮو ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬دﻟﻬﺎﻳﺸﺎن ﺻﺎف و زﺑﺎﻧﻬﺎﻳﺸﺎن ﭘﺎك اﺳﺖ؛ ﺑﺮاﺳﺘﻲ ﻛﻪ‬
‫اﻳﻨﻬﺎ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻨﺪ! و ﭼﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺮدﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ آﻧﻬﺎ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ!!‬
‫اﮔﺮ ﺧﺪا ﺗﻮﻓﻴﻖ دﻫﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺪه ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ ﺧﻮد ﺗﻼش ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺤﺒﻮب ﺷﺪن‬
‫و ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ را ﺑﺎ ﮔﻨﺠﻬﺎي ﻗﺎرون و ﭘﺎدﺷﺎﻫﻲ ﺳﻠﻴﻤﺎن و ﺧﻼﻓﺖ ﻫﺎرون اﻟﺮﺷﻴﺪ‬
‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮان ﺧﺮﻳﺪ؛ ﺑﻠﻜﻪ ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ و ﻣﻘﺒﻮﻟﻴﺖ را ﺑﺎ اﺧﻼص ﻧﻴﺖ و ﺻﺪاﻗﺖ ﺑﺎ ﺧﺪا و‬
‫ﺧﻴﺮﺧﻮاﻫﻲ ﻣﺮدم و ﻣﺤﺒﺖ ﺧﺪا و ﭘﻴﺎﻣﺒﺮش و ﺗﻮاﺿﻊ و ﻓﺮوﺗﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آورد‪ .‬ﺧﺼﻠﺘﻬﺎي زﻳﺒﺎ و ﺻﻔﺎت ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه‪ ،‬اﻧﺴﺎن را ﺧﺴﺘﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ؛ ﭼﻮن ﺑﺎﻻ ﻫﺴﺘﻨﺪ و‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺑﺎﻻ ﻗﺪم ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺪﺧﻮﻳﻲ و رﻓﺘﺎر و اﺧﻼق زﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺧﻮاﻫﺎن آن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ دﺳﺖ آوردﻧﺶ ﺳﻬﻞ و آﺳﺎن اﺳﺖ؛ ﭼﺮاﻛﻪ در ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫اﻓﺘﺎده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ دﺷﻮار اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ اﻓﺘﺎدن و ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن‪ ،‬آﺳﺎن ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻣﺎ ﻟـﺠـﺮح ﺑﻤـﻴﺖ إﻳــﻼم‬ ‫ﻣﻦ ﻳﻬﻦ ﻳﺴﻬﻞ اﻟﻬﻮان ﻋﻠﻴﻪ‬
‫»ﻫﺮﻛﺲ‪ ،‬ﺧﻮاري را ﺑﭙﺬﻳﺮد‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ آن را ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲ آورد و ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ‬
‫دﻳﮕﺮان ﺗﻮﻫﻴﻦ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻣﻮرد اﻫﺎﻧﺖ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﻓﺮدي ﻛﻪ ﻣﺮده اﺳﺖ‪ ،‬اﮔﺮ‬
‫زﺧﻤﻲ ﺷﻮد‪ ،‬دردي اﺣﺴﺎس ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬
‫در زﻧﺪﮔﻲ ﭼﻴﺰي ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺷﻤﺎ و دﻳﮕﺮان ﻣﻲ ﮔﺮدد و آن‪،‬‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي دﻳﮕﺮان اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬاري و ﺑﻪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎﻳﺸﺎن اﻋﺘﺮاف ﻛﻨﻲ‪ ،‬و‬
‫ﻧﮕﺎﻫﻬﺎي ﺑﻠﻨﺪ آﻧﻬﺎ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻧﻤﺎﻳﻲ و ﻛﻮﺷﺸﻬﺎي آﻧﺎن را ﻣﺼﺎدره ﻧﻜﻨﻲ و ﻧﻘﺶ آﻧﻬﺎ را‬
‫ﻣﻠﻐﻲ و ﺑﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻧﻨﻤﺎﻳﻲ‪.‬‬
‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺻﻔﺎي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم و ﺻﻔﺎي وﺟﻮدﺷﺎن را ﺗﻴﺮه ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪،‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪668‬‬

‫ﺧﻮدﭘﺴﻨﺪي اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ ﻓﺮد‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﺧﻮدش را ﺑﺒﻴﻨﺪ و ﻓﻜﺮ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ او‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ‬
‫ﺳﺘﺎره درﺧﺸﺎن و ﮔﻨﺒﺪ ﻓﻠﻚ و ﻳﻜﺘﺎي روزﮔﺎرﺳﺖ ﻳﺎ ﮔﻤﺎن ﻛﻨﺪ ﻛﻪ او‪ ،‬ﺑﺮﻛﺖ زﻣﺎن‬
‫اﺳﺖ و ﻏﻴﺮ از او دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﻧﺎﻗﺺ و ﭘﺮ از ﻋﻴﺐ و اﻳﺮاد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺮادي ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده ام ﻛﻪ در راه ﺧﻴﺮ درﺣﺪ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺧﻮد ﺗﻼﺷﻬﺎﻳﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ؛‬
‫ﮔﻤﺎن ﻣﻲ ﺑﺮدم آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻗﺪر و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد را ﻣﻲ داﻧﻨﺪ و در ﻣﻮرد ﺟﺎﻳﮕﺎه و ﻧﻘﺶ ﺧﻮد‬
‫ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻧﻤﻲ ورزﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ آﻧﻬﺎ را ﺷﻨﺎﺧﺘﻢ‪ ،‬دﻳﺪم ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از آﻧﻬﺎ ﺑﺮ اﻳﻦ ﺑﺎورﻧﺪ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻼﺷﻬﺎي آﻧﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺑﺮﺗﺮ از ﻣﻘﺪاري ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻨﺪ و ﺑﺎﻻﺗﺮ از آن ﭼﻴﺰي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﺼﻮر ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ‪ ،‬ﭼﻨﺪ رﺳﺎﻟﻪ ﻛﻮﭼﻚ و ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﺮاي ﺟﻮاﻧﺎن ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ از‬
‫ﻛﺎرش ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻛﺮدم؛ ﻧﺎﮔﻬﺎن او ﺷﺮوع ﻛﺮد ﻛﻪ ﺷﻤﺎر زﻳﺎدي ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪه و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد‬
‫ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﻣﻮرد اﺳﺘﻘﺒﺎل ﻣﺮدم ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ و ﭼﻘﺪر زﻳﺎد ﺑﻪ ﻓﺮوش رﻓﺘﻪ‬
‫اﻧﺪ و ﻓﻼن و ﻓﻼن ﻧﻔﺮ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺑﭽﻪ ﻫﺎ را ﺳﺘﻮده اﻧﺪ و ﺳﺨﻨﺎﻧﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ ﮔﻔﺖ؛ ﺗﻌﺠﺐ‬
‫ﻛﺮدم ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در وﺟﻮد ﺧﻮدش ﭼﻘﺪر اﺣﺴﺎس ﺑﺰرﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و آﻧﭽﻪ اراﺋﻪ‬
‫ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬ﭼﻘﺪر ﺑﺮاي او ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎﺳﺖ و ﻣﻨﻔﻮرﺗﺮﻳﻦ ﻣﺮدم‪ ،‬ﺑﺮاي او ﻛﺴﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺟﺎﻳﮕﺎه او را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورد ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﻼش او اﻋﺘﺮاف ﻧﻜﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ او اﻋﺘﻤﺎد ﻧﻨﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻃﺎﻟﺐ ﻋﻠﻢ دﻳﮕﺮي ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺧﻮﺑﻲ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻦ‪ ،‬ﻧﻮار او را ﮔﻮش دادم و‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻢ از ﻛﺎرش ﺗﻘﺪﻳﺮ ﻧﻤﺎﻳﻢ و او را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻢ ﺗﺎ اداﻣﻪ دﻫﺪ؛ ﺗﻠﻔﻨﻲ ﺑﺎ او‬
‫ﺻﺤﺒﺖ ﻛﺮدم؛ ﺑﻪ ﻣﺤﺾ اﻳﻨﻜﻪ از ﻧﻮار ﺣﺮف زدم و آن را ﺳﺘﻮدم‪ ،‬او‪ ،‬اﻳﻦ را ﻓﺮﺻﺘﻲ‬
‫داﻧﺴﺖ؛ اول دﻋﺎ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺧﺪا‪ ،‬ﻫﻤﻪ زﻧﺎن و ﻣﺮدان ﻣﺴﻠﻤﺎن را از ﻧﻮار ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ او ﺑﻬﺮه‬
‫ﻣﻨﺪ ﺳﺎزد و ﻧﻔﻊآن را ﻋﺎم ﺑﮕﺮداﻧﺪ‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ اﻳﻦ ﻧﻮار‪ ،‬زﻣﻴﻦ و زﻣﺎن را ﺑﻪ ﻫﻢ زده و ﻣﺴﻴﺮ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮرﺷﻴﺪ را ﺗﻐﻴﻴﺮ داده اﺳﺖ؛ ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﻣﻦ ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ﭼﮕﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﺤﻞ اﻳﺮاد‬
‫‪669‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ رﻓﺘﻪ و ﺗﻌﺪاد ﺣﻀﺎر را ﮔﻔﺖ و ﻃﻮري از ﺧﻮد ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺮد ﻛﻪ ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲ‬
‫ﺑﺮم او‪ ،‬آﻧﭽﻨﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭘﺲ داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن‪ ،‬در ارزش و ﻧﻘﺶ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮد ﺗﺎ ﺣﺪ‬
‫زﻳﺎدي ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ وآن را ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺑﺮاﺑﺮ اﻧﺪازه واﻗﻌﻴﺶ ﻣﻲ داﻧﺪ و اﮔﺮ ﻛﺴﻲ‪ ،‬ارزش‬
‫او را ﻛﻢ ﺑﺪاﻧﺪ و ﺟﺎﻳﮕﺎه او را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻴﺎورد‪ ،‬ﭼﻪ ﻣﺼﻴﺒﺖ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬از واﻋﻈﻲ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻮﻋﻈﻪ اي ﻛﻪ اﻳﺮاد ﻛﺮده ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﺸﻜﺮ ﻛﺮدم؛ ﻣﻦ در آﻧﺠﺎ ﺣﻀﻮر ﻧﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﺷﻨﻴﺪم ﻛﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺲ او ﻣﺮا ﺧﺒﺮ داد ﻛﻪ ﺷﻤﺎر زﻳﺎدي از ﻣﺮدم ﺣﻀﻮر‬
‫داﺷﺘﻪ و ﻣﺘﺄﺛﺮ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﮔﺮﻳﻪ اﻓﺘﺎده اﻧﺪ و ﺑﻌﻀﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ او ﺗﻮﺑﻪ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﻟﺬا از ﻛﻢ ﻛﺮدن ﺟﺎﻳﮕﺎه دﻳﮕﺮان ﺑﭙﺮﻫﻴﺰ و از ﺗﺤﻘﻴﺮ آﻧﺎن و ﻋﺪم ﻗﺪرداﻧﻲ از آﻧﻬﺎ‬

