Professional Documents
Culture Documents
Filipino LM
Filipino LM
Filipino
Kagamitan ng Mag-aaral
Ang mga akda / materyales (mga kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan,
ngalan ng produkto o brand names, tatak o trademarks, atbp.) na ginamit sa aklat na
ito ay sa nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsikapang mahanap at
mahingi ang pahintulot ng mga may karapatang-ari upang magamit ang mga akdang
ito. Hindi inaangkin ni kinakatawan ng mga tagapaglathala (publisher) at may-akda
ang karapatang-aring iyon.
ii
PAUNANG SALITA
iii
Yunit III - Pagmamahal sa Bansa at Pakikibahagi
sa Pandaigdigang Pagkakaisa
Yunit IV - Panginoon ang Sandigan sa Paggawa
ng Kabutihan
iv
kuwentong bayan, mga pantasya o likhang isip
at mga salaysay ayon sa karanasan ng mga ibang
mag-aaral. Ito ang magiging susi upang higit mong
maunawaan ang mga aralin natin. Huwag kang
mabahala, laging nakaagapay ang iyong guro sa
lahat ng gagawin mo.
v
SANAYIN NATIN – Dito magkakaroon ka ng
pagkakataon na malinang lalo ang kasanayan sa
napag-aralan kasama ang ibang pangkat sa
pamamagitan ng mga karagdagang gawain.
vi
Talaan ng Nilalaman
A. Panimula
B. Talaan ng Nilalaman
Yunit 1: Pagpapakatao at Pagiging
Kasapi ng Pamilya
vii
Aralin 7: Sa Oras ng Kagipitan,
Pamilya ay Nandiyan Lang 99
Pangngalan Ayon sa Kasarian
(Pambabae at Panlalaki)
Yunit 2: Pakikipagkapwa-Tao
Aralin 1: Ideya Ko, Sasabihin Ko 146
Panghalip Panao
viii
Aralin 5: Kuwento Mo, PakikingganKo! 192
Panghalip Pananong
ix
Gamit ang mga Salitang Kilos sa Tula
Aralin 3: Lugar na Kinagisnan,
Halina’t Pasyalan 289
Pandiwang Pangkasalukuyan
x
Aralin 4: Maging Huwaran
sa Paningin ng Diyos 425
Pang-ukol na Ayon Sa
xi
xii
1
Aralin I: Kalusugan ng Pamilya
Ay Dapat Pangalagaan
Magtulungan Tayo
Tayo nang maglinis ng ating bakuran
Dapat alagaan, mahalin ang kalusugan
Hirap at sakit ating maiiwasan
Kung tayo ay laging nagtutulungan.
2
Kanino ipinatutungkol ang tula?
Bakit kailangang maglinis ng paligid?
Ano ang nais gawin ng sumulat ng tula?
Ano ang pangunahing ideya ng tula?
Saang bahagi ng tula makikita ang
pangunahing ideya?
Batay sa iyong karanasan, ano ang
maaaring gawin upang makatulong
sa kalinisan ng paligid?
3
nagkalat din kung minsan. Para sa iba, ang mga ito
ay basura lamang. Patapon at wala nang silbi kaya
naman ang ating kapaligiran ay punong-puno ng
mga kalat.Pinamumugaran tuloy ang mga ito ng
mga daga at insekto.
5
A. Isulat ang tsek (/) sa sagutang papel kung
naranasan mo na ang pahayag at ekis (X)
naman kung hindi.
1. Nagtatapon ako ng basura sa tamang
tapunan.
2. Inuuwi ko ang aking basura.
3. Tumutulong ako sa proyektong pangkalinisan
sa aming barangay.
4. Hinihiwalay ko ang nabubulok sa di-
nabubulok na basura.
5. Tinatakpan ko ang basurahan upang hindi
mangamoy at maiwasan ang pagkalat ng
mikrobyo.
B. Basahin at piliin ang pangunahing ideya
o kaisipan ng teksto. Isulat ang wastong letra sa
sagutang papel.
1. Ang dengue ay maiiwasan kung ibayong pag-
iingat ay isasaalang-alang. Palitan nang madalas
ang tubig sa plorera. Linisin ang loob at labas ng
bahay. Maging malinis sa tuwina.
a. Maglinis ng kapaligiran upang maiwasan
ang sakit.
b. Palitan lagi ang tubig sa plorera.
2. Kapag may sipon o ubo, iwasan ang
pagdura kung saan-saan. Takpan ang bibig at
ilong kapag umuubo o bumabahin nang hindi
makahawa ng iba.Uminom ng maraming tubig
at magpahinga.
a. Mga dapat gawin kapag inuubo at sinisipon.
b. Uminom ng maraming tubig at magpahinga.
6
3. Ugaliin ang pagkain ng mga prutas at gulay.
Maraming bitamina ang nakukuha sa mga ito.
Nakatutulong din ang mga ito upang mapanatiling
malusog ang katawan.
a. Ang mga prutas at gulay ay maraming
bitamina.
b. Kumain ng prutas at gulay upang maging
malusog ang katawan.
4. Uminom ng walo o higit pang baso ng tubig
sa araw-araw. Nakatutulong ito para sa mabilis
na pagtunaw ng ating kinain. Nasosolusyunan nito
ang pagtigas ng dumi sa loob ng katawan.
a. Kabutihang dulot ng sapat na pag-inom
ng tubig.
b. Bilang ng iinuming tubig araw-araw.
5. Iwasang kumain ng junk food at pag-inom ng
nakalatang inumin. May mga kemikal ito na
hindi mabuti sa katawan.
a. Iwasang kumain ng junk food at pag-inom
ng nakalatang inumin.
b. May mga kemikal na makukuha sa
junk food at nakalatang inumin.
7
Lubhang kakaiba si Sonya
Parang diksiyonaryo ang isip niya
Nasasabi ang mga kahulugan
Salita’y nagagamit kapag
kailangan
Parang sa isip hinuhugot
Kailanman di siya nakababagot.
8
Basahin ang salitang nasa loob ng kahon.
Pumalakpak kung dapat taglayin ang katangian at
pumadyak naman kung hindi dapat.
9
bahay aliw mata sabaw
tuwa bata banghay tasa
mababa mataas marikit kotse
saliw kabayo ibon araw
masakit inahin pugo pagkain
takatak kalabasa kalesa maginoo
patani putak luya mani
Pilipino saya dibdib liblib
11
Ipakita ang masayang mukha kung wasto ang
gawain at malungkot na mukha kung mali.
Magtatanong sa mga magulang.
Huwag sagutan ang takdang aralin.
Magpatulong kina ate at kuya.
Tingnan sa diksiyonaryo o internet.
Ipagawa sa kaklase ang takdang aralin.
1. plorera a.
b.
2. katre
c.
3. gwantes
d.
4. pluma
5. batingaw e.
12
Kopyahin ang kahulugan ng di-kilalang salitang
may salungguhit na makikita sa pangalawang
pangungusap. Isulat sa sagutang papel.
13
Alamin ang mga di-kilalang salita sa
pamamagitan ng larawan. Pagtambalin ito sa
pamamagitan ng pagsulat ng letra ng pangalan ng
bawat larawan. Gawin ito sa sulating papel.
1. a. bapor
2. b. brilyante
3
c. aparador
4. d. mangkok
5.
e. kubyertos
14
Mga dapat tandaan sa pagsulat:
15
Gumawa ng pataas-pababang guhit. Gawin sa
papel ng limang beses. Gayahin ang modelo.
16
Gumawa ng pataas-pababang guhit.
Unang Pangkat - Pagbakat ng putol-putol na
guhit
Ikalawang Pangkat - Pagdugtong ng mga tuldok
Ikatlong Pangkat - Pagsulat sa hangin
Ikaapat Pangkat - Pagsulat sa papel
17
Aralin 2: Mahalin at Ipagmalaki
ang Pamilya
18
Handang-handa na sina Nanay Carmen at
Tatay Ramon. Dadalo sila sa pagtitipon nina Lolo at
Lola. Anibersaryo ng kasal nila. Dapat ay naroon ang
buong pamilya. Tinawag ni Aling Carmen ang mga
anak. “Fe, Rey, nasaan na ba kayo? Bihis na kami ng
Tatay ninyo.” “Nanay, may sinat po si Rey, isasama
pa po ba ninyo kami?” tanong ni Fe. Dali-daling
pumunta si Aling Carmen sa silid ng anak at hinipo
ang ulo ni Rey. Nalaman niyang may sinat ito.
Lumabas siya at nang ito’y bumalik, nakabihis na ito
ng damit pambahay. May dalang palangganang
may tubig, botelya ng gamot, at yelo.
19
Piliin sa mga larawan kung paano mo ipinakikita
ang pagmamahal sa iyong mga magulang o kasapi
ng pamilya. Ipaliwanag sa klase ang napiling
larawan.
a b c d
21
Ang mahahalagang detalye ay
nakatutulong upang masagot ang
mga tanong sa pinakinggan o binasang
teksto.
Ang hinuha ay pagbibigay ng
kasalukuyang nadarama, iniisip, katangian,
o nangyayari batay sa paglalarawan ng mga
detalye sa isang sitwasyon. Maaaring positibo
o negatibo.
22
Si Mang Piolo at si Aling Cristy ay huwarang
pamilya. Ang kanilang mga anak na sina Arcy, Elvie,
Nancy, at Frank ay masisikap na mag-aaral.
Ang panganay na si Arcy na nasa Baitang VI ay
nangunguna sa klase. Ang kambal na sina Elvie at
Nancy ay masisigasig sa pagpasok, aktibo sa
talakayan at napapasali sa lahat ng pagligsahan
pang-akademiko. Ang nag-iisang lalaki na si Frank
ay gumagaya sa masisikap niyang mga kapatid.
Naitataguyod naman ang kanilang pag-aaral
sa pagiging masigasig ng kanilang mga magulang.
Ang mag-asawa ay responsableng
gumagabay, nagdidisiplina, at doble kayod sa
paghahanapbuhay para itaguyod ang edukasyon
ng mga anak.
Ginagawa nilang araw ang gabi para
mapaglaanan ang pangangailan ng pamilya.
Kahanga-hanga ang pamilya nina
Mang Piolo at Aling Cristy.
24
Ang kaalaman sa tunog ng mga letra ay
mahalaga upang mas mabilis makabasa. Ito ay
mahalagang pundasyon sa pagbasa kaya dapat
itong taglayin ng bawat isa.
25
Ang mga salita ay maaaring
magkapareho ang tunog sa unahan, gitna,
at hulihan.
26
Nasaan Ka, Inay ?
27
Bakit natakot si Nena?
Bakit kaya biglang nagdilim ang paligid?
Paano ipinakita ni Nelia ang kaniyang
pagmamalasakit sa kapatid?
Ano-ano ang ginagawa mo para sa kasapi
ng pamilya?
Ano-anong pangngalang tumutukoy
sa tao, bagay, hayop, at pook ang iyong
napakinggan sa kuwento?
28
Tukuyin ang kategorya ng pangkat ng mga
pangngalan sa bawat bilang. Isulat ang A kung tao,
B kung hayop, C kung bagay, at D kung lugar.
Isulat ang wastong letra sa sagutang papel.
___1. parke silid bukid
___2. ibon baka kalabaw
___3. lapis papel bag
___4. sumbrero kamera telepono
___5. lolo guro ate
29
Gawin sa sagutang papel. Hanapin ang salita
sa pangungusap na tinutukoy ng pangngalang nasa
kaliwa. Isulat nang tama ang sagot.
tao 1. Masarap ang suman na ginawa ni
Aling Lorna.
bagay 2. Kulay pula ang damit na binili ko
kahapon.
hayop 3. Mabilis tumakbo ang kabayo.
lugar 4. Namasyal ang mag-anak sa
Luneta Park kahapon.
bagay 5. Nawala ang lapis na mahaba.
30
Anong mga pangngalan ng tao ang iyong
nabasa?
Anong pangngalan ng hayop ang iyong
nabasa?
Tama ba ang pagitan ng bawat letra ng salita?
Paano mapagaganda o mapaaayos ang
sulat?
31
Sipiin sa sulating kuwaderno ang sumusunod na
pangngalan.
1. bulaklak 4. botika
2. kambing 5. upuan
3. Dan
32
A. Isulat ang pataas-paikot na linya sa kuwaderno.
Sundan ang modelo sa ibaba.
33
Aralin 3: Maglibang at Magsaya
sa Piling ng Pamilya
A. B. C. D. E.
2. Piliin ang tamang bilang ng pantig sa salitang
masaya.
A. 1 B. 2 C. 3
3. Alin ang tamang pagpapantig sa salitang
pasyalan?
A. pas-yal-an B. pas-yala-n C. pas-ya-lan
4. Alin sa mga salita ang karaniwang ngalan o
pambalana?
A. mag-aaral B. Armando Reyes C. IIog Pasig
5. Alin sa mga salita ang may maling baybay?
A. dekorasyon B. dekoration C. dikorasyon
34
Brgy. Dawis, Gasan
Marinduque
Mayo 10, 2012
Nagmamahal,
Nilo
35
Talipapa, Novaliches
Lungsod ng Quezon
Hunyo 20, 2012
Nagmamahal,
Mary Ann
36
Ano ang atraksiyon ng Lukban, Quezon?
Magbigay ng mga katangian nina Mary Ann at
Nilo.
Kung ikaw si Nilo, ano ang magiging damdamin
mo dahil hindi nakarating ang iyong inaantay?
38
3. “Naku! Walang ilaw. Ang dilim ng paligid.”
4. “Hu! hu! hu! Ang sakit ng ngipin ko.”
5. “ Bakit kaya hindi ako isinama ni Ate sa parke?”
39
Ang kalahati nito ay natatamnan ng mga puno
ng niyog na pinagkakakitaan ng kanilang lolo
at lola ng kabuhayan.
Kapag pumupunta ang magkapatid
kina Lolo Bindoy at Lola Genia, ipinaghahanda
sila nito ng sinampalukang manok.
Minsan naman, sila ay ipinagluluto ng bulalo
sa kanilang pag-uwi, pinababaunan pa sila
ng karamelado na gawa sa gatas ng kalabaw
na gustong-gusto ng magkapatid.
eskuwela
kalahati
manok
niyog
pinaghahanda
.
Pantigin ang sumusunod at isulat ang bilang ng
pantig sa dulo mga salita. Isulat sa kuwaderno.
1. kapaligiran 3. paaralan 5. tandaan
2. tahanan 4. pasalubungan
43
Iguhit sa malinis na papel kung paano mo
ipinapakita ang iyong pasasalamat sa iyong mga
magulang sa pagmamahal na kanilang ibinibigay.
44
Pangkatin ang mga karaniwang ngalan ng tao,
bagay, hayop at lugar. Ilagay sa tamang supot.
Pangkat 1 Pangkat 2 Pangkat 3 Pangkat 4
46
Sabihin ang Oo kung tama ang ipinahahayqg
at Hindi naman kung hindi. Hintayin ang hudyat ng
guro.
1. Ilalagay ko sa tamang lalagyan ang mga laruan
pagkatapos kong gamitin.
2. Paglalaruan ko ang aking laruan hanggang
sa masira.
3. Iiwanan ko sa bakuran ang aking mga laruan.
4. Lilinisin ko ang aking mga laruan bago at
pagkatapos maglaro.
47
Hanapin at iwasto ang salitang may maling
baybay sa pangungusap.
1. Ang aking goruo ay si Gng. Melany B. Ola.
2. Binigyan kami ng kapitbahay ng tsokoulati.
3. Nagtakbuhan ang mga bata sa pallaroan.
4. Isang suprresa ang pagdating ng ama.
5. Matamis ang hinog na manga na binigay ni
Lola Ason.
48
PIliin ang salitang may maling baybay sa
pangungusap. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
1. Marami akong natanggap reigalo noong
nakaraang pasko.
2. Uminom ng maraming tubbigg upang
maiwasan ang sakit.
3. Pumunta sa siembahan sina Lolo at Lola.
4. Malaowak ang aming sa lupain sa Masbate.
5. Malamig ang sourbetes na kinain namin.
49
Aralin 4: Ang Batang Uliran,
Laging Kinalulugdan
50
Ang Paanyaya
51
Paano ipinakita ni Lani ang pagiging magiliw
niya sa pakikipag-usap sa telepono?
Kung ikaw si Lani, dadalo ka rin ba? Bakit? Bakit
hindi?
Kung ikaw naman si Jackie, iimbitahan mo rin
ba ang iyong mga kaibigan sa iyong
kaarawan? Bakit? Bakit hindi?
Paano nag-usap ang magkaibigan sa
telepono?
Anong magagalang na pananalita ang
ginagamit natin sa pakikipag-usap sa
telepono?
52
anuman Maraming salamat Hello!
Maaari Pakisabi
Marie : _______! Sino po sila?
Mark : Hello! Si Mark ito. _______ ko bang makausap
si Angelo?
Marie : Si Marie po ito. Wala po si Kuya Angelo. May
ipagbibilin po ba kayo?
Mark : ________ dalhin niya ang kaniyang bola
bukas? Maglalaro kami ng basketbol pagkatapos
ng aming klase.
Marie : Iyon lamang po ba ang bilin ninyo?
Mark : Oo, iyon lamang.___________, Marie.
Marie : Wala pong _________.
53
Narito ang ilang dapat tandaan sa paggamit
ng telepono.
1. Gumamit ng magagalang na pananalita sa
pagtawag at pagsagot ng telepono.
2. Maging mahinahon sa pagsasalita at panatilihin
ang katamtamang lakas ng boses.
3. Huwag ibagsak ang telepono bago at
pagkatapos gamitin.
4. Isulat sa papel ang mahahalagang
mensaheng nais ibilin ng tumawag.
54
Aa Bb Cc Dd Ee Ff
/ey/ /bi/ /si/ /di/ /i/ /ef/
Gg Hh Ii Jj Kk Ll
/ji/ /eych/ /ay/ /jey/ /key/ /el/
Mm Nn Ññ NGng Oo Pp
/em/ /en/ /enye/ /enji/ /ow/ /pi/
Qq Rr Ss Tt Uu Vv
/kyu/ /ar/ /es/ /ti/ /yu/ /vi/
Ww Xx Yy Zz
/dobolyu/ /eks/ /way/ /zi/
55
Tukuyin ang kayarian ng pantig. Isulat sa
sagutang papel ang P kung Patinig, KP kung Katinig-
Patinig, PK kung Patinig-Katinig.
1. 2. 3. 4. o 5. in
ta lu si
u ta
6. at 7. ur 8. a 9. ik 10. u
u
ta ta a o u
m
a o u
m
o o u
m
o o ta
m
Gamit ang malakinga kahon, punan
o ang tsart
m kayarian. Gawin ito sa kuwaderno.
ayon sa kanilang
a o
u
u as a ro o i
u
as pi a om o ga
ok u to o ma
e
a o
u ni bo at
o
Patinig u Katinig- Patinig Patinig-Katinig
o
1. u 1. 1.
2. u 2. 2.
3. u 3. 3.
4. 4. 4.
5. 5. 5.
56
Ang salita ay binubuo ng katinig at
patinig. Tinatawag itong pantig. May iba’t
ibang kayarian ang pantig tulad ng P
para sa patinig, KP para sa katinig-patinig,
at PK para sa patinig-katinig.
6. 7. 8. 9. 10.
para aklat ulap usbong aso
57
tama na gawing kuwintas at ipagbili kay Gng.
Flores,ang may–ari ng tindahan ng mga bulaklak.
