+ TS 13515 - TS EN 206'nın Uyg. Yönelik Tamamlayıcı - Ocak 2019

TÜRK
STANDARDLARI
ENSTİTÜSÜ Türk Standardı
TS 13515
Ocak 2019
TS 13515: 2014 yerine
ICS 91.100.30; 91.080.40
TS EN 206'nın uygulanmasına yönelik

tamamlayıcı standart
Complementary Turkish Standard for the implementation of TS EN

206
TÜRK STANDARDLARININ TELiF HAKKI TSE'YE AiTTiR. STANDARDIN BU NÜSHASININ KULLANIM iZNi TSE TARAFINDAN
*iSTANBUL TEKNiK ÜNiVERSiTESi'A VERiLMiSTiR. BASILMA TARiHi: 11.02.2019
TSE'DEN iZiN ALINMADAN STANDARDIN BiR BÖLÜMÜ/TAMAMI iKTiBAS EDiLEMEZ, ÇOGALTILAMAZ.
TELİF HAKKI KORUMALI DOKÜMAN
© TSE 2019
Tüm hakları saklıdır. Aksi belirtilmedikçe bu yayının herhangi bir bölümü veya tamamı, TSE'nin yazılı izni olmaksızın
fotokopi ve mikrofilm dâhil, elektronik ya da mekanik herhangi bir yolla çoğaltılamaz ya da kopyalanamaz.
TSE Standard Hazırlama Merkezi Başkanlığı

Necatibey Caddesi No: 112
06100 Bakanlıklar * ANKARA
Tel: + 90 312 416 68 30

Faks: + 90 312 416 64 39
E-posta: dokumansatis@tse.org.tr
Web: www.tse.org.tr
TÜRK STANDARDI TS 13515:2019
Önsöz
Bu standart, Türk Standartları Enstitüsü İnşaat İhtisas Kurulu’na bağlı TK09 İnşaat Teknik Komitesi
tarafından TS 13515 (2014) ‘in revizyonu olarak hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 28 Ocak 2019
tarihli toplantısında kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.
Bu standardın daha önce yayımlanmış bulunan baskıları geçersizdir.
Bu standardın hazırlanmasında, milli ihtiyaç ve imkânlarımız ön planda olmak üzere, milletlerarası
standartlar ve ekonomik ilişkilerimiz bulunan yabancı ülkelerin standartlarındaki esaslar da göz önünde
bulundurularak; yarar görülen hallerde, olabilen yakınlık ve benzerliklerin sağlanmasına ve bu esasların,
ülkemiz şartları ile bağdaştırılmasına çalışılmıştır.
Bu standart, TS EN 206+A1 standardı ile bağlantılı olarak kullanılır ve binalarda ve inşaat mühendisliği
alanına giren yapılarda kullanılan, yerinde döküm ve ön yapımlı (prefabrik) yapılar ile öndökümlü yapısal
elemanlarda kullanılan betonlara uygulanır.
Bu standart son şeklini almadan önce; bilimsel kuruluşlar, üretici/imalatçı ve tüketici durumundaki
konunun ilgilileri ile gerekli işbirliği yapılmış ve alınan görüşlere göre olgunlaştırılmıştır.
Bu standartta kullanılan bazı kelime veya ifadeler patent haklarına konu olabilir. Böyle bir patent
hakkının belirlenmesi durumunda TSE sorumlu tutulamaz.
© TSE – Tüm hakları saklıdır. iii

İçindekiler
Sayfa
Giriş ................................................................................................................................................................... vii
1 Kapsam ......................................................................................................................................................1
2 Bağlayıcı atıflar ......................................................................................................................................1
3 Terimler, tanımlar, semboller ve kısaltmalar.............................................................................3
3.1 Terimler ve tanımları...........................................................................................................................3
3.2 Semboller ve kısaltmalar ....................................................................................................................4
4 Sınıflandırma...........................................................................................................................................5
4.1 Çevresel faktörlerle ilgili etki sınıfları...........................................................................................5
5 Beton özellikleri ve doğrulama yöntemleri .............................................................................. 10
5.1 Bileşen malzemeler için temel gereklilikler ............................................................................ 10
5.2 Beton bileşimi için temel özellikler ............................................................................................. 11
5.3 Etki sınıflarına ilişkin gerekler ..................................................................................................... 19
5.4 Taze beton gerekleri ......................................................................................................................... 23
5.5 Sertleşmiş beton gereklilikleri ...................................................................................................... 23
6 Beton şartnamesi ................................................................................................................................ 30
6.1 Genel ........................................................................................................................................................ 30
6.2 Tasarlanmış betonun şartnamesi ................................................................................................. 31
6.3 Tarif edilmiş betonun şartnamesi ................................................................................................ 31
6.4 Standarda göre tarif edilmiş betonun şartnamesi ................................................................. 31
7 Taze betonun teslimi ......................................................................................................................... 31
7.1 Beton kullanıcısı (müşteri) tarafından imalatçıya verilecek bilgiler .............................. 31
7.2 Beton imalatçısı tarafından kullanıcıya verilecek bilgiler .................................................. 31
7.3 Hazır beton için teslim belgesi (irsaliye) ................................................................................... 32
7.4 Şantiyede imal edilen beton için teslim belgesi bilgileri ..................................................... 32
7.5 Ana karıştırma işleminden sonraki ve boşaltımdan önceki karışım ayarlamaları ... 32
7.6 Betonun şantiyeye nakliyesi........................................................................................................... 33
8 Uygunluk kontrolü ve uygunluk kriterleri ................................................................................ 33
8.1 Genel ........................................................................................................................................................ 33
8.2 Tasarlanmış betonun uygunluk kontrolü.................................................................................. 33
8.3 Standarda göre tarif edilmiş beton dâhil tarif edilmiş betonun uygunluk kontrolü . 35
8.3.1 Mamulün uygun olmaması durumunda yapılacak işlemler ............................................... 35
9 İmalat kontrolü ................................................................................................................................... 36
© TSE – Tüm hakları saklıdır. v

TS 13515:2019 TÜRK STANDARDI
9.1 Genel ........................................................................................................................................................36

9.2 İmalat kontrol sistemleri .................................................................................................................36
9.3 Kaydedilmiş veriler ve diğer belgeler .........................................................................................36
9.4 Deneyler .................................................................................................................................................36
9.5 Beton bileşim oranları ve başlangıç deneyleri .........................................................................36
9.6 Personel, donanım ve tesis ..............................................................................................................36
9.7 Bileşen malzemelerinin harmanlanması ...................................................................................37
9.8 Betonun karıştırılması ......................................................................................................................37
9.9 İmalat kontrol işlemleri....................................................................................................................37
10 Uygunluk değerlendirmesi ..............................................................................................................39
10.1 Genel ........................................................................................................................................................39
10.2 İmalat kontrolünün değerlendirilmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi ..........................39
11 Tasarlanmış betonun kısa gösterilişi ..........................................................................................39
Ek A (bağlayıcı) Başlangıç deneyleri ......................................................................................................40
Ek B (bağlayıcı) Tanımlama deneyleri ..................................................................................................41
B.1 Genel ........................................................................................................................................................41
Ek B1 (bağlayıcı) Betonda yerinde nitelik denetimi ve kabul koşulları .....................................42
Ek C (bağlayıcı) İmalat kontrolünün değerlendirmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi için
hükümler ................................................................................................................................................45
Ek N (bilgi için) Agrega tane dağılımının seçilmesi ..........................................................................59
Ek P (bağlayıcı) Betonda alkali silika reaksiyonu (ASR) için ilave öneriler ...........................60
Ek R (bilgi için) Betonun imalatı ve uygunluk kontrolü için beton ailesi kavramının
kullanılması ..........................................................................................................................................64
Ek S (bilgi için) Beton ailesi kavramı kullanılmadan örtüşmeyen basınç dayanım deney
sonuçlarının uygunluk kontrolü ...................................................................................................69
vi © TSE – Tüm hakları saklıdır.

Giriş
TS EN 206: 2013+A1, “Beton - Özellik, performans, imalat ve uygunluk” standardında, iklimsel ve coğrafik
şartlar, güvenlik seviyeleri ve yerleşmiş bölgesel uygulamalarda oluşan farklılıkları dikkate alınarak
standardın birçok bölümünde milli uygulamaların kullanılmasına müsaade edilmiştir. Ülkemiz için
geçerli milli uygulama kuralları bu standartta verilmiştir.
Bu standart, TS EN 206: 2013+A1 ile birlikte, bağlantılı olarak kullanılmalıdır. Bu standart, binalarda ve
inşaat mühendisliği alanına giren yapılarda kullanılan yerinde döküm ve ön yapımlı (prefabrik) yapılar
ile öndökümlü yapısal elemanlarda kullanılan betonları kapsar. Her iki standart birlikte, betonun sahip
olması gerekli özelliklerini, imalatını, performansını ve uygunluğunu kapsayan standart grubunu
oluşturur.
Bu standart hükümlerinin, uygun nitelikli, eğitimli ve deneyimli kişiler tarafından uygulanacağı kabul
edilmiştir. Bu standart, her türlü beton sözleşmesi için gerekli hükümlerin tamamını içermeyebilir.
Standardın doğru uygulanmasından kullanıcılar sorumludur.
Bu standartta, TS EN 206: 2013+A1 ile aynı madde numaraları ve başlıkları kullanılmıştır. TS EN 206:
2013+A1’den olan değişiklikler (ilave metin, değiştirme, silme) standart metni içerisinde, Maddenin
başında italik karakterde, ayrı paragraf halinde belirtilmiştir.
Bu standardın ilgili diğer standartlarla olan ilişkisi Şekil 1’de gösterilmiştir.
© TSE – Tüm hakları saklıdır. vii

Donatısız, donatılı ve ön gerilmeli beton yapılar
TS 500 ve TS EN 1992 TS EN 206 ve bu standart TS EN 13670 “Beton

serisi “Beton yapıların “Beton-Özellik, performans, yapıların inşası”
tasarımı” imalat ve uygunluk”
Çimento
TS EN 197-1, TS 21, TS EN 14216,
TS EN 12350 serisi “Taze beton TS 13353
deneyleri”
Beton için uçucu kül
TS EN 450-1
Beton için silis dumanı

TS EN 13263-1
TS EN 12390 serisi “Sertleşmiş
beton deneyleri” Beton için öğütülmüş taneli (granüle) yüksek
fırın cürufu (ÖYFC), TS EN 15167-1
Doğal puzolan-Çimento ve beton için tras, TS

25
TS EN 13791 ile TS 13685, TS
13543 ve TS EN 12504 serisi
“Yapıdaki beton deneyleri” Beton, harç ve şerbet için katkılar
TS EN 934-1, TS EN 934-2
Beton agregaları, EN 12620, EN 13055
Geri dönüşümlü agrega içeren

beton, kuru karışımlı beton,
alkaliye maruz beton, Çimento ve/veya kireç esaslı yapı
kendiliğinden yerleşen beton, malzemeleri için pigment, TS EN 12878
su kirleticilere maruz beton,
enjeksiyon betonu ve harcı,
Beton karma suyu, TS EN 1008
kütle betonu elemanları, su
geçirimsiz beton
Betonda kullanılan lifler, TS EN 14889-1,
TS EN 14889-2
Şekil 1 - Bu standart ile beton yapıların hesaplama ve uygulama kuralları (code) standartları, tasarım ve
işçilik standartları, bileşen malzemelere ait standartlar ve deney standartları arasındaki ilişki
viii © TSE – Tüm hakları saklıdır.

1 Kapsam
Bu Standart, yerinde döküm ve ön dökümlü (prefabrik) yapılar ile binaların ve inşaat mühendisliği
alanına giren yapıların ön dökümlü yapısal elemanlarında kullanılan betonların özellik, performans,
imalat ve uygunluk değerlendirmesini kapsayan EN 206:2013+A1’in ülkemizde uygulanması esnasında
dikkate alınacak bazı hükümlere dairdir.
2 Bağlayıcı atıflar
TS EN 206+A1’de verilen, atıf yapılan standartlar listesine aşağıdakiler ilave edilmiştir.
Bu standartta diğer standart ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun
yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarihli atıflarda, yalnızca alıntı yapılan baskı
geçerlidir. Tarihli olmayan dokümanlar için, atıf yapılan dokümanın (tüm tadiller dâhil) son baskısı
geçerlidir. * İşaretli olanlar bu standardın basıldığı tarihte İngilizce metin olarak yayımlanmış olan Türk
Standartlarıdır.
TS No Türkçe Adı İngilizce Adı
TS 21 Çimento - Beyaz portland çimentosu - Cement - Composition, specifications and
Bileşim, özellikler ve uygunluk kriterleri conformity criteria for white portland
cement
TS 25 Doğal puzolan (tras) - Çimento ve Natural pozzolan (Trass) for use in
betonda kullanılan -Tarifler, gerekler ve cement and concrete - Definitions,
uygunluk kriterler requirements and conformity criteria
TS EN 480-1 Kimyasal katkılar - Beton, harç ve şerbet Admixtures for concrete, mortar and
için - Deney yöntemleri - Bölüm 1: grout - Test methods – Part 1: Reference
Deneyler için şahit beton ve şahit harç concrete and reference mortar for testing
TS EN 480-11 Kimyasal katkılar - Beton, harç ve şerbet Admixtures for concrete, mortar and
için - Deney metotları - bölüm 11: grout – Test methods – Part 11 :
Sertleşmiş betonda hava boşluğu Determination of air void characteristics
özelliklerinin tayini in hardened concrete
TS 802 Beton karışım tasarımı hesap esasları Design Concrete Mixes
TS 706
Beton agregaları Concrete aggregates
EN 12620 + A1
TS 13353 Borlu aktif belit (BAB) çimentosu - Boron modified active belite cement -
tarifler, bileşim, özellikler ve uygunluk Definitions, composition, specifications
kriterleri and conformity criteria
TS 1247 Beton yapım, döküm ve bakım kuralları Mixing, Placing and Curing of Concrete
(normal hava koşullarında) (Normal Weather Conditions)
TS 1248 Betonun hazırlanması, dökümü ve bakım Mixing, placing and curing of concrete -
kuralları - Anormal hava şartlarında Abnormal weather conditions
TS 2517 Agregaların potansiyel alkali sillika Determination of potential alkali silica
reaktivitesinin tayini - Kimyasal yöntem reactivity of aggregates - Chemical
method
TS 2987 Betonda priz süresinin penetrasyon Determination of the concrete setting
direncinin ölçülmesi yöntemi ile tayini time by measurement of penetration
resistance
© TSE – Tüm hakları saklıdır. 1


TS 3440 Betona zararlı etkileri olan su, zemin ve Assessment of water, soil and gases for
gazların değerlendirilmesi - Prensipler, their aggressiveness to concrete -
sınır değerler, su ile zemin Principles, limiting values, sampling and
numunelerinin alınması ve analizleri analysis of water and soil samples
TS 500 Betonarme yapıların tasarım ve yapım Requirements for design and
kuralları construction of reinforced concrete
structures
TS EN 1992-1-1 Beton yapıların tasarımı - Bölüm 1-1: Eurocode 2: Design of concrete structures
Genel kurallar ve binalara uygulanacak - Part 1-1: General rules and rules for
kurallar (eurocode 2) buildings
TS 13516 Agregaların potansiyel alkali Standard test method for potential alkali
reaktivitesinin tayini (harç çubuğu reactivity of aggregates (mortar bar
yöntemi) method)
TS 13517 Bağlayıcı malzemeler ve agrega Standard test method for determining the
karışımlarının potansiyel alkali silika potential alkali silica reactivity of
combinations of cementitious materials
reaktivitesinin tayini (Hızlandırılmış
and aggregate (accelerated mortar bar
harç çubuğu yöntemi)
method)
TS 13518 Çimento agrega karışımlarının Standard test method for potential alkali
potansiyel alkali reaktivitesi (harç reactivity of cement aggregate
çubuğu yöntemi) combinations (mortar bar method)
TS 13519 Alkali silika reaksiyonu nedeniyle Standard test method for determination
betonda oluşan boy değişiminin tayin of length change of concrete due to alkali
edilmesi silica reaction
TS 13543 Betonarme yapılara uygulanabilecek Non-destructive testing (NDT) methods
tahribatsız muayene (ndt) yöntemleri applicable to reinforced concrete
structures
TS 13685 Basınç dayanımının yapılar ve Assessment of in-situ compressive
öndökümlü beton bileşenlerde yerinde strength in structures and precast
tayini – TS EN 13791’in uygulanmasına concrete components – Complementary
yönelik tamamlayıcı standart guidance to that given in TS EN 13791
TS 13815 Kütle betonu tasarımı Mix design for mass concrete
TS EN 13791 Basınç dayanımının yapılar ve Assessment of in-situ compressive
öndökümlü beton bileşenlerde yerinde strength in structures and precast
tayini concrete components
TS 10088 EN Agregaların genel özellikleri için Tests for general properties of
932-3 deneyler kısım 3: Basitleştirilmiş aggregates-Part 3: Procedure and
petrografik tanımlama için işlem ve terminology for simplified petrographic
terminoloji description
TS CEN/TR Beton imalatında kontrol grafiklerinin Use of control charts in the production of
16369 kullanımı concrete
2 © TSE – Tüm hakları saklıdır.


TS CEN/TR Betonda zararlı Alkali-Silika Framework for a specification on the
16349 Reaksiyonundan (ASR) sakınmak için avoidance of a damaging Alkali-Silica
çerçeve şartname Reaction (ASR) in concrete
TS CEN/TR Eşdeğer dayanıklılık prosedürünün Principles of the equivalent durability
16563 ilkeleri procedure
TS CEN/TR k-değeri kavramı, eşdeğer beton Use of k-value concept, equivalent
16639 performansı kavramı ve concrete performance concept and
kombinasyonların eşdeğer performans equivalent performance of combinations
kavramlarının kullanımı concept
TSE CEN/TS Beton - Sertleşmiş beton deneyleri - Testing hardened concrete - Part 9:
12390-9 Bölüm 9: Donma çözülme direnci- Freeze-thaw resistance - Scaling
Yüzeysel kabuk atma (yüzeysel
yıpranma)
TSE CEN/TR Betonun donma-Çözülme direncinin Testing the freeze-thaw resistance of
15177 tayini - Yapısal iç hasar concrete - Internal structural damage
TS ISO 16204 Dayanıklılık – Beton yapıların hizmet Durability — Service life design of
ömrü tasarımı concrete structures
TS ISO 7870-2 Kontrol grafikleri – Bölüm 2: Shewhart Control charts — Part 2: Shewhart
kontrol grafikleri control charts
TS ISO 7870-3 Kontrol grafikleri – Bölüm 3: Kabul Control charts — Part 3: Acceptance
kontrol grafikleri control charts
TS ISO 7870-4 Kontrol grafikleri – Bölüm 4: Birikimli Control charts — Part 4: Cumulative sum
toplam grafikleri charts
3 Terimler, tanımlar, semboller ve kısaltmalar

3.1 Terimler ve tanımları
TS EN 206+A1’de verilen tanımlara, aşağıdakiler ilave edilmiştir:
3.1.6
yapıdaki beton
yapıdaki konumuna taze beton olarak yerleştirilen ve bu konumda sertleşen beton.
3.1.7
alkali silika reaksiyonu
Beton bünyesindeki alkaliler ve silis arasında meydana gelen ve betonda tahribata yol açabilen reaksiyon.
3.1.7.1
alkali silika reaksiyonu etki sınıfı
alkali silika reaksiyonunun başlamasına ve hızlanmasına yol açabilen ve beton tahribatının meydana
geldiği çevresel etki.
3.1.7.2
betonun alkali içeriği
bileşenlerin her birinin karışım oranlarından ve belirlenen alkali içeriğinden hesaplanan ve betonun
alkali içeriğinin belirtilen sınırı aşmadığını doğrulamak için kullanılan değer.

3.1.8
yüksek dayanımlı beton
basınç dayanım sınıfı C 55/67’den daha yüksek dayanımı olan normal veya ağır beton ve basınç dayanım
sınıfı LC 55/60’dan daha yüksek dayanımlı hafif beton.
3.1.9
betonun teslim yeri
teslim yeri, taşıma işini kullanıcı üstleniyorsa, hazır beton santralinde taze beton özelliklerinin tayin
edilmesini müteakip karıştırıcının boşaltma ağzı; taşıma işini beton imalatçısı üstleniyorsa önceden
belirlenen yerde transmikser oluğunun ağzı veya beton pompa ile iletilecekse pompa borusunun ağzıdır.
3.1.10
kimyasal katkı
TS EN 206+A1’de verilen tanıma aşağıdakiler ilave edilmiştir:
toz katkı
TS EN 933-1’e göre kuru eleme yapıldığında tane büyüklüğü 1 mm’den daha büyük olan kısmın oranı
% 5’ten daha az olan katkı.
taneli (granüler) katkı
TS EN 933-1’e göre kuru eleme yapıldığında tane büyüklüğü 4 mm’den daha büyük olan kısmın oranı
% 5’ten daha az olan katkı.
3.1.11
geri kazanılan su
beton imalat tesisinde ortaya çıkan ve arıtma sonrasında beton imalatında tekrar kullanılabilen su
3.1.12
hafif agreganın tane yoğunluğu (ρG)
agreganın etüv kurusu kütlesinin, doygun haldeki (yüzeyleri ıslak ve erişilemeyen boşluk hacimleri dahil)
hacmine oranı
3.1.12.1
hafif agreganın etkili tane yoğunluğu (ρR)
agreganın doygun kütlesinin doygun haldeki (yüzeyleri ıslak ve erişilemeyen boşluk hacimleri dahil)
hacmine oranı
3.1.12.2
hafif agreganın su emme kapasitesi (wa)
hafif agreganın su emme miktarının kuru kütlesine oranı.
3.2 Semboller ve kısaltmalar
Aşağıda verilen semboller ve kısaltmalar ilave edilmiştir:
XM... : Betonda aşınmayı belirten etki sınıfı
XW... : Çizelge 1’deki alkali silika reaksiyonu etki sınıfı
c : Betonun çimento dozajı
f : Betonun uçucu kül içeriği
s : Betonun silis dumanı içeriği
cf : Betonun öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu içeriği

kf : Uçucu kül için k değeri

ks : Silis dumanı için k değeri
kcf : Öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu için k değeri
(w/c)eq : Eşdeğer su/çimento oranı
wa : Hafif agreganın su emme kapasitesi
ρG : Hafif agreganın tane yoğunluğu
ρR : Hafif agreganın etkili tane yoğunluğu
4 Sınıflandırma
4.1 Çevresel faktörlerle ilgili etki sınıfları
(3). Paragraf ilave edilmiştir.
(3) Beton, Çizelge 1'de tarif edilen etkilerin birden daha fazlasına maruz kalabilir ve bu nedenle betonun
maruz kaldığı çevre şartlarının, etki sınıflarının birleşimi olarak ifade edilmesi gerekli olabilir. Ancak,
dışarıdan gelen klorür etkisine maruz kalan beton ve XD veya XS olarak sınıflandırılan çevre etki sınıfının
olduğu yerde kullanılacak betonun, normal olarak karbonatlaşmadan kaynaklanan korozyon (XC) etkisi
altında sınıflandırılması gerekli değildir. Önerilen beton kalitesi ve donatı için yeterli beton örtü tabakası
kalınlığı (paspayı), karbonatlaşma kaynaklı korozyona karşı direnç için yeterlidir. Korozyonla ilgili
çevresel etki sınıflarına (XC, XD ve XS) bağlı olarak beton dayanım sınıfları, uyulması önerilen w/c
oranları ve en az çimento içeriği için gerekli en az beton örtü tabakası kalınlıklarının belirlenmesinde
Çizelge 6 ve Çizelge 7 ile birlikte TS EN 1992-1-1’de belirtilen değerler kullanılmalıdır.
TS EN 206:2013+A1’de yer alan Çizelge 1 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Çevresel etki sınıflarına, aşınma etkilerinden ve alkali silika reaksiyonundan kaynaklanan bozulma
etkileri de ilave edilmiştir.
Çizelge 1 - Çevresel etki sınıfları
Sınıf kısa Etki sınıflarının meydana gelebileceği yerlere ait
Çevrenin tanımı
gösterilişi bilgi mahiyetinde örnekler
1 Korozyon veya zararlı etki tehlikesi yok
Etki sınıfı X0 donatı veya gömülü metal içermeyen bileşenler için hiçbir zararlı etkinin olmadığı
çevrelerde kullanılabilir.
Donatı veya gömülü metal Donatısız ve donma-çözülme etkilerine maruz
bulunmayan beton: kalmayan temel betonları; donatısız içyapı elemanları.
X0 Donma-çözülme, aşınma ve
kimyasal etkiler haricindeki
bütün çevresel etkiler.
2 Karbonatlaşmanın sebep olduğu korozyon
Donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden betonun hava ve nem etkisine maruz kaldığı etki, aşağıda
verilen şekilde sınıflandırılır.
Not - Burada bahse konu olan nem şartları, donatı veya diğer gömülü metali saran beton örtü tabakası
içerisindeki şartlardır. Ancak çoğu durumda beton örtü tabakası şartlarının betonun içerisinde
bulunduğu çevre şartlarını yansıttığı kabul edilir. Bu durumda çevre şartlarının sınıflandırılması
yeterli olabilir. Beton ve içerisinde bulunduğu çevre arasında bariyer tabaka varsa bu şartlar
geçerli olmayabilir.
Çok düşük rutubetli havaya sahip ortamdaki donatılı
beton.
XC1 Kuru veya sürekli ıslak
Sürekli olarak, zararlı etkisi olmayan su içerisindeki
beton.

Çevrenin tanımı
Su ile uzun süreli temas halinde olan beton bileşenler
Su depoları, çoğu temeller (Zararlı etkisi olmayan
XC2 Islak, ara sıra kuru
toprak içerisine tamamen gömülmüş donatılı ve ön
gerilmeli beton)
Orta derecede veya yüksek rutubetli havaya sahip
binaların iç kısımlarındaki betonlar, yağmurdan
korunmuş, açıkta bulunan betonlar (sundurma tipi
XC3 Orta derecede rutubetli
binalar, ticari mutfaklar, banyolar, çamaşır odaları,
içerdeki yüzme havuzlarının rutubetli odaları,
zeminler)
XC4 Döngülü ıslak ve kuru Yağmura maruz kalan tüm harici beton elemanları
3 Deniz suyu haricindeki klorürlerin sebep olduğu korozyon

Donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden betonun, buz çözücü tuzları da ihtiva eden, deniz suyu
haricindeki kaynaklardan gelen klorürleri ihtiva etmesi halindeki etki, aşağıda verilen şekilde
sınıflandırılır.
Araç trafiğine açık alanlar nedeniyle hava ile taşınan
klorürlere maruz kalan beton yüzeyler; özel garajlar.
Buz çözücü maddeler içeren doğrudan serpintilerden
XD1 Orta derecede rutubetli
uzak olan kemer bölümlerindeki donatılı ve ön-
gerilmeli beton yüzeyler.
Çok az buz çözücü etkisine maruz kalan yapı bölümleri.
Tuzlu su; Klorür içeren suya tamamen batan donatılı ve
ön-gerilmeli beton yüzeyler
XD2 Islak, ara sıra kuru
Yüzme havuzları, klorür içeren endüstriyel sulara
maruz kalan betonlar.
Buz çözücüler veya buz çözücüler içeren
serpintilerinden doğrudan etkilenen donatılı ve ön-
gerilmeli yüzeyler (örneğin duvarlar, köprü ayakları,
XD3 Döngülü ıslak ve kuru
taşıt yolundan 10 m içerdeki kolonlar, korkuluk
kemerleri ve taşıt yolu seviyesinden 1 m aşağıda
gömülü yapılar, döşemeler ve otopark döşemeleri) a)
4 Deniz suyundan kaynaklanan klorürlerin sebep olduğu korozyon
Donatı veya diğer gömülü metal ihtiva eden betonun deniz suyunda bulunan klorürlere veya deniz
suyundan kaynaklanan tuz taşıyan hava ile temas etmesi halinde etki, aşağıda verilen şekilde
sınıflandırılır.
Hava ile taşınan tuzlara maruz,
XS1 ancak deniz suyu ile doğrudan Sahilde veya sahile yakın yerde bulunan beton yapılar.
temas etmeyen
Tamamen daldırılmış ve doygun kalan donatılı ve ön
XS2 Sürekli olarak su içerisinde gerilmeli beton; örneğin deniz suyunun altında kalan
beton.
Yüksek gelgit bölgelerinde çamurlu ve serpinti
XS3 Gelgit, dalga ve serpinti bölgeleri bölgelerindeki, iskele duvarları gibi donatılı ve ön-
gerilmeli beton bileşenler.


