Plagiarism Checker X - Report

Originality Assessment

Overall Similarity: 27%

Statistics: 1852 words Plagiarized / 6737 Total words
Remarks: Moderate similarity detected, you better improve the document (if required).
ODNOS EKONOMSKOG I DEMOGRAFSKOG FAKTORA I UTICAJ NA SISTEM NACIONALNE

BEZBEDNOSTI U radu će se ukazati se na uzajamni odnos ekonomskog i demografskog

faktora, odnosno kako promene ekonomskog i političkog činioca menjaju stanovništvo,

tako i stanovništvo utiče na celokupni privredni i društveni život. Veza između ekonomskog

i demografskog faktora razmatraće se u okviru sagledavanja kretanja i strukture

stanovništva u opštinama različitog stepena razvijenosti. Demografski podaci koje beleže

nerazvijene opštine sugerišu da je ekonomska nerazvijenost osnovni razlog koji vodi

demografskom nazadovanju sa vrlo nepovoljnim tendencijama. Sagledavanje

socioekonomskog stanja i proučavanje promena u stanovništvu potrebno je jer je

stanovništvo sa svojim karakteristikama nosioc odlučujućih sposobnosti nužnih radi

obavljanja bezbednosne i odbrambene funkcije, kao i u sveukupnom funkcionisanju države.

Na ovaj način se u značajnoj meri obezbeđuje sistem nacionalne bezbednosti 5u skladu sa

potrebama i mogućnostima, i istovremeno sprečava njegovo narušavanje. Ključne reči:

ljudski resursi, sistem nacionalne bezbednosti, 4stanovništvo Republike Srbije, ekonomski

faktor, demografski faktor, stepen razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave

LjUDSKI RESURSI U SISTEMU NACIONALNE BEZBEDNOSTI Ljudi sa svojim znanjem,

stručnim iskustvom, veštinama dobijaju sve više na aktuelnosti i značaju. Označeni

terminom ljudski resursi ili terminom kadrovi, 4koji se koriste uporedo u smislu ukupnih

ljudskih potencijala, kroz optimalnu kadrovsku i upravljačku strukturu prema kvalifikacijama

i sposobnostima u pravo vreme i na pravo mesto obezbeđuju poboljšanje učinka i

usmerenost zaposlenih ka uspehu organizacije. Tako da 7pod ljudskim resursima

podrazumevaju se ukupni ljudski potencijali u organizaciji: raspoloživa znanja i iskustva,

upotrebljive sposobnosti i veštine, moguće ideje i kreacije, stepen motivisanosti i

zainteresovanosti za ostvarivanje organizacionih ciljeva i slično.1 U sistemu nacionalne

bezbednosti uvek bitni, ljudi značajno utiču na funkcionisanje sistema nacionalne

bezbednosti i sposobnost odgovora na izazove, rizike i pretnje bezbednosti. Svojim

angažovanjem koje je uređeno zakonom 4u funkciji su zaštite bezbednosnih i odbrambenih

interesa Republike Srbije.2 Tako da je stanovništvo jedan je od osnovnih resursa za

očuvanje nacionalnih ili državnih interesa Republike Srbije i podrazumeva skup svih 16ljudi

nastanjenih na njenoj teritoriji. Za sistem nacionalne bezbednosti, 4posebno je značajno

stanovništvo Republike Srbije koje podleže obavezi odbrane i koje je sposobno i obučeno

za uključivanje u sistem odbrane, čineći ljudske resurse odbrane. 3 Kao jedan od faktora

koji utiču na tok i ishod oružane borbe, stanovništvo Republike Srbije uokvireno ljudskim

faktorom, predstavlja neizbežno ishodište vojne delatnosti, organizovanja, pripreme,

upotrebe i obezbeđenja Vojske Srbije u miru, ratnom i vanrednom stanju.4 Imajući u vidu

da je oružana borba5 glavni sadržaj oružanog sukoba6 u kojima vojne operacije7

predstavljaju osnovni oblik upotrebe oružane sile ili pretnje upotrebom oružane sile,

stanovništvo je takođe i ishodište vojne operacije. Povezanost i uslovljenost sistema

nacionalne bezbednosti i stanovništva upravo je definisana činjenicom da je stanovništvo

jedan od osnovnih resursa sistema odbrane kao centralnog dela sistema nacionalne

bezbednosti, faktor koji utiče na tok i ishod oružane borbe, kao i ishodište vojne delatnosti

i vojne operacije. Na to upućuje i sistemska, strukturna i funkcionalna karakteristika sistema

nacionalne bezbednosti.8 Odnosno i sam sistem nacionalne bezbednosti posmatran u

celini kao proizvod kompletnog i sveobuhvatnog institucionalnog izgrađenog okvira koji

čine podsistemi i pojedinci, njihova međusobna interakcija 4u skladu sa ulogom koju

obavljaju i odgovarajući materijalni resursi a radi obavljanja bezbednosne i odbrambene

funkcije jednako precizno ukazuje na stanovništvo kao bitan faktor. Za razliku od drugih

organizacija gde ljudske resurse čine svi zaposleni, ljudske resurse u sistemu nacionalne

bezbednosti u širem smislu čine ukupni ljudski potencijali Republike Srbije. U užem smislu

to su pored zaposlenih i demografski potencijal države koji podleže obavezi odbrane9,

sposoban i obučen za uključivanje u sistem odbrane. Kvantitet stanovništva koje podleže

vojnoj obavezi kao deo ukupnog stanovništva je resurs koji utiče na sistem nacionalne

bezbednosti i prvenstveno je određen brojem i promenama stanovništva starosne dobi

18-60 godina (muškarci) i 18-50 (žene), a uslovljen je većim smanjenjem nataliteta,

smanjenjem prirodnog priraštaja (prirodna depopulacija) i unutrašnjim i spoljnim

migracijama. Pored sagledavanja kvantiteta ukupnog stanovništva i stanovništva navedene

dobi, nužno je pored ostalog, uključiti i saznanja o nivou obrazovanja kojim raspolaže

stanovništvo, kao i saznanje o ekonomskom sastavu stanovništva i etnokulturalnim

karakteristikama. Ravnoteža potreba i mogućnosti može se poremetiti navedenim

promenama u stanovništvu, kao i promenama u sistemu nacionalne bezbednosti koje su

uslovljene brzim i inovativnim razvojem 5naoružanja i vojne opreme i informacione

tehnologije. ODNOS EKONOMSKOG I DEMOGRAFSKOG FAKTORA U odnosu ekonomskog i

demografskog faktora, stanovništvo ne samo da prima uticaje i menja svoja obeležja već i

povratno deluje na njih. Odnosno kako promene ekonomskog i političkog činioca menjaju

stanovništvo, tako i stanovništvo sa svojim karakteristikama, brojem, kretanjem,

rasporedom utiče na celokupni privredni i društveni život. U tom odnosu uzajamnosti

posledična dešavanja su 4sa različitim vremenskim karakteristikama (kratkoročna i

dugoročna) i učincima (posticajna i usporavajuća). Tako na primer, smanjenje broja

