System edukacji na Białorusi

Edukacja jest strategicznym zasobem dla kraju.

Białoruś znajduje się w grupie krajów o bardzo wysokim wskaźniku rozwoju społecznego.
Wskaźnik alfabetyzacji dorosłych zawsze był jednym z najwyższych na świecie i obecnie
wynosi 99,7 procent, przy czym kształcenie podstawowe, ogólne średnie i zawodowe
obejmuje 98 procent. Pod względem liczby przyjęć do szkół podstawowych i średnich
Białoruś osiągnęła poziom najbardziej rozwiniętych państw świata. W ostatnich latach
państwo przeznacza nie mniej niż 5 procent PKB na system edukacji, co jest równoznaczne z
finansowaniem edukacji w rozwiniętych krajach europejskich.
Ogółem istnieje ponad 8000 instytucji szkolnictwa podstawowego, dodatkowego i
specjalnego, w których ponad 400 000 pracowników lub co dziesiąty zatrudniony w
gospodarce narodowej zapewnia szkolenia i edukację około 3 milionów dzieci, uczniów,
studentów i stażystów.
System edukacji Białorusi zapewnia uczniom edukację na poziomie podstawowym,
uzupełniającym i specjalnym.
Wykształcenie podstawowe obejmuje poziom przedszkolny, gimnazjum ogólnokształcące,
zawodowe i techniczne, średnie specjalistyczne, wyższe i podyplomowe.
Edukacja dodatkowa jest podzielona na edukację dodatkową dla dzieci i młodzieży oraz
edukację dodatkową dla dorosłych.
Klasyfikacja poziomów kształcenia w Białorusi jest zgodna z Międzynarodową Standardową
Klasyfikacją Edukacji (ISCED 2011). W ten sposób w praktyce zapewniona jest realizacja
zasady "uczenia się przez całe życie"

W rankingu Human Development Index Białoruś znajduje się w grupie 50 najbardziej

rozwiniętych krajów świata i ma najlepszy wynik wśród krajów WNP (14. miejsce razem z
Japonią i Łotwą).
W indeksie edukacyjnym, będącym złożonym wskaźnikiem Programu Narodów
Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), Białoruś zajmuje 21. miejsce.
Białoruś ma jeden z najwyższych w Europie wskaźników liczby studentów do liczby ludności.
W 2015 roku Białoruś przystąpiła do Unii Europejskiej. Republika Białorusi przystąpiła do
Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego (Proces Boloński), który podkreśla wysoki
poziom jakości kształcenia w kraju.
Edukacja przedszkolna
Białoruś ma dobrze rozwinięty system edukacji przedszkolnej. Chociaż nie jest to
obowiązkowe, większość dzieci uczęszcza do placówek przedszkolnych przed pójściem do
szkoły.
Odsetek dzieci w wieku od 1 do 6 lat w placówkach edukacji przedszkolnej wynosi 74,4%, w
tym 49,7% na obszarach wiejskich i 81,4% w miastach.
W roku szkolnym 2015/2016 istniały 3.972 placówki przedszkolne, w tym 11 prywatnych, w
których uczyło się łącznie 410.500 uczniów.

Szkolnictwo średnie ogólne

W Białorusi 90% ludności w wieku 15 lat i starszych posiada wykształcenie wyższe, średnie
lub podstawowe.
Ogólne wykształcenie średnie rozpoczyna się w wieku 6 lat i obejmuje dwa poziomy: ogólne
wykształcenie podstawowe i ogólne wykształcenie średnie. Kurs szkoły podstawowej
przewidziany jest na 9 lat, średniej - na 11 lat. Po ukończeniu szkoły podstawowej młodzi
ludzie mają możliwość kontynuowania nauki w kolegiach, liceach i szkołach zawodowych,
gdzie otrzymują jednocześnie wykształcenie średnie i zawodowe. Osoby chcące zdobyć
wykształcenie średnie ogólne mogą kontynuować naukę w szkole. Świadectwo ukończenia
szkoły średniej ogólnej lub zawodowej jest głównym dokumentem uprawniającym do
podjęcia studiów wyższych.

