CRKVA SV.

BOGORODICE PERIVLEPTA
Crkva Bogorodice Perivlepte
Crkva Presvete Bogorodice Perivlepe, takođe poznata pod imenom Crkva Svetog Klimenta is potpuno
ocuvani srednjovekovni spomenik u starom delu Ohrida, u blizini Gornje Kapije, cuven po izvanrednoj
arhitekturi i freskama vrhunske vrednosti. Crkva je sagrađena 1295. godine zalaganjem i sredstvima
vizantijskog vojskovodje Progona Zgura, zeta vizantijskog cara Andronika II Paleologa. Tokom
turskog perioda vladavine je ohridska Crkva Svetog Pantelejmona stradala, te su svete mosti Svetog
Klimenta, zastitnika grada, preseljene u Ckrvu Svete Bogorodice Perivlepte. Od tada je crkva Presvete
Bogorodice Perivlepte nosi ime i Crkva Svetog Klimenta.
Crkva Presvete Bogorodice Perivlepte je arhitektonski primerak makedonske skole doba Paleologa.
Osnova crkve ima oblik krsta upisanog u pravougaonik, sa kupolom iznad centralnog dela, ukrasenom
spolja cilindricnim frizovima, smestenoj na cetiri pravougaona stuba. Priprata i centralni deo crkve su
izgradjeni istovremeno. Crkva je primer vizantijskog stila gradnje, izgradjena od cigle i lomljenog
kamena, sa bogatom ukrasnom keramoplastikom od dvobojnih romboida uokvirenih pravougaonicima,
u takvoj uspesnoj kombinaciji koja doprinosi izvanredno ukrasnom izgledu, istovremeno ostvarujuci
sustinski sklad. Crkva Svetog Klimenta predstavlja jedno od najsavrsenijih ostvarenja
srednjovekovnog graditeljstva. Severni paraklis – kapela, posvecena Svetogm Grigoriju je dogradjena i
oslikana 1365. godine, o cemu svedoci natpis kod glavnog ulaza u crkvu. Ktitor ove kapele je devolski
episkom Grigorije. Izgradnju unutranje priprate crkve, osim kapela na juznoj, zapadnoj i severnoj
strani, koje poticu iz 19. veka je vodio Sveti Kliment. Crkva je krajem 15. veka najverovatnije postala
riznica arhieposkopije. jedinstvena riznica, u kojoj je najverovatnije postojala arheiposkopska riznica,
sa bibliotekom, za koju se veruje da je jedna od najstarijih na Balkanu. Mnoge knjige ove biblioteke i
znacajni rukopisi poticu iz vremena Arheipiskopa Prohora Ohridskog 1523. – 1550. i korisceni su u
ovoj crkvi i crkvama Arhiepiskopije. Prohor Ohridski je veoma doprineo slovenskoj pismenosti,
dobavljajuci mnoge knjige potrebne crkvi.
Freske Crkve Svete Bogorodice Perivlepte ili Crkve Svetog Klimenta ćine poseban deo
srednjovekovnog slikarstva, jer su uvele novi stil u vizantijsku umetnost, poznatu kao Renesansu
Paleologa. One su takođe među najranijim umetničkim ostvarenjima freskoslikara Mihajla i Eutihija,
priznatih srednjovekovnih umetnika, čiji je tridesetogodišnji plodan rad ovekovečen u brojnim
svetinjama na Balkanu. Slikajući poznate kompozicije i likove svetaca, zografi Mihajlo i Eutihije
znalački ispisuju svoja imena ili inicijale na ukrasnim detaljima odeće Svetog Dimitrija, maču Svetoj
Merkurija, plaštu Svetog Prohora, zdeli na kompoziciji Tajna večera i drugim mestima. Detalji veštine
srednjovekovnih zografa ogleda se u prikazu pokreta slikanih portreta, koji odražavaju savršenu
skladnost snage, zdravlja, energičnosti i odlučnosti. Freske Crkve Svete Bogorodice Perivlepte – crkve
Svetog Klimenta odlikuje umesnost zografa u oslikavanju pojedinačnih karakteristika svakog od
portreta i napuštanje ikonografskog stereotipa. Među kompozicijama i likovima posebnu pažnju
privlače “Uspenje Bogorodice” na zapadnom zidu, “Pričešće apostola” u apsidi, “Oplakivanje Hrista” i
“Raspeće” na severnom zidu i “Judino izdajstvo” na juznom zidu. Od likova naslikanih u totalu,
svojom ekspresivnoscu se izdvaja lik Svetog Klimenta Ohridskog. Čini se da su modeli koje su
koristili slikari Mihajlo i Eutihije sasvim realno oslikani, uz mnostvo dragocenih detalja, bez
korišćenja uobičajenih elemenata velikomučenistva i asketizma. Ukoliko tragamo za sličnim
primerima, otkrićemo sličnost između ovih fresaka i ranog renesansnog slikarstva, posebno u detaljima
kompozicije “Oplakivanje hrista” na severnom zidu. Snažan osećaj dramatike zrači sa ove freske,
počev od pokreta i izraza figura, te pre svega, predstave Bogorodice, čija kosa slobodno pada na
ramena, kao i mnogi drugi elementi, podsećaju na dela Đota, savremenika Mihajla i Eutihija. U
zatvorenom tremu crkve se nalazi Galerija ikona nastalih od 11. do kraja 19. veka, jedna od
najbogatijih zbirki ikona vizantijske umetnosti.
Crkva Bogorodice Perivlepte (makedonski: Црква Пресвета Богородица Перивлептос),
Perivlepta (grčki: περίβλεπτα) znači sveznajuća, premudra, je jedna od najznačajnih crkva u Ohridu,
na bregu u starom gradu, iznad Ohridskog jezera u Republici Makedoniji.
Prijašnja imena Crkva sv. Klimenta
Lokacija Ohrid,  Makedonija
Koordinate
Godine izgradnje 1295
Renoviran početkom 20. vijeka
Religija Pravoslavlje
Patron Sveta Marija
Arhitektonski stil Bizantska umjetnost
Materijal cigla, kamen
Nakon što su otomanske vlasti srušile orginalnu crkvu sv. Klimenta u 14. vijeku - u nju su prenešene
relikvije sv. Klimenta Ohridskog - pa su je sledećih stoljeća zvali crkva sv. Klimenta. Crva je bila
jedno vreme i saborna crkva Ohridske arhiepiskopije, nakon pretvaranja sv. Sofije u džamiju.
istorija crkve
Crkvu je dao sagraditi bizantski vojskovođa i namjesnik Ohrida Progon Zgur 1295., rođak bizantskog
cara Andronika II Paleologa, u to vreme ohridski arhiepiskop bio je Makarije.
Crkva Bogorodiva Perivlepta
Devolski episkop Grigorij je u 14. st. (1364-1365) dogradio je uz crkvu severnu kapelu (posvećena
Grigoriju Bogoslovu), koju je dao oslikati freskama, nakon toga dograđena je južna kapela (posvećena
sv. Nikoli) i otvoren trem okolo crkve sa portretima ktitora i važnim ličnostima toga vremena (srpski
kralj Vukašin i car Uroš)
Arhitektura i freske

