Professional Documents
Culture Documents
Вампир
Вампир
Вампир,
литографија на Р. де Моран (1864)
Гробието од вапирите имале една дупка, што си оделе во сабота да си лежат, чунки
“ непендек било ете вапир во сабота не одел по куќите да праи зулум. ”
Содржина
[скриј]
1 Етимологија
2 Настанување на вампир
3 Народни верувања
4 Активноста на вампирот
6 Создавање на вампири
7 Препознавање на вампир
8 Заштита
9 Древни верувања
12 Неевропски верувања
13 САД
14 Азија
15 Модерни сфаќања
16 Убивање на вампир
18 Словенска духовност
19 Патологија
20 Распаѓање
21 Преран погреб
22 Зараза
23 Порфирија
24 Беснило
25 Психодинамично разбирање
26 Политички сфаќања
27 Психопатологија
28 Вампири-лилјаци
30 Литература
31 Филм и Телевизија
32 Наводи
33 Поврзано
34 Надворешни врски
Етимологија[уреди]
Првата забележана употреба на старата руска форма Упирь се верува дека е документирана уште
во 6555 година (1047 после христа) колофон . препис на книгата за псалмите, препишана од
свештеник кој ја препишал книгата од глаголица на кирилица за принцот Владимир Јарославовиќ.
Свештеникот пишува дека неговото име е ″Упир/Upir″ означува нешто како ″чуден вампир″ ова чудно
име е наведено и за опстојувањето на паганизмот и употребата на прекари како лични имиња.
Настанување на вампир[уреди]
Луѓето кои починале од неприродна смрт, давење, убиство, самоубиство, погодени од гром, паднати
од карпи според старите закони за погребување биле погребувани надвор од гробиштата без
црковен (верски ритуал) и се сметало дека и тие се претворале во вампири или почесто во зли
духови, сеништа.
Како превентива против повампирување во местото каде што починал човекот биле заковувани
железни предмети, неретка била и практиката на мртовецот да му се забие метална шајка во
стомакот или петицата, поретко во дланката. Со ова е поврзано верувањето дека доколку кожата не
е цела ѓаволот од неа не може да направи гајде во кое ќе се движи лошиот дух или вампир. Некаде
на местото каде што починал човекот било кршено јајце, некаде тоа се правело врз неговата глава,
некаде му ставале сребрена пара во устата, а постоел и обичај околу гробот да се посее просо со
зборовите ”кога ќе го преброи да се свампири”. Оставањето пара во устата на мртвиот е всушност
поради плаќањето на патот кон оној свет, така се обезбедувало дека тој нема да заскита и да
потпадне под влијанија на лошите сили.
Исто така се верувало дека постарите вампири за да бидат посилни создавале нови вампири кои ќе
им служат. Тие му давале крв на човекот и потоа го убивале, а кога човекот ќе стане се разбудувал
како вампир. Потоа тој морал да се напие човечка крв за ритуалот целосно да се изврши.
Народни верувања[уреди]
Активноста на вампирот[уреди]
Според верувањето на старите вампирот одел по куќите каде тропал, расфрлал предмети, кршел
садови и мебел, бркал добитокот, ги измачувал луѓето и ја пиел нивната крв. СпоредМарко
Цепенков: “Никола т. Кртот кога умре се свапири и одеше по комшии да праит триста пакости;
камења фрлаше по куќите, со грутки плитари врлаше во пенџерињата...”
Вампирите влегувале во домовите низ дупки, низ вратата, клучалката, оџакот бидејќи имале
пивтиесто, аморфно тело, за него немало пречка ниту низ најмалата пукнатинка да се провре.
Вампирот своите грди дејанија ги обавувал до првото јавување на петлите. Особено сакал да ги
измачува луѓето кои лежеле на левата страна, понекогаш ги задушувал заспаните, а постои и
верување дека можел да силува жени, но неретко се спомнува и дека се враќал кај сопствената
жена со која општел пред смртта.
Се верувало дека по четириесетиот ден вампирот можел да го напушта гробот на подолго време, но
и доколку не го уболе на време тој се засилувал поради испиената крв што дури и дење можел да се
појавува и да им штети на луѓето. Се верувало дури дека по шест месеци или три години тој добива
коски и станува човек кој одново започнува живот во местата каде не го познаваат.