živorođene dece kratkoročno može imati i pozitivne efekte izražene manjim brojem

ekonomski neaktivnog stanovništva i izdataka prema njima. Ipak u dužem periodu kao

posledica biće smanjenje radnog kontigenta i starenje stanovništva. Na kraju porast udela

starog stanovništva u ukupnom stanovništvu, opterećuje aktivno većim brojem ekonomski

neaktivnih stanovnika i dovodi do raznih socijalnih i ekonomskih mera kojim se obezbeđuje

minimum socijalne sigurnosti. Isto tako, porast broja živorođene dece ima u kratkom

periodu negativne efekte koji u dužem periodu u uslovima stabilnih ekonomskih odnosa

postaju pozitivni. Na drugoj strani, ekonomske stagnacije i usporavanje privrednog rasta

vezano je za socijalnu nesigurnost, i u najmanju ruku, uzrok je emigracija koje svakako

dovode do smanjenja stanovništva i promene njegove strukture. Svakako i sam tehnološki

napredak i modernizacija idući u korak sa globalizacijom uzrokuju snižavanje smrtnosti i

povećanje ljudskog života, i tako menjaju broj i strukturu stanovništva. Stoga je bitno da

prilikom razmatranja bilo ekonomskog bilo demografskog kretanja obavezno se uzme 4u

obzir i sagleda uzajamni uticaj demografskog i ekonomskog faktora Pored toga, dostignute

razmere ekonomskog zaostajanja Srbije prema okruženju, kao i ekonomske

neravnomernosti (različiti stepeni razvijenosti i zaostajanje pojedinih regiona u Srbiji)

dodatno su nametnuli obavezu praćenja stanja ukupnih i regionalnih ekonomskih a sa

njima demografskih i ostalih faktora od strane državnih organa, a sve u cilju ravnomernog

regionalnog razvoja. Određivanje stepena razvijenosti svake regionalne lokalne

samouprave i razvrstavanje u različite grupe 15područja na osnovu visine bruto-društvenog

proizvoda po glavi stanovnika, ujedno i jasno omogućava potpuno i sveobuhvatno

sagledavanje uslovljenosti demografskog ekonomskim faktorom. Uredbom o utvrđivanju

metodologije za izračunavanje stepena razvijenosti regiona 4i jedinica lokalne

samouprave10 utvrđuje se metodologija kojom se izračunava stepen razvijenosti regiona i

jedinica lokalne samouprave. Tako se 10stepen razvijenosti regiona izračunava primenom

republičkog proseka bruto domaćeg proizvoda po glavi stanovnika. 1Stepen razvijenosti

jedinica lokalne samouprave određuje se primenom osnovnog i korektivnih pokazatelja

ekonomske razvijenosti jedinice lokalne samouprave (u daljem tekstu: ERO). Osnovni

pokazatelj za merenje stepena ERO je zbir mase zarada i penzija u jedinici lokalne

samouprave i prihoda budžeta jedinice lokalne samouprave po isključenju sredstava

dobijenih od drugog organa na ime otklanjanja posledica vanrednih okolnosti, iskazan po

glavi stanovnika. Za izračunavanje osnovnog pokazatelja koriste se podaci nadležnih

organa koji se odnose na prethodnu godinu. Korektivni pokazatelji za merenje stepena ERO

su: 1. demografski pad ili rast - pokazatelj demografskih promena i depopulacije na

teritoriji opštine meri se stopom rasta ukupnog broja stanovnika opštine i okruga u

posmatranoj godini u odnosu na podatke popisa iz 1971. godine. Vrednosti ovog

pokazatelja ocenjene su kao odgovarajući kriterijum sa dugoročnim posledicama na

razvijenost opštine i na osnovu toga izvode se sledeće korektivne vrednosti: - vrednost -20

ukoliko je negativna stopa rasta broja stanovnika za posmatranu godinu u odnosu na 1971.

godinu veća od 30%, - vrednost -10 ukoliko je negativna stopa rasta broja stanovnika za

posmatranu godinu u odnosu na 1971. godinu iznad 20%, - vrednost 10 ukoliko je stopa

rasta broja stanovnika za posmatranu godinu u odnosu na 1971. godinu veća od 20%, -

vrednost 20 ukoliko je stopa rasta broja stanovnika za posmatranu godinu u odnosu na

1971. godinu iznad 30%, - izuzetne vrednosti ovog pokazatelja su 30; 2. stopa
nezaposlenosti - pokazatelj socijalne i ekonomske razvijenosti opštine meri se stopom

nezaposlenosti radno sposobnog stanovništva opštine, odnosno predstavlja učešće broja

nezaposlenih u broju stanovnika starosti od 15-64 godine u posmatranoj godini. Korektivna

vrednost ovog pokazatelja je -5 za vrednosti stope iznad 15%; 3. stepen obrazovanja -

pokazatelj razvojnih mogućnosti opštine meri se učešćem stanovništva sa višom i visokom

stručnom spremom u ukupnom stanovništvu starosti od 15 - 64 godine prema popisu iz

2011. godine. Korektivne vrednosti ovog pokazatelja su: - 5 za učešće iznad 17%

stanovništva sa višom i visokom stručnom spremom u radno sposobnom stanovništvu u

2011. godini, - -5 za učešće ispod 7% stanovništva sa višom i visokom stručnom spremom

u radno sposobnom stanovništvu u 2011. godini. 4. kompenzacije za gradove, korektivna

vrednost ovog pokazatelja je 10. Prema stepenu razvijenosti jedinice lokalne samouprave

razvrstavaju se u 5 grupa (četiri i grupa devastiranih): - prvu grupu čini jedinice lokalne

samouprave čiji je stepen razvijenosti iznad republičkog proseka, - drugu grupu čine

jedinice lokalnih samouprava čiji je stepen razvijenosti u rasponu od 80% do 100%

republičkog proseka, - treću grupu čine nedovoljno razvijene jedinice lokalnih samouprava

čiji je stepen razvijenosti u rasponu od 60% do 80% republičkog proseka, - četvrtu grupu

čini izrazito nedovoljno razvijene jedinice lokalne samouprave čiji je stepen razvijenosti

ispod 60% republičkog proseka, - devastirana područja čini jedinice lokalne samouprave iz

četvrte grupe čiji je stepen razvijenosti ispod 50% republičkog proseka. Tako, u skladu sa

stepenom razvijenosti regiona u 2014. godini razlikujemo:11 8Razvijeni regioni su regioni

koji ostvaruju vrednost bruto-domaćeg proizvoda iznad vrednosti republičkog proseka, i to:

1) Beogradski region; 2) Region Vojvodine. 6Nedovoljno razvijeni regioni su regioni u

kojima je vrednost bruto-domaćeg proizvoda ispod vrednosti republičkog proseka, i to: 1)

Region Šumadije i Zapadne Srbije; 2) Region Južne i Istočne Srbije. 13Status nedovoljno

razvijenog regiona ima Region Kosova i Metohije. Stepen 3razvijenosti jedinica lokalnih

samouprava Prema stepenu razvijenosti jedinica lokalnih samouprava razlikujemo: - Prvu

grupu čini 20 jedinica lokalne samouprave čiji je stepen razvijenosti iznad republičkog

proseka, i to: Bačka Palanka, Beograd; Beočin; Bor; Valjevo; Vrbas; Vršac; Kanjiža;
Kragujevac; Lajkovac; Niš; Novi Sad; Pančevo; Pećinci; Požarevac; Senta; Stara Pazova;

Subotica; Užice i Čačak. - Drugu grupu čini 34 jedinice lokalne samouprave čiji je stepen

razvijenosti u rasponu od 80% do 100% republičkog proseka, i to: Ada; Aleksandrovac;

Apatin; Aranđelovac; Arilje; Bačka Topola; Bački Petrovac; Bečej; Vranje; Vrnjačka Banja;

Gornji Milanovac; Zaječar; Zrenjanin; Inđija; Jagodina; Kikinda; Kosjerić; Kruševac; Kula;

Lapovo; Majdanpek; Novi Kneževac; Pirot; Požega; Rača; Ruma; Smederevo; Sombor;

Sremska Mitrovica; Sremski Karlovci; Temerin; Topola; Čajetina i Šabac. - Treću grupu čini

47 nedovoljno razvijenih jedinica lokalnih samouprava čiji je stepen razvijenosti u rasponu

od 60% do 80% republičkog proseka, i to: Alibunar; Bajina Bašta; Batočina; Bač; Bela Crkva;

Bogatić; Boljevac; Velika Plana; Veliko Gradište; Vladimirci; Despotovac; Žabalj; Žitište;

Ivanjica; Irig; Kladovo; Knić; Kovačica; Kovin; Koceljeva; Kraljevo; Leskovac; Loznica; Lučani;

