Rylec ~ Dłuto ~ Burin

Historia ludzkości naznaczona jest wynalazkami, które zmieniły jej bieg a

także wpłynęły na jej rozwój. Jednym z takich wynalazków, narzędzi jest Dłuto,
Rylec, który umożliwia nam pozostawienie wzoru na twardej, zwykle płaskiej
powierzchni, poprzez wyrycie w niej rowków. Którego zastosowanie nie umknęło
ludziom którzy zajmowali się i zajmują Okultyzmem.
Pierwszym dowodem na to, że ludzie grawerują wzory, jest wyrzeźbiona
muszla, pochodząca sprzed 540 000 do 430 000 lat z Trinil na Jawie w Indonezji,
gdzie odkryto pierwszego Homo erectus. Wryte pasy na skorupkach jaj strusich
używanych jako pojemniki na wodę znalezione w Południowej Afryce w jaskini
Diepkloof i są datowane na środkową epokę kamienia około 60 000 pne to kolejny
udokumentowany przypadek ludzkiego grawerowania. Grawerowanie w kości oraz
kości słoniowej jest ważną techniką w sztuce górnego paleolitu , a większe
grawerowane petroglify na skałach można znaleźć w wielu prehistorycznych
okresach i kulturach na całym świecie.
Grawery wykonane w kamieniu, drewnie, kości, metalu, czy innych
tworzywach, odnajdujemy w każdej kulturze i szerokości geograficznej. Ludzie od
niepamiętnych czasów pozostawiali po sobie ślad, używając technik grawerskich. W
części tak nierozerwalnej z historią ludzkości jaką jest magia i religia, napotykamy
wiele śladów wykorzystywania grawerunku, do naznaczania, sygnowania, utrwalania
w materiale specyficznych związanych z daną mitologią, kultem, tradycją magiczną,
znaków, napisów, wizerunków itp.
Pierwsze grawerunki były wykonane przy użyciu kamiennych narzędzi, z
czasem i rozwojem cywilizacji, zastąpiono je bardziej trwałym i wygodnym w użyciu
narzędziem jakim jest dłuto protoplasta rylca.

Narzędzia - gravery , frezy lub buriny

Grawery są wykonane w różnych kształtach i rozmiarach, które dają różne

rodzaje linii. Rylec tworzy unikalną i rozpoznawalną jakość linii, która
charakteryzuje się stałym, przemyślanym wyglądem i czystymi krawędziami.
Narzędzie do grawerowania kątowego ma lekko zakrzywioną końcówkę, która jest
powszechnie stosowana w grafice. Rylce florentyńskie to narzędzia o płaskim dnie z
wieloma liniami, używane do wypełniania większych powierzchni lub do tworzenia
jednolitych linii cieniowania, które są szybkie do wykonania. Grawery do obrączek to
narzędzia o określonych kształtach, które są używane przez grawerów jubilerskich do
wycinania napisów wewnątrz obrączek. Płaskie grawery są używane do wypełniania
liter, jak również do cięcia w większości prac grawerskich na instrumentach
muzycznych, usuwania tła lub tworzenia jasnych cięć. Noże grawerskie są
przeznaczone do grawerowania linii i bardzo głębokich cięć. Grawery okrągłe i
płaskie z promieniem, są powszechnie używane do grawerowania srebra w celu
uzyskania jasnych cięć (zwanych również grawerowaniem jasnym), jak również
innych trudnych do cięcia metali, takich jak nikiel i stal. Grawery kwadratowe lub V-
punktowe są zazwyczaj kwadratowe lub w kształcie wydłużonego rombu i są
używane do cięcia linii prostych. Kąt V cięcia grawera może wynosić od 60 do 130
stopni, w zależności od przeznaczenia i efektu.

