ตัวอย่าง

เกษตรกรเมืองเหนือ
ปลูกไผ่บงหวานเพชรน้ำ�ผึ้งมาตรฐาน Q
พร้อมชูจุดเด่นรสหวานกินสดได้
มีผลผลิตต่อเนื่องตลอดปี
แถมตั้งราคาขายเองได้คุ้ม!
คุ ณ โย-ธรรมรั ต น์

ตัวอย่าง
บุญธรรมมี เกษตรกรหน้า
ใหม่ในวงการไผ่ ผู้ใช้ระยะ
เวลาเพียง 3 ปี ก้าวขึ้นสู่
การเป็นเกษตรกรแถวหน้าผู้
เชีย่ วชาญด้านการปลูกไผ่บง
หวานเพชรน้ำ�ผึ้งมาตรฐาน
Q ทำ�หน่อนอกฤดูได้ช่วยให้
มีผลผลิตต่อเนื่องตลอดปี
จนสามารถครองตลาดท้อง
ถิน่ ขายส่งทัง้ ร้านอาหารและ
ร้ า นค้ าในจั ง หวั ด เชี ย งใหม่
สร้างรายได้ดีแบบไม่ต้องมี
พ่อค้าคนกลางเอี่ยว

คุณโย-ธรรมรัตน์ บุญธรรมมี
เจ้าของสวนไผ่บุญธรรมมี
A2 ไผ่นอกฤดู
จากลูกชาวนาสู่เกษตรกรผู้ค้าไผ่
โดยคุณโย เล่าย้อนความถึงจุดเริ่มต้น
การปลูกไผ่บนเนื้อที่ 3 ไร่ (เฉพาะไผ่บงหวาน
1-2 ไร่) ให้ฟังว่า “ครอบครัวผมทำ�นามาเป็น
สิบๆ ปีแล้ว แต่ผมอยากลองมองหาพืชอย่างอื่น
ทีไ่ ด้ผลตอบแทนดีมาทำ�แทนข้าวบ้าง ซึง่ ตอนนัน้
ผมยังทำ�งานอยู่ที่กรุงเทพฯ และเริ่มหาข้อมูลว่า
พืชตัวไหนดี จนมาอ่านเจอบทความในนิตยสาร
เกษตรเล่มหนึง่ เขาบอกว่าไผ่ขาดแคลนต้องนำ�เข้า
จากประเทศเพือ่ นบ้านมาผลิตเป็นตะเกียบ ผมก็
เลยเริ่มศึกษาเรื่องไผ่ จากนั้นก็เริ่มทดลองปลูก คุณโยโชว์การขุดหน่อไม้
ไผ่เพื่อขายหน่อในพื้นที่ 1 ไร่ก่อนค่อยๆ เพิ่ม

ตัวอย่าง
จำ�นวนเป็น 2 ไร่ และที่เลือกปลูกไผ่ขายหน่อดู
ก่อนเพราะเป็นของที่คนกินตลอดน่าจะไปได้ดี”
ซึ่งสำ�หรับไผ่ที่คุณโยเลือกปลูกในสวน
ของเขาช่วงแรก คือ ไผ่บงหวานเพชรน้�ำ ผึง้ และ
ไผ่กิมซุง เพราะพิจารณาจากผลผลิตของหน่อที่
ไผ่ 2 สายพันธุ์นี้สามารถทำ�หน่อนอกฤดูได้ดี
โดยปลูกไผ่บงหวาน 90% และไผ่กิมซุง 10%
โดยเฉพาะไผ่บงหวานไผ่ท้องถิ่นของจังหวัดเลย
ที่ได้มีการคัดสายพันธุ์โดยคุณเปียวรรณ บดี
รักษา จนสำ�เร็จเป็นไผ่บงหวานเพชรน้�ำ ผึง้ รสชาติ
หน่อมีความโดดเด่นจากหน่อไม้พนั ธุอ์ นื่ ๆ ตรงที่
มีความหวานกรอบ กินสดได้ เอาไปนึง่ หรือต้มก็
มีกลิ่นหอมคล้ายข้าวโพด เรียกได้ว่าลบคำ�บอก
เล่าที่ว่ากินหน่อไม้แล้วปวดตามข้อ หัวเข่า ไป
ได้เลยเพราะไผ่ชนิดนี้ไม่มีไซยาไนด์ (ส่วนที่มี
รสขม) จึงสามารถกินสดได้แบบไม่ตอ้ งต้มน้�ำ ทิง้

