Dalumat ng/sa

Wikang Filipino
Alam mo ba ang
wika?
Ang wikang binibigkas ng isang tao ay
naglalahad ng pagkakakilanlan ng
kanyang pinagmulan.
Ito rin ay nagsilbing daan para
magkaintindihan at magkaunawaan
ang mga mamamayan sa isang bansa.
Ang wika ay mahalaga at kinakailangan ng isang
bansa maging ng tao sapagkat ito ang ginagamit
sa pakikipagkomunikasyon, pakikipag-ugnayan
at pakikipag-talastasan ng bawat mamamayan.
Ito ay talagang napakahalaga dahil kung
wala ito, ang ekonomiya ay hindi lalago o
uunlad kung ang mga tao ay hindi
nagkakaisa o nagkakaintindihan.
•Ayon kay
Edward Sapir,
ang wika ay isang
likas at makataong
pamamaraan ng
paghahatid ng mga
kaisipan, damdamin
at mithiin.
• Si Carroll (1964) ay nagpapahayag na ang wika ay isang sistema
ng mga sagisag na binubuo at tinatanggap ng lipunan. Ito ay resulta
ng unti-unting paglilinang sa loob ng maraming dantaon at
nagbabago sa bawat henerasyon, ngunit, sa ibang panahon ng
kasaysayan, ito ay tinutukoy na isang set ng mga hulwaran ng gawi
na pinag-aaralan o natutuhan at ginagamit sa iba’t ibang antas ng
bawat kasapi ng pangkat o komunidad.
• Ayon kay Dr. Aurora Batnag (Kabayan, 2001) sapagkat ang
Pilipinas ay multilinggwal at multicultural, nabubuklod ang ating
mga watak-watak na isla ng iisang mithiin na ipinapahayag hindi
lamang sa maraming tinig ng iba’t-ibang rehiyon kundi gayon din
sa isahang midyum na Wikang Filipino. Samakatuwid hindi
matutumbasan ang papel ng wika sa pagtatangkang baguhin ang
kalagayan ng lipunan ng isang bansa.
 Pagbabago ng Wika
1. Pagkakaroon ng
mas maraming Barayti ng Wika.
(Pag-usbong ng Beki
language o ang
lengguwahe na
ginagamit ng mga
bakla o beki.)

• Idyolek – bawat indibidwal
ay may sariling istilo ng
pamamahayag at pananalita
na naiiba sa bawat isa.
Gaya ng pagkakaroon ng
personal na paggamit ng
wika na nagsisilbing
simbolismo o tatak ng
kanilang pagkatao. Ito ay
mga salitang namumukod
tangi at yunik.
Mga halimbawa ng Idyolek:
“Magandang Gabi Bayan” ni Noli de
Castro
“Hindi ka namin tatantanan” ni Mike
Enriquez
“Ito ang iyong Igan” ni Arnold Clavio
“Hoy Gising!” ni Ted Failon
“Ang buhay ay weather weather
lang” ni Kim Atienza
“I shall return” ni Douglas
MacArthur
“P%@#!” ni Rodrigo Duterte
• Dayalek – Ito ay varayti ng wika na Mga halimbawa ng Dayalek:
nalililkha ng dimensiyong heograpiko.
Ito ang salitang gamit ng mga tao ayon
sa partikular na rehiyon o lalawigan na Tagalog = Bakit?
kanilang kinabibilangan. Tayo ay may
iba’t-ibang uri ng wikang panrehiyon Batangas = Bakit ga?
na kung tawagin ay wikain. Meron Bataan = Bakit ah?
tatlong uri ng Dayalek:
Ilocos = Bakit ngay?
• Dayalek na heograpiko (batay sa Pangasinan = Bakit ei?
espasyo)

