MODYUL

INTRODUKSYON
SA
PAMAMAHAYAG
RENETTE CRIZEL E. AGUILAR

MARY JANE E. BILLUTE
WILLJHAN M. DELA CRUZ
PANIMULA
Ang modyul na ito ay nabuo dahil sa kakulangan ng mga sangguniang aklat sa

larangan ng pamamahayag. Ito ang nagbunsod sa mga may-akda upang masagot ang
pangangailangan ng mga mag-aaral sa Filipino. Pinag-isipang mabuti at
pinagsumikapan ng mga may akda na magtipon ng mga datos at pinagyaman ang mga
ito tungo sa kapakinabangan ng mga mag-aaral at mga guro. Hangad na magkaroon ng
higit na kaalaman sa antas ng pamamahayag. Ang modyul na ito ay sumasaklaw sa
mga Batayang Kaalaman sa Pamamahayag at Paglilinang ng mga Kasanayan sa
Pagsulat ng iba’t ibang Uri at Anyo ng Sulating Jornalistik, kasama na rito ang
Paghahanda at Pamamahala ng Pahayagang Pampaaralan, Pagsulat ng Balita,
Pagsulat ng Editoryal, Kartung Pang-Editoryal, Pagsulat ng Tanging Lathalain, Pagsulat
ng Balitang Sports, Pagwawasto at Pag-uulo ng Balita, Larawang Pampahayagan at
Pagsulat ng Kapsyon, Pag-aanyo ng Pahayagan, Ulat sa Panradyo at Ulat Pang
telebisyon at Pagbuo ng Pahayagang Pangkampus.
Inaasahan na ang modyul na ito ay makakatulong sa mga mag-aaral at mga guro na
nagpapakadalubhasa sa pagsulat ng mga pahayagan o sulating jornalistik. Ito sana ay
magsilbing ilaw at daan sa pagpapaunlad ng kaalaman tungo sa maunlad na pakikipag-
ugnayan at pagkakaisa sa mithiin ng ating lipunan sa larangan ng pamamahayag.
LAGOM PANANAW
PANGKALAHATANG LAYUNIN
TALAAN NG NILALAMAN
Panimula………………………………………………………………………………………….i
Lagom-pananaw……………………………………………………………………………..….ii
Pangkalahatang Layunin…………………………………………………………………........iii
1 MODYUL 1 (ANG PAHAYAGANG PAMPAARALAN)………………………………….1

Paunang pagsusulit …………………………………………………………………….1
Layunin…………………………………………………………………………………...1
Paglalahad ng aralin…………………………………………………………………….1
Inter-aktibong gawain………………………………………………………………...…4
Panapos na pagsusulit………………………………………………………………….4
Mga kasagutan…………………………………………………………………………..5
2 MODYUL 2 (PAGSULAT NG BALITA)………………………………............................5
Paunang pagsusulit……………………………………………………………………..6
Layunin………………………………………………………………………………...…6
Paglalahad ng aralin…………………………………………………………………….6
Inter-aktibong gawain………………………………………………………………….10
Panapos na pagsusulit………………………………………………………………..10
Mga kasagutan…………………………………………………………………………11
3 MODYUL 3 (PAGSULAT NG EDITORYAL)……………………………………………13
Paunang pagsusulit……………………………………………………………………13
Layunin………………………………………………………………………………….13
Paglalahad ng aralin…………………………………………………………………..13
Mga kasagutan…………………………………………………………………………20
4 MODYUL 4 (KARTUNG PANG-EDITORYAL)…………………………………………21
Layunin………………………………………………………………………………….21
Mga kasagutan…………………………………………………………………………24
5 MODYUL 5 (PAGSULAT NG TANGING LATHALAIN)………………………………24
Layunin………………………………………………………………………………….25
Mga kasagutan…………………………………………………………………………30
6 MODYUL 6 (PAGSULAT NG BALITANG SPORTS)…………………………………30
Layunin………………………………………………………………………………….31
Mga kasagutan…………………………………………………………………………34
7 MODYUL 7 (PAGWAWASTO AT PAG-UULO NG BALITA)…………………………34
Layunin………………………………………………………………………………….35
Mga kasagutan…………………………………………………………………………41
8 MODYUL 8 (LARAWANG PAMPAHAYAGAN AT PAGSULAT NG KAPSYON)….42
Paunang pagsusulit………………………………………………………………………
Layunin…………………………………………………………………………………….
Paglalahad ng aralin……………………………………………………………………...
Inter-aktibong gawain…………………………………………………………………….
Panapos na pagsusulit…………………………………………………………………...
Mga kasagutan……………………………………………………………………………
9 MODYUL 9 (PAG-AANYO NG PAHAYAGAN)……………………………………………
Layunin…………………………………………………………………………………….
Mga kasagutan……………………………………………………………………………
10 MODYUL 10 (ULAT SA PANRADYO AT ULAT PANG-TELEBISYON)……………
Layunin…………………………………………………………………………………….
Mga kasagutan……………………………………………………………………………
11 MODYUL 11 (PAGBUO NG PAHAYAGANG PANGKAMPUS)………………...……
Layunin…………………………………………………………………………………….
Mga kasagutan……………………………………………………………………………
1 MODYUL 1 (ANG PAHAYAGANG PAMPAARALAN)
PAUNANG PAGSUSULIT:
Isulat ang salitang Tama kung Tama ang pahayag at Mali naman kung Mali ito.
__________1. Ang balitang pampook ay balitang nagaganap sa paaralan.

__________2. Balitang Date line ay panlabas na balita.
__________3. Ang balitang nakatugon sa panahon ay karaniwan ito’y nakatuon sa
kalagayan ng panahon, sa pook at sa temperatura.
__________4. Tainga ang gamit sa pagkalap ng balita sa kampus.
__________5. May Katha ang pangalan ng reporter na sinusundan ng balitang
itinatampok.
__________6. Larawan ang tawag sa metal na plato na kinalalagyan ng larawan sa
pahayagan, kilala rin sa tawag na “clich e”.
__________7. Indeks ang solidong linya na nakapaloob sa pahina ng pahayagan na
katatagpuan ang mga balita.
__________8. Ang kampus ang sentro ng pahayagang pampaaralan.
__________9. Nakapaloob ang mga politiko sa pahayagang pampaaralan.
__________10. Sa pahayagang pampaaralan dito nakapokus sa mga nangyayari sa
loob ng kampus.
LAYUNIN: Pagkatapos mabasa at mapag-aralan ang modyul, ikaw ay dapat nang:
a) Magpasigla sa mga mag-aaral na magkaroon ng hilig at panlasa at lugod sa

pagbabasa.
b) Luminang ng kakayahan sa pagmamasid at wastong pagpapahalaga sa mga
babasahin.
c) Makagawa ng sariling pagsulat ng pahayagang pampaaralan.
PAGLALAHAD NG ARALIN:
Lahat ng mga pahayagang pangmag-aaral sa buong mundo ay kinakailangang igalang

dahilan sa pangunahing paniniwala sa karapatang pantao. Kinakailangang manatili ang
mabuting katangian sa pagsulat gayundin ang mataas na pamantayan sa pag-uugali.
Kawili-wiling gawaing pampaaralan ng mga kaanib sa patnugutan gaya ng
pangangalap, pagbubuo at paglalahad ng balita, pagsulat ng mga pangulong
tudling,pitak at mga lathalaing pampanitikan, pagwawasto ng mga kopya o sipi,
pagaanyo, pagsulat ng ulo ng balita, tungo sa hangaring makapagpapalabas ng isang
pampaaralang pahayagan.
Mga Tungkulin ng Makabagong Pamahayagang Pangkampus:
1. Impormasyong Tungkulin – Ipinababatid sa mga mambabasa ang mga

panyayaring naganap na, nagaganap o maaring maganap. Ang mga impormasyon ay
maaring magmulasa mga lathalain, editorial, at iba pang mga seksyon ng
pampaaralang pangkampus.
2. Opinyong Tungkulin – Sa pamagitan ng mga editorial at kolum ng editorial,

binibigyang kahulugan ng editor ang balita, at ibinibigay rin ang kanyang opinion sa
mahalagang bagay o ang kabuluhan ng mga pangyayari sa araw-araw.
3. Edukasyong Tungkulin – Isa sa mga pinakamahahalagang tungkulin ng

pamahayagang pangkampus ay maturuan hindi lamang ang mag-aaral kundi patina
ang mga mamamayan sa komunidad. Noon, ang pagtalakay sa paksa hinggil sa
edukasyong panseks at pagpaplano ng pamilya ay ipinagbabawal sa mga silid- aralan.
Ngunit sa ngayon, nagiging paksa na ng mga mag-aaral na manunulat sa kanilang
pampaaralang pahayagan.
4. Tagapagbantay na Tungkulin – Ang pamahayagang pangkampus ay gumaganap

bilang tagapamatnubay sa karapatan ng mha mag-aaral. Ito’y nagsisilbing mata ng mga
mambabasa.
5. Laboratoryong Tungkulin – Ito’y nagsisilbi bilang kagamitan sa pagtuturo tungo sa

pag-unlad ng isa ng mamamahayag. Matapos matutunan ang wastong paraan sa
pagsulat ng tuwirang balita, tinstalakay rin ang mga gawaing pampaaralan at ang
pagsulat ng balita para sa publikasyon.
6. Dokumentaryong Tungkulin – Mahalagang mabatid ang mga pangyayari sa

paaralan at ang mga kapaki-pakinabang na nagawa ng mga mag-aaral. Ang mga
natapos na gawain ay kailangang mailatlaha sa pampaaralang pahayagan para sa
kaunlaran. Ang pinakamainan na kasaysayan na nasaliksik mula sa lumang tinipong
pahayagan ay kabilang din.
7. Panlibangang Tungkulin – Ang pampaaralang publikasyon ay tulad din ng

mahalagang aklt, tinuturing na kasama ang mga mambabasa lao na kung siya ay nag-
iisa.
8. Pangkalinangang Tungkulin – Ang pampaaralang pahayagan ay katulad din ng

komersiyal na pamamahayag na nagkakaloob ng kahalagahan.
Bahagi ng Pahayagang Pangkampus
Maging ito man ay pangkomunidad, pangmetropolitan o pangnasoyonal na pahayagan,

ang mga bahagi at seksyon ay halos magkatulad.
Pang-unang pahina
1. Balitang Pampook – balitang naganap sa bansa.

2. Balitang mula sa ibayong dagat – balitang nagaganap o naganap sa labas ng
bansa.
3. Balitang “Dateline” – ang panlabas na balita. Ito’y ipinakilala sa pamamagitan ng
petsa at pook hnggil sa bbalitang naiulat gayundin ang pinagkunan ng mga
materyales, kung hndi ito isinulat ng local na patnugutan ng “Tokyo,” Japan, Dec.
25(AP).
4. Balitang nakatugon sa panahon – karaniwan ito’y nakatuon sa kalagayan ng
panahon, sa pook, sa temperature, direksyon ng hangin at bilis nito. Iniuulat ang
kalagayan ng panahon lalo na ang detalye kaysa balita.
5. Indeks – ang solidong linya na nakapaloob sa pahina ng pahayagan na
katatagpuan ang mga balita.
6. Ibang bagay na matatagpuan sa unang pahina.
II.
A. Pangalan ng pahayagan – nakalimbag ang pangalan ng pahayagan.

B. Tainga – ang maliit na kahon sa gilid ng pangalan.
C. Ulo ng pinakamahalagang balita – ang pangunahing ulo ng balita ay may
malapad at malaking tipo. Ang pamagat ng pinakamahalang balita ng araw ay
tinatawag na ulo ng pinakamahalagang balita.
D. Running Head – ang ulo ay binubuo ng dalawa o mahigit pang linya.
E. Ulo ng Balita – ang pamagat ng anumang balita. Ang ulo ng balita ay gamit
lamang para sa pamagat ng balita.
F. “Deck” – ito at sumusunod sa ulo ng balita, na nakalagay sa ibabaw ng
pangunahing ulo ng balita, kilala rin ito na bangko o bahagi ng ulo ng isang
balita.
G. Pamatnubay na Pangungusap – ang panimula na balita. Ito ay maaring salita,
pangungusap o talata.
H. Balita – ang buong balita ng mga pangyayari ay binubuo ng pamatnubay na
pangungusap at teksto pinalawak ng pamatnubay na pangungusap.
I. Kolum – ang pahabang pagkakati sa mga bahagi ng pahayagan. Marami sa mga
pambansang pahayagan ay nahahti sa 8 kolum samantalang ang sa
pampaaralang pahayagan ay nahahti sa limang(5) kolum “12 ems” ang bawat
isa.
J. Kolum rule – ang patayong linya na naghahati sa pahina ng kolum. Karamihan
sa mga pahina ng pahayagan ay nahahati sa kolum ang pagitan. Karaniwang ay
sang isang (1) “em” ang lapad. Ang pagitan ay tinatawag na “sunken rule.”
K. Lupi – ang gitnang pahinang guhit na naghahati ng pahayagan sa dalawang
bahagi.
L. May Katha – ang pangalan ng reporter na sinusundan ng balitang itinatampok,
Halimbawa: ni Dulor Sunga
M. Kahon – ang balitang nakukulong ng “line rules”
N. Larawan – ang metal na plato na kinalalagyan ng larawan sa pahayagan, kilala
rin sa tawag na “Clich é”.
a. Paliwanag sa larawan – ang tekstong sinusundan ng mga larawan at
ibang gawang sining ay higit na kilala sa pamagat. Ang isinulat sa ibabaw
ng larawan ay tinatawag na “slugline”. Ito ay maaring ang pamagat o
paliwanag na nasa itaas ng larawan.
O. “Kicker” – ang “tagline” ay inilalagay sa ibabaw ng balita subalit higit na maliit
kaysa sa ulo ng balita, kilala rin ito sa tawag na ‘teaser’ Kung minsan naman, ito
ay mas kilala kaysa sa ulo ng balita, ito ay tinatawaG DIN NA ‘hammer”.
P. “Credit line” – ang linya na nagbibigay ng pinagmulan ng balita o larawan.
Halimbawa: Larawan ni Dolor Sunga.
INTER-AKTIBONG GAWAIN:
Bumuo ng 5 grupo na may 6 na miyembro at gagawa ng pahayagang

pampaaralan gamit ang mga napag-aralan sa araw na ito.
PANAPOS NA PAGSUSULIT:
Identipikasyon. Piliin ang tamang sagot sa kahon sa ibaba.

