GMP UYGULAMALARINDA

STERİLİZASYON
www.ekolmedikal.com
info@ekolmedikal.com
 GMP UYGULAMA NEDİR
• GMP, ingilizce karşılığı olan Good Manufacturing Practices ifadesinin baş
harflerinden oluşmaktadır ve İyi Üretim Uygulamaları anlamına gelmektedir. İlaç,
tıbbi araçlar, gıda ve kozmetik gibi insanların doğrudan sağlığını ilgilendiren
ürünlerin güvenilir ortamlarda ve koşullarda üretilmesi gerekmektedir.
• GMP tesislerde tüm diğer kritik ürün üreticilerinde olduğu gibi insan hatasını en
aza indirgeyecek önlemlerin alınması zorunludur.
• Türkiye de ve dünyada GMP uygulamaları 1980 li yıllarda ilaç üreticileri için
başlamıştır.Daha sonraları Gıda ,Tıbbi ürün üreticileri,Veteriner ilaç ve ürün
üreticileri en son da kozmetik ürün üreticileri için zorunlu hale gelmiştir.
işleme, ürün geliştirme, üretim, paketleme, depolama, dağıtım aşamalarında
kesintisiz uygulanması gereken bir teknikler dizisidir.
• Kavram içinde en önemli adım her türlü kontaminasyon riskinin ortadan
kaldırılmasıdır. Bu da dezenfeksiyon ve sterilizasyon işlemi ile mümkün olur.
• Bu nedenle Bu tesisler için özel tip GMP Uyumlu Sterilizatörler üretilmeye
başlanmıştır. Başlangıçta sadece Medikal sahada üretilen sterilizatör cihazları ek
özelliklerle GMP kalite sistemi içinde kullanılır hale getirilmiştir.
 TARİHÇE
• GMP’ nin Tarihçesi;
• WHO 1968 Helsinki’de “İyi imalat ve kontrolü (GMP-“Good Manufacturing
Practices” ) milletler arası kararı alınmıştır.
• 1970 yılında ABD ve Avrupa’da yaygın uygulama başlatılmıştır.
• 1992’de 12 Avrupa Birliği ülkesinde rehber yayınlanmış ve 1993’de uygulamaya
girmiştir.
• Türkiye’deki durum
• 1928 yılında “İspençiyari ve Tıbbi Müstahzarlar Kanunu”
• 1955 yılında “İspençiyari ve Tıbbi Müstahzar İmalathaneleri Talimatnamesi”
• 1984 yılında “Beşeri Tıbbi Ürünler İmalathaneleri Yönetmeliği”
• 1994’de bu yönetmeliğin “Uygulama Kılavuzu” yayınlanmıştır.
• 2004 yılında “Beşeri Tıbbi Ürünler İmalathaneleri Yönetmeliği”nde değişiklik
yapılmıştır.
• • İlaç,Beşeri ürünler,Kozmetik GMP uygulamalar yasal yönetmelik ve denetimleri
T.C.Sağlık Bakanlığı İlaç Tıbbi Cihaz Eczacılık kurumunca yönetilmektedir.
• • Gıda ve Veteriner ilaç ve ürünleri konusunda GMP uygulamalar Tarım ve
Hayvancılık bakanlığı denetimindedir
Dünya İlaç Pazarı
Dünya ilaç pazarı 2017 yılında 1,10 trilyon dolara ulaşmıştır. Türkiye 2017 yılında dünyada
17. sıradadır.
Türkiye İlaç Endüstrisi
Türkiye ilaç endüstrisi, uluslararası standartlarda üretim yapan 85 tesisi, yaklaşık 500
kuruluş ve 35 binden fazla çalışanı ile 11 binden fazla ürünü halkımızın hizmetine
sunmaktadır.

