DATU PALAWAN DISOMIMBA MEMORIAL NATIONAL HIGH SCHOOL
School ID: 304965 D. Dahil simpleng paggawa lamang naman ito.
Teachers’ Name: NAIRAH S. DIANGCA, LPT, MAME (CAR)
Facebook account: Nairah Hadjisalic Diangca – Tagoloan
NAME OF STUDENT: ___________________________________________ SECTION:
ESP 9
Ika apat na Markahan
Pakikilahok at Bolunterismo
Subukin
Panuto: Basahin at unawaing mabuti. Isulat sa kuwaderno ang pinakaangkop na sagot.
1. Ano ang tinutukoy ng pagbibigay ng sarili na hindi naghahangad ng anomang kapalit?
A. Bolunterismo B. Dignidad C. Pakikilahok D. Responsibilidad
2. Alin sa sumusunod ang tunay na kahulugan ng pakikilahok?
A. Isang pagtulong na may inaasahang kapalit
B. Isang paggawa na may kakambal na pagmamahal
C. Isang malayang pagpili na walang puwersa ng pamimilit
D. Isang pananagutang tinututupad tungo sa kabutihang panlahat
3. Nagsagawa ang mga mag-aaral sa EsP 9 ng paglilinis sa pamayanan bilang paglalapat sa
araling Pakikilahok at Bolunterismo. Aling mag-aaral ang may kilos ng pagkukusa?
A. Pumunta si Frances dahil ayaw niyang biguin ang kaniyang mga kapangkat.
B. Pumunta si Marvin dahil kailangan ito upang tumaas ang kaniyang grado.
C. Pumunta si Jun dahil nais niyang makatulong sa gagawing paglilinis.
D. Pumunta si Rey dahil kukuha siya ng larawan na pang-Facebook.
4. Bubuo ng jingle para sa Buwan ng EsP ang pangkat nina Mar.Ngunit kailangan na niyang umuwi
upang magbantay ng kanilang tindahan. Ano ang nararapat niyang pasiya?
A. Siya na lamang ang bubuo ng jingle ng kanilang pangkat.
B. Magbigay siya ng perang panggastos ng mga kapangkat niya.
C. Hihingi siya ng isang gawain na puwede niyang magawa sa bahay.
D. Unahin niya ang pagbuo ng jingle kasama ng pangkat kaysa pag-uwi.
5. Alin sa sumusunod ang taliwas sa layunin ng pagsasagawa ng bolunterismo?
A. Nagkakaroon ang tao ng personal na pag-unlad.
B. Nakapagbibigay siya ng natatanging kontribusyon.
C. Nagkakaroon siya ng pagkakataon na makabuo ng suporta.
D. Nagkakaroon siya ng oportunidad upang makilala at sumikat.
6. Paano maipakikita ang pakikilahok bilang isang obligasyong likas sa dignidad ng tao?
A. Pipiliin na hindi lumahok sa paggawa ng proyekto sa EsP upang makapagpahinga.
B. Pipiliin na hindi sumama sa barkada upang magawa ang tungkulin sa bahay.
C. Pipiliin na linisin ang kalsada kahit walang pagkakataong gawin ito.
D. Pipiliin na mamuno sa mga pangkatang gawain ng klase.
7. Bakit mahalagang makilahok sa mga gawain ng baranggay ang isang kabataan?
A. Dahil mahalagang maging mapanagutan sa lipunang kinabibilangan.
B. Dahil sa patakarang may penalty ang miyembro na hindi makikilahok.
C. Dahil kailangang maipakita ang pagiging kabilang dito.
8. Nag-ipon ng relief goods si Chester para sa mga biktima ng sunog sa kabilang baranggay. Ngunit
ayaw ng tatay niya na pupunta siya doon. Ano ang nararapat niyang gawin?