__________1. Ito’y nagsisilbi bilang kagamitan sa pagtuturo tungo sa pag-unlad ng isa
ng mamamahayag.
__________2. Ang pampaaralang pahayagan ay katulad din ng komersiyal na
pamamahayag na nagkakaloob ng kahalagahan.
__________3. Ito at sumusunod sa ulo ng balita, na nakalagay sa ibabaw ng
pangunahing ulo ng balita, kilala rin ito na bangko o bahagi ng ulo ng isang balita.
__________4. Ipinababatid sa mga mambabasa ang mga panyayaring naganap na,
nagaganap o maaring maganap
__________5. Ang “tagline” ay inilalagay sa ibabaw ng balita subalit higit na maliit
kaysa sa ulo ng balita, kilala rin ito sa tawag na ‘teaser’ Kung minsan naman, ito ay mas
kilala kaysa sa ulo ng balita, ito ay tinatawag din na ‘hammer”.
__________6. Mahalagang mabatid ang mga pangyayari sa paaralan at ang mga
kapaki-pakinabang na nagawa ng mga mag-aaral.
__________7. Ang linya na nagbibigay ng pinagmulan ng balita o larawan.
__________8. Isa sa mga pinakamahahalagang tungkulin ng pamahayagang
pangkampus ay maturuan hindi lamang ang mag-aaral kundi patina ang mga
mamamayan sa komunidad.
__________9. Sa pamagitan ng mga editorial at kolum ng editorial, binibigyang
kahulugan ng editor ang balita, at ibinibigay rin ang kanyang opinion sa mahalagang
bagay o ang kabuluhan ng mga pangyayari sa araw-araw.
__________10. Ang ulo ay binubou ng dalawa o mahigit pang linya.
Laboratoryong Tungkulin Pangkalinangang Tungkulin

Deck Impormasyong Tungkulin Kicker
Dokumentaryong Tungkulin Credit Line
Edukasyong Tungkulin Opinyong Tungkulin Running Head
MGA KASAGUTAN:
Paunang pagsusulit:
1. Mali
2. Tama
3. Tama
4. Mali
5. Tama
6. Tama
7. Tama
8. Tama
9. Mali
10. Tama
Panapos na pagsusulit:
1. Laboratoryong Tungkulin
2. Pangkalinangang Tungkulin
3. Deck
4. Impormasyong Tungkulin
5. Kicker
6. Dokumentaryong Tungkulin
7. Credit Line
8. Edukasyong Tungkulin
9. Opinyong Tungkulin
10. Running Head
2 MODYUL 2 (PAGSULAT NG BALITA)
PAUNANG PAGSUSULIT:
Isulat ang T kung Tama at M kung Mali.
__________1. Maging mabusisi sa paggawa ng balita at ibiga ang mahahalagang datos

nito.
__________2. Isulat kaagad ang balita matapos makalap.
__________3. Uliting gamitin ang mahalaga o di-karaniwang salita sa isang
pangungusap.
__________4. Huwag gumamit ng mga payak na pangungusap.
__________5. Huwag ilagay ang tahasang sabi at buod nito sa isang talata.
__________6. Ang pagsulat ng balita ay nagbibigay impormasyon sa maraming tao
kung ano ang napapanahong issue ngayon.
__________7. Ang mga datos ay inilahad nang diretsahan, hindi maligoy.
__________8. Huwag alamin ang mga bahagi ng pahayagan at tuloy tuloy lang sa
pagsusulat.
__________9. Ang mga impormasyon ay tunay at aktuwal at hindi gawa-gawa lamang
ng isang manunulat ng balita.
__________10. Ang paksa ng balita ay dapat hindi konektado sa gagawing pagsulat ng
balita.
a. Magkaroon ng sapat na kaalaman sa ibat ibang uri ng pagsulat ng balitang

isports.
b. Makapagbahagi ng nalalaman sa ibang tao patungkol sa pagsulat ng balitang
isports.
c. Magkaroon ng sapat na kaalaman sa lenggwahe at magagamit ito sa pagsulat
ng balitang isports.
Pagsulat ng Balita
Ito ay ulat na maaaring pasulat o pasalita ng mga bagay na naganap na,
nagaganap o magaganap pa lamang. Naglalarawan ito sa ating kalagayan, at maaaring
maisulat sa pahayagan. Ang balita ay anumang pangyayaring hindi karaniwan, isang
ulat, nakapagbibigay impormasyon at mapaglilibangan ng mambabasa, nakikinig at
nanunuod.
Mga Saligan sa Pagpili Ng Balita
Suriin ang kababasang balita kung tumutugon sa sumusunod na mga pamatnubay:
1. Kaangkupan – Sa pagpili ng mga balita, ang edad, karanasan at kakayahan sa

pang-unawa ng klase ay dapat isaalang-alang. Nararapat na malinaw ang pagkakasulat
at may sapat na impormasyon.
2. Mapagkakatiwalaan – Ang ikalawang batayan sa pagpili ng balita ay kung ito'y

maaaring mapagkatiwalaan. Ang nasasaad na mga impormasyon ay kailangang
magtaglay ng ganap na kawastuan, tamag-tama at naaayon sa mga pangyayaring
pinagmulan ng balita. Ang mambabasa nito’y kailangang suriing mabuti kung totoo o
hindi, palagay lamang at di katotohanan, propaganda at di matapat na palagay ang
nilalaman ng binasa. Isalang-alang din ang sariling kuru-kuro na maaring nais ipahayag
o ipahiwatig ng isang tao, samahan, institusyon o sangay na kaugnay sa balitang ito.
Ang pagtuklas sa katunayan kung ang baIita ay may mapanghahawakang katotohanan
ay gagamit ng di lamang isa kundi maraming mapagkukunan ng impommsyon.
3. Lawak – Ang lawak na nasasakop sa isang balita ay isang katangian na mag-

papahayag ng kahalagahan nito. Mga halimbawa ng ulo ng balita na may kaukulang
lawak na sakop. Pambansa: SULIRANIN SA POPULASYON; Pandaigdig: KAWALAN
NG HANAPBUHAY NG KARAMIHANG TAO AT KAKULANGAN NG PAGKAIN.
4. Naayon sa Takdang Panahon – Ang katangian ng isang mabuting balita ay
naaayon sa bilis ng pagpapahayag nito matapos na ito ay maganap. Kahalintulad nito
ang isang apoy na biglaan ang paglaganap at pagbibigay liwanag. Ang isang
pangyayari na matagal na naganap ay wala nang kawilihang ibibigay sa isang
mambabasa. Sa panahon ngayon ng atomo at mabilis na pag-unlad sa agham at
teknolohiya maraming pagbabago ang naganap sa paligid. Mahalaga, samakatuwid,
ang maging mabilis sa pagbibigay ng mga balita ukol dito at an pagpili ng Inga
pangyayari na napapanahon.
5. Kagamitan – Lahat ng balita, pangulong tudling at iba pa ay may kanya-kanyang

kagamitan sa buhay. Ang ilan ay mahalaga para sa mga magsasaka, ang iba sa mga
mangangalakal at marami pang iba ay nauukol sa mga karaniwang mamamayan. Kung
panahon ng halalan, maraming impormasyon ang lumalabas na hinggil sa iba-ibang
kandidato. Mga balita ukol sa mga welga, kapahamakan, patayan, sunog at mga
pangyayari ay nagbibigay rin ng mahalagang kaalaman sa mga dapat kaukulan nito.
Samantalang may ilang balita na maIawak ang taglay na kahalagahan at kagamitan,
marami rin ang may kapakinabangang dulot sa ilang mambabasa lamang.
6. Kahulugan – Ano ang ibig sabihin ng isang pangyayari? Ano ang nais niong
ipahiwatig, ano ang kahulugan nito sa atin? Maraming interpreter, sa ngayon ang
nagbibigay pakahulugan sa mga balita tulad ng mga manunudling o kolumnista,
manunulat, tagasuri, tagapaglahad ng kuro na siyang kumikilatis at umuuri upang
tayahin ang kahalagahan ng balita. Ang kanilang pala-palagay at pasiya ay karaniwang
mapagkakatiwalaan at kapaki-pakinabang. Subalit madalas din na ang kanilang kuru-
kuro ay nalilihis sa tunay na mga pangyayari. Nararapat na magkaroon ng sariling
pagpapasiya at palagay ang isang mambabasa ayon sa kahulugan ng balitang binasa
sa sariling buhay at di nararapat umasa lamang sa naging pala-palagay ng iba.
7. Kabuluhan – Karaniwan nating napapansin na kaalinsabay ng pagbasa sa isang

balita ang ilang katanungan na ninanasa nating mabigyan ng kasagutan, ang kabuluhan
ng ating binasa sa darating na araw. Tayo ba’y masasangkot sa isang digmaan?
Patuloy ba ang pagtaas ng halaga ng mga bilihin? May panganib ba ang naging tuyot
na ani? Ito 'y ilang katanungan na pilit nating inihahanap ng kasagutan at ang
kabuluhan nito sa kinabukasan. Bagaman at ang batayang ito’y naaangkop lamang sa
balita sa pahayagan, ito’y isang mahalagang salik na nararapat bigyang pansin na
siyang magbibigay kahulugan sa mga isasagawa pa ng mga tao at mga patakaran ng
mga bansa.
8. Mga Inaasahang ibubunga – Ang saligang ito ay nagsasaad ng kalalabasan ng

mga pangyayari. Nababahagi sa apat na pangkat tulad ng (a) di-maiiwasan (b)
makabuluhan (k) mahigpit na pangangailangan at (d) maselang kalagayan.
9. Katanyagan – Ang saligang ito ay binibigyan ng pansin ang katanyagan at

impluensiya ng mga tao, pangkat at mga bansa. Kapag ang pangulo ng isang bansa ay
may ginawang pahayag at gumawa ng pagpapasiya, makabuluhan at kagyat na
nagiging isang pangunahing balita. Gayundin ang buhay at mga gawain ng isang
tanyag na artista, paham, batikang manunulat at manlalaro at mga dakilang tao, lagi
silang nasa ulo ng mga balita. Ang mga ulat ukol sa makapangyarihang mga bansa ay
nakatatawag ng pansin kaysa mga maliliit na bayan.
10. May Kaugnayan sa Patuloy na Pangyayari – May tatlong uri ang ganitong mga
balita. (a) nauukol sa isang patuloy na pangyayari. (b) nagbubunga ng mga maaaring
mangyari at (k) may panibagong hakbang na ikatutulong ng mga pangyayari. Ang isang
welga, digmaan, kampanyang panghalalan, ay mga halimbawa ng isang patuloy na
kalagayan na sumasaklaw ng mahabang panahon.
Maraming mga nakawiwiling bagay ang matatagpuan aa isang mahusay na

pahayagan. Hindi lahat ay pare-pareho ang uri ng nilalaman subalit karaniwang
makikita ang sumusunod ng bahagi:
1. Ulo ng Balita
Ang unang dahon ang katatagpuan ng pinakamahalagang balita. Ang bawat

puwang ay makabuluhan kaya ang ilan lamang unang talata ng artikulo ang nakasulat
doon at ang karugtong nito'y nasa ibang dahon o pahina na. Ang kaugaliang ito ay
ginawa upang makapaglahad ng maraming ulo ng balita at maraming artikulo sa unang
pahina na katatagpuan ng mga pangunahing pangyayari na dapat mabasa.
2. Pangulong Tudling (column)
Ang pahina nito ay nasa panloob na dahon. Dito’y nasasaad ang mga pala-
palagay ng patnugot ukol sa mga mahahalagang pangyayari na may kaugnayan sa
palubhang mga suliraning pampurok, pambansa at pandaigdig. Dapat tandaan na ang
pangunahing tudling ay mga palagay lamang at hindi isang matapat na ulat ng tunay na
pangyayari na naganap. Ang mambabasa ay may karapatang sumang-ayon o
sumalungat sa mga sumulat nito.
3. Pahinang Pampalakasan
Ang karamihan sa mga balita ay ukol sa mga larong pampalakasan. Ang ilang
artikulo ay tumutukoy sa mga larong naganap sa ibang bansa at sa paligid. Likas ang
pagkagiliw ng marami sa mga larong ito kaya lagi itong tumatawag ng pansin.
4. Pahina ukol sa mga komiks
Ang ilang pahayagan ay may isang pahina ukol dito. Ang iba ay may higit na
maraming dahon ang nakaukol dito. Karaniwang ang mga larawang katatawanan ay
guhit ng mga piling karikaturista na may kanya-kanyang kakanyahan sa gawaing ito.
May pang-akit ang pahinang ito.
5. Pahina ukol sa pagpapaanunsiyo
Ang mga anunsiyo sa pahayagan ay nagbibigay ng malaking pakinabang at

tulong mga namamahala nito. May dalawang ng uri ng pag-aanunsiyo. Ang unang uri
ay ang pagpapalagay ng mga malalaking larawan o anunsiyo na maaaring isang buong
pahina, kalahati o sumasakop sa maliit na hati ng pahina. Dito’y ilinilalahad ang mga uri
ng paninda, kalakal, mga gamit sa bahay na nais ipagbili sa mamamayan, Kung
panahon ng halalan ang mga kandidato ay nagpaylagay rin ng ganitong uri ng mga
anunsiyo.
6. Pahinang Panlipunan
Ito ay karaniwang isinusulat ng mga babaeng reporter. Ang mga balita ay ukol sa
mga kasal, handaan, pulong at mga gawaing sosyal. May mga larawang panlipunan na
kalakip ito.
1. Maingat at masusing pagpili ng balita. Ang mga batayan ukol sa pagpili ng

mga balita ay kailangang sundin sa bawat araling ukol dito.
2. Mahusay na Pagbasa ng Ulo ng mga Balita
3. Pag-alam sa mga Bahagi ng Pahayagan at mga Pahinang ukol dito.
4. Kaalaman sa Karaniwang Padron ng Artikulo
Ang isang balita ay nahahanay ayon sa nakatuwad na piramid. Ang mahalagang ulat ay
nakapaloob sa mga unang talataan na kung tawagin ng mga reporter ay pinakaulo ng
balita. Ang ibang talataan na kasunod nito ang nagbibigay ng ibang detalye ukol sa
naganap.
1) Unang talataan
Ang ulo ng balita nagtataglay ng pinakamahalagang ulat
2) Ikalawang talataan
Naglalaman ng iba pang mga mahahalagang ulat
3) Ikatlong talataan
Naglalaman ng ilang detalye
4) Ikaapat na talataan
5) Ikalimang talataan
6) Ikaanim na talataan Naglalaman ng maliliit na detalye
Matapos makalap ang mga tala ng tunay na pangyayari, maaaring sa tulong ng anim na
tanong, dapat isulat agad ang balita. Narito ang ilang hakbang:
1. Itala ang pangyayari, unahin ang pinakamahalaga pababa.