Çevrenin tanımı
5 Buz çözücü maddenin de bulunduğu veya bulunmadığı donma/çözülme etkisi
Betonun, etkili donma/çözülme döngülerine, ıslak durumda maruz kalması halinde etki, aşağıda verilen
şekilde sınıflandırılır.
Buz çözücü madde içermeyen Tüm dış yapı elemanları
XF1
suyla orta derecede doygun
Trafiğin olduğu alanlarda serpinti ve sıçrama yolu ile
Buz çözücü madde içeren suyla temas eden XF4 sınıfından farklı olarak buz çözücü
XF2
orta derecede doygun maddeler içeren sulara maruz beton bileşenler. Deniz
suyunun serpintilerine maruz beton yapılar.
Islak iken donmaya maruz kalan yatay veya yataya
Buz çözücü madde içermeyen yakın beton yüzeyler.
XF3
suyla yüksek derecede doygun Sık sık su sıçrayan ve donmaya maruz kalan beton
yüzeyler.
Buz çözücü maddelere maruz yol ve köprü kaplamaları;
Buz çözücü madde içeren su veya Buz çözücü tuz ihtiva eden su serpintisine doğrudan ve
XF4 deniz suyu ile yüksek derecede donma etkisine maruz beton yüzeyler; Deniz
doygun yapılarının dalga etkisi altındaki donmaya maruz
bölgeleri.
a) Nem koşulu, demir veya diğer gömülü metal bulunan betonun beton örtü kalınlığının nem içeriği ile
ilişkilidir, fakat birçok durumda, beton örtü kalınlığındaki koşullar çevreden kaynaklı koşul olarak
değerlendirilebilir. Beton ile çevresi arasında bir bariyer varsa, böyle bir etki söz konusu olmaz.
b) Bir yüzeyi klorür içeren suya batmış, diğer yüzeyi ise açık havaya maruz kalan donatılı ve ön gerilmeli
beton elemanları potansiyel olarak daha ciddi etki altındadır. Özellikle de kuru tarafın yüksek ortam
ısısına maruz kaldığı durumlarda söz konusu etki daha da şiddetlidir. Karşılaşılacak muhtemel
etkilere uygun bir şartname geliştirmek için, gerekli görüldüğünde, uzman tavsiyesine
başvurulmalıdır.
6 Betonun kimyasal etkilere maruz kalması

Betonun, TS EN 206 Çizelge 2'de verilen tabii zeminler ve yer altı sularından kaynaklanan zararlı
kimyasal etkilere maruz kalması durumunda etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır. Deniz suyu,
coğrafik bölgeye göre sınıflandırılır, bu nedenle betonun kullanılacağı yerde geçerli sınıflandırma
uygulanır.
Not - XA3 etki sınıfında veya TS EN 206, Çizelge 2, geçerli etki sınıfının tayini için özel çalışma
yapılmasına gerek duyulabilir: TS EN 206, Çizelge 2'de verilenler dışındaki sınır değerler, diğer
zararlı kimyasal maddeler, kimyasal maddelerle kirlenmiş zemin veya su, TS EN 206, Çizelge 2'de
verilen kimyasallarla birlikte yüksek hızda akan su bulunması.
TS EN 206+A1, Çizelge 2'ye göre Atık su arıtma tesislerinde bulunan depolar; sıvı gübre
XA1
az zararlı kimyasal ortam konteynerleri.
TS EN 206+A1, Çizelge 2'ye göre Deniz suyu ile temas halindeki beton bileşenler; zararlı
XA2
orta zararlı kimyasal ortam zeminler üzerindeki beton bileşenler.
TS EN 206+A1, Çizelge 2'ye göre Endüstriyel atık su arıtma tesisleri; hayvan besleme
XA3
çok zararlı kimyasal ortam yemlikleri; baca gazı arıtma ile soğutma kuleleri.


Çevrenin tanımı
7 Mekanik aşınma etkisi
Beton, kullanım esnasında önemli derecede mekanik aşınmaya maruz kalacaksa etki, aşağıda verilen
şekilde sınıflandırılır.
Üzerinde, şişme lastikli araçların hareket ettiği taşıyıcı

zeminler veya yüzeyi sertleştirilmiş sanayi tesisine ait
XM1 Orta derecede aşınma
zeminler.
Üzerinde, şişme lastikli veya içi dolu lastikli çatallı

yükleyicilerin (forklift) hareket ettiği taşıyıcı zeminler
XM2 Önemli derecede aşınma
veya yüzeyi sertleştirilmiş sanayi tesisine ait zeminler.
Üzerinde, içi dolu lastik veya çelik tekerli çatallı

yükleyicilerin hareket ettiği taşıyıcı zeminler veya
yüzeyi sertleştirilmiş sanayi tesisine ait zeminler;
XM3 Çok yüksek derecede aşınma üzerinde, sık sık paletli araçların hareket ettiği
zeminler; hızlı ve türbülanslı akan sulardaki beton su
yapıları (enerji kırıcı havuzlar vb.)
8 Alkali silika reaksiyonu nedeniyle betonun tahribatı b)

Betonda alkali silika reaksiyonunun oluşabileceği ortamlarda etki, aşağıda verilen şekilde sınıflandırılır.
Bina içinde kullanılan yapı bileşenleri; yağmur, yüzey
Normal kür işleminin ardından
suyu, zemin rutubeti vb. ile temas halinde olmayan
çok kısa süreyle rutubetli kalma
XWO ve/veya bağıl nemi % 80’den daha fazla olan ortam
dışında, kullanımı boyunca
şartlarına sürekli olmayan şekilde maruz kalan bina
büyük ölçüde kuru kalan beton
dışında kullanılan yapı bileşenleri.
Yağmur, yüzey suyu, zemin rutubeti vb. etkilere maruz
kalan korumasız dış yapı bileşenleri; endüstriyel veya
ticari binalarda bulunan ıslak mekânlar, iç mekân
yüzme havuzları, çamaşır odaları ve ıslak odalar gibi %
Sık sık veya daha uzun süreyle 80’den daha fazla rutubete sahip ortamlarda kullanılan
XWF
rutubetli ortamlara maruz beton yapı bileşenleri; sık sık çiğlenme noktasının altındaki
sıcaklıklara maruz yapı elemanları (baca delikleri, ısı
aktarım merkezleri, hayvan ahırları vb.), en küçük
boyutu 0,9 m olan kütle betonu elemanları (herhangi
bir rutubeti dikkate almadan)
Deniz suyu ile temas halindeki yapı bileşenleri;
herhangi ilave dinamik yüke maruz olmayan, ancak buz
XWF sınıfındaki şartlara ilave
çözücü tuzlarla temas eden yapı bileşenleri (deniz
olarak betonun, aynı şartlara
XWA suyunun çarptığı bölgeler; otopark zeminleri ve park
alkalilerin de bulunduğu şekilde
için ayrılmış özel alan); alkalilerle temas halindeki
maruz kalması
endüstriyel veya tarımsal yapılarda kullanılan yapı
bileşenleri (sıvı gübre konteyneri gibi)
Yüksek dinamik yüklerin olduğu Deniz suyu ile temas halinde ve yüksek dinamik yüklere
XWS ve alkalilerin doğrudan etki ettiği maruz beton bileşenler (beton yol yüzeyleri veya
ortamdaki beton döşemeleri gibi)
a)İlave koruma (örneğin çatlak-köprüleme yöntemi ile kaplama) gerekli olabilir.
b)XW… sınıfları ve alkali silika reaksiyonu riskini önlemek ve zararlı etkisini azaltmak için alınacak önlemler Ek
P’de verilmektedir.
(3). Paragrafa aşağıdaki metin ilave edilmiştir.

Kimyasal olarak etkili zemin ve yeraltı suyunun durumu, beton üzerine etkileriyle ilgili detaylı bilgi ve
alınacak önlemler için TS 3440 standardına başvurulmalıdır.
Çizelge 2 aşağıdaki gibi değiştirilmiştir. Not – 1 ve Not – 2 ilave edilmiştir.
Çizelge 2 - Doğal zeminler ve yer altı sularından kaynaklanan kimyasal etkiler için
etki sınıflarının sınır değerleri
Referans deney
Kimyasal özellik XA1 XA2 XA3
yöntemi
Yeraltı suyu
SO 24  a mg/L TS EN 196-2 ≥ 200 ve ≤ 600 > 600 ve ≤ 3000 > 3000 ve ≤ 6000
pH TS ISO 4316 ≤ 6,5 ve ≥ 5,5 < 5,5 ve ≥ 4,5 < 4,5 ve ≥ 4,0
CO 2 mg/L > 100 ve
TS EN 13577 ≥ 15 ve ≤ 40 > 40 ve ≤ 100 doygunluk
seviyesine kadar
NH 4 b mg/L ISO 7150-1 ≥ 15 ve ≤ 30 > 30 ve ≤ 60 > 60 ve ≤ 100
> 3000 ve
Mg2 mg/L
TS 6228 EN ISO
≥ 300 ve ≤ 1000 > 1000 ve ≤ 3000 doygunluk
7980
seviyesine kadar
Zemin
SO 24  mg/kgc > 3000 e ve > 12000 ve

EN 196-2 d ≥ 2000 ve ≤ 3000 e
(toplam) ≤ 12000 ≤ 24000
Baumann Gully’ye
EN 16502 > 200 Uygulamada karşılaşılmaz
göre asitlik mL/kg
a) Yeraltı suyunun 600 mg/L’den daha fazla SO 24 içeriği durumlar, beton karışım tasarımında belirtilmelidir.
b) NH 4 içeriğine bakılmadan, sıvı gübre XA1 çevre etki sınıfı olarak sınıflandırılabilir.
c) Geçirgenliği 10-5 m/s’den daha düşük olan kil zeminler bir alt etki sınıfına geçirilebilirler.
d) Deney metodunda, SO 24 'ün hidroklorik asitle ekstraksiyonu tarif edilmiştir; Alternatif olarak, betonun
kullanılacağı yerde yapılıyorsa, su ile açığa çıkarma metodu da kullanılabilir.
e) Islanma kuruma döngüleri veya kılcal su emme nedeniyle, betonda sülfat iyonu birikimi tehlikesi olan yerlerde
3000 mg/kg olan sınır 2000 mg/kg'a indirilebilir.
Not 1 - Donatının korozyonuyla ilgili ortamlar

Donatının korozyonuyla ilgili üç ortam mevcuttur: XC, XD ve XS (Çizelge 1'e bakılmalıdır). Beton donatı veya
gömülü metal içeriyorsa, bu üç etki sınıfından biri tanımlanmalıdır. Deniz suyu kimyasal olarak beton için
korozif etkiye sahiptir ve bunun dikkate alınması gerekir. XC1 etki sınıfı tek etki sınıfı olabilir. XC1 etki
sınıfında bulunan beton sürekli olarak ıslak durumdaysa ve donma-çözülme etkileri varsa, XC1 ile XF3
sınıfı birlikte düşünülmelidir. XC2, donma/çözülme etkisinin mevcut olduğu bölgenin dışında zemine
gömülü betonarmede tek başına meydana gelebilir. Aynı zamanda, XF1 veya XF3 etki sınıfları veya
kimyasal olarak korozif etki sınıflarından biriyle birlikte etki gösterebilir.
XC3 ile XC4 etki sınıfları birbiri ile ilişkilidir. Beton şartnamesinde donatının korunması amacıyla en az
beton örtü tabakası kalınlığının belirlenmesi için TS 500 ve/veya TS EN 1992-1-1’de belirtilen değerler,
XC3 ve XC4 için de geçerlidir. XD ve XS etki sınıfları, kendi başlarına meydana gelemez ve daima bir XC
etki sınıfıyla birlikte etki gösterir. Bu ikili sınıflandırma, bir XF etki sınıfıyla ve/veya bir XA etki sınıfıyla
da bağlantılı olabilir.

Not 2 - Donatısız beton için çevre etki sınıfları

Donatısız betonlar için etkinin sınıflandırılması X0, XA ve/veya XF etki sınıflarıyla sınırlıdır. XC, XD ve XS
sınıfları, donatının korozyonu riskiyle özellikle ilişkili olduğu için donatısız betonlarda kullanılmaz.
Donatısız beton herhangi bir gömülü metali içeriyorsa, söz konusu beton donatılı olarak sınıflandırılmalı
ve XC, XD veya XS etki sınıflarıyla ilişkili uygun sınır değerleri seçilmelidir.
TS EN 206+A1 standardında belirtilen, betona zararlı etkisi olan kimyasal maddeler, Portland çimento
tipleriyle yapılmış betona zarar verebilmektedir. Bu tür etkilere maruz kalan betonlarda TS EN 12390-8
standardına uygun olarak yapılan deney sonucunda su işleme derinliği 30 mm’yi aşmamalıdır. Farklı
kimyasal zararlı maddeler ve daha fazla detaylı bilgi için TS 3440 standardına bakılmalıdır.
5 Beton özellikleri ve doğrulama yöntemleri

5.1 Bileşen malzemeler için temel gereklilikler
5.1.1 Genel
(2). Paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
(2) Belirli bir bileşen malzemenin, özellikle bu standarda uygun bileşen malzemenin uygunluğu sadece
aşağıda verilenlerin uygulanması yoluyla gösterilebilir:
- Bileşen malzemenin, özellikle bu standarda uygun betonda kullanımıyla ilişkili Avrupa standardı,
- Bileşen malzemenin, özellikle bu standarda uygun betonda kullanımıyla ilişkili Avrupa Teknik onayı,
- Bileşen malzemenin, özellikle bu standarda uygun betonda kullanımıyla ilişkili milli standart
Karma suyu hariç olmak üzere, beton bileşen malzemelerinin tamamının CE veya G işareti taşıması
zorunludur. Yukarıda belirtilenler haricindeki bir bileşen malzemenin kullanımına müsaade edilmez.
5.1.2 Çimento
(3) Gerekli olduğu durumlarda, kullanılması halinde “Beyaz çimento”nun TS 21’e ve “Borlu aktif belit
çimentosu”nun TS 13353’e genel uygunluğu kanıtlanmış olmalıdır. Bu çimentolar için G uygunluk belgesi
aranmalıdır.
5.1.3 Agregalar
Aşağıdaki maddeler, (1). Paragrafa ilave edilmiştir.
 Agregaların, TS 706 EN 12620+A1’e ve TS EN 13055’e göre uygunluk teyit sistemi 2+’ya uygun CE
işareti taşıması.
 (2). Paragraftan sonra aşağıdaki (3). Paragraf ilave edilmiştir.
 (3) Agregaların tane büyüklüğü dağılımı ve bileşimi için TS 802’den yararlanılabilir. TS 706 EN
12620+A1’de ve TS EN 13055’te belirtilen agregalar Ek E’de verilen gerekleri sağlamalıdır.
5.1.4 Karma suyu
TS EN 206:2013+A1’e bakılmalıdır.
5.1.5 Kimyasal katkı maddeleri
(3) Kimyasal katkı maddelerinin TS EN 934-1 ve TS EN 934-2+A1’e uygunluklarının sağlanmasının
ardından katkı maddesi üzerinde TS EN 480-6’ya uygun olarak kızıl ötesi analiz yapılarak referans
spektrumu kayıt edilmelidir. Şantiyeye veya hazır beton tesisine teslim edilen her katkı partisinde
çekilen kızıl ötesi analizlerde elde edilen spektrumların gerek kimyasal maddenin esası ve gerekse
kimyasal maddenin karışım oranları esasına göre elde edilen korelasyon katsayısının referans spektruma
göre karşılaştırması en az % 98 şartını sağlamalıdır.
5.1.6 Mineral katkılar (mineral dolgular ve boya maddeleri dâhil)

Aşağıdaki madde ve metin, (2). Paragrafa ilave edilmiştir.
Boya maddelerin klorür oranı % 0,1’in altında ise klorür yönünden incelemeye gerek duyulmaksızın
betonda kullanılabilir. Bu değerin üzerindeki klorür oranlarına, betonda oluşan toplam klorür miktarının
Çizelge 10’da verilen sınırı aşmaması şartıyla izin verilebilir.
5.1.7 Lifler
5.2 Beton bileşimi için temel özellikler
5.2.1 Genel
(5). Paragrafa aşağıdaki maddeler ilave edilmiştir.
Standarda göre tarif edilmiş betonun karışım bileşenleri aşağıdaki şekilde sınırlandırılmıştır.
5.2.2 Çimento seçimi
Aşağıdaki metin ilave edilmiştir.
 En az çimento/bağlayıcı içeriği çevre etki sınıflarına bağlı olarak Ek F’de verilen Çizelge F.1.1 ve
Çizelge F.1.2’ye göre veya özellikle donatı korozyonu söz konusu ise Çizelge 6 veya Çizelge 7’ye göre
belirlenir. Farklı çevre etki sınıflarına göre çimento tipi, Çizelge F.2.1, F.2.2, F.2.3 ve F.2.4’ten
seçilebilir.
5.2.3 Agrega seçimi
5.2.3.1 Genel
5.2.3.2 Tüvenan agrega
Beton imalatında tüvenan agrega kullanılması planlandığında belirli miktarda malzeme ince agrega ve iri
agrega kısımlarına bölünerek ayrı ayrı TS 706 EN 12620+A1 standardına göre uygunluk deneylerine tabi
tutulmalıdır.
5.2.3.3 Geri kazanılmış agrega
TS EN 206: 2013+A1’e bakılmalıdır.
5.2.3.4 Geri dönüştürülmüş agrega
(2) Geri dönüştürülmüş iri agrega belirtildiğinde, betondaki kullanımı, belirli bileşimi dikkate alınarak,
duruma göre değerlendirilmelidir. TS 706 EN 12620+A1'e göre geri dönüştürülmüş agreganın asgari
gereksinimleri, TS EN 206: 2013+A1, Çizelge E.3'te verildiği gibi olmalıdır.
Geri dönüştürülmüş iri agrega içeren betonun en yüksek klorür ve alkali içeriğini belirlerken, geri
dönüştürülmüş iri agreganın klorür ve alkali içeriği ve değişkenliği belirlenmeli ve dikkate alınmalıdır.
5.2.3.5 Alkali silika reaksiyonuna direnç
(2). (3). ve (4). Paragraflar ilave edilmiştir.
(2) Alkali ile çözünebilen silika içerdiği bilinen veya belirli miktarda reaktif silis içerdiği bilinen
agregaların, Ek P’de verilen yönergeler dikkate alınarak betonda kullanılıp kullanılmayacağına karar
verilmelidir.
(3) Agreganın alkali-silika reaksiyonu direnci ile ilgili bir bilgi belirtilmediği durumlarda agreganın alkali
reaktivite sınıfı “zararlı” olarak kabul edilmelidir.

(4) Yüksek dayanımlı beton imalatında sadece alkali reaktif olmadığı kesin bilinen agregalar
kullanılmalıdır.
5.2.3.6 Hafif agregaların kullanımı
Aşağıdaki Madde ilave edilmiştir:
(1) TS EN 13055’e uygunluğu belirlenmiş aşağıda belirtilen hafif agregalar, hafif veya normal ağırlıkta
beton yapımında kullanılabilir:
 Volkanik cüruf, sünger taşı ve tüf gibi doğal agregalar,
 Cam köpüğü, pullanmış kil minerali, genleşmiş perlit, genleştirilmiş sleyt, genleştirilmiş kil, sinterize
olmuş pulverize uçucu kül, atık tuğladan yapılmış tuğla kırıkları gibi yan ürün agregalardan ve/veya
doğal malzemelerden üretilmiş agregalar,
 Granüle yüksek fırın cürufu gibi, endüstriyel işlemlerle ortaya çıkan yan ürünler.
(2) Hafif agregalar, aşağıdaki şartlar dikkate alınarak kullanılmalıdır;
Yukarıda verilen ve TS EN 13055’e uygun hafif agregalar, ön gerilmeli beton mamullerin imalatında
kullanılmamalıdır.
TS EN 13055’e uygun olan hafif agregalar Çizelge E.3’te belirtilen gerekleri karşılamalıdır. Farklı çevre
etkilerine maruz kalacak olan betonlarda kullanılması düşünülen hafif agregalar için Çizelge E.4’e
bakılmalıdır.
Hafif agregaların ince malzeme içeriği bilinmelidir. Hafif agrega içindeki ince malzeme miktarı Çizelge
E.3’te verilenden daha fazla olmamalıdır. TS EN 13055’e uygun hafif agregalar betonun priz alma süresini
veya sertleşmesini etkileyecek miktarlarda organik madde veya zararlı bileşenler içeriyorsa
Doğal hafif agregaların, TS EN 1744-1’de belirtildiği gibi betonun priz alma süresine ve basınç dayanımına
olan etkileri açısından uygunlukları belirlenmiş olmalıdır.
Alkalilerle reaksiyon potansiyeli olan doğal hafif agregalar, alkali silika reaksiyonu yönünden zararsız
olduklarının doğrulanmasının ardından yapısal elemanlarda kullanılabilirler. Tüf, sünger taşı ve volkanik
cürufun bu amaç için uygunlukları kanıtlanmıştır.
TS EN 13055 standardına uygun taneli cam köpüğü, alkali silika reaksiyonu yönünden ancak zararsız
olduğunun ispatlanması şartıyla kullanılabilir. Bir yıllık harç veya beton numunesinin basınç
dayanımının, 28 günlük dayanım değerinden en fazla % 15 daha düşük olması durumunda beton, alkali
silika reaksiyonu yönünden yeterli kabul edilir.
TS EN 13055 standardına uygun taneli cam köpüğü, elastisite modülü, rötre ve sünme gibi betonun
tasarım parametrelerinin başlangıç deneylerinde belirlenmesi ve ilgili şartların uygunluğunun
sağlanmasından sonra hafif beton imalatında kullanılabilir. Cam köpüğünün doğrusal ısıl genleşme
katsayısı yaklaşık 6x10-06 K-1 kabul edilebilir.
Not - Tasarım parametreleri, şartname hazırlayıcı ile birlikte belirlenmelidir.
TS EN 13055’e uygun sinterlenmiş pulverize uçucu kül topakları (pelletleri) ve granüle yüksek fırın
cürufu, öğütülmüş taş kömürü veya sert kömür yakılarak işletilen termik santrallerden elde edilmesi
durumunda kullanılabilir.
Yukarıda belirtilen yakıtlar dışında sıvı yakıtla çalışan termik santrallerden elde edilen sinterleşmiş
pulverize uçucu kül ve taneli yüksek fırın cürufunun uygunluğunun nasıl ispatlanacağı karşılıklı
mutabakatla belirlenmelidir.
Genleştirilmiş vermikulit, genleştirilmiş perlit, genleştirilmiş sleyt ve kil, atık tuğlanın kırılmasıyla elde
edilmiş agrega, genleştirilmiş yüksek fırın cürufu dışındaki yapay agregaların biyo-uyumlu olduğunun
nasıl ispatlanacağı karşılıklı mutabakat sağlanarak belirlenmelidir. Bu şart, sadece kömürle birlikte
yardımcı yakıtın (ikincil yakıtın) kullanıldığı termik santrallerden elde edilen sinterleşmiş pulverize
uçucu kül ve taneli fırın cürufu için aranmalıdır.
5.2.4 Karışım suyunun kullanımı
(2). ve (3). Paragraf ilave edilmiştir.
(2) Beton imalatından çıkan geri kazanılmış su, yüksek dayanımlı beton veya hava sürüklenmiş betonda
kullanılmaz.
(3) Madde 5.4.1’de verilenlere uyulmalıdır.
5.2.5 Mineral katkıların kullanımı
5.2.5.1 Genel
Aşağıdaki Paragraflar ilave edilmiştir.
(7) Madde 9.5 şartlarına tabi tip I ve tip II mineral katkılar, beton karışım denemelerinde belirlenen
miktarlarda kullanılmalıdır.
(8) Silis dumanı, uçucu kül, öğütülmüş taneli (granüle) yüksek fırın cürufu ve tras, ana bileşen olarak
kullanıldığında, beton içinde kullanılan mineral katkı miktarı bu standart içinde verilen tip II mineral
katkılara (bileşenler) ait k-değeri kavramı kuralları kullanılarak eşdeğer su/çimento oranı ve en az
çimento miktarı hesaplamasında dikkate alınmalıdır.
(9) Silis dumanı katkılı çimento ana bileşen olarak kullanılırsa, betonda silis dumanı aynı zamanda katkı
olarak kullanılmamalıdır.
(10) Ön germe çelik halatlarının betonla doğrudan temas halinde olduğu ön gerilmeli betonlarda, uçucu
kül ve silis dumanı veya TS 706 EN 12620+A1’e uygun inert mineral dolgu ve ön gerilmeli çelik üzerine
olumsuz etkiye sahip olmadığı ispatlanmış pigmentler katkı olarak kullanılabilir.
(11) Kızdırma kaybı kategorisi sadece A olan (TS EN 450-1) uçucu kül kullanılmalıdır. Ancak, uçucu külün
çimento kütlesine göre %20’den daha düşük oranlarda kullanılması durumunda kızdırma kaybı
kategorisi B olan uçucu külün, şahit betona kıyasla %2,0’dan daha fazla hava sürüklemediği sürece
kullanılmasına müsaade edilebilir.
(12) Betonda, silikon metal veya ferrosilikon alaşımlarının üretiminden ortaya çıkan silis dumanı
kullanılmalıdır. Yoğunlaştırılmış silis dumanı, yoğunluğu biliniyorsa ve beton karışımındaki silis
dumanının üniform dağılımı sağlanabiliyorsa kullanılabilir. Homojen bir karışım elde edilmesini temin
etmek için silis dumanı ile birlikte yüksek oranda su azaltıcı ve süper akışkanlaştırıcı bir kimyasal katkı
da kullanılmalıdır.
(13) Ayrışmaya karşı hassas olduğu bilinen süspansiyon halindeki silis dumanı, süspansiyon beton
karışımına ilave edilmeden önce şantiyede homojen hale getirilmek şartıyla kullanılabilir.
(14) Silis dumanı, donatılı veya ön gerilmeli betonda çeliğin korozyonuna sebep olması muhtemel
miktarlarda zararlı bileşenler içermemesi şartıyla kullanılabilir.
(15) Silis dumanı içindeki element halinde bulunan silikon içeriği kütlece % 0,4’ü geçerse oksihidrojen
gazının (H2 ve O2 karışımı) oluşabileceğine dikkat edilmesi gereklidir.
(16) Ön gerilmeli betondaki silis dumanının klorür içeriği kütlece % 0,2’den daha yüksek olduğu
durumlarda TS EN 206+A1, Çizelge 15’de verilen şartlar sağlanmalıdır.
(17) Beton karışımının yeterince homojen olmasını sağlayabilmek için silis dumanının birim hacmi veya
birim kütlesine tekabül eden tane yüzey alanlarının mümkün olduğu kadar üniform olması gereklidir.

