| GENOCIDE PAPERS | 

 
  

| TRANSKRIPTI GENOCIDA | 


III SJEDNICA SKUPŠTINE SRPSKOG NARODA U

BOSNI I HERCEGOVINI

Stenografske bilješke sa III sjednice Skupštine srpskog

naroda u Bosni i Hercegovini, održane u Sarajevu,
11.12.1991. godine (16:45 - 22:00 sata)

 

  
 
    

               
      ­  
 € € 
€
  €
‚
    
  


­ €ƒ­„
 STENOGRAM

3. SJEDNICE SKUPŠTINE SRPSKOG NARODA U BIH

11.12.'91.
SKUPŠTINA

SRPSKOG NARODA BOSNE I HERCEGOVINE

Stenografske bilješke

sa

III sjednice Skupštine srpskog naroda u BiH

Sarajevo, 11. decembar 1991. godine

SKUPŠTINA

SRPSKOG NARODA BOSNE I HERCEGOVINE

(Stenografske bilješke

sa

III sjednice Skupštine srpskog naroda u BiH

Sarajevo, 11. XII 91. g)

(16, 45 – 22, 00 sata)

MR MOMČILO KRAJIŠNIK, predsjednik Skupštine:

Dame i gospodo poslanici, otvaram treću sjednicu Skupštine srpskog naroda u Bosni i
Hercegovini.

Na osnovu izveštaja službe konstatujem da sjednici prisustvuje 40 poslanika i da možemo

donositi punovažne odluke.

Dobili ste zapisnik prve i druge sjednice Skupštine srpskog naroda Bosne i Hercegovine, da li
ima primjedbi na zapisnike?

(Nema primjedbi)

POŠTO NEMA PRIMJEDABA KONSTATUJEM DA SU ZAPISNICI SA PRVE I DRUGE

SJEDNICE SKUPŠTINE SRPSKOG NARODA U BOSNI I HERCEGOVINI USVOJENI
JEDNOGLASNO.

U međuvremenu smo dobili i predlog dnevnog reda za današnju sjednicu. Da li ima predloga za
izmjenu i dopunu dnevnog reda?

(Nema)

Predsjedavajući predlaže da se u tački 5. umjesto „izbor mandatara…“ stavi „Informacija

mandatara…“

(Predlog usvojen)
PREDSJEDAVAJUĆI KONSTATUJE DA JE ZA TREĆU SJEDNICU SKUPŠTINE SRPSKOG
NARODA U BOSNI I HERCEGOVINI PREDLOŽEN I USVOJEN SLJEDEĆI:

DNEVNI RED:

1. Predlog preporuke oružanim snagama o očuvanju teritorijalne cjelokupnosti Jugoslavije.

2. Predlog preporuke (odluke) o osnivanju skupština srpskog naroda u BiH,
3. Informacija predsjednika komisija i drugih radnih tijela o izvršavanju poslova srpskog
naroda u BiH.
4. Predlog odluke o proglašenju Srpskog fonda solidarnosti jedinstvenom humanitarnom
organizacijom srpskog naroda u Bosni i Hercegovini
5. Informacija o neimenovanju mandatara Savjeta ministara,
6. Razno: donošenje određenih odluka vezano za Saveznu skupštinu.
(OVAJ DNEVNI RED JEDNOGLASNO USVOJEN)
O SVAKOJ TAČKI OTVORIĆE SE DISKUSIJA I PREDLOŽIĆE SE NAJBOLJA
FORMULACIJA I USVOJITI ISTIČE PREDSJEDAVAJUĆI POVODOM PRIMJEDBE
JEDNOG POSLANIKA DA SE U PRVOJ TAČKI PREFORMULIŠE „preporuka“ u „zahtjev“.

Prelazimo na prvu tačku dnevnog reda:

„PREDLOG PREPORUKE ORUŽANIM SNAGAMA O OČUVANJU TERITORIJALNE
CJELOKUPNOSTI JUGOSLAVIJE“:
Molim potpredsjednika Skupštine srpskog naroda u BiH g. Branka Simića da pročita predlog
preporuke.

BRANKO SIMIĆ:

Gospodine predsjedniče, dame i gospodo, na osnovu tačke III Odluke o osnivanju Skupštine
srpskog naroda u Bosni i Hercegovini Skupština srpskog naroda, na sjednici održanoj 11.
decembra 1991. godine donosi
PREPORUKU
oružanim snagama o očuvanju teritorijalne cjelokupnosti Jugoslavije

1. Skupština srpskog naroda daje bezrezervnu podršku Jugoslovenskoj narodnoj armiji u

njenim nastojanjima da se očuva teritorijalna cjelovitost Jugoslavije unutar granica sa
narodima koji žele u njoj ostati o čemu se srpski narod Bosne i Hercegovine jasno izrazio
na plebiscitu održanom 9. i 10. novembra 1991. godine.
2. Polazeći od ustavne uloge JNA, Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini s
pravom očekuje i poziva Jugoslovensku narodnu armiju da u slučaju ugroženosti srpskih
teritorija u Bosni i Hercegovini i srpskog naroda, kao i drugih naroda koji žive na tim
teritorijama u Bosni i Hercegovini od bilo koga i sa bilo koje strane, pruži svu potrebnu
zaštitu u odbrani ljudskih života i njihove imovine.
Hvala.

PREDSJEDAVAJUĆI:

Hvala lijepo.

Otvaram diskusiju o prvoj tački. Ko želi riječ?

PROF. DR MILIVOJE NADAŽDIN:

Imam jedan predlog: ne „preporuka“ nego plebiscitarni zahtjev.

SLOBODAN BIJELIĆ:

Gospodine predsjedniče, dame i gospodo, ovo je dokument koji mi je dao g Ijačić neposredno
prije početka ove naše sjednice i ja ću vam ga pročitati integralno.

Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini polazeći od ustavne i zakonske obaveze

Jugoslovenske narodne armije da štiti suverenitet, teritorijalni integritet i ustavni poredak zemlje,
a u skladu sa svojom Odlukom o teritorijama opština, mjesnih zajednica i naseljenih mjesta u
Bosni i Hercegovini koja se smatraju teritorijom savezne države Jugoslavije te Zaključcima o
davanju pune podrške Jugoslovenskoj narodnoj armiji usvojenih 21. novembra 1991. g. u
trenutku kada se na našu državu Jugoslaviju vrše sinhronizovani napadi sa svih strana i svim
sredstvima sa namjerom da se potpuno razgradi i da se raspadne, dana 11. decembra 1991. g.
upućuje

JAVNI POZIV ILI ZAHTJEV JUGOSLOVENSKOJ NARODNOJ ARMIJI DA SVIM

SREDSTVIMA KOJA JOJ STOJE NA RASPOLAGANJU brani teritorije Bosne i Hercegovine
te građane i materijalna bogatstva na njima kao sastavnog dijela države Jugoslavije na kojim je
proveden plebiscit srpskog naroda i drugih građana za ostanak u zajedničkoj državi Jugoslaviji te
donesena Odluka Skupštine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini o teritorijama opština, mjesnih
zajednica i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini koja se smatraju teritorijom savezne države
Jugoslavije.

Poziv se odnosi na cijelu teritoriju Bosne i Hercegovine, osim teritorija opština Grude, Ljubuški
Lištica, Čitluk, Kreševo, Posušje, Fojnica i Gornji Vakuf.

Alternativa:
 1. Teritoriju definisati na pozitivan način tj. tako što će se nabrojati sve opštine u kojim je
proveden plebiscit.
2. Stav dva i alternativa jedan se izostavljaju.

Hvala lijepo.

PREDSJEDAVAJUĆI:
Hvala lijepo. Ko se javlja za diskusiju?

Prof. dr MILUTIN NAJDANOVIĆ:

Svojom diskusijom htio bih da se uklopim u ovu tačku dnevnog reda, i ne bih htio da ispadnem
kao kakvi plameni strelac.
Htio bih Jugoslovenskoj narodnoj armiji nešto da preporučim, našoj Armiji! Ideju za to dobio
sam preksinoć na sastanku Političkog savjeta naše Stranke.
Kažu da je veličina jednog političara, jednog državnika u njegovoj moći da prikuplja dobre
informacije, da vrši prave procjene i da predviđa događaje. To pogotovo važi za jednog
vojskovođu, za jednog komadanta.
U mirno doba vrše se generalštabine igre „ratuju crveni i beli“. Ali dvije su opcije uvijek
prisutne. Šta ako pobijedimo i šta ako izgubimo.
Ako sam ustao da govorim to je zato što je s ovim našim ratom u kogs je naš narod uvučen
mnogo toga nejasno. Naročito je nejasno šta poslije rata.
Bojim se da smo mi razradili samo jednu opciju: šta ako pobijedimo. Pa čak i u toj opciji nije sve
jasno.
Jedan dio moga naroda je u žestokom ratu za svoju egzistenciju, a ja nisam u ratu. Srpski narod u
krajinama je u ratu a država toga naroda, mislim na Srbiju, nije u ratu.
Na mogućnosti da Njemačka interveniše u ovom ratu strašno je i pomisliti. Jesmo li spremni za
takvu eventualnost?
Ako uspijemo da odbranimo naše teritorije, da najveći dio našeg naroda dobije šansu da živi
zajedno jesmo li sve varijante toga proučili. Jesmo li za smanjenu Jugoslaviju ili smo za
integralnu Srbiju. Šta će niti u toj zajednici sa Muslimanima, a šta bez njih? Hoće li tkz. srpske
zemlje biti federacija ili ćemo biti unitarna država srpskog naroda?
Ne smijemo zaboraviti sudbinu srpskih manjina u Mađarskoj, Rumuniji, Bugarskoj. Da li znamo
šta će biti sa Srbima koji će poslije rata ostati u Hrvatskoj, Muslimaniji i Makedoniji?
Sva ova pitanja nedugo zaokupljaju. Razlog za to je što ih iznosim pred vas i istupanje jednog
člana Političkog savjeta naše Stranke preksinoć.
Predsjednik Slobodan Milošević sinoć reče da ćemo kao i prije 50 godina preprečiti put fašizmu
koji nadire u našu zemlju.
Da li bi naš eventualni sukob s Njemačkom i njenim saveznicima bio moguć? Mislim da Srbi
moraju da se oslone na Ruse. U tom smislu mislim da je predlog Radomira Bulatovića koliko god
izgledao nerealan da zaslužuje svu pažnju. On je rekao da se novostvorenom Savezu Rusije,
Ukrajine i Bjelorusije priključi i Srbija ili krnja Jugoslavija, da se odmah treba da potpiše pakt o
uzajamnoj pomoći svih slovenskih zemalja.
Kako se događaji razvijaju, svašta je moguće.
Međutim, u sadašnjoj situaciji nama Srbima nema rate bez oslonca na Ruse. Svi mi znamo u
kakvoj je situaciji sama Rusija danas. Šta god i da se desi Rusija neće prestati da bude atomska
sila. A te tačke gledišta nju niko ne može da pobijedi. Ruse kao i nas Srbe može samo nesloga
naša da pobijedi.
Danas je u Njemačkoj stacionirano 300.000 ruskih vojnika sa atomskim naoružanjem.
Htio sam da kažem i to preporučujem Jugoslovenskoj armiji našoj Armiji ako nam predstoji rat sa
Njemačkom i njenim saveznicima onda srpski pukovi moraju da se naoružaju taktičkim
atomskim oružjem. Ko treba da nam ga da, zna se.
Šta znači gledati unapred, to da naš Generalštab još danas mora da ima razrađenu i tu opciju.
Inače, nema nam bitke s Njemačkom.
Hvala lijepo.

PREDSJEDAVAJUĆI:
Hvala lijepo.
Ko se dalje javlja za riječ?

BJELOŠEVIĆ:
Gospodine predsjedniče, dame i gospodo, htio bih da nešto kažem unazad, da istaknem nešto o
čemu treba da vodi računa ova Skupština.
Naime, ja dolazim s područja gdje se preklapaju interesi i vojske „Posavine banovine“ Hrvatske,
a i Srpske krajine Sjeverna Bosna, i za očekivati je niz problema na tom području. Oni se
događaju svakog dana i gomilaju se.
Zamolio bih Skupštinu, predsjednika i predsjednika Stranke da se aktivnosti u Stranci pokušaju
prebaciti na to područje, na područje Sjeverne Bosne, i to iz poznatih razloga. Vi znate, igra je
oko mostova. To g. Žepinić vjerovatno zna jer je i Andrija Bjelošević u vezi s tim u pregovorima
i treba djelovati po toj liniji. Na tom se području zvanično zahtijeva da se vojska od mostova
odmakne 25 km i u pregovorima je zvanično rečeno, a ja sam svaki dan u pregovorima sa HDZ-
om, da oni računaju na taj prostor kao etnički prostor Hrvatske. Da vojska treba da postupi po
istom sistemu kako je postupila u Hrvatskoj, naime da napusti hrvatski teritorij.
Ja sam predsjedniku rekao da je za očekivati da na tom području dođe do incidenta i u koliko
bismo ispoštovali našu opciju, o čemu je maloprije govoreno, da mi uzmemo integralnu Bosnu i
Hercegovinu tada bismo, moja je procjena prema poznavanju tog terena i ljudi imali sigurno
oružanu pobunu na tom području. Gomilaju se snage, takođe i oružje, prevlači se preko Save
čamcima, formiraju se jedinice, koje su zapravo već dovršene, dovezen je sanitetski materijal,
napravljene bolnice – govorim o HDZ-u, i njihovim formacijama. Jednom riječju sve je
pripremljeno za rat.
Srpska stranka je učinila ono što je učinila što mi je uglavnom poznato jer je većina poslova išla
preko mene. Naši kontakti s vojskom su jedan problem i za to hoću da bacim pogled unazad.
Ako je kolega prije mene govorio ono da bi trebalo gledati unaprijed, ja imam pouzdane podatke
da srednje oficirski kadar sanja o revitalizaciji komunizma. U tom smislu koriste SDS i srpski
narod kao ljudski potencijal jer drugog nemaju. A ako se tu slučajno nađe koji Hrvat koji je
zalutao po zadatku ili koji Musliman koji je srbofilan ili slovenski orijentisan onda taj oficirski
kadar daje stotinu Srba za jednog takvog.
Ja sam vrlo otvoreno rekao, i mislim da sam na liniji Stranke kad sam rekao, da Srpska stranka ne
može do krajnjih granica tolerisati takav odnos prema srpskom narodu da njima mora biti jasno
da smo mi jedini izvor ljudskog potencijala i da vojska bez vojnika i nije vojska.
Na terenu se nešto dogodilo, zapravo da vojska raspolaže tehnikom, da im ta tehnika koristi za
bukvalno kupovanje Srba. U ovakvom ludom vremenu, ratom i ekonomski opterećenom jasno je
da našem narodu je vrlo bitno da ima oružje kakvo-takvo mada nije svjestan njegove upotrebe i
načina vođenja ovog rata. Jer, misli se da će se jednom puškom zaštititi kravica, žena, kućica.
Ovo je rat oruđa, a ne oružja. Ali čovjek ima neku psihološku sigurnost ako oružje ima pored
sebe.
Vojska, mislim na banjalučki korupus i njegovog komadanta garnizona na regiji Doboja i
Banjaluke, odnosno Doboja i Tuzle, je to iskoristila da bi putem tog oružja „pokupovala“ jedan
dio ili veći dio Srba i da bi uprla prstom na Srpsku stranku i njene čelnike, da bi nas nazvali
„desničarima“ ili „četnicima“, od čega mi da vam pravo kažem, daleko i ne bježimo. No, boli nas
to što taj veći dio Srba, a uglavnom se radi preko Pokreta za Jugoslaviju i SDP-a, prihvata oružje,
prihvata i ideju o revitalizaciji komunizma pa se tako zapravo ponovo dijelimo na četnike i
partizane.
Znam da je taj proces trajao negdje i u Hercegovini pa čak i u Bosanskoj krajini bilo je na
početku takvih problem, i drago mi je da su sanirani. S obzirom da očekujem, a to
pretpostavljam, probleme na sjeveru Bosne na liniji Srpca, preko Dervente do Bosankog šamca i
u dubinu do Doboja, a to je vrlo bitan pojas za vezanje srpskih krajina sa Srbijom a za nas je
strateški važan – s vi vi to dobro znate: imamo mali prolaz preko Doboja 10 km o čemu sam s
predsjednikom razgovarao – da je to srpska teritorija, ostalo je izmiješano srpska i hrvatska,
kažem bojim se i zbog toga sugeriram Skupštini da u vezi s tim zauzme stav. Da Skupština
insistira kod vojnih vlasti (a glava će s glavom pregovarati vjerovatno) da se na tom području
ukoliko je to moguće izmjesti dio vojske i tehnike koja se povlači trenutno iz Hrvatske ako
mislimo da to područje vojno pritisnemo, a mislim da nema druge alternative, a onda da izvršimo
eventualne rokade kadra koji komanduju vojskom na sjeveru Bosne. Ako je to u našoj moći
pregovorima i razgovorima s vojnim vrhom ja bih molio ljude koji budu pregovarali da tako
učine. Ako nije ja bih molio jedan pošten odgovor: da je to nemoguće, da nije moguće, kako bih
mogao na neki način drugačije da razgovaram i pregovaram s tim ljudima tamo. Jer, pravo da
vam kažem ja sam se ovdje nedavno „propljuvao“, a sad imam priliku da pričam malo više i hoću
da kažem da sam možda nekog i uvijedio kada sam rekao da mi je dosta (i sada to kažem)
politike koju ja nazivam „guslarskom politikom“. Rekao sam: hoćemo li voditi politiku ili ćemo
se tući: u svemu tome voditi i malo diplomatiju.
Mi Srbi ne znamo, i da me oproste reći ću jedan vic koji sam danas čuo na račun Srba.
Posvađala se dva Srbina i jedan drugom kaže;
 „Milojica, jedi govna.“
On zgrabi pa reče:
„Ti ćeš da mi zabraniš.“
To nije srpska politika. Izvinite, vic je ružan, ali oslikava naš mentalitet.
Bez nekog zaključka iznio sam problem i molio bih da mi se odgovori u internim razgovorima ali
ako je moguće i pred Skupštino, šta nam je učiniti na tom području kako bih ja, koji izražavam
konkretne zadatke, mogao da nastavim politiku.
Hvala.

PREDSJEDAVAJUĆI:
Hvala lijepo.
Ako nemate ništa protiv mislim da bi ovo trebalo da bude samo jedan poziv. Vjerovatno to bi
trebalo da bude mnogo šira tema ULOGE JUGOSLOVENSKE NARODNE ARMIJE.
Mislim da je Bjelošević postavio sasvim ozbiljan problem i zamolio bih da ga pripremimo za
jednu iduću sjednicu.
Danas bi trebalo da formulišemo jednu preporuku, predlog ili zakon.

ZEKIĆ:
Sinoć me na TV iritirala izjava jednog pukovnika o JNA, i oni nam prave razdor.
To je moj narod, tamo niko neće da ide u JNA.
Problem je s tim izjavama na terenu.

PREDSJEDAVAJUĆI:
Ovdje nije predlog rasprava o JNA niti problemima.
Danas treba da se odlučimo o tački koja je na dnevnom redu, zadužili smo rukovodstvo Skupštine
da pripremi zahtjev da se štiti teritorija koju smo mi našom Odllukom proglasili da ostaje u
saveznoj državi Jugoslaviji. Tu je ta formulacija i da vidimo da je usvojimo. Predlažem da to
sagledamo jer su data tri konstruktivna predloga: Ijačićev, Bojelićev, prof. Nadaždina – da to ipak
bude zahtjev.
Predlažem da Ijačić i Bijelić povuku se i to da ukonponuju u već dati predlog, a mi da nastavimo
rad razmatranjem druge tačke dnevnog reda. Jer, imamo tačku tri koja je mnogo šira i veća, a mi
se nekako zadržimo na nekoj koja je da kažem manje bitna i diskutabilna, i onda kada treba da
diskutujemo o drugim stvarima a za to nemamo vremena.

JEDAN POSLANIK ističe da možda postoji jedna mala nejasnoća u datom predlogu za oružane
snage. To treba da se precizira, a mi znamo šta, da se kaže i za MUP-ovce jer su i to oružane
snage.

Da se precizira: JNA
LJUBO predlaže da se još nešto doda, a predsjedavajući mu kaže da se uključi u grupu sa
Ijačićem i Bijelićem i neka to što misli doda.

PREDO dodaje da bi bilo potrebno definisati teritorije.

Predsjedavajući naglašava da je to već definisano na prošloj sjednici Skupštine srpskog naroda u

BiH pa treba naglasiti prema toj i toj Odluci.

JEDAN POSLANIK dodaje da bi trebalo istaći da JNA ima obavezu da zaštiti srpski narod na
teritoriji BiH time prije što su pojedine općine u vojnim okruzima odbile da pozivaju regrute i
rezerviste muslimanske i hrvatske narodnosti kao Zenici gdje pripada 15 opština.

Predsjedavajući naglašava da je samo jedan zadatak: da uputimo zahtjev JNA da je obavezna da

štiti teritorije koje smo proglasili sastavnim dijelom savezne države.
Zamolio bih Ijačića, Bijelića i Ljubu Vasiljevića da nam predoče o tome konkretan predlog i da
pređemo na tačku 2.
Da li možemo?
(Da)

2.
„PREDLOG PREPORUKE (ODLUKE) O OSNIVANJU SKUPŠTINA OPŠTINA SRPSKOG
NARODA U BOSNI I HERCEGOVINI“:

Molim g. dr Milanovića da pročita predlog preporuke, rekao bih odluke.

DR MILANOVIĆ:
Na osnovu tačke III Odluke o osnivanju Skupštine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini te na
osnovu stava 2 član 1 Privrednog poslovnika Skupštine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini na
sjednici održanoj 11.XIII 1991. g. donijela je

PREPORUKU
o osnivanju skupština opština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini

Preporučuje se klubovima odbornika Srpske demokratske stranke u skupštinama opština u Bosni

i Hercegovini u kojima Srpska demokratska stranka nema većinu mandata, da donese odluke o
osnivanju skupština opština srpskog naroda.
Skupštine opština srpskog naroda bi sačinjavali odbornici Srpske demokratske stranke i drugi
odbornici srpske nacionalnosti koji daju izjavu o pristupanju Skupštini.
Odbornici skupština opština srpskog naroda treba da nastave rad u skupštinama opština i
njihovim radnim tijelima, osim ako je to u suprotnosti sa zahtjevima očuvanja ravnopravnosti i
interesa srpskog naroda.
Odluku o osnivanju skupština opština srpskog naroda treba da budu u skladu sa odredbama
Odluke o osnivanju Skupštine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini i Odluke Skupštine srpskog
naroda u Bosni i Hercegovini o statusu funkcionera, rukovodnih radnika i drugih radnika u
republičkim državnim organima.
(U prilogu je tekst takvih odluka o osnivanju skupština opština pojedinačno koje treba da budu
identično donesena u srpskim opštinama)

Predsjedavajući se zahvaljuje dr Milanoviću ističući da ovu Preporuku treba Skupština da usvoji

dajući uz to objašnjenje:
- Mi ovdje imamo i SPO. Pošto je SPO u većini u jednoj opštini Nevesinju, onda se odnosi
samo na opštine gdje su srpski poslanici odnosno odbornici u manjini. I moglo bi se
podvesti pod to da to bude samo Srpska demokratska stranka.

Da li ima primjedbi oko SPO-a?

(Nema)

Ko je za ovakvu Preporuku?

SKUPŠTINA USVAJA PREDLOG PREPORUKE U JEDAN GLAS PROTIV, ŠTO

PREDSJEDAVAJUĆI I KONSTATUJE PITAJUĆI POSLANIKA KOJI JE BIO PROTIV:
ZAŠTO JE PROTIV.

POSLANIK ističe da mu nešto nije jasno.

Predsjedavajući naglašava da je imao prilike da diskutuje, da ne ubrzava rad Skupštine, da se

može diskutovati ako treba.

Za riječ se javio MOMO.

MOMO:

Prvo mi nije jasno to „preporuka“, zašto Skupština donosi „preporuke“? Hajde neka i to bude.
S druge strane mislim da možda ne bi bilo dobro, da se u ovom momentu formiraju skupštine pod
ovakvim objašnjenjem.

Ako se Srpska demokratska stranka zalagala za Jugoslaviji a zna se stav svih opštiuna posebno
vezano za JNA, itd. zašto da dajemo preporuku za osnivanje opština a ističemo da se zovemo
Jugoslavija. I neka u njih uđu odbornici srpskog naroda i drugi. Ne znam, ovako ćemo možda
sami sebe izolovati po nekim mjestima gdje je još prerano na to ići. U nekim opštinama gdje
možemo imati veću širinu, posebno gdje je mješovito stanovništvo: računam Derventu, Modriču,
Doboj, itd.

Ovo će biti dodatni element da će to ključne opštine možda za sva vremena imati neku averziju,
posebni srednjem dijela ljudi.

Treba nešto u organizacijskom smislu tu da učinimo, da ne propuštamo dane, jer sve smo
propustili. Za godinu dana nismo mnogo učinili jedan odsto se ne razlikuju te naše teritorije od
hrvatskih i muslimanskih. A imamo dosta tih odluka i deklaracija.

Ja sam za to da više u tim kriznim opštinama radimo na pripremi tim ključnim opštinama. Možda
je trebalo i tekst da bude nešto drugačiji da se dobije i nešto bolji od ponuđenog.

Hvala.

Predsjedavajući ističe da će pokušati to malo obrazložiti pitajući dr Karadžića da li to on želi.

DR RADOVAN KARADŽIĆ:

Pokušavamo da diskutujemo, jer zaista sve što mi radimo mora biti „iz glave cijela naroda“.

Mora biti svačija pamet upotrebljena za dobrobit srpskog naroda!

