Professional Documents
Culture Documents
101
Nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ và thời gian sấy đến chất lượng bột bí đỏ Cucurbita Pepo
102
Tạp chí Đại học Công nghiệp
có ý nghĩa khi P < 0.05 với phương pháp phân cấu trúc cho các sản phẩm như bánh mì, mì ăn
tích phương sai (ANOVA) được tiến hành trên liền…
phần mềm Statgraphics phiên bản 7.0. Carotene trong bí đỏ (13.79 mg%) vừa
3. KẾT QUẢ VÀ BÀN LUẬN cung cấp dinh dưỡng (tiền vitamin A), vừa tạo
màu vàng đặc trưng, đồng thời carotene cũng
3.1. Đánh giá chất lƣợng ban đầu bí
là chất chống oxy hóa.
đỏ tƣơi
Phenolic (70.39 mg%) là chất chống oxy
Bí đỏ tươi ban đầu được kiểm tra thành
hóa tốt, sẽ giúp bảo vệ carotene và các thành
phần hóa học, kết quả như sau:
phần khác trong bí đỏ (vitamin, chất màu, chất
Bảng 1. Thành phần hóa học của thịt bí béo, enzyme…).
đỏ tươi
Bí đỏ có hàm lượng tro cao (0.45%), tro
Thành phần % (theo tổng khối lƣợng bí) % (theo khối lƣợng chất khô) bền dưới tác động của nhiệt độ. Vì vậy, bột bí
Nước 87.77
đỏ sấy thu nhận sẽ có muối khoáng cao và đa
Tro (%) 0.45 3.68 dạng.
Lipid tổng (%) 0.25 2.04 Lipid ảnh hưởng đến bảo quản, lipid
Chất xơ (%) 5.09 41.62 cũng tạo màng ngăn cản sự bay hơi nước, cản
Carotene (mg%) 13.79 112.73 trở quá trình sấy. Bí đỏ có hàm lượng lipid
Pectin (%) 4.27 34.91 thấp (0.25%) nên ảnh hưởng này không đáng
Phenolic (mg%) 70.39 575.55 kể.
Độ ẩm là chỉ tiêu quan trọng ảnh hưởng 3.2. Ảnh hƣởng của nhiệt độ sấy và
đến bảo quản và là thành phần quan trọng nhất thời gian sấy đến độ ẩm bí đỏ
ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình sấy. Lượng
Bảng 2. Ảnh hưởng của nhiệt độ sấy và
nước càng nhiều, độ ẩm càng cao, chênh lệch
thời gian sấy đến độ ẩm bí đỏ
độ ẩm giữa bí đỏ và tác nhân sấy càng lớn thì
càng thuận lợi cho quá trình tách nước. Tuy Thời gian (phút) o
60 C
o
70 C
o
80 C
o
90 C
nhiên, độ ẩm càng cao, thời gian sấy càng lâu. 0 87.77a 87.77a 87.77a 87.77a
Độ ẩm bí đỏ cao (87.77%) nên nước dễ bay 30 53.65b 49.98b 34.89b 29.30b
hơi dưới tác dụng của nhiệt độ trong quá trình 60 18.98c 17.05c 16.95c 20.21c
sấy [3]. d d d cd
90 16.31 14.26 14.17 19.18
Chất xơ ảnh hưởng đến hiệu quả sấy vì 120 15.57
e
13.87
de
13.34
de
18.80
de
chất xơ nằm trong thành tế bào thực vật, là vị 150 15.27ef 13.52ef 12.92f 18.40ef
trí đầu tiên nước phải vượt qua để bay hơi. 180 15.22efg 13.37efg 12.54fg 18.24efg
Chất xơ thường bền với nhiệt độ. Hàm lượng
chất xơ trong bí đỏ cao (5.09%) nên cản trở sự 210 14.81g 13.09efgh 12.40gh 18.16fgh
bay hơi nước, tuy nhiên bột bí đỏ sấy sẽ cung 240 14.56
gh
12.88
fghi
12.22
ghi
17.94
ghi
103
Nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ và thời gian sấy đến chất lượng bột bí đỏ Cucurbita Pepo
104
Tạp chí Đại học Công nghiệp
lượng carotene trong bột bí đỏ giảm. Hàm (2012). Tuy nhiên, hàm lượng carotene mất đi
lượng carotene giảm do carotene bị oxy hóa của chúng tôi nhiều hơn, với lượng carotene
khi tăng thời gian sấy (tăng khả năng tiếp xúc mất đi khoảng 48.29%, cao hơn so với
với oxy không khí) cũng như nhiệt độ cao làm 13.29%.