‫¡ !‪>$‬‬
‫¡ !‪| ΣpÏ ΒiÏ Ö $‬‬
‫‪| ΣÏ ω‬‬ ‫‪ö κå ]÷ ΒiÏ #[ ö z‬‬
‫‪Ÿ ρu Ν‬‬ ‫‪y #( θΡç θ3‬‬
‫‪ä ƒt β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬
‫‪| ã‬‬ ‫‚ ‪B θö %s ΒiÏ Π× θö %s *ö‬‬
‫‪t Θ‬‬ ‫‪ó „o ω‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫دوري ﻛﻦ‪Ÿ  :‬‬

‫‪£ κå ]÷ ΒiÏ #[ ö z‬‬

‫‪» 〈 ‬ﻫﻴﭻ ﻗﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻗﻮﻣﻲ دﻳﮕﺮ را ﻣﺴﺨﺮه ﻧﻜﻨﺪ؛ ﺷﺎﻳﺪ آﻧﻬﺎ از‬ ‫‪£ 3‬‬
‫‪y ‬‬ ‫‪ä ƒt β&r ‬‬
‫‪# ¤‬‬
‫‪| ã‬‬
‫‪t‬‬

‫اﻳﻨﻬﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﻫﻴﭻ ﮔﺮوﻫﻲ از زﻧﺎن‪ ،‬ﮔﺮوﻫﻲ دﻳﮕﺮ را ﻣﺴﺨﺮه ﻧﻜﻨﻨﺪ؛ ﺷﺎﻳﺪ از آﻧﻬﺎ‬
‫ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ«‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﺮدم را ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎﻳﺸﺎن ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﻲ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻧﻤﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺗﻮ را‬

‫‪ß /− ‘u tβθã‬‬
‫‪Ογ‬‬ ‫‪ã ‰‬‬
‫‪ô ƒt t%‬‬
‫‪Ï !© #$ ÏŠ*ã Ü‬‬
‫دوﺳﺖ ﻣﻲ دارﻧﺪ و اﻳﻦ‪ ،‬ﺷﻴﻮه اي ﻗﺮآﻧﻲ اﺳﺖ‪ô ?s Ÿωρu  :‬‬

‫´ ‪» 〈 cÄ‬و ﻛﺴﺎﻧﻲ را ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن را ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻃﺮد‬

‫‪Å èy 9ø #$ ρu οÏ ρ4 ‰‬‬
‫‪y ót 9ø $$ /Î‬‬

‫´ ‪» 〈 cÄ‬و ﺑﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫‪Å èy 9ø #$ ρu οÏ ρ4 ‰‬‬
‫‪y ót 9ø $$ /Î Νηæ /− ‘u χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪ã ‰‬‬
‫‪θã‬‬ ‫‪ô ƒt ‬‬ ‫‪Ï !© #$ ì‬‬
‫‪t %‬‬ ‫‪y Βt 7‬‬
‫¡ ‪y‬‬ ‫‪ø Ρt ö 9É ¹‬‬
‫‪| -‬‬ ‫ﻣﻜﻦ«‪ô #$ ρu  .‬‬

‫ﻫﻤﻨﺸﻴﻦ ﺷﻮ ﻛﻪ ﭘﺮوردﮔﺎرﺷﺎن را ﺻﺒﺢ و ﺷﺎم ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫‪» 〈 ∩⊂∪ ’# 1ª “¨ ƒt …&ã #© èy 9s 7‬ﭼﻬﺮه‬

‫‪y ƒ‘Í ‰‬‬
‫‘ ∪⊄∩ ‪ô ƒã $Βt ρu‬‬
‫‪4 ϑ‬‬ ‫{ ‪ô‬‬
‫‪y ã‬‬ ‫` !‪F #$ νç u %‬‬ ‫§ ‪# <¯ θu ?s ρu‬‬
‫’ ∪⊇∩ ‪y β&r‬‬ ‫‪} 6t ã‬‬
‫‪t ‬‬

‫در ﻫﻢ ﻛﺸﻴﺪ و روي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ ﺑﻪ ﻧﺰد او آﻣﺪ و ﺗﻮ ﭼﻪ ﻣﻲ داﻧﻲ؛ ﺷﺎﻳﺪ ﭘﺎﻛﻴﺰه‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪670‬‬