A. Magpasama sa tatay upang malaman nito na pagtulong talaga ang sadya niya roon.
B. Hindi na lamang niya ituloy ang paghatid ng tulong upang hindi siya mapagalitan.
C. Pupunta pa rin siya doon dahil ito ay bukal sa kaniyang kalooban.
D. Ipadala sa isang kakilalang pupunta doon ang naipong tulong.
9. Sina Jun, Paul at Pete ay maglulunsad ng isang programang hahasa sa iba’t ibang kakayahan ng
mga kabataan sa kanilang lugar. Ano ang dapat nilang isaalang-alang?
A. Panahon, talento at kayamanan B. Pagmamahal, malasakit at talento
C. Talento, panahon at pagkakaisa D. Kayamanan, talento at bayanihan
10. Ano ang proyektong gagawin ng isang mag-aaral para sa paksang Bolunterismo?
A. Pagkakaroon ng feeding program para sa mga bata.
B. Pagtuturo sa mga bata na magbasa at magsulat.
C. Paglilinis sa buong purok kahit mag-isa lamang.
D. Pagpapatayo ng basketball court.
Gawain 1
Panuto:
1. Basahin at unawain ang case study sa ibaba.
Sa panahon ng pandemyang COVID 19, napakahalaga sa papel na ginampanan
ng mga doktor, nars at iba pang medical staff ng mga ospital kung kaya sila ay tinawag
na frontliners. Mataas ang banta ng pandemya sa buhay nila. Dagdag pa rito, ang
napakahirap na pagpunta at pag-uwi galing sa ospital nang ipinatupad ang Enhanced
Community Quarantine dahil sa ipinagbabawal ang pampublikong sasakyan.
Naramdaman ni Ginoong Angelo Agapito, may-ari ng isang L300 Van, ang
napakahirap na sitwasiyong ito ng mga frontliners, kung kaya nagboluntaryo siyang
tugunan ang pangangailangang ito ng ilan sa kanila. Libreng sakay ang paglilingkod na
ginawa niya. May panganib mang dala ang boluntaryong pagtulong na ito, mahalaga kay
Angelo na mabigyan ng agarang tugon ang pangangailangan ng mga frontliners.
Sinunod niya ang mga safety protocols. Nagsuot siya ng face mask, laging gumamit ng
alcohol, naghugas ng kamay, nag-dis-infect ng sasakyan at naglinis ng katawan pagka-
uwi sa bahay.
2. Pagkatapos, sagutin ang mga tanong. Isulat ang mga sagot sa kuwaderno.
a. Ano ang pangangailangan ng mga frontliners na nagtrabaho sa ospital ang tinugunan ng
tauhan sa kuwento? Bakit niya ito ginawa?
b. Ano ang banta sa buhay ng tauhang boluntaryong tumulong sa frontliners ng ospital?
c. May nag-utos ba o kusa ang agaran niyang pagtugon sa pangangailangan ng frontliners?
Patunayan.
d. Ano ang tawag sa kilos na hindi nangangailangan ng pag-utos kundi kilos ng pagkukusa
at agarang pagtugon sa pangangailangan ng kapuwa?
e. Bilang kabataan, may kakayahan ka na ring magboluntaryo, paano mo gagamitin ito?
1 2
 Pakikilahok at Bolunterismo Ang tao ay ipinanganak na isang panlipunang nilalang; hindi niya tunay na makakamit
Naranasan mo na bang makilahok at maging isang volunteer? Marami na ang ang kaniyang kaganapan bilang tao kung hindi siya makikipamuhay kasama ang kaniyang
nagdaang kalamidad, krisis, at pagsubok na ating naranasan sa ating bansa. Maaaring ang kapuwa; kailangan niyang makilahok sa lipunan. Ang lipunan ang natatanging lugar para sa
mga indibidwal upang makamit ang kanilang tunguhin. Kung kaya mahalaga na makibahagi
mga ito ay napapanood mo sa telebisyon, nababasa sa pahayagan o naririnig sa radyo. At ang tao sa mga gawaing panlipunan upang makatulong ito sa pagbuo ng kaniyang pagkatao.
sa tuwing dumarating ang ganitong mga pagsubok sa ating bansa marahil ay nasasabi mo
Marahil ay nagtatanong ka na ngayon sa iyong sarili: Paano ko naman ito sisimulan?
sa iyong sarili ang mga katagang: “nakakaawa naman sila”, “papaano na kaya sila”, “sana Ano-ano kaya ang dapat kong gawin para matugunan ko ang pangangailangan ng aking
naman ay mayroong tumulong sa kanila”. Ang mga ganitong kataga ang madalas na pamayanan? Ano-ano ba ang dapat kong malaman?
