‫ٰ‬

‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪Contents‬‬
‫اامجیل رہف‪ٚ‬ـ ‪4 ................ ................................ ................................ ................................‬‬

‫پیشلفظ ‪5 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫تیسویٍ‪۰۳‬جلد ‪9 ....................................... ................................ ................................‬‬

‫محتروقازئیًعظاو! ‪01......................... ................................ ................................‬‬

‫ثىعنت ‪01......................................... ................................ ................................‬‬
‫تحدی ِ‬
‫اّملق رضحؿ هالہم ومالقاااحلج دمحماشنمقاشب وصقّی ‪01............... ................................ ................................‬‬

‫رئنیسدمّٖ اجہعم اظنہیم الوہّ ‪01................................ ................................ ................................‬‬

‫عظیهتریًکازىامہ ‪04............................... ................................ ................................‬‬

‫مجدددیًوملت‪:‬اقك اعتَّ‪،‬اقك اجكْہ ‪05.......................................... ................................‬‬

‫فہرستمضامیًمفضل ‪55......................... ................................ ................................‬‬

‫فہرستضنيیمسائل ‪60....................... ................................ ................................‬‬

‫کتابالشتی(ذ ّعہ مجنپ) ‪70................................. ................................ ................................‬‬

‫رشج کالص املعء ؽ وصایفء ‪70....................................... ................................ ................................‬‬

‫تجویدوقراءت ‪91.......................................... ................................ ................................‬‬

‫زسهالقرآٌ ‪95............. ................................ ................................ ................................‬‬
‫تشریحافالكوعلهتوقیتوتقویه ‪001 ............... ................................ ................................‬‬

‫سیرتو فضائلوخضائطسیدالنرسلیًیلص اهلل ہیلع ؽملس ‪055 ..................... ................................‬‬

‫زسالہ ‪059 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫تجلیالیقیًباٌىبیياسیدالنرسلیً‪۵۰۳۱‬ھ ‪059 .................................... ................................‬‬

‫(نیقی اک ااہظّ اٖ قاؿ ےک ٘اھت ہک امہُّ یبن یلص اهلل ہیلع ؽملس امتص ّوسولٍ ےک رسداّ ںیہ) ‪059 .....................................‬‬

‫زسالہ ‪567 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫شنولاالسالوالصولالرسولالکراو‪۵۰۵۱‬ھ ‪567 ........................................ ................................‬‬

‫(ّوسل رکمی یلص اهلل اعتیٰل ہیلع ؽملس ےک آ قاؽ اخداد رکاص اک املسم ٍ وہقا) ‪567 ......................... ................................‬‬

‫‪Page 1 of 775‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ ‪117 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫اتقرآٌ‪۵۲۲۲‬ھ ‪117 ....................... ................................ ................................‬‬

‫تنھی ِدایناٌبآی ِ‬
‫زسالہ ‪159 ................. ................................ ................................ ................................‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫االمًوالعلیلياعتیالنضطفیبدافعالبالء ‪159 ................................... ................................‬‬

‫ہملک داعف الوال ےک ٘اھت یفطصم ہیلع اٰولصلہ ؽالسالص یک تعن ایبٍ رکےن ؽاولٍ ےک ےئل ‪159 ................. ................................‬‬

‫قالؽٍ ےس انم اؽّ اےکن رمےبت یک ُقلودی ےہ ‪159 .................. ................................ ................................‬‬

‫مس ّٰمیبہینامیتار یییخ ‪159 ...................................... ................................ ................................‬‬

‫ُ‬
‫باالموزالعامۃ‪۵۰۵۵‬ھ ‪159 ............................... ................................‬‬ ‫اکنالالطامۃعلیشرك ُسوی‬

‫وپّی ایقعـ داھقا (ؽاہویبٍ ےک اٖ )رشك رپ وج اومّ اعہم یک رطج ‪159 ............................... ................................‬‬

‫(وموجد یک ۂ مسق رپ اصدص )ےہ ‪159 ............................. ................................ ................................‬‬

‫باباول‪179 ........... ................................ ................................ ................................ :‬‬

‫بابدوو‪415 ....................................... ................................ ................................ :‬‬

‫(ّ٘اہل ینمض)ميیۃاللبیباٌالتشریحبیدالحبیب‪۵۰۵۵‬ھ ‪511 ....................... ................................‬‬

‫(دنملقع اک دصقم ہک ےب كش ااکحص رشم بیبح اهلل یلص اهلل اعتیٰل ہیلع ؽملس ےک اایتخّ ںیم ںیہ) ‪511 ..................................‬‬

‫زسالہ ‪617 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫‪۵۰۲۳‬ھ‬
‫‪617 ........................ ................................‬‬ ‫ميبہالنيیۃبوصولالحبیبالیالعرشوالرؤیۃ‬

‫(وبحمؿ خدا یلص اهلل ہیلع ؽملس یک رعٖ قك ّ٘ایئ اؽّدقداّ ایہٰل ےکقاُّںیم ولطمؿ ےسربخداّ رکویناال) ‪617 ............................‬‬

‫زسالہ ‪657 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫ٰ‬
‫صالتالضفاءفیىوزالنضطفی‪۵۰۲۵‬ھ ‪657 ............... ................................ ................................‬‬

‫(ونّ یفطصم یلص اهلل اعتیٰل ہیلع ؽملس ےک ایبٍ ںیم افصیئ قانط ےک ااعنامؿ) ‪657 ....................... ................................‬‬
‫عــــــہ‬
‫‪687 ......................................... ................................ ................................‬‬ ‫تقریظ‬

‫زسالہ ‪695 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫ىفیالفیئعنًاستيازبيوزہکلشیئ‪۵۲۵۲‬ھ ‪695 ..................................... ................................‬‬

‫(ا ٖ داؿ ادقٖ ےک ٘اےئ یک یفن سج ےک ونّ ےس ۂ ولخمص ونمّ وہیئ) ‪695 ......................... ................................‬‬

‫‪Page 2 of 775‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ ‪705 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫قنرالتناوفیىفیالظلعًسیداالىاویلص اهلل اعتیٰل ہیلع ؽملس ‪۵۲۵۲‬ھ ‪705 ................ ................................‬‬

‫(رسؽّاعمل یلص اهلل اعتیٰل ہیلع ؽملس ےس ٘اہی یک یفن ںیم اکلم اچدن) ‪705 .............................. ................................‬‬

‫زسالہ ‪717 ................. ................................ ................................ ................................‬‬

‫ھدیالحیراٌفیىفیالفیئعًسیداالکواٌ‪۵۲۵۵‬ھ ‪717 ............................... ................................‬‬

‫(رسؽّاکانئؿ یلص اهلل اعتیٰل ہیلع ؽآ ہل ؽملس ےس ٘اہی یک یفن ےک قاُّ ںیم ریحؿ ّدہ ےک ےئل ّاامنہیئ) ‪717 ..............................‬‬

‫‪Page 3 of 775‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٰ‬
‫فتاوی ِزضویہ‬
‫ن‬
‫عم‪ ۶‬شْجی‪۶‬ؽ‪۶‬رتہمج‪۶‬رعَیب‪۶‬ابعّاؿ‬

‫اامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬كْولیی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‬
‫ّاض‪۶‬افؽقدنشی‬
‫اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‬

‫ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ ربمن؀ ‪۴‬‬

‫قااتسکٍ(‪)۱۰۳۳۳‬‬

‫‪Page 1 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الد ْیی ِ ی‬
‫ن(ادحلكف)‬ ‫ْی ُہ ِیف ْی ّ ِ‬ ‫یای ُّی َق ِِّ‬ ‫َم ْنی ُّی ِر ِدیا ُی‬
‫لل ِب ٖہی َخ ْ ری‬
‫ض ِو َّی ِۃی ی‬ ‫ایایال َّن َب ِو ّیَۃی ِفیا یلْ َق َتاوی ِّ‬
‫یالر ْ ی‬ ‫ا َ یلْ َع َط َ‬
‫ن‬
‫عم‪ ۶‬شْجی ؽ‪۶‬رتہمج‪۶‬رعیب‪۶‬ابعّاؿ‬

‫اقیقحتؿ‪۶‬قادّہ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬وچدوہںی‪۶‬دصی‪۶‬اک‪۶‬میظع‪۶‬ااشلٍ‬
‫یہقف‪۶‬الساولکیئڈیپقا‬
‫دلج‪۰۳‬‬

‫اامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬كْولیی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ازعلكْ‬
‫‪۵۲۳۲‬ھ_________‪۵۰۰۳‬ھ‬
‫‪۵۴۱۲‬ء_________‪۵۵۲۵‬ء‬

‫ّاض‪۶‬افؽقدنشی‪،‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‬
‫ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪،‬الوہّ‪،۴‬قااتسکٍ(‪)۱۰۳۳۳‬‬
‫‪۳۲۲۱۳۳۲‬‬ ‫وفٍ‪،۳۲۱۳۰۵۰:‬‬

‫‪Page 2 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(ہلمج‪۶‬وقحص‪۶‬قحب‪۶‬قارش‪۶‬وفحمؽ‪۶‬ںیہ)‬
‫قاص‪۶‬اتکؿ____________________اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬دلج‪۰۳۶‬‬
‫فینصت___________________خیش‪۶‬اال٘الص‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬اقدّی‪۶‬كْولیی‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‬
‫رتہمج‪۶‬رعیب‪۶‬ابعّاؿ___________ احظف‪۶‬دبع‪۶‬ااتسلّ‪۶‬دیعسی‪،‬قامط‪۶‬امیلعتؿ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪،‬الوہّ‬
‫شیپ‪۶‬ظفل___________________احظف‪۶‬دبع‪۶‬ااتسلّ‪۶‬دیعسی‪،‬قامط‪۶‬امیلعتؿ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪،‬الوہّ‬
‫رتبیتِ رہف‪ٚ‬ـ_______________ احظف‪۶‬دبع‪۶‬ااتسلّ‪۶‬دیعسی‪،‬قامط‪۶‬امیلعتؿ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪،‬الوہّ‬
‫ن‬
‫شْجی‪۶‬ؽ‪۶‬حیحصت________________ ومالقا‪۶‬قدری‪۶‬ادمح‪۶‬دیعسی‪،‬ومالقا‪۶‬دمحم‪۶‬ارکص‪۶‬اهلل‪۶‬كف‪،‬ومالقا‪۶‬هالص‪۶‬نیسح‬
‫قاامتہص‪۶‬ؽ‪۶‬رسرپیتس_____________ ومالقا‪۶‬یتفم‪۶‬دمحم‪۶‬دبع‪۶‬اویقلص‪۶‬ۂاّؽی قامظ‪۶‬اٰیلع‪۶‬میظنت‪۶‬ادملاّٖ‪۶‬اتّنسلہ‪،‬قااتسکٍ‬
‫اتکكف____________________‪۶‬دمحم‪۶‬رشفی‪۶‬لگ‪،‬کْقال‪۶‬کالٍ(وگرجاوناال)‬
‫‪۶‬ہبعش‪۶‬افّیس‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪۶‬الوہّ‬
‫گنٹسیپ___________________ومالقا‪۶‬دمحم‪۶‬اشنم‪۶‬قاشب‪۶‬وصقّی‪۶‬ملعم ٔ‬

‫احفصؿ____________________‪۳۳۲‬‬
‫ا٘اىـ‪ّ ___________________۶‬ذـ‪۶‬ارملذـ‪۵۰۲۲۶‬ھ‪/‬اتسگ‪۲۳۳۱۶‬ء‬
‫عبطم______________________‬
‫قارش______________________‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪،‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪،‬الوہّ‬
‫تمیق_____________________‬

‫ےنلم‪۶‬ےک‪۶‬ےتپ‬
‫*‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدنشی‪،‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪،‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪،‬الوہّ‪۶‬‬
‫‪۳۲۲۱۳۳۲‬‬ ‫‪۳۰۳۳/ ۵۰۵۱۰۳۳‬‬
‫*‪۶‬ہبتکم‪۶‬اہلسًـ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪،‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪،‬الوہّ‬
‫*‪۶‬ایضء‪۶‬ارقلآٍ‪۶‬زنشیکیلبپ‪،‬جنگ‪۶‬شخب‪ّ۶‬ؽد‪،‬الوہّ‬
‫*ریبش‪۶‬كْادّّ‪۶۰۳،‬یب‪،‬اّدؽ‪۶‬قاّاّ‪،‬الوہّ ی‬
‫ی‬

‫‪Page 3 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامجیل‪۶‬رہف‪ٚ‬ـ‬
‫شیپ‪۶‬ظفل_________________________________________________________‪۱‬‬
‫دحتك ِ‬
‫ف‪۶‬تمعن_________________________________________________________‪۵۰‬‬
‫ع‬
‫رہف‪ٚ‬ـ‪۶‬ینمض‪ّٕ ۶‬عل‪۶‬سملئ____________________________________________‪۲۱‬‬
‫رہف‪ٚ‬ـ‪۶‬سملئ‪۶‬ضمًوہ‪۲۵___________________________________________________۶‬‬
‫رشج‪۶‬کالص‪۶‬املعء‪۶‬ؽ‪۶‬وصایفء__________________________________________________‪۳۵‬‬
‫وجتقد‪۶‬ؽظٓاءؿ__________________________________________________________‪۵۰‬‬
‫ّمس‪۶‬ارقلآٍ____________________________________________________________‪۵۱‬‬
‫رشتحی‪۶‬اِالك‪۶‬ؽ‪۶‬ملعِ‪۶‬وتتیق‪۶‬ؽ‪۶‬وقتمی________________________________________‪۵۵۰‬‬
‫ریسؿ‪۶‬ؽ‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽذعاصئ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس__________________________________‪۵۲۱‬‬
‫رہف‪ٚ‬ـ‪ّ٘۶‬الئ‬
‫‪ O‬تجیلیالیِنیی__________________________________________________________‪۵۲۵‬‬
‫‪O‬شمولیاالسالم________________________________________________________‪۲۲۳‬‬
‫‪O‬تم یدیاالیمان________________________________________________________‪۰۳۳‬‬
‫‪O‬االمنیویالعیل__________________________________________________________‪۰۱۵‬‬
‫‪O‬منیۃیاللؽیب(ّ٘اہل‪۶‬ینمض)______________________________________________‪۱۳۳‬‬
‫‪ O‬منبہیالمنیہ__________________________________________________________‪۲۰۳‬‬
‫‪O‬یصالتیالصقا_________________________________________________________‪۲۱۳‬‬
‫‪ O‬نیفیالقئ____________________________________________________________‪۲۵۱‬‬
‫‪ O‬قمریالتمار___________________________________________________________‪۳۵۱‬‬
‫‪O‬یھدییالحیان_______________________________________________________‪۳۰۳‬‬

‫‪Page 4 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬

‫پیشلفظ‬
‫مً‬‫لمسل‬
‫الحمدللی! اٰیلع‪۶‬رضحؿ‪۶‬اامص‪۶‬ا َ‪۶‬ومالقا‪۶‬ااشلہ‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬اخٍ‪۶‬افلض‪ْ ۶‬ولیی‪ ّ۶‬مۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ےک‪۶‬زخانئ‪۶‬ہیملع‪۶‬اؽّداخ ْ‪ ۶‬وہ‪۶‬‬
‫ہ‬‫ػ‬‫ْ‬ ‫ك‬ ‫د‬ ‫ك‬
‫وک‪۶‬خدقد‪۶‬ادناّ‪۶‬ںیم‪۶‬رصع‪۶‬احرض‪۶‬ےک‪۶‬اقتوضٍ‪۶‬ےک‪۶‬نیع‪۶‬اطمقب‪۶‬رظنم‪۶‬اعص‪۶‬رپ‪۶‬الےن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬خیش‪۶‬ادحلكف‪،‬دقؽہ‪۶‬ااملعلء‪،‬‬
‫رضحؿ ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا ‪۶‬یتفم‪۶‬دمحم‪۶‬دبعاویقلص‪۶‬اقدّی‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح(اوتملیف‪۲۲۶‬اتسگ‪)۲۳۳۳۰۶‬یک‪ّ۶‬ری‪۶‬رپیتس‪۶‬داّاولعلص‪۶‬اجہعم‪۶‬‬
‫اظنہیم ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬الوہّ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬اض ‪۶‬افؽقدنشی ‪۶‬ےک ‪۶‬قاص ‪۶‬ےس ‪۶‬وج ‪۶‬اداہ ‪۶‬امّج ‪۵۵۴۴۶‬ء ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقمئ ‪۶‬وہا ‪۶‬اھت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ااہتنیئ ‪۶‬اکایمیب ‪۶‬اؽّكْص ‪ّ۶‬اتفّی ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اھت‪۶‬وجمّہ‪۶‬وصنمہب‪۶‬ےک‪۶‬اّاقتیئ‪۶‬رمالح‪۶‬وک‪۶‬ےط‪۶‬رکےت‪۶‬وہےئ‪۶‬اےنپ‪۶‬ادہاَ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬كْھ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ۔اؿ‪۶‬قك‪۶‬ہی‪۶‬اداّہ‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬یک‪۶‬‬
‫دعتمد‪۶‬اصتفین‪٘۶‬اظئ‪۶‬رک‪۶‬اکچ‪۶‬ےہ‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬نیب‪۶‬االوقایم‪۶‬ایعمّ‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪٘۶‬اظئ‪۶‬وہےن‪۶‬ؽایل‪۶‬دنمّہج‪۶‬دلی‪۶‬رعیب‪۶‬اصتفین‪۶‬اخص‪۶‬اتیمہ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫احلم‪۶‬ںیہ۔‬
‫ی(‪۵۰۲۰‬ھ)‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫(‪)۵‬الدولۃیالمکیۃیبالمادةیالغیؽیۃ ی‬
‫ی(‪۵۰۲۲‬ھ)‬ ‫ی‬ ‫(‪)۲‬انباءیالیحیانیکالمہیالمصونیتؽیانایلکلیشیئ‬
‫ی(‪۵۰۲۴‬ھ)‬ ‫ی‬ ‫معیالتعلیِاتیحاسمیالمقرتییعیلیالسیدیالربی‬
‫ی(‪۵۰۲۰‬ھ)‬ ‫ی‬ ‫(‪)۰‬کقلیالقِیہیالقاھمیفیاحکامیقرطاسیالداراھم‬
‫ی(‪۵۰۳۱‬ھ)‬ ‫ی‬ ‫(‪)۰‬صیِلیالرینیعنیاحکامیمجاورةیالحرمنی‬
‫(‪۵۰۵۰‬ھ)‬ ‫(‪)۱‬ھادییاالضحیۃیبالشاةیال ندیۃ‬
‫ی(‪۵۰۳۳‬ھ)‬ ‫ی‬ ‫(‪)۲‬الصافیۃیالموحیۃیالموحیۃیلحکمیجلودیاالضحیۃ‬

‫‪Page 5 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(‪۵۰۲۰‬ھ)‬ ‫(‪)۳‬االجازاتیالمتؼنۃیلعلماءیبکۃیوالمدینۃ‬
‫شن‬
‫یفیالقتاوییالرضویہیالمعروفیبہ اتفؽٰی ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬یک ‪ْ ۶‬جی ‪۶‬ؽرتہمج ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫رگم ‪۶‬اٖ ‪۶‬اداُّ ‪۶‬اک ‪۶‬میظع ‪۶‬رتنی ‪۶‬اکّقاہم ‪۶‬العطایایالنبویۃ‬
‫دمعہ ‪۶‬ؽوخوصبّؿ ‪۶‬ادناّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ا٘اىـ ‪۶‬ےہ۔اتفؽٰی ‪۶‬ذموکّہ ‪۶‬یک ‪۶‬ا٘اىـ ‪۶‬اک ٓا اغّ ‪۶‬ةعش ‪۶ ٍ۶‬امظعمل ‪۵۰۵۳۶‬ھ ‪/۶‬امّج ‪۵۵۵۳۶‬ء ںیم وہا ‪۶‬اھت اؽّ‪۶‬‬
‫ہلضفبٖ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬لج‪۶‬دجمہ‪۶‬ؽلٍواكف‪ّ۶‬وسہل‪۶‬ارکلمی‪۶‬رقتك ًوا‪۶‬دنپّہ‪٘۶‬ال‪۶‬ےک‪۶‬رصتخم‪۶‬رعہص‪۶‬ںیم‪۶‬صیتںی‪۶‬دلج‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬ںیم ےہ۔اٖ‪۶‬‬
‫‪ٚ‬‬
‫ےس ‪۶‬لبق ‪٘۶‬اظئ ‪۶‬وہےن ‪۶‬ؽایل ‪۶‬اسیتن ‪۶‬دلجؽٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ومشمالؿ ‪۶‬یک ‪۶‬لیصفت ‪ ۶‬وًَ ‪۶‬ا٘اىـ‪،‬بتک ‪۶‬ؽاوباؿ‪،‬ومجمیع ‪۶‬احفصؿ‪،‬دعتاد ‪۶‬وساالؿ‪۶‬‬
‫ؽوجاقاؿ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ںیم‪٘۶‬الم‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬یک‪۶‬دعتاد‪۶‬ےک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬ذسـ‪۶‬دلی‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫‪ٚ‬‬
‫احفصؿ‬ ‫وً َِ‪۶‬ا٘اىـ‬ ‫دعتادِ‪۶‬‬ ‫ؿ‪۶‬‬
‫وجاقا ِ‬ ‫ونعاٍ‬ ‫دلج‬
‫ّ٘الئ‬ ‫ا‪ٚ‬ولہ‬
‫‪۴۰۴‬‬ ‫ةعشٍ‪۶‬امظعمل‪۵۰۵۳۶‬ھ‪______۶‬امّج‪۵۵۵۳۶‬ء‬ ‫‪۵۵‬‬ ‫‪۲۲‬‬ ‫کتابیالطہارة ی‬ ‫‪۵‬‬
‫‪۳۵۳‬‬ ‫ّعیب‪۶‬ااثلین‪___________۵۰۵۲۶‬ونربم‪۵۵۵۵۶‬ء‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۰۰‬‬ ‫کتابیالطہارة ی‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۳۱۲‬‬ ‫ةعشٍ‪۶‬امظعمل‪ّٓ_________۵۰۵۲۶‬ؽّی‪۵۵۵۲۶‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫کتابیالطہارة ی‬ ‫‪۰‬‬
‫‪۳۲۳‬‬ ‫ّذـ‪۶‬ارملذـ‪________ ۵۰۵۰۶‬ونجّی‪۵۵۵۰۶‬‬ ‫‪۱‬‬ ‫‪۵۰۲‬‬ ‫کتابیالطہارة ی‬ ‫‪۰‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫ّعیب‪۶‬االؽّل‪___________۵۰۵۰۶‬ربمتس‪۵۵۵۰۶‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۵۰۳‬‬ ‫لوة ی‬
‫یالص ٰ‬
‫کتاب ّ‬ ‫‪۱‬‬
‫‪۳۰۲‬‬ ‫ّعیب‪۶‬االؽّل‪___________۵۰۵۱۶‬اتسگ‪۵۵۵۰‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰۱۳‬‬ ‫لوة ی‬
‫یالص ٰ‬
‫کتاب ّ‬ ‫‪۲‬‬
‫‪۳۲۳‬‬ ‫ّذـ‪۶‬ارملذـ‪_________۵۰۵۱۶‬دربمس‪۵۵۵۰‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫لوة ی‬
‫یالص ٰ‬
‫کتاب ّ‬ ‫‪۳‬‬
‫‪۲۲۰‬‬ ‫رحمص‪۶‬ارحلاص‪ُ ___________۵۰۵۲‬ذؾٍ‪۵۵۵۱‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫لوة ی‬
‫یالص ٰ‬
‫کتاب ّ‬ ‫‪۴‬‬
‫‪۵۰۲‬‬ ‫ددعقیہ‪______________۵۰۵۲‬ارپلی‪۵۵۵۲‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫‪۲۳۰‬‬ ‫کتابیالجنائز ی‬ ‫‪۵‬‬
‫‪۴۰۲‬‬ ‫ّعیب‪۶‬االؽّل‪___________۵۰۵۳‬اتسگ‪۵۵۵۲‬‬ ‫‪۵۲‬‬ ‫‪۰۵۲‬‬ ‫یزکوة‪،‬صوم‪،‬حج ی‬
‫کتاب ٰ‬ ‫‪۵۳‬‬
‫‪۳۰۲‬‬ ‫رحمص‪۶‬ارحلاص‪___________۵۰۵۴‬یئم‪۵۵۵۳‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۰۱۵‬‬ ‫کتابیالنکاح ی‬ ‫‪۵۵‬‬
‫‪۲۴۴‬‬ ‫ّذـ‪۶‬ارملذـ‪_________۵۰۵۴‬ونربم‪۵۵۵۳‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰۲۴‬‬ ‫کتابینکاح‪،‬طالق ی‬ ‫‪۵۲‬‬
‫‪۲۴۴‬‬ ‫ددعقیہ‪_____________۵۰۵۴۶‬امّج‪۵۵۵۴۶‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲۵۰‬‬ ‫کتابیطالق‪،‬اامیٍ اؽّ‪۶‬دحؽد‪۶‬ؽ‪۶‬زعتری‬ ‫‪۵۰‬‬
‫‪۳۵۲‬‬ ‫امجدی‪۶‬االرخی‪_________۵۰۵۵ٰ ۶‬ربمتس‪۵۵۵۴۶‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۰۰۵‬‬ ‫ی‬ ‫کتابیالسی‬ ‫‪۵۰‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫رحمص‪۶‬ارحلاص‪۶__________۵۰۲۳‬ارپلی‪۵۵۵۵۶‬‬ ‫‪۵۱‬‬ ‫‪۴۵‬‬ ‫کتابیالسی ی‬ ‫‪۵۱‬‬

‫‪Page 6 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۰۲‬‬ ‫امجدی‪۶‬االؽیٰل‪__________ ۵۰۳۶‬ربمتس ‪۵۵۵۵‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰۰۲‬‬ ‫کتابیالشرکۃ‪،‬کتابیالوقف ی‬ ‫‪۵۲‬‬

‫‪۳۲۲‬‬ ‫ددعقی ‪ّٓ_____________ ۵۰۲۳‬ؽّی‪۲۳۳۳۶‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۵۱۰‬‬ ‫کتابیالؽیو ع‪،‬کتابی‬ ‫‪۵۳‬‬
‫الحوالہ‪،‬کتابیالکقالہ ی‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫ّعیب‪۶‬ااثلین‪___________۵۰۲۵۶‬وجالیئ‪۲۳۳۳۶‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۵۱۲‬‬ ‫کتابیالش ادة‪،‬کتابیالِضاءیوی‬ ‫‪۵۴‬‬
‫الدعاوی ی‬
‫کتابیالوکالۃ‪،‬کتابیاالقرار‪،‬کتابی‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫ددعقیہ‪ّٓ۶۵۰۲۵۶‬ؽّی‪۲۳۳۵۶‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۲۵۲‬‬ ‫‪۵۵‬‬
‫الصلح‪،‬کتابیالمضاربۃ‪،‬کتابی‬
‫االمانات‪،‬کتابیالعاریۃ‪،‬کتابی‬
‫ال بہ‪،‬کتابیاالجارة‪،‬کتابی‬
‫االکراہ‪،‬کتابیالحجر‪،‬کتابیالغصب ی‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫رفص‪۶‬الملٔٓ______‪____ ۵۰۲۲‬یئم ‪۲۳۳۵‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۰۰۰‬‬ ‫کتابیالشقعہ‪،‬کتابی‬ ‫‪۲۳‬‬
‫الِسمہ‪،‬کتابیالمزارعہ‪،‬کتابی‬
‫الصیدیویالذبائح‪،‬کتابیاالضحیہ ی‬

‫‪۲۳۲‬‬ ‫ّعیب‪۶‬االؽّل‪_____ ۵۰۲۰_____۶‬یئم‪۲۳۳۲۶‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪۲۵۵‬‬ ‫کتابیالحظریویالباحۃ(ہصح‪۶‬اؽل) ی‬ ‫‪۲۵‬‬

‫‪۲۵۲‬‬ ‫امجدی‪۶‬االرخی____‪___۵۰۲۰‬اتسگ‪۲۳۳۲۶‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲۰۵‬‬ ‫کتابیالحظریویالباحۃ(ہصح‪۶‬دؽص) ی‬ ‫‪۲۲‬‬
‫‪۳۲۴‬‬ ‫دؽ‪۶‬اہجحل_____‪ّٓ______۵۰۲۰‬ؽّی‪۲۳۳۰۶‬‬ ‫‪۳‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫کتابیالحظریویالباحۃ(ہصح‪۶‬وسص) ی‬ ‫‪۲۰‬‬
‫‪۳۲۳‬‬ ‫دؽ‪۶‬اہجحل_____‪ّٓ______۵۰۲۰‬ؽّی‪۲۳۳۰۶‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪۲۴۰‬‬ ‫کتابیالحظریویالباحۃ ی‬ ‫‪۲۰‬‬
‫‪۲۱۴‬‬ ‫ّذـ‪۶‬ارملذـ____‪___ ۵۰۲۰‬ربمتس‪۲۳۳۰۶‬‬ ‫‪۰‬‬ ‫‪۵۴۰‬‬ ‫کتابیالمداینات‪،‬کتابی‬ ‫‪۲۱‬‬
‫االشربہ‪،‬کتابیالرھن‪،‬بابی‬
‫الِسم‪،‬کتابیالوصایا ی‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫رحمص‪۶‬ارحلاص‪۶۵۰۲۱_____۶‬امّج‪۲۳۳۰_____۶‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۰۲۱‬‬ ‫کتابیالقرائض‪،‬کتابیالشیتی‬ ‫‪۲۲‬‬
‫یاولی ی‬
‫حصہ ّ‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫امجدی‪۶‬االرخی‪___ ۵۰۲۱____۶‬اتسگ‪۲۳۳۰۶‬‬ ‫‪۵۳‬‬ ‫‪۰۱‬‬ ‫کتابیالشیتیحصہیدوم ی‬ ‫‪۲۳‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫ددعقیہ‪______ ۵۰۲۱_____۶‬ونجّی‪۲۳۳۱۶‬‬ ‫‪۲‬‬ ‫‪۲۲‬‬ ‫کتابیالشیتیحصہیسوم ی‬ ‫‪۲۴‬‬
‫‪۳۱۲‬‬ ‫ّذـ‪۶‬ارملذـ‪____ ۵۰۲۲۶‬اتسگ‪۲۳۳۱____۶‬‬ ‫‪۵۵‬‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫کتابیالشیتیحصہیچہارم ی‬ ‫‪۲۵‬‬
‫ن‬
‫اتفؽٰی ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬دقمی ‪۶‬یک ‪ ۶‬ہلی ‪ٓ ۶‬ا ھٹ ‪۶‬دلجؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اوباؿ ‪۶‬یک ‪۶‬رتبیت ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬رعمؽَ ‪۶‬ؽدتماؽل ‪۶‬بتک ‪۶‬ہقف ‪۶‬ؽ ‪۶‬اتفؽٰی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ذموکّ ‪۶‬ےہ۔‬
‫ّاضافؽقدنشی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪٘۶‬اظئ‪۶‬وہےن‪۶‬ؽایل‪۶‬سیب‪۶‬دلجؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬رتبیت‪۶‬وک‬

‫‪Page 7 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وحلمؽ ‪ّ۶‬اھک‪۶‬ایگ ‪۶‬ےہ۔رگم‪۶‬اتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬دقمی‪۶‬یک‪۶‬ہیقب‪۶‬اچّ ‪۶‬وبطمہع(دلج‪۶‬مہن‪،‬دمہ‪،‬قاّدمہ‪،‬دؽاّ ‪۶‬دمہ)یک‪۶‬رتبیت‪۶‬اوباؿ ‪۶‬ہقف‪۶‬ےس‪۶‬دعص‪۶‬‬

‫اطمتقب‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬لحم‪۶‬رظن‪۶‬ےہ۔انچہچن‪۶‬اداّہ‪۶‬ذہا‪۶‬ےک‪۶‬رسرپ‪ٚ‬ـ‪۶‬ایلع‪۶‬نسحم‪۶‬اہلسًـ‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا‪۶‬یتفم‪۶‬دمحم‪۶‬‬
‫دبعاویقلص‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬اصذـ‪۶‬اؽّ‪۶‬درگی‪۶‬ااکكْ‪۶‬املعء‪۶‬ؽاشمخئ‪۶‬ےس‪۶‬ااشتسّہ‪۶‬ؽ‪۶‬ااسفتسّ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اّانیک‪۶‬اداّہ‪۶‬ےن‪۶‬ہلصیف‪۶‬ایک‪۶‬ہک وسیبںی‪۶‬دلج‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دعب‪۶‬ؽایل‪۶‬دلجؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬یک‪۶‬دقمی‪۶‬دلجؽٍ‪۶‬یک‪۶‬رتبیت‪۶‬ےک‪۶‬اجبےئ‪۶‬اوباؿ‪۶‬ہقف‪۶‬یک‪۶‬رعمؽَ‪۶‬رتبیت‪۶‬وک‪۶‬اینبد‪۶‬انبقا‪۶‬اجےئ‪،‬زین‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫نہ‬
‫ہلسلس ‪۶‬ںیم ‪۶‬رحب ‪۶‬اولعلص ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ومالقا ‪۶‬یتفم ‪۶‬دبعاانملٍ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ایمظع ‪۶‬داعـ ‪۶‬كْاک ض ‪۶‬ااعلہیل ‪۶‬یک ‪۶‬رگادقنّ ‪۶‬قیقحت ‪۶‬اقین ‪۶‬وک ‪۶‬یھب ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫شیپ‪۶‬رظن‪ّ۶‬اھک‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬وپروپّ‪۶‬اہدافدہ‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬اامنہیئ‪۶‬احک ‪۶‬یک۔اعص‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬ہقف‪۶‬ؽاتفؽٰی‪۶‬یک‪۶‬بتک‪۶‬ںیم‪۶‬اتکؿ‪۶‬االک ہی‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اتکؿ‪۶‬‬
‫ل‬
‫ا شلٓؽاالقاخۃ‪۶‬اکونعاٍ ‪۶‬درک‪۶‬ایکاجقاےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬امہُّ‪۶‬اداُّ‪۶‬ےس‪٘۶‬اظئ‪۶‬دشہ‪۶‬وسیبںی‪۶‬دلج‪۶‬اک‪۶‬ااتتخص‪۶‬وچہکن‪۶‬اتکؿ ‪۶‬االضشوۃ‪۶‬رپوہااھت‪۶‬لہٰدا‪۶‬‬
‫اوسیکںی ‪۶‬دلج ‪۶‬ےس‪۶‬سملئ ‪۶‬ذلٓؽاقاخۃ ‪۶‬یک ‪۶‬ا٘اىـ ‪۶‬اکآ اغّ ‪۶‬ایکایگ۔کتابیالحظرواالباحۃ(وجاچّدلجؽٍ ‪۶ ۲۰،۲۰،۲۵،۲۲۶‬رپلمتشم‪۶‬‬
‫ےہ)یک‪۶‬لیمکت‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اوباؿ ‪۶‬دماانیؿ‪،‬ارشہب‪ّ،‬نہ‪،‬مسق‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽاصقا ‪۶‬رپلمتشم‪۶‬وسیچپںی‪، ۲۱‬وسیبھچںی‪۲۲‬دلج‪۶‬عي ّعہ‪۶‬وہشد ‪۶‬رپ ٓا یکچ‪۶‬‬
‫ٰى‬
‫ےہ۔قایق‪ّ۶‬ےہ‪۶‬سملئ‪۶‬کالہیم‪۶‬ؽدرگی‪۶‬رفتمص‪۶‬ونعاقاؿ ‪۶‬رپلمتشم‪۶‬ابمذـ ‪۶‬ؽاتفؽاےئ ‪۶‬اهل شؼٔؿ ‪۶‬وجاتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬دقمی‪۶‬یک‪۶‬دلج‪۶‬مہن‪۶‬ؽ‬
‫دؽاّدمہ‪۶‬ںیم‪۶‬ریغوبمّؿ‪۶‬ؽریغّترتمكّف‪ ۶‬رّرپدنمّج‪۶‬ںیہ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رتبیت‪۶‬ؽبیوا ‪۶‬ارگآ ‪ٓ ۶‬ا ٘اٍ‪۶‬اکص‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬رگمّؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬زعؽلج‪۶‬‬
‫ٰى‬
‫یک‪۶‬وتقیف‪ّ،‬دمۃ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬یلص‪۶‬اﷲ اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽااحصہبٖ‪۶‬انیعمج‪۶‬یک‪۶‬رظنانعكف‪،‬اهل شؼٔؿ‪۶‬اؽّ‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اﷲ امہیلع‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؽاحین‪۶‬‬
‫رصتَ‪۶‬ؽرکاعـ‪۶‬ےس‪ّ۶‬امق‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬ٹاھ ی‪۶‬یھب‪۶‬روبّرکیل‪۶‬اؽّ‪۶‬کتابیالحظرواالباحۃ یک‪۶‬رطج‪۶‬اٍ‪۶‬رھکبُ‪۶‬وہےئ‪۶‬ومویتٍ‪۶‬وکاوباؿ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫زلی‪۶‬ںیم‪۶‬رپؽرکرمكيؾ‪۶‬ؽ طبضن‪۶‬رکدقاےہ‪۶‬وللیالحمد۔‬
‫اٖ‪۶‬ہلسلس‪۶‬ںیم‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬دنمّہج‪۶‬دلی‪۶‬اومّوکوطبّاخص‪۶‬وحلمؽ‪ّ۶‬اھک‪:‬‬
‫(ا)اٍ‪۶‬امتص‪۶‬سملئ‪۶‬کالہیم‪۶‬ؽرفتمہق‪۶‬وک‪۶‬کتابیالشیتیاکرمکْی‪۶‬ونعاٍ‪۶‬دُ‪۶‬رک‪۶‬فلتخم‪۶‬اوباؿ‪۶‬رپمیسقت‪۶‬رکدقاےہ۔‬
‫(ب)بیوا ‪۶‬ںیم‪۶‬وسال‪۶‬ؽااتفتسء‪۶‬اکاابتعّایکایگےہ۔‬
‫(ج)اقك‪۶‬یہ‪۶‬ااتفتسء‪۶‬ںیم‪۶‬فلتخم‪۶‬اوباؿ‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬وساالؿ‪۶‬ذموکّ‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂہلئسم‪۶‬وکیتفتسم‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬تیمس‪۶‬ہقلعتم‪۶‬‬
‫اوباؿ‪۶‬ےک‪۶‬تحت‪۶‬دالخ‪۶‬رکدقاےہ۔‬
‫(د)ذموکّہ ‪۶‬قاالدؽونٍ ‪۶‬دلجؽٍ(مہن ‪۶‬ؽدؽاّدمہ ‪۶‬دقمی)ںیم ‪٘۶‬الم ‪ّ٘۶‬الئ ‪۶‬وک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ونعاقاؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬اطمقب ‪۶‬ہقلعتم ‪۶‬اوباؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬تحت‪۶‬‬
‫دالخ‪۶‬رکدقا‪۶‬ےہ۔‬
‫(ھ)ّ٘الئ‪۶‬یک‪۶‬ادتباء‪۶‬ؽااہتنء‪۶‬وکاتممّ‪۶‬ایکےہ۔‬
‫ٰى‬
‫(و)اتکؿ‪۶‬ایتشل‪۶‬ےک‪۶‬اوباؿ‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬اهل شؼٔؿ‪۶‬ےک‪۶‬ضعب‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬وجاتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬دقمی‪۶‬ںیم‪٘۶‬الم‬

‫‪Page 8 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ت ‪۶‬وہےکس‪۶‬ےھت‪۶‬اٍ‪۶‬وکیھب‪۶‬ومّؽٍ‪۶‬ؽانم‪ٚ‬ـ‪۶‬ہگج‪۶‬رپ‪٘۶‬الم‪۶‬رکدقاےہ۔‬
‫(ز)بیوا ‪۶‬خدقد‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬وموجدہ‪۶‬رتبیت‪۶‬وچہکن‪٘۶‬اقب‪۶‬رتبیت‪۶‬ےس‪۶‬قالکل‪۶‬فلتخم‪۶‬وہیئگ‪۶‬ےہ‪۶‬لہٰداسملئ‪۶‬یک‪۶‬لمکم‪۶‬رہف‪ٚ‬ـ‪۶‬وموجدہ‪۶‬اوباؿ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬ےئن‪۶‬رسُ‪۶‬ےس‪۶‬رمكّف‪۶‬رکقاڑپی۔‬
‫ع‬
‫(ح)اتکؿ‪۶‬ایتشل‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬امتص‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬ےک‪۶‬دنمّاجؿ‪۶‬یک‪۶‬لمکم‪۶‬ؽ ٕ ّعل‪۶‬رہفںیتس‪۶‬رمكف‪۶‬یک‪۶‬یئگ‪۶‬ںیہ۔‬
‫تیسویٍ‪۰۳‬جلد‬
‫ہی ‪۶‬دلج‪۶ ۰۰۶‬وساولٍ ےک ‪۶‬وجاقاؿ ‪۶‬اؽّومجمیع ‪ ۶‬رّ‪۳۳۲‬احفصؿ ‪۶‬رپلمتشم‪۶‬ےہ۔اٖ ‪۶‬دلجیک ‪۶‬رعیب ‪۶‬ؽافّیس ‪۶‬ابعّاؿ ‪۶‬اکرتہمج ‪ّ۶‬امق‪۶‬‬
‫ل‬
‫ارحلؽَ‪۶‬ےن‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬اہتبل‪۶‬ونّؽ٘اہی‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬اّہعب‪۶‬یک‪۶‬ضعب‪۶‬ابعّاؿ‪۶‬اک رتہمج‪۶‬ااتسدی‪۶‬ا مکْص‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫هالہم‪۶‬ومالقایتفم‪۶‬دبع‪۶‬اویقلص‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ےہ۔‬
‫شیپِ‪۶‬رظندلج(اتکؿ‪۶‬ایتشل‪۶‬ہصح‪۶‬مجنپ)اک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رتہصح‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽذعاصئ‪۶‬دیسارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعت ٰ‬
‫یل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽااحصہب‪۶‬انیعمج‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬‬
‫ےہ۔هالؽہ ‪۶‬اّںی اٖ ‪۶‬دلج ‪۶‬ںیم رشج ‪۶‬کالص ‪۶‬املعء ‪۶‬ؽوصایفء‪،‬رشتحیِ ‪۶‬اِالك‪،‬ملعِ ‪۶‬وتتیق‪ّ،‬مس ‪۶‬ارقل ٓا ٍ ‪۶‬اؽّوجتقدؽظٓاء ‪۶‬ہےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وساولٍ ےک‪۶‬وجاقاؿ‪۶‬یھب‪٘۶‬الم‪۶‬ںیہ۔ذموکّہ‪۶‬قاالونعاقاؿ‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬دعتمدونعاقاؿ‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬سملئ‪۶‬ضموًاّریِثحب‪۶‬ںیہ۔ااہتنیئ‪۶‬‬
‫ؽعیق‪۶‬اؽّرگادقنّاقیقحتؿ‪۶‬ؽدتعيغاؿ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬دنمّہج‪۶‬دلی‪۶‬دٖ‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬دلج‪۶‬یک‪ّ۶‬تنی‪۶‬ںیہ۔‬
‫ی(‪۵۰۳۱‬ھ)‬ ‫‪۵‬۔تجیلیالیِنییبانینبؼنایسیدیالمرسلنی ی‬
‫ل‬
‫وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬الضف‪۶‬ا زلض‪۶‬ؽدیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ےس‪۶‬وبثؿ۔‬
‫(‪۵۰۵۱‬ھ)‬ ‫‪۲‬۔شمولیاالسالمیالصولیالرسولیالکرام‬
‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ؽادلنی‪۶‬رکنیمی‪۶‬اؽّ ٓا قاؽ‪۶‬اخدادےک‪۶‬املسمٍ‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬وبثؿ۔‬
‫ی(‪۵۰۲۲‬ھ)‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫‪۰‬۔تمہیدیایمانیبآیاتیقرآن‬
‫‪٘۶‬اٍ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬كْقاٍ‪ٓ ۶‬ا قا ِ‬
‫ؿ‪۶‬ظٓآ ہین‪۶‬‬
‫ی(‪۵۰۵۵‬ھ)‬ ‫‪۰‬۔االمنیوالعیلیلنایعیتیالمصط ٰ‬
‫یفیبدافعیالبالء‬
‫وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬لکشم‪۶‬اشک‪،‬احذـ‪ّ۶‬ؽا‪۶‬اؽّ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬دملل‪۶‬وبثؿ۔‬

‫‪Page 9 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۱‬۔منیۃیاللؽیبیانیالتشر ییعیبیدیالحؽیب(ینمض)(‪۵۰۵۵‬ھ)‬
‫ااکحص‪۶‬رشتلٍوہ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬اتخمّ‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ۔‬
‫‪۲‬۔منبہیالمنیہیبوصولیالحؽیبیایلیالعرشیوالرؤیۃ(‪۵۰۲۳‬ھ)‬
‫وضحّ‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬رعٖ‪۶‬قك‪۶‬اجےن‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وک‪۶‬دےنھکی‪۶‬اکایبٍ۔‬
‫‪۳‬۔صالتیالصقاءیفینوریالمصط ٰی‬
‫یف(‪۵۰۲۵‬ھ)‬
‫ونّاتین‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫‪۴‬۔نیفیالق ییئیعمنیاسؾناریبنورہیکلی یش ییئ(‪۵۲۵۲‬ھ)‬
‫ہلئسم‪۶‬ونّؽ٘اہی‪۶‬اک‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ایبٍ۔‬
‫‪۵‬۔قمریالتمامیفینیفیالظلیعنیسیدیاالنام(‪۵۲۵۲‬ھ)‬
‫رساکّ‪۶‬دؽاعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ۔‬
‫‪۵۳‬۔ھدییالحیانیفینیفیالقیییعنیسیداالکوان(‪۵۲۵۵‬ھ)‬
‫رسؽّاعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬مسج‪۶‬ادقٖ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔‬
‫محتروقازئیًعظاو!‬
‫ن‬
‫ہی‪۶‬ربخ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےئلیک‪۶‬لغًوا‪۶‬وخٖ‪۶‬نک‪۶‬وہیگ‪۶‬ہک‪۶‬الحمدلل ّاض‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬ےک‪۶‬تحت‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رشفی‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬ؽرتہمج‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬خدقد‬
‫طى‬
‫ادناّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ا٘اىـ ‪۶‬قاہی ‪۶‬لیمکت ‪۶‬وک ‪۶‬چنہپ ‪۶‬یکچ ‪۶‬ےہ۔قال ‪۶‬ابمہغل ‪۶‬مہ ‪۶‬ہی ‪۶‬دوعی ٰ‪۶‬رک ٘کيِ ‪۶‬ںیہ ہک ‪۶‬سیت ‪۶‬دلجؽٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬لمتشم ‪۶‬ہی ‪۶‬داین ‪۶‬اک ‪ ٍ ۶‬ض ‪۶‬رتنی‪۶‬‬
‫اتفؽی‪۶‬ےہ۔ہی‪ُ ۶‬قلود ‪۶‬یہقف‪٘۶‬ااکہّ ‪۶‬ومجمیع‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ‪۲۵۲۱۲۶‬احفصؿ ‪۲۴۰۳۶‬وساولٍ‪۶‬ےک‪۶‬وجاقاؿ ‪۶‬اؽّ‪ّ٘۲۳۲‬الئ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬ےہ‪۶‬ہکبج‪۶‬‬
‫ۂاّؽٍ‪۶‬سملئ‪۶‬ضموًا‪ّ۶‬ری‪۶‬ثحب‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪۶‬اٖ‪۶‬میظع‪۶‬اکّقاےم‪۶‬یک‪۶‬لیمکت‪۶‬رپ‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬ےک‪۶‬قاین‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےب‪۶‬عوال‪۶‬ا٘ایتع‪۶‬وصنمےب‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا اغّ‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬رمد‪۶‬اکلم‪۶‬ااتسدقا‪۶‬‬
‫ارکلمی‪۶‬دخمؽص‪۶‬تلم‪۶‬خیش‪۶‬ادحلكف‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا‪۶‬یتفم‪۶‬دمحم‪۶‬دبعاویقلص‪۶‬اقدّی‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬ونّاهلل‪۶‬رمدقہ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽج‪۶‬‬
‫ُكْوتفج‪۶‬ااہتنیئ‪۶‬رسمؽّوہ ّیہ‪۶‬وہیگ‪۶‬؟ اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دّاجؿ‪ُ ۶‬قلود‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬میظع‪۶‬اتفؽی‪۶‬یک‪۶‬نیب‪۶‬االوقایم‪۶‬ایعمّ‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬‬
‫ا٘اىـ‪۶‬خدقدہ‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬دصہق‪۶‬اجّہی‪۶‬انبےئ۔‬

‫‪Page 10 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل‬
‫ّاض ‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬ےس ‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬امتص‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬ابمّابکد‪۶‬ےک ‪۶‬قحتسم ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وصخاص ‪۶‬اداُّ ‪۶‬ےک ‪۶‬رسرپ‪ٚ‬ـ ‪۶‬اج سًَ ‪۶‬یتفم ‪۶‬امظع‪۶‬رضحؿ ‪۶‬هالہم‪۶‬‬
‫عغس‬
‫ومالقا ‪۶‬اصرٌٔادہ ‪۶‬دمحم ‪۶‬دبعایفطصمل ‪۶‬اقدّی ‪۶‬ۂاّؽی ‪۶‬قامظ ‪۶‬اٰیلع ‪۶‬اجہعم ‪۶‬اظنہیم ‪ّ۶‬وضہی‪،‬اتفؽٰی ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬ترتم‪،‬نیم‪،‬رخم‪،‬نی‪ ،‬زًَ‪،‬‬
‫اکكف‪۶‬اؽّ‪۶‬قامظ‪۶‬رشنؽا٘اىـ‪۶‬رگج‪۶‬وگہش ‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬ومالقا‪۶‬اقّی‪۶‬ریصن‪۶‬ادمح‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬القئ‪۶‬دص‪۶‬نیسحت‪۶‬ؽربتقك‪۶‬ںیہ۔رپؽّداگّاعمل‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫امتص‪۶‬رضحاؿ‪۶‬وک‪۶‬ارجِ‪۶‬زجلی‪۶‬ؽوثاؿ‪۶‬میظع‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬امےئ۔آمنییبجاہیسیدیالمرسلنی‬
‫احظف‪۶‬دمحم‪۶‬دبعااتسلّ‪۶‬دیعس‪۶‬ی‪۶‬‬ ‫ّذـ‪۶‬ارملذـ‪۵۰۲۲۶‬ھ‬
‫قامظ‪۶‬امیلعتؿ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‬ ‫اتسگ‪۲۳۳۱۶‬ء‬
‫‪۶‬الوہّ‪۶‬ؽوخیشوپّہ‪۶‬قااتسکٍ‬

‫‪Page 11 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪Page 12 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫تحدیثىعنت‬
‫ِ‬
‫اّملق‪۶‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقاااحلج‪۶‬دمحماشنمقاشب‪۶‬وصقّی‬
‫رئنیسدمّٖ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪۶‬الوہّ‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫نحمدہیونصیلیونسلمی یعیلیرسولہیالکریمیط ی‬
‫رمکْ ‪۶‬ملع ‪۶‬ؽرعافٍ ‪۶‬اجہعم ‪۶‬اظنہیم ‪ّ۶‬وضہی‪۶‬الوہّ ‪۶‬قااتسکٍ ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬رہشؿ ‪۶‬ؽوبقمتیل ‪۶‬اہچّ ‪۶‬داقگ ‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم ‪۶‬كْیتھ ‪۶‬یہ ‪۶‬اجّیہ ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ً٘ـ ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاین ‪۶‬ؽقامظ ‪۶‬اٰیلع ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬هالہم ‪۶‬ومالقا ‪۶‬یتفم ‪۶‬دمحم ‪۶‬دبعاویقلص ‪۶‬ۂاّؽی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح(اوتملیف ‪۲۲۶‬اتسگ ‪)۲۳۳۰۶‬‬
‫ںیہنج‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬داینےئ‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬قاومّ‪۶‬ایصخشؿ‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬ےک‪۶‬میظع‪۶‬رتنی‪۶‬یملع‪۶‬بقل‪۶‬ےس‪۶‬قاد‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬ۂہبعش‪۶‬ملع‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رہگی‪۶‬ؽایگتسب‪۶‬اےس‪۶‬قاص‪۶‬رعؽج‪۶‬قك‪۶‬اچنہپےن‪۶‬ںیم‪۶‬قشع‪۶‬یک‪۶‬دح‪۶‬قك‪۶‬اگلؽ‪۶‬ےہ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دہج‪۶‬لسلسم‪۶‬اؽّ‪۶‬سمیع‪۶‬ہلیمج‪۶‬ےن‪۶‬اےسی‪۶‬اکّاہےئ‪۶‬امنقاٍ‪۶‬‬
‫رس‪۶‬ااجنص‪۶‬د كيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬داینےئ‪ً٘۶‬يـ‪۶‬اجب‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬رخف‪۶‬رک‪۶‬یتکس‪۶‬ےہ۔ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬ںیم‪۶‬قازیکہ‪۶‬انمجن‪۶‬اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬رحتمك‪۶‬اداّہ‪۶‬ےھت۔دّٖ‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫لًل‬
‫دتّسی‪،‬میلعت ‪۶‬ؽ ‪ ۶‬ض‪،‬فینصت ‪۶‬ؽ ‪۶‬قافیل ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ااتفء ‪۶‬ےس ‪۶‬ااہتنیئ ‪۶‬فغش ‪۶‬اھت۔اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ریصبؿ ‪۶‬ؽ ‪ّٓ۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬لبقتسم‪،‬احل ‪۶‬یک ‪۶‬رطج‪۶‬‬
‫امنقاٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬اکامیض‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽوجد‪۶‬قاوجد‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬وخوصبّؿ‪،‬نسح‪۶‬ؽ‪۶‬امجل‪۶‬اک‪۶‬ت رک‪۶‬اھت۔‬
‫رضحؿ‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬كلسم‪۶‬قح‪۶‬ےک‪۶‬حیحص‪۶‬رتامجٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رتؽجی‪۶‬ؽ‪۶‬ا٘اىـ‪۶‬ےک‪۶‬ےچس‪۶‬غلبم‪۶‬ےھت۔اامكف‪،‬دقاكف‪،‬وقتی‪ٰ ۶‬‬
‫اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وتفٰی ‪۶‬یک ‪۶‬رطج ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ۔املعء ‪۶‬ؽ‪۶‬اشم ‪۶‬خئ ‪۶‬ىقاص ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل ‪۶‬دقدہ ‪۶‬ؽ ‪۶‬دل ‪ّ۶ّٖٓ۶‬اہ ‪۶‬ےئک ‪۶‬وہےت۔ابلطء ‪۶‬وک ‪۶‬اےنپ ‪ّّٓ۶‬دنؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬كْھ ‪۶‬رک‪۶‬‬
‫وناّےت۔اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬یک‪ ۶‬ریمع‪۶‬ؽ‪۶‬رتیق‪۶‬اک‪۶‬روصّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‬

‫‪Page 13 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ۂ‪۶‬ؽظف‪۶‬اغلف‪ّ۶‬اہ۔دمحبہ‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬اؿ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬ابمّك‪۶‬روصّ‪۶‬دصتقی‪۶‬نب‪۶‬رک‪۶‬اجاعمؿ‪۶‬یک‪۶‬قاّخی‪۶‬ںیم‪۶‬اغلف‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪۶‬‬
‫ّوضہی‪۶‬الوہّ‪۶‬ؽ‪۶‬وخیشوپّہ‪۶‬ںیم‪۶‬رقتابی‪۶‬نیت‪۶‬ۂاّ‪۶‬ابلطء‪۶‬ؽ‪۶‬ؿاابلؿ‪۶‬هلؾص‪۶‬ؽ‪۶‬ونفٍ‪۶‬دقًوہ‪۶‬احک ‪۶‬رک‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬یمیلعت‪۶‬سایٖ‪۶‬ناھجےن‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ےئل‪٘۶‬اھٹ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬اققل‪،‬یتنحم‪۶‬اؽّ‪۶‬صلخم‪۶‬ا٘اقدہ‪۶‬رکاص‪۶‬وموجد‪۶‬ںیہ۔‬
‫ع‬ ‫ظ‬
‫انمایاالعمالیبالنیات(اامعل‪۶‬اک‪۶‬داّؽ‪۶‬دماّ‪۶‬اینؿ‪۶‬رپ‪۶‬ےہ)اٖ‪ّٓ۶‬امٍ‪۶‬ربخم‪۶‬اصدص‪۶‬یبن‪۶‬رکمص‪ّ۶‬وسل‪۶‬امظع‪۶‬انجؿ‪۶‬ادمح‪ ۶‬زًى ٰی‪۶‬دمحم‪ ۶‬ػلٔ ٰی‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬یلمع‪۶‬رشتحی‪۶‬اک‪۶‬ارگ‪۶‬اٖ‪۶‬دؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬دصماص‪۶‬اھجمس‪۶‬اجےئ‪۶‬وت‪۶‬قال‪۶‬قالم‪ّ۶‬امق‪۶‬اوطسلّ‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬‬
‫ومالقا ‪۶‬یتفم‪۶‬دمحم‪۶‬دبعاویقلص‪۶‬ۂاّؽی‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قایم‪۶‬شیپ‪۶‬رکےن‪۶‬ںیم‪۶‬اعّ ‪۶‬وسحمٖ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکُ‪۶‬اگ۔ ٓا ؿ ‪۶‬ےن‪۶‬نج‪۶‬اكوالء‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫ٓا ّامشئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اصمكف‪۶‬ؽ‪ٓ ۶‬ا الص‪۶‬ےس‪۶‬زگّ‪۶‬رک‪۶‬اجہعم‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ایبّی‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬عوال‪۶‬لکشم‪۶‬ےس‪۶‬یہ‪۶‬ےلم‪۶‬یگ۔ ٓا ؿ‪۶‬زعتمی‪۶‬ےک‪۶‬وگہ‪۶‬رگاٍ‪۶‬ےھت۔‬
‫ربص‪۶‬ؽااقتسعـ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬قاّ‪۶‬انکٍ‪ّ۶‬اہ۔دھک‪،‬دّد‪۶‬اؽّ‪۶‬امل‪۶‬وک‪۶‬اابحء‪۶‬ؽ‪ّ۶‬اقفء‪۶‬ےس‪۶‬ہشیمہ‪۶‬اہنٍ‪ّ۶‬اھک۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اؽّ‪۶‬اےکس‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ااکحص‪۶‬ؽ‪۶‬اّ٘اداؿ‪۶‬رپ‪۶‬لمع‪۶‬ریپا‪ّ۶‬ےہ۔الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ؽ‪۶‬امجىـ‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬رصَ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬ااسی‪۶‬هلؾص‪۶‬ؽ‪۶‬ونفٍ‪۶‬اک‪۶‬رمکْ‪۶‬رمدمـ‪۶‬‬
‫ّٓامقا ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬میظنت‪۶‬ادملاّٖ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬اےسی‪۶‬وبضمؽ‪۶‬رتنی‪۶‬اداُّ ‪۶‬یھب ‪۶‬انعكف ‪۶‬ےئک‪۶‬نج ‪۶‬ےک‪۶‬ایقص ‪۶‬ےس‪ً٘۶‬يـ ‪۶‬اک‪۶‬وپرص‪۶‬اقمئ‪۶‬‬
‫عكم‬
‫ےہ۔اٍ‪۶‬اک‪ ۶‬ح‪۶‬رظن‪۶‬ۂ‪۶‬ہبعش‪۶‬ملع‪۶‬ؽ‪۶‬لضف‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬آّاد‪۶‬یک‪۶‬ایتّی‪ّ۶‬اہ‪،‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ہلضفب‪۶‬ؽ‪۶‬رکہم‪۶‬اعتیٰل‪۶‬درگی‪۶‬ہبعش‪۶‬اجؿ‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬وخؿ‪۶‬‬
‫اکایمؿ ‪ّ۶‬ےہ۔یہی‪۶‬ؽہج‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ج ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬ےک‪ْ۶‬عالء‪۶‬كلم‪۶‬وپر‪۶‬ںیم‪۶‬دّٖ‪۶‬ؽ ‪۶‬دتّسی‪۶‬یک‪۶‬دنسمںی‪۶‬اجسےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬‬
‫ںیہ۔رحتری ‪۶‬ؽ ‪۶‬ااتفء‪،‬اصتفین ‪۶‬ؽ ‪۶‬قاافیلؿ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رتامج ‪۶‬ںیم ‪۶‬قاص ‪۶‬دیپا ‪۶‬رکےکچ ‪۶‬ںیہ۔اجہعم ‪۶‬ےک ‪۶‬رقتابی ‪۶‬امتص ‪۶‬دمّنیس ‪۶‬ںیہی ‪۶‬ےس ‪ّٓ۶‬اىـ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫تبسن‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔‬
‫عظیهتریًکازىامہ‬
‫رضحؿ‪۶‬ہلبق‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬اک‪۶‬ۂ‪۶‬اکّقاہم‪۶‬میظع‪۶‬رت‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬اک‪۶‬ایقص‪۶‬ااسی‪۶‬اکّقاہم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬كْیلی‪۶‬رشفی‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ٰى‬
‫ارگ ‪۶‬الوہّ ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬كش ‪۶‬رکُ ‪۶‬وت ‪۶‬وکیئ ‪۶‬اضمہقئ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہاگ‪،‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک ‪۶‬اهل شؼٔؿ ‪۶‬اامص ‪۶‬ادمح ‪ّ۶‬اض ‪۶‬اخٍ ‪۶‬كْولیی ‪ّ۶‬ہمح ‪۶‬اهلل ‪۶‬یک ‪۶‬داؿ ‪۶‬وتسدہ‪۶‬‬
‫افصؿ‪۶‬ےک‪۶‬اامیٍ‪۶‬آّؽّ‪ّ،‬ؽج‪۶‬رپؽّ‪۶‬اؽّ‪۶‬قیقحت‪ٓ ۶‬ا انش‪۶‬ملق‪۶‬ےس‪۶‬نج‪۶‬ۂاّؽٍ‪۶‬وتفؽٍ‪۶‬وک‪۶‬داللئ‪۶‬ؽ‪۶‬كْانیہ‪۶‬ےس‪۶‬رمعص‪۶‬ایکایگ‪۶‬اھت‪،‬وعص‪،‬وخاص‪۶‬‬
‫اک‪۶‬ایکن‪ّ۶‬ؽج‪۶‬قك‪۶‬انچنہپ‪۶‬لکشم‪۶‬رتنی‪۶‬ارم‪۶‬اھت۔یتفم‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬نج‪۶‬یک‪ّ۶‬دنیگ‪۶‬اک‪۶‬ۂ‪۶‬ہحمل‪۶‬ملع‪۶‬ؽ‪۶‬لمع‪۶‬ےس‪۶‬ابعّؿ‪ّ۶‬اہ‪۶‬اوھنٍ‪۶‬ےن‪۶‬ذـ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫دظف‪۶‬رپ‪۶‬رہگایئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ریگایئ‪۶‬ےس‪۶‬وساچ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬لح‪۶‬ویٍ‪۶‬دوھقد‪۶‬اکنال‪۶‬ہک‪۶‬اٰیلع‪۶‬رضحؿ‬

‫‪Page 14 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫ومالقا‪۶‬ااشلہ‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬اخٍ‪۶‬كْولیی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےک‪۶‬اتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬وک‪۶‬خدقد‪۶‬دؽّ‪۶‬ےک‪۶‬اقتوضٍ‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪ ۶‬شْجی‪۶‬ؽ‪۶‬رتہمج‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪٘۶‬اظئ‪۶‬‬
‫ن‬
‫رکےن‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬دایل‪۶‬اجےئ۔انچآ ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۵۵۴۱۶‬ء‪۶‬ںیم‪۶‬رعیب‪۶‬ؽ‪۶‬افّیس‪۶‬ابعّاؿ‪۶‬ےک‪۶‬رتہمج‪۶‬اؽّ‪۶‬وحاہل‪۶‬اجؿ‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اکص‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ٓا اغّ‪ّٓ۶‬امدقا‪،‬رگماٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وھٹٖ‪۶‬اینبد‪۶‬اکّٓامہ‪۶‬رکقا‪۶‬اّ‪۶‬دح‪۶‬رضؽّی‪۶‬اھت‪،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۵۵۴۴۶‬ء‪۶‬ںیم‪۶‬الہ‪۶‬ملع‪۶‬ؽ‪۶‬ملق‪۶‬ےس‪۶‬اشمؽّؿ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬گنٹیم‪۶‬قالیئ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬قاالافتص‪۶‬ےط‪۶‬قاقا‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬میظع‪۶‬رتنی‪۶‬اکص‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬اداّہ‪۶‬اقمئ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ۔‬
‫ن‬
‫انچآ ‪۶‬اداُّ‪۶‬ےک‪۶‬قاكْتک‪۶‬قاص‪۶‬ےک‪۶‬وہظّ‪۶‬قدری‪۶‬وہےت‪۶‬یہ‪۶‬وصنمےب‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽ‪۶‬ہب‪۶‬لمع‪۶‬القا‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّ‪۶‬قااقدعیگ‪۶‬ےس‪ ۶‬شْجی‪۶‬ؽ‪۶‬رتہمج‪۶‬اکاکص‪۶‬رشؽم‪۶‬‬
‫وہایگ۔الحمدللیعیلیمنہیوکرمہیواحسانہ ہک‪۶‬اتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬وج‪۶‬دقمی‪۶‬قاّہ‪۶‬دلجؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬اھت‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬اینپ‪۶‬ؽتعس‪۶‬ؽاشکدیگ‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬‬
‫ن‬
‫سیت‪۶‬میخض‪۶‬رتنی‪۶‬دلجؽٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬رقتك ًوا قاسیئ‪۶‬ۂاّ‪۶‬احفصؿ‪۶‬رپ‪ ۶‬ھوال‪۶‬وہا‪۶‬اعمل‪۶‬ا٘الص‪۶‬ںیم‪۶‬اینپ‪۶‬ارفنادی‪۶‬تیثیح‪۶‬ےس‪۶‬امنقاٍ‪۶‬اؽّاتممّ‪۶‬داھکیئ‪۶‬‬
‫دُ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ۔مہ‪۶‬نیقی‪۶‬ےس‪۶‬ہہک‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وتاّخی‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬میظع‪۶‬اؽّاجعم‪۶‬وکیئ‪۶‬دؽرسا‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ۔لغًوا‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫یتفم‪۶‬امظع‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽج‪۶‬اےنپ‪۶‬ظٓاّ‪ ۶‬سدٖ‪۶‬ںیم‪٘۶‬اداٍ‪۶‬ؽّٓاحٍ‪۶‬وہیگ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬اکص‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا اغّ‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪۶‬اھت‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬ؽہ‪۶‬قاہی‪۶‬لیمکت‪۶‬قك‪۶‬اچنہپ‪۶‬‬
‫ظہى‬
‫اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪ ۶‬ض‪۶‬قااشلٍ‪۶‬ارم‪۶‬ےس‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬ۂ‪۶‬اقك‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ااعنیم‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬اینپ‪۶‬اجتسمقات ‪۶‬داعؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬وناّ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔ا‪۶ٖ۶‬میظع‪۶‬رتنی‪۶‬‬
‫نشم‪۶‬وک‪۶‬اکایمیب‪۶‬ؽاکرماین‪۶‬قك‪۶‬اچنہپےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬نج‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ےن‪۶‬امنقاٍ‪۶‬خدامؿ‪۶‬رسااجنص‪۶‬دںی‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اامسےئ‪۶‬رگایم‪۶‬دّج‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫لبق ‪۶‬ریما ‪۶‬دل ‪۶‬اچاتہےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اصذـ ‪۶‬اتفؽٰی ‪۶‬اٰیلع ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دجمد ‪۶‬امقۃ ‪٘۶‬اہقب ‪۶‬ؽاحرضہ ‪۶‬ومالقا ‪۶‬ااشلہ ‪۶‬ادمح ‪ّ۶‬اض ‪۶‬اخٍ ‪۶‬افلض ‪۶‬كْولیی ‪ّ۶‬ہمح ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ن‬
‫اعتیلٰ‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬وتسدہ‪۶‬افصؿ‪۶‬یک‪۶‬ایحؿ‪۶‬ابمّہک‪۶‬اک‪۶‬رصتخم‪٘۶‬اخالہص‪۶‬دّج‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪،‬وگاتفؽٰی‪۶‬ابمّہک‪۶‬یک‪ ۶‬ہلی‪۶‬دلج‪۶‬ےس‪۶‬ےل‪۶‬رک‪ٓ ۶‬ا رخی‪۶‬دلج‪۶‬‬
‫ل‬
‫قك ‪۶‬یسک ‪۶‬ت ‪۶‬یسک ‪۶‬رطج ‪۶‬كُْ ‪۶‬انسح ‪۶‬ریپاےئ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اعتَّ ‪۶‬اھکل ‪۶‬اجاکچےہ‪،‬رگم ‪ٔ ۶‬شؾاےئ ‪۶‬درک ‪۶‬ابیبحل ‪۶‬بیبل‪،‬وبحمؿ ‪۶‬اک ‪۶‬درک ‪۶‬اھٹیم‪۶‬‬
‫اتگلےہ۔ذہلا‪۶‬ظٓقد‪۶‬اھٹمٖ‪۶‬احک ‪۶‬رکےن‪۶‬ےکےئل‪۶‬دنچ‪۶‬املکؿ‪۶‬ملق‪۶‬دنب‪۶‬رکےن‪۶‬یک‪۶‬اعسدؿ‪۶‬احک ‪۶‬رکقاوہٍ۔‬
‫مجدددیًوملت‪:‬اقك‪۶‬اعتَّ‪،‬اقك‪۶‬اجكْہ‬
‫لکن‪۶‬ےک‪۶‬نحص‪۶‬اتسلگٍ‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ‪۶‬دؽّ‪۶‬یئگ‬
‫ہی‪۶‬لُؾےئ‪۶‬لگ‪۶‬یھب‪۶‬ںیہک‪۶‬دیق‪ّ۶‬ےنہ‪۶‬ؽایل‪۶‬ےہ‬
‫ریغ ‪۶‬ومعمیل ‪۶‬ااخشص ‪۶‬اےنپ ‪۶‬نپچب ‪۶‬یہ ‪۶‬ےس ‪۶‬اینپ ‪۶‬رحاکؿ ‪۶‬ؽ٘کواؿ‪،‬وشن ‪۶‬ؽامنںیم اتممّ ‪۶‬وہےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اقك ‪۶‬اقك ‪۶‬اخل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےب ‪۶‬انپہ‪۶‬‬
‫ششک‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاہیص‪۶‬لبق‪۶‬ےس‪۶‬لبقتسم‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪ ۶‬كم‪ ۶‬كم‪۶‬رک‪ ۶‬ےجیت‪۶‬اک‪ ۶‬ہت‪۶‬دراتّاتہےہ‪،‬اؽّ‪۶‬ول ‪۶‬راکّا ےتھ‪۶‬ںیہ‪:۶‬‬

‫‪Page 15 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وہاہنّ‪۶‬كْؽا‪۶‬ےک‪۶‬ےنکچ‪۶‬ےنکچ‪۶‬قاؿ‬
‫‪۶‬اٰیلع‪۶‬رضحؿ‪۶‬میظع‪۶‬اربلتک‪،‬اامص‪۶‬اہلسًـ‪،‬دجمد‪۶‬دنی‪۶‬ؽتلم‪۶‬ومالقا‪۶‬ااشلہ‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬اخٍ‪۶‬افلض‪۶‬كْولیی‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬یھب‪۶‬ایس‪۶‬مسق‪۶‬یک‪۶‬‬
‫قادّ ّؽّاگّ‪۶‬ویتسہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬میظع‪۶‬ارملكيـ‪۶‬یتسہ‪۶‬ےھت‪،‬نپچب‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ۂ‪۶‬ادناّ‪۶‬ںیم‪۶‬اعسدؿ‪۶‬ؽكوك‪۶‬یتخب‪۶‬ےک‪۶‬آ قاّ‪۶‬امنقاٍ‪۶‬ےھت۔‬
‫ومعامۂ‪ّ۶‬امےن‪۶‬ےکوچبٍ‪۶‬اک‪۶‬ؽیہ‪۶‬احل‪۶‬وہقا ےہ‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬لک‪۶‬ےک‪۶‬وچبٍ‪۶‬اک ےہ‪۶‬ہک‪٘۶‬اؿ‪ٓ ۶‬ا ھٹ‪٘۶‬ال‪۶‬قك‪۶‬وت‪۶‬اںیہن‪۶‬یسک‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬وہٖ‪۶‬ںیہن‬
‫وہقا ‪۶‬اؽّت ‪۶‬یہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬یسک ‪۶‬قاؿ‪۶‬یک ‪۶‬ہہت ‪۶‬قك‪۶‬چنہپ ‪٘ ۶‬کيِ ‪۶‬ںیہ‪،‬رگم ‪۶‬اٰیلع‪۶‬رضحؿ ‪۶‬كْولیی‪۶‬اک ‪۶‬نپچب ‪۶‬كْی ‪۶‬اتیمہ ‪۶‬اک ‪۶‬احلم ‪۶‬اھت۔مکی‪۶‬ینس‪،‬وخّد ‪٘۶‬ایل‪۶‬‬
‫اؽّمک ‪۶‬رمعی‪۶‬ںیم وہدنمشی ‪۶‬اؽّوقؿ‪۶‬احہظف ‪۶‬اک‪۶‬ہی ‪۶‬اعمل ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک ‪٘۶‬اّےھ‪۶‬اچّ ‪٘۶‬ال‪۶‬یک ‪۶‬یھنن ‪۶‬یس‪۶‬رمع‪۶‬ںیم‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬دیجم ‪۶‬قارظہ‪۶‬لمکم ‪۶‬ڑپ ھيِ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫تمعن‪۶‬ےس‪۶‬قاّقاؿ‪۶‬وہےئگ۔ھچ‪٘۶‬ال‪۶‬ےک‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪ّ۶‬عیب‪۶‬االؽل‪۶‬رشفی‪۶‬ےک ‪۶‬ابمّك‪ ۶‬ہنیہ‪۶‬ںیم‪۶‬عؤٌ‪۶‬رپ‪۶‬ہولہ‪۶‬آّؽّ‪۶‬وہرک‪۶‬عوالد‪۶‬ا یبن‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬وموضم‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬تہب‪۶‬كُْ‪۶‬اامتجم‪۶‬ںیم‪۶‬اہنكف‪ُ ۶‬كْ‪۶‬زغم‪۶‬رقتری‪ّٓ۶‬امرک‪۶‬املعء‪۶‬رکاص‪۶‬اؽّاشمخئ‪۶‬ىقاص‪۶‬ےس‪۶‬نیسحت‪۶‬‬
‫ؽ ٓا ّٓنی‪۶‬یک‪۶‬داد‪۶‬ؽوصل‪۶‬یک۔ایس‪۶‬رمع‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬دغباد‪۶‬رشفی‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬تمس‪۶‬ولعمص‪۶‬رک‪۶‬یل‪۶‬یھت‪۶‬قادص‪۶‬ایحؿ‪ ۶‬ہدہ‪۶‬ابمّہک‪۶‬ثؿ‪۶‬‬
‫ن‬
‫امظع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ىوہ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬قاؽٍ ‪۶‬ت ‪ ۶‬ھوالےئ‪،‬امنّ ‪۶‬ےس ‪۶‬وت ‪۶‬قشع ‪۶‬یک ‪۶‬دح ‪۶‬قك ‪۶‬اگلؽ ‪۶‬اھت ‪۶‬انچہچن ‪۶‬امنّ ‪۶‬كىشاات ‪۶‬قاامجىـ‪ ۶‬ریبک ‪۶‬اؽیلٰ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ظفحت ‪۶‬رکےت ‪۶‬وہےئ ‪۶‬دجسم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اجرک ‪۶‬ادا ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬رکےت‪،‬ذـ ‪۶‬یھبک ‪۶‬یسک ‪۶‬اخوتٍ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اانم ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت ‪۶‬وفّ ‪۶‬ارظنںی ‪۶‬یچین ‪۶‬رکےت ‪۶‬وہےئ ‪۶‬رساکھجایل‪۶‬‬
‫رکےت‪،‬وگقا‪۶‬ہک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬یفطصم‪۶‬رکمی‪۶‬ہیلع‪۶‬الىشوۃ‪۶‬ؽالًواء‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬ہبلغ‪۶‬اھت‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬ااہظّ‪۶‬رکےت‪۶‬وہےئ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫یک‪۶‬خدعـ‪۶‬اعہیل‪۶‬ںیم‪۶‬ویٍ‪٘۶‬الص‪۶‬شیپ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪؎ ۶‬‬
‫یچین‪۶‬رظنؽٍ‪۶‬یک‪۶‬رشص‪۶‬ؽایحرپ‪۶‬دّؽد‬
‫اؽیچن‪۶‬ینیب‪۶‬یک‪ّ۶‬تعف‪۶‬ہپ‪۶‬الوھکٍ‪٘۶‬الص‬
‫اٰیلع‪۶‬رضحؿ‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن‪۶‬زلنپک‪۶‬ںیم‪۶‬وقتی‪ٰ ۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬اانپایل‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ےتلچ‪۶‬ؽظف‪۶‬دقومٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ہـ‪۶‬قك‪۶‬انسیئ‪۶‬ت ‪۶‬دیتی‪۶‬یھت۔٘اؿ‪۶‬‬
‫٘ال ‪۶‬ےک ‪۶‬ےھت ‪۶‬ہک ‪۶‬امہ ‪ّ۶‬اضمٍ ‪۶‬اابملّك ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ؽُّ ‪ّ۶‬ےنھک ‪۶‬رشؽم ‪۶‬رکدےی‪،‬انچہچن ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽادل ‪۶‬امخد ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫ومالقا‪۶‬هالہم‪۶‬احیج‪۶‬دمحم‪۶‬یقن‪۶‬یلع‪۶‬اخٍ‪۶‬كْولیی‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح‪۶‬دؽ رہ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬ہکبج‪۶‬دشؿ‪۶‬یک‪۶‬رگیم‪۶‬ڑپ‪ّ۶‬یہ‪۶‬یھت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬ےئل‪۶‬اٖ‪۶‬ہرمہ‪۶‬ںیم‬
‫ےچنہپ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬ااطفّی‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬مسق‪۶‬مسق‪۶‬اک‪٘۶‬اامٍ‪۶‬وموجد‪۶‬اھت‪،‬ریفین‪۶‬ےک‪۶‬سایےل‪۶‬یھب‪۶‬ےھت‪،‬ؽادل‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬ہرمہ‪۶‬ادنّ‪۶‬ےس‪۶‬دنب‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫سایہل‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬دےتی‪۶‬وہےئ‪۶‬اہک‪۶‬اےس‪۶‬اھک‪۶‬ول‪،‬وت ٓا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪۶‬ریما‪ّ۶‬ؽّہ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسی‪۶‬اھکؽٍ‪۶‬؟ ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ؽادل‪۶‬امخد‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وچبٍ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؽّہ‪۶‬‬
‫ااسی‪۶‬یہ‪۶‬وہقا ےہ‪،‬ول‪۶‬اھکول‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬دنب‪۶‬رکدقا‪۶‬ےہ‪۶‬یسک‪۶‬وک‬

‫‪Page 16 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ربخ ‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ ‪۶‬اؽّت ‪۶‬یہ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬دھکی ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ےہ۔ ٓا ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬وجاقًا ‪۶‬رعص ‪۶‬ایک ‪:۶‬اقا ‪۶‬اجٍ ‪۶ !۶‬سج ‪۶‬ےک ‪۶‬مکح ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽّہ ‪ّ۶‬اھک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وت ‪۶‬دھکی ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ےہ۔ہی‪۶‬‬
‫وجاؿ‪ً٘۶‬يِ‪۶‬یہ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا وسنؽٍ‪۶‬اک‪۶‬قاّ‪۶‬دنب‪۶‬ھ‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪ً٘۶‬يِ‪۶‬ےس‪۶‬اگلقا‪،‬سایّ‪۶‬ایکاؽّہرمُ‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪۶‬ےل‪ٓ ۶‬ا ےئ۔سبحانیاللی!‬
‫ٓا وھٹںی‪٘۶‬ال‪۶‬ںیم‪۶‬دقص‪ّ۶‬اھک‪۶‬وت‪۶‬نف‪۶‬وحن‪۶‬یک‪۶‬رہشہ‪ٓ ۶‬ا افص‪۶‬اتکؿ‪"۶‬ھدایۃیالنحو "یک‪۶‬رشج‪۶‬ھکل‪۶‬دایل‪،‬اؽّ‪۶‬دوسںی‪٘۶‬ال‪''۶‬مسلمیالؿبوت''‬
‫یک‪۶‬یقیقحت‪۶‬رشج‪۶‬ےنھکل‪۶‬یک‪۶‬اعسدؿ‪۶‬قایئ۔اٰیلع‪۶‬رضحؿ‪۶‬افلض‪۶‬كْولیی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ ‪۶‬ےن‪۶‬ہلمج‪۶‬هلؾص‪۶‬دقًوہ‪۶‬ىغلوہ‪۶‬ؽلغلوہ‪۶‬یک‪۶‬لیمکت‪۶‬ریتہ‪٘۶‬ال‪۶‬‬
‫دٖ‪۶‬امہ‪۶‬یک‪۶‬رمع‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪ ۵۰۶‬ةعشٍ ‪۶‬امظعمل‪۵۲۴۲۶‬ھ‪۵۵/‬ونربم‪۵۴۲۵۶‬ء‪۶‬كْؽّ ‪۶‬رعمجاؿ ‪۶‬افّم ‪۶‬الیصحتل‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬رشَ‪۶‬احک ‪۶‬‬
‫ایک۔دعبہ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ؽادل ‪۶‬امخد ‪۶‬ےک ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬رپ ‪۶‬دّٖ ‪۶‬ؽدتّسی ‪۶‬اؽّدنسم ‪۶‬ااتفء ‪۶‬وک ‪ّ۶‬تنی‪۶‬یشخب۔ہلضفب ‪۶‬اعتیلٰ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬ملع ‪۶‬ےس ‪۶‬وصخیص ‪۶‬اگلؽ ‪ّ۶‬اہ‪۶‬‬
‫ن‬
‫اؽّخداداد ‪۶‬داہكف ‪۶‬ےس ‪۶‬هلؾص ‪۶‬ؽونفٍ ‪۶‬رمؽہج ‪۶‬اک ‪۶‬رساقانب ‪۶‬ےئگ۔ ٓا ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪٘۶‬ال ‪ّٓ۶‬اىـ ‪۶‬ےک ‪۶‬دؽ ‪۶‬قاّیخی ‪۶‬امدُ ‪ ۶‬شْجی ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬‬
‫''وعتقد'' اؽّ''وفغّ''اٍ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ےس‪۵۲۴۲۶‬ھ‪۶‬ےک‪۶‬ادعاد‪۶‬لکليِ‪۶‬ںیہ۔‬
‫ٰى‬
‫وقؿ‪۶‬احہظف‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬اعمل‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬ومالقا‪۶‬دیس‪۶‬اویؿ‪۶‬یلع‪ّ۶‬وضی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬قاّ‪۶‬اهل شؼٔؿ‪۶‬افلض‪۶‬كْولیی‪۶‬‬
‫ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ضعب ‪۶‬قاؽافق ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬ریمُ ‪۶‬قاص ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪''۶‬احظف'' ‪۶‬یھب ‪۶‬ھکل ‪۶‬دقا ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬احالہکن ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬بصنم ‪۶‬اک ‪۶‬الہ ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫وہٍ‪،‬نکیل‪۶‬ہی‪۶‬رضؽّی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬وکیئ‪۶‬احْؾ‪۶‬اصذـ‪۶‬کالص‪۶‬قا‪۶‬ك‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬قاّہ‪۶‬ڑپھ‪۶‬رک‪۶‬انس‪۶‬دقا‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬دؽ‪۶‬قاّہ‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬نس‪۶‬ےل۔انچآ ‪۶‬‬
‫ےط‪۶‬قاقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اشعء‪۶‬ےک‪۶‬ؽوض‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬امجىـ‪۶‬ےس‪۶‬لبق‪۶‬اٖ‪۶‬ےئلیک‪۶‬لسسـ‪۶‬رشؽم‪۶‬رکدی‪۶‬یئگ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬سیت‪۶‬دونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬صیتٍ‪۶‬‬
‫قاُّ‪ّ۶‬قاین‪۶‬انسد كيِ‪،‬زین‪ّٓ۶‬امقا‪،‬الحمدلل! مہ‪۶‬ےن‪۶‬کالص‪۶‬قاك‪۶‬رتبیت‪۶‬ےس‪۶‬قاد‪۶‬رکایل۔اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬دنباگٍ‪۶‬خدا‪۶‬اک‪ ۶‬انہ‪ ۶‬طل‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔‬
‫ن‬
‫سبحانیاللی! دصاظف‪۶‬اعشّ‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬اک‪۶‬ایک‪ ۶‬انہ۔اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬لمکم‪۶‬ظفح‪۶‬ارقل ٓا ٍ‪۶‬اک‪۶‬ؽظف‪ ۶‬سمًوۃ‪٘۶‬اؿ‪۶‬ےٹنھگ‪۶‬قًوا‪۶‬ےہ۔‬
‫ایبٍ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬دمحم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن‪۶‬وھچ ی‪۶‬رمع‪۶‬ںیم‪٘۶‬اؿ‪۶‬دونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬رکمی‪۶‬ظفح‪۶‬رکایل‪۶‬اھت‪۶‬ہکبج‪۶‬اامص‪٘۶‬ایعف‪۶‬اؽّ‪۶‬رضحؿ‪۶‬خیش‪۶‬‬
‫دبعاقحل‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی‪۶‬امہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن‪۶‬نیت‪۶‬نیت‪۶‬امہ‪۶‬یک‪۶‬دمؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬ظفح‪۶‬ایک‪،‬زین‪۶‬رضحؿ‪۶‬دجمد‪۶‬افل‪۶‬قاین‪۶‬خیش‪۶‬ادمح‪۶‬رسدنہی‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬یھب‪۶‬اینت‪۶‬یہ‪۶‬دمؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬رکمی‪۶‬وک‪۶‬قاد‪ّٓ۶‬امایلذـ‪۶‬اںیہن‪۶‬اہجقگٌٔ‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬ےن‪۶‬ہعلق‪۶‬وگاایلّ‪۶‬ںیم‪۶‬دیق‪۶‬ؽ‪۶‬دنب‪۶‬یک‪۶‬وعصوتبٍ‪۶‬ےس‪۶‬دؽ‪۶‬‬
‫اچّ‪۶‬رک‪ّ۶‬اھک‪۶‬اھت۔‬
‫ل‬
‫ااتسد‪۶‬ی‪۶‬ا مکْص‪۶‬ہیقف‪۶‬امظع‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ومالقا‪۶‬ااحلج‪۶‬اوب‪۶‬اریخل‪۶‬دمحم‪۶‬ونّ‪۶‬اهلل‪۶‬یمیعن‪۶‬اقدّی‪۶‬ارشیف‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬قاین‪۶‬داّاولعلص‪۶‬ہیفنح‪ّٓ۶‬قدہی‪۶‬‬
‫ٰى‬
‫ریصب‪۶‬وپّ‪ّٓ،‬امقا‪۶‬رکےت‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬یراّی‪۶‬ےک‪۶‬احہظف‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اهل شؼٔؿ‪۶‬افلض‪۶‬كْولیی‪۶‬ےک‪۶‬اح ہط‪۶‬یک‪۶‬عوال‪۶‬ںیہن‪۶‬یتلم‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬وقؿ‪۶‬‬
‫احہظف‪۶‬ؽ‪۶‬اخد‪۶‬الوجاؿ‪۶‬یھت۔چس‪۶‬ےہ‪۶‬ؽیل‪ّ۶‬ا‪۶‬ؽیل‪۶‬یم‪۶‬انشدس‪۶‬ؽ‪۶‬اعمل‪ّ۶‬ا‪۶‬اعمل‪۶‬یم‪۶‬انشدس‪،‬زین‪۶‬اتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬وقؿ‪۶‬احہظف‪۶‬رپ‪٘۶‬ادہ‪۶‬ؽ‪۶‬اعدل‪۶‬ےہ۔‬

‫‪Page 17 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫افلض‪۶‬كْولیی‪۶‬ا٘انیط‪۶‬ملع‪۶‬ؽ‪۶‬نف‪۶‬اؽّ‪۶‬ااکكْ‪۶‬لضف‪۶‬ؽ‪۶‬امکل‪۶‬اک‪۶‬رمکْ‪۶‬ےنب‪،‬كْریغص‪۶‬قاك‪۶‬ؽ‪۶‬دنہ‪۶‬ےک‪۶‬املعےئ‪۶‬اقحین‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬رعؿ‪۶‬ؽ‪۶‬مجع‪۶‬ےک‪۶‬املعء‪۶‬‬
‫ؽ ‪۶‬اشمخئ ‪ّ۶‬قاین ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬تبحم ‪۶‬الہ ‪۶‬قح ‪۶‬ؽ ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬وہےن ‪۶‬یک ‪۶‬دلیل ‪۶‬رہھٹی‪،‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ارحناَ ‪۶‬دبیتع ‪۶‬وہےن ‪۶‬یک ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬كْی‪۶‬‬
‫اچہپٍ‪۶‬وہیئ۔اؽّ‪۶‬ایہن‪۶‬ااکكْ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬دجمد‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬بقل‪۶‬ےس‪۶‬وناّا۔‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬افلض ‪۶‬كْولیی ‪۶‬وک ‪۶‬انف ‪۶‬یف ‪۶‬اہنسل ‪۶‬وہےن ‪۶‬اک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬رمہبت ‪۶‬اطع ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬امکل ‪۶‬ارغتساص‪۶‬یک ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس ‪۶‬وخد ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬داؿ ‪۶‬رسکی ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫اابتم‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اک‪۶‬ت رک‪۶‬ؽ‪۶‬ہمسجم‪۶‬نب‪۶‬یئگ‪،‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دقص‪۶‬دقص‪۶‬خال‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪ً٘۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬قاایل‪۶‬اؽّ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽ‪۶‬رگداین‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪ً٘۶‬ـ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫عىہ‬
‫ح‪۶‬ااحصؿ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ارحناَ‪۶‬ایک۔‬
‫ٓا رخہی ‪۶‬ایک ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک ‪۶‬كُْ ‪۶‬كُْ ‪۶‬املعےئ ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ؽ ‪۶‬ایتفمٍ ‪۶‬ىقاص ‪۶‬وک ‪۶‬ارتعاَ ‪۶‬رکقا ‪۶‬ڑپا‪:‬اذایرأیتیالرجلیاحبیاحمدیرضایفاعلمیانہیصاحبی‬
‫السنۃ۔(ارگ‪۶‬مت‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬دوھکی‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪۶‬رکقاےہ‪۶‬وت‪۶‬ھجمس‪۶‬ول‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اصذـ ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ےہ۔)یعرفیبہیالمسلمیمینی‬
‫الزندیق(ایس‪۶‬کسؾ ی‪۶‬رپ‪۶‬ملسم‪۶‬وک‪ّ۶‬دنقی‪۶‬ےس‪۶‬رپاھک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ)اؽّہی‪۶‬قالکل‪۶‬قح‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬اّقاؿ‪۶‬رشوک‪۶‬افلض‪۶‬كْولیی‪۶‬اک‪۶‬كلسم‪۶‬ؽرشمؿ‪۶‬‬
‫دنسپ‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬تبحم‪۶‬ےس‪۶‬اےسی‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬وکُّ‪۶‬ںیہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬رطہقی‪۶‬وت‪۶‬قالم‪۶‬ؽّاےئ‪۶‬یک‪۶‬دنملقعی‪۶‬ےس‪۶‬اخیل‪۶‬‬
‫اؽّ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬رپیتس‪،‬ےب‪۶‬دایشن‪۶‬ؽےب‪۶‬یملع‪۶‬اک‪۶‬ومجمہع‪۶‬اھت‪،‬اٍ ‪۶‬اک‪۶‬نشم‪۶‬دبىـ ‪۶‬ؽرشك‪۶‬اک‪۶‬رپاچّ ‪۶‬رکےن‪،‬اخمفل‪۶‬ایفسلفت ‪۶‬ثحب‪۶‬ںیم‪۶‬ااھجلےن‪۶‬‬
‫اؽّرموعؿ‪۶‬رکےن‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔العیاذباللی!‬
‫ذـ ‪۶‬دنی ‪۶‬یک ‪۶‬دقّںی ‪۶‬مک ‪۶‬وہیت ‪۶‬یلچ ‪۶‬ںیئگ ‪۶‬داینےئ ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ےک ‪۶‬د ّّںی ‪۶‬اوصولٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ارحناَ ‪۶‬رشؽم ‪۶‬وہایگ‪،‬رضحؿ ‪۶‬دیسقا ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬احبسین‪۶‬‬
‫ثؿ ‪۶‬دمصاین ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬خیش ‪۶‬دبعااقلدّ ‪۶‬ذوالین ‪''۶‬یحم ‪۶‬ادلنی''نب ‪۶‬رک ‪۶‬رشتفی ‪۶‬الےئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اایحےئ ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬اٖ ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬خدامؿ‪۶‬‬
‫ااجنص‪۶‬دںی‪۶‬ہک‪۶‬اےنپ‪،‬رپاےئ‪۶‬اگیےن‪،‬اگیبےن‪۶‬یھبس‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رعتفی‪۶‬ںیم‪ّ۶‬بط‪۶‬اناسلٍ‪۶‬ںیہ۔‬
‫ذـ‪۶‬اربک‪۶‬ےن‪''۶‬دنی‪۶‬ایہٰل‪''۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬دینی‪۶‬ااجید‪۶‬رکےن‪۶‬ےک‪''۶‬دنہؽ‪۶‬ملسم‪۶‬اھبیئ‪۶‬اھبیئ‪''۶‬یک‪َ ۶‬كْاہیکن‪،‬ا٘الص‪۶‬ؽ رف‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬رکقا‪۶‬اچاہ‪،‬‬
‫دباعؿ ‪۶‬ےن‪۶‬رساکنانل‪۶‬رشؽم‪۶‬ایک‪،‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬وصّؿ ‪۶‬خسم ‪۶‬وہےن‪۶‬یگل‪۶‬وت‪۶‬رضحؿ ‪۶‬خیش‪۶‬ادمح‪۶‬رسدنہی‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دجمد ‪۶‬افل‪۶‬قاین‪۶‬یک‪۶‬‬
‫‪۶‬وصخصا‪۶‬كْریغص‪۶‬قاك‪۶‬ؽدنہ‪۶‬یک‪۶‬ملسم‪۶‬اکٌٔكف‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬‬ ‫وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ومنداّ‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّاےسی‪۶‬اکّقاےم‪۶‬رسااجنص‪۶‬دےی‪۶‬ہک‪۶‬اعمل‪۶‬ا٘الص ً‬
‫یک‪۶‬دقتعم‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ےہ۔‬
‫دجمدنی‪۶‬ؽظف‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬امےن‪۶‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬اکص‪۶‬وک‪۶‬اؽتیل‪۶‬دی‪۶‬ےسج‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اہنكف‪۶‬رضؽّی‪۶‬اھجمس‪۶‬سملئ‪۶‬ےک‪۶‬اوصل‪۶‬وتدیس‪۶‬اعمل‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫رکمص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رقمّ‪ّٓ۶‬امدےی‪۶‬ےھت‪۶‬ایہن‪۶‬ےک‪۶‬ؽعض‪۶‬رکدہ‪۶‬اوصل‬

‫‪Page 18 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّااحدكف‪۶‬ابمّہک‪۶‬ےس‪۶‬اابنتسؽ‪۶‬ااہتجد‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اہمئ‪۶‬اّہعب‪۶‬ےن‪۶‬ہقف‪۶‬وک‪۶‬دمؽٍ‪۶‬ایک‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬اعـ‪۶‬دمحمہی‪۶‬ہیلع‪۶‬الىشوۃ‪۶‬ؽالًواء‪۶‬وک‪۶‬تخس‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬‬
‫یھت‪۶‬رھپ‪۶‬یہی‪۶‬وقادع‪۶‬ؽوضاطب‪۶‬دجمدنی‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬دجتقد‪۶‬ی‪۶‬اکّقاومٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اجّی‪۶‬ؽ٘اّی‪ّ۶‬ےہ۔‬
‫ذـ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽاؽایلء‪۶‬یک‪۶‬دؽاؿ‪۶‬رپابیباکت ‪۶‬ےلمح‪۶‬رشؽم‪۶‬وہےئ‪،‬اتسگویخٍ‪۶‬ےس‪۶‬وپر‪۶‬وپّ‪۶‬اتکںیب‪٘۶‬اظئ‪۶‬وہےن‪۶‬ںیگل‪،‬قاومٖ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬‬
‫مہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬وک ‪۶‬قاّ ‪۶‬قاّ ‪۶‬ایک ‪۶‬اجےن ‪۶‬اگل‪،‬اںیہن ‪۶‬وبجمّ ‪۶‬ضحم‪،‬ےب ‪۶‬ملع‪،‬اعص ‪٘۶‬ا ‪۶‬ومعمیل ‪۶‬الساٍ‪َ ،‬قلکہ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ےسیج ‪۶‬رشب ‪۶‬وہےن ‪۶‬ےک ‪۶‬دوعُ ‪۶‬اےنلگ‪۶‬‬
‫ےگل‪،‬اؽایلےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬احمد‪۶‬اقمئ‪۶‬وہےن‪۶‬ےگل‪،‬وتبٍ‪۶‬ےکےیل‪۶‬قاّل‪۶‬دشہ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ؿ‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬رکاص‪۶‬رپ‪ ۶‬ںاپٍ‪۶‬یک‪۶‬اجےن‪۶‬ںیگل‪،‬ک ی‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪،‬نسحم‪۶‬امظع‪،‬یبن‪۶‬رکمص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬رمدہ‪۶‬اؽّّؽہض‪۶‬ارہط‪۶‬وک‪۶‬منص‪۶‬اربک‪،‬دبنگ‪۶‬ذؼٔاء‪۶‬یک‪ّ۶‬قاّؿ‪۶‬اؽّدمہنی‪۶‬تیط‪۶‬یک‪۶‬‬
‫احرضی ‪۶‬وک ‪۶‬رحاص‪۶‬ظٓاّ ‪۶‬دقا ‪۶‬اجےن ‪۶‬اگل‪،‬اربک‪۶‬ےک ‪''۶‬دنی ‪۶‬ایہٰل ‪''۶‬ےک ‪۶‬افند ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪"۶‬دنہؽملسم ‪۶‬اھبیئ ‪۶‬اھبیئ"یک ‪۶‬رحتںیکی ‪۶‬رھپ ‪۶‬ےس ‪۶‬وپُّ ‪۶‬الؽ‪۶‬‬
‫رکشل ‪۶‬اؽّلمکم ‪٘۶‬اّؽ ‪٘۶‬اامٍ ‪۶‬اضہل ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬دنی ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت"ھل یمین یمبارز"ےک ‪۶‬رعنُ ‪۶‬اگلیت ‪۶‬وہ ںی ‪۶‬كْریغصقاك‪۶‬‬
‫ؽدنہددنقاےن‪۶‬ںیگل‪۶‬وت‪۶‬ومالقا‪۶‬ااشلہ‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬اخٍ‪۶‬كْولیی‪۶‬اعـ‪۶‬یفطصم‪۶‬ہیلع‪۶‬الىشوۃ‪۶‬ؽ‪۶‬الًواء‪۶‬ےک‪۶‬ومسن‪۶‬ؽ‪۶‬وخمغاّ‪۶‬اؽّ‪۶‬احمظف‪۶‬ؽ‪۶‬ابہگنٍ‪۶‬نب‪۶‬رک‪۶‬‬
‫رشتفی‪ّٓ۶‬ام‪۶‬وہےئ۔انچآ ‪۶‬قالط‪۶‬وقںیت‪۶‬دص‪۶‬وتّےن‪۶‬ںیگل‪،‬قح‪۶‬اک‪۶‬وبل‪۶‬قاال‪۶‬وہےن‪۶‬اگل‪،‬اؽّ‪۶‬رس‪ّ۶‬نیم‪۶‬كْیلی‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ؽاّ‪۶‬وگیجن‪:‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬اؽیٰل‪۶‬ؽ‪۶‬اٰیلع‪۶‬امہّا‪۶‬یبن‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےسقاال‪۶‬ؽ‪۶‬ؽاال‪۶‬امہّا‪۶‬یبن‬
‫زمغدؽٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬اض‪۶‬ظٓدہ‪۶‬دےجی‪۶‬ہک‪۶‬ےہ‬
‫وسکیبٍ‪۶‬اک‪۶‬اہسّا‪۶‬امہّا‪۶‬یبن(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)‬
‫ٰى‬
‫دجمد‪۶‬دنی‪۶‬ؽ‪۶‬تلم‪۶‬اهل شؼٔؿ‪۶‬افلض‪۶‬كْولیی‪۶‬یک‪۶‬غیلبت‪۶‬قشع‪۶‬ؽ‪۶‬تبحم‪۶‬یک‪۶‬قاریث‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اخمنیفل‪۶‬ںیم‪۶‬اؿ‪۶‬ہی‪۶‬رجا ٔؿ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫اافلؽ‪۶‬كْ‪۶‬رس‪۶‬اعص‪۶‬ہہک‪۶‬ںیکس‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ااکكْ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬ںیم‪۶‬دّج‪۶‬ےئک‪۶‬ںیہ۔ہی‪۶‬تقیقح‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬وتسدہ‪۶‬افصؿ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫خالَ‪۶‬كْی‪۶‬كْی‪٘۶‬اّںیش‪۶‬رمكف‪۶‬وہ ںی‪۶‬رگم‪۶‬الحقییعلویوالییعیل‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬اگایلٍ‪۶‬دی‪۶‬ںیئگ‪۶‬رگم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬اهالٍ‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬یھب‪۶‬اضفےئ‪۶‬طیسب‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬وگجن‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ےھجم‪۶‬ۂاّ‪۶‬اگںیل‪۶‬دؽ‪،‬ریمُ‪۶‬قاؿ‪۶‬دادا‪۶‬وک‪ّ۶‬اؿ‪۶‬دٍ‪۶‬اگایلٍ‪۶‬دؽ‪،‬وج‪۶‬یج‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ےتہک‪ّ۶‬وہ‪،‬ےھجم‪۶‬وخبیش‪۶‬وبقل‪۶‬ےہ‪،‬ںیم‪۶‬ںیھمت‪۶‬اقك‪۶‬ظفل‪۶‬‬
‫قك‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪۶‬وہکٍ‪۶‬اگ۔رگم‬

‫‪Page 19 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫خداّا‪۶‬ریمُ‪۶‬وبحمؿ‪،‬بیبح‪۶‬خدا‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽّ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽ‪۶‬اؽایلء‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےب‪۶‬ادیب‪۶‬وھچّ‪۶‬دؽ''۔‬
‫دنبہ‪۶‬قشع‪۶‬دشی‪۶‬رتك‪۶‬بسن‪۶‬نک‪۶‬اجیم‬
‫اکدنّںی‪ّ۶‬اہ‪ِ۶‬الٍ‪۶‬انب‪ِ۶‬الٍ‪۶‬زیچُ‪۶‬صین‬
‫یہی‪۶‬ؽہ‪۶‬دجتقد‪۶‬ی‪۶‬اکّقاہم‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬كّْاگٍ‪۶‬فلس‪۶‬ےک‪۶‬رطہقی‪۶‬رپ‪۶‬دجمد‪۶‬دنی‪۶‬ؽ‪۶‬تلم‪۶‬ومالقاااشلہ‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬اخٍ‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬‬
‫ؽملق‪۶‬اؽّ‪۶‬ملع‪۶‬ؽ‪۶‬لمع‪۶‬ےس‪۶‬رس‪۶‬ااجنص‪۶‬دقا۔ ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬رتہمج‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪''۶‬زنک‪۶‬االامیٍ‪۶''۶‬یک‪۶‬رہشؿ‪۶‬ؽ‪۶‬وبقمتیل‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬اعمل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬قاك‪۶‬ؽ‪۶‬دنہ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ڑکیسؽٍ‪۶‬ا٘ایتع‪۶‬اداُّ‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬كلسم‪۶‬ےس‪۶‬اعطق‪۶‬وکیئ‪۶‬ؽایگتسب‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ابطىـ‪۶‬ؽ‪۶‬ا٘اىـ‪۶‬ےس‪۶‬اانپ‪۶‬ٹیپ‪۶‬‬
‫قال‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ۔ ٓا ؿ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬انتک‪۶‬كْا‪۶‬ااسحٍ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اخمنیفل‪۶‬ےک‪ّّ۶‬ص‪۶‬اکً٘ـ‪۶‬انب‪۶‬وہاےہ۔دّاک ‪۶‬قاؿ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬زنک‪۶‬االامیٍ‪۶‬اقك‪۶‬ااسی‪۶‬‬
‫رتہمج‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬عوال‪۶‬ںیہن‪۶‬یتلم‪،‬ہی‪۶‬ؽادح‪۶‬رتہمج‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬قشع‪۶‬ؽ‪۶‬تبحم‪۶‬خدا‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اک‪٘۶‬ااکہّ‪۶‬ےہ۔ویٍ‪۶‬یھب‪۶‬خدایئ‪۶‬کالص‪۶‬یک‪۶‬حیحص‪۶‬‬
‫رتامجین‪۶‬ؽیہ‪۶‬رکاتکسےہ‪۶‬ےسج‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬رکص‪۶‬ےس‪۶‬اّ‪۶‬وخد‪۶‬رہبہ‪۶‬دنم‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬انیالقضلیبیداللییؤتیہیمنییشاء كشیب‪۶‬لضف‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ہضبق‪۶‬ؽاایتخّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬اچاتہ‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬اےنپ‪۶‬لضف‪۶‬ےس‪۶‬وناّقا‪۶‬ےہ۔ؽیہ‪۶‬كُْ‪۶‬اضفلئ‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬ےہ۔‬
‫ن‬
‫''العطایایالنبویہیفیالقتاوییالرضویہ''وج‪۶‬لبق‪۶‬اّ‪۶‬ںی‪۶‬قاّہ‪۶‬دقمی‪۶‬دلجماؿ‪۶‬رپ‪ ۶‬ھوال‪۶‬وہا‪۶‬اھت‪۶‬اؽّوج‪۶‬داینےئ‪۶‬ا٘الص‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬میخض ‪۶‬‬
‫ن‬
‫ؽمیظع ‪۶‬اتفؽٰی ‪۶‬وہےن ‪۶‬اک ‪۶‬رشَ ‪۶‬احک ‪۶‬رکاکچ ‪۶‬اھت‪،‬ےسج ‪۶‬اؿ ‪۶‬خدقد ‪۶‬دؽّ ‪۶‬ےک ‪۶‬اقتاض ‪۶‬ےک ‪۶‬اطمقب ‪۶‬رتہمج ‪۶‬ؽ شْجی ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪ّ۶‬اض ‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬‬
‫اجہعم ‪۶‬اظنہیم ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬الوہّ(قااتسکٍ)وک ‪۶‬سیت ‪۶‬دلجؽٍ ‪۶‬ںیم شیپ ‪۶‬رکےن ‪۶‬یک ‪۶‬اعسدؿ ‪۶‬یمظعٰ ‪۶‬بیصن ‪۶‬وہّیہ ‪۶‬ےہ‪،‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬ا٘اىـ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ٓا اغّ ‪۶‬ةعشٍ ‪۶‬امظعمل ‪۵۰۵۳۶‬ھ ‪/۶‬امّج ‪۵۵۵۳۶‬ء ‪۶‬ںیم وہا ‪۶‬اؽّہلضفب ‪۶‬ؽرکہمٖ ‪۶‬اعتیلٰ ‪ّ۶‬ذـ ‪۶‬ارملذـ ‪۵۰۲۲۶‬ھ‪/‬اتسگ ‪۲۳۳۱۶‬ء ‪۶‬وک ‪۶‬اینپ ‪۶‬ا٘ایتع ‪۶‬ؽ‬
‫ابطیتع ‪۶‬رمع ‪۶‬ےک ‪۶‬دنپّہ ‪٘۶‬ال ‪۶‬وپُّ ‪۶‬وہےن ‪۶‬رپ ‪۶‬ۂاّاہ ‪۶‬اعاقشٍ ‪۶‬اتفؽٰی ‪۶‬یک ‪۶‬دریہنی ‪ٓ ۶‬ا ّّؽؽٍ ‪۶‬وک ‪۶‬لیمکت ‪۶‬اک ‪۶‬اجہم ‪۶‬انہپ ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ےہ۔ ٓا ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬ہی ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫فینصت‪۶‬داینےئ‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬ۂاّ‪۶‬اہ‪۶‬اصتفین‪۶‬رپ‪۶‬اھبّی‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ً٘۶‬يِ‪۶‬ںیم وفحمؽ‪۶‬اچپٖ‪۶‬هلؾص‪۶‬ؽونفٍ‪۶‬وک‪۶‬اتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬‬
‫یک‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ؽعیس‪۶‬ؽرعضی‪۶‬دساراہّ‪ ۶‬نشل‪۶‬انبدقا‪۶‬ےہ ؎‬
‫نمچ‪۶‬ںیم‪۶‬وھپل‪۶‬اک‪۶‬انلھک‪۶‬وت‪۶‬وکیئ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیہن‬
‫ّےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬وھپل‪۶‬وج‪ ۶‬نشل‪۶‬انبےئ‪۶‬رحصا‪۶‬وک‬
‫ٰى‬
‫ویٍ‪۶‬وت‪۶‬اهل شؼٔؿ‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬یک‪۶‬اصتفین‪۶‬الہ‪۶‬قیقحت‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اقك‪۶‬ۂاّ‪۶‬قك‪۶‬چنہپ‪۶‬یکچ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬ضعب‬

‫‪Page 20 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٰى‬
‫الہ‪۶‬ملع‪۶‬ؽ‪۶‬ملق‪۶‬قااقدعہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رہف‪ٚ‬ـ‪۶‬رمكف‪۶‬رک‪۶‬ےک‪٘۶‬اظئ‪۶‬رک‪۶‬ےکچ‪۶‬ںیہ۔اؿ‪۶‬ایحؿ‪۶‬اهل شؼٔؿ‪۶‬ہصح‪۶‬دؽص‪۶‬اّ‪۶‬ملق‪۶‬كلم‪۶‬ااملعلء‪۶‬هالہم‪۶‬رفظ‪۶‬‬
‫ادلنی ‪۶‬راہّی ‪۶‬ذیملت ‪۶‬ؽ ‪۶‬ہفیلخ ‪۶‬اامص ‪۶‬ادمح ‪ّ۶‬اض‪،‬ںیم ‪۶‬یلیصفت ‪۶‬اعتَّ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪٘۶‬اظئ ‪۶‬وہ ‪۶‬یکچ ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگم ‪۶‬سج ‪۶‬وخٖ ‪۶‬بیصن ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اتفؽی‪۶‬‬
‫ّوضہی‪۶‬وج‪۶‬سیت‪۶۰۳‬دلجؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬طیحم‪۶‬ےہ‪،‬وہ‪۶‬اگ‪۶‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬ڑکیسؽٍ‪۶‬اصتفین‪۶‬ےس‪۶‬كیب‪۶‬ؽظف‪۶‬دیفتسم‪۶‬وہ‪۶‬ےکس‪۶‬اگ۔قاؿ‪۶‬دؽّ‪۶‬یلچ‪۶‬یئگ‪ٓ ۶‬ا دمص‪۶‬‬
‫رس‪۶‬بلطم‪،‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬خدقد‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬نج‪۶‬املعء‪۶‬رکاص‪،‬ایتفمٍ‪۶‬ا٘الص‪،‬نیققحم‪۶‬ىقاص‪۶‬اؽّ‪۶‬سخمص‪۶‬الہ‪۶‬ملع‪۶‬ؽ‪۶‬لضف‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ایتّی‪۶‬‬
‫اؽّ ‪۶‬ا٘اىـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یسک ‪۶‬یھب ‪۶‬رطج ‪۶‬ہصح ‪۶‬ایل ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اامسء ‪۶‬رگایم ‪۶‬دّج ‪۶‬ےئک ‪۶‬اجےت ‪۶‬ںیہ‪،‬دل ‪۶‬اچاتہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اجعم ‪۶‬اعتَّ ‪۶‬دنبملق ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫اجےئ‪۶‬رگم‪۶‬ضعب‪۶‬ؽوجہ‪۶‬یک‪۶‬انبء‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬اعیل‪۶‬رمكيـ‪۶‬یملع‪۶‬تیصخش‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬اؽّ‪۶‬اتفؽی‪۶‬رپ‪۶‬اکص‪۶‬یک‪۶‬ونتیع‪۶‬وک‪۶‬شیپ‪۶‬ایک‪۶‬اجقا‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا‪۶‬ااحلج‪۶‬یتفم‪۶‬دیس‪۶‬اجشىـ‪۶‬یلع‪۶‬اقدّی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬قاین‪۶‬داّ‪۶‬اولعلص‪۶‬ہیمیعن‪۶‬رکایچ‪۶‬ؽ‪۶‬جج‪۶‬ؽافیق‪۶‬رشیع‪۶‬دعالف‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬خدقد‪۶‬یک‪۶‬دلج‪۶‬ربمن‪۶‬اقك‪۶‬اؽّ‪۶‬دؽ‪۶‬اک‪۶‬رتہمج‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫‪ O‬رضحؿ‪۶‬ومالقا‪۶‬هالہم‪۶‬یتفم‪۶‬دمحم‪۶‬ادمح‪۶‬ابصمیح‪۶‬ریھبؽی‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬قامظ‪۶‬امیلعتؿ‪۶‬ااجلہعم‪۶‬االرشہیف‪۶‬ابمّك‪۶‬وپّ‪۶‬اقدقا‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬ےن‪۶‬دلج‪۶‬ربمن‪۶‬‬
‫‪،۰،۵‬اؽّ‪۶‬دلج‪۶‬اہچّص‪۶‬فصن‪۶‬اؽل‪۶‬اک‪۶‬رتہمج‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫‪ O‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا‪۶‬ااحلج‪۶‬یتفم‪۶‬دصقی‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬رئنیس‪۶‬دمّٖ‪۶‬ؽ‪۶‬خیش‪۶‬ادحلكف‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬الوہّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬دلج‪۶‬ربمن‪۶‬‬
‫‪۶۰‬فصن‪۶‬قاین‪۶‬اک‪۶‬رتہمج‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫‪ O‬رضحؿ ‪۶‬هالہم ‪۶‬ومالقا ‪۶‬ااحلج ‪۶‬یتفم ‪۶‬دبع ‪۶‬ادلامئ ‪۶‬دم ‪۶‬ہلظ ‪۶‬قامظ ‪۶‬ایلع ‪۶‬داّ ‪۶‬اولعلص ‪ّ۶‬قاہین ‪۶‬دصّہی ‪۶‬ۂی ‪۶‬وپّ ‪۶‬ۂاّہ‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬دلج ‪۶ ۱۶‬اک ‪۶‬رتہمج‪۶‬‬
‫ّٓامقا۔‬
‫‪ O‬رضحؿ‪۶‬ومالقا‪۶‬هالہم‪۶‬یتفم‪۶‬اخٍ‪۶‬اقدّی‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬قاین‪۶‬ؽ‪۶‬ممتہم‪۶‬اجہعم‪۶‬ا٘الہیم‪۶‬الوہّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬دلج‪۶‬ربمن‪،۵۱،۵۰،۵۳،۴،۲،۳۶‬اک‪۶‬رتہمج‪۶‬‬
‫ّٓامقا۔‬
‫‪ O‬رضحؿ ‪۶‬ومالقا ‪۶‬هالہم ‪۶‬ااحلج ‪۶‬ااحلظف ‪۶‬دمحم ‪۶‬دبع ‪۶‬ااتسلّ ‪۶‬دیعسی ‪۶‬دم ‪۶‬ہلظ ‪۶‬قامظ ‪۶‬امیلعتؿ ‪۶‬اجہعم ‪۶‬اظنہیم ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬الوہّ‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬دلج‪۶‬‬
‫‪۶۵۵،۵۲،۵۰،۵۲،۵۳،۵۴،۵۵،۲۳،۲۱،۲۲،۲۳،۲۴،۲۵،۰۳‬اٍ‪۶‬وچدہ‪۶‬دلجؽٍ‪۶‬اک‪۶‬رتہمج‪۶‬رکےن‪۶‬اک‪۶‬رشَ‪۶‬احک ‪۶‬ایک۔‬
‫‪ O‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬یتفم‪۶‬اقیض‪۶‬دمحم‪۶‬فیس‪۶‬ارلنمح‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬دلج‪۶‬ربمن‪،۲۲،۲۰،۲۰،۲۵۶‬اک‪۶‬رتہمج‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫دیگرذکر معاوٌشخضیات‬
‫‪ O‬رضحؿ‪۶‬ومالقا‪۶‬ااحلج‪۶‬دمحم‪۶‬اثنّ‪۶‬گیب‪۶‬اصذـ‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬كْؿاہین۔‬

‫‪Page 21 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪ O‬رضحؿ ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا ‪۶‬ااحلج ‪۶‬ریپ‪۶‬رعمؽَ‪۶‬نیسح‪۶‬اعَّ‪۶‬ونّی‪۶‬اقدّی‪۶‬ون٘ایہ‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬قاین‪۶‬ؽّڈل‪۶‬ا٘الكم‪۶‬نشم‪۶‬ؽ ‪۶‬رسرپ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ایلع‪۶‬‬

‫رمکْی‪۶‬تیعمج‪۶‬غیلبت‪۶‬ا٘الص(وی۔ےک)‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬اٖ‪۶‬میظع‪۶‬ااشلٍ‪۶‬ا٘ایتع‪۶‬وصنمےب‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا اغّ‪۶‬ےس‪۶‬اؿ‪۶‬قك‪۶‬ۂ‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬لسلسم‪۶‬اؽّ‪۶‬وپر‪۶‬وپّ‪۶‬‬
‫اعتؽٍ‪ّٓ۶‬ام ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪ O‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا‪۶‬ااحلج‪۶‬دمحم‪۶‬دبع‪۶‬امیکحل‪۶‬رشَ‪۶‬اقدّی‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬قاین‪۶‬ہبتکم‪۶‬اقدّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬الوہّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬امشّہ‪۶‬اداّہ‪۶‬ذہا‪۶‬ےک‪۶‬رحمنیک‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬قاوینٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ۔‬
‫شن‬ ‫ن‬
‫‪ O‬رضحؿ ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا ‪۶‬قدری‪۶‬ادمح‪۶‬دیعسی‪ّ۶‬قد ‪۶‬دجمہ‪ ۶‬شْجی‪۶‬ؽ ‪۶‬حیحصت‪۶‬اک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رت‪۶‬اکص‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یہ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪ْ ۶‬یجی‪۶‬اکص‪۶‬وک‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےک‪۶‬نسح‪۶‬ااختنؿ‪۶‬اک‪۶‬ارتعاَ‪۶‬رکقا‪۶‬ڑپقا‪۶‬ےہ۔ ٓا ؿ‪۶‬اہنكف‪۶‬صلخم‪،‬یتنحم‪،‬دعتسم‪،‬خدعـ‪۶‬دنی‪۶‬ےک‪۶‬خدہب‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬رس‪٘۶‬اّ‪،‬وتماعض‪،‬رسکنم‪۶‬المٓاج‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬نشم‪۶‬ےس‪۶‬ؽااہلت ‪۶‬اگلؽ‪ّ۶‬ےنھک‪۶‬ؽاےل‪،‬دّؽشی‪۶‬شنم‪۶‬اعمل‪۶‬ںیہ ٓا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬ابشؿ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ن‬
‫ااہتنیئ‪۶‬یتمیق‪۶‬دنپّہ‪٘۶‬ال‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ؽفق‪۶‬ےئک‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪ O‬رکمص‪۶‬ؽ‪۶‬مظعم‪۶‬انجؿ‪۶‬وصیف‪۶‬ومولی‪۶‬دمحم‪۶‬رشفی‪۶‬لگ‪۶‬اصذـ‪۶‬وخٖ‪۶‬ونسی‪۶‬ؽاکكف‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬خدقد‪۶‬وقبل‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬‬
‫"ارگ‪۶‬لگ‪۶‬اصذـ‪۶‬اسیج‪۶‬رجتہب‪۶‬اکّ‪۶‬اکكف‪۶‬ںیمہ‪۶‬دایتسؿ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪٘۶‬اقد‪۶‬اینت‪۶‬دمعیگ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬میظع‪۶‬اکص‪۶‬وک‪۶‬مہ‪۶‬اجّی‪۶‬ت ‪ّ۶‬ھک‪٘ ۶‬کيِ‪،،‬۔قاد‪۶‬‬
‫ّےہ‪۶‬ہک‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬خدقد‪۶‬یک‪۶‬اتکكف‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا اغّ‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬لبق‪۶‬وموصَ‪۶‬نیلک‪۶‬ویش‪۶‬ےھت‪۶‬رگم‪۶‬اؿ‪۶‬اضیفٍ‪۶‬ؽ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬اک‪۶‬رکہمش‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬رشتمم‪۶‬اؽّ‪۶‬عبتم‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬انمرظ‪۶‬نب‪۶‬ےکچ‪۶‬ںیہ۔وموصَ‪۶‬وک‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬خدقد‪۶‬یک‪۶‬امتص‪۶‬دلجؽٍ‪۶‬یک‪۶‬اتکكف‪۶‬اک‪۶‬رشَ‪۶‬بیصن‪۶‬‬
‫وہا۔‬
‫‪ O‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا‪۶‬ااحلج‪۶‬هالص‪ّٓ۶‬قد‪۶‬اصذـ‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬قامظ‪۶‬اومّ‪۶‬اقلعتؿ‪۶‬اعہم‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬الوہّ۔‬
‫‪ O‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا‪۶‬اصرٌٔادہ‪۶‬دمحم‪۶‬دبع‪۶‬ایفطصمل‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬قامظ‪۶‬ایلع‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬الوہّ۔‬
‫‪ O‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ااحلظف‪۶‬ااقلّی‪۶‬ومالقا‪۶‬اصرٌٔادہ‪۶‬دمحم‪۶‬ریصن‪۶‬ادمح‪۶‬ۂاّؽی‪ّ۶‬قد‪۶‬دجمہ‪۶‬قامظ‪۶‬رشن‪۶‬ؽ‪۶‬ا٘اىـ‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی۔‬
‫ّامق‪۶‬ارحلؽَ(دمحم‪۶‬اشنم‪۶‬قاشب‪۶‬وصقّی‪۶‬دمّٖ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪۶‬الوہّ)وک‪۶‬رقتابی‪۶‬اتسسیئ‪۲۳۶‬دلجؽٍ‪۶‬یک‪۶‬گنٹسیپ‪۶‬اک‪۶‬وم ہع‪۶‬بیصن‪۶‬وہا۔‬
‫برسبیلتذکرہ‬
‫قاد‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬ےن‪۶‬ؽاصل‪۶‬ےس‪۶‬دؽ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬لبق‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬یک‪۶‬وسیچپںی‪۶۲۱۶‬دلج‪۶‬اتکكف‪۶‬دشہ‪ّ۶‬امق‪۶‬اوطسلّ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬رپسد‪۶‬یک‪۶‬قاہک‪۶‬اکسایٍ‪۶‬ٹسیپ‪۶‬رک‪۶‬دؽٍ۔ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪:۶‬ےنتک‪۶‬دٍ‪۶‬اگلؽٍ‪۶‬؟ّٓامقا‪۲:۶‬ربمتس‪۲۳۳۰۶‬ء‪۶‬وک‪۶‬اصرٌٔادہ‪۶‬احظف‪۶‬ریصن‪۶‬ادمح‪۶‬‬
‫ۂاّؽی‪ّ۶‬قد‪۶‬دجمہ‪۶‬یک‪٘۶‬ادی‪۶‬ےہ‬

‫‪Page 22 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬قك‪۶‬ایتّ‪۶‬رک‪۶‬ںیل‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وک‪۶‬وظنمّ‪۶‬وہا‪۶‬ابطىـ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬رپسی‪۶‬ےک‪۶‬وحاےل‪۶‬رک‪۶‬دی‪۶‬اجیگنیئ‪۶‬رگم‪ ۶‬کسِ‪۶‬ولعمص‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶۲۳۶‬امجدی‪۶‬‬
‫االرخی ‪۵۰۲۰۶‬ھ‪۲۲/‬اتسگ‪۲۳۳۰۶‬ء‪۶‬لگنم ‪۶‬اک ‪۶‬وسّج ‪۶‬رغؽؿ ‪۶‬وہےت‪۶‬یہ ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬اقفہـ ‪۶‬اک ‪۶‬ہی ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬یھب ‪۶‬اینپ‪۶‬امتّترتم ‪۶‬قاقًيؾٍ ‪۶‬وک ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫ےئل‪۶‬وہےئ‪۶‬اعمل‪۶‬كّْج‪۶‬ںیم‪۶‬اج‪۶‬ولطم‪۶‬وہ‪۶‬اگ‪۶‬قا‪۶‬مہ‪۶‬وسیچپںی‪۶۲۱۶‬دلج‪۶‬اےکن‪۶‬ملہچ‪۶‬ابمّك‪۶‬رپ‪۶‬امّٹیک‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا یئگ۔‬
‫رضحؿ‪۶‬یتفم‪۶‬اصذـ‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬اٖ‪۶‬وصنمےب‪۶‬وک‪۶‬دلج‪۶‬اّ‪۶‬دلج‪۶‬لیمکت‪۶‬ےک‪۶‬رمالح‪۶‬ےس‪۶‬زگّےن‪۶‬یک‪۶‬ڑتؿ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ےھت۔ ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬دؽص‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫وشص‪۶‬اؽّ‪۶‬دیپسچل‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬اعمل‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اابسص‪۶‬ےس‪۶‬لبق‪۶‬اؽّ‪۶‬اّ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬اتکكف‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬خدقد‪۶‬یک‪۶‬اّ‪۶‬وخد‪۶‬حیحصت‪ّٓ۶‬امےت‪ّ۶‬ےتہ‪،‬ظٓقد‪۶‬یلست‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ےئل‪۶‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ااحلج‪۶‬ااحلظف‪۶‬ااقلّی‪۶‬دمحم‪۶‬دبع‪۶‬ااتسلّ‪۶‬دیعسی‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬قامظ‪۶‬امیلعتؿ‪۶‬ؽ‪۶‬خیش‪۶‬ادحلكف‪۶‬اجہعم‪۶‬وک‪۶‬رپؽَ‪ّ۶‬قدقگ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬احظف‪۶‬اصذـ‪۶‬ہلبق‪۶‬قاؽوجد‪۶‬هاللف‪۶‬ےک‪۶‬اےنپ‪۶‬رمیب‪۶‬ؽ‪۶‬نسحم‪۶‬اؽّ‪۶‬اہنكف‪۶‬قیفش‪۶‬ؽرہمقاٍ‪۶‬ااتسد‪۶‬یک‪۶‬وخاہساؿ‪۶‬ےک‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬یسک‪۶‬مسق‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ذعّوک‪٘۶‬اےنم‪۶‬الےئ‪۶‬ریغب‪۶‬اہنكف‪۶‬دنخاٍ‪۶‬قًساین‪۶‬ےس‪۶‬دہم‪۶‬داّی‪۶‬وک‪۶‬قانسح‪۶‬ؽوجہ‪۶‬اھبنےت۔۔۔۔۔ونكف‪۶‬قاںی‪۶‬اجّدیس‪۶‬ہک‪۶‬اؿ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫دلجؽٍ‪۶‬یک‪۶‬حیحصت‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪٘۶‬اھت‪۶‬دلجماؿ‪۶‬ےک‪۶‬رت ےم‪۶‬اکقاّ‪۶‬یھب‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬اکدنوھٍ‪۶‬رپ‪ٓ ۶‬ا ڑپا۔‬
‫اقّنیئ ‪۶‬رکاص ‪ٓ ۶ !۶‬ا ؿ ‪۶‬طالہظح ‪ّٓ۶‬امےکچ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وچدہ‪۶ ۵۰‬دلجؽٍ ‪۶‬اک ‪۶‬رتہمج ‪۶‬امتّترتم ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یہ ‪۶‬وک ‪۶‬رکےن ‪۶‬یک ‪۶‬اعسدؿ ‪۶‬احک ‪۶‬وہیئ۔نم ‪۶‬ؽہج‪۶‬‬
‫لمکم‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬خدقد‪۶‬سیت‪۶۰۳‬یک‪۶‬سیت‪۶۰۳‬دلجؽٍ‪۶‬اک‪۶‬رتہمج‪۶‬ںیہک‪۶‬رظن‪۶‬قاین‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیہک‪۶‬قاالاعیتسؿ‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬ملق‪۶‬اک‪۶‬رموہٍ‪۶‬تنم‪۶‬‬
‫ےہ‪،‬ہی‪۶‬ااسی‪۶‬قادّ‪،‬دعمی‪۶‬ااثملل‪۶‬قاّیخی‪۶‬اکّ‪۶‬قاہم‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬وساےئ‪۶‬لضف‪ّ۶‬یب‪۶‬اؽّ‪۶‬اطعےئ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬اكْدی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬ےک‪۶‬عيعہ‪۶‬وہشد‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ہولہ‪۶‬رگ‪۶‬وہقانکمم‪۶‬ںیہن‪۶‬اھت۔‬
‫ٰى‬
‫ٓا ج‪۶‬اهل شؼٔؿ‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬اخٍ‪۶‬افلض‪۶‬كْولیی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬وتسدہ‪۶‬افصؿ‪۶‬رپ‪۶‬داین‪۶‬وپر‪۶‬یک‪۶‬ویوینّویٹسٍ‪۶‬ںیم‪۶‬سج‪۶‬زیتی‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اکص‪۶‬وہ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ‪۶‬اققل‪۶‬دص‪۶‬نیسحت‪۶‬ؽ‪۶‬القئ‪۶‬دص‪۶‬اْىزاّ‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬امجدی‪۶‬االرخی‪۶۵۰۲۲۶‬ھ‪/‬اتسگ‪۶۲۳۳۱۶‬قك‪۶‬دنمّہج‪۶‬دلی‪۶‬ظماكل‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫رہشؽ‪۶ٍ۶‬ںیم‪۶‬نیققحم‪،‬ااکسرلّ‪۶‬اؽّ‪۶‬رکفمنی‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪ُ ۶‬قلود‪۶‬رمہبت‪۶‬تیصخش‪۶‬رپ‪۶‬اکص‪۶‬رکےک‪۶‬دارٹکكف‪۶‬اؽّ‪۶‬امی‪۶‬لف‪۶‬یک‪۶‬درگقا‪۶ٍ۶‬احک ‪۶‬رک‪۶‬ےکچ‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ظٓقد‪۶‬اٖ‪۶‬تمعن‪۶‬ےک‪۶‬وصحل‪۶‬ںیم‪۶‬وک٘اٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬۔‬
‫قااتسکٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رکایچ‪،‬الوہّ‪،‬دیحّ ‪ٓ ۶‬ا قاد‪،‬اجص ‪۶‬وشّؽ‪،‬اتلمٍ‪،‬راہؽل ‪۶‬وپّ‪،‬اشپؽّ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ا٘الص ‪ٓ ۶‬ا قاد ‪۶‬یک ‪۶‬اجاعمؿ ‪۶‬ےس ‪٘۶‬اؿ ‪۶ ۳۶‬رضحاؿ ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫یپ۔اچی۔دی۔یک ‪۶‬درگقاٍ ‪۶‬ںیل۔دنہؽاتسٍ ‪:۶‬یلع ‪۶‬گْھ‪،‬ہنٹپ‪،‬كْیلی‪،‬انبّٖ‪،‬اکوپنّ‪،‬اہلکّ‪ّ،‬ایچن‪،‬رفظم ‪۶‬وپّ‪،‬یئبمم‪،‬ہتکلک‪ٓ ،‬ا ّہ‪،‬دیحّ‪۶‬‬
‫ٓا قاد(دنک)‪ّ،‬دنّؽ‪،‬وپقا‪،‬دیلہ‪،‬وین‪۶‬دیلہ‪۶‬ےس‪۶‬اسیک‪۶۲۵۶‬رضحاؿ‪۶‬ےن‪۶‬یپ۔اچی۔دی‪۶‬ایک۔‬

‫‪Page 23 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہلگنب‪۶‬دشی‪:۶‬ا٘الكم‪۶‬ویوینّیٹس‪۶‬ایتشک‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬دارٹکكف‪۶‬یک‪۶‬درگی‪۶‬احک ‪۶‬یک۔‬
‫رصم‪:۶‬اجہعم‪۶‬االّۂ‪۶‬اقۂہ‪۶‬ویوینّیٹس‪۶‬ےس‪۶‬دؽ‪۶‬اصابحٍ‪۶‬ےن‪۶‬یپ۔اچی۔دی‪۶‬ایک۔‬
‫وین‪۶‬قاّك‪:۶‬وکوبمل‪۶‬ویوینّیٹس‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ازعاّ‪۶‬اک‪۶‬رشَ‪۶‬احک ‪۶‬وہ‪۶‬ا۔‬
‫رعاص‪:۶‬دغباد‪۶‬رشفی‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬وخٖ‪۶‬بیصن‪۶‬ےن‪۶‬درگی‪۶‬احک ‪۶‬یک۔‬
‫وی۔ےک(كْؿاہین)‪،‬كْمھگنم‪۶‬ویوینّیٹس‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬زعؿ‪۶‬بیصن‪۶‬وہیئ۔‬
‫درگی ‪۶‬ظماكل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ایلع ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یک ‪۶‬رگادقنّ ‪۶‬خدامؿ ‪۶‬دقًوہ‪،‬ہیملع ‪۶‬رپ ‪۶‬اقیقحتؿ ‪۶‬اک ‪۶‬داكْہ ‪۶‬ؽتعس ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬رکقا ‪۶‬اج ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ےہ۔‬
‫رگایم‪۶‬دقّ‪۶‬رضحاؿ‪ٓ !۶‬ا ؿ‪۶‬ریمی‪۶‬ذموکّہ‪۶‬قاال‪۶‬رحتری‪۶‬رپ‪۶‬دّاثّ‪ّٓ۶‬امےیئ‪،‬ہی‪۶‬رقتابی‪۶‬سیتنیت‪۶۰۰۶‬ؽہ‪۶‬ققحم‪،‬رکفم‪۶‬اؽّ‪۶‬ااکسرلّ‪۶‬ںیہ‪۶‬وھنجٍ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬ےک‪۶‬یسک‪۶‬ولہپ‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬ملق‪۶‬اک‪۶‬وم‪۶‬وضم‪۶‬انبقا‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْسکع‪۶‬اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬خدقد‪۶‬وج‪۶‬ۂاّاہ‪۶‬وموضم‪۶‬اؽّ‪۶‬ونعاٍ‪۶‬‬
‫اےنپ‪۶‬ادنّ‪۶‬ےٹیمس‪۶‬وہےئ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬رضحؿ‪۶‬یتفم‪۶‬اصذـ‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےک‪۶‬رصتَ‪۶‬اخص‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬ومالقا‪۶‬ااحلظف‪۶‬دمحم‪۶‬دبع‪۶‬‬
‫نہ‬
‫ااتسلّ‪۶‬دیعسی‪۶‬داعـ‪۶‬كْاک ض‪۶‬ااعلہیل‪۶‬ےن‪۶‬قاہی‪۶‬لیمکت‪۶‬قك‪۶‬اچنہپےن‪۶‬ںیم‪۶‬سج‪۶‬تنحم‪،‬اکؽٖ‪،‬خدؽدہج‪،‬تبحم‪۶‬اؽّ‪۶‬خدؿ‪۶‬دّؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اکص‪۶‬ایل‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ہی‪۶‬اانت‪۶‬میظع‪۶‬اؽّ‪۶‬دعمی‪۶‬اليقٌٔ‪۶‬اکّقاہم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬ریمُ‪۶‬سب‪۶‬یک‪۶‬قاؿ‪۶‬وہیت‪۶‬وت‪۶‬اںیھن‪۶‬مک‪۶‬اّ‪۶‬مک‪۶‬سیت‪۶‬یپ۔اچی۔دی۔یک‪۶‬درگقاٍ‪۶‬شیپ‪۶‬‬
‫رکقا۔ےھجم‪۶‬ایھچ‪۶‬رطج‪۶‬ملع‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬احظف‪۶‬اصذـ‪۶‬ہلبق‪۶‬اجہعم‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬رت‪۶‬درگی‪۶‬اومّ‪۶‬یک‪۶‬قانسح‪۶‬ؽوجہ‪۶‬ااجنص‪۶‬دیہ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪٘۶‬اھت‪۶‬اتفؽی‪۶‬‬
‫ّوضہی‪۶‬خدقد‪۶‬وک‪۶‬سج‪ ۶‬جہ‪۶‬ےس‪۶‬لمکم‪۶‬رکےن‪۶‬یک‪۶‬سمیع‪۶‬ہلیمج‪ّٓ۶‬امےت‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬رکص‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬یک ‪۶‬اگنہ ‪۶‬انعكف ‪۶‬ےک ‪۶‬ریغب ‪۶‬نکمم ‪۶‬یہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اھت۔داع ‪۶‬ےہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬وموصَ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬اعتفط ‪۶‬تحص ‪۶‬ؽ ‪۶‬دنتّیتس ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬الہ‪۶‬‬
‫ً٘ـ‪۶‬رپ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬اقمئ‪ّ۶‬ےھک۔‬
‫ٓا رخ‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬هالہم‪۶‬اصرٌٔادہ‪۶‬دمحم‪۶‬دبع‪۶‬ایفطصمل‪۶‬ۂاّؽی‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬اعہیل‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬رخاج‪۶‬تبحم‪۶‬شیپ‪۶‬ایک‪۶‬اجقا‪۶‬ےہ‪۶‬وھنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬یتفم‪۶‬امظع‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬یک‪۶‬اینكف‪۶‬اک‪۶‬قح‪۶‬ادا‪۶‬رکےت‪۶‬وہےئ‪۶‬ت ‪۶‬رصَ‪۶‬اجہعم‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬ہبعش‪۶‬اجؿ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاٍ‪۶‬دؽاٍ‪ّ۶‬اھک‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اںیھن‪۶‬‬
‫ظٓقد ‪۶‬رتیق ‪۶‬یک ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬رپ ‪۶‬اگظٍٓ ‪۶‬یھب ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬وصخاص ‪ّ۶‬اض ‪۶‬افؽقدنشی ‪۶‬ےک ‪۶‬امتص ‪۶‬رپؽرگاص ‪۶‬اجّی ‪۶‬ؽ٘اّی ‪ّ۶‬ےھک۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اجہعم ‪۶‬ےک ‪۶‬ا٘اقدہ‪،‬‬
‫ابلط‪،‬اعمؽنین‪۶‬یھبس‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪ّ۶‬وتمحٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬كْوتکٍ‪۶‬ےس‪۶‬وناّقا‪ّ۶‬ےہ‪،‬آمنییبجاہی ٰیط ٰہیوی ٰییسی‪،‬صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیویآل ٖہیویباركیوسلم۔‬

‫اتحمج ُ‪۶‬داع‪۶‬‬ ‫ّذـ‪۶‬ارملذـ‪۵۰۲۲۶‬ھ‬

‫قااتسکٍ‪۶‬دمحم‪۶‬اشنم‪۶‬قاشب‪۶‬وصقّی‪۶‬‬ ‫اتسگ‪۲۳۳۱۶‬ء‪۶‬‬
‫دمّٖ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬الوہّ‪،‬بیطخ‪۶‬رمقد‪۶‬ےک‪۶‬قااتسکٍ‬

‫‪Page 24 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فہرستمضامیًمفضل‬
‫‪۴۳‬‬ ‫ؽامّتیم ‪۶‬اد ‪ّ۶‬تیم ‪۶‬ںیم ‪۶‬یفن ‪۶‬اّّؽےئ ‪۶‬وصّؿ‪،‬اؽّ اابثؿ ‪۶‬اّ‪۶‬‬ ‫رشج‪۶‬کالص‪۶‬املعء‪۶‬ؽوصایفء‬
‫ّؽےئ‪۶‬تقیقح‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۴۲‬‬ ‫ومالقا‪۶‬دبعاعیمسل‪ّ۶‬اوپمّی‪۶‬اؽّ‪٘۶‬اہ‪۶‬ادمح‪۶‬دیعس‪۶‬دجمدی‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعت ٰ‬
‫یل‪۶‬‬ ‫‪۳۲‬‬ ‫فنصم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬یک‪۶‬اچّ‪۶‬ابعّاؿ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬وسال‪۶‬اکوجاؿ‪۶‬‬
‫امہیلع‪۶‬یک‪۶‬ابعّاؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ومالقا ‪ّ۶‬نک‪۶‬ادلنی‪۶‬اولّی‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ارلہمح‪۶‬ےک‪۶‬وسال‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ۔‪۶‬‬
‫‪۴۰‬‬ ‫فنصم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےک‪۶‬رعش‪:۶‬‬ ‫‪۳۲‬‬ ‫ہلئسم‪ّ۶‬قاّہ‪۶‬الؼيؾّ‪۶‬للًساء۔‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬رسداّ‪۶‬دؽاہجٍ‪۶‬اُ‪۶‬رمٰیضت‪۶‬قیتع‪۶‬ؽرمع‪۶‬‬
‫وک‪۶‬ربخ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫اک‪۶‬بلطم۔‪۶‬‬
‫‪۴۰‬‬ ‫ى ّساص‪ّ۶‬ؽہض‪۶‬دجسہ‪۶‬ںیم‪۶‬وسےئ‪۶‬رحص‪۶‬ےکھج‪۶‬اک‪۶‬بلطم‪۶‬ؽرشج۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫ہلئسم‪۶‬ہبطخ ظشولقہ۔‪۶‬‬
‫‪۴۰‬‬ ‫میہفت‪۶‬ہلئسم‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬اؽّدوھؿ‪۶‬یک‪۶‬لیثمت۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰‬‬ ‫ہلئسم‪۶‬رضحاؿ‪٘۶‬اداؿ‪۶‬رکاص۔‪۶‬‬
‫‪۴۰‬‬ ‫تقیقح ‪۶‬ہبعک ‪۶‬لثم ‪۶‬اقحقئ ‪۶‬ہلمج ‪۶‬اوکاٍ ‪۶‬تقیقحِ ‪۶‬دمحمہی ‪۶‬یک ‪۶‬اقك ‪۶‬یلجت‪۶‬‬ ‫‪۳۳‬‬ ‫ہلئسم‪۶‬ہیمست‪۶‬عؤٌ‪۶‬ادلنی۔‪۶‬‬
‫ےہ۔‪۶‬‬
‫ل‬
‫‪۴۲‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬ریم‪۶‬دبعاولادح‪۶‬رگلبایم‪۶‬یک‪۶‬اتکؿ‪''۶‬عبس‪۶‬انسقل''ےک‪۶‬ہلبنس‪۶‬‬ ‫‪۳۴‬‬ ‫ذي ٰؾہ‪۶‬ا شيؾاٍ‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬ابعّؿ‪۶‬اک‪۶‬بلطم۔‪۶‬‬
‫دؽص‪۶‬ںیم‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکدہ‪۶‬اقك‪۶‬اکحكف‪۶‬رپ‪۶‬ارتعاص‪۶‬اک‪۶‬فنصم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬‬
‫یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬وجاؿ۔‪۶‬‬
‫‪۴۳‬‬ ‫ذـ ‪۶‬اانسد ‪۶‬یقیقح‪۶‬حیحص ‪۶‬وہوت ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬اغلف ‪۶‬وہیت ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاانسد ‪۶‬وصّی‪۶‬‬
‫ولغمؿ۔‪۶‬‬

‫‪Page 25 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۵۱‬‬ ‫عمج ‪۶‬ذمرک ‪٘۶‬امل ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ظفل ‪۶‬کالص ‪۶‬یک ‪۶‬امدنن ‪۶‬درگی ‪۶‬املکؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےنھکل ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬اؽل۔‪۶‬‬
‫اوصل۔‪۶‬‬
‫‪۵۱‬‬ ‫ظفل‪۶‬کالص‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬ںیم‪۶‬اچّ‪۶‬ہگج‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫ۂ‪۶‬دؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ؽیل‪۶‬انب‪۶‬ص‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وہقاےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۲‬‬ ‫ظفل‪۶‬قیام قاابثؿ‪۶‬افل‪۶‬اھکل‪۶‬اجےئ‪۶‬قا‪۶‬دبؽٍ‪۶‬افل۔‪۶‬‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫ثؿ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬ؽدبعااجلعم ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬ؽّریؽٍ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص‪۶‬‬
‫دبعاكلمل‪۶‬اؽّ‪۶‬دبعارلؿ‪۶‬وہقا ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۳‬‬ ‫اولدلاٍ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬ںیم‪۶‬عم‪۶‬االفل‪۶‬اھکل‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬قاریغب‪۶‬االفل۔‪۶‬‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫اؽقاداّہعب ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬دبعارلمیح‪،‬دبعارکلمی‪،‬دبعارلدیش ‪۶‬اؽّدبعالیلجل‪۶‬‬
‫ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۳‬‬ ‫رکسی‪۶‬یک‪۶‬اتکكف‪۶‬ےسی‪۶‬وہیگ۔‪۶‬‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫دہع‪۶‬اقنكف‪۶‬رپ‪۶‬افكْ‪۶‬ؽیل‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وہقاےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۴‬‬ ‫سوءیتکم ؽریغہ‪۶‬املکؿ‪۶‬ظٓ ٓا ہین‪۶‬وک‪۶‬ےسی‪۶‬اھکلاجےئ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪۴۳‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬اقك‪۶‬دؽرسُ‪۶‬رپ‪۶‬اتیلضف‪۶‬یک‪۶‬رتبیت۔‪۶‬‬
‫‪۵۴‬‬ ‫ومنیخزیییومئذ ںیم‪۶‬میم‪۶‬وتفمج‪۶‬وہ‪۶‬اگ‪۶‬قا‪۶‬وسکمّ۔‪۶‬‬ ‫‪۴۴‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬دؽص۔‪۶‬‬
‫‪۵۴‬‬ ‫وعتد‪۶‬نک‪۶‬اافلؽ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اتخمّ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۴۴‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬وسص۔‪۶‬‬
‫‪۵۵‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬وسال‪۶‬اؽل۔‪۶‬‬ ‫‪۴۵‬‬ ‫نیلعن‪۶‬اؽّلعن‪۶‬ےک‪۶‬دعتمد‪۶‬اعمین‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ۔‪۶‬‬
‫‪۵۵‬‬ ‫ملع‪ّ۶‬مس‪۶‬ارقل ٓا ٍ‪۶‬ملع‪۶‬عمس‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ایقٖ۔‪۶‬‬ ‫وجتقد‪۶‬ؽ ظٓاء‪۶‬ؿ‬
‫‪۵۵‬‬ ‫عمج‪٘۶‬امل‪۶‬یک‪۶‬اتکكف‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬دؽاضےطب‪۶‬ےتلم‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫ۂ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ال‪۶‬رپ‪۶‬ؽفق‪۶‬اجكْ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۵‬‬ ‫الہپ‪۶‬اضہطب‪۶‬رطمد‪۶‬اؽّ‪۶‬دؽرسا‪۶‬اکٌٔی‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫وسّہ‪۶‬اانلٖ‪۶‬ںیم‪۶‬خناسیا َ یلّذی ڑپاھ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬قا‪۶‬خناسیالذی۔‪۶‬‬
‫‪۵۳۵‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬وسال‪۶‬دؽص۔‪۶‬‬ ‫‪۵۰‬‬ ‫رتاؽحی‪۶‬ںیم‪۶‬ؽظف‪۶‬متخ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬نیت‪۶‬قاّ‪۶‬وسّہ‪۶‬اخالص‪۶‬ڑپانھ‪۶‬نسحتسم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۳۰‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬وسال‪۶‬وسص۔‪۶‬‬ ‫رسمیالِرآن ی‬
‫‪۵۳۰‬‬ ‫ہملک‪۶‬قیا رما ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬ںیم‪٘۶‬اؿ‪۶‬ہگج‪ٓ ۶‬ا قاےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۱‬‬ ‫ٓا ھٹ‪۶‬وساالؿ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬ااتفتسء۔‪۶‬‬

‫‪Page 26 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۵۲۵‬‬ ‫ّدصی‪ٓ ۶‬ا ہل‪۶‬ےک‪۶‬اشمدہاؿ‪۶‬ےس‪۶‬كْانیہ‪۶‬دنہہیس‪۶‬یک‪۶‬رتدقد‪۶‬ںیہن‪۶‬وہیتکس۔‪۶‬‬ ‫‪۵۳۰‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬وسال‪۶‬اہچّص۔‪۶‬‬

‫‪۵۲۵‬‬ ‫وقتسی‪۶‬اطمعل‪۶‬وکابک‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬وقتمی‪۶‬احک ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬‬ ‫‪۵۳۰‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬وسال‪۶‬مجنپ۔‪۶‬‬
‫وقتمی‪۶‬ایلص‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زک‪۶‬دقّ‪۶‬وہاتکسےہ‪۶‬؟‪۶‬‬
‫‪۵۲۲‬‬ ‫شیتُ‪۶‬دّہج‪۶‬ےک‪۶‬ہلبنس‪۶‬ےک‪۶‬ولطم‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬وسال‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۳۱‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬وسال‪۶‬مشش۔‪۶‬‬
‫‪۵۲۰‬‬ ‫خدؽل ‪۶‬وحتلی ‪۶‬قاّخی ‪۶‬وسیعی ‪۶‬ہب ‪۶‬رجہی ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪۶‬وسال‪۶‬‬ ‫‪۵۳۱‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬وسال‪۶‬متفہ۔‪۶‬‬
‫وجاؿ۔‪۶‬‬
‫‪۵۲۰‬‬ ‫ڑھگی‪۶‬وک‪۶‬ومخد‪۶‬وکٍ‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬‬ ‫‪۵۳۲‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬وسال‪۶‬متشہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۲۰‬‬ ‫اہمئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےن ‪۶‬ڑھگویٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬امنّؽّؽّہ ‪۶‬اک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ویکٍ ‪۶‬رقمّ‪۶‬‬ ‫‪۵۳۳‬‬ ‫ااعتسدہ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬امتص‪۶‬اقّویٍ ‪۶‬اک‪۶‬اتخمّ ‪۶‬اؽّدنسپقدہ‪۶‬ظفل‪۶‬اعوذباللی‬
‫ںیہن‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬ ‫منیالشی ٰطنیالرجیم ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۲۰‬‬ ‫ڑھگی‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬امنّ‪ّ۶‬ؽُّ‪۶‬اک‪۶‬ؽظف‪۶‬نیعم‪۶‬رکےن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ڑھگی‪۶‬‬ ‫‪۵۵۳‬‬ ‫ذاتا‪،‬واسؾبِاالباب‪،‬دعوااللیاؽّ قاالیالحمد اک‪۶‬افل‪۶‬ڑپاھ‪۶‬اجاگیئ‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬اامتعد‪۶‬زک‪۶‬وک‪۶‬اجكْ‪۶‬اؽّزک‪۶‬وک‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬‬ ‫قا ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۵۲۰‬‬ ‫دویدنبی‪۶‬ملع‪۶‬وتتیق‪۶‬ےس‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬قا ٓا انش‪۶‬ںیہ ےسیج‪۶‬دنی‪۶‬ےس۔‪۶‬‬ ‫رشتحی‪۶‬اِالك‪۶‬ؽملع‪۶‬وتتیق‪۶‬ؽوقتمی‬
‫‪۵۲۰‬‬ ‫دویدنبی‪۶‬ےک‪۶‬وتفُ‪۶‬رپ‪۶‬اامتعدرکقا‪۶‬ڑھگی‪۶‬ےسیج‪۶‬ےب‪۶‬اابتعّ‪ٓ ۶‬ا ہل‪۶‬رپ‪۶‬اامتعد‪۶‬‬ ‫‪۵۵۰‬‬ ‫امہُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬وکابک‪۶‬یک‪۶‬رحتک‪۶‬ت ‪۶‬فيٍوہ‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬كيٍوہ۔‪۶‬‬
‫رکےن‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫ریسؿ‪۶‬ؽاضفلئ‪۶‬ؽذعاصئ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‬ ‫‪۵۵۰‬‬ ‫امہُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬ت ‪ّ۶‬نیم‪۶‬رحتمك‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا امسٍ۔‪۶‬‬
‫‪۵۲۲‬‬ ‫وثہبیؔ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬دؽدھ‪۶‬قالقا۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۱‬‬ ‫ًً٘ہ‪۶‬ایسّہ‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ‪۶‬زک‪۶‬آ كف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۲۲‬‬ ‫اوبؔبہل ‪۶‬وک ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬وہےن ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؽوجد ‪۶‬عوالد ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬یک ‪۶‬وخیش ‪۶‬انمےن ‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫‪۵۵۲‬‬ ‫‪۶‬وقتامیؿ‪۶‬وکابک‪۶‬اّ‪۶‬الموك۔‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫اقدعہ‪۶‬ارختساج‬
‫افدئہ‪۶‬ویکرکن‪۶‬اچنہپ۔‪۶‬‬
‫‪۵۲۲‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬كْتک‪۶‬ےس‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬ےک‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫‪۵۵۵‬‬ ‫اقك‪۶‬اقدعہ‪۶‬وقتمی‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬وسال‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ۔‪۶‬‬
‫فیفخت‪۶‬وہیئ۔‪۶‬‬
‫‪۵۲۳‬‬ ‫ایقص‪۶‬ومولد‪۶‬رشفی‪۶‬یک‪۶‬رشیع‪۶‬تیثیح‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬‬ ‫‪۵۲۵‬‬ ‫اطمعل‪۶‬اوتسا ہی‪۶‬وکابک‪۶‬وج‪۶‬الموك‪۶‬ںیم‪۶‬رموقص‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬حیحص‪۶‬اؽّیقیقح‪۶‬‬
‫اطمعل‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬

‫‪Page 27 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۵۰۲‬‬ ‫شیتی‪ٓ ۶‬ا كف‪:‬ومایارسلنایمنیرسولیاالیبلسانیقومۂٖ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۲۵‬‬ ‫‪ّ٘o‬اہل‪۶‬تجیلیالیِنییبانینبؼنایسیدیالمرسلنی (اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬

‫اک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ہک‪۶‬امہُّ‪ٓ ۶‬ا اق‪۶‬امتص‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ؽ‪۶‬اٰیلع‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫‪۵۰۱‬‬ ‫قیقحت ‪۶‬فنصم ‪۶‬ہک ‪۶‬آ كف ‪۶‬ذموکّہ ‪۶‬قاچن ‪۶‬ؽوجہ ‪۶‬ےس ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬‬ ‫‪۵۰۵‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬رپونّہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬اک ‪۶‬الضف ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬وہقا ‪۶‬یعطق ‪۶‬ؽ‬
‫ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬اْػولـ‪۶‬ہقلطم‪۶‬رپ‪۶‬ةجح‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫اامجیع‪۶‬ہلئسم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۰۲‬‬ ‫اقًواء ‪۶‬وک ‪۶‬اداےئ ‪۶‬اامكف ‪۶‬ؽ ‪۶‬اقالم ‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬ںیم ‪۶‬نک ‪۶‬نک ‪۶‬قاوتٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۵۰۲‬‬ ‫لیضفت ‪۶‬نیخیش ‪۶‬رپ ‪۶‬فنصم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح ‪۶‬یک ‪۶‬ونُ ‪۶‬زجء ‪۶‬رپ ‪۶‬لمتشم ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫احذـ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫اتکؿ‪۶‬اک‪۶‬قدرکہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۰۵‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬لقع‪۶‬ابمّك۔‪۶‬‬ ‫‪۵۰۰‬‬ ‫رتبیت‪۶‬اتکؿ‪۶‬اّ‪۶‬فنصم۔‪۶‬‬
‫‪۵۰۵‬‬ ‫وضحّ‪۶‬بک‪۶‬ےس‪۶‬یبن‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۰۰‬‬ ‫اضفلئ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬رپ‪۶‬فنصم‪۶‬یک‪۶‬دنچ‪۶‬اتکوبٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاص۔‪۶‬‬
‫‪۵۱۳‬‬ ‫وچیھت‪۶‬آ كف‪:‬تلكیالرسلیفضلنایبعضہمیع ٰیلیبعض۔‪۶‬‬ ‫‪۵۰۰‬‬ ‫لکیہ‪۶‬اؽل‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ظٓاٰہین‪:‬‬
‫ن‬
‫‪۵۱۲‬‬ ‫یبالہدییویدینیالحق۔‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قاوچنںی ٓا كف‪:۶‬ھویالذییارسلیرسولہ‬ ‫‪۵۰۰‬‬ ‫ہلی‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬واذیاخذیاللیمؼثاقیالنبینی اخل۔‪۶‬‬
‫‪۵۱۰‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬اک ‪۶‬دنی‪۶‬امتص‪۶‬ادقاٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬اعـ ‪۶‬امتص ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪۵۰۲‬‬ ‫اهلل ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ےن ‪۶‬امت ‪۶‬ص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ےس ‪۶‬دمحم ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫الضف‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬دہع‪۶‬ایل‪۶‬دقمی‪۶‬ےس ‪ٚ‬ـ ‪۶‬اںیتم‪۶‬وضحّ ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬یک‪۶‬رشتفی‪ٓ ۶‬ا ؽّی ‪۶‬یک ‪۶‬وخایشٍ‪۶‬انمیت ‪۶‬اؽّوضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وتلس‪۶‬ےس‪۶‬ادعاء‪۶‬رپ‪۶‬حتف‪۶‬امیتگن‪ٓ ۶‬ا ںی۔‪۶‬‬
‫ن‬
‫‪۵۱۰‬‬ ‫یٹھچ‪ٓ ۶‬ا كف‪ٰ :‬یادمیاسکنیانتیویزوجكیالجنۃ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۰۳‬‬ ‫انب‪۶‬رممی‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬ارتںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ‪ ۶‬مھاّا‪۶‬اامص‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وہاگ۔‪۶‬‬
‫قایق‪۶‬اقًواء‪۶‬اؽّوضحّ ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬ذقاؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬اولسؿ‪۶‬‬ ‫‪۵۰۴‬‬ ‫دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬االوصل ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬وسولٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ظٓآ ین۔‪۶‬‬ ‫ّوسل‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۱۴‬‬ ‫٘اوتںی‪ٓ ۶‬ا كف‪:۶‬لعمركیان میلیفیسکرت مییعم ون۔‪۶‬‬ ‫‪۵۰۵‬‬ ‫قیقحت ‪۶‬فنصم ‪۶‬ہک ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقًواء ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫دہع‪۶‬وک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ےن‪۶‬دٖ‪۶‬قادیکؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬ؤمدک‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬
‫‪۵۱۵‬‬ ‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬رہش‪،‬آ ؿ‪۶‬یک‪۶‬قاوتٍ‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬‬ ‫‪۵۰۵‬‬ ‫دؽرسی‪ٓ ۶‬ا كف‪:‬ومایارسلناكیاالیرحمۃ یللعالمنی۔‬
‫ےک‪ّ۶‬امےن‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکیئ۔‪۶‬‬

‫‪Page 28 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۵۴۵‬‬ ‫قاوچنںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬ ‫‪۵۲۲‬‬ ‫اخك‪۶‬قاك‪۶‬یک‪۶‬مسق‪،‬خیش‪۶‬دولہی‪۶‬یک‪۶‬وتہیج۔‪۶‬‬

‫‪۵۵۳‬‬ ‫ومٰیس‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ؽیح‪۶‬ہک‪۶‬ںیم عوکْ ادمح‪۶‬وک‪۶‬دؽّج‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫‪۵۲۲‬‬ ‫ٓا وھٹںی‪ٓ ۶‬ا كف۔‪۶‬‬
‫داولٍ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۳‬‬ ‫ادمح‪۶‬وکٍ‪۶‬؟‪۶‬‬ ‫‪۵۲۲‬‬ ‫دعتمد ‪۶‬عواںیل ‪۶‬ہک ‪۶‬اقًواء ‪۶‬افکّ ‪۶‬یک‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬دّاّی‪۶‬اک ‪۶‬وخد ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬دےتی‪۶‬‬
‫رگم‪۶‬وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ےن‪۶‬وجاؿ‪۶‬‬
‫اّ٘ادّٓامےئ۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۳‬‬ ‫ومٰیس‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬یک‪۶‬داع۔‪۶‬‬ ‫‪۵۲۵‬‬ ‫ویفس‪،‬رممی‪۶‬اؽّاعہشئ‪۶‬یک‪۶‬كْاء‪۶‬ؿ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۳‬‬ ‫یٹھچ‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬ ‫‪۵۲۵‬‬ ‫یسیانییبعثكیربكیمِامایمحمودا۔‪۶‬‬‫ونںی‪ٓ ۶‬ا كف‪:۶‬ع ٰ‬
‫‪۵۵۵‬‬ ‫ٓا رخی‪۶‬یبن‪۶‬اؽّآ رخی‪۶‬اعـ‪۶‬انبےن‪۶‬یک‪۶‬تمکح۔‪۶‬‬ ‫‪۵۳۳‬‬ ‫اقمص‪۶‬ومحمد‪۶‬ایکےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۵‬‬ ‫٘اوتںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬ ‫‪۵۳۲‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬اںیہن‪۶‬رعٖ‪۶‬رپ‪۶‬اےنپ‪٘۶‬اھت‪۶‬اھٹبےئ‪۶‬اگ‪،‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وتہیج۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۲‬‬ ‫ریتا‪۶‬درک‪۶‬ریمُ‪۶‬درک‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وہاگ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۳۳‬‬ ‫دوسںی‪ٓ ۶‬ا كف۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۲‬‬ ‫ٓا وھٹںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬ ‫‪۵۳۳‬‬ ‫یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اؽّدرگیاقًواء ‪۶‬رکاص ‪۶‬مہیلع‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫العلؾاؿ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ‪۶‬سیب‪۶‬اطًواّاؿ۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۲‬‬ ‫رساکّ‪۶‬بیبح‪۶‬اهلل‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۴۱‬‬ ‫لکیہ‪۶‬دؽص‪:‬ااحدكف‪۶‬ہلیلج۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۲‬‬ ‫ونںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬ ‫‪۵۴۱‬‬ ‫قاشبؔ‪۶‬اؽل‪:۶‬دنچ‪۶‬ؽیح‪ّ۶‬قاین۔‪۶‬‬
‫ن‬
‫‪۵۵۰‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬وک‪۶‬ےب‪۶‬اجحؿ‪۶‬داھکی۔‪۶‬‬ ‫‪۵۴۱‬‬ ‫ہلی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۰‬‬ ‫دوسںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬ ‫‪۵۴۲‬‬ ‫ٓا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬یک‪۶‬وبقتیل‪۶‬وتہب۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۰‬‬ ‫وضحّدیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬الضف‪۶‬االقًواء‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۵۴۲‬‬ ‫وبحمؿ‪۶‬قلخ‪۶‬ایل‪۶‬اهلل۔‪۶‬‬
‫اعـ‪۶‬الضف‪۶‬االمم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۰‬‬ ‫ایگّوہںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬ ‫‪۵۴۳‬‬ ‫دؽرسی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۰‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬رساقا‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۴۴‬‬ ‫ٰیسیع‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬وک‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۰‬‬ ‫قاّوہںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬ ‫‪۵۴۴‬‬ ‫ؽہ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬ےھت‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔‪۶‬‬
‫‪۵۵۰‬‬ ‫ٓا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےن‪۶‬دیپاوہےت‪۶‬یہ‪۶‬ونّ‪۶‬دمحمی‪۶‬وک‪۶‬داھکی۔‪۶‬‬ ‫‪۵۴۴‬‬ ‫شیتی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫‪۵۴۵‬‬ ‫وچیھت‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬

‫‪Page 29 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۵۵۵‬‬ ‫یالِیمۃ۔ی ی‬
‫اناسیدیولدیاٰدمییوم ٰ‬ ‫‪۵۵۰‬‬ ‫ریتوہںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ربق‪۶‬ےس‪۶‬ںیم‪۶‬قاۂ‪ٓ ۶‬ا ؽٍ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۰‬‬ ‫اعمل‪۶‬قاال‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ۂ‪۶‬ہگج‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وتکمؿ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫ع‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫الہپ‪٘۶‬اعف‪۶‬اؽّالہپ‪ ۶‬سٕن‪۶‬ںیم‪۶‬وہٍ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۱‬‬ ‫ؽہلیس‪۶‬دمحمی‪۶‬یک‪۶‬كْتک۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫شیتا‪ ۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۱‬‬ ‫وچدوہںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫ایقعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ولاء ‪۶‬دمح ‪۶‬ریمُ ‪۶‬اہھت ‪۶‬ںیم وہاگ ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ریمُ‪ِ ّ۶‬ری‪۶‬‬ ‫‪۵۵۱‬‬ ‫اجٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اہجٍ‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫ولاء‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫وچاھت‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۱‬‬ ‫دنپّوہںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬وہےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ںیم‪۶‬وہٍ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۱‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽاال‪۶‬وکیئ‪۶‬دیپا‪۶‬ںیہن وہا۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫قاوچناٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۱‬‬ ‫وسوھلںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۵‬‬ ‫ذيـ‪۶‬اک‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬ںیم‪۶‬ولھکاؽٍ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۲‬‬ ‫یل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ‪۶‬اقًواء ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬‬
‫رساکّ‪۶‬داع‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعت ٰ‬
‫یک‪۶‬اعـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪٘۶‬اہقب‪۶‬اوتمٍ‪۶‬رپ‪۶‬ذيـ‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۵‬‬ ‫اٹھچ‪ ۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۲‬‬ ‫رتسوہںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۵‬‬ ‫یل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬ؽذعاصئ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫وضحّ ‪۶‬رپ‪۶‬ونّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعت ٰ‬ ‫‪۵۵۲‬‬ ‫ااھٹّوھںی‪۶‬ؽیح۔‪۶‬‬
‫سیفن‪۶‬دحكف۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۲‬‬ ‫٘اوتاٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۳‬‬ ‫ادمح ‪ٰ۶‬یبتجم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬الےن ‪۶‬ےک ‪۶‬وفادئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫الےن‪۶‬ےک‪۶‬اصقنقاؿ۔‪۶‬‬
‫ل‬
‫‪۲۳۲‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬رشحم‪۶‬ںیم‪۶‬دؽقاّ‪۶‬ہتفہ‪۶‬ہتفہ‪۶‬رس سشؾد‪۶‬وہٍ‪۶‬‬ ‫‪۵۵۳‬‬ ‫قدكول۔‪۶‬‬
‫ےگ‪۶‬رھپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬رعص‪۶‬ومسمم‪۶‬اؽّ‪۶‬افشىـ‪۶‬وبقل‪۶‬وہیگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۰‬‬ ‫ٓا وھٹاٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۴‬‬ ‫خدا‪۶‬یک‪ّ۶‬اض‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬دؽ‪۶‬اعمل‪،‬خدا‪۶‬اچاتہ‪۶‬ےہ‪ّ۶‬اضےئ‪۶‬دمحم۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۰‬‬ ‫انایسیدیالعالمنی۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۴‬‬ ‫قاشب‪۶‬دؽص‪۶‬اّ٘اداؿ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۰‬‬ ‫ونؽاٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۴‬‬ ‫ہولہ‪۶‬اؽل۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۰‬‬ ‫االیوانایحؽیبیالل۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۴‬‬ ‫وصنص‪۶‬ہلیلج‪۶‬ہلئسم‪۶‬ہیلع۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۰‬‬ ‫دوساٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۴‬‬ ‫اّ٘اد‪۶‬اؽل‪۶‬اقا‪۶‬دیس‪۶‬اانلٖ‪۶‬ویص‪۶‬الؼىٰمۃ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۱‬‬ ‫دیماٍ ‪۶‬رشحم‪۶‬ںیم‪۶‬ںیم‪۶‬یہ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬اک‪۶‬اقدئ‪،‬بیطخ‪،‬عیفش‪۶‬اؽّ ‪۶‬رشبم‪۶‬‬ ‫‪۵۵۵‬‬ ‫دؽرسا‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬
‫وہٍ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬

‫‪Page 30 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۳۵‬‬ ‫رتسوہاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۳۱‬‬ ‫اٖ ‪۶‬دٍ ‪۶‬زخانئ ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬یک ‪۶‬اچایبٍ ‪۶‬اؽّولاء ‪۶‬دمح ‪۶‬ریمُ ‪۶‬اہھت ‪۶‬ںیم‬
‫وہاگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۵‬‬ ‫اكْامیہ‪۶‬لیلخ‪۶‬اهلل‪،‬ومٰیس‪۶‬میلک‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّںیم‪۶‬بیبح‪۶‬اهلل‪۶‬وہٍ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫ایگّوہاٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬
‫ً‬‫و‬‫ل‬
‫‪۲۵۳‬‬ ‫یاختصارا''اکینعم‪۶‬‬
‫ر‬ ‫دحكف‪''۶‬اختصرییل‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫وشیپاےئ‪۶‬رمنیلس‪۶‬ؽاخمت‪۶‬ا وًَ‪۶‬ںیم وہٍ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۳‬‬ ‫قیقحت‪۶‬فنصم۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫رشحم ‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪۶‬خداص ‪۶‬اقك ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ذيـ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےب‪۶‬امشّ‪۶‬ںیم‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۳‬‬ ‫ۂ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ظٓ ٓا ین‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪٘۶‬اھٹ‪٘۶‬اھٹ‪۶‬ۂاّ‪۶‬ملع‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫قاّوھاٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬
‫زلل‬
‫لک‪۶‬اکانئؿ‪۶‬وک‪۶‬اےسی‪۶‬داتھکیوہٍ‪۶‬ےسیج‪۶‬اینپ‪۶‬یلیھتہ‪۶‬وک۔‪۶‬‬ ‫وضحّارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬الضف‪۶‬ا ض‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬اک‪۶‬اخدناٍ‪۶‬‬
‫امتص‪۶‬اخدناونٍ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫امنّںی ‪۶‬اچپٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاچن ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬وکٰہ ‪۶‬وچےھت ‪۶‬ےس ‪۶‬اچوسیلاٍ ‪۶‬ہصح‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫ریتوہاٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬
‫وہیئگ‪۶‬رگم‪۶‬وثاؿ‪۶‬ؽلضف‪۶‬ےلہپ‪۶‬ؽاال‪۶‬كْظٓاّےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫ااھٹّوہاٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫ولخم‪۶‬ص‪۶‬یک‪۶‬امتص‪۶‬لؼسىماؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّہیلع‪۶‬اٰولصل‪۶‬ہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬رتہبنی‪۶‬‬
‫مسق‪۶‬ںیم وہےئ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫ۂ ‪۶‬یبن ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬اقك ‪۶‬داع ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬ؽہ ‪۶‬داین ‪۶‬ںیم رکےکچ‪۶‬ہکبج‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫‪۲۳۴‬‬ ‫وچدوہاٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬
‫اینپ‪۶‬داع‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اپھچ‪ّ۶‬یھک‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫اوسیناٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۳۴‬‬ ‫رتہبنی‪۶‬اؽالد‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬قاچن‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫ںیم ‪۶‬یہ ‪۶‬احرش ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬امتص ‪۶‬ول ‪۶‬ریمُ ‪۶‬دقومٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ااھٹےئ‪۶‬‬ ‫‪۲۳۴‬‬ ‫ہولہ‪۶‬دؽص‪۶‬‬
‫اج ںی‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫وسیباٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۳۴‬‬ ‫خاللئ‪۶‬ہقلعتم‪۶‬قآرخؿ‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫اخوتٍ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ںیم وضحّ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬یک ‪۶‬اؽینٹن‪۶‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫دنپّوہاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫ىػواء‪۶‬رپ‪۶‬وساّوہٍ‪۶‬یگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۱‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬كْاص‪۶‬رپ‪۶‬وساّوہٍ ےگ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫مہ‪ّ۶‬امےن‪۶‬ںیم ےلھچپ‪،‬ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ ‪۶‬لضف ‪۶‬ںیم‪۶‬اےلگ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّمہ‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬وہٍ ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬قال‪۶‬ل‪۶‬رشحم‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬یتنج‪۶‬اؽینٹن‪۶‬رپ‪۶‬وساّوہرک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تشپ‪۶‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫وسوہلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬اداٍ‪۶‬دںی‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۵‬‬ ‫نحنیاالخرونیمنیاھلیالدنیایواالولونییوم ٰ‬
‫یالِیمۃی ی‬

‫‪Page 31 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۵۴‬‬ ‫ااحدكف‪۶‬افشىـ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۰‬‬ ‫اوسیکاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬

‫‪۲۵۵‬‬ ‫اتسوسیئاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ےس ‪۶‬قاۂ ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬اجؽٍ ‪۶‬اگ ‪۶‬رھپ ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬
‫یتشہب‪۶‬وجّا‪۶‬انہپقا‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫افشىـ‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬ؽاّد‪۶‬وہوینایل‪۶‬ااحدكف‪۶‬یک‪۶‬صیخلت‪۶‬اّ‪۶‬فنصم‪۶‬‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫ںیم‪۶‬رعٖ‪۶‬یک‪۶‬دا ںی‪۶‬رطَ‪۶‬ڑھکاوہٍ‪۶‬اگ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬وکیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ڑھکا ‪۶‬ںیہن‬
‫وہاتکس۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫ااھٹوسیئاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫قاوسیئاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫ایقعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬دٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬امتص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬اک ‪۶‬اامص‪،‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬بیطخ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫اےلگ‪۶‬ےلھچپ‪۶‬ھجم‪۶‬رپ‪ّ۶‬كش‪۶‬رکےگنی۔‪۶‬‬
‫افشىـ‪۶‬رکویناال‪۶‬وہٍ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫اقًًسؾاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫كوًسؾاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫ںیم اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬اک‪۶‬ااظتنّ‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫ےھجم ‪۶‬دمعہ ‪۶‬یتشہب ‪۶‬ابلٖ ‪۶‬انہپقااجےئ‪۶‬اگ ‪۶‬ہک ‪۶‬امتص‪۶‬رشب ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬القئ ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫وہٍ‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬هًسٰی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ںیم‪۶‬احرضی‪۶‬اؽّاامتلٖ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫وچوسیباٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ھچک ‪۶‬قا ںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬وج ‪۶‬ت ‪۶‬یسک ‪۶‬رقمؿ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۱‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬اونّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬اعـ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ّٓہتش‪۶‬وک‪۶‬طال‪۶‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬یبن‪۶‬رملس‪۶‬ےن‪۶‬قاقا۔‪۶‬‬ ‫دٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪ُ ۶‬قلود‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫صیتاٍ‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬ ‫‪۲۵۲‬‬ ‫وسیچپاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬ذيـ ‪۶‬یسک‪۶‬ےکےئل‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫ایقمت‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬ۂ‪۶‬اقك‪۶‬انمت‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫ںیہن وھکال‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫اوسیتکاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫وسیبھچاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫اقا‪۶‬اؽل‪۶‬نم‪۶‬قدلخ‪۶‬اۃنجل‪۶‬ؽالرخف‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬نیت‪۶‬وسال‪۶‬دےی‪،‬دؽ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رک‪۶‬ےئل‪،‬شیتا‪۶‬‬
‫اٖ ‪۶‬دٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ومرخ ‪۶‬رک ‪۶‬دقا ‪۶‬سج ‪۶‬دٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وک ‪۶‬ریمی ‪۶‬احذـ‪۶‬‬
‫وہیگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۴‬‬ ‫وسیتباٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫ایقعـ ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ ‪۶‬انجؿ ‪۶‬لیلخ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬یھب‪۶‬ریمی‪۶‬داع‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وخادنمشہ‪۶‬وہٍ ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۴‬‬ ‫ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬الہپ‪۶‬عیفش‪۶‬اؽّ‪۶‬ریمُ‪۶‬ریپؽ‪۶‬اکّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ںویبٍ‪۶‬یک‪۶‬اوتمٍ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫ےہ‪۶‬لیلخ‪۶‬اهلل‪۶‬وک‪۶‬احذـ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یک۔‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ازفؽٍ‪۶‬‬

‫‪Page 32 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۰۰‬‬ ‫اّ٘اداؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬ىقاص‪۶‬ؽ‪۶‬طالہکئ‪۶‬رکاص‪۶‬‬ ‫‪۲۲۴‬‬ ‫وسیتنیتاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬

‫‪۲۰۰‬‬ ‫اچوسیلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۲۴‬‬ ‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ونّاین‪۶‬عؤٌ‪۶‬رپ‪۶‬ہولہ‪۶‬رگی‪۶‬‬
‫‪۲۰۰‬‬ ‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬رعماج ‪۶‬امتص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ےن ‪۶‬دمح ‪۶‬ؽ ‪۶‬انثء ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےبطخ ‪۶‬ڑپےھ ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬یبن‪۶‬ایم‪۶‬اک‪۶‬ازعاّ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اامص‪۶‬االقًواء‪۶‬ےن‪۶‬ہبطخ‪۶‬ڑپاھ۔‪۶‬اؽّ‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬الضف‪۶‬االقًواء‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬اهالٍ‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۰‬‬ ‫ااتکوسیلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫وچقًًسؾاٍ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫ع‬
‫‪۲۰۱‬‬ ‫وقل ‪۶‬ربجلی ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬وکیئ ‪۶‬صخش ‪۶‬دمحم ‪ ۶‬ػلٔ ٰی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعت لِٰ‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬ںیم ‪۶‬قل‪۶‬رصاؽ ‪۶‬ےس ‪۶‬اینپ ‪۶‬اعـ ‪۶‬وک ‪۶‬ےل ‪۶‬رک ‪۶‬زگّؽٍ‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬اؽّ‪۶‬وکیئ‪۶‬اخدناٍ‪۶‬اخدناٍ‪۶‬ینب‪۶‬اہمش‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬‬ ‫اگ۔‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬قاقا۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۱‬‬ ‫ایبوسیلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫وسیتنیپاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۰۱‬‬ ‫ّٓےتش‪۶‬اک‪۶‬ظٓدہ‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫دّؽاّہ‪۶‬ذيـ‪۶‬ولھکاےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ول ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۱‬‬ ‫اتنیتوسیلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۰۵‬‬ ‫وسیتھچاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۰۱‬‬ ‫ہصق‪۶‬ؽالدؿ‪ّ۶‬وسل‪۶‬كْقاٍ‪۶‬ؽادلہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽ‪۶‬السالص‪۶‬‬ ‫‪۲۰۵‬‬ ‫رساکّ ‪۶‬دؽ ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعت لِٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪۶‬‬
‫ٓا ؽّی‪۶‬ےس‪۶‬لبق‪۶‬ذيـ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ربمغیپؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬رحاص‪۶‬وہیگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫وچاوسیلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۰۵‬‬ ‫وسیتنیساٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫ل‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫كْاص‪۶‬یک‪۶‬عوہ‪ّ۶‬ؽّی‪۶‬اؽّربجالیئ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬یک‪ ۶‬سکًَ‪۶‬ؽوتخیب‬ ‫‪۲۰۵‬‬ ‫اتیلضف ‪۶‬ہقلطم ‪۶‬ےک ‪۶‬عوکْ ‪۶‬وہیدی ‪۶‬وک ‪۶‬انجؿ ‪۶‬افّؽص ‪۶‬امظع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعت لِٰ‪۶‬ىوہ‪۶‬اک‪۶‬ڑپھت‪۶‬اؽّ‪۶‬رساکّ‪۶‬دؽ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽلس‪۶‬اک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫وہیدی‪۶‬وک‪۶‬ذقاؿ‪۶‬‬
‫‪۲۰۳‬‬ ‫كوًواوسیلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫اّصیتاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۰۳‬‬ ‫وبحمؿ‪۶‬رتنی‪۶‬ؽ‪۶‬زعمّ‪۶‬رتنی‪۶‬قلخ‪۶‬‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫ریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬اهلل‪۶‬ےس‪۶‬ؽہلیس‪۶‬اموگن‪۶‬‬
‫‪۲۰۴‬‬ ‫ااحدكف‪۶‬اامطۃ‪۶‬االقًواء‪۶‬‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫اقمص‪۶‬ؽہلیس‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬زک‪۶‬وک‪۶‬ےلم‪۶‬اگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۴‬‬ ‫اتنیسوسیلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫ااتنوسیلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۰۴‬‬ ‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬ارساء ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬اقًواء‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫ذيـ‪۶‬امیعنل‪۶‬ےک‪۶‬اٰیلع‪۶‬رغہف‪۶‬ںیم‪۶‬ہولہ‪۶‬رگی‪۶‬‬
‫یک‪۶‬اامعـ‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۰‬‬ ‫ہولہ‪۶‬وسص‪۶‬‬

‫‪Page 33 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۰۲‬‬ ‫قاشب‪۶‬وسص‪۶‬‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬طالہکئ‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬یک‪۶‬اامعـ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬‬

‫‪۲۰۲‬‬ ‫رطص‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ذعاصئ‪۶‬‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫افدئہ‪۶‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫دحكف‪۶‬ذعاصئ‪۶‬وتمارت‪۶‬اینعملٰ‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫قدكول‪۶‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫دحكف‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ےک‪ّ۶‬اؽی‪۶‬وچدہ‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫اّقاوسیلاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫ذعاصئ‪۶‬ؽافنسئ‪۶‬یک‪۶‬دعتاد‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬ریما‪۶‬وثاؿ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬كْا‪۶‬وہاگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۵‬‬ ‫ےھجم ‪۶‬ھچ ‪۶‬ؽوجہ ‪۶‬ےس ‪۶‬اقًواء ‪۶‬رپ ‪ْ۶‬ػولـ ‪۶‬دی ‪۶‬یئگ۔ ‪۶‬ھجم ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫ااچنوساٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫اضفلئ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬ےلم۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫اامص‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ربکٰی‪۶‬ںیم رقتابیاّاھیئ‪۶‬وس‪۶‬ذعاصئ‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫اكْامیہ‪۶‬ؽٰیسیع‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬ںیم‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫عمج‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫املعءِ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےس‪۶‬املعءِ‪۶‬قانط‪۶‬وک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ولعمص‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫اچپوساٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫اُ‪۶‬اوبرکب! ےھجم‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬ںیہن‪۶‬اچہپقا‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫وضحّہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬اؽّ‪۶‬بختنم‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫قاشب‪۶‬اہچّص‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫ااکؽوناٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫ٓا قا ِّ‪۶‬احصہب‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫وضحّہیلع ‪۶‬اٰولصلہ ‪۶‬ؽالسال ‪۶‬ص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ؽّلس ‪۶‬ےک ‪۶‬اخمت‪،‬اقدئ ‪۶‬اؽّدیس‪۶‬‬
‫ںیہ۔‪۶‬‬
‫ن‬ ‫ً‬‫و‬‫لم ك‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫ہلی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫لک‪۶‬ولخمص‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪،‬ومونمٍ‪۶‬رپرہمقاٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬عیفش‪۶‬ا د َ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫وضحّارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫قاؽوناٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽرکاعـ‪۶‬ؽاےل‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫دؽرسی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫یل‪۶‬عم‪۶‬اهلل‪۶‬ؽظف‪۶‬اخل‪۶‬‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ملس‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬‬ ‫‪۲۰۱‬‬ ‫رتونپیاٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫رکہمی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬نچ‪۶‬ایل۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۱‬‬ ‫شیتی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫‪۲۰۱‬‬ ‫ربجالیئ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬اک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬ںیم‪٘۶‬الص‪۶‬‬
‫‪۲۱۱‬‬ ‫دنعاهلل ‪۶‬امتص ‪۶‬ولخمص‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ؽاجہـ ‪۶‬ؽاےل‪۶‬اوبااقلمس‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬‬ ‫‪۲۰۱‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اؽل‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬اؽّ‪۶‬قانط‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬

‫‪Page 34 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۱۵‬‬ ‫دیسہ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬اہنع‪۶‬اکوخاؿ‪۶‬‬ ‫‪۲۱۱‬‬ ‫وچیھت‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬

‫‪۲۱۵‬‬ ‫ایگّوہںی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫‪۲۱۱‬‬ ‫وضحّہیلع‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬اہـ ‪۶‬یک ‪ّ۶‬قد ‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪۶‬‬
‫نب‪۶‬لیفن‪۶‬یک‪۶‬وگشیپیئ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۵‬‬ ‫دیسہ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬اہنع‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬اؽّوخاؿ‪۶‬‬ ‫‪۲۱۱‬‬ ‫قاوچنںی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫‪۲۱۵‬‬ ‫قاّوہںی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫‪۲۱۲‬‬ ‫اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬ؽّاہـ‪۶‬اک‪۶‬ہصق‪۶‬‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬اٰولصلہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬اک ‪۶‬رپدہ‪۶‬تمظع ‪۶‬قك ‪۶‬انچنہپ‪،‬اداٍ ‪ً٘۶‬وا ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫‪۲۱۲‬‬ ‫ھدا‪۶‬دیس‪۶‬ااعلع نی‪۶‬ؽھ ٰدا‪ّ۶‬وسل‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬اک‪۶‬ومدٍ‪۶‬ےک‪۶‬املکؿ‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫‪۲۲۵‬‬ ‫ونّالشواص(رضؽّی‪۶‬ؽاضذـ)‬ ‫‪۲۱۲‬‬ ‫رجش‪۶‬ؽرجح‪۶‬ےن‪۶‬دجسہ‪۶‬ایک۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫ہیبنت(ااصتخّ‪۶‬وجاؿ‪۶‬اک‪۶‬ازتلاص)‬ ‫‪۲۱۲‬‬ ‫دّذـ‪۶‬اؽّقادل‪۶‬ےن‪٘۶‬اہی‪۶‬ایک۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫اٍ ‪۶‬آمخد ‪۶‬ےک ‪۶‬قاص ‪۶‬وج ‪۶‬رتبیت ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬فنصم ‪۶‬ےک ‪۶‬شیپ ‪۶‬رظن‪۶‬‬ ‫‪۲۱۲‬‬ ‫یٹھچ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ّےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۱‬‬ ‫لساّؿ‪۶‬ہلیلج(ہقلعتم‪۶‬وبقتیل‪ّ٘۶‬اہل)‬ ‫‪۲۱۲‬‬ ‫میمت‪۶‬داّی‪۶‬وک‪۶‬اہلُ‪۶‬یبیغ‪۶‬یک‪۶‬تثعب‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ربخ‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫لساّؿ‪۶‬امظع(فنصم‪۶‬یک‪۶‬وبقمتیل‪۶‬قاّاگہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیم)‬ ‫‪۲۱۳‬‬ ‫٘اوتںی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫‪ّ٘o‬اہل شمولیاالسالمیالصولیالرسولیالکرام‬ ‫‪۲۱۳‬‬ ‫وضحّہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬اہلُ‪۶‬یبیغ‪۶‬ےک‪۶‬ااعشّ‪۶‬‬
‫وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا قاؽ ‪۶‬اخداد ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اامیٍ‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ‪۶‬‬
‫‪۲۲۴‬‬ ‫دبعومنم‪۶‬رشمك‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۱۳‬‬ ‫ٓا وھٹںی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫‪۲۲۴‬‬ ‫وضحّ‪۶‬اونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ۂ‪۶‬ظٍٓ‪۶‬ؽہقبط‪۶‬ںیم‪۶‬امتص‪۶‬ظٓؽٍ‪۶‬‬ ‫‪۲۱۳‬‬ ‫قاّاگہ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬زینک‪۶‬اک‪۶‬ؽا ہع‪۶‬‬
‫ینب‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ےک‪۶‬رتہب‪۶‬ےس‪۶‬ےجیھب‪۶‬ےئگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۵‬‬ ‫ّؽےئ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬رپ ‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬امےن ‪۶‬ںیم ‪۶‬مک ‪۶‬اّ ‪۶‬مک ‪٘۶‬اؿ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬رضؽّ‬ ‫‪۲۱۴‬‬ ‫ونںی‪ّ۶‬ؽاكف۔‪۶‬‬
‫ّےہ۔‪۶‬‬
‫د‬
‫‪۲۲۵‬‬ ‫ؽاذـ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬یفطصم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا قاؽ‪۶‬‬ ‫‪۲۱۴‬‬ ‫دیسہ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪۶‬تیط‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ہ‪۶‬وک‪ ۶‬مل‪۶‬ےک‪۶‬ےٹھچ‪۶‬امہ‪۶‬ںیم‪۶‬لساّؿ‪۶‬‬
‫اخدادؽااہمؿ‪۶‬ۂظٍٓ‪۶‬ؽہقبط‪۶‬ںیم‪۶‬دنباگٍ‪۶‬اصحل‪۶‬ؽوبقمل‪۶‬وہٍ‪۶‬‬
‫ن‬
‫‪۲۲۵‬‬ ‫ہلی‪۶‬دلیل‪۶‬‬ ‫‪۲۱۵‬‬ ‫دوسںی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬

‫‪Page 35 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ذ‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫سغؽہ‪ ۶‬وًَ‪۶‬اک‪۶‬ؽا ہع‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫دؽرسی‪۶‬دلیل‪۶‬‬
‫‪۲۴۳‬‬ ‫یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬خ ّداؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ونویبیبٍ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫یسک‪۶‬اک‪۶ّٓ۶‬ؽاکّٓہ‪۶‬ےکےئل‪۶‬رکص‪۶‬ؽاہطّؿ‪۶‬ےس‪۶‬ہصح‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫قاص‪۶‬اعہکت‪۶‬اھت۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۳‬‬ ‫٘اوتںی‪۶‬دلیل‪۶‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫شیتی‪۶‬دلیل‪۶‬‬
‫‪۲۴۳‬‬ ‫ملسم‪۶‬ؽاکّٓ‪۶‬اک‪۶‬بسن‪۶‬عطقنم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک ‪۶‬ونّقاك ‪٘۶‬اخدؽٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫٘اخدؽٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬لقتنم‪۶‬وہقاّاہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۵‬‬ ‫ٓا وھٹںی‪۶‬اؽّونںی‪۶‬دلیل‪۶‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫وچیھت‪۶‬دلیل‪۶‬‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫ّقد‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ یتنج‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫قاّاگہ‪۶‬زعؿ‪۶‬ںیم‪۶‬رساکّیک‪۶‬ؽاجہـ‪۶‬ؽوبحمتیب‪۶‬‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اسیک‪۶‬وتشپٍ‪۶‬قك‪۶‬اانپ‪۶‬‬ ‫‪۲۳۰‬‬ ‫اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬ےک‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬فیفخت‪۶‬ویکٍ؟‪۶‬‬
‫بسن‪۶‬قاہم‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫دوسںی‪۶‬دلیل‪۶‬‬ ‫‪۲۳۱‬‬ ‫قاوچنںی‪۶‬دلیل‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬اکن ج‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۲۳۱‬‬ ‫دؽّج‪۶‬اؽّذيـ‪۶‬ؽاےل‪۶‬كْاكْ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫اعمطلہ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ؽہ‪۶‬یتنج‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫اہیبنتؿ‪۶‬قاۂہ‪۶‬‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫ضعب‪۶‬اقعدئ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫دحكف''اٍ ‪۶‬ایب ‪۶‬ؽ اقاك ‪''۶‬ںیم ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬اوبؿالف ‪۶‬رماد ‪۶‬انیل‪۶‬‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬دبعالمقلـ‪۶‬دالخ‪۶‬تشہب‪۶‬وہےگن‪۶‬‬
‫رطقی‪۶‬ؽاحض‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫ٓا ّّ‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬اک‪۶‬قاؿ‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اچچ‪۶‬اھت۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫یٹھچ‪۶‬دلیل‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫اافغتسّ‪۶‬ےس‪۶‬یہن‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬دعص‪۶‬وتدیح‪۶‬رپ‪۶‬دال‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫زعؿ‪۶‬ؽرکص‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ںیم رصحنم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫دیس‪۶‬ااشلًًَْ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قاّقاّ ‪۶‬افشىـ ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫یسک‪۶‬میئل‪۶‬ؽدلیل‪۶‬یک‪۶‬اؽالد‪۶‬ےس‪۶‬وہقا‪۶‬یسک‪۶‬زعكْ‪۶‬ؽرکص‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬قاىـ‪۶‬‬
‫ےگ۔‪۶‬‬ ‫دم‪۶‬ج‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫اهلل ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ازعلؿ ‪۶‬ےن‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬فہک‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬یبن‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫اکّٓ‪۶‬قاؿ‪۶‬دادؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬اقًساؿ‪۶‬ےس‪۶‬رخف‪۶‬رکقا‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬رکنیمی ‪۶‬وک ‪ّ۶‬دنہ ‪۶‬ایک‪۶‬ؽہ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ‪۶‬‬
‫الرک‪۶‬رشَ‪۶‬احصتیب‪۶‬قارک‪۶‬آ ّاص‪ّٓ۶‬ام‪ّ۶‬ےہںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اضفلئ‪۶‬‬
‫رکہمی‪۶‬ےک‪۶‬ایبٍ ‪۶‬اؽّاقمص‪ّ۶‬زج‪۶‬ؽدمج‪۶‬ںیم‪۶‬قاّاہ‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا قاء‪۶‬رکاص‪۶‬ؽ‬
‫ااہمؿ‪۶‬رکاص‪۶‬اک‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬

‫‪Page 36 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۵۰‬‬ ‫یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ‪۶‬ہمیلح‪۶‬دعسہی‪۶‬‬ ‫‪۲۴۲‬‬ ‫دحكف‪۶‬فیعض‪۶‬دّقاّہ‪۶‬اضفلئ‪۶‬وبقمل‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬

‫ےکےئل‪۶‬ایقص‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اینپ‪۶‬اچدّ‪۶‬اھچب‪۶‬رک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اھٹبقا۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬اونّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ٓا ہل ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬ےک ‪۶‬دصےق ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۲۴۲‬‬ ‫اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬ابعّؿ‪۶‬‬
‫ّاضیع‪۶‬امٍ ‪۶‬ہمیلح‪۶‬دعسہی‪ّ،‬اضیع ‪۶‬قاؿ ‪۶‬احّؿ ‪۶‬دعسی‪ّ،‬اضیع‪۶‬‬
‫اھبیئ ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬دعسی ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬اضیع ‪۶‬نہب ‪۶‬امیس ‪۶‬دعسہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وک ‪۶‬دؽلف‪۶‬‬
‫اامیٍ‪۶‬بیصن‪۶‬وہیئ‪۶‬‬
‫‪۲۵۱‬‬ ‫یسک‪۶‬یبن‪۶‬ےن‪۶‬وکیئ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ؽ‪۶‬رکاعـ‪۶‬ایسی‪۶‬ت ‪۶‬قایئ‪۶‬ہک‪۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬ارکص‪۶‬‬ ‫‪۲۴۳‬‬ ‫اایحء ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬رکنیمی ‪۶‬یک ‪۶‬تمکح ‪۶‬اؽّاحظف ‪۶‬انب ‪۶‬دہیح ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬مع ‪۶‬اک ‪۶‬ادن‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬الثم‪۶‬اطع‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪۶‬وہ‪۶‬‬ ‫افم‪۶‬‬
‫‪۲۵۳‬‬ ‫افدئہ‪۶‬ؿاۂہ‪۶‬‬ ‫‪۲۴۴‬‬ ‫ہلئسم‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ںیم‪۶‬وتفق‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ضعب‪۶‬املعء‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬‬
‫‪۲۵۳‬‬ ‫سیتنیپ‪۶۰۱‬اہمئ‪۶‬ابکّ‪۶‬اؽّ‪۶‬ااعمظ‪۶‬املعء‪۶‬قادماّ‪۶‬ےک‪۶‬اامسء‪۶‬رگایم‪۶‬وج‪۶‬اوبنی‪۶‬‬ ‫‪۲۴۵‬‬ ‫ٓا دیم‪۶‬اجكف‪۶‬ادؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ذقا‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬الھک‪۶‬ہگج‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫رکنیمی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬اجنؿ ‪۶‬اک‪۶‬ااقتعد ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬‬ ‫اعمداهلل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ذقااجكف‪۶‬اتسگیخ‪۶‬اجےئ۔‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫ہلئسم‪۶‬ذموکّہ‪۶‬یک‪۶‬قادیئ‪۶‬ںیم‪۶‬ابعّاؿ‪۶‬اہمئ‪۶‬ؽ‪۶‬املعء‪۶‬‬ ‫‪۲۴۵‬‬ ‫اامص‪۶‬اکاعمیف‪۶‬ںیم‪۶‬ذقا‪۶‬رک‪۶‬قا‪۶‬وقعكف‪۶‬ںیم ذقا‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۵‬‬ ‫اعدئہ‪ّ۶‬اۂہ‪۶‬‬ ‫‪۲۴۵‬‬ ‫املسمٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬گواہ‪۶‬ریبکہ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اجكْ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫‪۰۳۵‬‬ ‫رضحؿ ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اہنع‪۶‬ےک‪۶‬اامیٍ ‪۶‬آّؽّ ‪۶‬ااعشّ ‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫ہتکن‪۶‬اہیہل‪۶‬‬
‫اےنپ‪۶‬ؽاصل‪۶‬ےک‪۶‬ومعق‪۶‬رپ‪۶‬اےنپ‪۶‬انب‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪ٓ ۶‬ا ہل‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬‬
‫یک‪۶‬رطَ‪۶‬قدّ‪۶‬رکےت‪۶‬وہےئ‪۶‬ےہک‪۶‬‬
‫عس ٰ‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫دیسہ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬یک‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬قاك‪۶‬ےس‪۶‬ےلکن‪۶‬وہےئ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫ؿاۂ‪۶‬ونعاٍ‪۶‬قانط‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّامس‪۶‬آ ہنیئ‪ ۶‬م ّی‪۶‬‬
‫ٓا رخی‪۶‬رپ‪۶‬زغم‪۶‬املکؿ‪۶‬‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫ربعؿ‪۶‬اقۂہ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫االسماءیتزنلیمنیالسماءی ی‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫ہلئسم ‪۶‬اوبنی ‪۶‬رکنیمی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ںیم ‪۶‬رکفتم ‪ّ۶‬ےنہ ‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫اےھچ‪۶‬قاص‪۶‬یک‪۶‬اتیمہ‪۶‬اؽّكُْ‪۶‬قاص‪۶‬یک‪۶‬رکاہـ‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬اعمل‪۶‬اک‪۶‬اوناھک‪۶‬ؽا ہع‪۶‬‬
‫ن‬
‫‪۰۳۳‬‬ ‫ّ٘اہل ‪ ۶‬مھود ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬قآقاؿ ‪۶‬ظٓاٍ(رصَ ‪۶‬ظٓآ ین ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬دمحم‪۶‬‬ ‫‪۲۵۲‬‬ ‫بیبح ‪۶‬خدا ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬رمااعؿ ‪۶‬اہیہل ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬اک‪۶‬بلطم)‬ ‫ااطلَ‪۶‬ہیفخ‪۶‬‬
‫‪۰۳۳‬‬ ‫املسمٍ‪۶‬اھبویئٍ‪۶‬ےس‪۶‬اعزجات ‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ہتسب‪۶‬رعص‪۶‬‬ ‫‪۲۵۲‬‬ ‫ٓا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽادلنی‪،‬رماعضؿ ‪۶‬اؽّداویئٍ ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬ےک ‪۶‬اامسء ‪۶‬اک ‪۶‬بجع‪۶‬‬
‫نسح‪۶‬ااختنؿ‪۶‬‬

‫‪Page 37 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۵۰‬‬ ‫اتسگج‪۶‬رپ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬تنعل‪۶‬اؽّ‪۶‬تخس‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫‪۰۳۴‬‬ ‫ٓا كف‪۵۶‬‬

‫‪۰۵۰‬‬ ‫اتسگوخٍ‪۶‬رپ‪٘۶‬اؿ‪۶‬وکُّ‪۶‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫میظعت‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬دماّ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫‪۰۵۱‬‬ ‫املسمونٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬قاد ‪۶‬دال ‪۶‬رک ‪۶‬دبوگویٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬املکؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫ٓا كف‪۲۶‬‬
‫تبسن‪۶‬ااسفتسّ‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ایبونٍ‪۶‬ےس‪۶‬خدا‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دانشص‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ااہظّ‪۶‬‬
‫ن‬
‫‪۰۵۲‬‬ ‫دانشویمٍ‪۶‬یک‪ ۶‬ہلی‪۶‬دانشص‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬تبحم ‪۶‬امٍ ‪۶‬قاؿ‪،‬اؽالد ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫٘اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬وہین‪۶‬رشؽ‪۶‬اجنؿ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۲‬‬ ‫دؽرسی‪۶‬دانشص‪۶‬‬ ‫‪۰۵۳‬‬ ‫ٓا كف‪۰۶‬‬
‫‪۰۵۳‬‬ ‫شیتی‪۶‬دانشص‪۶‬‬ ‫‪۰۵۳‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬ؽ ‪۶‬تبحم‪۶‬اک‪ّ۶‬قاین‪۶‬اداعء‪۶‬اکیف‪۶‬‬
‫ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬وہاگ‪۶‬‬
‫‪۰۵۳‬‬ ‫وچیھت‪۶‬دانشص‪۶‬‬ ‫‪۰۵۳‬‬ ‫ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬میظعت ‪۶‬ؽتبحم ‪۶‬اکااحتمٍ‪۶‬‬
‫ایکےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۴‬‬ ‫ٓا كف‪۵۰،۵۲،۵۵،۵۳۶‬‬ ‫‪۰۵۵‬‬ ‫ٓا كف‪۰۶‬‬
‫‪۰۵۴‬‬ ‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬یک‪۶‬تہب‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬اھتونی‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬قالط‪۶‬رک‪۶‬دںی‪۶‬‬ ‫‪۰۵۲‬‬ ‫ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬یک ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اتسگیخ ‪۶‬رکےن‪۶‬‬
‫ؽاال‪۶‬ارگآ ‪۶‬اانپ‪۶‬قاؿ‪۶‬وہ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪ّ۶‬ےھک‪۶‬ؽہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫‪۰۵۵‬‬ ‫ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬دیجم‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬وخد ‪۶‬اےنپ‪۶‬اظٓاّ ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬دب‪۶‬وگوچ‪۶‬‬ ‫‪۰۵۲‬‬ ‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس‪۶‬ےک‪۶‬اتسگج ‪۶‬ےس‪۶‬ارگآ ‪۶‬اانپ‪۶‬‬
‫قاویٍ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬رمگاہ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫قاؿ ‪۶‬وہ ‪۶‬وج ‪۶‬قك ‪۶‬تخل ‪۶‬هالہق ‪۶‬وتّ ‪۶‬دُ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬دیجم ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫٘اؿ‪۶‬افدئُ‪۶‬اتبےئ‪۶‬‬
‫‪۰۲۳‬‬ ‫ٓا كف‪۵۰۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫ٓا كف‪۳،۲،۱۶‬‬
‫‪۰۲۳‬‬ ‫ٓا كف‪۵۱۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫وج ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اتسگج ‪۶‬ےس ‪۶‬ارگآ ‪۶‬اانپ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬وہ ‪۶‬هالہق ‪ّ۶‬ےھک ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬‬
‫دیجم‪۶‬ےک‪۶‬قاّقاےن‪۶‬‬
‫‪۰۲۵‬‬ ‫قاوچنںی‪۶‬دانشص‪۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫وج‪۶‬اتسگج‪۶‬ےس‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬ہیفخ‪۶‬لیم‪ّ۶‬ےھک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬قاّقات ‪۶‬‬
‫‪۰۲۵‬‬ ‫اهلل‪۶‬وک‪۶‬دانشویمٍ‪۶‬یک‪۶‬دانش‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬لیم‪۶‬وجل‪ّ۶‬ےھک‪۶‬وخد‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫‪۰۲۵‬‬ ‫یٹھچ‪۶‬دانشص‪۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫ٓا كف‪۵،۴۶‬‬

‫‪Page 38 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۲۴‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬شیک‪۶‬‬ ‫‪۰۲۵‬‬ ‫٘اوتںی‪۶‬دانشص‪۶‬‬

‫یہ‪۶‬ہملک‪۶‬وگ‪۶‬وہ‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہ‪۶‬اجقا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۵‬‬ ‫ٓا كف‪۲۰۶‬‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫ٓا وھٹںی‪۶‬دانشص‪۶‬‬
‫‪۰۲۵‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬ےس‪۶‬عوکْ‪۶‬‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫داین‪۶‬ےک‪۶‬رپدُ‪۶‬رپ‪۶‬وکیئ‪۶‬اکّٓ‪ّٓ۶‬ہق‪۶‬یھب‪۶‬ۂ‪۶‬زگ‪۶‬ااسی‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہن‪۶‬اتکب‪۶‬‬
‫وک‪۶‬اکّٓ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ارگآ ‪۶‬ہملک‪۶‬ڑپاتھوہ۔‪۶‬‬
‫ن‬
‫‪۰۰۳‬‬ ‫اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ےس‪۶‬عوکْ‪۶‬اٍ‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬قبس‪۶‬ںیل‪۶‬‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫دوھکی‪۶‬اامیٍ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬ول‪۶‬ہک‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬ےس‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪،‬ااتسد‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬رہھٹےت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫‪۰۰۳‬‬ ‫ہلئسم‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬اک‪۶‬اامجیل‪۶‬ایبٍ‪۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫ٓا كف‪۵۲‬‬
‫‪۰۰۵‬‬ ‫دؽرسا‪۶‬رکم‪۶‬ہک‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬ویکرکن‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہ‪۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫اہیٍ‪۶‬دؽ ‪ّٓ۶‬ےق‪۶‬اٍ ‪۶‬ااکحص‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬ےتلچ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬الہپ‪ّٓ۶‬ہق‪۶‬‬
‫دہالء‪ ،‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬ذعّ‪۶‬ؽیہ‪ّ۶‬ہتش‪۶‬قا‪۶‬هالہق‪۶‬ااتسدی‪۶‬ؽریغہ‪۶‬‬
‫‪۰۰۵‬‬ ‫ٓا كف‪۲۰۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫دؽرسا‪۶‬ذعّ‪ِ۶‬الٍ‪۶‬دب‪۶‬وگومولی‪۶‬یہ‪۶‬اےس‪۶‬ویکرکن‪۶‬كْا‪۶‬ںیہک‪۶‬‬
‫‪۰۰۵‬‬ ‫ٓا كف‪۲۱۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫اٖ‪۶‬ذعّ‪۶‬ےک‪ّ۶‬د‪۶‬ںیم‪۶‬نیت‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬‬
‫‪۰۰۲‬‬ ‫ٓا كف‪۲۲۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫ٓا كف‪۵۳۶‬‬
‫‪۰۰۲‬‬ ‫ٓا كف‪۲۳۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫ٓا كف‪۵۴۶‬‬
‫‪۰۰۲‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ولہپ‪۶‬داّ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪۰۲۱‬‬ ‫ٓا كف‪۵۵۶‬‬
‫اتسگیخ‪۶‬یھب‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬رصحی‪۶‬اتسگیخ‪۶‬‬
‫‪۰۰۰‬‬ ‫ہی‪۶‬اامص‪۶‬امظع‪۶‬رپ‪۶‬ارتفاء‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اامص‪۶‬اک‪۶‬ذمہـ ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫دؽرسا‪ّٓ۶‬ہق‪۶‬اعمدننی‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاچن‪۶‬رکم‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫یعطق‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬عوکْ‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫‪۰۰۰‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬یک‪۶‬ادین‪۶‬صیقنت‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ہملک‪۶‬وگ‪۶‬‬ ‫‪۰۲۳‬‬ ‫الہپ‪۶‬رکم‪:۶‬ہملک‪۶‬وگ‪۶‬ےسی‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہ‪۶‬ےکس‪۶‬اؽّ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫الہ ‪۶‬ہلبق ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬امہُّ ‪۶‬اامص ‪۶‬ذمہـ ‪۶‬اک‪۶‬وتفی‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬وہ‪۶‬‬ ‫ّد‪۶‬‬
‫ایگ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وعّؿ‪۶‬اکنج‪۶‬ےس‪۶‬لکن‪۶‬یئگ‪۶‬‬
‫‪۰۰۰‬‬ ‫الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬ےک‪۶‬حیحص‪۶‬ینعم‪۶‬‬ ‫‪۰۲۴‬‬ ‫ٓا كف‪۲۳۶‬‬
‫‪۰۰۱‬‬ ‫اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬اعـ ‪۶‬اک‪۶‬اامجم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۰۲۴‬‬ ‫ٓا كف‪۲۵۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬دب‪۶‬وگ‪۶‬وک‪۶‬وج‪۶‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬ےہک‪۶‬وخد‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫‪۰۰۳‬‬ ‫اٍ‪۶‬دب‪۶‬وگویئٍ‪۶‬ےک‪۶‬اوقال‪۶‬رشم‪۶‬ںیم‪۶‬كف‪۶‬وک‪۶‬دجسہ‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬دب‪۶‬رت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫‪۰۲۴‬‬ ‫ٓا كف‪۲۲۶‬‬

‫‪Page 39 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۱۲‬‬ ‫ٓا كف‪۰۳۶‬‬ ‫‪۰۰۴‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬ےک‪۶‬دب‪۶‬وگ‪۶‬یک‪۶‬وتہب‪۶‬وبقل‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ہلئسم‪۶‬‬

‫‪۰۱۰‬‬ ‫ٓا كف‪۰۵۶‬‬ ‫‪۰۰۵‬‬ ‫شیتا ‪۶‬رکم ‪۶‬ہک‪۶‬اننونُ‪۶‬قاںیت ‪ ۶‬رف‪۶‬یک ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اقك‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬د‪۶‬‬
‫‪۰۱۰‬‬ ‫دموتٍ ‪۶‬یک ‪۶‬وبطمہع ‪۶‬اتکوبٍ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽنش ‪۶‬وبثؿ ‪۶‬ہک ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬دّقاّہ‪۶‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫اٍ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬اھبّی‪۶‬یطلغ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬داكْہ‪۶‬ا٘الص‪۶‬‬
‫ریفکت‪۶‬زک‪۶‬دقّ‪۶‬ایلع‪۶‬دّہج‪۶‬یک‪۶‬اایتحؽ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬رتفمویٍ‪۶‬یک‪۶‬تمہت‪۶‬‬ ‫گنت‪۶‬رک‪۶‬دقا‪۶‬‬
‫‪۰۱۳‬‬ ‫ٓا كف‪۰۲۶‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫ٓا كف‪۲۴۶‬۔‪۶‬‬
‫‪۰۱۳‬‬ ‫ٓا كف‪۰۰۶‬‬ ‫‪۰۰۵‬‬ ‫اہقفےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ایک‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬رتفمویٍ‪۶‬ےن‪۶‬ایک‪۶‬انب‪۶‬ایل‪۶‬‬
‫‪۰۱۵‬‬ ‫ّ٘اہل ‪۶‬االمن یو یالعیل یلناعیت یا لمصطیف یبدافع یالبالء‬ ‫‪۰۰۵‬‬ ‫یسک‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬امےنن‪۶‬ںیم‪۶‬ےنتک‪۶‬ولہپ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ایک‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫(وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬ےک‪۶‬لکشم‪۶‬اشک‪،‬احذـ‪ّ۶‬ؽا‪۶‬‬ ‫ااکحص‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬دملل‪۶‬وبثؿ)‬
‫‪۰۱۵‬‬ ‫ااتفتسء‪۶‬اّ‪۶‬دیلہ‪،‬رمہلس‪۶‬ومولی‪۶‬رکاعـ‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫‪۰۰۲‬‬ ‫افدئہ‪۶‬ہلیلج‪:۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اداعےئ‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬رپ‪۶‬ضعب‪۶‬اتمرخنی‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ریفکت‪۶‬اک‪۶‬بلطم‪۶‬‬
‫‪۰۲۲‬‬ ‫ سدہم‪۶‬‬ ‫‪۰۰۲‬‬ ‫بیغ‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬ینظ‪۶‬اک‪۶‬اداع‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہن‪۶‬ارگآ ‪۶‬قدّہعی‪۶‬وجنص‪۶‬قا‪ّ۶‬لم‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫‪۰۲۲‬‬ ‫اعدئہ‪۶‬اقۂہ‪۶‬‬ ‫‪۰۰۴‬‬ ‫رضؽّی‪۶‬ہیبنت‪۶‬‬
‫‪۰۲۲‬‬ ‫یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬یک ‪۶‬انجؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬املعء ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬دنی ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۰۰۴‬‬ ‫اامتحل‪۶‬وکٍ‪٘۶‬ا‪۶‬ربتعم‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫دیقعہ‪۶‬‬
‫‪۰۲۰‬‬ ‫ؽاہویبٍ‪۶‬اک‪۶‬وشیپا‪۶‬ھچ‪۶‬وس‪۶۲۳۳‬كْٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ےک‪۶‬اعوملٍ‪۶‬وک‪۶‬اکّٓ‪۶‬اتہک‪۶‬اھت‪۶‬‬ ‫‪۰۰۵‬‬ ‫اٖ‪ّٓ۶‬ےق‪۶‬اک‪۶‬وچاھت‪۶‬رکم‪۶‬ااکنّ‪۶‬ینعی‪۶‬رکم‪۶‬اجقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬د‪۶‬ںیم‪۶‬آ كف‪۶‬‬
‫رکہمی‪۶‬‬
‫‪۰۲۰‬‬ ‫ؽاہویبٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رعتفی‪۶‬ںیم‪۶‬یمک‪۶‬اچےیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۱۳‬‬ ‫قاوچناٍ‪۶‬رکم ‪:۶‬املعےئ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رپ‪۶‬ارتفاء‪۶‬ہک‪۶‬اوھنٍ ےن ‪۶‬كُْ‪۶‬كْؽٍ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬اکّٓ‪۶‬ہہک‪۶‬دقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬د‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬‬
‫‪۰۲۰‬‬ ‫ؽاہویبٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬دّؽد‪۶‬رشفی‪۶‬یک‪۶‬کٌٔؿ‪۶‬رشك‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۱۵‬‬ ‫وتہب‪۶‬رکین‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬هالہین‪۶‬اھچںیپ‪۶‬‬
‫‪۰۲۰‬‬ ‫ؽاہہیب ‪۶‬ےک ‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ‪٘۶‬اہ‪۶‬دبع ‪۶‬ازعلكْ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬اؽّ ‪٘۶‬اہ ‪۶‬ؽیل ‪۶‬اهلل ‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫‪۰۱۲‬‬ ‫ٓا كف‪۲۵۶‬‬
‫دبیتع‪۶‬ےھت۔‪۶‬‬

‫‪Page 40 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۳۳‬‬ ‫وخاہج‪۶‬دنبشقن‪۶‬یک‪۶‬انعكف‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دماكف‪۶‬ںیم‪۶‬الہ‪۶‬ؽ‪۶‬ایعل‪۶‬وک‪۶‬وسقًوا۔‪۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫طالہظح ‪۶‬وہ ‪۶‬اامص ‪۶‬ااطلہفئ(ومولی ‪۶‬الیعمس ‪۶‬دولہی)اک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬كْؽٍ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اصَ ‪۶‬یبن ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬رشتعی ‪۶‬ؽ ‪۶‬ؽیح ‪۶‬ؽ ‪۶‬وصعمص ‪۶‬امانن ‪۶‬اخص ‪۶‬دینی‪۶‬‬
‫اکومٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اخدناٍ‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬اک‪۶‬یئن‪۶‬یئن‪۶‬قاںیت‪۶‬اکنل‪۶‬رک‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ رّ‪۶‬رپ‪۶‬دبیتع‪۶‬وہ‪۶‬اجقا۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۳‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬رکاص‪۶‬دعب‪۶‬ااقتنل‪۶‬یھب‪۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬رصتَ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪۶‬امکل‪۶‬‬ ‫‪۰۲۱‬‬ ‫دّا‪۶‬روصّ‪۶‬خیش‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬طالہظح‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫ؽعیس‪۶‬ملع‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ‪۶‬اعمل‪۶‬یک‪۶‬وتہج‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۵‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬رکاص‪۶‬ےس‪۶‬داین‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬وک‪ ۶‬ضی‪ ۶‬اتچنہ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫ؽؿافئ‪۶‬ےک‪۶‬ازتلاص‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬‬
‫‪۰۳۲‬‬ ‫قایلع‪۶‬قایلع‪۶‬قایلع‪۶‬ہہک‪۶‬رک‪۶‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬وک‪۶‬راکّقا۔‪۶‬‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫اامص‪۶‬ااطلہفئ(ومولی‪۶‬الیعمس‪۶‬دولہی)اک‪۶‬وخد‪۶‬دبیتع‪۶‬وہقا۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫ہتکن‪۶‬ہلیلج‪۶‬ہک‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬اک‪۶‬ذمہـ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽ‪۶‬طالہکئ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬وخد‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬ ‫‪۰۲۳‬‬ ‫ؽاہہیب‪۶‬ےک‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪٘۶‬اّا‪۶‬اخدناٍ‪۶‬دیلہ‪۶‬رشمك‪۶‬اھت‪،‬طالہظح‪۶‬وہ‪۶ٍ۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫لج‪۶‬خالہل‪۶‬وک(اعمداهلل)رشمك‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫اقعدئ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬ۂ‪۶‬تبیصم‪۶‬ےک‪۶‬اکص‪ٓ ۶‬ا ےت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫تبسن‪۶‬ؽ‪۶‬اانسد‪۶‬یک‪۶‬سیفن‪۶‬قیقحت‪۶‬‬ ‫‪۰۲۴‬‬ ‫وضحّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫ّٓص‪۶‬دایت‪۶‬ؽ‪۶‬اطعیئ‪۶‬‬ ‫‪۰۲۴‬‬ ‫اعزجی‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬دنا‪۶‬رکُ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۱‬‬ ‫وج ‪۶‬ینعم ‪۶‬رشك ‪۶‬ںیہ ‪۶‬یسک ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬وک ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھب ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ایخل‪۶‬‬ ‫‪۰۲۴‬‬ ‫وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬ۂقال‪۶‬ےس‪۶‬انپہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ںیہن‪۶‬زگّقا۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۲‬‬ ‫ؽاہہیب ‪۶‬اک ‪۶‬ملظ ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬احمؽُّ ‪۶‬وخد ‪۶‬وبےتل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ےک‪۶‬رشمك‪۶‬‬ ‫‪۰۲۴‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬اک‪۶‬لکشم‪۶‬اشکوہقا۔‪۶‬‬
‫انبےن‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪۶‬دنب‪۶‬رک‪۶‬ےتیل‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۲‬‬ ‫ہملک‪۶‬وگ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اّادہ‪۶‬ینعم‪۶‬رشیک‪۶‬اک‪۶‬اداعء‪۶‬رحاص‪۶‬ؽ‪۶‬ریبکہ‪۶‬ؽ‪۶‬ارتفاء‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۲۵‬‬ ‫اؽایل ‪۶‬ء ‪۶‬رکاص ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽںیح ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬اچںیتہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اجیت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬وتمنیلس‪۶‬‬
‫یک‪۶‬دمد‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬دونمشٍ‪۶‬وک‪۶‬ہالك‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۲‬‬ ‫اقلئ‪۶‬اک‪۶‬ومدح‪۶‬وہقا‪۶‬وگاہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ینعم‪۶‬رشك‪۶‬رماد‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۰۲۵‬‬ ‫ومیل‪۶‬یلع‪۶‬ےس‪۶‬اینّ‪۶‬‬
‫‪۰۳۳‬‬ ‫وضحّ‪۶‬وک‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬ےنہک‪۶‬ےک‪۶‬رشك‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬دؽ‪۶‬وصّںیت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫‪۰۲۵‬‬ ‫امیبّی‪۶‬ںیم‪۶‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتہج‪۶‬‬
‫وج‪۶‬وصّؿ‪۶‬رماد‪۶‬ول‪۶‬خدا‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬قك‪۶‬مکح‪۶‬رشك‪۶‬ےچنہپ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۳‬‬ ‫ہ‬‫ل‬
‫وج‪۶‬زیچ‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬دقّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬ریغ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬ا ی‪۶‬امانن‪۶‬‬ ‫‪۰۲۵‬‬ ‫ثؿ‪۶‬قاك‪۶‬یک‪۶‬وتہج‪۶‬اؽّ‪۶‬انعكف‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬رشك‪۶‬ںیہن‪۶‬وہ‪۶‬اتکس۔‪۶‬‬

‫‪Page 41 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۵۳‬‬ ‫قاّہ ‪۶‬دحںیثی ‪۶‬ہک ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ےن ‪۶‬زعؿ‪،‬املسمونٍ ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬اذـ ‪۶‬افّؽص‪۶‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫الہپ‪۶‬قاؿ‪،‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ھچ‪۶‬آ ںیتی‪۶‬اؽّ‪٘۶‬اھٹ‪۶‬دحںیثی‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫امظع‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬قایئ‪۶‬‬
‫‪۰۳۵‬‬ ‫ۂ ‪۶‬قال ‪۶‬ء ‪۶‬اک ‪۶‬داعف ‪۶‬ۂ ‪۶‬تمعن ‪۶‬اک ‪۶‬وصحل ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫لصف‪۶‬اؽل‪ٓ ،‬ا كف‪۶‬رکہمی‪۶‬ںیم۔‪۶‬‬
‫دّےعی‪۶‬ےس‪۶‬وہا۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۵‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اکّاخت ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬انیل‪۶‬دانی‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وبقل وتہب‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ویٍ‪۶‬یہ‪۶‬گواہ‪۶‬شخب‪۶‬اتکس‪۶‬اھت‪۶‬رگم‪ّٓ۶‬امقا‬
‫ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫اچوہ‪۶‬وت‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬احرض‪۶‬وہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬اسلاامؿ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۳‬‬ ‫دعتم‪۶‬د‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ؽ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ہک‪۶‬وکینٍ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬قال‪۶‬دعف‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۱‬‬ ‫قاؿ‪۶‬دؽص‪،‬اٖ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶۰۰۶‬ا ںیتی‪۶‬اؽّ‪۲۰۳۶‬دحںیثی‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۵‬‬ ‫لصف‪۶‬دؽص‪،‬ااحدكف‪۶‬ہمیظع‪۶‬ںیم‪،‬‬
‫‪۰۳۱‬‬ ‫لصف‪۶‬اؽل‪ٓ ،‬ا قاؿ‪۶‬رشہفی‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےن‪۶‬دؽدنمتل‪۶‬رک‪۶‬دقا۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۵‬‬ ‫وکینٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬دمد‪۶‬یتلم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۱‬‬ ‫دےنی‪۶‬ؽاےل‪۶‬خدا‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دےنی‪۶‬یک‪۶‬وتعق‪ّ۶‬وھک۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۰‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬ہنیم‪۶‬ارتقا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۲‬‬ ‫خدا‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےن‪۶‬تمعن‪۶‬دی۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۲‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪ّ۶‬نیم‪۶‬اقمئ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۲‬‬ ‫احظف‪۶‬ؽ‪۶‬ابہگنٍ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۲‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪ّ۶‬نیم‪۶‬یک‪۶‬ابہگنین۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۲‬‬ ‫اهلل‪۶‬اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬كوك‪۶‬دنبُ‪۶‬اکیف‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫‪۰۴۳‬‬ ‫دحكف‪۶‬یک‪۶‬قلخ‪۶‬یک‪۶‬ومؿ‪ّ۶‬دنیگ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اؽایلء‪۶‬یک‪۶‬ؽ٘اتط‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۳‬‬ ‫قاچن‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس‪۶‬وک‪۶‬اانپ‪ّ۶‬ؿ ‪ ۶‬انہ‪۶‬‬ ‫‪۰۴۴‬‬ ‫دعتم‪۶‬د‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪۶‬احصہب‪۶‬اؽّ‪۶‬الہ‪۶‬تیب‪۶‬اعـ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫رشك‪۶‬ںیہن‪۶‬ہکبج‪۶‬اجمّ‪۶‬رماد‪۶‬وہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۳‬‬ ‫ویفس‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬اسلاص۔‪۶‬‬ ‫‪۰۵۳‬‬ ‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬اعمل‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ںیہ(دحكف)‬
‫‪۰۳۴‬‬ ‫ٰیسیع‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪٘۶‬ایف‪۶‬وہےئ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۵۳‬‬ ‫رتسہ‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬كوك‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اینپ‪۶‬احںیتج‪۶‬اموگن۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۴‬‬ ‫هًسی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪ّ۶‬دنہ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬وہےئ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫دعتمد‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬كوك‪۶‬دنبُ‪۶‬احذـ‪ّ۶‬ؽایئ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۴‬‬ ‫هًسی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬اک‪۶‬اسلاص۔‪۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫نیت‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬دؽّج‪۶‬ےس‪۶‬اچبےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 42 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۵۴‬‬ ‫یبن‪۶‬شخب‪،‬اطع‪ّ۶‬وسل‪،‬اطع‪۶‬یلع‪۶‬ؽریغہ‪۶‬قاص‪ّ۶‬انھکرشك‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪ ۶‬انہ‪۶‬رشك‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬

‫‪۰۵۴‬‬ ‫ٓا كف‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّ‪۶‬ربجالیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اوب‪۶‬رکب‪۶‬ؽ‪۶‬رمع‪۶‬دمداگّ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۵۳‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬فیلکت‪۶‬ےس ‪۶‬اجنؿ‪۶‬دی‪،‬تبیصم‪۶‬‬
‫اکؿ‪۶‬دی۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۵‬‬ ‫اؽایلء ‪۶‬امہُّ‪۶‬امكل‪۶‬ںیہ‪۶‬مہ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ولممك‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬‬ ‫‪۰۵۳‬‬ ‫وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬گواوہٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫رشك‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۳‬‬ ‫ویفس‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬اک‪۶‬قاوچناٍ‪۶‬اسلاص۔‪۶‬‬ ‫‪۰۵۵‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس‪۶‬ایقعـ ‪۶‬قك‪۶‬امتص‪۶‬اعـ ‪۶‬وک‪۶‬قاك‪۶‬‬
‫رکےت‪۶‬اؽّ‪۶‬ملع‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۳‬‬ ‫رصَ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اؽّ‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬دمداگّ‪۶‬ںیہ(سب)۔‪۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫وبحمقاٍ‪۶‬خدا‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬افشىـ‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۲‬‬ ‫ٓا كف‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬ےک‪۶‬احظف‪۶‬ؽ‪۶‬ابہگنٍ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫دنبُ‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬وک‪ّّ۶‬ص‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۰‬‬ ‫ؽاہویبٍ‪۶‬یک‪۶‬اجٍ ‪۶‬رپ‪۶‬الھک‪۶‬نم‪۶‬ےک‪۶‬اہپّ(ینعی‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬ومولی‪۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫اجمدہنی‪۶‬وک‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬قاكف‪۶‬دقص‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫الیعمس ‪۶‬اصذـ ‪۶‬اؽّ ‪٘۶‬اہ ‪۶‬دبع ‪۶‬ازعلكْ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رشك ‪۶‬ؽ ‪۶‬وتدیح ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اگبّ)‬
‫‪۰۲۰‬‬ ‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےک ‪۶‬اہھت ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےلیھپ ‪۶‬ںیہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪۶‬گْ‪۶‬‬ ‫‪۰۵۰‬‬ ‫داین‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬اکّؽقاّ‪۶‬یک‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬دتریب‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫گْاےت ‪۶‬ںیہ‪،‬وضحّ ‪٘۶‬اّی ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬اؽّ ‪۶‬امتص ‪۶‬ولخمص ‪۶‬ےک ‪۶‬امكل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬وک‪۶‬اانپ‪۶‬امكل‪۶‬ت ‪۶‬اجےن‪ً٘۶‬ـ‪۶‬یک‪۶‬خالؽؿ‪۶‬ت ‪۶‬قاےئ۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۱‬‬ ‫اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬ےن‪۶‬ااجنےن‪۶‬ںیم‪۶‬رھگ‪۶‬وھپقك‪۶‬دقا‪۶‬‬ ‫‪۰۵۲‬‬ ‫اؽایلےئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬دعب ‪۶‬ااقتنل ‪۶‬امتص ‪۶‬اعمل ‪۶‬اک ‪۶‬رصتَ ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اہجٍ‪۶‬‬
‫وپر‪۶‬ےک‪۶‬اکّؽقاّ‪۶‬یک‪۶‬دتریب‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۲‬‬ ‫قاّہ‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس‪۶‬وک‪۶‬اایتخّاؿ ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫‪۰۵۲‬‬ ‫ع‬
‫ظٓاّاؿ‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ےس‪۶‬ا‪ٚ‬ىمداد‪۶‬ےک‪ ۶‬کْ‪۶‬دحلم‪۶‬ےب‪۶‬دنی‪۶‬وہےئ۔‪۶‬‬
‫و‬
‫رصتافؿ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬اطع‪۶‬وہ ںی۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۳‬‬ ‫دمد‪۶‬دےنی‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪،‬عفن‪۶‬اچنہپےن‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۵۳‬‬ ‫ٓا قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ومؿ‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬درات‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۵‬‬ ‫ّنیم ‪۶‬ؽ ٓا امسٍ ‪۶‬یک ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ولخمص ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬ہضبق ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪٘۶‬اّی‪۶‬‬ ‫‪۰۵۴‬‬ ‫ربجالیئ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬اک‪۶‬اسلاص‪،‬ربجالیئ‪۶‬ےن‪۶‬اٹیب‪۶‬دقا۔‪۶‬‬
‫داین‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬یھٹم‪۶‬ںیم۔‪۶‬‬

‫‪Page 43 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۰۴‬‬ ‫دعتم‪۶‬د‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪۶‬امل‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬قاكف‪۶‬ںیہ(دحكف)‬

‫‪۰۰۴‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽ‪۶‬امل‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬قاكف‪۶‬وگقا‪۶‬رھتپ‪۶‬اک‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۵‬‬ ‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬ےک‪۶‬لضف‪۶‬یک‪۶‬ادیم۔‪۶‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫ٓا رخؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬زعؿ ‪۶‬دانی ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬ےک ‪۶‬اہھت‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۵‬‬ ‫ارعایب ‪۶‬احصیب ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ںیم ‪۶‬رعص ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬وسا ‪۶‬امہّا‪۶‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬لک‪۶‬اایتخّاؿ‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬وک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫وکٍ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬تبیصم‪۶‬ںیم‪۶‬اھب ‪۶‬رک‪۶‬اج ںی۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۵‬‬ ‫یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬ومیتیٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اجےئ‪۶‬انپہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ویباؽٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪۰۰۵‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ےس‪۶‬ذيـ ‪۶‬ؽ ‪۶‬قاّ ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک‪۶‬اطع‪۶‬وہٍ‪۶‬‬
‫ابہگنٍ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫یگ‪،‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رساک‪۶ّ۶‬ےس‪۶‬دصقی‪۶‬ؽ‪۶‬افّؽص‪۶‬وک۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۲‬‬ ‫اوب‪۶‬ؿالف ‪۶‬ےک‪۶‬ااعشّ ‪۶‬نج‪۶‬ےک‪ً٘۶‬يِ‪۶‬یک‪۶‬وخد ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن‪۶‬وخاشہ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۰۰۵‬‬ ‫ذيـ‪۶‬ؽ‪۶‬دؽّج‪۶‬اک‪۶‬اایتخّ‪۶‬افلخےئ‪۶‬رکاص‪۶‬وک‪۶‬دقا‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬
‫نج‪۶‬اک‪۶‬خالہص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬تبیصم‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬كُْ‪۶‬كُْ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬‬
‫ےتیل‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۰‬‬ ‫ااحصؿ ‪۶‬ااصنّ ‪۶‬یک ‪۶‬رعص ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اک ‪۶‬ااسحٍ ‪ّ۶‬ادئ ‪۶‬ےہ‪،‬اهلل ‪۶‬ؽ‪۶‬‬ ‫‪۰۰۰‬‬ ‫ومیل‪۶‬یلع‪۶‬میسق‪۶‬قاّ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬اک‪۶‬لضف‪۶‬كْا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۰‬‬ ‫نیت‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۰۲‬‬ ‫لصف‪۶‬دؽص‪،‬ااحدكف‪۶‬طًيٓہ‪۶‬ںیم۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۲‬‬ ‫دحكف ‪۶‬ہک ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬امتص ‪ٓ ۶‬ا دویمٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬امكل‪۶‬‬ ‫‪۰۰۲‬‬ ‫ؽک ‪۶‬اؽل‪۶‬‬
‫ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۲‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ےنیل‪۶‬ںیم‪۶‬قاچن‪۶‬دحںیثی۔‪۶‬‬ ‫‪۰۰۲‬‬ ‫اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬ےن‪۶‬ینغ‪۶‬رک‪۶‬دقا۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۴‬‬ ‫اجٍ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬رپ‪۶‬الھک‪۶‬نم‪۶‬اک‪۶‬اہپّ‪ّ،‬وسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬احظف‪۶‬ؽ‪۶‬ابہگنٍ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬داین‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫داہیئ۔‪۶‬‬ ‫ٓا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اکّ٘اّ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۴‬‬ ‫هالص‪۶‬وک‪۶‬امّقا‪،‬اٖ‪۶‬هالص‪۶‬اک‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪۶‬دانی۔‪۶‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬الہ ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ابہگنٍ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 44 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۲۱‬‬ ‫رمع‪۶‬افّؽص‪۶‬ےک‪۶‬نیت‪۶‬وقل‪۶‬ہک‪۶‬امہُّ‪۶‬رس‪۶‬رپ‪۶‬قال‪۶‬یبن‪۶‬ےن‪۶‬ااگےئ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۰۴‬‬ ‫رھپ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬وک‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪۶‬دانی۔‪۶‬‬

‫‪۰۲۳‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬دؽ ‪۶‬اہجٍ‪۶‬یک‪۶‬دؽلف‪۶‬اقك‪۶‬ہلمج‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬‬ ‫‪۰۰۴‬‬ ‫احصیب ‪۶‬اک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬داہیئ ‪۶‬نس ‪۶‬رک ‪۶‬امّےن ‪۶‬ےس ‪۶‬اہھت ‪ّ۶‬ؽك ‪۶‬انیل‪۶‬‬
‫شخب‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫ؽریغہ‪،‬ؽاہیب‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬رشك‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۲۵‬‬ ‫یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬اتخمّ ‪۶‬زخانئ ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬وہےن ‪۶‬اک ‪۶‬سیفن‪۶‬‬ ‫‪۰۰۵‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ےنیل‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اامٍ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫وبثؿ۔‪۶‬‬ ‫ؽدعہ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۳‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬ےک‪۶‬زخاےن‪۶‬وتمعنٍ‪۶‬ےک‪۶‬وخاٍ ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۰۱۰‬‬ ‫یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےس ‪۶‬ااجتلرکےن ‪۶‬ؽاال ‪۶‬قارماد ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪۶‬ںیہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬قاعب‪ّٓ۶‬امٍ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫ّاتہ(احصیب‪۶‬اک‪۶‬وقل)ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬رپ‪۶‬یہ‪۶‬وپرؽہس‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۳‬‬ ‫ٓا ھٹ ‪۶‬دحںیثی ‪۶‬ہک ‪۶‬ولخمص‪۶‬وک ‪۶‬رشح ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬دںی‪۶‬‬ ‫‪۰۱۰‬‬ ‫احصیب‪۶‬اعرم‪۶‬نب‪۶‬اوکم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬رعص‪۶‬ہک‪۶‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ےگ۔‪۶‬‬ ‫! ‪۶‬امہُّ ‪۶‬گواہ ‪۶‬شخب ‪۶‬دےئجی ‪۶‬قاّوسل ‪۶‬اهلل ‪ !۶‬مہ ‪۶‬رپ ‪۶‬ہنیکس ‪۶‬اقاّےی‪،‬‬
‫ک‬
‫قاّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬ںیمہ‪۶‬قاكف‪۶‬دقص‪ ّ۶‬ھيِ۔‪۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪!۶‬مہ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫لضف‪۶‬ےک‪۶‬اتحمج‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫خدا‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬طال‪۶‬دےنی‪۶‬اک‪ّ۶‬د‪۶‬‬ ‫‪۰۱۳‬‬ ‫اقك ‪۶‬احصیب ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬احصیب ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےس ‪۶‬رعص ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬قاّوسل ‪۶‬اهلل ‪!۶‬وضحّ ‪۶‬اںیھن ‪ّ۶‬دنہ ‪ّ۶‬ےتھک ‪۶‬وت ‪۶‬امہُّ ‪۶‬ےیل ‪۶‬رتہب‪۶‬‬
‫وہقا۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬اینپ ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاّ ‪۶‬منہج ‪۶‬اک ‪۶‬دعف‪۶‬‬ ‫‪۰۲۳‬‬ ‫(دؽ‪۶‬دحںیثی)ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دصہق‪۶‬رکقا‪۶‬‬
‫ّٓامقا۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۲‬‬ ‫یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےک ‪۶‬دیقی ‪۶‬یک ‪۶‬زسا‪۶‬‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫دصقی‪۶‬اربک‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪۶‬‬
‫دبل‪۶‬دی۔‪۶‬‬ ‫وہٍ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۴‬‬ ‫(اقك‪۶‬یب‪۶‬یب‪۶‬ےس‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک)ےچب‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪۶‬رپسد‪۶‬‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫افّؽص ‪۶‬امظع ‪۶‬اک‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک‪۶‬یبن‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬اک ‪۶‬دنبہ‪۶‬‬
‫ںیہ۔‪۶‬‬ ‫اتبقا۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۵‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬اک ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬ہک ‪۶‬تخس ‪۶‬رت ‪۶‬دنمش ‪۶‬ےک ‪۶‬اقمہلب ‪۶‬ںیم ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫رمع‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪۶‬اؽّ‪۶‬امتص‪۶‬احصہب‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬دعتم‪۶‬د‪۶‬اسلاامؿ۔‪۶‬‬
‫ںیہمت‪۶‬افکكف‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۰۴۳‬‬ ‫رھگ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬وک ‪۶‬قایق‪ّ۶‬انھک(وقل‪۶‬اوب‪۶‬رکب‪۶‬دصقی‪۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫دبىـ ‪۶‬ہنسح ‪۶‬ےک ‪۶‬امےنن‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےن‪۶‬افّؽص ‪۶‬امظع‪۶‬وک‪۶‬اصَ ‪۶‬رمگاہ‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ)وضحّ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےن‪۶‬تمعن‪۶‬دی۔‪۶‬‬ ‫ہہک‪۶‬دقا۔‪۶‬‬

‫‪Page 45 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۵۳‬‬ ‫وضحّ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ےس‪۶‬وشمّہ‪۶‬اتیل‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۲‬‬ ‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّّ۶‬ص‪۶‬دقا‪۶‬‬

‫‪۰۵۵‬‬ ‫ٓا اتفؿ ‪۶‬ولطم ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رکقا ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ثؿ ‪۶‬امظع ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬‬ ‫‪۰۴۲‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اغلف ‪۶‬دل ‪ّ۶‬دنہ ‪۶‬رک ‪۶‬دےیئ‪،‬‬
‫احبسین‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬رپ‪٘۶‬الص‪۶‬رعص‪۶‬ت ‪۶‬رکُ۔‪۶‬‬ ‫ادنیھ ‪ٓ ۶‬ا ںیھکن ‪ّ۶‬ؽنش ‪ّٓ۶‬ام ‪۶‬دںی۔ ‪۶‬رہبُ ‪۶‬اک ‪ً٘۶ ٍ۶‬يِ ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ڑیٹ‬
‫یھ‪ّ۶‬قاںین‪۶‬دیسیھ‪۶‬رک‪۶‬دںی۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۲‬‬ ‫اقك‪۶‬اقك‪۶‬ڑھگی‪۶‬ےک‪۶‬احل‪۶‬یک‪۶‬ثؿ‪۶‬امظع‪۶‬وک‪۶‬ربخ‪۶‬وہقا۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۰‬‬ ‫یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬رمگایہ ‪۶‬ےس ‪۶‬انپہ ‪۶‬دی‪،‬ہالتک ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اچبقا۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۲‬‬ ‫ۂ ‪۶‬یقش ‪۶‬ؽ ‪۶‬دیعس ‪۶‬اک ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬شیپ ‪۶‬ایک ‪۶‬اجقا ‪۶‬ولج ‪۶‬وفحمؽ ‪۶‬اک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬شیپ ‪۶‬رظن‪۶‬‬ ‫‪۰۴۰‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن ‪۶‬وخد ‪۶‬میلعت ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬مہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫وہقا۔‪۶‬‬ ‫ااعتسكف‪۶‬رکؽ۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۰‬‬ ‫(احصیب‪۶‬یک‪۶‬رعص‪۶‬ہک)قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪!۶‬وضحّ‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اینپ‪ّ۶‬افظف‪۶‬‬ ‫‪۰۴۱‬‬ ‫ؽاہہیب‪۶‬نیع‪۶‬اداعےئ‪۶‬وتدیح‪۶‬ںیم‪۶‬رشك‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫اطع‪ّٓ۶‬ام ںی۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۰‬‬ ‫داین‪۶‬ؽ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬یک‪۶‬امتص ‪۶‬ںیتمعن‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪۶‬ےسج‪۶‬اچںیہ‪۶‬‬ ‫‪۰۴۱‬‬ ‫اچدن‪۶‬اک‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ا٘اُّ‪۶‬رپ‪۶‬انلچ۔‪۶‬‬
‫اطع‪ّٓ۶‬ام ںی۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۱‬‬ ‫اماکٍ‪۶‬ؽام‪۶‬وکیٍ(ینعی‪۶‬وج‪۶‬وہ‪۶‬اکچ‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬وہاگ)‪ٚ‬ـ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۰۴۳‬‬ ‫طالہکئ‪۶‬دمكْاؿ‪۶‬ارم‪۶‬یھب‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ری‪۶‬مکح‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬هلؾص‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬ڑکٹا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬یھب ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ایتم۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۲‬‬ ‫ّوسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬اک‪۶‬میلعت‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬احذـ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬‬ ‫‪۰۴۳‬‬ ‫امیلسٍ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬ےک ‪۶‬مکح ‪۶‬ےس ‪۶‬وسّج ‪۶‬ےک‪۶‬خالےن‪۶‬ؽاےل ‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬‬
‫ںیمہ ‪۶‬دنا ‪۶‬رکؽ‪،‬مہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ااعتسكف ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ااجتلرکؽ ‪۶‬ہک ‪۶‬قا ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص‪۶‬‬ ‫دؽےتب‪۶‬وہےئ‪۶‬وسّج‪۶‬وک‪۶‬ؽاسپ‪۶‬ےل‪ٓ ۶‬ا ےئ۔‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪!۶‬وضحّ‪۶‬ریمی‪۶‬احذـ‪ّ۶‬ؽا‪ّٓ۶‬ام ںی۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۴‬‬ ‫ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬دنا ‪۶‬ؽ ‪۶‬ااعتسكف ‪۶‬ںیم‪۶‬احصہب ‪۶‬رپ‪۶‬رصحی‪۶‬رشك ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۰۴۴‬‬ ‫وکیئ ‪۶‬مکح ‪۶‬قا ذ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہقا ‪۶‬رگم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اسلاص۔‪۶‬‬ ‫دّقاّ‪۶‬ےس‪،‬اؽّ‪۶‬وکیئ‪۶‬ےش‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ںیہن‪۶‬یتلم‪۶‬رگم‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رساک‪۶ّ۶‬ےس۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۵‬‬ ‫امیپونٍ ںیم‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬كْتک‪ّ۶‬ھک‪۶‬دی‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۴‬‬ ‫وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬سج‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫خالَ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪۶‬وکیئ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬اک‪۶‬ریھپےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۰۴۴‬‬ ‫دحكف‪۶‬دوھکی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬اؿاىـ‪۶‬رکقاےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 46 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۱۵۲‬‬ ‫ؽاہویبٍ‪۶‬اک‪۶‬اامص‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬رصَ‪۶‬ربخم‪۶‬اؽّ‪۶‬اغیپص‪۶‬‬ ‫‪۱۳۳‬‬ ‫ّ٘اہل(ینمض)منیۃ یاللؽیب یان یالتشر یع یبید یالحؽیب‬