2. Buuin sa sarili ang pamatnubay (lead), unahin ang pinakamahalaga sa anim na
tanong.
3. Isulat ang pamatnubay na pangungusap.
4. Isulat ang katawan ng balita. Kalimitang dito itinatala ang mga detalye ng tatlo o
apat na tanong, bago isinusunod ang detalye ng tanong na bakit-paano, o
paano-bakit?
Patnubay sa Pagsulat ng Balita
1. Isulat agad ang balita pagkalikom ng mga tala.

2. Itampok ang pinakamahalaga.
3. Maging tumpak sa petsa.
4. Iwasan ang paliguy-ligoy na pagtatampok.
5. Banggitin ang pangalan o pinagmulan ng mga balita kung kinakailangan.
6. Isulat ang buong pangalan ng tao sa unang banggit.
7. Sumulat ng mga talataang iisahing pangungusap.
8. Iwasan ang pagsusunud-sunod ng mga talatang napakaikli.
9. Gawing maikli at payak ang mga pangungusap.
10. Paghiwalayin ang talataan ng tahasan at di-tahasang-sabi.
11. Ang haba ng balita ang nagpapasiya sa kawilihan ng mambabasa.
12. Kailangang ipakilala ang mga taong nabanggit.
13. Gumamit ng panuntunan ng paaralan.
Gabay sa Paghahanda ng Balita
1. Makinilyahin sa karaniwang sukat ng papel.

2. Simulan ang pagmamakiuilya sa ikatlong bahagi ng papel mula sa itaas.
3. Gawing tatlong puwang ang pagitan ng mga taludtod o linya.
4. Isulat sa may kaliwang sulok sa itaas ang pangalan ng may-ulat at paksang
isinulat.
5. Tapusin ang mga talataan at pangungusap sa bawat pahina.
6. Sa ibaba ng bawat pahina, maliban sa huling pahina, ay sulatan ng "PA" (katapat
ng More) at bilugan.
7. Iwasang putulin ang salita sa dulo ng linya.
8. Sa ibaba ng katapusang linya ay imarka ang “No.” o “30”.
Balitang Pampalakasan
Sa pagbabalita, ang isang mamamahayag na mag-aaral ay magkaroon ng sapat

na kaalaman sa seksiyong pampalakasan ng pahayagan. Bukod sa kanyang
kahusayan at kasanayan sa kategoriyang ito, siya'y kailangan ding magkaroon ng
kabatiran sa laro o may hilig siya sa mga larong pampalakas. Gayundin, kailangan
niyang malaman an pangyayari at/o mga pangalan ng mga atleta ng bawat sangay ng
palaro at kung paano niya ilalahad ang kanyang likas na pagkukuro sa pamahayagan.
Upang maging mabuting reporter, kailangan niyang subaybayan ang paglalaro ng isang
koponan o ng mga koponan nang walang kinikilingan. Kailangan niyang maging
maagap sa pagsulat ng mga balitang kawili-wili sa mambabasa. Para lalong maging
maganda at mabisa ang kanyang pag-uulat, kailangan niyang isaalang-alang ang mga
sumusunod na pamamaman sa pag sulat ng ganitong uri ng balita:
1. Ang resulta ng laro.

2. Kahusayan sa paglalaro.
3. Pag-unlad ng isang koponan.
4. Mahigpitang paglalaban ng dalawang koponan.
5. Mga kalagayang may kinalaman sa paglalaro.
6. Ang bilang ng mga nagsipanood.
7. Ang teamwork ng mga manlalaro.
May limang grupo na may tig-7 miyembro, pumili ng isang napapanahong isyu sa
bansa at sumulat ng balita patungkol dito.
Bilugan ang titik ng tamang sagot.
1. Ang karamihan sa mga balita ay ukol sa mga larong pampalakasan?

a. Pahinang panlipunan
b. Pahina ukol sa pagpapaanunsyo
c. Pahinang pampalakasan
2. Ang ilang pahayagan ay may isang pahina ukol dito.
a. Pahina ukol sa mga komiks
b. Pahinang pampalakasan
c. Pahina ukol sa pagpapaanunsyo
3. Ito ang karaniwang isunusulat ng mga babaeng reporter.
a. Pahinang pampalakasan
b. Pahinang panlipunan
c. Pahina ukol sa pagpapaanunsyo
4. Lahat ng balita, pangulong tudling at iba pa ay may kanya-kanyang kagamitan sa
buhay.
a. Ulo ng balita
b. Pangulong tudling
c. Kagamitan
5. Ang pahina nito ay nasa panloob na dahoon.
a. Ulo ng balita
b. Pangulong tudling
c. Kagamitan
6. Karaniwan nating napapansin na kaalinsabay ng pagbasa sa isang balita ang ilang
katanungan na ninanasa nating mabigyan ng kasagutan, ang kabuluhan ng ating
binasa sa darating na araw.
a. Kahulugan
b. Kabuluhan
c. Kagamitan
7. Maraming interpreter, sa ngayon ang nagbibigay pakahulugan sa mga balita tulad ng
mga manunudling o kolumnista, manunulat, tagasuri, tagapaglahad ng kuro na siyang
kumikilatis at umuuri upang tayahin ang kahalagahan ng balita.
a. Kahulugan
b. Kabuluhan
c. Kagamitan
8. Ito ay binibigyan ng pansin ang katanyagan at impluensiya ng mga tao, pangkat at
mga bansa. Kapag ang pangulo ng isang bansa ay may ginawang pahayag at gumawa
ng pagpapasiya, makabuluhan at kagyat na nagiging isang pangunahing balita.
a. Katanyagan
b. Lawak
c. Ulo ng balita
9. Ang lawak na nasasakop sa isang balita ay isang katangian na mag-papahayag ng
kahalagahan nito.
a. Katanyagan
b. Lawak
c. Ulo ng balita
10. Ang unang dahon ang katatagpuan ng pinakamahalagang balita.
a. Katanyagan
b. Lawak
c. Ulo ng balita
MGA KASAGUTAN:
Paunang pagsusulit:
1. T
2. T
3. M
4. M
5. T
6. T
7. T
8. M
9. T
10. M
1. C
2. A
3. B
4. C
5. B
6. B
7. A
8. A
9. B
10. C
3 MODYUL 3 (PAGSULAT NG EDITORYAL)

PAUNANG PAGSUSULIT:
__________1. Pangunguha ng Editoryal ng iba nang walang paalam.

__________2. Huwag kalimutang bigyan ng pagpapahalaga ang may-ari ng editorial.
__________3. Dapat nagtataglay ng aral ang ginawang Editoryal at hindi gawa-gawa
lang upang makapanira ng tao o ng bansa.
__________4. Maaaring napapanahong isyu ang gawing paksa sa Editoryal na
gagawin.
__________5. Kumuha sa ideya ng ibang awtor at gayahin ito.
__________6. Iwasan ang panggagaya sa gawa ng iba.
__________7. Ang Editoryal ay may kapangyarihang humikayat.
__________8. Ang Balita at Editoryal ay iisa.
__________9. Mayroong sampung uri ang Editoryal.
__________10. Ang Editoryal ay may tatlong bahagi.
a. Nakagagawa o nakabubuo ng sariling Editoryal patungkol sa paksang nais o

ibibigay ng guro.
b. Nakakikilala sa iba’t ibang bahagi, katangian at layunin ng Editoryal.
c. Nakakapagbahagi sa ibang tao ng natutunan at makaimpluwensya sa iba.
Pagsulat ng Pangulong Tudling o Editoryal
a. Isang mapanuring pagpapakahulugan ng kahalagahan ng isang napapanahong

pangyayari upang magbigay ng kaalaman, makapagpaniwala o makalibang sa
mambabasa.
b. Isang pinag-aralang kuro-kuro batay sa isang tunay na pangyayari.
c. Isang komentaryong nagpapayo, nagtuturo, pumupuri o tumutuligsa tungkol sa
kahalagahan ng isang pangyayari.
d. Bagama’t ang pangulong tudling ay sinulat ng isang kasapi lamang, ito’y
paninindigan ng buong pamatnugutan at ng pahayagan.
Katangian ng Editoryal
1. May kapangyarihang humikayat

2. Kawili-wili at maliwanag ang paglalahad
3. Makatarungang pangangatwiran at pagpapasya
4. May kaiklian at hindi masalita
5. Iisang paksa lamang ang tinatalakay 6. Hindi nagmumura, nangangaral o
nagsesermon.
Layunin ng Editoryal
1. Upang magpabatid, magpakahulugan at pumuna.

2. Upang magbigay-puri, magpaunawa, manlibang, magturo o manuligsa
3. Upang magpahalaga sa isang tanging araw, tao o lunan.
Uri ng Editoryal
1. Pangulong Tudling na Nagpapabatid (Editorial of Information) – Ipinaalam ang

isang pangyayari sa layuning mabigyan-diin ang kahalagahang iyon o mabigyang linaw
ang ilang kalituhang bunga ng pangyayari. Ito’y naiiba sa pangulong tudling na
nagpapakahulugan, sapagkat hindi hayagang nagbibigay ng pangwakas na pasya o
kuro-kuro. Hindi ito tumutuligsa, hindi nakikipagtalo. Ang tanging layunin ay mabigyan
ng kabatiran.
Halimbawa: Ano ang nilalaman ng isang memorandum? Paano isinasagawa ang

pagpaplano ng pamilya?
2. Pangulong Tudling na Nagpapakahulugan (Editorial of Interpretation) –

Nagpapaliwanag ng kahalagahan o kahulugan ng isang pangyayaring napabalita o ng
isang kasalukuyang ideya, kalagayan o katayuan. Dito binibigyan ng katuturan ang mga
isyu at ipinapakita ang mga taong may kaugnayan sa pangyayari at ng kanilang layunin.
Kung minsa’y, ito ay nagbibigay ng mungkahi tungkol sa maaaring kahihinatnan.
Halimbawa: Ano ang kahulugan at ibubunga ng isang bagong memorandum ng

pinalabas ng punong-guro? Ano ang kabutihang maidudulot ng pagpaplano ng
pamilya?
3. Pangulong Tudling na Nakikipagtalo (Editoryal of Argumentation) – Bagamat

nagbibigay rin ng impormasyon at interpretasyon ang editoryal na ito, ang tanging
layunin ay ang hikayatin ang mambabasa upang pumanig sa kanyang ideya o
paniniwala.
Halimbawa: Tama ang punong-guro sa pagpapalabas ng bagong memorandum tungkol

sa pagbabawal ng mahahabang buhok sa mga lalaki.
4. Pangulong Tudling na Namumuna (Editorial of Criticism) – Ito’y hawig sa
pangulong tudling na nakikipagtalo. Subalit dito, kapwa inihaharap ng sumulat ang
mabuti at masamang katangian ng isang isyu. Tinatalakay niya ang magkabilang panig
sa kabila ng katotohanang ipinagtatanggol niya ang isa sa mga ito.
Halimbawa: Ang Diborsyo: Makabubuti Ba o Makapipinsala? Ang Aborsyon, Dapat

Bang Bigyang Ligalisasyon?
5. Pangulong Tudling na Nanghihikayat (Editorial of Persuasion) – Ito’y nagbibigay

rin ng kahulugan, nakikipagtalo at namumuna. Subalit ang binigyang-diin ay ang
mabisang panghihikayat.
Halimbawa: Itaguyod ang Proyekto ng Punong-guro. Panukalang Batas Laban sa

Diborsyo, Suportahan.
6. Pangulong Tudling na Nagpaparangal o Nagbibigay-puri (Editorial of