Тешко е да се изведе една дефиниција за вампирот иако има многу чести елементи во многу
европски легенди. Вампирите се опишуваат како надуени и груби, розеви или темни суштества, овие
карактеристики се поврзувани со пиењето на крвта, всушност се гледало излегување на крв од
носот или устата при отворање на ковчегот, а и левото око било често отворено. Ги спалувале во
она во што ги погребувале а се забележува дека и забите, косата и ноктите се пораснати, иако ова
не се сигурни карактеристики.
Вампирот од Филип Бурн-Џонс, 1897 година
Создавање на вампири[уреди]
Препознавање на вампир[уреди]
Заштита[уреди]
Општи или свети предмети како што се лукот или светата вода може да ги одбијата вампирите. Во
зависност од регионот постојат различни верувања за предметите, за дивата роза или глогот се
вели дека ги повредуваат вампирите. Во Европа семе од синап на покривот ги брка: други свети
работи кои се вклучени се: Распнувањето, бројаниците или светата вода. Се вели дека вампирите
не може да одат по советлено тло како цркви и манастири или пак по вода. Иако не се дел од
традицијата огледалата поставени однадвор на вратата се користат за бркање на вампирите ( во
некои традиции вампирите немаат одраз или сенка поради немањето душа) оваа иако
неуниверзална додавка е искористена од Брам Стокер во Дракула, останува популарна кај
останатите автори и филмаџии. Во некои традиции пак се смета дека вампирот не може да влезе во
куќата освен ако не е поканет, а по првата покана можат слободно да доаѓаат кога и да посакаат.
Иако се смета дека биле поактивни ноќе не се смета дека биле ранливи на светлина.
Древни верувања[уреди]
Низ вековите во многу култури во целиот свет постојат бајки за натприродни суштества кои цицаат
крв и месо од живи суштества. Денес ние ги поврзуваме овие работи со вампирите но во древни
времиња поимот вампир не постоел: цицањето на крвта и сличните активности се припишувале на
демоните или духовите кои јаделе месо или цицале крв, дури и ѓаволот се смета за синоним на
вампирот. Речиси секоја нација го поврзува пиењето на крв со некои демони или издигнати мртовци,
а во некои случаи и божества. На пример во Индија бајките за vetalas суштества-духови кои
опседнуваат трупови се содржани во Baital Pachisi приказни на кралот Викрамадитија (Vikramäditya)
и неговите ноќни походи да зароби едно такво суштество. Pishacha. Вратените духови на
злобниците или оние кои се ментално заостанати стануваат вампирски атрибути. Божицата Кали од
древна Индија со ланец од заби или венец од трупови и черепи е тесно поврзана со пиењето на крв.
Божицата Шекмет во древен Египет пиела крв. Персијците се едни од првите цивилизации кои
имаат бајки со крволочни демони. Суштества кои се обидуваат да цицаат крв од живи луѓе се
отсликани на глинени садови. Во древен Вавилон и Азирија постојат бајки за митското суштество
лилиту, пандан на еврејската лилит и ќерка и лилу од еврејската митологија. Лилиту се смета за
демон кој преживувал од крвта на бебињата. Сепак , евресјите пандани се хранеле не само со
бебиња туку и со мажи и жени.
Еден од најраните записи на вампирска активност доаѓа од регионот истра во денешна Хрватска во
1672 година. Локални забелешки укажуваат на вампир по име Ѓуре Грандо од село Кринг близу
Тињанин, како последица од паника меѓу селаните. Селанецот Ѓуре умрел во 1656 година но
селаните тврделе дека се вратил и цицал крв од луѓето а ја злоупотребувал сексуално и неговата
вдовица. Селскиот кмет наредил да му забодат колец во срцето но кога тоа не го убило, со
обезглавувањето успеале.
Во 18от век има низа на вампирски активности и чести откопувања на гробови и набодувања со
колје за да се убијат потенцијалните вампири. Дури и владините службеници биле ангажирани во
ловот и убиството на вампирите. Иако било нарекувано како ″доба на просветата″ од каде што се
напишани многу фолклорни легенди, сепак драстично расте верувањето во вампирите што
доведова до масовна хистерија ширум европа.