Ljubovija; Mali Iđoš; Negotin; Nova Crnja; Novi Bečej; Novi Pazar; Osečina; Odžaci; Paraćin;

Plandište; Prokuplje; Svilajnac; Sečanj; Smederevska Palanka; Sokobanja; Srbobran; Titel;

Trstenik; Ćićevac; Ćuprija; Ub; Čoka i Šid. - Četvrtu grupu čini 44 izrazito nedovoljno

razvijenih jedinica lokalnih samouprava čiji je stepen razvijenosti ispod 60% republičkog

proseka, i to: Aleksinac; Babušnica; Bela Palanka; Blace; Bojnik; Bosilegrad; Brus; Bujanovac;

Varvarin; Vladičin Han; Vlasotince; Gadžin Han; Golubac; Dimitrovgrad; Doljevac; Žabari;

Žagubica; Žitorađa; Knjaževac; Krupanj; Kuršumlija; Kučevo; Lebane; Ljig; Mali Zvornik; Malo

Crniće; Medveđa; Merošina; Mionica; Nova Varoš; Opovo; Petrovac na Mlavi; Preševo;

Priboj; Prijepolje; Ražanj; Raška; Rekovac; Svrljig; Sjenica; Surdulica; Trgovište; Tutin i Crna

Trava. - Devastirana područja čine 19 jedinica lokalne samouprave iz četvrte grupe čiji je

stepen razvijenosti ispod 50% republičkog proseka, i to: Babušnica; Bela Palanka; Bojnik;

Bosilegrad; Bujanovac; Vladičin Han; Golubac; Žitorađa; Kuršumlija; Lebane; Mali Zvornik;

Medveđa; Merošina; Preševo; Prijepolje; Svrljig; Surdulica;Trgovište i Tutin. Tabela 1:

Stanovništvo 1jedinica lokalne samouprave čiji je stepen razvijenosti iznad republičkog

proseka po starosnim grupama i njihov udeo u ukupnom stanovništvu: Ukupno stanovnika

0-14 % 15-64 % 65+ % 80+ % Prosečna starost SRBIJA SEVER Beogradski upravni okrug

Beograd 1659440 232730 14.0 1154948 69.6 271762 16.4 57833 3.5 41,8 REGION
BEOGRAD Ukupno 1659440 232730 14.0 1154948 69.6 271762 16.4 57833 3.5 41,8

Severnobanatski okrug Kanjiža 25343 3582 14.1 16998 67.1 4763 18.8 680 2.7 42,4 Senta

23316 3275 14.0 15594 66.9 4447 19.1 873 3.7 42,7 Srednjebanatski okrug Južnobanatski

okrug Vršac 52026 7689 14.8 35731 68.7 8606 16.5 1820 3.5 41,9 Pančevo 123414 17522

14.2 86728 70.3 19164 15.5 3599 2.9 41,6 Severnobački okrug Subotica 141554 20304 14.3

97448 68.8 23802 16.8 4642 3.3 41,9 Zapadnbački okrug Južnobački okrug Novi Sad

341625 51426 15.1 241820 70.8 48379 14.2 9372 2.7 40 Bačka Palanka 55528 7956 14.3

38163 68.7 9409 16.9 1940 3.5 42,4 Vrbas 42092 6502 15.4 28994 68.9 6596 15.7 1247 3.0

40,8 Beočin 15726 2477 15.8 10859 69.1 2390 15.2 397 2.5 40,8 Sremski okrug Pećinci

19720 2934 14.9 13654 69.2 3132 15.9 564 2.9 41,2 Stara Pazova 65792 9683 14.7 46438

70.6 9671 14.7 1718 2.6 41 REGION VOJVODINE Ukupno 906136 133350 14.7 632427 69.8

140359 15.5 26852 3.0 SRBIJA SEVER Ukupno 2565576 366080 14.3 1787375 69.7 412121

16.1 84685 3.3 Zlatiborski okrug Užice 78040 10537 13.5 54470 69.8 13033 16.7 2587 3.3

42,5 Kolubarski okrug Valjevo 90312 11638 12.9 62435 69.1 16239 18.0 3298 3.7 43,2

Lajkovac 15475 2273 14.7 10557 68.2 2645 17.1 562 3.6 42 Mačvanki okrug Moravički

okrug Čačak 115337 16205 14.1 78251 67.8 20881 18.1 4468 3.9 42,7 Pomoravskiski okrug

Rasinski okrug Raški okrug Šumadijski okrug Kragujevac 179417 25127 14.0 126318 70.4

27972 15.6 5441 3.0 41,8 4REGION ŠUMADIJE I ZAPADNE SRBIJE Ukupno 478581 65780

13.7 332031 69.4 80770 16.9 16356 3.4 Borski okrug Bor 48615 6726 13.8 33990 69.9 7899

16.2 1435 3.0 42,5 Braničevski okrug Požarevac 75334 11574 15.4 51395 68.2 12365 16.4

2753 3.7 41,5 Zaječarski okrug Jablanički okrug Nišavski okrug Niš 260237 36196 13.9

180299 69.3 43742 16.8 8390 3.2 41,9 Pirotski okrug Podunavski okrug Pčinjski okrug

Toplički okrug REGION JUŽNE I ISTOČNE SRBIJE Ukupno 384186 54496 14.2 265684 69.2

64006 16.7 12578 3.3 SRBIJA JUG Ukupno 862767 120276 13.9 597715 69.3 144776 16.8

28934 3.4 SRBIJA Ukupno 3428343 486356 14.2 2385090 69.6 556897 16.2 113619 3.3 Izvor

podataka: Autorsko izračunavanje 4na osnovu podataka 2Republičkog zavoda za statistiku:

RZS: Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. Uporedni pregled broja stanovnika

1948,1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002 i 2011. Podaci po naseljima, RZS, Beograd, 2014; i
RZS: Opštine i regioni u Republici Srbiji, 2016, RZS, Beograd, 2016. Tabela 2: Broj stanovnika

jedinica lokalne samouprave čiji je stepen razvijenosti iznad republičkog proseka 1971,

1991, 2002 i 2012: Broj st. 1971 Broj st. 1991 Broj st. 2002. Broj st. 2011. 2011-1971

2011-1991 2011-2002 % 2011-1971 % 2011-1991 % 2011-2002 SRBIJA SEVER Beogradski

upravni okrug Beograd 1209360 1602226 1576124 1659440 REGION BEOGRAD Ukupno

1209360 1602226 1576124 1659440 450080 57214 83316 137.2 103.6 105.3

Severnobanatski okrug Kanjiža 33817 30668 27510 25343 -8474 -5325 -2167 74.9 82.6 92.1

Senta 31416 28779 25568 23316 -8100 -5463 -2252 74.2 81.0 91.2 Srednjebanatski okrug

Južnobanatski okrug Vršac 60528 58228 54369 52026 -8502 -6202 -2343 86.0 89.3 95.7

Pančevo 110780 125261 127162 123414 12634 -1847 -3748 111.4 98.5 97.1 Severnobački

okrug Subotica 146770 150534 148401 141554 -5216 -8980 -6847 96.4 94.0 95.4

Zapadnbački okrug Južnobački okrug Novi Sad 206821 265464 299294 341625 134804

76161 42331 165.2 128.7 114.1 Bačka Palanka 54410 58835 60966 55528 1118 -3307 -5438

102.1 94.4 91.1 Vrbas 43490 46405 45852 42092 -1398 -4313 -3760 96.8 90.7 91.8 Beočin

13216 14848 16086 15726 2510 878 -360 119.0 105.9 97.8 Sremski okrug Pećinci 18490

20077 21506 19720 1230 -357 -1786 106.7 98.2 91.7 Stara Pazova 43477 57291 67576

65792 22315 8501 -1784 151.3 114.8 97.4 REGION VOJVODINE Ukupno 763215 856390

894290 906136 142921 49746 11846 118.7 105.8 101.3 SRBIJA SEVER Ukupno 1972575

2458616 2470414 2565576 593001 106960 95162 130.1 104.4 103.9 Zlatiborski okrug Užice