• Dayalek na Tempora (batay sa Tagalog = Nalilito ako

panahon)
• Dayalek na Sosyal (batay sa katayuan)
Bisaya = Nalilibog ako
• Mga
Sosyolek halimbawa
– na ng
minsan ay Sosyolek:
tinatawa •
g na Repapips,
“Sosyale ala na ako
k” datung eh
(Pare,
Ito ay wala na
pansama akong
ntalang pera)
• Oh my
barayti
God! It’s so dito.
lamang. Ito
 ang init
ng wika
• Wa
na facelak
ginagam girlash mo
it ng (walang
isang mukha o
itsura
partikula ang
r na gelpren
grupo. mo o
kaya ay
Ang pangit
mga ng
salitang gelpren
ito ay mo)
may • Sige ka,
 jujumbagin
kinalam kita! (sige
an sa ka,
katayuan bubugbu
g sosyo gin kita!)
ekonomi • May
ko at amats na
kasarian ako ‘tol
ng (may tama
indibidw na ako
al na kaibigan/
gumaga kapatid o
mit kaya ay
ng mga lasing na
naturang ako
kaibigan/
 kapatid)
salita.
• Etnolek – Isang uri ng Mga Halimbawa ng Etnolek:
barayti ng wika na Vakuul – tumutukoy sa mga gamit ng
nadebelop mula sa salita ng mga ivatan na pantakip sa kanilang
ulo tuwing panahon ng tag-init at
mga etnolonggwistang tag-ulan
grupo. Dahil sa pagkakaroon
Bulanim – salitang naglalarawan sa
ng maraming pangkat etniko pagkahugis buo ng buwan
sumibol ang ibat ibang uri Laylaydek Sika – Salitang “iniirog
ng Etnolek. Taglay nito ang kita” ng mga grupo ng Kankanaey ng
mga wikang naging bahagi Mountain Province
nang pagkakakilanlan ng Palangga – iniirog, sinisinta,
minamahal
bawat pangkat etniko.
Kalipay – tuwa, ligaya, saya
 Mga
•Ekolek Halimbaw
– barayti a ng
ng wika Ekolek:
na •
kadalas Palikura
ang n–
ginaga banyo o
mit
sa loob
ng ating
tahanan
.
Ito ang kubeta
mga
salitang
madalas
na
namum Silid
utawi • tulogan o
sa bibig pahingah
ng mga an –
bata at kuwarto
mga • Pamingga
nakatat nan –
anda,
malimit
itong lalagyan
ginaga ng plato
mit sa
pang
araw- Pappy –
araw na • ama/tatay
pakikip
agtalast Mumsy –
asan. • nanay/ina
• Creole
– mga Mga
barayti Halimba
ng wika wa ng
na Creole:
nadebel
op
dahil sa
mga
pinagh
alo-
halong
salita Mi
ng • nombre –
indibid
wal,
mula sa Ang
magkai pangalan
bang ko
lugar
hangga • Di
ng sa donde
ito ay
naging lugar to?
pangun –
ahing Taga saan
wika ka?
ng
partikul
ar
na •
lugar.
Halimb
awa
dito ay
pinagh
along
salita
ng
Tagalo Buenas
g at dias –
Espany
ol (ang
Chavac Maganda
ano), ng umaga
halong • Buenas
Arican tardes –
at
Espany
ol (ang
Palenq
uero),
at ang magandan
halong g hapon
Portug
uese at
Espany Buenas
ol (ang
• noches –
Annob
Maganda
onese).
ng gabi
• Pidgin –
Ito ay Mga
barayti ng Halimbawa
wika ng Pigdin:
na
walang
pormal na • Ako kita
estraktura ganda babae.
. (Nakakita
Ito ay ako ng
magandan
binansaga g babae.)
ng • Kayo bili
“nobody’ alak akin.
(Kayo na ang
s
native
language bumili ng
” ng mga alak para
sa akin.)
dayuhan.
Ito ay • Ako tinda
ginagamit damit
ng maganda.
(Ang
dalawang
indibidwa panindang
l na nag damit ay
maganda.)
uusap na
may
dalawa • Suki ikaw
bili akin ako
ring
bigay
magkaiba diskawnt.
ng wika. (Suki,
Sila ay
walang bumili ka
komong na ng
wikang paninda
ko.
ginagamit Bibigyan
. Umaasa kita ng
lamang
sila diskawnt.)
sa mga
“make- • Ikaw aral
shift” na mabuti para
salita o ikaw kuha
mga taas grado.
pansaman (Mag-aral
talang ka ng
wika mabuti
lamang. upang
mataas ang
iyong
grado.)
 Mga
Halimba
• Register – wa ng
minsan
sinusulat na Register:
“rejister”,
ito ay
barayti ng
wikang
espisyalisad
ong
• Mga
ginagamit salitang
ng
isang
jejemon
partikular
na domeyn.
 Ito ay
may tatlong
uri ng
Mga
dimensyon. salitang
• a.) Field o binabalik
larangan – • tad
ang layunin
• Mga
at paksa
salitang
nito ay ginagami
naayon sa
larangan t sa
ng mga
taong
gumagamit
nito. teks
b.) Mode o
Modo – • Mga
paraan kung
 salitang
paano
isinasagawa
ginagami
ang uri ng t ng
komunikasy
on.
mga
iba’t-
ibang
c.) Tenor – propesyo
ito ay
naayon sa n
gaya ng
relasyon ng
mga nag-
mga
uusap. doktor
2. Ang Pag-usbong ng
Teknolohiya na naging sanhi ng pagkalimumot sa
pangunahing kaalaman kagaya ng wastong
paggamit ng salita at ang kahalagahan ng
importansya at pagtangkilik sa ating sariling wika;
ang wikang Filipino.
•Ang wika ay makapangyarihan, ito ay nagsisilbing
tulay tungo sa pagkakaunawaan at nagbibigay ito
ng kapayapaan at katahimikan.

•Pero ito rin ay pwedeng magdulot ng polarisasyon o

ang pagtanaw ng mga iba’t-ibang bagay sa
magkakasalungat na paraan, na pwedeng lumikha
ng hidwaan dahil sa maling paggamit ng mga salita.
Tunay nga na ang wika ay buhay.
• Ang wika ay napakaimportante sa buhay ng bawat tao. Isipin mo ang
isang lipunan o pamayanan na walang wikang gamit. Hindi ba’t ang
mga mamamayan ay magmimistulang mga hayop na nagsisipag-iyakan
lamang. Bahagi ng paghubog at paglinang ng ating pagkatao ang wika.

• Wika ang siyang unang lumabas sa ating bibig mula ng tayo ay unang
magka-isip. Sa paglipas ng mga panahon at pagsibol ng iba’t-ibang uri
ng henerasyon, ang wika ay nananatiling parte ng kasaysayan kultura at
pamumuhay ng bawat indibidwal.