1)Hiçbir şey yoktur. Bir şey olsa bile onu bilmezdik. O şeyi
bilsek bile, başkalarına aktaramazdık. Gorgias bu sözleriyle
aşağıdaki hangi soruya cevap vermiştir?
A) Bilginin kaynağı nedir?
B) Doğru bilgiye ulaşmak mümkün müdür?
C) Bilginin sırrı nedir?
D) Doğrunun ölçütü nedir?
E) Fayda sağlayan bilgi doğru mudur?
2)Sofistlerle birlikte felsefenin yönünün değiştiğini
söyleyebiliriz. Sofist filozoflar, doğa filozoflarının
araştırdığı arkhe problemini felsefenin konusu olmaktan
çıkarmış ve ilk defa “Doğru bilgi mümkün müdür?”
sorusunu sormaya başlamışlardır. Bilgi insandan insana
değişmektedir; çünkü her insan farklı duyumlarla bilgiler
elde etmektedir. Buna göre Sofistlerle ilgili olarak aşağıdaki
yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Sofistlerle birlikte bilgi, felsefenin konusu haline
gelmiştir.
B) Sofistlere göre değişmez, genel geçer bir bilgi yoktur.
C) Sofistler varlığın mutlak bilgisinin elde edilebileceği
iddiasındadır.
D) Sofistler doğa felsefesi ile ilgilenmemişlerdir.
E) Sofistler epistemolojik problemlere yönelmiştir.
3)Ontolojinin, hatta felsefenin ilk sorusu “arkhe”
problemidir. İnsanoğlu temel ve esas olanı merak ederek,
önce tüm var olanların başlangıcını(töz) anlamaya
çalışmıştır. Bu nedenle İlk Çağ filozofları, felsefeyi daha
çok doğayı anlama isteğiyle “Evrenin özü nedir?” sorusuyla
başlatmışlardır. Bu düşünceden yola çıkarak aşağıdakilerden
hangisine ulaşılamaz?
A) Felsefenin ilk sorusu, varlık felsefesiyle ilgilidir.
B) Töz, bir varlığı her ne ise o olmasını sağlayan unsurdur.
C) İlk Çağ filozofları, daha çok doğayı anlamaya çalışmıştır.
D) Varlığın ana maddesini oluş ve süregelen değişimler
oluşturur.
E) Arkhe, var olanların ilk ana maddesi anlamında
kullanılmaktadır.
4)Demokritos ilk materyalist filozoflardan biridir. Varlığın
oluşumunu en küçük madde anlamına gelen atomlarla
açıklar. O’na göre, her ne varsa atomların yapısal
özelliklerinin bir yansımasıdır. Demokritos’u atomcu
düşünmeye iten gerekçeler arasında, içinde yaşadığı
toplumun somut olanı önceleyen yaklaşımı gösterilebilir.
Parçaya göre Demokritos için aşağıdaki çıkarımlardan
hangisi yapılamaz?
A) Toplumsal bakış açısı düşüncelerini etkilemiştir.
B) Atomcu yaklaşımıyla ontolojinin temellerini atmıştır.
C) Farklılıkları atomların özelliği ile açıklar.
D) Var olmayı atomlara dayandırır.
E) Maddeci bir düşünürdür.
5)Herakleitos’un ilgilendiği en önemli konu varlık
sorunudur. O öz varlığın, bütün değişiklikler içinde birliğini
yitirmeyen ana maddenin ne olduğunu araştırırken aynı
zamanda evrendeki değişmenin temel unsur olduğunu da
ileri sürmüştür. Ona göre “Değişmedeki değişmezliği
sağlayan şey logostur.” Bu parçadan Herakleitos’un varlık
anlayışı ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir?
A) Nesneler değişim dinamiklerini içinde taşır.
B) Değişim varlıklar arasında ilişki oluşturur.
C) Var oluş süreçleri varlığın yapısına göre oluşur.
D) Evrende görünenleri var kılan değişimdir.
E) Evrendeki değişim atomlara bağlıdır.
6)Anaksimenes nitelik bakımından değişmeyen, kendisiyle
aynı kalma özelliği gösteren, gevşeyip yoğunlaşabilen bir
maddenin varlığın özü olabileceğini iddia ederken;
Empedokles birbiriyle karışıp daha sonra ayrılabilen, fakat
kendisi değişmeyen ilk madde üzerinde karar kılmıştır.
Demokritos’ta ise bu sorunun cevabı, maddenin temeli olan