Dünya İlaç Pazarı (2017)

Türkiye İlaç Pazarı

İlaç Pazarı (üretici fiyatlarıyla)
Türkiye ilaç pazarı 2017’de değerde 24,5 milyar TL’ye ulaşmıştır.
 STERİLİZASYON
• STERİLİZASYON ,DEKONTAMİNASYON.DEZENFEKSİYON
• BU ÜÇÜ HERHANGİ BİR ENFEKSİYON KONTROL PROGRAMININ TEMEL
BİLEŞENLERİDİR.
• STERİLİZASYONUN TEMEL İLKESİ BİR TIBBİ MALZEME ÜZERİNDEKİ SPOR DAHİL
MİKROORGANİZMA SAYISINI KABUL EDİLEBİLİR GÜVENLİK SEVİYESİNE
İNDİRGEMEKTİR.BU SURETLEDE BULAŞICI ORGANİZMALARIN YAYILMASINI
ENGELLEMEKTİR.
• STERİLİZASYON İFADESİ AZ STERİL,BİRAZ STERİL,ÇOK STERİL GİBİ İFADELERİ KABUL
ETMEZ.
• BİR MALZEME,ÜRÜN ,CİHAZ YA STERİLDİR YA DEĞİLDİR.
Sterilizasyon yöntemlerinden proje konusu olarak
Buharla Sterilizasyon yapan cihazların seçilme nedeni
• Buhar sterilizasyonu Avantajları
– Toksik değildir
– Siklusların kontrolü ve monitörizasyonu basittir
– Hızlı bakterisidal etki elde edilir
– Pahalı değildir
– Organik/inorganik maddeden az etkilenir
– Medikal paketlere, lümenlere iyi penetre olur
• Dezavantajları
– Isıya duyarlı malzemelere uygulanamaz
– Yanık ve kaza riski vardır

GMP UYGULAYAN TESİSLERDE EN YAYGIN KULLANIM BUHAR STERİLİZATÖRLERİDİR.

• PROJE KONUSU
• GMP UYUMLU BUHAR STERİLİZATÖR CİHAZLARI
• ÇİFT KAYAR KAPILI GMP UYUMLU BUHAR STERİLİZATÖRLER;
• BU CİHAZLARIN İKİ KAYAN KAPISI VARDIR.BU KAPILARDAN BİRİ KİRLİ
VEYA YARI KİRLİ ALANINDA YÜKLEME KAPISIDIR,BU KAPININ
YANINDA BULUNAN SERVİS ALANINDAN CİHAZIN TEKNİK
BAĞLANTILARI VE CİHAZ SERVİSİ YAPILABİLİR.DİĞER ARKA YÜZDEKİ
KAPI STERİL ALANA VEYA STERİL DEPOYA AÇILIR.BU KAPININ
OLDUĞU YÜZEY TAMAMEN RİJİT YAPIDA OLUP YARI KİRLİ BÖLGE
OLAN PAKETLEME ALANI İLE HERHANGİ BİR AÇIKLIK
BULUNMAZ.ŞAYET STERİL DEPO GEÇİŞİ VARSA BU GEÇİŞ ÇİFT KAPILI
VE KONTROLLÜ GEÇİŞ OLMAK ZORUNDADIR.BU CİHAZLARDA
BULUNAN MİKROPROSES SİSTEMİ KESİNLİKLE İKİ KAPININ AYNI
ANDA AÇILMASINA İZİN VERMEZ.BİR KAPI AÇIKKEN DİĞER KAPI
KAPALIDIR.BU YAPI BÖLGELER ARASI İZOLASYONU SAĞLAR
 GMP STERİLİZATÖRLERİN KULLANIM AMAÇLARI