Appreciation, Commendation, or Tribute) – Pumupuri sa isang taong may kahanga-
hangang nagawa; nagpapahayag ng pagpapahalaga sa isang taong namayapa, na may
nagawang pambihirang kabutihan o sa isang bayani sa araw ng kanyang
kapanganakan o kamatayan.
Halimbawa: Mga Pumpon ng Mga Bulaklak Para sa Bagong Kampeon Sergio Osmena
Sr., Kapurihan ng Cebu.
7. Pangulong Tudling na Nagpapahayag ng Natatanging Araw (Editorial of Special

Occasion) – Bagamat ang uring ito ay may kalakip ding pagpapakahulugan, ito’y may
ibinubukod bilang isang tanging uri. Dito ipinaliliwanag ang kahalagahan ng mga
tanging okasyon tulad ng Pasko, Araw ng Kalayaan, Araw ng mga Bayani, Buwan ng
Wika, Linggo ng Pag-iiwas sa Sunog.
8. Pangulong Tudling na Panlibang (Editorial of Entertainment) – Ang uring ito ay

hindi karaniwang sinusulat, at bihirang malathala sa mga pahinang pang-editoryal.
Dahilan sa ang layunin ay makalibang, ito’y sinusulat sa paraang di-pormal, masaya,
kung minsa’y sentimental at karaniwang maikli lamang.
Halimbawa: Bagong moda sa kasuotan Mga lalaking nakahikaw
9. Pangulong Tudling na Nagsasaad ng Panagano (Mood Editorial) – Pambihira

ring isinusulat ito. Kalimitan ang pinapaksa ay kalikasan. Nagpapahayag ito ng
pilosopiya. Hindi nakikipagtalo; hindi nagpapaliwanag. Halimbawa: Isang takipsilim,
isang maya ang dumapo sa isang sanga. Ito’y humuni ng isang napakalambing na
sonata. Pagkatapos, ito’y tuluyan nang natulog. Nagbigay ito ng inspirasyon sa isang
mamahayag upang sumulat ng isang editoryal kung saan paglalarawan ang kanyang
ginamit na pamamaraan. Ito’y winakasan niya ng isang paghahambing kung saan niya
pinagtulad ang tao at ang mga hayop na kapwa naghahangad ng katahimikan at
mapayapang pagtulog paglipas ng isang pagal na maghapon.
10. Pangulong Tudling na Bakasan (Pooled Editorial) - ito’y sinulat ng lupon ng mga
patnugot sa iba’t ibang paaralan at kanilang sabay-sabay na nilathala sa kani-kanilang
pahayagan.
Halimbawa: Pagtaas ng Matrikula, Huwag Pairalin
11. Pangulong Tudling na Batay sa Tahasang Sabi (Editorial Liner) – Ang layner ay
isang pangungusap o isang talatang tumatalakay sa isang napapanahong pangyayari o
balita at nasusulat sa paraang masaya, mapanukso, o di-pormal, batay sa kung ano
ang hinihingi ng paksa. Ito’y nalalagay sa katapusan ng tudling pang-editoryal. Kung
minsa’y hindi ito sarili ng sumulat, kundi pangungusap ng isang dakilang tao.
Halimbawa:
a. Isang mahalagang pangungusap ng Pangulo ng bansa
b. Pangungusap ng mga bayani na angkop sa isang kalagayan ng bansa.
c. Siniping kawikaan ng angkop sa isang kalagayan.
d. Matalinghagang pangungusap na may kaugnayan sa isang kalagayan o
pangyayari.
e. Isang palasak na kasabihang may ipinahihiwatig na aral.
Paghahanda sa Pagsulat ng Editoryal
1. Magkaroon ng isang tiyak na paksang tatalakayin, isang paksang kawili-wili sa

mambabasa.
2. Magkaroon ng isang tiyak na layunin sa pagsulat ng tatalakaying paksa. Ang
layuning ito ay kailangang makilala sa simula pa lamang.
3. Likumin ang mga talang mahalaga sa tatalakaying paksa.
4. Suriin at unawain ang suliranin.
5. Isipin ang paraang gagamitin upang akitin ang mambabasa.
Bahagi ng Editoryal
1. Panimula (Introduction)
a. Balitang batayan (newspeg) o ipotesis (hypothesis)
b. Reaksyon sa balitang batayan o sa ipotesis.
2. Katawan ng Editoryal (body) Ito’y naglalahad ng mga tala, ideya o
paninindigan laban sa sang- ayon sa paksa.
3. Pangwakas o kongklusyon na maaaring isang pagpapatibay sa kuro-kuro,
mga tagubilin o mga mungkahi.
Kahalagahan ng Editoryal
1. Ito'y naglalaman ng isang masusing pagbibigay ng kuru-kuro o pala-palagay

sa mahahalaga at napapanahong isyu.
2. Naglalayon itong magpabatid, magbigay ng kahulugan, at makalibang. Ang
sumulat ay nagbibigay ng kuru-kuro alinsunod sa patakarang pinaiiral ng
patnugutan.
3. Kailanman, ang editoryal ay hindi namumuna o nanunuligsa upang makasira
kundi upang magkaroon ng pagbabago.
4. Impormasyon at kaalaman
5. Kumilos ang kinauukulan
6. Pagmumulat ng mata
Mga Tuntuning Dapat Sundin sa Pagsulat ng Editoryal
1. Magkaroon ng kawili-wiling panimula ng maikli lamang upang akitin ang

mambabasa.
2. Buuin ang katawan sa pamamagitan ng paglalahad ng mga katibayan nang
maayos at malinaw
3. Iwasan ang pagbibigay ng pangkalahatang patakaran.
4. Tapusin nang naaangkop.
5. Tandaan na ang pinakamahalagang bahagi ay ang mga pinamula at ang
pangwakas.
6. Gawing maikli lamang.
7. Huwag mangaral o magsermon (No preaching). Ilahad lamang ang katwiran at
hayaan ang mambabasang gumagawa ng sariling pagpapasya.
8. Sundin ang lahat ng simulan na mabisang pagsulat: kaisahan (unity), linaw
(clarity), paglalaugnay-ugnay (coherence) at diin (emphasis).
9. Iwasan ang unang panauhan isahang panghalip. Gamitin ang editoryal na
“tayo” (editorial “we”).
10. Sulatin nang payak lamang.
Mga Katanungang Pansubok sa Kahusayan ng Pangulong Tudling/Editoryal
1. Angkop ba sa anyo at istilo sa nilalaman at sa layunin?

2. Naisakatuparan ba ang layunin?
3. Pinag-isip ba ang mambabasa?
4. Malinaw ba, tiyak at payak ang pagkakasulat?
5. Kapapansinan ba ng sapat na kaalaman, at malinaw at makatwirang pag-iisip?
6. Ito ba’y matapat?
7. Maiikli ba ang paksa mambabasa?
8. Mahalaga ba ang paksa sa mambabasa?
9. Ang balitang panimula ba ay makatotohanan at di artipisyal?
10. Nailalahad ba ang paksa sa paraang hindi nanga-ngaral?
Ang Kuro-Kurong Tudling (The Editorial Column)
 Isang palagiang babasahin sa pahina ng pangulong tudling ay ang kuru-kurong

tudling o ang tudling pang-editoryal. Sa ibang seksyon ng pahayagan ay
mababasa ang tudling pampalaruan o palakasan (sports column), tudling para sa
kapilitang-pahayagan (exchange column), tudling panglathalin (features column)
at tudling pampanitikan (literary column).
Katuturan ng Tudling/Kolum
 Ang tudling o pitak ay isang palagiang lathalain sa pahayagan na nagtataglay ng

palagiang pamagat (kagaya ng Point of Order ni Joe Guevarra) at kadalasang
hindi nagbabago ng lugar sa pahina sa bawat isyu.
 Ang kuru-kurong tudling ay isang pitak na naglalaman ng kuru-kuro; ideya,
opinyon o paninindigan ng manunudling (columnist) sa isang paraang kawili-wili
tungkol sa iba’t ibang paksa. Sariling opinyon ito ng manunudling, di tulad ng
pangulong tudling na opinyon o paninindigan ng buong patnugutan.
Katangian ng Kuru-kurong Tudling
1. Napapanahon (timely)
2. Tulad ng pangulong tudling, ito’y may balitang batayan (News Peg)
3. Nasusulat ayon sa istilo ng pagsulat ng manunudling.
4. Karaniwang nanunuligsa; paminsan-minsan nagpapatawa, nagpapabatid,
nagtuturo, nagpapaala-ala at nanlilibang.
5. Maaaring ito’y isang buong salaysay na may isang paksa lamang. Maaari ring
binubuo ng iba’t ibang paksa sa walang kaugnayan sa isa’t isa.
6. Maaaring patula o pasalaysay.
A. Sa paanong paraan mo maipahahayag ang iyong opinyon o pananaw?

1. Pasalita
2. Pasulat
3. Karikatura
B. Paano maaaring simulan ang isang Editoryal?
1. Pagkuha ng impormasyon sa isang nabasa o narinig na balita
2. Anekdota
3. Kasabihan
4. Isang tanong
5. Awtobiyografiya
C. Maaring maghanap at kumuha ng imporamasyon mula sa:
1. Pagbabasa ng diyaryo at pakikinig ng balita
2. Pasangguni sa mga aklat
3. Paghahanap sa internet at website
4. Mag-interview
D. Sa paanong paraan mo maipahahayag ang iyong opinyon o pananaw?
1. Pasulat – pahayagan, sa pangulo, opisyales
2. Pasalita – radyo, telebisyon, rally
3. Karikatura
E. Anong mga isyu ang maaring pag-usapan para maipahayag ang iyong
opinyon o pananaw.
1. Panlipunan
2. Ekonomikal
3. Pulitikal
4. Katahimikan At Kaayusan
F. Ano ba ang sensura?
 Paghihigpit o restriksyon para makontrol ang paglalathala o pagsasalita ng mga

bagay na inaakalang makasisira sa pamahalaan
G. Nasa ibaba ang kasong maaaring isampa laban sa iyo.
1. Slander - Pagpapahayag na pasalita na nakasira sa reputasyon o karangalan ng

isang tao.ng isang tao.
2. Oral defamation - Maling akusasyon o malisyosong pahayag na pasalita na
nakasira ng reputasyon o karangalan ng isang tao o entidad.
3. Libel - Mali o malisyosong paglilimbag ng isang kasinungalingan sa paraang
pasulat kagaya ng isang publikasyon, o larawan na nakasira sa reputasyon o
karangalan ng isang tao o entidad.
4. Perjury - Hantarang o sadyang pagbibigay ng isang mali o kulang na pahayag o
testimonya habang nanunumpa sa harap ng hukuman.”The breach of an oath or
promise.”
INTER-AKTIBONG GAWAIN
Bumuo ng anim na grupo na may limang miyembro. Sumulat ng Editoryal mula

sa paksang nasa ibaba.
a. Train Law (Pangkat 1)

b. Pagtaas ng Presyo ng Bilihin (Pangkat 2)
c. Kabataan Kontra Droga at Terorismo (Pangkat 3)
d. Korapsyon (Pangkat 4)
e. African Swine Fever (Pangkat 5)
f. Teenage Pregnancy (Pangkat 6)
PANAPOS NA PAGSUSULIT
I. Bilugan ang titik ng tamang sagot.

1. Ito ay uri ng Editoryal na ang tanging layunin ay mabigyan ng kabatiran ang mga
mambabasa?
a. Nagpapabatid
b. Nagpapakahulugan
c. Nakikipagtalo
2. Ito ay uri ng Editoryal na nagbibigay ng mungkahi tungkol sa maaaring kahihitnan ng
Editoryal?
a. Nagpapakahulugan
b. Namumuna
c. Nagpapabatid
3. Ito ay uri ng Editoryal na ang tanging layunin ay ang hikayatin ang mga mambabasa
upang pumanig sa kaniyang ideya o paniniwala?
a. Nagpaparangal
b. Nagpapabatid
c. Nakikipagtalo
4. Ito ay uri ng Editoryal na hawig sa Pangulong Tudling o Editoryal na nakikipagtalo?
a. Panlibang
b. Namumuna
c. Nanghihikayat
5. Ito ay uri ng Editoryal na isinusulat sa paraang di-pormal, masaya, kung minsan ay
sentimental at karaniwang maikli lamang?
a. Nanghihikayat
b. Nagpaparangal o Nagbibigay-puri
c. Panlibang
6. Ito ay uri ng Editoryal na nagbibigay rin ng kahulugan, nakikipagtalo at namumuna?
a. Nanghihikayat
b. Nagpaparangal o Nagbibigay-puri
c. Nakikipagtalo
7. Ito ay uri ng Editoryal na pumupuri sa isang taong may kahanga-hangang nagawa?
a. Nanghihikayat’
b. Nagpaparangal o Nagbibigay puri
c. Panlibang
8. Ito ay uri ng Editoryal na nagpapaliwanag ng kahalagahan ng mga tanging okasyon?
a. Nagpapabatid
b. Nagpapahayag ng Natatanging Araw
c. Nagpapakahulugan
9. Ito ay uri ng Editoryal na nagpapahayag ng pilosopiya?
a. Nagpapabatid
b. Bakasan
c. Nagsasaad ng Pagano
10. Ito ay nalalagay sa katapusan ng tudling pang-editoryal?
a. Batay sa Tahasang Sabi
b. Nagpapakahulugan
c. Panlibang
MGA KASAGUTAN
Paunang pagsusulit:
1. M
2. T
3. T
4. T
5. M
6. T
7. T
8. M
9. M
10. T
1. A
2. A
3. C
4. B
5. C
6. A
7. B
8. B
9. C
10. A
4 MODYUL 4 (KARTUNG PANG-EDITORYAL)

PAUNANG PAGSUSULIT:
Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag ay Tama at Mali naman kung ito ay Mali.
__________1. Ang Kartung Pang-Editoryal ay Editorial Cartooning sa Ingles.