atom fikrine dönüşmüştür. Parçada aşağıdaki konulardan
hangisi ele alınmaktadır?
A) Değişmenin tüm var olanların temeli olarak ele alınması
B) İlk Çağ’da idealar problemiyle ilgilenilmesi
C) Filozofların düşüncelerinin, yaşadıkları çağda genel-
geçer olması
D) Materyalistlerin varlığın özüne, farklı unsurları temele
alarak ulaşmaları
E) Empedokles ve Demokritos’un varlığın aynı nitelikte
olduğunu savunmaları
7)Bir yola ait bakış açımız yokuş aşağı inerken ve yokuş
yukarı çıkarken aynı değildir. Herakleitos’a ait bu ifadelere
bakıldığında, anlatılmak istenen temel düşünce
aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Belli bir ölçü içerisinde ateş ile maddeler karşılıklı olarak
birbirlerine dönüşürler.
B) Her şeyin temelinde; madde ve maddenin şekil almış
formları bulunur.
C) Varlık, algılayan bilincin yönelimine göre farklı doğruluk
değeri alabilir.
D) Varoluş süreci, düzen görünümünde olsa da
rastlantısallık taşır.
E) Her şey değişir, değişim evrenin varoluş sürecini
yansıtmaktadır.
8)Pythagoras, varlığın ne olduğuna dair kendisinden önceki
doğa filozoflarının arkhe açıklamaları yerine, soyut
diyebileceğimiz bir akıl yürütmeyle cevap vermek istemiştir.
Sayıların içinde mükemmellik olduğunu iddia etmiş,
“Bir”den yola çıkarak varlığı açıklamıştır. Evrendeki düzeni,
uyumu, oran ve ölçüyü akıl yürütmeyle, sayılar üzerinden
anlatmaya çalışmıştır. Pythagoras’ın bu düşüncelerini
aşağıdakilerden hangisi doğru ifade eder?
A) Evrenin temelindeki düzen kadar düzensizlik de vardır.
B) Soyut bir akıl yürütme yerine, günlük deneyimler
önemlidir.
C) Değişim bir yanılgıdır.
D) Doğal olanla ideal olanı birleştirmiş durumdadır.
E) Arkhe’yi soyut bir bakışla; uyum, denge ve sayılar
üzerinden açıklar.
9)Elealı Zenon, felsefe tarihinde, paradokslar üzerine yaptığı
yorumlarla tanınmaktadır. Mekanın sonsuz sayıda
bölünebilirliğine göre düşünürsek; bir ok, hiçbir zaman
hedefine ulaşamaz. Hiçbir zaman bir tavşan, kaplumbağayı
belli bir zaman aralığında geçemez. Gördüğümüzden emin
olduğunuz algılar ve buna dayalı genellemelerimiz bizi
yanıltmaktadır. Buna göre Zenon’un temel düşüncesi
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Hareket ve mekan yoktur.
B) Çokluk bir yanılgıdır, gerçeğe akılla ulaşılır.
C) Her şey değişir, değişmeyen tek şey değişimdir.
D) Varlık maddesel nitelikte atomdan oluşmaktadır.
E) Varlık yoktur, olsa bilinemez, bilinse de aktarılamaz.
10)“Hiçbir şey var değildir. Var olsa da bilinemezdi. Bilinse
de başkasına aktaramazdık.” diyen Gorgias aşağıdaki
akımlardan hangisini savunuyor olabilir?
A) Materyalizm B) Entüisyonizm C) Dogmatizm
D) Nihilizm E) Pozitivizm
11)“Herhangi bir şey bana nasıl görünüyorsa benim için
öyledir, sana nasıl görünüyorsa senin için de öyle... Üşüyen
biri için rüzgar soğuktur, üşümeyen içinse soğuk değildir.”
diyen Protagoras’ın düşünceleri aşağıdaki yargılardan
hangisiyle uygunluk gösterir?
A) Doğru bilgi mümkündür.
B) Doğruluğun ölçütü insandır.
C) Tüm bilgiler doğuştan gelir.
D) Doğru bilgiye şüphe ile ulaşılır.
E) Deneyimler ile doğru bilgiye ulaşılabilir.
12)MÖ. 5.yy’da Sofistlerle birlikte bilginin kendisi şüphe ve
eleştiri konusu olmuş; insanın nesneleri kendisinde olduğu
gibi bilip bilemeyeceği tartışılmıştır. Buna göre
aşağıdakilerden hangisi felsefenin cevap aradığı sorulardan