‫ّ٘اٍ‪۶‬اماتن‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫(وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬امكل‪۶‬ااکحص‪۶‬رشم‪۶‬ںیہ)‬
‫‪۱۵۱‬‬ ‫اامیٍ‪۶‬یبن‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽ‪۶‬السالص‪۶‬اطع‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫‪۱۳۳‬‬ ‫وسہل ‪۶‬دحںیثی ‪۶‬ہک ‪۶‬دمہنی ‪۶‬تیط ‪۶‬وک ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫رحص‪۶‬رک‪۶‬دقا۔‪۶‬‬
‫‪۱۵۱‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬یک‪۶‬دّقدہ‪۶‬دینہ‪۶‬‬ ‫‪۱۳۳‬‬ ‫قاچن‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬وک‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےن‪۶‬رحص‪۶‬رک‪۶‬دقا‪۶‬‬
‫‪۱۵۳‬‬ ‫(اایتخّ ‪۶‬اؿ)یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬مکح ‪۶‬ےس ‪۶‬اکص‪ّٓ۶‬ص‪۶‬‬ ‫‪۱۳۳‬‬ ‫طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬وک‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےن‪۶‬انم‪۶‬ؽاال‪۶‬رک‪۶‬دقا‪۶‬‬
‫وہ‪۶‬اجقا‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬یف‪۶‬لٕسہ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۵۴‬‬ ‫ااکحص ‪۶‬رشتعی ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬وک ‪۶‬رپسد ‪۶‬ںیہ‬ ‫‪۱۳۵‬‬ ‫(افدئہ‪۶‬ظہمہ)ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬ہب‪۶‬قادیک‪۶‬امتص‪۶‬سج‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫سج ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬وج ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬مکح ‪ّٓ۶‬ام ‪۶‬دںی ‪۶‬اینپ ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽیہ‪۶‬‬ ‫اک ‪۶‬مکح ‪ّٓ۶‬ام ںی ‪۶‬ؽاہویبٍ ‪۶‬اک ‪۶‬وشیپا(وقتقۃ ‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ںیم)رصاخۃً ‪۶‬ےہک ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫رشتعی‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫وت‪۶‬رشك‪۶‬ےہ‪،‬اؿ‪۶‬دںیھکی‪۶‬ؽاہیب‪۶‬زک‪۶‬اک‪۶‬ہملک‪۶‬ڑپےتھ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۵۵‬‬ ‫(تقیقح ‪۶‬ؽاجمّ ‪۶‬اک ‪ّٓ۶‬ص)خدا ‪۶‬اک ‪ّٓ۶‬ص ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ےک ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ےئک ‪۶‬وہےئ‪۶‬‬ ‫‪۱۵۳‬‬ ‫دّا‪۶‬طالہظح‪۶‬وہ‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ےک‪ّ۶‬اےتس‪۶‬ںیم‪۶‬قاوقعمل‪۶‬قاںیت‪۶‬رکقا‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اوقی‪۶‬ےہ‪۱۴۶‬دحںیثی نج‪۶‬ےس‪۶‬ولعمص‪۶‬وہ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬مکح‪۶‬ااکحص‪۶‬‬ ‫اک‪۶‬زجؽاامیٍ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رشمك‪۶‬وہ‪۶‬اجےئ۔‪۶‬‬
‫رشم‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬رپسد‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۰‬‬ ‫اقك‪۶‬اخص‪۶‬ہتکن‪۶‬یک‪۶‬اک ‪۶‬سج‪۶‬ےس ‪۶‬سلجم‪۶‬عوالد ‪۶‬ایقص‪۶‬ؽ‪۶‬افہحت‪۶‬ؽ‪۶‬ہجیت ‪۶‬ؽ‪۶‬‬ ‫‪۱۵۳‬‬ ‫ہفیطل‪۶ ۶‬‬
‫ریغہ‪۶‬امتص‪۶‬سملئ‪۶‬دبىـ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےط‪۶‬وہ‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ع‬
‫‪۱۲۰‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬سج‪۶‬مکح‪۶‬رشم‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬اچےتہ‪ ۶‬سًًىی‪۶‬‬ ‫‪۱۵۳‬‬ ‫بجع ‪۶‬بجع ‪۶‬ہک ‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬اےتس ‪۶‬ںیم ‪۶‬قامہ ‪۶‬وجیت ‪۶‬زیپاّوہقا ‪۶‬ؽاہہیب ‪۶‬اک ‪۶‬زجؽ‪۶‬‬
‫ّٓام‪۶‬دےتی۔‪۶‬اٖ‪۶‬ہلسلس‪۶‬ںیم‪۶۲۰۶‬ؽاےعق‪۶۰۱۶‬دحںیثی۔‪۶‬‬ ‫اامیٍ‪۶‬ےہ‪،‬ت ‪۶‬رکںی‪۶‬وت‪۶‬اےنپ‪۶‬اامص‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ےس‪۶‬رشمك‪۶‬وہ‪۶‬اج ںی۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۱‬‬ ‫(‪)۵‬رضحؿ ‪۶‬اوب‪۶‬كْدہ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬امششہہ‪۶‬رکبی‪۶‬یک‪۶‬ظٓقاین‪۶‬اجكْ ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬‬ ‫‪۱۵۵‬‬ ‫قدكول‪۶‬ؽ‪۶‬لیمکت‪۶‬‬
‫دی۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۲‬‬ ‫(‪)۲‬اقك‪۶‬قاّ‪۶‬ہبقع‪۶‬نب‪۶‬اعرم‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ‪۶‬اطع‪۶‬یک۔‪۶‬‬ ‫‪۱۵۵‬‬ ‫ااکحص‪۶‬اہیہل‪۶‬دؽ‪۶‬مسق‪۶‬ںیہ‪:۶‬وکتقًوہ‪۶‬ؽ‪۶‬رشتلٍوہ‪۶‬‬
‫‪۱۵۵‬‬ ‫ااکحص ‪۶‬اہیہل ‪۶‬رشتلٍوہ ‪۶‬وکتقًوہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےچک ‪۶‬ؽاہویبٍ ‪۶‬اک ‪۶‬رفتہق ‪۶‬ضحم ‪۶‬مکحت‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬وخد‪۶‬اےنپ‪۶‬ذمہـ‪۶‬ےس‪۶‬ادناھ‪۶‬نپ۔‪۶‬‬

‫‪Page 47 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۱۰۳‬‬ ‫(‪)۵۱‬رساہق‪۶‬وک ‪۶‬وسےن‪۶‬ےک‪۶‬نگنک‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬انہپےئ‪۶‬‬ ‫‪۱۲۲‬‬ ‫(‪)۰‬اص‪۶‬ہیطع‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬ہگج‪۶‬ونہح‪۶‬رکےن‪۶‬یک‪ّ۶‬تصخ‪۶‬یشخب۔‪۶‬‬

‫ےئگ۔‪۶‬‬
‫‪۱۰۴‬‬ ‫(‪)۵۲‬ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬وک‪۶‬اانپ‪۶‬قاص‪۶‬اؽّتینک‪۶‬عمج‪۶‬رکےن‪۶‬یک‪۶‬اجّؿ‪ّٓ۶‬امیئ۔‪۶‬‬ ‫‪۱۲۳‬‬ ‫(‪)۰‬اقك‪۶‬قاّ‪۶‬وخہل‪۶‬تنب‪۶‬میکح‪۶‬وک‪۶‬ونہح‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دی۔‪۶‬‬
‫(‪)۵۳‬امثعٍ‪۶‬ینغ‪۶‬وک‪۶‬ےب‪۶‬احرضی‪۶‬اہجد‪۶‬مہس‪۶‬تمینغ‪۶‬اک‪۶‬قحتسم‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دقا‪۱۰۳ ۶‬‬ ‫‪۱۲۳‬‬ ‫(‪)۱‬وییہن‪۶‬اامسء‪۶‬تنب‪۶‬كْقد‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬دہعف‪۶‬یک‪۶‬رپؽایگن‪۶‬اطع‪۶‬یک۔‪۶‬‬
‫اؽّاطعایک۔‪۶‬‬
‫‪۱۰۵‬‬ ‫(‪)۵۴‬اعمد‪۶‬نب‪۶‬لبج‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪ّ۶‬تیع‪۶‬ےس‪۶‬احتفئ‪۶‬انیل‪۶‬خالل‪ّٓ۶‬امدقا۔‪۶‬‬ ‫‪۱۲۴‬‬ ‫(‪)۲‬اامسء‪۶‬تنب‪۶‬سیمع‪۶‬وک‪۶‬دعؿ‪۶‬اک‪۶‬وس ‪۶‬اعمَ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دقا۔‪۶‬‬
‫‪۱۰۲‬‬ ‫(‪)۵۵‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬ےکےئل‪۶‬عیب‪۶‬ںیم‪۶‬ایخّ‪۶‬نبغ‪۶‬رقمّّٓامدقا۔‪۶‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬ ‫(‪)۳‬اقك‪۶‬احصیب‪۶‬وک‪۶‬اجبےئ‪۶‬رہم‪۶‬ےک‪۶‬وسّہ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬اھکسقا‪۶‬اکیف‪۶‬رک‪۶‬دقا۔‪۶‬‬
‫‪۱۰۰‬‬ ‫(‪)۲۳‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬وک‪۶‬رصع‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬دؽّتعک‪۶‬لفن‪۶‬اجكْ‪ّٓ۶‬امدےی۔‪۶‬‬ ‫(‪)۴‬زخہمی‪۶‬نب‪۶‬قاكف‪۶‬یک‪۶‬اہنت‪۶‬وگایہ‪۶‬وک‪۶‬اہشدؿ‪۶‬یک‪۶‬اصنؿ‪۶‬اکلم‪۶‬رک‪۶‬دقا۔‪۱۰۳ ۶‬‬
‫‪۱۰۱‬‬ ‫(‪)۲۵‬اقك‪۶‬یب‪۶‬یب‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ارحاص‪۶‬ںیم‪۶‬رشؽ‪۶‬اگلقا‪۶‬اجكْ‪ّٓ۶‬امدقا۔‪۶‬‬ ‫‪۱۰۵‬‬ ‫(‪)۵‬اقك‪۶‬احصیب‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ّ۶‬ؽّہ‪۶‬اک‪۶‬افکّہ‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬اھک‪۶‬انیل‪۶‬اجكْ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دقا۔‪۶‬‬
‫‪۱۰۲‬‬ ‫(‪)۲۲‬اقك ‪۶‬صخش‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬رشؽ‪۶‬رپ ‪۶‬ا٘الص‪۶‬وبقل‪ّٓ۶‬امایل‪۶‬ہک‪۶‬دؽ ‪۶‬امنّ‪۶‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫(‪)۵۳‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬وک‪۶‬وجاین‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬یب‪۶‬یب‪۶‬اک‪۶‬دؽدھ‪۶‬ےنیپ‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ‪۶‬‬
‫ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپےھ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬ ‫دی‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رحعـ‪ّ۶‬اضىـ‪۶‬قاكف‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دی۔‪۶‬‬
‫لس‬
‫‪۱۰۳‬‬ ‫حسم‪۶‬ومّہ‪۶‬یک‪۶‬دمؿ‪۶‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫(‪)۵۵‬دؽ‪۶‬اصوبحٍ‪۶‬وک‪ ّ۶‬مًَ‪۶‬ڑپکُ‪۶‬ےننہپ‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ‪۶‬دُ‪۶‬دی۔‪۶‬‬
‫‪۱۱۵‬‬ ‫وسماك‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬‬ ‫‪۱۰۰‬‬ ‫(‪)۵۲‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬وک‪۶‬احبلف‪۶‬انجكف‪۶‬دجسم‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬انہ‪۶‬ابمج‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دقا۔‪۶‬‬
‫ل‬
‫‪۱۲۲‬‬ ‫رحاص ‪۶‬دؽ ‪۶‬مسق ‪۶‬ےہ ‪:۶‬اقك ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ےسج ‪۶‬خدا ‪۶‬ےن ‪۶‬رحاص ‪۶‬ایک‪،‬اؽّاقك ‪۶‬ؽہ ‪۶‬سج‪۶‬‬ ‫‪۱۰۱‬‬ ‫(‪)۵۰‬ہک ‪۶‬دخمّاؿ ‪۶‬اہلًيـ(رپدہ ‪ ۶‬سًَ)وک ‪۶‬احبلف ‪۶‬اعّہض ‪۶‬اماہت ‪۶‬‬
‫وک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےن‪۶‬رحاص‪۶‬ایک‪،‬دؽونٍ‪۶‬اسکیٍ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫دجسم‪۶‬ابمّك‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اجكْ‪ّٓ۶‬امدقا۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۰‬‬ ‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دنی‪۶‬ےک‪٘۶‬اّم‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۱۰۱‬‬ ‫(‪)۵۰‬كْاء‪۶‬نب‪۶‬اعّؿ‪۶‬وک‪۶‬وسےن‪۶‬یک‪۶‬اوگنیھٹ‪۶‬یننہپ‪۶‬اجكْ‪ّٓ۶‬امدی۔‪۶‬‬

‫‪Page 48 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۱۲۵‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬اک‪۶‬ارتفاء‪۶‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬اک‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬رصحی‪۶‬ارتفاء‪۶‬‬

‫‪۱۲۵‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬دبوحاٖ‪۶‬اہک۔‪۶‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽامکالؿ‪۶‬‬
‫تخلکی‪۶‬اّا‪۶‬دےی۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۵‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬یک‪۶‬ادنیھ‪۶‬عـ۔‪۶‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬ ‫اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬یسک ‪۶‬یبن ‪۶‬ےس ‪۶‬ھچک ‪۶‬اطًواّ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اؽّاطًيؾٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬طقف‪۶‬اجولہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتممّ‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬یک‪۶‬اعوملٍ ‪۶‬ےس(ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ؽاہویبٍ‪۶‬‬
‫اک‪۶‬دیقعہ)‬
‫‪۱۳۲‬‬ ‫یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اؿالم‪۶‬بیغ‪۶‬رپ‪۶‬دقّؿ‪۶‬ؽاایتخّ‪۶‬‬ ‫‪۱۲۱‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬احصہب‪۶‬اؽّاہمئ‪۶‬اک‪۶‬دیقعہ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫وہےن‪۶‬اک‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬وبثؿ۔‪۶‬‬ ‫وضحّ‪۶‬اہنت‪۶‬احمک‪۶‬ںیہ‪،‬ت ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وساوکیئ‪۶‬احمک‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬وکحمص۔‪۶‬‬
‫‪۱۴۳‬‬ ‫اامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬وک(اعمداهلل)رصحی ‪۶‬اگایلٍ ‪۶‬درات ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫‪۱۲۲‬‬ ‫كسم‪۶‬الشواص‪۶‬‬
‫اصَ‪۶‬اجلہ‪۶‬اماتنےہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۴۲‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬یک‪۶‬رصحی‪۶‬ایخكف‪۶‬ؽایعّی‪۶‬‬ ‫‪۱۲۲‬‬ ‫(دحكف)ؽًِوا‪۶‬یبن‪۶‬اخل‪۶‬یک‪۶‬سیفن‪۶‬ثحب‪۶‬‬
‫‪۱۴۰‬‬ ‫اهلل ‪۶‬ؽّوسل ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬وت ‪۶‬ہی ‪۶‬اکص ‪۶‬وہاجےئ ‪۶‬اگ۔ ‪۶‬اٖ ‪۶‬وقل ‪۶‬ےک ‪۶‬قلعتم‪۶‬‬ ‫‪۱۲۲‬‬ ‫وعی‪۶‬رکقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقًواء‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬ ‫(اامص‪۶‬اولاہہیب)ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬د ٰ‬
‫اہنكف‪۶‬سیفن‪۶‬ثحب‪۶‬اؽّ‪۶‬ااحدكف‪۶‬اک‪۶‬عمج۔‪۶‬‬ ‫خدا‪۶‬ےک‪۶‬اتبےن‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬اؿالم‪۶‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬رشك‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۴۳‬‬ ‫اامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪۶‬رشك ‪۶‬ایک‪۶‬رکےت ‪۶‬ےھت ‪۶‬اؽّیبن‪۶‬‬ ‫‪۱۲۳‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وبعمد ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬اؿالم‪۶‬یلع‪۶‬ابیغل‪۶‬اک‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬عنم‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےت۔‪۶‬‬ ‫ّہبت‪۶‬دےنی‪۶‬ےس‪۶‬اعزجےہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۴۳‬‬ ‫اام ‪۶‬ص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬ےک ‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬رشك ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪۱۲۴‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےن‪۶‬رصحی‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬یک‪۶‬اخمتفل‪۶‬یک‪۶‬رگم‪۶‬اےس‪۶‬رضم‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ظماتعن‪۶‬رپ‪۶‬اےنپ‪۶‬قاّؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬احلؽ‪۶‬وک‪۶‬رتحیج‪۶‬دےتی‪۶‬ےھت۔‪۶‬‬ ‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬اک‪۶‬اچس‪۶‬وہقا‪۶‬یہ‪۶‬رضؽّی‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۱۴۳‬‬ ‫اامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪۶‬اؽّیبن ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫‪۱۲۴‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬دوعُ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬رپ‪۶‬اّقا ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّدلیل‪۶‬الےت‪۶‬‬
‫یچس‪۶‬وتدیح(اعمد‪۶‬اهلل)اقك‪۶‬وہیدی‪۶‬ےن‪۶‬اھکسیئ۔‪۶‬‬ ‫ؽظف‪۶‬تحت‪۶‬الٌٰٔی‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬اتک۔‪۶‬‬
‫‪۱۴۳‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك ‪۶‬یبن‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬رشك‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪۱۲۴‬‬ ‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ےس‪۶‬وبثؿ‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬‬
‫عنم‪۶‬ایکوت‪۶‬رصَ‪۶‬اٖ‪۶‬ایخل‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬اخمفل‪۶‬ارتعاص‪۶‬رکقاےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 49 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۳۳‬‬ ‫وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪ُ ۶‬كْایھ‪۶‬وک‪۶‬وجاین‪۶‬ریھپ‪۶‬دی۔‪۶‬‬ ‫‪۱۴۳‬‬ ‫اام ‪۶‬ص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬دعب ‪۶‬ارتعاص ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬وج ‪۶‬میلعت ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫وخد‪۶‬رشك‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۱‬‬ ‫ؽاہہیب ‪۶‬ےک ‪ ۶‬رّرپ ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬وک ‪۶‬ؽیح ‪ٓ ۶‬ا یئ ‪۶‬اُ ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶ ۵۶‬وت ‪۶‬خدا‪۶‬‬ ‫‪۱۴۴‬‬ ‫ااحدكف‪۶‬تیشم‪۶‬یک‪۶‬سیفن‪۶‬رقتری‪۶‬عؤٌ‪۶‬‬
‫نب‪۶‬اج۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۲‬‬ ‫اچسیل‪۶‬كْٖ‪۶‬یک‪۶‬رمع‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےن‪۶‬اطعّٓامیئ۔‪۶‬‬ ‫‪۱۴۵‬‬ ‫اامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬یک ‪۶‬رصتحی ‪۶‬ہک ‪۶‬قاد٘اوہٍ ‪۶‬وک ‪۶‬تنطلس ‪۶‬اریمؽٍ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اامّؿ‪۶‬ےنلم‪۶‬ںیم‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہہج‪۶‬یک‪۶‬تمہ‪۶‬وک‪۶‬دلخ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫ض‬
‫‪۲۳۵‬‬ ‫(دحكف)ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬داین اؽّآ رخؿ‪۶‬‬ ‫‪۱۵۵‬‬ ‫ااحدكف ‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬امہّا ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ااقتعد ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬احصہب‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےک‪۶‬دمداگّ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫رکاص‪۶‬اک‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬اک‪۶‬ؽہ‪۶‬ایخل‪۶‬وج‪۶‬اقك‪۶‬وہیدی‪۶‬اک‪۶‬اھت۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬وتبل‪ّ۶‬ۂا‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬هالومٍ‪۶‬وک‪۶‬دؽّج‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّاد‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬ ‫‪۱۵۰‬‬ ‫امہ‪۶‬ہتکن‪۶‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬رمع ‪۶‬ولوگٍ ‪۶‬وک ‪۶‬دؽّج ‪۶‬ںیم ‪۶‬رگےن ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪۱۵۴‬‬ ‫ؽک ‪۶‬دؽص‪۶‬‬
‫ّؽےک‪۶‬وہےئ‪۶‬ےھت۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫افّؽص‪۶‬امظع‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬مہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۱۵۵‬‬ ‫امقگ‪۶‬وج‪۶‬ریتا‪۶‬یج‪۶‬اچےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫امثعٍ‪۶‬ینغ‪۶‬ےس‪۶‬ااعتسكف‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬ ‫‪۱۵۵‬‬ ‫وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےن‪۶‬وبّیھ‪۶‬وعّؿ‪۶‬وک‪۶‬ذيـ‪۶‬اطعیک۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪ّٓ۶‬قادی‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا قااؽّ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫وخد‪۶‬دحكف‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ہک‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬زخانئ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬رپ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اّ٘ادّٓامقا‪۶‬ہک‪۶‬امہّی‪۶‬قاّاگہ‪۶‬یچس‪۶‬اجےئ‪۶‬انپہ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک ‪۶‬اہھت ‪ ۶‬اتچنہےہ ‪۶‬وج ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬ےسج‪۶‬اچںیہ ‪۶‬اطعّٓام‬
‫دںی۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫طحق‪٘۶‬ایل‪۶‬ںیم اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬اک‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬اعص‪۶‬وک‪۶‬انھکل‪:۶‬اُّ‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫یہی‪۶‬ااقتعد‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬اک‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪ّ۶‬اخت ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےک‪۶‬اتخمّ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫وک‪۶‬وچنہپ‪،‬اُّ‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬وک‪۶‬وچنہپ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬خدایئ‪۶‬وبل‪۶‬وبل‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬رپ ‪۶‬ؽاہویبٍ‪۶‬اک‪۶‬اسلاص ‪۶‬رشك‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّبیبح‪۶‬اؽّمیلک‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫امہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬اک‪۶‬اگبّ۔‪۶‬‬

‫‪Page 50 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۲۱‬‬ ‫تبارك یالذی ڑپ ھيِ ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬وک ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬ۂ ‪۶‬كْایئ ‪۶‬ےس ‪۶‬وفحمؽ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬افغّ‪،‬اتسّ‪،‬اقیض‪۶‬ااحلاجؿ‪۶‬اتبّےہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ّکھواےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫املسمٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬تبیغ ‪۶‬دعف ‪۶‬رکےن ‪۶‬رپ ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬آ شت ‪۶‬دؽّج ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬یلع‪۶‬اک‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬احذـ‪ّ۶‬ؽا‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬
‫ابہگنٍ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫رفعج‪۶‬ایطّ‪۶‬وک‪۶‬ربجلی‪۶‬انیم‪۶‬ےن‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رمہبت‪۶‬اطع‪۶‬رکدقا۔‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫اسحٍ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬املسمونٍ‪۶‬وک‪۶‬افشء‪۶‬دی۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۳‬‬ ‫ہحلط‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعت لِٰ‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬ربجلی‪۶‬انیم‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬ۂ‪۶‬وہل‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪۲۵۵‬‬ ‫ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬ااصنّ‪۶‬ےن‪۶‬قاال۔‪۶‬‬
‫اچب ںی‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۴‬‬ ‫وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬وعَ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۲۵۵‬‬ ‫ؽک ‪۶‬وسص‪۶‬‬
‫ریتُ‪۶‬داین‪۶‬ےک‪۶‬اکص‪۶‬انبدُ‪۶‬ریتی‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬اک‪۶‬اعمطلہ‪۶‬وت‪۶‬ریمُ‪۶‬دہم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۵‬‬ ‫ہلمکت‪۶‬اکطلہ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۵‬‬ ‫ربجلی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬داع ںی‪۶‬وبقل‪۶‬رکےت‪۶‬احںیتج‪َ ۶‬كْالےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۳‬‬ ‫امثعٍ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وضحّ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫ّٓےتش ‪ّ۶‬ؽّی ‪۶‬اچنہپےت‪ّّ،‬ص ‪۶‬اک ‪٘۶‬اامٍ ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّكوك ‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اکمٍ‪۶‬یتشہب‪۶‬یک‪۶‬امضكف‪ّٓ۶‬امیئ۔‪۶‬‬ ‫ےک‪۶‬ےیل‪ّّ۶‬ص‪۶‬قاك‪۶‬اؽّ ٓا ٘اٍ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۵‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ذيـ‪۶‬اک‪۶‬ہمشچ‪۶‬امثعٍ‪۶‬ینغ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫وتماوعضٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ےبت‪ّٓ۶‬ہتش‪ُ ۶‬قلود‪۶‬رکقاےہ۔‪۶‬‬
‫چیب‪۶‬داال۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۵‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ذيـ‪۶‬امثعٍ‪۶‬ینغ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬چیب‪۶‬دایل۔‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫ربکتمؽٍ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬ہالك‪۶‬رکقاےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ہحلط‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتےلٰ‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬ذيـ‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫٘اكف‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬اچبقاےہ۔‪۶‬‬
‫دانی‪۶‬اےنپ‪۶‬دہم‪۶‬رکایل۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ۂ‪۶‬كوك‪۶‬دنبُ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ذيـ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫ّٓہتش‪۶‬ابہگنین‪۶‬رکقاےہ۔‪۶‬‬
‫امضكف‪ّٓ۶‬امیئ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۰‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتےلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک(اعمداهلل)وضفیل‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫دحكف ‪ّٓ۶‬امیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬امتص ‪۶‬داین ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ھکن‪،‬اکٍ‪،‬وگ‪ٚ‬ـ ‪۶‬وپ‪ٚ‬ـ‪،‬‬
‫اجاتن‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫وصّؿ‪ٚ۶‬ـ‪ّٓ۶‬وتشٍ‪۶‬ےک‪۶‬انبےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ػى‬‫ل‬
‫‪۲۰۰‬‬ ‫دحكف ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬ہبنش ‪۶‬وک ‪۶‬یلع ‪۶‬ا ح ‪۶‬یسک ‪۶‬احذـ ‪۶‬یک ‪۶‬قالٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اجےئ‪۶‬‬ ‫‪۲۲۲‬‬ ‫دحكف‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےک‪۶‬دبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اجٍ‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬یک‪۶‬دایل‪۶‬وہیئ‪۶‬‬
‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪ّ۶‬ؽایئ‪۶‬ےک‪۶‬دہم‪۶‬داّ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫نیت ‪۶‬دحںیثی ‪۶‬ہک ‪ّٓ۶‬ےتش ‪۶‬كوك ‪۶‬قاؿ ‪۶‬یک ‪۶‬وتقیف ‪۶‬دےتی ‪۶‬كیھٹ ‪ّ۶‬اےتس ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫اقمئ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 51 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۰۰‬‬ ‫دیصقہ ‪۶‬كْدہ ‪۶‬ےک ‪۶‬دنچ ‪۶‬ااعشّ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رشج ‪۶‬ںیم ‪۶‬طالیلع ‪۶‬اقّی ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫ہکبج‪۶‬ںیم‪۶‬دؽّاؽّاحرضی‪۶‬ےس‪۶‬ذعمؽّ ‪۶‬وہٍ‪۶‬وت‪۶‬وضحّ ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬‬
‫کالص۔‪۶‬‬ ‫ؽا٘الص‪۶‬ریمی‪۶‬انپہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ےھجم‪ّ۶‬اذـ‪۶‬ےنلم‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۱‬‬ ‫ضعب‪۶‬اہمئ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ارسٰی‪۶‬ںیم‪۶‬دٖ‪۶‬رعماںیج‪۶‬وہ ںی۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۳‬‬ ‫‪ّ٘o‬اہل ‪۶‬منبہ یالمنیۃ یبوصول یالحؽیب یایل یالعرش یوالرؤیۃ‬
‫(اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬اکایبٍ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعماج‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽاٰہلٖ‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رس‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ ےس‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬داھکیاؽّہی ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫رعٖ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬ےئگ)‬
‫‪۲۰۱‬‬ ‫رضحؿ ‪۶‬امیلسٍ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬وک ‪۶‬وہااطعوہیئ ‪۶‬وج ‪۶‬حبص ‪۶‬ؽ٘اص ‪۶‬اقك‪۶‬‬ ‫‪۲۰۳‬‬ ‫ااحدكف‪۶‬رموفہع‪۶‬‬
‫ےنیہم ‪۶‬یک ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬رپ ‪۶‬ےل ‪۶‬اجیت‪،‬امہُّ ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫كْاص ‪۶‬اطعوہا ‪۶‬وج ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وکّٖٓ ‪۶‬ےس ‪۶‬رعٖ ‪۶‬قك ‪۶‬اقك ‪۶‬ہحمل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےل‪۶‬‬
‫ایگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫ّٖٓ ‪۶‬ےس‪۶‬رعٖ ‪۶‬قك‪۶‬یک‪۶‬الق‪۶‬سمتف‪٘۶‬اؿ ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬كْٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬‬ ‫‪۲۰۳‬‬ ‫ّا ٔكف‪ّ۶‬یب‪۶‬زعؽلج(ادحلكف)‬
‫ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬ےک ‪۶‬رشمَ ‪۶‬ہب ‪۶‬کالص ‪۶‬وہےن ‪۶‬اؽّامہُّ ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص‪۶‬‬ ‫‪۲۰۴‬‬ ‫اكْامیہ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬وک ‪۶‬خلـ‪،‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬وک ‪۶‬کالص ‪۶‬اؽّدمحم‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬رشمَ‪۶‬لکالص‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص۔‪۶‬‬ ‫ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬ےب ‪۶‬اجحؿ ‪۶‬دقداّایہٰل‪۶‬‬
‫اطعوہا۔‪۶‬‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫رعماج‪۶‬دیباّی‪۶‬ںیم‪۶‬دبٍ‪۶‬ؽّؽج‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وہیئ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۵‬‬ ‫ٓا قاّ‪۶‬احصہب‪۶‬‬
‫‪۲۰۳‬‬ ‫رعماج‪۶‬اہکٍ‪۶‬قك‪۶‬وہیئ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۵‬‬ ‫اابخّ‪۶‬قانیعب‪۶‬‬
‫‪۲۰۴‬‬ ‫یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽاٰہلٖ‪۶‬ؽملس‪۶‬رعٖ‪۶‬رپ‪۶‬ےچنہپ‪۶‬وت‪۶‬رعٖ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫اوقال‪۶‬نم‪۶‬دعب‪۶‬مھ‪۶‬نم‪۶‬انمۃ‪۶‬ادلنی‪۶‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬اک‪۶‬دانم‪۶‬اھتص‪۶‬ایل۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫رسؽّاعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رعماج ‪۶‬داكْہ ‪۶‬اکمٍ‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫املعےئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬اصتفین ‪۶‬ہلیلج ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعماج ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽّامٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاۂلکن‪۶‬ےئگ۔‪۶‬‬ ‫اٰولصلہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪۶‬رعٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬اجےن ‪۶‬یک ‪۶‬رصتاحیؿ‪۶‬‬
‫ّٓامیئ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ع‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫دحكف‪۶‬رملس‪۶‬یک‪۶‬رعتفی‪۶‬اؽّمکح۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫دحكف‪۶‬رملس‪۶‬ؽ ٍعل‪۶‬قاؿ‪۶‬اضفلئ‪۶‬ںیم‪۶‬قاالامجم‪۶‬وبقم‪۶‬ل‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۱‬‬ ‫دحكف‪۶‬عطقنم‪۶‬اضفلئ‪۶‬ںیم قاالامجم‪۶‬اققل‪۶‬لمع‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫تبثم‪۶‬قایف‪۶‬رپ‪ ۶‬سدص‪۶‬وہقاےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۱‬‬ ‫رضحؿ ‪۶‬یلع ‪۶‬رملغٰی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬اک ‪۶‬اّ٘اد ‪''۶‬انا یقسیمی‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫دعص‪۶‬اؿالم‪۶‬اؿالم‪۶‬دعص‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫النار'' خکمًا‪۶‬رموفم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 52 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۲۵‬‬ ‫قاامجم‪۶‬املعء‪۶‬دّقاّہ‪۶‬اضفلئ‪،‬عػقلزہ‪۶‬دحمنیث‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۲۱۲‬‬ ‫دعص‪۶‬لقن‪۶‬ؽوجد‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا۔‪۶‬‬

‫‪۲۲۵‬‬ ‫قلػی‪۶‬قالؼيؾل‪۶‬تحص‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دلیل‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۱۳‬‬ ‫‪ّ٘o‬اہل ‪۶‬صالةیالصقاءیفینوریا لمصط ٰ ی‬
‫یف(اٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اک ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫وضحّ ‪۶‬رپونّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫دیپاوہےئ‪۶‬اؽّقایق‪۶‬ولخماقؿ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬دیپاوہیت‪۶‬ںیہ۔‪)۶‬‬
‫‪۲۲۵‬‬ ‫ونّ‪۶‬دمحمی‪۶‬یک‪۶‬ونّخدا‪۶‬ےس‪۶‬قیلخت‪۶‬زک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬اشتمہب‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۱۴‬‬ ‫اامص‪۶‬دبعارلّاص‪۶‬اک‪۶‬اعتَّ‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫عمش‪۶‬ےس‪۶‬عمش‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہےن‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ہیبشت‪۶‬اجن‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ولدہ‪۶‬‬ ‫‪۲۱۴‬‬ ‫دحكف‪۶‬اجكّْیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫دیپا وہےن‪۶‬اؽّعوال‪۶‬رچام‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬اقك‪۶‬ہبش‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬اک‪۶‬اّاہل‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫عوال‪۶‬اھجمسےن‪۶‬وک‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬ۂ‪۶‬رطج‪۶‬كْاكْی‪۶‬اتبےن‪۶‬وک۔‪۶‬‬ ‫‪۲۱۴‬‬ ‫امتص‪۶‬ولخماقؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ونّ‪۶‬دمحمی‪۶‬دیپا‪۶‬وہا۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۰‬‬ ‫ملع ‪۶‬ہواؿ ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽ ‪۶‬ےس ‪ّ ۶‬ونُ ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬اک ‪۶‬لم ‪۶‬اچدن‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽینش ‪۶‬آ اتفؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۲۱۴‬‬ ‫ونّ‪۶‬یبن‪۶‬ےس‪۶‬اکانئؿ‪۶‬ےک‪۶‬دیپاوہےن‪۶‬یک‪۶‬تیفیک‪۶‬‬
‫ّؽینش‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۰‬‬ ‫ّوسل‪۶‬وبقمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬دایت‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪۲۱۵‬‬ ‫دحكف‪۶‬اجكْ‪۶‬نک‪۶‬نک‪۶‬اہمئ‪۶‬ےن‪۶‬درکّٓامیئ۔‪۶‬‬
‫دیپا‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬ونّافصیت‪۶‬ےس۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۰‬‬ ‫ونّ‪۶‬ایک‪۶‬زیچ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۱۵‬‬ ‫دحكف‪۶‬اجكْ‪۶‬نسح‪۶‬اصحل‪۶‬وبقمل‪۶‬دمتعمےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۰‬‬ ‫دّؽد ‪۶‬رشفی‪۶‬وپّا ‪۶‬انھکل‪۶‬اھچےئہ‪۶‬اصد‪،‬مع‪،‬معلص ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬ۂزگ ‪۶‬اکیف‪۶‬‬ ‫‪۲۱۵‬‬ ‫قلػی‪۶‬املعء‪۶‬قالؼيؾل‪۶‬ؽہ‪ٚ۶‬ىی ‪۶‬میظع‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬دعب ‪۶‬طالہظح‪۶‬دنس‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ںیہن۔‪۶‬‬ ‫احذـ‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬یتہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دنس‪۶‬فیعض‪۶‬یھب‪۶‬وہوت‪۶‬رحج‪۶‬ںیہن‪۶‬رکیت۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۰‬‬ ‫املقل‪۶‬ادح‪۶‬اناسلنین۔‪۶‬‬ ‫‪۲۱۵‬‬ ‫ۂ‪۶‬زیچ‪۶‬ونّ‪۶‬یبن‪۶‬ےس‪۶‬ینب‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽاٰہلٖ‪۶‬ؽملس۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۱‬‬ ‫اهلل‪۶‬زع‪۶‬ؽ‪۶‬لج‪۶‬ونّ‪۶‬یقیقح‪۶‬ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ذؼيغۃً‪۶‬ؽیہ‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫ات ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ونّسیل‪۶‬اکالوناّ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫رمہبت‪۶‬داؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬رصَ‪۶‬تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫ّؽج‪۶‬وبنی‪۶‬ونّایہٰل‪۶‬اکہعمل‪۶‬اؽّطالہکئ‪۶‬رشّںیہ۔‪۶‬‬
‫اعتےلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ؿاۂ‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫رمہبت‪۶‬ادحكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫ونّدمحمی‪۶‬ےک‪۶‬ونّخدا‪۶‬ےس‪۶‬دیپاوہےن‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬بلطم‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫اقًواء ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬اامسء ‪۶‬داہیت ‪۶‬ےس ‪۶‬دیپاوہےئ‪،‬اؽایلء ‪۶‬اامسء ‪۶‬افصہیت‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬ےس‪۶‬خدا‪۶‬‬
‫ےس ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ہیقب ‪۶‬اکانئؿ ‪۶‬افصؿ ‪ًْ۶‬لوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ہکبج ‪۶‬دیس ‪ّ۶‬لس ‪۶‬داؿ ‪۶‬قح‪۶‬‬ ‫وہرک‪۶‬ولخمص‪۶‬ےنب۔‪۶‬‬
‫ےس۔‪۶‬‬

‫‪Page 53 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۳۴‬‬ ‫فنصم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬یک‪۶‬قیقحت‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫یایابایبکریلمییعرفینیحِیِۃیغییریب۔‪۶‬‬

‫‪۲۳۴‬‬ ‫هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬یک‪۶‬ابعّؿ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬فنصم‪۶‬اک‪۶‬احہیش‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫دحكف‪۶‬ولالك۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۳‬‬ ‫احک ‪۶‬دحكف‪۶‬‬ ‫‪۲۲۴‬‬ ‫رغبص‪۶‬وتحیض‪۶‬اقك‪۶‬عوال‪۶‬قاصق( ٓا ہنیئ‪۶‬یک)۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۳‬‬ ‫لقن‪۶‬ااہتشّ(رمہلس‪۶‬میکح‪۶‬ارہظ‪۶‬یلع‪۶‬اصذـ‪۶‬ہتکلک‪۶‬رمہبت‪۶‬اقیض‪۶‬دبعا‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫رقتری‪۶‬عؤٌ‪۶‬ذموکّہ‪۶‬احک ‪۶‬دشہ‪۶‬دنچ‪۶‬وفادئ۔‪۶‬‬
‫نمیہمل)‬
‫‪۲۴۵‬‬ ‫خالہص‪۶‬ااہتشّ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫الہپ‪۶‬افدئہ(اؽلًا)‬
‫اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬ونّ ‪۶‬دایت‪۶‬قا ‪۶‬دایت‪۶‬ونّ ‪ ۶‬انہ‪۶‬قااجكْ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ا ‪۶ٖ۶‬ےس‪ ۶‬رفالّص‪۶‬‬
‫امجل‪۶‬خدا‪ ۶‬انہ‪۶‬اجكْ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫ؿ‪۶‬خدا‪۶‬قا‪۶‬ونّ ِ‬ ‫‪۶‬ونّخدا‪۶‬قا ِ‬
‫‪۶‬ونّ‪۶‬دا ِ‬ ‫ٓا قاےہ‪۶‬اہتبل ِ‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫وجاؿ‪۶‬ااہتشّ‪۶‬‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫هالہم‪۶‬رشایسلب‪۶‬ےک‪۶‬ااکشل‪۶‬اک‪۶‬ادنافم‪۶‬‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫اٖ‪۶‬رپ‪۶‬داللئ‪۶‬ہک‪۶‬ونّ‪۶‬دایت‪ ۶‬انہ‪۶‬یھب‪۶‬ونّداؿ‪۶‬ےنہک‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬اجكْ‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫‪۲۳۰‬‬ ‫دؽرسا‪۶‬افدئہ(قاك ًوا)‬
‫اٖ‪۶‬ںیم وکیئ‪۶‬ابقذـ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫دلیل‪۶‬اؽل(اؽلًا)‬ ‫‪۲۳۰‬‬ ‫شیتا‪۶‬افدئہ(قالوًا)‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫دایت‪۶‬یک‪۶‬ہی‪۶‬اطقالج‪۶‬ہک‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬قا‪۶‬زجء‪۶‬امتیہ‪۶‬وہاخص‪۶‬ااسی‪۶‬ثیج‪۶‬‬ ‫‪۲۳۰‬‬ ‫وچاھت‪۶‬افدئہ(ّالًًا)‬
‫یک‪۶‬اطقالج‪۶‬ےہ‪۶‬رعَ‪۶‬اعص‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬ہی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬رماد ‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ۂزگ‪۶‬وہفمص۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫افصؿ‪۶‬داہیت‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬رمادےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۱‬‬ ‫ؽہ‪۶‬وجت ‪۶‬ےھت‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫دلیل‪۶‬دؽص(قاك ًوا)‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬یحم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ویکہکن ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اجٍ‪۶‬‬
‫اہجٍ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫دایت‪۶‬ںیم‪۶‬قاےئ‪۶‬تبسن‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫سج‪۶‬اکلم ‪۶‬وک‪۶‬وج‪۶‬وخیب‪۶‬یلم ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬یک ‪۶‬دمد‪۶‬‬
‫اؽّ ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬یلم۔‪۶‬‬
‫عغس‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫اغتمكْنی‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬ااضتف‪ ۶‬ح‪۶‬تبسن‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫وکیئ‪۶‬وموجد‪۶‬دؽ‪۶‬وتمعنٍ‪۶‬ےس‪۶‬اخیل‪۶‬ںیہن‪،‬تمعن‪۶‬ااجید‪۶‬اؽّتمعنِ‪۶‬ادماد۔‪۶‬‬
‫دؽونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫دلیل‪۶‬وسص(قالوًا)‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫قاوچناٍ‪۶‬افدئہ(اخع ًسا)‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫ونّداؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ااضتف‪۶‬رشتلٕوہ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫نورنؽیكیمنینور ٖیہ یک‪۶‬رطج‪۶‬ااضتف‪۶‬ایبہین‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 54 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۵۵‬‬ ‫هالہم‪۶‬افلض‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬ابصٍ‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫‪۲۴۱‬‬ ‫دلیل‪۶‬اہچّص(ّالًًا)‬

‫‪۲۵۵‬‬ ‫ومالقا‪ّ۶‬ؽیم‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫‪۲۴۱‬‬ ‫ونّ‪۶‬ےک‪۶‬دؽ‪۶‬ینعم‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫رحباولعلص‪۶‬ومالقا‪۶‬دبعایلعل‪ّ۶‬ہمح‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫‪۲۴۱‬‬ ‫نج‪۶‬ایخالؿ ‪۶‬ےس‪۶‬ونّدایت‪ ۶‬انہ‪۶‬اقك‪۶‬دّہج‪۶‬قااجكْ ‪۶‬وہاگ‪۶‬وت‪۶‬ونّداؿ‪۶‬‬
‫ انہ‪۶‬اؽّونّاهلل‪ ۶‬انہ‪۶‬اچّدّےج‪۶‬قااجكْ‪۶‬وہاگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬دجمدافل‪۶‬قاین‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫‪۲۴۱‬‬ ‫دلیل‪۶‬مجنپ(اخع ًسا)‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫اامص‪۶‬اوب‪۶‬انسحل‪۶‬ارعشی‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫‪۲۴۱‬‬ ‫اضمَ ‪۶‬ؽ ‪۶‬اضمَ ‪۶‬اہیل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ارگ ‪۶‬اغمكْؿ ‪۶‬رشؽ ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬ایک ‪۶‬وسنمؿ ‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫وسنمؿ‪۶‬اہیل‪۶‬ںیم‪۶‬رشؽ‪۶‬ںیہن؟‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫طالہکئ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وت ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی‪۶‬‬ ‫‪۲۴۲‬‬ ‫دلیل‪۶‬مشش(٘اد٘ا)‬
‫ےسی‪۶‬وہاگ‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫دعتمد‪۶‬اایشء‪۶‬اکدرک‪۶‬نج‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا۔‪۶‬‬ ‫‪۲۴۲‬‬ ‫دلیل‪۶‬متفہ(٘ااعب)‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫مسج‪۶‬رصنعی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬رضؽّی‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۲۴۲‬‬ ‫ااسی‪۶‬ثیج‪۶‬ہک‪۶‬اطقالج‪۶‬ںیم‪۶‬دایت‪۶‬اقمبقل‪۶‬رعیض‪۶‬ےہ‪۶‬ہکبج‪۶‬اعص‪۶‬وحمّہ‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬دایت ‪۶‬اقمبقل ‪۶‬افصیت ‪۶‬ےہ‪،‬وت ‪۶‬ونّ ‪۶‬دایت ‪۶‬ںیم ‪۶‬دایت ‪۶‬ےس ‪۶‬رماد ‪۶‬عٍىٰی‪۶‬‬
‫قایف‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬اؽل۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫دمحم ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬وک ‪۶‬امیبّ ‪۶‬دل‪۶‬‬ ‫‪۲۴۳‬‬ ‫رقتظی‪۶‬لیلج‬
‫وگاّا‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۱‬‬ ‫‪ّ٘o‬اہل‪۶‬نیفیالقیئیعمنیاسؾناریبنور ٖہیکلیشیییئ(یبن‪۶‬اونّیلص‪۶‬‬ ‫‪۲۴۳‬‬ ‫ومالقا‪۶‬بیبح‪۶‬یلع‪۶‬هلؾی‪۶‬اصذـ‪۶‬یک‪۶‬ہلئسم‪۶‬دعص‪٘۶‬اہی‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬دملل‪۶‬ایبٍ)‬ ‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےس ‪۶‬قلعتم ‪۶‬رحتری ‪۶‬عؤٌ ‪۶‬رپ ‪۶‬فنصم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬‬
‫یک‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬داّ‪۶‬رقتظی۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫اٍ ‪۶‬املعء‪۶‬ؽاہمئ‪۶‬ےک‪۶‬اامسء‪۶‬رگایم‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬دعص‪٘۶‬اہی‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬‬ ‫‪۲۴۴‬‬ ‫اہمئ‪۶‬رکاص‪۶‬اؽّ‪۶‬املعء‪۶‬اهالص‪۶‬یک‪۶‬ابعّاؿ‪۶‬ؤمقدہ‪۶‬‬
‫ّٓامیئ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫وضحّ‪۶‬رپونّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬ایسہ‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ت ‪۶‬دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫‪۲۴۴‬‬ ‫اامص‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‬
‫اچدنین‪۶‬ںیم۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫داللئ‪۶‬ؤمقدہ‪۶‬‬ ‫‪۲۴۴‬‬ ‫اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫‪۲۵۴‬‬ ‫دعص‪٘۶‬اہی‪۶‬یک‪۶‬تمکح‪۶‬ؽً٘ـ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫هالہم‪۶‬امیلسٍ‪۶‬لمج‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫وضحّ‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬اخہص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫هالہم‪۶‬نیسح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬قاّ‪۶‬رکبی‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫‪۳۳۲‬‬ ‫اامص‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ےک‪۶‬ادتسالل‪۶‬ےس‪۶‬فنصم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬یک‪۶‬رتبیت‪۶‬دشہ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫هالہم‪ّّ۶‬اقین‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫دلیل‪۶‬وصبّؿ‪۶‬لکش‪۶‬اؽل‪۶‬دبیہی‪۶‬االاتنج۔‪۶‬‬

‫‪Page 55 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۳۵۱‬‬ ‫‪ّ٘o‬اہل‪۶‬قمریالتمامیفینیفیالظلیعنیسیداالنام(دعص‪٘۶‬اہی‪۶‬‬ ‫‪۳۳۲‬‬ ‫ربکی‪۶‬اؽّہجیتن‪۶‬‬

‫دلیل‪۶‬اک‪۶‬رغصٰی‪ٰ ،‬‬
‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ااہتنیئ‪۶‬سیفن‪۶‬‬
‫دس‬
‫داللئ‪۶‬قاۂ‪۶‬ہ‪۶‬ؽ ح‪۶‬اقۂہ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬یقیقحت‪ّ٘۶‬اہل)‬
‫‪۳۵۲‬‬ ‫وضحّ‪۶‬اونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےکےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ہلئسم‪۶‬‬ ‫‪۳۳۲‬‬ ‫اابثؿ‪۶‬رغصٰی‪۶‬رپ‪۶‬داللئ‪۶‬‬
‫ااحدكف‪۶‬ؽاوقال‪۶‬اہمئ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۵۲‬‬ ‫یتفم‪۶‬لقع‪۶‬ؽاقیض‪۶‬لقن‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬قفتم ‪۶‬ںیہ‪،‬یسک‪۶‬اقك‪۶‬اعمل‪۶‬اک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫‪۳۳۳‬‬ ‫دحكف‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬‬
‫ااکنّ‪۶‬وقنمل‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۳۵۲‬‬ ‫ؽوجد‪٘۶‬اہی‪۶‬رپ‪ّ۶‬ؽّدےنی‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬رپ‪۶‬فنصم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬اک‪۶‬ااہظّ‪۶‬ریحؿ‪۶‬‬ ‫‪۳۳۴‬‬ ‫دحكف‪۶‬ؽاصَ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫‪۳۵۲‬‬ ‫اامیٍ‪۶‬تبحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےس‪۶‬رموبؽ‪۶‬اؽّدؽّج‪۶‬ےس‪۶‬اجنؿ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اتفل‪۶‬‬ ‫‪۳۳۴‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬ونمؽ۔‪۶‬‬
‫‪۳۵۲‬‬ ‫یچس‪۶‬وتلیضفٍ‪۶‬وک‪۶‬اٹمقا ‪۶‬اؽّ٘اص‪۶‬ؽرحسیفن‪۶‬اؽاصَ‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬ںیم‪ّ۶‬انہ‪۶‬‬ ‫‪۳۳۴‬‬ ‫دیسہ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪۶‬ؽادلہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد۔‪۶‬‬
‫دنمش‪۶‬اک‪۶‬اکص‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬اک۔‪۶‬‬
‫‪۳۵۲‬‬ ‫ؽہ‪۶‬شیک‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ےہ؟‪۶‬‬ ‫‪۳۳۵‬‬ ‫دیسہ‪ّ۶‬عیب‪۶‬تنب‪۶‬عٍؾدّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنعاک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫ع‬
‫‪۳۵۴‬‬ ‫دمحم ػلٰٔی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬وخایبٍ‪۶‬یسک‪۶‬ےک ‪۶‬اٹمےن‪۶‬‬ ‫‪۳۵۳‬‬ ‫رساکّ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬اخت ‪۶‬قاّقك‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہاجقا۔‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ت ‪۶‬ںیٹم‪۶‬یگ۔‪۶‬‬
‫‪۳۵۴‬‬ ‫ویرفعنالكیذکرک( ُقلودی‪۶‬درک‪۶‬یک‪۶‬وصّںیت)‬ ‫‪۳۵۳‬‬ ‫ؽہ‪۶‬رشب‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬اعص‪۶‬هلؾی‪۶‬ےس‪۶‬الھک‪۶‬دّہج‪۶‬ارشَ‪۶‬‬
‫‪۳۵۵‬‬ ‫افدئہ‪۶‬ہلیلج‪۶‬‬ ‫‪۳۵۳‬‬ ‫اّؽاج‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬ےس‪۶‬افطل‪۶‬مسج‪۶‬الساین‪۶‬‬
‫‪۳۵۵‬‬ ‫ذـ‪ّ۶‬اؽی‪۶‬وک‪۶‬ہقث‪۶‬دمتعم‪۶‬امٍ‪۶‬ےکچ‪۶‬وت‪۶‬رھپ‪۶‬ااکنّ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ایک‪۶‬ےہ؟‪۶‬‬ ‫‪۳۵۳‬‬ ‫اٍ‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬وکیئ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫‪۳۲۳‬‬ ‫ارمذموکّ‪۶‬یک‪۶‬دنچ‪۶‬عواںیل۔‪۶‬‬ ‫‪۳۵۵‬‬ ‫ٓا دیم ‪۶‬ہمہ ‪۶‬نت ‪۶‬اےنپ ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬رشن ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬ؽریثکت ‪۶‬دماحئ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وغشمل‪ّ۶‬اتہےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۲۳‬‬ ‫عوال‪۶‬اؽل‪۶‬‬ ‫‪۳۵۲‬‬ ‫ؽالدؿ‪۶‬ؽؽاصل‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ھـ‪۶‬یل‪۶‬ایتم‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬
‫‪۳۲۳‬‬ ‫مسج‪۶‬ادقٖ‪۶‬ؽابلٖ‪۶‬اسفن‪۶‬رپ‪۶‬یھکم‪۶‬ت ‪۶‬یتھٹیب۔‪۶‬‬ ‫‪۳۵۲‬‬ ‫ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬دانم‪۶‬ںیم‪۶‬انپ‪۶‬ہ‪۶‬ےلم‪۶‬یگ۔‪۶‬‬
‫‪۳۲۳‬‬ ‫وضحّہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬وصخایصؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یھکم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪۳۵۰‬‬ ‫ّ٘اہل‪۶‬ابمّك‪۶‬رمق‪۶‬اامتلص‪۶‬اکخالہص‪۶‬‬
‫ڑپکؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬یھبک‪۶‬ت ‪۶‬یھٹیب‪،‬وج ںی‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک‪۶‬یھبک‪۶‬ت ‪۶‬اتسیت‪۶‬ںیھت اؽّ‬
‫رھچم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬وخٍ‪۶‬ت ‪۶‬وچےتس‪۶‬ےھت۔‪۶‬‬

‫‪Page 56 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۳۲۵‬‬ ‫رپؿاۂ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬قالؽہج‪۶‬یسک‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬دّےپ‪۶‬شیتفت‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا۔‪۶‬‬ ‫‪۳۲۳‬‬ ‫''دمحمّوسل‪۶‬اهلل''ےک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رحؽَ‪۶‬ےب‪۶‬ہطقن‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬

‫‪۳۲۵‬‬ ‫ارم‪۶‬ذموکّ‪۶‬یک‪۶‬دنچ‪۶‬عواںیل‪۶‬‬ ‫‪۳۲۵‬‬ ‫هالہم‪۶‬افخیج‪۶‬یک‪۶‬اامیٍ‪۶‬آّؽّ‪۶‬ابعّؿ‪۶‬اؽّّؽج‪۶‬رپؽّ‪ّ۶‬قایع۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۵‬‬ ‫احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬ےتلچ‪۶‬اؽّّٓےتش‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬ ‫‪۳۲۲‬‬ ‫دؽرسی‪۶‬عوال‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ےتلچ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۵‬‬ ‫ سدہم‪۶‬قاہثل‪۶‬‬ ‫‪۳۲۲‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وج ںی‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ڑپکؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬ڑپیت‪۶‬ںیھت۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۵‬‬ ‫اکٌٔ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ہیلح‪۶‬رشہفی‪۶‬دنہ‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬اہہل‪۶‬ےس‪۶‬رہتشم‪۶‬وہ ںی۔‪۶‬‬ ‫ریتی‪۶‬عوال‬
‫‪۳۰۵‬‬ ‫دنہ‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬اہہل‪۶‬اک‪۶‬اعتَّ‪۶‬‬ ‫‪۳۲۲‬‬ ‫سج ‪۶‬اجونّ ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وساّوہےئ ‪۶‬رمع‪۶‬‬
‫وپر‪۶‬ؽاسی‪۶‬یہ‪ّ۶‬اتہ‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬كْتک‪۶‬ےس‪۶‬وبّاھ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫ سدہم‪ّ۶‬اہعب‪۶‬‬ ‫‪۳۲۲‬‬ ‫وچیھت‪۶‬عوال‪۶‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫احصہب ‪۶‬رکاص ‪۶‬وضحّہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل‪٘۶‬اہی ‪۶‬داّ ‪۶‬ڑیپ ‪۶‬وھچّ‬ ‫‪۳۲۲‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اسیج ‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم دےتھکی‪۶‬ؽاسییہ‪۶‬قاّیکی‪۶‬‬
‫دےتی۔‪۶‬‬ ‫ںیم‪۶‬دےتھکی۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫لبق‪۶‬اّ‪۶‬تثعب‪۶‬اكْ‪٘۶‬اہی‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬نیعتم‪۶‬اھت۔‪۶‬‬ ‫‪۳۲۰‬‬ ‫قاوچنںی‪۶‬عوال‪۶‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫دصاہ ‪۶‬زجعماؿ ‪۶‬اقۂہ ‪۶‬سغؽاؿ ‪۶‬ؽاافسّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽاعق ‪۶‬وہےئ ‪۶‬ۂاّؽٍ‪۶‬‬ ‫‪۳۲۰‬‬ ‫وضحّہیلع‪۶‬اٰولصلہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬ؽادلنی‪۶‬رکنیمی‪ّ۶‬دنہ‪۶‬وہرک‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ٓا دویمٍ ےن‪۶‬داھکی‪۶‬رگم‪۶‬مہ‪۶‬قك‪۶‬كيغل‪۶‬ااحدےچنہپ۔‪۶‬‬ ‫اامیٍ‪۶‬الےئ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫زجعماؿ‪۶‬ذموکّہ‪۶‬یک‪۶‬دنچ‪۶‬عواںیل۔‪۶‬‬ ‫‪۳۲۱‬‬ ‫اعص‪۶‬هلؾی‪۶‬ےس‪۶‬الھک‪۶‬دّہج‪۶‬ارشَ‪۶‬رشب‪۶‬اؽّاّؽاج ‪۶‬طالہکئ‪۶‬ےس‪۶‬ۂاّ‪۶‬‬
‫دّہج‪۶‬افطل‪۶‬الساٍ‪۶‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫قانیعب ‪۶‬ؽاملعےئ ‪۶‬اقثؿ ‪۶‬دحكف ‪۶‬وک ‪۶‬رم٘لًابک ‪۶‬اؽّویکٍ ‪۶‬درک ‪۶‬رکےت‪۶‬‬ ‫‪۳۲۲‬‬ ‫ااقلےئ‪۶‬وجاؿ‪۶‬‬
‫ںیہ؟‪۶‬‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫‪ّ٘o‬اہل ‪۶‬ھدییالحیانیفینیفیا لقیئیعنیسیدیاال کوان‬ ‫‪۳۲۲‬‬ ‫قاّاگہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬اک‪۶‬ادؿ‪۶‬‬
‫(یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ت ‪۶‬وہےن ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اقك‪۶‬اخمفل‪۶‬اک‪ِ ّ ّ۶‬د‪۶‬غیلب)‬
‫‪۳۰۴‬‬ ‫لصف‪۶‬اؽل‪۶‬‬ ‫‪۳۲۵‬‬ ‫ٓا داؿ‪۶‬قاّاگہ‪۶‬‬
‫‪۳۰۴‬‬ ‫اّافتم‪۶‬كْام‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دنچ‪۶‬دیہمت‪۶‬ی‪ ۶‬سدامؿ۔‪۶‬‬ ‫‪۳۲۵‬‬ ‫ سدہم‪۶‬قاہین‪۶‬‬

‫‪Page 57 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۳۰۳‬‬ ‫ۂ ‪۶‬اٖ ‪۶‬سخ ‪۶‬ؽاخ٘اك ‪۶‬ےس ‪۶‬وج ااہیطًا ‪۶‬ؽاامتحلًا ‪۶‬وبےئ ‪۶‬صیقنت ‪ّ۶‬کھواوہ‪۶‬‬ ‫‪۳۰۴‬‬ ‫ سدہم‪۶‬اؽیٰل‪۶‬‬
‫٘اذـ‪۶‬وبنؿ‪۶‬یک‪۶‬ربتكف‪۶‬اوصل‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫نشس‬ ‫ن‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫٘اہی‪۶‬وک‪۶‬اثکتف‪۶‬الّص‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۴‬‬ ‫دعب ‪۶‬وبثؿ ‪۶‬زلمؽص ‪ ۶‬شؼض ‪۶‬الّص ‪۶‬وخد ‪۶‬ققحم ‪۶‬ؽولعمص ‪۶‬اؽّ ض ‪۶‬دلیل ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫احذـ‪۶‬دعمؽص‪۶‬‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫اطلتف‪۶‬اکہلص ِ‬
‫‪۶‬دعص‪٘۶‬اہی‪۶‬وک‪۶‬زلتسمص‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۵‬‬ ‫ سدہم‪۶‬قاہین‪۶‬‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫الّص‪۶‬ذمہـ‪،‬ذمہـ‪۶‬ظٓاّ‪۶‬ںیہن‪۶‬قاقا۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۵‬‬ ‫داعؽی‪۶‬ؽاقمدص‪۶‬وخاشہِ‪۶‬وبثؿ‪۶‬ںیم‪۶‬استمؽقۃ‪۶‬االدقاص‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫ض‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫اامتحالؿ‪۶‬رجمدوجانم‪۶‬یش‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ےس‪۶‬قایش‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬تخلکی‪۶‬قاہی‪۶‬اابتعّ‪۶‬‬ ‫‪۳۰۳‬‬ ‫ سدہم‪۶‬قاہثل‪۶‬‬
‫ےس‪٘۶‬اطق‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫اضہطب‪۶‬ذموکّہ‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬امےنن‪۶‬ےس‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا وینایل‪۶‬رخاایبٍ‪۶‬اؽّافمدس۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۳‬‬ ‫املعء‪۶‬یک‪۶‬قلػی‪۶‬قالؼيؾل‪۶‬وک‪۶‬اریاؿ‪۶‬وقؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ارث‪۶‬بیجع‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۴‬‬ ‫بیجم‪۶‬ےک‪۶‬اچّ‪۶‬رطسی‪۶‬وجاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬بیجع‪۶‬امتےش۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۵‬‬ ‫بیجم ‪۶‬اخمفل ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اُّ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬اکطًى ٰی ‪۶‬وصقّ ‪۶‬رظن ‪۶‬ےس ‪۶‬قایش ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫ّمع‪۶‬افدس‪۶‬رپ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۵‬‬ ‫نیملکتم ‪۶‬رصتحی ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬سملئ ‪۶‬خالتف ‪۶‬اوصل ‪۶‬دقًوہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪۳۰۵‬‬ ‫میکح ‪۶‬رتذمی ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬رکدہ ‪۶‬دحكف''لم ییکن یلہ یظل یالفی‬
‫ںیہن۔‪۶‬‬ ‫الشمسیوالیفیالِمر''رپ‪۶‬دحمقات ‪۶‬وگتفگ۔‪۶‬‬
‫‪۳۱۵‬‬ ‫لصف‪۶‬دؽص‪۶‬‬ ‫‪۳۰۰‬‬ ‫ت ‪۶‬ازتلاص‪۶‬حیحصت‪۶‬تحص‪۶‬وک‪۶‬زلتسمص‪،‬ت ‪۶‬دعص‪۶‬ازتلاص‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ظٓامح۔‪۶‬‬
‫‪۳۱۲‬‬ ‫لصف‪۶‬زخاین‪۶‬یک‪۶‬قاامیل‪۶‬ےکےئل‪۶‬میسن‪۶‬اامیین‪۶‬یک‪۶‬رھپ‪ّ۶‬ؽاین‪۶‬‬ ‫‪۳۰۰‬‬ ‫الہ ‪۶‬ازتلاص ‪۶‬حیحصت ‪۶‬یک ‪۶‬اصتفین ‪۶‬ںیم ‪۶‬تہب ‪ّ۶‬ؽاقاؿ ‪۶‬قاؿلہ ‪۶‬وہیت ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ض‬
‫اؽّازتلاص‪۶‬ت ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬یک‪۶‬وفینصتٍ ںیم‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۱۱‬‬ ‫انبؿ‪۶‬اليٍٗ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬اتسّہ‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬اہسےتہک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۰‬‬ ‫دماّ‪۶‬اکّ اانسد‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪،‬ازتلاص‪۶‬ؽدعص‪۶‬ازتلاص‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۳۱۲‬‬ ‫٘اہی‪۶‬ایک‪۶َِٚ ۶‬ےہ؟‪۶‬‬ ‫‪۳۰۱‬‬ ‫اخمفل‪۶‬اک‪۶‬وقل‪''۶‬املسمٍ ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬رپ‪۶‬ارصاّت ‪۶‬اچےئہ‪''۶‬ہملک‪۶‬بیجع‪۶‬‬
‫ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۱‬‬ ‫كش‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬وک‪۶‬وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬ونّنشـ‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫قاط ّل‪۶‬ےہ‪۶‬قا ‪٘۶‬اہی‪۶‬وک‪۶‬اثکتف‪۶‬الّص ‪۶‬وہےن ‪۶‬ںیم ّ‬
‫‪۶‬رتدد وصبّؿ ‪۶‬اؽل ‪۶‬ہیضق‬
‫یمحمداعبدہ یورسولہ''ےک ‪۶‬الّیم ‪۶‬ااکحص ‪۶‬ےس ‪۶‬اانپ ‪۶‬مکح‪۶‬‬
‫ر‬ ‫''اش دان‬
‫دّقاتف ‪۶‬رکےل ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وصبّؿ ‪۶‬قاین ‪۶‬یتفم ‪۶‬لقع ‪۶‬یک ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ونجٍ‪۶‬‬
‫ؽدویایگن‪۶‬اک‪۶‬وتفٰی‪۶‬ابمّك۔‪۶‬‬

‫‪Page 58 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۳۱۵‬‬ ‫داہمئ ‪۶‬اک ‪۶‬اابثؿ ‪۶‬ہقلطم ‪۶‬اعہم ‪۶‬ےک ‪۶‬اابثؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬تہب ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬لکشم‪۶‬‬ ‫‪۳۱۳‬‬ ‫٘اہبل‪۶‬زج ہی‪۶‬ومہبج‪۶‬ہیلک‪۶‬یک‪۶‬ضیقن‪۶‬وہقاےہ۔‪۶‬‬
‫وہقاےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۲۰‬‬ ‫ہصق‪۶‬وگ ؽاوظعٍ‪۶‬اؽّاجلہ‪۶‬ؤمّوخٍ‪۶‬ےن ‪۶‬عمجم‪۶‬كْاھےن‪۶‬اؽّاسفد‬ ‫‪۳۱۳‬‬ ‫الہ‪۶‬ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬ےب‪ّ۶‬اہ‪۶‬ہفسلف‪۶‬یک‪۶‬رخاافؿ ‪۶‬اؽّرکہ‪۶‬وہا ‪۶‬ؽیراّ ‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫ن‬
‫ھوالےن ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬اینپ ‪۶‬اتکوبٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےب ‪۶‬رسؽقا ‪۶‬اکحقاؿ ‪۶‬اؽّہنتف‪۶‬‬ ‫اکص؟‪۶‬‬
‫ازیگن‪۶‬ااسفےن‪۶‬دّج‪۶‬رکدےی‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۲۰‬‬ ‫ؤمّوخٍ‪۶‬ےک‪۶‬وقل‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬اابتعّ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۳۱۴‬‬ ‫احذـ‪۶‬وہےن‪۶‬اؽّفیثک‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬ومعص‪۶‬ؽوصخص‪۶‬قلطم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۲۱‬‬ ‫اخمفل ‪۶‬ےک ‪۶‬وسال ‪۶‬اک ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬دےنی ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ‪۶‬فنصم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۳۱۴‬‬ ‫مسج‪۶‬ثلثم‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن وہقا۔‪۶‬‬
‫رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اخمفل‪۶‬رپ‪۶‬دنچ‪۶‬وساالؿ۔‪۶‬‬
‫‪۳۳۳‬‬ ‫اعتَّ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابمّك‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬ ‫‪۳۱۵‬‬ ‫قاّوبثؿ‪۶‬دمیع‪۶‬یک‪۶‬رگدٍ‪۶‬رپ‪۶‬وہقاےہ۔‪۶‬‬
‫‪۴۰‬‬ ‫اضفلئ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس(ہمیمض)‬
‫تقیقح‪۶‬ہبعک‪۶‬لثم‪۶‬اقحقئ‪۶‬ہلمج‪۶‬اوکاٍ‪۶‬تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬یلجت‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 59 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪Page 60 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فہرستضنيیمسائل‬
‫‪۲۲۴‬‬ ‫دبعومنم‪۶‬رشمك‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫اقعدئ‪۶‬ؽکالص‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫یسک‪۶‬اکّٓؽاکّٓہ‪۶‬ےئلیک‪۶‬رکص‪۶‬ؽاہطّؿ‪۶‬ےس‪۶‬ہصح‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫اوببہل ‪۶‬وک ‪۶‬اکّٓوہےن ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؽوجد ‪۶‬عوالد ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬یک ‪۶‬وخیش ‪۶‬انمےن ‪۶‬رپ‪۵۲۲ ۶‬‬
‫افدئہ‪۶‬ویکرکن‪۶‬اچنہپ؟‪۶‬‬
‫‪۲۳۰‬‬ ‫اوبؿالف‪۶‬ےک‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬فیفخت‪۶‬ویکٍ‪۶‬‬ ‫وضحّہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬كْتک‪۶‬ےس‪۶‬اوبؿالف‪۶‬ےک‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ںیم‪۵۲۲ ۶‬‬
‫فیفخت‪۶‬وہیئ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۱‬‬ ‫دؽّج‪۶‬اؽّذيـ‪۶‬ؽاےل‪۶‬كْاكْ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬رپ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬اک ‪۶‬الضف ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬وہقا ‪۶‬یعطق‪۵۰۵ ۶‬‬
‫ؽاامجیع‪۶‬ہلئسم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۲‬‬ ‫ضعب‪۶‬اقعدئ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬‬ ‫‪۵۰۳‬‬ ‫انب‪۶‬رممی‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬ارتںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّاہمتّا‪۶‬اامص‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وہاگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫زعؿ‪۶‬ؽرکص‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رصحنمےہ۔‪۶‬‬ ‫دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک ‪۶‬االوصل‪۶‬اؽّّوسولٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۵۰۴ ۶‬‬
‫ںیہ۔‪۶‬‬
‫ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اتسگیخ ‪۶‬رکےن‪۰۵۲ ۶‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫میظعت‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دماّاامیٍ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫ؽاال‪۶‬ارگآ ‪۶‬اانپ‪۶‬قاؿ‪۶‬وہ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪ّ۶‬ےھک‪۶‬ؽہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫اتسگج ‪۶‬رپ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬تنعل‪۶‬اؽّتخس‪۶‬ذعاؿ‪۰۵۰ ۶‬‬ ‫ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬تبحم ‪۶‬امٍ ‪۶‬قاؿ‪،‬اؽالد‪۲۳۵ ۶‬‬
‫ےہ۔‪۶‬‬ ‫اؽّ٘اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬وہین‪۶‬رشؽ‪۶‬اجنؿ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬شیک‪۰۲۴ ۶‬‬
‫یہ‪۶‬ہملک‪۶‬وگ‪۶‬وہاکّٓ‪۶‬وہاجقاےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 61 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۲۱‬‬ ‫اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ونّ‪۶‬یقیقح‪۶‬ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ذؼيغۃًؽیہ‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۲۵‬‬ ‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ملع ‪۶‬بیغ ‪۶‬ےک ‪۶‬عوکْ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬اکّٓ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ارگآ ‪۶‬ہملک‪۶‬ڑپاتھوہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫رمہبت‪۶‬داؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬رصَ‪۶‬تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۰۰۲‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ولہپداّ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬اتسگیخ‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ؿاۂ‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬ ‫یھب‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬رصحی‪۶‬اتسگیخ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫رمہبت‪۶‬ادحكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬‬ ‫‪۰۰۱‬‬ ‫اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬اعـ ‪۶‬اک‪۶‬اامجم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬دبوگوک‪۶‬وج‪۶‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬ےہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وخد‪۶‬اکّٓےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬داللئ ‪۶‬ہک‪۶‬ونّ ‪۶‬داؿ ‪ ۶‬انہ ‪۶‬یھب‪۶‬ونِّداؿ ‪۶‬ےنہک‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬اجكْ‪۶‬‬ ‫‪۰۰۴‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬دبوگ‪۶‬یک‪۶‬وتہب‪۶‬وبقل‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬ابقذـ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫ہلئسم۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫افصؿ‪۶‬داہیت‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬رماد‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬‬ ‫‪۰۰۲‬‬ ‫بیغ‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬ینظ‪۶‬اک‪۶‬اداعء‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہن‪۶‬ارگآ ‪۶‬قدّہعی‪۶‬وجنص‪۶‬قاّلم‪۶‬وہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫ۂاٖ ‪۶‬سخ ‪۶‬ؽاخ٘اك ‪۶‬وج ‪۶‬ااہیقًا ‪۶‬ؽاامتحلًا لُؾےئ ‪۶‬صیقنت ‪ّ۶‬کھواوہ‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬انجؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬املعء‪۶‬اؽّاہمئ‪۶‬دنی‪۶‬اک‪۶‬‬
‫وصل‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫٘اذـ‪۶‬وبنؿ‪۶‬یک‪۶‬ربتكف‪۶‬ا ِ‬ ‫دیقعہ‪۶‬‬
‫اضفلئ‪۶‬ؽانمظف‬ ‫‪۰۳۳‬‬ ‫وج‪۶‬زیچ‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬دقّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬ریغ‪۶‬ےکےیل‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬امانن‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬رشك‪۶‬ںیہن‪۶‬وہاتکس۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫اخوتٍ‪۶‬ذيـ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬اؽینٹن‪۶‬ىػواء‪۶‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪ ۶‬انہ‪۶‬رشك‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬وساّ‪۶‬وہٍ‪۶‬یگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬قال‪۶‬ل‪۶‬رشحم‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬یتنج‪۶‬اؽینٹن‪۶‬رپ‪۶‬وساّ‪۶‬وہرک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تشپ‪۶‬‬ ‫‪۲۳۴‬‬ ‫(دحكف)ہک‪۶‬یبن‪۶‬اؽّیلع‪۶‬دمداگّ‪۶‬ؽاکّ٘اّ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬اداٍ‪۶‬دںی‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۳‬‬ ‫ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬ۂ‪۶‬اقك‪۶‬انمت‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬وہقا۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۵‬‬ ‫(دحكف)ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬داینؽ ٓا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫املسمٍ‪۶‬ےک‪۶‬دمداگّ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۴‬‬ ‫ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬الہپ ‪۶‬عیفش ‪۶‬اؽّریمُ ‪۶‬ریپؽاکّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ںویبٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬ےس‪۶‬خدا‬
‫ےس‪۶‬ازفؽٍ۔‪۶‬‬ ‫وہرک‪۶‬ولخمص‪۶‬ےنب۔‪۶‬‬

‫‪Page 62 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۴۲‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪ّ۶‬نیم‪۶‬یک‪۶‬ابہگنین۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۲‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬دبعالمقلـ‪۶‬دالخ‪۶‬تشہب‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬

‫‪۰۴۴‬‬ ‫دعتمد‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪۶‬احصہب‪۶‬اؽّالہ‪۶‬تیب‪۶‬اعـ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۴۰‬‬ ‫یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬اکنج‪۶‬اک‪۶‬اعمطلہ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬یتنج‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۳‬‬ ‫قاّہ ‪۶‬دحںیثی ‪۶‬ہک ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ےن ‪۶‬زعؿ‪،‬املسمونٍ ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬اذـ ‪۶‬افّؽص‪۶‬‬ ‫‪۲۵۲‬‬ ‫ٓا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽادلنی‪،‬رماعضؿ ‪۶‬اؽّداویئٍ ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬ےک ‪۶‬اامسء ‪۶‬اک ‪۶‬بجع‪۶‬‬
‫امظع‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬قایئ۔‪۶‬‬ ‫نسح‪۶‬ااختنؿ۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۵‬‬ ‫ٓا اتفؿ ‪۶‬ولطم ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رکقا ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ثؿ ‪۶‬امظع ‪۶‬وبحم ‪۶‬ؿ‪۶‬‬ ‫‪۲۵۰‬‬ ‫یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽاٰہلٖ ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ہمیلح ‪۶‬دعسہی‪۶‬‬
‫احبسین‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬رپ‪٘۶‬الص‪۶‬رعص‪۶‬ت ‪۶‬رکُ۔‪۶‬‬ ‫ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ایقص‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّاینپ‪۶‬اچدّ‪۶‬اھچب‪۶‬رک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اھٹبقا۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۲‬‬ ‫اقك‪۶‬اقك‪۶‬ڑھگی‪۶‬ےک‪۶‬احل‪۶‬یک‪۶‬وضحّ‪۶‬ثؿ‪۶‬امظع‪۶‬وک‪۶‬ربخ‪۶‬وہقا۔‪۶‬‬ ‫‪۲۵۰‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬اونّیلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬دصےق ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ّاضیع‪۶‬امٍ‪۶‬ہمیلح‪۶‬دعسہی‪ّ،‬اضیع‪۶‬قاؿ ‪۶‬احّؿ ‪۶‬دعسی‪ّ،‬اضیع‪۶‬‬
‫اھبیئ ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬دعسی ‪۶‬اؽّّاضیع‪۶‬نہب ‪۶‬امیش ‪۶‬دعسہی‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وک ‪۶‬دؽلف‪۶‬‬
‫اامیٍ‪۶‬بیصن‪۶‬وہیئ۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۲‬‬ ‫ۂ ‪۶‬یقش ‪۶‬ؽدیعس ‪۶‬اک ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬شیپ ‪۶‬ایک ‪۶‬اجقا ‪۶‬ولج ‪۶‬وفحمؽ ‪۶‬اک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬شیپ ‪۶‬رظن‪۶‬‬ ‫‪۰۲۴‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬اک‪۶‬لکشم‪۶‬اشکوہقا۔‪۶‬‬
‫وہقا۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫رضحؿ‪۶‬وتبل‪ّ۶‬ۂا‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬هالومٍ‪۶‬وک‪۶‬دؽّج‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّادّٓامقا۔‪۶‬‬ ‫‪۰۲۵‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬رکاص‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽںیح‪۶‬اہجٍ‪۶‬اچیتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اجیت‪۶‬ںیہ‪۶‬اےنپ‪۶‬وتمنیلس‪۶‬یک‪۶‬‬
‫دمد‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّدونمشٍ‪۶‬وک‪۶‬ہالك‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رضحؿ ‪۶‬رمعّیض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ولوگٍ ‪۶‬وک‪۶‬دؽّج‪۶‬‬ ‫‪۰۳۳‬‬ ‫اؽایلء ‪۶‬رکاص‪۶‬دعب‪۶‬ااقتنل‪۶‬یھب‪۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬رصتَ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪،‬امکل‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬رگےن‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽےک‪۶‬وہےئ‪۶‬ےھت۔‪۶‬‬ ‫ؽتعس‪۶‬ملع‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ‪۶‬اعمل‪۶‬یک‪۶‬وتہج‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫افّؽص‪۶‬امظع‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬مہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۳۵‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ویٍ‪۶‬یہ‪۶‬گواہ‪۶‬شخب‪۶‬اتکس‪۶‬اھت‪۶‬رگم‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬وبقل‪۶‬وتہب‪۶‬اچوہ‪۶‬‬
‫وت‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬احرضوہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫امثعٍ‪۶‬ینغ‪۶‬ےس‪۶‬ااعتسكف‪ّٓ۶‬امقا۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۳‬‬ ‫دعتمد‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ؽااحدكف‪۶‬ہک‪۶‬وکینٍ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬قالدعف‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۵‬‬ ‫ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬ااصنّےن‪۶‬قاال۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۵‬‬ ‫وکینٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬دمد‪۶‬یتلم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۲‬‬ ‫رفعج‪۶‬ایطّ‪۶‬وک‪۶‬ربجلی‪۶‬انیم‪۶‬ےن‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رمہبت‪۶‬اطعرکدقا۔‪۶‬‬ ‫‪۰۴۰‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬ہنیم‪۶‬ارتقا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۴۲‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪ّ۶‬نیم‪۶‬اقمئ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 63 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۰۲‬‬ ‫دحكف‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ےک‪ّ۶‬اؽی‪۶‬وچدہ‪۶۵۰۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫ہحلط ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ‪۶‬وک ‪۶‬ربجلی‪۶‬انیم ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬ۂ ‪۶‬وہل ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اچب ںی‪۶‬ےگ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫دحكف ‪''۶‬انیایبیویاباك ی''ںیم ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬اوب ‪۶‬ؿالف ‪۶‬رماد ‪۶‬انیل‪۶‬‬ ‫‪۲۲۴‬‬ ‫وضحّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬وعَ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫رطقی‪۶‬ؽاحض‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫ریتُ‪۶‬داین‪۶‬ےک‪۶‬اکص‪۶‬انبدُ‪۶‬ریتی‪ٓ ۶‬ا رخؿ ‪۶‬اک‪۶‬اعمطلہ‪۶‬وت‪۶‬ریمُ‪۶‬دہم‪۶‬‬
‫ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫دحكف‪۶‬فیعض‪۶‬دّقاّہ‪۶‬اضفلئ‪۶‬وبقمل‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۳‬‬ ‫امثعٍ‪۶‬ینغ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اکمٍ‪۶‬یتشہب‪۶‬یک‪۶‬امضكف‪ّٓ۶‬امیئ۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۲‬‬ ‫دحكف‪''۶‬وفؼناینیبیاخل‪''۶‬یک‪۶‬سیفن‪۶‬ثحب۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۵‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ذيـ‪۶‬اک‪۶‬ہمشچ‪۶‬امثعٍ‪۶‬ینغ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬‬
‫چیب‪۶‬داال۔‪۶‬‬
‫‪۱۴۰‬‬ ‫اهلل‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اچںیہ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬وہ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬اٖ‪۶‬وقل‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬اہنكف‪۶‬‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن ‪۶‬ہحلط‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬وک‪۶‬ذيـ‪۶‬‬
‫سیفن‪۶‬ثحب‪۶‬اؽّ‪۶‬ااحدكف‪۶‬اک‪۶‬عمج۔‪۶‬‬ ‫دانی‪۶‬اےنپ‪۶‬دہم‪۶‬رکایل۔‪۶‬‬
‫‪۱۴۴‬‬ ‫ااحدكف‪۶‬تیشم‪۶‬یک‪۶‬سیفن‪۶‬رقتری‪۶‬عؤٌ۔‪۶‬‬ ‫وفادئ‪۶‬ریسفتہی‬
‫‪۲۱۰‬‬ ‫دحكف‪۶‬رملس‪۶‬یک‪۶‬رعتفی‪۶‬اؽّ‪۶‬مکح۔‪۶‬‬ ‫‪۴۳‬‬ ‫''ومارمیتیاذرمیت ''ںیم ‪۶‬یفن ‪۶‬اّّؽےئ ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ا ‪۶‬ابثؿ‪۶‬‬
‫اّّؽےئ‪۶‬تقیقح‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۱‬‬ ‫رضحؿ ‪۶‬یلع‪۶‬رمیضت‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد ‪''۶‬انایقسیمی‬ ‫‪۵۳۰‬‬ ‫ہملک‪۶‬ایقام‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬ںیم‪٘۶‬اؿ‪۶‬ہگج‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫النار''امکح‪۶‬رموفم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۴‬‬ ‫ونّ‪۶‬یبن‪۶‬ےس‪۶‬اکانئؿ‪۶‬ےک‪۶‬دیپا‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬تیفیک۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۱‬‬ ‫ًً٘ہ‪۶‬ایسّہ‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ‪۶‬زک‪۶‬آ كف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۵‬‬ ‫دحكف‪۶‬اجكْ‪۶‬نک‪۶‬نک‪۶‬اہمئ‪۶‬ےن‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امیئ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫ۂ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ظٓ ٓا ین‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪٘۶‬اھٹ‪٘۶‬اھٹ‪۶‬ۂاّ‪۶‬ملع‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۵‬‬ ‫دحكف‪۶‬اجكْ‪۶‬نسح‪۶‬اصحل‪۶‬وبقمل‪۶‬دمتعم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫وفادئ‪۶‬دحقًوہ‬
‫‪۲۱۵‬‬ ‫قلػی‪۶‬املعء‪۶‬قالؼيؾل‪۶‬ؽہ‪۶‬ےش‪۶‬میظع‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬طالہظح‪۶‬دنس‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫افشىـ ‪۶‬ےس ‪۶‬قلعتم ‪۶‬ؽاّد ‪۶‬وہےن ‪۶‬ؽایل ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬یک ‪۶‬صیخلت ‪۶‬اّ‪۶‬‬
‫احذـ‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬یتہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دنس‪۶‬فیعض‪۶‬یھب‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬رحج‪۶‬ںیہن‪۶‬رکیت۔‪۶‬‬ ‫فنصم۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۵‬‬ ‫قلػی‪۶‬قالؼيؾل‪۶‬تحص‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دلیل‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫رطص‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪۶‬ؽ‪۶‬دحكف‪۶‬ذعاصئ۔‪۶‬‬
‫ل‬
‫‪۲۰۲‬‬ ‫دحكف‪۶‬ذعاصئ‪۶‬وتمارت‪۶‬ا مٍيِ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 64 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۲۱۱‬‬ ‫دحكف‪۶‬عطقنم‪۶‬اضفلئ‪۶‬ںیم‪۶‬قاالامجم‪۶‬اققل‪۶‬لمع‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۲۳‬‬ ‫دحكف‪۶‬لویالیك۔‪۶‬‬

‫‪۲۱۲‬‬ ‫دعص‪۶‬لقن‪۶‬ؽوجد‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۰‬‬ ‫قانیعب ‪۶‬ؽ ‪۶‬املعےئ ‪۶‬اقثؿ ‪۶‬دحكف ‪۶‬وک ‪۶‬رم٘البک‪۶‬اؽّ ‪۶‬ویک ‪۶ ٍ۶‬درک ‪۶‬رکےت‪۶‬‬
‫ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۵‬‬ ‫قاامجم‪۶‬املعء‪۶‬دّقاّہ‪۶‬اضفلئ‪،‬عػقلزہ‪۶‬دحمنیث‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۵‬‬ ‫میکح ‪۶‬رتذمی ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬رکدہ ‪۶‬دحكف ‪''۶‬لم ییکن یلہ یظل یالیفی‬
‫الشمسیوالیفیالِمر''‪۶‬رپ‪۶‬دحمقات ‪۶‬وگتفگ۔‪۶‬‬
‫نشس‬ ‫ن‬
‫‪۳۰۴‬‬ ‫دعب‪۶‬وبثؿ‪۶‬زلمؽص‪ ۶‬شؼض‪۶‬الّص‪۶‬وخد‪۶‬ققحم‪۶‬ؽ‪۶‬ولعمص‪۶‬اؽّ‪ ۶‬ض‪۶‬دلیل‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۳۰۰‬‬ ‫الہ‪۶‬ازتلاص‪۶‬حیحصت‪۶‬یک‪۶‬اصتفین‪۶‬ںیم تہب‪ّ۶‬ؽاقاؿ ‪۶‬قاؿلہ‪۶‬وہیت‪۶‬ںیہ‬
‫احذـ‪۶‬دعمؽص۔‪۶‬‬ ‫اؽّازتلاص ‪۶‬ت ‪۶‬رکےن ‪۶‬ؽاولٍ یک ‪۶‬وفینصتٍ ںیم اکٌٔااحدكف‪۶‬‬
‫ض‬
‫شىزہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۵‬‬ ‫داعؽی‪۶‬ؽ‪۶‬اقمدص‪۶‬وخاشہ‪۶‬وبثؿ‪۶‬ںیم‪۶‬استمؽقۃ‪۶‬االدقاص‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫وفادئ‪۶‬اوصہیل‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫املعء‪۶‬یک‪۶‬قلػی‪۶‬قالؼيؾل‪۶‬وک‪۶‬اریاؿ‪۶‬وقؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ارث‪۶‬بیجع‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۰۴‬‬ ‫اامتحل‪۶‬وکٍ‪٘۶‬ا‪۶‬ربتعم‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫ت ‪۶‬ازتلاص‪۶‬حیحصت‪۶‬تحص‪۶‬وک‪۶‬زلتسمص‪،‬ت ‪۶‬دعص‪۶‬ازتلاص‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ظٓامح۔‪۶‬‬ ‫‪۱۵۳‬‬ ‫(اایتخّاؿ ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس)ےک ‪۶‬مکح ‪۶‬ےس ‪۶‬اکص ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬‬
‫وہاجقا‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬یف‪۶‬لٕسہ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۰‬‬ ‫دماّ‪۶‬اک‪۶ّ۶‬اانسد‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪،‬ازتلاص‪۶‬ؽ‪۶‬دعص‪۶‬ازتلاص‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬ ‫اقك ‪۶‬اخص ‪۶‬ہتکن ‪۶‬یک ‪۶‬اک ‪۶‬سج ‪۶‬ےس ‪۶‬سلجم ‪۶‬عوالد‪،‬ایقص ‪۶‬ؽ ‪۶‬افہحت ‪۶‬ؽ ‪۶‬ہجیت‪۶‬‬
‫ؽریغاہ‪۶‬امتص‪۶‬سملئ‪۶‬دبىـ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےط‪۶‬وہ‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫الّص‪۶‬ذمہـ‪،‬ذمہـ‪۶‬ظٓاّ‪۶‬ںیہن‪۶‬قاقا۔‪۶‬‬ ‫‪۱۲۲‬‬ ‫رحاص‪۶‬دؽ‪۶‬مسق‪۶‬ےہ‪:۶‬اقك‪۶‬ؽہ‪۶‬ےسج‪۶‬خدا‪۶‬ےن‪۶‬رحاص‪۶‬ایک‪،‬اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬ؽہ‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬ےن‪۶‬رحاص‪۶‬ایک‪،‬دؽونٍ‪۶‬اسکیٍ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ض‬
‫‪۳۰۳‬‬ ‫اامتحالؿ‪۶‬رجمد‪۶‬وج‪۶‬انمیش‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ےس‪۶‬قایش‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬تخلکی‪۶‬قاہی‪۶‬اابتعّ‪۶‬‬ ‫‪۱۲۰‬‬ ‫ّوسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬دنی‪۶‬ےک‪٘۶‬اّم‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ےس‪٘۶‬اطق‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ع‬
‫‪۳۰۵‬‬ ‫نیملکتم ‪۶‬رصتحی ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬سملئ ‪۶‬خالتف ‪۶‬اوصل ‪۶‬دقًوہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫دحكف‪۶‬رملس‪۶‬ؽ‪ٍ ۶‬عل‪۶‬قاؿ‪۶‬اضفلئ‪۶‬ںیم‪۶‬قاالامجم‪۶‬وبقمل‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۳۱۵‬‬ ‫قاّ‪۶‬وبثؿ‪۶‬دمیع‪۶‬یک‪۶‬رگدٍ‪۶‬رپ‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫تبثم‪۶‬قایف‪۶‬رپ‪ ۶‬سدص‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۲۰‬‬ ‫ؤمّوخٍ ےک‪۶‬وقل‪۶‬اک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۲۰۰‬‬ ‫دعص‪۶‬اؿالم‪۶‬اؿالم‪۶‬دعص‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬

‫‪Page 65 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ذ‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫سغؽہ‪ ۶‬وًَ‪۶‬اک‪۶‬ؽا ہع‪۶‬‬ ‫قاّخی‪۶‬ؽقدرکہ‬
‫‪۲۴۳‬‬ ‫یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬خداؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ون‪۶‬ویبیبٍ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۵۲۰‬‬ ‫ڑھگی‪۶‬اک‪۶‬ومخد‪۶‬وکٍ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫قاص‪۶‬اعہکت‪۶‬اھت۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫ٓا ّّ‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬العالہ‪۶‬ؽ‪۶‬السالص‪۶‬اک‪۶‬قاؿ‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اچچ‪۶‬اھت۔‪۶‬‬ ‫‪۵۲۲‬‬ ‫وثہیب‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽ‪۶‬السالص‪۶‬وک‪۶‬دؽدھ‪۶‬قالقا۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۲‬‬ ‫اهلل ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ازعلؿ ‪۶‬ےن‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬فہک‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬یبن‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫‪۵۰۲‬‬ ‫دقمی‪۶‬ےس‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اںیتم‪۶‬وضحّ‪۶‬ہیلع‪۶‬العالہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬رشتفی‪۶‬آ ؽّی‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬رکنیمی ‪۶‬وک ‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ایک ‪۶‬ؽہ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ‪۶‬‬ ‫یک ‪۶‬وخایشٍ ‪۶‬انمیت ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬وتلس ‪۶‬ےس ‪۶‬ادعاء ‪۶ ۶‬رپ ‪۶‬حتف ‪۶‬امیتگن‪۶‬‬
‫الرک‪۶‬رشَ‪۶‬احصتیب‪۶‬قا‪۶‬رک‪۶‬آ ّاص‪ّٓ۶‬ام‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫ٓا ںی۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۳‬‬ ‫سیتنیپ ‪۶ ۰۱۶‬اہمئ ‪۶‬ابکّ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ااعمظ ‪۶‬املعء ‪۶‬قادماّ ‪۶‬ےک ‪۶‬اامسء ‪۶‬رگایم ‪۶‬وج‪۶‬‬ ‫‪۲۰۲‬‬ ‫وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬طالہکئ‪۶‬رمنیلس‪۶‬یک‪۶‬اامعـ‪ّٓ۶‬امیئ۔‪۶‬‬
‫اوبنی‪۶‬رکنیمی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬اجنؿ ‪۶‬اک‪۶‬ااقتعد‪۶‬‬
‫ّےتھک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۵‬‬ ‫رضحؿ ‪ٓ ۶‬ا عوہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اہنع ‪۶‬ےک ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬آّؽّ ‪۶‬ااعشّ ‪۶‬وج ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬ ‫‪۲۱۰‬‬ ‫اامص‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ربکی‪۶‬ںیم‪۶‬رقتابی‪۶‬اّاھیئ‪۶‬وس‪۶‬ذعاصئ‪۶‬عمج‪۶‬‬
‫ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ؽاصل ‪۶‬ےک ‪۶‬ومعق ‪۶‬رپ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬انب ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫ّٓامےئ۔‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬قدّ‪۶‬رکےت‪۶‬وہےئ‪۶‬ےہک۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫ہلئسم ‪۶‬اوبنی ‪۶‬رکنیمی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ںیم ‪۶‬رکفتم ‪ّ۶‬ےنہ ‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬ ‫‪۲۱۱‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العالہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬اہـ ‪۶‬یک ‪ّ۶‬قد ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬اعمل‪۶‬اک‪۶‬اوناھک‪۶‬ؽا ہع۔‪۶‬‬ ‫رمعؽنب‪۶‬لیفن‪۶‬وک‪۶‬وگشیپیئ۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۲‬‬ ‫اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬ےک‪۶‬ااعشّ‪۶‬نج‪۶‬ےک‪ً٘۶‬يِ‪۶‬یک‪۶‬وخد‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫‪۲۱۲‬‬ ‫اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬ؽ‪ّ۶‬اہـ‪۶‬اک‪۶‬ہصق‪۶‬‬
‫ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬وخاشہ ‪۶‬یک ‪۶‬نج‪۶‬اک ‪۶‬خالہص ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬تبیصم ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽظف‪۶‬‬
‫كُْ‪۶‬كُْ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ےتیل‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪ّٓ۶‬قادی‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬‬ ‫‪۲۱۲‬‬ ‫میمت‪۶‬داّی‪۶‬وک‪۶‬اہلُ‪۶‬یبیغ‪۶‬یک‪۶‬تثعب‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اؽّ ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬اک ‪۶‬اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬امہّی ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬یچس ‪۶‬اجےئ ‪۶‬انپہ‪۶‬‬ ‫ربخ۔‪۶‬‬
‫ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۰‬‬ ‫طحق ‪٘۶‬ایل ‪۶‬ںیم ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬اک ‪۶‬رمعؽ ‪۶‬نب ‪۶‬اعص ‪۶‬وک ‪۶‬انھکل ‪:۶‬اُّ ‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬‬ ‫‪۲۱۴‬‬ ‫قاّاگہ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬زینک‪۶‬اک‪۶‬ؽا ہع۔‪۶‬‬
‫وک‪۶‬وچنہپ۔‪۶‬‬
‫‪۲۱۴‬‬ ‫اامص‪۶‬دبع‪۶‬ارلّاص‪۶‬اک‪۶‬اعتَّ‪۶‬‬ ‫‪۲۲۵‬‬ ‫ّؽےئ‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ۂ‪ّ۶‬امےن‪۶‬ںیم‪۶‬مک‪۶‬اّ‪۶‬مک‪٘۶‬اؿ‪۶‬املسمٍ‪۶‬رضؽّ‪ّ۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۵۲‬‬ ‫اٍ ‪۶‬املعء‪۶‬ؽ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬ےک ‪۶‬اامسء‪۶‬رگایم‪۶‬وھنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬دعص‪٘۶‬اہی‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬‬
‫ّٓامیئ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 66 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۰۳۲‬‬ ‫ہملک‪۶‬وگ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اّادہ‪۶‬ینعم‪۶‬رشیک‪۶‬اک‪۶‬اداعء‪۶‬رحاص‪۶‬ریبکہ‪۶‬ؽ‪۶‬ارتفاء‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۳۲۰‬‬ ‫وضحّ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬رکنیمی‪ّ۶‬دنہ ‪۶‬وہ ‪۶‬رک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫اامیٍ‪۶‬الےئ۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۴‬‬ ‫یبن‪۶‬شخب‪،‬اطع‪ّ۶‬وسل‪،‬اطع‪۶‬یلع‪۶‬ؽریغہ‪۶‬قاص‪ّ۶‬انھک‪۶‬رشك‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۵‬‬ ‫دنہ‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬اہہل‪۶‬اک‪۶‬اعتَّ۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۰‬‬ ‫دّؽد ‪۶‬رشفی ‪۶‬وپّا ‪۶‬انھکل ‪۶‬اچےیہ ‪۶‬اصد‪،‬مع‪،‬معلص ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬ۂ ‪۶‬زگ ‪۶‬اکیف‪۶‬‬ ‫‪۳۳۳‬‬ ‫اعتَّ‪۶‬دبع‪۶‬اهلل‪۶‬نب‪۶‬ابمّك‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ۔‪۶‬‬
‫ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۳۱۳‬‬ ‫الہ‪۶‬ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬ےب‪ّ۶‬اہ‪۶‬ہفسلف‪۶‬یک‪۶‬رخاافؿ‪۶‬اؽّ‪۶‬رکہ‪۶‬وہا‪۶‬ؽ‪۶‬یراّ‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬اکص۔‪۶‬‬ ‫روصَ‪۶‬ؽ‪۶‬رطتقی‬
‫قالىـ‪۶‬ؽ‪۶‬وحن‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫ۂ‪۶‬دؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ؽیل‪۶‬انبص‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫ل‬
‫‪۳۴‬‬ ‫ویحہ‪۶‬ا شيؾاٍ‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬ابعّؿ‪۶‬اک‪۶‬بلطم۔‪۶‬‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫ثؿ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دبع‪۶‬اهلل‪۶‬ؽدبع‪۶‬ااجلعم‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ؽّریؽٍ ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬‬
‫دبع‪۶‬اكلمل‪۶‬اؽّدبع‪۶‬ارلؿ‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۴۳‬‬ ‫ذـ ‪۶‬اانسد ‪۶‬یقیقح ‪۶‬حیحص ‪۶‬وہ ‪۶‬وت ‪۶‬اغلف ‪۶‬وہیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اانسد ‪۶‬وصّی‪۶‬‬ ‫‪۴۲‬‬ ‫اؽقاد‪۶‬اّہعب‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دبع‪۶‬ارلمیح‪،‬دبع‪۶‬ارکلمی‪،‬دبع‪۶‬ارلدیش‪۶‬اؽّدبع‪۶‬الیلجل‪۶‬‬
‫ولغمؿ۔‪۶‬‬ ‫ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۳۰‬‬ ‫تبسن‪۶‬ؽاانسد‪۶‬یک‪۶‬سیفن‪۶‬قیقحت۔‪۶‬‬ ‫‪۴۳‬‬ ‫دہعہ‪۶‬اقنكف‪۶‬رپ‪۶‬افكْ‪۶‬ؽیل‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۳۳‬‬ ‫نورینؽیك ںیم‪۶‬من‪،‬نورہ یک‪۶‬رطج‪۶‬ااضتف‪۶‬ایبہین‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۴۳‬‬ ‫اؽایلء‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬اقك‪۶‬دؽرسُ‪۶‬رپ‪۶‬اتیلضف‪۶‬یک‪۶‬رتبیت۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫دایت‪۶‬ںیم‪۶‬قاےئ‪۶‬تبسن‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫ذلٓؽ‪۶‬اقاذـ‬
‫س‬‫عغ‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫اغتمكْنی‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬ااضتف‪ ۶‬ح‪۶‬تبسن‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۳۳‬‬ ‫اکّٓ‪۶‬قاؿ‪۶‬دادؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬اقًساؿ‪۶‬ےس‪۶‬رخف‪۶‬رکقا‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۰‬‬ ‫ونّ‪۶‬داؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ااضتف‪۶‬رشتلٕوہ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۴۵‬‬ ‫ٓا دیم‪۶‬اجكف‪۶‬ادؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ذقا‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬الھک‪۶‬ہگج‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ذقا‪۶‬اجكف‪۶‬اتسگیخ‪۶‬اجےئ۔‪۶‬‬
‫‪۲۴۱‬‬ ‫اضمَ‪۶‬ؽ‪۶‬اضمَ‪۶‬اہیل‪۶‬ںیم‪۶‬ارگ‪۶‬اغمكْؿ‪۶‬رشؽ ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬وسنمؿ‪۶‬ؽ‪۶‬‬ ‫‪۲۴۵‬‬ ‫اامص‪۶‬اک‪۶‬اعمیف‪۶‬ںیم ذقا‪۶‬رکقا‪۶‬وقعكف‪۶‬ںیم‪۶‬ذقا‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫وسنمؿ‪۶‬اہیل‪۶‬ںیم‪۶‬رشؽ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫لٍُـ‬ ‫‪۲۴۵‬‬ ‫املسمٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬گواہ‪۶‬ریبکہ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اجكْ‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۴۵‬‬ ‫نیلعن‪۶‬اؽّلعن‪۶‬ےک‪۶‬دعتمد‪۶‬اعمین‪۶‬اکایبٍ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۵۳‬‬ ‫اےھچ‪۶‬قاص‪۶‬یک‪۶‬اتیمہ‪۶‬اؽّ‪۶‬كُْ‪۶‬قاص‪۶‬یک‪۶‬رکاہـ۔‪۶‬‬

‫‪Page 67 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۳۱۳‬‬ ‫٘اہبل‪۶‬زج ہی‪۶‬ومہبج‪۶‬ہیلک‪۶‬یک‪۶‬ضیقن‪۶‬وہقاےہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۴۱‬‬ ‫ونّےک‪۶‬دؽینعم‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬

‫‪۳۱۴‬‬ ‫احذـ‪۶‬وہےن‪۶‬اؽّفشک‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬ومعص‪۶‬ؽوصخص‪۶‬قلطم‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫قطنم‪۶‬ؽ ہفسلف‬
‫‪۳۱۴‬‬ ‫مسج‪۶‬ثلثم‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا۔‪۶‬‬ ‫‪۵۵۰‬‬ ‫امہُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬وکابک‪۶‬یک‪۶‬رحتک‪۶‬ت ‪۶‬ؿًيًہ‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬كيٍوہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۱۵‬‬ ‫داہمئ ‪۶‬اک ‪۶‬اابثؿ ‪۶‬ہقلطم ‪۶‬اعہم ‪۶‬ےک ‪۶‬اابثؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬تہب ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬لکشم‪۶‬‬ ‫‪۵۵۰‬‬ ‫امہُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬ت ‪ّ۶‬نیم‪۶‬رحتمك‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا امسٍ۔‪۶‬‬
‫وہقاےہ۔‪۶‬‬
‫تئیہ‬ ‫‪۲۴۲‬‬ ‫دایت‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اطقالج‪۶‬ہک‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬قا‪۶‬زجء‪۶‬امتیہ‪۶‬وہ‪۶‬اخص‪۶‬ااسی‪۶‬ثیج‪۶‬‬
‫یک‪۶‬اطقالج‪۶‬ےہ‪۶‬رعَ‪۶‬اعص‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬ہی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬رمادوہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬ۂزگ‪۶‬‬
‫وہفمص۔‪۶‬‬
‫‪۲۲۰‬‬ ‫‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽ ‪۶‬ےس‪۶‬ونُ ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬اکلم ‪۶‬اچدن‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ملع‪۶‬ہواؿ ُ‬ ‫‪۲۴۲‬‬ ‫ااسی‪۶‬ثیج‪۶‬یک‪۶‬اطقالج‪۶‬ںیم‪۶‬دایت‪۶‬اقمبقل‪۶‬رعیض‪۶‬ےہ‪۶‬ہکبج‪۶‬اعص‪۶‬احمؽّہ‪۶‬‬
‫ّؽینش‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬ ‫ںیم ‪۶‬دایت ‪۶‬اقمبقل ‪۶‬افصیت ‪۶‬ےہ‪،‬وت ِ‬
‫‪۶‬ونّ ‪۶‬دایت ‪۶‬ںیم ‪۶‬دایت ‪۶‬ےس ‪۶‬رماد ‪۶‬ینعم‪۶‬‬
‫قایف‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬اؽل۔‪۶‬‬
‫‪۳۱۱‬‬ ‫انبؿ‪۶‬اليٍٗ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬اتسّہ‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬اہس‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬ ‫‪۲۵۲‬‬ ‫مسج‪۶‬رصنعی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬رضؽّی‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫رتبیغ‪۶‬ؽرتبیہ‬ ‫‪۳۳۲‬‬ ‫اامص‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ےک‪۶‬ادتسالل‪۶‬ےس‪۶‬فنصم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬یک‪۶‬رتبیت‪۶‬دشہ‪۶‬‬
‫دلیل‪۶‬وصبّؿ‪۶‬لکش‪۶‬اؽل‪۶‬دبیہی‪۶‬االاتنج۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۲‬‬ ‫ّوسل‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اتسگج ‪۶‬ےس‪۶‬ارگآ ‪۶‬اانپ‪۶‬‬ ‫‪۳۳۲‬‬ ‫ربکی‪۶‬اؽّہجیتن‪۶‬‬
‫دلیل‪۶‬اک‪۶‬رغصٰی‪ٰ ،‬‬
‫قاؿ ‪۶‬وہوج ‪۶‬اقك ‪۶‬تخل ‪۶‬هالہق ‪۶‬وتّ ‪۶‬دُ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬دیجم ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫٘اؿ‪۶‬افدئےئ‪۶‬اتبےئ۔‪۶‬‬
‫‪۰۰۳‬‬ ‫وجاٍ‪۶‬ےک‪۶‬اتسگج‪۶‬ےس‪۶‬ارگ‪۶‬اانپ‪۶‬قاؿ‪۶‬وہ‪۶‬هالہق‪ّ۶‬ےھک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬‬ ‫‪۳۳۲‬‬ ‫اابثؿ‪۶‬رغصٰی‪۶‬رپ‪۶‬داللئ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬قاّقاےن‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ےس‪۶‬عوکْا ٍِ‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬قبس‪۶‬ںیل۔‪۶‬‬
‫ّ ّددبذمابہٍ‪۶‬ؽانمرظہ‬ ‫‪۳۰۳‬‬ ‫٘اہی‪۶‬وک‪۶‬اثکتف‪۶‬الّص‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۰۵۴‬‬ ‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬یک‪۶‬تہب‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬اھتونی‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬قالط‪۶‬رکدںی۔‪۶‬‬ ‫‪۳۰۳‬‬ ‫اطلتف‪۶‬اکطلہ‪۶‬دعص‪٘۶‬اہی‪۶‬وک‪۶‬زلتسمص‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۱۲‬‬ ‫٘اہی‪۶‬ایک‪ ۶‬ےئ‪۶‬ےہ؟‪۶‬‬

‫‪Page 68 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۱۵۳‬‬ ‫بجع‪۶‬بجع‪۶‬ہک‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬اےتس‪۶‬ںیم‪۶‬قامہ‪۶‬وجیت‪۶‬زیپاّ ‪۶‬وہقا ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬اک‪۶‬زجؽ‪۶‬‬ ‫‪۰۵۵‬‬ ‫ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬دیجم ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وخد ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اظٓاّ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬دبوگ‬
‫اامیٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬رکںی‪۶‬وت‪۶‬اےنپ‪۶‬اامص‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ےس‪۶‬رشمك‪۶‬وہاج ںی۔‪۶‬‬ ‫وچقاویٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬رمگاہ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۵۱‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬یک‪۶‬دّقدہ‪۶‬دینہ۔‪۶‬‬ ‫‪۰۰۳‬‬ ‫اٍ ‪۶‬دبوگویٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اوقال ‪۶‬رشم ‪۶‬ںیم كف ‪۶‬وک ‪۶‬دجسہ ‪۶‬رکےن ‪۶‬ےس‪۶‬دبرت‪۶‬‬
‫ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۰‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬اک‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬رصحی‪۶‬ارتفاء‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫ؽاہویبٍ‪۶‬اک‪۶‬وشیپا‪۶‬ھچ‪۶‬وس‪۶‬كْٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اعوملٍ‪۶‬اک‪۶‬اکّٓ‪۶‬اتہک‪۶‬اھت۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۰‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ ‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽامکالؿ‪۶‬‬ ‫‪۰۲۲‬‬ ‫اامص‪۶‬ااطلہفئ(ومولی‪۶‬الیعمس‪۶‬دولہی)اک‪۶‬وخد‪۶‬دبیتع‪۶‬وہقا۔‪۶‬‬
‫تخلکی‪۶‬اّادےی۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۰‬‬ ‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬یسک‪۶‬یبن‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬اطًواّ‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬اطًيؾٍ‪۶‬‬ ‫‪۰۳۰‬‬ ‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬اسلاامؿ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬طقف‪۶‬اجولہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتممّ‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬اعوملٍ‪۶‬ےس(ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ؽاہویبٍ‪۶‬‬
‫اک‪۶‬دیقعہ)‬
‫‪۱۲۲‬‬ ‫(اامص ‪۶‬اولاہہیب)ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬خالَ ‪۶‬دوعٰی ‪۶‬رکقاےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اقًواء ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۰۰۴‬‬ ‫ؽاہہیب ‪۶‬یک ‪۶‬اجٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬الھک ‪۶‬نم ‪۶‬ےک ‪۶‬اہپّ‪ّ،‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫رطَ‪۶‬ےس‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬اتبےن‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬اؿالم‪۶‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬رشك‪۶‬‬ ‫ؽملس‪۶‬یک ُ‪۶‬داہیئ۔‪۶‬‬
‫ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۳‬‬ ‫اامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬وبعمد ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬اؿالم‪۶‬یلع‪۶‬ابیغل‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫‪۰۲۰‬‬ ‫رمع‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪۶‬اؽّامتص‪۶‬احصہب‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬دعتمد‪۶‬اسلاامؿ‪۶‬‬
‫ّہبت‪۶‬دےنی‪۶‬ےس‪۶‬اعزج‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۴‬‬ ‫اامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬ےن ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رصحی ‪۶‬اخمتفل ‪۶‬یک ‪۶‬رگم ‪۶‬اےس ‪۶‬رضم ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬ ‫‪۰۴۱‬‬ ‫ؽاہہیب‪۶‬نیع‪۶‬اداعےئ‪۶‬وتدیح‪۶‬ںیم‪۶‬رشك‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ظٓآ ٍ‪۶‬اک‪۶‬اچس‪۶‬وہقا‪۶‬یہ‪۶‬رضؽّی‪۶‬ںیہن۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۴‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬دوعُ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬رپ‪۶‬اّقا ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّدلیل‪۶‬الےت‪۶‬‬ ‫‪۰۵۴‬‬ ‫ؽاہہیب ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬دنا ‪۶‬ؽااعتسكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬احصہب ‪۶‬رپ ‪۶‬رصحی ‪۶‬رشك ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ؽظف‪۶‬تحت‪۶‬الٌّٰٔی‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬اتک۔‪۶‬‬ ‫اسلاص۔‪۶‬‬
‫‪۱۲۵‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وکدبوحاٖ‪۶‬اہک۔‪۶‬‬ ‫‪۱۳۵‬‬ ‫(افدئہ‪۶‬ظہمہ)ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہب‪۶‬قادیک‪۶‬امتص‪۶‬سج‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫اک ‪۶‬مکح ‪ّٓ۶‬ام ںی ‪۶‬ؽاہویبٍ ‪۶‬اک ‪۶‬وشیپا(وقتقۃ ‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ںیم)رصاخۃًےہک ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫وت‪۶‬رشك‪۶‬ےہ‪،‬اؿ‪۶‬دںیھکی‪۶‬ؽاہیب‪۶‬زک‪۶‬اک‪۶‬ہملک‪۶‬ڑپےتھ‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬
‫‪۱۵۳‬‬ ‫دّا‪۶‬طالہظح‪۶‬وہ‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ےک‪ّ۶‬اےتس‪۶‬ںیم‪۶‬قاوقعمل‪۶‬قاںیت‪۶‬رکقا‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬‬
‫اک‪۶‬زجؽاامیٍ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رشمك‪۶‬وہاجےئ۔‪۶‬‬

‫‪Page 69 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۳۰۱‬‬ ‫اخمفل ‪۶‬اک ‪۶‬وقل ‪''۶‬املسمٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اقك ‪۶‬رپ ‪۶‬ارصاّ ‪۶‬ت ‪۶‬اچےیہ ‪''۶‬ہملک ‪۶‬بیجع‪۶‬‬ ‫‪۱۲۵‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬یک‪۶‬ادنیھ‪۶‬عـ‪۶‬۔‬
‫ےہ۔‪۶‬‬
‫‪۳۲۱‬‬ ‫اخمفل ‪۶‬ےک ‪۶‬وسال ‪۶‬اک ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬دےنی ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ‪۶‬فنصم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪۱۴۲‬‬ ‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬یک‪۶‬رصحی‪۶‬ایخكف‪۶‬ؽایعّی‪۶‬‬
‫رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اخمفل‪۶‬رپ‪۶‬دنچ‪۶‬وساالؿ۔‪۶‬‬
‫‪۳۰۵‬‬ ‫بیجم‪۶‬اخمفل‪۶‬ےک‪٘۶‬اُّ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬اک‪۶‬ینبم ‪۶‬وصقّ ‪۶‬رظن‪۶‬ےس‪۶‬قایش‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫ّمع‪۶‬افدس‪۶‬رپ‪۶‬ےہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 70 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫کتاب الشتی(ذ ّعہ‪۶‬مجنپ)‬

‫رشج‪۶‬کالص‪۶‬املعء‪۶‬ؽ‪۶‬وصایفء‬

‫‪ّ۶۲۳‬اضمٍ‪۶۵۰۲۵۶‬ھ‬ ‫اّ‪۶‬ہنٹپ‪۶‬میظع‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬ولدیھ‪۶‬رٹکہ‪۶‬رمہلس‪۶‬اقیض‪۶‬دبعاولدیح‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪۶۵‬قا‪:۰۶‬‬

‫دخمؽیم‪۶‬ؽ‪۶‬ومالیئ‪۶‬ہلبق‪۶‬دم‪۶‬ہلظ‪۶‬ااعلیل!میلست!‬
‫اومّ‪۶‬عٕعلہ‪۶‬دلی‪۶‬اک‪۶‬اّّاہ‪۶‬رکص‪۶‬لمکم‪۶‬وجاؿ‪۶‬دےئجی‪۶‬ہک‪۶‬ریقف‪۶‬وک‪۶‬تخس‪۶‬رتدد ےہ‪۶‬۔دؽرسُ‪۶‬ضعب‪۶‬املعء‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬وگتفگ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬رگم‪۶‬حیقنت‪۶‬اومّ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫وہ‪۶‬قایئ‪۶‬۔ذہلا‪۶‬ریقف‪۶‬وک‪۶‬ایھب‪۶‬كش‪۶‬ےہ‪،‬هلل‪۶‬دعف‪ّٓ۶‬امےیئ‪،‬اؽّ‪۶‬ارج‪۶‬میظع‪۶‬قاےیئ‪:‬‬
‫لغ‬
‫(‪ّ)۵‬قاّؿ‪۶‬وبقّللًساء‪۶‬وک‪۶‬ومالقا‪۶‬لضف‪ّ۶‬وسل‪۶‬دباویین‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ ۶‬مَ‪۶‬رتدقد‪۶‬اقحل‪۶‬ؽاہیب‪۶‬دولہی‪۶‬اجكْ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬زین‪۶‬هالہم‪۶‬ینیع‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬۔وجاؿ‪۶‬لمکم‪۶‬اطعوہہک‪ّ۶‬عف‪ٚ۶‬ىہہ‪۶‬وہ۔‬
‫(‪)۲‬ہفحت‪ّ۶‬ذـ‪۶‬ںیم ظشولؾ‪۶‬ہبطخ‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ریغ‪۶‬انم‪ٚ‬ـ‪۶‬وبہج‪۶‬دعص‪۶‬وتاّؿ‪۶‬اتبےت‪۶‬ںیہ‪۶‬احالہکن‪۶‬قاج‪۶‬الٔشؾل‪۶‬دباویین‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اےس‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫ؽاجكْ‪۶‬اتبےت‪۶‬ںیہ‪۶‬۔ہی‪۶‬ہبش‪۶‬یھب‪ّ۶‬عف‪۶‬وہ۔‬
‫ؿ ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےک ‪۶‬قلعتم ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬رطقا ٍِ ‪ ۶‬رف ‪۶‬قانکمم‪،‬ت ‪۶‬ہی ‪۶‬رچینی‪۶‬‬
‫(‪)۰‬زجاء ‪۶‬اهلل ‪۶‬دعؽہ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬ںیم ‪۶‬انجؿ ‪۶‬رضحاؿ ‪٘۶‬ادا ِ‬
‫ؽریغہ‪۶‬وہںیکس‪،‬احالہکن‪۶‬اشمدہہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬ےہ‪۶‬۔دؽرسُ‪۶‬ہلمج‪٘۶‬اداؿ‪۶‬یک‪۶‬ایسدؿ‪۶‬رپ‪۶‬نقیت‪۶‬اھٹ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬۔ادتسالل‪۶‬انجؿ‪۶‬ہب‪۶‬ومعص‪۶‬‬
‫ؿً‬ ‫ن‬
‫ٓا كف‪۶‬ؽدحكف‪۶‬رشفی‪۶‬اقیقحتؿ‪۶‬درگی‪۶‬املع‪۶‬وج‪۶‬اےس‪۶‬سخمص‪ ۶‬شؼٔاؿ‪ ۶‬وًَ‪ّ۶‬یض ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬اتبےت‪۶‬ںیہ‪۶‬۔شیتُ‪۶‬رھپ‪٘۶‬اداؿ‪۶‬‬
‫رکاص‪۶‬یھب‪۶‬یعطق‪۶‬یتنج‪۶‬وہےئ‪۶‬اںیہن‪۶‬ادنہشی‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ایک‪۶‬قایق‪ّ۶‬اہ!‬
‫(‪)۰‬اامسےئ‪۶‬دلی‪۶‬لثم‪۶‬ایضء‪۶‬ادلنی‪،‬عؤٌ‪۶‬ادلنی‪۶‬ؽریغہ‪۶‬وک‪۶‬انجؿ‪۶‬علًًا‪۶‬قااجكْ‪۶‬اتبےت‪۶‬ںیہ‪،‬سج‪۶‬صخش‪۶‬ےن‬

‫‪Page 71 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫كْاہ‪۶‬افتؽل‪۶‬ریخ‪ّ۶‬اھک‪،‬ایک‪۶‬رحج‪۶‬ےہ؟ ؽّت ‪۶‬یسک‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دیعس‪۶‬ؽریغہ‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬ھک‪٘ ۶‬کيِ‪،‬وجاؿ‪۶‬رمدمـ‪ّٓ۶‬امےیئ۔‬

‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫ل‬ ‫ل‬
‫احیم‪۶‬ننس‪،‬امیح‪۶‬نتف‪،‬دنؽہ‪۶‬نکش‪،‬دنؽی‪۶‬نگف‪،‬ومالقا ‪۶‬ؽدیح‪ّ۶‬نیم‪،‬صًَ ‪۶‬نع‪۶‬ا ًَٓ ‪۶‬ؽوحادؿ ‪۶‬اسلنم‪۶‬انیم‪۶‬قا ‪۶‬دا مًَ ‪۶!۶‬ا٘الص‪۶‬مکیلع‪۶‬‬
‫ؽّدمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽكْاکہت۔‬
‫ن‬
‫وجاؿ‪۶‬سملئ‪۶‬اامجلًا‪۶‬احرض‪،‬لیصفت‪۶‬اک‪۶‬ؽظف‪۶‬اہکٍ۔ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬آ قاوہٍ‪،‬قاّہ‪۶‬اجب‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪،‬ایگّہ‪ ۶‬ح‪۶‬رک‪٘۶‬اّےھ‪۶‬قاؽٍ‪۶‬‬
‫ٹنم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اینّ‪۶‬قاہم‪۶‬ھکل‪ّ۶‬اہوہٍ‪۶‬اؽّارگ‪۶‬یسک‪۶‬ںیم‪۶‬لیصفت‪۶‬بلط‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬وت‪۶‬اطًوال‪۶‬ارم‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّقاّاگہ‪۶‬زعؿ‪۶‬‬
‫یتعایل ایس‪۶‬اامجل‪۶‬ےس‪۶‬یہ‪۶‬تہب‪۶‬ھچک‪۶‬لیصفت‪۶‬دیپا‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ۔‬
‫ےس‪۶‬ادیم‪۶‬ایسی‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬دنہ‪۶‬میلس‪۶‬بحمدالل ٰ ی‬
‫ہلئسم‪۶‬زیارةیالِبورللنساء‪:‬‬
‫ک‬ ‫ذ‬
‫وًىی ‪۶‬ارکط ض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ !۶‬ےش ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬مکح ‪۶‬دؽ ‪۶‬مسق ‪۶‬ےہ‪:‬دایت ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬سفن ‪۶‬داؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬احلؽ ‪۶‬ےس ‪۶‬وہ ‪۶‬۔اؽّ ‪۶‬رعیض ‪۶‬ہک ‪۶‬وبہج ‪۶‬رعؽص‪۶‬‬
‫وعاّص‪۶‬اخّہیج‪۶‬وہ‪۶‬۔امتص‪۶‬ااکحص‪۶‬ہک‪۶‬رظنب‪۶‬دس‪۶‬دّاظئ‪۶‬دےی‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬ذمہـ‪۶‬یفنح‪۶‬ںیم‪۶‬قاوصخلص‪۶‬اقك‪۶‬اک ‪۶‬الیص‪۶‬ےہ‪،‬ایس‪۶‬مسق‪۶‬دؽص‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ںیہ‪۶‬۔ہی‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ںیمسق‪۶‬قا ٓا ہکن‪۶‬یفن‪۶‬ؽ‪۶‬اابثؿ‪۶‬ںیم‪۶‬فلتخم‪۶‬وہیت‪۶‬ںیہ‪۶‬ۂ‪۶‬زگ‪۶‬طًوایف‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬انمیش‪۶‬خدا‪۶‬خدا‪۶‬ےہ‪۶‬۔اٖ‪۶‬یک‪۶‬عوال‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫نساءیفیالمساجد ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رظن‪۶‬قداؿ‪۶‬ۂ‪۶‬زگ‪۶‬ونممم‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؽانک‪۶‬ونممم‪۶‬ےہ۔‪۶‬حیحص‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬یک‪۶‬قادنویٍ‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬سمخد‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪ّ۶‬ؽوک‪۶‬۔‬ ‫التمنعویایاماءیاللیمساجدیاللی‪1‬۔ ی‬
‫اؽّ‪۶‬رظن‪۶‬احبل‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ونممم‪۶‬کمایصر حیبہ القِ ایءیالکرام(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اہقف‪۶‬ء‪۶‬رکاص‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)‬
‫تعایلیعنہای اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىىھا‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وعّوتٍ‪۶‬‬
‫وقدیقالتیامیالمومننییالصدیِۃیریضیاللی ٰ‬
‫ےن‪۶‬وج‪۶‬یئن‪۶‬قاںیت‪۶‬دیپارک‪۶‬یل‪۶‬ںیہ‪۶‬ارگ‪۶‬‬ ‫لویراییرسولیاللی ی‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالجمعۃیبابیھلیعیلیمنیالیشہدیالجمعۃا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۲۰/ ۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 72 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫صیلیاللی ٰ‬
‫تعایلیعلیہیویسلمیمایاحدثیالنساءیلمنع نی ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اںیھن‪۶‬دےتھکی‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬ااسییہ‪۶‬‬
‫دجسمؽٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽك‪۶‬دےتی‪۶‬ےسیج‪۶‬ینب‪۶‬ارسالیئ‪۶‬یک‪۶‬وعّںیت‪ّ۶‬ؽیک‪۶‬‬ ‫المساجدیکمایمنعتینساءیبینیاسرائیل‪1‬۔ ی‬
‫ںیئگ۔‬
‫ل‬
‫وییہن ‪۶‬دوخل ‪۶‬لساء ‪۶‬یف ‪۶‬ا سماص ‪۶‬ہک ‪۶‬رپدہ ‪۶‬ؽ ‪۶‬رتس ‪۶‬ؽ ‪۶‬دعص ‪۶‬ہنتف ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬وہ ‪۶‬وت ‪۶‬یف ‪۶‬لٕسہ ‪۶‬اصال ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ظماتعن ‪۶‬ںیہن ‪ّ۶‬کھوا ‪۶‬ك َولکہ ‪۶‬بیط ‪۶‬ؽ ‪۶‬اظنتف ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫دالخ‪۶‬ےہ‪:‬بینیاالسالمیعیلیالنظافۃ‪2‬ی(ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬اینبد‪۶‬افصیئ‪۶‬رپ‪ّ۶‬یھک‪۶‬یئگ‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)رگم‪۶‬رظن‪۶‬كْ‪۶‬احل‪۶‬ہک‪۶‬قامہ‪۶‬فشک‪۶‬وعّاؿ‪۶‬ےک‪۶‬اعدی‪۶‬ںیہ‪۶‬۔‬
‫اامص‪۶‬انب‪۶‬امہص‪۶‬ؽریغہ‪۶‬اهالص‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬لیبس‪۶‬اؿالص‪۶‬عنم‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪۶‬مکح‪۶‬ایس‪۶‬مسق‪۶‬دؽص‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬۔ہنیعب‪۶‬یہی‪۶‬ظفل‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬مکح‪۶‬ںیم‪۶‬قاےئ‪۶‬‬
‫وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬وج‪۶‬ریقف‪۶‬ےن‪۶‬ہلئسم‪ّ۶‬قاّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اایتخّ‪۶‬ایک‪۶‬۔ےھجم‪۶‬قاد‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رحاص‪۶‬اھکل‪۶‬وہ‪۶‬ك َولکہ‪۶‬اغابل‪۶‬میلعت‪۶‬ادؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬خلـ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ن‬
‫رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬رظن‪۶‬احبل‪۶‬لیبس‪۶‬اؿالص‪۶‬عنم‪۶‬اتبقا‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬ریمُ‪۶‬وتفی‪۶‬وک‪۶‬طالہظح‪ّٓ۶‬ام ںی‪،‬ےھجم‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬قاّہ‪ ۶ ۵۲‬ح‪۶‬رک‪۶‬دٖ‪۵۳‬ٹنم‪۶‬‬
‫ٓا ےئگ‪۶‬اےنپ‪۶‬ومجمہع‪۶‬ےس‪۶‬اکن ےن‪۶‬اؽّ‪۶‬دےنھکی‪۶‬یک‪ ّٓ۶‬ت‪۶‬ںیہن‪۶‬۔‬
‫فظ ر یان یال یتعارض یو یان یالحکمنی یکالھما یصوابی ؿاۂ ‪۶‬وہ‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪۶‬وکیئ‪۶‬اعتّص ‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬مکح‪۶‬دحیلعہ‪۶‬دحیلعہ‪۶‬‬
‫تعایلیاعلم(ؿ)‬
‫دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ںیہ‪۶‬۔واللی ٰ‬ ‫تعایلیاعلمی۔ ی‬
‫علیحدةیویاللی ٰ‬
‫ہبطخ‪۶‬ظشولقہ‬
‫ہلئسم‪ٔ ۶‬‬
‫ٔ‬

‫وبہج‪۶‬دعص‪۶‬وتاّؿ‪۶‬قاانم‪ٚ‬ـ‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬اہنكف‪۶‬رکاتیہ‪۶‬زنتیہی‪۶‬ےہ‪۶‬کماینصیعلیہیفیحاشیۃیالطحطاویۃیویردیالمحتار(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ل‬
‫رپ‪۶‬احہیش‪۶‬ـشقاؽہی‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬دا مشواّ‪۶‬ںیم‪۶‬صن‪۶‬یک‪۶‬یئگ‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)اؽّ‪۶‬رکاہـ‪۶‬زنتیہی‪۶‬مسق‪۶‬ابمج‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬انمیف‪۶‬وجاّ‪۶‬دّیتس‪۶‬ؽ‪۶‬اقاذـ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ك َولکہ‪۶‬اقاذـ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬عمج‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‬
‫کمایحِِہیالعالمۃیالشایمیویلنایفیتحِیِہیمِالۃیسمؼناھای اسیجہک ‪۶‬هالہم ‪٘۶‬ایم ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬قیقحت ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫"جملیمیحلیہیانیالمکروھۃیتزنی ایلؼسیبمعصیۃ"یاقمنای قیقحت ‪۶‬ںیم ‪۶‬امہّا ‪۶‬اقك ‪۶‬اقمہل ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪"۶‬جملی‬
‫فی ایالطامۃیالکربییعیلیمایزعمیاللک نوییفیرسالتہیفی محلیہیانیالمکروھہیتزنیہایلؼسیبمعصیۃ" ‪ّ۶‬اھک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬ونھکلی‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬وقل‪۶‬رپ‪۶‬كْی‪۶‬تبیصم‪۶‬اقمئ‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫شربیالدخانیانیالمکروہیتزنی ایمنیالصغائری ی‬
‫ےن‪۶‬رشؿ‪۶‬داخٍ(ابمتوک‪۶‬ونیش)ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬اےنپ‪ّ٘۶‬اہل‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیاالذانیبابیخروجیالنساءیایلیالمساجدیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۲۳/ ۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یا تحافیالسادةیالمتِنییکتابیاسرارالطہارةیدارالقکریبیوت‪،۵۲۳/ ۲‬کشفیالخقاءیدحكف‪۵۲۳‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۱۴/ ۵‬‬
‫‪Page 73 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فاذا یاعؾید یصار یمن یالکبائر‪،‬و یھذا یج ل یعظیم یالی ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬رکمؽہ‪۶‬زنتیہی‪۶‬یھب‪۶‬گواہ‪۶‬ریغصہ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬رکتاّ‪۶‬ؽ‪۶‬ااعدہ‪۶‬‬

‫یساعدینِلیویالیعِلینسألیاللیالعقویویالعافیۃی۔ ی ےس‪۶‬ریبکہ‪۶‬وہ‪۶‬اجقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہی‪۶‬تہب‪۶‬كْی‪۶‬اہجلف‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬وماتقف‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬وت‪۶‬لقع‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬یہ‪۶‬لقن‪۶‬۔مہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬اعمیف‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫٘الیتم‪۶‬اک‪۶‬وسال‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫وت‪۶‬اٍ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ومکحٍ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اصال‪۶‬انتیف‪۶‬ںیہن‪۶‬۔اہٍ‪۶‬وتفی‪۶‬ونھکلہی‪۶‬ےن‪۶‬ہک‪۶‬طلخ‪۶‬وک‪۶‬رکمؽہ‪۶‬رحتیمی‪۶‬رہھٹاقا‪۶‬ؽہ‪۶‬رضؽّ‪۶‬مکح‪۶‬قاج‪۶‬الٔشؾل‪۶‬دقٖ‪۶‬‬
‫یتعایلیاعلم‬
‫رسہ‪۶‬ارشلفی‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬اؽّ‪ ۶‬طل‪۶‬ؽ‪۶‬قالط‪۶‬دنع‪۶‬االاصنَ‪۶‬ےہ‪۶‬۔والل ٰ‬
‫ہلئسم‪۶‬رضحاؿ‪٘۶‬اداؿ‪۶‬رکاص‬
‫ىسػ‬
‫دنبہ‪ ۶‬ض‪۶‬ؽ‪۶‬اّ‪۶‬رھ‪۶‬دؽ‪۶‬اہجٍ‪ٓ ۶‬ا ّادص‬ ‫افٖ‪۶‬وگیممی‪۶‬ؽ‪۶‬اّ‪۶‬ہتفگ‪۶‬وخد‪۶‬داشلدص‪۶‬‬
‫(ںیم‪۶‬لھک‪۶‬رک‪۶‬قاؿ‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬ےہک‪۶‬وہےئ‪۶‬رپ‪۶‬ریما‪۶‬دل‪۶‬وخٖ‪۶‬ےہ‪،‬ںیم‪۶‬قشع‪۶‬اک‪۶‬هالص‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اہجونٍ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬وہٍ‪۶‬۔ؿ)‬
‫عىہ‬ ‫لىھ‬
‫٘اداؿ‪۶‬رکاص(ذًلوا‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یف‪۶‬ادلاین‪۶‬ؽ‪۶‬االرخہ‪۶‬نم‪۶‬وما ض‪۶‬افٍ‪۶‬ومیل‪۶‬اوقلص‪ ۶‬ض‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ںیمہ‪۶‬داین‪۶‬ؽ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬هالومٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪ّ۶‬ےھک‪۶‬ویکہکن‪۶‬یسک‪۶‬وقص‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬رکدہ‪۶‬هالص‪۶‬ایس‪۶‬وقص‪۶‬ےس‪۶‬امشّ‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)رپ‪۶‬دعص‪۶‬رطقاٍ‪ ۶‬رف(ہک‪۶‬ایس‪۶‬دقّ‪۶‬اک‪۶‬ریقف‪۶‬دمیع)ت ‪۶‬دعص‪۶‬‬
‫ذ‬
‫ااکمٍ ‪۶‬سج ‪۶‬ےس ‪ ۶‬وًىی ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬ریبعت‪۶‬ایک‪،‬اؽّ ‪ّ۶‬ضف ‪۶‬ؽ ‪۶‬رچینكف‪۶‬یک‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن‪۶‬یفن ‪۶‬یک ‪۶‬رصتحی ‪۶‬رک ‪۶‬دی‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽیہ‪۶‬دب ‪۶‬ذمیبہ ‪۶‬رماد‪۶‬‬
‫سج‪۶‬ںیم‪۶‬ااکنّ‪۶‬ضعب‪۶‬رضؽّقاؿ‪۶‬دنی‪۶‬وہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬یھب‪۶‬ؽیہ‪۶‬بلس‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬بلس‪۶‬دبىـ‪۶‬ریغ‪ ۶‬رفہی‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬ریبعت‪۶‬ںیم‪۶‬فطع‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬وموہص‪۶‬ںیہ‪۶‬وصخاص‪۶‬ؽریغہ‪۶‬یک‪ّ۶‬قادؿ‪۶‬ہک‪۶‬اؽّ‪۶‬وتعیس‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬دُ‪۶‬امک‪۶‬ربعمت‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬رطقاٍ‪ ۶‬رف‪۶‬قانکمم‪۶‬ت ‪۶‬ہی‪ّ۶‬ایضف‪۶‬رچینی‪۶‬ؽریغہ‪۶‬‬
‫وہ‪۶‬ںیکس‪۶‬ریقف‪۶‬دمحبہ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬دتبمم‪۶‬ںیہن‪۶‬عبتم‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ ‪۶‬زجا ‪۶‬ء‪۶‬اهلل‪۶‬دعؽہ‪۶‬ںیم‪۶‬انمض‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬ذہلا ‪۶‬ااصتخّ ‪۶‬ےس‪۶‬اکص‪۶‬ایل‪۶‬‬
‫ص‪۵۳۵‬ےس‪ ۵۵۲‬قك‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬املکؿ‪۶‬رصتخمہ‪۶‬رعمؽص‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬دؽقاّہ‪۶‬رظن‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬وت‪۶‬وعبت ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٍ‪۶‬امتص‪۶‬اہبشؿ‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬قا ںی۔ ٓا كف‪۶‬ؽ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ہک‪۶‬ریقف‪۶‬ےن‪۶‬درک‪۶‬ںیک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬كش‪۶‬ںیہن ہک‪۶‬رضؽّ‪۶‬اعص‪۶‬ؽ‪۶‬قلطم‪۶‬رضؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬ومعص‪۶‬ؽ‪۶‬اؿالص‪۶‬رپ‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪۶‬‬
‫ذـ‪۶‬قك‪۶‬دلیل‪۶‬حیحص‪۶‬ےس‪۶‬صیصخت‪۶‬ؽ‪۶‬لغًود‪۶‬ت ‪۶‬قاكف‪۶‬وہ‪۶‬۔اؽّ‪۶‬كش‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬قال‪۶‬دلیل‪۶‬ضحم‪۶‬اےنپ‪۶‬ایخل‪۶‬یک‪۶‬انبرپ‪۶‬اداعےئ‪۶‬صیصخت‪۶‬ؽ‪۶‬لغًود‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫لٕ‬
‫زگ‪۶‬قیقحت‪۶‬ت ‪۶‬ظٓاّ‪۶‬قاےکس‪۶‬اگ‪۶‬ك َولکہ‪ ۶‬سًض‪۶‬۔اؽّ‪۶‬كش‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ہلئسم‪۶‬قاؿ‪۶‬انمظف‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬قاؿ‪۶‬ہقف‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬ااعفل‪۶‬عکلًَٓ‪۶‬منیحیثی‬
‫عــــــہ‬
‫ےس‪۶‬قاذـ‪۶‬وہ۔اؽّ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬ےب‪۶‬رعمتف‪۶‬دلیل‪۶‬‬ ‫الحلیویالحرمۃیویالصحۃیوالسِامی‬
‫عــــــہ‪ :‬وفیاالصلی"الصہام"۔ ی‬
‫یی‬
‫ی‬

‫‪Page 74 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اابتم‪۶‬الّص‪۶‬وہ‪۶‬۔اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬یہس‪۶‬وت‪۶‬اابتم‪۶‬اہمئ‪۶‬ذمہـ‪۶‬اک‪۶‬وہ‪۶‬اگ‪۶‬ت ‪۶‬ضعب‪۶‬اتمرخنی‪۶‬اک‪،‬ضعب‪۶‬اتمرخنی‪۶‬ےک‪۶‬کالص‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬ااکكْ‪۶‬ےک‪۶‬کالص‪۶‬رپ‪۶‬ایک‪۶‬ؽہج‪۶‬‬
‫رتحیج ‪۶‬ےہ ‪۶‬نج ‪۶‬ےس‪۶‬ریقف ‪۶‬ےن ‪۶‬اانسد ‪۶‬ایک ‪۶‬وسا ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬اؿالص ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬ؽ ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ےس ‪۶‬عىمسك ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وج ‪۶‬لغًوا ‪۶‬دلیل ‪۶‬رشیع ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬قال‪۶‬‬
‫دلیل‪۶‬دمیع‪۶‬صیصخت‪۶‬ؽ‪۶‬لغًود‪۶‬ہی‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اعوال‪۶‬تہب‪۶‬اکنؿ‪۶‬اٖ‪۶‬احتؽّ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ری‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬رگم‪۶‬ریقف‪۶‬دھکی‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اہجٍ‪۶‬قك‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫ےن ‪۶‬دوعی ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ذاجدقاؿ ی ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬سمم ‪۶‬یہ ‪۶‬ںیہن۔ ‪۶‬زجاء ‪۶‬اهلل ‪۶‬رپ‪۶‬رظن ‪۶‬قاّہ ‪ّٓ۶‬امےیئ ‪۶‬ص‪۵۳۲‬رپ ‪۶‬ااعشّ ‪۶‬رک ‪۶‬دقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬‬
‫رکہمی‪۶‬ؽ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ےک‪۶‬دؽ‪۶‬لمحم‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیہ‪:‬یفن‪۶‬خلؾد‪۶‬ؽیفن‪۶‬دوخل‪۶‬۔قاین‪۶‬وک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ظفل‪۶‬ےس‪۶‬ابتمدّ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬رطَ‪۶‬املکؿ‪۶‬الہ‪۶‬قیقحت‪۶‬وک‪۶‬‬
‫قارظ‪۶‬اتبقا‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬اانپ‪۶‬دوعی‪۶‬ینعی‪۶‬یفن‪ ۶‬رف‪۶‬دؽونٍ‪۶‬دقتری‪۶‬رپ‪۶‬قاكف‪۶‬رہھٹاقا‪۶‬ےہ‪۶‬املکؿ‪۶‬ضعب‪۶‬درگی‪۶‬املعء‪۶‬ںیم‪۶‬صیصخت‪۶‬نیطبس‪۶‬رکنیمی‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ایس‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ابتمدّ‪۶‬اینع‪۶‬یفن‪۶‬دوخل‪۶‬یک‪۶‬رظن‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬ریما‪۶‬دوعی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ك َولکہ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اامتحل‪۶‬زگاّٖ‪۶‬رکدےیئ‪۶‬ےھت‪۶‬ارگآ ‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬رطَ‪۶‬ابتدّ‪۶‬ؽ‪۶‬وہظّ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬رطَ‪۶‬ریما‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬رصَ‪۶‬ریما‪۶‬ك َولکہ‪۶‬اٍ‪۶‬ااکكْ‪۶‬اک‪۶‬عوالٍ‪۶‬ولقؿ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬امہّا‪۶‬ارشناج‪۶‬دصؽّ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫۔ّیہ‪۶‬یفن‪۶‬خلؾد‪،‬ایک‪۶‬ںیہک‪۶‬املکؿ ‪۶‬درگی ‪۶‬املعء ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک ‪۶‬رصتحی‪۶‬ںیہک ‪۶‬طالہظح ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ ۶‬دلخ‪۶‬یف‪۶‬اانلّ ‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬یک ‪۶‬یفن‪۶‬رضحاؿ‪۶‬‬
‫ك‬
‫ّاحی وًَ‪۶‬رکنیمی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬اخص‪۶‬ےہ‪۶‬قایق‪٘۶‬اداؿ‪۶‬رکاص‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬ریمُ‪۶‬دوعی‪۶‬اک‪ّ۶‬د‪۶‬اٖ‪۶‬صیصخت‪۶‬ؽ‪۶‬قیقحت‪۶‬‬
‫درگیاٍ ںیم‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪۶‬۔اغكف‪۶‬ہی ‪۶‬ہک‪۶‬اہیٍ‪۶‬دعص‪۶‬درک‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬درک‪۶‬دعص‪۶‬۔ّاہ‪۶‬ؽہ‪۶‬دؽرسا‪۶‬ولہپ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬امہُّ‪۶‬ولقؿ‪۶‬اّنک‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫الیم‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیمہ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬لج‪۶‬ؽ‪۶‬هال‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ادیم‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬قح‪۶‬قاحص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رظن‪۶‬املعء‪۶‬اےسی‪۶‬وماعق‪۶‬ںیم‪۶‬دؽ‪۶‬ؽہج‪۶‬رپ‪۶‬طًسٍـ‪۶‬‬
‫وہ‪۶‬اجیت‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬دؽونٍ ےک‪۶‬ےئل‪۶‬رشم‪۶‬ںیم‪۶‬اک ‪۶‬الیص‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ۂ‪۶‬اقك‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وتہج‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬تمس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬عوہ‪۶‬‬ ‫"‪1‬۔‬ ‫"‬
‫رکقا‪۶‬ےہ(ؿ)۔‬
‫اقك‪۶‬ظفح‪۶‬اعہم‪۶‬ؽدسا‪۶‬ہک‪۶‬اکتل‪۶‬ت ‪۶‬رک‪۶‬ںیھٹیب‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬دیسقا‪۶‬اامص‪ّ۶‬اضّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬وقنمل‪۶‬وہا‪۶‬اؽّهالہم‪ّّ۶‬اقین‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬یہی‪۶‬وتہیج‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہی‪۶‬صیصخت‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬وصخص‪۶‬زجص‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬زجص‪۶‬وصخص‪۶‬ہک‪۶‬اعمداهلل‪۶‬قالدلیل‪۶‬‬
‫صیصخت ‪۶‬ومعص ‪۶‬رشم ‪۶‬الّص ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬۔ہی ‪۶‬سیفن ‪۶‬رفتہق ‪۶‬وفحمؽ ‪ّ۶‬ےنھک ‪۶‬اک ‪۶‬ےہ ِ‬
‫‪۶‬۔زجص ‪۶‬وصخص ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬دوعٰی ‪۶‬رکدقا ‪۶‬اجےئ ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬مکح ‪۶‬اںیہن ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اھت‪۶‬اخص‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬امؽّاء‬
‫عــــــہ‪:‬یفیاالصلیھکذا۔ی ی‬
‫ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰۴ /۲‬‬
‫‪Page 75 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل‬
‫ےکےئل‪۶‬ۂزگ‪۶‬قاكف‪۶‬ںیہن۔اؽّوصخص‪۶‬زجص‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬قازجلص‪۶‬ؽا يغًَ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬امانن‪۶‬ہی‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اخص‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬امؽّاء‪۶‬ںیم‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وبثؿ‪۶‬رپ‪۶‬عطق‪۶‬ؽنیقی‪۶‬ںیہن‪۶‬ارگآ ‪۶‬نظ‪۶‬ؽّاجء‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫ل‬
‫‪۶‬وصخصا‪۶‬اہجٍ‪۶‬لحمِ‪۶‬ؽتعس‪۶‬ؽّاجء‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دحؿ‪۶‬نع‪۶‬ارحبل‪۶‬ؽالرجص‬ ‫ً‬ ‫دؽرسُ‪۶‬ایبٍ‪۶‬افمد‪۶‬رشم‪۶‬ؽااہظّ‪۶‬ام‪ٍ ۶‬كی‪۶‬ادللیل‪۶‬ؽلک‪۶‬دی‪۶‬قح‪۶‬‬
‫۔وصخصا‪۶‬لحم‪۶‬انمظف‪۶‬اہجٍ‪۶‬اعضَ‪۶‬قاالامجم‪۶‬وبقمل ً‬
‫‪۶‬وصخصا‪۶‬اےنپ‪۶‬رساکّ‪۶‬ںیم‪۶‬تبحم‪۶‬ؽدنبیگ‪۶‬ؽاینّ‪۶‬ؽهالیم‪۶‬اک‪۶‬اقتاض‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپ‪۶‬قاالےہ‪۶‬‬ ‫ً‬
‫ہی‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ؽابتمدّ‪۶‬اک‪۶‬اافدہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّزجص‪۶‬ؽعطق‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬لحم‪۶‬اؽّنظ‪۶‬ؽّاجء‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬لحم‪۶‬رپ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪۶‬۔ہی‪۶‬كلسم‪۶‬قیقحت‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اؽّؽہ ‪۶‬كلسم ‪۶‬كيؼيُ ‪۶‬اؽّدؽونٍ ‪۶‬وصاؿ ‪۶‬ںیہ۔رضحؿ ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬افّؽص ‪۶‬امظع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬ایک ‪۶‬قاّوسل ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫!ولوگٍ وک‪۶‬وھچّ‪۶‬دےئجی‪۶‬ہک‪۶‬لمع‪۶‬رکںی‪ّٓ،‬امقا‪۶‬وت‪۶‬وھچّدؽ۔ادیم‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ایبٍ‪۶‬ےس‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہایگ‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬رطقی‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫انب ‪۶‬رجح ‪۶‬ىسغالین ‪۶‬اؽّاامص ‪۶‬انب ‪۶‬رجح ‪۶‬یکم ‪۶‬ؽهالہم ‪۶‬دمحم ‪ّّ۶‬اقین ‪۶‬ؽرضحؿ ‪۶‬اامٍ ‪۶‬ایرطلغۃ‪۶‬خیش ‪۶‬اربک ‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬نیققحم ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪ ۶‬مہن‪۶‬اک ‪۶‬اتخمّ ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اؽّاےس‪۶‬رطقی‪۶‬صیصخت‪۶‬ےس‪۶‬اصلًا‪۶‬انتیف‪۶‬ںیہن۔ۂ‪۶‬اقك‪۶‬اشنمء‪۶‬حیحص‪۶‬ےس‪۶‬قایش‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬لحم‪۶‬رپ‪۶‬قح‪۶‬ےہ‪۶‬وباللیالتوفیق۔‬
‫اخمتفل‪۶‬اشمدہ‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬زجاء‪۶‬اهلل‪۶‬ںیم‪۶‬ص‪ ۵۳۱۶‬رپ‪۶‬قادصقل‪۶‬ذموکّ‪۶‬اھت۔ؽہ‪٘۶‬اّاہحفص ‪۶‬ایس‪۶‬ایبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪،‬ایک‪۶‬اشمدہہ‪۶‬ہی‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬دیس‪۶‬اہک‪۶‬‬
‫اجقااھت‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬دصؽّ‪۶‬وہا‪۶‬وت ‪۶‬امہُّ‪۶‬دوعٰی‪۶‬ےک‪۶‬بک‪۶‬انمیف‪۶‬۔قا‪۶‬ہی‪۶‬اشمدہہ‪۶‬وہا ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪ِ۶‬الٍ‪۶‬ہک‪۶‬یف‪۶‬اولاعق‪۶‬دیس‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬اقًساؿ‪۶‬ںیم‪۶‬یھبک‪۶‬‬
‫اداعء ‪۶‬ت ‪ ___________۶‬اؽّرھپ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪ ۶‬رف‪۶‬ایک ‪۶‬وت ‪۶‬ااسی ‪۶‬اشمدہہ ‪ّ۶‬ؽےئ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬ےلم ‪۶‬اگ۔رھپ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬قاىـ ‪۶‬ہلمج ‪٘۶‬اداؿ ‪۶‬یک ‪۶‬ایسدؿ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اّافتم‪۶‬نیقی‪۶‬ریمی‪۶‬مہف‪۶‬اقرص‪۶‬ںیم ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬نیقی‪۶‬ےس ‪۶‬رماد ‪۶‬نیقی‪۶‬کالیم‪۶‬وہوت‪۶‬ؽہ‪۶‬وتویٍ‪۶‬یہ‪۶‬احک ‪۶‬وہاتکسےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬‬
‫ليٍ‬
‫قا وًَ‪۶‬یسک‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ےل‪۶‬رک‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪ِ۶‬الٍ‪۶‬بسن‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬ااسی‪۶‬نیقی‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬لک‪۶‬ویکرکن‪۶‬نکمم۔اؽّنیقی‪۶‬یہقف‪۶‬دصقم‪۶‬وہہک‪۶‬بسن‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫رہشؿ‪۶‬امین‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ‪۶‬والناسیامنایءیعیلیانساب م(ول ‪۶‬اینپ‪۶‬وبسنٍ‪۶‬رپ‪۶‬انیم‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ۔ؿ)وت‪۶‬سج‪۶‬اخص‪۶‬ےس‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬دصؽّ‪۶‬‬
‫انمیف‪۶‬وہ اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اّافتم‪۶‬ینیقی‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬دلیل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬رپ‪۶‬قایئ‪۶‬یئگ‪۶‬قاویقٍ‪۶‬ےس‪۶‬ویکٍ‪۶‬اّافتم‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬احالہکن‪۶‬دلیل‪۶‬اینع‪۶‬رہشؿ‪۶‬‬
‫وموجد‪۶‬اؽّانمیف‪۶‬اینع‪۶‬دصؽّ رف‪۶‬وقفمد۔‬
‫خً‬
‫شیتا‪ٚ۶‬ىہہ‪۶‬ہک‪٘۶‬اداؿ‪۶‬رکاص‪۶‬یتنج‪۶‬رہھٹںی‪۶‬ےگ‪ ،‬وًىی‪۶‬اٖ‪۶‬عػيِ‪۶‬ےک‪۶‬وموضم‪۶‬ؽومحمل‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬دؽاامتحل‪۶‬ںیہ۔٘اداؿ‪۶‬رکاص‪۶‬ینعی‪۶‬‬
‫ؽہ ‪۶‬وج ‪۶‬دنعاهلل ‪٘۶‬اداؿ ‪۶‬رکاص ‪۶‬قا ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وج ‪۶‬انبص‪۶‬ایسدؿ ‪۶‬وہشمّ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اعص ‪۶‬اّںی ‪۶‬ہک ‪۶‬سفن ‪۶‬االرماؽّملع ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ںیم ھچک ‪۶‬وہ اؽّ‪۶‬یعطق‪۶‬یتنج ‪۶‬ینعی ‪۶‬قال‬
‫وخل‪۶‬قاّیک‪۶‬یفن‪۶‬وہقا‪۶‬یعطق‪۶‬یتنج‪۶‬اعبتبق‪۶‬ؽااجنص‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬خلؾدقاّ‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬وہ۔اؿ‪۶‬ہی‪۶‬اچّ‪۶‬لمحم‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ریقف‪۶‬‬ ‫تقبس‪۶‬ذعاؿ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬د ِ‬
‫ےک‪۶‬دوعٰی‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬وک‪۶‬یھب‪۶‬عَٗ‪۶‬ںیہن‪۶‬۔ےلہپ‪۶‬رعص‪۶‬رکاکچ‪۶‬ہک‪۶‬ریغ‪۶‬نینسح‪۶‬ںیم‪۶‬یفن‪۶‬دوخل‪۶‬وطبّ‪ّ۶‬اجرظن‪۶‬لكہؾّ‪۶‬ؽابتدّےہ‪۶‬رھپ‪۶‬تیعطق‪۶‬‬
‫طلى‬
‫اہکٍ‪،‬ك َولکہ‪۶‬یفن‪۶‬خلؾد‪۶‬یھب‪۶‬ہلئسم‪۶‬ؿًوہ‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬دمحباهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہی‪۶‬نظ‪۶‬اغلف‪۶‬۔اکٌٔ‪ّ۶‬اےئ‪ ۶‬شض‪۶‬رسبدح‪۶‬نیقی‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬اہقفء‪۶‬نیقی‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫ےک‪ ۶‬قلِّ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪،‬‬

‫‪Page 76 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٰ‬
‫رگم ‪۶‬ت ‪۶‬نیقی ‪۶‬کالیم ‪۶‬ہک‪۶‬ہلئسم ‪۶‬اقعدئ ‪۶‬ہیعطق‪۶‬ےس‪۶‬ظٓاّ ‪۶‬قاےئ ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم ‪۶‬ادمی ‪۶‬كش‪۶‬وک ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬دےنی ‪۶‬ؽاال ‪۶‬رمگاہ ‪۶‬ؽاخّج ‪۶‬اّ ‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬رہھٹ ‪۶‬اجےئ ‪۶‬۔‬
‫زجاء‪۶‬اهلل‪۶‬ہحفص‪ ۵۳۰۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ‪۶‬طالہظح‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‬
‫اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک ‪۶‬ےب ‪۶‬كش ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬زجص ‪۶‬رکقاوہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬حیحص‪۶‬‬ ‫النینیاکادانیاجزمیانیحِیِۃیالکقرالیتِع‪1‬یالخ۔ ی‬
‫الًسـ‪۶‬دیس‪۶‬ےس‪۶‬یقیقح‪ ۶‬رف‪۶‬اک‪۶‬ؽوقم‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا۔اخل(ؿ)‬
‫اؽّقارفلص‪۶‬یفن‪۶‬خلؾد‪۶‬ك َولکہ‪۶‬رفبص‪ ۶‬طل‪۶‬یفن‪۶‬دوخل‪۶‬یہ‪۶‬یعطق‪۶‬امٍ‪۶‬یل‪۶‬اجےئ‪۶‬وت‪۶‬زک‪۶‬ےکےئل‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وج‪۶‬دنع‪۶‬اهلل‪٘۶‬اداؿ‪۶‬رکاص‪۶‬ںیہ‪،‬ت ‪۶‬‬
‫ۂ‪۶‬اٖ‪۶‬صخش‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وج‪۶‬دیس‪۶‬کہالقاوہ ارگآ ‪۶‬ؽاعق‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬اؽّاؿ‪۶‬یسک‪۶‬نیعم‪۶‬ںیم‪۶‬وصحل‪۶‬ؽفص‪۶‬ونعاین‪۶‬رپ‪۶‬عطق‪۶‬ؽنیقی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫ّاہ‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬وبثؿ‪۶‬ؽفص‪۶‬ومحمل‪۶‬ویکرکن‪۶‬عؼلؾم‪۶‬ہب‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّیسک‪۶‬نیعم‪۶‬وک‪۶‬ادنہشی‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ویکٍ‪۶‬اھٹ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ۂ‪۶‬اقك‪۶‬ںیم‪۶‬دعص‪۶‬‬
‫ملع‪۶‬سفن‪۶‬االرم‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اامتحل‪۶‬اگلوہا‪۶‬ےہ‪۶‬۔زجا‪۶‬ء‪۶‬اهلل‪۶‬ص‪۵۳۱‬ںیم‪۶‬ابعّؿ‪۶‬ااعسَ‪۶‬طالہظح‪۶‬وہہک‪:‬‬
‫ذـ‪۶‬اامتحل‪۶‬اقمئ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬ےسی‪۶‬ققحتم‪۶‬وہاگ‪۶‬اخل۔(ؿ)‬ ‫منیاینیتحِقی ٰذلكیلِیامیاحتمال‪2‬الخ۔ ی‬
‫كيٍ‬
‫اؽّادنہشی ‪ٓ ۶‬ا رخؿ ‪۶‬وت ‪۶‬اںیہن ‪۶‬یھب ‪۶‬ت ‪۶‬اھٹ ‪۶‬ایگ ‪۶‬ںیہنج ‪ ۶‬وًَ ‪۶‬قاص ‪۶‬ےل ‪۶‬رک ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وہایگ ‪۶‬ہک ‪۶‬مت ‪۶‬یتنج ‪۶‬وہ۔ ‪۶‬اعینیعشرہیمبشرہیونظرائہمی‬
‫یتعایلیعنہم ۔‪۶‬ت ‪۶‬اںیہن‪۶‬اھٹ‪۶‬ایگ‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬قاقیقحتل‪ّٓ۶‬امقاایگ۔‬ ‫ریضیالل ٰ‬
‫وج‪۶‬اچوہ‪۶‬لمع‪۶‬رکؽ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ںیم ےن‪۶‬ںیہمت‪۶‬شخب‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬ ‫اعملواماشػتمیفِدیغقرتیلکم‪3‬۔ ی‬
‫یتعایلیاعلم ی‬
‫اینع‪۶‬ااحصؿ‪۶‬دبّ‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬۔والل ٰ‬
‫ہلئسم‪۶‬ہیمستٔ‪۶‬عؤٌ‪۶‬ادلنی‬
‫ذ‬
‫وًىی‪۶‬ارکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶!۶‬اہٍ‪۶‬ہی‪۶‬ہلئسم‪ْ۶‬ػہوہ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وخایہ‪۶‬وخنایہ‪۶‬ؽیہ‪۶‬مکح‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وقنمل‪۶‬اک‪۶‬اابتم‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬لقع‪۶‬رپ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬‬ ‫یجبیاتباعیالمنِولیوانیلمییظ ریللعِولیکمایفی ی‬
‫ؿاۂ‪ ۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬اےسی‪۶‬یہ‬

‫‪1‬‬
‫یجزاءیاللیعدوہیبابائہٖیختمیالنبوةیونّی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۲۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یجزاءیاللیعدوہیبابائہٖیختمیالنبوةیونّی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۲۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یکزنالعمالیدحكف‪۰۳۵۱۳‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۵ /۵۰‬‬
‫‪Page 77 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل‬
‫ّدا مشواّ‪۶‬ؽریغہ‪ّ۶‬شؾل‪۶‬املعء‪۶‬یک‪۶‬اتکوبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬ ‫ردالمحتاریوغیہیمنیکتبیالقحول‪1‬۔ ی‬
‫ریقف‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪ّ۶‬اےئ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬مکح‪۶‬اابنتسؽ‪۶‬ایک‪۶‬وہقا‪۶‬وترضؽّ‪۶‬لحم‪۶‬وماخدہ‪۶‬اھت۔اؿ‪۶‬ہک‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬اہقفےئ‪۶‬اهالص‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امےکچ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ابعّاؿ‪۶‬ریقف‪۶‬ےن‪۶‬وتفٰی‪۶‬ںیم‪۶‬لقن‪۶‬رکدںی‪۶‬ہک‪۶‬ایس‪۶‬دقّ‪۶‬دہعہ‪۶‬یتفم‪۶‬اھت‪۶‬وت‪۶‬اؿ‪۶‬وساےئ‪۶‬اابتم‪۶‬اچّہ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬۔افتؽل‪۶‬رضؽّ‪۶‬نسح‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬‬
‫‪ٓ ( 2"‬ا ؿ‪۶‬اینپ‪۶‬‬ ‫قك‪۶‬اخمتفل‪۶‬رشہیع‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬اؽّیہن‪۶‬ذعّ‪۶‬افتؽل‪۶‬اصلًا‪۶‬ومسمم‪۶‬ںیہن‪۶‬قح‪۶‬احبست ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اّ٘ادّٓامقا‪" :‬‬
‫اجونٍ‪۶‬وک‪۶‬اصَ‪۶‬رھتسا‪۶‬ت ‪۶‬اتبؽ۔ؿ)ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬نج‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬رکمی‪۶‬یھت‪۶‬کانییحبیالقالیالحسن‪3‬۔(ایھچ‪۶‬‬
‫افل ‪۶‬وک ‪۶‬دنسپ ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ےھت ‪۶‬۔ؿ)ك ّْہ ‪۶‬قاص ‪۶‬ےس ‪۶‬عنم ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اؽّاےس ‪۶‬دبل ‪۶‬رک ‪۶‬ہلیمج ‪۶‬رکدقا۔اؽّاٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ذعمؽّ ‪۶‬رشیع ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬زتہیک ‪۶‬سفن‪۶‬‬
‫د‬
‫اّ٘اد ‪۶‬ایک ‪۶‬ایک ‪۶‬ك ّْہ ‪۶‬وک ‪۶‬افتؽل ‪۶‬رپ مل ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رک ٘کيِ ‪۶‬ےھت‪،‬رضؽّ ‪۶‬ومحمل ‪۶‬وہاتکس ‪۶‬اھت ‪۶‬رگم ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬زتہیک ‪۶‬سفن ‪۶‬اھت ‪۶‬اؽّؽہ ‪۶‬رحاص ‪۶‬ےہ ‪۶‬ذہلا ‪۶‬عنم‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪۶‬اؽّدبل‪۶‬دقا۔رھپ‪۶‬عؤٌادلنی‪۶‬ؽاعواہل‪۶‬ںیم‪۶‬ك ّْہ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زتہیک‪۶‬ےہ‪۶‬قکؾ‪۶‬اکّی‪۶‬اقك‪۶‬اعص‪۶‬قاؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اسفص‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪ٚ‬ـ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫احک ‪۶‬۔رگم‪۶‬اٖ‪۶‬رمہبت‪۶‬ہمیظع‪۶‬رپانچنہپ‪۶‬ہک‪۶‬دنی‪۶‬اٍ‪۶‬اصذـ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ونمّوہاجےئ‪۶‬تخس‪۶‬لکشم‪۶‬۔وت‪۶‬ااسی‪۶‬دشقد‪۶‬زتہیک‪۶‬سفن‪۶‬ویکرکن‪۶‬‬
‫اجكْ ‪۶‬وہاگ ‪۶‬نزالَ ‪۶‬دیعس ‪۶‬ؽاعواہل ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬احک ‪۶‬رصَ ‪۶‬ملسم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ۂ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬دیعس ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّۂ ‪۶‬دیعس ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا ہی ‪۶‬رکہمی‪۶‬‬
‫‪4 ‬۔ (اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬دبتخب‪۶‬اؽّوکیئ‪۶‬كوك‪۶‬تخب‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)ںیم‪۶‬دؽ ‪۶‬یہ‪۶‬ںیمسق‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وہ ںی‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےس‪۶‬اکّٓ‪۶‬‬
‫ومنم‪۶‬رماد‪۶‬وہےئ‪۶‬وت‪۶‬دیعس‪۶‬قاص‪ّ۶‬انھک‪۶‬ااسی‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسیج‪۶‬ملسم‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم‪۶‬زتہیک‪۶‬ںیہن‪۶‬۔رظن‪۶‬احبل‪۶‬ایبٍ‪۶‬ؽاعق‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّرظن‪۶‬نمآل‪۶‬افتؽل‪۶‬۔‬
‫یتعایلیاعلم۔‬
‫والل ٰ‬
‫ہلئسم‪ :۱۶‬اّ‪۶‬زجریہ‪۶‬کلميؾ‪،‬رمہلس‪۶‬احیج‪۶‬دمحم‪ّ۶‬سیئ‪۶‬وب٘اتط‪۶‬دیس‪۶‬نیسح‪۶‬انب‪۶‬دیس‪۶‬دبعاهلل‪۶‬دغبادی‪۶‬اقدّی‪۶‬۔‪ّ۵۲‬اضمٍ‪۶‬اابملّك‪۵۰۲۱۶‬ھ‬
‫ل‬
‫فیحیاةیالحیوانیالکربییللعالمۃیالدمیییرحمہیاللی هالہم‪۶‬دریمی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬یک‪۶‬اتکؿ‪''۶‬ویحٰہ‪۶‬ا شيؾاٍ‪۶‬اربکلٰی‪''۶‬ےک‪۶‬‬
‫تعایلیالجزءیالثاینیص‪۵۰۵‬بابیالعلق‪،‬اذایذکریالعبدربہی زجء‪۶‬قاین‪۶‬قاؿ‪۶‬الًلض‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬۔ؿ)ذـ‪۶‬دنبہ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬قا‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫اویحمدہیفماذکریاللیاالیاللیوالحمداللیاالیالل‪5‬ی۔ی ی دمح ‪۶‬رکقاےہ ‪۶‬وت ‪۶‬اهلل ‪۶‬اک ‪۶‬درک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رکقا ‪۶‬رگم ‪۶‬اهلل ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬یک ‪۶‬دمح ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫رکقا‪۶‬رگم‪۶‬ؽیہ‪۶‬۔‬

‫یردالمحتاریبابیالتصرفیفیالرہنیوالجنایۃیعلیہیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۰۵ /۱‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۱۰‬‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیھیریرہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۰۲/ ۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۱/ ۵۵‬‬
‫یالکربییتحتیاللقظی''ا لعلق''یمصطیفیالبایبیرصم‪۳۵/ ۲۶‬‬
‫‪5‬‬
‫ٰ‬ ‫حیوةیالحیوان‬
‫ی ٰ‬

‫‪Page 78 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫الل میلكیالحمدیالییحیصیاحدیثناءیعلیكیانتیکمای اُ ‪۶‬اهلل ‪:۶‬ریتُ ‪۶‬ےئل ‪۶‬رعتفی ‪۶‬ےہ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬ریتی ‪۶‬رعتفی ‪۶‬اک ‪۶‬ااحؿہ‪۶‬‬
‫اثنیت ینقسك یفان یحق یالؿناء یبحق یالمعرفۃ یوالی ںیہن ‪۶‬رکاتکس۔وت ‪۶‬ااسی ‪۶‬یہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اسیج ‪۶‬وت ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬رعتفی ‪۶‬یک۔‬
‫یحیطیبکنہیاللیوصقاتیاللیوکمالیاللیوجمالیاللیوی رعتفی‪۶‬اک‪۶‬قح‪۶‬رعمتف‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ادا‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬‬
‫ؽ‪۶‬افصؿ‪۶‬یک‪۶‬ہنک‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬امکل‪،‬خالل‪۶‬ےک‪۶‬وساےئ‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫جاللیاللیاالیاللیویلذلكیلمایامرنایانیتصیلیع ٰیلینبؼنای‬
‫ٰ‬
‫وکٍ ‪۶‬اجٍ ‪۶‬اتکس ‪۶‬ےہ ‪۶‬ایس ‪۶‬ےئل ‪۶‬وت ‪۶‬ذـ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬ںیمہ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫صیل یالل ٰ‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم یرددنا ی یاالمر یالیہ یوکانی‬
‫اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتےلٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد ‪۶‬ےنجیھب‪۶‬وک ‪۶‬اہک‪۶‬وت‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫امؾثالیامرہیبِولنایالل میصلیوسلمیعلیہیاذالیتیضی‬
‫قاؿ‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ولقا‪۶‬دی‪۶‬اؽّمکح‪۶‬یک‪۶‬اجب‪ٓ ۶‬ا ؽّی‪۶‬ویٍ‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬قا‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫لک‬
‫العظیمیاالیصلوةیربہیالکریم۔اعلمیانی لی ! وت‪۶‬یہ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد ‪۶‬جیھب‪،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪٘۶‬اقاٍ‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫بِدرہی‬

‫فعلییصدریمنیالعبدیویجہتنییویجہتہیایلیخالِہیعزی دّؽد‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬رکمی‪۶‬یہ‪۶‬جیھب‪۶‬اتکسےہ‪۶‬۔اجٍ‪۶‬ول‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬اکص‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫وجلیاذالیوجودیلہیاالیبہیویلؼسیللعبدیمنیخلِہیشیییئی دنبُ‪۶‬ےس ‪۶‬اصدّ ‪۶‬وہقاےہ ‪۶‬اٖ‪۶‬یک ‪۶‬دؽ ‪۶‬ؽںیہج ‪۶‬ںیہ‪:‬اقك ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬
‫یالمویلیسبحانہی ابتّك ‪۶‬ؽاعتیٰل ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ہک ‪۶‬ۂ ‪ٚ۶‬ىی ‪۶‬اک ‪۶‬اخقل ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬دنبُ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫یایلیکاسبہیاذمنہیظہریباظ ار ٰ‬ ‫۔ووجہتہ ٰ‬
‫ویتعایل یو ٰھذہیاالخریییھیمناط یاالسؾنادیالعامیلغۃیوی قلخ‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬ہصح‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽ‪ّ۶‬اقك‪ّ۶‬ج‪۶‬اک‪ٚ‬ـ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ویکہکن‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫ہ‬
‫عرفایویشرعا۔فالییِال یقامیاالیلمنیقامیبہیالِیامیالی ؽہ ‪۶‬لعف ‪۶‬خدا ‪۶‬یک ‪۶‬دقّؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬ایس ‪۶‬دنبہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؿا ٔ ‪۶‬وہا۔اعص ‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫م ااعفل‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬یک‪۶‬اینبد‪۶‬رشتعی‪،‬تعن‪۶‬اؽّرعَ‪۶‬اع‪۶‬ص‪۶‬ںیم یہی‪۶‬‬
‫لمن یخلِہ یلکن یمن یاالفعال یمایصح یصدورہ ی نی‬
‫ٓا رخی ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ینعی ‪۶‬ااستکؿ ‪۶‬یک ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔وتایقص ‪۶‬ےک ‪۶‬اخقل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬اقص‪۶‬‬
‫الخالقیعزوجلیفؼسو غیاسنادھایالیہیالرتقاعیاالی امیوی‬
‫ںیہن‪۶‬اہک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ابمرش‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اہک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬نکیل‪۶‬ضعب‪۶‬‬
‫ایلیالعبدیع ٰیلیوج ہیالعامی ی‬
‫ااعفل‪۶‬اےسی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ ‪۶‬اک‪۶‬دصؽّ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫وہقاےہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬اؽّدنبُ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وہ‬
‫یتکس‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اانسد ‪۶‬اعص‪۶‬ےس‪۶‬ریبعت‪۶‬ایکویکہکن‪۶‬اہیٍ‪۶‬‬
‫یسک‪۶‬مسق‪۶‬اک‪۶‬ااہیص‪۶‬دیپا‬

‫‪Page 79 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وی ٰذلكیکحمدیویشکریویوحدیویذکریالیکصیلیویسجدیوی ںیہن ‪۶‬وہقا ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬عوال ‪۶‬دمح‪،‬رکش‪،‬وتدیح ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکقا‪،‬درک ‪۶‬رکقا‪،‬‬
‫صامیویعبدیویقامیوقعدیلمایتِدمیویاالولیالحِیِۃی دہاكف‪۶‬رکقا‪۶‬اؽّقاددالقا۔ٰولصہ‪،‬دجسہ‪ّ،‬ؽّہ‪،‬ابعدؿ‪،‬ایقص‪۶‬ؽوعقد‪۶‬‬
‫ن‬
‫واالخریالصورةیفاذایصحتیالحِیِۃیغلبتیواضمحلتی اٍ ‪۶‬ااعفل ‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہن ‪۶‬۔اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬مہ ‪۶‬اؽرپ ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رک ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬۔ ہلی‪۶‬‬
‫ع تبسن‪۶‬یقیقح‪۶‬اؽّدؽرسی‪۶‬وصّی‪۶‬ےہ‪۶‬۔وت‪۶‬ذـ‪۶‬اانسد‪۶‬یقیقح‪۶‬حیحص‪۶‬وہ‬
‫عندہیالصورةیفصحینقیہیعنیکاسبہیویقصریاسنادہی یلی‬
‫‪‬‬
‫وت‪۶‬ؽیہ‪۶‬اغ ف‪۶‬وہاجیت‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاانسد‪۶‬وصّی‪۶‬ولغمؿ‪۶‬لحمضم‪۶‬۔ایسی‪۶‬‬
‫وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اک‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬لعف‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اخقل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫ل‬
‫‪"‬‬ ‫یتعایل"ی‪‬‬
‫خالِہیوی ٰذلكیقولہ ٰ ی‬

‫ظ‬ ‫‪ "‬ی‪،2‬فاثبت یوی‬ ‫‪  "،1‬‬

‫تبسن ‪۶‬رکداجییت ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔اسیج ‪۶‬ہک ‪ٓ ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬میظع ‪۶‬ںیم ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫فی‬ ‫ن‬
‫یفیصورةیومعینیویمایتو یقیاالیباللیویمایتشاؤنیاالی ّٓامقا‪'':‬اکّٓؽٍ ‪۶‬وک ‪۶‬مت ‪۶‬ےن ‪۶‬لتق ‪۶‬ںیہن ‪۶‬یک ‪۶‬امہ ‪۶‬ےن ‪۶‬لتق ‪۶‬ایک ‪۶‬۔''قا‪۶‬‬
‫انییشاءیاللی۔بلیاذاینظرتیبعنییالحِیِۃیفالیوجودی ّوسل‪۶‬اهلل‪ٓ !۶‬ا ؿ ےن‪۶‬رکنکی‪۶‬ںیہن‪۶‬یکنیھپ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬یکنیھپ''سپ‪۶‬‬
‫االیلہیعزیجالیلہیکلیشیییئیھالكیاالیوج ہیھویاالولیھوی یفن‪۶‬اّّؽےئ‪۶‬وصّؿ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاابثؿ‪۶‬اّّؽےئ‪۶‬تقیقح‪۶‬ےہ‪۶‬۔ایس‪۶‬‬
‫االٰخریویالظاھریویالباطن۔وھذایسیدنایسوادیابنیقاربی رطج‪۶‬ماتوفییقیاالیباللیوماتشاؤونیاالیانییشاءیالل ےہ‪۶‬۔‬
‫ریضیاللیتعایل یعنہیقائالیفیمایعرضہیعیلیالنیبیصیلی ك َولکہ‪۶‬اگنہ‪۶‬تقیقح‪۶‬ںیب‪۶‬ےس‪۶‬دوھکی‪۶‬ےگ‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬یسک‪۶‬اک‪۶‬ؽوجد‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ہ‬ ‫ہ‬
‫یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬۔''اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا ‪۶ ٔ ۶‬زیچ ‪ ۶‬الك‪۶‬وہےن‪۶‬ؽایل‪۶‬ےہ‪۶‬۔''ؽیہ‪۶‬‬ ‫اللیعلیہیوسلمییییی؎ ی‬
‫ہ‬
‫اؽل‪۶‬ؽیہ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ؿا ٔ ‪۶‬ؽیہ‪۶‬قانط‪۶‬۔''امہُّ‪۶‬رسداّ ‪۶‬وساد ‪۶‬انب‪۶‬‬
‫فاش دیانیاللیالیربیغیہ ی‬
‫ى‬
‫اقّؿ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬وہ ‪۶‬رساکّ(یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬‬
‫وانتیمامونیع ٰیلیکلیغائب‪ 3‬ی‬
‫ؽملس)یک ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رعص ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ‪:‬اهلل ‪۶‬ےک ‪۶‬هالؽہ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬زیچ‪۶‬‬
‫ںیہن‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬ۂ‪۶‬اغكف‪۶‬رپ‪۶‬اموم‪۶ٍ۶‬ںیہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳ /۴‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳ /۴‬‬
‫یاالسؾیعابیفیمعرفۃیاالصحابیترجمہیسوادیبنیقاربیالدویسی‪۵۵۵۰‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۰۰ /۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 80 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وصاریکلمۃیالتوحیدیالیوجودیفالیالہیاالیاللیللناسکنیی ثّےئجیک ‪۶‬ہملک‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ہملک‪۶‬وتدیح‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬ہملک‪۶‬ؽوجد‪،‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬‬

‫ال یمعبود یاال یالل یوللسالکنی یال یمِصود یاال یالل یوی وکیئ‪۶‬وبعمد ‪۶‬ےہ‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬وت ‪۶‬ابعدؿ ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬الی‬
‫للواصلنییالیمش ودیاالیاللیویللکاملنییالیموجودیاالی معبود ی یاال یالل اؽّ٘انیکل ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬المش ود یاالیالل اؽّ‬
‫اللیویالکلیسدیدیویالکلیتوحیدیمنیدونیاتحادیفانہی اکنیلم ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬الموجودیاالیالل ‪ٚ‬ـ ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫وتدیح‪۶‬ےہ‪۶‬ااحتد‪۶‬ےک‪۶‬ریغب‪۶‬ویکہکن‪۶‬ؽہ‪۶‬وتااحلد‪۶‬ےہ‪۶‬مہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےس‪۶‬دہاكف‪۶‬اک‪۶‬‬
‫الحاد ینسئل یالل یسؽیل یالرشاد یفاف م۔والل ٰ‬
‫یتعایلی‬
‫یتعایلیاعلم‬
‫ّاہتس‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪،‬سپ‪۶‬ثّ‪۶‬رکؽ‪۶‬۔والل ٰ‬
‫اعلم۔ ی‬
‫ہلئسم ‪:۲‬اّےج‪۶‬وپّاکمٍ‪۶‬وناؿ‪۶‬ؽاخدیلع‪۶‬اخٍ‪۶‬اصذـ‪۶‬رمہلس‪۶‬انجؿ‪۶‬ومولی‪۶‬دمحمّنک‪۶‬ادلنی‪۶‬اصذـ‪۶‬اولّی‪۶‬ومّہخ‪۵۰‬رفص‪۵۰۰۲‬ھ‬
‫قاج ‪۶‬ااملعلء ‪۶‬امہی ‪۶‬قاّ ‪۶‬امً٘واٍ ‪۶‬زخمٍ ‪۶‬هلؾص ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ومالقا ‪۶‬ااحلج ‪۶‬ومولی ‪۶‬ادمح ‪ّ۶‬اض ‪۶‬اخٍ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬دماهلل ‪۶‬ؿالمکل‪،‬السالص ‪۶‬مکیلع ‪۶‬ؽّدمۃ ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ؽكْاکہت ‪۶‬۔اقك ‪۶‬دمؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬وگدّہعی ‪۶‬رماتلس ‪۶‬دّقاتف ‪۶‬ریخكف ‪۶‬ظٓاج ‪۶‬ؽاہج ‪۶‬ےس‪۶‬اقرص ‪۶‬وہٍ ‪۶‬رگم ‪۶‬الحمدلل ہک ‪۶‬رمدامٍ ‪ٓ ۶‬ا دنیاگٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ّقاین‪۶‬ریخكف‪۶‬ولعمص‪۶‬وہےن‪۶‬ےس‪۶‬رسمؿ‪۶‬وہیت‪ّ۶‬یتہ‪۶‬ےہ‪،‬اقك‪۶‬رعہص‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬رضحؿ‪۶‬وخاہج‪۶‬رغا ‪۶‬ونا‪ّ۶‬دق‪۶ٖ۶‬رسہ‪۶‬ےک‪۶‬دّقاّ ُ‪۶‬دّقاّ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬احرضی‪۶‬اکاافتص‪۶‬وہا‪،‬ؽایسپ‪۶‬ںیم‪۶‬ےج‪۶‬وپّ‪۶‬یھب‪۶‬وناؿ‪۶‬ؽاخد‪۶‬یلع‪۶‬اخٍ‪۶‬اصذـ‪۶‬ےک‪۶‬بلط‪۶‬رکےن‪۶‬رپ‪۶‬ایقص‪۶‬رکقا‪۶‬ڑپا۔اقك‪۶‬ومولی‪۶‬ؽاہیب‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬وگتفگ‪۶‬وہیئ‪۶‬اانثےئ‪۶‬وگتفگ ںیم‪۶‬ومولی‪۶‬دبعاعیمسل‪۶‬اصذـ‪۶‬رموحص‪۶‬ؽوفغمّ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬ابعّؿ‪۶‬رپ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬دحكف‪۶‬وبنی‪:‬‬
‫(سج‪۶‬ےن‪۶‬امہُّ‪۶‬دنی‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬یئن‪۶‬قاؿ‪۶‬ااجید‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫منیاحدثیفیامرنایھذایمالؼسیمنہیف ویرد‪1‬۔ ی‬
‫ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬رمدؽد‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)‬
‫یک‪۶‬تبسن‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪٘۶‬اّنیح‪۶‬ےن‪۶‬امسیل‪۶‬عوہ‪۶‬یک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫فیہیاشارةیایلیانیاحداثیماالیناز عیالکتابیوالسنۃی اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬یئن‪۶‬قاؿ‪۶‬اتکؿ‪۶‬ؽً٘ـ‪۶‬ےک‪۶‬اخمفل‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬وک‪۶‬ااجید‪۶‬رکقا‪۶‬اققل‪۶‬ذمعـ‪۶‬ںیہن ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬ ‫لؼسیبمذموم‪ 2‬ی‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالقضیۃیبابینِضیاالحکامیالباطلہیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۳۳/ ۲۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یانوا ریساطعہیدّایبٍ‪۶‬ومولد‪۶‬ؽافہحت‪۶‬دبىـ‪۶‬یک‪۶‬اک ‪۶‬قیقحت‪۶‬ہبتکم‪۶‬احدمہی‪۶‬جنگ‪۶‬شخب‪ّ۶‬ؽد‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۳۰‬‬
‫‪Page 81 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہی‪۶‬ارتعاص‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اافلؽ‪۶‬یسک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬نیحیحص‪۶‬وک‪۶‬وجداھکی‪۶‬ایگوت‪۶‬ت ‪۶‬ومولی‪۶‬ادمح‪۶‬یلع‪۶‬اہسّی‪۶‬یک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّت ‪۶‬‬

‫ونؽی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ ۶‬ہت‪۶‬اگل۔ذہلا ‪۶‬زگاّٖ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬انجؿ ‪۶‬اٖ‪۶‬ابعّؿ ‪۶‬وکرحتری‪ّٓ۶‬امدںی‪۶‬ہک‪۶‬وکٍ ‪۶‬یس ‪۶‬رشج‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬؟ویکہکن‪۶‬ومولی‪۶‬‬
‫دبعاعیمسل‪۶‬اصذـ‪۶‬رموحص‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬یسک‪۶‬رشج‪۶‬اک‪۶‬وحاہل‪۶‬ںیہن‪۶‬دقا‪،‬دؽرسُ‪٘۶‬اہ‪۶‬ادمح‪۶‬دیعس‪۶‬دجمدی‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےن‪۶‬قیقحت‪۶‬قح‪۶‬ااسمللئ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ادنّ‪۶‬وبثؿ‪۶‬وسص‪۶‬ؽملہچ‪۶‬ںیم‪۶‬وحباہل‪۶‬احہیش‪۶‬ہی‪۶‬ابعّؿ‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ‪:۶‬‬
‫انیالمسلمنیییجتمعونیفیکلیعصریوزمانییِرأونی ۂ ‪۶‬دؽّ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬امےن ‪۶‬ےک ‪۶‬ول ‪۶‬عمج ‪۶‬وہرک ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬دیجم ‪۶‬ڑپےتھ ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫الِراٰن یوی دون یثوابہ یلموتاھم یوعیل یھذا یاھلی اؽّاٖ ‪۶‬اک ‪۶‬وثاؿ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬رمدؽٍ ‪۶‬وک ‪۶‬شخب ‪۶‬دےتی ‪۶‬ںیہ‪،‬املکوہ ‪۶‬ؽ٘اہیعف‪۶‬‬
‫الصالح یوالدیانۃ یمن یکل یمذہب یمن یالمالکیۃ یوی ؽریغہ ‪۶‬ۂ ‪۶‬ذمہـ ‪۶‬ےک ‪۶‬اصنیحل ‪۶‬اؽّدقادتناّؽٍ ‪۶‬اک ‪۶‬یہی ‪۶‬ؤمفق ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫سج‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا‪،‬وت‪۶‬اہلسًـ‪۶‬ؽامجىـ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫الشافعیۃیوغیہمیوالیینکر ٰذلكیمنکریفکانیاجماعرای‬
‫ز‬‫ن‬
‫رپ‪۶‬اامجم‪۶‬ےہ‪ ۶‬الَ‪۶‬زتعمہل‪۶‬ےک۔(ؿ)‬
‫عندیاھیلیالسنۃیوالجماعۃیخالفایللمعتزلۃ۔ ی‬
‫٘اہ‪۶‬اصذـ ‪۶‬وموصَ‪۶‬ےن ‪۶‬یھب ‪۶‬یسک ‪۶‬رشج‪۶‬اک‪۶‬وحاہل‪۶‬ںیہن‪۶‬دقا ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھب‪۶‬رعص ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬انجؿ ‪۶‬رحتری‪ّٓ۶‬امدںی‪۶‬ہک ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫ابعّؿ ‪۶‬وکٍ ‪۶‬یس‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪۶‬وموجد ‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؽاہیب‪۶‬اصذـ ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬ارتعاص ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ینس‪۶‬وییہن‪۶‬ٹوھ ے‪۶‬وحاےل‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬ریقفیک‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫رظنےس‪۶‬ںیہن‪۶‬زگّا۔وج‪۶‬اؿ‪۶‬قاوصاؿ‪۶‬اولّ ّؽات ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اجےئ‪،‬لضفب‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہیٍ‪۶‬ےس‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ؽاہیب‪۶‬وک‪۶‬ولکنا‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪،‬رگممہ‪۶‬وک‪۶‬یھب‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ّقادہ‪۶‬اینّ‪۶‬نیکسم‪۶‬دمحم‪ّ۶‬نک‪۶‬ادلنی‪۶‬دنبشقنی‪۶‬اقدّی‪۶‬اولّی‬ ‫ابعّوتٍ‪۶‬یک‪۶‬اتیلص‪۶‬ولعمص‪۶‬وہقا‪۶‬اچےیہ‪۶‬۔‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫ن‬ ‫ک‬ ‫ل‬ ‫ل‬
‫وملوٰا ‪۶‬ا مکْص‪۶‬دی‪۶‬ا مزد ‪۶‬ؽارکلص‪۶‬ارکط ض‪۶‬االرکص‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽرکتص‪،‬ؽمکیلع‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ؽّدمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽكْاکہت‪۶‬۔ ہلی‪۶‬ابعّؿ ‪۶‬رماقہ ‪1۶‬رشج‪۶‬وکشمہ ‪۶‬یلع‪۶‬‬
‫اقّی‪۶‬عبط‪۶‬رصم‪۶‬دلج‪۶‬اؽل‪۶‬ص‪ ۵۳۳‬رطس‪۶‬اریخ‪۶‬رشؽم‪۶‬قاؿ‪۶‬االاصتعص‪۶‬قااتکلؿ‪۶‬ؽاۃنسل‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶،‬اؽّدؽرسی‪۶‬انبہی‪2۶‬رشج‪۶‬دہاہی‪۶‬لالامص‪۶‬ومحمد‪۶‬‬
‫الًًىی‪۶‬عبط‪۶‬ونھکلء‪۶‬زجء‪۶‬قاین‪۶‬اّ‪۶‬دلج‪۶‬اؽل‪۶‬اؽالئ‪۶‬ص‪ٓ ۵۲۵۲‬ا اغّ‪۶‬قاؿ‪۶‬اجحل‪۶‬نع‪۶‬الًٌٔ‪۶‬ںیم‪۶‬۔انجؿ‪۶‬ومالقا‪۶!۶‬اہلسًـ‪ٓ ۶‬ا ہنیئ‪۶‬ںیہ‪،‬ؽاہیب‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا ےنیئ‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬اانپ ‪۶‬یہ ‪۶‬عوہ ‪۶‬داھکدقا‪،‬ہی ‪۶‬ویشہ ‪۶‬ؽاہہیب ‪۶‬اک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اتکںیب ‪۶‬دل ‪۶‬ےس ‪۶‬ڑھگ ‪۶‬ںیل ‪۶‬املعء ‪۶‬دل ‪۶‬ےس ‪۶‬رتاٖ ‪۶‬ےئل‪،‬رھپ ‪۶‬ابعّؿ ‪۶‬ڑھگین ‪۶‬ایک ‪۶‬لکشم ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔‬
‫ؽالسالص۔‬

‫یمرقاةیالمقاتیحیبابیاالعتصامیبالکتابیوالسنۃیدحكف‪۵۰۳‬یالمکؾبۃیالحبیؽیہیوکہٹئ‪۰۲۲ /۵۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یالؽنایۃیفیشرحیالہدایۃیکتابیالحجیبابیالحجیعنیالغییالمکؾبۃیاالمدادیہیمکۃیالمکرمۃیالمجلدیاالولیالجزءیالثاینیص‪۵۲۵۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 82 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪ّ۵۲‬اضمٍ‪۵۰۰۴۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬رہش‪۶‬ہلحم‪۶‬رٹکہ‪۶‬اچدن‪۶‬اخٍ‪۶‬وئسمہل‪۶‬وظنمّ‪۶‬نسح‪۶‬اصذـ‪۶‬اقدّی‪ّ۶‬وضی‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۳۶‬‬

‫اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬دویاٍ‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رعش‪۶‬اک‪۶‬بلطم‪۶‬ھجمس‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪؎ :‬‬
‫‪1‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬رسداّ‪۶‬دؽ اہجٍ‪ ۶‬اُ‪۶‬رملغٰی‪۶‬قیتع‪۶‬ؽرمع‪۶‬وک‪۶‬ربخت ‪۶‬وہ‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫ہی‪۶‬رعش‪۶‬اقك‪۶‬دحكف‪۶‬اک‪۶‬رتہمج‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ابوبکریوعمریخییاالولنییوخییاالٰخرینیوخییاہلی اوبرکب‪۶‬ؽرمع‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اولگٍ‪۶‬ولھچپٍ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّامتص‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬‬
‫السموتیوخییاھلیاالرضنییاالیاالنؽیاءیوالمرسلنیی ؽاولٍ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےس ‪۶‬رتہب‪۶‬ںیہ‪۶‬وسااقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬‬
‫ٰٰ‬
‫ےک‪،‬اُ‪۶‬یلع!مت‪۶‬اٍ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬ت ‪۶‬دانی۔‬ ‫التخربھماییایعیلی‪2‬۔ ی‬
‫هالہم‪۶‬انمؽی‪۶‬ےن‪۶‬قًسٌٔ‪3‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ہی‪۶‬ینعم‪۶‬اتبےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اُ‪۶‬یلع(رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی)مت‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪ ۶‬انہ‪۶‬‬
‫یتعایلیاعلمی‬
‫ك َولکہ‪۶‬مہ‪۶‬وخد‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬قاہک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رسمؿ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وہ۔والل ٰ‬
‫ہلئسم‪ :۴۶‬اّ‪۶‬اکوپنّ‪ْ۶‬ولزات ‪۶‬دقمی‪۶‬اکمٍ‪۶‬ومولی‪۶‬دیس‪۶‬دمحم‪۶‬ارشَ‪۶‬اصذـ‪۶‬ؽلیک‪ ۶‬وئسمہل‪۶‬ومولی‪۶‬دیس‪۶‬دمحم‪۶‬آ فص‪۶‬اصذـ‪ّ۰۶‬اضمٍ‪۵۰۰۵۶‬ھ‪۶‬‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیطینحمدہیونصیلیعیلیرسولہیالکریمیط ی‬
‫ضہ‬
‫قا ‪۶‬بیبح ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬اهلل ‪ّ۶‬ؽیح ‪۶‬دفاك ‪۶‬ہلبق ‪۶‬وکنین ‪۶‬ؽہبعک ‪۶‬داّنی ‪۶‬یحم ‪۶‬الملّۃ ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬داعـ ‪۶‬ویف ض ‪۶‬دعب ‪۶‬امیلستؿ ‪۶‬دفؽقات ‪۶‬ؽانمت ‪۶‬ء ‪۶‬وصحل‪۶‬‬
‫اعسدؿ ‪ٓ ۶‬ا اتست ‪۶‬وبیس ‪۶‬اہکنی ‪۶‬ہلضفب ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دفؽی ‪۶‬ریخبكف ‪۶‬ےہ ‪۶‬طالّامٍ ‪٘۶‬ایم ‪۶‬یک ‪۶‬وتحصّی ‪۶‬دماص ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬ادحكف ‪۶‬ولطمؿ ‪۶‬۔دحاقئ ‪۶‬ششخب‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ہحفص‪۶۴۳۶‬رصمم‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫ى ّساص‪ّ۶‬ؽہض‪۶‬دجسہ‪۶‬ںیم وسےئ‪۶‬رحص‪۶‬ےکھج‬
‫یک‪۶‬رشج‪۶‬بلطم‪۶‬ںیم‪۶‬رحتریےہ‪۶‬ہک‪:‬‬

‫‪۶1‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬ہبتکم‪ّ۶‬وضہی‪ٓ ۶‬ا ّاص‪۶‬قام‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۱۵‬‬

‫‪ 2‬یکزنالعمال یدحكف ‪۰۲۲۰۱۶‬ؽ ‪ ۰۲۲۱۲۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۵/ ۵۵‬۔‪،۱۲۳‬قاّخی ‪۶‬دغباد ‪۶‬رتہمج‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬اہّؽٍ ‪ ۱۰۰۵‬یدارالکتابیالعریبی‬

‫بیوتی‪۵۵۲/ ۵۳‬‬
‫یالتؼسیشرحیالجا معیالصغییتحتیالحدیثیابویبکریوعمریسیدا کہولیاہلیالجنۃیۃبتکم‪۶‬االامص‪۶‬ااشلیعف‪ّ۶‬قاص‪۵۴/ ۵۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪۶4‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬احرضی‪۶‬دّاگہ‪۶‬ادبی‪۶‬انپہ‪۶‬ؽک ‪۶‬دؽص‪ّ۶‬قگ‪۶‬یقشع‪۶‬ہبتکم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رکایچ‪۶‬ہصح‪۶‬اؽل‪۶‬ص‪۵۳۳‬‬
‫‪Page 83 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫''ہبعک ‪۶‬یھب ‪۶‬اںیہن ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس ‪۶‬انب‪،‬اںیہن ‪۶‬ےک ‪۶‬ہولُ ‪۶‬ےن ‪۶‬ہبعک ‪۶‬وک ‪۶‬ہبعک ‪۶‬انبدقا‪،‬وت ‪۶‬تقیقح ‪۶‬ہبعک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ہولہ ‪۶‬دمحمہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یلجت ‪ّٓ۶‬ام‬
‫ےہ‪،‬ؽیہ‪ّ۶‬ؽج‪۶‬ہلبق‪۶‬اؽّایس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ذؼيغۃً‪۶‬دجسہ‪۶‬ےہ‪،‬اانت‪۶‬قاد‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬امہّی‪۶‬رشتعی‪۶‬ںیم‪۶‬وجسمدااہیل‪۶‬ےہ‪۶‬۔''‬
‫اٖ‪۶‬ابعّؿ ‪۶‬ےس‪۶‬ولعمص‪۶‬وہقا ےہ‪۶‬ہک‪۶‬تقیقح‪۶‬ہبعک‪۶‬ہولہ‪۶‬دمحمہی‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ذؼيغۃً دجسہ‪۶‬ےہ‪۶‬۔ ٓا رخ‪۶‬ابعّؿ ‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫''تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬امہّی‪۶‬رشتعی‪۶‬ںیم‪۶‬وجسمد‪۶‬ااہیل‪۶‬ےہ‪۶‬۔''اٍ‪۶‬اافلؽ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬قاصق‪۶‬االامیٍ‪۶‬ؽاملعل‪۶‬ؽالقعل‪۶‬یک‪۶‬قاصق‪۶‬مہف‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬ہولہ‪۶‬دمحمہی‪۶‬یہ‪۶‬وک‪۶‬تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬اہک‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ذـ ‪۶‬تقیقح‪۶‬ہبعک‪۶‬ہولہ‪۶‬دمحمہی‪۶‬اتبیئ‪۶‬یئگ‪۶‬اؽّایس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬تقیقح‪۶‬دجسہ‪۶‬اہک‪۶‬ایگ‪۶‬‬
‫اؽّتقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬وک‪۶‬وجسمد‪۶‬ااہیل‪۶‬اہک‪۶‬وت‪۶‬تقیقح‪۶‬ہبعک‪۶‬اک‪۶‬تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬وہقا‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا قاےہ۔ؽالسالص‪۶‬عم‪۶‬ارکلاص۔‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیطینحمدہیونصیلیعیلیرسولہیالکریمیط ی‬
‫قلہ‬ ‫ل‬ ‫ل‬
‫نمالہظح‪۶‬ومالقا‪۶‬ا مکْص‪۶‬دؽا مزد‪۶‬ؽارکلص‪۶‬ومیٰل‪۶‬قا‪۶‬ومولی‪۶‬دیس‪۶‬دمحم‪ٓ ۶‬ا فص‪۶‬اصذـ‪۶‬داعـ‪۶‬اضف ض‪،‬السالص‪۶‬مکیلع‪۶‬ؽّدمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽكْاکہت‪۶‬۔ارگ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫ٓا اتفؿ‪۶‬اؽّدوھؿ‪۶‬وک‪۶‬دںیھکی‪۶‬وت‪ّٓ۶‬ص‪۶‬تقیقح‪۶‬ؽیلجت‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬قاصق‪۶‬عوال‪۶‬شیپ‪۶‬رظنوہ۔ ٓا اتفؿ‪۶‬وگقا‪۶‬تقیقح‪۶‬سمش‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّدوھؿ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ہولہ۔تقیقح‪۶‬افصؿ‪۶‬ریثکہ‪ّ۶‬یتھک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬اجمیل‪۶‬ںیم‪۶‬رفتمص‪۶‬افصؿ‪۶‬ےس‪۶‬یلجت‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬افصؿ‪۶‬ےک‪۶‬احلؽ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا قاّ‪۶‬اٍ‪۶‬اجمیل‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ذؼيغۃًتقیقح‪۶‬ےک‪۶‬اؽّ‪۶‬اعمطالؿ‪۶‬اٍ‪۶‬اجمیل‪۶‬ےس‪۶‬تیثیحب‪۶‬اجمیل‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ذؼيغۃً‪۶‬تقیقح‪۶‬ےس‪۶‬اسیج‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬‬
‫یک‪۶‬تبسن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫حمھب یفبحیب یاحمھب یومن یابغضہم یفؽب یغیضی سج‪۶‬ےن‪۶‬ریمُ‪۶‬احصہب‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪۶‬یک‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ریمی‪۶‬تبحم‪۶‬یک‪۶‬‬
‫من یا ی‬
‫ؽہج ‪۶‬ےس ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬تبحم ‪۶‬یک ‪۶‬اؽّسج‪۶‬ےن‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ضغب ‪ّ۶‬اھک ‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫ابغض می‪1‬۔ ی‬
‫ےن‪۶‬ریمُ‪۶‬ضغب‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ضغب‪ّ۶‬اھک۔(ؿ)‬
‫تقیقح‪۶‬ہبعک‪۶‬لثم‪۶‬اقحقئ‪۶‬ہلمج‪۶‬اوکاٍ‪۶‬تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬یلع‪۶‬اصذىہا‪۶‬الضف‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالىشوۃ‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬یلجت‪۶‬ےہ‪۶‬ہبعک‪۶‬یک‪۶‬تقیقح‪۶‬ؽہ‪۶‬ہولہ‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬ہولہ‪۶‬نیع‪۶‬تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬ںیہن‪۶‬۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪،‬‬

‫عیالرتمذییابوابیالمناقبیسب یاصحابیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪،۲۲۲/ ۲۶‬مسندیاحمدیبنیحؽنلیحدیثیعبداللیبنی‬

‫ّ‬ ‫‪ 1‬یجا م‬

‫مغقلیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۱۳۶،۱۱۶،۱۰/ ۱‬‬
‫‪Page 84 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ك َولکہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ریغ‪۶‬طًوایہ‪۶‬ؿالل‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬لظ‪،‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ایس‪۶‬دیصقہ‪۶‬ںیم ےہ ؎‬
‫ہبعک‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶‬اںیہن‪۶‬یک‪۶‬یلجت‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬لظ‪۶‬‬
‫‪1‬‬
‫ّؽنش‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬سکع‪۶‬ےس‪۶‬یلتپ‪۶‬رجح‪۶‬یک‪۶‬ےہ‬
‫تقیقح‪۶‬رکہمی‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬تفص‪۶‬وجسمد‪۶‬كف‪۶‬ااہیل‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬لظ‪۶‬ںیم یلجت‪ّٓ۶‬ام‪۶‬یئ‪۶‬ےہ‪۶‬ذہلا‪۶‬ہبعک‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬تقیقح‪۶‬یہی‪۶‬لظ‪۶‬ؽیلجت‪۶‬ےہ‪۶‬وجسمد‪۶‬‬
‫ااہیل‪۶‬وہا‪۶‬اؽّتقیقح‪۶‬ؽہ‪۶‬تقیقح‪۶‬ہیلع‪۶‬وجسمد‪۶‬ااہیل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬تفص‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬یلجت‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬وجسمد‪۶‬ااہیل‪۶‬ایک‪۶‬۔ؽالسالص‪۶‬‬
‫ہلئسم‪(:۵۶‬اموخد‪۶‬اّ‪''۶‬رہم‪۶‬دّاشخٍ‪''۶‬فینصت‪۶‬ومالقا‪۶‬رفظم‪۶‬ادمح‪۶‬اقدّی)‬
‫ارتعاص‪:‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬ریم‪۶‬دبعاولادح‪۶‬رگلبایم‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬اصلیم‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اتکؿ''عبس‪۶‬انسقل''ہلبنس‪۶‬دؽص‪۶‬ص‪ ۲۵‬ںیم‪۶‬اکحكف‪۶‬یھ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫رمدُ ‪۶‬وبداّاطلسٍ ‪۶‬ااشملخئ ‪۶‬عوکْ ‪۶‬ؽاّّاہ ‪۶‬ؽّؽٖ ‪۶‬ااشیٍ ‪۶‬رفنتم‪ ۶‬اقك‪۶‬صخش‪۶‬رضحؿ‪۶‬اطلسٍ‪۶‬ااشملخئ‪۶‬ےک‪۶‬اوحال‪۶‬اک‪۶‬عوکْ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬‬
‫ؽااقتعد ‪۶‬دبّؽےتی‪۶‬درگی‪۶‬دا‪ٚ‬ـ ‪ّ۶‬ؽُّ‪۶‬اّاٍ‪۶‬دّؽشی‪۶‬رپ‪۶‬دیس ‪۶‬ہک‪ ۶‬ؽّؽٖ ‪۶‬ےس‪۶‬رفنتم ‪۶‬اؽّاقك ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬دّؽشی ‪۶‬اک ‪۶‬دقتعم ‪۶‬اھت‪،‬اقك‪۶‬‬
‫رما ٓا ّّؽےئ ‪۶‬طالاقؿ ‪۶‬ذؼٔ ‪۶‬اغیپربم‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬لسواّ ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬ارگ‪ّ ۶‬ؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬دّؽشی‪۶‬ےس‪۶‬ےنہک‪۶‬اگل‪۶‬ہک‪۶‬ریمی‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا ّّؽ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫لٍواكف‪۶‬امش‪۶‬طالاقؿ‪۶‬رسیم‪۶‬وشداغكف‪۶‬دنبہ‪۶‬وناّی‪۶‬ؽرسّٓاّی‪۶‬قادش‪ ۶‬ذؼٔ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬ےس ‪۶‬طالاقؿ ‪۶‬رکؽٍ ‪۶‬ارگ ‪۶‬رساکّ ‪۶‬ےک ‪۶‬رکص ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٓا ٍ ‪۶‬دّؽشی ‪۶‬تفگ ‪ّ۶‬ؽُّ ‪۶‬ہک ‪۶‬دّاخ ‪۶‬اقنہ ‪۶‬اطلسٍ ‪۶‬ااشملخئ‪ ۶‬طالاقؿ ‪۶‬وہاجےئ ‪۶‬وتااہتنیئ ‪۶‬دنبہ ‪۶‬وناّی ‪۶‬اؽّرسّٓاّی ‪۶‬وہ۔دّؽشی‪۶‬‬
‫رسؽدؽامسم ‪۶‬دّدیمدنہ ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ذؼٔ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪ٓ ۶‬ا اجناحرض ‪۶‬یم‪ ۶‬ےن‪۶‬وجاؿ ‪۶‬دقا ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اطلسٍ ‪۶‬ااشملخئ‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬‬
‫وشد ‪۶‬اگنابہین ‪۶‬نیلعن ‪۶‬ؽکٕسہاےئ ‪۶‬رمدص ‪۶‬یم ‪۶‬دنک ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬رمداّااکنّ‪ ۶‬سلجم‪۶‬رسؽد ‪۶‬ؽامسم‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ذؼٔ ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬‬
‫وخدامیشپٍ‪۶‬تشگ‪۶‬دّّؽّ ‪۶‬امسم‪۶‬دّاخاقنہ‪۶‬ااشیٍ‪ٓ ۶‬ا دم‪۶‬ؽقاذؼٔ ‪۶‬ہیلع‪ ۶‬رشتفی ‪۶‬الےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّولوگٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وجوتٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ابہگنین ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬‬
‫ںیہ۔ؽہ ‪۶‬صخش ‪۶‬اؿ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ااکنّ ‪۶‬رپ ‪۶‬رپاشیٍ‪۶‬وہا ‪۶‬اؽّوقایل ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬دٍ‪۶‬‬ ‫السالص‪۶‬طالاقؿ‪۶‬رکداّؽُ‪۶‬افدئ‪۶‬اہ‪۶‬رگتف‪2‬۔‬
‫ٓا ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬اخاقنہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬احرضوہایگ‪،‬رضحؿ ‪۶‬ذؼٔ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫طالاقؿ‪۶‬یک‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےس‪۶‬وخؿ‪ ۶‬ضی‪۶‬احک ‪۶‬ایک۔(ؿ)‬

‫ن‬
‫‪۶1‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬احرضی‪۶‬قاّاگہ‪ ۶‬ہًَ‪۶‬اجہ‪۶‬ؽک ‪۶‬دؽص‪ّ۶‬قگ‪۶‬یملع‪۶‬ہصح‪۶‬اؽل‪۶‬ص‪۵۲‬‬
‫‪۶2‬عبس‪۶‬انسقل‪۶‬ہلبنس‪۶‬دؽمئ‪۶‬دّایبٍ‪۶‬ریپی‪۶‬رمقدی‪۶‬ہبتکم‪۶‬اقدّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۵‬‬
‫‪Page 85 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وتاحک ‪۶‬ارتعاص‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اکحكف‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬ذؼٔ‪۶‬یک(وج‪۶‬اقك‪۶‬وقل‪۶‬رپ‪۶‬یبن‪۶‬قك‪۶‬ںیہ)وتنیہ‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪۶‬رضحؿ‪۶‬اطلسٍ‪۶‬ااشملخئ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫خدعـ‪۶‬اگّ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ااسی‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬سلجم‪۶‬امسم‪۶‬ےک‪۶‬احرضنی‪۶‬یک‪۶‬نیلعن(وجویتٍ)اک‪۶‬ابہگنٍ‪۶‬اتبقا۔‬
‫اٖ‪۶‬ارتعاص‪۶‬رپ‪۶‬مکحب‪۶‬رشتعی‪۶‬ؽاپبٖ‪۶‬دماكف‪۶‬اجكف‪۶‬وبحمقاٍ‪۶‬خدا‪۶‬وج‪۶‬وجاقاؿ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیسی‪۶‬اٰیلع‪۶‬رضحؿ‪۶‬اامص‪۶‬اہلسًـ‪۶‬هالہم‪۶‬ااحلج‪۶‬ومالقا‪۶‬‬
‫لم‬
‫ااشلہ‪۶‬یتفم‪۶‬دبعا ػلٰٔی‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬اخٍ‪۶‬اصذـ‪۶‬افلض‪۶‬كْولیی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ےن‪۶‬رحتری‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬طالہظح‪۶‬وہٍ۔‬
‫وجاؿ‪۶‬اؽل‪:۶‬‬
‫اؽایلےئ‪۶‬رکاص‪۶‬دق‪ٚ‬ـ‪۶‬ارساّمہ‪۶‬وک‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم‪۶‬اذوالَ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬رضحؿ‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وج‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ااکكْ‪۶‬ےس‪۶‬طالیق‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ؽہ‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬امہیلع‪۶‬‬
‫العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ںیہ ‪۶‬نج ‪۶‬یک ‪۶‬وبنؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اذوالَ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاحصتیب ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ىہہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬قا ‪۶‬ۂ ‪۶‬دؽُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪۶‬ؽیل ‪۶‬انبص ‪۶‬ذؼٔ ‪۶‬وہقاےہ ‪۶‬ینعی‪۶‬‬
‫انمبص ‪۶‬ؽالكف ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬دہعُ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص''ذؼٔ ‪''۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬اٖ ‪۶‬دہعُ ‪۶‬رپ ‪۶‬اقمئ ‪۶‬وہاگ ‪۶‬ایس ‪۶‬قاص ‪۶‬ےس ‪۶‬راکّااجےئ ‪۶‬اگ‪،‬ےسیج ‪۶‬ثؿ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص‪۶‬‬
‫دبعاهلل‪۶‬ؽدبعااجلعم‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ؽكّْ‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ذـ‪۶‬ؽّا‪ٚ‬ـ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دبعاكلمل‪۶‬ؽدبعارلؿ‪۶‬نج‪۶‬وک‪۶‬اامنیم‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاؽقاد‪۶‬اّہعب‪۶‬اک‪۶‬‬
‫قاص‪۶‬دبعارلمیح‪۶‬ؽدبعارکلمی‪۶‬ؽدبعارلدیش‪۶‬ؽدبعالیلجل‪،‬وییہن‪۶‬وج‪۶‬دہعہ‪۶‬اقنكف‪۶‬رپ‪۶‬وہ اےس‪''۶‬ذؼٔ‪''۶‬اہک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگاٖ‪۶‬اک‪۶‬اانپ‪۶‬قاص‪۶‬ھچک‪۶‬وہ۔اقك‪۶‬‬
‫امجىـ‪۶‬میظع‪۶‬وصہیف‪۶‬رکاص‪۶‬ایس‪۶‬وقل‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّتہب‪۶‬اکحقاؿ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ ۶‬ہت‪۶‬اتلمےہ‪۶‬۔احظف‪۶‬ادحلكف‪۶‬اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬ىسغالین‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬ایس‪۶‬وقل‪۶‬یک‪۶‬قادیئ‪۶‬یک‪،‬اصابہیفیتمؼیزیالصحابہ''ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫قول یبعض م یان یلکل یزمان یخضرا یوانہ ینِیبی ضعب‪۶‬اؽایلء‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬ہک‪۶‬ۂّامےن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اقك‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬‬
‫االولیاء یوکلما یمات ینِیب یاقیم ینِیب یبعدہ یمکانہی بیقن‪۶‬اؽایلء‪۶‬وہقاےہ‪،‬ذـ‪۶‬اقك‪۶‬بیقن‪۶‬اک‪۶‬ؽاصل‪۶‬وہاجےئ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ویسم یالخضر یوھذا یقول یتداولتہ یجماعۃ یمنی ہگج‪۶‬وکیئ‪۶‬اؽّبیقن‪۶‬رقمّرکدقا ‪۶‬اجقاےہ ‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬ذؼٔ ‪۶‬اہک‪۶‬اجقاےہ‪۶‬‬
‫ّ‬
‫۔ںیم‪۶‬ےنہی‪۶‬وقل‪۶‬وصایفء‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬امجىـ‪۶‬ےس‪۶‬احک ‪۶‬ایک۔ا‪۶ٖ۶‬‬
‫الصوفیۃیمنیغیینکییبؼمھنیوالییِطعیمعیھذایبانی‬
‫و‬‫ذ‬
‫ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬وکیئ ‪۶‬ا الَ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اٖ ‪۶‬وقل ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫لیعنہیانہیالخضریھویصاحبیمویسیعلی مای‬
‫ٰ‬ ‫الذییینِ‬
‫وموجدیگ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬نیقی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ایک ‪۶‬اجاتکس ‪۶‬ہک ‪۶‬ارتعاص ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫الصلوةیوالسالمیبلیھویخضری ٰذلكیالزمانیویؤیدہی‬ ‫ٰ‬
‫وقنمل‪۶‬ذؼٔ‪۶‬ےس‪۶‬رماد‪۶‬ؽیہ‪۶‬ذؼٔ‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬رضحؿ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬‬
‫ےک ‪٘۶‬ایھت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ك َولکہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬رماد ‪۶‬اٖ ‪ّ۶‬امےن ‪۶‬اک ‪۶‬ذؼٔ ‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫اختالف میفیصقتہیفممھنیمنییراہی ی‬

‫اؽّتفص‪۶‬ذؼٔ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬دےنھکی‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬اک‬

‫‪Page 86 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫شیخایاوک الاویشابایوھویمحمولیعیلیتغایریالمرئییوی اذوالَ ‪۶‬یھب ‪۶‬اٖ ‪۶‬وقل ‪۶‬اک ‪۶‬ؤمقد ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔انچہچن ‪۶‬یسک ‪۶‬ےن ‪۶‬اقکؾ‪۶‬وبّاھ‪،‬‬
‫یسک ‪۶‬ےن ‪۶‬ادھٌٔ ‪۶‬رمع ‪۶‬ؽاال ‪۶‬اؽّیسک ‪۶‬ےن ‪۶‬وجاٍ ‪۶‬داھکی ‪۶‬ہی ‪۶‬داھکیئ ‪۶‬دےنی‪۶‬‬ ‫یتعایلیاعلمی۔ ی‬ ‫‪1‬‬
‫زمانہی والل ٰ‬
‫واللیتعایلی‬
‫ٰ‬ ‫ؽاےل ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬امےن ‪۶‬ےک ‪۶‬اغتری ‪۶‬رپ‪۶‬ومحمل ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔‬
‫اعلم(ؿ)‬
‫عس ٰ ن‬
‫اٖ‪۶‬ؽیل‪ ۶‬م ّی‪ ۶‬شؼٔ‪۶‬اک‪۶‬عیمج‪۶‬اؽایلء‪۶‬دّانکّ‪۶‬اےنپ‪۶‬دؽُّ‪۶‬ےک‪۶‬اؽایلء‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬الضف‪۶‬وہقا‪۶‬رضؽّ‪۶‬ںیہن‪۶‬ك َولکہ‪۶‬الضف‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬رضؽّ ےہ‪۶‬۔ثؿ‪۶‬‬
‫ل‬
‫قا يغًَ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬وہقا ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬دؽُّ‪۶‬ںیم‪۶‬اطلسٍ ‪۶‬لک‪۶‬اؽایلء‪۶‬ےہ‪۶‬۔وییہن‪۶‬اامنیم‪،‬وییہن ‪۶‬آّاد‪،‬وییہن ‪۶‬اؽقاد‪،‬وییہن‪۶‬‬
‫ُقدال‪،‬وییہن‪۶‬ادبال‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےکی‪۶‬دعب‪۶‬درگیُ‪۶‬قایق‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬دؽّہ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬۔اامص‪۶‬دبعاولاہؿ‪۶‬رعشاین‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ارلقاین‪۶‬‬
‫اتکؿ‪۶‬اویلاتیق‪۶‬ؽاوجلاۂ‪۶‬یف‪۶‬ایبٍ‪۶‬اقعدئ‪۶‬االاکكْ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایلیعنہمی احصہب‪۶‬رکاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬كْا‪۶‬ؽیل‪۶‬بطق‪۶‬‬
‫انیا کربیاالولیاءیبعدیالصحابۃیریضیایلل ٰ‬
‫الِطبیثمیاالفرادیعیلیخالفیفی ٰذلكیثمیاالمامانیثمی وہقاےہ‪،‬رھپ‪۶‬آّاد‪،‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اذوالَ‪۶‬ےہ‪،‬رھپ‪۶‬اامامٍ‪،‬رھپ‪۶‬اؽقاد‪،‬‬
‫رھپ‪۶‬ادبال‪۶‬اھ۔‬ ‫االوتادیثمیاالبدالی‪2‬اھ ی‬
‫ںیم‪۶‬اتہکوہٍ‪۶‬ادبال‪۶‬ےس‪۶‬رماد‪٘۶‬ا‪۶‬ؿ‪۶‬دبال‪۶‬ء‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬دلیل‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬‬
‫اقول‪:‬والمرادیباالبدالیالبدالءیالسبعۃیلمایذکریبعدہی‬
‫ےس‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ذموکّےہ‪۶‬ہک‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ادبال‪٘۶‬اؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫انیاالبدالیالسبعۃیالیزیدونیوالینِصونیو ٰھؤالءی‬
‫ّقادہ ‪۶‬وہےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ت ‪۶‬مک ‪۶‬اؽّیہی ‪ُ ۶‬قدالء ‪۶‬ںیہ۔ّےہ ‪۶‬ادبال ‪۶‬وت ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫ھمیالبدالءیامایاالبدالیفاربعونیبلیسبعونیکمایفی‬
‫اچسیل‪ ۰۳‬ك َولکہ‪۶‬رتس‪۳۳۶‬ںیہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ااحدكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫االحادیث۔ ی‬
‫وتایک‪۶‬رضؽّےہ‪۶‬ہک‪۶‬دہع‪۶‬رکاعـ‪۶‬دہم‪۶‬رضحؿ‪۶‬اطلسٍ‪۶‬االؽایلء‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ایہٰل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اک‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬وہ‪۶‬ك َولکہ‪۶‬نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬وضحّاک ‪۶‬اخدص‪۶‬وہ۔وضحّ ‪۶‬اک‪۶‬بقل ‪٘۶‬ا ِص ‪۶‬رعٖ ‪۶‬رپ''بطق ‪۶‬ادلنی''اھکل‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّہی‪۶‬بطق ‪۶‬اؽّثؿ ‪ٚ۶‬ىی ‪۶‬ؽادح ‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬بطق ‪۶‬ہک ‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫رہش‪۶‬ۂ‪۶‬ظٓہی‪۶‬ۂ‪۶‬رکشل‪۶‬اک‪۶‬خدا‪۶‬وہقا ےہ‪۶‬۔اغل ًوا‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬وضحّ‪۶‬قاص‪۶‬اطلسٍ‪۶‬ااشملخئ‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬بطق‪۶‬اطلسٍ‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬دؽّہ‪۶‬ےہ‪،‬والل‬

‫‪1‬‬
‫یاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابۃیذکریخضریصاحب ٰ‬
‫یمویسیعلیہیالسالمیدارصادریبیوتی‪۰۰۰/ ۵‬‬
‫یالیواقیتیوالجواھیریالمبحثیالخا مسیواالربعونیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۰۲/ ۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 87 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫تعایلیاعلم۔اؽّاخدص‪۶‬ہک‪۶‬اےنپ‪۶‬دخمؽص‪۶‬ےک‪۶‬امہمونٍ‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬رکُ‪۶‬ؽہ‪۶‬دّتقیقح‪۶‬دخمؽص‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےس‪۶‬اخدص‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬ےک‪۶‬وتکٍ‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬‬ ‫وکیئ‪۶‬ااہكف‪۶‬ںیہن وہیت‪۶‬ہک‪۶‬نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬دؽُّ‪۶‬اک‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وخد‪۶‬رضحؿ‪۶‬اطلسین‪۶‬اک‪۶‬رمقد‪۶‬وہ‪۶‬اؽّرمقد‪۶‬وتوکآ ‪۶‬خیشی‬
‫میظعت‪۶‬رکقاےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬ااہكف‪۶‬ںیہن‪۶‬ك َولکہ‪۶‬اؽّرتیق‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽك ُولود‪۶‬ی‪۶‬رمكيـ‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫منیتواضعیللیرفعہیاللی۔الل میارزقنایحسنیاالدبی وج‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اعزجی‪۶‬رکُ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪ّ۶‬تعف‪۶‬‬
‫من یاولیاءك یبجاھ م یعندك یاٰمنی یوانت یمحبی اطعّٓامقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔اُ ‪۶‬اهلل ‪۶‬مہ ‪۶‬وک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ؽویلٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬نسح ‪۶‬ادؿ‪۶‬‬
‫اطعّٓاماٖ ‪۶‬رمےبت ‪۶‬ےک‪۶‬دصےق ‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬اک ‪۶‬ریتُ‪۶‬اہٍ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔ہ امّی‪۶‬‬ ‫السائلنیی۔ ی‬
‫داع‪۶‬وبقل‪ّٓ۶‬ام‪۶‬اؽّوتامےنگن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪ّٓ۶‬امویناال‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫وجاؿ‪۶‬دؽص‪:۶‬‬
‫اکحكف‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ںیم ‪۶‬رصَ‪۶‬درک‪۶‬ابہگنین‪۶‬ےہ‪۶‬ہی‪۶‬ایبٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬افحتظ‪۶‬وطبّ‪۶‬خدعـ‪۶‬یھت‪۶‬ت ‪۶‬افحتظ‪۶‬ینعم‪۶‬خداگتمّی‪۶‬ںیم‪۶‬نیعتم‪،‬‬
‫قاؿ‪۶‬اےنپ‪۶‬وچبٍ‪۶‬قا‪۶‬ااتسد‪۶‬اےنپ‪٘۶‬ارگؽٍ‪۶‬وک‪۶‬میلعت‪۶‬انشؽّی‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ہک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےہ‪۶‬ارگ‪۶‬دّقا‪۶‬ںیم‪۶‬ےجیھب‪۶‬اؽّوخد‪۶‬انکُّ‪۶‬اھٹی اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ابلٖ‪۶‬‬
‫ؽاعنل ‪۶‬یک ‪۶‬افحتظ ‪۶‬رکُ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬اعلق ‪۶‬اےس ‪۶‬خداگتمّ ‪۶‬ت ‪۶‬ےہک ‪۶‬اگك َولکہ ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬ؽتقفش ‪۶‬ؽوناّٖ ‪۶‬رپؽّٖ ‪۶‬۔اکحكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہی ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫زک ‪۶‬ےن ‪۶‬احمل ‪۶‬ایک ‪۶‬فانیواقعۃیعنیییتطرقیالی اکلیاحتمالیکماینصیعلیہیالعلماءیفیغییمامِال(ویکہکن‪۶‬نیعم ‪۶‬ؽا ہع ‪۶‬ںیم ‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫اامتحل‪ّ۶‬اہ‪۶‬قاقاےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬صن‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ‪۶‬۔ریغب‪۶‬یسک‪۶‬لیق‪۶‬ؽاقل‪۶‬ےک‪۶‬۔ؿ)‬
‫وجاؿ‪۶‬وسص ‪:‬‬
‫ہی‪۶‬دؽونٍ‪۶‬وجاؿ‪۶‬الہ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےک‪۶‬دماّك‪۶‬رپ‪۶‬ےھت‪۶‬ؽّت ‪۶‬صلٍ‪۶‬اقحقئ‪۶‬ےک‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬اعمطلہ‪۶‬قالکل‪۶‬وکعمٖ‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؽمہ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اطقالج‪۶‬وقص‪۶‬‬
‫ےس ‪۶‬قاؽاعٔی ‪۶‬ےک ‪۶‬قاىـ ‪۶‬امکل ‪۶‬تمظع ‪۶‬وک ‪۶‬اعمد ‪۶‬اهلل ‪۶‬ومذـ ‪۶‬ااہكف ‪۶‬امگٍ ‪۶‬رکقاےہ ‪۶‬اؽّالہ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬رپ ‪۶‬ااکنّ ‪۶‬املکؿ ‪۶‬الہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ںیم ‪۶‬اکٌٔ ‪۶‬قال ‪۶‬ایس‪۶‬‬
‫د‬
‫دّؽاُّ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اطقالج‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬وہفمص‪۶‬رپ‪ ۶‬مل‪۶‬رکےت‪۶‬اؽّ‪۶‬ذقا‪۶‬ںیم‪۶‬رگےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّںیہن‪۶‬اجےتن‪۶‬ہک ‪؎۶‬‬
‫دنسقاٍ‪ّ۶‬ااطقالج‪۶‬دنس‪۶‬دمج‬ ‫دنہقاٍ‪ّ۶‬ااطقالج‪۶‬دنہ‪۶‬دمج‪۶‬‬
‫دّقح‪۶‬اؽ‪۶‬دہش‪۶‬ؽدّقح‪۶‬وتمس‬ ‫دّقح‪۶‬اؽدمج‪۶‬دّقح‪۶‬وتدص‪۶‬‬
‫دّقح‪۶‬اؽونّؽدّقح‪۶‬وتقاّ‬ ‫دّقح‪۶‬اؽدّد‪۶‬ؽدّقح‪۶‬وتاخّ‬
‫ہک‪۶‬ت ‪۶‬دقدی‪۶‬ہگِ‪۶‬امیلسٍ‪ّ۶‬ا‬ ‫وتآ ‪۶‬داین‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬رماغٍ‪ّ۶‬ا‬
‫عــــــہ‪:‬وخدوضحّ‪۶‬اطلسٍ‪۶‬ااشملخئ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬اکحكف‪۶‬ےہ‪۶‬۔(قاج‪۶‬ااملعلء‪۶‬دمحم‪۶‬ایمٍ‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح)‬

‫‪Page 88 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(دنہویٍ‪۶‬ےک‪۶‬دنہ‪۶‬یک‪۶‬اطقالج‪۶‬دمج‪۶‬ےہ‪۶‬دنسھيؾٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دنسھ‪۶‬یک‪۶‬اطقالج‪۶‬دمج‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬دمج‪۶‬اؽّریتُ‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ذمعـ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬دہش‪۶‬اؽّ‪۶‬ریتُ‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ۂ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬گالؿ‪۶‬اک‪۶‬وھپل‪۶‬اؽّ‪۶‬ریتُ‪۶‬قح‪۶‬ںیم اکاٹن۔اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ونّ‪۶‬اؽّریتُ‪۶‬قح‪۶‬ںیم قاّ‪،‬وت‪۶‬ایک‪۶‬اجےن‪۶‬رپدنؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬اصقنٍ‪۶‬وک‪،‬ہک‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬امیلسٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬امےن‪۶‬وک‪۶‬ںیہن داھکی۔(ؿ)‬
‫دمحم‪٘۶‬اہ‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬دیلہ‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬عمجم‪۶‬املعء‪۶‬اھت‪۶‬ضعب‪۶‬املکؿ‪۶‬وسنمہب‪۶‬قاؽایلء‪۶‬رپ‪ّ۶‬اےئ‪ّ۶‬ین‪۶‬وہّیہ‪۶‬یھت‪،‬ۂ‪۶‬اقك‪۶‬اینپ‪۶‬یس‪۶‬اتہک‪۶‬اؽّ‪۶‬ارتعاص‪۶‬رکقا‪۶‬‬
‫اقك ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬امجىـ ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬املع ‪۶‬ےھت ‪۶‬اخومٖ ‪۶‬ےھت‪،‬قاد٘اہ ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪ٓ :‬ا ؿ ‪۶‬ھچک ‪۶‬ںیہن ‪ّٓ۶‬امےت‪ّٓ،‬امقا‪:‬ہی ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫اصذـ‪۶‬ریمُ‪۶‬اقك‪۶‬وسال‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬دںی‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬ھچک‪۶‬وہکٍ‪۶‬۔‪ٚ‬ـ‪۶‬اٍ‪۶‬اعمل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتمہج‪۶‬وہےئ‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪ٓ :‬ا ؿ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬‬
‫وبیل‪۶‬ےتک‪۶‬یک‪۶‬ےتھجمس‪۶‬ںیہ؟ ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬ت ‪۶‬اہک‪۶‬ک ی‪۶‬یک‪۶‬؟اہک‪:‬ت ‪۶‬۔اہک‪:‬سبحانیالل مت‪۶‬رقموہ‪۶‬ہک‪۶‬اّدل‪۶‬قلخ‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬وبیل‪۶‬مت‪۶‬ںیہن‪۶‬ےتھجمس‪۶‬‬
‫اؽایلء‪۶‬ہک‪۶‬الضف‪۶‬قلخ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬کالص‪۶‬ویکرکن‪۶‬ھجمس‪۶‬ول‪۶‬ےگ‪۶‬۔‬
‫اامص‪۶‬دبعاولاہؿ‪۶‬رعشاین‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬املعےئ‪۶‬رصم‪۶‬عمج‪۶‬وہرک‪۶‬اقك‪۶‬ذجمؽؿ‪۶‬یک‪ّ۶‬قاّؿ‪۶‬وک‪۶‬ےئگ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬دےتھکی‪۶‬یہ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫رمابح‪۶‬ریمُ‪۶‬دنبُ‪۶‬ےک‪۶‬دنبُ‪۶‬وک۔‬ ‫مرحبایبعؽیدیعبدی‪1‬۔ ی‬
‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬رپاشیٍ ‪۶‬وہرک‪۶‬ولؿ ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪،‬اقك‪۶‬اصذـ ‪۶‬اجعم‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ؽقانط‪۶‬ےس‪۶‬ےلم‪۶‬اؽّ ‪۶‬اکشكف ‪۶‬یک‪،‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬كیھٹ‪۶‬وت‪۶‬ےہ‪۶‬مت‪۶‬ےتھجمس‪۶‬‬
‫ںیہن‪،‬مت‪۶‬وخاشہ‪۶‬سفن‪۶‬ےک‪۶‬دنبُ‪۶‬وہ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وہ‪۶‬اؽّانہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬وخاشہ‪۶‬سفن‪۶‬وک‪۶‬اانپ‪۶‬دنبہ‪۶‬رکایل‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اےکن‪۶‬دنبُ‪۶‬ےک‪۶‬دنبُ‪۶‬وہےئ‪۶‬۔‪۶‬‬
‫اؿ‪ً٘۶‬يِ‪۶‬اطقالج‪۶‬وقص‪۶‬ںیم‪''۶‬نیلعن'' ''وکنین''وک‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبُ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اےنپ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬وجےت‪۶‬اقاّ‪۶‬داول‪۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬قازیکہ‪۶‬لگنج‪ ۶‬رٰی‪۶‬ںیم وہ۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫رسفم‪۶‬هالص‪۶‬اظنص‪۶‬ادلنی‪۶‬نسح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬یمق‪۶‬رغاكف‪۶‬ارقل ٓا ٍ‪۶‬ؽّاغكف‪۶‬ارفلاقٍ‪۶‬رعمؽَ‪۶‬كيٕسٌٔ‪۶‬قًساوپّی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪۶‬یک‪۶‬قاؽلی‪۶‬‬
‫ینعی‪۶‬وطبّ‪۶‬الہ‪۶‬ا٘اّاؿ‪۶‬ؽ‪۶‬اقحقئ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲/ ۲۳‬‬
‫‪Page 89 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اترك یااللتقات یایل یالکوننی یانك یواصل یایل یجنابی ینعی ‪۶‬نیلعن ‪۶‬ےس ‪''۶‬دؽونٍ ‪۶‬اہجٍ ‪''۶‬رماد ‪۶‬ںیہ اںیہن ‪۶‬اقاّ ‪۶‬داول ‪۶‬ینعی‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬اافتلؿ‪۶‬ت ‪۶‬رکؽ‪۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬قاّاگہ‪۶‬دقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬چنہپ‪۶‬ےئگ‪۶‬۔‬ ‫الِدسی‪1‬۔ ی‬
‫ن‬
‫اوقل‪:‬لعن‪۶‬عطق‪ّ۶‬اہ‪۶‬ںیم‪۶‬نیعم‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّدصقم‪۶‬اؽایلء‪۶‬ؽوصل‪ ۶‬شؼٔؿ‪۶‬ربکقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّداین‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اٖ‪ّ۶‬اہ‪۶‬یک‪۶‬عطق‪۶‬ںیم‪۶‬نیعم‪۶‬‬
‫۔داین‪ ۶‬ویٍ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اامعل‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ؽوصل‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ویٍ‪۶‬ہک‪۶‬ؽںیہ‪۶‬ؽدعہ‪۶‬دقداّ‪۶‬ےہ‪۶‬عٌہدا‪۶‬ؿا ِ‬
‫ابلٍ‪۶‬ومیٰل‪۶‬ذلاؿ‪۶‬وکنین‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ّری‪۶‬دقص‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪،‬وج‪ّ۶‬ری‪۶‬دقص‪۶‬وہ اےس‪۶‬لعن‪ ۶‬انہ‪۶‬انم‪ٚ‬ـ‪۶‬ےہ‪۶‬۔دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫الدنیایحرامیعیلیاھلیاالٰخرةیواالٰخرةیحرامیعیلیاھلی ینعی ‪۶‬داین ‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ ‪ٓ ۶‬ا رخؿ ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا رخؿ ‪۶‬رحاص ‪۶‬ےہ ‪۶‬داین‪۶‬‬
‫الدنیا‪،‬والدنیا یواالٰخرة یحرام یعیل یاھل یالل ی۔رواہی ؽاولٍ ‪۶‬رپ‪،‬اؽّداین ‪۶‬ؽ ٓا رخؿ ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬رحاص ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬۔‬
‫الدیلمی‪2‬عنیابنیعباسیریضیایللیتعایلیعنہما۔ ی (اےس‪۶‬دیملی‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ایک۔ؿ)‬
‫‪3‬‬
‫زین‪۶‬لعن‪ّ''۶‬ؽہج‪''۶‬وک‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬کمایفیالِاموسیوغیہی (اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اقومٖ‪۶‬ؽریغ‪۶‬ہ‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬۔ؿ)اؽّ‪۶‬داین‪۶‬ؽ ٓا رخؿ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬وسںیت‪۶‬‬
‫ںیہ۔ ؎‬
‫یومنیعلومكیعلمیاللو حیوالِلم‪ 4‬ی‬ ‫فانیمنیجودكیالدنیایوضرت ای ی‬
‫ویکہکن‪۶‬دایناؽّ ٓا رخؿ‪۶‬آ ؿ‪۶‬یک‪۶‬وششخبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّولج‪۶‬ؽملق‪۶‬آ ؿ‪۶‬ےک‪۶‬وملعٍ‪۶‬ںیم ےس‪۶‬ںیہ‪۶‬۔ؿ)‬
‫ایس‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ےہ‪۶‬۔دحكف‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم ےہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫منیاحبیدنیاہیاضرباخرتہ یومنیاحبیاخرتہیاضری وج ‪۶‬اینپ ‪۶‬داین ‪۶‬وک ‪۶‬سایّ ‪۶‬رکُ ‪۶‬اگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬اصقنٍ ‪۶‬وہاگ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫اینپ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬وک‪۶‬سایّا‪ّ۶‬ےھک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬داین‪۶‬وک‪۶‬رضّ‪۶‬وہاگ‪۶‬وت‪۶‬قایق‪۶‬وک‪۶‬افین‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫بدنیاہیفأثروامایبیقیعیلیمایقینی ی‬
‫رتحیج‪۶‬دؽ۔‬

‫یغرائبیالِرآنیتحتیآیۃی‪۵۲/ ۲۳‬یمصطیفیالبایبیمصر‪۵۵۵/ ۵۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالقردوسیبمایثوریالخطابیدحكف‪۰۵۵۳۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۰۳/ ۲‬‬
‫یالِاموسیالمحیطیبابیالالمیفصلیالنونیمصطیفیالبایبیرصم‪۱۵/ ۰۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪۶4‬دیصقہ‪۶‬كْدہ‪۶‬رشفی‪۶‬عبطم‪۶‬ااصنّ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۳۵‬‬
‫‪Page 90 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪Page 91 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یمویسیاالشعرییریضیاللی (اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ؽاحمک‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ارعشی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬ ‫رواہیاحمدیوالحا کمیعنیایب ٰ‬

‫ےس‪۶‬لسودحیحص‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬۔ؿ)‬ ‫تعایلیعنہیبسندیصحیحی‪1‬۔ ی‬ ‫ٰ‬
‫اؽّدماّداین ‪۶‬قًوہ ‪۶‬رشبی ‪۶‬رپ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّدماّ ‪۶‬عيؾقاؿ ‪ٓ ۶‬ا رخؿ ‪۶‬لقع ‪۶‬لکلئی ‪۶‬رپاؽّ ؽخد ‪۶‬ؽامسم ‪۶‬ےک ‪ ۶‬هليِ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬ؽال ‪۶‬اک ‪۶‬ادنہشی‪،‬‬
‫وصخصاذـ‪۶‬وقؿ‪۶‬فعض‪۶‬وہ اؽّكْتک‪۶‬اصذـ‪۶‬سلجم‪۶‬ےس‪۶‬یلجت‪۶‬ادش‪۶‬ؽاوقٰی‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬دبٍ‪۶‬انفقا‪۶‬لقع‪ّ۶‬الئ‪۶‬وہاجقا‪۶‬ھچک‪۶‬دیعب‪۶‬ںیہن‪۶‬۔‬ ‫ً‬
‫وضحّ ‪۶‬رپونّ ‪۶‬ثؿ ‪۶‬امظع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپاھ ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬ےھت ‪۶‬ذـ ‪۶‬دجسُ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےئگ ‪۶‬دتقمویٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬رمقد ‪۶‬اک ‪۶‬مسج ‪۶‬انلھگ‪۶‬‬
‫رشؽم‪۶‬وہا‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬وگ‪ٚ‬ـ‪،‬وپ‪ٚ‬ـ‪،‬ا‪ٚ‬ىشؾاٍ‪۶‬یسک‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ؽلساٍ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اہ‪۶‬رصَ‪۶‬اقك‪۶‬رطقہ‪۶‬قاین‪ّ۶‬ہ‪۶‬ایگ‪۶‬۔وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬دعب‪٘۶‬الص‪ّ۶‬ؽیئ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬وھپےئ‪۶‬ںیم‪۶‬ااھٹ‪۶‬رک‪۶‬دنف‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّّٓامقا‪:‬سبحانیاللی! اقك‪۶‬یلجت‪۶‬ںیم‪۶‬اینپ‪۶‬اک ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ٹلپ‪۶‬ایگ۔‬
‫ذہلا‪۶‬دیسقا‪۶‬ذؼٔ‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اینپ‪۶‬وقؿ‪۶‬ؽدمدےس‪۶‬ایکن‪۶‬داین‪۶‬ؽ ٓا رخؿ‪۶‬یک‪۶‬ینعی‪۶‬قًوہ‪۶‬رشبی‪۶‬ؽلقع‪۶‬لکلئی‪۶‬یک‪۶‬افحتظ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ےھت‪،‬ے‪۶‬‬
‫ہی‪۶‬امکل‪۶‬تمظع‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬ااہكف‪۶!۶‬اخل‪،‬رصتخمًا‪۶‬۔‬

‫__________________‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیابو ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یمویسیاشعرییریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۵۲/ ۰‬‬
‫‪Page 92 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫تجویدوقراءت‬

‫‪ّ۶۲۵‬عیب‪۶‬الآرخ‪۶‬رشفی‪۵۰۰۵۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬دنبہ‪۶‬دّامدنہ‪۶‬دفؽی‪۶‬دمحم‪۶‬رمع‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۵۳۶‬‬

‫ٓا ہی‪۶‬رکہمی‪:‬‬
‫خً‬
‫اؽّاٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وسا ‪۶‬دؽ ‪ ۶‬وًَ ‪۶‬اؽّںیہ ‪۶‬۔وت ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬وکٍ ‪۶‬یس‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫د‬
‫تمعن‪۶‬وک‪ ۶‬ھوالؽ ‪۶‬ےگ‪۶‬۔اہنكف ‪۶‬زبسی‪۶‬ےس‪۶‬ایسیہ‪۶‬یک‪۶‬كلھج‪۶‬دُ‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫د‬
‫ّیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬یک‪۶‬وکٍ‪۶‬ےس‪۶‬تمعن‪۶‬وک‪ ۶‬ھوالؽےگ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫ایک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ظٓاء‪۶‬رشتعی‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬ذموکّہ‪۶‬قاال‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا كف‪''۶‬ال''ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬رہھٹقااجكْ‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن‪۶‬؟اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬اذوالافؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬؟‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫ۂ‪ٓ ۶‬ا كف‪''۶‬یال‪''۶‬رپ‪۶‬ؽفق‪۶‬اجكْ‪۶‬ےہ‪،‬ویٍ‪۶‬یھب‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ‪۶‬۔ظٓاء‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬دؽونٍ‪۶‬رطےقی‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ظٓاء‪۶‬ںیت‪۶‬قح‪۶‬ںیہ۔‬
‫یتعایلیاعلم ۔‬
‫والل ٰ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالحکیمی‪۲۵ / ۱۱‬قا‪۲۱‬‬
‫‪Page 93 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۶۲۲‬امجدی‪۶‬ااثلین‪۵۰۰۰۶‬ھ‪۶‬‬ ‫رمہلس‪۶‬دیس‪۶‬ارشَ‪۶‬یلع‪۶‬اصذـ‪۶‬ہلحم‪۶‬دریخہ‪۶‬كْیلی‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۵۵۶‬‬

‫اس‪o‬اَل َّ ِذ ْی‬
‫ی ےہ ‪۶‬قا‪۶‬‬ ‫دخبعـ ‪۶‬رشفی ‪۶‬انجؿ ‪۶‬اٰیلع ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ہلبق ‪٘۶‬العـ ‪۶‬۔رعص ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وسّہ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ںیم ‪َ ۶‬خ ّن ِ ی‬
‫اس‪o‬ال َّ ِذ ْ‬
‫ی‪،‬زک‪۶‬رطج‪۶‬ڑپانھ‪۶‬اچےیہ‪۶‬؟‪۶‬وضحّ‪۶‬درگی‪۶‬رعص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪َ ۶‬خ ّناسیالّذی ںیم افل‪ٓ ۶‬ا ایگ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن؟‬ ‫خ ّن ِ ی‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫دؽونٍ ‪۶‬رطج ‪۶‬اجكْ ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬اک ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬خناس اک ‪۶‬نیس ‪۶‬الذی ےک ‪۶‬الص ‪۶‬ںیم طال ‪۶‬رک ‪۶‬ڑپںیھ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬افل ‪۶‬رگ ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگ‪،‬اؽّ‬
‫احبلف‪۶‬ؽک ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رگاےن‪۶‬اکیہ‪۶‬مکح‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ''س''رپ‪۶‬ؽفق‪۶‬رک‪۶‬ےک‪''۶‬الذی''عم‪''۶‬ا''‪۶‬ڑپےھ‪۶‬ذـ‪۶‬یھب‪۶‬ھچک‪۶‬رحج‪۶‬ںیہن‪،‬دؽونٍ‪۶‬‬
‫یتعایلیاعلم‪۶‬۔‬
‫رطےقی‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ںیہ‪۶‬۔والل ٰ‬
‫ّؽّقك‪۶‬ہبنش‪۶۲۵۶‬دی‪۶‬اہجحل‪۵۰۰۰۶‬ھ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪ :۵۲۶‬اّ‪۶‬اکوپنّ‪۶‬ہلحم‪۶‬قاسن‪۶‬ڈنمی‪۶‬دمّ٘ۃ‪۶‬ادماد‪۶‬اولعلص‪۶‬وئسمہل‪۶‬اوبااہلدی‪۶‬دمحم‪۶‬دبعااکلیف‪۶‬‬
‫دّقاّہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬ںیم ہک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬متخ ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬رتاؽحی ‪۶‬ںیم نیت ‪۶‬قاّ ‪۶‬وسّہ ‪۶‬اخالص ‪۶‬رشفی ‪۶‬اک ‪۶‬ڑپانھ ‪۶‬رکمؽہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬قا ‪۶‬نسحتسم ‪۶‬بؼنوایتوجروا‬
‫(ایبٍ‪ّٓ۶‬امےیئ‪۶‬ارج‪۶‬قاےیئ۔ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫نسحتسم‪۶‬ےہ‪،‬اتفؽ‪ٰ ۶‬ی‪۶‬اعریگملی‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫قراءة یقل یھو یالل یاحد یثالث یمرات یعِیب یالختمی متخ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬نیت‪۶‬رمہبت‪۶‬لق‪۶‬وھ‪۶‬اهلل‪۶‬ادح‪۶‬اخل‪،‬ڑپ ھيِ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫یستحسن ا یبعض یالمشائخ یلجرب ینِصان یدخل یفی ضعب‪۶‬اشمخئ‪۶‬ےن‪۶‬نسحتسم‪۶‬ظٓاّ ‪۶‬دقاےہ‪۶‬قاہک‪۶‬اٖ‪۶‬اصقنٍ ‪۶‬اک‪۶‬اّاہل‪۶‬‬
‫قراءة یالبعض یاال یان ییکون یختم یالِراٰن یف یالصلوةی وہاجےئ‪۶‬وج‪۶‬ضعب‪۶‬ےک‪۶‬ڑپےتھ‪۶‬ؽظف ‪۶‬دیپا ‪۶‬وہا ‪۶‬ےہ‪،‬رگم‪۶‬ذـ ‪۶‬متخ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ظٓ ٓا ٍ ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬امنّ ‪۶‬ےک ‪۶‬ادنّ ‪۶‬وہوت ‪۶‬رصَ ‪۶‬اقك ‪۶‬یہ ‪۶‬قاّ ‪۶‬وسّہ ‪۶‬اخالص‪۶‬‬
‫المکتوبۃیفالیزیدعیلیمرةیواحدة‪1‬۔ ی‬
‫ڑپےھ‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپےھ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫وقعد‪۶‬ادلّہی‪۶‬ںیم ےہ‪:‬والعملیبمایعلیہیاالکثر ۔اٖ‪۶‬رپلمع‪۶‬ایکاجےئ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬اکٌٔكف‪۶‬اکلمع‪۶‬وہ‪۶‬۔ؿ)والل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلیاعلم‬

‫___________________‬

‫یالقتاوییال ندیۃیکتابیالکراھیۃیالبابیالرا بعیونّاین‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬اشپؽّ‪۰۵۳ /۱۶‬‬