59
Pilipinas relo doktor
bata Nelia G. Cruz
Mongol sapatos ospital
damit pamilihan parke
Muning ibon ate
60
Hanapin sa pangungusap ang tanging ngalan
ng tao, bagay, hayop, o pook.
1. Ang mag-anak ay nagbakasyon sa Tagaytay.
2. Si Doktor Santiago ay manggagamot ng mga
hayop.
3. Madaldal ang aking alagang Myna.
4. Tahimik ang Barangay Maligaya.
5. Leevans ang tatak ng bago kong sapatos.
61
Ano ang nangyari nang malaman ni Helen
na nakawala si Goryo?
Sa palagay mo, sino ang sumira ng
halamanan ni Helen?
Dahil paborito niya ang alagang kambing ,
sasaktan ba niya ito?
Ano kaya ang gagawin ni Helen sa kaniyang
halamanan?
Ano kaya ang gagawin ni Helen sa kulungan
ng kambing?
Ano naman ang gagawin niya upang hindi
na masira ang mga halaman kung sakaling
may muling may nakawalang hayop?
62
Hulaan ang susunod na mangyayari sa
sumusunod na sitwasyon.
1. May butas na ang bubong ng bahay nina Aling
Nena. Hindi niya ito naipagawa sa kaniyang
asawa. Isang araw, bumuhos ang malakas na
ulan.
2. Sabay-sabay na tumigil ang mga sasakyan
nang maging pula ang ilaw trapiko. Naglakad
na ang mga tao. May isang matanda na
mahina na at mabagal lumakad.
3. Masayang nakikipaglaro si Carlo ng basketbol
sa kaniyang mga kaibigan. Hindi niya napansin
ang balat ng saging sa lugar na kaniyang
pinaglalaruan.
4. May isang pasahero na nakaiwan ng bag sa
taxi. Nalaman ng tsuper na may laman itong
pera. Nakakita siya ng pangalan at tirahan ng
may-ari ng bag.
5. Sobra ang pagkain ni Marco ng kendi at
matatamis. Ayaw niyang kumain ng kanin at
mga lutong ulam sa bahay.
63
Isang Sabado, naglalaro si Lito sa tabing-ilog.
Tinawag siya ng mga kalaro at niyayang maligo
sa ilog.
Umuwi ng bahay si Lito upang magpaalam sa
kaniyang tatay. Hindi siya pinayagan dahil malakas
ang ulan at lumalakas ang agos ng tubig. Hindi
pinakinggan ni Lito ang sinabi ng ama at naligo pa
rin siya kasama ang kaniyang mga kaibigan.
64
ay pamasahe niya. Nais kasi niyang makaipon
upang makabili ng bagong sapatos.
5. Maaga pa lamang ay gising na si Aling Lolita.
Dala-dala na niya ang basket patungong
palengke. Gusto
niyang makapili ng mga sariwang isda at gulay
na iluluto niya para sa tanghalian.
65
Aralin 5: Magulang ay Mahalaga,
Dapat Inaalala
a.
b.
c.
66
4. Ayusin ang mga salita upang mabuo ang
pangungusap.
67
kaarawan. Habang wala si Nanay,gumawa si Kuya
ng imbitasyon. Ako naman ang inutusan niyang
mamigay nito. Samantala, sina Ate at Tatay
ang nagluto. Tanghali na ay wala pa rin sila
sapagkat nais naming makauwi siya ng hapon
upang pagdating niya ay handa na ang lahat.
Sumapit ang hapon at isa-isa nang nagdatingan
ang mga panauhin. Dumating na rin si Nanay at Tiya
Maring. Laking gulat ni nanay nang makita niya ang
mga pagkain at mga panauhin. Napaiyak si Nanay
sa tuwa at sa sorpresa naming inihanda sabay
sabing “Maraming salamat sa inyong lahat”.
68
Ang pag-alala sa mahalagang araw ng mga
magulang ay tanda ng pagpapahalaga at
pagmamahal natin sa kanila. Huwag natin silang
lilimutin at alagaan natin sila sa kanilang pagtanda.
69
Dapat itala ang mahahalagang detalye para
madaling maulit ang mga ito. Maaaring gumamit
ng mga organizer tulad ng timeline para hindi
malimutan ang mahahalagang datos.
_____________________
_____________________
_____________________
_____________________
70
Sabihin kung tama o mali ang mga pahayag
batay sa kuwentong binasa.
Naisipan ni Tatay na patulugin si Nanay.
Walang alam si Nanay sa sorpresang aming
inihanda.
Gumawa si kuya ng imbitasyon.
Nagluto si Nanay ng pagkain.
Natuwa si Nanay sa sorpresa namin.
71
3. Sumisikat ang __________ sa silangan.
4. Mataas ang lipad ng __________ sa kalawakan.
5. Ang mga bata ay masayang __________ sa ilog.
74
Paano ginamit sa pangungusap ang
karaniwang ngalan?
Paano ginamit sa pangungusap ang
tanging ngalan?
1. Maynila 4. bahay
2. nanay at tatay 5. inahin at tandang
3. paaralan
75
Gumawa ng pangungusap tungkol sa
pinapakita ng larawan.
76
1. doktor magaling si na ginoong Reyes ay
2. magbantay maaasahang si Tagpi
3. aking bag Essos ang tatak ng
4. Lungsod Quezon maunlad lugar na ang
5. Pasko Pilipinas Masaya ang sa
77
Muling basahin ang “Dapat Mong Malaman.”
78
Alamin ang kahulugan ng di-pamilyar na salita
sa pamamagitan ng pagkukuwento ng iyong
karanasan na may kaugnayan dito.
pagkasilang tungkulin handog
karapatan maligaya
Humanap ng kapareha.
Pag-usapan ang salitang di-pamilyar at iugnay
ito sa sariling karanasan. Iulat sa klase ang
napagkasunduang kahulugan. Gawing gabay ang
tanong sa pagtalakay.
1. maalalahanin
Kailan mo binati ang iyong mga magulang
sa kanilang kaarawan?
2. mapagparaya
Paano ka nagging mapagparaya?
3. pag-ibig
Paano mo ipinapakita ang iyong pag- ibig
sa iyong mga magulang?
4. maligaya
Naging maligaya ka ba noong huli mong
kaarawan?
79
Ang mga salitang di-pamilyar o bagong salita
ay maaaring matukoy ang kahulugan kung
naiuugnay ito sa sariling karanasan.
80
Ang pagsulat ng mga malalaking letra
ng alpabeto ay naaayon sa iba’t ibang guhit tulad
ng pahilig na letra. Ilan sa mga ito ay P, B, R.
Sulatin ang mga ito gamit ang modelo.
81
Aralin 6: Pamamasyal ay Kasiya-siya,
Kapag Pamilya ang Kasama
82
“Wow!” Ang una kong nasabi nang pumasok
kami sa tarangkahan ng parke. Ito ang unang beses
na pumasyal kami rito. Kasama ko sina Nanay, Tatay
at ang bunso kong kapatid na si Lani.
Kaagad kong niyaya si Tatay na sumakay sa
higanteng ferris wheel. Gustong-gusto namin ni Lani
na sumakay roon.
Lumapit si Tatay sa tagapagbantay para
itanong kung nasaan ang ferris wheel.
“Lumakad nang diretso. Pagdating sa roller
coaster, lumiko sa kanan. Lakad uli nang diretso
hanggang sa carousel. Lumiko sa kaliwa at naroon
ang higanteng ferris wheel,” sabi ng
tagapagbantay.
Nagpasalamat si Tatay. Kapit ang mga kamay
namin ni Lani, pinuntahan na namin nina Nanay at
Tatay ang ferris wheel.
“Wow! Ang ganda at ang laki ng ferris wheel,”
sabay naming sinabi ni Lani.
Bumili si Tatay ng mga tiket para sa aming apat.
Nang umikot na ang ferris wheel, kitang-kita ko
ang buong parke mula sa itaas. Mas malakas na
“Wow!” ang aming nasambit.
84
Tulungan si Tetet na makarating sa paaralan.
Gamitin ang mga salitang kanan, kaliwa, at diretso
base sa larawan.
85
Unang Pangkat - mula bahay patungong
simbahan
Ikalawang Pangkat - mula palengke patungong
munisipyo
Ikatlong Pangkat - mula bahay patungong
palengke
Ikaapat na Pangkat - mula paaralan papuntang
parke
nag-aaway nagtutulungan
nagtatalo nagbibigayan
may pagkakaisa gumagawa
nakikilahok nagsisigawan
1. ka - li - wa = ______________________
2. ka - nan = ______________________
3. i - ta - as = ______________________
4. i – ba - ba = ______________________
5. git - na = ______________________
87
Ano ang mabubuo mong mga salita gamit ang
mga pantig sa loob ng malaking kahon?
ka li so ha rap
nan wa ret git gi
i ba di kod lid
as ko ta Na lu
88
1. Kasama ko sina Nanay, Tatay at ang bunso
kong kapatid na si Lani.
2. Pinuntahan nina Nanay at Tatay ng ferris wheel.
3. Bumili si Tatay ng mga tiket para sa aming
apat.
4. Wow! ang una kong nasabi nang pumasok
Kami sa gate ng parke.
89
Piliin at isulat ang angkop na pananda sa loob
ng panaklong .
1. Humiram ako ng lapis ( si, ni, kay ) Carmela.
2. Filipino ang pambansang wika ( ng, ng mga,
nina) Pilipino.
3. Mahaba ang buhok ( si, ang, ni) Rosa.
4. (Kay, Kina, Nina) Lolo at Lola ang lumang bahay
na iyan.
5. (Sina, Nina, Kina) Mario at Marco ay kambal.
90
Ang ng/ng mga, ang/ang mga ay ginagamit
sa mga pangngalang pambalana samantalang
ang si/sina, kay/kina, ni/nina ay pangngalang
pantangi.
91
B. Magsanay sumulat ng mga malalaking letra na
may buntot.
92
Basahin ang diyalogo.
93
ng mga kahulugan. Indeks, paalpabetong
talaan ng mga paksa o nilalaman ng aklat
Kiko: Salamat nanay, kay bait mo talaga!
94
Sabihin ang bahagi ng aklat kung saan makikita
ang halimbawang ipinapakita ng guro.
Hanapin sa ibaba ang sagot.
Pabalat Talaan ng Nilalaman
Katawan ng Aklat Talahuluganan o
Glossary Indeks
1. lumuwa – lumabas
lungsod – siyudad
Aklat sa
2.
Pagbasa
3. Ang Pagong at ang Kuneho
Isang araw . . . . .
4. Yunit I: Ang Aking Sarili . . . . . . . 1
Tunog sa Paligid . . . . . . . 3
5. Panuto . . . . . . 92
Pandiwa . . . . 151
96
3. Dito mababasa ang kahulugan ng mga salitang
di maunawaan. (Talahuluganan, Talaan ng
Nilalaman)
4. Dito makikita ang Paksang Aralin at pahina nito.
(Indeks, Talaan ng Nilalaman)
5. Paalpabetong talaan ng mga paksa (Pabalat,
Indeks)
97
98
Aralin 7: Sa Oras ng Kagipitan, Pamilya
Ay Nandiyan Lang
99
Pakinggan ang kuwentong ito na babasahin ng
iyong guro.
Kuya Ko Yata Iyan!
Sino ang batang tinutukso sa kuwento?
Bakit siya tinutukso ni Boyet?
Ano- anong panunukso ang narinig niya?
Paano tinanggap ni Bimbi ang panunukso ng
mga kalaro?
Kung ikaw si Bimbi, ipagmamalaki mo rin ba
ang iyong kuya? Bakit? Bakit hindi?
101
Ano-anong katangian ng bawat tauhan
sa kuwento?
Paano mo nakilala o nasabi ang katangian
ng mga tauhan sa kuwento?
Kawawa naman
2. po ang matanda.
Maaari po ba
natin siyang
bigyan ng
pagkain, Inay?
102
Ma’am, may nakita
po akong pitaka sa
ilalim ng mesa, ito po.
3. Baka hinahanap na
po ito ng may-ari.
a. malinis b. matapat c. maawain
103
2. Palagi na lang nakasigaw si Lito sa kaniyang
mga kapatid. Walang araw na hindi mainit
ang kaniyang ulo kahit wala namang kadahi-
dahilan.
a. magagalitin c. mahinahon
b. matipid d. masipag
3. Araw-araw ay may perang natitira si Lulu mula
sa baong ibinibigay ng kaniyang tatay. Hindi
niya ito basta ginagastos sa bagay na walang
halaga.
a. mahusay c. malakas
b. matipid d. maaasahan
4. Palagi na lang may problema ang pamilya
ni Susan. Kailan lang ay nawalan ng trabaho
ang kaniyang ama. Sumunod naman ay
nagkasakit ang bunso nilang kapatid. Ngunit
kahit nagkaganito, buo pa rin, nagmamahalan,
at nagtutulungan ang buong pamilya.
a. masayahin c. masinop
b. matatag d. matipid
5. “Umalis ka nga sa aking tabi!
Madungis at mabahong bata!”
a. matapobre c. mapagbigay
b. mahinahon d. matapat
104
Nanay malakas braso patpat
kaklase patintero preso halip
grupo hangin tingin sabay
105
3. Huwag na lang kumibo kapag inaaway
o tinutukso dahil maaaring may ibang gumawa
ng pagtatanggol para sa iyo.
madre ngipin
106
4. Si ate ay natusok ng tinik ng bulaklak na rosas.
5. Makrema ang salad na ginawa ng nanay.
107
1. Si Bimbi ay bunsong anak nina Tatay Greg
at Nanay Lita.
2. Sa harap ng tindahan ng kaniyang ninong,
naabutan niyang naglalaro ng patintero sina
Boyet, Letlet, Tintin at Maki, samantalang
tumbang preso naman sina Popoy at Dino.
3. “Kuya? Ku….Kuya! Yehey!” sigaw ni Bimbi.
4. Hiyang-hiya si Boyet sa kaniyang ginawa kaya
“Patawarin mo ako Bimbi, hindi na kita
tutuksuhin,” sabi niya.
5. Habang daan, napasigaw si Bimbi sa harap
ng tinderang nakasalubong ng ganito “Kuya ko
yata iyan!”
108
Sabihin ang kasarian ng nasa larawan.
2.
Pangngalan Kasarian
Barber Panlalaki
Liza Martin
Bumbero
Tiya
Lolo
109
May kasarian ang mga pangngalan.
Kasariang pambabae ang isang pangngalan
kung ito ay tumutukoy sa mga katawagang
pambabae gaya ng nanay, ate, manang, lola,
reyna at iba pa. Kasariang panlalaki naman
ang pangngalan kung ito ay tumutukoy sa mga
katawagang panlalaki gaya ng totoy, kuya, tiyo,
ninong, hari, at iba pa.
1. binata 4. ate
2. kumpare 5. tiyo
3. dalaga
110
Nagmamadali si Sara
111
Bakit nagmamadali si Sara sa pagpasok?
Ano-ano ang mga naging resulta ng kaniyang
pagmamadali?
Kailan niya nalamang nawawala ang
kaniyang pamasahe?
Paano siya nakauwi?
Tutularan mo rin ba si Sara nang hindi siya
makauwi?
112
Basahin ang sitwasyon at ibigay ang
mungkahing solusyon.
113
Isulat ang iyong mungkahing solusyon sa
sitwasyong nasa ibaba.
May takdang aralin si Rosa tungkol sa pagguhit.
Hindi niya alam kung paano ito gagawin.
Kinabukasan na ito ipapasa.
114
Aralin 8: Aalagaan Ko,
Mga Magulang Ko
115
Mabait at masipag na bata si Trina. Lagi siyang
tumutulong sa mga gawaing bahay.
Isang araw, nagising si Trina na may sakit ang
kaniyang ina. Maaga pa nang pumunta sa trabaho
ang kaniyang ama. Inutusan siya ng ina na bumili ng
gamot. Dali-dali naman siyang sumunod. Alalang-
alala si Trina. Naisip niyang ipagluto ang kaniyang
ina ngunit hindi siya marunong.
“Inay, ipagluluto ko po kayo ng lugaw, ituro
po ninyo sa akin kung paano,”pakiusap ni Trina.
“Naku, maraming salamat, anak”, sabi ng
kaniyang ina.
“Makinig kang mabuti. Una, maglagay ka ng
kalahating takal ng bigas sa kaldero. Sunod naman
ay hugasan mo ang bigas. Pagkatapos ay lagyan
mo ito ng tatlong basong tubig para sa sabaw.
Isalang mo sa kalan at hintaying kumulo. Hayaan
mong kumulo nang sampung minuto. Panghuli,
timplahan mo ng asin kapag luto na,”sabi ng ina.
“Madali lang pala. Hayaan po ninyo, susundin
ko nang maayos ang inyong sinabi,” masayang sabi
ni Trina. Masayang pinanood ng nanay si Trina
habang abala sa pagluluto.
“Maaasahan talaga si Trina,” bulong ng ina.
116
Paano niya ipinakita ang pagmamahal sa
kaniyang ina?
Sa palagay mo, masusundan ba ni Trina ang
panuto na ibinigay ng kaniyang ina?
Ano kaya ang nararamdaman ng ina ni Trina sa
ipinakita nitong pagmamalasakit sa kaniya?
Ikaw, paano mo ipapakita ang pagmamahal
mo sa iyong ina?
118
Isang mahalagang kasanayan at
katangian na dapat mong matutuhan ay
ang pagsunod sa panuto. Ito ay mahalaga
upang maiwasan ang anumang
pagkakamali at maging madali ang
paggawa ng mga bagay-bagay.
Narito ang ilang paraan sa pagsunod
sa panuto.
Makinig at intindihin ang ibinibigay na
panuto.
Magtanong kung may hindi
nauunawaan.
Gawin nang maingat ang hakbang-
hakbang na mga gawain at ayon sa
pagkakasunod - sunod sa panuto.
119
2. Isulat ang buong pangalan sa loob ng kahon.
Bilangin ang mga letra at isulat ang bilang sa
ibaba ng kahon.
3. Gumuhit ng dalawang bundok. Sa pagitan ng
dalawang bundok ay gumuhit ng araw.
4. Iguhit ang paborito mong prutas. Kulayan ito.
5. Isulat ang pangalan ng iyong guro. Gumuhit ng
bituin sa kanan at sa kaliwa ng kaniyang
pangalan.
120
Palagi Minsan Hindi
1. Nakikinig akong
mabuti kapag may
nagsasalita.
2. Inuunawa ko ang
sinasabi ng
nagsasalita.
3. Nagtatanong ako
kapag hindi ko
nauunawaan ang
sinasabi ng
nagsasalita.
4. Natutuwa ako kapag
nauunawaan ko
kaagad ang sinasabi
ng nagsasalita.
5. Pinagsasabihan ko
ang nag-iingay
habang may
nagsasalita.
121
Hanapin sa loob ng kahon ang angkop na salita
na may KPK at KKP na anyo upang mabuo ang mga
pangungusap.
1. Isang __________ ang layo ng bahay namin
sa paaralan.
2. May pagtitipong ginaganap ngayon sa ______
ng barangay.
3. Mabigat ang daloy ng _________sa lansangan.
4. Nagbigay ako ng _________ sa pulubi.
5. Malalaki ang tanim na _______ni Mang Nardo.
122
1. lumang bisikleta ang ni Kuya ay sira na
2. matalinong ay si Lando bata
3. ang sabon natunaw na
4. ang bayabas masarap na prutas
5. malusog ay laging masigla ang batang
Ang Kambal
Ang Kambal
123
Sumama ang loob ni Dante dahil sa sinabi ng
ama. Naging malungkutin si Dante hanggang sa
dumating ang araw ng kanilang kaarawan.