‫ﮔﺮدد«‪.‬‬
‫ﺳﻴﺮت ﻧﮕﺎران ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪ :‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺟﺒﻠﻪ ﺑﻦ اﻳﻬﻢ را از اﺳﻼم ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﻘﺎﻣﺶ‪ ،‬آﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ﮔﻤﺎﻧﺶ ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺖ‪.‬‬
‫ﻃﻪ ﺣﺴﻴﻦ در ﻛﺘﺎب )اﻻﻳﺎم( ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪ :‬ﻳﻜﻲ از ﻋﻠﻤﺎي ازﻫﺮ آﻣﺪ ﺗﺎ از ﻣﻦ اﻣﺘﺤﺎن‬
‫ﺑﮕﻴﺮد؛ ﭘﺲ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺖ‪ :‬ﺳﻮره ﻛﻬﻒ را ﺑﺨﻮان اي ﻧﺎﺑﻴﻨﺎ!‪ ..‬اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ‪ ،‬در ﮔﻮش ﻃﻪ‬
‫ﺣﺴﻴﻦ ﻣﺎﻧﺪ و ﻫﻤﻮاره او را ﺗﻜﺎن ﻣﻲ داد و ﻧﺎراﺣﺘﺶ ﻣﻲ ﻛﺮد و ﻧﺘﻴﺠﻪ اش اﻳﻦ ﺷﺪ ﻛﻪ‬
‫ازﻫﺮ را ﺑﻪ ﺑﺎد دﺷﻨﺎم و ﻧﺎﺳﺰا ﮔﺮﻓﺖ و ﺳﭙﺲ ﺑﺮاي ﻫﻤﻴﺸﻪ آن را ﺗﺮك ﻛﺮد‪ .‬ﭼﻪ ﻛﺴﻲ‬
‫ﻫﺴﺖ ﻛﻪ ﺧﻮدش را ﻛﻢ ارزش ﺑﺪاﻧﺪ؟ ﭼﻪ ﻛﺴﻲ ﻓﻜﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭼﻴﺰي ﻧﻴﺴﺖ؟‬
‫ﻧﻪ؛ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺧﻮدﺷﺎن را دوﺳﺖ دارﻧﺪ و ﻫﻤﻪ‪ ،‬ارزش ﺧﻮد را ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ و ﻫﻤﻪ‪،‬‬
‫ﻗﺪر ﺧﻮد را ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ .‬ﻧﮕﺎه ﻛﻨﻴﺪ ﺷﻤﺎ وﻗﺘﻲ در ﻳﻚ ﻣﺠﻠﺲ ﻧﺸﺴﺘﻪ اﻳﺪ‪ ،‬ﮔﻮﻳﻨﺪه از‬
‫ﺧﻮدش ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ و از ﺻﻴﻐﻪ اول ﺷﺨﺺ ﻣﻔﺮد‪ ،‬زﻳﺎد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﺪ؛ ﻣﺜﻼً ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻣﻦ ﺑﻴﺮون رﻓﺘﻢ‪ ،‬دﻳﺪار ﻛﺮدم؛ ﺑﻪ ﻣﻦ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ؛ ﺑﺎ ﻣﻦ ﺗﻤﺎس ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬آﻳﺎ درﺳﺖ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ‪ ،‬اﻳﻦ اﺣﺴﺎﺳﺎت را ﺧﺮد ﻛﻨﻴﻢ؟!‬
‫در ﺳﺎل دوم ﻣﺘﻮﺳﻄﻪ در دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن رﻳﺎض درس ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪم؛ ﺑﻪ ﺷﻌﺮ اﻫﻤﻴﺖ‬
‫ﻣﻲ دادم و ﺷﻌﺮ ﻣﻲ ﺳﺮودم‪ .‬ﻗﻄﻌﻪ ﺷﻌﺮي در ﻧﺸﺮﻳﻪ داﺧﻠﻲ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻧﻮﺷﺘﻢ؛ ﻳﻜﻲ از‬
‫اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﻣﺮا ﺳﺘﻮد؛ ﭘﺲ ﻣﻦ ﭘﻴﺶ ﺧﻮد اﺣﺴﺎس ﻛﺮدم اﺑﻮﺗﻤﺎم ﻳﺎ ﻣﺘﻨﺒﻲ ﻳﺎ ﻛﻤﻲ ﺑﻬﺘﺮ از‬
‫آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻢ‪ .‬ﮔﺮوﻫﻲ از داﻧﺶ آﻣﻮزان دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن دﻳﮕﺮي ﺑﻪ دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﻣﺎ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ؛‬
‫ﺟﻠﺴﻪ اي ﺑﺮﮔﺰار ﺷﺪ و ازﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻨﺪ ﺗﺎﺷﻌﺮي ﺑﺨﻮاﻧﻢ؛ﭼﻮن درﻣﻴﺎن داﻧﺶ آﻣﻮزان‪،‬‬
‫ﺷﺎﻋﺮ ﻳﺎ ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻦ ادﻋﺎي ﺷﺎﻋﺮي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﺒﻮد؛ از اﻳﻨﺮو ﻣﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﺪم‬

‫‪» 〈 $7Y ŠhÍ Û‬اﮔﺮ آب ﻧﻴﺎﻓﺘﻴﺪ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫‪Y ‹èÏ ¹‬‬

‫‪s #‰‬‬ ‫‪ß ϑ‬‬
‫‪| #( θϑ‬‬ ‫‪£ ‹u Ft ùs [ $! Βt #( ρ‰‬‬
‫‪ß gÅ B‬‬ ‫ﺗﺎ ﺷﻌﺮي آﻣﺎده ﻛﻨﻢ‪ö =n ùs  .‬‬
‫‪r Ν‬‬

‫ﺧﺎك ﭘﺎك ﺗﻴﻤﻢ ﻛﻨﻴﺪ«‪.‬‬

‫‪671‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫اﺳﺘﺎد ادﺑﻴﺎت دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻗﺼﻴﺪه ﻣﻦ و روش آن و ﻣﺨﺘﺼﺮ ﺑﻮدن ﻛﻠﻤﺎت آن را‬

‫ﺳﺘﻮد؛ ﻣﻦ ﮔﻤﺎن ﻛﺮدم ﻛﻪ ﺷﻌﺮم واﻗﻌﺎً ﭼﻨﻴﻦ وﻳﮋﮔﻴﻬﺎﻳﻲ دارد و آن را زﻳﺒﺎ وﻛﻢ ﻧﻈﻴﺮ‬
‫ﭘﻨﺪاﺷﺘﻢ‪ ،‬اﻣﺎ وﻗﺘﻲ ﺑﺰرگ ﺷﺪم و ﻃﻌﻢ ادﺑﻴﺎت را ﭼﺸﻴﺪم و ﺑﺎ ﺷﻌﺮ آﺷﻨﺎ ﺷﺪم‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮدم‬
‫و ﻗﺼﻴﺪه ام ﺧﻨﺪه ام ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻗﺼﻴﺪه را ﺑﺎ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ آﻏﺎز ﻛﺮدم‪:‬‬
‫ﻋﺎﻣﺮ اﻟﻮد و اﻷﻣﺎﻧﻲ أﻣﺎﻣﻲ‬ ‫ﻟﻚ ﻳﺎ ﻣﻌﻬﺪي اﻷﺟﻞ ﺳﻼﻣﻲ‬
‫»ﺳﻼم ﻣﻦ ﺑﻪ ﺗﻮ اي دﺑﻴﺮﺳﺘﺎن ﺑﺰرگ و ﺳﺮﺷﺎر از ﻣﺤﺒﺖ! ﻣﻦ‪ ،‬آرزوﻫﺎﻳﻲ در ﭘﻴﺶ‬
‫دارم«‪.‬‬
‫از ﺧﺮد ﻛﺮدن دﻳﮕﺮان‪ ،‬ﭼﻪ ﭼﻴﺰي ﻋﺎﻳﺪ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد؟آﻧﻬﺎ‪ ،‬از راه ﺧﻮد‬
‫ﺑﺮﻧﻤﻲ ﮔﺮدﻧﺪ و ﻣﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ آﻧﻬﺎ را ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ وآﻧﺎن را ﺑﺎ ﺧﻮد دﺷﻤﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪.‬‬
‫ﭘﺲ ﺑﺎﻳﺪ ﻗﺴﻤﺖ درﺧﺸﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم را ﺑﺴﺘﺎﻳﻲ و از ﺻﻔﺎت ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه آﻧﻬﺎ ﺗﻘﺪﻳﺮ‬
‫ﻛﻨﻲ و از ﺑﺪﻳﻬﺎ و ﻋﻴﺒﻬﺎﻳﺸﺎن ﭼﺸﻢ ﺑﭙﻮﺷﻲ‪.‬‬