Klucze Salomona

W tradycji Salomonicznej znajdujemy opisy wykonania rylca, który wydaje się

nieocenionym narzędziem, w tej tradycji. Zaliczam go do grona podstawowych
narzędzi, jakie każdy mag idący tą ścieżką, ale nie tylko tą, powinien posiadać w
swoim arsenale. Przyczyna takiego twierdzenia jest bardzo prosta i oczywista dla
każdego kto, zajął się praktyką magii Salomonicznej. Większość narzędzi które
wykonujemy w magii Salomonicznej, musi posiadać naniesione stosowne symbole
na swej powierzchni. Jest to bardzo cenne i funkcjonalne narzędzie które umożliwi
nam wykonanie pozostałych narzędzi sztuki, a także różnej maści innych elementów
niezbędnych lub przydatnych w praktyce magicznej jak talizmany, pentakle. Jednym
zdaniem: wykonanie każdej rzeczy w która wymaga grawerunku.
Rylec - zalicza się do grupy narzędzi wykonanych ze stali, co o tym mówią
manuskrypty:

Istnieje kilka instrumentów stalowych niezbędnych w różnych operacjach

magicznych. Konieczne jest użycie pewnych narzędzi, takich jak igła do szycia lub
nakłuwania, rylec (burin) do grawerowania lub innych potrzeb. Wykonując igłę,
rylec lub inny instrument, powinien on być sporządzany w czasie, począwszy od dnia
i godziny Jowisza, jednak nie powinien być ukończony w tej godzinie, ale w dniu i
godzinie Wenus.

Manuskrypty :
Przetłumaczono powyższy akapit na podstawie manuskrytu Ad. 10862,
Jednakże Aub24, Mich276, L1202. K288, i Ad. 36674 są pod tym względem
podobne do tekstu powyżej .
Sl3091, również jest podobny, ale odczytuje Merkury zamiast Wenus .
U Mathersa czytamy: "Istnieje kilka stalowych narzędzi niezbędnych w
różnych operacjach, jak igła do kłucia lub szycia; burin - rylec lub instrument, przy
pomocy którego można grawerować, itp. Będziesz robił takie narzędzia w dzień i w
godzinę Jowisza, a kiedy to się skończy, powiesz : …"
 Aub24. Podaje zamiast "szycia lub przekłuwania", czytamy "wpisywanie liter
lub charakterów". Może to narzędzie być w formie, którą artyści nazywają
"bolinem", lub w innej odpowiedniej formie."

A potem, kiedy już praca będzie ukończona , powiesz nad narzędziem

następujące wezwanie:

"Zaklinam cię, igło (albo inny instrumencie), przez Boga Ojca

wszechmogącego, przez cnotę niebios, gwiazd i aniołów które nad nimi panują;
przez cnotę kamieni, ziół i zwierząt; przez cnotę gradu, śniegu i wiatru; abyś
otrzymał cnotę pozwalającą mi osiągnąć mój cel bez ułudy, we wszystkich pracach
w których cię użyję; przez Boga stworzyciela wieków i władcę aniołów. Amen. ”

Lub

„Wzywam cię, o igło (lub inne narzędzie), przez Boga ojca wszechmogącego,
poprzez czystość niebios, gwiazd i aniołów którzy zasiadają ponad nimi; poprzez
skuteczność kamieni, ziół i zwierząt; poprzez grad, śnieg i wiatr; byś otrzymał/a
taką cnotę i moc pozwalającą mi osiągnąć mój cel bez oszustwa w końcowym
efekcie którego pożądam oraz w każdym działaniu gdy cię użyję; poprzez Boga
stworzyciela wieków, i cesarza aniołów. Amen.”

„I conjure thee, O needle (or other instrument), by God the Father almighty, by the virtue
of the heavens, of the stars, and of the angels who preside over them; by the virtue of stones,
herbs, and animals; by the virtue of hail, snow, and wind; that thou receivest such virtue that
thou mayest obtain without deceit the end which I desire in all things where I shall use thee;
through God the creator of the ages, and emperor of the angels. Amen.”

W manuskryptach odnajdujemy:

Aub24 i Ad10862. M276, Sl3091, H, K288, i L1202 czytamy: "Zaklinam cię,

O formo / postaci N."
Sl1307 łączy to z rozdziałem 8. Jest tam napisane "Ti scongiuro Intromento
Bollino..." „Błagam „proszę” cię instrumencie Bollino...”
Natomiast Mathers : "O stalowy instrumencie / instrumencie ze stali "

"Następnie należy powtórzyć Psalmy :