Ja ću vrlo kratko ono u vezi s Armijom.

U Armiji zaista postoje razne tendencije ali pojedinaca. To zaista nije stav zvaničan. Ima ljudi
zaljubljenih u razne ideje budalaste, ali ako Bog da i mi državu spasimo poslije će svakako na
izbore, pa koliko dobije.

Ko zna matematiku, statistiku, zna dobro da se svaka normalna pojava raspoređuje u obliku
Gausove krivulje i dakle mora biti i ekstremne ljevice i ekstremne desnice, ali ona neće prelaziti
pet do deset odsto, prema tome biće i komunista. Neka oni slobodno izlaze na izbore, ni protiv
njih nemamo ništa, protiv komunista. Mi imamo radi toga što imaju tendenciju da silom drže
vlast.
U vezi s ovim opštinama: činjenica da u nekim opštinama Srbi ipak održavaju ravnotežu, iako su
čak u manjini a negdje su na granici i uspijevaju da sačuvaju i da zaštite svoja prije svega ljudska
i građanska, zatim nacionalna, ekonomska i druga prava. Ali u nekim opštinama, ne. U Olovu
npr. ne mogu ništa. Tamo je sve bilo otpušteno, pa čak i šef benzinske pumpe. Nisu mogli
dopustiti da tamo bilo čime upravlja Srbin.

U nekim opštinama, recimo, škole će po svaku cijenu da uzmu, mijenjaju se imena tim školama.
Recimo „Vuk Karadžić“ u Bratuncu; od dvije gradske škole hoće obje da uzmu, da promijene
ime itd.

U nekim opštinama, zaista, se ima potreba da se stvori posebna opština. Ne mislim kao jevrejska
koja bi vodila samo neke poslove, nego će biti istinske potrebe da neki gradovi budu granični
odnosno da neki gradovi imaju dvije opštine.

Kad razmišljamo dobro, odnosno temeljito o situacijama, kada projektujemo budućnost, bez
obzira na to što ćemo ostati u Jugoslavijj, ja vidim da Bosna neće moći biti uređena kao sve
ostale republike, pretežno nacionalne republike, radi toga što je ona Republika (BiH) sa tri
nacionalne zajednice. I ja vas molim da i u jeziku i u terminologiji mi idemo s tim: tri nacionalne
zajednice.

Ja sam iskoristio priliku kada sam bio u Beogradu prije nego što je Vens bio ovdje i snjim sam
bio sat i po pa nas je onda on zvao na sastanak sva tri. Ovu sjednicu koristimo u iste svrhe danas.
Da se stalno ponavlja: TRI NACIONALNE ZAJEDNICE, ne TRI STRANKE, VEĆ TRI
NACIONALNE ZAJEDNICE.

Stranka predstavlja te nacionalne zajednice, ovog puta Srpska demokratska stranka, sljedeći put
može Stranka federalista g. Đokanovića. Neke stranke biće zajedno. Ali u terminologiju treba da
uvučemo TRI NACIONALNE ZAJEDNICE JER ONE POSTOJE.

Postoji u ovoj Republici i život triju nacionalnih zajednica koji se negdje prepliće, negdje ima
ponešto zajedničko. Ali što ima više stvari odvojenih mislim da će time biti bolje. Pa će možda te
tri nacionalne zajednice imati tri školska sistema, možda čak i tri zdravstvena sistema itd. možda
tako u formulaciji ove Preporuke treba reći da tamo gdje Srbi usljed bezočne majorizacije nisu u
stanju da sačuvaju svoja građanska, nacionalna, ekonomska i druga prava, da im Skupština
srpskog naroda preporučuje da formiraju svoju opštinu. Tako se ispunjava i ono što nam je g.
Milojević sasvim očigledno prikazao, da se ne smije gubiti ono što smo mi ugrabili u šta smo mi
ulagali.

I najmanja opština može imati tri opštine, ako se tako dogovorimo. Ako to bude tako dogovoreno
na konfereciji o Bosni i Hercegovini da preporuke bude u tome da ne mora, ali da razlog bude da
se ne može obezbijediti nacionalna ravnopravnost.
MILENKO VOJINOVIĆ:

Htio sam da postavim jednu dilemu: kao će sve to izgledati i da li neko ima o tome predstavu,
neko ko o tome razmišlja. Jer, svjedoci smo da u Bijeljini muslimanski narod stvara svoju
muslimansku opštinu, što je slično pokušano i u Banjaluci. I da li na to da idemo, da se ne
izdvajamo, da li u Brčkom tako nešto možemo, i kako sve to izgleda. To je sada početak i gdje će
sve to biti gdje će biti kraj i kakav će biti. Mislim da će nastati jedan najbliže rečeno haos.

Zamolio bih da taj koji vodi Politički savjet da to ubrzamo, da završimo. Jer, imamo područja
gdje se to (u Brčkom, npr.) može konkretno sprovesti. Ima li to izgleda, ide Nova godina a ništa
konkretno nismo sproveli.

Ako ne usmjerimo ta sredstva koja idu u zajedničku opštinsku kasu, šta dobijamo ako proglasimo
srpsku općinu u Brčkom. Postoji za to mogućnost, nije problem to izvesti ali dokle idu ti politički
potezi. Dajte da nešto konkretno uradimo i stvari raščistimo. S njima, recimo, da napravimo
jednu demarkaciju i pripojimo se regiji sjeveroistočne Bosne.

Po mom mišljenju sve su ovo neki politički potezi koje sada kopiraju i Muslimani vjerovatno će
početi i Hrvati i to nije nešto ekskluzivno za nas Srbe. To i drugi rade pa možda neko ima viziju
kako će to izgledati kada se završi u svim područjima u Bosni i Hercegovini.

NENAD VESELINOVIĆ:

Ja sam pristalica, i možda se neki sjećaju da sam potencirao na srpskim opštinama. Ali mi ismo
završili proces koji smo počeli – regionalizaciju.

Mislim da se treba osmisliti redoslijed poteza.

Da se ide, grubo rečeno, razvaljivanju postojećih opština gdje Srbi nisu u većini. Jer, mi imamo
takvih stvari gdje se pojedine mjesne zajednice, naselje u dvije opštine, gdje Srbi nisu u većini
dodiruju se. Znači da iz dvije tri susjedne opštine imamo prostora da formiramo jednu veliku,
finu srpsku opštinu.

Hoću da kažem da treba osmisliti redoslijed poteza da završimo započeto: izdvajanje mjesnih
zajednica, naselja itd. itd. pa da sjedne stručno tijelo i kaže šta se gdje može da napravi. Recimo,
mi u Sarajevu možemo da napravimo dvije srpske opštine, ili da između Sarajeva, Pala, Ilidže i
Novog Sarajeva napravimo još jednu opštinu tako da naš narod ne dovodimo u zabunu. Nećemo
odrediti započeti posao. Sada ćemo ih ponovo dovesti u poziciju da stvaramo opštine i da to neki
ne razumiju. Olovo je prvo napravilo, i dobro, oni su donijeli Odluku i pripadaju SAO Romanija
itd.

Predlažem da završimo započeti posao.

Insistiram da se prvo definiše grad Sarajevo pa da se od srpskih naselja formiraju te opštine.
Mislim da bi to bio jedan redoslijed koji bi tekao mnogo brže, mnogo racionalnije a bio bi mnogo
operativniji.

PREDSJEDAVAJUĆI:

Prije nego narednom ko je javi za diskusiju dam riječ da kažem da je ovdje nesporazum.

U skupštinama opština gdje su srpski odbornici u manjini kao Novi grad, Olovo itd. gdje im se
majorizacijom nameću odluke protivne srpskom narodu, treba da formiraju skupštinu opštine kao
što smo mi ovdje formirali Skupštinu srpskog naroda. O tome je riječ.

Sve ostalo, regionalizacija, je sasvim druga stvar.

Mi ne možemo dozvoliti da u jednoj opštini kao što je Olovo, imamo veliku teritoriju, gdje
imamo 20% odbornika da se tu stalno vrši preglasavanje čime im se u stvari nameću odluke koje
su protivne interesima srpskog naroda. Sve ovo što dalje diskutujemo biće predmet naredne tačke
dnevnog reda.

Radi se samo o opštinama gdje su srpski odbornici u manjini da formiraju ovakvu Skupštinu kao
što je naša Republička, da bi ostvarili određena prava. Tu je cijeli nesporazum, kako to ja vidim.
Ovo što je rekao Veselinović to je regionalizacija, teritorijalno zaokruživanje kao što radi g.
Vještica i ostali.

PROF. DR MILIVOJE NADAŽDIN:

Gospodine predsjedniče, gospodo poslanici i ja ću vjerovatno govoriti nešto više kada bude riječ
o regionalnizaciji vjerovatno da se sa mnom nećete složiti i da ćete me možda nazvati „srpskim
Fikretom Abdićem“.

Ali ovog puta polazim od pragmatičnih stvari: šta je to što mi istinski praktično možemo postići
tamo gdje formiramo skupštinu ili bilo kakvo tijelo gdje smo nadglasani?

Šta je to praktično? Molim vas odgovorite.

Prema tome, moramo se poslužiti najobičnijim poznatim sredstvima borbe iznutra, snagom
znanja, argumentima, snagom intelekta, upornošću, i u krajnjem, dogovorom, dogovorom pa
dogovorom, pa dogovorom, jer ovako sami sebi pravimo jedan neproduktivni geto, vjerujte mi.

Evo, dajte mi primjer gdje smo i gdje ćemo moći na terenu da provedemo nešto konkretno.
Jer kroz Ministarstvo koje vodim hoću da završavam poslove jer sam ja tu odgovoran da ih
završim.

I svaki čovjek tamo gdje radi je odgovoran da završi taj posao bez obzira na njegovu poziciju. Ne
zatvaranjem u ljušturu svilene bube. Od toga nemamo ništa.

Da sada ne bih dužio, nadam se da ću kasnije dobiti riječ kada bude govora o regionalizaciji i
uopšte o našoj ekonomskoj poziciji u ovim našim samokažnjavanjima. Ja to zovem
samokažnjavanjem, ekonomsko samokažnjavanje. I to možemo shvatiti samo kao privremeno
sredstvo, a nikako kao cilj. Sredstvo u datoj poziciji. A naš je cilj sasvim drugačiji i u drugoj
poziciji. Hvala.

PREDSJEDAVAJUĆI:

Molim vas možda da samo bude razjašnjeno.

Srpski narod preko svojih poslanika je formiralo Skupštinu srpskog naroda u BiH zbog jednog
razloga jer je našem narodu preko nas ovdje nametnuta volja: to je ona „Platforma“ i
„Memorandum“, poremećena ustavnost. Jednom riječju nametnute su odluke koje su protivne
interesu srpskog naroda.

Takvih istih odluka ima u određenim opštinama gdje su naši odbornici u manjini.

Da bi se omogućilo da bi se mogli boriti protiv nepravilnosti koje nameće SDA i HDZ mislimo
da je bilo potrebno da damo preporuku da u tim sredinama, gdje su naši odbornici u manjini
mogu da formiraju skupštinu po uzoru na našu ovdje i da se mogu boriti svim sredstvima za svoje
interese.
Da obrazložim šta mi možemo raditi.

Mi u opštinama kao što su Novi grad, Hadžići. Stari grad, itd. nemamo nikakva prava. Tu i treba
formirati skupštine srpskog naroda. Jer, radom u zajedničkoj skupštini naši odbornici su samo
paravan, a ovi rade, provode odluke za koje nikog od srpskih odbornika ne pitaju. Tu je suština.

Nemam, inače, ništa protiv da to ne usvojimo.

Ali inicijativa je potekla od mnogih opština da odbornici jednostavno ne mogu izboriti nikakva
svoja prava već se samo preglasavanjem to vrši i nameće se tako ta volja. Namećemo i mi volju
njima, ne kažem da to nije, ali ovdje se radi i o odbornicima srpskog naroda.

VELIBOR OSTOJIĆ:
Gospodine predsjedniče, gospodo poslanici ja bih isto tako kao moj kolega prof. dr Nadaždin
postavio jedno pitanje: a šta postižemo postojećim političkim odnosom snaga po opštinama?

Da li mi ovakvim stavom pravimo zaokret u politici Srpske demokratske stranke? Jesmo li mi

dobili plebiscit na jednom od opcija koja se zove regionalizacija ili koalicija? Jesmo li mi dobili
povjerenje srpskog naroda upravo na ovoj poziciji o kojoj govori g. Nadaždin: ekonomsko
samokažnjavanje?

Mislim da opštine Stari grad, Hadžići Srebrenica, Bratunac i niz drugih u stvari su nešto što se
zove političko samokažnjavanje SDS. I zato hoću da pitam koja su to sredstva koja u dogovoru
možemo da upotrijebimo da idemo na nešto što se ne zove regionalizacija. Jesmo li sva sredstva
dogovaranja, razgovaranja, pregovaranja iscrpjeli i zaključili da smo bili samo zavlačeni u
prostoru i vremenu.

Kada bude riječ o regionalizaciji i o tački za koju ste nas, g. predsjedniče, zadužili (ministra) da
svaki danas podnese izvještaj iz svog resora upravo kao prilog regionalizaciji nadam se da ću tada
dobiti riječ.
Hvala.

Predsjedavajući pita g. Ostojića: kakav je predlog i da li ćemo ići na osnivanje srpskih skupština
u opštinama?

-Mislim, kaže g. Ostojić, da se u mom pitanju vidi i moj stav. Smatram da sada ne možemo ići u
neki suprotan prava, osim upravo ovog.

Tamo gdje ne možemo imati politički uticaj na život i rad opštine, tamo gdje naši odbornici u
stvari ispunjavaju formu za funkcionisanje vlasti koja proizvodi odluke protiv interesa srpskog
naroda mora se formirati skupština opštine srpskih odbornika. A tamo gdje no to nije dovoljno
mora se ići na konstituisanje opštinske teritorije srpskog naroda.

- To je druga točka, ističe predsjedavajući i pita g. Ostojića da li se s time slaže.

G. Ostojić kaže potvrdno: slažem se.

JEDAN POSLANIK ističe da, kako smatra, radi se o opravdanoj dilemi. Na primjer dio Foče koji
se pripojio SAO Hercegovini ili koji se otcijepio, šta je praktično dobio s tim što se odvojio od
opštine Foča?
Šta mi praktično dobijamo s tim što smo pojedine dijelove odvojili?

Ja sam za to, da budemo jasni ali ovaj novi dodatni motiv da sada srpske odbornike koji su u
manjini u opštinama proglašavamo i da im ponovo dajemo neke nadležnosti s čim ništa ne mogu
ostvariti šta dobijamo. I oni dijelovi koji su se pripojili pojedinim opštinama ne zna se kako će
ostvariti svoja prava, i ja vas uvjeravam da to u narodu stiče utisak jedne bespomoćnosti. Ti ljudi
na taj način ništa ne mogu da ostvare, i sada im bacamo prah u oči da će na ovaj način nešto
uraditi i ostvariti što ja ne vidim.

Potpuno se slažem sa onim što je Veselinović ovdje iznio: trebalo je regionalizaciju dovesti do
kraja i iznaći metode i načine kako da ti ljudi ostvaruju svoja prava u regijama kojim su pripali.

SLOBODANKA HRVAĆANIN:

Gospodine predsjedniče, dame i gospodo, ja apsolutno podržavam ovaj predlog, ali bih dala i
jedan konkretan predlog.

Pošto živim u regionu centralne Bosne gdje su Srbi u manjini (svega 100.000) mislim da bi tu
trebalo primijeniti drugačiji model u odnosu na Sarajevo gdje živi 240.000 Srba, ili u Foči Olovu
i slično gdje su Srbi u jednoj sasvim drugačijoj poziciji nego li Srbi u Zenici Vitezu pa do
Kupresa i do Zavidovića.

Mislim da bi trebalo primijeniti jedan model i sagledati šta bi mi u tom centralnom dijelu Bosne
dobili a ustvari šta bi izgubili.

Nemojte polaziti od toga da su svi Srbi hrabri niti stvari uljepšavati da su oni takvi u centralnom
dijelu Bosne jer ih ima dosta koji su glasali za plebiscit, ali su izašli na glasanje preko svojih
prijatelja kako se ne bi to vidjelo. Znači ako bi oformili takvu svoju srpsku opštinu interesuje me
koliko ćemo time dobiti a koliko izgubiti. Jer, tačna je konstatacija da smo preglasavani.

Ako ćemo se preseljavati onda sva ova priča može da se anulira, ali ako ćemo ostati tu da živimo
predložila bih da jedna komisija da odgovarajući model kako da postup centralni dio Bosne,
odnosno šta ćemo dobiti a šta izgubiti.

PETKO ČANČAR:

Par napomena: mi ovdje razmatramo samo dio tačke dnevnog reda. Ovo je preporuka koja je u
stvari propratno pismo. Međutim, imamo nacrt odluke koja ovdje nije saopštena, i kada bi se
pročitao taj nacrt, bilo bi nam sve to mnogo jasnije. Ovo tim prije što smo mi na prethodnoj
sjednici donijeli takvu Odluku i formiranje komisije. Prema tome smatram da u sklopu ovog treba
da pročitamo Odluku da se vidi kako izgleda i šta sve sadrži pa bi se masa stvari razjasnilo i ne bi
bilo dilema, posebno ne bi bilo polemike.

(Dogovoreno da se predlog odluke pročita).

DR MILANOVIĆ:

Mi smo predlog te odluke priložili uz materijale i zbog ekspeditivnosti rada smatrali smo da je ne
treba čitati.

(Poslanici kažu da nemaju taj prilog odluke).

To je obrazac odluke koju bi trebalo da donesu skupštine srpskog naroda u opštinama gdje se
takve odluke donesu. Evo kako glasi:

Odbornici Kluba Srpske demokratske stranke u opštini (toj i toj) kao legitimni predstavnici
srpskog naroda u opštini_ __ __, na osnovu Ustavom utvrđenog prava na samoopredjeljenje,
uključujući i pravo na odcjepljenje, a u skladu sa Odlukom o osnivanju Skupštine srpskog naroda
u Bosni i Hercegovini od 24.X.1991. g. donijeli su

ODLUKU

O OSNIVANJU SKUPŠTINE SRPSKOG NARODA

U OPŠTINI _ _ _ _ _ _

Osniva se skupština srpskog naroda u opštini ___ kao najviši predstavnički organ _______ i
organ vlasti srpskog naroda u opštini ____________.

II

Skupština srpskog naroda u opštini _________ sačinjavaju odbornici Srpske demokratske stranke
u skupštini opštine _______, kao i drugi odbornici srpske nacionalnosti koji potpišu izjavu o
pristupanju ovoj skupštini.

III

Skupština srpskog naroda u opštini_____ razmatraće i odlučivati o pitanjima koja se odnose na

ostvarivanje ravnopravnosti srpskog naroda sa ostalim narodima i narodnostima koji žive u
 opštini _____, kao i na zaštitu interesa srpskog naroda ukoliko bi ti interesi bili ugroženi
odlukama skupštine opštine_______.

IV

Odbornici skupštine srpskog naroda opštine______ nastavljaju rad u skupštini opštine ______ i
svim radnim tijelima u kojima su birani osim u slučajevima kada se ocijeni da skupštinska akta
koja se razmatraju i usajaju ugrožavaju ravnopravnost i nacionalni interes srpskog naroda u
opštini________.

Skupština srpskog naroda u opštini _____________ priznaje važnost akata skupštine

opštine_____, ukoluko nisu u suprotnostima sa interesima srpskog naroda.

VI

Skupština srpskog naroda opštine_______ priznaje važnost svih saveznih propisa, a republičke
propise priznaje ukoliko nisu u suprotnosti sa saveznim propisima i ako se u njima ne povređuju
ravnopravnost i interesi srpskog naroda.

VII

Skupština srpskog naroda opštine_____ će do donošenja akata o organizaciji djelokrugu i načinu

rada, donijeti privremeni poslovnik skupštine srpskog naroda opštine________i druge propise.

VIII

Ova odluka stupa na snagu danom donošenja, a objaviće se u _______ (odgovarajućem glasniku
opštine).

Predsjednik skupštine

Srpskog naroda opštine

Predsjedavajući se zahvaljuje i daje riječ g. Momi Golijaninu.

MOMO GOLIJANIN:

Gospodine predsjedniče, drage kolege, sve dosadašnje diskusije bile su s pozicije gdje je dobio
srpski narod. Međutim, ima slučajeva gdje srpski narod gubi i kako postupiti u takvoj situaciji.
Recimo, u Nevesinju postoji jedan dio tkz. „Gornje polje“, geografski ponajljepši dio Nevesinja,
gdje je većinski muslimanski narod i oni su izrazili želju da se pripoje Konjicu.

Recimo, da li im dopustiti da formiraju svoju opštinu, ili npr dopustiti Kuli u Gacku koja je
takođe izrazila želju da formira voju opštinu sa sjedištem u Mostari! Kakva li anomalija!? Gacko,
Kula – sa sjedištem u Mostaru!

Ako tražimo svoja prava u opštinama gdje smo u manini onda je prirodno takođe očekivati da i
dajemo prava opštinama gdje smo u većini. I pitanje je na kakav će odziv, odnosno reagovanje
srpskog naroda naići te pozicije.

MILOŠEVIĆ, predsjednik Izvršnog oodbora opštine Novi grad:

Gospodine predsjedniče, dame i gospodo, vidite o čemu se radi. Na području opštine Novi grad
imamo naseljavanje pogotovo iz Sandžaka. U ovu opštinu se u zadnjih deset godina doselilo
između 40 i 50 hiljada Sandžaklija i to je naseljavanje uglavnom na srpske teritorije.

I sada, jednom ovakvom odlukom situacija bi se popravila. A sličnih opština našoj ima i drugdje.

U opštini Novi grad 85% je više Muslimana nego Srba. Znači onoliko koliko ima Srba
Muslimana je plus 85%. Kada je riječ o preglasavanju stanje je ovakvo: imamo 21 odbornika od
njih ukupno 100. U Skupštini su preglasavanja stalna, takođe i u vladi. Kada donosimo neke
odluke u vladi preglasavaju to u njihovom interesu.

U njihovom je interesu da ni jedan organ ništa ne radi jer za to radi njihov narod. Mi pokušavamo
da to spriječimo: preko koga? Imamo četiri sekretarijata, od kojih su tri njihova: Sekretarijat za
urbanizam, za privredu i za narodnu odbranu. Naša je samo Geodetska uprava.

O čemu se radi?

Kada vlada zasjeda ja prekidam sjednicu, oni ostanu i zasijedaju i donesu takav zaključak da
prime deset novih radnika u Sekretarijat za urbanizam, gdje su i do sada bili u prednosti. Npr. šef
je Hrvat, šef komunalnog odsjeka je Muslimanm šef inspekcije je Musliman, i primaju deset
novih ljudi od kojih su osam Muslimana i dva Srbina. Oni ih, dakle, primaju na toj sjednici
sjednici SDA.

Oni kažu da su imali većinu i da su donijeli takav zaključak. Tako postupaju i tako odlučuju.

Na području opštine pokušavamo da riješimo pitanje bespravne izgradnje. Mi Srbi koji smo tamo
ništa ne možemo. Tražimo daa dođe inspekcija, ona dođe, napiše papir, ništa ne rade, i dalje se
gradi.
Mislim da nije dovoljno samo donijeti odluku o osnivanju srpske skupštine već treba donijeti
odluku na toj srpskoj skupštini da ona formira svoju vladu i sve svoje organe koji su potrebni da
štite srpski interes. Da oni imaju svoje pečate, svoje potpise.

Ako mi usvojimo ovo što smo i do sada imali a to je program Skupštine, i on je odgovarao SDS-
u, ali ne poštuje se, jer oni svojim potpisima i pečatima rade šta im je volja.

Znači ako mi utvrdimo da to nije naš interes da je to na srpskoj zemlji da mi Srbi iz srpske vlasti
možemo da ih spriječimo da na srpskoj zemlji to ne mogu raditi. Treba da imamo svoj zaključak,
svoj potpis, svoj pečat, svoje odluke, da pošaljemo svoju inspekciju da ukloni to sa srpske zemlje.
Da obavljamo i ostale poslove koji su u interesu srpskog naroda.

Kada se radi o privrednim poslovima isto tako: Sekretarijat za privredu daje onom kome želi a
ako dođe Srbin mora da se žali do Republike i Federacije, i ne znam kuda sve ne hoda, ništa neće
dobiti. Mi mu možemo to što traži dati jedino na srpskoj zemlji da može se baviti tim poslom da
jednostavno u tom pogledu ne budemo od njih zavisni.

Želio bih da uvažite takve situacije na opštinama gdje je stanje ovakvo kako sam ispričao.

Govorio sam za opštinu Novi grad koja po popisu sada ima 140.000 stanovnika, a mi smatramo
da ih ima oko 160.000 jer nisu dobro sve popisali. Naša opština je takva da još nije prihvatila
popis jer ako je izvršen obavljen je na štetu srpskog naroda. Za to imamo i dokaza i zato popis još
nismo ni usvojili.

Znači opština ima oko 160.000 stanovnika, na njenom području je više 85% Musllimana što je
uspostavljeno navedenim prilivom. Na opštini ima 7.500 bespravno registrovanih bespravno
izgrađenih objekata. To su velike stvari koje se multipliciraju, objekti se podižu svakog dana
upravo i zato što mi Srbi ne možemo uticati nikako na njihove organe. Oni to tako rade i
dozvoljavaju da se tako radi da bi kako ističu kasnije to nekim dekretom verifikovali i sve to bez
ikakvog plaćanja dažbine državi.

Mislim da je predlog da se formiraju srpske opštine u redu. Smatram da se zatim možemo dalje
da dogovaramo o tome da li i gdje da se pripajamo, ili da od dvije tri teritorije stvaramo više,
jednu, itd.