Simulan natin sa Pakikilahok. Ang pakikilahok ay isang tungkulin na kailangang
sambitin ng karamihang kabataang katulad mo o ang iba ay marahil wala pa ngang pakialam
isakatuparan ng lahat na mayroong kamalayan at pananagutan tungo sa kabutihang panlahat.
ukol dito. Nakalulungkot, hindi ba? Hindi maiibsan ang kalungkutan at paghihirap ng mga Ito ay mahalaga dahil:
taong naging biktima nito kung walang tutulong o dadamay sa kanila. May iba pa nga na • maisasakatuparan ang isang gawain na makatutulong sa pagtugon sa
pangangailangan ng lipunan.
nagsasabi: “Ano ang magagawa ko, malayo ako sa kanila?” o di kaya’y “ang bata ko pa,
• magagampanan ang mga gawain o isang proyekto na mayroong pagtutulungan, at
wala akong magagawa”. Ngunit huwag sanang maging ganito ang iyong kaisipan sapagkat • maibabahagi ang sariling kakayahan na makatutulong sa pagkamit ng kabutihang
bilang kabataan malaki ang iyong magagawa dahil ikaw ay bahagi ng lipunan. panlahat.

Nang likhain ng Diyos ang tao sinabi Niya “hindi mainam na mag-isa ang tao bibigyan
ko siya ng makakasama at makatutulong (Genesis 2:18). Ito ang dahilan kung bakit
ang tao ay may kapuwa sapagkat hindi siya mabubuhay na mag-isa. Ang kapuwa ay bahagi
rin ng lipunan, kung kaya’t ang bawat tao ay may pananagutan sa kaniya. Hindi makakamit
ng tao ang kaniyang kaganapan kung hindi siya nakikipamuhay na kasama ng iba.
Ang pakikilahok ay isang tungkulin na kailangan mong gawin sapagkat kung ito ay hindi
mo isinagawa ay mayroong mawawala sa iyo. Nagbibigay ito sa tao ng makabuluhang
pakikitungo sa lipunan na kung saan ang bawat nakikilahok ay dapat tumupad sa kaniyang
tungkulin para sa kabutihang panlahat. Ang obligasyong ito ay likas dahil sa taglay na dignidad
ng tao. Ang pakikilahok ay makakamit lamang kung kinikilala ng tao ang kaniyang
pananagutan. Mula rito makakamit ang kabutihang panlahat.

Ayon kay Dr. Manuel Dy Jr., mahalaga sa pagpapakatao ang pagkilala ng tao na Narito ang mga Antas ng Pakikilahok na makatutulong sa pakikibahagi sa lipunan ayon
kailangan niya ang lipunan dahil binubuo siya ng lipunan at binubuo niya ang lipunan. Sa kay Sherry Arnsteinis:
lipunan sumasakasaysayan ang tao. Ang ibig sabihin, nagkakaroon ng saysay ang buhay
sa kaniyang nakaraan, kasalukuyan at hinaharap. Tunay ngang nagkakaroon ng saysay ang 1. Impormasyon. Sa isang tao na nakikilahok mahalaga na matuto siyang magbahagi ng
buhay kung ito ay ginagamit nang makabuluhan tuwing siya ay nagbabahagi ng kaniyang kaniyang nalalaman o nakalap na impormasyon. Makatutulong ito upang madagdagan ang
sarili para sa kapuwa, sa lipunan dahil bilang tao na nilikha ng Diyos, ang tao ay may kaalaman ng iba. Halimbawa: Sa Brigada Eskwela, maaari mong ipaalam sa iyong mga
pananagutan na magbahagi sa kaniyang kapuwa at sa lipunang kaniyang kinabibilangan. kamag-aral at kakilala kung kailan ito magaganap, maaaring i-post mo ito sa facebook o di
kaya’y i-text sila upang malaman nila ito at ano ang magandang bunga nito kung sila rin ay
Mula rito ay naipakikita niya ang kaniyang dignidad bilang isang tao. Ano nga ba ang makikilahok.