W roku szkolnym 2015/2016 w Białoruś działają 3 233 szkoły średnie ogólnokształcące, w

tym 10 prywatnych, z czego 964 900 uczniów.

Jednym z najnowszych trendów w systemie kształcenia średniego ogólnego jest

wprowadzenie kształcenia profilowanego w szkołach średnich.

Nowoczesne technologie informacyjne są obecnie mocno włączone do procesu nauczania i

edukacji w kształceniu ogólnym na poziomie średnim. Eksperyment z wprowadzeniem
elektronicznych dzienników prowadzony jest w wielu salach gimnastycznych i szkołach,
powstaje "chmurowe" środowisko informacyjno-edukacyjne zawierające wysokiej jakości
zasoby i usługi oraz oparte na nowoczesnych urządzeniach informacji technicznej.

Białoruś zdobyła 199 medali (20 złotych, 76 srebrnych i 103 brązowe) na międzynarodowych
akademickich olimpiadach, które odbyły się w latach 2010 - 2015.
Edukacja specjalna

Białoruś osiągnęła dobre wyniki w organizowaniu pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach

rozwojowych.
System placówek oświatowych zapewnia nie tylko edukację, ale także wsparcie,
rehabilitację, pomoc w korekcie pedagogicznej i wychowaniu takich dzieci na wszystkich
etapach ich socjalizacji i we wszystkich grupach wiekowych (99,2%). Ponad 70 procent dzieci
o specjalnych potrzebach rozwojowych jest włączonych do placówek edukacji przedszkolnej i
ogólnokształcącej.

Obecnie istnieje 240 placówek kształcenia specjalnego, które funkcjonują również jako
centra zasobów, tj. jako baza materiałowa, informacyjna i metodologiczna dla podniesienia
jakości kształcenia specjalnego oraz kwalifikacji nauczycieli pracujących z takimi dziećmi.

Edukacja zawodowa i techniczna oraz specjalistyczne kształcenie średnie

Białoruś jest szczególnie dumna ze swojego systemu szkolnictwa średniego zawodowego i

specjalistycznego, który w odróżnieniu od innych państw poradzieckich został zachowany i
funkcjonuje z powodzeniem. Nasze doświadczenie jest wykorzystywane w Rosji i innych
państwach.
Wykształcenie zawodowe i techniczne: istnieje 166 placówek kształcenia zawodowego i
technicznego (liceum zawodowe, kolegia zawodowe i techniczne, szkoły zawodowe) oraz 40
placówek oświatowych innych typów, które realizują programy kształcenia zawodowego i
technicznego (roczny pobór i ukończenie studiów wynosi ok. 35 tys. osób, kształcenie
prowadzone jest w prawie 300 zawodach).

Średnie szkolenie zawodowe: istnieje 119 wyspecjalizowanych szkół średnich (kolegia), w

tym 12 prywatnych szkół wyższych oraz 94 instytucje innego typu, które prowadzą programy
kształcenia średniego zawodowego (roczna liczba uczniów wynosi ok. 40 tys., kształcenie
prowadzone jest w 172 zawodach).

Szkolnictwo wyższe

Studenci z całego świata przyjeżdżają na Białoruś po wiedzę. Zdjęcie: interfax.by.Studenci z

całego świata przyjeżdżają na Białoruś po wiedzę.
Szkolnictwo wyższe obejmuje 52 instytucje szkolnictwa wyższego (uniwersytety, akademie,
instytuty), w tym 9 instytucji prywatnych. Rocznie przyjmuje się ponad 60 tys. osób, liczba
absolwentów - ponad 80 tys. specjalistów.

Kształcenie specjalistów odbywa się na 15 profilach kształcenia, w tym 382 specjalności

szkolnictwa wyższego I stopnia i 331 specjalności szkolnictwa wyższego II stopnia.

Szkolnictwo wyższe w Białoruś może być prowadzone w pełnym wymiarze godzin (w pełnym
lub wieczorowym) lub w niepełnym wymiarze godzin łącznie z kształceniem na odległość.