“Huwag ka nang malungkot, Dante,” pang-aalo
ni Dindo. Narito na ang regalong gusto mo. Ibinili kita
galing sa naipon kong pera.”
124
1. Isinasali ko sa aking paglalaro ang aking
kapatid.
2. Inaaway ko ang mas nakakabata kong
kapatid.
3. Sinusunod ko ang utos nina Ate at ni Kuya.
4. Tumutulong ako sa mga gawaing sa bahay.
5. Hinahati ko nang tama ang pasalubong ni
tatay para sa aming magkakapatid.
125
Ang pangngalan ay nakikilala rin ayon
sa iba’t ibang kasarian. Di tiyak ang
kasarian kung di matukoy kung pambabae
o panlalaki ang ngalan.
Ang walang kasarian naman ay mga
pangngalang tumutukoy sa bagay, pook, o
pangyayari.
127
Hanapin sa kahon ang wastong baybay ng
mga salitang mali ang pagkakabaybay sa
pangungusap.
preso bloke produkto dragon
plorera produkto blusa
1. Nakalaya na ang presu sa kulungan.
2. Nasa ibabaw ng mesa ang makulay
na plurira.
3. Dalawang bluke ang layo ng sunog
sa aming bahay.
4. Totoo bang may dragun sa Pilipinas?
5. Pinya ang prudukto ng Bukidnon?
128
3. Ang kuwarto ko ay malaki.
4. Kumakain ka ba ng protas?
5. May goroto sila sa hardin.
129
Aralin 9: Bilin ng Magulang,
Laging Tatandaan
130
Ang Bilin ni Ina
131
Bitbit ang maliit na timba, sumakay ako sa dyip.
Pagdating sa tindahan, nagulat ako at wala na sa
mga kamay ko ang pera. Kumabog ang aking
dibdib kaya binalikan ko ang kalsadang aking
dinaanan kanina. Ngunit hindi ko nakita ang pera.
Maya-maya’y dumating sina Brando at Brenda.
Ikinuwento ko sa kanila pangyayari .Bigla silang
nagtawanan. “Ikaw talaga Kris, ayan nasa timba mo
lang ang pera,” sabi ni Brenda. “Oo nga, sa susunod
susundin ko na ang bilin ni nanay na ilagay ang
pera sa bulsa,” nakangiting wika niya.
132
Piliin ang angkop na reaksyon sa bawat
sitwasyon. Piliin ang hugis na katapat ng iyong sagot.
133
Basahin ang talata. Ibigay ang reaksiyon tungkol
dito.
Umaga na, tulog pa rin si Ramon. Napuyat siya s
a paggawa ng proyekto para sa asignaturang
Filipino. Nakahanda na ang lahat ng mga gamit niya
sa pagpasok. Pinuntahan siya ng kaniyang nanay sa
silid upang gisingin. Dali-daling bumangon si Ramon
at nag-umpisang mag-asikaso ng sarili.
135
Muling basahin ang kuwentong “Ang Bilin ni
Ina.”
136
1. ang drayber tatay ko ay
2. trak Naghakot ng basura ang
3. Kris si isang magandang ay babae
4. napuno ang dram ng tubig
5. ibinigay na premyo Malaki ang.
Gamitin sa pangungusap.
1. plantsa 6. premyo
2. dyip 7. Glenda
3. krus 8. brilyante
4. trumpeta 9. grado
5. prinsipe 10. presyo
137
Piliin sa loob ng kahon ang wastong salita
upang mabuo ang pangungusap. Isulat ang
tamang letra sa sagutang papel.
1. Nanalo ako sa patimpalak sa pagguhit kaya
binigyan ako ng ________________.
2. Tumaas ang ___________ ng mga gulay dulot ng
Bagyong Pablo.
3. Ang paborito kong instrumento ay ____.
4. Sumakay kami ng ___ papuntang paaralan.
5. ____________ang tawag sa anak ng reyna.
138
Ilan ang tinutukoy sa pangkat A? Pangkat B?
Pangkat C?
Anong mga pagbabago ng salita ang
napansin mula sa hanay ng isahan hanggang
sa hanay ng maramihan?
139
Isulat ang bilang 1 kung isahan ang kailanan ng
pangngalan, 2 kung dalawahan, at 3 kung
maramihan na may salungguhit.
1. Pupunta ang magkapatid sa paaralan.
2. Dala ng magkakalaro ang kanilang bola.
3. Kakausapin nina Nico at Ted si Gng.Barez
tungkol sa kanilang proyekto.
4. Ang mga tao ay naghihintay ng pagtigil ng ulan.
5. Ang kambal ay magkapareho ng suot o damit.
140
2. Sama-samang nag-aaral ang tatlong
magkakaibigan.
3. Nagdala si Kuya ng tatlong manggang hinog.
4. Si Beny ba ang inyong lider?
5. Ang mag-ate ay masayang naligo sa ilog.
142
Bigyan ng sariling wakas ang sumusunod.
Gawing sa sagutang papel.
1. Dahil sa kahirapan, madalas lumiliban sa klase
si Ernesto
2. Natuto si Ernesto na tumulong sa
paghahanapbuhay
3. Marami nang naipong pera si Ernesto sa
alkansiya
4. Nakapag-aral na muli si Ernesto
5. Masipag mag-aral si Ernesto
143
nagmamadali siya. Pupunta ang mag-anak nila
sa kaniyang lolo at lola na nasa Pampanga.
Nakalimutan niyang iligpit ang laruan.
144
145
Aralin 1: Ideya Ko, Sasabihin Ko
Ang mag-anak na
Reyes ay likas na
matulungin.
Sila ay nasa kalapit
na barangay upang
tulungan
146
ang mga taong nasunugan. Sina Aling Oneng at
Mang Romy ang nagbibigay ng pagkain.
Sina Ben, Tina at Leo ang tumutulong sa pag-
eempake ng mga pagkain na ipamimigay. “Ako na
ang maglalagay sa plastik ng noodles, ” ang sabi ni
Ben.
“Ikaw naman, Tina, ang maglalagay ng mga de
lata. Siya naman ang maglalagay ng mga bigas,”
sabay turo ng dalawang bata kay Leo.
147
Basahin mo ang talata upang masagot ang
mga tanong pagkatapos nito.
Si Lea
Si Lea ay batang magalang. Sumasagot siya
ng po at opo kapag nakikipag-usap. Humahalik rin
siya sa kamay ng kaniyang mga magulang bago
umalis at pagdating ng bahay. Pinalaki siya
ng kaniyang mga magulang na magalang
at marunong makipagkapwa-tao.
Tungkol saan ang kuwento?
Ibigay ang pangunahing ideya.
148
ka ng mga nag-aawitan sa kanto o mga bahay.
May mga videoke bar din na kung saan
ang mga Pilipino ay nahihilig pumunta upang
umawit. Nabubuklod sila at nagkakaisa dahil
sa pag-awit.
a. Likas sa Pilipino ang pakikinig ng musika
b. Likas sa mga Pilipino ang pag-awit sa kalye
c. Likas sa mga Pilipino ang pagiging mahilig
sa musika.
3. Likas sa mga Pilipino ay pagdadamayan.
Ano mang kalamidad ang dumating sa
kanilang buhay, hindi nila ito sinusukuan bagkus
ay nagtutulungan sila. May problema man ay
hindi nila alintana sapagkat alam nilang lilipas
din ang lahat.
a. Ang Pilipino ay masayahin.
b. Ang Pilipino ay puro problema.
c. Ang Pilipino ay takot sa kalamidad.
149
Isulat ang pangunahing ideya sa bawat
talata.
1. Si Kim ay may lapis. Ito ay mahaba at matulis.
Ipinahihiram niya ito sa mga kamag-aral na
walang dalang lapis.
2. Kilala ang mga Pilipino sa pakikipagbayanihan.
Nakikita ito kapag may patanim o anihan sa
bukid. Makikita rin ito kapag may handaan
tulad ng kasal o binyag.
3. Ang paglalaro ng basketbol ay kinakikitaan ng
magandang samahan at pagmamalasakitan. Ito
ay kinakailangan upang mapalakas ang kanilang
koponan.
li + kas = likas
150
Ang pagtulong sa ibang tao ay pagpapakita
ng pagdamay at pag-unawa sa kanilang
kalagayan.
Wa lo lis la ka ko si to
Bu tu pu pa ta ma ku tis
Sa pamamagitan ng pagsasama-sama
ng mga tunog ng mga letra nakabubuo
tayo ng mga pantig na nagiging isang
salita.
151
Tingnan ang mga larawan. Punan ng wastong
pantig ang mga patlang upang makabuo ang
ngalan ng bawat isa.
to pon pin da ri
152
Ang pagtulong sa kapwa ay pakikipagkapwa-
tao.
153
Ang ako, ikaw, siya, akin, mo, ko, kaniya,
niya, at kita ay mga panghalip panao.
Ito ay mga salitang panghalili sa ngalan ng tao.
Ang ako, akin at ko ay tumutukoy
sa nagsasalita. Ang ikaw, mo, at kita
ay tumutukoy naman sa kinakausap at ang
siya, niya at kaniya ay tumutukoy sa pinag-
uusapan.
154
Guhitan ang angkop na panghalip panao
sa pangungusap.
1. (Siya, Ka, Mo) ang aking guro sa Filipino.
2. Tulungan (ko, mo, siya) ang nangangailangan.
3. (Ko, Niya, Ako) ay nasa ikalawang baitang.
4. Hawakan (siya, ako, mo) ang malamig na yelo.
5. Hindi (siya, ako, ko) nabasa ang aklat.
155
Isulat sa paraang kabit-kabit ang mga salitang
ididikta ng guro.
156
Aralin 2: Pangunahing Direksiyon,
Susi sa Lokasyon
Araw ng Sabado,
masiglang naglalaro si
Roy sa kanilang
bakuran na nasa Kalye
Marilag sa kanluran.
May nakita siyang isang
matandang babae na
parang may
hinahanap.
Lumapit si Roy at tinanong ang matandang
babae. Nagpakilala ang babae na siya ay si Gng.
157
Martinez na galing sa Bacolod City. Hinahanap
niya ang bahay ng kaniyang kamag-anak na
malapit sa pamahalaang bayan ng Sta. Fe. Tumigil
si Roy sa paglalaro at tinulungan ang matanda.
Mula sa bahay nina Roy na nasa Silangan ay
dumeretso sila at pagdating sa pangalawang kanto
ay lumiko sila sa kaliwa sa Kalye Aliw at kumanan sa
Kalye Maligaya. Mula sa kanto ng Kalye Maligaya
ay may apat na bahay lang layo ng Pamahalaang
Bayan ng Sta. Fe. Katapat nito ay ang bahay na
hinahanap nila.
Tuwang-tuwa na nagpasalamat si Gng.
Martinez kay Roy. Masayang umuwi si Roy dahil sa
nakatulong siya sa kapwa.
160
Muling basahin ang kuwentong “Masaya ang
Tumulong sa Kapwa.”
161
Alin ang tama ang pagpapantig? Sabihin ang letra
ng iyong sagot.
1. a. ba–ku–ran b. b–aku–ran
2. a. b–a–b–a–e b. ba–ba–e
3. a. ma-tan-da b. m-a-tan-da
4. a. m-a-la-pit b. ma-la-pit
5. a. di-ret-so b. di-re-tso
Ang Magkakaibigan
Ako at si Abet ay laging magkasama. Kami ay
magkaibigan. Nagtutulungan kami sa lahat ng
bagay.
Sina Romel, Rodel at Randel ay kaibigan ko rin.
Sila ay kasama ko sa paglilinis ng aming barangay.
Sama-sama kami sa pagwawalis, pagtatanim at
pamumulot ng mga kalat. Pagkatapos naming
maglinis, sinasabi ko sa kanila, “Tayo nang kumain.”
162
At sabay-sabay kami na kakain mula sa inihandang
luto ni Nanay.
163
5. Sina Tina at Bela ay mamimili sa palengke.
_______________ ay mamimili sa palengke.
164
Basahin ang mga salita na nasa kahon.
Si Abet at Ako ay laging magkasama.
165
5. malapit na ang pista
166
Sipiin nang pakabit-kabit ang mga parirala.
167
Aralin 3: Napakinggang Teksto,
Ipahahayag Ko
Si Mang Nardo
Si Mang Nardo ay mahusay mag-alaga
ng manok. Sinisiguro niyang
nabibigyan ang mga ito ng
tamang pagkain. Araw-
araw , lagi niyang
winawalisan at
tinatabunan ng lupa ang
mga dumi ng manok. Ayaw
niyang magreklamo ang
kaniyang mga kapitbahay
na mabaho at marumi ang kaniyang poultry farm.
Pagkatapos maglinis ay nakikinig siya ng drama sa
radyo.
Isang araw, habang siya ay kumukuha ng tubig
sa dram ay nagputakan ang mga manok. Dali-dali
168
siyang nagpunta sa kinalalagyan ng mga manok.
Laking gulat niya sapagkat ang bawat kulungan ng
manok ay maraming itlog. Sa unang kulungan ay
nakakuha siya ng 30 itlog, sa ikalawa ay 20, sa ikatlo
ay 15 at sa ikaapat ay 40 at sa huling kulungan ay
15.
Kinuha niya ang itlog sa bawat kulungan at
inayos ayon sa laki. Nagpatulong siya sa kaniyang
anak. “Itong malalaking itlog ay sa unang tray mo
ilagay. Iyang katamtamang laki ay sa pangalawang
tray at iyong maliliit ay sa ikatlong tray,” sabi ni Mang
Nardo sa kaniyang anak.
Masayang-masaya si Mang Nardo at marami
silang maibebentang itlog sa palengke. Ang ibang
itlog naman ay ibibigay niya sa kaniyang mga
kapitbahay. Hindi nakakalimutan ni Mang Nardo na
ibahagi ang kaniyang mga biyayang natatanggap
sa iba.
169
Ang pagbabahagi ng mga bagay na mayroon
tayo maliit man o malaki ay pagpapakita ng
pagiging bukas-palad sa ating kapwa.
dinakip
nagulat
nagtampo
problema
premyo
170
Unang Pangkat- Namalengke sina Lorna at Fe
maya-maya ay nagkagulo sa palengke.
Ikalawang Pangkat – Nagluluto si Nanay. May
kumatok sa pinto. May naamoy sila sa may kusina.
Ikatlong Pangkat- Namalengke si Nanay. Nang
magbabayad na siya ay wala na ang kaniyang
pitaka.
IkaapatnaPangkat- Tahimik na nag-aaral si Ruben,
maya-maya ay napasigaw ang mga kasama niya sa
bahay dahil sa dilim.
171
kalye.Inilalabas nila ang kanilang mga gamit.
a. May sunog .
b. May nag-aaway.
c. May dumating na trak ng basura.
172
Iugnay ang mga larawan na nasa Hanay A
sa Hanay B. Isulat ang letra ng wastong sagot.
_____ 1. a. dram
_____ 2. b. droga
______ 3.
c. drawer
______4. d. drawing
______5. e. dragon
173
Ang kambal katinig ay dalawang
pinagsamang katinig na bumubuo ng tunog.
Halimbawa: ang DR, dram.
174
Basahin ang bahagi ng kuwento
na ipinaliwanag ni Mang Kardo kung paano
iaayos ng kaniyang anak ang mga itlog.
1. ______ ay lapis.
175
5. _______ ay aklat.
176
2. Bakit mo inihagis ang bola mo?
Baka mawala ________.
3. Tingnan mo ang bag na hawak ko.
_______ ay bago.
4. Ang ganda ng relo na hawak mo.
_______ ba ay regalo ng nanay mo?
5. Alam mo bang gamitin ang pantasa mo?
_________ aynais ko sanang hiramin.
Pagsusulit
178
Sagutin ang tanong pagkatapos pag-aralan
ang graph.
179
Basahin at saguting ang sumusunod:
Pangalan ng Baitang
1. Ano ang pamagat ng graph?
2. Aling seksyon ang may pinakamaraming aklat?
3. Aling seksyon ang may pinakamababang
bilang ng aklat?
4. Aling seksyon ang may parehong bilang ng
aklat?
5. Ilang seksyon ang nakatanggap ng aklat?
180
Aralin 4: Pakikipagkapwa-tao
Sinabi Mo, Ramdam Ko
181
Lino: Padala ito sa akin ni Tatay.
Ben: Bakit parang hindi ka masaya? Sabihin mo
sa akin at ako’y makikinig.
Lino: Gusto ko na kasing makita si Tatay. Sa isang
taon pa siya makauuwi. Palagi namin
siyang iniisip at ipinagdarasal.
Ben: Malungkot ka pala. Halika at paglaruan na
lang natin ang mga maliliit na kotseng iyan.
Tingnan natin kung alin sa mga kotseng
iyan ang pinakamabilis.
Lino: Sige, Iyo na ang kotseng pula at akin ang
kotseng asul.
Nag-unahan sa pagkarera ng kotse ang mga
bata.
Ben: Hayan, naging masaya ka na.
Lino: Oo, mag-unahan tayo sa pagkarera ng
kotse.
Ben: Yehey! Tiyak mananalo ako.
182
Ang pagpapahiram ng laruan o anumang
bagay na mayroon ka ay bahagi ng
pakikipagkaibigan.
184
5. “Yehey, tumama at nanalo ng malaking halaga
ang nanay ko sa paligsahan.
A. pagkabigla C. tuwa
B. lungkot
185
kabaitan. Ipinagmamalaki siya ng kaniyang mga
magulang dahil sa murang edad ay marunong na
siyang tumulong sa kapwa.
186
4. presko palo pato
5. piso preno pito
187
Basahing muli ang kuwentong “Ang Magkaibigan.”
189
3. Siya si Lito. Ako si Tonyo. Ang samahan nina Lito at
Tonyo ay parang magkapatid.
namin ninyo natin
4. Ang isipan ng mga kabataan ay dapat na ituon sa
pag-aaral.
nila namin ninyo
6. Sina Elma at Maribel. Ang turingan nina Maribel at
Elma ay parang magkapatid.
190
Isulat ang malalaking letra ng Alpabetong
Filipino.
191
Aralin 5: Kuwento Mo, Pakikinggan Ko!
Si Carlo at Si Felix
192
ahas sa ilalim ng punong magga at tila tutuklawin
ang kaniyang kaibigan.
Napasigaw nang malakas si Felix.“Ahas!”
“Ahas!”at halos napapikit ang mata ni Felix
samantalang iminulat naman ni Carlo ang kaniyang
mga mata.Dali-daling bumangon si Carlo at sabay
silang tumakbo palayo sa bukid. Pagkatapos ng
pangyayaring iyon, lalong tumibay ang
pagkakaibigan ng dalawa .
194
Makinig sa pagbasa ng guro.Gumawa ng
graphic organizer mula sa teksto at ikuwento sa
klase.
Si Melissa
Malakas ang ulan, habang naghihintay si
Melissa ng dyip ay may isang babaeng dumating na
walang payong. Pinasukob ni Melissa sa payong ang
babae. Hanggang sa pareho na silang nakasakay
sa dyip. Nagpasalamat ang babae sa
kagandahang loob na ipinakita ni Melissa.
195
Hintayin ang pagbasa ng guro. Gumawa ng
graphic organizer upang makuwento muli ang
teksto.