[Ps3=KJV3] Domine quid multiplicati sunt (Lord, how are they increased that
trouble me)
[Ps7=KJV7] Domine Deus meus in te speravi (O Lord my God, in thee do I put
my trust)4
 [Ps9=KJV9+KJV10] Confitebor tibi Domine in toto corde meo (I will praise
thee, O Lord, with my whole heart)5
[Ps41=KJV42] Quemadmodum desiderat Cervus ad (As the hart panteth after
the water brooks)
[Ps59=KJV60] Deus reppulisti nos et destruxisti nos (O God, thou hast cast us
off, thou hast scattered us)
[Ps50=KJV51] Miserere mei Deus secundum magnam (Have mercy upon me,
O God, according to thy lovingkindness)
[Ps129=KJV130] De profundis clamavi ad te Domine (Out of the depths have I
cried unto thee, O Lord) „

Manuskrypty podają :
Sl3091, K288, Sl1307. Aub24 i Ad. 10862 pomijają dwa ostatnie wymienione
Psalmy.
L1202 Psalmy : 3, 30 (patrz manuskrypt L1020 poniżej), 9, 41, 59, 50, 129.
M276: Psalmy 3, 7, 129.
Mathers: "Psalmy : iii.; ix.; xxxi.; xlii.; lx.; li.; cxxx. 3,9,3,4260,51,130"
L1202 i Mathers błędnie określają "Domine Deus meus in te speravi (O Lord
my God, in thee do I put my trust) z Psalmu [Ps7=KJV7] jako Psalm 30=KJV31,
który zaczyna się podobnie.
Sl. 3847 - „[Ps9=KJV9+KJV10] Confitebor tibi Domine in toto corde meo (I
will praise thee, O Lord, with my whole heart) „ dodaje w tym miejscu Psalmy 10,
15, 17, 18, 22 i 39

" Narzędzie należy okadzić perfumami sztuki i pokropić egzorcyzmowaną wodą,

owinąć w jedwab i powiedzieć następującą formułę :

"DANI, LUMECH, AGALMATUROD, GEDIEL, PANI, CANELOAS, MEROD,

LAMIDOC, BALDOC, ANERETON, METRATON, TUANCIA, COMPENDON,
LAMEDON, CEDRION, ON, MYTRION, ANTON, SYON, SPISSON,
LUPRATON, GION, GIMON, GERSON, AGLA, AGLAY, AGLAOD,
AGLADIAMERON , Aniołowie Najświętsi, bądźcie obecni jako strażnicy tego
instrumentu."

"DANI, LUMECH, AGALMATUROD, GEDIEL, PANI, CANELOAS, MEROD, LAMIDOC,

BALDOC, ANERETON, METRATON, TUANCIA, COMPENDON, LAMEDON, CEDRION,
ON, MYTRION, ANTON, SYON, SPISSON, LUPRATON, GION, GIMON, GERSON, AGLA,
AGLAY, AGLAOD , Angels Most Holy, be present for a guard unto this instrument."

Lista imion powyżej jest nieco arbitralna i opiera się na następujących

różnych interpretacjach Manuskryptów które podają :
 Aub24: "Dami, Lamech, Nghalmavuchod, Gadol, Paneca, Veloos, Merod,
Lamidoc, Baldac, Anereton, Mertraton, Tuancia, Compendon, Lamedon, Cadarion,
On, Mytrion, Anton, Syon, Spisson Lupraton Gion, Gimon, Gerson, Agla, Aglay,
Aglaod, Agladiameron"
Ad. 10862: "Dani, Lumech, Ngalmaturod, Gadiel, Pane, Caueloas, Merod,
Lamidoe, Baldoe, Metrator"
Sl3091: "Banuata, lamowie, Dulmarias, Gue [3-4 miejsca puste] oria,
Mocodate, gedeca, Concederenty, Convizlaria, Marcaria, Arcular, Geradia, Tabia, Al
[3-4 miejsca puste] Melsiam, Bonifair, Mertagullo, Donde, Bacalaria, Arcular,
Compariodon, Lamodon, Theodicon";
H3981: "Banvata, Lames, Dulmazias, Gedulas, Oria, Mocodale, Gedeca,
Concederenti, Convizlaria, Marcaria, Geradia, Tabia, Amgla, Melsiam, Bonifair,
Mertagullo, Donde, Bacalaria, Arcular, Compariodon, Lamodon, Teodikon";
M276: "Banciara, lames, dalmaris, gedules bonifac Theodoriam";
Ad36674: "Baruchata, lamec, Dalmone, Madaldac, Gedodia, Marco, Badalna,
Geoderia, Conolaria, Mararya, Geordia, Lalia, Migia, Amolsiam, Bonefariam,
Amedain, Camedon, Cedorion, Oubyon, Myson, Artion, Efraton, Geon, Gesson,
Besso, Agla, Gly, Aglatha. Aglatot, Anglik, Anglik, Meriones";
Sl1307: "Damai, Lumech, Gadol, Paneca, Veloas, Merod, Lamiduc, Baldac,
Anereton, Mitraton";
Mathers: "Dani, Zumech, Aglamaturod, Gadiel, Pani, Caneloas, Merod,
Gamidoi, Baldoi, Metrator".