‫ﻫﺮﭼﻪ ﻛﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﻮد ﻛﻨﻲ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺣﻜﻤﺎ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن ﻋﻴﺒﺠﻮ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﮕﺲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ روي زﺧﻢ‬
‫ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ‪ ،‬ﺑﻪ آﻓﺖ »وﻟﻲ« و »اﻣﺎ« ﮔﺮﻓﺘﺎرﻧﺪ؛ اﺳﻢ ﻫﺮ ﻛﺲ را ﺑﺒﺮي‪ ،‬ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪:‬‬
‫آدم ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ‪ ...‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺑﻌﺪ از ﻛﻠﻤﻪ »وﻟﻲ« او را ﺑﻪ ﺷﺪت ﻣﻮرد‬

‫‪;ο“u ϑ‬‬ ‫≅ ‪è‬‬

‫‪y δ‬‬ ‫‪eÈ 6‬‬
‫≅ ‪à 9jÏ‬‬
‫ﻋﻴﺒﺠﻮﻳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻗﺼﺪاً ﺣﺮﻣﺖ او را ﻫﺘﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪× ƒ÷ ρu  :‬‬

‫‪5 ‹ϑ‬‬
‫‪〈 ∩⊇⊇∪ Ο‬‬ ‫‪Ï Ψs /Î ¥ $! ±‬‬
‫‪¤ Β¨ —: $ϑ‬‬
‫‪£ δ‬‬
‫‪» 〈 ∩⊇∪ ο> “u ϑ‬واي ﺑﻪ ﺣﺎل ﻫﺮﻛﻪ ﻋﻴﺒﺠﻮ و ﻃﻌﻨﻪ زن ﺑﺎﺷﺪ«‪y  ..‬‬
‫—‪y 9‬‬

‫‪³ è÷ /t Ν3‬‬
‫‪〈 $Ò‬‬ ‫‪ä Ò‬‬
‫‪à è÷ /− =Gt óø ƒt ω‬‬
‫»ﺑﺴﻴﺎر ﻋﻴﺒﺠﻮﻳﻲ ﻛﻪ داﺋﻤﺎً ﺳﺨﻦ ﭼﻴﻨﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪Ÿ ρu  ..‬‬

‫»ﺑﺮﺧﻲ از ﺷﻤﺎ‪ ،‬از ﺑﺮﺧﻲ دﻳﮕﺮ ﻏﻴﺒﺖ ﻧﻜﻨﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪672‬‬

‫ﻣﺎ‪ ،‬زﻣﺎﻧﻲ ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻳﻢ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان را ﺧﻮﺷﺒﺨﺖ و ﺷﺎدﻣﺎن ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ‬

‫اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎ و ﺧﻮﺑﻴﻬﺎﻳﺸﺎن اﻋﺘﺮاف ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮده ام ﻛﻪ ﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن‬
‫ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﺑﻪ دﻳﮕﺮن اﺣﺘﺮام ﻣﻲ ﮔﺬارﻳﻢ و ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻴﺸﺎن اﻋﺘﺮاف ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ و ﺑﻪ آﻧﻬﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻴﻢ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ و اﺣﺘﺮام ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻳﻢ و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ آﻧﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ‬
‫ﺧﻮﺑﻴﻬﺎي ﻣﺎ اﻋﺘﺮاف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن اﻧﺪازه ﻛﻪ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﻲ ﺧﺒﺮي‬
‫ﻣﻲ زﻧﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺴﺒﺖ‪ ،‬آﻧﻬﺎ‪ ،‬از ﻣﺎ روي ﻣﻲ ﮔﺮداﻧﻨﺪ و ﺑﻪ ﻣﺎ ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﻋﺎﻗﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﻣﺮدم ﺑﻪ او اﺣﺘﺮام ﺑﮕﺬارﻧﺪ‪ ،‬درﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺧﻮدش ‪ ،‬ﻋﺎﺷﻖ ﺗﻮﻫﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺳﺖ؟! و دوﺳﺖ دارد ﻣﺮدم‪ ،‬او را ﺑﺰرگ ﺑﺪارﻧﺪ و‬
‫ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺧﻮدش‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﺮ آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﻛﻮﺷﺪ!‬

‫ﺗﻼﺷﻬﺎي دﻳﮕﺮان را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻧﻜﻦ‬

‫از رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ام ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻋﻮاﻣﻞ ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﻲ ﺗﻮ و‬
‫دوﺳﺘﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ او را آﻧﮕﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ اوﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻘﺪﻳﺮ و ﺗﻜﺮﻳﻢ ﻗﺮار‬
‫دﻫﻲ؛ از آن ﺟﻤﻠﻪ اﻳﻨﻜﻪ او را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﺎﻣﻲ ﻛﻪ دوﺳﺖ دارد‪ ،‬ﺻﺪا ﺑﺰن و آن‪ ،‬ﻫﻤﺎن‬
‫اﺳﻢ ﻳﺎ ﻛﻨﻴﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ او ﺑﺪان ﻣﻌﺮوف ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﺑﺮادرش را ﺑﺎ اﺷﺎره ﻫﺎي‬
‫ﻧﺎﻣﺸﺨﺺ ﻣﺜﻞ »آﻫﺎي ﺗﻮ« ﺻﺪا ﻣﻲ زﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺴﺎﻧﻲ ﻛﻢ اﺣﺴﺎس و ﺑﺪﻧﻬﺎد اﺳﺖ؛ آﻳﺎ ﺗﻮ ﻣﻲ‬
‫ﭘﺴﻨﺪي ﻛﻪ ﻛﺴﻲ‪ ،‬از روي ﻗﺼﺪ اﺳﻢ ﺗﻮ را ﻧﮕﻴﺮد ﻳﺎ اﺳﻢ و ﻛﻨﻴﻪ ات را اﺷﺘﺒﺎه ﺑﮕﻮﻳﺪ؟‬
‫ﮔﻤﺎن ﻧﻤﻲ ﺑﺮم دوﺳﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻲ‪ .‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﺎداﻧﻲ زدن و ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻧﻴﻚ‬
‫دﻳﮕﺮان‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﻃﺒﻴﻌﺖ و اﺧﻼق زﺷﺖ اﻧﺴﺎن و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺳﺮدي ﻋﻮاﻃﻒ و اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﺶ‬
‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮ زن‪ ،‬ﺧﺎﻧﻪ را ﺗﻤﻴﺰ و ﻣﺮﺗﺐ ﻛﻨﺪ و ﺑﺎ ﺧﻮﺷﺒﻮ زدن‪ ،‬ﻓﻀﺎي ﺧﺎﻧﻪ را‬
‫ﻣﻌﻄﺮﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺷﻮﻫﺮ ﺑﻴﺎﻳﺪ و ﺗﻤﺎم اﻳﻨﻬﺎ را ﻧﺎدﻳﺪه ﺑﮕﻴﺮد و ﺗﺸﻜﺮ ﻧﻜﻨﺪ و ﭼﻨﺎن ﻧﺸﺎن‬
‫‪673‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﻧﺪﻫﺪ ﻛﻪ ﻣﺘﻮﺟﻪ اﻳﻦ ﺧﻮﺑﻴﻬﺎ ﺷﺪه‪ ،‬ﭼﻘﺪر زن ﻧﺎراﺣﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد؛ ﭼﻨﻴﻦ ﻛﺎري از ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺮدن ﺗﻼش دﻳﮕﺮان و ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻛﻮﺷﺶ آﻧﻬﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ دﻳﮕﺮان ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻦ و از ﻛﺴﻲ ﻛﻪ ﻛﺎري ﻛﺮده‪ ،‬ﺗﺸﻜﺮ ﻧﻤﺎ‪ .‬از ﻣﻨﻈﺮه زﻳﺒﺎ‪،‬‬
‫ﺑﻮي ﺧﻮش‪ ،‬ﻛﺎرﺧﻮب‪ ،‬ﺻﻔﺖ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪه‪ ،‬ﺷﻌﺮ ﻣﺆﺛﺮ و ﻛﺘﺎب ﻣﻔﻴﺪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻦ ﺗﺎ اﺳﻤﺖ‬
‫در دﻓﺘﺮ اﻫﻞ ﻣﺮوت و ﺟﻮاﻧﻤﺮدي و وﻓﺎ ﺛﺒﺖ ﮔﺮدد‪.‬‬