5.2.5.2 Uçucu kül, silis dumanı ve öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu ve tras için k-değeri
kavramı
Madde 5.2.5.2 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir
5.2.5.2.1 Genel
(1) k-değeri kavramı tarif edilmiş bir kavramdır. k-değeri kavramında, bir A çimentosu kullanarak
hazırlanan referans betonun dayanıklılık performansı (veya uygun olan yerde dayanıklılık için temsili
kriter olarak dayanım) ile su/çimento oranı ve mineral katkı miktarına bağlı olarak A çimentosunun bir
kısmının mineral katkı ile ikame edilmesi yoluyla elde edilen çimentonun kullanıldığı deney betonunun
dayanıklılık performansının kıyaslanması esas alınır.
(2) k-değeri kavramı, tip II mineral katkılar için aşağıda verilen şartların dikkate alınmasına imkân sağlar.
 “Su/çimento oranı” yerine “su/(çimento + k  mineral katkı)" oranının kullanılması,
 (Çimento + k  mineral katkı) miktarı ilgili çevre etki sınıfı için gerekli en az çimento miktarından az
olmamalıdır (Madde 5.3.2).
(3) k - değeri kavramının, TS EN 450-1'e uygun uçucu kül, TS EN 13263-1+A1'e uygun silis dumanı ve TS
EN 15167-1’e uygun öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufunun TS EN 197-1’e uygun CEM I ve CEM II
çimento tipleri ile birlikte kullanılması durumundaki uygulama kuralları aşağıdaki maddelerde
verilmiştir.
(4) k - değeri kavramı, tip II mineral katkıların aşağıda verilen şartlarda değerlendirilmesine imkân
sağlar. TS EN 206 Madde 3.1.16’da tanımlanan su/çimento ifadesi yerine eşdeğer su/çimento oranı
(w/c)eq ve hesaplanması için aşağıdaki bağıntıların kullanılması önerilmiştir.
(w/c)eq = su / (çimento + kf × f), (uçucu kül için),
(w/c)eq = su / (çimento + ks × s), (silis dumanı için),
(w/c)eq = su / (çimento + kf × f + ks × s), (uçucu kül ile birlikte silis dumanı için),
(w/c)eq = su / (çimento + kcf × cf), (cüruf için).
Burada;
kf : Uçucu küle ait k değeri
ks : Silis dumanına ait k değeri
kcf : Öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufuna ait k değeri
f : Betonda kullanılan uçucu kül miktarı
s : Betonda kullanılan silis dumanı miktarı
cf : Betonda kullanılan cüruf miktarı
 En az çimento miktarı ile ilgili şartlar (Madde 5.3)

(5) k’ nın gerçek değeri, kullanılacak özel mineral katkıya bağlıdır. Uçucu kül (f), silis dumanı (s) ve
öğütülmüş yüksek fırın cürufu (cf) için k değeri kavramının kullanımı aşağıda gösterilmiştir.
(6) Uçucu kül, silis dumanı, öğütülmüş yüksek fırın cürufu ve tras Madde 5.2.5.2.2 ila Madde 5.2.5.2.6’da
belirtilen şartlar altında hesaba dâhil edilirse, ilgili çevre etki sınıfının bir fonksiyonu olarak tip II mineral
katkı kullanılması durumunda en düşük çimento içeriği, Madde 5.3.2 ve Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin
3. satırında tanımlandığı üzere aynı Çizelgelerin 4. satırında verilen değere indirilebilir.
(7) Mineral katkılar kullanıldığında betonda yeterli alkaliniteyi sağlamak için en fazla uçucu kül içeriğini
(Madde 5.2.5.2.2) belirlemede sentetik silisik asit ya da silis dumanı içeriği dikkate alınmalıdır.
(8) k-değeri kavramının, TS EN 450-1'e uygun uçucu külün, TS EN 13263-1+A1'e uygun silis dumanının,
TS EN 15167-1’e uygun yüksek fırın cürufunun veya TS 25’e uygun trasın, EN 197-1'e uygun farklı
çimento tipleri ile birlikte kullanılması durumundaki uygulanması Madde 5.2.5.2.2 ila Madde 5.2.5.2.6'da
verilmiştir.
5.2.5.2.2 TS EN 450-1’e uygun uçucu kül için k - değeri kavramı

(3) CEM II çimentosu ile birlikte kullanılacak en fazla uçucu kül miktarı aşağıda verilen şartı sağlamalıdır:
 (Uçucu kül / çimento) ≤ 0,25 (kütlece).
Aşağıdaki (5). Paragraf ilave edilmiştir.

 (5) Yüksek derecede sülfata dirençli beton imal edilmek istenildiğinde, sülfata dayanıklı çimento
kullanmak yerine, aşağıdaki şartlar sağlanması halinde çimento ve uçucu kül karışımı veya en az %50
oranında cüruflu çimento kullanılabilir;
 Yeraltı suyundan veya diğer bir kaynaktan gelen suyun sülfat içeriği 1500 mg/L’den daha az ise
çimento tipi; CEM I, CEM II/A-S, CEM II/B-S, CEM II/A-V, CEM II/A-W1, CEM II/A-T, CEM II/B-T, CEM
II/A-LL, CEM II/A-L, CEM III/A ve ana bileşenleri S, V, W1, T, L ve LL olan Portland kompozit çimentosu
CEM II/A-M veya CEM II/B-M, Çizelge F.2.2.
 Çimento ve uçucu kül (c+f) karışımının uçucu kül içeriği, CEM I, CEM II/A-S, CEM II/B-S, CEM II/A-V,
CEM II/A-W, CEM II/A-L ve CEM II/A-LL çimento tipleri için ve ana bileşenleri S, V, W1), T, L ve LL
olan CEM II/A-M kompoze Portland çimentosu veya CEM II/B-M çimento tipleri için en az % 20
(Çizelge F.2.2) ve CEM II/A-T, CEM II/B-T ve CEM III/A2) çimento tipleri için en az % 10 olmalıdır.
Not - Betonun ciddi sülfat etkisine karşı dayanıklı olmasının istendiği durumlarda, TS EN 197-1
standardında belirtilen CEM I-SR 3 veya daha düşük C3A içeriğe sahip CEM I-SR 0, CEM III/B-SR veya CEM
III/C-SR çimento tipleri kullanılması yeterlidir.
Su altında dökülecek betonlarda, uçucu kül Madde 5.3.4’e uygun olarak kullanılmalıdır.
5.2.5.2.3 TS EN 13263-1+A1’e uygun silis dumanı için k - değeri kavramı
(1, 2, 3 ve 4). Paragraflar aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir
(1) Eşdeğer su/çimento oranı hesaplanmasında dikkate alınacak silis dumanı miktarı, çimento
miktarına oranla en fazla % 11 olmalıdır. Daha fazla kullanılması durumunda, arta kalan kısım eşdeğer
su/çimento oranı hesaplanmasında dikkate alınmaz.
(2) Silis dumanı kullanılması durumunda, en düşük çimento içeriği, aşağıdaki çimento tiplerinden
birinin kullanılması şartıyla, XF2 ve XF4 hariç tüm ilgili sınıflar için Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 4.
satırında tanımlanan değere indirilebilir:
 Portland çimentosu (CEM I )
 Portland cüruflu çimento (CEM II/A-S veya CEM II/ B-S )
 Portland pozalan çimentosu (CEM II/ A-P, CEM II/ B-P )
 Portland uçucu kül çimentosu (CEM II/ A-V, CEM II/ A-W1)
 Portland kalkerli çimento (CEM II / A-LL, CEM II / A-L)
 Çizelge F.2.2’de yer alan kompoze çimentolar (CEM II/A-M ana bileşenleri S, D, P, V veya W1, L ve LL),
 Çizelge F.2.2 de yer alan kompoze çimentolar (CEM II/B-M ana bileşenleri S, D, T, P, V veya W1, L ve
LL),
 Yüksek fırın cüruflu çimento (CEM III/A, CEM III/B)2
(3) Betonda kullanılan çimento ve silis dumanı toplamının eşdeğer çimento karşılığı (c + ks  s), Çizelge
F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 3. satırında verilen en düşük çimento miktarından daha az olmamalıdır.
(4) Belirlenen su/çimento oranının ≤0,45 olduğu durumlarda eşdeğer su/çimento oranı
hesaplanmasında ks = 2,0 olarak alınmalı ve belirlenen su/çimento oranının > 0,45 olduğu durumlarda
XC ve XF haricindeki tüm etki sınıfları için eşdeğer su/çimento oranı hesaplamasında ks = 1,0

kullanılmalıdır. XF2 ve XF4 haricindeki tüm etki sınıfları için, su/çimento oranının yerine eşdeğer
su/çimento oranı hesaplanmasında ks =1,0 kullanılabilir.
1) Kalkersi uçucu kül (W) içeren bu tip çimentolar alkali silika reaksiyonu riski olan betonlarda kullanılmamalıdır.
2) XF4 çevre etki sınıfı ile ilgili şartlar için Çizelge F.2.1’e bakılmalıdır.
5.2.5.2.4 TS EN 15167-1’e uygun öğütülmüş granüle yüksek fırın cürufu için k - değeri kavramı
(1). Paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir
(1) TS EN 197-1'e uygun CEM I ve çevre etki sınıfına bağlı olarak CEM II/A, CEM II/B tipi çimentolar ile
birlikte TS EN 15167-1’e uygun öğütülmüş taneli yüksek fırın cürufu kullanımında betonda eşdeğer
su/çimento hesaplamasında izin verilen k değeri aşağıdaki şekilde alınmalıdır;
Aşağıdaki (2). Paragraf ilave edilmiştir
(2) Her iki tip çimento ile çimento kütlesine oranla %100’e kadar yüksek fırın cürufu kullanıldığında
(w/c)eq hesaplanmasında CEM I çimentosu kullanıldığında k = 0,8 ve CEM II/A çimentosu kullanıldığında
k = 0,6 olarak alınmalıdır. Daha yüksek kullanım oranları için k değeri (w/c)eq oranı hesaplanmasında ve
Satır 3’ de verilen değerin hesaplanmasında dikkate alınmamalıdır. (c + kcf × cf) toplamı Ek F, Çizelge F.1.1
ve Çizelge F.1.2 deki satır 3’te verilen değerden daha düşük olmamalıdır.
Aşağıdaki 5.2.5.2.5 Maddesi ilave edilmiştir
5.2.5.2.5 TS 25’e uygun doğal puzolan (tras) için k-değeri kavramı
(1) Doğal puzolan (tras) kullanılması durumunda (w/c)eq = su/(çimento + k × mineral katkı) oranının
hesaplanmasında k değeri dikkate alınmamalıdır. Bunun yerine, betonda kullanılacak trasın TS EN 197-
1’e uygun CEM I ve/veya CEM II/A ve CEM II/B çimentoları ile belirli oranlarda ikame edilmesi ile elde
edilen bağlayıcı ve sadece CEM I ve/veya CEM II/A ve CEM II/B çimentoları ile yapılan betonların
performanslarının birbirleri ile mukayese edilerek gerekli tras oranı, en az çimento miktarı ile toplam
bağlayıcı ve eşdeğer (w/c) değeri belirlenmelidir.
(2) En düşük çimento miktarı hesaplanmasında trasın çimentoya göre kütlece oranı (t/c) < 0,20 ise k
değeri dikkate alınmalıdır. Bu değer Madde 5.2.5.2.1’de belirtildiği şekilde CEM I tipi çimento ile yapılan
beton performans çalışmalarına göre belirlenmelidir. En düşük çimento ile tras miktarı toplamı Ek F.1.1
ve Ek F.1.2 deki satır 3 ve tras ile birlikte kullanılacak çimento miktarı da satır 4’te verilen değerden daha
düşük olmamalıdır.
Aşağıdaki 5.2.5.2.6 Maddesi ilave edilmiştir
5.2.5.2.6 Uçucu kül ile silis dumanı karışımları için k değeri kavramı
(1) Uçucu kül ve silis dumanı birlikte kullanılıyorsa, uçucu kül miktarı çimentonun % 33’ünden, silis
dumanı miktarı ise çimentonun % 11’inden daha fazla olmamalıdır.
(2) En düşük çimento içeriğini hesaplarken hem uçucu kül, hem de silis dumanı dikkate alınırsa, karışım
halindeki çimento, uçucu kül ve silis dumanı (c + kf  f + ks  s) Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 3.
satırından alınan en düşük çimento içeriğinden daha az olmayacak şekilde XF2 ve XF4 haricinde tüm etki
sınıfları için en az çimento miktarı ( c ) Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’nin 4. satırında belirtilen miktara
indirilebilir.
(3) XF2 ve XF4 haricindeki tüm etki sınıfları için eşdeğer su/çimento oranı, (w/c)eq = s/(c+kf×f+ks×s)
olarak elde edilen en fazla uçucu kül içeriği, çimentonun % 33’ünden daha fazla olmamak ve en fazla silis
dumanı toplam çimento kütlesinin % 11’inden daha yüksek olmamak kaydıyla su/çimento oranının
yerine kullanılabilir.
(4) Daha fazla uçucu kül miktarı kullanılırsa, eşdeğer su/çimento oranları (w/c)eq, kf ve ks ile
hesaplandığı zaman, fazlalık hesaba alınmamalıdır.

(5) Beton boşluk çözeltisinin yeterli miktarda alkali içeriğini sağlayabilmek için CEM I çimentosu, uçucu
kül ve silis dumanı, kütlenin yüzdesi olarak ifade edilen (f / c) ≤ 3 x (0,22 - s/c ) şeklinde en fazla uçucu
kül içeriğine sahip olmalıdır.
(6) CEM II/A-S, CEM II/B-S, CEM II/A-T, CEM II/B-T, CEM II/A-LL, CEM II/A-L ,CEM II/A-M ( S-T, S-LL,
ve T-LL ), CEM II/B-M ( S-T ) ve CEM III/A çimento tiplerinin kullanılması durumunda, kütlenin yüzdesi
olarak ifade edilen en fazla uçucu kül miktarı, f/c ≤ 3 x (0,15 - s/c) olmalıdır.
(7) Uçucu kül ve silis dumanı karışımının kullanımına diğer çimento tipleri için müsaade edilmez.
5.2.5.3 Eşdeğer Beton Performansı Kavramının Prensipleri
Aşağıdaki paragraflar ilave edilmiştir.
(4) Eşdeğer beton performansının belirlenmesinde, çevresel etki sınıflarına göre en az aşağıda verilen
deneylerin yapılarak performansın karşılaştırılmasına müsaade edilir.
- XC sınıfları için: Sertleşmiş betonda karbonatlaşma derinliğinin fenolftaleyn yöntemi ile tayini deneyi
(EN 14630) ve basınç altında su işleme derinliği deneyi (EN 12390-8)
- XD ve XS sınıfları için: Klorür geçirgenliği katsayısı tayini deneyi veya hızlı klorür geçirgenliği deneyi
- XF sınıfı için: Donma çözülme direnci tayini deneyi TSE CEN/TS 12390-9, TSE CEN/TR 15177
(5) Yukarıda, Paragraf (4)’te belirtilen deneylerin yapılacağı laboratuvarın ilgili deney kapsamında TS EN
ISO/IEC 17025 Standardına göre Türk Akreditasyon Kurumu veya Uluslararası Laboratuvar
Akreditasyon İşbirliği Karşılıklı Tanınma Anlaşmasında yer alan akreditasyon kurumları tarafından
akredite edilmiş olması zorunludur.
5.2.6 kimyasal katkıların kullanımı
(5) Yüksek dayanımlı betonlar için, akışkanlaştırıcı katkıların izin verilen en fazla kullanım oranları
çimento dozajına göre kütlece % 7’den daha fazla olmamalıdır. Farklı performans gruplarında birden
fazla sayıda katkı kullanıldığında toplam katkı içeriği toplam çimento dozajının kütlece % 8’inden daha
fazla olmamalıdır.
5.2.7 lif kullanımı
Aşağıdaki (3). (4). ve (5). Paragraflar ve Not 3 ilave edilmiştir.
(3) Liflerin şantiyede katılması durumunda kıvam kaybının önlenmesi amacıyla betona ilave su
azaltıcı/akışkanlaştırıcı kimyasal katkı ilave edilebilir.
(4) TS EN 14889-1’de tarif edilen ve betona ilave edilen çelik lifler harman (tekli lif) şeklinde olmalıdır.
Demet lifler, liflerde kullanılan yapıştırıcının zararsız olduğu konusunda satıcı ile kullanıcı arasında
mutabakat sağlanması durumunda kullanılabilir.
(5) Karışık çelik lifler, satıcı ile kullanıcı arasında mutabakat sağlanması durumunda beton üretiminde
kullanılabilir. TS EN 14889-1’de tarif edilen galvanizli çelik lifler, ön gerilmeli beton imalatında
5.2.8 Klorür içeriği
Çizelge 15’de yer alan c) dipnotu aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.
c) CEM III çimento betonlar için veya öğütülmüş yüksek fırın cürufunun betona mineral katkı olarak
ilavesi halinde (çimento dozajının en az %50’si oranda) Cl 0,40 sınıfına izin verilir. Diğer tüm
kullanımlar için Cl 0,20 sınıfı seçilmelidir.
5.2.9 Beton sıcaklığı
(2). (3). (4). (5). ve (6). Paragraflar ilave edilmiştir.

(2) Olumsuz etkilerinin önlenmesi için herhangi bir tedbir alınmayan durumlarda, taze betonun sıcaklığı
35°C’u aşmamalıdır. Kullanılan çimento sıcaklığı betona katıldığı anda herhangi bir tedbir alınmayan
durumlarda 80 °C’u aşmamalıdır.
(3) Hava sıcaklığına bağlı olarak betonun yapımı, dökümü, bakımı, korunması ve kalıba yerleştirme
şartları için TS 1247, TS EN 13670 ve TS 1248 standartlarının hükümleri geçerlidir.
(4) Şantiyede alınan beton numuneleri kalıptan çıkarılıncaya kadar 1 gün süreyle sıcak ve soğuk hava
etkilerinden korunacak ve su kayıpları önlenecek şekilde kapalı ortamda muhafaza edilmeli ve
mümkünse en az 15°C ila en fazla 25°C arasında bekletilmelidir.
(5) Betonun çimento dozajı 240 kg/m3’den daha düşükse veya düşük hidratasyon ısılı çimento
kullanıldığı durumlarda beton yerleştirme sıcaklığı 10 °C’un altına düşmemelidir.
(6) En küçük kesit kalınlığı 100 cm’nin üzerinde olan yekpare yapılar için derzsiz kütle betonunda ve
döküm işlemlerinde, TS 13815 dikkate alınmalı ve başlıca aşağıdaki önlemler alınmalıdır;
 Bağlayıcı malzemenin hidratasyon ısısı 7 günde en fazla 52,5 Cal/g olacak şekilde, düşük hidratasyon
ısılı çimento veya çimento ile birlikte uygun mineral katkı kullanılmalı,
 Beton tasarımında, kullanılacak bağlayıcı ve/veya çimento dozajı gerekli en az miktar olacak şekilde
deneylerle belirlenmeli,
 Taze beton yerleştirme sıcaklığı en az 10 °C ve en fazla 20 °C sıcaklık aralığında olacak şekilde imal
edilmeli, yerleştirilmeli ve gerekli durumlarda beton karışım suyu, buz ile kısmen ikame edilmelidir,
 Belirli bir anda, beton yapı elamanının içindeki beton sıcaklığının en yüksek olduğu nokta (kütlenin
merkezi gibi) ile beton örtü tabakasındaki beton sıcaklığı arasındaki ve yapı elemanı yüzeylerindeki
beton örtü tabakası ile beton dış yüzeyi arasındaki (örtü altı vb.) sıcaklık farkının hiçbir durumda
donatılı betonda 25°C ve donatısız betonda 20°C’u aşmaması için gerekli tedbirler alınmalıdır.
Alınacak bu tedbirler beton kullanıcısının (müşterinin) sorumluluğundadır,
 Beton imalatında kullanılacak agreganın sıcaklığının yükselmemesi amacıyla agregalar, doğrudan
güneş ışığı etkisinden korunmalı ve gerektiğinde soğutulmalıdır.
Not 1 - Kütle betonlarında 28 günlük basınç dayanımı sonuçları, toplam bağlayıcı miktarının ve
dayanım gelişme hızının düşük olması nedeniyle istenilen beton sınıfını sağlamayabilir, bu
nedenle 28 gün yerine karşılıklı mutabakat sağlanması halinde 56 gün veya 90 günlük basınç
dayanımı deney sonuçları dikkate alınabilir.
Not 2 - Gerekli durumlarda kütle betonu tasarımında ve imalatında toplam bağlayıcı miktarının
azaltılması amacıyla agrega en büyük tane büyüklüğü beton pompa ile iletilecekse 31,5 mm veya
uygun olduğunda 37,5 mm’ye kadar artırılabilir.
5.2.9.1 Soğuk havada beton dökümü
Aşağıdaki madde ilave edilmiştir.
Soğuk havalarda, aşağıdakiler dikkate alınmalıdır:
a) Henüz olgunlaşmamış betonun donma tehlikesi;
b) Gecikmiş sertleşme süresi nedeniyle kalıplara gelen basınçlardaki artış,
c) Beton dayanım gelişiminin yavaşlaması nedeniyle kalıp alma gibi müteakip inşaat işlemlerindeki
gecikmeler.
Soğuk havalarda beton dökümüne genel yaklaşımın bir parçası olarak, taze betonun yalıtılarak soğuktan
korunması gibi adımların atılması da düşünülebilir. Aşağıdaki adımlar betonu soğuk hava etkisine karşı
korumada yardımcıdır:
1. Hidratasyon ısısını ve erken dayanım hızını artırmak için çimento veya bağlayıcı içeriğinin
arttırılması;

2. Çimento veya bağlayıcı tipinin, izin verilen yerlerde, hidratasyon ısısı daha yüksek olan bir diğeri ile
değiştirilmesi;
3. Priz süresini azaltan ve/veya dayanım artış hızını arttıran kimyasal katkı maddesinin kullanılması;
4. Taze betonun, en az 3,5 MPa dayanıma ulaşıncaya kadar korunması,
5. Sürekli su ile temas halinde olan ve donma-çözülmeye maruz kalacak genç beton, en az 24 MPa
dayanıma ulaşıncaya kadar dona karşı korunması.
Not – Bu durum bazı karışım bileşenlerinin veya betonun ısıtılmasını gerektirebilir. Betonu ısıtmak için
buhar kullanılırsa, maksimum w/c oranı kriteri için bu durum dikkate alınmalıdır.
5.2.9.2 Sıcak havada beton dökümü
Bu madde ilave edilmiştir.
Sıcak havalarda aşağıdakiler dikkate alınmalıdır:
a) Karışım suyunun buharlaşması ve hidratasyonun hızlanması sebepleriyle oluşan su kaybının taze
beton işlenebilirliğinde düşmeye yol açmaması için, priz geciktirici katkı kullanımı ve yüksek
akıcılıkta beton üretimi vb. gibi gerekli tedbirlerin alınması.
b) Taze betonda yüksek sıcaklık artışının önlenmesi. Sıcaklık yükselişinin kabul edilebilir seviyeden
fazla olması, erken yaşta termal çatlamaya, betonun nihai kalitesinde azalmaya ve gecikmiş etrinjit
oluşumuna yol açabilir.
Sıcak havalarda, sürüklenmiş hava boşluklarının stabilitesi, yaklaşık 35 °C'nin üzerindeki sıcaklıklarda
azalır bu sebeple, hava sürüklenmiş beton sıcaklığı en fazla 35 °C olarak belirtilmelidir.
Aşağıdaki adımlar, betonu, sıcak hava etkilerine karşı korumada yardımcı tedbirlerdir :
1. Hidratasyonu geciktirmek ve/veya başlangıçtaki işlenebilirliği arttırmak için katkı maddesi
kullanımı. Priz geciktirici katkı, nem kaybı sonucu oluşan katılaşmayı telafi etmez.
2. Düşük ısı salınımına sahip bir çimento veya kombinasyon kullanımı.
Yüksek sıcaklıklar, betonda kıvam kaybı hızını arttırır. Potansiyel bir çözüm, betonun taşınma süresinin
kısaltılmasıdır. Ancak birçok durumda bu işlem uygulanamamaktadır. Daha uygun bir çözüm, kimyasal
reaksiyonu yavaşlatmak için geciktirici bir katkı kullanılması ve buharlaşma yoluyla su kaybını telafi
etmek için beton kıvamının, döküm yerinde ayarlanabileceği bir işlem uygulamaktır.
5.3 Etki sınıflarına ilişkin gerekler
5.3.1 Genel
5.3.2 Beton bileşimi için sınır değerler
(5). Paragraf ve maddeler ilave edilmiştir.
(5) Betonun bileşimi ile ilgili gerekler Ek F’de Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2’de verilmiştir. Bunlara ilave
olarak aşağıdaki şartlar uygulanmalıdır:
Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2, TS EN 197-1, TS EN 15167-1, TS EN 14216, TS 21, TS 13353 ve diğer uygun
çimentoların kullanımı ile ilgilidir.
Çimentoların çevre etki sınıflarına göre kullanım alanları Çizelge F.2.1, Çizelge F.2.2, Çizelge F.2.3 ve
Çizelge F.2.4’te belirtilmiştir. Yukarıdaki çizelgelerde yer alanlardan farklı çimento tipleri, sadece Ek F’de
çizelgelerde belirtilen ilgili gerekleri karşılaması şartıyla belirli bir çevre etki sınıfına maruz kalacak
betonda kullanılabilir.
Çizelge F.3.1’de beton sınıfları C50/60 ve LC50/55 ile daha düşük beton sınıfları ve XF ve XM çevre etki
sınıflarına maruz kalacak betonlar ile Çizelge F.3.2’de ise C55/67 ile LC55/60 ve üzeri beton sınıflarında
tüm çevre etki sınıflarına maruz kalacak betonlar için çok ince malzeme (<0,125 mm) içeriği ile ilgili sınır
değerler verilmiştir. Diğer tüm beton sınıfları için çok ince malzeme içeriği 550 kg/m3 değerini
aşmamalıdır.