__________2. Ang Kartung Pang-Editoryal ay larawang guhit-kamay na nagpapakita ng
ideya, opinyon o kuro-kuro.
__________3. Ang Kartung Pang-Editoryal ay may limang elemento.
__________4. Gumamit ng mga simbolong madaling maintindihan ng mga
mambabasa.
__________5. Gayahin ang guhit ng iba para sa sanriling kagustuhan.
__________6. Kumuha ng larawan nang walang paalam.
__________7. Ang Editoryal at Kartung Pang-Editoryal ay iisa.
__________8. Gawing nakakaaliw ang pagguhit.
__________9. Isulong ang iyong sariling istilo ng pagguhit.
__________10. Makulay ang Kartung Pang-Editoryal.
a. Nakagagawa o nakabubuo ng sariling Kartung Pang-Editoryal patungkol sa

paksang nais o ibibigay ng guro.
b. Nakapagpapaliwanag ng pagkakaiba ng Editoryal at Kartung PangEditoryal.
c. Nakapagbibigay interpretasyon sa iginuhit na Kartung Pang-Editoryal.
Kartung Pang-Editoryal
a. Ito ay larawang guhit-kamay na nagpapakita ng ideya, opinyon o kurukuro hinggil

sa isang napapanahong usapin o isyu.
b. Editoryal ito sa anyo ng drawing.
c. Sadyang ginamitan ng larawan upang makaaliw at mapagaan ang seryosong
tono ng Editoryal.
d. Karaniwan itong mapanudyo (satire), nanunuligsa, nagbibigay ng impormasyon,
nangingiliti sa imahinasyon ng mambabasa upang gisingin ang kamulatan,
pumupuri o nagpapangaral.
Mga Hakbang sa Paglikha ng Kartung Pang-Editoryal
1. Pagpili ng Paksa - Karaniwan ay napapanahong isyu, usapin o balita.

2. Pag-iisip ng Konsepto
a. Alamin ang iyong katayuan o posisyon sa napiling paksa.
b. Gumawa ng maikling kumento, opinyon o kuru-kuro tungkol sa paksa.
c. Umisip ng mga simbolong maaaring kumatawan sa iyong opinyon o kumento.
d. Gamit ang mga napiling simbolo, umisip ng nababagay na tagpo o eksena na
maaaring kumatawan sa iyong opinyon o kumento.
3. Pagguhit ng Konsepto
4. Pagguhit ng final na anyo ng kartun
Kartung Pang-Editoryal Poster

Iilang mga simbolo at ilustrasyon Maraming simbolo
Eksahirado at hindi proporsyonal Proporsyonal
Itim at puti ang kulay Makulay
Simple ang kahulugan Malawak ang kahulugan
Mga Dapat Tandaan sa Paggawa ng Kartung Pang-Editoryal
a. Gumamit ng mga simbolong madaling maintindihan ng mga mambabasa.

b. Kung posible, limitahan ang iguguhit hanggang tatlong simbolo o ilustrasyon
(primary, secondary, tertiary elements).
c. Gawing nakakaaliw ang drawing (inject humor).
d. Ang ekspresyon ng mukha, damdamin, galaw at shadings ay dapat na bigyang
pansin.
e. Limitahan o iwasan ang paggamit ng mga salita o labels.
f. Isulong ang iyong sariling istilo ng pagguhit.
Elemento ng Kartung Pang-Editoryal
a. Simbolo
b. Diyalogo
c. Aksiyon
d. Humor
e. Eksaherasyon
f. Kapanahunan
Mga Halimbawa ng Kartung Pang-Editoryal
Bumuo ng limang grupo na may limang miyembro. Gumuhit ng Kartung Pang-

Editoryal patungkol sa napapanahong isyu. Iguhit ito sa puting kartolina at Ipapaliwanag
ng lider o napiling isang miyembro ang ginuhit sa klase.
I. Punan ang patlang ng mga nawawala sa bawat bilang.
Kartung Pang-Editoryal Poster

Iilang mga simbolo at ilustrasyon 1._________________
2.___________________ Proporsyonal
3.___________________ Makulay
4.___________________ 5._________________
II. Enumerasyon.
1-5. Magbigay ng lima sa anim na Elemento ng Kartung Pang-Editoryal.

MGA KASAGUTAN:
Paunang pagsusulit:
1. Tama
2. Tama
3. Mali
4. Tama
5. Mali
6. Mali
7. Mali
8. Tama
9. Tama
10. Mali
I. II.
1. Maraming simbolo 1. Simbolo
2. Eksahirado at hindi proporsyonal 2. Dayalogo
3. Itim at puti ang kulay 3. Aksiyon
4. Simple ang kahulugan 4. Humor
5. Malawa ang kahulugan 5. Eksaherasyon
6. Kapanahunan
5 MODYUL 5 (PAGSULAT NG TANGING LATHALAIN)

PAUNANG PAGSUSULIT:
Isulat ang T kung tama at M kung mali sa patlang bago ang bilang.
__________1. Ang Tanging Lathalain ay sanaysay batay sa tunay na pangyayari.

__________2. Ang Tanging Lathalain ay may panimula, katawan at wakas.
__________3. Ang Tanging Lathalain ay iba sa Editoryal.
__________4. Ang Tanging Lathalain ay walang halaga.
__________5. Gayahin ang Lathalain ng ibang tao.
__________6. Ang Tanging Lathalain ay may apat na uri.
__________7. Ang pagkuha ng Lathala ng iba ay Tama.
__________8. Bigyan ng pagpapahalaga ang paggawa ng Tanging Lathalain.
__________9. Ang Tanging Lathalain ay batay sa katotohanan.
__________10. Ang Tanging Lathalain ay may layuning magpayo.
a. Nakagagawa o nakabubuo ng sariling lathalain patungkol sa paksang nais o

ibibigay ng guro.
b. Nakakatukoy sa Katangian, Uri at Mga Mungkahi sa pagsulat ng Tanging
Lathalain.
c. Nakapagbibigay ng interpretasyon sa lathalain ng ibang tao.
Pagsulat ng Tanging Lathalain
a. Isang sanaysay na batay sa tunay na pangyayari na nagtataglay ng mga

pagpapaliwanag, sanligan at impresyo ng sumulat.
b. Isang uri ng pamahayagan na nag-uulat ng mga makatotohanang bagay o
pangyayari batay sa pag-aaral, pananaliksik o pakikipanayam at sinusulat sa
isang paraang kawili-wili.
c. Isang uri ng sulatin na ang kawilihan ay nasa ibang bagay sa halip na sa
mahalagang tala.
Anyo ng Piling Lathalain
1. Maaaring isulat ito sa anumang porma, anyo o istilo.

2. Maaari ring isulat sa ayos ang baligtad na piramide tulad ng sa balita o sa ayos
pasalaysay (narrative).
Katangian ng Tanging Lathalain
1. Walang tiyak na haba, maaaring maikli, maaaring mahaba dipende sa nilalaman

ng gustong itala.
2. Batay sa katotohanan na maaaring may kaugnayan sa balita.
3. Maaaring sulatin sa anumang anyo, istilo o pamamaraan, ngunit kailangan na ito
ay naangkop sa nilalaman at layunin nito.
4. Ginagamitan ng makabagong pamatnubay (novelty lead) sa halip na na
kabuurang pamatnubay (summary lead).
5. Nasusulat sa himig ng payak na pakikipagkaibigan.
6. Maaaring sulatin sa una, ikalawa at ikatlong panauhan.
7. Pinakamalayang pagsulat sa lahat ng uri ng pamahayagang akda.
8. Maaaring gumamit ng pang-uri, tayutay o idyoma hangga’t kailangan.
9. Nagsasaad ng mga ulat batay sa masusing pag-aaral, pananaliksik at
pakikipanayam.
10. Karaniwang nasusulat sa paraang pataas ang kawilihan.
11. May panimula, katawan at wakas.
Mga Layunin ng Tanging Lathalain

a. Magpabatid
b. Magturo
c. Magpayo
d. Manlibang
Mga Uri ng Tanging Lathalain
a. Lathalaing Nagpapabatid (Informative Feature) - Ito’y nagbibigay ng kapaki-

pakinabang na ulat, nagdaragdag ng kaalaman o karunungan at may layuning
magturo o magpayo.
Halimbawa: Ang Dapat Gawin Kapag May Malakas na Lindol
b. Lathalaing Pabalita (News Feature) - Ito’y batay sa isang balitang nakapupukaw

ng damdamin. Pinapalawak nito ang bahagi ng balita na may pangyayaring di-
pangkaraniwan, may kababalaghan, o makabagong likha na nakapagbigay sa
mambabasa ng kaalaman, simpatiya o kawilihan.
Halimbawa: Ang Tagtuyot sa Timog Luzon
c. Pangkatauhang Lathalaing Dagli (Personality or Character Sketch) - Ang paksa

nito’y ang paglalarawan ng mga kilalang tao, ang kanilang buhay, karanasan,
gawain, patakaran sa buhay at dahilan ng kanilang tagumpay o kabiguan.
Halimbawa: Lathalain ukol sa isang artista, manlalaro o mang-aawit.
d. Lathalaing Pangkasaysayan (Historical Feature) - Nahahawig sa lathalaing

nagpapabatid subalit ang pinakapaksa nito ay isang kasaysayan ng tao, bagay o
lunan.
Halimbawa: Ang Ebolusyon ng Bandilang Filipino Ang Edsa Rebolusyon.
e. Lathalaing Pansariling Karanasan (Personal Experience or Adventure) – Ito’y

nauukol sa mga di-pangkaraniwang karanasan ng manunulat ng ibang tao ayon
sa pagkakasalaysay ng may-akda.
f. Lathalaing Pakikipanayam (Feature Interview) – Ang paksa nito ay ang kuru-kuro

at kaisipan ng isang kilalang tao. Ang ulat hinggil sa mga kuru-kurong ito ay
nakuha sa pamamagitan ng pakikipanayam.
g. Lathalaing Panlibang (Entertainment Feature) – Dahilan sa ang layunin nito’y

magbigay kaaliwan, pinakapili ang paksa upang magsilbing gamot sa mga taong
nalulumbay o pampalipas sa oras ng mga taong nais maglibang.
Halimbawa: Ang kahulugan ng Halik

Karaniwang Paksa Para sa Pagsulat ng Lathalain sa Pampaaralang Pahayagan
a. Karanasan o Pakikipagsapalaran (experience or adventure)

b. Paglalarawan ng isang tao, lunan o pangyayari (description)
c. Kasaysayan ng isang pangyayari (historical background)
d. Pangkatauhang-dagli (personality sketch)
e. Salaysayin (narrative) - kawili-wiling kuwento o salaysay. (Hal. Saan galing ang
pangalan ng isang baryo o pook)
f. Pangkaunlarang Lathalain (development feature)- tinatalakay ang kaunlaran at
pagsulong angkop sa mabilis na pagbabago ng purok o bansa at ng
mamamayan nito na nagbibigay-daan sa kaunlarang pangkabuhayan,
panlipunan at sa lahat ng larangan para sa pagkakapantay-pantay na kalutasan
ng karalitaan.
g. Lathalaing “Ano” o “Paano” ang Gagawin ( How-to-do and What-to-do Articles)
Halimbawa: Ang Pagluluto ng Lumpiya Ang mga Dapat Gawin kung Malakas ang
Bagyo Beauty Tips
Mga Katangian ng Manunulat ng Tanging Lathalain
a) Handang manaliksik upang mabatid ang iba’t-ibang bagay hinggil sa isang

karaniwang balita o pangyayari na ikinatatanggi ng mga ito.
b) Masigasig at masiyasat sa pagkuha ng mga tala hinggil sa pangyayari.
c) May kakayahang magawang lathalain ang alinmang balita.
d) May sariling pamamaraan at istilo sa pagsulat.
Mga Payo Para sa mga Bagong Manunulat ng Tanging Lathalain
I. Samahan ng mga anekdota o mga natatanging pangyayari.