Вампирите се лешови кои ноќе излегуваат од гробовите да цицаат крв од вратот или стомакот на
живите, а потоа се враќаат во гробовите. Оние кои се жртви на цицање на крвта стануваат бледи,
ослабуваат и паѓаат во несвест, додека лешовите узивајќи во апетитот се здебелеуваат и
заруменуваат. Ова се случувало во Полска, Унгарија, Моравија, Австрија и Лорејна.
Неевропски верувања[уреди]
САД[уреди]
Лугару претставува пример за тоа како верувањата во вампири може да се резултат од комбинација
на верувања, а во овој случај мешавина од француско и африканско вуду. Поимот Лугару
најверојатно доаѓа од француското loup-garou (што во превод би значело Врколак) често е
споменувано во културата на маурициус. Сепак, приказните за Лугару се рапространети преку
Карибите и Луизијана во САД, слични женски чудовишта се Соукојант (Soucouyant) од Тринидад и
Тунда и Патасола од колумбиските преданија, додека од источно Чиле доаѓа Мапуче а и
крволочната змија Пеучен (Peuchen) . Обратно обесената алое вера на или покрај вратата се смета
дек ги брка вампирските суштества во јужноамериканското суеверие. Митологијата на ацтеките
објаснува бајки за Чиуатетео (Chiuateteo) – претставува чудовиште со череп наместо глава од оние
кои умреле на породување, краделе деца имале сексуални односи со живите и ги полудувале.
За време на 18от и 19от век верувањето во вампири е распространето во делови од Нова Англија,
особено Роад Ајленд и источен Конетикат. Постојат многу документирани случаи каде фамилии ги
вадат срцата на починатите бидејќи веруваат дека се вампири одговорни за болестите и смртта во
семејството. Иако поимот вампир никогаш не е употребен за да се опишат починатите.
Смртоносната болест туберкулоза или ″исцрпување″ како што била тогаш позната се верувало дека
е предизвикана од мртов член од семејството кој доаѓа навечер. Најпознатиот и најнов случај на
забележан вампиризам е оној на деветнаесетгодишната Мерси Браун која умрела на Роад Ајленд
во 1892 година. Нејзиниот татко со помош на семејниот лекар го откопува гробот два месеци по
нејзината смрт, го вади срцети и го спалува.
Азија[уреди]
Вкоренети во постариот фолклор, модерните верувања во вампирите се раширија ширум Азија со
бајки за духовидни суштества од центарот, па се до вампири на островите во Југоисточна Азија.
Индија исто така разви други легенди за вампири. Бхута (Bhüta) или Прет е душа од некој маж кој
умрел предвремено. Лута наоколу анимирајќи мртви тела навечер, со што ги напаѓа навечер како
дух. Во северна Индија постои BrahmarākŞhasa, вампировидно суштество со црева на главата и
череп преку кој цица крв. Иако вампирите се појавуваат во кината во Јапонија од крајот на 1950тите,
фолклорот позади тоа потекнува од западот. Сепак, Нукекуби (Nukekubi) е суштество кое ја
оддеелува главата од телото навечер за да бара лови.
Легенди за женски вампири кои можат да го откачуваат горниот дел од телото се појавуваат на
Филипините, Малезија и Индонезија. Постојат две главни суштества Вампири на Филипините Талгог
мандуруго (Talgog mandurugo) (крвопиец) и Визајан мананангал (Visayan manananggal)
(самоодделувач) Мандругото е мешавина од асванг кој зазема форма на убава девојка преку ден,
акрилја и долг змијовиден јазик преку ноќ. Со јазикот ја цица крвта од жртвата која спие, а горното
торзо за да лета и да лови бремени жени кои спијат во текот на ноќта, користат долг шпицест јазик
да го исцицаат фетусот од бремената жена во текот на ноќта. Пртпочитаат да јадат внатрешни
органи (особено срцето и црниот дроб)
Малазиската пенангалан може да биде убава стара или млада жена која ја задржала совата
убавина со помош на активна употреба на црна магија или други неприродни средства, а најчесто
опишана во преданијата како мрачна или со демонски нарав. Способна е да ја иткачи главата од
телото и да лета наоколу да бара крв, обично од трудни жени. Малезијците закачувале бодликавци
на вратата и прозорците од куќата, со надеж дека нема да влезе суштеството кое може да си ги
закачи цревата на трнот. Лејак (Leyak) е слично суштество во фолклорот на Балијците – жена која
умрела на породување и станала вампир која бара одмазда и ги тероризира селата. Се појавува
како привлечна жена со долга црна коса која ја покрива дупката на нејзиниот врат преку која цица
крв од децата. Ако и ја напиката косата во дупката ќе ја избркате. Во устата на лешовите се ставало
стакло, јајца под пазувите и игли во дланките за да не се повампират.