Çimento dozajının 300 kg/m3 ve 350 kg/m3 arasında olması durumunda, Çizelge F.3.1’de verilenlerden
doğrusal enterpolasyon işlemi ile ara değerler belirlenebilir.
Çimento dozajının 400 kg/m3 ve 500 kg/m3 arasında olması durumunda, Çizelge F.3.2’de verilenlerden
doğrusal enterpolasyon işlemi ile ara değerler belirlenebilir.
Çizelge F.3.1’de çok ince malzeme içeriği için üst sınır değerler 50 kg/m3 değerini aşmayacak şekilde
aşağıda verilen miktarlar kadar artırılabilir;
- Çimento dozajı 350 kg/m3’ten daha fazla olduğunda, 350 kg/m3’ten fazla olan miktar kadar,
- Betonda tip II puzolanik malzeme kullanılması durumunda, tip II katkı miktarı kadar.
- Betonda tip II puzolanik malzeme kullanılması durumunda, Çizelge F.3.2’de çok ince malzeme
içeriği için üst sınır değer, 50 kg/m3 değerini aşmayacak şekilde ilave edilen tip II katkı miktarı
kadar.
Çizelge F.3.1 ve Çizelge F.3.2’de 2. sütunda verilen sınır değerler, agrega en büyük tane büyüklüğünün 8
mm olması durumunda 50 kg/m3 kadar artırılabilir.
Beton, çevre etki sınıfı XA3 veya daha yüksek bir kimyasal etkiye maruz kaldığında veya yüksek hızda su
ile birlikte kimyasal etkiye (TS EN 206: 2013+A1, Çizelge 2) maruz kaldığında gerekli koruyucu önlemler
alınmalıdır (koruyucu kaplama yapılması gibi).
Daha zararlı kimyasal tesirlerin (TS EN 206: 2013+A1, Çizelge 2 dışındaki) olduğu durumlarda, betonun
üzerine oturduğu zemin, kimyasal olarak kirlenmiş ise kimyasal etkinin tesiri incelenmeli ve gerekli
durumlarda önlemler alınmalıdır.
5.3.3 Performansı esas alan tasarım yöntemleri
(2) Performans ile ilgili tasarım yöntemlerinin seçimi, karşılıklı mutabakat sağlanması durumunda
uygulanmalıdır.
5.3.4 Su içerisinde beton dökülmesi için gerekler
Bu Madde ilave edilmiştir.
(1) Yük taşıyıcı elemanların imalatı için su içerisinde dökülecek beton kohezif ve yumuşak kıvamda
olmalıdır. Su/çimento oranı 0,60’dan daha fazla olmamalı ve su haricinde farklı çevresel etkiler varsa
(örneğin XA çevre etki sınıfları) bu oran 0,60’dan daha düşük olmalıdır. Agrega en büyük tane büyüklüğü
32 mm ise çimento dozajı 350 kg/m3 den daha az olmamalıdır.
(2) Betona Madde 5.2.5.2.2’ye uygun olmak ve aşağıdaki gerekleri sağlamak şartıyla uçucu kül ilave
edilebilir;
Çimento ve uçucu kül toplam dozajı (c + f) 350 kg/m3 ’ten daha az olmamalıdır. Eşdeğer su/çimento oranı
(w/c)eq = s / (c + 0,7f) bağıntısı ile hesaplandığında 0,60 değerinden daha fazla olmamalıdır.
(3) Beton, yerleştirilme esnasında, sıkıştırılmadan bile birbirinden ayrışmayan yoğun bir kütle şeklinde
akarak yerleşebilmelidir. Betonun çok ince malzeme içeriği Madde 5.3.2’de belirtilen sınır değerlerden
daha fazla olabilir.
5.3.5 Su kirletici maddelere maruz kalan beton
(1) Sıvılar (sıvılaştırılmış gazlar da dâhil) veya koyu kıvamdaki su kirleticileri ile temas halindeki yüzeyi
yalıtılmamış beton yapılar tehlike altındadır. Bu tip yapılar için tasarlanacak beton, ilgili standartlarda
verilen şartlara uygun olmalıdır.
5.3.6 Yüksek sıcaklığa maruz beton
(1) 250 °C’a kadar yüksek sıcaklığa maruz kalacak beton yapılarda kullanılacak olan agregaların uygunluk
deneylerinin yaptırılması gerekir. Ayrıca yangına karşı beton direncinin artırılması için polimer liflerin
kullanımına izin verilebilir.
5.3.7 Yüksek dayanımlı beton
(1) Normal ve ağır beton dayanım sınıfı C55/67 ile hafif beton dayanım sınıfı LC55/60’den yüksek olan
betonlar, satıcı ile kullanıcı arasında mutabakat sağlanması ve özel bir anlaşma yapılması şartıyla
kullanılabilir. Yüksek dayanımlı betonun imalat kontrolü ile ilgili olarak Çizelge 3, Çizelge 4 ve Çizelge 5
ile Çizelge 27 ve Çizelge 28 uygulanmalıdır.
(2) Yüksek dayanımlı beton için, beton imalatı yapacak kuruluş ile birlikte bir kalite planı
oluşturulmalıdır. Bu kalite planında, nelerin kontrol edileceği, kontrolün nasıl oluşturulacağı ve sıklığı,
kontrolü hangi tarafın yapacağı ve sınır değerler belirtilmelidir. Uygun olmama durumunda, alınacak
tedbirler ve tedbirlerin alınmasından sorumlu olanlar belirlenmelidir. Kontrollerin sonuçları, kalite
planında açıkça tanımlanan sorumlular tarafından yazılı hale getirilmelidir.
Çizelge 3 - Yüksek dayanımlı betonun bileşen malzemelerinin ilave kontrolleri
Bileşen
Muayene/deney Amaç En az sıklık
Malzeme
TS EN 196-3’e göre standart
kıvam için su içeriği
Mutabık kalınan şartlara
TS EN 196-6’ya göre incelik uygunluk
Beton imalatında
Çimento TS EN 196-2’ye göre sülfat içeriği kullanılan her
Dayanım doğrulanıncaya partide
kadar veya karşılıklı
Referans numuneler
olarak anlaşılan süreyle
erteleme
Yoğunluk
uygunluk
Beton imalatında
Kimyasal Dayanım doğrulanıncaya kullanılan her
katkılar kadar veya karşılıklı
Referans numuneler partide
erteleme
Uçucu kül: TS EN 196-3 veya
eşdeğer yönteme göre standart
kıvamı sağlamak için katılan
suyun miktarı
uygunluk
Mineral Silis dumanı süspansiyonu: Beton imalatında
katkılar - Yoğunluk, kullanılan her
- Su içeriği partide
Dayanım doğrulanıncaya
kadar veya karşılıklı
Referans numuneler
erteleme
Mutabık kalınan şartlara Beton imalatından
Agrega Her tane sınıfı için elek analizi
uygunluk önce günde 1 kez

Çizelge 4 - Yüksek dayanımlı beton üretimi için donanımın ilave kontrolü

Donanım Muayene/deney Amaç En az sıklık
Çimento, agrega ve Tartım Madde 9.6.6.2’deki
Beton imalatından
mineral katkı için tartı doğruluğunun hassasiyetin
önce her gün
donanımı kontrolü sağlandığının kontrolü
Kimyasal katkı Doğru dağılımın Beton imalatından
Hassasiyet kontrolü
karıştırıcısı sağlandığının kontrolü önce her gün
Hedef değerle
Problemsiz fonksiyon Beton imalatından
Su ölçer ölçülen değerin
kontrolü önce her gün
karşılaştırılması
Cihazlar ve laboratuvar Problemsiz fonksiyon Beton imalatından
Fonksiyon kontrolü
donanımı kontrolü önce her gün
Problemsiz fonksiyon Beton imalatından
Karıştırma donanımı Fonksiyon kontrolü
kontrolü önce her gün
Tambur içerisinde
Her yüklemeden
Transmikser Gözle muayene temizlik maddesi
önce
kalmadığının kontrolü
Çizelge 5 - Yüksek dayanımlı beton özellikleri ve imalat işlemleri için ilave kontrol
Özellik /kontrol Muayene/deney Amaç En az sıklık
Sürekli olarak, imalattan
Kuru kütleyi ve gerekli
İnce agrega su içeriği Kuruma deneyi önce her beton döküm
su miktarını belirlemek
gününde ölçüm
Dayanım deneyi için
Başlangıç deneyleri
hazırlananlara ilave bir
Taze betonun su İlave edilecek esnasında belirlenmiş
numune, ancak bir günlük
içeriği miktarın kontrolü değerlerle uyumluluk
beton dökümünde en fazla
kontrolü
üç numune
Her karışım aracında,
yüksek oranda su azaltıcı
Başlangıç deneyleri ve
ve süper akışkanlaştırıcı
yerleştirme deneyi
TS EN 12350-5’e katkının ilave
Taze betonun kıvamı esnasında belirlenen
göre deney edilmesinden hemen önce
kıvamın korunması için
ve sonra ve santralden
kontrol
sevkedilmeden hemen
önce
Karıştırma Karıştırma talimatları Her harman
Gözle muayene
talimatları a ile uyumluluk kontrolü karıştırılmadan önce
a Hangi bileşen malzemelerin hangi sırada ilave edileceği ve karıştırma süresi, karıştırma talimatında belirtilmelidir.
Yüksek oranda su azaltıcı ve süper akışkanlaştırıcı katkılar için karıştırma süreleri (müteakip ilave etme dahil) şantiyede
beklenilen ilave etme süresine bağlı olarak başlangıç deneyleriyle belirlenmelidir.

5.4 Taze beton gerekleri

5.4.1 Kıvam, viskozite, geçiş yeterliliği ve ayrışma direnci
Deney yönteminin, belirli kıvamın değerlerinden daha yüksek kıvama sahip betonlarda yeterli
hassasiyete sahip olmaması nedeniyle, aşağıda gösterilen deneylerin verilen sınırlarda kullanılması
gereklidir:
- Çökme ≥ 10 mm ve ≤ 210 mm,
- Sıkıştırılabilme derecesi ≥ 1,04 ve < 1,46,
- Yayılma çapı > 340 mm ve ≤ 620 mm,
- Çökme-yayılma çapı > 550 mm ve ≤ 850 mm.
5.4.2 Çimento içeriği ve su/çimento oranı
(5) Çimento seçimi ve içeriği, betonun tasarlandığı hizmet koşulları, karışımda kullanılan diğer
malzemelerin özellikleri veya yerleştirme sırasında veya kısa bir süre sonra gereken betonun performans
özellikleri gibi birçok değişkene bağlıdır. Çimento seçimi, karışım oranlarının belirli proje gerekleri ve
amaçlanan kullanım için belirlenmesi durumunda önemli bir husustur. Çimentolar için şartnamenin,
projeye ve bölgedeki çimento tiplerine uygun olması önemlidir. Çevre etki şartları ve istenen özellikler
gibi faktörler genellikle kimyasal veya fiziksel özelliklere dayanan özel çimento tipleri gerektirebilir.
Performans gereklerinin normal Portland çimentosu ile elde edilemediği uygulamalarda özel çimentolar
kullanılmalıdır. Bu nedenlerle, çimento tipinin seçimi, 1 m3 betonda kullanım miktarı ve en fazla
su/çimento oranı gibi faktörler, Çizelge 1 ve Çizelge 2’ye bağlı olarak Ek F’deki kriterlere göre
belirlenmelidir.
5.4.3 Hava içeriği
(2) Akıcı beton için en az hava içeriği, Çizelge F.1.2’den elde edilen en az hava içeriğinden % 1,0 daha
yüksek olabilir.
5.5 Sertleşmiş beton gereklilikleri
5.5.1 Dayanım
5.5.1.1 Genel
5.5.1.2 Basınç dayanımı
Önceden üzerinde mutabakata varılması şartı ile beton basınç dayanımı ck özel kullanım yerlerinde 28
günden daha geç yaşlar için, örnek olarak; 56 veya 90 gün olarak belirlenebilir.
(6) Beton dayanım sınıfı C35/45 ve üzerindeki beton sınıflarında başka herhangi bir matematiksel ilişki
(korelasyon) kurulmadan agrega en büyük tane büyüklüğü 25 mm’den küçük olan betonlarda
(150x150x150) mm küp şekilli veya (150x300) mm silindir şekilli numuneler yerine (100x200) mm
boyutlardaki silindir şekilli numunelerin kullanılması durumunda betondan alınacak 28 günlük en az 3
adet numuneden elde edilen ortalama beton basınç dayanım sonucu, değerlendirme esnasında
(150x300) mm ebadındaki silindir numune basınç dayanımına aşağıdaki katsayı kullanılarak
dönüştürülebilir. Gerek (150x300) mm ve gerekse (100x200) mm boyutlarındaki silindir numunelerin
alınması sırasında numunelerin homojen olarak alınabilmesi için TS EN 12350-1’de belirtilen kurallara
uyulmalıdır.
𝑓𝑠(150) = 0,97 × 𝑓𝑠(100)

(7) Beton basınç dayanımı tayininde agrega en büyük tane büyüklüğü 25 mm’den küçük olan betonlarda
(150x150x150) mm küp şekilli veya (150x300) mm silindir şekilli numunelere ilave olarak
(100x100x100) mm boyutlardaki küp şekilli numunelerin kullanılmasına da aşağıda verilen bağıntının
kullanılması şartı ile müsaade edilebilir. Bu durumda betondan alınacak 28 günlük en az 3 adet
(100x100x100) mm küp numuneden elde edilen ortalama beton basınç dayanım sonucu, değerlendirme
esnasında (150x150x150) mm ebadındaki küp numune basınç dayanımına aşağıdaki katsayı kullanılarak
dönüştürülebilir. Gerek (150x150x150) mm ve (100x100x100) mm boyutlarındaki küp numunelerin
alınması sırasında numunelerin homojen olarak alınabilmesi için TS EN 12350-1’de belirtilen kurallara
uyulmalıdır.
𝑓𝑘(150) = 0,95 × 𝑓𝑘(100)
(8) Beton basınç dayanımı tayininde referans yöntem silindir şekilli numunelerin kullanılmasıdır.
Özellikle beton dayanım sınıfı C35/45 ve üzerindeki beton sınıflarında (150x300) mm veya (100x200)
mm boyutlardaki silindir şekilli numunelerin kullanılması önerilir.
5.5.2 Birim hacim kütle
TS EN 206: 2013+A1’e bakılmalıdır.
5.5.3 Su işlemesine (nüfuzuna) karşı direnç
(3) Düşük su geçirgenlik özelliğine sahip beton aşağıdaki şartları sağlamalıdır;
- Kullanılacak betonun su işleme derinliği TS EN 12390-8 standardına göre en fazla 30 mm olmalı veya
- Beton en az C35/45 sınıfında ve su/çimento oranı 0.45’ten az, çimento dozajı 360 kg/m 3’ten fazla
olmalıdır.
5.5.4 Yangına direnç
TS EN 206: 2013+A1’e bakılmalıdır. Yangına direnç ile ilgili kriterler için TS EN 1992-1-2’de verilen
şartlara da uyulmalıdır.
5.5.5 Beton örtü tabakası kalınlığı
En az beton örtü kalınlığında aşağıdakiler dikkate alınmalıdır. Daha detaylı bilgi için TS 500 ve/veya
TS EN 1992-1-1, Kısım 4’e bakılmalıdır.
- Beton ile donatı arasındaki bağlanma,
- Yangına karşı koruma,
- Dayanıklılık (Durabilite),
- İlave koruma tedbirleri,
- Agrega en büyük tane büyüklüğü
 Dayanıklılık için asgari örtü tabakası kalınlığı, tasarımcının seçtiği varsayımlar doğrultusunda,
donatının aşırı derecede yıpranması ve tasarlanan hizmet ömrünün bitiminden önce önemli
onarımlar gerektirme ihtimali asgari düzeyde oluşturacak şekilde, Çizelge 6 ve Çizelge 7’den
seçilmelidir. Sapma miktarı, Δc, minimum değere eklenmeli ve şantiyede işçilik seviyesinin asgari
beton örtü tabakası kalınlığını elde etmek için yeterli olması sağlanmalıdır.
 Dayanıklılık için yapılan tasarım, donatının asgari örtü tabakası kalınlığına bağlı olmakla birlikte,
tasarım çizimlerinde genellikle anma pas payı, yani minimum örtü tabakası kalınlığı artı sapma
miktarı, Δc, verilir. Sapma miktarı, inşaat sırasındaki yapım kalite seviyesi ve kalite kontrol önlemleri
(bkz. TS EN 13670) dikkate alınarak seçilmelidir. İzin verilen bu sapmalar tipik olarak 5 mm ila 15
mm aralığındadır. Betonun doğrudan zemine döküleceği yerde, sapma için tasarımda önemli ölçüde
daha yüksek bir toleransa ihtiyaç vardır. Ayrıca, TS EN 1992-1-1, diğer toleranslar için uygun değerler
hakkında rehberlik sağlamaktadır. Çizelge 6 ve Çizelge 7’de donatının korunması için anma beton
örtü tabakası kalınlıkları (minimum örtü tabakası + Δc) mm olarak verilmiştir.
Çizelge 6 – Betonarme veya öngerilmeli elemanlar için en az 50 yıllık bir hizmet ömrüne sahip beton için dayanıklılık A) önerileri.
Beton Normal beton D) için beton dayanım sınıfı C), maksimum w/c oranı ve minimum çimento veya bağlayıcı içeriği ile agrega
örtüsü B) maksimum tane boyutu 22,4 mm E) Çimento/bağlayıcı tipi
anma
kalınlığı 15 + Δc 20 + Δc 25 + Δc 30 + Δc 35 + Δc 40 + Δc 45 + Δc 50 + Δc 60 + Δc 70 + Δc 80 + Δc
(mm)
Karbonasyon ile korozyon (XC çevre etki sınıfları)

C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25
XC1 Şartnameci belirler
0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260
C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30
XC2 — — Şartnameci belirler
0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270
C40/50 C35/45 C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 Şartnameci belirler
—
0.45 340 0.55 300 0.60 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 (IVB-V hariç)
XC3/4
C40/50 C35/45 C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 Şartnameci belirler
— —
0.45 340 0.55 300 0.60 280 0.60 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 (IVB-V önerilir)
Deniz suyu haricinde klorür iyonlarından kaynaklı korozyon (XD çevre etkisi) ile karbonasyona bağlı korozyonla ilişkili (XC)
C40/50 C35/45 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37
XD1 — — Şartnameci belirler
0.45 360 0.55 320 0.60 300 0.60 300 0.60 300 0.60 300 0.60 300 0.60 300 0.60 300
C40/50 F)
C35/45 F)
C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 C30/37 CEM I, IIA, IIB-S,
— — —
0.40 380 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 CEM I-SR0, CEM I-SR3
C35/45F) C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30
XD2 — — — IIB-V, IIIA
0.40 380 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
C35/45F) C25/30 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25
— — — IIIB, IVB-V
0.40 380 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
C45/55F) C40/50F) C35/45F) C35/45F) C35/45F) C35/45F) CEM I, IIA, IIB-S,
— — — — —
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.45 360 0.45 360 0.45 360 CEM I-SR0, CEM I-SR3
C35/45F) C35/45F) C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 0.55
XD3 — — — — — IIB-V, IIIA
0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 320
C35/45F) C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30
— — — — — IIIB, IVB-V
0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.50 340 0.50 340 0.50 340

Çizelge 6 – Betonarme veya öngerilmeli elemanlar için en az 50 yıllık bir hizmet ömrüne sahip beton için dayanıklılık A) önerileri (Devamı)
Beton Normal beton D) için beton dayanım sınıfı C), maksimum w/c oranı ve minimum çimento veya bağlayıcı içeriği ile agrega
örtüsü B) maksimum tane boyutu 22,4 mm E) Çimento/bağlayıcı
anma tipi
kalınlığı 30 + Δc 35 + Δc 40 + Δc 45 + Δc 50 + Δc 55 + Δc 60 + Δc 65 + Δc 70 + Δc 75 + Δc 80 + Δc
(mm)
Deniz suyu haricinde klorür iyonlarından kaynaklı korozyon (XS çevre etkisi) ile karbonasyona bağlı korozyonla ilişkili (XC)
C45/55F) C40/50F) C35/45F) C32/40F) C28/35 C28/35 C28/35 C30/37 CEM I, IIA, IIB-S
— — —
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
C40/50F) C32/40F) C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 IIB-V, IIIA
0.35 G) 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
XS1
C35/45 F) C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 IIB-V ≥ %25 U. Kül,
0.40 380 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 IIIA ≥ %46 öyfc
C32/40 F) C25/30H) C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 IV-B, IIIB
0.40 380 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
C45/55F) C40/50F) C40/50F) C35/45F) C32/40F) CEM I, IIA, IIB-S
— — — — — —
0.35 G) 380 0.40 380 0.40 380 0.45 360 0.50 340
C35/45F) C32/40F) C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 IIB-V, IIIA
— —
0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
XS2
C40/50F) C32/40F) C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 IIB-V ≥ %25 U. Kül,
—
0.35 G) 380 0.45 G) 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 IIIA ≥ %46 öyfc
C35/45F) C30/37 C25/30 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 IV-B, IIIB
—
0.35 G) 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
C45/55 CEM I, IIA, IIB-S
— — — — — — — — — —
0.35 G) 380
C40/50F) C35/45 F) C32/40F) C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 IIB-V, IIIA
— — — —
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320
XS3 C40/50F) C32/40F) C30/37 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 IIB-V ≥ %25 U. Kül,
— — —
0.35 G) 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 IIIA ≥ %46 öyfc
C35/45F) C30/37 C25/30 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 IV-B, IIIB
— — —
0.35 G) 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
Çizelge 7 – Betonarme veya öngerilmeli elemanlar için en az 100 yıllık bir hizmet ömrüne sahip beton için dayanıklılık A) önerileri
Beton Normal beton D) için beton dayanım sınıfı C), maksimum w/c oranı ve minimum çimento veya bağlayıcı içeriği ile agrega maksimum
örtüsü tane boyutu 22,4 mm E)
B) Çimento/bağlayıcı
anma 15 + Δc 20 + Δc 25 + Δc 30 + Δc 35 + Δc 40 + Δc 45 + Δc 50 + Δc 55 + Δc 60 + Δc 70 + Δc 80 + Δc tipi
kalınlığı
(mm)
Karbonasyon ile korozyon (XC çevre etki sınıfları)

C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25
XC1 Şartnameci belirler
0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 270 0.60 260 0.60 260 0.60 260 0.60 260 0.60 260
C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30
XC2 — — Şartnameci belirler
0.65 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 0.65 280 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260
C40/50 C35/45 C32/40 C28/35 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 Şartnameci belirler
— — —
0.45 340 0.50 320 0.55 300 0.60 280 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 (IVB-V hariç)
XC3/4
C40/50 C35/45 C32/40 C28/35 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 Şartnameci belirler
— — — —
0.45 340 0.50 320 0.55 300 0.60 280 0.65 260 0.65 260 0.65 260 0.65 260 (IVB-V önerilir)
Deniz suyu haricinde klorür iyonlarından kaynaklı korozyon (XD çevre etkisi) ile karbonasyona bağlı korozyonla ilişkili (XC)
C45/55 C40/50 C35/45 C32/40 C28/35 C28/35 C28/35 C28/35 C28/35
XD1 — — — Şartnameci belirler
0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.60 300 0.60 300 0.60 300 0.60 300 0.60 300
C35/45F) C32/40 C28/35 C28/35 C28/35 C28/35 C28/35 CEM I, IIA, IIB-S, CEM
— — — — —
0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 I-SR0, CEM I-SR3
XD2 C32/40F) C28/35 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30

— — — — — IIB-V, IIIA
0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
C28/35 C25/30 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25
— — — — — IIIB, IVB-V
0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
C45/55F) C40/50F) C35/45F) C35/45F) CEM I, IIA, IIB-S, CEM
— — — — — — — —
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.45 360 I-SR0, CEM I-SR3
XD3 C40/50F) C35/45F) C32/40 F) C28/35 C25/30 0.55 C25/30 0.55

— — — — — — IIB-V, IIIA
0.35 380 0.40 380
G)
0.45 360 0.50 340 320 320
C32/40F) C28/35 C25/30 C25/30 0.55 C25/30 C25/30
— — — — — — IIIB, IVB-V
0.40 380 0.45 360 0.50 340 320 0.55 320 0.55 320
Çizelge 7 – Betonarme veya öngerilmeli elemanlar için en az 100 yıllık bir hizmet ömrüne sahip beton için dayanıklılık A) önerileri (devamı)
Beton Normal beton D) için beton dayanım sınıfı C), maksimum w/c oranı ve minimum çimento veya bağlayıcı içeriği agrega
örtüsü maksimum tane boyutu 22,4 mm E)
B) Çimento/bağlayıcı tipi
anma 30 + Δc 35 + Δc 40 + Δc 45 + Δc 50 + Δc 55 + Δc 60 + Δc 65 + Δc 70 + Δc 75 + Δc 80 + Δc
kalınlığı
(mm)
Deniz suyu haricinde klorür iyonlarından kaynaklı korozyon (XS çevre etkisi) ile karbonasyona bağlı korozyonla ilişkili (XC)
C45/55F) C40/50F) C35/45F) C32/40F)
— — — — — — — CEM I, IIA, IIB-S
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.50 340
C40/50F) C40/50F) C35/45F) C32/40F) C28/35 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30
— IIB-V, IIIA
0.35 H) 380 0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
C35/45F) C32/40F) C28/35 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 IIB V ≥ %25 U. Kül,
XS1 — —
0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 IIIA ≥ %46 öyfc
C32/40F) C28/35 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30
— — IIIB
0.45 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
C35/45 F) C30/37 C28/35 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30
— — IVB-V
0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
— — — — — — — — — — — CEM I, IIA, IIB-S
C40/50F) C35/45F) C32/40F) C28/35 C28/35 C25/30 C25/30
— — — — IIB-V, IIIA
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.50 340 0.55 320 0.55 320
XS2 C40/50F) C35/45F) C32/40F) C28/35 C25/30 C25/30 C25/30 C25/30 IIB V ≥ %25 U. Kül,
— — —
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320 IIIA ≥ %46 öyfc
C35/45F) C32/40F) C28/35 C25/30 C20/25 C20/25 C20/25 C20/25
IVB-V, IIIB
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.50 340 0.55 320 0.55 320 0.55 320 0.55 320
— — — — — — — — — — — CEM I, IIA, IIB-S
C40/50F) C40/50F) C35/45F) C32/40F) C28/35
— — — — — — IIB-V, IIIA
0.35 H) 380 0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.50 340
XS3 C40/50F) C35/45F) C32/40F) C25/30 C25/30 IIB V ≥ %25 U. Kül,
— — — — — —
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.55 320 0.55 320 IIIA ≥ %46 öyfc
C35/45F) C32/40F) C28/35 C25/30 C25/30
— — — — — — IVB-V, IIIB
0.35 G) 380 0.40 380 0.45 360 0.55 320 0.55 320
Notlar – Betonarme veya öngerilmeli beton elemanlar için en az 50 ve/veya 100 yıllık bir hizmet ömrüne sahip beton için dayanıklılık önerileri: (-) işaretli olanlar
daha büyük beton örtü kalınlığının tavsiye edildiğini gösterir.
A) Gerekli olduğu olduğu yerlerde, donma-çözülme hasarına, zararlı kimyasallara ve aşınmaya direnç tavsiyelerinin dikkate alınması gerekir.
B) Donatı için asgari beton örtü tabakası kalınlığı ve sapma için tasarımda bir Δc, ön gerilmeli çelikle ilgili asgari örtü tabakası kalınlığının bir faktör Cdur ile ayarlanıp
ayarlanmayacağını tavsiye etmek için uygun tasarım kodu kontrol edilmelidir.
C) Klorür girişine karşı direnç (XD ve XS çevre etki sınıfları) esas olarak çimento veya kombinasyon tipine ve w/c oranına bağlıdır, agrega kalitesi ikincil bir faktördür.
Basınç dayanımı, bu parametreler üzerinde dolaylı bir kontrol unsuru olarak dahil edilmiştir.
D) Ayrıca ağır beton için de geçerlidir. Hafif beton için azami w/c oranı ve minimum çimento veya kombinasyon içeriği uygulanır, ancak basınç dayanım sınıfı, hafif
beton basınç mukavemeti sınıfına dönüştürülmelidir, TS EN 1992-1-1'e göre tasarımda, eşdeğer silindir dayanımı esas alınmaktadır.
E) Farklı en büyük agrega tane büyüklükleri için çimento veya kombinasyon içeriği ayarlamaları, TS 802’de verilmiştir.
F) Betonda, XF2 veya XF4 önerilerine göre hava sürüklemesi belirtilmişse, klorürlerin neden olduğu korozyon için minimum basınç dayanım sınıfı C30/37'ye
indirgenebilir.
G) Türkiye’de bazı bölgelerde, 0,35 maksimum w/c oranına sahip pratik bir beton üretmek mümkün değildir.
H) Çizelge 6’da, CEM IV ve CEM V çimento tipleri için dayanım sınıfı C30/37’ye yükseltilir. Çizelge 7, sadece ön-dökümlü ve ön-gerilmeli beton içindir.
5.5.6 Aşınma direnci