‫‪1‬‬

‫یالعِودیالدریۃیمسائلیوفوائدشیتیمنیالحظریواالباحۃیالعملیبمایعلیہیاال کثریاّ ‪۶‬قاّاّ‪۶‬ااغفلسواٍ‪۰۱۲/۲۶‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 94 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسهالقرآٌ‬

‫‪۲۱‬رفصرفظم‪۵۰۲۲۶‬ھ‪۶‬‬ ‫وئسمہل‪۶‬احظف‪۶‬ریم‪۶‬دبعالیلجل‪۶‬اصذـ‪۶‬امّۂؽی‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪ ۵۰۶‬قا‪:۲۳۶‬‬

‫اافلؽ‪۶‬عمج‪۶‬ذمرک‪٘۶‬امل‪۶‬امدنن‪۶‬خاسئنی‪،‬قانتون‪،‬کٰرھنی‪،‬خییالقاتحنییوامثال ا‬
‫(‪)۵‬نج‪۶‬وک‪۶‬یشنم‪۶‬ارشَ‪۶‬یلع‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬فحصم‪۶‬ںیم‪۶‬ذحمؽَ‪۶‬االفل‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاکٌٔ‪۶‬ہگج‪۶‬وحاہل‪۶‬عمش‪۶‬ظٓاء‪۶‬ؿ اؽّ خالصۃ‪۶‬ارلوسص‪۶‬ؽریغہ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫دقا‪۶‬ےہ‪۶‬۔اؽّومولی‪۶‬ادمح‪۶‬یلع‪۶‬اہسّوپنّی‪۶‬ےن‪۶‬اافلؽ‪۶‬وموصہف‪۶‬وک‪۶‬قاابثؿ‪۶‬افل‪۶‬اےنپ‪۶‬فحصم‪۶‬ںیم اھکلےہ‪۶‬ك َولکہ‪۶‬اےسی‪۶‬اافلؽ‪۶‬لیلق‪۶‬ادلؽّ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬رہف‪ٚ‬ـ‪۶‬اےنپ‪۶‬فحصم‪۶‬ےک‪۶‬ادتباء‪۶‬ںیم ھکل‪۶‬دی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬قاابثؿ‪۶‬افل‪۶‬ںیہ۔ا‪۶ٍ۶‬یک‪۶‬قاكف‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ایکےہ‪۶‬؟‬
‫"‪(1‬اهلل ‪۶‬اک ‪۶‬کالص ‪ً٘۶‬يِ ‪۶‬ںیہ۔‬ ‫(‪)۲‬ظفل ‪''۶‬کالص ‪''۶‬كلم ‪۶‬الًالص ‪۶‬ںیم ‪۶‬رصَ ‪۶‬اچّ ‪۶‬ہگج ‪۶‬ےہ‪،‬اقك ‪۶‬ہگج ‪۶‬وسّہ‪۶‬رقبہ‪۶‬ںیم "‬
‫ؿ)دؽص‪۶‬وسّہ‪۶‬ارعاَ‪۶‬ںیم‪:‬‬
‫ّٓامقا‪:‬اُ ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪!۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجت ‪۶‬ولوگٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬نچ ‪۶‬ایل ‪۶‬اینپ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ّ٘اوتلٍ‪۶‬اؽّاےنپ‪۶‬کالص‪۶‬ےس(ؿ)‬
‫"‪3‬۔(وت‪۶‬اےس‪۶‬انپہ‪۶‬دؽ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬کالص‪۶‬ےنس‪۶‬۔ؿ)‬ ‫وسص‪۶‬وسّہ‪۶‬وتہب‪۶‬ںیم‪ ":‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۱/ ۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰۰/ ۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/ ۵‬‬
‫‪Page 95 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اہچّص‪۶‬وسّہ‪۶‬احتفل‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ؽہ‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬کالص‪۶‬دب‪۶‬ل‪۶‬دںی۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫اٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وک ‪۶‬ضعب ‪۶‬اصمفح‪۶‬ؽبتک‪ّ۶‬مس‪۶‬اطخل‪۶‬ںیم‪۶‬قاابثؿ ‪۶‬افل‪۶‬اھکل ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّضعب ‪۶‬ںیم ‪۶‬ذحمؽَ‪۶‬االفل‪۶‬اؽّضعب ‪۶‬ےن‪۶‬ضعب‪۶‬وک‪۶‬عم‪۶‬‬
‫االفل___________‪۶‬اؽّضعب‪۶‬وک‪۶‬ریغب‪۶‬افل‪۶‬اھکل‪۶‬اجقاےہ‪۶‬۔ ٓا ؿ‪۶‬یک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم ایک‪ّ۶‬اےئ‪۶‬ےہ؟‬
‫(‪)۰‬ظفل‪۶‬ایقص‪۶‬دؽ‪۶‬اقمص‪۶‬رپ‪۶‬وسّہ‪۶‬لساء‪۶‬ںیم‪،‬اؽّلًا‪:‬‬
‫ےب‪۶‬ولقعٍ‪۶‬وک‪۶‬اےکن‪۶‬امل‪۶‬ت ‪۶‬دؽ‪۶‬وج‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قا‪۶ٖ۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫"۔‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬ ‫"‬
‫ےن‪۶‬اہمتّی‪۶‬رسب‪۶‬اؽاقؿ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫دؽص‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬یک‪۶‬قاد‪۶‬رکؽ‪۶‬ڑھکُ‪۶‬ےھٹیب‪۶‬اؽّرکؽوٹٍ‪۶‬رپ‪۶‬ےٹیل‪۶‬۔(ؿ)‬ ‫‪3" ‬۔‬ ‫"‬
‫وسص‪۶‬وسّہ‪۶‬ااملدئہ‪۶‬ںیم‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬ےن‪۶‬ادؿ‪۶‬ؽاےل‪۶‬رھگ‪۶‬ہبعک‪۶‬وک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےک‪۶‬ایقص‪۶‬اک‪۶‬قاىـ‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫‪4" ‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اہچّص‪۶‬وسّہ‪ّٓ۶‬اقٍ‪:‬‬
‫اؽّ ؽہ‪۶‬وجّاؿ ‪۶‬اکےتٹ ‪۶‬ںیہ اےنپ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل ‪۶‬دجسُ‪۶‬اؽّایقص‪۶‬‬ ‫‪5"‬۔‬ ‫"‬
‫ںیم۔(ؿ)‬
‫مجنپ‪۶‬وسّہ‪ّ۶‬رم‪۶‬ںیم‪:‬‬
‫رھپ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دؽقاّہ ‪۶‬وھپاکن ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگیھبج ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬وہےئ ‪۶‬ڑھکُ ‪۶‬وہ‬ ‫‪6" ‬۔‬ ‫"‬
‫اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۱/ ۰۴‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱ ۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۰/ ۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳ / ۱‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/ ۲۱‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۴/ ۰۵‬‬
‫‪Page 96 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مشش‪۶‬وسّہ‪۶‬داّقاؿ‪۶‬ںیم‪:‬‬
‫وتؽہ‪۶‬ت ‪۶‬ڑھکُ‪۶‬وہےکس‪۶‬اؽّت ‪۶‬ؽہ‪۶‬دبہل‪۶‬ےل‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ےھت‪۶‬۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫اعص‪۶‬اصمفح‪۶‬ںیم ینعی‪۶‬ومولی‪۶‬ادمح‪۶‬یلع‪۶‬اصذـ‪۶‬اہسّوپنّی‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬دلقمنی‪۶‬ےن‪۶‬وسّہ‪۶‬لساء‪۶‬ےک‪۶‬ےلہپ‪۶‬اؽّ‪۶‬وسّہ‪۶‬امدئہ‪۶‬ؽاےل‪۶‬وک‪۶‬دبؽٍ‪۶‬‬
‫افل ‪۶‬اھکل ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔اؽّقایق ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ہگج ‪۶‬عم ‪۶‬افل۔اؽّیہی ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬رملن ‪۶‬ازغلالٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگم ‪۶‬یشنم ‪۶‬ارشَ ‪۶‬یلع ‪۶‬ےن ‪۶‬رصَ ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ابثؿ‪۶‬افل‪۶‬اؽّاؽل‪۶‬ےک‪۶‬قًيؾٍ‪۶‬وک‪۶‬دبؽٍ‪۶‬افل‪۶‬اھکلےہ‪۶‬۔‬ ‫قًيؾٍ‪۶‬وک‪۶‬قا ِ‬
‫رمدؽٍ‪۶‬ےکےئل‪۶‬ہصح‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬وھچّےئگ‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫(‪")۰‬‬
‫اؽّ‪۶‬ظٓاكف‪۶‬ؽاےل‪۶‬اؽّوعّوتٍ‪۶‬ےکےئل‪۶‬ہصح‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬‬ ‫‪"‬‬ ‫‪‬‬
‫وھچّےئگ‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬اؽّظٓاكف‪۶‬ؽاےل‪۶‬رتہک‪۶‬وھتّا‪۶‬وہ‪۶‬قا‪۶‬تہب‪۶‬۔ (ؿ)‬ ‫‪2‬۔‬
‫اؽّ‬
‫مہ ‪۶‬ےن‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےکےئل‪۶‬امل‪۶‬ےک‪۶‬قحتسم ‪۶‬انبدےی ‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬وھچّ‪۶‬‬ ‫‪ 3" ‬اآلیۃ۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اج ںی‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ۔(ؿ)‬
‫ہی‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اصمفح‪۶‬رمؽہج‪۶‬دنہی‪۶‬ںیم‪۶‬افل‪۶‬اؽل‪۶‬وموجد ‪۶‬اؽّقاین‪۶‬وقفمد ‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬ؤمفل‪۶‬خالصۃ‪۶‬ارلوسص‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اک‪۶‬خدَ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫اؽّؽادلنی‪۶‬قا‪۶‬ؽ ونٍ‪۶‬ےس‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ہگج‪۶‬عم‪۶‬االفل‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫ہشن‪۶‬یک‪۶‬احلف‪۶‬ںیم‪۶‬امنّ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ت ‪۶‬اجؽ۔(ؿ)‬ ‫‪4" ‬۔‬ ‫(‪ ")۱‬‬
‫وسّہ‪۶‬جح‪۶‬ںیم‪:‬‬
‫اؽّوت‪۶‬ولوگٍ‪۶‬وک‪۶‬دےھکی‪۶‬اگ‪۶‬ےسیج‪۶‬ہشن‪۶‬ںیم ںیہ‪۶‬اؽّہشن‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬‬ ‫"‪5‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ےگ۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۱/ ۱۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳/ ۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۰‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/ ۲۲‬‬
‫‪Page 97 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قًيؾٍ‪۶‬وک‪۶‬یشنم‪۶‬ارشَ‪۶‬یلع‪۶‬اؽّ‪۶‬ومولی‪۶‬اہدی‪۶‬یلع‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬وتکمؿ‪۶‬اصمفح‪۶‬ںیم‪۶‬ذحمؽَ‪۶‬االفل‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪،‬اؽّاعص‪۶‬اصمفح‪۶‬‬
‫ونّ‪۶‬رسدمی‪۶‬ےس‪۶‬وقل‪۶‬اؽل‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ںیم اخص‪۶‬وسّہ‪۶‬لساء‪۶‬ںیم‪۶‬دبؽٍ‪۶‬افل‪۶‬اؽّقایق‪۶‬دؽونٍ‪۶‬وک‪۶‬عم‪۶‬االفل‪،‬خالصۃ‪۶‬ارلوسص‪۶‬اؽّّ٘اہل‪ِ ۶‬‬
‫رگم‪۶‬رملن‪۶‬ازغلالٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪ :‬ع‬
‫‪1‬‬
‫ریگ‪۶‬اّ‪۶‬جح‪۶‬دؽاج‪۶‬سک ٰٰری قاد‬
‫ینعی‪۶‬ذحمؽافؿ‪۶‬ںیم‪۶‬دؽ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬شیتُ‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬رعتص‪۶‬ت ‪۶‬ایک۔‬
‫(‪)۲‬هالہم‪۶‬اوب‪۶‬رمعؽ‪۶‬ادلاین‪۶‬اّ٘ادرکےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫کذلكیسؤةیوسو ٰیءتکمیوسیییئیوسؼئتیوبریؤنیوھنؼئای ینعی‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اک‪۶‬زمہہ‪۶‬دبؽٍ‪۶‬رمکْ‪۶‬ےہ‪۶‬نکیل‪۶‬لک‪۶‬اصمفح‪۶‬دنہی‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ںیم ‪۶‬سو ٰا تکم ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬افل ‪۶‬ےس ‪۶‬رموقص ‪۶‬ںیہ ‪۶‬قاالافتص ‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫مریئایوبریئایوشب ہ‪2‬۔ ی‬
‫اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬خالَ‪۶‬یھب‪۶‬ایبٍ‪۶‬ںیہن ایک۔‬
‫لمى‬
‫‪3"‬۔وسّہ ‪۶‬وہد ‪۶‬ںیم ‪۶‬ظٓاء ‪۶‬ؿ ‪۶‬وتفمج ‪۶‬ا ض ‪۶‬وک ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬قًسٌٔ ‪۶‬ںیم ‪۶‬قاعف ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬اعرم ‪۶‬ےک ‪۶‬قاص ‪۶‬ےس ‪۶‬اھکلےہ‪،‬‬ ‫(‪")۳‬‬
‫اؽّخالصۃ‪۶‬ارلوسص‪۶‬ںیم رموقص‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫‪4‬‬
‫وسیس‪۶‬ےک‪۶‬ریغ‪۶‬یک‪۶‬ظٓاءہ‪۶‬ںیم میم‪۶‬ےک‪۶‬رسکہ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬ ‫رسکب‪۶‬میم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رقباء‪۶‬ؿ‪۶‬ریغ‪۶‬وسیس‬
‫(‪)۴‬اعوذبالل ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬اتکؿ‪۶‬ہفحت‪۶‬قدّہی‪۶‬ؤمہفل‪۶‬اقّی‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬قاین‪۶‬یتپ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫لشیطنیالرجیم امتص‪۶‬ظٓاء‪۶‬اک‪۶‬اتخمّےہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫اعوذباللیمنیا ٰ‬ ‫لشیطنیالرجیم اتخمّ‪۶‬عیمج‪۶‬ظٓاء‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪5۶‬۔‬
‫اعوذباللیمنیا ٰ‬
‫ٓا ےگ‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ارگ کسِ ‪۶‬ظفل ‪۶‬درگی ‪۶‬دّوعتّد ‪۶‬کٔـ ‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪ ۶‬ارگیسک‪۶‬ےن‪۶‬وکیئ‪۶‬دؽرسا‪۶‬ظفل‪۶‬وعتّد‪۶‬ںیم اہک‪۶‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬اونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ظفل‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬ ‫ؽملس‪۶‬اّاٍ‪۶‬ظفل‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬ومد‪6‬۔‬

‫‪1‬یمرتعیالغزالنیفیرسمیالخطیالِرآن‬
‫‪2‬یالتؼسییفیقواعدیعلمیالتقسیلالمامیمحمدیبنیسلمان‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲ /۵۵‬‬
‫‪4‬یخالصۃیالرسوم‬
‫‪5‬یتحقہینذریہ‬
‫‪6‬یتحقہینذریہ‬

‫‪Page 98 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رھپ‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫قاؽوجد ‪۶‬اٖ‪۶‬عنم‪۶‬ؽمیلعت‪۶‬اافلؽ ‪۶‬درگی‪۶‬مہ‪۶‬رمؽی‪۶‬دشہ‪۶‬ادن‪،‬سپ‪۶‬ظفلت‪ ۶‬اٖ ‪۶‬عنم ‪۶‬ؽمیلعت ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؽوجد ‪۶‬ھچک ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬یھب ‪۶‬رمؽی ‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫وعتّدقآٍ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬مہ‪۶‬اجكْ ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬ارگآ ‪۶‬اتخمّ ‪۶‬صین‪،‬اكىہی‪۶‬ابعّہت‪ ۶‬انچہچن ‪۶‬اٍ ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬یھب ‪۶‬وعتداجكْ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ارگآ ‪۶‬اتخمّ ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ےہ۔ہفحت ‪۶‬قدّہی ‪۶‬یک ‪۶‬ابعّؿ ‪۶‬متخ ‪۶‬وہیئ ‪۶‬سج ‪۶‬دقّ ‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬‬ ‫دقبّ‪۶‬رضؽّؿ‪1۶‬۔‬
‫یھت۔(ؿ)‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬مکح‪۶‬ےہ‪۶‬؟‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫(‪)۵‬ہی‪۶‬ملع‪۶‬عمس‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ایقٖ‪۶‬۔املکؿ‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ےس‪۶‬دؽ‪۶‬اضےطب‪۶‬ےتلم‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اؽل‪:‬رطمدہ ہک‪۶‬ۂ‪۶‬عمج‪۶‬ذمرک‪٘۶‬امل‪۶‬ریثک‪۶‬ادلؽّذحمؽَ‪۶‬االفل‪۶‬ےہ‪۶‬ہکبج‪۶‬اٖ‪۶‬افل‪۶‬رپ‪۶‬دم‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔‬
‫دؽص‪:‬اکٌٔی ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬افل ‪۶‬رپدم ‪۶‬وہینعی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬زمہہ ‪۶‬قا ‪۶‬رحَ ‪۶‬عسدد ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬وت ‪۶‬قاكف ‪۶‬االفل ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگم ‪۶‬دؽاؿ ‪۶‬ازمہلہ ‪۶‬ںیم خدَ ‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫رثکبؿ‪۶‬قاقاایگ ےہ‪۶‬۔اؽّعمج‪۶‬ومكف‪٘۶‬امل‪۶‬وت‪۶‬قلطم‪۶‬ذحمؽَ‪۶‬االفل‪۶‬ؽاالنیفل‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬لیلق‪۶‬ادلؽّ‪۶‬وہ‪،‬ارگآ ‪۶‬افل‪۶‬دممؽد‪۶‬وہرگم‪۶‬یتنگ‪۶‬‬
‫د‬
‫روضتیالج ّٰنت‪،‬ویسن‪۶‬ںیم اٰیاتنایب ّؼ ٰنت‪،‬ایس‪۶‬ںیم مکریفیاٰیاتنا‪ٰ ،‬ض‪۶‬دجسہ‪۶‬ںیم ‪ٙ‬مٰؾٰؿ‪،‬افرط‪۶‬‬ ‫ےک‪۶‬رحؽَ‪۶‬ےسیج‪۶‬وسّہ‪۶‬وشّٰی‪۶‬ںیم‪ٰ ۶‬‬
‫یایلیغییذلكیمنیحروفیقالئل ۔اامص‪۶‬رمعؽ‪۶‬داین‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬عؼين‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬ ‫ںیم‪۶‬ع ٰیلیبؼناتیعیلیالخالف ٰ‬
‫اتقِوا یعیل یحذف یااللف یمن یجمع یالسالم یالکثیی امتص‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےن‪۶‬عمج‪۶‬ذمرک‪۶‬ؽومكف ‪٘۶‬امل‪۶‬ریثک‪۶‬ادلؽّ ‪۶‬ےس‪۶‬افل‪۶‬‬
‫الصدقنیی ےک‪۶‬خدَ‪۶‬رکےن‪۶‬رپ‪۶‬اافتص‪۶‬ایک‪،‬ےسیج‪ٰ ۶‬صربین ٰ‬
‫ی‪،‬صدقنی‪،‬یقٰنتنی‪،‬ی‬
‫الصربینیوی ٰ‬
‫الدوریمنیالمذکریوالمونثیجمیعای ٰ‬
‫طؼبت‪ ،‬یخبؼثٰت‪ ،‬یمتصدقٰت‪،‬ی‬
‫یوالشیطنییوالظلمونیویالسحرونیوالطؼبتی ش ٰییطنی یظالمون‪ ،‬ی ٰسحرون‪ ،‬ی ٰ‬
‫ی‬ ‫ویالِٰنتنی‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ت‪،‬تػبت‪،‬غرفٰت اؽّ ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬لثم‪۶‬وہ اؽّ افل‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ثؼب‬
‫ٰ‬ ‫الثؼبتیوالغر ٰفتیوماکانی‬
‫و یالخیؽثٰتیوالمتصد ٰقتیو ی ٰ‬
‫دعب‪۶‬زمہہ‪۶‬قا‪۶‬رحَ‪۶‬عسدد‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ےسیج‪۶‬سائلنی‪،‬یقائلنی‪،‬یظاننی‪،‬‬
‫مثلہی۔فانیجاءیبعدیااللفیھمزةیاویحرفیمضعفینحوی‬
‫السائلنییوالِائمنیی ی‬

‫‪1‬یتحقہینذریہ‬

‫‪Page 99 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫والظاننییوالعادینیوحافنییوشب ہیاثبتیااللفیعیلی اعدنی‪،‬احنیف ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اشمہب ‪۶‬۔رگم ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬الہ ‪۶‬دمہنی‪۶‬‬
‫این یتؾبعت یمصاحف یاھل یالمدینۃ یواھل یالعراقی اؽّالہ‪۶‬رعاص‪۶‬ےک‪۶‬دقمی‪۶‬اصمفح‪۶‬اک‪۶‬عبتت‪۶‬ایک‪۶‬وت‪۶‬تہب‪۶‬ےس‪۶‬اقمام‪۶‬ؿ‪۶‬‬
‫الِدیمۃیفوجدیتیفی ایمواضعیکثیةیممایبعدیااللفی رپ‪۶‬اہجٍ‪۶‬افل‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬زمہہ‪۶‬اھت‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬افل‪۶‬خدَ‪۶‬رکدقا‪۶‬‬
‫ےہ ‪۶‬اؽّااسی ‪۶‬اکٌٔ ‪۶‬عمج ‪۶‬ومكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬لقث ‪۶‬یک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےس ‪۶‬وہا‪۶‬‬
‫فیہیھمزةیقدیحذفیااللفیمن ایوا کثریماوجدتہیفی‬
‫ےہ‪۶‬۔اؽّذمرک‪۶‬ںیم ّقادہ‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬افل‪۶‬اک‪۶‬اابثؿ‪۶‬ےہ‪۶‬۔اامص‪۶‬اوب‪۶‬رمع‪۶‬‬
‫جمع یالمونث یلثِلہ یواالثبات یف یالمذکر یا کثر یقالی‬
‫ؽّٓامےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬عمج ‪۶‬ومكف ‪٘۶‬امل‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽافل ‪۶‬عمج‪۶‬وہاج ںی‪۶‬‬
‫ابوعمرویمایاجتمعیفیہیالقانیمنیجمعیالمونثیالسالمی‬
‫ؽاہٍ‪۶‬اعص‪ ۶‬رّ‪۶‬ےس‪۶‬دؽونٍ‪۶‬افل‪۶‬وک‪۶‬خدَ‪۶‬رکدےتی‪۶‬ںیہ۔اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ت‪،‬صدقٰت‪،‬ی‬ ‫فانیالرسمیفیا کثریالمصاحفیبحذف ایجمیعایسواءی‬
‫دعب ‪۶‬زمہہ ‪۶‬اؽّرحَ ‪۶‬عسدد ‪۶‬وہقا ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬ےسیج ‪ٰ ۶‬حق ٰظ ٰ‬
‫ت‪،‬غؼبت‪،‬سئحت اؽّاٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ٰٰ ٰ ٰ‬ ‫ٰ ٰ‬ ‫اوھمزةینحویالحق ٰظتی نٰز ٰعت‪،‬ص ّٰقت‪ٰ ،‬عد ٰییت‪،‬صئم ی‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫کانیبعدیااللفیحرفیمضعف ی‬
‫ئمتی اابشہ۔ںیم‪۶‬ےن‪۶‬الہ‪۶‬رعاص‪۶‬ےک‪۶‬اک ‪۶‬اصمفح‪۶‬ںیم ثّ‪۶‬ےس‪۶‬داھکی‪۶‬‬ ‫یوالص ّٰقت یوال ٰعد ٰییت ّٰ‬
‫یوالص ٰ‬ ‫والصد ٰقت ٰ‬
‫یوالزن ٰعت ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ئحتیوشب ہیقدیامعنتیالنظریفی ٰذلكیفی اہجٍ‪۶‬ےھجم‪۶‬وکیئ‪۶‬رصتحی‪۶‬ت ‪۶‬یلم‪۶‬وت‪۶‬ۂہگج‪۶‬اںیہن‪۶‬وک‪۶‬ذحمؽَ‪۶‬قاقا۔‬ ‫وغؼ ٰب ٰ‬
‫تیوس ٰ‬ ‫ٰی‬
‫مصاحفیاھلیالعراقیاھلیۃیاذیعدمتیالنصیفی ٰذلكی‬
‫فلمیارھایمختلفیفیحذفی ٰذلكی۔ ی‬
‫س‬ ‫هً‬
‫وقال یمحمد یبن یعؼیس یاصق این یف یکتابہ یھجاءی دمحم ‪۶‬نب ‪ ۶‬ی ‪۶‬ااہفصین ‪۶‬اینپ ‪۶‬اتکؿ''اجہء ‪۶‬ااصملفح''ںیم‬
‫ٰ‬
‫ّٓامےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ھچک ‪۶‬داّ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اؽّ رّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؿاثٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اؽّّؽاضؿ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫المصاحفیقومیطاغونیویوالذار ٰییتیوالطوریوفیروضاتی‬
‫ا ـ‪۶‬افل‪۶‬ےس‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪۶‬۔‬ ‫ّ‬ ‫ي‬‫ش‬‫ل‬
‫الج ّٰنتیفیعسقیمرسومہیبااللفی۔ ی‬
‫وقالیابویعمریوکذایرأیت ایانایفیمصاحفیاھلیالعراقی‬
‫اوب‪۶‬رمعؽ ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اصمفح‪۶‬الہ‪۶‬رعاص‪۶‬ںیم رکاطًا ‪۶‬اکنیبت ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫افل‪۶‬اؽّ‪۶‬ریغب‪۶‬افل‪۶‬دؽونٍ‪۶‬رطج‪۶‬رحتری‬ ‫ورأیتیفیبعض ایکرا رمایکاتبنییبااللفی ی‬

‫‪Page 100 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نتہییمختصرا۔‬
‫قاقا۔ا ٰی‬ ‫یمختصرا۔ ی‬
‫ر‬ ‫فیبعض ایبغییااللفی‪1‬۔اھ‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬عمج‪۶‬ذمرک‪٘۶‬امل‪۶‬لیلق‪۶‬ادلؽّ‪۶‬دعمی‪۶‬ادمل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وکیئ‪۶‬اضہطب‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬اخص‪۶‬اخص‪۶‬اافلؽ‪۶‬ںیم‪۶‬اذوالَ‪۶‬اصمفح‪۶‬قاكف‪۶‬۔‬
‫عطقم‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ف یبعض ا یفارھنی یوف یبعض ا یفرھنی یبغی یالف یوی ضعب‪۶‬اصمفح‪۶‬ںیم‪۶‬فارھنی قاافل‪۶‬اؽّضعب‪۶‬ریغب‪۶‬افل‪۶‬۔ایس‪۶‬‬
‫رطج‪۶‬احدّؽٍ‪۶‬یھب‪۶‬دؽونٍ‪۶‬رطج‪۶‬رحتری‪۶‬قاقاایگ۔‬ ‫یوحذرون‪2‬۔ ی‬ ‫کذلكیحاذرون ٰ‬ ‫ٰ‬
‫علٕ ک‬
‫ایس‪۶‬رطج‪۶‬داخٍ‪۶‬ؽ رّ‪۶‬ؽ ًَٓ‪۶‬اف ھًَ‪۶‬اؽّسیل‪۶‬ےک‪۶‬افوھکٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬یف‪۶‬لٍغھا‪۶‬قافل‪۶‬ؽیف‪۶‬لٍغھا‪۶‬ریغب‪۶‬افل‪۶‬وت‪۶‬عقلغًا‪۶‬اقك‪۶‬مکح‪۶‬‬
‫یلک‪۶‬اابثؿ‪۶‬وخاہ‪۶‬خدَ‪۶‬اک‪۶‬اگل‪۶‬دانی‪۶‬ۂزگ‪۶‬حیحص‪۶‬ںیہن‪،‬ك َولکہ‪۶‬ۂ‪۶‬ہملک‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وجم‪۶‬كيغل‪۶‬رھپ‪۶‬احبلف‪۶‬اافتص‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اابتم‪۶‬الّص‪،‬اؽّاحبلف‪۶‬اذوالَ‪۶‬‬
‫اکٌٔؽارہش ‪۶‬یک ‪۶‬دیلقت ‪۶‬یک ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اؽّلساؽی ‪۶‬وہوت ‪۶‬خدَ ‪۶‬ؽاابثؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔اؽّانسح ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬اذوالَ ‪۶‬ظٓاء ‪۶‬ؿ ‪۶‬یھب ‪۶‬وہ ‪۶‬ےسیج‪۶‬‬
‫لىشى‬ ‫ک‬ ‫ِک ٰ‬
‫ھًَ‪۶‬اؽّاف ھًَ ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬خدَ‪۶‬ومعمل‪۶‬ہب‪ّ۶‬ںیھک‪ ۶‬مل‪۶‬ارقلاءنیت‪۶‬۔اؽّارگ‪۶‬لقن‪۶‬اصلًا‪۶‬ت ‪۶‬ےلم‪۶‬وت‪۶‬قااچّ‪ّ۶‬وجم‪۶‬ہب‪۶‬اک ‪۶‬رضؽّ‪،‬اؽّؽہ‪۶‬‬
‫اابثؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اک ‪۶‬اتکكف‪۶‬ںیم‪۶‬اابتم‪۶‬اجہء‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫هالہم‪۶‬ملع‪۶‬ادلنی‪۶‬اخسؽی‪۶‬رشج‪۶‬ىغلوہ‪۶‬ںیم ّری‪۶‬وقل‪۶‬فنصم‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬م‪۶‬ؽقاذلی‪۶‬اغّٓ‪۶‬نع‪۶‬لٍعہ‪۶‬افل‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اصلیماج لیاصلہیانییکتبیبااللفیعیلیما یینطق‪3‬ی۔ی سج‪۶‬یک‪۶‬اک ‪۶‬ت ‪۶‬ولعمص‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬اقدعہ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬قاافل‪۶‬‬
‫ڑپاھ‪۶‬اجقا‪۶‬ےہ‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬اھکل‪۶‬اجےئ‪۶‬۔‬ ‫یتعایلیاعلمی۔ ی‬
‫والل ٰ‬
‫(‪)۲‬اامص‪۶‬االاقیص‪۶‬ؽاالداین‪۶‬یف‪۶‬ارلمس‪۶‬ارقل ٓا ین‪۶‬اوب‪۶‬رمعؽ‪۶‬داین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫قالیالغازییبنیقؼسیالعذابیوالعِابیوالحسابیوی اغّی ‪۶‬نب ‪۶‬سیق ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ذعاؿ‪،‬اقعؿ‪،‬اسحؿ‪،‬‬
‫الؽیانیوالغقاریوالجباریوالساعۃیوالن اریبااللفییعینی ایبٍ‪،‬افغّ‪،‬ابجّ‪٘،‬اهۃ‪،‬اہنّ ‪۶‬اصمفح ‪۶‬ںیم ‪۶‬افل ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫رموقص‪۶‬ےہ‪۶‬۔اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ظفل‪۶‬ےہ‪۶‬۔اوب‪۶‬رمعؽ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬وییہن‬ ‫فیالمصاحفیو ٰذلكیعیلیاللقظیقالیابویعمروی ی‬

‫‪1‬یالمِنعیفیرسمیالمصحفیلعثمانیبنیسعید‬
‫‪2‬یالمِطعیفیرسمیالیمیصحف‬
‫‪3‬ی(شر حیعِلیہ)الوسیلۃیفیکشفیالعِیلہ‬

‫‪Page 101 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫کذلك یرسمواکل یماکان یعیل یوزن یفعال یوفعال یبقتحی رحتری ‪۶‬ایک ‪۶‬ۂ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ہظحل ‪۶‬وج ‪۶‬اعفل ‪۶‬اؽّ ‪ًِْ۶‬ال ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽٍّ ‪۶‬رپ ‪۶‬وہقا ‪۶‬افلع ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫القاءیوکسرھایوعیلیوزنیفاعلینحویظالمیوفعالینیحوی ؽٍّ‪۶‬رپ‪۶‬وہ‪۶‬ےسیج‪۶‬ؿامل‪۶‬قا‪۶‬اعفل‪۶‬ےک‪۶‬ؽٍّ‪۶‬رپ‪۶‬وہ‪۶‬ےسیج‪۶‬وخاّ‪۶‬اؽًّْالٍ‪۶‬‬
‫خوار یوفعالن ینحوبنیان یوفعالن ینحو یرضوان یوی ےک ‪۶‬ؽٍّ ‪۶‬رپ ‪۶‬وہ ‪۶‬ےسیج ‪۶‬اینبٍ ‪۶‬اؽّ ‪ًْ۶‬الٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽٍّ ‪۶‬رپ ‪۶‬وہےسیج‪۶‬‬
‫ّوضاٍ‪،‬اؽّاےسی‪۶‬یہ‪۶‬داعید‪،‬تاقیؿ‪،‬ازیاٍ ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬اشمہب‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫کذلكیالمیعادیوالمیِاتیوالمیزانیومایاشب ہیممایالقہی‬
‫اافلؽ ‪۶‬سج‪۶‬ںیم افل‪ّ۶‬ادئ‪۶‬انبء‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وہ۔اےسی‪۶‬یہ‪۶‬قا ‪۶‬اؽّؽاؽ‪۶‬‬
‫زائدیالؽناءیوکذلكیانیکانتیمنِلبۃیمنییاءیاو یواؤی‬
‫ٰ‬
‫ےس‪۶‬دبالوہا‪۶‬یھب‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیہک وہ‪۶‬عواولٍ‪۶‬ںیم ااصتخّ‪۶‬رکدقاےہ‪۶‬۔‬
‫حیثیوقعتی‪1‬یاھیباختصاریاالمثلۃ۔ ی‬
‫ہی‪۶‬ابمّك‪۶‬کالص‪۶‬دیفم‪۶‬اعص‪۶‬لک‪۶‬ےس‪۶‬ادتباء‪۶‬اؽّثیح‪۶‬ؽتعق‪۶‬رپ‪۶‬ااہتنوہرک‪۶‬قادیک‪۶‬االافدہ‪۶‬ومعص‪۶‬القا‪،‬ارگآ ‪۶‬مکحب‪:‬‬
‫مایمنیعامیاالوقدیخصیمنہیالبعضیحیتیھذہیالِضیۃی وکیئ ‪۶‬اعص ‪۶‬ںیہن ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ضعب ‪۶‬یک ‪۶‬صیصخت ‪۶‬ت ‪۶‬وہ ‪۶‬اخص ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫‪"‬ی‪2‬۔ ی ہیضق‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬وقل‪۶‬وھ‪۶‬لکب‪ٚ۶‬ىی ‪۶‬میلع‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬‬
‫لنقس ایبمثلیقولہ ٰ‬
‫یسبحنہی"‬
‫اسیج‪۶‬ہک‪۶‬لقع‪۶‬میلس‪۶‬رپ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫ضعب ‪۶‬اینثتسمؿ ‪ّ۶‬کھواےہ‪،‬ںیہنج ‪۶‬وخد ‪۶‬اامص ‪۶‬دممؽج ‪۶‬ےن ‪۶‬عؼين ‪۶‬ںیم ‪۶‬وماعض ‪۶‬رفتمہق ‪۶‬رپ ‪۶‬اافدہ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪،‬مثلی ٰعلم الغیبیولبلٰغی‬
‫وبلغاوالضلٰلیومنیخلٰلہیوظلٰلہیوغیھا‪3‬۔ ی‬
‫ؽذہلا''مرتعیالغزالنیفیرسمیخطیالِرآن''‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬

‫‪1‬یالمِنعیفیرسمیالمصحف‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/ ۲‬‬
‫‪3‬یالمِنعیفیرسمیالمصحف‬

‫‪Page 102 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فعالیاؽّفاعل‪۶‬اؽّفعالن‪۶‬اک‪۶‬ؽٍّ‪۶‬‬ ‫وزنیفعالیوفاعلیوفعالنی ی‬
‫فعالیاؽّفعال‪۶‬اؽّفعالن‪۶‬اک‪۶‬ؽٍّ‪۶‬‬ ‫یھمیفعالیوفعالیوھمیفعالن ی‬
‫فُعالنیاؽّمقعل‪۶‬اؽّف ّعال‪۶‬یھب‬ ‫زینیفعالنیومقعلیوفعالی ی‬
‫فُعال اؽّ مقاعلیاؽّ افعال یھب‬ ‫یھمیفعالیومقاعلیوافعال ی‬
‫مقاعیل اؽّ مقعلیاؽّ مقعال یھب‬ ‫ھمیمقاعیلیومقاعلیوافعال ی‬
‫فعایلیفواعل اؽّ ِف ّعال‬
‫ٰ‬ ‫یبافعایلیفواعلیوفعال ی‬
‫اؽّااعفل‪۶‬اؽّامتص‪۶‬اصمدّ‬ ‫یگلمج‪۶‬فعلہا ؽدصمّاہ‬
‫نج‪۶‬اک‪۶‬افل‪۶‬ؽاؽ‪۶‬ےس‪۶‬دبال‪۶‬وہ‪۶‬قا قا‪۶‬ء‪۶‬ےس‪۶‬دبالوہا‪۶‬‬ ‫افل‪۶‬عيغلـ‪ ّ۶‬ؽاؽ ؽ ّقا‬
‫امتص ‪۶‬اقمامؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ااسی ‪۶‬افل ‪۶‬قایق ‪۶‬اؽّقاكف ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬اگ ‪۶‬اہتبل ‪۶‬دنچ‪۶‬‬ ‫ہمہ‪۶‬یگ‪۶‬قاكف‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬دّہمہ‪۶‬اج‬
‫‪1‬‬
‫رحؽَ‪۶‬اٖ‪۶‬اقدعہ‪۶‬ےس‪۶‬یٰنثتسم‪۶‬ںیہ۔‬ ‫زجرحؽےف‪۶‬ہک‪۶‬ہتشگ‪۶‬یٰنثتسم‪۶‬‬
‫رگمكش‪۶‬ںیہن ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ںیمہ‪۶‬اقك‪۶‬اضہطب‪۶‬قاہعف‪۶‬اتبقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اینثتسمؿ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اےسی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےملک‪۶‬قااتبؿ‪۶‬االفل‪۶‬ںیہ‪۶‬۔وت‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬قاوصخلص‪۶‬‬
‫لکل‬
‫لقن‪۶‬دمتعم‪۶‬ےس‪۶‬خالَ‪۶‬قاكف‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬قاكف‪۶‬یہ‪ّ۶‬ںیھک ےگ‪۶‬ہک‪۶‬ؽیہ‪۶‬اک ‪۶‬اؽّ‪۶‬وخد‪۶‬اک ‪ّ۶‬مس‪۶‬ںیم‪۶‬اک ‪۶‬۔خالصۃ‪۶‬ارلوسص‪۶‬ےس‪ ۶‬می‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ُِ‪۶‬ڑپاھ‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬کالیم‪۶‬‬ ‫ک‬
‫َي‬ ‫‪۶‬‬ ‫ٍ‬‫ّ‬‫‪۶‬ؽ‬ ‫ْ‬‫یبدلوایکلمیالل قاذحلَ‪ّ۶‬ترتمحش‪۶‬ےہ‪۶‬۔اریخ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬دمٓہ‪۶‬ؽاامص‪۶‬سکیئ‪۶‬ےن‪۶‬اہیٍ‪َ ۶‬کلِض‪۶‬ك‬
‫ْ‬
‫ںیم لثم‪۶‬دؽ‪۶‬قایق‪۶‬ریقف‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اابثؿ‪۶‬اّحج‪۶‬ےہ‪۶‬۔والل ٰ‬
‫یتعایلیاعلم۔‬
‫(‪)۰‬ہی‪۶‬ہملک‪٘۶‬اؿ‪۶‬ہگج‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ‪ٚ،‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬وسّہ‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬رمعاٍ‪۶‬ںیم‪:۶‬‬
‫لسااینٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬دنملقعؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وج‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬قاد‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ڑھکُ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اؽّےھٹیب‪۶‬اؽّرکؽوٹٍ‪۶‬رپ ےٹیل‪۶‬۔(ؿ)‬ ‫‪2‬‬
‫‪" ‬‬
‫اعص‪۶‬اصمفح‪۶‬ںیم اہیٍ‪۶‬یھب‪۶‬عم‪۶‬االفل‪۶‬ےہ‪۶‬۔اصذـ‪۶‬خالصۃ ارلوسص‪۶‬هالہم‪۶‬امثعٍ‪۶‬ؿااقلین‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےن‪۶‬رصَ‪۶‬امدئہ‪۶‬وک‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ك‬ ‫عى ن‬
‫قی رما‪۶‬افل‪۶‬ےک‪۶‬خدَ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اھکل‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ‪،‬دؽونٍ‪۶‬ظٓاء‪۶‬ؿ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬‬ ‫ٰمًا‪ ۶‬زدَ‪۶‬افل‪۶‬رموسص‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬اّ‪۶‬تہج‪۶‬اامتشل‪ْ ۶‬ۂدؽ‪۶‬ظٓاء‪۶‬ؿ‪۶‬قا‪ٰ ۶‬‬
‫وہےن‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬قا‪۶‬ااصتخّ‪۶‬ےئلیک‪۶‬۔(ؿ)‬ ‫انبص‪۶‬ااصتخّ‪3‬۔‬

‫‪1‬یمیرتیعیالغزالنیفیرسمیخطیالیِرآن‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۶۵۵۳/ ۰‬ؽ ‪۵۵۵‬‬
‫‪3‬یخالصۃیالرسوم‬

‫‪Page 103 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یقی رما ؽ ّ‬ ‫ل‬ ‫‪ ٙ‬ن‬

‫اؽّرحَ‪۶‬اؽل‪۶‬لساء‪۶‬وک‪۶‬ارگآ ‪۶‬لٕ ًقات ‪۶‬اتبقا‪۶‬رگم‪ ّ۶‬مًا‪ ۶‬زدَ‪۶‬اھکل‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬ؿاۂ‪۶‬قایق‪۶‬قاچن‪۶‬ںیم‪۶‬اابثؿ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّیہی‪۶‬وقل‪۶‬رم ن ع ٰ‬
‫قی رما داٍ‪ 1‬اک‪۶‬افمد ‪۶‬ےہ‪۶‬۔اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ؽاحض‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬قاعف‪۶‬اؽّاامص‪۶‬الج‪۶‬انب‪۶‬اعرم‪۶‬ےن‪۶‬رحَ‪۶‬لساء‪۶‬‬
‫ادتباء‪۶‬لساء‪۶‬م‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬امدئہ‪ٰ ۶‬‬
‫"‪2‬اؽّانب ‪۶‬اعرم‪۶‬ےن‪۶‬رحَ‪۶‬امدئہ‪3"  "۶‬وک ‪۶‬ےب‪۶‬افل‪۶‬ڑپاھ‪۶‬یف‪۶‬الًًسٌٔ‪،‬قایق‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ںیم‪۶‬ا ِ‬
‫ابثؿ ‪۶‬افل‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫"‬
‫قاافتص‪۶‬ظٓاء‪ًً٘۶‬ہ‪۶‬والرسمییؾبعیاللقظیالسیمایوھویف ّعالیکمایمری۔والل ٰ‬
‫یتعایلیاعلم۔‬
‫والد‪،‬والدین‪،‬والدیہ‪،‬والدیک‪،‬والدی‪،‬والدة‪،‬والدیت‪،‬والدتك ‪ٚ‬ـ ‪۶‬قافل‪۶‬دعب‪۶‬ؽاؽ ‪۶‬رموسص‪۶‬ںیہ۔‬ ‫(‪)۰‬فحصم‪۶‬رکمی‪۶‬ںیم‪ٍ ۶‬‬
‫اؽّیہی‪۶‬عؼيعاےئ‪۶‬اقدعہ‪۶‬افلع‪۶‬ےہ‪۶‬ک ی‪۶‬ہک‪۶‬ؽادلاؿ‪۶‬قآہکن‪۶‬عمج‪۶‬ومكف‪٘۶‬امل‪۶‬ےہ‪،‬خدَ‪۶‬افل‪۶‬ںیم فلتخم‪۶‬ہیف‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؽادلٰاٍ‪۶‬ںیم‪۶‬خدَ‪۶‬‬
‫افل‪۶‬ہینثت‪۶‬وتذسـ‪۶‬اقدعہ‪۶‬رطمدہ‪۶‬رضؽّ ‪۶‬ےہ‪،‬خدَ‪۶‬اؽل‪۶‬یک‪۶‬وکیئ‪۶‬ؽہج‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّابعّؿ‪۶‬خالصۃ‪۶‬ارلوسص‪۶‬اٖ‪۶‬ہخسن‪ٚ۶‬ؼىمہ‪۶‬ںیم‪۶‬ویٍ‪۶‬‬
‫رموسص‪''۶‬اولدلاٍ‪۶‬ۂدؽ‪۶‬نزدَ‪۶‬افل‪۶‬ہینثت‪۶‬وتکمؿ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬دعب‪۶‬اّ ؽاؽ ؽدال‪۶‬ہمہ‪۶‬اج''ابعّؿ‪۶‬ےن‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬خدَ‪۶‬افل‪۶‬ہینثت‪۶‬اتبقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّۂ‪۶‬‬
‫الولدن ہک ‪۶‬ا ‪ٓ ۶ٖ۶‬ا قۃ‪۶‬رکہمی‪۶‬ںیم ؽاعق‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّدعب‪۶‬اّ ‪۶‬ؽاؽ ‪۶‬افل‪۶‬ہینثت‪۶‬ےک‪۶‬وکیئ‪۶‬ینعم‪۶‬ںیہن‪۶‬۔ؿاۂا ظفل‪۶‬ؽاؽ‬
‫دؽ ‪۶‬ےس‪۶‬رماد ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ظفل‪ٰ ۶‬‬
‫یتعایلیاعلم۔‬
‫ّقادؿ‪۶‬ملق‪۶‬قاخس‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬۔والل ٰ‬
‫ش‬‫ن‬
‫(‪)۱‬اعفیٰل‪۶‬اک‪۶‬اقدعہ‪۶‬رملن‪۶‬ےس‪۶‬زگّا اؽّہنیعب‪۶‬یہی‪ ۶‬ػص‪۶‬ومنیعض‪۶‬جح‪۶‬افمد‪۶‬عؼين‪۶‬ےہ‪۶‬۔ذحمؽافؿ‪۶‬قاعف‪۶‬ایبٍ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ف ذایجمیعیمایفیروایۃیعبداللیبنیعؼ ٰیسیعنیقالونی ہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬هًسٰی ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬اقولٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔اؽّ‬
‫عنینافعیممایحذفتیمنہیااللفیالرسمیوحدثنایابو انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬قاعف‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪۶‬اہجٍ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬مس‪۶‬ںیم‪۶‬افل‪۶‬‬
‫الحسنیبنیغلبونیقرأہیمینیعلیہیحدثنایایبیحدثنای ذحمؽَ ‪۶‬وہا ‪۶‬اوبانسحل ‪۶‬انب ‪۶‬وبلغٍ ‪۶‬ےن‪۶‬ھجم ‪۶‬ےس ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ڑپھ ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬اھت ‪۶‬انہؾٍ ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ھجم ‪۶‬ےس ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ؽادل ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ش‬‫‪ٙ‬‬ ‫سمعیلیابنیا ٰ‬
‫سحقیالِایضی‬ ‫محمدیابنیجعقرحدثنایا ٰ‬
‫ٰ‬
‫اٍ‪۶‬ےس‪۶‬دمحم‪۶‬انب‪۶‬رفعج‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬الیعمس‪۶‬نب‪۶‬ا ض‪۶‬اقیض‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫الِالونیعنینافع ی‬
‫انہؾٍ ےن‪۶‬اقولٍ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّانہؾٍ‬

‫‪1‬یمیرتعیالغزالنیفیرسمیخطیالِرآن‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱ /۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳/ ۱‬‬
‫‪Page 104 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫تصحؽینیوفی ےن ‪۶‬اامص ‪۶‬قاعف ‪۶‬ےس ‪۶‬ہی ‪ٚ۶‬ـ ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬یک ‪۶‬۔اؽّوسّہ ‪۶‬فہک ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫بعامۃ یھذہیالحروفیوزادفیالکہفیفالی ٰ‬
‫تصحؽین اؽّجح‪۶‬ںیم‪۶‬سکرییومایھمیبسکری اک‪۶‬ااضہف‪۶‬‬ ‫فال ٰ‬ ‫الحجیسکرییومایھمیبسکریی‪1‬الخ۔ ی‬
‫ایک۔‬
‫م ڑپاھ‪۶‬ےہ‪۶‬نزالَ‪۶‬رحَ‪۶‬لساء‪۶‬ہک‪۶‬ظٓاء‪۶‬ؿ‪ًً٘۶‬ہ‪۶‬‬‫اؽّؽہ‪۶‬ؽاحض‪۶‬اولہج‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رحنیف‪۶‬جح‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬دمٓہ‪۶‬اؽّاامص‪۶‬سکیئ‪۶‬ےن‪۶‬رکسٰی‪۶‬كْؽٍّ‪َ ۶‬سل ْ ٰ ی‬
‫یتعایلیاعلم۔‬ ‫ل‬
‫ُعایل ےہ‪۶‬وت‪۶‬وقل‪۶‬رم ن‪۶‬یہ‪۶‬اؽحض‪۶‬اؽّاؽہج‪۶‬ےہ‪۶‬۔والل ٰ‬ ‫ںیم‪۶‬قاالافتص‪۶‬سکٰری كْؽٍّ‪۶‬ف ٰ ی‬
‫ٰ‬
‫یتعایلیاعلم۔‬
‫(‪)۲‬اصمفح‪۶‬دنہ‪۶‬ےن‪۶‬اابتم‪''۶‬خالصۃ‪۶‬ارلوسص''ایک‪۶‬رگم‪۶‬کالمیاالمامیامامیالکالمیوالیاقل دؽونٍ‪۶‬وجمّ‪۶‬وہٍ۔والل ٰ‬
‫‪3"‬ںیم‪۶‬حتف‪۶‬میم‪۶‬وک‪۶‬قاعف‪۶‬اؽّسکیئ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬ ‫‪2"‬اؽّ‪"۶‬‬ ‫(‪)۳‬قًسٌٔ‪۶‬ںیم‪۶‬وھد‪۶‬ؽاعمّج‪۶‬ےک‪"۶‬‬
‫اؽّایس‪۶‬رطج‪۶‬درگی‪۶‬اہمئ‪۶‬ےن‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬۔قًسٌٔ‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫نافعیوالکسائییومنیخزیییومئذیوفیالمعارجیمنی قاعف ‪۶‬اؽّسکیئ ‪۶‬ےن ‪۶‬من یخزی ییومئذ اؽّوسّہ ‪۶‬اعمّج ‪۶‬ںیم‬
‫عذابییومئذیببنیہیبقتحیالمیمیوالباقونیبکسرھا‪4‬۔ ی منیعذابییومئذیببنیہ وک‪۶‬میم‪۶‬ےک‪۶‬ہحتف‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اؽّقاویقٍ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬رسکہ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ڑپاھ۔‬
‫٘اہیبط‪۶‬ںیم ےہ‪؎ :‬‬
‫ویومئذیمعیسالیفافتح(ا)یت(ر)ضایوفیالنملی(حصن)ی ویعودوک‪۶‬اٖ‪۶‬وسّہ‪۶‬اؽّوسّہ‪۶‬اعمّج‪۶‬ںیم‪۶‬حتف‪۶‬میم‪۶‬ےس‪۶‬ڑپ‪۶‬ھ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫ْ‬
‫دنسپقدہ‪۶‬وہرک‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّوسّہ‪۶‬لمن‪۶‬ںیم‪۶‬حتف‪۶‬میم‪۶‬وک وًَ‪۶‬اؽّ‪۶‬قاعف‪۶‬‬ ‫قبلہیالنون(ث)مال‪5‬۔ ی‬
‫ےئلیک ‪۶‬اقك ‪۶‬ہعلق ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ظفل ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬ونٍ ‪۶‬ونتنی ‪۶‬ےن ‪۶‬حتف ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ونساّدقا۔‬
‫رشج‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬وقل‪۶‬نم‪۶‬زخی‪۶‬ویعود‪۶‬اؽّ‬ ‫امریبقتحیالمیمیفیقولہ ٰ‬
‫یتعایلیومنیخزیی ی‬

‫‪1‬یالمِنعیفیرسمیالمصحف‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲/ ۵۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵/ ۳۳‬‬
‫‪4‬یالتؼسیفیقواعدیعلمیالتقسیلالمامیمحمدیبنیسلیمان‬
‫یحرزاالماینیووجہیالتہاینیسورہیہودیمصطیفیالبایبیالحلیبیرصم‪۶‬ص‪۲۲‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 105 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یومئذیومنیعذابییومئذیببنیہیفیالمعارجیالمشاری نم ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ویعود ‪۶‬كوًوہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وج ‪۶‬وسّہ ‪۶‬اعمّج ‪۶‬ںیم ےہ ‪۶‬میم ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫الی ما یبال مزة یوالراء یف یقولہ یایت یرضا یوھما ینافع یوی ہحتف ‪۶‬اک ‪۶‬مکح ‪۶‬دقا ‪۶‬اؽّزمہہ ‪۶‬اؽّ ّاء ‪۶‬ےس ‪۶‬فنصم ‪۶‬ےک ‪۶‬وقل ‪''۶‬ایتیرضا‬
‫الکسائی ی۔ثم یاخرب یان یالمشارالمھی یبحصن یوھمی ''ںیم‪۶‬قاعف‪۶‬اؽّسکیئ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ےہ‪۶‬۔رھپ‪۶‬ہی‪۶‬اتبقا ‪۶‬ہک‪۶‬ظفل‪۶‬‬
‫الکوفیونیونافعیقرأوا یبالنملیوھمیمنیفز عییومئذی نصح‪۶‬ےس‪۶‬وکویفٍ‪۶‬اؽّقاعف‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ےہ‪۶‬۔اٍ ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬‬
‫ےن ‪۶‬وسّہ ‪۶‬لمن ‪۶‬ےک ‪۶‬نم ‪۶‬زفم ‪۶‬ویعود ‪۶‬وک ‪۶‬ویعود ‪۶‬ڑپاھ۔وت ‪۶‬ہی ‪۶‬قاكف‪۶‬‬
‫یومئذیفتعنییلمنیلمییذکرہیفیالرتجمتنییالِراءةی‬
‫‪ 1‬وہیئگ‪۶‬ہک‪۶‬دؽونٍ‪۶‬رتومجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬نج‪۶‬ولوگٍ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫بکیسیریامایاصلہیوھویعیلیالحِیِۃیالخقضیفیالمواضع ۔ی‬
‫اک ‪۶‬یقیقح‪۶‬رپ‪۶‬قًيؾٍ‪۶‬ہگج‪۶‬وسکمّ‪۶‬ڑپےتھ‪۶‬ںیہ‪۶‬۔‬
‫الخ ی‬
‫ل‬
‫ىيـ‪۶‬ا يٕن‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫لٕى‬
‫خزی ییومئذ یقرأنا یفع یوعیل یبقتح یالمیم یوالباقونی زخی ‪۶‬ویعود ‪۶‬وک ‪۶‬قاعف ‪۶‬اؽّ‪۶‬یلع‪۶‬ےن ‪ ۶‬ح‪۶‬میم‪۶‬اؽّقایق ‪۶‬ظٓاء‪۶‬ےن ‪۶‬قارسک‪۶‬‬
‫ڑپاھ۔‬ ‫بالکسر‪2‬۔ ی‬
‫یتعایلیاعلم۔‬
‫ہنیعب‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وسّہ‪٘۶‬ال‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬اہلج‪۶‬ااکكْ‪۶‬یک‪۶‬رصتاحیؿ‪۶‬ہلیلج‪۶‬رپ‪۶‬اامتعد‪۶‬الّص‪۶‬ےہ‪۶‬۔والل ٰ‬
‫(‪)۴‬وعتد‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬ہغیص‪۶‬اتخمّ‪۶‬ظٓاء‪۶‬رکاص‪۶‬وہقا‪۶‬رضؽّ‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ‪،‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬رمع‪۶‬ؽداین‪۶‬قًسٌٔ‪۶‬ںیم ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫المستعمل یعند یالِراء یالحذاق یمن یاھل یاالداء یفی اداےئ ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ںیم امۂ ‪۶‬اقّویٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ااعتسدہ ‪۶‬ےئلیک ‪۶‬یہی ‪۶‬اافلؽ‪۶‬‬
‫لشیطنیالرجیمیدونیغیہیوی لمعتسم‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّںیہن‪،‬ؽہج ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اافلؽ ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬‬ ‫لقظ ایاعوذ یباللیمنیا ٰ‬
‫ٰذلك یلموافِۃ یالکتاب یوالسنۃ یفاما ی یالکتاب یماجاء یفی وبنی‪۶‬ےک‪۶‬وماقف ‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم ّٓامقا ےہ‪،‬‬
‫ذـ ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ڑپانھ ‪۶‬وہ ‪۶‬وت ‪۶‬اعوذبالل یمن یالشیطان یالرجیم‬
‫تزنیلیالعظیمیقولہیعزوجلیلنؽیہیالکریمیصیلیاللی‬
‫علٌ‬
‫ڑپوھ۔ اؽّرضحؿ‪۶‬قاعف‪۶‬انب‪۶‬ریبج‪۶‬انب‪ ۶‬ض‪۶‬اےنپ‬
‫تعایلی ی‬
‫ٰ‬

‫‪1‬یسراجیالِارییلعیلیبنیعثمانیالمعرو فیبابنیالِاصع‬
‫‪2‬یغیثیالنقع‬

‫‪Page 106 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫علیہ یوسلم یوھو یاصدق یالِائلنی ی''فاذا یقرأت یالِر ٰانی ؽادل‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫لشیطنیالرجیمی''وامایالسنۃیفمایرواہی رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قالؽؿ ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬‬
‫فاستعذ یباللیمنیا ٰ‬
‫نافعیابنیجبییابنیمطعمیعنیابیہیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہمای قاك ‪۶‬ےس ‪۶‬لبق ‪۶‬اخص ‪۶‬اںیہن ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اوعدقاهلل ‪۶‬ڑپےتھ ‪۶‬۔ہی‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیانہیاستعاذیقبلیقرأةی دحكف ‪۶‬ےس ‪۶‬وبثؿ ‪۶‬وہا۔اامص ‪۶‬اوب ‪۶‬رمعؽ ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ااسی ‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫عنیالنیبیص‬
‫ڑپاتھوہٍ‪۶‬اؽّیہی‪۶‬ریما‪۶‬ذمہـ‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬ ‫یوبذلكیقرأتیوبہیاٰخذ‪1‬۔ ی‬
‫الِر ٰانیب ٰ ذایاللقظیبعؼنہ ٰ‬
‫ل‬
‫ىيـ‪۶‬ا يٕن‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫امایصیغت ایفالمختاریعندیجمیعیالِراءیاعوذیباللیمنی ہغیص‪۶‬ااعتسدہ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬امتص‪۶‬اقّویٍ‪۶‬اک‪۶‬اتخمّ‪۶‬اؽّدنسپقدہ‪۶‬ظفل‪۶‬اعوذی‬
‫الشیطنیالرجیمیوکل مییجیزیغییھذہیالصیغۃیمنی بالل یمن یالشیطان یالرجیم یےہ‪،‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؽوجد ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫الصیغ یالوارد یة ینحو یاعوذبالل یالسمیع یالعلیم یمنی دؽرسؽُ‪۶‬وغیصٍ‪۶‬وک‪۶‬یھب‪۶‬یھبس‪۶‬اجكْ‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫لشیطنی ںیم ‪۶‬ؽاّد ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ےسیج ‪۶‬اعوذبالل یالسمیع یالعلیم یمنی‬‫لشیطن یالرجیم یواعوذبالل یالعظیم یمن یا ٰ‬ ‫ا ٰ‬
‫لشیطنیالرجیم ؽریغہ‪۶‬۔اخل‬
‫الرجیم یواعوذ یبالل یمن یالشی ٰطن یالرجیم یانہ یھوی ا ٰ‬
‫السمیع یالعلیم یواعوذبالل یالسمیع یالعلیم یمنی‬
‫لشیطنیالرجیم‪2‬۔ ی‬
‫ا ٰ‬
‫رحّ‪۶‬االامین‪۶‬اامص‪۶‬دمحم‪۶‬اقمس‪٘۶‬ایبط‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ںیم ےہ‪؎ :‬‬
‫ّامت ‪۶‬ںیم ذـ‪۶‬یھب‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬رشفی‪۶‬ڑپانھ‪۶‬اچوہ‪۶‬وت‪۶‬اعوذباللیعیلی‬ ‫اذاماارادتیالدھریتِرأفاستعذ ی‬
‫االعالن ڑپوھ‪،‬ہی‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اقّویٍ‪۶‬اک‪۶‬كلسم‪۶‬ےہ‪۶‬۔اسیج‪۶‬ہک‪۶‬وسّہ‪۶‬‬ ‫لشیطنیباللیمسجال ی‬
‫ج ارایمینیا ٰ‬
‫لحن‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد ‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا ٘اٍ ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ارگ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬ھچک‪۶‬‬ ‫عیلیماایتیفیالنحل ر‬
‫ییسرایوانیتزد ی‬
‫زنتاہیؿ‪۶‬یھب‪۶‬كْاھ‪۶‬دؽوتمت‪۶‬اجلہ‪۶‬ت ‪۶‬وہےگ‪۶‬۔‬ ‫لربكیتزنی ایفلستیمج ال‪ 3‬ی‬

‫‪1‬یالتؼسییفیقواعدیعلمیالتقسییلالمامیمحمدیبنیسلیمان‬
‫‪2‬یغیثیالنقع‬
‫یحزراالماینیووجہیالتہاینیبابیاالستعاذہیمصطیفیالبایبیرصم‪۶‬ص‪۵۳‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 107 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رساج‪۶‬ااقلّی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ع‬
‫قولہیمسجالیاییمطلِایلجمیعیالِراءیفیجمیعیالِراٰنی امنت‪۶‬اک‪۶‬وقل‪ ۶‬سزال‪۶‬اک‪۶‬بلطم‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬ظٓاء‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬یک‪۶‬ظٓاء‪۶‬ؿ‪۶‬‬
‫ّ‬
‫(عیلیمایایتیفیالنحل)اییاستعذیعیلیاللقظیالذیینزلی ںیم ۂہگج‪۶‬ایس‪۶‬وک‪ّ۶‬احج‪۶‬ظٓاّ ‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬۔یلع‪۶‬امایت‪۶‬یف‪۶‬الحنل‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ف یسورة یالنحل یجاعال یمکان یاستعذ یاعوذ یبالل یمنی بلطم ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وسّہ‪۶‬لحن‪۶‬رشفی ‪۶‬ںیم‪۶‬ااعتسدہ‪۶‬ےک‪۶‬وج‪۶‬اافلؽ‪۶‬‬
‫ؽاّد ‪۶‬ںیہ‪۶‬اںیہن‪۶‬ڑپوھ‪،‬اؽّرسیًا ‪۶‬ےک‪۶‬ینعم‪۶‬ہی‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬وچہکن‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫یمسیا یوتؼسرہی‬
‫ر‬ ‫لشیطن یالرجیم یومعین ر‬
‫ییسرا یای‬ ‫ا ٰ‬
‫ااعتسدہ ‪۶‬ںیم املکؿ ‪۶‬مک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ڑپانھ ‪ٓ ۶‬ا ٘اٍ ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫قلۃ یکلماتہ یوزیادة یالتزنیہ یان یتِول یاعوذبالل یمنی‬
‫اؽّزنتہی ‪۶‬ےک ‪۶‬ااضہف ‪۶‬اک ‪۶‬بلطم ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اؽّّؽاوتیٍ ‪۶‬ںیم‬
‫لشیطنیالرجیمیانہیھویالسمیعیالعلیم‪،‬یویاعوذیباللی‬
‫ا ٰ‬
‫وجعیمس ‪۶‬امیلعل ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬رعتفی ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬املکؿ ‪۶‬ؽاّد ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ظس‬ ‫م لشیط‬ ‫لسمی‬
‫ا ع یالعلیم ی ن یا ٰ ن یالرجیم یو ینحو ی ٰذلكی ااضہف‪۶‬رکؽِلسـ ‪ ۶‬ھالاک‪۶‬بلطم‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ااسی‪۶‬رکےن‪۶‬رپ‪۶‬مت‪۶‬اجلہ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫وقولہیفلستیمج الیاییلستیمنسوبایایلیالج لیالنی ظٓاّ‪۶‬ت ‪۶‬دےی‪۶‬اجؽےگ‪۶‬ویکہکن‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬ادئ‪۶‬املکؿ‪۶‬یھب‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬اؽّرمؽی‪۶‬‬
‫ںیہ۔‬ ‫ٰذلكیکلہیصوابیومرویی‪1‬۔ ی‬
‫رگم‪۶‬درگیاافلؽ ‪۶‬رمؽہی‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬عنم‪۶‬ۂزگ‪۶‬ںیہن‪۶‬۔ؽہ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬یھب‪۶‬قاامجم‪۶‬ظٓاء‪۶‬اجكْ ‪۶‬ںیہ۔ىيـ ‪۶‬ؽ٘اہیبط‪۶‬ؽرشؽج‪۶‬یک‪۶‬ابعّاؿ ‪۶‬ایھب ‪۶‬‬
‫زگّںی۔اامص‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬ااقتٍ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫قالیالحلوایینیفیجامعہیلؼسیلالستعاذةیحدینتیھی خلؾاین‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اجعم‪۶‬ںیم اھکل‪۶‬ہک‪۶‬ااعتسدہ‪۶‬یک‪۶‬وکیئ‪۶‬دح‪۶‬ںیہن ےہ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬ایس‪۶‬رپ‪۶‬سب‪۶‬ےہ‪۶‬۔وت ‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬ااضہف‪۶‬رکُ‪۶‬اؽّوج‪۶‬اچےہ‪۶‬مک‪۶‬‬ ‫الیہ‪،‬منیشاءیزادیومنیشاءینِص‪2‬۔ ی‬
‫رکُ۔‬
‫وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬درگی‪۶‬اافلؽ‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ۂزگ‪۶‬قاكف‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪،‬اؽّارگ‪۶‬قاكف‪۶‬وہاجقا‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ْ‬
‫دعب‪۶‬عنم‪۶‬ادقٖ‪۶‬رھپ‪۶‬یھب‪۶‬درگی‪۶‬اافلؽ‪۶‬اجكْ‪ّ۶‬ےتہ‪۶‬۔اقّی‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬اہیٍ‪۶‬بیجع‪۶‬نیب‪۶‬المًوا وًَ‪۶‬ایک ےہ‪۶‬اؽّاافلؽ‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬قازجلص‬

‫‪1‬یسراجیالِارییلعیلیبنیعثمانیالمعرو فیبابنیالِاصع‬
‫یاالتِانیفیعلومیالِرآنیالنو عیالخا مسیوالثالثونیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۰۵/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 108 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اہک‪،‬احالہکن‪۶‬ؽہ‪۶‬دحكف‪۶‬فیعض‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّفیعض‪۶‬یک‪۶‬ہب‪۶‬ہغیص‪۶‬زجص‪۶‬تبسن‪ّ۶‬ؽا‪۶‬ںیہن‪۶‬۔رھپاٍ‪۶‬اافلؽ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬اجكْ‪ّ۶‬اھک‪۶‬احالہکن‪۶‬دعب‪۶‬ظماتعن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وجاّ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬اہ‪۶‬اصلًا‪۶‬ںیہن‪،‬ك َولکہ‪۶‬وجاّ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬عنم‪۶‬قاكف‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬وہ‪۶‬۔اامص‪٘۶‬ایبط‪۶‬دعب‪۶‬کالص‪۶‬ذموکّ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫وقدیذکروایلقظیالرسولیفلمییزدیولویصحیھذایالنِلی وضحّ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ‪۶‬ںیم‪۶‬ااعتسدہ‪۶‬ںیم‪۶‬ااضہف‪۶‬‬
‫ںیہن ےہ‪،‬ارگہی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬حیحص‪۶‬وہیت‪۶‬وت‪۶‬مکح‪۶‬ظٓ ٓا ین‪۶‬لمجم‪۶‬ت ‪۶‬وہقا۔‬ ‫لمییبقیمجمال‪1‬۔ ی‬
‫رشج‪۶‬هالہم‪۶‬انب‪۶‬اقعص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫نیمسعودیریضیایللیتعایل یعنہیقرأتی فنصم‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬وقل‪۶‬ےس‪۶‬رضحؿ‪۶‬انب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫اشارایلیقولیاب‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیفِلتیاعوذی ىوہ ‪۶‬یک ‪۶‬ایس ‪۶‬دحكف ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ا٘اّہ ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫عیلیرسولیاللیص‬
‫باللیا یلسمیعیالعلیمیمنیالشیطنیالرجیمیفِالییلی یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬قالؽؿ ‪۶‬یک ‪۶‬وت ‪۶‬اعوذباللی‬
‫ٰ‬
‫قلییایابنیامیعبدیاعوذباللی یمنیالشیطنیالرجیمیوی السمیعیالعلیمیمنیالش ٰطنیالرجیم اہک‪۶‬وت‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫لشیط‬ ‫م‬
‫ٓامقا‪:‬اُ‪۶‬اص‪۶‬دبع‪۶‬ےک‪۶‬زلےک‪!۶‬رصَ‪۶‬اعوذباللی نیا ٰ نی‬ ‫ّ‬
‫لٌ‬‫ع‬ ‫رویینافعیعنیابنیجبییابنیمطعمیعنیابیہیریضی‬
‫ن‬
‫الرجیم وہک‪،‬اؽّ قاعف‪۶‬ےن‪۶‬ریبج‪۶‬انب‪ ۶‬ض‪۶‬ےس‪۶‬ا ہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمی‬
‫ٰ‬ ‫اللیتعایلیعنہمایعنیالنیبیص‬
‫ٰ‬
‫ك‬
‫قاؿ ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽا ف ‪۶‬ایکہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫لشیطنی‬
‫انہ یکان ییِول یقبل یالِراءة یاعوذبالل یمن یا ٰ‬
‫قالؽؿ‪۶‬ےس‪۶‬لبق‪۶‬اعوذیباللیمنیالشی ٰطنیالرجیم ڑپےتھ‪۶‬ےھت‪۶‬‬
‫الرجیمیوکالیالحدیثنییضعیفیواشاربِولہیولویصحی‬
‫اؽّہی ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬دحںیثی ‪۶‬فیعض ‪۶‬ںیہ ‪۶‬۔اؽّفنصم ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬وقل‪۶‬‬
‫ھذاالنِلیایلیعدمیصحۃیالحدیثنییوقولہیلمییبیقی ولویصحیھذایالنِل ےس‪۶‬دؽونٍ‪۶‬یہ‪۶‬دحوثیٍ ےک‪۶‬فعض‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬فنصم‪۶‬ےک‪۶‬وقل‪''۶‬لمجم‪۶‬ت ‪ّ۶‬یتہ''‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫مجمالیاییلویصحینِلیتركیالزیادةیلذھبی ی‬
‫بلطم‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‬

‫یحرزاالماینیووجہیالتہاینیبابیاالستعاذہیمصطیفیالبایبیرصم‪۶‬ص‪۵۳‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 109 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اجمالیاالٰیۃیوا تضحیمعنایھایوتعنییلقظیالنحیل یدونی ہک‪۶‬ارگ‪۶‬ہی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬حیحص‪۶‬وہیت‪۶‬ہک‪ّ۶‬قادیت‪۶‬وک‪۶‬رتك‪۶‬ایک‪۶‬وت‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ظٓ ٓا ین‪۶‬‬

‫غیہ یولکنہ یلم ییصح یفبیق یاللقظ یمجمال یومع ی ٰذلكی اک‪۶‬اامجل‪۶‬متخ‪۶‬وہاجقااؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ینعم‪۶‬ؽاحض‪۶‬وہاجےت‪۶‬اؽّ‪۶‬وسّہ‪۶‬لحن‪۶‬‬
‫فالمختار یان ییِال یاعوذبالل یمن یالشیطن یالرجیمی ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬اافلؽ‪۶‬یہ‪۶‬نیعتم‪۶‬وہاجےت‪۶‬نکیل‪۶‬ذـ‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫وت ٓا كف ‪۶‬لمجم ‪۶‬یہ ‪ّ۶‬یہ ‪۶‬۔اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؽوجد ‪ّ۶‬احج ‪۶‬اعوذباللیمنی‬
‫لموایفِۃ یلقظیاالٰیۃیوانیکانیمجمالیلورودالحدیثیبہی‬
‫لشیطنیالرجیم یہ‪۶‬ےہ‪۶‬ویکہکن‪۶‬ہی‪۶‬ظٓ ٓا ین‪۶‬اافلؽ‪۶‬ےک‪۶‬وماقف‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ا ٰ‬
‫عیل یالجملۃ یوان یلم ییصح یالحتمال یالصحۃ ی‪1‬۔واللی‬
‫ےہ‪۶‬اؽّدحكف‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬اافلؽ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ؽاّد‪۶‬ےہ‪،‬وت‪۶‬ارگّؽاكف‪۶‬‬
‫یوتعایلیاعلم ی‬
‫ٰی‬ ‫سبحنہ‬
‫حیحص‪۶‬قاكف‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬اامتحل‪۶‬تحص‪۶‬وت‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫‪۴‬ةعشٍ‪۵۰۲۰۶‬ھ‬ ‫اّ‪۶‬درھص‪۶‬وپّ‪۶‬علض‪۶‬ك ُولود‪۶‬رہش‪۶‬رمہلس‪۶‬دیس‪۶‬رپؽّٖ‪۶‬یلع‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۲۵۶‬‬
‫آ ‪۶‬یم‪ّٓ۶‬امدنی ‪۶‬اعاملٍ ‪۶‬اتکؿ ‪ ۶‬نیب‪۶‬ہک‪۶‬افل‪۶‬دااق‪،‬ؽاً٘يغااابلؿ‪ ۶‬اتک ‪۶‬ؿ ‪ ۶‬نیب ‪۶‬ےک ‪۶‬املعء ‪۶‬ایکّٓامےت ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک ‪۶‬دااق‪ ،‬واسؾبِایالباب‪،‬ی‬
‫اؽّدعوایاللیاؽّ قاالیالحمدی‪۶‬وخادنہ‪۶‬وشد‪۶‬قات ‪۶‬؟‪۶‬بؼنوایتوجروا۔ دعوایالل اؽّ قاالیالحمد اک ‪۶‬افل ‪۶‬ڑپاھ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬قا ‪۶‬ںیہن ‪۶‬؟ ایبٍ‪۶‬‬
‫ّٓام كيِ‪۶‬ارج‪۶‬دےئ‪۶‬اجؽےگ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫دّاجسؽدنی ‪۶‬اںی ‪۶‬اہچّ ‪۶‬ہحتف ‪ّ۶‬ادقبّ ‪۶‬فیفخ ‪۶‬ہک ‪۶‬قا افل ‪۶‬قاص ‪۶‬ت ‪ّ۶‬دس‪ ۶‬اجسؽدنی‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬اچّ‪۶‬وحتفٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اکلہ‪٘۶‬ا‪۶‬اابشم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ‪۶‬قاہک‪۶‬‬
‫اابشم ‪ّٓ۶‬ومدہ ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪،‬اجسؽدنی ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬ربتعم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ؽدّ درگی ‪۶‬بتک‪ ۶‬افل‪۶‬قاص‪۶‬یک‪۶‬دح‪۶‬قك‪۶‬ت ‪۶‬ےچنہپ‪،‬اجسؽدنی‪۶‬ربتعم‪۶‬اتکؿ‪۶‬ےہ‪۶‬۔دؽرسی‪۶‬‬
‫اّ‪۶‬رصتحی‪۶‬دباٍ‪۶‬صین‪۶‬خالشف‪۶‬زین‪۶‬صین‪۶‬ؽدہٗ‪۶‬وماہج‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬ہک‪ ۶‬اتکوبٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬ارگآ ‪۶‬اٖ‪۶‬یک ‪۶‬رصتحی ‪۶‬ںیہن ےہ‪۶‬رگم ‪۶‬اخمتفل ‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫زیمت ‪۶‬ہینثت ‪۶‬اّ ‪۶‬رفمد ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬سپ ‪۶‬لمع ‪۶‬دباٍ ‪۶‬ذحمؽُّ ‪۶‬دناّد ‪۶‬ؽریظن ںیہن ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ہینثت‪۶‬رفمد ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اتممّ ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬۔ذہلا ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬لمع‪۶‬رکےن‪۶‬ںیم وکیئ‪۶‬ظماتعن‪۶‬‬ ‫یتعایل"‬
‫ٖ‪۶‬لصف‪۶‬فیفخ‪۶‬دّ قالیالل ٰ ی‬
‫ںیہن ےہ‪۶‬۔اٖ‬

‫‪1‬یشرحیالشاطؽیۃیسراجیالِارییللعالمۃیلعیلیبنیعثمانیالمعرو فیبا بنیالِاصع‬

‫‪Page 110 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪،"‬‬ ‫‪" "‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬
‫" وامثال ا یا‪ٚ‬ـ‪ ۶‬یک‪۶‬ریظن‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬اّ٘اد"‬
‫طلو‬
‫"اؽّاٖ ‪۶‬یسیج ‪۶‬درگی ‪۶‬عواولٍ ‪۶‬ںیم اکلہ ‪٘۶‬ا‬ ‫"‬ ‫قا دتبماء‪۶‬افبلع‪۶ًٗ ۶‬ت ‪۶‬وشد‪۶‬۔والل ٰ‬
‫یتعایلیاعلم ی‬
‫لصف ‪۶‬ےہ ‪۶‬قاہک ‪۶‬دتبماء ‪۶‬اک ‪۶‬افلع ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬الًواٖ ‪۶‬الّص ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪،‬‬
‫یتعایلیاعلم۔(ؿ)‬
‫والل ٰ‬

‫____________________‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۴/ ۲۴‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۴/ ۲‬‬
‫‪Page 111 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪Page 112 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫تشریحافالكوعلهتوقیتوتقویه‬

‫اّ‪۶‬كلم‪۶‬اگنبہل‪۶‬علض‪ّٓ۶‬قد‪۶‬وپّ ومعض‪۶‬وٹپّااکدنُ‪۶‬رمہس‪۶‬دمحم‪۶‬سمش‪۶‬ادلنی‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۲۲۶‬‬

‫وکابک‪۶‬وخد‪۶‬قاعبطل‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےتمیہ ‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬رحبتک‪۶‬رمقی‪۶‬قالًين‪۶‬رکچ‪۶‬اھکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬؟‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫امہُّ ‪۶‬كْدقك ‪۶‬وکابک ‪۶‬یک ‪۶‬رحتک ‪۶‬ت ‪۶‬فيٍوہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬كيٍوہ‪،‬ك َولکہ ‪۶‬وخد ‪۶‬وکابک ‪۶‬قارمایہٰل ‪۶‬ؽرحتقك ‪۶‬طالہکئ ‪ٓ ۶‬ا امسونٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دّقا ‪۶‬ںیم یلھچم ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رطج‪۶‬ریتےت‪۶‬ںیہ۔‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬ۂ‪۶‬اتسّہ‪۶‬اقك‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ںیم ریتقاےہ‬ ‫‪1"‬ی۔‬ ‫یتعایلی"‬
‫قالیالل ٰ‬
‫ی اؽّاهلل‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬وسّج‪۶‬اےنپ‪۶‬رقتسم‪۶‬ےئلیک‪۶‬اجّی‪۶‬ےہ‪۶‬ہی‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫یتعایل"ی‬
‫وقالیالل ٰ ی‬
‫اغلف‪۶‬ملع‪۶‬ؽاےل‪۶‬اک‪۶‬اسحؿ‪۶‬ےہ۔‬
‫‪ ‬ی‬ ‫‪2"‬۔وقالی ٰ ی‬
‫تعایل"‬
‫اؽّاهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ّٓ۶‬امقاےہ ‪۶‬وسّج ‪۶‬اؽّاچدن‪۶‬وک ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬ےئل ‪۶‬رخسم‪۶‬‬
‫‪3"‬۔‬
‫ّٓامقا‪۶‬وج‪۶‬لسلسم‪۶‬لچ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ۔‬
‫ظ‬ ‫ّ‬ ‫"‪4‬۔ ی‬ ‫یتعایلی" ‪‬‬
‫وقال ٰ‬
‫اؽّ ٓامقا‪۶‬اقك‪۶‬رقمّہ‪۶‬ؽ ف‪۶‬ےئلیک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رحتک‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۰۳/ ۰۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۴ / ۰۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۵۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/۰۵‬‬
‫‪Page 113 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫امہُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬ت ‪ّ۶‬نیم‪۶‬رحتمك‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬۔‬

‫(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا)ےب‪۶‬كش‪۶‬اهلل‪ّ۶‬ؽےک‪۶‬وہےئ‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا امسونٍ‪۶‬‬ ‫یتعایل"ی‬
‫قالیالل ٰ ی‬
‫اؽّ ّونیمٍ‪۶‬وک‪۶‬ہک‪۶‬ہـ ‪۶‬ت ‪۶‬اج ںی‪۶‬اؽّوج‪۶‬ؽہ‪۶‬ںیٹہ ‪۶‬وتخدا ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔ ی‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اںیہن‪۶‬وکٍ‪ّ۶‬ؽےک۔‬
‫دیعس‪۶‬نب‪۶‬وصنمّ‪۶‬اینپ‪۶‬ننس‪،‬اؽّدبعنب‪۶‬دیمح‪۶‬اؽّانب‪۶‬رجری اؽّانب‪۶‬ذنمّ‪۶‬اینپ‪۶‬افتریس‪۶‬ںیم‪۶‬قیفش‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬‬
‫کعبای رضحؿ ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬اتبقا ‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫نیمسعودیریضیاللیتعایلیعنہمایانی ر‬
‫ٰ‬ ‫قالیقیلیالب‬
‫یِول یان یالسماء یتدورف یقطبۃ یمثل یقطبۃ یالرحا یفی رضحؿ ‪۶‬بعک ‪۶‬اک ‪ ۶‬انہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬یکچ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬یک ‪۶‬رطج ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫لیک‪۶‬ںیم‪۶‬وج اقك‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬ےک‪۶‬دنکےھ‪۶‬رپ‪۶‬ےتمص‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا ‪۶‬ؿ ےن‪۶‬‬ ‫عمودیعیلیمنکبیملكیقالیکذبیکعبی ی‬
‫ّ‬
‫ٓامقا‪،‬بعک‪ ۶‬طل‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٓ ۶‬امقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬‬ ‫ّ‬
‫‪"‬۔وکیفی‬ ‫"‬
‫ؽّنیم ‪۶‬وک ‪۶‬ےنلٹ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽك ‪ّ۶‬اھک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّرحتک ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬انلٹ‪۶‬‬
‫ب ایزواالیانیتدور‪2‬۔ ی‬
‫رضؽّی‪۶‬۔‬
‫دبعنب‪۶‬دیمح‪۶‬اتقدہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫انیکعبا یکان ییِولیانیالسماءیتدورعیلینصبیمثلی رضحؿ ‪۶‬بعک ‪۶‬اابحّ ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ےھت ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬یکچ‪۶‬یک ‪۶‬رطج ‪۶‬ےلیک ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫نیالیمانیریضیاللیتعایلی ےتمص ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔خدہفی ‪۶‬انب ‪۶‬اامیلٍ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫نصبیالرحافِالیحذیقۃیب‬
‫ّٓامقا‪:‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ؽّنیم‪۶‬وک‪۶‬ےنلٹ‪۶‬‬ ‫عنہمایکذبیکعبی ی‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽك‪ّ۶‬اھک‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫‪3"‬۔ ی‬ ‫"‬
‫اٍ ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬دحوثیٍ ‪۶‬اک ‪۶‬احک ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اہقف ‪۶‬ااحصلہب ‪۶‬دعب ‪۶‬الزلٓاء ‪۶‬االّلًۃ‪۶‬دیسقا ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬وعسمد ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬رسِّ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬دیسقا ‪۶‬خدہفی ‪۶‬نب ‪۶‬اامیلٍ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬ےس ‪۶‬رعص ‪۶‬یک ‪۶‬یئگ‪:‬بعک ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ےتماتم ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔دؽونٍ‪۶‬‬
‫اصوبحٍ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬بعک‪ ۶‬طل‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬۔اؽّؽیہ‪ٓ ۶‬ا قۃ‪۶‬رکہمی‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬د‪۶‬ںیم‪۶‬قالؽؿ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۵/ ۰۱‬‬
‫‪2‬‬
‫یالدرالمنثوریتحتیآیۃی‪۰۵ /۰۱‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۲ /۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالدرالمنثوریتحتیآیۃی‪۰۵ /۰۱‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۲ /۳‬‬
‫‪Page 114 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اقول‪:‬وان یکان یالزاعم یان ییزعم یان یالزوال یبمعینی ںیم اتہکوہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬صخش ‪۶‬ہی ‪۶‬امگٍ رکاتکس ےہ ‪۶‬ہک ‪ّ۶‬ؽال ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫یتعایلی رحتک‪۶‬اقًوہ‪۶‬وک‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ نکیل‪۶‬كّْ ‪۶‬رتنی‪۶‬احصہب‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬‫الحرکۃیاالینیۃیولکنیکرباءیالصحابۃیریضیالل ٰ‬
‫عنہمیاعرفیمنایبتقسییالِر ٰانیفالییجوزیاالستدراكی ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬یک‪۶‬ریسفت‪۶‬ےک‪۶‬اجےنن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪۶‬اےکن‪۶‬ےہک‪۶‬وہےئ‪۶‬وک‬
‫(ّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن)ؽہ ‪۶‬صخش ‪ّ۶‬د ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رکُ ‪۶‬اگ ‪۶‬ےسج ‪۶‬خدا ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫علمھی یعند یمن ینورالل یبصیتہ یجعلنا یالل یممھنی‬
‫ونّریصبؿ‪۶‬دقا۔اهلل‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دصےق‪۶‬ںیم ںیمہ‪۶‬یھب‪۶‬اںیہن ےک‪۶‬‬
‫بحرممھتیعندہیاٰمنی۔ ی‬
‫٘اھت‪۶‬رکُ‪ٓ ۶‬ا نیم‪۶‬۔‬
‫ہلئسم‪ :۲۰۶‬العًا‬
‫عبس‪۶‬ایسّہ‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ‪۶‬زک‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬وسّج‪،‬اچدن ‪۶‬اؽّاتسُّ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ایس ‪۶‬ےک ‪۶‬مکح‪۶‬‬ ‫یتعایل" ‪    ‬ی‬
‫قالیالل ٰ ی‬
‫ےک‪ّٓ۶‬امربنداّںیہ۔‬ ‫‪1" ‬۔ ی‬
‫"‪2‬ےس ‪۶‬یھب ‪۶‬اٖ ‪۶‬رطَ ‪۶‬ا٘اّہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪٘۶‬اؿ ‪۶‬رحَ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬۔اےنپ ‪۶‬سفن ‪۶‬رپ ‪۶‬داكْ ‪۶‬اؽّ كْنی ‪۶‬اک ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬وت ‪۶‬رثکبؿ‪۶‬‬ ‫اؽّ "‬
‫وہٍ‪۶‬دقك‪۶‬اجےن‪۶‬‬
‫ُ‬ ‫‪3"‬۔ںیم ےہ‪،‬ںیم‪۶‬مسق‪۶‬قاد ‪ّٓ۶‬امقا‬ ‫‪‬‬ ‫ّٓامقا‪،‬اخص‪۶‬ریحتماؿ ‪۶‬ہسمخ‪۶‬اک‪۶‬درک‪"۶‬‬
‫ؽاولٍ‪،‬ےنلچ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬یک‪۶‬۔ہی‪۶‬اےکن‪۶‬ؽوقَ‪،‬ااقتسعـ‪۶‬ؽّتعج‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دیسےھ‪۶‬ےتلچ‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬رہھٹ‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ےتٹہ‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫رھپ‪۶‬رہھٹےت‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬دیسےھ‪۶‬وہاجےت‪۶‬ںیہ‪۶‬۔اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬ریحتمہ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ۔انب‪۶‬ایب‪۶‬احمت‪۶‬ریسفت‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس‪۶‬فالاقسمیبالخنس یک‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫قالیخمسۃیانجمیزحلیوعطاردیوالمشرتی‪،‬وب رامیوی ّٓامقا‪:‬ؽہ ‪۶‬قاچن ‪۶‬اتسُّ ‪۶‬ںیہ‪ّ:‬لح‪،‬اطعّد‪،‬رتشمی‪،‬رمخی‪،‬‬
‫ش ییئییِطعیالمجرةیغیھا‪4‬۔ ی ّۂہ‪ ،‬وکیئ‪۶‬اتسّہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اشکہکٍ‪۶‬وک‪۶‬عطق‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا۔‬‫الزھرةی یل یؼسیفیالکوا کبی ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲/ ۵۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۳/ ۰۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪ ۵۱ /۴۵‬ؽ ‪۵۲‬‬
‫یالدرالمنثوربحوالہیا بنیایبیحاتمیتحتیآیۃیفالاقسمیبا لخنسیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۵۱/ ۴‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 115 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ینعی‪۶‬وثاكف‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬اشکہکٍ‪۶‬رپ‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ؽںیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ادرھ‪۶‬اُدرھںیہ‪،‬ؽہ‪۶‬ؽںیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رحتک‪۶‬ؿًيًہ‪۶‬ہفیفخ‪۶‬ہیفخ‪۶‬ایسی‪۶‬ںیہن ہک‪۶‬‬
‫ایھب‪۶‬اشکہکٍ‪۶‬ےس‪۶‬ادرھ‪۶‬ےھت‪۶‬دنچ‪۶‬یہ‪۶‬دمؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬قاّ‪۶‬ےلچ‪۶‬ےئگ‪۶‬۔ہی‪٘۶‬اٍ‪۶‬اںیہن‪۶‬قاچن‪۶‬وجنص‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬۔واللیاعلم‬
‫اّ‪۶‬ریمھٹ‪۶‬الل‪ُ ۶‬کْیت‪۶‬قاّاّ‪۶‬رمہلس‪۶‬انجؿ‪۶‬احیج‪۶‬خیش‪۶‬هالء‪۶‬ادلنی‪۶‬اصذـ‪ّ۶۲۴ ۶‬عیب‪۶‬الآرخ‪۶‬رشفی‪۵۰۰۳۶‬ھ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۲۰۶‬‬
‫ل‬
‫اقدعہ‪۶‬ارختساج‪۶‬وقتامیؿ‪۶‬وکابک‪۶‬اّ‪۶‬ا مًوك‬
‫‪ٚ‬وً‬
‫وکبک‪۶‬ولطمؿ‪۶‬ےک‪۶‬احفصؿ‪۶‬ںیم ےسامہ‪۶‬ولطمہب‪۶‬ےک‪۶‬اقمقل‪۶‬ےک‪۶‬اخت ‪۶‬ارنپٹنی‪ّ۶‬اكف‪۶‬ا سَ‪۶‬ینعی‪۶‬اطمعل‪۶‬اوتساء‪۶‬ےس‪ّ۶‬مق‪۶‬ہٹنھگ‪۶‬ٹنم‪۶‬‬
‫ڈنکیس ‪۶‬ےل ‪۶‬رک ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬وحتلی ‪۶‬ازجاےئ ‪۶‬طیحم‪۶‬ںیم ‪۶‬ومبذـ ‪۶‬خدؽل ‪۶‬مجنپ ‪۶‬یک ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ےصح ‪۶‬ےک ‪۶‬رکںیل ‪۶‬دعب ‪۶‬وحتلی ‪۶‬ےک‪۶‬خدؽل‪۶‬ربمندؽص ‪۶‬ینعی‪۶‬‬
‫لس‬
‫خدؽل‪۶‬اطمعل‪۶‬اربلؽج‪۶‬طخب‪۶‬االوتساء‪۶‬ادتبملانئ‪۶‬اؽل‪۶‬ا مل‪۶‬ںیم‪۶‬دُ‪۶‬رک‪۶‬اطمعل‪۶‬یک‪۶‬وحتلی‪۶‬ںیم‪ ۶‬راعل‪۶‬ںیم رکںیل‪۶‬وج‪۶‬احک ‪۶‬وہاگ‪۶‬ؽہ‪۶‬دّہج‪۶‬‬
‫وقتیمی‪۶‬وکبک‪۶‬ینعی‪۶‬عيلغۃ‪۶‬اربلؽج‪۶‬وہاگ‪۶‬۔اؿ‪۶‬ارگاٖ‪۶‬وقتمی‪۶‬كْؽج‪۶‬ویقاہین‪۶‬وک‪۶‬دنہی‪۶‬كْؽج‪۶‬یک‪۶‬وقتمی‪۶‬ںیم‪۶‬وحتلی‪۶‬رکقا‪۶‬وہوت‪۶‬ویقاین‪۶‬وقتمی‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےس‪۲۲۶‬دّہج‪۵۳۶‬دہقیق‪۶‬اٹھگ‪۶‬دؽ یقیقح‪۶‬وقتمی‪۶‬احک ‪۶‬وہاجیگیئ‪۶‬ینعی‪۶‬اشمدہہ‪۶‬سج‪۶‬كْج‪۶‬رپ‪۶‬اؽّسج‪۶‬دّہج‪۶‬ںیم ؽہ‪۶‬وکبک‪۶‬وہاگ‪۶‬ؽہ‪۶‬دّہج‪۶‬‬
‫د‬
‫اٍ‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّہی‪۶‬ؽہ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ہطقن‪ ۶‬مل‪۶‬ےک‪۶‬اےنپ‪۶‬رمکْ‪۶‬ایلص‪۶‬ےک‪۶‬ہـ‪۶‬اجےن‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪۶‬وہایگ‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫ہی‪۶‬اقدعہ‪۶‬ضحم‪۶‬قالط‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؽاعض‪۶‬ےن‪۶‬زجء‪۶‬اعرش‪۶‬وک‪۶‬زجء‪۶‬وقتیمی‪۶‬ھجمس‪۶‬ایل‪۶‬۔اٖ‪۶‬لمع‪۶‬ےس‪۶‬كلف‪۶‬اربلؽج‪۶‬اک‪۶‬ؽہ‪۶‬زج‪۶‬احک ‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬اگنہص‪۶‬ولطم‪۶‬‬
‫وکبک‪۶‬داكْہ‪۶‬فصن‪۶‬ااہنلّ‪۶‬رپ‪۶‬وہ‪،‬ہی‪۶‬اعرش‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬وقتمی۔ریقف‪۶‬لرفہل‪۶‬ےن‪۶‬الموك‪۶‬ےس‪۶‬وقتامیؿ‪۶‬وکابک‪۶‬اکن ےن‪۶‬ےک‪۶‬اچّ‪۶‬رطقی‪ّ۶‬ےھک‪۶‬‬
‫ںیہ‪،‬زین ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ارختساج ‪۶‬ؿاعل ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ےک ‪۶‬اچّ ‪۶‬رطقی ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ںیم ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬مسقریالمطالعیللتِویمیوالطا یلع اھکل ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫رطقی‪۶‬وسص‪۶‬اک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ںیم‪۶‬الہپ‪۶‬ادتبایئ‪۶‬فیفخ‪۶‬لمع‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ؽاعض‪۶‬ےن‪''۶‬قاعدہیاستخراجیتِویم''ّاھک‪،‬مہ‪۶‬ا‪۶ٖ۶‬اقمص‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اےنپ‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ےک‪۶‬دنچ‪۶‬وطسّ‪۶‬لقن‪۶‬رکںی‪۶‬ہک‪۶‬احل‪۶‬ؽاحض‪۶‬وہ۔‬
‫رطقی ‪۶‬وسص ‪۶‬اًً٘الص ‪۶‬وقتمی ‪۶‬وکبک ‪۶‬اّ ‪۶‬اطمعل ‪۶‬رممد ‪۶‬لیم ‪۶‬اؽ‪ ۶‬شیتا ‪۶‬رطہقی‪۶‬اتسّؽٍ‪۶‬یک‪۶‬زگّاگّہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬لیم‪۶‬ےس‪۶‬وقتمی‪۶‬‬
‫اوقل‪٘)۵(:‬ااعؿ ‪۶‬اطمعل ‪۶‬رممّادّت ‪ّ۶‬دہ ‪۶‬دّ ‪۶‬خدؽل ‪۶‬اطمعل‪ ۶‬وکبک(اتسُّ ‪۶‬ےک ‪۶‬احل)ےک ‪۶‬ولعمص ‪۶‬رکےن ‪۶‬اک ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔ںیم اتہک‬
‫اوتسا ہی ‪۶‬وقمٖ ‪۶‬دننک ‪۶‬قااعرش ‪۶‬دب‪ٚ‬ـ ‪ٓ ۶‬ا قد۔(ؽاعض ‪۶‬اصذـ ‪۶‬اک‪ ۶‬وہٍ‪)۵(:‬زگّاگہ‪۶‬ےک‪۶‬اطمعل‪۶‬یک‪٘۶‬اوتعٍ‪۶‬وک‪۶‬ون(‪)۵‬ےس‪۶‬رضؿ‪۶‬‬
‫اقدعہ‪۶‬ںیہی‪۶‬متخ‪۶‬وہایگ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬طالہظح‪۶‬وہایک‪۶‬ایک‪۶‬دّاکّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ ۶‬دُ‪۶‬رک‪۶‬اطمعل‪۶‬اوتسا ہی‪۶‬ےک‪۶‬خدؽل()ےشق)ںیم‪۶‬وقتسی (ذيـ‪۶‬‬
‫ےک‬ ‫وقتمی‬

‫‪Page 116 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ع‬
‫احک ‪۶‬وہ)(‪ )۲‬ولٗ‪۶‬كْ ٓا ّدن(‪)۰‬سپ‪۶‬ارگوماقف‪۶‬السہۃ‪۶‬قادش‪۶‬قا‪ ۶‬اقمقل‪ٓ ۶‬ا ےن‪۶‬ؽایل‪۶‬وقتسی‪۶‬ینعی‪۶‬داكُْ‪۶‬ےک‪۶‬ےصح‪۶‬اک‪۶‬ولعمص)رکںی‪۶‬‬
‫لیم ‪۶‬وکبک ‪ٓ ۶‬ا اگنہ ‪۶‬لیم ‪۶‬اعرش ‪ّ۶‬ا ‪۶‬كْامتص ‪۶‬لیم ‪۶‬وکبک ‪۶‬ازفادنی قاہک ‪۶‬اعرش(دوساٍ ‪۶‬ہصح)اہھت ‪ٓ ۶‬ا ےئ(ؽاعض ‪۶‬اصذـ ‪۶‬اک ‪۶‬اقدعہ‪۶‬‬
‫ؽّت ‪۶‬اکدنہ ّارگدّ ‪۶‬زفؽدٍ ‪۶‬اّہص ‪۶‬ریبؽٍ ‪ّ۶‬ؽدامتشم ‪۶‬قافق‪ ۶‬ںیہی ‪۶‬متخ ‪۶‬وہا)اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬طالہظح ‪۶‬وہایک ‪۶‬دّاکّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وقتمی‪۶‬‬
‫ریگدن ‪۶‬اّافتم ‪۶‬اعرش ‪۶‬قادش(‪)۰‬لظ ‪۶‬امتشم ‪۶‬رگہتف ‪۶‬عىشؾ ‪۶‬رگدہ‪ ۶‬احک ‪۶‬وہ(‪)۲‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬لیم ‪۶‬اکنںیل(داكْہ ‪۶‬دعمّل ‪۶‬ااہنلّ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫وفحمؽ ‪۶‬داّدن(‪)۱‬قاّری ‪۶‬اطمعل ‪۶‬رمم ‪۶‬ولحمص ‪ّ۶‬عب ‪۶‬دّ ‪۶‬زفؽدہ ‪۶‬ومجمم‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬یک ‪۶‬دؽّی ‪۶‬وک ‪۶‬لیم ‪۶‬اؽّدؽرسُ‪۶‬اتسّؽٍ ‪۶‬یک ‪۶‬دؽّی ‪۶‬وک‪۶‬لًُد‪۶‬‬
‫ّادّج ‪۶‬وسا ‪۶‬اابتعّ ‪۶‬رکدہ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬دعبٖ ‪۶‬اّ ‪۶‬ادتعال ‪۶‬اظٓؿ ‪۶‬ریگدن ےتہک‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ‪۶‬ابعّؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اتسُّ ‪۶‬یک ‪۶‬دؽّی‪۶‬وک ‪۶‬یھب‪۶‬لیم‪۶‬اہک‪۶‬‬
‫(‪)۲‬اںی ‪۶‬ذيـ ‪ّ۶‬ادّذيـ ‪۶‬یلیم ‪۶‬یلک ‪۶‬عىشؾ ‪ّ۶‬دہ ‪۶‬احک ‪ّ۶‬ادّ ‪۶‬وفحمؽ‪ ۶‬ایگ‪۶‬ےہ)(‪)۰‬رھپارگ‪۶‬لیم‪،‬تہج‪۶‬ںیم‪۶‬وماقف‪۶‬وہ‪۶‬لیم‪۶‬وکابک‪۶‬‬
‫ّدننلظ ‪۶‬دعتلی ‪۶‬ؿاعل ‪۶‬دب‪ٚ‬ـ ‪ٓ ۶‬ا قد(‪)۳‬دّخدؽل ‪۶‬لظ ‪۶‬وقمٖ‪ ۶‬ےک‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬لیم‪۶‬اعرش‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬لیم‪۶‬وکبک‪۶‬رپ‪۶‬كْاھ ںی‪۶‬ےگ‪۶‬‬
‫دننک ‪۶‬ہک ‪۶‬دعتلی ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ(‪)۴‬سیل ‪۶‬امہٍ ‪۶‬دّج ‪۶‬وساّ ‪۶‬ارم ‪۶‬اطمعل‪ ۶‬اؽّارگتہج ‪۶‬ںیم ‪۶‬وماقف ‪۶‬ت ‪۶‬وہوتمک ‪۶‬رکدےگنی‪،‬ارگ ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬رکےن‪۶‬‬
‫اوتسا ہی‪۶‬ریگ‪۶‬دن(‪)۵‬قاّ ‪۶‬رظن‪۶‬دننک‪۶‬ہک لیم‪۶‬وکبک‪۶‬امشیل‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬قا‪ ۶‬یک ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہص(٘اھٹ ‪۶‬دّوجٍ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ادئ ‪۶‬وہوت ‪۶‬امتص ‪۶‬لیم‪۶‬‬
‫ونجیب‪۶‬احبل‪۶‬امشتیل‪۶‬ارگاعرش‪۶‬دّفصن‪۶‬خدؽی‪۶‬اینع‪۶‬اّ‪۶‬اؽل‪۶‬خدی‪۶‬قا فق(اقك‪۶‬وس‪۶‬ایس‪۵۴۳‬دّےج)قك‪۶‬ںیل‪،‬ہی‪۶‬اعرش‪۶‬اک‪۶‬اّافتم‪۶‬وہاگ۔‬
‫ٓا رخ‪۶‬وجّا‪۶‬قادش‪۶‬دعتلی‪ّ۶‬اكْںی‪۶‬اطمعل‪۶‬اوتسا ہی‪۶‬ازفادنی‪۶‬رگم‪۶‬لیم‪)۰( ۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬لظ ‪۶‬امتص‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬مک‪۶‬رکںی‪۶‬اؽّقایق‪۶‬وفحمؽ ‪۶‬رکںیل۔‬
‫اعرش‪۶‬دّّعب‪۶‬اؽل‪۶‬ہقطنم‪۶‬اّ‪۶‬قداّ‪۶‬لیم‪۶‬وکبک‪۶‬قادش‪۶‬ؽارگدّفصن‪)۱( ۶‬رھپزگّاگہ ‪۶‬ےک ‪۶‬علطم ‪۶‬رپ ‪۶‬وچاھتیئ ‪۶‬ےصح ‪۶‬وک ‪ّ۶‬ادئ ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪۶‬ومجمم ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫رسؿاین‪۶‬اینع‪۶‬اّ ‪۶‬اؽل‪۶‬رسؿاین‪۶‬قا ٓا رخ‪۶‬وقٖ‪۶‬وبددعتلی‪ّ۶‬ااّ ‪۶‬اطمعل‪ ۶‬اابتعّ ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اک‪۶‬ذيـ ‪۶‬ادتعال‪۶‬ےس‪۶‬ظٓا ‪۶‬ںیل‪۶‬۔‬
‫ل‬
‫ذموکّہ ‪۶‬اکدنہ ‪۶‬رگم ‪۶‬اہکن ‪۶‬اعرش ‪ّ۶‬ادئ ‪۶‬ا مول ‪۶‬دّ ّعب ‪۶‬دؽ ‪۶‬ص ‪۶‬ہقطنم ‪۶‬وبد‪)۲( ۶‬اٖ‪۶‬ذيـ ‪۶‬وک‪۶‬لیم‪۶‬لک‪۶‬ےس‪۶‬مک‪۶‬رکےک‪۶‬وفحمؽ ‪۶‬ںیم‪۶‬رضؿ‪۶‬‬
‫احبل ‪۶‬ونجتیب ‪۶‬ارگاعرشدّفصن ‪۶‬رسؿاین ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬دعتلی ‪۶‬ازفادنی دںی‪۶‬لظ‪۶‬دعتلی‪۶‬ؿاعل‪۶‬احک ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬۔(‪)۳‬لظ‪۶‬ےک‪۶‬خدؽل‪۶‬‬
‫ل‬
‫رگماہکن ‪ّ۶‬ادئ ‪۶‬ا مول ‪۶‬دّّعب ‪۶‬وسص ‪۶‬قادش ‪۶‬ؽارگدّہقطنم ‪۶‬وبد ‪۶‬احبل‪ ۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وقتسی‪۶‬رکںی‪۶‬ہک‪۶‬دعتلی‪۶‬ےہ‪۶‬۔(‪)۴‬سپ‪۶‬ایس‪۶‬ومجمم‪۶‬‬
‫فصن‪۶‬خدؽی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬۔اکدنہ‪۶‬رگم ٓا ہکن‪۶‬قاّقادؿ‪۶‬لیم‪۶‬دّّعب‪۶‬قادش وک‪۶‬اطمعل‪۶‬اوتسا ہی‪۶‬ےس‪۶‬ںیل(‪)۵‬رھپدںیھکی‪۶‬ہک‪۶‬اتسُّ‪۶‬اک‪۶‬لیم‪۶‬‬
‫امشیل‪۶‬ےہ‪۶‬قاونجیب‪،‬ارگامشیل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاعرش ‪۶‬فصن‪۶‬خدؽی‪۶‬ینعی‪۶‬كْج‪۶‬‬ ‫(‪)۵۳‬لمع‪۶‬ولعمص‪۶‬ذسـ‪۶‬احذـ‪۶‬دننک‪۶‬ہک‪۶‬وقتمی‪۶‬ا‪ٚ‬ـ۔‬
‫خدی ‪۶‬یک ‪۶‬ادتباء ‪۶‬ےس ‪۶‬وجّاء‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬قك ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬دعتلی ‪۶‬وک ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫اطمعل‪۶‬اوتسا ہی‪۶‬رپ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رکںی ےگ‪،‬رگم‪۶‬اٖ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اعرش‪۶‬اک‪۶‬لیم‪۶‬ہقطنم‪۶‬ےک‪ّ۶‬عب‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم لیم‪۶‬وکبک‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وہ‬

‫‪Page 117 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّارگفصن‪۶‬رسؿاین‪۶‬ینعی‪۶‬كْج ‪۶‬رسؿاٍ ‪۶‬یک‪۶‬ادتباء‪۶‬ےس‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬كْج‪۶‬‬

‫وقٖ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬قك ‪۶‬وہوت ‪۶‬دعتلی ‪۶‬وک ‪۶‬اطمعل ‪۶‬ذموکّہ ‪۶‬ےس ‪۶‬مک ‪۶‬رکدںی ‪۶‬ےگ‪۶‬‬
‫رگم‪۶‬اٖ‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬اعرش‪۶‬اک‪۶‬لیم‪۶‬ہقطنم‪۶‬ےک‪ّ۶‬عب‪۶‬دؽص‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬
‫وہ‪۶‬لیم‪۶‬وک‪۶‬بک‪۶‬ےس‪۶‬اؽّارگاتسُّ‪۶‬اک‪۶‬لیم‪۶‬ونجیب‪۶‬ےہ‪۶‬ارگ‪۶‬اعرش‪۶‬فصن‪۶‬‬
‫رسؿاین ‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬وت‪۶‬دعتلی ‪۶‬وک‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬رکںی ‪۶‬ےگ‪۶‬رگم‪۶‬اٖ ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ںیم‬
‫ہک‪۶‬اعرش‪۶‬اک ‪۶‬لیم ‪۶‬وکبک ‪۶‬ےک‪۶‬لیم‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬وہ۔اؽّارگ ‪۶‬فصن‪۶‬خدؽی‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬وہوت ‪۶‬دعتلی ‪۶‬وک ‪۶‬اطمعل ‪۶‬ذموکّہ ‪۶‬ےس ‪۶‬مک ‪۶‬رکدںی ‪۶‬ےگ‪،‬رگم ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫وصّؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬ہک ‪۶‬اعرش‪۶‬اکلیم‪۶‬وکبک ‪۶‬ےک ‪۶‬لیم‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وہ۔اؽّارگ‪۶‬‬
‫فصن‪۶‬خدؽی‪۶‬ںیم‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬دعتلی‪۶‬وک‪۶‬اطمعل‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ےس‪۶‬مک‪۶‬رکدںی‪۶‬ےگ‪،‬‬
‫رگم‪۶‬اٖ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬لیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وہاؽّّعب‪۶‬ںیم‪۶‬وہ (‪)۵۳‬لمع‪۶‬‬
‫ولعمص‪۶‬احذـ‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬رکںی‪۶‬ہک‪۶‬یہی‪۶‬وقتمی‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫ّجی ‪۶‬راہدّ ‪۶‬اخین ‪۶‬ےس ‪۶‬اطمعل ‪۶‬اوتسا ہی ‪۶‬اک ‪۶‬اقك ‪۶‬خدؽل ‪۶‬ہنیعبٖ ‪۶‬لقن ‪۶‬رکدقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬احمہبس ‪۶‬اخہص ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬دجتقد ‪۶‬یک ‪۶‬ےہ‪،‬قامہ ‪۶‬ہی ‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫رقتا ‪۶‬وک‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬۔كْؽج‪۶‬ویقاہین‪۶‬ؽ‪۶‬دنہہی‪۶‬ںیم‪۵۳۲۲۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬لسدؿ‪ ۶‬طل‪۶‬ےہ‪۶‬ك َولکہ‪۶‬ایس‪٘۶‬ال‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا اغّ‪۶‬ینعی‪۶‬مکی‪۶‬رحمص‪۵۰۰۳۶‬ھ‪۶‬وک‪۶‬املف‪۶‬ص‪۶‬ص‪۶‬ولہم‪۶‬‬
‫ّٓص‪۶‬اھتینعی‪۲ْ۲َٔ۰۳َ۰۳ ۰۳ً۶‬ےس‪۶‬ھچک‪ّ۶‬ادئ‪۶‬اؽّّؽّات ‪۶‬رتیق‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬۔اہیٍ قك‪۶‬داین‪۶‬قایق‪ّ۶‬یہ‪۶‬وت‪ّ۶‬ذـ‪۵۳۵۲۶‬ھ‪۶‬ںیم وپُّ‪۶‬اقك‪۶‬كْج‪۶‬اک‪۶‬افتؽؿ‪۶‬‬
‫وہاجےئاگ‪۶‬اٖ‪۶‬اوثلّ‪۶‬ےس‪۶‬دنہی‪۶‬ھکیس‪۶‬یک‪۶‬رکنشاكف‪۶‬وہیگ۔اٖ‪۶‬دنہی‪۶‬اسحؿ‪۶‬وک‪۶‬یقیقح‪۶‬وقتمی‪ ۶‬انہ‪۶‬كیھٹ‪۶‬ںیہن‪۶‬۔یقیقح‪۶‬وقتمی‪۶‬یہی‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬لحم‪۶‬اقتعط‪۶‬‬
‫ےس ‪۶‬ےہ‪،‬ایس ‪۶‬ےس ‪۶‬اسحؿ ‪۶‬وصفل ‪۶‬ےہ‪،‬ایس ‪۶‬ےس ‪۶‬اسحؿ ‪۶‬یمک ‪۶‬یشیب ‪ّ۶‬ؽّؽ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےہ‪،‬ایس ‪۶‬ےس ‪۶‬اسحؿ ‪۶‬اطمعل ‪۶‬ےہ‪،‬ایس ‪۶‬ےس ‪۶‬اسحؿ ‪۶‬ولطم ‪۶‬رغؽؿ‪۶‬‬
‫یتعایلیاعلم‬
‫ؽ٘اكْ‪۶‬اؽاقؿ‪۶‬ےہ‪،‬دنہی‪۶‬وقتمی‪۶‬وقتمی‪۶‬وصّی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وصّؿ‪۶‬رپ‪۶‬وتسٍ‪۶‬ےن‪۶‬وصّؿ‪۶‬وکابک‪۶‬رپ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬انبّیھک‪۶‬ےہ‪ ۶‬۔والل ٰ‬
‫‪1‬‬

‫‪۵۵‬وشال‪۶‬رکمص‪۵۰۰۳۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬ریمھٹ‪۶‬قاّاّالل‪۶‬رکیت‪۶‬رمہلس‪۶‬خیش‪۶‬هالؽ‪۶‬ادلنی‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۲۱۶‬‬

‫عٍك‬
‫احیمِ‪ً٘۶‬ـ‪،‬امیح‪۶‬دبىـ‪،‬دخمؽیم‪۶‬ؽ می‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ومالقا ‪۶‬ومولی‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬اخٍ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬دممکلظ‪۶‬ااعلیل‪،‬دعب‪۶‬دقتمی‪،‬دہہی‪٘۶‬الص‪۶‬ؽرمامس‪۶‬اینّ‪۶‬‬
‫ل‬
‫دنمی‪۶‬رعص‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ومولی‪۶‬دبعاهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬اقدعہ‪۶‬ارختساج‪۶‬وقتمی‪۶‬وکابک‪۶‬اّ‪۶‬اطمعل‪۶‬اوتسا ہی‪۶‬رموقہم‪۶‬ا مًوك‪۶‬رتمکنی‪۶‬وک‪۶‬اتبقااھت‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ذـ‪۶‬رتمکنی‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اقدعہ‪۶‬یک‪۶‬یطلغ‪۶‬اک‪۶‬ااہظّ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّانجؿ‪۶‬ؽاال‪۶‬یک‪۶‬رحتریداھکیئ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اانیمطٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪۶‬اؽّانجؿ‪۶‬ؽاال‪۶‬یک‪۶‬رحتریی‪۶‬اک‪۶‬وہفمص‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬یک‪۶‬ھجمس‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬ك َولکہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬ہی‪۶‬اقدعہ‪۶‬قالکل‪۶‬كیھٹ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّںیم‪۶‬اینپ‪۶‬ؽالیتی‪۶‬اتسّہ‪۶‬ںیب‪۶‬اشمدہہ‪۶‬وکابک‪۶‬وک‪۶‬داھک‪۶‬رک‪۶‬آ ؿ‪۶‬اک‪۶‬اانیمطٍ‪۶‬‬
‫رکااتکسوہٍ‪،‬انچہچن‪۶‬رتمکنی‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ؽدعہ‪۶‬ایل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دعب‪ّ۶‬اضمٍ‪۶‬اابملّك‪۶‬دنچ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬عم‪۶‬اتسّہ‪۶‬ںیب‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬رشتفی‪۶‬الرک‪۶‬ریما‪۶‬‬
‫اانیمطٍ‪۶‬رکدںی۔ذہلا‪۶‬ادیم‪۶‬‬

‫‪1‬یمسقریالمطا لعیللتِویمیوالطا لع‬

‫‪Page 118 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬قك‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬عسٔٓ‪۶‬ااطملعل‪۶‬ےک‪۶‬عبط‪۶‬رکےن‪۶‬ںیم‪۶‬وتفق‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬۔ّقادہ‪۶‬دحِ‪۶‬ادؿ‪۶!۶‬‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫اٖ‪۶‬اقدعہ‪۶‬وقتمی‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬زگاّٖ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ل‬
‫(‪)۵‬اتسّہ‪۶‬ںیب‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےن‪۶‬رپ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ومحمل ‪ّٓ۶‬امےیئ ‪۶‬وخد ‪۶‬ا مًوك‪۶‬اقك‪۶‬اٰیلع‪۶‬اتسّہ‪۶‬ںیب‪۶‬ےہ‪۶‬۔اٖ‪۶‬ےس ‪۶‬طالہظح‪۶‬ےئجیک‪۶‬سج‪۶‬ؽظف ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫دؽوکوبکٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬اھکل ‪۶‬ےہ ‪۶‬ارگاٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪۶‬رمق ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬وقتمی ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ےکےئل ‪۶‬دعتلی ‪۶‬امنیب ‪۶‬السلٓنی ‪۶‬ےس ‪۶‬ےئجیل‪۶‬‬
‫اؽّدؽرسُ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬اقدعہ‪۶‬ےس‪۶‬طالہظح‪۶‬وہرک‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ںیم انتکّٓص‪ٓ ۶‬ا قاےہ‪۶‬؟‬
‫(‪)۲‬ہی ‪۶‬یھب ‪۶‬ت ‪۶‬یہس ‪۶‬اہنكف ‪۶‬لہس ‪۶‬ااکمٍ ‪۶‬زگاّٖ ‪۶‬رکؽٍ ‪۶‬رمق ‪۶‬یک ‪۶‬وقتمی ‪۶‬فصن ‪۶‬ااہنلّ ‪۶‬ؽفصن ‪۶‬الیلل ‪ّ۶‬ؽّات ‪۶‬وتکمؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّۂ ‪۶‬ےٹنھگ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اطمعل ‪۶‬رمم ‪۶‬یھب ‪۶‬اٍ ‪۶‬اطمعل ‪۶‬وک ‪۶‬وحتلی ‪۶‬ؽوقتسی ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪۶‬دھکی ‪۶‬ےئجیل ‪۶‬زک ‪۶‬دقّ ‪۶‬افتؽؿ ‪۶‬ڑپقاےہ ‪۶‬عولًا ‪۶‬اقك ‪۶‬عوال ‪۶‬زگاّٖ‪،‬اٖ ‪٘۶‬ال ‪۶‬اوتکكْ‪۶‬‬
‫‪۵۲‬ےجب‪۶‬ےک‪۶‬اطمعل‪۶‬ےھکل‪۶‬ںیہ۔‪۱/‬ء‪۲۱۰۱۱۱‬ؿ دّاجؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وحتلی ‪۶‬وہیئ‪۶‬۔ ح‪ ۶‬ح‪۶‬كف‪۶‬طب‪۶‬خدؽل‪۶‬اطمعل‪۶‬اوتسایئ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےک‪ ۶‬راعل‪۶‬وہےئ‪۶۵ْٔ۳۲ ۰۴َ۶‬احالہکن‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬وقتمی‪۶‬رمق‪۶‬ےہ'‪ ۵۳ ۲۴‬فصن‪۶‬دّہج‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬ۂزگ‪۶‬یفخم‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ىػ‬
‫یھب ‪ّ۶‬ادئ ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬ںیہک ‪۶‬مک ‪۶‬ںیہک ‪۶‬ظٓا ‪۶‬اطتقب۔ہی ‪ ۶‬ض ‪۶‬اقدعہ ‪۶‬یک ‪۶‬دلیل ‪ّ۶‬ؽنش ‪۶‬ےہ ‪۶‬یہی ‪۶‬احل ‪۶‬ۂ ‪۶‬وکبک ‪۶‬ںیم وہاگ ‪۶‬رگمسمش ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫احذـ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬سج‪۶‬ؽظف‪۶‬ےک‪۶‬اطمعل‪۶‬رممےھکل‪۶‬ایس‪۶‬ؽظف‪۶‬یک‪۶‬وقتمی‪۶‬وض‪۶‬یھب‪۶‬وتکمؿ‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫(‪)۰‬الہ‪۶‬ہًواؿ‪۶‬خدقدہ‪۶‬وہسلف‪۶‬ےک‪۶‬امکل‪۶‬رحضی‪۶‬ںیہ ک ی‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬سمہلـ‪۶‬وگاّ‪۶‬ارکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اامعل‪۶‬ؽاقحقئ‪۶‬‬
‫ادعایئ‪۶‬ےک‪۶‬اطمعل‪۶‬رپ‪۶‬یفخم‪۶‬ںیہن‪۶‬اہیٍ‪۶‬یھب‪۶‬وج‪۶‬وقادع‪۶‬كْاہہین‪۶‬ےک‪۶‬ریقف‪۶‬ےن‪۶‬اابنتسؽ‪۶‬ےئک‪۶‬اےسی‪۶‬ت ‪۶‬ےھت ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬قك‪ ۶‬یتچنہ‪۶‬رگم‪ ۶‬رل‪۶‬‬
‫الم‪۶‬ؽکٌٔؿ‪۶‬لمع‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬اٍ‪۶‬لہس‪۶‬ااگنّؽٍ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬رگكْ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا ٘اٍ‪۶‬اقدعہ‪ّ۶‬اھک‪۶‬وج‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےس‪۶‬اہیٍ‪۶‬زگاّٖ‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬اھت۔ایس‪۶‬یک‪۶‬اخرط‪ّ۶‬ؽّات ‪۶‬ۂ‪۶‬وکبک‪۶‬اک‪ ۶‬رل‪۶‬رفبص‪۶‬رمکْ‪۶‬كف‪۶‬سمش‪۶‬اؽّ‪۶‬رعص‪۶‬رفبص‪۶‬ذموکّ‪۶‬اؽّ‪۶‬ول‪۶‬اگّمث‪۶‬لًُد‪۶‬ےک‪۶‬اخےن‪۶‬دےی‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنت‪۶‬‬
‫اامعل‪۶‬وگاّا‪۶‬ےئک‪۶‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬لہس‪۶‬یس‪۶‬قاؿ‪۶‬اکیف‪۶‬وہیت‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬ااکن‪۶‬رس‪۶‬رھپا‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬قیقحت‪۶‬ؽدتقیق‪۶‬وھچّ‪۶‬رک‪۶‬وطتلی‪۶‬ںیم ڑپےت‪۶‬۔‬
‫(‪)۰‬رصَ ‪۶‬دؽ ‪۶‬طخ ‪۶‬اقف ‪۶‬ؽفصن ‪۶‬ااہنلّ ‪۶‬وت ‪۶‬ایک ‪۶‬اکص ‪۶‬دُ ‪٘ ۶‬کيِ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اہٍ ‪۶‬اےسی ‪ٓ ۶‬ا الؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اّافتم ‪۶‬انبےن ‪۶‬وک ‪۶‬اؽّذلؾؽ ‪۶‬یھب ‪۶‬وہےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫ل‬
‫عؼيلٓاؿ‪۶‬دؽاكْ‪۶‬رعہضی‪۶‬ںیم‪۶‬وبٍ‪۶‬دیعب‪۶‬ےہ‪۶‬اہٍ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬وکبک‪۶‬اؽل‪۶‬ا سمٰؾٰؿ‪۶‬رپ‪۶‬وہا‪۶‬اؽّرعص‪۶‬امیلق‪ّ۶‬ؽكف‪۶‬طًئی‪۶‬ؽہ‪۶‬قادّہ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬كْیلی‪۶‬‬
‫ؽریمھٹ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےس‪۶‬امشل‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا رخقك‪۶‬اؽّ‪۶‬ونجؿ‪۶‬ںیم‪۶‬رقتابی‪٘۶‬اّےھ‪۶‬نیت‪۶‬وس‪۶‬لیم‪۶‬قك‪۶‬اعدہ‪۶‬قانکمم‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬دقّؿ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫ھچک‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬

‫‪Page 119 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(‪)۱‬اقك ‪۶‬وقل‪۶‬لصیف ‪۶‬رعص ‪۶‬رکؽٍ‪،‬دؽاحل‪۶‬ےس ‪۶‬اخیل ‪۶‬ںیہن‪،‬اتسّہ ‪۶‬ںیب ‪۶‬ےس ‪۶‬وج‪۶‬وقتمی ‪۶‬رظن ‪ٓ ۶‬ا یئ ‪۶‬وقتمی‪۶‬وسحمؿ ‪۶‬دعادعہ ‪۶‬ومولی ‪۶‬اصذـ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اطمقب‪۶‬وہیگ‪۶‬قا‪۶‬اخمفل‪،‬ارگاخمفل‪۶‬وہ‪۶‬ذـ‪۶‬وتتحص‪۶‬اقدعہ‪۶‬اک‪۶‬وبثؿ‪۶‬یہ‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪،‬اؽّاطمقب‪۶‬وہ وت اؽّایٹل‪۶‬یطلغ‪،‬اقدعہ‪۶‬اک‪۶‬وبثؿ‪۶‬وہایگ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬ااسکنّ‪۶‬دکرھ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگاؽّ‪۶‬اذوالَ‪۶‬رظنم‪۶‬دکرھ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬وقتمی‪۶‬رمیئ‪۶‬یھبک‪۶‬وقتمی‪۶‬یقیقح‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬ںیہن‪۶‬وہیت‪۶‬ک ی‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ف‪۶‬قادّہ‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬نیع‪۶‬تمس‪۶‬ارلاٖ‪۶‬رپ‪۶‬وہ۔‬ ‫ہک‪۶‬وکبک‪۶‬داكْہ‪۶‬فصن‪۶‬ااہنلّ‪۶‬رپ‪۶‬وہرگم‪۶‬رصَ‪۶‬اٖ‪۶‬احل ِ‬
‫لہ‬
‫انجؿ‪۶‬ےن‪۶‬عبط‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ایھب‪۶‬وتلمی‪ّ۶‬ےنھک‪۶‬اک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬وخد‪۶‬وتلمی‪۶‬ےہ‪۶‬۔ّ ّدؽاہہیب‪۶‬خد ض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬دٖ‪ّ٘۶‬اےل‪ّ۶‬ری‪۶‬عبط‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫(‪)۵‬سیلیالؿبوت(‪)۲‬ایجابیالنکی(‪ٰ )۰‬‬
‫سبحنیالسبوح(‪)۰‬مزقیتلبؼس(‪)۱‬ال یۃیالجباریہ(‪)۲‬داامٍ ‪۶‬قام(‪)۳‬اکیپٍ‪۶‬‬
‫اجدگناّ(‪)۴‬الِمعیالمبنی(‪ٰ )۵‬‬
‫تعایلیالسبوح(‪)۵۳‬قاّہ‪۶‬ہیطع‪۶‬‬
‫رھپ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬انیشاءیاللیالکریمیالدولۃیالمکیہ‪،‬القیوضیالملکیہ‪،‬حاسمیالمقرتی‪،‬الِثمیالخاصم‪،‬الکارییفیالعادیی‬
‫والغادی‪،‬الجسمیالثانوی‪،‬اشدیالباس‪،‬ادخالیالسنان‪،‬اقامۃیالموانۃ‪،‬نوریالقرقان یک‪۶‬قاّی‪۶‬ےہ‪۶‬۔وحسؽنااللیونعمیالوکیل ۔‬
‫ؽاہہیب ‪۶‬یک‪۶‬خدعـ ‪۶‬زگاّی‪۶‬ےس ‪ ّٓ۶‬ت‪۶‬وہوت ‪۶‬اؽّرطَ ‪۶‬وتہج ‪۶‬وہ ‪۶‬نکیل ‪۶‬ارگ ‪۶‬ہی ‪ّٓ۶‬امٍ ‪۶‬اٖ ‪۶‬انبء ‪۶‬رپ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪٘۶‬اقد ‪۶‬اتسّہ ‪۶‬ںیب ‪۶‬وقادع ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫یطلغ‪۶‬قاكف‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬زک‪۶‬ےس‪۶‬اانیمطٍ‪ّٓ۶‬ام ںی‪،‬وساٖ‪۶‬اقدعہ‪۶‬ےک‪۶‬وج‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬انجؿ‪۶‬ےس‪۶‬زگاّٖ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّومعمل‪۶‬ہواؿ‪۶‬خدقدہ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬رقتا ‪۶‬ظٓا ‪۶‬وہقاےہ‪۶‬رگم‪۶‬قیقحت‪۶‬ےس‪۶‬دہقیق‪۶‬قك‪۶‬افتؽؿ ‪۶‬القاےہ‪۶‬۔وقادع‪۶‬ہک‪۶‬ریقف‪۶‬ےن‪۶‬اابنتسؽ‪۶‬ےئک‪۶‬ربمنہ‪۶‬اربانیہ‪۶‬دنہہیس‪۶‬‬
‫ںیہ‪،‬ارگ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬اتبےئ‪۶‬وت‪۶‬لغًوا ‪ٓ ۶‬ا ہل‪ ۶‬طل‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬كْانیہ‪۶‬۔ضعب‪ٓ ۶‬ا الؿ ‪۶‬وخد ‪۶‬قاصق‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ضعب‪۶‬وک‪۶‬انبےن‪۶‬ؽاال‪ ۶‬طل‪۶‬‬
‫انبقاےہ‪،‬ضعب‪۶‬ؽظف‪۶‬حیحص‪ٓ ۶‬ا ہل‪ ۶‬طل‪۶‬اگلقا‪۶‬اجقاےہ‪،‬ضعب‪۶‬ؽظف‪۶‬دمولل‪۶‬آ ہل‪۶‬وک‪۶‬اگلےن‪۶‬ؽاال‪ ۶‬طل‪۶‬ادّاك‪۶‬رکقاےہ‪ٓ ،‬ا ہل‪۶‬اےنپ‪۶‬طًىہاےئ‪۶‬اکّ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دعب‪۶‬یھب‪۶‬اسحؿ ‪۶‬اک‪۶‬اتحمج ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاسحؿ ‪۶‬اکٌٔ ِ‬
‫اتحمج ‪ٓ ۶‬ا ہل‪۶‬ںیہن‪ٓ ،‬ا ہل‪۶‬شیکیہ‪۶‬دقیق‪۶‬وہ‪۶‬دقیق‪۶‬اسحؿ ‪۶‬قك‪۶‬ںیہن چنہپ‪۶‬اتکس‪،‬اسحؿ ‪۶‬وتایل‪۶‬‬
‫وثالف‪۶‬انبقاےہ‪۶‬اؽّاعص‪ٓ ۶‬ا الؿ‪۶‬رصَ‪۶‬دّاجؿ‪۶‬قا‪۶‬اغكف‪۶‬دّہج‪۶‬ااصنَ‪۶‬دّہج‪۶‬ارگ‪۶‬داققئ‪۶‬اتبےئ‪۶‬وت‪۶‬اوجعہب‪۶‬دۂےہ‪۶‬رگم‪۶‬وتایل‪۶‬رضؽّقاوصتمّ‪۶‬‬
‫۔ ٓا رخہی ‪۶‬وت ‪۶‬اقدعہ ‪۶‬ےک ‪۶‬قلعتم ‪۶‬عمس ‪۶‬رخایش‪۶‬یھت ‪۶‬اانت ‪۶‬ریقف ‪۶‬وک ‪۶‬امومل‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ‪۶‬اتسّہ‪۶‬ںیب ‪۶‬یک ‪۶‬تمیق ‪۶‬اؽّاجےئ ‪۶‬ؽہج ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس‪۶‬علطم ‪۶‬ایک ‪۶‬اجؽٍ‪۶‬۔‬
‫انجؿ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬تہب‪۶‬شیب‪۶‬تمیق‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ںیم اہک‪۶‬قاوکسٍ‪،‬ومولی‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬اہکٍ ےس‪۶‬احک ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬زک‪۶‬رطج‪۶‬یلم‪،‬ذـ‪۶‬ایسی‪۶‬‬
‫شیب‪۶‬تمیق‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪ّ۶‬لح‪۶‬ےک‪۶‬ےقلح‪۶‬رتشمی‪۶‬ےک‪۶‬اچّؽٍ‪۶‬رمق‪۶‬وج‪۶‬ولداطلس‪۶‬ؽریغامہ‪۶‬وکابک‪۶‬خددہہ‪۶‬یھب‪۶‬داھکیت‪۶‬وہیگ‪۶‬۔والسالمیمعیاالکرام ی‬
‫ی‬

‫‪Page 120 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۵۲‬وشال‪۵۰۰۳۶‬‬ ‫اّ‪۶‬ریمھٹ‪۶‬لحم‪۶‬ذموکّ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۲۲۶‬‬

‫احیمِ ‪۶‬دنی ‪۶‬نیتم‪،‬قارص ‪۶‬رشم ‪ ۶‬نیب ‪۶‬دممکلظ ‪۶‬ااعلیل۔دعب ‪۶‬وقتمی ‪۶‬دہہی ‪٘۶‬الص ‪۶‬ؽرمامس ‪۶‬اینّ ‪۶‬دنمی ‪۶‬اطمعل ‪۶‬اوتسا ہی ‪۶‬وکابک ‪۶‬وج ‪۶‬الموك ‪۶‬ںیم‬
‫رموقص‪۶‬ںیہ ؽہ‪۶‬حیحص‪۶‬اؽّیقیقح‪۶‬اطمعل‪۶‬ںیہ قا ‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّقاابتعّ ‪۶‬رمکْ ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ارختساج ‪۶‬ےئک ‪۶‬ےئگ‪۶‬ںیہ‪۶‬قا ‪۶‬ںیہن؟ادیم‪۶‬ہک‪۶‬وجاؿ ‪۶‬ےس‪۶‬دلج‪۶‬‬
‫رسّٓاّ‪۶‬یشخب‪۶‬اجےئ‪،‬اہنكف‪۶‬وکشم‪ّ۶‬ارم‪۶‬قاىـ‪۶‬وہاگ۔ّقادہ‪۶‬اینّ۔رعہضی‪۶‬رتمکنی‪۶‬هالؽادلنی۔‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫ّسیئ‪۶‬دنی‪۶‬رپؽّ‪۶‬داعـ‪۶‬احمہیل‪۶‬السالص‪۶‬مکیلع‪۶‬ؽّدمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽكْاکہت‪۶‬۔الموك‪۶‬ںیم وج‪۶‬اطمعل‪۶‬رممسمش‪۶‬ؽرمق‪۶‬ؽۂوکبک‪۶‬ےک‪۶‬ےل‪۶‬ںیہ ‪ٚ‬ـ‪۶‬احلبؽ‪۶‬‬
‫رمکْ‪ّ۶‬نیم‪۶‬یقیقح‪۶‬اؽّ‪۶‬دقبّ‪۶‬اکیف‪۶‬قیقحت‪۶‬ؽحیحص‪۶‬ںیہ رگماٍ‪۶‬ےس‪ ۶‬راعل‪۶‬احک ‪۶‬رکقا‪۶‬سمش‪۶‬ںیم ہشیمہ‪۶‬وقتمی‪۶‬ےس‪۶‬اطمتقب‪۶‬الےئ‪۶‬اگاؽّ‪۶‬درگی‪۶‬‬
‫وکابک‪۶‬ںیم قادّ‪،‬اکٌٔ‪۶‬اذوالَ‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪،‬سج‪۶‬یک‪ ۶‬سداّ‪۶‬فصن‪۶‬دّہج‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪ّ۶‬ادئ‪۶‬قك‪۶‬وہیگ۔ؽہج‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اطمعل‪۶‬ذؼيغۃً‪۶‬اطمعل‪۶‬‬
‫ازجاء‪۶‬عيلغۃ‪۶‬اربلؽج‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬لیم‪۶‬ؽدعب‪۶‬نع‪۶‬االدتعال‪۶‬االظٓؿ‪۶‬ےس‪۶‬اخد‪۶‬ےئک‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ‪۶‬۔سمش‪۶‬دانمًا‪۶‬طالّص‪۶‬ہقطنم‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫یک ‪۶‬وقتمی ‪۶‬ہشیمہ ‪۶‬سفن ‪۶‬ہقطنم ‪۶‬رپ ‪۶‬وہیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّؽیہ ‪ ۶‬راعل ‪۶‬اطمعل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬۔نزالَ ‪۶‬درگی ‪۶‬وکابک ‪۶‬ےک ‪۶‬ہک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬امتص ‪۶‬دؽّہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رصَ ‪۶‬دؽقاّ‪۶‬‬
‫ہقطنم ‪۶‬رپ ‪ٓ ۶‬ا ےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬ہک ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬اٖ ‪۶‬ؽدكف ‪۶‬رپ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬قا ‪۶‬ریحتماؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاىـ ‪۶‬دؽاچّ ‪۶‬قاّ ‪۶‬اؽّایس ‪۶‬ؽظف ‪۶‬وقتیسی ‪۶‬اطمعل ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬وقتمی‪۶‬‬
‫كیھٹ ‪۶‬اتبےئ ‪۶‬یگ ‪۶‬قا ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ہک ‪۶‬وکبک ‪۶‬امّہ ‪۶‬قاال ‪۶‬باطؿ ‪۶‬االّہعب ‪۶‬رپ ‪۶‬وہہک ‪۶‬اؿ ‪۶‬عولوہ ‪۶‬ؽرعہضی ‪ ۶‬دحت ‪۶‬وہاج ںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬قایق ‪۶‬اؽاقؿ ‪۶‬اذوالَ‪۶‬‬
‫دُ‪۶‬یگ۔والسالم‬
‫‪۰۳‬وشال‪۵۰۰۳۶‬ھ‬ ‫اّ‪۶‬ریمھٹ‪۶‬رمہلس‪۶‬احیج‪۶‬اصذـ‪۶‬ذموکّ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۲۳۶‬‬
‫رتمکنی‪۶‬وک‪۶‬یف‪۶‬ااحلل‪۶‬دعب‪۶‬طالاقؿ‪۶‬ومولی‪۶‬دبعاهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬ےک‪۶‬كشیب‪۶‬ہی‪۶‬ایخل‪۶‬دیپاوہایگ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اتسّہ‪۶‬ںیب‪۶‬ےک‪۶‬اشمدہُ‪۶‬ےس‪۶‬ومولی‪۶‬‬
‫اصذـ‪۶‬دممؽج‪۶‬ےک‪۶‬اقدعہ‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪۶‬وہاجےئیگ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیم‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ولعمہم‪۶‬ےک‪۶‬اقدعہ‪۶‬ںیم‪۶‬ھچک‪۶‬وہس‪۶‬انھجمس‪۶‬ڑپُاگ‪۶‬رگم‪۶‬وچہکن‪۶‬‬
‫وضحّ ؽاال‪۶‬یک‪۶‬رحتری‪۶‬ےس‪۶‬ولعمص‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪ّ۶‬دصی‪ٓ ۶‬ا ہل‪۶‬ےک‪۶‬اشمدہاؿ‪۶‬ےس‪۶‬كْانیہ‪۶‬دنہہیس‪۶‬یک‪۶‬رتدقدںیہن وہیتکس‪۶‬ذہلا‪۶‬ایسی‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اتسّہ ‪۶‬ںیب ‪۶‬ےک ‪۶‬اشمدہاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬ادتسالل‪۶‬یہ ‪۶‬وضفل ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔لبق ‪۶‬اّںی ‪۶‬رتمکنی ‪۶‬وک ‪۶‬ہی‪۶‬امگٍ ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ہل ‪۶‬ؽدصّ ‪۶‬ےک ‪۶‬اشمدہاؿ‪۶‬ےس ‪۶‬وج ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫قاكف‪۶‬وہیئ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم یطلغ‪۶‬یک‪۶‬اجنگشئ‪۶‬ںیہن ےہ‪۶‬۔اٖ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬رتمکنی‪۶‬ےن‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬عسٔٓ‪۶‬ااطملعل‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬اوتلایک‪۶‬دّوخا‪ٚ‬ـ‪۶‬یک‪۶‬یھت‪۶‬‬
‫رگماؿ‪۶‬وچہکن‪۶‬تقیقح‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬یلکن‪۶‬ذہلا‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬عبط‪۶‬رکاےن‪۶‬ںیم اوتلایک‪۶‬ۂزگ‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬رصَ‪۶‬اقك‪۶‬قاؿ‪۶‬دّقاتف‪۶‬‬
‫بلط‪ّ۶‬ہ‪۶‬یئگ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وقتسی‪۶‬اطمعل‪۶‬وکابک‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬دقتمی‪۶‬احک ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬وقتمی‪۶‬ایلص‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زک‪۶‬دقّ‪۶‬وہ‬
‫اتکسےہ‪۶‬۔ینعی‪۶‬اقك‪۶‬دّہج‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬وہاتکس‪۶‬ےہ‪۶‬قا‬

‫‪Page 121 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیہن؟ادیم‪۶‬ہک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ےس‪۶‬رسّٓاّیشخب‪۶‬اجےئ‪۶‬۔وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ؽاالقاہم‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬قالکل‪۶‬قیقحت‪۶‬وہیئگ‪۶‬ہک‪۶‬وقتسی‪۶‬اطمعل‪۶‬رمم‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫دؽرسُ‪۶‬وکابک‪۶‬یک‪۶‬وقتمی‪۶‬ایلص‪۶‬وساےئ‪۶‬دنچ‪۶‬اخص‪۶‬قادّ‪۶‬وموعقٍ‪۶‬ےک‪۶‬ںیہن لکن‪۶‬یتکس‪۶‬۔اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬عمس‪۶‬رخایش‪۶‬اؽّفیلکت‪۶‬دیہ‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫رحتریاؿ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّؽاال‪۶‬وک‪۶‬وہیئ‪۶‬اہنكف‪۶‬اد‪۶‬ؿ‪۶‬ےس‪۶‬اعمیف‪۶‬اچاتہوہ‪۶ٍ۶‬۔رعہضی‪۶‬رتمکنی‪۶‬هالء‪۶‬ادلنی‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫اہٍ‪۶‬اقك‪۶‬ںیہن‪۶‬دكْھ‪۶‬دّےج‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪ّ۶‬ادئ‪۶‬یطلغ‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪۶‬۔عوال‪۶‬احرض‪ّ۴۶‬اضمٍ‪۶‬اابملّك‪۵۰۰۳۶‬ھ‪۶‬اطمقب‪ ۲۲۶‬اتسگ‪۶۵۵۵۲۶‬ء‪۶‬اطعّد‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬اطمعل‪۶‬اوتسایئ‪۶‬ینیع‪۶‬اطمعل‪۶‬رممیھت‪۶‬ؽ‪۶‬ؿ‪۶‬رنام‪۶‬وقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬یک‪۶‬وحتلی‪ُ ۶‬نمؾ‪۶‬امہل‪۶‬ہب‪۶‬خدؽل‪۶‬اطمعل‪۶‬اوتسایئ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وقتسی(ج‪۶‬‬
‫۔۔۔۔)ینعی ‪۶‬كْج ‪۶‬ادس(ً‪)۲ْٔ۳ ۵ ۲َ ۱۲‬ہی‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬اقدعہ‪۶‬وہا۔اؿ ‪۶‬اک ‪۶‬اقدعہ‪۶‬ےس‪۶‬ےئلچ‪۶‬وقتمی‪۶‬اطعّد ‪۶‬رمبکْ ‪۶‬سمش(‪۲۵ْ ۵ ۵َ ۰ًٔ۵‬‬
‫‪)۰‬وقتمی‪۶‬سمش(ً‪)۵ْٔ۰۴ ۱۵َ ۰۲‬ریظنٖ(ً‪)۰ ۲۴ْ = َٔ۱۵ ۰۲‬وقتمی‪۶‬بک‪۶‬۔ریظن‪۶‬وقتمی‪۶‬سمش‪ّ)۵ ۵َ ۱ً ۳(=۶‬اؽقۃ‪۶‬اسمشل‪۶‬لػٔہا‪۶‬‬
‫‪۶ َ۶۵۶ ًٔ۱۵‬٭ ‪۶ ۴ ۵ْ ۱ ۵ = ۵َ ۱۵ً _ْٔ۵‬وفحمؽ ‪۶‬ہلظ ‪۱۰۲۲۳۲۳۶‬ء ‪۶‬رعص ‪۶‬اطعّد ‪۶‬رمبکْ ‪۶‬كف ‪۶‬سمش ‪۶ ۲َٔ۱ ۵۶‬امنّ ‪۴ْٔ۰ ۵َ۶‬خًوہ‪۶‬‬
‫‪۵۵۲۴۴۴۴‬ء‪+۵‬ول‪۶‬دعب‪۶‬اطعّد‪۶۱۵۱۳۱۱۱۶‬ء‪۶۱۵۲۲۰۰۰ = ۵۶‬ء‪۵۶‬رفمؽص‪۶‬اّ‪۶‬دعب‪۶‬سمش‪۳۳۰۴۵۱۵۶‬ء‪۰۵۲۵۳۵۲= ۵۳۶‬ء‪۶۵۳۶‬وقہس‪۶‬‬
‫یف ‪۶‬خدؽل ‪۶‬القل ‪۱۶‬۔‪۲۴‬۔‪۱۳= ۰۱‬۔‪۶ ۲۰‬ؿلھا ‪۲۰۱۵۳۰۰۶‬ء ‪+۵۶‬لظ ‪۶‬وفحمؽ ‪۵۴۵۰۰۳۳۶‬ء ‪۶ ۵۲۶‬وقہس ‪۶‬یف ‪۶‬القل ‪۰۳۶‬۔‪:۴۵‬‬
‫وفحمؽ۔‪۰۳‬۔‪ّ۶۵۰=۴۵‬اؽقۃ‪۶‬االّص‪:‬وقتمی‪۶‬سمش‪۶۵۰۶‬۔‪۰۲‬۔‪۰۲‬۔‪۶۵۰۴‬ینعی‪۶‬ادسےک‪۰۲‬۔‪۰۲‬۔‪۶۲۴‬طالہظح‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽاعق‪۶‬ںیم‪۶‬وقتمی‪۶‬‬
‫وپےن‪۶‬اسیتن‪۶‬دّہج‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪ّ۶‬ادئ‪۶‬یھت‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬اقدعہ‪۶‬ےن‪۶‬اتسسیئ‪۶‬دّےج‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬مک‪۶‬اتبیئ‪۶‬۔‬
‫ل‬
‫ؽالسالص‪۶‬عم‪۶‬ارکلاص‪۶‬ریقف‪۶‬لرفہل‪۶‬ا‪ّ۶‬كْیلی‪۶‬وشال‪۶‬ا مکْص‪۵۰۰۳۶‬رجہہی‪۶‬‬
‫‪۳‬وشال‪۵۰۲۲۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬رہش‪۶‬راہّوپیّ‪۶‬رمہلس‪۶‬وناؿ‪۶‬اطلسٍ‪۶‬ادمح‪۶‬اخٍ‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۲۴۶‬‬
‫ٓا ج‪۶‬لک‪۶‬شیتُ‪۶‬دّہج‪۶‬اک‪۶‬ہلبنس‪۶‬زک‪۶‬ؽظف‪۶‬ؿاعل‪۶‬وہقاےہ‪۶‬؟‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫ٓا ج‪۶‬لک‪۶‬دّہج‪۶‬وسص‪۶‬ہلبنس‪۶‬اک‪۶‬ولطم‪۶‬حبص‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ھٹ‪۶‬ےجب‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اٖ‪۶‬لیصفت‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ااہتنےئ‪۶‬ولطم‪۶‬‬ ‫ؽظف‪۶‬ولطم‪۶‬‬ ‫قاّخی‪۶‬یسمش‪۶‬‬ ‫قاّخی‪۶‬رمقی‪۶‬‬ ‫ویص‪۶‬‬
‫ہٹنھگ‪ ۶‬ٹنم‪ ۶‬ڈنکس‬ ‫ڈنکس‬ ‫ہٹنھگ‪۶‬ٹنم‪۶‬‬ ‫‪۵۴‬وجالیئ‪۵۴۲۳۶‬ء‬ ‫‪۴‬وشال‪۵۰۰۲۶‬ھ‪۶‬‬ ‫ہبنشجنپ‬
‫‪۲۰‬‬ ‫‪۲۰‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۰۳‬‬ ‫‪۲۴ ۴‬‬
‫‪۲۳‬‬ ‫‪۲۵‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۱۵‬‬ ‫‪۲۰ ۴‬‬ ‫‪۵۵‬‬ ‫‪۵‬‬ ‫‪۶‬ہعمج‪۶‬‬
‫‪۰۵‬‬ ‫‪۲۱‬‬ ‫‪۴‬‬ ‫‪۱۱‬‬ ‫‪۲۳ ۴‬‬ ‫‪۲۳‬‬ ‫‪۵۳‬‬ ‫ہبنش‪۶‬‬

‫‪Page 122 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یتعایلیاعلم‬
‫ؽظف‪ّ۶‬ولیُ‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا لکج‪۶‬ڑھگویٍ‪۶‬ںیم ّاجئ‪۶‬ےہ‪۶‬۔والل ٰ‬
‫‪ّ۵۱‬عیب‪۶‬االؽل‪۶‬رشفی‪۵۰۰۲۶‬ھ‬ ‫وئسمہل‪۶‬وناؿ‪۶‬اریمادمح‪۶‬اخٍ‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۲۵۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬اعیل‪۶!۶‬خدؽل‪۶‬وحتلی‪۶‬قاّخی‪۶‬وسیعی‪۶‬ہب‪۶‬رجہی ںیم‪۶‬ریمُ‪۶‬قاٖ‪۶‬اقمقل‪۶‬ھچ‪۶‬وس‪٘۶‬ال‪۶‬ےک‪۶‬ااہكف‪۶‬ہل‪۶‬ےہ‪۶‬۔وضحّےن‪۶‬ااہكف‪۶‬ل‪۶‬اھکل‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬خدؽل‪۶‬ںیم دبتیلی‪۶‬یک‪۶‬یئگ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ھجم‪۶‬وک‪۶‬اّ‪۶‬رس‪۶‬ون‪۶‬لقن‪۶‬ینیل‪۶‬وہیگ؟‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫ااہكف‪۶‬ل‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬حیحص‪۶‬ؽاجب۔ہی‪۶‬كف‪۶‬ہل‪۶‬یسک‪۶‬اہلب‪۶‬ےن‪۶‬ا وھ‪۶‬ادقا‪،‬اٖ‪۶‬خدؽل‪۶‬ںیم‪۶‬رتمیم‪۶‬اک‪۶‬رضؽّ‪۶‬ایخل‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬ایھب‪۶‬وہیئ‪۶‬ںیہن‪،‬ؽہ‪۶‬رتمیم‪۶‬‬
‫‪ٚ‬‬
‫اےس ‪۶‬قالکل ‪۶‬اکقا ‪۶‬ٹلپ ‪۶‬رک ‪۶‬دُ ‪۶‬یگ ‪۶‬ک ی ‪۶‬ہک ‪۶‬دمالخ ‪۶‬وہشّ ‪۶‬ؽ وًَ ‪۶‬یھب ‪۶‬دبل ‪۶‬اج ںی ےگ ‪۶‬اؽّؽیہ ‪۶‬حیحص ‪۶‬ؽاحص ‪۶‬وہٍ ےگ‪،‬اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ت ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫ااہكف‪۶‬ل‪۶‬وہاگ‪۶‬ت ‪۶‬كف‪۶‬ہل‪۶‬ھچک‪۶‬اؽّیہ‪۶‬وہاگ۔اغل ًوا‪۶‬ااہكف‪۶‬اہل‪۶‬وہ‪،‬طقف‪۶‬‬
‫‪ّ۲۳‬اضمٍ‪۵۰۰۴۶‬ھ‬ ‫اّ‪۶‬وسناہ‪۶‬اقدّہی‪۶‬وجرین‪۶‬دمّہس‪۶‬علض‪۶‬اچاکٹص‪۶‬رمہلس‪۶‬ومولی‪۶‬امجل‪۶‬ادلنی‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۰۳۶‬‬
‫ؽظف ‪۶‬امنّ ‪۶‬ؽوصص‪۶‬اّ ‪۶‬رھگی‪۶‬نیعم‪۶‬ومندٍ ‪۶‬عطق‪۶‬رظن ‪۶‬اّ ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ؽ امنّ ‪۶‬ؽّؽّہ‪۶‬اک‪۶‬ؽظف ‪۶‬ڑھگی‪۶‬ےس‪۶‬نیعم‪۶‬رکقا ‪۶‬وسّج ‪۶‬اؽّاچدن‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اماتہ ‪۶‬ؿ ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬اجكْ ‪۶‬وشد ‪۶‬قا ‪۶‬انچہچن ‪۶‬ضعب ‪۶‬دویدنبی ‪۶‬اقلئ ‪ٓ ۶‬ا تسن‪ ۶‬عطق‪۶‬رظن‪۶‬رکےت‪۶‬وہےئ‪۶‬اجكْ‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن؟ضعب‪۶‬دویدنبی‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫كْدقتری‪۶‬دعص‪۶‬اجكْ‪۶‬آ ‪۶‬دلیل‪۶‬ىغلًا‪۶‬ؽلغلًا‪۶‬قاقد‪۶‬ؽومخد‪۶‬ڑھگی‪۶‬تسیک‪۶‬ؽ اقلئ‪۶‬ںیہ‪،‬قااجكْ‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وکٍ‪۶‬یس‪۶‬یلقع‪۶‬ؽ‬
‫دکاص ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ااجیدٖ ‪۶‬رگدقد ‪۶‬ؽرچااہمئ ‪۶‬اّؽُ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬وصص ‪۶‬ؽٰولصہ‪ ۶‬یلقن ‪۶‬دلیل ‪۶‬وہیگ‪،‬ڑھگی ‪۶‬اک ‪۶‬ومخد ‪۶‬وکٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّوکٍ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬امےن‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬ااجید ‪۶‬وہیئ‪،‬اؽّاہمئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬امنّ ‪۶‬اؽّ‬ ‫رقمّ‪ ۶‬ت ‪۶‬ومنددن۔‬
‫ّؽُّ‪۶‬اک‪۶‬ؽظف‪۶‬ویکٍ‪۶‬رقمّ‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امقا۔(ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫عى‬
‫ومخد ‪ٓ ۶‬ا ہل ‪۶‬امسىـ ‪۶‬رمدُ ‪۶‬اّ ‪ ۶‬سماٍ ‪ّ۶‬امت ‪۶‬اہّؽٍ ‪ّ۶‬دیش ‪ّ۶‬اہتفگ‪ ۶‬ڑھگی‪۶‬اک ‪۶‬ومخد ‪۶‬اہّؽٍ ‪۶‬ارلدیش‪۶‬ےک‪ّ۶‬امےن‪۶‬اکاقك‪۶‬وجنیم‪۶‬رمد ‪۶‬اتبقا‪۶‬‬
‫ادن ؽاهلل‪۶‬املع‪۶‬ہب‪۶‬افام‪۶‬قاّامت ‪۶‬اہمئ‪۶‬ك َولکہ‪۶‬قادنچ‪۶‬دص‪٘۶‬ال‪۶‬شیپ‪۶‬اّ‪ ۶‬اجقا ےہ ‪۶‬۔اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬وخؿ ‪۶‬اجاتنےہ‪۶‬۔اہمئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬امےن‪۶‬‬
‫ّامٍ ‪۶‬امّؽاذٗ ‪۶‬وبند ‪۶‬ؽاامتعد ‪۶‬كْؽ ٓا سکن ‪ّ۶‬اہک ‪۶‬ملع ‪۶‬وتتیق ‪۶‬دنادن‪ ۶‬ںیم ك َولکہ ‪۶‬امہُّ ‪ّ۶‬امےن ‪۶‬ےس ‪۶‬دنچ ‪۶‬وس ‪٘۶‬ال ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬قك ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ہ‬
‫ّؽاج‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔ملع‪۶‬وتتیق‪۶‬ت ‪۶‬اجےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬صخش‪۶‬ےکےئل‪۶‬اٖ‬ ‫رحاص‪ٚ۶‬ـ‪ ۶‬مشواٍ‪۶‬كْقك‪۶‬آ ہل‪۶‬امسىـ‪۶‬اامتعد‪۶‬لساقد‪۶‬ہک‬

‫‪Page 123 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دًْۃً‪۶‬وخد‪۶‬وخبد‪۶‬شیپ‪۶‬ؽسپ‪۶‬یم‪۶‬وشد‪ٓ ۶‬ا ُّ‪۶‬ۂہک‪۶‬ملع‪۶‬وتتیق‪۶‬دادنہ‪ٓ ۶‬ا ہل‪ٓ ۶‬ا ہل‪۶‬رپ‪۶‬اامتعد‪۶‬رکقا‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬۔ایس‪۶‬رطج‪۶‬رصَ‪۶‬اقك‪۶‬ڑھگی‪۶‬رپ‪۶‬اامتعد‪۶‬‬

‫امسىـ ‪ّ۶‬ااحمتظف ‪۶‬وتادن ‪۶‬كْؽاکّطًيؾاٍ ‪۶‬رکد کمایافادہیفیالدری ںیہن رکقا ‪۶‬اچےیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ضعب ‪۶‬اؽاقؿ ‪۶‬وخد ‪۶‬وخبد ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪۶‬ےھچیپ ‪۶‬وہاجیت‪۶‬‬
‫ہ‬
‫المختار یدویدنبقاٍ‪۶‬وخد ‪۶‬اّ ‪۶‬وتتیق‪ ۶‬مشواٍ‪۶‬اگیبت ‪۶‬ادن‪۶‬ہک‪۶‬اّ ‪۶‬دنی‪۶‬ؽ ےہ۔اہٍ ‪۶‬وج ‪۶‬صخش ‪۶‬ملع ‪۶‬وتتیق ‪۶‬اجاتنےہ ‪۶‬اؽّڑھگی ‪۶‬یک ‪۶‬افحتظ ‪۶‬رک‬
‫اامتعد‪۶‬كْوتفاےئ‪ٓ ۶‬ا اہن‪۶‬رحاص رتاّ‪ٓ ۶‬ا تسن‪۶‬ہک‪۶‬كْ٘اىـ‪۶‬ےب‪۶‬نیکمت۔ اتکسےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬لمع‪۶‬رکاتکسےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬دّاتخمّںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اافدہ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬۔دویدنبی‪۶‬وت‪۶‬وخد‪۶‬ملع‪۶‬وتتیق‪۶‬ےس‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬قا ٓا انش‪۶‬‬ ‫یتعایلیاعلم‬
‫والل ٰ‬
‫ںیہ‪۶‬ےسیج‪۶‬دنی‪۶‬ےس‪۶‬۔اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وتفُ‪۶‬رپ‪۶‬اامتعد‪۶‬رکقا‪۶‬ڑھگی‪۶‬ےسیج‪۶‬ےب‪۶‬‬
‫واللیتعایلی‬
‫ٰ‬ ‫اابتعّ ٓا ہل‪۶‬رپ‪۶‬اامتعد ‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫اعلم(ؿ)‬

‫__________________‬

‫‪Page 124 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫سیرتو فضائلوخضائط سید النرسلیً یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‬

‫ہلئسم‪ :۰۵۶‬اّ ‪۶‬اقمص‪۶‬ڈنگاّہ‪۶‬لیصحت‪۶‬جنگ‪۶‬علض‪۶‬رہباچئ‪۶‬رمہلس‪۶‬دبعاهلل‪۶‬ایمٍ‪۶‬یج‪۶‬اصذـ ‪۶‬رعمتف‪۶‬دیس‪۶‬اطلسٍ ‪۶‬ادمح‪۶‬اصذـ ‪ّ۵۳۶‬اضمٍ‪۶‬‬

‫اابملّك‪۵۰۰۳۶‬ھ‬
‫ایکّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬ؽالدؿ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬ذـ‪۶‬وثہبی‪۶‬اجّہی‪۶‬ایب‪۶‬بہل‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬‬
‫بہل‪۶‬وک‪۶‬انسیئ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬اوببہل‪۶‬ےن‪۶‬وخٖ‪۶‬وہرک‪۶‬وثہبی‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬رکدقا‪۶‬رھپ‪۶‬یئک‪۶‬دٍ‪۶‬قك‪۶‬وثہبی‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬‬
‫دؽدھ ‪۶‬قالقا‪،‬رھپ ‪۶‬اوببہل ‪۶‬وکاٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬رمےن ‪۶‬ےک ‪۶‬دعبوخاہ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ابعٖ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪۶‬قا ‪۶‬اؽّیسک ‪۶‬ےن ‪۶‬وخاؿ‪۶‬ںیم داھکی ‪۶‬اؽّ‬
‫وپاھچ‪:‬ایک‪۶‬احل‪۶‬ےہ‪۶‬ریتا؟ وبال‪ٓ :‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬وہٍ‪۶‬نکیل‪۶‬فیفخت‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬۔ۂ‪۶‬دؽہبنش‪۶‬یک‪ّ۶‬اؿ‪۶‬اؽّوچاتسوہٍ‪۶‬دؽ‪۶‬اویلگنٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاین‪،‬نج‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ا٘اُّ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬ایک‪۶‬اھت‪۶‬وثہبی‪۶‬وک۔ہی‪۶‬ہصق‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ربتعمنی‪۶‬ےس‪۶‬انسایگ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّهالہم‪۶‬زجّی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬اےنپ‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬عوالد‪۶‬‬
‫رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ہی‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اذاکان ی ٰھذا یابول ب یالکافرالذی ینزل یالِراٰن یبذمہی ذـ‪۶‬ہی‪۶‬احل‪۶‬اوب‪۶‬بہل‪۶‬ےسیج‪۶‬اکّٓ‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬ذمعـ‪۶‬ںیم‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلی قال‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬ؽالدؿ‪۶‬یک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫جوزییفیالناریبقرحہیلیلۃیمولدیالنیبیص‬
‫وخیش‪۶‬انمےن‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬یھب‪۶‬ربق‪۶‬ںیم‪۶‬دبہل‪۶‬دقا‪۶‬ایگ‪۶‬وت ٓا ؿ‪۶‬‬ ‫علیہیوسلمیبہیفمایحالیالمسلمیالموحد ی‬
‫ےک‪۶‬ومدح‪۶‬ؽاملسمٍ‬

‫‪Page 125 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایتم‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬احل‪۶‬وہاگ‪۶‬اخل۔(ؿ)‬ ‫یایلیآخرہی‪1‬۔ ی‬ ‫منیامتہیصیلیالل ٰ‬

‫یتعایلیعلیہیوسلم ٰ‬
‫اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اقك ‪۶‬صخش ‪۶‬اتہکےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ویکرکن ‪۶‬حیحص ‪۶‬وہاتکسےہ ‪۶‬ہکبج ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم اهلل‪۶‬لج ‪٘۶‬ات ‪۶‬ربخدراتےہ ‪۶‬اوببہل‪۶‬یک ‪۶‬تبسن‪۶‬‬
‫‪ 2"‬ہک‪۶‬ت ‪۶‬عفن‪۶‬دقا‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ا‪۶ٖ۶‬ےک‪۶‬امل‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬لعف‪۶‬ےن‪۶‬۔سپ‪۶‬امل‪۶‬ولقدی‪۶‬اؽّلعف‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬‬ ‫" ‪‬‬
‫رکقا۔ؽّت ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬ایخل‪۶‬یک‪۶‬قاںیت‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬ظٓ ٓا ہین‪۶‬ےک‪۶‬اقمقل‪۶‬ںیم‪۶‬ویکرکن‪۶‬حیحص‪۶‬وہٍ‪۶‬یگ‪،‬سپ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قیبطت‪۶‬ویکرکن‪۶‬حیحص‪۶‬وہیگ‪۶‬۔ایبٍ‪۶‬‬
‫ّٓامےیئ‪۶‬۔‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫ہی ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬حیحص ‪۶‬یراّی ‪۶‬رشفی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ‪،‬اہمئ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬وبقمل ‪ّ۶‬اھک ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع ‪۶‬یک ‪۶‬اصلًا ‪۶‬اخمتفل ‪۶‬ںیہن‪۶‬۔عطق ‪۶‬رظن ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ہی‪۶‬اانغت ‪۶‬وہا‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬هالہق‪۶‬۔وضحّ‪۶‬یک‪۶‬ؽالدؿ‪۶‬رکہمی‪۶‬رپ‪۶‬وخیش‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬اک‪۶‬امل‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬شک‪۶‬ؽلعف‪۶‬اایتخّی‪۶‬۔ہی‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬ااسی‪۶‬افدئہ‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬هالہق‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬وک‪۶‬ااسی‪۶‬‬
‫اکص‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ہک‪۶‬رساقا‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬رغص‪۶‬ےھت‪۶‬۔وضحّ‪۶‬اونّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬قاقاؿ‪۶‬آ ‪۶‬ںیم چنیھک‪۶‬ایل‪۶‬ہک‪۶‬اؿ‪۶‬رص‪۶َ۶‬ولتؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٓا ‪۶‬ےہ‪۶‬احالہکن‪۶‬افکّ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬اک ‪۶‬مکح‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ت ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ذعاؿ‪۶‬اکلہ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دمد‪۶‬رکُ‪۶‬۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‬
‫حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ؽحیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫نعمیھویفیضیحضاحیمنیناریولویالانا یلکانیفیالدركی اہٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬وھتّی‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪،‬ارگ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬منہج‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫االسقلیمنیالنار‪4‬ی۔یوفیروایۃیوجدتہیفیغمراتیمنی ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلچن‪۶‬دّےج‪۶‬ںیم وہقا‪۶‬۔‪۶‬اؽّاقك‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬منہج‪۶‬یک‬ ‫الناری ی‬

‫‪1‬‬
‫یالمواہبیاللدنیہیالمِصدیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۰۳/۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/ ۵۵۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/ ۵۲۲‬‬
‫‪ 4‬یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیشقاعۃیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیالیبیطالبیا لخیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵۱/ ۵۶‬صحیحیالبخارییکتابی‬

‫االدبیبابیکنیۃیالمشركیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵/ ۲۶‬‬

‫‪Page 126 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رہگاویئٍ‪۶‬ںیم قاقا‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬وھتّی‪۶‬ےس‪۶‬آ ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اکنل‪۶‬ایل۔‬ ‫یایلیضحضاح‪1‬۔ ی‬ ‫فاخرجتہ ٰ‬

‫ایس ‪۶‬رطج‪۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم ‪۶‬اوب ‪۶‬دیعس ‪۶‬خدّی‪۶‬اؽّ ‪۶‬دنسم ‪۶‬كْاّؽاوبیلعی ‪۶‬ؽانب ‪۶‬دعی ‪۶‬ؽامتص‪۶‬ںیم رضحؿ ‪۶‬اجكْ ‪۶‬نب ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬اؽّمجعم‪۶‬ریبک ‪۶‬ربطاین‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬اص ہملس‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪ّ،‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬انیعمج‪۶‬اامص‪۶‬ینیع‪۶‬رشج‪۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫فان یقلت یاعمال یالکقرة یھباء یمنشور یالفائدة یفی ا‪،‬ی ارگ‪۶‬وت‪۶‬ےہک‪۶‬ہک‪۶‬اکّٓؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬اامعل‪۶‬وت‪۶‬رھکب‪۶ُ۶‬وہےئ‪۶‬ةغّ‪۶‬ےک‪۶‬دّؽٍ‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلی یک ‪۶‬رطج ‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬افدئہ‪۶‬ںیہن وہقا‪،‬وت ‪۶‬ںیم ‪۶‬وہکٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قلت یھذیا ی یالنقعیمنیبرکۃیرسولیاللیص‬
‫اگ ‪۶‬ہی ‪۶‬عفن ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬كْتک ‪۶‬اؽّ ٓا ‪۶‬ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫علیہیوسلمیوخصائصہ‪2‬۔ ی‬
‫ذعاصئ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یک‪۶‬حتف‪۶‬اابلّی‪۶‬رشج‪۶‬یراّی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یؤید یالخصوصیۃ یانہ یبعد یان یامؾنع یشقع یلہ یحیتی اٖ ‪۶‬وصختیص ‪۶‬یک ‪۶‬قادیئ ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬یھب ‪۶‬وہیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اامیٍ‪۶‬‬
‫الےن ‪۶‬ےس ‪۶‬ااکنّ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬یھب ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےکےئل ‪۶‬افشىـ ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫خقفیعنہیالعذابیبالنسبۃیلغیہ‪3‬۔ ی‬
‫اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽرسؽٍ ‪۶‬یک ‪۶‬قًسًـ‪۶‬فیفخت‪۶‬‬
‫رکدی‪۶‬یئگ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫ایس ‪۶‬رطج ‪۶‬عمجم ‪۶‬احبّ ‪۶‬االوناّ ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪،‬اٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬عفن ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ےک ‪۶‬لمع‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪۶‬ہکلب‪۶‬وضحّّدمۃ ‪۶‬اعللع نی ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫كْتک‪۶‬ےس‪،‬اؽّہی‪۶‬ذعاصئ‪۶‬هُلوہ‪۶‬وضحّارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬۔والل ٰ‬
‫یتعایلیاعلم ۔‬
‫‪ّ۵۳‬اضمٍ‪۶‬اابملّك‪۵۰۰۳۶‬ھ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪ :۰۲۶‬اّ‪۶‬قاّوپکّ‪،‬رمیغ‪۶‬احمل‪،‬دجسم‪۶‬احظف‪۶‬دمحم‪۶‬رفعج‪۶‬اصذـ‪۶‬رمہلس‪۶‬شیپ‪۶‬اامص‪۶‬اصذـ‪۶‬‬
‫ایک ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬ایقص‪۶‬ومولد‪۶‬رشفی‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ؽاذـ‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪ً٘۶‬ـ؟‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیشقاعۃیا لنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیالیبیطالبیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۱/ ۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫یعمدةیالِارییشرحیصحیحیالبخارییکتابیالمناقبیبابیقصۃیایبیطالبیادارةیالطباعۃیالمنییۃیبیوتی‪۵۳ / ۵۳‬‬
‫‪2‬‬

‫یفتحیالبارییشرحیصحیحیالبخارییکتابیالتقسییسورةیالِصصیمصطیفیالبایبیرصم‪۵۲۰/ ۵۳‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 127 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رمعؽاتہکےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ایقص ‪۶‬ومولد ‪۶‬رشفی ‪۶‬اہھت ‪۶‬قادنھ ‪۶‬رک ‪۶‬وہقااچےیہ ‪۶‬اؽّّقد ‪۶‬اتہک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اہھت ‪۶‬وھچّ ‪۶‬رک ‪۶‬وہقا ‪۶‬اچےیہ‪،‬وت ‪۶‬كوالےیئ ‪۶‬ہک ‪۶‬زک ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫قاؿ‪۶‬چس‪۶‬ےہ‪۶‬؟‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫اہھت‪۶‬قادنھ‪۶‬رک‪۶‬ڑھکُ‪۶‬وہقا‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬احرضی‪ّ۶‬ؽہض‪۶‬اونّ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬مکح‪۶‬ےہ۔اتفؽی‪۶‬اعریگملی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ :‬یِفیکماییِفیفی‬
‫‪1‬‬
‫الصالةی اےسی‪۶‬ڑھکا‪۶‬وہےسیج‪۶‬امنّ‪۶‬ںیم‪۶‬ڑھکا‪۶‬وہقاےہ‪۶‬۔(ؿ)ایس‪۶‬رطج‪۶‬ابلؿ‪۶‬ؽرشج‪۶‬ابلؿ‪۶‬ؽاایتخّ‪۶‬رشج‪۶‬اتخمّ‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬بتک‪۶‬ربتعمہ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ےہ‪_______________۶‬ایقص‪۶‬سلجم‪۶‬ابمّك‪۶‬بحتسم‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّسلجم‪۶‬ڑھکی‪۶‬وہوتً٘ـ‪،‬اؽّرتك‪۶‬ںیم‪۶‬ہنتف‪۶‬قا‪۶‬اسلاص‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬وہوت‪۶‬ؽاذـ‪۶‬‬
‫ل‬
‫کمایفیردالمحتاریفیقیامیالناسیبعض میلبعض۔ (اسیج‪۶‬ہک‪ّ۶‬دا مشواّ‪۶‬ںیم‪۶‬ضعب‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےک‪۶‬ضعب‪۶‬یک‪۶‬اخرط‪۶‬ڑھکُ‪۶‬وہےن‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫یتعایلیاعلم ی‬
‫قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)والل ٰ‬

‫_____________________‬

‫یالقتاوییال ندیۃیکتابیالمناسكیمطلبیزیارةیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیونّاین‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬اشپؽّ‪۲۲۱/ ۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 128 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ‬
‫‪۵۰۳۱‬ھ‬
‫تجلیالیقیًباٌىبیيا سیدالنرسلیً‬
‫(نیقی‪۶‬اک‪۶‬ااہظّ‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬امتص‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬ےک‪۶‬رسداّ‪۶‬ںیہ)‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫وشال‪۵۰۳۱۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬ومقگٌٔ‪۶‬لعل‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬رعمتف‪۶‬رضحؿ‪۶‬رمّا‪۶‬هالص‪۶‬اقدّ‪۶‬گیب‪۶‬رغہ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۰۰۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬ادقٖ‪۶‬داص‪۶‬مہلظ‪۶!۶‬اہیٍ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬قاّہ‪۶‬وگشہف‪۶‬ااہظّ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬الضف‪۶‬ارملنیلس‪۶‬وہےن‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ااکنّ‪۶‬ایک۔ۂ‪۶‬دنچ‪۶‬اہک‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪۶‬ہلئسم‪۶‬ؽاحض‪۶‬ےہ‪،‬املسمونٍ‪۶‬اک‪۶‬ۂ‪۶‬ہچب‪۶‬اجاتنےہ‪،‬رگم‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ےس‪۶‬دلیل‪۶‬الؽ۔اہیٍ‪۶‬وکشش‪۶‬‬
‫یک‪،‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ںیم دلیل‪۶‬ت ‪۶‬قایئ‪،‬ذہلا‪۶‬ہلئسم‪۶‬احرض‪۶‬خدع ِـ‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪،‬ادیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہب‪۶‬وبثؿ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ؽااحدكف‪۶‬املسمونٍ‪۶‬وک‪۶‬ونممٍ‪۶‬‬
‫ّٓام ںی‪۶‬ےگ‪،‬طقف‪۶‬‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط‬

‫الحمدلل یالذی یارسل یرسولہ یبال ٰدی یودین یالحقی ‪ٚ‬ـ‪۶‬وخایبٍ‪۶‬اےس‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬وک‪۶‬دہاكف‪۶‬اؽّےچس‪۶‬دنی‪۶‬‬

‫ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اجیھب ‪۶‬ہک‪۶‬اےس‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬دونیٍ‪۶‬رپ ‪۶‬اغلف ‪۶‬رکُ‪۶‬اؽّڑپُ‪۶‬‬ ‫لیظ ریہیعیلیالدینیکل ٖہیطیولویکرہیالمشرکون ی‬
‫ُكْا امںین‪۶‬رشمك‪،‬كْی‬

‫‪Page 129 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫تباركیالذیینزلیالقرقانیعیلیعبد ٖہیلیکونیلل ٰعلمنیی كْتک‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبُ‪۶‬رپ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬اقاّا ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬‬

‫نذیریایوایلیاقوام میخاصۃیارسلیالمرسلونیھوالذیی ٘اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬وک‪۶‬دّانسےن‪۶‬ؽاال‪۶‬وہ۔اؽّ‪ٚ‬ـ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اخص‪۶‬اینپ‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫ارسلینبؼنایرحمۃیللعلمنییفادخلیتیحتیذیلیرحمۃی وقومٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےجیھب‪۶‬ےئگ‪۶‬۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪٘۶‬اُّ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬اجیھب‪،‬وت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫االنؽیآء یوالمرسلنی‪،‬والملٰئکۃیالمِربنی یوخلقیاللی‬
‫ً‬‫ق‬
‫دانمِ‪ ّ۶‬مـ‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪۶‬ا واء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬رقمنیب‪۶‬اؽّامتص‪۶‬‬ ‫د‬
‫اجمعنی‪،‬وجعلہ یخاتم یالنبینی یفنسخ یاالدیان یوالی‬
‫ولخمص ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬وک‪۶‬دالخ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اؽّاٍ ‪۶‬وک‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ںویبٍ‪۶‬اک‪۶‬اخمت‪۶‬ایک‪،‬وت‪۶‬‬‫ِ‬
‫ینسخ یلہ یدین‪،‬وادخل یف یامتہ یجمیع یالمرسلنی یاذی‬
‫انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اؽّدنی ‪۶‬خسن‪ّٓ۶‬امےئ‪،‬اؽّاٍ ‪۶‬ےک‪۶‬دنی‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬رحَ‪۶‬‬
‫سبح‬
‫نیالذییاسری یبعبدہی وسنمج ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔اهلل ‪۶‬ےن ‪۶‬ا ‪۶ ٍ۶‬یک ‪۶‬اعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬امتص ‪ّ۶‬وسولٍ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫اخذیاللیمؼثاقیالنبینی‪ٰ ،‬‬
‫لیال یمن یالمسجد یالحرام یایل یالمسجد یاالقیص یایلی دالخ‪۶‬ایک‪،‬ہکبج‪۶‬خدا‪۶‬ےن‪۶‬ربمغیپؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬دہع‪۶‬ایل‪۶‬۔قایک‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬وج‪۶‬‬ ‫ر‬
‫ّٰ‬
‫‪،‬ثمیدنایفتدیل یفکانی ّاوتٍ ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬دنبُ ‪۶‬وک ‪۶‬دجسم ‪۶‬رحاص ‪۶‬ےس ‪۶‬ےل ‪۶‬ایگ ‪۶‬دجسم ‪۶‬اٰیصق‪۶‬‬ ‫السم ٰوتیالع ٰیل یایلیالعرشیاالع ٰیل‬
‫ٰ‬
‫‪۶‬ؿدنل‪ٓ ۶‬ا امسونٍ‪۶‬قك‪۶‬رعٖ‪۶‬اٰیلع‪۶‬قك‪،‬رھپ‪۶‬كْدقك‪۶‬وہا‪۶‬وت‪۶‬یلجت‪۶‬‬ ‫اویح یما کذبی قك ُُٔ‬ ‫یایل یعبد ٖہ یما ی ٰ‬ ‫‪،‬فاویح ٰ‬
‫ٰ‬ ‫قابیقوسنییاویادین‬
‫ٰ‬
‫یافتمرونہ یعیل یمایری یولِد یراٰہ ینزلۃی ّٓامیئ‪،‬وت ‪۶‬دؽامکونٍ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬مک ‪۶‬اک ‪۶‬افہلص ‪ّ۶‬اہ۔سپ ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬ ‫الق ٰؤاد یماراٰی ٰ‬
‫ٰ‬
‫اُخری‪،‬مازاغیالبصروماط ٰٰغیوانیایلیربكیا یل یمنت ٰیھیوانی دنبُ ‪۶‬وک ‪۶‬ؽیح ‪۶‬یک‪،‬دل ‪۶‬ےن ‪۶‬وجداھکی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬كش ‪۶‬ت ‪۶‬ایک ‪۶‬وت ‪۶‬ایکمت‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬دقداّ ‪۶‬ںیم‪۶‬ڑگھجےت‪۶‬وہ۔اؽّمسق‪۶‬ےہ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬انہؾٍ‪۶‬‬
‫یشقیعا یاالی‬
‫ر‬ ‫یاالخری ییوم یالیجد یون‬ ‫ٰ‬ ‫علیہ یالنشأة‬
‫ك‬
‫ےن‪۶‬اےس‪۶‬دؽقاّ ‪۶‬ہ‪۶‬داھکی۔ ٓا ھکن‪۶‬اجیب‪۶‬ت ‪۶‬یلچ‪۶‬اؽّت ‪۶‬دح‪۶‬ےس‪ْ ۶‬یھ‪۶‬۔‬
‫یواالخری‪،‬والغایۃی‬‫ٰ‬ ‫یاالویل‬
‫ٰ‬ ‫المصط ٰیف یفلہ یالقضل یف‬
‫اؽّےب ‪۶‬كش ‪۶‬ریتُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬یہ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬ااہتن ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔اؽّےب ‪۶‬كش‪۶‬‬
‫اےس ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وک ‪۶‬دؽقاّہ ‪۶‬دیپا ‪۶‬رکقا ‪۶‬رضؽّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬دٍ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬عیفش ‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫الِصوییوالوسیلۃیالعظ ٰمیوالشقاعۃ ٰ‬
‫یالکربی ی‬ ‫ٰ‬
‫قا ںی‪۶‬ےگ‪۶‬وساےئ‪۶‬یفطصم‪۶‬ےک‪،‬وت‪۶‬داین‪ ۶‬اؽّ ٓا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اںیہن‪۶‬ےئلیک‪۶‬‬
‫ْػولـ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬رپےل ‪۶‬رسُ‪۶‬یک ‪۶‬اہنكف ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫كْا‪۶‬ؽہلیس‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‬

‫‪Page 130 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫والمِامیالمحمودیوالحوضیالمورودیومالیالیح ٰیصیمنی امظع ‪۶‬افشىـ ‪۶‬اؽّؽہ ‪۶‬اقمص ‪۶‬سج‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اےلگ ‪۶‬ےلھچپ ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬دمح‪۶‬‬
‫یتعایل یوی رکںی‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬وحص ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬اگنشتٍ ‪۶‬اعـ ‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬ریساؿ ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬‬ ‫الصقات یالع ٰیل یوالدرجات یالعلیاء یفصیل یالل ٰ‬
‫سلم یوبارك یعلیہ یوعیل یاٰل ٖہ یوصحب ٖہ یوکل یمنتم یالیہی اؽّےب‪۶‬یتنگ‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ںیتفص‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬اؽےچن‪۶‬دّےج‪،‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫دّؽد ‪۶‬ؽكْتک ‪۶‬اقاُّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ل ‪۶‬ؽااحصؿ ‪۶‬اؽّۂ ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫یویریضیھویوربہیالعیلیاالع ٰیلی۔ ی‬
‫ٰ‬ ‫یابدا کماییحب‬
‫دآئما ر‬
‫ل‬‫ق‬
‫ےک‪۶‬قاص‪۶‬ویلا‪۶‬رپ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬یسیج‪۶‬اںیہن‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪ ُ ۶‬ود‪۶‬ؽقاال‪۶‬رت‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬دنسپ‪۶‬ؽوبحمؿ‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬الضف‪۶‬ارملنیلس‪۶‬ؽدیس‪۶‬االؽنیل‪۶‬ؽالآرخنی‪۶‬وہقا‪۶‬یعطق‪۶‬اامیین‪،‬ینیقی‪،‬اداعین‪،‬اامجیع‪،‬ااقیین‪۶‬‬
‫والعیاذباللیربیالعلمنی ہملک ‪۶‬ڑپھ ‪۶‬رک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم‪۶‬كش ‪۶‬بیجع‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ہلئسم ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج‪۶‬ںیم ‪۶‬خالَ‪۶‬ت ‪۶‬رکُ ‪۶‬اگ ‪۶‬رگم ‪۶‬رمگاہ ‪۶‬دب ‪۶‬دنی ‪۶‬دنبہ ‪۶‬ایشنیط ‪۶‬‬
‫ک‬
‫ےہ‪ٓ ،‬ا ج‪۶‬ت ‪ ۶‬ھال‪۶‬وت‪۶‬لک‪۶‬ظٓا ‪۶‬ےہ‪،‬سج‪۶‬دٍ‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬وک‪۶‬عمج‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪٘،‬اُّ‪۶‬عمجم‪۶‬اک‪۶‬دؽلھا‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬انب ںی‪۶‬ےگ‪،‬اقًواےئ‪۶‬لیلج‪۶‬‬
‫قارضحؿ‪۶‬لیلخ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬اینّ‪۶‬دنم‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪،‬وماقف‪۶‬ؽاخمفل‪۶‬یک‪۶‬احوتجٍ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬اںیہن‪۶‬یک‪۶‬اجكف‪ُ ۶‬قلود‪۶‬وہٍ ےگ‪،‬اںیہن‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ہملک ‪۶‬ڑپاھ ‪۶‬اجقا ‪۶‬وہاگ‪،‬اںیہن ‪۶‬یک ‪۶‬دمح ‪۶‬اک ‪۶‬داکن‪۶‬اتجب ‪۶‬وہاگ‪،‬وج ‪ٓ ۶‬ا ج ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬لک ‪۶‬ایعٍ ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ ‪۶‬دٍ ‪۶‬وج ‪۶‬ومنم ‪۶‬ؽعػ ِّٓ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ونّ ‪۶‬قاّرشعوتٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪ٚ( " ‬ـ‪۶‬وخایبٍ‪۶‬اهلل‪۶‬وکسج‪۶‬ےن‪۶‬ںیمہ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬داھکیئ‪۶‬۔ؿ)اؽّوج‪۶‬عيقل‪۶‬‬
‫‪1‬‬
‫٘ادقاٍ‪ّ۶‬اچ ںی‪۶‬ےگ‪"،‬‬
‫ؽعوکْ‪۶‬ںیہ‪۶‬داگفلّرسحوتٍ‪۶‬ےس‪۶‬اہھت‪۶‬ابچ ںی‪۶‬ےگ‪،‬‬
‫اہےئ‪۶‬یسک‪۶‬رطج‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬امقا ‪۶‬وہقا ‪۶‬اؽّ ّوسل‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔ ی‬ ‫"‬
‫امقاوہقا‪۶‬۔‬ ‫ی‬
‫الل میاجعلنایمنیالم تدینیوالتجعلنایفؾنۃیللِومی اُ‪۶‬اهلل‪!۶‬مہ‪۶‬وک‪۶‬دہاكف‪۶‬قاےن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬انبدُ‪۶‬اؽّںیمہ‪۶‬‬
‫ؿاوملٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ٓ ۶‬ا ّامشئ‪۶‬ت ‪۶‬انب۔(ؿ)‬
‫ال ٰظلمنی۔ ی‬
‫رگؽہ‪۶‬زتعمہل‪۶‬ہک‪۶‬طالہکئ‪۶‬رکاص‪۶‬وک‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬امےتن‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬وضحّ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲۲ / ۰۰‬‬
‫‪Page 131 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ع‬ ‫ل‬
‫دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ؽمہیلع ‪۶‬ؽٰیلع ‪ٓ ۶‬ا ہلٖ ‪۶‬انیعمج ‪۶‬وک ‪۶‬قا يػَ ‪۶‬سخمص ‪۶‬ؽ سًًىی ٰ‪۶‬اجےتن ‪۶‬ںیہ ‪۶‬۔اےکن ‪۶‬كْدقك ‪۶‬یھب ‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫‪۶‬اعتیٰل۔املکؿ‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫رپونّ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬رقمنیب‪۶‬ؽقلخ‪۶‬اهلل‪۶‬انیعمج‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ؽاٰیلع‪۶‬ؽ ُقلود‪۶‬ؽقاال‪۶‬ہیلع‪ٰ۶‬ولصہ‪۶‬اوملیٰل‬
‫للم‬
‫ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬اؽّریقف‪۶‬ےک‪ّ٘۶‬اہل‪''۶‬اخالل‪۶‬ربجلی‪۶‬نشًلہ‪۶‬اخدام‪ ۶‬شيؾؿ‪۶‬الیمجل‪''۶‬ںیم‪۶‬قیقحت‪۶‬ؽوتحیض‪۶‬۔‬
‫د‬ ‫ظ‬
‫اما یالزمخشری یفِد یسقہ ینقسہ یوتبع یھواہ یوج لی ّاہ‪ ّ۶‬ششٔی‪،‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬دل‪۶‬اک‪۶‬ا مض‪،‬اینپ‪۶‬شفنین‪۶‬وخاشہ‪۶‬اک‪۶‬ریپؽاکّ‪،‬اےنپ‪۶‬‬
‫مذھبہیوتنایھیفیالضاللیحیتیلمییعلمیمشربہیکمای ذمہـ ‪۶‬ےس‪۶‬اجلہ‪۶‬اؽّرمگایہ‪۶‬ںیم‪۶‬ااہتنء‪۶‬وک‪۶‬اچنہپ ‪۶‬وہا ‪۶‬ےہ‪،‬اہیٍ‪۶‬‬
‫نبہیعلیہیاھلیالتحِیق‪،‬واللیسبحانہیویلیالتوفیق۔ ی قك‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رشمؿ‪۶‬اک‪۶‬اتپ‪۶‬ںیہن‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬الہ‪۶‬قیقحت‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ہیبنت‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ‪۶‬۔اؽّاهلل‪ٚ۶‬ىشو ٰہ‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬وتقیف‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫ریقف‪۶‬وک‪۶‬اہجٍ‪۶‬اےسی‪۶‬رصحی‪۶‬ےلئسم‪۶‬رپ‪۶‬بلط‪۶‬دلیل‪۶‬ےن‪۶‬بجعت‪۶‬دقا‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬یہ‪۶‬رطّ‪۶‬وسال‪۶‬وک‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬ہی‪۶‬رکش‪۶‬یھب‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬ادمحلهلل‪۶‬‬
‫دیقعہ‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ‪،‬رصَ‪۶‬اانیمطٍ‪۶‬اخرط‪۶‬وک‪۶‬وخاشہ‪۶‬وتحیض‪۶‬ےہ‪،‬رگم‪۶‬اٖ‪۶‬ظفل‪۶‬ےن‪۶‬كشیب‪۶‬ریحؿ‪۶‬كْاھیئ‪۶‬ہک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ںیم‪۶‬دلیل‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫قایئ۔سبحانیالل ہلئسم‪۶‬ؿاۂ‪،‬دںیلیل ‪۶‬ؽآّ‪ٓ ،‬ا ںیتی‪۶‬عيکارث‪،‬دحںیثی‪۶‬وتمارت‪۶‬۔رھپ٘الئ‪۶‬دی‪۶‬ملع‪۶‬وہوت‪۶‬وت‪۶‬اؿالم‪۶‬ت ‪۶‬ےنلم‪۶‬یک‪۶‬ایک‪۶‬وصّؿ۔‬
‫اؽّ‪۶‬اجلہ‪۶‬ےب‪۶‬ملع‪۶‬وہوت‪۶‬اےنپ‪۶‬ت ‪۶‬قاےن‪۶‬یک‪۶‬اجیب‪۶‬اکشكف‪۶‬۔ریقف‪۶‬لرفاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہل‪۶‬ےن‪۶‬ہلئسم‪۶‬لیضفت‪۶‬رضحاؿ‪۶‬نیخیش‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫عس ٰ‬
‫داللئ‪۶‬خاللئ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬اکٌٔ‪۶‬دمحباهلل‪۶‬ارختسا ِج‪۶‬ریقف‪۶‬ںیہ‪۶‬ونُ‪۵۳‬زج‪۶‬ےک‪۶‬ظٓا ‪۶‬اقك‪۶‬اتکؿ‪ ۶‬م ّی‪۶‬ہب‪''۶‬منتیھیالتقصیلی‬
‫ظ‬
‫لمبحثیالتقضیل''یھ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪ ۶‬رل‪۶‬وک‪ ۶‬مِ ِ ّل‪۶‬وخارط‪۶‬ھجمس‪۶‬رک‪''۶‬مطلعیالِمریینیفیابانۃیسبِۃیالعمرین (‪۵۲۵۳‬ھ)ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬صیخلت‪۶‬یک‪،‬رھپاہکٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬ثحب‪۶‬طًوایہ‪۶‬ادقملاّ‪۶‬اؽّاہکٍ‪۶‬ہی‪۶‬رحب‪۶‬قادیپاانکّ‪،‬اللیاللیالعظمۃیلل ''‬
‫اؽّارگّنیم‪۶‬ںیم‪۶‬ےنتج‪۶‬ڑیپ‪۶‬ںیہ‪ٚ۶‬ـ‪ ۶‬ںیمل‪۶‬نب‪۶‬اج ںی‪۶‬اؽّردنمّ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اٖ‪۶‬یک‪۶‬ایسیہ‪۶‬وہ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ‪٘۶‬اؿ‪۶‬ردنمّ‪۶‬اؽّ‪،‬وتاهلل‪۶‬یک‪۶‬قاںیت‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬
‫متخ‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ(ؿ)‬
‫قالابمہغل‪۶‬ارگوتقیف‪۶‬سمدع‪۶‬وہ‪۶‬اٖ‪۶‬دیقعُ‪۶‬یک‪۶‬قیقحت‪۶‬دلجماؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬وہ‪،‬رگم‪۶‬دقبّاحذـ‪۶‬ؽ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۳/ ۰۵‬‬
‫‪Page 132 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لس‬
‫ؽظف ‪ ّٓ۶‬ت‪،‬بلق ‪۶‬ؤمنم ‪۶‬یک‪ ۶‬کًَ ‪۶‬ؽتیبثت ‪۶‬اؽّعوکْ ‪۶‬دبقانط ‪۶‬یک ‪۶‬زحتنی ‪۶‬ؽكوکيـ ‪۶‬وک ‪۶‬رص ‪۶ َ۶‬دٖ ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ اؽّوسدحوثیٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ااصتقّ‪۶‬‬
‫ل‬ ‫عس‬
‫بلطم ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬زجعم ‪۶‬اجعہل ‪ ۶‬مّی ‪۶‬ہب ‪''۶‬قالئد ینحورالحورمن یفرائد یبحورالنور''وک ‪۶‬احلبؽ ‪۶‬قاّخی ‪''۶‬یلجت ‪۶‬ا يغًَ ‪۶‬قاٍ ‪۶‬كوًوا ‪۶‬دیس‪۶‬‬
‫ارملنیلس''‪۶‬ےس‪۶‬بقلم‪۶‬رکقاےہ‪۶‬۔‬
‫ومایتوفییقیاالیباللیعلیہیتوکلتیوالیہیانیب‪،‬وصیلیاللی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ریغب‪۶‬ریمُ‪۶‬ےیل‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ںیہن‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫تعایل یع ٰیل یخی یخلِہ یوسراج یافِہ یواٰلہ یوصحب ٖہ یوی ایس ‪۶‬رپ ‪۶‬وپرؽہس ‪۶‬ایک ‪۶‬اؽّایس ‪۶‬یک‪۶‬رطَ ‪ّ۶‬وجم ‪۶‬القاوہٍ ‪۶‬۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫دّؽد‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫مؾبعیہیوحزبہیانہیسمیعیقریبیمجیب۔ ی‬
‫ےک ‪۶‬اقف ‪۶‬اک ‪۶‬رساج ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬یک ‪ٓ ۶‬ا ل ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ااحص ‪۶‬ؿ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬ریپؽاکّؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬امجىـ‪۶‬رپ‪،‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫ً٘يِ‪۶‬ؽاال‪،‬ظٓا ‪،‬داعؽٍ‪۶‬وک‪۶‬وبق‪۶‬ل‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫ہی‪۶‬طالدئ‪ّٓ۶‬ادئ‪۶‬دؽلکیہ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪:‬‬
‫لکیہ‪۶‬اؽل‪۶:‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ہلیلج۔‬
‫لکیہ‪۶‬دؽص‪:‬ںیم‪۶‬ااحدكف‪۶‬ہلیمج‪۶‬۔‪۶‬ہی‪۶‬لکیہ‪۶‬ونّ‪۶‬انگف‪۶‬اچّ‪۶‬قاوشبٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽنش‪:‬‬
‫قاشب‪۶‬اؽل‪۶:‬دنچ‪۶‬ؽیح‪ّ۶‬قاین‪۶‬هالؽہ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬رکہمی‪۶‬ظٓ ٓا ین۔‬
‫قاشب‪۶‬دؽص‪:۶‬اّ٘اداؿ‪۶‬اعہیل‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ؽمہیلع‪۶‬انیعمج۔‬
‫ارگضعب‪۶‬املکؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬دےئھکی‪۶‬وبتمم‪۶‬یک‪ّ۶‬اکؿ‪۶‬ںیم‪۶‬قاعب‪۶‬ےئھجمس‪۶‬۔‬
‫قاشب‪۶‬وسص‪:۶‬ضحم‪۶‬ؽاخصل‪۶‬رط‪۶‬ص‪۶‬ؽّؽاقاؿ‪۶‬دحكف‪۶‬ذعاصئ‪۶‬۔‬
‫قاشب‪۶‬اہچّص‪:‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا قاّ‪ّ۶‬اہقئ‪،‬اوقال‪۶‬املعےئ‪۶‬بتک‪٘۶‬اہقب‪،‬رشباےئ‪۶‬وہالُ‪ّ۶‬ؽقاےئ‪۶‬اصدہق‪۶‬۔واللیسبحانہیھویالمعنی وی‬
‫الحمدللیربیالعالمنی(اؽّاهلل‪ٚ۶‬ىشو ٰہ‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬یہ‪۶‬دمداگّ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّامتص‪۶‬وخایبٍ‪۶‬اهلل‪۶‬وک‪۶‬وج‪۶‬امتص‪۶‬اہجونٍ‪۶‬اک‪۶‬رپؽّداگّےہ۔ؿ)اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬‬
‫ل‪۶‬املعء‪۶‬رپ‪۶‬وتہج‪۶‬ت ‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬رغص ‪۶‬ااصتخّ ‪۶‬ےک‪۶‬انمیف‪۶‬یھت‪۶‬۔ےسج‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ضعب‪۶‬رپ‪۶‬اؿالم‪۶‬دنسپ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬۔ریقف‪۶‬ےک‪ّ٘۶‬الئ‪''۶‬سلطنۃی‬
‫ِ‬ ‫اوقا‬
‫لیالوریی''ؽ ‪''۶‬قمریالتمامیلنیفیالظلیعنیسیدیاالنامی''ؽ''اجاللیجربیلیبجعلہیخاد ریمایللمحبوبی‬
‫ٰ‬ ‫المصط ٰ‬
‫یفیفیملکوتیک‬
‫الجمیل'' یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬وجم‪۶‬الےئ‪۶‬۔واللیال ادییوویلیاال ّیادی(اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یہ‪۶‬دہاكف‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاال‪۶‬اؽّوتمعنٍ‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)‬

‫‪Page 133 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لکیہ‪۶‬اؽّل‪۶‬ںیم‪۶‬وجاۂ‪ّ۶‬ؽاۂ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ظٓ ٓا ہین‬

‫ن‬
‫ی ہلی ‪ٓ ۶‬ا كف‪:‬اهلل ‪۶‬ابتّك ‪۶‬ؽاعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اؽّقاد ‪۶‬رکاُ‪۶‬‬ ‫ٓا كف‪۶‬اؽیٰل‪:‬قالیتباركیوتعایل‪":‬‬
‫وبحمؿ ‪۶ !۶‬ذـ ‪۶‬خد ‪۶‬اےن ‪۶‬دہع ‪۶‬ایل ‪۶‬ربمغیپؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬ںیم ‪۶‬مت ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اتکؿ ‪۶‬ؽ تمکح ‪۶‬دؽٍ‪،‬رھپ ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬قاٖ ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬دصتقی‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫ّٓامقا‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬اہمتُّ‪٘۶‬اھت‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬مت‪۶‬رضؽّ‪۶‬یہ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫القا‪ ،‬اؽّ تہب‪۶‬رضؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬دمد ‪۶‬رکقا ‪۶‬۔رھپ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ایک‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫اظٓاّ ‪۶‬ایک‪ ،‬اؽّ اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬ریما ‪۶‬اھبّی ‪۶‬دہم ‪۶‬ایل ‪۶‬۔‪ٚ‬ـ ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫رعص ‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬الےئ‪۶‬۔ّٓامقا ‪۶‬وت‪۶‬اقك‪۶‬دؽرسُ‪۶‬رپ‪۶‬وگاہ‪۶‬‬
‫وہاجؽ ‪۶‬اؽّںیم ‪۶‬یھب ‪۶‬اہمتُّ ‪٘۶‬اھت ‪۶‬وگاوہٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬وہٍ ‪۶‬۔اؿ‪۶‬‬
‫وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬رھپُ‪۶‬اگ‪۶‬وتؽیہ‪۶‬ول ‪۶‬ےب‪۶‬مکح‪۶‬ںیہ۔‬
‫لمسل‬
‫اامص ‪۶‬الج ‪۶‬اوب ‪۶‬رفعج ‪۶‬ربطی ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬دحمنیث ‪۶‬اٖ ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬یک ‪۶‬ریسفت ‪۶‬ںیم ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ومیل ‪۶‬ا مًَ ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬انجؿ ‪۶‬ومیٰل ‪۶‬یلع ‪۶‬رکص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫لمییبعثیاللینؽیایمنیاٰدمیفمنیبعدہیاالاخذیعلیہی ینعی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬ےل‪۶‬رک‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیلئنیبعثیوی ےنتج‪۶‬اقًواء‪۶‬ےجیھب‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬‫ال عدیفیمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫یبذلكیعیلی ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬دہع‪۶‬ایل‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪۶‬ارگہی‪۶‬اٖ‪۶‬یبن‪۶‬یک‪ّ۶‬دنیگ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫ھوییحیلیؤمننیبہیولؼنصرنّہیویاخذیالع د ٰ‬
‫وعبمؿ‪۶‬وہوت‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬رپاامیٍ‪۶‬الےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دمدّٓامےئ‪۶‬اؽّاینپ‪۶‬‬
‫قوم ٖیہ‪2‬۔ ی‬
‫اعـ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ومضمٍ‪۶‬اک‪۶‬دہع‪۶‬ےل‪۶‬۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۵/ ۰‬‬
‫‪2‬یالمواھبیاللدنیۃیعنیعیلیالمِصدیاالولیاخذیالعہدیعیلیاالنؽیاءیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۲۲/ ۵‬جا معیالؽیان(تقسییالطربی)تحتیآیۃی‬

‫‪۴۵/ ۰‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت‪۰۴۳/ ۰‬‬

‫‪Page 134 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایس‪۶‬رطج‪ِ ۶‬رٌٔاالہمئ‪۶‬اعمل‪۶‬ارقل ٓا ٍ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬وہا‪،‬رواہیابنیجریر ‪1‬وابنی‬

‫عساکریوغیھما(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬انب ‪۶‬رجری ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک۔ؿ) ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬اامص ‪۶‬دبّّّیشک ‪۶‬ؽاحظف ‪۶‬امعد ‪۶‬نب ‪۶‬ریثک ‪۶‬ؽاامص‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫الشٓاؽ‪۶‬هالہم‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬ىسغالین‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬حیحص‪۶‬یراّیی ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪۶‬ایک‪۶‬۔والل ٰ‬
‫یتعایلیاعلم۔‬
‫ونحوہیاخرجیاالمامیابنیایبیحاتمیفیتقسیہیعنی اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬اامص‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬احمت‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪۶‬دسی‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫السدییکمایاوردہیاالمامیاالجلیالسیویطیفیالخصائصی ّؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬اامص ‪۶‬الج ‪۶‬ویسیط ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح ‪۶‬ےن ‪۶‬ذعاصئ‪۶‬‬
‫ربکٰی‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬ ‫الکربی‪2‬۔ ی‬ ‫ٰی‬
‫اٖ ‪۶‬دہع ‪ّ۶‬قاین ‪۶‬ےک ‪۶‬اطمقب ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬اقًواء ‪۶‬مہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالًواء ‪۶‬رشنانمظف ‪۶‬ؽدرک ‪۶‬انمبص‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس‪ٰ۶‬ولصہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬‬
‫ہیلع ‪۶‬ؽمہیلع ‪۶‬انیعمج‪۶‬ےس ‪ّ۶‬بط ‪۶‬اناسلٍ ‪ّ۶‬ےتہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اینپ ‪۶‬قاك ‪۶‬ابمّك ‪۶‬اجمشل ‪۶‬ؽاحملف ‪۶‬طالقك ‪۶‬زنمل ‪۶‬وک‪۶‬وضحّ‪۶‬یک ‪۶‬قاد ‪۶‬ؽدماج ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬تنی‪۶‬‬
‫نس‬
‫دےتی‪،‬اؽّ‪۶‬اینپ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ےس‪۶‬وضحّرپونّرپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےن‪۶‬اؽّدمد‪۶‬رکےن‪۶‬اک‪۶‬دہع‪۶‬ےتیل‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪ ۶‬ھال‪۶‬ظٓدہ‪ّ٘۶‬اٍ‪۶‬ونکاّی‪۶‬وتبل‪۶‬اک‪۶‬رھتس‪۶‬‬
‫‪( 3"‬اٖ‪ّ۶‬وسل‪۶‬یک‪۶‬لساّؿ‪۶‬انسقا‪۶‬وہا‪۶‬وج‪۶‬ریمُ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫ااٹیب‪۶‬حیسم‪۶‬ۃملک‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪ "۶‬‬
‫ط مک‬
‫دعبرشتفی‪۶‬ال ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ادمح‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)اتہک‪۶‬رشتفی‪۶‬القا۔اؽّذـ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اتسُّ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ہم‪۶‬قاُّ‪۶َِ ۶‬بیغ‪۶‬ںیم‪۶‬ےئگ‪۶‬ااتفؿ‪۶‬‬
‫اعلمواؿ‪۶‬ذىميـ‪۶‬آمؿ‪۶‬ےن‪۶‬قاۂاّاٍ‪۶‬ۂاّ‪۶‬اجہ‪۶‬ؽخالل‪۶‬ولطم‪۶‬اخالل‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوعلیہمیاجمعنییوباركیوسلمیدھری‬
‫الداھرین(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّدرگی‪۶‬امتص‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬رپ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬دّؽدؽ٘الص‪۶‬اؽّكْتک‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬۔ؿ)‬
‫عــــــہ‪:‬قال یالزرقاین یقال یالشایم یولم یاظقربہ یفیہ ی ی‪۲۱4‬ی ّّاقین‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪٘:‬ایم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬حیحص ‪۶‬یراّی ‪۶‬ںیم‬
‫ںیہن‪۶‬قااکس۔ؿ)‬ ‫منہ۔ ی‬

‫یجا معیالؽیان(تقسییالطربی)تحتیآیۃی‪۴۵/ ۰‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت‪۰۴۳/ ۰‬‬

‫‪1‬‬

‫یالکربییبابیخصوصیۃیباخذیالمؼثاقیعیلیالنبینییالخیرمکْ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۴/ ۵۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یالخصائص‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/ ۲۵‬‬
‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیاالولیدارالمعرفہیبیوتی‪۰۳/ ۵‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 135 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انب‪۶‬اسعرکدیسقا‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫لم ییزل یالل ییتِدم یف یالنیب یصیل یالل ٰ‬
‫یتعایل یعلیہی ہشیمہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وسلمیایل یاٰدمیفمنیبعدہیولمیتزلیاالممیتؾباشربہی ٓا دص‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬وگشیپیئ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫وتستقتحیبہیحیتیاخرجہیاللیفیخییامۃ‪،‬وفیخیی ّٓام قاّاہ‪،‬اؽّدقمی‪۶‬ےس‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اںیتم‪۶‬رشتفی‪ٓ ۶‬ا ؽّی‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫وخایشٍ‪۶‬انمںیت‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬وتلس‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪۶‬ادعاء‪۶‬رپ‪۶‬حتف‪۶‬امیتگن‪۶‬‬
‫قرنیوفیخییاصحابیوفیخییبلد‪1‬۔ ی‬
‫ٓا ںی‪،‬اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬رتہبنی ‪۶‬امم ‪۶‬ؽ‬
‫رتہبنی‪۶‬ظٓؽٍ ‪۶‬ؽرتہبنی‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬ؽرتہبنی‪۶‬قالد ‪۶‬ںیم‪۶‬ؿاۂ ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬۔‬
‫اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:۶‬‬
‫ینعی ‪۶‬اٖ ‪۶‬یبن ‪۶‬ےک ‪۶‬وہظّ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬اکّٓؽٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽہلیس ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫حتف‪۶‬اچےتہ‪،‬رھپ‪۶‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬اجقا‪۶‬اچہپقا‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬رشتفی‪۶‬القا‪۶‬عوکْ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫وہےھٹیب‪۶‬وت‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬نھيکاّ‪۶‬عوکْؽٍ رپ۔‬
‫املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ذـ‪۶‬وہید‪۶‬رشموکٍ‪۶‬ےسزلےت‪۶‬داعرکےت‪:‬‬
‫الل میانصرنایعلیہمیبالنیبیالمبعوثیفیاٰخرالزمانی ایہٰل ‪۶ !۶‬دمددُ ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬دصہق ‪۶‬یبن ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬اسلامٍ ‪۶‬اک ‪۶‬سج‪۶‬یک ‪۶‬تعن‪۶‬مہ‪۶‬‬
‫وتّاؿ‪۶‬ںیم قاےت‪۶‬ںیہ۔‬ ‫یالتورة‪3‬۔ ی‬
‫الذیینجدیصقتہیف ٰ‬
‫اٖ‪۶‬داع‪۶‬یک‪۶‬كْتک‪۶‬ےس‪۶‬اںیہن‪۶‬حتف‪۶‬دی‪۶‬اجیت‪۶‬۔‬
‫ایس‪۶‬امیپٍ‪۶‬ایہٰل‪۶‬اک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‬

‫یالکربییبحوالہیا بنیعسا کریبابیخصوصیتیباخذیالمؼثاقیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۶۴ /۵۶‬ؽ ‪۵‬‬

‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۵/ ۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالدرالمنثوریتحتیاآلیۃی‪۴۵/ ۲‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۵۲/ ۵‬‬
‫‪Page 136 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یحیایالیومیماوسعہی مسق‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬ریمی‪۶‬اجٍ‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬ارگ‪۶‬ومٰیس‪۶‬داین‪۶‬‬ ‫مویسیکان ّر‬
‫ٰ‬ ‫والذیینقیسیبید ٖہیلویانی‬
‫اال یان ییؾبعین ی۔اخرجہ یاالمام یاحمد ی‪1‬والداریم یوی ںیم ‪۶‬وہےت ‪۶‬وت ‪۶‬ریمی ‪۶‬ریپؽی‪۶‬ےک‪۶‬وسا ‪۶‬اٍ‪۶‬وک ‪۶‬اجنگشئ ‪۶‬ت ‪۶‬وہیت(اٖ‪۶‬‬
‫الؽی یقیفیشعبیاالیمانیعینیجابریبنیعبداللیریضی وک‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪،‬داّیم‪۶‬اؽّبعش‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬یقہیب‪۶‬ےن‪۶‬اجكْ ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬اؽّاوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬داللئ‪۶‬الًيؾہ‪۶‬‬
‫اللیتعایلیعنہما‪،‬ابوینعیمیفیدالئلیالنبوةیواللقظیلہی‬
‫ٰ‬
‫ںیم اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬رمع ‪۶‬افّؽص ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫عنیامییالمؤمننیی ۔عمریالقاروقیریضیالل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلیعنہی۔ ی‬
‫ایک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّظفل‪۶‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ‪۶‬۔ؿ)‬
‫اؽّیہی‪۶‬قاىـ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬اسلامٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دیسقا ‪۶‬هًسٰی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬كْؽل‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬قآہکن ‪۶‬دبوتسّ ‪۶‬طًسـ ‪ّ۶‬عیف‪۶‬‬
‫وبنؿ‪۶‬ؽّ٘الف‪۶‬رپ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪،‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ایتم‪۶‬نب‪۶‬رک‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪،‬وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬رشتعی‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫لمع ‪۶‬رکںی ‪۶‬ےگ‪،‬وضح ‪ّ۶‬ےک ‪۶‬اقك ‪۶‬ایتم ‪۶‬ؽقاكف ‪۶‬ینعی ‪۶‬اامص ‪۶‬دہمی ‪۶‬ےک ‪۶‬ےھچیپ ‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپںیھ ‪۶‬ےگ ‪۶‬۔وضحّدیسارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫کیفیانتمیاذاینزلیابنیمریمیفیکمیوامامکمیمنکمی شیک ‪۶‬احل ‪۶‬وہاگ ‪۶‬اہمتّا ‪۶‬ذـ ‪۶‬انب‪۶‬رممی ‪۶‬مت‪۶‬ںیم ‪۶‬ارتںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬اؽّاہمتّا‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہی۔ ی اامص‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وہاگ(اٖ‪۶‬وک‪۶‬نیخیش‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬ ‫۔اخرجہیالشیخانی عنیایبیھریرةیریضیالل ٰ ی‬
‫‪3‬‬

‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اؽّاٖ ‪۶‬دہع ‪۶‬ؽاقث ‪۶‬یک ‪۶‬وپّی ‪۶‬قادیئ ‪۶‬ؽوتدیک ‪۶‬قح ‪۶‬زعخالہل‪۶‬ےن ‪۶‬وتّكف ‪ ۶‬سد ‪۶ ٖ۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬ضعب ‪ٓ ۶‬ا ںیتی ‪۶‬اٍ ‪٘۶‬اء ‪۶‬اهلل ‪۶‬قاشب ‪۶‬اؽل‪۶‬‬
‫لکیہ‪۶‬دؽص‪۶‬ںیم‪۶‬ذموکّ‪۶‬وہٍ‪۶‬یگ‪۶‬۔‬
‫‪ٚ‬‬
‫اامص‪۶‬هالہم‪۶‬یقت‪۶‬الملۃ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬اوبانسحل‪۶‬یلع‪۶‬نب‪۶‬دبعااکلیف‪ ۶‬وکی‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬یک‪۶‬‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیجابریریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۴۳/ ۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یدالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلیاالولیعالمیالکتبیبیوتیالجزءیاالولیص‪۴‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ 3‬یصحیحیالبخارییکتابیاالنؽیاءیبابینزولیعؼ ٰیس یبنیمریمیدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۵۳/ ۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابینزولیعؼ ٰیسی‬

‫بنیمریمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۴۳/ ۵۶‬‬

‫‪Page 137 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ریسفت‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك‪۶‬سیفن ‪ّ٘۶‬اہل ‪''۶‬امیظعتل‪۶‬ؽالموہ ‪۶‬یف ‪۶‬ليؾننم ‪۶‬ہب ‪۶‬ؽلًيؼٔت ‪''۶‬اھکل‪۶‬۔اؽّاٖ ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬امہُّ‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬ہیلع‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےک‪۶‬یبن‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّامتص‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬اںیتم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ایتم‪۶‬۔وضحّ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬وبنؿ ‪۶‬ؽّ٘الف ‪ّ۶‬امت ‪۶‬دیسقا ‪۶‬اوبارشبل‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬قك‪۶‬عیمج‪۶‬قلخ‪۶‬اهلل‪۶‬وک‪٘۶‬الم ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّوضحّ ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫''وکنتینؽیایواٰدمیبنییالرو حیوالجسد''‪(1‬ںیم‪۶‬یبن‪۶‬اھت‪۶‬ہکبج‪۶‬آ دص‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪ّ۶‬ؽج‪۶‬ؽدسج‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ‪۶‬ےھت‪۶‬۔ؿ)اےنپ‪۶‬ینعم‪۶‬یقیقح‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫ارگامہُّ‪۶‬وضحّ‪۶‬رضحؿ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ؽونج‪۶‬ؽاكْامیہ‪۶‬ؽومٰیس‪۶‬ؽهًسٰی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬مہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪ّ۶‬امت ‪۶‬ںیم‪۶‬وہظ‪ّّٓ۶‬امےت‪،‬اٍ‪۶‬رپ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬الےت ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬دمداگّ ‪۶‬وہےت ‪۶‬۔ایس ‪۶‬اک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬دہع ‪۶‬ایل ‪۶‬اؽّوضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬یبن ‪۶‬االقًواء ‪۶‬وہےن ‪۶‬یہ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫قاىـ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ارسا‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬اءاداء‪۶‬یک‪،‬اؽّاٖ‪۶‬اک‪۶‬وپّا‪۶‬وہظّ‪۶‬اّؽّ‪۶‬وشنّ‪۶‬وہاگ‪۶‬ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ری‪ِ۶‬ول‪۶‬ا ٓا دص‪۶‬‬
‫ؽنم ‪۶‬وسا ‪ ۶‬اک ‪۶‬ہف ‪ّ۶‬لس ‪۶‬ؽاقًواء ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪،‬ولصاؿ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽ٘الہم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽمہیلع ‪۶‬انیعمج۔ہی ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬اہنكف ‪۶‬سیفن ‪۶‬کالص ‪۶‬رپ ‪۶‬لمتشم ‪۶‬ےسج ‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ےن‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ربکی‪۶‬اؽّ‪۶‬اامص‪۶‬اہشؿ‪۶‬ادلنی‪۶‬عسقالین‪۶‬ےن‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین‪۶‬اؽّاہمئ‪۶‬امدعب‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬طًيًہ‪۶‬ںیم‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہمیاجمعنی(وج‪۶‬لیصفت‪۶‬‬ ‫یایلیکلمایت میرحمۃیالل ٰ‬‫اؽّ‪۶‬اےس‪۶‬تمعن‪۶‬یمظعٰ‪۶‬ؽوماہـ‪۶‬ربکٰی‪۶‬اھجمس‪۶‬منیشاءیالتیقیصیلیفلیجع ٰ‬
‫اچاتہ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬کالص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬وجم‪۶‬رکُ‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪ّ۶‬دمـ‪۶‬وہ۔ؿ)‬
‫قاہلمجل‪۶‬املسمٍ‪۶‬ہب‪۶‬اگنہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪۶‬ےک‪۶‬افمداؿ‪۶‬ہمیظع‪۶‬رپ‪۶‬ثّ‪۶‬رکُ‪،‬اصَ‪۶‬رصحی‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امّیہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬االوصل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّ۶‬وسولٍ ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ںیہ‪،‬اطًيؾٍ ‪۶‬وک ‪۶‬وجتبسن ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ؽّلس ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫تبسن ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ؽّلس ‪۶‬وک ‪۶‬اٖ ‪۶‬دیس ‪۶‬الکل‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪،‬اطًيؾٍ ‪۶‬رپّٓص ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪ّ۶‬وسولٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الؽ‪،‬اؽّّوسولٍ ‪۶‬ےس‪۶‬دہع ‪۶‬ؽامیپٍ‪۶‬ےتیل‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رگؽقد‪۶‬یگ‪ّٓ۶‬امؽ۔رغص‪۶‬اصَ‪۶‬اصَ‪۶‬اتجّےہ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬وصقمد‪۶‬ایلص‪۶‬اقك‪۶‬ؽیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬قایق‪۶‬مت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫قاعب‪۶‬ؽیلیفط‪ ۶‬ع‬
‫د‬
‫وصقمدداؿ‪۶‬اؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬درگ ُملگی‪۶‬لیفط‬
‫(وصقمد‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬ےہ‪۶‬قایق‪ٚ۶‬ـ‪۶‬یلیفط‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬

‫یالمستدركیللحا کمیکتابیاالیمانیدارالقکریبیوتی‪،۲۳۵/ ۲‬کزنالعمالیبحوالہیا بنیسعدیدحكف‪۰۲۵۵۴ ۰۵۵۵۳‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ ۰۳۵/‬ؽ‪۰۱۳‬‬
‫‪Page 138 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٓا ہی‪۶‬لتؤمننیبہٖیولؾنصرنہیےک‪۶‬ضعب‪۶‬اطلفئ‪:۶‬‬
‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق(ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اتہکوہٍ۔ؿ)رھپ‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬دانھکی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ومضمٍ‪۶‬وک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ظہى‬
‫زک‪۶‬دقّ‪ ۶‬ض‪۶‬قااشلٍ‪۶‬رہھٹاقا‪۶‬اؽّرطج‪۶‬رطج‪۶‬ےس‪۶‬ؤمدک‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫اؽّلًا‪۶:‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالًواء‪۶‬وصعمنیم‪۶‬ںیہ۔ّاہنّ‪۶‬مکح‪۶‬ایہٰل‪۶‬اکخالَ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬لمتحم‪۶‬ںیہن‪۶‬۔اکیف‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬قیرقی‪۶‬ارم‪۶‬‬
‫اںیہن‪۶‬اّ٘ادّٓامقا‪۶‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬یبن‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬القا‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬دمد‪۶‬رکقا‪،‬رگم‪۶‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬رپ‪۶‬اافتکء‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬دہع‪۶‬‬
‫‪( 1" ‬ایک‪۶‬ںیم‪۶‬اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہٍ۔ؿ)ےک‪۶‬دعب‪۶‬دؽرسا‪۶‬امیپٍ‪۶‬اھت‪،‬ےسیج‪۶‬ہملک‪۶‬تیط‪۶‬ںیم‪۶‬الالہی‬ ‫ؽامیپٍ‪۶‬ایل‪،‬ہی‪۶‬دہع‪۶‬دہع‪"۶‬‬
‫اال یالل(اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬وکیئ‪۶‬ابعدؿ‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬ںیہن‪۶‬۔ؿ)ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬محمدیرسولیالل(دمحم‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ۔ؿ)قاہک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہہک‪۶‬‬
‫امتص‪۶‬اموساےئ‪۶‬اهلل‪۶‬رپ‪۶‬الہپ‪ّٓ۶‬ص‪ّ۶‬وبتیب‪۶‬الہٰوہ‪۶‬اک‪۶‬اداعٍ‪۶‬ےہ‪۶‬۔‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬دمحمہی‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪،‬صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیویباركی‬

‫وشرفیوبیجلیوعظم۔‬
‫‪۶‬الص‪۶‬مسق‪۶‬ےس‪۶‬ؤمدک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫قاك ًوا‪۶:‬اٖ‪۶‬دہع‪۶‬وک ِ‬
‫مت‪۶‬رضؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دمد‪۶‬رکقا‪۶‬اؽّرضؽّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬القا۔(ؿ)‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‬
‫‪ٚ‬‬
‫سج‪۶‬رطج‪۶‬وناوبٍ‪۶‬ےس‪۶‬تعیبِ‪٘۶‬النیط‪۶‬رپ‪۶‬ںیمسق‪۶‬یل‪۶‬اجیت‪۶‬ںیہ‪۶‬۔اامص‪ ُ ۶‬وکی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪٘:‬اقد‪۶‬وسدنگِ‪۶‬تعیب‪۶‬ایس‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ےس‪۶‬اموخد‪۶‬وہیئ‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫قالوًا‪۶:‬ونٍ‪۶‬قادیک۔‬
‫ّالًًا‪۶:‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ہلیقث‪۶‬الرک‪۶‬لقث‪۶‬قادیک‪۶‬وک‪۶‬اؽّ‪۶‬دؽقاال‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫اخع ًسا‪۶:‬ہی‪۶‬امکل‪۶‬اامتہص‪۶‬طالہظح‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہک‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬ایھب‪۶‬وجاؿ‪۶‬ت ‪۶‬دےنی‪۶‬قاےئ‪۶‬ہک‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬دقتمی‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬وپےتھچ‪۶‬ںیہ‪:‬ء‪۶‬اظّٓمت‪۶‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫لس‬
‫ارم‪۶‬رپ‪۶‬اظٓاّالےت‪۶‬وہ‪۶‬؟ینعی‪۶‬امکل‪۶‬لیجعت‪۶‬ؽ شول‪۶‬وصقمد‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫٘اد ً٘ا‪۶:‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬سب‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امیئ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۲/ ۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۵/ ۰‬‬
‫‪Page 139 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪1"‬۔اخیل‪۶‬اظٓاّ‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ریما‪۶‬اھبّی‪۶‬دہم‪۶‬ول۔‬ ‫"‬

‫"‪ّٓ 2‬امقاہک‪۶‬لًُد‪۶‬ا٘اّؿ‪۶‬تمظع‪۶‬وہ۔‬ ‫٘الًًا‪ :‬علیہ قا‪۶‬ع ٰیلی ٰھذا یک‪۶‬ہگج‪"۶‬‬
‫"‪3‬۔اقك ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬رپ ‪۶‬وگاہ‪۶‬وہاجؽ ‪۶‬۔احالہکن ‪۶‬اعمد ‪۶‬اهلل ‪۶‬اظٓاّ ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪۶‬طُکْ ‪۶‬اجقا ‪۶‬اٍ ‪۶‬قاك ‪ ۶‬سدٖ‪۶‬‬ ‫قاعوًا‪۶ :‬اؽّرتیق‪۶‬وہیئ‪۶‬ہک ‪"۶‬‬
‫انجوبٍسِ‪۶‬وقعمل‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔قا‪ًًٚ‬ا‪۶:‬امکل‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬طقف‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وگاویہٍ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬اافتک‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اّ٘ادّٓامقا‪:‬‬
‫‪4"‬۔ںیم‪۶‬وخد ‪۶‬یھب ‪۶‬اہمتُّ ‪٘۶‬اھت ‪۶‬وگاوہٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬وہٍ ‪۶‬۔اعرشًا‪ٚ۶ :‬ـ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬اہنكف ‪۶‬اکّہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫"‬
‫اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬میظع‪۶‬لیلج‪۶‬قادیکؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬قآہکن‪۶‬اقًواء‪۶‬وک‪۶‬تمصع‪۶‬اطعّٓامیئ‪،‬ہی‪۶‬تخس‪۶‬دشقددہتقد‪۶‬یھب‪ّٓ۶‬امدی‪۶‬یئگ‪۶‬ہک‬
‫اؿ ؽ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬اظٓاّ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬رھپُ‪۶‬اگ‪۶‬افقس‪۶‬رہھٹُ‪۶‬اگ۔‬ ‫‪5"‬۔‬ ‫"‬
‫اللی‪،‬اللی! ہی‪۶‬ؽیہ‪۶‬اانتعےئ‪۶‬قاص‪۶‬ؽاامتہص‪۶‬امتص‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬قاّی‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬وتدیح‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬وظنمّوہا‪۶‬ہک‪۶‬طالہکئ‪۶‬وصعمنیم‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اّ٘اد‪۶‬رکقاےہ‪:‬‬
‫وج‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ےہک‪۶‬اگ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا ‪۶‬وبعمد وہٍ‪۶‬اےس‪۶‬مہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫منہج‪۶‬یک‪۶‬زسادںی‪۶‬ےگ‪،‬مہ‪۶‬ایسی‪۶‬یہ‪۶‬زسادےتی‪۶‬ںیہ‪ٚ۶‬ىمااّؽٍ‪۶‬وک‪۶‬۔‬ ‫‪6‬‬
‫‪"‬‬ ‫‪‬‬
‫وگقا‪۶‬ا٘اّہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬ںیمہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےک‪۶‬زج‪۶‬اؽل‪۶‬الیالٰہیاالیالل اک‪۶‬اامتہص‪۶‬ےہ‪۶‬وییہن‪۶‬زج‪۶‬دؽص‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬ےس‪۶‬اانتعےئ‪۶‬‬
‫قاص ‪۶‬ےہ‪،‬ںیم ‪۶‬امتص ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬اک ‪۶‬خدا ‪۶‬ہک ‪۶‬طالہکئ ‪۶‬رقمنیب ‪۶‬یھب ‪۶‬ریمی ‪۶‬دنبیگ ‪۶‬ےس ‪۶‬رسںیہن ‪۶‬ریھپ ‪٘ ۶‬کيِ ‪۶‬اؽّریما ‪۶‬وبحمؿ ‪٘۶‬اُّ ‪۶‬اعمل ‪۶‬اک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ؽ‬
‫دتقماہک‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬یھب‪۶‬ا‪۶‬ب ی‪۶‬تعیب‪۶‬ؽخدعـ‪۶‬ےک‪۶‬طیحم‪۶‬داكْہ‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬وہےئ‪۶‬۔‬
‫یتعایل یع ٰیل یسیدی ‪ٚ‬ـ ‪۶‬رعتںیفی ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وج ‪۶‬رپؽّداگّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫یوالحمد یلل یرب یال ٰعلمنی‪،‬وصیل یالل ٰ‬
‫اہجونٍ‪۶‬اک۔اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دّؽدقاّل‪ّٓ۶‬امےئ‬ ‫المرسلنییمحمدیوی ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۵/ ۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۵/ ۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۵/ ۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۵/ ۰‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۲/ ۰‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآینیالکریمی‪۲۵/ ۲۵‬‬
‫‪Page 140 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٰلہیوصحب ٖہیاجمعنیی‪o‬اش دیانیالیالٰہیاالیاللیوحدہیالی ّوسولٍ‪۶‬ےک‪۶‬رسداّدمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬رپ‪ٓ ،‬ا ‪۶‬ؿ ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫شریك یلہ یوان یسیدنا یمحمدا یعبدہ یورسولہ یسیدی امتص ‪۶‬احصہب ‪۶‬رپ ‪۶‬۔ںیم ‪۶‬وگایہ ‪۶‬دراتوہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ریغب ‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫المرسلنییوخاتمیالنبینییوا کرمیاالولنییو یاالٰخرینی القئ ‪۶‬ابعدؿ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ؽادح ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬رشقك ‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّہی‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬امہُّ ‪۶‬رسداّ ‪۶‬دمحم ‪۶‬یفطصمٰ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اخص ‪۶‬دنبُ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫صلواتیاللیوسالمہیعلیہیوع ٰیلیاٰلہیواصحابہیاجمعنی۔ ی‬
‫ّوسل‪۶‬ںیہ۔ؽہ‪۶‬امتص‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬ےک‪۶‬رسداّ‪،‬امتص‪۶‬ںویبٍ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا رخی‪۶‬‬
‫یبن‪۶‬اؽّاولگٍ‪۶‬اؽّولھچپٍ‪۶‬ےس‪۶‬الضف ‪۶‬ںیہ‪۶‬۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬دّؽد‬
‫ؽ٘الص‪۶‬وہٍ‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬رپ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬احصہب‪۶‬رپ۔(ؿ)‬
‫اٖ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬ایسدؿ‪۶‬اعطّہ‪۶‬ؽْػولـ‪۶‬قاہمّ‪۶‬رپ‪۶‬وکٍ‪۶‬ےس‪۶‬دلیل‪۶‬دّاکّےہ‪۶‬۔وللیالحجۃیالبالغۃ(اؽّاهلل‪۶‬یک‪۶‬ةجح‪۶‬وپّی‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)‬
‫دؽرسی‪ٓ ۶‬ا كف‪:‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اُ‪۶‬وبحمؿ‪ !۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ےھجت‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫ٓا كف‪۶‬قاہین‪:‬قالیعزیمجدہ‪":‬‬
‫ت ‪۶‬اجیھب‪۶‬رگم‪ّ۶‬دمـ‪٘۶‬اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬۔‬ ‫‪1"‬۔‬
‫اعمل‪۶‬اموساےئ‪۶‬اهلل‪۶‬وک‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽطالہکئ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دالخ‪۶‬ںیہ‪۶‬۔وتال َذ َْص‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫اٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬ؽتمعن ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬االّقاؿ ‪۶‬وہےئ‪،‬اؽّؽہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬رساکّاعیل ‪۶‬دماّےس ‪۶‬رہب ‪۶‬ہ ‪۶‬دنم ‪۶‬ؽایضیفؿ ‪۶‬۔ایس ‪۶‬ےئل ‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬‬
‫ن‬
‫اکنیم‪۶‬ؽاملعےئ‪۶‬اعنیلم‪۶‬رصت زًَ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اّل‪۶‬ےس‪۶‬ادب‪۶‬قك‪۶‬اّص‪۶‬ؽامسء‪۶‬ںیم‪۶‬اؽیٰل‪۶‬ؽ ٓا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬دنی‪۶‬ؽداین‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽج‪۶‬ؽمسج‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وھچ ی‪۶‬قا‪۶‬كْی‪،‬تہب‪۶‬قا‪۶‬وھتّی‪،‬وج‪۶‬تمعن‪۶‬ؽدؽلف‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬یلم‪۶‬قا‪۶‬اؿ‪۶‬یتلم‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬ےلم‪۶‬یگ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم‪۶‬اہجٍ‪۶‬انپہ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫یٹب‪۶‬اؽّیتٹب‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّہشیمہ‪۶‬ےٹب‪۶‬یگ۔امک‪۶‬قًّوّاہ‪۶‬وتبقیف‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یف‪ّ٘۶‬الًوا‪٘۶‬للوۃ‪۶‬ایفطصملٰ‪۶‬یف‪۶‬وکلمؿ‪۶‬لک‪۶‬اولّٰی‪۶‬۔(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫یفیفیملکوتیالوری ''ںیم ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬۔ؿ)اامص ‪۶‬رخفادلنی ‪ّ۶‬اّی ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یک ‪۶‬وتقیف ‪۶‬ےس ‪۶‬اےنپ ‪ّ٘۶‬اہل''سلطنتیالمصط‬
‫ارلہمح‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪۶‬ےک‪۶‬تحت‪۶‬اھکل‪:‬‬
‫ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬امتص‪۶‬اعمل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽاذـ‬ ‫لماکانیرحمۃیلل ٰعالمنییلزمیانی ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۳/ ۲۵‬‬
‫‪Page 141 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یالعلمنی‪1‬۔قلتیوادعاءیالتخصیصی وہا ‪۶‬ہک ‪۶‬امتص ‪۶‬اموساےئ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےس ‪۶‬الضف ‪۶‬وہٍ ‪۶‬۔ںیم اتہکوہٍ‪۶‬‬ ‫یکونیافضلیمنیکل ٰ‬
‫خروجیعنیالظاھریبالدلیلیوھویالیجوزیعند یعاقلی صیصخت‪۶‬اک‪۶‬دوعٰی‪۶‬رکقا ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ےس‪۶‬قالدلیل‪۶‬رخؽج ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫اعلق‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اجكْ‪۶‬ںیہن‪۶‬آ ‪۶‬اجہکیئ‪۶‬یسک‪۶‬افلض‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬‬ ‫فضالیعنیفاضلیواللیال ادی۔ ی‬
‫۔اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یہ‪۶‬دہاكف‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪۶‬۔(ؿ)‬
‫ی‬ ‫ٓا كف‪۶‬قاہثل‪:‬قالیجلیذکرہ‪":‬‬
‫ّ‬ ‫ك‬
‫شیتی‪ٓ ۶‬ا ف‪:‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬امقا‪:‬ت ‪۶‬اجیھب‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬وکیئ‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫‪2" ‬۔ ی‬ ‫ی‬
‫رگم‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وقص‪۶‬ےک‪۶‬۔‬
‫املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ہی‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪۶‬دلیل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقًواےئ‪٘۶‬انیقب‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اخص‪۶‬اینپ‪۶‬وقص‪۶‬رپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬ےجیھب‪۶‬اجےت‪۶‬۔‬
‫اےلگ‪۶‬اقًواء‪۶‬رصَ‪۶‬اینپ‪۶‬وقص‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّامہُّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ۂ‪ّٓ۶‬د‪۶‬ولخمص‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‬
‫اوقل‪(:‬ںیم ‪۶‬اتہکوہٍ)اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬قیقحت ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫‪" ‬۔‬
‫‪3‬‬
‫یتعایلی"‬
‫اقول‪:‬وقالیالل ٰ‬
‫ونج ‪۶‬وک ‪۶‬اجیھب ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬وقص ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬۔اؽّّٓامقا ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن ‪۶‬اعد‪۶‬‬ ‫‪ " ‬۔وقال ٰ‬
‫یتعایلی ی‬ ‫‪4‬‬
‫یتعایلی"‬
‫وقال ٰ‬
‫یک‪۶‬رطَ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬كْادّی‪۶‬ےس‪۶‬وہد‪۶‬وک‪۶‬اجیھب۔اؽّّٓامقا‪۶‬ہک‪۶‬ومثد‪۶‬یک‪۶‬‬
‫یی‬ ‫یتعایل" ‪‬‬
‫‪5"‬۔وقال ٰ ی‬ ‫"‬
‫رطَ‪۶‬ایکن‪۶‬كْادّی‪۶‬ےس‪۶‬اصحل‪۶‬وک‪۶‬اجیھب‪۶‬۔اؽّ ّٓامقا‪:‬اؽّلُؾؽ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪"‬‬ ‫ی‬ ‫یتعایل"‬
‫" ۔وقال ٰ ی‬
‫اجیھب‪۶‬ذـ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬وقص‪۶‬ےس‪۶‬اہک‪۶‬۔اؽّّٓامقا‪ :‬دمنی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫ی‬ ‫‪‬‬ ‫یتعایل"‬
‫وقال ٰ ی‬
‫اٍ‪۶‬یک‪۶‬كْادّی‪۶‬ےس‪۶‬بیعش‪۶‬وک‪۶‬اجیھب‪۶‬۔‪۶‬اؽّ ّٓامقا‪:‬رھپ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬ومٰیس‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬لساوینٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬‬

‫یمقاتیحیالغیب(التقسییالکبی)تحتیاآلیۃی‪۲۱۰/ ۲‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۲۱/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/۰ ۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۵/ ۳‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۱/۳‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۰/ ۳‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۳/ ۳‬‬
‫‪7‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۱ /۳‬‬
‫‪Page 142 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یتعایلی" ‪  ‬ی اؽّّٓامقا‪:‬رھپ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ومٰیس‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬لساوینٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬‬ ‫" وقال ٰ‬

‫‪1‬‬

‫ّٓوعٍ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دّقاّویٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬اجیھب۔اؽّ ّٓامقا‪:‬اؽّہی‪۶‬‬

‫یتعایلیفییونسیعلیہیالسالمی‬
‫‪ " ‬یوقال ٰ‬
‫‪2‬‬
‫‪‬‬
‫امہّی‪۶‬دلیل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اكْامیہ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وقص‪۶‬رپ اطع ّٓامیئ‪۶‬۔‪۶‬اؽّ‬
‫یتعایلی‬
‫‪ "‬۔وقال ٰ‬
‫‪3‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ویسن ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اؽّ مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬الھک‪۶‬‬
‫فیعؼ ٰیسیعلیہیالسالمی"‬
‫‪4‬‬
‫‪ "‬۔ ی ٓا دویمٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اجیھب‪َ ۶‬قلکہ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬۔اؽّ سٰی‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬‬
‫هً‬

‫ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اؽّّوسل‪۶‬وہاگ‪۶‬ینب‪۶‬ارسالیئ‪۶‬یک‪۶‬رطَ۔(ؿ)‬
‫ایس‪۶‬ےئل‪۶‬حیحص‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫کانیالنیبییبعثیایلیقومہیخاصۃ۔رواہیالشیخان‪5‬عنیجابری یبن ‪۶‬اخص ‪۶‬اینپ ‪۶‬وقص ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬اجیھب ‪۶‬اجقا۔(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬نیخیش ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬اجكْ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک ےہ‪۶‬۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہی۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫دؽرسی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قا‪:‬‬
‫یایلیقریتہیوالییعدوھای۔رواہیابوییعیل‪6‬ی یبن‪۶‬اقك‪۶‬یتسب‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وعبمؿ ‪۶‬وہقا ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬ذاجؽّ ‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫کانیالنیبییبعث ٰ‬
‫ٰ‬
‫رکقا۔(اٖ‪۶‬وکاوب‪۶‬لًلی‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ ‪۶‬وعَ‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫عنیعوفیبنیمالكیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)‬
‫اؽّوضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫ت ‪۶‬اجیھب‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ںیہمت‪۶‬رگم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےئلیک‪۶‬وخربخشی‪۶‬درات‪۶‬اؽّدّ‬ ‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫انسقا‪،‬رپ‪۶‬تہب‪۶‬ول ‪۶‬ےب‪۶‬ربخ‪۶‬ںیہ‪۶‬۔‬ ‫‪7‬‬
‫‪"‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۰/۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۰ /۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰۳/۰۳‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۵/۰‬‬
‫یصحیحیالبخارییکتابیالؾیممیومواضعیالصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۴/ ۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالمساجدومواضعیالصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۴/ ۵۶‬‬
‫‪5‬‬

‫یاالحسانیبرتتیبیصحیحیا بنیحبانیبحوالہیایبییع ٰیلیدحكف‪۲۰۲۱۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۳۰/ ۵‬‬

‫‪6‬‬

‫‪7‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۴/ ۰۰‬‬
‫‪Page 143 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫" اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬وت ‪ّٓ۶‬ام اُ ‪۶‬ولوگ!ںیم ‪۶‬خدا ‪۶‬اک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬وہٍ‪۶‬‬ ‫یتعایل‪":‬‬
‫وقال ٰ ی‬
‫مت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬۔‬ ‫‪1‬۔‬
‫ی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬كْی ‪۶‬كْتک ‪۶‬ؽاال ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬اقاّا‪۶‬‬ ‫یتعایل‪":‬‬
‫وقال ٰ ی‬
‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبُ‪۶‬رپ‪۶‬ہک‪۶‬دّانسےن‪۶‬ؽاال‪۶‬وہ٘اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬وک‪۶‬۔‬
‫‪2"‬۔ ی‬ ‫‪‬‬
‫ایس‪۶‬ےئل‪۶‬وخد‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ارسلتیایلیالخلقیکایفّۃی۔اخرجہیمسلمی‪3‬یعنیایبیھریرةی ںیم‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ایہٰل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اجیھبایگ(اٖ‪۶‬وک‪۶‬ملسم‪۶‬ےنرضحؿ‪۶‬‬
‫اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہی۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ٰ‬
‫وضحّ‪۶‬یک‪۶‬اتیلضف‪۶‬ہقلطم‪۶‬یک‪۶‬ہی‪۶‬دلیل‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےک‪۶‬اّ٘اداؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬۔داّیم‪،‬اوب‪۶‬لًلی‪،‬ربطاین‪،‬‬
‫یقہیب‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬انجؿ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمی كشیب ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬امتص ‪۶‬اقًواء‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫انیاللیتعایل یفضلیمحمداص‬
‫ٰ‬
‫ؽطالہکئ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ایک۔‬ ‫عیلیاالنؽیاءیوع ٰیلیاھلیالسماءی۔ ی‬
‫احرضنی‪۶‬ےن‪۶‬ؽہج‪۶‬لیضفت‪۶‬وپیھچ‪ّٓ،‬امقا‪:‬‬
‫‪،" ‬وی ینعی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اؽّّوسولٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫یتعایلیقال‪":‬‬
‫انیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوماارسل ٰنكیاالیکافۃی اجیھب ‪۶‬وکیئ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬رگم ‪٘۶‬اھت ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬وقص ‪۶‬ےک ‪۶‬۔اؽّدمحمیلص‪۶‬‬
‫قالیلمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ںیہمت‪۶‬ںیہن‪۶‬اجیھب‪۶‬رگم‪۶‬‬ ‫یایلیاالنسیوالجن‪4‬۔ ی‬ ‫للناسیفارسلہ ٰ‬
‫ّوسل‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےئلیک‪۶‬۔وت‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬اسن‪۶‬ؽنج‪۶‬اک‪ّ۶‬وسل‪۶‬انبقا۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۱۴/ ۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۲۱‬‬
‫یصحیحیمسلمیکتابیالمساجدیومواضعیالصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۵/ ۵۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪4‬یالدرالمنثوریتحتیاآلیۃی‪۰/ ۵۰‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪ ۱/۱‬ؽ ‪،۲‬شعبیاالیمانیدحكف‪۵۱۵‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۵۳۰/ ۵‬سننی‬

‫الداریمیبابیمایاعیطیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیمنیالقضلیدحكف‪۰۳‬یدارالمحاسنیللطباعۃیالِاھیرہی‪۲۵/۵‬ؽ‪۰۳‬‬
‫‪Page 144 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪ّ٘:‬الف‪۶‬ؽاالاک امتص‪۶‬نج‪۶‬ؽاسن‪۶‬وک‪٘۶‬الم‪۶‬وہقا‪۶‬اامجیع‪۶‬ےہ‪،‬اؽّنیققحم‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬طلٰوکہ‪۶‬وک‪۶‬یھب‪٘۶‬الم‪،‬کمایحِِنایہی‬
‫یتعایلیفیرسالۃ''اجاللیجربیل''۔ َقلکہ‪۶‬قیقحت‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رجحؽرجش‪۶‬ؽاّص‪۶‬ؽامسء‪۶‬ؽابجل‪۶‬ؽاحبّ‪۶‬امتص‪۶‬اموسا‪۶‬اهلل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫بتوفیقیالل ٰ‬
‫ااحؿہ ‪۶‬اعطّہ ‪۶‬ؽداكْہ ‪۶‬قاطّہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دالخ‪،‬اؽّوخد ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع ‪۶‬ظفل ‪ٰ ۶‬علمنی‪،‬اؽّ ّؽاكف ‪۶‬حیحص ‪۶‬ملسم ‪۶‬ںیم ‪۶‬ظفل ‪۶‬قلخ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬یھب ‪۶‬ؤمدک ‪۶‬لکلمہ ‪۶‬اکِّۃ ‪۶‬۔اٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫بلطم‪۶‬رپ‪۶‬انسح‪۶‬ادلاللئ‪۶‬ربطاین‪۶‬مجعم‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬لًلی‪۶‬نب‪۶‬رمہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫مامنیشیییئیاالییعلمیاینیرسولیاللیاالیکقرةیالجنیوی وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬ںیہن‪۶‬وج‪۶‬ےھجم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬ت ‪۶‬اجیتن‪۶‬وہ‪،‬رگم‪۶‬ےب‪۶‬اامیٍ‪۶‬نج‪۶‬‬
‫ؽ ٓا دیم‪۶‬۔‬ ‫االنس‪1‬۔ ی‬
‫عــــــہ‬
‫اؿ‪۶‬رظن‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ینتک‪۶‬ؽہجی ‪۶‬ےس‪۶‬اتیلضفِ‪۶‬ہقلطم‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬ةجح‪۶‬ےہ ‪:‬‬
‫لً لى‬
‫اؽلًا‪۶ :‬اٖ‪۶‬وماّت ‪۶‬ےس‪۶‬وخد ‪۶‬ؽاحض‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقًواےئ‪٘۶‬انیقب‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬اقك‪۶‬اقك‪۶‬رہش‪۶‬ےک‪۶‬قامظ‪۶‬ےھت‪۶‬۔اؽّوضحّ ‪۶‬رپونّ ‪۶‬دیس‪۶‬‬
‫ارملنیلس‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬ؽمہیلع‪۶‬انیعمج‪۶‬اطلسٍ‪۶‬تفہ‪۶‬کسؾّ‪َ ،‬قلکہ‪۶‬قاد٘اہ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ؽ ٓا امسٍ‪۶‬۔‬
‫نس‬
‫‪( 2"‬ےب‪۶‬كش‪۶‬رقنعا ‪۶‬مہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫قاك ًوا‪۶:‬اابعےئ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬تخس‪۶‬رگاابنّںیہ۔اؽّاٍ‪۶‬اک‪ ۶‬مُّل‪۶‬اغبكف‪۶‬دوشاّ‪"۶‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ "‬دوھکی‪۶‬‬ ‫مت‪۶‬رپاقك‪۶‬اھبّی‪۶‬قاؿ‪۶‬داںیل‪۶‬ےگ‪۶‬۔ؿ)ایس‪۶‬ےیل‪۶‬ومٰیس‪۶‬ؽاہّؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اعیل‪۶‬وتمہٍ‪۶‬وک‪۶‬ےلہپ‪۶‬یہ‪۶‬قادیک‪۶‬وہیئ‪"۶‬‬
‫ریمُ‪۶‬درک‪۶‬ےس‪۶‬تسس‪۶‬ت ‪۶‬وہاجقا‪۶‬۔‪۶‬رھپ‪۶‬سج‪۶‬یک‪ّ٘۶‬الف‪۶‬اقك‪۶‬وقص‪۶‬اخص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تقشم‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬سج‪۶‬یک‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ےن‪۶‬اسن‪۶‬‬
‫گ‬
‫ؽنج‪۶‬ؽرشص‪۶‬ؽ رغؿ‪۶‬وک‪ ۶‬ھٌٔ‪۶‬ایل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ؤمكف‪۶‬زک‪۶‬دقّ۔رھپ‪۶‬یسیج‪۶‬تقشم‪۶‬ؽاسی‪۶‬یہ‪۶‬ارج‪،‬اؽّینتج‪۶‬خدعـ‪۶‬‬
‫عــــــہ‪:‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ضعب‪۶‬ؽوجہ‪۶‬اافدہ‪۶‬املعء‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاکٌٔ‪۶‬دمحباهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ارختسا ِج‪۶‬ریقف‪۵۲۶‬عوہ‬

