Organik bileşiklerin HLB değerlerinin belirlenmesinde çeşitli yöntemlerden yararlanılmaktadır.

Bunlar;

1-      Yüzey aktif maddenin sudaki davranışından:Tablo 2. yüzey aktif maddelerin HLB değerlerine karşı  sudaki
davranışlarını göstermektedir.

Tablo 2. Yüzey Aktif Maddelerin Sudaki Davranışına Karşı  HLB Değerleri

Sudaki Davranışı HLB

Dağılmaz 1-4
Zayıf dağılır 3-6
Süt gibi dağılım (kararsız) 6-8
Süt gibi dağılım (kararlı) 8-10
Yarı saydam-berrak dağılım 10-13
Berrak çözelti >13
2-      Sabunlaşma Değerlerinden: Sabunlaşma değeri biliniyorsa HLB aşağıdaki formül yardımıyla hesaplanabilir.

HLB=20 (1-S/A)

Burada S; esterin sabunlaşma değeri, A; bu esteri hazırlamada kullanılan fatty asit’in asit sayısı (esterin kendisinin asit değeri
değil) dır. Bu hesaplama şekli fatty alkollerden yapılan eter alkoksilatlara uygulanamaz.

3-      Etoksi ihtivasının ağırlıkça yüzdesinden:

HLB=E+P/5

Burada E; ağırlıkça polioksietilen yüzdesi, P; ağırlıkça poliol yüzdesini göstermektedir.

Eğer polioksietilen zinciri yapıdaki tek hidrofilik grupsa formül;

                                               HLB=E/5

şekline dönüşür.

4-      Formülden hesaplama: Noniyonik yüzey aktif maddeler için tavsiye edilen bir HLB hesaplama yöntemidir.

HLB=20 (MH/MH+ML)

Burada MH; molekülün hidrofilik kısmının,  ML; lipofilik kısmının formül ağırlığını göstermektedir.

O/W ve W/O emülsiyonlar sıcaklık ve yağ-yüzey aktif madde oranına bağlı olarak tek bir yüzey aktif madde kullanılarak  
yapılabildiği gibi daha güzel ve kararlı emülsiyonlar için genellikle farklı HLB değerlerine sahip yüzey aktif madde
karışımları kullanılır. Karışımın HLB değeri her bir yüzey aktif maddenin yüzde bileşimlerinden faydalanılarak hesaplanır.
Örneğin; %20 parafin wax (HLB=10) ve %80 aromatik mineral yağ (HLB=13) emülsiyonunun HLB değeri;

                                               HLB=10×0.20+13×0.80=12.4

şeklindedir.

23 mol etilen oksitten yapılmış %60 polioksietilen laurilalkol (HLB=16.9)  ve 2 mol etilen oksitten yapılmış %40
polioksietilen setil alkol (HLB=5.3) karışımının HLB değeri;

                                               HLB=16.9×0.60+5.3×0.40=12.2 dir.

Yüzey aktif maddeler dispers faz (O/W emülsiyon) ya da kontinü fazda (W/O emülsiyon) farklı HLB değerlerine sahiptirler.
Örneğin; parafinik mineral yağ O/W emülsiyonda dispers faz olarak emülsiyonlaştırıldığında HLB değeri 11,   W/O
emülsiyonda kontinü faz olarak emülsiyonlaştırıldığında HLB değeri 4 tür.

HLB metodu emülsiyonlaştırıcı maddenin seçiminde yardımcı olarak kullanılmasına rağmen  bazı sınırlamaları da vardır.
Sözgelimi yüzey aktif maddenin HLB değeri oluşabilecek emülsiyonun türü konusunda faydalı bilgiler verir fakat onun
miktar olarak yeterliliğinin veya etkinliğinin (emülsiyonun kararlılığı) bir işareti sayılamaz.