หน่อสมบูรณ์พร้อมเก็บเกี่ยว
ไผ่นอกฤดู A3
“กิมซุ่ง” ไผ่พันธุ์อึด
ให้ผลผลิตดี เบอร์ 1 ในดวงใจ
เซียนไผ่เมืองปราจีนฯ
ในยุคที่หาความแน่นอนกับ
ดินฟ้าอากาศไม่ได้เช่นนี้ “ไผ่” นับ
เป็ น พื ช เศรษฐกิ จ ที่ น่ า จั บ ตาอยู่ ไ ม่

ตัวอย่าง
น้ อ ย เพราะนอกจากจะเป็ น พื ช ที่
สร้างรายได้ไว อายุยืน มีการดูแล
ง่าย และมีประโยชน์ตั้งแต่โคนต้น
จรดปลายใบแล้ ว ยั ง นั บ เป็ น ไม้
ทางเลือกที่เกาะอยู่ในกระแสความ
ต้องการของตลาดเสมอมา

คุณสิรภพ อาจรักษา
เจ้าของสวนไผ่นานาพันธุ์

A10 ไผ่นอกฤดู
 มหาวิทยาลัยแม่โจ้ และเป็นผู้จัดการโรงงานผัก
ผลไม้กระป๋อง และหน่อไม้กระป๋อง ตลอดชีวิต
เป็นลูกจ้าง กว่า 14 ปีได้เรียนรู้กับไผ่ จึงมาจับ
ธุรกิจต้นน้ำ� คือ การทำ�สวนไผ่ขายต้นพันธุ์ ลำ�
หน่อ และกำ�ลังจะขยับขยายไปทำ�ธุรกิจกลาง
น้ำ� เช่น การเป็นผู้ปลูกแปลงใหญ่ขึ้น ซึ่งมีพันธุ์
ไผ่ในครอบครองกว่า 200 ชนิด จากการเดิน
ทางไปเสาะหาทั่วประเทศและยังนำ�เข้าไผ่จาก
สหรัฐอเมริกา”

