CÁC CƠ CHẾ GÂY PHÙ

Dịch ngoại bào gồm hai phần (dịch và các ion): Huyết tương (1/4) và dịch kẽ tế bào (3/4), được
ngăn cách bởi một màng bán thấm.
Có hai lực đối nhau ở hai bên màng: Áp suất thuỷ tĩnh ở trong lòng mạch và áp suất keo của dịch
kẽ có xu hướng làm nước đi từ trong mạch ra khoảng kẽ tế bào.
Ngược lại, áp suất thuỷ tĩnh của các mô và áp suất keo bên trong lòng mạch có xu hướng làm
nước từ khoảng kẽ đi vào trong lòng mạch.
Ngoài ra, dịch kẽ có thể vào lại lòng mạch qua hệ bạch huyết.
Tất cả các yếu tố trên luôn luôn ở trạng thái cân bằng động. Chỉ cần một trong các yếu tố này bị
rối loạn cũng đủ để gây phù.
- Giảm áp suất keo của huyết tương: Áp suất thẩm thấu do các chất keo (áp suất keo) được tạo
ra chủ yếu bởi các Albumin (là các phân tử Protein nhỏ hơn các phân tử Globulin). Về phương
diện thẩm thấu, 1g Albumin tương đương với 4g Globulin. Ngoài ra, nồng độ các Albumin trong
huyết tương cao hơn nồng độ Globulin 2-3 lần. Giảm Protein trong huyết tương, nhất là
Albumin, sẽ làm mất cân bằng thẩm thấu và làm cho nước từ mạch đi vào các mô. Dưới đây là
các nguyên nhân gây giảm Protein huyết:
+ Mất quá nhiều: Protein niệu cao trong hội chứng thận hư, bệnh lý đường ruột có tiết dịch rỉ
viêm.
+ Tổng hợp giảm: Bệnh lý gan, nhất là xơ gan.
+ Cung cấp thiếu: Thiếu dinh dưỡng, rối loạn hấp thu.
- Tăng áp suất keo tĩnh mạch: Làm tăng áp suất trong mao mạch và nước đi vào mô.
+ Tăng toàn bộ áp suất tĩnh mạch: Suy tim, viêm màng ngoài tim co thắt, ứ nước và Natri.
+ Tăng áp suất tĩnh mạch cục bộ: Viêm tắc tĩnh mạch, chèn ép tĩnh mạch.
- Ứ nước và Natri: Tăng dịch ngoại bào gây ra hậu quả làm tăng áp suất tĩnh mạch và làm nước
đi từ mao mạch ra mô. Gặp trong suy thận cấp và mãn tính, khả năng đào thải Natri của thận bị
giảm.
- Rối loạn tuần hoàn bạch huyết: Nếu tuần hoàn bạch huyết bị cản trở, nồng độ Protein trong
dịch kẽ tăng và hậu quả làm tăng áp suất keo của dịch kẽ, nước bị kéo từ mao mạch ra.
- Tăng tính thấm mao mạch: Yếu tố này khó xác định nhưng có vai trò trong phù dị ứng và phù
do viêm.
- Giảm áp suất thủy tĩnh ở mô: Có vai trò phân bố phù, phù thường xảy ra ở các mô lỏng lẻo
nhất (mi mắt). Yếu tố này có thể có vai trò gây phù ở bệnh nhân suy kiệt hoặc tuổi cao.