MANASTIR SVETOG PANTELEJMONA

Manastir sv. Pantelejmona jedna je od najljepših ohridskih znamenitosti, a nalazi se na arheološkom

lokalitetu Plaošnik.
Manastir Svetog Pantelejmona, zaštitnika zdravlja, je jedan od najstarijih slovenskih manastira na
Balkanu i najstariji slovenski spomenik kulture. Gradnjom Svetog Pantelejmona, ispod Ohridske
tvrđave, Kliment je Slovenima omogućio ne samo prvi verski i obrazovni centar, već i neprekidno
postojanje uslova potrebnih za razvoj umetničkih i estetskih osećanja oblika, poštovanjem i
prihvatanjem, odnosno nastavljanjem postojećih umetničkih oblika, kao i njihovim proširivanjem u
novim pravcima. Na primer, Kliment je iskoristio razrušenu trobrodnu crkvu za osnovu Manatira
Svetog Pantelejmona, te je dodavanjem nekih originalnih delova uspostavio oble forme
crkve. Manastir Svetog Pantelejmona u Ohridu je imao izuzeno važnu ulogu u obrazovanju
Makedonaca tokom perioda snažnog uticaja Vizantijskog carstva. Manastir Svetog Pantelejmona leži
na uzvišenju poznatom kao Plaošnik, koje gleda na Ohridsko jezero. Na starom kulturnom mestu su
pronađeni ostaci ranohrišćanske bazilike, iznad koje je u 7. veku izgrađena crkvica u obliku trolista.
Kliment Ohridski je obnovio crkvicu, kada je i oslikana. Na ovom mestu je Sveti Kliment podučavao
svoje sledbenikećirilici, a u crkvi je izgradio grobnicu u kojoj je sahranjen 916. godine. Danas se
sarkofag sa moštima Svetog Klimenta nalazi u crkvi Svetog Nikole Gerakomija u Ohridu. Mnogi
arheolozi veruju da je Sveti Kliment lično planirao i izgradio manastir Svetog Pantelejmona na
obnovljenoj crkvi i rimskoj bazilici od pet delova /ostaci bazilika koji okružuju manastir su i danas
vidljivi/. Po arhitektonskom rešenju i izgledu, naučnici smatraju da je Sveti Kliment crkvu namenio za
školu pismenosti za svoje učenike, koju stoga smatraju prvim i najstarijim univerzitetom u Evropi.
Najpoznatije scene fresaka Manastira Svetog Pantelejmona u Ohridu su “Rođenje Bogorodice”,
“Preobraženje”, “Ulazak u Jerusalim”, “Silazak u Ad” i druge. U unutrašnjosti manastira Svetog
Pantelejmona u Ohridu postoji kamena krstionica gde je Kliment krstio svoje učenike.

Manastir svetog Pantelejmona

Prema istraživanjima, zaključeno je da je sveti Klement Ohridski ovu građevinu dao sagraditi u
9. veku na temeljima stare, manje crkve. U novosagrađenoj crkvi napravio je i vlastitu grobnicu, koja
je sačuvana do danas.
U ovoj je građevini Klement poučavao učenike ćirilici, a kroz tu školu prošlo je preko 3000 učenika i
učitelja. Iz tog razloga se škola sv. Klementa katkad smatra prvim i najstarijim evropskim
univerzitetom, što je čak oko dva veka pre 'službeno' najstarijeg univerziteta, onog u Bologni. Ono što
sprečava Ohridski univerzitet sv. Klementa da postane prvo na popisu jest što se kao kriterij uzima
neprekidno delovanje od osnivanja, što to učilište ipak ne zadovoljava.
Crkva sv. Klementa smatrala se svetim mestom za Makedonce sve do 15. veka, kada su je Turci
pretvorili u džamiju. Kasnije su dozvolili obnovu crkava i manastira, pa je tako obnovljen i sv.
Pantelejmon. Ipak, ubrzo je srušen, pa je sagrađena nova džamija. Kraj 20. veka doneo je i konačnu
realizaciju ideje o obnovi ovog prvoklasnog spomenika, da bi 2002. Makedonci konačno videli jedno
od svojih najznačajnijih istorijskih objekata potpuno obnovljeno i u punome sjaju.