Module Filipino and P.E Week 12

INSTITUTE OF SCIENCE &TECHNOLOGY
Introduksiyon
Sinasanay ang mga mag-aaral na maging mapanuri tungkol sa iba’t
ibang usapin sa kanilang paligid, sarili, pamilya, kapaligiran, lipunan, kultura, at sa
daigdig sa kabuuan. Inihahanda ang mga mag-aaral na maging lohikal, at kritikal sa
pagsusuri ng iba’t ibang anyo ng teksto na kanilang magiging batayan sa pagbuo ng
isang makabuluhang pag-aaral. Nagtataglay ng mga babasahin, mga gawain, mga
pagtataya, at mga pagpapahalagang iniangkop sa kakayahan at interes ng mga mag-
aaral upang higit na maging makabuluhan, napapanahon, kawili-wili, nakalilinang ng
kritikal at mapanuring pag-iisip, at makapaghahanda sa mga mag-aaral sa mga
pagsubok at reyalidad ng totoong buhay. Sa pamamagitan ng mga babasahin at
gawaing nakapaloob, nakatanaw ang mga awtor sa pagluluwal ng mga mag-aaral na
may malalim na pag-unawa sa sariling pagkakakilanlan at pagmamalaki sa sariling wika
at kulturang pinagmulan, na magagamit tungo sa mas mataas at nagpapatuloy na
proseso ng pagkatuto sa iba’t ibang tatahaking disiplina.
Inaasahang Bunga ng Pagkatuto
Pamantayang Pangnilalaman
Pagkatapos ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahan na:
● nabibigyang-kahulugan at saysay ang kalikasan ng pagbasa bilang isa sa mga

makrong kasanayang pangwika.
● nagagamit ang iba’t ibang katangian at kahulugan ng pagbasa sa pag-unawa at
pagbusisi sa iba’t ibang hulwarang teksto.
● napapahalagahan ang pagtataguyod ng wikang pambansan.
Pamantayang Pagganap
Pagkatapos ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahan na nakasusulat

ng isang panimulang pananaliksik sa mga penomenang kultural at Panlipunan sa
bansa.
Mga Paksa
Para sa ikatatamo ng mga kasanayang pangkatuto sa modyul na ito, ang mga
nilalaman ng mga paksa ay:
 Kalikasan ng Pagbasa
 Uri ng pagbasa ayon sa layunin
 Antas ng pagbasa
 Kahulugan ng Pagbasa
 Iba pang kahulugan ng pagbasa
 Estratehiya ng pagbasa ng Teksto
 Iba’t ibang Hulwaran ng mga Organisasyon ng Teksto
 Mga Uri ng Teksto
Mga Gawain
Ang mga sumusunod na gawain ay isasakatuparan para sa pagpapalalim sa pang-

unawa sa mga kaalamang pangnilalaman at para sa pagsasagawa ng mga inaasahang
kasanayan:
1. Kahalagahan ng Pagsulat at Pabasa

2. Magagamit ang layunin at ang mga antas ng pagbasa.
3. Kaugnayan ng mga Estratehiya sa binasang Teksto.
4. Makagagawa ng mga hustong Hulwaran para sa organisadong Teksto.
5. Magagamit ang mga Uri ngTeksto bilang gabay sa pagsusuri.
Awtput
Para sa pagkumpleto ng modyul, ang mga mag-aaral ay inaasahang
makakapagpasa ng lahat ng kaukulang gawain sa bawat linggo.
Kalikasan ng Pagbasa at Kahulugan ng Pagbasa

“Ang pagbasa ay pagkain ng isip. Unang hakbang sa matalinong pag-iisip
at lubos na pagkatuto ang wastong pagbasa.”
Pagbasa- Pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga sagisag na

nakalimbag upang mabigkas nang pasalita ang mga ito.
- Ang pagbasa ay isa sa apat na kasanayang pangwika na kasama ng

pakikinig, pagsasalita at pagsulat. Ito ay proseso ng pag-unawa sa mga
mensaheng nais ibahagi ng may-akda sa babasa ng kanyang isinulat.
- Ayon kay William S. Gray, ―Ama ng Pagbasa‖, ito ay nagaganap sa apat na
yugto:
 Ang pagbasa sa akda
 Ang pag-unawa sa binasa
 Ang reaksyon sa binasa
 Ang pagsasama-sama at pag-uugnay ng mga bagong kaalaman sa
binasa at ng dating kaalaman.
- Ayon kay Villafuerte, et. Al. (2005), ang pagbasa ay ―Gintong susi na
magbubukas ng pinto sa daigdig ng karunungan at kasiyahan. Pangunahin
itong kasangkapan sa pagtuklas ng kaalaman sa iba’t ibang larangan ng
buhay.‖
- Para kina Bernales. et. Al. (2001) ang pagbasa ay may ―Mahalagang papel
na ginagampanan sa paghahasa ng talino at isipan. Kailangan ang masidhi at
malawakang pagbasa na siyang magbubukas ng daan sa lahat ng
karunungan at disiplina tulad ng agham panlipunan, siyensiya, matematika,
pilosopiya, sining at iba pa.‖
- Ayon pa rin kay Villafuerte (2011), ang pagbasa ―Ang isa sa mga
pangunahing kakayahan at disiplina na dapat na taglayin ng kabataan hindi
lamang para sa pag-aaral kundi maging sa pagpapaunlad ng kanyang
kakayahang pagsulat – akademik, pampamamahayag man o malikhain.‖
Malaki ang ginagampanan ng pagbasa sa holistikong pag-unlad ng ating

kakayahang mental na siyang nagbibigay sa atin ng katangiang maging mapanuri. Ang
pagbasa ay isang complex o masalimuot na proseso ng pag-unawa at pagkatuto na
hindi basta-basta na lamang natututuhan nang hindi pormal na itinuturo sa paaralan, sa
bahay o sa iba pa mang lugar. Isa sa makrong kasanayang pangwika ng tao ang
pagbasa, pakikinig, pagsasalita, pagsulat ng kritikal na pag-iisip ng mga makrong
kasanayan. Kasama ang pakikinig, receptive macro skill ang pagbasa, tungkulin nitong
kumuha ng impormasyon mula sa anumang nakalimbag o nauunawaang mga simbolo.
Sa aspeto ng pagkatuto, kahanay nito ang pagsulat, nagbabasa muna bago matutuhan
ang aktwal na pagsulat.
Mga Uri ng Pagbasa ayon sa Layunin
1. Skimming – o pinaraang pagbasa ang pinakamabilis na pagbasa na