67555 82723 83022 78040 10485 -4683 -4982 115.5 94.3 94.0 Kolubarski okrug Valjevo

88267 98226 96761 90312 2045 -7914 -6449 102.3 91.9 93.3 Lajkovac 18270 17716 17062

15475 -2795 -2241 -1587 84.7 87.4 90.7 Mačvanki okrug Moravički okrug Čačak 97924

116808 117072 115337 17413 -1471 -1735 117.8 98.7 98.5 Pomoravskiski okrug Rasinski

okrug Raški okrug Šumadijski okrug Kragujevac 130551 180084 175802 179417 48866 -667

3615 137.4 99.6 102.1 4REGION ŠUMADIJE I ZAPADNE SRBIJE Ukupno 402567 495557

489719 478581 76014 -16976 -11138 118.9 96.6 97.7 Borski okrug Bor 52849 59900 55817

48615 -4234 -11285 -7202 92.0 81.2 87.1 Braničevski okrug Požarevac 73768 84678 74902

75334 1566 -9344 432 102.1 89.0 100.6 Zaječarski okrug Jablanički okrug Nišavski okrug
Niš 195362 248086 250518 260237 64875 12151 9719 133.2 104.9 103.9 Pirotski okrug

Podunavski okrug Pčinjski okrug Toplički okrug REGION JUŽNE I ISTOČNE SRBIJE Ukupno

321979 392664 381237 384186 62207 -8478 2949 119.3 97.8 100.8 SRBIJA JUG Ukupno

724546 888221 870956 862767 138221 -25454 -8189 119.1 97.1 99.1 SRBIJA Ukupno

2697121 3346837 3341370 3428343 731222 81506 86973 127.1 102.4 102.6 Izvor podataka:

Autorsko izračunavanje na osnovu podataka 2Republičkog zavoda za statistiku: RZS: Popis

stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. Uporedni pregled broja stanovnika 1948,1953,

1961, 1971, 1981, 1991, 2002 i 2011. Podaci po naseljima, RZS, Beograd, 2014; i 4RZS:

Opštine i regioni u Republici Srbiji, 2016, RZS, Beograd, 2016. Tabela 3: Stanovništvo

izrazito nedovoljno razvijenih 1jedinica lokalne samouprave čiji je stepen razvijenosti ispod

60% republičkog proseka po starosnim grupama i njihov udeo u ukupnom stanovništvu:

Ukupno stanov. 0-14 % 15-64 % 65+ % 80+ % Prosečna starost Beogradski upravni okrug

REGION BEOGRAD Ukupno 40 0 0 0 0 0 0 0 0 0 Severnobački okrug Srednjebanatski okrug

Južnobanatski okrug Opovo 10440 1603 15.4 7050 67.5 1787 17.1 324 3.1 41,6

Severnobanatski okrug Zapadnbački okrug Južnobački okrug Sremski okrug REGION

VOJVODINE Ukupno 10440 1603 15.4 7050 67.5 1787 17.1 324 3.1 SRBIJA SEVER Ukupno

10440 1603 15.4 7050 67.5 1787 17.1 324 3.1 Zlatiborski okrug Nova Varoš 16638 2040

12.3 11204 67.3 3394 20.4 672 4.0 44,8 Priboj 27133 3549 13.1 18906 69.7 4678 17.2 624

2.3 42,9 Prijepolje 37059 6070 16.4 25189 68.0 5800 15.7 829 2.2 40,1 Sjenica 26392 5575

21.1 17304 65.6 3513 13.3 582 2.2 37 Kolubarski okrug Ljig 12754 1700 13.3 8225 64.5 2829

22.2 644 5.0 44,7 Mionica 14335 2022 14.1 9201 64.2 3112 21.7 724 5.1 44,4 Mačvanski

okrug Krupanj 17295 2349 13.6 11894 68.8 3052 17.6 555 3.2 42,9 Mali Zvornik 12482 1754

14.1 8853 70.9 1875 15.0 379 3.0 41,7 Moravički 9okrug Pomoravski okrug Rekovac 11055

1125 10.2 6554 59.3 3376 30.5 1018 9.2 43,7 14Rasinski okrug Brus 16317 2021 12.4 10693

65.5 3603 22.1 739 4.5 44,8 Vrvarin 17966 2409 13.4 11563 64.4 3994 22.2 1099 6.1 45,1

Raški okrug Raška 24678 3487 14.1 16615 67.3 4576 18.5 946 3.8 43 Tutin 31155 8195 26.3

20427 65.6 2533 8.1 380 1.2 32,1 Šumadijski okrug 4REGION ŠUMADIJE I ZAPADNE SRBIJE

Ukupno 265259 42296 15.9 176628 66.6 46335 17.5 9191 3.5 Borski okrug Braničevski
okrug Golubac 8331 1050 12.6 5268 63.2 2013 24.2 500 6.0 46,3 Žabari 11380 1399 12.3

6969 61.2 3012 26.5 940 8.3 47,1 Žagubica 12737 1558 12.2 7720 60.6 3459 27.2 883 6.9

47,6 Kučevo 15516 1883 12.1 9574 61.7 4059 26.2 1042 6.7 47,5 Malo Crniće 11458 1497

13.1 7253 63.3 2708 23.6 778 6.8 45,7 Petorvac na Mlavi 31259 3975 12.7 19842 63.5 7442

23.8 1981 6.3 45,6 Zaječarski okrug Knjaževac 31491 3315 10.5 19619 62.3 8557 27.2 2393

7.6 48,6 Jablanički okrug Bojnik 11104 1808 16.3 6686 60.2 2610 23.5 504 4.5 43,4

Vlasotince 29893 4323 14.5 20133 67.4 5437 18.2 977 3.3 42,3 Lebane 22000 3284 14.9

14454 65.7 4262 19.4 747 3.4 42,4 Crna Trava 1663 102 6.1 959 57.7 602 36.2 130 7.8 53,7

Medveđa 7438 1079 14.5 4665 62.7 1694 22.8 342 4.6 43,6 Nišavski okrug Aleksinac 51863

6971 13.4 34346 66.2 10546 20.3 2357 4.5 43,9 Gadžin han 8389 742 8.8 4537 54.1 3110

37.1 762 9.1 52,5 Doljevac 18463 2721 14.7 11981 64.9 3761 20.4 741 4.0 42,9 Merošina

13968 1979 14.2 8755 62.7 3234 23.2 665 4.8 44,3 Ražanj 9150 1074 11.7 5492 60.0 2584

28.2 653 7.1 48,5 Svrljig 14249 1407 9.9 8256 57.9 4586 32.2 1232 8.6 50,6 Pirotski okrug

Babušnica 12307 1216 9.9 7425 60.3 3666 29.8 896 7.3 49,5 Bela Palanka 12126 1473 12.1

7607 62.7 3046 25.1 784 6.5 46,3 Dimitrovgrad 10118 1141 11.3 6568 64.9 2409 23.8 538

5.3 46,5 Podunavski 9okrug Pčinjski okrug Bosilegrad 8129 1012 12.4 5228 64.3 1889 23.2

432 5.3 45,2 Bujanovac 18067 3571 19.8 12045 66.7 2451 13.6 452 2.5 37,3 Bladičin Han

20871 3012 14.4 14024 67.2 3835 18.4 698 3.3 42,7 Preševo 3080 541 17.6 2060 66.9 479

15.6 82 2.7 38,7 Surdulica 20319 3142 15.5 13907 68.4 3270 16.1 642 3.2 41,3 Trgovište

5091 682 13.4 3522 69.2 887 17.4 167 3.3 41,8 Toplički okrug Blace 11754 1437 12.2 7283

62.0 3034 25.8 631 5.4 46,4 Žitorađe 16368 2485 15.2 10286 62.8 3597 22.0 698 4.3 43,4