‫ﺧﻮدت ﺑﺎش‬

‫ﺷﻌﺮ )أﻧﺎ ﻓﻲ ﻣﻜﺔ( از ﻋﻤﺮ اﺑﻮرﻳﺸﻪ را ﺷﻨﻴﺪم؛ اﻳﻦ ﺷﻌﺮ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺑﻴﺖ آﻏﺎز ﻣﻲ ﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻣﻮﺋﻞ اﻟﺤـﻖ ﻳﺎ ﻋﺮوس اﻟﺮﻣﺎل‬ ‫ﻟﻢ ﺗﺰاﻟـﻲ ﻋﻠـﻲ ﻣﻤـﺮ اﻟﻠﻴـﺎﻟﻲ‬
‫» اي اي ﻋﺮوس رﻳﮕﻬﺎ! ﺗﻮ ﻫﻤﻮاره در ﮔﺬرِ اﻳﺎم‪ ،‬ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺣﻖ ﺑﻮده اي«‪.‬‬
‫ﺷﻌﺮ ﺧﻮب ﮔﻔﺘﻦ و ﺷﻴﺮﻳﻨﻲ ﻧﻐﻤﻪ را از او ﻳﺎد ﮔﺮﻓﺘﻢ؛ ﻗﺼﻴﺪه و روش اراﺋﻪ دادن آن‬
‫را ﺣﻔﻆ ﻛﺮدم و ﻗﺼﻴﺪه اي از ﺧﻮدم ﺳﺮودم و در ﻣﺪرﺳﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﺷﺪم ﺗﺎ آن را ﺑﺨﻮاﻧﻢ و‬
‫ﺗﻼش ﻛﺮدم ﺗﺎ ﻟﺒﺎس ﺷﺨﺼﻴﺖ اﺑﻮرﻳﺸﻪ را ﺑﻪ ﺗﻦ ﻛﻨﻢ و ﺷﻌﺮم را ﺑﻪ ﺳﺒﻚ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ او‬
‫اراﺋﻪ دﻫﻢ؛ اﻣﺎ ﻣﻦ‪ ،‬اﺑﻮرﻳﺸﻪ ﻧﻴﺴﺘﻢ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺷﻌﺮي ﻛﻪ ﻣﻦ ﺧﻮاﻧﺪم‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ ﻛﻨﻨﺪه و ﺳﺮد‬
‫ﺑﻮد؛ ﺑﻌﺪ از آن ﺗﻘﻠﻴﺪ را رﻫﺎ ﻛﺮدم و ﻗﺼﻴﺪه ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﺒﻚ ﺧﻮدم ﺳﺮودم‪.‬‬
‫ﭼﻨﻴﻦ ﺻﺤﻨﻪ اي را درﺷﻬﺮ ﺣﺪه دﻳﺪم ﻛﻪ اﻣﺎم ﻣﺴﺠﺪي در ﻧﻤﺎز ﻋﺸﺎ ﺗﻼش‬
‫ﻣﻲ ﻛﺮد ﺗﺎ از ﺻﺪاي ﻳﻚ ﻗﺎري ﻣﻌﺮوف ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﺧﻴﻠﻲ ﻓﺎﺻﻠﻪ داﺷﺖ؛ اﻳﻦ اﻣﺎم‪،‬‬
‫ﻣﻲ ﻟﺮزﻳﺪ و ﺻﺪاﻳﺶ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ و ﻧﻔﺴﺶ ﻗﻄﻊ ﻣﻲ ﺷﺪ و ﻣﻦ ﭘﺸﺖ ﺳﺮ او‪ ،‬از ﺣﺎﻟﺖ و‬
‫رﻧﺠﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺑﺮد و ازاﻳﻨﻜﻪ ﺑﻪ زور ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ از ﻗﺎري دﻳﮕﺮي ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ‬
‫ﺷﺪم و ﺑﻪ ﻳﻘﻴﻦ داﻧﺴﺘﻢ ﻛﻪ ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﺮ اﻧﺴﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﻮاﻧﺎﻳﻴﻬﺎ و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ و ﺻﻔﺎﺗﻲ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪674‬‬

‫_ ‪$Ψs =ù èy‬‬ ‫‪e5 3‬‬

‫≅ ‪y‬‬ ‫آﻓﺮﻳﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻔﺎت و اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي دﻳﮕﺮان ﺷﺒﺎﻫﺘﻲ ﻧﺪارﻧﺪ؛ ‪ä 9Ï ‬‬

‫‪[ $γ‬‬
‫`‪» 〈 %‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﻤﺎ آﻳﻴﻦ و روﺷﻲ ﻗﺮار داده اﻳﻢ«‪.‬‬ ‫‪y Ψ÷ ΒÏ ρu πZ ã‬‬
‫‪t ö °‬‬
‫‪Å Ν‬‬
‫‪ö 3‬‬
‫‪ä ΖΒÏ‬‬

‫ﻫﺮﮔﺎه ﺧﻮاﺳﺘﻲ اﺑﺘﻜﺎر ﻧﺸﺎن ﺑﺪﻫﻲ و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﮕﺬاري‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﺎن ﻃﺮﻳﻘﻪ و روش‬

‫©‪» 〈 µÏ FÏ =n .Ï $‬ﺑﮕﻮ‪ :‬ﻫﺮ ﻛﺲ‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ‬

‫’ ‪x‬‬
‫‪4 ?n ã‬‬ ‫‪ã ϑ‬‬
‫≅ ‪t‬‬ ‫≅ ‪y è÷ ƒt‬‬ ‫‪à‬‬
‫‪@ 2‬‬ ‫ﺧﻮدت را ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮي‪ö %è  .‬‬
‫≅‬

‫روش ﺧﻮد ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﺻﺪاي دﻳﮕﺮان را ﺗﻘﻠﻴﺪ ﻣﻜﻦ و ﻣﺎﻧﻨﺪ دﻳﮕﺮان ﺣﺮف ﻧﺰن و ﻫﻤﭽﻮن دﻳﮕﺮان راه‬
‫ﻣﺮو و ﻣﺎﻧﻨﺪ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺸﻴﻦ ﺗﺎ ﺧﻮدت را از ﺑﻨﺪ ﺗﻘﻠﻴﺪ و ﺗﺎوان ﺗﺼﻨﻊ و ﺗﻜﻠﻒ آزاد ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫ﺟﺬاﺑﻴﺖ و ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻤﺎ‪ ،‬در ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮدن ﺷﻤﺎ در زﻣﻴﻨﻪ ﺧﻼﻗﻴﺖ و اﺛﺮﮔﺬاري اﺳﺖ ﺗﺎ‬
‫ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺎن ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﺧﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ و ﺳﺒﻚ ﺷﻤﺎ‪ ،‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻛﺎري را ﻛﻪ در ﺗﻮاﻧﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬رﻫﺎ ﻛﻦ‬