(1) Kullanıldığı yapı itibarıyla aşınmaya karşı dirençli olması gereken beton, Çizelge F.1.2’de belirtilen
basınç dayanımı, en az çimento dozajı, en büyük su/çimento oranı ve agrega ile ilgili şartları ve ilave
olarak Çizelge F.3.1’de belirtilen çok ince malzeme içeriği şartını da sağlamalıdır.
Aşağıdaki Not ilave edilmiştir.
Not - XM çevresel etki sınıfındaki betonda kullanılan tüm agrega taneleri yuvarlak şekilli ve yüzeyi
oldukça pürüzlü olmalıdır. Agrega tane büyüklüğü dağılımı iriye yakın olmalıdır.
5.5.7 Sertleşmiş betonun donma-çözülme etkisine direnci
(1) Donma ve çözülme etkisine karşı direnç için hava sürükleyici katkı veya hava sürükleyici katkıya ilave
olarak betonda bir veya daha fazla sayıda kimyasal katkı kullanılması durumunda katkının/katkı
kombinasyonunun sertleşmiş betondaki hava boşluk özelliklerine etkisi, TS EN 480-11’e göre deney
yapılarak değerlendirilmelidir. TS EN 480-1’de belirtildiği şekilde hazırlanan numuneler üzerinde TS EN
480-11’e göre yapılan deney sonucunda betondaki hava içeriği en az % 4,0 ve hava boşluk faktörü en
fazla 0,20 mm olmalıdır. Betonun gerçek ortam şartlarında maruz kalacağı donma-çözülme etkilerine
dayanıklılığının tayini amacıyla ilgili tarafların karşılıklı mutabık kalması halinde TSE CEN/TS 12390-9
teknik şartnamesi ve/veya TSE CEN/TR 15177 teknik raporundan uygun olanına göre deneyler yapılarak
donma ve çözülme etkilerine karşı dayanıklılığının ispatlanması gereklidir.
5.5.8 Sertleşmiş betonda gecikmiş etrinjit oluşumu
(1) Çimentonun yüksek hidratasyon ısısı veya hızlandırılmış buhar kürü uygulaması nedeniyle betonun
sıcaklığının 70°C’un üzerine çıktığı durumlarda gecikmiş etrinjit oluşma ihtimali dikkate alınmalıdır.
Özellikle betonda kullanılan çimentoda % 3,5’ten daha fazla oranda SO3 bulunması ve bu çimento ile imal
edilen betona 70°C’un üzerinde hızlandırılmış kür uygulanması durumunda gecikmiş etrinjit oluşma
ihtimali daha yüksektir. Bu nedenle, düşük SO3 içerikli (< % 3,5) çimento kullanılması ve mümkünse
betona 70°C’un altındaki sıcaklıklarda hızlandırılmış kür uygulanması gecikmiş etrinjit oluşumunu büyük
ölçüde önlemektedir.
(2) Yapıysa yerleştirilmiş taze beton sıcaklığının 70°C’nin altında kalması kullanıcının
sorumluluğundadır.
6 Beton şartnamesi
6.1 Genel
(2) Şartname hazırlayıcı aşağıda verilen hususları dikkate almalıdır (yüksek dayanımlı beton, hava
sürüklenmiş beton, görünür yüzeyli beton gibi özel durumlarda, şartname hazırlayıcı, beton imalatçısı ve
kullanıcısı ile betonun bileşimi ve bileşen malzemenin özellikleri ile ilgili ilave bilgiler üzerinde mutabık
kalmalıdır):
- Taze ve sertleşmiş betonun yapımı ile ilgili işlemler,
- Kür şartları,
- Yapı boyutları (ısı gelişimi için),
- Yapının maruz kalacağı çevresel etkiler
Not 1 - 18.03.2018 tarih ve 30364 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan Türkiye Bina Deprem
Yönetmeliği’ne göre Yönetmelik kapsamına giren betonarme binalar için Yönetmeliğin 7.13.1.1
maddesine göre çevresel etki sınıfı, bütün betonarme uygulama projesi çizim paftalarında belirtilmelidir.
- Tasarım hizmet ömrü,
- Görünür agregalı, görünür yüzeyli (brüt) veya perdahlanmış beton yüzeyi ile ilgili şartlar,
- Belirli Dupper ve Dlower üzerinde etkisi olan tüm şartlar,
Not 2 - Bu madde ile ilgili gerekler, TS 500, TS EN 1992-1-1 ve TS EN 13670 gibi tasarım ve uygulama
standartlarında verilmektedir.
- Çevresel etki sınıflarından kaynaklanan şartlar gibi, belirlenmiş uygunlukta bileşenlerin kullanımı ile
ilgili herhangi kısıtlama olup olmadığı,
- Lif kullanımı için herhangi bir kriter veya gerek.
6.2 Tasarlanmış betonun şartnamesi
6.2.1 Genel
6.2.2 Temel gerekler
Madde b) aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.
b) Basınç dayanım sınıfı (28 günlükten farklı bir yaşta örneğin 56, 90 gün veya diğer bir yaşta deneye
tabi tutulduğunda, numunenin deney esnasındaki yaşı belirtilir);
Madde e)’ye aşağıdaki metin ilave edilmiştir.
Çizelge 15’de belirtilen klorür içeriği sınıfı yerine, beton tipi (örneğin donatısız beton, donatılı beton, ön-
gerilmeli beton) verilebilir.
6.2.3 Ek gereklilikler
(1). Paragrafın 4. maddesine aşağıdaki metin ilave edilmiştir.
Gerekli hava içeriği konusunda şartname hazırlayıcı, imalatçı ve kullanıcı mutabakata varmış olmalıdır.
6.3 Tarif edilmiş betonun şartnamesi
6.3.1 Genel
6.3.2 Temel gereklilikler
6.3.3 Ek gereklilikler
6.4 Standarda göre tarif edilmiş betonun şartnamesi
7 Taze betonun teslimi

7.1 Beton kullanıcısı (müşteri) tarafından imalatçıya verilecek bilgiler
7.2 Beton imalatçısı tarafından kullanıcıya verilecek bilgiler
(2). Paragrafın sonuna aşağıdaki metin ilave edilmiştir:
Dayanım gelişim hızı için 7/28 oranı da belirtilebilir. (20 ± 2)°C sıcaklıkta, dayanım gelişim hızı için 7/28
oranı belirtilmişse, beton imalatçısı tarafından beyan edilen 7/28 oranının, daha önce elde edilmiş olan
verilere göre sapma sınırları ± %15 dâhilinde olmalıdır.
(3). Paragrafın sonuna aşağıdaki metin ilave edilmiştir:
Belirli uygulamalarda basınç dayanımının 28 günden daha ileri bir tarihte belirlenmesi durumunda, kür
süresini belirlemek için aşağıdaki yollardan biri takip edilir:
İki günlük ortalama basınç dayanımının (cm,2), basınç dayanımının belirlendiği tarihteki ortalama basınç
dayanımına yaklaşık oranı (Çizelge 16 ile karşılaştırılmalıdır),
(20 ± 2)°C sıcaklıkta, ikinci gün ile basınç dayanımının belirlendiği tarih arasındaki basınç dayanımı
gelişim grafiği,
7.3 Hazır beton için teslim belgesi (irsaliye)
(1). Paragrafa aşağıdaki madde ilave edilmiştir.
- TS EN 206: 2013+A1 ve TS 13515’e göre uygunluk işareti ile hazır beton sevk irsaliyesi Yapı
Malzemelerinin Tabi Olacağı Kriterler Hakkında Yönetmeliğin Ek-1'inde gösterilen G Uygunluk işaretine
uygun olarak hazırlanmalıdır.
Betona ana karıştırma işlemi sonrasında 7.5 maddesine göre şantiyede kimyasal katkı, boyar madde veya
liflerin ilave edilmesi halinde, sevk ve teslim belgesine el ile aşağıdaki bilgiler ilave edilmelidir;
- İlave etme zamanı,
- İlave edilen maddenin tipi ve miktarı,
- İlave etmeyi talep eden taraf beton kullanıcısı ise bunun belirtilmesi,
- İlave edilme öncesinde transmikserde kalan tahmini beton miktarı,
- İlave öncesi beton kıvamı,
- İlave sonrası beton kıvamı
(2). Paragraf, Madde a)’ya aşağıdaki madde ilave edilmiştir.
- Dayanım gelişim hızı (7/28 oranı, sapma sınırları ± %15)
7.4 Şantiyede imal edilen beton için teslim belgesi bilgileri
7.5 Ana karıştırma işleminden sonraki ve boşaltımdan önceki karışım ayarlamaları

2. ve 4. paragraflar aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:
(2) Bazı özel hallerde, kimyasal katkı, boyar maddeler veya lifler aşağıdaki aşağıdaki şartlarda ilâve
edilebilir:
- Bu maddelerin şantiyede ilave edilmesi talebinin beton kullanıcısı tarafından gelmesi halinde, beton
kullanıcısının sorumluluğu altında betonun basınç dayanımı, kıvamı ve diğer performansının belirtilen
değerlere uygun olması,
- Diğer hallerde beton imalatçısının sorumluluğu altında betonun basınç dayanımı, kıvamı ve diğer
performansının belirtilen değerlere uygun olması ve fabrika imalat kontrol sistemi içinde bu işlemi
güvenli bir şekilde yürütmek için yazılı bir doküman bulunması.
(4) Transmiksere ilave edilen herhangi kimyasal katkı, boyar madde veya lif (lif miktarı belirtilmişse)
miktarı ve bunu talep eden taraf (kullanıcı veya imalatçı), tüm durumlarda teslim fişine (irsaliye)
kaydedilmelidir. Betonun şantiyede yeniden karıştırılması için Madde 9.8’e bakılmalıdır.
7.6 Betonun şantiyeye nakliyesi

Bu madde ilave edilmiştir.
Katı kıvamdaki taze beton karıştırma donanımı olmayan araçlarla taşınabilir. Beton ile temas halinde
olan taşıma yüzeyleri betonla reaksiyona girmemelidir.
Akıcı kıvama sahip taze beton, kullanım yerine sadece karıştırma donanımı olan araçlarla veya
transmikserlerle taşınabilir. Beton, şantiyedeki boşaltma işleminin hemen öncesinde, homojen duruma
gelmesi için bir kez daha karıştırılmalıdır.
Karıştırma donanımı olan araçlarla veya transmikserlerle betonun boşaltma işlemi, çimento ile suyun ilk
temasından itibaren en fazla 120 dakika sonunda tamamlanmalıdır.
Herhangi bir karıştırma donanımı olmayan araçlarla taşınan katı kıvamdaki taze beton ise çimento ve
suyun ilk temasından itibaren en fazla 45 dakika sonunda yerine boşaltılmalıdır.
Normal şartlar için verilmiş olan bu sürelerde, hava şartlarından veya kimyasal katkı kullanılmasından
dolayı priz süresinin hızlanması veya gecikmesi dikkate alınmalıdır.
KYB veya priz hızlandırıcı kimyasal katkı ilave edilmiş betonlar dışındaki geleneksel betonlarda normal
şartlar altında uzun süreli taşıma nedeniyle taze betonun priz başlangıç süresi, betonun dökümü ve kalıba
yerleştirilebilmesi amacıyla en az 150 dakika olmalıdır. Bu amaçla, betonun priz başlangıç süresinin
tayini için TS 2987’de verilen yöntem uygulanmalıdır.
8 Uygunluk kontrolü ve uygunluk kriterleri

8.1 Genel
8.2 Tasarlanmış betonun uygunluk kontrolü
8.2.1 Basınç dayanımının uygunluk kontrolü
8.2.1.1 Genel
(7). Paragraf aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.
(7) Bir beton bileşimi veya bir beton ailesinin imalatının 12 aydan daha fazla süre kesintiye uğraması
halinde, imalatçı, başlangıç imalatı için verilen kriterleri, numune alma sıklığı ve deney programının
aynısını uygulamalıdır.
8.2.1.2 Numune alma ve deney planı
Hava sürüklenmiş betondan numune alma işlemi betonun kullanım yerinde geçerli şartlara bağlı olarak
kullanılacağı teslim yerinde gerçekleştirilmelidir.
(5). (6). Paragraflar ilave edilmiştir.
(5) TS EN 206, Çizelge 17’den hareketle, basınç dayanım sınıfı C55/67 ve daha yüksek olan normal ve
hafif beton için numune alma sıklığı her 100 m3 betonda en az 3 numune veya başlangıç imalatı için
günlük imalat başına en az 3 numune ve 200 m3 betonda en az 3 numune veya sürekli imalatta günlük
imalat için en az 3 numune olmalıdır.
(6) Betonun teslim yerinde (şantiyede) numune alma sıklığı, nitelik denetimi ve kabul koşulları Ek B1’de
verilen şartlara göre yapılmalıdır.
Çizelge 17 aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Çizelge 17 - Uygunluk değerlendirilmesi için en az numune alma sıklığı

En az numune alma sıklığı d
İlk 50 m3 den sonraki imalât a için en az numune alma
sıklığı
İmalât İmalâtın ilk
50 m3 ü İmalât kontrol belgesi İmalât kontrol belgesi
olan beton olmayan beton
Günlük her beton sınıfından 100
Başlangıç (en az 35 m3 te bir (C16/20 ve altı sınıflar
3 numune
deney sonucu elde
takımı için bir haftalık imalâttan iki)
edilinceye kadar) Günlük her beton
numune takımı
sınıfından 50 m3 te bir
Günlük c her beton sınıfından (C16/20 ve altı sınıflar
Sürekli b (en az 35 200 m3 te bir (C16/20 ve altı için bir haftalık imalâttan
deney sonucu elde ----- dört) numune takımı
sınıflar için bir haftalık
edilmesinden sonra)
imalâttan bir) numune takımı
a) Numune alma işlemi, bütün imalâta yayılmalı ve numune takımları arasında 25 m3 beton hacmi
bırakılmalıdır.
b) En son 15 adet deney sonucunun standart sapmasının 1,37 'yı geçmesi durumunda numune alma sıklığı,
daha sonraki 35 deney sonucu elde edilinceye kadar, başlangıç imalâtı için gerekli olan sıklığa
çıkarılmalıdır.
c) Aynı teslim yerine aynı gün içerisinde 600 m3’ten daha fazla beton sevk edilmesi halinde numune alma
sıklığı yarı yarıya seyreltilebilir.
d) Yapı malzemelerinin tabi olacağı kriterler hakkında yönetmelik çerçevesinde G uygunluk belgesi
kapsamında denetim ve gözetim işlerini gerçekleştirmekle yükümlü kuruluşlara ait kullanım yerinde
geçerli şartname ve yönetmeliklerde belirtilen numune alma sıklığı bu Çizelgede verilenlerden daha
yüksek olabilir.
Not – Betonun yerinde veya şantiyede nitelik denetimi amacıyla alınacak numune alma sıklığı için Ek B1
uygulanır.
8.2.1.3 Basınç dayanımı için uygunluk kriterleri

8.2.1.3.1 Her bir deney sonucu için uygulanacak kriter
(1). Paragrafın sonuna, Not’ un üstüne aşağıdaki metin ilave edilmiştir.
Yüksek dayanımlı beton için her bir deney sonucu aşağıdaki kriteri sağlamalıdır;
f ci  0, 9 f ck
8.2.1.3.2 Deney sonuçları ortalaması için uygulanacak kriterler

Yöntem A: İmalat başlangıcı
(2). Paragrafın sonuna aşağıdaki metin ilave edilmiştir.
Örtüşen sonuçların uygunluk değerlendirmesinin yapılmasında verilecek herhangi karar imalatın
başlamasından önce yapılmalı ve örtüşen aralıkların ayrıntıları ile birlikte muayene kuruluşuna rapor
edilmelidir.
(2). Paragrafın sonuna, Not 1’in üstüne aşağıdaki metin ilave edilmiştir.
Yüksek dayanımlı beton için ardışık 3 deney sonucunun örtüşmeyen veya örtüşen gruplarının ortalama
dayanımı aşağıdaki şartı sağlamalıdır;
f cm  ( f ck  5) N/mm2
Yöntem B: Sürekli imalat

(5). Paragrafta yer alan Bağıntı (3) aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
𝑓𝑐𝑚 ≥ 𝑓𝑐𝑘 + 1,48𝜎 ; 𝜎 ≥ 2,0 𝑁/𝑚𝑚2
Yüksek dayanımlı beton için benzer şekilde aşağıdaki Bağıntı (3) ve standart sapma değeri
uygulanmalıdır;
𝑓𝑐𝑚 ≥ 𝑓𝑐𝑘 + 1,48𝜎 ; 𝜎 ≥ 5,0 𝑁/𝑚𝑚2
Yöntem C: Kontrol grafiklerinin kullanımı
TS EN 206+A1’e bakılmalıdır.
8.2.2 Yarmada çekme dayanımı için uygunluk kontrolü
8.2.2.1 Genel
8.2.2.3 Yarmada çekme dayanımı için uygunluk kriterleri
(2).Paragrafta ilk tireden sonra aşağıdaki metin ilave edilmiştir.
Örtüşen deney sonuçları esas alınarak yapılan uygunluk değerlendirmesine, imalatın başlangıcında karar
verilmeli ve muayene kuruluşuna örtüşme aralıklarını gösterecek şekilde tebliğ edilmelidir.
8.2.3 Dayanım dışındaki özellikler için uygunluk kriterleri
8.2.3.1 Genel
(1). Paragrafın üstüne aşağıdaki metin ilave edilmiştir.
Dayanımdan başka özelliklerin belirtildiği durumlarda, belirtilen özelliklerle ilgili uygunluk kontrolü
yapılır.
8.2.3.3 Dayanım dışındaki özellikler için uygunluk kriterleri
8.3 Standarda göre tarif edilmiş beton dâhil tarif edilmiş betonun uygunluk kontrolü
(1). Paragraf aşağıdaki gibi değiştirilmiştir:
(1) Tarif edilmiş betona ait her harmanın veya yükün, çimento içeriği, agrega en büyük tane büyüklüğü
ve belirtilmişse agrega karışım oranları ve ilgili durumlarda su/çimento oranı, mineral veya kimyasal
katkı maddesi miktarı açısından uygunluğu değerlendirilmelidir. İmalatla ilgili kayıtlarda veya harmana
ait bilgisayar çıktısında gösterilen çimento, agrega (belirtilmiş her sınıf için), kimyasal ve mineral katkı
miktarı, Çizelge 27'de verilen tolerans sınırları içerisinde olmalı ve su/çimento oranı belirtilmiş değerin
± 0,02 içerisinde kalmalıdır.
8.3.1 Mamulün uygun olmaması durumunda yapılacak işlemler
Not’un son cümlesi aşağıdaki ile değiştirilmiştir.
Yapıda veya yapı elemanındaki sertleşmiş betonun yerindeki dayanımı TS EN 13791 ile TS 13685’de tarif
edildiği gibi değerlendirilmelidir.

(3) Yapı veya yapı bileşeninin yerinde değerlendirmesi işlemleri aşağıdaki verildiği gibi yapılmalıdır:
TS EN 13791’de tarif edilen tahribatsız muayene yöntemleri (dolaylı yöntemler) de yapıda uygulanabilir.
Tahribatsız muayene ile elde edilen deney sonuçlarının, belirli bir beton için belirli sayıda tahribatlı
yöntemle (Karot alma) elde edilen basınç dayanım sonuçları ile korelasyonun tesis edilmesinden sonra
belirlenen beton basınç dayanım deney sonuçları, tarif edilen basınç dayanım sınıfına ait şartları
sağlıyorsa betonun o sınıfta olduğu kabul edilir.
Tahribatsız muayeneden korelasyon ile elde edilen beton basınç dayanım değerlerinin tarif edilen beton
sınıfı için yeterli olmaması durumunda, beton dayanımı TS EN 13791’de belirtilen istatistiki yöntemle
daha fazla sayıda karot numune alınması yoluyla değerlendirilmelidir. Alınacak karot numune sayısı
beton yapının büyüklüğüne bağlı olarak belirlenmelidir. Karot numunelerde yapılacak işlemler ve
deneyler, TS EN 12504-1 standardında belirtilen yöntemlere göre uygulanmalıdır. Karot numunelerden
elde edilen basınç dayanım değerleri tarif edilen basınç dayanım sınıfına ait şartları sağlıyorsa betonun
o sınıfta olduğu kabul edilir.
Yapıdaki beton üzerinde uygulanabilen diğer tahribatsız muayene yöntemleri ile ilgili ayrıntılı bilgi ve
deneyler için TS 13543 ve TS EN 13791 standartlarına bakılmalıdır.
9 İmalat kontrolü
9.1 Genel
İmalat kontrolü ile ilgili kayıtlar en az 5 yıl süreyle saklanmalı ve talep üzerine muayene veya
belgelendirme kuruluşuna verilmelidir.
9.2 İmalat kontrol sistemleri
9.3 Kaydedilmiş veriler ve diğer belgeler
İmalat kontrolü ile ilgili kayıtlar en az 5 yıl süreyle saklanmalı ve talep üzerine muayene veya
belgelendirme kuruluşuna verilmelidir.
9.4 Deneyler
9.5 Beton bileşim oranları ve başlangıç deneyleri
(4) A.2 maddesinde belirtildiği üzere başlangıç deneylerinin sorumluluğu;
- Tasarlanmış beton için imalâtçıda,
- Tarif edilmiş beton için şartname hazırlayıcıda
- Standarda göre tarif edilmiş beton için standart teşkilatındadır.
9.6 Personel, donanım ve tesis
9.6.1 Personel
(3). ve (4). Paragraflar ilave edilmiştir.
(3) İmalat kontrolüne tâbi her beton imalat tesisi, tecrübeli, beton teknolojisi bilgisine sahip ve imalatı
bilen yetkin teknik elemanlar (En az lisans seviyesinde 4 yıllık mühendislik (İnşaat, Kimya, Jeoloji,
Makine, Maden ve Çevre) mühendisliği eğitimini tamamlamış ve/veya 2 yıl beton konusunda yüksekokul
eğitimini tamamlamış, beton ve/veya yapı malzemeleri konusunda gerekli eğitimleri almış ve beton
imalatı ile beton deneyleri konusunda bilgili teknisyen/tekniker tarafından idare edilmelidir. Bu
mühendis veya teknik elemanlar, yeterliliğini ispatlayabilecek uygun yetkinlik belgelerine sahip
olmalıdır.
Not – Aynı imalatçı firmaya ait iki beton tesisi arasındaki mesafe 75 km’den daha az olduğunda bir
mühendis en fazla iki beton tesisinde birden görevlendirilebilir.
(4) İmalatçı, imalat kısmında betonun taşınmasında ve imalat kontrol biriminde çalışan tüm personelin
3 yılı aşmayan aralıklarla sürekli eğitime tabi tutulmasını sağlamalıdır. Bu eğitim imalat, çalışma
güvenliği, beton deneyleri hakkında olmalı, eğitim sonunda personel imalat ve imalat kontrolünde hiçbir
sorun yaşanmayacak bilgi seviyesine ulaştırılmalıdır. 5544 sayılı Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK)
Kanunu ile anılan Kanun uyarınca çıkartılan “Mesleki Yeterlilik, Sınav ve Belgelendirme Yönetmeliği”
hükümlerine göre Ulusal Yeterliliği yayınlanmış meslekler için, bu meslek kapsamında çalışan tüm
personelin Mesleki Yeterlilik Belgesi’ne sahip olması şartı aranır.
9.6.2 Donanım ve tesis
9.6.2.1 Bileşen Malzemelerin depolanması
(5). ve (6). Paragraflar ilave edilmiştir.
(5) Çökelti oluşturabilecek veya ayrışmaya uğrayabilecek sıvı katkılar üreticisi tarafından beyan edilmeli
[TS EN 934-1, Çizelge 1, Satır 1 ve dipnot a)] ve kullanımdan önce uygun araçlarla yerinde karıştırılarak
homojen hale getirildikten sonra kullanılmalıdır.
(6) TS EN 934-1, Çizelge 1, Satır 1 ve dipnot a)’ya göre imalatçısı tarafından ayrışabilir olduğu beyan
edilen toz katkılar, kullanımdan önce uygun araçlarla yerinde homojen hale getirildikten veya ayrışmayı
önlemek üzere harmanlanıp paketlenmesi şartıyla kullanılabilir.
9.6.2.2 Harmanlama donanımı
9.6.2.3 Karıştırıcılar (Mikserler)
9.6.2.4 Deney donanımı
9.7 Bileşen malzemelerinin harmanlanması
9.8 Betonun karıştırılması
9.9 İmalat kontrol işlemleri
(2). Paragrafa aşağıdaki metinler ilave edilmiştir.
Beton karışımında kullanılan farklı kaynaklardan elde edilen suyun yoğunluğu 1,01 ile 1,03 g/mL
arasında olduğunda, su, ilk kullanımdan önce ve daha sonra aylık olarak deneye tabi tutulmalıdır.
Karma suyunun yoğunluğu 1,01 g / mL'den az olduğunda, su ilk kullanımdan önce ve ardından altı ayda
bir deneye tabi tutulmalıdır.
Not – Suyun 1,03 yoğunluğu, yaklaşık 50.000 ppm'lik toplam katı içeriğini temsil eder.
Yoğunluğu 1,03'ü geçtiğinde karma suyu, TS EN 1008'in gerekliliklerine uygun olarak su özelliklerinde
bir değişiklik olduğu kanaatiyle haftada bir veya daha sık deneye tabi tutulmalıdır.
Agregaların TS 706 EN 12620+A1 ve TS EN 206, Ek E’ye uygunluğunun kontrolü açısından agrega

üreticisinden TS 706 EN 12620+A1 standardında belirtilen deney sıklıklarında yapılan deney raporları
alınmalı ve değerlendirilmeli; aksi durumda beton imalatçısı tarafından bu deneyler bu sıklıklara göre
yapılarak veya yaptırılarak değerlendirme yapılmalıdır.
(3). Toz ve kimyasal katkılar, taze betonun ana karıştırma işlemi esnasında ilave edilmelidir. Ancak,
yüksek oranda su azaltıcı/süper akışkanlaştırıcı katkılar veya lifler ana karıştırma işleminden sonra
(örneğin; beton transmikserde iken) ilave edilebilir. Bu durumda, kimyasal katkı veya lif beton harmanı
içinde homojen dağılana kadar tekrar karıştırılmalı ve katkının tam etkili olması sağlanmalıdır.
Not 1 - Transmikser içinde esas karıştırma işleminden sonra yeniden karıştırma süresi, her 1 m3 beton
için en az 1 dakika olmalıdır. Ana karıştırma işleminden sonra kimyasal katkı ilavesi yapılması
durumunda beton en az 5 dakika süreyle karıştırılmalıdır.
(4). Paragraftan sonra diğer bir not ilave edilmiştir.
Not 2 - Hafif beton en az 90 s karıştırıldıktan sonra ve normal beton ise en az 30 s karıştırıldıktan sonra
homojen olarak karışmış kabul edilir. Ancak, bu süreden farklı bir süre için betonun ilk %15’i ile son
%15’inden alınan numuneler üzerinde Çizelge 18’de belirtilen karşılaştırmalı homojenlik deneyleri
arasındaki fark, ilgili beş şarttan dördünü sağlıyorsa, karışımın uygulanan karışım süresi sonunda (15
s’den az olmamak üzere) homojen olduğu kabul edilir.
Çizelge 18 - Taze Betonun Homojenlik Şartları
Deney Adı Deney Yöntemi En Büyük Fark
Taze betonun birim hacim kütlesi TS EN 12350-6 %1
Taze beton içinde iri agrega oranı TS EN 12350-1 %6
≤ 100 mm 25 mm
Çökme TS EN 12350-2
> 100 mm 40 mm
7 günlük basınç dayanımı TS EN 12390-3 %7,50
Hava içeriğinin ortalama hava içeriğinden sapması TS EN 12350-7 %1
Çizelge 28, Satır 3 ve Satır 10 aşağıdaki gibi değiştirilmiş, Çizelgeye Satır 12 Eklenmiştir
Tartma Madde 9.6.2.2'nin İlk kurulma aşamasında
Tartma donanımının
3 gerekliliğinin En az ayda bir kez
donanımı kontrolü sağlanması şüphe durumunda
Belirli aralıklarla
Dayanım deney cihazı için
Geçerli milli en az yılda bir kez.
10 Deney cihazı standart veya EN Uygunluk kontrolü
standardına göre için Deney için kullanılan
kalibrasyon tartma ekipmanı için en az
yılda bir kez
Tartma Her bir beton tesisi için en
ekipmanı az iki yılda bir kez ve şüphe
Ağırlıkların
12 doğrulamasında Uygunluk kontrolü durumunda
kalibrasyonu
kullanılan
ağırlıklar
Çizelge 29, Satır 18 aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.