biri haline gelmiştir?
A) Varlığın ilkeleri nelerdir?
B) Evrenin ana maddesi nedir?
C) Bilimsel bilginin değeri nedir?
D) Doğru bilgi elde edilebilir mi?
E) Değişmeyen, kendisiyle özdeş kalan şeyler var mıdır?
13)Antik Yunan’da ilk felsefe ontoloji ile başlar. Varlığa
dair kültürel ve mitolojik açıklamaların güvenilir
dayanaklara sahip olmaması, Yunan düşünürlerini akla
dayalı bir yolculuğa çağırır. Buna göre “ontoloji” için
aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Varlığa yönelik güvenilir bir inanç oluşturur.
B) Kültürel oluşumları varlık anlayışına dayandırır.
C) Varlığın kaynağına yönelik rasyonel bir sorgulama yapar.
D) Yunan toplumuna uygun varlık anlayışı oluşturur.
E) Mitolojik yaklaşımların varlık anlayışını temellendirir.
14)Sokrates’e göre insanın kendi üzerindeki egemenliği olan
ölçülülük için gerek duyulan tek şey, iyiye ve kötüye ilişkin
bilgidir. Çünkü insan kendisinin ne olduğunu, hayata
geçirilmesi gereken en temel ihtiyaçlarının, yeteneklerinin
ve arzularının neler olduğunu bildiği takdirde ancak kendi
üzerinde tam bir denetim ve hakimiyet kurabilir. Bu yüzden
Sokrates’ e göre yalnızca bu kavrayıştan yoksun olan
budalalar ölçü ve kural tanımazlar. Buna göre aşağıdaki
yargılardan hangisine ulaşılabilir?
A) Cehalet mutluluk getirir.
B) Özgürlükler sınırsız olmalıdır.
C) Mutlak iyiye ulaşmak mümkün değildir.
D) Erdemli olabilmek insanın öncelikle kendisinin bilgisine
ulaşmasından geçer.
E) Ahlaki kararlar kişinin arzu ve isteklerine bırakılmalıdır.
15)Herakleitos’ta diyalektik, yeni bir şeyin ortaya
çıkmasıdır. Bu oluş karşıtların savaşıyla mümkündür.
Çatışma yeni bir şeylerin meydana gelmesinin sebebidir.
Örneğin gece ve gündüzün savaşı bir günü oluşturur. Buna
göre Herakleitos’un diyalektik düşüncesi ile ilgili aşağıdaki
yargılardan hangisine varılamaz?
A) Diyalektik yeni bir şeye varmak için kullanılan bir
yoldur.
B) Karşıtların savaşı yeni bir şeyler oluşturur.
C) Gece; tez, gündüz; antitez, bir gün ise sentezdir.
D) Çatışma dönüşümlü olarak sürmektedir.
E) Diyalektik evrenin ana maddesidir. 19)Felsefenin ortaya çıkışı “Evrenin ana maddesi nedir?”
sorusuyla olmuştur. Doğanın bilinmesini temel alan bu soru
16)Bilimsel faaliyetlerin Antik Yunan’da başladığı kabul
zamanla yerini “İnsanın bu dünyadaki yeri ve ödevi nedir?” ,
edilir. İnsanoğlu çağlar boyunca yağmurun yağması ve
“Mutluluk nedir?” , “Ahlaki bir yaşayış mümkün müdür?”
mevsimlerin oluşması gibi doğa olaylarını mitolojik
sorularına bırakmıştır. Bu durumda “aşırılıklardan kaçın” ,
hikayelerle açıklamıştır. Thales ve Antik Yunan düşünürler,
“mutlu olmak için ölçülü ol” gibi ahlaki yargılar felsefenin
doğa üstü güçlere dayalı bu mitolojik açıklamaları reddetmiş
konusu haline gelmiştir. Bu parçaya dayanarak felsefe ile
ve yerine, doğal olaylara dayalı duyusal verileri esas alan
ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir?
açıklamalar yapmışlardır. Buna göre bilimsel faaliyetlerin
Antik Yunan uygarlığında başladığı iddiası aşağıdaki A) Felsefe nesnel konularla ilgilenmeye başlamıştır.
seçeneklerden hangisine dayandırılabilir?
B) Felsefe önemini kaybetmiştir.
A) Doğal olayları birden çok nedene bağlamalarına
C) Konusu doğadan insana doğru yönelmiştir.
B) Araştırmalarında sonuçtan çok yönteme önem
vermelerine D) Metafizik ağırlık kazanmıştır.