Pagkakabigkis
Isang araw narinig ni Nanay na nagsisigawan
ang kaniyang mga anak. Lungkot na lungkot siya
kaya naisip niyang bigyan sila ng aral. Pinatawag
niya ang mga ito upang tanggalin ng agiw sa kani-
kanilang kuwarto gamit ang tatlong pirasong
tingting. Nalungkot sila sapagkat hindi lubusang
natanggal ang agiw. Naisip nilang pagsama-
samahin ang mga tingting at magtulong-tulong sa
paglilinis ng bawat silid. Doon nila nakita ang halaga
ng pagsasama-sama.
197
4. krismas card 5. Krayola
198
Sabado, pinagbihis ng nanay si
Mely. Sila ay pupunta sa
pamilihan. Pakinggan natin
ang kanilang usapan.
Nanay: Mely, magbihis ka
Mely: Saan po tayo
pupunta, Nanay?
Nanay: Sa palengke. Bibili
tayo ng ating uulamin.
Mely: Ano po ang bibilhin natin?
Nanay: Bibili tayo ng karne, manok, gulay at isda.
Mely: Alin po ang uunahin natin?
Nanay: Ang isda para makabili tayo ng sariwa.
Mely: Kanino po kayo bibili ng isda?
Nanay: Kay Aling Bebang, suki niya ako sa isda.
Mely: Ganoon po ba! Ilan naman po ang
bibilhin natin?
Nanay: Siguro mga isang kilo. Tayo na at baka
tanghaliin pa tayo sa pamimili. Kailangang
makaluto ako agad upang mabigyan natin
ng pagkain ang mga lolo at lola mo.
200
Bilugan ang panghalip pananong sa
pangungusap. Isulat ang iyong sagot sa kuwaderno.
1. Saan ka pupunta?
2. Ilan kayong magkakapatid?
3. Ano ang iyong gagawin?
4. Kailan ka mamalengke?
5. Kanino mo isasauli ang lapis?
201
Sina Jack at Jill ay kambal ngunit lagi silang
magkaiba sa damdamin at gawain.
Si Juan at Juana ay kambal rin ngunit
magkapareho sila sa damdamin at sa gawain. Kung
ano ang nais gawin ni Juan ganoon din ang gusto ni
Juana.Kung malakas ang boses ni Jack, mahina
naman ang kay Jill. Si Juan ay matangkad at si
Juana ay mataas rin.Si Jack ay mataas ngunit si Jill
ay maliit. Isang araw naglaro ang dalawang pares
ng kambal. Nanalo sa paligsahan sina Juan at
Juana. Malungkot si Jill ngunit maligaya pa rin si
Jack.Sa kabila ng pagkatalo, kinamayan pa rin nina
Jack at Jill sina Juan at Juana.
Si Juan naman ay tuwang-tuwa at si Juana ay
masayang-masaya rin. Maya-maya ay tinawag na
sila ng kani-kanilang magulang.
202
Juan Juana
Jack Jill
203
Isulat sa patlang ang MS kung
magkasingkahulugan at MK kung magkasalungat
ang pares ng mga salita.
_____ 1. mataas – mababa
_____ 2. tahimik – payapa
_____ 3. tulak – hila
_____ 4. sigaw – hiyaw
_____ 5. maulan – maaraw
204
Ang mga salita ay maaaring
magkasingkahulugan o magkasalungat.
Magkasingkahulugan ang mga salita kung
magkatulad o magkapareho ang kahulugan.
Magkasalungat ang mga salita kung magkaiba
o magkabaligtad ang kanilang kahulugan.
206
Erica: “Kawawa naman ang bata. Yayain natin
siyang
sumali sa
laro
natin.”
Rico: “Oo
nga.”
Niyaya
nila ang
batang
pulubi na sumama sa kanila sa
pamamasyal at hinikayat na maglaro sa
parke. Nagseesaw sina Erica at Rico
samantalang naghabulan naman sina
Thomas at ang bata.
Sa kanilang pagtakbo, hindi napansin ng bata
ang nakausling bato kaya siya ay nadapa.
Batang pulubi: “Aray! dumudugo ang aking tuhod.”
Ganoon na lamang ang iyak ng bata.
Napalingon sina Erica, Rico, at Thomas at dali-daling
lumapit sa bata. Umuwi ang magkakaibigan sa
bahay ni Erica upang magamot ang sugatang bata.
Ngunit hindi nila alam kung paano ito gagamutin,
nagkataong wala ang kaniyang ina. Naisip ni Erica
na tawagan sa telepono ang kaniyang tiyahin na si
Tiya Beth.
Ganito ang naging takbo ng kanilang usapan.
Erica: “Hello, Tiya Beth si Erica po ito. Kamusta na
po kayo?”
Tiya Beth: “Hello, Erica! Mabuti naman ako. Bakit
napatawag ka?”
207
Erica: “Nagdugo po kasi ang tuhod ng aking
kaibigan, paano po namin siya
gagamutin?”
Tiya Beth: “Una, hugasan ng sabon at malinis na tubig
ang kaniyang sugat. Pangalawa, punasan
ito ng malinis na bimpo. Pangatlo, Lagyan
mo ng Betadine ang sugat. Pagkatapos,
balutan ang sugat ng gasa. Ganyan ang
gagawin mo.”
Erica: “Maraming salamat po, Tiya Beth.”
208
Iayos ang mga pangyayari ayon sa kuwentong
binasa sa pamamagitan ng paglalagay ng bilang
1-5 sa patlang. Gawin ito sa sagutang papel.
_______ Nadapa ang batang pulubi.
_______ Nagpunta ang magkakaibigan sa parke.
_______ Ginamot ng magkakaibigan ang,
sugatang bata.
_______ Tinawagan ni Erica ang kanyang tiyahin sa
telepono upang humingi ng tulong.
_______ Nagpaalam ang magkakaibigang Erica,
Rico, at Thomas sa kanilang mga
magulang.
209
Ang mga pangyayari sa kuwento ay
napagsusunod-sunod sa pamamagitan ng
paggamit ng mga salitang pang-ugnay.
Halimbawa: una, pangalawa, sunod,
pagkatapos, huli, at iba pa.
211
Bilugan ang kasingkahulugan ng salitang may
salungguhit sa bawat pangungusap. Gawin ito sa
sagutang papel.
1. Kahit madungis ang pulubi ay hindi ito
pinagtawanan ni Berto.
(marumi, malinis, mabango)
2. Tumulong sa paglilinis ang magkakaibigan kaya
maaliwalas ang paligid.
(malinis, madumi, makalat)
3. Maiingay ang mga bata habang nakapila
papunta sa kantina ng paaralan.
(tahimik, maaayos, magugulo)
4. Tinulungan ni Thomas ang nadapang bata dahil sa
pagtakbo nang matulin.
(mabagal, mahina, mabilis)
5. May sakit ang maarugang ina ni Erica kaya siya
ang gumagawa ng gawaing bahay.
(pabaya, maalaga, makasarili)
212
Pangkat 2 : Hanapin ang kasingkahulugan ng mga
salitang nakasulat sa hawak mong flashcard sa
mga salitang nakakalat sa silid-aralan.
Pangkat 3 : Isulat sa sagutang papel ang
kasingkahulugan ng mga sumusunod na salita.
1. malambot 4. pango 5. mahirap
2. mataas 5. malawak
213
Ano-anong salita ang binilugan sa kuwento?
Sa iyong palagay, alin sa mga salita na
binilugan ang tumutukoy sa kilos o gawa ng
nagsasalita?
Alin naman ang tumutukoy sa kilos o gawa ng
malapit sa kausap?
Aling salita mula sa binilugan ang tumutukoy sa
kilos o gawa ng malayo sa nagsasalita?
214
(2)______ ang gawaing
Salamat, Berto.
makakalikasan.
Tutulungan na kita upang
mapadali ang iyong gawain.
215
Bilugan ang wastong panghalip pamatlig na
dapat gamitin sa bawat pangungusap. Gawin ito sa
kuwaderno.
1. Tingnan mo.(Ganito, Ito, Dito) ang paghawak sa
kutsara. (Hawak ng nagsasalita ang kutsara.)
2. (Hayan, Niyan, Ganyan) nga ang tamang
paghawak sa lapis. (Nagsusulat ang kausap.)
3. (Ganito, Nito, Ito) Eliza ang pagwawalis.
(Nagwawalis ang nagsasalita.)
4. (Niyon, Ganoon, Yaon) ang yari ng damit na
nais kong gayahin. (Itinuturo ng nagsasalita sa
kausap ang damit mula sa malayo.)
5. (Ganito, Nito, Ito) ang ginawa ni Josefa noon
kaya siya nanguna sa klase. (Nag-aaral ng
aralin ang nagsasalita.)
216
sabi - sabik patak - pata
A. B.
baha - bahag dagat - daga
baro - laro
C.
lata - mata
1.
217
Palitan ang unang titik ng mga sumusunod na
salita upang mabuo ang pangalan ng larawang
nasa kanan. Isulat ang sagot sa sagutang papel.
1. maso ___aso
2. paso ___aso
3. tila ___ila
4. bata ___ata
5. bako ___ako
218
Gawin ang mga sumusunod sa iyong
kuwaderno.
1. Palitan ang huling titik ng salitang “bakal” ng
titik s.
2. Sino ang pinakamatandang babae sa loob ng
tahanan at dapat igalang? Alisin ang unang
titik ng salitang “bola” upang masagot ang
tanong.
3. Ano ang nararanasan natin sa tuwing umuulan
ng malakas na bunga ng pagtatapon ng
basura kung saan-saan? Bawasan ng isang titik
ang salitang “bahay” upang masagot ang
tanong.
4. Dagdagan ng isang titik ang salitang “sabi”
upang maibigay ang isang damdamin.
5. Ano ang lumalabas sa ating katawan sa tuwing
tayo ay naiinitan? Palitan ang isang titik ng
salitang “pawid” upang maibigay ang
hinihinging sagot sa tanong.
219
Aralin 7: Karanasan Ko, Iuugnay Ko
220
patimpalak at nag-uwi ng bronseng medalya”.
Sobrang tuwa si Sophia, inilapag niya ang kaniyang
dalang libro, niyakap ang ina at nagpasalamat.
221
2. Matagal na niyang gustong magkaroon ng bag
na may disenyong pusa. Kulay rosas ang nais
niyang kulay.
3. Sobrang tuwa si Sophia kaya labis ang pasasalamat
sa ina.
4. Nakita niya ang kanyang ina na nakatanaw sa
kanyang pagdating.
B. Pansinin ang mga larawan. Lagyan ng Tsek (/) ang
kahon kung nangyari na sa iyo ang nasa larawan
at ekis (X) kung hindi pa.
4. _______ 5. _______
222
Pangkat 3 - Ipakita sa pamamagitan ng pag-arte o
maikling dula ang pinakamasaya mong
sorpresang naranasan sa iyong guro.
Pangkat 4 - Ipakita sa pamamagitan ng pag-arte o
maikling dula ang pinakamasaya sorpresang
naranasan mo sa iyong kaibigan.
223
Maging mapagpasalamat sa lahat ng
natatanggap.
224
D I S Y EM_ _E 1. Buwan ng Kapaskuhan
B- -UHA 2. Kinatatakutang tauhan sa pelikula
N O B Y E M B__ _ 3. Araw ng mga patay
S O M B __ _E R O 4. Pantakip sa ulo
__ __ O N S E 5. Uri ng medalya
Kasiyahan sa Paaralan
Isang araw sa aking pag-uwi
Kasiyahan ay hindi ko malimi
Sa paaralang aking pinanggalingan
Mataas na marka aking nakamtam
Siguradong katuwaan, para kay nanay
Tularan sana ninyo, aking kamag-aral.
225
Kapag masipag ang mag-aaral, mataas na
marka’y makakamtam. Para sa magulang, walang
hanggan itong kasiyahan.
Salamat,
Para sa iyo Rina. Ang
ito, Dina.
bait mo sa
Hinati ko
ang baon
akin.
kong
tinapay
Oo naman.
Puwede ba
tayong
maging
magkaibigan
B. Piliin ang panghalip at isulat ang kailanan nito
?
sa sagutang papel.
226
1. Bigyan natin ng pagkain ang pulubi.
2. Sa kanila ang punong maraming bunga.
3. Siya ang kapatid ko.
4. Kami ang naglinis ng bahay.
5. Ikaw ang manguna sa pila.
227
Lagyan ng diyalogo ang “speech balloon”
batay sa nasa larawan. Gumamit ng panghalip
panao.
Namimili ng damit .
Nagpaplano ng gawain
228
Punan ng angkop na panghalip panao ang
patlang.
1. Matalinong bayani si Dr. Jose Rizal.
_____ ay isang manggagamot.
2. Naglilinis ng bakuran sina Icoy at Bentong.
_______ ay masisipag na bata.
3. Si Nanay at ako ay maagang gumising.
_____ay magsisimba.
4. Si Mark ay mabait. ______ ay mahal ng kaniyang
mga magulang.
5. Masipag mag-aral si Zyra.
Matataas ang mga marka _____.
Si Lolo at Si Lola
Sa kanilang itsura, mababanaag na ang katandaan
Sa kanilang ugali may angkin ding kaibahan
Ngunit sa talino at mahabang karanasan
Hindi sila pahuhuli, may mayamang kaalaman
Kaya nga huwag balewalain, lola at lolong itinuturing
Sapagkat ambag nila ay walang kahambing.
229
Paano mo ipinakikita ang iyong
pagpapahalaga?
Ano-ano ang salitang may salungguhit? Alam
mo ba ang kahulugan nito?
2. istrikto
M A I
P T
3. ulyanin
A I
ML t aM p h i M t a p h
T
M N
4. maramdamin
M A P U I
5. mapagparaya
M A B
P G Y
230
Sanayin sa isahan at maramihang pagbigkas
ang bawat pangkat sa tulang “Si Lolo at Si Lola.”
231
Aralin 8: Nabasang Kuwento,
Isasalaysay Ko
Mapalad si Zyra
Si Zyra ay anak ng mag- asawang Benny
at Linda. Ipinanganak siyang may kakaibang
232
anyo.Subalit kailanman ay hindi siya ikinahiya ng
kaniyang mga magulang.
Matanda na
ang kaniyang mga
magulang kaya’t
napilitan siyang
humanap ng
makakain
sa kabundukan.
Nakita niya ang
isang lalaking puno ng galos at walang malay.
Tinulungan niya ang lalaki.
Nagulat ang lalaki sa ginawa niya kaya bilang
pasasalamat, binigyan niya ng panyo si Zyra.
Pagdating ni Zyra sa kanilang bahay nadatnan
niyang puno ng pagkain ang hapag-kainan.
Maya-maya, dumating ang dalawang lalaki
at nabatid nila na ang lalaking tinulungan niya ay
nagmula sa isang mayamang angkan at nais daw
siyang pakasalan nito dahil sa kaniyang kabutihan.
Pamagat
Tauhan 1 Tauhan 2
tagpuan tagpuan
Iba pang tauhan
mga pangyayari
234
Unang Pangkat – Isadula ang kuwentong binasa.
Ikalawang Pangkat – Iguhit ang kabutihang ginawa
ni Zyra
Ikatlong Pangkat - Magtala ng mga paraan kung
paano natin tutulungan ang mga
pangangailangan.
Ikaapat na Pangkat - Gumawa ng poster tungkol sa
pagtulong sa kapwa.
235
2. Karaniwang mababasa sa una at pinakaitaas
ng isang talata o kuwento.
3. Siya ang bida sa kuwento.
4. Isang pangyayari upang tapusin angkuwento.
5. Mga taong nagsasalita, kumikilos, at
umaarte sa kuwento maliban sa bida.
236
Piliin angkop na salitang upang mabuo ang
pangungusap.
1. Kapag umuulan, masikip ang ________ sa
lansangan. (tropiko, trapiko)
2. Sumakay kami sa ______ papuntang Bicol.
(tren, trono)
3. Malaki ang suweldo ng aking tatay sa
kaniyang________. (trabaho, troso)
4. Malaki ang tinanggap niyang ______ bilang
gantimpala sa paligsahan.(tropeo, trapo)
5. Magaling akong maglaro ng ______.
(trumpo, trapiko)
6. Naupo ang hari sa kanyang ______.( upuan,
trono)
7. Hindi kami magkasundo dahil lagi siyang _____
sa sinasabi ko. (kontra, ayon)
8. Sakay ng _____ang mga sundalo. (trak, dyip)
237
Ang kambal-katinig ay dalawang magkasunod
na katinig sa loob ng iisang pantig. Ito ay may isang
tunog.
Sa amin ang
puno ng
mangga
na nasa kabilang
daan.
Gustoninyong
malaman ang
sikreto kung
bakit? Sasabihin
ko.
238
Ano ang mensahe ng diyalogo?
Bakit maraming bunga ang puno ng
mangga?
Ilarawan ang bawat katangian sa diyalogo.
Sino ang tinutukoy ng salitang mo, ko, iyon,
amin, ninyo?
Alin sa mga ito ang tumutukoy sa taong
nagsasalita? Taong kausap?Taong pinag-
uusapan?
239
Gamitin sa pangungusap ang mga panghalip
na nakatala sa kahon.
240
3. Masyadong maingay ang radyo ng aming
kapitbahay.
Sana hinaan ________ (kanila, nila) ito.
4. Sina Fe, Aida, Nelly at ako ay magkakasamang
nagsusulat.
_______(Tayo, Kami) ay magkakamag-aral.
5. Sina Connie at Ofel ay nagpunta sa plasa.
______( Sina, Sila) ay manonood ng
pagtatanghal doon.
241
Hindi pa Naranasan na Gustong
naranasan maranasan
242
Magtala ng limang paraan kung paano
maipakikita ang pagtulong sa kapwa.
243
Aralin 9: Katangian Mo, Aalamin Ko
Isang
matulunging mag-
anak ang pamilya ni
Mang Berto.
Naikuwento niya sa
mga anak niya ang
pagiging matulungin
sa kapwa ng kanilang
lolo at lola.
Minsan, sa
kaniyang pag-uwi
244
galing sa talyer na pag-aari ng pribadong
kompanyang pinapasukan, masaya niyang sinabi
na siya ay nabigyan ng isang linggong bakasyon at
nais niyang gugulin ito sa probinsiya ng Quezon
upang madalaw ang kanilang mga lolo at lola.
Nais ni Mang Berto na masaksihan ng kaniyang
mga anak ang pagiging matulungin sa kapwa ng
kanilang lolo at lola.
“Talaga, Tatay? Dadalaw tayo doon kina Lolo at
Lola?” masayang tanong ng bunsong anak na si Lory na
sinundan din ng dalawa pang kapatid. “Siyempre, mga
anak, doon ay malawak ang bukirin at makakakain tayo
ng mga tanim na prutas at gulay ng inyong lolo”, sabi
ng ama. “Mabuti naman at kahit sandali ay
makakaiwas tayo dito sa maruming hangin”, sabi ni
Aling Presy.
Masaya ang preperasyong ginawa ng mag-
anak upang maaga silang makapagbiyahe.
245
Bilang isang bata, paano ka makatutulong sa
pagsugpo ng polusyon sa ating kapaligiran?
Ano ang mensahe ng kuwento?
Anong katangian ang taglay ng bawat tauhan sa
kuwento?
246
Malalaman ang mensahe ng akda kung
may pagkaunawa sa pagbabasa at
nakakaintindi sa mga katangian ng bawat
tauhan.Nasasabi ang katangian ng tauhan sa
kaniyang kilos, gawa, at pananalita.
AMA
____ to 2.
____ insesa 3.
248
___ duktong mais 5.
249
Ang PR ay halimbawa ng kambal-katinig.
1. _____kami madalas
mamasyal.
2. _____pinitas ang
bayabas.
