You are on page 1of 32

HOME I II III V V

DALUMAT NG/SA
WIKANG FILIPINO
Ms. Jane Enriquez
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

SAWIKAAN
SAWIKAAN Sawikaan ( sá·wi·ká·án- png)

Bagong Likha [Modernong Filipino, pangalawa


Sawikaan ( sá·wi·ká·án- png)
lamang sa mga korpus ng salitang-ugat na
nilapian ng sa+ at +an na nagpapahayag ng
“sa pamamagitan ng”]: pagbabanyuhay ng
salita sa pamamagitan ng wika (Miclat mula
sa Narvaez, 2016)
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

SAWIKAAN
SAWIKAAN Sawikaan – simula -2004

2004
2004
Nagsimula hindi bilang isang
kumperensiyang pangwika kundi bilang isang
timpalak pangwika.
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

SAWIKAAN
SAWIKAAN Perfecto T. Martin

2004
2004
Isang aktibong kasapi ng FIT (Filipinas
Institute of Translation) ang may ideya
P.T
P.T MARTIN
MARTIN
nito bilang makabago at kakaibang
pagdiriwang ng Buwan ng Wika. (word of the
year ng ADS /American Dialect Society)
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

SAWIKAAN
SAWIKAAN Perfecto T. Martin

2004
2004 Iminungkahi ito ni Martin sa FIT, na hindi
masamang gawin din ang ganito sa Pilipinas
P.T
P.T MARTIN
MARTIN -itataon sa pinakamagandang panahon-(Buwan
ng Wikang Pambansa) na tatawaging “SALITA
NG TAON”
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

SAWIKAAN
SAWIKAAN Perfecto T. Martin

2004
Sa orihinal na ideya ni P.T. Martin
2004
Sawikaan- isang makabago at kakaibang paraan
P.T
P.T MARTIN
MARTIN ng pagdiriwang ng buwan ng wika na kakawala
sa tradisyunal na sayawan, kantahan,
balagtasan, sabayang pagbigkas, talumpati at
iba pa. Dahilan din upang itakda ito tuwing
Agosto ng taon.
HOME BAB I BAB II BAB III BAB IV BAB V

SAWIKAAN
SAWIKAAN Virgilio S. Almario (Rio Alma)

2004
2004 • Pambansang Alagad ng Sining

P.T
• Pinangalanan itong “Sawikaan: Salita
P.T MARTIN
MARTIN
ng Taon – na naging opisyal na
VIRGILIO
VIRGILIO S.
S.
pangalan ng timpalak.
ALMARIO
ALMARIO
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

SAWIKAAN
SAWIKAAN Virgilio S. Almario (Rio Alma)
• Ang Sawikaan ay isang masinsinang talakayan
2004
2004
para piliin ang pinakanatatanging salitang
namayani sa diskurso ng sambayanan sa
P.T
P.T MARTIN
MARTIN nakalipas na taon. Samakatwid maaaring
tingnan ang Sawikaan bilang pagtatangka ng
VIRGILIO
VIRGILIO S.
ALMARIO
ALMARIO
S.
FIT na likumin ang mga salitang naging
laganap o sikat ang gamit sa isang
espisipikong taon at pag-usapan ang gamit
at pinagmulan nito (Zafra, 2005, vii).
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

SAWIKAAN
SAWIKAAN Virgilio S. Almario (Rio Alma)

2004
2004 • Sa paniniwala ng FIT, ang ganitong
pamimili ng salita ng taon ay isang
P.T
P.T MARTIN
MARTIN malikhain at mabisang estratehiya upang
itampok ang katangian ng Filipino bilang
VIRGILIO
VIRGILIO S.
ALMARIO
S. wikang pambansa.
ALMARIO
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

PAPEL
PAPEL NG
NG
SAWIKAAN
Papel ng Sawikaan sa Pagdadalumat
SAWIKAAN

• Ang kumperensiyang Sawikaan: Mga Salita ng


Taon ng FIT ay itinuturing na mahalagang
ambag sa pagdadalumat-salita. Sa
artikulong Tanong-Sagot ukol sa
Sawikaan:Pagpili sa Salita ng Taon na
inilathala ng KWF (2016) ay masinsing
tinalakayang pinagmulan at tinutungo ng
Sawikaan (San Juan, 2019).
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

PAPEL
PAPEL NG
NG
SAWIKAAN
Papel ng Sawikaan sa Pagdadalumat
SAWIKAAN

Binanggit din sa artikulo na “…ang lahat ng itinampok sa


kumperensiya ng Sawikaan ay mga Salita ng Taon dahil naging
laman ito ng diskurso ng lipunang Filipino sa nakalipas na
taon dahil sa mga kontrobersiya at mahahalagang usapin sa
politika, teknolohiya, trapiko, kultura, sosyolohiya,
kulturang popular, at iba pa…nais ng Sawikaan na mamulat ang
madla sa mahahalagang isyu sa lipunan na kinakailangan ng
pagkilos na binubuksan ng mga salitang natatampok sa
Sawikaan.” (San Juan, 2019)
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON Mga Katangian ng mga Salitang Napipili sa
Sawikaan

1) Bagong imbento;
2) Bagong hiram mula katutubo o banyagang
wika
3) Luma ngunit may bagong kahulugan;
4) Patay na salitang muling binuhay.
HOME BAB I BAB II BAB III BAB IV BAB V

PAMANTAYAN
PAMANTAYAN Pamantayan sa Pagpili ng Salita ng Taon (FIT)
1) Kabuluhan ng salita sa buhay ng mga Filipino
at/o pagsalamin nito ng katotohanan o bagong
pangyayari sa lipunan;