Јанг Ши или Кинески вампири се оживеани лешови кои скокаат наоколу и убиваат живи луѓе за да ја
апсорбираат есенцијата. Се вели дека се создаваат кога душата не може да го напушти телото на
покојниот. Сепак, некои ја расправаа споредбата на Јанг Ши со вампирите. Првите се безмозочни
суштества без независни мисли, обично се со зеленкасто-бела кожа поради бактериите или мовот
што расте на лешовите.
Лилит (1892 година) од Џон Колие
Модерни сфаќања[уреди]
Во почетокот на 1970 година локалниот печат објави дека Гробницата Хајгејт во Лондон е опседната
со вампири. Аматери ловци на вампири се собраа во голем број на гробницата. Напишани се
неколку книги од Шон Манчестер во врска со тоа, локалец кој бил меѓу првите кој го предложил
постоењето на Вампири во Хајгејт, а кој подоцна тврди дека уништил и истерал цело гнездо на
вампири во областа. Во јануари 2005 год, се проширија гласини дека напаѓач гризнал неколку луѓе
во Бирмингам, Англија при што протече вест дека вампир кружи по улиците. Сепак локалната
полиција потврди дека не е сторено такво злосторство и дека случајот е урбан мит.
Во 2006 год професор по физика на Универзитетот во Централна Флорида напиша ессеј дека е
математичи невозможно да постоеле вампирите, базирано на геометриска пресметка. Според
есејот ако првиот вампир се појавил на 1 јануари 1600 год и се хранел еднаш месечно (што е многу
помалку отколку што е отсликано во филмовите и фолклорот) а секоја жртва се претвора во вампир,
во рок од 2 години и половина сите луѓе ќе станат вампири. Есејот не се обиде да ја докаже
веродостојноста на пртпоставката дали секоја жртва на вампирот се повампирува.
Убивање на вампир[уреди]
Вампирот може да биде изгорен, попарен, се уништувал со прободување на телото, можел да биде
избркан на друго место, да се удави, но најчесто бил уништуван од вампирџија. Гробовите на
повампирените се откопувале во сабота наутро и телата биле уништувани со врела вода.
Природниот непријател на вампирите според старите верувања бил громот. Вампирите стравувале
од водата, од солта, од железото со кое се ронела солта, од лук и катран, во поновото време
христијанските симболи крстот, иконите, темјанот, осветената вода исто така претставувале
опасност за него. Но како најнепријатниот непријател на вампирот се сметал волкот од кого тој не
можел да се спаси. Како особено подобен во борба против вампирите се смета и глогот (Crateagus
monogina), колец или трн.
Вампирите се сретнуваат под најразличните имиња: свирац - Врање буковац - Срем, плакавац -
Херцеговина, мацауро, ларго - Бока Которска, танец - Северозападна Бугарија, дракус - Родопите,
Беломорието, Бугарија, гробник - Струшко, Охридско.
Словенското верување пројавува јасна црта помеѓу душата и телото. За душата се смета дека не
исчезнува. Словените веруваат дека по смртта душата го напушта телото и лута во соседството 40
дена пред да се упокои. Затоа се смета дека треба да се остави отворена врата или прозорец за да
може душата да влегува или излегува по волја. Се смета дека за тие 40 дена душата има
способност пак да се врати во телото на покојниот. Како и претходно споменатите духови, душата
може да донесе благослов или да предизивика штета во куќата и соседството во тој период.
Најголем акцент се става на соодветни погребни ритуали за да се обезбеди мирот и благосостојбата
на душата по напуштањето на телото. Смртта на некртсено дете, прерана смрт или смрт на
непоправлив грешник ( волшебник или убиец) се смета за основа душат да стане нечиста по смртта.