Yağ ve su fazının değişik bileşimlerde olabilmeleri sebebiyle yüzey aktif maddelerin kimyasal yapısı ve emülsiyonlaştırma
kuvvetleri arasında bir ilişki kurmak oldukça karmaşık bir durumdur. Emülsiyonun gücü ve tipi (O/W veya W/O) kullanılan
yüzey aktif maddenin konsantrasyonuna bağlıdır. Bu yüzden bir emülsiyon hazırlanacaksa her iki faz ve emülsiyonlaştırıcı
maddenin kuvveti göz önünde bulundurulmalıdır. Genelleme yapmak doğru değildir fakat bir yüzey aktif maddenin
emülsiyonlaştırıcı reaktif olarak değerlendirilebilmesi için aşağıdaki kriterleri sağlıyor olması lazımdır:

 İyi yüzey aktivite göstermeli kullanıldığı ortamda yüzeyler arası gerilimi en aza indirmelidir. Bir başka deyişle
bulunduğu yerde sabit kalmamalı ara yüzeye göç etme kabiliyetine sahip olmalıdır. Lipofilik ve lipofobik grupları
arasında bir denge olmalıdır. Çok fazla çözünür olması kullanımını şüpheli kılar.
 Yüzeyler arasında kendi başına veya ortamda bulunan diğer moleküllerle birlikte bir film oluşturmalı.O/W makro
emülsiyonlarda, yüzeyler arası filmde hidrofobik gruplar, W/O makro emülsiyonlarda ise hidrofilik gruplar güçlü
etkileşime sahip olmalıdır.
 Yüzey aktif maddelerin yüzeyler arası göç hızları yağ veya su fazında bulunmalarına bağlı olarak değişebilir. O
yüzden emülsiyonlaştırıcı olarak kullanılacak yüzey aktif madde yüzeyler arası gerilim düşüp emülsiyon oluşmaya
başladığı anda ara yüzeye göç edebilme kabiliyetine sahip olmalıdır.

Emülsiyonlaştırıcının Seçimi

Yağda çözünen emülsiyonlaştırıcı  reaktifler W/O emülsiyonları oluştururlar. Yağda ve suda çözünen yüzey aktif
maddelerin karışımları, bunların tek başına oluşturduklarından daha iyi ve kararlı emülsiyonlar oluştururlar. Yağ fazı ne
kadar polarsa kullanılacak emülsiyonlaştırıcı o kadar hidrofilik, ne kadar apolarsa kullanılacak emülsiyonlaştırıcı o kadar
lipofilik olmalıdır. Bu son genelleme, herhangi bir sistemde kullanılacak uygun emülsiyonlaştırıcı madde veya madde
karışımının seçiminde, mevcut yöntemler arasında işlem süresini kısaltan ve olayı basitleştiren  temel adımı oluşturur.
 Misel oluşumu

Genellemeler:

* Küçük karbonlu normal alkollerin suyun yüzey gerilimi üzerindeki etkileri, hidrokarbon zinciri uzadıkça, alkol
moleküllerin su yüzeyindeki adsorblanma eğilimleri artar, dolayısıyla yüzey gerilimleri azalır. Traube kuralı olarak bilinen
kaba bir genellemeye göre, yüzey aktif maddelerin belirlibir homolog serisinin seyreltik çözeltilerinin yüzey geriliminin eşit
miktarda düşmesi, karbon zincirine katılan her (-CH2) grubuyla azalır.

* Nonyonik yüzey aktif maddeler özellikle susuz sistemler için çok önemlidir.

* yüzey aktif maddeler ın hidrofil karakterini arttırmanın yolu polar veya hidrofil yapıda bir arabağ ile hidrofil kısmı
karboksil kısma bağlamaktır.

Arabağ olarak;

            * amid grubu

            * ester grubu

            * sülfonamid grubu

            * çeşitli diğer bağlar

R-X-R’-COOH                  (Genel Formül)

R : hidrofob kök

R’: (-CH2)

X : eter(-O-), sülfür(-S-), sülfon(-S-O2)

* 8 – 18 C içeren alkil sülfatlar tipik  yüzey aktif maddelerdir. C sayısı az olanlar oda sıcaklığında max aktivite gösterirler
molekül ağırlığı arttıkça deterjanlık ve ıslatmanın etkili olabilmeleri için T nin yüksek olması gerekir.

* Olefinleri sülfolamak olefinik ham maddelerini elde etmek hidroksili olanlardan daha kolay olduğundan daha pratiktir.
Sülfolandırılacak olefinler doymamış yağ asitlerinden karboksil giderme ile üretilirler.