Kuršumlija 19213 2788 14.5 12650 65.8 3775 19.6 657 3.4 42,9 4REGION JUŽNE I ISTOČNE

SRBIJE Ukupno 467795 62667 13.4 299114 63.9 106014 22.7 24304 5.2 SRBIJA JUG Ukupno

733054 104963 14.3 475742 64.9 152349 20.8 33495 4.6 SRBIJA Ukupno 743494 106566

14.3 482792 64.9 154136 20.7 33819 4.5 Izvor podataka: Autorsko izračunavanje na osnovu

podataka 2Republičkog zavoda za statistiku: RZS: Popis stanovništva, domaćinstava i

stanova 2011. Uporedni pregled broja stanovnika 1948,1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002 i

2011. Podaci po naseljima, RZS, Beograd, 2014; i RZS: Opštine i regioni u Republici Srbiji,
2016, RZS, Beograd, 2016. Tabela 4: Broj stanovnika 12izrazito nedovoljno razvijenih jedinica

lokalne samouprave čiji je stepen razvijenosti ispod 60% republičkog proseka 1971, 1991,

2002 i 2012: Broj st. 1971 Broj st. 1991 Broj st. 2002. Broj st. 2011. 2011-1971 2011-1991

2011-2002 % 2011-1971 % 2011-1991 % 2011-2002 SRBIJA SEVER Beogradski upravni

okrug REGION BEOGRAD Ukupno 40 0 0 0 0 0 0 Severnobački okrug Srednjebanatski okrug

Južnobanatski okrug Opovo 11515 11384 11016 10440 -1075 -944 -576 90.7 91.7 94.8

Severnobanatski okrug Zapadnbački 9okrug Južnobački okrug Sremski okrug REGION

VOJVODINE Ukupno 11515 11384 11016 10440 -1075 -944 -576 90.7 91.7 94.8 SRBIJA

SEVER Ukupno 11515 11384 11016 10440 -1075 -944 -576 90.7 91.7 94.8 Zlatiborski okrug

Nova Varoš 22740 21812 19982 16638 -6102 -5174 -3344 73.2 76.3 83.3 Priboj 32548

35951 30377 27133 -5415 -8818 -3244 83.4 75.5 89.3 Prijepolje 44022 46525 41188 37059

-6963 -9466 -4129 84.2 79.7 90.0 Sjenica 36622 33681 27970 26392 -10230 -7289 -1578

72.1 78.4 94.4 Kolubarski okrug Ljig 18549 15912 14629 12754 -5795 -3158 -1875 68.8 80.2

87.2 Mionica 20560 17368 16513 14335 -6225 -3033 -2178 69.7 82.5 86.8 Mačvanski okrug

Krupanj 23529 21879 20192 17295 -6234 -4584 -2897 73.5 79.0 85.7 Mali Zvornik 12084

14029 14076 12482 398 -1547 -1594 103.3 89.0 88.7 Moravički 14okrug Pomoravski okrug

Rekovac 22710 17011 13551 11055 -11655 -5956 -2496 48.7 65.0 81.6 Rasinski okrug Brus

24581 21331 18764 16317 -8264 -5014 -2447 66.4 76.5 87.0 Varvarin 26143 23821 20122

17966 -8177 -5855 -2156 68.7 75.4 89.3 Raški okrug Raška 29367 28747 26981 24678

-4689 -4069 -2303 84.0 85.8 91.5 Tutin 29444 34631 30054 31155 1711 -3476 1101 105.8

90.0 103.7 Šumadijski okrug REGION ŠUMADIJE I ZAPADNE SRBIJE Ukupno 342899 332698

294399 265259 -77640 -67439 -29140 77.4 79.7 90.1 9Borski okrug Braničevski okrug

Golubac 14178 12513 9913 8331 -5847 -4182 -1582 58.8 66.6 84.0 Žabari 23749 19847

13337 11380 -12369 -8467 -1957 47.9 57.3 85.3 Žagubica 21055 17777 14823 12737 -8318

-5040 -2086 60.5 71.6 85.9 Kučevo 29095 25649 18808 15516 -13579 -10133 -3292 53.3

60.5 82.5 Malo Crniće 23169 19940 13853 11458 -11711 -8482 -2395 49.5 57.5 82.7

Petorvac na Mlavi 50433 46414 34511 31259 -19174 -15155 -3252 62.0 67.3 90.6 Zaječarski

okrug Knjaževac 52010 44036 37172 31491 -20519 -12545 -5681 60.5 71.5 84.7 Jablanički
okrug Bojnik 18801 14498 13118 11104 -7697 -3394 -2014 59.1 76.6 84.6 Vlasotince 36002

34302 33312 29893 -6109 -4409 -3419 83.0 87.1 89.7 Lebane 28228 27068 24918 22000

-6228 -5068 -2918 77.9 81.3 88.3 Crna Trava 9672 3789 2563 1663 -8009 -2126 -900 17.2

43.9 64.9 Medveđa 20792 13368 10760 7438 -13354 -5930 -3322 35.8 55.6 69.1 Nišavski

okrug Aleksinac 66082 63844 57749 51863 -14219 -11981 -5886 78.5 81.2 89.8 Gadžin han

19974 12990 10464 8389 -11585 -4601 -2075 42.0 64.6 80.2 Doljevac 20228 20662 19561

18463 -1765 -2199 -1098 91.3 89.4 94.4 Merošina 18028 16139 14812 13968 -4060 -2171

-844 77.5 86.5 94.3 Ražanj 17113 13582 11369 9150 -7963 -4432 -2219 53.5 67.4 80.5

Svrljig 26505 20740 17284 14249 -12256 -6491 -3035 53.8 68.7 82.4 Pirotski okrug

Babušnica 29033 19333 15734 12307 -16726 -7026 -3427 42.4 63.7 78.2 Bela Palanka

21325 16447 14381 12126 -9199 -4321 -2255 56.9 73.7 84.3 Dimitrovgrad 16365 13488

11748 10118 -6247 -3370 -1630 61.8 75.0 86.1 Podunavski 9okrug Pčinjski okrug Bosilegrad

17306 11644 9931 8129 -9177 -3515 -1802 47.0 69.8 81.9 Bujanovac 43522 49238 43302

18067 -25455 -31171 -25235 41.5 36.7 41.7 Bladičin Han 25231 25255 23703 20871 -4360

-4384 -2832 82.7 82.6 88.1 Preševo 30056 38943 34904 3080 -26976 -35863 -31824 10.2

7.9 8.8 Surdulica 29494 24785 22190 20319 -9175 -4466 -1871 68.9 82.0 91.6 Trgovište

12556 7146 6372 5091 -7465 -2055 -1281 40.5 71.2 79.9 Toplički okrug Blace 19331 15709

13759 11754 -7577 -3955 -2005 60.8 74.8 85.4 Žitorađe 21224 19545 18207 16368 -4856

-3177 -1839 77.1 83.7 89.9 Kuršumlija 31672 23590 21608 19213 -12459 -4377 -2395 60.7

81.4 88.9 4REGION JUŽNE I ISTOČNE SRBIJE Ukupno 792229 692281 594166 467795

-324434 -224486 -126371 59.0 67.6 78.7 SRBIJA JUG Ukupno 1135128 1024979 888565

733054 -402074 -291925 -155511 64.6 71.5 82.5 SRBIJA Ukupno 1146643 1036363 899581

743494 -403149 -292869 -156087 64.8 71.7 82.6 Izvor podataka: Autorsko izračunavanje na

osnovu podataka 2Republičkog zavoda za statistiku: RZS: Popis stanovništva, domaćinstava

i stanova 2011. Uporedni pregled broja stanovnika 1948,1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002

i 2011. Podaci po naseljima, RZS, Beograd, 2014; i 4RZS: Opštine i regioni u Republici Srbiji,

2016, RZS, Beograd, 2016. U periodu 1971-2011 U Srbiji, prosečna starost porasla je sa 33,6

na 42,2 godina. U istom periodu menjala se i starosna struktura stanovništva u korist starijih
grupa, tako da je broj mladih starosti 0-14 smanjio udeo u ukupnom stanovništvu sa 21,6%

(1971) na 14,27% (2011), a broj starih 65 i više povećao udeo u ukupnom stanovništvu sa

9,4% na 17,4%. U istom periodu udeo radno sposobnog stanovištva strarosti 15-64

neznatno je smanjen (1971-68,91%, 2011-68,34%). Ukupan udeo navedenih starosnih

grupa stanovnika (0-14, 15-64 i 65 i više) u razvijenim opštinama pokazuje smanjeni udeo

starog stanovništva a veći udeo 1radno sposobnog stanovništva i neznatna odstupanja

mladih u odnosu na medijalnu vrednost za Srbiju. Nerazvijene opštine karakteriše značajno

veći udeo starog stanovništva (20,7%), manji udeo radno sposobnog stanovništva (64,9%) i

neznatna odstupanja mladog stanovništva (14,3%) od prosečnih vrednosti za Srbiju.