dignidad? Balikan natin ang iyong napag-aralan noong nasa Baitang 7 ka pa. Ang dignidad
ay nangangahulugang pagiging karapat-dapat ang tao sa pagpapahalaga at paggalang ng 2. Konsultasyon. Ito ay mas malalim na impormasyon. Ito ay bahagi na kung saan hindi lang
kaniyang kapuwa. Lahat ng tao, anoman ang kaniyang gulang, anyo, antas ng kalinangan ang sarili mong opinyon o ideya ang kailangang mangibabaw kundi kailangan pa ring makinig
at kakayahan ay may dignidad. Dahil sa dignidad nangingibabaw ang paggalang at sa mga puna ng iba na maaaring makatulong sa pagtatagumpay ng isang proyekto o gawain.
pakikipagkapatiran, dahil sa mata ng Diyos, ang lahat ay pantay-pantay. Kailangang Halimbawa: Sa iyong pakikilahok sa Brigada Eskwela ay naatasan kang mamuno sa iyong
mapangangalagaan lamang ang tunay na dignidad ng tao sa pamamagitan ng pagtingin sa kapuwa kamag-aral sa lugar na inyong lilinisin sa paaralan. Marahil ay marami kang ideya
bawat tao na kaugnay ng Diyos. Pinararating nito na ang paggalang sa dignidad ng tao ang kung paano ito sisimulan ngunit mas mabuti kung ikaw ay kokonsulta muna sa iyong guro o
nagsisilbing daan upang mahalin ang kapuwa tulad ng pagmamahal sa sarili. kapuwa kamag-aral sa naiisip mong gawin.
3 4
3. Sama-samang Pagpapasiya. Upang lalong maging matagumpay ang isang gawain Ngunit hindi kaila na mayroong mga taong nakikilahok dahil sa kanilang pansariling
mahalaga ang pagpapasiya ng lahat. Ito ay hindi lamang dapat gawin ng isang tao kundi interes lamang o pansariling layunin. Tulad na lang halimbawa ng:
ng nakararami. Sa pagpapasiya kinakailangang isaalang-alang ang kabutihang • mga tao na naglilingkod o tumutulong dahil mayroon silang kailangan o mayroon silang
maidudulot nito hindi lamang sa sarili kundi sa mas nakararami. Halimbawa: Nabigyan hinihintay na kapalit
na ang bawat isa ng kaniyang gagawin. Mahalaga pa rin na tanungin sila kung sila ay • mga tao na ginagawa lamang ito bilang pampalipas ng oras
pumapayag dito at kung kaya nila ang napunta sa kanilang gawain. • mga tao na kung nakuha na nila ang kanilang nais o pakay ay humihinto na sa kanilang
ginagawa
4. Sama-samang Pagkilos. Hindi magiging matagumpay ang anomang gawain kung hindi
kikilos ang lahat. Tingnan mo ang walis tingting. Hindi ito makalilinis ng kalat kung isa Sa mga ganitong gawi ng ilang tao nawawala ang tunay na diwa ng pakikilahok at
lamang tingting ang gagamitin; ngunit kung ang bawat tingting ay pagsasamasamahin napapalitan ito ng pansariling interes lamang.