C) Doğa olaylarını, somut verilerden hareketle E) Bilginin sınırları ile ilgilenmiştir.

açıklamalarına
20)Varlık felsefesi ilk defa Antik Yunan’da, doğa
D) Genelden özele giden akıl yürütmeler yapmış olmalarına filozoflarının varlığın ana maddesinin; başka bir deyişle ana
ilkesinin ne olduğunu sormalarıyla ortaya çıkmıştır. Buna
E) Doğal olaylara ilişkin sistemli gözlemler yapmalarına göre aşağıdakilerden hangisi varlık felsefesinin öncelikle
cevap aradığı sorudur?
17)Tatlı, acı, soğuk, sıcak, renk ancak zihinde vardır.
Gerçekte ise boşlukta savrulan ve rastlantı sonucu A) Her şeyin kendisinden çıktığı öz nedir?
karşılaştıklarında birleşmeleri zorunlu olan varlıklar vardır.
Demokritos’un bu görüşüne göre gerçekte var olan B) Varlığın bir varoluş amacı var mıdır?
aşağıdakilerden hangisidir?
C) Varlıklar nasıl sınıflandırabilir?
A) Düşünce B) Ateş C) Ruh
D) Atom E) Töz D) Varlıkta bir değişim var mıdır?

18)Miletli Thales’in “Her şeyin ana maddesi sudur.” iddiası E) İnsan, varlığı bilebilir mi?
onun filozof yanını; “MÖ. 585 yılında güneş tutulması
olacaktır.” ifadesi onun bilim insanı yanını göstermektedir.
Felsefe tarihine baktığımızda bunun gibi pek çok örnekle
karşılaşırız. Buna göre aşağıdakilerden hangisine
ulaşılabilir?

A) Bilim ile felsefe birbirinden farklı bilgi alanlarıdır.

B) Felsefe ile bilim aynı yöntemi kullanır.

C) Bilim ile felsefenin konuları farklıdır.

D) Tüm bilimler felsefenin alt dalıdır.

E) Bilim ile felsefe iç içedir.