Душата нема да биде успокоена ако не се спроведе соодветен погреб. Понатаму тело на кое не е
организиран соодветен погреб станува подложно на опседнување од други неупокоени души.
Неупокоената душа е опасна и страшна за словените поради можноста за одмазда.
Во книгата Вампири, Погребување и Смрт на Пол Барбер се опишува дека верувањето во вампири
потекнува од луѓе во прединдустриските општества, кои се обидувале да го објаснат за нив
необјаснивиот природен процес за смртта и распаѓањето.
Луѓето понекогаш се сомневаат за вампиризам дури и ако мртовцеот не изгледа како што би
требало да изгледа. Сепак стапките на распаѓање влијаат од многу фактори како што се
температурата и почвата, ова ги наведе ловците на вампири да заклучуваат погрешно дека ако
трупот воопшто не е распаднат тоа е знак за вампиризам. Духовите се надувуваат од гасовите што
се создаваат во телото а покачениот притисок ја турка крвта низ носот и устата. Од ова трупот
изгледа “Буцкаст”, “добро нахранет” и “румен”.- ова менува се доколку личноста била бледа и слаба
во животот. Во случајот со Арнолд Паол, ексхумираното тело на една старица изгледало поздраво
отколку кога била жива изјавле соседите. Изливот на крв оставал впечаток дека трупот неодамна
бил вклучен во вампирска активност. Поцрнувањето на кожата е предизвикано од распаѓањето.
Пробушувањето на надувано тело во распаѓање може да предизвика крвавење и издувување на
насобраните гасови. Од ова може да створи крик кога гасовите минуваат покрај гласните жици или
олеснување кога поминува низ аналниот отвор. Одговорните лица во случајот со Петар Плогојовиц
тврдат за други чудни звуци , кои авторот од почит ги изоставува.
По смртта кожата и непцата губат течности и се собираат со што ги откриваат корените на косата,
ноктите и забите, дури и забите од вилицата. Ова предизвикува забуна дека ноктите, косата и
забите пораснале. Во одредена фаза ноктите и косата паѓаат а кожата се лупи, како што е
забележано во случајот со Плогојовиц местата каде што биле ноктите се опишани како нови нокти и
кожа.
Преран погреб[уреди]
Се претпоставува дека легендите за вампири потекнуваат од луѓе кои се закопани живи поради
недостатоците во тогашното медицинско знаење. Во некои случаи каде што се забележани звуци од
ковчегот при подоцнежно откопување се забележани траги од нокти на жртвата која гребела да
излезе. Во други случаи луѓето ударале со главата и лицето па излегувало дека се “хранеле“ .
Проблем во оваа теорија е тоа како луѓето успевале да останат живи без храна, вода и воздух.
Алтернативното објаснување е дека звукот се слуша од испуштањето на гасовите од природното
распаѓање на телото. Друга причина за растурените гробови се ограбувањата.
Зараза[уреди]
Порфирија[уреди]
Биохемичарот Давид Долфин во 1985 предложи врска помеѓу реткото крвно пореметување
порфирија и преданијата за вампири. Кој забележа дека состојбата лекувана преку интравенска
трансфузија, предложи дека консумирање на големи количини крв може да предизвика трансфузија
преку стомакот во крвотокот. Поради ова вампирите страдаат повеќе од порфирија, се обидуваат да
ја заменат крвта и да ги олеснат симптомите. Теоријата е медицински отфрлена, бидејќи
заболените од порфирија се жедни за крв во нивниот систем или пак дека консумирањето на крв
воопшто може да ги олесни симптомите, кои се погрепно протолкувани во врска со болеста.
Дополнително забележано е дека долфин ги помешал фикциските (крвопијци) вампири со оние од
преданијата, каде што , многу од нив не цицале крв. Слично на ова, направена е паралела помеѓу
осетливоста на сончева светлина на заболените а и ова е поврзано со фикциските а не со
вампирите од фолклорот. Како и да е, Долфин не ја објави својата работа пошироко. Медиумска
прашина се подигна околу ова иако беше отфрлено од експертите, што му овозможи да влезе во
модерниот фолклор.