251
3. Matamis ang prutas
______.
4. _____ ko binili ang
damit mo
252
Palitan ng panghalip panlunan ang mga
salitang may salungguhit. Gawin ito sa sagutang
papel.
1. Sa kabilang kanto po ang tawiran.
2. Sa silid-aklatan na ito ako gumagawa ng
takdang-aralin.
3. May aso sa looban. Mag-ingat ka!
4. Sa parkeng ito ako nagbibisekleta. Katabi lang
ng aming tirahan.
5. Ang ate ko ay patungong Los Baňos upang
mag-aral.
253
1. 2. 3.
4. 5.
2
_________ _________
254
Isulat ang nawawalang pantig sa patlang
upang mabuo ang pangalan ng nasa larawan.
255
256
257
Aralin 1: Bansa ay Uunlad kung Sama-
samang Nangangarap
258
Si Nilo ay nasa ikalawang baitang ng Paaralang
Elementarya ng Sampalukan. Nais niya, kasama
ang lahat ng mga batang Pilipino ay mabigyan
ng sapat na pagkain upang lumaki silang malusog
at makatapos ng pag-aaral. Marami siyang nais
matupad sa sarili, maging sa kapwa niyang batang
mahihirap. Nais niyang magkaroon ng palaruan
ang bawat barangay upang sila ay makapaglibang.
Nais niya na mapangalagaan ang mga punong-
kahoy sa kagubatan upang maiwasan
ang pagkakaroon ng baha tulad ng nangyari nang
magdaan ang bagyong Ondoy at Pablo na
pumatay at sumira ng ari-arian ng maraming tao.
Nais din niyang tumira sa isang malinis at tahimik
na kapaligiran upang sa kanilang paglaki, silang
lahat ay maging ligtas. Sa ganoon, magkakaroon
sila ng magandang kinabukasan at ang dulot nito’y
maunlad na bansa.
259
Gumuhit tayo !
Ano ang pangarap mo para sa iyong sarili, sa
kapaligiran, at sa batang mahihirap?
Si Editha Qwaider
Si Editha Qwaider
ay isang
karaniwang tao
na naging
matagumpay
sa larangan ng
negosyo.
Siya ay nagmamay-ari
ng isang
malaking negosyo na
Rent-A-Car sa Lungsod
ng Makati.
260
Nag-umpisa lamang siya sa dalawang second hand
na kotse ngunit napaunlad niya ito at sa ngayon ay
may isang daang kotse na pawang mga bago ang
kaniyang pinatatakbo.
Bukod dito, nakapagpatayo rin siya ng
Manpower Services, na nangangasiwa sa
pagpapalakad ng mga taong nagnanais
magtrabaho sa ibang bansa.
“Sipag at tiyaga ang susi. Dapat mapag-
aralan mo ang lahat ng pagpapatakbo sa negosyo,
” ang sabi niya. “Kailangan handa ka rin sa mga
problemeng darating . Ganiyan naman tayong mga
Pilipino, di ba, lumalaban sa buhay? Naranasan ko
rin ang malugi at maisangla ang mga alahas ngunit
kailangang maging matapang at matibay ako na
harapin ang mga pagsubok ng buhay. Sa ngayon
inaani ko ang bunga ng aking pagsisikap,” dagdag
pa niya.
Sa kabila ng tagumpay niya, nananatili pa rin
siyang mapagpakumbaba at maka-Diyos.
261
Ang mga ikinikilos at mga pahayag ng mga
tauhan sa isang teksto ay makapagsasabi ng
kanilang katangian.
262
1. Sinasabihan lagi ni Aling Rina ang mga anak
na patayin ang ilaw at kuryente kapag hindi
na ginagamit.
2. Natutuwa si Virgie na magbigay ng tulong sa
mga kaklase kapag nangangailangan sila.
3. “Magpasaway ka nga, kanina pa kita
pinatitigil !” ang sabi ng nanay kay Andy.
4. Napakahusay ng mga mag-aaral ni Ginoong
Marvin Balingit, napasusunod niya sila kahit
wala siya.
5. “Tularan ninyo si Myrna, lagi siyang handa sa
klase at aktibo sa talakayan, ” papuri ng guro.
263
Ano ang napansin ninyo sa mga may
salungguhit na salita?
Ano ang nangyari sa mga salita na may
salungguhit sa ikalawang pangungusap?
Paano pinaikli ang mga salita?
Anong bantas ang ginamit?
Ano ang isinasagisag ng bantas na ito?
264
5. Sila ay marurunong ngunit
mapagpakumbaba.
265
Ang at at ay ay mga salitang ginagamit
sa pagpaikli ng mga salita na tinatawag ring
contractions. Ito ay ginagamit upang
pagsamahin at paikliin ang dalawang salita
sa parirala o pangungusap.
Ang kudlit(‘) ay ipinapalit sa nawawalang
letrang a sa salita.
266
“Halika kayo at sasamahan namin kayong
tumawid”, sabi niya sa pulubi at kapatid nito.
Awang-awa siya nang malamang hindi pa
kumakain ang dalawa. Dinala ni Crisanto at ng
nanay niya ang magkapatid sa isang karinderya.
Umorder sila ng tokwa at lugaw at ipinakain
sa mga bata. Natuwa ang magkapatid at
nagpasalamat sila sa mag-ina.
“Napakabuti po ninyo, salamat po. Nawa ay
pagpalain kayo ng Diyos,” ang sabi ng bata.
Ngiti ang isinukli ng mag-ina.
“Magpakabait kayo ha at magdasal palagi,”
ang sabi ni Crisanto.
269
busina basura abaniko binatog bilihan
binato bloke balkonahe blusa blangko
Pablo binasa tableta balato bibliya
1. _____ng yelo
2. itim na _______
4. _____ ng gamot
5. Ako si____
271
4. Tila blanggo ang isip ni Mirma, wala sa sarili
nang makita ni Merriam.
5. “Naku salamat, hinahanep ko ito.”
272
A. Basahin at isulat nang may wastong baybay
ang mga ito.
1. blosa 4. boghaw
2. butike 5. mabote
3. malongkut
B. Tukuyin ang salitang may maling baybay.
Isulat ito nang wasto.
1. Ang kalase niya ay masipag mag-aral.
2. Ang ulap ay maitim, tanda na oolan.
3. Umiiyak ang koteng na hinahanap ang
inang pusa .
4. Ang langet ay asul kapag maaliwalas ang
panahon.
5. Ang kochi ay bagong-bago pa.
C. Isulat ang ngalan ng mga larawan nang may
wastong baybay.
1. 2. 3.
4. 5.
273
Sa pagbaybay ng mga salita, laging isaisip ang
mga tunog ng mga letra na bumubuo nito. Kung
ano ang tunog o kung ano ang bigkas ay siya
rin ang baybay.
274
Aralin 2 : Paalala ko Sundin Mo
275
niya ang kaniyang kanang kamay sa tapat ng
kaniyang dibdib at nakisabay sa pag-awit.
Nang matapos ang flag ceremony tinungo ni
Arnel ang kanilang silid-aralan , habang naglalakad
nakita niya ang kaniyang kaklase na si Lito na
nagtatapon ng balat ng kendi sa sahig kaya’t
nilapitan niya ito at sinabing, “ Lito, hindi mo ba
nakikita ang mga babala?,” tumingin sa paligid si
Lito at nakita niya ang mga babala . “ Bawal
magtapon ng basura dito.” at “Itapon ang basura sa
tamang lalagyan.”
Napahiya si Lito kaya’t dali-dali niyang pinulot
ang balat ng kendi at agad niya itong itinapon
sa basurahan. “ Arnel, labis akong nahihiya sa aking
nagawa, salamat at pinaalalahanan mo ako.
“Pinapangako ko na susundin ko na ang mga
babala.”wika ni Lito.
“Walang anuman,” tugon ni Arnel.
At masayang tinungo ng magkaklase
ang kanilang silid-aralan nang may ngiti sa labi.
276
Nakasanayan mo ba ang mga ito?
Sabihin kung oo, minsan, o hindi.
Hindi Minsan Oo
1. Binabasa ko ang mga
babala sa parke.
2. Namimitas ako ng
bulaklak sa plasa kung
ibig ko.
3. Tinapon ko ang balat
ng kendi sa
basurahan.
4. Sinusulatan ko ng
aking pangalan ang
mga pader sa plasa.
5. Nag- iingat ako sa
pagtawid tuwing
papasok sa paaralan.
277
2. Mag-ingat sa inyong pag-tawid!
3. Dapat tayong , maligo araw-araw.
4. Bawal ang maingay .
5. Maglakad ng marahan.
279
Ano ang mensaheng nais ipabatid ng nabasa
mong kuwento?
280
Lagyan ng bilang mula 1- 5 ang mga larawan
ayon sa tamang pagkakasunod-sunod nito.
281
_____ Handa na si Roy upang pumasok sa paaralan
_____ Pagkatapos kumain ay naligo na siya
_____ Inayos niya ang kaniyang higaan
_____ Nang magutom ay kumain na siya ng almusal
_____ Nagbihis na ng kaniyang uniporme
_____ Isang umaga, bumangon na si Roy sa kaniyang
higaan
282
1 2 3 4
283
Isulat sa sagutang papel ang pandiwang
pangnagdaan na ginamit sa bawat pangungusap.
1. Maagang nagising si Arnel.
2. Napahinto siya ng makitang itinataas
ang watawat.
3. Nagtapon ng basura si Lito.
4 . Habang naglalakad si Ana, nakita niya
ang kaniyang nanay.
5. Masayang tinungo ng magkaklase
ang kanilang silid-aralan.
284
Ang pandiwa ay bahagi ng pananalita
na nagsasaad ng kilos o galaw sa loob
ng pangungusap. Ang mga salitang kilos
na naganap na ay nasa pandiwang
pangnagdaan.
Batang Bayani
Dukha siya tinawag ng lahat
Talino’y subok at totoong matapat
Sa ati’y tumulong kahit anong hirap
‘Yan ang batang isang papuri’y nararapat
285
Ating kilalanin bigyan ng palakpak
Papuri’t alay ay mabangong bulaklak
Nararapat sa puso niyang busilak
Buhay inilaan kahit mapahamak
286
Gamit ang pandiwa, gumawa ng mga
pangungusap tungkol sa mga larawan.
1.
287
Gamitin sa payak na pangungusap ang
sumusunod na pandiwa.
1. lilipad 4. lumiban
2. kumakain 5. humihiga
3. gumapang
288
Aralin 3: Lugar na Kinagisnan,
Halina’t Pasyalan
1. Sa pagpapahayag ng impormasyon
dapat ito ay makatotohanan.
289
Kakaiba ang Camiguin
290
Ano-anong magagandang lugar
ang makikita sa Camiguin?
Magbigay ng ilang impormasyon tungkol sa
lugar ng Camiguin?Ilahad ito sa klase.
291
Punan ng tamang impormasyon ang parihaba
ayon sa tekstong napakinggan.
Magagandang lugar sa Camiguin
292
Magbigay ng tatlong impormasyon buhat sa
mababasang teksto.
Pambansang Bulaklak
Sampaguita ang pambansang bulaklak
ng Pilipinas. Maputi ang kulay nito. Mabango
at mahalimuyak ang amoy ng sampaguita.
Tinutuhog ito para maging kuwintas. Inaalay din ito
sa altar at isinasabit sa leeg ng pararangalan.
Hanay A Hanay B
Tao Taon
Bahay Baha
Nila Sila
293
Ibigay ang mga salitang nasa Hanay A.
Anong pagbabago ang napansin ninyo sa
mga salita sa Hanay B?
Ano ang nangyari sa salitang tao sa hanay B?
Ano ang nangyari sa salitang bahay?
Ano ang nangyari sa salitang nila sa hanay B?
Paano nabago ang mga salita?
294
Bumuo ng bagong salita ayon sa panuto.
1. talaba 2. sama
3. sulat 4. halika
5. tapa
Ikatlong Pangkat- Palitan ang isang tunog ng bawat
salita upang makabuo ng bagong salita.
1. wala 4. baso
2. bola 5. sanga
3. gawa
295
Bumuo ng bagong salita sa pamamagitan
ng pagdadagdag, pagbabawas o pagpapalit ng
isang tunog sa mga salitang nasa ibaba.
1. belo 4. toyo
2. ama 5. tagos
3. bata
296
Aling Doray. Inililista niya ito sa pader na
nadadaanan ng tubig tuwing umuulan. Madalas
binibiro ni Nanay si Aling Doray, “ Kapag nabura ng
tubig ulan ang lista mo, mabubura na rin ang utang
ko ha!” Kasunod noon ay halakhakan sabay sabi ng,
“Bahala ka na! Alam ko naman yan.”
297
Kung ikaw si Aling Doray, magtitiwala ka ba sa
isang kaibigan? Bakit?
Ano-anong salita sa kuwento ang may
salungguhit?
Kailan ginawa ang kilos ng mga salitang ito?
Ano ang tawag sa salitang kilos na ngayon
ginagawa?
298
4. Inilista ni Aling Doray sa papel ang utang
ni Nanay.
5. Niluluto ni Nanay ang paborito naming ulam.
299
Punan ng angkop na pandiwa ang mga
pangungusap.
300
Saan maaaring matagpuan ang paksa ng
kuwento?
mayabang mapagkakatiwalaan
301
2. Dahil sa tagal ng pagiging magsuki
ibinibigay ni Aling Doray ang kaniyang paninda
kahit walang pambayad si nanay.
a. Bawal umutang kay Aling Doray
b. May tiwala si Aling Doray kay nanay
c. Magsuki si Aling Doray at si nanay.
303
Isulat ang sumusunod sa paraang kabit-kabit
304
Aralin 4: Katangian Mo, Kalakasan Mo
305
“Ganoon ba! Sige, sasalubungin natin sila.Ano
kaya ang pasalubong niya sa atin?”sabi ni Joseph.
“Magdadala raw siya ng maraming tsokolate,
”dagdag ni Celia.
“Pagdating niya pakakainin natin siya ng
adobong manok at kare-kare,” tuwang tuwa na sabi
ni Joseph.
“Ako naman, ipapasyal ko sila sa Boracay,”
pagyayabang ni Jonjon.
“Weeee! May pera ka ba?” pang-aasar ni
Julius.
“Sasamahan ko lang sila. Sila siyempre ang
magbabayad.”
Nagtawanan silang lahat.
306
guro kung kaya’t mahal na mahal siya ng kaniyang
mga mag-aaral at kapwa niya guro.
Isang araw, nagtaka ang lahat nang bigla
itong magpaalam. Marami ang nalungkot
at nanghinayang.
“ Kailan kaya tayo
magkakaroon ulit ng gurong
katulad niya?”wika ng isang
mag-aaral.
Lumipas ang isang
buwan, laking gulat nila
ng makita nila si G. de la Cruz
na nagtutulak ng kariton
na may mga kasamang
batang kalye. Sinundan nila ito at laking gulat nila ng
makita nila ng maraming bata.
“Wow! isa pala itong silid-aralan! Nagtuturo
pala si G. de la Cruz ng mga batang kalye,” wika ng
mga bata.
Biglang napalingon si G. de la Cruz sa kanila at
sila ay tinawag. Tinanong ng mga bata ang kanilang
guro,
“Sir, bakit po tinuturuan ninyo ang mga batang
kalye?” “Nang makita ko sila, naawa ako. Wala
silang matututunan kung nasa kalye lamang sila.
Kaya nandito ako ngayon para sila’y turuan,” tugon
ni G. de la Cruz.
“Pero bakit kailangan ninyo pa po sila
sunduin?,” tanong nila.
“Ipinapakita ko kasi na interesado ako sa
kanila, pero yung maliiit lang ang sinusundo ko, yung
307
mga malalaki ay kusa nang pumupunta rito,”
paliwanag niya.
“Bayani ka talaga, Sir!” wika ng mga bata.
Napangiti siya at sinabi “ Kahit sino puwede maging
bayani. O sige mga bata may gagawin pa ako,”
paalam niya.
Ang galing talaga ni G. John de la Cruz,
maipagmamalaki ko talaga siyang guro.
310
4. Upang higit na maintindihan ng makikinig
ang kuwento, kailangang bigkasin nang
maayos ang mga salita.
5. Maaaring gawin ang pagpapahayag nang
nakatalikod sa klase.
311
Ang pagtulong sa mga nangangailangan ay
tanda ng isang pagiging bayani.
312
Tukuyin ang diwa o kaisipan.
1. Lumipas ang isang buwan, laking gulat nila
ng makita nila si G. de la Cruz na nagtutulak ng
kariton na may mga kasamang batang kalye.
Sinundan nila ito at nakita pa ang maraming
bata.
a. Naghihirap na si G. John De la Cruz.
b. Nangangalakal ng bote at diyaryo na si G.
John De la Cruz.
c. Nagulat sila ng makita nila si G. de la Cruz
na nagtutulak ng kariton na may mga
kasamang batang kalye.
2. Marami ang nalungkot at nanghinayang.
“ Kailan kaya tayo ulit magkakaroon ng gurong
katulad niya?”
a. Masaya ang nakakikilala sa guro sa
kaniyang pagbibitiw sa serbisyo.
b. Ang guro ay walang tiyagang magturo.
c. Mahirap mawalan ng guro na mahal
niya ang kaniyang ginagawa niya.
Basahin nang malakas ang mga salitang nasa
kahon na may tunog/pl/
313
Unawaing mabuti ang isang teksto upang
maibigay ang kaisipan o diwa nito.
Ang pl ay isang kambal-katinig na may
tunog /pl/.
314
ng magulang niya, lalo siyang nagsikap sa
pag-aral at nanguna sa klase.
a. Nag-aaral mabuti ang batang minamahal.
b. Mahal ng magulang ang anak nila.
c. Nag-aaral mabuti kahit walang nag-
aalaga.
B. Isulat ang lahat ng salitang maykambal-katinig
na/pl/ sa binasang mga talata.
315
Suriin.
Salitang Panlapi Unang Panghinaharap na
ugat pantig aspekto ng
pandiwa
Iyak ma I Maiiyak
una ma U Mauuna
luto mag Lu Magluluto
kain Ka Kakain
316
A. Isulat ang pandiwa sa aspektong
magaganap.
(magtanim) 1. _______ kami ng gulay sa probinsiya
sa susunod na buwan.
(masira) 2. _______Ang mga ngipin mo kapag
hindi ka nagsipilyo.
(magdasal) 3. Mamayang gabi________ ka, ha?
(kumain) 4. ________ka naman ng gulay mamaya
dahil puro karne ang kinain mo ngayon.
(umalis) 5. ______ ang mga kamag-anak namin
sa linggo.
317
Gamitin ang pandiwang panghinaharap sa
pagsagot sa sumusunod.
Ano ang gagawin mo kung …
1. marami kang takdang aralin?
2. magulo ang gamit sa kuwarto mo?
3. may paligsahan kang sasalihan sa susunod
na linggo?
4. may kaarawan na gaganapin sa ibang
lugar ngunit walang magbabantay sa
bunso mong kapatid ?
5. may ginawang mali sa iyo ang kamag-aral?
318
Ugaliing tapusin agad ang mga ipinagagawa.
319
A. Kumpletuhin ang mga pangungusap.
1. Si Marvin ay__________.
2. Si nanay ay masarap __________.
3. Masustansya ang ____________.
4. _______________ ay nagdadasal bago
matulog.
5. ________________ ay humahanga sa ginawa
mo.
320
Sagutin gamit ang payak na pangungusap.
1. Ano ang pangalan mo?
2. Ano ang pangarap mo paglaki mo?
3. Saan nagtatrabaho ang mga magulang
mo?