Prosečna starost u razvijenim opštinama 4kreće se od 40 do 43 godine, osim Valjeva koji

beleži prosečnu starost 43,2 godine. Među nerazvijenim opštinama 17 je sa prosečnom

starosti preko 45 godina (od toga 3 opštine su sa prosečnom starosti preko 50 godina i sve

su u Regionu Južna i Istočna Srbija), prosečna starost od 43 do 45 godina je u 11 opština,

12 opština je sa prosečnom starosti od 40 do 43 godine i sa prosečnom starosti do 40

godina je 4 opštine (sa većinskim bošnjačkim i muslimanskim stanovništvom). Od ukupnog

broja opština 1čiji je stepen razvijenosti iznad republičkog proseka 12 se nalazi na severu a

8 na jugu. Okruzi bez razvijenih opština su na TJ Srbija sever Srednjebanatski i

Zapadnobački okrug, dok su Mačvanski, Pomoravski, Rasinski, Raški 4(Region Šumadije i

Zapadne Srbije) i Zaječarski, Jablanički, Pirotski, Podunavski, Pčinjski, Toplički okrug (Region

Južne i Istočne Srbije) na TJ Srbija jug. Sve nedovoljno razvijene opštine, osim Opova

(Južnobanatski okrug Region Vojvodina) nalaze se na teritoriji Srbije jug, i to u regionu

Šumadija i Zapadna Srbija 13 opština, a u Regionu Južna i Istočna Srbija 30. Po okruzima

broj nedovoljno razvijenih opština je po sledećem: Zlatiborski-4, Kolubarski-2, Mačvanski-2,

Pomoravski-1, Rasinski-2, Raški.2 (Region Šumadije i Zapadne Srbije), Braničevski-6,

Zaječarski-1, Jablanički-5, Nišavski-6, Pirotski-3, Pčinjski-6, Toplički-3 (Region Južna i

Istočna Srbija). Tako da oba regiona na severu (Beogradski region i Region Vojvodine)

spadaju u razvijene regione (regione 3koji ostvaruju vrednost bruto-domaćeg proizvoda

iznad vrednosti republičkog proseka) dok, Region Šumadije i Zapadne Srbije i Region Južne
i Istočne Srbije (Srbija jug) spadaju u nedovoljno razvijene regione (regioni u kojima je

vrednost bruto-domaćeg proizvoda ispod vrednosti republičkog proseka). 4Od ukupnog

broja stanovnika 3428343 (47,7%) živi u razvijenim opštinama, od toga 2565576 ili ¾

(74,8%) živi na severu čineći 72,4% svih stanovnika severa i 862767 ili ¼ (25,2%) živi na jugu

čineći 24,0% svih stanovnika juga. Tako da u Beogradskom regionu svi stanovnici pripadaju

razvijenim opštinama, u Regionu Vojvodina približno polovina stanovnika (46,9%), dok u

ostala 2 regiona približno svaki četvrti stanovnik pripada razvijenim opštinama (Region

Šumadije i Zapadne Srbije (23,6% ) i Region Južne i Istočne Srbije (24,6%)). U nerazvijenim

opštinama živi 743494 ili 10,3% ukupnog broja stanovnika, tako da na severu živi 10440 ili

(1,4%) čineći svega 0,3% ukupnog stanovništva severa, dok na jugu živi 733054 (98,6%)

ovog stanovništva, čineći 20,4% ukupnog stanovništva juga. U Regionu Vojvodina

stanovnici nerazvijenih opština čine 0,5% stanovnika, dok su u Regionu Šumadije i Zapadne

Srbije zastupljeni sa 13,1%, a u Regionu Južne i Istočne Srbije sa 29,9% stanovnika u

ukupnom broju stanovnika tih regiona. U Beogradskom regionu nema nerazvijenih opština.

Dok razvijene opštine u periodu 1971-2011 beleže porast stanovnika, nerazvijene opštine u

tom periodu beleže pad broja stanovnika. U Beogradskom regionu i Regionu Vojvodine

zbirno razvijene opštine beleže porast stanovnika u celom periodu, dok preostala dva

regiona posle 1991. godine beleže smanjenje broja stanovnika. Ukupno povećanje 4broja

stanovnika u razvijenim opštinama je 27,1% za period 1971-2011, dok je u poslednjem

međupopisnom periodu porast 2,6%. Po regionima porast broja stanovnika kreće se od

18,7% u Regionu Vojvodina, preko Regiona Šumadija i Zapadna Srbija (18,9%) i Regiona

Istočna i Južna Srbija (19,3%) do Beogradskog regiona koji beleži povećanje od 37,2%. Na

nivou opština, 7 razvijenih opština, 5 na severu (Kanjiža, Senta, Vršac, Subotica, Vrbas) i dve

na jugu (Lajkovac i Bor) beleže smanjenje stanovnika za period 1971-2011 do 10%. Samo

Bor ima smanjenje broja stanovnika preko 10% (12,9%). U nerazvijenim opštinama ukupno

smanjenje broja stanovnika je 403149 ili 35,2% za period 1971-2011, 4dok je u poslednjem

međupopisnom periodu smanjenje 17,4%. Po regionima smanjenje broja stanovnika kreće

se od 9,3% u Regionu Vojvodina (opština Opovo), preko Regiona Šumadija i Zapadna Srbija
(22,6%) do Regiona Istočna i Južna Srbija (44,0%). Kod nerazvijenih opština samo Mali

Zvornik i Tutin beleže porast stanovnika, dok su ostale opštine smanjile broj stanovnika po

sledećem: do 10% - 2, do 20% - 5, do 30% - 6, do 40% - 11, do 50% - 6 i više od 50% - 10.

Ova povezanost demografskih i društveno-ekonomskih kretanja nametnula je nova

demografska obeležja Srbije: smanjenje stanovništva, smanjenje mortaliteta stanovništva,

veće smanjenje nataliteta, smanjenje prirodnog priraštaja (prirodna depopulacija), promene

u strukturu stanovništva sa negativnim predznakom i unutrašnje i spoljne migracije.

Odmakla prostorna polarizacija i disproporcija ogleda se u selidbama (migracijama) i

snažnijem demografskom pražnjenjuprvenstveno rurlnih, nerazvijenih, devastiranih

prostora koji gravitiraju ka graničnim područjima. BEZBEDNOSNE POSLEDICE

DEMOGRAFSKIH I DRUŠTVENO-EKONOMSKIH KRETANjA Ljudski resursi su nedvosmisleno

istaknuti kao najznačajniji i aktuelan činioc sistema nacionalne bezbednosti.12 4Imajući u

vidu teške ekonomske i socijalne prilike u Srbiji, smanjenje broja stanovnika zbog

prirodnog priraštaja i iseljavanja, generisaće negativan demografski trend i biće ozbiljan

ograničavajući faktor ukupnog razvoja, uključujući bezbednost i odbranu, u dužem periodu.