nakakaya ng isang tao. Ang skimming ay nangangahulugang pagtingin sa
isang teksto o Kabanata nang mabilisan para magkaroon ng
pangkalahatang ideya sa nilalaman ng materyal at kasanayan sa pagkilala
ng mga salita upang maunawaan ang isang teksto. Ginagamit ito sa:
 pagpili ng aklat o magasin;
 pagtingin ng mga Kabanata ng aklat bago ito basahin nang tuluyan;
 paghahanap ng tamang artikulo sa pananaliksik; at
 pagkuha sa pangkalahalatang impresyon sa nilalaman.
2. Scanning – tumutukoy sa paghahanap ng isang tiyak na impormasyon sa
isang pahina. Sa uring ito ng pagbasa, hindi na hinahangad na makuha
ang kaisipan ng sumulat dahil ang mahalaga rito’y makita ang hinahanap
sa madali at mabilis na paraan.
Limang antas ng Pagbasa
1. Pag-unawang literal
 Pagpuna sa mga detalye
 Pagpuna sa wastong pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari
 Pagsunod sa panuto
 Pagbubuod o paglalagom sa binasa
 Paggawa ng balangkas
 Pagkuha ng pangunahing kaisipan
 Paghahanap ng katugunan sa mga tiyak na katanungan
 Pagbibigay ng katotohanan (facts) upang mapatunayan ang isang
nalalaman
 Paghahanap ng katibayan para sa o laban sa isang
pansamantalang konklusyon
 Pagkilala sa mga tauhan
2. Pagbibigay ng Interpretasyon
 Pag-unawang ganap sa mga kaisipan ng may-akda na kalakip ang
mga karagdagang kahulugan gaya ng malalim na kahulugan,
implikasyon at pagkilala sa tunay na hangarin at layunin ng may-
akda. Kalakip din dito ang pagsusuri at pagsasama-sama upang
magkaroon ng panibagong pananaw sa mataas na pamantayan ng
pag-unawa upang bayaan ang bumabasa sa makapag-isip sa nais
ipakahulugan sa mahalagang kaisipan ng may-akda.
 Pagdama sa katangian ng tauhan
 Pag-unawa sa mga tayutay at patalinghagang kahulugan
 Paghinuha ng mga katuturan o kahulugan
 Pagbibigay ng kuru-kuro at opinyon
 Paghula sa kalalabasan
 Paghinuha sa mga sinundang pangyayari
 Pagbibigay ng solusyon o kalutasan
 Pagkuha ng pangkalahatang kahulugan ng isang binasa
 Pagbibigay ng pamagat
3. Mapanuri o Kritikal na Pagbasa
 Pagkilatis sa kahalagahan ng mga kaisipan at ng kabisaan ng
paglalahad. Tinatawag itong mapanuring pagbabasa.
 Pagbibigay ng reaksyon
 Pag-iisip na masaklaw at malawak
 Pagbibigay ng pagkakaiba at pagkakatulad
 Pagdama sa pananaw ng may-akda
 Pag-unawa sa mga impresyon o kakintalang nadarama
 Pagkilala sa pagkakaroon o kawalan ng kaisipan ng diwa ng
mga pangungusap
 Pagkilala sa pagkakaugnay-ugnay ng mga pangungusap sa
isang talataan
 Pagtatalakayan tungkol sa mabubuting katangian ng kwento
 Pagpapasya tungkol sa kabisaan ng paglalahad
4. Paglalapat o Aplikasyon
 Pagsasanib ng mga kaisipang nabasa at ng mga karanasan upang
magdulot ng bagong pananaw at pagkaunawa. Ito ang aplikasyon
ng mga kaisipang nakuha sa pagbabasa.
 Pagbibigay ng opinyon at reaksyon
 Pag-uugnay ng binasang kaisipan sa kanyang sariling
karanasan at sa tunay na pangyayari sa buhay
 Pagpapayaman ng talakayan tungkol sa paglalahad ng mga
kaugnay na karanasan
 Pag-alaala sa mga kaugnay na impormasyon
 Pagpapaliwanag sa nilalaman o kaisipang binasa batay sa
sariling karanasan.
5. Pagpapahalaga
 Paglikha ng sariling kaisipan ayon sa mga kasanayan at kawilihin
ng binasang seleksyon. Dito rin natin ipinadarama ang paghanga
sa kagandahan at masining na paglikha ng isang akda. Iba’t ibang
paraan ang magagawa natin sa pagpapadama ng pagpapahalaga
gaya ng:
 Pagbabago ng panimula ng kwento o lathalain
 Pagbabago sa wakas ng kwento
 Pagbabago sa pamagat ng kwento
 Pagbabago sa mga katangian ng mga tauhan
 Pagbabago sa mga pangyayari sa kwento
 Paglikha ng sariling kwento batay sa binasa
 Pagsasadula ng akdang binasa
 Pagbigkas ng tulang binasa
Kahulugan ng Pagbasa
Pakikinig
Kritikal na Pag-iisip Pagsasalita

Pagsulat Pagbasa
 Batay sa teoretikal na pagpapakahulugan ni Kenneth Goodman, ang

pagbasa ay itinuturing bilang isang psycholinguistic guessing game.
Linguistic Guessing
Psycho
Game
READING
Mula sa kahulugan sa itaas, masusuri na ang pagbasa ay isang proseso.

Prosesong kaugnay ang dalawang bagay – psycho at linguistic sa isang guessing
game o matalinong paghuhula o paghihinuha.
1. Psycho ang pagbasa, katulad ng wika ay isa sa mga eksklusibong

kapangyarihan o kakayahang pagmamay-ari ng tao. Bukod pa rito,
nangangahulugan itong ang pagbasa ay isang prosesong pang-isip. Hindi
lamang basta mga mata ang bumabasa ng mga letra at anupamang mga
simbolo kundi ang isip. Pangunahing pangangailangan sa pagbasa ang
pagkakaroon ng isang normal na kondisyon ng isipan. Nakasalalay sa
kritikal o malikhaing isip ng isang tao ang lubusang pagkaunawa sa
kahulugan ng isa o higit pang mga termino o ng nilalaman ng teksto sa
pangkalahatan.
2. Linguistic sapagkat ang pagbasa ay hindi hiwalay sa ating kakayahang
gumamit ng wika.
 Guessing o matalinong panghuhula at paghihinuha sapagkat
ang isip ng mambabasa ay itinuturing na kritikal at malikhain.
Kailangang gamitin ng mambabasa ang kanyang isip at maging
ang kanyang imahinasyon upang maabot sa pinakatumpak na
kahulugan at kahalagahan ng kanyang binabasa. Nagkakaroon ng
yugto sa isip ng mambabasa kung saan siya mismo ang
nagbibigay-buhay at nagtatakda sa kabuluhan ng kaniyang
binabasa sa pagitan ng literal at hindi literal na katangian.
Gumagamit siya ng paghahambing, prediksyon, pag-uugnay sa
sariling karanasan at tunay na buhay at iba pang katulad nito.
Mahalagang tandaan na ang pagbasa ay pag-unawa, hindi
masasabi ng isang tao na siya ay nakapagbasa kung wala namang
naunawaan sa kanyang binasang tula, kwento, maging sa pelikula
o dula na kanyang napanood.
Estratehiya sa Pagbasa ng Teksto
Sa isang Literary Writing Workshop sa Philippine Normal University Manila na

pinangungunahan ng Top Torch Publications Manila noong 2011, inilahad ni Prof.
Patrocinio Villafuerte, recipient ng prestihiyosong Don Carlos Palanca Memorial Award
at batikang propesor sa wika at panitikan, ang isang batayang panukatan o pamantayan
upang maunawaan nang ganap ang isang teksto:
1.
Literal na Pag-unawa
2. Pag-unawa sa Kaisipan ng May-akda
Pagkilatis sa Kahalagahan at Kabisaan ng Ideya

3.
Pagsasanib ng Kaisipan at Karanasan

4.
5.
Paglikha ng Sariling Kaisipan o Reaksyon
 Sa modelo ng pagsusuri ni Villafuerte, mapapansin na ang literal na

kahulugan ang siyang unang hakbang sa pag-unawa sa teksto, ito
ang panlabas na pagkilatis sa mismong sinasabi ng teksto.
 Sinusundan ito ng pag-unawa sa kaisipan ng may-akda. Dito, hindi
lamang ang mismong literal na kahulugan ng isinulat ng may-akda
ang Binibigyang-pansin kundi maging ang kanyang background –
sosyal man o politikal at maaari ding ang kanyang mga karanasan
at espesyalisasyon.
 Sumunod ang pagkilatis sa kahalagahan at kabisaan ng ideyang
ipinahayag ng may-akda. Hindi sapat na mahalaga lamang ang
teksto. Kailangan din itong maging mabisa.
Paraan upang maging mabisa ang isang teksto:

 Maayos at kompleto ang nilalaman nito kaugnay ng paksa.
Masasalamin dito ang mayamang karanasan ng may-akda at ang
kahusayan sa pagpapaliwanag at pagpapahiwatig ng paksa at
tema nito.
 Maayos na gamit ng wika batay sa partikular na set ng
mambabasa, angkop dapat hindi lamang ang estraktura o
gramatika ng wika kundi maging ang antas at domeyn nito.
 May estilo ng pagsulat, hindi lamang kumbensyunal kundi maging
mga kontemporaryo o napapanahong mga istilo at teknik ang
inilalangkap sa teksto.
 Marapat na gumamit ang may-akda ng interaktiv na pagtalakay sa
mga napapanahong paksa at isyu na malapit sa puso at karanasan
ng mga mambabasa.
 Sumunod ang pagsasanib ng kaisipan at karanasan. Kailangan ng

kaisipan ang karanasan sa parehas na paraang Kailangan ng
karanasan ang kaisipan. Ang dalawang mga bagay na ito ay hindi
mapaghihiwalay dahil ang bawat isa ay siya ring produkto at
proseso ng isa. Nagsisilbing valideytor ng teorya ng kaisipan ang
praktika ng karanasan, vice versa na siyang magdadala sa atin sa
mas mataas na antas ng pag-unawa sa teksto.
 Panghuli ang paglikha ng sariling kaisipan o pagbibigay ng sariling
reaksiyon. Napakahalaga ng yugtong ito sapagkat batay sa binasa
ng mambabasa kailangang magdesisyon at magkaroon ng
reaksiyon mula sa binasa.
 Ang modelo sa pag-unawa ng teksto ni Villafuerte ay hindi
perpekto. Ito ay nakatuon sa teksto sa pangkalahatan at Maaari
pang palawigin salig sa uri ng tekstong babasahin at susuriin pa sa
hinaharap.
Awtput
A. May pamimilian
Panuto: Suriin ang uri ng pagbasa na ginamit sa bawat sitwasyon at Isulat sa patlang
ang letrang A kung ito’y Skimming at B kung ito’y Scanning.
________1. Pagpili ng magasin na babasahin.
________2. Pagkuha sa direktoryo ng tirahan ng isang taon.
________3. Paghanap ng paksa sa indeks ng aklat.
________4. Pagpili ng aklat na babasahin.
________5. Pagtingin ng artikulo sa isang dyaryo.
________6. Pagtukoy ng isang jornal sa mga sanggunian.
________7. Pagbuo ng pangkalahatang impresyon sa nilalaman ng sanaysay.
________8. Mabilisang pagbasa ng isang teksto na ang pokus ay hanapin ang