‫‪ 1‬یالمعجم یالکبییدحكف‪ ۲۳۲‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۲۲۲/ ۲۲‬کزنالعمالیبحوالہیالطرباینیعنییع ٰیل یبنیمرہیدحكف‪ ۰۵۵۲۰‬یمؤسسۃی‬

‫الرسالہیبیوتی‪۰۵۵/ ۵۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱ /۳۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۲۳‬‬
‫‪Page 145 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اینت‪۶‬یہ‪۶‬دقّ‪۶‬افضلیالعباداتیاحمزھا(‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ابعدؿ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬تخس‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬۔ؿ)‬
‫قالوًا‪:‬اسیج‪۶‬اکص‪۶‬لیلج‪۶‬وہ‪۶‬ؽاسی‪۶‬یہ‪۶‬خاللف‪۶‬ؽاال‪۶‬اٖ‪۶‬ےکےئل‪۶‬دّاکّ‪۶‬وہقاےہ‪۶‬۔قاد٘اہ‪۶‬وھچ ی‪۶‬وھچ ی‪۶‬ومہمٍ‪۶‬رپ‪۶‬ارسفاٍ‪۶‬امتحت‪۶‬وک‪۶‬اتجیھب‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‬
‫تخس‪۶‬میظع‪۶‬مہم‪۶‬رپ‪۶‬اریم‪۶‬االرماء‪۶‬رسداّ ‪۶‬امظع‪۶‬وک‪۶‬الرجص‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬اخہص‪۶‬ؽتثعب‪۶‬اعہم‪۶‬ںیم ‪۶‬وج‪۶‬رفتہق‪۶‬ےہ‪۶‬ؽیہ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رماكف ‪۶‬اٍ ‪۶‬اخص‪۶‬‬
‫ّوسولٍ‪۶‬اؽّاٖ‪ّ۶‬وسل‪۶‬الکل‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽمہیلع‪۶‬انیعمج۔‬
‫ّالًًا‪۶ :‬وییہن ‪۶‬میکح ‪۶‬یک ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ےسیج ‪۶‬هلؾِّ٘اٍ ‪۶‬اک ‪ٓ ۶‬ا دیم ‪۶‬وہ ‪۶‬اےس ‪۶‬ؽےسی ‪۶‬یہ ‪۶‬اعناشیٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ص ‪۶‬رپ ‪۶‬رقمّ ‪۶‬رکںی ‪۶‬ہک ‪۶‬سج ‪۶‬رطج ‪۶‬كُْ ‪۶‬اکص ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫وھچ ے‪۶‬رسداّ‪۶‬اک‪۶‬نیعت‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رسااجنص‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ومذـ‪،‬وییہن‪۶‬وھچ ے‪۶‬اکص‪۶‬رپ‪۶‬كُْ‪۶‬رسداّ‪۶‬اک‪۶‬رقتّ‪۶‬اگنوہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ ۶‬ےکل‪۶‬نپ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اجلف۔‬
‫اخع ًسا‪۶:‬انتج‪۶‬اکص‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪٘۶‬اامٍ‪ّ۶‬قادہ۔وناؿ‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬ا ِ‬
‫اظتنص‪ّ۶‬قا‪ٚ‬ـ‪۶‬ںیم‪۶‬وفج‪۶‬ؽزخات ‪۶‬ایس‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬دّاکّ۔اؽّ‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬‬
‫میظع‪۶‬وصخاص‪۶‬اطلسٍ‪۶‬تفہ‪۶‬امیلق‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬قت‪۶‬ؽقتف‪۶‬ؽمظن‪۶‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬ےک‪۶‬وماقف۔اؽّاہیٍ‪٘۶‬اامٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬قادیئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ؽرتتیب‪ّ۶‬قاین‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫رضحاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العل ٰؾہ‪۶‬ؽالًواء‪۶‬رپ‪۶‬ذبمؽل‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔وت‪۶‬رضؽّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬هلؾص‪۶‬ؽاعمَّ‪۶‬بلق‪۶‬ادقٖ‪۶‬رپ‪۶‬ااقلء‪۶‬وہےئ‪۶‬اعمَّ‪۶‬ؽهلؾص‪۶‬‬
‫عیمج‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ؽاؽّٰی‪۶‬وہٍ۔افادہیاالمامیالحکیمیالرتمذییونِلہیعنہیفیالکبییالرازی(اامص‪۶‬میکح‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اافدہ‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےس‪۶‬اامص‪ّ۶‬اّی‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫الم‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ںیم‪۶‬نک‪۶‬نک‪۶‬قاوتٍ‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‬
‫اوقل‪:‬رھپ‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬دانھکی‪۶‬ہک‪۶‬اقًواء‪۶‬وک‪۶‬اداےئ‪۶‬اامكف‪۶‬ؽاق ِ‬
‫(‪)۵‬ملح‪،‬ہک‪۶‬اتسگیخ‪۶‬افکّ‪۶‬رپ‪۶‬گنت‪۶‬دل‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ۔‬
‫اٍ‪۶‬یک‪۶‬اقدارپ‪۶‬دّزگّ‪ّٓ۶‬امؽ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬رپ‪۶‬وپرؽ٘ا‪ّ۶‬وھک۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫گ‬
‫(‪)۲‬ربص‪،‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬ادوتیٍ‪۶‬ےس‪ ۶‬ھٌٔات ‪۶‬اج ںی۔‬
‫وت‪۶‬مت‪۶‬ربص‪۶‬رکؽ‪۶‬اسیجتمہ‪۶‬ؽاےل‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬ےن‪۶‬ربص‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫"‪2‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۰۴/ ۰۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۰۱/ ۰۲‬‬
‫‪Page 146 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(‪)۰‬وتاعض‪،‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬تبحص‪۶‬ےس‪۶‬وفنّت ‪۶‬وہٍ۔‬
‫اینپ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اک‪۶‬قاّؽاھچبؽ‪۶‬اےنپ‪۶‬ریپؽ‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫(‪ّ)۰‬قف‪۶‬ؽلًيـ‪،‬ہک‪۶‬ولقؿ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬ابغ‪۶‬وہٍ۔‬
‫وت ‪۶‬یسیک ‪۶‬ھچک ‪۶‬اهلل ‪۶‬یک ‪۶‬رہمقاین ‪۶‬ہک ‪۶‬اُ ‪۶‬وبحمؿ ‪۶ !۶‬مت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬رنص ‪۶‬دل‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‬
‫وہےئ۔(ؿ)‬
‫(‪ّ)۱‬دمـ‪،‬ہک‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬افہض‪۶‬ریخاؿ‪۶‬وہٍ۔‬
‫اؽّوج‪۶‬مت‪۶‬ںیم املسمٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫(‪)۲‬اجشىـ‪،‬ہک‪۶‬کٌٔ ِ‬
‫ؿ‪۶‬ادعاء‪۶‬وک‪۶‬ایخل‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬ال ںی۔‬
‫ےب‪۶‬كش‪۶‬ریمُ‪۶‬وضحّ‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬وک‪۶‬وخَ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا۔(ؿ)‬ ‫‪4" ‬۔‬ ‫"‬
‫(‪ُ )۳‬ذؾد‪۶‬ؽاخسؽؿ‪،‬ہک‪۶‬قاىـ‪۶‬قافیل‪۶‬ولقؿ‪۶‬وہٍ۔‬
‫فانیاالنسانیعؽیدیاالحسانیوجبلتیالِلوبیع ٰیلیحبیمنی ویکہکن‪۶‬الساٍ ‪۶‬ااسحٍ ‪۶‬اک‪۶‬هالص‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّدولٍ‪۶‬ںیم‪۶‬یقلخ‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ‪۶‬ااسحٍ‪۶‬‬
‫رکےن ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬یک ‪۶‬تبحم ‪۶‬دال ‪۶‬دی ‪۶‬یئگ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اانپ ‪۶‬اہھت ‪۶‬اینپ ‪۶‬رگدٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪ ‬ی"‪5‬۔ ی‬ ‫احسنیالیہا‪"،‬‬
‫دنباھ‪۶‬وہا‪۶‬ت ‪ّ۶‬ھک۔(ؿ)‬
‫(‪)۴‬وفعؽرفغمؿ‪،‬ہک‪۶‬قاداٍ‪۶‬اجلہ‪ ۶‬ضی‪۶‬قاںیکس۔‬
‫وتاںیہن ‪۶‬اعمَ ‪۶‬رکدؽ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےس ‪۶‬دّزگّرکؽ ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ااسحٍ‪۶‬رکےن‪۶‬‬ ‫‪6"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ؽاےل‪۶‬اهلل‪۶‬وک‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫(‪)۵‬اًٍ٘واء‪۶‬ؽانقىـ‪،‬ہک‪ُ ۶‬د ّہال‪۶‬اٖ‪۶‬دوعٰی‪۶‬یٰمظع‪۶‬وک‪۶‬بلط‪۶‬داین‪۶‬رپ‪۶‬ومحمدل‪۶‬ت ‪۶‬رکںی۔‬
‫اینپ‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ااھٹ‪۶‬رک‪۶‬اٖ‪۶‬زیچ‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬دوھکی‪۶‬وج‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‬ ‫"‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵۱ /۲۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۱۵/ ۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/ ۵‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۵۳/ ۲۳‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵ /۵۳‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰/ ۱‬‬
‫‪Page 147 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ھچک‪۶‬وجّؽٍ‪۶‬وک‪۶‬كْےنت‪۶‬دی۔(ؿ)‬ ‫"‪1‬۔‬ ‫"‬

‫امجل‪۶‬دعل‪،‬ہک‪۶‬كيؼيُ‪۶‬ؽقادا ‪۶‬ؽرتتیبِ‪۶‬اعـ‪۶‬ںیم‪۶‬سج‪۶‬یک‪ّ۶‬اعكف‪۶‬رکںی۔‬
‫(‪ِ )۵۳‬‬
‫اؽّارگ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم ہلصیف‪ّٓ۶‬امؽ‪۶‬وت‪۶‬ااصنَ‪۶‬ےس‪۶‬ہلصیف‪۶‬رکؽ۔(ؿ)‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫امکل‪۶‬لقع‪،‬ہک‪۶‬اک ‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽعبنم‪۶‬وفالض‪۶‬ےہ‪،‬ؽذہلا‪۶‬وعّؿ‪۶‬یھبک‪۶‬یبن‪۶‬وہیئ۔‬
‫(‪ِ )۵۵‬‬
‫اؽّمہ‪۶‬ےن‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ےنتج‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےجیھب‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رمد‪۶‬یہ‪۶‬ےھت۔(ؿ)‬ ‫‪3" ‬۔‬ ‫"‬
‫ت ‪۶‬یھبک‪۶‬الہ‪۶‬قادہی‪۶‬ؽ ُ‪ٚ‬کّاٍ ِ‪۶‬دہ‪۶‬وک‪۶‬وبنؿ‪۶‬یلم‪۶‬ہک‪۶‬افج‪۶‬ؽتظلغ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬تنیط‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫‪4"  ‬اییاھلیالمصار۔ ی ںیہنج مہ‪۶‬ؽیح‪۶‬رکےت‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬رہش‪۶‬ےک‪٘۶‬انک‪۶‬ےھت(ؿ)‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬منیبدأیجقای ۔(سج‪۶‬ےن‪۶‬داہیؿ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اہشئ‪۶‬اایتخّ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ملظ‪۶‬ایک۔ؿ)ایس‪۶‬اظنتفِ‪۶‬بسن‪۶‬ؽنسح‪۶‬ریسؿ‪۶‬‬
‫‪5‬‬

‫‪۶‬افصؿ ‪۶‬ہلیمج ‪۶‬یک‪۶‬احذـ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ‪۶‬یک ‪۶‬یسک ‪۶‬قاؿ‪۶‬رپ ‪۶‬ہتکن‪۶‬ینیچ ‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔رغص‪۶‬ہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬زخانئ ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہ ‪۶‬وج ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ؽوصّؿ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬یک ِ‬
‫٘النیط‪۶‬تقیقح‪۶‬وک‪۶‬اطعوہےئ‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬تنطلس‪۶‬میظع‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬زخانئ‪۶‬میظع۔دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایل ییزنل یالمعونۃ یعیل یقدرالمؤنۃ یویزنلی ےب‪۶‬كش‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دہم‪۶‬داّی‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬اعمؽكف‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امقا‬ ‫ان یالل ٰ‬
‫ےہ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ّامشئ‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬ربص‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امقاےہ۔(ؿ)‬ ‫الصربعیلیقدریالبالءی‪6‬۔ ی‬
‫اصَ ‪۶‬اکطلہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬امتص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ےس ‪۶‬امت ‪۶‬ؽالمک ‪۶‬ؽاٰیلع ‪۶‬ؽالج ‪۶‬وہٍ۔ایس ‪۶‬ےئل ‪۶‬وخد‪۶‬‬
‫وترضؽّ ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک ‪۶‬امہُّ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اخالص ‪۶‬افہلض ‪۶‬ؽاؽ ِ‬
‫اّ٘اد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۴۴ /۵۱‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۰۲/ ۱‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۳۵/ ۵۲‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۳۵/ ۵۲‬‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیالرباءیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۲۵۳/ ۰‬المعجمیلکبییدحكف‪۵۵۳۰۳‬یالکتمبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۱۳ /۵۵‬‬
‫‪5‬‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیعدوا بنیاللیعنیایبیھیریرةیدحكف‪۵۱۵۵۲‬یمؤیسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۰۳/ ۲‬‬

‫‪6‬‬

‫‪Page 148 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انمایبعثتیالتممیمکارمیاالخالق۔اخرجہیالبخاریی ںیم ‪۶‬اخالص ‪۶‬ہنسح ‪۶‬یک ‪۶‬لیمکت ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬وعبمؿ ‪۶‬وہا۔۔(اٖ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ف یاالدب ی‪1‬وابن یسعد یوالیحا کم یوالیؽیہیق یعن یایبی یراّی ‪۶‬ےن ‪۶‬ادؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬دعس‪،‬احمک ‪۶‬اؽّیقہیب ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫اوبۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬حیحص‪۶‬دنس ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہیبسندیصحیح۔ ی‬ ‫ھیریرةیریضیالل ٰ‬
‫ےہ۔ؿ)‬
‫ؽہـ‪۶‬نب‪۶‬طًو ّہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ارتہک‪۶‬بتک‪ٓ ۶‬ا امسین‪۶‬ںیم اھکل‪۶‬داھکی‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؽّ‪ٓ ۶‬ا ّٓشین‪۶‬داین‪۶‬ےس‪۶‬ایقص‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬امتص‪۶‬اجٍ‪۶‬ےک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬یتنج‪۶‬لقع‪۶‬اطعیک‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬لم‪۶‬رک‪۶‬دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬ایسی‪۶‬ےہ‪۶‬ےسیج‪۶‬امتص‪ّ۶‬ناتسگٍ‪۶‬داین‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪ّ۶‬كف‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫دات ‪2۶‬۔‬
‫٘اد ً٘ا‪:‬مہ‪۶‬اؽرپ‪۶‬ایبٍ‪۶‬رک‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪ّ٘۶‬الف‪ّ۶‬امت ‪۶‬تثعب‪۶‬ےس‪۶‬سخمص‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬احؽی۔رتذمی‪۶‬اجعم‪۶‬ںیم‪۶‬افدئہ‪۶‬نیسحت‪۶‬‬
‫ؽاظفلل‪۶‬ہل‪،‬اؽّاحمک‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ؽاوب‪۶‬میعن‪۵۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس۔اؽّ‪۲۶‬ادمح‪۶‬دنسم‪۶‬اؽّیراّی‪۶‬قاّخی‪۶‬ںیم‪،‬اؽّانب‪۶‬دعس‪۶‬ؽاحمک‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬‬
‫ؽاوبمیعن‪۶‬رسیمہ ‪۶‬ارجفل‪3۶‬۔ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس۔اؽّ‪۰‬كْاّ ‪۶‬ؽربطاین‪،‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع۔اؽّ ‪۰۶‬اوبمیعن‪۶‬‬
‫لس‬
‫قیرقی‪۶‬انصیجل‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬اافلّؽص‪۶‬المظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪،‬اؽّ‪۱‬انب‪۶‬دعس‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬الزد‪۶‬اعء‪۶‬ؽ‪۲‬رطمَ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ا زٌٔ‪۶‬ؽ‬
‫‪۳‬اعرم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪۶‬قا٘ادین‪۶‬ابتمہنی‪۶‬ؽاافلؽ‪۶‬اقتمّہب‪ّ۶‬اؽی‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬‬
‫یئگ‪":‬میتیوجؽبتیلكیالنبوة " وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬وبنؿ ‪۶‬زک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬قاكف ‪۶‬وہیئ ‪۶‬؟ّٓامقا‪":‬واٰدمیبنییالروحیوالجسد"‪4‬۔ہکبج‪۶‬‬
‫ٓا دص‪۶‬دّایمٍ‪ّ۶‬ؽج‪۶‬اؽّدسج‪۶‬ےک‪۶‬ےھت۔لبج‪۶‬الشٕؾ‪۶‬اامص‪۶‬ىسغالین‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ‪۶‬االاصہب‪۶‬‬

‫یالکربییکتابیالشہاداتیبابیبیانیمکارمیاالخالقیدارصادریبیوتی‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یاالدبیالمقردیدحكف‪۲۳۰‬یالمکؾبۃیاالثریۃی٘اہلگن‪۶‬لہ ص‪،۳۴‬السنن‬

‫یالکربییالبنیسعدیذکریمبعثیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیالخیدارصادریبیوتی‪۵۵۰ ۵۵۲/ ۵‬‬

‫ٰ‬ ‫‪،۵۵۲ /۵۳‬الطبِات‬

‫لیالہدییوالرشادیالبابیالثالثیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۲۳/ ۵‬‬
‫ٰ‬ ‫یسب‬ ‫‪2‬‬

‫یالتاریخیالکبییرتہمج‪۵۲۳۲۶‬یمؼسرةیالقجریدارالبازمکۃیالمکرمۃی‪،۰۳۰/ ۳‬الجا معیالصغییدحكف‪۲۰۲۰‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳۳/ ۲‬‬

‫‪3‬‬

‫‪ 4‬یجا معیالرتمذییکتابیالمناقبیبابیفضلیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیانیم ‪۶‬ینپمک ‪۶‬دیلہ ‪،۲۳۵/ ۲۶‬المستدركیللحا کمیکتابیالتاریخیدارالقکری‬

‫بیوتی‪،۲۳۵/ ۲‬کزنالعمالیبحوالہیا بنیسعدیدحكف‪۰۵۵۵۳۶‬ؽ‪ ۰۲۵۵۳‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۶۰۳۵/ ۵۵‬ؽ‪۰۱۳۶‬‬

‫‪Page 149 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ف‪۶‬رسیمہ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬سندہ‪،‬قویی‪(1‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دنس‪۶‬وقی‪۶‬ےہ۔ؿ)؂‬
‫ںیم‪۶‬دحك ِ‬
‫وکمکح‪۶‬نملك‪۶‬اجٍ‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽدل‪۶‬دا‪ٚ‬ـ‬ ‫ٓا دص‪۶‬رتس‪۶‬ؽنت‪۶‬قآؿ‪۶‬ؽگِل‪۶‬دا‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫( ٓا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ایھب‪۶‬اگُّ‪۶‬اک‪۶‬ہمسجم‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ‪۶‬یک‪۶‬خکؾعـ‪۶‬دل‪۶‬ؽاجٍ‪۶‬یک‪۶‬تکلمم‪۶‬ںیم‪۶‬یھت۔ؿ)‬
‫ایس‪۶‬ےئل‪۶‬ااکكْ‪۶‬املعء‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬خدا‪۶‬اخقل‪۶‬ےہ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ۔خیش‪۶‬ققحم‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬دماّج‪۶‬الًيؾہ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫وچ ‪۶‬وبد ‪۶‬قلخ ‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬امظع ‪۶‬االخالص‪ ۶‬وچہکن‪۶‬آ رضحنؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬دیپاشئ‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ثعب‪۶‬رک‪۶‬دخداےئ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اؽّاوسبےئ‪۶‬اکہف‪۶‬قاٖ‪۶‬ؽوصقمّ‪۶‬ت ‪۶‬رگدادین‪ ۶‬امظع‪۶‬ےہ۔ذہلا‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬آ ؿ‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬ولوگٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وعبمؿ‪۶‬‬
‫ّ٘الف‪۶‬اؽّاكْقاٖ‪۶‬قلکہ‪۶‬اعص‪۶‬رگدادین ‪۶‬نج‪۶‬ؽاسن‪ّ۶‬ا‪،‬قلکہ‪۶‬كْنج‪۶‬ؽ ّٓامقا۔آ ؿ ‪۶‬یک‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬وک ‪۶‬الساونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رصحنم‪۶‬ںیہن ‪ّٓ۶‬امقا ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬نج‪۶‬‬
‫َ‬ ‫َ‬
‫اسن‪۶‬زین‪۶‬وسقمّ‪۶‬ت ‪۶‬رگدادین‪۶‬قا ٓا ہکن‪۶‬اعص‪۶‬دش‪۶‬امتہم‪۶‬اعع نی‪ّ۶‬ا‪،‬سپ‪۶‬ۂ ؽاسن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اعص‪۶‬رکدقا‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬نج‪۶‬ؽ اسن‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اراصحّ‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪ّ٘۶‬الف‪۶‬امتص‪۶‬اہجونٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اعص‪۶‬ےہ۔انچہچن‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬رپؽّداگّ ‪۶‬اؽ‪ٚ‬ـ ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬رپؽّداگّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬اُؽ‪ٚ‬ـ‪2‬۔‬
‫ّوسل‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫لً لى‬
‫اؿ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬دلیل‪۶‬اؽّ‪۶‬یھب‪ّ۶‬قادہ‪۶‬میظع‪۶‬ؽلیلج‪۶‬وہیئگ‪۶‬ہک‪۶‬قاكف‪۶‬وہا‪۶‬وج‪۶‬تبسن‪۶‬اقًواےئ‪٘۶‬انیقب‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪۶‬اخص‪۶‬اقك‪۶‬یتسب‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬وک‪۶‬وہیئ‪۶‬ؽہ‪۶‬تبسن‪۶‬اٖ‪۶‬رساکّ‪۶‬رعٖ‪۶‬ؽاقّ‪۶‬ےس‪۶‬ۂد ّّہ‪۶‬ولخمص‪۶‬ؽۂّٓداموسااهلل‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬وخد‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬وک‪۶‬‬
‫والحمدللیربیالعلمنی(اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬رعتںیفی ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ ‪۶‬وج ‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ےہ‪،‬اؽّّوسل ‪۶‬اک ‪۶‬اینپ ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےس ‪۶‬الضف‪۶‬وہقادبیہی‪،‬‬
‫ےہ ‪۶‬امتص‪۶‬اہجونٍ‪۶‬اک۔ؿ) اؿ ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬دلیل‪۶‬اؽّیھب‪ّ۶‬قادہ‪۶‬میظع‪۶‬ؽلیلج ‪۶‬وہیئگ ‪۶‬ہک‪۶‬قاكف ‪۶‬وہا ‪۶‬وج‪۶‬تبسن‪۶‬اقًواےئ‪٘۶‬انیقب‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫ؽا س ض‪۶‬ےس‪۶‬اخص‪۶‬اقك‪۶‬یتسب‪۶‬ےک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬وکوہیت‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬تبسن‪۶‬اٖ‪۶‬رساکّ‪۶‬رعٖ‪۶‬ؽاقّ‪۶‬ےس‪۶‬ۂ‪۶‬دّقہ‪۶‬ولخمص‪۶‬ؽۂ‪ّٓ۶‬د‪۶‬اموسا‪۶‬اهلل‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫یربیالعلمنی(اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ہک ‪۶‬وخد ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ؽرمنیلس ‪۶‬وک‪۶‬ےہ‪،‬اؽّّوسل ‪۶‬اک ‪۶‬اینپ ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےس ‪۶‬الضف ‪۶‬وہقا‪۶‬دبیہی‪،‬والحمدلل‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ےہ‪۶‬امتص‪۶‬اہجونٍ‪۶‬اک۔ؿ)‬
‫وچیھت‪ٓ ۶‬ا كف‪:‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ہی‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫ٓا كف‪ّ۶‬اہعب‪ ":‬‬
‫ںیم‪۶‬ضعب‪۶‬وک‪۶‬ضعب‪۶‬رپْػولـ‪۶‬دی‬

‫‪1‬‬
‫یاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابۃیحرفیالمیمیترجمہیمؼسرةیالقجری‪۴۲۴۲‬یدارالقکریبیوتی‪۲۵۳/۱‬‬
‫‪2‬‬
‫یمداراجیالنبوةیبابیدومیدراخالقیعظیمہیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۰۰/ ۵۶‬‬
‫‪Page 150 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ھچک‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬خد‪۶‬ا‪۶‬ےن‪۶‬کالص‪۶‬ایک‪،‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ضعب‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫وک‪۶‬دّوجٍ‪ُ ۶‬قلود‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫اہمئ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ضعب‪۶‬ےس‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رماد‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬رپ‪ّ۶‬تعف‪۶‬ؽتمظع‪۶‬یشخب۔‬
‫ل‬
‫کما ینص یعلیہ یالبغوی ی‪ 2‬یوالؽیضاوی‪3‬والنسیف ی‪4‬وی اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬صن‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ‪۶‬وغبی‪،‬اضیبؽی‪ ،‬سٔی‪،‬ویسیط‪،‬‬
‫السیویط یوالِسطالین یوالزرقاین یوالشایم یوالحلیب یوی عسقالین‪ّّ،‬اقین‪٘،‬ایم‪۶‬اؽّ‪۶‬یبلح ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬ےن‪،‬اؽّخالنیل‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫غیھمیواقتصاریالجاللنیی‪5‬یدلیلیانہیاصحیاالقوالیالی رپ‪۶‬ااصتقّ‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬یک‪۶‬دلیل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یہی‪۶‬احص‪۶‬ےہ‪۶‬ویکہکن‪۶‬خالنیل‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ازتلاص‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ(ہک‪۶‬احص‪۶‬رپ‪۶‬یہ‪۶‬ااصتقّ‪۶‬ایک‪۶‬اجقاےہ۔)‬
‫لتزامی ٰذلكیفیالجاللنی۔ ی‬
‫(ؿ)‬
‫اؽّویٍ ‪۶‬مہبم ‪۶‬درک ‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک ‪۶‬وہظّ ‪۶‬اتیلضف ‪۶‬ؽ ِ‬
‫رہشؿ ‪۶‬ایسدؿ‪۶‬یک‪۶‬رطَ ‪۶‬ا٘اّہ ‪۶‬قاہم ‪۶‬ےہ‪،‬ینعی ‪۶‬ہی ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک ‪۶‬قاص ‪۶‬ول ‪۶‬قا ‪۶‬ت ‪۶‬ول‪۶‬‬
‫ایہن‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬دنہ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬اؽّوکیئ‪۶‬دؽرسا‪۶‬ایخل‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس۔ریقف‪۶‬اتہکےہ‪۶‬الہ‪۶‬تبحم‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫راہص‪۶‬قاص‪۶‬ںیم‪۶‬ایک‪۶‬فطل‪۶‬ؽظٓہ‪۶‬ےہ۔ ع‬
‫ا ِ‬
‫اُ‪ُ ۶‬گل‪۶‬وتب‪۶‬رخ‪۶‬دنس‪۶‬وت‪۶‬وبےئ‪ ۶‬کسِ‪۶‬داّی‬
‫(اُ‪۶‬وھپل‪۶۵‬ھجت‪۶‬رپ‪٘۶‬ادامین‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وت‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬وخوبش‪ّ۶‬کھواےہ۔ؿ)‬
‫ہک‪ّ۶‬اافن‪ٙ‬شؾشش‪۶‬وبےئ‪ ۶‬کسِ‪۶‬یم‪ٓ ۶‬ا قد‬ ‫؂ ظٓدہ‪۶‬اُ‪۶‬دل‪۶‬یک‪۶‬احیسم‪۶‬لٕسِ‪۶‬ےم‪ٓ ۶‬ا قد‬
‫(اُ‪۶‬دل‪!۶‬وخربخشی‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬احیسم‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ‪،‬سج‪۶‬ےک‪۶‬دمعہ‪٘۶‬اوسنٍ‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪۶‬وکوخوبش ٓا یت‪۶‬ےہ۔ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآینیالکریمی‪۲۱۰/ ۲‬‬
‫یمعالمیالتزنیل(تقسییالبغوی)تحتیاآلیۃی‪۲۱۰/ ۲‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۳۳/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یانوارالتزنیل(تقسییالؽیضاوی)تحتیاآلیۃی‪۲۱۰/ ۲‬یدارالقکریبیوتی‪۱۱۳ ۱۰۵/ ۵‬‬

‫‪3‬‬

‫یمداركیالتزنیل(تقسییالنسیف)تحتیاآلیۃی‪۲۱۰/ ۲‬یدارالکتابیالعریبیبیوتی‪۵۲۳/ ۵‬‬

‫‪4‬‬

‫‪5‬‬
‫یتقسییجاللنییتحتیاآلیۃی‪۶۲۱۰/ ۲‬احص‪۶‬ااطملعب‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۰۵‬‬
‫‪Page 151 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ع یسک‪۶‬اک‪۶‬دؽ‪۶‬دقص‪۶‬انلچ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قاامل‪۶‬وہاجقا‬
‫عــــــہ‪۲‬‬
‫ی قاوچنںی‪ٓ ۶‬ا كف‪:‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اجیھب‪۶‬اانپ‪۶‬‬ ‫ٓا كف‪۶‬ہسمخ‪:‬قالیتبارکی یاسمہ"‬
‫ّوسل ‪۶‬دہاكف ‪۶‬اؽّاچس ‪۶‬دنی ‪۶‬دُ ‪۶‬رک ‪۶‬ہک ‪۶‬اےس ‪۶‬اغلف ‪۶‬رکُ ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫دونیٍ‪۶‬رپ۔اؽّخدا‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬وگاہ۔‬ ‫‪1"‬۔ ی‬
‫اؽّاٖ‪۶‬اعـ‪۶‬رموحہم‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫عــــــہ‪۱‬‬
‫مت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬اعـ‪۶‬وہہک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ؿاۂ‪۶‬یک‪۶‬یئگ۔‬ ‫ی‪2‬۔ ی‬ ‫‪‬‬ ‫ی‬

‫عــــــہی‪:۲‬حاشیہ‪،‬استدلیاالمامیابنیسبعیب ٰ ذہیاالٰیۃیعیلی اامص ‪۶‬انب ‪۶‬عبس ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬رکہمی ‪۶‬ےس ‪۶‬ادتسالل ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک ‪۶‬امہّی‪۶‬‬
‫انیشرعنایناسخیالشرائعیکمایذکرہیفیالخصائصیالکربیی رشتعی ‪۶‬امتص ‪۶‬رشوتعیٍ ‪۶‬ےئلیک ‪۶‬قاخس ‪۶‬ےہ ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬اامص ‪۶‬ویسیط ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ذعاصئ‪۶‬ربکٰی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّہی‪۶‬اافدہ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ااكف‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫‪3‬فافاد یان یالدین یف یاالٰیۃ یعیل یعمومہ یالحِییق یشاملی‬
‫دنی ‪۶‬اےنپ ‪۶‬یقیقح ‪۶‬ومعص ‪۶‬رپےہ ‪۶‬وج ‪٘۶‬اہقب ‪۶‬امتص ‪۶‬ادقاٍ ‪۶ ۶‬وک ‪٘۶‬الم ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫االدیان یالحِۃ یالسابِۃ یغی یمختص یبادیان یالکقاری‬
‫اؽّّامت ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ںیم ‪۶‬قاےئ ‪۶‬اجےن ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ادقاٍ ‪۶‬افکّ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬صتخم‪۶‬‬
‫الموجودةیفیزمنیاالسالمیفتمیلکالمی‪۵۲‬منہ۔‬
‫ںیہن ےہ۔الص‪۶‬وپّا‪۶‬وہا‪۶‬عوہ(ؿ)‬
‫عــــــہ‪:۱‬استدل یب ذہ یاالیۃ یالرازی یو یالتقتازاین یوی اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬رکہمی‪۶‬ےس‪۶‬اامص‪۶‬ارلاّی‪،‬اتفتّاین‪،‬عسقالین‪۶‬اؽّ‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬‬
‫ن‬
‫الِسطالینیویابنیحجریالمیکیویغیھمیویالعبدیالضعیفی ؽریغہ‪۶‬ےن‪۶‬ادتسالل‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬دبع‪۶‬فیعض‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ ۶‬ہلی‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬‬
‫ضم یالی ا یاالیۃ یاالویل یفسلمت یمن یالجدال یکما ییعرفہی وک‪۶‬طالقا ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬خدال‪۶‬ےس‪٘۶‬العـ ‪۶‬وہیئ‪۶‬اسیجہک‪۶‬ثّ ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اجاتن‪۶‬‬
‫ےہ۔عوہ‬ ‫المتأملی‪۵۲‬یمنہ۔ ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۴/ ۰۴‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵۳/ ۰‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیالخیرمکْ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۵۴۳/ ۲۶‬‬
‫یالخصائصیالکربییبابیاختصاصہیصیلیالل ٰ‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 152 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٓا قاؿ‪۶‬رکہمی‪۶‬قاقط‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬دنی‪۶‬امتص‪۶‬ادقاٍ‪۶‬ےس‪۶‬ایلع‪۶‬ؽ‪۶‬المک‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬اعـ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬امم‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ؽ‪۶‬الضف‪،‬وت‪۶‬الرجص‪۶‬اٖ‪۶‬دنی‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اصذـ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬اعـ‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا اق‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دنی‪۶‬ؽ‪۶‬اعـ‪۶‬ؽ‪۶‬اولٍ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ؽ‪۶‬اٰیلع‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬قاافدہ‪۶‬نیسحت‪۶‬ؽانب‪۶‬امہج‪۶‬ؽاحمک‪۶‬اعمؽہی‪۶‬نب‪۶‬دیحہ‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪۶‬وضحّدیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬یک‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انکمیتتمونیسبعنییامۃیانتمیخیھایویا کرم ایعیلی مت‪۶‬رتس‪۶‬اوتمٍ‪۶‬وک‪۶‬وپّا‪۶‬رکےت‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رتہب‪۶‬ؽ‪۶‬كّْ ‪۶‬رت‪۶‬مت‪۶‬وہ۔‬ ‫اللی‪1‬۔ ی‬
‫ی یٹھچ‪ٓ ۶‬ا كف‪:‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اُ‪ٓ ۶‬ا دص‪!۶‬وت‪۶‬اؽّ ‪۶‬ریتی‪۶‬ویبی‪۶‬‬
‫ٓا كف‪٘۶‬ادہس‪:‬قالیجلتیعظمتہ‪":‬‬
‫ذيـ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وہ۔(ؿ)‬
‫"‪2‬۔ ی‬ ‫ی‬
‫اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اُ‪۶‬ونج‪۶‬یتشک‪۶‬ےس‪۶‬ارت‪۶‬امہّی‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫تعایلی"‪3" ‬۔‬ ‫وقالی ٰ‬
‫الص۔‬ ‫٘‬
‫ی‬
‫اؽّ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اُ ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬ےب ‪۶‬كش ‪۶‬وت ‪۶‬ےن ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬چس‪۶‬‬
‫رک‪۶‬داھکقا۔‬ ‫‪4"‬۔‬ ‫وقالیتعایل‪   " :‬‬
‫اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ںیم‪۶‬یہ‪۶‬وہٍ‪۶‬اهلل(ؿ)۔‬ ‫"‪5‬۔‬ ‫تعایلی"‬
‫وقالی ٰ‬
‫اؽّ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اُ ‪۶‬هًسی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےھجت ‪۶‬وپّی ‪۶‬رمع ‪۶‬قك‪۶‬‬ ‫"‪6‬۔‬ ‫تعایلی"‬
‫وقالی ٰ‬
‫اچنہپؽٍ‪۶‬اگ۔(ؿ)‬ ‫ی‬
‫اؽّ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اُ ‪۶‬داؽد ‪۶‬ےب‪۶‬كش ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجت ‪ّ۶‬نیم‪۶‬‬ ‫"‪7‬۔ ی‬ ‫‪‬‬ ‫تعایلی"‪ ‬‬
‫وقالی ٰ‬
‫ںیم‪۶‬قاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬

‫‪1‬یجا معیالرتمذییابوابیالتقسییتحتیاالیۃی‪ٓ ۶۵۵۳/ ۰‬ا نیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪،۵۲۱/ ۲۶‬مسندیامامیاحمدیحنبلیعنیایبیسعیدیالخدرییالمکتبیاالسالیمی‬

‫بیوتی‪،۲۵/ ۰‬کزنالعمالیدحكف‪۰۰۰۲۰۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۲۵ ۵۱۲/ ۵۲‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۱ /۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۴ /۵۵‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۱ /۰۳‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۰۳/ ۲۴‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۱۱ /۰‬‬
‫‪7‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲/ ۰۴‬‬
‫‪Page 153 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اُ‪ّ۶‬رکقا‪۶‬مہ‪۶‬ےھجت‪۶‬وخیش‪۶‬انسےت‪۶‬ںیہ۔ (ؿ)‬ ‫"‪1‬ی‬ ‫یتعایلی"‬

‫وقال ٰ‬
‫اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اُ‪۶‬ییحی‪۶‬اتکؿ‪۶‬وبضمؽ‪۶‬اھتص۔(ؿ)‬ ‫‪2"‬۔ ی‬ ‫یتعایلی"‬
‫وقال ٰ‬
‫رغص‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬اک‪۶‬اعص‪۶‬احمؽّہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬اقًواےئ‪۶‬رکاص‪۶‬وک‪۶‬قاص‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬راکّقا‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬اہجٍ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪3"‬۔‪۶‬اُ‪۶‬یبن‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ےھجت‪۶‬‬ ‫ذقاؿ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہوضحّ‪۶‬ےک‪۶‬اؽاصَ‪۶‬ہلیلج‪۶‬ؽ‪۶‬ااقلؿ‪۶‬دیمحہ‪۶‬یہ‪۶‬ےس‪۶‬قادایک‪۶‬ےہ۔"‬
‫‪‬‬ ‫‪4"‬۔اُ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اچنہپ‪۶‬وج‪۶‬ریتی‪۶‬رطَ‪۶‬ارتا۔"‬ ‫‪‬‬ ‫ّوسل‪۶‬ایک۔"‬
‫‪6" ‬۔اُ ‪۶‬رھجعـ ‪۶‬امّےن‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪5"‬۔اُ ‪۶‬ڑپکا ‪۶‬اؽّےھ ‪۶‬ےنٹیل ‪۶‬ؽاےل ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ایقص ‪ّٓ۶‬ام۔"‬
‫‪7"‬۔اُ‪۶‬سی‪۶‬قا ‪۶‬اُ‪۶‬رسداّ ‪۶‬ےھجم‪۶‬مسق‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫ؽاےل‪۶‬ڑھکا ‪۶‬وہ‪،‬ولوگٍ‪۶‬وک‪۶‬دّ ‪۶‬انس۔" ‪‬‬
‫‪8‬‬
‫‪ "‬۔اُ‪۶‬ؿہ!قا‪۶‬اُ‪۶‬قازیکہ‪ّ۶‬امنہ‪!۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫[‬ ‫تمکح‪۶‬ؽاےل‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬یک‪،‬ےب‪۶‬كش‪۶‬وت‪۶‬رمولسٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔" ‪‬‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬ھجت‪۶‬رپ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہن‪۶‬اقاّا‪۶‬ہک‪۶‬وت‪۶‬تقشم‪۶‬ںیم‪۶‬ڑپُ۔‬
‫ۂ‪۶‬دی‪۶‬لقع‪۶‬اجاتن‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬دناؽٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ذقاوبٍ‪۶‬وک‪۶‬ےنس‪۶‬اگ‪۶‬قادبلاہـ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬ؽ‪۶‬اقًواےئ‪٘۶‬انیقب‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬اجٍ‪۶‬ےل‪۶‬اگ‪۶‬م‬
‫قا‪۶‬دص‪ٚ۶‬ـ‪۶‬قا‪۶‬قدّ‪۶‬اقًواء‪۶‬ذقاؿ‪ ۶‬قانھا‪۶‬ا یبن‪۶‬ذقاؿ‪۶‬دمحم‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‬
‫ع‬
‫(''اُ‪۶‬آ دص!''ںویبٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ذقاؿ‪۶‬ےہ۔اؽّ‪۶‬دمحم‪ ۶‬ػلٔ ٰی‪۶‬یلص‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ذقاؿ‪۶‬ےہ۔''اُ‪۶‬یبن''۔ؿ)‬
‫اامص‪۶‬زعادلنی‪۶‬نب‪۶‬دبع‪۶‬السالص‪۶‬ؽریغہ‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬ذـ‪۶‬اےنپ‪۶‬امتص‪۶‬ارما‪۶‬وک‪۶‬قاص‪۶‬ےلرک‪۶‬راکُّ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اخص‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫رقمؿ‪۶‬وک‪۶‬ویٍ‪۶‬دنا‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬رکُ‪۶‬اُ‪۶‬رقمؿ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریم ‪۳/ ۵۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۵۲/ ۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریم ‪۰۱ /۰۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریم ‪۲۳ /۱‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۲ ۵/ ۳۰‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۲ ۵ /۳۰‬‬
‫‪7‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۵/ ۰۲‬قا‪۰‬‬
‫‪8‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۲ ۵ / ۲۳‬‬
‫‪Page 154 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اُ ‪۶‬قاكف ‪۶‬تنطلس‪،‬اُ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬زعؿ‪،‬اُ ‪۶‬رسداّ ‪۶‬تکلمم ‪___۶‬وت ‪۶‬ایک ‪۶‬یسک ‪۶‬رطج ‪۶‬لحم ‪ّ۶‬ا ‪۶‬ؽكش ‪۶‬قایق ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬اگ ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬دنبہ ‪۶‬قاّاگہ‪۶‬‬
‫اطلسین‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽ‪۶‬ؽاجہـ‪۶‬ؽاال‪۶‬اؽّ‪۶‬رساکّ‪۶‬اطلسین‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬امعدئ‪۶‬ؽ‪۶‬اّنیک‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬سایّا‪۶‬ےہ‪۶‬۔‬
‫‪2"‬۔اُ‪۶‬‬ ‫‪،1"‬اُ‪۶‬ڑپکا‪۶‬اؽّےھ‪۶‬ےنٹیل‪۶‬ؽاےل۔(ؿ) "‬ ‫ریقف‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬لرفاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہل‪،‬وصخاص‪"۶‬‬
‫رھجعـ‪۶‬امّےن‪۶‬ؽاےل۔(ؿ)وتؽہ‪۶‬سایُّ‪۶‬ذقاؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬ظٓہ‪۶‬الہ‪۶‬تبحم‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪ٓ ۶‬ا وتی‪۶ٍ۶‬ےک‪۶‬كْؽل‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬قاال ‪۶‬وپٖ ‪۶‬اؽّےھ‪،‬رھجعـ ‪۶‬امُّ ‪۶‬ےٹیل ‪۶‬ےھت‪،‬ایس ‪۶‬ؽعض ‪۶‬ؽ ‪۶‬احلف ‪۶‬ےس ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬قاد ‪ّٓ۶‬ام ‪۶‬رک ‪۶‬دنا ‪۶‬یک ‪۶‬یئگ‪،‬قال ‪۶‬ہیبشت ‪۶‬سج‪۶‬‬
‫رطج‪۶‬اچس‪۶‬اچےنہ‪۶‬ؽال‪۶‬اےنپ‪۶‬سایُّ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬وک‪۶‬راکُّ‪:‬اؽ‪۶‬قایکن‪۶‬وٹیپ‪۶‬ؽاےل‪،‬اؽ‪۶‬داھین‪۶‬دؽ ےٹ‪۶‬ؽاےل‪ ۶‬ع‬
‫اؽ‪۶‬دانم‪۶‬ااھٹ‪۶‬ےک‪۶‬اجےن‪۶‬ؽاےل‬
‫فسبحانیاللیویالحمدیویالصلواةیالزھراءیعیلیالحؽیبیذییالجاہ۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وک‪۶‬قایک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬امتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫اؽّ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬دّؽد‪۶‬ؽاجہـ‪۶‬ؽاےل‪۶‬وبحمؿ‪۶‬رپ۔(ؿ)‬
‫یثمیاقول‪(:‬رھپ‪۶‬ںیم‪۶‬اتہک‪۶‬وہٍ۔ؿ)اہنكف‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اایقشےئ‪۶‬وہید‪۶‬دمہنی‪۶‬ؽ‪۶‬رشمنیک‪۶‬طکہ‪۶‬وج‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬اجہالت ‪۶‬وگتفگ‪۶‬ںیم‪۶‬رکےت۔‬
‫اٍ‪۶‬اقمالؿ‪۶‬ہثیبخ‪۶‬وک‪۶‬رغبص‪ّ۶‬د‪۶‬ؽ‪۶‬ااطبل‪۶‬ؽ‪۶‬ظٓدہ‪ّ٘۶‬این‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ؽ‪۶‬اکنل‪۶‬قاّ‪۶‬اہ‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ایگ‪۶‬رگم‪۶‬اٍ‪۶‬اتسگوخٍ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬ےب‪۶‬ادقات ‪۶‬دنا‪۶‬اک‪۶‬ہک‪۶‬قاص‪۶‬‬
‫ےل‪۶‬رک‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬راکّےت۔لحم‪۶‬لقن‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا۔اہٍ‪۶‬اہجٍ‪۶‬اوھنٍ‪۶‬ےن‪۶‬ؽفص‪۶‬رکمی‪۶‬ےس‪۶‬دنا‪۶‬یک‪۶‬یھت‪،‬ارگآ ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬مع‪۶‬ںیم‪۶‬وطبّ‪۶‬‬
‫ازہتسا‪۶‬یھت‪،‬اےس‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬لقن‪۶‬رک‪۶‬القا‪۶‬ہک‪:‬‬
‫وبےل‪۶‬اُ‪۶‬ؽہ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ارتا۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪،‬‬ ‫"‪3‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫لى‬ ‫لً‬
‫نزالَ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواےئ‪٘۶‬انیقب‪۶‬مہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽ‪۶‬ا س ض‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬افکّ‪۶‬ےک‪۶‬اخم فيِ‪۶‬ؽےسی‪۶‬یہ‪۶‬وقنمل‪۶‬ںیہ۔‬
‫اُ‪۶‬ونج‪۶‬مت‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬ڑگھجُ‪ ،‬ایک‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬امہُّ‬ ‫‪‬‬ ‫‪4"‬۔"‬ ‫"‪‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۳۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۳۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۲/ ۵۱‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۵۵‬‬
‫‪Page 155 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ی خداؽٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ہی ‪۶‬اکص ‪۶‬ایک ‪۶‬اُ ‪۶‬اكْامیہ!اُ ‪۶‬ومیس ‪۶‬امہُّ‪۶‬‬ ‫‪1" ‬۔ی"‬
‫ےیل ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬داع ‪۶‬رکؽ ‪۶‬اٖ ‪۶‬دہع ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬وج ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫ی‬ ‫‪3‬‬
‫" ۔"‬
‫‪2‬‬
‫‪ "‬۔"‬
‫اہمتُّ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ےہ۔اُ ‪۶‬اصحل ‪۶‬مہ ‪۶‬رپ ‪۶‬ےل ‪ٓ ۶‬ا ؽ ‪۶‬سج ‪۶‬مت ‪۶‬ؽدعہ‪۶‬‬
‫"‪4‬۔ ی‬ ‫‪‬‬
‫دُ ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬وہ۔ اُ ‪۶‬بیعش ‪۶‬امہّی ‪۶‬ھجمس ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیہن ‪ٓ ۶‬ا ںیت‪۶‬‬
‫اہمتّی‪۶‬تہب‪۶‬یس‪۶‬قاںیت (ؿ)‬
‫لً لى‬ ‫علي‬
‫َقلکہ‪۶‬اٖ‪ّ۶‬امت ‪۶‬ےک‪۶ًًَ ۶‬یھب‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽ‪۶‬ا س ض‪۶‬ےس‪۶‬وییہن‪۶‬ذقاؿ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ےن‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬‬
‫اابسؽ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬‬
‫اُ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪!۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬وت‪۶‬اقك‪۶‬اھکےن‪۶‬رپ‪۶‬ۂزگ‪۶‬ربص‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔‬ ‫"‪5‬۔‬ ‫"‬
‫وحاّویٍ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬‬
‫اُ‪۶‬هًسٰی‪۶‬نب‪۶‬رممی!‪۶‬ایک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااسی‪۶‬رکُ‪۶‬اگ۔(ؿ)‬ ‫"‪6‬۔‬ ‫"‪‬‬
‫لى‬ ‫لً‬
‫اہیٍ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬ہی ‪۶‬دنبؽتسب ‪ّٓ۶‬امقاہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬اعـ ‪۶‬رموحہم ‪۶‬رپ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬الضف ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽا س ض ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬قاك ‪۶‬ےل ‪۶‬رک ‪۶‬ذقاؿ ‪۶‬رکقا ‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫رحاص‪۶‬رہھٹاقا‪:‬‬
‫ی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪ّ:‬وسل‪۶‬اک‪۶‬راکّقا ‪ٓ ۶‬ا سپ‪۶‬ںیم‪۶‬ااسی‪۶‬ت ‪۶‬رہھٹاول‪۶‬‬ ‫یتعایل‪":‬‬
‫قالیالل ٰ‬
‫ےسیج‪۶‬اقك‪۶‬دؽرسُ‪۶‬وک‪۶‬راکّےت‪۶‬وہ۔‬ ‫‪7"‬۔ ی‬ ‫ی‬
‫ہک ‪۶‬اُ ‪ّ۶‬قد‪،‬اُ ‪۶‬رمعؽ۔ َقلکہ ‪۶‬ویٍ ‪۶‬رعص ‪۶‬رکؽ‪:‬یارسول یالل ی‪،‬یانیب یالل ی‪،‬یا یسدی یالمرسلنی‪،‬یا یخاتم یالنبینی‪،‬یاشقیعی‬
‫تعایلیعلیكیوسلمیوع ٰیلیاٰلكیاجمعنی۔ی ی‬
‫المذنبنی‪،‬صیلیاللی ٰ‬
‫ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲/ ۲۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰۰/ ۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۳/ ۳‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵/ ۵۵‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/ ۲‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵۲/ ۱‬‬
‫‪7‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰ /۲۰‬‬
‫‪Page 156 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوب‪۶‬میعن‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬یک‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬

‫قالیکانواییِولونییایمحمدییایاباالِاسمیفن ٰ میاللی ینعی ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬قا ‪۶‬دمحم ‪۶‬قا ‪۶‬اقااقلمس ‪۶‬اہک ‪۶‬اجقا اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم‪،‬ی یبن ‪۶‬یک ‪۶‬میظعت ‪۶‬وک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬یہن ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬ذـ ‪۶‬ےس ‪۶‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪۶‬قا ‪۶‬یبن‪۶‬‬ ‫عن ی ٰذلك یاعظا رما یلنؽیہ یصیل یالل ٰ‬
‫اهلل‪،۶‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬اہک‪۶‬رکےت۔‬ ‫فِالوایاینیبیاللی‪،‬یایرسولیاللی‪1‬۔ ی‬
‫یقہیب‪۶‬اامص‪۶‬ہمقلع‪۶‬ؽاامص‪۶‬اوسد‪۶‬اؽّاوب‪۶‬میعن‪۶‬اامص‪۶‬نسح‪۶‬رصبی‪۶‬ؽاامص‪۶‬دیعس‪۶‬نب‪۶‬ریبج‪۶‬ےس‪۶‬ریسفت‪۶‬رکہمی‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫التِولواییایمحمدیولٰکنیقولواییایرسولیاللی‪،‬یاینیبیاللی ینعی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬قا‪۶‬دمحم‪۶‬ت ‪۶‬وہک‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬قا‪۶‬یبن‪۶‬اهلل‪،۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫وہک۔‬ ‫‪2‬۔ ی‬
‫ایس‪۶‬رطج‪۶‬اامص‪۶‬اتقدہ‪۶‬ذیملت‪۶‬اسن‪۶‬نب‪۶‬امكل‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪ّ،‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬انیعمج۔ؽذہلا‪۶‬املعء‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬قاص‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬دنارکین‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ۔‬
‫اؽّؽایعق‪۶‬لحم‪۶‬ااصنَ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬ؽومیٰل‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬قاص‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬ت ‪۶‬راکُّ‪۶‬هالص‪۶‬یک‪۶‬ایک‪۶‬اجمل‪۶‬ہک‪ّ۶‬اہِ‪۶‬ادؿ‪۶‬ےس‪۶‬ذاجؽّ‪۶‬رکُ‪۶‬‬
‫َقلکہ‪۶‬اامص‪ّ۶‬نی‪۶‬ادلنی‪۶‬رمایغ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬نیققحم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬رگہی‪۶‬ظفل‪۶‬یسک‪۶‬داعء‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬وہوج‪۶‬وخد‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬میلعت‪۶‬‬
‫‪3‬‬
‫ّٓامیئ‪۶‬ےسیج‪۶‬داعےئ‪۶‬یایمحمدیاینیتوج تیبكیایلیریب ۔اُ‪۶‬دمحم!ںیم ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬وتلس‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتمہج‪۶‬وہا۔ (ؿ)‬
‫قامہ ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ہگج ‪۶‬یارسولیاللی‪،‬یاینیبیالل اچےیہ‪،‬احالہکن ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬داعء‪۶‬ںیم ‪۶‬ک ی ‪۶‬اولعس ‪۶‬رییغت ‪۶‬ںیہن ‪۶‬یک ‪۶‬اجیت۔کماییدلیعلیہیحدیثی‬
‫نؽیكیالذییارسلتیورسولكی ی‬
‫ی‬

‫‪ 1‬یدالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلیاالولیعالمیالکتبیبیوتیالجزءیاالولیص‪،۳‬الدرالمنثوریتحتیاآلیۃی‪ ۲۰/ ۲۰‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبی‬

‫بیوتی‪۲۵۵/ ۲‬‬
‫‪ 2‬یتقسییالحسنیالبصرییتحتیاآلیۃی‪ ۲۰/ ۲۰‬یالمکؾبۃیالتجاریۃیمکۃیالمکرمۃی‪،۵۲۰/ ۲‬الدرالمنثوربحوالہیعبدبنیحمیدیعنیسعیدیبنی‬

‫جبییوالحسنیتحتیاآلیۃی‪۲۰/ ۲۰‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵۵/ ۲‬‬

‫‪3‬یالمستدركیللحا کمیکتابیصلٰوةیالتطو عیدعاءیردالبصریدارالقکریبیوتی‪،۱۲۲ ۱۵۵ ۰۵۰/ ۵‬سننیا بنیماجۃیکتابیاقامۃیالصلٰوةیبابیماجاءی‬

‫فیحاجۃیالصلٰوةیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۵۳۳‬‬
‫‪Page 157 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الذییارسلت(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬داللف‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ‪۶‬دحكف‪۶‬ابمّك‪''۶‬ریتا‪۶‬یبن‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬لُؾ‪۶‬ےن‪۶‬اجیھب‪۶‬اؽّریتا‪ّ۶‬وسل‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬اجیھب'' ؿ)‬
‫ہی‪۶‬ہلئسم‪۶‬ظہمّہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬اکٌٔ‪۶‬الہ‪ّ۶‬امت ‪۶‬اغلف‪۶‬ںیہ‪۶‬اہنكف‪۶‬ؽاذـ‪۶‬الشٕؾ‪۶‬ےہ۔ریقف‪۶‬لرفاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہل‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬لیصفت‪۶‬اےنپ‪۶‬ومجمہع‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬‬
‫عس ٰ‬
‫م ّی‪۶‬ہب‪۶‬العطایاالنبویہیفیالقتاوییالرضویہ ںیم‪۶‬درک‪۶‬یک۔وباللیالتوفیق۔ریخ‪۶‬ہی‪۶‬وت‪۶‬وخد‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫اک ‪۶‬اعمطلہ ‪۶‬اھت۔وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬دص ‪۶‬ہق ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬اعـ ‪۶‬رموحہم ‪۶‬اک ‪۶‬ذقاؿ ‪۶‬یھب ‪۶‬ذقا ِؿ ‪۶‬امم ‪٘۶‬اہقب ‪۶‬ےس ‪۶‬اتممّرہھٹا۔ایلگ ‪۶‬اوتمٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یای‬
‫‪1‬‬
‫ای ایالمساکنی ۔ّٓامقا ‪۶‬رکقا۔وتّكف ‪ ۶‬سدٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اجاجب ‪۶‬یہی ‪۶‬ظفل ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وہا ‪۶‬ےہ‪،‬قالہ یخؼثمۃ یرواہ یابن یایب یحاتم یاوردہی‬

‫السیویطیفیالخصائص ٰ‬
‫یالکربی(ہی‪۶‬خًىمہ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬احمت‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاامص‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ربکی‪۶‬نیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)(ہی‪۶‬خًىمہ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬احمت‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاامص ‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪۶‬ذعاصئ ‪۶‬ربکٰی ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫"‪ّٓ 2‬امقاایگ‪۶‬ےہ‪،‬ینعی‪۶‬اُ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ؽاول!ایتم‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫اؽّاٖ‪۶‬عـ ‪۶‬رموحہم‪۶‬وک‪۶‬ذـ ‪۶‬دنآّامیئ‪۶‬ےہ‪"۶‬‬
‫ّقادہ‪۶‬اؽّایک‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬وہیگ۔چس‪۶‬ےہ‪۶‬سایُّ‪۶‬ےک‪۶‬هالہق‪۶‬ؽاےل‪۶‬یھب‪۶‬سایُّ۔ ٓا رخ‪۶‬ت ‪۶‬انس‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫ریمی‪۶‬ریپؽی‪۶‬رکؽ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وبحمؿ‪۶‬وہاجؽ‪۶‬ےگ۔‬ ‫‪3‬‬
‫"‬ ‫"‬
‫٘اوتںی ‪ٓ ۶‬ا كف‪:‬قح ‪۶‬لج ‪۶‬خالہل ‪۶‬اےنپ ‪۶‬بیبح ‪۶‬رکمی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬الضف‪۶‬‬ ‫ٓا كف‪٘۶‬اہعب‪:‬قالیجلیجاللہ"‬
‫لً لى‬
‫العلٰؾہ ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪:‬ریتی‪۶‬اجٍ ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬ؽہ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫‪4"‬۔‬
‫ےشن‪۶‬ںیم‪۶‬ادنےھ‪۶‬وہّےہ‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫یتعایل‪:‬‬
‫وقال ٰ ی‬
‫اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ںیم‪۶‬مسق‪۶‬قاد ‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬اٖ‪۶‬رہش‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫‪5"‬۔‬
‫وت‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ہولہ‪ّٓ۶‬امےہ۔‬

‫ینسیمیالریاضیالبابیاالولیالقصلیالثالثیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۵۴۴/ ۵۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۴۰/ ۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۵/ ۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۲ / ۵۱‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲ ۵ / ۵۳‬‬
‫‪Page 158 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عــــــہ‪۲‬‬
‫اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ےھجم‪۶‬مسق‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬ےنہک‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫ی‬ ‫‪‬‬ ‫‪":‬‬ ‫تعایلی‬
‫وقالی ٰ‬
‫اُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ریمُ‪۶!۶‬ہی‪۶‬ول ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬الےت‪،‬‬ ‫‪1"‬۔ ی‬
‫اؽّ ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬مسق‪ّ۶‬امٍ ‪۶‬كْتک‪۶‬لساٍ ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫‪2"‬۔ ی‬ ‫قالیتعایل‪" :‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک۔‬
‫اُ‪۶‬املسمٍ‪ !۶‬ہی‪۶‬رمہبت‪۶‬ہلیلج‪۶‬اٖ‪۶‬اجٍ‪۶‬وبحمتیب‪۶‬ےک‪۶‬وس‪۶‬ا‪ ۶‬کسِ‪۶‬رسیم‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رہشیک‪۶‬مسق‪۶‬اھکیئ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬قاوتٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫مسق‪۶‬اھکیئ‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬امےن‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکیئ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکیئ‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اہٍ اُ‪۶‬املسمٍ‪!۶‬وبحمتیب‪۶‬ربکی‪۶‬ےک‪۶‬یہی‪۶‬‬
‫ینعم‪۶‬ںیہ‪۶‬والحمدیللیربیالعالمنی۔(اؽّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ےہ‪۶‬امتص‪۶‬اہجونٍ‪۶‬اک۔ؿ)‬
‫انب‪۶‬رمدؽہی‪۶‬اینپ‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫مایحلفیاللیبحیاةیاحدیاالیبحیاةیمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلی ینعی ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬یھبک ‪۶‬یسک ‪۶‬یک ‪ّ۶‬دنیگ ‪۶‬ہک ‪۶‬مسق ‪۶‬قاد ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬‬
‫وساےئ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ہی‪:‬لعمرك‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬ ‫ی‬ ‫یتعایل‪":‬‬
‫علیہیوسلمیقال ٰ ی‬
‫عــــــہ‪۱‬‬
‫‪۶‬۔‬ ‫ریتی‪۶‬اجٍ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اُ‪۶‬دمحمی‬ ‫‪"‬ویحیاتكییایمحمد‪3‬۔ ی‬

‫عــــــہ‪ :۲‬قلت یاغقل یاالمام یالِسطالین یھذہ یاآلیۃ یفی ںیم ‪۶‬اتہکوہٍ ‪۶‬اامص ‪۶‬عسقالین ‪۶‬ےن‪۶‬وماہـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬رطَ ‪۶‬وتہج ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ل‬
‫المواھب یوقد یسو غ یفی ا یھذا یالمعین یاالمام یالنسیف یفی ّٓامیئ‪۶‬ہکبج‪۶‬ریسفت‪۶‬دماّك‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪ ۶‬سٔی‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬ینعم‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽا‪ّ۶‬اھک‪۵۲۶‬عوہ(ؿ)۔‬
‫المداركی‪۲۱‬یمنہ۔ ی‬
‫اٖ‪۶‬قاؽلی‪۶‬وک(اامص‪ّ۶‬اّی‪۶‬ےن)ریسفت‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬رھپ‪۶‬اقیض‪۶‬اضیبؽی‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫عــــــہ‪:۲‬ذکریھذہیالتاویلیفیالتقسییالکبییثمیالِایضی‬
‫اینپ‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬اامص‪۶‬عسقالین‪۶‬ےن‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬اابتم‪۶‬یک‪۶‬اؽّ ‪ّّ۶‬اقین‪۶‬‬
‫الؽیضاوییفیتقسیہیویتبع مایالِسطالینیویاقرہیالزرقاینی ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬كْظٓاّ‪ّ۶‬اھک۔ؿ)‬
‫‪۵۲‬یمنہ۔ ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۴ /۰۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵ /۵۳۰‬‬
‫یالدریالمنثوریبحوالہیا بنیمردویہیتحتیاالیہی‪۳۲/ ۵۱‬یداریاحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۴۳/ ۱‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 159 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوب‪۶‬یلعی‪،‬انب‪۶‬رجری‪،‬انب‪۶‬رمدؽہی‪،‬انب‪۶‬یقہیب‪،‬اوب‪۶‬میعن‪،‬انب‪۶‬اسعرک‪،‬وغبی‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبع‪۶‬اهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫ماخلقیاللیومایذراءیومایبراءینقسایا کرمیعلیہیمنی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ااسی‪۶‬وکیئ‪۶‬ت ‪۶‬انبقا‪،‬ت ‪۶‬دیپا ‪۶‬ایک‪،‬ت ‪ٓ ۶‬ا ّٓشنی‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیویسلمیومایحلفیاللیبحیاةی اےس‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زعكْ ‪۶‬وہ‪،‬ت ‪۶‬یھبک‪۶‬‬ ‫محمدیصیلیالل ٰ‬
‫اٍ‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬قاد‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬رکقا‪۶‬‬
‫احدیاالیبحیاةیمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی ی‬
‫ےہ‪۶‬ےھجم‪۶‬ریتی‪۶‬اجٍ ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬ؽہ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬اینپ‪۶‬یتسم‪۶‬ںیم‪۶‬كہب‪ّ۶‬ےہ‪۶‬‬
‫‪"‬ی‪1‬۔ ی‬ ‫"‬
‫ںیہ۔‬
‫عــــــہ‬
‫اامص‪۶‬دزۃ‪۶‬اال٘الصی ‪۶‬دمحم‪۶‬سغایل‪۶‬اایحء‪۶‬اولعلص‪۶‬اؽّ‪۶‬اامص‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬ااحلج‪۶‬دبعّی‪۶‬یکم‪۶‬دملخ‪۶‬اؽّ‬
‫عــــــہ‪:‬ذکرہ یف یاحیاء یوالمدخل یبطولہ یوف یالمواھب یوی اٖ‪۶‬وک‪۶‬اایحء‪۶‬اولعلص‪۶‬اؽّ‪۶‬دملخ‪۶‬ںیم‪۶‬لصفم‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ہکبج‪۶‬وماہـ‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫النسیمیکلماتیمنہ‪،‬ویکذایاالمامیالِایضیعیاضیفیالشقاءی میسن‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬املکؿ ‪۶‬درک‪۶‬ےیک‪۶‬ےئگ‪۶‬ںیہ۔اؽّ ‪۶‬وییہن‪۶‬اامص‪۶‬اقیض‪۶‬‬
‫ایعص‪۶‬ےن‪۶‬افشء‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا۔اامص‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬انملہ‪۶‬افصء‪۶‬‬
‫ویعزاہیاالمامیالجاللیالسیویطیفیمناھلیالصقا یصاحبی‬
‫اصذـ ‪۶‬اابتقٖ ‪۶‬االوناّ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬وسنمؿ ‪۶‬ایک۔انب ‪۶‬ااحلج ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫اقؾباسیاالنواریوالبنیالحاجیف یمدخلہیقالیوکیفیبذلكی‬
‫اتکؿ‪۶‬دملخ‪۶‬ںیم‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ہی‪۶‬دنس‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬ویکہکن‪۶‬‬
‫سندیالمثلہیفانہیلؼسیمماییتعلقیبہیاالحکامیاھیویذکرہیفی‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رشیع‪۶‬ااکحص‪۶‬قلعتم‪۶‬ںیہن‪۶‬وہےت‪۶‬اھ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬میسن‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔(قایق‪۶‬اےلگ‪۶‬ہحفص‪۶‬رپ)‬
‫النسیم‪2‬۔ ی‬

‫‪1‬یالدریالمنثوریبحوالہیایبییعیلیویا بنیجریریویا بنیمردویہیویالؽیہیقیتحتیاآلیہی‪۳۲/ ۵۱‬یبیوتی‪،۴۳/ ۱‬جا معیالؽیانیتحتیاآلیہی‪۳۲/ ۵۱‬یداری‬

‫احیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۱۱ ۱۰/ ۵۰‬یدالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلیالرا بعیعالمیالکتبیبیوتیالجزیاالولیص‪۵۲‬‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشیفاءیالِایضیالعیاضیالقصلیالسا بعیرمکْ‪۶‬الھ‪۶‬السًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۲۰۴/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 160 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬ادمح‪۶‬دمحم‪۶‬بیطخ‪۶‬عسقالین‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین‪۶‬اؽّ‪۶‬هالہم‪۶‬اہشؿ‪۶‬ادلنی‪۶‬افخیج‪۶‬میسن‪۶‬ارلقاص‪۶‬ںیم قالق‪۶‬رضحؿ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬افّؽص‪۶‬‬
‫امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اقك‪۶‬دحكف‪ ۶‬رلی‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫بایبیانتیوایمییایرسولیاللیلِدیبلغیمنیفضیلتكیعندی قاّوسل‪۶‬اهلل‪!۶‬ریمُ‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ظٓقاٍ‪۶‬كشیب‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫یتعایلیانیاقسمیبحیاتكیدونیسائریاالنؽیاءیولِدی كّْیگ‪۶‬خدا‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اٖ‪۶‬دح‪۶‬وک‪۶‬یچنہپ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪ّ۶‬دنیگ‪۶‬‬ ‫الل ٰ‬
‫بلغ یمن یفضیلتك یعندہ یان یاقسم یبرتاب یقدمیكی یک ‪۶‬مسق ‪۶‬قاد ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬ت ‪۶‬قایق ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾاہ ‪۶‬ؽ ‪۶‬السالص ‪۶‬یک۔اؽّ‪۶‬‬
‫قیقحت‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬تیلضف‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬اٖ‪۶‬اہنكف‪۶‬یک‪۶‬رہھٹی‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫فِال‪:‬ی ی‬
‫ّ‬
‫وضحّ‪۶‬یک‪۶‬اخك‪۶‬قاك‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬قاد‪ٓ ۶‬امیئ‪۶‬‬

‫اقول‪:‬وھو یکالم ینقؼس یطویل یجلیل یرثی یبہ یامیی اوقل‪:‬ںیم‪۶‬اتہک‪۶‬وہٍ‪۶‬ؽہ ‪ ۶‬رلی‪۶‬ؽ ‪۶‬سیفن ‪۶‬کالص‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت‪۶‬اریم‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلی اوملنینم ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫المومننییعمریریضیاللیتعایل یعنہیالنیبیص‬
‫ٰ‬
‫علیہیوسلمیحنییتحِقیلہیموتہیصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمی ؽملس‪۶‬اک‪۶‬رمہیث‪۶‬اہک‪۶‬ہکبج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دصقی‪۶‬اربک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ہبطخ ‪۶‬ےس ‪۶‬آ ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬ومؿ ‪۶‬قاكف ‪۶‬وہیئگ ‪۶‬اسیجہک ‪ ۶‬رلی ‪۶‬دحكف ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫بخطبۃ یایب یبکر یالصدیق یریض یالل ٰ‬
‫یتعایل یعنہ یکما ییظہری‬
‫ه‬ ‫ہ‬
‫رطَ ‪ّ۶‬وجم ‪۶‬رکےن ‪۶‬ےس ‪۶‬ؿا ٔ ‪۶‬وہقا ‪۶‬ےہ۔انچہچن ‪ ۶‬الہم ‪ّّ۶‬اقین ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫بمراجعۃ یالحدیث یبطولہ یفماوقع یف یشرح یالمواھبی‬
‫رشج ‪۶‬وماہـ ‪۶‬ےک ‪۶‬دصقم ‪٘۶‬ادٖ ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬رکہمی ‪"۶‬الیاقسمیب ذای‬
‫للعالمۃیالزرقاینیف یالمِصدیالسادسیتحتیآیۃ ی"الاقسمی‬
‫البلد" ےک‪۶‬تحت‪۶‬وج‪۶‬ؽاعق‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫انیعمریریضیاللیتعایلیعنہیقالیلنیبیصیلیاللی‬
‫ٰ‬ ‫ب ذایالبلد"ی‬
‫ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬یہک‪۶‬اؽّ‪۶‬آ ؿ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫تعایل یعلیہیوسلم یواقرہ یعلیہی یاھیسہویینبٰغیالتنؽیہیلہی‪۵۲‬ی اٖ‪۶‬وک‪۶‬كْظٓاّ‪ّ۶‬اھک‪۶‬اھ‪۶‬وہس‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬ہبنتم‪۶‬رکقا‪۶‬اچےیہ‪۵۲۶‬عوہ)‬
‫‪1‬‬
‫ٰ‬
‫منہ۔ ی‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالسادسیالنو عیالخا مسیالقصلیالخا مسیالمکؾبہیاالسالیمیبیوتی‪۲۰۰/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 161 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬رکقا‪۶‬ےہ‪۶‬ےھجم‪۶‬مسق‪۶‬اٖ‪۶‬رہش‪۶‬یک۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬

‫خیش‪۶‬ققحم‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دماّج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اںی‪۶‬ظفل‪۶‬دّ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬رظن‪۶‬تخس‪۶‬ےم‪۶‬دّ‪ٓ ۶‬ا قد‪۶‬تبسن‪۶‬انجبؿ‪۶‬زعؿ‪۶‬وچٍ‪ ۶‬ہی‪۶‬ظفل‪۶‬ؿاۂی‪۶‬رظن‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪۶‬‬
‫وگدنی ‪۶‬ہک ‪۶‬وس ‪۶‬دنگےم ‪۶‬وخّد ‪۶‬یرااپکےئ ‪۶‬رضحؿ ‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬ؽ ‪۶‬رظن‪ ۶‬رکےن‪۶‬ںیم‪۶‬تخس‪۶‬ںیہ۔ذـ‪۶‬ویٍ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬‬
‫ن‬
‫شؼيػـ ‪۶‬ینعم ‪۶‬اصَ ‪۶‬ؽ ‪۶‬قاك ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬ہک ‪۶‬ةغُّ ‪۶‬صین ‪۶‬كْ ٓا ٍ‪ ۶‬رضحؿ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬آمؿ‪۶‬یک‪۶‬اخك‪۶‬قا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬رظن‪۶‬‬
‫قیقحت‪۶‬اںی‪۶‬نخس‪ٓ ۶‬ا تسن‪۶‬ہک‪۶‬وس‪۶‬دنگ‪۶‬وخّدٍ‪۶‬رضحؿ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪ ۶‬تقیقح‪۶‬ںیم‪۶‬ینعم‪۶‬قالکل‪۶‬قاك‪۶‬ؽ‪۶‬اصَ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ةغّ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ن‬
‫لج‪۶‬خالہل‪ ۶‬زٌُٔ‪۶‬ریغ‪۶‬داؿ ‪۶‬ؽ ‪۶‬افصؿ ‪۶‬وخد ‪۶‬كْاےئااہظِّ‪۶‬رشَ‪ ۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬قیقحت‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ازعلؿ ‪۶‬اک ‪۶‬اینپ ‪۶‬داؿ ‪۶‬ؽ ‪۶‬افصؿ‪۶‬‬
‫ؽْػولـ‪۶‬ؽ‪۶‬زیمت‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬زیچ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬كْد‪۶‬رمدص‪۶‬ؽ‪۶‬تبسن‪۶‬قااشیٍ‪۶‬قا‪۶‬دبادنن‪ ۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬یسک‪۶‬زیچ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬قاد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اٖ‪۶‬ےیل‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬‬
‫ہک ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬ارم ‪۶‬میظع ‪۶‬ؽرشفی ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪،‬ت ‪ٓ ۶‬ا ہکن ‪۶‬امظع ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬تبسن‪ ۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ہک‪۶‬قًسًـ ‪۶‬اٖ ‪۶‬زیچ‪۶‬اک‪۶‬رشَ‪،‬تیلضف‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫اتممّ ‪۶‬وہقا ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬وہ‪۶‬اجےئ‪۶‬قاہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اجٍ ‪۶‬ںیل‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬زیچ‪۶‬تمظع‪۶‬ؽ‬ ‫وبےئ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اخل‪2۶‬۔‬
‫رشَ‪۶‬ؽایل‪۶‬ےہ۔ہی‪۶‬بلطم‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬زیچ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬‬
‫تبسن‪۶‬امظع‪۶‬ےہ‪۶‬اخل(ؿ)‬
‫ٓا كف ‪۶‬قاعوہ( ٓا وھٹںی ‪ٓ ۶‬ا كف)‪:‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع ‪۶‬ںیم ‪۶‬اج ‪۶‬اجب ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬اقًواء ‪۶‬مہیلع ‪۶‬العلؾاہ ‪۶‬ؽالًواء ‪۶‬ےس ‪۶‬افکّ ‪۶‬یک ‪۶‬اجہالت ‪۶‬خدال‪۶‬ذموکّ ‪۶‬سج ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اطمہعل‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اایقشء‪۶‬رطج‪۶‬رطج‪۶‬ےس‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬ںیم‪۶‬تخس‪۶‬کالیم‪۶‬ؽ‪۶‬وہیبدہ‪۶‬وگیئ‪۶‬رکےت‪۶‬اؽّ‪۶‬رضحاؿ‪ّ۶‬لس‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽ‪۶‬السالص‪۶‬‬
‫اےنپ‪۶‬ملح‪۶‬ؽ‪۶‬میظع‪۶‬ؽ‪۶‬لضف‪۶‬رکمی‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬وجاؿ‪۶‬دےتی۔دیسقا‪۶‬ونج‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وقص‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬‬
‫ک‬
‫كشیب‪۶‬مہ‪۶‬ںیھمت‪ ۶‬ھال‪۶‬رمگاہ‪۶‬ےتھجمس‪۶‬ںیہ۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫ّٓامقا‪:‬‬
‫اُ‪۶‬ریمی‪۶‬وقص‪!۶‬ےھجم‪۶‬رمگایہ‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬هالہق‪۶‬ںیہن‬ ‫‪‬‬ ‫"‬

‫‪ 1‬یالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالسادسیالنو عیاالخا مسیالقصلیالخا مسییالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۲۵۱ /۰‬نسیمیالریاضیفیشرحییشقاءی‬

‫الِایضیعیاضیالبابیاالولیالقصلیالرا بعیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬دنہ‪۵۵۲ /۵۶‬‬

‫‪2‬‬
‫یمدار جیالنبوةیقاؿ‪۶‬وسص‪۶‬دّایبٍ‪۶‬لضف‪۶‬ؽرشاتف‪۶‬ہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۲۱ /۵۶‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲۳/ ۳‬‬
‫‪Page 162 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیم‪۶‬وت‪ّ۶‬وسل‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬اعمل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس۔‬ ‫‪1"‬۔‬
‫دیسقا‪۶‬وہد‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽ‪۶‬السالص‪۶‬ےس‪۶‬اعد‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬‬
‫لغً ًوا‪۶‬مہ‪۶‬ںیھمت‪۶‬دماظف‪۶‬ںیم‪۶‬ایخل‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬امہُّ‪۶‬امگٍ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪ ‬‬
‫مت‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ٹوھ ے‪۶‬وہ۔‬
‫ّٓامقا‪:‬‬
‫اُ‪۶‬ریمی‪۶‬وقص‪!۶‬ھجم‪۶‬ںیم‪۶‬اصال‪۶‬افسہـ ‪۶‬ںیہن‪،‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬ربمغیپ‪۶‬وہٍ‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫لًل‬
‫ّؿ‪۶‬ا مًَ‪۶‬اک۔‬
‫دیسقا‪۶‬بیعش‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬دمنی‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬‬
‫ن‬
‫مہ ‪۶‬ںیھمت ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ںیم ‪۶‬زمکؽّ ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬ںیہ۔اؽّ ‪۶‬ارگ ‪ ۶‬مھاُّ ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ےک ‪۶‬ہی ‪۶‬دنچ‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫" ‪‬‬
‫ٓا دیم‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬مہ‪۶‬ںیھمت‪۶‬رھتپؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬امّےت‪،‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬مت‪۶‬امہّی‪۶‬اگنہ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫‪4"‬۔‬
‫زعؿ‪۶‬ؽاےل‪۶‬ںیہن۔‬
‫ّٓامقا‪:‬‬
‫ن‬
‫اُ‪۶‬ریمی‪۶‬وقص‪!۶‬ایک‪۶‬ریمُ‪۶‬ےبنک‪۶‬ےک‪۶‬ہی‪۶‬دعمؽد‪۶‬ول ‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اهلل‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪ّ۶‬كْد‪ٚ‬ـ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اےس‪۶‬مت‪۶‬قالکل‪۶‬نھالےئ‪۶‬ےھٹیب‪۶‬وہ۔‬
‫‪5"‬۔‬
‫دیسقا‪۶‬ومٰیس‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬وعٍ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬‬
‫ریمُ‪۶‬امگٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬اُ‪۶‬ومیس‪!۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬اجدؽ‪۶‬وہا۔‬ ‫‪6"‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫ّٓامقا‪:‬‬
‫وت ‪۶‬وخؿ ‪۶‬اجاتن ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اںیھن ‪۶‬ت ‪۶‬اقاّا ‪۶‬رگم ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ؽ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ےک ‪۶‬امكل ‪۶‬ےن ‪۶‬دولٍ‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫" ‪‬‬
‫یک‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪۶‬وھک ےن‪۶‬وک‪،‬اؽّ‪۶‬ریمُ‪۶‬نیقی‪۶‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬اُ‪ّٓ۶‬وعٍ‪ !۶‬وت‪ ۶‬ہالك‬
‫‪‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲۵/ ۳‬ا‬
‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲۲/ ۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲۳/ ۳‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۵/ ۵۵‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۲/ ۵۵‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۳۵/ ۵۳‬‬

‫‪Page 163 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وہےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ۔‬ ‫‪1"‬۔ی ی‬
‫لوً‬ ‫لم‬
‫رگم‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬الضف‪۶‬ا شيؾنیب‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬اخمت‪۶‬ا وًَ‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽیلع‪ٓ ۶‬ا ہل‪۶‬ؽ‪۶‬ااحصہب‪۶‬انیعمج‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬‬
‫ل‬
‫ؽاال ‪۶‬ںیم ‪۶‬افکّ ‪۶‬ےن ‪۶‬وج ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬دّاّی ‪۶‬یک‪۶‬ےہ ‪۶‬كلم ‪۶‬ا سمؾاؿ ‪۶‬ؽ ‪۶‬االّص ‪۶‬لج ‪۶‬خالہل‪۶‬وخد ‪۶‬لفکتم ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬وہا ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬ارکص ‪۶‬ولطمؿ‪۶‬‬
‫امظع‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬دماہعف‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔رطج‪۶‬رطج‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬زنتہی‪۶‬ؽ‪۶‬ربتكف‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امیئ۔اجاجب‪ّ۶‬عف‪۶‬‬
‫اسلاص ‪۶‬ادعاےئ ‪۶‬اقاص ‪۶‬رپ ‪۶‬مسق ‪۶‬قاد ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬ینغ ‪۶‬ینغم‪۶‬زعدجمہ ‪۶‬ےن ‪۶‬ۂ ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬ذقاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬ینغ ‪۶‬رک‪۶‬دقا‪،‬اؽّ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫وجاؿ ‪۶‬دانی‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬وخد ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬دےنی‪۶‬ےس‪۶‬دبّاہج‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬رتہب‪۶‬وہا۔اؽّ ‪۶‬ہی‪۶‬ؽہ‪۶‬رمہبت‪۶‬یٰمظع ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اہنكف ‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬کھوا۔‪۶‬‬
‫‪(2" ‬ہی ‪۶‬اهلل‪۶‬اک ‪۶‬لضف ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج ‪۶‬اچےہ‪۶‬اطعّٓامقاےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اهلل‪۶‬كُْ‪۶‬لضف‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪‬‬
‫ؽاال‪۶‬ےہ۔ؿ)(‪)۵‬افکّ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬‬
‫اُ‪۶‬ؽہ‪۶‬نج‪۶‬رپ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ارتا‪،‬كشیب‪۶‬مت‪۶‬ونجمٍ‪۶‬وہ۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫مسق‪۶‬ملق‪۶‬اؽّ‪۶‬وناہتشےئ‪۶‬طالقك‪۶‬یک‪۶‬وت‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬لضف‪۶‬ےس‪۶‬ۂ‬ ‫‪4‬‬
‫‪"‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫زگ‪۶‬ونجمٍ‪۶‬ںیہن۔‬
‫اؽّ‪۶‬ےب‪٘۶‬کؤٌُ‪۶‬ےیل‪۶‬ارج‪۶‬ےب‪۶‬قاقا‪۶‬ےہ۔‬ ‫‪5"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ہک‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬دویاونٍ‪۶‬یک‪۶‬دبّقاین‪۶‬رپ‪۶‬ربص‪۶‬رکقا‪۶‬اؽّ‪۶‬ملح‪۶‬ؽرکص‪۶‬ےس‪۶‬شیپ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ۔ونجمٍ‪۶‬وت‪۶‬یتلچ‪۶‬وہا‪۶‬ےس‪۶‬ااھجل‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪،‬ریتا‪٘۶‬ا‪۶‬ملح‪۶‬ؽربص‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫امتص‪۶‬اعمل‪۶‬ےک‪۶‬ىغالء‪۶‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬اتبدُ۔‬
‫اؽّ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬وت‪۶‬كُْ‪۶‬تمظع‪۶‬ؽاےل‪۶‬ادؿ‪۶‬ذہتا ‪۶‬رپ‪۶‬ےہ۔‬ ‫‪6"‬۔‬ ‫"‬
‫ہک‪۶‬اقك‪۶‬ملح‪۶‬ؽربص‪۶‬ایک‪۶‬ریتی‪۶‬تلصخ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬دّہج‪۶‬میظع‪۶‬ؽقاوشتک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اخالص‪۶‬اعطالٍ‪۶‬اہجٍ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۳۲/ ۵۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/۱۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲/ ۵۱‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۶۵/ ۲۴‬ؽ‪۲‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/ ۲۴‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/ ۲۴‬‬
‫‪Page 164 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عمتجم‪۶‬وہ‪۶‬رک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اقك‪۶‬ہمش‪۶‬وک‪۶‬ںیہن‪۶‬ےتچنہپ۔رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رکادناھ‪۶‬وکٍ‪۶‬وج‪۶‬ےھجت‪۶‬اےسی‪۶‬ظفل‪۶‬ےس‪۶‬قاد‪۶‬رکُ‪،‬رگم‪۶‬ہی‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬ادناھ‪۶‬نپ‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬دنچ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬اک‪۶‬ےہ۔‬
‫رقنعا ‪۶‬وت‪۶‬یھب‪۶‬دےھکی‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬دھکی‪۶‬ںیل‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫سِ‪۶‬ونجٍ‪۶‬ےہ۔‬ ‫ک‬
‫ک‬
‫ٓا ج ‪۶‬اینپ ‪۶‬ےب ‪۶‬رخدی ‪۶‬ؽ ‪۶‬دویایگن ‪۶‬ؽوکّ ‪۶‬قاینط‪۶‬ےس ‪۶‬وج‪۶‬اچںیہ ‪۶‬ہہک ‪۶‬ںیل‪ٓ ،‬ا ںیھکن ‪۶‬ےنلھک ‪۶‬اک‪۶‬دٍ ‪۶‬ظٓا ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ؽدنمش‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رپ ‪ ۶‬ھال‪۶‬‬
‫اچاتہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ونجمٍ‪۶‬وکٍ‪۶‬اھت۔‬
‫(‪)۲‬ؽیح‪۶‬ارتےن‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬دونٍ‪۶‬دری‪۶‬یگل‪۶‬اکّٓ‪۶‬وبےل‪:‬‬
‫كشیب‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬وھچّدقا‪،‬‬ ‫انیمحمدیایودعہیربہیوقالہی‪2‬۔ ی‬
‫اؽّ‪۶‬دنمش‪۶‬ڑکپا۔‬
‫قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫مسق‪۶‬ےہ‪۶‬دٍ‪۶‬ڑچےھ‪۶‬یک‪،‬اؽّ‪۶‬مسق‪ّ۶‬اؿ‪۶‬یک‪۶‬ذـ‪۶‬ادنھٌٔی‪۶‬داےل۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫قامسق‪۶‬اُ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ریتُ‪ّ۶‬ؽےئ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬یک‪،‬اؽّ‪۶‬مسق‪۶‬ریتی‪ّ۶‬فل‪۶‬یک‪۶‬ذـ‪۶‬ےتکمچ‪ّ۶‬اسخّؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬رھکب‪ٓ ۶‬ا ےئ۔‬
‫ت ‪۶‬ےھجت‪۶‬ریتُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬وھچّا‪ ۶‬اؽّت ‪۶‬دنمش‪۶‬انبقا۔‬ ‫‪4"‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫اؽّہی‪۶‬اایقشء‪۶‬یھب‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬وخؿ‪۶‬ےتھجمس‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬ھجت‪۶‬رپ‪۶‬یسیک‪۶‬رہم‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬رہم‪۶‬یہ‪۶‬وک‪۶‬دھکی‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬ےلج‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬دسح‪۶‬ؽانعد‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ہی‪ ۶‬رافٍ‪۶‬وجّےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬ےلج‪۶‬دل‪۶‬ےک‪۶‬وھپھپےل‪۶‬وھپّےت‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬ربخ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ےب‪۶‬كش‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ریتُ‪۶‬ےیل‪۶‬داین‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ۔‬ ‫‪5"‬۔‬ ‫"‪‬‬
‫ؽاہٍ‪۶‬وج‪۶‬ںیتمعن‪۶‬ھجت‪۶‬وک‪۶‬ںیلم‪۶‬یگ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬ےن‪۶‬دںیھکی‪،‬ت ‪۶‬اکونٍ‪۶‬ےن‪۶‬ںینس‪،‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬رشب‪۶‬قا‪۶‬كلم‪۶‬ےک‪۶‬ذلُٓ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ںی‪،‬نج‪۶‬اک‪۶‬اامجل‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲ ۱ /۲۴‬‬
‫یمعالمیالتزنیل(تقسییالبغوی)تحتیاآلیۃی‪۰۲۱/ ۵۰‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۲۱ /۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۲ ۵/ ۵۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۰/ ۵۰‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۰/ ۵۰‬‬
‫‪Page 165 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ظٓا ‪۶‬ےہ‪۶‬ےھجت‪۶‬ریتا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اانت‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬وت‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ۔‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬

‫اٖ‪۶‬دٍ‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬دنمش‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپلھک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ریتُ‪۶‬كْاكْ‪۶‬وکیئ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔ریخ‪،‬ارگ‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬ہی‪۶‬ادنےھ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬اک‪۶‬نیقی‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬وت‪۶‬‬
‫ھجت‪۶‬رپ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬میظع‪،‬لیلج‪،‬ریثک‪،‬زجلی‪۶‬ںیتمعن‪ّ۶‬ںیتمح‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬یک‪۶‬وت‪۶‬ںیہن‪۶‬دقمی‪۶‬یہ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہ۔ایک‪۶‬ریتُ‪۶‬ےلہپ‪۶‬اوحال‪۶‬اوھنٍ ےن‪۶‬ت ‪۶‬دےھکی‪۶‬‬
‫‪" ‬ایلی ٰیاخری‬ ‫اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬نیقی ‪۶‬احک ‪۶‬ت ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک ‪۶‬وج‪۶‬رظن ‪۶‬انعكف ‪۶‬ھجت ‪۶‬رپ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ایسی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک‪۶‬یھبک ‪۶‬دبل ‪۶‬اجےئ‪"،‬‬
‫السورة‪2‬یایک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ںیھمت‪۶‬میتی‪۶‬ت ‪۶‬قاقا‪۶‬رھپ‪۶‬ہگج‪۶‬دی(وسّؿ‪۶‬ےک‪۶‬ارخ‪۶‬قك۔ؿ)‬
‫(‪)۰‬افکّ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪3" " :‬۔مت‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہن‪۶‬وہ۔قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اُ ‪۶‬رسداّ ‪!۶‬ےھجم ‪۶‬مسق ‪۶‬ےہ ‪۶‬تمکح ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬یک ‪۶‬وت ‪۶‬كشیب‪۶‬‬ ‫‪4"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪‬‬
‫رملس‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۰‬افکّ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪٘۶‬ارعی‪۶‬اک‪۶‬بیع‪۶‬اگلقا۔قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهالےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ت ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اںیھن‪۶‬رعش‪۶‬اھکسقا‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬اھت۔ؽہ‪۶‬وت‪۶‬ںیہن‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫رگم‪۶‬تحیصن‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ایبٍ‪۶‬ؽاال‪۶‬ظٓ ٓا ٍ۔‬ ‫‪5"‬۔‬
‫(‪)۱‬انمنیقف‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگایخٍ‪۶‬رکےت‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬اتہک‪۶‬ااسی‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬ںیہک‪۶‬اٍ‪۶‬قك‪۶‬ربخ‪۶‬‬
‫‪6‬‬
‫‪"‬‬ ‫ےچنہپ۔ےتہک‪:‬ےچنہپ‪۶‬یگ‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬وہاگ‪،‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬وپںیھچ‪۶‬ےگ‪۶‬مہ‪۶‬رکم‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪،‬ںیمسق‪۶‬اھک‪۶‬ںیل‪۶‬ےگ‪،‬اںیھن‪۶‬نیقی‪ٓ ۶‬ا اجےئ‪۶‬اگ‪،‬ہک‪"۶‬‬
‫ن‬
‫ؽہ‪۶‬وت‪۶‬اکٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬یسیج‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬ںینس‪۶‬ےگ‪۶‬امٍ‪۶‬ںیل‪۶‬ےگ۔قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪7"  " :‬۔ؽہ‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬ےلھب‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اکٍ‪۶‬‬
‫ںیہ۔ہک‪۶‬ٹوھ ے‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۱ /۵۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۲/ ۵۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۰۰/ ۵۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۵/ ۰۲‬قا‪۰۶‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۲۵/ ۰۲‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۲۵/ ۰۲‬‬
‫‪7‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۲۵/ ۵‬‬
‫‪Page 166 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫ذعّ‪۶‬یھب‪۶‬وبقل‪۶‬رک‪۶‬ےتیل‪۶‬ںیہ۔اؽّ‪۶‬امکبل‪۶‬ملح‪۶‬ؽرکص‪۶‬مشچ‪۶‬وپیش‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ۔ؽّت ‪۶‬ایک‪۶‬اںیھن‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬دیھبؽٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬خلؾؿ‪۶‬یک‪۶‬یپھچ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫"‪1‬خدا‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےت‪۶‬ںیہ۔اؽّ‪۶‬ؽہ‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬ارساّ‪۶‬ےس‪۶‬اںیھن‪۶‬علطم‪۶‬رکقاےہ‪،‬رھپ‪ ۶‬مھاّی‪۶‬ٹوھ ی‪۶‬ومسقٍ‪۶‬‬ ‫رپ‪ٓ ۶‬ا اگیہ‪۶‬ںیہن۔"‬
‫"‪2‬۔ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬یک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ؽایعق ‪۶‬امےتن ‪۶‬ںیہ۔ہک ‪۶‬اںیھن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دل ‪۶‬یک ‪۶‬یچس‪۶‬‬ ‫اک ‪۶‬اںیھن ‪۶‬ویکرکن ‪۶‬نیقی ‪ٓ ۶‬ا ےئ۔اہٍ ‪"۶‬‬
‫‪3"‬۔رہمقاین‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےئہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬لیفط‪۶‬ےس‪۶‬اںیھن‪۶‬‬ ‫احوتلٍ‪۶‬رپ‪۶‬ربخ‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬ےیل‪ "۶‬‬
‫یگشیمہ‪۶‬ےک‪۶‬رھگ‪۶‬ںیم‪۶‬كُْ‪۶‬كُْ‪ّ۶‬ےبت‪۶‬ےتلم‪۶‬ںیہ۔اؽّ‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬مشچ‪۶‬وپیش‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔رگم‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ن‬
‫‪4"‬۔اؽّ‪۶‬‬ ‫اک‪۶‬ہجیتن‪۶‬ااھچ‪۶‬ت ‪۶‬وھجمس‪،‬ہک‪ ۶‬مھاّی‪۶‬اتسگ‪۶‬ویخٍ‪۶‬ےس‪۶‬اںیھن‪۶‬اقدا‪۶‬یچنہپ‪۶‬ےہ۔"‬
‫وج‪۶‬ول ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬وک‪۶‬اقدا دںی‪۶‬اٍ‪۶‬ےئلیک‪۶‬دھک‪۶‬یک‪۶‬امّ‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۲‬انب‪۶‬ایب‪۶‬یقش‪۶‬وعلمٍ‪۶‬ےن‪۶‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬ہملک‪۶‬وعلمت ‪۶‬اہک‪:‬‬
‫ارگ‪۶‬مہ‪۶‬دمہنی‪۶‬ولؿ ‪۶‬رک‪۶‬ےئگ‪۶‬وت‪۶‬رضؽّ ‪۶‬اکنل‪۶‬قاۂ ‪۶‬رکاگی‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽاال‪۶‬‬ ‫‪5"‬۔‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫دلیل‪۶‬وک۔‬
‫قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫‪ "‬زعؿ ‪۶‬وت ‪٘۶‬اّی ‪۶‬خدا ‪۶‬ؽّوسل ‪۶‬ؽومنینم ‪۶‬یہ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ےہ‪،‬رپ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫انمنیقف‪۶‬وک‪۶‬ربخ‪۶‬ںیہن۔‬ ‫‪6‬۔‬
‫(‪)۳‬اعص‪۶‬نب‪۶‬ؽالئ‪۶‬یقش‪۶‬ےن‪۶‬وج‪۶‬اصرٌٔادہ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ااقتنل‪۶‬رپ‪۶‬طالل‪۶‬رپ‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬ارتب‪۶‬ینعی‪۶‬لسن‪۶‬كْقدہ‪۶‬‬
‫‪7"‬۔كشیب ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬ںیھمت ‪۶‬ریخ ‪۶‬ریثک ‪۶‬اطع ‪ّٓ۶‬امیئ۔ہک ‪۶‬اؽالد ‪۶‬ےس ‪۶‬قاص ‪۶‬ےنلچ ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫اہک۔قح ‪۶‬لج ‪۶‬ؽهال ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪" :‬‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫مھاّی‪ّ۶‬تعف‪۶‬درک ‪۶‬ےس ‪۶‬ایک‪۶‬تبسن‪،‬رکؽّؽٍ‪۶‬اصذـ ‪۶‬اؽالد ‪۶‬زگُّ‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬قاص ‪۶‬قك‪۶‬وکیئ‪۶‬ںیہن‪۶‬اجاتن‪،‬اؽّ ‪ ۶‬مھاّی‪۶‬انثء‪۶‬اک ‪۶‬داکن‪۶‬وت‪۶‬ایقص‪۶‬‬
‫ن‬
‫ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬اانکَ‪۶‬اعمل‪۶‬ؽارطاَ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےجب‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬قاص‪۶‬قایم‪۶‬اک‪۶‬ہبطخ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬اابطص‪۶‬كلف‪ٓ ۶‬ا افص‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۲۵/ ۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۲۵/ ۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۲۵/ ۵‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالعظیمی‪۲۵/ ۵‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۴/ ۲۰‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۴/ ۲۰‬‬
‫‪7‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵/ ۵۳۴‬‬
‫‪Page 167 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّنیم ‪۶‬ںیم ‪۶‬ڑپاھ ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگ۔رھپ ‪۶‬اؽالد ‪۶‬یھب ‪۶‬ںیھمت ‪۶‬سیفن ‪۶‬ؽ ‪۶‬بیط ‪۶‬اطع ‪۶‬وہیگ ‪۶‬نج ‪۶‬یک ‪۶‬دعاء ‪۶‬ےس ‪۶‬دعاےئ ‪۶‬اعمل ‪۶‬رموبؽ ‪ّ۶‬ہوگی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬وسا ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫املسمٍ‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬قال‪۶‬ےچب‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬مت‪٘۶‬ا‪۶‬رہمقاٍ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وکیئ‪۶‬ںیہن‪َ ،‬قلکہ‪۶‬تقیقح‪۶‬اکّ‪۶‬وک‪۶‬رظن‪۶‬ےیجیک‪۶‬وت‪۶‬امتص‪۶‬اعمل‪ ۶‬مھاّی‪۶‬اؽالد‪۶‬ونعمی‪۶‬‬
‫ن‬
‫ےہ‪۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪،‬اؽّ‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬یہ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪ٚ۶‬ـ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ّٓشنی‪۶‬وہیئ۔ایس‪۶‬ےیل‪۶‬ذـ‪۶‬اوب‪۶‬ارشبل‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ںیھمت‪۶‬قاد‪۶‬رکےت‪۶‬‬
‫ین‪1‬۔اُ‪۶‬ریمُ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےٹیب‪۶‬اؽّ‪۶‬تقیقح‪۶‬ںیم‪۶‬ریمُ‪۶‬قاؿ۔رھپ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬ںیہمت‪۶‬انلم‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫وت‪۶‬ویٍ‪۶‬ےتہک‪۶‬یایابینیصورةیواباییمع ر ی‬
‫اٖ‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬وت‪۶‬خدا‪۶‬یہ‪۶‬اجےن۔ذـ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ہی‪۶‬انعكف‪۶‬كيًاكف‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬ذبمؽل‪۶‬وہ۔وت‪۶‬مت‪۶‬اٍ‪۶‬اایقشء‪۶‬یک‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬دّاّی‪۶‬رپ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ولمل‪۶‬وہ َقلکہ‪۶‬‬
‫‪3"‬۔وج‪۶‬اہمتّا‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔ ّؿ‪۶‬ےک‪۶‬رکشات ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپوھ‪۶‬اؽّظٓقاین‪۶‬رکؽ۔"‬ ‫"‬
‫دنمش‪۶‬ےہ‪۶‬ؽیہ‪۶‬لسن‪۶‬كْقدہ‪۶‬ےہ۔ہک‪۶‬اؽّاہمتُّ‪۶‬دنی‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬وبہج‪۶‬اذوالَ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬لسن‪۶‬ےس‪۶‬خدا‪۶‬وہرکاہمتُّ‪۶‬دینی‪۶‬وٹیبٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬امشّےئک‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔رھپ‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬ےب‪۶‬لسن‪۶‬وہقا۔وت‪۶‬یہی‪۶‬یہس‪۶‬ہک‪۶‬قاص‪۶‬ت ‪۶‬اتلچ۔اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاص‪۶‬دباکقایق‪ّ۶‬انہ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬دّہج‪۶‬دبرت‪۶‬ےہ۔‬
‫اہمتُّ‪۶‬دنمش‪۶‬اک‪۶‬قاقاك‪۶‬قا‪۶‬ص‪۶‬ہشیمہ‪۶‬دبی‪۶‬ؽرفننی‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ایل‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬اؽّّؽّ ‪۶‬ایقعـ‪۶‬اٍ‪۶‬اتسگویخٍ‪۶‬یک‪۶‬وپّی‪۶‬زسا‪۶‬قاےئ‪۶‬اگ۔ والعیاذی‬
‫یتعایل۔‬
‫بالل ٰ ی‬
‫(‪)۴‬ذـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ظٓا ‪ّ۶‬ہتش ‪۶‬داّؽٍ ‪۶‬وک ‪۶‬عمج ‪ّٓ۶‬امرک ‪۶‬ؽظع ‪۶‬ؽتحیصن ‪۶‬اؽّا٘الص ‪۶‬ؽاؿاىـ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رطَ‪۶‬دوعؿ‪۶‬یک۔اوببہل‪۶‬یقش‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬‬
‫وٹانٹ‪۶‬اؽّہالك‪۶‬وہقا‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےیل‪۶‬ہشیمہ‪۶‬وک‪،‬ایک‪۶‬ںیمہ‪۶‬ایس‪۶‬ےئل‪۶‬عمج‪۶‬‬ ‫تبالكیسائریالیومیلہذایجمعؾنا‪4‬۔ ی‬
‫ّ‬
‫ایک‪۶‬اھت۔‬
‫‪ 5"‬وٹؿ‪۶‬ےئگ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اہھت‪۶‬اوببہل‪۶‬ےک۔‬ ‫قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهال ےن‪ّٓ۶‬امقا‪":‬‬

‫یالمدخلیالبنیالحاجیفصلیفیمولدیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیدا ریالکتبیالعریبیبیوتی‪۰۰/ ۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/ ۵۳۴‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰ /۵۳۴‬‬
‫‪ 4‬یصحیحیالبخاری یکتابیالتقسی یسورةیتبییدا یایبیلہبی‪ ۵۵۵‬دقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪،۳۰۰/ ۲۶‬صحیحیمسلم یکتابیاالیمان یبابیبیانیمنیماتیعیلی‬

‫ا کقرالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۵۰/ ۵۶‬تقسییالمرایغیتحتیاآلیۃی‪۵/ ۵۵۵‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۲۳/ ۰۳‬‬

‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۶۵/ ۵۵۵‬قا‪۵۶‬‬
‫‪Page 168 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪1"‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ھچک‪۶‬اکص‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬امل‪۶‬اؽّوج‪۶‬امکقا۔‬ ‫اؽّؽہ‪۶‬وخدہالك‪۶‬ؽكْقادوہا‪ "،‬‬

‫‪3"‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬وج‪ّ۶‬ؽڑکلویٍ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2"‬اؿ‪۶‬اھٹیاچاتہےہ‪۶‬ڑھبیتک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم۔"‬ ‫"‬
‫‪4"‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےلگ‪۶‬ںیم‪۶‬عُؾجن‪۶‬یک‪ّ۶‬یس۔‬ ‫اک‪ ۶‬اھٹگ‪۶‬رس‪۶‬رپ‪۶‬ےئل۔"‬
‫قاہلمجل ‪۶‬اٖ ‪ّ۶‬ؽٖ ‪۶‬یک ‪ٓ ۶‬ا ںیتی ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم ‪۶‬دصاہ ‪۶‬ںیلکن‪۶‬یگ۔ایس ‪۶‬رطج‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ویفس ‪۶‬ؽوتبل ‪۶‬رممی ‪۶‬اؽّادرھ ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬دصہقی‪۶‬‬
‫یلع ‪۶‬دیس ‪۶‬مھ ‪۶‬ؽمہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪ ۶‬ےص ‪۶‬اٖ ‪۶‬ومضمٍ ‪۶‬رپ ‪٘۶‬ادہِ ‪۶‬دعل ‪۶‬ںیہ۔رضحؿ ‪۶‬ؽادل ‪۶‬امخد ''سرورالِلوبیفیذکریالمحبوب‪۶‬‬
‫''ںیم ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪'':‬رضح ‪۶‬ؿ ‪۶‬ویفس ‪۶‬وکدؽدھ ‪۶‬ےتیپ ‪۶‬ےچب‪،‬اؽّ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬رممی ‪۶‬وک ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬هًسٰی ‪۶‬یک ‪۶‬وگایہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ولوگٍ ‪۶‬یک ‪۶‬دبامگین ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اجنؿ‪۶‬یشخب‪،‬اؽّذـ‪۶‬رضحؿ‪۶‬اعہشئ‪۶‬رپ‪۶‬اتہبٍ‪۶‬ااھٹ‪۶‬وخد‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬قاك‪۶‬داینم‪۶‬یک‪۶‬وگایہ‪۶‬دی‪،‬اؽّرتسہ‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬ام ںی‪،‬ارگاچاتہ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫اقك ‪۶‬دّذـ ‪۶‬اؽّرھتپ ‪۶‬ےس ‪۶‬وگایہ ‪۶‬دولاقارگم ‪۶‬وظنمّ ‪۶‬ہی ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک ‪۶‬وبحمہب ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬یک ‪۶‬اہطّؿ ‪۶‬ؽقایک ‪۶‬رپ ‪۶‬وخد ‪۶‬وگایہ ‪۶‬دںی ‪۶‬اؽّزعؿ ‪۶‬ؽاطًواّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫نتہی۔‬
‫كْاھ ںی‪ ۶‬۔"ا ٰ‬
‫‪5‬‬

‫لحم ‪۶‬ثّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬اّانیک ‪۶‬دؽلف ‪۶‬ؽرقمقاٍ ‪۶‬رضحؿ‪۶‬ےس ‪۶‬قا ِ‬

‫ایغٍ ‪۶‬رسشک ‪۶‬اتسگبیخ‪۶‬ؽےب ‪۶‬ادیب ‪۶‬شیپ ‪ٓ ۶‬ا ںی۔اؽّقاد٘اہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وجاوبٍ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اںیہن‪۶‬رپ‪۶‬وھچّ ‪۶‬دُ۔رگم‪۶‬اقك‪۶‬رسداّ ‪ ۶‬ہدٍ ‪۶‬اؽاقّ ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ہی‪۶‬كْقاؽ ‪۶‬وہہک‪۶‬اخمنیفل‪۶‬وج‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬دّاّی‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬انجؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬رکںی۔‬
‫رضحؿ‪ٚ۶‬قالٍ‪۶‬اٖ‪۶‬رقمؿ‪۶‬دی‪٘۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬ےنہک‪۶‬دُ‪َ ،‬قلکہ‪۶‬ہب‪۶‬سفن‪۶‬سیفن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬قکٓل‪۶‬وجاؿ‪۶‬رکُ۔ایک‪۶‬ۂ‪۶‬دی‪۶‬لقع‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬اعمطلہ‪۶‬وک‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬نیقی‪۶‬یعطق‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬رساکّ‪۶‬اطلسین‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬ازعاّ‪۶‬اٖ‪۶‬رقمؿ‪۶‬لیلج‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬اک‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّوج‪۶‬اخص‪۶‬رظن‪۶‬‬
‫یالعلمنی۔‬‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬احل‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّؽٍ‪۶‬اک‪۶‬ہصح‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن۔والحمدللیرب ٰ‬
‫ی ونںی ‪ٓ ۶‬ا كف‪:‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ظٓا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےھجت ‪۶‬ریتا ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬ ‫یتعایلیعظمتہ‪":‬‬
‫ٓا كف‪۶‬قا‪ًٚ‬ہ‪:‬قال ٰ‬
‫ےجیھب‪۶‬اگ‪۶‬رعتفی‪۶‬ےک‬ ‫ی‬ ‫ی‬

‫الِرآنیالکریمی‪۶۵/ ۵۵۵‬قا‪۲‬‬
‫‪1‬‬

‫الِرآنیالکریمی‪۶۵/ ۵۵۵‬قا‪۰۶‬‬
‫‪2‬‬

‫الِرآنیالکریمی‪۶۵/ ۵۵۵‬قا‪۰۶‬‬
‫‪3‬‬

‫الِرآنیالکریمی‪۶۵/ ۵۵۵‬قا‪۱۶‬‬
‫‪4‬‬

‫‪5‬یسرورالِلوبیفیذکریالمحبوب‬

‫‪Page 169 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اقمص‪۶‬ںیم۔‬ ‫‪1"‬۔ ی‬
‫حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ؽاجعم‪۶‬رتذمی‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫لوً‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیعنیالمِامی رضحؿ ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬اخمت‪۶‬ا وًَ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬ ‫سئلیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫ےس‪۶‬وسال‪۶‬وہا‪:‬اقمص‪۶‬ومحمد‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬افشىـ۔‬ ‫المحمودیفِالیھویالشقاعۃی‪2‬۔ ی‬
‫ایس‪۶‬رطج‪۶‬ادمح‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمییعینی ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬وقل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫سئلیعنہایرسولیاللیص‬
‫قولہیع ٰیسیانییبعثكیربكیمِامایمحمو ردایطیفِالییھی ''ظٓا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اہمتّا ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬ایسی ‪۶‬ہگج ‪۶‬ڑھکا ‪۶‬رکُ ‪۶‬اہجٍ‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬اہمتّی‪۶‬دمح‪۶‬رکںی''ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬وسال‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪۶‬وت ٓا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫الشقاعۃی‪3‬۔ ی‬
‫ّٓامقا‪۶‬ؽہ‪۶‬افشىـ‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫اؽّافشىـ ‪۶‬یک‪۶‬دحںیثی‪۶‬وخد ‪۶‬وتمارت‪۶‬ؽوہشمّ ‪۶‬اؽّاحصج‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ںیم‪۶‬رمؽی‪۶‬ؽوطسمّ‪،‬نج‪۶‬یک‪۶‬ضعب‪۶‬اٍ ‪٘۶‬اء‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬لکیہ‪۶‬دؽص‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ذموکّ‪۶‬وہٍ‪۶‬یگ۔‬
‫هً‬
‫ا ُٖ‪۶‬دٍ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬یفص‪۶‬اهلل‪۶‬ےس‪ ۶‬سٰی‪۶‬ۃملک‪۶‬اهلل‪۶‬قك‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬اهلل‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یسفن‪۶‬یسفن‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬انایل ایانایل ای‪4‬۔ںیم وہٍ‪۶‬افشىـ‪۶‬ےکےیل‪،‬ںیم‪۶‬وہٍ‪۶‬افشىـ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل۔اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬رقمنیب‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫٘اتک‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬ملکتم۔‪ٚ‬ـ‪۶‬رسرگبابیٍ‪،‬ؽہ‪٘۶‬اخد‪۶‬ؽاقمئ۔‪ٚ‬ـ‪۶‬لحم‪۶‬وخَ‪۶‬ںیم‪،‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا نم‪۶‬ؽقامہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۶۵/ ۵۳‬قا‪۳۵‬‬
‫‪ 2‬یصحیحیالبخارییکتابیالتقسییسورةی‪ ۵۳‬یبابیقولہیع ٰیس یانییبعثكیالخیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۴۲/ ۲۶‬جا معیالرتمذییابوابیالتقسیی‬

‫سورةیبینیاسرائیلیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪۵۰۲/ ۲۶‬‬
‫‪ 3‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعن یایبیھیریرة یالمکتب یاالسالیمیبیوتی‪،۰۰۰/ ۲‬نسیم یالریاضیشرحیشقاء یالِایضیعیاضیبحوالہیاحمدیوی‬

‫الؽیہیقیفصلیفیتقضیلہیبالشقاعۃی‪۰۰۱/ ۲‬‬
‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیفصلیفیتقضیلہیبالشقاعۃیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۵۴۳/ ۵‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 170 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪ٚ‬ـ‪۶‬اینپ‪۶‬رکف‪۶‬ںیم‪،‬اںیہن‪۶‬رکف‪۶‬وعامل۔‪ٚ‬ـ‪ّ۶‬ری‪۶‬خکؾعـ‪،‬ؽہ‪۶‬امكل‪۶‬ؽاحمک‪،‬۔قاّاگہِ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیم‪۶‬دجسہ‪۶‬رکےگنی۔اٍ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اںیہن‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪:‬یای‬
‫محمدیارفعیرأسكیوقلیتسمعیوسلیتعطہیواشقعیتشقع‪1‬۔اُ ‪۶‬دمحم!اانپ ‪۶‬رسااھٹؽ ‪۶‬اؽّرعص ‪۶‬رکؽ ‪۶‬ہک ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬رعص ‪۶‬ینس ‪۶‬اجےئ‪۶‬‬
‫یگ‪،‬اؽّاموگن ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬اطعوہاگ‪،‬اؽّافشىـ ‪۶‬رکؽ ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬افشىـ ‪۶‬وبقل ‪۶‬ےہ۔اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬اؽنیل ‪۶‬ؽ ٓا رخنی ‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّ(یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس)یک‪۶‬دمح‪۶‬ؽانثء‪۶‬اک‪۶‬ہلغلغ‪۶‬ڑپ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگاؽّدؽ‪ٚ‬ـ‪،‬دنمش‪،‬وماقف‪،‬اخمفل‪،‬ۂ‪۶‬صخش‪۶‬وضحّ(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)یک‪۶‬اتیلضفِ‪۶‬‬
‫یالعلمنییی ؎‬
‫ربکٰی‪۶‬ؽایسدؿ‪۶‬یٰمظع‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےئ‪۶‬اگ۔والحمدللیرب ٰ‬
‫‪2‬‬
‫ہب‪۶‬شینٍ‪۶‬اقمےم‪۶‬ؽقاےم‪۶‬ہک‪۶‬داّد‬ ‫اقمص‪۶‬ومحمد‪۶‬ؽقاعـ‪۶‬دمحم‬
‫ٓا ؿ‪۶‬اک‪۶‬اقمص‪۶‬ومحمد‪۶‬اؽّقاص‪۶‬دمحم‪۶‬ےہ‪،‬ااسی‪۶‬اقمص‪۶‬اؽّقاص‪۶‬وکٍ‪ّ۶‬کھواےہ۔ؿ)‬
‫اامص‪۶‬یحم‪۶‬اۃنسل‪۶‬وغبی‪۶‬اعممل‪۶‬الؤٌلی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫نیعبداللیریضیاللیتعایلیعنہیقالیانیاللیع ّزوجلی ینعی‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬كشیب‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ع‬
‫یلیاللیتعایلی اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬وک ‪۶‬لیلخ ‪۶‬انبقا۔اؽّ‬
‫ٰ‬ ‫اتخذیابراھیمیخلیالیوانیصاحبکمیص‬
‫علیہیوسلمیخلیلیاللیوا کرمیالخلقیعیلیاللیثمیقرأی كشیب‪۶‬اہمتُّ‪ٓ ۶‬ا اقص‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬لیلخ‪۶‬اؽّ‬
‫امتص ‪۶‬قلخ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬زعكْ ‪۶‬ؽلیلج ‪۶‬ںیہ۔رھپ ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫‪"‬قال ییجلسہ یعیلی‬ ‫"‬
‫ٓا كف‪۶‬قالؽؿ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬رعٖ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫العرش‪3‬۔ ی‬
‫اھٹبےئ‪۶‬اگ۔‬
‫وعزاینحوہیفیالمواھبی‪4‬للثعلیب۔(اٖ‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬وماہـ ‪۶‬ںیم‪۶‬یبلعث‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وسنمؿ ‪۶‬ےہ۔ؿ)اامص‪۶‬دبعنب‪۶‬دیمح‪۶‬ؽریغہ‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬اجمدہ‪۶‬ذیملت‪ّ۶‬دیش‪۶‬رضحؿ‪۶‬رٌٔاالہم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬یک‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۳۵/ ۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬ی‬
‫یمعالمیالتزنیل(تقسییبغوی)تحتیاآلیۃی‪۳۵ /۵۳‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوت‪۵۳۵/ ۰‬‬
‫‪3‬‬

‫یالمواہبیاللدنیۃیالقصلیالثالثیالشقاعۃیوالمِامیالمحمودیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۰۲ / ۰‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 171 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اںیہن‪۶‬رعٖ‪۶‬رپ‪۶‬اےنپ‪٘۶‬اھت‪۶‬اھٹبےئ‪۶‬اگ۔‬ ‫یتعایلیمعہیعیلیالعرش‪1‬۔ ی‬ ‫یجلسہیالل ٰ‬

‫ینعی‪۶‬تیعمِ‪۶‬رشتفی‪۶‬ؽرکتمی‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ہولٖ‪۶‬ؽسلجم‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ؽاعتمیٰل‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬عسقالین‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین‪۶‬ںیم‪۶‬قالق‪۶‬اامص‪۶‬هالہم‪۶‬دیس‪۶‬الشٓاؽ‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫خیش‪۶‬اال٘الص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬ىسغالین‪ّ۶‬ہمح‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اجمدہ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬وقل‪۶‬ت ‪۶‬اّّؽےئ‪۶‬لقن‪۶‬دموفم‪۶‬ت ‪۶‬اّ‪۶‬تہجی ‪۶‬رظن‪۶‬ونممم‪،‬اؽّاقنٖ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اوب‪۶‬داؽداصذ ِـ‪۶‬ننس‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫عــــــہ‪:‬ردیعیلیالواحدییحیثیبالغیفیاالنکاریعیلی ٰذلكی ہی‪ّ۶‬د ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽادحی‪۶‬رپ‪۶‬ویکہکن‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وقل‪۶‬ےک‪۶‬ااکنّ ‪۶‬ںیم‪۶‬تہب‪۶‬‬
‫وابلغیالجزافیمنت اہیکمایقالیاالولیبلغیا یلسیلیرواہیحیتی ابمہغل ‪۶‬ایک ‪۶‬اؽّاےنپ ‪۶‬ےب ‪۶‬ےکت ‪۶‬کالص ‪۶‬وک ‪۶‬ااہتن ‪۶‬قك ‪۶‬اچنہپقا ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬وقل ‪۶‬اؽل‪۶‬‬
‫ںیم ایک‪۶‬اؽّ‪ٚ‬والؿ ‪۶‬اینپ‪۶‬ریسایب‪۶‬قك‪۶‬اچنہپ۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫قال ی''الیمیل یالیہ یاال یقلیل یالعِل یعدیم یالدین ی‪2‬۔اھ''ی‬
‫رطَ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬املئ ‪۶‬وہاگ ‪۶‬رگممک ‪۶‬لقع ‪۶‬اؽّےب ‪۶‬دنی ‪۶‬اھ۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫واللیتعایل ییسامحیالمسلمنییواحتجیلزعمہیبماالحجۃیلہی‬
‫ٰ‬
‫املسمونٍ ‪۶‬ےس‪۶‬دّزگّ ‪ّٓ۶‬امےئ۔اؽّاٖ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬امگٍ ‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬‬
‫فیہیوقدردہیعلیہیالعلماءیکماییظ ریبالرجو عیایلیالمواھبی‬
‫سج‪۶‬زیچ‪۶‬ےس‪۶‬ادتسالل‪۶‬ایک اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےل‪۶‬وکیئ‪۶‬دلیل‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫یتعایل یقالی ےہ‪،‬كشیب‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬املعء‪۶‬رکاص‪۶‬ےن َ‪ّ۶‬د‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬وماہـ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫وشرحہ یواعظم یماتشبث یبہ یف ی ٰذلك یانہ‬
‫‪ "‬یلمییِلیمِعدا یوالمِامیموضعیالِیامی رشج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬وجم‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬وہقا ‪۶‬ےہ۔‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬كْی‪۶‬‬
‫‪3‬‬
‫"‬
‫الموضعیالِعود۔قالیالزرقاینیواجیبیبانہییصحیعیلیانہی دلیل ‪۶‬سج ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬نمسك ‪۶‬ایک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫‪ّٓ"‬امقا ‪۶‬ےہ"مِعدا یمحمو ردا"ںیہن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اؽّ‬ ‫"‬ ‫المِامیمصدری ی‬
‫اقمص‪۶‬ومعض‪۶‬ایقص‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬ومعض‪۶‬وعقد۔ّّاقین‪۶‬ےن‪۶‬اہکاٖ‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬‬
‫(قایق‪۶‬كْ‪۶‬ہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬ ‫ویٍ‪۶‬دقا‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقمص‪۶‬دصمّ‪۶‬‬

‫‪ 1‬یالمواھبیاللدنیۃیعنیالِسطالینیالمِصدیالعاشریالقصلیالثالثیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۲۰۲/ ۰‬شرحیالزرقاینیعیلیالمواہبیاللدنیۃی‬

‫بحوالہیعبدیبنیحمیدیوغیہیالمِصدیالعاشریالقصلیالثالثی‪۰۲۴/ ۴‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیعنیالِسطالینیالمِصدیالعاشریالقصلیالثالثیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۰۰/ ۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۵/۵۳‬‬
‫‪Page 172 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عىہ‬
‫ےس‪۶‬لقن‪۶‬ایک۔منیانکریھذایالِولیف ویممھتی‪1‬۔وج‪۶‬اٖ‪۶‬وقل‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکُ‪۶‬ؽہ‪ ۶‬ض‪۶‬ےہ۔‬
‫یمیم‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬رظَ‪۶‬اکمٍ‪۶‬اھ۔ینعی‪۶‬ہی‪۶‬وعفمل‪۶‬قلطم‪۶‬ےک‪۶‬اقمئ‪۶‬اقمص‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫میمیالسمیمکان یاھیاییفیِومیمِامیالمقعولیالمطلقیایی ےہ‪۶‬اؽّعٍىٰی‪۶‬ہی‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےھجت‪۶‬ااھٹےئ‪۶‬اگ‪۶‬ااسی‪۶‬ااھٹقا ‪۶‬وج‪۶‬ومحمد‪۶‬‬

‫‪2‬‬

‫وہاگ۔‬ ‫یبعثكیبعثایمحمودا۔ ی‬
‫اقول‪:‬وبالل یالتوفیق یعیل یان یالرافعۃ یبعدالتواضع یمنی اوقل‪(:‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ)اؽّ ‪۶‬وتقیف‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس۔ هالؽہ‪۶‬‬
‫تواضعیللیرفعہیاللیفالِعودیانماییکونیبعدیمایِومیالنیبی اّںی ‪ّ۶‬تعف ‪۶‬وتاعض ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ےہ‪،‬وج ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل ‪۶‬اعزجی‪۶‬رکقا‬
‫صیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیبنیییدییربہیتباركیوتعایلیعیلی ےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اٖ‪۶‬وکّتعف‪۶‬اطعّٓامقاےہ۔ انچہچن‪۶‬وعقد ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ِ‬
‫ےک‪۶‬دقص ‪۶‬خدعـ ‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫قدمیالخدمۃیقدلكیالمکانیمِامیمحمودیومِعدیمحمودی‬
‫ایقعـ ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬وہاگ‪۶‬وتؽیہ‪۶‬اکمٍ ‪۶‬اقمص‪۶‬ومحمد ‪۶‬اؽّدعقم‪۶‬ومحمد ‪۶‬وہاگ‪۶‬اؽّ‬
‫ایلیبماییِتصریعیلیبعضیالشیییئیکمایفی‬
‫یسبحنہیوتع ٰ‬
‫وکالمیالل ٰ‬
‫اهلل‪۶‬اک‪۶‬کالص‪۶‬ضعب‪۶‬ےش‪۶‬رپ‪۶‬عؼيؼٔ ‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ی‬ ‫‪ ‬‬ ‫یتعایل"‪‬‬‫قولہ ٰ ی‬
‫سبحنیاللیالذی اخل(قایک‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬وج‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبُ‪۶‬وک‪ّ۶‬اوتٍ‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫‪،3"‬یوقدثبتیفیاالحادیثیانہیص‬
‫یلیاللیتعایلی ّاؿ‪۶‬ےل‪۶‬ایگ‪۶‬دجسم‪۶‬رحاص‪۶‬ےس‪۶‬دجسمِ‪۶‬اعغٰی‪۶‬قك)اؽّقیقحت‪۶‬ااحدكف‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫ٰ‬

‫یتباركیوتعایلیایا رمایاسبوعایاوی قاكف‪۶‬وہاکچ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اهلل‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽ‬

‫ٰ‬ ‫علیہیوسلمییسجدیبنیییدییربہ‬

‫اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ہتفہ‪۶‬قا ‪۶‬دؽ ‪۶‬ےتفہ‪۶‬دجسہ‪ّ۶‬كْ ‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪۶‬رھپ‪۶‬رس‬ ‫اسبوعنییثمییرفعیراسہ‪،4‬وانما ی‬

‫ااھٹ ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اٖ‪۶‬ہگج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیالواحدییالمِصدیالعاشریالقصلیالثالثیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۰۰/ ۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالعاشریالقصلیالثالثیدارالمعرفۃیبیوتی‪۰۲۴/ ۴‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۵۳‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 173 of 772‬‬

‫جلد‪۰۳‬‬ ‫فتاویرضویہ‬

‫ایسرطحااممدارقطنیےناسوقلیکرصتحیفسامیئ‪،‬اوراسےکایبنںیم‬
‫ےن اقمم ومحمد راھک ےہ دجسم ںیہن راھک۔وت جب ارم وجسد اس‬ ‫(ہیقباحہیشہحفصزگہتش)‬
‫المسجدا فان لم ینف ےک انمیف ےسیک وہاگ؟ وادحی ےن اہک جب اہک اجےئ ہک فالن وک‬
‫ً‬ ‫تعاٰل مقا ًما محمودًا‬
‫سماہ اهلل ی‬
‫ّ‬
‫بہ امرالسجود فلم ذا ینیف امرالقعود قال بادشاہ ےن وعبمث ایک وت اس ےس ہی اھجمس اجبا ےہ ہک بادشاہ ےن‬
‫الواحدی"واذا قیل السلطان بعث فالنافھم منہ انہ اس وقم یک رطف اجیھب ےہ ہک ان یک امہمث یک اصالح رکے‪،‬‬
‫ہی ںیہن اھجمس اجباہک بادشاہ ےن اےس اےنپ شاھت اھٹبایل۔‬
‫ارسلہ اٰل قوم ال صلح مھما تھم وال یفھم منہ انہ‬
‫رراقین ےناہکہیرمدودےہویکہکن ابك ارم اعدی ےہسجےک‬
‫اجلس مع نفسہ ‪1‬۔ قال الزرقاین وھذا مردودبان‬
‫ئ‬
‫خالف وہبا یھب اج ز ےہ۔اس ےک عالوہ ہی ہک اوحا ِل ا رخث وک‬
‫ھذا عادۃ یجوز تخلفھا ع یٰل ان احوال االیخرۃ الیقاس‬
‫اوحال داین رپ ایقس ںیہن ایک اجاتکس۔اهلل اعتیٰل سب وک وعبمث‬
‫عٰل احوال الدنیا یبعمھث اهلل ی‬
‫‪2‬‬
‫تعاٰل یف جمعھم عندہ فسام رک سب وک ابك دیمان ںیم عمج رکاگی باہک ان ےک درایمن‬
‫لیحکم بیمھن ال لریسلھم اٰل قوم فجاز ان یکون ہلصیف فسامےئ ہن ہک ان وک اصالح ےک ےیل یسک وقم ےک باس‬
‫ھذا البعث باالجالس ال للرسال مع ان االرسال کما ےجیھب اگ۔وت اجئز ےہ ہک ہی ثعب اھٹبےن ےک شاھت وہہن ہک ےنجیھب‬
‫یغایر الجلوس فکذا القیام عندہ ولکن الھوس یأیت ےک شاھت باووجدہکی ارشال سج رطح ےنھٹیب ےک اغمریےہ ایس‬
‫بالعجائب والحل ان البعث من عندہ ھو الذی رطح اسےک باسڑھکےرےنہےکیھب اغمریےہنکیل ونجن‬
‫ذکرھا الواحدی والبعث من محل للحضور عندہ بیع ورغبی اومر وک البا ےہ اوراس اک لح ہی ےہ ہک سج‬
‫ثعب وک وادحی ےن درک ایک ےہ وہ ےہ ''بعث من عندہ ''‬
‫الینایف‬
‫اےنپ(بایقئزہحفصا دنئہ)‬

‫المواھب اللدنیۃ بحوالہ الواحدی المقصد العاشر الفصل الثالث المکتب االسالیم بریوت ‪۳۴۶/ ۴‬‬
‫‪1‬‬

‫شرح الزرقاین عٰل المواھب اللدنیۃ المقصد العاشر الفصل الثالث دارالمعرفۃ بریوت ‪۸۳۸/ ۸‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 174 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قاٖ‪۶‬ےس‪۶‬انجیھب۔اؽّؽہ‪۶‬ثعب‪۶‬وج‪۶‬یسک‪۶‬لحم‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬‬ ‫ی‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫الجلوس یعندہ یکما یالیخیف۔قال یالزرقاین یتحت یقولی وہےن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ک ےنھٹ‪۶‬ےک‪۶‬انمیف‪۶‬ںیہن‪،‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬‬

‫الواحدییالیمیلیالیہیالخیھذایمجازیفۃیفیالکالمیالتلیقی وپدیشہ‪۶‬ںیہن۔ؽادحی‪۶‬ےک‪۶‬وقل"الییمیلیالیہیاخل"ےک‪۶‬تحت‪ّّ۶‬اقین‪۶‬‬
‫بطالبیفضالعنیعالمیبعدیثبوتیالِولیعنیتابیعیجلیلی ےن‪۶‬ہی‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ےب‪۶‬اکت‪۶‬کالص‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬یسک‪۶‬ؿالف‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪۶‬آ ‪۶‬‬
‫ووجدیمثلہیعنیصحابینییابنیعباسیوابنیمسعودی‪1‬یاھ۔ی اجہکیئ ‪۶‬اعمل ‪۶‬ےک ‪۶‬القی ‪۶‬وہہکبج ‪۶‬اقك ‪۶‬لیلج ‪۶‬اتقلّ ‪۶‬قایعب ‪۶‬ےس ‪۶‬ہی ‪۶‬وقل‪۶‬‬
‫قلت یبلیعنیثلٰثۃیثالمھثیابنیسالمیکماینِلنایفیالمنتی قاكف ‪۶‬وہاکچ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاب ی‪۶‬لثم‪۶‬دؽ ‪۶‬احصویبٍ ‪۶‬ینعی‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬اؽّانب‪۶‬‬
‫ریضیاللیتعایلیعنہمیاجمعنییثمیبعدیکتابیتیھذایالمحلی وعسمد ‪۶‬ےس۔ںیم ‪۶‬اتہکوہٍ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬نیت ‪۶‬احصہب ‪۶‬ےس۔شیتُ‪۶‬انب‪٘۶‬الص‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ںیہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬نتم‪۶‬ںیم‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمی‬
‫ٰ‬ ‫رأیتیالحدیثیعنیرسولیاللیص‬
‫ك‬
‫انیعمج۔رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬لحم‪۶‬یک‪۶‬اتک ف ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫یالہنایوالحمدللیالٰہنا۔قالیاالمامیالجلیلیالجالی‬
‫و ٰھ نایتم ٰ‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬دحكف ‪۶‬دیھکی‪،‬اہیٍ ‪۶‬امہّی ‪۶‬ثحب ‪۶‬قاص ‪۶‬وہیئگ‪،‬‬
‫لیفیالدریالمنثوریاخرجیالدیلمیعنیابنیعمریریضیاللی‬
‫اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬امہّا ‪۶‬وبعمد ‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬‬
‫یاللیتعایلیعلیہیوسلمی خالل ‪۶‬ادلنی ‪۶‬ویسیط ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح ‪۶‬ےن‪۶‬دّ ‪۶‬روثنّ ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬دیملی ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫تعایلیعنہمایقالیقالیرسولیاللیصیل‬
‫ٰ‬
‫ع ٰیسیانییبعثكیربكیمِامیمحمودایقالییجلسینیمعہیعیلی ی انب‪۶‬رمع‪۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اكف ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫لً ٰالی‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬رکہمی"‬
‫‪("‬ظٓا ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ںیہمت‪۶‬ایسی‪۶‬ہگج‪۶‬ڑھکا‪۶‬رکُ‪۶‬‬
‫اہجٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اہمتّی‪۶‬دمح‪۶‬رکںی)ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالعاشریالقصلیالثالثیدارالمعرفۃیبیوت‪۰۲۴/ ۴‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 175 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عــــــہ‬
‫مظن‪۶‬ےیک۔کمایفینسیمیالریاض(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬میسن‪۶‬ارلقاص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫دنچ‪۶‬ااعشّی‬
‫السریر‪1‬۔وقدیعرفنایمنی ٰھ نایصدقیابنیتیمیۃیفیقولیفی ےھجم ‪۶‬اےنپ ‪٘۶‬اھت ‪۶‬تخت ‪۶‬رپ ‪۶‬اھٹبےئ ‪۶‬اگ۔قیقحت ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬یبلعث‪۶‬‬
‫الثعلیبیانیالواحدییصاحبہیکانیابصریمنہیبالعربیۃیلکنہی ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬انب ‪۶‬ہیمیت ‪۶‬ےک ‪۶‬اٖ ‪۶‬وقل ‪۶‬یک ‪۶‬دصاظف ‪۶‬اجٍ ‪۶‬یل ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ابعدیعنیاتباعیالسف‪2‬یاھ‪،‬وانیکانیابنیتیمیۃینقسہیابعدی ؽادحی‪۶‬وج ‪۶‬یبلعث‪۶‬اک‪٘۶‬ایھت ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬یبلعث ‪۶‬ےس‪۶‬كْ ‪۶‬ھ ‪۶‬رک ‪۶‬رعتیب ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اہمّؿ ‪ّ۶‬کھوا ‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬ا٘الَ‪۶‬یک‪۶‬اابتم‪۶‬ےس‪۶‬تہب‪۶‬یہ‪۶‬دؽّ ‪۶‬ےہ‪۶‬اھ‪۶‬‬
‫وابعدوبالجملۃ یفاسمع یمااثرناہ یعن یاالمام یایبی‬
‫خالہص‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬لُؾ‪۶‬نس‪۶‬ےل‪۶‬اٖ ‪۶‬وک‪۶‬وج ‪۶‬مہ‪۶‬ےن ‪۶‬لقن‪۶‬ایکےہ‪۶‬اامص‪۶‬اوب داؽد‪،‬‬
‫داودواالمامیالداریقطینیواالمامیالعسِالینیف میاالئمۃی‬
‫اامص‪۶‬داّ ‪۶‬علىی‪۶‬اؽّاامص‪۶‬ىسغالین‪۶‬ےس‪،‬ویکہکن‪۶‬ؽہ‪۶‬ااہتنیئ‪۶‬خاللف ‪٘۶‬اٍ‪۶‬‬
‫جلۃیالشانیوایاكیوانیتلتقتیایلیزعمہیلؼسیبذالكیفی‬
‫ٰ‬ ‫اال‬
‫ؽاےل‪ٓ ۶‬ا ہمئ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّاٖ‪۶‬صخش‪۶‬ےک‪۶‬وقل‪۶‬قالط‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اافتلؿ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫چب‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬مہ‪۶‬قلّہ‪۶‬ںیہن ےہ‪،‬اؽّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےئلیک‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫یالعلمنی۔‪۵۲‬منہی ی‬
‫ھذای یالشانیوالحمدللیرب ٰ‬
‫وج‪۶‬امتص‪۶‬اہجونٍ‪۶‬اک‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ےہ۔‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬
‫عــــــہ‪:‬ؽہ‪۶‬ااعشّ‪۶‬ہی‪۶‬ںیہ‪؎ :‬‬
‫یایلیاحمدیالمصط ٰیفینسندیہ ی‬ ‫ی‬ ‫حدیثیالشقاعۃیعنیاحمدی‬
‫یعیلیالعرشیایضایوالینجحدہ ی‬ ‫ی‬ ‫وقدیجاءیالحدیثیباقعادہی‬
‫یوالتدخلوافیہیمایقسدہ ی‬ ‫ی‬ ‫امروایالحدیثیع ٰیلیوج ہ‬
‫یوالتنکروایانہییِعدہ ی‬ ‫ی‬ ‫والتنکیروایانہیقاعد ی‬
‫یتعایلیرحمۃیواسعۃیالخی‪۲۱‬منہ۔ ی‬ ‫‪3‬‬
‫اوردھایفیالنسیمی ۔کالانہیأجادیفی ٰذلكیرحمہیالل ٰ‬
‫ی‬

‫‪1‬‬
‫یالدرالمنثوریتحتیاآلیۃی‪۳۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۴۳/ ۱‬‬
‫‪2‬ی‬
‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیفیتقضیلہیبالشقاعۃیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۰۰ /۲۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 176 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوب‪۶‬اخیشل‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫الِیمۃییجلسی كشیب ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّ۶‬ؽ ِّ‪۶‬ایقعـ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬وضحّ‪۶‬‬ ‫انیمحمدایصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمییومی ٰی‬
‫ّؿ‪۶‬یک‪۶‬رکیس‪۶‬رپ‪۶‬ہولٖ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ۔‬ ‫عیلیکریسیالربیبنیییدییالربی‪1‬۔ی ی‬
‫اعممل‪۶‬ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪٘۶‬الص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬یِعدہیعیلیالکریسی‪2‬۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اںیہن‪۶‬رکیس‪۶‬رپ‪۶‬اھٹبےئ‪۶‬اگ‪،‬صیلیاللی‬
‫تعایلیعلیہیوسلمیوع ٰیلیاٰل ٖہیواصحابہیاجمعنی‪،‬والحمدللیربیال ٰعلمنی(اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬دّؽد ‪۶‬قاّل ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬آ ؿ ‪۶‬رپ‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٰی‬
‫ٓا ل‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬احصہب‪۶‬رپ‪،‬اؽّامتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وج‪۶‬لک‪۶‬اہجونٍ‪۶‬اک‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ٓا كف‪۶‬اعرشہ(دوسںی‪ٓ ۶‬ا كف)‪:‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬رشفی‪۶‬ےک‪۶‬یلیصفت‪۶‬اّ٘اداؿ‪۶‬ؽاحمؽّاؿ‪۶‬ؽلقن‪۶‬اوقال‪۶‬ؽدرک‪۶‬اوحال‪۶‬رپ‪۶‬رظن‪۶‬ےئجیک‪،‬وت‪۶‬ۂ‪۶‬ہگج‪۶‬اٖ‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫رکمی‪۶‬ہیلع‪۶‬الضف‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواےئ‪۶‬رکاص‪۶‬مہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ؽقاال‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪۶‬ؽہ‪۶‬رحبِ‪۶‬دخّاّ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬‬
‫لیصفت‪۶‬وک‪۶‬درتف‪۶‬دّاکّ‪۶‬املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬لثم‪۶‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬ؽانب‪۶‬وفّك‪۶‬ؽ‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪۶‬ؽخالل‪۶‬ویسیط‪۶‬ؽ‪ٙ۶‬ھاؿ‪۶‬عسقالین‪۶‬ؽریغمہ‪ّ۶‬مہمح‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬رفتوقٍ‪۶‬ےس‪۶‬ضعب‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪ّٓ۶‬امقا۔ریقف‪۶‬اؽل‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دنچ‪۶‬ارخااجؿ‪۶‬درک‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬رھپ‪۶‬ضعب‪۶‬اطًواّ‪۶‬ہک‪۶‬قادنك‪۶‬قالم‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬دنہ‪۶‬اقرص‪۶‬ںیم‪۶‬احرضوہےئ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬وطتلی‪۶‬ےس‪۶‬وخَ‪۶‬اؽّااصتخّ‪۶‬اک‪۶‬دصق‪۶‬سیب‪۶‬رپ‪۶‬ااصتقّاک‪۶‬قاىـ‪۶‬وہا‪:‬‬
‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش‪):‬‬
‫رتہمج‪۶‬ااعشّ‪:‬وحباہل‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ‪۶‬مہ‪۶‬ادمح‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قك‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اانسد‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔ہی‪۶‬دحكف‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ٓا یئ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬آ ؿ‪۶‬وک‪۶‬رعٖ‪۶‬رپاھٹبےئ‪۶‬اگاؽّمہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ااکنّ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکےت۔انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬مت‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬کالص‪۶‬افدس‪۶‬‬
‫وک ‪۶‬دالخ ‪۶‬عـ ‪۶‬رکؽ‪،‬ت ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬ااکنّ ‪۶‬رکؽ ‪۶‬ہک‪۶‬آ ؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬رعٖ‪۶‬رپ ‪۶‬ہولہ‪۶‬رگ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ت ‪۶‬یہ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکؽ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬آ ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬رعٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اھٹبےئ ‪۶‬اگ)۔اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬میسن ‪۶‬ارلقاص ‪۶‬ںیم ‪۶‬لمکم ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ایک ‪۶‬ایگ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ہلسلس ‪۶‬ںیم ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬وخؿ ‪۶‬ااعشّ ‪۶‬ےہک ‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬ؽعیس‪ّ۶‬دمـ‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ۔(ؿ)‬

‫یالمواہبیاللدنیہیالمِصدیالعاشریالقصلیالثالثیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۰۰/ ۰‬ؽ‪۲۰۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یمعالمیالتزنیل(تقسییبغوی)تحتیاآلیۃی‪۳۵/ ۵۳‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۳۵/ ۰‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 177 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لى‬
‫(‪)۵‬لیلخ‪۶‬لیلج‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا شول‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ےھجم‪ّ۶‬وسا‪۶‬ت ‪۶‬رکقا‪۶‬سج‪۶‬دٍ‪۶‬ول ‪۶‬ااھٹےئ‪۶‬اج ںی۔‬ ‫‪1" ‬۔‬ ‫"‬
‫بیبح‪۶‬ظٓا ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وخد‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬‬
‫سج‪۶‬دٍ‪۶‬خداّوسا‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬یبن‪۶‬اؽّ‪۶‬اےکس‪٘۶‬اھت‪۶‬ؽاےل‪۶‬املسمونٍ‪۶‬وک۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‬
‫وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬دصےق‪۶‬ںیم‪۶‬احصہب‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬لساّ ِ‬
‫ؿ‪۶‬یٰمظع‪۶‬ےس‪۶‬رشمَ‪۶‬وہےئ۔‬
‫‪3"‬۔(كشیب ‪۶‬ںیم‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬اجےن‪۶‬‬ ‫(‪)۲‬لیلخ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬انمتےئ ‪۶‬ؽاصل‪۶‬لقن ‪۶‬یک‪":‬‬
‫‪4"  ‬۔(قایک‪۶‬‬ ‫ؽاال ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےھجم‪ّ۶‬اہ‪۶‬دُ‪۶‬اگ۔ؿ)بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬وخد‪۶‬قالرک‪۶‬اطعےئ‪۶‬دؽلف‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬دی‪" :‬‬
‫‪5‬‬
‫‪"‬‬ ‫ےہ‪۶‬اےس‪۶‬وج‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبُ‪۶‬وک ‪ّ۶‬اوتٍ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬ےل‪۶‬ایگ۔ؿ)(‪)۰‬لیلخ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬آ ّّؽےئ‪۶‬دہاكف‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امیئ‪":‬‬
‫‪( 6"‬اؽّںیہمت‪۶‬دیسیھ‪۶‬‬ ‫(ؽہ‪۶‬ےھجم‪ّ۶‬اہ‪۶‬دُ‪۶‬اگ۔ؿ)بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬وخد‪۶‬اّ٘ادّٓامقا‪" :‬‬
‫ّاہ‪۶‬داھک‪۶‬دُ۔ؿ)(‪)۰‬لیلخ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےکےئل‪ٓ ۶‬ا قا‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬زعمّ‪۶‬امہمٍ‪۶‬وہےئ‪:‬‬
‫اُ‪۶‬وبحمؿ‪!۶‬ایک‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قاٖ‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ےک‪۶‬زعمّ‪۶‬امہمونٍ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬؟(ؿ)‬ ‫‪7"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےکےئل‪ّٓ۶‬امقا‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رکشلی‪۶‬ؽاپسیہ‪۶‬ےنب‪:‬‬
‫ی اؽّاٍ ‪۶‬وفوجٍ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دمد ‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬دںیھکی‪،‬اہمتّا ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬ ‫"‪8‬ی"‬ ‫" ‪‬‬
‫اہمتّی ‪۶‬دمدوک ‪۶‬قاچن ‪۶‬ۂاّ ‪ّٓ۶‬ےتش ‪۶‬لساٍ ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ےجیھب ‪۶‬اگ‪،‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫‪10"‬۔ ی‬ ‫‪9"‬ی‬
‫ّٓےتش‪۶‬دمد‪۶‬رپ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬

‫یالِرآنیالکریمی‪۴۳/ ۲۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یالِرآنیالکریمی‪۴/ ۲۲‬‬
‫‪2‬‬

‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵ /۰۳‬‬
‫‪3‬‬

‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۵۳‬‬
‫‪4‬‬

‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵/ ۰‬‬
‫‪5‬‬

‫یالِرآنیالکریمی‪۲/۰۴‬‬
‫‪6‬‬

‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/۱۵‬‬
‫‪7‬‬

‫یالِرآنیالکریمی‪۰۳/ ۵‬‬
‫‪8‬‬

‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۱/ ۰‬‬
‫‪9‬‬

‫‪10‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/ ۲۲‬‬
‫‪Page 178 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لً لى‬
‫(‪)۱‬میلک‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امقا‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬خدا‪۶‬یک‪ّ۶‬اضاچیہ‪:‬‬
‫اؽّریتی‪۶‬رطَ‪۶‬ںیم‪۶‬دلجی‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬احرضوہا‪۶‬ہک‪۶‬وت‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہ۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اتبقا‪،‬خدا‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬اضاچیہ‪:‬‬
‫وترضؽّمہ ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬ریھپ ‪۶‬دںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ہلبق ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬سج ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪"2"‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اہمتّی ‪۶‬وخیش‪۶‬ےہ۔اؽّ‪۶‬كشیب‪۶‬ظٓا ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬اہمتّا ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ںیہمت‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬
‫اانت‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬مت‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہاجؽےگ۔(ؿ)‬
‫(‪)۲‬میلک‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اک‪۶‬وخبَ‪ّٓ۶‬وعٍ‪۶‬رصم‪۶‬ےس‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬اجقا‪۶‬ظفلب‪ّٓ۶‬اّ‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫وتںیم‪۶‬اہمتُّ‪۶‬اہیٍ‪۶‬ےس‪۶‬لکن‪۶‬ایگ‪۶‬ہکبج‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬دّا۔(ؿ)‬ ‫"‪4‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬رجہؿ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬قانسح‪۶‬ابعّاؿ‪۶‬ادآّامقا‪:‬‬
‫اؽّاُ‪۶‬وبحمؿ‪!۶‬قاد‪۶‬رک‪۶‬ذـ‪۶‬اکّٓ‪۶‬اہمتُّ‪٘۶‬اھت‪۶‬رکم‪۶‬رکےت‪۶‬ےھت۔(ؿ)‬ ‫"‪5‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫لً لى‬
‫(‪)۳‬میلک‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪ُ ۶‬فؾّ‪۶‬رپ‪۶‬کالص‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬اےس‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپ‪۶‬ؿاۂ‪ّٓ۶‬امدقا‪:‬‬
‫اؽّںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجت ‪۶‬دنسپ ‪۶‬ایک‪،‬اؿ ‪۶‬اکٍ ‪۶‬اگل ‪۶‬رک ‪۶‬نس ‪۶‬وج ‪۶‬ےھجت ‪۶‬ؽیح ‪۶‬وہیت‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ےہ‪،‬كشیب‪۶‬ںیم‪۶‬یہ‪۶‬وہٍ‪۶‬اهلل‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬وسا‪۶‬وکیئ‪۶‬وبعمد‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬‬ ‫ایلی ٰاخریاالٰیات۔‬
‫‪6‬‬
‫‪ "‬۔ ٰ‬ ‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬
‫ریمی‪۶‬دنبیگ‪۶‬رک‪۶‬اؽّریمی‪۶‬قاد‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬امنّ‪۶‬اقمئ‪ّ۶‬ھک۔ ٓا قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ٓا رخ‪۶‬قك۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۰/ ۲۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰۰/ ۲‬‬
‫‪3‬یالِرآنیالکریمی‪۱ /۵۰‬ی‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/ ۲۲‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۳/ ۴‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰ ۵۰/ ۲۳‬‬
‫‪Page 179 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل‬
‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬وفص‪۶‬ا سمٰؾٰؿ‪۶‬اکمہمل‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬اپھچقا‪:‬‬
‫اؿ‪۶‬ؽیح‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبُ‪۶‬وک‪۶‬وج‪۶‬ؽیح‪ّٓ۶‬امیئ۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫(‪)۴‬داؽدہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬اّ٘ادوہا‪:‬‬
‫وخاشہ‪۶‬یک‪۶‬ریپؽی‪۶‬ت ‪۶‬رکقا‪۶‬ہک‪۶‬ےھجت‪۶‬اکہبدُ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےس۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫" ‪ ‬‬
‫س‬‫ؼ‬‫ل‬
‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم ض‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫وکیئ‪۶‬قاؿ‪۶‬اینپ‪۶‬وخاشہ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬اتہک‪،‬ؽہ‪۶‬وت‪۶‬ںیہن‪۶‬رگم‪۶‬ؽیح‪۶‬ہک‪۶‬ااقل‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫وہیت‪۶‬ےہ۔‬
‫اؿ‪۶‬ریقف‪۶‬رعص‪۶‬رکقاےہ‪۶‬وباللیالتوفیق‪)۵(:‬ونج‪۶‬ؽوہد‪۶‬امہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬داعلقن‪ّٓ۶‬امیئ‪:‬‬
‫د‬
‫ایہٰل‪!۶‬ریمی‪۶‬دمد‪ّٓ۶‬ام دبال‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪ ۶‬ھوالقا۔‬ ‫‪4"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬وخد‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬ریتی‪۶‬دمد‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگّكْد‪ٚ‬ـ‪۶‬دمد۔‬ ‫‪5" ‬۔‬ ‫"‬
‫لى‬ ‫لً‬
‫(‪)۵۳‬ونج‪۶‬ؽلیلخ‪۶‬امہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬یک‪۶‬داعےئ‪۶‬رفغمؿ‪۶‬یک‪:‬‬
‫عــــــہ‬
‫اُ‪۶‬امہُّ‪ّ۶‬ؿ!ےھجم‪۶‬شخب‪۶‬دُ‪۶‬اؽّریمُ‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‬ ‫‪‬‬ ‫"‬

‫عــــــہ‪:‬ہی‪۶‬ظفل‪۶‬داعےئ‪۶‬لیلخ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّداعےئ‪۶‬ونج‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اٍ‪۶‬وظفلٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اُ‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪!۶‬ےھجم‪۶‬شخب‪۶‬دُ‪۶‬اؽّریمُ‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬اؽّاےس‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫وج ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ریمُ ‪۶‬رھگُ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬املسمٍ‪۶‬‬ ‫‪6"‬۔‬
‫رمدؽٍ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬املسمٍ‪۶‬وعّوتٍ‪۶‬وک۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳/ ۱۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲ /۰۴‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰ ۰/ ۱۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲/ ۲۰‬‬
‫‪5‬یالِرآنیالکریمی‪۰/ ۰۴‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۴/۵۰‬‬
‫‪Page 180 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وک‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬املسمونٍ‪۶‬وک‪۶‬سج‪۶‬دٍ‪۶‬اسحؿ‪۶‬اقمئ‪۶‬وہاگ۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬
‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬وخد‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬یک‪۶‬رفغمؿ‪۶‬اموگن‪:‬‬
‫اؽّ‪۶‬اُ‪۶‬وبحمؿ!اےنپ‪۶‬اخوصٍ‪۶‬اؽّاعص‪۶‬املسمٍ‪۶‬رمدؽٍ‪۶‬اؽّ وعّوتٍ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‬
‫ےک‪۶‬گواوہٍ‪۶‬یک‪۶‬اعمیف‪۶‬اموگن۔(ؿ)‬
‫(‪)۵۵‬لیلخ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬آ قا‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ولھچپٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اےنپ‪۶‬درک‪۶‬لیمج‪۶‬قایق‪ّ۶‬ےنہ‪۶‬یک‪۶‬داعیک‪:‬‬
‫اؽّریمیچس‪۶‬قاومّی‪ّ۶‬ھک‪۶‬ولھچپٍ‪۶‬ںیم۔(ؿ)‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫" ‪  ‬‬
‫‪(۶4" ‬اؽّمہ ‪۶‬ےن‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬ےئل‪۶‬اہمتّا‪۶‬درک‪ُ ۶‬قلود‪۶‬رکدقا۔ؿ)‪۶‬اؽّ اٖ‪۶‬‬ ‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےسوخد‪ّٓ۶‬امقا‪" :‬‬
‫ےس‪۶‬اٰیلع‪۶‬ؽاّعف‪۶‬ظٓدہ‪۶‬طال‪:‬‬
‫ظٓا ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اہمتّا ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ںیہمت‪۶‬ایسی‪۶‬ہگج‪۶‬ڑھکا ‪۶‬رکُ‪۶‬اہجٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬ ‫‪5"‬۔‬ ‫"‬
‫اہمتّی‪۶‬دمحرکںی۔(ؿ)‬
‫ہک ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬اؽنیل ‪۶‬ؽ ٓا رخنی ‪۶‬عمج‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک‪۶‬دمح ‪۶‬ؽانثء ‪۶‬اک ‪۶‬وشّۂ ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬ےس‪۶‬وجٖ ‪۶ ٍّ۶‬وہاگ۔(‪)۵۲‬لیلخ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک ‪۶‬ہصق‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫‪( 6"‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬ولؽ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫ّٓامقا‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬وقص‪۶‬ولؽ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪ّ۶‬عف‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ںیم تہب‪۶‬وکشش‪۶‬یک‪" :‬‬
‫‪8"‬۔اٖ‪۶‬یتسب‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫‪7"‬۔اُ‪۶‬اكْامیہ‪!۶‬اٖ‪۶‬ایخل‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬ڑپ۔رعص‪۶‬یک‪":‬‬ ‫‪‬‬ ‫ںیم‪۶‬ڑگھجےن‪۶‬اگل۔ؿ)"‪‬‬
‫‪9" ‬۔ںیمہ‪۶‬وخؿ‪۶‬ولعمص‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ںیہ۔بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬‬ ‫ولؽ‪۶‬وج‪۶‬ےہ۔مکح‪۶‬وہا‪":‬‬
‫اهلل‪۶‬اٍ‪۶‬اکّٓؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬اُ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اعمل!‪۶‬‬ ‫‪10"‬۔‬ ‫"‬
‫لُؾ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬ام ےہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۴/ ۳۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵ /۰۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۰/ ۲۲‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/ ۵۰‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۵/ ۵۳‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۰/ ۵۵‬‬
‫‪7‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۲/۵۵‬‬
‫‪8‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۲۵‬‬
‫‪9‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۲۵‬‬
‫‪10‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۴‬‬

‫‪Page 181 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪1"‬ایہٰل‪!۶‬ریمی‪۶‬داع‪۶‬وبقل‪ّٓ۶‬ام۔بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫(‪)۵۰‬لیلخ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا‪" :‬‬

‫ؽملس‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬ویلیفطٍ‪۶‬وک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬‬
‫اہمتّاّؿ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬ےھجم‪۶‬ےس‪۶‬داع‪۶‬اموگن‪۶‬ںیم‪۶‬وبقل‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ۔‬ ‫‪2" ‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫(‪)۵۰‬میلک‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬رعماج‪۶‬دّذـ‪۶‬داین‪۶‬رپ‪۶‬وہیئ‪:‬‬
‫دنا ‪۶‬یک‪۶‬یئگ‪۶‬دیماٍ ‪۶‬ےک‪۶‬دا ںی‪۶‬انکُّ‪۶‬ےس‪۶‬كْتک‪۶‬ؽاےل‪۶‬اقمص‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ںیم ڑیپ‪۶‬ےس۔(ؿ)‬ ‫"‪3‬۔‬
‫لمًى‬
‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رعماج‪۶‬دسّہ‪۶‬ا ہٰی‪۶‬ؽّٓدؽ ِ‬
‫ٖ‪۶‬اٰیلع‪۶‬قك‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امیئ‪:‬‬
‫ل‬
‫دسّہ‪۶‬ا مًىہٰی‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ذيـ‪۶‬ااملؽٰی‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫‪4"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫لى‬ ‫لً‬
‫(‪)۵۱‬میلک‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےن‪۶‬ؽظف‪۶‬اّ٘ال‪۶‬اینپ‪۶‬دل‪۶‬یگنت‪۶‬یک‪۶‬اکشكف‪۶‬یک‪:‬‬
‫اؽّریما ‪۶‬ہنیس‪۶‬یگنت‪۶‬رکقاےہ‪۶‬اؽّریمی‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬ںیہن‪۶‬یتلچ‪۶‬وت‪۶‬لُؾ‪۶‬‬ ‫‪5" ‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫اہّؽٍ‪۶‬وک‪۶‬یھب‪ّ۶‬وسل‪۶‬رک۔(ؿ)‬
‫‪"‬۔‬ ‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬وخد ِ‬
‫‪۶‬رشج‪۶‬دص‪۶ّ۶‬یک‪۶‬دؽلف‪۶‬یشخب‪،‬اؽّاٖ‪۶‬ےس‪۶‬تنمِ‪۶‬یٰمظع‪ّ۶‬یھک‪ " :‬‬
‫لً لى‬
‫(ایک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اہمتّا‪۶‬ہنیس‪۶‬اشکدہ‪۶‬ت ‪۶‬ایک۔ؿ)(‪)۵۲‬میلک‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬رپ‪۶‬اجحؿ‪۶‬قاّ‪۶‬ےس‪۶‬یلجت‪۶‬وہیئ‪:‬‬
‫رھپ‪۶‬ذـ ‪۶‬ؽہ ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ ‪۶‬آ قا‪،‬دنا ‪۶‬یک ‪۶‬یئگ‪۶‬ہک ‪۶‬كْتک‪۶‬دقا ‪۶‬ایگ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وج ‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫‪6" ‬۔‬ ‫"‬
‫ٓا ‪۶‬یک‪۶‬ہولہ‪۶‬اگہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ(ینعی‪۶‬رضحؿ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص)‬
‫لٔ ى‬
‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬ہولہ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬یلجت‪۶‬وہیئ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬یھب‪۶‬اغكف‪ ۶‬ش ض‪۶‬ؽمیظعت‪۶‬ےکےئل‪۶‬قاافلؽ‪۶‬اراہص‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬یئگ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۰۳/ ۵۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۳/ ۰۳‬‬
‫‪3‬یالِرآنیالکریمی‪۲۰/۲۴‬ی‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۱ ۵۰/ ۱۰‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۲۲‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۵۰‬‬
‫‪Page 182 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ذـ‪۶‬اھچ‪۶‬ایگ‪۶‬دسّہ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اھچقا۔‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬

‫انب‪۶‬ایب‪۶‬احمت‪،‬انب‪۶‬رمدؽہی‪،‬كْاّ‪،‬اوبیلعی‪،‬یقہیب‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬دحكف‪ ۶‬رلی‪۶‬رعماج‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫ثمیا نتیھیایلیالسدرةیفغشی اینوریالخالّقیعزوجلی رھپ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دسّہ‪۶‬قك‪۶‬ےچنہپ۔‬
‫اخقل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اھچقا۔اٖ ‪۶‬ظف ‪۶‬لج ‪۶‬خالہل ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ‪۶‬‬ ‫یتعایلیعندی ٰذلكیفِالیلہیسلی‪2‬۔ ی‬ ‫فکل ّمہ ٰ‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬کالص‪۶‬ایک‪۶‬اؽّّٓامقا‪:‬اموگن‪۶‬اھ‪۶‬طلش ًعا۔‬
‫لً لى‬
‫(‪)۵۳‬میلک‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬اھبیئ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪ٚ،‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬كْاء‪۶‬ؿ‪۶‬ؽعطق‪۶‬قلعت‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا۔ذـ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬وقص‪۶‬‬
‫وک‪۶‬لتق‪۶‬امعہقل‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬اؽّانہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬امقا۔رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫‪ ‬ایہٰل ‪۶ !۶‬ںیم ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ںیہن ‪ّ۶‬کھوا ‪۶‬رگم ‪۶‬اانپ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اھبیئ ‪۶‬اک‪،‬وت ‪۶‬خدایئ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ّٓامدُ‪۶‬مہ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬اگہنگّ‪۶‬وقص‪۶‬ںیم۔‬ ‫‪3"‬۔‬
‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬لظِ‪۶‬ؽاجہـ‪۶‬ںیم‪۶‬افکّ‪۶‬قك‪۶‬وک‪۶‬دالخ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اؽّاهلل‪۶‬اک‪۶‬اکص‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪۶‬ذعاؿ‪۶‬رکُ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬اُ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪"‬‬ ‫"‬
‫!مت‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬اموہ۔ظٓا ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ںیہمت‪۶‬‬ ‫‪5"‬۔‬ ‫"‬
‫اٖ‪۶‬ہگج‪۶‬ڑھکا‪۶‬رکُ‪۶‬اہجٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اہمتّی‪۶‬دمح‪۶‬رکںی۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲/ ۱۰‬‬
‫ل‬
‫‪2‬یتقسییا بنیایبیحاتمیتحتیاآلیۃی‪ ۵/ ۵۳‬ہبتکم‪۶‬كْاّیمصطیفیالبایبیطکۃ‪۶‬ا مکْطۃ‪ّ۶‬قاص‪،۲۰۵۰/ ۳۶‬جا معیالؽیان(تقسییطربی)تحتیاآلیۃی‪۵۲/ ۱۰‬ی‬

‫داراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۲۴ /۲۳‬الدرالمنثوریبحوالہیالبزا ریوابوییع ٰیلیوا بنیایبیحاتمیوا بنیمردویۃیوالؽیہیقیتحتیاآلیۃی‪۵۳۴ /۱ ۵/ ۵۳‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۱/ ۱‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۴‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۵ /۵۳‬‬
‫‪Page 183 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہی‪۶‬افشىـ‪۶‬ربکٰی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬الہ‪۶‬ومفق‪۶‬وماقف‪۶‬ؽاخمفل‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪٘۶‬الم۔‬
‫لً لى‬
‫(‪)۵۴‬اہّؽٍ‪۶‬ؽمیلک‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ّٓ۶‬امقا‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬وعٍ‪۶‬ےک‪۶‬قا‪۶ٖ۶‬اجےت‪۶‬اانپ‪۶‬وخَ‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪:‬‬
‫اُ‪۶‬امہُّ‪ّ۶‬ؿ!ےب‪۶‬كش‪۶‬مہ‪۶‬دّےت ‪۶‬ہهٍکہ‪۶‬ؽہ‪۶‬مہ‪۶‬رپ‪ّ۶‬قادیت‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫رکُ‪۶‬قا‪۶‬رشاّؿ‪۶‬ےس‪۶‬شیپ‪ٓ ۶‬ا ےئ۔(ؿ)‬
‫اٖ‪۶‬رپ‪۶‬مکح‪۶‬وہا‪:‬‬
‫دّؽ‪۶‬ںیہن‪،‬ںیم‪۶‬اہمتُّ‪٘۶‬اھت‪۶‬وہٍ‪ً٘،‬وا‪۶‬اؽّداتھکی۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫‪3"‬۔(اؽّاهلل ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬ابہگنین ‪۶‬رکےن ‪۶‬اگ ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫بیبح ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬وخ ‪۶‬د ‪۶‬ظٓدہ ‪۶‬ابہگنین ‪۶‬دقا‪":‬‬
‫ےس۔ؿ)‬
‫(‪)۵۵‬حیسم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬رپایئ‪۶‬قاؿ‪۶‬رپ‪۶‬ویٍ‪۶‬وسال‪۶‬وہاگ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫اُ‪۶‬رممی‪۶‬ےک‪۶‬ےٹیب‪۶‬هًسٰی‪!۶‬ایک‪۶‬وت ‪۶‬ےن‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےس‪۶‬ہہک‪۶‬دقا ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫ےھجم‪۶‬اؽّ‪۶‬ریمی‪۶‬امٍ‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬دؽخداریھٹاول۔‬ ‫‪4"‬۔‬
‫اعممل‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬وسال‪۶‬رپ‪۶‬وخَ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬رضحؿ‪ّ۶‬ؽج‪۶‬اهلل‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ٘الہم‪،‬ہیلع‪۶‬اک‪۶‬دنب‪۶‬دنب‪۶‬اکكف‪۶‬اےھٹ‪۶‬اگاؽّۂ‪ُ ۶‬ك َِ‪۶‬عُؾ‪ٰ ٙ‬ی‪۶‬وخٍ‪۶‬‬
‫اک ‪۶‬وفاّہ ‪۶‬ےہب ‪۶‬اگ ‪۶‬رھپ ‪۶‬وجاؿ ‪5۶‬رعص ‪۶‬رکںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬قح ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬دصتقی ‪ّٓ۶‬امقاےہ۔بیبح ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬ذـ ‪۶‬سغؽہ‪۶‬‬
‫بیوك‪۶‬اک‪۶‬دصق‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّ‪۶‬انموقفٍ‪۶‬ےن‪۶‬ٹوھ ے‪۶‬راہےن‪۶‬انبرک‪۶‬ت ‪۶‬اجےن‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ‪۶‬ےل‪۶‬یل۔اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وسال‪۶‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‬
‫ملس‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬وہا‪۶‬رگم‪۶‬اہیٍ‪۶‬وج‪٘۶‬اٍ‪۶‬فطل‪۶‬ؽتبحم‪۶‬ؽرکص‪۶‬ؽانعكف‪۶‬ےہ‪۶‬اققل‪۶‬ثّ‪۶‬ےہ‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬ےھجت‪۶‬اعمَ‪ّٓ۶‬امےئ‪،‬وت‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬ااجّؿ‪۶‬ویکٍ‪۶‬دُ‪۶‬دی۔‬ ‫"‪6‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۱ /۲۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۲۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۳/ ۱‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵۲/ ۱‬‬
‫یمعالمیالتزنیل(تقسیالبغوی)تحتیاآلیۃی‪۵۵۲/ ۱‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۲/ ۲‬‬
‫‪5‬‬

‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۰۰/ ۵‬‬
‫‪Page 184 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫سبحانیاللی!وسال‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّتبحم‪۶‬اک‪۶‬ہملک‪۶‬ےلہپ۔والحمدللیربیالعالمنی۔‬
‫(‪)۲۳‬حیسم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬اطًيؾٍ‪۶‬ےس‪۶‬دمد‪۶‬بلط‪۶‬یک‪:‬‬
‫‪ "‬رھپ ‪۶‬ذـ ‪۶‬هًسٰی ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪ ۶‬رفقاقا‪،‬وبال ‪۶‬وکٍ ‪۶‬ریمُ ‪۶‬دمداگّ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫وہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬رطَ۔وحاّویٍ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬مہ‪۶‬دنی‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬دمد‬ ‫‪1‬۔‬
‫اگّ‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪2"‬۔(مت‪۶‬رضؽّ‪۶‬رضؽّ‬ ‫بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬وک‪۶‬مکح‪۶‬رصنؿ‪۶‬وہا‪":‬‬
‫اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬القا‪۶‬اؽّ‪۶‬رضؽّرضؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬دمد‪۶‬رکقا۔ؿ)‬
‫رغص‪۶‬وج‪۶‬یسک‪۶‬وبحمؿ‪۶‬وکطال‪۶‬ؽہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ؽاٰیلع‪۶‬اںیہن‪۶‬طال‪،‬اؽّوج‪۶‬اںیہن‪۶‬طال‪۶‬ؽہ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬طال ؎‬
‫‪3‬‬
‫ٓا ہچن‪۶‬وخقاٍ‪۶‬ہمہ‪۶‬داّدن‪۶‬وتاہنتداّی‬ ‫نسح‪۶‬ویفس‪۶‬دص‪۶‬هًسی‪۶‬قد‪۶‬اضیبداّی‬
‫ٓا ؿ‪۶‬ویفس(ہیلع‪۶‬السالص)اک‪۶‬نسح‪ٰ،‬یسیع(ہیلع‪۶‬السالص)یک‪۶‬وھپقك‪۶‬اؽّّؽنش‪۶‬اہھت‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔وج‪۶‬امکالؿ‪۶‬ؽہ‪٘۶‬اُّ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اےلیک‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬

‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوع ٰیلیاٰلہٖیواصحابہیوباركیوکرم‪،‬والحمدللیرب ٰ‬
‫یالعلمنی۔‬ ‫صیلیالل ٰ‬
‫_________________‬
‫لکیہ‪۶‬دؽص‪۶‬ںیم‪۶‬لآیل‪۶‬عو ٰالیل‪۶‬ااحدك ِ‬
‫ف‪۶‬ہلیلج‬
‫قاشب‪۶‬اؽل‪۶‬دنچ‪۶‬ؽیح‪ّ۶‬قاین‪۶‬هالؽہ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬رکہمی‪۶‬ظٓ ٓا ین‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬ربطاین‪ٓ ،‬ا رجی‪،‬اوب‪۶‬میعن‪،‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬افّؽص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬ ‫ؽیح‪۶‬اؽّل‪:۵‬احمک‪،‬یقہیبی‬
‫اؽّاہک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اانسد‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ‪،‬هالہم‪۶‬انب‪۶‬اریم‪۶‬ااحلج‬ ‫عــــــہ‪:‬وقالیصحیحیاالسنادیواقرہیعلیہ ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۲/ ۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۵/ ۰‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 185 of 772‬‬

 ‫ےس راویوضحر دیس ارملنیلسیلص اهلل اعتیٰل ہیلع وملسفرامےتںیہ‪:‬‬

‫لما اقترف ٰادم الخطیئۃ قال رب اسئلك بحق ینعی ا دم ہیلع الصلٰوۃ والسالم ن]‪ [1‬اےنپ رب ےس رعض‬
‫محمد لما غفرت لی‪،‬قال وکیف عرفت محمدا‬
‫قال النك لما خلقتنی بیدك ونفخت فی من روحك یک‪،‬اے رب ریمے !دصہق دمحم یلص اهلل اعتیٰل ہیلع وملس اک‬
‫رفعت رأسی فرأیت علی قوائم العرش مکتوبا ال ریمی رفغمب فرام۔رب انیملٰعل ن فرامیا‪:‬وت ن دمحم(یلص‬
‫ٰ‬
‫الہ اال هللا محمد رسول هللا فعلمت انك لم تضف اهلل اعتیٰل ہیلع وا ہلٖ وملس)وک ویکرکن اچہپیا؟ رعض یک‪:‬جب وت ن‬
‫ٰالی اسمك اال احب الخلق الیك قال صدقت ٰیادم‬
‫ولو المحمد ما خلقتك ]‪[2‬وفی روایۃ عند الحاکم ےھجم اےنپ دسب دقرب ےس انبیا اور ھجم ںیم اینپ روح دایل‬
‫الالہ اال هللا محمد‬ ‫تعالی صدقت ٰیادم انہ الحب الخلق الی ںیم ن رسااھٹیا وت رعش ےک یاویں رپ ٰ‬ ‫فقال هللا ٰ‬
‫رسول هللا اھکلیایا‪،‬اجیا ہک وت ن اےنپ یام ےک ساھت ایس اک‬ ‫اما اذا سئلتنی بحقہ‬
‫یام مالیا ےہ وج ےھجت امتم ولخمق ےس ریادۃ ایپرا ےہ۔ اهلل اعتیٰل‬
‫ن فرامیا‪:‬اے ا دم !وت ن چس اہک ےب كش وۃ ےھجم امتم اہجں‬
‫ےس ریادۃ ایپرا ےہ‪،‬اب ہک وت ن اش ےک قح اک وہلیس رک ےک‬
‫ھجم ےس اماگن وتںیم ریتی رفغمب رکیاوہں‪،‬اور ارگ دمحم(یلص‬
‫اهلل اعتیٰل ہیلعوملس)ہن وہیا وت‬

‫نحلیۃ ںیماورسیکین افشءااقسلمںیم اشوک برقرارراھک۔ ںیم‬ ‫(ہیقباحہیشہحفصگتش)‬

‫اتہک وہں وج ریمے اہں یابت ےہ وۃ ہی ہک وۃ درہج نسح ےس رتمک‬
‫العالمۃ ابن امیر الحاج فی الحلیۃ والسبکی فی شفاء‬
‫السقام اقول‪ :‬والذی تحرر عندی انہ الینزل عن ںیہن‪،‬اوراهللاعتیٰلرتہب اجاتنےہ۔‪۱۲‬میہ(ب)‬
‫درجۃ الحسن‪،‬وهللا ٰ‬
‫تعالی اعلم ‪۱۲‬منہ۔‬

‫عبطم الہتّنس ربیلی رشفی ےس اشعئ دشہ یلجت انیقیلےک ہخسن ےسج دصر ارشلہعی َرحْ َم ُۃ اہللِ َع َل ْیہ ےن وخداشعئ رکاای اھتاس وک اسےنم رےتھک‬ ‫[‪]11‬‬

‫وہےئاہیںھچکحیحصتیکیئگےہ۔‬

‫[‪ ]2‬دالئل النبوۃ للبیہقی باب ماجاء فی تحدث رسول هللا صلی هللا ٰ‬
‫تعالی علیہ وسلم بنعمۃ ربہ الخ‬
‫دارالکتب العلمیۃ بیروت ‪،۴۸۹/ ۵‬تاریخ دمشق الکبیر ترجمہ علیہ السالم ‪۷۷۷‬داراحیاء التراث العربی‬
‫بیروت ‪۳۰۹/۷‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فِدیغقرتیلكیولویالیمحمدیمایغقرتیومایخلِتكی‪1‬۔ ی ںیم‪۶‬ریتی‪۶‬رفغمؿ‪۶‬ت ‪۶‬رکقا‪،‬ت ‪۶‬ےھجت‪۶‬انبقا۔‬

‫یقہیب‪۶‬ؽربطاین‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ٓ :‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫رأیت یف یکل یموضع یمن یالجنۃ یمکتو ربا یالالٰہ یاال یاللی ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ۂہگج‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬الالٰہیاالیاللیمحمدیرسولیالل اھکل‪۶‬‬
‫محمدیرسولیاللیفعلمتیانہیا کرمیخلِكیعلیكی‪2‬۔ ی داھکی‪ ،‬وت‪۶‬اجقا‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ریتی‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زعؿ‪۶‬‬
‫ؽاال‪۶‬ےہ۔‬
‫ٓا رجی‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬

‫فعلمتیانہیلؼسیاحمدیاعظم ر‬
‫یقدرایعندكیممنیجعلتی ےھجم‪۶‬نیقی‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬اک‪ّ۶‬ہبت‪۶‬ریتُ‪۶‬كْدقك‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬كْا‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫سج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬قاص‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬اھک‪۶‬ےہ۔‬ ‫امسہیمعیاسمک‪3‬۔ ی‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬قاافدہ‪۶‬حیحصت‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬ ‫ؽیح‪۶‬دؽص‪:۲‬احمکی‬
‫‪ٚ‬‬
‫عــــــہ‪:‬واقرہ یعلیہ یالسبیک یف یشقاء یالسِام یوالسراجی اامص‪ ۶‬وکی‪۶‬ےن‪۶‬افشء‪۶‬ااقسلص‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّرساج‪۶‬قلغًىی‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫البلِؼینیفیفتاوہیوکذایجزمیبصحتہیالعالمۃیابنیحجریفی اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬كْظٓاّ ‪ّ۶‬اھک۔اؽّوییہن ‪۶‬اب ی ‪۶‬تحص ‪۶‬رپ ‪۶‬زجص ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اامص ‪۶‬انب ‪۶‬رجح‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ےن‪۶‬الضف‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ںیم۔ںیم‪۶‬اتہکوہٍ ‪۶‬اامص‪۶‬ققحم‪۶‬انب‪۶‬امہص‪۶‬ےن‪۶‬حتف‪۶‬‬
‫یالِرییاقولیقدریصر حیالمحِقیابنیال مامیفیبابی‬
‫افضل ٰ‬
‫ّ‬
‫اتقلری‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ ‪۶‬االرحاص‪۶‬ںیم‪۶‬رصتحی‪۶‬یک‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬نیسحت‪ٓ ۶‬م‪۶‬اےکس‪۶‬‬
‫االحرامیمنیفتحیالِدیریانیاالیقدامیعیلیالتحسنییفر عی‬
‫احل ‪۶‬ؽنیع‪۶‬یک‪۶‬رعمتف‪۶‬ےہ ‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔ںیم ‪۶‬اتہک وہٍ ‪۶‬رھپ ‪۶‬حیحصت ‪۶‬اک ‪۶‬احل‪۶‬‬
‫معرفتہیحاالوعؼنایقلتیفکیفیبالتصحیحیوانتیتعلمیانی‬
‫شیک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاجےتن‪۶‬وہہک‪۶‬اجےنن‪۶‬ؽاال‪۶‬ت ‪۶‬اجےنن‪۶‬ؽاےل‪۶‬رپ‪۶‬ةجح‪۶‬ےہ۔‬
‫‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬ ‫منییعلمیحجۃیعیلیمنیالیعلمی‪ ۵۲‬منہ۔ ی‬

‫‪ 1‬یالمستدركیللحا کمیکتابیالتاریخیاستغقارآدمیبحقیمحمدیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالقکریبیوتی‪،۲۵۱/ ۲‬کزنالعمالیبحوالہیكیوغیہی‬

‫دحكف‪۰۲۵۰۴‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۱/ ۵۵‬‬
‫‪2‬یالشقاءیبتعریفیحِوقیا لمصط ٰیف یالبابیالثالثیالقصلیاالولیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪،۵۰۴ ۵۰۳/ ۵‬نسیمیالریاضیبحوالہیالؽیہیقیوی‬

‫الطرباینیالبابیالثالثیالقصلیاالولیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۲۰/ ۲۶‬‬
‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیالبابیالثالثیالقصلیاالولیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۵۰۴/ ۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 187 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یایلیعؼ ٰیسییایعؼ ٰیسی ٰامنیبحمدیوأمریمنی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬هًسٰی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬وک ‪۶‬ؽیح ‪۶‬یجیھب ‪۶‬اُ ‪۶‬هًسٰی‪۶‬‬
‫یتعایل ٰ‬
‫اویحیالل ٰ‬
‫ادركیمنیامتكیانییؤمنوا یبہیفلوالیمحمدیمایخلِتی !اامیٍ‪۶‬الدمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّریتی‪۶‬اعـ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬‬
‫آدمیولوالیمحمدیماخلِتیالجنۃیوالیالناریولِدخلِتی ول ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪ّ۶‬امت ‪۶‬قا ںی ‪۶‬اںیہن ‪۶‬مکح ‪۶‬رک‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ال ںی ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ارگ‪۶‬دمحم(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)ت ‪۶‬وہقا‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬دیپا‪۶‬رکقا‪،‬‬
‫العرشیعیلیالماءیفاضطریبیفکؾبتیعلیہیالالٰہیاالیاللی‬
‫ت ‪ ۶‬يـ ‪۶‬دؽّج ‪۶‬انبقا‪،‬ذـ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رعٖ ‪۶‬وک‪۶‬قاین‪۶‬رپ‪۶‬انبقا ‪۶‬اےس‪۶‬‬ ‫ذ‬
‫محمدرسولیاللیفسکن‪1‬۔ ی‬
‫شبنج ‪۶‬یھت ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬الالٰہیاالیاللیمحمدیرسولیالل‬
‫ھکل‪۶‬دقا‪،‬سپ‪۶‬رہھٹ‪۶‬ایگ۔‬
‫ؽیح ‪۶‬وسص‪:۰‬انب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬املسٍ ‪۶‬افّیس ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رعص ‪۶‬یک ‪۶‬یئگ‪:‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬ےس ‪۶‬کالص ‪۶‬ایک‪،‬هًسٰی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬وک ‪ّ۶‬ؽج ‪۶‬اتقلٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬انبقا۔اكْامیہ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬وک ‪۶‬اانپ‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫۔وفّا‪۶‬ربجالیئ‪۶‬انیم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬قاّل‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّرعص‪۶‬‬ ‫لیلخ‪ّٓ۶‬امقا۔ ٓا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬وک‪۶‬كْزگقدہ‪۶‬ایک۔وضحّ‪۶‬وکایک‪۶‬لضف‪۶‬دقا ً‬
‫یک‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫یمیخلیال یفِدیاتخذتكیمنی ارگ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬وک ‪۶‬لیلخ ‪۶‬ایک‪،‬ںیہمت ‪۶‬بیبح ‪۶‬ایک۔اؽّارگ‪۶‬‬
‫ر‬ ‫انیکنتیاتخذتیابراھ‬
‫لیحبؼباوانیکنتیکلمتیمویس یفیاالرضیتکلیما۔ی وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ےس‪ّ۶‬نیم‪۶‬ںیم کالص‪ّٓ۶‬امقا‪،‬مت ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ںیم‪۶‬کالص‪۶‬ایک۔‬
‫ٰ‬ ‫قب‬
‫هً‬
‫فِد یکلمتك یفیالسماء۔وان یکنتیخلِت یعؼیس یمنی اؽّ ارگ سٰی‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽج‪۶‬اتقلٖ‪۶‬ےس‪۶‬انبقا‪۶‬وت‪۶‬اہمتّا‪۶‬قاص‪ٓ ۶‬ا ّٓشنیِ‪۶‬قلخ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ك‬ ‫ہ‬
‫خل ےس‪۶‬دؽ ٔاّ ‪۶ْٖ ۶‬ےلہپ‪۶‬دیپا ‪۶‬ایک۔اؽّكشیب‪۶‬اہمتُّ‪۶‬دقص‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬‬
‫روحیالِدسیفِدریخلِتیاسمكیمنیقبلیانیا قی‬
‫ںیم ؽاہٍ‪۶‬ےچنہپ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ت ‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬وکیئ‪۶‬ایگ‪۶‬ت ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫الخلق یبالیف یسنۃیولِدیوطئتیفیالسماءیموط رئا یلمی‬
‫یسک‪۶‬وک‪ّ٘۶‬ایئ‪۶‬وہ۔اؽّارگ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬وکكْزگقدہ‪۶‬ایک‪۶‬ںیہمت‪۶‬‬
‫یطأہیاحدیقبلكیوالیطأہیاحدیبعدك۔وان یکنتیاصطقیتی‬
‫متخ‪۶‬االقًواء‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬مت‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽرکاعـ‪۶‬ؽاال‪۶‬یسک‪۶‬وک‬
‫اٰدمیفِدیختمتیبكیاالنؽیاءیومایخلِت ی‬

‫یالمستدركیللحا کمیکتابیالتاریخیکانیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیاجودالناسیبالخییدارالقکربیوت‪۲۵۱/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 188 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یایلیانیقال)ظ ّلی ت ‪۶‬انبقا‪،‬ایقعـ‪۶‬ںیم ریمُ‪۶‬رعٖ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬مت‪۶‬رپ‪ُ ۶‬گسٌٔد‪۶‬ہ‪،‬اؽّدمح‪۶‬اک‪۶‬‬

‫خلِایا کرمیعیلیمنک(وساقیالحدیث ٰ‬
‫عریشیفیالِیامۃیعلیكیممدودیتاجیالحمدیع ٰیلیرأسكی قاج ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬رس‪۶‬رپ ٓا ّاہتس‪،‬اہمتّا ‪۶‬قاص‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬قاص‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫معِودیوقرنتیاسمكیمعیاسمیفالاذکریفیموضعیحیتی طالقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیہک ‪۶‬ریمی ‪۶‬قاد ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬مت ‪۶‬ریمُ ‪٘۶‬اھت ‪۶‬قاد ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ےئک ‪۶‬اجؽ ‪۶‬اؽّكشیب ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬داین ‪۶‬ؽالہ ‪۶‬داین ‪۶‬وک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬انبقا ‪۶‬ہک ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫تذکر یمیع۔و یلِد یخلِت یالدنیا یو یاھل ا یالعرف می‬
‫ہ‬ ‫ك‬
‫زعؿ‪۶‬ؽزنم ف‪۶‬اہمتّی‪۶‬ریمُ‪ْ ۶‬دقك‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬ؿا ٔ‪۶‬رکؽٍ‪،‬‬ ‫ل‬
‫کرامتكیومزنلتكیعندی‪،‬ولوالكیماخلِتیالدنیا‪1‬۔ ی‬
‫ارگ‪۶‬مت‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬ںیم‪۶‬داین‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬انبقا۔‬
‫ؽیح‪۶‬اہچّص‪:۰‬دیملی‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اتاین یجربیل یفِال یان یالل ییِول یلوال یك یماخلِتی ریمُ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ربجلی ‪۶‬ےن ‪۶‬احرض ‪۶‬وہرک ‪۶‬رعص ‪۶‬یک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ّٓ۶‬امقا‬
‫ےہ‪۶‬ارگ‪۶‬مت‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬ںیم‪۶‬ذيـ ‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬انبقا‪،‬اؽّارگ‪۶‬مت‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬‬ ‫الجنۃیولوالكیماخلِتیالنار‪2‬۔ ی‬
‫ںیم‪۶‬دؽّج‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬انبقا۔‬
‫لَ‬
‫ینعی ‪ٓ ۶‬ا دص ‪۶‬ؽاع ض ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬یلیفط‪۶‬ںیہ‪،‬مت ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت ‪۶‬وت ‪۶‬عیطم ‪۶‬ؽاعیص ‪۶‬وکیئ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪،‬ذيـ ‪۶‬ؽقاّزک ‪۶‬ےئلیک ‪۶‬وہںیت‪،‬اؽّوخد ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ؽقاّ‪۶‬‬
‫ازجاےئ‪۶‬اعمل‪۶‬ےس‪۶‬ںیہ‪،‬نج‪۶‬رپ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ؽوجد‪۶‬اک‪۶‬رپ‪۶‬وتڑپا۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس‪؎ ۶‬‬
‫‪3‬‬
‫وظنمّ‪۶‬ونّ‪۶‬اؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬ؽرگیگلمج‪۶‬ؿالص‬ ‫ؿ‪۶‬اُؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬درگ‪۶‬یگلمج‪۶‬لیفط‬
‫وصقمد‪۶‬دا ِ‬
‫(وصقمد‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬ےہ‪۶‬قایق‪۶‬امتص‪۶‬یلیفط‪۶‬ےہ‪،‬طقف‪۶‬ایہن‪۶‬اکونّ‪۶‬داھکیئ‪۶‬دراتےہ‪۶‬قایق‪ٚ۶‬ـ‪۶‬قاّایکیٍ‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬
‫ؽیح‪۶‬مجنپ‪:۱‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬ہیلح‪۶‬ںیم رضحؿ‪۶‬اسن‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییبابیذکریعروجہیایلیالسماءیا لخیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵۳ ۲۵۲/ ۰‬‬

‫‪1‬‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیالدیلمیعنیا بنیعباسیدحكف‪۰۲۳۲۱۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۰۵/ ۵۵‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬ی‬

‫‪Page 189 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یمویس ینیبیئیبینیاسرائیلیانہیمنی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬وک ‪۶‬ؽیح ‪۶‬یجیھب ‪۶‬ینب‪۶‬‬
‫یایل ٰ‬
‫اویحیاللیتعایل ٰ‬
‫ٰ‬
‫لِؼینیوھویجاحدیباحمدیادخلتہیالنباریقالییاربیومنی ارسالیئ ‪۶‬وک ‪۶‬ربخ ‪۶‬دُ ‪۶‬دُ ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬ادمح ‪۶‬وک ‪۶‬ت ‪۶‬امےن ‪۶‬اگ ‪۶‬اےس ‪۶‬دؽّج‪۶‬‬
‫احمدیقالیماخلِتكیخلِرایا کرمیعیلیمنہیکؾبتیاسمہی ںیم ‪۶‬داولٍ ‪۶‬اگ۔رعص ‪۶‬یک‪:‬اُ ‪۶‬ریمُ ‪ّ۶‬ؿ ‪ !۶‬ادمح ‪۶‬وکٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟‬
‫ّ‬
‫ّٓامقا‪:‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬وکیئ‪۶‬ولخمص‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اینپ‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم‪۶‬زعؿ‪۶‬‬
‫معیاسمیفیالعرشیقبلیانیخلق ٰ‬
‫یالسم ٰوتیواالرضیانی‬
‫ؽایل ‪۶‬ت ‪۶‬انبیئ‪،‬ںیم ‪۶‬ےن ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ؽّنیم ‪۶‬یک ‪۶‬دیپاشئ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫الجنۃیمحرمۃیع ٰیلیجمیعیخلیقیحیتییدخلہایھویوامتہی‬
‫قاص‪۶‬اےنپ‪۶‬قاص‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت‪۶‬رعٖ‪۶‬رپ‪۶‬اھکل‪،‬اؽّذـ‪۶‬قك‪۶‬ؽہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫قالیومنیامتہیقالیالحمادون(وذکرصقمھتیثمیقال)ی‬
‫اعـ ‪۶‬دالخ ‪۶‬ت ‪۶‬وہےل ‪۶‬ذيـ ‪۶‬وک ‪۶‬امتص ‪۶‬ولخمص ‪۶‬رپ ‪۶‬رحاص ‪۶‬ایک۔ رعص‪۶‬‬
‫جعل ن‬
‫قال یا ین ی یب یتلك یاالمۃ‪،‬قال ینؽیہا یمنہا یقالی یک‪:‬ایہٰل ‪!۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬امؿ ‪۶‬وکٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟ّٓامقا‪:‬ؽہ ‪۶‬كْی ‪۶‬دمح ‪۶‬رکےن‪۶‬‬
‫افصؿ ‪۶‬ہلیلج‪۶‬ےن‪۶‬اّ٘اد ‪ّٓ۶‬ام ںی۔ رعص‪۶‬‬ ‫اجعلینیمنیامۃی ٰذلكیالنیبیقالیاستِدمتیواستاخریوی ؽایل۔اؽّاٍ ‪۶‬یک‪۶‬اؽّ ِ‬
‫یک‪۶‬ایہٰل‪!۶‬ےھجم‪۶‬اٖ‪۶‬اعـ‪۶‬اک‪۶‬یبن‪۶‬رک۔ّٓامقا‪:‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬یبن‪۶‬اںیہن‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫لکنیساجمعیبؼنكیوبؼنہیفیداریالخلد‪1‬۔ ی‬
‫وہاگ۔رعص ‪۶‬یک‪:‬ایہٰل‪۶‬ےھجم‪۶‬اٖ‪۶‬یبن‪۶‬یک‪۶‬اعـ ‪۶‬ںیم‪۶‬رک۔ ّٓامقا‪:‬وت‪۶‬‬
‫ّامت ‪۶‬ںیم ‪ ۶‬سدّص ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اتمرخ ‪۶‬ےہ‪،‬رگم ‪۶‬یگشیمہ ‪۶‬ےک ‪۶‬رھگ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےھجت‪۶‬‬
‫اؽّاےس‪۶‬عمج‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ۔‬
‫ؽیح‪۶‬مشش‪:۲‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ؽبیطخ‪۶‬دغبادی‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لمایاسریییبیقربینیریبیحیتیکانیکانیبؼینیوبؼنہیکِابی ‪ٚ‬ـ‪۶‬ارساء‪۶‬ےھجم‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬اانت‪۶‬كْدقك‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬ھجم‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‬ ‫ّ‬
‫یغمكیانیجعلتكی اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽ ‪۶‬امکونٍ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬مک ‪۶‬اک ‪۶‬افہلص ‪ّ۶‬اہ۔ّؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬ ‫قوسنی ٰ‬
‫یاوادین‪،‬وقالییلییایمحمد!ھل ّ‬
‫ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اُ‪۶‬دمحم(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪)!۶‬ایک‪۶‬ےھجت‪۶‬ھچک‪۶‬‬ ‫ٰاخریالنبینییقلتی ی‬
‫ْا‪۶‬ولعمص‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ےھجت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‬ ‫ك‬

‫یالخصائصیالکربییبحوالہیایبینعیمیفیالحلیۃیبابیذکریہیفیالتوارةیواالنجیلیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۵۲/ ۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 190 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ال(یارب) یعــــــہ‪ ۲‬یقالیف لیغمیا ّمتكیانیجعلتہمی ٰاخری أتمرخ ‪۶‬ایک۔رعص ‪۶‬یک‪:‬ںیہن ‪۶‬اُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ریمُ ‪ّٓ!۶‬امقا‪:‬ایک ‪۶‬ریتی‪۶‬‬
‫االمم۔قلتیال(یارب)‪،‬قالیاخربیامتكیاینیجعلمھتی اعـ ‪۶‬وک‪۶‬مغ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ایک۔‬
‫ںیم‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ریمُ ‪ّٓ!۶‬امقا‪:‬اینپ ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬‬
‫اٰخریاالممیالفضعیاالمیعندیھمیوالیافضح میعندی‬
‫ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬اؽّاوتمٍ‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪ّ۶‬وسارکؽٍ‪۶‬‬
‫االممی‪1‬۔ ی‬
‫اؽّاںیہن‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪ّ۶‬وسا‪۶‬ت ‪۶‬رکؽٍ۔‬
‫عــــــہ‪۱‬‬
‫ؽیح ‪۶‬متفہ‪:۳‬اوب ‪۶‬میعن ‪۶‬اسن ‪۶‬نب ‪۶‬امكل ‪۶‬اؽّیقہیب ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوب ‪۶‬ۂریہ ی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس ‪۶‬داللئ ‪۶‬الًيؾہ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ ‪۶‬دیس‪۶‬‬
‫ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یالسم ٰوت یقلتی ذـ‪۶‬ںیم‪۶‬ذسـ‪۶‬اّ٘ا ِد‪۶‬ایہٰل‪۶‬ریس‪ٙ۶‬مٰؾٰؿ‪۶‬ےس‪۶‬افّم‪۶‬وہا‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫لما یفرغت یمما یامرین یالل یبہ یمن یامر ٰ‬
‫یاربیانہیلمییکنینیبیقبیلیاال ّوقدیا کرمتہیجعلتی ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬اُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ریمُ‪۶!۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ےنتج‪۶‬اقًواء‪۶‬ےھت‪۶‬‬
‫ابراہیمیخلیالیومویس یکلیمایوسخرتیلداؤدیالیجبالی ‪ٚ‬ـ ‪۶‬وک ‪۶‬لُؾ ‪۶‬ےن ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬ےشخب۔اكْامیہ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾاہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫لیلخ‪۶‬ایک‪،‬ومیس‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬وک‪۶‬میلک۔داؽد ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬‬
‫ولسلیمانیالریاحیوالشیاطنییواحؼیتیلعؼ ٰ ی‬
‫یسیالمویتی‬
‫س‬‫ل‬
‫اہپّ ‪۶‬رخسم ‪۶‬ےیک‪،‬امیلسٍ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ا الص ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬وہا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ایشنیط۔‬
‫فمایجعلتییلی؟قالی ی‬
‫ٰیسیعہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬رمدُ‪۶‬خالےئ‪،‬ریمُ‪۶‬ےیل‪۶‬ایک‪۶‬ایک؟اّ٘اد‬

‫عــــــہ‪:۲‬اللقظیالبنیعساکریولؼستیعندہیلقظۃییاربیفی ظفل‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ظفل‪''۶‬قاّؿ'' دؽونٍ‪۶‬‬

‫الموضعنییانمایزدتہیمنیعندیالخطیبیاستحالءی‪ ۵۲‬منہ۔ ی ہگج‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪،‬اٖ ‪۶‬وک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬بیطخ ‪۶‬ےک‪۶‬اہٍ‪۶‬ےس‪۶‬خالؽؿ ‪۶‬احک ‪۶‬‬
‫رکےن‪۶‬ےئلیک‪۶‬كْاھ‪۶‬دقا‪۶‬ےہ۔‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬
‫عــــــہ‪:۲‬ؽاحض‪۶‬وہہک‪۶‬دحمنیث‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬دعتداحصیب‪۶‬ےس‪۶‬دحكف‪۶‬دعتمد‪۶‬وہاجیت‪۶‬ےہ۔‪۵۲‬عوہ‬

‫‪1‬یتاریخیدمشقیالکبییذکریعروجہیایلیالسماءیالخیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۲۵۱ ۵۲/ ۰‬تاریخیبغدادیترجمہیاحمدیبنیمحمدیالزنویلی‬

‫‪۲۱۱۳‬یدارالکتابیبیوتی‪۵۰۳/ ۱‬‬
‫‪Page 191 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اویلؼسیاعطؼتكیافضلیمنیذلكیکلہیالیاذکریاالیذکرتی وہا‪،‬ایک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ےھجت‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬كّْیگ‪۶‬اطع‪۶‬ت ‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬ریمی‪۶‬قاد‪۶‬‬

‫ت ‪۶‬وہ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬وت‪۶‬ریمُ‪٘۶‬اھت‪۶‬قاد‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ۔‬ ‫معیینی‪1‬یالحدیث۔ ی‬
‫اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اؽّ‪۶‬اضفلئ‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امےئ۔ہی‪۶‬ظفل‪۶‬دحكف‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ۔اؽّ‪۶‬دحكف‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ما یاعطؼتك یخیا یمن یذلك یاعطیت یالکوثر یوجعلتی ینعی‪۶‬وج‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ےھجت‪۶‬دقا‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ےھجت‪۶‬‬
‫اسمكیمعیاسمیینادییبہیفیجوفیالسماء(ایلیانیقال)ی وکرث‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ریتا‪۶‬قاص‪۶‬اےنپ‪۶‬قاص‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ایک‪۶‬وجَ‪۶‬‬
‫ٓا امسٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دنا ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ریتی‪۶‬افشىـ‪۶‬‬ ‫وخباتیشقاعتكیولمیاخباھایالنیبیغیكی‪2‬۔ ی‬
‫دریخہ‪۶‬رک‪ّ۶‬یھک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ریتُ‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬یبن‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬دؽلف‪۶‬ت ‪۶‬دی۔‬
‫ؽیح ‪۶‬متشہ ‪:۴‬اامص ‪۶‬الج ‪۶‬میکح‪۶‬رتذمی ‪۶‬ؽیقہیب ‪۶‬ؽانب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬اوب ‪۶‬ۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اتخذیاللیابراھیمیخلیالیومویسینجیایواتخذینیحبؼبای اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اكْامیہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ومیس‪۶‬وک‪۶‬یجن‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ ‪۶‬ےھجم‪۶‬اانپ‪۶‬بیبح‪۶‬‬
‫ثمیقالیوعزیتیوجالیلیالوثرنیحبؼیبیعیلیخلییلیونیج‪3‬۔ ی انبقا۔رھپ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےھجم ‪۶‬اینپ ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽخالل ‪۶‬یک ‪۶‬مسق ‪۶‬كشیب ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫سایُّ‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬لیلخ‪۶‬اؽّیجن‪۶‬رپ‪۶‬لیضفت‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ۔‬
‫ؽیح‪۶‬مہن‪:۵‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬دبع‪۶‬اهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫‪ 1‬یالدرالمنثوریبحوالہیایبینعیمیفیالدالئلیتحتیاالیۃی‪۰/ ۵۰‬داریاحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۱۳۰/ ۴‬دالئلیالنبوةیللبہییقیبابیالدلی لی‬

‫عیلیانیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیعر جیبہیایلیالسماءیالخیداریاحیاءیالرتاثیالعلمیہیبیوتی‪۰۳۲/ ۲‬‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصطیفیالِسمیاالولیالبابیالثالثیالقصلیاالولیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۵۰۰/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالدرالمنثوریتحتیاالیۃی‪۵۲۱/ ۰‬داریاحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۲۱۲/ ۲‬کزنیالعمایلیدحكف‪۰۵۴۵۰۶‬یمؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪۰۳۲/ ۵۵‬‬
‫‪Page 192 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قال ییل یریب یعزوجل ینحلت یابراھیم یخلیت یوکلمتی ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اكْامیہ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اینپ ‪۶‬خلـ ‪۶‬یشخب ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ومیس‪۶‬ےس ‪۶‬کال ‪۶‬ص‪۶‬ایک ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ےھجت ‪۶‬اُ‪۶‬دمحم ‪۶‬اانپ‪۶‬‬ ‫مویسیتکلیمایواعطیتییایمحمدیکقاحای‪ 1‬ی‬
‫وماہج‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬امقا(ہک‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬ےب‪۶‬رپدہ‪۶‬ؽاجحؿ‪۶‬ریما‪۶‬ؽہج‪۶‬رکمی‪۶‬داھکی)‬
‫ؽیح‪۶‬دمہ‪:۵۳‬یقہیب‪۶‬ؽہـ‪۶‬نب‪۶‬طًوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫اویحیفیالزبورییایداؤدیانہیسیایتیبعدكیمنیاسمہیاحمدی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّ۶‬وبّ‪ ۶‬سدٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽیح‪۶‬یجیھب‪:‬اُ‪۶‬داؽ‪۶‬د‪۶‬رقنعا ‪۶‬‬
‫ویمحمدیصادقاینؽیایالیاغضبیعلیہیابدایوالییغضؽینی ریتُ‪۶‬دعب‪۶‬ؽہ‪۶‬اچس‪۶‬یبن‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ادمح‪۶‬ؽ‪۶‬دمحم‪۶‬ےہ‪،‬ںیم‪۶‬یھبک‪۶‬‬
‫ابدا(ایل یقولہ)امتہیمرحومۃ یاعطؼتہم یمن یالنوافلی اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاّاص‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھبک‪۶‬ریمی‪۶‬قا‪ّٓ۶‬امین‪۶‬رکُاگ۔‬
‫اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬اعـ ‪۶‬اعـ ‪۶‬رموحہم ‪۶‬ےہ‪،‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اںیھن ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ونالف ‪۶‬اطع‪۶‬‬
‫مثلیمایاعطیتیاالنؽیاءیوافرتضتیعلمھییالقرائضی‬
‫ّ‬
‫ےئک ‪۶‬وج ‪۶‬ربمغیپؽٍ ‪۶‬وک ‪۶‬دےی‪،‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ااکحص ‪ٓ ۶‬ص ‪۶‬رہھٹاُ ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫الیتیافرتیضتیعیلیاالنؽیایءیوالرسلیحیتییاتوینییومی‬
‫ق‬ ‫ّ‬
‫ا واء‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬لس‪۶‬رپ‪ٓ ۶‬ص ‪۶‬ےھت‪،‬اہیٍ‪ ۶‬ك‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ول ‪۶‬ریمُ‪۶‬‬ ‫ً‬‫ق‬
‫الِیامۃینوریھمیمثلینوریاالنؽیاء(ایلیانیقال)یایداؤدی‬
‫قاٖ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬اٖ ‪۶‬احل ‪۶‬رپ ‪۶‬احرض ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪۶‬لثم‪۶‬‬
‫‪ٚ‬‬
‫ونّ‪۶‬ا واء‪۶‬ےک‪۶‬وہ‪۶‬اگ۔اُ‪۶‬داؽد‪!۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪۶‬وک‪ ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬‬ ‫ً‬‫ق‬ ‫ی‬ ‫یاخرہ۔‬ ‫یل‬‫ا‬‫‪2‬‬
‫فاینیفضلتیمحمدایوامتہیعیلیاالممیکلہای‬

‫ایک۔اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬اعـ ‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬اوتمٍ‪۶‬رپ‪۶‬تیلضف‪۶‬یشخب‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬

‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ؽیح ‪۶‬قاّدمہ‪:۵۵‬اوب ‪۶‬میعن ‪۶‬ؽیقہیب ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬بعک ‪۶‬اابحّ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪،‬اٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬اقك ‪۶‬صخش ‪۶‬ےن ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ایک‪،‬وگقا ‪۶‬ول ‪۶‬اسحؿ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ےیل‪۶‬عمج‪۶‬ےئک‪۶‬ےئگ‪۶‬اؽّ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬قالےئ‪۶‬ےئگ‪،‬ۂ‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬اعـ‪ٓ ۶‬ا یئ‪،‬ۂ‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دؽ‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ۂ‪۶‬ریپؽ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫اقك‪۶‬ون‪۶ّ۶‬سج‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬اتلچ‪۶‬ےہ۔رھپ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قالےئ‪۶‬ےئگ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رس‪۶‬اونّی َؽ ُّؽےئ‪۶‬ونمّ‪۶‬ےک‪۶‬ۂ‪۶‬قال‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫خدا‪۶‬خدا‪۶‬ونّ‪۶‬ےک‬
‫عــــــہ‪:‬اہیٍ‪۶‬رصَ‪۶‬ایس‪۶‬دقّ‪۶‬ایبٍ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬ؽّت ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬رس‪۶‬اونّ‪۶‬ےس‪۶‬قاےئ‪۶‬قك‪۶‬ونّ‪۶‬یہ‪۶‬ونّ‪۶‬وہاگ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬قاشب‪۶۲۶‬ہولہ‪،۲۶‬اّ٘اد‪۶۰۱۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ذموکّ‪۶‬وہاگ‪۵۲۶‬عوہ۔‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییذکریعروجہیایلیالسماءیواجتماعہیایلیاالنؽیاءیداریاحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵۲/ ۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیفیالتوراةیواالنجیلیا لخیدا ریالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۴۳/ ۵‬‬

‫یدالئلیالنبوةیبابیصقۃیالرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 193 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ےکب‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیھنج‪۶‬دےنھکی‪۶‬ؽاال‪۶‬زیمت‪۶‬رکُ‪،‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ۂ‪۶‬ریپؽ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اقًواء‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬دؽ‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اہ‪۶‬اتلچ‪۶‬ےہ۔‬
‫بعک‪۶‬ےن‪۶‬وخاؿ‪۶‬نس‪۶‬رک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬باللیالذییالالٰہیاالیھویرأیتی ٰھذایفیمنامك ےھجت‪۶‬مسق‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬وکیئ‪۶‬اچس‪۶‬وبعمد‪۶‬ںیہن‪،‬وت‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬ہی‪۶‬ؽا ہع‪۶‬وخاؿ‪۶‬ںیم داھکی۔اہک‪۶‬اہٍ‪،‬والذیینقیسیبیدہیان ایالصقۃیمحمدوامتہیوصقۃیاالنؽیاءیوامم ایفیکتابیالل ٰ‬
‫یتعایلی‬
‫فکانمایقرأتہیفیالتوراة‪1‬۔مسق‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬ریمی‪۶‬اجٍ‪۶‬ےہ‪۶‬كشیب‪۶‬ہنیعبٖ‪۶‬اتکؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ںیم‪۶‬ویٍ‪۶‬یہ‪۶‬تفص‪۶‬یھ‪۶‬ےہ‪۶‬دمحم‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬اعـ‪۶‬اؽّ‪۶‬اقًواےئ‪٘۶‬انیقب‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬اوتمٍ‪۶‬یک‪،‬وگقا‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬وتّكف‪۶‬ںیم‪۶‬ڑپھ‪۶‬رک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک۔‬
‫عى‬
‫ؽیح ‪۶‬دؽاّدمہ‪:۵۲‬اامص ‪۶‬عسقالین ‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین ‪۶‬ؽ ح ‪۶‬دمحمہی ‪۶‬ںیم ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬عوالد ‪۶‬ؽاامص ‪۶‬هالہم ‪۶‬انب ‪۶‬رغطقك ‪۶‬ےس ‪۶‬قالق‪۶‬رمؽی‪۶‬وہا‪ٓ ،‬ا دص ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬ایہٰل!وت‪۶‬ےن‪۶‬ریمی‪۶‬تینک‪۶‬اوب‪۶‬دمحم‪۶‬زک‪۶‬ےئل‪ّ۶‬یھک‪۶‬؟مکح‪۶‬وہا‪:‬اُ‪ٓ ۶‬ا دص‪!۶‬اانب‪۶‬رسااھٹ۔ ٓا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬رسااھٹقا‪۶‬رسا رپدہ‪۶‬رعٖ‪۶‬ںیم دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا قا۔رعص‪۶‬یک‪:‬ایہٰل‪!۶‬ہی‪۶‬ونّ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬؟ّٓامقا‪:‬‬
‫ھذاینورینیبیمنیذریتكیاسمہیفیالسماءیاحمدیوفیاالرضی ہی‪۶‬ونّ ‪۶‬اقك‪۶‬یبن‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬ریتی‪۶‬دّكّف ‪۶‬ینعی‪۶‬اؽالد ‪۶‬ےس‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬‬
‫ٓا امسٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ادمح‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّّنیم‪۶‬ںیم‪۶‬دمحم‪،‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬ےھجت‪۶‬‬ ‫محمدیلوالہیمایخلِتكیوالخلِتیسماءیواالرضا‪2‬۔ ی‬
‫ت ‪۶‬انبقا‪،‬ت ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ؽ‪ّ۶‬نیم‪۶‬وک‪۶‬دیپا‪۶‬رکقا۔‬
‫عــــــہ‬
‫ؽیح ‪۶‬زیسدمہ‪:۵۰‬وفیہیاعینیفیالمواھب رمؽی ‪۶‬وہا‪،‬ذـ ‪ٓ ۶‬ا دص ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ذيـ ی ‪۶‬ےس ‪۶‬قاۂ ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪٘،‬اص ‪۶‬رعٖ ‪۶‬اؽّۂ‪۶‬‬
‫اقمص‪۶‬تشہب‪۶‬ںیم‪۶‬قا ِص‪۶‬قاك‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬طال‪۶‬وہا‪۶‬‬
‫عــــــہ‪:‬اقول‪:‬یباللیالتوفیق(ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےس‪۶‬اتہکوہٍ۔ؿ)ذيـ‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬اؽّوخَ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےک‪۶‬میظع‪۶‬اہپّؽٍ‪۶‬اک‪۶‬دل‪۶‬ابمّك‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬دًْۃً‪۶‬وٹؿ‪۶‬ڑپقا‪،‬رھپ‪۶‬اینپ‪۶‬زغلٖ‪۶‬یک‪۶‬قاد‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬دناعـ‪،‬اؽّاهلل‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ےس‪۶‬ایحء‪۶‬ؽتلجخ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬رپ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬یک‪۶‬احلف‪۶‬ااحؿہ‪۶‬‬
‫یتعایلی‬
‫رقتری‪۶‬ؽرحتری‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪۶‬آ یتکس۔اےسی‪۶‬احل‪۶‬ںیم‪۶‬ارگآ دیم‪۶‬ایلگ‪۶‬اجین‪۶‬اچہپین‪۶‬قاؿ‪۶‬یھب‪۶‬دوہل‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬اصلًا‪۶‬اجےئ‪۶‬بجعت‪۶‬ںیہن‪ ،‬فافہم‪،‬والل ٰ‬
‫اعلم۔‬

‫یالکربییبابیذکرہیفیالتوراةیواالنجیلیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْ ِ‬
‫اکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۲/ ۵۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیطؼبۃیصیلیالل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۳۳/ ۵‬‬
‫‪Page 194 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اھکل‪۶‬داھکی۔رعص‪۶‬یک‪:‬ایہٰل‪۶!۶‬ہی‪۶‬دمحم‪۶‬وکٍ‪۶‬ےہ‪۶‬؟ّٓامقا‪:‬ھذایولدكیالذییلوالہیمایخلِتك ہی‪۶‬ریتی‪۶‬اٹیبےہ‪،‬ہی‪۶‬ارگ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬ںیم‪۶‬ےھجت‪۶‬ت ‪۶‬‬

‫انبقا۔رعص‪۶‬یک‪:‬ایہٰل‪!۶‬اٖ‪۶‬ےٹیب‪۶‬یک‪۶‬رحعـ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬رپ‪ّ۶‬مح‪ّٓ۶‬ام۔اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬اُ‪ٓ ۶‬ا دص‪!۶‬ارگ‪۶‬وت‪۶‬دمحم‪۶‬ےک‪۶‬ؽہلیس‪۶‬ےس‪۶‬امتص‪۶‬الہ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ؽ‬
‫ّنیم‪۶‬یک‪۶‬افشىـ‪۶‬رکقامھ‪۶‬وبقل‪ّٓ۶‬امےت‪1۶‬۔‬
‫ؽیح‪۶‬اہچّدمہ‪:۵۰‬اامص‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ؽهالہم‪۶‬سغین‪۶‬دیسقاومال‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ےس‪۶‬قالق‪:‬‬
‫انیاللیتعایل یقالیلنؽیہیمنیاجلكیاسطحیالیبطحاءیوی ینعی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ٰ‬
‫اموجیالموجیوارفعیالسماءیواجعلیالثوابیوالعِاب۔ی ںیم‪۶‬ریتُ‪۶‬ےئل‪۶‬اھچبقا‪۶‬وہٍ‪ّ۶‬نیم‪،‬اؽّ‪۶‬ومزجٍ‪۶‬رکقا‪۶‬وہٍ‪۶‬دّقا‪،‬‬
‫اؽّ‪ُ ۶‬قلود‪۶‬رکقا‪۶‬وہٍ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪،‬اؽّ‪۶‬رقمّ‪۶‬رکقا‪۶‬وہٍ‪۶‬زجا‪۶‬ؽزسا۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫ذکرہیالزرقاینی‪2‬فیالشرح۔ ی‬
‫ّّاقین‪۶‬ےن‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬ےہ)‬
‫اٍ‪ٚ۶‬ـ‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬اکانئؿ‪۶‬ےن‪۶‬خلٍـ‪۶‬ؽوجد‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ااکلانئؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬دصہق‪۶‬ںیم‪۶‬قاقا‪۶‬؂‬
‫ؽہ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬ےھت‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ؽہ‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬وہ‬
‫‪3‬‬
‫اجٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اہجٍ‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےہ‬
‫ؽیح ‪۶‬قاكْدمہ‪:۵۱‬فیفتاوییاالمامیسراجیالدینیالبلِؼین(اامص ‪۶‬رساج ‪۶‬ادلنی ‪۶‬قلغًىی ‪۶‬ےک ‪۶‬اتفؽی ‪۶‬ںیم۔ؿ)اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫قدیمننتیعلیكیبسبعۃیاشیاءیاول ایاینیلمیاخلقیفی ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ھجت‪۶‬رپ‪٘۶‬اؿ‪۶‬ااسحٍ‪۶‬ےئک‪،‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬الہپ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬‬
‫ؽّنیم‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽاال‪۶‬ت ‪۶‬انبقا۔‬ ‫السمواتیواالرضیا کرمیعیلیمنكی‪4‬۔ ی‬
‫ؽیح‪٘۶‬اكْدمہ‪:۵۲‬اامص‪۶‬الج‪۶‬ہیقف‪۶‬دحمؿ‪۶‬اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬ااتسد‪۶‬اوب‪۶‬ااقلمس‪۶‬ریشقی‪۶‬اؽّ‪۶‬رسفم‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیاستشقاعیآدمیبہیصیلیایللیعلیہیوسلمیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۴۲/ ۵‬‬
‫‪1‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیبحوالہیا بنیسبعیعنیعیلیریضیاللیعنہیالمِصدیاالولی‪۰۰/ ۵‬‬

‫‪2‬‬

‫‪۶3‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬ہبتکم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رکایچ‪۳۵ /۵۶‬‬
‫یالمنحیالمکیۃیفیشر حیالہمزیۃیبحوالہیالسراجیالبلِؼینیفیفتاویہیشعری‪۲‬یالمجمعیالشِاءیفیابویظہیبیص‪۵۲۵۶‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 195 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لً لى‬
‫یبلعث‪۶‬رھپ‪۶‬هالہم‪۶‬ادمح‪۶‬عسقالین‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬مہیلع‪۶‬انیعمج‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬قح‪۶‬زع‪۶‬خالہل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬رکمی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫الجنۃیحرام یعیلیاالنؽیاء یحیت یتدخلہا یوعیلیاالممی ذيـ ‪۶‬اقًواء‪۶‬رپ‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك‪۶‬مت‪۶‬دالخ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ن‬
‫رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪ ۶‬مھاّی‪۶‬اعـ‪۶‬ت ‪۶‬اجےئ۔‬ ‫حیتیتدخلہایامتكی‪1‬۔ ی‬
‫ؽیح ‪۶‬ہٓدمہ ‪:۵۳‬هالہم ‪۶‬انب ‪۶‬رفظ ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬ریخ ‪۶‬ارشبل‪،‬رھپ ‪۶‬عسقالین ‪۶‬ؽ٘ایم ‪۶‬ؽیبلح ‪۶‬ؽ ‪۶‬دیجل ‪۶‬ؽریغمہ ‪۶‬املعء ‪۶‬اینپ ‪۶‬اصتفین ‪۶‬ہلیلج ‪۶‬ںیم ‪۶‬قالق‪ّ،‬ؿ‪۶‬‬
‫ازعلؿ‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬اتکٍ‪ٍٚ۶‬وا‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫عبدییالذییسرتیبہینقیسیانزلیعلیہیوییحیفیظ ری ریما‪۶‬دنبہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬ریما‪۶‬سفن‪٘۶‬اد‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اینپ‪۶‬ؽیح‪۶‬اقاّؽٍ‪۶‬اگ‪،‬‬
‫ف یاالمم یعدل یویوصیہم یالوصایا یوالیضحك یوالی ؽہ‪۶‬امتص‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ریما‪۶‬دعل‪۶‬ؿاۂ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اںیہن‪۶‬كوك‪۶‬قاوتٍ‪۶‬‬
‫یسمعیصوتہیفیاالسواقییقتحیالعیونیالعوریویاالذانی رپ‪۶‬قادیک‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪،‬ےب‪۶‬اج‪۶‬ت ‪۶‬ےسنہ‪۶‬اگ‪،‬اؽّ ‪۶‬قاّاّؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٓا ؽاّ‪۶‬ت ‪۶‬ینس‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ‪،‬ادنیھ‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪۶‬اؽّ‪۶‬رہبُ‪۶‬اکٍ‪۶‬وھکل‪۶‬دُ‪۶‬‬
‫الصمیویحییییالِلوبیالغلفیومایاعطیہیالیاعیطیاحدیای‬
‫اگ‪،‬اؽّ‪۶‬اغلف‪۶‬دولٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬دنہ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪،‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬اےس‪۶‬اطع‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫عسٔ‬ ‫مشقحییحمدیاللیحمدایجدیدای‪ 2‬ی‬
‫یسک‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ۔ ح‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬یئن‪۶‬دمح‪۶‬رکُ‪۶‬اگ۔‬
‫عسٔ‬
‫ح‪۶‬امہُّ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اکقاص‪۶‬اؽّ‪۶‬دمحم‪۶‬ےس‪۶‬ومہٍّ‪۶‬ؽمہ‪۶‬ینعم‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬رثکبؿ‪۶‬ؽقاّقاّ‪۶‬رسااہ‪۶‬ایگ۔‬
‫ل‬
‫ؽیح ‪۶‬ہىزدمہ‪:۵۴‬هالہم ‪۶‬افّیس ‪ّ۶‬دمۃ ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ےن ‪۶‬اطمعل ‪۶‬ا مشٔاؿ ‪۶‬رشج ‪۶‬داللئ ‪۶‬اریخلاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دنچ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬وتّكف ‪۶‬لقن ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬‬
‫نج‪۶‬ںیم‪۶‬قح‪۶‬احبست ‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬

‫‪ 1‬یالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالخا مسیاالسراءیوالمعراجیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۰/ ۰‬تقسییالِشیییتحتیاالیۃی‪ ۵۳/ ۱۰‬یداریالکتبی‬

‫العلمیۃیبیوتی‪،۲۰۴/ ۰‬الکشفیوالؽیان(تقسییالثعلیب)تحتیاالیۃی‪۵۳/ ۱۰‬یدا ریاحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۰۵/ ۵‬‬

‫یسبلیالہدییوالرشادیداریالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۱۵۰/ ۵‬یالمواھبیاللدنیہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۱۰/ ۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 196 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یامویس یاحمد یین یاذا یمننت یعلیك یمع یکالیم یایاكی اُ ‪۶‬ومیس ‪!۶‬ریمی ‪۶‬دمح ‪۶‬اجب ‪۶‬ال ‪۶‬ہکبج ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬ھجت ‪۶‬رپ ‪۶‬ااسحٍ ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫باالیمان یباحمد یولو یلم یتِبل یاالیمان یباحمد یمای اینپ ‪۶‬مہ ‪۶‬کالیم ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ےھجت ‪۶‬ادمح ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬اطع ّٓامقا‪،‬اؽّ ‪۶‬ارگ ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫جاورتینیفیدارییوالیتنعمتیفیجنیتییایمویسیمنیلمی ادمح‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬القا‪۶‬ت ‪۶‬اماتن‪۶‬ریمُ‪۶‬رھگ‪۶‬ںیم‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ظٓؿ‪۶‬ت ‪۶‬قاقا‪،‬ت ‪۶‬‬
‫ریمی‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬نیچ‪۶‬رکقا۔اُ‪۶‬ومیس‪۶‬امتص‪۶‬رمنیلس ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬‬
‫یومنیباحمدیمنیجمیعیالمرسلنییولمییصدقہیولمی‬
‫وکیئ‪۶‬ادمح‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ت ‪۶‬الےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫یشتقیالیہیکانتیحسناتہیمردودةیعلیہیویمنعتہیحقظی‬
‫اتشمص ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬اب ی‪۶‬ایکینٍ‪۶‬رمدؽد ‪۶‬وہٍ ‪۶‬یگ‪،‬اؽّ ‪۶‬اےس‪۶‬تمکح‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫الحکمۃیوالادخلیفیقلبہینوریال دییوامحویاسمہیمنی‬
‫ظفح‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽك‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ‪،‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬دہاكف‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬ت ‪۶‬داولٍ‪۶‬‬
‫م م‬
‫النبوةییایمویسی نیا نیباحمدیوصدقتہیاولئكیھمی اگ‪،‬اؽّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬درتف ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ےس ‪۶‬اٹم ‪۶‬دؽٍ ‪۶‬اگ۔اُ ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪!۶‬وج ‪۶‬ادمح‪۶‬‬
‫القائزونیومنیکقریباحمدیوکذبہیمنیجم ییعیخلیقی رپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬الےئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬دصتقی ‪۶‬یک ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬رماد ‪۶‬وک ‪۶‬ےنچنہپ‪۶‬‬
‫اولئكیھمیالخسرونیاولئكیھمیالنادمونیاولئكیھمی ؽاےل‪،‬اؽّ‪۶‬ریمی‪۶‬ولخمص‪۶‬ںیم‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ادمح‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ذکتا ‪۶‬یک‪۶‬ؽیہ‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬اکّ‪،‬ؽیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬لسماٍ‪،‬ؽیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ےب‪۶‬ربخ۔‬ ‫الغافلونی‪ 1‬ی‬
‫‪ 2"‬ںیم‪۶‬ذموکّ‪۶‬وہا۔‬ ‫الحمدیلل ہی‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬وخؿ‪۶‬ؿاۂ‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬دہع‪۶‬ؽامیپٍ‪۶‬وک‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا قۃ‪۶‬رکہمی‪"۶‬‬
‫لً لى‬
‫قدكول‪:‬ضعب‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬قح‪۶‬زع‪۶‬خالہل‪۶‬اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬رکمی‪۶‬الضف‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یایمحمدیانتینور ینورییوسریسرییوکنوزیھداییتیوی اُ ‪۶‬دمحم ‪!۶‬وت ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ونّ ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬ریمُ ‪ّ۶‬اّ ‪۶‬اک ‪ّ۶‬اّ‪،‬اؽّ‪۶‬‬
‫خزائنیمعرفیتیجعلتیفداءیلكیملیکیمنیالعرشی ی ریمی‪۶‬دہاكف‪۶‬یک‪۶‬اکٍ۔اؽّ‪۶‬ریمی‪۶‬رعمتف‪۶‬ےک‪۶‬زخاےن‪!۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اانپ ‪۶‬كلم‪۶‬رعٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےل‪۶‬رک‬

‫یمطا لعیالمسراتیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬ص‪۰۱۱۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۴۵/ ۰‬‬
‫‪Page 197 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایلیمایتحتیاالرضنییکلہمییطلبونیرضائییوانایاطلبی تحت‪۶‬الٌٔی‪۶‬قك‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھجت‪۶‬رپ‪۶‬ظٓقاٍ‪۶‬رکدقا۔اعمل‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬وکیئ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ریمی‪ّ۶‬اض‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬ریتی‪ّ۶‬اض‪۶‬اچاتہ‪۶‬وہٍ‪۶‬قا‪۶‬دمحم‪!۶‬۔‬ ‫رضاكییایمحمدی‪1‬۔ ی‬
‫الل میربیمحمدیصلیعیلیمحمدیویالیمحمدیاسالكی اُ‪۶‬اهلل‪،۶‬اُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬دمحم‪،‬دّؽد‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬‬
‫رپ۔ںیم‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪۶‬رکقا ‪۶‬وہٍ‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬رپ‪۶‬ریتُ‪ّ۶‬ایض‪۶‬‬
‫برضاكیعنیمحمدیورضایمحمدیعنكیانیتریضیعنای‬
‫وہےن‪۶‬اؽّ‪۶‬ھجت‪۶‬رپ‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬ےک‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہےن‪۶‬ےک‪۶‬ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫محمدیاوتریضیعنایبمحمدیامنییالہیمحمدیوصلیعیلی‬
‫وت‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬وک‪۶‬مہ‪۶‬رپ‪ّ۶‬ایض‪۶‬رک‪۶‬دُ‪۶‬اؽّ‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬ےک‪۶‬ؽہلیس‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫محمدیوالیمحمدیوباركیوسلم۔ ی‬
‫وت‪۶‬مہ‪۶‬رپ‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہ‪۶‬اج۔اُ‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬ےک‪۶‬وبعمد‪!۶‬امہّی‪۶‬داع‪۶‬وبقل‪۶‬‬
‫ّٓام‪۶‬اؽّ ‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد ‪۶‬جیھب‪۶‬اؽّ ‪۶‬كْتک‪۶‬ؽ‬ ‫ی‬

‫٘الیتم‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬ام۔(ؿ)‬ ‫ی‬

‫قاشب‪۶‬دؽص‪۶‬اّ٘ادؿ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽمہیلع‪۶‬انیعمج‬
‫ل‬
‫ہی‪۶‬قا سًَ‪۶‬نیت‪۶۰‬ہولؽٍ‪۶‬ےس‪ٍٚ۶‬سہ‪۶‬انگف‪:‬‬
‫ہولہ‪۶‬اؽل‪۶‬وصنص‪۶‬خلوہ‪۶‬ہلئسم‪۶‬هل َ ّوہ‬
‫اّ٘اد‪۶‬اؽل‪:۵‬ادمح‪،‬یراّی‪،‬ملسم‪،‬رتذمی‪،‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انا یسیدیالناس ییوم یالِیامۃ یوھل یتدرونیمما یذلكی ںیم‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬اک‪۶‬رسداّ ‪۶‬وہٍ‪،‬ھچک‪۶‬اجےتن‪۶‬وہ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫یجمعیاللیاالولنییواالخرینیفیصعیدیواحدیالحدیثی ی زک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اےلگ ‪۶‬ولھچپٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اقك ‪۶‬ومہاّ‪۶‬‬
‫دیماٍ‪۶‬ؽعیس‪۶‬ںیم‪۶‬عمج‪۶‬رکاگی۔رھپدحكف‪ ۶‬رلی‪۶‬افشىـ‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 198 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اّ٘اد‪ّٓ۶‬امیئ۔‬ ‫بطولہی‪1‬۔ ی‬
‫حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬یک‪۶‬اقك‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬رثقد‪۶‬ؽوگ‪ٚ‬ـ‪۶‬احرض‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬وگدنفس‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫قاّ‪۶‬ددناٍ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےس‪۶‬رشمَ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ںیم‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬رسداّ‪۶‬رمدص‪۶‬وہٍ۔‬ ‫انایسیدیالناسییومیالِیامۃ۔ ی‬
‫رھپ‪۶‬دؽقاّہ‪۶‬اٖ‪۶‬وگ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬دقُّ‪۶‬انتؽل‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ںیم‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬رسداّ‪۶‬اہجاینٍ‪۶‬وہٍ۔‬ ‫انایسیدیالناسییومیالِیامۃ۔ ی‬
‫عــــــہ‬
‫ذـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬داھکی ‪۶‬رکمّ ‪ّٓ۶‬امےن ‪۶‬رپ ‪۶‬یھب ‪۶‬احصہب ی ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وپےتھچ‪ّٓ،‬امقا ‪۶‬االیتِولونیکیقہ وپےتھچ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬ویکرکن ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟‬
‫احصہب ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬کیفیھوییاریسولیالل اہٍ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ہی ‪۶‬ویکرکن ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟ّٓامقا‪:‬یِومیالناسیلربیالعلمنی ول ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬
‫لًل‬
‫ا مًَ‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬ڑھکُ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬رھپ‪۶‬دحكف‪۶‬افشىـ‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امیئ‪2۶‬۔‬
‫اّ٘اد‪ ۶‬دؽص‪:۲‬ملسم‪،‬اوبداؽد‪۶‬ایہن‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ںیم‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬امتص‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬اک‪۶‬رسداّ‪،‬اؽّ‬ ‫انایسیدیولدیادمییومیالِیامۃیوی ی‬

‫عــــــہ‪۵:‬احصہب‪۶‬وک‪۶‬اامجال‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬ایسدؿ‪۶‬ہقلطم‪۶‬ولعمص‪۶‬یھت‪،‬عٌہدا‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬نیع‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےہ‪،‬وچٍ‪۶‬ؽرچا‪۶‬یک‪۶‬ایک‪۶‬اجمل‪،‬ذہلا‪۶‬ؽہج‪۶‬ت ‪۶‬وپیھچ‪،‬‬

‫رگم‪۶‬ت ‪۶‬اجقا‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬لٕػوال‪۶‬اینپ‪۶‬ایسدؿ‪۶‬ربکی‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬رظتنم‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬دعب‪۶‬وسال‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫لي‬
‫ہک‪۶‬اؽعق ‪۶‬یف‪۶‬ا ًَٓ ‪۶‬وہ۔ذـ‪۶‬احصہب ‪۶‬وصقمد‪۶‬ؽاال‪۶‬وک ‪۶‬ت ‪۶‬ےھجمس‪۶‬وت ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن ‪۶‬وخد ‪۶‬ہبنتم‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬وسال ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬وجاؿ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶۵۲۶‬عوہ‬

‫لیبابیقولیاللیتعایل یذریۃیمنیحملنایمعینوحیا لخی‪۲۴۰/ ۲‬ؽ‪،۲۴۱‬صحیحیمسلمیکتابی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیالتقسییسورةیبینیاسرائی‬
‫االیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیا لخیدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵۵/ ۵۶‬سننیالرتمذییکتابیصقۃیالِیامۃیبابیمایجاءیفیالشقاعۃیدحكف‪۲۰۰۲۶‬داری‬

‫القکریبیوتی‪،۵۵۲/ ۰‬مسندیامامیاحمدیحنبلیعنیایبیھیریرةیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۰۱/ ۲‬‬
‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۵/ ۵۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 199 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ربق‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪۶‬رشتفی‪۶‬الےن‪۶‬ؽاال‪،‬اؽّ‪۶‬الہپ‪۶‬عیفش‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫اولیینشقیعنہیالِربیواولیشافعیویاولیمشقع‪1‬۔ ی‬
‫الہپ‪۶‬ؽہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬افشىـ‪۶‬وبقل‪۶‬وہ۔‬
‫اّ٘اد ‪۶‬وسص‪:۰‬ادمح‪،‬رتذمی‪،‬انب ‪۶‬امہج ‪۶‬اوب ‪۶‬دیعس ‪۶‬خدّی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انایسیدیولدیادمییومیالِیامۃیوالیفخریوبیدییلواءی ںیم‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬امتص‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬اک‪۶‬رسداّ‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫الحمدیوالیفخریومایمنینیبییومئذادمیفمنیسواہ یاالی ںیہن ‪ّٓ۶‬امقا۔اؽّ ‪۶‬اہھت ‪۶‬ںیم ‪۶‬ولاےئ ‪۶‬دمح ‪۶‬وہاگ۔اؽّ ‪۶‬ہی ‪۶‬رخف ‪۶‬ںیہن‪۶‬اتہک‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬دٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬ےنتج‪۶‬ںیہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ری‪۶‬ولا‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‬ ‫تحتیلوائیی‪2‬الحدیث۔ ی‬
‫اّ٘اد‪۶‬اہچّص‪:۰‬داّیم‪،‬یقہیب‪،‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انایسیدیاالناسییومیالِیامۃیوالیفخریوانایاولیمنی ںیم‪۶‬ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬رسداّ‪۶‬رمدامٍ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬افترخ‪۶‬ںیہن۔‬
‫یدخلیالجنۃیواالیفخری‪ 3‬ی‬
‫اّ٘اد‪۶‬مجنپ‪:۱‬احمک‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬اتکؿ‪۶‬ارلؽقۃ‪۶‬ںیم‪۶‬ابعدہ‪۶‬نب‪۶‬اصعـ‪۶‬ااصنّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انایسیدیالناسییویمیالِیامۃیوالیفخریمایمنیاحدیاالی ںیم‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬اک‪۶‬رسداّ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬اْىزاّ‪۶‬ںیہن‪،‬‬
‫ۂ‪۶‬صخش‪۶‬ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬ریمُ‪۶‬یہ‬ ‫وھویتحتی ی‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۰۱/ ۲۶‬سننیایبیداؤدیکتابیالسنۃی‬

‫ٰ‬ ‫‪1‬یصحیحیمسلمیکتابیالقضائلیبابیتقضیلینبؼنایص‬

‫بابیفیالتخییبنییاالنؽیاءیعلیہمیالسالمی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۲۴۲/ ۲۶‬‬

‫‪ 2‬یالرتمذییابوابیالتقسییسورةیبینیاسرائیلیدحكف ‪ ۰۵۱۵۶‬یداریالقکریبیوتی‪۶ ۵۵ /۱‬ؽ ‪،۵۳۳۶‬الرتمذییابوابیالمناقبیبابیمایجاءیفیفض لی‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیدحكف ‪ ۰۲۰۱۶‬یداریالقکریبیوتی‪،۰۱۰/۱‬کزنیالعمالیبحوالہیحمیتیعنیایبیسعیدیدحكف ‪ ۰۵۴۴۲۶‬یمؤسسۃی‬ ‫ٰ‬ ‫النیبیص‬

‫الرسالہیبیوتی‪۰۳۰ /۵۵‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیبنعمۃیربہیداریالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۳۵ /۱‬سننیداریمی‬
‫ٰ‬ ‫‪3‬یدالئلیالنبوةیللؽی یقیبابیماجاءیفیتحتیرسولیاللیص‬

‫بابیاعیطیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیالخیدحكف‪۱۰۶‬یداریالمحسنیللطباعۃیالِاھیرةی‪۰۵ /۵‬‬
‫‪Page 200 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لوائیییومیالِیامۃیینتظریالقر جیوانیمیعیلواءیالحمدی لساٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪۶‬اشکشئ‪۶‬اک‪۶‬ااظتنّرکقا ‪۶‬وہاگ‪،‬اؽّ ‪۶‬ریمُ‪۶‬یہ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬

‫انایمیشیویمیشیالناسیمیعیحیتیایتیبابیالجنۃیفاستقتحی ولاےئ‪۶‬دمح‪۶‬وہاگ‪،‬ںیم‪۶‬اجؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ول ‪۶‬ریمُ‪٘۶‬اھت‪۶‬ںیلچ‪۶‬ےگ‪،‬‬
‫فیِالیمنیھذای؟فاقولیمحمد‪،‬فیِالیمرحبایبمحمد‪،‬ی اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬دّذيـ ‪۶‬رپ‪۶‬رشتفی‪۶‬ےلاج‪۶‬رک‪۶‬ولھکاؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬وپاھچ‪۶‬‬
‫اجےئ ‪۶‬اگ‪:‬وکٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟ںیم ‪۶‬وہکٍ ‪۶‬اگ ‪۶‬دمحم ‪۶‬اہک ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگ‪:‬رمابح ‪۶‬دمحم ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫فاذایرایتیریبیخررتیلہیساجدایانظریالیہی‪1‬۔ ی‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔رھپ‪۶‬ذـ‪۶‬ںیم‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬دوھکیٍ‪۶‬اگ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دجسُ‪۶‬ںیم ‪۶‬رگ‪۶‬ڑپؽٍ ‪۶‬اگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬رکمی ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫رظن‪۶‬رکقا۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬مشش‪:۲‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬دبع‪۶‬اهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ارسلتیایلیالجنیواالنسیوایلیکلیاحمریواسودیواحلتی ںیم‪۶‬نج‪۶‬ؽاسن‪۶‬اؽّ ‪۶‬ۂ ‪۶‬رسج ‪۶‬ایسہ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اجیھب‪۶‬ایگ‪،‬اؽّ‪۶‬‬
‫هًىم‬
‫یلیالغنائمیدونیاالنؽیاءیوجعلتییلیاالرضیکلہایطہورای ‪ٚ‬ـ ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬اگل‪۶‬ریمُ‪۶‬یہ‪۶‬ےئل‪ ۶‬وًَ‪۶‬خالل ‪۶‬یک ‪۶‬ںیئگ‪،‬‬
‫ومسجدا یونصرت یبالرعب یاما ییم یش رافاعطیتی اؽّ‪۶‬ریمُ‪۶‬ےئل‪٘۶‬اّی‪ّ۶‬نیم‪۶‬قاك‪۶‬رکےن‪۶‬ؽایل‪۶‬اؽّ‪۶‬دجسم‪۶‬رہھٹی‪،‬‬
‫اؽّ ‪۶‬ریمُ‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬اقك‪ ۶‬ہنیہ‪ّ۶‬اہ‪۶‬قك‪ّ۶‬ىـ ‪۶‬ےس‪۶‬ریمی‪۶‬دمد ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫خواتیم یسورة یالبِرة یوکانت یمن یکنوزالعرش یوی‬
‫یئگ‪،‬اؽّ‪۶‬ےھجم‪۶‬وسّہ‪۶‬رقبہ‪۶‬یک‪۶‬یلھچپ‪۶‬ہک‪۶‬زخات ‪۶‬اہےئ‪۶‬رعٖ‪۶‬ےس‪۶‬ںیھت‪۶‬‬
‫خصصت یب ا یدون یاالنؽیاء یفاعطیت یالمثاین یمکانی‬
‫اطع‪۶‬وہیئ‪،‬ہی‪۶‬اخص‪۶‬ریما ‪۶‬ہصح‪۶‬اھت‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬خدا‪،‬اؽّ ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬
‫التورة یوالمئنی یمکان یاالنجیل یوالحوامیم یمکانی‬
‫وتّاؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬دبےل ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وسّںیت ‪۶‬ںیلم ‪۶‬نج ‪۶‬ںیم ‪۶‬وس ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫لمقص‬
‫الزبوریوفضلتیبا لیوانایسیدیولدیادمیفیالدنیای مک‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬الیجن‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬وسوس‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ؽاایلٍ‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬وبّ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وعص ‪۶‬مح‪۶‬یک‪۶‬وسّںیت‪۶‬اؽّ ‪۶‬ےھجم‪۶‬لصفم‪۶‬ےس‪۶‬لیضفت‪۶‬دی‪۶‬یئگ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫ویاالخرةیوالیفخریوانای ی‬
‫وسّہ‪۶‬رجحاؿ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬ظٓاٍ‪۶‬قك‪۶‬ےہ‬

‫یکزنیالعمالیبحوالہیكیوا بنیعسا کریعنیعبادہیالصامتیدحكف‪۰۲۳۰۴۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۰۰/ ۵۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 201 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اول یتنشقیاالرض یعینیوعنیامیتیوال یفخر یبیدیی اؽّ‪۶‬داین‪۶‬ؽ ٓا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیم‪۶‬امتص‪۶‬ینب‪۶‬ادص‪۶‬اک‪۶‬رسداّ‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬‬

‫لواء یالحمد ییوم یالِیامۃ یوجمیع یاالنؽیاء یتحتہ یوالی ںیہن۔اؽّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬وبقّ‪۶‬ےس‪۶‬ےلکن‪۶‬یگ‪۶‬‬
‫فخر یوایل یمقاتیح یالجنۃ ییوم یالِیامۃ یوال یفخر یویبی اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬ریمُ‪۶‬یہ‪۶‬اہھت‪۶‬ولاےئ‪۶‬دمح‪۶‬‬
‫وہاگ ‪۶‬اؽّامتص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےچین‪،‬اؽّ ‪۶‬ھچک ‪۶‬رخف۔اؽّ ‪۶‬ریمُ ‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫تقتحیالشقاعۃیوالیفخریوانایسابقیالخلقیایلیالجنۃی‬
‫ذ‬
‫اایتخّ ‪۶‬ںیم ‪ ۶‬يـ ‪۶‬یک ‪۶‬ایجنکٍ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬یگ‪،‬اؽّ ‪۶‬ھچک ‪۶‬رخف ‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّ ‪۶‬یھجم‪۶‬‬
‫یومیالِیامۃیواالیفخریوانایامام میوامیتیباالثری‪1‬۔ ی‬
‫ےس‪۶‬افشىـ‪۶‬یک‪۶‬لہپ‪۶‬وہیگ‪،‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬‬
‫ےس ‪۶‬ےلہپ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬اجؽٍ ‪۶‬اگ‪،‬اؽّ ‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫رخف ‪۶‬ںیہن۔ںیم ‪۶‬ا ‪ٚ۶ ٍ۶‬ـ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬اگ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ریمی ‪۶‬اعـ‪۶‬‬
‫ریمُ ‪۶‬ےھچیپ۔الل میجعلنایممھنیفمھییومع میبجاھہیعندكی‬
‫امنیی!اُ‪۶‬اهلل‪!۶‬ںیمہ‪۶‬رکدُ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس‪،‬اٍ ‪۶‬ںیم‪،‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اھت‪،‬اےنپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬یک‪۶‬ؽاجہـ‪۶‬ےک‪۶‬دصےق‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬ریتُ‪۶‬اہٍ‪۶‬‬
‫ےہ۔قا‪۶‬الہی‪!۶‬وبقل‪ّٓ۶‬ام۔‪(۶‬ؿ)‬
‫ریقف ‪۶‬اتہک ‪۶‬ےہ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬الّص ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬سیفن ‪۶‬دحكف ‪۶‬رشفی ‪۶‬وک ‪۶‬ظفح ‪۶‬رک ‪۶‬ےل ‪۶‬قا ‪۶‬ہک ‪۶‬اےنپ ‪ٓ ۶‬ا اق ‪۶‬ےئ ‪۶‬قادماّ ‪۶‬ےک ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬ؽذعاصئ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫علطم‪ّ۶‬ےہ۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬متفہ‪:۳‬ادمح‪،‬كْاّ‪،‬اوب‪۶‬یلعی‪۶‬اؽّ‪۶‬انب‪۶‬ابحٍ‪۶‬اینپ‪۶‬حیحص‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬انجؿ‪۶‬الضف‪۶‬االؽایل‪۶‬ء‪۶‬االؽنیل‪۶‬ؽاالرخنی‪۶‬دیسقا‪۶‬دصقی‪۶‬اربک‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬دحكف‪۶‬افشىـ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬اؽی‪،‬ول ‪۶‬ادص ‪۶‬ؽونج ‪۶‬ؽ ‪۶‬لیلخ ‪۶‬ؽمیلک ‪۶‬مہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽا س ض ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬وہےت ‪۶‬وہےئ ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫ن‬
‫حیسم‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬احرض‪۶‬وہےگن‪۶‬رضحؿ‪۶‬حیسم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽالسالص‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬سیل‪۶‬دامک‪۶‬دنعی‪۶‬ؽنکل‪۶‬القلؼؾ‪۶‬ایل‪۶‬دیس‪۶‬ؽدل‪ٓ ۶‬ا دص۔ مھاّ‪۶‬ا‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫اکص‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬ےلکن‪۶‬اگ‪۶‬رگم‪۶‬مت‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬احرض‪۶‬وہ‪۶‬وج‪۶‬امتص‪۶‬ینب‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬اک‪۶‬رسداّ‪۶‬ےہ۔ول ‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬وضحّ‪۶‬ؽال‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫ربجالیئ ‪۶‬انیم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽا س ض ‪۶‬وک ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ادٍ ‪۶‬ےنیل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ںیجیھب ‪۶‬ےگ۔ّؿ ‪۶‬ابتّك ‪۶‬ؽاعتیٰل ‪۶‬ادٍ ‪۶‬دُ ‪۶‬اگ۔وضحّ‪۶‬‬
‫احرض‪۶‬وہ‪۶‬رک‪۶‬اقك‪۶‬ہتفہ‪٘۶‬اخد‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪ّ،‬ؿ‪۶‬زع‪۶‬دجمہ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪۶‬رس‪۶‬ااھٹؽ‪۶‬اؽّ‪۶‬رعص‪۶‬رکؽ‪۶‬ہک‪۶‬ومسمم‪۶‬وہیگ‪،‬اؽّ‪۶‬افشىـ‪۶‬رکؽ‬