phá hủy carotene. Cùng với sự tăng nhiệt độ Kết quả nghiên cứu của chúng tôi phù
và thời gian gia nhiệt, màu sắc của miếng bí đỏ hợp với nghiên cứu của Peter Abad Idah và
bắt đầu ngả sang tối. Sự suy giảm màu sắc do cộng sự (2010), với hàm lượng carotene trong
sự thay đổi các đồng phân hình học của β- cà chua có sự suy giảm đáng kể khi tăng nhiệt
carotene. Các phản ứng hóa nâu phi enzyme độ sấy từ 30oC lên 90oC, thời gian sấy tăng thì
như phản ứng Maillar cũng có thể gây ra sự hàm lượng carotene cũng giảm trong cùng một
suy giảm màu sắc, sự thay đổi màu sắc lớn nhiệt độ sấy với hàm lượng carotene trong cà
nhất xảy ra ở 90oC trong 5 giờ [7]. chua 19.40 g/100g khi sấy ở 90oC trong 1 giờ
3.3. Ảnh hưởng của nhiệt độ sấy và thời và còn 6.45 g/100g khi sấy trong 6 giờ [9].
gian sấy đến hàm lượng carotene của bí đỏ Trong cùng thời gian sấy 150 phút, hàm
lượng carotene trong mẫu bí sấy ở 70oC cao
hơn hàm lượng carotene của mẫu bí đỏ sấy ở
80oC. Tương tự, hàm lượng carotene trong
mẫu bí sấy ở 70oC có giá trị cao hơn hàm
lượng carotene của mẫu bí đỏ sấy ở 80oC trong
240 phút. Hàm lượng carotene khi sấy 70oC
trong 240 phút cũng cao hơn khi sấy 80oC
trong 150 phút.
Như vậy, sấy bí ở 70oC trong 240 phút giữ
được hàm lượng carotene nhiều hơn, điều này là
Hình 2. Ảnh hưởng của nhiệt độ sấy và thời phù hợp với hàm mục tiêu của chúng tôi.
gian sấy đến hàm lượng carotene của bí đỏ 3.4. Ảnh hƣởng của nhiệt độ sấy và
Trong quá trình sấy, lượng ẩm của bí đỏ thời gian sấy đến hàm lƣợng phenolic của bí
sẽ di chuyển từ trong ra bề mặt miếng bí và ẩm đỏ
từ bề mặt lát bí thoát ra môi trường sấy. Trong
quá trình di chuyển ẩm, các cấu tử trong bí đỏ
sẽ bị nước lôi kéo và thoát ra môi trường. Do
đó, hàm lượng β-carotene trong bí đỏ sẽ giảm
dần. Theo Phạm Phước Nhẫn và cộng sự
(2012), nếu xử lý nhiệt trong 15 phút thì hàm
lượng β-carotene ít có sự thay đổi. Tuy nhiên,
khi xử lý nhiệt trong 30 phút, hàm lượng β-
carotene sẽ giảm đi khoảng 35%. Ở 30 phút
tiếp theo trong cùng một điều kiện xử lý nhiệt,
hàm lượng β-carotene mất đi không nhiều như
Hình 3. Ảnh hưởng của nhiệt độ sấy và thời
trong 30 phút đầu [8].