Günlük
Şüphe durumunda,
5 °C’lik en az
Sıcaklığın belirtildiği
sıcaklığın veya
aşağıdaki durumlarda;
Taze betonun belirtilen sınır
18 Sıcaklık ölçümü - Duruma bağlı olarak
sıcaklığı sıcaklığının
belirli aralıklarla,
sağlandığının
- Beton sıcaklığı sınıra
kontrolü
yakın olduğunda her
harman veya yükte
Belirtilen
Sertleşmiş
EN 12390-7’ye yoğunluğun Basınç dayanımı deneyinin
19 betonun
göre deney a sağlandığının sıklığı kadar
yoğunluğu
kontrolü
10 Uygunluk değerlendirmesi
10.1 Genel
(2). ve (3). Paragraflar aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
(2) İmalât kontrolünün denetlenmesi ve uygunluğunun belgelendirilmesinde, yetkilendirilmiş muayene
ve/veya belgelendirme kuruluşlarının görev alması, betonun performans düzeyine, betonun kullanım
amacına, imalâtın tipine ve beton bileşimindeki emniyet payına bağlıdır. Standarda göre tarif edilmiş
beton dışında bu standartta belirtildiği gibi üretilen tüm beton tipleri için uygulanan fabrika imalat
kontrolü, akredite muayene kuruluşu ve/veya belgelendirme kuruluşu tarafından izlenmeli ve
değerlendirilmelidir.
(3) Betonun (standarda göre tarif edilmiş beton hariç) bu standartta belirtilen gerekleri sağladığı, TS EN
ISO/IEC 17065 “Uygunluk değerlendirme - Ürün, proses ve hizmet belgelendirmesi yapan kuruluşlar için
şartlar” standardına göre hizmet veren akredite ve Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş uygunluk
değerlendirme (Belgelendirme) kuruluşu tarafından verilen G uygunluk belgesi ile kanıtlanmalıdır.
Standarda göre tarif edilmiş beton için, bu standardın gereklerine uygunluk imalatçının beyanı ile
kanıtlanmalıdır.
10.2 İmalat kontrolünün değerlendirilmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi
(1) İmalâtçının imalât kontrolü, yetkili akredite uygunluk değerlendirme kuruluşu tarafından
değerlendirilmeli ve gözetlenmeli ve belgelendirilmelidir. Değerlendirme, gözetim ve belgelendirme için
Ek C'de verilen kurallar uygulanır.
11 Tasarlanmış betonun kısa gösterilişi

Ek A
(bağlayıcı)
Başlangıç deneyleri
Ek B
(bağlayıcı)
Tanımlama deneyleri
B.1 Genel
(2) Tanımlama deneyleri, inceleme altındaki belirli hacimdeki betonun, imalâtçı tarafından uygunluk
değerlendirmesi yoluyla uygunluğun doğrulanması ile aynı beton ailesine ait olup olmadığını gösterir.
Numune alma ve deney plânı

(4) Numuneler, TS EN 12390-2'ye uygun olarak hazırlanmalı ve küre tâbi tutulmalıdır. Numunelerin
basınç dayanımları TS EN 12390-3’e göre tayin edilmelidir. Deney sonucu, aynı harmandan hazırlanmış,
aynı yaştaki iki veya daha fazla küp veya silindir şekilli numuneye ait basınç dayanım değerlerinin
ortalamasıdır. Aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla sayıda deney numunesi hazırlandığında
ve bu numunelerden elde edilen numune sonuçlarından herhangi birinin, ortalama sonuca göre
sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, numune sonuçlarının hepsi reddedilir. Ancak,
numuneler ve sonuçlar üzerinde yapılacak inceleme sonucunda numunelere ait sonuçlarından herhangi
birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa bu sonuç ortalamaya dahil
edilmez ve değerlendirmede geriye kalan deney numunelerinin sonuçları kullanılır.
Hazır betonun tanımlama deneyleri için, numune alma noktası ve zamanı aşağıdakilerden biri olmalıdır:
a) Numune, imalatçının transmikserinden alınmalıdır,
b) Taze beton, kullanıcının aracına teslim edildiği anda, mikserden alınmalıdır,
c) Zaman gecikmeleri, ortam koşulları, üreticinin aracından boşaltma ve inşaata teslimat arasındaki
taşıma ve taşıma işlemlerinin etkilerinin en az düzeyde olması kararlaştırıldığında, inşaata yerleştirilme
esnasında veya
d) Belirlenen değerlerde yapılan düzeltmelerin, c) maddesinde verilen önemli etkiler dikkate alınacak
şekilde anlaşmaya varıldığında, betonun inşaata yerleştirilme noktasında. Bu tür ayarlamalar nominal
veya denemelere dayanabilir.
Ek B1
(bağlayıcı)
Betonda yerinde nitelik denetimi ve kabul koşulları
Bu Ek ilave edilmiştir.
B1.1 Genel
(1) Bu Ek, yapıda kullanılan betonun denetim ve gözetiminde; üretim sınıfı ile betonun yapı projesine ve
şartnamesine uygunluğunun tespiti için uygulanacak kurallar ve betonun bu şartlara uygunluğunun
belirlenmesi amacıyla yapılacak nitelik deneylerinin ayrıntılarını kapsar.
(2) Nitelik deneyleri, belirli bir hacimdeki betonun belirli bir beton sınıfına ait olduğunu belirlemek için
yapılır. Nitelik deneyleri, beton kıvamının ve 28 günlük ortalama basınç dayanımının belirlenmesini
kapsar ve incelenen hacimdeki betonun, üretim sınıfı ile yapının projesine ve şartnameye uygun olarak
üretilip üretilmediğini gösterir.
B1.2 Numune alma ve deney plânı
(1) Numuneler, yetkili personel tarafından, TS EN 12350-1’e uygun olarak farklı harman veya yüklerden,
taze betondan rastgele seçilerek alınır.
(2) Bir harman veya yük (üretim birimi), aynı hesap dayanımı istenen, aynı malzemelerle, aynı karışım
oranlarında hazırlanan betondur. Bu beton, aynı gün içerisinde projenin farklı yapı elemanlarında
uygulansa da tek bir üretim birimi olarak kabul edilir. Her bir betoniyer veya mikser dökümü bir beton
harmanı, her bir transmikser bir beton yükü olarak kabul edilir. Bir deney sonucu teşkili için, aynı taze
beton harmanı veya beton yükünden en az 3 (üç) adet numune alınır.
(3) Numunelerin alınmasında en az bir beton harmanı veya yükü, varsa taşıyıcı eleman (örneğin kolon
veya perdeler) dökümünde kullanılan betonu temsil edecek şekilde belirlenmelidir. Bu şekilde şantiyeye
aynı gün içerisinde yalnızca bir beton yükü teslim edilmişse asgari 3 (üç) adet numune alınır.
(4) Hazır beton tesisinden şantiyeye bir gün içerisinde bir beton yükünden daha fazla sayıda teslim edilen
beton için asgari numune alma sıklığı Çizelge B1.1’de belirtildiği şekilde uygulanmalıdır. Nitelik denetimi
için ilgili betondan alınacak numune miktarı, Çizelge B1.1’de verilen kriterlerden en yüksek numune alma
sıklığında en fazla deney sonucu sayısı elde edilecek şekilde belirlenmelidir.
(5) Beton dayanımı C55/67 ve üzerinde ise Çizelge B1.1’de belirtilen numune sayıları iki katına
çıkarılmalıdır.
Çizelge B1.1 – Numune alma planı

1. Kriter 2. Kriter Numune alınacak asgari
Üretim birimine giren Üretim birimi için kat döşeme alanı beton yükü veya transmikser sayısı
beton miktarı (m3) veya perde (tek yüzey) alanı (m2)
0 - 24 - 2
25 - 100 < 450 3
101 - 150 451 - 650 4
151 - 200 651 - 850 5
201 - 250 851 - 1050 6
251 - 300 1051 - 1250 7
301 - 400 1251 - 1450 8
401 - 500 1451 - 1650 9
501 - 600 1651 - 1850 10
İlave her 200 m3
hacim veya ilave her 200 m2
> 600 > 1850
alan için yukarıdaki sayılara 1 ilave edilir
Not - Numune alma işlemi, bütün imalâta yayılmalı ve numune alınan iki beton yükü (transmikser) arasında en
az 25 m3 beton hacmi bırakılmalıdır.
(6) Numuneler, TS EN 12390-2’ye uygun olarak hazırlanmalı ve küre tâbi tutulmalıdır. Numunelerin
basınç dayanımları TS EN 12390-3’e göre tayin edilmelidir. Beton basınç dayanımının uygunluğu, 28 gün
yaşta deneye tabi tutulmuş numuneler üzerinde tayin edilir. Elde edilen beton basınç dayanımı
sonuçlarının değerlendirilmesinde; aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla sayıda deney
numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen sonuçlardan herhangi birinin, ortalama
sonuca göre sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, numune sonuçlarının hepsi reddedilir.
Ancak, ikiden fazla numune olması durumunda, numuneler ve sonuçlar üzerinde yapılacak incelemeye
göre sonuçlardan herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa
yalnızca bu sonuç ortalamaya dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan numune sonuçları
kullanılır.
(7) Dayanım gelişmesinin tayini için, gerekli durumlarda, 28 gün yaşta deneye tabi tutulmak üzere
numune alınmış en az iki farklı beton yükünden (transmikser) uygun sayıda numune alınmalı ve bu
numuneler 28 günlük referans numuneler ile aynı koşullarda küre tabi tutularak uygun zamanlarda
deneye tabi tutulmalıdır. Dayanım gelişiminin göstergesi olan dayanım oranı, yapı denetim sorumlusu
tarafından aksi belirtilmedikçe, 7 günlük ortalama basınç dayanımının 28 günlük ortalama basınç
dayanımına oranıdır. Şantiyeye teslim edilmiş beton (hazır beton) için bu oran, imalatçı tarafından TS EN
206+A1, Madde 7.2’ye göre kullanıcıya verilmelidir.
(8) Nitelik denetimi amacıyla betonda kıvam tayininde, TS EN 206+A1, Çizelge 21 uygulanmalıdır.
B1.3 Nitelik denetimi kriterleri
B1.3.1 Basınç dayanımının kabul kriterleri
(1) Beton, her bir dayanım deney sonucu ve "n" adet örtüşmeyen deney sonucunun ortalaması ile
tanımlanır.
(2) Çizelge B1.2'de verilen her iki kriterin, belirlenmiş hacimdeki betondan alınan basınç dayanımı
numunelerinden elde edilen n adet deney sonucu ile sağlanması durumunda, betonun belirtilen sınıfa ait
olduğu kabul edilir.
Çizelge B1.1’deki numune alma planına göre aynı gün içinde en az 2 deney sonucu elde edilemezse,
binanın ilgili kat betonu tamamlandıktan sonra elde edilen tüm deney sonuçları dikkate alınarak Çizelge
B1.2’de verilen 1. kriterin sağlanıp sağlanmadığı ayrıca kontrol edilir.
Çizelge B1.2 - Basınç dayanımı deney sonuçları ile denetim kriterleri
Belirli hacimdeki 1. Kriter 2. Kriter
betondan elde edilen "n" adet deney sonucu ortalaması Herhangi tek deney sonucu
deney sonucu adedi "n" (cm) N/mm2 (i) N/mm2
1 Uygulanmaz ≥ fck
2-4 ≥ fck + 1.0 ≥ fck - 4.0
≥5 ≥ fck + 2.0 ≥ fck - 4.0
B1.3.2 Kıvam için uygunluk kriteri

(1) Betonun yerleştirileceği andaki beton kıvamı, kıvam sınıfı için verilen sınır değerler içerisinde
olmalıdır. Betonun uygunluğu, TS EN 206+A1 Çizelge 21 'de belirtilen çökme (slump) özelliğinin tayini
için TS EN 12350-2’e göre yapılan deney sonucu belirlenir. Belirli bir beton hacminden alınan numuneler
üzerinde yapılan deneylerden elde edilen her bir deney sonucu için TS EN 206+A1, Çizelge 21'de verilen
kriterler sağlandığında, betonun uygun olduğu kabul edilir.
B1.3.3 Betonda uygun olmama durumu
(1) Beton basınç dayanımı deneylerinden elde edilen deney sonuçları, Çizelge B1.2’de belirtilen kriterleri
sağlamıyorsa, gerekli görüldüğü durumlarda, yerindeki (yapıdaki) beton dayanımının belirlenmesi ile
uygunluk kontrol edilebilir. Bu denetim, TS EN 13791‘e göre yapıya zarar vermeyecek yerlerden alınacak
karot numuneleriyle birlikte TS 13543’de yer alan tahribatsız (dolaylı) deney yöntemleriyle (batma
direnci tayini, beton çekici, ses geçiş hızı vb.) gerçekleştirilebilir. Basınç dayanımının, karot deneyleri
kullanılarak yapıda doğrudan belirlenmesi, referans yöntemi oluşturur.
(2) Yerindeki beton dayanımının belirlenmesinde ve değerlendirilmesinde TS EN 13791, Madde 9’da tarif
edilen yöntem kullanılmalıdır. TS EN 13791, Madde 9’da tarif edilen, bir veya birkaç beton harmanının
kullanıldığı beton kısımları için, statik proje müellifi ve ilgili fenni mesulün yapı güvenliği açısından
gerekli görmesi halinde veya tek bir deney sonucunun elde edilmiş ve bu deney sonucunun Çizelge B1.2
kriterlerini sağlamamış olması halinde, 15 veya daha fazla sayıda dolaylı (yıkımsız) deney verisi elde
edilmesi ve bu deney verilerine göre en düşük dayanıma sahip bölgelerden en az iki adet karot alınması
ve bu karot dayanım değerlerinden en düşüğünün; fis,en düşük ≥ 0,85 (fck – 4) şartını sağlaması halinde,
karot alınan bölgedeki beton dayanımının yeterli olduğuna hükmedilir.
Ek C
(bağlayıcı)
İmalat kontrolünün değerlendirmesi, gözetimi ve belgelendirilmesi için
hükümler
C.1 Genel
Madde C.2 başlığı aşağıdaki gibi değiştirilmiştir.
C.2 Uygunluk değerlendirme (Belgelendirme) kuruluşunun görevleri
Bu standart kapsamında belgelendirme kuruluşu, muayene kuruluşunun görevlerini de yerine getirecek
şekilde düzenlenmiştir.
C.2.1 İmalat kontrolünün başlangıç değerlendirmesi
Uygunluk Değerlendirme (Belgelendirme) kuruluşu, imalat kontrolünün sonuçlarında güvenilirliği
sağlamak için, imalatçının yaptığına benzer şekilde gelişigüzel tarzda alacağı numuneler üzerinde
deneyler yapmalıdır. Bu deneylerden sertleşmiş beton deneyleri Uygunluk Değerlendirme
(Belgelendirme) kuruluşunun kendisine ait ya da taşeron olarak belirlediği laboratuvarlarda
yapılmalıdır. Bu deneyler imalatçının yaptığı başlangıç deneyleri değil, sadece sonuçların güvenilirliğini
sağlamak üzere imalatçı tarafından başlangıç deneyi yapılan tüm beton sınıflarını (veya ailesini) temsilen
bir veya birkaç sınıfta yapılan deneyler olmalıdır.
(7) Bir taşınabilir (mobil) santralın yeri muayeneden sonra değiştirildiğinde, ilk rutin tetkik esnasında
başlangıç tetkikinden itibaren esaslı bir değişiklik olup olmadığı kontrol edilmelidir.
C.1.2 İmalat kontrolünün sürekli gözetimi
Rutin (düzenli aralıklarla yapılan) muayene
(4). Paragrafın ikinci cümlesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
Bu amaçla numune alma işlemi önceden haber verilmeden beton döküm veya teslim yerinde yapılmalıdır.
(9). Paragraf aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir
(9) Uygunluk Değerlendirme (Belgelendirme) kuruluşu, devam eden imalattan haber vermeden beton
döküm veya teslim yerinde yılda en az üç kez numune almalıdır. Diğer rutin denetimler uygunluk
değerlendirme kuruluşunca daha sık olmasına karar verilmemişse yılda en az bir defa yapılmalıdır.
Olağan dışı muayeneler
(1). Paragrafa aşağıdaki not ve metin ilave edilmiştir.
Not - İmalat kontrolünden elde edilen sonuçlar makul ve mantıklı değilse, olağan dışı denetimler talep
edilmelidir.
Basınç dayanımı deney sonuçlarının makul ve mantıklı olup olmadığı üç açıdan incelenebilir:
- Başlangıç imalatı için:
TS EN 206, Çizelge 17, satır 2’de başlangıç imalatının uygunluk değerlendirilmesinin makul ve mantıklı
olması.
Başlangıç imalatının uygunluk değerlendirmesi için en az 35 deney sonucu elde edildiğinde, bu
sonuçların ortalaması (cm) ve standart sapması () hesaplanmalıdır.
- Sürekli imalat için:

TS EN 206, Çizelge 17, satır 3’te sürekli imalatının uygunluk değerlendirilmesinin makul ve mantıklı
olması.
Başlangıç imalatı ve sürekli imalat için, basınç dayanım deney sonuçlarının normal dağılıma uygun olması
ve standart sapmanın makul olması durumunda, basınç dayanımı deney sonuçlarının makul ve mantıklı
olduğu kabul edilmelidir.
- İmalat kontrolünden elde edilen sonuçlar ile üçüncü taraf muayenesinden elde edilen sonuçların
makul ölçüde uyumlu olması:
Uygunluk Değerlendirme (Belgelendirme) kuruluşu tarafından alınan numuneler üzerinde yapılan
basınç dayanım deney sonuçlarının imalat kontrolünden elde edilen sonuçlarla uyumluluğu kontrol
edilmelidir. Uyumluluk kontrolünden uygun sonuç elde edilmesi durumunda basınç dayanımı
sonuçlarının makul olduğu kabul edilmelidir.
Not - Normal dağılım için kontrol, her zaman olasılık ağı veri analizi ile desteklenmelidir. Normal dağılım
için kontrol negatif sonuç verirse, olasılık ağı veri analizi bu sapmanın oluşma şeklini ortaya
çıkarabilir. Olasılık ağı veri analizi, bazı durumlarda, bu sapmanın sebeplerinin ortaya
çıkarılmasına yardımcı olabilir.
Kıvamla ilgili deney sonuçları, betonun beklenilen taşıma süresi boyunca kıvam kaybının dikkate
alınması ve su/çimento oranının sabit tutulması için yüksek sıcaklıklarda su miktarının gerektiği kadar
arttırılması durumunda makul kabul edilir.
Ek E
(bağlayıcı)
Agregaların kullanımı için gerekler
E.1 maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir:

(1) Bu Ek’te agregaların kullanımı için aşağıdaki gerekler verilmiştir;
- TS 706 EN 12620’ye uygun doğal normal agregalar, ağır agregalar ve havada soğutulmuş yüksek fırın
cürufu,
- TS 706 EN 12620’ye uygun geri dönüşümlü iri agregalar,
- TS EN 13055’e uygun hafif agregalar.
Çizelge E.1 – Agregalar için standart gerekler
TS 706 EN
Satır Özellik 12620+A1’de Standart şartlar
İlgili Madde
TS 802’de verilen tane
1 Tane büyüklüğü dağılımı 4.3
büyüklüğü dağılımı grafikleri
GC 80/20, Kategori veya
1a D/d ≤ 2 veya D ≤ 11,2 olan İri agrega 4.3.2
beyan
TS 706 EN 12620+A1’de
1b İnce agrega 4.3.3 Çizelge 4’te verilen
toleranslar.
1c Tuvenan agrega 4.3.5 GA 90
2 İnce malzeme içeriği 4.6
2a Tüvenan agrega f11
2b İri agrega f4
4.6
2c Doğal şekillenmiş ince agrega f16
2d Kırmataş ince agrega f16
3 Tane şekli 4.4 ≤FI50 veya ≤SI55
4 Deniz agregasında kabuk içeriği 4.5 SC10
5 Parçalanma direnci 5.2 ≤LA50 veya ≤SZ32
6 İri agreganın aşınma direnci 5.3 MDE NR
7 Parlatmaya direnç 5.4 PSVNR
8 Yüzey aşınmasına direnç 5.4.2 AAVNR
9 Çivili lastiklerden aşınmaya direnç 5.4.3 AN NR
10 Donma-çözülmeye direnç 5.7.1 F4
11 Tuzlu çözelti ile donma çözülmeye direnç 5.7.1 FEC 8 veya NR
12 Magnezyum sülfat dayanıklılığı 5.7.1 MS18
13 Suda çözünebilir klorür iyonları içeriği 6.2 Beyan değeri

Yüksek fırın cürufu hariç tüm agregalarda
14 AS 0.8
asitte çözünebilen sülfat içeriği
6.3.1
Yüksek fırın cürufunun asitte çözünebilen
15 AS 1.0
sülfat içeriği
Yüksek fırın cürufu hariç tüm agregalarda
16 ≤%1
asitte çözünebilen toplam sülfür içeriği
6.3.2
Yüksek fırın cürufunun asitte çözünebilen
17 ≤%2
toplam sülfür içeriği
18 Organik madde içeriği 6.4
18a İnce agrega ≤ % 0,5
İri agrega, doğal şekillenmiş 0/8 mm 6.4 ve G.4
18b ≤ % 0,1
agrega ve tüvenan agrega
19 Donma-çözülme direnci F4, XF3 için F2

5.7.1 XF2 için MS25 ve
20 Magnezyum sülfat dayanıklılığı a
XF4 için MS18,
21 Hacim kararlılığı - kuruma büzülmesi 5.7.2 5.7.2 < % 0,075
veya beyan edilen değerden

22 Suda çözünebilir klorür iyonları içeriğib 6.2
fazla olmamalı.
a) TS706 EN 12620’de belirtilen magnezyum sülfat dayanıklılığını belirlemek yerine, agrega, EN 1367-6’da
belirtilen % 1’lik NaCl kullanarak deneye tabi tutulabilir.
EN 1367-6’da tarif edildiği gibi % 1’lik NaCl buz çözücü tuz çözeltisi kullanarak agreganın dona ve tuz
çözeltisine karşı dayanıklılığını ölçen deney yöntemi ile ilgili mevcut durumda genel olarak geçerli bir şart
belirtmemektedir. Ancak, agreganın kütle kaybı % 8’den daha fazla ise donmaya ve tuz çözeltisine karşı yeterli
direncinin kanıtı olarak beton bileşim oranlarının belirlenmesinde belirli şartların sağlanması gerekli
görülebilir.
Tecrübeler, kütle kaybı % 8’den daha az olan agregaların, EN 12620’de belirtilen MS18 ve MS35 agrega
kategorileri gibi olan benzer uygulamalarda kullanılabileceğini göstermiştir.
EN 12620’de verilen MS18 ve MS25 kategorileri için şartları karşılamayan agrega veya % 1’lik NaCl çözeltisi
kullanarak yapılan deneyde % 8’den daha fazla kütle kaybına uğrayan agrega XF2 veya XF4 çevre etki
sınıfındaki betonda, sadece betondaki kütle kaybı, 56 döngüden sonra 500 g/m2 değerini aşmadığında
kullanılabilir.
Not - Bu yöntemin agregalara uygulanması ile ilgili tecrübe eksikliğinden dolayı bu değer, şartlı olarak dikkate
alınmalıdır ve karşılıklı mutabakatla diğer sınır değerlere de izin verilmelidir.
b) Alternatif olarak, Madde 5.2.7’ye göre betonun klorür iyonları içeriği belirlenmelidir.
Çizelge E.2 - TS EN 13055’deki agregalar için standart gerekler

TS EN 13055’te
Satır Özellik Standart şartlar
İlgili Madde
1 Tane dağılımı 5.3.1 Beyan değeri
2 İnce malzeme miktarı Beyan değeri
2a İri hafif agrega 1,5 (doğal agrega için)
2b Tüvenan agrega 5.5
3 (doğal agrega için)
2c İnce hafif agrega
3 Tane yoğunluğu 5.2.2
Beyan değeri
4 Su emme (W60) 5.9
Beyan edilen değerden
5 Yığın kırılma dayanımı 5.10 % 15’ten daha fazla
sapma olmamalı
6 Donma-çözülme direnci 5.13 XF1 için F4 , XF3 için F2
7 Suda çözünebilir Klorür iyonları içeriği a 5.25.3 Beyan değeri
8 Asitte çözünebilen sülfat içeriği 5.25.4.1 ≤ % 0,8
9 Toplam sülfür içeriği 5.25.4.2 ≤ % 0.8
Kızdırma kaybı (sadece yüksek fırın
10 5.25.5 ≤%5
cürufu için)
11 Organik madde içeriği b 5.25.7 TS EN 13055
Donmaya ve buz çözücü tuzlara
12
dayanıklılık d
13 Klorür iyonları içeriği e 5.25 Beyan değeri
a) Alternatif olarak, Madde 5.2.7’ye göre betonun klorür iyonları içeriği belirlenmelidir.
b)Doğal hafif agregalar, EN 1744-1, Madde 15.3’te tarif edilen yöntem kullanılarak betonun priz süresi ve basınç
dayanımı üzerine etkileri yönünden değerlendirilmelidir.
c)TS EN 13055’de belirtilen agreganın donma-çözülme direncinin belirlenmesi yerine betonun donma-çözülme
direnci tayin edilebilir. Bu amaçla TSE CEN/TS 12390-9 standardına göre hafif agrega ile yapılan betonda 56
donma-çözülme döngüsü sonunda yüzeyden en fazla 500 g/m2 lik bir kütle kaybı olduğunda agreganın XF3 çevre
etki sınıfında da kullanılmasına izin verilebilir.
d)Bu amaçla TSE CEN/TS 12390-9 standardına göre hafif agrega ile yapılan betonda 56 donma-çözülme döngüsü
sonunda yüzeyden en fazla 500 g/m2 lik bir kütle kaybı olduğunda agreganın XF2 ile XF4 çevre etki sınıfında da
kullanılmasına izin verilebilir.
Not – Burada verilen sınır değer dışında herhangi bir değerin kullanılması, imalatçı ile kullanıcı mutabık
kaldığı durumlarda izin verilebilir.
e)Alternatif olarak, Madde 5.2.7’ye göre betonun klorür iyonları içeriği belirlenmelidir.
TS 13515 TÜRK STANDARDI
Ek F
(bilgi için)
Beton karışımı için sınır değerlerle ilgili öneriler

(1) Ek F içindeki Çizelge F.1 yerine uygulaması önerilen Çizelge F.1.1 ve Çizelge F.1.2 getirilmiştir.
Çizelge F.2.1, Çizelge F.2.2, Çizelge F.2.3, Çizelge F.2.4, Çizelge F.2.5, Çizelge F.3.1, Çizelge F.3.2 ve Çizelge
F.5 ilave edilmiştir.
Çizelge F.1.1, Çizelge F.1.2’te verilen gerekler, yapının en az 50 yıl kullanım ömrüne sahip olarak
plânlanmasını esas alınarak belirlenmiştir.
Çizelge F.1.1 - Beton karışımı ve özellikleri için sınır değerler

Donatı korozyonu
Korozyon
etkisi ve Klorür iyonları nedeniyle korozyon
riski yok Karbonatlaşma nedeniyle korozyon
Deniz suyu haricindeki klorür Deniz suyundan gelen klorür
Sıra Etki Sınıfı X0 a XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3
En büyük su/çimento
1 --- 0,65 0,60 0,55 0,50 0,55 0,50 0,45
oranı
2 En düşük beton sınıfı b C12/15 C20/25 C25/30 C30/37 C30/37 C30/37 d C35/45 d, e C35/45 d
En az çimento içeriği c
3 --- 260 280 280 300 300 320 320
(kg/m3)
XD1’e XD2’ye XD3’e
Mineral katkı bakılmalıdır bakılmalıdır bakılmalıdır
kullanıldığında en az
4 --- 250 260 260 280 280
çimento içeriği c
(kg/m3)
5 En az hava içeriği (%) --- --- ---- --- --- --- --- ---
6 Diğer özellikler --- ---
a) Sadece donatı veya gömülü metal içermeyen betonlar içindir.