Беснило[уреди]
Психодинамично разбирање[уреди]
Природната сексуалност на цицањето на крвта, може да се согледа како вродена врска меѓу
канибализмот и вампиризмот. Многу легенди прикаќуваат суштества кои цицаат други течности од
жртвите, очигледна е несовесната врска со спермата. На крај Џоунс забележува дека кога повеќе
нормални аспекти на сексуалноста се потиснати, повратните форми можат да бидат изрзаени преку
садизам, сметал дека оралниот садизам е битен во однесувањето на вампирите.
Политички сфаќања[уреди]
Психопатологија[уреди]
Бројни убијци имаат изведено навидум вампирски ритуали кај своите жртви. Двата сериски убијци
Петар Куртен и Ричард Трентон Чејс се наречени “Вампири” во таблоидите откако е откриено дека ја
пиеле крвта од луѓето кои ги убивале. Слично на ова, нерешен случај на убиство во 1932 во
Стокхолм. Шведска е насловено како″ вампирско убиство″, од последиците на убиството на жртвата.
Унгарската грофица и сериски убиец Елизабет Батори кон крајот на 16от век, во подоцнежните
векови ја изгуби славата, бидејќи ја отсликале како се капе во крвта од жртвите што ги убивала за да
ја задржи убавината и младоста.
Вампирски начин на живот е поим за современа подкултура на луѓето, дел од Готската поткултура,
каде за забава пие крв од други луѓе: потекнува од богатата неодамнешна историја на популарната
култура поврзана со култниот симболизам, хорор филмовите, фантастиката на Ен Рајс и стилот на
Викторијанска Англија. Активниот вампиризам во рамките на вампирската поткултура ги вклучува и
крвно поврзаниот вампиризам, општо насловен како сангуин вампиризам и психички вампиризам
или наводно чувство на натприродна сила.
Вампири-лилјаци[уреди]
Иако многу култури имаат приказни и за нив Вампирите-лилјаци од неодамна се важен дел од
традиционалната вампирска ложа. Всушност тие се интегрирани во преданијата за вампири кога се
откриени на копното на Јужна Америка во 16от век. Иако нема такви вампири-лилјаци во Европа,
лилјаците и бувовите одамна се поврзувани со наприродните домени но повеќе поради нивните
ноќни навики, а во модерната Англиска хералдска традиција лилјакот означува „претпазливост на
моќта на темнината и хаосот.“ Трите вида на вампири-лилјаци се ендемични во Латинска Америка и
нема доказ кој укажува на тоа дека имаат поредок од Стариот Свет. Па можно е вампирите од
преданијат да претставувват извртена слика за вампирите-лилјаци. Лилјаците се именувани според
вампирите од фолклорот а не обратно. Oxford English Dictionary ја забележува упоребата во
англискиот јазик од 1734 година а зоолошката од 1774 година. Иако касањето од лилјак не е
особено опсано за човекот, понато е дека се хранат со луѓето и стоката, оставајќи траг на кожата
како да ве каснал вампир.
Дракула неколку пати се трансформира во лилјак во романот а самите лилјаци се споменати два
пати во неа.
Во модерната фикција[уреди]
Вампирот сега е основен дел во популарната фикција. Оваа фикција започна со поезијата од
осумнаесетиот век и продолжи со кратките приказни во деветнаесетиот век, највијателна и најпрва
беше Вампирот на Џон Полидори (1819г.) главна улога вампирот Лорд Рутвен. Неговите
понатамошни искористувања се објаснети во други претстави каде што тој игра како негативец.
Вампирската тематика продолжи и во петпарички сериските објави како што се Вампирот Варни од
1847, а кулминираше со најдобриот роман на сите времиња Дракула од Брам Стокер објавен во
1897 год. Дополнително се вградени некои елементи во профилот за вампири кои денес се сметаат
за основни. Забите и ранливоста на сончева светлина се појавиле во 19от век со Вампирот Варни и
Грофот Дракула и ноќното суштество Мурну кое се плаши од светлина од 1922 год. Наметката се
појавува во 1920 год . за да му помогне на Дракула да ″исчезне″ од сцената. Лорд Рутвен и Варни се
лекувале на месечева светлина, иако ова не се знае во традиционалниот фолклор. Бемсртноста е
еден атрибут кој се појавува во филмот и литературата за вампирите. Но цената за вечен живот се
плаќа скапо, имено поради постојаната потреба за човечка крв.