‫یدالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلیالرا بعیعالمیالکتبیبیوتی‪۵۰/ ۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 202 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہک ‪۶‬وبقل ‪۶‬وہیگ۔وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬رس ‪۶‬ااھٹ ںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬وت ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬میظع ‪۶‬اک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬رکمی ‪۶‬دںیھکی ‪۶‬ےگ ‪۶‬وفّا ‪۶‬رھپ ‪۶‬دجسُ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫رگںی‪۶‬ےگ‪،‬اقك‪۶‬ہتفہ‪۶‬اؽّ‪٘۶‬اخد‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ۔ّؿ‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬رھپ‪۶‬ؽیہ‪۶‬املکؿ‪۶‬فطل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ۔وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رس‪۶‬ابمّك‪۶‬‬
‫ااھٹ ںی‪۶‬ےگ‪۶‬رھپ‪۶‬ہس‪۶‬قاّہ‪۶‬دصق‪۶‬دجسہ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪،‬ربجالیئ‪۶‬انیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬قاّؽ‪۶‬اھتص‪۶‬رک‪ّ۶‬ؽك‪۶‬ںیل‪۶‬ےگ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬رکمی‪۶‬احبست ‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬رکےگنی‪۶‬یایربیجعلؾینیسیدیولدیادمیوالیفخریاُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ریمُ‪!۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬رسداّ‪۶‬‬
‫ینب‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬ںیہن‪۶‬ایلیاخریالحدیثی‪1‬۔‬
‫عــــــہ‪۲‬‬
‫‪۶‬اضفلئ‪۶‬ااحصلہب‪۶‬ںیم‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬‬ ‫اّ٘اد‪۶‬متشہ ‪:۴‬احمک‪۶‬ؽیقہیبی‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶2:‬۔ںیم‪۶‬امتص‪۶‬اعمل‪۶‬اک‪۶‬رسداّ‪۶‬وہٍ۔‬
‫عــــــہ‪۱‬‬
‫اّ٘اد‪۶‬مہن‪:۵‬داّیم‪،‬رتذمی‪،‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬لسود‪۶‬نسحی ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫عــــــہ‪:۲‬صححہیالحا کمیقالہیابنیحجریالمیکیفیافضلی اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬احمک‪۶‬ےن‪۶‬حیحص‪۶‬ظٓاّدقا۔انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬ےن‪۶‬الضف‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫الِرییواقرہیعلیہیوفیالحدیثیقصۃ‪،‬قلتیوامایانایفانمای یہی‪۶‬اہک‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬كْظٓاّ ‪ّ۶‬اھک‪،‬اؽّدحكف ‪۶‬ںیم‪۶‬ہصق‪۶‬ےہ‪،‬ںیم‪۶‬اتہک‬
‫ٰ‬
‫وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اتماعبؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬ایکےہ۔ ‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬
‫اوردتہیفیالمتابعاتی‪۵۲‬منہ۔ ی‬
‫رساج‪۶‬قلغًىی‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬اتفؽی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬نسح‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دےتی‪۶‬وہےئ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫لبلِؼ‬ ‫عــــــہ‪۱‬‬
‫‪:‬تحسنیہ یھو یالذی یحِِہ یالسراج یا ین یفی یک‪۶‬قیقحت‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬الضف‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬وقنمل‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫ہیکمایاثریعنہیفیامیالِرییوانیخالفیفیہیابویعؼ ٰیسی ارگآ ‪۶‬اوب‪۶‬هًسٰی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬اخمتفل‪۶‬یک۔‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬
‫ٰ‬ ‫فتاو‬
‫ٰ‬
‫یتعایلی‪۵۲‬منہ۔ ی‬
‫رحمہیالل ٰ‬

‫‪ 1‬یمسندیاحمدیحنبلیعنیایبیبکریالصدیقیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۱ /۵‬مسندیایبییعیلیعنیایبیبکریالصدیقیریضیاللیعنہی‬
‫مؤسسۃیعلومیالِرانیبیوتی‪،۱۵ /۵‬مواردیالظمانیدحكف‪ ۲۱۴۵‬یالمطبعۃیالسلقیہیص‪،۲۰۰ ۲۰۲‬کزنیالعمالیبحوالہیالبزاریدحكف‪۰۵۳۱۳۶‬یی‬

‫مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪۲۲۵ ۲۲۴/ ۵۰‬‬

‫یمقاتیحیالغیب(التقسییالکبی)بحوالہیا لؽیہیقیتحتیاآلیۃی‪۲۱۰/ ۲‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۲۴/ ۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 203 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّاؽی‪،‬دّادقٖ‪۶‬رپ‪۶‬ھچک‪۶‬احصہب‪۶‬ےھٹیب‪۶‬وضحّ(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)ےک‪۶‬ااظتنّ‪۶‬ںیم‪۶‬قاںیت‪۶‬رک‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ےھت‪۶‬وضحّ‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬ام‪۶‬وہےئ‪،‬‬
‫اںیہن‪۶‬اٖ‪۶‬درک‪۶‬ںیم‪۶‬قاقا‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬اتہکےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اكْامیہ‪۶‬وک‪۶‬لیلخ‪۶‬انبقا۔دؽرساوبال‪:‬رضحؿ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬کالص‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫شیتُ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬اؽّهًسٰی‪۶‬ۃملک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّج‪۶‬اهلل‪۶‬ںیہ۔وچےھت‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪ٓ :‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬یفص‪۶‬اهلل‪۶‬ںیہ۔ذـ‪۶‬ؽہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ہہک‪۶‬ےکچ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫ولصاؿ‪۶‬اهلل‪٘۶‬الہم‪،‬ہیلع‪۶‬ظٓا ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اہمتّا‪۶‬کالص‪۶‬اؽّاہمتّا‪۶‬بجعت‪۶‬رکقا‪۶‬انس‪۶‬ہک‪۶‬اكْامیہ‪۶‬لیلخ‪۶‬اهلل‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اہٍ‪۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّوم‪ٰٙ‬ی‪۶‬یجن‪۶‬اهلل‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّكشیب‪۶‬ؽہ‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّهًسٰی‪ّ۶‬ؽج‪۶‬اهلل‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ؽہ‪۶‬ؽایعق‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬ںیہ‪ ،‬اؽّ ٓا دص‪۶‬یفص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬تقیقح‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬ںیہ۔‬
‫االیوانایحؽیبیاللیوالیفخر‪،‬وانایحاملیلواء یالحمدی نس‪۶‬ول‪،‬ا‪۶‬ؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬سایّا‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬وصقمد‪۶‬ںیہن‪،‬‬
‫یومیالِیمۃیتحتہ‪،‬اٰدمیفمنیدونہیوالیفخر‪،‬اونایاولی اؽّ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽ ِّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ولاء‪۶‬دمحم‪۶‬ااھٹؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫‪ٚ‬‬
‫عییومیالِیمۃیوالیفخر‪،‬وانایاولیمنی ےک ‪۶‬وسا ـ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪،‬اؽّھچک ‪۶‬افترخ ‪۶‬ںیہ۔اؽّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬الہپ ‪٘۶‬اعف‪۶‬‬ ‫شافعیواولیمش ّق‬
‫ٰی‬
‫ْى‬
‫م اؽّوبقمل‪۶‬اافشلهۃ‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّھچک‪۶‬ا زاّ ‪۶‬ںیہن۔اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬‬
‫یحركیحلقیالجنۃیفیقتحیاللییلیفیدیخلنی ایو یعی‬
‫ہ‬ ‫ي‬‫ذ‬
‫ںیم ‪۶‬دّؽاّہ ‪ ۶‬ـ ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ریجن ‪ ۶‬الؽٍ ‪۶‬اگ۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫فِراء یالمؤمننی یوال یفخر‪،‬وانا یا کرم یاالولنی یوی‬
‫دّؽاّہ ‪۶‬وھکل ‪۶‬رک ‪۶‬ےھجم ‪۶‬ادنّ ‪۶‬دالخ ‪۶‬رکُ ‪۶‬اگ‪،‬اؽّ ‪۶‬ریمُ ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫االٰخرینیعیلیاللیوالیفخری‪ 1‬ی‬
‫رقفاےئ‪۶‬ومنینم‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪،‬اؽّہی‪۶‬قاّ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬اتہک۔اؽّ‪۶‬‬
‫ںیم‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اےلگ‪۶‬ولھچپٍ‪۶‬ےس‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زعؿ‪۶‬‬
‫ؽاال‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّہی‪۶‬كْایئ‪۶‬ےک‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫ٰ‬
‫اّ٘ا ِد‪۶‬دمہ‪:۵۳‬داّیم‪۶‬اؽّ‪۶‬رتذمیی ‪۶‬قاافدہ‪۶‬نیسحت‪۶‬اؽّوبلًلی‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ؽاوبمیعن‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‬
‫عــــــہ‬

‫ؽہ‪۶‬رتذمی‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رصتخم‪۶‬ےہ۔‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬ ‫یمختصرای‪۵۲‬منہ۔ ی‬‫عــــــہ‪:‬ھویعندیالرتمذی‬

‫ر‬

‫یسننیالرتمذییابوابیالمناقبیبابیماجاءیفیفضلیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیدحكف ‪۰۲۰۲۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۱۱ ۰۱۰/ ۱‬‬

‫‪1‬‬

‫سننیالداریمیبابیمااعیطیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیمنیالقضلیدارالمحاسنیللطباعۃیالِاھیرةی‪۰۳/ ۵‬‬
‫‪Page 204 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انایاولیالناسیخروجایاذایبعثوا‪،‬وانایقائدیھمیاذایوی ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬قاۂ‪۶‬رشتفی‪۶‬الؽٍ‪۶‬اگذـ‪۶‬ول ‪۶‬ربقؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ر‬
‫فدوا‪،‬وانایخطؼمھبیاذاینصتوا‪،‬وانایمستشقع میاذای اںیھٹ ‪۶‬ےگ۔اؽّ ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اک ‪۶‬وشیپا ‪۶‬وہٍ ‪۶‬اگ ‪۶‬ذـ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫حؽسوا‪،‬وانایمبشرھمیاذاییػسوایالکرامۃ‪،‬والمقاتیحی وضحّ ‪۶‬ںیلچ ‪۶‬ےگ۔اؽّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬بیطخ ‪۶‬وہاگٍ ‪۶‬ذـ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دص ‪۶‬وخبد‪۶‬‬
‫ّہ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔اؽّ ‪۶‬طهٍاٍ ‪۶‬اک‪۶‬عیفش‪۶‬وہاگن‪۶‬ذـ ‪۶‬رعہص‪۶‬رشحم‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫یومئذبیدی‪،‬ولواء یالحمد ییومئذ یبیدی‪،‬انا ی یا کرمی‬
‫ّؽےک‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬اںیہن‪۶‬لساّؿ‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬قا ادیم‪۶‬‬
‫ولداٰدم یعیل یریبییطوف یعیلیالفیخادم یکان میبیضی‬
‫وہاج ںی ‪۶‬ےگ۔زعؿ ‪۶‬اؽّزخانئ ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬یک ‪۶‬ایجنکٍ ‪۶‬اٖ ‪۶‬دٍ‪۶‬‬
‫مکنونیولؤلؤمنثور‪1‬۔ ی‬
‫ریمُ ‪۶‬اہھت‪۶‬وہٍ ‪۶‬یگ۔اؽّ ‪۶‬ولاء ‪۶‬ادمحل ‪۶‬اٖ ‪۶‬دٍ ‪۶‬ریمُ ‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‬
‫وہاگ۔ںیم‪۶‬امتص‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ازعاّ‪۶‬‬
‫‪۶‬دؽّےت‪۶‬وہٍ‪۶‬‬ ‫ّکھواوہٍ۔ریمُ‪۶‬رگد ‪۶‬ؽشیپ‪۶‬ۂاّاخدص ی‬
‫عــــــہ‬

‫ےگ‪،‬وگقا ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اقدُ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬افحتظ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ےھک ‪۶‬وہےئ ‪۶‬قا ‪۶‬ومیت ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫رھکبُ‪۶‬وہےئ۔‬

‫شیپ‪۶‬رعاصؿ ‪۶‬رشحم‪۶‬ںیم‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪،‬اؽّؽاہٍ‪۶‬دؽرسؽٍ‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫عــــــہ‪:‬ؿاۂ ‪۶‬دحكف ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬خداص‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬رگدؽ‬
‫ےکےئل‪۶‬خداص‪۶‬وہقا‪۶‬ولعمص‪۶‬ںیہن۔‬
‫فالحاجۃیایلیماقالیالزرقاینیانیھذہیالفیمنیجملۃیما ّ‬
‫یاعدی ی انچہچن‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬رضؽّؿ ‪۶‬ںیہن‪،‬وج ّّاقین‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ۂاّ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےئلیک (قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫‪ 1‬یدالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیماجاءیفیتحدثیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیالخیدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۰۴۰/ ۱‬ودالئلیالنبوةیالیبی‬
‫نعیمیالقصلیالرا بعیعالمیالکتبیبیوتیالجزءیاالولی‪۵۰/ ۵‬وسننیالداریمیبابیمایاعیطیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیمنیالقضلیدارالمحاسنی‬

‫للطباعۃیالِاھیرةی‪۰۳/ ۵‬وسننیالرتمذییابوابیالمناقبیدحكف‪۰۲۰۳۶‬یدارالقکریبیوتی‪۰۱۲/ ۱‬‬

‫‪Page 205 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اّ٘ادِقاّدمہ ‪:۵۵‬یراّی‪۶‬قاّخی‪۶‬ںیم‪،‬اؽّداّیم‪۶‬لسود‪۶‬اقثؿ‪،‬اؽّربطاین‪۶‬اؽطس‪۶‬ںیم‪،‬اؽّ‪۶‬یقہیب‪۶‬ؽاعب‪۶‬میعن‪۶‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انایقائدیالمرسلنییوالفخر‪،‬وانایخاتمیالنبینییوالی ںیم وشیپاےئ ‪۶‬رمنیلس ‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّ ‪۶‬ھچک ‪۶‬افترخ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اخمت‪۶‬‬
‫لوً‬
‫ا وًَ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّھچک‪۶‬اْىزاّ‪۶‬ںیہن۔‬ ‫فخر‪1‬۔ ی‬

‫ایتّ‪۶‬ےیک‪۶‬ےئگ۔انب‪۶‬ایب‪۶‬ادلاین‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش) ی‬
‫لہیفِدیروییابنیایبیالدنیایعنیانسیرفعہیانیاسقلیاھلی رموفهًا‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬الہ‪۶‬ذيـ‪۶‬ےس‪۶‬ےچین‪۶‬دّےج‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬‬
‫الجنۃ یاجمعنی یدرجۃ یمن ییِوم یعیل یرأسہ یعشرة یاٰالفی دٖ‪۶‬ۂاّ‪۶‬اخدص‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اوب ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫نیایبیھریرةیایضاقالیانیادینیاھلی ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬الہ‪۶‬ذيـ‪۶‬ےس‪۶‬ادمی‪۶‬زنمل‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬‬ ‫ر‬ ‫خادمیوعندہیایضایع‬
‫ر‬
‫گ‬
‫الجنۃ یمزنلۃ یولؼس یفمھی یدین یمن ییغدو یویروح یعلیہی ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم وکیئ ‪ ۶‬ھًوا ‪۶‬ںیہن‪،‬حبص ‪۶‬ؽ ٘اص ‪۶‬دنپّہ ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬اخدص ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪،‬‬
‫خمسۃیعشریالفیخادمالؼسیممھنیخادمیاالمعہیطرفۃی اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ۂ‪۶‬اخدص‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬یئن‪۶‬وخیب‪۶‬وہیگ‪۶‬وج‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ر‬
‫وہیگ‪۶‬اھ‪۶‬ویکہکن‪۶‬ہی‪۶‬خ ّداص‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬رساکّ‪۶‬دؽ‬
‫لؼستیمعیصاحبہی‪2‬اھیفانیھذایفیالجنۃیوالذییلہیصیلیاللی‬
‫اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل ‪۶‬ےنتک‪۶‬اخدص ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪ ،‬وساےئ‪۶‬‬
‫ایالیعلمیاالیربہیتباركیوتعایل‪،‬یواللی‬
‫ٰ‬ ‫تعایلیعلیہیوسلمیفی‬
‫ٰ‬
‫یتعایلیاعلم ‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬‫ٰ‬ ‫لل‬ ‫وا‬‫‪۶‬اجاتن۔‬‫ںیہن‬ ‫‪۶‬‬‫یئ‬‫‪۶‬وک‬‫ےک‬‫‪۶‬‬‫ؿ‬ ‫ا‬
‫ٓ‬
‫تعایلیاعلمی‪۵۲‬منہ۔ ی‬
‫ٰ‬

‫‪ 1‬یسننیالداریمیمااعیطیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیمنیالقضلیدارالمحاسنیللطباعۃیالِاھیرة ی‪،۰۵/ ۵‬دالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیماجاءیفی‬

‫تحدثیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیا لخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۴۳/ ۱‬التاریخیالکبییدحكف‪ ۲۴۰۳۶‬یدارالبازیللنشروالتوزیعیطکۃ‪۶‬‬

‫ل‬
‫ا مکْطۃ‪۰۴۲/ ۰۶‬‬
‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالعاشردارالمعرفۃیبیوتی‪۰۳۳/ ۴‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 206 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اّ٘اد‪۶‬دؽاّدمہ‪:۵۲‬رتذمی‪۶‬قاافدقہ‪۶‬نیسحت‪۶‬رضحؿ‪۶‬ابعٖ‪۶‬نب‪۶‬دبعالمقلـ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایل یخلق یالخلق یفجعلین یف یخیھم‪،‬ثمی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ولخمص‪۶‬دیپ‪۶‬ایک‪۶‬وت‪۶‬ےھجم‪۶‬رتہبنی‪۶‬ولخماقؿ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اھک۔‬
‫ان یالل ٰ‬
‫جعل میفرقتنییفجعلینیفیخیھم یفرقۃ‪،‬ثمیجعل می رھپ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دؽ‪۶‬رگؽہ‪۶‬ےئک‪۶‬وت‪۶‬ےھجم‪۶‬رتہب‪۶‬رگؽہ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اھک۔رھپاٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫قبائل یفجعلین یف یخیھم یقؽیلۃ‪،‬ثم یجعلہم یبیوتای اخدناٍ ‪۶‬انبےئ ‪۶‬وت ‪۶‬ےھجم ‪۶‬رتہب ‪۶‬اخدناٍ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬اھک۔سپ ‪۶‬ںیم ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫ولخمص‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬وخد‪۶‬یھب‪۶‬رتہب‪۶‬اؽّ‪۶‬ریما‪۶‬اخدناٍ‪۶‬یھب‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اخدناونٍ‪۶‬‬
‫فجعلین یفیخیھمیبیوتا‪،‬فانایخیھمینقسایوخیھمی‬
‫ےس‪۶‬الضف۔‬
‫بؼتا‪1‬۔ ی‬
‫اّ٘ادزیسدمہ‪:۵۰‬ربطاین‪۶‬مجعم‪۶‬اؽّیقہیب‪۶‬داللئ‪۶‬اؽّاامص‪۶‬هالہم‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص ‪۶‬لسود ‪۶‬وخدافشء‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ان یالل یقسم یالخلق یقسمنی یفجعلین یمن یخیھمی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬قلخ ‪۶‬یک ‪۶‬دؽ ‪۶‬ںیمسق‪۶‬ںیک ‪۶‬وت ‪۶‬ےھجم ‪۶‬رتہب ‪۶‬مسق ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫یتعایل یاصحاب یالیمنی یواصحابی ّاھک۔اؽّہی‪۶‬ؽہ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬خدا ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امیئ۔دےنہ‪۶‬اہھت‪۶‬‬ ‫یفذلك یقولہ ٰ‬ ‫قسما ٰ‬
‫الشمال یفانا یمن یاصحاب یالیمنی یوانا یخی یاصحابی ؽاےل‪۶‬اؽّقا ںی اہھت‪۶‬ؽاےل‪،‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬دےنہ‪۶‬اہھت‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬وہٍ‪،‬‬
‫اؽّ ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬دےنہ ‪۶‬اہھت ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬رتہب ‪۶‬وہٍ۔اؽّہی ‪۶‬خداےئ‪۶‬‬
‫الیمنی‪،‬ثمیجعلیالِسمنییاثالثایفجعلینیفیخیھای‬
‫اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬ؽہ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دےنہ‪۶‬اہھت‪۶‬ؽاےل‪۶‬اؽّقا ںی‪۶‬اہھت‪۶‬ؽاےل۔‬
‫یتعایل یاصحابہ یالمیمنۃ یواصحابی‬‫ٰ‬ ‫ثلٰثا یو ٰذلك یقولہ‬
‫اؽّ٘انیقب‪،‬وت ‪۶‬ںیم ‪٘۶‬انیقب ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّ ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫المشئمۃ یوالسابِون یفانا یمن یالسابِنی یوانا یخیی‬
‫٘انیقب‪۶‬ےس‪۶‬رتہبوہٍ۔رھپ‪۶‬اٍ ‪۶‬وصحٍ‪۶‬ےک ‪۶‬ےلیبق‪۶‬انبےئ‪۶‬وت ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬
‫ئ فجعل م‬ ‫جع‬
‫السابِنی‪،‬ثم ی ل یاالثالث یقبا ل ی ین ی نی رتہب‪۶‬ےلیبق‪۶‬ںیم ّاھک۔اؽّہی‪۶‬خداےئ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬ؽہ‪ّٓ۶‬امٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬‬
‫یتعایل یانی‬
‫ےن ‪۶‬ایک ‪۶‬ںیہمت ‪٘۶‬اںیخ ‪۶‬اؽّےلیبق۔(ینعی ‪۶‬ایل یقولہ ٰ‬ ‫خیھا یقؽیلۃ یو ٰذلك یقول ٖہ ٰ‬
‫یتعایل یوجعل ٰنکم یشعو ربا یوی‬

‫ا کرمکم‬ ‫قبائلیفانایا ت ٰیقیولدیاٰدمیوا کرم می ی‬

‫یسننیالرتمذییکتابیالدعواتیدحكف‪۰۱۰۰۶‬یدارالقکریبیوت‪۰۵۰/ ۱‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 207 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عیلیاللیوالیفخر‪،‬ثمیجعلیالِبائلیبیوتایفجعلینیمنی عنداللیا تِٰکم كشیب ‪۶‬مت ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽاال ‪۶‬خدا ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ی اہیٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬مت‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رپزیہاگّ ‪۶‬ےہ)وت‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬ ‫خیھایبؼتایو ٰذلكیقول ٖہ ٰ ی‬
‫یتعایل"ی‬
‫ٓا دویمٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رپزیہ‪۶‬اگّ ‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1"‬۔ ی‬
‫اہیٍ ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽاال‪،‬اؽّھچک ‪۶‬رخف ‪۶‬رماد ‪۶‬ںیہن۔رھپ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ولیبقٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اخدناٍ‪۶‬ےئک‪۶‬وت‪۶‬ےھجم‪۶‬رتہب‪۶‬اخدناٍ‪۶‬ںیم ّاھک۔اؽّہی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫کالص ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬خداےئ ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یہی ‪۶‬اچاتہےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬مت ‪۶‬ےس ‪۶‬قاقایک‪۶‬‬
‫دؽّرکُ ‪۶‬اُ ‪۶‬یبن ‪۶‬ےک ‪۶‬رھگؽاول!اؽّںیہمت ‪۶‬وخؿ ‪۶‬قاك ‪۶‬رکدُ‪۶‬‬
‫رھتسا‪۶‬رک‪۶‬ےک۔‬
‫اّ٘اداہچّدمہ‪:۵۰‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ؽكْاّلسود‪۶‬حیحص‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یومویسیوعؼ ٰیسی رتہبنی‪۶‬اؽالد ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬قاچن‪۶‬ںیہ‪:‬ونج‪۶‬ؽاكْامیہ‪۶‬ؽوم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ؽهًسٰی‪۶‬ؽدمحم‪۶‬‬
‫خیاریولدیاٰدمیخمسۃینو حیویابراھیم ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی‪2‬۔ ی یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪،‬اؽّاٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رتہبؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رتہب‪۶‬دمحم‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫ومحمدیوخیھمیمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ہیبنت‪:‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسااؽّوصنص‪۶‬ؽاضزہ‪۶‬انیشاءیالل ٰ ی‬
‫یتعایل ہولہ‪۶‬وسص‪۶‬ؽقاشب‪۶‬اہچّص‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬ےگ‪۶‬وباللیالتوفیق۔‬
‫ہولہ‪۶‬دؽص‪۶‬خاللئ‪۶‬ہقلعتم‪۶‬قآرخؿ‬
‫قاشب‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬تہب‪۶‬دحںیثی اٖ‪۶‬بلطم‪۶‬یک‪۶‬زگّںی‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬تلفغ‪۶‬ت ‪۶‬اچےیہ‬

‫‪1‬یدالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیذکریشرفیاصلیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۵۳۵ ۵۳۳/ ۵‬المعجمیالکبییدحكف‪۵۲۲۳۰‬ی‬

‫المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۵۳۰/ ۵۲‬الشقاءیبتعریفیحِوقیا لمصط ٰیفیالبابیالثالثیالقصلیاالولیالمکؾبۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۵۰۵ ۵۰۳/ ۵‬‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیا بنیعسا کریعنیایبیھیریرةیدحكف‪۰۵۵۳۱۶‬ؽ‪۰۲۲۴۲‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۶۰۴۰/ ۵۵‬ؽ‪۰۳۳۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 208 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫واللیال ادیی ی‬
‫اّ٘اد ‪۶‬قاكْدمہ‪:۵۱‬حیحص ‪۶‬یراّی ‪۶‬ؽحیحص‪۶‬ملسم ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم ‪۶‬اوب ‪۶‬ۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪،‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫نحنیاالخرونیالسابِونییومیالِیامۃ‪1‬ی(زادمسلم)ی مہ(ّامےن ‪۶‬ںیم)ےلھچپ‪،‬اؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬دٍ(ۂ ‪۶‬لضف ‪۶‬ںیم‬
‫عــــــہ‬
‫ٓا ےگ ‪۶‬ںیہ۔(ملسم ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہی ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬ےہ)اؽّ ‪۶‬مہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ‪۶‬‬ ‫ونحنیاولیمنییدخلیالجنۃی‪2‬۔ ی‬
‫دالخ‪۶‬ذيـ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‬
‫اّ٘اد‪٘۶‬اكْدمہ‪:۵۲‬ایس‪۶‬ںیم‪۶‬خدہفی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬امم‪٘۶‬اہقب‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ھمیتبعیلناییومیالِیامۃینحنیاالخرونیمنیاھلیالدنیایوی ؽہ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬امہُّ ‪۶‬وتاعب ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪،‬مہ ‪۶‬داین ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےھچیپ ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬یشیپ‪ّ۶‬ںیھک‪۶‬ےگ‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬امہُّ‪۶‬یہ‪۶‬‬ ‫االولونییومیالِیامۃیالمِیضیل میقبلیالخالئقی‪3‬۔ ی‬
‫ےئل‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ۔‪۶‬‬
‫اّ٘اد‪۶‬ہٓدمہ‪:۵۳‬داّیم‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬سیق‪۶‬انب‪۶‬وتکمص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایل یادرك ییب یاالجل یالمرحوم یواختصر ییلی ینعی ‪۶‬ذـ ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬اخص ‪۶‬اک ‪ّ۶‬امت ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجم ‪۶‬دیپا ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫ان یالل ٰ‬
‫اختصارا یفنحن یاالخرون یونحن یالسابِون ییومی اؽّ ‪۶‬ریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬امکل‪۶‬ااصتخّ ‪۶‬ایک۔مہ‪۶‬وہظّ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےلھچپ‪۶‬اؽّّؽّ‪۶‬‬
‫الِیامۃیواینیقائلیقوالیغییفخریابراھیمیخلیلیاللیوی ایقعـ‪ّ۶‬ےبت‪۶‬ںیم‪۶‬اےلگ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬قاؿ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وہٍ‪۶‬سج‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬رخف‪۶‬ؽقاّ ‪۶‬وک‪۶‬دلخ‪۶‬ںیہن۔اكْامیہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬لیلخ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ومیس‪۶‬‬
‫مویسیصیفیاللی ی‬
‫اهلل‪۶‬ےک‬

‫ّّاقین‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬ۂ‪۶‬ےش‪۶‬ںیم۔(ؿ)‬ ‫عــــــہ‪:‬قالیالزرقاینیفیکلییشی‪۲۱‬یمنہ۔ ی‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالجمعہیبابیھلیعیلیمنیالییش دیالجمعۃیغسلیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۲۰ /۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالجمعۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۲۴۲/ ۵۶‬‬

‫‪2‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالجمعۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۲۴۲/ ۵۶‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 209 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وانایحؽیبیاللیومیعیلواءیالحمدییومیالِیامۃ‪1‬الحدیث۔ ی یفص‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬بیبح‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّ‪۶‬ریمُ‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬‬
‫ولاء‪۶‬ادمحل‪۶‬وہ‪۶‬اگ۔‬
‫قولہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیاختصرییلیاختصارا(یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ذموکّ‪۶‬اذيؼٔ‪۶‬یل‪۶‬ااصتخّا‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ۔ؿ)‪:‬ینعی‪۵‬ےھجم‪۶‬ااصتخّ‪۶‬کالص‪۶‬اشخب‪۶‬ہک‪۶‬وھتُّ‪۶‬ظفل‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬ینعم‪۶‬ریثک‪____۶‬قا‪۲‬ریمُ‪۶‬ےئل‪ّ۶‬امت ‪۶‬رصتخم‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬وک‪۶‬ربقؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬مک‪۶‬دٍ‪ّ۶‬انہ‪۶‬ڑپُ۔‬
‫اقول‪:‬وباللیتوفیق(ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےس‪۶‬اتہک‪۶‬وہٍ۔ؿ)‪____۶‬قا‪۰‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬اعـ‪۶‬یک‪۶‬رمع‪۶‬ںی‪۶‬ہک‪۶‬ںیہک‪۶‬ہک‪۶‬اکمّہ‪۶‬‬
‫داین ‪۶‬ےس‪۶‬دلج ‪۶‬خالص ‪۶‬قا ںی‪،‬گواہ ‪۶‬مک ‪۶‬وہٍ۔تمعن ‪۶‬قایق ‪۶‬قك ‪۶‬دلج ‪۶‬ںیچنہپ ‪____۶‬قا‪۰‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬ریمی ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل ‪ ۶‬رل ‪۶‬اسحؿ‪۶‬وک ‪۶‬اانت ‪۶‬رصتخم‪۶‬‬
‫ظ‬
‫ّٓامدقا‪۶‬ہک‪۶‬اُ‪۶‬اعـ‪ ۶‬ھمد!‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ںیھمت‪۶‬اےنپ‪۶‬وقحص‪۶‬اعمَ‪۶‬ےیک۔ ٓا سپ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬اعمَ‪۶‬رکؽ‪۶‬اؽّ‪۶‬ذيـ‪۶‬وک‪۶‬ےلچ‪۶‬‬
‫اجؽ‪____۶‬قا‪۱‬ہی ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬هالومٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬قل‪۶‬رصاؽ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ہک‪۶‬دنپّہ‪۶‬ۂاّ‪۶‬كْٖ‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬اینت‪۶‬رصتخم‪۶‬رکدُ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬مشچ‪ّ۶‬دٍ‪۶‬ںیم‪۶‬زگّ‪۶‬‬
‫ش‬‫ضشى‬
‫اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬قا‪۶‬ےسیج‪۶‬یلجب‪۶‬وکدنیئگ۔کمایفیالصحیحنیی‪2‬عنیایبیسعیدیالخدرییریضیاللیتعایلیعنہ(اسیج‪۶‬ہک‪۶َ ۶‬ںیم‪۶‬اوب‪۶‬دیعس‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫خدّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی ‪۶‬ےہ۔ؿ)‪____۶‬قا‪۲‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ایقعـ‪۶‬اک‪۶‬دٍ ‪۶‬ہک‪۶‬اچپٖ‪۶‬ۂاّ‪۶‬كْٖ‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬ریمُ‪۶‬هالومٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬‬
‫اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬مک ‪۶‬دری ‪۶‬ںیم ‪۶‬زگّ ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬ینتج ‪۶‬دری ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽ ‪ّ۶‬تعک ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ڑپےتھ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬کمایفیحدیثیاحمدی‪3‬وایبییعیلیویابنیجریریوابنی‬
‫حبانیوابنیعدییویالبغوییوالؽی یقیعنہیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعمھن(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ادمح‪،‬اوب‪۶‬یلعی‪،‬انب‪۶‬رجری‪،‬انب‪۶‬ابحٍ‪،‬انب‪۶‬دعی‪،‬وغبی‪۶‬‬
‫اؽّیقہیب‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔ؿ)____قا ‪۳‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬هلؾص‪۶‬ؽاعمَّ‪۶‬وج‪۶‬ۂاّ‪٘۶‬ال‪۶‬یک‪۶‬تنحم‪۶‬ؽّقاتض‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬احک ‪۶‬وہ‪۶‬ںیکس‪۶‬ریمی‪۶‬دنچ‪۶‬‬
‫ّؽّہ‪۶‬خدعـ‪۶‬اگّی‪۶‬ںیم‪۶‬ریمُ ااحصؿ‪۶‬رپ‪۶‬فشکنم‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دُ‪____۶‬قا‪۴‬ہی‪۶‬ہک‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےس‪۶‬رعٖ‪۶‬قك‪۶‬الوھکٍ‪۶‬كْٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ایسی‪۶‬رصتخم‪۶‬رک‪۶‬دی‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اؽّ‪۶‬اجقا‪۶‬اؽّ‪۶‬امتص‪۶‬اقمامؿ‪۶‬وک‪۶‬لٕػوال‪۶‬طالہظح‪ّٓ۶‬امقا‪ٚ۶‬ـ‪۶‬نیت‪٘۶‬اىـ‪۶‬ںیم‪۶‬وہ‪۶‬ایل‪____۶‬قا‪۵‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ھجم‪۶‬رپ‪۶‬اتکؿ‪۶‬اقاّی‪۶‬‬
‫سج‪۶‬ےک‪۶‬دعمؽد‪۶‬ؽّوقٍ‪۶‬ںیم‪۶‬امتص‪۶‬اایشء‪۶‬زگہتش‪۶‬ؽ ٓا كودہ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬لصفم‪۶‬ایبٍ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬ۂ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ےک‪۶‬‬

‫یسننیالداریمیبابیمایاعیطیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیمنیالقضلیداریالمحاسنیللطباعۃیالِاھیرةی‪۰۲/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫یالمواھبیالدنیہیالمِصدیالعاشریالقصلیالثالثیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۲۳ ۲۲۲/ ۰‬‬

‫‪2‬‬

‫یالدریالمنثوریبحوالہیاحمدیوایبییعیلیوا بنیجیریریوا بنیحبانیوالؽیہیقیتحتیاالیۃی‪۰/۳۳‬یبیوتی‪۲۲۳/ ۴‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 210 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ےچین‪٘۶‬اھٹ‪٘۶‬اھٹ‪۶‬ۂاّ‪۶‬ملع‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬اقك‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬یک‪۶‬ریسفت‪۶‬ےس‪۶‬رتس‪۶‬رتس‪۶‬اؽكف‪۶‬وپر‪۶‬اج ںی۔اٖ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایک‪۶‬ااصتخّ‪۶‬وصتمّ‪____۶‬قا‪۵۳‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬‬

‫رشص‪۶‬قارغؿ‪۶‬اینت‪۶‬ؽعیس‪۶‬داین‪۶‬وک‪۶‬ریمُ‪٘۶‬اےنم‪۶‬ااسی‪۶‬رصتخم‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬وہےن‪۶‬ؽالےہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اےسی‪۶‬دھکی‪ّ۶‬اہ‪۶‬وہٍ‪۶‬کانمایانظریایلیکیفیھذہ اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬اینپ‪۶‬یلیھتہ‪۶‬وک‪۶‬دھکی‪ّ۶‬اہ‪۶‬وہٍ‪،‬کمایفیحدیثیابنیعمریریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعن مای‬
‫ىى‬
‫عندیالطرباینی‪1‬وغیہ(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ربطاین‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬انب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬ھما‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔ؿ)‪____۶‬قا‪۵۵‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ضشى‬
‫ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬ےک‪۶‬وھتُّ‪۶‬لمع‪۶‬رپ‪۶‬ارج‪ّ۶‬قادہ‪۶‬دقا‪،‬کمایفیحدیثیاالجراءیفیالصحیحنیقالیذلكیاوتیہیمنیاشاءی‪(2‬اسیجہک‪ ۶‬شَ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اریجؽٍ‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہی‪۶‬ریما‪۶‬لضف‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬اچےہ‪۶‬اطع‪۶‬رکقا‪۶‬وہٍ‪۶‬ؿ)‪____۶‬قا‪۵۲‬ایلگ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫امنّؽٍ‪۶‬یک‪۶‬قاچن‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اسحؿ‪۶‬رکص‪۶‬‬ ‫اامعل‪٘۶‬اہق‪ ۶‬رہلی‪۶‬ےھت‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ااھٹ‪۶‬ےئل‪،‬اچپٖی‬
‫عــــــہ‪:‬ھذہییدوریعیلیااللسنیووقعیفیالتقسییفمنہمی ہی‪۶‬ولوگٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬قاونٍ‪۶‬ۂ‪۶‬داكْ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاعق‪۶‬ےہ‪،‬ضعب‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫منیینسبہیلؽینیاسرائیلیکالؽیضاوییومنہمیمنییعؼنہی اٖ‪۶‬وک‪۶‬ینب‪۶‬ارسالیئ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وسنمؿ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ےسیج‪۶‬اضیبؽی۔اؽّ‪۶‬ضعب‪۶‬‬
‫ےن ‪۶‬وہید ‪۶‬وک ‪۶‬نیعم ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسیج ‪۶‬اتمرخنی۔ نکیل ‪۶‬اٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اک ‪ّ۶‬د ‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫الی ود یکاخرین یلکن یرد یعلمھی یاالمام یالعالمۃ یالجاللی‬
‫ّ‬
‫ویسیط‪۶‬ےن ‪۶‬ہی ‪۶‬ہہک ‪۶‬رک‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬ینب‪۶‬ارسالیئ‪۶‬رپ ‪۶‬یھبک ‪۶‬اچپٖ‪۶‬امنّںی‪ٓ ۶‬ص‪۶‬‬
‫السیویطیقائالیانہیلمییقرضیعیلیبینیاسرائیلیخمسونی‬
‫ںیہن ‪۶‬وہ ںی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ت ‪۶‬یہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬یسک ‪۶‬رپ ‪۶‬قاچن‪۶‬امنّںی ‪۶‬عمتجم‪۶‬‬
‫صلوةیقطیوالیخمسیصلواتیولمیتجتمعیالخمسیاالیل ذہی‬
‫وہ ںی۔ینب‪۶‬ارسالیئ‪۶‬رپ‪۶‬طقف‪۶‬دؽ ‪۶‬امنّںی‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬وہ ںی‪۶‬ںیھت‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ع‬
‫االمۃیوانمایفرضی یلیبینیاسرائیلیصالتانیفِطیکمایفی دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬خیش‪۶‬السالص‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬اغلف‪۶‬آ ےن‪۶‬ےئلیک‪۶‬اھٹ‪۶‬ڑھکُ‬
‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬ ‫الحدیث‪3‬یاھیوقامیشیخیاالسالمی ی‬

‫‪1‬‬
‫یکزنیالعمالیدحكف‪ ۰۵۵۴۵ ۰۵۴۵۳۶‬مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪۰۲۳ ۰۳۴/ ۵۵‬‬
‫‪ 2‬یصحیحیالبخارییکتابیاالجارہیبابیاالجارہیایلینصفیالنہاریدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۲۳/ ۵۶‬صحیحیالبخارییکتابیاالجارہیبابیاالجارہیایلی‬

‫صلوةیالعصریدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۲۳/ ۵۶‬‬

‫‪3‬ی‬

‫‪Page 211 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیم‪۶‬وپّی‪۶‬اچپٖ۔ّوکہ‪۶‬ںیم‪۶‬اہچّص‪۶‬امل‪۶‬اک‪۶‬اچوسیلاٍ‪۶‬ہصح‪ّ۶‬اہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اتکؿ‪۶‬لضف‪۶‬ںیم ؽیہ‪ّ۶‬عب‪۶‬اک‪ّ۶‬عب‪،‬وعیلیھذایلِیاس‪،‬والحمدی‬
‫للیربیالعلمنی۔ہی‪۶‬یھب‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ااصتخّ‪۶‬کالص‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬ظفل‪۶‬ےک‪۶‬اےنت‪۶‬ریثک‪۶‬ینعم‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬ؽاوبداؽد‪۶‬ؽایطیسل‪۶‬ؽاوبیلعی‪۶‬دبع‪۶‬اهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬‬ ‫اّ٘اد‪۶‬ہىزدمہ‪:۵۴‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ؽانب‪۶‬امہج ی‬
‫ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انہیلمییکنینیبیااللہیدعوةیقدیتخییھایفیالدنیاواینی ینعی‪۶‬ۂ‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬اقك‪۶‬دقا‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬رک‪۶‬اکچ‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫قدیاخؾباتیدعویتیشقاعۃیالمیتیوانایسیدیولدیادمی ےن ‪۶‬اینپ‪۶‬داع ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ےکےئل ‪۶‬اپھچ ‪ّ۶‬یھک‪۶‬ےہ‪،‬ؽہ ‪۶‬افشىـ ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫یوم یالِیامۃ یوال یفخر‪،‬وان یاول یمن یتنشق یعنہی ریمی‪۶‬اعـ ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل۔اؽّ ‪۶‬ںیم‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽالد ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬اک‪۶‬رسداّ‪۶‬‬
‫وہٍ‪،‬اؽّ ‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬وصقمد ‪۶‬ںیہن۔اؽّ ‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬رمدق‪۶‬ارہط‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫االرض یوال یفخر‪ ،‬یوبیدی یلواء یالحمد یوال یفخر‪،‬ادمی‬
‫اوھٹٍ‪۶‬اگ‪،‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬وظنمّ‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬ریمُ‪۶‬یہ‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬ولاء‪۶‬ادمحل‪۶‬‬
‫فمنیدونہیتحتیلوائییوالفخر ی‬
‫وہاگ‪،‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬اْىزاّ‪۶‬ںیہن۔ ٓا دص‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ےنتج‪۶‬ںیہ‪ٚ۶‬ـ‬

‫ینتصر یل م یبما یردہ یعلیہ یالشمس یالزرقاین یوقد یاخر جی وہےئ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬وج‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ‪۶‬سمش‪۶‬اسلّاقین‪۶‬ےن‪ّ۶‬د ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ‪۶‬‬
‫النسائییعنییزیدیابنیمالكیعنیانسیعنیالنیبیصیلیاللی قیقحت ‪۶‬لسایئ ‪۶‬ےن ‪۶‬كْقد ‪۶‬نب ‪۶‬ایب ‪۶‬امكل ‪۶‬ےس ‪۶‬اوھنٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اسن ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫تعایل یعلیہ یوسلم یف یحدیث یالمعراج یقول یمویس یعلیہی اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬اوھنٍ‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ك‬ ‫س‬ ‫ل‬
‫دح ف ‪۶‬رعماج ‪۶‬ںیم‪۶‬ومیس‪۶‬ہیلع‪۶‬ا الص‪۶‬اک ‪۶‬ہی‪۶‬وقل‪ّ۶‬ؽا ف ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫ك‬
‫یتعایل یفرض یعیل یبین یاسرائیلی‬
‫ٰ‬ ‫الصلٰوة یوالسالم یانہ‬
‫ّ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ینب‪۶‬ارسالیئ‪۶‬رپ‪۶‬دؽ‪۶‬امنّںی‪ٓ ۶‬ص‪۶‬یک‪۶‬ںیھت‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬دؽ‪۶‬رپ‪۶‬اقمئ‪۶‬‬ ‫‪1‬‬
‫یتعایلیاعلم ی‬
‫صالتنییفمایقاموب ما یوالل ٰ‬
‫ت ‪ّ۶‬ےہ‪،‬اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وخؿ‪۶‬اجاتن‪۶‬ےہ)‬
‫ؽہ‪۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رصتخم‪۶‬ےہ‪(۶۵۲۶‬ؿ)‬ ‫عــــــہ‪:‬ھویعندیابنیماجۃیمختصرای‪۵۲‬یمنہ ی‬

‫یسننیالنسائییکتابیالصلوةیفرضیالصلوةیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪۳۴ /۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 212 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(ثمیساقیحدیثیالشقاعۃیایلیانیقال)فاذایارادیاللیانی ریمُ ‪ّ۶‬ری ‪۶‬لساٍ ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪،‬اؽّ ‪۶‬ھچک ‪۶‬افترخ ‪۶‬ںیہن۔ذـ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫یصدعیبنییخلِہینادییمنادیاینیاحمدیوامتہیفنحنی قلخ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہلصیف ‪۶‬رکقا ‪۶‬اچےہ ‪۶‬اگ ‪۶‬اقك ‪۶‬انمدی ‪۶‬راکُّ ‪۶‬اگ‪:‬اہکٍ ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫االخرونیاالولونینحنیاخریاالممیواولیمنییحاسبی ادمح‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬اعـ ‪۶‬؟ وت‪۶‬ںیمہ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّںیمہ‪۶‬اؽل‪۶‬ںیہ‪،‬مہ‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬اوتمٍ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬امےن ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےھچیپ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اسحؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےلہپ۔امت ‪۶‬ص‪۶‬‬
‫فتقرجیلنایاالممیعنیطریِنایفنمیضیغرایمحجلنیی‬
‫اںیتم‪۶‬امہُّ‪۶‬ےئل‪ّ۶‬اہتس‪۶‬دںی‪۶‬یگ۔مہ‪۶‬ںیلچ‪۶‬ےگ‪۶‬ارث‪۶‬ؽوض‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫من یاثر یالطہور یفیِول یاالمم یکادت یھذہ یاالمۃ یانی‬
‫ّدنشخہ ‪ّ۶‬ج ‪۶‬ؽقادنبہ ‪۶‬اىعاء‪ٚ،‬ـ ‪۶‬اںیتم ‪۶‬ںیہک ‪۶‬یگ‪:‬ظٓا ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ك‬ ‫ً‬‫ق‬ ‫تکونیانؽیاءیکلہای‪1‬الحدیث۔ ی‬
‫ہی‪۶‬اعـ‪۶‬وت‪٘۶‬اّی‪۶‬یک‪٘۶‬اّی‪۶‬ا واء‪۶‬وہاجےئ‪۶‬ادحل ف‬
‫ہسى ‪2‬‬
‫؂ امجل‪۶‬رپ‪۶‬وت‪۶ٖ۶‬دّ‪۶‬نم‪۶‬ارث‪۶‬رکد ؽرگت ‪۶‬نم‪۶‬امہٍ‪۶‬اخمک‪۶‬ہک‪ ۶‬ض‬
‫(اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رپ‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬ھجم‪۶‬ںیم‪۶‬ارث‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ؽّت ‪۶‬ںیم‪۶‬اخك‪۶‬وہٍ‪۶‬وج‪۶‬ہک‪۶‬وہٍ۔ؿ)‬
‫علٌ‬
‫اّ٘اد ‪۶‬ونّدمہ‪:۵۵‬امكل‪،‬یراّی‪،‬ملسم‪،‬رتذمی‪،‬لسایئ‪۶‬ریبجنب‪ ۶‬ض‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ںیم‪۶‬یہ‪۶‬احرش‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬ول ‪۶‬ریمُ‪۶‬دقومٍ‪۶‬رپ‪۶‬ااھٹ ںی‪۶‬‬ ‫انیالحاشریالذیییحشریالناسیعیلیقدیم‪3‬۔ ی‬
‫اج ںی‪۶‬ےگ۔‬
‫ینعی‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬رشحم‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّامتص‪۶‬اؽنیل‪۶‬ؽ ٓا رخنی‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ۔‬

‫‪1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبدیاللیبنیعباسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۲۴۲ ۲۴۵/۵‬مسندیایبییعیلیعنیعبداللیا بنیعباسی‬

‫یتعایلیعنہیدحكف‪ ۲۰۲۰۶‬مؤسسۃیعلومیالِرانیبیوتی‪۱/ ۰‬قا‪۳‬‬ ‫ریضیالل ٰ‬

‫‪۶2‬اتسلگٍ‪۶‬دعسی‪۶‬دابیآ ‪۶‬اتکؿ‪۶‬ہبتکم‪۶‬اؽلسوہ‪۶‬راہؽل‪۶‬وپّ‪۶‬ص‪۰‬‬
‫‪ 3‬یصحیحیالبخارییکتابیالتقسییسورةیالصفیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۳۲۳/ ۲۶‬صحیحیمسلمیکتابیالقضائلیبابیفیاسمائہیصلیایللیعلیہی‬
‫وسلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۲۵/ ۲۶‬سننیالرتمذییابوابیاالدبیبابیجاءیفیاسماءیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیدحكف‪۲۴۰۵۶‬یدارالقکریبیوتی‬

‫‪۰۴۰ ۰۴۲/ ۰‬‬

‫‪Page 213 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اّ٘ا ِد‪۶‬متسب(‪:)۲۳‬انب‪ّ۶‬وجنہی‪۶‬اضفلئ‪۶‬االامعل‪۶‬ںیم‪۶‬ریثک‪۶‬نب‪۶‬رمہ‪۶‬رضحیم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬اقل‪۶‬اقل‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫تبعثیناقۃیشودیلصالحیفیکب ایمنیعندیقربہیحیتی ینعی ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫تواف یبہ یالمحشر یقال یمعاذ یاذن یترکب یالعضباء ییای ّٓامقا‪:‬اصحل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےئلیک ‪۶‬قاہق ‪۶‬ومثد ‪۶‬ااھٹقا ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫رسول یالل ی! یقال یال یترکب ا یابنیت یوانا یعیل یالرباقی اینپ‪۶‬ربق‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وساّ‪۶‬وہرک‪۶‬دیماٍ‪۶‬رشحم‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬ےگ(ریقف‪۶‬‬
‫اتہکےہ‪۶‬لرفاهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہل ‪۶‬اشعص ‪۶‬یک ‪۶‬اعدؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫اختصصتیبہیمنیدونیاالنؽیاءییومئذیویبعثیباللی‬
‫‪۶‬وفّا ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رظن ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬ ‫ي‬‫ً٘‬
‫لیمج ‪۶‬قازعؿ ‪۶‬یک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬وخیب ‪۶ ِ ۶‬ںیہ ً‬
‫عیلیناقۃیمنینوقیالجنۃیینادییعیلیظ رھایباالذانی‬
‫وبحمؿ ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اجیت ‪۶‬ےہہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬اقمقل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫فاذایسمعتیاالنؽیاءیوامم ایاش دیانیالالٰہیاالیاللیوی‬
‫ےہ۔)ایس ‪۶‬انبء ‪۶‬رپ ‪۶‬اعمد ‪۶‬نب ‪۶‬لبج ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬‬
‫ع‬ ‫نح‬
‫اش دیانیمحمدایرسولیاللیقالوایو نینش دی یلی اؽّ ‪۶‬قاّوسل ‪۶‬اهلل ‪!۶‬وضحّ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬قاہق ‪ ۶‬سدہس ‪۶‬ىػواء ‪۶‬رپ ‪۶‬وساّوہٍ‪۶‬‬
‫ےگ۔ّٓامقا‪:‬ت ‪،‬اٖ‪۶‬رپوت‪۶‬ریمی‪۶‬اصرٌٔادی‪۶‬وساّ ‪۶‬وہیگ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫ٰذلک‪1‬۔ ی‬
‫كْاص ‪۶‬رپ ‪۶‬رشتفی ‪ّ۶‬وھکٍ ‪۶‬اگ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪ّ۶‬ؽّ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ےس ‪۶‬اگل‪۶‬‬
‫اخص‪۶‬یھجم ‪۶‬وک‪۶‬اطعوہاگ‪،‬اؽّاقك‪۶‬یتنج‪۶‬اؽینٹن‪۶‬رپ‪۶‬قالل(ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬رعاصؿ ‪۶‬رشحم‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تشپ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ)اک‪۶‬رشح‬
‫اداٍ ‪۶‬دُ‪۶‬اگ۔ذـ ‪۶‬اقًواء‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬یک‪۶‬اںیتم‪۶‬اش دیانیالالٰہیاالی‬
‫اللیواش دانیمحمدیارسولیالل ںینس ‪۶‬ےگ ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وبل ‪۶‬اںیھٹ‪۶‬‬
‫ےگ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وگایہ‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ۔‬
‫سبحانیاللی!ذـ‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ایہٰل‪۶‬اؽنیل‪۶‬ؽ ٓا رخنی‪۶‬قك‪۶‬اجوہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬یھب‪۶‬امہُّ‪ٓ ۶‬ا اقےئ‪۶‬قادماّ‪۶‬ؽاال‪۶‬رساکّ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ُداہیئ ‪۶‬رھپُ ‪۶‬یگ۔الحمدللی! اٖ ‪۶‬دٍ‪۶‬لھک ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬ہک ‪۶‬امہُّ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یبن ‪۶‬االقًواء ‪۶‬ںیہ۔الموۃ ‪۶‬هلل ‪۶‬اعتیٰل‪،‬اٖ ‪۶‬دٍ ‪۶‬وماقف ‪۶‬ؽاخمفل ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ّؽنش‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬امكل‪۶‬ویص‪۶‬ادلنی‪۶‬اقك‪۶‬اهلل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬اینكف‪۶‬ےس‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬تسب‪۶‬ؽمکی‪:۲۵‬رتذمی‪۶‬قاافدقہ‪۶‬نیسحت‪۶‬ؽحیحصت‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫یتہذیبیتاریخیدمشقیالکبییبحوالہیا بنیزنجویہیترجمہیباللیبنیرباحیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت‪۰۵۲/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 214 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انایاولیمنیتنشقیعنہیاالرضیفا کیسیحلۃیمنیحللی ںیم‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ ‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬اجؽٍ‪۶‬اگ‪،‬رھپ‪۶‬‬

‫الجنۃ یاقوم یعن ییمنی یالعرش یلؼس یاحدمن یالخالئقی ےھجم‪۶‬ذيـ‪۶‬ےک‪۶‬وجّؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬وجّا‪۶‬انہپقا‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬ںیم‪۶‬رعٖ‪۶‬‬
‫‪۶‬ولخمص‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیم‬
‫یک‪۶‬داینہ‪۶‬رطَ‪۶‬ایسی‪۶‬ہگج‪۶‬ڑھکاوہٍ‪۶‬اگ‪۶‬اہجٍ‪۶‬امتص ِ‬ ‫یِومی ٰذلكیالمِامیغیییی‪1‬۔ ی‬
‫یسک‪۶‬وک‪۶‬قاّ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔‬
‫اّ٘ادتسب‪۶‬ؽدؽص‪:۲۲‬ادمح‪،‬داّیم‪،‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬ؽاظفلل‪۶‬ہل‪،‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیسارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اولیمنییکیسیابراہیمیثمییِعدیمستِبلیالعرشی ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اكْامیہ(ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص)وک‪۶‬وجّا‪۶‬انہپقا‪۶‬اجےئ‪۶‬‬
‫ثمیاویتیبکسویتیفالؽس ایفاقومیعنییمؼنہیمِا رمایالی اگ‪،‬ؽہ‪۶‬رعٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪۶‬قًىھ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔رھپ‪۶‬ریمی‪۶‬وپ٘اك‪۶‬احرض‪۶‬‬
‫یِومیاحدیغیییییغبطینیفیہیاالولونیواالٰخرون‪2‬۔ ی یک ‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ‪۶‬ںیم‪۶‬نہپ ‪۶‬رک ‪۶‬رعٖ ‪۶‬یک ‪۶‬دا ںی ‪۶‬رطَ ‪۶‬ایسی ‪۶‬ہگج ‪۶‬ڑھکا‪۶‬‬
‫وہٍ‪۶‬اگ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ریمُ‪۶‬وسا‪۶‬دؽرسُ‪۶‬وک‪۶‬قاّ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪،‬اےلگ‪۶‬ےلھچپ‪۶‬ھجم‪۶‬‬
‫رپ‪ّ۶‬كش‪۶‬ےل‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬تسب‪۶‬ؽوسص‪:۲۰‬یقہیب‪۶‬اتک‪۶‬ؿ‪۶‬االامسء‪۶‬ؽاافصلؿ‪۶‬ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ےھجم‪۶‬ؽہ‪۶‬یتشہب‪۶‬ابلٖ‪۶‬انہپقا ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬رشب‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬دقّ ‪۶‬ؽ‬ ‫یسیحلۃیمنیالجنۃیالیِومیل ایالبشر‪3‬۔ ی‬
‫یا ُ ک ٰ‬
‫تمظع‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‬
‫اّ٘اد ‪۶‬تسب ‪۶‬ؽاہچّص‪:۲۰‬ربطی‪۶‬ریسفت ‪۶‬ںیم ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس ‪۶‬وموقًِا ‪۶‬واللقظیلہ‪،‬اؽّلثم ‪۶‬ادمح ‪۶‬بعک ‪۶‬نب ‪۶‬امكل‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رموفهًا‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫وضحّ‪۶‬رپونّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽّوضحّ‬ ‫ییریقیھویصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہی ی‬

‫یسننیالرتمذییابوابیالمناقبیبابیماجاءیفیفضلیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیدحكف‪۰۲۰۵‬دارالقکریبیوت‪۰۱۲/ ۱‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا بنیمسعودیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۵۴/ ۵‬ؽ‪،۰۵۵‬الخصائصیالکربییبحوالہیایبینعیمیبابیاختصاصہیصیلی‬

‫اللیعلیہیوسلمیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۵۳/ ۲۶‬‬

‫یاالسماءیوالصقاتیللؽیہیقیبابیماجاءیفیالعرشیوالکریسیالمکؾبۃیاالثریۃی٘اہلگن‪۵۰۴/ ۲۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 215 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یک‪۶‬اعـ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬رپ‪۶‬رشتفی‪ّ۶‬ںیھک‪۶‬ےگ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫وسلمیوامتہ‪،‬عیلیکومیفوقیالناس‪1‬۔ ی‬

‫اؽےچن۔‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬ ‫اّ٘اد‪۶‬تسب‪۶‬ؽمجنپ‪:۲۱‬انب‪۶‬رجریؽانب‪۶‬رمدؽہی‪۶‬اجكْی‬
‫عــــــہ‪:‬تنؽیہ‪:‬اصلیالحدیثیعندیمسلمیفیبابیاثباتی ہیبنت‪:‬اک ‪۶‬دحكف‪۶‬اامص‪۶‬ملسم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬دیسقا‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫الشقاعۃیمنیکتابیاالیمانیموقوفایعیلیجابریلکنہیوقعیفیہی اجكْ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬رپ‪۶‬وموقَ‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪،‬اتکؿ‪۶‬‬
‫االامیٍ‪،‬قاؿ ‪۶‬اابثؿ ‪۶‬اافشلهۃ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔نکیل‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اکبیوٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫منیالناسخنییخبطیوغلطیفیجمیعیاالصولیحیتیخر جی‬
‫ےب‪۶‬اایتحیط‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہیئ‪،‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ظفل‪۶‬دحكف ‪۶‬دح‪۶‬وقعمل‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ج ییئییومی‬
‫اللقظیعنیحدالمعِولیولقظہیھکذایقالینحنین ی‬
‫اخّج‪۶‬وہےئگ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ظفل‪۶‬ویٍ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬مہ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬اےسی‪۶‬اےسی‪۶‬‬
‫الِیمۃیعنیکذا کذایانظریایی ٰذلكیفوقیالناسی‪2‬الحدیث‪،‬ی‬ ‫ٰ‬
‫ٓا ںی ‪۶‬ےگ‪۶‬ینعی‪۶‬امتص‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےس ‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬رپوہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬ادحلكف۔دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫وانما یصوابہ یکما یافاد یاالمام یالِایض یعیاض یواتبعتہی دحكف ‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬اقیض ‪۶‬ایعص ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح ‪۶‬ےن ‪۶‬اافدہ ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫ج ییئ ییومی اؽّاملعء ‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬امجىـ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ریپی‪۶‬یک‪۶‬اؽّجاہنج ‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫جماعۃ یمن یالعلماء یواقرالنوی یف یالمن اج ین ی‬
‫الِیمۃیعیلیکومی ‪،‬والراوییاظلمیعلیہیھذایالحرفیفعربی ونؽی‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬كْظٓاّ ‪ّ۶‬اھک‪۶‬ہک‪''۶‬مہ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ ‪ُ ۶‬قلودویٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫‪3‬‬
‫ٰ‬
‫عنہیبکذایوکذایوفسرہیبِولہیاییفوقیالناسیوکتبیعلیہی رشتفی‪ّٓ۶‬اموہٍ‪۶‬ےگ۔''ّاؽی‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪۶‬رحَ‪''۶‬وکص''یفخم‪۶‬وہایگ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬کذایکذا ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ریبعت‪۶‬رکدقا ‪۶‬رھپ‪۶‬اےنپ‪۶‬وقل‪''۶‬فوقی‬ ‫انظریتنؽی ایفجمیعیالنِلۃی ی‬
‫الناس''ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ریسفت‪۶‬رکدی اؽّ‬

‫یجا معیالؽیان(تقسییالطربی)تحتیاآلیۃی‪۳۵ /۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۲۵ /۵۱‬‬

‫‪1‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۳۲/ ۵۶‬‬

‫‪2‬‬

‫یشرحیصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیا ثباتیالشقاعۃیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۳۲/۵۶‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 216 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انایوامیتییومیالِیامۃیعیلیکومیمشرفنییعیلیالخالئقیمای ںیم‪۶‬اؽّریمی‪۶‬اعـ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪ُ ۶‬قلودویٍ‪۶‬رپ‪۶‬وہےگن‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اؽےچن‪،‬وکیئ‪۶‬ااسی‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪۶‬وج‪۶‬انمت‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬ہک‪۶‬اکٖ‪۶‬ؽہ‪۶‬مہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫منیالناسیاحدیاالیودّیانہیمنای‪1‬۔ ی‬
‫وہقا۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬تسب‪۶‬ؽمشش‪:۲۲‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬نب‪۶‬بعک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪:‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجم ‪۶‬نیت ‪۶‬وسال ‪۶‬دےئ‪،‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬دؽقاّرعص ‪۶‬یک‪:‬الل میاغقریالمیت‪،‬الل میاغقریالمیت۔ایہٰل‪۶‬‬
‫!ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬شخب‪۶‬دُ‪،‬ایہٰل‪!۶‬ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬شخب‪۶‬دُ۔واخرتیالثالثیلیومییرغبیایلّیفیہیالخلقیکل میحیتیابراھیمی‪2‬یاؽّ‬
‫شیتا‪۶‬اٖ‪۶‬دٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ااھٹ‪ّ۶‬اھک‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬امتص‪۶‬قلخ‪۶‬ریمی‪۶‬رطَ‪۶‬اینّ‪۶‬دنم‪۶‬وہیگ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬اكْامیہ‪۶‬لیلخ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽ السالص۔‬
‫وطبّ‪۶‬ہیبنت‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪''۶‬انظر‪''۶‬ھکل‪۶‬دقا‪۶‬رھپ‪۶‬امتص‪۶‬قاطلًَ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬عمتجم‪۶‬وہےئگ‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬
‫ض‬ ‫م‬ ‫ع‬
‫اتقِوایونسِوہی یلیانہی نیمنتیالحدیثیثمیاستو حی اؽّانہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪ ۶‬رّرپ‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬وگقا‪۶‬ہی‪۶‬نتم‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰذلكیالِایضیلحدیثیابنیعمریوحدیثیکعبیالمذکورینی ےہ۔رھپ‪۶‬اقیض‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬رمع‪۶‬اؽّ ‪۶‬انب‪۶‬بعک‪۶‬یک‪۶‬‬
‫قلتیوالعجبیانہیذھلیعنیحدیثیجابرینقسہیوقد یکانی دحكف ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم یمک‪۶‬رکقا ‪۶‬اچیہ۔ںیم ‪۶‬اتہک وہٍ ‪۶‬ریحؿ ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اقیض ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلدمۃ ‪۶‬وخد ‪۶‬رضح ‪۶‬ؿ ‪۶‬اجكْ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬یک ‪۶‬اینپ‪۶‬‬ ‫ایضایعندالطربییکمایرأیتی‪۵۲‬منہ۔ ی‬
‫دحكف ‪۶‬وک ‪۶‬وھبل ‪۶‬ےئگ ‪۶‬احالہکن ‪۶‬ربطی ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬ؽہ ‪۶‬یھب ‪۶‬ےہ ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےن‪۶‬داھکی‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬

‫‪1‬یجا معیالؽیان(تقسییالطربی)تحتیاآلیۃ ی‪۵۰۰/ ۲‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۵۰/ ۲‬الدالمنثوریبحوالہیا بنیجریریوا بنیایبیحاتمیوی‬

‫ا بنیمردویہیتحتیاآلیۃی‪۵۰۰/ ۲‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۵۴/ ۵‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالقضائلیالِرآنیبابیبیانیانیالِرآنیانزلیعیلیسبعۃیاحرفیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۲۳۰ /۵۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 217 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫افدئہ‪:‬دحكف‪۶‬انیلکلینیبیدعوةیالحدیثی‪1‬ہک ‪۶‬دنسم ‪۶‬ادمح ‪۶‬ؽنیحیحص ‪۶‬ںیم ‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬رمؽی‪،‬اامص ‪۶‬میکح ‪۶‬رتذمی‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬یھب‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪،‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬اریخ‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪ّ۶‬قادؿ‪ّٓ۶‬امیئ‪:‬‬
‫ینعی ‪۶‬وضح ‪ّ۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫وانیابراھیمیلیغبیفیدعائیی ٰذلكیالیومی‪2‬۔ ی‬
‫ہک ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬دٍ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ریمی‪۶‬داع‪۶‬ےک‪۶‬وخاشہ‪۶‬دنم‪۶‬وہٍ ےگ۔‬
‫احادیثیالشقاعۃ ی‬
‫افشىـ ‪۶‬یک‪۶‬دحںیثی‪۶‬وخد ‪۶‬وتمارت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬یھب‪۶‬ۂ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬حیحص‪۶‬االامیٍ ‪۶‬وک‪۶‬ولعمص‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ابقےئ‪۶‬رکاعـ ‪۶‬اٖ‪۶‬ابمّك‪۶‬ااقعـ ‪۶‬ایشٍ‪۶‬‬
‫اامعـ‪۶‬زساؽا ِّ‪ّ۶‬اععـ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬دقؽقاال‪۶‬رپ‪ّ۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یئ‪،‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬ہی‪۶‬ؽاجہـ‪۶‬یٰمظع‪۶‬ؽوبحمتیب‪۶‬ربکٰی‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫ادٍ‪۶‬افسّٖ‪۶‬ؽاایتخّ‪۶‬زگاّٖ‪۶‬یک‪۶‬دؽلف‪۶‬قایئ۔وت‪۶‬ؽہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دحںیثی‪۶‬لیضفت‪۶‬لیمج‪۶‬وبحمؿ‪۶‬لیلج‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬ہیلع‪۶‬رپدلیل۔رگم‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬اک‪۶‬زجع‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫ںیم‪۶‬رصَ‪۶‬ؽہ‪۶‬دنچ‪۶‬ااحدكف‪۶‬لقن‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬رصتنزًا‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽاالسالصی‬
‫ؽملس‪۶‬یک‪۶‬دقّؿ‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امیئ‪:‬‬
‫عــــــہ‪:‬خیش‪۶‬ققحم‪۶‬وملوٰا‪۶‬دبعاقحل‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬رشج‪ٰ۶‬وکشمہ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ری‪۶‬دحكف‪۶‬اؽنیل‪۶‬افشىـ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫وصاؿ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬ہک‪۶‬ہمہ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬مہیلع‪۶‬انیعمج‪۶‬اّ‪۶‬دّ دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬قاؿ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬امتص‪۶‬یبن‪۶‬اؽّّوسل‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬مہیلع‪۶‬انیعمج‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫اقمص‪۶‬رپ (قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬ ‫ٓا دمٍ‪۶‬دّںی‪۶‬اقمص‪۶‬ؽ‬

‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیالدعواتیبابیلک لینیبیدعوةیمستجابۃیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۰۲/ ۲۶‬صحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتی‬

‫الشقاعۃیالخی‪،۵۵۰/ ۵‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا نسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۵۲/ ۰‬‬

‫ینوادراالصولیاالصلیالثالثیوالسبعونیص‪۵۵۳‬واالصلیالثاینیعشریوالمائۃیص‪۵۰۴‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 218 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اّ٘اد‪۶‬تسب‪۶‬ؽمتفہ‪:۲۳‬دحكف‪۶‬ومفق‪۶‬لصفم‪۶‬وطمّل‪۶‬ادمح‪۶‬ؽیراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬ےن‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪1۶‬اؽّیراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬‬
‫ؽانب ‪۶‬امہج ‪۶‬ےن ‪۶‬اسن ‪2۶‬اؽّرتذمی ‪۶‬ؽانب ‪۶‬زخہمی ‪۶‬ےن ‪۶‬اوب ‪۶‬دیعس ‪۶‬خدّی‪۶ 3‬اؽّادمح ‪۶‬ؽكْاّؽانب ‪۶‬ابحٍ ‪۶‬ؽاوبیلعی ‪۶‬ےن ‪۶‬دصقی ‪۶‬اربک‪ّ(۶ 4‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ)اؽّادمح‪۶‬ؽ‬
‫ہولہ‪۶‬آّؽّ‪۶‬وہرک‪۶‬ادقاص‪۶‬افشىـ‪۶‬ےس‪۶‬اعزج‪۶‬ؽاقرص‪۶‬ںیہ‪۶‬وساےئ‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬
‫وً‬‫ً‬‫و‬ ‫ل‬ ‫ش‬‫ن‬ ‫ك‬
‫ادقاص‪ْ ۶‬ںی‪۶‬اک‪ّ۶‬اعزج‪۶‬ؽاقرص‪۶‬ادن ْدیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬ؽاامص‪۶‬ا َ ‪۶‬ہک‪ ۶‬ےک‪۶‬رسداّ ‪۶‬اؽّںویبٍ‪۶‬ےک‪۶‬اامص‪۶‬ےک‪۶‬وج‪۶‬ہک‪۶‬ااہتنیئ‪۶‬ظٓؿ‪ ،‬زعؿ ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ك‬ ‫ى ك ظ‬
‫ك ہا ف ‪ٓ ۶‬ؿ ‪۶‬ؽزعؿ ‪۶‬ؽاکم ف ‪۶‬سخمص ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬ؽومحمد ‪۶‬ؽ وبحمؿ‪ّ ۶‬تعفِ ‪۶‬اکمین ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬صتخم ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّقاّاگہ ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ںیم ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬ؽومحمد‪۶‬‬
‫ںیہ‪۵۲۶‬عوہ(ؿ)‬ ‫رضحؿ‪۶‬اؽ‪ٚ‬ـ‪5‬۔‬

‫لیبابیقولہیتعایل یذریۃیمنیحملنای‪۲۴۰/ ۲‬ؽ‪،۲۴۱‬صحیحیمسلمیکتابی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییعنیایبیہریرةیکتابیالتقسییسورہیبینیاسرائی‬

‫االیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیالخیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵۵/ ۵۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیھیریرةیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۰۱/ ۲‬ؽ‬

‫‪،۰۰۲‬سننیالرتمذییکتابیصقۃیالِیامۃیبابیماجاءیفیالشقاعۃیدحكف‪ ۲۰۰۲‬یدارالقکریبیوتی‪۵۵۲/ ۰‬ؽ‪،۵۵۳‬المواھبیاللدنیۃیالمِصدی‬

‫العاشریالقصلیالثالثیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۰۲/ ۰‬قا‪۰۰۴‬‬
‫حیالبخارییکتابیالتوحیدیبابیقولیاللیتعایل یلمایخلِتیبیدییدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵۳۲۵۵۳۵/ ۲‬صحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 2‬یصحی‬

‫اثباتیالشقاعۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۳۴/ ۵۶‬قا‪،۵۵۳‬سننیا بنیماجہیابوابیالزھدیبابیذکریالشقاعۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۰۲۵‬‬

‫‪ 3‬یسننیالرتمذییابوابیالتقسییسورةیبینیاسرائیلیدحكف ‪ ۰۵۱۵۶‬یدارالقکریبیوتی‪،۵۳۳ ۵۵/۱‬سننیالرتمذییابوابیالمناقبیبابیماجاءی‬
‫فضلیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیدحكف‪۰۲۰۱۶‬دارالقکریبیوتی‪،۵۱۰/ ۱‬الخصائصیالکربییبابیاختصاصہٖ یصیلیاللیعلیہیوسلمیبالِمامی‬

‫المحمودیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۲۵۴/ ۲‬قا‪۲۲۰‬‬

‫‪ 4‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیبکریالصدیقیرضیایللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪ ۲‬ی‪ ،۵/‬مواردالظمآنیبابیماجاءیفیالبعثیوالشقاعۃی‬
‫دحكف ‪ ۲۱۴۵۶‬یالمطبعۃیالسلقیۃیص‪۲۰۲‬ؽ‪،۲۰۰‬مسندیایبییع ٰیل یعنیایبیبکرالصدیقیریضیاللیعنہیمؤسسۃیعلومیالِرآنیبیوتی‪،۱۵/ ۵‬‬
‫کزنالعمالیبحوالہیالبزا ریدحكف‪۰۵۳۱۳۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۲۴/ ۵۰‬ؽ‪۲۲۵‬‬
‫یاشعۃیاللمعاتیکتابیالقنتیبابیالحوضیوالشقاعۃیالقصلیاالولیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس ‪۰۴۲/ ۰‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 219 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٰ‬
‫اوب‪۶‬لًلی‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن ‪1‬ےس‪۶‬رموفهًا‪۶‬ایل‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽّ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابمّك‪۶‬ؽانب‪۶‬ایب‪۶‬‬
‫عــــــہ‪۲‬‬
‫ہبیش‪۶‬ؽانب‪۶‬ایب‪۶‬اعمص‪۶‬ؽربطاین‪۶‬ےن‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬املسٍ‪۶‬افّیس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪2۶‬ےس‪۶‬وموقًِا‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک۔اٍ‪ٚ۶‬ـی ‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ‪۶‬خدا‪۶‬‬
‫خدا‪۶‬لقن‪۶‬رکےن‪۶‬ںیم‪ ۶‬رل‪۶‬ریثک‪۶‬ےہ۔ذہلا‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رفتمص‪۶‬وظفلٍ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬مظتنم‪۶‬ہلسلس‪۶‬ںیم‪۶‬اجکی‪۶‬رکےک‪۶‬اٖ‪۶‬اجزفنا‪۶‬ہصق‪۶‬یک‪۶‬صیخلت‪۶‬‬
‫عــــــہ‪۱‬‬
‫رکقا‪۶‬وہٍ‪،‬ؽقاهلل‪۶‬اوتلقیف‪،‬اّ٘اد‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـی ا اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اؽنیل‪۶‬ؽ ٓا رخنی‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬دیماٍ‪۶‬ؽعیس‪۶‬ؽومہاّ‪۶‬ںیم‪۶‬عمج‪۶‬رکُ‪۶‬‬
‫اگ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دےنھکی‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےک‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬راکّےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ؽاّ‪۶‬ںینس۔ہ دٍ‪ ۶‬رلی‪۶‬وہاگ۔و‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬دٖ‪۶۵۳‬كْٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رگیم‪۶‬دںی‪۶‬ےگ۔رھپ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےک‪۶‬رسؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬كْدقك‪۶‬رکےگنی‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬دقبّ‪۶‬دؽ‪۶‬امکونٍ‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬ص‪ّ۶‬ہ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬ےنیسپ‪ٓ ۶‬ا ےن‪۶‬رشؽم‪۶‬وہٍ‪۶‬‬
‫ےگ۔دق‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہنیسپ‪۶‬وت‪ّ۶‬نیم‪۶‬خدؿ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬رھپ‪۶‬اؽرپ‪۶‬ڑچانھ‪۶‬رشؽم‪۶‬وہاگ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬ثےط‪۶‬اھکےن‪۶‬ںیگل‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫عــــــہ‪:۵‬ۂ‪۶‬دنچ‪۶‬ہی‪۶‬احصہب‪۶‬ےس‪۶‬ھچ‪۶‬دحںیثی‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬رصَ‪۶‬دؽ‪۶‬یہ‪۶‬امشّ‪۶‬ںیم‪۶‬آ ںی‪۶‬ہک‪۶‬دحكف‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪۶‬ایس‪۶‬اک‪۶‬ہمتت‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬اّ٘اد‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬زگّی‪،‬‬
‫اؽّدحكف‪۶‬اوب‪۶‬دیعس‪۶‬ارگآ ‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬ایس ‪۶‬دقّ‪۶‬رصتخما‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪۶‬ینتج‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وسص‪۶‬ںیم‪۶‬زگّی‪،‬رگم ‪۶‬ریسفت ‪۶‬ںیم ‪۶‬نیعب‪۶‬دنس ‪۶‬وطمال‪۶‬الےئ ‪۶‬سج ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ھٕى‬
‫ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬ہی ‪۶‬دحكف ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہمتت‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬دحكف ‪۶‬دصقی‪۶‬اربک‪۶‬ہنیعب‪۶‬دحكف ‪۶‬اّ٘اد ‪ ۶‬ض‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬دحكف ‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬دحكف ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬ھىزدمہ۔‬
‫ذہلااٍ‪۶‬اچّ‪۶‬اک‪۶‬رکمّ‪۶‬امشّ‪۶‬ت ‪۶‬وہا۔اؽّ‪۶‬رصَ‪۶‬دحكف‪۶‬اسن‪۶‬ؽدحكف‪۶‬املسٍ‪۶‬دعتاد‪۶‬ںیم‪۶‬آ ںی‪ّ،‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن۔‬
‫عــــــہ‪:۲‬ہی‪۶‬رحؽَ‪۶‬اسحبؿ‪۶‬ادجب‪۶‬افل‪۶‬ےس‪۶‬ؽاؽ‪۶‬قك‪۶‬اںیھن‪۶‬ھچ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ادحكف‪۶‬اؽل‪۶‬وک‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬بلطم‪۶‬‬
‫عى‬
‫ںیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬لصفم‪۶‬ےہ‪،‬اک ‪۶‬ایک‪،‬اؽّ‪۶‬قایق‪۶‬قاچن‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪ّ۶‬قادایتٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬قا٘اّہ‪۶‬رحؽَ‪۶‬اںیھن‪ ۶‬مٌٔ‪۶‬رکدقا‪۵۲۶‬عوہ۔‬

‫‪1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبداللیبنیعباسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۴۵/ ۵‬ؽ‪،۲۴۲‬مسندیایبییع ٰیلیعنیعبداللیبنیعباسی‬

‫ریضیاللیعنہیدحكف‪۲۰۲۰۶‬مؤسسۃیعلومیالِرآنیبیوتی‪۱/۰‬قا‪۳‬‬
‫‪ 2‬یالمعجمیالکبییعنیسلمانیریضیاللیعنہیدحكف ‪ ۲۵۵۳۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۲۰۴/ ۲‬السنۃیالبنیایبیعاصمیدحكف ‪ ۴۰۰۶‬یدارا بنی‬

‫حزمیبیوتیص‪۵۵۳‬قا‪،۵۵۲‬المصنفیالبنیایبیشؼبۃیدحكف‪۰۵۲۲۲۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۵۲/ ۲‬‬
‫‪Page 220 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زغؿ‪۶‬زغؿ‪۶‬رکےگنی‪۶‬ےسیج‪۶‬وکیئ‪۶‬دایکبٍ‪۶‬اتیل‪۶‬ےہ۔ایظٓؿ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ےس‪۶‬مغ‪۶‬ؽرکؿ‪۶‬اٖ‪۶‬دّہج‪۶‬وک‪۶‬ےچنہپ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ؿاظف‪۶‬ؿاص‪۶‬وکیگ‪۶‬قاؿ‪۶‬لمحت‪۶‬ت ‪۶‬‬

‫گ‬
‫ّےہ‪۶‬یگ۔جیّہ‪ّ۶‬ہ‪۶‬رکنیت‪ ۶‬ھٌٔاںیٹ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬وک‪۶‬اںیھٹ‪۶‬یگ۔ا‪ٓ ۶‬ا سپ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪۶‬دےتھکی‪۶‬ںیہن‪۶‬مت‪۶‬زک‪۶‬آ تف‪۶‬ںیم‪۶‬وہ‪،‬زک‪۶‬احل‪۶‬وک‪۶‬ےچنہپ‪،‬‬
‫وکیئ‪۶‬ااسی‪۶‬ویکٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬دوھقدےت‪۶‬وج‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬افشىـ‪۶‬رکُ۔ب‪۶‬ہک‪۶‬ںیمہ‪۶‬اٖ‪۶‬اکمٍ‪۶‬ےس‪۶‬اجنؿ‪۶‬دُ۔ایرھپ‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬وجتكْ‪۶‬رکںی‪۶‬‬
‫ےگ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬امہُّ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیہ‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬خال‪۶‬اجےئ‪،‬سپ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اج‪۶‬ےگنیئ۔د اؽّ‪۶‬ےنیسپ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬ؽیہ‪۶‬احلف‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬عوہ‪۶‬ںیم‪۶‬اگلص‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬وہا‪۶‬اچاتہ‪۶‬ےہ۔ا‪۶‬رعص‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪۶‬ؽ اُ‪۶‬قاؿ‪۶‬امہُّ ا‪۶‬اُ‪ٓ ۶‬ا دص‪ٓ !۶‬ا ؿ‪۶‬اوب‪۶‬ارشبل‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬دقّؿ‪۶‬ےس‪۶‬انبقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اینپ‪ّ۶‬ؽج‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ںیم‪۶‬دایل‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬طالہکئ‪۶‬ےس‪۶‬دجسہ‪۶‬رکاقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اینپ‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ّاھک‪ ۶‬ؿ‪۶‬اؽّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬زیچؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬اھکسےئ‪۶‬د‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬اانپ‪۶‬یفص‪۶‬ایک۔ا ٓا ؿ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬امہّی‪۶‬افشىـ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکےت‪۶‬بی‬
‫ہک ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اکمٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اجنؿ ‪۶‬دُ‪۶‬ا ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬مہ ‪۶‬زک ‪ٓ ۶‬ا تف ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽ ‪۶ ّ۶‬زک ‪۶‬احل ‪۶‬وک ‪۶‬ےچنہپ۔ ٓا دص ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾاہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬‬
‫ّٓام ںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬ب لستیھنایکمیہیانہیلمیی مینیالیومیاالیایانیریبیقدیغضبیالیومیغضبایلمییغضبیقبلہیمثلہیولنییغضبی‬
‫بعدہیمثلہینقیسینقیسینقیسیاذھبویایایلیغیی ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اققل‪۶‬ںیہن‪۶‬ےھجم‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬اینپ ‪۶‬اجٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬ںیہن‪،‬آ ج‪۶‬ریمُ‪۶‬‬
‫ّؿ‪۶‬ےن‪۶‬ؽہ‪۶‬بضغ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ت ‪۶‬ااسی‪۶‬ےلہپ‪۶‬یھبک‪۶‬ایک‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬یھبک‪۶‬رکُ‪،‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬ےہ‪،‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اک‪۶‬مغ‪۶‬ےہ‪،‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫اجٍ‪۶‬اک‪۶‬وخَ‪۶‬ےہ‪،‬مت‪۶‬اؽّ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ۔ ورعص‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪۶‬رھپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ںیمہ‪۶‬زک‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےتجیھب‪۶‬ںیہ۔ّٓام ںی‪۶‬ےگ۔د ا‪۶‬ےنپ‪۶‬قدّ‪۶‬‬
‫قاین‪۶‬اونج‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ ب‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ےلہپ‪۶‬یبن‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیہنج‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬اجیھب‪۶‬ؽ‪۶‬ؽہ‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪٘۶‬ارک‪۶‬دنبُ‪۶‬ںیہ۔ا‪۶‬ول ‪۶‬ونج‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬‬
‫ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬احرض‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّرعص‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪۶‬اُ‪۶‬ونج‪۶‬ؽ اُ‪۶‬یبن‪۶‬اهلل‪۶‬ا ٓا ؿ ‪۶‬الہ‪ّ۶‬نیم‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےلہپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫دبعوکشّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪ّ۶‬اھک‪،‬د‪۶‬اؽّ‪۶‬آ ؿ‪۶‬وک‪۶‬كْزگقدہ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬یک‪۶‬داع‪۶‬وبقلق‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہک‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬یسک‪۶‬اک‪ّٓ۶‬اک‪۶‬لساٍ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اھک۔ا ٓا ؿ‪۶‬دےتھکی‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬مہ ‪۶‬زک ‪۶‬احل ‪۶‬وک ‪۶‬ےچنہپ‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬امہّی ‪۶‬افشىـ ‪۶‬ویکٍ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رکےت ‪۶‬ہیہک ‪۶‬امہّاہلصیف ‪۶‬رکدُ۔ا ونج ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬‬
‫ؽالسالص ‪ّٓ۶‬ام ںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬ب لستیھنا کمیدییلؼسیذا کمیعندییہیانہیالی مینیالیومیاالینقیسیایانیریبیغضبیالیومیغضبالمی‬
‫یغضبیقبلہیمثلہیولنییغضبیبعدہیمثلہینقیسینقیسینقیسیاذھبویایلیغیی ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اققل‪۶‬ںیہن‪۶‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬ےھجم‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬ےلکن‪۶‬اگ‪،‬‬
‫ٓا ج‪۶‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬ںیہن۔ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬ؽہ‪۶‬بضغ‬

‫‪Page 221 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّٓامقا‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬رکُ‪،‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬ےہ‪۶‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اک‪۶‬اکٹھکےہ‪،‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اک‪۶‬دّ‪۶‬ےہ‪،‬مت‪۶‬‬

‫یسک‪۶‬اؽّ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ۔ؽ رعص‪۶‬رکےگنی‪۶‬رھپ‪۶‬رھپ ٓا ؿ‪۶‬ںیمہ‪۶‬زک‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےتجیھب‪۶‬ںیہ۔ّٓام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬ب لیلخ‪۶‬ارلنمح ا اكْامیہ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬‬
‫اجؽ ‪۶‬د‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےن ‪۶‬اںیہن ‪۶‬اانپ ‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ا ول ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬اٰولصہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬احرض ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ ‪۶‬رعص ‪۶‬رکےگنی ‪۶‬ؽ ‪۶‬اُ ‪۶‬لیلخ‪۶‬‬
‫ارلنمح‪،‬اُ ‪۶‬اكْامیہ ‪ٓ !۶‬ا ؿ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک‪۶‬یبن ‪۶‬اؽّ ‪۶‬الہ ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬لیلخ‪۶‬ںیہ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ ‪۶‬امہّی‪۶‬افشىـ ‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہ ہک‪۶‬‬
‫امہّارکدُ۔ا ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬مہ‪۶‬زک ‪۶‬تبیصم ‪۶‬ںیم ‪۶‬رگاتف ‪۶ ّ۶‬ںیہ۔ ٓا ‪۶‬ؿ ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬مہ ‪۶‬زک ‪۶‬احل ‪۶‬وک ‪۶‬ےچنہپ۔اكْامیہ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽ‬
‫انیریبیقدیغضبیالیومیغضبایلمی‬
‫ر‬ ‫السالص ‪ّٓ۶‬ام ںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬ب یلستیھنا کمید یلؼسیذا کمیعندییہ یالی مینیالیومیاالینقیسیا ی‬
‫یغضبیقبلہیمثلہیولنییغضبیبعدہیمثلہینقیسینقیسینقیسیاذھبویایایلیغیی ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اققل‪۶‬ںیہن‪،‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬ریمُ‪۶‬رکےن‪۶‬اک‪۶‬‬
‫‪۶‬رتدد‪۶‬ےہ‪۶‬مت‪۶‬یسک‪۶‬اؽّ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجء‪۶‬ؽ۔ؽ‪۶‬رعص‪۶‬رکےگنی‪۶‬رھپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ںیمہ‪۶‬زک‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےتجیھب‪۶‬ںیہ۔ّٓامےگنیئ‪۶‬ا‪۶‬مت‪۶‬‬ ‫ںیہن‪ٓ ،‬ا ج‪۶‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اک ّ‬
‫وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اجؽ ‪۶‬ؿ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دنبہ ‪۶‬ےسج ‪۶‬خدا ‪۶‬ےن ‪۶‬وتّكف ‪۶‬دی ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬کالص ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اؽّاانپ ‪ّ۶‬اّ ‪۶‬داّ ‪۶‬انب ‪۶‬رک ‪۶‬ظٓؿ ‪۶‬اشخب ‪۶‬ہ اؽّاینپ ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬‬
‫دُ ‪۶‬رک ‪۶‬كْزگقدہ ‪۶‬ایک۔ا ول ‪۶ ۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬احرض ‪۶‬وہرک ‪۶‬رعص ‪۶‬رکےگنی ‪۶‬اُ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪ٓ !۶‬ا ‪۶‬ؿ ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬اینپ ‪ّ٘۶‬اوتلٍ ‪۶‬اؽّاےنپ ‪۶‬کالص ‪۶‬ےس ‪۶‬ولوگٍ ‪۶‬رپ ‪ْ۶‬ػولـ ‪۶‬یشخب‪،‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬امہّی‪۶‬افشىـ ‪۶‬ےئجیک‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬دےتھکی‪۶‬‬
‫ںیہن مہ‪۶‬زک‪۶‬احل‪۶‬وک‪۶‬ےچنہپ‪ٓ ۶،‬ا ؿ‪۶‬دےتھکی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬زک‪۶‬دصہم‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ۔وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬بیلستیھانکمیدی‬
‫انیریبیقدیغضبیالیومیغضبایلمییغضبیقبلہیمثلہ۔ولنییغضبی‬
‫ر‬ ‫لؼسیذا کمیعندییہ یانہیالی مینیالیومیاالینقیسیا ی‬
‫یاذھبواایلیغیی ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬القئ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬یہن‪۶‬وہاگ‪،‬ےھجم‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬اےنپ‪۶‬وسا‪۶‬دؽرسُ‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫بعدہیمثلہینقیسینقیسینقیس‬
‫ںیہن‪،‬ریمُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےن ‪ٓ ۶‬ا ج ‪۶‬ؽہ ‪۶‬بضغ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ااسی ‪۶‬ت ‪۶‬یھبک ‪۶‬ایک ‪۶‬اھت ‪۶‬اؽّت ‪۶‬یھبک ‪۶‬رکُ‪،‬ےھجم ‪۶‬اینپ ‪۶‬اجٍ‪۶‬یک ‪۶‬رکف ‪۶‬ےہ‪،‬ےھجم ‪۶‬اینپ ‪۶‬اجٍ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ایخل‪۶‬ےہ‪،‬ےھجم‪۶‬اانپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اک‪۶‬ذلٓہ‪۶‬ےہ‪،‬مت‪۶‬یسک‪۶‬اؽّ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ۔و‪۶‬رعص‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪۶‬رھپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ںیمہ‪۶‬زک‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےتجیھب‪۶‬ںیہ۔ّٓام ںی‪۶‬‬
‫ےگ ا مت ‪۶‬هًسٰی ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اجؽ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک ‪۶‬دنبُ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ اٖ ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ہملک ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽج ‪۶‬د ‪۶‬ہک ‪۶‬امدّ ‪ّ۶‬اد ‪۶‬ادنےھ ‪۶‬اؽّ‬
‫وکّیھ‪۶‬وک‪۶‬ااھچ‪۶‬رکےت‪۶‬اؽّظُٓدُ‪ِ ۶‬خالےت‪۶‬ےھت۔ا ول ‪۶‬حیسم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬رعص‪۶‬رکےگنی‪۶‬اُ‪۶‬هًسٰی‪ٓ !۶‬ا ؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ّوسل‬

‫‪Page 222 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽہ‪۶‬ہملک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬رممی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ااقلء‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽج‪۶‬ںیہ‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬وہگاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬کالص‪۶‬ایک‪،‬اےنپ‪۶‬‬

‫ّؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬امہّی‪۶‬افشىـ ‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ ‪۶‬امہّا ‪۶‬ہلصیف ‪ّٓ۶‬امدُ۔ ٓا ؿ ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬مہ ‪۶‬زک ‪۶‬ادنؽہ ‪۶‬ںیم ںیہ‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬‬
‫زک‪۶‬احل‪۶‬وک‪۶‬ےچنہپ۔حیسم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪ّٓ۶‬امےگنیئ‪ ۶‬بیلستیھانکمیدیلؼسیذا کمیعندییہیانہیالی مینیالیومیاالینقیسیایانی‬
‫یسیاذھبواایلیغیی ںیم ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ریبیقدیغضبیالیومیغضبایلمییغضبیقبلہیمثلہ۔ولنییغضبیبعدہیمثلہینقیسینقیسینق‬
‫ر‬
‫القئ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬ےلکن‪۶‬اگ‪،‬ےھجم‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬اک‪۶‬مغ‪۶‬ںیہن‪،‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬ؽہ‪۶‬بضغ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬یھبک‪۶‬ااسی‬
‫ایک‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪،‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اک‪۶‬دّ‪۶‬ےہ‪،‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اک‪۶‬مغ‪۶‬ےہ‪،‬ےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اک‪۶‬وسج‪۶‬ےہ‪،‬مت‪۶‬اؽّ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ۔ورعص‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪۶‬‬
‫رھپ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬زک ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ےتجیھب ‪۶‬ںیہ۔ّٓام ںی ےگ ‪۶‬ایتوایعبدایفتحیاللیعیلییدیہیوی ی‬
‫ج ییئیفیھذایالیومیاٰمنایدیانطلِواایلی‬
‫سیدیولدیآدمیفانہیاولیمنیتنشقیعنہیاالرضییومیالِیامۃیبیایتوایمحمدایہیانیکلیمتاعیفیوعاءیمختومیعلیہیایکانییِدری‬
‫ع ٰیلیمافیجوفہیحیتییقضیالخاتم مت‪۶‬اٖ‪۶‬دنبُ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬رپ‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬حتف‪ّ۶‬یھک‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬ےب‪۶‬وخَ‪۶‬‬
‫ؽنئمطم ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ولچ ‪۶‬وج ‪۶‬امتص ‪۶‬ینب ‪ٓ ۶‬ا دص ‪۶‬اک ‪۶‬رسداّ ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ےس ‪۶‬قاۂ ‪۶‬رشتفی ‪۶‬الےن ‪۶‬ؽاال ‪۶‬ےہ‪،‬مت ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ۔ ھال‪۶‬یسک‪۶‬رس مۂ‪۶‬رظَ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬اتمم‪۶‬وہ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ادنّ‪۶‬یک‪۶‬زیچ‪۶‬ےب‪۶‬رہم‪۶‬ااھٹےئ‪۶‬لم‪۶‬یتکس‪۶‬ےہ‪،‬ول ‪۶‬‬
‫اللیتعایلیعلیہیوسلمیخاتمیالنبینییوقدیحضریالیومیایاذھبوایایلیمحمدیدی‬
‫ٰ‬ ‫انیمحمدایصیلی‬
‫ر‬ ‫رعص‪۶‬رکےگنی‪،‬ت ۔ّٓام ںی‪۶‬ےگ‪:‬‬
‫فلیشقعیلکمیایلیربك‪۶‬ینعی‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اقًواء‪۶‬ےک‪۶‬اخمت‪۶‬ںیہ(وت‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬ؽہ‪۶‬قاؿ‪۶‬حتف‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬وکیئ‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫ھچک‪۶‬ںیہن‪۶‬رکاتکس۔)اؽّ ٓا ج‪۶‬ؽہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬امںیہ‪۶‬مت‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ‪،‬اچےئہہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اہمتُّ‪۶ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬اہمتّی‪۶‬افشىـ‪۶‬‬
‫رکںی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس(اؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬ؽظف‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ہک‪۶‬ول ‪۶‬ےکھت‪۶‬اہُّ‪،‬تبیصم‪۶‬ےک‪۶‬امُّ‪،‬اہھت‪۶‬قاؽٍ‪۶‬وھچُّ‪،‬اچّ‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫عـــــہ‬
‫قاؽاجہـ‪،‬ولطمؿ‪ُ ۶‬قلود‪۶‬زعؿ‪،‬‬ ‫ادیمںی‪۶‬وتُّ‪،‬قاّاگہ‪۶‬رعٖ‪۶‬اجہ‪،‬سکیب‪۶‬قات ‪،‬اخمت‪۶‬دؽّہ‪ّ٘۶‬الف‪،‬اف ح‪۶‬قاؿ‪۶‬افشىـ‪،‬وبحمؿی‬
‫ل‬
‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬ ‫عــــــہ‪:‬ہی‪۶‬ظفل‪۶‬اٖ‪ٕٚ۶‬وہ‪۶‬ےک‪ّ ّ۶‬د‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬افشىـ‪۶‬قاولاجہـ‪۶‬ؽافشىـ‪۶‬قا مشوۃ‪۶‬وک‬

‫‪Page 223 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اجلمء‪۶‬اعزجاٍ‪،‬امؽٰی‪۶‬اسکیبٍ‪،‬ومالےئ‪۶‬دؽاہجٍ‪،‬وضحّ‪۶‬رپونّدمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬عیفش‪۶‬ویص‪۶‬الًسؾّ‪۶‬الضف‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽالمک‪۶‬امیلستؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽاّ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬ایحتؿ‪۶‬ؽاهلل‪۶‬ؽایمن‪۶‬كْاکؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽٰیلع‪ٓ ۶‬ا ہلٖ‪۶‬ؽضشوہٖ‪۶‬ؽایعہلٖ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪ٓ ۶‬ا ی‪،‬اؽّزہباّاٍ‪۶‬ۂاّ‪۶‬قااہلےئ‪ّ۶‬اّ ؽدل‪۶‬رقیباّ‪۶‬ؽمشچ‪۶‬ا٘کواّ‪۶‬‬
‫ویٍ ‪۶‬رعص ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ یایایمحمدیویانیبیاللیانتیالذییفتحیاللیبكیوجئتیفیھذایالیومیاٰم رنایایانتیرسولیاللیوخاتمی‬

‫یترییایلیمانحنیفیہیاال ٰ‬
‫یترییمایقدیبلغنای‪۶‬اُ‪۶‬دمحم‪،‬اُ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬یبن‪ٓ ۶!۶‬ا ؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬ ‫یایلیربكیہیفلیِضیبیننایایاال ٰ‬ ‫االنؽیاءیاشقعیلنا ٰ‬
‫ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬حتف ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ایک‪،‬اؽّ ٓا ج ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪ٓ ۶‬ا نم ‪۶‬ؽنئمطم ‪۶‬رشتفی ‪۶‬الےئ۔وضحّ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اؽّاقًواء ‪۶‬ےک ‪۶‬اخمت‪۶‬‬
‫ںیہ‪،‬اےنپ‪۶ّ۶‬ؿ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم امہّی‪۶‬افشىـ‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہک‪۶‬امہّا‪۶‬ہلصیف‪ّٓ۶‬امدُ‪،‬وضحّ‪۶‬اگنہ‪۶‬وت‪۶‬رکںی‪۶‬مہ‪۶‬زک‪۶‬دّد‪۶‬ںیم ںیہ‪،‬وضح‪ّ۶‬طال ْذقہ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫ّٓام ںی مہ‪۶‬زک‪۶‬احل‪۶‬وک‪۶‬ےچنہپ‪۶‬ںیہ۔ؿ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اّ٘ادّٓام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬انایل ایوانیاصاحبکم ںیم‪۶‬‬
‫افشىـ ‪۶‬ےک‪۶‬ےل‪۶‬وہٍ‪،‬ںیم‪۶‬اہمتّا ‪۶‬ؽہ‪۶‬ولطمؿ ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےسج‪۶‬امتص‪۶‬ومفق‪۶‬ںیم‪۶‬دوھقد رھپُ‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ؽقاّك‪۶‬ؽ‬
‫رشَ‪۶‬ؽدجم‪۶‬ؽرکص(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪،‬كْتک‪۶‬ؽرکص‪۶‬ؽرشَ‪۶‬اؽّكّْیگ‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ۔ؿ)اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫افشىـ‪۶‬یک‪۶‬تیفیک‬
‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬
‫ںیہن‪۶‬اماتن‪،‬احالہکن‪۶‬ذؼيغۃً‪۶‬اابسؿ‪۶‬افشىـ‪۶‬یہی‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬وج‪۶‬ینعم‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬رتاےش‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رنی‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬دّاّقاٍ‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬افشىـ‪۶‬قاالدٍ‪۶‬‬
‫اک‪۶‬وج‪۶‬بلطم‪۶‬ڑھگا‪۶‬ضحم‪۶‬قالط۔اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬اجكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےب‪۶‬ادیب‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم۔اسیج‪۶‬ہک‪۶‬رضح‪۶‬ؿ‪۶‬ؽادل‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ااملخد‪۶‬ےن‪۶‬زتکوۃ‪۶‬االاقیٍ‪۶‬اؽّ‬
‫درگی‪۶‬املعےئ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬ںیم‪۶‬قیقحت‪ّٓ۶‬امقا۔رھپ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ریثکہ‪۶‬وگاہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ڑھگُ‪۶‬وہےئ‪۶‬ینعم‪۶‬ۂزگ‪۶‬ؽاعق‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪،‬‬
‫وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دُ‪۶‬ںیم‪۶‬اک ‪۶‬افشىـ‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬اماتنےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬وہیگ‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّوج‪۶‬وہیگ‪۶‬اےس‪۶‬اماتن‪۶‬ںیہن۔ےسیج‪۶‬وکیئ‪۶‬ےہک‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ؽ ِ‬
‫وجد‪۶‬‬
‫الساٍ‪۶‬اک ‪۶‬عوکْ‪۶‬ںیہن‪،‬رگم‪۶‬ول ‪۶‬ےسج‪۶‬الساٍ ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬دعمؽص ‪۶‬ےہ۔وموجد‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬قاچن‪۶‬اہھت ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬قاسیئ‪۶‬اکٍ‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّاتسسیئ‪۶‬‬
‫د‬
‫قاںیک‪،‬اؽّكوًواسیل‪۶‬عوہ‪،‬اؽّاہپّ‪۶‬رپ‪۶‬ڑچھ‪۶‬رک‪۶‬ڑیپ‪۶‬رپ‪۶‬ریسبااتیلوہ۔ۂ‪۶‬اعلق‪۶‬اجےن‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ا مض‪۶‬رسُ‪۶‬ےس‪۶‬الساٍ‪۶‬یہ‪۶‬اک‪۶‬عوکْ‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬كْاہ‪۶‬ایعّی‪۶‬‬
‫ظفل‪۶‬الساٍ‪۶‬اک‪ّ ۶‬‬
‫رقمےہ‪۵۲۶‬عوہ)‬

‫‪Page 224 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امیئ۔ہی ‪۶‬فصن ‪۶‬دحكف ‪۶‬اک ‪۶‬خالہص ‪۶‬ےہ۔املسمٍ ‪۶‬ایس ‪۶‬دقّ ‪۶‬وکاگنبہ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬دےھکی۔اؽّ ‪۶‬اؽلًا ‪۶‬قح ‪۶‬لج ‪۶‬ؽهالیک ‪۶‬ہی ‪۶‬تمکحِ ‪۶‬ہلیلج ‪۶‬ایخل‪۶‬‬
‫رکُ‪۶‬ہک‪۶‬ویکرکنالہ‪۶‬رشحم‪۶‬ےک‪۶‬دولٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رتبیت‪۶‬ؽاّ‪۶‬اقًواےئ‪۶‬ىقاص‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬ںیم‪۶‬اجقا‪۶‬ااہلص‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ۔اؽّ‪۶‬دًْۃً‪۶‬‬
‫ع‬
‫قاّاگہ‪۶‬ادقٖ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬ت ‪۶‬الےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬وت‪۶‬لغًوا‪۶‬عیفش‪ ۶‬سٕن‪۶‬ںیہ۔ادتباءً‪۶‬ںیہی‪۶‬آ ےت‪۶‬وت‪۶‬افشىـ‪۶‬‬
‫ّس‬
‫قاےت۔رگم ‪۶‬اؽنیل ‪۶‬ؽ ٓا رخنی ‪۶‬ؽومانیقف ‪۶‬ؽاخمنیفل ‪۶‬قلخ ‪۶‬اهلل ‪۶‬انیعمج ‪۶‬رپویکرکن ‪۶‬اتلھک‪۶‬ہک ‪۶‬ہی‪۶‬بصنم ‪۶‬ا ض ‪۶‬ایس ‪۶‬دیس ‪۶‬ارکص ‪۶‬ومالےئ ‪۶‬امظع‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬ہصح ‪۶‬اخہص‪۶‬ےہ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬دانم ‪ّ۶‬عیف ‪۶‬لیلج ‪۶‬ؽطًين ‪۶‬امتص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ؽرمنیلس ‪۶‬ےک‪۶‬د‪ٚ‬ـ ‪۶‬تمہ‪۶‬ےس ‪ُ ۶‬قلود ‪۶‬ؽقاال ‪۶‬ےہ۔رھپ‪۶‬‬
‫ایخل‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہک‪۶‬داین‪۶‬ںیم الوھکٍ‪۶‬رکؽّؽٍ‪۶‬اکٍ‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا انش‪۶‬اؽّےب‪۶‬امشّ‪۶‬دنبُ‪۶‬اٖ‪۶‬احل‪۶‬ےک‪۶‬انش٘ا‪۶‬رعاصؿ‪۶‬رشحم‪۶‬ںیم‪۶‬احصہب‪۶‬ؽ‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫قانیعب‪۶‬ؽا مہی‪۶‬دحمنیث‪۶‬ؽاؽایلےئ‪۶‬اکنیم‪۶‬ؽاملعےئ‪۶‬اعنیلم‪۶‬یھبس‪۶‬وموجد‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔رھپ‪۶‬ویکرکن‪۶‬ہی‪۶‬اجین‪۶‬اچہپین‪۶‬قاؿ‪۶‬دولٍ‪۶‬ےس‪۶‬ایسی‪ ۶‬ھال‪۶‬دی‪۶‬‬
‫اجےئ‪۶‬یگ‪۶‬ہک‪۶‬اینت‪۶‬ریثک‪۶‬امجوتعٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪ ۶‬رلی‪۶‬دموتٍ‪۶‬قك‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬اصلًا‪۶‬قاد‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬یگ۔رھپ‪۶‬ونكف‪۶‬ونبكف‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬وجاؿ‪۶‬‬
‫ً٘يِ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔ذـ‪۶‬قلطم‪۶‬دایھٍ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ؽیہ‪۶‬ؽا ہع‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ےچس‪۶‬ربخم‪۶‬ےن‪۶‬ےلہپ‪۶‬یہ‪۶‬اتبقا‪۶‬ےہ۔رھپ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽ‬
‫الًواء‪۶‬وک‪۶‬دےئھکی۔ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ےکی‪۶‬دعب‪۶‬درگیُ‪۶‬اقًواےئ‪۶‬امدعب‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےتجیھب‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔ہی‪۶‬وکیئ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ویکٍ‪۶‬اکیبّ‪۶‬ہالك‪۶‬وہےت‪۶‬‬
‫وہ۔اہمتّا‪۶‬ولطمؿ‪۶‬اٖ‪۶‬سایُّ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےہ۔ہی‪٘۶‬اُّ‪٘۶‬اامٍ‪۶‬ایس‪۶‬ااہظّ‪۶‬تمظع‪۶‬ؽااہتشّ‪۶‬ؽاجہ ِـ‪۶‬‬
‫یمقعوال‪،‬صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم(قاہک‪۶‬اهلل‪۶‬وپّا‪۶‬رکُ‪۶‬وج‪۶‬اکص‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ‪۶‬‬ ‫ر‬ ‫وبحمؿ‪۶‬قاوشتک‪۶‬یک‪۶‬اخرط‪۶‬ںیہ۔لیییِیضیالل ر‬
‫یامرایکان‬
‫دّؽدؽ٘الص‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬رپ۔ؿ)۔‬
‫قاك ًوا‪:‬وسال ‪۶‬افشىـ ‪۶‬رپ ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےک ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬اؽّامہُّ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اک ‪۶‬ابمّك‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬طال‪،‬دےئھکی ‪۶‬ںیہی ‪۶‬اقمص ‪۶‬ومحمد ‪۶‬اک ‪۶‬ظٓہ‪۶‬آ قا۔اؽّ ‪۶‬ایھب‪۶‬‬
‫ک‬
‫اکسمشل‪ ۶‬ھال‪۶‬اجقاےہ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وجنص‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ؽاصمحیب‪۶‬وبنؿ‪۶‬ںیم‪۶‬الضف‪۶‬ؽاٰیلع‪۶‬ؽایلج‪۶‬ؽامظع‪۶‬ؽاؽیٰل‪۶‬ؽ ُقلود‪۶‬ؽقال‪۶‬اوہی‪۶‬رعؿ‪۶‬اک‪۶‬وسّج‪۶‬رحص‪۶‬اک‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیوباركیوشرفیومجدیوکرم(اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫اچدن ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬ؽینش ‪۶‬امدن ‪۶‬ےہ ‪۶‬ص‬
‫دّؽد ؽ٘الص‪۶‬ؽكْتک‪۶‬ؽرکص‪۶‬ؽرشؽَ‪۶‬ؽكّْیگ‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ۔ؿ)اؽّ‪۶‬اقًواےئ‪۶‬ہسمخ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬صیصخت‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬اؽّل‪۶‬اقًواء‪۶‬‬
‫ؽقد ِّ‪۶‬اقًواء‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّرمنیلس‪۶‬اّہعب‪۶‬اؽولازعلص‪۶‬رملس‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬اقًواےئ‪٘۶‬انیقب‪۶‬ےس‪۶‬اٰیلع‪۶‬ؽالضف‪،‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬لیضفت‪۶‬والحمدللیالملكی‬
‫الجلیل۔‬

‫‪Page 225 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اّ٘ادتسب‪۶‬ؽمتشہ‪:۲۴‬ادمح‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬قاافدہ‪۶‬نیسحت‪۶‬ؽحیحصت‪۶‬اؽّانب‪۶‬امہج‪۶‬ؽااحمک‪۶‬ؽانب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬ایب‪۶‬نب‪۶‬بعک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس‪ّ۶‬اؽی‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اذایکانییومیالِیمۃیکنتیامامیالبنینییوخطؼمھبیوی ذـ ‪۶‬ایقص ‪۶‬اک ‪۶‬دٍ ‪۶‬وہاگ ‪۶‬امتص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬اک ‪۶‬اامص ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬اک ‪۶‬بیطخ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫افشىـ‪۶‬ؽاال‪۶‬وہٍ‪۶‬اگاؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬ںیہن(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس)‬ ‫صاحبیشقاعمھتیغییفخر‪1‬۔ ی‬
‫اّ٘ادتسب‪۶‬ؽمہن‪:۲۵‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫این یلِائم یانتظر یامیت یتعرب یالصراط یاذا یجاء یعؼ ٰیسی ںیم ڑھکا ‪۶‬وہا ‪۶‬اینپ اعـ ‪۶‬اک‪۶‬ااظتن‪۶ ّ۶‬رکقاوہٍ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬رصاؽ‪۶‬رپ‪۶‬زگّ‪۶‬‬
‫علیہیالصلٰوةیوالسالمیفِالی ٰھذہیاالنؽیاءیقدجاءیتكی اجےئ‪،‬اےنت‪۶‬ںیم‪۶‬هًسٰی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬رعص‪۶‬رکےگنی‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫یایمحمدییسألونیاوقالییجتمعونیالیكییدعوایاللیانی اُ‪۶‬دمحم‪۶!۶‬ہی‪۶‬اقًواء‪۶‬اهلل‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اامتلٖ‪۶‬ےل‪۶‬رک‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬رکدںی‪۶‬ؽہ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬امجىـ‪۶‬‬
‫یقرقیبنییجمیعیاالممیایلیحیثییشاءیاللیلعظمیمای‬
‫ك‬
‫وک‪۶‬اہجٍ‪۶‬اچےہ‪۶‬رفتقی‪۶‬رکدُ‪۶‬ہک‪۶‬ول ‪ْ ۶‬ی‪۶‬یتخس‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫ھمیفیہیفالخلقیملجمونیفیالعرقیفامایالمؤمنیف وی‬
‫ہنیسپ‪۶‬اگل‪۶‬یک‪۶‬امدنن‪۶‬وہایگ‪۶‬ےہ(دحكف ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا)املسمٍ ‪۶‬رپ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫گ‬ ‫علیہیکالزیکمۃیوامایالکافریفؼتغشاہیالموتیقالیقالییای‬
‫لثم‪ّ۶‬اکص‪۶‬ےک‪۶‬وہاگ‪،‬اؽّاکّٓؽٍ ‪۶‬وک‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس‪۶‬ومؿ‪ ۶‬ھٌٔ‪۶‬ےل‪۶‬یگ‪،‬‬
‫وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‬ ‫عؼ ٰیسیانتظریحیتی ی‬

‫‪ 1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیبنیکعبیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۰۳/ ۱‬سننیالرتمذییابوابیالمناقبیبابیماجاءیفیفضلیالنیبیصیلی‬
‫‪،۰۱۰/ ۱‬سنن یا بن یماجہ یابواب یالزھد یباب یذکر یالشقاعۃ یاچی ‪۶‬امی ‪۶‬دیعس ‪۶‬ینپمک ‪۶‬رکایچ ‪۶‬ص‪،۰۰۳‬المستدركی‬ ‫الل یعلیہ یوسلم یدحكف ‪۰۲۰۰۶‬‬
‫للحا کمیکتابیاالیمانیدارالقکریبیوتی‪،۳۵ /۵‬المصنفیالبنیایبیشؼبۃیکتابیالقضائلیدحكف‪۰۵۲۰۵۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳۳/ ۲‬‬
‫‪Page 226 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہی ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّٓ۶‬ام ںی ‪۶‬ےگ‪:‬اُ ‪۶‬هًسٰی ‪!۶‬آ ؿ ‪۶‬ااظتنّ ‪۶‬رکںی اہیٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ارجعیالیكیقالیفذھبینیبیاللیص‬
‫وسلم یفِام یتحت یالعرش یفلیق یمالم ییلق یملكی قك‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاسپ‪ٓ ۶‬ا ؽٍ۔رھپ‪۶‬وضحّ ‪ّ۶‬ری‪۶‬رعٖ ‪۶‬اج‪۶‬رک‪۶‬ڑھکُ‪۶‬‬
‫وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬قا ںی‪۶‬ےگ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬رقمؿ ‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬وک ‪۶‬طال‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫مصطیفیوالینیبیمرسلی‪1‬الحدیث۔ ی‬
‫یسک‪۶‬یبن‪۶‬رملس‪۶‬ےن‪۶‬قاقا۔ادحلكف۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬میس‪:۰۳‬دنسم‪۶‬ادمح‪۶‬ؽحیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬اںیہن‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ایتیبابیالجنۃییومیالِیامۃیفاستقتحیفیِولیالخازنی ںیم ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬دّذيـ ‪۶‬رپ ‪۶‬رشتفی‪۶‬الرک ‪۶‬ولھکاؽٍ ‪۶‬اگ‪،‬داّؽہغ‪۶‬‬
‫منیانتی؟فاقولیمحمد‪،‬فیِولیبكیامرتیانیالیافتحی رعص ‪۶‬رکُ ‪۶‬اگ‪:‬وکٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟ںیم ‪ّٓ۶‬امؽٍ ‪۶‬اگ‪:‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس۔رعص‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪:‬ےھجم‪۶‬وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬مکح‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫الحدیمنیقبلک‪2‬۔ ی‬
‫وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ت ‪۶‬وھکولٍ۔‬
‫ربطاین‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬داّؽہغ‪۶‬ایقص‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬رعص‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪:‬‬
‫ت ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وھکولٍ‪،‬ت ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬‬ ‫الافتحیالحدیقبلكیوالیاقومیالح ٍدبعدک‪3‬۔ ی‬
‫یسک‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ایقص‪۶‬رکؽٍ۔‬
‫اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬دؽرسی‪۶‬وصختیص‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےیل۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬یس‪۶‬ؽمکی‪:۰۵‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽقن‪۶‬آّؽّ‬ ‫انایاولیمنییدیخلیالجنۃی ی‬

‫‪ 1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا نسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۳۴/ ۰‬الرتغیبیوالرتہیبیبحوالہیاحمدیفصلیفیالشقاعۃی‬

‫وغیھایمصطیفیالبایبیرصم ‪۰۰۲/ ۰‬‬

‫‪2‬یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۵۲/ ۵۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا نسیریضیاللیعنہیالمکتبی‬

‫االسالیمیبیوتی‪۵۰۲/ ۰‬‬
‫یانسانیالعیونیالمعرو فیبالسیةیحلؽیۃیبابیحنییالمبعثیا لخیالمکؾبہیاالسالمیۃیبیوتی‪۲۰۵/ ۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 227 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وہٍ‪۶‬اگ۔اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬رخف‪۶‬ںیہن۔‬ ‫والیفخری‪1‬۔ ی‬
‫اّ٘اد‪۶‬یس‪۶‬ؽدؽص‪:۰۲‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انایا کثریاالنؽیاءیتبعایوانایاولیمنییِر عیبابیالجنۃ‪2‬۔ ی ّؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬کٌٔؿ‪۶‬اعـ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ادئ‪۶‬وہٍ‪۶‬اگ‪،‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ںیم‪۶‬یہ‪۶‬ذيـ‪۶‬اک‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬اٹھکٹھکؽٍ‪۶‬اگ۔‬
‫ملسم‪۶‬یک‪۶‬دؽرسی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫انا یاول یالناس ییشقع یف یالجنۃوانا یا کثر یاالنؽیاءی ںیم‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬الہپ‪۶‬عیفش‪۶‬وہٍ‪،‬اؽّ‪۶‬ریمُ‪۶‬ریپؽ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫اقًواء‪۶‬یک‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ےس‪۶‬ازفؽٍ۔‬ ‫تبعا‪3‬۔ ی‬
‫انب‪۶‬ااجنلّ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬وظفلٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪:‬‬
‫انایاولیمنییدقیبابیالجنۃیفلمیتسمعیاالیفانیاحسنی ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬اک ‪۶‬دّؽاّہ ‪۶‬وکوٹٍ ‪۶‬اگ ‪ّ۶‬ریجنؽٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اکنھجّ‪۶‬‬
‫وج‪۶‬اٍ‪۶‬وکاّؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬وہ‪۶‬یگ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪ٓ ۶‬ا ؽاّ‪۶‬یسک‪۶‬اکٍ‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬ینس۔‬ ‫منیطننییالحلقیعیلیتلكیالمصاریعی‪4‬۔ ی‬
‫اّ٘اد‪۶‬یس‪۶‬ؽوسص‪:۰۰‬حیحص‪۶‬انب‪۶‬ابحٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اںیھن‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انیلکلینیبییومیالِیامۃیمنربیمنینوریواینیلعیلیاطولہای ایقعـ ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ ‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اقك‪۶‬عؤٌ ‪۶‬ونّ ‪۶‬اک‪۶‬وہاگ‪،‬اؽّ ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫وانورھا یفیج ییئ یمنا یینادی یاین یالنیب یاالیم ی؟قالی ےس‪ّ۶‬قادہ‪ُ ۶‬قلود ‪۶‬ؽونّ ‪۶‬این‪۶‬عؤٌ ‪۶‬رپ‪۶‬وہٍ ‪۶‬اگ‪،‬انمدی‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬دنا ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬‬
‫اہکٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬یبن‪۶‬ایم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔اقًواء‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪۶‬مہ‬ ‫فیِولیاالنؽیاءیکلنای ی‬

‫یدالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلیالرا بعیعالمیالکتبیبیوتیالجزیاالولیص‪۵۰۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۵۵۲/ ۵‬‬

‫‪2‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۲/ ۵۶‬‬

‫‪3‬‬

‫یکزنیالعمالیبحوالہیا بنیالنجاریعنیا نسیدحكف‪۰۵۴۴۲۶‬مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪۰۳۰/ ۵۵‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Page 228 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نیبیایمیفایلیاینایارسلیفیجعیالثانیۃیفیِولیاینی ‪ٚ‬ـ‪۶‬یبن‪۶‬ایم‪۶‬ںیہ‪ ۶‬کسِ‪۶‬قاد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪،‬انمدی‪۶‬ؽاسپ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬دؽقاّہ‪۶‬‬

‫یلیاللیتعایلی ٓا رک‪۶‬ویٍ‪۶‬دنا‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪:‬اہکٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬یبن‪۶‬ایم‪۶‬رعیب‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫النیبیاالیمیالعریبیقالیفیزنلیمحمدیص‬
‫علیہ یوسلم یحیت ییایت یباب یالجنۃ یفیِرعہ(و یساقی ؽملس‪۶‬اؿ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اےنپ‪۶‬عؤٌ‪۶‬ارہط‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ارت‪۶‬رک‪۶‬ذيـ‪۶‬وک‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪،‬دّؽاّہ‪۶‬ولھک‪۶‬ارک‪۶‬ادنّ‪۶‬‬
‫الحدیث یایل یان یقال)فیقتح یلہ یفیدخل یفؼتجیل یلہی‬
‫ّ‬
‫اج ںی‪۶‬ےگ‪ّ،‬ؿ‪۶‬زع‪۶‬خالہل‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬یلجت‪ٓ ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫یوتعایل یوال ییتجیل یلش ییئ یقبلہ یفیخرلہی‬‫ٰ‬ ‫الرب یتبارك‬
‫ےلہپ‪۶‬یسک‪۶‬رپ‪۶‬یلجت‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ۔وضحّ ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دجسہ‪۶‬‬
‫ساجدیای‪1‬الحدیث ی‬
‫ںیم‪۶‬رگںی‪۶‬ےگ۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬یس‪۶‬ؽاہچّص‪:۰۰‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪ ۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یضربیالصراطیبنییظ ریاینیج نمیفا کونیاولیمنی ذـ‪۶‬تشپ‪۶‬منہج‪۶‬رپ‪۶‬رصاؽ‪ّ۶‬ںیھک‪۶‬ےگ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬‬
‫اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬وک‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬زگّ‪ّٓ۶‬امؽٍ‪۶‬اگ۔‬ ‫یجوزیمنیالرسلیبامتہ‪2‬۔ ی‬
‫اّ٘اد ‪۶‬یس‪۶‬ؽمجنپ‪:۰۱‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ ‪۶‬خدہفی‪۶‬ؽرضحؿ ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اؽّاصتفین‪۶‬ربطاین‪۶‬ؽانب‪۶‬ایب‪۶‬اھمت‪۶‬ؽانب‪۶‬‬
‫رمدؽہی‪۶‬ںیم‪۶‬ہبقع‪۶‬نب‪۶‬اعرم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیسارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یِومیالمؤمنونیحیتیتزلفیل میالجنۃیفیأتونیاٰدمی ینعی‪۶‬ذـ ‪۶‬املسمونٍ‪۶‬اک‪۶‬اسحؿ ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬اک‪۶‬ہلصیف‪۶‬وہےکچ‪۶‬اگ‪،‬‬
‫ذيـ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬كْدقك ‪۶‬یک ‪۶‬اجیگیئ۔املسمٍ ‪ٓ ۶‬ا دص ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽ‬ ‫فیِولونییایابانایاستقتحیلنای ی‬
‫السالص‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‬

‫‪ 1‬یموارد یالظمان یباب یجا مع یف یالبعث یوالشقاعۃ یدحكف ‪ ۲۱۵۵۶‬یالمطبعۃ یالسلقیہ یص‪۲۰۰۶‬ؽ‪،۲۰۰‬الرغیب یوا لرتھیب یبحوالہ یصحیح یا بنی‬

‫حبانیفصلیفیالشقاعۃیوغیھایمصطیفیالبایبیرصم‪۰۰۳/ ۰۶‬‬
‫‪ 2‬یصحیحیالبخارییکتابیاالذانیبابیفضلیالسجودیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۵۵/ ۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیرؤیۃیالمومننییا لخی‬

‫دقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۳۳/ ۵۶‬‬

‫‪Page 229 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫احرض ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ ‪۶‬ہک ‪۶‬امہّا ‪۶‬اسحؿ ‪۶‬وہاکچ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬قح ‪۶‬احبست ‪،‬ےس‪۶‬‬ ‫الجنۃیفیِولیوھلیاخرجکمیمنیالجنۃیاالیخطؼئۃیابیکمی‬
‫رعص‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬امہُّ‪۶‬ےئل‪۶‬ذيـ‪۶‬اک‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬ولھکا‪۶‬دےئجی۔ ٓا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫لستیبصاحبی ٰذلكیولٰکنیاذھبوایایلیبینیابراھیمیخلیلی‬
‫السالص ‪۶‬ذعّ ‪۶‬رکےگنی ‪۶‬اؽّّٓام ںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬اکص ‪۶‬اک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬مت ‪۶‬ونج‪۶‬‬ ‫اللیقالیفیِولیابراھیمیلستیبصاحبی ٰذلكیانامیکنتی‬
‫لً لى‬
‫ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ۔ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ااکنّ ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬‬ ‫خلیالیمنیوراءیوراءیاعمدوایایل ٰ‬
‫یمویسیالذییکلمہیاللیتکلیمای‬
‫قالیفیأتونیمویس یفیِولیلستیبصاحبی ٰذلكیاذھبوایایلی ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ںیجیھب‪۶‬ےگ۔ؽہ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اکص‪۶‬اک‪۶‬ںیہن‪۶‬مت‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫‪ٙ‬‬
‫عؼیسیکلمۃیاللیویروحہیفیِولیعؼ ٰیسیلستیبصاحبی ٰذلكی وم ٰی‪۶‬میلک‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجؽ۔ؽہ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ص‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ںیہن ‪۶‬رگم ‪۶‬مت ‪۶‬هًسٰی ‪ّ۶‬ؽج ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽۃملک ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اجؽ ‪۶‬ؽہ ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬‬‫فیأتون یمحمدا یفیِوم یفیؤذن یلہ یالحدیث‪،‬ھذا یحدیثی‬
‫مسلمی‪1‬یویعندیالباقنییاذایجمعیاللیاالولنییواالٰخرینیوی ےگ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ص‪۶‬اک‪۶‬ںیہن‪۶‬رگم‪۶‬ںیہمت رعؿ ‪۶‬ؽاےل‪۶‬یبن‪۶‬اظّی‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ق ٰیض یبؼمھنیوفر غیمنیالِضاءییِولیالمؤمنونیقدیق ٰیضی رطَ ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬اتبقاوہٍ۔ول ‪۶‬ریمی ‪۶‬خدعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬احرض ‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬‬
‫بیننایربنایوفر غیمنیالِضاءییِولیالمومنونیفمنییشقعی ےگ‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےھجم‪۶‬ادٍ ‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪،‬ریمُ‪۶‬ڑھکُ‪۶‬وہےت‪۶‬یہ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫لنایایل یربنایفیِولونیقدیقیجیربنایوفر غیمنیالِضاءیقمی وخوبش‪۶‬ےکہم‪۶‬یگ ‪۶‬وج ‪ٓ ۶‬ا ج ‪۶‬قك ‪۶‬یسک ‪۶‬دامم ‪۶‬ےن ‪۶‬ت ‪۶‬وسیھگن‪۶‬وہیگ‪،‬‬
‫ٰ‬
‫اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬احرض ‪۶‬وہٍ ‪۶‬اگ‪،‬ؽہ ‪۶‬ریمی‪۶‬‬ ‫انتیفاشق‬
‫عیلنایایل یربنایائتوانوحا(وساقیالحدیثیایلیانی‬
‫ٰ‬
‫ّ‬
‫افش ـ‪۶‬وبقل‪ٓ ۶‬امےئ‪۶‬اگاؽّ‪۶‬ریمُ‪۶‬رس‪۶‬ےک‪۶‬قاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫ى‬
‫قال)فیاعؼ ٰیس یفیِول یادلکم یعیل یالعریب ّ‬
‫یاالیم یفیأتوینی‬
‫قانخ‪۶‬قك‪۶‬ونّ‪۶‬رکدُ‪۶‬اگ۔‬
‫فیأذنیاللییلیانیاقومیالیہیفؼثور ی‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۲/ ۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 230 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مجلیس یمن یاطیب یریح ّ‬

‫یشم ا یاحد یقط یحیت یاٰیت یریبی‬
‫یایلیظقریقدیمی‬ ‫فیشقینیویجعلییلینوریامنیشعرریأیس ٰ‬
‫‪1‬۔ ی‬
‫اّ٘اد‪۶‬یس‪۶‬ؽمشش(‪:)۰۲‬ربطاین‪۶‬مجعم‪۶‬اؽطس‪۶‬ںیم‪۶‬لسود‪۶‬نسح‪۶‬اؽّداّ‪۶‬علىی‪۶‬ؽانب‪۶‬ااجنلّ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫الجنۃیحر َیمتیعیلیاالنؽیاءیحیتیادخل ایوحرمتیعیلی ذيـ ‪۶‬ربمغیپؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫ِّی‬
‫وہٍ‪،‬اؽّاوتمٍ رپ ‪۶‬رحاص ‪۶‬ےہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬ریمی ‪۶‬اعـ ‪۶‬ت ‪۶‬دالخ‪۶‬‬ ‫االممیحیتیتدخلہایامیتی‪2‬۔ ی‬
‫وہ۔‬
‫ایس‪۶‬رطج‪۶‬ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک۔‬
‫اّ٘ادیس ‪۶‬ؽمتفہ‪:۰۳‬اقحس ‪۶‬نب ‪ّ۶‬اوہ ‪۶‬ہی ‪۶‬اینپ ‪۶‬دنسم ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬ایب ‪ً٘۶‬وۃ ‪۶‬فنصم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اامص ‪۶‬وحکمل ‪۶‬قایعب ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪،‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬رمع ‪۶‬اک ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫وہیدی ‪۶‬رپ ‪۶‬ھچک ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬اھت ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬مسق ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬امتص ‪۶‬رشب ‪۶‬رپ ‪ْ۶‬ػولـ ‪۶‬یشخب‪،‬ںیم ‪۶‬ےھجت ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫وھچّؽٍ ‪۶‬اگ۔وہیدی ‪۶‬ےن ‪۶‬مسق ‪۶‬اھک ‪۶‬رک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ا ‪۶‬تیلضف ‪۶‬ہقلطم ‪۶‬اک ‪۶‬ااکنّ ‪۶‬ایک۔اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ناپہچن ‪۶‬امّا۔وہیدی ‪۶‬ےن ‪۶‬قاّاگہ‪۶‬‬
‫ّ٘الف ‪۶‬ںیم‪۶‬قایشل‪ٓ ۶‬ا قا۔وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬مکح‪۶‬دقا ‪۶‬مت ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ڑپھت ‪۶‬امّا ‪۶‬ےہ‪ّ۶‬ایض‪۶‬‬
‫رکول‪،‬اؽّوہیدی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اخمبط‪۶‬وہرک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬

‫‪ 1‬یالخصائصیالکربییبابیاختصاصہیصیلیاللیعلیہیوسلمیبالمِامیالمحمودیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪،۲۲۲/ ۲۶‬الدرالمنثوریبحوالہیالطرباینیوی‬

‫ا بنیایبیحاتمیوا بنیمردویہیتحتیاآلیۃی‪۲۲/۵۰‬داراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت ی‪،۵۳/۱‬کزنالعمالیبحوالہ یالطرباینیوا بنیایب یحاتمیوا بنی‬

‫مردویہیدحكف‪۲۵۵۵۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۲/ ۲‬ؽ‪۲۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالمعجمیاالوسطیدحكف‪۶۵۰۲۶‬ۃبتکم‪۶‬ااعملَّ‪ّ۶‬قاص‪۶۱۵۰/ ۵۶‬ؽ‪۱۵۲۶‬‬
‫‪Page 231 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫بل ییا یی ودی یاٰدم یمصیف یالل یابراھیم یخلیل یاللی َقلکہ‪۶‬اؽ‪۶‬وہیدی‪ٓ !۶‬ا دص‪۶‬یفص‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاكْامیہ‪۶‬لیلخ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّوم‪ٰٙ‬ی‪۶‬یجن‪۶‬‬
‫ومویسینیجیاللیوعؼ ٰیسیرو حیاللیوانایحؽیبیاللیبلییای اهلل‪۶‬اؽّهًسٰی‪ّ۶‬ؽج‪۶‬اهلل‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ ‪۶‬ںیم‪۶‬بیبح‪۶‬اهلل‪۶‬وہٍ۔ َقلکہ‪۶‬اؽ‬ ‫ٰ‬
‫ی ودییتسم یاللیباسمنییسمیب ایامیتیھویالسالمی وہیدی!‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دؽ ‪۶‬قاومٍ‪۶‬رپ‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬‬
‫عسل‬ ‫ّ‬
‫ّےھک۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪٘۶‬الص ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّریمی ‪۶‬اعـ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪ ۶‬مًَ ‪ّ۶‬اھک‪،‬‬
‫وسمیب ایامیتیالمسلمنییوھویالمؤمنیوسمیب ایامیتی‬
‫ق‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ومنم‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّریمی‪۶‬اعـ‪۶‬اک ‪۶‬قاص‪۶‬ومنینم‪ّ۶‬اھک۔ َلکہ‪۶‬‬
‫المؤمننییبلییایی ودییانیالجنۃیمحرمۃیعیلیاالنؽیاءی‬
‫اؽوہیدی‪!۶‬تشہب‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ںویبٍ‪۶‬رپ‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫حیت یادخل ا یویھ یمحرمۃ یعیل یاالمم یحیت یتدخلہای‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ںویبٍ‪۶‬رپ‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬اجؽٍ۔‬
‫اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬رپرحاص‪۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬دالخ‪۶‬وہ۔‬ ‫امیت‪1‬۔ ی‬

‫اّ٘اد ‪۶‬یس ‪۶‬ؽمتشہ‪:۰۴‬ادمح‪،‬ملسم‪،‬اوب ‪۶‬داؽد‪،‬رتذمی‪،‬لسایئ ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬رمعؽ ‪۶‬نب ‪۶‬اعص ‪ّ۶‬یض ‪۶‬ا ‪۶‬هلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ ‪۶‬دیس‪۶‬‬
‫ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایلییلیالوسیلۃیفان ایمزنلۃیفیالجنۃیالتبعی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےس ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ؽہلیس ‪۶‬اموگن‪،‬ؽہ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬یک ‪۶‬اقك ‪۶‬زنمل‪۶‬‬
‫سلویایالل ٰ‬
‫اال یلعبدمنیعباداللیوارجویا یان یا کونیانا یھو‪،‬فمنی ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬دنبُ‪۶‬ےک‪۶‬وسا ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪٘۶‬اقا ٍِ ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ںیہن‪،‬ںیم‪۶‬‬
‫ادیم‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬دنبہ‪۶‬ںیم‪۶‬یہ‪۶‬وہٍ‪،‬وت‪۶‬وج‪۶‬ریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬ؽہلیس‪۶‬‬ ‫سألییلیالوسیلۃیحلتیعلیہیالشقاعۃ‪2‬۔ ی‬
‫امےگن‪۶‬اگ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ریمی‪۶‬افشىـ‪۶‬ارتُ‪۶‬یگ۔‬
‫اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬رصتخم‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔احصہب‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶!۶‬ؽہلیس‬

‫یالمصنفیالبنیایبیشؼبۃیکتابیالقضائلیدحكف‪۰۵۳۵۰۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۰۵/ ۲‬ؽ‪۰۰۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالصلٰوةیبابیاستحبابیالِولیمثلیقولیالمؤذنیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۲۲/ ۵۶‬سننیالرتمذییابوابیالمناقبیدحكف‪۶‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ ۰۲۰۰‬یدارالقکریبیوتی‪۰۱۰/ ۱‬ؽ‪،۰۱۰‬سننیایبیداودیکتابیالصلٰوةیبابیماییِولیاذایسمعیالمؤذنی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی ‪۶‬الوہّ ‪،۳۳/ ۵۶‬سننی‬

‫النسائییکتابیاالذانیبابیالصلٰوةیعیلیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیونّدمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪،۵۵۳/ ۵۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبداللی‬

‫بنیعمرویبنیعاصیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۲۴/ ۲‬‬
‫‪Page 232 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایکےہ‪۶‬؟ّٓامقا‪:‬‬
‫اع ٰیلیدرجۃیفیالجنۃیالینال ایاالیواحدیارجوایانیا کونی ُقلود‪۶‬رتنی‪۶‬دّاجؿ‪۶‬ذيـ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬ت ‪۶‬قاےئ‪۶‬اگ‪۶‬رگم‪۶‬اقك‪۶‬رمد۔ادیم‬
‫رکقاوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬رمد‪۶‬ںیم‪۶‬وہٍ۔‬ ‫ھو‪1‬۔ ی‬
‫املعء ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬خداؽّوسل ‪۶‬سج ‪۶‬قاؿ ‪۶‬وک ‪۶‬لکلمہ ‪۶‬ادیم ‪۶‬ؽرتدّی ‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬ام ںی ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ینیقی ‪۶‬اولعق ‪۶‬ےہ۔ َقلکہ ‪۶‬ضعب ‪۶‬املعء ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ک ِ‬
‫الص ‪۶‬اؽایلء‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬یھب‪ّ۶‬اجء‪۶‬قیقحت‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ےہ۔‬
‫ذکرہ یالزرقاین ی‪2‬عن یصاحب یالنور یبعض یشیوخہ یفی ّّاقین ‪۶‬ےن ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ضعب ‪۶‬ویشج‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫یبن‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬افشىـ‪۶‬یک‪۶‬ااسقص‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬‬ ‫اقسامیشقاعۃیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم۔ ی‬
‫ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایک۔(ؿ)‬
‫ل‬
‫اّ٘اد ‪۶‬یس‪۶‬ؽمہن‪:۰۵‬امثعٍ ‪۶‬نب‪۶‬دیعس‪۶‬داّیم‪۶‬اتکؿ ‪۶‬ارلد ‪۶‬یلع‪۶‬ا سہموۃ‪۶‬ںیم‪۶‬ابعدہ‪۶‬نب‪۶‬اصعـ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ ‪۶‬دیس‪۶‬‬
‫ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انیاللیرفعینییومیالِیامۃیفیاع ٰیل یغرفۃیمنیجناتی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجم ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ذوۃ ‪۶‬امیعنل ‪۶‬ےک ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رغوفٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اٰیلع‪۶‬رغوفٍ‪۶‬ںیم‪ُ ۶‬قلود‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬اؽرپ‪۶‬سب‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬رعٖ‪۶‬‬ ‫النعیمیلؼسیفویقیاالحملۃیالعرشی‪3‬۔ ی‬
‫وہاگ۔والحمدللیربیالعالمنی۔‬
‫ہولہ‪۶‬وسص‪۶‬اّ٘اداؿ‪۶‬اقًواےئ‪۶‬ىقاص‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬رکاص‪ٰ۶‬یلع‪۶‬دیس‪۶‬مہ‪۶‬ؽمہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‬
‫ٰ‬
‫اّ٘اد ‪۶‬ملہچ‪:۰۳‬انب ‪۶‬رجری‪،‬انب ‪۶‬رمدؽہی‪،‬انب ‪۶‬ایب ‪۶‬احمت‪،‬كْاّ‪،‬اوبلًلی‪،‬یقہیب ‪۶‬قیرقی ‪۶‬اوبااعلہیل ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوب ‪۶‬ۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رعماج‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪ ۶‬رلی‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪،‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬یک‪۶‬دمح‪۶‬ؽانثء‪۶‬یک‪۶‬اؽّاےنپ‪۶‬اضفلئ‪۶‬ہلیلج‪۶‬ےک‪۶‬ےبطخ‪۶‬ڑپےھ۔‬
‫لوً‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬اخمت‪۶‬ا وًَ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬

‫یسننیالرتمذییابوابیالمناقبیدحكف‪۰۲۰۲۶‬یدارالقکریبیوتی‪۰۱۰/ ۱‬‬
‫‪1‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیتقضیلہیصیلیاللیعلیہیوسلمیبالشقاعۃیالخیدارالمعرفہیبیوتی‪۰۴۳/ ۴‬‬
‫‪2‬‬

‫یالکربییبحوالہیکتابیالردیعیلیالجہمیۃیبابیاختصاصہیصیلیاللیعلیہیوسلمیبالکوثریالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۲۲۲/ ۲۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪3‬یالخصائص‬

‫‪Page 233 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫کل میا ثینیعیلیربہیواینیمثنیعیلیریبیالحمدیللیالذیی مت ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬انثء ‪۶‬یک ‪۶‬اؽّاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬انث‪۶‬‬
‫ارسلینیرحمۃیللعالمنییوکافۃیللناسیبشیا یو ینذیرای رکقا وہٍ۔دمح‪۶‬اٖ‪۶‬خدا ‪۶‬وک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ےکےئل‪۶‬‬
‫وانزلیعیلیالقرقانیفیہیتؽیانیلکلیشیییئیوجعلیامیتی ّدمـ‪۶‬اجیھب‪۶‬اؽّ‪۶‬اکہف‪۶‬قاٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬وسل‪۶‬انبقا‪۶‬وخربخشی‪۶‬درات اؽّ‪۶‬دّ‪۶‬انسقا‪،‬‬
‫اؽّھجم‪۶‬رپ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬اقاّا‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬زیچ ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ایبٍ‪۶‬ےہ‪ ،‬اؽّ‬
‫خییامۃیاخرجتیللناسیوجعلیامیتیامۃیوسطایوجعلی‬
‫ریم‪۶‬ی‪۶‬اعـ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬اؽّ ‪۶‬اعـ ‪۶‬اعدل‪،‬اؽّ ّامت ‪۶‬‬
‫امیتیھمیاالولونیواالخرونیوشر حییلیصدرییووضعی‬
‫ںیم ‪۶‬ؤمرخ ‪۶‬اؽّرمہبت ‪۶‬ںیم ‪ ۶‬سدص ‪۶‬یک۔اؽّریمُ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ریما ‪۶‬ہنیس‪۶‬‬
‫عینیوزرییورفعییلیذکرییوجعلینیفاتحاوخاتما۔ ی‬
‫وھکل‪۶‬دقا۔اؽّھجم‪۶‬ےس‪۶‬ریما ‪۶‬وبھج‪۶‬اقاّایل۔اؽ ‪ّ۶‬ریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬ریما‪۶‬‬
‫درک‪ُ ۶‬قلود‪ّٓ۶‬امقا۔اؽّےھجم‪۶‬اف ح‪۶‬قاؿ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ؽاخمت‪۶‬دؽّ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ایک۔‬
‫لًسلى‬
‫ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادق‪۶ٖ۶‬ہبطخ‪۶‬ہلیلج‪۶‬ےس‪۶‬افّم‪۶‬وہےئ‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا ض‪۶‬ےن‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ب ٰ ذایافضلکمیمحمدا‬
‫ایس‪۶‬ےئل‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬وہےئ(رھپ‪۶‬ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےلم‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬لس‪۶‬‬
‫امقگ‪۶‬ایک‪۶‬ام اتگ‪۶‬ےہ‪۶‬؟)وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اقًواء‪۶‬ےک‪۶‬اضفلئ‪۶‬رعص‪۶‬ےئک‪۶‬ہک‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬ہی‪۶‬رکاںیتم‪۶‬دںی‪،‬قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهالےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬اضفلئ‪۶‬‬
‫اٰیلع‪۶‬ؽارشَ‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬ہک‪۶‬ںیہمت‪۶‬ہی‪۶‬ھچک‪۶‬اشخب۔وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬ؽا ہع‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امرک‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬فضلینیریبی‪1‬ےھجم‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫الضف‪۶‬ایک۔اؽّاےنپ‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽذعاصئ‪۶‬ہمیظع‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امےئ۔ہی‪۶‬دحكف‪۶‬دؽ‪۶‬ؽّص‪ ۶‬رلی‪۶‬ںیم ےہ۔‬
‫اّ٘اد ‪۶‬لہچ ‪۶‬ؽمکی‪:۰۵‬احمک‪۶‬اتکؿ ‪۶‬اینکل ‪۶‬اؽّربطاین ‪۶‬اؽطس ‪۶‬اؽّیقہیب ‪۶‬ؽاوب ‪۶‬میعن ‪۶‬داللئ ‪۶‬الًيؾہ ‪۶‬ںیم‪،‬اؽّ ‪۶‬انب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬ؽدیملی ‪۶‬ؽانب ‪۶‬قالل ‪۶‬اص‪۶‬‬
‫اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنعےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫‪ 1‬یجا معیالؽیان(تقسییا بنیجریر)تحتیاآلیۃی‪ ۵/۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت ی‪۵۰ /۵۱‬قا‪،۵۱‬دالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیالدلیلیعیلیانی‬

‫النیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیعرجیبہیایلیالسماءیا لخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳۳ /۲‬قا‪،۰۳۰‬الدرالمنثوریبحوالہیا بنیمردویہیوا بنیایبی‬
‫صیالکربییبحوالہیا بنیجریروا بنیایبیحاتمیوا بنی‬
‫ٰ‬ ‫حاتمیوغیہمایتحتیاآلیۃی‪ ۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت‪۵۳۲ /۱‬قا‪،۵۳۵‬الخصائ‬

‫مردویہیوابو یع ٰیلیوالؽیہیقیبابیخصوصؼتہیباسراءیا لخی‪۵۳۰/ ۵‬قا‪۵۳۱‬‬

‫‪Page 234 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نسھ‬
‫قالییلیجربیلیقلبتیاالرضیمشارق ایومغارب ایفلمی ربجلی ‪۶‬ےن ‪۶‬ھجم ‪۶‬ےس ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬ںیم‪۶‬ےن ‪۶‬وپّؿ ‪ ۶‬ض ‪٘۶‬اّی‪۶‬‬
‫اجدیرجالیافضلیمنیمحمدیولمیاجدبینیابیافضلی ّنیم‪۶‬الف‪ُ ۶‬قلـ‪۶‬رک‪۶‬دیھکی‪۶‬وکیئ‪۶‬صخش‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬الضف‪۶‬ت ‪۶‬قاقا‪،‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬اخدناٍ‪۶‬ینب‪۶‬اہمش‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا قا۔‬ ‫منیبینیھاشم‪1‬۔ ی‬
‫اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬ىسغالین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬تحص‪۶‬ےک‪۶‬اوناّ‪۶‬اٖ‪۶‬نتم‪۶‬ےک‪۶‬وگوشٍ‪۶‬رپ‪۶‬كلھج‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪،‬نِلہیفیالمواھبی‪2‬۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬وماہـ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ى‬
‫اّ٘اد‪۶‬لہچ‪۶‬ؽدؽص‪:۰۲‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬اتکؿ‪۶‬ارعملہف‪۶‬ںیم‪،‬اؽّانب‪۶‬اسعرک‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ى ض‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬مہ‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬ےھت‪،‬قااگہ‪۶‬اقك‪۶‬اكْ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬وضحّ‪۶‬رپونّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫س یل َّمیعیلیملكیثمیقالییل‪،‬لمیازلیاستأذنیریبیفیلِائكی ھجم‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬ےن‪٘۶‬الص‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬دمؿ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫حیتیکانی ٰھذایاویانیاذنییلیواینیابشركیانہیلؼسیاحدی ںیم ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬دقوبمیس ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬ااجّؿ ‪۶‬ام اتگاھت ‪۶‬اہیٍ‪۶‬‬
‫قك‪۶‬ہک‪۶‬اؿ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ادٍ ‪۶‬دقا‪،‬ںیم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک‪۶‬ظٓدہ‪۶‬دراتوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫ا کرمیعیلیاللیمنک‪3‬۔ ی‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وکیئ‪۶‬زعكْ‪۶‬ںیہن۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬لہچ‪۶‬ؽوسص‪:۰۰‬اامص‪۶‬اوبّرکقا ییحی‪۶‬نب‪۶‬اعقد‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬رضحؿ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ہصق‪۶‬ؽالدؿ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪:‬ےھجم‪۶‬نیت‪۶‬صخش‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا ےئ‬

‫‪1‬یالمعجمیاالوسطیدحكف‪۲۲۳۵۶‬ۃبتکم‪۶‬ااعملَّ‪ّ۶‬قاص ‪،۵۱۱/ ۳‬المواھبیاللدنیۃیبحوالہیایبینعیمیطہارةینسبہیمنیالسقاحیالمکتبیاالسالیمی‬

‫بیوت ی‪۴۳/ ۵‬ؽ‪،۴۴‬دالئل یالنبوة یباب یذکر یشرف یرسول یالل یصیل یالل یعلیہ یوسلم یونسبہ یدارالکتب یالعلمیۃ یبیوت ی‪،۵۳۲/ ۵‬الخصائصی‬
‫الکربییبحوالہیالؽیہیقیوالطرباینیوا بنیعسا کریبابیاختصاصہیصیلیاللیعلیہیوسلمیبطہارةینسبہیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪،۰۴/ ۲۶‬القردوسیبمأثوری‬
‫الخطابیدحكف‪۰۱۵۲۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۵۴۳/ ۰‬فیضیالِدیریشرحیالجا معیالصغییتحتیدحكف‪۲۳۳۰۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‬

‫‪۲۱۰/ ۰‬ؽ‪۲۱۱‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیطہارةینسبہیمنیالسقاحیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۴۴/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یالجا معیالصغییبحوالہیا بنیعسا کریدحكف‪۰۲۵۴۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۴۵/ ۲‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 235 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وگقا‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رہچؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬ولطم‪۶‬رکقاےہ‪،‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬ااھٹرک‪۶‬اقك‪٘۶‬اىـ‪۶‬قك‪۶‬اےنپ‪۶‬رپؽٍ‪۶‬ںیم اپھچقا‪۶‬اؽّوگٖ‪۶‬‬

‫ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ھچک‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬ریمی‪۶‬ھجمس‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اینت‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬ینس‪۶‬ہک‪۶‬رعص‪۶‬رکقاےہ‪:‬‬
‫ابشرییایمحمدی!یفمایبیقیلنیبیعلمیاالیوقدیاعطؼتہی اُ‪۶‬دمحم‪۶!۶‬ظٓدہ‪۶‬وہہک‪۶‬یسک‪۶‬یبن‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬ملع‪۶‬قایق‪۶‬ت ‪ّ۶‬اہ‪۶‬وج‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫یقلبا یمعك یمقاتیحی طال‪۶‬وہ‪،‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ملع‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ادئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اجشىـ‪۶‬ںیم‪۶‬افقئ‪۶‬‬ ‫فانت یا کثرھم یعلما یواشجع م ر‬
‫النصرةیقدیالؽستیالخوفیوالرعبیالیسمعیاحدیبذکركی ںیہ ‪۶‬وج ‪۶‬رصنؿ ‪۶‬یک ‪۶‬ایجنکٍ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ںیہ‪،‬وضحّ ‪۶‬وک ‪ّ۶‬ىـ‪۶‬‬
‫ددبہب‪۶‬اک‪۶‬اجہم‪۶‬انہپقا‪۶‬ےہ‪،‬وج‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬ےنس‪۶‬اگ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬یج‪۶‬دّ‪۶‬‬
‫االیوجلیفؤادہیوخافیقلبہیوانیلمییركییایخلیقۃیالل۔ ی‬
‫اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّدل‪۶‬مہس‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ارگآ ‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬داھکی‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪۶ُ۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬قاكف‪!۶‬۔‬
‫انب‪۶‬ابعٖ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ہی‪ّ۶‬وضاٍ‪۶‬داّؽہغ‪۶‬ذيـ‪۶‬ےھت‪،‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص۔‬ ‫کانی ٰذلكیرضوانیخایزنیالجنان‪1‬۔ ی‬
‫اّ٘اد ‪۶‬لہچ ‪۶‬ؽاہچّص‪:۰۰‬ادمح‪،‬رتذمی‪،‬دبع ‪۶‬نب ‪۶‬دیمح‪،‬انب ‪۶‬رمدؽہی‪،‬یقہیب‪،‬اوب‪۶‬میعن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اسن ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬كْاّ ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ےس‪۶‬وصبّؿ‪۶‬وموقَ‪۶‬اؽّانب‪۶‬دعس‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪۶‬ؽاص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪۶‬ؽاص‪۶‬اوملنینم‪۶‬اص‪۶‬‬
‫ہملس‪۶‬ؽاص‪۶‬اہین‪۶‬تنب‪۶‬ایب‪۶‬ؿالف‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬ىىہَ‪۶‬ےس‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬رموفهًا‪ّ۶‬اؽی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ارسٰی‪۶‬ذـ‪۶‬وضح‪۶‬ادقٖ‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن ‪۶‬كْاص ‪۶‬رپ‪۶‬وساّ ‪۶‬وہقااچاہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اکمچ‪،‬ربجلی ‪۶‬انیم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽا س ض ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬أبمحمدیتقعلیھذیا‪2‬ی(وفی‬
‫المرفو ع)ی ی‬
‫ی‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیمنیالمعجزاتیوالخصائصیرمکْ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائصیالکربییبحوالہیایبیزکریاییحیییبنیعائذیبابیمایظہریفیلیلۃیمولدہیص‬

‫اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪۰۵/ ۵‬‬

‫‪ 2‬یسننیالرتمذییابوابیالتقسییبابیسورةیبینیاسرائیلیدحكف ‪۰۵۰۲۶‬دارالقکریبیوت ی‪،۵۳/ ۱‬الدرالمنثوریبحوالہیاحمدیوعبدبنیحمیدی‬
‫والرتمذییوا بنیمردویہیوایبینعیمیوالؽیہیقیتحتیاآلیۃی‪۵/ ۵۳‬یدا ریاحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۵۴۰/ ۱‬الخصائصیالکربییبابیخصوصؼتہی‬

‫صیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۵۱۲/ ۵‬‬

‫‪Page 236 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫االیتستحینیییایبراقی‪(،1‬وعندیالبزار)اسکین‪2‬ی(ثمیاتقِوایفیالمعینیواللقظیالنس)فواللیمارکبكیخلقیقطیا کرمیعیلی‬
‫اللیمنہ۔ ایک‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ہی‪۶‬اتسگیخ‪،‬اُ‪۶‬كْاص‪۶!۶‬ےھجت‪۶‬رشص‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا یت۔رہھٹ‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬ھجت‪۶‬رپ‪۶‬یھبک‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫ااسی ‪۶‬صخش ‪۶‬ت ‪۶‬وساّ ‪۶‬وہا ‪۶‬وج ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽاالوہ۔فارفضیعرقا اٖ ‪۶‬ےنہک ‪۶‬ےس ‪۶‬كْاص ‪۶‬وک ‪۶‬ہنیسپ ‪۶‬وھچؿ ‪۶‬ڑپا۔ہی‪۶‬‬
‫ّؽاكف ‪۶‬قیرقی ‪۶‬اتقدہ ‪۶‬نع ‪۶‬اسن ‪۶‬یھت۔اؽّیقہیب ‪۶‬ؽانب ‪۶‬رجری ‪۶‬ؽانب ‪۶‬رمدؽہی ‪۶‬ےن ‪۶‬قیرقی ‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬نب ‪۶‬اہمش ‪۶‬نب ‪۶‬ہبتع‪۶‬نع ‪۶‬ویسن ‪۶‬ویٍ‪۶‬‬
‫ّؽاكف‪۶‬یک‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؽج‪۶‬اتقلٖ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬مہییایبراقیفواللیمارکبیمثلہی‪ 3‬ںیہ‪۶‬اُ‪۶‬كْاص‪!۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬مسق!ھجت‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬وکیئ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬رمہ‪۶‬ہبت‪۶‬وساّ‪۶‬ت ‪۶‬وہا۔‪۶‬اؽّیہی‪۶‬قًيؾٍ‪۶‬دحمؿ‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬احمت‪۶‬ؽانب‪۶‬اسعرک‪۶‬اوب‪۶‬دیعس‪۶‬خدّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضح‪۶‬‬
‫ّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬کانتیاالنؽیاءیترکبہایقبیلی‪4‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اقًواء‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وساّوہارکےت‪۶‬ےھت۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬لہچ‪۶‬ؽمجنپ‪ٓ :۰۱‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬ؽیح‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬زگّا‪۶‬ہک‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬امتص‪۶‬ولخماقؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫وک‪۶‬سایُّ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬دّاگہ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬دقّؿ‪۶‬ؽزعؿ‪۶‬ںیم‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ںیہ‪5‬۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬لہچ‪۶‬ؽمشش‪:۰۲‬حیسم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬اّ٘اد‪۶‬متفہ‪۶‬ںیم‪۶‬زگّا‪۶‬ہک‪۶‬‬

‫‪ ۵/‬یبیوت ی‪،۵۴۰/ ۱‬الخصائص یالکربی یبابی‬ ‫یالدرالمنثور یبحوالہ یا بن یسعد یوام یسلمہ یوام یھاین یوعائشہ یوا بن یعباس یتحت یاآلیۃ ی‪۵۳‬‬
‫‪1‬‬

‫خصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۳۵/ ۵۶‬‬
‫‪2‬یالدرالمنثوریبحوالہیالبزاریعنیعیلیتحتیاآلیۃی‪۵/۵۳‬داراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت‪،۵۵۲/ ۱‬البحریالزخار(البزار)حدیثی‪۵۰۵‬مکؾبۃیالعلومی‬

‫والحکمیالمدینۃیالمنورہی‪۵۰۲/ ۲‬‬
‫صیالکربییبحوالہیا بنیجریروا بنیمردویہیوالؽیہیقیبابیخصوصؼتہ یصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراء ی‪،۵۱۱/ ۵‬الدرالمنثور یبحوالہی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 3‬یالخصائ‬

‫ا بنیجریروا بنیمردویہیوالؽیہیقیتحتیاآلیۃی‪۵ /۵۳‬داراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۲۰/ ۱‬‬

‫صیالکربی یبحوالہیعنیایبیسعیدی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 4‬یالدرالمنثوریعنیایبیسعیدیالخدری یتحتیاآلیۃی‪ ۵ /۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت ی‪،۵۳۳/ ۱‬الخصائ‬

‫الخدرییبابیخصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیرمکْ‪۶‬اہلسًـ ‪۵۲۳/ ۵‬‬

‫‪ 5‬یدالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیماجاءیفیتحتیرسولیالل یا لخیدارالکتب یالعلمیۃیبیوت ی‪،۰۴۵/ ۱‬الشقاءیبتعریفیحِوقیا لمصط ٰیف یالبابی‬

‫الثالثیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۵۰۴/ ۵‬‬
‫‪Page 237 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رسداّ‪۶‬ہلمج‪۶‬ینب‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ںیہ‪1‬۔‬

‫احادیثیامامۃیاالنؽیاء ی‬
‫اٍ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬وک‪۶‬ںیم ےن‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬قاریخ‪۶‬رکدی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعماج‪۶‬اانپ‪۶‬اامص‪۶‬االقًواء‪۶‬وہقا‪۶‬وخد‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫ایبٍ ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اؽّربجلی ‪۶‬انیم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬اامص ‪۶‬ایک‪،‬اؽّ ‪۶‬عیمج ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ؽرمنیلس ‪۶‬مہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽا س ض ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬دنسپ‪۶‬‬
‫ّاھک‪،‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬وک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وضحّ‪۶‬ؽاالا‪۶‬ؽاّ٘ادطالہکئ‪۶‬ؽاّ٘اد‪۶‬اقًواء‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬تبسن‪۶‬ےہ۔ذہلا‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ہولؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬یلجت‪۶‬انم‪ٚ‬ـ‪۶‬وہیئ۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬لہچ‪۶‬ؽمتفہ‪ٚ:۰۳‬ـ‪۶‬ارسٰی‪۶‬وضح‪ّ۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اقًواےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬اامعـ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬‬
‫ل ٰ‬
‫دحكف‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬اسن‪۶‬ؽدحكف‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬انب‪۶‬وعسمدؽدحكف‪۶‬ایب‪ ۶‬ولی‪۶‬ؽدحكف‪۶‬اوب‪۶‬دیعس‪۶‬ؽدحكف‪۶‬امم‪۶‬اہین‪۶‬ؽدحكف‪۶‬‬
‫اص ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬دصہقی ‪۶‬ؽدحكف ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬اص ‪۶‬ہملس ‪ّ۶‬یض ‪۶‬ا ‪۶‬هلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬ؽارث ‪۶‬بعک ‪۶‬اابحّ ‪ّ۶‬دمۃ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ےس ‪۶‬رمؽی ‪۶‬وہا۔ (اوب‬
‫ۂریہ)ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫امجىـ‪۶‬اقًواء‪۶‬ںیم داھکی‪،‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ؽهًسٰی‪۶‬ؽاكْامیہ‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬وک‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپےتھ‪۶‬قاقا‪۶‬فحانتی یالصلوةیفا یم یممھتی‪2‬رھپ‪۶‬امنّ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫عــــــہ‬

‫ؽظف‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اامعـ‪ّٓ۶‬امیئ۔(اسن)ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬لسایئ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬

‫عــــــہ‪:‬عز یھذا یالمنت یف یالمواھب یتصحیح یمسلم یمنی اٖ‪۶‬نتم‪۶‬وک‪۶‬وماہـ‪۶‬ںیم‪۶‬كْؽاكف‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫روایۃیعبداللیبنیمسعودیریضیاللیتعایلیعنہیولمیارہیفیہی ىوہ‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وسنمؿ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬احالہکن‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ملسم‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫كْؽاكف ‪۶‬انب‪۶‬وعسمد ‪۶‬ںیہن‪۶‬داھکی‪۶‬ملسم‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬وتہی‪۶‬كْؽاكف ‪۶‬اوب‪۶‬‬
‫نیایبیھریرةیوعجبیانیالرزقاینیایضای‬
‫ر‬ ‫عنہیانمایھویعندہیم‬
‫ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےہ‪۶‬ریحؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬رقمّ‪۶‬‬
‫یتعایلیاعلمی‪۲۱‬منہ۔ ی‬
‫اقرہیفالل ٰ‬
‫ّاھکےہ۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬رتہب‪۶‬اجاتنےہ‪۵۲‬عوہ(ؿ)۔‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیبکریالصدیقی‪۱ /۵‬یویمسندیایبییع ٰیلیعنیایبیبکریالصدیقیریضیاللیعنہی‪،۱۵ /۵‬مواردیالظمآنیدحكف‪۲۱۴۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫ص‪۲۰۲‬ؽ‪۲۰۰‬یویکزنالعمالیدحكف‪۲۲۴/ ۵۰ ۰۵۳۱۳۶‬ؽ‪۲۲۵‬‬
‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاالسراءیبرسولیاللیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۲/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 238 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ریمُ ‪۶‬ےئل ‪۶‬اقًواء ‪۶‬عمج ‪۶‬ےئک ‪۶‬ےئگ‪،‬ربجلی ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجم ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪۶‬ایک‪،‬ںیم‪۶‬‬ ‫جمعییلیاالنؽیاءیفِدمیینیجربیلیحنییامممھت‪1‬۔ ی‬
‫ےن‪۶‬اامعـ‪ّٓ۶‬امیئ۔‬
‫انب‪۶‬ایب‪۶‬احمت‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫فلمیالبثیاالییسیایحیتیاجتمعیناسیکثیثمیاذنی ےھجم‪۶‬ھچک‪۶‬یہ‪۶‬دری‪۶‬وہیئ‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬تہب‪۶‬ول ‪۶‬عمج‪۶‬وہےئگ‪،‬ومدٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫مؤذنیواقیمتیالصلٰوةیفِمناصقوفایننتظریمنییؤمنای اداٍ ‪۶‬یہک‪۶‬اؽّامنّ ‪۶‬كْقا وہیئ‪،‬مہ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬فص‪۶‬قادنےھ‪۶‬رظتنم‪۶‬ےھت‪۶‬‬
‫فاخذ یبیدی یجربیل یفِدمین یفصلیت یب م یفلمای ہک ‪۶‬وکٍ ‪۶‬اامص ‪۶‬وہقا ےہ۔ربجلی ‪۶‬ےن ‪۶‬ریم ‪۶‬ااہھت ‪۶‬ڑکپ ‪۶‬رک ٓا ےگ ‪۶‬ایک‪،‬‬
‫م ص ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپاھیئ‪٘،‬الص ‪۶‬ریھپا‪،‬وت ‪۶‬ربجلی ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬‬
‫انصرفت یقال یجربیل ییا یمحمد ی! یاتدری ی ن ی یلی‬
‫ّ‬
‫وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اجقا‪۶‬ہی‪۶‬زک‪۶‬زک‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپیھ‪۶‬؟ ٓامقا‪:‬‬
‫خلقكی؟یقلتیال‪،‬قالیص ّٰیلیخلقكیکلینیبیبعثہیاللی‪2‬۔ ی‬
‫ہ‬
‫ت ۔رعص ‪۶‬یک‪۶ ٔ :‬یبن ‪۶‬ہک ‪۶‬خداےن ‪۶‬اجیھب ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےھچیپ ‪۶‬امنّ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اھت۔‬
‫ربطاین‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ؽانب‪۶‬رجری‪۶‬ؽانب‪۶‬رمدؽہی‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬وموقہف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ثمیبعثیلہیاٰدمیفمنیدونہیمنیاالنؽیاءیفام میرسولی وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ےنتج‪۶‬یبن‪۶‬وہےئ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ااھٹےئ‪۶‬‬
‫ےئگ‪،‬وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اامعـ ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ٓا ٖ‬
‫ہل‪۶‬‬ ‫یتعایلیعلیہیوسلمی‪3‬۔ ی‬ ‫اللیصیلیالل ٰ‬
‫ؽملس۔‬
‫(انب‪۶‬ابعٖ)ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ادمح‪۶‬ؽاوب‪۶‬میعن‪۶‬ؽانب‪۶‬رمدؽہی‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪ّ۶‬اؽی‪،‬ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬دجسم‪۶‬ایصق‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪۶‬الےئ‪۶‬امنّ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ڑھکُ‪۶‬وہےئ‪۶‬فاذایالنؽیونیاجمعونییصلونیمعہ‪4‬یایک‪۶‬دےتھکی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪٘۶‬اُّ‪۶‬اقًواء‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬امنّ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ۔‬

‫یسننیالنسائییکتابیالصلٰوةیفرضیالصلوةیالخیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪۳۴/ ۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یالدرالمنثوریبحوالہیا بنیایبیحاتمیتیحتیاآلیۃی‪ ۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت ی‪،۵۲۰/ ۱‬الخصائصیالکربییبابیخصوصؼتہ یصیلیاللی‬

‫علیہیوسلمیباالسراءیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪۵۱۰/ ۵‬‬

‫‪ 3‬یالخصائصیالکربییبابیخصوصؼتہ یصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪،۵۱۲/ ۵۶‬الدرالمنثوریبحوالہیا بنی‬

‫جریریوا بنیمردویہیوالؽیہیقیتحتیاآلیۃی‪۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۲۱/ ۱‬‬

‫صیالکربییاحمدیوی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 4‬یالدرالمنثوریبحوالہیاحمدیوایبینعیمیوا بنیمردویہیتحتیاآلیۃی‪ ۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت ی‪،۵۴۴/ ۱‬الخصائ‬

‫ایبینعیمیوا بنیمردویہیبایبیخصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیرمکْ‪۶‬اہلسًـ ‪۵۱۵/ ۵‬‬

‫‪Page 239 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(انب‪۶‬وعسمد)ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬نسح‪۶‬نب‪۶‬رعہف‪۶‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬ؽانب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪:‬ںیم‪۶‬دجسم‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬ایگ‪،‬اقًواء‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اچہپقا‪،‬وکیئ‪۶‬ایقص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬وکیئ‪ّ۶‬وکم‪۶‬ںیم‪،‬وکیئ‪۶‬وجسد‪۶‬ںیم‪،‬ثمیاقیمتیالصلٰوةیفامممھتی‪1‬رھپ‪۶‬امنّ‪۶‬كْقا‪۶‬وہیئ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اک‪۶‬اامص‪۶‬وہا۔‬
‫ل ٰ‬
‫(اوب ولی)ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ربطاین‪۶‬ؽانب‪۶‬رمدؽہی‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ ؽربجلی‪۶‬انیم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬تیب‪۶‬ادقملٖ‪۶‬ےچنہپ‪،‬‬
‫ؽاہٍ‪۶‬ھچک‪۶‬ول ‪۶‬ےھٹیب‪۶‬دےھکی‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬مرحبایبالنیبیاالیم(یبن‪۶‬ایم‪۶‬وک‪۶‬وخٖ‪ٓ ۶‬ا دمقد۔ؿ)‬
‫اؽّاٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ریپ‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬امےھت‪،‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬وپاھچ‪:‬ربجلی‪۶!۶‬ہی وکٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬؟رعص‪۶‬یک‪:‬ہی‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬اكْامیہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ؽ‬
‫هًس‬
‫ٰی‪۶‬ںیہ‪،‬ثمیاقیمتیالصلٰوةیفتدافعوایحیتیقدموایمحمدایصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی‪2‬رھپ‪۶‬امنّ‪۶‬اقمئ‪۶‬وہیئ‪،‬اامعـ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬دؽرسُ‪۶‬رپ‪۶‬دایل‪،‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےن‪۶‬لم‪۶‬رک‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬ایک۔‬
‫(اوب ‪۶‬دیعس)ّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬انب ‪۶‬اقاحص ‪ّ۶‬اؽی‪،‬طالاقؿ ‪۶‬اقًواء ‪۶‬مہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬درک ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ںیہ‪:‬فصیلیب میثمیایتی‬
‫باناءیفیہیلنب وضح‪۶ّ۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپاھیئ‪،‬رھپ‪۶‬اقك‪۶‬كْنت‪۶‬ںیم‪۶‬دؽدھ‪۶‬احرض‪۶‬ایکایگ‪،‬الحدیثی‪3‬۔‬
‫ل ٰ‬
‫(اص‪۶‬اہین)ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪۶‬اوب‪ً ۶‬لی‪۶‬ؽانب‪۶‬اسعرک‪ّ۶‬اؽی‪،‬نشریلیرھطیمنیاالنؽیاءیفمھییابراہیمیومویسیوعؼیسیفصلیتی‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ب می‪4‬۔اقك‪۶‬امجىـ‪۶‬اقًواء‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ؽوم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ؽهًسٰی‪۶‬ےھت‪۶‬ریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬ااھٹیئ‪۶‬یئگ‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپاھیئ۔‬

‫‪1‬یالدرالمنثوریبحوالہیعرفہیوایبینعیمیوا بنیمردویہیوا بنیعسا کرتحتیاآلیۃی‪ ۵/ ۵۳‬یبیوتی‪،۵۴۳/ ۱‬الخصائصیالکربییبحوالہیا بنیعرفہی‬

‫وایبینعیمیبابیخصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۲۲/ ۵۶‬‬
‫یالخصائصیالکربییبحوالہیالطرباینیوا بنیمردویہیبابیخصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اضرجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪،۵۳۵/‬الدریالمنثوریالطرباینیوا بنیمردویہیتحتیاآلیۃی‪۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۳۵/ ۱‬‬

‫یالسیةیالنبویۃیالبنیھشامیذکریاالسراءیوالمعراجیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۴۳‬‬
‫‪3‬‬

‫‪4‬یالدرالمنثوریبحوالہیایبییع ٰیلیوا بنیعسا کریتحتیاآلیۃی‪۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۵۴۲/ ۱‬الخصائصیالکربییبحوالہیایبییع ٰیلیوی‬

‫ا بنیعسا کریبابیخصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اضرجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪۵۳۴ /۵‬‬

‫‪Page 240 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عــــــہ‪۱‬‬
‫‪۶‬ےن‬ ‫ااہمؿ‪۶‬اوملنینمیعــــــہ‪۶۲‬ؽاص‪۶‬ااہین‪۶‬ؽانب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪۶‬انب‪۶‬دعس‪۶‬ےنی‬

‫عــــــہ‪:۲‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬ری‪۶‬اّ٘اد‪۶‬لہچ‪۶‬ؽاہچّص‪۶‬زگّی۔‬
‫عــــــہ‪ :۱‬یوقع یف یالدرالمنثور یلالمام یالجلیل یالجاللی اامص ‪۶‬خالل ‪۶‬ادلنی ‪۶‬ویسیط ‪۶‬یک ‪۶‬دّروثنّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽاعق ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬صن ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫السیویطیمانصہیاخر جیابنیسعدیوابنیعساکریعنیعبدی ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایکےہ‪۶‬انب ‪۶‬دعساؽّانب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬دبعاهلل‪۶‬‬
‫نب‪۶‬رمع‪،‬اص‪۶‬ہملس‪،‬اعہشئ‪،‬اص‪۶‬اہین‪۶‬اؽّانب‪۶‬ابعٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫اللیبنیعمریوامیسلمۃیوعائشہیوامیھاینیوابنیعباسیریضی‬
‫ مہن‪۶‬اخل۔‬
‫یتعایلیعنہمی‪1‬الخ‬
‫الل ٰ‬
‫‪ٚ‬‬
‫ںیم‪۶‬اتہکوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬انب‪۶‬رمع‪۶‬وک‪۶‬لقن‪۶‬رکقا‪۶‬اکبیوٍ‪۶‬یک‪۶‬یطلغ‪۶‬ےہ‪ ،‬دّ ـ‪۶‬‬
‫اقول‪:‬نِلیابنیعمریمنیخطاءیالنساخیوصوابہیابنیعمروی‬
‫ربکی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬انب‪۶‬رمعؽ‪۶‬ںیہ‪۶‬ویکہکن‪۶‬اامص‪۶‬ےن‪۶‬ذعاصئ‪ٰ ۶‬‬
‫ئ‬
‫فانیاالمامیقالیفیالخصا صیالکربییقالیابنیسعدیانای انب ‪۶‬دعس ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬ؽادقی ‪۶‬ےن ‪۶‬ربخ ‪۶‬دی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےھجم ‪۶‬دحكف ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫الواقدی یحدثین یاسامۃ یبن یزید یاللؼثی یعن یعمرو یبنی ا٘اہم ‪۶‬نب ‪ّ۶‬قد ‪۶‬لًىی ‪۶‬ےن ‪۶‬رمعؽ ‪۶‬نب ‪۶‬بیعش ‪۶‬ےس ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ا ‪۶‬ےنپ ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫شعیبیعنیابیہیعنیجدہیعنیامیسلمۃیالخیوقالیفیاٰخرہی ےس ‪۶‬انہؾٍ ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬داداےس ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اص ‪۶‬ہملس ‪۶‬ےس ‪۶‬اخل ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ن‬
‫یاخریییوھویانی ٓا رخ ‪۶‬ںیم اہک‪۶‬ہک‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬یک‪۶‬اھ۔اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬‬ ‫اخرجہیابنیعساکری اھ۔ظ رتیمعہیفائدة ٰ‬
‫‪2‬‬

‫یتعایلیعنہمایانماییرویہیعنیامیالمؤمننیی اؽّافدئہ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہا‪،‬ؽہ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬انب‪۶‬رمعؽ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اص‪۶‬‬
‫ابنیعمرویریضیالل ٰ‬
‫امیسلمۃیریضیاللیتعایلیعنہایفالیعدیمقرزایعنہایویفائدةی اوملنینم ‪۶‬دیسہ ‪۶‬اص ‪۶‬ہملس ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اہنعےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ر‬ ‫ٰ‬
‫ذہلا‪۶‬اٖ ‪۶‬وک‪۶‬اص ‪۶‬ہملس‪۶‬ےس‪۶‬اگل‪۶‬دحكف‪۶‬امشّ ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ۔اقك‪۶‬اؽّ‬
‫اخرییعنیابنیعساکری ی‬ ‫ٰ‬
‫افدئہ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪( ۶‬قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫‪1‬‬
‫یالدریالمنثوریتحتیاآلیۃی‪۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۴۰/ ۱‬‬
‫یالخصائصیالکربییبابیخصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪۵۳۵/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 241 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّؽاكف‪۶‬یک‪:‬‬
‫یومویس یوی ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬طالہظح ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ےئل ‪۶‬عمج ‪۶‬ےئک ‪۶‬ےئگ‪،‬ںیم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫رأیت یاالنؽیاء یجمعوا ییل یفرأیت یابراہیم‬
‫عؼ ٰیسیفظننتیانہیالبدل میانییکونیل میامامیفِدمینی ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم لیلخ ‪۶‬ؽمیلک ‪۶‬ؽحیسم ‪۶‬وکیھب ‪۶‬داھکی‪،‬ںیم ‪۶‬اھجمس ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫امجىـ‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬اامص‪۶‬رضؽّ‪۶‬اچےیہ‪،‬ربجلی‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬ایک‪،‬ںیم‪۶‬‬ ‫جربیلیحیتیصلیتیبنییایدی می‪1‬۔ ی‬
‫ےن‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اامعـ‪ّٓ۶‬امیئ۔‬
‫(بعک‪۶‬اابحّ)ّدمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےس‪۶‬اامص‪۶‬ؽایطس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫فاذنیجربیلیونزلتیالملٰئکۃیمنیالسماءیوحشراللی ربجلی‪۶‬ےن‪۶‬اداٍ‪۶‬یہک‪،‬اؽّ ٓا امسٍ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬ارتُ‪۶‬اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫تعایل یعلیہ یوسلمی ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬رمنیلس‪۶‬عمج‪ّٓ۶‬امرک‪۶‬ےجیھب۔وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬طالہکئ‪۶‬‬ ‫لہ یالمرسلنی یفصیل یالنیب یصیل یالل ی ٰ‬
‫ؽرمنیلس‪۶‬یک‪۶‬اامعـ‪ّٓ۶‬امیئ۔‬ ‫بالملٰئکۃیوالمرسلنی‪2‬۔ ی‬
‫انیشاءیاللیتعایل قاشب ‪۶‬اہچّص ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬یگ۔اؽّدحكف ‪ ۶‬رلی ‪۶‬ایب ‪۶‬ۂریہ ‪۶‬ذموکّہ ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫ٰی‬ ‫افدئہ‪:‬اامعـ ‪۶‬طالہکئ ‪۶‬یک‪۶‬دؽرسی ‪۶‬دحكف‪۶‬‬
‫ملہچ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ن‬
‫ےن‪۶‬اینپ‪۶‬دنس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬انب‪۶‬دعس‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬یک۔انچہچن‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫انمایاخرجہیبسندہیعنیابنیسعدیفالیظ ریانییِالیاخر جی ؿاۂ ‪۶‬ویٍ انہ‪۶‬ےہہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی ‪۶‬یک‪۶‬انب‪۶‬دعس‪۶‬ےن‪،‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬رطقی‪۶‬‬

‫ن‬

‫نیعساکر۔واللیتعایل یاعلمی‪۵۲‬ی ےس‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪،‬اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وخؿ‪۶‬اجاتنےہ۔(ؿ)‬

‫ٰ‬ ‫ابنیسعدیمنیطریِہیاب‬
‫منہ۔ ی‬

‫‪ ۵/‬یداراحیاء یالرتاث یالعریب یبیوت ی‪،۵۴۰/ ۱‬الخصائص یالکربی یبحوالہ یا بن یسعد یبابی‬ ‫یالدرالمنثوربحوالہ یا بن یسعد یتحت یاآلیۃ ی‪۵۳‬‬
‫‪1‬‬

‫خصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ ادنہل ‪۵۳۵/ ۵‬‬

‫یالدرالمنثوریبحوالہیالواسیطیتحتیاآلیۃی‪۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۵۵/ ۱‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 242 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دالخ‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّّٓوتشٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپیھ۔(ؿ)‬ ‫دخلیفصیلیمعیالملٰئکۃی‪1‬۔ ی‬
‫اؽّ یابنیمردویہیراوییعنیھشامیبنیعروةیعنیابیہی انب‪۶‬رمدؽہی‪۶‬ےن‪۶‬ہساص‪۶‬نب‪۶‬رعؽہ‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫عنیعائشۃیقالتیقالیرسولیاللیصیلیاللیتعایل یعلیہی انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬دیسہ ‪۶‬اعہشئ ‪۶‬دصہقی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬یک‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وسلمیلمایاسریییبیایلیالسماءیاذنیجربیلیفظننتی‬
‫ٓامقا‪ٚ:‬ـ‪۶‬رعماج‪۶‬ذـ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬رپ‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬ایگ‪،‬ربجلی‪۶‬‬ ‫ّ‬
‫الملٰئکۃیانہییصیلیب میفِدمینیفصلیتیبالملٰئکۃی‪2‬۔ ی‬
‫ےن ‪۶‬اداٍ ‪۶‬دی‪،‬طالہکئ ‪۶‬ےھجمس ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬ربجلی ‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپاھ ںی ےگ۔‬
‫ربجلی‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬ایک‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬طالہکئ‪۶‬یک‪۶‬اامعـ‪ّٓ۶‬امیئ۔‬
‫قدكول‬
‫ہس‬
‫اّ٘اد‪۶‬لہچ‪۶‬ؽ ض‪:۰۴‬ایس‪۶‬ںیم‪۶‬وقنمل‪۶‬افش‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬دحكف‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امیئ‪:‬‬

‫اطمعیانیا کونیاعظمیاالنؽیاء ر‬
‫یاجراییومیالِیامۃ‪3‬۔ ی ںیم ‪۶‬عمط ‪۶‬رکقاوہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ریما ‪۶‬وثاؿ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ّقادہ‪۶‬وہ۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬لہچ‪۶‬ؽمہن ‪:۰۵‬ایس‪۶‬ںیم‪۶‬وقنمل‪:‬‬
‫امایترضونیانییکونیابراھیمیوعؼ ٰیسیکلمۃیاللیفیکمی ایک ‪۶‬مت ‪ّ۶‬ایض ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬لیلخ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽهًسٰی ‪۶‬ۃملک ‪۶‬اهلل ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬‬
‫یومیالِیامۃیثمیقالیان مایفیامیتییومیالِٰیمۃی‪4‬۔ ی ایقعـ ‪۶‬مت ‪۶‬ںیم ‪۶‬امشّ ‪۶‬ےئک ‪۶‬اج ںی۔رھپ ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ؽہ ‪۶‬دؽونٍ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ‪۶‬‬
‫ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‬

‫‪ 1‬یالدرالمنثوربحوالہیعنیایبیھیریرة یتحتیاآلیۃ ی‪ ۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت ی‪،۵۳۱/ ۱‬الخصائصیالکربییبابیخصوصؼتہیصیلیاللی‬

‫علیہیوسلمیباالسراءیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪۵۳۲/ ۵‬‬

‫یالخصائصیالکربییبحوالہیا بنیمردویہ یبابیخصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیالخیرمکْ ‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬كْاکؿ ‪ّ۶‬اضرجگاؿ ‪۶‬ادنہل ‪،۵۳۲ /۵‬‬
‫‪2‬‬

‫الدرالمنثوربحوالہیا بنیمردویہیتحتیاآلیۃی‪۵/ ۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۵۰/ ۱‬‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیفصلیفیتقضیلہیصیلیاللیعلیہیوسلمیفیالِٰیمۃیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۵۲۵/ ۵‬‬
‫‪3‬‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیفصلیفیتقضیلہیصیلیاللیعلیہیوسلمیفیالِٰیمۃیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۵۲۵/ ۵‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Page 243 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اّ٘اد‪۶‬اجنپمہ‪:۱۳‬الضف‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ںیم‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬اامص‪۶‬خیش‪۶‬اال٘الص‪۶‬رساج‪۶‬قلغًىی‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ربجلی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫ابشریفانكیخییخلِہیوصقوتہیمنیالبشریحباكیاللی ظٓدہ ‪۶‬وہہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬رتہبنی ‪۶‬قلخ ‪۶‬خدا ‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬امت ‪۶‬ص ‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬‬
‫بمایلمییحبیبہیاحدیمنیخلِہیالملکایمِربایوالنؽیای ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬نچ‪۶‬ایل‪،‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪٘۶‬اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫یسک‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬دقا‪،‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬رقمؿ‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬وک‪،‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬رملس‪۶‬یبن‪۶‬وک۔‬ ‫مرسالیالحدیثی‪1‬۔ ی‬
‫اّ٘اد ‪۶‬اجنپہ ‪۶‬ؽمکی‪:۱۵‬هالہم ‪۶‬سمش ‪۶‬ادلنی ‪۶‬انب ‪۶‬اوجلّی ‪۶‬اےنپ ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬عوال ‪۶‬د ‪۶‬ںیم ‪۶‬قاطِل‪،‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬ا ‪۶‬هلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫لمسل‬
‫رضحؿ‪۶‬انجؿ‪۶‬ومیل‪۶‬ا مًَ‪۶‬یلع‪۶‬رملغٰی‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫نیانیمحمدایرسولیربیال ٰعلمنییوخاتمی اُ‪۶‬اوبانسحل‪!۶‬كشیب‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬‬
‫ر‬ ‫یایابایالحس‬
‫النبینی یوقائد یالغرالمحجلنی یسید یجمیع یاالنؽیاءی ےک ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّربمغیپؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اخمت‪،‬اؽّّؽنش ‪ّ۶‬ؽ‪،‬اؽّّؽنش‪۶‬‬
‫والمرسلنییالذییتنبأ یواٰدمیبنییالماءیوالطنییرؤفی د‪ٚ‬ـ ‪۶‬ؽقاؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬وشیپا‪،‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬ےک‪۶‬رسداّ ‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫لخل وہےئ ‪۶‬ہکبج ‪ٓ ۶‬ا دص(ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص) ٓا ؿ ‪۶‬ؽگِل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےھت۔‬
‫بالمؤمننییشقیعیالمذنبنییارسلہیاللیایلیکافّۃیا قی‬
‫ك‬
‫املسمونٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اہن ف ‪۶‬رہمقاٍ‪،‬اگہنگّؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬عیفش‪،‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اجمعنیی‪2‬۔ ی‬
‫اںیہن‪۶‬امتص‪۶‬اعمل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اجیھب۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬اجنپہ‪۶‬ؽدؽص‪:۱۲‬ضعب‪۶‬ااحدكف‪۶‬ںیم ذموکّ‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یلیمعیاللیوقتیالیسعینیفیہیملكیوالینیبیمرسل۔ی ریم ‪۶ ُ۶‬ےئل ‪۶‬خدا ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬اقك ‪۶‬ااسی ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ںیم ‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫رقمؿ ‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬قا ‪۶‬رملس‪۶‬یبن‪۶‬یک‪۶‬اجنگشئ‪۶‬ںیہن(اٖ‪۶‬وک‪۶‬خیش‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫ذکرہیالشیخیفیمدار جیالنبوةی‪3‬۔ ی‬
‫دماّج‪۶‬الًيؾہ‪۶‬ںیم درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔ؿ)‬

‫یالِرییتحتیالشعری‪۵‬یالمجیمیعیالثِافیاوب‪۶‬یبہظ‪۵۲۵/ ۶۵‬‬
‫یافضلیالِرییلِراءیام ٰ‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یبیانیالمیالدیالنبوی(اّدؽ)اداّہ‪۶‬اعمَّ‪۶‬امعنہین‪۶‬الوہّ‪۶‬ص ‪۶۵۳‬ؽ‪۵۵۶‬‬
‫‪3‬‬
‫یاالسراریالموضوعۃیدحكف‪۳۲۰۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتیص‪،۲۹۱‬کشفیالخقاءیدحكف‪۲۵۱۳۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۱۲/ ۲‬‬
‫‪Page 244 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اّ٘اد‪۶‬اجنپہ‪۶‬ؽوسص‪:۱۰‬ومالقا‪۶‬افلض‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪۶‬رشج‪۶‬افشںیم‪۶‬هالہم‪۶‬قلمساین‪۶‬ےس‪۶‬قالق‪،‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ربجلی‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬ےھجم‪۶‬ویٍ‪٘۶‬الص‪۶‬ایک‪:‬‬
‫السالمیعلیكییایاول‪،‬السالمیعلیكییااٰخر‪،‬السالمی اُ ‪۶‬اؽل ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ ‪٘۶‬الص‪،‬اُ ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ ‪٘۶‬الص‪،‬اُ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬آ ؿ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫٘الص‪،‬اُ‪۶‬قانط‪۶‬آ ؿ‪۶‬رپ‪٘۶‬الص۔(ؿ)‬ ‫علیكییایظاھیر‪،‬السالمیعلیكییایباطن۔ ی‬
‫ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬اُ‪۶‬ربجلی‪!۶‬ہی‪۶‬وت‪۶‬اخقل‪۶‬یک‪۶‬ںیتفص‪۶‬ںیہ‪۶‬ولخمص‪۶‬وک‪۶‬ویکرکن‪۶‬لم‪۶‬یتکس‪۶‬ںیہ‪۶‬؟رعص‪۶‬یک‪:‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬خداےک‪۶‬مکح‪۶‬ےس‪۶‬وضح‪ّ۶‬وک‪۶‬‬
‫ویکٍ ٘الص ‪۶‬ایک ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬اٍ ‪۶‬وتفصٍ ‪۶‬ےس ‪ْ۶‬ػولـ ‪۶‬اؽّامتص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ؽرمنیلس ‪۶‬رپ ‪۶‬وصختیص ‪۶‬یشخب ‪۶‬ےہ‪،‬اےنپ ‪۶‬قاص ‪۶‬ؽتفص‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬قاص‪۶‬ؽتفص‪۶‬قتشم‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬ںیہ۔وضحّ‪۶‬اؽل‪۶‬قاص‪ّ۶‬اھکےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّٓشنی‪۶‬ںیم سدص‪۶‬ںیہ۔اؽّ‪۶‬‬
‫ٓا رخ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک ‪۶‬وہظّںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬ؤمرخ۔اؽّ ٓا رخ ‪۶‬امم ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬اخمت ‪۶‬االقًواء ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّقانط ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫قاؿ‪ٓ ۶‬ا دص(ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص)یک‪۶‬دیپاشئ‪۶‬ےس‪۶‬دؽ‪۶‬ۂاّ‪۶‬كْٖ‪۶‬ےلہپ‪٘۶‬اص‪۶‬رعٖ‪۶‬رپ‪۶‬رسج‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪۶‬قاص‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬اھکل‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬ےھجم‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ےنجیھب‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دقا۔ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ۂاّ‪٘۶‬ال‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬دّؽداجیھب‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهالےن‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬وعبمؿ‪۶‬ایک۔‬
‫وخربخشی ‪۶‬دےتی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دّ ‪۶‬انسےت۔اؽّاهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬مکح ‪۶‬ےس ‪۶‬قالےت ‪۶‬اؽّرچام ‪۶‬قاقاٍ۔اؽّؿاۂ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اکقاص‪۶‬‬
‫ّاھک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪ّ۶‬امت ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬ادقاٍ‪۶‬رپ‪۶‬ہبلغ‪۶‬دقااؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬رشَ‪۶‬ؽلضف‪ٚ۶‬ـ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ؽّنیم‪۶‬رپ‪ٓ ۶‬ا اکشّ‪۶‬اایک‪،‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وکیئ‪۶‬ااسی‪۶‬ںیہن‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ت ‪۶‬اجیھب‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ےجیھب‪،‬وضحّ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ومحمد‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬دمحم۔اؽّوضح‪ّ۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬
‫اؽل‪۶‬ؽ ٓا رخ‪۶‬ؽؿاۂ‪۶‬ؽقانط‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬اؽل‪۶‬ؽ ٓا رخ‪۶‬ؽؿاۂ‪۶‬ؽقانط‪۶‬ںیہ۔ہی‪۶‬میظع‪۶‬لساّؿ‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫الحمدلل یالذی یفضلین یعیل یجمیع یالنبینی یحیت یفی دمح‪۶‬اٖ‪۶‬خد‪۶‬ا‪۶‬وک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬رپ‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬دی‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫اسمیوصقیتی‪1‬ھکذا نِل یوقالیروییالتلمساینیعنی ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬قاص‪۶‬اؽّ ‪۶‬تفص‪۶‬ںیہ۔ویٍ ‪۶‬یہ‪۶‬لقن ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاہک‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫قلمساین ‪۶‬ےن ‪۶‬انب ‪۶‬ابعٖ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬یک ‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫ابنیعباسیوظاہرہیانہی ی‬
‫اؽّ اٖ‪۶‬اک‬

‫یتعایلیبمایسماہیا لخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۱۵۱/ ۵‬‬

‫یشرحیالشقاءیللمالعیلیالِارییفصلیفیتشریفیالل ٰ‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 245 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫خرجہیبسندہیایلیابنیعباسیفانی ٰذلكیھویالذیییدلی ؿاۂ ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬قلمساین‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬قك‪۶‬اینپ‪۶‬دنس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬‬

‫ن‬
‫یتعایلیاعلم۔ ی اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬یک‪۶‬ویکہکن‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ظفل‪ّ''۶‬ؽی‪''۶‬داللف‪۶‬رکقاےہ‪۶‬اسیج‬
‫علیہیروییکمایفیالزرقاین‪،‬واللیسبحانہ ٰ‬
‫ہک‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ںیم ےہ‪،‬اؽّاهلل‪۶‬احبست ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وخؿ‪۶‬اجاتنےہ۔ (ؿ)‬
‫قاشب‪۶‬وسص‪۶‬رطص‪۶‬ؽّؽاقاؿ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ذعاصئ‬
‫دحكف‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ؽہ‪۶‬دحكف‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ہلیمج‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬وج‪۶‬یسک‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫ل‬
‫ؽ ّوسل‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬قاےئ۔اؽّایکن‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬اانپ‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬اهلل‪۶‬رپلیضفت‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا۔ہی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬وتمارت‪۶‬ا مٍىٰی‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬افش‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬قاچن‪۶‬احصہب‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اوبدّ‪،‬انب‪۶‬رمع‪،‬انب‪۶‬ابعٖ‪،‬اوبۂریہ‪،‬اجكْ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن۔‬
‫رھپ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬اچّ‪۶‬قاچن‪۶‬رفتمص‪۶‬ےلمج‪۶‬لقن‪۶‬ےئک۔هالہم‪۶‬عسقالین‪۶‬ےن‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین‪۶‬ںیم‪۶‬حتف‪۶‬اابلّی‪۶‬رشج‪۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬اامص‪۶‬هالہم‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬‬
‫ىسغالین‪۶‬ےس‪۶‬اخد‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬کالص‪۶‬اھکل‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬ااحدكف‪۶‬خدہفی‪۶‬ؽیلع‪۶‬رملغٰی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬یھب‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہا‪،‬رگم‪۶‬‬
‫وسادحكف ‪۶‬اجكْ ‪۶‬ؽاوبۂریہ ‪۶‬ےک ‪۶‬ہک ‪۶‬نیحیحص ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽاّد ‪۶‬ےہ ‪۶‬وکیئ ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬وپّی ‪۶‬لقن ‪۶‬ت ‪۶‬یک۔ریقف ‪۶‬لرفاهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہل ‪۶‬ےن ‪۶‬بتک ‪۶‬ریثکہ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وماعض‪۶‬رفتمہق‪۶‬ظٓہبی‪۶‬ؽدیعبہ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رطص‪۶‬ؽّؽاقاؿ‪۶‬ؽوشادہ‪۶‬ؽاتماعبؿ‪۶‬وک‪۶‬عمج‪۶‬ایک۔وت‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬یک‪۶‬رظن‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬وچدہ‪۶۵۰‬احصیب‪۶‬‬
‫یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ےس‪۶‬قاقا‪:‬اوبۂریہ‪،‬خدہفی‪،‬اوب‪۶‬دّداء‪،‬اوباامہم‪٘،‬اكف‪۶‬نب‪۶‬كْقد‪،‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪،‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪،‬اوبدّ‪،‬انب‪۶‬ابعٖ‪،‬اوب‪۶‬‬
‫وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ارعشی‪،‬اوب‪۶‬دیعس‪۶‬خدّی‪،‬ومالیلع‪،‬وعَ‪۶‬نب‪۶‬امكل‪،‬ابعدہ‪۶‬نب‪۶‬اصعـ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬انیعمج۔اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ ‪۶‬اقك‪۶‬یک‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬اک‪۶‬طلًا‪۶‬ریمُ‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬اخمت‪۶‬الشٓاؽ‪۶‬هالہم‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬ىسغالین‪۶‬رھپ‪۶‬اامص‪۶‬هالہم‪۶‬ادمح‪۶‬عسقالین‪۶‬ےن‪۶‬ھچ‪۶‬رطص‪۶‬ہفلتخم‪۶‬یک‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬رتسہ‪۶‬قك‬ ‫قیبطت‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ؽافنسئ‪۶‬اک‪۶‬دعد‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬ںیم رفتمط ًا‪۶‬ؽاّد‪۶‬وہےئ‪۶‬وسہلی‬
‫عــــــہ‪:‬وجہیالرتددیانیاالمامینصیعیلیانہیینتظمیب ایایی رتدد ‪۶‬یک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اامص ‪۶‬عسقالین ‪۶‬ےن ‪۶‬صن ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ااحدكف ‪۶‬ےس ‪۶‬رتسہ ‪۶‬ںیتلصخ ‪۶‬احک ‪۶‬وہیت ‪۶‬ںیہ۔اخل ‪۶‬نکیل ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫ب ٰ ذہیاالحادیثیسبعیعشرةی ی‬
‫ك‬ ‫ك‬
‫دح ف‪ْ ۶‬اّ (قایق‪ْ ۶‬ہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬
‫ك‬

‫‪Page 246 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یربی‬
‫اچنہپقا۔ریقف‪۶‬لرفاهلل‪۶‬ہل‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬کالص‪۶‬رپ‪۶‬اؿالم‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬غلبم‪۶‬امشّ‪۶‬سیت ‪۶‬قك‪۶‬قاقا‪۶‬والحمدلل ّ‬
‫‪۰۳‬‬

‫كْؽاكف‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنعںیم ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ےھجم‪۶‬اقًواء‪۶‬رپ‪۶‬دؽ‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش) ی‬

‫خصلۃ یاھیلکنیفی ایحدیثیالبزاریعنیابنیعباسیفضلتی وتلصخٍ‪۶‬ےس‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬دی‪۶‬یئگ۔ریما‪۶‬اطیشٍ‪۶‬اکّٓ‪۶‬اھت‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬‬

‫‪1‬‬

‫عیلیاالنؽیاءیبخصلتنییکانیشیطاینیکافرایفعانینیاللیعلیہی رپ‪۶‬ریمی‪۶‬دمد ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬وہایگ‪،‬اؽّاہک‪۶‬ہک‪۶‬دؽرسی‪۶‬وک‪۶‬ںیم‪۶‬‬

‫فاسلمیوقالیونسیتیاالخری ی‪2‬وقدیکانیالعددیقبلی ٰذلكی وھبل ‪۶‬ایگوہٍ۔اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬دعتاد ‪۶‬دنپّہ ‪۶‬یھت ‪۶‬رھپ ‪۶‬احظف ‪۶‬ےن ‪۶‬دؽ‪۶‬‬
‫خمسۃیعشریفالحافظیضمیالخصلتنییوجعل ایسبعیعشرةی ںیتلصخ‪۶‬اےکن‪٘۶‬اھت‪۶‬طال‪۶‬رک‪۶‬اںیہن‪۶‬رتسہ‪۶‬انب‪۶‬دقا۔ ریمُ‪۶‬كْدقك‪۶‬وھبیل‪۶‬‬
‫وعندییفیعدیالمنسیۃیخصلۃیبحیال ایتاملیظاھریلجوازی وہیئ‪۶‬تلصخ‪۶‬وک‪۶‬اگل‪۶‬تلصخ‪۶‬امشّرکےن‪۶‬ںیم‪۶‬قالم‪۶‬ؿاۂےہ‪،‬اٖ‪۶‬‬
‫ےئل‪۶‬ہک‪۶‬نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ایہن‪۶‬وتلصخٍ‪۶‬ںیم ےس‪۶‬اقك‪۶‬وہنج‪۶‬اک‪۶‬ےلہپ‪۶‬امشّ‪۶‬‬
‫انیتکونیبعضیماعدتیوقولیالزرقاینییھیمبنیۃیفیروایۃی‬
‫ایک‪۶‬اجاکچ‪۶‬ےہ۔اؽّّّاقین‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ںیتلصخ‪۶‬داللئ‪۶‬الًيؾہ ‪۶‬ںیم‬
‫الؽی یقیفیالدالئلیعنیابنیعمریومرفوعرایفضلتیعیلیاٰدمی‬
‫یقہیب ‪۶‬یک ‪۶‬اٖ ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ںیم ایبٍ ‪۶‬وہیئ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وج ‪۶‬انب ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫بخصلتنییکانیشیطاینیکافرافاعانینیاللیعلیہیحیتیاسلمی‬
‫امہنع ‪۶‬ےس ‪۶‬رموفهًا ‪۶‬رمؽی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ےھجم ‪۶‬آ دص ‪۶‬رپ ‪۶‬دؽ ‪۶‬وتلصخٍ ‪۶‬ےس ‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬‬
‫دی‪۶‬یئگ۔ریما‪۶‬اطیشٍ‪۶‬اکّٓ‪۶‬اھت‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ریمی‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دمد‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬‬ ‫وکانیازوایجیعو ریناییلیکانیشیطانی ی‬

‫اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬وہایگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ریمی‪۶‬ویبقاٍ‪(۶‬قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالرا بعیالقصلیالثاینیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۱۵۲/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالرا بعیالقصلیالثاینیالمکتبیاالسالیمیبیوت‪۱۵۲/ ۲‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 247 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ال ٰعلمنی۔ہی‪۶‬یھب‪۶‬ایہن‪۶‬دؽ‪۶‬اامومٍ‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وغبّ‪۶‬اکلم‪۶‬عبتت‪۶‬ااحدكف‪۶‬رکُ۔نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬‬
‫قاےئ۔احالہکن ‪۶‬ریقف ‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬امکل‪۶‬صحفت ‪۶‬یک ‪ ّٓ۶‬ت‪،‬ت ‪۶‬ھجم ‪۶‬ےسیج ‪۶‬وکقاہ‪۶‬د‪ٚ‬ـ ‪۶‬اقرص ‪۶‬اک رظ ‪۶‬یک ‪۶‬قاصق ‪۶‬قالٖ‪۶‬ںیم دالخ۔ارگ‪۶‬‬
‫وکیئ‪۶‬اعمل‪۶‬ؽعیس‪۶‬االؿالم‪۶‬ارقتساّ‪۶‬رپ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬وت‪۶‬بجع‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬دعد‪۶‬رطص‪۶‬ؽامشّ‪۶‬ذعاصئ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬كْھ‪۶‬اجےئ۔دصق‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬انی‬
‫عــــــہ‪۰‬‬
‫‪۶‬ؽ‬ ‫شاءیاللیالعزیز‪۶‬اٖ‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اٍ‪۶‬سملئ‪۶‬ریثکہیعــــــہ‪۶۲‬ےک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬دیحّ ٓا قادیعــــــہ‪۶۱‬ؽولگنبّی‬
‫ریمی‪۶‬اعمؽٍ ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہکبج‪۶‬آ دص‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬اک‪۶‬اطیشٍ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬اھت‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬ہحفص‪۶‬احہیش‪۶‬زگہتش) ی‬

‫ویبی‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اخمفل‪۶‬یھت۔‬ ‫یکافرایوکانتیزوجتہیعونایعلیہ‪1‬ی۔ ی‬
‫اٰدم ر‬
‫اقول‪:‬الیعرییعنیبحثیالنیالکالمی ٰھ نایفیالتقضیلیعیلی ںیم‪۶‬اتہک‪۶‬وہٍ‪۶‬ہی‪۶‬ثحب‪۶‬ےس‪۶‬اخیل‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اہیٍ‪۶‬کالص‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬‬
‫یلیاالنؽیاءیطرا یواختصاصہیصیلی رپ‪۶‬اتیلضف‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬ہکبج‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬رپ‪۶‬اتیلضف‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ّ‬ ‫اٰدمیوثمیفیالتقضیلیع‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلمیباعانۃ یاالزواج یمن یبنییاالنؽیاءی قاُّ‪۶‬ںیم۔اؽّیبن‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬ااعكف‪۶‬اّؽاج‪۶‬‬
‫الل ٰ‬
‫قاطب رۃ ییحتاج یایل یثبوت‪،‬وبالجملۃ یالیلزم یمن یھذا یانی ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ‪۶‬ااصتخص‪۶‬اتحمج‪۶‬وبثؿ‪۶‬ےہ۔خالہص‪۶‬‬
‫ہی‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬الّص‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬ہک‪۶‬وھبل‪۶‬اجےن‪۶‬ؽایل‪۶‬تلصخ‪۶‬یہی‪۶‬‬
‫نکونیالمنسیۃیھویھذہیواذایلمییتبنییاالمرجازیانیتکونی‬
‫ےہ۔ اؽّذـ ‪۶‬اعمطلہ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ت ‪۶‬وہا ‪۶‬وت‪۶‬نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬تلصخ‪۶‬زگہتش‪۶‬‬
‫احدییمایمرتیفالییحسنیعدھایمقرزة۔واللیتعا ٰیلیاعلم۔‬
‫وتلصخٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬یہ ‪۶‬اقك ‪۶‬وہ‪،‬انچہچن ‪۶‬اٖ ‪۶‬وکاگل ‪۶‬تلصخ ‪۶‬امشّ ‪۶‬رکقا‪۶‬‬
‫ی‬
‫نسحتسم‪۶‬ںیہن ےہ۔ اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وخؿ‪۶‬اجاتن‪۶‬ےہ۔‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬
‫عــــــہ‪:۲‬ینعی ‪۶‬تسب ‪۶‬ؽمتفہ ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬اچّدہ ‪۶‬اّ ‪۶‬دیحّ ٓا قاد ‪۶‬ؽاچّاّ ‪۶‬ریخ ‪۶‬آ قاد‪ ۶‬ینعی‪۶‬اتسسیئ‪۶‬ےلئسم‪۶‬وچدہ‪۶‬دیحّ ٓا قاد‪،‬اچّ‪۶‬ریخ‪۶‬آ قاد‪،‬قاچن‪۶‬ایس‪۶‬رہش‪۶‬اؽّاقك‪۶‬‬
‫دباویٍ‪۶‬ےس‪۶‬ہکبج‪۶‬قایق‪۶‬قایق‪۶‬رہشؽٍ‪۶‬ےس‪۵۲۶‬عوہ(ؿ)‬ ‫ؽجنپ‪۶‬اّںی‪۶‬رہش‪۶‬ؽقك‪۶‬اّ‪۶‬دباویٍ‪۶‬ؽقایق‪۶‬اّ‪۶‬قایق‪۵۲۶‬عوہ۔ ی‬
‫عــــــہ‪:۲‬رمہلس‪۶‬ومولی‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬اصذـ‪۶‬اقدّی‪۶‬اّ‪۶‬رپےلھب‪۶‬علض‪۶‬دیحّ ٓا قاد۔‬
‫عــــــہ‪:۰‬رمہلس‪۶‬ومولی‪۶‬دیس‪۶‬رخف‪۶‬ادلنی‪۶‬اصذـ‪۶‬ؽاظع‪۶‬وصیف‪۶‬اّ‪۶‬داڈنمکكولگْی‪۶۵۲۶‬عوہ۔‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالرا بعیالقیصیلیالثاینیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۳۲/ ۱‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 248 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اجنپؿ ‪۶‬ؽاطلسٍ ‪۶‬وپّؽریخ‪ٓ ۶‬ا قادؽریغاہ‪۶‬قالد ‪۶‬اؽّاخص‪۶‬رہش‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّاٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ومقگٌٔی‪۶‬ویک‪۶‬ہج‪۶‬ےس‪۶‬كْاعكف ‪۶‬االدقاص‪۶‬‬

‫افالدقاص‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ‪۶‬وعتقی‪۶‬ںیم ڑپُ‪۶‬ںیہ‪۶‬وحبل‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّٓ۶‬ام‪۶‬قارک‪۶‬اٖ ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬عمج‪ُ ۶‬فٓص‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬بنامیالبحثی‬
‫القاحصیعنیطرقیحدیثیالخصائص ا وھٍ‪،‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم ۂ‪۶‬رطقی‪۶‬ؽّؽاكف‪۶‬وک‪۶‬لصفم‪۶‬خدااگت ‪۶‬لقن‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬احہلص‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫دقُّ‪۶‬کالص‪۶‬رکؽٍ‪،‬وباللیالتوفیقیالربیغیہ(اؽّاهلل‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وساوکیئ‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ںیہن۔ؿ)۔‬
‫اہیٍ‪۶‬وخبَ‪۶‬وطتلی‪۶‬رصَ‪۶‬دصّ‪۶‬ااحدكف‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬ےھجم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬ؽوجہ‪۶‬رپ‪۶‬لیضفت ‪۶‬‬
‫یلم‪،‬ےھجم‪۶‬ؽہ‪۶‬وخایبٍ‪۶‬اطعوہ ںی‪۶‬وج‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬قا ںی۔ہک‪۶‬اٖ‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬اک‪۶‬وصقمد‪۶‬اےنت‪۶‬یہ‪۶‬قاّہ‪۶‬ےس‪۶‬احک ۔وللیالحمد۔اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ملسم ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ظٓا ‪۶‬كْاّ ‪۶‬ےن ‪۶‬لسود ‪۶‬دیج‪،‬اؽّانب ‪۶‬رجری ‪۶‬ؽانب ‪۶‬ایب ‪۶‬احمت ‪۶‬ؽانب ‪۶‬رمدؽہی ‪۶‬ؽكْاّ ‪۶‬ؽاوبلًلی ‪۶‬ؽیقہیب ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬رعماج‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪،‬رطقی‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬فضلتیعیلیاالنؽیاءیبست‪1‬۔ںیم‪۶‬ھچ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬رپ‪۶‬لیضفت‪۶‬دقا‪۶‬ایگ۔‬
‫دؽص‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬اؽّّادئ‪:‬لمییعط ایکانیقبیل‪2‬۔ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ؽہ‪۶‬اضفلئ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬ےلم۔‬
‫وسص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬فضلینیریب ٍ ی‬
‫یبست‪3‬۔ےھجم‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬ھچ‪۶۲‬قاوتٍ‪۶‬ےس‪۶‬لیضفت‪۶‬دی۔‬
‫خدہفی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ادمح‪،‬ملسم‪،‬لسایئ‪،‬انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪،‬انب‪۶‬زخہمی‪،‬یقہیب‪،‬اوب‪۶‬میعن‪ّ۶‬اؽی‪:‬فضلنایعیلیالناسیبثلثی‪4‬۔ںیمہ‪۶‬‬
‫نیت‪۶۰‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬امتص‪۶‬ولوگٍ‪۶‬رپ‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬وہیئ۔‬

‫صیالکربییبحوالہیالبزاریعنیایبیھیریرةیبابیاختصاصہی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یصحیحیمسلمیکتابیالمساجدیومواضعیالصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۵۵/ ۵۶‬الخصائ‬

‫صیلیاللیعلیہیوسلمیبشرحیالصدریرمکْ‪۶‬اہلسًـ ‪۵۵۲/ ۲‬‬

‫یالکربییبحوالہیالبزا ریعنیایبیھیریرةیبابیاختصاصہیصیلیاللیعلیہیوسلمیبشرحیالصدریرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۵۵۲/ ۲۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یالخصائص‬

‫یالکربییبحوالہیالبزا ریعنیایبیھیریرةیبابیاختصاصہیصیلیاللیعلیہیوسلمیبشرحیالصدریرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۵۵۲/ ۲۶‬‬

‫ٰ‬ ‫‪3‬یالخصائص‬
‫عیالصل ٰوة یدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۵۵/ ۵۶‬کزنایلعمالیبحوالہیطیوحمیونیوا بنیخزیمۃیدحكف‪ ۰۵۵۵۲۶‬یوی‬
‫ی‬ ‫‪ 4‬یصحیحیمسلمیکتابیالمساجدیومواض‬

‫‪ ۵۱۰۱۵‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوت ی‪۰۳۵ /۵۵‬ؽ‪،۰۰۵‬المصنفیالبنیایبیشؼبۃیکتابیالقضائلیدحكف ‪ ۰۵۲۰۳۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوت ی‪،۰۳۴/ ۲‬‬

‫صحیحیا بنیخزیمۃیجماعیابوابیالؾیممیدحكف‪۲۲۰۶‬المکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۰۰/ ۵‬دالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیماجاءیفیتحدثیرسولیاللی‬

‫صیلیاللیعلیہیوسلمیبنعمۃیربہیدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۰۳۱/ ۱‬‬
‫‪Page 249 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوب‪۶‬دّداء‪۶‬ےس‪۶‬ربطاین‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪:‬فضلتیباربعی‪1‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اچّ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬قایئ۔اوب‪۶‬اامہم‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬یھب‪۶‬اںیہن‪۶‬وظفلٍ‪۶‬‬
‫ن‬
‫ےس‪۶‬رشؽم‪۶‬ےہ‪:‬اخرجہیاحمدیوالؽیہیقی‪2‬ادمح‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔ؿ)٘اكف‪۶‬نب‪۶‬كْقد‪:‬‬
‫ںیم ‪۶‬قاچن ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےس ‪۶‬اقًواء ‪۶‬رپ ‪ْ۶‬ػولـ ‪۶‬دقاایگ۔(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬ربطاین ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫فضلتیعیلیاالنؽیاءیبخمس۔رواہیالطرباینی‪3‬۔ ی‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪:‬‬
‫اعطیتیخمسایلمییعط نیاحدقبیل۔رواہیالبخارییوی ںیم‪۶‬قاچن‪۶‬زیچںی‪۶‬دقا‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬ںیلم(اٖ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ر‬
‫یراّی‪،‬ملسم‪۶‬اؽّلسایئ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫مسلمیوالنسائی‪4‬۔ ی‬
‫دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬ااعلص‪:‬‬
‫ادمح‪،‬كْاّ‪۶‬اؽّیقہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬حیحص‪۶‬اانسد‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت۔(ؿ)‬ ‫عندیاحمدیوالبزاریوالؽیہیقیباسنادیصحیح۔ ی‬
‫اوب‪۶‬دّ‪،‬ادمح‪،‬داّیم‪،‬انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪،‬اوب‪۶‬لًلٰی‪،‬اوب‪۶‬میعن‪،‬یقہیب‪،‬كْاّ‪۶‬قاانسد‪۶‬دیج‪،‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬احمدیوالبخارییفیالتاریخیوالطرباینیوالثلثۃی‬
‫االخرییفیحدیثیبسندیحسن(ادمح ‪۶‬اؽّ ‪۶‬یراّی ‪۶‬ےن ‪۶‬قاّخی ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّربطاین ‪۶‬اؽّنیت ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬اقك ‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬دنس ‪۶‬نسح ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اھت۔ؿ)‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیطبیعنیایبیالدرداءیدحكف‪ ۰۵۵۰۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۰/ ۵۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یمسند یاحمد یبن یحنبل یعن یایب یامامۃ یالبا یھیل یالمکتب یاالسالیم یبیوت ی‪،۲۱۲/ ۱‬کزنالعمال یبحوالہ یھق یعن یایب یامامۃ یالبا یھیل یدحكف‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪۰۵۵۰‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۰/ ۵۵‬‬
‫یالمعجمیالکبییعنیسائبیبنییزیدیعنیایبیامامۃیالباھییلیدحكف ‪۲۲۳۰‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۵۱۱/ ۳‬‬
‫‪3‬‬

‫یالبخارییکتابیالؾیممیوقولہیتعایل یفلمیتجدیوامایءیالخیدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۴/ ۵‬صحیحیمسلمیکتابیالمساجدیومواضعی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 4‬یصحیح‬

‫الصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵۵/ ۵‬سننیالنسائییکتابیا لغسلیوالؾیممیبابیالؾیممیبالصعیدیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ ‪۳۰/ ۵‬‬

‫‪Page 250 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوب‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬احمدیوابنیایبیشؼبۃیوالطرباینیباسنادیحسن(ادمح‪،‬انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬اؽّ‪۶‬ربطاین‪۶‬دنس‪۶‬نسح‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت۔ؿ)‬
‫ابویسعیدیالطرباینیفیاالوسطیبسندیحسن(ربطاین‪۶‬اؽطس‪۶‬ںیم‪۶‬دنس‪۶‬نسح‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت۔ؿ)‬
‫ومیٰل ‪۶‬یلع ‪۶‬عندیالبزاریوایبینعیم(كْاّ ‪۶‬اؽّاوب ‪۶‬میعن ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك۔ؿ)اٍ ‪۶‬ھچ‪ّ۶ ۲‬ؽاقاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھب ‪۶‬قاچن ‪۶‬یہ ‪۶‬زیچںی ‪۶‬درک‪ّٓ۶‬ام ںی ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫وضحّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬قا ںی۔اؽل‪1۶‬ؽقاین ‪ 2‬ںیم‪۶‬احدیقبیل ےہ۔قالف ‪3۶‬ںیم‪۶‬االنؽیاء۔اؽّ ‪ّ۶‬ادئ‪۶‬‬
‫قاویقٍ‪۶‬ںیم‪۶‬نیبیقبیل‪۶‬ےہ۔اؽّ‪۶‬احک ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ابعّوتٍ‪۶‬اک‪۶‬ؽادح۔اؽّ‪۶‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج ےس‪۶‬رطقی‪۶‬دؽص‪۶‬ںیم‪۶‬ےب‪۶‬نیعت‪۶‬دعد‪۶‬‬
‫ےہ‪:‬‬
‫ےھجم‪۶‬ؽہ‪۶‬طال‪۶‬وج‪۶‬یسک‪۶‬یبن‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬قاقا۔‬ ‫اعطیتیمالمییعطیاحدیمنیاالنؽیاءی ی‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبدیاللیبنیعمرویبنیالعاصیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۲۲ /۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یمسندیاحمدیبنیحنبل یعنیایبیذر یریضیاللیتعایل یعنہ یالمکتبیاالسالیمیبیوت ی‪،۵۲۵/ ۱‬الرتغیبیوالرتھیبیفصلیفیالشقاعۃیوغیہای‬

‫مصطیفیالبایبیرصم ‪،۰۰۰/ ۰۶‬کزنیالعمالیبحوالہیالداریمیوغیہیدحكف ‪ ۰۲۳۲۵۶‬یمؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪،۰۰۴/ ۵۵‬اتحافیالسادةیالمتِنیی‬
‫بحوالہیایبییعیلیوغیہیصقۃیالشقاعۃیداریالقکریبیوت ی‪،۰۴۴/ ۵۳‬المصنفیالبنیایبیشؼبہیکتابیالقضائلیدحكف‪۰۵۲۰۵۶‬یداریالکتبیالعلمیۃی‬

‫بیوتی‪۰۳۴/ ۲‬‬
‫‪3‬یالتاریخیالکبییرتہمج‪۲۵۱۲۶‬یسالمیابویحمادیداریالبازمکہیالمکرمہی‪،۵۵۰/ ۰‬الخصائصیالکربییعنیایبیذریبابیاختصاصہیصیلیاللیتعایلیعلیہی‬

‫وسلمیبالمِامیالمحمودیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬دنہ‪۲۲۰/ ۲۶‬‬
‫‪Page 251 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫(انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬یک۔ؿ)۔‬ ‫اخرجہیابنیایبیشؼبۃی‪1‬۔ ی‬
‫رطقی‪۶‬وسص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اعطیتیاربعایلمییعط نیاحدیمنیانؽیاءیاللی ٰ‬
‫تعایلی ےھجم ‪۶‬اچّ ‪۶‬زیچںی ‪۶‬اطع ‪۶‬وہ ںی ‪۶‬ہک ‪۶‬ھجم ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬یسک ‪۶‬یبن ‪۶‬اهلل ‪۶‬وک ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫شن‬
‫ںیلم۔(ادمح‪۶‬ؽ‪۶‬یقہیب‪۶‬ےندنس‪۶‬نسح‪۶‬ےک٘اھت اٖ یک‪ْ ۶‬جی‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔‬ ‫قبیلیاخرجہیاحمد‪2‬والؽی یقیبسندیحسن۔ ی‬
‫ؿ)‬
‫انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬رطقی‪۶‬دؽص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ںیم ‪۶‬دؽ ‪۶‬قاوتٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬امتص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬رپ ‪ْ۶‬ػولـ ‪۶‬دقا ‪۶‬ایگ۔(كْاّ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫فضلتیعیلیاالنؽیاءیبخصلتنی۔اخرجہیالبزار‪3‬۔ ی‬
‫ن‬
‫یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫وعَ‪۶‬نب‪۶‬امكل‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬قاچن‪۶‬ںیہ۔رگم‪۶‬ویٍ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ْػول‬
‫اعطؼنا یاربعالم ییعط ن یاحدکان یقبلنا یوسألت یریبی ںیمہ‪۶‬اچّ‪ ۶‬وًَ‪۶‬ںیلم‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬دی‪۶‬ںیئگ۔‬
‫اؽّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاوچنںی ‪۶‬امیگن ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ےھجم‪۶‬‬ ‫الخامسۃیفاعطانی ای‪(4‬ویھیمایھ)۔ ی‬
‫اطعّٓامیئ‪،‬اؽّؽہ‪۶‬وت‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪،‬ینعی‪۶‬اٖ‪۶‬قاوچنںی‪۶‬وخیب‪۶‬اک‪ ۶‬انہ‪۶‬یہ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔‬
‫رھپ‪۶‬اچّ‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬ؽہ‪۶‬سیفن‪۶‬قاوچنںی‪۶‬ویٍ‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امیئ‪:‬‬
‫سألتیریبیانیالیلِاہیعبدمنیامیتییوحدہیاالیادخلہی ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےس‪۶‬اماگن‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ ‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬دنبہ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫وتدیح‪۶‬رکقا ‪۶‬وہا ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬ےلم‪۶‬رگم ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬وک ‪۶‬دالخ‪۶‬تشہب‪۶‬‬ ‫الجنۃ۔اخرجہیابویع ٰ ی‬
‫یل‪5‬۔ ی‬
‫ن‬
‫ّٓامےئ‪۶‬اوبیلعی‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬

‫یالمصنفیالبنیایبیشؼبۃیکتابیالقضائلیدحكف‪۰۵۲۰۳۶‬یداریالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳۴/ ۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یمسندیاحمدیحنبلیعنیعیلیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۱۴/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یالمواہبیاللدنیۃیبحوالہیالبزا ریعنیا بنیعباسیالمِصدیالرا بعیالقصلیالثاینیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۵۲/ ۲‬‬

‫‪3‬‬

‫یاالحسانیبرتتیبیصحیحیا بنیحبانیعنیعوفیبنیمالكیدحكف‪۲۰۲۱۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۳۰/ ۵‬‬

‫‪4‬‬

‫یاالحسانیبرتتیبیصحیحیا بنیحبانیعنیعوفیبنیمالكیبحوالہیایبییعیلیدحكف‪۲۰۲۱۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۳۰/ ۵‬‬

‫‪5‬‬

‫‪Page 252 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ابعدہ‪۶‬نب‪۶‬اصعـ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیخرجیفِالیانی ربجلی‪۶‬ےن‪۶‬ریمُ‪۶‬قاٖ‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قاۂ‪۶‬ہولہ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫انیالنیبیص‬
‫جربیل یاتاین یفِال یاخرج یفحدث یبنعمۃ یالل یالیتی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ؽہ‪۶‬ااسحٍ‪۶‬وج‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ےئک‪۶‬ںیہ‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امےیئ۔رھپ‪۶‬‬
‫انعمیب ایعلیكیفبشرینیبعشرلمییؤت اینیبیقبیل۔ی ےھجم ‪۶‬دٖ ‪۶‬وتلیضفٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ظٓدہ ‪۶‬دقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ھجم ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬یسک ‪۶‬ےن ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫قا ںی۔(انب‪۶‬ایب‪۶‬احمت‪۶‬اؽّامثعٍ‪۶‬نب ‪۶‬دیعس‪۶‬داّیم‪۶‬ےن‪۶‬کتابیالردی‬
‫اخرجہیابنیایبیحاتم‪1‬یوعثمانیبنیسعیدیالداریمیفی‬
‫ن‬
‫عیلیالجہمیہ ںیم‪۶‬اؽّاوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫کتابیالردیعیلیالج میۃیوابوینعیم۔ ی‬
‫اٍ‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪۶‬یہ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬قاكف‪۶‬وہیئگ‪۶‬ہک‪۶‬ادعاد‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ںیم‪۶‬رصح‪۶‬رماد‪۶‬ںیہن‪،‬ںیہک‪۶‬دؽ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪،‬ںیہک‪۶‬نیت‪،‬ںیہک‪۶‬اچّ‪،‬ںیہک‬
‫عــــــہ‪۱‬‬
‫‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫قاچن‪،‬ںیہک‪۶‬ھچ‪،‬ںیہک‪۶‬دٖ یعــــــہ‪،۲‬اؽّذؼيغۃً‪۶‬وس‪۶‬اؽّدؽ ‪۶‬وس‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬ااہتن‪۶‬ںیہن۔اامص‪۶‬هالہم‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬دقٖ ‪۶‬رسہ ی‬
‫ذعاصئ‪۶‬ربکٰی‪۶‬ںیم‪۶‬اّاھیئ‪۶‬وس‪۶‬ےک‪۶‬ظٓا ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬عمج‪۶‬ےئک۔اؽّہی‪۶‬رصَ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬اھت‪،‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ّقادہ ‪۶‬ملع ‪۶‬ؽاےل ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬اجےتن ‪۶‬ےھت۔اؽّاملعےئ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ےس ‪۶‬املعےئ ‪۶‬قانط ‪۶‬وک ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬ولعمص ‪۶‬ےہ۔رھپ ‪۶‬امتص ‪۶‬هلؾص ‪۶‬اعمل ‪۶‬امظع ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ۂاّؽٍ‪۶‬زنمل‪۶‬ادرھ‪۶‬عطقنم‪۶‬ںیہ۔‪۶‬سج‪۶‬دقّ‪۶‬وضحّ‪۶‬اےنپ‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽذعاصئ‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ‪۶‬دؽرسا‪۶‬ایک‪۶‬اجےن‪۶‬‬
‫‪(2"‬كشیب‪۶‬اہمتُّ‪۶‬‬ ‫اگ‪،‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ملع‪۶‬ؽاال‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬ؽومیٰل‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪"،‬‬
‫ّؿ‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬طًىہٰی‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫عــــــہ‪:۵‬اجعكف‪۶‬اطلفئ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ریقف‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اٍ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ےس‪۶‬سیت‪۶۰۳‬اخےص‪۶‬عمج‪۶‬وہےئ‪۶‬کمایمر(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬زگّا۔ؿ)اؽّدؽ‪۶‬ےس‪۶‬دٖ‪۶‬‬
‫قك‪۶‬وج‪۶‬ادعاد‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬ںیم آ ےئ‪۶‬اںیہن عمج‪۶‬ےئک‪۶‬وت‪۶‬سیت‪۶۰۳‬یہ‪۶‬آ ےت‪۶‬ںیہ‪۵۲۶‬عوہ۔‬
‫عــــــہ‪:۲‬رضحؿ ‪۶‬ؽاال‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ ‪۶‬ااملخد ‪۶‬ےن ‪۶‬یھب ‪۶‬النِاوةیالنِویۃیفیالخصائصیالنبویۃ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك‪۶‬ہلمج‪۶‬اصلزہ ‪۶‬درک ‪ّٓ۶‬امقا۔جزایاللی‬
‫علماءیاالمۃیخییجزاءیاٰمنی ‪۶۵۲‬عوہ(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬املعےئ‪۶‬اعـ‪۶‬وک‪۶‬رتہبنی‪۶‬زجاء‪۶‬اطعّٓامےئ۔آ نیم۔ؿ)‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۴۴/ ۲۶‬‬
‫یالکربییبابیاختصاصہیصیلیالل ٰ‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۱۰‬‬
‫‪Page 253 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪"‬‬ ‫سج ‪۶‬ےن ‪۶‬اںیہن ‪۶‬ۂاّؽٍ ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬اعہیل ‪۶‬ؽخاللئ ‪۶‬اغہیل ‪۶‬دےیئ‪،‬اؽّےب ‪۶‬دح ‪۶‬ؽےب ‪۶‬امشّ ‪۶‬ادبال ٓاقاد ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪ّ۶‬ےھک‪ "،‬‬
‫ن‬
‫‪(1‬اؽّكشیب‪۶‬یلھچپ‪۶‬ڑھگی‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ ۶‬ہلی‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ۔ؿ)۔ایس‪۶‬ےئل‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬انجؿ‪۶‬دصقی‪۶‬اربک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یایابابکریلمییعلمینیحِیِۃیغییریب۔ذکرہیالعالمۃی اےب‪۶‬اوبرکب!‪۶‬ےھجم‪۶‬كیھٹ‪۶‬اھٹك‪۶‬اسیج‪۶‬ںیم وہٍ‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ل‬
‫وسا ‪۶‬یسک‪۶‬ےن ‪۶‬ت ‪۶‬اچہپقا(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬هالہم ‪۶‬افیس ‪۶‬ےن‪۶‬اطمعل‪۶‬ا مشٔاؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫القایسیفیمطالعیالمسرات‪2‬۔ ی‬
‫درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫دقبّ‪۶‬شنیب‪۶‬وخد‪۶‬ۂ‪ ۶‬کسِ‪۶‬دنک‪۶‬ادّاك‬ ‫رتا‪۶‬انچٍ‪۶‬ہک‪۶‬وتیئ‪۶‬دقدہ‪۶‬اجک‪۶‬دنیب‪۶‬‬ ‫؂‬
‫(ےھجت‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬وت‪۶‬ےہ‪۶‬وکیئ‪۶‬آ ھکن‪۶‬ےسی‪۶‬دھکی‪۶‬یتکس‪۶‬ےہ‪،‬ۂ‪۶‬وکیئ‪۶‬اینپ‪۶‬انیبیئ‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬ادّاك‪۶‬رکقاےہ۔ؿ)‬
‫یتعایلیعلیكیوع ٰیلیاٰلكیواصحابكیاجمعنی۔ ی‬
‫صیلیالل ٰ‬
‫ؿ‪۶‬ہبطخ‬
‫قاشب‪۶‬اہچّص‪ٓ ۶‬ا قاّ‪۶‬احصہب‪۶‬ؽہیقب‪۶‬وموعدا ِ‬
‫ّؽاكف‪۶‬اؽیٰل‪:۵‬یقہیب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیا کرمیالخلقیعیلی كشیب‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫انیمحمداصیلیالل ٰ‬
‫امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽرکاعـ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ںیہ۔‬ ‫اللییویمیالِیامۃ‪3‬۔ ی‬
‫ّؽاكف‪۶‬دؽص‪:۲‬ادمح‪،‬كْاّ‪،‬ربطاین‪۶‬لسود‪۶‬اقثؿ‪۶‬ایس‪۶‬انجؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫ینظریایل یقلوبیالعبادیفاختاریمن ایقلبی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬دنبؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دولٍ رپ ‪۶‬رظن ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬وت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫انیاللیتعایل‬
‫ٰ‬
‫ےس‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‬ ‫محمدیصیلیاللی ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/ ۵۰‬‬
‫یمطا لعیالمسراتیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قادص‪۵۲۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یالکربییبحوالہیا لؽیہیقیبابیاختصاصہیصیلیاللیعلیہیوسلمیبشرحیالصدریرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۵۵۴/ ۲۶‬‬

‫ٰ‬ ‫‪3‬یالخصائص‬

‫‪Page 254 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬دل ‪۶‬وک ‪۶‬دنسپ ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اےس ‪۶‬اینپ ‪۶‬داؿ ‪۶‬رکمی ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل‪۶‬‬ ‫تعایلیعلیہیوسلمیفاصطقاہیلنقس ٖہی‪1‬۔ ی‬
‫ٰ‬
‫نچ‪۶‬ایل۔‬
‫عــــــہ‬
‫ّؽاكف‪۶‬وسص‪:۰‬داّیم‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪٘۶‬الصی ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫انیا کرمیخلیِۃیاللیعیلیاللیابوالِاسمیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلی كشیب‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رمہبت‪۶‬ؽ ؽ‬
‫اجہـ‪۶‬ؽاےل‪۶‬اوبااقلمس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیہ۔‬ ‫علیہیوسلم‪2‬۔ ی‬
‫ّؽاكف‪۶‬اہچّص‪:۰‬انب‪۶‬دعس‪۶‬قیرقی‪۶‬اجمدل‪ٍٚ۶‬ىی‪۶‬نع‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬نب‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬الشقاؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪ّ،‬قد‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬لیفن‪۶‬ےتہک‪۶‬ےھت‪:‬ںیم‪۶‬‬
‫٘اص‪۶‬ںیم‪۶‬اھت‪،‬اقك ‪ّ۶‬اہـ ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ ‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اہک ‪۶‬ےھجم‪۶‬كف ‪۶‬رپیتس‪۶‬ؽوہیدكف ‪۶‬ؽرصناتین‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬رفنؿ ‪۶‬ےہ۔اہک‪:‬وت‪۶‬مت‪۶‬دنی‪۶‬‬
‫اكْامیہ‪۶‬اچےتہ‪۶‬وہ‪،‬اُ‪۶‬الہ‪۶‬طکہ‪۶‬ےک‪۶‬اھبیئ‪۶٫!۶‬مت‪۶‬ؽہ‪۶‬دنی‪۶‬امےتگن‪۶‬وہ‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬ںیہک‪۶‬ںیہن‪۶‬ےلم‪۶‬اگ‪،‬اےنپ‪۶‬رہش‪۶‬وک‪۶‬ےلچ‪۶‬اجؽ‪،‬‬
‫فان ینؽیا ییبعث یمن یقومك یف یبلدك ییأیت یبدینی ہک ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬وقص‪۶‬ےس ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬رہش‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪۶‬یبن ‪۶‬وعبمؿ ‪۶‬وہاگ ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫اكْامیہ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽا س ض ‪۶‬اک ‪۶‬دنی ‪۶‬فینح ‪۶‬الےئ ‪۶‬اگ‪،‬ؽہ ‪۶‬امتص ‪۶‬اہجٍ‪۶‬‬ ‫ابراھیمیبالحنیقۃیوھویا کرمیالخلقیعیلیاللی‪3‬۔ ی‬
‫ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وک‪۶‬زعكْ‪۶‬ےہ۔‬
‫ہی‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪۶‬ومدحاٍ‪۶‬اجتیلہ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬اصرٌٔادُ‪۶‬دیعس‪۶‬نب‪ّ۶‬قد‪۶‬اہلج‪۶‬احصہب‪۶‬ؽرشعہ‪۶‬رشبمہ‪۶‬ےس۔ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬‬
‫انیعمج۔‬
‫ّؽاكف‪۶‬مجنپ‪:۱‬انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬قاافدہ‪۶‬نیسحت‪۶‬اؽّاحمک‪۶‬ہب‪۶‬رصتحی‪۶‬حیحصت‪۶‬اؽّاوب‪۶‬میعن‬
‫عــــــہ‪:‬حجۃیابنیحجریفیشر حیالہمزیۃی۔ ی‬
‫ی‬

‫‪1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبداللیبنیمسعودیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۳۵/ ۵‬البحرالزخار(مسندیالبزار)مسندیعبداللیبنیمسعودی‬

‫دحكف‪۵۳۳۲۶‬یمکؾبۃیالعلومیوالحکمیمدینۃیالمنورہی‪،۵۵۵/ ۱‬المعجمیالکبییدحكف‪۴۱۵۰۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۵۲۵/ ۵‬‬

‫یالکربییبحوالہیا لؽیہیقیبابیاختصاصہیصیلیاللیعلیہیوسلمیبشرحیالصدریرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۵۵۴/ ۲‬‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یالخصائص‬

‫الطبِاتیالکربییذکریعالماتیالنبوةیفیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیدا ریصادریبیوتی‪۵۲۲/ ۵‬‬

‫‪3‬‬
‫ٰ‬ ‫ی‬

‫‪Page 255 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ؽرخالكی ‪۶‬اوب ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ارعشی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪،‬اوبؿالف ‪۶‬دنچ ‪۶‬رسداّا ٍِ ‪۶‬ظٓشی ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬كلم ‪٘۶‬اص ‪۶‬وک ‪۶‬ےئگ‪،‬وضحّ ‪۶‬رپ ‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬رمہاہ ‪۶‬رشتفی ‪ّٓ۶‬ام ‪۶‬ےھت‪،‬ذـ ‪۶‬وصہعم ‪ّ۶‬اہـ ‪۶‬ینعی ‪۶‬ریحبا ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ارتُ‪ّ،‬اہـ ‪۶‬وصہعم ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫لکن‪۶‬رکاٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬وج‪۶‬اقہلف‪۶‬اجقا‪۶‬اھت‪ّ۶‬اہـ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬ت ‪۶‬اصال‪۶‬تفتلم‪۶‬وہقا‪،‬اؿ‪۶‬یک‪۶‬قاّ‪۶‬وخد‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اؽّولوگٍ‪۶‬ےک‪۶‬چیب‪۶‬زگّقا‪۶‬‬
‫وہا ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ ‪۶‬ؽملس ‪۶‬قك ‪۶‬اچنہپ۔وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬اک ‪۶‬د‪ٚ‬ـ ‪۶‬ابمّك ‪۶‬اھتص ‪۶‬رکوبال‪:‬ھذایسیدیال ٰعلمنییھذایرسولی‬
‫ربیال ٰعلمنیییبعثہیاللیرحمۃیلل ٰعلمنی ہی ‪۶‬امتص ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬رسداّ ‪۶‬ںیہ‪،‬ہی ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ااعلع نی ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اںیہن ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫اعمل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ےجیھب‪۶‬اگ۔رسداّاٍ‪۶‬ظٓشی‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬ےھجت‪۶‬ایک‪۶‬ولعمص‪۶‬ےہ‪۶‬؟اہک‪:‬ذـ‪۶‬مت‪۶‬اٖ‪۶‬ٹاھ ی‪۶‬ےس‪۶‬كْےھ‪۶‬وکیئ‪۶‬دّذـ‪۶‬ؽ‪۶‬ن‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫اھت ‪۶‬وج ‪۶‬دجسُ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ت ‪۶‬رگُ‪،‬اؽّؽہ ‪۶‬یبن ‪۶‬ےک ‪۶‬وسا ‪۶‬دؽرسؽٍ وک ‪۶‬دجسہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رکےت‪،‬اؽّںیم ‪۶‬اںیہن رہم ‪۶‬وبنؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬اچہپاتن ‪۶‬وہٍ‪،‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ا‪ٚ‬ىشؾا ٍِ ‪٘۶‬ات ‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ےک‪۶‬امدنن‪۶‬ےہ۔رھپ‪ّ۶‬اہـ ‪۶‬ؽاسپ‪۶‬ایگ ‪۶‬اؽّاقہلف ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل‪۶‬اھکقا ‪۶‬القا‪،‬وضحّ ‪۶‬رشتفی‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےتھک ‪۶‬ےھت‪ٓ ،‬ا دیم‪۶‬‬
‫بلط‪۶‬وک‪۶‬ایگ‪،‬رشتفی‪۶‬الےئ‪،‬اكْ‪۶‬رس‪۶‬رپ‪٘۶‬اہی‪۶‬رتسگ‪۶‬اھت۔ّاہـ‪۶‬وبال‪:‬انظروایالیہیغمامۃیتظلہ‪،‬ؽہ‪۶‬دوھکی‪۶‬اكْاٍ‪۶‬رپ‪٘۶‬اہی‪۶‬ےئک‪۶‬ےہ۔وقص‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫گ‬
‫اموہےئ‪،‬وفّا‪۶‬ڑیپ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬‬
‫ً‬ ‫ےلہپ‪۶‬ےس‪۶‬دّذـ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪ ۶‬ھٌٔ‪۶‬ایل‪۶‬اھت‪،‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ہگج‪۶‬ت ‪۶‬قایئ‪۶‬دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬‬
‫یایلیفیئیالشجرةیمالیالیہ‪1‬۔ؽہ‪۶‬دوھکی‪۶‬ڑیپ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ایکن‪۶‬رطَ‪۶‬اتکھجےہ۔‬ ‫وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬كھج‪ٓ ۶‬ا قا۔ّاہـ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬انظروا ٰ‬
‫خیش‪۶‬ققحم‪۶‬ےن‪۶‬اعملؿ‪ 2۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬ىسغالین‪۶‬ااصہب‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪ّ:‬اجل‪۶‬اقثؿ‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪ّ۶‬اؽی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ہقث‪۶‬ںیہ۔‬
‫ّؽاكف‪۶‬مشش‪۶:۲‬اوبمیعن‪۶‬رضحؿ‪۶‬میمت‪۶‬داّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬ہی‪۶‬اقك‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬

‫صیالکربییبابیسقرالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیرمکْ ‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬كْاکؿ ‪ّ۶‬اض ‪۶‬دنہ ‪،۴۰/ ۵‬سننیجا معیالرتمذییکتابیالمناقبیدحكف‬

‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یالخصائ‬

‫‪ ۰۲۰۳‬دارالقکریبیوت ی‪۰۱۲/ ۰‬ؽ‪،۰۱۳‬المصنف یالبن یایبیشؼبۃیکتاب یالمغازی یدحكف ‪۰۲۱۰۳۶‬دارالکتب یالعلمیۃیبیوتی‪،۰۲۴/ ۳‬‬
‫المستدركیعیلیالصحیحنییکتابیالتاریخیاستغناءیآدمیعلیہیالسالمیدارالقکریبیوتی‪،۲۵۱/ ۲‬دالئلیالنبوة(الیبینعیم)ذکریخروجیرسولی‬

‫اللیصیلیاللیعلیہیویسلمیایلیالشامیعالمیالکتبیبیوتی‪۱۰ /۵‬‬
‫یالکربییبابیسقرالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیمعیایبیطالبیایلیالشامیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬دنہ ‪۴۰/ ۵‬‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یالخصائص‬

‫‪Page 256 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رحصاےئ ‪٘۶‬اص ‪۶‬ںیم‪۶‬ےھت‪،‬اہلُ ‪۶‬نج‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن ‪۶‬تثعب ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬ربخ ‪۶‬دی۔حبص ‪ّ۶‬اہـ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ‪۶‬‬
‫اجرک‪۶‬ہصق‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪،‬اہک‪:‬‬
‫قدیصدقوكییخرجیمنیالحرمیوم اجرہیالحرمیوھوی ِذيؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ھجت ‪۶‬ےس ‪۶‬چس ‪۶‬اہک‪،‬رح ‪۶‬ص ‪۶‬ےس‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬وہےگن ‪۶‬اؽّرحص ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫رجہؿ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪،‬اؽّؽہ‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ںیہ۔‬ ‫خییاالنؽیاء‪1‬۔ ی‬
‫ذيٌم‬
‫ّؽاكف ‪۶‬متفہ‪:‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬رخالكی‪۶‬ضعب‪۶‬احصہب‪ ۶‬وًَ ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬مہ‪۶‬اقك‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اےنپ‪۶‬كف ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّاےس‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫كى‬
‫ سدہم‪۶‬ںیم‪ ۶‬ح‪۶‬ایک‪۶‬اھت‪۶‬قااگہ‪۶‬اہلُ‪۶‬ےن‪۶‬راکّا‪؎ :‬‬
‫یمایانتمیوطائشیاالحکام ی‬ ‫ی‬ ‫یایای ایالناسیذووایاالجسامی‬
‫یھذاینیبیسیدیاالنام ی‬ ‫ی‬ ‫ومسندیالحکمیایلیاالصنامی‬
‫ییصدعیبالنوریوباالسالم ی‬ ‫اعدلیذییحکمیمنیاالحکام ی‬
‫یمستعنلیفیالبلدیالحرامی‪ 2‬ی‬ ‫ی‬ ‫ویزجریالناسیعنیاآلثامی‬
‫(اُ‪۶‬كف ‪۶‬رپ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ولوگ! مت‪۶‬ااکحص‪۶‬وک ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ںیہن وہ‪،‬اانپ‪ ۶‬سدہم ‪۶‬وتبٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےل‪۶‬اجےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬وہ۔ہی ‪۶‬یبن ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫اکانئؿ‪۶‬اک‪۶‬رسداّ‪۶‬ےہ‪،‬ااکحص‪۶‬ےک‪۶‬ےلصیف‪۶‬رکےن‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬كْا‪۶‬اعدل‪۶‬ےہ‪،‬ونّ‪۶‬ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬وھکل‪۶‬رک‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکقاےہ‪،‬ولوگٍ‪۶‬وک‪۶‬گواوہٍ ےس‪۶‬‬
‫ّؽاتک‪۶‬ےہ‪ ،‬ہدرحاص(طکہ‪۶‬رکمہم)ںیم‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫مہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬دّرک ‪۶‬كف ‪۶‬وک ‪۶‬وھچّےئگ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬رعش ‪۶‬ےک ‪۶‬رچےچ ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬ربخ ‪۶‬یلم۔وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬طکہ‪۶‬ںیم‪۶‬وہظّ‪ّٓ۶‬امرک‪۶‬دمہنی‪۶‬رشتفی‪۶‬الےئ‪،‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬رشمَ‪۶‬قا٘الص‪۶‬وہا۔‬
‫ّؽاكف‪۶‬متشہ‪:۴‬رخالكی‪۶‬ؽانب‪۶‬اسعرک‪۶‬رمداٖ‪۶‬نب‪۶‬سیق‪۶‬دؽیس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬ںیم خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہا‪۶‬وضحّ‬