b) Hafif betona uygulanmaz.
c) Agrega en büyük tane büyüklüğü 63 mm olan betonlar için çimento dozajı 30 kg/m3 azaltılabilir.
d) Hava sürüklenmiş beton için bir sınıf düşük beton sınıfı (çevre etki sınıfı XF’in gereklerinin karşılanması gibi). Bu durumda e) dipnotu uygulanmaz.
e) Dayanım kazanma hızı daha yavaş betonlar için bir sınıf altı uygulanır (fcm,2 / fcm,28 < 0,30 olduğunda). Bu durumda, sınıflama için basınç dayanımı Madde 4.3.1’de olduğu gibi 28 günlük
numunelerde belirlenir.
Çizelge F.1.1 - Beton karışımı ve özellikleri için sınır değerler (devamı)

Donatı korozyonu
Donma çözülme etkisi Zararlı kimyasal ortam Aşınma h
Satır Eki sınıfı XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3 XM1 XM2 XM3
En büyük su/çimento
1 0,60 0,55 g 0,50 g 0,55 0,50 0,50 g 0,60 0,50 0,45 0,55 0,45
oranı
2 En az beton sınıfı b C25/30 C35/45 e C25/30 C35/45 e C30/37 C25/30 C35/45 d, e C35/45 d C30/37 d C35/45 d
En az çimento içeriği c,
300 300 320 320 340 300 320 300 i 320 i
3 (kg/m3)
Mineral katkı
kullanıldığında en az
280 280 g 280 300 g 280
4 çimento içeriği c
(kg/m3)
5 En az hava içeriği (%) - f - f - f, j -
XF1 den XF4 etki sınıfına kadar olan betonlar için tane büyüklüğü dağılımı
Sülfata dayanıklı çimento İşlem
Sert agrega
Diğer özellikler veya cüruflu çimento --- uygulanacak
kullanılarak
6 F4 MS25 F2 MS18 kullanılması gereklidir. l) beton yüzeyi k
b), c), d) ve e) notları için Çizelge F.1.1’e bakılmalıdır.
f) Betonun, yerleştirmeden hemen önceki ortalama hava içeriği; agrega en büyük tane büyüklüğü 8 mm olan betonlar için hacimce en az % 5,5, agrega en büyük tane büyüklüğü 16 mm
olan betonlar için hacimce en az % 4,5, agrega en büyük tane büyüklüğü 32 mm olan betonlar için hacimce en az % 4, agrega en büyük tane büyüklüğü 63,5 mm olan betonlar için
hacimce en az % 3,5 olmalıdır. Herhangi bir tek deney sonucunun verilen bu deney sonuçlarından sapması - % 0,5’ten daha fazla olmamalıdır.
g) En az çimento miktarı ve su/çimento oranının hesaplanmasında, çimentoya eklenecek, bağlayıcı mineral katkı olarak sadece uçucu kül dikkate alınır. Diğer tip II mineral katkılar
bu hesaplamada dikkate alınmaz. Betonda, uçucu kül ve silis dumanının birlikte kullanılması durumunda hesaplamada uçucu kül d ikkate alınmaz.
h) TS 706 EN 12620+A1’e uygun agrega kullanılmalıdır.
i) Yüksek dayanımlı beton dışında, maksimum çimento miktarı 360 kg/m3 olmalıdır.
j) Su/çimento oranı 0,40’dan daha küçük olan nemli toprak kıvamındaki betona hava sürüklenmesine gerek yoktur.
k) Yüzeydeki suyun vakumla çekilmesi ve yüzeyin tesviyesi gibi.
l) Sülfat konsantrasyonuna bağlı olarak XA1 ve XA2 çevre etki sınıfları için SR5 veya SR7’ye uygun oranda ilave uçucu kül ve XA3 çevre etki sınıfı için SR3 veya en az %65 Cüruflu
çimento kullanılmalıdr.
Çizelge F.2.1 - Farklı çevresel etki sınıflarına maruz betonlar için kullanılması önerilen TS EN 197-1, TS 21, TS 13353, TS EN 14216’ya uygun çimento tipleri a
Donatı korozyonu Betona etkisi
Korozyon etkisi
Etki sınıfı Klorür nedeniyle korozyon
Ön germe çeliğine
yok
Deniz suyu Deniz suyundan
uyumluluk
Karbonatlaşma nedeniyle dışında klorür kaynaklanan Zararlı kimyasal
Donma/çözülme etkisi Aşınma
X = Kullanılması önerilebilir. korozyon etkisi klorür etkisi ortam
O = Kullanılması önerilmez.
d d
X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3 XM1 XM2 XM3
CEM I X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
A/B S X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
A D X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
A/B P/Q X X X X X X X X X X X X O X O X X X X X X O
A/B Vi X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
A X X X X X X O O O O O X X X O O O O O O O O
Wi
B X X X X X X O O O O O X X X O O O O O O O O
A/B T X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
A LL X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
B X X X X X X O O O O O X X X O O O O O O O X
A L X X X X X X X X X X X O O O O X X X X X X X
B X X X O O O O O O O O O O O O O O O O O O X
CEM II
A X X X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
M e, i
B X O X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
A X X X X X X X X X X X X X X Xb X X X X X X X
B X X X X X X X X X X X X X X Xc
CEM III X X X X X X X
C X O X O O O X O O X O O O O O X X X O O O O
CEM IV e, i A X O X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
CEM V e, i A X O X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
a), e) ve i) dipnotları için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır.
Korozyon etkisi
Ön germe çeliğine
Etki sınıfı
X = Kullanılması önerilebilir. Klorür nedeniyle korozyon
uyumluluk
yok
O = Kullanılması önerilmez. Karbonatlaşma nedeniyle Zararlı kimyasal
Deniz suyundan Donma/çözülme etkisi Aşınma
korozyon Deniz suyu dışında ortam
kaynaklanan klorür
klorür etkisi
etkisi
X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2d XA3a XM1 XM2 XM3
S-D; S-T; S-LL;
S-L; D-T; D-LL;
D-L; T-LL; T-L, X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
S-Vi; V-Ti;V-L,V-
LLi
A S-P;D-P; D-Vi; P-
X X X X X X X X X X X X O X X X X X X X X Xf
Vi; P-L;P-LL; P-T
D-Wi;S- Wi
CEM II P- Wi;L-W; LL- X X X X X X O O O O O X X X O O O O O O O O
Wi;T-W
S-D; S-T; D-T; S-
M Vi; V-Ti X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
S-P; D-P;
D-Vi ; P-T;
B X X X X X X X X X X X X O X O X X X X X X Xf
P-Vi
S-LL; S-L;D-LL;
D-L; P-LL; P-L;
V-LLi; V-Li; T-
LL; T-L;W-T; X X X X X X O O O O O X X X O O O O O O O Xf
D-Wi; S-Wi ;P-
Wi;L-Wi; LL-Wi
a), d) , f) ve i) dipnotları için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır
Korozyon etkisi
Etki sınıfı
Ön gerilme çeliğine
Klorür nedeniyle korozyon
yok
Zararlı kimyasal
uyumluluk
Karbonatlaşma nedeniyle Deniz suyu dışında Deniz suyundan Donma/çözülme etkisi Aşınma
X = Kullanılması önerilebilir. kaynaklanan klorür ortam
korozyon klorür etkisi
etkisi
O = Kullanılması önerilmez. X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2 XA3 XM1 XM2 XM3
CEM IV B (P g )
A
CEM V B (S-P h ) X X X X X X X X X X X X O X O X X X X O O O
a) Bu çizelgede kullanılması önerilmeyen çimento, taraflar arasında mutabakat sağlanması durumunda kullanılabilir.
b) Dayanım sınıfı ≥ 42,5 veya dayanım sınıfı 32,5 R ve kütlece ≤ % 50 öğütülmüş yüksek fırın cürufu.
c) CEM III/B sınıfı çimento sadece deniz yapıları uygulamalarında, su/çimento oranı ≤ 0,45, dayanım sınıfı en az C35/45 ve çimento dozajı c ≥ 340 kg/m3 ise kullanılabilir. Betonda
hava sürükleyici katkı kullanılması gerekli değildir.
d) XA1 etki sınıfına kıyasla daha ciddi kimyasal etkiye maruz betonlarda, deniz suyu dışındaki sülfat etkisi için yüksek oranda sülfata dayanıklı çimento kullanılmalıdır. Alternatif
olarak, sülfat içeriği en fazla 1,500 mg/L olan zararlı etkiye sahip sular için sülfata dayanıklı çimento yerine uçucu kül ve çimento karışımı kullanılabilir, (Madde 5.2.5.2.2’ye
bakılmalıdır). Yüksek sülfata dayanıklılık için gerekler, CEM I-SR 3 veya daha düşük çimento, CEM III/B-SR veya CEM III/C-SR çimentoların kullanılması durumunda sağlandığı kabul
edilir.
e) İçerisine belli oranda mineral katkı ilave edilmiş çimentolar daha iyi performans verebilir. Üç ana bileşenli CEM-II-M tip çimentosu için Çizelge F.2.2’ ye ve CEM IV ve CEM V
çimentoları ve iki veya üç ana bileşen için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır.
f) Bu tip uygulamalarda, puzolanlı çimentolar performanslarını kanıtlayan yeterli veri bulunmamasından dolayı kullanılmamalıdır.
g) TS 25’e uygun tras ihtiva eden, tras oranı en fazla % 40 olan traslı çimento.
h) Trasın ana bileşen olduğu traslı çimentolara uygulanır.
i) TS 13515’ e göre üretilen betonda kullanılan uçucu kül TS EN 450-1’e uygun olmalı ve kızdırma kaybı % 5’i aşmamalıdır.
Ön germe çeliğine uyumluluk

Korozyon etkisi
Klorür nedeniyle korozyon
yok
Karbonatlaşma nedeniyle Deniz suyundan Zararlı kimyasal
Etki sınıfı Deniz suyu dışında Donma/çözülme etkisi Aşınma
korozyon kaynaklanan klorür ortam
klorür etkisi
etkisi
X = Kullanılması önerilebilir.
X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2d XA3d XM1 XM2 XM3
O = Kullanılması önerilmez.
III/B
X O X O O O X O O X O O O O O X X X O O O O
III/C
Çok düşük
hidratasyon ısılı IV/A i
(VLH) IV/B i
X O X O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
V/A i
V/B i
a) Bu standardda belirtilmeyen çimento tiplerinin kullanılacağı yerlerde şartname hazırlayıcının onayı alınmalıdır.
Dipnot d) ve i) için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır
Ön germe çeliğine uyumluluk

Korozyon etkisi
Etki sınıfı Klorür nedeniyle korozyon
yok
Karbonatlaşma nedeniyle Deniz suyu dışında Deniz suyundan Donma/çözülme etkisi Zararlı kimyasal Aşınma
X = Kullanılması önerilebilir. korozyon klorür etkisi kaynaklanan klorür ortam
etkisi
O = Kullanılması önerilmez. X0 XC1 XC2 XC3 XC4 XD1 XD2 XD3 XS1 XS2 XS3 XF1 XF2 XF3 XF4 XA1 XA2d XA3d XM1 XM2 XM3
X O X O O O X O O X O O O O O X X X O O O O
Borlu aktif belit

çimentosu*
(BAB)
X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X X
a) Bu standartta belirtilmeyen çimento tiplerinin kullanılacağı yerlerde yapı denetim görevlisinin onayı alınmalıdır. Dipnot d) ve e) için Çizelge F.2.3’e bakılmalıdır.
Not - *BAB Çimentosunun, erken yaşlarda yüksek dayanımın arandığı durumlarda kullanılması önerilmez.
Çizelge F.3.1 - En büyük agrega tane büyüklüğü 16 mm ve 63 mm arasında ve XF ve XM çevresel etki

sınıflarına maruz betonlarda (C50/60 ve LC50/55 beton sınıflarına kadar) izin verilen en fazla çok ince
malzeme ( < 0,125 mm) miktarı.
Çimento dozajı En fazla izin verilen çok ince malzeme miktarı

kg/m3 kg/m3
≤ 300 400
≥ 350 450
Çizelge F.3.2 - En büyük agrega tane büyüklüğü 16 mm ve 63 mm arasında ve tüm çevresel etki sınıflarına
maruz betonlarda (C55/607ve LC55/60 ve daha yüksek dayanımlı betonlar için) izin verilen en fazla ince
malzeme (<0,125 mm) miktarı.
En fazla izin verilen çok ince malzeme miktarı

Çimento dozajı kg/m3
kg/m3
≤ 400 500
450 550
≥ 500 600
Çizelge F.4 - Agrega en büyük tane büyüklüğü 32 mm olan agrega ve EN 197-1’de tarif edilen 32,5
dayanım sınıfındaki çimento ile yapılan standarda göre tarif edilmiş beton için en az çimento dozajı.
Kıvama göre en az çimento dozajı,
kg/m3
Basınç dayanım sınıfı
Katı Plastik Akışkan
C8/10 210 230 260
C12/15 270 300 330
C16/20 290 320 360
Not 1 – Çok ince malzeme miktarı 0 – 0,125 mm arasında yer alan çimento ve mineral katkılar dahil
diğer malzemelerin toplamıdır.
Not 2 - Ara basınç dayanım sınıfları için enterpolasyon yapılabilir.
Çizelge F.4’teki miktarlar aşağıdaki koşullara göre artırılmalıdır;
- En büyük agrega tane büyüklüğü 16 mm ise % 10,
- En büyük agrega tane büyüklüğü 8 mm ise % 20,
Çizelge F.4 satır 1 ila satır 3’te verilen çimento dozajları aşağıdaki şartlarla azaltılabilir;
- 42,5 dayanım sınıfında çimento kullanılması durumunda en fazla % 10 daha az,
- Agrega en büyük tane büyüklüğü 63 mm olan betonlar için en fazla % 10’dan daha az.
Ek N
(bilgi için)
Agrega tane dağılımının seçilmesi
N.1 Genel
Agrega elek analizi sonucunda belirlenen agrega tane dağılım eğrileri, özellikle pompa ile iletilen betonlar
için TS 802’de verildiği gibi oluşturulmalı ve gerekli durumlarda tane dağılımını temsil eden ilgili bir
parametre veya su ihtiyacı ile belirtilmelidir.
Tane sınıfları ve agrega karışım oranları, TS ISO 3310-1 veya TS ISO 3310-2’ye uygun elekler ile TS EN
933-1 göre yapılan elek analizi sonucunda belirlenmelidir. Agrega tane dağılım eğrileri süreksiz veya
sürekli olabilir.
N.2 Agrega tane dağılımının seçimi
Agrega tane dağılımları, öncelikle TS 802’de verilen tane dağılımlarına uygun olacak şekilde
ayarlanmalıdır. Bu şekillerde anılmayan değerler için enterpolasyon yapılabilir.
Ek P
(bilgi için)
Betonda alkali silika reaksiyonu (ASR) için ilave öneriler

Bu Ek İlave edilmiştir.
En yaygın olarak bilinen alkali-agrega reaksiyonu, agrega içerisinde bulunan reaktif silis minerali ile
çimentodan gelen alkaliler arasında meydana gelendir. Silis mineralinin reaktif oluşumları arasında en
tehlikeli olanları opal, kalsedon ve tridimit sayılabilir. Bu reaktif malzemeler opalin veya kalsedonik
çörtlerde, silisli kireçtaşında, riyolit ve riyolitik tüflerde, dasit ve dasit tüfünde, andezit ve andezit tüfünde
ve fillitlerde oluşabilmektedir. Aşağıdaki Çizelge P.1’de betonda zararlı alkali-silika reaksiyonuna neden
olabilecek reaktif mineral, kaya ve diğer maddeler verilmiştir.
Çizelge P.1 - Betonda zararlı mertebede genleşmeye sebep olabilecek mineraller, kayaçlar ve maddeler
Mineraller
Opal,
Tridimit,
Kristobalit,
Kalsedon, kriptokristalin, mikrokristalin veya camsı kuvars,
İri taneli kuvars (yoğun şekilde parçalanmış, granüle olmuş ve basınca maruz kalmış veya ikincil
kapanımlarla zengin) asidik (Silisli), ara bileşimli (nötr) ve bazik volkanik camlar, damar kuvarsı
Kayalar
Kaya Reaktif bileşen
Granodiyorit, şarnokit,
Basınca maruz kalmış kuvars; mikrokristalin kuvars
granit
Pumis (sünger taşı),
riyolit, andezit, Silisli veya ara bileşimli (nötr) silisce zengin
Volkanik
dasit, latit, perlit, volkanik camlar; devitrifiye camlar; tridimit
obsidiyen, volkanik tüf

Kalsedon, kristobalit, palagonit, bazik volkanik
Bazalt
camlar
Gnays, Şist Basınca maruz kalmış kuvars, mikrokristalin kuvars
Kuvarsit Basınca maruz kalmış ve mikrokristal kuvars; çört
Metamorfik
Basınca maruz kalmış kuvars; mikrokristalin -
Hornfels, fillit, arjillit
kriptokristaklin kuvars
Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin kuvars;
Kumtaşı
çört; opal
Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin -
Sedimanter Grovak
kriptokristalin kuvars
Silttaşı Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin -
Şeyl kriptokristalin kuvars; opal
Basınca maruz kalmış ve mikrokristalin -

Tillit
kriptokristalin kuvars
Çört
Kriptokristalin kuvars; kalsedon; opal
Çakmaktaşı
Diyatomit Opal; kriptokristalin kuvars
Killi dolomitik kiraçtaşı ve
kalsitik dolomit Dolomit; kil mineralleri didolomitizasyona maruz
kuvars içeren killi kalsitik kalmış
dolomit
Diğer Maddeler
Sentetik cam, silika jeli
P.1 Alkali silika reaksiyonunun oluşma tehlikesini önleme için öneriler

TS 706 EN 12620+A1’e uygun agregaların betonda kullanılmalarına müsaade edilmektedir. Ancak, bu
standartta agregalar için alkali silika reaksiyonu yönünden herhangi bir değerlendirme yer
almamaktadır. Türkiye, coğrafi, iklimsel ve jeolojik açılardan oldukça değişken bir ülke olarak kabul
edilebilir. Bu çeşitlilik, alkali silika reaksiyonu yönünden oldukça yüksek tehlike oluşturmaktadır. Çünkü
çok fazla sayıda volkanik kökenli dağ silsilesine sahip bölgelerde, özellikle derelerde ve ırmaklarda
sürüklenerek oluşan doğal şekillenmiş agregalar, kökenleri itibari ile volkaniktirler. Bu nedenle, özellikle
ırmak ve dere kenarlarından temin edilen doğal şekillenmiş agregalara karşı dikkatli davranılması
gerekmektedir. Sadece doğal şekillenmiş agregalarda değil aynı zamanda kırmataş agregalarda da alkali
silika reaksiyonu tehlikesinin olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenlerle, şüphe duyulması durumunda
agregalar başlangıçta, TS 10088 EN 932-3 ile zararlı mineraller yönünden incelendikten sonra TS 2517
ve TS 13516 standartlarına göre incelemeye tabi tutulduktan sonra betonda kullanılıp
kullanılmamalarına veya kullanılmaları için önlem alınıp alınmaması gerektiğine karar verilmelidir.
Genel prensip olarak, aşağıda özet halinde verilen işlem sıralaması bu amaçla uygulanmalıdır:
1. TS 10088 EN 932-3’göre detaylı petrografik muayenede, agreganın mineral bileşiminde alkali silika
reaksiyonuna neden olabilecek zararlı bir minerale rastlanılmamışsa, herhangi bir önlem almaya
gerek yoktur.
2. Agreganın, az miktarda da olsa zararlı mineraller içerdiği tespit edildiğinde, varsa agreganın daha
önceki deneysel verilerinden veya arazi tecrübelerinden yararlanılmalıdır. Bu tür veriler yok ise
agrega, öncelikle TS 13516 ile birlikte TS 2517’ye göre deneye tabi tutulmalıdır. Bu deney sonuçlarına
göre zararsız çıkan agregalar büyük olasılıkla betonda zararlı reaksiyona neden olmaz ve zararsız
kabul edilir.
3. Agrega, sadece TS 2517’ye göre deneye tabi tutulduğunda zararlı bölgede bulunduğunda, betonda
alkali silika reaksiyonuna sebep olacağı kabul edilir veya aşağıda (Madde 4’ten itibaren) verilen
işlemler uygulanır veya herhangi bir ilave önlem alınmadan önce TS 13516 ve TS 13517’ye uygun
olarak hızlandırılmış harç çubukları ve diğer beton deneylerine başvurularak deney sonuçları, alkali
silika reaksiyonu bakımından değerlendirilir.
4. Zararlı reaktif mineral içerdiği belirlenen agregalar ile normal beton yapılması durumunda, tüm
bileşenlerden gelen toplam alkali içeriği 3,0 kg/m3 değerini aşmamalıdır.
5. Alkali silika reaksiyonu bakımından yapılan inceleme sonucuna göre zararlı agrega içerdiği belirlenen
özel beton yapılar için, kabul edilebilecek etki düzeyi belirlendikten sonra bu düzeydeki estetik
görüntü hususu da dikkate alınmalıdır.
6. Yukarıda elde edilen bilgilerden yararlanarak özel beton yapıları için ASR’ye karşı alınabilecek önlem
derecesi belirlenmelidir.
7. ASR bakımından zararlı olabilecek agrega içerdiği belirlenen özel beton yapılar için uygulanacak
işlemlere, öncelikle beton yapının, ASR’yi tetikleme ihtimali olan, rutubetli ortama (XWO, XWF, XWA
ve XWS) veya diğer zararlı bir ortama maruz kalıp kalmayacağına göre karar verilmelidir.
8. Normal ve özel beton yapıları için ASR’yi en aza indirmek üzere, ilgili standartlara uygun bir puzolanik
malzeme seçilmelidir. Hangi oranda puzolanik malzemenin ASR’yi en aza indirdiği veya önleyeceği TS
13517’ye göre harç ve/veya TS 13519’a göre beton deneyleri ile belirlenmelidir. Bu gibi durumlarda
beton imalatında, yüksek oranda serbest CaO içeren kalkersi uçucu kül (W) içeren katkılı çimentoların
kullanımından kaçınılmalıdır.
9. Normal ve özel beton yapılarda, bir puzolanik malzeme, ASR’nin önlenmesinden farklı bir amaç için
kullanılacaksa ve agrega reaktif ise, ASR’nin gerekli oranda önlendiği, harç veya beton deneyleri ile
ispatlanmalıdır. Belirlenen oran tavsiye edilen en az orandan daha düşük ise puzolanik malzeme
içindeki reaktif alkali miktarı tahmin edilmeli ve toplam alkaliye ilave edilmelidir.
10. Normal ve özel beton yapılar için, beton yapı suya veya yüksek oranda rutubete maruz kalacaksa
kullanılan agrega karışımı içinde ortama alkali verebilecek tanelerin betona ne miktarda alkali
salabileceği belirlenmelidir.
Yukarıda verilen 10 maddelik rehber ve aşağıda verilen algoritma ile betonda alkali silika reaksiyonu
riskinin değerlendirilmesi ve alınması gerekli önlemler belirtilmektedir. Bu rehber işlemlerle belirlenen
parametreler kullanılarak, beton karışım hesaplarında gerekli değişiklikler yapılmalıdır. Betonda
ASR’nin önlenmesi ile ilgili detaylı bilgi için TS CEN/TR 16349 teknik raporuna da başvurulmalıdır.
BAŞLA
Agregalar ile risk analizi Alkaliler ile risk analizi
Petrografik inceleme Beton bileşenlerinin seçimi ve

istenilen beton dayanımına göre
beton tasarımı
Hayır
Potansiyel reaktif mi?
Beton bileşenlerinin alkali
içerikleri Na2Oe eşdeğeri olarak
Evet belirlenir:
Alternatif deneyler: - Çimento

- Mineral katkı
- Kimyasal deney ile - Su
- Harç çubukları deneyleri ve/veya - Kimyasal katkı
- Beton deneyleri ve/veya
- Arazi tecrübesi
Hayır Betonun toplam alkali

Potansiyel reaktif mi ? içeriği hesaplanır
Evet Agregadan ortama

Evet 12
alkali geçiyor mu?
Potansiyel reaktif ve alkali içeren Toplam alkali içeriği