• GMP Buhar Sterilizatör cihazları GMP kalite sistemini uygulayan

İlaç,Aşı,Gıda,Veterinerlik ürünleri,Kozmetik ürün üreten işletmelerde
kullanılırlar.
 İLAÇ , TIBBİ ÜRÜNLER VE AŞILAR İÇİN GMP
UYUMLU STERİLİZATÖR KULLANIMI
• Sterilizasyon işlemi ile mikropların eliminasyonu, üç temel parametreye
dayanır: zaman, sıcaklık ve basınç. İyi bir sterilizasyon işleminde, tüm
sterilizasyon hacmi üzerinde kontrol sağlanması için bu parametrelerin
her birinin kontrolü esastır.
• Bu temel parametrelerin çıkış noktası "İdeal Gaz Yasası"dır.
• PV=nRT
• P= Basınç,V= Hacim,R= Gaz sabiti,N= Gaz moleküllerinin sayısı
T= Sıcaklık
• Bununla birlikte, her bir döngünün gereklilikleri yükün özelliğine göre
değişiklik gösterebilmektedir. Bu yazıda, üçü sterilizasyon, ikisi de test
döngüsü olmak üzere, GMP alanlarda üretim yapan farmasötik firmaların
en çok kullandığı beş farklı sterilizasyon döngüsü ele alınmaktadır:
• Sterilizasyon döngüleri: Gravity, Pre-vacuum ve Air Steam Mixture
döngüleri,
• Test döngüleri: Bowie & Dick ve Sızdırmazlık testleri
• Gravity en basit döngülerdendir. Sıvılar, besiyerleri, cam ve plastik, kültür kapları ve paketsiz
malzemelerin sterilizasyonu için en ideal yöntemdir.
• Steril edilen malzemeler
• Sıvılar
• Besiyerleri
• Düz yapılı cam ve plastik malzemeler
• Kültür kapları
• Paketsiz malzemeler
• Avantajları:
• Sıvı sterilizasyonu için ideal
• Basit proses
• Düşük maliyet
• Dezavantajları:
• Tamamlanmamış buhar penetrasyonu
• Döngü sonunda nemli kalan yükler (yumuşak ambalajlar için uygun değildir)
• Yüksek hacimli yüklerde sterilizasyon süresinin uzaması
• Gözenekli yükler için önerilmemektedir
• Pre-vacuum döngüsünde, bir vakum pompası yardımıyla hazne
içerisindeki hava sterilizasyon fazı öncesi tamamen dışarı çıkartılır.
Gözenekli yüklerin ve paketli malzemelerin sterilizasyonunda bu döngü
kullanılır.
• Steril edilen malzemeler
• Gözenekli yükler
• Delikli yükler
• Katı yükler
• Paketli malzemeler
• Avantajları:
• Havanın %99’unun uzaklaştırılması
• Isı ve sıcaklığın homojen olarak dağılması
• Dezavantajları:
• Sıvı sterilizasyonu için uygun değildir
• kontakt lens, cam şişe, ampul ve infüzyon setleri gibi sızdırmaz
ambalajlardaki sıvıların sterilizasyonunda tercih edilir. Döngü, örnek olarak,
25.000 ampul, 20.000 infüzyon seti, 30.000 şırınga gibi yüksek adetlerdeki
malzemelerin sterilizasyonu için tasarlanır.. Ambalajın bütünlüğü bozulmaz
ve elastik paketlerde deformasyon olmaz.
•
• Air Steam mixture (ASM) döngüsü grafiği
• Bu döngüde, sterilizasyon hava ve buhar karışımıyla yapılmaktadır. Yükler
kapalı pakette olduğu için (örneğin ampul) havanın çıkartılması
gerekmemektedir. Döngü boyunca yüksek basınç korunur
• Steril edilen malzemeler:
• Kapalı kaplardaki sulu çözeltiler
• Cam şişeler
• Poşetler
• Vialler
• Ampuller
• Yüksek adetli şırıngalar
• Kullanıma hazır dolu şırıngalar
• Kontakt lensler
• Avantajlar:
• Eşit ısı penetrasyonu (ısıtma/bekleme aşaması)
• Ambalajın bütünlüğünün bozulmaması
• Elastik paketlerde deformasyon olmaması
• Ürünün direk olarak buhara maruz kalmaması
• İşlem görmemiş Bowie-Dick Başarılı Bowie-Dick pk. Hatalı cihaz