‫یالکربییبحوالہیابوینعیمیبابیماسمعیمنیالکہانیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۵۳۳/ ۵‬‬

‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬
‫‪ 2‬یتاریخیدمشقیالکبییاخباریاالحباریبنبوتہیالخیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۲۱۳/ ۰‬دالئلیالنبوةیالیبینعیمیذکریمایسمعیمنیالجنی‬

‫صیالکربییبابیماسمعیمنیالکہانیواالصواتیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۵۳۳/ ۵‬‬

‫ٰ‬ ‫الخیعالمیالکتبیبیوتی‪۰۰/ ۵‬ؽ‪،۰۰‬الخصائ‬

‫‪Page 257 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اہکكف ‪۶‬اک ‪۶‬درک ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک ‪۶‬تثعب ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ویکرکن ‪۶‬ریغتموہیئگ۔ںیم ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قاّوسل ‪۶‬اهلل ‪!۶‬امہُّ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫ؽا ہع‪۶‬زگّا‪۶‬ےہ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ںیم‪۶‬رعص‪۶‬رکؽٍ۔امہّی‪۶‬اقك‪۶‬زینک‪۶‬یھت‪۶‬اخہص‪۶‬قاص‪،‬ہک‪۶‬امہُّ‪۶‬ملع‪۶‬ںیم ۂرطج‪۶‬كوك‪۶‬یھت‪،‬اقك‪۶‬دٍ‪۶‬آ رک‪۶‬‬
‫وبیل‪:‬اقك‪۶‬رگؽہ‪۶‬دؽٖ‪ !۶‬مت‪۶‬ھجم‪۶‬ںیم وکیئ‪۶‬دبی‪۶‬اجےتن‪۶‬وہ‪۶‬؟ مہ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬قاؿ ‪۶‬ایکےہ‪۶‬؟اہک‪:‬ںیم رکبقاٍ‪۶‬رچایت‪۶‬یھت‪،‬دًْۃًاقك‪۶‬‬
‫د‬ ‫گ‬
‫ادنھٌُٔ‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪ ۶‬ھٌٔا‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬احلف‪۶‬قایئ‪۶‬وج‪۶‬وعّؿ‪۶‬رمد‪۶‬ےس‪۶‬قایت‪۶‬ےہ‪۶‬ےھجم‪ ۶‬مل‪۶‬اک‪۶‬امگٍ‪۶‬ےہ‪،‬ذـ‪۶‬ؽالدؿ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬ظٓا ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫ل‬
‫بیجع‪۶‬ا زلض‪۶‬زلاک‪۶‬ینج‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬ےتک‪۶‬ےک‪۶‬ےس‪۶‬اکٍ‪۶‬ےھت‪۶‬ؽہ‪۶‬ںیمہ بیغ‪۶‬یک‪۶‬ربخںی‪۶‬درات‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اتہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬اقك‪۶‬دٍ‪۶‬زلوکٍ‪۶‬‬
‫ںیم ےتلیھک‪۶‬ےتلیھک‪۶‬وکدےن‪۶‬اگل‪۶‬اؽّدنبہت‪۶‬كنیھپ‪۶‬دقا‪۶‬اؽّ‪ُ ۶‬قلود‪ٓ ۶‬ا ؽاّ‪۶‬ےس‪۶‬خلّاقا‪ !۶‬اُ‪۶‬رخایب‪!۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اٖ‪۶‬اہپّ‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ےتمُّ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬وخوصبّؿ ‪۶‬وخوصبّؿ ‪۶‬ون ‪۶‬رمع۔ہی ‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬مہ‪۶‬وساّ ‪۶‬وہےئ‪،‬ؽاسی‪۶‬یہ ‪۶‬قاقا۔وساّؽٍ‪۶‬وک‪۶‬اگھبقا‪،‬تمینغ‪۶‬ول ی۔ذـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک‪۶‬تثعب‪۶‬‬
‫وہیئ‪۶‬اٖ‪۶‬دٍ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬ربخںی‪۶‬دراتٹوھؿ‪۶‬وہںیت۔مہ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ریتا‪۶‬كْا‪۶‬وہ‪۶‬ہی‪۶‬ایک‪۶‬احل‪۶‬ےہ‪۶‬؟ وبال‪۶‬ےھجم‪۶‬ربخ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬چس‪۶‬اتہکاھت‪۶‬‬
‫اؿ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ٹوھؿ‪۶‬وباتل‪۶‬ےہ‪،‬ےھجم‪۶‬اٖ‪۶‬رھگ‪۶‬ںیم‪۶‬نیت‪۶‬دٍ‪۶‬دنب‪۶‬رکدؽ۔مہ‪۶‬ےن‪۶‬ااسی‪۶‬یہ‪۶‬ایک‪،‬نیت‪۶‬دٍ‪۶‬ےھچیپ‪۶‬وھکال‪،‬دںیھکی وت‪۶‬ؽہ‪۶‬اقك‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اگنچّی ‪۶‬وہ ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ےہ۔وبال‪:‬اُ ‪۶‬وقص ‪۶‬دؽٖ!حرستیالسماءیوخرجیخیایالنؽیاء ٓا امسٍ ‪۶‬رپ ‪ ۶‬رہہ ‪۶‬رقمّ ‪۶‬وہا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رتہبنی ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وہظّ‪ّٓ۶‬امقا۔ مہ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬اہکٍ‪۶‬؟اہک‪:‬طکہ‪۶‬ںیم‪،‬اؽّںیم‪۶‬رمےن‪۶‬وک‪۶‬وہٍ‪،‬ےھجم‪۶‬اہپّ‪۶‬یک‪۶‬وچ ی‪۶‬رپ‪۶‬دنف‪۶‬رکدانی‪،‬ھجم‪۶‬ںیم ٓا ‪۶‬ڑھبك‪۶‬اےھٹ‪۶‬‬
‫یگ‪،‬ذـ‪۶‬ااسی‪۶‬دوھکی باسمكیالل می‪(1‬ریتُ‪۶‬قاص‪۶‬ےس‪۶‬اُ‪۶‬اهلل‪)!۶‬ہہک‪۶‬رک‪۶‬ےھجم‪۶‬نیت‪۶‬رھتپ‪۶‬امّقا‪۶‬ںیم‪۶‬ھجب‪۶‬اجؽٍ‪۶‬اگ۔مہ‪۶‬ےن‪۶‬ااسی‪۶‬یہ‪۶‬ایک۔‬
‫دنچ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬دعب‪۶‬احیج‪۶‬ول ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬وہظّ‪۶‬وضحّ(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)یک‪۶‬ربخ‪۶‬الےئ۔‬
‫ارگآ ‪۶‬ہی‪۶‬وقل‪۶‬اٖ‪۶‬ینج‪۶‬اؽّذؼيغۃً‪۶‬اٖ‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬اھت‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬ربخ‪۶‬دی‪،‬رگم‪۶‬نکمم‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اےس‪۶‬ااحدكف‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬گوا‪۶‬اجقا‪،‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬انس‪۶‬اؽّ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽملس۔‬
‫ّؽاكف‪۶‬مہن‪:۵‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬دحكف‪ ۶‬رلی‪۶‬عوالد‪۶‬لیمج‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪۶‬رضحؿ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫د‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪:‬ذـ‪ ۶‬مل‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ھچ‪۶‬ےنیہم‪۶‬زگُّ‪۶‬اقك‪۶‬‬

‫‪ 1‬یتاریخ یدمشق یالکبی یاخبار یاالخبار یبنبوتہ یا لخ یداراحیاء یالرتاث یالعریب یبیوت ی‪،۵۱۲/ ۰‬الخصائص یالکربی یبحوالہ یالخرائیط یوا بنی‬

‫عسا کریبابیحراسۃیالسماءیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۶۵۵۵/ ۵۶‬ؽ‪۵۵۲۶‬‬

‫‪Page 258 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫صخش‪۶‬ےن‪۶‬وسےت‪۶‬ںیم‪۶‬ےھجم‪۶‬وھٹرک‪۶‬امّی‪۶‬اؽّ‪۶‬اہک‪:‬‬
‫د‬ ‫ن‬
‫یایامنۃیانكیقدیحملتیبخیالعالمنییطرایفاذایولدتہی اُ ‪ٓ ۶‬ا عوہ ‪ !۶‬مھاُّ ‪ ۶‬مل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬امتص ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬رتہب‪۶‬‬
‫ےہ۔ذـ ‪۶‬ؽہ‪۶‬دیپا ‪۶‬وہٍ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دمحم‪ّ۶‬انھک‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫فسمیہیمحمدا‪1‬۔ ی‬
‫ؽاہل‪۶‬ؽااحصہب‪۶‬ؽملس۔‬
‫د‬
‫ّؽاكف‪۶‬دمہ‪:۵۳‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬رضحؿ‪۶‬كْقدہ‪۶‬ؽانب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬رضحؿ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےن‪۶‬اقاص‪ ۶‬مل‪۶‬‬
‫ سدٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وخاؿ‪۶‬داھکی‪۶‬وکیئ‪۶‬ےنہک‪۶‬ؽاال‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫د‬ ‫ن‬
‫انكیقدیحملتیبخییالربیۃیویسیدیالعالمنییفاذایولدتہی مھاُّ ‪ ۶‬مل ‪۶‬ںیم ‪۶‬رتہبنی ‪۶‬اعمل ‪۶‬ؽرسداّ ‪۶‬اعایملٍ ‪۶‬ںیہ‪،‬ذـ ‪۶‬دیپا‪۶‬‬
‫وہٍ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ادمح‪۶‬ؽدمحم‪ّ۶‬انھک‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽاہل‪۶‬ؽااحصہب‪۶‬ؽملس۔‬ ‫فسمیہیاحمداومحمدا‪ 2‬ی‬
‫ّؽاكف ‪۶‬قاّدمہ‪:۵۵‬انب ‪۶‬دعس ‪۶‬ؽنسح ‪۶‬نب‪۶‬رجاج ‪ّ۶‬قد ‪۶‬نب ‪۶‬املس ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪،‬رضحؿ‪ٓ ۶‬ا عوہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اہنع ‪۶‬ےن ‪۶‬انجؿ ‪۶‬ہمیلح ‪ّ۶‬وضاٍ‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہیلعےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬وخاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اہک‪۶‬ایگ‪:‬‬
‫ن‬
‫انكیستلدینیغالمایفسمیہیاحمدایوھویسیدیالعالمنی‪3‬۔ ی رقنعا ‪ ۶‬مھاُّ ‪۶‬زلاک ‪۶‬وہاگ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬ادمح ‪ّ۶‬انھک‪،‬ؽہ ‪۶‬امتص ‪۶‬اعمل ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫رسداّ‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽاہل‪۶‬ؽملس۔‬
‫لمسل‬ ‫عــــــہ‬
‫ّؽاكف‪۶‬دؽاّدمہ‪ :۵۲‬كْاّی ‪۶‬رضحؿ‪۶‬اریماوملنینم‪۶‬ومیل‪۶‬ا َ‪۶‬یلع‪۶‬رمیضت‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫مً‬
‫ذـ‪۶‬قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬وک‪۶‬اداٍ‬ ‫لمایارادیاللیانییعلمیرسولہی ی‬

‫عــــــہ‪:‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬رموضتی‪۶‬اک‪۶‬ہمتت‪۶‬وج‪ّ۶‬ری‪۶‬اّ٘اد‪۶‬لہچ‪۶‬ؽاہچّص‪۶‬زگّی‪۶‬ذہلا‪۶‬خداامشّت ‪۶‬وہیئ‪۵۲۶‬عوہ۔‬

‫یالخصائصیالکربییبحوالہیایبینعیمیبابیمایظہریفیلیلۃیمولدہیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۰۴/ ۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یدالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلیالحادییعشریعالمیالکتبیبیوتی‪۰۳/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یالطبِاتیالکربییذکریعالماتیالنبوةیا لخیداریصادریبیوتی‪۵۱۵/ ۵‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 259 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫االذان یاتاہ یجربیل یبدابۃ ییِال یلہ یالرباق(او یذکری اھکسین ‪۶‬اچیہ۔ربجلی ‪۶‬كْاص ‪۶‬ےل ‪۶‬رک ‪۶‬احرض ‪۶‬وہےئ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وساّ ‪۶‬وہ‬
‫عــــــہ‪۰‬‬
‫‪۶‬لج‪۶‬دجمہ‪۶‬‬ ‫جماحہا یوتسکنی یجربیل یایاھا)قال یفرکبہا یحیتی رک‪۶‬اٖ‪۶‬اجحؿیعــــــہ‪۶۱‬تمظع‪۶‬قك‪۶‬ےچنہپ‪۶‬وجّنمحی‬
‫ا نتیھیایلیالحجابیالذییییلیالرحمانیوساقیالحدیثی ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬ےہ ‪۶‬رپدُ ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬لکال ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اداٍ ‪۶‬یہک‪،‬قح‪۶‬‬
‫فیہیذکریتاذینیالملكیوتصدیقیاللیتعایلیعلیہیوسلمی اهلل‪۶‬زعؽخال‪۶‬ہل‪۶‬ےن‪۶‬ۂ‪۶‬ہملک‪۶‬رپ‪۶‬ومدٍ‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬رھپّٓےتش‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫‪ٚ‬‬
‫عــــــہ‪ ۲‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬رپ ‪۶‬ون ‪۶ ّ۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬د ـ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬اھتص‪۶‬‬
‫فِدمہ یقام یاھل یالسموات یفمھی یادم یونوح ی ی‬
‫رک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪۶‬ایک۔وضحّےن ‪۶‬امتص ‪۶‬الہ ‪۶‬ومساؿ ‪۶‬یک ‪۶‬اامعـ‪۶‬‬
‫فیومئذیا کملیاللیلمحمدیصیلیاللی ٰ‬
‫تعایل یعلیہیوسلمی‬
‫ّٓامیئ‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ؽونج‪۶‬امہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یھب‪٘۶‬الم‪۶‬ےھت۔‬
‫الشرفیعیلیاھلیالسمواتیواالرضی‪1‬۔ ی‬
‫اٖ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬قح ‪۶‬ابتّك ‪۶‬ؽاعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫رشَ‪۶‬اعص‪۶‬الہ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ؽّنیم‪۶‬رپ‪۶‬اکلم‪۶‬رکدقا۔‬

‫عــــــہی‪:۲‬انتیتعلمیانیھذامنیتمامیحدیثیعیلیریضیاللی وت‪۶‬اجاتن‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬یلع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اک‪۶‬ہمتت‪۶‬اسیجہک‪۶‬دھکی‪ّ۶‬اہ‪۶‬‬
‫تعایلیعنہیکمایترییوھویکذلكیعندیایبینعیمیفیطریقیایتی ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬یھب‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬رطقی‪۶‬ںیم‪۶‬سج‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫وک‪۶‬ؽہ‪۶‬الےئ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪۶‬اجاتن‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫فالیادرییکیفیجعلہیاالمامیالِایضیفیالشقاءیمنیقولی‬
‫وک ‪ّ۶‬اؽی ‪۶‬دحكف ‪۶‬دیسقا ‪۶‬اامص ‪۶‬رفعج ‪۶‬اصدص ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬اک ‪۶‬وقل‪۶‬‬
‫راوییالحدیثیسیدنایجعقریالصادقیریضیاللی ٰ‬
‫تعایلیعنہیوی‬
‫ےسی‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اہشؿ‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬میسن‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬كْظٓاّ‪۶‬اھک۔‪۵۲‬عوہ)‬
‫اقرہیعلیہیالشہابیفیالنسیم۔ ی‬
‫عــــــہ‪:۲‬اجحؿ‪۶‬ولخمص‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪،‬اخقل‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬اجحؿ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬اغكف‪۶‬وہظّ‪۶‬ےس‪۶‬اغكف‪۶‬وطبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۵۲۶‬عوہ‬

‫عــــــہ‪٘:۰‬اقد‪۶‬ہی‪۶‬ینعم‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬رعٖ‪ّ۶‬نمح‪۶‬ےس‪۶‬ظٓا ‪۶‬ےہ۔واللی ٰ‬
‫تعایلیاعلم ‪۵۲‬عوہ۔‬

‫‪1‬یالبحرالزخار(مسندیالبزار)دحكف‪ ۱۳۴۶‬یمکؾبۃیالعلومیوالحکمیمدینۃیالمنورةی‪،۵۰۲۵۰۳/ ۲‬کشفیاالستاریعنیزوائدالطزاریبدءیاالذانی‬

‫دحكف‪۱۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۳۴ /۵‬ؽ‪،۵۳۵‬الخصائصیالکربییبابیذکرہیفیاالذانیفیعہدیآدمیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪۵۲۰/ ۵‬‬

‫‪Page 260 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایس‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬اوبمیعن‪۶‬ےن‪۶‬قیرقی‪۶‬اامص‪۶‬دمحم‪۶‬انب‪۶‬ہیفنح‪۶‬انب‪۶‬یلع‪۶‬ارملیضت‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک۔اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اریخ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ثمیقیلیلرسولیاللیصیلیاللی ٰ‬
‫تعایلیعلیہیوسلمیتِدمی رھپ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬اہک‪۶‬ایگ‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬كْ ھيِ‪،‬‬
‫قامیاھلیالسماءیفتمیلہیالشرفیعیلیسائریالخلق‪ 1‬ی وضحّ ‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬الہ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬یک‪۶‬اامعـ ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬اؽّ ‪۶‬عیمج‪۶‬ولخماقؿ‪۶‬‬
‫الہی‪۶‬رپ‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬رشَ‪۶‬اکلم‪۶‬وہا۔‬
‫والحمدیللیربیالعالمنی(اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ےہ‪۶‬لک‪۶‬اہجونٍ‪۶‬اک۔ؿ)‬
‫نوریالختام ی‬
‫یتعایلیحسنہ(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ںیمہ‪۶‬نسح‪۶‬اخہمت‪۶‬اطعّٓامےئ۔ؿ)‬
‫رزقنایالل ٰ‬
‫الحمدلل ہک‪۶‬کالص‪۶‬اےنپ‪۶‬یہتنم‪۶‬وک‪۶‬اچنہپ‪،‬اؽّدٖ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬وس‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬اک‪۶‬ؽدعہ‪۶‬ہب‪۶‬اہنكف‪ٓ ۶‬ا ٘این‪۶‬تہب‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وہرک‪۶‬وپّا‪۶‬وہا۔اٖ‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫دصقًا ااعیتسؿ‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬رپ‪۶‬وخد‪۶‬یہی‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬وگایہ‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬سیت‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬دحںیثی‪۶‬دیفم‪۶‬دصقم‪۶‬ایسی‪۶‬ںیلم‪۶‬یگ‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬امشّ‪۶‬اٍ‪۶‬وس‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ایک۔‪ّ۶‬لًليغاؿ‪۶‬وت‪۶‬اصلًا‪۶‬دعتا‪۶‬د‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ںی۔اؽّلکیہ‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم یھب‪ّ۶‬ری‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬تہب‪۶‬دحںیثی‪۶‬تبثم‪۶‬رمادزگّںی‪،‬اںیہن‪۶‬یھب‪۶‬اسحؿ‪۶‬‬
‫اھک‪،‬وصخصا‪۶‬دحكف‪ ۵‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اعـ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬اؽّ‪۶‬الضف‪۶‬ےہ‬
‫ً‬ ‫ےس‪ّ۶‬قادہ‪ّ۶‬‬
‫(ّری‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬اخعسہ)دحكف‪ ۲‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬اعـ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّاک‪ّ۶‬امت ‪ٚ۶‬ـ‪ّ۶‬امونٍ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬رتہب‪،‬اؽّ‪۶‬وضحّےک‪۶‬احصہب‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ااحصؿ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪،‬اؽّوضحّ‪۶‬اک‪۶‬رہش‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رہشؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪،‬وانمایشرفیالمکانیبالمکنی(اکمٍ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫رشَ‪۶‬وت‪۶‬نیکم‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬وہقاےہ۔ؿ)(ّری‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬اُؽیل)دحكف‪ ۰‬یلع‪۶‬رملغٰی‪،‬دحكف‪ ۰‬رٌٔاالطۃ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ہک‪۶‬یفص‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ل‬ ‫نشس‬
‫حیسم‪۶‬قك‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬دہع‪۶‬ایل‪۶‬ایگ(ۂ‪۶‬دؽ‪ّ۶‬ری‪ٓ ۶‬ا كف‪ ۶‬وًَ)دحكف‪۱‬اطلسٍ‪۶‬ا مٕشٔنی‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‬

‫‪1‬یالخصائصیالکربییبحوالہیایبینعیمیعنیمحمدیبنیالحنقیۃیبابیخصوصؼتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیباالسراءیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪،۵۲۰/ ۵۶‬یالدرالمنثوری‬

‫تحتیاآلیۃی‪۵/۵۳‬یدا ریاحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۵۰ /۱‬‬

‫‪Page 261 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬دقّ‪۶‬ؽزعؿ‪۶‬ؽاال‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬انبقا۔(ّری ‪ٓ ۶‬ا كف‪٘۶‬اہعب)دحكف‪۲‬اعمل‪۶‬ارقلآ ٍ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬

‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ایک۔(ّری‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬قاہثل)ہک‪۶‬ھچ‪۶‬دحںیثی‪۶‬وت‪۶‬وصنص‪۶‬‬
‫ہلیلج‪۶‬اؽّاققل‪۶‬اداخل‪۶‬ہولہ‪۶‬اؽل‪۶‬قاشب‪۶‬دؽص‪۶‬ںیھت۔اٍ‪۶‬ھچ‪۶‬ےک‪۶‬قاد‪۶‬دالےن‪۶‬ںیم ریمی‪۶‬اقك‪۶‬رغص‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬قاشب‪۶‬اہچّص‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ّؽاكف‪۶‬متفہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬قاّدمہ‪۶‬قك‪۶‬وج‪۶‬ھچ‪۶‬دحںیثی‪۶‬وقل‪۶‬اہلُ‪۶‬ؽاکنہ‪۶‬ؽانمامؿ‪۶‬اصدہق‪۶‬یک‪۶‬زگّںی۔ارگ‪۶‬ضعب‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اٍ‪۶‬رپّایض‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ھچ‪۶‬رصتاحیؿ‪۶‬ہلیلج‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬ھچ‪۶‬اک‪۶‬معن‪۶‬ادبلل‪۶‬ںیھجمس۔اؽّوس‪۶‬ااحدكف‪۶‬دنسمہ‪۶‬دمتعمہ‪۶‬اک‪۶‬دعد‪۶‬ۂ‪۶‬رطج‪۶‬اکلم‪۶‬اجںین۔وللیالحمد۔‬
‫ہیبنت‪۶:‬ریقف‪۶‬لرفاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہل‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬اجعہل‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬اہنكف‪۶‬اجؽّؿ‪۶‬رپ‪۶‬ینبم‪۶‬اھت۔اکٌٔ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬یک‪۶‬لقن‪۶‬ںیم‪۶‬ااصتخّ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬تہب‪۶‬ہگج‪۶‬رصَ‪۶‬‬
‫لحم‪۶‬ادتسالل‪۶‬رپ‪۶‬ااصتقّ‪۶‬ایک۔وماعق‪۶‬ریثکہ‪۶‬ںیم ومعض‪۶‬ااجتحج‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬قایق‪۶‬دحكف‪۶‬اک‪۶‬طقف‪۶‬رتہمج‪۶‬القا۔رط‪۶‬ص‪۶‬ؽاتماعبؿ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬یھبک‪۶‬وشادہ‪۶‬‬
‫ل‬
‫اقمّقۃ ‪۶‬ا مٍىٰی ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھب ‪۶‬اقك ‪۶‬اک ‪۶‬نتم ‪۶‬اھکل‪،‬ہیقب ‪۶‬اک ‪۶‬ضحم ‪۶‬وحاہل ‪۶‬دقا‪،‬ارگآ ‪۶‬ؽہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وتمٍ ‪۶‬خدا ‪۶‬خدا ‪۶‬قاالاعیتسؿ ‪۶‬دمحباهلل ‪۶‬ریمُ ‪۶‬شیپ ‪۶‬رظن‪۶‬‬
‫ن‬
‫وہےئ‪۶‬اہجٍ‪۶‬اافتص‪۶‬ےس‪۶‬املکؿ ‪۶‬املعء‪۶‬یک‪۶‬احذـ ‪۶‬دیھکی‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬وت‪۶‬اغل ًوا ‪۶‬رجمد ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬قا ‪۶‬لقن‪۶‬قاینعمل‪۶‬قا ‪۶‬اليغاؽ‪۶‬یہ‪۶‬رپ‪۶‬انقىـ ‪۶‬یک‪،‬اہٍ‪ ۶‬شْجی‪۶‬‬
‫عئ‬
‫ااحدكف‪۶‬ںیم‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ا‪ٚ‬وکواّ‪۶‬رپ‪۶‬رظن‪ّ۶‬یھک۔قارظ‪ ۶‬شص‪۶‬تہب‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬ںیم دےھکی‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬بتک‪۶‬املعء‪۶‬ںیم‪۶‬اںیہن‪۶‬رصَ‪۶‬اقك‪۶‬قا‪۶‬دؽ‪۶‬رخم‪،‬نی‪۶‬‬
‫یک‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪ّٓ۶‬امقا۔اؽّریقف‪۶‬ےن‪۶‬ھچ‪۶‬ھچ‪٘۶‬اؿ‪٘۶‬اؿ‪۶‬قاص‪۶‬عمج‪۶‬ےئک۔وتمٍ‪۶‬ا٘ادین‪۶‬یک‪۶‬حیحصت‪۶‬ؽنیسحت‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬وج‪۶‬ولتحی‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫كيػ‬
‫امخد ‪۶‬یھب ‪۶‬اہمئ ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪ ۶‬يص ‪۶‬ؽرصتحی ‪۶‬ےہ۔ذہلا ‪۶‬انم‪ٚ‬ـ ‪۶‬ہک ‪۶‬ؿالف ‪۶‬دنس ‪۶‬ؽوجقاےئ ‪۶‬لیصفت ‪۶‬ےکےئل ‪۶‬اٍ ‪۶‬احبّ ‪۶‬اافسّوماج ‪ّ۶‬خّاّ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اامسء‪۶‬امشّ‪۶‬وہٍ‪۶‬وج‪۶‬اگنہص‪۶‬رحتریی‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ریمُ‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬ومزجٍ‪ّ۶‬ےہ‪،‬اؽّاےنپ‪۶‬دصَ‪۶‬زیخ‪۶‬رعقؽٍ‪۶‬رہگ‪ّ۶‬كْ‪۶‬رہلؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪ّٓ۶‬ادئ‪ٓ ۶‬ا دباّ‪۶‬‬
‫یومشکوةی‬
‫ٰ‬ ‫ؽال‪ۤ۶‬یل ‪٘۶‬اوہاّ ‪۶‬ےک ‪۶‬امخد ‪۶‬وہےئ۔الصحاح یالستۃ یالسیما یالصحیحنی یوجامع یالرتمذی یوموطا یمالك یوسنن یالداریم‬
‫صیالکربییلخاتمیالحقاظیایبیالقضلی‬
‫ٰ‬ ‫المصابیح‪،‬الرتغیبیوالرتھیبیلالمامیالحافظیعبدالعظیمیزیکیالدینیالمنذری‪،‬الخصائ‬
‫السیویطیوھویکتابیلمییصنفیفیبابہیمثلہیوا کثریالتِطتیسنہیمعیزیاداتیفیالتخاریجیوغیھایمنیتلِاءینظرییاوکتبیاخرییفاللی‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیلالمامیالقہامیشیخیاالسالمیعیاضی‬
‫ٰ‬ ‫یجزیہیالجزاءیاالوف‪،‬کتابیالشقاءیفیتعریفیحِوقیالمصط ٰیف یص‬
‫الیحصیب‪،‬نسیمیالریاضیللعالمۃیالشہابیالخقایج‪،‬الجامعیالصغییلالمامیالسیویط‪،‬التؼسییجامعیالصغییللعالمۃیالرؤیفی‬
‫المناوی‪،‬المواھبیاللدنیہیوالمنحیالمحمدیہیلالمامیالعالمۃیاحمدیبنیمحمدیالمیصیرییالِسطالین‪،‬شرحیالمواہبیللعالمۃیالشمسی‬

‫محمدیبنیالبایقیالزرقاین‪،‬افضلیالِرییلِراءیام ٰ‬
‫یالِرےی ی‬
‫ی‬

‫‪Page 262 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عــــــہ‪۲‬‬
‫ی‬ ‫المعروفیبشرحیالہمزیۃیلالمامیابنیحجریالمیک‪،‬مقاتیحیالغیبیلالمامیالقخریمحمدالرازییتکملتہایلتلمیذہیالقاضل ی‬
‫العالمۃیالخویب‪،‬معالمیالتزنیلیلالمامیمیحیالسنۃیالبغوی‪،‬مداركیالتزنیلیلالمامیالعالمۃیالنسیفیویربمایاخذتیشؼ رئایاواشیاءیعنی‬
‫المنہاجیلالمامیالعالمیایبیزکریایالنووییوارشادیالسارییلالمامیاحمدیالِسطالینیوالؽیضاوییوالجاللنییواالحیاءیوالمدخلی‬
‫لمحمدیالعبدرییوالمدار جیواشعۃیاللمعاتیللمویلیالدہلوییومطالعیالمسراتیللعالمۃیالقایسیوشقاءیالسِامیلالمامیالمحِقیاالجلی‬
‫نیالجوزییولمیآخذیعنہایاالیتخریجایواحدا یلحدیثیورسالۃیالمولدلہی‬
‫ر‬ ‫السبیکیوالعللیالمؾناھیۃیللعالمۃیالشمسیایبیالقرجیاب‬

‫والحلیۃیشر حیالمنیۃیلالمامیمحمدیبنیمحمدیبنیمحمدیابنیامییالحاجیالحلیبیوشر حیالشقاءیللقاضلیعیلیالِارییرحمۃیالل ٰ‬

‫یتعایلی‬
‫یوتعایل۔‬
‫ٰ‬ ‫یسبحنہ‬ ‫یایلیغییذالكیممامنح ٰ‬
‫یالمویل ٰ‬ ‫علیہمیاجمعنی ٰ‬
‫رھپ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اتکوبٍ ‪۶‬ےس‪۶‬یھب ‪۶‬ضعب ‪۶‬قاںیت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ریغ ‪۶‬عل ّوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬اخدںیک ‪۶‬ہک ‪۶‬ارگ ‪۶‬قارظ ‪۶‬رجمد ‪۶‬ؽارقتساےئ ‪۶‬اظمٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬انقىـ ‪۶‬رکُ ‪۶‬ۂزگ ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫قاےئ‪،‬ذہلا‪۶‬سسجتم‪۶‬وک‪۶‬قًيـ‪۶‬ؽااعمٍ‪۶‬دّاکّ واللیالعزیزیالغقار۔‬
‫ہی ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬مشش ‪۶‬وشال ‪۶‬وک ‪ٓ ۶‬ا اغّ ‪۶‬اؽّونّدمہ ‪۶‬وک ‪۶‬متخ۔اؽّ ٓا ج ‪۶‬مجنپ ‪۶‬دی ‪۶‬ادعقلہ ‪ّ۶‬ؽّاجٍ ‪۶‬آّؽّ ‪۶‬دؽہبنش ‪۶‬وک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬اچ‪ٚ‬ـ ‪۶‬وسمدہ ‪۶‬ےس ‪۶‬طًيعہ‪۶‬‬
‫لمسل‬ ‫ن‬
‫وہا۔ والحمدللیربیالعالمنی۔اٍ‪۶‬اؽّاص‪۶‬ںیم ہلی‪۶‬دحكف‪۶‬رضحؿ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ومیل‪۶‬ا مًَ‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬رملغٰی‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ؽہہج‪۶‬االینس‪۶‬ےس‪۶‬اموثّ‪،‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ںیم یلھچپ‪۶‬دحكف‪۶‬یھب‪۶‬ایس‪۶‬انجؿ‪۶‬ؽالكف‪۶‬آمؿ‪۶‬ےس‪۶‬ذموکّ۔ادیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اخمت‪۶‬خالتف‪۶‬وبنؿ‪۶‬‬
‫عــــــہ‪۱‬‬
‫‪۶‬وجاد‪،‬‬ ‫اف ح‪٘۶‬اللس‪۶‬ؽالكف‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬دصہق‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪،‬وفعوفغّ‪،‬ی‬
‫عــــــہ‪:۲‬عیلیمایفیالنسیمیوالکشفیویلیفیہیتاملی‪۲۱‬منہ۔ ی اٖ ‪۶‬اینبد ‪۶‬رپ ‪۶‬وج ‪۶‬میسن ‪۶‬ؽفشک ‪۶‬ںیم ےہ ‪۶‬اؽّےھجم ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم ‪۶‬قالم ‪۶‬ےہ۔‬
‫‪۵۲‬عوہ۔(ؿ)‬
‫عــــــہ‪:۲‬وفعؽوفغّوضحّ‪۶‬ےک‪۶‬اامسء‪۶‬تیط‪۶‬ےس‪۶‬ںیہ‪،‬کمایفیالمواھبی‪1‬یواستش دیلہیالزرقاین‪2‬مافیالتوراةیولکنییعقوویغقر‪،‬رواہی‬
‫البخاری ‪۵۲‬عوہ‪۶‬لرفہل‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬وماہـ‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ےن‪۶‬وتّٰؿ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬ابعّؿ‪۶‬ےس‪۶‬اً٘سہاد‪۶‬ایک''نکیل‪۶‬ؽہ‪۶‬اعمَ‪۶‬‬
‫ّٓامقا اؽّدّزگّ‪ّٓ۶‬امقاےہ۔''اٖ‪۶‬وک‪۶‬یراّی‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬

‫یالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالثاینیالقصلیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۵/ ۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالثاینیالقصلیاالولیالمکتبیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۰۵/ ۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 263 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ك‬ ‫لوً‬ ‫عغس‬

‫رکمی‪ّ،‬ؽَ‪ّ،‬میح‪،‬وفصج ‪ّ ّ۶‬الؿ‪،‬عؼول ‪۶‬ئٌاؿ‪ ،‬ح ‪۶‬انسحؿ‪،‬میظع ‪۶‬الہواؿ‪،‬دیس ‪۶‬ارملنیلس‪،‬اخمت ‪۶‬ا وًَ‪،‬عیفش ‪۶‬المد وًَ ‪۶‬دمحم‪۶‬‬
‫ّوسل ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ااعلع نی ‪۶‬ولصاؿ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽ٘الہم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽٰیلع ‪ٓ ۶‬ا ہلٖ ‪۶‬ؽضشوہٖ‪۶‬انیعمج ‪۶‬یک ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬سکیب ‪۶‬انپہ ‪۶‬ںیم رشَ ‪۶‬وبقل ‪۶‬قاےئ۔اؽّقح ‪۶‬ابتّك‪۶‬‬
‫ؽاعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬كف‪۶‬ؽ ٘الئ‪۶‬ؽؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬وسال‪۶‬ؽاعہم‪۶‬ومنینم‪۶‬وک‪۶‬داّنی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّریقف‪۶‬یک‪۶‬اصتفین‪۶‬ےس‪۶‬عفن‪۶‬اچنہپےئ۔‬
‫ن‬
‫انہیویلی ٰذلكیوالِدیریعلیہیوالخییکلہیلہیوبیدیہیوی ےبكش‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رپاقدّ‪ ،‬ھالیئ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اٖ‪۶‬ےکےئل‪۶‬‬
‫العلمنی‪،‬والصلٰوةیویالسالمی ےہ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬د‪ٚ‬ـ ‪۶‬دقّؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّامہّی ‪۶‬داعاک ‪۶‬ااتتخص‪۶‬‬ ‫ٰخریدعونایانیالحمدیللیربی ٰ‬ ‫ا‬
‫ٰ‬
‫عیل یسید یالمرسلنی یمحمد یو ٰالہٖ یواصحابہ یاجمعنی‪ ،‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےکےئل‪۶‬ںیہ وج‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫٘‬
‫ےہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اہجونٍ ‪۶‬اک۔دّؽدؽ الص ‪۶‬قاّل ‪۶‬وہّوسولٍ‪۶‬ےک ‪۶‬رسداّ‪۶‬‬
‫سبحنك یالل م یوبحمدك یاش د یان یالالٰہ یاال یانتی‬ ‫ٰ‬
‫دمحم ‪۶‬یفطصم ‪۶‬رپ‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬یک ‪ٓ ۶‬ا ل ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬امتص ‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬رپ۔ےھجت‪۶‬‬
‫استغقركیواتوبیالیكیوالحمدللیربیال ٰعلمنی۔ ی‬
‫قایک‪۶‬ےہ‪۶‬اُ‪۶‬اهلل‪۶!۶‬ںیم ھجت‪۶‬ےس‪۶‬رفغمؿ‪۶‬بلط‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬اؽّ‬
‫ریتی‪۶‬رطَ‪ّ۶‬وجم‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ےیل‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ےہ‪۶‬امتص‪۶‬اہجونٍ‪۶‬اک۔(ؿ)‬
‫___________________‬
‫ّ٘اہل‬
‫تجیلیالیِنییبانینبؼنایسیدیالمرسلنی ی‬
‫متخ‪۶‬وہا‬

‫___________________‬

‫‪Page 264 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الحمدیلل ی‬
‫لساّؿ‪۶‬ہلیلج‬
‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لمییبقیمنیالنبوةیاالیمبشراتیالرؤیاالصالحۃ۔رواہی ینعی‪"۶‬وبنؿ‪۶‬یئگ‪۶‬اؿ‪۶‬ریمُ‪۶‬دعب‪۶‬وبنؿ‪۶‬ںیہن‪،‬اہٍ‪۶‬لساّںیت‪۶‬قایق‪۶‬‬
‫البخاری ی‪1‬عن یایب یھریرة یو یزاد یمالك ییراھا یالرجلی ںیہ‪،‬اےھچ‪۶‬وخاؿ"۔اےس‪۶‬یراّی‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫الصالحیاویترییلہی‪2‬یواالحمدیوابنیماجۃیوابنیخزیمۃی ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔اؽّامكل‪۶‬ےن‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬كوك‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬دےھکی‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫قا ‪۶‬اٖ‪۶‬ےکےئل‪۶‬داھکی‪۶‬اجےئ۔ادمح‪،‬انب‪۶‬امہج‪،‬انب‪۶‬زخہمی ‪۶‬اؽّانب‪۶‬‬
‫و یابن یحبان یوصححاہ یعن یام یکرز یذھبت یالنبوة یوی‬
‫ك‬
‫ابحٍ ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽا ف ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬حیحصت ‪۶‬یک‪۶‬اص‪۶‬رکّ ‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬وبنؿ‪۶‬‬
‫بِیتیالمبشراتی‪ 3‬یوللطرباینیفیالکبییعنیحذیقۃی‬
‫یلچ ‪۶‬یئگ ‪۶‬اؽّرشبماؿ ‪۶‬قایق ‪ّ۶‬ہ ‪۶‬ےئگ۔اؽّربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم ‪۶‬خدہفی‪۶‬‬
‫بسند یصحیح یذھبت یالنبوة یفالنبوة یبعدی یاالی‬
‫ےس‪۶‬حیحص ‪۶‬دنس ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ ‪۶‬دعب ‪۶‬وبنؿ ‪۶‬ںیہن‬
‫‪4‬‬
‫ج‬
‫المبشراتیالرؤیایالصالحۃییراھایالر لیاوترییلہ ۔ ی رگم‪۶‬لساّںیت‪۶‬قایق‪۶‬ںیہ‪۶‬ااھچ‪۶‬وخاؿ‪۶‬ہک‪۶‬كوك‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬دےھکی‪۶‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬ےئلیک‪۶‬‬
‫داھکی‪۶‬اجےئ۔(ؿ)‬
‫الحمدلل ‪۶‬اٖ ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬امت ‪۶‬فینصت ‪۶‬ںیم ‪۶‬فنصم ‪۶‬ےن ‪۶‬وخاؿ‪۶‬داھکی‪۶‬ہک‪۶‬ںیم ‪۶‬اینپ ‪۶‬دجسم‪۶‬ںیم وہٍ‪،‬دنچ ‪۶‬ؽاہیب ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ملس‪۶‬یک‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬ہقلطم‪۶‬ںیم ثحب‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالتعبییبابیمبشراتیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۵۳۰۱/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یمؤطایالمامیما لكیماجاءیفیالرؤیایریمدمحم‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۳۲۰‬‬
‫‪ 3‬یسننیا بنیماجہیابوابیالتعبییالرؤیایبابیالرؤیا یالصالحۃییراہایالمسلمیا لخیاچی ‪۶‬امی ‪۶‬دیعس ‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ ‪۶‬ص‪،۲۴۲‬مسندیاحمد یبنیحنب لی‬

‫حدیثیامیکرزیریضیاللیعنہایالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۴۵/ ۲‬‬
‫‪4‬‬
‫یمعجمیالکبییدحكف‪۰۳۱۵۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۵۳۵ /۰‬‬
‫‪Page 265 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رکےن ‪۶‬ےگل۔فنصم ‪۶‬ےن ‪۶‬داللئ ‪۶‬رصہحی ‪۶‬ےس ‪۶‬اںیہن ‪٘۶‬اتک ‪۶‬رکدقا‪۶‬ہک ‪۶‬اخكف ‪۶‬ؽاخرس ‪۶‬ےلچ ‪۶‬ےئگ۔رھپ ‪۶‬فنصم‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اکمٍ ‪۶‬اک ‪۶‬دصق‪۶‬ایک‬
‫(ہی‪۶‬دجسم‪٘۶‬اّم‪۶‬اعص‪۶‬رپ‪۶‬ؽاعق‪۶‬ےہ‪،‬دّؽاّہ‪۶‬ےس‪۶‬لکن‪۶‬رک‪۶‬دنچ‪۶‬ڑیسایھٍ ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ارترک‪۶‬ڑسك‪۶‬یتلم‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ونجؿ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫دنہؽؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬دنمّاؽّاٍ‪۶‬اک‪۶‬ونکاٍ‪۶‬ےہ)فنصم‪۶‬ایھب‪۶‬اٖ‪ّ۶‬ہنی‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬ارتا‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬قا ںی اہھت‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬امدہ‪ُ ۶‬ذؾك (زنخری)‬
‫اؽّاٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہچب‪۶‬ڑسك‪۶‬رپ‪ٓ ۶‬ا ےت‪۶‬داھکی‪،‬ذـ‪ّ۶‬ہنی‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ےک‪۶‬ظٓا ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اٖ‪۶‬ہچب‪۶‬ےن‪۶‬فنصم‪۶‬رپ‪۶‬ہلمح‪۶‬رکقا‪۶‬اچاہ‪،‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬امٍ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اےس‪۶‬دؽّ‪۶‬رک‪ّ۶‬ؽاک‪،‬اؽّاغل ًوا‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬عوہ‪۶‬رپ‪۶‬اپتہچن‪۶‬امّا۔رہباحل‪۶‬اےس‪۶‬یتخس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ڑھجاک۔اؽّاٍ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬رک‪ ۶‬ےک‪۶‬‬
‫وبیل‪:‬داتھکی‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ریتُ‪۶‬كُْ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬صخش‪۶‬ےس‪۶‬ےتیج‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ایک‪۶‬ہلمح‪۶‬رکُ‪۶‬اگ۔ہی‪۶‬ہہک‪۶‬رک‪۶‬ؽہ‪۶‬وسكْ‪۶‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہچب‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫والحمدللیربیالعلمنی۔اٖ ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬فنصم ‪۶‬ےن ‪۶‬وعبت ٖ ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬وبقل ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬رپ ‪۶‬ادتسالل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫دنہؽونکںی ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬اھبےتگ ‪۶‬ےلچ ‪۶‬ےئگ ‪۶‬‬
‫ایک‪،‬والحمدیلل۔‬
‫الحمدیلل ی‬
‫لساّ ِ‬
‫ؿ‪۶‬یٰمظع‬
‫اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ھچک ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬فنصم ‪۶‬ےن ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬داھکی ‪۶‬ہک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اکمٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اھپقك ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪٘۶‬اّم ‪۶‬اعص ‪۶‬رپ ‪۶‬ڑھکاوہٍ‪،‬اؽّتہب ‪۶‬دریب ‪۶‬قِلؾّ ‪۶‬اک ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫افونٖ ‪۶‬اہھت ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ‪،‬ںیم ‪۶‬اےس ‪ّ۶‬ؽنش ‪۶‬رکقا ‪۶‬اچاتہوہٍ‪،‬دؽ ‪۶‬صخش ‪۶‬داےنہ ‪۶‬قا ںی ڑھکُ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وھپقك ‪۶‬امّرک ‪۶‬ناھج ‪۶‬دےتی ‪۶‬ںیہ‪،‬اےنت‪۶‬‬
‫ںیم دجسم‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیسارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬ام‪۶‬وہےئ‪،‬ؽاهلل‪۶‬ا۔میظع۔وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬دےتھکی‪۶‬یہ‪۶‬ؽہ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اخمفل‪۶‬اےسی‪۶‬اغكف‪۶‬وہےئگ‪۶‬ہک‪۶‬ولعمص‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬اھکایگ‪۶‬قا‪ّ۶‬نیم‪۶‬ںیم‪۶‬امسےئگ۔وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬‬
‫اجلمےئ ‪۶‬اسکیبٍ ‪۶‬ومالےئ ‪۶‬دل ‪۶‬ؽاجٍ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ٓا ہل ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اٖ ‪۶‬گس ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬رشتفی ‪۶‬الےئ‪،‬اؽّاےنت ‪۶‬ظٓا ‪ّ۶‬ؽقن‪۶‬‬
‫آّؽّ ‪۶‬وہےئ‪۶‬ہک‪٘۶‬اقد ‪۶‬اقك‪۶‬قاتشل‪۶‬قا ‪۶‬مک ‪۶‬اک‪۶‬افہلص‪۶‬وہ‪،‬اؽّامکبل‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬وھپقك‪۶‬امّ‪،‬اهلل‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬رکدُ‪۶‬اگ۔فنصم‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وھپاکن‪،‬ؽہ‪۶‬ونّمیظع‪۶‬دیپا‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪٘۶‬اّا‪۶‬افونٖ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬وپرایگ۔والحمدللیربیالعالمنی۔‬

‫________________‬

‫‪Page 266 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ‬
‫‪۵۰۵۱‬ھ‬
‫شنولاالسالوالصولالرسولالکراو‬
‫(ّوسل‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬آ قاؽ‪۶‬اخداد‪۶‬رکاص‪۶‬اک‪۶‬املسم‪۶ٍ۶‬وہقا)‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫ع‬
‫ہلئسم ‪:۰۰۶‬اّ ‪ٍ ۶‬سکْ ‪۶‬ولگنبّ‪،‬دجسم ‪۶‬اجعم ‪۶‬دمّہس ‪۶‬اجعم ‪۶‬اولعلص ‪۶‬رمہلس ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ومالقا ‪۶‬ومولی ‪٘۶‬اہ ‪۶‬دمحم ‪۶‬دبعاسغلّ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬اقدّی ‪۶‬لس ًوا ‪۶‬ؽ‬
‫رطلغۃً‪،‬اٰیلع‪۶‬دمّٖ‪۶‬دمّہس‪۶‬ذموکّ‪۲۵۶‬وشال‪۵۰۵۱۶‬ھ‬
‫ایک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬ےلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬رسؽّاکانئؿ‪۶‬رخف‪۶‬وموجداؿ‪ّ۶‬وسل‪۶‬خدا‪۶‬دمحمیفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫‪(۶‬ایبٍ‪۶‬رکؽ‪۶‬ارج‪۶‬قاؽےگ۔ؿ)‬ ‫امٍ‪۶‬قاؿ‪ٓ ۶‬ا دص‪ٰ۶‬یلع‪۶‬كوًوا‪۶‬ؽہیلع‪۶‬السالص‪۶‬قك‪۶‬ومنم‪۶‬ےھت‪۶‬قا‪۶‬ںیہن؟بؼنوایتوجروا۔ی‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫اُ‪۶‬اهلل‪ !۶‬ریتُ‪۶‬ےئل‪۶‬ؿاۂی‪۶‬ؽقاینط‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬دایمئ‬ ‫الل میلكیالحمدیالدائمیالباطنیالظاھری ی‬

‫عــــــہ‪:‬اٖ‪۶‬وسال‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ںیم‪"۶‬ھدایۃیالغوییفیاسالمیآباءیالنیب"ہفنصم‪۶‬ومولی‪۶‬اصذـ‪۶‬وموصَ‪۶‬اھت‪،‬ہی‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪۶‬ںیم‬
‫اھکلایگ۔‬

‫‪Page 267 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫صلیوسلمیعیلیالمصطیفیالکریمینوركیالطیبیالطاھری دمح‪۶‬ےہ۔دّؽد ‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬ام‪۶‬یفطصم‪۶‬رکمی‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬ریتا ‪۶‬بیط‪۶‬ؽ‬

‫الزاھر یالذی ینزھتہ یمن یکل یرجس یاودعتہ یف یکلی ؿاۂ‪۶‬اؽّّؽنش‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬ۂ‪۶‬اجن‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬زنمہ‪۶‬ایک ےہ‪۶‬‬
‫مستودعیطاھریونِلتہیمنیطیب یایلیطیب یفلہیالطیبی اؽّقاك ‪۶‬لحم ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽدتعی ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ۔اؽّرھتسُ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫ٍ‬
‫رھتسُ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬لقتنم ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ۔اؽل ‪۶‬ؽ ٓا رخ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےکےئل‪۶‬‬
‫االولیو یاالٰخر یو یعیلیاٰلہیو یصحبہیاال یطائبیاال یطاھری‬
‫ہ‬
‫قازیکیگ ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّاٍ ‪۶‬یک ‪۶‬بیط‪،‬ؿا ٔ ‪ٓ ۶‬ا ل ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬رپ۔ ٓا نیم!‬
‫اٰمنی۔ ی‬
‫(ؿ)‬
‫ن‬
‫اؽلًا( ہلی‪۶‬دلیل)‪ :‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫كشیب‪۶‬املسمٍ‪۶‬هالص‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ‪۶‬رشمك‪۶‬ےس۔‬ ‫"‪1‬۔‬ ‫"‬
‫اؽّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫بعثتیمنیخییقرونیبینیاٰدمیقر رنایفِرنرایحیتیکنتی ۂ ‪۶‬ظٍٓ ‪۶‬ؽہقبط ‪۶‬ںیم ‪۶‬امتص‪۶‬ظٓؽٍ ‪۶‬ینب ‪ٓ ۶‬ا دص ‪۶‬ےک ‪۶‬رتہب‪۶‬ےس ‪۶‬اجیھبایگ‪۶‬‬
‫من یالِرن یالذی یکنت یمنہ۔رواہ یالبخاری‪2‬ف یصحیحہی اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ظٍٓ‪۶‬ںیم‪۶‬وہاسج‪۶‬ںیم‪۶‬دیپاوہا۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫یراّی‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬حیحص‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫عنیایبیھریرةیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫لم‬
‫رضحؿ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ومیل‪۶‬ا سلًَ‪۶‬دیسقا‪۶‬یلع‪۶‬رملغٰی‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬ںیم ےہ۔‬
‫لم ییزل یعیل یوجہ یالدھر(االرض)سبعۃ یمسلمونی ّؽےئ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬رپ ‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬امےن‪۶‬ںیم مک‪۶‬ےس‪۶‬مک ‪٘۶‬اؿ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬رضؽّ‪۶‬‬
‫فصاعدایفلوال ٰذلكیھلکتیاالرضیومنیعلیہا۔اخرجہی ّےہ ‪۶‬ںیہ‪،‬ااسی ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ؽالہ ‪ّ۶‬نیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ہالك ‪۶‬وہ‬ ‫ر‬
‫م‬‫ل‬
‫عبد یالرزاقی‪3‬وابنیالمنذریبسندیصحیحیعیلیشرطی اجےت۔(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬دبعارلّاص ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬ا ودّ ‪۶‬ےن ‪۶‬نیخیش ‪۶‬یک ‪۶‬رشؽ‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬حیحص‪۶‬دنس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ۔ؿ)‬
‫الشیخنی۔ ی‬
‫رضحؿ‪۶‬اعمل‪۶‬ارقل ٓا ٍ‪۶‬رٌٔ االطۃ‪۶‬دیسقا‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬یک‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲۵/ ۲‬‬
‫یصحیحیالبخارییکتابیالمناقبیبابیصقۃیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۱۳۰/ ۵۶‬‬
‫‪2‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیعبدالرزاقیوا بنیالمنذریالمِصدیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۳۰/ ۵‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 268 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫‪۶‬دنباگٍ ‪۶‬خدا‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫ماخلت یاالرض یمن یبعد ینوح یمن یسبعۃ یییرفع یاللی ونج‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪ّ۶‬نیم‪۶‬یھبک‪٘۶‬اؿ‬
‫ےس ‪۶‬اخیل ‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ ‪۶‬نج ‪۶‬یک ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬الہ ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫ب میعنیاھلیاالرضی‪1‬۔ ی‬
‫ذعاؿ‪۶‬دعف‪ّٓ۶‬امقاےہ۔‬
‫ذـ ‪۶‬حیحص ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬ہک ‪۶‬ۂ ‪۶‬ظٍٓ ‪۶‬ؽ ےقبط ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ؽےئ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬رپ ‪۶‬الالق ‪٘۶‬اؿ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬دنباگٍ ‪۶‬وبقمل ‪۶‬رضؽّ ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّوخد‬
‫حیحص ‪۶‬یراّی ‪۶‬رشفی ‪۶‬یک ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬نج ‪۶‬ےس ‪۶‬دیپاوہےئ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ول ‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬امےن‪۶‬‬
‫ںیم‪،‬ۂ ‪۶‬ظٍٓ ‪۶‬ںیم ایخّظٍٓ ‪۶‬ےس‪،‬اؽّ ٓا كف ‪۶‬ظٓ ٓا ہین ‪۶‬قاقط ‪۶‬ہک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ارگآ ‪۶‬شیک ‪۶‬یہ ‪۶‬رشفی ‪۶‬اوقلص ‪۶‬قاالبسن ‪۶‬وہ‪،‬یسک ‪۶‬هالص ‪۶‬املسمٍ‪۶‬‬
‫ےس ‪۶‬یھب‪۶‬ریخ‪۶‬ؽرتہب‪۶‬ںیہن وہاتکس‪۶‬وت‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک ‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا قاء‪۶‬ؽااہمؿ ‪۶‬ۂ ‪۶‬ظٍٓ ‪۶‬اؽّہقبط ‪۶‬ںیم اںیہن‪۶‬‬
‫دنباگٍ‪۶‬اصحل‪۶‬ؽوبقمل‪۶‬ےس‪۶‬وہٍ‪۶‬ؽّت ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ؽظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪۶‬قح‪۶‬‬
‫لج‪۶‬ؽهالےک‪۶‬اخمفل‪۶‬وہاگ۔‬
‫اقول‪:‬والمعینیانیالکافریالییستاھلیشرعرایانییطلقی اوقل‪(:‬ںیم اتہکوہٍ۔ؿ)ہک‪۶‬رماد ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اکّٓ ‪۶‬رشهًا ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫علیہ یانہ یمن یخیار یالِرن یالسیما یوھناك یمسلمونی قاؿ ‪۶‬اک‪۶‬قحتسم‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ریخ‪۶‬ارقلٍ ‪۶‬اہک‪۶‬اجےکس‪۶‬قاوصخلص‪۶‬‬
‫صالحونیوانیلمییردیالخییۃیاالیبیحسبیالنسب‪،‬ی ہکبج‪۶‬املسمٍ ‪۶‬اصحل‪۶‬وموجد ‪۶‬وہٍ‪۶‬ارگآ ‪۶‬ریخكف ‪۶‬بسن‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫احلؽ‪۶‬ےس‪۶‬ویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔انچہچن‪۶‬وت‪۶‬ھجمس‪۵۲۶‬۔(ؿ)‬
‫فاف م۔ ی‬
‫ہی‪۶‬دلیل‪۶‬اامص‪۶‬لیلج‪۶‬اخمت‪۶‬الشٓاؽ‪۶‬خالل‪۶‬الملۃ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ےن‪۶‬اافدہ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬فاللییجزیہیالجزاءیالجمیل(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ارج‪۶‬لیمج‪۶‬اطعّٓامےئ۔ؿ)‬
‫دؽرسی‪۶‬دلیل‪:‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اکّٓ‪۶‬وت‪۶‬قاقاك‪۶‬یہ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫"‪2‬۔ ی‬ ‫‪‬‬ ‫ثانیای‪:‬قالیاللیعزوجلی"‬
‫ر‬
‫اؽّدحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫یشر حیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیاحمدیفیالزھدیالخیالمِصدیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪،۵۳۰/ ۵‬‬

‫‪1‬‬
‫الحاوییللقتاوییبحوالہیاحمدی‬
‫ٰ‬
‫فیالزھدیوالخاللیفیکراماتیاالولیاءیا لخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۵۲/ ۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۳/۵‬‬
‫‪Page 269 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لمییزلیاللیعزوجلیینِلینیمنیاصالبیالطؼبۃیایلی ہشیمہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےھجم ‪۶‬قاك ‪۶‬رھتسی ‪۶‬وتشپٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬لقن ‪ّٓ۶‬امقاّاہ‪۶‬‬
‫االرحامیالطاھیرةیمصیفیم ذبایالتنشعبیشعؽتانیاالی اصَ ‪۶‬رھتسا ‪ٓ ۶‬ا ّاہتس ‪۶‬ذـ ‪۶‬دؽ ‪٘۶‬اںیخ دیپاوہ ںی‪،‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم‬
‫کنتیفیخیھما۔رواہیابوینعیمیفیدالئلیالنبوةی‪1‬عنی رتہب ‪٘۶‬اج ‪۶‬ںیم ‪۶‬اھت۔(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬میعن ‪۶‬ےن ‪۶‬داللئ ‪۶‬الًيؾہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬انب‪۶‬‬
‫ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ابنیعباسیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫اؽّاقك‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم ےہ‪ّٓ،‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لم یازل یا نِل یمن یاصالب یالطاھرین ٰ‬
‫یایل یارحامی ںیم ہشیمہ‪۶‬قاك‪۶‬رمدؽٍ‪۶‬یک‪۶‬وتشپٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ویبیبٍ‪۶‬ےک‪۶‬وٹیپٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬لقتنم‪۶‬وہقاّاہ۔‬ ‫الطاھیرات‪2‬۔ ی‬
‫دؽرسی‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّٓ،‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لمییزلیاللیینِلینیمنیاالصالبیالکریمۃیواالرحامی ہشیمہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےھجم ‪۶‬رکص ‪۶‬ؽایل ‪۶‬وتشپٍ ‪۶‬اؽّاہطّؿ ‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬
‫الطاھرة یحیت یاخرجین یمن یبنی یابوی۔رواہ یابن یایبی ٘کمؾٍ‪۶‬ںیم‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا‪ّ۶‬اہ۔اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ےھجم‪۶‬ریمُ‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬دیپاایک۔اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬رمعؽ‪۶‬ادعلین‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬ ‫‪3‬‬
‫عمرویالعدین فیمسندہیریضیالل ٰ‬
‫اینپ‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ك‬
‫وترضؽّےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا قاےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ؿاۂنی‪۶‬ؽااہمؿ‪۶‬رکاص‪۶‬ؿاۂاؿ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬الہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽ‪۶‬وتدیح‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪ ۶‬يص‪۶‬‬
‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬یسک‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ؽاکّٓہ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬رکص‪۶‬ؽاہطّؿ‪۶‬ےس‪۶‬ہصح‪۶‬ںیہن۔‬
‫د‬ ‫مً‬‫لميکل‬
‫ّ‬
‫ہی ‪۶‬دلیل ‪۶‬اامص ‪۶‬الج ‪۶‬رخف ‪۶‬ا َ ‪۶‬هالطۃ ‪۶‬اولّٰی ‪۶‬رخف ‪۶‬ادلنی ‪ّ۶‬اّی ‪ ّ۶‬مۃ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ےن ‪۶‬اافدہ ‪ٓ ۶‬امیئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اامص ‪۶‬خالل ‪۶‬ادلنی ‪۶‬ویسیط ‪۶‬اؽّهالہم‪۶‬‬
‫ققحم‪۶‬ونسیس‪۶‬اؽّهالہم‪۶‬قلمساین‪٘۶‬اّج‪۶‬افشء‪۶‬ؽاامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬ؽهالہم‪۶‬دمحم‪ّّ۶‬اقین‬

‫‪ 1‬یالحاوییللقتاوییبحوالہیایبینعیمیمسالكیالحنقاءیفیوالدییا لمصط ٰیف یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۲۵۵/ ۲‬دالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلی‬

‫الثاینیعالمیالکتبیبیوتیالجزءیاالویلیص‪۵۵‬ؽ‪۵۲‬‬
‫‪2‬یشر حیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیایبینعیمیعنیا بنیعباسیالمِصدیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪،۵۳۰/ ۵‬الحاوییللقتاوییمسالكی‬

‫الحنقاءیفیوالدییالمصط ٰیفیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۵۳/ ۲‬‬

‫‪ 3‬یالشقاءیبتعریفیحِویقیا لمصط ٰیف یفصلیوامایشرفینسبہیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃفیالبالدیالعثمانیہی‪،۲۰/ ۵‬نسیمیالریاضیفیشر حی‬

‫شقاءیالِایضیعیاضیبحوالہیا بنیایبیعمرویالعدینیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۰۱/ ۵۶‬‬

‫‪Page 270 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫٘اّج‪۶‬وماہـ‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬ااکكْ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قادیئ‪۶‬ؽروصا ‪۶‬یک۔‬
‫شیتی‪۶‬دلیل‪:‬اهلل‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬وپرؽ٘ارک‪ّ۶‬كْد‪ٚ‬ـ‪۶‬‬ ‫ی‬ ‫یوتعایل‪":‬‬
‫ٰ‬ ‫ثالثرا‪:‬قالیاللیتبارك‬
‫رہمقاٍ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬ےھجت‪۶‬داتھکی‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬وت‪۶‬ڑھکا‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ریتا‪۶‬رکؽںیٹ‪۶‬دبانل‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫دجسہ‪۶‬رکویناولٍ‪۶‬ںیم۔‬
‫‪1" ‬۔ ی‬
‫اامص‪ّ۶‬اّی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ینعم‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ہی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وضح‪ّ۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬قاك‪٘۶‬اخدؽٍ‪۶‬ےس‪٘۶‬اخدؽٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫عسل‬
‫لقتنم ‪۶‬وہقاّاہ ‪2 ۶‬وت ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬دلیل ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪ٚ۶‬ـ ‪ٓ ۶‬ا قاےئ ‪۶‬رکاص ‪ ۶‬مًَ‪۶‬ےھت۔اامص ‪۶‬ویسیط ‪۶‬ؽاامص ‪۶‬انب ‪۶‬رجح ‪۶‬ؽهالہم ‪ّّ۶‬اقین‪ 3۶‬ؽریغمہ‪۶‬‬
‫ىى‬
‫ااکكْ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رقتری‪۶‬ؽقادیئ‪۶‬ؽقادیک‪۶‬ؽلسًود‪ّٓ۶‬امیئ۔اؽّ‪۶‬رضحؿ‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬ھما‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ومقد‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬‬
‫‪4‬ےک‪۶‬اہیٍ‪ٓ ۶‬ا یئ‪:‬‬
‫وقدیصرحوایانیالِرآنیمحتجیبہیعیلیجمیعیوجوھہیوی املعء‪۶‬ےن‪۶‬رصتحی‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬قاك‪۶‬یک‪۶‬ۂ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬ادتسالل‪۶‬‬
‫ال یینیف یتاویل یتاویال یویش د یلہ یعمل یالعلماء یفی ایک ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬اقك ‪۶‬قاؽلی ‪۶‬دؽرسی ‪۶‬قاؽلی ‪۶‬یک ‪۶‬یفن ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫رکیت‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬املعء‪۶‬اکلمع‪۶‬وگاہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬رپاےن‪۶‬اؽّ ‪۶‬ےئن‪۶‬‬ ‫االحتجاجیباالیاتیعیلیاحدیالتاویالتِدیمایوحدیثا۔ ی‬
‫ّامےن ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬ابمّہک ‪۶‬یک ‪۶‬یئک ‪۶‬قاؽقالؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫ی‬ ‫یوتعایلی"‬
‫ٰ‬ ‫یالمویلیسبحنہ‬
‫رابعا‪:‬قال ٰ ی‬
‫ر‬
‫ادتسالل‪۶‬رکےتّےہ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫ی ‪ 5‬ی‬
‫وچیھت ‪۶‬دلیل‪:‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اہتبل ‪۶‬رقنعا ‪۶‬ےھجت ‪۶‬ریتا‪۶‬‬
‫ّؿ‪۶‬اانت‪۶‬دُ‪۶‬اگہک‪۶‬وت‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ۔‬
‫اللیا کربی! قاّاگہ‪۶‬زعؿ‪۶‬ںیم‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽؽاجہـ‪۶‬ؽوبحمتیب‪۶‬ہک‪۶‬اعـ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬وت‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬‬
‫لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬یہ‪۶‬اھت‪:۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪ ۲۵۳/ ۲۲‬قا ‪۲۵۵‬‬
‫یمقاتیحیالغیبیتحتیآیۃی‪۲۵۵ / ۲۲‬۔۔‪۵۰۵ /۲۰۶‬‬
‫‪2‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیبابیوفاتیامہیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالمعرفہیبیوتی‪۵۳۰/ ۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪ 4‬یشر حیالزرقاینیبحوالہیایبینعیمیالمِصدیاالولیبابیوفاتیامہیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالمعرفہیبیوتی‪،۵۳۰/ ۵‬دالئلیالنبوةیالیبینعیمی‬

‫القصلیالثاینیعالمیالکتبیبیوتیالجزءیاالویلیص‪۵۵‬ؽ‪۵۲‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱/۵۰‬‬
‫‪Page 271 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫سنرضیك یف یامتك یوال ینسؤك یرواہ یمسلم‪ 1‬یفی ظٓا ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےھجت‪۶‬ریتی‪۶‬اعـ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ایض‪۶‬رکدےگنی‪۶‬‬

‫اؽّ ‪۶‬ریتا ‪۶‬دل‪۶‬كْا ‪۶‬ت ‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ۔(اےس‪۶‬ملسم‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬حیحص‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫صحیحہ۔ ی‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫رگم‪۶‬اٖ‪۶‬اطعؽّاض‪۶‬اک‪۶‬رمہبت‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬اچنہپ‪۶‬ہک‪۶‬حیحص‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫وجدتہ یف یغمرات یمن یالنار یفاخرجتہ یایل یضحضاحی ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬رساقا‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬دؽقا‪۶‬وہا‪۶‬قاقا‪۶‬وت‪۶‬چنیھک‪۶‬رک‪۶‬ونخٹٍ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫رواہیالبخارییومسلم یعنیالعباسیبنیعبدیالمطلبی یک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬رک‪۶‬دقا(اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬یراّی‪۶‬ؽاامص‪۶‬ملسم‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬‬
‫ابعٖ‪۶‬نب‪۶‬دبع‪۶‬المقلـ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہما‪2‬۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫دؽرسی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬حیحص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ولویالیانایلکانیفیالدركیاالسقلیمنیالنار۔رواہیایضای ارگ‪۶‬ںیم ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت‪۶‬اوب ‪۶‬ؿالف ‪۶‬منہج‪۶‬ےک ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬ےچین ‪۶‬ےقبط‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وہقا(اٖ‪۶‬وک‪۶‬یراّی‪۶‬ےن‪۶‬ایہن‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ)‬ ‫یتعایلیعنہ‪ ،‬ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫‪3‬‬

‫دؽرسی‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیالمتہیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۵۵۰/ ۵‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیدعایالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫‪1‬‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالمناقبیقصہیایبیطالبیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۱۰۴/ ۵‬صحیحیالبخارییکتابیاالدبیکنیۃیالمشركیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬‬

‫‪2‬‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیالیبیطالبیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵۱/ ۵‬مسندیاحمدیبنیحنبلی‬

‫ٰ‬ ‫رکایچ ‪،۵۵۳/ ۲‬صحیحیمسلمیبابیشقاعۃیالنیبیص‬

‫عنیالعباسیبنیعبدیالمطلبیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہمایالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۳۲/ ۵‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیالیبیطالبیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵۱/ ۵۶‬صحیحیالبخارییکتابی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 3‬یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیشقاعۃیالنیبیص‬

‫المناقبیبابیقصۃیایبیطالبیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۱۰۴/ ۵‬صحیحیالبخارییکتابیاالدبیبابیکنیۃیالمشركیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۵۵۳/ ۲‬‬

‫‪Page 272 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اھونیاھلیالناریعذابا۔رویاہی‪1‬عنیابنیعباسیریضی دؽّویخٍ ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬اکلہ ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬اوب ‪۶‬ؿالف ‪۶‬رپ ‪۶‬ےہ(اامص‪۶‬‬
‫یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫یتعایلیعن ما۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫ّؽاكف‪۶‬یک۔ؿ)‬
‫اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬ظٓؿ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬رکنیمی‪۶‬وک‪۶‬ےہ‪،‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬تبسن‪۶‬؟ رھپ‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬اک‪۶‬ذعّ‪۶‬یھب‪۶‬ؽاحض‪۶‬ہک‪۶‬ت ‪۶‬اںیھن‪۶‬دوعؿ‪۶‬یچنہپ‪۶‬ت ‪۶‬اوھنٍ‪۶‬ےن‪ّ۶‬امت ‪۶‬ا٘الص‪۶‬قاقا‪،‬وت‪۶‬ارگ‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہ‪۶‬الہ‪۶‬ذيـ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬رضؽّ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف ‪۶‬ےس ‪۶‬یھب‪۶‬مک‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬وہقا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽیہ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪ ۶‬ےکل ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وہےت۔ہی‪۶‬دحكف ‪۶‬حیحص‪۶‬ےک‪۶‬خالَ ‪۶‬ےہ‪۶‬وت ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ؽادلنی‪۶‬رکنیمی‪۶‬الہ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیہ‪،‬وللیالحمد‪،‬اٖ‪۶‬دلیل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬یھب‪۶‬اامص‪۶‬اخمت‪۶‬الشٓاؽ(خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪ّ۶‬دمۃاهلل ‪۶‬اعتیل)ےن‪۶‬‬
‫ا٘اّہ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق(ںیم‪۶‬اتہک‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وتقیف‪۶‬اهلل‪۶‬ابتّك‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔ؿ)رقتری‪۶‬دلیل‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اصدص‪۶‬ؽ‬
‫دصمؽص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ربخ‪۶‬دی‪۶‬ہک‪۶‬الہ‪۶‬قاّ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬اکلہ‪۶‬ذعاؿ‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬رپ‪۶‬ےہ۔اؿ‪۶‬مہ‪۶‬وپےتھچ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬‬
‫رپ ‪۶‬ہی ‪۶‬فیفخت ‪۶‬زک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟ ٓا قا ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬قاّی ‪۶‬ؽوخمغاّی ‪۶‬ؽقادساّی ‪۶‬ؽخدعـ ‪۶‬زگاّی ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫لم‬
‫قاىـ‪۶‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬دیس‪۶‬ا شيؾنیب‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪۶‬یعبط‪۶‬یھت‪،‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬اعكف‪۶‬وظنمّ‪۶‬یھت۔وضحّ‪۶‬‬
‫ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:۶‬‬
‫نو ی یا َبِیی ِیہ یرواہیالرتمذی‪ 2‬یبسندیحسنی ٓا دیم‪۶‬اک‪۶‬اچچ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬اجبےئ‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬رتذمی‪۶‬‬ ‫عمیالرج ِ ی‬
‫لیص ُی‬
‫یتعایلیعنہیوعنیعیلیوالطرباینی ےن‪۶‬دنس‪۶‬نسح‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبۂریہ‪۶‬اؽّ‪۶‬رضحؿ‪۶‬یلع‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫عنیایبیھریرةیریضیالل ٰ‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ہکبج‪۶‬ربطاین‪۶‬ریبک‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫الکبییعنیابنیعباسیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعمھن) ی‬
‫اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫قش‪۶‬اؽل‪۶‬قالط‪۶‬ےہ‪،‬قالیاللیعزوجل(اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا)‪:‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاھونیاھلیالناریعذابایدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۱/۵۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪،۲۵۳/ ۲۶‬المعجمیالکبییدحكف‪۵۳۲۵۴۶‬ی‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یجا معیالرتمذییابوابیالمناقبیمناقبیایبیالقضلیعمیالنیبیص‬

‫المکؾبہیالقیصلیۃیبیوتی‪۰۱۰/ ۵۳‬‬
‫‪Page 273 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّ‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اوھن‪۶ٍ۶‬ےن‪۶‬اکص‪۶‬ےئک‪۶‬ےھت‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬دصق‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬اںیھن‪۶‬قاّقك‪۶‬‬ ‫‪"‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬

‫قاّقك‪۶‬ةغّ ‪۶‬ےک‪۶‬رھکبُ‪۶‬وہےئ‪۶‬دُّ‪۶‬رکدقا ‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؽٍّ ‪۶‬یک‪۶‬دوھؿ‪۶‬‬ ‫‪1‬۔‬
‫ںیم‪۶‬رظن‪۶‬آ ےت‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫ض‬
‫اصَ ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وہقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ےک ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬لمع ‪۶‬كْقاد ‪۶‬ضحم ‪۶‬ںیہ‪،‬ال ‪۶‬رجص ‪۶‬قش ‪۶‬قاین ‪۶‬یہ ‪۶‬حیحص ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬یہی ‪۶‬اٍ ‪۶‬ااحدكف ‪ ۶‬شىزہ ‪۶‬ذموکّہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫افتسمد‪،‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬ےک‪۶‬لمع‪۶‬یک‪۶‬تقیقح‪۶‬وت‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رساقا‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬رغص‪۶‬قاقا‪،‬لمع‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬عفن‪۶‬دقا‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬ےلہپ‪۶‬یہ‪۶‬اکص‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬رھپ‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬ونخٹٍ‪۶‬قك‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬چنیھک‪۶‬ایل‪،‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬منہج‪۶‬ےک‪۶‬ہقبط‪۶‬‬
‫ّریںی‪۶‬ںیم‪۶‬وہقا‪2"۶‬۔‬
‫الرجص‪۶‬ہی‪۶‬فیفخت‪۶‬رصَ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاٖ‪۶‬اخرط‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬ارکاص‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ؽقاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬قادبلاہـ ؽاحض‪۶‬ہک‪۶‬وبحمؿ‪۶‬‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬اخرط ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اوب ‪۶‬ؿالف ‪۶‬اک ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ۂ ‪۶‬زگ ‪۶‬اانت ‪۶‬رگاٍ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہ ‪۶‬اتکس ‪۶‬سج ‪۶‬دقّ ‪۶‬اعمد ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬رکنیمی ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اکطلہ‪،‬ت ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬فیفخت‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪۶‬ڈنھٹك‪۶‬وج‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪،‬ت ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬اعكف‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫ازعاّ‪۶‬ؽارکاص‪۶‬وج‪۶‬رضحؿ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬ےک‪۶‬اکٹھچُّ‪۶‬ںیم‪،‬وت‪۶‬ارگ‪۶‬ایعد‪۶‬اقاهلل‪۶‬ؽہ‪۶‬الہ‪۶‬ذيـ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬ۂ‪۶‬رطج‪۶‬ےس‪۶‬ؽیہ‪۶‬اٖ‪ّ۶‬اعكف‪۶‬ؽانعكف‪۶‬‬
‫ےک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬قحتسم‪۶‬ےھت‪،‬ؽوبہج‪ٓ ۶‬ا رخ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اوبؿالف‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬رپؽّٖ‪۶‬ؽخدعـ‪۶‬یہ‪۶‬اک‪۶‬اعمؽہض‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬رھپ‪۶‬وکٍ‪۶‬یس‪۶‬رپؽّٖ‪۶‬زجتیئ‪۶‬‬
‫د‬
‫عض‪۶‬اک‪۶‬اقمقلہ‪۶‬رکیتکس‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬ایک ‪۶‬یھبک‪۶‬یسک‪۶‬رپؽّٖ ‪۶‬دننکہ‪۶‬قا ‪۶‬خدعـ ‪۶‬زگاّ ‪۶‬اک ‪۶‬قح‪،‬قح‪۶‬‬
‫َ‬ ‫ےک‪۶‬كْاكْ ‪۶‬وہیتکس ‪۶‬ےہ‪،‬وکٍ ‪۶‬یس‪۶‬خدعـ ‪ ۶‬مل‪۶‬ؽ ‪۶‬ؽ‬
‫ؽادلنی‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬وہ‪۶‬اتکس‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬قح‪۶‬میظع‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬امشّ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫قح‪۶‬امٍ‪۶‬ریما‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬اک۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‬
‫رھپ‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬ےن‪۶‬اہجٍ‪۶‬كْوسٍ‪۶‬خدعـ‪۶‬یک‪،‬ےتلچ‪۶‬ؽظف‪ّ۶‬جن‪۶‬یھب‪۶‬ؽہ‪۶‬دقا‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ںیہن‪،‬ۂ‪۶‬دنچ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ہملک‪۶‬ڑپ ھيِ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امقا‪،‬ت ‪۶‬ڑپانھ‪۶‬اھت‪۶‬ت ‪۶‬ڑپاھ‪،‬رجص‪۶‬ؽہ‪۶‬ایک‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬رفغمؿ‪۶‬ںیہن۔رمع‪۶‬وپر‪۶‬زجعماؿ‪۶‬دانھکی‪،‬اوحال‪۶‬رپ‪۶‬ملع‪۶‬قاص‪ّ۶‬انھک‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ّقادہ‪۶‬دزۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اقمئ‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ومذـ‪۶‬وہا‪۶‬نزالَ‪۶‬اوبنی‪۶‬رکنیمی‪۶‬ہک‪۶‬ت ‪۶‬اںیھن‪۶‬دوعؿ‪۶‬دی‪۶‬یئگ‪۶‬ت ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ایک‪،‬وت‪۶‬ۂ‪۶‬ؽہج‪،‬ۂ‪۶‬احلؽ‪،‬ۂ‪۶‬تیثیح‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫لغًوا ‪۶‬اںیھن ‪۶‬اک ‪۶‬ہلپ ‪۶‬كْاھ ‪۶‬وہا ‪۶‬ےہ‪،‬وت ‪۶‬اوب ‪۶‬ؿالف ‪۶‬اک ‪۶‬ذعاؿ ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس ‪۶‬اکلہ ‪۶‬وہقا ‪۶‬وییہن‪۶‬وصتمّ‪۶‬ہک ‪۶‬اوبنی ‪۶‬رکنیمی ‪۶‬الہ ‪۶‬قاّ ‪۶‬یہ‪۶‬ےس ‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ۔وھوی‬
‫المِصودیوالحمدیللیالعیلیالودود اؽّ‪۶‬ؽیہ‪۶‬وصقمد‪۶‬ےہ‪(،‬اؽّ‪۶‬امتص‪۶‬رعتںیفی‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬ؽتبحم‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰ /۲۱‬‬
‫‪ 2‬یصحیحیالبخارییکتابیمناقبیانصاریقصہیایبیطالبی‪ ۱۰۴/ ۵‬یویصحیحیمسلمیکتابیاالیمانی‪،۵۵۱/ ۵‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیالعباسی‬

‫المکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۳۳/ ۵‬ؽ‪۲۵۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰ /۰۵‬‬
‫‪Page 274 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ؽاےل‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬
‫ی قاوچنںی‪۶‬دلیل‪:‬اوقل‪(:‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ‪۶‬ہک)ومیٰل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫یالمویلیعزوعال‪ ":‬‬
‫خامسا‪:‬یاقول‪:‬قال ٰ‬
‫ر‬
‫ّٓامقا‪:‬كْاكْ‪۶‬ںیہن‪۶‬دؽّج‪۶‬ؽاےل‪۶‬اؽّذيـ‪۶‬ؽاےل‪،‬اؽّذيـ‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔ ی‬ ‫‪‬‬
‫یہ‪۶‬رماد‪۶‬وک‪۶‬ےچنہپ۔‬
‫اجمد‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعالمقلـ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬قاك‪۶‬تیط‪۶‬اخوتٍ‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اؽال ِد‪۶‬ا ِ‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا ےت‪۶‬داھکی‪،‬ذـ‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا ںی‪ّٓ،‬امقا‪:‬‬
‫اےنپ‪۶‬رھگ‪۶‬ےس‪۶‬اہکٍ‪۶‬یئگ‪۶‬ںیھت‪۶‬؟‬ ‫مااخرجكیمنیبؼتكی؟ی ی‬
‫رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫آتیت یاھل یھذا یالمیت یفرتحمت یالیہم یوعزیمھتی ہی‪۶‬وج‪۶‬اقك‪۶‬تیم‪۶‬وہیئگ‪۶‬یھت‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬داعےئ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اؽّ‬
‫زعتكف‪۶‬رکےن‪۶‬یئگ‪۶‬یھت۔‬ ‫بمؼمھت۔ ی‬
‫ّٓامقا‪:‬‬
‫٘اقد‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ربقاتسٍ‪۶‬قك‪۶‬یئگ۔‬ ‫یالکدی۔ی ی‬
‫لعلكیبلغتیمع م ٰ‬
‫رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫معاذاللیانیا کونیبلغت اوقدیسمعتكیتذکریفی ٰذلكی خدا‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬اجیت‪۶‬احالہکن‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬نس‪۶‬یکچ‪۶‬یھت‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ایک۔‬ ‫ماتذکر۔ ی‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫قک‬
‫ارگ‪۶‬وتاٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬اجیت‪۶‬وت‪۶‬ذيـ‪۶‬ت ‪۶‬د ھىی‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬دبعالمقلـ‪۶‬‬ ‫لوبلغتہایمع میمارایتیالجنۃیحیتییراھایجدیابیك۔ ی‬
‫رواہیابوداؤد‪ 2‬یوالنسائی۔واللقظیلہیعنیعبداللیبنیعمری ت ‪۶‬دںیھکی۔اٖ ‪۶‬وک‪۶‬اوب‪۶‬داؽد‪۶‬اؽّلسایئ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬اؽّظفل ‪۶‬لسایئ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ںیہ‪۶‬دیسقا‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬ااعلص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪،‬‬
‫وبنیالعاصیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہما‪،‬امایابویداؤدی ی‬
‫اامص‪۶‬اوب‪۶‬داؽد‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۳/ ۱۵‬‬
‫یسننیالنسائییکتابیالجنائز یبابیالنیع یونّ‪۶‬دمحم ‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ ‪۶‬بتک ‪۶‬رکایچ ‪۲۲۱/ ۵‬ؽ‪ ۲۲۲‬وسننیایبیداؤدیکتابیالجنائزیبابیالتعزیۃ ی ٓا اتفؿ‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۴۵/ ۲۶‬‬
‫‪Page 275 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فتادب یوک ّٰین یوقال یفذکر یتشدیداف ی ٰذلك یواما یابوی ےن ‪۶‬اّّاہ ‪۶‬ادؿ ‪۶‬وطبّ ‪۶‬انکہی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دشتقد ‪۶‬اک ‪۶‬درک ‪۶‬ایک ‪۶‬نکیل ‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫عبدالرحمنیفا ّٰدی یلؾبلیغیالعلمیواداءیالحدیثیع ٰیلی اوب‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬ےن‪۶‬لھک‪۶‬رک‪۶‬ملع‪۶‬وک‪۶‬اچنہپقا‪۶‬اؽّدحكف‪۶‬اک‪۶‬قح‪۶‬ادا‪۶‬ایک۔‬
‫ۂ ‪۶‬اقك ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬وت ‪۶‬ہج ‪۶‬یک ‪۶‬اقك ‪۶‬تمس ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬عوہ‪۶‬‬ ‫وج ٖہیلکلیوج ۃیھویمولیہا۔ ی‬
‫رکقاےہ۔(ؿ)‬
‫ہی‪۶‬وت‪۶‬دحكف‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ےہ‪،‬اؿ‪۶‬دّا‪۶‬اقعدئ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬وہےئ‪۶‬اگنہ‪۶‬ااصنَ‪۶‬دّاکّ‪،‬وعّوتٍ‪۶‬اک‪۶‬ربقاتسٍ‪۶‬اجقا‪۶‬اغكف‪۶‬دّہج‪۶‬ارگ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫وت ‪۶‬عٍػيـ ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّۂزگ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬عٍػيـ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬وکذيـ ‪۶‬ےس ‪۶‬رحمؽص ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ےک ‪۶‬كْاكْ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رکیتکس‪،‬اہلسًـ ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اجقا‪۶‬ؽاذـ‪۶‬رشیع‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬وماخدُ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪،‬اؽّاکّٓ‪۶‬اک‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اجقا‪۶‬احمل‪۶‬رشیع‪۶‬ہک‪۶‬ادبالآقاد‪۶‬قك‪۶‬یھبک‪۶‬نکمم‪۶‬‬
‫یہ‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّوصنص‪۶‬وک‪۶‬ک ی‪۶‬االاکمٍ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬رپ‪۶‬ومحمل‪۶‬رکقا ‪۶‬ؽاذـ‪،‬اؽّ ‪۶‬ےب‪۶‬رضؽّؿ ‪۶‬قاؽلی‪۶‬قااجكْ‪،‬اؽّ ‪۶‬تمصع‪۶‬ونم ‪۶‬رشب‪۶‬ںیم‪۶‬اخہص‪۶‬‬
‫رضحاؿ ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالًواء‪۶‬ےہ‪،‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ریغ ‪۶‬ےس‪۶‬ارگآ ‪۶‬شیک‪۶‬یہ‪۶‬میظع‪۶‬ادلّاجؿ ‪۶‬وہ‪،‬ؽوقم‪۶‬گواہ‪۶‬نکمم‪۶‬ؽوصتمّ۔ہی‪۶‬اچّؽٍ‪۶‬‬
‫قاںیت‪۶‬اقعدئ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ںیم‪۶‬قاكف ‪۶‬ؽرقمّ‪،‬اؿ ‪۶‬ارگ‪۶‬مکحب‪ ۶‬سدہم‪ّ۶‬اہعب‪۶‬اقمكْ ‪۶‬قك‪ُ ۶‬قلؾم ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ےئجیک‪۶‬وت‪۶‬مکحب‪ ۶‬سدہم‪۶‬قاہثل‪۶‬زجاء‪۶‬اک‪۶‬رتكف‪۶‬‬
‫ؽاذـ‪،‬اؽّاٖ‪۶‬دقتری‪۶‬رپ‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعالمقلـ‪۶‬وک‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬ریغ‪۶‬ملسم‪۶‬ے‪۶‬مکحب‪ ۶‬سدنیتم‪۶‬اؽنیل‪۶‬ؽزینمکحب‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬رکہمی‪۶‬احمل‪۶‬ؽقالط‪،‬وت‪۶‬‬
‫ؽاذـ‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعالمقلـ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ؽالہ‪۶‬ذيـ‪۶‬وہٍ‪۶‬ارگآ ‪۶‬لثم‪۶‬دصقی ‪۶‬ؽافّؽص‪۶‬ؽامثعٍ‪۶‬ؽیلع‪۶‬ؽّۂاؽ‪۶‬دصہقی‪۶‬ؽریغمہ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪٘۶‬انیقب‪۶‬اؽنیل‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ۔اؿ‪۶‬ینعم‪۶‬دحكف‪۶‬قال‪۶‬فلکت‪۶‬اؽّ‪۶‬ےب‪۶‬احذـ‪۶‬قاؽلی‪۶‬ؽ‪۶‬رصتَ‪۶‬اقعدئ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬ےس‪۶‬اطمقب‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ینعی‪۶‬ارگ‪۶‬ہی‪۶‬ارم‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہقا وت‪٘۶‬انیقب‪۶‬اؽنیل‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اجقا‪۶‬ت ‪۶‬اتلم‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬ہکبج‪۶‬دبعالمقلـ‪۶‬دالخ‪۶‬تشہب‪۶‬وہٍ‪۶‬‬
‫ےگ‪۶‬ھکذایینبٰغیالتحِیقیوالل ٰ‬
‫یتعایلیویلیالتوفیق(وییہن‪۶‬قیقحت‪۶‬اچےئہ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یہ‪۶‬وتقیف‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ی یٹھچ‪۶‬دلیل‪:‬اوقل‪(:‬ںیم اتہکوہٍ‪۶‬ہک)امہُّ‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ازع ؽ‬ ‫سادسا‪،‬اقول‪:‬قالیربنایاالعزاالع ٰیلیعزوعال‪:‬ی"‬
‫ر‬
‫اٰیلع ‪۶‬زعؽهالےن ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬زعؿ ‪۶‬وت ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽّوسل ‪۶‬اؽّاملسمٍ ‪۶‬یہ ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔ ی‬ ‫‪‬‬
‫ےیل‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬انموقفٍ‪۶‬وک ملع‪۶‬ںیہن۔‬
‫ی‬ ‫یتعایل‪":‬‬
‫وقال ٰ‬
‫اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اُ‪۶‬ولوگ!‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴ /۲۰‬‬
‫‪Page 276 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬انبقا ‪۶‬ںیہمت‪۶‬اقك‪۶‬رنؽامدہ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّایک‪۶‬ںیہمت‪۶‬وقںیم‪۶‬اؽّ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫ےلیبق‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا سپ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬دؽرسُ‪۶‬وک‪۶‬اچہپون‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫كْدقك‪۶‬اہمتّا‪ّ۶‬قاد‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽاال‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رپزیہ‪۶‬اگّ‪۶‬ےہ۔‬
‫اٍ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬رکہمی‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ازعلؿ ‪۶‬لج‪۶‬ؽهالےن‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽرکص‪۶‬وک‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رصحنمّٓامدقا ‪۶‬اؽّاکّٓ ‪۶‬وک‪۶‬انتک‪۶‬یہ‪۶‬وقص‪۶‬داّ ‪۶‬وہ‪،‬میئل‪۶‬‬
‫ؽدلیل‪۶‬رہھٹاقا‪۶‬اؽّیسک‪۶‬میئل‪۶‬ؽدلیل‪۶‬یک‪۶‬اؽالد‪۶‬ےس‪۶‬وہقا‪۶‬یسک‪۶‬زعكْ‪۶‬ؽرکمی‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬قاىـ‪۶‬دمج‪۶‬ںیہن‪۶‬ؽذہلا‪۶‬اکّٓ‪۶‬قاؿ‪۶‬دادؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬اقًساؿ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬رخف‪۶‬رکقا‪۶‬رحاص‪۶‬وہا۔حیحص‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یایلیتسعۃیاٰباءیکقارییریدیب میع ّزایوکر رمای وج‪۶‬صخش‪۶‬زعؿ‪۶‬ؽرکاعـ‪۶‬اچےنہ‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬ونتشپ‪۶‬اکّٓ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬رکُ‪۶‬‬ ‫منیانؾسب ٰ‬
‫کان یعاشرھم یف یالنار۔رواہ یاحمد ی‪2‬عین یایب یریحانہی ہک ‪۶‬ںیم ِالٍ ‪۶‬انب ‪ِ۶‬الٍ ‪۶‬انب ‪ِ۶‬الٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اٹیب ‪۶‬وہٍ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اکدوساٍ ‪۶‬منہج‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ہی‪۶‬صخش‪۶‬وہ۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪ّ۶‬احیت ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہیبسندیصحیح۔ ی‬ ‫ریضیالل ٰ‬
‫ّ‬ ‫ك‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬حیحص‪۶‬دنس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬ؽا ف‪ٓ ۶‬امقا۔ؿ)‬
‫اؽّااحدكف‪۶‬ریثکہ‪۶‬وہشمّہ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ہک‪۶‬وضح‪ّ۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬اضفلئ‪۶‬رکہمی‪۶‬ےک‪۶‬ایبٍ‪۶‬اؽّاقمص‪ّ۶‬زج‪۶‬ؽدمج‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬قاّاہ‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا قاےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ؽااہمؿ‪۶‬رکامئ‪۶‬اک‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫ذ‬
‫ّؽ ِّ ‪ ۶‬وًَ ‪۶‬ذـ ‪۶‬اّادہ ‪۶‬اہیہل ‪۶‬ےس ‪۶‬وھتّی‪۶‬دری ‪۶‬ےکےئل ‪۶‬افکّ ‪۶‬ےن‪۶‬ہبلغ ‪۶‬قاقا ‪۶‬دعمؽد‪۶‬دنبُ ‪ّ۶‬اکؿ ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ںیم ‪۶‬قایق ‪ّ۶‬ےہ‪،‬اهلل ‪۶‬اغلف ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬اغلف‪۶‬رپ‪٘۶‬اٍ‪۶‬خالل‪۶‬ؿاّی‪۶‬یھت‪:‬‬
‫انا یالنیب یالکذب یانا یابن یعبدالمطلب۔رواہ یاحمدی ںیم‪۶‬یبن‪۶‬وہٍ‪۶‬ھچک ‪۶‬ٹوھؿ ‪۶‬ںیہن‪،‬ںیم وہٍ‪۶‬اٹیب‪۶‬دبعالمقلـ ‪۶‬اک۔‬
‫والبخارییومسلم‪ 3‬یوالنسائییعنیالرباءیبنیعازبی (اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬ادمح‪،‬یراّی‪،‬ملسم ‪۶‬اؽّلسایئ ‪۶‬ےن ‪۶‬دیسقا ‪۶‬كْاء ‪۶‬نب ‪۶‬اعّؿ‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰ /۰۵‬‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیایبیریحانہیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۰۰/ ۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬یصحیحیالبخارییکتابیالجہادیبابیمنیقادیدابۃیغیہیفیالحربیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۳۵/ ۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالجہادبابیغزوةیحننیی‬

‫دقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۳۳/ ۲۶‬‬

‫‪Page 277 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وضحّ ‪۶‬دصق‪ّٓ۶‬ام‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اہنت‪۶‬اٍ ‪۶‬ۂاّؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬عمجم‪۶‬رپ‪۶‬ہلمح‪ّٓ۶‬ام ںی۔رضحؿ ‪۶‬ابعٖ‪۶‬نب‪۶‬دبعالمقلـ ‪۶‬ؽرضحؿ ‪۶‬اوب‪۶‬ایفسٍ ‪۶‬نب‪۶‬‬

‫احّؿ‪۶‬نب‪۶‬دبعالمقلـ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬لًلہ‪۶‬رشفی‪۶‬یک‪۶‬اگلص‪۶‬وبضمؽ‪ ۶‬ےچنیھ‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬كْھ‪۶‬ت ‪۶‬اجےئ‪۶‬اؽّوضحّ‪ّٓ۶‬امّےہ‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ںیم‪۶‬اچس‪۶‬یبن‪۶‬وہٍ‪،‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬سایّا‪،‬دبعالمقلـ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬اک‪۶‬قاّا‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫انایالنیبیالکذب ی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬ ‫انایابنیعبدیالمطلب ی‬
‫رواہیابوبکربنیایبیشؼبۃی‪(1‬وابونعیمیعنہیریضیاللی (اٖ‪۶‬وک‪۶‬اوب‪۶‬رکب‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬اؽّاوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬كْاء‪۶‬نب‪۶‬اعّؿ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫تعایلیعنہ) ی‬
‫ٰ‬
‫اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬اگلص‪ّ۶‬ؽےک‪۶‬ںیہ اؽّرضحؿ‪۶‬ابعٖ ُ‪۶‬دیچم‪۶‬اھتےم‪،‬اؽّوضحّ‪ّٓ۶‬امّےہ‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫قدمایھا‪،‬انایالنیبیالکذب‪،‬انا یابنیعبدالمطلب‪،‬رواہی اےس‪۶‬كْ ھيِ‪۶‬دؽ‪،‬ںیم وہٍ‪۶‬یبن‪۶‬رصحی‪۶‬قح‪۶‬رپ‪،‬ںیم‪۶‬وہٍ‪۶‬دبع‬
‫ابن یعساکر‪2‬عن یمصعب یبن یشؼبۃیعنیابیہ یریضی المقلـ‪۶‬اک‪۶‬رسپ‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫عػٍـ‪۶‬نب‪۶‬ہبیش‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫۔ؿ)‬
‫ذـ‪۶‬اکّٓ‪۶‬اہنكف‪۶‬ظٓا ‪ٓ ۶‬ا ےئگ‪،‬لًلہ‪۶‬تیط‪۶‬ےن‪۶‬كْؽل‪۶‬اخالل‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬یھب‪۶‬یہی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ےھت‪،‬‬
‫انایالنیبیالکذب‪،‬انایابنیعبدالمطلب‪،‬الل میانزلی ںیم وہٍ ‪۶‬یبن ‪۶‬كْقح ‪۶‬اچس‪،‬ںیم وہٍ ‪۶‬دبعالمقلـ ‪۶‬اک ‪۶‬اٹیب‪،‬الہٰی!‬
‫نصرك۔رواہیابنیایبیشؼبۃ‪3‬وابنیایبیجریریعنیالرباءی اینپ‪۶‬دمد‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬ام۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬اؽّانب‪۶‬رجری‪۶‬ےن‪۶‬دیسقا‪۶‬‬
‫رضحؿ ‪۶‬كْاء ‪۶‬نب ‪۶‬اعّؿ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬‬ ‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیاللی ٰ‬
‫ےہ۔ؿ)‬

‫یالمصنف یالبن یایب یشؼبہ یکتاب یالسی یدحكف ‪۰۰۱۳۰۶‬دارالعلمیۃ یبیوت ی‪،۱۰۱/ ۲‬کزنالعمال یبحوالہ یش یوایب ینعیم یدحكف ‪۰۳۲۳۳۶‬‬
‫‪1‬‬

‫مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪۱۰۳/ ۵۳‬‬
‫یتاریخیدمشقیالکبییرتہمج‪۲۴۱۴۶‬شؼبۃیبنیعثمانیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۳۲/ ۲۱‬‬
‫‪2‬‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیشیوا بنیجریریدحكف‪۰۳۲۳۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۱۰۵/ ۵۳‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 278 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رھپ‪۶‬اقك‪۶‬عسـ‪۶‬اخك‪۶‬د‪ِ ٚ‬ـ‪۶‬قاك‪۶‬ںیم ےلرک‪۶‬اکّٓؽٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬یکنیھپ‪۶‬اؽّّٓامقا‪:‬‬

‫یرہچُ‪۶‬ڑگبےئگ۔‬ ‫شاھتیالوجوہی‪1‬۔ ی‬
‫ؽہ‪۶‬اخك‪۶‬اٍ ‪۶‬ۂاّؽٍ‪۶‬اکّٓؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬اقك‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ھکن ‪۶‬ںیم یچنہپ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےک‪۶‬عوہ‪۶‬رھپ‪۶‬ےئگ‪،‬اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬رشمَ‪۶‬قا٘الص ‪۶‬وہےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬ایبٍ‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬سج‪۶‬ؽظف‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ؽہ‪۶‬رکنکقاٍ‪۶‬امہّی‪۶‬رطَ‪۶‬ںیکنیھپ‪۶‬ںیمہ‪۶‬ہی‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ہک‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٓا امسٍ‪۶‬قك‪۶‬قاےبن‪۶‬یک‪۶‬دویاّ‪۶‬اقمئ‪۶‬رکدی‪۶‬یئگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ےس‪۶‬اہپّ‪۶‬مہ‪۶‬رپ‪۶‬زلھکاےئ‪۶‬ےئگ‪،‬وساےئ‪۶‬اھبےنگ‪۶‬ےک‪۶‬ھچک‪۶‬نب‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یئ‪،‬‬
‫یتعایل یعیل یالحق یالمبنی یسید یالمنصورینی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دّؽدؽ٘الص‪۶‬اؽّكْتک‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬قح ‪ ۶‬نیب‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬‬ ‫وصیل یالل ٰ‬
‫دمدےئک‪۶‬وہؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬رسداّ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬رپ۔(ؿ)‬ ‫واٰل ٖہیوباركیوسلم۔ ی‬
‫ایس‪۶‬سغؽہ‪۶‬ےک‪ّ۶‬زج‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫انا یابن یالعواتك یمن یبین یسلیم۔رواہ یسعید یبنی ںیم ‪۶‬ینب ‪۶‬میلس ‪۶‬ےس ‪۶‬اٍ ‪۶‬دنچ ‪۶‬اخوتونٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اٹیب ‪۶‬وہٍ ‪۶‬نج ‪۶‬اک ‪۶‬قا ‪۶‬ص ‪۶‬اعہکت‪۶‬‬
‫منصور‪2‬فیسنن ٖہ یوالطرباینیفیالکبی یعنیسبابۃیبنی اھت۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬دیعسنب‪۶‬وصنمّ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬ننس‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّربطاین‪۶‬مجعم‪۶‬‬
‫ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬ابسہب‪۶‬نب‪۶‬اعمص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫عاصمیریضیالل ٰ‬
‫ےہ۔(ؿ)‬
‫اقك‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪،‬ضعب‪۶‬سغؽاؿ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫انایالنیبیالکذب‪،‬انایابنیعبدالمطلب‪،‬انایبنیالعواتك۔ی ںیم‪۶‬یبن‪۶‬وہٍ ‪۶‬ھچک‪۶‬ٹوھؿ ‪۶‬ںیہن‪،‬ںیم‪۶‬وہٍ‪۶‬دبعالمقلـ ‪۶‬اک‪۶‬اٹیب‪،‬‬
‫ںیم وہٍ‪۶‬اٍ ‪۶‬ویبیبٍ‪۶‬اک‪۶‬اٹیب‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬اعہکت‪۶‬اھت(اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬‬ ‫رواہیابنیعساکری‪3‬عنیقتادہ۔ ی‬
‫اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اتقدہ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‬
‫ےہ۔(ؿ)‬

‫‪1‬یکزنالعمالیدحكف‪ ۰۳۲۵ ۰۶‬مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪،۱۰۵/ ۵۳‬جا معیالؽیان(تقسییا بنیجریر)تحتیاآلیۃیلِدینصرکمیاللیا لخیداراحیاءی‬

‫الرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۵۴/ ۵۳‬‬
‫‪ 2‬یکزنالعمالیبحوالہیصیوطبیدحكف ‪ ۰۵۴۳۰۶‬مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪،۰۳۲/ ۵۵‬المعجمیالکبییبحوالہیصیویطبیدحكف ‪ ۲۳۲۰۶‬یالمکؾبۃی‬

‫القیصلیۃیبیوتی‪۵۲۵/ ۳‬‬
‫یتاریخیدمشقیالکبییبابیمعرفۃیامہیوجداتہٖیا لخیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۳/ ۰‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 279 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫هالہم‪۶‬انمؽی‪۶‬اصذـ‪۶‬قًسٌٔ‪۶‬ؽاامص‪۶‬دجمادلنی‪۶‬ریفؽّ‪ٓ ۶‬ا قادی‪۶‬اصذـ‪۶‬اقومٖ‪۶‬ؽوجۂی‪۶‬اصذـ‪۶‬احصج‪۶‬ؽاعنصین‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬‬

‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬خداؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ون‪۶‬ویبیبٍ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬اعہکت‪۶‬اھت‪1‬۔انب‪۶‬كْی‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬ؽہ‪۶‬قاّہ‪۶‬ایبیبٍ‪۶‬اعہکت‪۶‬قاص‪۶‬یک‪۶‬ںیھت‪،‬نیت‪٘۶۰‬لمواؿ‪۶‬‬
‫‪2‬‬
‫ینعی‪۶‬ہلیبق‪۶‬ینب‪۶‬میلس‪۶‬ےس‪،‬اؽّدؽ ‪۶‬ظٓایشؿ‪،‬دؽ‪۶‬دعؽااینؿ‪۶‬اؽّاقك‪۶‬اقك‪۶‬انکہین‪،‬ادسہی‪،‬ذہہیل‪،‬اضقہیع‪،‬اّدہی‪،‬ذکرہیفیتاجیالعروس‬
‫‪۲‬‬

‫(اےس‪۶‬قاج‪۶‬ارعلؽٖ‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬ایگ۔ؿ)‬
‫اوب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬دعؽیس‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬ؽہ‪۶‬ایبیبٍ‪۶‬وچدہ ‪۶‬ںیھت‪،‬نیت‪۶‬ظٓایشؿ‪،‬اچّ‪٘۶‬لمواؿ‪،‬دؽ‪۶‬دعؽااینؿ‪۶‬اؽّاقك‪۶‬اقك‪۶‬ذہہیل‪،‬اطحقہین‪،‬اضقہیع‪،‬‬
‫‪۵۰‬‬

‫لؼٕوہ‪،‬ادسہی‪۶‬ینب‪۶‬ادس‪۶‬زخہمی‪۶‬ےس۔رواہیاالمامیالجاللیالسیویطیفیالجامعیالکبی(اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اجعم‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)اؽّ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬لیلق‪۶‬قایف‪۶‬ریثک‪۶‬ںیہن۔‬
‫دحكف‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬اقمص‪۶‬دمج‪۶‬ؽایبٍ‪۶‬اضفلئ‪۶‬رکہمی‪۶‬ںیم‪۶‬اسیک‪۶۲۵‬تشپ‪۶‬قك‪۶‬اانپ‪۶‬‬
‫بسن‪۶‬قاہم‪۶‬اّ٘اد‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬بسن‪۶‬ںیم الضف‪،‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬الضف‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔وت‪۶‬مکحب‪۶‬وصنص‪۶‬ذموکّہ‪۶‬‬
‫عسل‬
‫رضؽّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا قاء‪۶‬ؽااہمؿ‪ ۶‬مًَ‪۶‬ؽاملسمؿ‪۶‬وہٍ۔وللیالحمد(اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دمح‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫‪ ‬ی ٘اوتںی‪۶‬دلیل‪۶:‬اهلل‪ٚ۶‬ىشو ٰہ‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اُ‪۶‬ونج‪۶!۶‬ہی‪۶‬اعنکٍ‪۶‬‬ ‫یوتعایل‪":‬‬
‫ٰ‬ ‫یسبحنہ‬
‫سابعا‪:‬قالیالل ٰ‬‫ر‬
‫ریتُ‪۶‬الہ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬ہی‪۶‬وت‪۶‬قاّایتس‪۶‬ےک‪۶‬اکص‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫ی ‪3" ‬۔ ی‬
‫ٓا ہی ‪۶‬رکہمی ‪۶‬ےن ‪۶‬ملسم ‪۶‬ؽاکّٓ ‪۶‬اک ‪۶‬بسن ‪۶‬عطق ‪ّٓ۶‬امدقا ‪۶‬ؽذہلا ‪۶‬اقك ‪۶‬اک ‪۶‬رتہک ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬وک ‪۶‬ںیہن ‪ ۶‬اتچنہ۔اؽّ ‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫مہ ‪۶‬لؼٔنب ‪۶‬انکت ‪۶‬ےک ‪۶‬ےٹیب ‪۶‬ںیہ‪،‬مہ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬اانپ ‪۶‬بسن ‪۶‬خدا‪۶‬‬ ‫نحنیبنوالنضربنیکنانۃیالننتیفیمنیابؼنا۔رواہی ی‬
‫ںیہن‪۶‬رکےت(اوکس‬

‫‪ 1‬یالتؼسییشرحیالجا معیالصغییتحتیالحدیثیانایا بنیالعوا تكیۃبتکم‪۶‬االامص‪۶‬ااشلیعف ‪ّ۶‬قاص ‪،۲۳۱/ ۵۶‬الصحاحیبابیالکافیفصلیالعنییتحتی‬

‫لقظیعاتکہیدا ریاحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۰۵۵/ ۰‬‬

‫یتاجیالعروسیبابیا لکافیفصلیالعنییداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۱۵/ ۳‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲ /۵۵‬‬
‫‪Page 280 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ابوداؤدیالطیالیسیوابنیسعدیواالمامیاحمدی‪1‬یوابنیماجۃی اوب داؽد‪۶‬ایطیسل‪،‬انب‪۶‬دعس‪،‬اامص‪۶‬ادمح‪،‬انب‪۶‬امہج‪،‬احّؿ‪ ،‬امؽّدی‪،‬‬

‫والحارثیوالماوردییسمویہیوابنیقانعیوالطرباینیفیالکبیی ومسہی‪،‬انب‪۶‬اقعن‪،‬ربطاین‪۶‬ریبک‪،‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬اؽّایضء‪ ۶‬سدیس ‪۶‬ےن ‪۶‬حیحص‪۶‬‬
‫وابو ینعیم یوالضیاء یالمِدیس یف یصحیح یالمختارة یعنی اتخمّہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ا‪ٍٚ‬ـ ‪۶‬نب ‪۶‬سیق ‪۶‬ادنکلی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫االشعثیبنیقؼسیالکندییریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫افکّ‪۶‬ےس‪۶‬بسن‪۶‬مکحب‪۶‬امکح‪۶‬ااحلنیمک‪۶‬عطقنم‪۶‬ےہ‪،‬رھپ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬خدا‪۶‬ت ‪۶‬رکےن‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬لحم‪۶‬وہقا۔‬
‫ٓا وھٹںی اؽّونںی ‪۶‬دلیل‪:‬ںیم اتہکوہٍ ‪۶‬یلع ‪۶‬ایلع ‪۶‬ابتّك ‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬‬ ‫یوتعایلی ی‬
‫ٰ‬ ‫وتاسعا‪،‬اقول‪:‬قالیالعیلیاالعیلیتبارك‬
‫ر‬ ‫ثام رنای‬
‫ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬كشیب‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬اتکیب‪۶‬اؽّرشمك‪۶‬منہج‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ںیہ‪،‬ہشیمہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ںیہ ‪۶‬ےگ‪،‬ؽہ ‪٘۶‬اُّ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬دبرت ‪۶‬ںیہ‪،‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ےب‪۶‬كش‪۶‬ؽہ‪۶‬وج‪۶‬اامیٍ ‪۶‬الےئ‪۶‬اؽّاےھچ‪۶‬اکص‪۶‬ےئک‪۶‬ؽہ‪٘۶‬اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬‬
‫‪2"‬۔ ی‬ ‫‪‬‬
‫ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ںیہ۔‬
‫اؽّدحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫غقراللیعزوجلیلزیدیبنیعمرویویرحمہیفانہیماتیعیلی اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪۶‬وک‪۶‬شخب‪۶‬دقا‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬رپ‪ّ۶‬مح‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬دنی‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽ‬ ‫دینیابراھیم۔ ی‬

‫‪ 1‬یکزنالعمالیبحوالہیالحارثیوالباوردییوسمویہیوغیہیدحكف ‪۰۱۱۵۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۰۰۲/ ۵۲‬سننیا بنیماجۃیابوابیالحدودی‬

‫بابیمنینیفیرجالیمینیقؽیلۃیاچی ‪۶‬امی ‪۶‬دیعس ‪۶‬ینپمک ‪۶‬رکایچ ‪۶‬ص‪،۵۵۵‬مسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیاالشعثیبنیقؼسیالکندییالمکتبیاالسالیمی‬
‫بیوتی‪،۲۵۵۲۵۲/ ۱‬المجعمیالکبییدحكف‪۶۲۵۵۳۶‬ؽ‪۲۵۵۵۶‬یالمکتبیالقیصلیۃیبیوتی‪،۲۴۲/ ۲‬مسندیایبیداؤدیالطیا لیسیاحادیثیاالشعثیبنیقؼسی‬
‫یالکربی یالبن یسعد یذکر یمن یا نت ٰم یالیہ یرسول یالل یصیل یالل یعلیہ یوسلمی‬
‫ٰ‬ ‫دحكف ‪۵۳۰۵۶‬دارالمعرفۃ یبیوت یالجز یالرا بع یص‪،۵۰۵‬الطبِات‬

‫دارصادریبیوتی‪ ،۲۰/ ۵۳‬دالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیذکریشرفیاصلیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۵۳۰/ ۵‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۶،۲ /۵۴‬‬
‫‪Page 281 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رواہیالبزاریوالطرباینی‪1‬عنیسعیدیبنیزیدیبنیعمروی السالص ‪۶‬رپ ‪۶‬ےھت۔(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬كْاّ ‪۶‬اؽّربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬دیسقا ‪۶‬دیعس ‪۶‬نب ‪۶‬رمعؽ‪۶‬‬
‫نب‪۶‬لیفن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ۔ؿ)‬ ‫بنینقیلیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫اؽّاقك‪۶‬اؽّدحكف‪۶‬ںیم ےہ‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ایکن‪۶‬تبسن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫رأیتہ یف یالجنۃ ییسحب یذیوال۔رواہ یابن یسعد ی‪2‬وی ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬قاّےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬دانم ‪۶‬اشکٍ ‪۶‬داھکی(اٖ‪۶‬‬
‫القا کیھیعنیعامریبنیربیعۃیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی وک‪۶‬انب‪۶‬دعس‪۶‬اؽّافیہک‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬اعرم‪۶‬نب‪ّ۶‬عیب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اؽّیقہیب ‪۶‬ؽانب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬یک ‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬قیرقی ‪۶‬امكل ‪۶‬نع ‪۶‬اسلۂی ‪۶‬نع ‪۶‬اسن ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےہ‪ّ،‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬وھذہیروایۃیالؽی یق(اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬یقہیب‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ےہ۔)‪:‬‬
‫انایمحمدیبنیعبداللیبنیعبدالمطلبیبنیھاشمیبنی ںیم ‪۶‬وہٍ ‪۶‬دمحم ‪۶‬نب ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬دبعالمقلـ ‪۶‬نب ‪۶‬اہمش ‪۶‬نب ‪۶‬دبع‬
‫عبدمنافیبنیقیصیبنیکالبیبن یمرةیبنیکعبیبنی انمَ‪۶‬نب‪۶‬یصق‪۶‬نب‪۶‬کالؿ‪۶‬نب‪۶‬رمہ‪۶‬نب‪۶‬بعک‪۶‬نب‪۶‬لؾی‪۶‬نب‪۶‬اغلف‪۶‬‬
‫لؤییبنیغالبیبنیف ریبنیمالكیبنیالنضربنیکنانۃی نب‪۶‬رہفنب‪۶‬امكل‪۶‬نب‪۶‬لؼٔنب‪۶‬انکت ‪۶‬نب‪۶‬زخہمی‪۶‬نب‪۶‬دمّہک‪۶‬نب‪۶‬‬
‫اایلٖ‪۶‬نب‪۶‬رضمنب‪۶‬كْاّنب‪۶‬دعمنب‪۶‬دعقاٍ۔یھبک‪۶‬ول ‪۶‬دؽرگؽہ‪۶‬‬
‫بنیخزیمۃیبنیمدرکۃیبنیالیاسیبنیمضربنینزاری‬
‫ت ‪۶‬وہےئ‪۶‬رگم‪۶‬ےھجم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬رتہب‪۶‬رگؽہ‪۶‬ںیم ایک‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫بن یمعدبن یعدنان۔ماافرتق یالناس یفرقتنی یاالی‬
‫امٍ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس‪۶‬ااسی‪۶‬دیپاوہا ‪۶‬ہک‪ّ۶‬امت ‪۶‬اجتیلہ‪۶‬یک‪۶‬وکیئ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ھجم‪۶‬‬
‫جعلینیاللیفیخییھمایفاخرجتیمنیبنییابوینیفلمی‬
‫قك‪۶‬ت ‪۶‬یچنہپ‪۶‬اؽّںیم اخصل‪۶‬اکنج‪۶‬حیحص‪۶‬ےس‪۶‬دیپاوہا ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ش ییئیمنیعہدیالجاھلیۃیوخرجتیمنینکاحیو یلمی‬
‫یصؽینی ی‬
‫ےل‪۶‬رک‪۶‬اےنپ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬قك‪،‬وت‪۶‬ریماسفن‪۶‬رکمی‪۶‬مت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬‬
‫ح‬ ‫م‬ ‫م‬
‫اخرجی نیسقاحی نیلدنیاٰدمی یتیانتہیتیایلیایبیوایمی اؽّریمُ‪۶‬قاؿ‪۶‬مت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا قاء‪۶‬ےس‪۶‬رتہب۔‬
‫فانایخیکمینقسایوخیکمیابا‪3‬وفیلقظیفانایخیکم ی‬

‫الطبِاتیالکربییالبنیسعدیترجمہیسعیدیبنیزیدیدارصادریبیوتی‪۰۴۵/ ۰‬‬
‫‪1‬‬
‫ٰ‬ ‫ی‬

‫یفتحیالبارییبحوالہیا بنیسعدیوالقا کہییکتابیالمناقبیحدیثیزیدیبنیعمرویبنینقیلیمصط ٰیفیالبایبیرصم ‪۵۰۳/ ۴‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ 3‬یدالئلیالنبوةیبابیذکریاصلیرسول یالل یصیلیالل یعلیہیوسلمیدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪ ۵۳۰/ ۵‬قا ‪،۵۳۵‬تاریخیدمشقیالکبییبابیذکری‬

‫معرفۃینسبہیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵/ ۰‬ؽ‪۰۴‬‬
‫‪Page 282 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نسبایوخیکمیا ربا‪1‬۔ ی‬ ‫ر‬

‫اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬اؽل‪۶‬وت‪۶‬یفن‪۶‬اعص‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہک‪۶‬دہع‪۶‬اجتیلہ‪۶‬یک‪۶‬یسک‪۶‬قاؿ‪۶‬ےن‪۶‬بسن‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬یھبک‪۶‬وکیئ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ت ‪۶‬قایئ‪،‬ہی‪۶‬وخد‪۶‬دلیل‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ظش‬ ‫د‬
‫اؽّارماجتیلہ‪۶‬وک‪۶‬وصخص‪ّ۶‬قا‪۶‬رپ‪ ۶‬مل‪۶‬رکقا‪۶‬اقك‪۶‬وت‪۶‬صیصخت‪۶‬قال‪ ۶‬ػص‪،‬دؽرسُ‪۶‬وغل‪۶‬ہک‪۶‬یفن‪ّ۶‬قا‪۶‬رصاخۃًاٖ‪۶‬ےک‪۶‬لصتم‪۶‬ذموکّ۔‬
‫قاك ًوا اّ٘ادوہقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬قاؿ‪۶‬مت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا قاء‪۶‬ےس‪۶‬رتہب۔اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دیعس‪۶‬نب‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬رمعؽّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫علًًا‪۶‬دالخ‪۶‬وت‪۶‬الّص‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬ؽادل‪۶‬امخد‪۶‬رضحؿ‪ّ۶‬قد‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّہی‪۶‬مکحب‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ےب‪۶‬ا٘الص‪۶‬قانکمم۔‬
‫ی دوسںی ‪۶‬دلیل‪:‬ںیم ‪۶‬اتہکوہٍ‪،‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬خدا‬ ‫عاشرا‪،‬اقول‪:‬قالیاللیعزوجل‪":‬‬ ‫ر‬
‫وخؿ‪۶‬اجاتنےہ‪۶‬اہجٍ‪ّ۶‬ےھک‪۶‬اینپ‪۶‬ربمغیپی۔‬ ‫ی ‪2"O‬۔ ی‬
‫ٓا ہی ‪۶‬رکہمی ‪٘۶‬ادہ ‪۶‬ہک ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ازعلہ ‪۶‬زعّؽهال‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬زعمّ ‪۶‬ؽرتحمص ‪۶‬ومعض‪،‬ؽعض ‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ااختنؿ ‪ّٓ۶‬امقا ےہ ‪۶‬ؽذہلا ‪۶‬یھبک ‪۶‬مک‪۶‬‬
‫وقومٍ‪ّ۶‬دولیٍ‪۶‬ںیم‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬ت ‪ّ۶‬یھک‪،‬رھپ‪ ۶‬رف‪۶‬ؽرشك ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪ّ۶‬دلی‪۶‬ایک ‪۶‬ےش‪۶‬وہیگ‪۶‬؟ؽہ ‪۶‬ویکرکن‪۶‬اٖ‪۶‬اققل‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫ّ٘الف‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽدتعی‪ّ۶‬ےھک۔افکّ‪۶‬لحم‪۶‬بضغ‪۶‬ؽتنعل‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّون‪ّّ٘۶‬الف‪۶‬ےک‪۶‬ؽعض‪۶‬وک‪۶‬لحم‪ّ۶‬اض‪۶‬ؽّدمـ‪۶‬دّاکّ۔‬
‫رضح‪۶‬ؿ‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬قاّ‪۶‬وخَ‪۶‬ؽ تیش‪۶‬اک‪۶‬ہبلغ‪۶‬اھت‪،‬رگہی‪۶‬ؽّاّی‪ّٓ۶‬امّیہ‪۶‬ںیھت‪،‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬‬
‫نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قا‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪!۶‬ایک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ہی‪۶‬امگٍ‪ّ۶‬یتھک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬لج‪۶‬ؽهالےن‪۶‬منہج‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫ع‬
‫اگنچّی‪۶‬وک ػلٰٔی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬وجّا‪۶‬انبقا؟ اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫مت‪۶‬ےن‪۶‬ریم‪۶‬امغ‪۶‬دؽّ‪۶‬ایک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہمتّا‪۶‬مغ‪۶‬دؽّ‪۶‬رکُ۔‬ ‫فرجتیعین ّ‬
‫یفرجیاللیعنك‪3‬۔ ی‬ ‫ّ‬
‫لً‬
‫وخد‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم ےہ‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ویص‪۶‬ا سؾّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییبابیذکریمعرفۃینسبہیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۳/ ۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۰/ ۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 283 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انیاللیایب ییلیانیاتزوجیأوازوجیاالیاھلیالجنۃ۔رواہی ےب‪۶‬كش‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬ریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬ت ‪۶‬امقا ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬اکنج‪۶‬‬ ‫ٰ‬

‫نیایبیھالۃیریضیاللیتعایلی ںیم الےن ‪۶‬قا ‪۶‬اکنج ‪۶‬ںیم ‪۶‬دےنی ‪۶‬اک ‪۶‬اعمطلہ ‪۶‬رکؽٍ ‪۶‬رگم ‪۶‬الہ ‪۶‬ذيـ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ابنیعساکری‪ 1‬یعنیھندیب‬
‫ےس۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬دنہ‪۶‬نب ‪۶‬ایب‪۶‬اہہل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫عنہ۔ ی‬
‫ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ذـ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےل‪۶‬دنسپ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا(ہک‪۶‬ریغ‪۶‬ملسم‪۶‬وعّؿ‪۶‬آ ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اکنج‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٓا ےئ)وخد ‪۶‬بیبح ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪۶‬قاك ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬لحم ‪ ۶‬رف ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ےنھک ‪۶‬قا ‪۶‬بیبح ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬اک ‪۶‬مسج ‪۶‬قاك‪۶‬‬
‫ایعدا‪۶‬قاهلل‪۶‬وخٍ‪۶‬افکّ‪۶‬ےس‪۶‬انبےن‪۶‬وک‪۶‬دنسپ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ویکرکن‪۶‬وتمعق‪۶‬وہ۔‬ ‫ً‬
‫ہل‬ ‫ن‬
‫ہی‪۶‬دمحباهلل‪۶‬دٖ ‪۶‬دلیل‪۶‬لیلج‪۶‬ںیہ‪ ،‬ی‪۶‬اچّ ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬اہمئ‪۶‬ابکّ ‪۶‬اؽّھچ‪۶‬اریخ‪ ۶‬ضی‪۶‬دقری‪۶‬ہصح‪۶‬ریقف‪،‬تلكیعشرةیکاملۃ‪،‬والحمدللیفی‬
‫‪۵۳‬‬

‫ن‬
‫االویلیواالٰخرة(ہی‪۶‬دٖ‪۶‬اکلم‪۶‬وہ ںی‪،‬اؽّ‪ ۶‬ہلی‪۶‬اؽّ‪۶‬یلھچپ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬ ‫ٰ‬
‫اہیبنتؿ‪۶‬قاۂہ‪:‬حدیثیانیایبیواباك ۔(ےب‪۶‬كش‪۶‬ریما‪۶‬اؽّریتا‪۶‬قاؿ۔ؿ)ںیم‪۶‬قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬رماد‪۶‬انیل‪۶‬رطقی‪۶‬ؽاحض‪۶‬ےہ۔‬
‫‪2‬‬

‫یتعایل‪:‬‬
‫قال ٰ‬
‫وبےل ‪۶‬مہ ‪۶‬وپںیج ےگ ‪۶‬اےس ‪۶‬وج ‪۶‬خدا ‪۶‬ےہ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا قاء‪۶‬‬ ‫"‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫‪ٙ‬‬
‫اكْامی‪۶‬ؽالیعمس‪۶‬ؽا شٰض‪۶‬اک۔(ؿ)‬ ‫‪3‬۔‬
‫د‬
‫املعء‪۶‬ےن‪۶‬ایس‪۶‬رپ‪۶‬الہیب‪۶‬اّّٰ‪۶‬وک‪ ۶‬مل‪ّٓ۶‬امقا۔الہ‪۶‬وتاّخی‪۶‬ؽالہ‪۶‬اتکنیب(وہیدؽاصنّی)اک‪۶‬اامجم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ّّ‪۶‬قاؿ‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬دیس‪۶‬لیلخ‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬‬
‫الیلجل‪۶‬اک‪۶‬اچچ‪۶‬اھت۔اافغتسّ ‪۶‬ےس‪۶‬یہن‪۶‬اعمد ‪۶‬اهلل‪۶‬دعص‪۶‬وتدیح‪۶‬رپ‪۶‬دال‪۶‬ںیہن‪،‬دصّ ‪۶‬ا٘الص‪۶‬ںیم‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دمویٍ‬
‫(رقمؽص)ےک‪۶‬انجُّ‪۶‬رپ‪۶‬امنّ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپےتھ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اافغتسّ‪۶‬یہ‪۶‬ےہ۔‬
‫ْ‬
‫اوقل‪:‬دحكف‪۶‬ںیم ےہ‪:‬ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیسااشل ًًَ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قاّقاّ‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییرملۃیبنتیایبیسقیانیصخربنیحربیا لخیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۵۳/ ۳۰‬‬

‫‪1‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیبیانیانیمنیماتیعیلیالکقریالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۵۵۰/ ۵‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۵۰۰/ ۲‬‬
‫‪Page 284 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫افشىـ‪ّٓ۶‬ام ںی ےگ‪۶‬اؽّالہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬رکص‪۶‬ےس‪۶‬دالخ‪۶‬انجٍ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬اج ںی ےگ‪،‬اریخ‪۶‬ںیم‪۶‬رصَ‪۶‬ؽہ‪۶‬ول ‪ّ۶‬ہ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬نج‪۶‬‬

‫ع‬
‫ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬وساےئ‪۶‬وتدیح‪۶‬ےک‪۶‬وکیئ‪۶‬ہنسح‪۶‬ںیہن۔عیفش‪ ۶‬سٕن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رھپ‪۶‬دجسُ‪۶‬ںیم‪۶‬رگںی‪۶‬ےگ‪،‬مکح‪۶‬وہاگ‪:‬‬
‫یایمحمدیارفعیراسكیوقلییسمعیلكیوسلیتعطیواشقعی اُ ‪۶‬بیبح‪!۶‬اانپ‪۶‬رس‪۶‬ااھٹؽ ‪۶‬اؽّرعص ‪۶‬رکؽہک‪۶‬اہمتّی‪۶‬رعص ‪۶‬ینس‪۶‬‬
‫اجےئ‪۶‬یگ‪۶‬اؽّاموگن‪۶‬ہک‪۶‬ںیہمت‪۶‬اطعوہاگ‪۶‬اؽّافشىـ‪۶‬رکؽ‪۶‬ہک‪۶‬اہمتّی‪۶‬‬ ‫تشقع۔ ی‬
‫افشىـ‪۶‬وبقل‪۶‬وہیگ۔(ؿ)‬
‫ْ‬
‫دیس‪۶‬ااشل ًًَ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رعص‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪:‬‬
‫اُ ‪۶‬ریمُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶ !۶‬ےھجم ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬یھب ‪۶‬رپؽایگن ‪۶‬دُ ‪۶‬دُ ‪۶‬وہنجٍ‪۶‬‬ ‫یایربیائدنییلیفیمنیقالیالیالٰہیاالیالل۔ ی‬
‫ےن‪۶‬رصَ‪۶‬الالٰہیاالیالل اہک‪۶‬ےہ۔‬
‫ّؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬زعّخالہل‪۶‬اّ٘ادّٓامےئ‪۶‬اگ‪:‬‬
‫لؼس یذاك یالیك یلٰکن یوعزیت یوکربیائی یوعظمیت یوی ہی‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہن رگم ‪۶‬ےھجم‪۶‬اینپ ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽخالل‪۶‬ؽربکقایئ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫جربیائییالخرجنیمن ایمنیقالیالالٰہیاالیالل۔رواہی مسق‪۶‬ںیم رضؽّ‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬قاّےس‪۶‬اکنل‪۶‬ولٍ‪۶‬اگ‪۶‬وہنجٍ ےن‪۶‬الی‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی الہیاالیالل اہک‪۶‬ےہ(اٖ‪۶‬وک‪۶‬یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬اسن‪۶‬نب‪۶‬‬
‫الشیخانی عنیا نسیبنیمالكیریضیالل ٰ‬
‫‪1‬‬

‫امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫ی‬
‫الالہیاالیاللیمحمدیرسولیاللیوالحمدللیوصیلیاللی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ریغب‪۶‬وکیئ‪۶‬وبعمد ‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّدمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ؽملس‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےچس‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ۔امتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫تعایلیعیلیالشقیعیالرفیعیواٰلہیوباركیوسلم۔ ی‬
‫ٰ‬
‫ےکےئل ‪۶‬ںیہ۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬دّؽؽد ‪۶‬ؽ٘الص ‪۶‬اؽّكْتک ‪۶‬قاّل ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬‬
‫ُقلود‪٘۶‬اٍ‪۶‬ؽاےل‪۶‬عیفش‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬رپ۔(ؿ)‬
‫رضحاؿ ‪۶‬اوبنی ‪۶‬رکنیمی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬اک ‪۶‬ااقتنل ‪۶‬دہع ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬اھت ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬قك ‪۶‬رصَ ‪۶‬الہ ‪۶‬وتدیح ‪۶‬ؽالہ ‪۶‬الیالٰہیاالیالل‬
‫ےھت‪۶‬وت‪۶‬یہن‪۶‬اّ‪۶‬لیبقِ لؼسی ٰذلكیلك ےہ۔دعبہ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‬

‫حیالبخارییکتابیالتوحیدیبابیکالمیالربییومیالِیمۃیمعیاالنؽیاءیوغیھمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۵۴/ ۲۶‬ؽ‪،۵۵۵۵‬صحیحیمسلمیکتابی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یصحی‬

‫االیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیواخراجیالموحدینیمنیالناریدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۳/ ۵۶‬‬

‫‪Page 285 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لج‪۶‬خالہل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬دصےق‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬امتص‪۶‬تمعن‪۶‬ےکےئل‪۶‬ااحصؿ‪۶‬فہک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬‬
‫یک‪۶‬رطج‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الرک‪،‬رشَ‪۶‬احصتیب‪۶‬قارک‪ٓ ۶‬ا ّاص‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ذہلا‪۶‬تمکح‪۶‬اہیہل‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫"‪ٓ (1‬ا ج‬ ‫ّدنہ‪۶‬رکقا ‪۶‬دزۃ‪۶‬اولدام‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہا ‪۶‬ہکبج‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬رکمی‪۶‬وپّا ‪۶‬ارتایل‪۶‬اؽّ "‬
‫ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬اہمتّا‪۶‬دنی‪۶‬اکلم‪۶‬رکدقا‪۶‬اؽّمت‪۶‬رپاینپ‪۶‬تمعن‪۶‬وپّی‪۶‬رکدی۔ؿ)ےن‪۶‬كْؽل‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬دنی‪۶‬ایہٰل‪۶‬وک‪۶‬قاص‪۶‬ؽاکلم‪۶‬رکدقا‪۶‬‬
‫قاہک‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اامیٍ‪۶‬وپُّ‪۶‬دنی‪۶‬اک‪۶‬لم‪۶‬رشاظئ‪۶‬رپ‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہ۔‬
‫دحكف‪۶‬اایحء‪۶‬یک‪۶‬اغكف‪۶‬فعض‪۶‬ےہیکمایحِِہیخاتمیالحقاظیالجالیلیالسیویطیوالعطریبعدیالعروس(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اخمت‪۶‬الشٓاؽ‪۶‬‬
‫اامص ‪۶‬خالل ‪۶‬ادلنی ‪۶‬ویسیط ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬قیقحت ‪ّٓ۶‬ام ‪۶‬دی‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رعؽٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬رکیئ ‪۶‬رطع ‪۶‬ںیہن۔ؿ)اؽّ ‪۶‬دحكف ‪۶‬فیعض‪۶‬‬
‫دّقاّہ ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬وبقمل‪۶‬کمایحِِناہیبمایالیمزیدیعلیہیفیرسالؾنایال ایدایلکافیفیحکمیالضعاف(اسیج ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫قیقحت‪۶‬اےنپ‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ال ایدیالکافیفیحکمیالضعاف ںیم‪۶‬رکدی‪۶‬ےہ۔ؿ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬دعتمد‪۶‬افحؽ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫حیحصت‪۶‬یک۔الضف‪۶‬ارقلی‪۶‬رقلاء‪۶‬اص‪۶‬ارقلی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیغییاالنؽیاءی ینعی‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ہلسلس‪۶‬بسن‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫انیاباءیالنیبیص‬
‫وام اتہیایلیادمیوحواءیلؼسیفمھییکافرالنیالکافریالی ےنتج‪۶‬اقًواء‪۶‬رکاص‪۶‬مہیلع‪۶‬العلؾاہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬وت‪۶‬اقًواء‪۶‬یہ‪۶‬ںیہ‪،‬اٍ‪۶‬‬
‫یِال یف یحِہ یانہ یمختار یوالکریم‪،‬وال یطاھر‪،‬بلی ےک‪۶‬وسا‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬سج‪۶‬دقّ‪۶‬اقاء‪۶‬ؽاظھاؿ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ؽوحا‪۶‬ء‪۶‬امہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽ‬
‫السالص‪۶‬قك‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اکّٓ‪۶‬وک‪۶‬دنسپ‪۶‬قدہ‪۶‬قا‪۶‬رکمی‪۶‬‬
‫نجس‪،‬وقدیصرحتیاالحادیثیبان میمختارونیوانی‬
‫قا‪۶‬قاك‪۶‬ںیہن‪۶‬اہک‪۶‬اج‪۶‬اتکس‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫یتعایلی‬
‫ٰ‬ ‫االباء یکرام‪،‬واالم ات یطاھرات‪،‬وایضا یقال‬
‫ٓا قاء‪۶‬ؽاظھاؿ ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬یئگ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫وتِلبكیفیالسجدینیعیلیاحدیالتقاسییفیہی ی‬
‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬دنسپقدہ ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬الہی ‪۶‬ںیہ‪ٓ ،‬ا قاء ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رکاص‪،‬ام ںی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬قا ‪۶‬زیکہ‪۶‬‬
‫ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ہی ‪۶‬رکہمی ‪۶‬تِلبكیفیالسجدین(اؽّ ‪۶‬امنّویٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ن‬
‫مھاُّ‪۶‬دؽُّ‪۶‬وک)یک‪۶‬یھب‪۶‬اقك‪۶‬ریسفت‪۶‬یہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/ ۱‬‬
‫‪Page 286 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انیالمرادیتنِل ینورہیمن یساجدیایل یساجد یوحینئذی یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬اقك‪٘۶‬اخد‪۶‬ےس‪۶‬دؽرسُ‪٘۶‬اخد‪۶‬‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہی یک‪۶‬رطَ‪۶‬لقتنم‪۶‬وہقا ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬وت‪۶‬اؿ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اصَ‪۶‬قاكف ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ف ذہیصریحیفیانیابوییالنیبیص‬
‫وسلم یاٰمنۃ یوعبدیالل یمن یاھلیالجنۃیالن مایاقربی وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬رضحؿ ‪ٓ ۶‬ا عوہ ‪۶‬ؽرضحؿ ‪۶‬دبع ‪۶‬اهلل ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬الہ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وت‪۶‬اٍ ‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیھنج‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫المختارینیلہیص‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیوھذاھو یالحق‪،‬ی‬
‫ٰ‬
‫زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬انچ‪۶‬‬
‫بل یف یحدیث یصححہ یغی یواحد یمن یالحقاظ یولمی‬
‫اھت ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ظٓا ‪۶‬رت ‪۶‬ںیہ‪،‬یہی ‪۶‬وقل ‪۶‬قح ‪۶‬ےہ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬اقك ‪۶‬دحكف‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےسج‪۶‬دعتمد‪۶‬احاظفٍ‪۶‬دحكف‪۶‬ےن‪۶‬حیحص‪۶‬اہک‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬نعط‪۶‬‬ ‫یلتقتوایلمنیطعنیفیہ۔انیاللی ٰ‬
‫تعایلیاحیاھمایفامنابہی‬

‫رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬یک‪۶‬قاؿ ‪۶‬وک‪۶‬اققل‪۶‬اافتلؿ ‪۶‬ت ‪۶‬اجقا‪،‬رصتحی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫‪1‬یالخیمختصرایوفیہیطول۔ ی‬

‫اهلل ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬رکنیمی ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬وک‪۶‬وضحّ‪۶‬‬ ‫ی‬

‫ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪ّ۶‬دنہ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك‪۶‬‬ ‫ی‬
‫ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےئ‪،‬رصتخم‪۶‬احالہکن‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪ ۶‬رل‪۶‬‬ ‫ی‬
‫یتعایلیاعلم‬
‫ےہ‪ ،‬ھکذایقالیوالل ٰ‬ ‫ی‬
‫اقول‪:‬وبماءیقرأتیامریاالحیاءیاندفعیمازعمیالحافظی اوقل‪(:‬ںیم‪۶‬اتہک‪۶‬وہٍ)ہی‪ّ۶‬دنہ‪۶‬رکےن‪۶‬اک‪۶‬اعمطلہ‪۶‬وج‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬ڑپاھ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫لکاف اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬احظف ‪۶‬انب ‪۶‬دہیح ‪۶‬اک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وقل ‪۶‬دنمعف ‪۶‬وہایگ ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬‬
‫ابن یدحیہ یمن یمخالقۃ یاالیات یعدم یانتقاع یا ری‬
‫رکنیمی‪۶‬اک‪۶‬اامیٍ ‪۶‬امےنن‪۶‬ےس‪۶‬اٍ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬رکہمی‪۶‬یک‪۶‬اخمتفل‪۶‬الّص‪۶‬‬
‫بعد یموتہ یکیف یوانا یالنِول یان یاالحیاء یالحداثی‬
‫ٓا یت‪۶‬ےہ‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےک‪۶‬رمےن‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬دعص‪۶‬اافتنم‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫ایمانیبعدیکقرہیبلیالعطاءیاالیمانیبمحمدیصیلیاللی‬
‫ہی ‪۶‬اخمتفل ‪۶‬ےسی ‪۶‬الّص ‪ٓ ۶‬ا یتکس ‪۶‬ےہ ‪۶‬احالہکن ‪۶‬مہ ‪۶‬ہی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫تعایلیعلیہیوسلمیوتقاصیلیدینہیاالکرامیبعدیالمیضی‬‫ٰ‬
‫ؽادلنی‪۶‬رکنیمی‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪ ۶‬رف‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دعب ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬دےنی ‪۶‬ےئلیک ‪ّ۶‬دنہ ‪۶‬ایک‪۶‬ایگ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬مہ ‪۶‬ہی ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وتدیح‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫عیلیمحضیالتوحید ی‬
‫ااقتنل‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‬

‫یافضلیالِرییلِراءیامیالِرییشعری‪۲‬یالمجمعیالثِافیابویظہیبی‪۵۱۵/ ۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 287 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وحینئذ یالحاجۃیبناایل یادعاءیالیتیخصیص یفیاالیاتی دنی‪۶‬رکمی‪۶‬یک‪۶‬افتلیص‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬یک‪۶‬دؽلف ‪۶‬ےس‪۶‬رشمَ‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬‬

‫ےک ‪۶‬ےئل ‪ّ۶‬دنہ ‪۶‬ایک ‪۶‬ایگ‪،‬اٖ ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیمہ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬رکہمی‪۶‬‬ ‫کمایفعلیالعلماءیالمجؼبون۔ ی‬
‫صیصخت‪۶‬اک‪۶‬دوعی‪۶‬رکےن‪۶‬یک‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬ںیہن‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬وجاؿ‪۶‬دےنی‪۶‬‬
‫ؽاےل‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫اانپ‪۶‬كلسم‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶:‬؂‬
‫یوللناسیفیماییعشِونیمذاھب ی‬ ‫ی‬ ‫ومنیمذھیبیحبیالدیاریالھلہا‬
‫(ریم‪۶‬اذمہـ‪۶‬وت‪۶‬رہش‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬رہش‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪۶‬رکقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ولوگٍ ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دنسپقدہ‪۶‬زیچؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬فلتخم‪۶‬رطےقی‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬
‫"‪(1‬كشیب‪۶‬‬ ‫ےسج‪۶‬ہی‪۶‬دنسپ‪۶‬وہ‪۶‬اہبف‪،‬ؽتمعن‪۶‬ؽّت ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬وت‪۶‬مک‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬قاٍ‪ّ۶‬ؽےک‪،‬دل‪۶‬اصَ‪ّ۶‬ےھک‪"،‬‬
‫ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ادكف‪۶‬اچنہپیت‪۶‬ےہ۔ؿ)ےس‪۶‬دُّ۔اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫مااحسن یقول یبعض یالمتوققنی یف ی ٰھذہ یالمسئلۃی ینعی‪۶‬ایک‪۶‬وخؿ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ضعب‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬ںیہنج‪۶‬اٖ‪۶‬ےلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬وتفق‪۶‬‬
‫الحذریالحذریمنیذکریھمایبنِصیفانی ٰذلكیقدییؤذیہی اھت ‪۶‬ہک ‪۶‬دھکی ‪۶‬چب ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬رکنیمی ‪۶‬وک ‪۶‬یسک ‪۶‬صقن ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬درک‪۶‬‬
‫صیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیلخربیالطرباینیالتؤذوایاالحیاءی رکےن‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‬
‫ٰ‬
‫ك‬
‫ملس‪۶‬وک‪۶‬اقداء‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ادنہشی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ربطاین‪۶‬یک‪۶‬دح ف‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬‬
‫بسببیاالموات‪2‬۔ ی‬
‫ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬رمدؽٍ ‪۶‬وک ‪۶‬كْا‪۶‬‬
‫ہہک‪۶‬رک‪ّ۶‬دنؽٍ‪۶‬وک‪۶‬اقداء‪۶‬ت ‪۶‬دؽ۔(ؿ)‬
‫ینعی‪۶‬وضحّ‪۶‬وت‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ادبی‪۶‬ںیہ‪۶‬امہُّ‪۶‬امتص‪۶‬ااعفل‪۶‬ؽاوقال‪۶‬رپ‪۶‬علطم‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫وج‪۶‬ول ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬وک‪۶‬اقداء‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دّدقاك‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‬
‫ذعاؿ‪۶‬ےہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۰ /۲۰‬‬
‫یالِرییشعر‪۲‬یالمجمعیالثِافیاوبیبہظ ‪۵۱۰/ ۵‬‬ ‫یافضل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یالِرییلِراءیام ٰ‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/ ۵‬‬
‫‪Page 288 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اعلق‪۶‬وک‪۶‬اچےئہ‪۶‬ایسی‪۶‬ہگج‪۶‬تخس‪۶‬اایتحؽ‪۶‬ےس‪۶‬اکص‪۶‬ےل ع‬
‫ہسداّہک‪ّ۶‬ہ‪۶‬كْرمدص‪۶‬غیت‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬دقص‪ّ۶‬ا‬
‫(وہٖ‪۶‬رک‪۶‬ہک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬رپ‪۶‬ڑچاھیئ‪۶‬رکقا‪۶‬دقص‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ولتاّ‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ہی ‪۶‬امقاہک ‪۶‬ہلئسم‪۶‬یعطق ‪۶‬ںیہن‪،‬اامجیع‪۶‬ںیہن‪،‬رھپ ‪۶‬ادرھ ‪۶‬وکٍ ‪٘۶‬ااقعط ‪۶‬وکٍ ‪٘۶‬ااامجم ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟ ٓا دیم ‪۶‬ارگ ‪۶‬اجكف ‪۶‬ادؿ‪۶‬ںیم ذقا ‪۶‬رک‪۶ ُ۶‬وت ‪۶‬الھک‪۶‬‬
‫ہگج‪۶‬رتہبےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬اعمداهلل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ذقااجكف‪۶‬اتسگیخ‪۶‬اجےئ‪،‬سج‪۶‬رطج‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫فانیاالمامیانییخطییئیفیالعقوخیلہیمنیانییخطییئی اہجٍ‪۶‬قك‪۶‬نب‪۶‬ڑپُ‪۶‬دحؽد‪۶‬وک‪۶‬قاول‪۶‬ہک‪۶‬كشیب‪۶‬اامص‪۶‬اک‪۶‬اعمیف‪۶‬ںیم ذقا‪۶‬‬
‫فیالعِوبۃ‪،‬رواہیابنیایبیشؼبۃ‪1‬والرتمذییوالحا کمی رکقا ‪۶‬وقعكف ‪۶‬ںیم ذقا ‪۶‬رکےن ‪۶‬ےس ‪۶‬رتہب ‪۶‬ےہ۔(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم‪۶‬‬
‫وصححہیوالؽیہیقیعنیامیالمؤمننییریضیاللیتعایلی ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪،‬رتذمی‪،‬احمک‪۶‬اؽّ ‪۶‬یقہیب‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ّ‬ ‫ك‬
‫ےن‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک‪،‬اؽّاحمک‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬حیحصت‪ٓ ۶‬امیئ۔ؿ)‬
‫عنہا۔ ی‬
‫دزۃ‪۶‬اال٘الص‪۶‬سغایل‪۶‬دق‪۶ٖ۶‬رسہ‪۶‬ااعلیل‪۶‬اایحء‪۶‬اولعلص‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪'':‬یسک‪۶‬املسمٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬گواہ‪۶‬ریبکہ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اجكْ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ذـ‪۶‬قك‪۶‬وتارت‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ت ‪۶‬وہ'' ‪2‬۔یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬اؽالد‪۶‬نینچ‪۶‬ؽانچٍ‪۶‬ےس‪۶‬وہقا‪۶‬ویکرکن‪۶‬ےب‪۶‬وتارت‪۶‬‬
‫ؽعطق ‪۶‬تبسن ‪۶‬رکدقا ‪۶‬اجےئ‪،‬نیقی ‪۶‬كْاہین ‪۶‬اک‪۶‬اافتنمکح ‪۶‬ؽخداین ‪۶‬اک ‪۶‬قایف ‪۶‬ںیہن وہقا‪،‬ایک ‪۶‬اہمتّا ‪۶‬ؽخداٍ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬وگاّارکقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ٰ ٰ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬رساکّ‪۶‬ونّقاّ‪۶‬ےک‪۶‬ادمی‪۶‬ادمی‪۶‬هالومٍ‪۶‬ےک‪۶‬ناگٍ‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ذوّاؿ‪۶‬امیعنل‪۶‬ںیم‪ُ (3"  "۶‬قلود‪۶‬وتختٍ)رپ‪۶‬ےیکت‪۶‬‬
‫اگلےئ ‪۶‬نیچ ‪۶‬رکںی ‪۶‬اؽّنج ‪۶‬یک ‪۶‬نیلعن ‪۶‬قاك ‪۶‬ےک ‪۶‬دصتص ‪۶‬ںیم ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ینب ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬امٍ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬دؽرسی ‪۶‬ہگج ‪۶‬اعمد اهلل‪۶‬بضغ ‪۶‬ؽذعاؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ںیتبیصم‪۶‬وپرںی‪،‬اہٍ‪۶‬ہی‪۶‬چس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ینغ‪۶‬دیمح‬

‫یالمستدركیللحا کمیکتابیالحدودیدارالیقیکریبیوتی‪،۰۴۰/ ۰‬جا معیالرتمذییابوابیالحدودیبابیماجاءیفیدرءیالحدودیانیم ‪۶‬ینپمک ‪۶‬دیلہ‪۶‬‬

‫‪1‬‬

‫نیالکربییکتابیالحدودبابیماجاءیفیدرءیالحدودیبالشبہاتیدارصادریبیوتی‪،۲۰۴/ ۴‬المصنفیالبنیایبیشؼبۃیکتابیالحدودی‬
‫ٰ‬ ‫‪،۵۳۵/۵‬ا لسن‬

‫بابیماجاءیفیدرءیالحدودیبالشبہاتیدحكف‪ ۲۴۰۵۰۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۱۳۴/ ۱‬‬

‫‪2‬‬
‫یاحیاءیالعلومیکتابیآفاتیاللسانیاآلفۃیمطبعۃیالمشہدیالحسنییالِاھیرةی‪۵۲۱/ ۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰ /۴۴‬‬
‫‪Page 289 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زعّخالہل‪۶‬رپ‪۶‬مکح‪۶‬ںیہن‪۶‬رک ٘کيِ‪۶‬رھپ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬مکح‪۶‬یک‪۶‬زک‪۶‬ےن‪۶‬اجنگشئ‪۶‬دی‪۶‬؟ ادرھ‪۶‬وکیسن‪۶‬دلیل‪۶‬اقعط‪۶‬قایئ‪۶‬؟احٖ‪۶‬اهلل‪!۶‬اقك‪۶‬دحكف‪۶‬یھب‪۶‬‬

‫حیحص‪۶‬ؽرصحی‪۶‬ںیہن‪،‬وج‪۶‬رصحی‪۶‬ےہ‪۶‬ۂزگ ‪۶‬حیحص‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّوج‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ‪۶‬ۂزگ‪۶‬رصحی‪۶‬ںیہن سج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اامجیل‪۶‬ا٘اّاؿ‪۶‬رکدےئ‪۶‬‬
‫وتالق‪۶‬دّہج‪۶‬ؽیہ‪۶‬وکسؿ‪۶‬ؽظفح‪۶‬ادؿ‪ّ۶‬اہ‪،‬آ دنئہ‪۶‬اایتخّاؿ‪۶‬دب‪ٚ‬ـ‪۶‬اتخمّ۔‬
‫ہتکن‪۶‬اہیہل‪۶‬اوقل‪:‬ؿاۂ‪۶‬ونعاٍ‪۶‬قانط‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّامس‪ٓ ۶‬ا ہنیئ‪۶‬یمسمیاالسماءیتزنلیمنیالسماء(اامسء‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاّل‪۶‬وہےت ںیہ۔ؿ)دیس‪۶‬‬
‫اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اذا یبعؿتم یایل یرجال یفابعثوہ یحسن یالوجہ یحسنی ذـ ‪۶‬ریمی ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬ںیم وکیئ ‪۶‬اقدص ‪۶‬وجیھب ‪۶‬وت ‪۶‬ایھچ ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬اےھچ‪۶‬‬
‫االسم۔رواہیالبزارفیمسندہیوالطرباین‪ 1‬یفیاالوسطی قاص‪۶‬اک‪۶‬وجیھب(اٖ‪۶‬وک‪۶‬كْاّ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّربطاین ےن‪۶‬اؽطس‪۶‬‬
‫عنیایبیھریرةیریضیاللیتعایل یعنہیبسندیحسنیعیلی ںیم‪۶‬دیسقا ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬وقل‪۶‬احص‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬دنس‪۶‬نسح‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ۔ؿ)‬
‫االصح۔ ی‬
‫اؽّّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫اعؾربوا یاالرضیباسمائ ا۔رواہیابنیعدی ی‪2‬عنیعبدی ّنیم‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬رپ‪۶‬ایقٖ‪۶‬رکؽ۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬دعی‪۶‬ےن‪۶‬دیسقا‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہیوھویحسنیلشواھد۔ ی رضحؿ ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬وعسمد ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‬‫اللیبنیمسعودیریضیالل ٰ‬
‫ےہ‪۶‬اؽ‪ّ۶‬ؽہ‪۶‬وشادہ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬نسح‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫کانیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمییتقاءیلیوالی ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬كوك ‪۶‬افل ‪۶‬ےتیل‪،‬دبوگشین ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫یتطی یوکان ییعجبہ یاالسم یالحسن۔رواہ یاالمامی امےتن ‪۶‬اؽّاےھچ ‪۶‬قاص‪۶‬وک ‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ ‪ّ۶‬ےتھک۔(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬اامص ‪۶‬ادمح‪،‬ربطاین‪۶‬‬
‫اؽّوغبی‪۶‬ےن‪۶‬رشج‪۶‬اۃنسل‬ ‫احمد‪3‬وی ی‬

‫‪ 1‬یالمعجمیاالوسطیدحكف ‪۳۳۰۰۶‬ہبتکم ‪۶‬ااعملَّ ‪ّ۶‬قاص ‪،۰۲۱/ ۴۶‬کزنالعمالیبحوالہیالبزاریوطسیعنیایبیھریرةیدحكف ‪ ۵۰۳۳۱۶‬یمؤسسۃی‬

‫الرسالہیبیوتی‪۰۱/ ۲‬‬
‫یالجا معیالصغییبحوالہیعدییعنیا بنیمسعودیدحكف‪۵۵۰۲۶‬یدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۳۰/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یمسند یاحمد یبن یحنبل یعن یا بن یعباس یالمکتب یاالسالیم یبیوت ی‪ ۲۱۳/ ۵‬ؽ‬
‫‪3‬‬
‫‪،۰۳۰۰۵۵‬شرح یالسنۃ یللبغوی یدحكف‪۰۲۱۰‬المکتبی‬

‫االسالیمیبیوتی‪ ،۵۳۱/ ۵۲‬مجمعیالزوائدیبحوالہیاحمدیوطرباینیکتابیاالدبیبابیماجاءیفیاالسماءیالحسنۃیدارالکتابیبیوتی‪۰۳/ ۴‬‬

‫‪Page 290 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫الطرباینیوالبغوییفیشر حیالسنۃ۔ ی‬

‫اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیکانییغیاالسمی یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬كُْ‪۶‬قاص‪۶‬وک‪۶‬دبل‪۶‬دےتی‪۶‬ےھت‬
‫ٰ‬ ‫انیالنیبیص‬
‫(اٖ‪۶‬وک‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک ےہ۔ؿ)‬ ‫الِؽیح۔رواہیالرتمذیی‪1‬۔ ی‬
‫یاخرییعن ا(اؽّاص‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےس‪۶‬یہ‪۶‬دؽرسی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔ؿ)‪:‬‬
‫وف ٰ‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم یاذا یسمعی ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ذـ ‪۶‬یسک ‪۶‬اک ‪۶‬كْا ‪۶‬قاص ‪ً٘۶‬يِ ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫کان یرسول یالل یصیل یالل ٰ‬
‫باالسم یالِؽیح ّ‬
‫یایل یماھو یاحسن یمنہ۔رواہی اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬دبل‪۶‬دےتی(اٖ‪۶‬وک‪۶‬ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬دنس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬‬ ‫یحولہ ٰ‬
‫الطرباین‪2‬یبسندہیوھویعندیابنیسعدیعنیعروةیمرسال۔ ی عيعلًا ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّؽہ ‪۶‬انب ‪۶‬دعس ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬رعؽہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رم٘لًا‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫كْقدہ‪۶‬ایملس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیکانیالیتطییمنی یفطصم ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یسک ‪۶‬زیچ‪۶‬ےس ‪۶‬دبوگشین‪۶‬ت ‪۶‬ےتیل‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫انیالنیبیص‬
‫شیییئیوکانیاذایبعثیعامالسألیعنیاسمہیفاذایاعجبہی ذـ‪۶‬یسک‪۶‬دہعُ‪۶‬رپ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬رقمّ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬وپےتھچ‪۶‬ارگ‪۶‬‬
‫اسمہیفر حیبہیوروئییبشری ٰذلكیفیوجہہیوانیکرہیاسمہی دنسپ ٓا قا ‪۶‬وخٖ ‪۶‬وہےت ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬یک ‪۶‬وخیش ‪۶‬رہچہ ‪۶‬اونّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رظن ‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬‬
‫ع اؽّارگ ‪۶‬قادنسپ ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬قاوگاّی ‪۶‬اک ‪۶‬ارث ‪۶‬رہچہ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬وہقا‪،‬اؽّذـ‪۶‬‬
‫روئییکراھیۃی ٰذلكیفیوج ہیواذایدخلیقریۃیسألی نی‬
‫ّ‬
‫یسک‪۶‬رہش‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬اجےت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دّقاتف‪ٓ ۶‬امےت‪،‬‬
‫اسم ایفاذایاعجبہیاسمہایفر حیب ایوروئییبشری ٰذلكیفی‬
‫ارگ‪۶‬وخٖ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬رسمؽّوہ اجےت‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬اک‪۶‬رسؽّ ّؽےئ‪ُ ۶‬كْلُؾّ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وج ہیوانیکرہیاسم ایروئییکراھۃی ٰذلكیفیوجہہ۔رواہی‬
‫داھکیئ‪۶‬درات‪،‬اؽّارگ‪۶‬قاوخٖ‪۶‬آ قا‪۶‬قاوخیش ‪۶‬اک‪۶‬ارث‪ّ۶‬ؽےئ‪۶‬ارہط‪۶‬ںیم‪۶‬رظن‪۶‬‬
‫ٓا قا۔(رواہیابویداؤد)‬ ‫ابویداؤد‪3‬۔ ی‬

‫یجا معیالرتمذییابوابیاالدبیبابیماجاءیفیتغیاالسماءیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪۵۳۳/ ۲۶‬‬

‫‪1‬‬

‫یمرسالیدحكف‪۵۴۱۳۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۱۳/ ۳‬‬ ‫ر‬ ‫‪2‬یکزنالعمالیبحوالہیا بنیسعدیعنیعروة‬

‫یسننیابویداؤدیکتابیالکہانۃیوالتطیبابیفیالطیةیوالخطی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۵۵۵/ ۲‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 291 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؿ ‪۶‬دّامشچ‪۶‬قح ‪۶‬نیب‪۶‬ےس‪۶‬بیبح ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیلٰ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬رمااعؿ ‪۶‬اہیہل‪۶‬ےک ‪۶‬ااطلَ ‪َ ۶‬ذٕ َ ِّوہ ‪۶‬دےئھکی‪،‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ؽادل‪۶‬امخد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬دبعاهلل‪۶‬ہک‪۶‬الضف‪۶‬اامسےئ‪۶‬اعـ‪۶‬ےہ۔ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫احبیاسمائكیایلیاللیعبد یاللیو یعبد یالرحمن۔رواہی اہمتُّ ‪۶‬قاومٍ ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬سایُّ ‪۶‬قاص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫مسلمی‪1‬وابویداؤدیوالرتمذییوابنیماجۃیعنیعبداللی دبعاهلل ‪۶‬ؽدبعارلنمح ‪۶‬ںیہ(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬اامص ‪۶‬ملسم‪،‬اوب ‪۶‬داؽد‪،‬رتذمی‪۶‬‬
‫اؽّانب ‪۶‬امہج ‪۶‬ےن ‪۶‬دیسقا‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫بنیعمریریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ؽادلہ‪۶‬امخدہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬اک‪۶‬قاص‪ٓ ۶‬ا عوہ‪۶‬ہک‪۶‬انم‪۶‬ؽاامٍ‪۶‬ےس‪۶‬قتشم‪۶‬اؽّاامیٍ‪۶‬ےس‪۶‬مہ‪۶‬اً٘غاص‪۶‬ےہ۔خد ادجم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعالمقلـ‪۶‬‬
‫ً٘وۃ‪۶‬ادمحل‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬قاك‪۶‬وتسدہ‪۶‬دصمّ‪۶‬ےس‪۶‬ابیط‪۶‬ؽارہط‪۶‬قتشم‪۶‬دمحم‪۶‬ؽادمح‪۶‬ؽاحدم‪۶‬ؽومحمد‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬دیپا‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬‬
‫اھت۔خدہ‪۶‬امخدہ‪۶‬افہمط‪۶‬تنب‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬اعقد‪،‬اٖ‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬یک‪۶‬وخیب‪۶‬ارہظ‪۶‬نم‪۶‬اسمشل‪۶‬ےہ۔دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬وتبل‪ّ۶‬ۂا‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ىىھا‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ہیمست‪۶‬ویٍ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضح‪ّ۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یل یفطم ایومیحؽیہایمنی اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬افہمط‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪ّ۶‬اھک‪۶‬ہک‪۶‬اےس‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬‬ ‫انمایسمیتیفاطمۃیالنیاللیتعا ٰ ی‬
‫نیعباسیریضیاللیتعایلی ےس ‪۶‬دیقعؿ ‪ّ۶‬ےنھک ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬وک ‪۶‬قاّ ‪۶‬دؽّج ‪۶‬ےس ‪ٓ ۶‬ا ّادّٓامقا۔(اٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫النار‪،‬رواہیالخطیبی‪2‬عنیاب‬
‫وک‪۶‬بیطخ‪۶‬ےن‪۶‬دیسقا ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬‬ ‫عنہما۔ ی‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ۔ؿ)‬
‫وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬خ ّ ِد‪۶‬امدّی‪۶‬ینعی‪۶‬قاقا‪۶‬ؽہـ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬عٍىٰی‪۶‬اطع‪۶‬ؽششخب‪،‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬ہلیبق‪۶‬ینب‪ّ۶‬ۂاء‪۶‬سج‪۶‬اک‬

‫‪ 1‬یسننیایبیداؤدیکتابیاالدبیبابیفیتغییاالسماءی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪،۰۲۳/ ۲۶‬جا معیالرتمذییابوابیاالدبیبابیماجاءیماییستحبیمنی‬

‫االسماءیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪،۵۳۲/ ۲۶‬سننیا بینیماجہیابوابیاالدبیبابیماجاءیماییستحبیمنیاالسماءیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲۳۰۶‬‬

‫‪ 2‬یتاریخ یبغداد یبحوالہ یخط یعن یا بن یعباس یرتہمج ‪۲۳۳۲۶‬عالم یبن یحمید یالشمیی یدارالکتاب یالعریب یبیوت ی‪،۰۰۵/ ۵۲‬کزن یالعمالی‬

‫دحكف‪۰۰۲۲۲‬ؽ‪۰۰۲۲۳‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۳۵/ ۵۲‬‬
‫‪Page 292 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫احک ‪ ۶‬كم ‪۶‬ؽقاشب۔خدہ ‪۶‬امدّی ‪۶‬ینعی ‪۶‬قاین ‪۶‬اصب ہ ‪۶‬كّْہ‪۶‬ینعی ‪۶‬وکیناکّ‪،‬کمایذکرہیابنیھشامیفیسیتہ‪( 1‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬انب‪۶‬ہساص ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬ریسؿ‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایکےہ۔ؿ)‬
‫ن‬ ‫ن‬
‫ھال‪۶‬ہی‪۶‬وتاخص‪۶‬اوصل‪۶‬ںیہ‪،‬دؽدھ‪۶‬قالےن‪۶‬ؽاویلٍ‪۶‬وک‪۶‬دےئھکی‪ ،‬ہلی‪۶‬رمطًِہ‪۶‬ل ُ َؾك ْ َوہْ‪۶‬ہک‪۶‬وثاؿ‪۶‬ےس‪۶‬مہ‪۶‬اً٘غاص‪،‬اؽّاٖ‪۶‬لضف‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬وپّی‪۶‬‬
‫‪ٙ‬‬
‫رطج‪۶‬رہبؽّ‪۶‬رضحؿ‪۶‬ہمیلح‪۶‬تنب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬احّؿ۔ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ا ح‪۶‬دبعالغًٗ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ھجت ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽںیتلصخ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬خدا ‪۶‬اؽّّوسل ‪۶‬وک ‪۶‬سایّی ‪۶‬دّقگ ‪۶‬اؽّ‬ ‫انیفیكیخصلتنیییحب مایاللیالحلمیواالناة‪2‬۔ ی‬
‫ُكْدقاّی۔‬
‫اٍ‪۶‬اک‪۶‬ہلیبق‪۶‬ینب‪۶‬دعس‪۶‬ہک‪۶‬اعسدؿ‪۶‬ؽكوك‪۶‬ؿایعل‪۶‬ےہ‪،‬رشَ‪۶‬ا٘الص‪۶‬ؽاحصتیب‪۶‬ےس‪۶‬رشمَ‪۶‬وہ ںی‪،‬‬
‫کمایبؼنہیاالمامیمغلطائییفیجزءیحافلیسماہیالتحقۃی اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬عًلقایئ‪۶‬ےن‪۶‬اوکس‪۶‬اقك‪۶‬كْی‪ُ ۶‬ذْء‪۶‬ںیم‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪''۶‬التحقۃ یالجسمیۃ یف یاثباتی‬ ‫‪3‬الجسمیۃیفیاثباتیاسالمیحلیمۃ۔ ی‬
‫اسالمیحلیمۃ‪ّ''۶‬اھک‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫ذ‬
‫ذـ‪ّ۶‬ؽّ‪ ۶‬وًَ‪۶‬احرض‪۶‬قاّاگہ‪۶‬وہ ںی‪،‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ایقص‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّاینپ‪۶‬اچدّ‪۶‬اونّ‪۶‬اھچب‪۶‬رک‪۶‬اھٹبقا‪۶‬‬
‫کمایفیاالسؾیعابی‪4‬عنیعطاءیبنییسار(اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬ااعیتسؿ‪۶‬ںیم ‪۶‬اطع ‪۶‬نب ‪۶‬اسیّ ‪۶‬ےس ‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ۔ؿ)اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وشۂ ‪۶‬نج ‪۶‬اک ‪۶‬ریش‪۶‬‬
‫وضح‪۶ ّ۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ونٖ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬احّؿ ‪۶‬دعسی‪،‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬رشَ‪۶‬ا٘الص‪۶‬ؽتبحص‪۶‬ےس‪۶‬رشمَ‪۶‬وہےئ‪،‬وضحّ‪۶‬‬
‫ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬دقص‪۶‬وبیس‪۶‬وک‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪۶‬ےھت‪ّ،‬اہ‪۶‬ںیم‪۶‬ظٓشی‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬اُ‪۶‬احّؿ‪ !۶‬مت‪۶‬اےنپ‪۶‬ےٹیب‪۶‬یک‪۶‬ونس‪،‬ؽہ‪۶‬ےتہک‪۶‬‬
‫ںیہ رمدُ‪۶‬ںیئج‪۶‬ےگ‪،‬اؽّاهلل‪۶‬ےن‪۶‬دؽ‪۶‬رھگ‪۶‬ذيـ‪۶‬ؽقاّ‪۶‬انبّےھک‪۶‬ںیہ۔انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬احرضوہرک‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬ہک‪:‬اُ‪۶‬ریمُ‪۶‬ےٹیب‪۶!۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬وقص‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬یک‪٘۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ّٓامقا‪:‬اہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ااسی‪ّٓ۶‬امقا وہٍ‪،‬اؽّاُ‪۶‬ریمُ‪۶‬قاؿ‪!۶‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬دٍ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬اہمتّا‪۶‬اہھت‪۶‬ڑکپ‪۶‬رک‪۶‬اتب‬
‫دؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬دوھکی‪۶‬ہی‪۶‬ؽہ‪۶‬دٍ‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬ںیم‪۶‬ربخ‪۶‬دراتاھت‪۶‬ینعی‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ۔‬

‫یالسیةیالنبویۃیالبنیہشامیزواجیعبداللیمنیآمنہیبنتیوھبیدارا بنیکثییبیوتی‪۵۱۲/ ۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاالمریباالیمانیباللیولرسولہیصیلیاللیعلیہیوسلمیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۱/ ۵۶‬‬

‫‪2‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالثاینیالقصلیالرا بعیدارالمعرفہیبیوتی‪۲۵۰/ ۰‬‬

‫‪3‬‬

‫‪4‬‬
‫یاالسؾیعابیفیمعرفۃیاالصحابیرتہمج‪۰۰۰۲۶‬حلیمۃیالسعدیۃیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳۰/ ۰‬‬
‫‪Page 293 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫احّؿ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬دعب‪۶‬ا٘الص‪۶‬اٖ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وک‪۶‬قاد ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اہک‪۶‬رکےت‪:‬ارگ‪۶‬ریمُ‪۶‬ےٹیب‪۶‬ریما اہھت‪۶‬ڑکپںی‪۶‬ےگ‪۶‬وت‪۶‬اٍ ‪٘۶‬اء‪۶‬اهلل‪۶‬ت ‪۶‬‬

‫وھچّںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك‪۶‬ےھجم ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دالخ ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امںیل۔رواہییونسیبنیبکی‪1‬۔(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬ویسن ‪۶‬نب ‪۶‬ریکب ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایکےہ۔‬
‫ؿ)دحكف‪۶‬ںیم ےہ‪ّ۶‬وس‪۶‬ل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اصدق ایحارثیوھمام۔رواہیالبخارییفیاالدبیالمقردی ‪ٚ‬ـ ‪۶‬قاومٍ‪۶‬ںیم ّقادہ‪۶‬ےچس‪۶‬قاص‪۶‬احّؿ ‪۶‬ؽامہص‪۶‬ںیہ۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫میریضیاللیتعایلی اامص ‪۶‬یراّی ‪۶‬ےن ‪۶‬ادؿ ‪۶‬رفمد ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اوبداؽد ‪۶‬ؽلسایئ ‪۶‬ےن ‪۶‬اوب‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬وابوداؤدیوالنسائییعنیایبیال ؼث‬
‫ہًى‬‫ل‬
‫ا می‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫عنہ ی‬
‫وضحّ‪۶‬ےک‪ّ۶‬اضیع‪۶‬اھبیئ‪۶‬وجلسواٍ‪۶‬رشقك‪۶‬ےھت‪،‬نج‪۶‬ےک‪۶‬ےیلوضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ااعلع نی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬لسواٍ‪۶‬ذـ‪۶‬وھچّ‪۶‬دےتی‪۶‬ےھت‪۶‬‬
‫دبعاهلل‪۶‬دعسی‪،‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬رشمَ‪۶‬ہب‪۶‬ا٘الص‪۶‬ؽتبحص‪۶‬وہےئ‪۶‬کمایعندیابنیسعد‪3‬فیمرسلیصحیحیاالسناد(اسیجہک‪۶‬انب‪۶‬دعس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫كْدقك‪۶‬حیحص‪۶‬االانسد‪۶‬رملس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ک‬
‫وضحّ‪۶‬یک‪ّ۶‬اضیع‪۶‬كْی‪۶‬نہب‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬وگد‪۶‬ںیم‪ ۶‬ھالںیت‪ً٘،‬يِ‪۶‬رپ‪۶‬اٹلرک‪۶‬داع ہی‪۶‬ااعشّ‪۶‬رعص‪۶‬رکںیت‪٘،‬الںیت‪،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫یل‪،‬وجدؽّ‪۶‬ےس‪۶‬ےکمچ‪،‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬رشمَ‪۶‬ہب‪۶‬ا٘الص‪۶‬وہ ںی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪4‬۔‬
‫ُ‬ ‫یک‪۶‬امٍ‪۶‬کہالںیت‪۶‬امیس‪۶‬دعسہی‪۶‬ینعی‪۶‬لساٍ‪۶‬ؽایل‪،‬هالعـ‪۶‬ؽا‬

‫‪ 1‬یالروضیاالنفیبحوالہییونسیبنیبکییابوہیمنیالرضاعۃیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۵۳۳/ ۲‬شر حیالزرقاینیعیلیالمواہبیاللدنیۃی‬

‫یونسیبنیبکییالمِصدیاالولیذکریرضاعہیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالمعرفۃیبیوتی‪،۵۰۰/۵‬شر حیالزرقاینیعیلیالمواہبیاللدنیۃییونسی‬

‫بنیبکییالمِصدیالثاینیالقصلیالرا بعیذکریرضاعہیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۵۰/ ۰‬‬

‫ل‬
‫یسننیایبیداؤدیکتایبیاالدبیبابیفیتغییاالسماءی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪،۰۲۳/ ۲۶‬االدبیالمقردیبابی‪۰۱۲‬دحكف‪ ۴۵۰۶‬ا مکًوۃ‪۶‬االرثقۃ‪٘۶‬اہلگن‪۶‬لہ‪۶‬ص‪۲۵۵‬‬
‫‪2‬‬

‫الطبِاتیالکربییالبنیسعدیذکریمنیارضعیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیالخیدارصاریبیوتی‪،۵۵۰/ ۵‬شر حیالزرقاینیعیلیالمواہبیاللدنیۃی‬

‫ٰ‬ ‫‪3‬ی‬

‫المِصدیاالولیذکریرضاعہیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۰۲/ ۵‬ؽ‪۵۰۰‬‬
‫‪4‬یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالثاینیالقصلیالرا بعیذکریرضاعہیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالمعرفۃیبیوتی‪،۲۵۱/۰‬شر حی‬

‫الزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیذکریرضاعہیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۰۲/ ۵‬‬
‫‪Page 294 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رضحؿ ‪۶‬ہمیلح ‪۶‬وضحّ ‪ُ ۶‬كْلُؾّیلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬وگد ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےئل ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اجیت ‪۶‬ںیھت ‪۶‬نیت ‪۶‬ونوجاٍ ‪۶‬ونکاّی ‪۶‬زلویکٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ؽہ ‪۶‬خدا‪۶‬‬
‫‪۶ ٖ۶‬تبحم ‪۶‬ےس ‪۶‬اینپ ‪۶‬لسواںین ‪۶‬دنہ ‪۶‬ادق ‪۶ ٖ۶‬ںیم ‪ّ۶‬ںیھک‪،‬قًيؾٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دؽدھ ‪۶‬ارت ٓا قا‪،‬قًيؾٍ ‪۶‬قازیکہ‪۶‬ویبیبٍ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص‪۶‬‬ ‫اھبیئ ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬دیھکی ‪۶‬وج ِ‬
‫اعہکت‪۶‬اھت۔اعہکت‪۶‬ےک‪۶‬عٍىٰی‪۶ٍّ۶‬رشہفی‪ّ،‬ہسیئ‪،‬رکہمی‪،‬رساقا‪۶‬رطع ٓا ولد‪،‬قًيؾٍ ‪۶‬ہلیبق‪۶‬ینب‪۶‬میلس‪۶‬ےس‪۶‬ںیھت ہک‪٘۶‬العـ‪۶‬ےس‪۶‬قتشم‪۶‬اؽّ‬
‫ا٘الص‪۶‬ےس‪۶‬مہ‪۶‬اً٘غاص‪۶‬ےہ‪،‬ذکرہیابنیعبدالرب‪( 1‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬دبعاربل‪۶‬ےن‪۶‬ااعیتسؿ‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایکےہ۔ؿ)‬
‫ضعب‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬دحكف‪''۶‬انایابنیالعواتكیمنیسلیم‪(''۶‬ںیم‪۶‬ینب‪۶‬میلس‪۶‬یک‪۶‬اعہکت‪۶‬وعّوتٍ‪۶‬اکاٹیب‪۶‬وہٍ۔ؿ)وک‪۶‬ایس‪۶‬عٍىٰی‪۶‬رپ‪۶‬ومحمل‪۶‬‬
‫‪ٙ‬ہ‬
‫ایک۔نِلہیالس ییل‪(2‬اٖ‪۶‬وک‪ ُ ۶‬ولی‪۶‬ےن‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫اوقل‪:‬اقحل‪۶‬یسک‪۶‬یبن‪۶‬ےن‪۶‬وکیئ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ؽرکاعـ‪۶‬ایسی‪۶‬ت قایئ‪۶‬ہک‪۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬ارکص‪۶‬االقًواء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽمہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬‬
‫اؽّاٖ‪۶‬ےس‪۶‬الثم‪۶‬اطعت ‪۶‬وہیئ‪،‬ہی‪۶‬اٖ‪۶‬رمےبت‪۶‬یک‪۶‬لیمکت‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬حیسم‪۶‬ۃملک‪۶‬اهلل‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬ہیلع‪۶‬وکےب‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬ونکاّی‪۶‬وتبل‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ٹیپ‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪۶‬ایک‪۶‬بیبح‪۶‬ارشَ‪۶‬كْقۃ‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬نیت‪۶‬ہفیفع‪۶‬زلویکٍ‪۶‬ےک‪۶‬لسواٍ‪۶‬ںیم‪۶‬دؽدھ‪۶‬دیپا‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬‬
‫ع‬
‫ٓا ہچن‪۶‬وخقاٍ ہمہ‪۶‬داّ‪۶‬دن‪۶‬وت‪۶‬اہنتداّی‬
‫(وج‪۶‬امکالؿ‪ٚ۶‬ـ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪۶‬لُؾ‪۶‬اہنتّکھوا‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ(اقًواء‪٘۶‬اہقب)رپدّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬اؽّكْتک‪۶‬‬ ‫وصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیكیوعلیہمیوباركیوسلم۔ ی‬
‫قاّل‪ّٓ۶‬امےئ۔(ؿ)‬
‫اامص‪۶‬اوبرکب‪۶‬انب‪۶‬ارعلیب‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لمیترضعہیمرضعۃیاالیاسلمت۔ذکرہیفیکتابہیسراجی دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ینتج‪۶‬ویبیبٍ‪۶‬ےن‪۶‬دؽدھ‪۶‬قالقا‬
‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ال ںی۔(اٖ ‪۶‬وکاامص ‪۶‬اوب ‪۶‬رکب ‪۶‬انب ‪۶‬ارعلیب ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ‪۶‬‬ ‫المریدین‪3‬۔ ی‬
‫اتکؿ‪۶‬رساج‪۶‬ارملقدنی‪۶‬ںیم‪۶‬درکایکےہ۔ؿ)‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیاالسؾیعابیالمِصداالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۰۳/ ۵‬‬
‫‪1‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیاالسؾیعابیالمِصداالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۰۳/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 295 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫ھالہی‪۶‬وت‪۶‬دؽدھ‪۶‬قالقا‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬زجتیئ‪۶‬ےہ‪،‬رمطًہ‪۶‬وضح‪ّ۶‬ادق‪۶ٖ۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬كْتک‪۶‬اؽّاص‪۶‬انمی‪۶‬تینک‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫ن‬
‫یھب ‪ُ ۶‬مَ ‪۶‬ؽكْتک ‪۶‬ؽ ّایتس ‪۶‬ؽوقؿ‪،‬ہی ‪۶‬اہلج ‪۶‬احصایبؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬وہ ںی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىىہَ‪،‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اںیہن‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪ :‬انتیایمیبعدیایمی‪1‬۔مت‪۶‬ریمی‪۶‬امٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ریمی‪۶‬امٍ‪۶‬وہ۔‬
‫ّاہ ‪۶‬رجہؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اںیہن ‪۶‬سایٖ ‪۶‬یگل‪ٓ ،‬ا امسٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ونّاین ‪ّ۶‬یس ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪۶‬دؽل ‪۶‬ارتا‪،‬یپ ‪۶‬رک ‪۶‬ریساؿ ‪۶‬وہ ںی‪،‬رھپ ‪۶‬یھبک ‪۶‬سایٖ ‪۶‬ت ‪۶‬ولعمص ‪۶‬وہیئ‪،‬‬
‫تخس‪۶‬رگیم‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽُّ‪ّ۶‬ںیتھک‪۶‬اؽّسایٖ‪۶‬ت ‪۶‬وہیت۔رواہیابنیسعد‪2‬یعنیعثمانیبنیایبیالِاسم(اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬دعس‪۶‬ےن‪۶‬امثعٍ‪۶‬نب‪۶‬اوب‪۶‬‬
‫ااقلمس‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫دیپاوہےت ‪۶‬ؽظف ‪۶‬وہنجٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اہوھتٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ایل ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬وت ‪۶‬دےئھکی ‪۶‬افشء‪،‬رواہیابوینعیمی‬
‫‪3‬عنہا۔ (اٖ‪۶‬وک‪۶‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬دیسہ‪۶‬افشء‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)ہی‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬نب‪۶‬وعَ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ىوہ ‪۶‬یک ‪۶‬ؽادلہ ‪۶‬امخدہ ‪۶‬ؽاحصہیب ‪۶‬ہلیلج ‪۶‬ںیہ۔اؽّاقك ‪۶‬یب ‪۶‬یب ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ؽالدؿ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬احرض ‪۶‬ںیھت ‪۶‬افہمط ‪۶‬تنب ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬لؼٕوہ‪،‬ہی ‪۶‬یھب ‪۶‬احصہیب‪۶‬‬
‫ںیہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع۔‬
‫اُ‪۶‬مشچ‪۶‬ااصنَ‪۶!۶‬ایک‪۶‬ۂ‪۶‬قلعت‪۶‬ۂ‪۶‬هالہق‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬قاك‪۶‬ابمّك‪۶‬قاومٍ‪۶‬اک‪۶‬اامتجم‪۶‬ضحم‪۶‬اافتیق‪۶‬وطبّ‪۶‬زجاَ‪۶‬اھت؟کالؽ‪۶‬اهلل‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬انعكف‪۶‬اّیل‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اجٍ‪۶‬اجٍ‪۶‬رک‪۶‬ہی‪۶‬قاص‪ّ۶‬ےھک‪،‬دھکی‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬ہی‪۶‬ول ‪ُ ۶‬ذيِ۔رھپ‪۶‬لحم‪۶‬ثّ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ونّ‪۶‬قاك‪۶‬وک‪۶‬كُْ‪۶‬قاص‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬اچبےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫ک‬
‫ُكُْ‪۶‬اکص‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ےھک‪۶‬اگ‪،‬اؽّ ‪ُ ۶‬كْا ‪۶‬اکص‪۶‬یھب‪۶‬وکٍ ‪٘۶‬ا‪،‬اعمداهلل‪۶‬رشك‪۶‬ؽ رف‪،‬اح٘ا ‪۶‬مث‪۶‬اح٘ا‪،‬اهلل‪۶‬اهلل! داایئٍ‪۶‬املسمٍ‪ ،‬ھالایئٍ‬
‫ن‬
‫املسمٍ‪،‬رگم ‪۶‬اخص ‪۶‬نج ‪۶‬ابمّك ‪۶‬وٹیپٍ ‪۶‬ںیم دمحمیلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬قاؽٍ ‪ ۶‬ھوالےئ‪،‬نج ‪۶‬بیط ‪۶‬عليـ ‪۶‬وخونٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ونّاین‪۶‬مسج‪۶‬ںیم ڑکٹُ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬نینچ‪۶‬ؽانچٍ‪۶‬احٖ‪۶‬هلل‪۶‬ویکرکن‪۶‬وگاّا‪۶‬وہ‪ ۶‬ع‬
‫خدا داھکی‪۶‬ںیہن‪۶‬دقّؿ‪۶‬ےس‪۶‬اجقا‬

‫‪1‬یالمواہبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیحیاتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیقبلیالبعثۃیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۳۰/ ۵‬المواھبیاللدنیۃیالمِصدیالثاینی‬

‫القصلیالرا بعیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۵۳/ ۲‬‬

‫الطبِاتیالکربییالبنیسعدیامیا یمنیواسمہابرکۃیدارصادریبیوتی‪،۲۲۰/ ۴‬شرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمصدالثاینیالقصلی‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬ی‬

‫الرا بعیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۵۱/ ۰‬‬

‫یدالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلیالحادییعشریعالمیالکتبیبیوتیالجزءیاالولیص‪۰۳‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 296 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ىسؼى‬
‫امدنبہ‪ ۶‬ض‪۶‬ؽدِرگ چیہ‪۶‬دنامین‬ ‫ع‬
‫(مہ‪۶‬قشع‪۶‬ےک‪۶‬دنبُ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬ھچک‪۶‬ںیہن اجےتن۔ؿ)‬
‫افدئہ‪۶‬ؿاۂہ‪:‬دّقاّہ‪۶‬اوبنی‪۶‬رکنیمی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬یہی‪۶‬رطہقی‪۶‬اكيغہ‪۶‬اینع‪۶‬اجنؿ‪۶‬اجنؿ‪۶‬اجنؿ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬وتبہقیفٖ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اایتخّ‪۶‬ایک‪،‬‬
‫‪۶‬اتخمّ‪۶‬اہلج‪۶‬اہمئ‪۶‬ابکّ‪۶‬ااعمظ‪۶‬املعےئ‪۶‬قادماّ‪۶‬ےہ‪،‬اّاٍ‪۶‬ہلمج‪:‬‬
‫ونتم‪۶‬سمكل‪۶‬رپ ِ‬
‫ن‬
‫(‪)۵‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬صفح‪۶‬رمع‪۶‬نب‪۶‬ادمح‪۶‬نب ‪٘۶‬انیہ‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬هلؾص‪۶‬دقًوہ‪۶‬ںیم‪۶‬نیت‪۶‬وس‪۶‬سیت‪۶‬اصتفین‪۶‬ںیہ‪،‬اّ‪۶‬ا سملہ‪۶‬ریسفتاقك‪۶‬ۂاّ‪۶‬زجء‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‬
‫دنسم‪۶‬دحكف‪۶‬اقك‪۶‬ۂاّ‪۶‬نیت‪۶‬زجء‪۶‬ںیم۔‬
‫ل‬
‫(‪)۲‬خیش‪۶‬ا مزدنیث‪۶‬ادمح‪۶‬بیطخ‪۶‬یلع‪۶‬اليًدادی۔‬
‫(‪)۰‬احظف‪۶‬ااشلٍ‪۶‬دحمؿ‪۶‬امۂ‪۶‬اامص‪۶‬اوبااقلمس‪۶‬یلع‪۶‬نب‪۶‬نسح‪۶‬انب‪۶‬اسعرک۔‬
‫(‪)۰‬اامص‪۶‬الج‪۶‬اوبااقلمس‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬یلیہس‪۶‬اصذـ‪۶‬ارلؽص۔‬
‫(‪)۱‬احظف‪۶‬ادحلكف‪۶‬اامص‪۶‬ظشـ‪۶‬ادلنی‪۶‬ربطی‪۶‬ہک‪۶‬املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪،‬دعب‪۶‬اامص‪۶‬ونؽی‪۶‬ےک‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬لثم‪۶‬ملع‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬ت ‪۶‬وہا۔‬
‫لم‬ ‫ل‬
‫(‪)۲‬اامص‪۶‬هالہم‪۶‬قارص‪۶‬ادلنی‪۶‬انب‪۶‬ا مؤٌ‪۶‬اصذـ‪۶‬رشَ‪۶‬ا ػلٰٔی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫(‪)۳‬اامص‪۶‬احظف‪۶‬ادحلكف‪۶‬اوباحتفل‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬انب‪۶‬دیساانلٖ‪۶‬اصذـ‪۶‬ویعٍ‪۶‬االرث۔‬
‫(‪)۴‬هالہم‪۶‬صالج‪۶‬ادلنی‪۶‬دفصی۔‬
‫(‪)۵‬احظف‪۶‬ااشلٍ‪۶‬سمش‪۶‬ادلنی‪۶‬دمحم‪۶‬انب‪۶‬قارص‪۶‬ادلنی‪۶‬دیقشم۔‬
‫(‪)۵۳‬خیش‪۶‬اال٘الص‪۶‬احظف‪۶‬ااشلٍ‪۶‬اامص‪۶‬اہشؿ‪۶‬ادلنی‪۶‬ادمح‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬ىسغالین۔‬
‫ً٘‬
‫(‪)۵۵‬اامص‪۶‬احظف‪۶‬ادحلكف‪۶‬اوبرکب‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬ا ولی‪۶‬انب‪۶‬ارعلیب‪۶‬امیکل۔‬
‫(‪)۵۲‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬انسحل‪۶‬یلع‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬امؽّدی‪۶‬رصبی‪۶‬اصذـ‪۶‬ااحلؽی‪۶‬اریبکل۔‬
‫(‪)۵۰‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬خلُ‪٘۶‬اّج‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم۔‬
‫(‪)۵۰‬اامص‪۶‬دبعاهلل‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬اوبرکب‪۶‬ظٓیبط‪۶‬اصذـ‪۶‬قدرکہ۔‬
‫لميکل‬
‫(‪)۵۱‬اامص‪۶‬ا مًَ‪۶‬رخف‪۶‬ادملعغًَ‪۶‬رخفادلنی‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬رمع‪۶‬ارلاّی۔‬
‫(‪)۵۲‬اامص‪۶‬هالہم‪ّ۶‬نی‪۶‬ادلنی‪۶‬انمؽی۔‬
‫(‪)۵۳‬اخمت‪۶‬الشٓاؽ‪۶‬دجمد‪۶‬ارقلاٍ‪۶‬اامص‪۶‬ااعلرش‪۶‬اامص‪۶‬خالل‪۶‬الملۃ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬رکب۔‬
‫ہًى‬
‫(‪)۵۴‬اامص‪۶‬احظف‪۶‬اہشؿ‪۶‬ادلنی‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬رجح‪ ۶‬می‪۶‬یکم‪۶‬اصذـ‪۶‬الضف‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ؽریغہ۔‬

‫‪Page 297 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لم‬
‫(‪)۵۵‬خیش‪۶‬ونّادلنی‪۶‬یلع‪۶‬ازجلاّ‪۶‬رصمی‪۶‬اصذـ‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬قیقحت‪ٓ ۶‬ا امل‪۶‬ارلا‪،‬نی‪۶‬یف‪۶‬اٍ‪۶‬ؽادلی‪۶‬ا ػلٰٔی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬لضفب‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬یف‪۶‬ادلاّنی‪۶‬نم‪۶‬اانل‪،‬نی۔‬
‫(‪)۲۳‬هالہم‪۶‬اوب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬دمحم‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬رشفی‪۶‬ینسح‪۶‬قلمساین‪٘۶‬اّج‪۶‬افشء‪۶‬رشفی۔‬
‫(‪)۲۵‬هالہم‪۶‬ققحم‪۶‬ونسیس۔‬
‫(‪)۲۲‬اامص‪۶‬الج‪۶‬اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬دیسی‪۶‬دبعاولاہؿ‪۶‬رعشاین‪۶‬اصذـ‪۶‬اویلاتیق‪۶‬ؽاوجلاۂ۔‬
‫ل‬
‫(‪)۲۰‬هالہم‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬یلع‪۶‬نب‪۶‬ویفس‪۶‬افیس‪۶‬اصذـ‪۶‬اطمعل‪۶‬ا مشٔاؿ‪۶‬رشج‪۶‬داللئ‪۶‬اریخلاؿ۔‬
‫غً‬‫شؼ‬‫ن لم‬
‫ہ‬ ‫ه‬
‫(‪)۲۰‬اخ مۃ‪۶‬ا َ‪ ۶‬الہم‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬دبعاابلیق‪ّّ۶‬اقین‪٘۶‬اّج‪۶‬اوملا ـ۔‬
‫(‪)۲۱‬اامص‪۶‬الج‪۶‬ہیقف‪۶‬المک‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬رکدّی‪۶‬كْاّی‪۶‬اصذـ‪۶‬اانملظف۔‬
‫نى‬
‫(‪ّ)۲۲‬نی‪۶‬الٕغہ‪۶‬هالہم‪۶‬ققحم‪ّ۶‬نی‪۶‬ادلنی‪۶‬انب‪ ۶‬ش ض‪۶‬رصمی‪۶‬اصذـ‪۶‬االابشہ‪۶‬ؽااظنلكْ۔‬
‫(‪)۲۳‬هالہم‪۶‬دیس‪۶‬ادمح‪۶‬ومحی‪۶‬اصذـ‪۶‬زمغالٍيؾٍ‪۶‬ؽاليعاكْ۔‬
‫مً‬‫لس‬
‫(‪)۲۴‬هالہم‪۶‬نیسح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬نسح‪۶‬دقاّرکبی‪۶‬اصذـ‪۶‬ا ٗ‪۶‬یف‪۶‬اسفن‪۶‬سیفن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫(‪)۲۵‬هالہم‪۶‬ققحم‪۶‬اہشؿ‪۶‬ادلنی‪۶‬ادمح‪۶‬افخیج‪۶‬رصمی‪۶‬اصذـ‪۶‬میسن‪۶‬ارلقاص۔‬
‫(‪)۰۳‬هالہم‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ینتف‪۶‬اصذـ‪۶‬عمجم‪۶‬احبّ‪۶‬االوناّ۔‬
‫(‪)۰۵‬خیش‪۶‬ویشج‪۶‬املعء‪۶‬ادنہل‪۶‬ومالقا‪۶‬دبعاقحل‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی۔‬
‫(‪)۰۲‬هالہم۔۔۔۔۔۔اصذـ‪۶‬زنکاوفلادئ۔‬
‫(‪)۰۰‬ومالقا‪۶‬رحباولعلص‪۶‬كلم‪۶‬ااملعلء‪۶‬دبعایلعل‪۶‬اصذـ‪۶‬وفا ح‪۶‬ارلومحؿ۔‬
‫(‪)۰۰‬هالہم‪۶‬دیس‪۶‬ادمح‪۶‬رصمی‪۶‬ـشقاؽی‪۶‬یشحم‪۶‬دّاتخمّ۔‬
‫ل‬
‫(‪)۰۱‬هالہم ‪۶‬دیس‪۶‬انب‪۶‬اعدبنی‪۶‬انیم‪۶‬ادلنی‪۶‬دمحم‪ٓ ۶‬ا دنفی‪٘۶‬ایم‪۶‬اصذـ ‪ّ۶‬دا مشواّ ‪۶‬وغیہمیمنیالعلماءیالکباریوالمحِِنییاالخیاری‬
‫علیہمیرحمۃیالملكیالعزیزیالغقار(اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬درگی‪۶‬املعء ‪۶‬ابکّ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دنسپقدہ ‪۶‬نیققحم‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽاےل‪،‬ےنشخب‪۶‬ؽاےل‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ّدمـ‪۶‬وہ۔ؿ)‬
‫اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ےک‪۶‬اوقال‪۶‬تیط‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬ریقف‪۶‬ےک‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬ریقف‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬وطسّ‪۶‬ت ‪۶‬رجمد‪۶‬لقن‪۶‬اوقال‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ںیھکل‪۶‬ت ‪۶‬ابمذـ‪۶‬‬
‫‪۶‬وصخصااام ‪۶‬ص ‪۶‬لیلج ‪۶‬خالل ‪۶‬ویسیط ‪۶‬ےک ‪۶‬اریاد ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬وصقمد ‪۶‬اٖ ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬ہلیلج ‪۶‬رپ ‪۶‬دنچ ‪۶‬داللئ ‪۶‬ہلیمج ‪۶‬اک ‪۶‬انسقا ‪۶‬اؽّہب ‪۶‬دصتص‪۶‬‬
‫ےط ‪۶‬رکدہ ‪۶‬املعء ‪۶‬ىقاص ً‬
‫شفک ‪۶‬كْداّی ‪۶‬املعء ‪۶‬وج ‪ ۶‬ضی ‪۶‬قاّہ‪۶‬بلق‪۶‬ریقف ‪۶‬رپ ‪۶‬افضئ ‪۶‬وہےئ‪،‬اافتنم ‪۶‬كْادّاٍ ‪۶‬دینی ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬طبض ‪۶‬رحتری‪۶‬ںیم ‪۶‬القا‪۶‬ہک ‪٘۶‬ادئ ‪۶‬یفطصم‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪۶‬ارکص‪۶‬ؽاّمح‪۶‬ؽا َك ّْؽاؽّٰی‪۶‬ںیہ‪،‬ضحم‪۶‬اےنپ‪۶‬رکص‪۶‬ےس‪۶‬رظن‪۶‬وبق‪۶‬ل‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬اؽّت ‪۶‬یسک‬

‫‪Page 298 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ےلص‪۶‬ںیم‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اےنپ‪۶‬اخص‪۶‬لضف‪۶‬ےک‪۶‬دصےق‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اعزج‪۶‬ےب‪۶‬اچّہ‪،‬سکیب‪،‬ےب‪۶‬قاّ‪۶‬اک اامیٍ‪۶‬ظفح‪ّٓ۶‬امرک‪۶‬داّنی‪۶‬ںیم‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ؽاقعؿ‪۶‬‬

‫ےس‪۶‬اچب ںی۔ ع‬
‫كْرکامیٍ‪۶‬اکّاہدوشاّ‪۶‬صین‬
‫(رکومیٍ‪۶‬رپكُْ‪۶‬كُْ‪۶‬اکص‪۶‬دوشاّ‪۶‬ںیہن وہےت۔ؿ)‬
‫رھپ‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬ااکكْ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ےہ‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬رصتاحیؿ‪،‬اخص‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬زج ہی‪۶‬ںیم‪۶‬وموجد‪،‬ؽّت ‪۶‬رظنب‪۶‬تیلک‪۶‬اگنہ‪۶‬ےئجیک‪۶‬وت‪۶‬اامص‪۶‬دزۃ‪۶‬اال٘الص‪۶‬دمحم‪۶‬‬
‫دمحم‪۶‬دمحم‪۶‬سغایل‪۶‬ؽاامص‪۶‬ارحلنیم‪۶‬ؽاامص‪۶‬انب‪۶‬السمًاین‪۶‬ؽاامص‪۶‬ایک‪۶‬ۂ‪۶‬ایس‪۶‬ؽاامص‪۶‬الج‪۶‬اقیض‪۶‬اوبرکب‪۶‬قاطالین‪۶‬ک ی‪۶‬ہک‪۶‬وخد‪۶‬اامص‪۶‬دہتجم‪۶‬دیسقا‪۶‬اامص‪٘۶‬ایعف‪۶‬‬
‫یک ‪۶‬وصنص ‪۶‬اقۂہ ‪۶‬وموجد ‪۶‬ںیہ ‪۶‬نج ‪۶‬ےس ‪۶‬امتص ‪ٓ ۶‬ا قاء ‪۶‬ؽااہمؿ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬اک ‪۶‬قایج ‪۶‬وہقا ‪۶‬اکسمشل ‪۶‬ؽاالزم ‪ّ۶‬ؽنش ‪۶‬ؽقاكف ‪۶‬ےہ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬قاالامجم ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫اہمئ ‪۶‬ا٘ارعہ ‪۶‬اؽّاہمئ ‪۶‬امرتقدہی ‪۶‬ےس ‪۶‬اشمخئ ‪۶‬یراّا قك ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اک ‪۶‬یہی ‪۶‬عؼيعاےئ ‪۶‬ذمہـ ‪۶‬ےہ ‪۶‬کماالیخ ٰیفیعیلیمنیلہیاجالۃینظریفیعلمی‬
‫االصولنی۔(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬صخش‪۶‬رپ‪۶‬وپدیشہ‪۶‬ںیہن سج‪۶‬یک‪۶‬اوصیل‪۶‬وملعٍ‪۶‬رپ‪۶‬رظن‪۶‬ےہ۔ؿ)اامص‪۶‬ویسیط‪ُ ُٚ ۶‬ول‪۶‬ااجنلہ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یانیاللیتعایل یاحیاھمایحیتیاٰمنایبہیطائقۃیمنی اہمئ ‪۶‬اؽّافحؽ ‪۶‬دحكف ‪۶‬یک ‪۶‬اقك ‪۶‬امجىـ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رطَ ‪۶‬املئ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫مالیایل‬
‫ٰ‬
‫كشیب‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اوب‪۶‬نی‪۶‬‬ ‫االئمۃیوحقاظیالحدیثی‪1‬۔ ی‬
‫رکنیمی‪۶‬وک‪ّ۶‬دنہ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےئ۔(ؿ)‬
‫ل‬ ‫مً‬‫لس‬
‫ي‬‫مً‬
‫اتکؿ‪۶‬ا ٗ‪۶‬ںیم اتکؿ‪۶‬اطتسمؿ‪۶‬ادلّج‪۶‬ا ٓہ‪۶‬یف‪۶‬الآقاء‪۶‬ارشلہفی‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یایلیانیابوییالنیبی (خالہص‪۶‬ہی‪۶‬ہک)ہی‪۶‬عمج‪۶‬ریثک‪۶‬ااکكْ‪۶‬اہمئ‪۶‬ؽاہلج‪۶‬افحؽ‪۶‬دحكف‪ ،‬اجاعمٍ‪۶‬‬ ‫ذھبیجمعیکثییمنیاالئمۃیاالعالم ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیناجیانیمحکومیل مایبالنجاةی اونام ‪۶‬هلؾص ‪۶‬ؽقادقاٍ ‪ّ۶‬ؽاقاؿ ‪۶‬ؽوہفمص ‪۶‬اک ‪۶‬ذمہـ ‪۶‬یہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬‬‫صیلیالل ٰ‬
‫فیاالخرةیوھمیاعلمیالناسیباقوالیمنیخالق میوقالی اوبنی‪۶‬رکنیمی‪۶‬قایج‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ٓا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اجنؿ‪۶‬اک‪۶‬ہلصیف‪۶‬وہ‬
‫اکچ‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ااعمظ‪۶‬اہمئ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬ہی‪۶‬امگٍ‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪۶‬وہاتکس‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫بغیی ٰذلكیو ی‬
‫ااحدكف‪۶‬ےس‪۶‬اغلف‪۶‬ےھت‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیبحوالہیسبلیالنجاةیالمِصدیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۲۴/ ۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 299 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الیِصرون یعنہم یف یالدرجۃ یومن یاحقظ یالناسی ےلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬خالَ‪۶‬رپ‪۶‬ادتسالل‪۶‬ایک‪۶‬اجقاےہ‪،‬اعمداهلل‪۶‬ااسی‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬‬

‫لالحادیثیواالٰثاریوانِدیالناسیباالدلہیالیتیاستدلیبہای ؽہ‪۶‬رضؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ؽافق‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّہہت ‪۶‬قك‪۶‬ےچنہپ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫اولٰئكیفان میجامعونیالنواعیالعلومیومتضلوعونیمنی دنسپقدہ‪۶‬وجاؿ‪۶‬دےئ‪۶‬ںیہنج وکیئ‪۶‬ااصنَ‪۶‬ؽاال‪ّ۶‬د‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫القنونیخصوصانیاالربعۃیالیتیاستمدمن ایفی ٰھذہیالمسألۃی اجنؿ ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬رشنیفی‪۶‬رپ‪۶‬داللئ‪۶‬اقفًہ‪۶‬اقمئ‪۶‬ےئک‪۶‬ےسیج‪۶‬وبضمؽ‪۶‬‬
‫فالیظنیب میان میلمییِقواعیلیاالحادیثیالیتیاستدلی ےم‪۶‬وہےئ‪۶‬اہپّ‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ہالےئ‪۶‬ںیہن‪۶‬لہ‪٘ ۶‬کيِ۔‬
‫ب ا یاولٰئك یمعاذ یالل یبل یوققوا یعلیہا یوخاضوا یغمرت ای‬
‫واجابوا یعنہا یباالجوبۃ یالمرضیۃ یالیت یالیردھا یمنصفی‬
‫واقاموا یلما یذھبوا یالیہ یادلۃ یقاطعۃ یکالجبال یالروایس ی‪1‬اھی‬
‫مختصرا۔ ی‬
‫ر‬
‫َقلکہ‪۶‬هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬رشج‪۶‬وماہـ‪۶‬ںیم‪۶‬اہمئ‪۶‬اقنیلئ‪۶‬اجنؿ‪۶‬ےک‪۶‬اوقال‪۶‬ؽاملکؿ‪۶‬درک‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ھذایماوققنایعلیہیمنینصوصیعلمائنایولمینرلغیھمی ہی‪۶‬امہُّ‪۶‬املعء‪۶‬ےک‪۶‬ؽہ‪۶‬وصنص‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬رپ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽافق‪۶‬وہا‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬‬
‫مایخالقہیاالیمایشمیمنینقسیابنیدحیۃیوقدیتکقلی ےک‪۶‬ریغ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬خالَ‪۶‬رظن‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬وساےئ‪۶‬اقك‪۶‬وبےئ‪۶‬‬
‫خالَ‪۶‬ےک‪۶‬وج‪۶‬انب‪۶‬دہیح‪۶‬ےک‪۶‬کالص‪۶‬ےس‪۶‬قایئ‪۶‬یئگ‪۶‬اؽّاامص‪۶‬ظٓیبط‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫بردّہیالِرط ُّ‬
‫یبی‪2‬۔ ی‬
‫ْؽہج‪۶‬اکیف‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬د‪۶‬رکدقا۔‬‫ك‬
‫قامہ‪۶‬قاؿ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬اامص‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امیئ‪:‬‬
‫ثمیاینیلمیادّعیانیالمسألۃیاجماعیۃیبلییھیمسألۃیذاتی رھپ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬دوعٰی‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ہلئسم‪۶‬اامجیع‪۶‬ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫اذوالیف‪۶‬ہلئسم‪۶‬ےہ(اؽّاٖ‪۶‬اک‪۶‬مکح‬ ‫خالفی ی‬
‫ٍ‬

‫یکتابیالخمؼسیالِسمیالثاینیالنو عیالرا بعیمؤسسۃیشعبانیبیوتی‪۲۰۳/ ۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیبابیوفاةیامہٖیصیلیالل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۴۲/ ۵‬‬
‫‪Page 300 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فحکمہایکحکمیسائریالمسائلیالمختلفیفی ایغییاینی یھب‪۶‬اذوالیف‪۶‬سملئ‪۶‬اسیج‪۶‬وہاگ)رگم‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اجنؿ‪۶‬ےک‪۶‬اقنیلئ‪۶‬‬

‫اخرتتیلہیاقوالیالِائلنییبالنجاةیالنہیانسبیب ذای ےک ‪۶‬اوقال ‪۶‬وک ‪۶‬اایتخّ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬یہی ‪۶‬اٖ ‪۶‬اقمص ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬القئ‪۶‬‬
‫المِام یاھ ی‪1‬وقال یف یالدرج یبعد یمادرج یف یالدر جی ےہ۔اھ ‪۶‬اؽّدّج ‪۶‬المًيٓہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬ثحب ‪۶‬وک ‪۶‬دّج ‪۶‬رکےن ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫اہک‪۶‬دؽونٍ‪ّٓ۶‬قی‪۶‬لیلج‪۶‬اتقلّ‪۶‬ااکكْ‪۶‬اہمئ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫القریِانیائمۃیاکابریاجالءی‪2‬۔ ی‬
‫اوقل‪:‬قیقحت‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ؿالف‪۶‬یقیقحت‪۶‬رموہٍ‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬دلیل‪۶‬ےہ‪،‬ادتباءً‪۶‬وظاۂ‪۶‬ضعب‪ٓ ۶‬ا قاّ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ضعب‪۶‬ااظنّ‪۶‬وہا‪۶‬ؿاۂ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬وجاقاؿ‪۶‬‬
‫یایلیصراطیمستِیم۔‬ ‫٘اہیف‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬داللئ‪۶‬ؽاہیف‪۶‬اقمئ‪۶‬ؽمیقتسم‪۶‬اچّہ‪۶‬اک‪۶ّ۶‬وبقل‪۶‬ؽمیلست‪۶‬قاال‪۶‬لق‪۶‬وکسؿ‪۶‬ؽمیظعت‪،‬اللیالہادی ٰ‬
‫اعدئہ‪ّ۶‬اۂہ‪۶ :‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬داللئ‪۶‬الًيؾہ ‪۶‬ںیم‪۶‬قیرقی‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬اہشؿ ‪۶‬اسلۂی‪۶‬اص‪۶‬امسہع‪۶‬اامسء‪۶‬تنب‪۶‬ایب‪ّ۶‬مھ‪،‬ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬ؽادلہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪۶‬‬
‫ںیہ‪،‬رضح‪۶‬ؿ ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےک‪۶‬ااقتنل‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف ‪۶‬احرض‪۶‬یھت‪،‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬مک‪۶‬نس‪۶‬ےچب‪۶‬وکیئ‪۶‬قاچن‪۶‬كْٖ‪۶‬یک‪۶‬رمع‪۶‬‬
‫رشفی‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رساہےن‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬ام‪۶‬ےھت۔رضحؿ‪۶‬اخوتٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬انب‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬رظن‪۶‬یک‪،‬رھپ‪۶‬اہک‪؎ :‬‬
‫یالحمامی ی‬
‫ٖ‬ ‫ییاابنیالذییمنیحومۃ‬ ‫ی‬ ‫باركیفیكیاللیمنیغالمی‬
‫امی ی‬
‫یفودییغداةیالضربیبالس ٖ‬ ‫ی‬ ‫یالمنعامی‬
‫ٖ‬ ‫نجابعونیالملك‬
‫یالمنام ی‬
‫ٖی‬ ‫یانیصحّیمایابصرتیف‬ ‫ی‬ ‫بمائۃیمنیابل ٖ‬
‫یسوامی ی‬
‫یمنیعندذییالجاللیواال ٖ‬
‫کرامی ی‬ ‫ی‬ ‫یاالنامی‬
‫ٖ‬ ‫فانتیمبعوثیایل‬
‫یواالسالمی ی‬
‫ٖ‬ ‫یتبعثیفیالتحِیق‬ ‫ی‬ ‫یالحرامی‬
‫ٖ‬ ‫تبعثیفیالحلیوف‬
‫یاالصنامی ی‬
‫ٖ‬ ‫یفاللیان ایكیعن‬ ‫ی‬ ‫یابراھامی‬
‫ٖ‬ ‫دینیابیك ّ‬
‫یالرب‬
‫انیالتوالیہایمعیاالقوام‪ 3‬ی‬
‫گ‬
‫''اُ‪۶‬رھتسُ‪۶‬زلےک‪!۶‬اهلل‪۶‬ھجت‪۶‬ںیم‪۶‬كْتک‪ّ۶‬ےھک۔اُ‪۶‬ےٹیب‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬رم ‪۶‬ےک‪ ۶‬ھٌُٔ‪۶‬ےس‪۶‬اجنؿ‪۶‬قایئ‪۶‬كُْ‪۶‬ااعنص‪۶‬ؽاےل‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬دمد‪۶‬ےس‪،‬سج‪۶‬حبص‪۶‬وک‪۶‬ظٓہع‪۶‬داال‪۶‬ایگوس‪ُ ۶‬قلود‪۶‬اؽكف‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دفہی‪۶‬ںیم‪۶‬ظٓقاٍ‪۶‬ےئک‪۶‬ےئگ‪،‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬كیھٹ‬

‫‪1‬یالدرجیالمنیقۃیفیاالباءیالشریقۃ‬
‫‪2‬یکتابیالخمؼسیبحوالہیالدرجۃیالمنیقۃیالِسمیالثاینیالنو عیالرا بعیمؤسسۃیشعبانی‪۲‬ی‪۱۵۰/‬‬
‫یالمواہبیاللدنیۃیبحوالہیدالئلیالنبوةیالمِصدیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۲۵/ ۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 301 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ارتا‪۶‬وج‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬وخاؿ‪۶‬داھکی‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬لُؾ‪٘۶‬اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬ربمغیپ‪۶‬انبقااجےئ‪۶‬اگ‪۶‬وج‪۶‬ریتُ‪۶‬قکؾ‪۶‬اکّ‪۶‬قاؿ‪۶‬اكْامیہ‪۶‬اک‪۶‬دنی‪۶‬ےہ‪،‬ںیم اهلل‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬دُ‪۶‬‬
‫رک‪۶‬ےھجت‪۶‬وتبٍ‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪۶‬رکیت‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬وقومٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دؽیتس‪۶‬ت ‪۶‬رکقا۔''‬
‫لً لى‬
‫رضحؿ‪۶‬اخوتٍ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬قاك‪۶‬ؽتیص‪۶‬ںیم وج‪ّٓ۶‬ا ِص‪۶‬داین‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬اےنپ‪۶‬انب‪۶‬رکمی‪۶‬ہیلع‪۶‬الضف‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫وک‪۶‬یک‪۶‬دمحباهلل‪۶‬وتدیح‪۶‬ؽّدرشك‪۶‬وت ٓا اتفؿ‪۶‬یک‪۶‬رطج‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬دنی‪۶‬ا٘الص‪۶‬تلم‪۶‬قاك‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬اک‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬وپّا‪۶‬اظٓاّ‪،‬اؽّاامیٍ‪۶‬اکلم‪ ۶‬کسِ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاالرت‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪ّ٘۶‬الف‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ارتعاَ‪۶‬وموجد‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ایبٍ‪۶‬ثعب‪۶‬اعہم‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪،‬وللیالحمد۔‬
‫اقول‪:‬وکلمۃیانیانیکانتیللشكیف ویغایۃیالمنت ٰیھ یاذی اوقل‪(:‬ںیم اتہکوہٍ)ہملک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ارگ ‪۶‬كش ‪۶‬ےکےئل ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫ذاك یوال یتکلیف یفوقہ یواال یفِد یعلم یمجؼئہا یایضای اغكف ‪۶‬طًىہٰی ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽرپ ‪۶‬وکیئ‪۶‬فیلکت ‪۶‬ںیہن‪،‬ؽّت ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫للتحِیقیلیکونیکالدلیلیعیلیثبوتیالجزاءیوتحِِہی قیقحت ‪۶‬ےئلیک ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬یھب ‪۶‬ولعمص ‪۶‬ےہ ‪۶‬قاہک ‪۶‬ہی ‪۶‬زجاء ‪۶‬ےک ‪۶‬وبثؿ ‪۶‬ؽقیقحت‪۶‬‬
‫رپدلیل‪۶‬یک ‪۶‬رطج‪۶‬وہاجےئ‪،‬اسیج ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫کِولہیص‬
‫یلیایللیتعایلیعلیہیوسلمیالمیالمؤمننییریضی‬
‫ٰ‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دیسہ‪۶‬اعہشئ‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬‬
‫اللیتعایل یعنہایرأیتكیفیالمنامیثلٰثیلیالیییجءیبكی‬
‫ٰ‬
‫ےس‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ےھجت‪۶‬نیت‪ّ۶‬اںیت‪۶‬داھکی‪ّٓ۶‬ہتش(ربجالیئ‪۶‬‬
‫الملك یف یسرقۃ یمن یحریری یفِال ییل یھذہ یامرأتكی‬
‫ہیلع‪۶‬السالص)ےھجت‪۶‬اقك‪ّ۶‬یمشی‪۶‬ڑپکُ ‪۶‬ںیم ٹیپل‪۶‬رک‪۶‬القا‪۶‬اؽّ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬
‫ع‬
‫فکشقت ی ن یوج ك یالثوب یفاذا ییھ یانت یفِلت یانی اہک‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬ویبی‪۶‬ےہ۔ںیم ےن‪۶‬ریتُ‪۶‬رہچُ‪۶‬ےس‪۶‬ڑپکا‪۶‬اٹہقا‪۶‬‬
‫یکنیھذایمنیعنداللییمضہ۔رواہیالشیخانی عنہای وت‪۶‬ؽہ‪۶‬وت‪۶‬یھت۔ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ارگ‪۶‬ہی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫‪1‬‬

‫رضؽّاٖ‪۶‬وک‪۶‬اجّی‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ۔اٖ‪۶‬وک ‪۶‬نیخیش‪۶‬ےن‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہما۔ ی‬

‫ریضیالل ٰ‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ۔(ؿ)‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعبّٓامقا‪:‬‬

‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیالنکاحیبابیالنظریایلیالمرأةیقبلیالتزو یجیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۳۲۴/ ۲۶‬صحیحیمسلمیکتابیفضائلیالصحابۃی‬

‫بابیفضائلیعائشہیریضیاللیعنہایدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۲۴۱/ ۲۶‬‬

‫‪Page 302 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫کلییحیمیتیوکلیجدیدیبالیوکلیکبیییقینیویانایمؼتۃی ۂ‪ّ۶‬دنُ‪۶‬وک‪۶‬رمقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّۂےئن‪۶‬وک‪۶‬رپاقا‪۶‬وہقا‪،‬اؽّ‪۶‬وکیئ‪۶‬شیک‪۶‬یہ‪۶‬كْا‪۶‬‬
‫وہ ‪۶‬اقك‪۶‬دٍ ‪۶‬انف‪۶‬وہقا ‪۶‬ےہ۔ںیم رمیت ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّریما ‪۶‬درک‪۶‬ہشیمہ‪۶‬‬ ‫ویذکرییباقیوقدیترکتیخیایوولدتیط ررای‪1‬۔ ی‬
‫ریخ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ےہ‪۶‬اگ‪،‬ںیم‪۶‬یسیک‪۶‬ریخ‪۶‬میظع‪۶‬وھچّ ‪۶‬یلچ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّشیک‪۶‬‬
‫رھتساقازیکہ‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪۶‬وہا‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫یلیاللیتعایلیعیلیابنہایالکریمیوذویہیوباركیوسلم(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ریضیاللیتعایلیعنہایوص‬
‫ٰ‬ ‫ہی‪۶‬اہک‪۶‬اؽّااقتنل‪ّٓ۶‬امقا‪،‬‬
‫وہا‪۶‬اؽّدّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬اؽّكْتک‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رکمی‪۶‬ےٹیب‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬ریپؽاکّؽٍ‪۶‬رپ۔ؿ)‬
‫قً‬
‫اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬ہی‪ّٓ۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬اامیٍ‪۶‬اؽّ سَ‪۶‬وگیئ‪۶‬ونّاین‪۶‬اققل‪۶‬ثّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ااقتنل‪۶‬رکیت‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّریما‪۶‬درک‪۶‬ریخ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬قایق‪ّ۶‬ےہ‪۶‬اگ‪،‬۔رعؿ‪۶‬‬
‫ؽمجع‪۶‬یک‪۶‬ۂاّؽٍ‪٘۶‬اۂادقاٍ‪،‬كْی‪۶‬كْی‪۶‬قاج‪۶‬ؽاایلٍ‪۶‬اخ‪۶‬ك‪۶‬اک‪۶‬ویپدن‪۶‬وہ ںی‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قك‪۶‬وکیئ‪۶‬ںیہن اجاتن‪،‬رگم‪۶‬اٖ‪۶‬تیط‪۶‬اخوتٍ‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬‬
‫ریخ‪۶‬ےس‪۶‬اشمّص‪۶‬اغمّؿ‪۶‬اّص‪۶‬ںیم‪۶‬احملف‪۶‬اجمشل‪۶‬اسن‪۶‬ؽدقٖ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬نیم‪۶‬ؽ ٓا امسٍ‪۶‬وگجن‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّادبالآقاد‪۶‬قك‪۶‬وگںیجن‪۶‬ےگ‪۶‬وللیالحمد۔‬
‫ربعؿ‪۶‬اقۂہ‪ :‬دیس‪۶‬ادمح‪۶‬رصمی‪۶‬وحایش‪۶‬دّ‪۶‬ںیم‪۶‬قالق‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬اعمل‪ّ۶‬اؿ‪۶‬وپر‪۶‬ہلئسم‪۶‬اوبنی‪۶‬رکنیمی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ںیم رکفتم‪ّ۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬ویکرکن‪۶‬قیبطت‪۶‬اوقال‪۶‬وہ۔ایس‪۶‬رکف‪۶‬ںیم‪۶‬رچام‪۶‬رپ‪۶‬كھج‪۶‬ےئگ‪۶‬ہک‪۶‬دبٍ‪۶‬لج‪۶‬ایگ۔حبص‪۶‬اقك‪۶‬رکشلی‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬اہیٍ ٓا ؿ‪۶‬یک‪۶‬دوعؿ‪۶‬‬
‫ےہ۔ّاہ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬رتہ‪ّٓ۶‬ؽٖ‪۶‬ےلم‪۶‬ہک‪۶‬اینپ‪۶‬داکٍ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬قاؿ‪۶‬رتاّؽےئل‪۶‬ےھٹیب‪۶‬ںیہ‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اھٹ‪۶‬رک‪۶‬اٍ‪۶‬اعمل‪۶‬ےک‪۶‬ےتمُّ‪۶‬یک‪۶‬قا ‪۶‬‬
‫ڑکپی‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬ااعشّ‪۶‬ڑپےھ‪؎ :‬‬
‫یاحیاھماالیحیالِدییریالباری ی‬ ‫ی‬ ‫اٰمنتیانیابایالنیبیوا ّمہی‬
‫یالمختاری ی‬
‫ٖ‬ ‫یصدقیفتلكیکرامۃ‬ ‫ی‬ ‫حیتیلِدیشہدالہیبرسالۃی‬
‫یف ویالضعیفیعنیالحِیِۃیعاری‪ 2‬ی‬ ‫وبہیالحدیثیومنییِولیبضعقہٖی‬
‫''ینعی‪۶‬ںیم‪۶‬اامیٍ‪۶‬القا‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ادبی‪۶‬اقدّ‪۶‬قلطم‪۶‬اخقل‪۶‬اعمل‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ےن‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ےن‬

‫‪1‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیذکریوفاةیآمنۃیریضیاللیعنہایالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۳۳/ ۵‬۔‪۵۲۵‬‬
‫یحاشیۃیالطحطاوییعیلیالدریالمیختاریکتابیالنکاحیبابینکاحیالیکافریالمکؾبۃیالعربیہیوکہٹئ‪۴۵/ ۲۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 303 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ع‬
‫وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬ربمغیپی‪۶‬یک‪۶‬وگایہ‪۶‬دی‪،‬اُ‪۶‬صخش‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪۶‬رک‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪ ۶‬ػلٰٔی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ازعاّ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬دحكف‪۶‬ؽاّد‪۶‬وہیئ‪۶‬وج‪۶‬اےس‪۶‬فیعض‪۶‬اتبےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬آ ؿ‪۶‬یہ‪۶‬فیعض‪۶‬اؽّملع‪۶‬تقیقح‪۶‬ےس‪۶‬اخیل‪۶‬ےہ۔''‬
‫ہی‪۶‬ااعشّ‪۶‬انس‪۶‬رک‪۶‬اٍ‪۶‬اعمل‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اُ‪۶‬خیش‪!۶‬اںیہن‪۶‬ےل‪۶‬اؽّت ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬وک‪۶‬اج ‪۶‬ت ‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬وک‪۶‬رکف‪۶‬ںیم‪۶‬دال‪۶‬ہک‪۶‬ےھجت‪۶‬رچام‪۶‬خالدُ‪،‬اہٍ‪۶‬‬
‫اہجٍ‪۶‬اجّاہ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ت ‪۶‬اج‪۶‬ہک‪۶‬ہمقل‪۶‬رحاص‪۶‬اھکےن‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےئ۔‬
‫اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اٖ ‪ّٓ۶‬امےن ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اعمل ‪۶‬وخیبدوہرک ‪ّ۶‬ہ ‪۶‬ےئگ‪،‬رھپ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬قالٖ ‪۶‬ایک ‪۶‬اتپ ‪۶‬ت ‪۶‬قاقا ‪۶‬اؽّداکدناّؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬وپاھچ‪،‬یسک ‪۶‬ےن ‪۶‬ت ‪۶‬اچہپقا‪ٚ،‬ـ‪۶‬‬
‫قاّاّ‪۶‬ؽاےل‪۶‬وبےل‪:‬اہیٍ‪۶‬وت‪۶‬وکیئ‪۶‬صخش‪۶‬اتھٹیب‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن۔ؽہ‪۶‬اعمل‪۶‬اٖ‪ّ۶‬قاین‪۶‬اہدی‪،‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬دہاكف‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬اکمٍ‪۶‬وک‪۶‬ؽاسپ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪،‬رکشلی‪۶‬‬
‫نتہی۔‬‫ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬رشتفی‪۶‬ت ‪۶‬ےل‪۶‬ےئگ۔ ا ٰ‬
‫‪1‬‬

‫اُ ‪۶‬صخش! ہی‪۶‬اعمل‪۶‬ہب ‪۶‬كْتک‪۶‬ملع‪،‬رظن ‪۶‬انعكف‪۶‬ےس ‪۶‬وحلمؽ‪۶‬ےھت ‪۶‬ہک ‪۶‬بیغ‪۶‬ےس‪۶‬یسک ‪۶‬ؽیل ‪۶‬وک ‪۶‬جیھب ‪۶‬رک ‪۶‬دہاكف ‪ّٓ۶‬امدی ‪۶‬وخَ ‪۶‬رک‪۶‬ہک ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ع‬
‫ؽّؿہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ڑپ ‪۶‬رک ‪۶‬اعمداهلل ‪۶‬ںیہک ‪ ۶‬ػلٰٔی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬قاىـ ‪۶‬اقداء ‪۶‬ت ‪۶‬وہ ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬ہجیتن ‪۶‬اعمداهلل ‪۶‬كْی ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬دانھکی ‪۶‬وہ۔اهلل‪۶‬‬
‫زعؽلج‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ؽ‪۶‬قانط‪۶‬ںیم یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬یچس‪۶‬تبحم‪۶‬اچس‪۶‬ادؿ‪ّ۶‬ؽّی‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اؽّاابسؿ‪۶‬عػـ(قاّایگض)ؽاجحؿ‪۶‬‬
‫ؽزیباّی‪۶‬ؽاتعؿ‪۶‬ےس‪۶‬اچبےئ‪ٓ ۶‬ا نیم‪ٓ ۶‬ا نیم‪ٓ ۶‬ا نیم!‬
‫یایارحمیالراحمنییارحمیفاقؾناییایارحمیالراحمنیی اُ‪۶‬رتہبنی‪ّ۶‬مح‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ؽاےل‪ !۶‬امہُّ‪۶‬افہق‪۶‬اؽّفعض‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ارحمیضعقنایتربا ْنایمنیحولنایالباطلیوقوتنایالعاطلۃی ّمح‪ّٓ۶‬ام‪،‬مہ‪۶‬اینپ‪۶‬قالط‪۶‬ؿاظف ‪۶‬اؽّاکیبّی‪۶‬وقؿ ‪۶‬ےس‪۶‬كْاء‪۶‬ؿ‪۶‬‬
‫والتجانایایلیحولكیالعظیمیوطولكیالِدیمیوش دنای رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّریتی ‪۶‬میظع ‪۶‬ؿاظف ‪۶‬اؽّدقمی ‪۶‬وقؿ ‪۶‬یک ‪۶‬انپہ ‪۶‬اچےتہ‪۶‬‬
‫ںیہ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬یک ‪۶‬وگایہ ‪۶‬دےتی ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽتمظع ‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬
‫ٰخردعونای‬
‫ٰ‬ ‫بانیالحولیوالقوةیاالیباللیالعیلیالعظیمیوا‬
‫ظ‬ ‫گ‬
‫دا‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬ت ‪۶‬وت‪ ۶‬واہ‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬یک‪۶‬ؿا ف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّت ‪۶‬یہ‪۶‬یکین‪۶‬رکےن‪۶‬‬ ‫خ‬
‫یلیاللیتعایل یع ٰیل یسیدنای‬
‫ٰ‬ ‫انیالحمدللیربیال ٰعلمنییوص‬
‫یک‪،‬اؽّامہّی‪۶‬وگتفگ‪۶‬اک‪۶‬اخہمت‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ومولٰنایمحمدی ی‬
‫ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اہجونٍ‪۶‬اک‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ےہ۔اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دّؽد‪۶‬‬
‫قاّل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬امہُّ‪ٓ ۶‬ا اق‬

‫یحاشیۃیالطحطاوییعیلیالدرالمختاریکتابیالنکاحیبابینکاحیالکافریالمکؾبۃیالعربیہیوکہٹئ‪۴۵/ ۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 304 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ؽومیٰل ‪۶‬دمحم ‪۶‬یفطصم ‪۶‬رپ‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬امتص ‪ٓ ۶‬ا ل ‪۶‬رپ‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬امتص ‪۶‬احصہب ‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫واٰل ٖہیوصحب ٖہیوذریت ٖہیاجمعنییاٰمنی۔ ی‬
‫اؽّ ٓا ؿ‪۶‬یک‪۶‬امتص‪۶‬اؽالد‪۶‬رپ۔ ٓا نیم۔(ؿ)‬
‫ل‬
‫الحمدلل‪۶‬ہی‪۶‬ومزجّ٘اہل‪۶‬اؽارخ‪۶‬وشال‪۶‬ا مکْص‪۵۰۵۱۶‬ھ‪۶‬ےک‪۶‬دنچ‪۶‬وسلجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬امتص‪۶‬اؽّاحلبؽ‪۶‬قاّخی‪"۶‬شمولیاالسالمیالصولیالرسولی‬
‫عــــــہ‬
‫یوتعایلیاعلم۔‬
‫ٰ‬ ‫یسبحنہ‬
‫‪۶‬قاص‪۶‬وہا۔والل ٰ‬ ‫الکرام"ی‬
‫__________________‬
‫ّ٘اہل‬
‫شمولیاالسالمیالصولیالرسولیالکرام ی‬
‫متخ‪۶‬وہا۔‬

‫__________________‬

‫عــــــہ‪:‬وبضمیالکافیبمعینیالریمیصقۃیالرسولیاوبکسرھایجمعیالکرامینعتیاالصول‪۵۲‬‬

‫‪Page 305 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪Page 306 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ‬
‫‪۵۲۲۲‬ھ‬
‫بآیاتقرآٌ‬
‫ِ‬ ‫یدایناٌ‬
‫تنھ ِ‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫الحمد یلل یرب یال ٰعلمنی یوالصلٰوة یوالسالم یع ٰیل یسیدی امتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬تمظع‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫لوً‬
‫المرسلنییخاتمیالنبینییمحمدیو ٰالہٖ یواصحب ٖہیاجمعنیی ٘اھت‪۶‬قاایقعـ ‪۶‬دّؽد ‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬وہ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬ؽاخمت‪۶‬ا وًَ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ایلییومیالدینیبالؾبجیلیوحسؽنایاللیونعمیالوکیل۔ ی اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬اؽّامتص‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬رپ۔امہُّ‪۶‬ےئل‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اکیف‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ےہ۔ایک‪۶‬یہ‪۶‬ااھچ‪۶‬اکّ٘اّ‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫املسمٍ‪۶‬اھبویئٍ‪۶‬ےس‪۶‬اعزجات ‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ہتسب‪۶‬رعص‪۶‬‬
‫سایُّ‪۶‬اھبویئ!‪۶‬السالص‪۶‬مکیلع‪۶‬ؽّدمۃ‪۶‬اﷲ ؽكْاکہت۔اﷲاعتیٰل‪۶‬آ ؿ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬وک‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬دصےق‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬قازیچ‪،‬ریثک‪۶‬السًوآؿ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬دنی‪۶‬قح‪۶‬رپ‪۶‬اقمئ‪ّ۶‬ےھک‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬یچس‪۶‬تبحم‪،‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬تمظع‪۶‬دُ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬رپ‪۶‬مہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اخہمت‪۶‬رکُ۔اٰیمنیییایارحمیالریایحمنی۔‬

‫‪Page 307 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اُ‪۶‬یبن‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ںیہمت‪۶‬اجیھب‪۶‬وگاہ‪۶‬اؽ‪ّ۶‬وخربخشی‪۶‬درات‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫دّ‪۶‬انسقا‪،‬قاہک‪۶‬اُ‪۶‬ولوگ‪۶!۶‬مت‪۶‬اﷲ اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الؽ‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اؽّ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬ؽوتریق‪۶‬رکؽ‪۶‬اؽّ‪۶‬حبص‪۶‬ؽ٘اص‪۶‬اﷲیک‪۶‬قایک‪۶‬وبول۔‬
‫املسمون‪ !۶‬دوھکی‪۶‬دنی‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےنجیھب‪،‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬اقاّےن‪،‬اکوصقمد‪۶‬یہ‪۶‬اہمتّا‪۶‬ومیٰل‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬نیت‪۶‬قاںیت‪۶‬اتبقاےہ‪:‬‬
‫اؽل‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اﷲ ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ال ںی۔‬
‫دؽمئ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یک‪۶‬میظعت‪۶‬رکںی۔‬
‫وسمئ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اﷲابتّك‪۶‬ؽ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬ابعدؿ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ںیہ۔‬
‫املسمون! اٍ‪۶‬قًيؾٍ‪۶‬لیلج‪۶‬قاوتٍ‪۶‬یک‪۶‬لیمج‪۶‬رتبیت‪۶‬وت‪۶‬دوھکی‪ٚ،‬ـ‪۶‬ںیم‪۶‬ےلہپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬وکدرکّٓامقا‪۶‬اؽّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ںیم‪۶‬ےھچیپ‪۶‬اینپ‪۶‬ابعدؿ‪۶‬وک‪۶‬اؽّ‪۶‬چیب‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اےنپ‪۶‬سایُّ‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬وک‪،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬ریغب‪۶‬اامیٍ‪،‬میظعت‪۶‬اکبّ ٓا دم‪۶‬ںیہن۔ریتہب‪۶ُ۶‬لعٰاّی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫لعًي‬
‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬ؽ‪۶‬رکتمی‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ےس‪۶‬دعف‪۶‬ارتعااضؿ‪۶‬اک‪ّٓ۶‬اٍ‪۶‬میئل‪۶‬ںیم ًَٓ‪۶‬رکےکچ‪،‬رچکل‪۶‬دُ‪۶‬ےکچ‪۶‬‬
‫رگم‪۶‬ہکبج‪۶‬اامیٍ‪۶‬ت ‪۶‬الےئ‪،‬ھچک‪۶‬دیفمںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ؿاۂی‪۶‬میظعت‪۶‬وہیئ‪،‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬یچس‪۶‬تمظع‪۶‬وہیت‪۶‬وت‪۶‬‬
‫رضؽ‪۶ّ۶‬اامیٍ‪۶‬الےت۔رھپ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬یچس‪۶‬میظعت‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬رمع‪۶‬وپرابعدؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیم‪۶‬زگُّ‪ٚ،‬ـ‪۶‬ےب‪۶‬اکّؽ‪۶‬‬
‫رمدؽدےہ۔ریتہب ‪۶ ُ۶‬وجیگ ‪۶‬اؽّ ‪۶ ّ۶‬اہـ ‪۶‬رتك ‪۶‬داین ‪۶‬رکےک‪،‬اےنپ ‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ ‪۶‬درک ‪۶‬ابعدؿ ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ںیم ‪۶‬رمعاکؿ ‪۶‬دےتی ‪۶‬ںیہ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬تہب ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫ںیہ‪ّ۶،‬ہکیالالٰہیاالی یالل اک‪۶‬درک‪۶‬ےتھکیس‪۶‬اؽّرضںیب‪۶‬اگلےت‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬اّ ٓا اجنہک‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬ںیہن‪،‬ایک‪۶‬‬
‫افدئہ؟‪۶‬اصلًا‪۶‬اققل‪۶‬وبقل‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیہن‪،‬اﷲ زعؽلج‪۶‬اوسیٍ‪۶‬یہ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫وجھچک ‪۶‬اامعل ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ےئک ‪۶‬ےھت‪،‬مہ ‪۶‬ےن ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬كْقاد ‪۶‬رک‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫دےیئ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۶۴ /۰۴‬ؽ‪۵۶‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/ ۲۱‬‬
‫‪Page 308 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوسیٍ‪۶‬یہ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫لمع‪۶‬رکںی‪،‬ںیتقشم وپرںی‪۶‬اؽّدبہل‪۶‬ایکوہاگ؟ہی‪۶‬ہک‪۶‬ڑھبیتک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫قًى‬
‫ںیم ھًَ‪۶‬ےگ۔والعیاذیباللی ٰ ی‬
‫تعایل۔‬
‫املسمون!وہک‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪،‬دماّ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ؽ ‪۶‬دماّاجنؿ ؽدماّوبقل‪۶‬اامعل‪۶‬وہیئ‪۶‬قا ‪۶‬ںیہن‪۶‬؟۔وہک‪۶‬‬
‫وہےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬رضؽّوہےئ!اہمتّاّؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اُ‪۶‬یبن‪۶‬مت‪ّٓ۶‬امدؽ‪،‬ہک‪۶‬اُ‪۶‬ولوگ!‪۶‬ارگاہمتُّ‪۶‬قاؿ‪،‬اہمتُّ‪۶‬‬ ‫"‬
‫ن‬
‫ےٹیب‪ ،‬مھاُّ ‪۶‬اھبیئ‪،‬اہمتّی ‪۶‬ایبیبٍ‪،‬اہمتّا ‪۶‬ہبنک ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اہمتّی‪۶‬‬
‫امکیئ‪۶‬ےک‪۶‬امل‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬ؽہ‪۶‬وسدارگی‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬اصقنٍ‪۶‬اک‪۶‬ںیہمت‪۶‬ادنہشی‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫ن‬
‫ےہ‪۶‬اؽّ‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬دنسپ‪۶‬ےک‪۶‬اکمٍ‪،‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچیھب‪۶‬ارگ‪۶‬مت‪۶‬وک‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اﷲ اؽّ‪۶‬اﷲ ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اؽّ‪۶‬اب ی‪ّ۶‬اہ‪۶‬ںیم‪۶‬وکشش‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪"‬‬
‫وبحمؿ ‪۶‬ےہ‪،‬وت ‪۶‬ااظتنّ ‪ّ۶‬وھکاہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬اﷲ اانپذعاؿ ‪۶‬اقاُّ‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬اﷲ ےب‪۶‬ومکحٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ںیہن‪۶‬درات۔‬
‫اٖ ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬ےس ‪۶‬ولعمص ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪۶‬ےسج ‪۶‬داین‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وکیئ ‪۶‬زعمّ‪،‬وکیئ ‪۶‬زعكْوکیئ‪۶‬امل‪،‬وکیئ ‪۶‬زیچ‪،‬اﷲ ؽ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬وہ‪،‬ؽہ‪۶‬‬
‫تعایل۔‬
‫قاّاگہ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬رمدؽد‪۶‬ےہ‪،‬اﷲ اےس‪۶‬اینپ‪۶‬رطَ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ت ‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪،‬اےس‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےک‪۶‬ااظتنّ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬انہ‪۶‬اچےیہ‪۶‬والعیاذیباللی ٰ ی‬
‫اہمتُّ‪۶‬سایُّ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫"الیؤمنیاحدکمیح ٰیت یا کونیاحبیالیہیمن یوالد ٖہ یوی مت‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬امٍ‪۶‬‬
‫قاؿ‪،‬اؽالد ‪۶‬اؽّ ‪ٚ۶‬ـ ‪ٓ ۶‬ا دویمٍ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬سایّات ‪۶‬وہاجؽٍ''۔‬ ‫ولد ٖہیوالناسیاجمعنی"‪3‬۔ ی‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۶۰ /۴۴‬ؽ‪۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/ ۵‬‬
‫‪3‬یصحیحیالبخارییکتابیاالیمانیبابیحبیالرسولیصیلیاللیعلیہیوسلمیمنیاالیمانیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۳/ ۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیاالیمانی‬

‫بابیوجوبیمحبۃیالرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیمنیاالیمانیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۵/۵۶‬‬
‫‪Page 309 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہی ‪۶‬دحكف ‪۶‬یراّی ‪۶‬ؽحیحص ‪۶‬ملسم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اسن ‪۶‬نب ‪۶‬امكل ‪۶‬ااصنّی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ۔اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬وت ‪۶‬ہی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اصَ ‪ّٓ۶‬امدی ‪۶‬ہک ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫وضحّادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬یسک‪۶‬وکزعكْ‪ّ۶‬ےھک‪،‬ۂزگاملسمٍ‪۶‬ںیہن۔‬
‫املسمونوہک!‪۶‬دمحم‪ّ،‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬اہجونٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وبحمؿ‪ّ۶‬انھک‪۶‬دماّاامیٍ‪۶‬ؽ‪۶‬دماّاجنؿ ‪۶‬وہاقاںیہن؟‪۶‬‬
‫وہک ‪۶‬وہا اؽّ ‪۶‬رضؽّوہا۔اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬وت٘اُّ ‪۶‬ہملک ‪۶‬وگ ‪۶‬وخیش ‪۶‬وخیش ‪۶‬وبقل ‪۶‬رکںیل ‪۶‬ےگ ‪۶‬ہک ‪۶‬اہٍ ‪۶‬امہُّ ‪۶‬دل ‪۶‬ںیم‪۶‬دمحم ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬میظع‪۶‬تمظع‪۶‬ےہ۔اہٍ‪۶‬اہٍ امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬اؽالد‪٘۶‬اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ںیمہ‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬یک‪۶‬تبحم‪۶‬ےہ۔اھبویئ!خدا‪۶‬ااسی‪۶‬‬
‫یہ‪۶‬رکُ‪،‬رگمدّا‪۶‬اکٍ‪۶‬اگل‪۶‬رک‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘ادونس۔اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ایک ‪۶‬ول ‪۶‬اٖ ‪۶‬ڈنمھگ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیہ‪،‬ہک ‪۶‬اانتہہک ‪۶‬ےنیل ‪۶‬رپ ‪۶‬وھچّد كيِ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪‬‬
‫اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ّامشئ‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ۔‬ ‫‪1" ‬۔‬
‫ہی ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬املسمونٍ ‪۶‬وک ‪۶‬وہایشّ ‪۶‬رکّیہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬دوھکیہملک ‪۶‬وگیئ ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬قاین ‪۶‬اداعےئ ‪۶‬املسمین ‪۶‬رپاہمتّا ‪۶‬اکٹھچّا ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔اہٍ ‪۶‬اہٍ ‪ً٘۶‬يِ‪۶‬‬
‫وہ! ٓا ّامےئ‪۶‬اجؽےگ‪ٓ ،‬ا ّامشئ‪۶‬ںیم‪۶‬وپُّ‪۶‬ےلکن‪۶‬وت‪۶‬املسمٍ‪۶‬رہھٹؽےگ۔ۂ‪۶‬ےش‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ّامشئ‪۶‬ںیم‪۶‬یہی‪۶‬داھکیاجقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬قاںیت‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫یقیقح‪۶‬ؽ‪۶‬ؽایعق‪۶‬وہےن‪۶‬وک‪۶‬دّاکّ‪۶‬ںیہ‪،‬ؽہ‪۶‬ا‪۶ٖ۶‬ںیم‪۶‬ںیہ قاںیہن‪۶‬؟‪۶‬ا‪۶‬یھب‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽ‪۶‬دحكف‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امےکچ‪۶‬ہک‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےک‪۶‬یقیقح‪۶‬ؽ‪۶‬ؽایعق‪۶‬وہےن‪۶‬‬
‫وکدؽقاںیت‪۶‬رضؽّںیہ۔‬
‫(‪)۵‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬‬
‫(‪)۲‬اؽّ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یک‪۶‬تبحم‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬رپ‪۶‬دقتمی‬
‫‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ّامشئ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬رصحی‪۶‬رطہقی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬وک‪۶‬نج‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےس‪۶‬یسیک‪۶‬یہ‪۶‬میظعت‪،‬ینتک‪۶‬یہ‪۶‬دیقعؿ‪،‬ینتک‪۶‬یہ‪۶‬دؽیتس‪،‬یسیک‪۶‬یہ‪۶‬تبحم‪۶‬اک‪۶‬‬
‫هالہق‪۶‬وہ۔ےسیج‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قاؿ‪،‬اہمتُّ‪۶‬ااتسد‪،‬اہمتُّ‪۶‬ریپ‪،‬اہمتُّ‪۶‬اھبیئ‪،‬اہمتُّ‪۶‬اابحؿ‪،‬اہمتُّ‪۶‬ااحصؿ‪،‬اہمتُّ‪۶‬ومولی‪،‬‬
‫اہمتُّ‪۶‬احظف‪،‬اہمتُّ‪۶‬یتفم‪،‬اہمتُّ‪۶‬ؽاظع‪۶‬ؽریغ‪۶‬ہ‪۶‬ؽریغہ‪ ۶‬کسِ‪۶‬قادش‪،‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اتسگیخ‪۶‬رکںی‪۶‬اصلًا‪۶‬اہمتُّ‪۶‬بلق‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬تبحم‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ؽلساٍ‪۶‬ت ‪۶ّ۶‬ےہ ً‬
‫‪۶‬وفّا‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪ ۵/ ۲۵‬ؽ‪۲‬‬
‫‪Page 310 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اگل‪۶‬وہاجؽ‪،‬دؽدھ‪۶‬ےس‪۶‬یھکم‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬اکنل‪۶‬رک‪۶‬كنیھپ‪۶‬دؽ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وصّؿ‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬ےس‪۶‬رفنؿ‪۶‬اھکؽ‪۶‬رھپت ‪۶‬مت‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ےتش‪ ،‬هالےق‪،‬‬