Freska Uspenja Bogorodice zauzima centralno mesto u crkvi

Crkva ima tipični tlocrt pravilnog križa sa kupolama i dodanim narteksom sa lažnom kupolom. Zidana
je kombinacijom kamena i opeke, te su na taj način dobijene različite dekorativne površine na fasadi
(meandar, šahovsko polje, riblja kost) - taj način gradnje razvijen je u metropoli Konstatinopolisu, ali
po nekim elementima crva ima obeležja epirske crkvene arhitekture 13. st.
Pored crkve vremenom je izgrađen celi manastirski kompleks sa zgradom arhiepiskopije, koja je
izgorila sredinom 19. st.
Freske u crkvi izveli su Mihail i Eftihij, dva fresko slikara (zoografa) koji su oslikali puno crkava po
Makedoniji i Srbiji. Oni su to izveli u stilu tzv paleološke renesanse (nazvane tako po posljednjoj
bizantskoj dinastiji - Paleolozima)
Dokaz da ova crkva datira iz 13 veka su dvoja ulaznih vrata od kestenovog drveta koja su zaštićena
prednjim zidom i ne vide se spolja. Ona su sada potpuno crne boje, a crkva je od čađi sveća očišćena
tek '62 godine. Na prozorima se još uvek vidi kako je to izgledalo. Freske u ovoj crkvi naslikane su u
razdoblju između 14 i 16 veka. Jedinstvene su u svetu po tome što predstavljaju sveto pismo (bibliju) u
slici. Na pojedinim freskama možete videti detalje kojih nema ni na jednom drugom mestu u svetu.
Crkva sv. Bogorodice Perivlepta (sv. Klement) uz sv. Pantelejmona najlepša je ohridska crkva, ne
samo zbog spoljašnosti, nego i unutrašnjosti bogato oslikane freskama.
Crkva sv. Bogorodice Perivlepta

Nalazi se u starom delu grada, blizu Gornjih vrata, a sagrađena je 1295. godine. Prema natpisu iznad
glavnog ulaza, dao ju je sagraditi Progon Zgur, vojni zapovednik i rođak vizantijskog cara
Andronika II.
Iako je to bila treća crkva po važnosti, jedno vreme je bila sedište ohridske arhiepiskopije. Razlog je
što su tokom turske okupacije sv. Pantelejmon i crkva sv. Sofije bili pretvoreni u džamije. Prvo je
nakon što je Klementov manastir (sv. Pantelejmon) promenio funkciju, crkva sv. Bogorodice
Perivlepta postala dom posmrtnih ostataka sv. Klementa Ohridskog, pa su je vernici jednostavno
preimenovali u sv. Klementa. Nakon što je i crkva sv. Sofije pretvorena u džamiju, sv. Bogorodica
Perivlepta postala je ohridska arhiepiskopalna crkva. Ubrzo su onde prebačene brojni religijski
predmeti i ikone, a poznato je da se onde nalazila i velika knjižnica s rukopisima iz 11. i 12. veka te
muzičkim zapisima vizantijskih crkvenih pesama. Nažalost, samo deo tih vrednih predmeta danas je
sačuvan u Ohridu.
Kao što smo već spomenuli, ova crkva se posebno ističe po freskama koje su oslikali majstori Mihailo
i Eutihije u stilu paleološke renesanse, poslednje faze vizantijske umetnosti. Freskama dominiraju
motivi Kristove patnje, Isusovih čuda i izlečenja, života Majke Božje, euharistijskih slavlja i tako
dalje. Freske su vrlo zanimljive i izražajne te ih je svakako zanimljivo videti.
Ulaz u ovu crkvu se naplaćuje, a katkad zna biti i gužva zbog mnogih turista koji žele videti raskošnu
unutrašnjost crkve.