mabilis itong makakalinis ng paligid. Ganyan din ang tao. Kung ang bawat isa ay kikilos
ng sama-sama para makatulong sa kaniyang lipunan tiyak makikita natin ang tunay na Madalas na nakararanas ang ating bansa ng mga kalamidad tulad ng Bagyong Ondoy,
pagbabago nito. Halimbawa: Sa pagsisimula ninyong maglinis sa lugar na naatas sa inyo Pedring, Habagat at Yolanda. Sa ganitong mga sitwasiyon makikita ang kabayanihan ng ilang
hindi maari na ang pinuno lamang ang palaging gagawa. Kailangan ang bawat isa ay kababayan nating Pilipino na kung saan sila ay nag-aalay ng kanilang panahon, sarili at yaman
gaganap sa tungkulin na ibinigay sa kaniya upang matapos nang maayos at mabilis ang para sa iba. Nakatutuwa, sapagkat sa mga ganitong pagkakataon ay makikita ang pagkilos ng
trabaho. kabataan upang tumulong sa iba. Hindi lamang iyan; nakikisangkot na rin ngayon ang kabataan
sa mga isyung hinaharap ng ating bansa upang pakinggan ang kanilang tinig. Hinihimok ang
5.Pagsuporta. Mapadadali ang isang gawain kahit mahirap kung ang bawat isa ay lahat ng kabataan ngayon na makiisa at magbigay ng sarili para sa kapakanan ng iba.
nagpapakita ng suporta dito. Hindi ito tumutukoy sa tulong pinansiyal lamang. Ito ay Maraming maaaring magawa kahit pa ito ay maliit lamang. Kung ito ay bukal sa iyong kalooban,
maaaring ipakita sa pagbabahagi ng talento o kakayahan o anomang tulong basta’t ito ay ito ay kapuri-puri sa ating Poong Maykapal.
nanggagaling sa iyong puso. Halimbawa: Hindi mo kayang maglinis sapagkat mahina ang
iyong katawan. Maibibigay mo pa rin ang iyong suporta sa pamamagitan ng pagbibigay ng Ang pakikiisa sa iyong baranggay sa paglilinis ng paligid, pagbabahagi ng talento sa
donasyon, paghahanda ng pagkain para sa mga naglilinis o di kaya’y pagpapalaganap ng iba, ang pagtulong mo sa iyong mga kamag-aral sa asignaturang hindi nila maunawaan o ang
impormasyon sa mga tao para makilahok sila. pagtuturo mo sa iyong mga kapitbahay na may maliliit na anak na magbasa at magsulat
sapagkat hindi sila nakapag-aral at marami pang iba ay ilan lamang sa maaaring gawin ng
Mula sa pakikilahok, nahuhubog ng tao na mapukaw ang kaniyang damdamin at kabataan. Alam mo ba ang tawag sa mga ito? Ito ay bolunterismo.
kaisipan na siya ay kasangkot at kabahagi ng kaniyang lipunan sa pagpapalaganap ng
pangkalahatang kabutihan. Ito ay maipakikita sa pamamagitan ng: Ano nga ba ang bolunterismo? Ito ay isang paraan ng paglilingkod at pagpapakita ng
a. paggalang sa makatarungang batas pagmamahal sa kapuwa at sa lipunan. Ito ay pagbibigay ng sarili na hindi naghahangad ng
b. pagsisikap na maging masigasig sa tungkulin tulad ng pagtataguyod ng maayos na anomang kapalit. Ito ay marami ring katawagan tulad ng bayanihan, damayan, kawanggawa o
pamilya at pagiging tapat sa gawain bahaginan.

Ang pakikilahok ay hindi dapat minsanan lamang kundi isang patuloy na proseso
hangga’t kaya mo at mayroon kang kayang gawin para sa ikabubuti ng iyong lipunan. Dahil
dito, nabibigyan ng saysay ang iyong pagiging tao na nilikha ayon sa wangis ng Diyos.
Sa pamamagitan ng pakikilahok ang tao ay nagiging mapanagutan hindi lamang sa
kaniyang sarili kundi sa kaniyang kapuwa. Nakilala niya ang kaniyang mga kakayahan,
talento at kahinaan na makatutulong upang magkaroon siya ng tiwala sa kaniyang sarili.