4. Ano ang una mong ginagawa pag-uwi mo
sa bahay pagkagaling sa paaralan?
5. Kapag nagalit sa iyo ang nanay mo dahil
nagkamali ka, anong gagawin mo?
321
Aralin 5: Halika, Mamasyal Tayo!
322
Masayang Bakasyon
Noong nakaraang bakasyon, ang magkapatid
na Bella at Vico ay dinala ng kanilang ama sa isang
maliit na baryo sa Bikol upang dalawin ang matanda
nilang lola. Habang nasa biyahe ay masayang-
masaya ang dalawang bata. Pinagmamasdan nila
ang kanilang dinadaanang malalawak at
sementadong kalye gayundin ang mga bukid na
may tanim na matataas at iba’t ibang uri ng
punongkahoy.
Pagdating sa bahay ay agad silang humalik
sa kamay ng lola.”Ang ganda po ng lugar ninyo,
Lola!” ang sabi ni Bella.
“Ang mga nakikita ninyo ay bunga ng
pagtutulungan ng mga tao dito sa aming baryo.
Hindi sila nagpuputol ng mga punongkahoy.Ang
batis at dagat ay pinangangalagaan at
pinananatiling malinis,” ang sagot ng lola.
Madaling nagustuhan ni Bella ang baryo ng
kanilang Lola. Marami siyang naging kaibigan.
Naglalaro sila sa malawak na bukid na maraming
punongkahoy na hitik sa bunga. Naliligo sila sa
malinaw na tubig ng batis.Sariwa at masarap ang
gulay at mga isda.
“Maraming salamat po, Lola. Sana po ay
makabalik ulit kami sa susunod na bakasyon,”
ang sabi ni Bella sa lola.
323
Sino ang mga pangunahing tauhan sa
kuwento?
Bakit sila nagpunta sa baryo?
Ano-ano ang nakita nina Bella sa pagpunta sa
baryo?
Bakit nagustuhan ni Bella ang baryo ng kanilang
lola ?
Ano-anong salita ang binilugan sa kuwento?
Ano ang kahulugan nito?
324
B. Sumulat ng isa hanggang dalawang
pangungusap tungkol sa pagbabakasyon mo sa
bahay ng lola o lolo mo.
Basahin.
Ang Lakbay-Aral
Buhay-bahay Kalaykay-tinapay
Sabay-abay
328
Sino ang ating pambansang bayani?
Ano-ano ang dinarayo sa Rizal Park?
Ilarawan ang Rizal Park?
Ang mga makikita dito?
329
Unang Pangkat- Isulat ang mga salitang
naglalarawan sa bawat pangungusap.
1. Bago ang aklat.
2. Mababaw ang tubig sa ilog.
3. Rosa ay magalang sa nakakatanda.
4. Matamis ang hinog na mangga.
5. Ang mesa ay parihaba.
Ikalawang Pangkat– Tukuyin ang salitang
naglalarawan at ang inilalarawan nito.
1. Maigsi ang buntot ng aso.
2. Si Gng. Reyes ay matulungin.
3. Ang mga rosas ay mapupula.
4. Malawak ang Rizal Park.
5. Mapagmahal ang mga bata sa guro.
Ikatlong Pangkat–Ilarawan ang sumusunod.
330
Tukuyin ang angkop na salitang maglalarawan
sa bawat isa.
2. Ang bahay ay
ay (matibay, magaling).
5. (Makulay Malabo)
ang ating paligid.
Ang Pasko
Ang Pasko ang isang masayang pagdiriwang
na hinihintay ng mga bata tuwing Disyembre taon-
taon.
331
Maaga pa lang ay isinusuot
na ng mga bata ang bago
nilang damit at sapatos.
Nagpupunta sila sa
simbahan upang makinig
ng misa. Pagkatapos ay
dumadalaw sila sa kanilang
ninong, ninang, at mga
kamag-anak upang
humingi ng aginaldo.
332
Isulat ang sariling karanasan sa pagdiriwang na
nasa larawan.
333
Aralin 6: Produktong Gawa Natin
Ating Tangkilikin!
334
5. Si Joseph ay ibinili ng nanay ng tatlong
bagong t-shirt. Alin ang naglalarawan ng
bilang sa pangungusap?
a. Joseph c. t-shirt
b. nanay d. tatlong
6. Marami akong laruan na nakatago sa
bahay. Alin ang salitang nagsasaad ng
bilang?
a. laruan c. marami
b. nakatago d. bahay
7. Alin sa mga pang-uri ang nagsasaad ng di
tiyak na bilang?
a. siyam c. tatlo
b. lima d. marami
8. Piliin ang salitang may diptonggo.
a. sayawan c. wala
b. araw d. talon
9. Ang mga mamamayan ay nawalan ng
bahay dahil sa malakas na bagyo.Ang
nagpapahayag ng sanhi ay_________.
a. ang mga mamamayan ay
b. nawalan ng bahay
c. sa malakas na bagyo
d. mamamayan ay nawalan
10.Alin sa mga pangungusap ang
nagpapahayag ng sanhi at bunga?.
a. Umiiyak ang ale.
b. Nawala ang bag.
c. Nawala ang kaniyang bag kaya umiiyak
ang ale.
d. Ang kaniyang bag
335
Ang Pamimili ni Aling Sonia
336
Ano ang dahilan kung bakit nagbabadyet si
Aling Sonia?
Tama bang ibadyet ang pera? Bakit?
Ano-ano ang pinamili ni Aling Sonia?
Ano ang pamantayan niya sa pagpili niya ng
kaniyang bibilhin?
Tama ba ang ginawa niya?
Paano mo siya tutularan?
337
Unang Pangkat - Nakakita ng puno ng bayabas ang
mga bata. Marami itong bunga. Dali-daling nag-
akyatan ang mga bata. Tuwang-tuwa silang
nanguha at kumain ng mga bayabas. Maya- maya
ay bigla silang natakot at nagtakbuhan palayo.
338
Sagutin ang mga tanong matapos basahin
ang talata.
Ang mag-asawang Aling Elena at Mang Teddy
ay nagpunta sa mall. Bumili sila ng dalawang laruan
at sapatos para mga anak.Nang makauwi sa bahay,
nakita nilang sapatos lamang ang laman ng
kanilang bag.
339
Naging matagumpay ang kanilang
paghahanda nang dumating at nagpasalamat ang
kanilang mga bisita.
340
Unang Pangkat -Iguhit ang mga salita.
1. araw 4. langaw
2. sisiw 5. bataw
3. ilaw
342
Ano-anong mga salita ang naglalarawan sa
bilang o dami?
Alin ang naglalarawan ng tiyak na bilang?
Ano ang inilalarawan ng bawat isa?
343
Unang Pangkat – Awitin ang isang awiting may
salitang naglalarawan ng bilang.
344
1. Ang bata ay may
(apat, anim ) na lobo.
5. Ako ay may
(limang, walong) lapis.
345
Balikan ang kuwentong“Ang Pamimili ni Aling
Sonia”.
346
Pagtapatin ang sanhi at bunga.
1. Narinig nila a. Nawala ang
tumutugtog ang mga tirahan
pambansang awit. ng lamok.
2. Naglinis ang mga b. Natuwa ang
anak ni Nanay Rosa kanilang
ng bakuran. punong
barangay.
3. Nilinis ng mga lalaki c. Nagsanay
ang kanal. mabuti bago
pa dumating
ang
paligsahan.
4. Nanalo siya sa d. Tumigil sila sa
paligsahan sa pag- paglalakad at
awit. tumayo ng
tuwid.
5Tumulong siya sa e. Hindi na
pagtatanim ng mga bumaha sa
puno paligid.
347
B. Ibigay ang bunga.
348
Aralin 7: Kalikasan, Ating Alagaan!
349
Piliin ang tamang anyo ng pang-uri.
3. Sina Vernie at Ana ay parehong mataas. Sila
ay ________(mataas).
a. magkasintaas c. pinakamataas
b. mas mataas d. mataas
4. Ang kalabaw ay masipag na hayop. Ang
kabayo ay masipag din. Pareho silang
katulong ng magsasaka sa bukid. Ang
kalabaw at kabayo ay _______(masipag).
a. pinakamasipag
b. ubod ng sipag
c. magkasingsipag
d. higit na masipag
5. Ang bulak ay maputi.
Ang damit ni Lerma ay maputi.
Ang bulak at damit ni Lerma ay ______(maputi).
a. magkasimputi c. higit na maputi
b. mas maputi d. ubod ng puti
351
A. Ang mga tao ay patuloy na nagtatapon ng
basura sa ilog.
B. Ang mga bata ay tumutulong sa paglilinis ng
pamayanan. Pinupulot nila ang mga tuyong
dahon at winawalis ang kalat sa daan.
352
Ang Mangingisda
353
Ang paggamit ng dinamita sa pangingisda ay
hindi magdudulot ng maganda sa karagatan.
Maraming maliliit na isda ang mamamatay.
At maaari ring malagay sa panganib ang buhay
ng tao.
354
Ikalawang Pangkat -Isalaysay ang maaaring
mangyari sa mga isda kung patuloy na gagamit
ng dinamita ang mga mangingisda.
355
kanilang pagtatapos sa ikaanim na baitang ay
si Ching lamang ang nasa entablado.
356
nakasulat na paalala. “Huwag pumitas ng
mga bulaklak,” at “Huwag tapakan ang mga
damo.” Sundin na lamang natin ang mga ito
upang manatiling maganda ang plasa.
Linda:Tama!
357
3. Magkasintapang ang leon at tigre.
4. Higit na magara ang kotse ni G. Ibunan kaysa
kay G. Paraiso.
5. Mas sagana ang ani ng palay noong
nakaraang taon kaysa ngayon.
Ikalawang Pangkat —Isulat ang A kung ang pang-uri
ay naghahambing ng magkatulad at B kung HINDI
magkatulad.
1. Magkasintamis ang atis at lansones.
2. Mas mayaman sina Rona kaysa kina Rey.
3. Higit na malayo ang Baguio sa Pampanga.
4. Mas makintab ang sahig sa sala kaysa sa
kusina.
5. Mas malakas ang hangin noong nakaraang
bagyo kaysa sa ngayon.
Ikatlong Pangkat– Iguhit ang inilalarawan ng bawat
pangungusap.
1. Ang lobong pula ay mas maliit sa lobong puti.
2. Magkasingganda ang rosas at kamya.
3. Si Kuya at si Ate ay magkasinlusog.
4. Ang bulkan ay kasintaas ng bundok.
5. Magkasinhaba ang lapis at krayola.
358
Ibigay ang angkop na antas ng pang-uring
nasa loob ng panaklong upang makumpleto ang
pangungusap.
(Matamis) 5. ________ang
atis kaysa pinya.
361
Isulat ang wastong bantas ng mga
pangungusap.
Ang mga babaeng iskawts ay nagkaroon ng
kamping sa Los Banos (1.)____ Sila ay may dalang
damit(2.)__pagkain(3.)____at kagamitan sa
pagluluto(4)___ Wow(5.)___ ang lamig naman dito
(6.)__ Nagustuhan ba ninyo ang lugar na ito (7.)_____
tanong ng kanilang guro.
362
Aralin 8: Kalinisan, Panatiliin Natin!
363
6. Alin ang dapat na unang pangungusap?
7. Alin ang dapat na huling pangungusap?
8. Alin ang pangalawang pangungusap?
IV. 9. & 10. Pumili ng dalawang posibleng
mangyayari pagkatapos ng paglilinis at
pagbabantay sa dagat.
A. Muling naging malinis ang dagat.
B. Dumami ang mga mangingisdang
gumagamit ng dinamita.
C. Nawala ang mga isda sa karagatan.
D. Natuwa ang mga tao.
Operasyon Linis
364
G.Roman: Natutuwa ako at maaga
kayong gumising. Ngayong araw na
ito ay makikilahok tayo sa paglilinis ng
ating barangay.
Gng. Roman: Siyempre naman. Gusto naming
tumulong sa “Operasyon Linis” ng
ating barangay. Lahat ng ating mga
kapitbahay ay tutulong din.
Rosa/Nena : Opo, Tatay. Sasama kami sa inyo.
G. Roman: Kaming mga kalalakihan ang maglilinis
ng kanal.
Rosa: Iipunin ko ang mga basyong plastik at
lata na pinagbabahayan ng mga
lamok.
Nena: Ako naman po ang magwawalis
ng mga basura kasama ang aking
mga kaklase.
Gng Roman: Kami ni bunso ang maghahanda
ng inyong meryenda.
G. Roman: Magaling! Kung magtutulungan
tayong lahat ay magiging maganda
at malinis ang ating barangay.
Maiiwasan pa ang paglaganap ng
mga nakahahawang sakit,dulot ng
maruming kapaligiran.
Gng. Roman: Mabuti naman at nagkaroon
ng ganitong proyekto ang ating
barangay.
Lahat sila ay lumabas ng bahay at masayang
ginawa ang kanilang gawain kasama ng ibang tao
sa barangay.
365
Saan pupunta ang mag-anak?
Bakit kailangan nilang makilahok sa proyekto?
Ano ang kabutihang naidudulot ng malinis at
maayos na kapaligiran?
Ano-ano ang gagawin ng bawat isa ?
Paano ka tutulong sa iyong barangay upang
manatili itong malinis at maayos?
Anong salita ang may salungguhit sa
kuwento?Ano ang kanilang pagkakatulad?
366
Unang Pangkat - Gumawa ng poster tungkol sa
pagpapanatiling maayos at malinis ng kapaligiran.
Ikalawang Pangkat - Iguhit ang isa sa mga ginawa
ng pamilya sa paglilinis ng barangay.
Ikatlong Pangkat - Isadula ang diyalogo.
367
II. Basahin ang talata at sagutin ang tanong.
Araw ng Linggo. Ang mag-anak ni Mang Tino
ay sama- samang naglinis ng bahay maliban kay
Romeo. Siya ay nasa labas ng bahay at
naglalaro.Tinawag siya ng nanay para tumulong
pero hindi siya sumunod. Si Nelly ay naghuhugas ng
pinggan.Ang bunso nila ay nagdidilig ng mga
halaman.
6. Anong araw naglinis ng bahay ang mag-
anak ni Mang Tino?
7. Sino ang nasa labas ng bahay?
8. Bakit tinawag ng nanay si Romeo?
9. Ano ang ginagawa ng bunso?
10. Ano sa palagay mo ang gagawin ng
nanay kay Romeo?
368
A. Sino si Dr. Jose Rizal?
Bakit nasabing siya ay matalino?
Paano namulat ang isipan ng mga Pilipino
mula sa pang-aapi ng mga dayuhan?
B. Pagsusunod-sunorin ang mga pangyayari
mula sa tekstong napakinggan.
Una__________________________________
Pangalawa__________________________
Pangatlo_____________________________
369
_____ b. Sa murang edad ay nagpakita na si Dr.
Jose Rizal ng katalinuhan.
_____ c. Nagtapos siya ng maraming kurso.
370
Ang mga salitang tulad ng una,
pangalawa, susunod ay ginagamit upang
ipakita ang pagkakasunod-sunod o serye ng
mga pangyayari.
371
Jose : Masarap ang atis.
Lito : Mas masarap ang pinya kaysa atis.
Gerry : Aba! Ito ang tikman ninyo.
Pinakamasarap ang durian sa lahat ng
prutas na nakain ko.
372
Isang Dalawang Dalawa o
bagay,tao tao,bagay o mahigit pa
lugar lugar
mapula pinakamapula
higit na mataas
magkasinglinaw
373
Ikatlong Pangkat - Isulat ang wastong antas ng
pang-uri sa loob ng panaklong.
1. Ang tatay ang _______(mabait) sa kanilang
magkakapatid.
2. Ang leon ang ________(mabangis) na hayop sa
gubat.
3. Sino ang may ________(mahaba) ng buhok sa
mga babae.
4. Aling sasakyan ang _________(mabilis) sa EDSA.
5. Sa lahat ng guro sa paaralan,si Gng. Navarro
ang ____(mabait).
Ikaapat na Pangkat - Isulat ang wastong antas ng
pang-uri.
(maluwang) 1. Ang bus ay _______________ na
sasakyan.
(mahaba) 2. Ang tulay na San Juanico ang
_________tulay sa buong Pilipinas.
(malusog) 3. Si Erna ang ________________ sa
apat na magkakapatid.
(matipid) 4. Sino ang _______________ na bata
sa klase?
( mabunga) 5. Ang puno ng abokado ang
______________ sa lahat ng mga
puno sa bukid
374
Pag-aralan ang mga larawan.Paghambingin
ang mga ito. Gamitin ang mga salita sa loob ng
panaklong.
375
dito ay nagtutulungan sa pagpapanatiling maayos
at tahimik na lugar. Ang magkakapitbahay ay
nagkakaisa. May mga tanod bayan na
nagpapatrolya sa lugar kung gabi.Lahat ng mga tao
ay may disiplina.Ang mga babae ay tumutulong sa
paglilinis at pagpapaganda ng lugar.
Kung may napinsala ng bagyo taos- pusong
nagbibigay ang bawat isa ng tulong.Bukas-palad na
namamahagi ng mga pagkain ang mga tao.Ito ang
mga dahilan kung bakit sila nabigyan ng parangal
bilang Huwarang Barangay ng kanilang bayan.
377
Sipiin sa kuwaderno ang tambalang salita sa
pangungusap.
1. Ang kapitbahay namin ay may malawak na
halamanan.
2. Ang tatay ay masipag maghanapbuhay.
3. Ipinahayag niya ang kaniyang taos pusong
pasasalamat sa kaniyang mga kasama sa
bahay.
378
Yunit 4
379
Aralin 1: Magtiwala Tayo sa Diyos
Magtiwala sa Panginoon
Von : Itay! May aksidente po sa kanto.
Marami pong nadamay at kasama si
Betsy. Nakakatakot!
Tatay : Naku! Huminahon ka, anak, ganyan
talaga ang buhay, kaya dapat lagi
tayong magdasal at magtiwala sa
Panginoon.
Von : Alam n’yo po, ‘Tay, galit na galit
Si Mang Ambo sapagkakadamay
ni Betsy.
Tatay : Nakapanlulumo, matalinong bata
pa naman si Betsy. Halika, ipagdasal
natin siya at ang iba pang nadamay.
380
Ano ang pinag-uusapan ng mag-ama?
Ano ang ginawa nila?
Bakit nila ipinagdasal ang mga naaksidente?
Tama ba ang ginawa nila?
Ano ang damdamin nila para kay Betsy?
Ano-anong damdamin ang nasa usapan?
B. natatakot
C. nagtataka
D. natutuwa
E. nalulungkot
381
A. Tukuyin ang kasalungat ng ipinapakita sa
bawat larawan. Piliin ang sagot sa loob ng kahon.
382
4. Nalungkot si Vicky sapagkamatay ng kaniyang
lola.
5. Nanghinayang ang magkapatid na Ben at Pat
dahil nahulog ang kanilang baon sa kanal.
383
Hanapin sa pangungusap ang mga salitang
kasingkahulugan ng salitang nasa loob ng
panaklong.
1. (matatayog) Ang mga puno sa bundok ay
matataas
2. (nanlumo) Nanghina ang loob ng ama
sapagkamatay ng kaisa-isang
anak.
3. (Bathala) Sa Diyos tayo dapat nagtitiwala.
4. (espiritu) Sumalangit nawa ang kaluluwa ni
Kaloy.
5. (maestra) Napakagaling ng aming bagong
guro.