ค้นหาไผ่เศรษฐกิจเบอร์ 1 ในดวงใจ
ในประเทศไทยแม้จะมีไผ่หลากหลาย

ตัวอย่าง
สายพันธุ์ให้เลือกปลูกมากมาย แต่สำ�หรับไผ่ที่
ควรปลูกเป็นพืชเศรษฐกิจ “คุณสิรภพ” แนะ
ว่า “ไผ่กิมซุ่ง เป็นชื่อทางการค้าของไผ่ในสกุล
แบมบูซ่า (Bambusa) มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า
แบมบูซ่า บีชียาน่า (Bambusa beecheya-
หน่อไผ่กิมซุ่ง na) ซึง่ ไผ่ชนิดนีม้ ชี อื่ ทางการค้าอีกหลายชือ่ คือ
ไผ่ตงไต้หวัน ไผ่เขียวเขาสมิง ไผ่ตงลืมแล้ง ไผ่
ซึ่ ง หนึ่ งในเกษตรกรผู้ ส ามารถพลิ ก ตงอินโด ไผ่ทองสยาม ฯ และเป็นไผ่ที่ดูแลง่าย
ชีวิตที่ติดลบให้สามารถกลับฟื้นคืนมาลืมตาอ้า
ปากได้จากการปลูกไผ่ อย่าง “คุณสิรภพ อาจ
รักษา” เจ้าของสวนไผ่นานาพันธุ์ จ.ปราจีนบุรี
นับเป็นเกษตรกรผู้หนึ่งที่เลือกการปลูกไผ่เป็น
อาชีพสร้างรายได้เป็นกอบเป็นกำ� จากการใช้ 3
ช่องทางทำ�เงิน คือ ขายหน่อไม้ ขายต้นพันธุ์
ขายลำ�ไผ่ ด้วยระยะเวลาเพียง 18 เดือน การัน
ตีว่าใครปลูกย่อมมีรายได้ไม่น้อยกว่า 200,000
บาท/ไร่
โดย “คุณสิรภพ” เล่าย้อนถึงอดีตว่า
“ผมเรียนจบการศึกษาด้านเกษตร และด้าน
วิชาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีการอาหาร จาก
ไผ่นอกฤดู A11
 คำ�นำ�
ประเทศไทยนับเป็นประเทศทีม่ กี ารใช้ประโยชน์จากไผ่ทงั้ ในระดับครัวเรือนและ
ระดับอุตสาหกรรมมาก โดยคนไทยมีความผูกพันกับ “ไม้ไผ่” พืชสารพัดประโยชน์เป็น
อย่างมาก ไม่ว่าจะเป็นการบริโภคหน่อเพื่อเป็นอาหาร หรือการใช้ประโยชน์จากลำ� ใน
การทำ�ข้าวของเครื่องใช้ในครัวเรือน เครื่องมือประกอบอาชีพ เช่น การทำ�ประมง หรือ
การทำ�เกษตรกรรม สร้างเป็นบ้านเรือนทีอ่ ยูอ่ าศัย เป็นพลังงานเชือ้ เพลิงชีวมวล เป็นต้น
ด้วยเหตุนี้ในปัจจุบัน “ไม้ไผ่” จึงนับได้ว่าเป็นพืชที่มีอนาคตสดใส มีความน่า
สนใจในระดับเศรษฐกิจไม่แพ้ตลาดมะนาวหรือข้าว อีกทั้งไผ่ยังเป็นพืชปลูกง่าย โตไว
และมีอายุยืนยาว มีการใช้ประโยชน์จากหน่อและลำ�จำ�นวนมากทำ�ให้เป็นที่ต้องการของ
ตลาด โดยเฉพาะการผลิตหน่อนอกฤดูนั้นยังเป็นช่องทางการสร้างรายได้เป็นกอบเป็น

ตัวอย่าง
กำ�ให้แก่เกษตรกรผู้ปลูกได้เป็นอย่างมาก
ซึ่งในหนังสือ “แบบอย่างและแนวทางการปลูกไผ่นอกฤดู ขายหน่อ & ลำ� ทำ�
เงินทั้งปี” ที่มีการจัดทำ�ขึ้นในครั้งนี้เป็นการรวบรวมข้อมูลจากบทวิชาการและคำ�บอกเล่า
ของเกษตรกรมืออาชีพ ทีพ่ ร้อมถ่ายทอดเทคนิคการปลูกและการดูแลรักษา วิธกี ารหมก
หน่อ การเพิ่มผลผลิตและการทำ�หน่อนอกฤดู พร้อมเรื่องราวของกูรูไผ่ 8 ท่าน ที่ได้
ถ่ายทอดกลเม็ดเด็ดพรายเรื่องการปลูกไผ่คู่ใจผ่านบทสัมภาษณ์แบบเจาะลึก
ทั้งนี้หวังเป็นอย่างยิ่งว่าหนังสือเล่มนี้จะสามารถสร้างแรงบันดาลใจ ให้ข้อมูล
ความรู้พื้นฐาน และเป็นช่องทางการสร้างรายได้อย่างยั่งยืนและมั่นคงให้แก่เกษตรกร
ไทยและคนรักไผ่ทุกคนได้ไม่มากก็น้อย

ผู้เรียบเรียง
ณัฏฐ์ชญามนต์ ดินรมรัมย์

2 ไผ่นอกฤดู
 สารบัญ

แบบอย่างและแนวทางการปลูกไผ่ขายลำ� & ทำ�หน่อ...............................................................................5

มีอะไรในกอไผ่ (อธิบายลักษณะทั่วไปของไผ่)........................................................................................6
ประเภทของไผ่ทคี่ วรรูจ้ กั ........................................................................................................................12
ชี้ช่องรวยด้วยไผ่.....................................................................................................................................13
 การปลูกไผ่เพื่อทำ�หน่อ.....................................................................................................13