II. Gamitin ang mga siniping sabi at ilagay ang mga iyon sa simula.
III. Magbigay ng tiyak at madaling maunawaang mga halimbawa upang higit na
maipadama ang diwa ng lathalain.
IV. Gumamit ng usapan (conversation or dialog) at katutubong kulay (local color)
upang maipadama ang mga pangyayari sa mambabasa.
V. Gawing maikli ang talata.
VI. Tapusin sa pamamagitan ng pang-ugnay na katapusan (tie in).
Mga Mungkahing Panimula sa Pagsulat ng Lathalain (Suggested Beginnings)
1) Panretorikang Tanong (Rhetorical Question)
Halimbawa: Sino ang nagsabi na ang edad ng tao ay hadlang sa kanyang pag-aaral?
Hindi ito ang paniwala ni Danilo Marcelo. Siya ay huminto sa pag-aaral pitong taon na
ang nakakaraan nang matapos siya sa mababang paaralan. Ngayong pasukan, sa
gulang na 30, nagbalik-paaralan si Danilo at nagpatala siya sa unang baitang sa
Mataas na Paaralang Laurel.
2) Panggulantang na Pahayag (Startling Statement)
Halimbawa: “Hindi pa kami laos!” Ito ang pahayag na ng mga young once—mga guro,
pinuno ng paaralan at mga magulang nang kanilang ipagdiwang ang Araw ng Maynila,
Hunyo 24, at lumahok sila sa iba’t-ibang palatuntunan at paligsahan upang bigyang-
buhay at kasayahan ang pagdiriwang.
3) Pasalaysay na Panimula ( Narrative Opening)
Halimbawa: Matiwasay niyang pinapag-aral ang kanyang sarili at ang kanyang anim na
anak. Ginagampanan niya ang tungkulin ng isang ina at ng isang ama. Siya’y si Gng.
Adelfa Prado, IV-1, sa klaseng panggabi.
4) Siniping Sabi ( Quoted Remark)
Halimbawa: “Manalig ka sa Kanya at tutulungan ka Niya.” Ngumiti siya’t sumulyap sa

akin na punung- puno ng pagtitiwala sa sarili habang siya’y aking kinakapanayam.
5) Isang Kasabihan, Salawikain o Talinghaga (Maxim, Proverb, or Aphorism)
Halimbawa: “Tubig, tubig sa lahat ng dako, ngunit kahit isang patak ay walang mainom.”
Itong siniping sabi ni Samuel Coleridge sa tulang “The Ancient Mariner” ay wala nang
bisa ngayon. Kahit na tubig galing sa baha ay maiinom na. Paano? Ganito ang paraan.
6) Suliraning dapat na pagtalunan sa artikulo, o pangyayaring dapat na patunayan

(Problems to be discussed in the article or fact to be established)
Halimbawa: May kasagutan sa mabilis na pagtaas ng halaga ng gulay. Magtanim ka.
Mga Mungkahing Pangwakas ng Tanging Lathalain (Suggested Endings)
a. Buod ng buong artikulo

b. Pahayag ng pinakamahalagang bahagi sa kauna-unahang pagkakataon
c. Katanungang nabuo sa kaisipan ng mambabasa
d. Mungkahing ukol sa kahihinatnan
e. Isang porkast o hula
f. Pag-uulit ng panimula
g. Pag-uulit ng mga salita sa Pamagat
h. Isang Angkop na Sinipi
Gumawa o bumuo ang bawat isa ng lathalain patungkol sa hindi malilimutang

karanasan sa buhay. Isulat ito sa puting papel.
Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang bago ang bilang.
_______1. Ito’y nagbibigay ng kapaki-pakinabang na ulat, nagdaragdag ng kaalaman o

karunungan at may layuning magturo o magpayo?
a. Nagpapabatid
b. Pabalita
c. Dagli
_______2. Ito’y batay sa isang balitang nakapupukaw ng damdamin?
a. Pangkasaysayan
b. Dagli
c. Pabalita
_______3. Ang paksa nito’y ang paglalarawan ng mga kilalang tao, ang kanilang buhay,
karanasan, gawain, patakaran sa buhay at dahilan ng kanilang tagumpay o kabiguan?
a. Panlibang
b. Dagli
c. Nagpapabatid
_______4. Nahahawig sa lathalaing nagpapabatid subalit ang pinakapaksa nito ay
isang kasaysayan ng tao, bagay o lunan?
a. Pangkasaysayan
b. Pakikipanayam
c. Pabalita
_______5. Ito’y nauukol sa mga di-pangkaraniwang karanasan ng manunulat ng ibang
tao ayon sa pagkakasalaysay ng may-akda?
a. Pansariling karanasan
b. Pangkasaysayan
c. Panlibang
_______6. Ang paksa nito ay ang kuru-kuro at kaisipan ng isang kilalang tao?
a. Panlibang
b. Pakikipanayam
c. Pabalita
_______7. Ang layunin nito’y magbigay kaaliwan, pinakapili ang paksa upang
magsilbing gamot sa mga taong nalulumbay o pampalipas sa oras ng mga taong nais
maglibang?
a. Nagpapabatid
b. Dagli
c. Panliban
_______8. “Ang Dapat Gawin Kapag May Malakas na Lindol” ay halimbawa ng
lathalaing?
a. Nagpapabatid
b. Pangkasaysayan
c. Pakikipanayam
_______9. “Ang Tagtuyot sa Timog Luzon” ay halimbawa ng lathalaing?
b. Pabalita
c. Panlibang
_______10. Lathalaing ukol sa isang artista, manlalaro o mang-aawit.
b. Dagli
c. Pangkasaysayan
MGA KASAGUTAN:
Paunang pagsusulit:
1. T
2. T
3. T
4. M
5. M
6. T
7. M
8. T
9. T
10. T
Panapos na pagsusulit;
1. A
2. C
3. B
4. A
5. A
6. B
7. C
8. A
9. B
10. B
6 MODYUL 6 (PAGSULAT NG BALITANG SPORTS)

PAUNANG PAGSUSULIT:
Isulat ang salitang Tama kung ang pahayag na nasabi ay Tama at Mali naman kung ito
ay Mali.
__________1. Ang mga manunulat ng isports ay may kalayaang gumamit ng

makukulay na salita upang maakit ang mga mambabasa.
__________2. Ang manunulat ng balitang isports ay hindi marunong gumamit ng
lenggwahe ng isports.
__________3. Ang isang manunulat ng balitang isports ay dapat walang kaalaman sa
isports na kanyang tatalakayin.
__________4. Ang isang manunulat ng balitang isports ay marunong magplano kung
paano sisimulan ang sulatin patungkol sa larong kaniyang pinanuod.
__________5. Ang balitang isports ay nagbibigay ng aliw sa mga mambabasa na sawa
na sa magulong mundo ng politika at ulat krimen.
__________6. Isinusulat ito katulad ng pagsusulat ng pangkaraniwang balita.
__________7. Iniiwasan ang mahabang caption sa pagsusulat ng balitang isports.
__________8. Dapat kilalanin ng tagapagsulat ng balitang isports ang mga kalahok sa
larong napanood.
__________9. Kailangang mabilis ang kanyang mga mata sa maliliit na detalye ng
larong pinapanood.
__________10. Kung dalawang pahina ang lalagyan ng larawan dapat ang mga ito ay
magkakaugnay.
d. Magkaroon ng sapat na kaalaman sa ibat ibang uri ng pagsulat ng balitang

isports.
e. Makapagbahagi ng nalalaman sa ibang tao patungkol sa pagsulat ng balitang
isports.
f. Magkaroon ng sapat na kaalaman sa lenggwahe at magagamit ito sa pagsulat
ng balitang isports.
Pagsulat ng Balitang Sports
 Isang pagpapahayag ng mga balitang kaugnay sa mga pangyayari sa mundo ng

palakasan. Isa sa pinakamaganda at nakakaaliw na gawaing pampahayagan.
Mga Uri ng Balitang Sports
 Balitang sports/Paunang Balita (advance news) – ito ay mga ulat sa mga

kaganapan sa mundo ng palakasan.
 Kasalukuyang Balita ( Actual news) – ito ay naglalahad ng mga kaganapan sa
laro.
 Resulta ng laro – ang mga istoryang ito ay nagbubuod ng mga naganap na laro.
 Sport Profile – binibigyang –pansin ng mga istoryang ito ang mga personalidad o
koponan na nagpapakita ng pambihirang katangian at karangalan.
 Editoryal/Opinion – makikita ang ganitong uri ng pag-uulat sa mga sports
columns ng mga mamamahayag.
Paraan sa Pagsulat ng Balitang Sports

1. Isulat ito katulad ng pagsusulat ng pangkaraniwang balita.
2. Inuuna rin sa pagsulat ng isports ang malaking pangyayare sa pamamaraang
baligtad na piramide ( inverted pyramid).
3. Gumagamit ang isang isports writer ng mga salitang makukulay at buhay.
4. Laging nasa patnubay ang resulta ng laro o tunggalian na siyang pumupukaw o
umaakit sa mambabasa.
5. Kung ang laro ay labanan ng koponan na katulad ng basketball/softball ay huwag
kalimutang bangggitin ang nagpanalo sa laro.
Katangian na Dapat Taglayin ng Isang Sports Writer
 Hindi ito makiling “BIASED” sa alinmang team na ikokober kahit ang nabanggit
na team ang kanyang paborito.
 Mausisa at matalas ang pakiramdam sa galaw at ikinikilos ng mga manlalaro.
 Kailangan matalas ang mata sa maliit na detalye na nagyayari sa laro.
 May kaalaman siya sa isports na kanyang tatalakayin (basic sports rules).
 Marunong siya magplano kung paano susulatin ang larong napanood.
 Kritikal siya sa larong napanood at marunong mag-analisa ng mga talang nakuha
sa laro.
Payo sa mga Nagsisimula Magsulat ng Isports
 Mag ipon ng iba’t ibang artikulong mula sa iba’t ibang pahayagan/magasin.

 Basahin at pag-aralang mabuti upang makabuo ng sariling istilo sa pagsulat.
 Gumamit ng mga pwersang salitang hahatak sa interes ng mambabasa.
 Sanayin ang sarili na ang dalawang mahabang pangungusap ay gawing isang
maikli at maliwanag na pangungusap na buo ang diwang ipinahayag.
 Maaring sundin ang istilo ng isport writer na inidolog hanggang magkaroon ng
sariling istilo sa pagsulat.
Paggamit ng mga Larawan
1. Ihanda agad ang mga larawang gagamitin sa pahayagan.

2. Piliin ang mga larawang gagamitin sa front page , sa isports at mga lathalain.
3. Iwasan ang mahabang caption.
4. I-cropped ang mga larawan kung kailangan.
5. Kung dalawang pahina ang lalagyan ng larawan dapat ang mga ito ay
magkakaugnay.
Ang bawat grupo ay bibigyan ng isang paksa patungkol sa napapanahong isyu na

sports at gagawan ng isang balita (actual).
I. Basahing mabuti at unawain ang mga nakatala bago sagutan. Bilugan ang titik ng
tamang sagot.
1. Ito ay mga ulat ukol sa mga kaganapan sa mundo ng palakasan.

a. Balitang pang ekonomiya
b. Balitang kahirapan
c. Balitang isports
2. Ang mga istoryang ito ay nagbubuod ng mga naganap na laro.
a. Iskor
b. Resulta ng laro
c. Ganap sa laro
3. Binibigyang pansin ng mga istoryang ito ang mga personalidad o koponan na
nagpapakita ng pambihirang katangian at karangalan.
a. Sports profile
b. Picture profile
c. Actual profile
4. Ito ay naglalahad ng mga kaganapan sa laro.
a. Paunang balita
b. Pangalawang balita
c. Kasalukuyang balita
5. Ibinabalita ang napipintong labanan ng koponan.
a. Paunang balita
b. Pangalawang balita
c. Kasalukuyang balita
II. Basahing mabuti at unawain ang mga nakatala bago sagutan. Isulat ang titik ng
tamang sagot.
1. Ang ______ ay pang-mesa na laro, ginagamitan ito ng mga raketang panghataw

ng bola habang hawak ito ng kamay. Dalawang tao ang naglalaban dito na
nakatakda sa dalawang dulo ng laruang mesa na nahahati sa gitna ng
isang lambat
2. Ang ______ ay isang uri ng sipaang bola o isports na nilalaro ng dalawang
koponan, na may 11 manlalaro gamit ang isang bilog na bola.
3. Ang _________ ay isang larong pangkoponan, kung saan ang dalawang
magkatunggaling koponan ay pinaghihiwalay ng net. Tinatangka ng bawat isang
koponan na magkaiskor ng puntos sa pamamagitan ng pagpapatama ng bola sa
court ng kalabang koponan.
4. Ang _________ ay larong koponan na ginagamitan ng maliit at matigas
na bola na pinapalo ng pamalo o bat sa Ingles.
5. Ang __________ ay isang uri ng palakasan na ginagamitan ng raketa. Ito ay
maaaring laruin ng dalawang magkalabang manlalaro (isahan) o kaya ng
dalawang magkalabang pares (paresan), kung saan sakop ng isang manlalaro o
pares ng manlalaro ang kalahati ng isang parisukat na palaruan.
BASEBALL VOLLEYBALL
BADMINTON FUTSAL
TABLE TENNIS
MGA KASAGUTAN
Paunang pagsusulit:
1. Tama
2. Mali
3. Mali
4. Tama
5. Tama
6. Tama
7. Tama
8. Tama
9. Tama
10. Tama
I. II.
1. C 1. Table Tennis
2. B 2. Futsal
3. A 3. Volleyball
4. C 4. Baseball
5. A 5. Badminton
7 MODYUL 7 (PAGWAWASTO AT PAG-UULO NG BALITA)

PAUNANG PAGSUSULIT:
Isulat ang salitang Tama kung ang payahag ay Tama at Mali naman kung ito ay Mali.
__________1. Mayroong Ulo ang Balita.

__________2. Ang Pagwawasto ng Sipi at Pag-uulo ng Balita ay gawain ng isang
Editor.
__________3. Kailangang iwasto ang pagkakamali.
__________4. May limang uri ang Ulo ng Balita.
__________5. Kung may Ulo, may paa ba ang Balita.
__________6. Kailangang may malawak na kaalaman sa wika ang paggawa ng Balita.
__________7. Kailangang malinaw ang Balita.
__________8. Makipagchismisan para makasagap ng Balita.
__________9. Gumawa ng Balita na hindi totoo o tunay.
__________10. Ang Balita may layuning magpabatid.
a. Nakakikilala sa pagkakaiba ng Editoryal, Tanging Lathalain at Balita.

b. Nakakagamit ng paraan sa Pagwawasto at Pag-uulo ng Balita.
c. Naisasakatuparan ang Pag-uulo ng Balita.
PAGLALAHAD NG ARALIN
Pagwawasto at Pag-uulong Balita, Kopya o Sipi
Ang pagwawasto ng sipi at pag-uulo ng balita ay gawain ng isang espesyalistang

editor upang lalong mapabuti at mapaganda ang istorya at maging karapat-dapat na
magkaroon ng espasyo sa pahayagan. (Alkuino 2008)
Mga Gawain ng Editor sa Pagwawasto ng Kopya
1. Pumutol o magkaltas ng di- mahalagang datos.