Nakagawa ka na ba
ng kabutihan sa kapwa?
Ang paggawa ng bagay na
mabuti sa kapwa ay katumbas ng
pag-ibig sa Diyos. Tumingin
sa paligid at makikita mo
na maraming nangangailangan
ng iyong pagtulong at
pagkalinga.
Masasabi ba natin na iniibig natin ang Diyos
384
kung ang ating kapwa ay hindi naman natin
pinagmamalasakitan?
Ang paggawa ng kabutihan sa kapwa ay
pagpapakita ng pagmamahal sa Diyos.
Pero paano natin ito magagawa ? Kapag sila
ay nagugutom, bigyan natin sila ng pagkain. Kapag
nauhaw, sila ay ating painumin.
Ang pagtulong at pagkalinga sa kapwa ay
hindi dapat naghihintay ng kabayaran o kapalit.
Sapat na nakatulong tayo at napasaya ang Diyos
na nasa kapwa din natin.
385
Ano- ano ang kaisipang natutunan mo sa
binasang teksto?
386
Ang pagsulat ng mga salita na may wastong
baybay ay susi upang higit na maipahayag
ang nais na mensahe. Ito rin ang isa sa mga
susi sa madaling pagkaunawa ng isang
babasahin.
387
Basahing muli ang tekstong “Halinang
Gumawa ng Bagay na Mabuti.”
.
388
4. Ang paglalakad ay mabuting uri _____
ehersisyo sa katawan ng tao.
5. Ang labis na panonood _____ telebisyon
ay nakasasama sa kalusugan.
389
Gamit ang ng lagyan ng caption ang
sumusunod na larawan.
____________ ___________
391
A. Sa isang payak na pangungusap, ilarawan
ang isang bagay na makikita sa iyong
kapaligiran.
B. Bumuo ng isang payak na pangungusap gamit
ang mga larawan sa ibaba.
392
Aralin 2: Paggalang sa Diyos at Kapwa
anim pamuhatan
kasukdulan simula
ni tauhan
nina wakas
ng
Titser Gosoy
Si Titser Gosoy ay bagong guro sa Paaralang
Elementarya ng Barangay Labo. Nakatawag
393
ng pansin ang kaniyang
galing sa pagtuturo,
kakaibang kulay, at
paika-ikang paglalakad.
Hindi niya
pinapansin ang
pangungutya sa kaniya.
Tuloy lamang siya sa
pagtuturo, pagtulong sa
kapwa, at pamimigay ng
gamit at laruan sa mga
bata.
Habang reses.
“Alam n’yo ba, si Sir Gosoy, napakagaling
magturo!Mabait pa,”ang wika ni Noel.
“Tama ka, at nabasa ko sa diyaryo, iniligtas ni
Sir ang mahigit 400 katao sa Marikina noong
nanalanta ang bagyong Ondoy,”ang sabi ni Janet.
“Wow! Ang galing! Pero baluga pa rin siya,”
pangungutya ni Yulo.
“Huwag kang ganyan, Yulo! Maputi ka lang
lamang,” pasinghal na wika ni Janet na halos tusukin
ng hintuturo sa ilong si Yulo.
“Si Titser Gosoy! Nasa likuran natin,” pabulong
na wika ni Nikki.
“Magandang umaga po Sir Gosoy,” sabay-
sabay na bati ng mga bata.
“Bakit parang nakakita kayo ng multo? May
problema ba?” tanong ni Titser Gosoy sa mga bata.
“Wa, wala po sir. . .” wika ni Janet.
394
“Narinig ko ang pinag-usapan ninyo,”
mahinahong wika ni Titser Gosoy.
Nagkatinginan ang mga bata saka ibinaling
ang kanilang tingin kay Yulo.
“Kahit bata kayo, dapat matutuhan ninyo ang
magagandang asal na dapat taglayin ng isang
bata,” paliwanag ni Titser Gosoy.
“Huwag kayong mangutya ng kapwa,
anuman ang kasarian, kulay, kalagayan, o
kapansanan. Isipin ninyo, tao silang marunong
masaktan,”seryosong sabi ni Titser Gosoy.
“Lahat ng tao ay likha ng Diyos, kaya dapat
igalang,” paliwanag pa niya.
Niyakap ni Yulo si Titser Gosoy. Ginantihan
naman ito ng guro ng isang mahigpit na yakap.
395
Igalang natin ang lahat ng tao anuman ang
kanilang kasarian, kulay at edad.
396
B. Ano-ano ang sinabi ?
- Janet - Titser Gosoy
- Nikki - Yulo
- Noel
Pamagat ng Kuwento :
Tagpuan:
Mga Tauhan:
Simula:
Kasukdulan:
Wakas:
397
Ang Palalong Loro at si Askal
Magkaiba ang karanasan nina Loro at Askal. Si
Loro ay alagang-alaga ng kaniyang amo.
Inaayusan at pinakakain.
Maraming natutuwa sa
kaniya at ibig humawak sa
kabila ng palalo niyang
bibig.
Si Askal ay walang
nagpapaligo kaya galisin.
Wala siyang amo kaya
siya ay palaboy sa
lansangan. Siya ay madalas sinisipa at
pinandidirihan ng mga tao kaya lalong naging
kawawa.
Minsan, dala ng amo niya si Loro. Nakita
niya si Askal.
“Ew! Kadiri! Maligo ka nga! Ang baho mo!”
sigaw ni Loro kay Askal. Siniraan pa niya si Askal sa
ibang mga hayop na nagdaraan.
Hindi siya pinansin ni Askal. Bagkus tuloy
lamang ito sa pagkakalkal
ng basura dahil sa gutom.
Isang araw, nakita ng
pusa si Loro at gustong
kagatin. Tinangkang
lumaban ni Loro sa pusa
ngunit malaki ito sa kaniya.
Sinakmal siya ng pusa at
398
iwinasiwas sa kalye.
“Aray ko! Masisira ang maganda kong kutis!,”
sigaw ni Loro.
Mula sa isang dako ay biglang sumaklolo si
Askal kay Loro.
“Aray ko! Kawawa naman ang kutis ko.
Salamat sa’yo mabantot at galising aso,” wika ni
Loro.
“Nagpasalamat nga, nanlait naman!”naiinis na
wika ni Askal sabay alis.
Bumalik ang galit na galit na pusa .Kinagat
niya muli si Loro sa leeg,katawan, at sa buntot. Wala
siyang nagawa kundi ang sumigaw hanggang sa
mawalan ng malay.
Hindi matiis ni Askal si Loro, kaya iniligtas niya
ito sa kamay ng kamatayan.
Binantayan ni Askal si
Loro hanggang
magkamalay. Dinala niya ito
sa tapat ng bahay ng
kaniyang amo. Labis-labis
ang pasasalamat ni Loro kay
Askal.
401
Kung ikaw si Yulo, ano ang mararamdaman
mo?
Kung ikaw si Titser Gosoy?
403
Ang ni ay ginagamit kung tumutukoy sa
isang tao.
Samantalang ang nina ay ginagamit kung
ang isang bagay o kilos ay ginawa o para sa
dalawa o mahigit pang tiyak na tao.
Loradel
405
Sino ang sumulat ng liham?
Sino ang sinulatan?
Saan nagmula ang liham?
Ano ang nilalaman ng liham?
Paano sinimulan ang liham?
Paano ito tinapos?
Hanapin ang mga salitang dinaglat.
Paano mo ito babasahin?
Bakit natin dinadaglat ang mga ito?
406
A. Daglatin.
Ginang D Doktor Kapitan
Ginoo Kagawad Baranggay
Binibini Kongresista Pebrero
Misis Pangulo Agosto
Mister Nobyembre Block
407
Ang liham pangkaibigan ay iba’t ibang
bahagi. Sa pamuhatan makikita ang petsa
at tirahan ng sumulat. Sa bating panimula
naman makikita ang pangalan ng
sinulatan. Sa katawan ng liham mababasa
ang nilalaman o mensahe na nais iparating
ng sumulat. Ito ay nagtatapos sa bating
pangwakas sa pangalan o lagda ng
sumulat.
408
Aralin 3: Karapatan Mo, Igagalang Ko
409
Narito ang isang patalastas.
Karapatan ay Igalang
410
Tatay: Galing mo, Ate! Nakikinig ka talaga sa guro
mo, mana ka kina Lolo at Lola mo, a!
Ate: Opo ‘Tay, matalino yata ito, mana kina Lolo
at Lola, at sa inyo rin ni Nanay.
Tatay: Tandaan ninyo, mga anak, kung karapatan
ninyong mabigyan ng disenteng tirahan,
pagmamahal at edukasyon, obligasyon at
responsibilidad din ninyong igalang kami
bilang mga magulang.
Bunso at Ate: Opo, Tay, Nay! Makaaasa po kayo,
igagalang namin kayo!
Bawat tao ay may karapatan, responsibilidad,
at pananagutan.
Ang infomercial na ito ay hatid sa inyo ng
Human Rights Commission at ng himpilang ito.
411
Dapat nating igalang ang karapatan ng
bawat isa.
412
May mga salitang nagsasaad ng kilos o
pandiwa na ginagamit bilang pangngalan sa
pangungusap. Ito ang siyang paksa o pinag-
uusapan sa pangungusap.
413
Pangulong Corazon C. Aquino
414
naging simbulo ni Tita Cory ang dilaw na ribbon na
tanda rin ng kalayaan.
Si Tita Cory ay tinaguriang “Ina ng
Demokrasya” sa bansa. Ang kaniyang mga nagawa
ay nagpapakita na siya ay isang babaeng uliran,
may kakayahan at karapatdapat na igalang.
415
B. Punan ng wastong tunog/letra ang bawat
patlang upang makabuo ng isang panibagong
salita. Gamiting gabay ang larawan.
Usok o__ o
Pasa __asa
Bata bat__
Buhay b__hay
Kulay __uklay
Alis __alis
Buhos buho__
416
Balikan ang teksto tungkol sa Pangulong
Aquino. Sabihin ang paksa ng bawat talata.
418
Alamin natin ang ating mga karapatan upang
ito ay ating maitaguyod at mapangalagaan.
419
Ang pang-ukol na kay ay ginagamit
kapag ang isang kilos o bagay ay tungkol sa
iisang tiyak na tao lamang.
Samantala, ang pang-ukol na kina ay
ginagamit kung ang bagay o kilos ay tungkol
sa dalawa o mahigit pang tiyak na tao.
3.
420
Muling basahin ang talambuhay ng dating
Pangulong Corazon C. Aquino.
421
A. Sabihin sa pangungusap ang kasagutan sa
Gawain A.
Halimbawa:
Ako ay si Maria C. Rivera.Ako ay walong taong
gulang. Ako ay ipinanganak noon ika-9 ng Agosto
2005.
422
Ang talambuhay ay isang akda na
nakapaloob ang mahahalagang bagay at
impormasyon sa buhay ng isang tao.
Isinusulat ito sa paraang nagsasalaysay.
Sa pagsusulat ng talambuhay, tiyakin na
tama o wasto ang mga impormasyong
isusulat dito.
423
Isulat sa kabit-kabit na paraan.
Ang talambuhay ay isang akda na
nakapaloob ang mahahalagang bagay at
impormasyon sa buhay ng isang tao.
424
Aralin 4: Maging Huwaran
sa Paningin ng Diyos
425
Manamit nang Angkop
427
Bumuo ng tambalang salita gamit ang mga
inihandang salita.
kayod takip kapit
balat silim hari
takip bahay kalabaw
bahag sibuyas
429
Ang Portfolio ni Cheska
Maka-Diyos ang pamilyani Cheska. Sinisikap
nilang makasunod sa utos ng Panginoon. Kahanga-
hanga silang huwaran ng mga tao sa bayan.DahiI
huwaran ang kanilang pamilya, inspirado si Nimfa
na gumawa ng isang portfolio tungkol sa gawain ng
kaniyang pamilya.
Ngunit biglang nagkasakit si Nimfa kaya
tinuruan niya ang kapatid na si Cheska na ituloy ang
paggawa ng portfolio.
“Halika, Cheska,
ituturo ko sa iyo kung
paano gawin ang portfolio,
” sabi ni Nimfa.
“Sige! Ate, turuan mo
ako, gusto ko iyan,”
tuwang-tuwang wika ni
Cheska.
“Una, kumuha ka ng
iba’t ibang larawan ng
ating pamilya na may
kinalaman sa pagiging maka-Diyos.”
“Ikalawa, kumuha ka ng isang lumang
magasin. Dikitan ang bawat pahina ng malinis na
bond paper.”
“Ikatlo, hatiin ang mga pahina sa iba’t ibang
430
bahagi tulad ng pasasalamat, talaan ng nilalaman,
larawan ng buong pamilya, gawain ng buong
pamilya, larawan ng pagiging maka-Diyos , at mga
pangarap at kahilingan ng pamilya sa Panginoon.”
“Ikaapat, pagsasama-samahin ang mga
larawan kung saan ito maaaring ilagay saka ito
idikit.”
“Ikalima, lagyan ng caption ang mga larawan,
buuin ang pasasalamat at talaan ng nilalaman.”
“Panghuli ay dagdagan ito ng iba pang
dekorasyon na gusto mo,” paliwanag ni Nimfa.
“Ang galing naman Ate! Sige sisimulan ko
na!” wika ni Cheska.
Sinimulang sundin ni Cheska ang itinuro ng
kapatid. Pagkalipas ng dalawang araw ay nagulat
ang lahat sa ipinakitang portfolio ni Cheska.Tuwang-
tuwa ang buong pamilya sa portfolio ni Cheska.
Naipakita nito ang pagkakasundo-sundo ng buong
pamilya. Dahil sa tuwa, kinuhanan ng kaniyang
Kuya Alex ng larawan ang portfolio at inilagay sa
Facebook.
“Ipinagmamalaki ka namin anak, isa kang
hulog ng langit sa amin,” wika ni Nanay Perla.
“Ang galing mo Anak! Salamat sa Diyos at isa
kang batang matalino, malikhain, at masunurin,”
wika ng ama ni Cheska na si Mang Ben.
“Salamat din po sa inyo Itay, Inay, at Ate
Nimfa dahil tinuruan niya ako ng paggawa ng
portfolio. Maraming salamat din po sa Panginoon,”
mahinahong sabi ni Cheska.
431
Anong uri ng pamilya mayroon si Cheska?
Ano ang dahilan kung bakit inspirado si Nimfa
na gumawa ng portfolio?
Kung ikaw si Nimfa, tuturuan mo rin ba ang
iyong kapatid na gumawa ng portfolio? Bakit?
Isa-isahin ang mga paraan sa paggawa ng
portfolio.
Kung ikaw si Cheska, gagawin mo rin ba ang
sinabi ng kaniyang ate? Bakit?
Ano ang iyong nararamdamn kapag
nakagawa ka ng isang kapaki-pakinabang na
bagay?
Ano kaya ang kinahinatnan kung hindi sinunod
ni Cheska ang mga sinabi ng kaniyang ate?
432
Kasama ang pangkat gumawa ng panuto
sa paggawa ng isang bangkang papel.
Gawing Gabay
435
Ang pang-ukol na ayon sa ay ginagamit kapag
ang siniping pahayag o impormasyon ay mula sa
isang tiyak na aklat, pahayagan, at iba pa.
Samantala ang ayon kay kung ang
pinagkuhanan ng pahayag o impormasiyon ay isang
tiyak na tao.
437
Una at ikalawang pangkat- Bumuo ng tatlong
pangungusap na hindi ginamitan ng tamang
bantas.
Ikatlo at ikaapat na pangkat- Iwasto ang ginawa ng
una at ikalawang pangkat.
Ikalimang pangkat- Suriin kung tama ang
pagkakagamit ng malalaking letra ng ikatlo at
ikaapat na pangkat.
438
A. Sumulat ng reaksiyon batay sa larawan.
Gumamit ng tamang bantas at angkop
napananalita.
439
Aralin 5: Ang Umiibig sa Kapwa
ay Umiibig sa Diyos
440
Ako ay Para sa Iyo
Ako ay batang
matalino. Nag-iisip at
gumagawa ng bagay na
matino. Para sa kapwa,
para sa iyo,O! Mahal na
kamag-aral ko.
Tanggapin mo ang lapis na
ito,Tulong ko’y maaasahan
mo.Kahit ika’y Islam, O!
Mamerto. Dapat
tandaan,ilagay sa puso
pag-ibig sa kapwa
ay pagmamahal sa
Bathala at relihiyong totoo.
Ang dapat matutuhan ng
batang bibo.
441
Ang ginagawa natin sa kapwa ay ginawa na
rin natin sa Diyos.
Si Bathala
Si Bathala ay ang Poong Lumikha. Lahat ng
mga bagay na makikita natin sa ating kapaligiran ay
Kaniyang regalo sa atin. Siya rin ang nagbigay sa
atin ng buhay. Sa pagtitiwala sa Kaniya , tayong
mga tao ay pinagpapala.
Sino si Bathala?
Ano-ano ang regalo Niya sa atin?
Paano natin masusuklian ang Kaniyang
kabutihan sa atin?
Ano ang iyong gagawin kung mayroon kang
kalaro o kaklase na hindi marunong
magpasalamat sa Diyos?
444
May iba’t ibang paraan ng pasasalamat at
pagpupuri sa Dakilang Lumikha.
445
A. Suriin ang isang talata. Sabihin kung paano
nagsimula at nagtapos ang mga pangungusap.
446
Para sa Kagawaran , isa itong dakilang
gawain. Para sa mga bata, isa itong nakatutuwang
gawain. Para sa mga magulang, isa itong paraan
upang magturo sa pamamagitan ng halimbawa.
Para sa mga Pilipino,sa kabuuan, ito ay isang
pagkakawanggawa para sa kalikasan.
447
B. Sundin ang panuto sa ibaba upang makabuo
ng isang panibagong bagay mula sa lumang
diyaryo.
448
Ang para sa ay ginagamit kapag
tumutukoy sa sa isang kilos o bagay ng hindi
tiyak na pangngalan.
Ang para kay ay ginagamit sa isang tiyak
na ngalan ng tao.
Ang para kina ay ginagamit sa dalawa o
higit pang ngalan ng tao.
449
Mga Tuntunin sa Paggamit ng Silid-Aklatan
450
Igalang ang mga nag-aaral sa silid-aklatan sa
pamamagitan ng hindi paggawa ng anumang
ingay.
451
A. Bumuo ng dalawang payak na pangungusap
sa bawat larawan.
1. 2.
452
Aralin 6: Ang Diyos ay Pasalamatan
453
Dakilang Tagapag-ingat nina Inay at Itay
454
“Sophie, nakalimutan mo ba ang sabi ni Itay at
ni Inay? Magtiwala tayo palagi kay Apo. Si Apo ang
mag-iingat sa kanila,” paalala ni Kule.
“Salamat Kuya, at ipinaalala mo sa akin. Halika
humiling tayo kay Apo na ingatan sina Inay at Itay,”
masayang wika ni Sophie.
Umusal ng dasal ang magkapatid kay Apo na
dakilang tagapagligtas.
Pagkatapos nito ay
masayang naghintay ang
magkapatid sa kanilang
mga magulang.
Pagkalipas ng ilang Sandali lamang ay
paparating na ang mag-
asawang Ruben at Milay,
dala-dala ang mga
pinamalengke at iba
pang pasalubong sa magkapatid.
Mula sa bintana ng bahay ay natanaw ng
magkapatid ang paparating na mga magulang.
Dahil ligtas na nakauwi ang mga ito, nagpasalamat
muna ang magkapatid kay Apo bago tuluyang
bumaba ng bahay para salubungin ang ama’t ina.