ตัวอย่าง
 การปลูกไผ่เพื่อขายลำ�......................................................................................................15
การปลูกและการจัดการไผ่.....................................................................................................................20
การขยายพันธุ์.........................................................................................................................................25
เทคนิคการหมกและตัดหน่อไม้..............................................................................................................27
 การหมกหน่อ...................................................................................................................27
 การตัดหน่อ......................................................................................................................28
การจัดการสวนไผ่อย่างมีประสิทธิภาพเพื่อผลผลิตหน่อ & ลำ�..............................................................29
เจาะเทคนิคเพิม่ ผลผลิตและการทำ�หน่อนอกฤดู....................................................................................37
ไผ่ยอดนิยมน่าปลูก.................................................................................................................................38
 ไผ่ตง................................................................................................................................39
 ไผ่บงหวาน.......................................................................................................................41
 ไผ่กิมซุ่ง...........................................................................................................................45
 ไผ่จีนปักกิ่ง......................................................................................................................47
 ไผ่รวก...............................................................................................................................49
 ไผ่เลี้ยง............................................................................................................................52
 ไผ่เลี้ยงหวาน...................................................................................................................56
 ไผ่ยักษ์.............................................................................................................................59
 ไผ่ซางหม่น.......................................................................................................................61
 ไผ่สีสุก.............................................................................................................................66
รวมสูตรเด็ดการแปรรูปหน่อไม้เพิ่มมูลค่า..............................................................................................69

ไผ่นอกฤดู 3
 บทสัมภาษณ์
สารบัญ 11 กูรูต้นไผ่ขายลำ�&ขายหน่อ

A10 72

A2 A16
• เกษตรกรเมืองเหนือปลูกไผ่บงหวานเพชรน้ำ�ผึ้งมาตรฐาน Q.....................................................A2
• “กิมซุ่ง” ไผ่พันธุ์อึด ให้ผลผลิตดี เบอร์ 1 ในดวงใจเซียนไผ่เมืองปราจีนฯ.............................A10

ตัวอย่าง
• “สารการย์ แก้วหนัก” ปลูกไผ่ตงไต้หวันขายหน่อ แนะเทคนิคจัดการดินดี 6 เดือนได้กิน.....A16
• ชมรมคนปลูกไผ่อุตรดิตถ์...ปลูกไผ่ขายลำ�เชิงพาณิชย์ สร้างความยั่งยืน ไม่เน้นกระแส............72
• “ไผ่ยักษ์พบพระ” ปลูกขายหน่อ-ใช้ลำ�-ทำ�พันธุ์ ไม่เกิน 3 ปีมีเงินแสน!...................................78
• สุรนิ ทร์และสมพร แจ่มน้อย เกษตรกร 2 พีน่ อ้ งแห่งไร่รชั พร ปลูกไผ่ไจแอนท์เงินล้านช่วยคืนชีวติ
ให้ป่า พ่วงทำ�หน่อ ขายพันธุ์ พร้อมแปรรูปหน่ออบแห้งขายไฮโซ กิโลละ 1,000!.........................82
• “มนัส ทองศรีเพชร” เกษตรกรพันธุ์ข้าวเหนียว ปลูกไผ่ตงอินโดจีนกินหน่อนอกฤดูจับตลาดภาค
อีสานอยู่หมัด ..................................................................................................................................87
• ไผ่กิมซุ่ง..พืชทนน้� ำ ปลูกง่ายได้หน่ออวบขายดี............................................................................93
• “ไผ่เขียว” พันธุ์พื้นบ้าน ก้าวสู่ตลาดใหญ่ สร้างรายได้หมุนเวียนนับแสนบาทต่อวัน..................97
• เจาะลึกไผ่ดีในตำ�นาน “ไผ่ตงศรีปราจีน”...................................................................................101
• “ทักษ์ดนัย ศรีพาลา” คนเลี้ยงไผ่ปลูกไผ่เลี้ยง 3 ฤดูชูรายได้งามขายผลผลิตหน่อสดและแปรรูป
ได้ตลอดปี..............................................................................................106
82 87