Neravnomeran privredni i demografski razvoj identifikovan je i Strategijom 5nacionalne

bezbednosti Republike Srbije kao izazov, rizik i pretnja bezbednosti koja može ugroziti

stabilnost i mir Republike Srbije. Stoga, opisivanje nekih osnovnih stanja stanovništva (broj;

tempo rasta; polna, starosna, bračna stuktura; itd.), prirodno i mehaničko kretanje

stanovništva (smrtnost, ferilitet i migracije) njihove promene u pogledu obeležja, projekcije

i prognoze stanovništva, predstavlja značajno polazište u planiranju politike odbrane,

politike unutrašnje bezbednosti 4kao i drugih oblasti društvenog života. Permanentno

pogoršanje demografske situacije u Republici Srbiji, pored ekonomskih i socijalnih

posledica, nosi i određene bezbednosne i odbrambene rizike. Na kraju sa aspekta

5bezbednosti i odbrane, pogoršana demografska situacija može rezultovati stanjem i

strukturom stanovništva koje podleže vojnoj obavezi, a koje ne odgovara potrebama

sistema nacionalne bezbednosti. Sistem nacionalne bezbednosti ugrožava smanjenje

ukupnog 4stanovništva, a samim tim i stanovništva koje podleže vojnoj obavezi, čime se
smanjuje i baza koja je izvor za popunu poslova ljudstvom u sistemu nacionalne

bezbednosti. Smanjenje stanovništva, naročito stanovništva ostalih naselja, depopulacija

sela i njegovo propadanje i nestajanje, pražnjenje pograničnih područja i koncentracija

stanovništva u gradskim naseljima, uokvireno je fenomenom „prazna zemlja“ i predstavlja

ozbiljan problem sa dalekosežnim posledicama i nesagledivim implikacijama u

bezbednosti. Ozbiljan i ograničavajući faktor za bezbednost i odbranu je i intenzivno

demografsko starenje. Dodatni faktor koji ugrožava 5sistem nacionalne bezbednosti je

povećanje neravnoteže između broja zaposlenih i broja penzionera čime se povećava

budžetska neravnoteža i smanjenje mogućnosti za izdvajanje sredstava za potrebe

bezbednosti i odbrane. Negativnim aspekti postojećeg stanja stanovništva Republike Srbije

moraju se prilagođavati oblasti bezbednosti i odbrane. Stremeći vojnoj neutralnosti,

saradnji i udruživanju bezbednosnih kapaciteta nacionalnih država i multilateralnim

forumima bezbednosti, Republika Srbija proizvodi efekte koji su ključni u obezbeđenju

mira, stabilnosti i demokratskog razvoja država savremenog sveta. Smanjenjem

bezbednosnih 5izazova, rizika i pretnji uz uvažavanje ostalih činilaca bezbednosti (političkih,

ekonomskih, materijalno-energetskih, socijalnih i naučno-tehnoloških) stvara se povoljno

bezbednosno okruženje koje pruža uslove za održiv odgovor i prilagođavanje vremenu i

okolnostima oblikovanih nepovoljnom demografskom slikom Republike Srbije. Zaključak

Sagledavanje kretanja i strukture stanovništva u opštinama različitog stepena razvijenosti

ukazuje na demografsko nazadovanje sa vrlo nepovoljnim tendencijama, koje se ogledaju u

padu broja stanovnika, prirodnoj depopulacija (broj umrlih stanovnika prevazilazi 2broj

živorođene dece) i procesu demografskog starenja. Demografska situacija po regionima na

osnovu dobijenih podataka u skladu je sa demografskom slikom na osnovu rezultata

popisa stanovništva Srbije. Izrazito smanjenje stanovništva koje beleže nerazvijene opštine,

ukazuje da je ekonomska nerazvijenost osnovni razlog koji 4vodi ka potpunom

demografskom pražnjenju tih područja. Dobijeni rezultati potrvrđuju polaznu pretpostavku

o odnosu međuzavisnosti ekonomskog i demografskog faktora. Činjenicom da su ukupni

ljudski potencijali, odnosno stanovništvo Republike Srbije jedan od osnovnih resursa

5sistema nacionalne bezbednosti, ustanovljena je povezanost i uslovljenost sistema

nacionalne bezbednosti i stanovništva. Demografske promene posle izvršenih

organizacionih promena nemaju direktne posledice po bezbednost i odbranu, ali zahtevaju

da se prate, posebno u pojedinim nižim teritorijalnim jedinicama, a organizacione promene

da se prilagođavaju 4u skladu sa tim. Literatura [1] 5Doktrina Vojske Srbije, MO RS, Medija

centar MO RS, Beograd, 2010. [2] Doktrina Kopnene vojske, GŠ VS Komanda Kopnene

vojske, Medija centar MO RS, Beograd, 2010. [3] Doktrina operacija Vojske Srbije, MO, GŠ

VS, Združena operativna komanda, Beograd, 2012. [4] Dragišić, Z.: Sistem nacionalne

bezbednosti Republike Srbije, FB, Beograd, 2011. [5] Dugoročni plan razvoja sistema

odbrane Republike Srbije, MO RS, Medija centar MO RS, Beograd, 2011. [6] Zakona o

vojnoj, radnoj i materijalnoj obavezi, „Službeni vojni list“, broj 31/09. [7] Kulić, Ž.:

Upravljanje ljudskim potencijalima, Radnička štampa, Beograd, 2005. [8] Penev, G.:

Projekcije stanovništva 4Srbije od 2010. do 2060. godine, Fiskalni savet Republike Srbije,

Beograd, 2013. [9] 2Republički zavod za statistiku: Demografska statistika 2005, Republički

zavod za statistiku, Beograd, 2008. [10] Republički zavod za statistiku: Demografska

statistika 2006, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2008. [11] Republički zavod za

statistiku: Demografska statistika u Republici Srbiji 2014, Republički zavod za statistiku,

Beograd, 2015. [12] Republički zavod za statistiku: Demografska statistika 2015, Republički

zavod za statistiku, Beograd, 2016. [13] Republički zavod za statistiku: Opštine i regioni u

Republici Srbiji, 2011, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2011. [14] Republički zavod

za statistiku: Opštine i regioni u Republici Srbiji, 2015, Republički zavod za statistiku:

Beograd, 2015. [15] Republički zavod za statistiku: Opštine i regioni u Republici Srbiji, 2016,

Republički zavod za statistiku, Beograd, 2016. [16] Republički zavod za statistiku: Popis

stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. Migracije Podaci po opštinama i gradovima,

Republički zavod za statistiku, Beograd, 2012. [17] Republički zavod za statistiku: Popis

stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. Popisni atlas 2011, Republički zavod za

statistiku, Beograd, 2014. [18] Republički zavod za statistiku: Popis stanovništva,

domaćinstava i stanova 2011. PRVI REZULTATI, Republički zavod za statistiku, Beograd,

2012. [19] Republički zavod za statistiku: Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011.

Starost i pol Podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2012. [20]

Republički zavod za statistiku: Popis stanovništva, domaćinstva i stanova u 2002.