ispesipikong impormasyon na itinakda bago bumasa.
_________9. Mabilisang pagbasa na ang layunin ay alamin ang kahulugan ng

kabuuang teksto, kung paano inorganisa ang mga ideya o kabuuang diskurso ng teksto
at kung ano ang pananaw at layunin ng manunulat.
_________10. Kinapapalooban ito ng bilis at talas ng mata sa paghahanap hanggang

sa Makita ng mambabasa ang tiyak na kinakailangang impormasyon.
B. Pagtapat-tapatin
Panuto: Sagutan ang Unang Hanay sa pamamagitan ng pagpili ng tamang sagot sa

Ikalawang Hanay. Isulat ang titik ng katumbas na sagot sa bawat bilang.
Hanay A Hanay B
______1. Pagbibigay ng tono o bigkas A. Literal

sa tulang binasa.
______2. Paglalagom sa nabasang B. pagbibigay ng interpretasyon

Akda
______3. Paglalahad ng opinyon sa C. mapanuri/ kritikal

Kuwento
______4. Pagtutulad o paghahambing D. pagpapahalaga

Ng mga bahagi ng akda.
______5. Pagbabalik-tanaw sa mga E. paglalapat

Nabanggit na impormasyon
______6. Pagbibigay ng pamagat
______7. Pagsasadula ng akdang

Binasa.
______8. Pagpapasya tungkol sa

Kabisaan ng paglalahad
______9. Pagpapayaman ng talakayan

Tungkol sa paglalahad ng mga
Kaugnay na karanasan.
______10. Pagkilala sa mga tauhan.

C. Sanaysay
Pangalan: __________________ Petsa:___________
Seksyon:____________________ Guro:Bb. Amparado
Panuto: Bigyan ng pansariling kahulugan ang nasa ibaba at Ipaliwanag.
1. ―Nasa Pagbasa ang Pag-asa‖.

-Ken
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
2. ―Hiwaga ng karunungan matutuklasan, kung ang ang pagbasa ay pahalagahan‖.

-Ken
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
3. ―Pag-iisip hasaiin, pagbasa laging gawin‖

-ken
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
______________________________________________________________________
IBA’T IBANG HULWARAN NG MGA ORGANISASYON NG TEKSTO
Ang tekstong binabasa ay maaaring nagbibigay ng depinisyon o katuturan

ng isang salita, isyu, o tema. Gayundin, maaari namang gamitin ang pag-iisa-isa o
enumerasyon batay sa pangangailangan ng teksto.
Saklaw ng mga tekstong ekspositori ang iba’t ibang nilalaman at

kaalamang kaugnay ng pang-araw-araw na buhay ng tao. Ang mga tekstong
ekspositoring kaugnay ng mga gawi at kaalaman ng tao ay may iba’t ibang hulwaran at
organisasyon.
1. Pagpapakahulugan – isa itong hulwaran ng mga organisasyon ng teksto na

nagbibigay pakahulugan sa mga termino o katawagan. Maari itong nasa anyo ng
simpleng pagpapakahulugan o komprehensibong pagpapakahulugan.
Mga Halimbawa:
Para sa simpleng pakahulugan

a. Wikang Panturo – opisyal na wikang ginagamit na midyum sa pagtuturo ng
mga guro at pagkatuto ng mga mag-aaral saklaw ang iba’t ibang disiplina.
b. Balita – artikulong pampapahayag na naglalahad ng ulat na pagsulat,
broadcast o online.
c. DepEd – Department of Education.
Para sa komprehensibong pakahulugan

 Alternative media- mga media outfit/ outlet na hindi pinapatakbo ng
malalaking kompanya, gaya ng: Kodao productions, Pinoy Media Center,
Pinoy Weekly, Bulatlat.com, Manila today.net, Vera Files, CMRF, Tudla;
kabilang dito ang mga student publication sa lahat ng antas. Tinatawag
ding alternative press sapagkat iniuulat nito ang mga isyu at pangyayaring
kadalasang hindi iniuulat ng mainstream media.
2. Paghahambing at Pagkokontrast – isa itong hulwaran ng mga organisasyon ng
teksto na malinaw na nagpapakita ng pagkakatulad at pagkakaiba ng mga
bagay-bagay. Inihahambing at ipinag-iiba ang mga pisikal na katangian gaya ng
mga hugis, kulay, anyo, distansiya o layo, sukat, lawak, lalim, at iba pa.
Inihahambing at ipinag-iiba rin ang mga bagay gaya ng ideya, kaisipan,
paniniwala, at marami pang iba. Madalas na gumagamit ng ilustrasyon upang
ipakita ito ngunit maaari din namang sa simpleng pagsulat lamang.
Mga Halimbawa:
a. Sabong panlaba
Sabong
Panlaba A
Sabong Sabong
Panlaba B Panlaba C
Gamit ang batayang Venn Diagram sa itaas, maaari nating matulungan si

Labandera X upang mapaghiwa-hiwalay ang magkakatulad at magkakaibang mga
katangian ng mga produktong sabong panlaba at nang makapili siya ng
pinakamagandang produkto.
b. Kandidato sa Pagkapangulo
Kandidato
A
Kandidato Mga Kwalipikasyon ng Kandidato

D
Pangulo alinsunod sa B
Saligang Batas ng 1987
Kandidato
C
Gamit ang mas kompleks na Venn Diagram sa itaas, maaari nating masuri ang
ating mga kandidato sa pagkapangulo kung sila ba ay nakapagtamo ng mga
kwalipikasyon alinsunod sa pagtatadahana na probisyon ng ating umiiral na Saligang
Batas ng 1987.
c. Mga Finalist sa Masining na Pagkukwento
Pangkat I Pangkat II
Mga kalahok na Unang Beses pa Lamang Mga Finalist na Pangalawang beses na Lumahok
Lumahok Ngunit ngayon pa lamang naging Finalist.
Mga Uri ng Finalist sa

Masining na Pagkukuwento
Pangkat III Pangkat IV
Mga kalahok na dati nang Finalist ngunit Mga Kalahok na naging Finalist na at Nakapag-uwi na
hindi pa nagwagi sa unang tatlong puwesto. rin ng isa sa mga karangalan sa unang tatlong
puwesto.
Gamit ang ilustrasyon sa itaas, masasabi nating ang paghahambing at

pagkokontras dito sa itaas ay nakatuon sa relasyon ng apat na sentro ng
pinaghahambingan na: Mga Uri ng Finalist sa Masining na Pagkukwento. Dito, makikita
ang ugnayan, pagkakatulad, at pagkakaiba-iba ng mga pangkat sa kabila ng kanilang
pagiging magkakaparehas na mga finalist.
3. Pag-iisa-isa – isa rin sa mga hulwaran ang pag-iisa-isa. Maaari itong pag-iisa-
isa ng mga termino o pag-iisa-isang patalata. Mas mahaba at kung minsan ay
may pagpapalawig o pagpapaliwanag pa sa patalatangpag-iisa-isa. Tinatawag
din ang huli na kompleks na pag-iisa-isa.
Mga Halimbawa:
A. Para sa patalata
Requirements sa PNUAT
Nasa ibaba ang requirements para sa Philippines Normal University
Admission Test o ang PNUAT:
1. Original and Photocopied NSO-certified Certificate of Live Birth;
Photocopy alone will not be accepted;
2. Good moral certificate signed by the principal, school director or guidance
counselor;
3. Original Forms 137 and 138; Forms 138 can be submitted on a later date
if not yet available;
4. 3 pcs. 2x2 colored I.D. picture with WHITE background;
5. Official receipt of entrance examination fee of 250.00 pesos.
6. Duly accomplished admission form; and
7. Duly signed examination permit issued by the Office of the University
Registrar.
B. Para sa simpleng pag-iisa-isa:

