ข้อมูลทั่วไปร่มบ่อสร้าง
้ เคลือบด้วยน้ำมันพื้นถิ่น
ร่มบ่อ
สร้างเป็ น
สินค้าพื้น
เมืองที่ได้รับ
ความนิยมอย่างมากในหมู่นักท่อง
เที่ยวทัง้ ชาวไทยและชาวต่างประเทศ
สาเหตุที่เรียกว่าร่มบ่อสร้างเพราะร่ม
นีผ
้ ลิตกันที่บ้านบ่อสร้าง สมัยก่อน
ชาวบ้านจะทำร่มกันใต้ถุนบ้าน แล้ว
นำออกมาวางเรียงรายเต็มกลางลาน
บ้านเพื่อผึ่งแดดให้แห้ง สีสันลวดลาย
บนร่มนัน
้ สะดุดตาผู้พบเห็น
ประเภทและลักษณะร่มบ่อสร้าง
การทำร่มบ่อสร้าง มี 3 ชนิด
คือ การทำร่ม
ฝ้ าย การทำร่มแพรและการทำร่ม เหนียวขึน
กระดาษ ผสมสีเพื่อให้ร่มสามารถใช้กันฝนและ
กันแดดได้
ร่มบ่อสร้างจากผ้าแพรนีเ้ ป็ นร่ม
ร่มฝ้ าย บ่อสร้าง หรือ ร่มเชียงใหม่ แบบถือตัว
ร่มทำจากผ้าแพร ซึ่งร่มผ้าแพรนัน
้ จะ
ถูกวาดลวดลาย เป็ นลายดอกไม้สีสัน
สดใส ทุกคัน ส่วนด้ามจับร่มบ่อสร้าง
นัน
้ ทำจากไม้ไผ่ อบจนแห้งสนิท แล้ว
ร่มแพร ทาด้วยน้ำยากันมอด
ร่มกระดาษทำจากกระดาษสา
มีไม้ไผ่สำหรับนำไปทำซี่ร่ม ไม้เนื้อ
อ่อนสำหรับทำร่มและตุ้มร่ม หรืออาจ
ใช้ทำคันร่มก็ได้ มีสีน้ำมันใช้สำหรับ
ร่มกระดาษ แต่งแต้มสีสันบนกระดาษปิ ดร่ม และ
พู่กันสำหรับเขียนสี น้ำมันก๊าดสำหรับ
ร่มผ้าฝ้ ายทำจากฝ้ าสาลูเนื้อบาง ผสมสี ตอกไม้ไผ่ ใช้สำหรับทำห่วงรัด
หุ้มลงบนโครงไม้ไผ่ โดยทายางตะโกที่ ร่ม โดยนำมาขดเป็ นวงกลมและนำ
มีคุณสมบัติทำให้ให้ผ้าเนื้อแน่นและ กระดาษสามาพันรอบ ๆ
ชุบด้วยน้ำยางกะโกแล้วตากแดดจน
แห้ง ห่วงรัดร่มนีใ้ ช้สำหรับรัดร่มเวลา
หุบ ใบลาน ใช้สำหรับทำปลอกสวม
หัวร่ม อาจใช้ใบตาลหรือกระดาษหนา
ๆ ก็ได้
แนวคิดร่มบ่อสร้าง
ร่มบ่อสร้างเป็ นร่มที่สร้างจากตัว
ร่มเป็ นไม้และถูกปิ ดด้วยผ้าหรือ
กระดาษ เป็ นร่มที่ทำได้ง่ายและไม่
ต้องลงทุนมาก ถ้าหากว่าเราผลิตร่มที่
มีคุณภาพดีเป็ นที่นิยมของผู้ใช้แล้วก็
จะหาตลาดได้ง่าย ซึ่งจะทำให้มีรายได้
เพิ่ม
นอกจากนีแ
้ ล้วยังเป็ นการส่ง
เสริมศิลปะพื้นบ้านอย่างอื่นภายใน
ประเทศด้วย
ร่มบ่อสร้างมีแนวคิดโดย ถ้า
กลดมีคันยาวก็จะใช้ถือไปไหนมาไหน
ได้สะดวกจึงคิดดัดแปลงจากกลดโดย
ใส่คันร่มเข้าไปจนกลายเป็ นร่ม ร่มนี ้
จึงเป็ นร่มที่ทำได้ง่ายและใช้ได้ง่าย จน
เป็ นภูมิปัญญาของท้องถิ่นบ่อสร้าง
และเมื่อชาวต่างประเทศมาท่องเที่ยว
ก็สามารถชักจูงนักท่องเที่ยวให้
สามารถซื้อร่มบ่อสร้างนีไ้ ด้ เป็ นการ
นำรายได้สู่ชุมชนอีกวิธีหนึ่ง และ
สามารถแพร่กระจายให้ต่างประเทศ
ได้ร้จ
ู ักภูมิปัญญานีอ
้ ีกด้วย
ส่วนประกอบของร่มบ่อสร้าง
1. หัวร่ม และตุ้มร่ม
2. ซี่กลอนและค้ำ
3. คันถือ
4. ม้า เป็ นสลักที่กางร่มออกแล้วไม่ให้
หุบคืน
5. ปลอกลาน
ประวัติความเป็ นมาของร่มบ่อ
สร้าง
การทำร่มที่ บ้านบ่อสร้าง อ.