Stanovništvo uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991. i 2002.

podaci po naseljima, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2004. [21] Republički zavod za

statistiku: Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. Uporedni pregled broja

stanovnika 1948,1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002 i 2011. Podaci po naseljima, Republički

zavod za statistiku, Beograd, 2014. [22] Republički zavod za statistiku: Popis stanovništva,

domaćinstava i stanova 2011. Ferilitet ženskog stanovništva Podaci po opštinama i

gradovima, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2012. [23] Republički zavod za

statistiku: Prirodno kretanje stanovništva u Republici Srbiji Natural changes of population in

the Republic of Serbia 1961 2010, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2012, [24]

Republički zavod za statistiku: Projekcije stanovništva Republike Srbije 2011-2041. Podaci

po opštinama i gradovima, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2014. [25] Republički

zavod za statistiku: Saopštenje Konačni rezultati popisa 2002, Republički zavod za statistiku,

Beograd, 2002. [26] Republički zavod za statistiku: Srbija u brojkama 2003, Republički zavod

za statistiku, Beograd, 2003. [27] Republički zavod za statistiku: Statistički godišnjak Srbije

2005, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2005. [28] Republički zavod za statistiku:

Statistički godišnjak Srbije 2009, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2009. [29]

Republički zavod za statistiku: Statistički godišnjak Srbije 2012, Republički zavod za

statistiku, Beograd, 2012. [30] Republički zavod za statistiku: Statistički godišnjak 2013,

Republički zavod za statistiku, Beograd, 2013. [31] Republički zavod za statistiku: Statistički

godišnjak 2015, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2015. [32] Republički zavod za

statistiku: Statistički godišnjak 2016, Republički zavod za statistiku, Beograd, 2016. [33]

Republički zavod za statistiku: Statistički godišnjak 2017, Republički zavod za statistiku,

Beograd, 2017. [34] Republički zavod za statistiku: Žene i muškarci u Republici Srbiji,

Republički zavod za statistiku, Beograd, 2017. [35] Strategija odbrane Republike Srbije,

„Službeni glasnik RS“, broj 88/09. [36] 3Uredba o utvrđivanju jedinstvene liste razvijenosti
regiona i jedinica lokalne samouprave za 2014. godinu, „Službeni glasnik RS”, broj 104/14.

[37] 11Uredba o utvrđivanju metodologije za izračunavanje stepena razvijenosti regiona i

jedinica lokalne samouprave, „Službeni glasnik RS”, broj 104/14. 1 Kulić, Ž.: Upravljanje

ljudskim potencijalima, Radnička štampa, Beograd, 2005, str. 21. 2 5Strategija odbrane

Republike Srbije, MO RS, Medija centar MO RS, Beograd, 2009, str. 10-13 i 18: „Ljudske

resurse odbrane čini demografski potencijal Republike Srbije koji podleže obavezi odbrane

i koji je sposoban i obučen za uključivanje u sistem odbrane. Materijalni resursi odbrane

obuhvataju prirodne, privredne, finansijske, informacione, tehničko-tehnološke i druge

potencijale Republike Srbije koji se angažuju za potrebe odbrane.“ 3 Isto, str. 414 i 18. 4

Doktrina Vojske Srbije, MO RS, Medija centar MO RS, Beograd, 2010, str. 11. 5Doktrina

Kopnene vojske, GŠ VS Komanda Kopnene vojske, Medija centar MO RS, Beograd, 2010, str.

7-10.: „Oružana borba, kao glavni sadržaj oružanog sukoba, predstavlja društvenu pojavu i

dvosmerni proces u kojem suprotstavljene snage planiraju, pripremaju i izvode operacije.“ 6

Isto, str. 7-10.: „Oružani sukob je proces međusobnog uništavanja sukobljenih strana.

Karakteriše ih primena oružane sile radi ostvarivanja ciljeva. Sukobi se mogu voditi između

država ili unutar granica jedne države, u obliku oružane pobune ili borbe protiv terorizma, u

urbanom ili vanurbanom prostoru.“ 7 Doktrina Kopnene vojske, GŠ VS Komanda Kopnene

vojske, Medija centar MO RS, Beograd, 2010, str. 7-10. i 33-38: „Vojne operacije 5u

oružanim sukobima predstavljaju osnovni oblik upotrebe oružane sile ili pretnje upotrebe

oružane sile radi nametanja sopstvene volje i ostvarenja određenih ciljeva.“ 8 Dragišić, Z.:

Sistem nacionalne bezbednosti Republike Srbije, FB, Beograd, 2011, str. 15.: „Sve složeniji

bezbednosni izazovi zahtevaju angažovanje sve većeg broja subjekata bezbednosti koji

moraju da funkcionišu kao nedeljiva i jedinstvena celina. Svi ovi subjekti, određeni

političkim i pravnim poretkom zemlje i njihovo delovanje u miru, vanrednim situacijama i

ratu čini 5sistem nacionalne bezbednosti, kao sistem koji ima sve karakteristike društvenog

sistema usmerenog ka postizanju i očuvanju integriteta suverenih država.“ ; Strategija

nacionalne bezbednosti Republike Srbije, MO RS, Medija centar MO RS, Beograd, 2009, str.

29: „Sistem nacionalne bezbednosti predstavlja normativno, strukturno i funkcionalno

uređenu celinu elemenata čijom se delatnošću ostvaruje zaštita nacionalnih interesa

Republike Srbije.“ 9 Zakona o vojnoj, radnoj i materijalnoj obavezi (Službeni vojni list br.

31/09), član 9. : „Demografski 5potencijal države koji podleže obavezi odbrane ili

stanovništvo koje podleže vojnoj obavezi čine lica koja u kalendarskoj godini navršavaju 18

godine (postaju regruti) do navršenih 60 godina života (muškarci) i 50 godina života

(žene).“ 10 3Uredba o utvrđivanju metodologije za izračunavanje stepena razvijenosti

regiona i jedinica lokalne samouprave („Službeni glasnik RS”, broj 104/14). 11 Uredba o

utvrđivanju jedinstvene liste razvijenosti regiona i jedinica lokalne samouprave za 2014.

godinu („Službeni glasnik RS”, broj 104/14). 12 5Dugoročni plan razvoja sistema odbrane

Republike Srbije, MO RS, Medija centar MO RS, Beograd, 2011, str. 25; Strategiji razvoja

Ministarstva unutrašnjih poslova za period 2018-2023. godine, str. 29. --------------- --------

---------------------------------------------------- --------------- --------------------------------

---------------------------- 21
Sources
http://www.regionalnirazvoj.gov.rs/Lat/ShowNARRFolder.aspx?mi=4
1 INTERNET
7%
https://data.stat.gov.rs/Metadata/31_Popis/Html/S018150_ESMS_G10_2011_2.html
2 INTERNET
6%
http://otvorenavlada.rs/uredba-jedinstvena-lista-lokalna-samouprava050-lat-doc/
3 INTERNET
5%
https://www.paragraf.rs/propisi/strategija-upravljanja-vodama-u-srbiji-do-2034.html
4 INTERNET
4%
https://www.paragraf.rs/propisi/zakon_o_odbrani.html
5 INTERNET
2%
https://ras.gov.rs/uploads/2019/01/uredba-o-utvrdivanju-jedinstvene-liste-razvijenosti-regiona-i-jedinica-l-2.pdf
6 INTERNET
<1%
https://singipedia.singidunum.ac.rs/preuzmi/41948-savremene-tendencije-u-menadzmentu-ljudskih-resursa-
7 studija-slucaja-telekom-srbija-ad/2027
INTERNET
<1%
http://www.regionalnirazvoj.gov.rs/Lat/ShowNARRFolder.aspx?mi=171
8 INTERNET
<1%
https://www.srbijasport.net/games/district/27-zapadnobacki-okrug
9 INTERNET
<1%
https://regionalnirazvoj.gov.rs/Lat/ShowNARRFolder.aspx?mi=4
10 INTERNET
<1%
https://www.paragraf.rs/dnevne-vesti/150715/150715-vest10.html
11 INTERNET
<1%
http://glb.bos.rs/razvoj-zaista/uploaded/UREDBA%20razvijenost%20opstina%202013%20lat.pdf
12 INTERNET
<1%
http://www.regionalnirazvoj.gov.rs/Lat/ShowNARRFolder.aspx?mi=116
13 INTERNET
<1%
https://www.srbijasport.net/games/mun/128-brus
14 INTERNET
<1%
 http://ras.gov.rs/uploads/2019/01/uredba-o-utvrdivanju-jedinstvene-liste-razvijenosti-regiona-i-jedinica-l-2.pdf
15 INTERNET
<1%
https://otvorenavratapravosudja.rs/media/zasto-nam-je-potrban-nezavisan-sudija.pdf
16 INTERNET
<1%