2) Lawak at lalim ng saliksik sa salita,


gayundin ang retorika o ganda ng paliwanag, at
paraan ng pagkukumbinsi sa mga tagapakining;

3) Paraan ng presentasyon.
HOME BAB I BAB II BAB III BAB IV BAB V

PAMANTAYAN
PAMANTAYAN Paliwanag: Mga Pamantayan sa Pagpili ng Magiging Salita ng Taon

• Bago o lumang salita na pumukaw sa pambansang


kamalayan o nakaapekto nang malaki sa mga
usaping pampolitika, panlipunan, pang-
ekonomiya, at iba pang aspekto ng pamumuhay ng
Filipino sa loob ng nakaraang isa o dalawang
taon.
HOME BAB I BAB II BAB III BAB IV BAB V

PAMANTAYAN
PAMANTAYAN Paliwanag: Mga Pamantayan sa Pagpili ng Magiging Salita ng
Taon

• Mga naging salita ito na naging popular o


karaniwan at makabuluhang ginagamit ng mga
mamamayan sa iba’t ibang antas ng pagtukoy at
pag-unawa sa kanilang pansarili at panlipunang
karanasan. (2004-2014) 86 na salita ang
nagtampok ng salita sa pitong Sawikaan at 60
na presenter.
HOME BAB I BAB II BAB III BAB IV BAB V

PAMANTAYAN
PAMANTAYAN
Ano-ano ang mga salitang maaaring mailahok bilang
Salita ng Taon? Ang lahat ng salitang napipiling
nominado sa Sawikaan ay karapat-dapat na sa
puwesto ng Salita ng Taon dahil taglay nito ang
alinman sa sumusunod na katangian:

1) bagong imbento; 2) bagong hiram mula sa


katutubo o banyagang wika; 3) luma ngunit may
bagong kahulugan, at; 4) patáy na salitang muling
binuhay.
HOME BAB I BAB II BAB III BAB V
BAB IV

Samakatwid, bago man o lumang salita ay posibleng


PAMANTAYAN
PAMANTAYAN
manomina kung PINUKAW NITO ANG PAMBANSANG
KAMALAYAN AT KUNG ITO AY MAY MALAKING IMPAK SA
MAHAHALAGANG USAPING PAMBANSA AT IBA PANG ASPEKTO
NG BÚHAY SA LIPUNANG FILIPINO SA LOOB NG ISA O
DALAWANG TAON.

Mga salita itong makabuluhang ginagamit ng


mamamayan sa iba’t ibang antas ng pagtukoy at
pag-unawa sa kanilang mga pansarili at
panlipunang karanasan.
HOME BAB I BAB II BAB III BAB IV BAB V

PAMANTAYAN
PAMANTAYAN Paano pinipili ang mga Salita ng Taon?
• May panawagan sa nominasyon. Dumaraan sa mahaba at masusing
proseso ang mga itinatampok na salita sa Sawikaan bawat
taon. Isang taon bago ang mismong kumperensiya (Setyembre
2015) ay nagpalabas na ng panawagan para sa nominasyon ang
FIT.

• Disyembre 2015 ang unang deadline ngunit tinatanggap pa rin


ang iba pang magsusumite hanggang sa sumunod na taon (Enero
o Pebrero 2016) kung makita ng FIT na karapat-dapat pa ring
maisali ang mungkahing salita. Ngunit habang hinihintay ang
nominasyon, may sariling pagsubaybay sa mga salita ang FIT.
HOME BAB I BAB II BAB III BAB IV BAB V

PAMANTAYAN
PAMANTAYAN
• Inililista nila ang mga salitang sa tingin nila ay
namayani sa diskurso ng mga Filipino. Sa isang pulong ng
pamunuan, ihaharap ang mga salitang ito upang pagkuruan
ng mga miyembro.

• Pagkaraan, ilalatag naman ang mga entri na ipinasa ng mga


kalahok. Halos 90% ng nailista ng FIT ay tugma sa
ipinapasa ng mga kalahok kaya tila balidasyon na rin ang
magiging resulta ng panawagan sa nominasyon sa kanilang
paunang listahan ng mga salita.
HOME BAB I BAB II BAB III BAB IV BAB V

PAMANTAYAN
PAMANTAYAN • Kapag opisyal nang nominado ang salita, hihilingin ang
mananaliksik na magsumite ng pinal na papel (may kompletong
saliksik, citation, at sanggunian) at hanggang maaari ay
matanggap ito ng FIT isang buwan bago ang pambansang
kumperensiya ng Sawikaan upang magkaroon ng sapat na
panahon ang FIT na suriin ang mga salita.

• Inaasahan sa kanilang papel na mailahad ang pakahulugan sa


salita, kasaysayan ng salita, silbi o gamit nito sa
lipunang Filipino, at ang katwiran kung bakit ito karapat-
dapat na tanghaling salita
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON

Sawikaan: Salita ng Taon Edisyong


Pandemya 2020
Social Distancing 2nd place
Contact Tracing 3rd place
HOME Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat Dalumat

MGA
MGA SALITA
SALITA NG
NG
TAON
TAON
Talasanggunian:
Narvaez, Eilene Antoinette G. (2016).
Sanggunian
Sanggunian
SAWIKAAN: Isang dekada ng pagpili ng
salita ng taon. Maynila: Komisyon sa
Wikang Filipino, Pambansang Komisyon para
sa Kultura at mga Sining.
https://news.abs-
cbn.com/focus/multimedia/slideshow/08/16/
17/mga:salita-ng-taon

You might also like