Dodatkowo manuskrypty podają :

Aub24, Ad10862, oraz Ad. 36674; M276, Sl3091, L1202, K288 i H3981
czytamy "anioły dobre i złe";
Sl1307: "Angeli Misericordissimi" ("Aniołowie najbardziej miłosierni").
Sl1307 :precyzuje również, że powinny one być przechowywane w czerwonym
jedwabnym materiale.
 Rylec (burin) można tanio kupić w sklepach z artykułami artystycznymi i
rzemieślniczymi oraz zazwyczaj mają one drewniany uchwyt, który z łatwością
przyjmie wymagane symbole. Manuskryp Ad. 10862 i Aub24 podaje: "sculpas cum
stilo artis - wyryte w stylu sztuki .", podobnie jak włoski manuskrypt Mich. 276: "con
stillo dell'arte scolpirai - za pomocą rylca artystycznego będziesz rzeźbić".
W rękopisach francuskich czytamy "avec le Stilet de l'Art - sztyletem sztuki.".
Aub24 dodaje "et si deficit stylus cum gladio aut acu" (a jeśli nie masz żelaznego
pióra, to nożem (mieczem) lub igłą). Mathers czyta "sztylet, albo burin sztuki."

Uważny czytelnik zaznajomiony z tradycją Salomoniczną zauważy pewien paradoks.

Jak wiadomo do kropienia w magii używa się specjalnie przygotowanego i
konsekrowanego kropidła. Jednak by je wykonać trzeba wyryć na nim stosowne
symbole, a do tego celu służy właśnie rylec, dłuto. Jak wyjść z tej dość niepewnej
sytuacji. Rozwiązanie jest banalnie proste, korzystamy z igły, którą to uprzednio
konsekrujemy, a która to nie wymaga żadnych symboli na niej naniesionych. Tym
prostym sposobem wykonamy narzędzia podstawowe, bez żadnego problemu,
zgodnie z zasadami sztuki.

Kilka przydatnych informacji technicznych :