455
Tama ba ang ginawa ng kaniyang kuya na
ipaalala ang pagtitiwala sa Diyos?
Ano ang mga damdamin na nasa kuwento?
Paano ipinakita ang mga damdamin na ito?
Ano ang unang pangyayari sa kuwento?
Pangalawa?Panghuli?
Ano ang gusto mong maging wakas ng
kuwento?
456
B. Isulat ang bilang ng bawat pangungusap ayon
sa tamang pagkakasunod-sunod nito sa kuwento.
458
Muling basahin ang akdang “Dakilang
Tagapag-ingat nina Inay at Itay”
459
Unang pangkat – Magpakita ng isang usapan na
may gamit na mga salitang balbal.
Ikalawang pangkat- Magpakita ng isang dula-
dulaan na nagpapakita ng paggamit ng pormal na
pananalita .
460
Lalawiganin-ito ay kinabibilangan ng mga
salitang mula sa mga lalawigan na madalas
nagagamit sa mga usapan.
Balbal-ito ang mga salitang inimbento ng mga
tao at ginagamit sa lansangan, umpukan at iba
pa.
461
Basahin nang malakas.
“Nakakatuwa kasi sila. Tapos, titingnan ni
Inay ang mga pinamili ni Itay, ang malalaking
hipon, mabeberdeng gulay, mapupulang
mansanas, manggang hilaw. . .hay!!!
Kaya lang. . .” biglang nalungkot na wika ni
Sophie.
“Bakit ka biglang nalungkot, Sophie?
Hindi ba dapat matuwa ka kasi matitikman mo
na naman ang paborito mong manggang
hilaw?” wika ni Kule.
“Kasi naman kuya, hindi ba maraming
masasamang tao ngayon sa lansangan at sa
palengke sabi ni Itay. May mga jologs na
magnanakaw, taong epal, at mga buraot.
Nalulungkot ako, ayokong mapahamak sina
Inay at Itay sa kanilang pag-uwi,” matamlay na
sabi ni Sophie.
462
Ang pag-aalala sa magulang ay pagpapakita
ng pagmamahal at pagmamalasakit sa kanila.
463
Dumating na mula Hongkong ang Tita ko ___
mabait at maganda. Hindi kami
magkamayaw ng aking kapatid sa
pabubukas ng regalo ___ pasalubong niya.
Ang sa akin ay manika ___ de susi, abaniko ___
maganda, at damit na magagara. Ang sa
kapatid ko’y bola ___ kulay pula, iba-iba ___
robot, at pantalong gusto ___ gusto niya. Halos
sabay kaming nagpasalamat kay Tita.
464
Sumakit ang Tiyan ni Niknok
465
cream kaya siya ang tanging batang naiwan na
kumakain.
Sa kaniyang paglabas
ng bahay nina Owen,
biglang sumakit ang tiyan
ni Niknok. At hindi niya ito
masabi.
Hindi siya
nagpahalata sa kaniyang
naramdaman.
Nang malapit na siya sa kanilang bahay ay bigla
siyang nagsuka. Nahirapan siyang huminga at hindi
niya maipaliwanag ang kaniyang pakiramdam.
Naisuka na niya ang lahat ng kaniyang kinain ngunit
tila ayaw pa ring tumigil ang sakit ng kaniyang tiyan.
Ilarawan si Niknok.
Dapat ba siyang tularan?
Ano-ano ang ginawa ni Niknok?
Nagustuhan kaya ito ng mga taong nasa
pagdiriwang?
Ano ang kinalabasan ng mga inasal ni Niknok?
Bakit niya ipinaglihim ang kaniyang
nararamdaman?
Anong aral ang kaniyang natutunan?
Ano ang magiging wakas ng kuwento?
466
Kumain lamang ng tamang dami ng pagkain.
467
Ang payak na pangungusap ay may isang
paksa. Ito ay may isang simuno at panag-uri.
468
Aralin 7: Purihin ang Diyos
469
6. Ang pang-angkop na na ay sumusunod sa
mga salitang nagtatapos sa patinig.
7. Si pangulong Benigno S. Aquino III ay pumunta
sa Amerika upang dumalo sa pulong ng mga
pinuno. Ang salitang pangulosa pangungusap
ay dapat nagsisimula sa malaking letra.
470
Sa ikaapat na araw, nilikha Niya ang araw,
buwan at mga bituin na kumikislap sa kalangitan
upang magbigay ng liwanag.
Sa ikalimang araw, binigyan ng Diyos ng buhay
ang lahat ng mga hayop na makikita sa katubigan,
kalupaan at maging mga nilalang na lumilipad sa
himpapawid.
Sa ikaanim na araw, nilikha niya ang tao, at
nilalang niya sila na lalaki at babae at pinangalanan
Niyang Adan at Eba. Nilikha Niya ang tao upang
mangalaga sa Kaniyang mga nilikha.
Sa pagsapit ng ikapitong araw, nakita ng Diyos
ang lahat ng Kaniyang nilikha na napakabuti.
Binasbasan Niya ito at saka Siya nagpahinga.
Dahil sa kapangyarihan ng Diyos, ang lahat ng
kaniyang nilikha ay nananatili hanggang sa
panahon ngayon. Dahil sa Kaniyang kabutihan at
kadakilaan, dapat Siyang palaging pasalamatan at
papurihan.
471
Paano ka makatutulong sa pangangalaga
ng ating kapaligiran?
472
Ibigay ang mensahe ng sumusunod na
larawan.
474
Muling basahin ang kuwentong “Ang Paglikha
ni Apo”
475
Unang Pangkat -Isakilos ang mga maaaring ibunga
ng masipag na pag-aaral ng isang bata.
Ikalawang Pangkat -Isulat sa manila paper ang
sanhi at bunga ng pagtatapon ng basura sa kung
saan-saang dako lamang.
476
Pagpuri sa Iba’t ibang Paraan
478
1. Ang matatayog ___ puno sa kagubatan ay
huwag putulin.
2. Ang mga lumalangoy ___ isda sa karagatan ay
magandang pagmasdan.
3. Ang ginawa ng Diyos ___ pagpapahinga ay
tularan natin.
4. Ang nakatanim ___ binhi ay unti-unting
tumutubo.
5. Ang mga alaga ___ hayop ni Kris ay matataba.
sa dakilang lumikha.
480
B. Gamitin sa pangungusap ang sumusunod na
parirala.
1. ibon na umaawit
2. kulisap na lumilipad
3. dagat na maalon
4. hangin na malakas
5. tubig na malinis
481
Habang inaasikaso ng dentista si Botong ay
naririnig niya ang usapan ng tatlong magpapatingin
sa dentista.
“Mabuti at nagkakilala tayo Atty. Lina Ruiz,
magpapatulong ako sa iyo tungkol sa aking lupa.
Balak kong ipamigay ito sa mga mahihirap,” ang
wika ni Kap. Bong Legazpi, isang kapitan ng
barangay.
“Walang anuman, nakahanda akong
tumulong sa nangangailangan,” tugon ni Atty. Ruiz.
“Ako naman si Pastor Clark, bagong
misyonaryo dito sa inyong lugar. Kap. Bong maari ba
ninyo akong samahan sa inyong barangay upang
tingnan at alamin kung sino ang mga dapat
tulungan lalo na sa usapin ng pananampalataya?”
wika ni Pastor Clark.
“Makakaasa kayo Pastor. Hayaan ninyo
ipakikilala ko kayo kay Mr. Roland Ocampo, siya ang
bihasa na umiikot sa ating lugar,” sagot ni Kap. Bong.
“Balita ko maraming mahihirap dito sa inyong
barangay Kap. Bong. Siguro mabuting humingi tayo
ng tulong sa Kgg. na Pangulo ng Pilipinas para tayo
matulungan,” sabi ni Atty. Ruiz.
Sa edad na sampu ni Botong ay naisip niya na
ang mga taong ito ay mga taong bigay ng Diyos
upang tumulong sa kapwa. Mga hulog sila ng langit.
“Inay, mabubuting tao sila, hindi po ba?”
tanong ni Botong sa ina.
“Oo, anak. Salamat sa Diyos at may mga
taong katulad nila na nakahandang tumulong sa
kapwa,” paliwanag ng ina.
482
“Paglaki ko gusto ko ring tumulong sa aking
kapwa,” naisaloob ni Botong habang papalabas na
sila sa klinika.
483
A. Daglatin ang mga salitang may salungguhit.
484
Ang pagdadaglat ay pagpapaikli ng mga salita.
Ginagamit ang malaking letra sa simula ng salita. At
nagtatapos ito sa tuldok.
A. Gamitin sa pangungusap.
1. Hen. 4. Sen.
2. Bb. 5. Kgg.
3. G.
485
Aralin 8 : Pag-ibig ng Diyos sa Tao
at Bayan
Ginintuang Butil
486
Hindi biro ang pag-aalaga sa mga ito. Mula sa
pagpapatubo ng mga punla, pagpapatubig, pag-
aabono at iba pa. Problema din dito ang mga peste
at laging pagdaan ng mga bagyo.
Nalagpasan lahat ito ni Mang Zacarias kaya
hindi maikukubli ang kaniyang katuwaan. Maganda
ang maidudulot ng mga palay sa kaniyang pamilya
at sa bansa. Matutustusan nito ang pangangailang
ng kanilang pamilya at ang pag-aaral ni Junior.
Malaking biyaya ng Diyos sa tao at sa bayan
ang mga palay ni Mang Zacarias. Ang palay ang
pangunahing pagkain ng mga tao sa bansa.
Maiibsan nito ang kakulangan sa bigas.
Matutugunan nito ang gutom na nararanasan ng
mga tao.
487
Ano ang epekto ng kasipagan ni Mang
Zacarias?
488
Ang pagtatala ng mga impormasyon buhat sa
napakinggan o nabasa ay isang paraan upang
higit itong maunawaan at maisalaysay muli nang
ayos.
489
Hello Pilipinas! Hello Buong Mundo!
Dear diary,
Parang kailan lang, mahirap pa ang
pakikipag-ugnayan sa isa’t isa ng mga Pilipino
dahil sa layo ng pagitan ng mga pulo.
Subalit dahil sa telepono, cellphone,
computer, internet, at iba pa ay napakadali na
ng komunikasyon sa isa’t isa maging nasa iba’t
ibang panig ng mundo.
Ang mga magulang na nasa probinsiya ay
madaling nakapagpapadala ng pera sa mga
anak na nag-aaral sa Maynila o sa ibang lugar.
Ang mga OFW ay nababawasan ang
pangungulila kahit papaano dahil sa mga
teknolohiyang ito.
Ang pagnenegosyo ay mas naging madali
dahil sa internet at computer.
Ang pananaliksik ay mas naging magaan
at mabilis dahil sa mga ito.
Ang pangangaral ng salita ng Diyos ay
naidadaan na rin sa pamamagitan ng internet.
490
Napakalaki na talaga ng iniunlad ng
Pilipinas kasabay ng pag- unlad ng buong
mundo. Ito ang mga pangyayaring nasaksihan
ko bilang isang batang mag-aaral mula sa
probinsiya na ngayon ay nag-aaral sa isang
pampublikong paaralan dito sa Maynila.
Sabi ng Tatay ko, kung ang kalikasan ay
biyayang galing sa Diyos, ang mga
makabagong teknolohiya din ay maituturing na
biyaya mula sa Maykapal.
Nagmamahal,
Ruby
491
A. Pumili ng isa sa mga nabanggit sa diary. Iguhit
ito.
B. Magbahagi ng isang pangyayari na
nasaksihan sa iyong pamayanan.
492
Nasaan ang Biyaya ng Tag-ulan?
Noong araw, ang tag-
ulan ay madalas
na pinapangarap
ng mga tao lalo na ng
mga magsasaka. Ang
tag-ulan para sa kanila
ay may hatid na biyaya
tulad ng pag-usbong
ng mga pananim,
pamumunga ng mga
halaman, magandang pakiramdam at iba pa.
Ngunit sa panahong ito, ay tila may dalang
pangamba at takot sa marami.
Ang matinding pag-
ulan ngayon
ay nagbubunga
ng kalungkutan sa
maraming tao dahil na rin
sa mga kabahayang
lubog sa tubig baha,
pagguho ng lupa,
palayang sira,
palaisdaang nasira,
ari-ariang nawala,
mga sakit at maging
pagkawala ng buhay.
May biyaya ba talagang dala ang ulan?
493
Paghambingin ang dulot ng ulan noong araw
at sa ngayon.
Ano-anong damdamin ang dala ng tag-ulan
noon? Ngayon?
Bakit kaya nagkaroon ng takot at pangamba
ang mga tao sa tag-ulan?
Ano ang climate change?
Ano ang global warming?
Pansinin ang mga salitang may salungguhit.
Ano ang napansin mo sa hulihang letra ng
bawat salita?
Sa anong letra nag-uumpisa ang kasunod
nitong mga salita?
496
Tuwing araw ng Lunes,
maagang pumapasok
ang mga bata upang itaas
ang bandila ng Pilipinas
na sagisag ng ating bansa.
497
Sabihin ang mensahe ng bawat larawan.
499
Aralin 9 : Buhay at Kalikasan
ay Pahalagahan
500
7. Ang panaguri sa pangungusap sa bilang 6
ay _____________________.
8. “Ika’y aking minamahal na kapatid.”
Ang kontaksiyon sa pangungusap ay
__________.
9. Ang maaaring solusyon sa mataas na lagnat
ay ____________
10. Ang salitang may maling baybay
ay __________.
501
nawala sa kaniya kaya muntik na din siyang bawian
ng buhay.
Ligtas na sa
kamatayan
si Tinay ngunit hindi pa
rin matanggap ni Aling
Nena ang nangyari
sa kaniya. Sinisisi niya
ang nagpaputok ng
baril nang nakaraang Bagong Taon. Ngunit hindi pa
naman matukoy kung sino ang nagpaputok ng
baril.
Ligtas na rin si Otoy sa kamatayan, masaya na
rin ang kaniyang inay at naipangako sa sarili na
gagabayan ang anak at hinding-hindi na niya ito
papayagang humawak ng paputok.
Pumasok si Dr. Rosales, sa silid nina Otoy at
Tinay. Sinuri at pinainom sila ng gamot para tuluyang
gumaling.
Nagpasalamat sina Aling Dory at Aling Nena
sa pag-aalaga ng doktor sa kani-kanilang anak.
Pinaalalahan naman ng doktor ang mag-iina
na mag-ingat na sa susunod para hindi
mapahamak.
Napadaing din sila sa doktor na sana
ay magkaroon na ng batas upang maging
mas mahigpit ang pamahalaan sa mga taong
may hawak ng baril lalo na sa mga araw
na may pagdiriwang sa isang lugar.
Gayundin ang pagpapatupad ng batas
para sa mahigpit na pagbabantay
502
sa mga nagbebenta ng mga paputok tuwing
sasapit ang Bagong Taon.
Makalipas ang dalawang araw ay nakauwi
na sina Otoy at Tinay. Sa piling ng mga magulang
ay kapwa pinahalagahan ang kanilang ikalawang
buhay na bigay ng Maykapal.
504
Ang contraction ay isang paraan
ng pagpapaikli ng dalawang salitang pinagsama.
Ginagamitan ito ng bantas na kudlit (‘)
na sumisimbolo sa nawalang letra.
Paniningil ng Kalikasan
505
Maraming tao ang nagpapabaya
sa kapaligiran. Marami na rin ang umaabuso
sa ating kalikasan. At dahil dito, marami na rin
ang nasawi dahil sa paniningil ng kalikasan.
506
lamang ang kalikasan sa mga taong nagpabaya
at hindi nagpahalaga sa kapaligiran.
Ayon naman sa isang tagapagbalita sa radyo,
alin man sa dalawang paniniwala ay may katuwiran.
Una’y maaaring ganti nga ito ng kalikasan. Ang mga
mali nating ginawa sa kalikasan ay bumabalik sa
atin.
Ang ikalawa’y maaaring nagagalit ang Diyos
sa tao dahil pinabayaan natin ang magandang
kalikasan na Kaniyang bigay. Inabuso natin at hindi
inalagaan. Maaaring ang mga kalamidad na
dumarating sa tao ay pagpapaalala ng Panginoon
upang tayo’y magbago.
Hindi pa huli ang lahat. Bata ka man, o kung
sino ka man ay may magagawa ka para
pangalagaan ang kalikasang regalo ng Diyos.
507
Ang kalikasan ay tulad ng buhay na dapat
ingatan at pahalagahan dahil kung masisira
ang kalikasan, masisira rin ang ating buhay.
508
A. Ibigay ang kaisipan o ideya sa mga sitwasyong
nasa larawan.
509
Araw ng Lunes. Umawit ang lahat sa paaralan
ng “Lupang Hinirang”. Itinaas ng mga batang iskawt
ang bandila. Sumayaw ang ilang bata mula
sa ikaanim na baitang. Sa dakong huli, nagsalita
ang punong guro na si Gng. Lulu Perez.
“Dapat matuto tayong gumamit ng digital
na kasangkapan. Bahagi ito ng kampanya
ng DepEd sa Digital Literacy sa bansa, ” pahayag
ni Gng. Perez.
“Digital daw! Ano ‘yon?”,
tanong ng maraming bata sa
kanilang isipan. Bago ang
salitang ito sa kanila. Hindi ito
naging lingid sa kaalaman
ng guro na si
Bb. Rose Demalgen.
Sa loob ng klase , pinaliwanag ni Bb.
Demalgen ang ibig sabihin ng digital na
kasangkapan.
“Ang digital na kasangkapan
ay mga gamit na makabago.
Ilan sa halimbawa nito ay
computer, internet, laptop,
cellphone at iba pa. Dapat
matuto tayong gumamit ng
mga ito dahil umuunlad ang
ating lipunan at nagiging
bahagi na ito ng ating pang-
araw-araw nating
pamumuhay”, paliwanag ng
guro. Halimbawa, sa
pagsasagawa natin ng isang
510
pananaliksik tungkol sa iba’t ibang paraan ng
pangangalaga ng kalikasan, magagamit natin ang
internet para makakuha ng impormasyon at
kaalaman,” dagdag ni Bb. Demalgen.
“Ngayon, handa na ba kayo, mga bata?
Mag-aaral tayo ng paggamit ng digital na
kasangkapan!” masayang wika ni Bb. Demalgen.
“Opo, mam. Nakahanda na po!”, ang sagot
ng mga bata.
1. _____ 4. _____
2. _____ 5. _____
3. _____ 6. ______
512
na pangungusap tungkol sa mga digital na
kasangkapan na makikita sa silid-aklatan.
Ikatlo at Ikaapat na pangkat- Iguhit at ilarawan
ang isang digital na kasangkapan o kagamitan
na nais mong maibento. Ipaliwanag kung bakit
nais mo ito.
Pagkalipas ng ilang
sandali.
Wow! Ang galing mo Maraming salamat
Roly, nasundan mo po, Sir. Nagawa ko po
ang aking idinikta. iyan kasi magaling din
po kayong magturo.
Natutuwa ako sa iyo
Matutuwa po sina
at nagawa mo pa ito
Inay at Itay. Ipakikita
sa paraang kabit- ko po ang sinulat ko.
kabit. Binabati kita.
514
Ano ang gawain nina Roly sa kanilang silid-
aralan?
Nakasunod ba ang mga bata sa sinabi ng
guro?
Paano sila nakasunod?
Bakit pinuri ng guro si Roly?
Ano ang gagawin ni Roly sa kaniyang sinulat?
Dapat bang tularan si Roly?
516