gian sấy đến hàm lượng phenolic của bí đỏ
Kết quả của chúng tôi cũng tương tự với
Theo Jin Dai và cộng sự (2010), quá
kết quả của Phạm Phước Nhẫn và cộng sự
trình sấy gây tác hại không mong muốn lên
105
Nghiên cứu ảnh hưởng của nhiệt độ và thời gian sấy đến chất lượng bột bí đỏ Cucurbita Pepo
hàm lượng phenolic trong các mẫu thực vật. Khi tăng thời gian sấy, hàm lượng pectin
Điều này được thể hiện qua hàm lượng ít có sự thay đổi. Ở cùng một thời gian, hàm
phenolic trong quá trình sấy của chúng tôi. lượng pectin cũng ít có sự khác biệt khi tăng
nhiệt độ sấy. Qua đó, chúng tôi nhận thấy rằng
Theo hình 3, hàm lượng phenolic giảm
sự thay đổi hàm lượng pectin ít chịu ảnh
dần khi tăng thời gian sấy trong cùng một
hưởng của nhiệt độ cũng như thời gian sấy.
nhiệt độ sấy và nhiệt độ tăng dần trong cùng
một thời gian sấy thì hàm lượng phenolic cũng Hàm lượng pectin được giữ lại trong bột
thay đổi. Cũng tương tự như sự thay đổi hàm bí đỏ sẽ có ảnh hưởng tích cực đến khả năng
lượng carotene, trong 30 phút đầu tiên, hàm tạo gel cho các sản phẩm sử dụng bột bí đỏ.
lượng phenolic cũng giảm nhanh nhưng tại các Sau quá trình sấy, hàm lượng pectin ít thay đổi
khoảng thời gian sau đó, hàm lượng cho thấy rằng sấy là một phương pháp khá tối
polyphenol giảm chậm lại [10]. ưu để sản xuất bột bí đỏ.
Khi cắt lát bí đỏ, cấu trúc tế bào ở mặt Tóm lại, dựa vào sự thay đổi độ ẩm, màu
cắt của lát bí bị phá vỡ. Do đó, lượng phenolic sắc bột bí và hàm lượng các thành phần như
ở mặt cắt lát bí đỏ bị mất đi nhanh chóng làm carotene, phenolic và pectin, chúng tôi kết
giảm lượng phenolic. Trong các khoảng thời luận rằng khi sấy bí đỏ nguyên liệu ở 70oC
gian sau đó, phenolic trong bí khó thoát ra trong 240 phút đạt được các mục tiêu mà
ngoài nên lượng phenolic mất đi giảm dần. chúng tôi hướng đến là độ ẩm bột bí đỏ nhỏ
hơn 13%, màu sắc bột bí tốt nhất và hàm
Hàm lượng phenolic của mẫu bí đỏ sấy ở
o lượng carotene, phenolic và pectin có hàm
70 C trong 240 phút là 274.84 mg% cao hơn
lượng cao nhất.
264.64 mg% của mẫu bí đỏ sấy ở 80oC trong
150 phút. Do đó, sấy bí đỏ ở 70oC trong 240 4. KẾT LUẬN
phút phù hợp với hàm mục tiêu của chúng tôi. Kết quả khảo sát cho thấy để đạt được
3.5. Ảnh hƣởng của nhiệt độ sấy và độ ẩm bột bí đỏ theo yêu cầu < 13%, không
thời gian sấy lên hàm lƣợng pectin của bí đỏ thể sấy ở 90oC và nếu sấy ở 60oC thì thời gian
sấy kéo dài. Độ ẩm bột bí đạt yêu cầu khi sấy
ở 80oC trong 150 phút hoặc sấy ở 70oC trong
240 phút. Tuy nhiên, sấy ở 70oC trong 240
phút sẽ giữ được chất dinh dưỡng cũng như
màu sắc tốt hơn, cụ thể như sau: độ ẩm 12.71
%, hàm lượng carotene, phenolic, pectin lần
lượt là 51.63 mg %, 241.23 mg %, 24.94 %
(theo chất khô).
106
Tạp chí Đại học Công nghiệp
107