Predsjedavajući pita poslanike da li bi odgovaralo da se predloži sljedeće:

PREPORUČUJE SE klubovima odbornika SDS-a, u skupštinama opština u BiH u kojim se

preglasavanjem nameću odluke protivne interesima srpskog naroda, da donesu odluke o
osnivanju skupština opština srpskog naroda.

Da to bude dopuna i da se preporučuje samo tamo gdje je potreba,

RAJKO:

Plašite se zbrke, jer posao koji se počne a ne završi se onda svaki naredni koji se počinje ima
šanse a se manje završi.

Mi smo krenuli oko poslova regionalizacije.

Čini mi se da u okviru tog posla trebalo je kao prioritetno uključiti i ovaj posao; da se sagledaju
teritorije, prostori opštine gdje imamo interesa da organizaciju postavimo drugačije. Ako se ovo
ostavi da se radi tako kako smatra da može i da mu odgovara plašim se da posmatrano u širem
prostoru, ili još mnogo širem, nećemo sami imati sa sobom problema. Zato posao oko
regionalizacije smatram izrazito ozbiljnim kao i sam interes u tom prostoru.

Ako sada posmatramo prostor Birča gdje ima osam, devet ili deset opština, znamo da su svega
dvije gdje miimamo vlast, ali od svake, uslovno rečeno, možemo formirati novu opštinu pod
uslovom da napustimo grad, Srebrenicu, Bratunac, Zvornik itd. da se izmaknemo u neki mjesnu
zajednicu. To je jedna varijanta. Druga je da od dvije tri opštine ili njihovih dijelova formiramo
svoju opštinu. Treća je varijanta da se našim opštinama gdje smo većinsko stanovništvo priključe
dijelovi drugih opština koje tome gravitiraju Konkretno to je vrlo lako moguće izvesti na
primjeru Kladnja – Živnica – Kalesije itd.

Ako sada što šire posmatramo, primjer Kalesije gdje je većinsko muslimansko stanovništvo, ali
ako se dio Kalesiji priključi opštini Šekovići a dio opštini Zvornik i dio Ugljeviku, onda pitanje
Kalesije možemo riješti. Ali ako hoćemo u Kalesiji da formiramo srpsku opštinu mislim da ništa
nećemo napraviti. Onda ćemo imati suprotstavljene interese između naših sviju opština ili
budućih opština.

Zato predlažem da se ozbiljno radi na pitanju regionalizacije, ne samo kao političkom pitanju,
već i kao strateškom, gdje imamo i određeni cilj. Da se sagleda ne samo teritorijalni odnos već i
ekonomski kulturni i svi drugi. A upravo tu nismo puno uradili.

Ako ostavimo kako je sada ljudi su na terenu prepušteni sami sebi svako ima svoju viziju. Svako
pokušava da se domogne Beograda i da tamo nešto odradi da se poveže itd. pa onda ovdje
gubimo osnovne spone. Tako jednostavno nismo riješili osnovni problem.

Na Skupštini 21. Novembra dogovoreno je bilo da se posebnom odlukom riješi pitanje grada
Sarajeva. To je i te kako važno pitanje, tu još nismo spremni i pitanje je: Zašto? Lično ne znam.

Ubijeđen sam da ako regionalizaciju do kraja ne dovedemo kako treba i valja, bolje da nismo
ništa radili. Postaćemo sami sebi problem. Narod kaže „Ili budi kovač, il' ne garavi ruke“. Zato
insistiram da se ova preporuka uklopi u sve to, da se prvenstveno sagleda taj problem u
opštinama gdje je manjiinski srpski narod i da se u tom kontekstu (i zbog majorizacije) razrješava
to pitanje.

Mi to nismo uradili. Govorimo o sjeverno-bosanskoj (dobojskoj) regiji. Koja je to regija?

Nabrojali smo 18 opština od kojih samo u dvije većina. Koja je onda to regionalizacija?

Druga strana će nabrojati to isto, takođe i treća, pa smo onda na pat poziciji. Tu treba svakako
imati u vidu da i oni imaju ssvoj scenario i ako ga budu sprovodili bez našeg odgovora na sve što
bi htjeli mislim da se onda možemo naći u nepovoljnijoj situaciji. Jer, već imamo nekoliko
slučajeva gdje se pokrenulo pitanje formiranja muslimanskih opština i na to nemamo odgovor.
Da li nam je tu interes da se formira neka opština?

Da završim: mislim da ovo treba spojiti s tačkom tri i u okviru tih zaključaka da bi moglo da se
odgodi donošenje ove „preporuke“ i da nakon rasprave o tački tri izvedemo zaključke i
„Preporuku“ koja se nudi.

Predsjedavajući naglašava da je očito da se ili ne razumijemo ili ne shvatamo promjene u

opštinama gdje smo u manjini.

Svi diskutujemo s terena odakle dolazimo.

Gospodo, ima opština koje su gradske koju ne možemo riješiti regionalizacijom, jer je
regionalizacija nešto sasvim odvojeno.

Sada imamo skupština opština gdje postoje tri stranke, postoji naš klub isto kao i ovdje u
Republici gdje smo mi gdje se na skupštini stalno donose odluke.

Rajko pominje regionalizaciju i ja bih zamolio kada to bude da se dođe i da to raspravimo, da

obuhvatimo sve probleme regionalnog povezivanja. Normalno je da to mora biti sinhronizovano.
Ali ovdje se radi o opštinama gdje smo mi u manjini jer su nas potpuno istisnuli iz vlasti donose
odluke mimo naše pa da po uzoru na ovu Skupštinu srpskog naroda u Bosni i Hercegovini imamo
takve skupštine opština. To nije u koliziji s regionalizacijom.

Nemojte donositi sud u vašim opštinama gdje su Srbi u većini i gdje se regionalno može
povezivati. Konkretan je primjer u Hadžićima gdje sam bio, gdje im promijene bravu, gdje se
postigne dogovor oko izbora direktora a oni izaberu novog. Sve se donosi mimo interesa srpskog
naroda, a ta opština regionalno je 80% muslimanska, a teritorijalno je 80% srpska.

Ovo regionalno će se uklopiti ali ovo da se odbornici pretvore u skupštinu srpskog naroda ništa
ne smeta. To nam ide u korist.

IJAČIĆ:
Najveći dio što sam htio reći već je rekao g. predsjednik. Ovo je sada potpuno odvojeno i
nezavisno od pitanja regionalizacija i stvaranja novih opština.

Tačno nam je rečeno da napravimo što je potrebno i po uzoru na Skupštinu srpskog naroda u
Bosne i Hercegovine i da se tako formiraju skupštine opština. To znači da se organizuju poslanici
iz SDS-a i Srbi koji to hoće pa da rade na sličan način kako to radimo i mi ovdje.

Još jednu napomenu: rekli smo akata, preporuka.

Preporuka pojmovno podrazumijeva da nije obaveza. Prema tome ne znači da u svakoj našoj
opštini gdje nemamo većinu mandata moramo da osnivamo srpsku skupštinu. Šta ćete vi od
srpske skupštine gdje imate da odbornika, ili tri?

Na terenu će se cijeniti gdje da se osnuje takva skupština, gdje to neće, ali i uz konsultacije. Sve
upute smo dali dali smo čak i obrazac i pozvali se na važeće odluke na nivu BiH o statusu
funkcionera itd. koje su objavljene u listu „Javnost“. Mislim da od ovog glava neće zaboljeti ali
je pitanje da li će svugdje to biti efikasno. Negdje sigurno hoće jer će se odbornici sastajati i
donosiće odluke, preporuke, objedinjavati narod, itd.

Pitanje izvršnih organa je drugo pitanje, još to nismo ni ovdje riješili i ako to ovdje riješimo onda
ćemo po uzoru na republističkom nivou to rješavati i u opštinama.

ZEKIĆ:

Gospodine predsjedniče, gospodo poslanici i ostali suština ovog je da se ovom odlukom

poduzima određeni politički potez. Potpuno shvatam da taj politički potez ovom, sadašnjem
trenutku neće moći da ima neke konkretne efekte, već je to jedan put kako ćemo se zaštiti.

Zaista dolazim iz jedne opštine gdje smo manjina, gdje smo napuštali skupštinu, a gdje bi imalo
razloga da se donese ovakva odluka jer bi srpski odbornici organizovali srpsku skupštinu opštine,
recimo u Srebrenici. Međutim, tačno je da odmah nećemo moći ništa postići ali to raditi moramo.
Smatram da je glavni problem što odmah ne možemo imati nikakvu efektivnu vlast niti je moći
ostvarivati.
Ali takođe smatram da ovakvim potezom nećemo sprečavati regionalizaciju. Čak smatram da ova
Srpska skupština može da donosi odluke koje teritorije, recimo s područja Srebrenice, mogu da se
pripoje drugim da to sada ne bi rješavala svaka mjesna zajednica za sebe. Recimo srpska
skupština opštine Srebrenica rješava koja će se sve područja priključiti drugom.

Gdje ja nailazim ovdje na najveću zamjerku?

Mislim u regijama gdje smo u većini i mislim da i tamo još uvijek ne umijemo da vladamo niti da
pravo vlast preuzmemo. To je najveća nesreća.
Nemam nikave potrebe da u opštini gdje smo u manjini i gdje smo ugroženi gdje problema
imamo svaki dan, bude nečega ukoliko jedna krajina, regija radi kako treba. Ili ukoliko je
Birčanska regija sa Romanijskom regijom postigla pravu vlast na svom području mjesne
zajednice i ako se vlast dobro ostvaruje, ali i ukoliko su (Birač npr.) oni na to spremni. Mi ćemo
to prihvatiti i takvu će odluku donijeti naša skupština.

Smatram da se ovi postupci ne isključuju nego se nadopunjuju i oni mogu biti od koristi. Isto tako
u slučaju nekih kriza i određenih momenata gdje će doći do intervencija, gdje će se možda narod
htjeti da samoorganizuje bolje da ima neku srpsku skupštinu kao neko političko tijelo koja će
voditi i koordinirati aktivnosti na tom području. Zato sve to treba posmatrati sinhronizovano: i
regionalizaciju i ovo pa ćemo onda postići i neke efekte.

Međutim, ja ponovo insistiram da tamo gdje Srbi imaju vlast imamo lošeg rada, da se zbog
takvog lošeg rada tako i osjećamo. Da vi bolje radite bilo bi i bolje pa treba nastojati da se
postigne maksimum.

RADOMIR NEŠKOVIĆ:

Uz ovu odluku predložio bih dopunu: da se formira skupština srpskog naroda u opštini da ima
dopunu u tom smislu da ta skupština procijeni stanje na svojoj opštini prema postojećim
specifičnostima i da ona predloži ovoj Skupštini šta tamo treba raditi.

Kada je u pitanju regionalizacija ja sam za centralizaciju. Jer, ako u ovom poslu toga ne bude
nastaće haos pa ćemo smetati sami sebi.

U opštinama gdje smo u manjini i gdje nikako ne možemo da ostvarimo svoju vlast jer smo
nadglasani predložio bih da skupština srpskog naroda kod donošenja odluka o tome obavijesti
Skupštinu srpskog naroda BiH pa da Skupština srpskog naroda BiH donosi odlukui da, recimo,
ne priznaje odluku neke skupštine opštine (npr Zavidovića) gdje bi njome Srbi bili ugroženi.

Zašto tako da se radi?

Zato što odluke ove Skupštine srpskog naroda BiH imaju veliku političku težinu, a odluke,
recimo, srpske skupštine opštine u Zavidovićima ima malu političku težinu jer nema instrumenata
da tu odluku provede. Tako bi svaki Srbin u BiH osjetio, kada je ugrožen, da iza sebe ima ovu
Republičku skupštinu, jer kad ona donosi odluke bilo bi vjerovatno to bolje.

To znači da bude centralizacija rada: između Skupštine srpskog naroda BiH i skupština opština.
Zašto, recimo, ova Skupština ne bi donosila odluke i o konkretnom lokalnom nivou, ne samo
republičkom.
Molio bih, ako je to moguće, da sva ova pitanja budu centralizovana u jednu subordinaciju.

VOJO KUPREŠANIN:

Gospodo, hoću da kažem da smo formirali regije koje nemaju konačne granice, tj. konture, i da bi
to dobile suglasan sam apsolutno da se pređe na razdvajanje srpskih teritorija, odnosno srpskih
opština tamo gdje je to moguće, konkretno na rubnim područjima naše regije.

Mi smo u Bosanskoj krajini u sljedećoj situaciji:

-Imamo ogroman teritorij, konkretno u Prijedoru, gdje je preko 70% i 80% srpskiteritorij.
Plebiscit nam je tačno dao do znanja koji je naš teritoriji taj teritorij, adekvatno plebiscitu, sebi
moramo da propojimo.

Slična je situacija u Bosanskoj Krupi gdje je srpskog življa vrlo malo, ali oko 80% teritorija
pripada srpskom življu. Mi i taj teritorij i srpsku opštinu moramo formirati.

Isto je i u Sanskom Mostu, gdje je, koliko znam teritorij ogroman i koji treba da pripoji se
Bosanskoj krajini.

Slično je i u Bihaću. Tamo je mnogo više muslimanskog življa, manje srpskog, ali je veliki
teritorij srpski.

Slična je situacija Donjem Vakufu, Bugojnu a sličnu situaciju imamo i u Travniku.

Kad mi te opštine izdvojimo, zaista ćemo konturu i veličinu Autonomne regije Krajine, pa bi to
bilo za kratko vrijeme i urađeno ako se potrudimo da za te poslove imenujemo komisiju.

Zbog čega mi ovo radimo ?

Slično mislim da je naš životni prostor, i teritorij na kome radimo i živimo ugrožen pa da to
moramo spriječiti.

Ustvari moramo spriječiti useljavanje Muslimana na naše teritorije i prostore.

U cazinskoj krajini ima oko 250.000-300.000 Muslimana i to na vrlo malom prostoru. Mi ih

jednostavno možemo zatvoriti u taj prsten i nama ne odgovara uopšte da nam se priključe. Čak
nam odgovara da budu posebna krajina „Cazinska krajina“ koja će apsolutno ekonomski biti
ovisna od nas. Svaki metar kvadratni srpske zemlje imaće astronomsku cijenu za jedno vrlo
kratko vrijeme i mi ih svojom politikom apsolutno moramo dovesti u takvu situaciju.
Ja sam za to da se nastavi s organizovanjem srpskih opština, srpskih teritorija, da se to radi brže,
ubrzanije i kvalitetnije i da se odredi rok do kada to moramo uraditi.

Kad pređemoo na tačku o regijama takođe ću da predložim šta moramo pod hitno da uraadimo,
da bi zaista to na nešto ličilo i da počne da funkcioniše u praktičnom smislu i u životu. Jer, sve
što smo sada radili je čista demagogija, teoretisanje, naklapanje, prazne fraze i blentave
budalaštinje.

Očekujem da ćemo biti praktičan narod, koji će biti na zakonu Evrope, a ne napitak.

ŽARKO ĐUROVIĆ: predsjednik Izvršnog odbora Skupštine Novo Sarajevo:

Gospodine predsjedniče, vjerujte od prvog momenta od kada se nametnulo ovo pitanje,

razmišljam o djelotvornosti odluka koje ćemo donositi u tim opština gdje pretežno nije srpsko
stanovništvo. Vjerujte nikako ne mogu da povežem, znajući organizaciju opštine, odluku koja će
se provoditi na području te opštine. Mislim da je sasvim druga situacija kada se radi o odlukama
koje donosi ova Skupština. Jer, Skupština srpskog naroda u BiH može da donosi zakon,
preporuke koje će obavezivati ljude u opštinama gdje su manjinski i većinski narodi srpski. U
tom pravcu bi trebalo donijeti takve odluke, da se po njima mora postupati da se sekretarijati
načelstva itd sprovode ono što se odluči u takvoj Skupštini.

Znači jedino zakonom ili nekim podzakonskim aktima može da se riješi neko pitanje.

Nema ni jedne odluke, koja bi obavezala, recimo, sekretarijat za urbanizam ako je donese srpska
opština a vodi ga Musliman. Takva odluka se ne može sprovesti.

Ako sam dobro razumio, mislim da je kolega Milošević takvo nešto govorio, pa bi moglo na
jedan drugačiji i kvalitetniji način da to se reguliše.

Uveliko sam i pristalica i razmišljanja g. Dukić, ali da se još razmisli na koji način sve to da se
uradi. Jer, ovo nije paralelno ovom što smo ovdje uradili. Ovdje se može donijeti i zakon i drugi
podzakonski akti čime se može djelovati. U opštini ne može. Opština je mala društveno-politička
zajednica i ona provodi isključivo one zakone koje sama može donijeti i to preko organa koji to
mogu i provoditi. Zato bih zamolio da u smislu diskusije g. Dukića stvarno u tom pravcu
organizujemo jer bi tako mogli donijeti odluke koje će biti cjelishodnije nego što je ova.

SKOKO:

Ja bi se saglasio s diskusijom g.Đurovića jer čak i kada smo formirali Srpsku skupštinu mislio
sam da je to prvi korak u koracima koje činimo. Naime, i pored toga što ova Skupština ima veće
ingerencije od skupština opština u smislu da može da donosi odluke koje mogu obavezivati srpski
narod u opštinama gdje su u većini ipak mislim da treba ići korak dalje ukoliko ne mislimo da se
Skupština zadržava na proklamacijama. Koraci dalje mislim u pravcu formiranja ministarstava,
organa vlasti formiranje izvornih prihoda za finansiranje tih organa itd.
Što se tiče opština, ja uopšte ne znam šta znači formiranje skupština opština srpskih u okviru
opština gdje se preglasavaju Srbi ako se neće formirati važni organi koji će te odluke da
sprovode. Što znači donijeti odluku na nivou opštine ako nema organa vlasti koji će da je
sprovodi. To je odluka koja nikog ne obavezuje. To može biti proklamacija koja nema nikakve
mogućnosti da se sprovede.

Oko regionalizacije: mislim da se tu mora biti jako…

Predsjedavajući dodaje da se sada ne govori o regionalizaciji već pod odgovarajućom tačkom

dnevnog reda. Da sada govorimo o ovoj tački: Da li ćemo formirati to što se predlaže ili ne. Da to
vidimo.

Ko se dalje javlja za riječ ?

JEDAN POSLANIK: ističe kako u Banjaluci postoje namjere Muslimana da formiraju dvije
opštine.

To je vrlo mali prostor, i ja bih im dozvolio da formiraju muslimansku opštinu, ali bih na ostalim
prostorima gdje su dominantni Srbi spriječio bih njihovo doseljavanje i širenje.

Predsjedavajući moli poslanike da ne diskutuju o tome šta će da rade Muslimani. Oni će raditi
mimo nas šta budu htjeli niti će od nas tražiti odobrenje, niti je to nas briga.

Mi to tražimo tamo gdje smo u manjini i da vidimo da li ćemo formirati opštine ili ne. Ništa dalje.

Ovo što Vojo kaže sasvim je u redu; oni nas neće pitati ni u Janji ni u Banjaluci niti bilo gdje i
taman da mi ovo neformiramo oni će, ako nađu potrebnu, formirati.

Možemo li ubaciti ovu dopunu koju je predložio g. Nešković?

Kaže se da odluke klubova odbornika da se transformišu u skupštine srpskog naroda da

proglašava ili verifikuje Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini.

(POSLANICI KAŽU DA TO NEMA POTREBE).

Predsjedavajući naglašava da se vidi sljedeće:

-Da odluke koje donose odbornici opština i da ih verifikuje ova Skupština da to nije u koliziji
sa regionalizacijom i interesima te regionalizacije. Da li se to može tako usvojiti ?

(NE BI MOGLO TAKO DA SE USVOJI KAŽU POSLANICI)

LJUBO :

Mi stvaramo novu vlast, i ovdje mi imamo Republičku skupštinu Bosne i Hercegovine. Sutra
ćemo imati skupštine tamo gdje se formiraju, one će biti potpuno samostalne i tu nema
subordinacije. Ne može se ovdje tražiti suglasnost i verifikacija odluke koju donese sutra neka
skupština opštine.

Predsjedavajući ističe u vezi s tim zašto je moguć problem, naglašavajući da u Republici BiH
mora da se saglasi Republička skupština. Trebalo bi i mi ovdje.

Jer, ako budemo dozvolili da svaka opština vodi politiku srpskog naroda, a to se ne bude uklapalo
u regionalizaciju napravićemo haos. Onda ćemo se baviti sami sobom. Zato mislim da treba da
vodimo takvu politiku, da ona ne iskače iz zajedničke politike koju vodi ova Skupština. Onda
samo na neki način kopiramo to što se dešava u Republičkoj skupštini. Mislim da to stvari ne
remeti jer nikom nećemo onemogućiti da formira skupštinu već se samo tu uklapa u našu
politiku.

Da li možemo ovako ?

IJAČIĆ:

Nema nikakve potrebe niti verifikovati osnivanje niti se bojati da to može imati uticaja na
regionalizaciju. Jer, ovo su skupštine po postojećoj teritorijalnoj podjeli.

-Šta smeta ako ovdje verifikujemo, pitam, predsjedavajući ?

-Čim smo im to preporučili onda one rade po tome, slijedio je odgovor Ijačića.

-Mi u našoj politici koju vodimo u Bosni i Hercegovini kaže predsjedavajući ako ne budemo
sinhronizovali sve akcije neće biti u redu. Mislim da zbog toga g. Nešković ima i pravo.

Mislim da treba verifikovati odluke tih skupština, na to sam mislio, naglašava predsjedavajući.
Da li možemo donijeti ovakvu odluku?

SKUPŠTINA SE SAGLASILA DA SE TAKVA ODLUKA MOŽE DA DONESE SA

DOPUNOM U SLJEDEĆEM TEKSTU:

-Preporučuje se klubovima odbornika SDS u skupštinama opština u BiH u kojim se

preglašavanjem nameću odluke protivne interesima srpskog naroda ( jedan dopuna prve alineje)

-Da odluke klubova odbornika da se transformišu u skupštine srpskog naroda verifikuje

Skupština srpskog naroda Bosne i Hercegovine.

Predsjedavajućiponovo pita: da li tako to može i ko je za ovakvu odluku?

SKUPŠTINA JEDNOGLASNO UZ NAVEDENE DVIJE DOPUNE USVAJA PREDLOG

PREPORUKE O OSNIVANJU SKUPŠTINA OPŠTINA SRPSKOG NARODA U BOSNI I
HERCEGOVINI ŠTO PREDSJEDAVAJUĆI I KONSTATUJE, DODAJUĆI DA ĆE SE U
POPRATNOM PISMU REĆI DA SE TO PREPORUČUJE TAMO GDJE JE TO NUŽNO, NI U
KOM SLUČAJU DA TO BUDE LINEARNO JER BI TO U SVAKOM SLUČAJU BILO
BESPOTREBNO.

Predsjedavajućizatim naglašava da se Skupština vraća na razmatranje prve tačke.Poziva

predstavnika Komisije da izloži predlog zahtjeva otužanim snagama, JNA da štiti teritoriju
Jugoslavije, zapravo teritorije koje smo mi proglasili sastavnim dijelom Jugoslavije.

SLOBODAN BIJELIĆ

Ja ću vam pročitati tekst do koga smo došli u razmatranju.

- Polazeći od ustavne i zakonske obaveze Jugosllovenske narodne armije da štiti suverenitet

i teritorijalni integritet i ustavni poredak zemlje, a u skladu sa svojom odlukom o
teritorijama opština, mjesnih zajednica i naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini koja se
smatraju teritorijom savezne države Jugoslavije te zaključcima o davanju pune podrške
Jugoslovenskoj narodnoj armiji usvojenih 21. novembra 1991. g. u trenutku kada se na
našu državu Jugoslaviju vrše sinhronizovani napadi sa svih strana i svim sredstvima sa
namjerom da se potpuno razgradi i da se raspadne, Skupština srpskog naroda u Bosni i
Hercegovini dana 11. decembra 1991. godine upućuje

ZAHTJEV JUGOSLOVENSKOJ NARODNOJ ARMIJI

da svim sredstvima koja joj stoje na raspolaganju brani teritorije Bosne i Hercegovine kao
sastavne dijelove države Jugoslavije na kojim je proveden plebiscit srpskog naroda i
drugih građana za ostanak u zajedničkoj državi Jugoslaviji i donesena Odluka Skupštine
srpskog naroda u Bosni i Hercegovini o teritorijama opština, mjesnih zajednica i
naseljenih mjesta u Bosni i Hercegovini koja se smatraju teritorijom savezne države
Jugoslavije.

Predsjedavajući:

Da li ima primjedbi na ovaj predlog?

(nema primjedbi)

Ko je za ovakav predlog zahtjeva Jugoslovenskoj narodnoj armiji?

SKUPŠTINA JEDNOGLASNO USVAJA PREDLOŽENI ZAHTJEV JUGOSLOVENSKOJ

NARODNOJ ARMIJI ŠTO PREDSJEDAVAJUĆO I KONSTATUJE
(Pauza: 18, 20 sati)

NASTAVAK RADA: 19, 06 sati:

PREDSJEDAVAJUĆI MR MOMČILO KRAJIŠNIK:

Molio bih poslanike da zauzmu svoja mjesta i da nastavimo rad razmatranjem tačke tri:

3.

„INFORMACIJE PREDSJEDNIKA KOMISIJA I DRUGIH RADNIH TIJELA O

IZVRŠAVANJU POSLOVA I ZADATAKA“:

- Kao što vam je poznato, ističe predsjedavajući mi smo se prilikom formiranja komisija naše
Skupštine dogovorili da prioritet damo određenim za ovo vrijeme najaktuelnijim pitanjima,
naravno, svaka komisija iz dijela djelokruga. Zato bih predložio da na sjednici upoznamo
poslanike o obavljenim poslovima, o onim poslovima koji nisu izvršeni kao i o teškoćama na
koje se nailazi pri izvršavanju zadataka. Mislim da bi na taj način doprinijeli efikasnosti i
odgovornosti u radu a i boljoj informisnosti poslanika i našeg naroda o aktuelnostima koje
vodimo.