Pagmamarka sa Filipino 12 – Pagbasa at Pagbasa Tungo sa
Pananaliksik ng De La Salle-College of Saint Benilde batay sa
Silabus ng Kurso 2016:
Pakikilahok sa Talakayan 25%
Proyekto 20%
Mga Pagsusulit 25%
Paggitna/ Pangwakas na Pagsusulit 20%
Inaasahang Awtput 10%
Kabuuan 100%
C. Talaan ng mga Malikhaing Manunulat sa Filipino:

1. Pat Villafuerte
2. Ferdinand Pisigan Jarin
3. Eros Atalia
4. Edgar Samar
5. Joi Barrios
6. Rommel Rodriguez
7. Christine Belen
4. Pagsusunod-sunod – ito ang isa sa mga hulwaran na nagpapakita ng lohikal

na pagkakaayos o pagkakasunod-sunod ng mga bagay, panuto, at maging ng
mga pangyayari.
Mga Halimbawa:
a. Sipi ng isang pananaliksik pampamamahayag
1. Magpapanukala ng paksa at idedepensa ito ng mananaliksik.
Kasama rito ang pamagat, suliranin ng pag-aaral, paradigma ng
pag-aaral at mga instrumentong gagamitin.
2. Kokolektahin at sisipiin na ng mananaliksik ang mga itinaksang
isyu ng bawat tabloid at pipiliin na rin ang mga artikulong balita
at editorial na susuriin.
3. Ang aktwal na pagtukoy, pagsusuri, at pagtatala ng mga
nasabing pagkakamali gamit ang mga nasabing instrumentong
pampananaliksik.
4. Gagamitin ang pagsasagawa ng error spotting/ frequency rate
sa bawat artikulo ng bawat tabloid upag matukoy kung saan
pinakamaraming pagkakamali o ano ang madalas na kamalian
sa pagsulat.
5. Ipapasa sa mga valideytor ang mga natukoy, nasuri, at
naitalang mga pagkakamali para sa kanilang kumpirmasyon.
6. Babalangkas ng isang style sheet pampamamahayag
pangkampus batay sa natukoy na mga pagkakamali.
7. Pinal na validasyon ng mga nakatalagang valideytor hinggil sa
kawastuhan ng binalangkas na style sheet pangwika.
8. Pagpapadala sa tanggapan ng mga nasabing tabloid ng
natukoy na kamalian batay sa isinagawang pagwawasto.
a. Mga Pangyayari bago Mapatalsik sa Puwesto ang diktaturya ni

Ferdinand Marcos
Simulang  Paglobo nang higit triple ng utang panlabas.

yugto  Walang habas sa pandarahas sa mga bumabatikos sa
administrasyong Marcos.
 Kaliwa’t kanang pagpapadukot at extrajudicial killings.

Gitna  Pagpapasara ng Batasang Pambansa.
 Pagpapasara ng mga pribadong media network.

Bago ang
 Malawakang dayaan sa ginanap na snap elections.
pagpapatalsik
Sa ilustrasyon sa itaas, pahapyaw ngunit Mahalaga ang mga detalyeng

ibinigay bilang Halimbawa upang maipakita ang wastong pagkakasunod-sunod
ng mga pangyayari bago mapatalsik sa kanyang puwesto ang diktador na si
Ferdinand Marcos sa tinaguriang EDSA People Power I.
5. Sanhi at Bunga – isa itong hulwaran teksto nagpapakita ng tuwirang ugnayan ng

dalawang bagay – ang sanhi o dahilan ng isang bagay at ang bunga o ang mga naging
resulta nito. Maaring ang isang sanhi ay magkaroon ng marami pang bunga.
Mga Halimbawa:
a. Presyo ng Krudo sa Pilipinas

Bunsod ng nagaganap na digmaan sa Gitnang Silangan at sa
mahirap na produksiyon at transportasyon ng langis mula rito,
inaasahan na ng marami ang napipintong pagtaas ng presyo ng
gasoline at kerosene sa Pilipinas na magbubunsod din ng pagtaas
ng presyo ng iba pang pangunahing bilihin sa merkado.
Ang naka-bold face sa itaas ang isyung sanhi at ang naka-italics

naman ang siyang naging bunga nito. Mapapansin na ang sanhi ay
madalas na ipinakilala sa pangungusap sa pamamagitan ng mga
salitang: bunsod ng, dahil sa, sa dahilang, sapagkat ang, nang
dahil, at iba pang katulad nito.
b. Mababang marka
Dahil sa sunod-sunod na mababang marka, hindi na isasama ng
kanyang Mommy si Sean Ryzel sa Hongkong Disneyland at hindi
na rin siya ibibili ng paborito niyang laruang Optimus Prime action
figure ng Transformers.
c. Problema at Solusyon – isa itong hulwaran kung saan nakikita ang

tuwirang ugnayan sa isang nilalamang problema at sa ipinahahayag
na posibleng solusyon. Tulad ng sanhi at bunga, nahahati rin sa
dalawang bahagi sa isang pangungusap o talata ang hulwarang ito.
Halimbawa:
Political Dynasty
Huwad na Kalayaan sa Pagpili ng Pinuno
ni Ruby Ana Bernardo
Ang political dynasty sa pinakasimpleng pagpapakahulugan ay ang pagkakaroon

ng malalapit na kamag-anak gaya ng asawa, kapatid, anak, magulang, manugang,
pinsang buo sa inihahalal na posisyon sa gobyerno. Ayon sa mga pabor dito, ito raw
ang karapatan at kalayaan sa pagkakaroon ng pagpili sa sinumang mamumuno sa
atin. Sa parehas na dibisyon ng Kongreso, mayorya ng ating ng ating mga kinatawan
at senador ang kabilang sa tinaguriang political dynasty.
Ano ang isyu rito? Alam ng lahat na kaliwa at kanan ang katiwalian sa kaban ng
bayan ng ating bansa. Kung kasapi ng isang political dynasty ang isang pinuno,
madali lamang sa kanila ang magtakipan ng mga katiwalian gaya ng pandarambong,
pandaraya, pagpapasasa sa buwis ng mamamayan.
Simple lang naman ang akin, labag ito sa umiiral na Saligang Batas ng 1987 at
isang enabling law lang naman ang Kailangan upang tuluyan na itong matuldukan.
Muli, labag ito sa batas.
Awtput
Pangalan: _______________________ Petsa:___________
Sekyon:_________________________ Bb. Amparado
A. May pamimilian
Panuto: Piliin ang titik sa loob ng kahon at Isulat sa patlang ang tamang sagot.
A. Pagpapakahulugan B. Paghahambing at Pagkokontrast

C.Pag-iisa-isa D. Pagsusunod-sunod
E. Sanhi at bunga F. Problema at Solusyon
________1. Sipi ng isang pananaliksik pampamamahayag.
________2. Requirements
________3. DepEd
________4. Paghahambing, pagkakaiba at ginagamit sa ilustrasyon.
________5. Tumutukoy sa pinagmulan o dahilan ng pangyayari; tumutukoy din sa

resulta o kinalabasan ng pangyayari.
________6. May pormat ang mga tanong at sinasagot ito ng ayon sa tanong at sa
posibleng solusyon.
________7. Nagbibigay-diin sa kagkakaiba at pagkakatulad ng dalawa o higit pang tao,

bagay, kaisipan o ideya at maging pangyayari.
________8. Alternative media
________9. Talaan ng mga malikhaing manunulat sa Filipino
________10. Venn Diagram

B. Pag –iisa – isa
Panuto: Isa-isahin ang mga sumusunod ayon sa tamang pagkakasunod sunod.
1. Mga naging Pangulo ng Pilipinas
2. Bahagi ng pamanahong papel (thesis)
3. Mga hakbang sa pananaliksik

Pangalan:_________________ Petsa:________
Seksyon:_________________ Bb. Amparado
C. Panuto: Gumawa at Pumili ng isa hanggang tatlong mga Hulwarang