‫ع‬
‫دؽیتس‪،‬اتفل‪۶‬اک‪۶‬قاٖ رکؽ‪۶‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ومولكف‪ ،‬سىشيـ‪،‬كّْیگ‪ْ،‬ػولـ‪،‬وک‪۶‬ذلُٓ‪۶‬ںیم‪۶‬الؽ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬ہی‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اھت‪،‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬هالیم‪۶‬یک‪۶‬انب‪۶‬ء‪۶‬رپ‪۶‬اھت‪۶‬ذـ‪۶‬ہی‪۶‬صخش‪۶‬اٍ‪۶‬یہ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگج‪۶‬وہا‪۶‬رھپںیمہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬هالہق‪ّ۶‬اہ‪۶‬؟‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےبج‪۶‬‬
‫امعےم‪۶‬رپ‪۶‬ایک‪۶‬اج ںی‪،‬ایک‪۶‬ریتہبُ‪۶‬وہیدی‪۶‬ےبج‪،‬ںیہن‪۶‬ےتنہپ؟ایک‪۶‬امعےم‪۶‬ںیہن‪۶‬قادنےتھ‪۶‬؟‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬ؽ‪۶‬ملع‪۶‬ؽ‪۶‬ؿاۂی‪۶‬لضف وکےل‪۶‬رک‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫رکںی؟‪۶‬ایک‪۶‬ریتہب‪۶ُ۶‬قادّی‪،‬رثکبؿ‪۶‬یفسلف‪۶‬كُْ‪۶‬كُْ‪۶‬هلؾص‪۶‬ؽونفٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬اجےتن‪۶‬اؽّارگ‪۶‬ہی‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬اقمقل‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قاؿ‪۶‬انبین‪۶‬اچیہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬اتسگیخ‪۶‬یک‪۶‬اؽّ‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬دؽیتس‪۶‬ابنیہ‪۶‬قا‪۶‬اےس‪۶‬ۂكُْ‪۶‬ےس‪۶‬دبرت‪۶‬كْات ‪۶‬‬
‫اجقا‪۶‬قااےس‪۶‬كْاےنہک‪۶‬رپ‪۶‬كْاامقاقا‪۶‬ایس‪۶‬دق‪۶ّ۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ارم‪۶‬ںیم‪۶‬ےب‪۶‬رپؽایئ‪۶‬انمیئ‪۶‬قا‪۶‬اہمتُّ‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬تخس‪۶‬رفنؿ‪۶‬‬
‫ت ‪ٓ ۶‬ا یئ‪،‬وت‪۶‬ﷲ اؿ‪۶‬مت‪۶‬یہ‪۶‬ااصنَ‪۶‬رکول‪۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےک‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اہکٍ‪۶‬قاٖ‪۶‬وہےئ‪،‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽ‪۶‬دحكف‪۶‬ےن‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬وصحل‪۶‬اامیٍ‪۶‬اک‪۶‬دماّ‪۶‬‬
‫ّاھک‪۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےنتک‪۶‬دؽّلکن‪۶‬ےئگ۔املسمون!ایک‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬وہیگ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دبوگ‪۶‬ؽتعق‪۶‬رکےکس‪۶‬اگ‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ریپ‪۶‬قا‪۶‬ااتسدقا‪۶‬قدّیہ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬ایک‪۶‬ےسج‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪۶‬وفّاتخس‪۶‬دشقد‪۶‬رفنؿ‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اگارگ‪۶‬آ ‪۶‬ااکس‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬قاكْادّ‪۶‬قا‪۶‬رسپ‪۶‬یہ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬ﷲ اےنپ‪۶‬‬‫ّقادہ‪۶‬سایُّ‪۶‬وہٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اتسگج‪۶‬ےس ً‬
‫احل‪۶‬رپ‪ّ۶‬مح‪۶‬رکؽ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬یک‪۶‬قاؿ‪۶‬ونس‪،‬دوھکی ؽہ‪۶‬ویکٍ‪۶‬رک‪۶‬ںیہمت‪۶‬اینپ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬قالقا ےہ‪،‬دوھکی‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫وت ‪۶‬ت ‪۶‬قاےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬وج ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬الےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اﷲ اؽّایقعـ ‪۶‬رپ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪‬‬
‫ےک‪۶‬دل‪۶‬ںیم اٍ‪۶‬یک‪۶‬تبحم‪ٓ ۶‬ا ےن‪۶‬قاےئ‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬خدااؽ‪ّ۶ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اخمتفل‪۶‬یک‪،‬اچےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬قا‪۶‬ےٹیب‪۶‬قا‪۶‬اھبیئ‪۶‬قازعكْیہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ویکٍ ت ‪۶‬وہٍ۔ہی ‪۶‬ںیہ ؽہ ‪۶‬ول ‪۶‬نج‪۶‬ےک ‪۶‬دولٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اﷲ ےن‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اامیٍ‪۶‬شقن‪۶‬رکدقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اینپ‪۶‬رطَ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽج‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دمدّٓامیئ‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اؽّ ‪۶‬اںیہن‪۶‬قاثٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےل‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬نج‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪۶‬رہنںی‪۶‬ہہب‪۶‬‬
‫ّیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہشیمہ‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اﷲ اٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬اﷲ‬
‫ےس‪ّ۶‬ایض‪،‬یہی‪۶‬ول ‪۶‬اﷲ ؽاےل‪۶‬ںیہ۔ً٘وا‪۶‬ےہ‪۶‬‬

‫‪Page 311 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اﷲ ؽاےل‪۶‬یہ‪۶‬رماد‪۶‬وک‪۶‬ےچنہپ۔‬ ‫‪1"‬۔‬

‫اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬رکہمی‪۶‬ںیم‪۶‬اصَ‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬اﷲ قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲیک‪۶‬انجؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬رکُ‪،‬املسمٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬دؽیتس‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪،‬سج‪۶‬اک‪۶‬‬
‫رصحی ‪۶‬افمد ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬دؽیتس ‪۶‬رکُ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔رھپ ‪۶‬اٖ ‪۶‬مکح ‪۶‬اک ‪۶‬علًًا ‪۶‬اعص ‪۶‬وہقا ‪۶‬قارصتلحی ‪۶‬اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬قاؿ‪،‬ےٹیب‪،‬‬
‫اھبیئ‪،‬زعكْ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وکگوا‪۶‬قا‪،‬ینعی‪۶‬وکیئ‪۶‬شیک‪۶‬یہ‪۶‬اہمتُّ‪ّ۶‬مع‪۶‬ںیم‪۶‬مظعم‪۶‬قا‪۶‬شیک‪۶‬یہ‪۶‬ںیہمت‪۶‬قاعبطل‪۶‬وبحمؿ‪۶‬وہ‪،‬اامیٍ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اتسگیخ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬ھک‪٘ ۶‬کيِ‪،‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ؽتعق‪۶‬ںیہن‪۶‬امٍ‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ؽّت ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ت ‪ّ۶‬وہےگ۔ومیٰل‪۶‬احبست ‪۶‬ؽ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬اانت‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬یہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ےئل‪۶‬سب‪۶‬اھت‪۶‬رگمدوھکی ؽہ‪۶‬ںیہمت‪۶‬اینپ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬قالقا‪،‬اینپ‪۶‬میظع‪۶‬وتمعنٍ‪۶‬اک‪۶‬الچل‪۶‬دالقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬اﷲ ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬‬
‫مت‪۶‬ےن‪۶‬یسک‪۶‬اک‪۶‬قاٖ‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬یسک‪۶‬ےس‪۶‬هالہق‪۶‬ت ‪ّ۶‬اھک‪۶‬وت‪۶‬ںیہمت‪۶‬ایک‪۶‬ایک‪۶‬افدئُ‪۶‬احک ‪۶‬وہٍ ےگ۔‬
‫تعایل نسح‪۶‬اخہمت‪۶‬یک‪۶‬لساّؿ‪۶‬ہلیلج‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اﷲ اک‪۶‬‬
‫(‪)۵‬اﷲاعتیٰل‪۶‬اہمتُّ‪۶‬دولٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اامیٍ‪۶‬شقن‪۶‬رکدُ‪۶‬اگ‪۶‬سج‪۶‬ںیمیانیشاءیایللی ٰ ی‬
‫اھکل‪۶‬ںیہن‪۶‬طًوا۔‬
‫(‪)۲‬اﷲاعتیٰل‪ّ۶‬ؽج‪۶‬اتقلٖ‪۶‬ےس‪۶‬اہمتّی‪۶‬دمدّٓامےئ‪۶‬اگ۔‬
‫(‪)۰‬ںیہمت‪۶‬یگشیمہ‪۶‬یک‪۶‬وتنجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےل‪۶‬اجےئ‪۶‬اگنج‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪۶‬رہنںی‪ّ۶‬ؽاٍ‪۶‬ںیہ۔‬
‫(‪)۰‬مت‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬رگؽہ‪۶‬کہالؽےگ‪،‬خدا‪۶‬ؽاےل‪۶‬وہاجؽےگ۔‬
‫(‪)۱‬عوہ‪۶‬امیگن‪۶‬رمادںی قاؽےگ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ادیم‪۶‬ؽ‪۶‬ایخل‪۶‬ؽ‪۶‬امگٍ‪۶‬ےس‪۶‬رکؽّؽٍ‪۶‬دّےج‪۶‬ازفؽٍ۔‬
‫(‪ٚ)۲‬ـ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اﷲمت‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہاگ۔‬
‫(‪)۳‬ہی‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امقاےہ‪''۶‬ںیم‪۶‬مت‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬مت‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪''۶‬دنبُ‪۶‬ےئلیک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬اؽ‪ّ۶‬ایک‪۶‬تمعن‪۶‬وہیت‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ّایض‪۶‬وہرگم‪۶‬ااہتنےئ‪۶‬دنبہ‪۶‬وناّی‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اﷲ اٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬ؽہ‪۶‬اﷲ ےس‪ّ۶‬ایض۔‬
‫املسمون!‪۶‬خدا‪۶‬یتگل‪ ۶‬انہ‪۶‬ارگ‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬رکؽّاجںین‪ّ۶‬کھوا‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬یک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اٍ‪۶‬میظع‪۶‬دؽوتلٍ‪۶‬رپ‪۶‬اثنّ‪۶‬رکدُ‪۶‬وتؽاﷲ تفم‪۶‬قا ںی‪،‬رھپّقدؽ‬
‫رمعؽ‪۶‬ےس‪۶‬هالہق‪۶‬میظعت‪۶‬ؽ‪۶‬تبحم‪،‬قك‪۶‬تخل‪۶‬عطق‪۶‬رکدانی‪۶‬ینتک‪۶‬كْی‪۶‬قاؿ‪۶‬ےہ؟‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬اﷲ اعتیٰل‪۶‬اٍ‪۶‬ےب‪۶‬راہوتمعنٍ‪۶‬اک‪۶‬ؽدعہ‪ّٓ۶‬امّاہےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬اک‪۶‬ؽدعہ‪۶‬لغًوًا ‪۶‬اچس‪۶‬ےہ۔ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬رکمی‪۶‬یک‪۶‬اعدؿ ‪۶‬رکہمی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وجمکح‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬اسیجہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬امےنن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬وک ‪۶‬اینپ‪۶‬وتمعنٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫لساّؿ‪۶‬درات‪۶‬ےہ‪،‬ت ‪۶‬امےنن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬رپ‪۶‬اےنپ‪۶‬ذعاوبٍ‪۶‬اک‪۶‬قاّقات ‪۶‬یھب‪ّ۶‬کھواےہ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬تسپ‪۶‬تمہ‪۶‬وتمعنٍ‪۶‬یک‪۶‬الچل‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ںی‪،‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲/ ۱۵‬‬
‫‪Page 312 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زساؽٍ ےک‪۶‬دّےس‪ّ،‬اہ‪۶‬قا ںی۔ؽہ‪۶‬ذعاؿ‪۶‬یھب‪۶‬نس‪۶‬ےئجیل‪:‬‬

‫اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اُ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ؽاول! ‪۶‬اےنپ ‪۶‬قاؿ‪،‬اےنپ ‪۶‬اھبویئٍ ‪۶‬وکدؽ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ت ‪۶‬انبؽ ‪۶‬ارگ‪۶‬‬ ‫"‬
‫ؽہ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬رپ‪ ۶‬رف‪۶‬دنسپ‪۶‬رکںی‪۶‬اؽّ ‪۶‬مت‪۶‬ںیم ‪۶‬وجوکیئ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس‪ّ۶‬افظف‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫دنسپ‪۶‬رکُ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ول ‪ٚ۶‬ىمااّ‪۶‬ںیہ۔‬ ‫‪1"‬۔‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫اُ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽاول! ریمُ‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬دونمشٍ‪۶‬وک‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬ت ‪۶‬انبؽ۔مت‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫"‬
‫پھچ ‪۶‬رکاٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬دؽیتس ‪۶‬رکےت ‪۶‬وہاؽّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وخؿ ‪۶‬اجاتن ‪۶‬وہٍ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫وجمت‪۶‬اپھچےت‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬ؿاۂ‪۶‬رکےت‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬ااسی‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫رضؽّ ‪۶‬دیسیھ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےس‪۶‬اکہب۔اہمتُّ‪ّ۶‬ےتش‪۶‬اؽّاہمتُّ‪۶‬ےچب‪۶‬‬
‫ںیہمت‪۶‬ھچک‪۶‬عفن‪۶‬ت ‪۶‬دںی‪۶‬ےگ۔ایقعـ ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ۔اهلل‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫‪2"‬۔‬
‫اہمتُّ‪۶‬سایّؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬خدایئ‪۶‬دال‪۶‬داگی‪۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬ںیم اقك‪ ،‬دؽرسُ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ھچک‪۶‬اکص‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےکس‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اﷲ اہمتُّ‪۶‬اامعل‪۶‬وک‪۶‬دھکی‪ّ۶‬اہےہ۔‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫مت ‪۶‬ںیم ‪۶‬وج ‪۶‬ا ‪۶ ٍ۶‬ےس ‪۶‬دؽیتس ‪۶‬رکاگی وتےبكش ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬ںیم ےس‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ےہ۔ےب‪۶‬كش‪۶‬اﷲدہاكف‪۶‬ںیہن رکقا‪۶‬ؿاوملٍ‪۶‬وک۔‬ ‫‪3"‬۔‬
‫ن‬
‫ہلی‪۶‬د‪۶‬ؽ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ ںیم‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬دؽیتس‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاولٍ وکؿامل‪۶‬ؽ‪۶‬رمگاہ‪۶‬یہ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اھت‪،‬اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬رکہمی‪۶‬ےن‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/ ۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۲۳‬قا‪۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۵/ ۱‬‬
‫‪Page 313 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قالکل ‪۶‬ہیفصت ‪ّٓ۶‬امدقا ‪۶‬ہک ‪۶‬وجاٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬دؽیتس ‪ّ۶‬ےھک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬یھب ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ‪،‬اٍ ‪۶‬یہ ‪۶‬یک ‪۶‬رطج ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ےہ‪،‬اٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬اقك ‪ّ۶‬یس ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫قادناھ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬وکّا‪۶‬یھب‪۶‬قادّےیھک‪۶‬ہک''‪۶‬مت‪۶‬پھچ‪۶‬پھچ‪۶‬رک‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬لیم‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےپھچ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؿاۂ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وکاجاتن‪۶‬‬
‫وہٍ‪''۶‬۔اؿ‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬یس‪۶‬یھب‪۶‬نس‪۶‬ےئجیل‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬قادنےھ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔‬
‫اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫وج‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲوک‪۶‬اقداء‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےئلیک‪۶‬دّدقاك‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ےہ۔‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ےب‪۶‬كش‪۶‬وجاﷲ ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬وک‪۶‬اقداء‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬اﷲ یک‪۶‬تنعل‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ےہ ‪۶‬داین ‪۶‬ؽ ‪ٓ ۶‬ا رخؿ ‪۶‬ںیم‪،‬اؽّ ‪۶‬اﷲ ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےئلیک ‪۶‬دلف ‪۶‬اک ‪۶‬ذعاؿ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫ایتّرک‪ّ۶‬اھک‪۶‬ےہ۔‬
‫اﷲ زعؽلج ‪۶‬اقداء ‪۶‬ےس ‪۶‬قاك‪۶‬ےہ ‪۶‬اےس‪۶‬وکٍ ‪۶‬اقداء ‪۶‬دُ ‪۶‬اتکسےہ۔رگم‪۶‬بیبح‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬یک ‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ ‪۶‬وک ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫اقداء‪ّٓ۶‬امقا۔اٍ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬صخش‪۶‬رپ‪۶‬وج‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ ےک‪۶‬دبوگویٍ‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪۶‬اک‪۶‬كْقاؽ‪۶‬رکُ‪٘،‬اؿ‪۶‬وکُّ‪۶‬قاكف‪۶‬وہےئ۔‪:‬‬
‫(‪)۵‬ؽہ‪۶‬ؿامل‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۲‬رمگاہ‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۰‬اکّٓ‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۰‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دّدقاك‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۱‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬دلیل‪۶‬ؽ‪۶‬وخاّوہاگ۔‬
‫(‪)۲‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اﷲ ؽادح‪۶‬اہقّ‪۶‬وکاقداء‪۶‬دی۔‬
‫تعایل۔‬
‫(‪)۳‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬تنعل‪۶‬ےہ۔والعیاذبالل ٰ ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/ ۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۳/ ۰۰‬‬
‫‪Page 314 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اُ‪۶‬املسمٍ‪ !۶‬اُ‪۶‬املسمٍ!‪۶‬اُ‪۶‬ایتم‪۶‬دیساالسن‪۶‬ؽااجلٍ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶!۶‬خداّا‪،‬دّا‪۶‬ااصنَ‪۶‬رک‪،‬ؽہ‪٘۶‬اؿ‪۶‬رتہب‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ولوگٍ‪۶‬ےس‪۶‬قك‪۶‬تخل‪۶‬هالہق‪۶‬رتك‪۶‬رکدےنی‪۶‬رپ‪۶‬ےتلم‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬اامیٍ‪۶‬مج‪۶‬اجےئ‪۶‬اﷲ دمداگّ‪۶‬وہ‪،‬ذيـ‪۶‬اقمص‪۶‬وہ‪،‬اﷲ ؽاولٍ ںیم‪۶‬‬
‫امشّ‪۶‬وہ‪ ،‬رمادںی‪۶‬ںیلم‪،‬خدا‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہ‪،‬وتخدا‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہ‪۶‬قاہی‪٘۶‬اؿ‪۶‬ےلھب‪۶‬ںیہ وج‪۶‬اٍ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےس‪۶‬قلعت‪۶‬اگلّےنہ‪۶‬رپ‪۶‬ڑپںی‪۶‬ےگ‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬ؿامل‪ ،‬رمگاہ‪،‬اکّٓ‪،‬یمنہج ‪۶‬وہ‪ٓ ،‬ا رخؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وخاّوہ‪،‬خدا ‪۶‬وکاقدا ‪۶‬دُ‪،‬خدا ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬تنعل ‪۶‬رکُ۔ہىھاؿ‪،‬ہىھاؿ ‪۶‬وک ‪۶ٍ۶‬‬
‫ہہک‪۶‬اتکس ےہ۔ہک‪۶‬ہی‪٘۶‬اؿ‪۶‬اےھچ‪۶‬ںیہ‪،‬وکٍ‪۶‬ہہک‪۶‬اتکس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪٘۶‬اؿ‪۶‬وھچّےن‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ‪،‬رگماجٍ‪۶‬كْادّ‪۶!۶‬اخیل‪۶‬ہی‪۶‬ہہک‪۶‬دانی‪۶‬وت‪۶‬اکص‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ن‬
‫درات‪،‬ؽاہٍ‪۶‬وت‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬یک‪۶‬رہھٹی‪۶‬ےہ‪۶‬ایھب‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬نس‪۶‬ےکچ‪۶‬امل اذسـ‪۶‬اانلٖ‪،‬ایک‪۶‬اٖ‪ ۶‬ھالؽُ‪۶‬ںیم‪۶‬وہہک‪۶‬سب‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ےس‪۶‬ہہک‪۶‬رک‪۶‬وھچؿ‪۶‬‬
‫اجؽےگ‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔اہٍ‪۶‬یہی‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬اک‪۶‬ؽظف‪۶‬ےہ!دوھکیہی‪۶‬اﷲ ؽادح‪۶‬اہقّ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اہمتّی‪۶‬اجچن‪۶‬ےہ۔دوھکی! ؽہ‪۶ّٓ۶‬ام‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اہمتُّ ‪ّ۶‬ےتش‪،‬هالےق ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اکص ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ںی ‪۶‬ےگ‪،‬ھجم ‪۶‬ےس ‪۶‬وتّ ‪۶‬رک ‪۶‬زک‪۶‬ےس ‪۶‬وجّےت ‪۶‬وہ۔دوھکی ‪ !۶‬ؽہ ‪ّٓ۶‬امّاہےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬اغلف‪۶‬‬
‫ںیہن‪،‬ںیم‪۶‬ےب‪۶‬ربخ‪۶‬ںیہن‪،‬اہمتُّ ‪۶‬اامعل‪۶‬دھکی‪ّ۶‬اہ وہٍ‪،‬اہمتُّ‪۶‬اوقال‪۶‬نس‪ّ۶‬اہ وہٍ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬دولٍ‪۶‬یک‪۶‬احلف‪۶‬ےس ‪۶‬ربخداّ‪۶‬وہٍ‪،‬‬
‫دوھکی ‪!۶‬ےب ‪۶‬رپؽایئ ‪۶‬ت ‪۶‬رکؽ‪،‬رپاےئ ‪۶‬ےھچیپ‪،‬اینپ ‪۶‬اعتبق ‪۶‬ت ‪۶‬اگبّؽ‪،‬اﷲ ؽّوسل ‪۶‬ےک ‪۶‬اقمقل ‪۶‬دض ےس ‪۶‬اکص ‪۶‬ت ‪۶‬ول‪،‬دوھکی ؽہ ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬اےنپ ‪۶‬تخس‪۶‬‬
‫ذعاؿ‪۶‬ےس‪۶‬دّاقا‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہک‪۶‬انپہ‪۶‬ںیہن‪،‬دوھکی‪۶!۶‬ؽہ‪۶‬ںیہمت‪۶‬اینپ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬قالقا‪۶‬ےہ‪،‬ےب‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ںیہک ‪۶‬ابنہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬دوھکی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬گواہ‪،‬وت ‪۶‬رنُ ‪۶‬گواہ ‪۶‬وہےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬نج ‪۶‬رپ ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬اک ‪۶‬ااقحتسص ‪۶‬وہ‪،‬رگم ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اجقا‪،‬ذعاؿ ‪۶‬وہرک ‪۶‬وخاہ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ّدمـ‪،‬بیبح‪۶‬یک‪۶‬افشىـ‪۶‬ےس‪،‬ےب‪۶‬ذعاؿ‪۶‬یہ‪۶‬اکٹھچّاوہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬قا‪۶‬وہاتکسےہ۔رگم‪۶‬ہی‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬‬
‫میظعت ‪۶‬اکاقمص ‪۶‬ےہ ‪۶‬ایکن ‪۶‬تمظع‪،‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬تبحم‪،‬دماّاامیٍ ‪۶‬ےہ‪،‬ظٓآ ٍ ‪۶‬دیجم ‪۶‬یک ‪ٓ ۶‬ا ںیتی ‪۶‬نس ‪۶‬ےکچ ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬اٖ ‪۶‬اعمطلہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یمک ‪۶‬رکُ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫دؽونٍ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬خدا ‪۶‬یک ‪۶‬تنعل ‪۶‬ےہ۔دوھکی ‪۶‬ذـ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ایگ‪،‬رھپ ‪۶‬اصلًا‪،‬ادبالآ ‪۶‬قاد ‪۶‬قك ‪۶‬یھبک‪،‬یسک ‪۶‬رطج ‪۶‬ۂ ‪۶‬زگ‪،‬اصلًا‪،‬ذعاؿ ‪۶‬دشقد ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ّاہیئ‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ۔اتسگیخ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪،‬نج‪۶‬اک‪۶‬مت‪۶‬اہیٍ‪۶‬ھچک‪۶‬قاٖ‪۶‬احلؽ‪۶‬رکؽ‪،‬ؽاہٍ‪۶‬اینپ‪۶‬تگھب‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وہےگن‪۶‬ںیہمت‪۶‬اچبےن‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ٓا ںی‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬رک ٘کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬؟ رھپ‪۶‬اوسیٍ‪۶‬اک‪۶‬احلؽ‪۶‬رکےک‪،‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬وک‪۶‬ہشیمہ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬بضغ‪۶‬ابجّؽ‪۶‬ذعاؿ‪۶‬قاّ‪۶‬ںیم‪۶‬اسنھپدانی‪،‬ایک‪۶‬لقع‪۶‬یک‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬؟۔هلل ‪۶‬هلل‪۶‬دّا‪۶‬دری‪۶‬وک‪۶‬اﷲ ؽّوسل‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اںی‪۶‬ؽ ٓا ٍ‪۶‬ےس‪۶‬رظن‪۶‬ااھٹرکآ ںیھکن‪۶‬دنب‪۶‬رکؽ‪۶‬اؽّ‪۶‬رگدٍ‪۶‬اکھج‪۶‬رک‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬اﷲ ؽادح‬
‫اہقّ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬احرض ‪۶‬وھجمساؽّ ‪۶‬رنُ ‪۶‬اخصل ‪۶‬ےچس ‪۶‬ا٘الیم ‪۶‬دل ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬دمحم ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اﷲ یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬میظع‪۶‬تمظع‪،‬ك ُولود‪۶‬‬
‫زعؿ‪ّ،‬عیف‪۶‬ؽاجھـ‪،‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬یشخب‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وتریق‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽ‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬انبء‪۶ّ۶‬یھک‪۶‬اےس‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬امجرک‬

‫‪Page 315 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ااصنَ‪۶‬ؽ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےس‪۶‬وہک‪،‬ایک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اہکہک‪۶‬اطیشٍ‪۶‬وکہی‪۶‬ؽتعس‪،‬صن‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬وہیئ‪،‬رخفاعمل‪۶‬یک‪۶‬ؽتعس‪۶‬ملع‪۶‬یک‪۶‬وکیسن‪۶‬صن‪۶‬یعطق‪۶‬‬
‫ےہ‪1‬۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬ت ‪۶‬یک‪۶‬؟‪۶‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اقلًِٗ‪۶‬نیعل‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬وک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬‬
‫ادقٖ‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬كْاھقا‪۶‬؟ایکؽہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲیلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬ؽتعس‪۶‬ملع‪۶‬ےس‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہ‪۶‬رک‪۶‬اطیشٍ‪۶‬یک‪۶‬ؽتعس‪۶‬ملع‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ت ‪۶‬القا؟‬
‫املسمون!‪۶‬وخد‪۶‬اٖ‪۶‬دب‪۶‬وگ‪۶‬ےس‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪۶‬ہہک‪۶‬دوھکی‪۶‬ہک‪۶‬اؽ‪۶‬ملع‪۶‬ںیم‪۶‬اطیشٍ‪۶‬ےک‪۶‬رسمہدوھکی! وت‪۶‬ؽہ‪۶‬كْا‪۶‬اماتن‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن‪۶‬احالہکن‪۶‬اےس‪۶‬وت‪۶‬ملع‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اطیشٍ‪۶‬ےس‪۶‬مک‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬اہک‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اطیشٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬یہ‪۶‬اتبقا‪،‬رھپ‪۶‬مک‪ ۶‬انہ‪۶‬ایک‪۶‬وتنیہ‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ‪۶‬؟ اؽّ‪۶‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬قاؿ‪۶‬قا ےن‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬قاوگاّی‪۶‬‬
‫ؿاۂ‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬علًًا‪۶‬قاوگاّ‪۶‬امےن‪۶‬اگ‪،‬وت‪۶‬اےس‪۶‬وھچّ كيِ‪۶‬اؽّ‪۶‬یسک‪۶‬مظعم‪۶‬ےس‪۶‬ہہک‪۶‬دےئجی‪۶‬اؽّ‪۶‬وپّا‪۶‬یہ‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬وصقمد‪۶‬وہوتایک‪۶‬‬
‫ک‬
‫رہچکی ‪۶‬ںیم ‪۶‬اجرک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یسک ‪۶‬احمک ‪۶‬وک ‪۶‬اٍ ‪۶‬یہ ‪۶‬وظفلٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ریبعت ‪۶‬رک ‪٘ ۶‬کيِ ‪۶‬ںیہ؟دےئھکی ‪۶ !۶‬ایھب ‪۶‬ایھب ‪ ۶‬ھال ‪۶‬اجقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وتنیہ‪۶‬وہیئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ےب‪۶‬‬
‫ل‬
‫كش‪۶‬وہیئ‪۶‬رھپایک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬رکقا‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہن؟‪۶‬رضؽّ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬قا يغًَ‪۶‬ےہ۔ایک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اطیشٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ؽتعس‪۶‬ملع‪۶‬وک‪۶‬صن‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬امٍ‪۶‬رکوضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ؽتعس‪۶‬ملع‪۶‬امےنن‪۶‬ؽاےل‪۶‬وکاہک''‪۶‬امتص‪۶‬وصنص‪۶‬وک‪ّ۶‬د‪۶‬رکےک‪۶‬اقك‪۶‬رشك‪۶‬‬
‫قاكف‪۶‬رکقا‪۶‬ےہ''‪2‬۔اؽ‪۶ّ۶‬اہک''‪۶‬رشك‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬وکلسا‪۶‬اامیٍ‪۶‬اک‪۶‬ہصح‪۶‬ےہ''‪3‬۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اقلًِٗ‪۶‬نیعل‪۶‬وک‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬رشقك‪۶‬امقا‪۶‬قاںیہن‪۶‬؟‪۶‬رضؽّ‪۶‬‬
‫امقا‪،‬ہک‪۶‬وجقا‪۶‬ؿ‪۶‬ولخمص‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬قاكف‪۶‬رکقا‪۶‬رشك‪۶‬وہیگ‪،‬ؽہ‪۶‬سج‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬قاكف‪۶‬یک‪۶‬اجےئ‪،‬علًًا‪۶‬رشك‪۶‬یہ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬یگ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫خدا ‪۶‬اک ‪۶‬رشقك ‪۶‬وکیئ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہاتکس‪،‬ذـ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اﷲ یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ہی ‪۶‬ؽتعس ‪۶‬ملع ‪۶‬امینن ‪۶‬رشك‪۶‬رہھٹایئ‪،‬سج ‪۶‬ںیم ‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫ہصح‪۶‬اامیٍ‪۶‬اک‪۶‬ںیہن‪۶‬وترضؽّ‪۶‬اینت‪۶‬ؽتعس‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪۶‬اخص‪۶‬تفص وہیئ‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬خدایئ‪۶‬الّص‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬وت‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬امےنن‪۶‬ؽاال‪۶‬اک‪۶ّٓ۶‬‬
‫رشمك‪۶‬وہا‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ؽیہ‪۶‬ؽتعس‪،‬ؽیہ‪۶‬تفص‪۶‬وخد‪۶‬اےنپ‪۶‬عوہ‪،‬اقلًِٗ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬قاكف‪۶‬امین‪۶‬وت‪۶‬اصَ‪۶‬اصَ‪۶‬اطیشٍ‪۶‬وک‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬رشقك‪۶‬رہھٹاقا۔‬
‫املسمون‪!۶‬ایک‪۶‬ہی‪۶‬اﷲاؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دؽونٍ‪۶‬یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪۶‬؟‪۶‬رضؽّ‪۶‬وہیئ‪،‬اﷲ یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬وتؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬اک‪۶‬رشقك‪۶‬انبقا‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪ ۶‬کسِ؟‪۶‬اقلًِٗ‪۶‬نیعل‪۶‬وک‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬ویٍ‪،‬ہک‪۶‬اقلًِٗ‪۶‬اک‪۶‬رمہبت‪۶‬اانت‪۶‬كْاھ‪۶‬دقا‪،‬‬
‫ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وت‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬اخص‪۶‬تفص‬

‫‪1‬‬
‫یالرباھنییالِاطعۃیبحثیعلمیغیبیعبطم‪۶‬ےل‪۶‬قال‪٘۶‬ادوھّ ص‪۱۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالرباھنییالِاطعۃیبحثیعلمیغیبیعبطم‪۶‬ےل‪۶‬قال‪٘۶‬ادوھّ ص‪۱۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالرباھنییالِاطعۃیبحثیعلمیغیبیعبطم‪۶‬ےل‪۶‬قال‪٘۶‬ادوھّ ص‪۱۵‬‬
‫‪Page 316 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیم ‪۶‬ہصح ‪۶‬داّ ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬ہی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬اےسی ‪۶‬رحمؽص‪،‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬قاكف ‪۶‬امون‪،‬وت ‪۶‬رشمك ‪۶‬وہاجؽ۔املسمون ! ایک ‪۶‬خدا ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اﷲ یک‪۶‬‬
‫وتنیہ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اکّٓ‪۶‬ںیہن‪۶‬؟‪۶‬رضؽّ‪۶‬ےہ۔ایک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک''ضعب‪۶‬هلؾص‪۶‬ہیبیغ‪۶‬رما‪۶‬د‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ(ینعی‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس)یک‪۶‬ایک‪۶‬صیصخت‪۶‬ےہ‪۶‬ااسی‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬وت‪ّ۶‬قد ؽرمعؽ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ۂ‪۶‬یبص‪۶‬ؽ‪۶‬ونجمٍ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬عیمج‪۶‬ویحاقاؿ‪۶‬ؽ‪۶‬راہمئ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬یھب‪۶‬احک ‪۶‬ےہ''‪1‬۔‬
‫ایک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬رصحی‪۶‬اگیل‪۶‬ت ‪۶‬دی‪۶‬؟‪۶‬ایکیبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬دقا‪۶‬ایگ‪۶‬اھت‪،‬انتج‪۶‬‬
‫ۂ‪۶‬قالگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ۂوچقاےئ‪۶‬وک‪۶‬احک ‪۶‬ےہ؟‬
‫املسمٍ!‪۶‬املسمٍ ! اُ‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اﷲیلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ایتم‪۶!۶‬ےھجت‪۶‬اےنپ‪۶‬دنی‪۶‬ؽ‪۶‬اامیٍ‪۶‬اک‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪،‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬قاقاك‪۶‬ؽ‪۶‬وعلمٍ‪۶‬اگیل‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬رصحی‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬ےھجت ‪۶‬ھچک‪۶‬ہبش‪۶‬زگّاتکس‪۶‬ےہ؟ اعمداﷲ! ہک‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬ریتُ‪۶‬دل‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ایسی‪۶‬لکن‪۶‬یئگ‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬دشقد‪۶‬اگیل‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬ت ‪۶‬اجےن‪۶‬اؽّ‪۶‬ارگ‪۶‬اؿ‪۶‬یھب‪۶‬ےھجت‪۶‬اابتعّ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪،‬وتوخد‪۶‬اٍ‪۶‬یہ‪۶‬دبوگویٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫وپھچ‪۶‬دھکی‪،‬ہک‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ںیہمت‪۶‬اؽّ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ااتسدؽٍ‪،‬ریپویجٍ‪۶‬وک‪۶‬ہہک‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬اُ‪ِ۶‬الٍ ! ےھجت‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪۶‬ملع‪۶‬ےہ‪۶‬انتج‪۶‬وسّ‪۶‬وک ےہ‪۶‬ریتُ‪۶‬‬
‫ااتسد‪۶‬وک‪۶‬ااسی یہ‪۶‬ملع‪۶‬اھت‪۶‬اسیج‪۶‬ےتک‪۶‬وک ےہ‪۶‬ریتُ‪۶‬ریپ‪۶‬وک‪۶‬ایس‪۶‬دقّملع‪۶‬اھتاسیج‪۶‬دگےھ‪۶‬وک ےہ‪،‬قارصتخم‪ ۶‬رّ‪۶‬رپاانت‪۶‬یہ‪۶‬وہہک‪۶‬ا‪۶‬ؽ‪۶‬ملع‪۶‬ںیم اول‪،‬‬
‫دگےھ‪،‬ےتک‪،‬وسّےک ‪۶‬رسمہؽ ‪ !۶‬دوھکی ‪۶‬وت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اینپ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ااتسد‪،‬ریپ ‪۶‬یک ‪۶‬وتنیہ ‪۶‬ےتھجمس‪۶‬ںیہ ‪۶‬قا ‪۶‬ںیہن ‪۶‬؟ علًًاںیھجمس ےگ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اقوب‬
‫قا ںی‪۶‬وت‪۶‬رسوہاج ںی‪،‬رھپایک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬ہملک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬وتنیہ‪۶‬ؽرسک٘اٍ‪۶‬وہ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬وہ‪،‬ایک‪۶‬اعمد‪۶‬اﷲ اٍ‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬یئگ‪۶‬زگّی‪۶‬ےہ‪،‬ایک‪۶‬ایس‪۶‬اکقاص‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬احٖ‪۶‬للٰہ‪۶‬احٖﷲ! ایک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ویکہکن‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫صخش‪۶‬وک‪۶‬یسک‪۶‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬ایسی‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬وج دؽرسُ‪۶‬صخش‪۶‬ےس‪۶‬یفخم‪۶‬ےہ‪۶‬وتاچےیہ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وکاعمل‪۶‬ابیغل‪۶‬اہکاجؽُ‪،‬رھپ‪۶‬ارگّقد‪۶‬‬
‫عى‬
‫ااکس ‪۶‬ازتلاص ‪۶‬رکےل ‪۶‬ہک ‪۶‬اہٍ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وکاعمل ‪۶‬ابیغل ‪۶‬وہکٍ ‪۶‬اگ ‪۶‬وترھپ ‪۶‬ملع ‪۶‬بیغ ‪۶‬وک سملہ ‪۶‬امکالؿ ‪۶‬وبنہی ‪۶‬امشّویکٍ ‪۶‬ایک ‪۶‬اجقا‪۶‬ےہ ‪۶‬؟ ‪۶‬سج ‪۶‬ارم‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ومنم‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬الساٍ‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬وصختیص‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬ؽہ‪۶‬امکالؿ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ےس‪۶‬بک‪۶‬وہاتکسےہ؟ اؽّ‪۶‬ارگ‪۶‬ازتلاص‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اجؽُ‪۶‬وت‪۶‬یبن‪۶‬ؽریغیبن‪،‬‬
‫نتہی۔ایکّوسل‪۶‬اﷲیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽّ‪۶‬اجونّؽٍ‪،‬قاولگٍ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ؽہج‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکقارضؽّےہ‪، ۶‬ا ٰ‬
‫‪2‬‬

‫‪ 1‬یحقظیاالیمانیجوابیسوالیسومیبتک ‪۶‬اخت ‪۶‬ازعاّہی ‪۶‬دویدنب ‪۶‬اہسّوپنّ ‪۶‬اھبّؿ ‪۶‬ص‪،۴‬حقظیاالیمانیمعیتغیییالعنوانیجوابیسوالیسومیمحمدی‬

‫عثمانیتاجریالکتبیفیدریبہیکالٍ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۳‬ؽ‪۵۳‬‬
‫‪ 2‬یحقظیاالیمانیجوابیسوالیسومیبتک ‪۶‬اخت ‪۶‬ازعاّہی ‪۶‬دویدنب ‪۶‬اہسّوپنّ اھبّؿ ‪۶‬ص‪،۴‬حقظیاالیمانیمعیتغیییالعنوانیجوابیسوالیسومیمحمدی‬

‫عثمانیتاجریالکتبیفیدریبہیکالٍ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۳‬ؽ‪۵۳‬‬
‫‪Page 317 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ت ‪۶‬اجےنن‪۶‬ؽاالوضحّ‪۶‬وکاگیل‪۶‬ںیہن درات‪۶‬؟‪۶‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اﷲ ےک‪۶‬کالص‪۶‬اک‪۶‬رصاخۃً‪ّ۶‬دؽااطبل‪۶‬ت ‪۶‬رکدقا۔دوھکی اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬

‫اُ‪۶‬یبن‪!۶‬اﷲ ےن‪۶‬مت‪۶‬وک‪۶‬اھکسقا‪۶‬وجمت‪۶‬ت ‪۶‬اجےتن‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّ‪۶‬اﷲاک‪۶‬لضف‪۶‬‬ ‫‪"‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫مت‪۶‬رپ‪۶‬كْاےہ۔‬ ‫‪1‬۔‬
‫اہیٍ قاولعمص‪۶‬قاوتٍ اکملع‪۶‬اطعّٓامےن‪۶‬وکاﷲ ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬امکالؿ ‪۶‬ؽدماحئ‪۶‬ںیم‪۶‬امشّ‪۶‬‬
‫ّٓامقا۔اؽّ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اؽّ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬وقعیؿ‪۶‬امہّ‪۶ُ۶‬اھکسےئ‪۶‬ےسملع‪۶‬ؽاالےہ۔‬ ‫"‪2‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫لً لى‬
‫طالہکئ‪۶‬ےن‪۶‬اكْامیھ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬ملع‪۶‬ؽاےل‪۶‬زلےک‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‬
‫‪ٙ‬‬
‫ا شٰض‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬لساّؿ‪۶‬دی۔‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اؽّمہ‪۶‬ےن‪۶‬ذؼٔ‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬قاٖ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬ملع‪۶‬اھکسقا۔‬ ‫‪4" ‬۔‬ ‫"‬
‫ؽریغاہ ٓا قاؿ‪،‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬اﷲاعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ملع‪۶‬وک‪۶‬امکالؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ؽا‪۶‬لًواء‪۶‬ںیم گوا۔اؿ‪ّ۶‬قد‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬اﷲ زعؽلج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬‬
‫ع‬
‫قاك‪۶‬ےئجیل‪۶‬اؽّ‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬قلطم‪۶‬ملع‪۶‬سج‪۶‬اکۂوچقاےئ‪۶‬وک‪۶‬انلم‪۶‬اؽّ‪۶‬یھب‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬دےئھکی‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬دبوگےئ‪ ۶‬ػلٔ ٰی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رقتری‪۶‬زک‪۶‬رطج‪۶‬کالص‪۶‬اﷲ زعؽلج‪۶‬اک‪ّ۶‬د‪۶‬رکّیہ‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬ہی‪۶‬دبوگخدا‪۶‬ےک‪۶‬اقمقل‪۶‬ڑھکا‪۶‬وہرک‪۶‬ہہک‪ّ۶‬اہ ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ؿ(ینعی‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽّ‪۶‬درگی‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬السالص)یک‪۶‬داؿ‪ ۶‬سدہس‪۶‬رپ‪۶‬ملع‪۶‬اک‪۶‬اؿالص‪۶‬ایک‪۶‬اجقا‪۶‬ارگ‪۶‬وقبل‪ّ۶‬قد‪۶‬حیحص‪۶‬وہوت دّقاتف‪۶‬‬
‫بلط‪۶‬ہی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰/ ۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۴/ ۵۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۴/ ۱۵‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۱/ ۵۴‬‬
‫‪Page 318 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ارم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ملع‪۶‬ےس‪۶‬رماد‪۶‬ضعب‪۶‬ملع‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬لک‪۶‬هلؾص‪،‬ارگ‪۶‬ضعب‪۶‬هلؾص‪۶‬رماد ‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬اؽّ‪۶‬درگی‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫صیصخت ‪۶‬ےہااسی‪۶‬ملع ‪۶‬وت ّقد ‪۶‬ؽ‪۶‬رمعؽ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬ۂیبص ‪۶‬ؽ ‪۶‬ونجمٍ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬عیمج ‪۶‬ویحاقاؿ ‪۶‬ؽراہمئ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل‪۶‬یھب‪۶‬احک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬ۂصخش ‪۶‬وکیسک ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫یسک‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬وتاچےیہ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک اعمل‪۶‬اہکاجےئ‪،‬رھپ‪۶‬ارگ‪ّ۶‬قد‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ازتلاص‪۶‬رکےل‪۶‬ہک‪۶‬اہٍ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬اعمل‪۶‬وہکٍ‪۶‬اگ‪۶‬وترھپ‪۶‬ملع‪۶‬‬
‫عى‬
‫وک‪ ۶‬سملہ‪۶‬امکالؿ‪۶‬وبنہی‪۶‬امشّ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ایک‪۶‬اجقا ےہ‪۶‬سج‪۶‬ارم‪۶‬ںیم‪۶‬ومنم‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬الساٍ‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬وصختیص‪۶‬ت ‪۶‬وہ ؽہ‪۶‬امکالؿ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ےس‪۶‬بک‪۶‬‬
‫وہاتکس ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ارگ ‪۶‬ازتلاص ‪۶‬ت ‪۶‬ایک ‪۶‬اجےئ ‪۶‬وتیبن ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ریغ ‪۶‬یبن ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽہج ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکقارضؽّ ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬ارگ ‪۶‬امتص ‪۶‬هلؾص ‪۶‬بیغ ‪۶‬رماد ‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ‪۶‬‬
‫نتہی۔سپ‪۶‬قاكف‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫رطج‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اقك‪ّٓ۶‬دیھب‪۶‬اخّج‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬لقالٍ‪۶‬دلیل‪۶‬یلقن‪۶‬ؽیلقع‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ ۔ا ٰی‬
‫‪1‬‬

‫‪ٚ‬ـ‪۶‬اوقال‪۶‬اب ی‪۶‬دلیل‪۶‬ےس‪۶‬قالط‪۶‬ںیہ۔‬
‫املسمون‪۶‬دوھکی‪۶!۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬دبوگ‪۶‬ےن‪۶‬طقف‪۶‬دمحم ّوسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یہ‪۶‬وکاگیل‪۶‬ت ‪۶‬دی‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ(لج‪۶‬ؽهال)ےک‪۶‬کالومٍ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬یھب‪۶‬قالط‪۶‬ؽرمدؽدرکدقا۔‬
‫املسمون ! سج‪۶‬یک‪۶‬رجاؿ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬یچنہپ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬وک‪۶‬قاولگٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬اجونّؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬ےس‪۶‬طال‪۶‬‬
‫دُ‪۶‬اؽّ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽ‪۶‬ا٘الص‪۶‬ؽ‪۶‬الساتین‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪۶‬دنبرکےک‪۶‬اصَ‪۶‬ہہک‪۶‬دُ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬اؽّ‪۶‬اجونّ‪۶‬ںیم ایک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬بجعت‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬کالومٍ‪۶‬وک ّد‪۶‬رکُ‪۶‬قالط‪۶‬اتبےئ‪۶‬سپ‪۶‬تشپ‪۶‬داےل‪ّ۶‬ریقاےلم‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وج‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک‪۶‬کالص‪۶‬اﷲےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رکاکچ‪۶‬ؽیہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬اگیل‪۶‬رپ‪۶‬رجا ٔؿ‪۶‬رکےکس‪۶‬اگ‪۶‬رگم‪۶‬اہٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬دّقاتف‪۶‬رکؽ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬ہی‪۶‬رقتری‪۶‬وخ‪۶‬د‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ا٘اقدہ‪۶‬ںیم‪۶‬اجّی‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن‪۶‬؟ ارگ‪۶‬ںیہن‪۶‬وتویکٍ‪۶‬؟‪۶‬اؽّ‪۶‬ارگ‪۶‬ےہ‪۶‬وتایک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬اہٍ‪۶‬اٍ‪۶‬دبوگویٍ‪۶‬ےس‪۶‬وہک!‪۶‬ایک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫رقتریےک‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اجّی‪۶‬یک‪،‬وخد‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےس‪۶‬اےس‪۶‬دّقاتف‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ذ‬
‫ااجّؿ‪۶‬دُ‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اصوبحٍ‪۶‬وک‪۶‬اعمل‪،‬افلض‪،‬ومولی‪،‬طال‪ ،‬وًَ‪،‬انچٍ‪ِ۶‬الٍ‪ِ۶‬الٍ‪۶‬ویکٍ‪۶‬اہکاجقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ویحاقاؿ‪۶‬ؽراہمئ‪۶‬‬
‫عولًاےتک‪۶‬وسّوکوکیئ‪۶‬اٍ‪۶‬اافلؽ‪۶‬ےس‪۶‬ریبعت‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا۔اٍ‪۶‬انمبص‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اابتم‪۶‬ؽ‪۶‬ادقاؿ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪،‬رکتمی‪،‬وتریق‪۶‬ویکٍ‪۶‬‬
‫رکےت‪،‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ؽ‪۶‬قا رپ‪۶‬وبہس‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اجونّؽٍ‪۶‬عولًااول‪،‬دگےھ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وکیئ‪۶‬ہی‪۶‬كْقاؽںیہن‪۶‬كْاتت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ایک‪۶‬ےہ؟‪۶‬لک‪۶‬ملع‪۶‬وت‬
‫علًًا‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اصوبحٍ‪۶‬وکیھب‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬ضعب‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬ایک‪۶‬صیصخت‪۶‬؟ ااسی‪۶‬ملع‪۶‬وت اول‪،‬دگےھ‪،‬ےتک‪،‬وسّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وکاحک ‪۶‬ےہ‪۶‬وتاچےیہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ذ‬
‫اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬اعمل‪۶‬ؽ‪۶‬افلض‪۶‬ؽ‪ ۶‬وًَ‪۶‬ؽ‪۶‬انچٍ‪۶‬اہک‪۶‬اجےئ‪۶‬رھپ‪۶‬ارگ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ازتلاص‪۶‬رکںی‪۶‬ہک‪۶‬اہٍ‪۶‬مہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬‬

‫‪ 1‬یحقظیاالیمانیجوابیسوالیسومیبتک‪۶‬اخت ‪۶‬ازعاّہی‪۶‬دویدنب‪۶‬اہسّوپنّ‪۶‬اھبّؿ‪۶‬ص‪،۴‬فظیاالیمانیمعیتغیییالعنوانیمحمدیعثمانیتاجریالکتبیفی‬

‫دریبہیکالٍ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۳‬ؽ‪۵۳‬‬
‫‪Page 319 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫املعء‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪۶‬وت۔۔۔۔۔۔رھپ‪۶‬ملع‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬امکالؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ویکٍ‪۶‬امشّ‪۶‬ایک‪۶‬اجقاےہ‪۶‬سج‪۶‬ارم‪۶‬ںیم‪۶‬ومنم‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬الساٍ‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬وصختیص‪۶‬‬

‫ت ‪۶‬وہ‪،‬دگےھ‪،‬ےتک‪،‬وسّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وکاحک ‪۶‬وہ ؽہ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬امکالؿ‪۶‬ےس‪۶‬ویکٍ‪۶‬وہا ؟‪۶‬اؽّ‪۶‬ارگ‪۶‬ازتلاص‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اج‪۶‬ےئ‪۶‬وت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‪۶‬دگےھ‪،‬ےتک‪،‬وسّ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہج‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکقا‪۶‬رضؽّ‪۶‬ےہ۔طقف۔‬
‫‪۶‬املسمون ! ویٍ‪۶‬دّقاتف‪۶‬رکےت‪۶‬یہ‪۶‬وعبت ٖ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اصَ‪۶‬لھک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬دبوگویٍ‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‬
‫یسیک‪۶‬رصحی‪۶‬دشقداگیل‪۶‬دی‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬وک‪۶‬اجاجب شیک ّدؽقالط‪۶‬رکدقا۔املسمون !‪۶‬اخص‪۶‬اٖ‪۶‬دبوگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےک‪٘۶‬اویھتٍ‪۶‬ےس‪۶‬وپوھچ‪،‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬وخد‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اظٓاّ‪۶‬ےس‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬یک‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪ ۶‬ںاپٍ‪۶‬وہ‪ ۶‬ںی قاںیہن۔اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقا ےہ‪:‬‬
‫ن‬
‫اؽّ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬رضؽّ مہ‪۶‬ےن‪۶‬منہج‪۶‬ےئلیک‪ ۶‬ھوالّےھک‪۶‬ںیہ‪۶‬تہب‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫نج‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽہ‪۶‬دل‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬قح‪۶‬وک‪۶‬ںیہن‪۶‬ےتھجمس‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ؽہ‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬قح‪۶‬اک‪ّ۶‬اہتس‪۶‬ںیہن‪۶‬وسےتھج‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ‪۶‬اکٍ ‪۶‬نج‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ےس‪۶‬قح‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیہن‪ً٘۶‬يِ۔ؽہ‪۶‬وچقاویٍ‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬ںیہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪1"‬۔‬
‫یھب‪۶‬كْھ‪۶‬رکنہکِ‪۶‬وہےئ۔ؽیہ‪۶‬رمگ‪۶‬اہ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ول ‪۶‬تلفغ‪۶‬ںیم‪۶‬ڑپُ‪۶‬ںیہ۔‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫ن‬
‫‪ ‬ھالدھکی‪۶‬وت‪،‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬وخاشہ‪۶‬وک‪۶‬اانپخدا‪۶‬انبایل وتایک‪۶‬وتاٖ‪۶‬اک‪۶‬دہم‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ےل‪۶‬اگ‪،‬قاےھجت‪۶‬امگٍ‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬تہب‪۶‬ھچک‪ً٘۶‬يِ‪۶‬قالقع‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫وسؽہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رگمےسیج ‪۶‬وچقاےئ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬یھب ‪۶‬كْھ ‪۶‬رکرمگاہ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ںیہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۵۳۵/۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۲۱‬ؽ‪۰۰‬‬
‫‪Page 320 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٍ‪۶‬دبوگویٍ‪۶‬ےن‪۶‬وچقاویٍ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬وت‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْامقا۔اؿ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬وپےئھچ‪۶‬ایک‪۶‬اہمتّا‪۶‬ملع‪۶‬اقًواء‪۶‬قا‪۶‬وخد‪۶‬وضحّ‬
‫دیس‪۶‬االقًواء‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالًوا‪۶‬ء‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬ےہ‪،‬ؿاۂ‪ً۶‬ا‪۶‬ااکس‪۶‬دوعٰی‪۶‬ت ‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ارگ‪۶‬ہہک‪۶‬یھب‪۶‬دںی‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬وچقاویٍ‪۶‬ےس‪۶‬كْاكْ‪۶‬ی‪۶‬‬
‫رکدی‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬وت دؽقاےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬كْاكْ‪۶‬ی‪۶‬امےتن‪۶‬ایکلکشم‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬وت‪۶‬ویٍ‪۶‬وپےئھچ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ااتسدؽٍ‪،‬ریپؽٍ‪،‬طالؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬یھب‪۶‬ااسی‪۶‬زگّا‪۶‬‬
‫وج‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬ملع‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وہ‪۶‬قا‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اقك‪۶‬كْاكْ‪۶‬وہ۔ ٓا رخ‪۶‬ںیہک‪۶‬وت‪ّٓ۶‬ص‪۶‬اکنںیل‪۶‬ےگ‪۶‬وتاٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽہ‪۶‬ااتسد‪۶‬ؽریغہ‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اظٓاّ‪۶‬ےس‪۶‬ملع‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وچقاویٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ملع‪۶‬ںیم‪۶‬مک‪۶‬ںیہ‪،‬ذـ‪۶‬وت‪۶‬ایکن‪٘۶‬ارگدی‪۶‬یک‪،‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬اقك‪۶‬سمؽی‪۶‬ےس‪۶‬مک‪۶‬وہ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫رضؽّ‪۶‬مک‪۶‬وہاگ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬رضحاؿ‪۶‬وخد‪۶‬اینپ‪۶‬رقتری‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽ‪۶‬ےس‪۶‬وچقاویٍ‪۶‬ےس‪۶‬كْ‪۶‬ھ‪۶‬رک‪۶‬رمگاہ‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬ےک‪۶‬دصماص‪۶‬رہھٹُ۔‬
‫امّ‪۶‬ایسی‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬ےب‪۶‬كش‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬یک‪۶‬امّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬كْی‪،‬ایک‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ااھچاھت‪۶‬ا‪۶‬رگ‪۶‬ؽہ‪۶‬اجےتن۔‬ ‫‪1"‬۔‬
‫املسمون‪۶!۶‬ہی‪۶‬احںیتل‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬املکؿ‪۶‬یک‪۶‬ںیھت‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬اقًواےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ؽ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّدیس‪۶‬االقاص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬رپ‪۶‬اہھت‪۶‬اصَ‪۶‬ےئک‪۶‬ےئگ‪۶‬‬
‫رھپ‪۶‬اٍ‪۶‬ابعّاؿ‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬وپانھچ‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬ااصلۃً‪۶‬قادصقل ّؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬زع‪۶‬خالہل‪۶‬یک‪۶‬زعؿ‪۶‬رپ‪۶‬ہلمح‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪۶‬وہ۔خداّا‪۶‬ااصنَ‪۶!۶‬ایک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬‬
‫''ںیم‪۶‬ےن‪۶‬بک‪۶‬اہک ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ؽ‪۶‬وقم‪۶‬ذکؿ‪۶‬قاّی‪۶‬اک‪۶‬اقلئ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہٍ ‪،2‬ینعی‪۶‬ؽہ‪۶‬صخش‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اقلئ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬قالعفل‪۶‬ٹوھ‪۶‬قا ےہ‪۶‬‬
‫ٹوھؿ‪۶‬وبال‪،‬ٹوھؿ‪۶‬وباتلےہ۔اٖ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬ہی‪۶‬وتفٰی‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاال‪۶‬ہک''‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬قاؽلی‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ذقایک‪۶‬رگم‪۶‬قامہ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اکّٓ‪۶‬قا‪۶‬‬
‫دبیتع ‪۶‬ایخل ‪ ۶‬انہںیہن اچےئہ‪،‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ہک'' ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬تخس ‪۶‬ہملک ‪۶‬ت ‪ ۶‬انہ ‪۶‬اچےیہ ‪۶ ''3۶‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ہک'' ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ریفکت ‪۶‬املعےئ‪۶‬‬
‫ل‬
‫فلس‪۶‬یک‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ےہ۔یفنح‪٘،‬ایعف‪۶‬رپ‪۶‬نعط‪۶‬ؽ‪ ۶‬علول‪۶‬ںیہن‪۶‬رکاتکس‪4''۶‬۔ینعی‪۶‬خدا‪۶‬وک‪۶‬اعمداﷲ ٹوھقا‪ ۶‬انہ‪۶‬تہب‪۶‬ےس‪۶‬املعےئ‪۶‬فلس‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ذمہـ‪۶‬اھت۔ہی‪۶‬اذوالَ‪۶‬یفنح‪٘۶‬ایعف‪۶‬اک٘ا ےہ۔یسک‪۶‬ےن‪۶‬اہھت‪۶‬قاَ‪۶‬ےس‪۶‬اؽرپ‪۶‬قادنےھ‪،‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬ےچین‪،‬ااسییہ‪۶‬اےس‪۶‬یھب‪۶‬وھجمس‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫لٕ‬ ‫ل‬
‫ےن‪۶‬خدا‪۶‬وک‪۶‬اچس‪۶‬اہکیسک‪۶‬ےن‪۶‬ٹوھقا‪،‬ذہلا‪''۶‬اےسی‪۶‬وک‪ ۶‬علول‪۶‬ؽ‪ ۶‬سًض‪۶‬ےس‪۶‬امومٍ‪۶‬رکقا‪۶‬اچےیہ‪5''۶‬۔ینعی‪۶‬وج‪۶‬خدا‪۶‬وک‪۶‬ٹوھقا‪۶‬ےہک‪۶‬اےس‪۶‬رمگاہ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫ینعم‪۶‬؟اگہنگّ‪۶‬ت ‪۶‬وہک۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۲۴‬‬
‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪4‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 321 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایک ‪۶‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬ہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ ‪۶‬ذکمؿ ‪۶‬خدا ‪۶‬یک ‪۶‬تبسن ‪۶‬اتبقا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ںیہی ‪۶‬وخد ‪۶‬اینپ ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاؽفص ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےب ‪۶‬عٍىٰی ‪۶‬اظٓاّ ‪۶‬ہک''قدرةیع ٰیلی‬
‫الکذبیمعیامؾناعیالوقو ع ہلئسم ‪۶‬اافتہیق ‪۶‬ےہ''‪1‬۔اصَ ‪۶‬رصحی ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقاہک ‪۶‬ؽوقم ‪۶‬ذکؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬عٍىٰی ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬وہےئگ‪2۶‬۔ینعی ‪۶‬ہی ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫كیھٹ‪۶‬وہیئگ‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬ےس‪۶‬ذکؿ‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہا‪،‬ایک‪۶‬ہی‪۶‬صخش‪۶‬املسمٍ‪ّ۶‬ہ‪۶‬اتکسےہ‪۶‬؟‪۶‬ایک‪۶‬وجاےسی‪۶‬وک‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےھجمس‪۶‬وخداملسمٍ‪۶‬وہاتکسےہ؟‬
‫املسمون ! ‪۶‬خدا ‪ّ۶‬ا ‪۶‬ااصنَ‪،‬اامیٍ ‪۶‬قاص ‪۶‬اکےہ ‪۶‬اک ‪۶‬اھت ‪۶‬دصتقی ‪۶‬الہی ‪۶‬اک‪،‬دصتقی ‪۶‬اک ‪۶‬رصحی ‪۶‬اخمفل ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ‪،‬ذکتا ‪،‬ذکتا ‪۶‬ےک ‪۶‬ایک ‪۶‬ینعم ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫یسک‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ذکؿ‪۶‬وسنمؿ‪۶‬رکقا۔ذـ‪۶‬رصاخۃً‪۶‬خداوک‪۶‬اکدؿ‪۶‬ہہک‪۶‬رک‪۶‬یھب‪۶‬اامیٍ‪۶‬قایق‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬خدا‪۶‬اجےن‪۶‬اامیٍ‪۶‬زک‪۶‬اجونّ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ےہ‪۶‬؟‬
‫خدا‪۶‬اجےن‪۶‬وجمٖ‪۶‬ؽونہد‪۶‬ؽ‪۶‬لعٰاّٰی‪۶‬ؽ‪۶‬وہید‪۶‬ویکٍ‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہےئ‪۶‬؟‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وتوکیئ‪۶‬اصَ‪۶‬اےنپ‪۶‬وبعمد‪۶‬وک‪۶‬ٹوھقا‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪۶‬اتبقا۔اہٍ‪۶‬وبعمد‪۶‬كْ‬
‫قح‪۶‬یک‪۶‬قاوتٍ‪۶‬وکویٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬امےتن‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪۶‬اب ی‪۶‬قا‪۶‬ںیت‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬اجےتن‪۶‬قا‪۶‬میلست‪۶‬ںیہن‪۶‬رکےت۔ااسی‪۶‬وت‪۶‬داین‪۶‬ےک‪۶‬رپ‪۶‬دُ‪۶‬رپوکیئ‪۶‬اکّٓ‪٘۶‬ا‪۶‬اکّٓ‬
‫یھب‪٘۶‬اقد‪۶‬ت ‪۶‬ےلکن‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬وک‪۶‬خدا‪۶‬اماتن‪،‬اےکس‪۶‬کالص‪۶‬وکااکس‪۶‬کالص‪۶‬اجاتن‪۶‬اؽّرھپ‪۶‬ےب‪۶‬دڑھك‪۶‬اتہک وہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ٹوھؿ‪۶‬اہک‪،‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ؽوقم‪۶‬‬
‫ذکؿ‪۶‬یک‪۶‬ینعم‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬وہےئگ۔رغص‪۶‬وکیئ‪۶‬دی‪۶‬ااصنَ‪۶‬كش‪۶‬ںیہن‪۶‬رکاتکس‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬امتص‪۶‬دبوگویٍ‪۶‬ےن‪۶‬عوہ‪۶‬وپررکاﷲ ؽّوسل‪۶‬وک‪۶‬اگایلٍ‪۶‬‬
‫دی‪۶‬ںیہ‪،‬اؿ‪۶‬یہی‪۶‬ؽظف‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےہ‪،‬ؽادح‪۶‬اہقّ‪۶‬ابجّ‪۶‬زعخالہل‪۶‬ےس‪۶‬دّؽ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬ہک‪۶‬اؽرپ‪۶‬زگّںی‪،‬شیپ‪۶‬رظن‪ّ۶‬ھک‪۶‬رک‪۶‬لمع‪۶‬رکؽ۔‬
‫ٓا ؿ‪۶‬اہمتّا‪۶‬اامیٍ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬دولٍ ںیم‪۶‬امتص‪۶‬دبوگویٍ‪۶‬ےس‪۶‬رفنؿ‪۶‬وپر‪۶‬د‪۶ُ۶‬اگ۔ۂزگ‪۶‬اﷲ ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ لج‪۶‬ؽ‪۶‬هال‪۶‬ےک‪۶‬اقمقل‪۶‬ںیہمت‪۶‬ایکن‪۶‬‬
‫دماكف ‪۶‬ت ‪۶‬رکےن ‪۶‬دُ ‪۶‬اگ۔مت ‪۶‬وک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬نھگ ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬یگ ‪۶‬ت ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬چ رکؽ‪،‬اﷲ ؽّوسل ‪۶‬ےک ‪۶‬اقمقل ‪۶‬ایکن ‪۶‬اگویلٍ‪۶‬ںیم‪۶‬لمہم ‪۶‬ؽ ‪۶‬وہیبدہ‪۶‬‬
‫قاؽلی‪۶‬ڑھگؽ۔‬
‫للااصنَ‪۶!۶‬ارگ‪۶‬وکیئ‪۶‬صخش‪۶‬اہمتُّ‪۶‬امٍ‪،‬قاؿ‪،‬ااتسد‪،‬ریپ‪۶‬وکاگایلٍ‪۶‬دُ‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬رصَ‪ّ۶‬قاین‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ھکل‪۶‬ھکل‪۶‬رک‪۶‬اھچےپ‪٘،‬اظئ‪۶‬رکُ۔‬
‫ایک ‪۶‬مت ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬دؽےگ ‪۶‬قااٖ ‪۶‬یک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬انبےن ‪۶‬وک ‪۶‬قاؽںیلی ‪۶‬ڑھگؽےگ ‪۶‬قا ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےنکب ‪۶‬ےس ‪۶‬ےب ‪۶‬رپؽایہ ‪۶‬رکےک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬دبوتسّ ‪۶‬اصَ‪۶‬‬
‫ّوہےگ‪۶‬؟‪۶‬ںیہن‪۶‬ںیہن‪۶!۶‬ارگ‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬الساین‪۶‬ریغؿ‪،‬الساین‪۶‬تیمح‪،‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬یک‪۶‬زعؿ‪۶‬رحعـ‪۶‬تمظع‪۶‬تبحم‪۶‬اکقاص‪۶‬لساٍ‪۶‬یھب‪۶‬اگلّہ‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫وت‪۶‬اٖ‪۶‬دبوگ‪۶‬دانشیم‪۶‬یک‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ےس‪۶‬رفنؿ ‪۶‬رکؽےگ‪،‬اےکس‪٘۶‬اےئ‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ ‪۶‬اھبوگےگ‪،‬اٖ‪۶‬اک قاص‪۶‬نس‪۶‬رکظیغ‪۶‬الؽےگ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫انبؽںیٹ‪۶‬گْےھ‪،‬اےکس‪۶‬یھب‪۶‬دنمش‪۶‬وہاجؽےگ‪،‬رھپخدا‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬ہلپ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وھک‪۶‬‬

‫‪1‬‬

‫یامطاریالحقیّدیش‪۶‬ادمح‪۶‬گوگؾیہ‪۶‬اک‪۶‬دیقعہیوقو عیکذبیباری ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلیعبطم‪۶‬دؿ‪۶‬رپ٘اد‪۶‬یئبمب‪۶‬اقدقا‪۶‬ص‪۰۵۶‬‬
‫‪Page 322 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اﷲ ؽادحاہقّ ‪۶‬ؽ ‪۶‬دمحم ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اﷲیلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽ ‪۶‬تمظع ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬وکدؽرسُ ‪۶‬ےلپ ‪۶‬ںیم‪،‬ارگ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬وہ ‪۶‬وت ‪۶‬امٍ‪۶‬‬
‫قاؿ‪۶‬یک‪۶‬زعؿ‪۶‬وک‪۶‬اﷲ ؽ‪ّ۶‬وس‪۶‬ل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬زعؿ‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬تبسن‪۶‬ت ‪۶‬امونےگ‪،‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬یک‪۶‬تبحم‪۶‬ؽ‪۶‬دماكف‪۶‬وک‪۶‬اﷲ ؽ‬
‫ّوسل ‪۶‬یک ‪۶‬تبحم ‪۶‬ؽ ‪۶‬خدعـ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪۶‬قازیچ ‪۶‬اجون ‪۶‬ےگ۔وت ؽاذـ ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬ؽاذـ‪،‬الھک ‪۶‬الھک ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬ےس ‪۶‬كْھ ‪۶‬رک ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬دبوگ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫رفنؿ‪۶‬ؽ‪۶‬دؽّی‪۶‬ؽ‪۶‬ظیغ ‪۶‬ؽخدایئ‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬دانشص‪۶‬ددنہہ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٖ ‪۶‬اک‪۶‬ۂاّ‪۶‬ؽاٍ‪۶‬ہصح‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔ہی‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ول ‪۶‬نج‪۶‬ےئلیک‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫٘اؿ ‪۶‬وتمعنٍ ‪۶‬یک ‪۶‬لساّؿ ‪۶‬ےہ۔املسمون! ‪۶‬اہمتّا ‪۶‬ہی ‪۶‬دلیل ‪۶‬ریخ ‪۶‬وخاہ ‪۶‬ادیم ‪۶‬رکقا ‪۶‬ےہ۔ہک ‪۶‬اﷲ ؽادحاہقّ ‪۶‬یک ‪۶‬اٍ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ایبٍ ‪٘۶‬ایف‪۶‬‬
‫ؽاحض ‪۶‬الوًوا ‪۶‬ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬رعص ‪۶‬یک ‪۶‬احذـ‪۶‬ت ‪۶‬وہاہمتُّ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬وخد ‪۶‬یہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬دبوگویٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬قاك‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫ابمّك‪۶‬اافلؽ‪۶‬وبل‪۶‬اںیھٹ‪۶‬ےگ‪۶‬وج‪۶‬اہمتُّ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪۶‬اہمتُّ‪۶‬اھکسےن‪۶‬وک‪۶‬وقص‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪۶‬‬
‫ّٓامےئ۔‪۶‬اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقا ےہ‪:‬‬
‫ےب ‪۶‬كش ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬ےئل ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫املسمونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ایھچ‪ّ۶‬سی‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬وقص‪۶‬ےس‪۶‬وبےل‪۶‬ےب‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬
‫كش ‪۶‬مہ ‪۶‬مت ‪۶‬ےس ‪۶‬زیباّ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬نج ‪۶‬وک ‪۶‬اﷲےک ‪۶‬وسا‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫وپےتج‪۶‬وہ۔مہ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬عوکْ ‪۶‬وہ ‪۶‬ےئ‪۶‬اؽّمہ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬دینمش‪۶‬‬
‫یتعایل)‬
‫(ایلیقولہ ٰ ی‬
‫اؽّ‪۶‬دعاؽؿ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬وک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہیئگ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬مت‪۶‬اقك‪۶‬اﷲ رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫الؽ۔ےب‪۶‬كش‪۶‬رضؽّاٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےیل‪۶‬دمعہ‪ّ۶‬سی‪۶‬یھت۔‬
‫‪1"‬۔‬
‫اٖ‪۶‬ےئلیک‪۶‬وج‪۶‬اﷲ اؽ‪۶ّ۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬یک‪۶‬ادیم‪ّ۶‬کھوا وہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬عوہ‪۶‬‬
‫ریھپُ‪۶‬وت‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬اﷲ یہ‪۶‬ےب‪۶‬رپؽاہ‪۶‬رسااہ‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ۔‬
‫ینعی ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وجمت ‪۶‬ےس ‪۶‬ہی ‪ّٓ۶‬امّاہےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬سج ‪۶‬رطج ‪۶‬ریمُ ‪۶‬لیلخ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ےئل ‪۶‬اینپ ‪۶‬وقص ‪۶‬ےک ‪۶‬اصَ‪۶‬‬
‫دنمش‪۶‬وہےئگ‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬اکنت‪۶‬وتّ‪۶‬رک‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬خدایئ‪۶‬رکیل‪۶‬اؽّ‪۶‬ہہک‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬اہمتّا‪۶‬ھچک‪۶‬هالہق‪۶‬ںیہن‪،‬مہ‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬یعطق‪۶‬زیباّ‪۶‬ںیہ‪،‬ںیہمت‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ااسی‪۶‬یہ‪۶‬رکقا‪۶‬اچےیہ‪۶‬ہی‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےلھب‪۶‬وک‪۶‬مت‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امّ‪۶‬اہےہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۰/ ۲۳‬قا ‪۲‬‬
‫‪Page 323 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫امونوت‪۶‬اہمتّی‪۶‬ریخ‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬امون‪۶‬وت‪۶‬اﷲوک‪۶‬اہمتّی‪۶‬ھچک‪۶‬رپؽاہ‪۶‬ںیہن‪۶‬اہجٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬ریمُ‪۶‬دنمش‪۶‬وہےئ‪۶‬اےکن‪٘۶‬اھت‪۶‬مت‪۶‬یھب‪۶‬یہس‪،‬ںیم‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬‬
‫ن‬
‫ےس ‪۶‬ینغ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬امتص ‪۶‬وخویبٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬وموصَ‪،‬لج ‪۶‬ؽ ‪۶‬هالؽ‪۶‬ابتّك ‪۶‬ؽاعتیٰل۔ہی ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میکح ‪۶‬ےک ‪۶‬ااکحص ‪۶‬ےھت ‪۶‬اﷲ اعتیٰل ‪۶‬سج‪۶‬ےس ‪ ۶‬ھالیئ‪۶‬‬
‫اچےہ‪۶‬اگ‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬لمع‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪۶‬رگم‪۶‬اہیٍ‪۶‬دؽ‪ّٓ۶‬ےق‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬ااکحص‪۶‬ںیم‪۶‬ذعّ‪۶‬شیپ‪ٓ ۶‬ا ےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ّٓہق‪۶‬اؽل‪:‬ےب‪۶‬ملع‪۶‬قاداٍ‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ذعّ‪۶‬دؽ‪۶‬مسق‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ۔‬
‫ذعّاؽل‪ِ:‬الٍ وت‪۶‬امہّا‪۶‬ااتسد‪۶‬قا‪۶‬كّْ ‪۶‬قا‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬وت‪۶‬ظٓآ ٍ‪۶‬میظع‪۶‬یک‪۶‬دعتمد‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬نس‪۶‬ےکچ‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫قاّ‪۶‬قاّ‪۶‬اتبرکرصاخۃً‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬ہک‪۶‬بضغ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬انچباچےتہ‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اےنپ‪۶‬قاؿ‪۶‬یک‪۶‬یھب‪ّ۶‬اعكف‪۶‬ت ‪۶‬رکؽ۔‬
‫ن‬
‫ذعّ ‪۶‬دؽص‪:‬اصذـ ‪۶‬ہی‪۶‬دبوگ‪۶‬ول ‪۶‬یھب‪۶‬وت ‪۶‬ومولی‪۶‬ںیہ‪ ،‬ھال‪۶‬ومولویٍ‪۶‬وک‪۶‬ویکٍ‪۶‬رکاکّٓقا ‪۶‬كْا ‪۶‬امںین‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ ‪۶‬اہمتّا ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬زعؽلج‪۶‬‬
‫ّٓامقاےہ‪:‬‬
‫ن‬
‫ھال‪۶‬دوھکی‪۶‬وت‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬وخاشہ‪۶‬وک‪۶‬اانپ‪۶‬خداانب‪۶‬ایل‪۶‬اؽّ‪۶‬اﷲ ےن‪۶‬ملع‪۶‬‬ ‫" ‪  ‬‬
‫وہےت‪٘۶‬اےت‪۶‬ا‪۶‬ےس‪۶‬رمگاہ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اکٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬دل‪۶‬رپ‪۶‬رہم‪۶‬اگلدی‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اؽّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬یٹپ ‪۶‬ڑچاھدی ‪۶‬وت ‪۶‬وکٍ ‪۶‬اےس ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬رپ ‪۶‬الےئ ‪۶‬اﷲ‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫ےک‪۶‬دعب‪۶‬وتایک‪۶‬مت‪۶‬دایھٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکےت۔‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ؽہ‪۶‬نج‪۶‬رپ‪۶‬وت‪ّ۶‬كف‪۶‬اک‪۶‬وبھج‪۶ّ۶‬اھک‪۶‬ایگ‪۶‬رھپ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬ت ‪۶‬ااھٹقا‪۶‬اٍ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫اک‪۶‬احل‪۶‬اٖ‪۶‬دگےھ‪۶‬اک٘اےہ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬اتکںیب‪۶‬دلی‪۶‬وہٍ‪،‬ایک‪۶‬كْی‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫د‬
‫عوال‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬خدا ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪ ۶‬ھوال ںی‪۶‬اؽّ ‪۶‬اﷲ‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫ؿاوملٍ‪۶‬وک‪۶‬دہاكف‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا''۔‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنی‪۲‬لکریمی‪۲۰/ ۰۱‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۱/ ۲۲‬‬
‫‪Page 324 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اںیہن‪۶‬ڑپھ‪۶‬رک‪۶‬انس اٖ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬ےسج‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬دقا‪۶‬اھت‪۶‬‬

‫ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬اصَ‪۶‬لکن‪۶‬ایگ وت‪۶‬اطیشٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬اگلہک‪۶‬رمگاہ‪۶‬وہ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ایگ‪۶‬اؽّ‪۶‬مہ‪۶‬اچےتہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ملع‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬اےس‪۶‬رگُ‪۶‬ےس‪۶‬ااھٹےتیل‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫رگم ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وت ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ڑکپ ‪۶‬ایگ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اینپ ‪۶‬وخاشہ ‪۶‬اک ‪۶‬ریپؽ ‪۶‬وہ ‪۶‬ایگ ‪۶‬وتاٖ ‪۶‬اک ‪۶‬احل‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ےتک‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وبھج‪۶‬الدُ‪۶‬وت‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬اکنل‪۶‬رک‪۶‬اہےپن‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫وھچّ ‪۶‬دُ‪۶‬وت‪۶‬اہےپن‪۶‬ہی‪۶‬ااکن‪۶‬احل‪۶‬ےہ‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬امہّی‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬‬
‫د‬ ‫‪‬‬
‫ھوال ںی۔وت‪۶‬امہّا‪۶‬ہی‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکؽ‪٘۶‬اقد‪۶‬ہی‪۶‬ول ‪۶‬وسک۔ں۔ایک‪۶‬‬
‫د‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪ ‬‬
‫كْا‪۶‬احل‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬امہّی‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪ ۶‬ھوال ںی ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫اجونٍ‪۶‬رپ‪۶‬متس‪۶‬داھےت‪۶‬ےھت۔ےسج‪۶‬خدا ‪۶‬دہاكف ‪۶‬رکُ‪۶‬ؽیہ‪ّ۶‬اہ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ےسج‪۶‬رمگاہ‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬ؽیہ‪۶‬رسارس‪۶‬اصقنٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ۔‬
‫ینعی‪۶‬دہاكف‪۶‬ھچک‪۶‬ملع‪۶‬رپ‪۶‬ںیہن‪،‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔ہی‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬دحںیثی‪۶‬وج‪۶‬رمگاہ‪۶‬اعوملٍ‪۶‬یک‪۶‬ذمعـ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪۶‬ااکن‪۶‬امشّ‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔دؽّج‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬كف‪۶‬رپوتسٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اںیہن‪۶‬ڑکپںی‪۶‬ےگ‪،‬ہی‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪۶‬ایک‪۶‬ںیمہ‪۶‬كف‪۶‬وپےنج‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫ؽاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬ےلہپ‪۶‬ےتیل‪۶‬وہ؟‪۶‬وجاؿ‪۶‬ےلم‪۶‬اگ لؼسیمنییعلمیکمنیالییعلم‪2‬۔اجےننی ؽاےل‪۶‬اؽّ‪۶‬ااجنٍ‪۶‬كْاكْ‪۶‬ںیہن۔‬
‫اھبویئ!‪۶‬اعمل‪۶‬یک‪۶‬زعؿ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬انب‪۶‬رپ‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬یبن‪۶‬اک‪۶‬ؽاّؿ‪۶‬ےہ‪،‬یبن‪۶‬اک‪۶‬ؽاّؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬وج‪۶‬دہاكف‪۶‬رپوہ‬
‫عــــــہ‪:‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬مجعم‪۶‬ریبک‪۶‬اؽّاوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬ہیلح‪۶‬ںیم‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتلىی‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪۵۲۶‬عوہ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪ ۵۳۱ / ۳‬قا ‪۵۳۴‬‬
‫‪2‬‬
‫یشعبیاالیمانیدحكف‪۵۵۳۳۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳۵/ ۲‬‬
‫‪Page 325 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽ‪۶ّ۶‬ذـ‪۶‬رمگایہ‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬یبن‪۶‬اک‪۶‬ؽاّؿ‪۶‬وہا‪۶‬قا‪۶‬اطیشٍ‪۶‬اک‪۶‬؟‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬یبن‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬وہیت۔اؿ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬اطیش‪۶ٍ۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬‬
‫وہیگ۔ہی‪۶‬اٖ‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اعمل‪ ،‬رف‪۶‬ےس‪۶‬ےچین‪۶‬یسک‪۶‬رمگایہ‪۶‬ںیم‪۶‬وہ ےسیج‪۶‬دبذموبہٍ‪۶‬ےک‪۶‬املعء‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬وکایک‪۶‬وپانھچ‪۶‬وج‪۶‬وخد‪ ۶‬رف‪۶‬‬
‫دشقد‪۶‬ںیم‪۶‬وہ اےس‪۶‬اعمل‪۶‬دنی‪۶‬اجانن‪۶‬یہ‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬اعمل‪۶‬دنی‪۶‬اجٍ‪۶‬رک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬میظعت۔‬
‫اھبویئ! ‪۶‬ملع ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬عفن ‪۶‬درات‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬د‪۶‬نی ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬وہ ‪۶‬ؽّت ‪۶‬ڈنپؿ ‪۶‬قا ‪۶‬قادّی‪۶‬ایک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اعمل ‪۶‬ںیہن۔اقلًِٗ‪۶‬انتک ‪۶‬كْا ‪۶‬اعمل‪۶‬اھت‪۶‬‬
‫ل‬
‫رھپایک‪۶‬وکیئ‪۶‬املسمٍ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬رکُ‪۶‬اگ؟‪۶‬اےس‪۶‬وت‪۶‬ملعم‪۶‬ا ملکؾؿ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ینعی‪ّٓ۶‬وتشٍ وک‪۶‬ملع‪۶‬اھکسقا۔ذـ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬ےس‪۶‬عوہ‪۶‬ومّا۔وضحّی ‪۶‬اک‪۶‬ونّہک‪۶‬قًساین‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اھکایگ‪،‬اےس‪۶‬دجسہ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ایک‪،‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬ےس‪۶‬تنعل‪۶‬ادبی‪۶‬اک رص‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےلگ‪۶‬ںیم‪۶‬ڑپا‪،‬دوھکی ذـ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬ارگداٍ‪ّ۶‬دیش‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ایک‪۶‬كْ‪۶‬قاؽ‪۶‬رکےت‪۶‬‬
‫ںیہ‪،‬ہشیمہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬تنعل ‪۶‬ےتجیھب ‪۶‬ںیہ۔ۂ ‪ّ۶‬اضمٍ ‪۶‬ںیم ‪ ۶‬ہنیہ ‪۶‬وپر ‪۶‬اےس ‪ّ۶‬ریجنؽٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ڑکجےت ‪۶‬ںیہ‪،‬ایقعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬دٍ ‪۶‬چنیھک ‪۶‬رک ‪۶‬منہج‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫دںیلیکھ‪۶‬ےگ۔اہیٍ‪۶‬ےس‪۶‬ملع‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬یھب‪۶‬ؽاحض‪۶‬وہایگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ااتسدی‪۶‬اک‪۶‬یھب۔‬
‫اھبویئ!‪۶‬رکؽّ‪۶‬اوسفٖ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬اد‪۶‬اعےئ‪۶‬املسمین‪۶‬رپہک‪۶‬اﷲ ؽادحاہقّ‪۶‬اؽّ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ دیس‪۶‬االكْ‪۶‬اّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬
‫ااتسد‪۶‬یک‪۶‬ؽتعق‪۶‬وہ‪،‬اﷲ ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےس‪۶‬كْ‪۶‬ھ‪۶‬رک‪۶‬اھبیئ‪۶‬قا‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪،‬قا‪۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬تبحم‪۶‬وہ۔اُ‪ّ۶‬ؿ! ںیمہ‪۶‬اچس‪۶‬اامی‪۶ٍ۶‬دُ‪۶‬دصہق‪۶‬‬
‫اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬یچس‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اک‪،‬آمنی۔‬
‫ّٓہق‪۶‬دؽص‪:‬اعمدننی‪۶‬ؽ‪۶‬دانمشٍ‪۶‬دنی‪۶‬ہک‪۶‬وخدااکنّ‪۶‬رضؽّقاؿ‪۶‬دنی‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ اؽّ‪۶‬رصحی‪ ۶‬رف‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اےنپ‪۶‬اؽ‪۶‬رپ‪۶‬ےس‪۶‬قاص‪ ۶‬رف‪۶‬وکاٹمےن‪۶‬وک‪۶‬‬
‫قل‬
‫ا٘الص‪۶‬ؽ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽ‪۶‬خد‪۶‬ا‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ؽ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رخسمت‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬كْا‪۶‬ہ‪۶‬اثاء‪۶‬ؽ‪ِ ۶‬وًٗ‪۶‬ؽ‪۶‬‬

‫عــــــہ‪:‬ریسفت ‪۶‬ریبک ‪۶‬اامص ‪۶‬رخف ‪۶‬ادلنی ‪ّ۶‬اّی ‪۶‬ج‪۲‬ص‪ ۰۱۱‬رپ ‪ّ۶‬ری ‪۶‬قولہٖ ٰ‬
‫یتعایلیتلكیالرسلیفضلنا‪:‬انیالملٰئکۃیامروایبالسجودیالٰدمی‬
‫الجلیانینوریمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیفیجب ۃیاٰدم‪1‬۔‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیالذییکانیفیجب تہی‪2‬۔‬ ‫ریسفت‪۶‬قًساوپّی‪۶‬ج‪۶۲‬ص‪:۳‬سجودیالملٰئکۃیالٰدمیانمایکانیالجلینوریمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫دؽونٍ‪۶‬ابعّوتٍ‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬وتشٍ‪۶‬اک‪۶‬آ دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬دجسہ‪۶‬رکقا‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬قًساین‪۶‬ںیم‪۶‬ونّ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اھت۔‪۵۲‬عوہ‬

‫یمقاتیحیالغیب(التقسییالکبی)تحتیاآلیۃی‪۲۱۰/۲‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۲۵ /۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یغرائبیالِرآنیورغائبیالقرقانیتحتیاالیۃی‪۲۱۰/۲‬مصطیفیالبایبیرصم‪۳/ ۰۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 326 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ویشہ‪۶‬اق ِلًٗ‪۶‬ؽہ‪۶‬قاںیت‪۶‬انبےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬رطج‪۶‬رضؽّقاؿ‪۶‬دنی‪۶‬امےنن‪۶‬یک‪۶‬دیق‪۶‬اھٹ‪۶‬اجےئ‪۶‬ا٘الص‪۶‬طقف‪ ۶‬رےط‪۶‬یک‪۶‬رطج‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ےس‪۶‬ہملک‪۶‬‬

‫ّؿ‪۶‬ےنیل‪۶‬اکقاص‪ّ۶‬ہ‪۶‬اجےئ‪،‬سب‪۶‬ہملک‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬اتیل‪۶‬وہرھپ‪۶‬اچےہ‪۶‬خدا‪۶‬وک‪۶‬ٹوھقا‪۶‬ذکاؿ‪۶‬ےہک‪،‬اچےہ‪ّ۶‬وس‪۶‬ل‪۶‬وک‪۶‬ڑسی‪۶‬ڑسی‪۶‬اگایلٍ‪۶‬دُ‪،‬ا٘الص‪۶‬‬
‫یسک‪۶‬رطج‪۶‬ت ‪۶‬اجےئ۔‬
‫َقلکہ‪۶‬اﷲ ےن‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬تنعل‪ّٓ۶‬امدی‪۶‬اےکن‪ ۶‬رف‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫وھتُّ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےت‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫ہی‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ےک‪۶‬دنمش‪،‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬دعؽ‪،‬وعاص‪۶‬وک‪۶‬ےنلھچ‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬خدا‪۶‬ےئ‪۶‬ؽادح‪۶‬اہق‪۶ّ۶‬اک دنی‪۶‬دب ےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دنچ‪۶‬اطیشین‪۶‬رکمشیپ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‬
‫رکم‪۶‬اؽل‪:‬ا٘الص‪۶‬قاص‪۶‬ہملک‪۶‬وگیئ‪۶‬اک‪۶‬ےہ۔دحكف‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫سج‪۶‬ےنیالالٰہیاالی یالل ہہک‪۶‬ایل‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ۔‬ ‫منیقالیالالہیاالاللیدخلیالجنۃی‪2‬۔ ی‬
‫رھپیسک‪۶‬وقل‪۶‬قا‪۶‬لعف‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےسی‪۶‬وہاتکس‪۶‬ےہ؟۔املسمون !‪۶‬دّا‪۶‬وہایشّ‪۶‬ربخداّ‪،‬اٖ‪۶‬رکم‪۶‬وعلمٍ‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫الالہیاالی یالل ہہک‪۶‬انیل‪۶‬وگقا‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬اٹیب‪۶‬نب‪۶‬اجقا‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا دیم‪۶‬اک‪۶‬اٹیب‪۶‬ارگ‪۶‬اےس‪۶‬اگایلٍ‪۶‬دُ‪،‬وجایتٍ‪۶‬امُّ‪،‬ھچک‪۶‬رکُ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےٹیب‪۶‬وہےن‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ںیہن ‪۶‬لکن ‪۶‬اتکس‪،‬وییہن ‪۶‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬الالہیاالی یالل ہہک ‪۶‬ایل ‪۶‬اؿ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اچےہ ‪۶‬خدا ‪۶‬وک ‪۶‬ٹوھقا ‪۶‬ذکاؿ ‪۶‬ےہک‪،‬اچےہ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬وکڑسی ‪۶‬ڑسی ‪۶‬اگایلٍ‪۶‬‬
‫" ‪ 3‬ںیم‪۶‬زگّا‪،‬ایک‪۶‬ول ‪۶‬اٖ‪۶‬ڈنمھگ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫دُ‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ا٘الص‪۶‬ںیہن‪۶‬دبل‪۶‬اتکس۔اٖ‪۶‬رکم‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ایس‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬رکہمی‪ "۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬ارگ‪۶‬طقف‪۶‬‬ ‫ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬رنُ‪۶‬اداعےئ‪۶‬ا٘الص‪۶‬رپ‪۶‬وھچّد كيِ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔ا٘الصی‬

‫عــــــہ‪:‬رضحؿ‪۶‬خیش‪۶‬دجمد‪۶‬افل‪۶‬قاین‪۶‬وتکمقاؿ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫رجمد‪۶‬وفتہ‪۶‬لکلمہ‪۶‬اہشدؿ‪۶‬دّا٘الص‪۶‬اکیف‪۶‬صین‪۶‬تصدیقیجمیعیماعلمی ضحم‪ّ۶‬قاین‪۶‬ہملک‪۶‬اہشدؿ‪ ۶‬انہ‪۶‬ا٘الص‪۶‬ںیم‪۶‬اکیف‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٍ امتص‪۶‬اومّ‪۶‬‬
‫بالیضرورةیمجؼئہیمنیالدین ‪۶‬قاقد ‪۶‬ؽربتی‪۶‬اّ ‪ ۶‬رفؽ اکّٓ زین‪۶‬قاقد‪ ۶‬یک‪۶‬دصتقی‪۶‬رضؽّی‪۶‬ےہ‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬رضؽّقاؿ‪۶‬دنی‪۶‬ےس‪۶‬وہقا‪۶‬دباہوًا‪۶‬ولعمص‪۶‬‬
‫ےہ۔ رف ‪۶‬اؽّاکّٓ ‪۶‬ےس ‪۶‬كْاء ‪۶‬ؿ ‪۶‬یھب ‪۶‬الّیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬قاہک ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬یک ‪۶‬حیحص‪۶‬‬ ‫قا ا٘الص‪۶‬وصّؿ‪۶‬دنبد‪۵۲ 4‬‬
‫وصّؿ‪۶‬لیکشت‪۶‬قاےئ(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۴/ ۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالمعجمیالکبییدحكف‪۲۰۰۴۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوت‪۰۴ /۳‬والمستدركیللحا کمیکتابیالتوبۃیواالنابۃیدارالقکریبیوتی‪۲۱۵/ ۰‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۲۵‬ؽ‪۲‬‬
‫‪ 4‬وتکمقاؿ‪۶‬دجمد‪۶‬افل‪۶‬قاین‪۶‬وتکمؿ‪۶‬دؽ‪۶‬دصؽتصش‪۶‬ؽمشش‪۶‬ونلکسؾّ‪۶‬ؤنھکل‪۰۲۰/ ۵‬‬
‫‪Page 327 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہملک‪۶‬وگیئ‪۶‬اکقاص‪۶‬اھتوت‪۶‬ؽہ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬احک ‪۶‬یھت‪۶‬رھپ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬اک‪۶‬ڈنمھگ‪۶‬ویکٍ‪ ۶‬طل‪۶‬اھت‪۶‬ےسج‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪ّ۶‬د‪ّٓ۶‬امّاہےہ‪،‬زیناہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬‬

‫ّٓامقاےہ‪:‬‬
‫ہی‪۶‬ونگاّ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬مہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےئ۔مت‪ّٓ۶‬امدؽ اامیٍ‪۶‬وتمت‪۶‬ت ‪۶‬الےئ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪ ‬‬
‫اہٍ‪۶‬ویٍ وہک‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬عیطم‪۶‬اال٘الص‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّاامیٍ‪۶‬ایھب‪۶‬اہمتُّ‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪ ‬‬
‫دولٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اہکٍ‪۶‬دالخ‪۶‬وہا۔‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫انمنیقف‪۶‬ذـ ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬وضحّ وہےت‪۶‬ںیہ‪،‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬مہ‪۶‬وگایہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫دےتی ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ےب ‪۶‬كش ‪۶‬وضحّ ‪۶‬لغًوًا ‪۶‬خدا ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اﷲ‬ ‫‪"‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫وخؿ‪۶‬اجاتنےہ‪۶‬ہک‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬مت‪۶‬رضؽّاٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اﷲ‬ ‫‪2‬۔‬
‫وگایہ‪۶‬درات ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ہی‪۶‬انمقف‪۶‬رضؽّ‪۶‬ٹوھ ے‪۶‬ںیہ۔‬
‫دوھکی ‪۶‬یسیک ‪۶‬یبمل ‪۶‬وچّی ‪۶‬ہملک ‪۶‬وگیئ‪،‬یسیک ‪۶‬یسیک ‪۶‬قادیکؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؤمدک‪،‬یسیک ‪۶‬یسیک ‪۶‬ومسقٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؤمقدۂزگ ‪۶‬ومذـ ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اﷲ‬
‫ؽادحاہقّ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ٹوھ ے‪۶‬ذکاؿ‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬وگایہ‪۶‬دی‪۶‬وت‪۶‬منیقالیالیالہیاالیاللیدخلیالجنۃ اک‪۶‬ہی‪۶‬بلطم‪۶‬گْانھ‪۶‬رصاخۃً‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬‬
‫میظع‪۶‬اک‪ّ۶‬د ‪۶‬رکقا ‪۶‬ےہ۔اہٍ وجہملک ‪۶‬ڑپاتھ‪،‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وکاملسمٍ ‪۶‬اتہک‪۶‬وہ‪۶‬اےس ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬اجںین‪۶‬ےگ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬وکیئ‪۶‬ہملک‪،‬وکیئ‪۶‬‬
‫رحتک‪،‬وکیئ‪۶‬لعف‪۶‬انمیف‪۶‬ا٘ال‪۶‬ص‪۶‬اصدّت ‪۶‬وہ‪،‬دعب‪۶‬دصؽّانمیف‪۶‬ۂزگ‪۶‬ہملک‪۶‬وگیئ‪۶‬اکص‪۶‬ت ‪۶‬دُ‪۶‬یگ۔اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫‪‬‬
‫خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫یک ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اہتبل‪،‬ےب ‪۶‬كش ‪۶‬ؽہ‪۶‬ہی ‪ ۶‬رف ‪۶‬اک‪۶‬وبل‪،‬وبےل ‪۶‬اؽّ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬وہرک‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬
‫اکّٓ‪۶‬وہےئگ۔‬
‫انب‪۶‬رجری‪۶‬ؽ‪۶‬ربطاین‪۶‬ؽ‪۶‬اوباخیشل‪۶‬ؽانب‪۶‬رم‪۶‬دؽہی‪۶‬دبعاﷲنب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اﷲاعتیٰل‪۶‬وہىما‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰/۰۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۲۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۰/ ۵‬‬
‫‪Page 328 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رکےت‪۶‬ںیہ۔ّوسل‪۶‬اﷲیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اقك‪۶‬ڑیپ‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬ام‪۶‬ےھت‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬رقنعا ‪۶‬اقك‪۶‬صخش‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪۶‬‬

‫ںیہمت‪۶‬اطیشٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬ےس‪۶‬دےھکی‪۶‬اگ‪۶‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاؿ‪۶‬ت ‪۶‬رکقا۔ھچک‪۶‬دری‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬رکیجن‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬ؽاال‪٘۶‬اےنم‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫زگّا‪ّ،‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬قالرک‪ّٓ۶‬امقا‪۶''۶‬وت‪۶‬اؽّ‪۶‬ریتُ‪ّ۶‬قیف‪۶‬زک‪۶‬قاؿ‪۶‬رپریمی‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬ےک‪۶‬ظفل‪۶‬‬
‫وبےتل‪۶‬ںیہ؟''‪۶‬ؽہ‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬وقیفٍ‪۶‬وک‪۶‬قالالقا۔‪ٚ‬ـ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬ںیمسق اھک ںی ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬وکیئ‪۶‬ہملک‪۶‬وضحّیک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم ےب‪۶‬ادیب‪۶‬اکت ‪۶‬‬
‫اہک‪،‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اﷲ‪۶‬ؽزعلج‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬اقاّی‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اتسگیخ‪۶‬ت ‪۶‬یک‪۶‬اؽّ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬رضؽّ‪،‬ہی‪ ۶‬رف‪۶‬اک‪۶‬ہملک‪۶‬‬
‫وبےل‪۶‬اؽّ‪۶‬ریتی‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےب‪۶‬ادیب‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہےئگ‪1۶‬۔دوھکی‪۶‬اﷲ وگایہ‪۶‬درات‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےب‪۶‬ادیب‪۶‬اک‪۶‬ظفل‪،‬‬
‫ہملک‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ےنہک‪۶‬ؽاال‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬الھک‪۶‬املسمین‪۶‬اک‪۶‬دمیع‪۶‬رکؽّقاّ‪۶‬اک‪۶‬ہملک‪۶‬وگ وہ‪،‬اکّٓ‪۶‬وہاجقا‪۶‬ےہ۔اؽّ‪ّٓ۶‬امقاےہ۔‬
‫اؽّارگ‪۶‬مت‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس‪۶‬وپوھچ‪۶‬وت‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬رضؽّ ‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬وت‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫وییہن‪۶‬یسنہ‪۶‬لیھک‪۶‬ںیم‪۶‬ےھت‪۶‬مت‪ّٓ۶‬امدؽایکاﷲاؽّ ‪۶‬اب ی‪ٓ ۶‬ا وتیٍ اؽّ‬ ‫‪‬‬
‫اےکس‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےس‪۶‬اھٹھٹ‪۶‬رکےت‪۶‬ےھت؟ راہےن‪۶‬ت ‪۶‬انبؽمت‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہ‪۶‬ےکچ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬
‫اےنپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب۔‬
‫انب ‪۶‬ایب ‪۶‬ہبیش ‪۶‬ؽانب ‪۶‬ایب ‪۶‬رجریؽ ‪۶‬انب ‪۶‬المودّؽانب ‪۶‬احمت ‪۶‬اخیشل ‪۶‬اامص ‪۶‬اجمدہ ‪۶‬ذیملت ‪۶‬اخص‪۶‬دیس ‪۶‬قا ‪۶‬دبعاﷲنب ‪۶‬ابعٖ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ّؽاكف‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ینعی‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬اؽینٹن‪۶‬مگ‪۶‬وہیئگ‪،‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قالٖ‪۶‬یھت‪ّ،‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬‬ ‫‪‬ی‬ ‫‪‬‬ ‫انہیقالیفیقول ٖہیتعایل"‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽ‪۶‬ینٹن‪ِ۶‬الٍ‪۶‬لگنج‪۶‬ںیم‪ِ۶‬الٍ ہگج‪۶‬‬ ‫‪ "‬یقالیرجل یمنیالمنافِنیییحدیثنای‬ ‫ی‬
‫ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬انمقف‪۶‬وبال‪''۶‬دمحم(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس) اتبےت‪۶‬‬
‫محمدیانیناقۃیفالنیبوادییکذایوکذایوماییدریہی ی‬
‫ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اؽینٹن‪ِ۶‬الٍ‪۶‬ہگج‪۶‬ےہ‪،‬دمحم‪۶‬بیغ‪۶‬ایک‬

‫یالدرالمنثوریبحوالہیا بنیجریریوالطرباینیوا بنیمردویہیتحتیآیۃی‪۳۰/۵‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵۵/ ۰‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۱/ ۵‬ؽ‪۲۲‬‬
‫‪Page 329 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اجںین‪،۶‬‬ ‫بالغیب۔ ی‬
‫اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اﷲ زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬رکہمی‪۶‬اقاّی‪۶‬ہک‪۶‬ایک‪۶‬اﷲ ؽّوسل‪۶‬ےس‪۶‬اھٹھٹرکےت‪۶‬وہ‪،‬راہےن‪۶‬ت ‪۶‬انبؽ‪،‬مت‪۶‬املسمٍ‪۶‬کہالرک‪۶‬اٖ‪۶‬ظفل‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ےنہک‪۶‬ےس‪۶‬اکّٓوہےئگ۔‪۶‬‬
‫(دوھکی‪۶‬ریسفت‪۶‬اامص‪۶‬انب‪۶‬رجری‪۶‬عبطم‪۶‬رصم‪۶‬دلج‪۶‬دمہ‪۶‬ہحفص‪۶۵۳۱۶‬ؽ‪۶‬ریسفت‪۶‬دّ‪۶‬روثنّ‪1‬اام‪۶‬ص‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬دلج‪۶‬وسص‪۶‬ہحفص‪)۲۱۰۶‬‬
‫املسمون!‪۶‬دوھکی‪۶‬دمحم ّوسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اینت‪۶‬اتسگیخ‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬بیغ‪۶‬ایک‪۶‬اجںین‪،‬ہملک‪۶‬وگیئ‪۶‬اکص‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ٓا یئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اﷲاعتیل(زعؽلج)ےن‪۶‬اصَ‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬ہک‪۶‬راہےن‪۶‬ت ‪۶‬انبؽ‪،‬مت‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اک‪۶ّٓ۶‬وہےئگ۔اہیٍ‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬یھب‪۶‬قبس‪۶‬ںیل‪۶‬‬
‫وجّوسل‪۶‬اﷲیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬هلؾص‪۶‬بیغ‪۶‬ےس‪۶‬عقلغًا‪۶‬عوکْ‪۶‬ںیہ۔‬
‫دوھکی‪۶‬ہی‪۶‬وقل‪۶‬انمقف‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اقلئ‪۶‬وک‪۶‬اﷲ اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےس‪۶‬اھٹھٹرکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اتبقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اصَ‪۶‬اصَ‪۶‬اکّٓ‪۶‬رمدت‬
‫رہھٹاقا‪۶‬اؽّ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬قاؿ‪۶‬اجینن‪٘۶‬اٍ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬دزۃ‪۶‬اال٘الص‪۶‬دمحم‪۶‬سغایل‪۶‬ؽادمح‪۶‬عسقالین‪۶‬ؽومالقا یلع‪۶‬اقّی‪۶‬ؽ‪۶‬هال‪۶‬‬
‫ہم‪۶‬دمحم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬ااکكْےن‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬لیصفت‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬ںیم‪۶‬ہلضفب‪۶‬اعتیٰل‪۶‬كْؽہج‪۶‬اٰیلع‪۶‬ذموکّ‪۶‬وہیئ‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫عــــــہ‪۲‬‬
‫‪۶‬وہقا‪۶‬احم‪۶‬ل‪۶‬ؽ‪۶‬قا‪۶‬نکمم‪۶‬‬‫تخس‪٘۶‬اعـ‪۶‬امکل‪۶‬صاللف‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬وپانھچ‪۶‬وج‪۶‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬قاؿ‪۶‬یھب‪،‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬اتبےئ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪،‬یبن‪۶‬وک‪۶‬ولعمصی‬
‫اتبقا ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اﷲ ےس‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬زیچںی‪۶‬اغكف ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اﷲوک‪۶‬اینت ‪۶‬دقّؿ ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬اقك ‪۶‬بیغ‪۶‬اک ‪۶‬ملع‪۶‬دُ‪۶‬ےکس‪،‬‬
‫اﷲاعتیٰل‪۶‬اطیشٍ ‪۶‬ےک‪۶‬دوھوکٍ ےس‪۶‬انپہ‪۶‬دُ۔ ٓا نیم۔اہٍ‪۶‬ےب‪۶‬خدا ‪۶‬ےک‪۶‬اتبےئ‪،‬یسک‪۶‬وک‪۶‬دّہ‪۶‬وپر‪۶‬اکملع‪۶‬امانن‪،‬رضؽّ رف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬عیمج‪۶‬‬
‫عــــــہ‪۱‬‬
‫ولعمام‪۶‬ؿ‪۶‬اہیہل‪۶‬وک‪۶‬ملع‪۶‬ولخمص‪۶‬اک‪۶‬طیحم‪۶‬وہقا‪۶‬یھب‪۶‬قالط‪۶‬اؽّ‪۶‬اکٌٔ‪۶‬املعءی ‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬ےہ‪،‬نکیل‪ّ۶‬ؽّ اؽل‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽّ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬قك‪۶‬اک‪۶‬اماکٍ‪۶‬ؽام‪۶‬‬
‫وکیٍ‪،‬اﷲاعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ولعمامؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽہ ‪۶‬تبسن ‪۶‬یھب ‪۶‬ںیہن ‪ّ۶‬کھوا ‪۶‬وجاقك ‪۶‬دُّ ‪۶‬ےک ‪۶‬الوھکںی‪،‬رکؽّؽںی ‪۶‬ےصح ‪۶‬كْاكْ‪،‬رتی ‪۶‬وک‪،‬‬
‫رکؽّاہرکؽّردنمّؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬وہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ہی‪۶‬وخد‪۶‬هلؾص‪۶‬دمحم‪۶‬ہی یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اکاقك‪۶‬وھچقا‪٘۶‬ا‪۶‬ڑکٹا‪۶‬ےہ‪،‬اٍ‪۶‬امتص‪۶‬اومّ‪۶‬یک‪۶‬لیصفت''‪۶‬‬
‫الدولۃیالمکیہ''‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔ریخ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬ہلمج‪۶‬رتعم‪۶‬ہض‪۶‬اھت‪۶‬اؽ‪ّ۶‬یانیشاءیاللیالعظیم تہب‪۶‬دیفم‪۶‬اھت‪،‬اؿ‪۶‬ثحب‪٘۶‬اقب‪۶‬‬
‫عــــــہ‪:۵‬اٖ‪۶‬ےئن‪٘۶‬ااسخےن‪۶‬ےک‪ّ۶‬د‪۶‬ںیم ہلضفبٖ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اچّّ٘اےل‪۶‬ںیہ‪:‬اراحۃیجوانحیالغیب‪،‬الجالءیالکامل‪،‬ابراریالمجنون‪،‬میلی‬
‫الہداة‪،‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬الہپ‪۶‬انیشاءیالل‪۶‬عم‪۶‬رتہمج‪۶‬رقنعا ‪٘۶‬اظئ‪۶‬وہاگ‪۶‬اؽّقایق‪۶‬نیت‪۶‬یھب‪۶‬وعبت ٖ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪،‬ؽقاهلل‪۶‬اوتلقیف‪۵۲۶‬اکكف‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ۔‬
‫عــــــہ‪:۲‬اکٌٔ‪۶‬یک‪۶‬دیق‪۶‬اک‪۶‬افدئہ‪ّ٘۶‬اہل‪''۶‬القیوضیالمکیۃیلمحبیالدولۃیالمکیۃ‪''۶‬ںیم طالہظح‪۶‬وہاگ‪۶‬انیشاءیالل ٰ ی‬
‫یتعایل ‪۵۲‬اکكف‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ۔‬

‫یالدرالمنثوریبحوالہیا بنیایبیشؼبہیوا بنیمنذریوا بنیایبیحاتمیوایبیا لشیخیعنیمجایدیتحتیآیۃی‪۲۱ /۵‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰‬‬

‫‪1‬‬

‫‪،۲۵۳/‬جا معیالؽیان(تقسییا بنیجریریتحتیآیۃی‪۲۱ /۵‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۵۲ /۵۳‬‬

‫‪Page 330 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یک‪۶‬رطَ‪۶‬وعدےئجیک۔‬
‫ینکقراحدایمنیاھلیالِبلۃ‪1‬۔مہ‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬‬
‫ر‬ ‫اٖ‪ّٓ۶‬ہق‪۶‬قاؿلہ‪۶‬اک‪۶‬رکم‪۶‬دؽص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اام‪۶‬ص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اکذمہـ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ال‬
‫ںیم‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬اکّٓ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےتہک۔‬
‫اؽّ‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶'':‬وج‪۶‬امہّی‪۶‬یس‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپےھ‪۶‬اؽّ‪۶‬امہُّ‪۶‬ہلبق‪۶‬وک‪۶‬عوہ‪۶‬رکُ‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬امہّادہحیب‪۶‬اھکےئ‪،‬ؽہ‪۶‬املسمٍ‪ 2‬ےہ۔''‬
‫املسمون‪۶!۶‬اٖ‪۶‬رکم‪۶‬یم ث‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےن‪۶‬رنی‪۶‬ہملک‪۶‬وگیئ‪۶‬ےس‪۶‬دعؽل‪۶‬رکےک‪۶‬رصَ‪۶‬ہلبق‪ّ۶‬ؽیئ‪۶‬اکقاص‪۶‬اامیٍ‪ّ۶‬ھک‪۶‬دقا‪۶‬ینعی‪۶‬وجہلبق‪ّ۶‬ؽ‬
‫وہرک ‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپھ ‪۶‬ےل‪،‬املسمٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ارگ ‪۶‬آ ‪۶‬اﷲ زعؽلج ‪۶‬وک ‪۶‬ٹوھقا ‪۶‬ےہک‪،‬دمحمّوسل ‪۶‬اﷲ یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬اگایلٍ ‪۶‬دُ‪،‬یسک‪۶‬‬
‫وصّؿ‪۶‬یسک‪۶‬رطج‪۶‬اامیٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬اتلٹ‪ ۶‬ع‬
‫وچٍ‪۶‬ؽوضےئ‪۶‬مکحم‪۶‬یب‪۶‬یب‪۶‬زیمت‬
‫(یب‪۶‬یب‪۶‬زیمت‪۶‬ےک‪۶‬وبضمؽ‪۶‬ؽوض‪۶‬یک‪۶‬رطج۔ؿ)‬
‫اؽلًا‪:‬ا‪۶ٖ۶‬رکم‪۶‬اک‪۶‬وج‪۶‬ا‪۶‬ؿ‪:‬‬
‫اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اک ‪۶‬یکین‪۶‬ہی‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اانپ‪۶‬عوہ‪۶‬امنّ‪۶‬ںیم‪۶‬وپّؿ‪۶‬قا‪۶‬اھچپٍ‪۶‬وک‪۶‬رکؽ َقلکہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫اک ‪۶‬یکین ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا دیم ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬الےئ ‪۶‬اﷲاؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫ّٓوتشٍ‪۶‬اؽّظٓ ٓا ٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬رپ۔‬
‫‪3"‬۔‬
‫دوھکیاصَ‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬ہک‪۶‬رضؽّقاؿ‪۶‬دنی‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬القا‪۶‬یہ‪۶‬اک ‪۶‬اکّےہ‪۶‬ریغب‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬امنّ‪۶‬ںیم‪۶‬ہلبق‪۶‬وک‪۶‬عوہ‪۶‬رکقا‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬ںیہن‪،‬‬
‫اؽّ‪ّٓ۶‬امقا ےہ‪:‬‬
‫اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬وج‪۶‬رخج‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وبقل‪۶‬وہقا‪۶‬دنبت ‪۶‬وہا‬ ‫"‬

‫یمنحیالروضیاالزھریشر حیالقِہیاال کربعدمیجوا زیتکقییاھیلیالِبلۃیدارالبشائریاالسالمیۃیبیوتیص‪۰۲۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالصلٰوةیبابیفضلیاستِبالیالِبلۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۱۲/ ۵۶‬کزنالعمالیدحكف‪۰۵۵۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۲/ ۵‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۳/ ۲‬‬
‫‪Page 331 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رگم‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن‪۶‬اﷲ ؽّوسل‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ ۶‬رف‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬

‫امنّ‪۶‬وکںیہن‪ٓ ۶‬ا ےت‪۶‬رگم‪۶‬یج‪۶‬اہُّ‪۶‬اؽّ‪۶‬رخج‪۶‬ںیہن‪۶‬رکےت‪۶‬رگم‪۶‬كُْ‪۶‬‬ ‫‪1" ‬۔‬
‫دل‪۶‬ےس۔‬
‫دوھکی‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپانھ‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬رھپ‪۶‬اںیہن‪۶‬اکّٓ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬ایک‪۶‬ؽہ‪۶‬ہلبق‪۶‬وکامنّ‪۶‬ںیہن‪۶‬ڑپےتھ‪۶‬ےھت‪۶‬؟ طقف‪۶‬ہلبق‪۶‬شیک‪،‬ہلبق‪۶‬دل‪۶‬ؽاجٍ‪،‬ہبعک‪۶‬دنی‪۶‬‬
‫ؽاامیٍ‪،‬رسؽّ‪۶‬اعایملٍ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬اجكف‪۶‬ہلبق‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپےتھ‪۶‬ےھت۔اؽّ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫رھپ‪۶‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬وتہب ‪۶‬رکںی‪۶‬اؽ ‪۶ ّ۶‬امنّ ‪۶‬كْقا ‪ّ۶‬ںیھک‪۶‬اؽ ‪ّ۶ ّ۶‬کٰؾہ ‪۶‬دںی‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اہمتُّ‪۶‬دینی‪۶‬اھبیئ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬مہ‪۶‬ےتپ‪۶‬یک‪۶‬قاںیت‪۶‬اصَ‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےت‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫ںیہ‪۶‬ملع‪۶‬ؽاولٍ ےئلیک‪۶‬اؽّ ‪۶‬ارگوقل‪۶‬ؽ ‪۶‬ظٓاّ ‪۶‬رکےک‪۶‬رھپ‪۶‬اینپ‪۶‬ںیمسق‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫وتّںی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬دنی ‪۶‬رپ ‪۶‬نعط ‪۶‬رکںی ‪۶‬وت ‪ ۶‬رف ‪۶‬ےک ‪۶‬وشیپاؽٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪2" ‬۔‬
‫زلؽ‪،‬ےب‪۶‬كش‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬ںیمسق‪۶‬ھچک‪۶‬ںیہن‪٘۶‬اقد‪۶‬ؽہ‪۶‬قاّ‪ٓ ۶‬ا ںی۔‬
‫دوھکی‪۶‬امنّ‪ّ،‬کٰؾہ‪۶‬ؽاےل‪۶‬ارگ‪۶‬د‪۶‬نی‪۶‬رپ‪۶‬ہنعط‪۶‬رکںی‪۶‬وت‪۶‬اںیہن‪ ۶‬رف‪۶‬اک‪۶‬وشیپا‪،‬اکّٓؽٍ‪۶‬اک‪۶‬رس‪۶‬ہنغ‪ّٓ۶‬امقا۔ایک‪۶‬خدا‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬اتسگایخٍ‪۶‬‬
‫دنی‪۶‬رپ‪۶‬ہنعط‪۶‬ںیہن‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ‪۶‬یھب‪ً٘۶‬يِ‪:‬اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫ھچک‪۶‬وہیدی‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬ےس‪۶‬دبےتل‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬مہ‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫ےن ‪۶‬انس ‪۶‬اؽ ‪۶ ّ۶‬ت ‪۶‬امقا ‪۶‬اؽّ ‪ً٘۶‬يِ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬انسےئ‪۶‬ت ‪۶‬اج ںی ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬اانع ‪۶‬ےتہک‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  ‬‬
‫ںیہ ‪ّ۶‬قا ‪۶ ٍ۶‬ریھپرک ‪۶‬اؽّدنی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہنعط ‪۶‬رکےن ‪۶‬وک اؽّ ‪۶‬ارگ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ےتہک‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬انس‪۶‬اؽّ‪۶‬امقااؽًّ٘يِ‪۶‬اؽّ‪۶‬تلہم‪۶‬دےئجی‪۶‬وت‪۶‬اےکن‪۶‬ےئل‪۶‬رتہباؽّ‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫تہب‪۶‬كیھٹ‪۶‬وہقا‪۶‬نکیل‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪ ۶‬رف‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۰/ ۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲ ۵۵ /۵‬‬
‫‪Page 332 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اﷲ ےن‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬تنعل‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اامیٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬الےت‪۶‬رگم‪۶‬مک۔‬ ‫‪1"‬۔‬

‫ھچک‪۶‬وہیدی‪۶‬ذـ‪۶‬دّقاّ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪ٓ ۶‬ا ےت‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬رعص‪۶‬رکقا‪۶‬اچےتہ‪۶‬وتویٍ‪۶‬ےتہک‪ً٘۶‬يِ‪ ،‬آ ؿ‪۶‬‬
‫انسےئ‪۶‬ت ‪۶‬اج ںی‪،‬سج‪۶‬ےس‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وت‪۶‬داع‪۶‬وہیت‪۶‬ینعی‪۶‬وضحّوکوکیئ‪۶‬قاوگاّ‪۶‬قاؿ‪۶‬ت ‪۶‬انسےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬دبداع‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪۶‬رکےت‪۶‬ہک‪۶‬انسیئ‪۶‬ت ‪۶‬دُ‪۶‬‬
‫اؽّ ‪۶‬ذـ ‪۶‬وضحّادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ھچک ‪۶‬اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ھجمس ‪۶‬ےنیل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬تلہم‪۶‬اچےتہ ‪۶‬وت‪ّ۶‬اانع ‪۶‬ےتہک‪۶‬سج ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اقك ‪۶‬ولہپ ‪۶‬ےئ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬امہّی ‪ّ۶‬اعكف‪ّٓ۶‬ام ںی اؽّ ‪۶‬رماد ‪۶‬ذٔی ‪ّ۶‬ےتھک‪،‬ینعی ‪ّ۶‬وعكف ‪۶‬ؽاال‪،‬اؽّ ‪۶‬ضعب ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬دقا ‪۶‬رک ‪ّ۶‬اهًوا ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ینعی ‪۶‬امہّا‪۶‬‬
‫رچؽااہ۔ذـ‪۶‬ولہپداّ‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬دنی‪۶‬ںیم‪۶‬ہنعط‪۶‬وہیئ‪،‬وت‪۶‬رصحی‪۶‬ؽ‪۶‬اصَ‪۶‬انتک‪۶‬تخس‪۶‬ہنعط‪۶‬وہیگ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ااصنَ‪۶‬ےئجیک‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬اک‪۶‬رصحی‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫املکؿ‪۶‬یک‪۶‬انشىـ‪۶‬وک‪۶‬ت ‪ ۶‬اتچنہ۔رہبا‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬داع‪۶‬قا‪ّ۶‬وعكف‪۶‬قا‪۶‬رکبقاٍ‪۶‬رچاےن‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪۶‬وک اٍ‪۶‬اافلؽ‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬تبسن‪۶‬ہک‪۶‬اطیشٍ‪۶‬‬
‫ےس ‪۶‬ملع ‪۶‬ںیم ‪۶‬رتمک ‪۶‬قا ‪۶‬قاولگٍ وچقاویٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ملع ‪۶‬ںیم رسمہاؽّخدایک ‪۶‬تبسن ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ٹوھقا ‪۶‬ےہ‪،‬ٹوھؿ ‪۶‬وباتل ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬اےس ‪۶‬ٹوھقا ‪۶‬اتبےئ‪۶‬‬
‫املسمٍ‪۶‬ینس‪۶‬اصحل‪۶‬ےہ‪،‬والعیایذیباللیربیالعالمنی۔‬
‫قاك ًوا‪:‬اٖ‪۶‬ؽمہ‪۶‬عینش‪۶‬وک‪۶‬ذمہـ‪۶‬دیس‪۶‬قا‪۶‬اامص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اتبقا‪۶‬رضحؿ‪۶‬اام‪۶‬ص‪۶‬رپ‪۶‬تخس‪۶‬ارتفا‪۶‬ؽااہتص‪۶‬ہکبج‪۶‬اامص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫اقعدئ‪۶‬رکہمی‪۶‬یک‪۶‬اتکؿ‪۶‬رہطم‪۶‬ہقف‪۶‬اربک‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایل یف یاالزل یغیمحدثۃ یوالمخلوقۃفمنی اﷲ اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬ںیتفص‪۶‬دقمی‪۶‬ںیہ ت ‪۶‬وندیپا‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬انبیئ‪۶‬وہیئ‪۶‬‬
‫صقاتہ ٰ‬
‫قالیان امخلوقۃیاومحدثۃیاو یوقفیفیہایاوشكیفیہای وت ‪۶‬وج اںیہن ‪۶‬ولخمص ‪۶‬قا‪۶‬احدؿ ‪۶‬ےہک ‪۶‬قا ‪۶‬اٖ ‪۶‬قا ‪۶‬ؿ‪۶‬ںیم ‪۶‬وتفق ‪۶‬رکُ‪۶‬‬
‫قا‪۶‬كش‪۶‬الےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬عوکْ۔‬ ‫ف وکافریباللی ٰ ی‬
‫تعایل‪2‬۔ ی‬
‫زین‪۶‬اامص‪۶‬امہص‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اتکؿ‪۶‬اولطوۃ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫من یقال یبان یکالم یالل ی ٰ‬
‫تعایل یمخلوق یف و یکافرباللی وج‪۶‬صخش‪۶‬کالص‪۶‬اﷲ وک‪۶‬ولخمص‪۶‬ےہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬تمظع‪۶‬ؽاےل‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اھت‪ ۶‬رف‪۶‬ایک۔‬ ‫العظیم‪3‬۔ ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالقِہیاال کربیكلم‪۶‬رساج‪۶‬ادلنی‪۶‬اڈنی‪۶‬زنس‪۶‬ریمشکی‪۶‬قاّاّ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۱‬‬
‫یتعایلیعیلیالعرشیاستوییا لخیریمشکی‪۶‬قاّاّ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۴‬‬
‫یکتابیالوصیۃ(ؽتیص‪۶‬قاہم)فصلیتِربانیالل ٰ‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 333 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رشج‪۶‬ہقف‪۶‬اربک‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫قال یفخر یاالسالم یقدصح یعن یایب ییوسف یانہ یقالی اامص‪۶‬رخف‪۶‬اال٘الص‪ّ۶‬دمۃ ‪۶‬اﷲ اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اامص‪۶‬ویفس‪۶‬‬
‫ناظرتیابایحنیقۃیفیمسئلۃیخلقیالِرانیفایتققیرأییی ّدمۃ ‪۶‬اﷲاعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ےس ‪۶‬تحص‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬قاكف ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اوھنٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ورأیہیعیلیانیمنیقالیبخلقیالِرانیف ویکافروصحیھذای ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اامص‪۶‬امظع‪۶‬اوب‪۶‬ہفینح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ظ‬
‫ہلئسم‪۶‬قلخ‪ٓ ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬ںیم‪۶‬انمرظہ‪۶‬ایک‪،‬ریمی‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬اےئ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ایضاعنیمحمدرحمہیالل ٰ‬
‫تعایلی‪1‬۔ ی‬ ‫الِولی ر‬
‫قفتم‪۶‬وہیئ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬وکولخمص‪۶‬ےہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽ‪ّ۶‬ہی‪۶‬وقل‪۶‬‬
‫اامص‪۶‬دمحم‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اﷲاعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬تحصب‪۶‬وبثؿ‪۶‬وک‪۶‬اچنہپ۔‬
‫ینعی‪۶‬امہُّ‪۶‬اہمئ‪۶‬قالہث‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن‪۶‬اک‪۶‬اامجم‪۶‬ؽ ‪۶‬اافتص ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع‪۶‬وک‪۶‬ولخمص‪۶‬ےنہک‪۶‬ؽاالاکّٓےہ۔ایک ‪۶‬زتعمہل‪۶‬ؽ ‪۶‬رکاہیم‪۶‬ؽ‬
‫ّؽاضف‪۶‬ہک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬وک‪۶‬ولخمص‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬ہلبق‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬امنّ‪۶‬ںیہن‪۶‬ڑپےتھ‪،‬سفن‪۶‬ہلئسم‪۶‬اک‪۶‬زج ہی‪۶‬ےئجیل۔اامص‪۶‬ذمہـ‪۶‬یفنح‪۶‬دیس‪۶‬قا‪۶‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬‬
‫ویفس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪''۶‬اتکؿ‪۶‬ارخلاج''‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ایمارجلیمسلم یسب یرسول یالل یاوکذ یبہیاوعابہیاوی وج ‪۶‬صخش ‪۶‬املسمٍ‪۶‬وہرک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اﷲ یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک‬
‫دانشص‪۶‬دُ‪۶‬قا‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ٹوھؿ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬رکُ‪۶‬قا‪۶‬وضحّ‪۶‬‬ ‫تنِصہیفِدکقریباللی ٰ‬
‫تعایلیویبانتیمنہیزوجتہ‪2‬۔ ی‬
‫وکیسک ‪۶‬رطج ‪۶‬اک ‪۶‬بیع ‪۶‬اگلےئ ‪۶‬قا ‪۶‬یسک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےس ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪٘۶‬اٍ‪۶‬‬
‫اٹھگےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬لغًوا‪۶‬اکّٓ‪۶‬اؽّ‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬عوکْ‪۶‬وہایگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وجّؽ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اکنج‪۶‬ےس‪۶‬لکن‪۶‬یئگ۔‬
‫دوھکی‪۶‬یسیک‪۶‬اصَ‪۶‬رصتحی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬صیقنت‪٘۶‬اٍ‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬املسمٍ‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہاج‪۶‬قا‪۶‬ےہ‪،‬اب ی‪۶‬‬
‫وجّؽ اکنج‪۶‬ےس‪۶‬لکن‪۶‬اجیت‪۶‬ےہ۔ایک‪۶‬املسمٍ‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪۶‬قا‪۶‬الہ‪۶‬ہملک‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪۶‬رگم‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬‬
‫٘اٍ‪۶‬ںیم اتسگیخ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ت ‪۶‬ہلبق‪۶‬وبقل‪۶‬ت ‪۶‬ہملک‪۶‬وبقمل‪،‬والعیاذباللیربیالعالمنی۔‬
‫قالوًا‪:‬ا‪۶‬ک ‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اطقالج‪۶‬اہمئ‪۶‬ںیم‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬رضؽّقاؿ‪۶‬دنی‪۶‬رپ‪۶‬اامی‪ّ۶ٍ۶‬کھوا‪۶‬وہ‪،‬‬

‫یمنحیالروضیاالزہریشر حیالقِہیاال کربیالِرآنیکالمیاللیغییمخلوقیدارالبشائریاالسالمیہیبیوتیص‪۵۱‬‬

‫‪1‬‬

‫یکتابیالخراجیلالمامیایبییوسفیفصلیفیالحکمیفیالمرتدیعنیاالسالمیدارالمعرفۃیبیوتیص‪۵۴۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 334 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬عوکْ‪۶‬وہوتعلًًا‪۶‬لغًوًا‪۶‬اامجهًا‪۶‬اکّٓ‪۶‬رمدت‪۶‬ےہ‪۶‬ااسی‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬اےس‪۶‬اک‪۶ّٓ۶‬ت ‪۶‬ےہک‪۶‬وخداکّٓ‪۶‬ےہ۔‪۶‬افشء‪۶‬رشفی‪۶‬ؽكْاّہی‪۶‬‬
‫ؽدّّؽرغّؽاتف‪۶‬ؽٰی‪۶‬ریخہی‪۶‬ؽریغ‪۶‬اہںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمی امتص ‪۶‬املسمونٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اامجم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫اجمعیالمسلمونیانیشاتمہیص‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬قاك‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬رک‪۶ُ۶‬ؽہ‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫کافریومنیشكیفیعذاب ٖہیوکقر ٖہیکقر‪1‬۔ ی‬
‫ےک‪۶‬ذعمؿ‪۶‬قا‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬كش‪۶‬رکُ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ۔‬
‫ن‬
‫عمجم‪۶‬ا‪۶‬ال ھٓؽدّاتخمّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫واللقظیلہیالکافریبسبینیبیمنیاالنؽیاءیالتِبلیتوبتہی وجیسک‪۶‬یبن‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬وہااٖ‪۶‬یک‪۶‬وتہب‪۶‬‬
‫یسک‪۶‬رطج‪۶‬وبقل‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬اےکس‪۶‬ذعاؿ‪۶‬قا‪ ۶‬رف‪۶‬ںیم‪۶‬كش‪۶‬رکُ‪۶‬‬ ‫مطل رِایویمنیشكیفیعذاب ٖہیویکقر ٖہیکقر‪2‬۔ ی‬
‫وخد‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ۔‬
‫الحمدیللی!‪۶‬ہی‪۶‬سیفن‪۶‬ہلئسم‪۶‬اکؽ‪۶‬ہ‪۶‬رگاٍ‪۶‬راہزج ہی‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬دبوگویٍ‪۶‬ےک‪ ۶‬رفرپ‪۶‬اامجم‪۶‬امتص‪۶‬اعـ‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬‬
‫اںیہن‪۶‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬اجےن‪۶‬وخد‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ۔رشج‪۶‬ہقف‪۶‬اربک‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫ف یالمواقفیالییکقریاھلیالِبلۃیاالیفیمایفیہیا نکاریمای ینعی‪۶‬ومافق‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬وک‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ت ‪۶‬اہکاجؽ ‪۶ُ۶‬اگ ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫علم یمجؼئہ یبالضرورة یاوالمجمع یعلیہ یکاستحاللی ذـ ‪۶‬رضؽّقاؿ ‪۶‬دنی ‪۶‬قا ‪۶‬اامجیع ‪۶‬قاوتٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬یسک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اک ‪۶‬ااکنّ‪۶‬‬
‫المحرمات یاھ یوال ییخ ٰیف یان یالمراد یبِول یعلمائناالی رکںی ‪۶‬ےسیج ‪۶‬رحاص ‪۶‬وک ‪۶‬خالل ‪۶‬اجانن ‪۶‬اؽّ ‪۶‬یفخم‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬امہُّ ‪۶‬املعء ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫ّٓام‪۶‬ےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬گواہ‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬یک‪۶‬ریفکت‪ّ۶‬ؽا‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫یجوزتکقییاھیلیالِبلۃیبذنبیلؼسیمجردیالتوجہ ٰ‬
‫یایلی‬
‫اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬رنا ہلبق ‪۶‬وکعوہ ‪۶‬رکقا ‪۶‬رماد ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک ‪۶‬اغیل ‪ّ۶‬ایضف ‪۶‬وجےتکب‪۶‬‬
‫الِبلۃ یفان یالغالة یمن یالروافض یالذین ییدعون یانی‬
‫ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ربجلی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬وکؽیح‪۶‬ںیم ‪۶‬دوھاک ‪۶‬وہا۔اﷲاعتیٰل ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫جربیلیعلیہیالصلٰوةیوالسالمیغلطیفی ی‬
‫اںیہن‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اﷲ ؽہہج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اجیھب‪۶‬اھت‪۶‬‬

‫‪ 1‬یالشقاء یبتعریف یحِوق یالمصط ٰیف یالِسم یالرا بع یالباب یاالول یالمطبعۃ یالشرکۃ یالصحافیۃ ی‪،۲۳۴/ ۲‬القتاوی یالخییۃ یباب یالمرتدینی‬

‫دارالمعرفۃیبیوتی‪۵۳۰ /۵‬‬
‫یالدرالمختارکتابیالجہادیبابیالمرتدیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ ‪،۰۱۲/ ۵‬مجمعیاالن رکتابیفصلیفیاحکامیالجزیۃیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪۲۳۳/‬‬
‫‪Page 335 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یایلیعیلیریضیاللی ٰ‬
‫تعایلیعنہی اؽّ ‪۶‬ضعب‪۶‬وت‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬وک‪۶‬خدا ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬ول ‪۶‬ارگآ ‪۶‬ہلبق‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫تعایلیارسلہ ٰ‬
‫الویحیفانیاللی ٰ‬
‫ایل یالِبلۃ یلؼسوای رطَ‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپںیھ‪،‬املسمٍ ‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف ‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬یہی‪۶‬‬ ‫و یبعض م یقالوا یانہ یالٰہ یوان یصلوا ی ٰ‬
‫بمؤمننییو ٰھذاھوالمرادیبِولہٖ یمن یصیل یصلٰوتنایواستِبلی رماد‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬وج امہّی‪۶‬یس‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپےھ‪۶‬اؽّ‪۶‬امہُّ‪۶‬‬
‫یفذلكیمسلمی‪1‬یاھیمختصرا۔ ی ہلبق‪۶‬وک‪۶‬عوہ‪۶‬رکُ‪۶‬اؽّ‪۶‬امہّا‪۶‬دہحیب‪۶‬اھکےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےہ۔‬ ‫قبلؾنایواکلیذبیحؾنا ٰ‬
‫ر‬
‫ینعی‪۶‬ذـ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬رضؽّقاؿ‪۶‬دنی‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪ّ۶‬کھوا‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وکیئ‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬انمیف‪۶‬اامیٍ‪۶‬ت ‪۶‬رکُ۔ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اعلم یانیالمرادیباھلیالِبلۃیالذینیاتقِوایع ٰیل یماھوی ینعی‪۶‬اجٍ‪۶‬ولہک‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬ےس‪۶‬رماد‪۶‬ؽہ‪۶‬ول ‪۶‬ںیہ‪۶‬وجامتص‪۶‬رضؽّقاؿ‪۶‬‬
‫من یضروریات یالدین یکحدوث یالعالم یوحشر یا یالی دنی ‪۶‬ںیم ‪۶‬وماقف ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ےسیج ‪۶‬اعمل ‪۶‬اک ‪۶‬احدؿ ‪۶‬وہقا‪،‬ااسجص ‪۶‬اکرشح‪۶‬‬
‫جسادیوعلمیاللیتعایلیبالکلیاتیوالجزئیاتیومایاشبہی وہقا‪،‬اﷲاعتیٰل‪۶‬اکملع‪۶‬امتص‪۶‬ایلکؿ‪۶‬ؽ‪۶‬زجایئؿ‪۶‬وک‪۶‬طیحم‪۶‬وہقا‪۶‬اؽّ‪۶‬وجمہم‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ع ےلئسم‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬امدننںیہ‪،‬وتوجامتص‪۶‬رمعؿاوتعٍ اؽّابعدوتٍ ںیم‬
‫ٰذلكیمنیالمسائلیالم ماتیفمنیواظبیطولیعمر ٖہی ٰیلی‬
‫ھ‬‫ک‬
‫ّےہ ‪۶‬اےکس ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ہی ‪۶‬ااقتعد ‪ ّ۶‬وا ‪۶‬وہہک ‪۶‬اعمل ‪۶‬دقمی ‪۶‬ےہ ‪۶‬قا ‪۶‬رشح ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫الطاعاتیوالعباداتیمعیاعتِادیقدمیالعالمیاونیفیالحشری‬
‫وہاگ‪۶‬قا‪۶‬اﷲاعتیٰل‪۶‬زجایئؿ‪۶‬وکںیہن‪۶‬اجاتن‪۶‬ؽہ‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ّ‬ ‫ك‬ ‫اونیفیعلم ٖہ ٰ‬
‫یسبحنہ یبالجزئیاتیالیکونیمن یاھلیالِبلۃی‬
‫ق‬ ‫ً٘‬
‫الہ ‪ ۶‬ـ ‪۶‬ےک ‪ْ ۶‬د ك ‪۶‬الہ ‪۶‬ہلبق‪۶‬ےس‪۶‬یسک ‪۶‬وک ‪۶‬اک ٓ ‪۶‬ت ‪۶‬ےنہک ‪۶‬ےس ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫وانیالمرادیبعدمیتکقییاحدمنیاھلیالِبلۃیعندیاھلی‬
‫رماد‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اےس‪۶‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬ںیہک ےگ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪ ۶‬رف‪۶‬یک‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫السنۃیانہیالیکقریمالمییوجدیشیئیمنیاماراتیالکقری‬
‫هالعـ ‪۶‬ؽ ‪۶‬لساین ‪۶‬ت ‪۶‬قایئ ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ومذـ‪ ۶‬رف ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اصدّ‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔‬ ‫وعالمات ٖہیولمییصدیرعنہیشیئیمنیموجبات ٖیہ‪2‬۔ ی‬
‫اامص‪۶‬الج‪۶‬دیس‪۶‬ی‪۶‬دبع‪۶‬ازعلكْ‪۶‬نب‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬یراّی‪۶‬یفنح‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اﷲاعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬قیقحت‪۶‬رشج‬

‫یمنحیالروضیاالزہریشر حیالقِہیاال کربیمطلبیفیایرادیااللقاظیالمکقرةیا لخیدارالبشائریاسالمیہیبیوتیص‪۰۰۲‬۔‪۰۰۳‬‬

‫‪1‬‬

‫یمنحیالروضیاالزہریشر حیالقِہیاال کربیعدمیجوا زیتکقییاہلیالِبلۃیدارالبشائریاسالمیہیریبؽؿ‪۶‬ص‪۰۲۵‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 336 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوصل‪۶‬اسحیم‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انیغالفیہ(اییفیھواہ)ح ٰیتیوجبیا کقارہیب ٖہیالییعؾربی ینعی ‪۶‬دبذمہـ ‪۶‬ارگ ‪۶‬اینپ ‪۶‬دبذمیبہ‪۶‬ںیم‪۶‬اغیل ‪۶‬وہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬‬
‫یایضالعدم یدخول ٖہ یف یمس ٰم یاالمۃی اےس ‪۶‬اکّٓ ‪ ۶‬انہ ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬وہوت ‪۶‬اامجم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬اخمتفل‪،‬وماتقف‪۶‬‬
‫خالفہ یووفاقہ ر‬
‫المش ودل ا یبالعصمۃ یوان یصیل یایل یالِبلۃ یواعتِدی اک‪۶‬ھچک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگہک‪۶‬ذقا‪۶‬ےس‪۶‬وصعمص‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬اہشدؿ‪۶‬وت‪۶‬اعـ‪۶‬‬
‫ٰ ٰ‬
‫ےک‪۶‬ےئل‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬اعـ‪۶‬یہ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬ہلبق‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫یمسلماالنیاالمۃیلؼستیعبارةریمینیالمصلنی ٰ‬
‫یایلی‬ ‫ر‬ ‫نقسہ‬
‫امنّ ‪۶‬ڑپاتھ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ااقتعد ‪۶‬رکقا ‪۶‬وہاٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫الِبلۃیبل یعنیالمؤمننییوھویکافریوان یکانیالییدریی‬
‫اعـ ‪۶‬ہلبق‪۶‬کيلَٓ‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپ ھيِ‪۶‬ؽاولٍ اکقاص‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬‬ ‫‪1‬‬
‫ی‬ ‫۔‬ ‫انہیکافر‬
‫اکقاص‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬صخش‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬وک‪۶‬اکّٓت ‪۶‬اجےن۔‬
‫ل‬
‫ّدا مشواّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫الخالفیفیکقریالمخالفیف یضروریاتیاالسالمیوانی ینعی ‪۶‬رضؽّقاؿ ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ےس ‪۶‬یسک ‪۶‬زیچ ‪۶‬ںیم ‪۶‬خالَ ‪۶‬رکےن ‪۶‬ؽاال‪۶‬‬
‫کانیمن یاھلیالِبلۃیالمواظبیطولیعمر ٖہ یع ٰیل یالطاعاتی قاالامجم‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬ےس‪۶‬وہ اؽّ‪۶‬رمع‪۶‬وپر‪۶‬ؿااعؿ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫رسب‪۶‬رکُ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬رشج‪۶‬رحتری‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬نب‪۶‬الہماص‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫کمافیشر حیالتحریر‪2‬۔ ی‬
‫بتک‪۶‬اقعدئ‪۶‬ؽہقف‪۶‬ؽاوصل‪۶‬اٍ‪۶‬رصتاحیؿ‪۶‬ےس‪۶‬امالامل‪۶‬ںیہ۔‬
‫ّالًًا‪۶:‬وخد‪۶‬ہلئسم‪۶‬دبیہی‪۶‬ےہ‪۶‬ایک‪۶‬وج‪۶‬صخش‪۶‬قاچن‪۶‬ؽظف‪۶‬ہلبق‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپ‪۶‬اتھ‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬اقك‪۶‬ؽظف‪۶‬اہمدوی‪۶‬وک‪۶‬دجسہ‪۶‬رکاتیل‪۶‬وہ‪،‬یسک‪۶‬اعلق‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫كْدقك‪۶‬املسمٍ‪۶‬وہاتکس‪۶‬ےہ‪۶‬احالہکن‪۶‬اﷲ وکٹوھقا‪ ۶‬انہ‪۶‬قا‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اتسگیخ‪۶‬رکقا‪،‬اہمدوی‪۶‬ےک‪۶‬دجسُ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہک‬
‫ض(اؽّہی‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬ضعب‪ ۶‬رف‪۶‬ضعب‪۶‬ےس‪۶‬یم ث‪۶‬‬ ‫دبرتےہ‪۶‬ارگآ ‪ ۶‬رفوہےن‪۶‬ںیم كْاكْےہیو ٰذلكیانیالکقریبعضہیاخبثیمنیبع ٍ ی‬
‫رت ‪۶‬ےہ)ؽہج ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬كف ‪۶‬وک ‪۶‬دجسہ ‪۶‬هالعـ‪۶‬ذکتا ‪۶‬خدا‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬هالعـ ‪۶‬ذکتا ‪۶‬ںیم ‪۶‬ذکتا ‪۶‬ےک ‪۶‬كْاكْ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہ ‪۶‬یتکس ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دجسہ ‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫اامتحل‪۶‬یھب‪۶‬لکن‪۶‬اتکس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ضحم‪۶‬تیحت ؽ‪۶‬رجما‪۶‬وصقمد‪۶‬وہ‪۶‬ت ‪۶‬ابعدؿ۔‬

‫یالتحِیقیشر حیالسایمیبابیاالجماعیونلکسؾّ‪۶‬ؤنھکل‪۶‬ص‪۲۳۴‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یردالمحتارکتابیالصلٰوةیبابیاالمامۃیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۳۳/ ۵‬‬
‫‪Page 337 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّضحم(ہع)تیحت یف‪ٖ۶‬ہسفن‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہن ؽ‪۶‬ذہلا‪۶‬ارگ‪۶‬عولًا‪۶‬یسک‪۶‬اعمل‪۶‬قا‪۶‬اعَّ‪۶‬وکنشوۃً‪۶‬دجس‪۶‬ہ‪۶‬رکُ‪،‬اگہنگّ‪۶‬وہاگ‪،‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪۶‬اعوال‪۶‬كف‪۶‬ںیم‪۶‬‬

‫رشم‪۶‬ےن‪۶‬عقل ًغا ‪۶‬مکح‪ ۶‬رف‪۶‬كْانبےئ‪۶‬اعشّ ‪۶‬اخص‪ ۶‬رف‪ّ۶‬اھکےہ‪۶‬نزالَ‪۶‬دبوگیئ‪۶‬وضحّرپونّدیساعمل‪،‬ہک‪۶‬یف‪ٖ۶‬ہسفن‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫اامتحل‪۶‬ا٘الص‪۶‬ںیہن۔‬
‫‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬ںیم‪۶‬اہیٍ‪۶‬اٖ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رپ‪۶‬انبء‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬کھواہک‪٘۶‬اخد‪۶‬منص‪۶‬یک‪۶‬وتہب‪۶‬قاامجم‪۶‬اعـ‪۶‬وبقمل‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬اتسگیخ ‪۶‬رکےن ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬یک ‪۶‬وتہب ‪۶‬ۂاّاہاہمئ ‪۶‬دنی ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬اصلًا ‪۶‬وبقل ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ایس ‪۶‬وک ‪۶‬امہُّ ‪۶‬املعء ‪۶‬ہیفنح ‪۶‬ےس ‪۶‬اام ‪۶‬ص ‪۶‬كْاّی ‪۶‬ؽ ‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫نى‬
‫ققحم‪۶‬یلع‪۶‬االؿالص‪۶‬انب‪۶‬الہما‪۶‬ص‪۶‬ؽ‪۶‬هالہم‪۶‬ومیٰل‪۶‬رسخؽ‪۶‬اصذـ‪۶‬دّّؽ‪۶‬رغّ‪۶‬ؽ‪۶‬هالہم‪ّ۶‬نی ‪۶‬نب‪ ۶‬ش ض‪۶‬اصذـ‪۶‬رحب ‪۶‬ارلاقئ‪۶‬ؽ‪۶‬اابش‪۶‬ہ‪۶‬ؽ‪۶‬ااظنلكْ‪۶‬ؽ‪۶‬هالہم‪۶‬‬
‫نى‬
‫رمعنب‪ ۶‬ش ض‪۶‬اصذـ‪۶‬رہن‪۶‬اافلقئ‪۶‬ؽ‪۶‬هالہم‪۶‬اوب‪۶‬دبع‪۶‬اﷲ دمحم‪۶‬نب‪۶‬دبعاﷲ سغی‪۶‬اصذـ‪۶‬ونتری‪۶‬االاصبّ‪۶‬ؽ‪۶‬هال‪۶‬ہم‪۶‬ریخ‪۶‬ادلنی‪ّ۶‬یلم‪۶‬اصذـ‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬‬
‫ذ‬ ‫ن‬
‫ریخہی‪۶‬ؽ‪۶‬هال‪۶‬ہم‪۶‬یخیش‪ّ۶‬ادہ‪۶‬اصذـ‪۶‬عمجم‪۶‬اال ھٓؽهالہم‪۶‬دمعض‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬یلع‪ ۶‬عکٔی‪۶‬اصذـ‪۶‬‬
‫عــــــہ‪:‬رشج‪۶‬ومافق‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫سجودہیل اییدلیبظاھرہیانہیلؼسیبمصدقیونحنینحکمی اٖ‪۶‬اک‪۶‬وسّج‪۶‬وک‪۶‬دجسہ‪۶‬رکقا‪۶‬اظبۂ‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬رپ‪۶‬داللف‪۶‬رکقا ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫بالظاھر یفلذا یحکمنا یبعدمیایمانہیالالن یعدمیالسجودی رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬الیئ‪۶‬وہیئ‪۶‬رشتعی‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫لغی یالل یدخل یف یحِیِۃ یاالیمان یحیت یلو یعلم یانہ یلمی رکقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّمہ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬رپ ‪۶‬مکح ‪۶‬اگلےت ‪۶‬ںیہ۔یہی ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬دعص‪۶‬اامیٍ‪۶‬اک ‪۶‬مکح‪۶‬اگلقاےہ۔ہی ‪۶‬مکح‪۶‬اٖ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬اگلقا‪۶‬ہک‪۶‬ریغ‪۶‬‬
‫یسجدیلہایع ٰیل یسؽیلیالتعظیمیواعتِادیاالل ٰ یۃیبلیسجدی‬
‫اهلل ‪۶‬وک ‪۶‬دجسہ ‪۶‬ت ‪۶‬رکقا ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬یک ‪۶‬تقیقح ‪۶‬ںیم ‪۶‬دالخ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اہیٍ قك ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫لہایوقلبہیمطمئنیبالتصدیقیلمییحکمیبکقرہیفیمابؼنہی‬
‫ارگ‪۶‬ولعمص ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن ‪۶‬وسّج ‪۶‬وک ‪۶‬دجسہ‪۶‬وطبّ ‪۶‬میظعت‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫وبنییاللیوانیاجرییعلیہیحکمیالکقریفیالظاھیر‪۲۱1‬منہ۔ ی‬
‫وبعمد ‪۶‬ھجمس ‪۶‬رک ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬دجسہ ‪۶‬ایک ‪۶‬دّ ٓا لاح ہکی‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دل‪۶‬‬
‫دصتقی‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬نئمطم‪۶‬اھت‪۶‬وت‪۶‬دنعاهلل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ ۶‬رف‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫اگلقا‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ارگآ ‪۶‬اظبۂ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪ ۶‬رف‪۶‬اکمکح‪۶‬اجّی‪۶‬ایک‪۶‬اجاگیئ۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یشرحیالمواقفیالمرصدیالثالثیالمِصدیاالولیمنشوراتیالشریفیالریضیمق‪۶‬اریاٍ ‪۰۲۵/ ۴‬‬
‫‪Page 338 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ك‬ ‫د‬
‫دّ ‪۶‬اتخمّ ‪۶‬ؽریغمھ ‪۶‬امعدئ ‪۶‬ابکّ ‪۶‬مہیلع ‪ ّ۶‬مۃ ‪۶‬اﷲ ازعل ْ ‪۶‬اسغلّ ‪۶‬ےن ‪۶‬اایتخّ ‪ٓ ۶‬امقا‪:‬بیدیانیتحِیقیالمسئلۃیفی ٰ‬
‫القتاوییالرضویہ(هالؽہ‪۶‬‬ ‫ّ‬
‫اّںی‪۶‬ہلئسم‪۶‬یک‪۶‬قیقحت‪۶‬اتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔ؿ)اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬دعص‪۶‬وبقل‪۶‬وت‪۶‬ہب‪۶‬رصَ‪۶‬احمک‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬اعمطلہ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫دعب ‪۶‬وتہب ‪۶‬یھب ‪۶‬زساےئ ‪۶‬ومؿ ‪۶‬دُ ‪۶‬ؽّت ‪۶‬ارگ ‪۶‬وتہب ‪۶‬دصص ‪۶‬دل ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬دنعاﷲ وبقمل ‪۶‬ےہ‪،‬ںیہک ‪۶‬ہی ‪۶‬دبوگ‪،‬اٖ ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬وک ‪۶‬داتسؽكْ ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫انبںیل‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬وتہب‪۶‬وبقل‪۶‬ںیہن‪۶‬رھپ‪۶‬ویکٍ‪۶‬قاكف‪۶‬وہٍ‪،‬ںیہن‪۶‬ںیہن‪۶‬وتہب‪۶‬ےس‪ ۶‬رف‪۶‬عـ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬املسمٍ‪۶‬وہاجؽےگ‪،‬منہج‪۶‬ادبی‪۶‬ےس‪۶‬اجنؿ‪۶‬‬
‫تعایلیاعلم۔‬ ‫لم‬
‫قاؽےگ‪،‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬رپ‪۶‬اامجم‪۶‬ےہ۔کمافیردیالمحتاریوغیہ (اسیج‪۶‬ہک‪ّ۶‬دا شواّ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔ؿ)واللی ٰ‬
‫اٖ‪ّٓ۶‬ہق‪۶‬ےب‪۶‬دنی‪۶‬اک‪۶‬رکم‪۶‬وسص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہقف‪۶‬ںیم‪۶‬اھکل ےہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬اننونُ‪۶‬قاںیت‪ ۶‬رف‪۶‬یک‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اکّٓت ‪۶‬‬
‫ انہ‪۶‬اچےیہ۔‬
‫اؽلًا‪:‬ہی‪۶‬رکم‪۶‬یم ث‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رکمؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬دبرت‪۶‬ؽ‪۶‬فیعض‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬وجصخش‪۶‬دٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬قاّ‪۶‬اداٍ‪۶‬دُ‪۶‬قا‪۶‬دؽّتعک‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپھ‪۶‬ےل‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬اننونُ‪۶۵۵‬قاّ‪۶‬كف‪۶‬وپےج‪،‬ھکنس‪۶‬وھپےکن‪،‬یٹنھگ‪۶‬اجبےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اننونُ‪۶‬قاںیت‪ ۶‬رفیک‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬اقك‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ےہ۔یہی‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬احالہکن‪۶‬ومنم‪۶‬وت‪۶‬ومنم‪۶‬وکیئ‪۶‬اعلق‪۶‬اےس‪۶‬املسمٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہہک‪۶‬اتکس۔‬
‫قاك ًوا‪:‬اٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽ‪۶‬ےس‪۶‬وسا‪۶‬دۂےی‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬رسُ‪۶‬ےس‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬ؽوجد‪۶‬یہ‪۶‬اک‪۶‬عوکْ‪۶‬وہ‪،‬امتص‪۶‬اکّٓ‪،‬رشمك‪۶‬وجمٖ‪،‬ونہد‪۶‬ؽ‪۶‬اصنّی‪۶‬وہید‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬‬
‫داین‪۶‬وپر‪۶‬ےک‪۶‬افکّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬املسمٍ‪۶‬رہھٹ‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اؽّ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬ےک‪۶‬عوکْ‪۶‬یہس‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬ؽوجد‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬وت‪۶‬اقلئ‪۶‬ںیہ۔اقك‪۶‬یہی‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬‬
‫‪۶‬وصخصا‪۶‬افکّ‪ِ۶‬الہفس‪۶‬ؽ‪ٓ ۶‬ا ّ‪۶‬ہی‪۶‬ؽ‪۶‬ریغمہ‪۶‬ہک‪۶‬كْمع‪۶‬وخد‪۶‬وتدیح‪۶‬‬ ‫ك‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪ْ ۶‬ھ‪۶‬رکا٘الص‪۶‬یک‪۶‬قاؿ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬امتص‪۶‬ا٘الیم‪۶‬قاوتٍ‪۶‬یک‪۶‬اک ‪۶‬االوصل‪۶‬ےہ ً‬
‫ےک‪۶‬یھب‪۶‬اقلئ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وہید‪۶‬ؽ‪۶‬اصنّٰی‪۶‬وت‪۶‬كُْ‪۶‬اھبّی‪۶‬املسمٍ‪۶‬رہھٹںی‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪۶‬وتدیح‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اﷲ اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬تہب‪۶‬ےس‪۶‬کالومٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ۂاّؽٍ‪۶‬ںویبٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ؽ‪۶‬رشحؽاسحؿ‪۶‬ؽ‪۶‬وثاؿ‪۶‬ؽ‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ؽ‪۶‬ذيـ‪۶‬ؽقاّ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬رثکبؿ‪۶‬ا٘الیم‪۶‬قاوتٍ ےک‪۶‬اقلئ‪۶‬ںیہ۔‬
‫قالوًا‪ :‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬د‪۶‬ںیم‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬ہک‪۶‬اؽرپ‪۶‬زگّںی‪۶‬اکیف‪۶‬ؽایف‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬قاؽفص‪۶‬ہملک‪۶‬وگیئ‪۶‬ؽامنّ‪۶‬وخاین‪۶‬رصَ‪۶‬اقك‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫قاؿ‪۶‬رپ‪۶‬مکح‪۶‬ریفکت‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬ںیہک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬‬
‫ؽہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬وہرک‪۶‬اٖ‪۶‬ےملک‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہےئگ۔‬ ‫‪"‬ی‪1‬۔ ی‬ ‫"‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۰ /۵‬‬
‫‪Page 339 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیہک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫راہےن‪۶‬ت ‪۶‬انبؽ‪۶‬مت‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہےکچ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب۔‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫احالہکن‪۶‬اٖ‪۶‬رکم‪۶‬یم ث‪۶‬یک‪۶‬انب‪۶‬ء‪۶‬رپ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪ ۵۵۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪ ۶‬رف‪۶‬یک‪۶‬قاںیت‪۶‬عمج‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬اجںیت‪،‬رصَ‪۶‬اقك‪۶‬ہملک‪۶‬رپ‪۶‬مکح‪ ۶‬رف ‪۶‬حیحص‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔اہٍ‪۶‬‬
‫٘اقد‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬وجاؿ‪۶‬دںی‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬یطلغ‪۶‬قا‪۶‬دلج‪۶‬قاّی‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬داكْہ‪۶‬ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬گنت‪۶‬رکدقا‪،‬ہملک‪۶‬وگویٍ‪،‬الہ‪۶‬ہلبق‪۶‬وکدےکھ‪۶‬دُ‪۶‬‬
‫دُ ‪۶‬رک‪،‬رصَ ‪۶‬اقك ‪۶‬اقك ‪۶‬ظفل ‪۶‬رپ‪،‬ا٘الص ‪۶‬ےس ‪۶‬اکنال ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رھپ ‪ّ۶‬كْدیتس ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬اللٍودّؽا ‪۶‬ذعّ ‪۶‬یھب ‪۶‬ت ‪۶‬رکےن ‪۶‬دقا ‪۶‬ت ‪۶‬ذعّ ‪ً٘۶‬يِ ‪۶‬اک ‪۶‬دصق ‪۶‬ایک۔‬
‫‪2"‬۔‬ ‫اوسفٖ‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬ےن‪۶‬ریپ‪۶‬رچین‪۶‬قادنؽہی‪۶‬رچکل‪۶‬قا‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬مہ‪۶‬ایخل‪۶‬یسک‪۶‬ؽعیس‪۶‬اال‪٘۶‬الص‪۶ّ۶‬افیّ‪۶‬رم‪۶‬ےس‪۶‬وشمّ‪۶‬ہ‪۶‬ت ‪۶‬ایل‪"۶‬‬
‫(اُّ‪۶‬ؿاوملٍ‪۶‬رپ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬تنعل۔ؿ)‬
‫ّالًًا‪ :‬اٖ‪۶‬رکم‪۶‬اکوج‪۶‬اؿ‪:‬اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫وتایک‪۶‬اﷲےک‪۶‬کالص‪۶‬اک‪۶‬ھچک‪۶‬ہصح‪۶‬امےتن‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ھچک‪۶‬ےصح‪۶‬ےس‪۶‬عوکْ‪۶‬وہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫وتوجوکیئ‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ااسی‪۶‬رکُ‪۶‬ااکس‪۶‬دبہل‪۶‬ںیہن‪۶‬رگم‪۶‬داین‪۶‬یک‪ّ۶‬دنیگ‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫ںیم‪ّ۶‬وسایئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬تخس‪۶‬ذعاؿ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫رطَ‪۶‬ےٹلپ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اﷲ اہمتُّ‪۶‬وکوکتٍ‪۶‬ےس‪۶‬اغلف‪۶‬‬
‫‪‬‬
‫ںیہن‪۶‬یہی‪۶‬ول ‪۶‬ںیہ‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬یٰبقع‪۶‬چیب‪۶‬رکداین‪۶‬رخقدی‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫‪3"‬۔‬
‫ےس‪۶‬یھبک‪۶‬ذعاؿ‪۶‬اکلہ‪۶‬وہ‪۶‬ت ‪۶‬اقکؾ‪۶‬دمد‪۶‬ےچنہپ۔‬
‫کالص‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ےئجیک‪۶‬ارگ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬قاںیت‪۶‬وہٍ‪۶‬وت‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ۂ ‪۶‬اقك‪۶‬قا ‪۶‬ؿ ‪۶‬اک‪۶‬امانن‪۶‬اقك‪۶‬ا٘الیم‪۶‬دیقعہ‪۶‬ےہ۔اؿ ‪۶‬ارگ‪۶‬وکیئ‪۶‬صخش‪۶‬‬
‫‪۵۵۵‬امےن‪۶‬اؽّ‪۶‬رصَ‪۶‬اقك‪۶‬ت ‪۶‬امےن‪۶‬وت‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪ّٓ۶‬امّاہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶۵۵۵۶‬ےک‪۶‬امےنن‪۶‬ےس‪۶‬املسمٍ‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬رصَ‪۶‬اٖ‪۶‬اقك‪۶‬ےک‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫امےنن‪۶‬ےس‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪،‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬وسایئ‪۶‬وہیگ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬تخس‪۶‬رت‪۶‬ذعاؿ‪۶‬وج‪۶‬ادبالآ‪۶‬قاد‪۶‬قك‪۶‬یھبک‪۶‬وموقَ‪۶‬وہقا‪۶‬ایک‪۶‬ینعم؟‪۶‬‬
‫اقك‪ٓ ۶‬ا ٍ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲/ ۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۴/ ۵۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۱/ ۲‬ؽ‪۴۲‬‬
‫‪Page 340 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وک‪۶‬اکلہ‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۵۵۵۶‬اک‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکُ‪۶‬اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬وک‪۶‬امٍ‪۶‬ےل‪۶‬وت‪۶‬املسمٍ‪۶‬رہھٹُ‪،‬ہی‪۶‬املسمونٍ‪۶‬اک‪۶‬دیقعہ‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬لسہادؿ‪۶‬‬

‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬وخد‪۶‬رصحی‪ ۶‬رفےہ۔‬
‫اخع ًسا‪۶:‬اک ‪۶‬قاؿ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اہقفےئ‪۶‬رکاص‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےن‪۶‬انتج‪۶‬ارتفاء‪۶‬ااھٹقا‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ۂزگںیہک‪۶‬ااسی‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امقا‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ہب‪۶‬‬
‫‪1"  ‬وہیدی‪۶‬قاؿ‪۶‬وک اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اکھٹونٍ‪۶‬ےس‪۶‬ریھپےت‪۶‬ںیہ۔رحتفی‪۶‬دبتلی‪۶‬رکےک‪۶‬ھچک‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫تلصخ‪۶‬وہید‪"۶‬‬
‫ھچک‪۶‬انبایل‪،‬اہقف‪۶‬ء‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬صخش‪۶‬ںیم‪۶‬اننونُ‪۶‬قاںیت‪ ۶‬رف‪۶‬یک‪۶‬اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬وہ‪۶‬ؽہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےہ۔اح٘اللٰہ‪َ ۶!۶‬قلکہ‪۶‬اعـ‪۶‬‬
‫اک‪۶‬اامجم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬اننونُ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬قاںیت‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬اؽّ ‪۶‬اقك‪ ۶‬رف‪۶‬یک‪۶‬وہ‪۶‬ؽہ‪۶‬لغًوًاعلًًااکّٓےہ۔‪۶ ۵۵‬رطقُ‪۶‬گالؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬وبدن‪۶‬‬
‫قًساؿ‪۶‬اک‪۶‬ڑپ‪۶‬اجےئ‪ٚ،‬ـ‪۶‬قًساؿ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگرگم‪۶‬ہی‪۶‬اجلہ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اننونُ‪۶‬رطقُ‪۶‬قًساؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬وبدن‪۶‬گالؿ‪۶‬اک‪۶‬دال‪۶‬دؽ‪ٚ،‬ـ‪۶‬بیط‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ؿاۂ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ۔اح٘ا‪۶‬ہک‪۶‬اہقف‪۶‬ء‪۶‬وتاہقفء‪۶‬وکیئ‪۶‬ادمی‪۶‬زیمت‪۶‬ؽاال‪۶‬یھب‪۶‬ایسی‪۶‬اہجلف‪۶‬ےکب۔ َقلکہ‪۶‬اہقفء‪۶‬رکاص‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک''‪۶‬سج‪۶‬املسمٍ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬ظفل‪۶‬ااسی‪۶‬اصدّ‪۶‬وہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬وس‪۶‬ولہپ‪۶‬لکن‪۶‬ںیکس‪،‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶۵۵۶‬ولہپ‪ ۶‬رف‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اجےت‪۶‬وہٍ اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتذـ‪۶‬‬
‫قك‪۶‬قاكف‪۶‬ت ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اخص‪۶‬وکیئ‪۶‬ولہپ رف‪۶‬اک‪۶‬رماد‪ّ۶‬اھک ےہ‪۶‬مہ‪۶‬اےس‪۶‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬اقك‪۶‬ولہپ‪۶‬ا٘الص‪۶‬یھب‪۶‬وت‪۶‬ےہ‪،‬ایک‪۶‬‬
‫ولعمص‪٘۶‬اقداٖ‪۶‬ےن‪۶‬یہی‪۶‬ولہپرماد‪ّ۶‬اھک‪۶‬وہ''‪۶‬اؽّ‪٘۶‬اھت‪۶‬یہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک''‪۶‬ارگ‪۶‬ؽاعق‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رماد‪۶‬وکیئ‪۶‬ولہپےئ‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪۶‬وتامہّی‪۶‬‬
‫قاؽلی‪۶‬ےس‪۶‬اےس‪۶‬افدئہ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔ؽہ‪۶‬دنعاﷲاکّٓیہ‪۶‬وہاگ۔''اٖ‪۶‬یک‪۶‬عوال‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬عولًا ‪ّ۶‬قد ‪۶‬ےہک''‪۶‬رمع‪۶‬ؽوک‪۶‬ملع‪۶‬یعطق‪۶‬ینیقی‪۶‬بیغ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ےہ''۔اٖ‪۶‬کالص‪۶‬ںیم‪۶‬اےنت‪۶‬ولہپںیہ‪:‬‬
‫(‪)۵‬رمع‪۶‬ؽ‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬ےس‪۶‬بیغ‪۶‬داٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہی‪۶‬رصحی‪ ۶‬رف‪۶‬ؽرشك‪۶‬ےہ۔‬
‫مت ‪ّٓ۶‬امؽ ‪۶‬بیغ ‪۶‬ںیہن اجےتن ‪۶‬وج ‪۶‬وکیئ ‪ٓ ۶‬ا امسونٍ ‪۶‬اؽّّنیم ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫رگم‪۶‬اهلل۔(ؿ)‬
‫(‪)۲‬رمع‪۶‬ؽ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وتبیغ‪۶‬داٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬رگم‪۶‬وج‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اتبےئ‪۶‬ےس‪۶‬اےس‪۶‬بیغ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬ینیقی‪۶‬وہاجقا‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪۶‬یھب‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ۔‬
‫ونجٍ‪۶‬یک‪۶‬تقیقح‪۶‬لھک‪۶‬یئگ‪،‬ارگ‪۶‬بیغ‪۶‬اجےتن‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬وخاّی‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ےک‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬وہےت۔(ؿ)‬ ‫‪3"‬۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۱/ ۲۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰/ ۰۰‬‬
‫‪Page 341 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(‪)۰‬رمع‪۶‬ؽ‪۶‬وجنیم‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪ّ)۰‬امل‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪٘)۱‬ادنمّك‪۶‬اجاتن‪،‬اہھت‪۶‬داتھکی‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۲‬وکُ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ؽاّ۔‬
‫(‪)۳‬رشحاؿ‪۶‬االّص‪۶‬ےک‪۶‬دبٍ‪۶‬رپ‪۶‬رگےن۔‬
‫(‪)۴‬یسک‪۶‬رپدنُ‪۶‬قا‪۶‬ؽیشح‪۶‬رچدنُ‪۶‬ےک‪۶‬داےنہ‪۶‬قا‪۶‬قا ںی‪۶‬لکن‪۶‬رکاجےن‪،‬‬
‫(‪ٓ )۵‬ا ھکن‪۶‬قا‪۶‬درگی‪۶‬اىعاء‪۶‬ےک‪۶‬ڑھپ‪۶‬ےنک‪۶‬ےس‪۶‬وگشٍ‪۶‬اتیل‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۵۳‬قاہسن‪۶‬اتکنیھپ‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۵۵‬افل‪۶‬داتھکی‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۵۲‬احرضاؿ‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ومعمل‪۶‬انب‪۶‬رک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اوحال‪۶‬وپاتھچ‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۵۰‬رمسم‪۶‬كْص‪۶‬اجاتن‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۵۰‬اجدؽ‪۶‬یک‪۶‬ازی‪،‬‬
‫(‪ّ)۵۱‬ؽوحٍ‪۶‬یک‪۶‬یتخت‪۶‬ےس‪۶‬احل‪۶‬دّقاتف‪۶‬رکقا‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۵۲‬ایقہف‪۶‬داٍ‪۶‬ےہ۔‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬۔‬ ‫(‪)۵۳‬ملع‪ّ۶‬اریہج‪۶‬ےس‪۶‬ؽافق‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬دّاظئ‪۶‬ےس‪۶‬اےس‪۶‬بیغ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬ینیقی‪۶‬یعطق‪۶‬اتلم‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬یھب‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہی‬
‫ّوسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫من ی ٰ‬
‫ایت یعرافرایاوکاھ رنافصدقہیبمایِولیفِدکقربمایانزلی وج‪۶‬صخش‪۶‬وجنیم‪۶‬اؽّ‪۶‬اکنہ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجےئ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬ایبٍ‪۶‬وک‪۶‬اچس‪۶‬اجےن‪۶‬‬
‫ع ٰیل یمحمد یصیل یالل یعلیہ یوسلم یرواہ‪ ،‬یاحمد‪1‬و یالحا کمی وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ااکنّ‪۶‬ایک‪۶‬وج‪۶‬دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬قاّل‪۶‬وہا۔‬
‫اامص‪۶‬دمح‪۶‬ؽاحمک‪۶‬ےن‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫بسندصحیحیعنیایبیھریرةیریضیایللی ٰ‬
‫تعایلیعنہی ی‬ ‫ٍ‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک۔‬

‫عــــــہ‪:‬ینعی‪۶‬ہکبج‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬بیغ‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬یعطق‪۶‬ینیقی‪۶‬اک‪۶‬اداع‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬سفن‪۶‬کالص‪۶‬ںیم‪۶‬ذموکّ‪۶‬ےہ‪۵۲۶‬عوہ۔‬

‫‪1‬یالمستدركیعیلیالصحیحنییکتابیاالیمانیالتشدیدیفیاتیانیالکاھینیمکتبیالمطبوعاتیاالسالمیہی‪،۴/ ۵‬مسندیاحمدیبنیحنبلیمسندیایبی‬

‫ہریرہیالمکتبیاالسالیمیبیوت‪۰۲۵/ ۲‬‬
‫‪Page 342 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫تعایل یعنہیفِدبرئی اامص ‪۶‬ادمحؽاوبداؽد ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوبۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫والیحمدوایبیداؤدیعنہیریضیاللی ٰ‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک‪:‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬دنی‪۶‬ا٘ال‪۶‬ص‪۶‬ےساگل‪۶‬وہایگ۔(ؿ)‬ ‫مماینزلیع ٰیلیمحمدیصیلیاللیعلیہیوسلمی‪1‬۔ ی‬
‫(‪)۵۴‬رمعؽ‪۶‬رپ ؽیح‪ّ٘۶‬الف‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬بیغ‪۶‬اکملع‪۶‬ینیقی‪۶‬قاقاےہ‪۶‬سج‪۶‬رطج‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬وک‪۶‬اتلم‪۶‬اھت‪،‬ہی‪۶‬ادش‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ۔‬
‫اہٍ(دمحم)اهلل ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ںویبٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےلھچپ‪،‬اؽّ‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اهلل‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک‪۶‬اجاتنےہ۔(ؿ)‬ ‫‪2"‬۔‬
‫(‪)۵۵‬ؽیح‪۶‬وت‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬رگم‪۶‬قدّہعی‪۶‬ااہلص‪۶‬عیمج‪۶‬ویغؿ‪۶‬ا‪۶ٖ۶‬رپ‪۶‬فشکنم‪۶‬وہےئگ‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬امتص‪۶‬ولعمامؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬وک‪۶‬طیحم‪۶‬وہایگ۔ہی‪۶‬ویٍ‪ ۶‬رف‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬رمعؽ‪۶‬وک‪۶‬ملع‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّدیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬رتحیج‪۶‬دُ‪۶‬دی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬یھب‪۶‬عیمج‪۶‬ولعمامؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬‬
‫وک‪۶‬طیحم‪۶‬ںیہن۔‬
‫مت‪ّٓ۶‬امؽ‪۶‬ایک‪۶‬كْاكْ‪۶‬ںیہ‪۶‬اجےنن‪۶‬ؽاےل‪۶‬اؽّااجنٍ۔(ؿ)‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫منیقالیفالنیاعلمیمنہیفِدیعابہیفحکمہیحکمیالسابی سج ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ہک ‪ِ۶‬الٍ ‪۶‬صخش ‪۶‬یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ملع‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬بیع‪۶‬اگلقا‪،‬ذہلا‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬‬ ‫نسیمیالریاض‪4‬۔ ی‬
‫٘امت‪۶‬اسیج‪۶‬ےہ۔میسن‪۶‬ارلقاص(ؿ)‬
‫(‪)۲۳‬عیمج‪۶‬اک‪۶‬ااحؿہ‪۶‬ت ‪۶‬یہس‪۶‬رگم‪۶‬وج‪۶‬هلؾص‪۶‬بیغ‪۶‬اےس‪۶‬ااہلص‪۶‬ےس‪۶‬ےلم‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم ؿاہ ًٔا‪۶‬قافوًایسک‪۶‬رطج‪۶‬یسک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اسن‪۶‬ؽ‪۶‬كلم‪۶‬یک‪۶‬ؽ٘اتط‪۶‬‬
‫ؽكيٍيـ‪۶‬ںیہن‪۶‬اﷲاعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬قالؽا‪ٚ‬قہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ااص‪۶‬لۃً‪۶‬اےس‪۶‬ویغؿ‪۶‬رپ‪۶‬علطم‪۶‬ایک‪،‬ہی‪۶‬یھب‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اؽّ‪۶‬اﷲیک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ہی‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اُ‪۶‬اعص‪۶‬ولوگ‪۶‬ںیہمت‪۶‬بیغ‪۶‬اک‬ ‫"‬

‫یسننیایبیداودیکتابیالکہانتیوالتطییبابیا یلنیھیعنیاتیانیالکہانی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۵۴۵ /۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۳/ ۰۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۰۵‬‬
‫ینسیمیالریاضیفیشر حیالشقاءیالبابیاالولیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۰۰۱/ ۰‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 343 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ملع ‪۶‬دقدُ ‪۶‬اہٍ ‪۶‬اﷲ نچ ‪۶‬اتیل ‪۶‬ےہ ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬وسولٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےسج‪۶‬‬
‫‪‬‬
‫‪1"‬۔‬
‫اچےہ۔(ؿ)‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫بیغ ‪۶‬اک ‪۶‬اجےنن ‪۶‬ؽاال ‪۶‬وت ‪۶‬اےنپ ‪۶‬بیغ ‪۶‬رپ ‪۶‬یسک ‪۶‬وک ‪۶‬طلسم ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رکقا‪۶‬‬ ‫"‪2‬۔‬
‫وساےئ‪۶‬اےنپ‪۶‬دنسپقدہ‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬ےک۔‬
‫(‪)۲۵‬رمعؽوک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬ےس‪ٙ۶‬مًًاقاهًوًا‪۶‬قا‪۶‬ااہلطًا‪۶‬ضعب‪۶‬ویغؿ‪۶‬اکملع‪۶‬یعطق‪۶‬اﷲ زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬دقا‪۶‬قا‪۶‬درات‪۶‬‬
‫ےہ‪،‬ہی‪۶‬اامتحل‪۶‬اخصل‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬نیققحم‪۶‬اہقفء‪۶‬اٖ‪۶‬اقلئ‪۶‬وک‪۶‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬ںیہک ےگ‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اسیک‪۶‬ولہپؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬سیب‪ ۶‬رف‪۶‬‬
‫د‬
‫ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬اقك‪۶‬ا٘الص‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶‬اایتحؽ‪۶‬ؽ‪۶‬نیسحت‪۶‬نظ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬کالص‪۶‬ایس‪۶‬ولہپ‪۶‬رپ‪ ۶‬مل‪۶‬رک‪۶‬ںی‪۶‬ےگ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬قاكف‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وکیئ‪۶‬ولہپےئ‪ ۶‬رف‪۶‬یہ‪۶‬رماد‪۶‬ایل‪،‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬وعلمٍ‪۶‬کالص‪،‬ذکتا ‪۶‬خدا‪۶‬قا‪۶‬صیقنت‪٘۶‬اٍ‪۶‬دیس‪۶‬اقًواء‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالًواء‪۶‬ںیم‪۶‬اصَ‪،‬‬
‫رصحی‪،‬قااققل‪۶‬قاؽلی‪۶‬ؽ‪۶‬وتہیج‪۶‬وہ‪،‬اؽّرھپ‪۶‬یھب‪۶‬مکح‪ ۶‬رف‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬اؿ‪۶‬وت‪۶‬اےس‪ ۶‬رف‪۶‬ت ‪ ۶‬انہ‪ ،‬رف‪۶‬وک‪۶‬ا٘الص‪۶‬امانن‪۶‬وہاگ‪،‬اؽّ‪۶‬وج‪ ۶‬رف‪۶‬وک‪۶‬ا٘الص‪۶‬امےن‪۶‬‬
‫ن‬
‫وخد‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ۔ایس‪۶‬افشء‪۶‬ؽ‪۶‬كْاّہی‪۶‬دّّ ؽرحب‪۶‬ؽرہن‪۶‬ؽ‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬ریخ‪۶‬ہی‪۶‬ؽعمجم‪۶‬اال ھٓ‪۶‬ؽدّ ‪۶‬اتخمّ‪۶‬ؽدّ‪۶‬اتخمّ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬بتک‪۶‬دمتعمہ‪۶‬ےس‪۶‬نس‪۶‬ےکچ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬‬
‫صخش‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬صیقنت‪٘۶‬اٍ‪۶‬رکُ‪،‬اکّٓےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ ۶‬رف‪۶‬ںیم‪۶‬كش‪۶‬رکُ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫وہید‪۶‬شنم‪۶‬ول ‪۶‬اہقفےئ‪۶‬رکاص‪۶‬رپ‪۶‬ارتفاےئ‪ٙ۶‬شيُ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬کالص‪۶‬ںیم‪۶‬دبتلی‪۶‬ؽ‪۶‬رحتفی‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‬
‫اؿ ‪۶‬اجقا ‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ؿامل‪۶‬ہک‪۶‬زک‪۶‬رکؽؿ ‪۶‬رپ‪۶‬اٹلپ‪۶‬اھک ںی‪۶‬ےگ۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‪‬‬
‫(ؿ)‬
‫رشج‪۶‬ہقف‪۶‬اربک‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫قد یذکرو یا یان یالمسالۃ یالمتعلِۃ یبالکقر یاذاکان یل ای قیقحت‪۶‬اشمخئ‪۶‬ےن‪۶‬ہلئسم‪۶‬ریفکت‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬‬
‫یاحتماالیللکقرویاحتمالیواحدیفینقی ٖہی اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اننونُ ‪۶‬اامتحل ‪ ۶‬رف ‪۶‬ےک ‪۶‬وہٍ ‪۶‬اؽّاقك ‪۶‬اامتحل ‪۶‬یفن ‪ ۶‬رف ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ر‬ ‫تسعیویتسعوین‬
‫وہوت‪۶‬اؽیٰل‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬یتفم‪۶‬اؽّاقیض‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬یفن‪ ۶‬رف‪۶‬ےک‪۶‬اامتحل‬ ‫فاالویلیللمقیتیوالِایضی ی‬
‫ٰ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۵/ ۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲ ۲۱/ ۳۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲۳/ ۲۲‬‬
‫‪Page 344 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رپ‪۶‬ومحمل‪۶‬رکُ۔(ؿ)‬ ‫انییعملیباالحتمالیالنافی‪1‬۔ ی‬
‫اتفؽٰی‪۶‬خالہص‪۶‬ؽاجعم‪۶‬الٕػؾنیل‪۶‬ؽ‪۶‬طیحم‪۶‬ؽ‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬اعریگمل‪۶‬ؽریغ‪۶‬اہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اذایکانتیفیالمسالۃیوجوہیتویجبیالتکقییویوجہیواحدی ارگ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬دعتمد ‪۶‬ؽوجہ‪۶‬ومذـ ‪ ۶‬رف‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّطقف‪۶‬اقك‪۶‬ریفکت‪۶‬‬
‫یمنعیالتکقییفع ٰیلیالمقیتیویالِایضیانییمی ٰ‬
‫لیایلی ٰذلكی ےس ‪۶‬امعن ‪۶‬وہ ‪۶‬وت ‪۶‬یتفم ‪۶‬ؽاقیض ‪۶‬رپ ‪۶‬الّص ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ایس ‪۶‬ؽہج ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫الوجہیوالییقیتیبکقر ٖہیتحسؼنایللظنیبالمسلمیثمیانی عوالٍ‪۶‬رکُ‪۶‬اؽّاملسمٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬نسح‪۶‬نظ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬وہےئ‪۶‬‬
‫ر‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪ ۶‬رف‪۶‬اک‪۶‬وتفٰی‪۶‬ت ‪۶‬دُ۔رھپ‪۶‬ارگ‪۶‬دّتقیقح‪۶‬اقلئ‪۶‬یک‪۶‬تین‪۶‬‬
‫کانت ینیۃ یالِائل یالوجہ یالذی ییمنع یالتکقی یف وی‬
‫ںیم ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬ریفکت ‪۶‬ےس ‪۶‬امعن‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬ؽہ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽّت ‪۶‬‬
‫مسلمیوانیلمییکنیالینقعہیحملیالمقیتیکالمہیع ٰیلی‬
‫یتفم‪۶‬ؽاقیض‪۶‬اک‪۶‬کالص‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ؽہج‪۶‬رپ‪۶‬ومحمل‪۶‬رکقا ‪۶‬وج‪۶‬ومذـ ‪۶‬ریفکت‪۶‬‬
‫وج ٍہیالیوجبیالتکقی‪2‬۔ ی‬
‫ںیہن ےہ‪،‬اقلئ‪۶‬وک‪۶‬ھچک‪۶‬عفن‪۶‬ت ‪۶‬دُ‪۶‬اگ۔(ؿ)‬
‫ایس‪۶‬رطج‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬كْاّہی‪۶‬ؽرحب‪۶‬ارلاقئ‪۶‬ؽ‪۶‬عمجم‪۶‬االرہن‪۶‬ؽ‪۶‬دحہقی‪۶‬دنہی‪۶‬ؽریغ‪۶‬اہںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫قاقاّاخہین‪۶‬ؽرحبؽلس‪۶‬ااسحلص‪۶‬ؽ‪۶‬ہیبنت‪۶‬اولالہ‪۶‬ؽریغ‪۶‬اہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬

‫یمنحیالروضیاالزھریفیشر حیفِہیاال کربیمطلبییجبیمعرفۃیالمکقراتیا لخیدارالبشائریاالسالمیہیص‪۰۰۱‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬یخالصۃیالقتاوییکتابیااللقاظیالکقریالقصلیالثاینیہبتکم‪۶‬ہیبیبح‪۶‬وکہٹئ‪،۰۴۲/ ۰۶‬جا معیالقصولنییالقصلیالثا منیوالثالثونیفیمسائلیکلماتی‬

‫الکقریا٘الیم‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۵۴/ ۲۶‬المحیط یالربھاینیفصلیفیمسائلیالمرتدینیواحکامہمیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۱۱۳/ ۱‬‬

‫القتاوییال ندیۃیکتابیالسییالبابیالتاسعیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۳۵/ ۲‬ردالمحتاریکتابیالجہادیبابیالمرتدیداراحیاءیالرتاثیالعریبی‬
‫ایاوکقرایونّاین‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬اشپؽّ‪ ،۰۲۵/ ۲‬بحرالرائقی‬
‫ر‬ ‫بیوتی‪،۲۴۱/۰‬القتاوییالبزازیۃیعیلیھا مشیالقتاوییالہندیۃیکتابیالقاظیتکونیاسال رم‬
‫کتابیالسییبابیاحکامیالمرتدینیاچی ‪۶‬امی ‪۶‬دیعس ‪۶‬ینپمک ‪۶‬رکایچ ‪،۵۲۱/ ۱۶‬مجمعیاالن ریشرحیملتیقیاالبحریکتابیالسییبابیالمرتدیداراحیاءی‬

‫الرتاث یالعریب یبیوت‪،۲۴۴/ ۵‬الحدیِۃ یالندیۃ یشرح یالطریِۃ یالمحمدیۃ یواالستیخقاف یبالشریعۃ یکقر یا لخ یہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‬
‫‪،۰۳۲/۵‬القتاوییالتاتارخانیہیکتابیاحکامیالمرتدینیادارةیالِرآنیوالعلومیاالسالمیہیرکایچ‪۰۱۴/ ۱۶‬‬
‫‪Page 345 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الیکقریبالمحتملیالنیالکقرین ایۃیفیالعِوبۃیفؼستدی اامتحل ‪۶‬ےک ‪۶‬وہےت ‪۶‬وہےئ ‪۶‬ریفکت ‪۶‬ںیہن ‪۶‬یک ‪۶‬اجےئ ‪۶‬یگ ‪۶‬ویکہکن ‪ ۶‬رف‪۶‬‬
‫ااہتنیئ‪۶‬زسا‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ااہتنیئ‪۶‬رجص‪۶‬اک‪۶‬یضتقم‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاامتحل‪۶‬یک‪۶‬وموجدیگ‪۶‬‬ ‫یعینہای رۃیفیالجنایۃیومعیاالحتمالیالن ایۃ‪1‬۔ ی‬
‫ںیم‪۶‬ااہتنیئ‪۶‬رجص‪۶‬ت ‪۶‬وہا۔(ؿ)‬
‫رحب‪۶‬اارلاقئ‪۶‬ؽ‪۶‬ونتری‪۶‬االاصبّ‪۶‬ؽ‪۶‬دحہقی‪۶‬دنہی‪۶‬ؽہیبنت‪۶‬اولالہ‪۶‬ؽلس‪۶‬ااسحلص‪۶‬ؽریغاہںیم ےہ‪:‬‬
‫یبکقرمسلم یامکن یحملی سج‪۶‬ےن‪۶‬اےسی‪۶‬املسمٍ ‪۶‬یک‪۶‬ریفکت‪۶‬اک‪۶‬وتفٰی‪۶‬دےنی‪۶‬ےس‪۶‬اانتجؿ ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫والذی یتحررانہ یالیق ٰیت‬
‫سج‪۶‬ےک‪۶‬کالص‪۶‬یک‪۶‬قاؽلی‪۶‬نکمم‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ااھچ‪۶‬اہک۔(ؿ)‬ ‫کالم ٖہیع ٰیلیمحم ٍلیحس ٍنی‪2‬الخ۔ ی‬
‫دوھکی اقك‪۶‬ظفل‪۶‬ےک‪۶‬دنچ‪۶‬اامتحل‪۶‬ںیم‪۶‬کالص‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬صخش‪۶‬ےک‪۶‬دنچ‪۶‬اوقال‪۶‬ںیم‪،‬رگم‪۶‬وہیدی‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬رحتفی‪۶‬رکدےتی‪۶‬ںیہ۔‬
‫افدئہ‪۶‬ہلیلج‪:‬اٖ‪۶‬قیقحت‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪۶‬ضعب‪۶‬اتفؽُ‪۶‬لثم‪۶‬اتفؽی‪۶‬اقیض‪۶‬اخٍ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬صخش‪۶‬رپ‪۶‬ہک‪۶‬اﷲ ؽّوسل‪۶‬‬
‫یک‪۶‬وگایہ‪۶‬ےس‪۶‬اکن‪۶‬ج‪۶‬رکُ‪۶‬قا‪۶‬ےہک‪۶‬اّؽاج‪۶‬اشمخئ‪۶‬احرض‪۶‬ؽؽافق‪۶‬ںیہ‪۶‬قاےہک‪۶‬طالہکئ‪۶‬بیغ‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ےہک‪۶‬ےھجم‪۶‬بیغ‪۶‬ولعمص‪۶‬ےہ‪،‬مکح‪۶‬‬
‫ رفدقا‪،‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رماد‪۶‬ؽیہ‪۶‬وصّؿ‪ ۶‬رفہی‪۶‬لثم‪۶‬اداعےئ‪۶‬ملع‪۶‬دایت‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ےہ۔ؽّت ‪۶‬اٍ‪۶‬اوقال‪۶‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬اقك‪۶‬وھچّدعتمد‪۶‬اامتحل‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اہیٍ‪۶‬ملع‪۶‬بیغ یعطق‪،‬ینیقی‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬ملع‪۶‬اک‪۶‬اؿالص‪۶‬نظ‪۶‬رپ‪٘۶‬اظئ‪۶‬ؽداظئ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ملع‪۶‬ینظ‪۶‬یک‪۶‬قش‪۶‬یھب‪۶‬دیپا‪۶‬وہرک‪۶‬اسیک‪۶۲۵‬‬
‫یک‪۶‬ہگج‪۶‬ایبسیل‪۶‬اامتحل‪۶‬ںیلکن‪۶‬ےگ‬

‫‪1‬یالقتاوییالتاتارخانیہیکتابیاحکامیالمرتدینیادارةیالِرآنیوالعلومیاالسالمیہیرکایچ‪،۰۱۵/ ۱۶‬سلیالحسامیالہندییلنصرةیموالنایخالدی‬
‫النِشؽندی یرسالہ یمن یرسائل یا بن یعابدین یلیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ ‪،۰۵۲/ ۲۶‬تنؽیہ یالوالة یوالحکام یعیل یاحکام یشاتم یخی یاالنام یرسالہ یمنی‬
‫رسائلیا بنیعابدینیلیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ ‪،۰۰۲/ ۵‬بحریالرائقیکتابیالسییبابیاحکامیالمرتدینیا یچیایمیسعیدیکرایچی‪۵‬ی‪۲۱۵/‬‬

‫یالدرالمختاریتنویراالبصاریکتابیالجہادیبابیالمرتدیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ ‪،۰۱۲/ ۵‬بحریالرائقیکتابیالسییبابیاحکامیالمرتدینیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬‬

‫‪2‬‬

‫رکایچ ‪،۵۲۱/ ۱‬تنؽیہیالوالةیوالحکامیعیلیاحکامیشاتمیخییاالنامیرسالہیمنیرسائلیا بنیعابدینیلیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ‪،۰۰۲/ ۵۶‬سلیالحسامی‬

‫‪،۰۵۲/‬الحدیِۃ یالندیۃ یشرح یالطریِۃی‬ ‫الہندی یلنصرة یموالنا یخالدالنِشؽندی یرسالہ یمن یرسائل یا بن یعابدین یلیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ ‪۲۶‬‬
‫المحمدیۃیواالستیخقافیبالشریعۃیکقریا لخیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۰۳۲/ ۵۶‬‬
‫‪Page 346 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل‬
‫اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬تہب‪۶‬ےس‪ ۶‬رف‪۶‬ےس‪۶‬خدا‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪۶‬بیغ‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬ینظ‪۶‬اک‪۶‬اداعء‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہن۔رحب‪۶‬ارلاقئ‪۶‬ؽ‪ّ۶‬دا مشواّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫علمیمنیمسائل میھنایانیمنیاستحلیمایحرمہیاللی اٍ ‪۶‬سملئ‪۶‬ےس‪۶‬ولعمص‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬رحاص‪۶‬‬
‫تعایل یع ٰیل یوج ٖہ یالظنیالییکقریویانماییکقریاذایاعتِدی رکدہ ‪۶‬وک ‪۶‬خالل ‪۶‬امگٍ ‪۶‬ایک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ت ‪۶‬وہ ‪۶‬اگ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬وترحاص ‪۶‬وک ‪۶‬خالل ‪۶‬ااقتعد‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫یحالال یو ینظیہ یما یذکرہ یالِرطیب یف یشر حی رکےن ‪۶‬ےس ‪۶‬وہاگ۔اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬ریظن ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬ظٓیبط ‪۶‬ےن ‪۶‬رشج ‪۶‬ملسم‪۶‬‬ ‫ر‬ ‫الحرام‬
‫ك‬
‫ںیم ‪۶‬درک ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک‪۶‬نظ ‪۶‬بیغ ‪۶‬اج ْ ‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج ‪۶‬وجنیم ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬یلم ‪۶‬اک ‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫مسلم یانیظنیالغیبیجائزیکظنیالمنجمیویالرمالی‬ ‫ٍ‬
‫ارم‪۶‬اعدی ‪۶‬ےک ‪۶‬رجتہب ‪۶‬یک‪۶‬اینبد ‪۶‬رپ‪۶‬لبقتسم ‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬ارم‪۶‬ےک‪۶‬ؽاعق‪۶‬‬
‫یامریعادییف ویظنی‬
‫بوقو عییش ٍءیفیالمستِبلیبتجربۃ ٍ‬
‫وہےن ‪۶‬اک ‪۶‬نظ۔ہی ‪۶‬نظ ‪۶‬اصدص ‪۶‬ےہ۔اؽّوج ‪۶‬ونممم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ملع‪۶‬‬
‫صادق یوالممنو عیادعاءیعلمیالغیبیوالظاھریانیادعاءی‬
‫بیغ‪۶‬اک‪۶‬اداعء‪۶‬ےہ‪،‬اؽّؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬نظ‪۶‬بیغ‪۶‬اک‪۶‬اداعء‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪ ۶‬رف‪۶‬‬
‫ظ‬
‫نیالغیبیحرامیالیکقریبخالفیادعاءیالعلمی یاھی۔یزادی ںیہن‪۶‬نزالَ‪۶‬ملع‪۶‬بیغ‪۶‬ےک‪۶‬اداعء ‪۶‬ےک‪۶‬اھ۔رحب‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ادئ ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫‪1‬‬

‫فیالبحریاالیترییان میقالوایفینکاحیالمحرمیلویظنی ایک ‪۶‬مت ‪۶‬ںیہن ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬ہک ‪۶‬اکنج ‪۶‬رحمص ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اشمخئ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫الحل یال ییحد یباالجماع یو ییعزر یکما یف یالظ ییۃ یوی ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬خالل‪۶‬اک‪۶‬نظ‪۶‬اھت‪۶‬وت‪۶‬قاالامجم‪۶‬دح‪۶‬ںیہن‪۶‬اگلیئ‪۶‬‬
‫غیھایویلمییِلیاحدیانہییکقریویکذایفینظائرہی‪2‬اھی ی اجیگیئ ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬زعتری ‪۶‬اگلیئ ‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ‪،‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ریہظہی ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ےہ۔ا‪۶ٖ۶‬یک‪۶‬ریفکت‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪،‬وییہن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬اظنكْ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫وتویکرکن ‪۶‬نکمم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬املعء ‪۶‬قاؽفص ‪۶‬اٍ ‪۶‬رصتاحیؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ہک ‪۶‬اقك ‪۶‬اامتحل ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬یھب ‪۶‬قایف ‪ ۶‬رف ‪۶‬ےہ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬رثکبؿ ‪۶‬اامتحالؿ ‪۶‬ا٘الص‪۶‬‬
‫وموجدںیہ۔مکح‪ ۶‬رف‪۶‬اگل ںی‪۶‬الرجص‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رمادیہ‪۶‬اخص‪۶‬اامتحل‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪۶‬لثم‪۶‬اداعےئ‪۶‬ملع‪۶‬دایت‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ؽّت ‪۶‬ہی‪۶‬اوقال‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یہ‪۶‬قالط‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ل‬
‫اہمئ‪۶‬رکاص‪۶‬یک‪۶‬اینپ‪۶‬یہ‪۶‬اقیقحتؿ‪۶‬اعہیل‪۶‬ےک‪۶‬اخمفل‪۶‬وہرک‪۶‬وخد‪۶‬داہـ‪۶‬ؽ‪ّ۶‬الئ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪،‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قیقحت‪۶‬اجعم‪۶‬الٕػؾنیل‪۶‬ؽّد‪۶‬ا مشواّ‪۶‬ؽ احہیش‪۶‬‬
‫ن‬
‫هالہم‪۶‬ونج‪۶‬ؽ‪۶‬طليؼؾ‪۶‬ؽاتفؽٰی‪۶‬دزۃ‪۶‬ؽقاقاّ‪۶‬اخہین‪۶‬عمجم‪۶‬اال ھٓؽ‪۶‬دحہقی‪۶‬دنہی‪۶‬ؽلس‪۶‬ااسحلص‪۶‬ؽریغ‪۶‬اہ‪۶‬بتک‪۶‬ںیم ےہ۔وصنص‪۶‬ابعّاؿ‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬ملع‪۶‬‬
‫بیغ‪۶‬لثم‪۶‬اللولؤیالمکنون‬

‫یردالمحتاریکتابیالحدودیبابیالوطیءیالذیییوجبیالحدودیا لخیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۱۰/ ۰‬‬

‫‪1‬‬

‫یالبحریالرائقیکتابیالحدودیبابیالوطءیالذیییوجبیالحدودالخیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت‪۵۲/۱‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 347 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬طالہظح‪۶‬وہٍ‪،‬وباللالتوفیق‪،‬اہیٍ‪۶‬رصَ‪۶‬دحہقی‪۶‬دنہی‪۶‬رشفی‪۶‬ےک‪۶‬ہی‪۶‬املکؿ‪۶‬رشہفی‪۶‬سب‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫نیکلمات یالکقریالیتی ینعی‪۶‬بتک‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬ںیم‪۶‬ےنتج‪۶‬اافلؽ‪۶‬رپ‪۶‬مکح‪ ۶‬رف‪۶‬اکزجص‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫عیفیکتبیالقتاوییم‬
‫ٰ‬ ‫جمیعیمایوق‬
‫صرحیالمصنقونیفی ایبالجزمیبالکقریکونیالکقری رماد‪۶‬ؽہ‪۶‬وصّؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقلئ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ولہپےئ‪ ۶‬رف‪۶‬رماد‪۶‬ایل‪۶‬‬
‫ایمحموالعیلیارادةیقائل امعینیعللوایب ٖہیالکقریویاذای وہؽّت ‪۶‬ۂزگ‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہن۔‬ ‫فی‬
‫ر‬ ‫ر ٰ‬
‫یمختصرا۔ ی‬
‫ر‬ ‫لمیتکنیارادةیقائل ای ٰذلكیفالیکقری‪1‬اھ‬
‫رضؽّی‪۶‬ہیبنت‪:‬اامتحل‪۶‬ؽہ‪۶‬ربتعم‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬اجنگشئ‪۶‬وہ‪۶‬رصحی‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬قاؽلی‪۶‬ںیہن‪۶‬ینس‪۶‬اجیت‪۶‬ؽّ‪۶‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬قاؿ‪۶‬یھب‪ ۶‬رف‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ۔عولًا‪۶‬‬
‫ّقد ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬خدا ‪۶‬دؽ‪۲‬ںیہ‪،‬اٖ ‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬قاؽلی‪۶‬وہاجےئ‪۶‬ہک‪۶‬ظفل‪۶‬خدا ‪۶‬ےس‪۶‬نزدَ ‪۶‬اضمَ‪۶‬مکح‪۶‬خدا ‪۶‬رماد ‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬اضقء‪۶‬دؽ ‪۶‬ںیہ‪،‬ربمص‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫قلعم۔ےسیج‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫رگم‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اےکن‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ینعی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬ارم۔(ؿ)‬ ‫"‪ 2‬اییامریاللٰہ۔‬ ‫"‬
‫رمعؽ ‪۶‬ےہک ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اﷲ وہٍ‪،‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہی ‪۶‬قاؽلی ‪۶‬گْھ ‪۶‬یل ‪۶‬اجےئ‪۶‬ہک ‪۶‬وغلی‪۶‬ینعم ‪۶‬رماد ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ینعی ‪۶‬خدا ‪۶‬یہ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽج ‪۶‬دبٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫یجیھب‪،‬ایسی‪۶‬قاؽںیلی‪ّ۶‬اہنّ‪۶‬ومسمم‪۶‬ںیہن۔افشء‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫رصحی‪۶‬ظفل‪۶‬ںیم‪۶‬قاؽلی‪۶‬اک‪۶‬دوعٰی‪۶‬ںیہن‪۶‬انس‪۶‬اجقا۔‬ ‫یصراحیالییِبلی‪3‬۔ ی‬
‫ٍ‬ ‫ادعاؤہیالتاویلیف ٍ‬
‫یلقظ‬
‫رشج‪۶‬افشء‪۶‬اقّی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ااسی‪۶‬دوعٰی‪۶‬رشتعی‪۶‬ںیم‪۶‬رمدؽ‪۶‬د‪۶‬ےہ۔‬ ‫ھویمردودیعندیالِواعدیالشرعیۃ‪4‬۔ ی‬
‫میسن‪۶‬ارلقاص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ایسی‪۶‬قاؽلی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اافتلؿ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگاؽّ‪۶‬ذہقاٍ‪۶‬یھجمس‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ۔‬ ‫الیلتقتیلمثل ٖہیوییعدیھذیانرا‪5‬۔ ی‬
‫اتفؽٰی‪۶‬خالہص‪۶‬ؽ‪۶‬وصفل‪۶‬امعدہی‪۶‬اجعم‪۶‬الٕػؾنیل‪۶‬ؽ‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬دنہہی‪۶‬ؽریغ‪۶‬اہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬

‫یالحدیِۃیالندیۃیشر حیالطریِۃیالمحمدیۃیواالستخقافیبالشریعۃیکقریالخیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد ‪۰۳۰/ ۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵۳/ ۲‬‬
‫یالشقاءیبتعریفیحِویقیالمصطیفیالِسمیالرا بعیالبابیاالولیالمکؾبۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۲۳۵/ ۲‬ؽ‪۲۵۳‬‬
‫‪3‬‬

‫یشرحیالشقاءیلمنالیعیلیالِارییالِسمیالرا بعیالبابیاالولیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۵۲/ ۲‬‬

‫‪4‬‬

‫ینسیمیالریاضیالِسمیالرا بعیالبابیاالولیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۰۰۰/ ۰۶‬‬

‫‪5‬‬

‫‪Page 348 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫واللقظیللعمادییقالیانایرسولیاللیاویقالیبالقارسیۃی امعدی ‪۶‬ےک ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬صخش ‪۶‬ےہک ‪''۶‬ںیم ‪۶‬اهلل ‪۶‬اک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬وہٍ‪۶‬‬
‫''قاافّیس ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہک ‪''۶‬ںیم ‪۶‬ربمغیپوہٍ''اؽّرماد ‪۶‬ہی ‪۶‬ےل ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫منیپیغمربمییریدیب ٖہیمنیپیغامییمیبرمییکقر‪1‬۔ ی‬
‫ںیم‪۶‬اغیپص‪۶‬ےل‪۶‬اجقا وہٍ‪۶‬اقدص‪۶‬وہٍ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ۔(ؿ)‬
‫ہی‪۶‬قاؽلی‪۶‬ت ‪۶‬ینس‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ‪۶‬فاحقظ(وتاےس‪۶‬ظفح‪۶‬رکےئجیل۔)‬
‫رکماہچّص‪:‬ااکنّ‪،‬ینعی‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬دبوگویٍ‪۶‬یک‪۶‬اتکںیب‪۶‬ت ‪۶‬دںیھکی‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬اصَ‪۶‬رکم‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬املکؿ‪۶‬‬
‫ںیہک‪۶‬ت ‪۶‬ےہک‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬یپھچ‪۶‬وہیئ‪۶‬اتکںیب‪،‬رحتریںی‪۶‬داھکدرات ےہ۔ارگ‪۶‬دی‪۶‬ملع‪۶‬وہا وتقاك‪۶‬ڑچاھرک‪۶‬عوہ ‪۶‬انبرک‪۶‬لچ‪۶‬دےئ‪۶‬قا‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪۶‬دال‪۶‬رک‪۶‬امکبل‪۶‬ےب‪۶‬ایحیئ‪۶‬اصَ‪۶‬ہہک‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وقعمل‪۶‬یھب‪۶‬رک‪۶‬دےئجی‪۶‬وتںیم‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہک‪۶‬اجؽٍ‪۶‬اگاؽّ‪۶‬اچیبّہ‪۶‬ےب‪۶‬ملع‪۶‬وہا‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ہہک‪۶‬دقا‪۶‬اٍ‪۶‬ابعّوتٍ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬بلطم‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ ٓا رخ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ایک‪۶‬ہی‪۶‬دّ‪۶‬نطب‪۶‬اقلئ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ‪۶‬وک‪۶‬ؽیہ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬رکہمی‪۶‬اکیف‪۶‬ےہہک‪:‬‬
‫‪‬‬
‫خدا ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬اہک‪۶‬احالہکن‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫رضؽّ ؽہ‪۶‬ہی‪ ۶‬رف‪۶‬ےک‪۶‬وبل‪۶‬وب‪۶‬ےل‪۶‬اؽّ‪۶‬املسمٍ‪۶‬وہےئ‪۶‬ےھچیپ‪،‬اکّٓ‪۶‬وہےئگ۔‬ ‫‪2"‬۔‬
‫ع وہیت‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ااکنّ‪۶‬ایک‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‬
‫عــــــہ‪۲‬‬
‫اٍ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪۶‬اتکںیبی ‪۶‬نج‪۶‬ںیم ‪۶‬املکؿ‪ ۶‬رفہی‪۶‬ںیہ‪۶‬دموتٍ‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬وخد‪۶‬اینپ‪ّ۶‬دنیگ‪۶‬ںیم‪۶‬اھچ‪۶‬ؿ‪۶‬رک‪٘۶‬اظئ‪۶‬ںیک‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫عــــــہ‪۰‬‬
‫‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫ںیم‪۶‬ضعب‪۶‬دؽ‪۶‬دؽقاّیعــــــہ‪۶۱‬ںیپھچ‪۶‬دماہتدمؿ‪۶‬ےس‪۶‬املعےئ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬داھچےپ‪،‬وماخدُ‪۶‬ےئک‪۶‬ؽہ‪۶‬وتفُی‬
‫اﷲ اعتیٰل‪۶‬وک‪۶‬اصَ‪۶‬اصَ‪۶‬اک‪۶‬دؿ‪۶‬ٹوھقا‪۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬اک ‪۶‬رہمی‪۶‬ؽ‪۶‬دیطختس‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬قك‪۶‬وفحمؽ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وفوٹ‪۶‬یھب‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ےئگ‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬وفوٹ‪۶‬ہک‪۶‬املعےئ‬
‫عــــــہ‪:۵‬ینعی‪۶‬كْانیہ‪۶‬اقفًہ‪۶‬ؽظفح‪۶‬االامیٍ‪۶‬ؽذحتریاانلٖ‪۶‬ؽبتک‪۶‬اقدقاین‪۶‬ؽریغہ‪۵۲۶‬اکكف‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ‬
‫عــــــہ‪:۲‬ےسیج‪۶‬كْانیہ‪۶‬اقفًہ‪۶‬ؽظفح‪۶‬االامیٍ‪۵۲۶‬اکكف‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ‬
‫عــــــہ‪:۰‬ینعی‪۶‬وتفاےئ‪۶‬گوگؾیہ‪۶‬اصذـ‪۵۲۶‬اکكف‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ‬

‫یالقتاوییال ندیۃیبحوالۃیالقصولیالعمادیۃیکتابیالسییالبابیالتاسعیونّاین‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬اشپؽّ ‪۲۲۰/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۰/ ۵‬‬
‫‪Page 349 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رحنیم‪۶‬رشنیفی‪۶‬وک‪۶‬داھکےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬عم‪۶‬درگیبتک‪۶‬دانشایمٍ‪۶‬ایگ‪۶‬اھت‪۶‬رساکّ‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬وموجدےہ۔ہی‪۶‬ذکتا خدا‪۶‬اک‪۶‬قاقاك‪۶‬‬
‫وتفی‪۶‬ااھٹّہ‪۶‬كْٖ‪۶‬وہےئ‪ّ۶‬عیب‪۶‬االرخ‪۵۰۳۴۶‬ھ‪۶‬ںیم ّ٘اہل‪۶‬ایصٍ‪۶‬اانلٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬عبطم‪۶‬دحلغۃ‪۶‬اولعلص‪۶‬ریمھٹ‪۶‬ںیم‪۶‬عم‪ّ۶‬د‪۶‬ےک‪٘۶‬اظئ‪۶‬وہاکچ‪۶‬‬
‫رھپ‪۶۵۰۵۴‬ھ‪۶‬عبطم‪۶‬زلگاّ‪۶‬ینسح‪۶‬یئبمب‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اؽّ‪۶‬لصفم‪ّ۶‬د‪۶‬اپھچ‪،‬رھپ‪۶۵۰۲۳۶‬ھ‪۶‬ںیم‪۶‬ہنٹپ‪۶‬میظع‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬عبطم‪۶‬ہفحت‪۶‬ہیفنح‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اؽّ‪۶‬اقۂ‪۶‬‬
‫ّد‪۶‬اپھچ‪۶‬اؽّ‪۶‬وتفُ‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاالامجدی‪۶‬الآرخ‪۶‬ہ‪۵۰۲۰۶‬ھ‪۶‬ںیم‪۶‬رما‪،‬اؽّرمےت‪۶‬دص‪۶‬قك‪٘۶‬اتک‪۶ّ۶‬اہ‪۶‬ت ‪۶‬ہی‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وتفی‪۶‬ریما‪۶‬ںیہن‪۶‬احالہکن‪۶‬وخد‪۶‬‬
‫اھچیپ‪۶‬وہیئ‪۶‬اتکوب‪۶ٍ۶‬ےس‪۶‬وتفی‪۶‬اک‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکدانی‪۶‬لہس‪۶‬اھتت ‪۶‬یہی‪۶‬اتبقا‪۶‬ہک‪۶‬بلطم‪۶‬ؽہ‪۶‬ںیہن‪۶‬وج‪۶‬املعےئ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اتبّےہ‪۶‬ںیہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ریما‪۶‬بلطم‪۶‬‬
‫ہی‪۶‬ےہ‪،‬ت ‪ ۶‬رف‪۶‬رصحی‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪،‬وکیئ‪۶‬لہس‪۶‬قاؿ‪۶‬یھت‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬اافتلؿ‪۶‬ت ‪۶‬ایک۔ّقد‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬رہمی‪۶‬وتفٰی‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬دنیگ‪۶‬ؽ‪۶‬دنتّیتس‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬هالہین‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬علًًا‪۶‬لغًوا‪۶‬رصحی‪ ۶‬رف‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪٘۶‬ااہل٘ال‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ا٘اىـ‪۶‬وہیت‪ّ۶‬ےہ‪،‬ول ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬د‪،‬اھچقا‪۶‬رکںی‪ّ،‬قد‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬یک‪۶‬انب‪۶‬ء‪۶‬رپ‪۶‬اکّٓاتبقا‪۶‬رکںی‪ّ،‬قد‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬دنپّہ‪۶‬كْٖ‪۶‬ےئج‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک‪۶‬دےھکی‪۶‬ےنس‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬وتفٰی‪۶‬یک‪۶‬اینپ‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬‬
‫اصلًا‪٘۶‬اظئ‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دص‪٘۶‬ادےھ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬دص‪۶‬لکن‪۶‬اجےئ‪،‬ایک‪۶‬وکیئ‪۶‬اعلق‪۶‬امگ‪۶ٍ۶‬رکاتکس ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬تبسن‪۶‬ےس‪۶‬اےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬‬
‫اھت‪۶‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬بلطم‪۶‬ھچک‪۶‬اؽّ‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےک‪۶‬وج‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ںیہ‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬ےک‪۶‬دص‪۶‬قك‪٘۶‬اتک‪۶‬ںیہ‪،‬ت ‪۶‬اینپ‪۶‬اھچیپ‪۶‬اتکوبٍ ےس‪۶‬عوکْوہ ٘کيِ‪۶‬ںیہ ت ‪۶‬‬
‫اینپ‪۶‬دانشومٍ اکاؽّبلطم‪۶‬ڑھگ‪٘ ۶‬کيِ ‪۶‬ںیہ۔‪۵۰۲۳‬ھ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪ ۶‬رفقاؿ ‪۶‬اک‪۶‬ومجمم‪۶‬اجکییئ‪ّ۶‬د ‪٘۶‬اظئ‪۶‬وہا۔رھپ‪۶‬اٍ ‪۶‬دانشویمٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫عــــــہ‬ ‫عسل‬
‫قلعتم‪،‬ھچک‪۶‬امعدئ‪ ۶‬مًَ ‪۶‬یملع‪۶‬وساالؿ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ی ےک‪۶‬رسہنغ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ ‪۶‬ےل‪۶‬ےئگ‪،‬وساولٍ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬احلف ‪۶‬رسایگمیس‪۶‬ےب‪۶‬دح‪۶‬دیپا‪۶‬‬
‫د‬
‫وہیئ‪،‬دےنھکی‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تیفیک‪۶‬وپ ھًيِ‪۶‬رگم‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬اٍ‪۶‬رحتریاؿ‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬وہاکس‪۶‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬بلطم‪۶‬گْ ھيِ‪۶‬رپ‪۶‬دقّؿ‪۶‬‬
‫قایئ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬اہکوت ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک'' ‪۶‬ںیم ‪۶‬ابمہثح ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽا ےط ‪۶‬ںیہن ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬ت ‪۶‬ابمہثح ‪۶‬اچاتہ ‪۶‬وہٍ‪،‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬نف ‪۶‬ںیم ‪۶‬اجلہ ‪۶‬وہ ‪۶ ٍ۶‬اؽّ ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ا٘اقدہ ‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫اجلہ‪۶‬ںیہ‪۶‬وقعمل‪۶‬یھب‪۶‬رکدےئجی‪۶‬ںیم‪۶‬وت ؽیہ‪۶‬ےہک‪۶‬اجؽٍ‪۶‬اگ۔''ؽہ‪۶‬وساالؿ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽا ہع‪۶‬اک‪۶‬لصفم‪۶‬درک‪۶‬یھب‪۶‬یھبج‪۵۱۶‬امجدی‪۶‬الآرخہ‬
‫‪۵۰۲۰‬ھ‪۶‬وکاھچؿ‪۶‬رک‪۶‬رسہنغ‪۶‬ؽ‪۶‬اابتم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬دُ‪۶‬دقاایگ‪،‬اےس‪۶‬یھب‪۶‬وچاھت‪٘۶‬ال‪۶‬ےہ‪۶‬دصاےئ‪۶‬كْاخن‪ٚ‬ـ۔اٍ‪۶‬امتص‪۶‬احالؿ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬دعب‪۶‬ؽہ‪۶‬ااکنّی‪۶‬رکم‪۶‬ااسی‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رسُ‪۶‬ےس‪۶‬یہی‪۶‬ہہک‪۶‬دےئجی‪۶‬ہک‪۶‬اﷲ ؽّوسل‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬دانشص‪۶‬ددنہہ‪۶‬ول ‪۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬دیپا‪۶‬یہ‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ‪،‬ہی‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬انبؽؿ‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬اک‪۶‬هالج‪۶‬ایک‪۶‬وہاتکسےہ‪،‬اﷲاعتیٰل‪۶‬ایحدُ۔‬
‫رکم‪۶‬مجنپ‪:‬ذـ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬وک‪۶‬ھچک‪۶‬نب‪۶‬ںیہن‪۶‬ڑپیت‪،‬یسک‪۶‬رطَ‪۶‬رفم‪۶‬رظن‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬وتقیف‪۶‬اﷲ ؽادحاہقّ‪۶‬‬
‫عــــــہ‪:‬ینعی‪۶‬اھتونی‪۶‬اصذـ‪۵۲۶‬اکكف‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ۔‪۶‬‬

‫‪Page 350 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیہن ‪۶‬درات ‪۶‬ہک ‪۶‬وتہب ‪۶‬رکںی ‪۶‬اﷲ اعتیٰل ‪۶‬اؽّ‪۶‬دمحم ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اﷲ یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وج‪۶‬اتسگایخٍ ‪۶‬ںیکب‪،‬وج‪۶‬اگایلٍ ‪۶‬دںی‪،‬اٍ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬قاّ‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬ےسیج‪۶‬اگایلٍ‪۶‬اھچںیپ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬وجم‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬اهالٍ‪۶‬دںی‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اذایعملتیسؼئ رۃ یفاحدثیعندھایتوبۃیالسریبالسریوی ذـ‪۶‬وتدبی‪۶‬رکُ‪۶‬وت ً‬
‫‪۶‬وفّا‪۶‬وتہب‪۶‬رک‪،‬ہیفخ‪۶‬یک‪۶‬ہیفخ‪۶‬اؽّ‪۶‬هالہین‪۶‬یک‪۶‬هالہین‬
‫العالنیۃ یبالعالنیۃ۔رواہ یاالمام یاحمد یف یالزھد‪ 1‬یوی (اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ےن‪ّ۶‬دہ‪۶‬ںیم‪،‬ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّیقہیب‪۶‬‬
‫الطرباینیفیالکبییوالؽیہیقیفیالشعبیعنیمعاذیبنی ےن‪۶‬بعش ‪۶‬ںیم‪۶‬اعمد ‪۶‬نب‪۶‬لبج‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬لسود‪۶‬‬
‫نسح‪۶‬دیج‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫یتعایلیعنہیبسندیحسنیجید۔ ی‬ ‫جبلیریضیالل ٰ‬
‫‪(2"‬اهلل‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽےتک‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬یجک‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬ ‫اؽّ‪۶‬لٔشؾاےئ‪۶‬رک‪۶‬ہمی‪"۶‬‬
‫عسل‬
‫‪ّ۶‬اہ‪۶‬خدا‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽانک‪۶‬رضؽّ۔قا‪۶‬اچّ‪۶‬وعاص‪ ۶‬مًَ‪۶‬وک‪۶‬ڑھب‪۶‬اکےن‪۶‬اؽّ‪۶‬د‪۶ٍ۶‬داہُّ‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬ادنھٌٔ‪۶‬ی‪۶‬دا ےن‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬اچل‪۶‬ےتلچ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬املعےئ‪۶‬الہ‪۶‬‬
‫ً٘ـ‪۶‬ےک‪۶‬وتفاےئ‪۶‬ریفکت‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬اابتعّ‪۶‬؟ہی‪۶‬ول ‪۶‬دّہ‪۶‬دّہ‪۶‬یس‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬رپ‪۶‬اکّٓ‪۶‬ہہک‪۶‬دےتی ‪۶‬ںیہ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬نیشم‪۶‬ںیم‪۶‬ہشیمہ‪ ۶‬رف‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬وتفُ‪۶‬اپھچ‪۶‬‬
‫‪ٙ‬‬
‫رکےت ‪۶‬ںیہ۔الیعمس ‪۶‬دولہی ‪۶‬وک ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا‪،‬ومولی ‪۶‬ا شٰض ‪۶‬اصذـ ‪۶‬وک ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا‪،‬ومولی ‪۶‬دبعا یح ‪۶‬اصذـ ‪۶‬وک ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا‪،،‬رھپنج ‪۶‬یک ‪۶‬ایح ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫كْیھ ‪۶‬وہیئ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اانت ‪۶‬اؽّ ‪۶‬طالےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اعمد ‪۶‬اﷲ رضحؿ ‪٘۶‬اہ ‪۶‬دبعازعلكْاصذـ ‪۶‬وک ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا‪٘،‬اہ ‪۶‬ؽیل ‪۶‬اﷲ اصذـ ‪۶‬وک ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا‪،‬احیج‪۶‬‬
‫ادماد ‪۶‬اﷲاصذـ ‪۶‬وک ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا‪،‬ومالقا ‪٘۶‬اہ ‪۶‬لضف ‪۶‬ارلنمح ‪۶‬اصذـ ‪۶‬وک ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا‪،‬رھپ ‪۶‬وج ‪۶‬وپُّ ‪۶‬یہ ‪۶‬دح ‪۶‬ایح ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽاچن ‪۶‬زگّےئگ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫ایعداقاﷲ رضحؿ‪۶‬خیش‪۶‬دجمد‪۶‬افل‪۶‬قاین‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اﷲ ہیلع‪۶‬وک‪۶‬ہہک‪۶‬دقا۔رغص‪۶‬ےسج‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶ّ۶‬قادہ‪۶‬دقتعم‪۶‬قاقا‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫كْےتھ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ایعداﷲ ً‬
‫٘اےنم ‪۶‬ایس ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬ےل ‪۶‬دقا ‪۶‬ہک ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےک ‪۶‬ضعب ‪۶‬كّْوگاّؽٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ومالقا ‪۶‬ومولی ‪٘۶‬اہ ‪۶‬دمحم‪۶‬‬
‫نیسح ‪۶‬اصذـ ‪۶‬اہٰل ‪ٓ ۶‬ا قادی‪۶‬رموحص ‪۶‬ؽ ‪۶‬وفغمّ ‪۶‬ےس ‪۶‬اجرک ‪۶‬ڑجدی ‪۶‬ہک ‪۶‬معاذیاللیمعاذیاللیمعاذیالل رضح ‪۶‬ؿ ‪۶‬دیس ‪۶‬قاخیش ‪۶‬اربک‪۶‬یحم ‪۶‬ادلنی ‪۶‬انب‪۶‬‬
‫رعیب‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬وک‪۶‬اکّٓ‪۶‬ہہک‪۶‬دقا۔ومالقا‪۶‬وک‪۶‬اﷲاعتیٰل‪۶‬ذيـ‪۶‬اعہیل‪۶‬اطعّٓ‪۶‬امےئ۔انہؾٍ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬رکہمی‪۶‬‬

‫یالزھدیالحمدیبنیحنبلیدحكف‪۵۰۵۶‬یدارالکتبیالعریبیبیوتیص‪،۰۵‬لمعجمیالکبییدحكف‪۰۰۵۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۵۱۵/ ۲۳‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۱/ ۳‬‬
‫‪Page 351 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫"‪1‬۔(ارگ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬افقس ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬ربخالےئ ‪۶‬وت‪۶‬قیقحت ‪۶‬رکول۔ؿ)رپ‪۶‬لمع ‪ّٓ۶‬امقا۔طخ ‪۶‬ھکل ‪۶‬رک‪۶‬‬ ‫"‬
‫ل‬
‫دّقاتف ‪۶‬ایک ‪۶‬سج ‪۶‬رپ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬ےس ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬ااجنء ‪۶‬اربلی ‪۶‬نع ‪۶‬ؽوساٖ ‪۶‬ا مٌٓٔی ھکل ‪۶‬رک ‪۶‬اّ٘ال ‪۶‬وہ ‪۶‬ا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ومالقا ‪۶‬ےن ‪۶‬رتفمی ‪۶‬ذکاؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬الوح ‪۶‬ل‪۶‬‬
‫رشفی‪۶‬اک‪۶‬ہفحت‪۶‬اجیھب‪۶‬رغص‪۶‬ہشیمہ‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬ارتفاء‪۶‬ااھٹقارکےت‪۶‬ںیہ سج‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫ٹوھ ے‪۶‬ارتفاء‪۶‬ؽیہ‪۶‬قادنےتھ‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬اامیٍ‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬ےتھک۔‬ ‫"‪2‬۔‬ ‫"‬
‫اؽّ‪۶ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫مہ‪۶‬اﷲیک‪۶‬تنعل‪۶‬داںیل‪۶‬ٹوھوٹٍ‪۶‬رپ۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‬
‫املسمون!‪۶‬اٖ‪۶‬رکم‪ٙ۶‬شيُ‪۶‬ؽدیک ‪۶‬فیعض ‪۶‬اک‪۶‬ہلصیف‪۶‬ھچک‪۶‬دوشاّ ‪۶‬ںیہن‪،‬اٍ ‪۶‬اصوبح‪۶ ٍ۶‬ےس ‪۶‬وبث‪۶‬ؿ ‪۶‬اموگنہک‪۶‬ہہک‪۶‬دقا ‪۶‬ہہک‪۶‬دقآّامےت‪۶‬وہ‪،‬ھچک‪۶‬‬
‫وبثؿ‪۶‬یھب‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬وہ‪،‬اہکٍ‪۶‬ہہک‪۶‬دقا؟ زک‪۶‬اتکؿ‪،‬زک‪ّ٘۶‬اےل‪،‬زک‪۶‬وتفُ‪،‬زک‪۶‬رپےچ‪۶‬ںیم ہہک‪۶‬دقا؟اہٍ اہٍ وبثؿ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫زک‪۶‬دٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل‪۶‬ااھٹ ّاھکےہ‪۶‬داھکؽ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ںیہن‪۶‬داھک ٘کيِ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اﷲاجاتن‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیہن‪۶‬داھک ٘کيِ‪۶‬وت‪۶‬دوھکی ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ذکاؿ‪۶‬‬
‫وہےن‪۶‬یک‪۶‬وگایہ‪۶‬درات‪۶‬ےہ۔املسمون! اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫ذـ‪۶‬وبثؿ‪۶‬ت ‪۶‬الںیکس‪۶‬وت‪۶‬اﷲےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ؽیہ‪۶‬ٹوھ ے‪۶‬ںیہ۔‬ ‫‪"‬‬ ‫"‬
‫‪4‬۔‬
‫املسمون! ٓا ّامےئ‪۶‬وک‪۶‬ایک‪ٓ ۶‬ا ّامقا‪،‬قاّاہوہاکچ‪۶‬اٍ‪۶‬رضحا‪۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬كُْ‪ّ۶‬ؽّؽ‪۶‬وشّ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬دوعُ‪۶‬ےئک‪۶‬اؽّ‪۶‬ذـ‪۶‬یسک‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےن‪۶‬وبثؿ‪۶‬‬
‫اماگن‪،‬وفّا‪۶‬قًىھ‪۶‬ریھپ‪۶‬ےئگ‪۶‬اؽّ‪۶‬رھپعوہ‪۶‬ت ‪۶‬داھکےکس‪۶‬رگم‪۶‬ایحاینت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬ؿ‪،‬وج‪۶‬عوہ‪۶‬وک‪۶‬گل‪۶‬یئگ‪۶‬ےہ‪،‬ںیہن‪۶‬وھچّےت‪،‬اؽّ‪۶‬وھچّںی‪۶‬ویکرکن‪۶‬‬
‫ً‬
‫ہک ‪۶‬رمقا ‪۶‬ایکت ‪۶‬رکقا‪،‬اؿ ‪۶‬خدا ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬وک ‪۶‬اگایلٍ ‪۶‬دےنی ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬ےک ‪ ۶‬رفرپ ‪۶‬رپ ‪۶‬دہ‪۶‬دا ےن ‪۶‬اک ‪ٓ ۶‬ا رخی ‪۶‬ہلیح ‪۶‬یہی ‪ّ۶‬ہ ‪۶‬ایگ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یسک ‪۶‬رطج ‪۶‬وعاص‪۶‬‬
‫اھبویئٍ‪۶‬ےک‪۶‬دنہ‪۶‬ںیم‪۶‬مج‪۶‬اجےئ‪۶‬ہک‪۶‬املعےئ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬وییہن‪۶‬قالؽہج‪۶‬ولوگٍ‪۶‬وک‪۶‬اکّٓ‪۶‬ہہک‪۶‬دقا‪۶‬رک‪۶‬ےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ااسی‪۶‬یہ‪۶‬اٍ‪۶‬دانشویمٍ‪۶‬وک‪۶‬یھب‪۶‬ہہک‪۶‬‬
‫دقا‪۶‬وہاگ۔املسمون‪!۶‬اٍ‪۶‬رتفمویٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬وبثؿ‪۶‬اہکٍ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا قا؟‪۶‬ہک‪۶‬نم‪۶‬ڑھگؿ‪۶‬اک‪۶‬وبثؿ‪۶‬یہ‪۶‬ایک۔"‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۲/ ۵۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۱/ ۵۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵ /۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۵۰/ ۲۰‬‬
‫‪Page 352 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪ 1" ‬اؽّ اهلل‪۶‬داغقاّؽٍ‪۶‬اک‪۶‬رکم‪۶‬ںیہن‪۶‬ےنلچ‪۶‬درات۔(ؿ)‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اداعےئ‪۶‬قالط‪۶‬وت‪۶‬ایس‪۶‬دق‪۶ّ۶‬ےس‪۶‬قالط‪۶‬وہایگ۔‬

‫اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫(ّٓامؽ)الؽ‪۶‬اینپ‪۶‬كْاھٍ‪۶‬ارگ‪۶‬ےچس‪۶‬وہ۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اٖ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬یک ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬احذـ ‪۶‬ت ‪۶‬یھت ‪۶‬رگم ‪۶‬ہلضفب ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬مہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ذکایب اک ‪۶‬ؽہ ‪ّ۶‬ؽنش ‪۶‬وبثؿ ‪۶‬دںی ‪۶‬ہک ‪۶‬ۂ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬رپاٍ ‪۶‬اک ‪۶‬رتفمی ‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫ٓا اتفؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہاجےئ۔وبثؿ‪۶‬یھب‪۶‬دمحبہ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬رحتریی‪،‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬اپھچ‪۶‬وہا‪،‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬اک‪َ ،‬قلکہ‪٘۶‬ااہل٘ال‪۶‬اک‪،‬نج‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬ریفکت‪۶‬‬
‫اک ‪۶‬ااہتص ‪۶‬املعےئ ‪۶‬الہ ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬اھک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬اجنگشئ ‪۶‬ارگ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اصوبحٍ وک ‪۶‬یتلم ‪۶‬وت ‪۶‬الیعمس ‪۶‬دولہی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہک ‪۶‬كشیب ‪۶‬املعےئ‪۶‬‬
‫ٍ‬
‫ج‪۶‬نع‪۶‬بیع‪۶‬ذکؿ‪۶‬‬ ‫اہلسًـ ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬کالص‪۶‬ںیم‪۶‬رثکبؿ ‪۶‬املکؿ ‪ ۶‬رفہی‪۶‬قاكف ‪۶‬ےئک‪۶‬اؽّ ‪٘۶‬اظئ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬قاںی‪۶‬ہمہ‪۶‬اؽلًا ‪۶‬احبسٍ ‪۶‬السًؾ‬
‫ٍ‬
‫وبقمج(‪۵۰۳۳‬ھ)دےئھکی‪۶‬ہک‪۶‬قاّ‪۶‬اؽل(‪۵۰۳۵‬ھ)ںیم‪۶‬ؤنھکل عبطم‪۶‬اوناّ‪۶‬دمحمی‪۶‬ںیم‪۶‬اپھچ سج‪۶‬ںیم‪۶‬دب‪۶‬ال‪۶‬لئ‪۶‬اقۂ‪۶‬ہ‪۶‬دولہی‪۶‬ذموکّاؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬اابتم‪۶‬رپ‪۶‬رتھچپ‪ ۳۱۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬سلؽص‪ ۶‬رفقاكف‪۶‬رکےک‪۶‬ہحفص‪۶۵۳۶‬رپ‪۶‬مکح‪۶‬اریخ‪۶‬یہی‪۶‬اھکل‪۶‬ہک‪۶‬املعےئ‪۶‬اتحمنیط‪۶‬اںیہن‪۶‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬ںیہک‪۶‬یہی‪۶‬وصاؿ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ویھویالجوابیویب ٖہییق ٰیتیویعلیہ ٰ‬
‫یالقتوییویھویالمذھبیویعلیہیاالعتمادیویفیہیالسالمۃیویفیہیالسداد‪3‬۔ینعی‪۶‬یہی‪۶‬وجاؿ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬رپ‪۶‬وتفیٰ‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬رپ‪۶‬وتفٰی‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬یہی‪۶‬امہّ‪۶‬ا‪۶‬ذمہـ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬رپ‪۶‬اامتعد‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬ںیم‪٘۶‬الیتم‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ااقتسعـ۔‬
‫قاك ًوا‪":‬الکوکبۃیالشہابیۃیفیکقریاتیایبیالوھابیۃ(‪۵۰۵۲‬ھ)"‪۶‬دےئھکی‪۶‬وج‪۶‬اخص‪۶‬الیعمس‪۶‬دولہی‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬نیعبتم‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪ّ۶‬د‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫فینصت‪۶‬وہا ‪۶‬اؽّقاّ ‪۶‬اؽل‪۶‬ةعشٍ ‪۵۰۵۲۶‬ھ‪۶‬ںیم‪۶‬میظع‪ٓ ۶‬ا قاد ‪۶‬عبطم‪۶‬ہفحت‪۶‬ہیفنح ‪۶‬ںیم ‪۶‬اپھچ۔سج‪۶‬ںیم‪۶‬وصنص‪۶‬ہلیلج‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬دیجم‪۶‬ؽااحدكف‪۶‬‬
‫ض‬
‫شىزہ ‪۶‬ؽرصتاحیؿ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬ےس ‪۶‬وحباہل ‪۶‬احفصؿ ‪۶‬بتک ‪۶‬دمتعمہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ‪۶‬رتس‪۶ ۳۳‬ؽہج ‪َ ۶‬قلکہ ‪ّ۶‬ادئ ےس ‪۶‬سلؽص ‪ ۶‬رفقاكف‪۶‬ایک ‪۶‬اؽّ ‪۶‬قالآرخ ‪۶‬یہی ‪۶‬اھکل(ص‪۶‬‬
‫یتعایلیاعلمی‪4‬۔‬
‫‪)۲۲‬امہُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬اقمص‪۶‬اایتحؽ‪۶‬ںیم‪۶‬اافکّ‪۶‬ےس‪۶‬فک صلٍ‪۶‬اموخد‪۶‬ؽ‪۶‬اتخمّ‪۶‬ؽانم‪ٚ‬ـ‪۶‬واللیسبحانہیو ٰ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۲/ ۵۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵۵/ ۲‬‬
‫سبحنیالسبو حیعنیعیبیکذبیمِبو حیداراالشاعتیاجہعم‪۶‬جنگ‪۶‬شخب‪۶‬داقا‪۶‬دّقاّ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۳۰‬‬
‫‪3‬‬
‫ی ٰ‬
‫‪4‬‬
‫یالکوکبۃیالشہابیۃیفیکقریاتیایبیالوھابیۃیّاض‪۶‬اڈیکیم‪۶‬یئبمب‪۶‬اقدقاص‪۲۲‬‬
‫‪Page 353 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قالوًا"سلیالسیوفیال ندیۃیع ٰیل یکقریاتیبابایالنجدیۃ(‪۵۰۵۵‬ھ)"دےئھکی‪۶‬ہک ‪۶‬رفص ‪۵۰۵۲۶‬ھ ‪۶‬وک ‪۶‬میظع ‪ٓ ۶‬ا قاد ‪۶‬ںیم‪۶‬اپھچ‪،‬اٖ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫الیعمس‪۶‬دولہی‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬نیعبتم‪۶‬رپ‪۶‬وبوجہ‪۶‬اقۂہ‪۶‬سلؽص رف‪۶‬اک‪۶‬وبثؿ‪۶‬دُ‪۶‬رک‪۶‬ہحفص‪۶۲۵،۲۲۶‬رپ‪۶‬اھکل‪۶‬ہی‪۶‬مکح‪۶‬یہقف‪۶‬قلعتم‪۶‬ہب‪۶‬املکؿ‪ٔٚ۶‬ہی‪۶‬اھت‪۶‬‬
‫رگم‪۶‬اﷲ اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬ےب‪۶‬امشّ‪ّ۶‬ںیتمح‪،‬ےب‪۶‬دح‪۶‬كْ‪۶‬ںیتک‪،‬امہُّ‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬رپ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ھچک‪۶‬دےتھکی۔اٖ‪۶‬ؿاہفئ‪۶‬ےک‪۶‬ریپ‪۶‬ےس‪۶‬قاّؽا‪۶‬قاؿ‪۶‬رپ‪۶‬ےچس‪۶‬‬
‫املسمونٍ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬مکح‪ ۶‬رفؽ‪۶‬رشك‪ً٘۶‬يِ‪۶‬ںیہ‪،‬قاںی‪۶‬ہمہ‪۶‬ت ‪۶‬دشؿ‪۶‬بضغ‪۶‬دانم‪۶‬اایتحؽ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬ڑھچایت‪۶‬ےہ‪،‬ت ‪۶‬وقؿ‪۶‬ااقتنص‪۶‬‬
‫رحتک‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا یت‪،‬ؽہ‪۶‬اؿ‪۶‬قك‪۶‬یہی‪۶‬قیقحت‪ّٓ۶‬امّےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬سلؽص‪۶‬ؽ‪۶‬ازتلاص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےہ‪۶‬اوقال‪۶‬اکہملک‪ ۶‬رف‪۶‬وہقا‪۶‬اؽّ‪۶‬قاؿ‪،‬اؽّ‪۶‬اقلئ‪۶‬وک‪۶‬اکّٓ‪۶‬‬
‫امٍ‪۶‬انیل‪۶‬اؽّ‪۶‬قاؿ‪،‬مہ‪۶‬اایتحؽ‪۶‬كْںیت‪۶‬ےگ‪،‬وکسؿ‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪،‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬فیعض‪٘۶‬افیعض‪۶‬اامتحل‪۶‬ےلم‪۶‬اگ‪۶‬مکح‪ ۶‬رف‪۶‬اجّی‪۶‬رکےت‪۶‬دّںی‪۶‬ےگ‪۶‬‬
‫‪،1‬اھ‪۶‬رصتخما۔‬
‫ّالًًا‪:‬ازالۃیالعاربحجریالکرائمیعنیکالبیالنار‪۵۰۵۲‬ھ دےئھکی‪۶‬ہک‪۶‬قاّ‪۶‬اؽل‪۵۰۵۳۶‬ھ‪۶‬وک‪۶‬میظع‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬ںیم‪۶‬اپھچ‪،‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ہحفص‪۶۵۳۶‬رپ‪۶‬اھکل‪۶‬مہ‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬ںیم‪۶‬وقل‪۶‬نیملکتم‪۶‬اایتخّ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬یسک‪۶‬رضؽّی‪۶‬دنی‪۶‬اک‪۶‬عوکْ‪۶‬ںیہن‪۶‬ت ‪۶‬رضؽّی‪۶‬دنی‪۶‬ےک‪۶‬یسک‪۶‬عوکْ‪۶‬وک‪۶‬املسمٍ‪۶‬‬
‫اتہکےہ‪۶‬اےس‪۶‬اکّٓ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےتہک‪2‬۔‪۶‬‬
‫اخع ًسا‪۶ :‬الیعمس ‪۶‬دولہی ‪۶‬وک ‪۶‬یھب ‪۶‬اجےن ‪۶‬دےئجی‪،‬یہی ‪۶‬دانشیم ‪۶‬ول ‪۶‬نج ‪۶‬ےک ‪ ۶‬رف ‪۶‬رپ ‪۶‬اؿ ‪۶‬وتفی ‪۶‬دقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رصحی ‪۶‬دانشویمٍ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫اؿالم‪۶‬ت ‪۶‬یھت‪،‬ہلئسم‪۶‬ااکمٍ‪۶‬ذکؿ‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬اٍ‪۶‬رپارتھٹ‪۶۳۴‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬سلؽص‪ ۶‬رف ‪۶‬قاكف‪۶‬رکےک''‪۶‬احبسٍ‪۶‬السًؾج''‪۶‬ںیم‪۶‬قالآرخ‪۶‬ہحفص‪۶۴۳۶‬‬
‫عبط‪۶‬اؽل‪۶‬رپ‪۶‬یہی‪۶‬اھکل‪۶‬ہک‪۶‬حاشاللیحاشاللیۂاّ‪۶‬ۂ‪۶‬اّ‪۶‬قاّ‪۶‬احٖ‪۶‬ﷲ ںیم‪۶‬ۂزگ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬ریفکت‪۶‬دنسپ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا‪،‬اٍ‪۶‬دتقمویٍ‪۶‬ینعی‪۶‬دم‪۶‬ایعٍ‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫خدقدی ‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬ایھب‪۶‬قك‪۶‬املسمٍ‪۶‬یہ‪۶‬اجاتن‪۶‬وہٍ‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دبىـ‪۶‬ؽ‪۶‬صاللف‪۶‬ںیم‪۶‬كش‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ(الیعمس‪۶‬دولہی)ےک‪۶‬‬
‫ رف‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬مکح‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا‪۶‬ہک‪۶‬ںیمہ‪۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬ےن‪۶‬الہ‪۶‬الیالہیاالیالل یک‪۶‬ریفکت‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬ؽہج‪ ۶‬رف‪،‬آ اتفؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬
‫ّؽنش‪۶‬ت ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬مکح‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اصلًا‪۶‬وکیئ‪۶‬فیعض‪٘۶‬ا‪۶‬فیعض‪۶‬لمحم‪۶‬یھب‪۶‬قایق‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ۔فانیاالسالمییعلویوالییع ٰیلیعلیہ‪3‬۔‬
‫(اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬ا٘الص‪۶‬اغلف‪۶‬ےہ‪۶‬ولغمؿ‪۶‬ںیہن ےہ۔ؿ)‬
‫كى‬
‫عــــــہ‪:‬گوگؾیہ‪۶‬ؽا ھىی‪۶‬اؽّ‪۶‬اےکن‪۶‬ادقاؿ‪۶‬دویدنبی‪۵۲۶‬اکكف‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ‬

‫یسلیالسیوفیالہندیۃیعیلیکقریاتیبابایالنجدیۃیّاض‪۶‬اڈیکیم‪۶‬اقدقا‪۶‬ص‪۲۵‬ؽ‪۲۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یازالۃیالعاریبحجریالکرائمیمنیکالبیالناریرضایاڈیکیم‪۶‬یئبمب‪۶‬اقدقاص‪۵۴‬‬
‫‪2‬‬

‫سبحنیالسبو حیعنیعیبیکذبیمِبو حیداراالشاعتیاجہعم‪۶‬جنگ‪۶‬شخب‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۶۵۳‬ؽ‪۵۵۶‬‬

‫‪3‬‬
‫ی ٰ‬

‫‪Page 354 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫املسمون‪۶!۶‬املسمون! ںیہمت‪۶‬اانپ‪۶‬دنی‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ؽ‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬قاّاگ‪۶‬ہ‪ّ۶‬نمح‪۶‬قاددالرک‪۶‬ااسفتسّےہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬دنبہ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬دّقاّہ‪۶‬ریفکت‪۶‬‬
‫گ‬
‫ہی‪۶‬دشقد‪۶‬اایتحؽ‪۶‬ہی‪۶‬لیلج‪۶‬رصتاحیؿ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ریفکت‪۶‬ریفکتاک‪۶‬ارتفاء‪۶‬ینتک‪۶‬ےب‪۶‬ایحیئ‪،‬شیک‪۶‬ملظ‪،‬ینتک‪ ۶‬ھيؾین‪،‬قاقاك‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪،‬رگمدمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وج ‪۶‬ھچک ‪۶ ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬علًًا ‪۶‬قح ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اذایلمیتستیحیفاصنعیمایشئتی‪1‬۔ذـ‪۶‬‬
‫ےھجت‪۶‬ایح‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬رک‪:‬‬
‫ع ےب‪۶‬ایح‪۶‬قاٖ‪۶‬ؽ‪ٓ ۶‬ا ہچن‪۶‬وخایہ‪۶‬نک‬
‫(كىشوا‪۶‬وہ‪۶‬اج رھپ‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬رک۔ؿ)‬
‫املسمون‪۶‬ہی‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ؽاحض‪۶‬اقۂ‪۶‬ابعّاؿ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬شیپ‪۶‬رظنںیہ‪۶‬ںیہنج‪۶‬ےپھچ‪۶‬وہےئ‪۶‬دٖ‪۶۵۳‬دٖ‪۶۵۳۶‬اؽّ‪۶‬ضعب‪۶‬وک‪۶‬رتسہ‪۶۵۳‬اؽ‪۶ّ۶‬فینصت‪۶‬وک‬
‫ل ل‬
‫اسین‪٘۶ ۵۵۶‬ال‪۶‬وہےئ(اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬دانشویمٍ‪۶‬یک‪۶‬ریفکتوت‪۶‬ا ‪۶‬ؿ ‪۶‬ھچ‪٘۶‬ال‪۶‬ینعی‪۵۰۲۳۶‬ھ‪۶‬ےس‪۶‬وہیئ‪۶‬ےہ(ذـ ‪۶‬ےس‪۶‬ا مٍىمدا مسًود ‪۶‬یپھچ)اٍ‪۶‬‬
‫ابعّاؿ‪۶‬وک‪۶‬وغبّرظن‪ّٓ۶‬امؽ‪۶‬اؽّ‪۶‬اﷲ ؽ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪۶‬وخَ‪۶‬وک‪٘۶‬اےنم‪ّ۶‬ھک‪۶‬رک‪۶‬ااصنَ‪۶‬رکؽ‪۶‬ہی‪۶‬ابعّںیت‪۶‬طقف‪۶‬اٍ‪۶‬رتفمویٍ اک‪۶‬ارتفاء‪۶‬یہ‪ّ۶‬د‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫رکںیت ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬رصاخۃً ‪۶‬اصَ ‪۶‬اصَ ‪۶‬اہشدؿ ‪۶‬دُ ‪ّ۶‬یہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ایسی ‪۶‬میظع ‪۶‬اایتحؽ ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ےنۂزگ ‪۶‬اٍ ‪۶‬دانشویمٍ ‪۶‬وکاک ‪۶ ّٓ۶‬ت ‪۶‬اہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫ینیقی‪،‬یعطق‪،‬ؽاحض‪ّ،‬ؽنش‪،‬یلج ‪ ۶‬رّ ‪۶‬ےس ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬رصحی ‪ ۶‬رف ٓا اتفؿ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ت ‪۶‬وہایل‪۶‬سج‪۶‬ںیم ‪۶‬اصلًا‪،‬اصلًا‪،‬ۂ ‪۶‬زگ‪،‬ۂزگوکیئ‪۶‬‬
‫اجنگشئ‪،‬وکیئ‪۶‬قاؽلی‪۶‬ت ‪۶‬لکن‪۶‬ب ی‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬ہی‪۶‬دنبہ‪۶‬خدا‪۶‬ؽیہ‪۶‬وتےہ‪۶‬وج‪۶‬اےکن‪۶‬ااکكْ‪۶‬رپ‪۶‬رتس‪،۳۳‬رتس‪۶۳۳‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬سلؽص‪ ۶‬رف‪۶‬اکوبثؿ‪۶‬دُ‪۶‬رک‪۶‬یہی‪۶‬اتہک‪۶‬‬
‫الال ٰہیاالاللیک‪۶‬ریفکت‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪۶ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ؽہج‪ ۶‬رف‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ت ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیمہ‪۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬ےن‪۶‬الہ‪ ۶‬ی‬
‫اؽّ‪۶‬مکح‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اصلًا‪۶‬وکیئ‪۶‬فیعض‪٘۶‬افیعض‪۶‬لمحم‪۶‬قایق‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ‪2‬۔ہی‪۶‬دنبہ‪۶‬خدا‪۶‬ؽیہ‪۶‬وت‪۶‬ےہ‪۶‬وجوخد‪۶‬اٍ‪۶‬دانشویمٍ‪۶‬یک‪۶‬تبسن(ذـ‪۶‬‬
‫قك‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دانشویمٍ‪۶‬رپ‪۶‬اؿالم‪۶‬ینیقی‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪۶‬یھت)ارتھٹ‪ ۳۴‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬مکحب‪۶‬اہقفےئ‪۶‬رکاص‪۶‬سلؽص‪ ۶‬رف‪۶‬اک‪۶‬وبثؿ‪۶‬دُ‪۶‬رکیہی‪۶‬ھکل‪۶‬اکچاھت‪۶‬ہک‪۶‬ۂاّ‪۶‬‬
‫ۂاّقاّ‪۶‬احٖﷲ ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬زگایکن‪۶‬ریفکت‪۶‬دنسپ‪۶‬ںیہن رکقا‪،3‬ذـ‪۶‬ایکاٍ‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬طالؿ‪۶‬اھت‪۶‬اؿ‪ّ۶‬شجن‪۶‬وہیئگ‪۶‬؟ذـ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬اجدئادیک‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫رشتک‪۶‬ت ‪۶‬یھت‪۶‬اؿ‪۶‬دیپا‪۶‬وہیئ‪۶‬؟‪۶‬اح٘اﷲ املسمونٍ‪۶‬اک‪۶‬هالہق‪۶‬تبحم‪۶‬ؽ‪۶‬دعاؽؿ‪،‬‬