Nakikibahagi siya sa lipunan bilang isang aktibong kasapi nito at nagkakaroon ng
kaganapan ang kaniyang pagkatao.
5
Narito ang mga kabutihang naidudulot ng pagsasagawa ng bolunterismo:
1. Nagkakaroon siya ng personal na pag-unlad.
2. Nakapagbibigay siya ng natatanging kontribusyon o bahagi sa pagpapabuti ng lipunan.
3. Nagkakaroon siya ng pagkakataon na makabuo ng suporta at ugnayan sa iba.
4. Nagkakaroon siya ng panahon na higit na makilala hindi lamang ang iba kundi pati na ang
kaniyang sarili.
6
 May pagkakaiba ba ang pakikilahok sa bolunterismo? Sa pakikilahok nagiging
konsiderasyon ang personal na interes o tungkulin. Kailangan mong gawin dahil kung hindi, 3. Kayamanan (Treasure). Maaaring ang unang sasabihin ng iba ay wala akong pera, mahirap
mayroong mawawala sa iyo. Halimbawa: ang paglahok sa halalan, paglahok sa pangkatang lang kami, wala akong maitutulong, ngunit sa pagbibigay hindi tinitingnan ang laki nito
gawain na pinapagawa ng guro, o paglahok sa pulong ng kabataan sa baranggay. sapagkat gaano man ito kaliit ang mahalaga ay kusa mong ibinigay ito ng buong puso para
sa nangangailangan.
Sa bolunterismo, kung hindi mo ito gagawin, hindi ka apektado, kundi yaong iba na
hindi mo tinulungan. Kung ikaw man ay managot; ikaw ay mananagot sa iyong konsensiya Mula sa 3Ts na ito makikita natin na ang pakikilahok at bolunterismo ay dapat ginagawa
sapagkat hindi ka tumugon sa pangangailangan ng iyong kapuwa. Hindi lahat ng pakikilahok nang buong husay kasama ang puso at nang may pananagutan para makamit ang kabutihang
ay may aspekto ng bolunterismo pero lahat ng bolunterismo ay may aspekto ng pakikilahok. panlahat. Mula rito nagkakaroon ang tao ng pagkakataon na ibahagi ang kaniyang sarili sa
kapuwa at nagagampanan din niya ang habilin sa atin ng Diyos na mahalin ang kapuwa tulad
Ang tunay na diwa ng Pakikilahok at Bolunterismo ang kailangang makita sa ating ng pagmamahal sa sarili. Sinabi ng Diyos na anomang bagay ang gawin mo sa pinakamaliit
lipunan lalo na sa kasalukuyan. At bilang kabataan ito ay maaari mong simulan. Wika nga mong kapatid ay sa Kaniya mo na rin ginagawa.
ni Bishop Emeritus Teodoro Bacani sa isa sa kaniyang panayam sa Radio Veritas para sa
kabataan, na huwag lamang makuntento sa mga araw-araw na karaniwang gawain, iyong Sana sa pamamagitan ng babasahing ito ay maramdaman mo na ikaw ay may
hindi nababahala at pinababayaan lamang tumakbo ang mundo, bagkus kinakailangan na magagawa, na may personal na pananagutan ka para sa iyong kapuwa at lipunan. Kung
ang kabataan ay “manggulo” - ibig sabihin ay magsikap na humanap ng pamamaraan at sisimulan mo sa iyong sarili at nagawa mo ito nang buong puso, matitiyak ko sa iyo na ikaw ay
maging kasangkapan para sa ikauunlad ng buhay at lipunan. Ayon naman kay Pope Francis magkakaroon ng kaganapan sa iyong buhay, isang buhay na ganap at masaya.
sa kaniyang mensahe sa kabataan noong nakaraang World Youth Day sa Rio de Janerio
Brazil noong June 24, 2013, “Ang kabataan ang durungawan kung saan ang hinaharap ay Gawain 2: Tayahin ang iyong pag-unawa mula sa babasahin sa itaas.