Organisasyon at ipakita ang bawat gamit nito; mag-isip ng mga posibleng tema/
paksa.
MGA URI NG TEKSTO
1. Tekstong Impormatibong o Nagbibigay ng Impormasyon – isa itong uri ng

teksto na ang pangunahing layunin ay magbigay ng mga datos at impormasyon
sa mga mambabasa para sa karagdagang kaalaman. Madalas itong makita sa
mga teksto gaya ng pananaliksik, teksbuk at iba pang aklat gaya ng
Diksyunaryo, encyclopedia, balita, anunsyo o maging sa lecture notes.
Ang tekstong impormatibo ay isang uri ng pagpapahayag na ang layunin ay

makapagbigay ng impormasyon. Naglalahad ito ng malinaw na paliwanag sa
paksang tinatalakay. Sinasagot nito ang mga tanong na ano, kailan, saan, sino at
paano. Sa ibang terminolohiya, tinatawag din itong ―ekspositori‖.
Dahil layunin nitong maghatid ng tiyak na impormasyon, dapat ito ay madaling

unawain. Sa pagsulat ng tekstong impormatibo, ang mga manunulat ay
gumagamit ng iba’t-ibang pantulong upang magabayan ang mga mambabasa
para mas mabilis nilang maunawaan ang impormasyon. Ang ilan sa halimbawa
ng mga pantulong ay talaan ng nilalaman, index at glosaryo. Maari ding gumamit
ang mga manunulat ng mga larawan, ilustrasyon, kapsyon, graph at
talahanayan.
Mga Halimbawa:
A. Balita
Coronavirus
Ang Coronaviruses ay isang malaking pamilya ng mga virus na maaaring magdulot ng

sakit mula sa karaniwang sipon hanggang sa mas malubhang sakit tulad ng Middle East
Respiratory Syndrome (MERS-CoV) at Severe Acute Respiratory Syndrome (SARS-CoV). Ang
bagong coronavirus (nCoV) ay isang bagong uri na hindi pa nakilala sa mga tao. Maraming mga
coronavirus ang natural na nakakahawa sa mga hayop, ngunit ang ilan ay maaari ring
makahawa sa mga tao. Ang mga coronavirus ay naisip na kumalat sa hangin sa pag-
ubo/pagbahing at malapit na personal na pakikipag-ugnay, o sa paghawak ng mga
kontaminadong bagay o ibabaw at pagkatapos ay sa paghawak ng bibig, ilong, o mata.
Kasama sa mga sintomas ang lagnat, pagkapagod, ubo, at pananakit ng kalamnan o

katawan. Ang sakit ay maaaring umunlad sa igsi ng paghinga at mga komplikasyon mula sa
pulmonya. Ang mga sintomas ay maaari ring isama ang pagduduwal sa pagsusuka, pagtatae,
panginginig, pawis sa gabi, namamagang lalamunan, sakit ng ulo, pagkalito, o pagkawala ng
lasa o amoy. Ang ilang mga nahawaang pasyente ay nakakaranas lamang ng mga banayad na
sintomas habang ang iba pa - lalo na ang mga matatandang indibidwal at ang mga may kalakip
na kalagayan sa kalusugan - ay maaaring magkaroon ng mas malubhang sintomas. Ang mga
sintomas ay maaaring bumuo ng 2-14 na araw pagkatapos ng pagkakalantad sa virus.
Kung nagkakaroon kayo ng mga babala ng emerhensiya para sa COVID-19, kumuha agad ng
medikal na atensyon. Kasama sa mga babala ng emerhensiya:
 Problema sa paghinga
 Patuloy na sakit o presyon sa dibdib
 Bagong pagkalito o kawalan ng kakayahan upang pukawin
 Asul sa labi o mukha
https://www.sccgov.org/sites/covid19/Pages/coronavirus-facts-tl.aspx
B. Lecture Notes
Lecture Notes sa Uri ng Panitikan

Gng. Myra R. Jaime
Pasay City South High School
I. Paraan ng Pagsasalin sa ibang henerasyon
A. Pasalin-dila
1. Epiko
2. Awiting-bayan
3. Alamat
4. Kasabihan
5. Salawikain
6. Bugtong
7. Palaisipan
B. Pasulat
II. Anyo
A. Tuluyan o Prosa – nasususlat sa karaniwang takbo ng pangungusap at

sa patalatang paraan.
1. Nobela – isang mahabang salaysayin ng mga kawing-kawing na pangyayari na
naganap sa mahabang saklaw ng panahon.
Uri ng nobela
a) Nobela ng Pangyayari – Binibigyang-diin ay ang mga pangyayari
b) Nobela ng Tauhan – Binibigyang-diin ay ang katauhan o personalidad ng
pangunahing tauhan.
c) Nobela ng Romansa – nakatuon sa pag-iibigan
d) Nobela ng pagbabago – ang diin ng akda ay paghahangad ng
pagbabago ng may-akda sa lipunan at pamahalaan
e) Nobela ng Kasaysayan – nagsasalaysay ng mga pangyayaring kaugnay
ng Kasaysayan ng isang bayan.
2. Maikling Kuwento – isang salaysay ng isang mahalagang pangyayaring
kinasasangkutan ng isa o ilang tauhan at may isang kakintalan o impresyon.
Uri ng Maikling Kuwento

a) Pangkatauhan – ang binibigyang-diin ay ang katauhan o personalidad ng
pangunahing tauhan.
b) Makabanghay – ang binibigyang-diin ay ang pagkakawing-kawing ng
mga pangyayari sa katha.
c) Pangkatutubong-kulay – ang akda ay nakatuon sa paligid, kaayusang
panlabas at kakanyahang pampook ng isang lugar o komunidad.
d) Pangkapaligiran – ang kuwento at nakatuon sa tagpuan at atmosperang
akda.
e) Pangkaisipan – ang binibigyang-diin sa akda ay ang kaisipan o
makabuluhang diwang taglay nito.
f) Sikolohikal – ang akda ay nakatuon sa paraan ng pag-iisip ng
pangunahing tauhan.
3. Dula – isang uri ng panitikan na isinusulat upang itanghal sa entablado o
tanghalan.
Uri ng Dula
a) Komedya – ang paksa ay katawa-tawa
b) Trahedya – ang paksa ay tumatalakay sa kalungkutan ng pangunahing
tauhan at nagtatapos sa kanyang kamatayan.
c) Melodrama – ang paksa ay tumatalakay sa kalungkutan at paghihirap ng
mga tauhan ngunit nagwawakas sa kanilang tagumpay.
4. Alamat – mga salaysaying nauukol sa pinagmulan ng mga bagay-bagay.
5. Pabula – mga salaysaying kinasasangkutan ng mga hayop, halaman at maging
mga bagay na walang buhay na kumikilos at nagsasalita na wari ba’y tunay na
tao
6. Parabula – mga kuwentong hinango sa Banal na Kasulatan

7. Anekdota – maikling salaysaying may layuning umaliw o magbigay aral sa mga
mambabasa.
8. Sanaysay – isang pagpapahayag ng kuro-kuro o opinyon ng isang may-akda
hinggil sa isang suliranin o paksa.
Uri ng sanaysay
a) Pormal – ang paksa nito’y hindi karaniwan at nangangailangan ng
matiyagang pag-aaral o pananaliksik.
b) Impormal – ang paksa ay karaniwan lamang at hindi na nangangailangan
ng pag-aaral o pananaliksik.
9. Talambuhay – Kasaysayan ng isang tao.
Uri ng talambuhay
a) Pansarili – ang may-akda ang sumulat ng kanyang sariling talambuhay.
b) Paiba – talambuhay na isinulat ng ibang may-akda.
10. Balita – paglalahad ng mga pang-araw-araw na pangyayari sa lipunan,
pamahalaan, sa mga lalawigan, sa ibayong-dagat, maging sa Industriya,
kalakalan, agham, edukasyon, palakasan at pinilakang-tabing.
11. Talumpati – isang pagpapahayag na binibigkas sa harap ng mga tagapakinig.
B. Patula – nasusulat sa taludturan at saknungan.

1. Tulang Pasalaysay – kuwento ng mga pangyayari at nasusulat nang
patula, may sukat at tugma.
Uri ng tulang Pasalaysay

a) Epiko – tulang nagsasalaysay hinggil sa kabayanihan,
katapangan at pakikipagsapalaran ng isang pangunahing
tauhan sa gitna ng mga pangyayaring hindi kapani-paniwala.
b) Awit at kurido – mga patulang Pasalaysay na paawit kung
basahin. Kinapapalooban ito ng romansa o pag-iibigan,
pakikipagsapalaran, kabayanihan at kataksilan at mga pantakas
sa karahasan ng katotohanan.
Awit – lalabindalawahing patig
Korido – wawaluhing pantig
2. Tulang Pandamdamin o Liriko – mga tulang tumatalakay sa
marubdob na damdamin na maaaring ng may-akda o di kaya’y ibang
tao.
Uri ng Tulang Pandamdamin

a) Awiting bayan – maikling tulang binibigkas nang may himig at
nagpasalin-salin sa iba’t ibang henerasyon sa pamamagitan ng
bibig ng tao.
b) Soneto – tulang may labing-apat na taludtod hinggil sa
damdamin at kaisipan at karaniwang naghahatid ng aral sa
mambabasa.
c) Elehiya – tulang nagpapahayag ng panimdim dahil sa pagyao
ng isang minamahal.
d) Dalit – isang tulang inaawit bilang pagpuri sa Diyos o sa Mahal
na Birhen.
e) Pastoral – tulang naglalarawan ng paraan ng pamumuhay sa
kabukiran.
f) Oda – isang tulang paghanga o pagpuri sa isang bagay.
3. Tulang Padula o Dramatiko – mga tulang isinasadula sa entablado o