78 93
97 106
101
4 ไผ่นอกฤดู
 ตัวอย่าง
คุณมนัส ทองศรีเพชร
เจ้าของสวนไผ่นัสวงศา

“มนัส ทองศรีเพชร”
เกษตรกรพันธุ์ข้าวเหนียว
ปลูกไผ่ตงอินโดกินหน่อนอกฤดู
จับตลาดภาคอีสานอยู่หมัด
จากการต่อสู้บากบั่นทำ�งานเป็นผู้รับเหมาติดตั้งจานดาวเทียมในเมืองหลวงมานาน
กว่า 10 ปี ทำ�ให้ “คุณมนัส ทองศรีเพชร” รูส้ กึ เบือ่ การใช้ชวี ติ ในเมืองกรุงทีม่ แี ต่ความแออัด
และโหยหาชีวิตที่เรียบง่าย เขาจึงย้ายครอบครัวกลับมาอยู่ที่บ้านเกิดในจังหวัดอำ�นาจเจริญ
โดยเริ่มจากการเปิดร้านติดตั้งจานดาวเทียมงานถนัด ก่อนจะสลัดคราบนักธุรกิจมาสวม
บทบาทการเป็นเกษตรกรทำ�สวนไผ่ตงอินโดฯ ทำ�หน่อนอกฤดูขายในตลาดแถบภาคอีสาน
กิโลกรัมละ 40-45 บาทยืนพื้น จนประสบความสำ�เร็จด้วยระยะเวลาเพียงปีเศษ

ไผ่นอกฤดู 87

ตัวอย่าง
คุณมนัส ทองศรีเพชร
โชว์ผลผลิตหน่อและกิ่งพันธุ์
ก้าวแรกคือจับตลาดท้องถิ่น
โดยเริ่มจากปลูกไผ่ตงอินโดฯ 1,200 ต้น
ในพื้นที่ประมาณ 10 ไร่ (130 ต้น/1 ไร่) ได้ไม่นาน
นัก เกษตรกรหนุ่ม เจ้าของสวนไผ่นัสวงศาท่านนี้ ก็
มาเทียบเคียงว่าคนอีสานกินไผ่อะไร สุดท้ายก็ตกลง
ใจที่ไผ่ตงอินโดฯ และผมวางแผนไว้ว่าอยากจะขาย
3-4 จังหวัดในแถบภาคอีสาน เพราะบ้านเราอยู่
จังหวัดอำ�นาจเจริญ ใกล้ๆ ก็มีตลาดใหญ่ที่จังหวัด
อุบลราชธานี ขอนแก่น นครราชสีมา เราวิ่งขายแค่นี้
ก็พอไม่ต้องไปถึงตลาดไท ตลาดสี่มุมเมือง”
ค้นพบว่าการเลือกปลูกไผ่นนั้ สร้างประโยชน์มากมาย
และยังเป็นใบเบิกทางในการทำ�อาชีพเกษตรกรได้เป็น
อย่างดี โดยคุณมนัสเล่าถึงจุดเริ่มต้นบนเส้นทางสาย
นี้ว่า
“ผมเริ่มจากการศึกษาและดูว่าตลาดแถว
บ้านเราคนอีสานเขากินอะไรกัน เช่น คนอีสานกิน
ข้าวเหนียว ปลูกหน่อไม้ไว้กิน เราก็มาดูที่บ้านเรามี
นาข้าวแล้วทั้งข้าวเจ้า ข้าวเหนียวเอาไว้กินเองแล้วแต่
ที่ไม่คิดจะขายเพราะเรากำ�หนดราคาเองไม่ได้ แต่ใน
สำ�รับอาหารของชาวอีสานส่วนใหญ่จะต้องมีหน่อไม้
ประกอบ เราเลยสรุปที่จะทำ�สวนไผ่ขายหน่อ ก็เลย กิ่งตอนออกหน่อตั้งแต่อยู่ในตุ้มต้องลุ้นว่า
เริ่มศึกษาออกดูงานว่าไผ่ตัวไหนเป็นอย่างไรเราก็เอา หน่อจะฝ่อหรือโต
88 ไผ่นอกฤดู
 ไผ่กิมซุ่ง..พืชทนน้�ำ
ปลูกง่ายได้หน่ออวบขายดี
ไผ่ อีกพืชเศรษฐกิจน้องใหม่ที่นิยมปลูกเพื่อผลิต
“หน่อ” เป็นอาหาร หน่อไม้น�ำ ไปผัด ทำ�เป็นแกงจืด แกง
ป่า หรือนำ�ไปต้ม ลวก กินกับน้ำ�พริก ก็จะได้รสชาติหวาน
คุณนิคม ชูเมือง กรอบอร่อยแตกต่างกันไป นอกจากนี้ส่วนของต้นหรือลำ�
เลือกตัดหน่อไผ่กิมซุ่ง ไผ่ยังมีการนำ�ไปใช้ประโยชน์ในงานอุตสาหกรรมหลายชนิดที่
ที่สมบูรณ์ ล้วนก่อให้เกิดรายได้ ไผ่เป็นพืชทีป่ ลูกง่ายเจริญเติบโตได้ดใี น