• Bowie & Dick test (B&D) Pre-vacuum otoklavlarda havanın uygun şekilde hazneden çıkartılıp
çıkartılmadığını belirleyen testtir. Tüm sterilizasyon parametrelerinin ve işlemlerinin sorunsuz bir
biçimde çalıştığını garantiler. B&D test, test paketine konan kimyasal bir indikatördür. Test paketi boş
bir hazneye konur ve pre-vacuum döngüsü başlatılır. Eğer otoklavda sızdırma problemi var ise, test
başarısız sayılmaktadır. Bu test hergün sterilizatöre yükleme yapılmadan önce uygulanır.
• Sızdırmazlık testi veya vakum testi, haznedeki ve borulardaki hava geçirgenliğini ve sızdırmazlığını
incelemek için tasarlanmıştır.
• Yukarıda bahsedilen döngüler, temel sterilizasyon işlemleridir. Farklı yükler farklı sterilizasyon
döngüleri gerektirmektedir. Bu nedenle Bu tip işletmeler cihazı satın almadan önca kendi özel
ihtiyaçlarını belirleyen URS –Kullanıcı ihtiyaçları şartname-dokümanı hazırlar.Bu nedenle GMP
uyumlu sterilizasyon cihazları medikal sterilizatörlerin aksine parametreleri kullanıcı tarafından özel
araştırmaları için de kullanılacak şekilde ayarlanabilir olmalıdır. Bu işletmeler için en önemli husus
her prosesin VALİDASYONA tabi tutulması ve kullanılacak cihazlarla ilgili Kalifikasyon testleridir.
 GIDA SANAYİİNDE GMP STERİLİZASYON
UYGULAMALARI
• Gıda güvenliği ve kalitesinin güvence altına alınması, günümüzde
tüketiciler için büyük önem teşkil etmektedir. Bir GMP,
müşterilerinizin, yüksek kalitede ve güvenli gıda üretimi ve ticareti
yapmaya olan bağlılığınıza duydukları güveni arttıran, gıda yönetim
sisteminize yönelik önemli bir katkıdır.
• GMP gerekliliklerine uymak, tüm gıda işleme kuruluşları için geçerli
olan, sağduyu çerçevesinde asgari hijyen ve işleme gerekliliklerine
uymayı zorunlu kılar. Birçok gıda endüstrisi şirketi, HACCP, ISO
22000, SQF ve ISO 9001 dahil olmak üzere diğer kalite ve gıda
güvenliği yönetim sistemlerini geliştirip uygulamaya koydukları
temel olarak gıda işlemeye yönelik GMP belgelendirme programını
uygulamaya koymuşlardır.
• Bir İyi İmalat Uygulamaları (GMP) belgelendirme programı, etkin bir
Kritik Kontrol Noktalarında Tehlike Analizi (HACCP) gıda güvenliği
programının uygulanması için gerekli olan ön koşulların ve temel
imalat uygulamalarının izlenmekte olduğuna ilişkin bağımsız
doğrulama ve belgelendirme sunar.
Gıdalara mikroorganizma bulaşmasını önlemek için tüm gıda güvenliği kurallarına
uysak bile gıdalar üzerinde mikroorganizma sayısı hiçbir zaman sıfır olmaz. Bu
nedenle gıda sanayinde endüstriyel sterilizatörler kullanılır.Gıdada sterilizasyon
yöntemleri ;
a) Radyasyon ile (UV ışınlama)
b) Kimyasallar ile
c) Isıl işlem ile
Gıda üretim ve satış alanlarında mikroorganizmaların öldürülmesi için genel
olarak;
Radyasyon, araç ve gereçlerin dezenfeksiyonunda,
Kimyasallar, gıdaya temas eden yüzeylerin dezenfeksiyonunda,
Isıl işlem, gıdaların dezenfeksiyonunda,sterilizasyonunda kullanılır.
Gıdalarda ısıl işlem uygulamaları
Gıda Güvenliğinin temel mantığı tüketeceğimiz gıdaların fiziksel, kimyasal ve
mikrobiyolojik olarak kirlenmesini önlemektir. Önleyemediğimiz durumlarda da bu
riskleri ortadan kaldırmaktır. Mikrobiyolojik bakımdan kirli olan bir gıdanın