iba pang tanghalan.
Mga Halimbawa:
a. Senakulo – ay isang dula patungkol sa Sakripisyo ng Panginoong
Hesukristo; ang kanyang paglilitis, pagdurusa, at kamatayan.
b. Panunuluyan
c. Parsa
d. Saynete
4. Tulang Patnigan – mga laro o paligsahang patula na noo’y

karaniwang isinasagawa sa bakuran ng mga namatayan.
Mga Halimbawa:
a. Karagatan
b. Duplo
c. Ensilada
d. Juego de Prenda
e. Balagtasan
2. Tekstong Deskriptibo o Naglalarawan – uri ng teksto na nakatuon sa

pagbibigay ng pangkalahatan at mga tiyak na detalye ng isang bagay, lugar,
pangyayari, katangian, kaisipan, at pakiramdam na maaaring kongkreto o
abstrakto. Ang isang mahusay na manunulat ng tekstong deskriptibo o
palarawan ay nagagawang bigyan ang kanyang mambabasa ng mental picture
ng anumang bagay na kanyang inilalarawan.
Mayaman sa mga salitang pang-uri o pang-abay ang mga tekstong

deskriptibo. Nakatutulong kasi ito sa malinaw na pagtukoy sa mga katangian.
Isang mabisang paraan ng paggamit ng mga tekstong deskriptibo ay ang
pagtaya sa impresyon ng isang tao o nadarama nito. Maaari din namang pairalin
ang pang-amoy, panlasa, pandinig, pansalat, o maging ang kabuuang karanasan
ng isang tao sa isang pangyayari. Karaniwan ding tumutugon ito sa tanong na
ano.
3. Tekstong Persweysib o Nanghihikayat - isa itong uri ng teksto na nakatuon

sa pagpapaliwanag at panghihikayat sa mambabasa na maniwala o sumang-
ayon sa pagsusuri o opinyon na kanyang inilalahad. Madalas itong Makita sa
mga kritikal na sanaysay, kolum, editorial pananaliksik o bahagi ng tesis.
Ang tekstong persuweysib ay naglalayong makapangumbisi o

manghikayat sa tagapakinig, manonood, o mambabasa. Bukod dito, ito rin ay
nagbibigay ng opinyon ng may akda o nagsasalita upang mahikayat ang madla.
Ang tono ng tekstong ito ay sobhetibo kung saan nakabatay ang manunulat sa
kanyang mga ediya.
4. Tekstong Narativ o Naglalahad – isang uri teksto na nakatuon sa

pagsasalaysay ng isang pangyayari sa kawili-wiling paraan. Saklaw nito ang
Paglalarawan at pagpapaliwanag ng mga bagay o pangyayaring naganap na
kung saan masasalamin ang opinyon, paniniwala o interpretasyon ng may-akda
sa nasabing pangyayari.
Ang tekstong narativ ay tekstong nagsasalaysay ng maayos na

pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari hinggil sa isang tauhan. Layunin
ng tekstong narativ ang mang-aliw ng mambabasa o tagapakinig at magbigay
ng gintong aral sa bandang huli, ang tekstong narativ ay mga maiikling
kuwento, talambuhay, pabula at alamat.
5. Tekstong Argumentatibo – isang uri ng teksto na nagtataglay ng mga

pagpapatunay, pagpapatotoo, pagpapaliwanag at paggamit nang mahusay na
pangangatuwiran upang sang-ayunan o tutulan ang isang bagay, pangyayari o
isyu. Madalas na nasa ganitong uri ng teksto ang mga argumentatibong
sanaysay, teknikal na papel, desisyon ng korte o komite, editorial o maging sa
ilang bahagi ng tesis.
Ang tekstong argumentatibo ay isang uri ng teksto na ang pangunahing

layunin ay makapaglahad ng katuwiran. Sa tekstong ito, ang manunulat ay
kailangang maipagtanggol ang kaniyang posisyon sa paksa o isyung pinag-
uusapan. Kinakailangang may matibay na ebidensya ang manunulat upang
mapatunayan ang katotohanan ng kaniyang ipinaglalaban. Ang ilan sa mga
ebidensya na pwede niyang gamitin ay sariling karanasan, kasaysayan, kaugnay
na mga literatura, at resulta ng empirikal na pananaliksik.
Ang pagsulat ng ganitong uri ng teksto ay nangangailangan ng masusi at

maingat na pagkalap ng mga datos o ebidensya. Kapag mayroon ng matibay na
ebidensya, ang manunulat ay obligado nang panindigan ang kaniyang panig,
maari na rin siyang magsimulang magsulat ng malaman at makabuluhang
pangangatwiran. Sa pamamagitan ng detalyadong pag-aaral sa paksa o isyu,
mas mauunawaan ng mananaliksik ang iba’t-ibang punto de bista na maaring
matalakay sa diskurso. Dahil may sapat na rin siyang kaalaman tungkol sa
paksa, mas madali na rin para sa kanya ang pumili ng posisyon o papanigan.
Awtput
A. Gawain I
Panuto: Magsaliksik ng limang uri ng teksto at maghanap ng nauukol na
tema sa bawat uri nito.
Pormat:
Short bond paper
Arial
12
Pangalan: __________________________ Petsa: _____________

Seksyon: _____________________ Guro: _______________
_______Pamagat_____
B. Gawain II
Panuto: Isulat sa patlang ang hugis star ( ) kung ang pangungusap ay
Tekstong Impormatibo o nagbibigay ng impormasyon, parisukat ( ) kung ang
pangungusap Deskriptibo o naglalarawan, tatsulok ( ) kung ang pangungusap ay
perweysib o nanghihikayat, diamond ( ) kung ang pangungusap ay Narativ o
naglalahad, at bilog ( ) kung ang pangungusap ay Argumentatibo.
________1. Ang Surf ay nagbibigay ng todong linis at todong bango. Surf with fabcon.
Todo sa linis, todo sa bango.
________2. Dapat nang itigil ang laban kontra droga ng administrasyong Duterte dahil
marami nang mga inosenteng buhay ang nadadamay.
________3. Pinasimulan ng pamahalaang Duterte ang laban kontra iligal na droga.
________4. Naganap daw ang pambubugbog ni Alyas Linda sa kaawa-awang matanda
gabi ng miyerkules habang nakasakay sila sa dyip. Ngayon ay nasa radyo show na ni
Tulfo ang kaso.
________5. Maraming Pilipino ang nakakaranas ng hirap dahil sa angking katamaran at
hindi dahil walang oportunidad dito sa bansa.
________6. Malulusog at masasarap kumain ang pamilyang Sanchez.
________7. Ipinanganak si Jose P. Rizal noong Hunyo 19, 1861 sa Calamba, Laguna
Kinitil siya ng mga Espanyol noong Disyembre 30, 1896 sa Bagumbayan.
________8. Kung barado na ang inidoro, lumapit na sa lagi ninyong malalapitan.
Malabanan Septic Tank Cleaner; palaban sa bara.
________9. Sampaguita ang pambansang bulaklak ng Pilipinas.
________10.Tila isang abandonadong lugar ang kaniyang silid dahil sa sobrang dumi.
C. May pamimilian
Panuto: Isulat sa patlang ang titik ng tamang sagot. Piliin sa kahon sa

tamang sagot.
A. Tekstong Impormatibo o Nagbibigay ng impormasyon

B. Tekstong Deskriptibo o Naglalarawan
C. Tekstong Persweysib o Nanghihikayat
D. Tekstong Narativ o Naglalahad
E. Tekstong Argumentatibo
_________ 1. Ang ginto sa ating kapaligiran ni John Linarzon Z. Naples
_________ 2. Promodiser
_________ 3. Dyaryo
_________ 4. Tinig ng mamamayan
_________ 5. Marcial Law at Simbahang katoliko
_________ 6. Ang pangarap kong Cement Mixer
_________ 7. Manual na panturo
_________ 8. Usaping K-12 Curriculum
_________ 9. Talumpati ng pulitiko
_________ 10.Pain sa bunganga ng pating ni JC Gloria