Geometria narzędzia jest niezwykle ważna dla dokładności grawerowania

ręcznego. Po naostrzeniu dla większości zastosowań, grawer ma tzw. "twarz", która
jest górną częścią grawera i "rękojeść", która jest dolną częścią grawera; nie
wszystkie narzędzia lub zastosowania wymagają piętki. Te dwie powierzchnie
spotykają się, tworząc punkt, który tnie metal. Geometria i długość obcasa pomaga w
płynnym prowadzeniu narzędzia podczas skrawania powierzchni metalu. Gdy punkt
narzędzia pęka lub odpryskuje, nawet na poziomie mikroskopijnym, grawerka może
stać się trudna do kontrolowania i dawać nieoczekiwane rezultaty. Nowoczesne
innowacje przyniosły nowe rodzaje węglików spiekanych, które są odporne na
wykruszanie się i pękanie, które utrzymują bardzo ostry punkt dłużej pomiędzy
kolejnymi ostrzeniami niż tradycyjne narzędzia metalowe.
Do ostrzenia grawerów lub frezów potrzebny jest kamień lub koło ostrzące.
Twarde węglikowe i stalowe grawery wymagają diamentowych ściernic do ostrzenia;
te grawery mogą być polerowane do lustrzanego wykończenia przy użyciu
ceramicznej lub żeliwnej nakładki, co jest niezbędne do uzyskania jasnych
"czystych" cięć. Dostępnych na rynku jest kilka niskoobrotowych, odwracalnych
systemów ostrzenia wykonanych specjalnie dla grawerek ręcznych, które skracają
czas ostrzenia. Dostępne są również przyrządy mocujące narzędzie pod określonym
kątem i o określonej geometrii, które eliminują konieczność zgadywania przy
ostrzeniu w celu uzyskania dokładnych punktów. Obecnie istnieje bardzo niewielu
mistrzów grawerowania, którzy polegają wyłącznie na "wyczuciu" i pamięci
mięśniowej przy ostrzeniu narzędzi. Tacy mistrzowie grawerowania zazwyczaj
pracowali przez wiele lat jako praktykanci, najczęściej ucząc się technik dekady
przed tym, jak nowoczesne maszyny były dostępne dla grawerów ręcznych.
Grawerzy ci zazwyczaj szkolili się w takich krajach jak Włochy i Belgia, gdzie
ręczne grawerowanie ma bogate i długie dziedzictwo mistrzów.
Oryginalnie końcówki różniły się nieznacznie pod względem konstrukcji,
ponieważ ich powszechnym zastosowaniem było pchanie z uchwytem umieszczonym
mocno na środku dłoni. Dzięki nowoczesnym pneumatycznym systemom
grawerowania rękojeści są projektowane i tworzone w różnych kształtach i zakresach
mocy. Rękojeści są wykonane różnymi metodami i materiałami. Gałki mogą być
wykonane ręcznie z drewna, formowane i wykonane z tworzywa sztucznego czego
nie polecam jeśli chodzi o zastosowanie w sztuce magicznej. lub wykonane
maszynowo z mosiądzu, stali lub innych metali.
Ze względu na rodzaj rylca, czyli kształt jaki posiada, oraz twardość stali z
jakiej jest wykonany. Te czynniki powinniśmy uwzględnić przy zakupie gdyż wpłyną
one na rodzaj materiału z jakim będziemy mogli pracować, wosk, drewno, różne
rodzaje matali używane w sztuce magicznej, posiadające inny w zależności od
rodzaju własny poziom twardości. Twardość naszego rylca zawsze powinna być dużo
większa niż twardość materiału z jakim będziemy pracować. Warto zwrócić na to
uwagę przy zakupie. Nic nie stoi na przeszkodzie aby posiadać kilka rylców, lub
jeden spełniający nasze wszystkie wymagania. Rodzaj kształtu oraz wielkość wpływa
bezpośrednio na rodzaj wgłębień nim wyrytych, oraz szerokość jaką maksymalnie
będzie posiadała linia wykona za jego pomocą. W sklepach jest szeroka gamma
dostępnych brzeszczotów do grawerowania, czy gotowych rylców z uchwytem,
zarówno pod względem twardości stali, kształtu, jak i szerokości linii graweru.

Rylce grawerskie
Zasadniczym narzędziem używanym do grawerowania płaskiego jest rylec
grawerski. Jego całkowita długość mieści się w przedziale od 100 do 130 mm.
Wykonuje się go ze stali narzędziowej i oprawia drewnianym (z twardego drewna –
buku, brzozy itp.) uchwytem w formie nieco zbliżonym do grzyba o jednostronnie
ściętym kapeluszu. Na cieńszym końcu rękojeści umieszczany jest metalowy (zwykle
mosiężny) pierścień, chroniący drewniany rękojeść przed pękaniem po
zamontowaniu ostrza. Na końcu rączki, od strony pierścienia, osadzany jest trzon
rylca. Część robocza rylca powinna być doskonale zaostrzona oraz oszlifowana.
Rylce grawerskie i jego konstrukcja; 1 – ostrze, 2 – część polerowana, 3 – trzon rylca,
4 – pierścień, 5 – rękojeść.
Główną cechą rylca jest odporność jego części roboczej, która musi wyróżniać się
twardością i niską ścieralnością. Ułatwia to dobre ostrzenie i odpowiednie
hartowanie. Jednakże te właściwości ostrza przyczyniają się do jego szybkiego
stępiania oraz kruszenia. W miarę zużycia krawędzi tnącej, rylec jest ponownie
ostrzony, co skraca jego długość. Grawerowanie krótszym rylcem jest trudne, ale
przy pomocy uchwytów o różnych rozmiarach można zrekompensować zmniejszenie
długości wyrobionego ostrza i używać go prawie do momentu całkowitego zużycia.
Rylce mają różne kształty części roboczej, sposoby zaostrzenia oraz rozmiary tj.
numerację. Do rytowania powierzchni wklęsłych lub wgłębionych używa się rylców
wygiętych. Można taki rylec uzyskać zaginając zwykły prosty rylec do potrzebnej
krzywizny po uprzednim nagrzaniu do czerwonego żaru jego środkowej część.
Możemy wyodrębnić niżej wymienione podstawowe rodzaje rylców.