Komisije su formirane za određene oblasti imamo i njihove nosioce, i predložio bih da se ide po
nekom redu. Trebalo bi da nas informišu:

1. Milorad Miksin,
2. Milorad Skoko,
3. Nedeljko Laić,
4. Stevo Borozan,
5. Milivoje Nadaždin,
6. Momo Vuković,
7. Velibor Sotojić,
8. Sava Ćeklić,
9. Rajko Čolović,
10. Rade Nikić,
11. Dragan Kapetina.

To su naši odgovorni funkcioneri u vlasti koji su dobili zadatak da daju predlog kako da se
decentraliziraju određene funkcije i određeni resori da se decentraliziraju i fondovi.

Prošli put je naglašen zadatak da se demokratizuje ova vlast u Bosni i Hercegovini bolje rečeno
da se razbije njhova vještačka moć kojom oni sada našem narodu pokušavaju nametnuti
majorizaciju i vlast na terenu.

Predlažem da svaki ministar ima po pet minuta za izlaganje, a diskusija, ako se slažete, da bude
ujedno.
Ovo je posao u toku koji oni moraju da završe do kraja godine, ali da smo u toku o tome nas
informišu. Možemo davati određene sugestije i predloge da bi se konačno dalo rješenje za date
im zadatke.

Ima riječ g. Jovo Miksin.

JOVO MISKIN:

Dame i gospodo, odmah da kažem da za pet minuta ne mogu sve da izložim, meni je dana tema:
regionalizacija, a ne ono iz koje oblasti.

(Predsjedavajući dodaje da još treba da se informišu g. Ćorić Manojlo, predsjednik komisije za

osnivanje privredne komore srpskih privatnih preduzetnika, g. Miloš Blažić, Komisija za izradu
programa rada Skupštine srpskog naroda i poslanika o radu Skupštine i g. Aleksa Milojević
zadužen za Komisiju za osnivanje srpskog dioničarskog preduzeć).

- Ja se izvinjavam oko dužeg govora koji će uslijediti kaže g. Jovo Miskin, i kaže:

- Kada sam ovdje govorio prošli put rekao sam da izborom skupština srpskih autonomnih oblasti
definisanjem teritorija, izborom funkcionera, donošenjem Statuta i drugih akata su stvoreni svi
uslovi da se odmah mogu donositi sve odluke kada se za to ukaže potreba.

Mislim da se ukazala potreba, da je po ocjenama do kojih se došlo na prošlom skupu kada je

zaključeno da što preciznije se utvrdi nadležnost autonomnih oblasti i njihove povezanosti sa
Skupštinom srpskog naroda.

Ovo je ustavna materija i to je prevashodno pitanje koje će definirati Ustavna komisija. S

obzirom da je ovo još uvijek otvoreno pitanje pokušaću da na njega odgovorim iako rizikujem da
budem izložen kritici i neslaganju od strane učesnika u ovoj raspravi.

Prvo pitanje na koje treba odgovoriti je političko pitanje, a to je kako će biti organizovana buduća
država. Srbi u Bosni i Hercegovini su se izjasnili na plebiscitu da će nastaviti da žive u
Jugoslaviji zajedno sa Srbima koji žive u drugim područjima i drugim narodima koji to žele. Ali
ta država može biti sastavljena od država Srbije, Crne Gore i Bosne i Hercegovine i drugih, a
može, zavisno od raznih uslova, da Bosna i Hercegovina bude izdijeljena na oblasti koje će
ujedinjenje u srpsku Bosnu i Hercegovinu vezivati se za federativnu Jugoslaviju.

Od toga kakva će biti organizacija Republike i Jugoslavije zavisi kakva će nadležnosti biti
Skupštine srpskog naroda i kakve će nadležnosti biti srpskih oblasti.

Ako BiH kao jedinstvena federalna jedinica ulazi u federativnu Jugoslaviju onda bi Skupština
srpskog naroda BiH bila koordinator srpskih interesa i saradnje cijelog srpskog naroda u BiH.
U tom slučaju Skupština srpskog naroda ne bi imala zakonodavnu i izvršnu sudsku vlast, nego bi
participirala u vlasti kroz Skupštinu Republike Bosne i Hercegovine.

Zato bi oblasti imale status državno – političkih zajednica u sastavu BiH i one bi preko svojih
organa:

- Donosile program regionalnog privrednog razvoja, socijalnog razvoja, razvoja

poljoprivrede i sela i utvrđivala mjere za njihovo sprovođenje;
- Donosile odluke i opšta akta kojim bi uređivali pitanja od interesa u oblastima kulture,
zdravstva, obrazovanja, javnog informisana, zaštite i unapređenje životne sredine,
- Obrazovale organe i organizacije i službe u oblasti i uređivale njihovu organizaciju i rad;
- Donosile budžet i završni račun;
- Obavljale i druge poslove utvrđene Ustavom i zakonom kao i statutom regija.

Odnos između organa ovakve regije i Skupštine BiH i njenih organa, koji bi se utvrdili Ustavom,
trebalo bi da bude zasnovan na saradnji i zajedničkom interesu, dosta fleksibilan tako da
nezadovoljna oblast može na dosta jednostavan i lak način da se veže s federacijom.

Regije bi se tako formirale da bi se u najvećem stepeni reflektovao etnički karakter područja.

U budućoj federaciji trebalo bi stvoriti takve odnose da je moguće efikasno povezivanje između
federacije i oblasti.

Tu je naročito značajna podjela nadležnosti između oblasti Republike i federacije.

Ako bi se Bosna i Hercegovina dijelila na oblasti i ako bi prestala da postoji kao jedinstvena
Republika onda bi autonomne oblasti činile teritoriju Republike.

U tom slučaju BiH bi preko svojih organa uređivala Ustavom utvrđena prava i dužnosti (da ih
sada kao takve ne nabrajam), imala bi narodnu skupštinu, predsjednika Republike, savjet
ministara, sudove, javna tužilaštva, upravni sud, narodnu banku i po potrebi još neke organe.

Autonomne oblasti bi bile čvršće vezane za Skupštinu.

Autonomna oblast, preko oblasnih organa, u okviru prava i dužnosti utvrženih Ustavom bi : u
ovom drugom slučaju:

- Obezbjeđivala ustavom utvrđeni poredak Republike kao i ostvarivanje zaštite sloboda,

prava i dužnosti čovjeka i građana;
- Utvrđivala politiku društveno – ekonomskog razvoja u djelatnostima od interesa za razvoj
autonomne oblasti;
- Izvršavale zakone, druge propise i opšta akta Republike,
- Obezbjeđivala izvršavanje odluka i drugih opštih akata,
- Utvrđivala pokrajinske poreze, takse i druge dažbine,
- Utvrđivala zaštitu i unapređenje životne sredine,
 - Utvrđivala vršenje djelatnosti u zanatstvu, ugostiteljstvu i turizmu,
- Obrazovala organizacije iz oblasti vaspitanja, obrazovanja, kulture, fizičke kulture,
zdravstva i javnog informisanja,
- Uređivala upravljanje,
- Organizovala i sprovodila sistem narodne odbrane,
- Uređivala političko – teritorijalnu organizaciju i organizaciju uprave.

Organi autonomne oblasti bi bili skupština autonomne oblasti izvršno vijeće autonomne oblasti i
oblasni organi uprave.

Osnovne jedinice bi bile opštine, lokalne samoupravne jedinice i grad.

Po našem mišljenju treba osnivati male opštine i ne treba se plašiti od toga što bi i drugi formirali
tako male opštine jer bi oni sebe, s obzirom na teritoriju na kojoj žive, doveli u tu situaciju geta,

Dakle, sve ove odnose o kojim sam govorio moraju se utvrditi ustavom po kome je Bosna i
Hercegovina republika, ili ustavom po kome Bosnu i Hercegovinu čine područja autonomnih
oblasti.

Dok se ova krucijalna pitanje ne razriješe izuzetno važno pitanje je kojom aktivnošću će se baviti
Skupština srpskog naroda i skupštine autonomnih oblasti kao i njihovi izvršni organi.

Sada je stanje takvo da ni Skupština srpskog naroda i skupštine autonomnih oblasti nemaju
programe rada. Zašto ih nemaju ne bih sada tražio razloge nego bih predložio da se što prije
oforme tijela koja će pripremiti programe i ponuditi ih na usvajanje i realizaciju skupštinama.

U ovom trenutku nije bitna forma, ali je bitno da se odmah počne raditi na najvažnijim zadacima.

Programi rada treba da sadrže najvažnija pitanja koja se moraju dugoročno rješavati i sistematski
kao i ona pitanja koja se mogu rješavati i moraju odmah, jer ne trpe odlaganja.

Programe treba usaglašavati ali istodobno započeti odmah raditi jer oni u krajnjem slučaju treba
da čine jednu usaglašenu cjelinu.

Istaknuću neka pitanja koja programi treba da sadrže:

Program Skupštine srpskog naroda treba da sadrži sljedeće:

- Prvo, izradom određenih dokumenata (analiza) treba sagledati dostignuti nivo razvoja i
strukturu privrede, dostignuti tehnološki nivo značajnih infrastrukturnih preduzeća u
oblasti energetike, saobraćaja, komunalne infrastrukture kao i važnije bazno – sirovinske
kapacitete, razvoj poljoprivredne proizvodnje i drugih privrednih grana,
- Drugo, sagledati stanje u društvenim djelatnostima i njihov srazmjer sa ekonomskim
potencijalom,
- Treće, sagledati uslove i mogućnosti budućeg razvoja s obzirom na prirodne resurse i
njihov potencijal, tehničko – tehnološki nivo, stanovništvo, ekonomski i finansijski
potencija,
- Četvrto, utvrditi osnovne strateške ciljeve polazeći od uslova i mogućnosti razvoja.

Ovaj zadatak može izvršiti samo grupa profesionalnih stručnjaka okupljenih oko naučnih
institucija. Amaterizam bi doveo do improvizaciej. Ovaj zadatak odnosi se i na oblasti i
njihovu djelatnnost koju Skupština odluči.

Drugo, volja srpskog narroda da nastavi život u zajedničkoj državi vezano za prostorni i
urbani razvoj zahtijeva formiranje jednog sasvim novog koncepta prostornog uređenja i
urbane organizacije BiH u odnosu na ovaj koji je definisan „Prostornim planom BiH do 2008.
godine“. Koga treba odbaciti.

Projekciju prostornog, urbanog i ekonomskog razvoja ne treba posmatrati s aspekta BiH,

nego u sklopu buduće državne zajednice Jugoslavije. Tada će se sasvim drukčije razmišljati
kada je riječ o razvoju privrede, poljoprivrede, saobraćaja, povezivanja sa lukama na moru i
sl.

Programi rađeni na bazi tuđih sirovina i resursa moraju biti napušteni.

Postoje velike igre oko ukidanja stanarskog prava i prodaje stanova onome ko može da ih
plati kao i tendencije da se sav društveni stambeni fond proglasi državnim. Ovo bi se vrlo
negativno odrazilo na srpski narod.

Vezano za ovo pitanje i ovu oblast predlažemo da se što prije obavi rasprava na ovu temu
čelnih ljudi u SDS i srpskih eksperata za ovu obaslt.

Ciljeve razvoja i razvojne prioritete u oblasti poljoprivrede, prehrambene industrije,

šumarstva i vodoprivrede treba definisati na predposzavci izgradnje jedinstvenog privrednog
sistema buduće države.

Potrebno je utvrditi pojedine operativne programe na bazi elemenata dogovorenih na

određenim nivoima u Srpskoj skupštini., vladi autonomnih oblastima sa Stbijom i Crnom
Gorom.

U fiksalnoj politici treba se naorčito pozabaviti sistematskim podrivanjem federacije

donošenjem odluke o usmjeravanju osnovnog poreza na promet na račune Republike.

U društvenim djelatnostima, naročito u zdravstvu i zdravstvenim organizacijama, treba

izvršiti sasvim drugu organizaciju i transformaciju, recimo kod osiguranja.

Treba što prije izabrati savjet ministara jer ko bi drugi mogao da bude nosilac ovih aktivnosti.
 Uz nabrojana pitanja u programu bi trebalo da se sadrže još mnoga pitanja što će biti zadatak
onih koji budu radili na programu.

Programi skupštine autonomnih oblasti pored dugorpčnih zadataka, treba da sadrže i one
zadatke koje treba odmah izvršavati. Nabrojaću neke:

- Utvrditi teritorije oblasti. To do kraja nije dogovoreno, a i danas smo o ovom čuli više
rasprava. To je zadatak vlada oblasti. To ne može raditi niko iz Sarajeva. Princip je
poznat, pa na posao – gospodo.

U opštinama izvršiti orijentacionu procjenu vrijednosti pojedinih preduzeća, posebno u oblasti

industrije i uslužnih djelatnosti kao i nacionalnu strukturu zaposlenih u tim preduzećima i otvoriti
proces svojinske transformacije – da se ne bi dogodila pljačka najkumulativnijih preduzeća.

Treba sagledati osnovne finansijske tokove, sredstva opšte i zajedničke potrošnje, i ako je
moguće i u dijelu u kome je to moguće usmjeravati ih za finansiranje potreba u oblasti i opštini.
Dakle, decentralizovati finansijske tokove na nivou Republike. Sredstva društveno-političkih
zajednica, kredite iz primarene emisije i banaka treba usmjeravati na razvoj provrede.

Naravno, i ovdje to posebno ističem, treba voditi računa da se ne posječe „grana na kojoj se
sjedi.“

S obzirom na ratne uslove u zemlji i vrlo rovito stanje u BiH mislio sam da bi u svim oblastim i u
čitavoj BiH trebalo razraditi detaljan plan postupanja za slučaj da se srpski narod bude morao
braniti od raznih neprijatelja.

Pod ovim podrazumijevam jasno precizirane zadatke u mobilizaciji u obezbjeđivanju vitalnih

objekata, spomenika kulture, crkava, istorijskih arhiva i slično.

Nužno je obezbijediti pozadinu snadbijevanja, veze i drugo, obezbijediti koordinaciju,

komandovanje i rukovođenje, organizovati vlast na određenom području.

Na kraju da istaknem sljedeće:

- Obilazeći određena područja zapazio sam slabu koordinaciju između opština u pojedinim
oblastima, malo ili gotovo nikavih političkih aktivnosti slabu organizaciju, svađe, borbu
za vlast, ratno profiterstvo i sl.

Ne želim ikoga da kritikujem, zato što nije ni mjesto a ni vrijeme, samo bih istakao da smo dobro
organizovani i jedinstveni snaga koju neće ni neprijatelj lako udariti. Svijet cijeni jakog i
spremnog, da da maksimalan otpor. Zablude su povelje Ujedinjenih nacija, međunarodno pravo,
istina i pravda, Evropa, ako ocijeni da smo slabi i razjedinjeni. To će iskoristiti. Ne dozvolimo im
to zadovoljstvo. Hvala.
MILORAD SKOKO:

Gospodine predsjedniče, ja ustvari moram da podnesem dva izvještaja.

Prvo bih govorio oko problema decentralizacije novčanih tokova. Nominalni nosilac ovog
zadatka bio je g. Simović i sticanjem okolnosti prenesen je na mene da bih vas kratko upoznao
šta je do sada urađeno.

Naime, moram da kažem da je ovo vrlo kompleksan problem za čije bi izučavanje vjerovatno
trebalo da radi jedan duži period knzorcij stručnjaka. Međutim, tu smo gdje smo, imamo što
imamo i da vas informišem šta je do sada urađeno.

Naime, republički zavod za društveno planiranje zajedno sa SDK BiH je do sada izradio
dokumentacionu osnovu bruto naplaćenih prihoda, a za finansiranje opštedruštvenih i zajedničkih
potreba u 1990. g. za svih 109 opština i raspored tih naplaćenih prihoda od opština na korisnike i
šta se usmjerava prema Republici federaciji šta opština zadržava za sebe, šta se upućuje
međurepubličkim zajednicama opština i ostalim korisnicima.

Iz navedenih pokazatelja može se uputiti na činjenicu koliko svaka opština, odnosno njena
privreda, finansira budžet opštine, budžet Republike, budžet federacije i koliko je njeno učešće u
finansiranju korisnika u odnosu na ukupno finansiranje na nivou Republike. Iz podataka je takođe
moguće sagledati opterećenost pojedinih opština ili grupe opština po osnovu finansiranja
opštedruštvenih i zajedničkih potreba u odnosu na njen stvarni potencijal.

Međutim, ovo je samo jedna strana problema da bi sagledali kompleksnost svih finansijskih
tokova moramo da imamo i dodatne tokove, šta opština dobija sa nivoa Republike, odnosno šta
dobija sa nivoa federacije odnosno sadržaj pojedinih fondova jer su ovi fondovi na nivou
Republike reorganizovanai. Ili takvih podataka nemamo u SDK, imaćemo ih ukoliko se
osposobimo da valjano obradimo završne račune za 1991. g. Onda bi na osnuvu ovih podataka
koji daju sliku o tokovima novca od opštine ka Republici federaciji i fondovima i obratnom toku
šta iz fondova republike i federacije ide ka opštinama mogli da sagledamo stanje finansijskih
tokova u opštinama.

Uključujući tu i bankarske tokove.

Dakle, tek na osnovu tako kompletnih podataka mogli bi imati i kompletnu sliku.

Mi bismo mogli obraditi ovaj prvi dio koji obrađuje tokove od opština ka Republici i federaciji i
to bi bio prvi dio slole. Drugi dio slike, po mojoj ocjeni mogli bismo da ponudimo tek koncept
marta, jer će završni računi biti tek krajem februara.

Zbog toga predlažem da se na osnovu svih ovih podataka do kraja ovog mjeseca sagleda ovaj
prvi dio tokova novca od opštine ka Republici i federaciji da se to prezentira odgovarajući:
forumima srpskog naroda, da se kompletna istraživanja završe nakon obrade završnih računa do
kraja marta 1992. g. Jer, mislim da bi bilo neobjektivno očekivati to bilo kada ranije. To je veoma
kompleksna problematika, treba dobro sagledati šta centralizovati šta decentralizovati.

Radi se i o donošenju u vezi s tim odluka itd. Ja zato predlažem da se danas na ovoj Skupštini
odredi jedna komisija kompetentnih ljudi koja bi mogla obrađivati ove probleme.

Predlažem da u komisiji budu: g. Pejić, g. Đerić, Skoko Milorad, Živko Lojović i Vuković
Momir.

OVA KOMISIJA BI DO KRAJA GODINE OSMISLILA

Kompletna istraživanja, vodila i sumjeravala to pojedinim segmentima. Prvi dio istraživanja da

bude do kraja godine, a to je šta opština daje, a št aopština dobija da se uradi nakon završnih
računa – u martu 1992. g.

Znači treba sagledati tokove novčanih kretanja:

Šta opština dobija i šta gubi da se sagleda koliko srpske opštine participiraju u finansiranju
opštedruštvenih i zajedničkih potreba na nivou Republike i federacije.

Komisija treba da pomogne da se ti poslovi što kvalitetnije urade.

Drugi izvještaj odnosi se na rad Komisije i transformaciji društvene imovine.

Komisija je radila u sastavu Skoko, Lalović, Simović i Đurović, od osnivanja se sastala dva puta,
sagledala je na sastancima metoda i sadržaj rada kao i svoje djelovanje.

Komisija u osnovi smatra da bi njen djelokrug rada trabao da bude pravoshodno pružanje stručne
pomoći zaštite interesa srpskog naroda u sprovođenju procesa transformacije društvene imovine,
u čemu bi se ta aktivnost, uslovno rečeno, odvijala u dva nivoa:

- Naime, Komisija ocjenjuje da je problem transformacije društvene imovine pored

regionalizacije, čak i prije regionalizacije, u sagledavanju stručnih problema srspkog
naroda. Mi regionalizaciju moižemo provesti ne samo da odvojim srpske regije nego da
prihvatimo i dio kapitala koji možemo u onim regijama koje nisu obuhvaćene. To je jedan
dio ključnih problema na kojem zaista moramo raditi maksimalno.

Zbog toga predlažemo da ova Komisija maksimalno uključi u pripremanju i donošenju

republičkog zakona o transformaciji društvenog kapitala, jer se tako mogu otkloniti nedostaci i
ostvariti ključni interesi srpskog naroda oko društvene imovine. Da u tom smislu ovo bude
sagledano i da se zajedno s ministrima u vladi BiH i drugim prevenstveno direktorima agencija za
prestruktuiranje pokuša u taj zakon uraditi interesi koji u okviru toga odgovaraju srpskom narodu.

Drugi nivo, nivo privrednih subjekata u Republici: u BiH je još na snazi Zakon o društvenom
kapitalu a nije donesen republički zakon, odnosno njegove su pripreme praktično u pripremnoj
fazi. Kako je transformacija društvene imovine u Republici tek na početku, a ta se vrednost
procjenjuje na 30 milijardi dolara, praktično vlada opšta anarhija a u pojedinim segmentima je
javna i pljačka, prvenstveno tamo gdje je organski sastav kapitala veoma nizak (trgovina,
ugostiteljstvo, predstavništva, turistički kapaciteti objekti manje privrede itd). Komisija tu treba
da pruži ispomoć u smislu kanalisanja tog procesa u opštinama pomoć izvršnim odbornicima,
legalnim organima vlasti u opštinama gdje je SDS na vlasti.

Po mojim ocjenama i saznanjima taj proces u opštinama nije kanalisan, ti kadrovi su uglavnom
dosta naiskusni u vođenju tih poslova.

Drugo, da to djelovanje bude legalno tamo gdje su organi SDS u manjinam i gdje se, vjerovatno,
zbog takve sitaucije mogu vršiti zloupotrebe u transformaciji društvene imovine.

U skladu s ovakvim načelima i opredjeljenjima Komisija predlaže da Komisija za transformaciju

društvene imovine uradi ili platformu, odnosno program svog djelovanja. U tom smislu mi smo
tekst već uradili platformu bi trebalo da razmotri Ekonomski savjet, da glavni odbor SDS i
Skupština srpskog naroda BiH taj dokument utvrdi i da se tako utvrđena platforma dostavi
skupštinama opština, da se s njima uspostavi neka veza između njih i Skupštine srpskog naroda
BiH kao bi se ova aktivnost mogla vršiti koordinirano.

NEDELJKOVIĆ:

Gospodine predsjedniče, dame i gospodo,ja ću izložiti prednosti i nedostatke decentralizacije

republičkog fonda za magistralne i regionalne puteve da određenim predlozima.

U prpgramu razvoojne i ekonomske politike SR BiH za period od 1991. do 1994. godine na

osnovu predloga Ministarstva za saobraćaj i veze, definisana su istorijska opredjeljenja za
izgradnju, rekonstrukciju i modernizaciju magistralnih puteva u BiH, a to su:

1. Da se razvojnimk planovima, sredstvima iz poznatih izvora naknada za puteve iz

maloprodajne cijene derivata nafte, naknada za puteve od registracije motornih vozila,
naknada za puteve od vanrednih prevoza, komercijalni krediti banaka, klsični krediti
Međunarodne banke uza obnovu i razvoj iz Vašingtona usmjere na izgradnju,
rekonstrukciju, modernizaciju i održavanje magistralnih i regionalnih puteva, koji i
izgradnju savremene saobraćajnice Banaluka – Bosanska Gradiška.
2. Da se finansijka konstrukcija za izgradnju super – puta (autoputa) sjever – jug realizje iz
stranog kapitala po novom vidu finansiranja (koncesija i „BOT“ šema).
3. Da se u srednjoročnom planu, finansijskim periodima od 1991. do 1995. g. izgrade i
rekonstruišu svi magistralni putevi koji povezuju privredu srpskih opština sa drugim
privrednim centrima i republikama i to:
- Brod na Drini – Šćepan polje
- Klljuč – Kamičak,
 - Bosanski Petrovac – Bosanska Krupa,
- Resanovci – Lička Kaldrma,
- Renovica – Kesići i dr.

Ovdje sam dužan dati obrazloženje: da su do danas izgrađeni uglavnom svi magistralni putevi u
Republici gdje žive drugi narodi a nažalost, ostali su magistralni putevi gdje žive drugi narodi a
nažalost, ostali su magistralni oputevi gdje su većinski srpski narod.

Iz ovih opredjeljenja, kao osnova, urađen je srednjoročni plan i program republičkog fonda za
magistralne i regionalne puteve za period od 1991 – 1995. g. koji je usvojila Skupština SRBiH.

Po godišnjem planu za 1991. g republički fond za magistralne i regionalne puteve otpočeo je

realizaciju projekata izgradnje i modernizacije magistralnih i regionalnih puteva prema sljedećoj
struktri:

1. Magistralni putevi:
- Srpske opštine…….505.400.00 ili 38,5%,
- Ostale opštine……….. 358.399.000 ili 47,7%.

Regionalizaciju ugovorenih projekata prati izuzetno teška situacija u Jugoslaviji i Bosni i

Hercegovini koja je manifestuje kroz nestašice građevinskih materijala (cement, agregat, željezo i
drugo) i naftinih derivata kao znatan pad priliva sredstava iz osnovnih izvora finansiranja
Republičkog fonda za magistralne i regionalne puteve (naknada iz goriva i registracije vozila).