Uczelnie organizują proces kształcenia w językach rosyjskim i białoruskim. Dla cudzoziemców

edukacja może być zorganizowana w języku angielskim.

Oprócz 119 organizacji , które mają oddziały podyplomowe i 56 organizacji Białorusi, które
mają oddziały doktoranckie, kształcą pracowników naukowych o wyższych kwalifikacjach.
Szkolenie podyplomowe i doktoranckie jest dostępne dla 430 specjalności pracowników
naukowych.

Krajowe instytucje szkolnictwa wyższego współpracują z ponad 300 przedsiębiorstwami w

kraju i eksportują produkty naukowe i techniczne do ponad 30 krajów: Francji, Finlandii,
Austrii, Belgii, Polski, Czech, Wielkiej Brytanii, Łotwy, Litwy, USA, Korei i innych krajów.

Instytucje szkolnictwa wyższego według regionów

W 2012 r. z inicjatywy Ministerstwa Edukacji Białorusi powstało Centrum Współpracy

Międzynarodowej w Edukacji Państwowej Instytucji Edukacyjnej Białorusi "Republikański
Instytut Szkolnictwa Wyższego" (zwane dalej Centrum) w celu rozwiązywania następujących
zadań:

 konsultacje z obcokrajowcami, którzy chcą się kształcić w Białorusi

 poszukiwanie partnerów zagranicznych zainteresowanych wyborem obywateli
zagranicznych do studiowania w Białorusi,
 rozpowszechnianie informacji o usługach edukacyjnych białoruskich szkół wyższych
dla cudzoziemców.
Centrum jest odpowiedzialne za rekrutację obywateli cudzoziemskich na studia na
białoruskich uczelniach wyższych oraz poszukiwanie partnerów, którzy świadczą usługi
pośrednictwa w różnych krajach w zakresie wyboru obywateli cudzoziemskich na studia w
Białorusi.

Ponadto Centrum działa jako koordynator współpracy międzynarodowej instytucji

szkolnictwa wyższego Białorusi i innych państw.

Od 2017 roku Centrum organizuje kształcenie na odległość w ramach programu rozwoju

zawodowego "Metody nauczania języka rosyjskiego jako obcego". Celem kształcenia na
odległość jest zapoznanie się z nowoczesnym podejściem do organizacji nauczania języka
rosyjskiego jako języka obcego; z zasadami, środkami, metodami, formami organizacji
działalności edukacyjnej uczniów cudzoziemskich; z treścią kursu języka rosyjskiego jako
obcego w systemie edukacji; z nowoczesnymi technologiami nauczania języka rosyjskiego
jako obcego.

Procedura przyjmowania cudzoziemców i bezpaństwowców na studia wyższe.

Obywatele cudzoziemscy mogą podejmować studia na uczelniach wyższych w celu uzyskania

wykształcenia na koszt budżetu lub na zasadzie opłaty - zgodnie z międzynarodowymi
traktatami Białorusi:

 na zasadzie odpłatności - zgodnie z wynikami oceny końcowej po opanowaniu treści

programu kształcenia na studia wyższe;
 na zasadzie odpłatności - zgodnie z wynikami wywiadu ustalającego poziom
znajomości języka procesu kształcenia.

Procedura przyjmowania obywateli Rosji, Kazachstanu, Kirgistanu i Tadżykistanu

Zgodnie z Umową o przyznaniu równych praw obywatelom państw-stron umowy o

pogłębionej integracji w dziedzinie gospodarczej i humanitarnej z dnia 29 marca 1996 r.
obywatele Rosji, Kazachstanu, Kirgistanu i Tadżykistanu mają takie same prawa jak
obywatele Białorusi do wyższego i specjalistycznego szkolnictwa średniego i mogą ubiegać
się o miejsca w szkolnictwie wyższym kosztem budżetu oraz o miejsca na czesne,
przeznaczone dla obywateli Białorusi.

Bibliografia:
BELTA.BY
BELSTAT.GOV.BY
BY.UNDP.ORG
BELARUS.BY-> EDUCATION
BELARUSFACTS.BY
STUDYIN.BY
ADUKAR.BY