nagdaraan” na ibig sabihin nasa kabataan makikita ang kinabukasan. Katulad ng sinabi rin Panuto: Ano ang naunawaan mo sa iyong binasa? Upang masubok ang lalim ng iyong
ng ating bayani na si Dr. Jose Rizal, nasa kabataan ang pag-asa ng bayan.
naunawaan sagutin mo ang sumusunod na tanong sa iyong kuwaderno:
Ito ay isang malaking hamon para sa iyo - ang iyong maaring magawa tungo sa 1. Mahalaga ba ang pakikilahok at bolunterismo ng isang kabataan?
pagbabago at pag-unlad ng ating lipunan. Sa pakikilahok at bolunterismo dapat makita ang 2. Ano-ano ang maidudulot nito sa iyong kapuwa? Sa pamayanan? Sa lipunan?
tatlong Ts:
1. Panahon (Time). Ang panahon ay mahalaga sapagkat kapag ito ay lumipas hindi na ito 3. Ano ang pinagkaiba ng pakikilahok sa bolunterismo? Ipaliwanag gamit ang halimbawa sa
maibabalik. Sabi nga sa isang awit: bawat isa.
4. Paano mo gagamitin ang talento sa iyong pagsasagawa ng pakikilahok at bolunterismo?
“Minsan lamang ako daraan sa daigdig na ito
kaya anoman ang mabuting maaring gawin ko ngayon, 5. Ano-ano ang kabutihang naidudulot ng bolunterismo?
O anomang kabutihan ang maari kong ipadama
itulot ninyong magawa ko ngayon ang mga bagay na ‘to.
Gawain 3: Punan ang nawawalang salita upang mabuo ang Batayang Konsepto. Piliin ang
Nawa’y h’wag ko itong ipagpaliban o ipagwalang bahala sagot mula sa loob ng kahon.
sapagkat di na ko muling daraan sa ganitong mga landas”.
pananagutan dignidad pagtulong paggawa aspekto
Tunay ngang mahalaga ang panahon kung kaya’t hanggang maaga ay gamitin mo
ito ng buong husay sa iyong pakikilahok at pagbobolunterismo para sa iyong lipunan. pagmamahal likas bolunterismo kapuwa pakikilahok

2. Talento (Talent). Ang bawat isa ay binigyan ng Diyos ng talento at ito ay iyong Bilang obligasyong ______________ sa _____________ ng tao, ang
magagamit upang ibahagi sa iba. Iba-iba ang talento ng bawat isa. Tinalakay ninyo ito sa ______________ ay nakakamit sa ____________________ o ___________ sa mga aspekto
inyong aralin noong ikaw ay nasa Ikapitong Baitang pa lamang. Ang paggamit ng iyong kung saan mayroon siyang _____________ na ______________.
talento ay makatutulong hindi lamang sa iba kundi ito ay makatutulong din sa iyo upang
higit kang magkaroon ng tiwala sa iyong sarili.
7 8
Panuto: Basahing mabuti ang tanong. Isulat ang titik ng tamang sagot sa sagutang papel.
1. Paano maipakikita ang pakikilahok bilang isang obligasyong likas sa dignidad ng tao?
A. Pipiliin na hindi lumahok sa paggawa ng proyekto sa EsP upang makapagpahinga.
B. Pipiliin na hindi sumama sa barkada upang magawa ang tungkulin sa bahay.
C. Pipiliin na linisin ang kalsada kahit walang pagkakataong gawin ito.
D. Pipiliin na mamuno sa mga pangkatang gawain ng klase.
8. Nagsagawa ang mga mag-aaral sa EsP 9 ng paglilinis sa pamayanan bilang paglalapat
sa araling Pakikilahok at Bolunterismo. Aling mag-aaral ang may kilos ng pagkukusa?