Ukoliko bi se sada izvršila decentralizacija Republičkog fonda za magistralne i regionalne

puteve, u najboljoj varijanti u srppski republički fond i drug, gruba analiza pokazuje da bi u tom
slučaju priliv sredstava srpskom republičkom fondu za magistralne i regionalne puteve po osnovu
naknada iz goriva i registracije vozila kao osnovnih izvora finansiranja, bio drastično manji od
sredstava koja se u ovom trenutku namjeravaju u srpskim opštinama iz postojeeg Republičkog
fonda za magistralne i regionalne puteve. Ovo iz razloga nedovoljne i ne proporcionalne
zastupljenosti benzinskih pumpi i potoršača goriva (vozila) u sropskim opštinama u odnosu na
zastupljenost benzinskih pumpi i potoršača goriva u drugim opštinama Republike.

Druga moguća, a znatno nepovoljnija varijanta decentralizacije Republičkog fonda za

magistralne i regionalne puteve predstavljala bi decentralizaciju fonda po opštinama, a
prouzrokovala bi takvu discporciju i onako nedovoljnih sredstava da u sadašnje vrijeme ne bi bilo
moguće održavati pripadajuću putnu mrežu.

Radi navedenog, a imajući u vidu, da izgradnja puteva spada među najteže incesticije jedne
zemlje, te da je u proteklom periodu srpski narod maksimalno izdvajao za putnu privredu a
minimalno dobio, ovakvu procjenu opravdava činjenično stanje neizgrađenih magistralnih puteva
u srpskim opštinama kao i procjena potrebnih finansijskih sredstava za njihovu izgradnju.

S obzirom na navedeno predlaže se sljedeće:

 1. Da se hitno ispoštuje sprovođenje kadrvoske politike Republičkom fondu za magistralne i
regionalne puteve, s obzirom da je Srpska demokratska stranka dobila vlast u tom fondu.
2. Da se kroz naredne godišnje planove fonda pbezbijedi dosljedna realizacija do sada
usvojenih planskih dokumenta vlade SR BiH i Republičkog fonda za magistralne i
regionalne puteve za period 1991 – 1995. godine.
3. Da se donesu i usvoje novi kriteriji za izgradnju i rekonstrukciju regionalnih puteva koju
su u toku izrade, a kojim bi se stvorili uslovi da u ovom planskom periodu otpočne
intenzivnija izgradnja i rekonstrukcija regionalnih puteva u našim opštinama, s obzirom
da to do sada nije bilo moguće jer srpske opštine nisu bile u mogućnosti da obezbijede
vlastito učešće od 50%, što je do sada bio jedini kriterij.
4. Svakodnevno pratiti ostvarivanje godišnjih programa Republičkog fonda za magistralne i
regionalne puteve, a ako se putem stručnih analiza utvrdi da se ne realizuje usvojeni
programi pristupiti decentralizaciji Republičkog fonda za magistralne, regionalne, i
lokalne puteve.

Hvala lijepo.

Predsjedavajući je zatim zapitao g. Lajića, s obzirom da dobro zna kako se uplaćuju sredtsva u taj
Fond, ako bi se odlučili tome da priđemo da li je to tehnički moguće?

- Mislim da je tehnički moguće, kaže g. Lajić.

STEVO BORZAN;

Mutna i teška vremena u kojim se sada nalazimo ne daju nam za pravo da ne pokušamo da ne
gledamo u buduće.

Plebiscitom srpski narod nas je ovlastio da ga uvedemo u jednu novu državu, ali ne bilo kakvu.
Sve što se tka, pa vjerovatno i ta nova država, mora imati dvije stvari:

- Osnovu, i
- Potku.

Osnova mora biti čvrsta, a potku ćemo vjerovatno modelirati prema vremenu i mogućnostima
koje budu pred nama.

Zato mi dozvolite da u oblasti u kojoj ja radim, a to je upravo ta vizija budućnosti upravo to što je
prostorno uređenje, urbani razvoj, ekologija itd. pokušam dati jedan doprinos mogućim
razvojnim potencijalima uz telegrafsku naznaku tih mogućnosti samo za tri naša područja,
naravno ne napuštajući interese o čemu je prošli put govorio Aleksa Milojević. Ne napuštajući
srpski jasan, decidan interes za sve prirodne i radom stvorene vrednosti BiH. ja naznačavam
samo neke od tih prostornih i razvojnih mogućnosti recimo, tri makro ekonomska područja:

- To je područje Banjaluke sa Krajinom,

- Područje Semberije sa Bijeljinom, i
- Područje Istočne Hercegovine u oblasti prostornih mogućnosti.

Govoriću vrlo kratko, a elaboriraćemo vjerovatno nekom drugom prilikom.

Pod pretpostavkom da se regulišu i iskoriste potencijali Vrbasa i naprave vodne akumulacije, uz

pretpostavku da se saniraju oni tačkasti krupni zagađivači recimo u Prijedoru i u Banjaluci a koji
se zovu celuloze stvara se pretpostavka da se ogromno područje Lijevče Polja Srbačko – nožičke
ravni pretvori u izuzetno ekskluzivno područje zdrave hrane.

Ako se, recimo, napusti jedan vrlo dubiozni i problematični koncept sanacije metaluroškog
kombinata željezare Zenica i preusmjeri se mogućnost vraćanja na koncept stvarno moderan i
ekološki prihvatljiv ŽELJEZARE u Omarskoj na bazi Rudnika Ljubije i Tomašice, onda se stvara
jedna izvanredna mogućnost da se na tom prostoru ostvari taj razvojni koncept.

Ako, recimo, samo u jednoj rečenici kažemo na banjalučkom području sa vlastitim aerodromom,
kratkom mogućom vezom sa auto – putem, ili translatornom željezničkom vezom kad se ostvari i
pust u pogon ovaj komad od Tuzle preko Zvornika za Valjevo, stvaraju se skoro idealne razvojne
saobraćajne mogućnosti tog područja.

Vrlo slično je područje Semberije s Bijeljinom, naravno pod uslovom ako saniramo Ugljevik 1 i
2, TE kao veliki zagađivač, onda i Semberiju pretvaramo u izuzetan i ekskluzivan poljoprivredni
razvojni bazen.

Samo nekoliko riječi o tome.

Projekat uređenja vode gornjeg horizonta oko Gatačkog, Nevesinjskog do Popovog polja sa
stanovištavoda stvorili bi tu takvue mogućnosti. Ako se nadoknadi ono što je nerazmnom
odlukom ukinuto tom području, a to je pruga, ako se razmišlja o mogućnosti veoma mogućem i
realnom izvodljivom spajanju Trebija s prugom Beograd - Bar i oslanjanje na potencijale luke
Bar koja ima neuporedivo veće prednosti od svoh luka na Jadranu, budući jadransku auto – put će
sigurno biti prostor Trebinja. Jer, Crna Gora neće dozvoliti da se razori Boka Kotorska.

Prema tome optimalna varijanta njegovog saobraćajnog protoka je preko pdručja Trebinja, preko
Crne Gore s Albanijom i Grčkom.

Da ne elaboriram. Ali osjećam za veliku potrebu da se u pripremi ulaska u novu državu ne ulazi
bez sasvim jasnog i odeđenog koncepta šta mi u toj državi nudimo, šta od nje tražimo.

Želim da kažem da svi svjetski eksperti govore da će sljedeći vijek biti vijek ili ekologije ili
katastrofe, ne misleći čak ni na ratnu katastrofu, već misleći na ekološku katastrofu.
Ako su ova tri područja o kojim sam vrlo kratko govorio moguće pretvoriti u izvanredne
potencijale i izvore zdrave hrane i ako je za takve razvoje moguće veoma lako, ili uslovno lako,
dobiti impozantne kredite čak i one bezkamatne ili one nepovratne, onda mislim da ako o ovoj
temi treba raspravljati da to treba raspravljati na nivou političkih čelinka Stranke i srpskih
eksperata za pojedine oblasti i pripremiti platformu za razgovor sa perdstavnicima, u najmanju
ruku, dvije republike s kojim želimo da uđemo i formiramo zajedničku državu: sa Srbijom i
Crnom Gorom.

Te republike imaju svoje skupštine i svoje vlade koje operativno imaju i izvršne i zakonodavne
organe. Mi ne smijemo ući nepripremljeni u tu zajedničku državu.

A ako i u čemu ima smisla i opravdanja ta srpska vlada koju treba formirati nek u ovom času
nema ikakvu operativnu i izvršnu vlast, neka samo bude zadužena da radi na priremnom
programu, razvojnom konceptu i ementima formiranja naših sztavova za ulazak u u novu državu
ona će duboko opravdati svoje postojanje.

Hvala.

PROF. DR MILIVOJE NADAŽDIN:

Gospodine predsjedniče, prije nego što nešto kažem u vezi ovog zbog čega sam tu, ipak moram
reći da mi kao narod i na ovom mjestu nemamo ni minimum obezbjeđenja. Naime, ubjeđen sam
da ovo sve o čemu govorimo, a što je za nas ipak starteško fa se negdje ekranizira. I zato ono što
istinski ovdje treba da kažem ne mogu ni reći.

Zato predlažem da četiri ili pet rukovodnih ljudi naše Stranke i desetak eksperata koji hoće,
znaju, mogu i u koje vjerujemo da se sasneu, ali na nekom mjestu gdje to možemo dugo i dobro
govoriti. Da izgradimo istinsku platformu iza koje ćemo stajati. Ovako, hajte da i ovako radimo,
pa ja ću reći ono što mogu reći svugdje.

Gospodo, mi smo bogati u dvije stvari:

- U našim emocijama i dobrim namjerama,

- I u našem siromaštvu.

Gubimo iz vida jednu notornu činjenicu da smo ušli u šemu Brozovsko – klerikalne politike koja
nas i das tare i raspravljamo o tome da regionaliziramo nešto što je samo po sebi ne baš dobra
regija jednog prostora sa svih aspekata ekonomske valorizacije. I kada uzmete BiH kao
cjelokupan prostorni korpus i kad izdvojite iz nje kardiovaskularni nervni sistem ono gdje nije
srpski narod, a to je to u Bosni onda vam ostanu srpske vukojebine. I na njima, gospodo, pravimo
strategiju.
Ja sam zato mišljenja da mi nemamo ni metra zemlje ovdje u ovoj Bosni koju s nekim ili bilo s
kim možemo i treba irverzibilno nepovratno dijeliti.

Kome ne valja s nama i među nama neka traži prostor.

Mi imamo državu koja se zove Jugoslavija.

A ovo je samo regija te države. I ja bih bio sretan da je ovaj narod, a ja vjerujem da duša našeg
naroda to i želi i osjeća i misli tako, da vi gospodo, treba da budete poslanici jedinstvenog
parlamenta u ovoj zemlji koja se zove Jugoslavija.

Sve ostalo igra, Brozova igra u koju zamku smo ušli. U njoj je tražimo i njoj gubimo jer smo
manjina.

Pa, gospodo, molim vas kako bi se ponašao srpski narod u Kosmetu ako bi reznovao kao što mi
rezonujemo ovdje.

Pa svakog dana bi jedan Šiptar svakog tri puta povukao za uši ako ništa drugo. S takvom sabljom
se ne ide u hajduke.

Zato predlažem naše prisustvo u svim porama političke, ekonomske i druge moći ne
napuštanjem onih prostora u koje smo sišli s brda i planina tek prije stotinjak godina. Gdje su nas
potjerali oni koji i danas žele da nas iz toga istjeraju.

Gospodo, pogledajte koliko su srpske porodice stare u bilo kom gradu u Bosni i Hercegovini: 100
– 150 – 200 godina maksimalno.

I došli su tu kao sluge i onda počinjali dalje.

I mi sada hoćemo dobrovoljno da se vratimo tamo odakle smo došli! Molim vas, za to nas niko
ne može ovlastiti. Mi to ne smijemo napraviti. Jer, sve što je generacijama stvarano, što smo mi
stvorili u malom je prostoru, možda u jednom procentu, dva pa pet procenata. Ostalo je igra.

Prošla su vremena, davno prošlo vrijeme, kada je prostor bio odlučujući element u valoruzaciji
ekonomije.

Kritična masa koncentracije kapitala, to je esencijalna poruka. E, sad kad to prenesemo na ovo
gdje mi hoćemo direktan odgovor: fondovi njihove decentralizacija, pa draga gospodo, kada je u
pitanju agrarna proizvodnja, vodoprivreda i šumarstvo BiH ovakva kakva je nema kritičnu masu
koncentracije kapitala krozpostojeće fondove da išta ozbiljno napravi. Ako mi to dalje
dislociramo onda možda samo malo neravnopravnije dijelimo siromaštvo.

Šta nam je cilj?

Srušiti „otuđene snage moći“ kako bi rekli bivši političari kroz paradržavne institucije, a to su
postojeći fondovi. To su paradržavne institucije gdje profesionalne institucije su najamni radnici
kod nekog činovnika, koji upravlja materijalnim dobrima, to im je bio cilj.

I šta treba?

Treba prikupljena sredstva vratiti odgovarajućim ministarstvima, a kroz ministarstva se boriti za

poziciju.

Kada smo mi to i pokušali kad ja pokušavam to da radim kroz ministarstvo, dobio sam odgovor
nakon pet šest sati diskusija i svađa da se to radi iz ekonomskih razloga, da treba razbiti
ministarstvo za šumarstvo, vodoprivredu. Razbiti ga na tri dijela. I , kada sam sve te ekonomske
razloge opozvao i pobio onda su mi priznali da je to politički razlog, jer se, bogme, ne može
dozvoliti jednom narodu da upravlja tako snažnim resursima.

Gospodine predsjedniče, pošto ste se dogovorili da u ovom sazivu su resori podijeljeni onda
nema odstupanja od toga. Neka naprave stotinu ministarstava, ali to će biti naši ministri! To je
vaš stav , i ja vas molim da tako bude. Odmah će oni odustati od podjele.

Mi imamo i znanja, i moći i mogućnosti da se nosimo naučno, tehnički i druim mogućnostima da

ta sreddstva dolaze na pravo mjesto kada je u pitanju poljoprivreda. Ali ja vam moram reći
gospodo, da je poljoprivreda za naš narod sredstvo, a ne cilj. Nikoga u svijetu poljoprivreda kao
poljoprivreda nije usrećila. To je nisko akumulativna grana, onda može samo trabanski da bude u
funkciji i opšteg razvoja. Da smo s tim svi načisto.

Potisna snaga je nama u fizičkoj regeneraciji naše antropopulacije. Eto to je ono zašto se mi
moramo boriti stvarati voditi jednu borbu za tehničkp – tehnološko osposobaljavnje naših seljaka
za planske robne proizvođače da mogu živjeti pristojno na svom imanju. Oni u su proteklom
vremenu istinski bili robovi jer je Broz i društvo računalo da i njima vidjelo permanenentnu
opsnost za restauraciju kapitalističkih odnosa i dotucani su po svim i vertikalnim i horizontalnim
pravcima.

Mi imamo i metode, i načine i tehnike da ih brzo osposbimo da istinski postanu farmeri da žive
jednim pristojnim životom, gdje mogu stvarati prostor za ono što nam je cilj i što smo maloprije
rekli.

Predsjedavajući pita prof. Nadaždina: da li se vi slažete da se javna preduzeća (šumska

gazdinstva) pretvore u opštinska?

PROF. DR MILIVOJE NADAŽDIN:

Mi smo danas imali raspravu sa šumarima, odnosno predstavnicima šumskih preduzeća jedog
dijela BiH, gdje je upravo to i bila tema. Naime, postoje dvije opcije:

- Jedna da ona druga u kojoj se hoće i traži da se stvori opet jedna paradržavna institucija,
jedno jedinstveno javno preduzeće, gdje bi ovi naši narodi opet išli u kmetove. Logično
da takvu formulaciju ne prihvatamo.

Prihvatićemo javno preduzeće na nivou šumsko – privrednih osnova (43 preduzeća) a

ministarstvo će biti jedna institucia (neka i bude ministarstvo za šumarstvo i ja sam srećan da
bude) koja će voditi politiku koja će davati one esencijalne, zajedničke poruke na nivou
Republlike.

Mi u tome tragično griješimo. Ne znamo koliko smo podsvjesno kastrirani u razmišljanju i

odnosu prema drugim dijelovima Jugoslavije.

Pa molim vas lijepo, naši ljudi na Drini evo i u Bijeljini i da ne nabrajam, kao da je tamo zid od
stotinu metara, oni ne razmišljaju da je to jedinstveni politički geografski etnički i ekonomski
prostor. Tu griješimo i stvaramo neke kvazi regione – regoionalizacije. Pa molim vas, gdje je
interes Semberije u čitavom povezivanju i razvoju? Uopšte ne tu gdje mi to, oprostite jer smo
upali u šemu, vidno. Prema tome moramo to razvijati i stvarati istinske regije koje mogu podnijeti
ekonomske elemente valorizacije, a ne kvazi političke podjele.

Za vodoprivredu jedan od najvećih prostora gaje istinski najviše i najbrže možemo napraviti je
upravljanje vodama, i s relativno ne velikim sredstvima u proizvodnji hrane direktno ili
indirektno.

Mi smo razradili program da samo u mikro – hidro akumulacijama BiH na desetak hiljada
hekatara možemo i hoćemo za tri godine proizvesti više mesa nego što proizvodimo putem svih
kopnenih životinja BiH.

Ja molim, odlazim, kumim područja naših ljudi gdje bi to trebalo da razvijaju. Pa gospodo, kanal
Trebišnjice na svakih 100 m može imati i treba da ima bazen za uzgoj pastrmke. To su vode
reverzibilne koje se koriste i ponovo vraćaju skroz do Trebinja, do Hutova, a da ne govorim o
hidroakumulacijama. Ja sam morao da idem u Trebinje da ljude ubijedim da to rade, iako na tome
i nešto rade.

Onim u Banjaluci govorio sam deset puta i „niko ne trza“ što se kaže.

A iz drugih krajeva ja ne mogu osvojiti ponude.

Koloko nude i traže sredstava, koliko su spremni da to urade.

Predsjedavajući pita prof. dr Nadaždina i sljedeće:

Ako bi u oblasti šumarstva bila javna preduzeća koja bi bila u opštinama i regijama i da se
pomogne srpskom narodu – kako na to gledati?

PROF. DR NADAŽDIN:

Bosanskohercegovački prostor, kada je u pitanju šumarstvo, sada je pokriven sa 43 šumarsko –

privredne osnove. O njihovom prostoru, da li su dobro ili loše definisana, mogli bi govoriti. To su
elementi i granice koje se takođe mogu mijenjati. Ali za sada nam je to fundus na kome pravimo
strategiju da šumarstvo i šumsku privredu maksimalno stavimo u funkciju lokalnog stanovništva.

Predsjedavajući dalje pita: što se tiče agrarne politike, poljoprivrede, imam predlog da se ova
denacionalizacija provede što prije, da se zemlja vrati seljacima jer je veliki broj parcela koji je
sada u društvenom (državnom) sektoru, a trebalo bi to vratiti seljacima, to bi u ovom slučaju
najviše dobili srpski seljaci.

PROF. DR NADAŽDIN:

Vidite, mene su već i prozivali i optuživali da ja na tom insistiram zato što sam ubijeđen da se
zemlja vraća saamo srpskom narodu. Vjerujte, eo pred vama kažem, da o tome nisam ni
razmišljao. Išao sam čisto profesionalno i bio ubjeđen da je bolje da to rade seljaci no da to rade
tkz. državna preduzeća.

Ja ću vam to illustrovati na jednom primjeru. PD „Semberija“ ima 7,500 hektara najbolje zemlje,
najuređenije, gdje smo dali najbolje stručnjake i tehnologiju, najbolje ekonomske
protekcionizme, izvršili pripreme i uređenje zemljišta, mehanizaciju, otpisivanje, sa 650
zaposlenih jedva tavore.

Kada bi to zemljište podijelili na hiljadu seljaka i dali im po 10 hektara da ih rade ralicama

vjerujte da bi svi bili bogataši. Eto to je bio naš razlog zašto smo htjeli zemlju da vratimo
seljacima.

Međutim kada su već stvoreni eliki kompleksi zemljišta mi nismo za to da se oni ponovo
atomiziraju, već da bivši vlasnici imaju sva svoja prava ekonomska i proizvodna a da koriste
tehnologiju savremenih poimanja velikih sistema. To je naš cilj kod ovih, da kažem, starih
seljaka, da napravimo prave farme.

Ja bih bio sretan kada bih cijeli bosanskohercegovački prostor bio na tri imanja, ali privatno. To
bi bilo rješenje.
Kroz ovo ima i jedan odgovor kako sačuvati zemlju ovih 65%. To je jedino.

Ima nečeg što je starije od svega. Evo, ja imam imanje u Hercegovini nikoga tamo nema. Nađite
mi čovjeka koji će potpisati da će tamo ostati 50 godina i da će imati četvero djece, poklanjam to.

Eto vam odgovora.

I drugo, mi trebamo da srušimo zakon o nacionalizaciji zemljišta, vratiti zemljište privatnicima i

u ovom gradu oa će oni reći kome će dozvoliti da kuće grade. A ne da će se sastati naša dva
opštinska odbornika i kada mu dođe taj i izdvoje se iz Skupštine opštine, kada mu dođu naši ljudi
i kažu mi smo Srbi a tamo nam prave kuće na našoj zemlji oni će konstatovati da to jeste, da to ne
bi trebalo dati. Tako će samo vidjeti nemoć naših predtavnika.

MOMO VUKOVIĆ:

Poštovana gospodo, vezano za zaključke posljednje sjednice Skupštine ja sam pripremio jedan
materijal koji sam nazvao „Polazni elaborat za razmatranje i iznalaženje rješenja u oblasti poreza
i doprinosa“.

Upoznao bih vas samo s onim dijelom elaborata koji sam slobodno nazvao ovako „umjesto
zaključnih razmatranja“. Znači ovaj dio gdje su se mogla odmah nazrjeti neka rješenja, odnosno
neki pravi daljih aktivnosti.

S obzirom da je fiskalni sistem jedan od osnovnih temelja svake države to su i odluke i rješenja u
ovoj oblasti sigurno najsloženija i najosjetljivija. Zato kod njihovog donošenja moramo
prvenstveno voditi računa da ta rješenja ne proizvode višestruko nepovoljne efekte na samog
donosioca.

Međutim, htio bih napomenuti da se sve odluke ipak moraju donositi u okviru postojećih
sistematskih rješenja jer je jedno pravilo u oblasti poreza da na jedinstvenom prostoru moraju
postojati jedinstvena fiskalna rješenja. Radi toga svakom pa i najmanjem zahvatu treba pristupiti
nakon detaljnog sagledavanja a ovdje su predlozi odjednog tima stručnih ljudi koji se bave
ubiranjem, uplatom, transferom i korištenjem sredstava svih materijala koji bi bili podloga za
donošenje rješenja. Ova sagledavanja bi trebalo otpočeti na osnovu ovog polaznog elaborata za
iznalaženje rješenja u oblasti poreza i doprinosa koji je pripremljen. Jedan primjerak sam
proslijedio podpredsjednilu Simoviću koji je bio koordinator kao i predsjedniku Skupštine
Krajišniku.

O sadržaju elaborata: ima tri poglavlja, prvi dio je pregled vrsta poreza kao i izbornog prihoda
federacije, Republike i opština.

Ovdje sam namjerno uključio i federaciju, a kasnije ćete vidjeti i iz kojih razloga.
Tu su, znači obuhvaćeni porezi doprinosi i ostala izdvajanja koja su prihod ostalih fondova.

Odmah da kažem da ovdje nisam uključio fond federacije i republički fond za nerazvijena
područja.

Međutim, namjeravam da i to obuhvatim kao i još jedno dva-tri rješenja po osnovu kojih se
ubraju osnovni doprinosi.

Drugo poglavlje: namjena prihoda koji pripadaju Republici i treće: uplata prihoda. Čisto tehnika
a vidjećete zbog čega tehnika.

Prvi korak kod pristupanja kod donošenja rješenja u ovoj oblasti bi bilo pristupanje prekidanju
tokova u oblasti poreza i doprinosa. To bi moralo da se realizuje kroz donošenje odluka,
otvaranju novih računa.

Ovo donošenje odluka i otvaranju novih računa za ovu dobru ideju nam je dala vlada BiH. Naime
ona je ovakav korak već napravila donošenjem u martu odluke o uplaćivanju i usmjeravanju
osnovnog poreza na promet usluga i 8% od poreza na promet naftnih derivata, sada uplaćuje na
poseban račun Republike.

To je napravljeno na bazi jednog zakona za koji ste vjerovatno i vi glasali – Zakon o otklanjanju
posljedica i moram reći da je to najveći odnosno secesionistički akt BiH. Na bazi tog Zakona se
može sve.

Prema tome time smo se i zvanično, donošenjem ove odluke o obustavljanju plaćanja osnovnog
poreza na promet odvojili od federacije. Prema tome prekinuli još jednu izuzetno značajnu vezu
sa federacijom.

Prema tome prvi korak u rješenjima mogao bi biti odluka da se ovaj dio poreza, koji je ranije išao
federaciji a sada se ostavlja na nivou Republike, ili dio ili kompletan osnovni porez na promet
sada zadržava na računima opština ili regija. Zato je i valjana odluka vlade odnosno kako smo
rekli Savjet ministara srpske vlade.

Ima jedno razmišljanje da bi se možda ovakva odluka mogla i da objelodani iz prostog razloga
što bi njeno povlačenje bilo uslovljeno izmjenom odluke vlade BiH.

Znači njenim objelodanjivanjem tjeramo vladu BiH da ona mijenja svoju neustavnu odluku.

Mislim da bi se ovim postiga o značajan politički efekat jer bi se BiH tjerala, odnosno vezivala za
saveznu državu Jugoslaviju, a sigurno da ovakva rješenja neće ralizovati opštine gdje SDS nije na
vlasti.

Sljedeći korak bi mogao biti da ostala rješenja budu oko zadržavanja posebnog poreza na promet,
onog dijela koji propada Republici.
Kod najvećeg dijela opština to je 70% koji se uplaćuje po stopi od 23%, a kod 19 opština to je
65%.