Hayır Hayır
agregalar reddedilir veya uygun ≥ 3,0 kg/m3
puzolanlar ile tasarım planlanır (3)
Evet
Evet Agrega potansiyel reaktif Hayır
Betonun alkali içeriği Evet mi?
≥ 3,0 kg/m3
Hayır
Hayır
Evet Agregadan ortama alkali
Hiçbir önleme geçiyor mu?
gerek yok
(1) (2)
13olan işlem seçilir
Uygun Hiçbir önleme
Hiçbir önleme gerek gerek yok
yok
(3)
Reaktif olmayan agrega kullanılır Betonun alkali içeriği azaltılır
Özel beton olarak şartnameciye tanımlanır
Ek R
(bilgi için)
Betonun imalatı ve uygunluk kontrolü için beton ailesi kavramının

kullanılması
R.1 Genel
İmalat kontrolünde, üretimden rasgele olarak numuneler alınmakta ve bileşen malzemeler, imalat tesisi
ve beton karışımının beklenildiği gibi olup olmadığının kontrolü ilgili özelliklerin tayini yoluyla
yapılmaktadır. Elde edilen veriler, özelliklerde önemli ölçüde değişiklik olup olmadığının tespit edilmesi
amacıyla analiz edilir. Bu verilerin beton ailesi kavramı içinde birleştirilmesi ile beton kalitesindeki
değişkenlikler daha çabuk algılanmakta ve sonuç olarak gerekli tedbir ve önlemler daha çabuk
alınabilmektedir.
İmalat kontrolü maksadıyla kullanılan beton ailesi, birçok temel sisteme uygulanabilmekte ve birçok
gelişmiş bilgisayar sistemlerine de uygunluk sağlamaktadır. İmalat kontrolü sadece beton imalatçısının
sorumluluğunda olup beton ailesinin büyüklüğü ve içeriği imalatçı tarafından belirlenir. Ancak, uygun
olmayan herhangi bir betonun referans beton içine dâhil edilmeye çalışılması durumunda imalat
kontrolünün daha zorlaşacağı ve standart sapmanın büyüyeceği hususunda imalatçı uyarılmalıdır.
R.2 İmalat kontrolünde beton ailesinin kullanılması
Birbirleri ile ilişkili olan betonlar bir aile olarak gruplandırılır. Her aile bir referans beton esas alınarak
oluşturulur. Aile üyesi her bir beton sınıfına ait basınç dayanım deney sonucu, referans olarak kabul
edilen beton sınıfına karşılık gelen (eşdeğer) basınç dayanım değerine dönüştürülür. Bu şekilde elde
edilen tüm eşdeğer sonuçlar imalat kontrol sisteminde ve uygunluk değerlendirmesinde kullanılır.
Beton ailesinin uygulanma prensipleri;
a) Beton ailesini temsil etmek üzere tek bir beton sınıfı referans olarak seçilir. Bu referans beton sınıfı,
beton bileşenleri aynı olan birkaç beton sınıfından oluşan beton ailesini temsil eder. Referans beton
sınıfı, aileyi oluşturan beton sınıflarının ortalamasına yaklaşık olarak tekabül eden beton sınıfı olarak
veya en fazla ve sıklıkla imal edilen beton sınıfı olarak seçilir.
b) Beton ailesi içindeki her bir beton sınıfına ait beton numunelerden elde edilen sonuçlara göre basınç
dayanımı ile su/çimento oranı veya çimento dozajı arasında matematiksel bir bağıntı kurulur. Bu
bağıntı yardımı ile referans beton dışındaki her bir beton sınıfına ait basınç dayanım değeri referans
beton sınıfına karşılık gelen eşdeğer dayanım değerine dönüştürülür. Bu matematiksel bağıntının
geçerliliği imalat boyunca kontrol edilir. Ailedeki betonların tek bir dayanım sınıfında ve tek bir çevre
etki sınıfında olduğu durumlarda dönüştürmeye ihtiyaç duyulmaz.
c) Basınç dayanımı deneyi için numune alma sıklığı beton ailesinin tamamına uygulanır. Numuneler,
beton ailesini oluşturan sınıfların tamamını kapsayacak şekilde alınır, ancak sadece belirli bir süre
içerisinde imal edilen betonlardan seçilebilir.
d) Deney verileri, referans betonun eşdeğer dayanım değerlerine dönüştürülür. Bu işlem için, beton
dayanımına, su/çimento oranına veya çimento dozajına bağlı olarak farklı yöntemler uygulanabilir.
e) Referans beton sınıfı, fabrikanın imalat kontrol sisteminde esas alınır. Bu amaçla herhangi bir imalat
kontrol sistemi kullanılabilir.
f) İmalat kontrol sistemi, referans betonun kalitesinde bir değişiklik algıladığında beton ailesindeki tüm
beton sınıfları için kurulmuş bağıntılar veya dönüştürme faktörleri tekrar ayarlanarak güncellenir. Bu
işlem müşterilerin haklarını korumak amacıyla yapılır. İmalatçı, kalitedeki değişimin nedenini tespit
etmeye çalışmalı ve tespitler doğrultusunda düzeltme yönünde adımlar atmalıdır. Örneğin, kimyasal
katkıdan dolayı bir değişiklik meydana geldiğinde sadece bu katkı ile imal edilen betonda ayarlamaya
gidilmelidir.
g) Karışım oranlarında bir değişikliğe gitmeden önce en büyük su/çimento oranı ve en az çimento içeriği
gereklerinin sağlandığı kontrol edilmelidir.
h) Uygunluk değerlendirmesinde, orijinal deney verisi ve dönüştürülmüş veriler kullanılır.
R.3 Beton ailesinin seçilmesi
İmalat kontrolü için beton ailesinin seçiminde imalatçı, beton ailesini oluşturan sınıfların tamamı
üzerinde kontrolü sağlamalıdır. Beton aile sisteminin kullanılmasında yeterli tecrübenin olmadığı
durumlarda temel bir beton ailesinin belirlenmesinde aşağıdakiler dikkate alınmalıdır;
1. Tipi, dayanım sınıfı ve kaynağı aynı olan çimento,
2. Benzer agrega kaynağı ve tip I katkı (filler, taşunu vb.),
3. Aynı su azaltıcı/akışkanlaştırıcı katkılı veya katkısız betonlar,
4. Tüm kıvam sınıfları,
5. Birkaç basınç dayanım sınıfında olan betonlar (Dayanım sınıfı birbirine yakın olan),
Herhangi bir tip II mineral katkı (puzolanik veya gizli hidrolik özellikte katkı) içeren betonlar ayrı bir
beton ailesi olarak değerlendirilmelidir.
Yüksek oranda su azaltıcı/süper akışkanlaştırıcı, priz geciktirici veya hava sürükleyici katkı içeren
betonların her biri ayrı bir beton ailesi olarak dikkate alınmalıdır.
Agregaların aynı veya benzer olduğu aynı jeolojik yapı ve aynı tip oldukları (kırma taş olup olmadığı veya
betonda aynı performansı verdiği) gösterilmelidir. Gevşek birim ağırlık, dayanım, tane büyüklüğü
dağılımı veya diğer farklı özellikler kullanılarak agregalar tanımlanmalıdır.
Beton ailesi kavramını veya yukarıda bahsedilen temel aile kavramını kullanmadan önce yeterli ve etkili
imalat kontrolünün sağlanıp sağlanmadığı, önceki imalat verilerinden elde edilmiş olan ilişki kullanılarak
denenmelidir. Beton ailesi C50/60 (bu dayanım sınıfı dâhil) beton sınıfına kadar uygulanmalıdır.
R.4 Beton basınç dayanımı uygunluk kuralları
İmalat kontrolünde kullanılan 28 günlük basınç dayanımı ve diğer deney verisi aynı zamanda uygunluk
kontrolü için de kullanılabilir. Değerlendirme süresinde elde edilen tüm verileri TS EN 206+A1’de verilen
uygunluk kriterlerinin sağlanması bakımından kontrol edilmektedir. İmalatçı tarafından işletilen
uygunluk kontrolü sistemi, müşterilere güven vermelidir.
TS EN 206+A1 Madde 8.2.1.3.1 her bir deney sonucu için kriter içinde verilen beton ailesindeki elde
edilen her bir deney sonucu, ci ≥ ck – 4 şartını sağlamalıdır.
Uygunluk kontrolünde beton ailesinin kullanılması TS EN 206+A1’de tarif edilmektedir. Bu standart
içindeki uygunluk kriterleri örtüşmeyen deney sonuçlarına bağlıdır, ancak standart aynı zamanda aynı
kriterler kullanılarak örtüşen deney sonuçlarının da değerlendirmesine müsaade etmektedir. Aile
kavramının kullanılması yeterli deney verisinin olmasını gerektirmektedir. Diğer taraftan, uygunluğun,
örtüşmeyen ardarda elde edilmiş basınç dayanım sonuçları kullanılarak değerlendirilmesi
önerilmektedir.
Aile kavramını kullanmaya başlamadan önce, üretici aile üyeleri arasında (TS EN 206+A1, Madde 8.2.1.1)
ilişkiler geliştirmeli ve bunları belgelendirmelidir. Üçüncü parti belgelendirme kuruluşunun bulunduğu
durumlarda bu ilişkiler onaylanmalıdır (TS EN 206+A1, Madde C.2.1). Bu ilişkiler, her değerlendirme
periyodunda ve imalat şartlarında iyi yönde değişimlerin olduğu durumlarda orijinal basınç dayanımı
verisine dayanarak gözden geçirilmelidir. Üçüncü parti belgelendirme kuruluşunun bulunduğu

durumlarda bu gözden geçirme periyodik olarak kontrol edilmelidir.
Uygunluğun belirlenmesinde izlenecek işlemler özet halinde TS EN 206+A1, Ek K’da verilmektedir. TS EN
206+A1, Madde 8.2.1.3’te verilen beton basınç dayanım sonuçlarının uygunluk değerlendirmesinde
kullanılan yöntem aşağıdaki gibidir;
a) Belirlenmiş bir dayanım sınıfında TS EN 206+A1, Çizelge 18’de verilen 2. Kriter (ci ≥ ck – 4) ile her
orijinal basınç dayanımı deney sonucunun uygunluğunu kontrol etmelidir. Bu şart diğer tüm beton
sınıfları için de geçerlidir.
b) Her üye veya her beton bileşiminin belirli bir beton ailesine ait olup olmadığı TS EN 206, Çizelge 18’de
verilen kriter (cm ≥ ck ± a) ile doğrulanmalıdır. Kriter orijinal deney sonucuna uygulanmalı ve verinin
belirli bir dayanım sınıfı veya popülasyona ait olduğu doğrulanmalıdır. Bu veriler, çok az sayıda olan
verinin referans betonun değerine dönüştürülmesi sonucunda, bu beton sınıfı için uygun olmayan bir
durum ortaya çıkabilir. Uygunluk kriterini sağlayamayan herhangi bir aile üyesi aileden çıkartılarak
tek başına ayrıca değerlendirmeye tabi tutulur.
c) Aile içinde birden fazla dayanım sınıfı olduğunda aile içindeki her basınç dayanımı deney sonucu
referans betonun eşdeğer dayanım değerine dönüştürülür ve standart sapma dönüştürülmüş bu
sonuçlardan hesaplanır.
d) Referans beton için dönüştürülmüş deney sonuçlarının, TS EN 206+A1, Madde 8.2.1.3.2 Ortalama
deney sonuçları için kriter’in alt maddesi Yöntem B: Sürekli imalat’ta verilen kritere (cm ≥ ck + 1,48)
uygunluğu sağlanmalıdır. Belirli bir beton dayanım sınıfı için yeterli sayıda veri olduğunda ve bu
sınıfın bireysel olarak değerlendirilmesi tercih edildiğinde, bu veriler beton ailesi değerlendirmesi
dışında tutulmalıdır.
e) TS EN 206, Çizelge 17’de verilen başlangıç ve sürekli imalat arasındaki ayrım, dönüştürülmüş deney
sonuçlarının sayısına bağlıdır.
Örnek 1: Farklı en büyük agrega tane büyüklüğüne sahip ve CEM II çimentosu içeren beton ailesi.
Farklı en büyük agrega tane büyüklüğüne sahip üç dayanım sınıfındaki betonların kontrolü için beton
ailesi kavramının kullanılması.
Amaçlar:
- Aile üyeleri arasında matematiksel ilişkilerin kurulması için prensiplerin özetlenmesi,
- Veriyi referans betona dönüştürmek amacıyla bazı yöntemlerin tanımlanması,
- İmalat kontrolü ile ilgili ulusal şartlar ve TS EN 206+A1’deki uygunluk kontrolü yöntemi ile
uygunluğun gerçek imalat verisi ile değerlendirilmesi,
- Doğrulama kriterlerinin uygulanmasının gösterilmesi.
Beton ailesinin özellikleri:
- CEM II çimento,
- Benzer agregalar (aynı jeolojik yapı, aynı kaynak, aynı tane büyüklüğü dağılımı ve tane şekli, benzer
filler içeriği, benzer metilen mavisi değerleri),
- C16/20, C20/25 ve C25/30 beton sınıfları,
- Kıvam aralıkları S1 ile S4 arasında,
- Su azaltıcı/akışkanlaştırıcı katkılı ve katkısız betonlar.
Referans beton: üç beton sınıfı arasında ortada bulunan C20/25 beton sınıfı referans beton olarak
seçilebilir. Değerlendirme dönemi 3 aylık süreyi kapsamaktadır.
Başlangıç deneyleri ve matematiksel ilişkiler: üstel eşitlik esas alınarak, laboratuvar deney sonuçları
ve teorik basınç dayanımı ile su/çimento (w/c) oranı arasında ilişki kurulmalıdır. Matematiksel bağıntı
aşağıdaki gibi elde edilmiştir;
fsil = A / exp (B×w/c) (1)
Beton ailesi içindeki tüm beton sınıflarına ait beton deney sonuçları arasında basınç dayanımı,
su/çimento oranı veya çimento dozajı arasında ilişkiler kurularak A ve B katsayıları ampirik yolla elde
edilmelidir. Bu örnek için A=135 ve B=2,50 olarak varsayılmıştır.
Beton ailesinin üyeleri ve referans beton arasındaki ilişki
Bir aile üyesinden referans betona veri dönüştürme işleminde genellikle üç yöntem kabul edilmekte ve
kullanılmaktadır. Aşağıda bu yöntemler tanımlanmıştır. Kullanılan gerçek yöntem kısıtlı aralıktaki beton
dayanım sınıfı üzerinde benzer sonuçlar oluşturacağından kritik değildir.
1. Veri dönüştürmede su/çimento oranı yöntemi
Bu yöntemde betonda dayanımdaki değişikliklerin sadece su/çimento oranındaki farklardan
kaynaklandığı kabulü yapılmaktadır. Yukarıda verilen dayanım ile su/çimento oranı arasındaki bağıntı
(1) kullanılarak karakteristik dayanımı veren su/çimento oranı ve alınan numunelere ait gerçek
dayanımı veren su/çimento oranı arasındaki fark belirlenmektedir. Daha sonra bu su/çimento
oranındaki fark, referans betonun eşdeğer dayanımını elde etmek için referans beton üzerinde uygulanır.
Örnek 1
Bir C16/20 betonuna ait silindir şekilli numuneler üzerinde yapılan basınç dayanımı deneyinde ortalama
21,7 MPa değeri elde edilmiştir. Karakteristik dayanım 16 MPa ve gerçek dayanım 21,7 MPa’ya ait
su/çimento oranları arasındaki fark hesaplanmalıdır. Bağıntı (1) yardımı ile 16 MPa dayanım için
su/çimento=0,85 ve 21,7 MPa dayanım için su/çimento=0,73 değerleri elde edilmiş olup, iki oran
arasındaki fark (0,85-0,73)=0,12 dir. Referans beton C20/25 olduğundan karakteristik silindir dayanımı
20 MPa ve su/çimento oranı bu dayanım değeri için su/çimento=0,76 dır. C16/20 betonunda gerçek
dayanım değerine karşılık gelen su/çimento oranı ile karakteristik dayanıma karşılık gelen su/çimento
oranı arasındaki fark 0,12 olduğundan, bu değer benzer şekilde referans betona uygulanır. Bu durumda
referans betonun gerçek dayanım değerine karşılık gelen su/çimento=0,76-0,12=0,64 olarak elde
edilmektedir. Sonuç olarak, söz konusu beton ailesi için verilen Bağıntı (1) yardımı ile C20/25 referans
beton sınıfı için su/çimento=0,64 değerine karşılık gelen silindir şekilli numuneye ait gerçek dayanım
değeri 27,3 MPa olarak dönüştürülmüştür.
Örnek 2
Bir C25/30 betonuna ait silindir şekilli numuneler üzerinde yapılan basınç dayanımı sonucu ortalama
33,5 MPa değer elde edilmiştir. Karakteristik dayanım 25 MPa ve gerçek dayanım 33,5 MPa’ya ait
su/çimento oranları arasındaki fark hesaplanmalıdır. Bağıntı (1) yardımı ile 25 MPa dayanım için
yaklaşık su/çimento=0,67 ve 33,5 MPa dayanım için 0,56 su/çimento oranları elde edilmekte ve fark
(0,67-0,56)=0,11 dir. Referans beton C20/25 olduğundan karakteristik silindir dayanımı 20 MPa ve
su/çimento oranı bu dayanım değeri için 0,76 dır. C25/30 betonunda gerçek dayanım değerine karşılık
gelen su/çimento oranı ile karakteristik dayanıma karşılık gelen su/çimento oranı arasındaki fark 0,11
olduğundan, bu değer benzer şekilde referans betona uygulanır. Bu durumda referans betonun gerçek
dayanım değerine karşılık gelen su/çimento=0,76-0,11=0,65 olarak elde edilmektedir. Sonuç olarak, söz
konusu beton ailesi için verilen Bağıntı (1) yardımı ile C20/25 referans beton sınıfı için su/çimento=0,65
değerine karşılık gelen silindir şekilli numuneye ait gerçek dayanım değeri 26,6 MPa olarak
dönüştürülmüştür.
Bu iki örnekte C16/20, C20/25 ve C25/30 beton sınıfları ortada bulunan referans beton C20/25 beton
sınıfına dönüştürülmekte ve elde edilen dönüştürülmüş basınç dayanım değerleri TS EN 206’de verilen
uygunluk kriterleri ile tek bir beton sınıfında yapılmaktadır.
İmalat kontrolü
Aşağıdaki imalat kontrolü kriterleri uygulanır;
- Belirli bir gerçek dayanım değerinin karakteristik dayanıma oranının, ardarda elde edilen 30 deney
sonucundan sadece 1 deney sonucunun 1,05 ile 0,95 arasında kalmasına müsaade edilir.
- Bu oran, diğer tüm deney sonuçları için 1,05 değerinden büyük olmalıdır.
Ardarda elde edilen 100 deney sonucu içinden iki veya daha fazla sonucun yukarıdaki iki kriterden biri
veya ikisini birden sağlamaması durumunda beton karışım oranları revize edilmelidir.
Uygunluk kontrolü
Her orijinal deney sonucu başlangıçta cm ≥ ck – 4 kriterini sağlamalıdır. Beton imalatının dönüştürülmüş
son 35 deney sonucundan elde edilen verilerden standart sapma hesaplanmalıdır. En son 15 deney
sonucu ile hesaplanan standart sapma değeri daha önce hesaplanan standart sapma değerinden ± %
37’den daha fazla değişkenlik göstermemelidir.
Deneye tabi tutulan her aile üyesine ait dönüştürülmüş deney sonucu, TS EN 206 standardının Çizelge
18’de verilen kriterler kullanılarak, her değerlendirme dönemi için aileye ait olma açısından kontrol
edilmelidir. Bu kriterin sağlanamadığı durumda bu üyeler aileden çıkarılmalı ve ayrıca
değerlendirilmelidir.
Bu işlemin ardından tüm dönüştürülmüş veriyi içeren referans beton TS EN 206, Madde 8.2.1.3.2
Ortalama deney sonuçları için kriter’in alt maddesi Yöntem B: Sürekli imalat’ta verilen cm ≥ ck + 1,48×σ
ifadesi olan kritere uygunluk açısından kontrol edilmelidir. Referans betonun tüm verisinin
ortalamasının bu değerden büyük olması durumunda kriter sağlanmış kabul edilir.
Ek S
(bilgi için)
Beton ailesi kavramı kullanılmadan örtüşmeyen basınç dayanım deney

sonuçlarının uygunluk kontrolü
S.1 Genel
Bu bölümde TS EN 206+A1 standardında verilen ve Madde 8.2.1.3’te tarif edilen beton basınç dayanım
sonuçları için uygunluk kurallarının uygulanmasına yönelik olarak örnek çözüm yöntemi verilmiştir. Bu
bölümde verilen analiz yöntemi ve öneriler istatistiksel temellere dayanmaktadır. Aşağıda verilenler,
C25/30 betonundan alınan numunelere ait basınç dayanım sonuçları olup ilk 35 deney sonucu başlangıç
imalatı için verilen kriterler ve 35 deneyden sonra ise sürekli imalat için verilen kriterler ile
değerlendirilmiştir.
S.2 Dayanım için uygunluk şartları
Beton ailesi kavramının kullanılmadığı durumlarda TS EN 206+A1’de Çizelge 18’de verilen kriterler
uygulanmaz. Madde 8.2.1.3.1, tekli deney sonuçları için kriter ve Madde 8.2.1.3.2, ortalama deney
sonuçları (Madde 8.2.1.2) için kriter sırasıyla ve aynı zamanda deney sonuçları üzerinde istatistiki olarak
uygulanır. İlk kural elde edilen hiçbir deney sonucunun ci ≥ ck – 4’den küçük olmaması şartıdır. Bu şart
sağlanamadığında belirli bir beton harmanı reddedilir ve gerektiğinde beton karışım oranlarında
revizyona gidilir. Bu şart sağlandığında örtüşmeyen deney sonuçları ile 2. kriterin sağlanıp sağlanmadığı
konusunda istatistiki değerlendirme yapılmalıdır. 2. kriterin de sağlanamadığı durum söz konusu
olduğunda beton reddedilir ve beton karışım oranlarında revizyona gidilir. Beton basınç dayanımı deney
sonuçlarının uygunluk değerlendirmesi ile ilgili örnek aşağıda Çizelge S.1’de verilmektedir.
TS EN 206+A1’de Madde 8.2.1.2’de tarif edilen “aynı taze beton harmanından iki veya daha fazla sayıda
deney numunesi hazırlandığında ve bu numunelerden elde edilen deney sonuçlarından herhangi birinin,
ortalama sonuca göre sapmasının %15'den daha fazla olması durumunda, deney sonuçlarının hepsi
reddedilir. Ancak, numuneler ve deney sonuçları üzerinde yapılacak inceleme sonucunda deney
sonuçlarından herhangi birinin ortalamaya dahil edilmemesini haklı gösterecek bir sebep varsa bu sonuç
ortalamaya dahil edilmez ve değerlendirmede geriye kalan deney sonuçları kullanılır.” paragrafının
doğrulaması da yapılmalıdır.
S.3 Başlangıç ve sürekli imalat için uygunluk kuralları
Beton imalatında basınç dayanım deney sonuçlarının değerlendirilmesinde TS EN 206+A1, Madde 8.2.1.3
kuralları uygulanır. Bu uygulamaya ilişkin değerlendirme özeti aşağıdaki gibidir.
İlk 35 deney sonucu elde edilene kadar geçen süreçteki yapılan değerlendirme,
Ortalama dayanım deney sonucu, fc m  fck  4,0
En küçük deney sonucu değeri, fc min  fck  4, 0
Standart sapma hesaplandıktan sonraki sürekli imalat sürecindeki değerlendirme,
Ortalama dayanım deney sonucu, fcm  fck 1.48
En küçük deney sonucu değeri, fc min  fck  4
Burada cm her bir deney sonucu ortalamasını, cmin en küçük tek deney sonucunu, ck karakteristik
dayanımı ve  standart sapmayı ifade eder.
Başlangıçta belirlenen standart sapma, uygunluk kontrolü yapılacak daha sonraki imalât süresinde de,
bu sürede elde edilen son deney sonuçları arasında tespit edilen standart sapmanın (s n) başlangıçtaki
standart sapmadan () önemli derecede sapma göstermemesi şartıyla uygulanabilir.
Bu şart ; TS EN 206+A1, Çizelge 19’un sağlanması halinde geçerli kabul edilir.
sn'in bu sınır değerler dışında olması durumunda sürekli imalâttan en son elde edilen 35 deney sonucu
kullanılarak yeni  değeri hesaplanır.
Çizelge S.1 - C25/30 beton sınıfında elde edilmiş 51 adet deney sonucunun TS EN 206, Madde 8.2.1.3’te
verildiği şekilde değerlendirilmesi için örnek uygulama
Örtüşmeyen 1. Kriter
Deney Sonucu, 2. Kriter Standard Sonuç
Deney No. Deney Sonuçları, fcm ≥ fck + 4
MPa fci ≥ fck - 4 Sapma, MPa Değerlendirme
MPa fcm ≥ fck + 1,48*
1 36,5 UYGUN
2 38,6 UYGUN
3 35,6 36,9 UYGUN UYGUN UYGUN
4 34,7 UYGUN
5 33,8 UYGUN
7 32,6 UYGUN
8 35,8 UYGUN
10 38,4 UYGUN
11 37,9 UYGUN
13 30,7 UYGUN
14 31,7 UYGUN
15 29,7 30,7 UYGUN UYGUN DEĞİL UYGUN DEĞİL
16 33,7 UYGUN
17 34,7 UYGUN
19 35,7 UYGUN
20 31,8 UYGUN
22 30,9 UYGUN
23 28,9 UYGUN
24 25,6 28,5 UYGUN DEĞİL UYGUN DEĞİL UYGUN DEĞİL
25 35,8 UYGUN
26 34,8 UYGUN
28 32,6 UYGUN
29 35,6 UYGUN
31 33,0 UYGUN
32 34,7 UYGUN
34 31,9 UYGUN
35 39,3 UYGUN
36 33,2 34,8 UYGUN 3,07 UYGUN UYGUN
37 33,5 UYGUN
38 35,6 UYGUN
40 34,6 UYGUN
41 35,6 UYGUN
43 31,6 UYGUN
44 34,7 UYGUN
46 37,6 UYGUN
47 35,6 UYGUN
49 32,7 UYGUN
50 37,8 UYGUN 2,78
51 33,6 34,7 UYGUN 3,07 UYGUN UYGUN
Kaynaklar
[1] CEN Report CR 1901 Regional specifications and recommendations for the avoidance of damaging alkali
silica reactions in concrete.
[2] EN 13791, Assessment of in-situ compressive strength in structures and precast concrete components
[3] CR 13902, Test methods for determining the water/cement ratio of fresh concrete
[4] CEN/TS 12390-9, Testing hardened concrete - Part 9: Freeze-thaw resistance - Scaling
[5] CEN/TS 12390-10, Testing hardened concrete - Part 10: Determination of the relative carbonation resistance
of concrete
[6] CEN/TS 12390-11, Testing hardened concrete - Part 11: Determination of the chloride resistance of concrete,
undirectional diffusion
[7] CEN/TR 15177, Testing freeze-thaw resistance of concrete - Internal structural damage
[8] EN 15743, Supersulfated cement - Composition, specifications and conformity criteria
[9] CEN/TR 16349, Framework for a specification on the avoidance of a damaging Alkali-Silica Reaction (ASR) in
concrete
[10] CEN/TR 16369, Use of control charts in the production of concrete
[11] CEN/TR 16563, Principles of the equivalent durability procedure
[12] CEN/TR 16639, Use of k-value concept, equivalent concrete performance concept and equivalent performance
of combinations concept
[13] EN ISO 9001, Quality management systems - Requirements (ISO 9001)
[14] ISO 2859-1:1999, Sampling procedures for inspection by attributes - Part 1: Sampling schemes indexed by
acceptance quality limit (AQL) for lot-by-lot inspection
[15] ISO 3951-1, Sampling procedures for inspection by variables - Part 1: Specification for single sampling plans
indexed by acceptance quality limit (AQL) for lot-by-lot inspection for a single quality characteristic and a
single AQL
[16] ISO 7870-2, Control charts - Part 2: Shewhart control charts
[17] ISO 7870-3, Control charts - Part 3: Acceptance control charts
[18] ISO 7870-4, Control charts - Part 4: Cumulative sum charts
[19] ISO 16204, Durability - Service life design of concrete structures

+ TS 13515 - TS EN 206'nın Uyg. Yönelik Tamamlayıcı - Ocak 2019

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

+ TS 13515 - TS EN 206'nın Uyg. Yönelik Tamamlayıcı - Ocak 2019

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

TÜRK

TS 13515: 2014 yerine

ICS 91.100.30; 91.080.40

TS EN 206'nın uygulanmasına yönelik

Complementary Turkish Standard for the implementation of TS EN

TSE Standard Hazırlama Merkezi Başkanlığı

Tel: + 90 312 416 68 30

© TSE – Tüm hakları saklıdır. iii

© TSE – Tüm hakları saklıdır. v

9.1 Genel ........................................................................................................................................................36

vi © TSE – Tüm hakları saklıdır.

© TSE – Tüm hakları saklıdır. vii

Donatısız, donatılı ve ön gerilmeli beton yapılar

TS 500 ve TS EN 1992 TS EN 206 ve bu standart TS EN 13670 “Beton

Beton için silis dumanı

Doğal puzolan-Çimento ve beton için tras, TS

Beton agregaları, EN 12620, EN 13055

Geri dönüşümlü agrega içeren

viii © TSE – Tüm hakları saklıdır.

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 1

TS No Türkçe Adı İngilizce Adı

2 © TSE – Tüm hakları saklıdır.

TS No Türkçe Adı İngilizce Adı

3 Terimler, tanımlar, semboller ve kısaltmalar

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 3

4 © TSE – Tüm hakları saklıdır.

kf : Uçucu kül için k değeri

Sınıf kısa Etki sınıflarının meydana gelebileceği yerlere ait

3 Deniz suyu haricindeki klorürlerin sebep olduğu korozyon

6 © TSE – Tüm hakları saklıdır.

Sınıf kısa Etki sınıflarının meydana gelebileceği yerlere ait

6 Betonun kimyasal etkilere maruz kalması

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 7

Sınıf kısa Etki sınıflarının meydana gelebileceği yerlere ait

Üzerinde, şişme lastikli araçların hareket ettiği taşıyıcı

Üzerinde, şişme lastikli veya içi dolu lastikli çatallı

Üzerinde, içi dolu lastik veya çelik tekerli çatallı

8 Alkali silika reaksiyonu nedeniyle betonun tahribatı b)

(3). Paragrafa aşağıdaki metin ilave edilmiştir.

8 © TSE – Tüm hakları saklıdır.

SO 24  mg/kgc > 3000 e ve > 12000 ve

Not 1 - Donatının korozyonuyla ilgili ortamlar

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 9

Not 2 - Donatısız beton için çevre etki sınıfları

5 Beton özellikleri ve doğrulama yöntemleri

5.1.6 Mineral katkılar (mineral dolgular ve boya maddeleri dâhil)

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 11

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 13

 En az çimento miktarı ile ilgili şartlar (Madde 5.3)

5.2.5.2.2 TS EN 450-1’e uygun uçucu kül için k - değeri kavramı

Aşağıdaki (5). Paragraf ilave edilmiştir.

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 15

16 © TSE – Tüm hakları saklıdır.

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 17

18 © TSE – Tüm hakları saklıdır.

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 19

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 21

Çizelge 4 - Yüksek dayanımlı beton üretimi için donanımın ilave kontrolü

22 © TSE – Tüm hakları saklıdır.

5.4 Taze beton gerekleri

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 23

Karbonasyon ile korozyon (XC çevre etki sınıfları)

© TSE – Tüm hakları saklıdır. 25