‫در ﺷﻬﺮ اﺑﻬﺎ روزﻫﺎي ﺟﻤﻌﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدم؛ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻫﺎﻳﻢ‪،‬درﻣﻮرد‬
‫ﺳﻴﺮت ﺑﻮد‪ .‬ﮔﻮﻳﺎ ﻣﺮدم‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ را ﻣﻲ ﭘﺴﻨﻴﺪﻧﺪ؛ از ﻣﻦ ﺧﻮاﺳﺘﻪ ﺷﺪ ﺗﺎ در ﻣﻮرد‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﻬﺮﻳﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻢ؛ ﭼﻮن ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻃﺮح اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻧﻴﺎز داﺷﺘﻨﺪ و اﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ واﻗﻌﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ و اوﺿﺎع ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﺮدم ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻦ‪،‬‬
‫در اﻳﻦ ﺑﺎره ﻓﻌﺎﻟﻴﺘﻲ ﻧﻜﺮده ام؛ ﭼﻮن ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ و اﺳﺘﻌﺪادم در ﻣﻮﺿﻮع ﺳﻴﺮت اﺳﺖ و آن‬
‫را دوﺳﺖ دارم‪ .‬ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺮدم راﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻢ و در ﻣﻮرد ﺳﻨﮕﻴﻨﻲ ﻣﻬﺮﻳﻪ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ‬
‫ﻛﺮدم؛ آﻳﻪ و ﺣﺪﻳﺜﻲ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدم و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮ و آن ﺳﻮ زدم و ﻛﻮﺷﻴﺪم ﺗﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﭘﺮاﻛﻨﺪه ﻣﻮﺿﻮع را ﺟﻤﻊ ﻧﻤﺎﻳﻢ؛ اﻣﺎ ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺗﻼش ﻣﻲ ﻛﺮدم‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع ﭘﺮاﻛﻨﺪه‬
‫ﺗﺮﻣﻲ ﺷﺪ؛ ﻋﺮق ﻛﺮدم و ﻋﻼﻣﺖ ﻋﻘﺐ ﻧﺸﻴﻨﻲ در ﻣﻦ ﻫﻮﻳﺪا ﺷﺪ و ﺧﻄﺒﻪ را ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن‬
‫‪675‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫رﺳﺎﻧﺪم؛ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻋﻨﻮاﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻢ ﺑﺮاي ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺧﻮد ﺑﮕﺬارم‪ ،‬ﺷﻌﺎﻋﻲ در اﻓﻖ‬
‫ﺑﻮد ﺗﺎ ﻋﻨﻮان آن‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻮدش ﭘﺮاﻛﻨﺪه و ﺑﻲ ﻣﺤﺘﻮا ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از آن ﻳﻘﻴﻦ ﻛﺮدم ﻛﻪ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻦ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ ﻫﻤﻴﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب داﻧﺶ ﺧﻮد ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﻛﻨﻢ و اﻋﺼﺎب‬

‫‪Ï =kÏ 3‬‬

‫‪t-‬‬ ‫‪s Gt Rç Qù #$ ‬‬
‫ﺧﻮﻳﺶ را از رﻧﺞ ﺗﻜﻠﻴﻒ راﺣﺖ ﺳﺎزم‪ .‬در ﻗﺮآن آﻣﺪه اﺳﺖ‪z ΒÏ $O Ρt &r $! Βt ρu  :‬‬

‫∪∉∇∩ 〈 »و ﻣﻦ از ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻧﻴﺴﺘﻢ«‪ .‬ﻋﻤﺮ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻣﺎ از ﺗﻜﻠﻴﻒ ﻧﻬﻲ‬

‫ﺷﺪه اﻳﻢ‪.‬‬
‫ﻫﻤﻪ ﻣﺎ اﮔﺮ ﺳﻌﺎدت وآراﻣﺶ ﺧﺎﻃﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ و دوﺳﺖ دارﻳﻢ آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم‬
‫اراﺋﻪ ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﭼﻴﺰي ﺳﺨﻦ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ و ﻛﺎري ﺑﻜﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ‬
‫و ﺧﻮب ﻳﺎد دارﻳﻢ‪ .‬در ﺣﺪﻳﺚ آﻣﺪه اﺳﺖ‪» :‬ﺧﺪاوﻧﺪ‪ ،‬دوﺳﺖ دارد ﻫﺮ ﻳﻚ از ﺷﻤﺎ‬
‫ﻛﺎري را ﻛﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﺪ‪ ،‬آن را ﺧﻮب و ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم دﻫﺪ«‪.‬‬
‫ﭼﻮن اﻧﺠﺎم ﺧﻮب وﻛﺎﻣﻞ ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺴﺎن را از ﺑﻴﻤﺎري ﭘﺸﻴﻤﺎﻧﻲ ﺷﻔﺎ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ و از‬
‫رﻧﺞ ﺳﺮزﻧﺶ راﺣﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و اﻣﺎﻧﺖ ﺑﻪ اﻫﻞ آن ﺳﭙﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻲ ﻧﻈﻢ و ﺑﻲ ﻫﺪف ﻣﺒﺎش‬

‫روزي دوازده ﺗﻔﺴﻴﺮ ﺟﻤﻊ آوري ﻛﺮدم؛ ﻃﺒﺮي‪ ،‬اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ‪ ،‬ﺑﻐﻮي‪ ،‬زﻣﺨﺸﺮي‪،‬‬
‫ﻗﺮﻃﺒﻲ‪ ،‬ﻓﻲ ﻇﻼل‪ ،‬ﺷﻨﻘﻴﻄﻲ‪ ،‬رازي‪ ،‬ﻓﺘﺢ اﻟﻘﺪﻳﺮ‪ ،‬اﻟﺨﺎزن‪ ،‬اﺑﻲ ﻣﺴﻌﻮد و ﻗﺎﺳﻤﻲ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ از ﻫﺮ ﺗﻔﺴﻴﺮ روزي ﻳﻚ آﻳﻪ ﻣﻄﺎﻟﻪ ﻛﻨﻢ‪ .‬ﻟﺬا ﻳﻚ ﺗﻔﺴﻴﺮ را ﺑﺮﻣﻲ داﺷﺘﻢ و‬
‫ﻳﻚ آﻳﻪ را ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪم و ﺳﭙﺲ ﺗﻔﺴﻴﺮ دﻳﮕﺮ را ﺑﺮﻣﻲ داﺷﺘﻢ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ‪ ،‬ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻳﻚ‬
‫آﻳﻪ را از ﻫﺮ دوازده ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻧﻤﻮدم‪ .‬ﺳﭙﺲ ازﺧﻮدم ﭘﺮﺳﻴﺪم‪ :‬اﻵن ﭼﻪ در ذﻫﻨﻢ‬
‫ﻣﺎﻧﺪه؟ دﻳﺪم ﭼﻴﺰي در ذﻫﻨﻢ ﻧﻤﺎﻧﺪه اﺳﺖ؛ ﺟﺰ ﻛﻠﻤﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ آﻧﻬﺎ را از ﻗﺒﻞ‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪676‬‬