Mislim da ova rješenja treba realizovati postupno, selektivno po opštinama, odnosno opštine koje
direktno ovisne od namjena, sredstava ubranih od ovoh poreza, one bi mogle odmah pristupiti a
neke opštine ne bi trebalo da pristupe ovakim odlukama.

Isti selektivni pristup treba imati i kod doprinosa. Ovo govorim iz razloga što je prva i najlakša
preusmjeravanja moguće ralizovati u dijelu uplate na nivou regije. Naime jedan dio regionalnih
funkcija,a time i doprinosa neopravdano je usmjeren u druge centre izvan sjedišta srpskih opština.
Najbolji je primjer Trebinje.

Ima jedan broj doprinosa za koje nema nikavih razloga da su u Mostaru, slijevali se tamo iz
Trebinja, ako su funkcije ostale u Trebinju.

U ukupnom konceptu posljednja treba mijenjati rješenja koja tangiraju osnove na elementima
prava građana, a to su: zdravstvo, školstvo, obrazovanje i slično, da se ne bi desilo da se dijete
vrati iz škole i kaže ja tamo ne mogu ići jer je donesena odluka da se ti doprinosi ne plaćaju.

Prema tome ozbiljnost, analitičnost, selektivnost i potpunost su po meni osnovni postulat daljih
rješenja, odnosno daljeg angažovanja u ovoj oblasti.

Pri svemu ovom bi istakao i potrebu postepenog i kontinuranog prenošenja jednog dijela funkcija
na saveznu državu koje je to moguće prenijeti. Ovo iz razloga jer je to jedini način razvlašćivanja
Republike, a u neku ruku jačanja savezne države i našim da se ne upadne u zamku formiranja
svih paralelnih republičkih institucija, odnosno nove paralelne države.

To je prije svega izuzetno skupo i bilo bi da kažem pogubno, posebno u ovoj ekonomskoj
situaciji. Sigurno u svim ovim rješenjima za koja se opredjelimo kriju opasnosti i zamke, ali koje
treba dobro izanalizirati elaborirati prije nego što se donesu zvanične odluke za ovakva rješenja.

VELIBOR OSTOJIĆ:

Gospodine predsjedniče, gospodo poslanici kao uvod i kao osvrt linija ova: prostor bez nataliteta,
odbrambeni mehanizam, vlastita suverenost u pravnoj državi a suprotna linija je bez prostora sa
natalitetom i koncept „mrlja od mastila“.

Onda ne mogu da prihvatim da bude jedinstvena država na kojoj će se ovo moći realizovati.

Osvrt u vezi s informisanjem: već smo neki dan čuli da nema te ništa primjedbi da zajednička
glasila i da tu treba izvesti samo sitne korekcije.

Danas iz druge stranke imamo sljedeći stav:

 - Skupština neće odustati od osnivačkih prava, hrvatski narod polaže pravo na svoj dio
prostora mikrofona na radiju i televiziji jer ne može izračunati kolika su njegova ulaganja.

Skupština srpskog naroda je donijela odluku o pokretanju inicijative upravo za taj diobenibilans
koja je kasnije dopunjena stvaranjem Jugoslovenske radio televizije, i na ovaj zahtjev ja bih rekao
sljedeće:

- Mnogi putem državnih organa legalno upućeni zahtjevi kao što su zahtjevi iz Banja luke,
ili prema odluci vlade pripremljeni predlozi Ministarstva za informisanje o fleksibilnosti
radio programa, bili su unutar državanog mehanizma različitim mahnacijama zaustavljeni.

U međuvremenu djelovanje nadležnog republičkog organa Ministarstva za informacije

zamjenjeno neformalnim političkim uticajem putem kojeg su druge političke stranke, partneri u
vlasti ostavili za sebe zadovoljavajući uticaj u javnim preduzećima „Oslobođenje“ i Radio-
televizija.

Dodjeljivanjem materijalnih sredstava mimo nadležnih državnih organa i mimo zakonski

utvrđenih obaveza po kojim se sredstva mogu dodjeljivati samo na osnovu programa razvoja
preduzeća učinili su da se ostvari uticaj u radio-televiziji zadovoljavajući i kako se željelo.

Na taj način, odnosno van institucionalno i protivzakonitom djelovanjem putem paralelne vlasti
dovelo je do kadrovske politike u javnim preduzećima koja ne ostvaruju interes srpskog naroda,
ali i većeg dijela građana BiH, čija je aktuelna ili potencionalna politička orijentacija
jugoslovenstvo.

Uređivačka politika javnih glasila, javnih preduzeća informativne djelatnosti je popunjena s

uređivačkim politikama novoosnovanih javnih glasila. Na primjer „Slobodna Bosna“ čije se
poimanje Slobodne Bosne sastoji u tome da se 90 tekstova usmjeri protiv srpskog naroda,
njegovog rukovodstva ili bili kakve jugoslovenske orijentacije.

Već je postigla efekte koji se vide u recimo sljedećem:

- Uklanjanje kadrova srpske nacionalnosti iz uređivačkih i drugih značajnih mjesta u RTSA

i „Oslobođenja“.

Uređivačka politika javnih glasila, javnih preduzeća u postupnosti je informativno propagandna,

na strani orijentacije samostalne države Bosne i Hercegovine, odnosno sasvim se isključuje
opcija države Jugoslavije što je politička orijentacija srpskog naroda, njegovih političkih partija i
drugih partija jugoslovenske orijentacije.

Srpski narod i značajan broj drugih naroda BiH prinuđen je da se koristi štampom iz drugih
republika da istovremeno izdvaja sredstva za razvoj javnih preduzeća informativne djelatnosti u
BiH čime je dvostruko ekonomski pogođen za razliku od drugih građana ove Republike.
U krajnjem slučaju srpski narod ne priznaje da postoje tri istine koje treba da su ravnopravne u
BiH, niti da objektivna štampa po BiH treba da znači ravnopravno zalaganje za sve tri opcije. Za
srpski narod i jugoslavenski orijentisane građane politički postoji samo istina koja se u udarnom
informativno – propagandnom smislu sastoji u aktivno u demokratskom smislu ravnopravnosti
naroda, zajednička država, ravnopravnost u BiH.

Plansko rušenje Jugoslovenske radiotelevizije, u čemu je aktivno učestvovala i RTSA, učinjeno

je na taj način da se zatvori informativni prostor u BiH.

Imajući sve ovo u vidu mislim da su potrebni sljedeći potezi:

- Jedan je već učinjen

- Da se utvrdi procentualna vrijednost imovine i opreme RTSA i „Oslobođenja“ koji su
svojim ulaganjem stvorili predstavnici srpskog naroda, odnosno pripadnici srpskog
naroda i jugosloveni.
- Dugo, da se utvrdi pravo zaposlenih u RTSA i „Oslobođenju“ da u skladu sa svojim
političkim, nacionalnim, kulturnim i drugim opredjeljenjima u okviru utvrđenog procenta
imovine imaju pravo koristiti instalisane kapacitete u stvaranju finalnog prostora.

U okviru postojeće prve i druge mreže TVSA i prve i druge mreže Radio – Sarajeva, prema
odgovoru trebalo bi utvrditi i prostor za emitovanje vlastitog informativno-političkog programa
čija će uređivačka politika u potpunosti zadovoljiti intersese srpskog naroda u BiH i građana
jugoslavenski orijentisanih.

Sada nekoliko informacija o tehničkim mogućnostima gledanosti RTSA u BiH.

U BiH postoji devet relejnih stanica matičnih objekata, 165 pretvarača. Signalom TVSA na
prvom programu obuhvaćeno je 90% stanovništva, a na drugom 76%. Prema tome u vezi s nekim
paušalnim opredjeljenjem da uzmemo drugi kanal ne bi zadovolji naš interes.

Kad se uzme u obzir signal druge dvije RTV kuće na području BiH onda je tu nepovljnost još i
veća.

Signal RTB na području BiH može se primati samo u Semberiji u dijelu Posavine – opštine
Orašje, Bosanski Šamac, Gradačac, Brčko, Bijeljina i Ugljevik. Ali zato signal HTV može da se
prima nesmetano na širem području Zapadne Hercegovine, na širem području Bosanske krajine,
na širem području Sjeverne Bosne, Neuma i Livna.

Samo u uskom području Podrinja može se primati signal RTB.

Prema tome fleksibilnost programa je zaustavljena upravo kada se ima u vidu kako je gledanost
RTB na ovom području.

Nešto o tehničkom konceptu eventualnog razvoja u tehnološkom i tehničkom smislu Radio –

televizije srpskog naroda u Bosni i Hercegovini.
Po Ženevskom regionalnom konceptu BiH je dobila 256 frekvencija za formiranje četiri paralelne
mreže, i 12 emisionih objekata, 55 repetitorskih objekata i 166 frekvencija za potrebe opštinskih
radio stanica. Ako uzmemo samo primjer Bosanske krajine onda to znači da Banjaluka ima pravo
na tri frekvencije, Bosanski Novi na dvije, Glamoč na dvije, Ključ na tri Sanski Most na dvije,
Kotor Varoš na dvije, i Šipovo na dvije.

Za one koji ne znaju u Banjaluci imamo samo jednu, Bosanskom Novom jednu, u Glamoču
jednu, Ključu jednu, Sanskom Mostu jednu, Kotor Varoši nemamo, nemamo ni u Šipovu. To
znači da ovo što nam je Ženeva omogućila na tom prostoru nismo iskoristili na samo 50%
kapaciteta.

O srednjetalasnoj (ST) mreži ne treba ni govoriti zato što je to prevaziđen i skup sistem. Ali zato
radiodifuzni sistem Bosanske krajine može se vezati za jedan kičmeni linkovni stub Kozara sa
međutačkom Ozren – Majevica i dalje prema radiodifuznom sistemu Srbije.

U okviru ukupnog života srpskog naroda u BiH informiranost je kao što znamo vrlo važan
segment. Pošto već duže vrijeme bosanskohercegovačka glasila imaju negativan pristup životu
srpskog naroda i to u kontinuitetu neophodno je hitno razviti informativni sistem srpskog naroda
na ovim prostorima koji bi bio dio jugoslovenskog informativnog sistema. Ova zamisao mora teći
na taj način što će se stvoriti dijelovi koji će kasnije biti zaokruženi u cjelinu odnosno u
podsistem u okviru jedinstvenog sistema.

Treba razviti radiodifuziju i TV sistem Krajine sa centrom u Banjaluci koji će biti proizvodno-
programski centar sa regionalnom informacijom, ali i kao dio podsistema u BiH i dio
jugoslovenskog RTV sistema.

U Trebinju, Bijeljini na Sokocu trebalo bi razviti RTV studija a centralni RTV studio u Sarajevu.

Programski gledano treba ići na koncept da radiodifuzija regiona daje dnevnu zajedničku
informaciju i auditoriju u jugoslovenskoj radio šemi.

Da bi se ovo ostvarilo treba tehnički tehnološki i kadrovski osposobiti i regionalne RTV centre i
studije i opštinska glasila.

Naravno, sve ove ideje su izložene grubim crtama da bi se razumio koncept. Međutim, dvije
stvari se moraju imati u vidu:

- prvo, razuđenost i demokratizacija informativnog sistema spskog naroda koja može ići
sve dotle dokle god nije ugrožena cjelovitnosr, odnosno dokle god je to bogatstvo,
- drugo, treba brinuti da se ispod ovog koncepta ne provuče autonomaška težnja koja može
izroditi suprotnosti u vlastitom informativnom sistemu. Ali informisanje zaista treba da
bude slobodno. To znači i profesionalnost, i samostalnost, ali ne i opozicionarstvo i
slično.
Glavni problem u ovoj zamisli je ekonomsko – tehnički faktor. Naime, Srbi nemaju nikakav
uticaj na uređivačku politiku u bosanskohercegovačkom mediju, bar ne toliko da informacija
bude objektivna i istinita, što i jeste cilj. Ali Srbi i dalje finansiraju uređivačku politiku koja je
protiv njih. Zato bi u svim opštinama trebalo donijeti nekoliko odluka. (Iz bezbjednosnih razloga
ovo ću preskočiti).

Primarno je pitanje izdvajanje sredstava i razvoj medija. To su ta dva predloga koja sam
preskočio i koja ću saopštiti na drugi način.

To se najefikasnije može izvesti preko opština gdje se mogu donijeti odluke za takvu zamisao.

Ako se ne može izvesti ovladavanje RTV pretplatom kakva sada funkcioniše, a ona je i preskupa
i neefikasna, onda se može preći na švedski sistem finansiranja i razvoja RTV sistema.

Dalje, treba što prije pokrenuti dnevno pisano glasilo koja ima svoje tržište i koje će vrlo brzo
moći da živi od svog tržišta i svog marketinga.

Vodeći akciju podjele imovine zajedničkih glasila istovremeno treba realizovati sljedeće zadatke:

- prvo, otvaranje Radiotelevizije Krajina u Banjaluci i tehnološko i programsko

zaokruženje radio i TV difuzije na tom području,
- drugo, izgradnja RTV studija u Sarajevu koji će nakon podjele prerasti u centralni studio
sa RTV studijima u Trebinju, na Romaniji Bijeljini i slično,
- treće, izgradnja jedistvene radio-stanice za Šipovo, Mrkonjić – grad, Kupres i dijelove
ostalih opština pod srpskim stanovništvom, kao što su Bugojno, Donji Vakuf, Grahovo,
Glamoč itd.
- četvrto, izgradnja predajničko-prenosne mreže sa posebnim tačkama na Vitorogu, Ozrenu,
Romaniji uz noseće tačke na Kozari i Majevici.
- peto, tehnička dogradnja postojećih opštinskih stanica i njihovo tehnološko povezivanje,
- šesto, kadrovsko jačanje postojećih glasila i stvaranje jedinstvene kadrovske osnove za
cijeli prostor odnosno razvoj dopisništva.

Treba koncept razvijati tako da tehnološki funkcioniše, efikasno i produktivno, i neraslojavati ga.
Naime, staru težnju da svaka opština ima glasilo treba potpuno eliminisati.

U okviru uređivačke politike i zamisli da RTV sistem, odnosno informativni sistem u BiH, bude
dio jedinstvenog sistema i tehnički i tehnološki i uređivački funkcionisanje jednog takvog
podsistema u BiH moguće je na međunarodnom prostoru samo u okviru jedinstvenog sistema. Tu
prije svega mislim na razvoj satelitske i kablovske RTV.

Uređivački gledano to bi moglo da izgleda ovako:

 - u jedinstvenom informativnom sistemu srpskog naroda u Jugoslaviji ili budućeg
jugoslovenskog informativnog sistema trebalo bi da funkcioniše centralna informativna
dnevnička emisija sa informacijama iz svih RTV centara,
- u okviru jugoslovenske RTV šeme ciklično postavljene emisije iz svakog RTV centra. Na
taj način bi se stvorila mogućnost da tehnički tehnološki razvijamo jedan zaokruženi
sistem na ovim prostorima.

DR RADOVAN KARADŽIĆ:

Moram da idem. G. Koljević i ja pokušaćemo da razgovaramo sa jednim našim članom u jednoj

našoj saveznoj instituciji i vi možete pogoditi s kojim, ali mogu da kažem da je ovaj rad koji
večeras imate toliko sadržajan i značajan, bez obzira na to što nas prislušuju, da vas lijepo molim
da kada dobijemo stenogram da ga svi imamo.

Ovo je posao na koji se mi možemo pouzdati.

Mi smo Srbi i narod od manifestacije. Mi ćemo da napravimo vatromet, napravili smo i dosta
vatrometa, i dobro je što smo napravili da naš narod to vidi. Ali ovo je pravi rad. Ovo je realan
rad. Ovo će nam dati podatke u ruke, ovo će nam dati to i omogućiti da zaista odigramo
protivigru koja će biti u korist srpskog naroda.

Izvinite, ja ću se vratiti ovo nipošto ne bih napustio.

PREDSJEDAVAJUĆI:

Ima dosta izvjestioca, i mislim da je dobar predlog što su iznijeli gospoda iz Predsjedništva
Skupštine da što se tiče ekonomskih stvari da bi referenti o tome trebalo da informišu ekonomski
savjet i komisiju, da ona to proanalizira i o tome nas kratko informiše.

Suština ovih informacija je da se kaže šta je urađeno i predlog da li se to može ostvariti.

Predlažem da još saslušamo g. Savu Ćeklića, Rajka Čolovića, Dragana Kapetinu i to po pet
minuta pa da rad završimo do 21.00 sat. Jer, sutra imamo radni dan.

(Predlog usvojen)

DR SAVO ĆEKLIĆ:

Gospodine predsjedniče, dame i gospodo, u jednoj široj formi ja sam poslao ovaj materijal g.
Simoviću i sada ću samo iznijeti kratko ono što smatramo najznačajnijim.
Srpski narod je odavno imao diplomatske veze sa mnogim zemljama Evrope i svijeta. Primjera
radi prije 150 godina uspostavljene su diplomatske veze Srbije i Carske Rusije, a praksa je u
posljednje vrijeme pokazala da su bili rijetki diplomatski kontakti srpskih predstavnika sa
inostranstvom pa svjetska javnost nije bila blagovremeno i pravilno obavještena o položaju
srpskog naroda na Kosovu prvenstveno, u Hrvatskoj i na kraju u cijeloj zemlji kao i o stradanjima
srpskog naroda u ovom ratu.

Trenutno je na čelu Ministarstva inostranih poslova čovjek koji uspješno uspostavlja i

produbljuje sve vrste veta sa islamskim svijetom pa i nekim zemljama zapadne Evrope a što je u
interesu muslimanskog naroda.

Sa rijetkim zemljama koje su nam bile sada naklonjene na svemoguće načine nastoji se
minimizirati saradnja, a posebno sa zemljama pravoslavnog svijeta.

Ukupna buduća aktivnost i djelovanje Ministarstva inostranih poslova zavisiće prvenstveno od

konačnih političkih rješenja na nivou zemlje i BiH, odnosno od dogovora u novom ustrojstvu
jugoslovenske zajednice što podrazumijeva da se i program rada može dati samo uslovno u
podstoječim okolnostima.

Zavisno od postignutog stepena samostalnosti srpskog naroda i uređivanju sistema ekonomskih

odnosa sa inostranstvom i makroekonomske politike u ovoj oblasti odrediće se i neposredne
ingerencije, ovlašćenja i djelokrug rada u domenu zakonodavne i normativne djelatnosti
instrumenata ekonomije i razvojne politike, te spoljne politike i međunarodnih ugovora, te svi
drugi poslovi sa elementom inostranosti političkog i ekonomskog karaktera.

Ministarstvo inostranih poslova trebalo bi da vrši upravne i druge stručne poslove koji se odnose:

- prvo, na ostvarivanje političkih, diplomatskih, ekonomskih, kulturnih i drugih odnosa

Republike s organima drugih država i međunarodnih organizacija,
- drugo, konzularno-pravne poslove,
- treće, održavanje i unapređivanje kulturnih, ekonomskih odnosa sa iseljenicima iz
Republike,
- četvrto, obrazovanje saradnje s drugim državama i međunarodnim organizacijama,
specijaliziranje, redovno školovanje, specijalizacije, i
- peto, program naučno-tehničke i kulturno-prosvjetne saradnje kao i druge poslove sa
elementima inostranosti koje mu se stave u nadležnost.

Prema tome Ministarstvo bi trebalo da ima sektor bilateralnih i multilateralnih odnosa, sektor
konzularno-pravnih, sektor iseljeništva, ekonomskih odnosa sa insotranstvom i na kraju sektor
naučno-tehničke, kulturno-prosvjetne saradnje s insotranstvom.

Poslovi su u domenu zakonodavne i normativne djelatnosti kao što je rečeno buduće ingerencije
Ministarstva u ovom domenu zavisiće od postojećeg stepena samostalnosti Republike u
uređivanju sistema ekonomskih odnosa sa i makroekonomke politike u ovoj oblasti.
Naime, moglo bi se reći da postoje samo dvije solucije u budućim poslovima i zadacima ovog
Ministarstva u ovom vremenu,

Prvo, ukoliko se uređivanje sistema diplomatskih, konzularnih, ekonomskih i drugih odnosa sa

inostranstvo, u cjelosti i dalje zadrži na nekakvom saveznom nivou Ministarstvo će se u postupku
međurepubličkom usaglašavanja pripremiti mišljenje, primjedbe, stavove i predloge za
predložene zakonske propise i druge akte iz ove oblasti za srpski narod u BiH.

Drugo, s obzirom na nefunkcionisanje važećeg spoljno-trgovinskog, carinskog, deviznog i drugih

sistema na saveznom nivou, zavisno od zauzetih stavova u Republici pripremaće se predlozi i
donositi privremena rješenja u prelaznom periodu radi obezbjeđivanja uslova za poslovanje
privrede s inostranstvom i zaštiti interesa srpskog naroda u BiH u tom pravcu.

Na kraju, poslovi u domenu analitičko-informativne djelatnosti – trebalo bi da se pristupi izradi

platforme za posjete srpskih delegacija zemljama s kojim budemo imali diplomatske i druge
odnose.

Drugo, strategija razvoja odnosa Republike sa inostranstvom.

Treće, obavljanje konzularno-pravnih poslova u republičkim i opštinskim organima uprave u

Republici.

Četvrto, analiza stanja diplomatsko-konzularnih predstavništva u inostranstvu i zastupljenost

srpskih kadrova.

Ko su kadrovi i kako su birani u diplomatska predstavništva u inostranstvu vama je svima dobro

jasno. Od ukupnog broja koliko ih je tamo iz raznoraznih razloga malo ih se pisalo kao Srbi
neznatno – svega 10%. I predlaže: da se što prije opozovu mnogi naši diplomati posebno
ambasadori.

Zatim informacija o aktuelnom stanju odnosa sa zapadnoevropskim integracijama, informacija o

učešću Republike sa susjednim zemljama, sa posebnim osvrtom na Grčku, saradnja sa
istočnoevropskim zemljama u domenu diplomatskih i ekonomskih i drugih odnosa, sa osvrtom na
Sovjetski savez i Rumuniju,

Iz svega proističe da je neophodno osnovati naše Ministarstvo inostranih poslova.

RAJKO ČOLOVIĆ:

Sprovodeći zaključke Skupštine srpskog naroda BiH sa prošle sjednice Ministarstvo za pravosuđe
i upravu pripremljene su procjene i mogućnosti decentralizacije vršenja funkcija pravosuđa i
uprave. Primjerak je dostavljen predsjedniku i g. Simoviću.
U sagledavanju mogućnosti decentralizacije vršenja funkcija pravosuđa i uprave u važećem
pravnim sistemu čini se da bi trebalo poći od nekoliko okolnosti koje bi mogle imati odlučujuće
uticaje na opredjeljenje o toj mogućnosti.

U oblasti pravosuđa sistem redovnih sudova i javnih tužilaštava uređen je jedinstveno na

teritoriju Republike i to kako u pogledu vrste tih organa: osnovni viši Republički tako i u odnosu
na njihovu stvarnu ndležnost. Odgovarajućim zakonima jedinstveno je uređeno koje funkcije
obavljaju ovi organi na određenom nivou i ne predviđa se mogućnost prenošenja tih dužnosti sa
jednog na drugi organ.

Pored toga jedinstveno je riješeno i pitanje obezbjeđenja sredstava za rad ovih organa kao i izbor
nosilaca funkcija.

Prema pozitivnim zakonima iz ove oblasti naime sredstva za rad redovnih sudova i javnih
tužilaštava obezbjeđuju se u budžetu SR BiH, a sudije i javni tužioci bira Skupština SR BiH.

Posebno treba istaći da se prema zakonskim rješenjima redovni sudovi i javna tužilaštva osnivaju
zakonom i zakonom uređuje područje koje ti organi pokrivaju. Prema tome u odnosu na
organizaciju tih organa nema mogućnosti da se ovo pitanje uredi na drukčiji način.

Proizilazi da u odnosu na redovne sudove i javna tužilaštva ne postoji mogućnost decentralizacije

odnosno drukčijeg organizovanja vršenja funkcije redovnih sudova i javnih tužilaštava.

Kada su u pitanju javna pravobranilaštva, ovo pitanje se može nešto drukčije iskazati. Radi se o
tome da opštine odlučuju o osnivanju opštinskog odnosno međuopštinskog javnog
pravobranilaštva te obezbjeđuju sredstva za njihov rad i imenuju nosioce javno-pravobranilačke
funkcije. S obzirom na ovo postojeća organizovanja javnih pravobranilaštava mogla bi se urediti
na drukčiji način. Međutim, kako su zakonom uređena ovlašćenja ovih organa odnosno šta je
funkcija osnovnih javnih pravobranilaštava i Republičkog javnog pravobranilaštva ne postoji
mogućnost decentralizacije vršenja javno-pravobranilačkih poslova.

Sve ovo što je rečeno iz javnog pravobranilaštva u svemu se odnosi i na opštinske sudove za
prekršaje i Republički sud za prekršaje.

U pogledu organizacija, prava i dužnosti organa uprave opštinskih, međuopštinskih i Republičkih

zakoska rješenja ukazujuna to da opštine samostalno odlučuju o organizaciji opštinskih,
međuopštinskih organa uprave kao i Republika o organizovanju republičkih organa uprave.

Nasuprot tome samo Republika i to Republičkim zakonom propisuje prava i dužnosti organa
uprave određenog nivoa. Prema tome postoji mogućnost drukčijeg organizovanja opštinskih i
međuopštinskih organa uprave, ali takva mogućnost ne postoji i u odnosu na decentralizaciju
vršenja poslova u sadašnjem stanju pravne regulative.
Međutim, ako bi se izmijenila teritorijalna organizacija Republike i predvidjela autonomne
oblasti pitanje mogućnosti decentralizacije vršenja poslova državnih organa mogla bi se riješiti na
drugačiji način. Tako bi se moglo predvidjeti da oblasti na osnovu načela koja bi se zakonom
utvrdila uređuju pitanja osnivanja i mreže redovnih sudova osnovnih i viših, takođe i javnih
tužilaštava osnovnih i viših, zadim obezbjeđuju sredstva za njohov rad i vrši izbor nosilaca ovih
funkcija.