สันกำแพง จ. เชียงใหม่ การทำร่มที่
บ้านบ่อสร้างนัน
้ เริ่มทำกันมาเป็ นเวลา
ช้านานผลิตภัณฑ์จากภูมิปัญญาที่
สืบทอดมายาวนานกว่า 100 ปี
สาเหตุที่เรียกว่าร่มบ่อสร้างเพราะร่ม
นีผ
้ ลิตกันที่บ้านบ่อสร้าง จากคำบอก
เล่าของผู้เฒ่าผูแ
้ ก่ของหมู่บ้านซึง่ เล่า
ให้ฟังว่า มีพระธุดงค์องค์หนึ่งท่านมี
ภูมิลำเนาอยู่ที่บ้านบ่อสร้างได้ออกไป
ธุดงค์ที่ประเทศพม่า ท่านได้พบเห็น
และได้นำวิธีการทำร่มจากพม่ามาเผย
แพร่การทำร่มจากโครงไม้ไผ่ที่หุ้มด้วย
กระดาษ ในหมู่บ้านแห่งนีส
้ มัยก่อน
การทำร่มจะทำตามประเพณีต่าง ๆ
ต่อมาการทำร่มได้เป็ นที่ร้จ
ู ักมากขึน
้ การผลิตงานหัตกรรมท้องถิ่นอื่น ๆ
จึงเกิดการทำขายกลายเป็ นธุรกิจเล็ก
ๆ ในหมู่บ้าน ต่อมาร่มบ่อสร้างได้เป็ น
ที่ร้จ
ู ักอย่างกว้างขวางในไทย และเป็ น
ที่ช่ น
ื ชอบของนักท่องเที่ยวชาวต่าง
ชาติ ร่มบ่อสร้างเป็ นสินค้าที่สร้างชื่อ
เสียงให้แก่จังหวัดเชียงใหม่ ที่เป็ นงาน
หัตถกรรมศิลปะพื้นบ้านทำให้การทำ
ร่มบ่อสร้างส่งออกต่างประเทศด้วยใน
ปั จจุบัน
ลักษณะเด่นร่มบ่อสร้าง
จุดเด่นของการทำร่มที่หมู่บ้าน
บ่อสร้าง คือการเลือกใช้วัสดุถึง 3
ชนิด ได้แก่ ผ้าฝ้ าย ผ้าแพรและ
กระดาษสา นอกจากนีต
้ ลอดสองข้าง
ทางซึ่งเป็ นทางผ่านไปยังหมู่บ้านบ่อ
สร้าง ยังมีร้านค้าที่น่าสนใจอีกหลาย
แห่ง ซึ่งล้วนแล้วแต่มีช่ อ
ื เสียงในด้าน
อีกหลายอย่าง ซึง่ ผลิตภัณฑ์เหล่านี ้
สามารถซื้อไปเป็ นของฝากเป็ นที่
ประทับใจแก่ผู้รับเป็ นอย่างยิ่ง
ลักษณะของร่มกระดาษที่มี
คุณภาพดี
1. มีรูปทรงสวยงาม
2. โครงร่มและส่วนประกอบของร่ม
จะต้องมีความเรียบร้อยแข็งแรง
3. กระดาษที่ใช้ปิดร่มมีความหนาพอ
สมควร
4. สีและน้ำมันที่ใช้ทาไม่ตกและหลุด
ลอกได้ง่าย
5. เวลาใช้สามารถกางขึน
้ ลงได้สะดวก
การอนุรก
ั ษ์ สืบสานและเผย
แพร่ภม
ู ิปัญญาไทย
• ค้นคว้ารวบรวมข้อมูลภูมิปัญญาไทย
ในด้านต่าง ๆ
• อนุรักษ์ โดยทำให้คนในท้องถิ่น
ตระหนักถึงแก่นและความสำคัญของ
ภูมิปัญญาในท้องถิ่นและสร้าง
จิตสำนึกอนุรักษ์
• การฟื้ นฟู โดยเลือกภูมิปัญญาที่ใกล้
สูญหายหรือสาบสูญไปมาทำให้มี
คุณค่าและมีความสำคัญต่อการ
ดำเนินชีวิต
• การพัฒนาและปรับปรุงภูมิปัญญา
ให้เหมาะกับยุคสมัยและเกิด
ประโยชน์ในชีวิตประจำวัน
• การถ่ายทอดให้คนในสังคมได้รับรู้
เข้าใจ รู้คุณค่า ประโยชน์และปฏิบัติ
ได้เหมาะสม
• การเผยแพร่แลกเปลี่ยนโดยใช้ส่ อ
ื นักเรียนชัน
้ มัธยมศึกษาปี ที่ 4 ห้อง
และวิธีต่าง ๆอย่างกว้างขวางและ 934
สร้างศูนย์การเผยแพร่ เสนอ

ร่มบ่อสร้าง อาจารย์กิตตินันท์ บุตะเคียน

แผ่นพับนีเ้ ป็ นส่วนหนึ่งของการเรียน
วิชาศิลปะ
ภาคเรียนที่ 1 ปี การศึกษา 2560
โรงเรียนเตรียมอุดมศึกษา

จัดทำโดย