2. Tiyaking tumpak ang mga datos sa artikulo.
3. Tinitiyak nito kung mabisa ang pamatnubay na ginagamit sa akda.
4. Ang akdang ililimbag ay may wastong gramatika at pagbabaybay ng mga salita.
5. Mag-alis ng mga salitang nagsasaad ng opinyon kung ang winawasto ay balita.
6. Magwasto ng kamalian ng mga datos batay sa kahalagahan nito.
7. Magpalit ng mga salitang walang kabuluhan tulad ng bangkay na di humuhinga,
hawak ng kamay, pasan sa balikat at iba pa.
8. Tinitiyak nitong malaya sa anumang libelong pamamahayag ang akda.
9. Magbigay ng tagubilin sa tagapaglimbag ukol sa laki at tipong gagamitin, kolum
at iba pa.
10. Tinitingnan nito ang akda ay may mabisang istilo at ulo.
11. Sumusulat ng ulo ng balita at nagpapasya sa tipograpiya nito.
Mga Dapat Tandaan sa Paghahanda ng Kopya
1. Siguraduhing may doble o tripleng espasyong ang iwawastong kopya. Ito ay

upang masulatan ng mga pagwawasto at pagbabago ng kopya.
2. Sa itaas ng kaliwang sulok ng papel, mga isang pulgada lamang sa pinakaitaas,
isulat ang pangalan at gabay o slug. Ang slug ay karaniwang isa o dalawang
salitang kumakatawan sa pinakanilalaman ng balita. Halimbawa, New Zealand
para sa balita tungkol sa 30,000 trabahong inilarga ng sa New Zealand at Grace
para sa balita ng patakbo ni Grace Poe bilang pangulo.
3. Simulan ang pagsulat ng istorya mga tatlo hanggang apat na pulgada mula sa
pinakaitaas ng pahina at maglagay ng isang pulgadang palugit sa kaliwa at
kanang bahagi ng papel. Ang malaking palugit sa itaas ay para sa tagubilin para
sa typesetter at sa ulo ng balita. Ang isang pulgadang palugit sa bawat gilid ng
papel ay upang matantiya ang kahabaan ng istorya. Ang apat na makinilyadong
linya ay katumbas ng isang pulgadang makinilyadong kolum na laki sa
pahayagan.
4. Lagyan ng lima hanggang 10 espasyong palugit sa simula ng bawat talata.
5. Wakasan ang bawat pahina sa talata. Huwag putulin ang talata at ituloy sa
kasunod na pahina. Ang dahilan nito ay maaaring mapunta sa ibang istorya ang
karugtong ng talata.
6. Kung ang istorya ay sobra sa isang pahina, sulatan ng “pa” sa ibaba at ituloy ang
istorya sa ikalawang papel. Huwag gamitin ang likuran ang pahina.
7. Sa halip na sulatan ang ikalawang pahina, labelan ito ng Unang dagdag o
Dagdag isa at susundan ng slug. Halimbawa, Unang dagdag, Lindol.
8. Lagyan ng markang binilugang dobleng krus o sharp o binilugang bilang na ang
wakas ng istorya bilang panapos.
9. Matapos makompleto ang istorya, iwastong mabuti sa pamamagitan ng lapis ang
mga mali. Gamitin ang mga pananda sa pagwawasto ng sipi.
10. Kung hindi gaanong mabasa ang kopya dahil sa maraming pananda at dagdag,
imakinalyang muli kung mayroon pang panahon. Ang maruming kopya ay
mahirap iwasto, nagpapatagal sa typesetting at maaaring magbunga ng mga
kamalian sa pag-imprenta ng teksto.
Mga Katangian ng Mabisang Editor sa Pagwawasto ng Kopya

 Malawak na kaalaman sa wika.
 Mahusay sa gramatika at pagbaybay.
 Malawak ang kaalaman sa talasalitaan.
 Mahilig magbasa.
 Maraming alam sa pangkalahatan at kasalukuyang impormayon.
 Alam ang mga batas tungkol sa libelo.
 Kabisado ang mga pananda sa pagwawasto ng sipi.
 Metikuloso.
Mga Uri ng Ulo ng Balita
1. Banner- ang ulo ng pinakamahalagang balita na may pinakamalaking titik at

pipangmukhang pahina.
2. Streamer- ang ulo ng balita na tumatawid sa kabuuan ng pangmukhang pahina.
3. Binder- ito ang ulo ng balita na tumatawid sa itaas ng panloob na pahina.
4. Kubyerta- ito ang bahagi ng banner na nagtataglay ng maliliit na titik at naiibang
tipo kaysa sa unang tipo.
5. Payong- ang tawag sa isang streamer na matatagpuan sa itaas ng pangalan ng
pahayagan.
6. Subhead- ang tawag sa pantulong na pamagat na ginagamit upang mabigyan ng
espasyo ang mahabang istorya.
7. Kicker, tagline o teaser- ito ay isang maikling linya na inilagay sa kaliwa o
sentrong itaas ng pinakaulo ng balita. May maliit na tipo at may salungguhit.
8. Hammer- ang tawag kung ang kicker o tagline ay mas malaki kaysa sa ulo ng
balita.
9. Nakakahong ulo o box head- ginagamit ito upang mabigyang-diin ang
kahalagahan ng balita o maaari ring gawing panghiwalay sa dalawang Talong
ulo o jump head- ang tawag sa ulo ng karugtong na istoryang hindi natapos sa
pahinang kinalimbagan dahil sa kakapusan ng espasyo.
10. Talong ulo o jump head- ang tawag sa ulo ng karugtong na istoryang hindi
natapos sa pahinang kinalimbagan dahil sa kakapusan ng espasyo.
Mga Anyo ng Ulo ng Balita
1. Pantay-kaliwa - ito ay binubuo ng dalawa o mahigit pang linyang pantay ang

pagkakahanay ng unang titik sa kaliwa.
Halimbawa: Guro P63M ang baon sa pagreretiro.
2. Pantay-kanan - ito ay binubuo ng dalawa o mahigit pang linyang pantay ang

pagkakahanay ng mga hulihang titik sa kanan.
Halimbawa: Bus sumalpok sa arko ng Quirino Highway; 4 na ang patay.
3. Dropline - binubuo ito ng dalawa o mahigit pang linya na ang mga kasunod na
linya ay may palugit sa bawat linyang sinundan.
Halimbawa: 30,000 trabaho, inilarga ng New Zealand.
4. Hanging indention - binubuo ito ng mahigit dalawang linya kung saan ang mga
kasunod sa unang linya ay may pantay na palugit.
Halimbawa: ‘Pinas dapat umasa sa sariling lakas para labanan ang

panghihimasok ng China, US’
5. Baligtad na piramide - ito ay binubuo ng dalawa o higit pang linyag iniayos na

parang piramide.
Halimbawa: Kasambahay Law, hindi pa rin sinusunod.
6. Crossline o barline - ito ay ilang linyang ulo ng balita na maaaring sumakop ng

dalawa o tatlong kolum.
Halimbawa: Tsina, may patagong banta sa Pilipinas.
7. Flushline o full line - binubuo ito ng dalawa o mahigit pang magkasinghabang

linyang pantay sa kanan o kaliwa.
Halimbawa: Pamamaril sa dating PTA chief, kinondena ni VP Jejomar Binay

Mga Pananda sa Pagwawasto Ng Kopya/Sipi
 Lahat ng maliliit na titik (maliban sa j, I, l, t, f , at m,w) --------------------------- 1 yunit

 maliliit na titik na j, I, l, t, f --------------------------------------------------------------1/2 yunit
 m at w ---------------------------------------------------------------------------------------1½
yunit
 lahat ng malalaking titik ( maliban sa J I L T F M W )---------------------------1½ yunit
 J I L T F----------------------------------------------------------------------------------------1 yunit
 M at W ----------------------------------------------------------------------------------------2 yunit
 lahat ng bantas (maliban sa gatlang, tandang pananong, simbolo ng piso, dolyar
at bahagdan -------------------------------------------------------------------------------1/2 yunit
 gatlang, tandang pananong, simbolo ng piso, dolyar at bahagdan------------1 yunit
 lahat ng tambilang mula 0 hanggang 9 (maliban sa 1) ---------------------------1 yunit
 tambilang na 1 -----------------------------------------------------------------------------½ yunit
 lahat ng ispasyo ----------------------------------------------------------------------------1 yunit
Mga Dapat Tandaan sa Pag uulo ng Balita
1. Basahin ang istorya upang makuha ang pangkalahatang kaisipan.

2. Kunin ang mahahalagang salita upang gawing batayan sa pag- uulo.
3. Ang mga salitang gagamitin sa pag-uulo ay karaniwang nasa patnubay.
4. Gamitin ang pinakaikling mga salita sa pag-uulo.
5. Gamitin lamang ang tuldok – padamdam kung kinakailangan.
6. Iwasan ang nagbanggaang ulo o dalawang ulo ng balitang magkalinya at may
magkasinlaking tipo.
7. Huwag maglagay ng tuldok sa katapusan ng ulo ng balita.
8. Lagyan ng simuno at pandiwa ang ulo ng balita. Simulan ito sa simuno at huwag
sa pandiwa.
9. Maglagay ng kuwit sa dulo ng simuno bilang pamalit sa ay.
10. Huwag gumamit ng mga pantukoy sa panimula.
11. Huwag paghiwalayin ang mga tambalan o mga salitang magkaugnay.
12. Gamitan ang kuwit, bilang pamalit sa at.
13. Ang unang titik lamang ng ulo at ng mga tanging pangalan ang ilimbag sa
malaking titik.
14. Kung gagamit ng tahasang sabi bilang ulo, lagyan ng isang panipi lamang.Ngunit
kung ang pinagkunan nito ay ibinigay, huwag nang lagyan ng panipi. Lagyan na
lamang ng gatlang ang huling titik ng ulo at ibigay ang apelyido o dinaglat na
pangalan ng kilalang taong nagsabi.
15. Gamitin lamang ang mga kilalang daglat tulad halimbawa ng RP para sa
Republika ng Pilipinas,Pnoy para kay Pres. Aquino at iba pa.
16. Huwag magtapos sa pang-angkop, pantukoy o pang- ugnay sa dulo ng unang
linya.
17. Huwag bumanggit ng pangalan maliban kung tao ay kilala.
18. Iwasan ang masaklaw na pagpapahayag. Iwasan ang opinyon sa ulo ng balita.
19. Iwasan ang masaklaw na pagpapahayag.
20. Iwasan ang paggamit ng negatibong pandiwa.
21. Gumamit ng mabisa at makatawag-pansing pandiwa.
22. Iwasan ang paghihiwalay ng pang-ukol sa layon nito.
Panuntunan sa ACRONYM
 Ang ACRONYM ang salitang binubuo mula sa unang titik o pantig ng ibang mga
salita.
Mga Dapat Tandaan:
1. Kapag ang acronym ay binubuo lamang ng dalawa hanggang apat na titik tulad
ng WHO para sa WORLD Health Organization at MILF para sa Moro Islamic
Liberation Front.
2. Ang Asean para sa Association of Southeast Asian Nation at Unicef para sa
UniteKung pantigan ang ginawang pagbubuo ng acronym, unang titik lamang ng
pantig ang nasa malaking titik tulad ng Dep.Ed para sa Department of Education
at GenSan para sa General Santos. d Nations International Children’s
Emergency Fund.
Pamamaraan sa Pagsulat ng Ulo
a. Pagkatapos makabuo ng ideya para sa ulo ng balita, ang kasunod na hakbang

na gagawin ng editor ng kopya kung paano ito pagkasyahin sa nakalaang
espasyo sa pahina.
b. Upang maisagwa ito, kailangan magbigay ng tagubilin sa tagapag- anyo kung
anong tipo ng pagkasulat ang ilalapat sa teksto at kung paano ito isasaayos sa
pahina.
Halimbawa: 3-20TNRB
- Ang unang bilang na 3 ay para sa ulo ng balita na pagkasyahin sa tatlong kolum

sa pahina. Ang bilang na 20 ay ang laki ng tipo ng titik na gagamitin. Ang TNR
naman ay para sa Times New Roman, ang tipo ng titik na gagamitin ay B na
nangangahugang bold o maitim na tipo ng titik.
- Ang dalawang linya sa ibaba ay tumutukoy sa bilang ng dek o linya ng ulo ng
balita kung lalagyan ng kiker o panimulang ulo ang balita,
- Lalagyan lamang ng bar pagkatapos ng B at ilagay ang salitang kiker.
Hal. 3-20 TNRB/Kiker
- Ang pampaaralang pahayagang tabloid na may sukat na 12” x 8” ay magtataglay

ng limang kolum na ang bawat sukat ay 12 ems o dalawang pulgada.
Bilang ng Font: Point Sizes:

14 point 22 45
18 point 18 35 52
24 point 13 27 40 43
30 point 11 21 33 47 55
36 point 9 18 27 35 44 53
48 point 7 14 20 27 34 41
60 point 5 11 17 22 27 33
72 point 4 9 13 18 22 26
Panuto para sa Teksto at Panuto para sa Ulo
Slugline
 Uri ng Artikulo
 (Unang salita ng Ulo)
 Pahinang Paglalagyan ng Artikulo
 Pangalan ng nagwawasto
 Araw ng pagwawasto Teksto
Teksto
 Uri ng font-lead
 Uri ng font –body
 Laki ng font-Lead
 Laki ng font- body
 Bilang ng kolum
Teksto
 Uri ng Font
 Laki ng Font
 Bilang ng Kolum
Ulo
 Uri ng font
 Laki ng Font
 Dami ng linya
 Bilang ng Kolum
 Anyo ng Pagkakasulat (Downstyle)
Bumuo ng sampung grupo na may 3 miyembro. Gumawa ng Balita patungkol sa

gaganaping SEA GAMES 2019 dito sa ating bansa. Ito ay kinakailangang
nakacomputerized. May font style na Arial, sukat na (12) labing dalawa at ang Headline
o Pamagat ay nakabold na may sukat na (28) dalawampu’t walo.
PANAPOS NA PAGSUSULIT
Pagtapat-tapatin ang Hanay A at Hanay B. Isulat ang titik ng tamang sagot sa patlang
bago ang bilang.
Hanay A Hanay B
_____1. Ang ulo ng pinakamahalagang balita. A. Banner