U vezi sa ovim rješenjem Republičkim zakonom bi se predvidjelo funkcionisanje Vrhovnog suda

BiH i Republičkog javnog tužilaštva za koje bi sredstva obezbjeđivala Republika, a nosioce
funkcija vjerovatno Skupština SR BiH.

Stvarna nadležnost, dužnosti ovih organa mogla bi se urediti na način da se nešto više poslova da
dakle prenese u nadležnost osnovnih organa.

Javna pravobranilaštva bi funkcionisala sa sada utvrđenim pravima i dužnostima s tim da bi se u

autonomnoj oblasti mogla dati neka ovlašćenja za uređenje organizacije javnih pravobranilaštava,
odnosno za obezbjeđenje sredstava za njihov rad.

U odnosu na sudove za prekršaje mogao bi se ukinuti Republički sud za prekršaje, a ovlastiti

autonomnu oblast da u skladu sa zakonom uređuje organizaciju ovih sudova i obezbjeđuje
sredstva za njihov rad.

Na području oblasti trebalo bi da funkcionišu opštinski sudovi za prekršaje i viši sud za prekršaje
tako da bi se u redovnom postupku vršenja ovog sudovanja uglavnom završavalo u autonomnoj
oblasti. Samo po valjanim pravnim lijekovima odlučivao bi Vrhovni sud BiH.

Kada je riječ o organima uprave sigurnoje da bi trebalo izvršiti radikalniju decentralizaciju

vršenja upravnih poslova sa republičkih na oblasne odnosno opštinske organe uprave.
Finansiranje i imenovanje funkcionera ovih organa bilo bi pravo i dužnost autonomne oblasti
odnosno opštine osim kada su u pitanju republički organi uprave.

Predsjedavaući je postavio pitanje: Kada bi mi pravosuđe sveli na regiju, na autonomnu oblast,

zašto bi morao da odlučuje Vrhovni sud BiH, zašto ne može Vrhovni sud Jugoslavije?

ODGOVOR: Male su oblasti da bi tomogao radi i jedinstvene primjene i sudske prakse.

DRAGAN KAPETINA:
Mi smo u Ministarstvu narodne odbrane izradili jedan cjelovit materijal pod naslovom
„Organizacione i funkcionalne osnove sistema odbrane u BiH“, normalno interesa srpskog
naroda i zadataka u smislu decentralizacije odnosa u ovoj oblasti.

Taj je materijal cjelovit i uglavnom se bavi organizacionim i funkcionalnim dijelom sistema

odbrane. U materijalu su predviđena i brojna rješenja, ali su uglavnom alternativna upravo zbog
nesagledavanja cjelokupnog ustavno-pravnog i političko-teritorijalnog položaja statusa BiH i
njenog položaja u budućoj saveznoj državi.

Da bi vam ukratko ukazao na ova osnovna rješenja u ovom materijalu, koja su alternativna, ali
ima i rješenja i u smislu decentralizacije i u smislu zadržavanja sadašnjeg stepena centralizacije a
u nekim opcijama i dalje jačanje organizacije kada je u pitanju opcija opstanka savezne države.
Da bi ta rješenja ukratko elaborirao samo bih vas upozorio na neke političke i druge akcije naših
partnera u vlasti koja su bitno uticala na ova moguća rješenja organizovanja sistema
međunarodne odbrane.

Tendencije i aspiracija naših partnera za izgradnju i konstituisanje suverene države BiH

automatski su se nastojala materijalizovati upravo na osnovnim atributima državnosti i
suvereniteta jedne države, a to su oblasti narodne odbrane, unutrašnjih poslova i oblast
pravosuđa.

Osnovni koncept suverenosti u oblasti narodne odbrane jeste stvaranje cjelovitog unitarnog
sistema odbrane u BiH, a osnovna obilježja unutarnjeg sistema je formiranje vlastitih oružanih
snaga BiH.

Ova obilježja sadržana su i u budućem zakonu o odbrani BiH koji je već urađen u jednoj verziji i
urađen je ilegalno. Znači van Ministarstva narodne odbrane ali ukratko bih rekao da taj zakon
predstavlja jednu svojevremenu mješavinu hrvatskog i srpskog zakona o odbrani i da je u njemu
osnovna novina, opet ponavlja, vlastite oružane snage BiH i jedinstvena sadašnja teritorijalna
odbrana BiH i vrhovna komanda na novu BiH opredmećena u Predsjedništvu, na potpredsjedniku
Predsjedništva BiH.Normalno se u procesu formiranja oružanih sila računa i na ljudski i
materijalni potencijal JNA na teritoriji BiH.

Na sve ovo sam ukazao zbog toga da vam predočim da se na ovim osnovama morala počivati i
naša eventualna rješenja i pravci rješavanja odnosa decentralizacije odnosno centralizacije u ovoj
oblasti.

Mi smo predložili dva rješenja:

- prvo rješenje je u slučaju stvaranja suverene BiH. Pretpostavljam da bi došlo do stvaranja

autonomnih oblasti u BiH radi zaštite interesa srpskog naroda i u toj opciji smo
predvidjeli da sistem odbrane, autohtoni sistem odbrane, bude formiran i na nivou
autonomnih oblasti.
To je koncept sličan švicarskom modelu odbrane gdje svaki kanton ima vlastite oružane snage,
one su milicijskog tipa. Sva druga pitanja u vezi s formiranjem oružanih snag sistema odbrane u
cjelini vrši se na osnovu saveznih zakona i mislim da je taj koncept i primjeren u slučaju takvog
ustavno-pravnog položaja BiH, naših autonomnih oblasti i statusa savezne države. Naime, svaka
naša oblast imala bi vlastite oružane snage koje bi bile u sastavu savezne države, a kompletno
organizovanje, opremanje, priprema i cjelokupan koncept civilne odbrane i vojne privrede bio bi
u skladu s konceptom odbrane, kažem, tipa Švajcarske.

- drugi model, kada je u pitanju, da ne kažem sadašnje stanjem tj. da BiH ostane u sastavu
savezne države Jugoslavije onda bi to bio modeliran sadašnji koncept sistema odbrane
gdje mi u ovom predlogu insistiramo na još jačoj centralizaciji sistema odbrane. Znači
imali bi kompletne oružane snage na nivou savezne države sa jedinstvenom vrhovnom
komandom, a civilna odbrana i vojna privreda (vojna privreda takođe na nivou savezne
države) a civilna odbrana na nivou BiH a i na nivou autonomnih oblasti ukoliko bi one
postojale kao univerzalno rješenje za BiH.

U svim ovim predlozima i opcijama mi ne računamo na dvojnost oružanih snaga. Znači oružane
sile armije i teritorijalne odbrane kako to imamo danas nego su to jedinstvene oružane snage.

Mi u ovom predlogu nismo išli samo u smislu ovih organizacionih i funkcionalnih rješenja već
smo išli i na druge kvalitativne odnose u sistemu odbrane. Recimo, kada imamo organizaciono
rješenje u slučaju da se formiraju naše oblasti onda mi predviđamo formiranje ministarstava za
narodnu odbranu u svakoj autonomnoj oblasti koje je pandan ministarstvu na nivou BiH, i mislim
nema nikakve odnose subordinacije Ministarstvo BiH prema tom ministarstvu. Ono je
samostalno. Jedinu subordinaciju to ministarstvo ima prema saveznom organu u oblasti SSNO ili
kako se taj organ već bude zvao na nivou savezne države.

Kažem mi smo se ovdje bavili i nekim kvalitativnim pitanjima sistema odbrane, a ne samo
organizacijsko – funkcionalnim rješenjima, pa samo uglavnom predvidjeli da u sistemu odrane
treba izvršiti potpunu dezideologizaciju, da koncepcija i sistem moraju imati jugoslovenski
državni karakter, zatim da odbrana mora imati instituciju da mora biti koncipirana s osloncem na
sopstvene snage i materijalne potencijale i BiH i savezne države, zatim princip razdvojenosti i
naučne zasnovanosti koncepcije, i normalno ona ranija opredjeljenja o nepriznavanju kapitualcije
i okupacije zemlje, niti njenog pojedinog dijela.

Išli smo zatim i na to da osnovni principi odbrane budu podržavljenost u odnosu na raniji princip
podruštvljavanja sistema odbrane jer smatramo da je odbrana jeste i mora isključivo biti državna
funkcija, funkcija države. Zatim u sistemu odbrane da moramo ići na jedan daleko veći sistem
profesionalnosti snaga, pogotovo onih snaga koje se obrazuju u miru. Kada je u pitanju
profesionalnost onda idemo s rješenjem da i oružane snage moraju biti na profesionalnoj osnovi a
i druge snage gdje je god to moguće da imaju ovaj aspekt profesionalnosti odnosno ekonomske
opravdanosti. Da to ne bude samo teret društva. Zatim da se u sistemu odbrane obezbijedi
principi organizacijsko-funkcionalnog jedinstva sistema odbrane i normalno, da u tom sistemu
bude obezbijeđeno jedinstvo sprovođenja i komandovanja i u miru i u ratu.

To su samo neke od naznaka u ovom našem materijalu, i opet da naglasim da sve to zavisi od
ustavno-pravnog i političko-teritorijalnog statusa i položaja Bosne i Hercegovine i njenog
položaja u budućoj saveznoj državi.

Hvala.

PREDSJEDAVAJUĆI:

Ostao je još jedan izvjestilac: Petko Čančar.

Ali da se podsjetimo: Ćorić Manojlo, Rade Mikić, Miloš Blažić, Aleksa Milojević, Simo Lazović
i g. Kosmajac, g. Zuković, g. Balaban i g. Žešinić – imaju konkretna zaduženja. Diskusiju ćemo
nastaviti na drugom sastanku.

PETKO ČANČAR:

Gospodine predsjedniče, dame i gospodo, ja ću u ime Komisije za izradu programa rada

Skupštine te poslovnika za koji je zadužen predsjednik Miloš Blažić, koje danas odsutan, nešto
reći u najkraćim crtama.

Predsjedavajući ističe da Čančar govori samo u vezi Ustavne komisje, Blažić će o tome izvijestiti
kasnije.

- U vezi izvještaja Ustavne komisije, kaže Čančar, Skupštine srpskog naroda BiH, želim da
podsjetim da je Ustavna komisija radila u četiri navrata: 23 i 25. XI i 3. i 12. decembra i na svim
sastancima imala je učešće u vezi ustavne procedure koja je u toku i zauzela konkretne stavove u
vezi obavljanja povjerenih poslova,

Prije svega nacrti i primjedbe na radni tekst nacrta Ustava Republike BiH komisiji za ustavna
pitanja. Ove primjedbe su prihvaćene i ugrađene u jedinstveni tiket. Mislim se na radni materijal i
redakcijsku komisiju, a posebno Ustavnu komisiju i redovnu proceduru.

Ustavna komisija Skupštine srpskog naroda u BiH je zauzela stav da profesori ustavnog prava iz
reda srpske nacionalnosti uz potrebnu koordinaciju rade užurbano, sistematski i kompletno na
alernativnom tekstu Nacrta ustava Republike BiH koji će biti kao rezerva u slučaju da se ne
postigne dogovor o statusu BiH onako kako to srpski narod želi.

Ovaj poduhvat se čini iz demokratskih razloga da se u tom slučaju potrebe upozna s tim naša,
evropska i svjetska javnost.

Ovaj rad polazi od činjenice da BiH i dalje bude u sastavu Federativne Jugoslavije.

U pogledu izrade kompletnog teksta Ustava profesori upravnog prava su preuzeli obavezu da uz
kontakte sa rukovodstvom SDS – a radi sagledavanja političkih stavova prouče mogućnosti
državno – pravnog rješenja za slučaj da dođe do raspada savezne države Jugoslavije.

Ova Komisija pored rada na ponuđenom Nacrtu ustava Republike BiH radiće po grupama i
komisijama kako bi se uzelo puno učešće u toku javne rasprave u slučaju potrebe ponuditi i svoja
ustavna rješenja, posebnog ustavnog teksta, koji će na određeni način biti rezerva ustavnom
materijalu koji će biti u proceduri.

Jedna je sretna okolnost što su svi članovi ove Ustavne komisije ujedno i članovi i radnih grupa
Ustavne komisije SRBiH.

Dužan sam vas obavijestiti da je zadnja redakcijska grupa radila 10. Nacrt ustava a već danas
dostavili konačni radni tekst koji će ići na redakcijsku komisiju i Ustavnu komisiju. Ovo ukazuje
da se oređenim strukturama poslanicima iz redova SDA i HDZ izrazito žuri. Međutim, mi
uporedno radeći u obje grupe radićemo i na ovoj koncepciji kako smo se dogovorili. Pored toga
nastojaćemo iz tehničkih i proceduralnih razloga da odugovlačimo donošenje ovog Ustava koji je
u proceduri odnosno koji će biti u proceduri jer jedno od Vijeća a to je Vijeće opština koje broji
210 poslanika da bi se to usvojilo treba da ima dvotrećinsku većinu117 poslanika i prema tome to
je jedna brana onom što nama ne bi išlo u prilog, pa ako ništa možemo da odugovlačimo.

SIMOVIĆ:

Naknadno sam odlučio da iz spiska ovih koji treba da referišu izostavi se Ministarstvo za
unutrašnje poslove. Oni su pripremili vrlo opsežan materijal i ako ima potrebe g. Nenad koji je u
Ministarstvu za unutrašnje poslove može dati uvodne napomene.

Predsjedavajući ističe da sada to ne treba.

Mi ćemo o tome diskutovati a večeras da zaokružimo s ovim diskutantima. A ovi koji će

materijale dati Ekonomskom savjetu uz održavanje još jedne sjednice imaće prilike da tamo
izlažu. Ovo je veoma ozbiljna problematika i treba ovo dobro razmotriti a imamo još i dodatnih
materijala.
JEDAN POSLANIK ističe da kada se dobije stenogram osjeća se potreba polemike oko ovih
stavova pa o tome moramo prodiskutovati a predsjedavajućidodaje da će se prodiskutovati da će
se uz zasjedanje Skupštine srpskog naroda BiH to razmatrati temeljno.

JEDAN DELEGAT (govori s mjesta ne za govornicom) naglašava da ima potrebe da provjeri

jedan svoj stav koji se odnosi na privatizaciju imovine.

Zauzeo sam stav da javna preduzeća prije izvršene transformacije moraju da izvrše procjenu
imovine. Do sada samo imali takva dva slučaja. I sinoć smo do deset sati: predsjednik vlade,
ministar za razvoj, za privredu sa svoja tri člana itd. diskutovali o „Elektroprivredi“ i njihovoj
registraciji kao dioničarskom društvu u situaciji kada se samo 2% imovine privatizuje, 98%
imovine ostaje državi. Privatizacija se sada vrši bez procjene imovine a insistira se na registraciji.

S obzirom da su pokrenute ogromne imovine, ogromni potresi i to na malim segmentima sada se

otkriva šta se događalo godinu dana – bez državnog uticaja, i sada se događa nešto što može da
zaprijeti da se u jednom zamahu dogodi veliko osiromašenje. Kako stvar nije nimalo jednostavna
to treba dobro razmotriti jer su npr. kod „Elektroprivrede“ ulagali i Slovenija, i Hrvatska, svi smo
iz doprinosa to plaćali razvojnu mrežu su napravile opštine i mjesne zajednice koje su to
„Elektroprivredi“ samo prenijele. Objekti su napravljeni iz bespovratnih sredstava i ekonomski
kreditnih sredstava pa je njihova vrijednost u procjeni daleko ispod realne vrijednosti. Ne znam
kako će sve to proći i ja sam sinoć rekao predsjedniku vlada da ako se drugačije licitira da ću
tražiti tumačenje vlade da li neko može da traži da se takva imovina privatizuje po nekoj
nerealnoj cijeni.

Mislim da treba da tražimo procjenu imovine u ovim i svakom drugom primjeru kao prvi uslov
prelaska u dioničarsko društvo.

PROF. DR NADAŽDIN:

Uz napomenu da teče proces koji je možda, ekonomsko stratečki najznačajniji za nas. To je

proces privatizacije. U tome postoji jedna igra i jedno pravilo tkz. interno dioničarstvo. Ja sam
ubijeđen, i ne govorim napamet, s obzirom na strukturu izaposlenja značajnog broja i pozicije
srpskog naroda u BiH i našoj zemlji da smo relativno malo zastupljeni u preduzećima gdje se vrši
interno dioničarstvo. A po svim pravilima u svijetu takva igra ne postoji. Jer, i univerzitetski
profesori i čovjek u „Famosu“, u SUP-u itd. ulagao je u takve kapacitete, tako da se ta grupna
svojina i dalje nastavlja i daje joj se pravo pravno koje je naslijeđeno iz proteklog vremena tkz.
samoupravljanja. To je akutno pitanje koje teče i o tome treba pripremiti jednu elaboraciju od
naših eksperata koji će ovaj problem elaborirati.
PREDSJEDAVAJUĆI:

Molim vas, mi ipak moramo privesti kraju ovu tačku dnevnog reda, bar ćemo je prekinuti zbog
toga što ćemo imati na narednoj sjednici ostale izvjestioce, i sada samo da ovo malo elaboriram.

Gospodin Miskin u vezi regionalizacije rekao je doslovce da ima dva koncepta, ukoliko se
odlučimo za koncept – autonomne oblasti – što bi trebalo ona da predstavljaju i da to ima,
ukoliko BiH bude monolitna takođe šta i tom slučaju treba da predstavlja.

Koliko sam ga razumio u ovom monetu nije sazrelo da se može nešto konstruktivno može uraditi
i predlažem da se zbog toga iz autonomnih oblasti s njim kontaktira i da se daju smjernice da se
osmisli sva ta regija.

Gospodin Skoko je rekao da mu je potrebna komisija koja bi do kraja godine mogla da sagleda
određene stvari a to može da sagleda do kraja obračunskog perioda – 28.II 92. g.

Gospodin Lajić misli da je moguće da se vrši decentralizacija Fonda za magistralne puteve, a

predlaže da se prvo izvrši popuna po radnim mjestima.

Gospodin Borozan je predložio da ako išta ima smisla ima smisla ovo Ministarstvo kroz koje bi
se onda kompletna Republika posmatrala interesno za srpski narod.

Gospodin Nadaždin je dao tri oblasti i to je da se denacionalizacijom može poboljšati i pretvoriti

poljoprivredno zemljište danas u društvenom sektoru u privatno, ne vodeći računa da li se samo
srpsko, muslimansko ili hrvatsko, a što se tiče šuma javna preduzeća da treba dati lokalnim
vlasnicima na nivou društveno-političkih zajednica, i treće, upravljanje vodama da se da učešće u
plantažama tj. ribnjacima itd. (Akvakultura).

Gospodin Vukojević je diskutovao o porezima na doprinosima i treba sagledati šta nam se tu

isplati.

Porez na doprinos je moguće decentralizovati jer svaki čovjek plaća tamo gdje je moguće,
pogotovo po uzoru, kako je rekao da naša Republika poreze koje mora da plaća saveznoj kasi
danas plaća Republici.

Što se tiče doprinosa misli da je to malo preambiciozno rekao jer su oni najveći problem, ali se
nadam da će se i to moći da ostvari.

Gospodin Ostojić je dao elaboraciju i to širu, mislim da toga treba mnogo učiniti i on radi na
izvršavanju odluke Skupštine srpskog naroda BiH.
Gospodin Ćeklić je govorio o inostranim poslovima, ali mi nije jasno da je moguće formirati
posebno ministarstvo za inostrane poslove. Ja se tome radujem i svemu onom što je on predložio
da budu uske veze srpskog naroda s drugima, srpskog naroda u BiH, i mislim da je to u redu.

G. Čolović je rekao za pravosudnu upravu i ako država bude drukčije konstituisana, kao sam ja to
razumio, mislim da će biti moguće.

Gospodin Kapetina je bio najškrtiji da mi to možemo da kreiramo, ako može g. Doko sve
naopako raditi mi možemo prema poslu to raditi.

Što se tiče ostalog dali smo zaduženja gospodi da to pripreme. Predlažem da naša Ekonomska
komisija i gospoda koja o tome treba da informišu pripreme sve to, da o tome na sjednici imamo
samo jednu tačku. Tako bi i na ovaj način decentralizovali svu ekonomsku moć, jer ste vidjeli šta
nam rade naši partneri. Oni danam daju i regije i sve ostalo, a ekonomsku moć i novac uzimaju
sebi ne sebi već onom ko je nadmoćniji u vladi.

Mi ćemo narednu sjednicu imati uskoro i molio bih da bude samo jedna tačka dnevnog reda:
dodatni izvještaji i informacije i diskusija o ovom što smo danas čuli.

SKUPŠTINA USVAJA JEDNOGLASNO PREDLOGE PREDSJEDNIKA SKUPŠTINE DA

EKONOMSKA KOMISIJA I PODNOSIOCI IZVJEŠTAJA ZA NAREDNE OBLASTI U
KOJIM NIJE GOVORENO NA OVOJ SJEDNICI SVE TO DOBRO PRIPREME, DA SE NA
NAREDNOJ SJEDNICI TO NAĐE SAMO KAO JEDNA TAČKA DNEVNOG REDA UZ
DISKUSIJU I TIM IZVJEŠTAJIMA I SVEMU ŠTO JE BILO GOVORA NA OVOJ SJEDNICI.

4.

„PREDLOG ODLUKE O PROGLAŠENJU SRPSKOG FONDA SOLIDARNOSTI

JEDINSTVENOM HUMANITARNOM ORGANIZACIJOM SRPSKOG NARODA U BOSNI I
HERCEGOVINI“:

- Molim g. Tešića da nas o tome kratko informiše. Ovo je bilo na Glavnom odboru Srpske
demokratske stranke i o tome danas treba da zauzmemo stav. O tome će svakako biti i diskusije i
nadam se da ćemo brzo završiti.

Ima riječ g. Tešić.

TEŠIĆ:
Poštovani gospodine predsjedniče, dame i gospodo, Srpski fond solidarnosti BiH je humanitarna
organizacija srpskog naroda. Osnovan je na regionalnoj konvenviji SDS-a za Sarajevo – istočnu
Bosnu na veliki srpski praznik Mitrov dan 8. novembra 1990. godine.

Fond je osnovan uz saglasnost g. Radovana Karadžića i uz blagoslov njegovog preosvještenstva

patrijarha zvorničko – tuzlanskog g. Vasilija. Fond je prema tome prva registrovana humanitarna
organizacija srpskog naroda poslije rata.

U prvom članu Statuta Fonda naznačeno je:

„Srpski fond solidarnosti Bosne i Hercegovine (Fond) je jedinstvena i osnovna humanitarna

organizacija srpskog naroda pod duhovnim pokroviteljstvom Srpske pravoslavne crkve, a koja u
ostvarenju svojih humanitarnih ciljeva djeluje na cijeloj teritoriji Bosne i Hercegovine“.

Veoma sam sretan što se u ovom Parlamentu nalazim 80 njegovih registrovanih članova kao i tri
utemeljivača. Njegov počasni član je i gospodin Karadžić sa knjižicom rednog broja 1.

Dame i gospodo, Skupština srpskog naroda u BiH na svojoj drugoj sjednici održanoj 21 II 1991.
g. Donijela je Zaključak da se za narednu sjednicu, znači za ovu, pripremi odluka o proglašenju
Srpskog fonda solidarnosti Bosne i Hercegovine jedinstvenom osnovnom humanitarnom
organizacijom srpskog naroda.

Dame i gospodo, nije prema tome donesen Zaključak da se donese zaključak, već odluka, i ja
molim poslanike u ovom Parlamentu da se takav Zaključak ispoštuje, i usvoji sljedeći tekst:

„Skupština srpskog naroda u Bosni i Hercegovini na osnovu člana 13 Privremenog poslovnika

Skupštine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini na sjednici 11. decembra 1991. godine donosi

ODLUKU

o proglašenju Srpskog fonda solidarnosti Bosne i Hercegovine osnovnom jedinstvenom

/humanitarnom organizacijom srpskog naroda u Bosni i Hercegovini.

Srpski fond solidarnosti Bosne i Hercegovine proglašava se jedinstvenom i osnovnom

humanitarnom organizacijom srpskog naroda u Bosni i Hercegovini.

II

Ova odluka stupa na snagu danom donošenja a objaviće se u „Službenom glasniku“ srpskog
naroda u Bosni i Hercegovini.

Predsjednik
 Skupštine

mr Momčilo Krajišnik

Sve je ovo potrebno, gospodo, iz jednostavnog razloga da bi srpski narod u Bosni i Hercegovini
napokon imao jedinstvenu i osnovnu humanitarnu organizaciju. Samo tako moći ćemo raditi na
sreću i dobrobit srpskog naroda. Sve ostalo bi sigurno bilo anarhično.

Pri tome, dame i gospodo, potpuno je irelevantno da li je sjedište Fonda u Tuzli u Doboju,
Banjaluci ili u Sarajevu. O tome će odlučiti Skupština srpskog fonda solidarnosti Bosne i
Hercegovine koja će u svom tijelu imati predstavnika svake osnovane podružnice u Bosni i
Hercegovini i podružnice u insotranstvu. Ona neka o tome donese svoju odluku.

A što se tiče Srpskog fonda solidarnosti Bosne i Hercegovine njega treba da odredi Sveti
arhijerejski sinon s kojim sam ja obavio razgovor i koji je u tom pogledu saglasan.