Module 1 in P.E
OVERVIEW
What activities make up your day? Do you have time to be active? Are you particular of
the food you intake daily? Today’s pandemic makes us realize how our health is very important
to each one of us. Yes, our daily household chores and activities, and the food we intake can
either make us healthier or it can put us at risk even at a young age. Regardless of the type of
activity we do, you will most likely gain flexibility and improve your heart rate to a certain level.
Physical fitness activity can be moderate or vigorous, depending on the type of household
activities you are doing. There are organizations that have advocacies to help us stay fit while
staying at home.
This module is designed to help you achieve physical fitness for health reasons through
health-related fitness (HRF) components and the application of the FITT (frequency, Intensity,
Time, and Type).
Frequency – how often you perform physical activities

Intensity – how hard you perform physical activities
Time – how long do you perform such as activity and:
Type – mode of physical activities
Learning Competencies
 Understand how FITT can determine our progress physically
 Perform activities that enhances our HRF components
 Describe FITT and HRF with regards to our own bodies
LEARNING OBJECTIVES
At the end of the lesson, the learners can:

1. Apply what you’ve learned about HRF and FITT to improve physical well-being;
2. Determine what activities would suit depending on what aspect of health you are trying to
improve; and
3. Encourage improvement of physical health using your knowledge about FITT and HGF
LESSON 1
APPLYING FITT ON OUR HOUSEHOLD DAILY

ROUTINES
THE FITT PLAN FOR PHYSICAL ACTIVITY
Physical activity is important for everyone in the family. The following

is information from the American Academy of Pediatrics summarizing the
FITT method and includes general fitness tips and an activity log.
FITT METHOD
FITT (frequency, intensity, time, and type) is one way to remember the general
guidelines for what should be included in a fitness plan. Remember, it’s important to keep in
mind that each family member’s fitness goals will be different based on age, sex, current fitness
level, and available resources.
Frequency—Do some type of physical activity every day.
Intensity—Choose an activity that is at least moderate in intensity, and also try to add a few
more vigorous activities over the week. Vigorous activity is activity that makes you breathe hard
and sweat. (Reaching a certain heart rate is not necessary.)
Time (duration)—Plan on a total time of at least 60 minutes of activity each day. This can be
done all at once or added together over several shorter 10- to 15-minute blocks of activity.
Breaking it up into smaller blocks of time is a great way to start a new program or fit activity into
a busy schedule.
Type—The type of activity can include a variety of team sports, individual sports, recreational
activities, family activities, active hobbies, and walking or bicycling for fun and transportation.
Several times every week do weight-bearing activities that promote muscle strength, flexibility,
and bone health.
What is FITT?
Understanding the F.I.T.T. principle helps you create a workout plan that will be more
effective in reaching your fitness goals. F.I.T.T. stands for frequency, intensity, time, and type of
exercise. These are the four elements you need to think about to create workouts that fit your
goals and fitness level.
Frequency
The first thing to set up with your workout plan is frequency—how often you will exercise.
Your frequency often depends on a variety of factors including the type of workout you're doing,
how hard you're working, your fitness level, and your exercise goals.
How to Use F.I.T.T.
The F.I.T.T. principle outlines how to manipulate your program to get in shape and get
better results. It also helps you figure out how to change your workouts to avoid boredom,
overuse injuries, and weight loss plateaus.
For example, walking three times a week for 30 minutes at a moderate pace might be a great
place for a beginner to start. After a few weeks, however, your body adapts to these workouts
and several things may happen:
You burn fewer calories: The more you workout, the easier it is to do the exercises because
your body becomes more efficient.
Weight loss stalls: Your new workouts may lead to weight loss, but when you weigh less, you
expend fewer calories moving your now-smaller body.
Boredom sets in: Doing the same workout for weeks or months on end can get old, eating into
your motivation to exercise.
It's at this point you want to manipulate one or more of the F.I.T.T. principles, such as:
Changing the frequency by adding another day of walking
Changing the intensity by walking faster or adding some running intervals
Changing the time spent walking each workout day
Changing the type of workout by swimming, cycling, or running.
Even just changing one of these elements can make a big difference in your workout
and in how your body responds to exercise. It's important to change things up on a regular basis
to keep your body healthy and your mind engaged.
The FITT Principle is the most basic rule of thumb used to guarantee your workout
plan matches both your experience and your goals. So before you can put it into practice, you
need to define both of those things.
Each of the FITT factors are interdependent, meaning the frequency of your workout will
depend on the type (cardio vs. weights), while the intensity and time will depend on the
frequency, and so on. Now let's take a closer look at each of these components.
Principle of FITT
Frequency
How often you work out in a week will depend on a number of factors, including:
Your goals. If your objective is to lose weight, you may need to train up to five times per
week, whereas if your goal is to maintain fitness levels, you may only need to train three or four
times per week.
The type of training you do. It's recommended to leave one day in between resistance
training workouts to allow the muscles time to rest and repair, while cardiovascular workouts
can be more frequent.
How often will you really be able to work out? If you want to do cardio training to lose
weight but your schedule or fitness level prevents you from making it to the gym five times per
week, you may need to increase the intensity and/or the time you spend on less frequent
workouts and build from there.
Intensity
This will determine how fast or far you should run, how many reps you should do, and/or how
heavy your resistance should be. How hard you push yourself during work outs will depend on:
Your current fitness level. Make sure to keep an eye on your heart rate during
workouts, particularly when trying out a new routine. Know your maximum heart rate and your
target heart rate (50 to 70 percent of your maximum heart rate) and stick to this safe zone. Any
lower means you won't be increasing your fitness or losing weight, and any higher could mean
you're putting too much pressure on your body.
Your goals. Weight loss, endurance training, or strength training will require higher-
intensity workouts than a maintenance workout.
The type of training you do. The intensity of your cardio workout can be altered by
changing the speed, distance, and difficulty level or incline of your workout, while resistance
training intensity can be altered by changing the amount of weight you lift and how many
repetitions you complete.
The frequency of your workouts. Depending on your schedule and goals, you may opt
for low-intensity workouts five or six times per week or higher-intensity workouts less often.
Type
While all of the other factors depend heavily on this element, choosing the type of
exercises you do during your workouts (cardiovascular or resistance training) very much
depends on your fitness objectives.
Resistance training is often the focus for those who want to increase strength and
muscle tone and includes weight lifting and classic exercises such as squats, pushups, sit-ups,
pull-ups etc.
Cardiovascular training is used to achieve goals such as weight loss or endurance

training and focuses on exercises that increase the heart rate, such as running, cycling,
swimming, rowing, hiking etc.
Mixed training, which combines cardio and resistance workouts, is great for improving
general fitness and/or training for a particular sport.
Time
The amount of time you spend on each workout is very much dependent on all the other
factors we have discussed above.
Type of training. Cardio workouts are generally longer than resistance workouts. A
cardio session should last a minimum of 20 to 30 minutes and can take several hours (a long
run or bike ride, for example), while resistance workouts usually last 45 to 60 minutes.
Objective. There will clearly be a difference in the amount of time spent on marathon
training compared to a workout aimed at maintaining general fitness level.
Intensity and frequency. As previously mentioned, you may opt for longer, lower-
intensity workouts over shorter, higher-intensity workouts. Same goes for frequency; You may
want to train longer for fewer days or do short workouts every day.
The F.I.T.T. principle and Weight Loss
Why are the basic F.I.T.T. principle concepts important if you are planning an exercise program
to lose weight?
They’re important because they help you to:

 Start with the right exercises and intensity.
 Measure your progress.
 Plan your exercise to maximize long term weight loss.
Using the F.I.T.T. principle isn’t just important in your initial exercise planning, it is also crucial to
your long term planning and weight loss and fitness success.
By increasing or varying any or all parts of the F.I.T.T. principle elements, you can:
 Increase the number of calories you burn during each exercise session.
 Improve your cardiovascular fitness and strength.
 Help minimize overuse/over training injuries.
 Build variety into your program.
Output- lesson 1
Activity # 1
Read the following statements carefully and write the word Yes on the space provided
before the number of the statements that applies to you, while leave it blank if it doesn’t.
________1. I engage in physical activities for at least 30 minutes several days a week.
________2. I engage in physical activities that challenge my heart rate.
________3. I spend quality time with family, friends, and others in my social circle.
________4. I always find time to do leisure activities.
________5. I do warm-up, stretching, and cool down exercises.
________6. I do not stress myself about schoolwork deadlines.
________7. I take care of environment by doing small deeds such as throwing my trash
into trash bin.
________8. I assess my physical fitness level and my participation in physical activities.
________9. I try to eat vegetables and fruits as much as I can.
________10. I have assign task to do household chores.
Count the number of yes to know your Healthy Lifestyle Assessment rating.
Excellent 9 - 10
Good 7 -8
Fair 4 -6
Needs Improvement 0 -3
Output- lesson 1
Activity #2: Warm You Up!
This activity will prepare your body for physical activity.
Objective:
To prepare yourself for physical activity using general or sports-

