Pucanj za start prog-roka

Pucanj za start prog-roka

14.10.2019./

King Crimson su, prosto, muzički marširali bez greške, do

momenta kad je ploča ,,In The Court of The Crimson King“
prije 50 godina, 10. oktobra 1969. godine postala
najukusnija pikanterija muzičkih sladokusaca, prepoznata
po onom šizofrenom liku sa omota koji je opominjao o
vremenu budućem.
Piše: Stojan Stamenić

Pucanj za start prog-roka

„Kada prekrijete rukama nasmijano lice kralja Krimsona, oslikano na unutrašnjoj strani omota
naše ploče, dobijete oči beskrajne tuge. I to je sve treba reći o našoj muzici“ – kazao je gitarista
Robert Frip.

Definicija meteorskog uzleta. U aprilu 1969. imali su prvu svirku u Londonu. U maju snimali
kod Džona Pila. U junu je 23-godišnjem Fripu prišao i grčevito stiskao ruku, govoreći mu da je
najbolji gitarista najboljeg benda na svijetu – niko drugi nego Džimi Hendriks. A u oktobru je
pola svjetske muzičke javnosti debi-album ,,In The Court of The Crimson King“ okivalo u
zvijezde i kitilo epitetima ,,najinovativnije i najsmjelije rok ploče ikad“… Druga polovina ih je
bacala u koš ,,apstraktne i pretenciozne petljavine“. Do tad je ekipa ćutljivih klinaca iz
provincijskog Dorseta bila svjesna da je već okrenula rokenrol planetu naglavačke. I boljelo ih je
uvo šta drugi pričaju. Prog-rok era dobila je pucanj za start u sprintu.

King Crimson su, prosto, muzički marširali bez greške, do momenta kad je ploča ,,In The Court
of The Crimson King“ prije 50 godina, 10. oktobra 1969. godine postala najukusnija pikanterija
muzičkih sladokusaca, prepoznata po onom šizofrenom liku sa omota koji je opominjao o
vremenu budućem. Za taj njihov oktobarski sastanak sa sudbinom, osvit zore prog-roka, ,,radili“
su čak i tragični momenti.

U londonskom Hajd parku su pred pola miliona ljudi svirali kao nepoznata grupa na besplatnom
koncertu Rolling Stonesa, dva dana nakon smrti prvog frontmena Stonsa Brajana Džonsa. Na
prve taktove sedmominutne ,, 21st Century Schizoid Man“ zavrijedili su pažnju svih. Godinama,
decenijama kasnije, muzički hroničari su baš tu pjesmu označili kao preteču grandža! Taj
urnebesni, žestoki i opominjući početak, diskretno začinjen džezom, baš je slutnja o budućem
vremenu i lik sa spoljne strane omota. Jaka i direktna kritika arhitekata, ali i prikaz lica žrtvi u
kovitlacu vijetnamskog rata. I ne samo tog rata i svih ratova. Onaj sa unutrašnjosti je tužni i
umorni kralj Krimson… Bili su nevjerovatna, smjela i vrlo sugestivna ekipa – na primer, Piter
Sinfild je tekst napisao u pola noći, na klupi jednog londonskog groblja. Posljednja je od svih
snimljena i legla na album.

Na albumu od 44 minuta, najkraća je baš druga – meka, samotnjačka ,,I Talk to the Wind“,
potpuni kontrast na uvodnu. Najkaća je na cijeloj ploči, a duga preko šest minuta! ,,Epitaph“ ih
na kraju prve strane vinila susrijeće, daje jasnu vezu za uvodne dvije pjesme.

I sve to je uvod za vanvremenski juriš na drugoj stani: 12-minutnu ,,Moonchild“, gdje baladu
nosi neobičan i tada inovativan instrument melotron, poput elektro-meganičke klavijature. Sve
dok se u jednom momentu ne pretoči u potpuno slobodno džeziranje. Improvizaciju – koja je već
te jeseni dobila glasovit naziv. Zamislite, ,,svemirsko džemovanje“ – ,,Space Jam“ četvrt vijeka
prije tako nazvanog čuvenog animiranog filmskog hita sa Duškom Dugouškom i Majklom
Džordanom!

I tek onda slijedi udarac za trijumfalni nokaut. Album zatvara, u deset minuta savršenog
muzičkog epa, naslovna ,,The Court of The Crimson King“.

– Niko mi nikad nije vjerovao da sam je na početku zamislio kao laganu, jednostavnu, kao
pesmu Boba Dilana. Onda je Jan Mekdonald krenuo da ponovo piše muziku. ,,Nalijepio“ tu
svašta, Stravinskog, Bitlse, Mahlera. Mnogo emocija. Harmonije, orkestracije. Više, luđe,
sočnije, komplikovanije, sve smo željeli tu. Pretenciozno – baš smo to željeli – rekao je Sinfild.

Baš ta posljednja pjesma, samo deset dana nakon onog nastupa na koncertu Stonsa u čast
Brajanu Džonsu, je prva snimljena za album. Tako su King Crimson, prije 50 godina, savršeno
znali kojoj krajnjoj tački teže. I šta žele da postignu. Sve ostalo su gomila beskrajno tužnih i
okrutno beznadežnih muzičkih slojeva. I tužne oči jednog starog kralja… Koji kao da je dao
znak, tog oktobra prije 50 godina, za početak nove velike igre u gladijatorskoj areni. Neka počne
prog-rok!