Rylce: A – czworokątny, B – spiczasty, C – nożowy, D – fasetkowy, E – soczewkowy,

F – płaski, G – krągły, H – grzebieniowy.
• Rylec czworokątny o kwadratowym przekroju i równomiernej grubości,
stosowany w trakcie nauki rytowania a także do wykonywania druku oraz
cieniowania.
• Rylec spiczasty – ostry o lekko wypukłej bocznej powierzchni i płaskim
grzbiecie o szerokości od 1 do 4 mm. Kąt między bocznymi powierzchniami
przyjmuje różne wartości. Jest najpowszechniej używanym rylcem do
przeważającej ilości prac takich jak okonturowanie czy podcinanie kątów
w wyrobach kreskowych. Wykorzystywany jest do rytowania metali
 szlachetnych, mosiądzu miedzi oraz stali szczególnie, kiedy należy wykonać
głębokie rysy a rytowanie musi być z połyskiem. Wykonuje się nim także
podbieranie metalu i sporządza stemple.
• Rylec nożowy o poprzecznym przekroju w formie równoramiennego trójkąta
ostro bocznego. Stosowany jest do wykonywania linii bardzo cienkich
o grubości włosa a jednocześnie o dużej głębokości. Graweruje się nim małe
wyroby oraz wycinania boczne ścianki ażurowe.
• Rylec fasetkowy o równoległych bocznych powierzchniach oraz częściach
skrawających stykających się pod ostrym kątem i płaskim grzbiecie
o szerokości w zakresie od 1 do 3,5 mm. Wykorzystywany do wykonywania
stosunkowo szerokich linii o niedużej głębokości.
• Rylec soczewkowy o wypukłych dwóch bocznych ściankach tworzących
zaostrzoną elipsę. Używany do; wyrównywania, poprawiania po trawieniu,
wzorcowania carg oraz oprawy kamieni w jubilerstwie. Powierzchnia czołowa
rylca szlifowana jest pod skosem względem głównej osi.
• Rylec płaski o równoległej górnej i dolnej powierzchni gdzie w zależności od
pochylenia ścianek bocznych powierzchnia górna może być szersza lub węższa
od powierzchni dolnej, nazywanej powierzchnią prowadzenia bądź
prowadnicą.
• Rylec czworokątny o powierzchniach górnej i dolnej równych sobie. Szerokość
prowadnicy mieści się w przedziale od 0,2 do 5 mm. Stosowane są do
rytowania szerokich i płytkich linii oraz dość szeroko w jubilerstwie przy
obróbce i montażu biżuterii.
• Rylec okrągły zbliżony wyglądem do płaskiego, ale z prowadnicą zaokrągloną
o średnicy od 1 do 5 mm mogącą być szerszą lub węższą od powierzchni
grzbietowej. Używa się go do wykonywania zagłębień półokrągłych
i okrągłych, do podbierania płaszczyzn, do rytowania ostrych kresek o różnej
szerokości oraz do prac wykończeniowych.
• Rylec grzebieniowy także zbliżony wyglądem do płaskiego z prowadnicą
podzieloną trzema lub wieloma nawet do dwudziestu równoległymi do osi
głównej narzędzia, bruzdami. Stosowany jest do ozdobienia i wzbogacenia
rysunku.
• Rylec podwójny zbliżony wyglądem do grzebieniowego z prowadnicą
podzieloną dwoma bruzdami równoległymi do osi głównej narzędzia, dający
przy silnym sztychu podwójną linię z okrągłym profilem po środku.
W trakcie użytkowania z powodu ostrzenia długość rylców ulega skróceniu.
Szlifowanie rylca należy rozpoczynać od jego grzbietu (na rysunku nr 14–
2 oznaczony cyfrą 3) połączonego z powierzchnią natarcia (na rysunku nr 14-2
oznaczony cyfrą 1) za pośrednictwem powierzchni przejściowej (na rysunku nr 14-2
oznaczony cyfrą 2). Kąt zaostrzenia α zawarty pomiędzy powierzchnią natarcia
a powierzchnią przyłożenia, (na rysunku nr 14-2 oznaczony cyfrą 4) zależnie od
materiału i rodzaju pracy powinien zawierać się pomiędzy 30 lub 80 o. Dla metali
miękkich kąt ten powinien być mniejszy, a dla stali większy. Zazwyczaj kąt
szlifowania wynosi 45 o. Dla ołowiu kąt ostrzenia powinien wynosić 30 o, w
przypadku brązu, mosiądzu, miedzi, aluminium – 45 o, w przypadku stali – 60 o.