Što se tiče zastupanja Fonda u Sarajevu njega treba da zastupa generalni sekretar čije sjedište
može biti ovdje.

Zato vas molim da usvojite ovakvu odluku, jer bi svaka druga bila loše rješenje iz jednostavnog
razloga što u drugim humanitarnim organizcijama kojim se jasno dozvoljava da rade, ali te
humanitarne organizacije kad – tad moraju da polože račun o onome šta su do sada radile i
onome šta će raditi u buduće. One moraju podnijeti svoj finansijski izvještaj.

Hvala vam velika.

PROF. DR MITAR MILJANOVIĆ:

Gospodine predsjedniče, dame i gospodo, braćo i sestre, poslije izlaganja dragog kolege
poslanika Tešića, želim da ukažem na sljedeće.

Na osnovu Odluke Savjeta SDS-a (grupa članova Savjeta) uz puni angažman i grupe ne članova
Savjeta izvršila je sve pripreme za osnivanje Srpskog dobrotvornog društva „Dobrotvor“. U
subotu smo u Domu sv. Tepe u Sarajevu imali sastanak inicijativnog odbora sa predstavnicima
Srpske pravoslavne crkve za osnivanje „Dobrotvora“.

Dali smo i potpise za registraciju „Dobrotvora“.

Osnivačka skupština „Dobrotvora“ već je zakazana za subotu u „Holiday inn“ 14. XII 91. g. u
11,00 časova. Pozivi su upućeni.

Mi smo u subotu govorili o Srpskom fondu solidarnosti i Komisiji za izbjeglice naše Stranke.
Smatramo da se Srpski fond solidarnosti i „Dobrotvor“ ni u kom slučaju ne isključuju ni po
obimu djelatnosti ni po čemu.
„Dobrotvor“ bi trebalo i po sferi djelatnosti i po imenu da bude nastavljač dobrotvornih
djelatnosti u srpskom narodu između dva rata.

Prisutne poslanike i ostalu gospodu i dame pozivam da prisustvuju osnivačkoj skupštini

„Dobrotvora“ u „Holiday inn“ 14. XII 1991. g. u 11,00 sati.

Drugo, predlažem da se izvrši posjeta Vojnoj bolnici gdje ima dosta naših heroja sa ratišta
(Sarajevo) i to na najvišem nivou od strane SDS i Skupštine srpskog naroda. Njih si do sada
posjetili g. dr Plavšić Biljana i grupa velikih humanista da tako kažem muške i ženske
provincijencije, uglavnom članova Hora „Sloga“ u Sabornoj crkvi.

Dalje, predlažem, pošto je naš dragi kolega poslanik Mišić bolestan već mjesec i po dana (kičma)
da zaključimo da mu se uputi poruka preko sekretara naše Skupštine g. Savića da mu želimo što
brže ozdravljenje a i mi vjernici da se molimo za njegovo ozdravljenje.

Hvala.

PREDSJEDAVAJUĆI:

Prije nego se za riječ jave ostali diskutanti htio bih reći da smatram da nije u redu da se dva
društva formiraju, Savjet ne može formirati društvo.

Glavni odbor Srpske demokratske stranke je donio Odluku da predloži ovoj Skupštini da se ovaj
Fond proglasi humanitarnom institucijom i to jedinom.

Zato mislim da nije u redu da Savjet predlaže to formiranje jer mi ne možemo formirati pet
društava. Zamolio bih g. profesora Miljanovića da taj svoj predlog povuku. Ako to treba da bude
nekakav odbor u tom slučaju nema potrebe da bude drukčije. Ali za Fond je odluku donio Glavni
odbor.

DR RADOVAN KARADŽIĆ:

Mislim da je bilo govora da Fond solidarnosti bude finansijski dio Društva „Dobrotvor“, jer je
ovo sada sa robom i drugim stvarima mnogo produktivnije i potrebnije nego što je ta finansijska
strana.

PREDSJEDAVAJUĆI:
Ja sam bio na tom Glavnom odboru, koji si Ti vodio Radovane, i tada je rečeno da se u ovoj
Skupštini predloži ovo što sam rekao maloprije i što je predložio g. Tešić. Nama je došao predlog
da to bude jedinstvena organizacija.

DR RADOVAN KARADŽIĆ:

Mislim da to ne može biti dobrotvorna organizacija ni zbog sjedišta, već da može biti samo
finansijska.

Mi ne možemo da uradimo ništa s robom, sa hranom, sa lijekovima itd. jer je Fond solidarnosti
finansijska strana i trebalo bi da je u okviru Dobrotvornog društva „Dobrotvor“ koji sam ja kod
patrijarha dogovorio da se tako zove. Fond solidarnosti bi bio njegov pridruženi dio, ili kao
njegova finansijska grana.

Onda bi gore moglo da piše sa istim ovim znakom Srpsko dobrotvorno društvo „Dobrotvor“,
Srpski fond solidarnosti. Drugi ogranak bi bio ovaj sa lijekovima, hranom i ostalim. Jer, u
sadašnjem trenutku nam je potrebna, da tako kažem, robna razmjena, da je mnogo pristupačnija
nego finansijska. Znači da budu zajedno.

TEŠIĆ:

Gospodine predsjedniče, dame i gospodo, gospodin Radovan Karadžić bio je prisutan kada se o
ovoj temi razgovaralo na sjednici Glavnog odbora. Tačno je ovo što je rekao gospodin Momčilo
Krajišnik.

Ja dobro pamtim rečenice i riječi.

Gospodine Radovanu Karadžiću, kada smo bili na regionalnoj konvenciji SDS-a u Požarnici da
osnujemo Srpski fond solidarnosti Bosne i Hercegovine pitao sam vas da li dajete svoju
saglasnost za to. Rekli ste od riječi do riječi:

„Ja sam mislio da to osnujemo u Beogradu.“

„Ali ako ste vi sve to uradili učinite tako.“

To su vaše riječi.

Želim da kažem vi ste ušli naknadno i uopšte nije problematično pitanje sjedišta i Fonda. Može
da bude u Sarajevu, Banjaluci Doboju ili u Tuzli. O tome neka odluku donese Skupština Srpskog
fonda solidarnosti BiH.
Ali jako simpatično i veoma pogrešno shvatiti jednu humanitarnu, karitativnu instituciju kao
instituciju koja se ne bavi i raspodjelom hrane. Ona upravo radi i taj dio svog posla jer mora da
obezbjedi ishranu za ona lica koja imaju status socijalne potrebe.

Ja sam u Vladi u Ministarstvu za rad i socijalnu zaštitu proveo sigurno mnogo vremena koji su
shvatili te potrebe i naznačili Srpski fond solidarnosti Bosne i Hercegovine humanitarnom
organizacijom srpskog naroda zajedno sa „La Benevolencijom“, sa „Merhametom“, sa
„Caritasom“ i s drugim humanitarnim organizacijama.

Ono što ja želim da vam ponudim jeste rad od 24 sata u toj humanitarnoj organizaciji jer sam s
tim Fondom živio čitavu godinu od kako je osnovan. Ja vam je nudim da Srbi jednom dobiju
organizaciju i da rade jednako onako kako to rade drugi narodi. A oni to rade izvanredno dobro.

„Merhamet“ je svoju humanitarnu organizaciju osnovao 2. II 1991. g. a pretekao nas je u svakom

pogledu.

Zbog toga je potrebno, recimo, gospodine Karadžiću da se javi pismo u kome se kaže da se
„krpe, krpice, poklopci lonci itd.“ šalju direktno u Bosanski Novi i u Bosansku Gradišku, a da se
novčana sredstva šalju preko žiro računa Srpske demokratske stranke kad postoji Srpski fond
solidarnosti Bosne i Hercegovine kao humanitarna organizacija.

Zbog čega je potrebno da ja sutra odem u Srbiju da od gospodina Miloševića tražim da mi

gospodin Milošević uz moj zahtjev formira Srpsku demokratsku stranku u Bosni i Hercegovini
kada ta Srpska demokratska stranka radi godinu i po dana. Ja smatram da je komarac muzika i da
to nikada ne bi uradio.

Nije potreban blagoslov Srpske pravoslavne crkve ako je on u Statutu pod duhovnim
pokroviteljstvom Srpske pravoslavne crkve i ako je taj blagoslov dobiven. On se ne može povući.

Toliko za sada i hvala vam lijepo.

DR RADOVAN KARADŽIĆ:

Ne vidim razloga da se ljutimo, ljudi moji.

Problem je u ovom: Srpski fond solidarnosti je počeo da radi sjedište mu je u Tuzli. Za sada se
uglavnom bavio novčanim prilozima i Fond vodi vjerovatno računa o tome kako će ti prilozi u
novu ići.

Mi smo ovdje na inicijativu Pavla Ilića morali otvoriti neki biro koji će da prikuplja hranu,
lijekove, mislim da su otvorili i poseban račun. To nije račun Stranke na koji se uplaćuje, iz
Stranke se time niko ne bavi. Pokazalo se neophodnim da stvorimo nešto što je slično „Caritasu“,
ali nije ni po imenu ni po funkcionisanju. Nema sarajevskog odbora, nema odbora u svakom
mjestu, sam Fond solidarnosti upućuje na to da se radio o jednoj finansijskoj instituciji i prosto
naprosto ne može da zamijeni jedno dobrotvorno društvo.

Srpsko dobrotvorno društvo treba da radi to da dva sata omladina pazi dnevno bolesne i
nemoćne, što Fond solidarnosti ne može. Jer, njegova je funkcija samim imenom suviše
određena. I kada smo o tome govorili rekli neka Srpski fond solidarnosti i bude finansijska
institucija Srpskog dobrotvornog društva „Dobrotvor“. Dakle, sav novac i novčane uplate neka
idu u Fond solidarnosti a drugo: robne usluge, pažnja, njegovanje starih i nemoćnih neka ide
preko „Dobrotvora“. Jer, kako ćemo, recimo, ako stotine žena u Sarajevu želi da obilazi bolesne i
nemoćne, a da to radimo putem Fonda solidarnosti. Samo ime „Fond solidarnosti“ sužava i
određuje ga kao finansijsku instituciju.

To je problem.

Ako vi nećete da budete pod jednom kapom, ta polovina „Dobrotvora“ za finansijsku stranu,
nemojte da budemo surevljivi. Nemojte da sada budete surevljivi – vi ste to osnovali prvi.
Osnovali ste prvi i to ne gubi ime. To nije nikakav problem. Ali Fond solidarnosti postoji godinu
dana a u stvari ne postoji. I šta je sada trebalo: da u Sarajevu neko čeka da vi dođete i razvijete
odbor u svakoj opštini u svakoj njenoj zajednici. To nije bilo moguće. Prosto naprosto samo ime
nije sretno odabrano da bi mogli da zamijeni „Caritas“, odnosno da bude neki srpski karitas.

Svi znaju da u Fondu solidarnosti treba uplatiti nešto para, a da ne spada u taj Fond da odeš i
dnevno obiđeš pet baka koje su bolesne i nemoćne i da im ne znam šta učiniš: da nosiš robu,
lijekove, hranu itd. Budite sigurni da je Fond solidarnosti to mogao da bude da bi to bio za
godinu dana. A prošlo je godinu i po od kada je Fond osnovan. Dakle, nije mogao po svojoj
prirodi po imenu, po svojoj energiji koju u sebi nosi da se više uključuje, da već rečeno, već na
novac, uplatnice, finansijsku stranu.

Tešić je zatim (s mjesta, ne za govornicom pa se slabo čulo) napomenuo da je uputio dva puta
pismo u vezi Fonda, da je u Statutu regulisano njegovo djelovanje, da su njegovi članovi dr
Radovan Karadžić i dr Biljana Plavšić (pokazuje i njenu knjižicu – na šta je g Plavšićrekla da o
tome nema pojma), da je g. Karadžić trebalo o tom Fondu da kaže koju riječ na zboru, na šta je g.
Karadžić rekao da se to od njega tada nije moglo ni očekivati jer je politički govor neka vrsta
umjetnosti da se u tim prilikama nije pogodno time obraćati.

Za riječ se javio:

BOSILJČIĆ:
Mislim da se nisam trebalo ovdje za govornicom ni da pojavljujem, neugodno mi je jer se tnešto
optužuje, nešto što postoji i živi među nama, pa bez obzira da li je taj Fond u Tuzli Sarajevu,
Banjaluci ili bilo gdje formiran.

Činjenica je da je formiran, da postoji Fond solidarnosti koji radi već godinu dana.

Ja znam da sam jedan od onih koji je dao prilog u taj Fond, ali isto tako smatram da ne bi trebalo
baš formalno uzeti srpski fond solidarnosti samo kada su u pitanju finansijska sredstva. Svaki
fond solidarnosti je humanitaran i prema tome može sakupljati hranu, odjeću, sve ono što treba
ljudima i za osve ono po svojim pravilima.

Smatram da upravo treba imati jednu ovakvu organizaciju koji do sada nismo imali. Ne bi valjalo
radi a to moram reći jer mi savjest neće bti mirna, da ne mora biti sve ovdje u Sarajevu. U
Sarajevu se najmanje ovdje radi. To moram reći. Neka bude centar u Tuzli neka bude u Banjaluci
ako izglasa ova Skupština neka bude i u Sarajevu, ja nisam protiv toga. Međutim, smatram da
nam je ovaj Fond neophodan, da za to ima mjesta, da treba da bude jedina centralna
bosanskohercegovačka srpska institucija solidarnosti.

Međutim, niko ne brani jedino ako ne spriječi da se ogranci i ovdje formiraju i u svim opštinama.
Fond će i tada istu ulogu i srećom da je ovo došlo na ovu Skupštinu da vrhovno tijelo srpskog
naroda usvoji. I sada imamo kao neku konkurenciju; Fond treba da se osnuje i ozvaniči a evo
formira se Dobrovoljno društvo „Dobrotvor“, što je svakako dobro došli ali mislim da bi
poslanici Skupštine srpskog naroda u Bosni i Hercegovini trebalo da podrže ovaj Fond
solidarnosti srpskog naroda,

Normalno, Fond mora imati svoj Statut i svoja pravila šta će i kako raditi kome će za to
odgovarati itd. Odgovaraće na kraju krajeva srpskom narodu.

Predlažem da se ovaj Fond formira.

PREDSJEDAVAJUĆI:

Dozvolite, ako me ovlašćujete da se ja s gospodinom Karadžićem i gospodinom Tešićem

dogovorim, da sve to raspravimo, učinićemo kako je najbolje.

Oko ovog ne bi trebalo da se kačimo jer je ovo humanitarna organizacija, svima nam je cilj da je
imamo, a kroz diskusiju to večeras nećemo riješiti.

Predlažem da g. Tešić, g Karadžić i ja da to riješimo na najbolji način za dobrobit srpskog

naroda.

Da li se slažete?
SKUPŠTINA JE SAGLASNA DA PREDSJEDNIK MOMČILO KRAJIŠNIK, DR RADOVAN
KARADŽIĆ I TEŠIĆ RAZMOTRE SVA OVA PITANJA I DOGOVORE SE O OSNIVANJU
FONDA SOLIDARNOSTI SRPSKOG NARODA U BOSNI I HERCEGOVINI IMAJUĆI U
VIDU SVE PREDLOGE ISTAKNUTE U DISKUSIJI I ONE KOJE JE IZNIO G. TEŠIĆ U
UVODNOM IZLAGANJU. OVAJ PREDLOG USVOJEN JEDNOGLASNO.

Predsjedavajući je posebno istakao da je g. Tešić u više navrata istakao da se to ozakoni kao

sveopšti interes srpskog naroda, dodajući da će to biti riješeno na najbolji način kao i za
Dobrotvorno društvo „Dobrotvor“,

Pantelija je u vezi s tim rekao da ne treba ići na preimenovanje Fonda i „Dobrotvorno...“ već da
zadrži svoj predloženi naziv, a predsjedavajući naglašava da upravo to htio da kaže.

DOBRIVOJE VIDIĆ:

Plašim se da smo dograđivali bosansku državu sa raznim bosanskohercegovačkim ovim ili

onim...

(Ne razumije se šta govori jer govori s mjesta, a ne za govornicom)

Da li sam bio jasan?

(POSLANICI I PREDSJEDAVAJUĆI UGLAS KAŽU: NIŠTA NIJE JASNO)

VIDIĆ zatim dodaje da izgleda ovim iz Sarajeva nisam jasan, a da ovim iz krajina jesam.

PREDSJEDAVAJUĆI:

Molim da se razumijemo.

Mene ne možete lako naljutiti možemo nas svojica nešto da raspravljamo, ja nisam iz Sarajeva,
mene si pitao i meni to nije jasno. Nemojte sarkazam.

VIDIĆ UPADA U RIJEČ I KAŽE: nije sarkazam.

Predsjedavajući kaže da je sarkazam ako kažete da dograđujemo „Titovu“ državu. Nije tačno.
Kažite, meni nije jasno.

VIDIĆ: Mislim da naš put treba da bude prema Beogradu. Caritas je u Rimu i zna se čija je to
organizacija.

Drugo, ja sam došao iz daleka i ne mogu da slušam neke stvari i ako treba ovdje da ostanemo i
dva dana da sve razmotrimo, krajnje je vrijeme jer se vrši porobljavanje srpskog naroda i njihovih
etničkih granica. Ja ne mogu da često dolazim ovdje, nemam para, za ovaj rad nas niko ne plaća.

Što se tiče Srpskog fonda solidarnosti ja bih ga podržao. To ćemo osnovati i u Banjaluci.

Poslije izlaganja svih ministara svi su konstatovali kakva je bila dosadašnja država i da se
apsolutno ništa ne može promijeniti u Skupštini BiH, i čini mi se da smo mi neki ljudi u
Banjaluci sa saradnjom iz Beograda, otišli malo dalje. Imali smo i neke ideje kako mogu da se
riješe i neke ekonomske stvari bezbolnije bez svih ovih zakonskih izmjena. Bilo bi dobro da iz
Krajnine u ovim komisijama bude par ljudi da treba formirati timove da dalje rade na tim
poslovima. Da posao podijelimo. Da se ova Skupština, ako hoće da bude Skupština, i njeni organi
bave pitanjima registracije.

PREDSJEDAVAJUĆI:

Vjerujte, za cijelo ovo vrijeme niko me nije naljutio kao vi sada. Mene ne mogu ni SDA ni HDZ
naljutiti i mislim da je ovo nekorektno.

Prvo, mislim da su bili predlozi konstruktivni od gospode ministara o tome kako se može razviti
ekonomska moć Bosne i Hercegovine. I ako neko ne razumije treba da pita. Ako hoćete da
ostanemo do sutra ujutro možemo, ali i sutra imamo sjednicu, prekosutra, treba se pripremiti. Ja
ovo nisam požurivao što je to meni ćejf nego zbog toga što je 21,45 sati i što smo o jednoj tački
diskutovali u dva navrata. I Vidić sada diskutuje poslije diskusije koje je o jednoj tački bila ravno
dva sata.

Ja prvo nisam iz Sarajeva, ja sam predsjednik Skupštine Momčilo Krajišnik i stvarno bih zamolio
da se drugi put obraćamo drugarski.

Drugo, molim da iznesete šta ste vi učinili u Banjaluci što mi ovdje nismo ili što bar meni nije
jasno. Iznesite ovdje taj koncept kako razviti ekonomsku moć BiH i šta to ovi ljudi ovdje misle
večeras.

Tu su dati predlozi za to kako se mogu formirati regije, zatim su bili predlozi za poreze – sve
smo, dakle predložili – ostali će to kao smo se dogovorili pripremiti za narednu sjednicu da bi o
tome zatim vodili raspravu. Planirali smo i ustavnu komisiju. Ljudi ne mogu doći jer nemaju
sredstava a niko im ne plaća. Zato formiramo to od onih koji su ovdje blizu, ne vodeći računa ko
je iz koje regije, ko je iz kog sela.

Vjerujte, noćas cijelu noć nisam zaspao, htio sam da ujutro bar prisustvujem sjednici i mi ćemo
se ovdje odlučiti da li ćemo prekosutra prisustvovati sjednici Skupštine SRBiH.

Mislim da je krajnje nekorektno, i vjerujte da me niko do sada nije naljutio kao gospodin Vidić.
Toliko nekorektno diskutuje kao da sam ja sada htio da mijenjam ovu Skupštinu.

Gospodo draga, završavam sjednicu. Hvala lijepo.

(Momčilo Krajišnik napušta sjednicu).

PROF. VOJISLAV MAKSIMOVIĆ:

Gospodo, normalno ja ne bih preuzimao funkciju predsjednika Skupštine, ali mislim da je ostala
zadnja tačka.

Koliko znam mi smo prihvatili osnivanje ovog Fonda, shvatio sam da je ova institucija bila
potrebna. Mislim da je dobro rekao g. Karadžić da nam je potrebna institucija drugog tipa, pa
makar kakva je „Caritas“, „Merhamet“ itd.

Gospodin Vidić treba da zna da u Beogradu ne postoji takva institucija, i drugo, iako je Sunce na
Istoku mi se ne okrećemo svako jutro prema tome Suncu. O vlastitoj sudbini ovdje moramo
brinuti. Niko od nas nije na telefonskoj vezi s Beogradom i u dosluhu sa Beogradom. Naša je
sudbina ovdje i ovdje ćemo je mi rješavati normalno uz sve ostale Srbe na cijelom prostoru.

Ja ovakav način razgovora, i ovakve insinuacije odbijam kao predsjednik Kluba poslanika jer se
ne može poslije ovako poznih sati i kada smo ovako izmoreni poslije vrlo značajnih diskusija
koje će sigurno biti od koristi ne može se ovako postavljati bilo koje vrste sumnja na izlaganje i
poslanika, pogotovo na vođenje Skupštine predsjednika.

Nećemo mi da se Srbi ponašaju kao Ajanović. Ovo je zaista jedan drugarski prigovor.

Ajanović je ovako znao da iritira Krajišnika, a on nije dostojan ni njegovo ime da pomene.

Pošto je ovo bila zadnja tačka dnevnog reda želim da vas samo podsjetim da su sutra sjednice oba
vijeća Skupštine SRBiH i da prema našem ranijem zaključku smo obavezni da idemo na sjednice
vijeća: Vijeće građana i Vijeće opština.

Prekosutra je nastavak sjednice (zajedničke) i to će biti njen treći nastavak i treba da ostanemo pri
onoj odluci koju smo zauzeli na Klubu poslanika, a to je da delegacija u sastavu koji vam je
poznat bude prisutna na toj sjednici. Znači da ne prihvatimo da pod nečijom prijetnjom, jer ispada
da smo pod prijetnjom Kljujića prihvatili da se tako brzo vraćamo na zajedničku sjednicu
Skupštine SRBiH, jer je to jedan od njegovih uslova dodirektnih razgovora naših i njihovih
predstavnika. Zato molim naše predstavnike, poslanike: Jovo Mijatović, prof. Mitar Miljanović i
Slobodan Bijelić, Dobrivoje Vidić, Milan Tešić da budu prekosutra ma zajedničkoj sjednici
vijeća. To su oni koje smo na Klubu poslanika mi odredili.

Takođe upozoravam ostale koji nisu imali takvo ovlašćenje da se ne pojavljuju u sali Skupštine
SRBiH.

Ja sam, gledajući direktni TV prenos, primijetio nekoliko naših poslanika, istina u ono vrijeme
sam bio bolestan i zvao sam na telefon da upozorim Ljubu Bosiljčića koji ima svoju kancelariju
koji može da sjedi zatim da upozorim Nedića, dr Ketovića i Mićića još neke da to ne ponavljaju.
Jer je za mene to znak prave nediscipline. Mi ovdje prvenstveno moramo da pokažemo
međusobnu solidarnost i poštovanje vlastitih odluka.

To bi bilo ono što bih ja vama, još uvijek kao predsjednik Kluba, rekao.

Prema tome, g. Vidiću nema problema oko naplate dnevnica jer ćeš ovdje biti dva dana, a da
navedena delegacija bude prisutna sjednici jer riječ o nastavi iste tačke dnevnog reda. Nema
potrebe da taj sastav delegacije mijenjamo.

Da li ste ovo primili k znanju?

(DA, KAŽU POSLANICI).

Tešićističe da je prošli put bio bolestan ida je zamolio g. Mići ća da ga u toj delegaciji zamjeni.

Još nešto, g. Vidić je rekao zbog čega se po ugledu na karitas instituciju ona nije osnivala i u
Beogradu. Mogu vam reći da jeste osnovala, ali je ona izvedena, i piše „Srbofondacija“ sa „SF“

SKUPŠTINA JE PRIHVATILA PREDLOG OKO UČEŠĆA NA ZAJEDNIČKOJ SJEDNICI

SKUPŠTINE BIH: IDE DOGOVORENA DELEGACIJA.

Prof. Maksimović je zatim pozvao jednog od podpredsjednika Skupštine da završi njen rad.

BRANKO SIMIĆ:

Predsjednik naše Skupštine je završio rad sjednice ove Skupštine.

(Vidić je u međuvremenu tražio riječ, a Simić kaže da ne može).

Ako dalje radimo možemo da radimo kao Klub poslanika. Ja ne bih htio da vodim Skupštinu, ni
Ljubić, ni...

DR RADOVAN KARADŽIĆ:

Da li ovlašćujete odbor za pregovore, odnosno redakcionu grupu da dogovori arbitražnu komisiju

da mi nismo prihvatili nalaze, da zahtijecamo da nam se kaže ko je iz Bosne i Hercegovine
korepondirao sa arbitražnom komisijom i da vas o tome obaviijestimo.

SKUPŠTINA DAJE OVLAŠĆENJE REDAKCIONOJ GRUPI DA OBAVI POSLOVE O

KOJIMA JE PITAO DR KARADŽIĆ.

(Sjednica završila rad u 22,00 sati)

Sarajevo, 11. XII 1991. godine (Ilija Đokić, novinar)