_____2. Ang ulo ng balita na tumatawid sa kabuuan ng B. Subhead
pangmukhang pahina. C. Hammer
_____3. Ang tawag sa isang streamer na matatagpuan D. Streamer
sa itaas ng pangalan ng pahayagan. E. Pantay-Kaliwa
_____4. Ang tawag kung ang kicker o tagline ay mas malaki F. Pantay-Kanan
sa ulo ng balita. G. Payong
_____5. Ang tawag sa pantulong na pamagat. H. Crossline/Barline
_____6. Ito ay binubuo ng dalawa o mahigit pang linyang I. Dropline
pantay ang pagkakahanay ng unang titik sa kaliwa. J. Flushline/Full Line
_____7. Ito ay binubuo ng dalawa o mahigit pang linyang
pantay ang pagkakahanay ng mga hulihang titik sa kanan.
_____8. Binubuo ito ng dalawa o mahigit pang linya na ang
mga kasunod na linya ay may palugit sa bawat linyang sinundan.
_____9. Ito ay ilang linyang ulo ng balita na maaaring sumakop
ng dalawa o tatlong kolum.
_____10. Binubuo ito ng dalawa o mahigit pang magkasinghabang
linyang pantay sa kanan o kaliwa.
MGA KASAGUTAN:
Paunang pagsusulit:
1. Tama
2. Tama
3. Tama
4. Mali
5. Mali
6. Tama
7. Tama
8. Mali
9. Mali
10. Tama
1. A
2. D
3. G
4. C
5. B
6. E
7. F
8. I
9. H
10. J
8 MODYUL 8 (LARAWANG PAMPAHAYAGAN AT PAGSULAT NG KAPSYON)

PAUNANG PAGSUSULIT:
LAYUNIN:
MGA KASAGUTAN:
9 MODYUL 9 (PAG-AANYO NG PAHAYAGAN)

PAUNANG PAGSUSULIT:
LAYUNIN:
MGA KASAGUTAN:
10 MODYUL 10 (ULAT SA PANRADYO AT ULAT PANG-TELEBISYON)

PAUNANG PAGSUSULIT:
__________1. Huwag kilalanin ang taong kakapanayamin.

__________2. Huwag kalimutang banggitin ang mga personalidad na binanggit sa mga
detalye upang ipakita ang kredibilidad ng iyong sinulat.
__________3. Huwag magsaliksik ng impormasyon.
__________4. Magkaroon ng malinaw na pagpapasiya sa paksa.
__________5. Gumamit ng sarbey upang malaman kung ano ang nangyari sa lugar ng
pinangyarihan ng aksidente.
a. Nailalahad ang sariling pamamaraan sa napakinggang pahayag, mensahe at

teksto.
b. Napag-iiba ang katotohanan sa mga hinuha, opinion at personal na
interpretasyon ng nagsasalita at nakikinig.
c. Naisasaayos ang mga ideya o impormasyon sa diskursong napakinggan o
napanuod.
d. Nailalahad ng maayos ang pansariling pananaw, opinion at saloobin.
Ang pag uulat ay paghahatid ng anumang mga impormasyon, kaganapan, o mga

pangyayaring naganap o nagaganap sa isang tao, sa kapaligiran, sa pulitika o sa
lipunan. Ito ay pag uulat na hindi pa nailalathala tungkol sa ginawa ng mga tao na
inaakalang pananabikan, maiibigang mabatid at mapaglilibangan ng mga nakikinig.
Alam naman nating gamit na gamit ang radyo sa mga kapanahunan ng ating mga lolo’t
lola at hanggang ngayon ay nagagamit pa rin ito sa mga opisina, mga tirahan at lalo na
sa mga tindahan.
Ang radyo ay nagpapabatid ng mga pahayagan, nagpapalabas ng teledrama,

nagbibigay ng opinion kaugnay sa isang paksa, naghahatid ng napapanahong balita,
naghahatid ng talakayan o pulso ng bayan, nagpapakilala ng isang produkto at
naghahatid ng musika.
Maraming Pilipino ang mahilig manuod ng telebisyon para magpalipas ng oras at kahit
ikaw ay gumagamit ng telebisyon anuman ang iyong layunin ng paggamit nito.
Ang telebisyon ang midyum ng telekomunikasyon na naghahatid ng mga

gumagalaw na imahe na maaaring monochrome o colored, mayroon o walang tunog.
Ang telebisyon ay taga-paghatid ng balita, taga-pagbigay aliw, taga-pagkilala ng isang
produkto, taga hatid ng impormasyon at taga-paghatid ng napapanahong balita.
May mga elemento ang pagbabalita:
1. Balitang lokal – ito ay palitang napapaloob sa bansa.

2. Lathalain – ito ay maaaring patungkol sa isang personalidad, lugar, kaganapan o
anumang kaiga-igayang bagay.
3. Ulat panahon – ito ay kalagayan ng kasalukuyang panahon.
4. Editoryal – ito ang napakahalaga sa alinmang pahayagan.
5. Pampalakasan – ito ay tumatalakay sa mundo ng isports.
I. Basahing mabuti at unawain ang mga nakatala bago sagutan. Bilugan ang titik ng
tamang sagot.
1. Paano maging mabisang instrumento ang mga dokumentaryo upang magising ang
indibidwal?
a. Naimumulat nito ang isipan ng mga tao sa mga isyung panlipunan.
b. Masyadong nag-iisip ng problema ang mga tao.
c. Nagagabayan tayo nito para umasenso at yumaman.
2. Bilang isa sa mga kabataan, ano ang dapat na maging implikasyon sa iyo ng mga
balitang iyong narinig?
a. Maging isang lider upang sumikat.
b. Pamunuan ang lahat ng mga welga sa pamayanan.
c. Maaari kang makatulong sa iyong kapwa kahit sa simpleng pamamaraan.
3. Alin sa sumusunod ang maituturing na broadcast media?
a. Komiks at Mgasin
b. Radyo at Telebisyon
c. Pelikula at Telebisyon
4. Sa anong elemento ng pagbabalita makikita ang isyu tungkol sa artista?
a. Ulat panahon
b. Balitang pampalakasan
c. Balitang lathalain
5. Sa anong elemento ng pagbabalita na nagbibigay ng sariling opinion nag isang
patnugot?
a. Editoryal
b. Lathalain
c. Ulat panahon
II. Piliin sa kahon sa ibaba ang tamang sagot. Isulat sa patlang bago ang bilang.
__________1. Ito ay may dalawang bahagi, aestetiko at ang epekto sa tao na maaaring
magtulak sa kanya para gumawa ng aksyon?
__________2. Anong anyo ng dokyumentaryo ang nahuhugis habang nasa proseso na
kung saan ang mga diskusiyon ay orihinal at ang mga tunog at tanawin ay pinipili kung
akma o karapat-dapat dito?
__________3. Ito ang gustong sabihin ng mga nasa likod ng paksa sa
dokyumentaryong pantelebisyon?
__________4. Tumutukoy ito sa tanawin ng bawat pagkuha ng kamera at sa panahon
ng pag eedit nito?
__________5. Ito ang pokus ng dokyumentong pantelebisyon kung saan tinatalakay ito
sa kabuuan?
PAKSA LAYUNIN
ANYO
ESTILO O TEKNIK URI NG KARANASAN
MGA KASAGUTAN
Paunang pagsusulit:
1. M
2. T
3. M
4. T
5. T
I. II.
1. A 1. Uri ng Karanasan
2. C 2. Anyo
3. B 3. Layunin
4. C 4. Estilo o Teknik
5. A 5. Paksa
11 MODYUL 11 (PAGBUO NG PAHAYAGANG PANGKAMPUS)

PAUNANG PAGSUSULIT:
LAYUNIN:
MGA KASAGUTAN:

MODYUL

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

MODYUL

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

INTRODUKSYON

RENETTE CRIZEL E. AGUILAR

Ang modyul na ito ay nabuo dahil sa kakulangan ng mga sangguniang aklat sa

1 MODYUL 1 (ANG PAHAYAGANG PAMPAARALAN)………………………………….1

__________1. Ang balitang pampook ay balitang nagaganap sa paaralan.

LAYUNIN: Pagkatapos mabasa at mapag-aralan ang modyul, ikaw ay dapat nang:

a) Magpasigla sa mga mag-aaral na magkaroon ng hilig at panlasa at lugod sa

Lahat ng mga pahayagang pangmag-aaral sa buong mundo ay kinakailangang igalang

Mga Tungkulin ng Makabagong Pamahayagang Pangkampus:

1. Impormasyong Tungkulin – Ipinababatid sa mga mambabasa ang mga

2. Opinyong Tungkulin – Sa pamagitan ng mga editorial at kolum ng editorial,

3. Edukasyong Tungkulin – Isa sa mga pinakamahahalagang tungkulin ng

4. Tagapagbantay na Tungkulin – Ang pamahayagang pangkampus ay gumaganap

5. Laboratoryong Tungkulin – Ito’y nagsisilbi bilang kagamitan sa pagtuturo tungo sa

6. Dokumentaryong Tungkulin – Mahalagang mabatid ang mga pangyayari sa

7. Panlibangang Tungkulin – Ang pampaaralang publikasyon ay tulad din ng

8. Pangkalinangang Tungkulin – Ang pampaaralang pahayagan ay katulad din ng

Bahagi ng Pahayagang Pangkampus

Maging ito man ay pangkomunidad, pangmetropolitan o pangnasoyonal na pahayagan,

1. Balitang Pampook – balitang naganap sa bansa.

A. Pangalan ng pahayagan – nakalimbag ang pangalan ng pahayagan.

Bumuo ng 5 grupo na may 6 na miyembro at gagawa ng pahayagang

Identipikasyon. Piliin ang tamang sagot sa kahon sa ibaba.

Laboratoryong Tungkulin Pangkalinangang Tungkulin

2 MODYUL 2 (PAGSULAT NG BALITA)

Isulat ang T kung Tama at M kung Mali.

__________1. Maging mabusisi sa paggawa ng balita at ibiga ang mahahalagang datos

LAYUNIN: Pagkatapos mabasa at mapag-aralan ang modyul, ikaw ay dapat nang:

a. Magkaroon ng sapat na kaalaman sa ibat ibang uri ng pagsulat ng balitang

1. Kaangkupan – Sa pagpili ng mga balita, ang edad, karanasan at kakayahan sa

2. Mapagkakatiwalaan – Ang ikalawang batayan sa pagpili ng balita ay kung ito'y

3. Lawak – Ang lawak na nasasakop sa isang balita ay isang katangian na mag-

5. Kagamitan – Lahat ng balita, pangulong tudling at iba pa ay may kanya-kanyang

7. Kabuluhan – Karaniwan nating napapansin na kaalinsabay ng pagbasa sa isang

8. Mga Inaasahang ibubunga – Ang saligang ito ay nagsasaad ng kalalabasan ng

9. Katanyagan – Ang saligang ito ay binibigyan ng pansin ang katanyagan at

Maraming mga nakawiwiling bagay ang matatagpuan aa isang mahusay na

Ang unang dahon ang katatagpuan ng pinakamahalagang balita. Ang bawat

2. Pangulong Tudling (column)

4. Pahina ukol sa mga komiks

Ang mga anunsiyo sa pahayagan ay nagbibigay ng malaking pakinabang at

1. Maingat at masusing pagpili ng balita. Ang mga batayan ukol sa pagpili ng

1. Itala ang pangyayari, unahin ang pinakamahalaga pababa.

Patnubay sa Pagsulat ng Balita

1. Isulat agad ang balita pagkalikom ng mga tala.

Gabay sa Paghahanda ng Balita

1. Makinilyahin sa karaniwang sukat ng papel.

Sa pagbabalita, ang isang mamamahayag na mag-aaral ay magkaroon ng sapat

1. Ang resulta ng laro.

Bilugan ang titik ng tamang sagot.

1. Ang karamihan sa mga balita ay ukol sa mga larong pampalakasan?

3 MODYUL 3 (PAGSULAT NG EDITORYAL)

Isulat ang T kung Tama at M kung Mali.

__________1. Pangunguha ng Editoryal ng iba nang walang paalam.

LAYUNIN: Pagkatapos mabasa at mapag-aralan ang modyul, ikaw ay dapat nang:

a. Nakagagawa o nakabubuo ng sariling Editoryal patungkol sa paksang nais o

Pagsulat ng Pangulong Tudling o Editoryal

a. Isang mapanuring pagpapakahulugan ng kahalagahan ng isang napapanahong

1. May kapangyarihang humikayat

1. Upang magpabatid, magpakahulugan at pumuna.

1. Pangulong Tudling na Nagpapabatid (Editorial of Information) – Ipinaalam ang

Halimbawa: Ano ang nilalaman ng isang memorandum? Paano isinasagawa ang

2. Pangulong Tudling na Nagpapakahulugan (Editorial of Interpretation) –

Halimbawa: Ano ang kahulugan at ibubunga ng isang bagong memorandum ng