içerisindeki mikroorganizmaları ortadan kaldırabilmek için en uygun ve sağlıklı
yöntem gıdanın ısıtılmasıdır. Ancak ısıtma işleminde bakterilerin ölmesi için birkaç
önemli husus vardır:
Her bakterinin ölme sıcaklığı ve ölme süresi farklıdır.
• Bu yüzden gıdaya uygulanan ısının süresi ve gıdanın geldiği sıcaklık değeri
önemlidir. Örneğin bazı bakteriler 84oC’de ölürlerken bazı bakteriler 74oC’de
ölürler.
• Isıl işlem sırasında gıdanın sıcaklığı yükseldikçe bakterilerin ölüm hızı da
yükselmektedir. Örneğin, sütü 72oC’ye ısıttığımızda süt içerisinde 1.000 adet
bakteri ölüyorsa, 85oC’ye ısıttığımızda 1.000.000 bakteri ölür.
• Gıdalara uygulanan ısıl işlemler iki çeşittir: Pastörizasyon ve Sterilizasyon.
• Pastörizasyon: Isıl işlem ile dezenfeksiyon işlemine pastörizasyon denilmektedir.
Pastörizasyon işleminde amaç gıdaların içerisinde bulunan ve yalnızca insan
sağlığına zararlı mikroorganizmaların yok edilmesi, öldürülmesidir. Pastörizasyon
işleminde ısı uygulaması 63oC ile 100oC arasında olur.
• Sterilizasyon: Isıl işlem ile dezenfeksiyonun bir üst basamağıdır. Sterilizasyon
işleminde uygulanan sıcaklık 100oC’nin üzerindedir. Çünkü sterilizasyon işleminde
amaç gıda içerisinde var olan tüm mikroorganizmaların ve bu mikroorganizmaların
spor formlarını yok etmektir
• Gıdalardaki zararlı bakteriler nasıl öldürülür
• Yiyeceklerin içinde ya da üzerinde var olan bakterileri öldürebilmek için mutlaka
gıdaya ısıl işlem uygulamamız gerekmektedir. Sterilizasyon işlemi haricindeki
yöntemler bakterileri öldürmez.
• Pastörizasyon ile sterilizasyon arasındaki fark nedir?
Sterilizasyon ısıya dirençli bakteri sporlarının öldürülmesi için kullanılır; örneğin
konserve ürünler. Bu ürünler 120 °C sıcaklıklara veya ultra yüksek sıcaklıklara (UHT)
140 °C'ye kadar ısıtılırlar, böylece bozulma yapan bakteriler ve sporları yok edilir.
Sterilizasyonda bakteriler canlı kalamazlar, steril ürünlerin raf ömürleri pastörize
ürünlerin raf ömürlerinden daha uzundur.PROJE CİHAZ ÜRETİMİNDE BU HUSUS
ÖZELLİKLE DİKKATE ALINACAKTIR:
KOZMETİK SANAYİNDE GMP UYGULAMALARI VE
STERİLİZASYON
• Kozmetik sanayinde GMP (Good Manufacturing Practices) yani türkçe karşılığı “İyi
Üretim Uygulamaları”, ürünün yasalara uygun, güvenli ve kaliteli üretimi için iç ve
dış kaynaklardan kirlenme olasılığını (çapraz bulaşıyı) önlemek veya azaltmak
amacıyla, alınan önlemler bütünüdür.
• Son yıllarda, GMP uygulamalarının öneminin arttığı sektörlerin başında Temizlik ve
Kişisel bakım ürünleri gelmektedir. Teknolojinin gelişmesi ve insanların bilincinin
artması ve istenilen bilgiye teknoloji sayesinde kolay erişim tüketim alışkanlıklarını
ucuz üründen, güvenli ürüne kaydırmıştır. İnsanlar kullandıkları temizlik ve kişisel
bakım ürünlerinin hem amaca yönelik, kaliteli olmasını hem de sağlıklarını tehtid
etmemesini istemektedir
• Kozmetik çalışmalarda sistemin gereği olarak ürün ve kapların sterilizasyonunun
yanısıra
• Üretim sırasında ve sonrasında çıkan atıklar ve bu atıkların sistemden çapraz
bulaşmaya yol atmadan güvenli şekilde uzaklaştırılmasının yöntemleri (gerektiği
durumda sterilizasyonu)belirlenecektir.,
www.ekolmedikal.com
info@ekolmedikal.com