Rysunek nr 14-2. Ostrze rylca grawerskiego. 1 – powierzchnia natarcia, 2 –

powierzchnia przejściowa,3 – grzbiet, 4 – powierzchnia przyłożenia, 5 –
powierzchnie boczne, α – kąt zaostrzenia.
Powierzchnia przyłożenia i dwie pomocnicze rylców spiczastych,
soczewkowych, fasetowych oraz wykorzystywanych do złota, srebra i miedzi są
polerowane. Polerowanie i tzw. obciąganie rylca prowadzone jest każdorazowo
wzdłuż płaszczyzny przyłożenia.

Dłuta grawerskie
Dłuta grawerskie są to stalowe pręty o grubości od 6 do 10 mm i długości
w przedziale od 120 do 180 mm. Części robocze przekuwane są i opiłowywane
podobnie do kształtów rylców. Mogą mieć formy; spiczaste, płaskie, okrągłe czy
półokrągłe. Powinny one być też zahartowane i odpuszczone. Wykorzystywane są do
prac rzeźbiarskich oraz do grawerowania stali i wszędzie tam gdzie niezbędne jest
zdjęcie większej warstwy materiału. Zazwyczaj nie osadza się ich w rękojeściach
a zakańcza płasko przystosowując do uderzeń młotkiem. Kąt zaostrzenia dłuta jest
mniejszy do prac w metalach miękkich a do stali większy. Kąt nachylenia
powierzchni przyłożenia jest nieco bardziej nachylony niż w przypadku rylców,
mieści się w przedziale od 20 do 30 o.
Bibliografia :
• "Abraham Bosse". Bibliothèque nationale de France. 1645. Retrieved 15 July
2008.
• Marcin Latka. "Preparatory drawing for Aegidius Sadeler's print". Archived from the
original on 31 March 2019. Retrieved 31 March 2019.
• World's oldest engraving discovered, Australian Geographic, 4 December 2014
• Texier PJ, Porraz G, Parkington J, Rigaud JP, Poggenpoel C, Miller C, Tribolo C, Cartwright
C, Coudenneau A, Klein R, Steele T, Verna C. (2010). "A Howiesons Poort tradition of
engraving ostrich eggshell containers dated to 60,000 years ago at Diepkloof Rock Shelter,
South Africa". Proceedings of the National Academy of Sciences USA.
doi:10.1073/pnas.0913047107 PMID 20194764
• Caron, B., A Roman Figure-Engraved Glass Bowl. Metropolitan Museum Journal, 1993. 28:
p. 47–55.
• Fleming, S.J., Roman Glass; reflections on cultural change. 1999, Philadelphia: University
of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology.
• Elaborate Floral Scrollwork Engraved on Coins by Shaun Hughes embellishing existing
coin faces with different styles of floral scrollwork (2016). Retrieved May 27, 2018
• Poole, H. Edmund (1980). Music Printing and Publishing. New York: Norton. pp. 40–54.
• Gamble, William (1923). Music Engraving and Printing: Historical and Technical Treatise.
London: Pitman.
• Różne wersje Klucza Salomona pochodzące z manuskryptów.

XAOS