c∈

(a - a).
,b ) ( b
)
f ′(c

f(x)

g(b) - g(a) ]
როლის, ლაგრანჟისა და კოშის თეორემები

(b)
f(a
) = f [a,b f ′(c
) / g ′(c)
]

I კურსის სტუდენტი
f ′(c)=0.
სალომე ნადირაძე
 მიშელ როლი

მიშელ როლი (როლელი) - ფრანგი მათემატიკოსი.

დაიბადა 1652 წელს ამბერტში.
მხოლოდ დაწყებითი განათლება მიიღო.
მას უკავშირდება სხვადასხვა მიღწევა
მათემატიკის, კალკულუსის სხვადასხვა მიმართულებაში.
როლის თეორემა გამოიყენა
დიფერენციალური გაანგარიშებით 1690 წელს.
ალგებრაულად დაამტკიცა 1691 წელს
იმ დროის სტანდარტების შესაბამისად.

ნელ-ნელა გაიზარდა თეორემის მნიშვნელობა, ინტერესი გამოიწვია

წარმოშობის იდენტიფიცირებამ და
საბოლოოდ მე -19 საუკუნეში დაერქვა როლის თეორემა.
 როლის თეორემა

■ თუ f(x) ფუნქცია უწყვეტია [a,b] სეგმენტზე, წარმოებადი (a,b)

ინტერვალზე და ამასთან, f(a)=f(b), მაშინ არსებობს ისეთი
c∈(a,b) წერტილი, რომ f ′(c)=0.

■ ესეიგი, თუ წარმოებადი ფუნქცია ორ განსხვავებულ წერტილში ტოლ მნიშვნელობებს ღებულობს,

ამ წერტილებს შორის არსებობს ისეთი წერტილი, რომლისთვისაც გრაფიკის შესაბამის
წერტილში გავლებული მხები აბსცისათა ღერძის პარალელურია.
ამოცანები:

 F(x)=sinx  [ 0; 2]
F(a)=f(b) [a ; b]
F(0)=sin(0)=0

0
 c =

c= c
 F(x)=-2x [0;2]
a=0
b=2
= -0=0

=0

2x=2
x=1
 ჯოზეფ-ლუი ლაგრანჟი

ჯოზეფ-ლუი ლაგრანჟი - ფრანკო-იტალიელი

მათემატიკოსი და ასტრონომი.
დაიბადა 1736 წელს ლაგრანგიაში.
სფეროები:მათემატიკა, ასტრონომია, კლასიკური და
ციური მექანიკა.
ლაგრაჟის ნაშრომები მოიცავს მრავალფეროვან
თემას.
მნიშვნელოვანი შედეგები აქვს მიღებული
რიცხვთა თეორიაში, ალგებრაში, დიფერენციალურ
განტოლებათა თეორიაში.

ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი და ცნობილია

ლაგრანჟეს საშუალო მნიშვნელობის თეორემა
(MVT).
ლაგრანჟის თეორემა

■ თუ f(x) ფუნქცია უწყვეტია [a,b] სეგმენტზე და წარმოებადი

(a,b) ინტერვალზე, მაშინ არსებობს ისეთი c∈(a,b)
წერტილი, რომ f(b)-f(a) = f ′(c)(b-a).

ესეიგი: წარმოებადი ფუნქციის გრაფიკის ნებისმიერ ორ განსხვავებულ

წერტილს
შორის არსებობს ისეთი წერტილი, რომელშიც გავლებული მხები
ამ აღნიშნული ორი წერტილის შემაერთებელი მონაკვეთის პარალელურია.
 ( 1 ; 3 )
 ავგუსტინ-ლუი კოში

ავგუსტინ-ლუი კოში -  ფრანგი მათემატიკოსი. 

პარიზის მეცნიერებათა აკადემიის წევრი.

დაიბადა  1789 წელს  პარიზში.

დაამთავრა პოლიტექნიკური სკოლა, მუშაობდა ინჟინრად, ასწავლიდა
პოლიტექნიკურ სკოლაში.მან პირველი განათლება მამისაგან მიიღო.
მოიპოვა მრავალი პრიზი ლათინურ და ჰუმანიტარულ მეცნიერებებში.
ნაშრომები:მათემატიკა, მათემატიკური ფიზიკის სხვადასხვა დარგი.
გამოსახა ანალიზური ფუნქცია ინტეგრალის სახით,
გაშალა ფუნქცია ხარისხოვან მწკრივად, განავითარა ნაშთთა თეორია.
მნიშვნელოვანი შედეგები აქვს მიღებული დიფერენციალურ განტოლებათა
თეორიაში, გეომეტრიაში, რიცხვთა თეორიაში, ალგებრაში და ა.შ.

კოშის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თეორემა არის კოშის

შუალედური მნიშვნელობის თეორემა.
კოშის თეორემა

■ თუ f(x) და g(x) ფუნქციები უწყვეტია [a,b] სეგმენტზე და

წარმოებადი (a,b) ინტერვალზე და g′(x)≠0, მაშინ არსებობს ისეთი
c∈(a,b) წერტილი, რომ:
[ f(b) - f(a) ] / [ g(b) - g(a) ] = f ′(c) / g ′(c)
წყაროები:

■ გ.ლობჯანიძე, ნ. მჭედლიშვილი, ნ.სხირტლაძე, თ.ჯანგველაძე.კალკულუსი, თბილისი, 2015;

■
https://ka.khanacademy.org/math/differential-calculus/dc-limits/dc-ivt/v/intermediate-va
lue-theorem
■ https://www.britannica.com/science/Rolles-theorem
■ https://www.math24.net/lagranges-mean-value-theorem/
■ https://en.wikipedia.org/wiki/Michel_Rolle
■ http://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Lagrange.html
■ https://en.wikipedia.org/wiki/Augustin-Louis_Cauchy
მადლობა
ყურადღებ
ის თვის