specific warm up exercises
Procedure:
1. Choose a partner (members of the family)
2. Do light jogging around your house for gradual elevation of your heart rate
3. Stretch your legs, arms, back for several minutes
Note: The time allotted to properly warm up your body can spell the difference
between performing well and getting yourself injured. Spend around 5-10
minutes on warm-up routine. Execute either general warm-up exercise like
jogging and jumping jacks and body twisting or sports-specific warm-up
exercises.
Output- lesson 1
Activity #3: I LOVE MY WEIGHT!
Objective:
To differentiate healthy and unhealthy eating practices
Materials:
Checklist notebook
Pen
Procedure:
Put a check mark (√) on the practices that show healthy habit and (x) for unhealthy
explain your answer briefly.
Discuss it with the members of the family
HEALTHY AND UNHEALTHY HABIT
PRACTICES HEALTHY UNHEALTHY EXPLAIN
HABIT HABIT
1. Drinking beverages is
my option
2. Eating sweets daily
3. Removing vegetables
when eating ―Lauya‖ or
―Tinola‖
4. Eating fruits daily
5. Preferring food
delivery
6. Eating home cook

meals
7. Preferring to eat deep

fried foods
8. Prefer to eat street
foods
9. Skipping meals for a

diet
10. Drink plenty of water

a day.
Output- lesson 1
Activity #4 My Daily Routine!
This activity will determine possible times during the day when you can be more active.
Objective:
To discuss opportunities of becoming more active based on your daily routine
Materials:
Activity notebook
Pen
Procedure:
1. Work with sibling or any member of the family.
2. In your activity log, fill up the table below on how much time you spent doing these
household activities. Use your activity notebook.
ACTIVITY ACTIVE LOG
ACTIVITIES/ SUN MON TUE WED THU FRI SAT

CHORES
LAUNDRY
STUDYING
SCRUBBING THE
FLOOR
CLEANING THE
HOUSE
WASHING THE
DISHES
FREE TIME
FIXING BEDROOM
FEEDING PETS/
ANIMALS
PREPARING MEALS
FETCHING WATER
3. Focus on the following:

a) How long do you spend on activities that make you move a lot?
b) When are the best times and days for you to be more active?
4. Share your ideas to the members of the family
a) What do you feel while doing the activity? Do you have realization?
b) Are you busy doing active or passive activities?
c) Do you have free time in a week?
Output- lesson 1
Activity #5 Home – Based Weekend Camping
In this activity you commit to develop fitness for the whole family. You will be the one to
lead them and given the opportunity to maximize your knowledge and skills together with the
understanding that you have learned in doing active activities.
Objective:
 To show appreciation of the value of physical activities to improve physical fitness

 To realize the advocacy project on the value of active participation in physical activities
during the Home-based weekend Camp.
Materials:
 Activity notebook/pen
 Photo album
 Sample budget proposal for the activity
 Schedule of activities/ matrix
Procedure:
1. Extend tour fitness commitment to your family.

2. Take note of the details of the home-based Weekend Camping
HOME-BASED WEEKEND CAMPING
Goal:
Maintain an active lifestyle to influence physical activity participation at home.
Participants: Family members
Venue: Home
Schedule: Weekend
Rationale: The home-based camping aims to influence the members of the family to participate in the
activities.
Objectives:
 Aims to offer a variety of active activities.

 Provide activities to enhance fitness benefits and:
 Inculcate the idea of being active to maintain fitness levels throughout one’s life.
Activities:
1. Planning
a) Planning activities
b) Planning budget
c) Schedule of activities
d) Choosing food
2. Organizing
a) Assign Committee
b) Communicating the members of the family regarding the activity
3. Managing Actual Activity
a) Time management
b) Activity management
c) Personnel management
d) Family participation
4. Evaluation
a) Family feedback
b) Narrative report with proper documentation

Module Filipino and P.E Week 12

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Module Filipino and P.E Week 12

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

INSTITUTE OF SCIENCE &TECHNOLOGY

Inaasahang Bunga ng Pagkatuto

Pagkatapos ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahan na:

● nabibigyang-kahulugan at saysay ang kalikasan ng pagbasa bilang isa sa mga

Pagkatapos ng modyul na ito, ang mga mag-aaral ay inaasahan na nakasusulat

Ang mga sumusunod na gawain ay isasakatuparan para sa pagpapalalim sa pang-

1. Kahalagahan ng Pagsulat at Pabasa

Kalikasan ng Pagbasa at Kahulugan ng Pagbasa

Pagbasa- Pagkilala at pagkuha ng mga ideya at kaisipan sa mga sagisag na

- Ang pagbasa ay isa sa apat na kasanayang pangwika na kasama ng

Malaki ang ginagampanan ng pagbasa sa holistikong pag-unlad ng ating

Mga Uri ng Pagbasa ayon sa Layunin

1. Skimming – o pinaraang pagbasa ang pinakamabilis na pagbasa na

Limang antas ng Pagbasa

Kritikal na Pag-iisip Pagsasalita

 Batay sa teoretikal na pagpapakahulugan ni Kenneth Goodman, ang

Mula sa kahulugan sa itaas, masusuri na ang pagbasa ay isang proseso.

1. Psycho ang pagbasa, katulad ng wika ay isa sa mga eksklusibong

Estratehiya sa Pagbasa ng Teksto

Sa isang Literary Writing Workshop sa Philippine Normal University Manila na

2. Pag-unawa sa Kaisipan ng May-akda

Pagkilatis sa Kahalagahan at Kabisaan ng Ideya

Pagsasanib ng Kaisipan at Karanasan

 Sa modelo ng pagsusuri ni Villafuerte, mapapansin na ang literal na

Paraan upang maging mabisa ang isang teksto:

 Sumunod ang pagsasanib ng kaisipan at karanasan. Kailangan ng

________1. Pagpili ng magasin na babasahin.

________2. Pagkuha sa direktoryo ng tirahan ng isang taon.

________3. Paghanap ng paksa sa indeks ng aklat.

________4. Pagpili ng aklat na babasahin.

________5. Pagtingin ng artikulo sa isang dyaryo.

________6. Pagtukoy ng isang jornal sa mga sanggunian.

________7. Pagbuo ng pangkalahatang impresyon sa nilalaman ng sanaysay.

________8. Mabilisang pagbasa ng isang teksto na ang pokus ay hanapin ang

_________9. Mabilisang pagbasa na ang layunin ay alamin ang kahulugan ng

_________10. Kinapapalooban ito ng bilis at talas ng mata sa paghahanap hanggang

Panuto: Sagutan ang Unang Hanay sa pamamagitan ng pagpili ng tamang sagot sa

______1. Pagbibigay ng tono o bigkas A. Literal

______2. Paglalagom sa nabasang B. pagbibigay ng interpretasyon

______3. Paglalahad ng opinyon sa C. mapanuri/ kritikal

______4. Pagtutulad o paghahambing D. pagpapahalaga

______5. Pagbabalik-tanaw sa mga E. paglalapat

______6. Pagbibigay ng pamagat

______7. Pagsasadula ng akdang

______8. Pagpapasya tungkol sa

______9. Pagpapayaman ng talakayan

______10. Pagkilala sa mga tauhan.

Pangalan: __________________ Petsa:___________

Seksyon:____________________ Guro:Bb. Amparado

Panuto: Bigyan ng pansariling kahulugan ang nasa ibaba at Ipaliwanag.

1. ―Nasa Pagbasa ang Pag-asa‖.

2. ―Hiwaga ng karunungan matutuklasan, kung ang ang pagbasa ay pahalagahan‖.

3. ―Pag-iisip hasaiin, pagbasa laging gawin‖

IBA’T IBANG HULWARAN NG MGA ORGANISASYON NG TEKSTO

Ang tekstong binabasa ay maaaring nagbibigay ng depinisyon o katuturan

Saklaw ng mga tekstong ekspositori ang iba’t ibang nilalaman at

1. Pagpapakahulugan – isa itong hulwaran ng mga organisasyon ng teksto na

Para sa simpleng pakahulugan

Para sa komprehensibong pakahulugan

Gamit ang batayang Venn Diagram sa itaas, maaari nating matulungan si

Kandidato Mga Kwalipikasyon ng Kandidato

Saligang Batas ng 1987

c. Mga Finalist sa Masining na Pagkukwento

Mga Uri ng Finalist sa

Pangalan: ________ Petsa:_

Pangalan: _____________ Petsa:_

Pangalan: ______________ Petsa: _