Литература[уреди]
Вампирот за прв пат се појавува во поемата Вампирот од 1748 год. Од Хајнрих Аугуст Осенфелдер,
Ленора во 1773 од Готфрид Аугуст Бургер, Невестата од Коринт 1797год. од Јохан Волфганг фон
Гете, недовршената поема на Самуел Тејлор Кристабел и Лорд Најрон со Гиоур (The Giaour) во
1813год на Бајрон се препишува и првото прозно дело за вампирите во 1819 год. Вампирот. Сепак
ова е напишано од личниот лекар на Бајрон, Џон Полидори кој приспособи енигматска приказна за
овој пациент. Доминантната личност на Бајрон, во посредништво на неговата љубовница Леди
Керолин Ламб во нејзиниот роман ( готска фантазија посветена на дивиот начин на живот на Бајрон)
е многу успешно и влијателно вампирско дело во раниот 19ти век.
Вампирот Варни е заштитен знак популарен во средината на Викторијанската ера, готска приказна
од Џејмс Малком Рајмер (подоцна препишано на Томас Прескет Прест) која првенствено се појавува
меѓу 1845 до 1847 во петпаречки хорори, поради тоа што биле евтини а имале хорор содржина.
Приказната е објавена како книга во 1847 год. на 868 страници со по две колони. Има жив опис при
опишување на ужасните истражувања на Варни. Друго значително дополнение е Лезбејскиот
вампир Кармила на Шеридан Ле Фану во 1871 год. исто како Варни и таа е отсликана донекаде како
симпатичен лик, со голема изразеност на нејзината состојба.
Не постои ниту еден друг толку влијателен обид за отсликување на вампирите како оној на Брам
Стокер – Дракула, кој е отсликан како заразна болест од демонско опседнување, со нагласен секс,
крв, и смрт, удар во Викторијанска европа каде туберкулозата и сифилисот се чести. Вампирските
црти опишани во делото на Стокер се совпаѓаат со доминантната фолклорна традиција, која се
развива во модерна фикција. Со осврнување на минатите дела како што се ″Вампирот″ и ″Кармила″,
Стокер почна да истражува за неговата нова книга кон крајот на 1800тата, со читање на дела како
што е Земјата позади Шумата во од Емили Жерар во 1888 год. и други книги за Трансилванија и
вампири. Колега во Лондон му ја спомена приказната за Влад Тепеш ″Вистинскиот жив Дракула″ и
Стокер веднаш ја вметна приказната во книгата. Првото поглавје беше испуштено на објавувањето
во 1897 год, но беше подоцна објавено како Гостинот на Дракула во 1914 год.
Една од првите “научни” романи за вампири беше онаа на Ричард Метсонс, Јас сум Легенда од 1954
год. која е употребена како основа за филмовите Последниот човек на Земјата од 1964 год. Човекот
Омега 1971 год и Јас сум Легенда од 2007 год.
Дваесет и првиот век има многу примери за вампирска фикција како што се: Братството на Црниот
бодеж од Ј.Р. Вард и други доста популарни книги за вампири кои се привлецни за тинејџерите и
младите луѓе. Како новели за вампирска паранормална романса и наводни вампирски херои, секако
приказни за вампирски култни детективи кои се доста популарни и се повеќе се шират.
Филм и Телевизија[уреди]
Како еден од доста проминентните ликови во класичните хорор филмови, вампирот е доста
инспиративно средство за филмската и индустријата за игри. Дракула е главниот лик во скоро сите
филмови за вампири и многу рани филмови или се основани на новелата за Дракула или се многу
сродни до неа. Овде се вклучува и Германскиот нем филм од 1922 год Носферату во режија на Ф.В.
Мумау кој е првиот првиот филм кој го отсликува Дракула иако имињата и ликовите требало со
мимики да се разбираат.
Филмот на Мимау не можел да го прави тоа бидејќи не добил дозвола од вдовицата на Стокер и
поради тоа многу делови од филмот морало да бидат изменети. Дополнение на овој филм е
Дракула на Универзал студио (Universal), во главната улога е Бела Лугоси како Грофот којшто
всушност е првиот филм со зборување кој го прикажува Дракула. Во таа декада се снимија усте
неколку други филмови со вампири а најзначаен е Ќерката на Дракула од 1936 год.
Наводи[уреди]