ตัวอย่าง
ทุกสภาพพืน้ ที่ เป็นพืชทีม่ คี วามสำ�คัญทางด้านเศรษฐกิจของ
ประเทศไทย พันธุ์ไผ่ที่ปลูกมีหลายชนิดและชนิดหนึ่งคือ ไผ่
กิมซุง่ ..พืชทนน้�ำ ปลูกง่ายได้หน่ออวบขายดี เป็นพืชคุณภาพ
ที่ให้ผลผลิตมาก เป็นพืชทางเลือกที่นำ�ไปสู่การสร้างรายได้
จึงเป็นหนึ่งเรื่องราวที่น่าสนใจที่น�ำ มาบอกเล่าสู่กัน

ไผ่นอกฤดู 93

ตัวอย่าง
คุณนิคม ชูเมือง เลือกตัดหน่อที่อวบดีมีคุณภาพ

คุณนิคม ชูเมือง เกษตรกรผู้ปลูกไผ่กิมซุ่ง

เล่าให้ฟังว่า มีบ้านพักและพื้นที่ทำ�การเกษตรอยู่ใกล้
กับแม่น�้ำ เจ้าพระยาและอยูบ่ ริเวณท้ายเขือ่ นเจ้าพระยา
จังหวัดชัยนาท และจากสื่อว่า เป็นพืชที่ปลูกง่าย ทน
น้ำ� ทนแล้ง ให้ผลผลิตไว ได้คุณภาพดี
การปลูก หลังจากได้รับกิ่งพันธุ์ไผ่กิมซุ่งมา
แล้ว ได้ท�ำ การปรับสภาพพืน้ ทีแ่ ปลงปลูกให้สม่�ำ เสมอ
ด้วย เมื่อมีฝนตกหนักหรือถึงฤดูน้ำ�หลากน้ำ�จะไหล กันและสะอาดตากแดด 3-4 แดด แล้วทำ�การขุดหลุม
เข้ า ท่ ว มพื้ น ที่ เ ป็ น เวลานานมั ก ทำ �ให้ ไ ม้ ผ ลและพื ช
ผักที่ปลูกเสียหายโดยไม่ได้รับผลตอบแทนกลับคืน
มา ในปี 2553 สำ�นักงานทรัพยากรธรรมชาติและ
สิ่งแวดล้อม จังหวัดชัยนาท ได้สนับสนุนกิ่งพันธุ์ไผ่
กิมซุ่งมาให้ปลูก 300 กิ่ง พื้นที่ปลูก 3 ไร่ โดยมีเป้า
หมายเพื่อให้เป็นต้นแบบกับเพื่อนเกษตรกรและได้มี
ผลผลิตเก็บกินเก็บขายเป็นรายได้
แรงเสริมในการตัดสินใจเลือกปลูกไผ่กมิ ซุง่
นั้น มาจากการได้รับข้อมูลความรู้จากนักวิชาการส่ง
เสริมการเกษตร สำ�นักงานเกษตรอำ�เภอสรรพยา จัดวางหน่องามใส่ในภาชนะ

94 ไผ่นอกฤดู
ตัวอย่าง