‫ﻣﻲ داﻧﺴﺘﻢ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻋﺎﻳﺪم ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﻮدﻛﻪ اﺣﺴﺎس ﺧﺴﺘﮕﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدم؛ ﻋﻠﺖ‪،‬‬
‫اﻳﻦ ﺑﻮدﻛﻪ روش درﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ و ﺗﺮﺗﻴﺐ و ﻧﻈﻤﻲ در ﻛﺎرم ﻧﺒﻮد؛ ﺑﻠﻜﻪ‬
‫ﻛﺎري ﺷﺘﺎﺑﺰده و ﻧﺴﻨﺠﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻲ از ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺒﺮي و ﺧﺴﺘﻪ ﻧﺸﻮي‪ ،‬ﭘﺲ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ آوري‬
‫ﻣﻨﺎﺑﻊ و ﻣﺮاﺟﻊ زﻳﺎد‪ ،‬ﺧﻮدت را ﺧﺴﺘﻪ ﻧﻜﻦ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ درﺳﺖ و ﻫﺪﻓﻤﻨﺪ داﺷﺘﻪ‬
‫ﺑﺎش ﻛﻪ ﺗﻮ را از ﻋﺠﻠﻪ و ﺧﺴﺘﮕﻲ ﺣﻔﺎﻇﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺪاوﻣﺖ و اداﻣﻪ دادن ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬
‫را ﺑﺮاﻳﺖ ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ؛ ﮔﺮﭼﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ آن ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ؛ ﻛﺎر ﻛﻢ اﻣﺎ ﻫﻤﻴﺸﻪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‪،‬‬
‫اﺻﻞ ﺑﺰرﮔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﭘﻴﺎﻣﺒﺮ از ﺗﻤﺎم ﻛﺎرﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎري را دوﺳﺖ داﺷﺖ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪه‬
‫اش ﺑﺮ آن ﭘﺎﻳﺒﻨﺪي ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ ﻛﻢ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻓﺰون ﻃﻠﺒﻲ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻪ ﻏﻔﻠﺖ اﺳﺖ‬

‫ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﻣﻘﺪاري ﭘﻮل ﺑﻪ دﺳﺖ آوردم‪ ،‬ﺑﺎ ﺷﻮق و اﺷﺘﻴﺎق ﺑﻪ ﻳﻚ ﻛﺘﺎﺑﻔﺮوﺷﻲ‬
‫ﻋﻤﻮﻣﻲ رﻓﺘﻢ و ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻢ از ﻫﺮﻛﺘﺎﺑﻲ ﻳﻚ ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺨﺮم‪ .‬ﭼﻮن ﺑﻪ داﺷﺘﻦ ﻛﺘﺎب زﻳﺎد‬
‫ﻋﻼﻗﻤﻨﺪ ﺑﻮدم‪ .‬ﻗﻔﺴﻪ ﻫﺎ را ﭘﺮ از اﻧﻮاع ﻛﺘﺎب ﻛﺮدم و در ﻫﺮ رﺷﺘﻪ اي ﻛﺘﺎﺑﻲ ﺧﺮﻳﺪم ﺗﺎ‬
‫اﻳﻨﻜﻪ دﻫﻬﺎ ﻛﺘﺎب در ﻣﻮرد رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ‪ ،‬اﺻﻮل ﻓﻘﻪ و ﭼﻜﻴﺪه ﻓﺮﻫﻨﮕﻬﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬
‫ﺧﺮﻳﺪم‪ .‬ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻢ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻛﻨﻢ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻢ ﭼﻄﻮر ﺷﺮوع ﻛﻨﻢ و ﻛﺪاﻣﻴﻦ ﻛﺘﺎب‬
‫را اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻳﻢ وﻛﺪام را ﻛﻨﺎر ﺑﮕﺬارم‪ .‬ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را دﻳﺪم ﻛﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ‬
‫را ﺗﻜﺮار ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﺐ ﻏﻴﺮﻋﻠﻤﻲ و ﻛﻠﻤﺎت ﺑﻲ ﻣﻌﻨﺎﻳﻲ داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﺳﺎﻟﻬﺎ ﮔﺬﺷﺖ و‬
‫اﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را ﺗﻜﺎن ﻧﺪادم؛ ﻓﻘﻂ ﻣﺮﺗﺐ ﻛﺮدﻧﺸﺎن‪ ،‬ﺑﺮاﻳﻢ ﻣﺸﻜﻠﻲ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﻧﻤﻲ داﻧﺴﺘﻢ‬
‫ﭼﻜﺎرﺷﺎن ﻛﻨﻢ ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎ ﻋﻠﻤﺎﻳﻲ ﺑﺎﻫﻮش و ﻣﺮداﻧﻲ ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬ﻫﻤﻨﺸﻴﻨﻲ ﻛﺮدم و ﻗﻀﻴﻪ را‬
‫‪677‬‬ ‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬

‫ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ ﺑﻴﺎن ﻧﻤﻮدم؛ آﻧﻬﺎ ﻣﺮا ﺑﻪ روﺷﻲ درﺳﺖ و ﻣﻮﻓﻘﻴﺖ آﻣﻴﺰ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻛﺮدﻧﺪ وآن‪،‬‬
‫اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﺮﺟﻊ و اﺻﻮل و ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﺑﻬﺘﺮ را ﺑﺎﻳﺪ ﻧﮕﻬﺪاري و ﻣﺮﺗﺐ ﻧﻤﻮد و ﻣﻮرد‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار داد و ﻫﻤﻴﺸﻪ در آن ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد و ﺳﺎﻳﺮﻛﺘﺎﺑﻬﺎ را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ و‬
‫ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﮕﻪ داﺷﺖ‪ .‬روﺣﻴﻪ ام آرام ﮔﺮﻓﺖ و از اﻳﻦ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺧﻮب و درﺳﺖ‪ ،‬آراﻣﺶ‬
‫ﻳﺎﻓﺘﻢ‪.‬‬
‫اﮔﺮﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ اي داري ﻳﺎ ﻣﺸﺘﺎق ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻫﺴﺘﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ و ﻣﻨﺎﺑﻊ را ﺑﺮدار و ﺑﻪ‬
‫آن ﻣﺸﻐﻮل ﺑﺎش ﺗﺎ از ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ذﻫﻨﻲ و ﺣﻴﺮت در اﻧﺘﺨﺎب در اﻣﺎن ﺑﻤﺎﻧﻲ‪.‬‬
‫ﻓﻲ اﻟﻌﻴﻦ ﻓﻀﻞ و ﻟﻜﻦ ﻧﺎﻇﺮ اﻟﻌﻴﻦ‬ ‫ﻗﺎﻟﻮا ﺧﺬ اﻟﻌﻴﻦ ﻣﻦ ﻛﻞ ﻓﻘﻠﺖ ﻟﻬﻢ‬
‫»ﮔﻔﺘﻨﺪ‪ :‬از ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﻨﺒﻊ را ﺑﮕﻴﺮ؛ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﮔﻔﺘﻢ‪ :‬ﻣﻨﺒﻊ و ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‪ ،‬ﺧﻮب اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ‬
‫ﻛﺴﻲ ﻛﻪ درآن ﻧﮕﺎه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ«‪.‬‬

‫‪ » 〈 ∩⊄∪ *u /Î $)s ϑ‬ﻓﺰون ﻃﻠﺒﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺎ را ﻏﺎﻓﻞ‬

‫‪y 9ø #$ Λã nä ‘ö —ã ‬‬
‫‪4 L® m‬‬
‫‪x ∩⊇∪ *ã Oè %3‬‬
‫‪s G− 9#$ Ν‬‬
‫‪ã 3‬‬
‫‪ä 9γ‬‬
‫‪y 9ø &r ‬‬