A. Pumunta si Frances dahil ayaw niyang biguin ang kaniyang mga kapangkat.
B. Pumunta si Marvin dahil kailangan ito upang tumaas ang kaniyang grado.
C. Pumunta si Jun dahil nais niyang makatulong sa gagawing paglilinis.
D. Pumunta si Rey dahil kukuha siya ng larawan na pang-Facebook.

2. Bakit mahalagang makilahok sa mga gawain ng baranggay ang isang kabataan? 9. Bubuo ng jingle para sa Buwan ng EsP ang pangkat nina Mar.Ngunit kailangan na niyang
A. Dahil mahalagang maging mapanagutan sa lipunang kinabibilangan. umuwi upang magbantay ng kanilang tindahan. Ano ang nararapat niyang pasiya?
B. Dahil sa patakarang may penalty ang miyembro na hindi makikilahok. A. Siya na lamang ang bubuo ng jingle ng kanilang pangkat.
C. Dahil kailangang maipakita ang pagiging kabilang dito.
B. Magbigay siya ng perang panggastos ng mga kapangkat niya.
D. Dahil simpleng paggawa lamang naman ito.
C. Hihingi siya ng isang gawain na puwede niyang magawa sa bahay.
D. Unahin niya ang pagbuo ng jingle kasama ng pangkat kaysa pag-uwi.
3. Nag-ipon ng relief goods si Chad para sa mga biktima ng sunog sa kabilang baranggay.
Ngunit ayaw ng tatay niya na pupunta siya roon. Ano ang nararapat niyang gawin?
A. Magpasama sa tatay upang malaman nito na pagtulong talaga ang sadya niya roon. 10. Alin sa sumusunod ang taliwas sa layunin ng pagsasagawa ng bolunterismo?
B. Hindi na lamang niya ituloy ang paghatid ng tulong upang hindi siya mapagalitan. A. Nagkakaroon ang tao ng personal na pag-unlad.
B. Nakapagbibigay siya ng natatanging kontribusyon.
C. Pumunta pa rin siya doon dahil ito ay bukal sa kaniyang kalooban.
C. Nagkakaroon siya ng pagkakataon na makabuo ng suporta.
D. Ipadala sa isang kakilalang pupunta doon ang naipong tulong.
D. Nagkakaroon siya ng oportunidad upang makilala at sumikat.
4. Sina Jun, Paul at Pete ay maglulunsad ng isang programang hahasa sa iba’t ibang
Buod
kakayahan ng mga kabataan sa kanilang lugar. Ano ang dapat nilang isaalang-alang?
A. Panahon, talento at kayamanan B. Pagmamahal, malasakit at talento
Ang pakikilahok at bolunterismo ng bawat mamamayan sa mga gawaing
C. Talento, panahon at pagkakaisa D. Kayamanan, talento at bayanihan
pampamayanan, panlipunan/pambansa, batay sa kaniyang talento, kakayahan, at papel sa
lipunan, ay makatutulong sa pagkamit ng kabutihang panlahat.
5. Ano ang proyektong gagawin ng isang mag-aaral para sa paksang Bolunterismo?
A. Pagkakaroon ng feeding program para sa mga bata.
Bilang obligasyong likas sa dignidad ng tao, ang pakikilahok ay nakakamit sa pagtulong o
B. Pagtuturo sa mga bata na magbasa at magsulat.
paggawa sa mga aspekto kung saan mayroon siyang personal na pananagutan.
C. Paglilinis sa buong purok kahit mag-isa lamang.
D. Pagpapatayo ng basketball court.

6. Ano ang tinutukoy ng pagbibigay ng sarili na hindi naghahangad ng anomang kapalit?

A. Bolunterismo B. Dignidad C. Pakikilahok D. Responsibilidad

7. Alin sa sumusunod ang tunay na kahulugan ng pakikilahok?

A. Isang pagtulong na may inaasahang kapalit
B. Isang paggawa na may kakambal na pagmamahal
C. Isang malayang pagpili na walang puwersa ng pamimilit
D. Isang pananagutang tinututupad tungo sa kabutihang panlahat
10
9