‫ﮔﺮداﻧﺪ ﺗﺎ آﻧﻜﻪ ﻗﺒﺮﻫﺎ را زﻳﺎرت ﻛﺮدﻳﺪ«‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﺑﻪ ﻳﺎد داﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻧﻲ اﻓﺘﺎدم ﻛﻪ ﻫﻤﻮاره ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﭘﻴﭽﻴﺪه و‬
‫ﻧﺴﺨﻪ ﻫﺎي ﻧﺎدر ﺧﻄﻲ و ﻛﻤﻴﺎب ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﺘﺎب‪ ،‬ﺟﻤﻊ آوري ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﻢ‬
‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ و ﺷﻨﺎﺧﺘﺸﺎن‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي اﺻﻮل اﻧﺪك اﺳﺖ؛ آﻧﻬﺎ‪ ،‬ﻓﻘﻂ‬
‫ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﺑﺰرﮔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ دﻳﮕﺮان را ﺑﺎ ﻧﺎم ﺑﺮدن ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻛﻤﻴﺎب‪ ،‬ﺑﻪ‬
‫ﺗﻌﺠﺐ وادارﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻘﺎﺗﻞ ﺑﻦ ﺳﻠﻴﻤﺎن را ﮔﻴﺮ ﻧﻤﻲ آورﻧﺪ‪،‬‬
‫ﺗﺄﺳﻒ ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ و ﺣﺎل آﻧﻜﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﺑﻦ ﻛﺜﻴﺮ را ﺑﻄﻮرﻛﺎﻣﻞ ﻧﺨﻮاﻧﺪه اﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻧﺒﻮد »ﻓﻮاﺋﺪ ﺗﻤﺎم« ﺣﺴﺮت ﻣﻲ ﺧﻮرﻧﺪ؛ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ اﺳﻢ ﻣﺆﻟﻒ‬

‫‪t θ‹• ΒiÏ &é Ν‬‬

‫‪Ÿω β‬‬ ‫ﻓﺘﺢ اﻟﺒﺎري را ﺷﻨﻴﺪه و رﻧﮓ روي ﺟﻠﺪ آن را ﻧﺪﻳﺪه اﻧﺪ‪ö κå ]÷ ΒÏ ρu  .‬‬
‫ﻏﻢ ﻣﺨﻮر‬ ‫‪678‬‬

‫‪» 〈 ∩∠∇∪ tβθΖ‘ à‬و ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﺸﺎن‪ ،‬ﺑﻴﺴﻮاد‬

‫‪Ý ƒt ω‬‬
‫‪ )Î Ν‬‬
‫‪ö δ‬‬
‫‪è β‬‬
‫’ ‪÷ )Î ρu‬‬
‫‪¥ ΤÏ $Βt &r ω‬‬
‫= ‪H )Î‬‬ ‫‪Å 9ø #$ χ‬‬
‫‪| ≈Gt 3‬‬ ‫‪š‬‬ ‫‪ß =n è÷ ƒt‬‬
‫‪θϑ‬‬

‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻛﺘﺎب را ﻧﻤﻲ داﻧﻨﺪ ﻣﮕﺮ آرزوﻫﺎﻳﻲ و ﻓﻘﻂ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ«‪.‬‬

‫ﭘﺲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻫﺮاه اﺻﻠﻲ را رﻫﺎ ﻛﻨﻲ و ﺧﻮدت را ﺑﻪ راﻫﻬﺎي‬
‫اﻧﺤﺮاﻓﻲ و ﻓﺮﻋﻲ ﻣﺸﻐﻮل ﻧﻤﺎﻳﻲ و ﻫﻤﻮاره دﻧﺒﺎل ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﺎﺷﻲ و ﻛﻠﻴﺎت را ﺗﺮك ﻛﻨﻲ‪.‬‬
‫ﺣﻜﻤﺖ‪ ،‬اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻫﺎﻳﻲ ﺑﭙﺮدازي ﻛﻪ از ﻫﻤﻪ ﻣﻬﻤﺘﺮ اﺳﺖ؛ و ﻫﺮﻛﺲ‪،‬‬
‫ﻫﺪف و ﻣﻘﺼﺪ را ﻧﺪاﻧﺪ‪ ،‬راه ﺑﺮاي او ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺳﻮارﻳﺶ‪ ،‬ﺧﺴﺘﻪ و درﻣﺎﻧﺪه ﻣﻲ‬
‫ﮔﺮدد و او‪ ،‬ﺧﻮدش را از ﭘﺎي در ﻣﻲ آورد و ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮد ﻧﻤﻲ رﺳﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﺗﺎ ﻣﻦ و ﺷﻤﺎ ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺪاوﻧﺪ ﺗﻮاﻧﮕﺮ‪ ،‬ﻳﻜﺘﺎ‪ ،‬ﺑﻲ ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ زﻧﺪه‪ ،‬ﭘﺎﻳﺪار و‬
‫داراي ﺷﻜﻮه و ﺑﺰرﮔﻲ روي ﺑﻴﺎورﻳﻢ‪.‬‬
‫ﺑﻴﺎ ﺗﺎ ﺧﻮدﻣﺎن را در آﺳﺘﺎﻧﻪ رﺑﻮﺑﻴﺖ او ﺑﻴﻨﺪازﻳﻢ و ﺑﻪ درﮔﺎه ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ او ﭘﻨﺎه ﺑﺒﺮﻳﻢ؛ از‬
‫او ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ؛ ﺑﺎ زاري و ﺗﻀﺮع از او ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ و ﻣﻨﺘﻈﺮ اﺟﺎﺑﺖ او ﺑﺎﺷﻴﻢ؛ اوﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺗﻨﺪرﺳﺘﻲ و ﺑﻬﺒﻮد ﻣﻲ ﺑﺨﺸﺪ؛ او‪ ،‬آﻓﺮﻳﻨﻨﺪه‪ ،‬روزي دﻫﻨﺪه‪ ،‬زﻧﺪه ﻛﻨﻨﺪه و ﻣﻴﺮاﻧﻨﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫اﻟﻠﻬﻢ إﻧﺎ ﻧﺴﺄﻟﻚ اﻟﻌﻔﻮ و اﻟﻌﺎﻓﻴﺔ و اﻟﻤﻌﺎﻓﺎة اﻟﺪاﺋﻤﺔ ﻓﻲ اﻟﺪﻧﻴﺎ و اﻵﺧﺮة‬

‫اﻟﻠﻬﻢ إﻧﺎ ﻧﺴﺄﻟﻚ ﻣﻦ ﺧﻴﺮ ﻣﺎ ﺳﺄﻟﻚ ﻣﻨﻪ ﻧﺒﻴﻚ ﻣﺤﻤﺪ و ﻧﻌﻮذ ﺑﻚ ﻣﻦ ﺷﺮ ﻣﺎ‬
‫اﺳﺘﻌﺎذ ﻣﻨﻪ ﻧﺒﻴﻚ ﻣﺤﻤﺪ اﻟﻠﻬﻢ أﻧﺎ ﻧﻌﻮذ ﺑﻚ ﻣﻦ اﻟﻬﻢ و اﻟﺤﺰن و ﻧﻌﻮذ ﺑﻚ ﻋﻦ اﻟﻌﺠﺰ‬
‫و اﻟﻜﺴﻞ و ﻧﻌﻮذ ﺑﻚ ﻣﻦ اﻟﺒﺨﻞ و اﻟﺠﺒﻦ و ﻧﻌﻮذ ﺑﻚ ﻣﻦ ﻏﻠﺒﺔ اﻟﺪﻳﻦ و ﻗﻬﺮ اﻟﺮﺟﺎل‪.‬‬

‫™ ‪š=Ï‬‬
‫‪y *ö ϑ‬‬
‫‪ß 9ø #$ ’?n ã‬‬ ‫™ ‪í ≈=n‬‬
‫‪t Ν‬‬ ‫‪y ρu χ‬‬
‫‪š‬‬ ‫‪à Á‬‬
‫‪θ-‬‬ ‫‪Å ƒt $Η− å‬‬
‫> ‪x οÏ “¨ èÏ 9ø #$‬‬
‫‪bÉ ‘u 7‬‬
‫‪y /nÎ ‘u ‬‬ ‫™ ‪y 6ö‬‬
‫‪z ≈s‬‬ ‫‪ß‬‬

‫> ‪Ï =n ≈èy 9ø #$‬‬

‫‪šϑ‬‬ ‫! ‪bÉ ‘u‬‬ ‫‪ß ϑ‬‬
‫‪¬ ‰‬‬ ‫‪ô tu :ù #$ ρu‬‬