‫‪1‬‬
‫یالمجعمیالکبییدحكف‪۲۱۴‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۲۰۳/ ۵۳‬‬
‫سبحنیالسبو حیعنیعیبیکذبیمِبو حیداراالشاعتیاجہعم‪۶‬جنگ‪۶‬شخب‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۵‬‬
‫‪2‬‬
‫ی ٰ‬
‫سبحنیالسبو حیعنیعیبیکذبیمِبو حیداراالشاعتیاجہعم‪۶‬جنگ‪۶‬شخب‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۶۵۳‬ؽ‪۵۵۶‬‬
‫‪3‬‬
‫ی ٰ‬

‫‪Page 355 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عــــــہ‪۲‬‬
‫‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪۶‬قا‪۶‬اﷲ ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬انج‪۶‬ؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬‬ ‫رصَ‪۶‬تبحم‪۶‬ؽ‪۶‬دعاؽؿ خدا‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےہ‪،‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬اٍ‪۶‬دانشص‪۶‬دوہٍ‪۶‬ےس‪۶‬دانشص‪۶‬اصدّی‬
‫عــــــہ‪۱‬‬
‫یک‪۶‬دانشصی ‪۶‬ت ‪۶‬دیھکی‪۶‬ینس‪۶‬یھت‪،‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬قك‪۶‬ہملک‪۶‬وگیئ‪۶‬اک‪۶‬قاٖ‪۶‬الّص‪۶‬اھت‪،‬اغكف‪۶‬اایتحؽ‪۶‬ےس‪۶‬اکص‪۶‬ایل‪۶‬یٰتح‪۶‬ہک‪۶‬اہقفےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ایتحؿا‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪٘۶‬اھت‪۶‬ت ‪۶‬دقا‪۶‬اؽّنیملکتم‪۶‬ىقاص‪۶‬اک‪۶‬كلسم‪۶‬اایتخّ‪۶‬ایک۔ذـ‪۶‬اصَ‪۶‬رصحی‪۶‬ااکنّ‪۶‬رضؽّقاؿ‪۶‬‬ ‫رطج‪۶‬رطج‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪ ۶‬رف‪۶‬الّص‪۶‬اھت‪۶‬رگم‪۶‬ا ً‬
‫لًل‬
‫دنی‪۶‬ؽدانشص‪۶‬دیہ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ا مًَ‪۶‬ؽدیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽمہیلع‪۶‬انیعمج‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ےس‪۶‬دیھکی‪۶‬وت‪۶‬اؿ‪۶‬ےب‪۶‬ریفکت‪۶‬اچّہ‪۶‬ت ‪۶‬اھت ہک‪۶‬ااکكْ‪۶‬‬
‫ن‬
‫اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬یک‪۶‬رصت زًَ نس‪۶‬ےکچ‪۶‬ہک‪۶‬منیشكیفیعذابہیوکقرہیفِدکقر‪1‬۔وجاےسی‪۶‬ےک‬
‫عــــــہ‪:۵‬ےسیج‪۶‬اھتونی ‪۶‬اصذـ‪۶‬ہک ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک‪۶‬انجؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬تخس‪۶‬اگیل‪۵۰۵۵۶‬ھ ‪۶‬ںیم‪۶‬یپھچ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ‪۶‬‬
‫اےنپ‪۶‬آ ؿ‪۶‬وک‪۶‬ینس‪۶‬ؿاۂ‪۶‬رکےت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اقك‪۶‬ؽظف‪۶‬ؽہ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬سلجم‪۶‬عوالد‪۶‬ابمّك‪۶‬ؽایقص‪۶‬ںیم‪۶‬رشقك‪۶‬الہ‪۶‬ا٘الص‪۶‬وہےت‪۵۲۶‬اکكف‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ۔‬
‫كوًى‬
‫عــــــہ‪:۲‬ےسیج‪۶‬گوگؾیہ‪۶‬اصذـ‪۶‬ؽا ھی‪۶‬اصذـ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اےنت‪۶‬وقل‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬ریمھٹ‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬ٹوھقا‪۶‬وہاتکس ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫ولعمص‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬اطیشٍ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اتبےت‪۶‬ںیہ۔رھپگوگؾیہ‪۶‬اصذـ‪۶‬اک‪۶‬ؽہ‪۶‬وتفٰی‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬ٹوھقا‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫اےس‪۶‬ٹوھقا‪۶‬ےہک ‪۶‬املسم‪۶ ٍ۶‬ینس ‪۶‬اصحل ‪۶‬ےہ۔ذـ‪۶‬اپھچ ‪۶‬وہا ‪۶‬رظن ‪۶‬ےس‪۶‬زگّا‪۶‬امکل‪۶‬اایتحؽ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک‪۶‬دؽرسؽٍ‪۶‬اک ‪۶‬وپھچاقا ‪۶‬وہا‪۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬رپؽہ ‪۶‬نقیت ‪۶‬ت ‪۶‬ایک ‪۶‬سج ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫د‬
‫انبرپریفکت‪۶‬وہذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬ایلص‪۶‬وتفی‪۶‬گوگؾیہ‪۶‬اصذـ‪۶‬اک‪۶‬رہمی‪۶‬دیطختس‪۶‬وخد‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ےس‪۶‬داھکی‪۶‬اؽّقاّ‪۶‬قاّ‪ ۶‬ھًيِ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬گوگؾیہ‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬وکسؿ‪۶‬ایک‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دصص‪۶‬رپ‪۶‬اابتعّ‪۶‬اکیف‪۶‬وہا۔وییہن‪۶‬اقدقاین‪۶‬داجل‪۶‬یک‪۶‬اتکںیب‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ت ‪۶‬دںیھکی‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ریفکت‪۶‬رپ‪۶‬زجص‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬رصَ‪۶‬دہمی‪۶‬قا‪۶‬طًول‪۶‬حیسم‪۶‬‬
‫ےننب‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬ینس‪۶‬یھت‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬دّقاتف‪۶‬ایک‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬وکیئ‪۶‬ونجمٍ‪۶‬ولعمص‪۶‬وہقاےہ‪،‬رھپ‪۶‬ذـ‪۶‬ارمرست‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬وتفٰ‪۶‬ی‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ریفکت‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬رفہی‪۶‬ابعّںیت‪۶‬وحباہل‪۶‬احفصؿ‪۶‬وقنمل‪۶‬ںیھت‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬اانت‪۶‬اھکل‪۶‬ہک‪''۶‬ارگ‪۶‬ہی‪۶‬اوقال‪۶‬رمّا‪۶‬یک‪۶‬رحتریؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬ںیہ وت‪۶‬ؽہ‪۶‬لغًوا‪۶‬اکّٓ۔‬
‫"دوھکی ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬السوءیوالعِابیعیلیالمسیحیالکذاب" ہحفص ‪،۵۴۶‬اہٍ ‪۶‬اؿ ‪۶‬ذـ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬اتکںیب ‪۶‬مشچب ‪۶‬وخد ‪۶‬دںیھکی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬رمدت ‪۶‬وہےن ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫یعطق‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۵۲‬اکكف‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ‬

‫یدرمختارکتابیالجہادیبابیالمرتدیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۰۱۲/ ۵۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 356 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ذعمؿ‪۶‬ؽ‪۶‬اکّٓ‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬كش‪۶‬رکُ‪۶‬وخد‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ۔اانپ‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬دینی‪۶‬اھبویئٍ‪۶‬وعاص‪۶‬الہ‪۶‬ا٘الص‪۶‬اک‪۶‬اامیٍ‪۶‬اچبقا‪۶‬رضؽّی‪۶‬اھت‪۶‬الرجص‪۶‬مکح‪ ۶‬رف‪۶‬‬
‫دقا‪۶‬اؽّ‪٘۶‬اظئ‪۶‬ایکو ٰذلكیجزاءیالظلمنی۔اہمتّا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫کہدؽ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬قا ‪۶‬قح ‪۶‬اؽّاٹم ‪۶‬قالط‪،‬ےب ‪۶‬كش ‪۶‬قالط ‪۶‬وکرضؽّ ‪۶‬طًوا ‪۶‬یہ‪۶‬‬ ‫‪" ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اھت۔‬ ‫‪1‬۔‬
‫اؽّ‪۶ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫دنی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ھچک ‪۶‬ربجںیہن‪،‬قح ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬اصَ ‪۶‬خدا ‪۶‬وہیئگ ‪۶‬ےہ ‪۶‬رمگایہ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‪ ‬‬
‫ےس۔‬
‫اہیٍ‪۶‬اچّ‪۶۰‬رمےلح‪۶‬ےھت‪:‬‬
‫(‪)۵‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اٍ‪۶‬دانشویمٍ‪۶‬ےن‪۶‬اھکل‪،‬اھچقا‪۶‬رضؽّ ؽہ‪۶‬اﷲ ؽّوسل‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ؽیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬ؽ‪۶‬دانشص‪۶‬اھت۔‬
‫(‪)۲‬اﷲ ؽّوسل‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ؽیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬رکےنؽاال‪۶‬اکّٓےہ۔‬
‫(‪)۰‬وج‪۶‬اںیہن‪۶‬اکّٓ‪۶‬ت ‪۶‬ےہک‪،‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬قاٖ‪۶‬احلؽ‪ّ۶‬ےھک‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬ااتسدی‪۶‬قا‪ّ۶‬ےتش‪۶‬قا‪۶‬دؽیتس‪۶‬اک‪۶‬ایخل‪۶‬رکُ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪،‬اٍ‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رطج‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےہ‪،‬ایقعـ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اقك‪ّ۶‬یس‪۶‬ںیم‪۶‬قادناھ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ۔‬
‫(‪)۰‬وج‪۶‬ذعّؽرکم‪،‬اہجل‪۶‬ؽصالل‪۶‬اہی‪۶ٍ۶‬ایبٍ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬قالط‪۶‬ؽ‪۶‬قاّؽا‪۶‬ا‪۶‬ؽّقا دّ‪۶‬وہا‪۶‬ںیہ۔‬
‫ہی‪۶‬اچّؽٍ‪۶‬دمحب‪۶‬اﷲاعتیٰل‪۶‬كْؽہج‪۶‬اٰیلع‪۶‬ؽاحض‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہےئگ‪۶‬نج‪۶‬ےک‪۶‬وبثؿ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬یہ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬رکہمی‪۶‬ےن‪۶‬د كيِ۔اؿ‪۶‬اقك‪۶‬ولہپرپ‪۶‬‬
‫ذيـ‪۶‬ؽ‪۶‬اعسدؿ‪۶‬رسدمی‪،‬دؽرسی‪۶‬رطَ‪۶‬اقشؽؿ‪۶‬ؽ‪۶‬منہج‪۶‬ادبی‪۶‬ےہ‪،‬ےسج‪۶‬وج‪۶‬دنسپ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اایتخّ‪۶‬رکُ‪۶‬رگم‪۶‬اانت‪۶‬ھجمس‪۶‬ولہک‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ اک‬
‫دانم‪۶‬وھچّ‪۶‬رک‪ّ۶‬قد‪۶‬ؽ‪۶‬رمع‪۶‬ؽاک‪٘۶‬اھت‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاال‪۶‬یھبک‪ِ۶‬الج‪۶‬ت ‪۶‬قاےئ‪۶‬اگ‪،‬قایق‪۶‬دہاكف‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔‬
‫‪۶‬قاؿ‪۶‬دمحب‪۶‬اﷲاعتیٰل‪۶‬ۂ‪۶‬دی‪۶‬ملع‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اٰیلع‪۶‬دب‪۶‬نہواؿ‪۶‬ےس‪۶‬یھت‪۶‬رگمامہُّ‪۶‬وعاص‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۵/ ۵۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۱۲/ ۲‬‬
‫‪Page 357 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ؿً‬
‫اھبویئٍ‪۶‬وک‪۶‬رہمںی‪۶‬دےنھکی‪۶‬یک‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪،‬رہمںی‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬رحنیم‪ ۶‬وًَ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬اہکٍ‪۶‬یک‪۶‬وہٍ یگ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪۶‬دنی‪۶‬اک ٓا اغّ‪۶‬‬
‫ض‬
‫وہا‪۶‬اؽّ‪۶‬مکحب‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪۶‬یھبک‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬اطیشٍ‪۶‬اک‪۶‬دؽّ‪۶‬دؽّہ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪۶‬ذہلا‪۶‬اےنپ‪۶‬اعص‪۶‬اھبویئٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬قادؿ‪۶‬اانیمطٍ‪۶‬وک‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬ؽ‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬‬
‫ےک ‪۶‬املعےئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬ؽ ‪۶‬ایتفمٍ ‪۶‬ىقاص ‪۶‬ےک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وتفی‪ٰ۶‬شیپ ‪۶‬وہا ‪۶‬سج ‪۶‬وخیب ‪۶‬ؽ ‪۶‬وخٖ ‪۶‬اولسیب ‪۶‬ؽ ‪۶‬وجٖ ‪۶‬دینی ‪۶‬ےس ‪۶‬اٍ ‪۶‬امعدئا٘الص ‪۶‬ےن ‪۶‬دصتںیقی‪۶‬‬
‫ّٓام ںی‪۶‬دمحباﷲاعتیٰل‪۶‬اتکؿ‪۶‬اطتسمؿ‪"۶‬حسامیالحرمنییع ٰیلیمنحریالکقریویالمنی‪۵۰۲۰‬ھ"ںیم‪۶‬رگایم‪۶‬اھبویئٍ‪۶‬ےک‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬‬
‫‪ٚ‬‬
‫اؽّ‪۶‬ۂ‪۶‬ہحفص‪۶‬ےک‪۶‬اقمقل‪ ۶‬ولٗ‪۶‬اّدؽ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬رت‪۶‬ہمج‪"۶‬مبنییاحکامیویتصدیِاتیاعالم(‪۵۰۲۱‬ھ)"‪۶‬ہولہ‪۶‬رگ۔‬
‫ایہٰل‪ !۶‬ا٘الیم‪۶‬اھبویئٍ‪۶‬وک‪۶‬وبقل‪۶‬قح‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬اطعّٓاماؽّ‪۶‬دضؽ‪۶‬شفنتین‪۶‬قا‪۶‬ریتُ‪۶‬اؽّ‪۶‬ریت‪۶ُ۶‬بیبح‪۶‬ےک‪۶‬اقمقل‪ّ،‬قد‪۶‬ؽرمع‪۶‬ؽ‪۶‬یک‪۶‬دماكف‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اچبدصہق‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اﷲ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬ؽاجہـ‪۶‬اک‪ٓ ،‬ا نیم‪،‬آ نیم‪ٓ ،‬ا نیم۔ ی‬
‫یالعلمنییوافضلیالصالةیوا کملیالسالمیع ٰیلیسیدینایمحمدیویاٰلہٖیوصحبہٖیویحزبہٖیاجمعنییاٰمنیی ی‬
‫والحمدیللرب ٰ‬
‫__________________‬
‫ّ٘اہل‬
‫یبآیاتیقرآن ی‬
‫ِ‬ ‫تمہیدیایمان‬
‫متخ‪۶‬وہا‬

‫____________________‬

‫‪Page 358 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫االمًوالعلیلياعتیالنضطفیبدافعالبالء‬
‫ہملک‪۶‬داعف‪۶‬الوال‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬یفطصم‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬تعن‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‬
‫قالؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬انم‪۶‬اؽّ‪۶‬اےکن‪۶‬رمےبت‪۶‬یک‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬ےہ‬

‫مس ّٰ ی‬
‫میبہینامیتارییخ ی‬
‫‪۵۰۵۵‬ھ‬ ‫ُ‬
‫باالموزالعامۃ‬ ‫اکنالالطامۃعلیشرك ُسوی‬
‫وپّی‪۶‬ایقعـ‪۶‬داھقا‪(۶‬ؽاہویبٍ‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪)۶‬رشك‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬اومّ‪۶‬اعہم‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬‬
‫(وموجد‪۶‬یک‪۶‬ۂ‪۶‬مسق‪۶‬رپ‪۶‬اصدص‪)۶‬ےہ‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمط ی‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶۲۵‬امجدی‪۶‬الآرخہ‪ ۵۰۵۵۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬دیلہ‪۶‬قاّہ‪۶‬دنہ‪۶‬ؽّاےئ‪۶‬رمہلس‪۶‬ومولی‪۶‬دمحم‪۶‬رکاعـ‪۶‬اهلل‪۶‬اخٍ اصذـی‬ ‫ہلئسم‪:۰۱۶‬‬
‫املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬ایک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪ّ۶‬قد‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ڑپانھ‪۶‬دّؽد‪۶‬قاج‪۶‬اؽّ‪۶‬داللئ‪۶‬اریخلاؿ‪۶‬اک‬
‫عــــــہ‪:‬ومالقا‪۶‬رکاعـ‪۶‬اهلل‪۶‬اخٍ‪۶‬اصذـ‪۶‬ہفیلخ‪۶‬رضحؿ‪۶‬احیج‪۶‬ادماد‪۶‬اهلل‪۶‬اہمرج‪۶‬یکم‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬امہیلع‪۶‬‬

‫‪Page 359 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رشك‪۶‬ضحم‪۶‬اؽّ‪۶‬دبىـ‪ً٘۶‬وہ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬میلعت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬مس‪۶‬اققل‪۶‬رشك‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬دّؽد‪۶‬قاج‪۶‬ںیم‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬ؽاولقا‪۶‬ء‪۶‬ؽالػشؾ‪۶‬ؽارملص‪۶‬ؽاالمل‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬ذموکّ ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬دبىـ ‪ً٘۶‬وہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬دّؽددعب‪۶‬دصاہ‪٘۶‬ال ‪۶‬ےک‪۶‬فینصت‪۶‬‬
‫وہےئ‪۶‬ںیہ۔رمع‪۶‬ؽوجاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اتہک‪۶‬ہک‪۶‬ؽّد‪۶‬اٖ‪۶‬دّؽد‪۶‬وبقمل‪۶‬اک‪۶‬ومذـ‪۶‬ریخ‪۶‬ؽكْتک‪۶‬اؽّ‪۶‬قاىـ‪۶‬اّدقاد‪۶‬تبحم‪۶‬ےہ۔ّقد‪۶‬رعتیب‪۶‬ےس‪۶‬اجلہ‪۶‬‬
‫ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اتھجمس ‪۶‬ہک ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬دعف ‪۶‬قال ‪۶‬ےک‪،‬ارگآ ‪۶‬داعف ‪۶‬الوالء ‪۶‬ذؼيؼوًا ‪۶‬خداےئ ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےہ۔ رصتخم‬
‫ااعملین‪۶‬ںیم‪۶‬انبتیالربیعیالبِل‪1‬۔(راہّ‪۶‬ےن‪۶‬زبسہ‪۶‬ااگقا۔ؿ)ہک‪۶‬وقبل‪۶‬ومنم‪۶‬اجمّ‪۶‬اؽّ‪۶‬وقبل‪۶‬اکّٓ‪۶‬تقیقح‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔هالؽہ‪۶‬اّںی‪۶‬‬
‫‪(2"‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اٍ ‪۶‬اکّٓؽٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬اُ ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬وت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫"‬
‫‪(3"‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬اجیھب‪۶‬ںیھمت‪۶‬رگم‪ّ۶‬دمـ‪٘۶‬اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل۔‬ ‫‪‬‬ ‫رشتفی‪ّٓ۶‬ام‪۶‬ےہ۔ؿ)اؽّ"‬
‫ؿ)امہُّ‪۶‬دوعےئ‪۶‬رپ‪۶‬دؽ‪۶‬كّْ ‪۶‬وگاہ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬ایک‪٘۶‬ال‪۶‬ؽالدؿ‪۶‬رضحؿ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬طحق‪۶‬اعص‪۶‬یک‪۶‬ؽقا‪۶‬دعف‪۶‬‬
‫‪(4" ‬ںیم‪۶‬اطع‪۶‬‬ ‫ںیہن‪۶‬وہیئ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وسا ‪۶‬ربجالیئ‪۶‬لیلخ‪۶‬اکوقمہل‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬رکمی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رطج‪۶‬دّج ‪۶‬ےہ‪":‬‬
‫رکؽٍ‪۶‬ےھجت‪۶‬رھتسا‪۶‬اٹیب۔ؿ)‪۶‬اہیٍ‪۶‬وقبل ‪ّ۶‬قد‪۶‬رضحؿ‪۶‬ربجالیئ‪۶‬یھب‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬رشمك‪۶‬وہےئگ‪۶‬ویکہکن‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬ؽاہؿ‪ّٓ۶‬ام‪ّ۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ںیہ۔سپ‪۶‬وج‪۶‬وجاؿ‪ّ۶‬قد‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬وہاگ‪۶‬ؽیہ‪۶‬امہّی‪۶‬رطَ‪۶‬ےس۔رھپ‪۶‬وچہکن‪۶‬ہی‪۶‬دّؽد‪۶‬ومعمل‪۶‬ہب‪۶‬اکٌٔ‪۶‬املعء‪۶‬ؽاشمخئ‪۶‬ىقاص‪۶‬ےہ‪۶‬سپ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬یھب‪ّ۶‬قد‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رشمك‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬رطہ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬وخد‪ّ۶‬قد‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬وخاہ‪۶‬وخماہ‪۶‬ےک‪۶‬رشك‪۶‬ےس‪۶‬چب‪۶‬ںیہن‪۶‬اتکس‪۶‬ویکہکن‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬مسی‬
‫ليٌ‬ ‫عــــــہی‬
‫وک‪۶‬اققل‪۶‬اؽّ‪۶‬ادؽہی‪۶‬وک‪۶‬داعف‪۶‬دّد‪ّ۶‬اعف‪۶‬ىسواٍ‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ۔اؽّ‪۶‬رضحؿ‪٘۶‬اہ‪۶‬ؽیل‪۶‬اهلل‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی‪۶‬دیصقہ‪۶‬ابیط‪۶‬ا ض‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ‪۶‬‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬داعف ‪ّٓ۶‬ام ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬ںیہ۔دنسںی ‪۶‬وت ‪۶‬اؽّ ‪۶‬یھب ‪۶‬ںیہ ‪۶‬رگم ‪۶‬اٖ ‪۶‬رصتخم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اجنگشئ ‪۶‬ںیہن۔ّاہ ‪۶‬دص ‪۶‬اہ ‪٘۶‬ال ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫فینصت‪۶‬وہےن‪۶‬ےس‪۶‬دبىـ‪ً٘۶‬وہ‪۶‬وہقا‪،‬ہی‪۶‬یھب‪ّ۶‬قد‪۶‬یک‪۶‬دماظف‪۶‬رپ‪۶‬دال‪۶‬ےہ۔وخد‪ّ۶‬قد‪۶‬وج‪۶‬‬
‫عــــــہ‪ :‬مس‪۶‬ینعی‪ّ۶‬ۂ‬

‫‪1‬‬
‫یمختصریالمعاین‪،‬احوالیاسنادیالخرب‪،‬المکؾبہیالقاروقیہیاتلمٍ‪،‬ص‪۴۱۶‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۰۰/ ۴‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۳/ ۲۵‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵/ ۵۵‬‬
‫‪Page 360 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ومولی‪۶‬الیعمس‪۶‬اصذـ‪۶‬ےک‪۶‬ےبطخ‪۶‬ہعمج‪۶‬ںیم‪۶‬كْ‪۶‬رس‪۶‬عؤٌ‪۶‬ڑپاتھ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬وکیئ‪۶‬دحكف‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬امت ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ملس‪۶‬یک‪۶‬فینصت‪۶‬ںیہ۔سبحانیالل اٍ‪۶‬وبطخٍ‪۶‬اک‪۶‬ڑپانھ(وج‪۶‬دص‪۶‬اہ‪٘۶‬ال‪۶‬دعب‪۶‬یک‪۶‬فینصت‪۶‬ںیہ)وت‪ّ۶‬قد‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ً٘۶‬ـ‪۶‬وہ‪۶‬اؽ‪۶‬‬
‫ّ ‪۶‬اخاصٍ ‪۶‬قح ‪۶‬یک ‪۶‬فینصت ‪۶‬دّؽد ‪۶‬اک ‪۶‬ڑپانھ‪۶‬دبىـ ‪ً٘۶‬وہ ‪۶‬رہھٹُ‪،‬اہٍ ‪۶‬وج‪۶‬ےغیص‪۶‬دّؽد ‪۶‬ےک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬رسؽّ ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪ٙ‬‬
‫وقنمل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ڑپانھ ‪۶‬امہُّ ‪۶‬كْدقك ‪۶‬یھب ‪۶‬الضف ‪۶‬ؽرتہب ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگماملعےئ ‪ّ۶‬ا زًَ ‪۶‬ؽرقفاےئ ‪۶‬اکنیلم ‪۶‬ےن ‪۶‬احلف ‪۶‬دؽص ‪۶‬ؽوشص ‪۶‬ںیم ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫دّؽد ‪۶‬رشفی ‪۶‬قاافلؽ ‪۶‬دبہعی ‪۶‬فینصت ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬نج ‪۶‬ںیم ‪۶‬انجؿ ‪۶‬ثؿ ‪۶‬انیلقثل ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬احبسین ‪۶‬یھب ‪٘۶‬الم ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬خیش ‪۶‬دبع‪۶‬‬
‫اقحل ‪۶‬دحمؿ ‪۶‬دولہی ‪۶‬ےن ‪۶‬خدؿ ‪۶‬اولقلؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دّج ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ ‪۶‬وخدرضحؿ ‪۶‬خیش ‪۶‬ےن ‪۶‬اقك ‪۶‬لقتسم ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاّہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬قافیل‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ‪۶‬ےنتج‪۶‬دّؽد‪۶‬اشمخئ‪۶‬ىقاص‪۶‬ےن‪۶‬فینصت‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬ںیہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬دّج‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬رشج‪۶‬رفس‪۶‬السًادہ‪۶‬ںیم‪۰۲۶‬ےغیص‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫خدا ‪۶‬ےس‪۶‬وقنمل‪۶‬ںیہ‪۶‬قایق‪۶‬احصہب‪۶‬ؽقانیعب‪۶‬ےن‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ےئک‪۶‬ںیہ۔ّقد ‪۶‬اجلہ ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬وک‪۶‬اعمد ‪۶‬اهلل‪۶‬رشمك‪۶‬انبقا ‪۶‬ےہ۔اؿ‪۶‬‬
‫املعےئ ‪۶‬اهالص ‪۶‬ےس ‪۶‬ااسفتسّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وقل ‪ّ۶‬قد ‪۶‬اک ‪۶‬حیحص ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وماقف ‪۶‬اقعدئ‪۶‬فلس ‪۶‬اصحل‪۶‬ےک ‪۶‬ےہ ‪۶‬قا ‪۶‬رمعؽ ‪۶‬اک ‪۶‬؟ہی ‪۶‬رشتحی ‪۶‬ؽلیصفت ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وہ‪،‬اهلل‪۶‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬وک‪۶‬زجاےئ‪۶‬ریخ‪۶‬انعكف‪ّٓ۶‬امےئ۔‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمط ی‬
‫الحمدیللیعیلیمایعلمیوھدا نایللذییاقومیوسلكیبنای ٘الیتم ‪۶‬ؽاےل ‪ّ۶‬اےتس ‪۶‬رپ ‪۶‬خالقا۔امہّا ‪۶‬رپؽّداگّ ‪۶‬دّؽد ‪۶‬ؽ٘الص ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫السؽیل یاالسلم یوصیل یربنا یوبارك یوسلم یعیل یدافعی كْتک ‪۶‬قاّل ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬قال‪،‬ؽقا‪،‬طحق‪،‬امیبّی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دوھکٍ ‪۶‬وک ‪۶‬دؽّ‪۶‬‬
‫البالءیوالِحطیوالمرضیوااللمیسیدنایومولنایومالکنای رکویناےل ‪۶‬امہُّ ‪ٓ ۶‬ا اق ‪۶‬ؽومیل ‪۶‬ؽامكل ‪۶‬ؽامؽی ‪۶‬دمحم ‪۶‬رپ‪،‬وج ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫اوتمٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رگدونٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬امكل ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک ‪ٓ ۶‬ا ل ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وماونایمحمدیمالكیاالرضیورقابیاالممیویعیلیالہیوی‬
‫ااحصؿ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬لضف‪ ،‬ضی‪،‬اطع ‪۶‬اؽّ‪۶‬وجد‪۶‬ؽرکص‪۶‬ؽاےل‪۶‬ںیہ‪ٓ ،‬ا نیم۔‬
‫صحبہیاویلیالقضلیوالقیضیوالعطاءیوالجودیوالکرمی‬
‫اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬ریقف‪۶‬دبع‪۶‬ایفطصمل‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬ینس‪۶‬یفنح‪۶‬اقدّی‬
‫امنییقالیالقِییالمستدفعیالبالءیمنی ی‬

‫‪Page 361 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فضل ینؽیہ یالعیل یاالعیل یصیل یعلیہ یالل یتع ٰ‬

‫ایل یعبدی امتص ‪۶‬رعتںیفی ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬ملع ‪۶‬اطع‪۶‬‬
‫المصطیفیاحمدیرضایالمحمدییالسینیالحنیفیالِادریی ّٓامقا‪۶‬اؽّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬دیسیھ‪ّ۶‬اہ‪۶‬یک‪۶‬دہاكف‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیمہ‪۶‬كْاکیت‪۶‬‬
‫الربکایتیالربیلوییدفعینؽیہیعنہیالبالءیومنحیقلبہی كْولیی‪۶‬وج‪۶‬یبن‪۶‬ایلع‪۶‬ےک ُقلود ‪۶‬لضف‪۶‬ےک‪۶‬لیفطب‪۶‬تبیصم‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬اک‪۶‬‬
‫بلط ‪۶‬اگّ ‪۶‬ےہ۔یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽاہل ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫النوریوالجالء۔ ی‬
‫ّ‬
‫تبیصم‪۶‬وک‪۶‬دؽّ‪ٓ ۶‬ام ںی‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬اؽّ‪ ۶‬كم‪۶‬اطع‪۶‬‬
‫ّٓام ںی(ؿ)‬
‫عيغ‬
‫ہی‪۶‬رصتخموجاؿ‪۶‬ومعض‪۶‬وصاؿ‪ ۶‬مَ‪ ۶‬سدہم‪۶‬ؽدؽ‪۶‬قاؿ‪۶‬ؽاخہمت۔‬
‫ سدہم‪۶‬اامتص‪۶‬اسلاص‪۶‬ؽدیہمت‪۶‬رماص‪۶‬ںیم‪۶‬اعدئہ‪۶‬اقۂہ‪۶‬ؽافدئہ‪ّ۶‬اۂہ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم۔‬
‫اعدئہ‪۶‬اقۂہ‬
‫ن‬
‫ای ایالمسلمونیدفعینؽیکمیعنکمیبالءیالمجنونیوفؾنۃیالمقتون۔اُ‪۶‬املسمون‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬یبن‪۶‬ےن‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬ونجمٍ‪۶‬یک‪۶‬قالء‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬ہنتف‪۶‬ازیگن‪۶‬اک‪۶‬ہنتف‪۶‬دؽّ‪۶‬رکدقا‪۶‬ےہ۔ؿ)ّقد‪۶‬كيؼود‪۶‬ےک‪۶‬اےسی‪۶‬املکؿ‪۶‬ھچک‪۶‬لحم‪۶‬بجعت‪۶‬ںیہن‪۶‬ذمہـ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬یک‪۶‬انب‪۶‬یہ‪۶‬ک ی‪۶‬االاکمٍ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬‬
‫االسن‪۶‬ؽااجلٍ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽیلع‪۶‬اہل‪۶‬الضف‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬رشفی‪۶‬اٹمےن‪۶‬اؽّ‪۶‬وبحمقاٍ‪۶‬خدا‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ؽمہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالًواء‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬ولقؿ‪۶‬‬
‫عسل‬
‫‪(۶ 1"‬اؽّ ‪۶‬اؿ ‪۶‬اجقا ‪۶‬اچےتہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ؿامل ‪۶‬ہک ‪۶‬زک ‪۶‬رکؽؿ ‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫مًَ ‪۶‬ےس ‪۶‬اٹھگےن ‪۶‬رپ ‪۶‬ےہ ‪ "۶‬‬
‫اٹلپ ‪۶‬اھک ںی ‪۶‬ےگ۔ؿ)رگم ‪۶‬بجعت ‪۶‬اٍ‪۶‬املسمقاٍ ‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ہک ‪۶‬اےسی ‪۶‬قاقاك ‪۶‬اوقال ‪۶‬رپ ‪۶‬اکٍ ‪۶‬درھںی‪،‬تہب ‪۶‬اکٍ ‪۶‬اھکےن‪۶‬ؽاےل ‪۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وہےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬وہےت‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪،‬املسمٍ‪۶‬حیحص‪۶‬ادیقعلہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اافتلؿ‪۶‬یہ‪۶‬ویکٍ‪۶‬رکںی‪،‬اوسیٍ‪۶‬اک‪۶‬هالج‪۶‬وضحّ‪۶‬ںیم‪۶‬اخومیش‪۶‬اؽّ‪۶‬تبیغ‪۶‬‬
‫قًى‬
‫ںیم‪ّٓ۶‬اومیش‪،‬اؽّ‪۶‬ا ےتھ‪ ۶‬ھيِ‪۶‬ۂ‪۶‬ؽظف‪۶‬ۂ‪۶‬احل‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ےب‪۶‬عوال‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬قاك‪۶‬یک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رگوجمیش‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫‪(2"‬مت‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دؽ‪۶‬ہک‪۶‬رم‪۶‬اجؽ‪۶‬اینپ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫اخمفل‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬اینپ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬لج‪۶‬ںیھجب‪۶‬ےگ"‬
‫نٹھگ‪۶‬ںیم‪،‬اهلل‪۶‬وخؿ‪۶‬اجاتن‪۶‬ےہ‪۶‬دولٍ‪۶‬یک‪۶‬قاؿ۔ؿ)اٖ‪۶‬قاہفل‪۶‬ےک‪ّ۶‬د‪۶‬ںیم‪۶‬اوقال‪۶‬اہمئ‪۶‬ؽاملعء‪۶‬شیپ‪۶‬رکےن‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬لحم‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬مت‪۶‬‬
‫اےنپ‪۶‬ااقتعد‪۶‬ےس‪۶‬اہمئ‪۶‬ؽاملعء‪۶‬ےتہک‪۶‬وہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲۲۳/ ۲۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۵۵/ ۰‬‬
‫‪Page 362 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫كْدقك ‪۶‬ؽہ ‪۶‬یھب ‪ ۶‬مھاّی ‪۶‬رطج ‪۶‬اعمد ‪۶‬اهلل ‪۶‬رشمك ‪۶‬دبیتع ‪۶‬ےھت‪،‬دّؽد ‪۶‬ومحمد ‪۶‬ںیم ‪۶‬بتک ‪۶‬ؽطين ‪۶‬ریثکہ ‪۶‬یک ‪۶‬فینصت ‪۶‬ؽا٘اىـ ‪۶‬اںیھن ‪۶‬ےن ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ن‬
‫مھاُّ‪۶‬سایُّ‪۶‬یبن‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اک‪۶‬ہفیلخ‪۶‬اربک‪۶‬ؽدمد‪۶‬شخب‪۶‬ۂ‪۶‬كشخ‪۶‬ؽرت‪۶‬ؽؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬ااصیل‪۶‬‬
‫ۂ‪۶‬ریخ‪۶‬ؽكْتک‪۶‬ؽؽہلیس‪۶‬اضیفٍ‪۶‬ۂ‪۶‬وجد‪۶‬ؽّدمـ‪۶‬ؽ٘ایف‪۶‬ؽاکیف‪۶‬ؽاقمس‪۶‬تمعن‪۶‬ؽاکفش‪۶‬رکؿ‪۶‬ؽداعف‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ھکل‪۶‬ےئگ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬رصتاحیؿ‪۶‬‬
‫اقۂہ ‪۶‬ےس ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬افینصتؿ ‪۶‬قاۂ ‪۶‬ہ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬وگجن ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬ںیہ۔ریقف‪۶‬لرف ‪۶‬اهلل ‪۶‬ہل‪۶‬ےن ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬اطتسمؿیسلطنۃیالمصطیفیفیملکوتیکلی‬
‫الوری ‪۵۲۵۳‬ھ‪۶‬ںیم‪۶‬رثکبؿ‪۶‬اّ٘اداؿ‪۶‬ہلیلج‪۶‬ؽوصنص‪۶‬زجہلی‪۶‬عمج‪۶‬ےئک‪۶‬نج‪۶‬ےک‪۶‬دےنھکی‪۶‬ےس‪۶‬دمحب ‪۶‬اهلل‪۶‬اامیٍ‪۶‬قاّہ‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬ؽےئ‪۶‬ااقیٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ااسحٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اغّہ ‪۶‬وت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬ذؼيغۃً ‪۶‬ہی ‪۶‬رشك ‪۶‬ؽدبىـ ‪۶‬ںیھمت ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬اھکسےئگ ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬قاین ‪۶‬ذمہـ ‪۶‬خیش ‪۶‬دجنی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ام ‪۶‬ہیلع ‪۶‬دےکنیک‪۶‬‬
‫وچؿ ‪۶‬اتہک‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۲۳۳۶‬كْٖ‪۶‬ےسےنتج‪۶‬املعء‪۶‬زگُّ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ےھت‪۶‬کمایذکرہیالمحدثیالعالمۃیالقِیہیالق امہیشیخیاالسالمی‬
‫زینتیالمسجدیالحرامیسیدییاحمدیبنیزینیابنیدحالنیالمیکیقدسیسرہیالمیلییکیفیالدرریالسنیۃی‪1‬۔(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫ل‬
‫دحمؿ‪۶‬الًالہم‪۶‬الٕؼوہ‪۶‬الٔہاہم‪۶‬خیش‪۶‬اال٘الص‪ّ۶‬تنی‪۶‬ادجسمل‪۶‬ارحلاص‪۶‬دیسی‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪ّ۶‬نی‪۶‬انب‪۶‬دخالٍ‪۶‬ایکمل‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ا ملکی‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ادلّّ‪۶‬‬
‫السًوۃ‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ایک۔ؿ)ااحدكف ‪۶‬داھکےن‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬ومعق‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا رخ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬بتک‪۶‬دحكف ‪۶‬احصج‪۶‬ؽننس‪۶‬ؽسمدین‪۶‬ؽاعم میج‪۶‬ؽریغہ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ؽاال‪۶‬‬
‫ولصاؿ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ؽ٘الہم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب‪۶‬فینصت ‪۶‬وہ ںی ‪۶‬وت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ ‪۶‬اعمداهلل ‪۶‬ؽہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬دبىـ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬فنصم ‪۶‬دبیتع۔ّیہ ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ّؿ‪۶‬ازعلہ‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےن‪۶‬قال‪۶‬صیصخت‪۶‬ظفل‪۶‬ؽہغیص‪۶‬ؽؽظف‪۶‬ؽدعد‪۶‬اقلطم‪۶‬اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬قالقا‪۶‬ےہ‬
‫اُ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽاول‪ !۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬اؽّ‪۶‬وخؿ‪٘۶‬الص‪۶‬وجیھب۔‬ ‫‪2"‬۔ ی‬ ‫"‬
‫الل میصلیوسلمیوباركیعلیہیوعیلیاٰلہیوصحبہیاجمعنیی اُ ‪۶‬اهلل ‪!۶‬دّؽد ‪۶‬ؽ٘الص ‪۶‬اؽّكْتک ‪۶‬قاّل ‪ّٓ۶‬ام ‪۶‬آ ؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٓا ل‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬احصہب‪۶‬رپ‪،‬ذـ ‪۶‬یھب‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬رپہتفیش‪۶‬‬
‫کلمایولعیبذکرہیالقائزونیومنعیمنیا کثارہیال الکون۔ ی‬
‫وہٍ ‪۶‬اکایمؿ ‪۶‬وہویناےل ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬یک ‪۶‬کٌٔؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬ااکنّ ‪۶‬رکںی‪۶‬‬
‫ہالك‪۶‬وہویناےل(ؿ)‬

‫یالدررالسنیۃیفیالردیعیلیالوہابیہیمکؾبہیحِیِۃیداریالشقعۃیااتسوبنل‪۶‬رتیک۔ص‪۱۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریم ‪۱۲/ ۰۰‬‬
‫‪Page 363 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وت‪۶‬داللئ‪۶‬اریخلاؿ‪۶‬ؽدّؽد‪۶‬قاج‪۶‬ؽریغامہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اٖ‪۶‬مکح‪۶‬اجزفنا‪۶‬ےک‪۶‬داكْہ‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪،‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬اںیہن‪۶‬وبقمل‪۶‬وہیت‪۶‬رظن‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬بتک‪۶‬‬

‫ؽطين‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ؽاال‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اؽاصَ‪۶‬ہمیظع‪۶‬ہلیلج‪۶‬ؽوعنؿ‪۶‬ریثکہ‪۶‬زجہلی‪۶‬ںیہ۔‬
‫اؽّاےکن‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪''۶‬وج‪۶‬رشب‪۶‬یک‪۶‬یس‪۶‬رعتفی‪۶‬وہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬ااصتخّ‪۶‬رکؽ"‪1‬۔‬
‫هالؽہ ‪۶‬اّںی ‪۶‬ؽہفیظ ‪۶‬دّؽد‪۶‬ںیم ‪۶‬دصاہ ‪۶‬قاّ ‪۶‬قاص ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬انیل ‪۶‬وہاگ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اامص ‪۶‬ھکل ‪۶‬اکچ‪۶‬ہک ‪۶‬قاص ‪۶‬خًوا ‪۶‬رشك ‪۶‬ےہ۔اؿ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اامص ‪۶‬یک ‪۶‬رصتحی‪۶‬‬
‫امںین‪۶‬قا‪۶‬اہمتُّ‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬اؿالص۔اہٍ‪۶‬ارگ‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا قاؽ‪۶‬اخداد‪۶‬ؽااکكْ‪۶‬یک‪۶‬اصتفین‪۶‬داھکؽ‪۶‬وت‪٘۶‬اقد‪۶‬ھچک‪۶‬اکص‪۶‬ےلچ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اامص ‪۶‬ااطلہفئ ‪۶‬وک ‪۶‬ھچک ‪۶‬ںیہک ‪۶‬وت ‪۶‬اامیٍ‪۶‬یک ‪۶‬گف ‪۶‬كْی‪۶‬ےنب ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ااکكْ ‪۶‬ےس ‪۶‬اکمكْ ‪ّ۶‬ںیہ ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ویکرکن ‪۶‬اگّیھ ‪۶‬ےنھچ‪،‬ایسی ‪۶‬یہ ‪۶‬ہگج‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫دباگلیم‪۶‬اک‪۶‬اقہیف‪۶‬گنت‪۶‬وہقاےہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ت ‪۶‬قاےئ‪ّ۶‬نتف‪۶‬ت ‪۶‬اجےئ‪۶‬امدنٍ(ت ‪ّ۶‬ےنہ‪۶‬اک‪۶‬قاّا‪،‬ت ‪۶‬ےنلچ‪۶‬یک‪۶‬قاؿ۔ؿ)عولًا‪:‬‬
‫عػي‬
‫اؽلًا‪:‬ویٍ ‪۶‬وپےئھچ ‪۶‬ہک ‪۶‬ایحداّؽ!رصَ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رجص ‪۶‬رپ ‪۶‬ہک ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬املعےئ ‪۶‬دنی ‪۶ ًَٓ ۶‬بتک ‪ّ۶‬مہمح ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ّامت ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬داعف‪۶‬‬
‫الوالء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬ےھت‪۶‬اںیہن‪۶‬یک‪۶‬اتکںیب‪۶‬دبىـ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬الہ‪۶‬دبىـ‪۶‬ظٓاّ‪۶‬قا ںی‪۶‬ےگ‪۶‬قاہی‪۶‬مکح‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬اؽّ‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬مع‪۶‬بسن‪۶‬ؽقدّ‪۶‬رشتعی‪۶‬خد‪۶‬رطتقی‪۶‬انجؿ‪۶‬ومالقا‪٘۶‬اہ‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬اصذـ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬خد‪۶‬بسن‪۶‬ؽخد‪۶‬رشتعی‪۶‬ؽّٓخد‪۶‬رطتقی‪۶‬‬
‫٘اہ‪۶‬ؽیل‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬اؽّّٓخد‪۶‬بسن‪۶‬ؽذملت‪۶‬ؽخد‪۶‬الزد‪۶‬تعیب‪٘۶‬اہ‪۶‬دبعارلمیح‪۶‬اصذـ‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬ااکكْ‪۶‬ؽامعدئ‪۶‬اخدناٍ‪۶‬دیلہ‪۶‬وک‪۶‬یھب‪٘۶‬الم‪۶‬وہاگ۔‬
‫ایک‪۶‬ہی‪۶‬رضحاؿ ‪ّ۶‬امت ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ےھت‪،‬ایک‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬اتکںیب‪۶‬یھبج‪۶‬فینصت‪۶‬وہیئ‪۶‬ںیھت‪،‬ایک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬ےک‪۶‬وبطخٍ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ویسیبٍ‪۶‬فلتخم‪۶‬وغیصٍ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬دّؽد‪۶‬ےھکل‪۶‬ںیہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ہنیعب‪۶‬وضحّ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ںیہ‪،‬ارگ‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬اتبد‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫‪ٙ‬مٍ‬
‫اؽّںیہن‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬ہـ‪۶‬درھیم‪۶‬ہنیس‪ّ۶‬ؽّی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ایکن‪۶‬اصتفین‪۶‬دبىـ‪۶‬اؽّہی‪۶‬دبیتع‪۶‬ت ‪۶‬رہھٹںی‪،‬ایک‪۶‬ؽیح‪۶‬قاینط‪۶‬ا ٰ ولی‪۶‬ںیمہ‪۶‬ہی‪۶‬مکح‪۶‬رشتلٌی‪۶‬‬
‫یھب‪ٓ ۶‬ا اکچ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یجوزیالٰبائكیماالییجوزیلغیھم(ریتُ‪ٓ ۶‬ا قاء‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اجكْ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اجكْ‪۶‬ںیہن۔ؿ)‬
‫اٍ‪۶‬اک‪۶‬اامص‪۶‬اصَ‪۶‬اصَ‪۶‬ھکل‪۶‬اکچ‪۶‬ہک‪۶‬ضعب‪۶‬ریغ‪۶‬اقًواء‪۶‬رپ‪۶‬یھب(نج‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬ریپ‪۶‬اؽّرپ‪۶‬دادا‪۶‬وک‪۶‬یھب‪۶‬دالخ‪۶‬ایکےہ۔)ےب‪۶‬ؽ٘اتط‪۶‬‬
‫اقًواء‪۶‬ؽیح‪۶‬قاینط‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬ااکحص‪۶‬رشتلٌی‪۶‬ارتےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اقك‪۶‬تہج‪۶‬ےس‪۶‬اقًواء‪۶‬ےک‪۶‬ریپؽ‪۶‬اؽّاقك‪۶‬تہج‪۶‬ےس‪۶‬وخ‪۶‬د‪۶‬ققحم‪۶‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالخا مسیفیرداالشراكیا لخیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 364 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وہےت‪۶‬ؽہ‪٘۶‬ارگد‪۶‬اقًواء‪۶‬یھب‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّمہ‪۶‬ااتسد‪۶‬اقًواء‪۶‬یھب‪،‬ؽہ‪۶‬لثم‪۶‬اقًواء‪۶‬وصعمص‪۶‬ںیہ‪1‬۔(دوھکی‪۶‬رصاؽ‪۶‬امیقتسمل‪۶‬عبطم‪۶‬ایضء‪۶‬ریمھٹ‪۶‬ص‪۰۴‬‬
‫دؽ‪۶‬رطس‪۶‬اریخقا‪۶‬ص‪۰۵‬رطس‪۵۳،۵۵۶‬دؽرطس‪۶‬اریخ‪۶‬ص‪۰۵۶‬رطس‪۱،۲۶‬قاص‪ ۰۲‬رطس‪۲۶‬ؽ‪)۰،۰‬رمگایہ‪۶‬دب‪۶‬دینی‪۶‬اک‪۶‬عوہ‪۶‬اکال‪،‬رھپ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ایک‪۶‬یسک‪۶‬ڑیپ‪۶‬‬
‫ک‬
‫اک‪۶‬قاص‪۶‬ےہ‪،‬اهلل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ہی‪۶‬ملھک‪ ۶‬ھال‪۶‬اےنپ‪۶‬ااتسدؽٍ‪۶‬ریپؽٍ‪۶‬وک‪۶‬یبن‪۶‬انبےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬وت‪۶‬اامص‪۶‬اؽّاہمئ‪۶‬رشتعی‪،‬اؽّاملعےئ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اٖ‪۶‬رجص‪۶‬رپ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫طيٌہاےئ‪۶‬دّؽد‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬ویکٍ‪۶‬کٌٔؿ‪۶‬یک‪۶‬اعمداهلل‪۶‬دبیتع‪۶‬دبقاص۔‬
‫قاك ًوا‪:‬ہی‪۶‬رہقامین‪۶‬مکح‪۶‬رصَ‪۶‬وضحّ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬اخدناٍ‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬ےک‪۶‬ااجیداؿ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫ہک‪٘۶‬اہ‪۶‬اصذـ‪۶‬یک‪۶‬وقل‪۶‬الیمجل‪۶‬نج‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اضنم‪۶‬ؽلیفک۔ایس‪۶‬وقل‪۶‬الیمجل‪۶‬ںیم‪۶‬اےنپ‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬ریپاٍ‪۶‬ؽاشمخئ‪۶‬ےک‪۶‬آ داؿ‪۶‬رطتقی‪۶‬‬
‫ؽااغشل‪ّ۶‬قاتض‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اصَ‪۶‬اھکل ‪۶‬ہک‪۶‬امہّی‪۶‬تبحص‪۶‬ؽولسك‪ٓ ۶‬ا ازیی‪۶‬وت‪۶‬یبن ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قك‪۶‬لصتم ‪۶‬ےہ۔وانیلمی‬
‫یؿبتیتعنییاالٰدابیوالیتلكیاالشغالی‪2‬یارگآ ‪۶‬ت ‪۶‬اٍ‪۶‬اخص‪ٓ ۶‬ا داؿ‪۶‬اک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬وبثؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ت اٍ‪۶‬ااغشل‪۶‬‬
‫اک۔٘اہ‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬اصذـ‪۶‬احہیش‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫''ایس‪۶‬رطج‪۶‬وشیپا‪۶‬قاٍ‪۶‬رطتقی‪۶‬ےن‪۶‬خلساؿ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہواؿ‪۶‬ؽا ےط‪۶‬اداکّ‪۶‬سخمہص‪۶‬ےک‪۶‬ااجی‪۶‬ےئک‪3''۶‬۔‬
‫و‬‫ًل‬‫ل‬ ‫ً‬‫م‬‫لغ لمسل‬
‫ومولی‪۶‬رخیلعم‪۶‬فنصم‪ ۶‬شوۃ‪۶‬ا َ‪۶‬ےن‪۶‬اےکس‪۶‬رتہمج‪۶‬افشء‪۶‬ا ل‪۶‬ںیم‪٘۶‬اہ‪۶‬اصذـ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬وقل‪۶‬لقن‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪'':‬ینعی‪۶‬اےسی‪۶‬اومّ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬اخمفل‪۶‬رشم‪۶‬قا‪۶‬دالخ‪۶‬دباعؿ‪ً٘۶‬وہ‪۶‬ت ‪۶‬انھجمس‪۶‬اچےیہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ضعب‪۶‬مک‪۶‬مہف‪۶‬ےتھجمس‪۶‬ںیہ''‪4‬۔‬
‫اؽًّ٘يِ‪۶‬ایس‪۶‬وقل‪۶‬الیمجل‪۶‬ںیم‪۶‬ااغشل‪۶‬اشمخئ‪۶‬دنبشقنہی‪۶‬دق‪ٚ‬ـ‪۶‬ارساّمہ‪۶‬روصّ‪۶‬خیش‪۶‬یک‪۶‬رتبیک‪۶‬یھ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬

‫‪ 1‬یصراط یمستِیم یذـ ‪۶‬اامیین ‪۶‬اک‪۶‬دؽرسا ‪۶‬رمثہ‪۶‬کالص‪۶‬ینپمک‪۶‬ریتھت‪۶‬داٖ‪ّ۶‬ؽد ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۲۱‬صراط یمستِیم(افّیس)ذـ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬اک‪۶‬دؽرسا ‪۶‬رمثہ یالمکؾبۃی‬

‫السلقیہیشیش‪۶‬لحم‪ّ۶‬ؽد‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰۰‬‬
‫یالِولیالجمیلیایگّوہںی‪۶‬لصف‪۶‬اچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۵۳۰‬‬
‫‪2‬‬

‫یشقاءیالعلیلیمعیالِولیالجمیلیوچیھت‪۶‬لصف‪۶‬اچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۱۵‬‬
‫‪3‬‬

‫یشقاءیالعلیلیمعیالِولیالجمیلیوچیھت‪۶‬لصف‪۶‬اچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۱۲‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 365 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اذایغابیالشیخیعنہییخیلیصورتہیبنییعینیہیبوصفی خیش‪۶‬اغكف‪۶‬وہوت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وصّؿ‪۶‬اےنپ‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬تبحم‪۶‬ؽمیظعت‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫المحبۃیوالتعظیمیفتقیدیصورتہیمایتقیدیصحؽتہ‪1‬۔ ی ٘اھت‪۶‬روصّ ‪۶‬رکُ‪۶‬وج‪۶‬افدئُ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تبحص‪۶‬دیتی‪۶‬یھت‪۶‬اؿ ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫وصّؿ‪۶‬دُ‪۶‬یگ۔‬
‫افشء‪۶‬الًلول‪۶‬ںیم‪۶‬ومالقا‪٘۶‬اہ‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪'':‬قح‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪ّ۶‬اوہٍ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪ّ۶‬اہ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رت‪۶‬ظٓا ‪۶‬ےہ"‪2‬۔‬
‫وتکمقاؿ‪۶‬رمّ‪۶‬ا‪۶‬اصذـ‪۶‬اجاجنقاٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ(ںیہنج‪٘۶‬اہ‪۶‬ؽیل‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬اےنپ‪۶‬وتکمقاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬سفن‪۶‬دہیک‪ ۶‬می‪۶‬رطہقی‪۶‬ادمحہی‪۶‬دایع‪ً٘۶‬ـ‪۶‬‬
‫وبنہی‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ)‪:‬‬
‫داعےئ ‪۶‬زح ‪۶‬ؿ ارحبل ‪۶‬ؽہفیظ ‪۶‬حبص ‪۶‬ؽ٘اص ‪۶‬ؽمتخ ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬وخااگجٍ‪ ۶‬داعےئ‪۶‬زحؿ‪۶‬ارحبل‪۶‬حبص‪۶‬ؽ٘اص‪۶‬اک‪۶‬ؽہفیظ‪۶‬اؽّرضحاؿ‪۶‬وخااگجٍ‪۶‬دقٖ‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬ارساّمہ‪۶‬اک‪۶‬متخ‪۶‬رشفی‪۶‬عسکالؿ ‪۶‬ےک‪۶‬لح‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬‬ ‫دقٖ‪۶‬اهلل‪۶‬ارساّمہ‪۶‬ۂ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬تہجب‪۶‬لح‪۶‬عسکال‪۶‬ؿ‪۶‬قاقد‪۶‬وخادن‪3‬۔‬
‫ڑپانھ‪۶‬اچےیہ۔(ؿ)‬
‫دّا‪۶‬اٖ‪۶‬حبص‪۶‬ؽ٘اص‪۶‬ؽۂ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬رظن‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽیہ‪۶‬ازتلاص‪۶‬ؽدماؽعـ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬اّقاؿ‪۶‬ؿاہفئ‪۶‬ؽہج‪۶‬ظماتعن‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬دایع‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےن‪۶‬دبىـ‪۶‬اؽّدبىـ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬متخ‪۶‬اؽّ‪۶‬متخ‪۶‬دجمدی‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اںیہن‪۶‬وتکمقاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬حبص‪۶‬ےک‪۶‬ےقلح‪۶‬وک‪۶‬الّص‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دُ‪۶‬ںیل۔(ؿ)‬ ‫دعب‪۶‬ہقلح‪۶‬حبص‪۶‬الّص‪۶‬ریگد‪4‬۔‬
‫اںیہن‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬حبص‪۶‬ےک‪۶‬ےقلح‪۶‬یک‪۶‬قادنبی‪۶‬رکین‪۶‬اچےیہ۔(ؿ)‬ ‫دعب‪۶‬اّ‪۶‬ہقلح‪۶‬حبص‪۶‬كْاٍ‪۶‬ومان ت‪۶‬امندنی‪5۶‬۔‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬اجےن‪۶‬دؽ‪۶‬وخد‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬رصاؽ‪۶‬میقتسم‪۶‬ںیم‪۶‬اتھکلےہ‪:‬‬
‫ط‬
‫ااغشل‪۶‬انمہبس‪۶‬ۂ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ؽ ّقااضؿ ‪۶‬طالہمئ‪۶‬ۂ ‪۶‬ظٍٓ ‪۶‬خدا ‪۶‬خدا ‪۶‬یم‪ ۶‬ۂ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ےک ‪۶‬انم‪ٚ‬ـ ‪۶‬اامعل ‪۶‬اؽّۂّامےن ‪۶‬ےک ‪۶‬اطمقب ‪ّ۶‬قا وًَ‪۶‬‬
‫فلتخم‪۶‬وہیت‪۶‬ںیہ‪۶‬یہی‪۶‬ؽہج‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‬ ‫قادش‪۶‬ؽذہلا‪۶‬اققحمٍ‬

‫یالِولیالجمیلییٹھچ‪۶‬لصف‪۶‬اچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۶۴۲‬ؽ‪۴۵‬‬
‫‪1‬‬

‫یشقاءیالعلیلیمعیقو لیالجمیلییٹھچ‪۶‬لصف‪۶‬اچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۴۳‬‬
‫‪2‬‬

‫یکلماتیطؼباتیوفلمؿاؿ‪۶‬رہظم‪۶‬اجٍ‪۶‬اجقاٍ‪۶‬عبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۳۰‬‬
‫‪3‬‬

‫یکلماتیطؼباتیوفلمؿاؿ‪۶‬رہظم‪۶‬اجقاٍ‪۶‬اجقاٍ‪۶‬عبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۰۲‬‬
‫‪4‬‬

‫یکلماتیطؼباتیوفلمؿاؿ‪۶‬رہظم‪۶‬اجقاٍ‪۶‬اجقاٍ‪۶‬عبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۰۲‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 366 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ۂ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬اّااکكْ ‪۶‬ۂ ‪۶‬رطقی ‪۶‬دّ ‪۶‬دجتقد ‪۶‬ااغشل ‪۶‬وک ‪ٚ۶‬سہاہک ‪۶‬دہ ‪۶‬ادنانبء‪ ۶‬ااکكْ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ۂ ‪۶‬رطےقی‪۶‬ےک‪۶‬نیققحم‪۶‬ےن‪۶‬ااغشل‪۶‬ؽاامعل‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬تحلصم‪۶‬دقد ‪۶‬ؽظف ‪۶‬انچٍ‪۶‬ااضتقء‪۶‬رکد ‪۶‬ہک‪۶‬قك‪۶‬قاؿ ‪۶‬اّںی‪ ۶‬دبتیلی ‪۶‬رکےن ‪۶‬یک ‪۶‬وکشش ‪۶‬یک ‪۶‬قاںی ‪۶‬ؽہج ‪۶‬وج ‪۶‬تحلصم ‪۶‬دیھکی ‪۶‬قا‪۶‬‬
‫اتکؿ ‪۶‬كْاےئ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ااغشل‪۶‬خدقدہ‪۶‬ہک‪۶‬انم‪ٚ‬ـ ‪۶‬اںی‪۶‬ؽظف ‪ٚ۶‬ـ‪ ۶‬احالؿ ‪۶‬اک ‪۶‬اقتاض ‪۶‬وہا ‪۶‬ایس ‪۶‬ےئل ‪۶‬اٖ ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬اک ‪۶‬اقك ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اےسی ‪۶‬خدقد‪۶‬‬
‫ااغشل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وج‪۶‬اےنپ‪۶‬اےنپ‪۶‬ؽظف‪۶‬یک‪۶‬انمً٘ـ‪۶‬ےس‪۶‬رشؽم‪۶‬ےئک‪۶‬‬ ‫نییعت‪۶‬رکد‪۶‬وشد‪1۶‬اخل۔‬
‫ےئگ‪۶‬نیعتم‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫لل ااصنَ! ہی ‪۶‬ول ‪۶‬ویکٍ ‪۶‬ت ‪۶‬دبیتع‪۶‬وہےئ۔اؽّدّا ‪۶‬روصّ ‪۶‬خیش ‪۶‬یک ‪۶‬وتربخںی‪۶‬ے ‪۶‬ےسج ‪۶‬انجؿ ‪٘۶‬اہ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬رموحص ‪ٚ۶‬ـ ‪ّ۶‬اوہٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪ٙ‬مٍ‬
‫ظٓا ‪۶‬رت‪ّ۶‬اہ‪۶‬اتبّےہ‪۶‬ںیہ‪،‬ہی‪۶‬اامیٍ‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬رپ‪۶‬ٹیھٹ‪۶‬كف‪۶‬رپیتس‪۶‬وت‪۶‬ںیہن‪۶‬قا‪۶‬ہی‪۶‬رضحاؿ‪۶‬رشتعی‪۶‬قافوہ‪۶‬ا ٰ ولی‪۶‬ےس‪۶‬یٰنثتسم‪۶‬ںیہ۔‬
‫ن‬
‫قالوًا‪ :‬ھالوضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬امحن‪۶‬الٍقا یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪ ۶‬انہ‪۶‬وت‪۶‬اعمداهلل‪۶‬رشك‪۶‬وہا‪۶‬اؿ‪۶‬انجؿ‪٘۶‬اہ‪۶‬ؽیل‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ليٌ‬
‫اصذـ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬ےئجیل‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬دیصقہ‪۶‬ہیتعن‪۶‬ابیط‪۶‬ا ض‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رتہمج‪۶‬ںیم ایک‪۶‬وبل‪۶‬وب‪۶‬ل‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫رظنب ‪۶‬یمن ‪ٓ ۶‬ا قد ‪۶‬رمارگم ‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ہک‪ ۶‬ںیمہ‪۶‬رظن‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬رگم‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬رضحؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫تبیصم‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬وخمغاّی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫اجےئ‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ادنؽہگًَ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬دّ‪۶‬ۂ‪۶‬دش‪۶‬ےت‪2‬۔‬
‫رھپ‪۶‬اہک‪:‬‬
‫اجےئ ‪۶‬انپہ ‪۶‬رگنتف ‪۶‬دنباگٍ ‪۶‬ؽرگكْاگہ ‪۶‬ااشیٍ ‪۶‬دّؽظف ‪۶‬وخَ‪ ۶‬وضحّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬وخزفدؽٍ‪۶‬اؽّوخَ‪۶‬ےس‪۶‬اھبےنگ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اجےئ‪۶‬انپہ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫ّؽّایقعـ‪3۶‬۔‬
‫رھپ‪۶‬اہک‪:‬‬
‫قاعف ‪۶‬ریتٍ ‪۶‬ااشیتسن ‪۶‬رمدامٍ ‪ّ۶‬ا ّكْ ‪۶‬دقك ‪۶‬وجہص ‪۶‬وحادؿ ‪ّ۶‬امٍ‪ّ ۶‬امت ‪۶‬ےک‪۶‬وجہص‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬عفن‪۶‬‬
‫شخب‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫‪4‬۔‬

‫‪1‬‬
‫یصراطیمستِیمیمِدمۃیالکتابیالمکؾبۃیالسلقیہیالوہّ‪۶‬ص‪۳،۴‬‬
‫یاطیبیالنغمیفیمدحیسیدیالعربیوالعجمیلصف‪۶‬اؽلیتحتیشعریمعتصمیالمکروبیفیکلیغمرة‪۶‬عبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۰‬‬
‫‪2‬‬

‫یاطیبیالنغمیفیمدحیسیدیالعربیوالعجمیلصف‪۶‬دؽصیتحتیشعریمالذعباداللیملجاءیخوفہمیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۰‬‬
‫‪3‬‬

‫یاطیبیالنغمیفیمدحیسیدیالعربیوالعجمیلصف‪۶‬اہچّصیتحتیشعریواحسنیخلقیاللیخلِراوخلِہیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۲‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 367 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رھپ‪۶‬اہک‪:‬‬
‫اُ ‪۶‬رتہبنی ‪۶‬قلخ ‪۶‬خدا ‪۶‬ؽاُ ‪۶‬رتہبنی ‪۶‬اطع ‪۶‬دننکہ ‪۶‬ؽاُ ‪۶‬رتہبنی‪ ۶‬اُ‪۶‬قلخ‪۶‬خد ‪۶‬اںیم‪۶‬رتہبنی‪ !۶‬اُ‪۶‬رتہبنی‪۶‬اطعؽاےل‪۶‬اؽّاُ‪۶‬‬
‫ع‬
‫رتہبنی ‪۶‬تیصخش‪،‬اؽّتبیصم ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ادیمؽاّ ‪۶‬یک ‪۶‬تبیصم ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫کسوکہ‪۶‬ادیماؽدا‪۶‬ہتش‪۶‬وشد‪۶‬كْاےئ‪۶‬اّاہل‪ ۶‬ػوًيِ‪1۶‬۔‬
‫قا ےن‪۶‬ؽاےل۔(ؿ)‬
‫رھپ‪۶‬اہک‪:‬‬
‫ع‬
‫ٓا ؿ‪۶‬وتبیصمٍ‪۶‬ےک‪۶‬وجہص‪۶‬ےس‪۶‬انپہ‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاےل‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫وت‪۶‬انپہ‪۶‬ددنہ‪۶‬ہ‪۶‬اّ‪۶‬وجہص‪۶‬رکدٍ‪ ۶‬ػوًيِ‪2۶‬۔‬
‫اےنپ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬دیصقہ‪۶‬ہیتعن‪۶‬زمہہی‪۶‬ےک‪۶‬رتہمج‪۶‬ںیم ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ٓا رخ‪۶‬احلف ‪۶‬امدج‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّ۶‬اؽہکیتق‪ ۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رعتفی‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ذـ‪۶‬اینپ‪۶‬قاّ٘ایئ‪۶‬اک‪۶‬ااسحٖ‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫ااسحٖ ‪۶‬دنک ‪۶‬قاّ٘ایئ ‪۶‬وخد ‪ّ۶‬ا ‪۶‬اّ ‪۶‬تقیقح ‪۶‬انث ‪ٓ ۶‬ا تسن ‪۶‬ہک ‪۶‬دنا ‪۶‬دنک ‪۶‬وخاّ‪ ۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬اہنكف‪۶‬اعزجی‪۶‬اؽّ‪۶‬اخالص‪۶‬ےس‪۶‬راکُّ‪۶‬اؽّّٓقاد‪۶‬رکُ‪۶‬‬
‫ؽّاّ ‪۶‬دشہ ‪۶‬قاخالص ‪۶‬دّانماجؿ ‪۶‬ؽہب ‪۶‬انپہ ‪۶‬رگنتف ‪۶‬قاںی ‪۶‬رطقی ‪۶‬اُ‪ ۶‬اؽّوضحّ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬اٖ‪۶‬رطج‪۶‬اچےہ‪۶‬ہک اُ‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ایقعـ‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬خدا ‪۶‬اطعےئ‪۶‬رتاوخیمامہ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬رشح(ایلیقولہ)وتیئ‪۶‬انپہ‪۶‬اّ‪ ۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬ریتی‪۶‬اطع‪۶‬اچاتہوہٍ‪۶‬وت‪۶‬یہ‪۶‬ریمی‪۶‬ۂ‪۶‬قال‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ےہ۔یھبج‪۶‬‬
‫ۂقال‪۶‬وسبےئ‪۶‬لسـ ‪ّ۶‬ؽ ‪ٓ ۶‬ا ؽّدٍ ‪۶‬نم‪۶‬ؽہب‪۶‬لسـ ‪۶‬انپہ‪۶‬رگنتف‪۶‬نم‪ ۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬ریتی‪۶‬رطَ‪ّ۶‬وجم‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬اؽّھجت‪۶‬ےس‪۶‬انپہ‪۶‬اک‪۶‬بلط‪۶‬اگّ‪۶‬‬
‫وہٍ‪۶‬اؽّریمی‪۶‬ادیمںی‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪۶‬یہ‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬ںیہ اھ‪۶‬طلش ًعا۔(ؿ)‬ ‫ؽدّلسـ‪۶‬ادیم‪۶‬دانتش‪۶‬نم‪3۶‬اھ‪۶‬طلش ًعا۔‬
‫یہی‪٘۶‬اہ‪۶‬اصذـ‪۶‬ہمًاؿ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ری‪۶‬ایبٍ‪۶‬تبسن‪۶‬اؽلسوہ‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اّرمثاؿ ‪۶‬اںی‪۶‬تبسن‪ّ۶‬ؽكف ‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬امجىـ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬دّانمص‪۶‬ؽافدئاہ‪ ۶‬اٖ ‪۶‬تبسن ‪۶‬ےک ‪۶‬رمثاؿ ‪۶‬ہی ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬امجىـ(اؽلسوہ)یک‪۶‬‬
‫ااشیٍ ‪۶‬قانتف ‪۶‬ؽدّاہمكل ‪۶‬ؽاضمقئ ‪۶‬وسّؿ ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬امجىـ ‪۶‬قددقد‪ّ ۶‬قاّؿ ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وہاجیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّہالتک ‪۶‬ؽیگنت ‪۶‬ےک ‪۶‬اؽاقؿ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬امجىـ‬ ‫ٓا دمٍ‪۶‬ؽ‬

‫یاطیبیالنغمیفیمدحیسیدیالعربیوالعجمیلصف‪۶‬قاّدمہیتحتیشعریوصیلیعلیكیاللییایخییخلِہیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۲۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یاطیبیالنغمیفیمدحیسیدیالعربیوالعجمیلصف‪۶‬قاّدمہیتحتیشعریوانتیمجیییمنیھیجومیملمۃیا لخیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۲۲‬‬
‫‪2‬‬

‫یاطیبیالنغمیفیمدحیسیدیالعربیوالعجمیلصف‪۶‬مششیتحتیاشعاریوآخریمایلمایدحہیا لخیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۶۰۰‬ؽ‪۰۰‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 368 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ؿاۂ‪۶‬وہرک‪۶‬ںیلکشم‪۶‬لح‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫لح‪۶‬عسکالؿ‪۶‬ؽُ‪۶‬قآٍ‪۶‬وصّؿ‪۶‬وسنمؿ‪۶‬دشٍ‪1‬۔‬
‫ٰ‬
‫اقیض‪۶‬انثء‪۶‬اهلل‪۶‬قاین‪۶‬یتپ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪٘۶‬ارگد ّدیش‪۶‬اؽّرمّا ‪۶‬اصذـ ‪۶‬وموصَ‪۶‬ےک‪۶‬رمقد ‪۶‬قدرکہ ‪۶‬اوملمی‪۶‬ںیم‪۶‬اّؽاج‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬رکاص‪۶‬دقٖ‪۶‬‬
‫ارساّمہ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اّؽاج‪۶‬ااشیٍ‪۶‬اّ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ؽ ٓا امسٍ‪۶‬ؽتشہب‪۶‬ۂاج‪۶‬ہک‪۶‬وخادنہ‪۶‬ؽریمؽدن‪۶‬ؽ اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اّؽاج ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ؽ ٓا امسٍ ‪۶‬اؽّتشہب ‪۶‬ےس ‪۶‬ۂ ‪۶‬ہگج ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬اچیتہ‪۶‬‬
‫دؽاتسٍ ‪۶‬ؽدقتعماٍ ‪ّ۶‬ا ‪۶‬دّداین ‪۶‬ؽ ٓا رخؿ ‪۶‬دمداگّی ‪۶‬عئٓام ‪۶‬دنی ‪۶‬ؽ ںیہ‪۶‬اجیت‪۶‬ںیہ‪۶‬اےنپ‪۶‬دؽوتسٍ‪۶‬اؽّدقتعمؽٍ‪۶‬یک‪۶‬داین‪۶‬اؽّ ٓا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫دمد‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّدونمشٍ‪۶‬وک‪۶‬ہالك‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫دانمشٍ‪ّ۶‬اہالك‪۶‬یم‪٘۶‬اّدن‪2‬۔‬
‫اؽّداعف‪۶‬الوالء‪۶‬زک‪۶‬زیچ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ےہ۔رمّااصذـ‪۶‬ےک‪۶‬وفلمؿاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫تبسن‪۶‬امانجبؿ ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬یلع‪۶‬رملغٰی‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ریم‪ ۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلع ‪۶‬رکص ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽہہج ‪۶‬ےس ‪۶‬ریمی ‪۶‬تبسن‪۶‬‬
‫دنس ‪۶‬ؽریقف ‪ّ۶‬ااینّ ‪۶‬اخص ‪۶‬قآانجنؿ ‪۶‬قاكف ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬دّؽظف ‪۶‬رعؽص‪ ۶‬اخص‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ریقف‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا انجنؿ ‪۶‬ےس‪۶‬اخص‪۶‬اینّ‪۶‬احک ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اعّہض ‪۶‬امسجین ‪۶‬وتہج ‪۶‬قآرضحنؿ ‪۶‬ؽاعق ‪۶‬یم ‪۶‬وشد ‪۶‬ؽً٘ـ ‪۶‬وصحل‪ ۶‬اؽّسج‪۶‬ؽظف ‪۶‬وکیئ‪۶‬اعّہض ‪۶‬امیبّی ‪۶‬امسجین‪۶‬شیپ‪۶‬وہیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٓا انجنؿ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتہج‪۶‬درات وہٍ‪۶‬وج‪۶‬قاىـ‪۶‬افش‪۶‬وہاجیت‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫افش‪۶‬عوگْدد‪3‬۔‬
‫دّا‪ ۶‬اٖ‪''۶‬اینّ‪۶‬اخص''رپ‪۶‬یھب‪۶‬رظن‪ّ۶‬ےہ۔یہی‪۶‬دایع‪ً٘۶‬ـ‪۶‬وبنہی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اافتلؿ ‪۶‬ثؿ ‪۶‬انیلقثل ‪۶‬احبل ‪۶‬وتم٘الٍ ‪۶‬رطہقی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ااشیٍ ‪۶‬لسواّ‪ ۶‬وضحّ ‪۶‬ثؿ ‪۶‬انیلقثل ‪۶‬اےنپ ‪۶‬امتص ‪۶‬وتمنیلس ‪۶‬ےک ‪۶‬احالؿ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫ہى‬
‫ولعمص ‪۶‬دش ‪۶‬قا زکٗ ‪۶‬اّ ‪۶‬الہ ‪۶‬اںی ‪۶‬رطہقی ‪۶‬طالاقؿ ‪۶‬لسدہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وتہج‪ ۶‬وتہج ‪ّ۶‬ےتھک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬رمقد ‪۶‬ااسی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫ٓا انجنؿ‪۶‬یک‪۶‬وتہج‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔(ؿ)‬ ‫ابمّك‪۶‬قآرضحنؿ‪۶‬احبشل‪۶‬ذبمؽل‪۶‬صین‪4۶‬۔‬
‫دّا‪۶‬اٖ‪۶‬ابعّؿ‪۶‬ےک‪۶‬ویتّ‪۶‬دےئھکی‪۶‬اؽّظفل‪۶‬ابمّك‪''۶‬ثؿ‪۶‬انیلقثل‪''۶‬یھب‪۶‬وحلمؽ‪۶‬اخرط‪ّ۶‬ےہ‬

‫‪۶1‬ہمًاؿ‪۶‬ہمًہ‪ ۵۵۶‬ااکدنموۃ‪۶‬ااشلہ‪۶‬ؽیل‪۶‬اهلل‪۶‬ادلولہی‪۶‬دیحّ ٓا قاد‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬ص‪۱۵‬‬

‫یالمویتیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص ‪۰۵‬‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یتذکرة‬

‫یکلماتیطؼباتیوفلمؿاؿ‪۶‬رمّ‪۶‬ارہظم‪۶‬اجٍ‪۶‬اجقاٍ‪۶‬عبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۳۴‬‬
‫‪3‬‬

‫یکلماتیطؼباتیوفلمؿاؿ‪۶‬رمّ‪۶‬ارہظم‪۶‬اجٍ‪۶‬اجقاٍ‪۶‬عبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۴۰‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 369 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬یہی‪۶‬ینعم‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ہک‪۶‬اسن‪۶‬ؽنج‪ٚ۶‬ـ‪۶‬یک‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬وک‪۶‬ےنچنہپ‪۶‬ؽاےل۔‬
‫اؽًّ٘يِ‪۶‬یہی‪۶‬سفن‪۶‬دہیک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ہ‬
‫ك‬ ‫ً‬ ‫و‬‫مش‬
‫َ ‪۶‬انع ف ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬وخاہج ‪۶‬دنبشقن ‪۶‬احبل ‪۶‬دقتعماٍ ‪۶‬وخد‪ ۶‬ااسی ‪۶‬یہ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬وخاہج ‪۶‬دنبشقن ‪۶‬اےنپ‪۶‬دقتعمنی ‪۶‬ےک‪۶‬احالؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫رصمؽَ ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬عًالٍ ‪۶‬دّرحصا ‪۶‬قاؽظف ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬اابسؿ ‪۶‬ؽااپسٍ‪ ۶‬ہشیمہ‪۶‬رصمؽَ‪ّ۶‬ےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬رچؽاےہ‪۶‬اؽّسمّٓ ‪۶‬لگنج‪۶‬ںیم‪۶‬قا ‪۶‬دنین‪۶‬‬
‫ن‬
‫وخد سماكف ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬وخاہج‪۶‬یم‪۶‬اپسّدن‪۶‬ؽقادیئاؿ ‪۶‬اّ ‪۶‬بیغ‪۶‬رمہاہ‪ ۶‬ےک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اابسؿ ‪۶‬اؽّوچقاےئ ‪۶‬ےتمُّ ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وخاہج‪۶‬‬
‫دنبشقن‪۶‬ےک‪۶‬رپسدرک دےتی‪۶‬یبیغ‪۶‬قادیئ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‬ ‫ااشیٍ‪۶‬یم‪۶‬وشد‪1۶‬۔‬
‫(ؿ)‬
‫اؿ‪۶‬وت‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬قاین‪۶‬رس‪۶‬ےس‪۶‬اؽرپ‪۶‬وہایگ‪،‬اامیٍ‪۶‬ےس‪۶‬کہيؾاہمتُّ‪۶‬اامیٍ‪۶‬رپ‪۶‬انتک‪۶‬كْا‪۶‬اھبّی‪۶‬رشك‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬دمد‪۶‬یبیغ‪۶‬قاّل‪۶‬وہیت‪۶‬اؽّہی‪۶‬‬
‫قاؿ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬وخاہج ‪۶‬دقٖ ‪۶‬رسہ ‪۶‬ازعلكْ‪۶‬ےک ‪۶‬دماحئ ‪۶‬ںیم ‪ ۶‬ین ‪۶‬اجیت‪۶‬ےہ‪،‬خدا ‪۶‬رکُ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ںیہک‪۶‬ںیہمت ‪۶‬دحكف‪۶‬اعوذبعظیمی ٰھذای‬
‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫الوادیی‪2‬۔(ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؽادی ‪۶‬ےک ‪۶‬رمکحاٍ ‪۶‬یک ‪۶‬انپہ ‪۶‬اچاتہوہٍ۔ؿ)قا ‪ٓ ۶‬ا ہی ‪۶‬رکہمی ‪"۶‬‬
‫( ٓا دویمٍ‪۶‬ںیم ھچک‪۶‬رمد‪۶‬ونجٍ‪۶‬ےک‪۶‬ھچک‪۶‬رمدؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬انپہ‪۶‬ےتیل‪۶‬ےھت۔ؿ)قا‪۶‬د‪ٓ ۶‬ا اجےئ‪۶،‬رھپ‪۶‬انجؿ‪۶‬رمّا‪۶‬اصذـ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دماج‪۶‬انجؿ‪۶‬‬
‫٘اہ‪۶‬اصذـ‪۶‬اک‪۶‬ظٓہ‪۶‬دےئھکی‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬اہمتّا‪۶‬اامص‪۶‬وھبؿ‪۶‬رپكف‪۶‬نج‪۶‬رپی‪۶‬اؽّاؽایلء‪۶‬دہشاء‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬یہ‪۶‬دّہج‪۶‬ںیم امٍ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ‪،‬ومالقا‪٘۶‬اہ‪۶‬دبع‬
‫ازعلكْ‪۶‬اصذـ‪۶‬ریسفت‪۶‬زعكْی‪۶‬ںیم ااکكْ‪۶‬اؽایلء‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬دعب‪۶‬ااقتنل‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫دّںی‪۶‬احلف‪۶‬مہ‪۶‬رصتَ‪۶‬دّداین‪۶‬دادہ‪۶‬ؽارغتساص‪ٓ ۶‬ا اہن‪۶‬تہجب‪۶‬امکل‪ ۶‬اؽایلء‪۶‬اهلل‪۶‬دعب‪۶‬ااقتنل‪۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬رصتَ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ؽتعس‪۶‬دماّك‪ٓ ۶‬ا اہن‪۶‬امعن‪۶‬وتہج‪۶‬قاںی‪۶‬تمس‪۶‬یمن‪۶‬رگددؽاؽلسواٍ‪ ۶‬ارغتساص‪۶‬اک‪۶‬امکل‪۶‬اؽّدماّج ‪۶‬ےک‪ّ۶‬تعف‪۶‬اٍ ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬تمس‪۶‬وتہج‪۶‬‬
‫دےنی ‪۶‬یک ‪۶‬امعن ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽیسی ‪۶‬اےنپ ‪۶‬امکالؿ ‪۶‬قاینط ‪۶‬اک ‪۶‬ااہظّ‪۶‬‬ ‫لیصحت‪۶‬بلطم‪۶‬امکالؿ‪۶‬قاینط‪۶‬اّ‪۶‬ااہنیم‪۶‬امندنی‪۶‬ؽاّقاؿ‬
‫ّٓامےت‬

‫یکلماتیطؼباتیوفلمؿاؿ‪۶‬رمّ‪۶‬ارہظم‪۶‬اجٍ‪۶‬اجقاٍ‪۶‬عبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۴۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یالمعجمیالکبییدحكف ‪ ۰۵۲۲۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیہیبیوتی‪،۲۲۵/ ۰‬المستدركیللحا کمیکتابیمعرفۃیالصحابۃیذکریتحریمیبنیفائكیداری‬

‫القکریبیوتی‪۲۲۵/ ۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/ ۳۲‬‬
‫‪Page 370 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫احاجؿ‪۶‬ؽاطملف‪۶‬لح‪۶‬عسکالؿ‪۶‬وخد‪۶‬اّااہنیم‪۶‬ؿلًود ؽیم‪۶‬قادنب‪1‬۔ ںیہ‪۶‬اؽّاحذـ ‪۶‬دنم‪۶‬ول ‪۶‬اینپ‪۶‬عسکالؿ ‪۶‬اک‪۶‬لح‪۶‬اؽّاحذـ ‪ّ۶‬ؽایئ‪۶‬‬

‫اںیہن ‪۶‬ےس ‪۶‬بلط ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّاےنپ ‪۶‬اقمدص ‪۶‬ںیم اکایمؿ‪۶‬‬
‫وہےت‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫دّا ہی‪''۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬اؽایلء‪۶‬اک‪۶‬رصتَ‪۶‬دعب‪۶‬ااقتنل‪''۶‬وحلمؽ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬اؽّلح‪۶‬لکشم‪۶‬ؽدعف‪۶‬قال‪۶‬ںیم انتک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےہ۔(قا‪۶‬یلع‪۶‬لکشم‪۶‬اشک‪۶‬عسکلکسا)‬
‫اؽّہفحت‪۶‬اانثرشعہی‪۶‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬ا‪۶ٖ۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬اجٍ‪۶‬دجنكف‪۶‬رپ‪۶‬ایقعـ‪۶‬وتّےئگ‪ّٓ،‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫رضحؿ‪۶‬اریم‪۶‬ؽدّقۃ‪۶‬ؿاۂہ‪۶‬اؽ‪۶‬دّامتص‪۶‬اعـ‪۶‬كْعوال‪۶‬ریپاٍ‪۶‬ؽرمدش‪ ۶‬رضحؿ ‪۶‬اریم‪۶‬ینعی‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اٍ ‪۶‬یم‪۶‬رپً٘ود ‪۶‬ؽاومّ ‪۶‬وکتقًوہ‪ّ۶‬ا ‪۶‬قااشیٍ‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬دیمادننؽافہحت‪۶‬ؽ اؽالد ‪۶‬ؿاۂہ ‪۶‬وک ‪۶‬امتص ‪۶‬آّاد ‪۶‬اعـ ‪۶‬ریپؽٍ ‪۶‬رمدشؽٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رطج ‪۶‬امےتن‪۶‬‬
‫دّؽد ‪۶‬ؽدصاقؿ ‪۶‬ؽقدّ ‪۶‬انبص‪۶‬ااشیٍ‪ّ۶‬اجئ‪۶‬ؽومعمل‪۶‬رگدقدہ‪۶‬انچہچن‪ ۶‬ںیہ‪۶‬اؽّوکتینی‪۶‬اومّ‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫اؽّافہحت ‪۶‬اؽّدّؽد ‪۶‬ؽدصاقؿ ‪۶‬اؽّقدؽّاینّ ‪۶‬اےکن ‪۶‬قاص ‪۶‬ہشیمہ ‪۶‬رکےت‪۶‬‬ ‫عیمج‪۶‬اؽایلء‪۶‬اهلل‪۶‬ںیمہ‪۶‬اعمطلہ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪2۶‬۔‬
‫ںیہ‪،‬انچہچن‪۶‬امتص‪۶‬اؽایلء‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬یہی‪۶‬احل‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫(ہفحت‪۶‬وبطمہع‪۶‬ہتکلک‪۵۲۰۰۶‬ھ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬ص‪۰۵۲‬ؽاؽل‪)۰۵۳۶‬‬
‫ویکٍ‪۶‬اصوبح! ہی‪۶‬ےنتک‪۶‬كُْ‪۶‬رشاہک‪۶‬ےئ‪۶‬اربک‪۶‬ؽامظع‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪٘۶‬اہ‪۶‬اصذـ‪۶‬نج‪۶‬رپ‪۶‬اامجم‪۶‬اعـ‪۶‬اتبّےہ‪۶‬ںیہ‪،‬اؿ‪۶‬وت‪۶‬بجع‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؽاضف‪۶‬‬
‫ن‬
‫یک‪۶‬رطج‪۶‬اعـ‪۶‬رموحہم‪۶‬وک‪۶‬اعمداهلل‪۶‬اعـ‪۶‬وعلمت ‪۶‬بقل‪۶‬دےئجی‪ ۶‬ھال‪۶‬دعف‪۶‬قال‪۶‬یھب‪۶‬اومّ‪۶‬وکتقًوہ‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن‪۶‬وج‪۶‬دانم‪۶‬قاك‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیسیدیھمیوموالھمیوعلیہمیوباركیوسلم۔‬ ‫ومیل‪۶‬یلع‪۶‬ؽاہلًيـ‪۶‬رکاص‪۶‬ےس‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬ےہ‪۶‬صیلیالل ٰ‬
‫رطہف ‪۶‬رت ‪ً٘۶‬يِ‪٘،‬اہ ‪۶‬ؽیل ‪۶‬اهلل ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ےک ‪۶‬اقًواہ ‪۶‬یف ‪٘۶‬اللس ‪۶‬اؽایلء ‪۶‬اهلل‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ہک ‪٘۶‬اہ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ؽاال ‪۶‬انمظف ‪۶‬اؽّاےکن ‪۶‬قاّہ‪۶ ۵۲‬ا٘اقدہ ‪۶‬ملع‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬ؽاشمخئ‪۶‬رطتقی‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬ومالقا‪۶‬اوب‪۶‬ؿاۂ‪۶‬دمین‪۶‬اؽاٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽادل‪۶‬ؽااتسد‪۶‬ریپ‪۶‬ومالقا‪۶‬اكْامیہ‪۶‬رکدی‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬ااتسد‪۶‬ومالقا‪۶‬ادمح‪۶‬عسایش‪۶‬‬
‫ن‬
‫اؽّاٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ااتسد ‪۶‬ومالقا ‪۶‬ادمح ‪۶‬انشؽی ‪۶‬اؽّ٘اہ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ےک ‪۶‬ااتسداالاتسد ‪۶‬ومالقا ‪۶‬ادمح ‪ ۶‬زلی ‪۶‬ؽریغمہ ‪۶‬ااکكْ ‪۶‬دالخ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪٘۶‬اہ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ےک ‪۶‬اکٌٔ‪۶‬‬
‫٘اللس‪۶‬دحكف‪۶‬اںیہن‪۶‬املعء‪۶‬ےس‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬اۂ‪۶‬ہسمخ‪۶‬رضحؿ‪٘۶‬اہ‪۶‬دمحم‪۶‬ثؿ‬

‫یتقسییفتحیالعزیزتحتیآیۃی‪ ۵۴/ ۴۰‬عبطم‪۶‬ملسم‪۶‬قکدوپ‪۶‬الل‪۶‬ونکاٍ‪۶‬دیلہ‪۶‬قاّہ‪۶‬مع‪۶‬ص‪۲۳۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪۶2‬ہفحت‪۶‬اانثء‪۶‬رشعہی‪۶‬قاؿ‪۶‬متفہ‪۶‬دّاامعـ‪۶‬لیہس‪۶‬اڈیکیمی‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۵۰‬‬
‫‪Page 371 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وگاایلّی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬اابلّی‪۶‬ؽاخص‪۶‬داعےئ‪۶‬یفیس‪۶‬یک‪۶‬ااجّںیت‪۶‬ےتیل‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬رمقدنی‪۶‬ؽدقتعمنی‪۶‬وک‪۶‬ااجّؿ‪۶‬دےتی۔اامعل‪۶‬وجاۂ‪۶‬ہسمخ‪۶‬‬
‫ؽداعےئ‪۶‬یفیس‪۶‬اک‪ّ۶‬امت ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضحّ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬فینصت‪۶‬وہےن‪۶‬ےس‪۶‬دبىـ‪،‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬اصوبح‪۶ٍ۶‬‬
‫اک‪۶‬دبیتع‪۶‬ؽرمؽج ‪۶‬دبىـ ‪۶‬ظٓاّ ‪۶‬قاقا ‪۶‬دّانکّ‪،‬ایس‪۶‬وجاۂ ‪۶‬ہسمخ‪۶‬یک‪۶‬یفیس‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬وجۂ ‪۶‬داّ ‪۶‬فیس‪۶‬وخوخناّ‪،‬ےسج‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬اچیبّی‪۶‬اانپ‪۶‬‬
‫وجۂرکےن‪۶‬وک‪۶‬ایتّ‪،‬ؽہ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬قادیلع‪۶‬ہک‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؿاہفئ‪۶‬رپ‪۶‬رشك‪۶‬یلج۔وجاۂہسمخ‪۶‬ںیم‪۶‬رتبیک‪۶‬داعےئ‪۶‬یفیس‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫قادیلع‪۶‬تفہ‪۶‬قاّ ‪۶‬قاہس‪۶‬قاّ ‪۶‬قا ‪۶‬قك‪۶‬قاّ ‪۶‬وخبادنؽ ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬اںی‪ٚ۶‬ـ ینادی قاد یلع‪٘۶‬اؿ ‪۶‬قاّ ‪۶‬قا ‪۶‬نیت‪۶‬قاّ ‪۶‬قا ‪۶‬اقك‪۶‬قاّ ‪۶‬ڑپانھ‪۶‬اچےئہ‪،‬اؽّؽہ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫علیامظ ر یالعجائب‪،‬تجدہ یعونرا یلك یف یالنوائب‪،‬کلی ےہ‪:‬یلع(ّیض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬ىوہ)وک‪۶‬راکّ‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬قاك‪۶‬رہظم‪۶‬اجعكف‪۶‬‬ ‫ر‬
‫ك‬
‫ےہ‪ ،‬ذـ وت ‪۶‬اںیہن ‪۶‬راکُّ ‪۶‬اگ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬اصم ف ‪۶‬ؽااکفّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اانپ‪۶‬‬ ‫ھمیوغمیسؼنجیلیبوالیتكییایعیلییایعیلییایعیلی‪1‬۔‬
‫دمداگّقاےئ‪۶‬اگ‪۶‬ۂ ‪۶‬رپاشیین‪۶‬ؽ ً‬
‫مغ‪۶‬وفّا ‪۶‬دؽّ ‪۶‬وہاجقاےہ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬دمد‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬قا‪۶‬یلع‪۶‬قا‪۶‬یلع‪۶‬قا‪۶‬یلع۔(ؿ)‬
‫ینعی‪۶‬راکّ ‪۶‬یلع‪۶‬رملغٰی(رکص‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہہج)وک ‪۶‬ہک‪۶‬رہظم‪۶‬اجعكف ‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬اںیہن‪۶‬اانپ‪۶‬دمداگّ ‪۶‬قاےئ‪۶‬اگ۔وتبیصمٍ‪۶‬ںیم‪ٚ،‬ـ ‪۶‬رپاشیین‪۶‬ؽمغ‪۶‬اؿ‪۶‬‬
‫دؽّوہےت‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬ؽالكف‪۶‬ےس‪۶‬قا‪۶‬یلع‪۶‬قا‪۶‬یلع‪۶‬قا‪۶‬یلع۔‬
‫دّا‪۶‬اؿ‪۶‬رشك‪۶‬ؿاہفئ‪۶‬اک‪۶‬ومل‪۶‬وتل‪۶‬ے‪،‬اٖ‪۶‬سیفن‪۶‬دنس‪۶‬یک‪۶‬دقُّ‪۶‬لیصفت‪۶‬دّاکّ‪۶‬وہوت‪۶‬ریقف‪۶‬ےک‪ّ٘۶‬الئ"ان اریاالنوار یمنییمیصلٰوةی‬
‫‪۲‬‬
‫االسرار" یفـــــــ ی ‪۶‬ؽ"حیاةیالمواتیفیبیانیسماعیاالموات" یفـــــــ‪۶ ۱‬ؽ ‪"۶‬انواریاالنؾباہیفیحلیندایءییارسولیالل" یفـــــــ‪۰‬طالہظح‪۶‬‬
‫وہٍ۔ےہ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬اخدناین‪۶‬اامومٍ‪۶‬ےن‪۶‬ؿاہفئ‪۶‬یک‪ ۶‬یٹ‪۶‬اؽّیھب‪۶‬رخاؿ‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬وللیالحمد۔‬

‫فـــــــ‪ّ٘:۵‬اہل انہاریاالنواریمنییم ٰ‬
‫یصلوةیاالسرار اتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬وبطمہع‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪،‬الوہّ‪۶‬دلج‪۶‬متفہ‪۶‬ںیم‪۶‬ص‪۱۲۵۶‬رپ‪۶‬‬
‫وموجد‪۶‬ےہ۔‬
‫فـــــــ‪ّ٘:۲‬اہل‪۶‬حیاةیالمواتیفیبیانیسماعیاالموات اتفؽ ٰ‪۶‬ی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬وبطمہع‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدنشی‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪،‬الوہّ‪،‬دلج‪۶‬مہن‪۶‬ںیم‪۶‬ص‪۶‬‬
‫‪۲۳۱‬رپ‪۶‬وموجد‪۶‬ےہ۔‬
‫فـــــــ‪ّ٘:۰‬اہل ‪۶‬انواریاالنؾباہیفیحلیندایءییایرسولیالل اتفؽی ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬وبطمہع ‪ّ۶‬اض ‪۶‬افؽقدنشی ‪۶‬اجہعم ‪۶‬اظنہیم ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬الوہّ ‪۶‬دلج‪۲۵‬ںیم ‪۶‬ص‪۶‬‬
‫‪ ۱۰۵‬رپ‪۶‬وموجد‪۶‬ےہ۔‬

‫‪۶1‬وجاۂ‪۶‬ہسمخ‪ّ۶‬ترتممج‪۶‬اّدؽ‪۶‬رمّا‪۶‬دمحم‪۶‬گیب‪۶‬دنبشقنی‪۶‬داّاال٘اىـ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص ‪ ۲۴۲‬ؽ‪۰۱۰‬‬
‫‪Page 372 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ویکٍ‪۶‬اصوبح!ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬یھب‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؿاہفئ‪۶‬رپ‪۶‬رشمك‪،‬ےب‪۶‬اامیٍ‪،‬ؽاذـ‪۶‬الًداؿ‪،‬لیحتسم‪۶‬الٍٔٓاٍ‪۶‬ےھت‪۶‬قا‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬‬

‫دحںیثی‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬اک‪۶‬ہبنک‪۶‬وھچّ‪۶‬رک‪۶‬قایق‪۶‬املعےئ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬یہ‪۶‬وک‪۶‬رشمك‪۶‬دبىـ‪۶‬انبےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ارتی‪۶‬ںیہ۔اهلل‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽایحےشخب۔ ٓا نیم۔‬
‫رغص‪۶‬اٍ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ےک‪۶‬اقمقل‪٘۶‬اقد‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬رگص‪۶‬دؽدوھٍ‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬اکص‪۶‬ےلچ‪۶‬ںیہنج‪۶‬ت ‪۶‬لاليِ‪۶‬ےنب‪۶‬ت ‪۶‬اےتلگ۔وللیالحجۃیالساطعۃ۔‬
‫افدئہ‪ّ۶‬اۂہ‬
‫ریخ‪،‬ہی‪۶‬وت‪۶‬اامجلًا‪۶‬اٍ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬زگاّی‪۶‬یھت‪،‬اؽّدبىـ‪۶‬یک‪۶‬ثحب‪۶‬وت‪۶‬املعےئ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬تہب‪۶‬بتک‪۶‬ںیم‪۶‬اغكف‪۶‬وصقٰی‪۶‬قك‪۶‬اچنہپ‪۶‬ےکچ‪۶‬وی‬
‫منیاحسنیمنیفصلہیوحِِہیخاتمیالمحِِنییسیدنایالوالدیریضیاللیعنہ ٰ‬
‫یالمویلیالماجدیفیکتابہیالجلیلیالمقادی"اصولی‬
‫شؼ‬ ‫لم‬
‫الرشادیلِمعیمباینیالقساد"(اخمت‪۶‬ا غًَ‪۶‬دیسقا‪۶‬ؽادل‪۶‬امخد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬لیلج‪۶‬ؽدیفم‪۶‬اتکؿ‪"۶‬اصولیالرشادیلِمعیمباینی‬
‫القساد"ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬نیسحت‪۶‬ؽلیصفت‪۶‬ؽقیقحت‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ریقف‪۶‬لرفاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬اےنپ‪ّ٘۶‬اہل‪''۶‬اقامۃیالِیامہیعیلیطاعنیالِیامیلنیبیت امہ''ؽریغاہ‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬ںیم‪۶‬دقبّ‪۶‬اکیف‪۶‬اکنؿ‪۶‬دیچہ‪۶‬‬
‫زگاّٖ ‪۶‬ےئک‪۶‬اؽّاےنپ‪ّ٘۶‬اہل‪''۶‬منییالعنییفیحکمیتِؽیلیاالب ایمنیی'' یفـــــــ ‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬اخدناٍ ‪۶‬ذموکّ ‪۶‬ےک‪۶‬رثکبؿ ‪۶‬ااجیدؽ‪۶‬‬
‫ادحاؿ‪۶‬ےھکل‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ون‪۶‬یفینصت‪۶‬یک‪۶‬رفصا ینکش‪۶‬وک‪۶‬سب‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ؽقا‪۶‬ؽقالؽطحق‪۶‬ؽرمص‪۶‬ؽامل‪۶‬وک‪۶‬‬
‫دعف‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ےک‪۶‬زجایئؿ‪۶‬ؽؽاقظئ‪۶‬وج‪۶‬ااحدكف‪۶‬ںیم رمؽی‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬عمج‪۶‬رکےن‪۶‬یک‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬ت ‪۶‬رصح‪۶‬یک‪۶‬دقّؿ‪،‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬تہب‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫للیتعایل بتک‪۶‬ؽبطخ‪۶‬املعء‪۶‬ںیم‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ےک‪۶‬اکونٍ‪۶‬قك‪۶‬چنہپ‪۶‬ےکچ‪۶‬اؽّاؿ‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬بتک‪۶‬ریس‪۶‬ؽذعاصئ‪۶‬ؽزجعماؿ‪۶‬اطمہعل‪۶‬‬
‫ٰی‬ ‫بحمدا‬
‫رکُ۔‬
‫ہتکن‪۶‬ہلیلج‪ُ ۶‬کلوہ‪۶‬‬
‫رگمریقف‪۶‬لرفاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہل‪۶‬اقك‪۶‬ہتکن‪۶‬ہلیلج‪۶‬ہیلک‪۶‬اغبكف‪۶‬دیفم‪۶‬ااقلرکُ‪۶‬ہکیانیشاءیالل ٰ ی‬
‫یتعایل امتص‪۶‬رشایکؿ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬یک‪۶‬خیب‪۶‬ینک‪۶‬ںیم‪۶‬اکیف‪۶‬ؽ‬
‫ؽایف‪۶‬اکص‪۶‬دُ‪،‬املسمون!ھچک‪۶‬ربخ‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اک‪۶‬ظفل‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬عوال‪۶‬وک‪۶‬رشك‪۶‬‬
‫فـــــــ‪ّ٘:‬اہل ‪"۶‬منییالعنییفیحکمیتِؽیلیاالب ایمنی"اتفؽی ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬وبطمہع ‪ّ۶‬اض ‪۶‬افؽقدنشی ‪۶‬اجہعم ‪۶‬اظنہیم ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬الوہّ ‪۶‬دلج ‪۶‬مجنپ‪۶‬‬
‫ہحفص‪ ۰۲۵۶‬رپ‪۶‬وموجد‪۶‬ےہ۔ّ٘اہل‪"۶‬اقامۃیالِیامۃی"دلج‪۲۲۶‬ص‪ ۰۵۱‬رپ‪۶‬وموجد‪۶‬ےہ۔‬

‫‪Page 373 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫اتب‪۶‬ےن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬قاؿ‪۶‬رپرشك‪ ۶‬ھوالےن‪۶‬ےس‪۶‬اک ‪۶‬دماع‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اقك‪۶‬داےئ‪۶‬قاینط‪۶‬ؽرمص‪۶‬ذٔی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اکٌٔ‪۶‬وعاص‪۶‬اچیبّؽٍ‪۶‬یک‪۶‬اگنہ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬یفخم‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےئن‪۶‬وفسلفٍ‪۶‬رپاےن‪۶‬وسلیفوفٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رشك‪۶‬اومّ‪۶‬اعہم‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬وموجد‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اخیل‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬اعمداهلل‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ہیلع‪۶‬اقًواےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ؽطلوکہ‪۶‬ىقاص‪۶‬مہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬قا ٓا ہکن ً‬
‫‪۶‬ایعداقاهلل‪۶‬وخد‪۶‬رضحؿ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلہ‪۶‬ؽوضحّ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ونّ‪۶‬اطلسٍ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ہیلع‪۶‬الضف‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالىشوۃ‪،‬ؽذہلا‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬ےن‪۶‬اجاجب‪۶‬ؽاجیب‪۶‬سملئ‪۶‬یج‪۶‬ےس‪۶‬ڑھگُ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬قاقاك‪۶‬اٹنیھچ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫كْےھ‪،‬سج‪۶‬یک‪۶‬ضعب‪۶‬عواںیل‪۶‬ومجمہع‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬ریقف‪''۶‬العطایایالنبویہیفیالقتاوییالرضویہی''یک‪۶‬دلج‪۶‬مشش‪''۶‬البارقۃیالشارقہیعیلی‬
‫مارقۃیالمشارقہ''ںیم ںیلم‪۶‬یگ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬لیصفت‪۶‬ےس‪۶‬وطتلی‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬ںیہن‪،‬ہی‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اامص‪۶‬ےک‪۶‬دلقم‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫‪(1"‬مہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬ریکل‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ںیہ۔ؿ)ڑپےتھ‪۶‬وہےئ‪۶‬ایس‪۶‬درگ‪۶‬وہےئ‪،‬ہی‪۶‬مکح‪۶‬رشك‪۶‬یھب‪۶‬ایس‪۶‬دیب‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫"‬
‫دوھاٍ‪۶‬دُ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ‪ ،‬اامجل‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬وھجمس‪۶‬وت‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬لصفم‪۶‬ونس۔‬
‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق‪،‬تبسن‪۶‬ؽاانسد‪۶‬دؽمسق‪۶‬ےہ‪:‬یقیقح‪۶‬ہک‪۶‬دنسم‪۶‬اہیل‪۶‬تقیقح‪۶‬ےس‪۶‬فصتم‪۶‬وہ۔‬
‫اؽّاجمّی ‪۶‬ہک ‪۶‬یسک ‪۶‬هالہق ‪۶‬ےس ‪۶‬ریغ ‪۶‬فصتم ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬تبسن ‪۶‬رکدںی ‪۶‬ےسیج ‪۶‬رہن ‪۶‬وک ‪۶‬اجّی ‪۶‬قا ‪۶‬احسب ‪۶‬ہنیفس ‪۶‬وک ‪۶‬رحتمك ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ںیہ‪،‬احالہکن‪۶‬‬
‫ذؼيغۃً ٓا ؿ‪۶‬ؽیتشک‪۶‬اجّی‪۶‬رحتمك‪۶‬ںیہ۔‬
‫رھپ‪۶‬یقیقح‪۶‬یھب‪۶‬دؽ‪ ۲‬مسق‪۶‬ےہ‪:‬دایت‪۶‬ہک‪۶‬وخد‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬اطعےئ‪۶‬ریغ‪۶‬وہ‪،‬اؽّاطعیئ‪۶‬ہک‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬ذؼيغۃً‪۶‬فصتم‪۶‬رکدقا وہ‪۶‬‬
‫وخاہ‪۶‬ؽہ‪۶‬دؽرسا‪۶‬وخد‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬ؽفص‪۶‬ےس‪۶‬فصتم‪۶‬وہ‪۶‬ےسیج‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬یف‪۶‬اوبثلؿ‪۶‬ںیم‪،‬قاںیہن‪۶‬ےسیج‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬یف‪۶‬االابثؿ‪۶‬ںیم۔اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وصّوتٍ‪۶‬‬
‫یک ‪۶‬اانسدںی ‪۶‬امتص ‪۶‬احمؽّاؿ ‪۶‬ىغالےئ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ؽالہ ‪۶‬ۂ ‪۶‬ذمہـ ‪۶‬ؽتلم ‪۶‬ؽوخد ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ؽدحكف ‪۶‬ںیم ‪٘۶‬اظئ ‪۶‬ؽداظئ‪،‬عولًا ‪۶‬الساٍ ‪۶‬اعمل ‪۶‬وک ‪۶‬اعمل ‪۶‬ےتہک‪۶‬‬
‫ںیہ‪،‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬ںیم اجاجب‪۶‬اؽولاملعل‪۶‬ؽهلمؾاینب‪۶‬ارسالیئ‪۶‬اؽّاقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬ظفل‪۶‬میلع‪۶‬ؽاّد‪،‬ہی‪۶‬تقیقح‪۶‬اطع ہی‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ینعی‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ؽہ‪۶‬ذؼيغۃً‪۶‬فصتم‪ ۶‬ملع‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّومیٰل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬سفن‪۶‬رکمی‪۶‬وک‪۶‬میلع‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہی‪۶‬تقیقح‪۶‬داہیت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ےب‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫د‬
‫یک‪۶‬اطع‪۶‬ےک‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬ےس‪۶‬اعمل ےہ۔تخس‪۶‬ا مض‪۶‬ؽہ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬اؿالاقؿ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪۶‬رکُ۔ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬سملئ‪۶‬رشہیک‪۶‬ااعتسكف‪۶‬ؽادماد‪۶‬ؽ‬
‫ملع‪۶‬بیغ‪۶‬ؽ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/ ۰۰‬‬
‫‪Page 374 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رصتافؿ‪۶‬ؽدناؽامسم‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬اےسی‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪۶‬رکےن‪۶‬رپ‪۶‬ینبم‪۶‬ںیہ۔ریقف‪۶‬لرفاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہل‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ثحب‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬سیفن‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬‬
‫یک ‪۶‬رطج ‪۶‬دایل ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬قلعتم ‪۶‬كْااعؿ ‪۶‬ؽاہہیب ‪۶‬دصاہ ‪۶‬اؿالاقؿ ‪۶‬وک ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬ؽااحدكف ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬اؽّااکحص ‪۶‬اانسداؿ ‪۶‬وک ‪۶‬لصفم ‪۶‬ایبٍ‪۶‬‬
‫ع‬
‫رکےن‪۶‬اک‪۶‬دصق‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪٘۶‬اء‪۶‬اهلل‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪ٍ ،‬كی‪۶‬الىہاّ‪۶‬ؽارسلؽّ‪،‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬ؽارشلؽّ‪٘،‬اعف‪۶‬ویص‪۶‬الًسؾّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪ ۶‬انہ‪۶‬یھب‪۶‬ینعمب‪۶‬یقیقح‪۶‬اطعیئ‪۶‬ےہ‪۶‬اخمفل‪۶‬عيٍسُ‪۶‬وک‪۶‬ویٍ‪۶‬وتقیف‪۶‬دصتقی‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬ریقف‪۶‬اک‪ّ٘۶‬اہل‪''۶‬سلطنۃی‬
‫لیالوری''اطمہعل ‪۶‬رکُ ‪۶‬ہک ‪۶‬وعبت ٖ ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬قیقحت ‪۶‬ؽوتقیث ‪۶‬ےک ‪۶‬قام ‪۶‬ےتکہل ‪۶‬رظن ‪ٓ ۶‬ا ںی ‪۶‬اؽّاامیٍ ‪۶‬ؽااقیٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وھپل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫المصط ٰیفیفیملکوتیک‬
‫ےتکہم‪،‬ریخ‪۶‬اہیٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ثحب‪۶‬یک‪۶‬لیمکت‪۶‬اک‪۶‬ؽظف‪۶‬ںیہن‪۶‬زنتقلًا‪۶‬یہی‪۶‬یہس‪۶‬ہک‪۶‬ادح‪۶‬االرمنی‪۶‬ےس‪۶‬اخیل‪۶‬ںیہن‪۶‬تبسن‪۶‬یقیقح‪۶‬اطعیئ‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬اّااجنہک‪۶‬‬
‫وضحّ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ؽؽہلیس‪۶‬ؽؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬دعف‪۶‬الوالء‪۶‬ںیہ‪۶‬ذہلا‪۶‬تبسن‪۶‬اجمّی‪ّ،‬یہ‪۶‬یقیقح‪۶‬دایت‪۶‬اح٘ا‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےک‪۶‬بلق‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬ریغ‪۶‬خدا‪۶‬یک‬
‫تبسن‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ذلٓہ‪۶‬زگُّ۔‬
‫ل‬
‫اامص‪۶‬هالہم‪۶‬دیسی‪۶‬یقت‪۶‬الملۃ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬یلع‪۶‬نب‪۶‬دبعااکلیف‪ٚ۶‬وکی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ا ملکی(نج‪۶‬یک‪۶‬اامعـ‪۶‬ؽخاللف‪۶‬لحم‪۶‬خالَ‪۶‬ؽ‪ٚ‬ىہـ‪۶‬ںیہن‪،‬اہیٍ‪۶‬‬
‫قك‪۶‬ہک‪۶‬ایمٍ قدری‪۶‬نیسح‪۶‬دولہی‪۶‬اےنپ‪۶‬اقك‪۶‬رہمی‪۶‬دصمص‪۶‬وتفٰی‪۶‬ںیم اںیہن‪۶‬قاالافتص‪۶‬اامص‪۶‬دہتجم‪۶‬امےتن‪۶‬ںیہ)اتکؿ‪۶‬اطتسمؿ‪۶‬افشء‪۶‬ااقسلص‪۶‬‬
‫رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لؼسیالمرادینسبۃیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیایلی ینعی ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےس ‪۶‬دمد ‪۶‬امےنگن ‪۶‬اک ‪۶‬ہی ‪۶‬بلطم‪۶‬‬
‫الخلقیواالستِاللیباالفعالیھذا یالیِصدہیمسلمی ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اخقل‪۶‬ؽافلع‪۶‬لقتسم‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬وت‪۶‬وکیئ‪۶‬املسمٍ‪۶‬اّادہ‪۶‬‬
‫فصرف یالکالم یالیہ یومنعہ یمن یباب یالتلبؼس یفی ںیہن رکقا‪،‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ینعم‪۶‬رپکالص‪۶‬وک‪۶‬داھانل‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬ےس‪۶‬دمد‪۶‬امےنگن‪۶‬‬
‫وک ‪۶‬عنم ‪۶‬رکقا ‪۶‬دنی ‪۶‬ںیم ‪۶‬اغمہطل ‪۶‬دانی‪۶‬اؽّوعاص ‪۶‬املسمونٍ ‪۶‬وک ‪۶‬رپاشیین‪۶‬‬
‫الدینیوالتشویشیعیلیعوامیالمؤحدین‪1‬۔ ی‬
‫ںیم‪۶‬داانل‪۶‬ےہ۔‬
‫خیا‪،‬اٰمنی(اُ‪۶‬ریمُ‪ٓ ۶‬ا اق! ٓا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬چس‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬ ‫صدقتییایسیدیییجزاكیاللیعنیاالسالمیوالمسلمنیی ر‬
‫وک‪۶‬ا٘الص‪۶‬اؽّاملسمونٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬زجاء‪۶‬ریخ‪۶‬اطعّٓامےئ۔ؿ)‬
‫ریقف‪۶‬اتہکےہ‪۶‬اقك‪۶‬دعف‪۶‬قالء‪۶‬ؽادماد‪۶‬ؽاطعیہ‪۶‬رپ‪۶‬ایک‪۶‬وموقَ‪۶‬ولخمص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اک ‪۶‬ؽوجد‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬اانسد‬

‫یشقاءیالسِامیالبابیالثا منیفیالتوسلیواالستغاثہیالخیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬ص‪۵۳۱‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 375 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ینعمب‪۶‬یقیقح‪۶‬دایت‪۶‬ںیہن‪۶‬رھپ‪۶‬اعمل‪۶‬وک‪۶‬وموجد‪۶‬ےنہک‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬یھب‪۶‬امہُّ‪۶‬رشقك‪۶‬ںیہ‪۶‬ایک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اعمل‪۶‬قداہتٖ‪۶‬وموجد‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬وج‪۶‬اطسف ہی‪۶‬‬
‫یک ‪۶‬رطج ‪۶‬دیقعہ ‪۶‬حِائقیاالشیاءیثابتۃ(اایشء ‪۶‬یک ‪۶‬تقیقح ‪۶‬قاكف ‪۶‬ےہ۔ؿ)ےس ‪۶‬عوکْ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّذـ ‪۶‬ھچک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وتایک ‪۶‬ملظ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫احمؽُّ‪۶‬حبص‪۶‬ؽ٘اص‪۶‬وخد‪۶‬وبےتل‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ےک‪۶‬رشمك‪۶‬انبےن‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪۶‬دنبرکںیل‪،‬ایک‪۶‬املسمٍ‪۶‬رپ‪۶‬دبامگین‪۶‬رحاص‪۶‬‬
‫ض‬
‫یعطق‪۶‬ںیہن‪،‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ذمعـ‪۶‬رپ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ظٓ ٓا ہین‪۶‬ؽااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪۶‬قاقط‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ااصنَ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬یلھک‪۶‬وہوت‪۶‬اٖ‪۶‬اداعےئ‪۶‬یم ث‪۶‬اک‪۶‬دّہج‪۶‬‬
‫وت‪۶‬دبامگٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬زگّا‪۶‬وہا‪۶‬ےہ‪،‬وسےئ‪۶‬نظ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اٖ‪۶‬امگٍ‪۶‬یک‪۶‬اجنگشئ‪۶‬وت‪۶‬اچےیہ‪،‬املسمٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاّہ‪۶‬ںیم‪۶‬اےسی‪۶‬ایخل‪۶‬اک‪۶‬اامتحل‪۶‬یہ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ومدح‪۶‬وہقا‪۶‬یہ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رماد‪۶‬رپ‪۶‬وگاہ‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬کمایالیخیفیعندیکلیمنیلہیعِلیودین(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬اصذـ‪۶‬لقع‪۶‬ؽدنی‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬وپدیشہ‪۶‬ںیہن۔ؿ)اتفؽی‪۶‬ریخہی‪۶‬اتکؿ‪۶‬االامیٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫سئل یف یرجل یحلفیانہ یالیدخلیھذہیالداریاالیانی اقك ‪۶‬صخش ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وسال ‪۶‬ایک ‪۶‬ایگ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬مسق ‪۶‬اھکیئ‪۶‬‬
‫یحکمیعلیہیالدھریفدخلیھلییحنثیاجابیالوھذای ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ ‪۶‬قك‪۶‬ےھجم‪۶‬دۂ ‪۶‬مکح‪۶‬ںیہن‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رھگ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫مجازیلصدورہیمنیالموحدیواذایدخلیفِدیحکمیایی دالخ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہٍ‪۶‬اگ‪،‬اؽّؽہ‪۶‬دالخ‪۶‬وہایگ‪،‬ایک‪۶‬ؽہ‪۶‬مسق‪۶‬وتّےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫قا ‪۶‬ںیہن‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ ‪۶‬ہی‪۶‬رحتری‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬احكف ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہا‪،‬ہی‪۶‬ہملک‪۶‬‬
‫ق ٰیضیعلیہیربیالدھریبدخولہایوھویمستؿینیفالیحنثی‬
‫اجمّی‪۶‬ےہ‪،‬ومدح‪۶‬وج‪۶‬خدا ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬اماتن ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬‬
‫‪1‬اھیبتلخیص۔ ی‬
‫دصؽّ‪۶‬قانکمم‪۶‬ےہ۔ذـ‪۶‬دالخ‪۶‬وہا‪۶‬وت‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ادلۂ‪۶‬ینعی‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬دالخ‪۶‬وہا‪،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ؽہ‪۶‬احكف‪۶‬ںیہن‪۶‬وہا‪۶‬اھ‪۶‬طلش ًعا(ؿ)‬
‫وتااسی‪۶‬قاقاك‪۶‬اداعدبامگین‪۶‬ںیہن‪۶‬رصحی‪۶‬ارتفا‪۶‬ےہ‪،‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬املسمٍ‪۶‬رپ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪ ۶‬رف‪۶‬اک‪،‬رگم‪۶‬ایقعـ‪۶‬وت‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یگیئ‪،‬اسحؿ‪۶‬وت‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪،‬اٍ‪۶‬ابخكف‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دوعؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪۶‬وت‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬املسمٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬الالٰہیاالیالل ڑگھجقا‪۶‬وہا‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ۔رگمتس‪!۶‬وجاؿ‪۶‬ایتّ‪ّ۶‬ھک‪۶‬اٖ‪۶‬یتخس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫‪2"‬۔(اؽّ‪۶‬اؿ‪۶‬اجقااچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ؿامل‪۶‬ہک‪۶‬زک‪۶‬رکؽؿ‪۶‬رپ‪۶‬اٹلپ‪۶‬اھک ںی‪۶‬ےگ۔ؿ)‬ ‫دٍ‪۶‬اک‪ "،‬‬

‫‪1‬‬
‫یالقتاوییالخییۃیکتابیاالیمانیدارالمعرفۃیبیوتی‪۴۵/ ۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲۳/ ۲۲‬‬
‫‪Page 376 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل‬
‫قاہلمجل‪۶‬اٖ‪۶‬اامتحل‪۶‬وک‪۶‬اہیٍ‪ّ۶‬اہ‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اںیہن‪۶‬دؽ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬رماد‪۶‬قا يغًَ‪۶‬ینعی‪۶‬اانسد‪۶‬ریغ‪۶‬دایت‪۶‬یسک‪۶‬مسق‪۶‬یک‪۶‬وہ‪۶‬اؿ‪۶‬وج‪۶‬اےس‪۶‬رشك‪۶‬اہک‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫اجقاےہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دؽ‪۶‬یہ‪۶‬وصّںیت‪۶‬وصتمّ‪۶‬رظنب‪۶‬دصماصی ‪۶‬تبسن‪۶‬قا‪۶‬سفنب‪۶‬اکحكف۔‬
‫اؽل‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ریغ‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ااسی‪۶‬ااصتَ‪۶‬امانن‪۶‬یہ‪۶‬اقلطم‪۶‬رشك‪۶‬ارگآ ‪۶‬اجمّی‪۶‬وہ‪،‬سج‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬دعف ‪۶‬قال ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ؽؽہلیس ‪۶‬ؽؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬دصماص ‪۶‬تبسن‪۶‬یسک ‪۶‬رطج ‪۶‬ققحتم ‪۶‬وج ‪۶‬ریغ ‪۶‬خدا‪۶‬وک ‪۶‬اےسی ‪۶‬اومّ‪۶‬‬
‫ںیم‪ً٘۶‬ـ‪۶‬یہ‪۶‬امےن‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬رشمك۔‬
‫دؽص‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ایسی‪۶‬تبسن‪۶‬ؽاکحكف‪۶‬اخص‪۶‬قداہت‪۶‬دحكف‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےہ‪۶‬ریغ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اقلطم‪۶‬رشك‪۶‬ارگآ ‪۶‬اانسد‪۶‬ریغ‪۶‬دایت‪۶‬امےن‪ٓ ،‬ا دیم‪۶‬ارگ‪۶‬لقع‪۶‬‬
‫ؽوہٖ‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬رہبا‪ّ۶‬کھوا‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬ریغ‪۶‬دایت‪۶‬اک‪۶‬ظفل‪ٓ ۶‬ا ےت‪۶‬یہ‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬اخہمت‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬امقا‪۶‬وت‪۶‬رشك‪۶‬ےک‪۶‬ایک‪۶‬ینعم‪۶‬كْخالَ‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬ؿایغ‪۶‬رسشک‪۶‬ےکوج‪۶‬لقع‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬رپ‪۶‬اکمكْہ‪۶‬یک‪۶‬یٹپ‪۶‬قادنھ‪۶‬رک‪۶‬اصَ‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬رھپ‪۶‬وخاہ‪۶‬ویٍ‪۶‬ےھجمس‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫وخاہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬دےنی‪۶‬ےس‪۶‬رغص‪۶‬اٖ‪۶‬دیقعُ‪۶‬ےس‪۶‬ۂ‪۶‬رطج‪۶‬رشك‪۶‬قاكف‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪1‬۔یسک‪ٕٚ۶‬وہ‪۶‬ونجمٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫عــــــہ‪ّٓ:‬ص‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬مکح‪۶‬عنم ‪۶‬اکحكف ‪۶‬رظنب‪۶‬لقالٍ‪۶‬ؽدعص ‪۶‬اطمتقب ‪۶‬وہاگ ‪۶‬ینعی‪۶‬ؽا ہع‪۶‬ںیم‪۶‬وموضم‪۶‬اےسی ‪۶‬تفص‪۶‬ےس‪۶‬فصتم ‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫عغس‬
‫اٖ‪۶‬اکحكف‪۶‬اک‪ ۶‬ح‪۶‬وہ‪،‬اؽّدؽص‪۶‬ںیم‪۶‬اکحكف‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬ذحمؽّ‪۶‬وہیگ‪۶‬ارگ‪۶‬اصدص‪۶‬وہہک‪۶‬دصص‪۶‬ؽتحص‪۶‬اؿالص‪۶‬اسلاص‪۶‬ںیہن‪،‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمی ایک ‪۶‬مت‪۶‬ںیہن‪۶‬دےتھکی‪۶‬ہک‪۶‬امہّاااقتعد‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫نیبانیمحمدایص‬
‫ر‬ ‫االترییانانؤم‬
‫ٰ‬
‫ك‬ ‫ك‬ ‫ك‬
‫اعز یعزیز یواجیل یجلیل یمن یخلق یالل یعزوجل یولکنی ولخمص‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ںیم ۂ‪۶‬زع ْ‪۶‬ےس‪ْ ۶‬ھ‪۶‬رک‪۶‬زع ْ‪۶‬اؽّۂ‪۶‬خاللف‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫الیِالیمحمدیعزوجلیبلیصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلم۔ ی كْھ‪۶‬رک‪۶‬لیلج‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬دمحم‪۶‬زعؽلج‪۶‬ںیہن‪۶‬اہک‪۶‬اجقا َقلکہ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اہک‪۶‬اجقاےہ۔(ؿ)‬
‫وت‪۶‬دّہج‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم ںیمہ‪۶‬ہی‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اانسد‪۶‬ریغ‪۶‬دایت‪۶‬اک‪۶‬عقلغًا‪۶‬ققحتم‪،‬اؽّدؽص‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اؿالص‪۶‬لغًوا‪۶‬اجكْ۔رپ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ہک‪۶‬داللئ‪۶‬ؽہج‪۶‬دؽص‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫داللئ‪۶‬ؽہج‪۶‬اؽل‪۶‬یھب‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬اکحقاؿ‪۶‬الہٰوہ‪۶‬ؽوبنہی‪۶‬علًًااصدص۔ذہلا‪۶‬مہ‪۶‬اںیہن‪۶‬اجكف‪۶‬کٌٔؿ‪۶‬لغلـ‪۶‬وتہج‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪۶‬وصنص‪۶‬ؽہج‪۶‬قاین‪۶‬رثکبؿ‪۶‬ال ںی‪۶‬‬
‫ےگ‪۶‬وباللیالتوفیقی‪۲۱‬عوہ‪۶‬دامتیفیوضہ۔‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمان‪،‬الہپ‪۶‬قاؿ‪،‬عبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۳‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 377 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایک‪۶‬اہک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬تفص‪۶‬ایہٰل‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬وج‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےہ‪۶‬تفص‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیہن‪،‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اابثؿ‪۶‬اصال‪۶‬یسک‪۶‬تفص‪۶‬ایہٰل‪۶‬اک‪۶‬اابثؿ‪۶‬‬
‫یھب ‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪۶‬ت ‪۶‬ہک ‪۶‬اخص‪۶‬تفص ‪۶‬زلمؽہم ‪۶‬اولتیہ ‪۶‬اک ‪۶‬ہک ‪۶‬رشك ‪۶‬قاكف ‪۶‬وہ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬ہی ‪۶‬وت ‪۶‬قادبلاہۃ ‪۶‬تفص ‪۶‬زلمؽہم ‪۶‬دبعكف ‪۶‬وہیئ ‪۶‬ہک ‪۶‬لٍقاےئ ‪۶‬ریغ‪۶‬‬
‫یسک‪۶‬تفص‪۶‬اک‪۶‬وصحل‪۶‬وت‪۶‬دنبہ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وقعمل‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اابثؿ‪۶‬رصاذوا‪۶‬دبعكف‪۶‬اک‪۶‬اابثؿ‪۶‬وہا‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬اولتیہ‪۶‬اک‪،‬اقك‪۶‬یہی‪۶‬رحَ‪۶‬‬
‫امتص‪۶‬رشایکؿ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬وک‪۶‬چ رف‪۶‬ذساین‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬سب‪۶‬ےہ‪،‬رگم‪۶‬ےھجم‪۶‬وت‪۶‬اہیٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬قاؿ‪۶‬قاكف‪۶‬رکین‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬دیہمت‪۶‬ااھٹیئ‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬اصوبحٍ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬رشك‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬قك‪۶‬دعتمی‪۶‬وہقا‪،‬اہٍ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وبثؿ‪۶‬ےئجیل‪۶‬ایھب‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکاکچ‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬مکح‪۶‬قاقاك‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دؽ‪۶‬‬
‫یہ‪۶‬ؽںیہج‪۶‬وصتمّ‪،‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬ؽہج‪۶‬ےئجیل‪۶‬ۂ‪۶‬رطج‪۶‬ہی‪۶‬مکح‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬قك‪۶‬رجنم‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫__________________‬

‫‪Page 378 of 772‬‬

‫جلد‪۳۳‬‬ ‫فتاویرضویہ‬

‫باباول‪:‬‬
‫وہجاولرپ وصنص سنئےاسںیمھچ‪ ۶‬ا ںیتی اور ساھٹ دحںیثی‪،‬ہلمجایھچھٹس صن ںیہ۔‬
‫لصف اول ا یات رکہمیںیم‬
‫ا یت ‪:۱‬قال اهلل عزوجل‬
‫اهلل ان اکفرون رپ ذعات ہن فرامےئ اگ جب یك اے‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫وبحمت! وتانںیم رشتفیفرام ےہ۔‬
‫سبحان اهلل !امہرے وضحر داعف البالء یلص اهلل اعتیٰل ہیلع وملس افکر رپ ےس یھب سنب دعف یال ءںیہ ہک املسمونن رپ وت اخص روف‬
‫ورمیحںیہیلصاهللاعتیٰل ہیلع وملس۔‬
‫ا یت ‪:۲‬‬
‫مہےنہناجیھب ںیھمترگم رحمب سارےاہجن ےئلیک۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫رپظاہر ہکرحمبسنبدعفیالورحمب(وجوختظاہر ےہہکرحمبسنبےہ تبیصمورحمب یکدوریاک۔ت)‬
‫ا یت ‪:۳‬‬
‫اور ارگ جب وہ اینپ اجونن رپ ملظ رکںی ریتے وضحر‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫‪3"‬۔ احرض وہن رھپ اهلل ےس ششخب اچںیہ اور اعمیف امںیگن‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ان ےک ےئلروسل‪ ،‬وتكشیباهلل وکوتہبوبقل رکےن واال‬
‫رہمیانیاںیئ۔‬
‫ا یۃرکہمیاصفارسا دفرامیت ےہ ہکوضحر رپونروفع وفغریلصاهللاعتیٰل ہیلعوملس یک‬

‫‪1‬‬
‫القران الکریم ‪۳۳/ ۸‬‬
‫‪2‬‬
‫القران الکریم ‪۱۳۱/ ۲۱‬‬
‫‪3‬‬
‫القران الکریم ‪۶۴/ ۴‬‬

‫‪Page 379 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قاّاگہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬احرضی ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬وبقل ‪۶‬وتہب ‪۶‬ؽدعف ‪۶‬قالےئ ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ےہ‪َ ،‬قلکہ ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬امیبّ ‪۶‬دولٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬یھب ‪۶‬قال ‪۶‬ؽذعاؿ ‪۶‬ہک ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ازعلؿ ‪۶‬اقدّ ‪۶‬اھت‪۶‬‬
‫وییہن‪۶‬گواہ‪۶‬شخب‪۶‬دُ‪۶‬رگم‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وہقا ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وبقل‪۶‬وہقا ‪۶‬اچوہ‪۶‬وت‪۶‬امہُّ‪۶‬سایُّ‪۶‬یک‪۶‬رساک‪۶ ّ۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫والحمدیللیربیالعالمنی۔‬
‫ٓا كف‪:۰۶‬‬
‫ارگاهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ےس‪۶‬دعف‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬وت‪۶‬ۂ‪۶‬تلم‪۶‬‬ ‫"‪،1‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ؽذمہـ‪۶‬یک‪۶‬ابعدؿ‪۶‬اگہ‪۶‬داھدی‪۶‬اجےئ۔‬
‫ولعمص‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬اجمدہنی‪ٓ ۶‬ا ہل‪۶‬ؽ‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬دعفِ‪۶‬قال‪۶‬ںیہ۔‬
‫ٓا كف‪:۱‬‬
‫ارگ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬دعف‪۶‬رکقا‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫وت‪۶‬كشیب‪۶‬ابتہ‪۶‬وہ‪۶‬اجیت‪ّ۶‬نیم‪۶‬رگم‪۶‬اهلل‪۶‬لضف‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪٘۶‬اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬رپ۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫اہمئ‪۶‬رسفمنی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اکّٓؽٍ‪۶‬اؽّوکینٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬دبؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬قالدعف‪۶‬رکقا ےہ۔‬
‫ٓا كف‪:۲۶‬‬
‫اؽّارگ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽاےل‪۶‬رمد‪۶‬اؽّ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽایل‪۶‬وعّںیت‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫"‬
‫ںیہمت‪۶‬ربخ‪۶‬ںیہن‪۶‬ںیہک‪۶‬مت‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬ؽدنداول‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہمت‪۶‬ااجنین‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ںیم‪۶‬تقشم‪۶‬ےچنہپ‪۶‬قاہک‪۶‬اهلل‪۶‬ےسج‪۶‬اچےہ‪۶‬اینپ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ںیم‪۶‬ےل‪۶‬ےل‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ؽہ ‪۶‬ارگ ‪۶‬اگل ‪۶‬وہاجےت ‪۶‬وت ‪۶‬مہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬اکّٓؽٍ ‪۶‬وک ‪۶‬دّدقاك‪۶‬‬
‫‪3"‬۔‬
‫ذعاؿ‪۶‬دےتی۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۰۳/ ۲۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱‬ی‪۲۱۵ /‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۱/ ۰۴‬‬
‫‪Page 380 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہی‪۶‬حتف ‪۶‬طکہ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رمعُ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬رشتفی‪۶‬الےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاکّٓؽٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اقمص ‪۶‬دحہیبی‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ؽاک ‪۶‬رہش ‪۶‬ںیم ‪۶‬ت ‪۶‬اجےن ‪۶‬دقاحلص ‪۶‬رپ‪۶‬ہلصیف ‪۶‬وہا ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬یک ‪۶‬رظن‪۶‬ںیم ‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬ےیل ‪۶‬اقك‪۶‬دیتب ‪۶‬وہیئ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬یھت ‪۶‬اؽّتقیقح‪۶‬‬
‫‪1"‬۔(ےبكش‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےئل‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬‬ ‫ںیم اقك‪۶‬كْی‪۶‬حتف‪۶‬امنقاٍ‪۶‬یھت‪۶‬ےسج‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪ "۶‬‬
‫لس‬
‫حتف ‪ّٓ۶‬ام دی۔ ؿ)ّٓامقا ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬املسمونٍ ‪۶‬یک ‪ ۶‬کًَ ‪۶‬وک ‪۶‬ہی ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬قاّل ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪٘۶‬ال ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬دالخ ‪۶‬طکہ ‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬دےنی‪۶‬‬
‫ںیم یئک‪۶‬ںیتمکح‪۶‬ںیھت‪۶‬طکمہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬ںیم‪۶‬تہب‪۶‬رمدؽوعّؿ‪۶‬ولغمیب‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ہیفخ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬ںیہمت‪۶‬ربخ‪۶‬ںیہن‪۶‬مت‪۶‬رہقًا‪۶‬اجےت‪۶‬وت‪۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬غیت‪۶‬ؽدنب‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؽدنےن‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا اجےت‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬یھب‪۶‬ؽہ‪۶‬ول ‪۶‬ںیہ‪۶‬وج ‪۶‬ونہّاکّٓ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّرقنعا ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اںیہن‪۶‬اینپ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬ےل ‪۶‬اگ ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬دُ ‪۶‬اگ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬لتق ‪۶‬عيلؾّ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ؽوجہ ‪۶‬ےس ‪۶‬افکّ ‪۶‬طکہ ‪۶‬رپ ‪۶‬ےس ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬لتق ‪۶‬ؽرہق ‪۶‬وموقَ ‪ّ۶‬اھکایگ ‪۶‬ہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ول ‪۶‬اگل‪۶‬‬
‫وہاجےت ‪۶‬وت ‪۶‬مہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اکّٓؽٍ ‪۶‬رپ‪۶‬ذعاؿ ‪ّٓ۶‬امےت۔شیک ‪۶‬رصحی ‪ّ۶‬ؽنش ‪۶‬صن ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬الہ ‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬اکّٓؽٍ ‪۶‬رپ‪۶‬ےس ‪۶‬یھب‪۶‬قالدعف ‪۶‬وہیت‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬وللیالحمد۔‬
‫لصف‪۶‬دؽص‪۶‬ااحدكف‪۶‬ہمیظع‪۶‬ںیم‬
‫دحكف‪:۵۶‬ہک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬لج‪۶‬ؽهالّٓامقاےہ‪:‬‬
‫اینیالھمیباھلیاالرضیعذابایفاذاینظرتیایلیعماربیویتی ںیم‪ّ۶‬نیم‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬رپ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬اقاّقا ‪۶‬اچاتہوہٍ‪۶‬ذـ ‪۶‬ریمُ‪۶‬رھگ‪۶‬‬
‫ف یوالمستغقرین یباالسحارصرفتی ٓا قاد ‪۶‬رکےن ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬اؽّریمُ ‪۶‬ےئل ‪۶‬قامہ ‪۶‬تبحم ‪ّ۶‬ےنھک ‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬
‫والمتحابنی ی ی ّ‬
‫عمھن۔الب ییقیفیالشعبیعنیا نسیبنیمالكیریضی اؽّیلھچپ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬وک‪۶‬اافغتسّ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬داتھکیوہٍ‪۶‬اانپ‪۶‬بضغ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ریھپ‪۶‬دراتوہٍ۔(یقہیب‪۶‬ےن‪۶‬بعش‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬اسن‪۶‬نب‪۶‬‬ ‫اللیتعایل یعنہیعنیالنیبیص‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمی‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ہ‬‫ن‬
‫امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬وہ‪۶‬ےس‪۶‬ا ؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ى‬
‫یتعایلییِولیالحدیث‪2‬۔ ی‬
‫قالیانیالل ٰ‬
‫ك‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امقا اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہی‪۶‬دح ف ‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امقاےہ۔‬
‫ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/ ۰۴‬‬
‫‪2‬‬
‫یشعبیاالیمانیدحكف‪ ۵۳۱۵۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۱۳۳/ ۲‬کزنالعمالیدحكف‪ ۲۳۰۰۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۱۳۵ /۳‬‬
‫‪Page 381 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۲۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لوالعباد یلل یرکع یوصؽیۃ یرضع یوب ائم یرتع یتصبی ارگ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬امنّ ‪۶‬ی‪۶‬دنبُ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دؽد ‪۶‬ھ‪۶‬ےتیپ‪۶‬ےچب‪۶‬‬
‫لس‬
‫رضا۔الطرباین‪1‬یفیالکبیی اؽّٹاھٖ‪۶‬رچےت‪۶‬وچقاےئ‪۶‬وت‪۶‬كشیب‪۶‬ذعاؿ‪۶‬مت‪۶‬رپ‪ ۶‬شىی‪۶‬داال‪۶‬اجقا‪۶‬رھپ‪۶‬‬ ‫علیکمیالعذابیصبایثمیرضی ّ‬
‫والؽیہیقیفیالسننیعنیمسافعینیالدیلمیریضیاللی وبضمؽ ‪۶‬ؽمکحم ‪۶‬رکدقا ‪۶‬اجقا(ربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّیقہیب ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ننس‪۶‬ںیم‪۶‬سمعف‪۶‬ادلیملی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ٰ‬
‫دحكف‪:۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫انیاللیتعایل یلیدفعیبالمسلمیالصالحیعنیمائۃیاھلی كشیب ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬كوك ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اسمہےئ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ںیم‪۶‬وس‪۶‬رھگؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬قالدعف‪ّٓ۶‬امقاےہ۔‬ ‫بیتیمنیجیانہیالبالء۔ ی‬
‫انب ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنعےن ‪۶‬ہی ‪۶‬دحكف ‪ّ۶‬ؽاكف ‪ّٓ۶‬ام ‪۶‬رک ‪ٓ ۶‬ا ہی ‪۶‬رکہمییولویالیدفعیاللیالناسیبعضہمیببعضیلقسدتیاالرض‬
‫قالؽؿ‪۶‬یک۔‬
‫رواہیعنہیالطرباینیفیالکبی‪2‬یوعبداللیبنیاحمدیثمی ربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم ‪۶‬انب‪۶‬رمع‪۶‬ےس ‪۶‬اؽّدبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬ادمح ‪۶‬رھپ ‪۶‬وغبی‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اعممل‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫البغوییفیالمعالم۔ ی‬
‫دحكف‪ّٓ:۰۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫من یاستغقرللمؤمننی یوالمؤمنات یکل ییوم ر‬
‫یسبعا یوی وج‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬اتسسیئ‪۶‬قاّ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬رمدؽٍ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬املسمٍ‪۶‬‬
‫وعّوتٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اافغتسّ‪۶‬رکُ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وہنج‪۶‬یک‪۶‬داع‪۶‬‬ ‫عشرینیمرةیکانیمنیالذینییستجابی ی‬
‫وبقل‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‬

‫‪ 1‬یالسننیالکربییللؽیہیقیکتابیصلٰوةیاالسؾسِاءیبابیاستحبابیالخروجیا لخیمجلسیدائرةیالمعارفیالعثمانیہیدنک ‪،۰۰۱ /۰۶‬المعجمی‬

‫الکبییدحكف‪۳۴۱‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۰۳۵/ ۲۲‬‬
‫‪ 2‬یمعالمیالتزنیل(تقسییالبغوی)تحتیاآلیۃ ی‪ ۲۱۵/ ۲‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۵۳۳/ ۵‬الرتغیبیوالرتہیبیبحوالہیالطرباینیالرتہیبیمنی‬

‫اذییالجاریدحكف‪۰۵۶‬مصطیفیالبایبیالمصری‪،۰۲۰/ ۰‬الدرالمنثوریتحتیاآلیۃی‪۲۱۵/ ۲‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۳۲۲/ ۵‬‬

‫‪Page 382 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل م یویرزق یب م یاھل یاالرض۔الطرباین یف یالکبی‪1‬ی اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬كْتک ‪۶‬ےس ‪۶‬امتص‪۶‬الہ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬وک‪ّّ۶‬ص‪۶‬اتلم‪۶‬ےہ(ربطاین‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہیبسندیجید۔ ی ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم اوب‪۶‬دّداء‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬دنس‪۶‬دیج‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫عنیایبیالدرداءیریضیالل ٰ‬
‫٘اھت‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪ّٓ:۱‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ھل یتنیصیرونیوترزقون یاالیبضعقائکم۔البخاریی‪2‬ی ایک‪۶‬ںیہمت‪۶‬دمد ‪۶‬ؽّّص‪۶‬یسک‪۶‬اؽّےک‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬یھب‪۶‬اتلمےہ‪۶‬وساےئ‪۶‬‬
‫اےنپ ‪۶‬وفیعضٍ ‪۶‬ےک۔(یراّی ‪۶‬ےن ‪۶‬دعس ‪۶‬نب ‪۶‬ایب ‪۶‬ؽاقص ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫عنیسعدیبنیایبیوقاصیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ان یالل یینصرالِوم یباضعق م۔الحارث یف یمسندہی كشیب ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬وقص ‪۶‬یک ‪۶‬دمد ‪ّٓ۶‬امقاےہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬فیعض ‪۶‬رتےک‪۶‬‬
‫ً٘ـ۔احّؿ ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫عنیابنیعباسیریضیالل ٰ‬
‫‪3‬‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف ‪ّ:۳۶‬امت ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽاھبیئ‪۶‬ےھت ‪۶‬اقك‪۶‬شک ‪۶‬رکےت‪،‬دؽرسُ ‪۶‬خدعـ ‪۶‬ؽاال ‪۶‬ےئ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬داعف ‪۶‬الوالء ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہےت۔امک‪۶‬ےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬ایک‪۶‬وہےئ‪ّٓ،‬امقا‪:‬‬
‫لعلك یترزق یبہ۔الرتمذی ی‪4‬وصححہ یوالحا کم یعنی ایک ‪۶‬بجع ‪۶‬ہک ‪۶‬ےھجت ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬كْتک ‪۶‬ےس ‪ّّ۶‬ص ‪۶‬ےلم۔(اےس ‪۶‬رتذمی‪۶‬‬
‫ےن ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬یک ‪۶‬حیحصت ‪۶‬یک‪،‬اؽّاحمک ‪۶‬ےن ‪۶‬اسن ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫ا نسیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یکزنالعمالیدحكف‪۲۳۲۴‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۳۲/ ۵‬‬
‫یصحیحیالبخارییکتابیالجہادیبابیمنیاستعانیبالضعقاءیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۰۳۱/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یکزنالعمالیدحكف‪ ۵۳۴۴۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۰۱۳/ ۰‬الجا معیالصغییدحكف‪۱۵۳۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳/ ۵‬‬

‫‪3‬‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیفی‬
‫ٰ‬ ‫‪4‬یسننیالرتمذییکتابیالزھدیدحكف‪۲۰۱۲۶‬دارالقکریبیوتی‪،۵۱۰/ ۰‬المستدركیللحا کمیکتابیالعلمیخطبۃیص‬

‫حجۃیالوداعیدارالقکریبیوتی‪۵۰/ ۵‬‬
‫‪Page 383 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪ّٓ:۴‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫االبدال یف یامیت یثلٰثون یب م یتِوم یاالرض یوب می ادبال‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ ‪۶‬ںیم سیت‪۶‬ںیہ‪۶‬اںیہن‪۶‬ےس‪ّ۶‬نیم‪۶‬اقمئ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫تمطرون یوبہم یتنصرون۔الطرباین ی‪1‬ف یالکبی یعنی اںیہن‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬ہنیم‪۶‬ارتقا‪۶‬ےہ۔اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬ںیہمت‪۶‬دمد‪۶‬‬
‫یتلم ‪۶‬ےہ۔(ربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ابعدہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہیبسن ٍدیصحی ٍ ی‬
‫ح۔ ی‬ ‫عبادةیریضیالل ٰ‬
‫ك‬
‫ود‪۶‬حیحص‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫س‬‫ل‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬ادبال‪٘۶‬اص‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬اچسیل‪۶‬ںیہ‪۶‬ذـ‪۶‬اقك‪۶‬رمقا‪۶‬ےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دبےل‪۶‬‬
‫دؽرسا‪۶‬اقمئ‪۶‬رکقاےہ۔‬
‫یس ٰیق یب میالغیثیوینتصریب میعیلیاالعداءیو یییصیرفی ایہن ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ہنیم ‪۶‬دقا ‪۶‬اجقاےہ‪،‬اںیہن ‪۶‬ےس ‪۶‬دونمشٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬دمد ‪۶‬یتلم‪۶‬‬
‫عن یاھل یالشام یب م یالعذاب۔احمد‪2‬عن یعیل یکرمی ےہ‪،‬اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ ‪٘۶‬اص‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ریھپا ‪۶‬اجقاےہ۔‬
‫(اامص ‪۶‬ادمح ‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬یلع ‪۶‬رکص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ؽہہج ‪۶‬ےس ‪۶‬لسود ‪۶‬نسح‪۶‬‬ ‫تعایلیوج ہیبسندیحسن۔ ی‬
‫اللی ٰ‬
‫ّؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫ك‬
‫دؽرسی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یصرفیعنیاھلیاالرضیالبالءیوالغرق۔ابنیعساکری اںیہن‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬الہ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےس‪۶‬قالء‪۶‬اؽّرغص‪۶‬دعف‪۶‬وہقا ےہ۔‬
‫(انب‪۶‬اسعرک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫‪3‬‬

‫دحكف‪ّٓ:۵۳۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬

‫‪ 1‬یکزنالعمال یبحوالہ یعبادة یا بن یالصامت یدحكف ‪ ۰۰۱۵۰۶‬مؤسسۃ یالرسالہ یبیوت ی‪،۵۴۲/ ۵۲‬مجمع یالزوائد‪،‬باب یماجاء یف یاالبدال یا لخی‬

‫دارالکتبیبیوتی‪،۲۰/ ۵۳‬الجا معیالصغییبحوالہیالطرباینیعنیعبادةیبنیالصامتیدحكف‪ ۰۳۰۰۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۴۲/ ۵‬‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعیلیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۵۲/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییبابیماجاءیانیبالشامییکونیاالبدالیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵۰/ ۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 384 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ادبال‪٘۶‬اص‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫ب م یینصرون یوب م ییرزقون۔الطرباین یف یالکبیی ؽہ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬یک ‪۶‬كْتک ‪۶‬ےس ‪۶‬دمد ‪۶‬قاےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّاںیہن ‪۶‬یک ‪۶‬ؽہلیس ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪1‬عنیعوفیبنیمالكیوفیاالوسطیعنیعیلیالمرت ٰیضی ّّص۔(ربطاین ‪۶‬ےن‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم‪۶‬وعَ ‪۶‬نب‪۶‬امكل ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽّاؽطس ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫یلع ‪۶‬ارمللغٰی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬لسود ‪۶‬نسح‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہمایکالھمایبسندیحسن۔ ی‬ ‫ریضیالل ٰ‬
‫ّؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫ك‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۵۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لن یتخلو یاالرض یمن یاربعنی یرجال یمثل یابراھیمی ّنیم‪۶‬ۂزگ‪۶‬اخیل‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ‪۶‬اچسیل‪۶‬اؽایلء‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬اكْامیہ‪۶‬لیلخ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫خلیل یالرحمن یفمھی یتسِون یوب م یتنصرون۔ی ہیلع‪۶‬اٰولصل‪۶‬ہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬رپوت‪۶‬رپ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪،‬اںیہن‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ںیہمت‬
‫الطرباینیفیاالوسط‪ 2‬یعنیا نسیریضیاللیتعایل یعنہی ہنیم‪۶‬ےلم‪۶‬اگ‪۶‬اؽّاںیہن ےک‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬دمد ‪۶‬قاؽ ‪۶‬ےگ(ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬اؽطس‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ى‬
‫ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬وہ‪۶‬ےس‪۶‬دنس‪۶‬نسح‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫بسندیحسن۔ ی‬
‫ّؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫ك‬
‫دحكف‪:۵۲۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لن ییخلو یاالرض یمن یثلٰثنی یمثل یابراھیم یب می اكْامیہ‪۶‬لیلخ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالًواء ‪۶‬ےس‪ُ ۶‬ذؾلُؾ ‪۶‬ںیم‪۶‬اشمتہب‪۶‬‬
‫تغاثونیوب م یترزقون یوب میتمطرون۔ابن یحبانی ّےنھک ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬سیت ‪۶‬صخش ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬رپ ‪۶‬رضؽّ ‪ّ۶‬ںیہ ‪۶‬ےگ‪،‬اںیہن ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫دبؽلف‪۶‬اہمتّی‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬ینس‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ‪۶‬اؽّاںیہن‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪ّّ۶‬ص‪۶‬قاؽ‪۶‬‬
‫فیتاریخہیعنیایبیھریرہیریضیاللی ٰ‬
‫‪3‬‬
‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ےگ ‪۶‬اؽّاںیہن ‪۶‬یک ‪۶‬كْتک ‪۶‬ےس ‪۶‬ہنیم ‪۶‬دےئ ‪۶‬اجؽ ‪۶‬ےگ(انب ‪۶‬ابحٍ ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اینپ‪۶‬قاّخی‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ایک۔ؿ)‬

‫یالمعجمیالکبییعنیعوفیبنیمالكیدحكف‪۵۲۳۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۲۱/ ۴‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالمعجمیاالوسطیدحكف‪ ۰۵۵۰۶‬ۃبتکم‪۶‬ااعملَّ‪ّ۶‬قاص‪،۲۱/ ۱۶‬کزنالعمالیدحكف‪۰۰۲۳۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۴۴/ ۵۲‬‬
‫یکزنالعمالیبحوالہیحبیفیتاریخہیعنیایبیھیریرةیدحكف‪ ۰۰۲۳۲۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۴۳/ ۵۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 385 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۵۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫یرجال یمن یامیت یقلوب م یعیل یقلبی ریمی‪۶‬اعـ ‪۶‬ںیم‪۶‬اچسیل‪۶‬رمد ‪۶‬ہمسوہ‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬‬ ‫الیزال یاربعون ر ی‬
‫ابراھیمییدفعیاللیب میعنیاھلیاالرضییِالیل می اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬رپ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫االبدال۔ابوینعیمیفیالحلیۃ‪1‬یعنیعبداللیبنیمسعودی ً٘ـ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬قال ‪۶‬دعف ‪۶‬رکُ ‪۶‬اگ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬بقل ‪۶‬ادبال ‪۶‬وہاگ۔‬
‫(اوب ‪۶‬میعن ‪۶‬ےن ‪۶‬ہیلح ‪۶‬ںیم ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬وعسمد ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫الیزالیاربعونیرجالییحقظیاللیب میاالرضیکلمایماتی اچسیل‪۶‬رمد‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬وہا‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّ۶‬نیم‪۶‬‬
‫رجل یابدل یالل یمکانہ یاٰخر یوھم یف یاالرض یکل ا۔ی یک‪۶‬افحتظ‪۶‬ےل‪۶‬اگ‪۶‬ذـ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬ااقتنل‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫اےکس‪۶‬دبےل‪۶‬دؽرسا ‪۶‬اقمئ‪ّٓ۶‬اماگیئ‪،‬اؽّؽہ‪٘۶‬اّی‪ّ۶‬نیم‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ۔‬
‫الخاللی عنیابنیعمریریضیالل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬ ‫ّ‬
‫ك‬
‫(خلّال‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف ‪:۵۱۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬كشیب‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل‪۶‬قلخ‪۶‬ںیم‪۶‬نیت‪۶‬وس‪۶‬اؽایلء‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬بلق‪۶‬‬
‫ٓا دص‪۶‬رپ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬اچسیل‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬بلق‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬اؽّ‪٘۶‬اؿ‪۶‬ےک‪۶‬بلق‪۶‬اكْامیہ‪،‬اؽّقاچن‪۶‬ےک‪۶‬بلق‪۶‬ربجلی‪،‬اؽّنیت‪۶‬ےک‪۶‬بلق‪۶‬اکیملیئ‪ ،‬اؽّ‬
‫لً لى‬
‫اقك‪۶‬اک‪۶‬دل‪۶‬بلق‪۶‬ارسالیف‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض۔ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬اقك‪۶‬رمقا ےہ‪۶‬نیت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬اقك‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اقمئ‪۶‬اقمص‪۶‬وہقا ےہ‪ ،‬اؽّ‬
‫ذـ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬ااقتنل‪۶‬رکقاےہ‪۶‬وت‪۶‬قاچن‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دبل‪۶‬ایک‪۶‬اجقاےہ‪۶‬اؽّقاچن‪۶‬ؽاےل‪۶‬اک‪۶‬وعص‪٘۶‬اؿ‪۶‬اؽّ‪٘۶‬اؿ‪۶‬اک‪۶‬اچسیل‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫مً‬‫عسل‬
‫اچسیل‪۶‬اک‪۶‬نیت‪۶‬وس‪۶‬اؽّ‪۶‬نیت‪۶‬وس‪۶‬اک‪۶‬اعص‪۶َ ۶‬ےس‪،‬‬

‫یحلیۃ یاالولیاء یترجمہ یزید یبن یوھب ی‪۲۲۰‬دارالکتاب یالعریب یبیوت ی‪،۵۳۰/ ۰‬کزنالعمال یبحوالہ یطب یعن یا بین یمسعود یدحكف ‪۰۰۲۵۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۵۳/ ۵۲‬‬
‫یکزنیالعمالیبحوالہیالخاللیعنیا بنیعمریدحكف‪۰۰۲۵۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۵۵/ ۵۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 386 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فمھیییحیییویمیتیویمطریوینبتیویدفعیالبالء۔ی اںیہن‪۶‬نیت‪۶‬وس‪۶‬نپھچ‪۶‬اؽایلء‪۶‬ےک‪۶‬دّہعی‪۶‬ےس‪۶‬قلخ‪۶‬یک‪۶‬ایحؿ‪۶‬ومؿ‪،‬‬
‫ابوینعیمیفیالحلیۃی‪1‬وابنیعساکریعنیابنیمسعودی ہنیم‪۶‬اک‪۶‬كْانس‪،‬ابنقاؿ ‪۶‬اک‪۶‬اُگوا‪،‬قالؽٍ‪۶‬اک‪۶‬دعف‪۶‬وہقا ‪۶‬وہارکقاےہ۔(اوب‪۶‬‬
‫میعن ‪۶‬ےن ‪۶‬ہیلح ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن ‪۶‬انب‪۶‬وعسمد ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۲۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫قرءیالِراٰنیثلٰثۃ(فذکریالحدیثیایلیانیقال)ورجلی نیت‪۶‬مسق‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ےن‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ڑپاھ(دؽ ‪۶‬ںیمسق ‪۶‬داین‪۶‬بلط‪۶‬ؽ‬
‫قرأیالِراٰنیفوضعیدواءیالِراٰنیعیلیداءیقلبہیفاس ریبہی اقّی ‪۶‬ےب ‪۶‬لمع ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪ّٓ۶‬امقا)اقك ‪۶‬ؽہ ‪۶‬صخش ‪۶‬سج ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫لیلہ یواظمأبہ ین ارہ یوقاموا یف یمساجدھم یواحبوابہی ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ڑپاھ‪۶‬اؽّ‪۶‬دؽاوک‪۶‬اےنپ‪۶‬دل‪۶‬یک‪۶‬امیبّی‪۶‬اک‪۶‬هالج‪۶‬انبقا‪۶‬وت‪۶‬ا‪ٖ۶‬‬
‫ےن ‪۶‬اینپ ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬اج ‪۶‬رک ‪۶‬اؽّاانپ ‪۶‬دٍ ‪۶‬سایٖ ‪۶‬ینعی ‪ّ۶‬ؽُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اکقا‪۶‬‬
‫تحت یبرانس م یف ٰ ؤالء ییدفع یالل یب م یالبالء یوی‬
‫ظ‬
‫اؽّ اینپ‪۶‬دجسمؽٍ‪۶‬ںیم‪ٓ ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬امنّ‪۶‬ںیم‪۶‬ایقص‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫یزیلیمنیاالعداءیویزنلیغیثیالسماءیفواللیھؤالءی‬
‫ّادہات ‪۶‬وٹسایٍ‪۶‬ےنہپ‪۶‬رنص‪ٓ ۶‬ا ؽاّ ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ڑپ ھيِ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽےئ‪،‬‬
‫من یقراء یالِراٰن یاعز یمین یالکربیت یاالحمر۔ابنی‬
‫وت‪۶‬ہی‪۶‬ول ‪۶‬ؽہ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬ےک‪۶‬لیفط‪۶‬ںیم اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬قال‪۶‬وک‪۶‬دعف‪ّٓ۶‬امقا‬
‫‪2‬‬
‫حبان یفیالضعقاءیوابوینصریالسجزییفیاالبانۃیوی اؽّ ‪۶‬دونمشٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬امل ‪۶‬ؽدؽلف ‪۶‬ؽتمینغ ‪۶‬دالقا ‪۶‬اؽّ ٓا امسٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ہنیم‪۶‬‬
‫كْ٘اقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬خدا ‪۶‬یک ‪۶‬مسق ‪۶‬اقّقاٍ ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اےسی ‪۶‬ول ‪۶‬وگرگد‬ ‫الدیلمیعنیبریدہیریضیاللی ی‬
‫رسج ‪۶‬ےس ‪۶‬یھب ‪۶‬ایمکؿ ‪۶‬رت‪۶‬ںیہ۔(انب ‪۶‬ابحٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬الػٍٓاء ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّ‬
‫‪ٙ‬‬
‫اوب ‪۶‬رصن ‪ ۶‬شْی ‪۶‬ےن ‪۶‬اقاقۃ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّدیملی‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ ‪۶‬كْقدہ ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫اهلل‬

‫‪ 1‬یحلیۃیاالولیاءیمِدمۃیالکتابیدارالکتابیالعریبیبیوت ی‪،۵/ ۵‬تاریخیدمشقیالکبییبابیماجاءیانیبالشامییکونیا لخیداراحیاءیالرتاثی‬

‫العریبیبیوتی‪۲۲۰/ ۵‬‬
‫یشعبیاالیمانیدحكف ‪ ۲۲۲۵۶‬یدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۱۰۵ /۲‬ؽ‪،۱۰۲۶‬کزنیالعمالیبحوالہیحبیفیالضعقاءیوایبینصریالسجزییالخیدحكف‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪۲۴۴۲‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۲۰/ ۵‬‬
‫‪Page 387 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫تعایل یعنہ یو یرواہ یالؽی یق یف یالشعب یعن یالحسنی اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّیقہیب ‪۶‬ےن‪۶‬بعش‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ ‪۶‬نسح‪۶‬رصبی‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬‫البصرییریضیالل ٰ‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۳۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫النجومیامنۃیللسماءیفاذایذھبتیالنجومیایتیالسماءیمای اتسُّ‪۶‬اامٍ ‪۶‬ںیہ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪،‬ذـ ‪۶‬اتسُّ‪۶‬اجےت‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫توعد‪،‬وانا یامنۃ یالصحایب یفاذا یذھبت ٰ‬
‫یایت یاصحایب یمای ےگ ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ؽہ ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽدعہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ینعی ‪۶‬قش ‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫یتیفاذایذھبیاصحایبیایتی انف ‪۶‬وہاجقا۔اؽّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اامٍ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬ےکےئل ‪۶‬ذـ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫یوعدون‪،‬واصحایبیامنۃیالم‬
‫رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬اجؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬ریمُ‪۶‬ااحصؿ‪۶‬رپ‪۶‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫امییتیمایوعدون۔ ی‬
‫ؽدعہ‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬اشمرجاؿ۔اؽّریمُ‪۶‬احصہب‪۶‬اامٍ ‪۶‬ںیہ‪۶‬ریم‪۶‬ی‪۶‬‬
‫ی‬
‫اعـ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪،‬ذـ‪۶‬ریمُ‪۶‬احصہب‪۶‬ت ‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬رپ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫ی‬
‫ٓا ےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽدعہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ینعی ‪۶‬وہظّ ‪۶‬ذکؿ ‪۶‬ؽذماہـ‪۶‬‬
‫افدسہ‪۶‬ؽطلست‪۶‬افکّ۔‬ ‫ی‬

‫چس‪ّٓ۶‬امقا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن۔(ؿ)‬ ‫صدقیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم۔ ی‬
‫احمدیومسلم یعنیایبیمویسیاالشعرییریضیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یتعایلی اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ؽملسم‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوب‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ارعشی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫عنہ۔ ی‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۴،۵۵۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫النجومیامانیالھلیالسماءیواھلیبؼیتیامانیالمیت‪2‬۔ ی اتسُّ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اامٍ ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّریمُ‪۶‬الہ‪۶‬تیب‪۶‬‬
‫ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬انپہ۔‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیامانیالصحابہیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۴۴/۲‬مسندی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یصحیحیمسلمیکتابیالقضائلیبابیبیانیانیبِاءیالنیبیص‬

‫احمدیبنیحنبلیعنیایب ٰ‬
‫یمویسیاالشعرییالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۵۵/ ۰‬‬
‫یالصواعقیالمحرقۃیبابیاالمانیببِائہمیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتیص ‪۰۱۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 388 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوقل‪:‬ارگ ‪۶‬اہلًيـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬میمعت ‪۶‬وہاسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬اغل ًوا ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬ہالك ‪۶‬قلطم ‪۶‬ؽاّافتم ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع ‪۶‬ؽدہص ‪۶‬ہبعک ‪۶‬ہمظعم ‪۶‬ؽؽریاین‪۶‬‬
‫دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ےس‪۶‬انپہ‪۶‬رماد‪۶‬وہہک‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬الہ‪۶‬تیب‪۶‬ااہطّ‪ّ۶‬ںیہ ےگ‪۶‬ہی‪۶‬اجزگنا‪۶‬قال ںی‪۶‬شیپ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬یگ۔واللیورسولہیاعلمیصیلیاللی‬
‫تعایلیعلیہیوسلم۔اؽّ‪۶‬كْدقتری‪۶‬وصخص‪۶‬وہظّ‪ ۶‬رافئ‪۶‬اضہل‪۶‬رماد‪۶‬وہ‪،‬‬ ‫ٰ‬
‫ٰ‬ ‫ل‬
‫کمایفیروایۃیایبییعیلیفیمسندہیعنیسلمۃیبنیاالکو عی اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬دنسم ‪۶‬اوب ‪ً ۶‬لی ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہملس ‪۶‬نب ‪۶‬اوکم ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہیبسندیحسنیوالحا کمیفیالمستدركی اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬لسود ‪۶‬نسح ‪۶‬ےہ۔اؽّ ‪۶‬احمک ‪۶‬ےن ‪۶‬دتسمّك ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫ریضیالل ٰ‬
‫وصححیوتعِبیعنیابنیعباسیریضیاللیتعایلیعنہمای اےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ا‪۶‬ؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬حیحصت‪۶‬یک‪۶‬اؽّانب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫امہنع‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک ‪۶‬ریپؽی‪۶‬یک‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ‪۶‬ہی‪۶‬ںیہ‪:‬اتسُّ‪ّ۶‬نیم‪۶‬‬
‫ولقظہیالنجومیامانیالھیل یاالرضیمنیالغرقیواھلی‬
‫ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬رغص‪۶‬وہےن‪۶‬ےس‪۶‬اامٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ریمُ‪۶‬الہ‪۶‬تیب‪۶‬‬
‫بؼیتیامانیالمیتیمنیاالختالفی‪1‬الحدیث۔ ی‬
‫ذ‬
‫ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ا والَ‪۶‬ےس‪۶‬اامٍ‪۶‬ںیہ‪،‬ادحلكف۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۳‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫اھلیبؼیتیامانیالمیتیفاذیاذھبیاھلیابؼیتیاتاھمیمای ریمُ ‪۶‬اہلًيـ ‪۶‬ریمی ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےل ‪۶‬اامٍ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬الہ ‪۶‬تیب ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫یوعدون۔الحا کم ی‪2‬وتعِب یعن یجابر یبن یعبداللی ّںیہ‪۶‬ےگ‪۶‬اعـ‪۶‬رپؽہ‪ٓ ۶‬ا اگیئ‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ؽدعہ‪۶‬ےہ(احمک‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫یک‪۶‬اؽّاجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬یک‪۶‬ریپؽی‪۶‬یک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫دحكف‪:۲۵۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫د‬ ‫کانیمنیدالالتیحملیرسولیاللیص‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہی یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪ ۶‬مل‪۶‬ابمّك ‪۶‬یک ‪۶‬لساوینٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اھت ‪۶‬ہک ‪۶‬ظٓشی ‪۶‬ےک ‪۶‬ےنتج ‪۶‬وچقاےئ ‪۶‬ےھت ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬کالص ‪۶‬ایک‪۶‬‬ ‫وسلمیانیکلیدابۃیکانتیلِریشینطِتیتلكی ی‬
‫اؽّاہک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ہبعک‪۶‬یک‬

‫یالمستدركیللحا کمیکتابیمعرفۃیالصحابۃیاھیلیبؼیتیامانیالمیتیدارالقکریبیوتی‪۵۰۵/ ۰‬‬

‫‪1‬‬

‫یالمستدركیللحا کمیکتابیمعرفۃیالصحابۃیاھیلیبؼیتیامانیالمیتیدارالقکریبیوتی‪۵۰۵/ ۰‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 389 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫د‬
‫یتعایل یعلیہی مسق‪ّ!۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ ۶‬مل‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪۶‬‬ ‫اللیلۃ یوقالت یحمل یرسول یالل یصیل یالل ٰ‬
‫وسلمیوربیالکعبۃیوھویامانیالدنیایوسراجیاھل ا‪1‬۔ ی ّٓام وہےئ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬امتص ‪۶‬داین ‪۶‬یک ‪۶‬انپہ ‪۶‬اؽّالہ ‪۶‬اعمل ‪۶‬ےک ‪۶‬وسّج ‪۶‬ںیہ ‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫دحكف‪۲۲۶‬ؽ‪:۲۰‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫اطلبوایالحوائجیایلیذوییالرحمۃیمنیامیتیترزقوایوفی ریمُ ‪ّ۶‬مح ‪۶‬دل ‪۶‬اطًيؾٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬احںیتج ‪۶‬اموگن ‪ّّ۶‬ص ‪۶‬قاؽےگ ‪۶‬اؽّاقك‪۶‬‬
‫لقظیاطلبوایالقضلیعندیالرحماءیمنیامیتیتعیشوایفی ّؽاكف ‪۶‬ںیم ےہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬لضف ‪۶‬بلط ‪۶‬رکؽ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دانم ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ا کناف م یفان یفمھییرحمیت یوفیلقظ یاطلبوا یالقضلی ٓا ّاص ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬وہےگ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ریمی ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬ےہ۔اؽّاقك ‪۶‬اؽّ‬
‫ن‬
‫م ّؽاكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ریمی ‪ّ۶‬دمحل ‪۶‬اطًيؾٍ ‪۶‬ےس ‪ ۶‬ھالیئ ‪۶‬اچوہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫یمن یالرحماء یوف یروایۃ ٰ‬
‫یاخری یاطلبوا یالمیعیروف ی نی‬
‫انپہ‪۶‬ںیم‪۶‬نیچ‪۶‬ےس‪ّ۶‬وہےگ۔یلیقع‪۶‬اؽّربطاین‪۶‬ےن‪۶‬اؽطس‪۶‬ںیم ظفلب‪۶‬‬
‫ك‬ ‫ل‬ ‫رحماءیامیتیتعیشوایفیا کناف م۔العِییلی‪2‬والطرباینی‬
‫اؽل ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬ابحٍ‪،‬رخا ی‪،‬اضقیع‪،‬اوبانسحل ‪۶‬ومیلص ‪۶‬اؽّاحمک‪۶‬‬
‫ف یاالوسط یباللقظ یاالول یوابن یحبان یوالخرا یئیط یوی‬
‫ےن‪۶‬قاّخی‪۶‬ںیم‪۶‬ظفلب‪۶‬دؽص‪۶‬ہکبج‪۶‬یلیقع‪۶‬ےن‪۶‬ظفلب ‪۶‬وسص‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫ی ‪3‬‬ ‫ص‬ ‫لحس‬
‫الِضایعیوابوا نیالمو یلیوالحا کمیفیالتار خی ےہ۔اٍ ‪ ۶‬ـ ‪۶‬ےن ‪۶‬اوب ‪۶‬دیعس ‪ ۶‬دّی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬وہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ى‬ ‫خ‬ ‫‪ٚ‬‬ ‫ی‬

‫بالثاینیوالعِییلیبالثالثیکل میعنیسعید یالخدرییوی ّؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّدتسمّك ‪۶‬احمک‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽرسی ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ن‬

‫االخرییللحا کمیفیالمستدركی عنیعیل یالمرتیضی كْؽاكف‪۶‬یلع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‬

‫ن‬ ‫‪4‬‬

‫ریضیاللی ی‬

‫یالکربییبحوالہیایبوینعیمیعنیا بنیعباسیبابیمظہریفیلیلۃیمولدہیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۳/ ۵۶‬‬

‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬
‫‪2‬یکزنالعمالیبحوالہیعق‪،‬طسیعنیایبیسعیدیدحكف‪۵۲۴۳۵۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۱۵۴/ ۲‬الجا معیالصغییبحوالہیعق‪،‬طسیعنیایبیسعیدی‬

‫دحكف‪۵۵۳۲۶‬دارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۲‬ی‪۳۲/‬‬
‫‪ 3‬یالجا معیالصغییبحوالہیالخرائیطیفیمکامیاالخالقیدحكف‪ ۵۵۵۰۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۳۲/ ۵‬کزنالعمالیبحوالہیالخرائیطیفیمکارمی‬

‫االخالقیدحكف‪۵۲۴۳۵۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۱۵۵/ ۲‬‬
‫‪ 4‬یالمستدرك یللحا کم یکتاب یالرقاق یاھیل یالمعروف یف یالدنیا یالخ یدارالقکر یبیوت ی‪،۰۲۵/ ۰‬کزنالعمال یدحكف ‪۵۲۴۳۳۶‬مؤسسۃ یالرسالہی‬

‫بیوتی‪۱۵۵ /۲‬‬
‫‪Page 390 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ىوہ‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ٰ‬
‫دحكف‪۲۰۶‬قا‪:۰۳‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ن‬
‫ھالیئ‪۶‬اؽّاینپ‪۶‬احںیتج‪ُ ۶‬ذؾرشُؽویٍ ےس‪۶‬اموگن۔‬ ‫اطلبوایالخییوالحوائجیمنیحسانیالوجوہی‪1‬۔ ی‬
‫ع ہک‪۶‬ینعم‪۶‬وبد‪۶‬ؽوصّؿ‪۶‬وخؿ‪ّ۶‬ا‬
‫ہک‪۶‬ہی‪۶‬وخٖ‪ّ۶‬ؽ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬نسح‪۶‬اّیل‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪ّٓ۶‬امقاےہ۔‬
‫(وج ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬وک ‪۶‬کٌٔؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپاتھ ےہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫یصلوتہیباللیلیحسنیوج ہیبالن ار‪2‬۔ ی‬
‫منیکثرت ٰ‬
‫رہچُ‪۶‬وک‪۶‬دٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬اسیج‪۶‬نسح‪۶‬اطعرکدراتےہ۔ؿ)‬
‫ٰ‬
‫اؽّوجداکلم‪۶‬ؽاخسےئ‪٘۶‬الم‪۶‬یھب‪۶‬اںیہن‪۶‬اک‪۶‬ہصح‪۶‬ہک‪۶‬ؽظف‪۶‬اطعہتفگش‪ّ۶‬ؽیئ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬ادمی‪۶‬رمثہ۔‬
‫الطرباین یف یالکبی یعن یابن یعباس یب ٰ ذا یاللقظ یوی ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫العِییلیوالخطیبیوتمامیالرازییفیفوائدی ٖہیوالطرباینی وظفلٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ۔یلیقع‪،‬بیطخ‪،‬امتص ‪ّ۶‬اّی‪۶‬‬
‫ف یالکبی یوالؽیہیق یف یشعب یاالیمان یعنہ یوابن یایبی اینپ‪۶‬وفادئ‪۶‬ںیم‪،‬ربطاین‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم اؽّ ‪۶‬یقہیب‪۶‬بعش‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اٍ ‪۶‬یہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪۶‬ںیہ۔انب‪۶‬ایب‪۶‬ادلاین‪۶‬ےن‪۶‬اضقء‪۶‬اوحلاجئ‪۶‬ںیم‪،‬‬
‫الدنیا یف یقضاء یالحوائج یوالعِییل یوالدارقطین یفی‬
‫لى‬ ‫ع‬
‫یلیقع‪۶‬ؽداّ ی‪۶‬ےن‪۶‬آّاد‪۶‬ںیم‪،‬ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬اؽطس‪۶‬ںیم‪ ،‬امتص‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫االفرادیوالطرباینیفیاالوسطیوتمامیوالخطیبیفیرواةی‬
‫بیطخ‪۶‬ےن‪۶‬وبا‪ٚ‬قہ‪۶‬امكل‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫مالك یعن یایب یھریرة‪،‬وابن یعساکر یوالخطیب یفی‬
‫ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک۔انب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬اؽّ ‪۶‬بیطخ ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬قاّخی‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ع ن ب‬
‫تاریخ مای نیا سی نیمالک‪،‬والطرباینیفیاالوسطیوی رضحؿ ‪۶‬اسن‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک۔‬
‫العِییل یوالخرائیط یف یاعتالل یالِلوب یو ی ّ‬
‫تمام یوابوی ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬اؽطس‪۶‬ںیم‪،‬یلیقع‪۶‬ؽرخالكی‪۶‬ےن‪۶‬اىوالل‪۶‬اولقلؿ‪۶‬ںیم‪،‬‬
‫امتص‪۶‬ؽاوب‪۶‬لہس‪۶‬اؽّدبعادمصل‪۶‬نب‬ ‫س لیوعبدالصمدبنی ی‬

‫یالمعجمیالکبییعنیا بنیعباسیدحكف‪۵۵۵۵۳۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۴۵/ ۵۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یکزنالعمالیدحكف‪۲۵۰۵۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۳۴۰/ ۳‬‬
‫‪Page 391 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عبد الرحمنیالبزاریفیجزئہیوصاحبیالم ریانیاتی دبعارلنمح ‪۶‬كْاّ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬اینپ ‪۶‬زجء ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّاصذـ ‪۶‬رہمااینؿ‪۶‬‬
‫فی ا یعن یجابر یبن یعبدالل ی‪،‬وعبدبن یحمید یفی ےن‪۶‬رہمااینؿ‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬‬
‫مسندہیوابنیحبانیفیالضعقاءیوابنیعدییفیالکاملی ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک۔ہکبج ‪۶‬دبع ‪۶‬نب ‪۶‬دیمح‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬دنسم ‪۶‬ںیم‪،‬انب‪۶‬‬
‫ابحٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬افعضء‪۶‬ںیم‪،‬انب‪۶‬دعی‪۶‬ےن ‪۶‬اکلم‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّیفلس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫والسلیفیفیالطیوریاتیعنیابنیعمر‪،‬وابنیالنجاریفی‬
‫ك‬
‫ویطّقاؿ ‪۶‬ںیم انب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽا ف ‪۶‬ایک۔‬
‫تارییخہ یعن یامیالمومننی یعیل‪،‬والطرباین یف یالکبیی‬
‫انب ‪۶‬اجنّ ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬قاّخی ‪۶‬ںیم اریم‪۶‬اوملنینم ‪۶‬یلع ‪۶‬رمیضت ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫عن یایب یخصیقۃ یوتمام یعن یایب یبکرة‪،‬والبخاری یفی‬
‫اهلل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬اوب‪۶‬ذػيٓہ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫یع‬ ‫ئ‬ ‫ی ب‬
‫التار خیوا نیایبیالدنیایفیقضاءیالحوا ج‪،‬وابو ٰیلیفی امتص ‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬رکبہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک۔یراّی ‪۶‬ےن‪۶‬قاّخی ‪۶‬ںیم‪،‬انب‪۶‬‬
‫مسند ٖہ‪،‬والطرباین یف یالکبی یوالعِییل یوالؽیہیق یفی ایب‪۶‬ادلاین‪۶‬ےن‪۶‬اضقء‪۶‬اوحلاجئ‪۶‬ںیم‪،‬اوب‪۶‬لًلی‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪،‬‬
‫ٰ‬

‫شعبیاالیمانیوابنیعساکریعنیامیالمؤمننییالصدیِۃی ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم‪،‬یلیقع‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ےن‪۶‬بعش‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‬

‫انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دیسہ‪۶‬اعہشئ‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫کل میبلقظیاطلبوایالخییعندیحسانیالوجوہ‪،1‬کما ی‬
‫اہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ۔اٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےن‪۶‬قاںی‪۶‬اافلؽ ‪۶‬درک‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ن‬
‫ہک‪''۶‬وخرشؽویٍ‪۶‬ےس‪ ۶‬ھالیئ‪۶‬بلط‪۶‬رکؽ''اسیج‪۶‬ہک‬

‫‪1‬‬
‫یاتحافیالسادةیالمتِنییکتابیالصربیوالشکربیانیحِیِۃیالنعمۃیواقسامہایدارالقکریبیوتی‪،۵۵/ ۵‬کشفیالخقاءیتحتیالحدیثی‪۰۵۰‬‬
‫دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۲۲/ ۵‬ؽ‪،۵۲۰‬تاریخیبغدادیذکریمثاینیاالسماءیدارالکتابیبیوتی‪،۵۴۱/ ۰‬تاریخیبغدادیترجمہیایوبیبنیالولیدی‬
‫دارلکتابیبیوتی‪،۰۰/ ۵۵‬قاّخی‪۶‬دغباد‪۶‬ىغمۃ‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬االاصنّی‪۳۵۰۵۶‬یداری‬ ‫‪۵۸۵۵‬یدارالکتابیبیوتی‪،۵۵/ ۳‬قاّخی‪۶‬دغباد‪۶‬رتہمج‪۶‬دبعادمصل‪۶‬نب‪۶‬ادمح‪۱۳۲۲۶‬‬
‫الکتابیبیوتی‪،۵۱۴/ ۵۰‬الضعقاءیالکبییحدیثی‪۲۵۱۱‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۰۳/ ۰‬شعبیاالیمانیتحتیالحدیثی‪۰۱۰۰‬دارالکتبی‬

‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪ٓ ۶‬ا دنئہ)‬ ‫العلمیۃیبیوتی‪،۲۳۵/۰‬‬

‫‪Page 392 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لى‬
‫عندیاالکثریاوالتمسوای‪1‬کمای یالتمایمیعنیابنیعباسیوی اکٌٔ ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬ےہ۔قا ‪۶‬اؿليؾا ‪۶‬یک ‪۶‬ہگج ‪۶‬ا مسؾاےہ ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫الخطیب یعن یا نس۔والطرباین یعن یایب یخصیقۃ۔اوی ےن ‪۶‬انب ‪۶‬ابعٖ‪،‬بیطخ ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اسن ‪۶‬اؽّربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬اوب‬
‫ابتغویا‪2‬کمایللدارقطینیعنیایبیھریرةیولقظہیعندابنی ذػيٓہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن۔قا ‪۶‬ظفل‪۶‬اكيٍؾا ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫‪ 3‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬داّعلىی‪۶‬ےن‪۶‬اوبۂریہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔انب‪۶‬دعی‪۶‬یک‪۶‬‬
‫عدییعنیامیالمؤمننییاطلبوایالحاجاتیوھویفیکاملہی ی‬
‫ك‬ ‫ك‬ ‫ك‬
‫اکلم ‪۶‬ںیم ‪ْ ۶‬ؽا ف ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬دح ف ‪۶‬ےک ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬ویٍ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫والؽیہیقیفیشعبی ی‬
‫''اینپ‪۶‬‬

‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬
‫موسوعۃیرسائیلیا بنیایبیالدنیا یقضاءیالحوائجیدحكف‪۱۰۶‬مؤسسۃیالکتبیالثِافیہیبیوتی‪،۱۵/ ۲‬کزنالعمالیبحوالہیقطیفیاالفرادیحدیثی‬
‫‪۵۲۳۵۲‬مؤسسۃیالرسالہیبیوت ی‪،۱۵۲/ ۲‬الجا معیالصغییبحوالہیقطیفیاالفرادیدحكف ‪۰۰۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوت ی‪،۵/ ۵‬الجا معیالصغیی‬
‫بحوالہیتخیدحكف ‪۵۵۳۳۶‬دارالکتب یالعلمیۃیبیوت ی‪،۳۲/ ۵‬المعجمیاالوسطیعنیایبیھیریرةیدحكف ‪۰۳۵۵۶‬ۃبتکم ‪۶‬ااعملَّ ‪ّ۶‬قاص ‪،۰۳۲/ ۰‬کزنی‬

‫یتعایل یعنہ یدحكف ‪۲۵۵۰۶‬ۃبتکم‪۶‬ااعملَّ‪ّ۶‬قاص‬

‫ٰ‬ ‫العمال یدحكف ‪۵۲۳۵۱۶‬مؤسسۃ یالرسالہ یبیوت ی‪،۱۵۲/ ۲‬المعجم یاالوسط یعن یجابر یریض یالل‬
‫‪،۳۵/۳‬مجمع یالزوائد یباب یمایقعل یطالب یالحاجۃ یوممن ییطلب ا یدارالکتاب یبیوت ی‪۵۵۰/ ۴‬ؽ‪،۵۵۱‬ا لکامل یالبن یعدی یترجمہ یسلیم یبنی‬
‫مسلم‪،‬دارالقکریبیوتی‪،۵۵۲۳/ ۰‬المنتخبیمنیمسندیعبدیبنیحمیدیدحكف‪۳۱۵۶‬عالمیالکتبیبیوتیص‪،۲۰۰‬اعتاللیالِلوبیلیلخرائیطی‬
‫دحكف‪۰۰۲۶‬ؽ‪۰۰۰‬ہبتکم‪۶‬كْاّ یمصطیفیالبازمکۃالمکرمۃی‪۵۲۲/ ۵‬ؽ‪،۵۲۳‬موسوعۃیرسائلیا بنیایبیالدنیا یقضاءیالحوائجیدحكف‪۱۲۶‬ؽ‪ ۱۵‬یمؤسسۃی‬
‫الکتبیالثِافیۃیبیوتیص‪ ۱۳‬ؽ‪،۱۵‬الضعقاءیالکبییرتہمج ‪۶‬امیلسٍ ‪۶‬نب ‪ّ۶‬امق ‪ ۵۲۵/ ۲ ۱۵۵۶‬ؽرتہمج ‪۶‬امیلسٍ ‪۶‬نب ‪۶‬رکاّ ‪،۵۰۵/ ۲ ۲۲۴۶‬شعبیاالیمانی‬
‫ی‬
‫دحكف‪۰۱۰۵۶‬ؽ‪ ۰۱۰۲‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوت‪۲۳۴/ ۰‬‬
‫‪1‬یالمیعیجمیالکبییعنیایبیخصیقۃیدحكف‪۵۴۰۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۰۵۲/ ۲۲‬تاریخیبغدادیترجمہیمحمدیبنیمحمدی‪۵۲۴۳‬یدارالکتابی‬

‫العریبیبیوتی‪۲۲۲/ ۰‬‬
‫یکزنیالعمالیبحوالہیقطیفیاالفرادیعنیایبیھیریرةیدحكف‪۵۲۳۵۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۱۵۲/ ۲‬‬
‫‪2‬‬

‫یالکاملیالبنیعدییترجمہیالحکمیبنیعبداللیدارالقکریبیوتی‪۲۲۲/ ۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 393 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫احاجؿ ‪۶‬بلط‪۶‬رکؽ''۔ ‪۶‬یقہیب‪۶‬ےن‪۶‬بعش‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬‬ ‫عنیعبداللیبنیجرادیبلقظیاذای یابتغؼتمیالمعروفی‬

‫ن‬
‫نب ‪۶‬رجاد ‪۶‬ےس ‪۶‬قاںی ‪۶‬اافلؽ ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایکےہ‪۶‬ہک ‪''۶‬ذـ ‪ ۶‬ھالیئ ‪۶‬بلط‪۶‬‬ ‫فاطلبوہ یعند یحسان یالوجوہ ی‪ 1‬یواحمد یبن یمنیع یفی‬
‫رکؽ ‪۶‬وت ‪۶‬وخرشؽویٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬بلط ‪۶‬رکؽ۔''ادمح ‪۶‬نب ‪۶‬طًين ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ‪۶‬‬ ‫مسندہیعنییزیدالیِیسمیلیبلقطیاذایطلؽتمیالحاجاتی‬
‫لؼس‬
‫دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬كْقد‪۶‬ا ملی‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬وظفلٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫فاطلبوھای‪2‬یوابنیایبیشؼبۃیفیمصنقہیعنیابنیمصعبی‬
‫ہک‪''۶‬ذـ‪۶‬احاجؿ‪۶‬بلط‪۶‬رکؽ‪۶‬وتوخرشؽویٍ‪۶‬ےک‪۶‬اہٍ‪۶‬بلط‪۶‬رکؽ۔‬
‫نیاالنصارییوعنیعطاءیوعنیابنیشہابیالثلٰثۃیمراسیلی‬
‫''انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬فنصم‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬عػٍـ‪۶‬ااصنّی‪،‬اطعء‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہمیاجمعنی۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫اؽّانب‪۶‬اہشؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪،‬ہی‪۶‬قًيؾٍ‪۶‬دحںیثی‪۶‬رملس‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬انیعمج۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۰۴۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫اطلبوایاالبادییعندیفِراءیالمسلمنییفانیل میدولۃی ںیتمعن‪۶‬املسمٍ‪۶‬ریقفؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ‪۶‬بلط ‪۶‬رکؽ ‪۶‬ہک ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫یوم یالِیمۃ‪3‬۔ابو ینعیم یف یالحلیۃ یعن یایب یالربیعی یک ‪۶‬دؽلف ‪۶‬ےہ۔(اوب ‪۶‬میعن ‪۶‬ےن ‪۶‬ہیلح‪۶‬ںیم ‪۶‬اوب ‪۶‬ارلعیب ‪۶‬اصلحئ ‪۶‬ےس‬
‫ٰ‬
‫ك‬ ‫ع‬ ‫ٍ‬‫ع‬
‫ل(تخس‪۶‬لکشم)ّؽا ف‪۶‬یک۔ؿ)‬ ‫السائحیمعضل۔ ی‬
‫دحكف‪:۰۵۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫یتعایل یعبادااختص م یلحوائج یالناس ییقز عی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ھچک‪۶‬دنبُ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬احذـ‪۶‬‬ ‫ان یالل ٰ‬
‫گ‬
‫الناسیالمھییفیحوائج میاولٰئكیاالٰمنونیمنیعذابی ّؽایئ‪۶‬قلخ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اخص‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬ول ‪ ۶‬ھٌٔاےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫احںیتج‪۶‬اےنپ‪۶‬قاٖ‪۶‬الےت‪۶‬ںیہ‪،‬ہی‪۶‬دنبُ‪۶‬ذعاؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬اامٍ‬ ‫اللی۔الطرباینی ی‬

‫‪1‬‬
‫یشعبیاالیمانیدحكف‪۵۳۴۳۲۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوت‪۰۰۱/۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یاتحافیالسادةیالمتِنییکتابیالصربیوالشکریبیانیحِیِۃیالنعمۃیواقسامہایدارالقکریبیوتی‪،۵۵/ ۵‬کشفیالخقاءیتحتیالحدیثی ی‪۰۵۰‬‬
‫داریالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۵۲۰/ ۵‬المصنفیالبنیایبیشؼبۃیدحكف‪۲۲۲۲۳،۲۲۲۲۴،۲۲۲۲۵۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۰۱/ ۱‬‬
‫یحلیۃیاالولیاءیترجمہیایبیالربیعیالسا یئحی‪۰۵۴‬یدارالکتابیالعریبیبیوتی‪۲۵۳/ ۴‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 394 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نیعمریریضیاللیتعایلیعنہمایبسندی ںیم ںیہ۔(ربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم ‪۶‬انب ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫فیالکبیی‪1‬عنیاب‬
‫ےس‪۶‬دنس‪۶‬نسح‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫حسن۔ ی‬
‫دحكف‪:۰۳۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ن‬
‫اذا یاراد یالل یبعبد یخیا یاستعملہ یعیل یقضاء یحوائجی ذـ ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یسک‪۶‬دنبُ‪۶‬ےس‪ ۶‬ھالیئ‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫الناس۔الؽی یقیفیالشعبی‪2‬عنیابنیعمریریضیاللی ےس‪۶‬ولخمص‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪ّ۶‬ؽایئ‪۶‬اک‪۶‬اکص‪۶‬اتیل‪۶‬ےہ(یقہیب‪۶‬ےن‪۶‬بعش‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫انب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫تعایلیعنہما۔ ی‬
‫ٰ‬
‫دحكف‪:۰۵۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ن‬
‫یخیا یصی یحوائج یالناس یالیہ۔ی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ذـ‪۶‬یسک‪۶‬دنبُ‪۶‬ےس‪ ۶‬ھالیئ‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬وت‪۶‬اےس‪۶‬‬ ‫اذا یاراد یالل یبعبد ر‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی ولوگٍ ‪۶‬اک ‪۶‬رمعج ‪۶‬احاجؿ ‪۶‬انبقاےہ(دنسم ‪ّٓ۶‬دؽٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬ ‫مسندیالقردوسی یعنیا نسیریضیالل ٰ‬
‫‪3‬‬

‫اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ایگ۔ؿ)‬
‫ك‬
‫دحكف ‪۰۲۶‬ؽ‪ّٓ:۰۰‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪:‬ریمی ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬اہکؽؿ ‪۶‬ایسی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےسیج ‪۶‬یسک ‪۶‬ےن ‪ٓ ۶‬ا ‪ّ۶‬ؽنش ‪۶‬یک‪ ،‬وکھواٍ‪۶‬‬
‫اؽّرگنیھجاٖ‪۶‬ںیم‪۶‬گِْقا‪۶‬رشؽم‪۶‬وہےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬اںیہن‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ےس‪۶‬اٹہ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫وانا یاٰخذ یبحجزکم یعن یالنار یوانتم یتقلتون یمنی اؽّںیم ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬ہرمںی‪۶‬ڑکپُ‪۶‬ںیہمت ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ےس ‪۶‬اچبّاہ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬اؽّ‬
‫مت‪۶‬ریمُ‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬لکلوا‪۶‬اچےتہ‪۶‬وہ۔(ادمح‪۶‬اؽّملسم‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬ ‫یدی۔احمدیومسلمیعنیجابریواحمد‪4‬ی ی‬
‫اجكْ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّادمح‪۶‬ےن‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیطبیعنیا بنیعمریدحكف‪۵۲۳۳۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۱۳/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یشعبیاالیمانیدحكف‪۳۲۱۵۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۵۳/ ۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالقردویسیبماثوریالخطابیدحكف‪ ۵۰۴۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۰۰/ ۵‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیعیلیاٰمتہیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۰۴/ ۲۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 4‬یصحیحیمسلمیکتابیالقضائلیبابیشقِتہیص‬

‫یتعایلیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۵۲/ ۰‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیھیریرةیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہیالمکتبیاالسالیمی‬ ‫عنیجابریریضیالل ٰ‬
‫بیوتی‪۱۰۳/ ۲‬‬
‫‪Page 395 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رضحؿ‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع۔ؿ)‬ ‫عنیایبیھریرةیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫دحكف‪:۰۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لؼسیمنکمیرجلیاالیانایممسكیبیحیجزتہیانییِعیفی مت‪۶‬ںیم‪۶‬ااسی‪۶‬وکیئ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہرم ‪۶‬دنب‪۶‬ڑکپُ‪ّ۶‬ؽك‪۶‬ت ‪ّ۶‬اہ‬
‫نیسمرةیریضیاللیتعایلی وہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیہک ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم ‪۶‬ت ‪۶‬رگڑپُ۔(ربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫النار۔الطرباینیفیالکبی‪ 1‬یع‬
‫رمسہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫عنہ۔ ی‬
‫دحكف ‪:۰۱۶‬ہک ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪:‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬وج‪۶‬رحعـ ‪۶‬رحاص ‪۶‬یک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ہی ‪۶‬یھب‪۶‬اجقاہک ‪۶‬مت ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وکیئ‪۶‬اھجےنکن‪۶‬ؽاال‪۶‬اےس‪۶‬رضؽّاھجےکن‪۶‬اگ۔‬
‫االو یاین یممسك یبحجز یکم یان یت افتوا یف یالنار یکمای نس ‪۶‬ول ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬ہرم ‪۶‬دنب ‪۶‬ڑکپُ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیہک ‪۶‬ےپ‪۶‬‬
‫ت افتیالقراشیوالذباب۔احمدیوالطرباین‪2‬فیالکبیی دّ لَِ ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم ‪۶‬اھپدن ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپؽ ‪۶‬ےسیج ‪۶‬رپؽاےن ‪۶‬اؽّایھکمٍ۔(ادمح ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫عنیابنیمسعودیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ایک۔ؿ)‬
‫اهلل‪۶‬اربک! اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اؽّایک‪۶‬دعف‪۶‬قال‪۶‬وہاگ‪،‬ولٰکنیالوھابیۃیالیعلمون(نکیل‪۶‬ؽاہیب‪۶‬ںیہن‪۶‬اجےتن۔ؿ)‬
‫ہیبنت‪:‬قاسیئ‪۶۲۲‬ےس‪۶‬وچاسیل‪۶۰۰‬قك‪۶‬وچسیب‪۶‬دحںیثی‪۶‬اققل‪۶‬ادنّاج‪۶‬ؽہج‪۶‬دؽ‪۶‬ںیھت‪۶‬ہک‪۶‬علًًا‪۶‬للسٍُ‪۶‬ںیہی‪۶‬دّج‪۶‬وہ ںی۔‬
‫دحكف‪۰۲۶‬قا‪:۱۲‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےس‪۶‬داع‪۶‬یک‪:‬‬

‫یالمعجمیالکبییعنیسمرةیریضیاللیعنہیدحكف‪۳۵۳۳۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۲۲۵/ ۳‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا بنیمسعودیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۲۰/ ۵‬المعجمیالکبییعنیا بنیمسعودیدحكف‪۵۳۱۵۵۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃی‬

‫بیوتی‪۲۲۱/ ۵۳‬‬
‫‪Page 396 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الل میاعزیاالسالمیباحبی ٰھذینیالرجلنییالیكیبعمری ایہٰل‪ !۶‬ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬زعؿ ‪۶‬دُ‪۶‬اٍ ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬رمدؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬ےھجت‪۶‬‬

‫بنیالخطابیاویبایبیجی لیبنیھشامی‪1‬۔احمدیویعبدیبنی ّقادہ ‪۶‬سایّا ‪۶‬وہ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬دّہعی ‪۶‬ےس ‪۶‬قا ‪۶‬وت‪۶‬رمع ‪۶‬نب ‪۶‬الشقاؿ ‪۶‬قا ‪۶‬اوب ‪۶‬لہج‪۶‬‬
‫حمیدیوالرتمذییوحسنہیوصحیحہیوابنیسعدیوابوی نب‪۶‬ہساص۔(ّؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ادمح‪۶‬ؽدبعنب‪۶‬دیمح‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اؽّ اےس‪۶‬نسح‬
‫یع ٰیلیوالحسنی ی‬

‫‪1‬یمسندیاحمدیبنیح ین یبلیعنیا بنیعمریریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۱/ ۲‬المنتخبیمنیمسندیعبدیبنیحمیدیدحكف‪۳۱۵‬یعالمی‬

‫الکتب یبیوت یص‪،۲۰۱‬سنن یالرتمذی یکتاب یالمناقب یباب یف یمناقب یعمر یبن یخطاب یدحكف ‪۰۳۳۵۶‬دارالقکر یبیوت ی‪،۰۴۰/ ۱‬سننی‬
‫الرتمذییکتابیالمناقبیبابیفیمناقبیعمریبنیخطابیدحكف ‪ ۰۳۳۰۶‬دارالقکریبیوت ی‪،۰۴۰/ ۱‬کزنالعمالیبحوالہیالبغوییعنیربیعی‬

‫السعدی یدحكف ‪۰۲۳۳۱۶‬مؤسسۃ یالرسالہیبیوت ی‪،۱۴۰/ ۵‬کزنالعمالیدحكف ‪۳۰،۳۰،۳۲‬۔‪۰۲۳۳۵‬مؤسسۃیالرسالہیبیوت ی‪،۱۴۲/۵‬‬

‫کزن یالعمال یبحوالہ یخؼثمۃ یف یفضائل یالصحابۃ یدحكف ‪۰۱۴۴۵۶‬مؤسسۃ یالرسالہ یبیوت ی‪،۲۳۲/ ۵۲‬کزنالعمال یبحوالہ ییعِوب یبن یسقیانی‬

‫دحكف‪۰۱۴۰۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۱۵۲/ ۵۲‬تاریخیدمشقیالکبییترجمہیعمریبنیالخطابی‪۱۰۳۲‬داراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۳‬‬
‫‪۱۳/‬قا‪،۲۴‬کشفیالخقاءیتحتیدحكف ‪ ۱۰۲۶‬دار یالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۵۲۲/ ۵‬دالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیذکریاسالمیعمریبنیالخطابیداری‬

‫الطبِاتیالکربییالبنیسعدیترجمہیارقمیبنیایبیاالرقمیدارصادریبیوتی‪ ۲۰۲ /۰‬ؽ ‪ ۲۲۳‬ؽ ‪،۲۲۵‬‬

‫ٰ‬ ‫الکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۵۲ /۲‬ؽ‪،۲۲۳‬‬
‫نیالکربییکتابیقسمیالقئییوالغنیمۃیدارصادریبیوتی‪۲‬‬
‫ٰ‬ ‫المستدركیللحا کمیکتابیمعرفۃیالصحابۃیدارصادریبیوتی‪۴۰ /۰‬ؽ‪،۱۳۲‬السن‬

‫‪،۰۳۳/‬المعجمیالکبییعنیثوبانیریضیاللیعنہیدحكف‪ ۵۰۲۴۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۵۳/ ۲‬المعجمیالکبییعنیا بنیمسعودیریضیاللی‬

‫عنہیدحكف‪ ۵۳۰۵۰۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۵۵۳/ ۵۳‬تاریخیبغدادیترجمہیاحمدیبنیبشری‪۵۲۲۵‬دارالکتابیالعریبیبیوتی‪،۱۰/ ۰‬المعجمی‬

‫االوسطیدحكف‪۰۳۰۵۶‬ۃبتکم‪۶‬ااعملَّ‪ّ۶‬قاص‪،۰۳۴/ ۱۶‬المعجمیاالوسطیدحكف‪۵۴۴۵۶‬ۃبتکم‪۶‬ااعملَّ‪ّ۶‬قاص‪۱۵۲/ ۲۶‬‬

‫‪Page 397 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٰ‬
‫بنیسقٰنییفیفوائد ٖہ یوالبزاریوابنیمردویۃیوخؼثمۃی اؽّحیحص ‪۶‬اہک۔اؽّانب ‪۶‬دعس ‪۶‬ؽاوبلًلی ‪۶‬ؽنسح ‪۶‬نب ‪۶‬ایفسٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫بنیسلیمانیفیفضائلیالصحابۃیوابوینعیمیوالؽیہیقی وفادئ ‪۶‬ںیم۔اؽّ ‪۶‬كْاّ‪،‬انب ‪۶‬رمدؽہی‪،‬خًىمہ ‪۶‬نب ‪۶‬امیلسٍ ‪۶‬اضفلئ‪۶‬‬
‫فیدالئل مایوابنیعساکریکل میعنیامییالمومننیی احصہب‪۶‬ںیم‪،‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬داللئ‪۶‬الًيؾہ ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّانب‪۶‬اسعرک‪،‬ہی‪۶‬‬
‫امتص ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی ‪۶‬ںیہ۔‬
‫عمر۔والرتمذییعنیا نسیوالنسائییعنیابنیعمری‬
‫ل‬
‫رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ ،‬سایئ‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬رمع‪۶‬ےس‪،‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬دیمح‪۶‬ؽانب‪۶‬‬
‫واحمد یوابن یحمید یوابن یعساکر یعن یخباب یبنی‬
‫اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬ابخؿ‪۶‬نب‪۶‬االّؿ‪۶‬ےس‪،‬ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّاحمک‪۶‬‬
‫االرتیوالطرباینیفیالکبییوالحا کمیعنیعبداللیابنی‬
‫ےن ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬وعسمد ‪۶‬ےس۔رتذمی‪،‬ربطاین ‪۶‬اؽّ ‪۶‬انب ‪۶‬اسعرک‪۶‬‬
‫ع ب‬ ‫ب‬
‫مسعودیوالرتمذییوالطرباینیوا نیعساکری نیا نی ےن ‪۶‬انب ‪۶‬ابعٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽّوغبی ‪۶‬ےن ‪۶‬دعجقاؿ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ہعیب ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫عباس یوالبغوییفیالجعدییاتیعنیربیعۃیالسعدیی دعسی ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬انیعمج۔ اؽّ انب‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہمیاجمعنی‪،‬ورواہیابنیعساکریعنی اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪"۶‬الل می‬ ‫ریضیالل ٰ‬
‫ابینیعمریبلقظیالل میاشددی وکابنیالنجاریعنہیبلقظی اشدد"ےک‪۶‬ظفل ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّانب‪۶‬اجنّ ‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫‪1‬‬

‫الحدیث یالثاین یوابو یداؤد یالطیالییس یوالشایش یفی ظفلب ‪۶‬دحكف ‪۶‬دؽص ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک۔اوب ‪۶‬داؽد ‪۶‬ایطیسل ‪۶‬اؽّ٘ایش ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫فوائدہ یوالخطیب یعن یابن یمسعود یبلقظ یالصدیقی وفادئ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّبیطخ‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬وعسمد ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ظفلب ‪۶‬دصقی ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬وج ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪ٓ ۶‬ا ّاہےہ‪ّ،‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن۔‬ ‫اآلیت۔ ی‬
‫(ؿ)‬
‫دحكف‪۱۰۶‬قا‪:۴۳‬ہک‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬داعّٓامیئ‪:‬‬
‫ایہٰل‪ !۶‬اخص‪۶‬رمع‪۶‬نب‪۶‬الشقاؿ‪۶‬ےک‪۶‬دّےعی‪۶‬ےس‬ ‫الل میاعزیاالسالمیبعمریبنیالخطابی ی‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییترجمہیعمریبنیالخطابی‪ ۱۰۳۲‬داراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۱۵/ ۰۳‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 398 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫خاصۃ‪1‬۔ابن یماجۃ یوابن یعدی یوالحا کم یوالؽیہیقی ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬زعؿ‪۶‬دُ۔(انب‪۶‬امہج‪،‬انب‪۶‬دعی‪،‬احمک‪۶‬اؽّیقہیب‪۶‬ےن‪۶‬‬

‫عن یام یالمومننی یالصدیِۃ یوباللقظ یخاصۃ یابوی اٖ‪۶‬وک‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬اؽّظفل ّ‬
‫‪۶‬اخصۃ‪۶‬ےک‪۶‬ریغب‪۶‬‬
‫الِاسمیالطرباینیعنیثوبانیوالحا کمیعنیالزبییوی اٖ‪۶‬وک‪۶‬اوبااقلمس‪۶‬ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬وثقاٍ ‪۶‬ےس‪،‬احمک‪۶‬ےن‪ّ۶‬ربی‪۶‬ےس‪،‬‬
‫ظ‬
‫ب انب ‪۶‬دعس ‪۶‬ےن ‪۶‬قیرقی ‪۶‬نسح ‪ ۶‬زًىی ‪۶‬ؽخًىمہ ‪۶‬نب ‪۶‬امیلسٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬احصہب‪۶‬‬
‫ابن یسعد یمن یطریقیالحسنیالمجؾ ٰیب یوخؼثمۃی نی‬
‫ل‬ ‫‪ٚ‬‬
‫ںیم ‪۶‬اؽّالاکلیئ ‪۶‬ےن ‪ّ ۶‬وہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّاوب ‪۶‬ؿا ف ‪۶‬اشعّی ‪۶‬ےن ‪۶‬اضفلئ‪۶‬‬
‫سلیمانیفیالصحابۃیوالاللکائییفیالسنۃیوابویطالبینی‬
‫دصقی‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪،‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےن‪۶‬قیرقی‪۶‬كْال‪۶‬نب‪۶‬‬
‫العشاری یف یفضائل یالصدیق یوابنیعساکر یجمیعای‬
‫ر ربسہ ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬دیسقا ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلع ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ع‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫م‬
‫نیطر قیالزنالی نیسربةی نیامییالمومننیی یلیوی رضحؿ ‪ّ۶‬ریب ‪۶‬اؽّرضحؿ ‪۶‬یلع ‪۶‬دؽونٍ ےس‪،‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬ربطاین ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ابنیعساکریعنہمایاعینیالزبییواالمی ر‬
‫یمعایکالطرباینی اؽطس ‪۶‬ںیم ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوب ‪۶‬رکب ‪۶‬دصقی ‪۶‬ےس"ایدیاالسالم"ےک‪۶‬‬
‫فیاالوسطیعنیایبیبکرینیالصدیقیبلقظیایداالسالمی وظفلٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬انیعمج۔‬
‫ؿ)‬ ‫ایلیعنہمیاجمعنی۔ ی‬ ‫ریضیاللیتع ٰ‬
‫سل‬‫ع‬
‫اٖ‪۶‬داعےئ‪۶‬رکمی‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬رمعافّؽص‪۶‬امظع‪۶‬ےک‪۶‬دّہعی‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬زعںیت‪۶‬ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬ںیلم‪۶‬وج‪۶‬قال ںی‪۶‬ا٘الص‪۶‬ؽ مًَ‪۶‬رپ‪۶‬ےس‪۶‬دعف‪۶‬وہ ںی‪۶‬‬
‫اخمفل‪۶‬ؽوماقف‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ؽ نیب۔ؽذہلا‪۶‬دبع اهلل‬

‫‪ 1‬یسنن یا بن یماجۃ یفضل یعمر یریض یالل یعنہ یاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۳۵‬الکامل یالبن یعدی یترجمہ یمسلم یبن یخالد یدارالقکر یبیوتی‬
‫یالکربییکتابیقسمیالقئییوالغنیمۃیدارصادریبیوتی‬
‫ٰ‬ ‫‪ ،۲۰۵۳/۲‬المستدركیللحا کمیکتابیمعرفۃیالصحابۃیدارالقکریبیوتی‪،۴۰/۰‬السنن‬

‫‪،۰۳۳/۲‬المعجمیالکبییعنیثوبانیدحكف ‪ ۵۰۲۴۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۵۳/۲‬تاریخیدمشقیالکبییترجمہیعمریبنیالخطابی‪۱۰۳۲‬‬
‫داراحیاء یالرتاث یالعریب یبیوت ی‪،۱۲/۰۳‬کزنالعمال یبیحوالہ یخؼثمہ یوالاللکائی یوالعشاری یدحكف ‪ ۰۲۲۵۴۶‬مؤسسۃ یالرسالہ یبیوت ی‪۵۰‬‬
‫‪ ،۲۰۲/‬المعجمیاالوسطیدحكف‪۴۲۰۵۶‬ۃبتکم‪۶‬ااعملَّ‪ّ۶‬قاص‪۵۵۵/ ۵۶‬ؽ‪۵۲۳‬‬
‫‪Page 399 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫مازلنایاعزةیمنذیاسلمیعمری‪1‬۔البخارییفیصحیح ٖہیوی مہ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬زعمّ ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ذـ ‪۶‬ےس‪۶‬رمع‪۶‬ا٘الص‪۶‬الےئ۔(اامص‪۶‬یراّی‪۶‬‬
‫ابویحاتمیالرازییفیمسندہیوابنیحبانیعنہیریضی ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬یراّی‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّاوب‪۶‬احمت‪ّ۶‬اّی‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬دنسم‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬اؽّ ‪۶‬انب ‪۶‬ابحٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬وعسمد ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫ك‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫زین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪:‬‬
‫کانیاسالمیعمریفتحایوھجرتہینصرایوامارتہیرحمۃی رمع(ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ)اک‪۶‬ا٘الص‪۶‬حتف‪۶‬اھت‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬رجہؿ‪۶‬رصنؿ‪۶‬‬
‫ر‬
‫م‬‫د‬
‫لِدیرأیؾنایوماینستطیعیانینصیلیبالؽیتیحیتیاسلمی اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪ ۶‬التف‪ ّ۶‬ـ‪،‬كشیب‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬رگؽہ‪۶‬احصہب‪۶‬وک‪۶‬‬
‫خ‬
‫عمر‪2‬۔رواہیابویظاھریالسلیفیواٰخرہیالبنیاسحقیفی داھکی ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬رمع ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ ‪۶‬ںیمہ ہبعک ‪۶‬ہمظعم ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ہ‬ ‫ك‬
‫امنّ ‪۶‬رپ ‪۶‬دقّؿ ‪۶‬ت ‪۶‬یلم۔(اٖ ‪۶‬وک ‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک ‪۶‬اوب ‪۶‬ؿا ٔ ‪۶‬یفلس ‪۶‬ےن ‪۶‬اؽّ‬
‫‪ٙ‬‬ ‫سیتہیبمعناہ۔ ی‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ریسہ‪۶‬انب‪۶‬ا شٰض‪۶‬ںیم‪۶‬اںیہن‪۶‬ونعمٍ‪۶‬ںیم۔ؿ)‬
‫زین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪:‬‬
‫ذـ‪۶‬قك‪۶‬رمع‪۶‬املسمٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬ےئ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا اکشّامنّ‬ ‫مایصلؼنایظاھرینیحیتیاسلمیعمری ی‬

‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیالمناقبیمناقبیعمریبنیالخطابیریضیاللیعنہیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۱۲۳/ ۵۶‬المستدركیللحا کمیکتابیمعرفۃی‬

‫الصحابۃیدارالقکریبیوت ی‪،۴۰/ ۰‬الطبِات یالکربی یالبنیسعد یاسالمیعمریریض یاللیعنہیدارصادریبیوتی‪،۲۳۳/ ۰‬صقۃ یالصقوةیذکری‬

‫اسالمیعمریریضیاللیعنہیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۳۰/ ۵‬‬
‫‪2‬یالسیةیالنبویۃیالبنیھشامیاسالمیا بنیعمریریضیاللیعنہیدارا بنیکثییبیوتیالجزئنییاالولنییص‪،۰۰۲‬اسدالغابۃیرتہمج‪۰۴۲۰۶‬عمری‬
‫بنیالخطابیدارالقکریبیوتی‪،۲۰۴/ ۰‬لریاضیالنضرةیالبابیالثاینیفیمناقبیعمریبنیالخطاب یدحكف ‪ ۱۴۲۶‬یدارالمعرفۃیبیوتیالجزءی‬

‫الثاینیص‪۲۰۰‬‬
‫‪Page 400 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ظ ریاالسالمیودعاایلیاللیعالنی رۃ۔اخرجہیالدوالیبیفی ت ‪۶‬ڑپیھ‪۶‬سج‪۶‬دٍ ‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬ا٘الص الےئ‪۶‬دنی‪۶‬ےن‪۶‬ہبلغ‪۶‬قاقا اؽّ‪۶‬‬

‫انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬هالہین ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬قالقا(دؽالیب ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫القضائلی‪1‬۔ ی‬
‫اضفلئ‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ضہيـ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لما یاسلم یعمر یجلسنا یحول یالؽیت یحلِرا یوطقنابہ یوی ذـ ‪۶‬رمع‪۶‬املسمٍ ‪۶‬وہےئ‪۶‬مہ‪۶‬رگداخت ‪۶‬ہبعک‪۶‬ہقلح‪۶‬قادنھ‪۶‬رک‪۶‬قًىھ‪۶‬‬
‫انتصقنایممنیغلظیعلؼنا۔خرجہیابوالقرجیفیصقۃی ےئگ ‪۶‬اؽّ راَ ‪۶‬ایک ‪۶‬اؽّمہ ‪۶‬رپ ‪۶‬وج ‪۶‬یتخس ‪۶‬رکےت ‪۶‬ےھت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اانپ‪۶‬‬
‫ااصنَ‪۶‬ایل۔(اوبارفلج‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬طٓۃ‪۶‬الػٕؾہ‪۶‬ںیم‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫الصقوةی‪2‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۱۴۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪٘۶‬الص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬ا٘الص‪۶‬الےت‪۶‬یہ‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫ى‬
‫اینیالجدیصقتكیفیکتابیاللییایی االنیبیانایارسل ٰنكی ّقد ‪۶‬نب ‪۶‬املس ‪۶‬نع ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪٘۶‬الص‪،‬ؽادلاّیم ‪۶‬ؽالً ہػی ‪۶‬نم‪۶‬‬
‫شاھدیرایومبشرایونذیرایایلیقولہیلنییِبضہیاللیحیتی رطقی ‪۶‬اطعء ‪۶‬نب ‪۶‬اسیّىوہ ‪۶‬وحنہ ‪۶‬ؽہل رطقی ‪۶‬قاین ‪۶‬فیالبابیاالٰیتیانی‬
‫ر‬ ‫ر‬
‫شاءیاللیتعایل۔كشیب ‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّ(یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس)‬
‫ٰی‬ ‫یِیم یبہ یالملۃ یالعوجاء یحیت ییِولوا یال یالہ یاال یالل یوی‬
‫یک‪۶‬تفص‪۶‬وتّاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬قاقاوہٍ‪،‬اُ‪۶‬یبن‪!۶‬لغًوا‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ےھجت‪۶‬اجیھب‪۶‬‬ ‫اصمایوقلو ربایغل رقای‪3‬۔ی ی‬ ‫یقتحیبہیاعؼنا ر‬
‫یعمیایواٰذاینر ر‬
‫وگاہ‪۶‬اؽّاینپ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬اوحال‪۶‬ؽ ‪۶‬ااعفل‪۶‬رپ‪۶‬علطم‪۶‬اؽّوخربخشی‪۶‬‬
‫درات ‪۶‬اؽّدّانسقا۔اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬اٖ ‪۶‬یبن ‪۶‬وک ‪۶‬ت ‪۶‬ااھٹےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬ول یالیالہیایالیالل ہہک‪۶‬دںی‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬دّےعی‬

‫یالریاضیالنضرةیالبابیالثاینیفیمناقبیعمریبنیخطابیریضیاللیعنہیدحكف‪۱۴۲۶‬دارالمعرفۃیبیوت‪،‬الجزءیالثاینیص‪۲۰۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یصقۃیالصقوةیذکریاسالمیعمریریضیاللیعنہیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۳۰/ ۵‬‬
‫‪ 3‬یدالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیصقۃیرسولیاللیفیالتوراةیواالنجیلیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۴۲/ ۵‬سننیالداریمیبابیصقۃیا لنیبیصیلیاللی‬
‫علیہیوسلمیفیالکتبیقبلیمبعثہیدارالمحاسنیللطباعۃیلِاھرةی‪،۵۰/ ۵‬الخصائصیالکربییبحوالہیا بنیعسا کریوالداریمیوالؽیہیقیبابیذکرہی‬

‫الطبِاتیالکربییذکریصقۃیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیفیالتوراةیواالنجیلیدارصادریبیوتی‪/۵‬‬
‫ٰ‬ ‫فیالتوراةیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪،۵۳/ ۵‬‬
‫‪،۰۲۳‬تاریخیدمشقیالکبییبابیماجاءیفیالکتبیمنینعتہیوصقاتہیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵۴/ ۰‬ؽ‪۲۵۵‬‬
‫‪Page 401 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الطرباینیویابوینعیمیفیالدالئلیوابنیعساکریعنی ےس‪۶‬ادنیھ‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪۶‬اؽّرہبُ‪۶‬اکٍ ‪۶‬اؽّهالَ‪۶‬ڑچےھ‪۶‬دل‪۶‬لھک‪۶‬‬

‫محمدیبنیحمزةیبنییوسفیبنیعبداللیبنیسالمیعنی اج ںی ےگ۔(ّؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬ربطاین‪۶‬اؽّاوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬داللئ‪۶‬ںیم‪،‬‬
‫ابیہیعنیجد ٖہیوابنیعساکریایضایمنیطریقیزیدیبنی اؽّانب‪۶‬اسعرک‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬دمٓہ‪۶‬نب‪۶‬ویفس‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب ‪٘۶‬الص‪۶‬‬
‫ر‬
‫لؽی م ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دادا ‪۶‬ےس‪،‬زین‪۶‬‬
‫اسلمیعنیعبدیالل یبنیسالم‪،‬والداریمیویا یقی نی‬
‫انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬قیرقی‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬املس‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪٘۶‬الص‪۶‬ےس‪ ،‬اؽّ‬
‫طریقیعطاءیبنییساریعنہینحوہیولہیطریقیشاینیفی‬
‫داّیم‪۶‬اؽّیقہیب‪۶‬ےن‪۶‬قیرقی‪۶‬اطعء‪۶‬نب‪۶‬اسیّ ‪۶‬اںیہن‪۶‬ےس‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫تعایل۔ ی‬
‫البابیاالٰیتیانیشاءیاللی ٰ‬
‫یتعایل۔ؿ)‬
‫اؽّرطقی‪۶‬درگی‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا اگیئ‪۶‬انیشاءیالل ٰ ی‬
‫دحكف‪:۱۵۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪ٍٚ۶‬وا‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصل‪۶‬ہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬ؽیح‪۶‬یجیھب‪:‬‬
‫یصمرا یوقلو ربا یغل رقای كشیب‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬یبن‪۶‬ایم‪۶‬وک‪۶‬ےنجیھب‪۶‬ؽاال‪۶‬وہٍ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬دّےعی‪۶‬ےس‪۶‬‬‫یامیا یافتح یبہ یاٰذا نرا ّ‬
‫این یباعث ینؽیا ّر‬
‫ایعمیایایلیانیقالیاھدییبہیمنیبعدیالضاللۃیوی رہبُ‪۶‬اکٍ‪۶‬اؽّهالَ‪۶‬ڑچےھ‪۶‬دل‪۶‬اؽّادنیھ‪ٓ ۶‬ا ںیھکن وھکل‪۶‬دؽٍ‪۶‬‬ ‫واعؼ رن ر‬
‫اعلمیبہیبعدیالج الۃیوارفعیبہیبعدیالخمالۃیواسمیبہی اگ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬رمگایہ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬دہاكف ‪۶‬دؽٍ ‪۶‬اگ‪،‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دّےعی‪۶‬ےس‪۶‬لہج‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ملع‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬انمگیم‪۶‬‬
‫بعدیالنکرةیوا کثریبہیبعدالِلۃیواغینیبہیبعدیالعیلۃی‬
‫و‬‫ل‬‫ق‬
‫ےک ‪۶‬دعب ‪ ُ ۶‬د ‪۶‬قایم ‪۶‬دؽٍ ‪۶‬اگ‪،‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دّےعی ‪۶‬ےس ‪۶‬قاانشیس ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫واجمعیبہیبعدیالقرقۃیواؤلفیبہیبنییقلوبیو یاھواءی‬
‫انشذـ‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬ےس‪۶‬یمک‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬کٌٔؿ‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ‪،‬‬
‫متشؾتۃیواممیمختلقۃابنیایبیحاتمیعنیوھبیبنی‬
‫اٖ ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬اتحمیج ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬ینغ‪۶‬رکدؽٍ ‪۶‬اگ‪،‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽےلیس‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬وھپؿ ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬دکییل‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬رپاشیٍ‪۶‬‬ ‫منبہ‪1‬۔ ی‬
‫ّ‬
‫دولٍ‪،‬فلتخم‪۶‬وخاوشہٍ‪،‬رفتمص‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ںیم‪۶‬لیم‪۶‬رکدؽٍ‪۶‬اگ۔‬
‫(انب‪۶‬احمت‪۶‬ےن‪۶‬ؽہـ‪۶‬نب‪۶‬طًوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬

‫یالکربییبحوالہیا بنیایبیحاتمیعنیوھبیبنیمنبہیرمکْ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۰/ ۵۶‬‬

‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬

‫‪Page 402 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لل ااصنَ‪ !۶‬ہی‪۶‬زک‪۶‬دقّ‪۶‬قالؽٍ‪۶‬اک‪۶‬وضحّ(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)ےک‪۶‬ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬دعف‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬ؽهلل‪۶‬ادمحل۔‬

‫دحكف‪:۲۳۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫نینور‪،‬طولی ذـ ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬رعٖ ‪۶‬انبقا ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےک‪۶‬ملق‪۶‬ےس‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫لمایخلقیاللیالعرشیکتبیعلیہیبِلمیم‬
‫الِلمیمابنییالمشرقیوالمغربیالال ٰہ یاالیاللیمحمدی رل‪۶‬رشمص‪۶‬ےس‪۶‬رغمؿ‪۶‬قك‪۶‬اھت‪۶‬اھکل‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬وکیئ‪۶‬اچس‪۶‬وبعمد‪۶‬‬
‫رسولیاللی‪،‬بہیاٰخذوبہیاعیطیوامتہیافضلیاالممیوی ںیہن‪۶‬دمحم‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ‪،‬ںیم‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬ےس‪۶‬لُؾٍ‪۶‬‬
‫اگ‪۶‬اؽّ اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اعـ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫افضل ا یابوبکرن یالصدیق۔الرافیع‪ 1‬یعن یسلمانی‬
‫الضف ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اعـ ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬الضف ‪۶‬اوب ‪۶‬رکب ‪۶‬دصقی‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫(ّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ)(ّایعف ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬املس ‪ّ۶ ٍ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اللیتعایل ایس‪۶‬دحكف‪۶‬لیلج‪۶‬اجعم‪۶‬رپمتخ‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬اک‪۶‬امتص‪۶‬انیل‪۶‬دانی ‪۶‬اخد‪۶‬ؽاطع‪ٚ‬ـ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ٰی‬ ‫بحمدی‬
‫یکثیا۔‬
‫یحمدا ر‬‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪،‬ایس‪۶‬وک‪۶‬خالتف‪۶‬یٰمظع‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ۔وللیالحمد ر‬
‫دوھکی‪۶!۶‬لسہادؿ ‪۶‬خدا ‪۶‬ؽّوسل‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ؽیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّّ۶‬ص‪۶‬قاقا‪،‬دمد ‪۶‬انلم‪،‬ہنیم‪۶‬كْانس‪،‬قالدؽّ ‪۶‬وہقا‪،‬دونمشٍ‪۶‬یک‪۶‬ولغمیب‪،‬‬
‫ذعاؿ‪۶‬یک‪۶‬وموقیف‪،‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪ّ۶‬نیم‪۶‬اک‪۶‬ایقص‪ّ،‬نیم‪۶‬یک‪۶‬ابہگنین‪،‬قلخ‪۶‬یک‪۶‬ومؿ‪،‬قلخ‪۶‬یک‪ّ۶‬دنیگ‪،‬دنی‪۶‬یک‪۶‬زعؿ‪،‬اعـ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪،‬دنبؽٍ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬احذـ‪ّ۶‬ؽایئ‪ّ،‬اذـ‪ّ٘۶‬این‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اؽایلء‪۶‬ےک‪۶‬ؽےلیس‪۶‬اؽایل‪۶‬ء‪۶‬یک‪۶‬كْتک‪۶‬اؽایلء‪۶‬ےک‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬اؽایلء‪۶‬یک‪۶‬ؽ٘اتط‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬دعف ‪۶‬قال‪۶‬اک‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬امقا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رشك‪۶‬دنسپؽٍ‪۶‬ےن‪۶‬رشمك‪۶‬اجقا‪،‬اناللیوانا یالیہیراجعون‪،‬اؽّدمحباهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬نیت‪۶‬‬
‫ع‬
‫دحكف‪۶‬اریخ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ؽرینتسم‪۶‬رکدقا‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬تمعن‪۶‬یلم‪۶‬وج‪۶‬قال‪۶‬یلٹ‪ٚ۶‬ـ‪ ۶‬ػلٰٔی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬احک ‪۶‬ؽّالئ‪۶‬وہیئ‪،‬‬
‫قاّاگہ‪۶‬ایہٰل‪۶‬اک‪۶‬انیل‪۶‬دانی‪٘۶‬اّااکّاخت ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬اہٍ‪۶‬اہٍ‪۶‬الیویالل‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیالرافیعیعنیسلمانیدحكف‪ ۰۲۱۴۵۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪ ۱۰۵/۵۵‬ؽ ‪۱۱۳‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 403 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ثمیبالل اقك‪۶‬دعف‪۶‬قالؽوصحل‪۶‬اطع‪۶‬ایک‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬اک‪۶‬ایقص‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬دص‪۶‬دقص‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اعمل‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬ادتباےئ‪ٓ ۶‬ا ّٓشنی‪۶‬‬

‫ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اتحمج‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬لوالكیلمایخلِتیالدنیا ‪(1‬ارگ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬ںیم‪۶‬داین‪۶‬وک‪۶‬دیپا‪۶‬یہ‪۶‬ت ‪۶‬رکقا۔ؿ)‬
‫وییہن‪۶‬دعا‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اتحمج‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا ج‪۶‬ارگ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬دقص‪۶‬دّایمٍ‪۶‬ےس‪۶‬اکنل‪۶‬ںیل‪۶‬ایھب‪۶‬ایھب‪۶‬انفےئ‪۶‬قلطم‪۶‬وہاجےئ ؎‬
‫ؽہ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬ےھت‪۶‬وتھچک‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬ؽہ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬وہ‬
‫‪2‬‬
‫اجٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اہجٍ‪۶‬یک‪،‬اجٍ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوع ٰیلیاٰلہٖیوصحبہٖیوباركیوکرم۔ ی‬
‫صیلیالل ٰ‬
‫_____________________‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییبابیذکریعروجہیایلیالسماءیا لخیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵۳/ ۰‬‬

‫‪1‬‬

‫‪۶2‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬ہبتکم‪ّ۶‬وضہی‪ٓ ۶‬ا ّاص‪۶‬قام‪۶‬رکایچ‪۳۵/ ۵۶‬‬

‫‪Page 404 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫بابدوو‪:‬‬
‫ؽہج‪۶‬دؽص‪۶‬رپ‪۶‬وصنص‪۶‬ےئجیل‪۶‬اؽّدمحباهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےسی‪۶‬وصنص‪۶‬دجنكف‪۶‬نکش‪،‬اجٍ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬رپ‪۶‬كْص‪۶‬انگف‪،‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وچاسیل ‪۶‬آ ںیتی‪۶‬اؽّدؽوس‪۶‬‬
‫‪۰۰‬‬

‫اچسیل‪۶۲۰۳‬دحںیثی‪۶‬ںیہ۔‬
‫لصف‪۶‬اؽّل‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬رشہفی‪۶‬ںیم‬
‫یوتعایل‪:‬‬
‫ٰی‬ ‫ٓا كف‪:۳۶‬قالیربنایتبارك‬
‫ۤ‬
‫اؽّاںیہن‪۶‬ایک‪۶‬كْا‪۶‬اگل‪۶‬یہی‪۶‬قا‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪۶‬دؽدنمتل‪۶‬رکدقا‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫ن َ َق ُم ۡوا‬ ‫"‬
‫ّوسل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬لضف‪۶‬ےس۔‬
‫اہٍ‪۶‬ہی‪۶‬ہگج‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ظیغ‪۶‬ںیم ٹک‪۶‬اج ںی‪۶‬امیبّ‪۶‬دل۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےن‪۶‬دؽدنمتل‪۶‬رکدقا‪۶‬اےنپ‪۶‬لضف‪۶‬ےس۔‬
‫اُ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪!۶‬ےھجم‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬وک‪۶‬دنی‪۶‬ؽداین‪۶‬اک‪۶‬دؽدنمتل‪ّٓ۶‬ام‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬لضف‪۶‬ےس۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬كیلع‪۶‬ؽملس ‪؎۶‬‬
‫ںیم‪۶‬دگا‪۶‬وت‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬وپر‪۶‬دُ‪۶‬سایہل‪۶‬ونّ‪۶‬اک‬
‫‪2‬‬
‫ونّ‪۶‬دٍ‪۶‬دؽقا‪۶‬رتادُ‪۶‬دال‪۶‬دصہق‪۶‬ونّ‪۶‬اک‬
‫ٓا كف‪:۴۶‬‬
‫اؽّایک‪۶‬وخؿ‪۶‬اھت‪۶‬ارگ‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہےت‪۶‬خدا‪۶‬اؽّّوسل‪۶‬ےک‪۶‬دےئ‪۶‬رپ‪،‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اؽّےتہک‪۶‬ںیمہ‪۶‬اهلل‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬اؿ‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪۶‬اهلل‪۶‬ںیمہ‪۶‬اےنپ‪۶‬لضف‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫اؽّاٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬وسل‪،‬كشیب‪۶‬مہ‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬اتغ‪۶‬ؽاےل‪۶‬ںیہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۰/ ۵‬‬
‫‪۶2‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬ہبتکم‪ّ۶‬وضہی‪ٓ ۶‬ا ّاص‪۶‬قام‪۶‬رکایچ‪۰/ ۲۶‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۵/ ۵‬‬
‫‪Page 405 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اہیٍ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ازعلؿ ‪۶‬لج‪۶‬ؽهالےن‪۶‬اےنپ‪٘۶‬اھت‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬یھب‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاال‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اؽّ٘اھت‪۶‬یہ‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬‬

‫دہاكف‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےس‪۶‬ادیم‪۶‬یگل‪ّ۶‬وھک‪۶‬ہک‪۶‬اؿ‪۶‬ںیمہ‪۶‬اےنپ‪۶‬لضف‪۶‬ےس‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ٓا كف‪:۵۶‬‬
‫اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬تمعن‪۶‬یشخب‪،‬اؽّاُ‪۶‬یبن‪!۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬تمعن‪۶‬دی۔‬ ‫"‪1‬۔‬ ‫"‪‬‬
‫ٓا كف‪:۵۳۶‬‬
‫ٓا دیم‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دبیل‪۶‬ؽاےل‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪  ‬‬
‫اٖ‪۶‬یک‪۶‬افحتظ‪۶‬رکےت‪۶‬ںی‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ےس۔‬ ‫‪2"‬۔‬
‫دبیل‪۶‬ؽاےل‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬حبص‪۶‬ےک‪۶‬احمظف‪۶‬رصع‪۶‬وک‪۶‬دبل‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّرصع‪۶‬ےک‪۶‬حبص‪۶‬وک‪،‬وللیالحمد۔‬
‫ٓا كف‪:۵۵۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اتجیھبےہ‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬ابہگنونٍ‪۶‬وک۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫اٍ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ںیم ومیٰل‪ٚ۶‬ىشو ٰہ‪۶‬ؽاعتیٰل‪ّٓ۶‬وتشٍ وک‪۶‬امہّا‪۶‬احظف‪۶‬ؽابہگنٍ‪ّٓ۶‬امقاےہ۔‬
‫ٓا كف‪:۵۲۶‬‬
‫اُ ‪۶‬یبن!اکیف ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےھجت ‪۶‬اهلل ‪۶‬اؽّوج ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ریتُ ‪۶‬ریپؽ‪۶‬‬ ‫‪4"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫وہےئ۔‬
‫اہیٍ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬وک‪۶‬طالرک‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬اُ‪۶‬یبن‪ !۶‬اؿ‪۶‬ہک‪۶‬رمع‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےل‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےھجت‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اؽّہی‪۶‬اچسیل‪۶‬املسمٍ‪۶‬افکكف‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‬
‫خالنیل‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬ےھجت‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّ‬ ‫فیالجاللنییحسبكیاللیوحسبك ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۳/ ۰۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵/ ۵۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۲۵/ ۲‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/ ۴‬‬
‫‪Page 406 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬ےھجت‪۶‬ؽہ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ریتی‪۶‬ریپؽی‪۶‬یک۔(ؿ)‬ ‫منیاتبعكی‪1‬۔ ی‬
‫رتہمج‪٘۶‬اہ‪۶‬ؽیل‪۶‬اهلل‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اُ ‪۶‬اغیپربم ‪۶‬افکكف ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رتا ‪۶‬خدا ‪۶‬ؽ ٓا قاہک ‪۶‬ریپؽی ‪۶‬وترکدہ ‪۶‬ادناّ‪ ۶‬اُ ‪۶‬ربمغیپ ‪!۶‬اکیف ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےھجت ‪۶‬خدا ‪۶‬اؽّؽہ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬وہنجٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ریتی‪۶‬‬
‫ریپؽی‪۶‬یک۔(ؿ)‬ ‫املسمقاٍ‪2‬۔‬
‫ٓا كف‪:۵۰۶‬ویفس‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫كشیب‪۶‬زعكْ‪۶‬رصم‪۶‬ریماّؿ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬ایھچ‪۶‬رطج‪ّ۶‬اھک۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ریسفت‪۶‬خالنیل‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬كشیب‪۶‬ؽہ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬رخقدا ‪۶‬ؽہ‪۶‬ریما‪۶‬‬ ‫فیالجاللنییانہیاییالذییاشرتاینیریبیسیدیی‪4‬۔ ی‬
‫ّؿ‪۶‬ینعی‪۶‬ریما‪ٓ ۶‬ا اق‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫ٓا كف‪:۵۰۶‬‬
‫اُ‪ّ۶‬دناٍ ‪۶‬ےک‪٘۶‬اویھت! مت‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬وتاےنپ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬وک‪۶‬رشاؿ‪۶‬‬ ‫‪5"‬۔‬ ‫"‪‬‬
‫قالےئ‪۶‬اگ۔‬
‫ٓا كف‪:۵۱۶‬‬
‫اؽّویفس ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےسج ‪۶‬اٍ ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اکٹھچّا ‪۶‬قاقا‪۶‬‬ ‫‪6"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اھجمس‪۶‬ہک‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ریما ‪۶‬رچاچ‪۶‬ویجیک۔ینعی‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬رصم‪۶‬‬
‫ےک‪٘۶‬اےنم۔‬
‫ٓا كف‪:۵۲۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ومیٰل‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬

‫یجاللنییکالںیتحتیاآلیۃی‪۲۰/ ۴‬یاصحیالمطابعیدیلہ‪۶‬ص‪۵۱۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یفتحیالرحمنیفیترجمۃیالِرآن(رتہمج‪٘۶‬اہ‪۶‬ؽیل‪۶‬اهلل‪)۶‬عبطم‪۶‬اہیمش‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۵۴۳‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/ ۵۲‬‬
‫یجاللنییکالںیتحتیاآلیۃی‪۲۰/۵۲‬یاصیحیالمطابعیدیلہ‪۶‬ص‪۵۵۵‬‬
‫‪4‬‬

‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۵/ ۵۲‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۵۲‬‬
‫‪Page 407 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫وت ‪۶‬اےس ‪ ۶‬ھالدقا ‪۶‬اطیشٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬قاد٘اہ ‪۶‬رصم ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬‬ ‫"‪ ،1‬ی‬ ‫"‬
‫ویفس‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬رکقا۔‬ ‫ی‬
‫ل‬
‫خالنیل‪۶‬ںیم ےہ ‪۶‬ینعی ‪٘۶‬ایق ‪۶‬وک‪۶‬اطیشٍ‪۶‬ےن ‪۶‬ویفس ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ا سالص ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ف یالجاللنی یای یالسایق یالشیطن یذکر ییوسف یعندی‬
‫ن‬
‫درک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬رکقا‪ ۶‬ھالدقا۔(ؿ)‬
‫ربہ‪2‬۔ ی‬
‫ٓا كف‪:۵۳۶‬‬
‫ویفس ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک‪۶‬ٹلپ ‪۶‬اج ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬وساٖ‪۶‬ےس ‪۶‬وپھچ‪۶‬ایک‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫احل‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬وعّوتٍ‪۶‬اک‪۶‬وہنجٍ ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬اہھت‪۶‬اک ے‪۶‬ےھت۔‬ ‫‪3"‬۔‬
‫سبحانیاللی! قاد٘اہ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬اجمّی‪۶‬رپؽّٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪،‬ریتا‪ّ۶‬ؿ‪،‬ریما‪ّ۶‬ؿ‪ ۶‬انہ‪۶‬حیحص‪۶‬وہ‪،‬اهلل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫ّٓامےئ‪۶‬اؽّیفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪ ۶‬انہ‪۶‬رشك۔‬
‫ٓا كف‪ّ:۵۴۶‬ؿ‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬اےنپ‪۶‬ابمّك‪۶‬دنبُ‪۶‬هًسٰی‪۶‬انب‪۶‬رممی‪۶‬امہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اؽّذـ ‪۶‬وت‪۶‬انبقا ‪ ۶‬یٹ‪۶‬ےس‪۶‬رپدن ‪۶‬یک‪۶‬لکش‪۶‬ریمی‪۶‬رپؽایگن‪۶‬ےس‪،‬رھپ ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪‬‬
‫وھپقك ‪۶‬امّقا ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وہاجیت ‪۶‬رپدن ‪۶‬ریمی ‪۶‬رپؽایگن ‪۶‬ےس‪،‬اؽّ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫وت‪۶‬ااھچ‪۶‬رکقا‪۶‬امدّ ّاد‪۶‬ادنےھ‪۶‬اؽّدیفس‪۶‬دام‪۶‬ؽاےل‪۶‬وک‪۶‬ریمی‪۶‬رپؽایگن‪۶‬‬ ‫‪4" ‬۔‬
‫ےس‪،‬اؽّذـ‪۶‬وتربقؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬ظُٓدُ‪۶‬اکناتل‪۶‬ریمی رپؽایگن‪۶‬ےس۔‬
‫دعفِ‪۶‬قالےئ‪۶‬رمص‪۶‬ؽاكْاےئ‪۶‬اکمہ‪۶‬ؽاكْص‪۶‬ںیم انتک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۵۲‬‬
‫یجاللنییکالںیتحتیاآلیۃی‪۰۲/ ۵۲‬یاصحیالمطابعیدیلہ‪۶‬ص‪۵۵۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۳/ ۵۲‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵۳/ ۱‬‬
‫‪Page 408 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لً لى‬
‫ٓا كف‪:۵۵۶‬رضحؿ‪۶‬حیسم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ںیم انبقاوہٍ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬ےئل‪ ۶‬یٹ‪۶‬ےس ‪۶‬رپدن ‪۶‬یک‪۶‬یس‪۶‬ومّؿ ‪۶‬رھپ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫وھپاتکنوہٍ‪۶‬ا‪۶‬ںیمس‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬وہاجیت‪۶‬ےہ‪۶‬رپدن‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬رپؽایگن‪۶‬ےس‪،‬اؽّ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ںیم ‪۶‬افشء ‪۶‬دراتوہٍ ‪۶‬امدّ ‪ّ۶‬ا ‪۶‬دادنےھ ‪۶‬اؽّدبٍ ‪۶‬ڑگبُ ‪۶‬وک‪،‬اؽّںیم‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ّدنہ ‪۶‬رکقاوہٍ ‪۶‬رمدُ ‪۶‬اهلل ‪۶‬یک ‪۶‬رپؽایگن ‪۶‬ےس‪،‬اؽّںیم ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬ربخ‬
‫"‪1‬ی۔ ی‬ ‫‪‬‬ ‫(ایلیقولہ)‬
‫دراتوہٍ‪۶‬وج‪۶‬مت‪۶‬اھکےت‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬رھگؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وپر‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬وہ‪۶‬قاہک‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫خالل‪۶‬رکدؽٍ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬ضعب‪۶‬زیچںی‪۶‬وج‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬رحاص‪۶‬ںیھت۔‬
‫سبحانیاللی! هًسٰی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وج‪ّٓ۶‬امّےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیم‪۶‬قلخ‪۶‬رکقاوہٍ‪،‬افش‪۶‬دراتوہٍ‪،‬رمدُ‪ِ ۶‬خالقاوہٍ‪،‬ضعب‪۶‬رحاومٍ وک‪۶‬‬
‫خالل‪۶‬ےئک‪۶‬دراتوہٍ۔اٍ‪۶‬اانسدؽٍ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬ایک‪۶‬مکح‪۶‬وہاگ!‬
‫ٓا كف‪:۲۳۶‬‬
‫اکنج ‪۶‬رکدؽ ‪۶‬اینپ ‪۶‬ےب ‪۶‬وشۂ ‪۶‬وعّوتٍ ‪۶‬اؽّاےنپ ‪۶‬كوك ‪۶‬دنبؽٍ ‪۶‬اؽّ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫زینکؽٍ‪۶‬اک۔‬ ‫‪2"‬۔‬
‫اہیٍ‪۶‬ومال‪۶‬زعؽلج‪۶‬امہُّ‪۶‬هالومٍ‪۶‬وک‪''۶‬امہّادنبہ''ّٓامّاہ‪۶‬ےہ۔اهلل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ ‪ّ۶‬قد ‪۶‬اکدنبہ‪،‬رمعؽاک‪۶‬دنبہ‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ّٓامےئ‪ّ۶‬وسل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬احصہب‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬اہمئ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬رگم‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪۶‬اہک‪۶‬اؽّرشك‪ّٓ۶‬ؽوشٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫مکح‪۶‬رشك‪۶‬ڑجا‪٘،‬ادئ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪ّ۶‬قد‪۶‬ؽرمعؽ‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬رشقك‪۶‬وہ ٘کيِ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔والیحولیوالیقوةیاالیباللیالعیلیالعظیم۔‬
‫‪ٓ ۶‬ا كف‪:۲۵۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬ول ‪۶‬ہک‪۶‬ریپؽی‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ‪۶‬اٖ‪۶‬ےجیھب‪۶‬وہےئ‪۶‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬قاںیت‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اتبےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےب‪۶‬ڑپےھ‪۶‬یک‪۶‬ےسج‪۶‬اھکل‪۶‬قا ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اےنپ‪۶‬قاٖ‪۶‬وتّكف‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ؽالیجن‪۶‬ںیم‪،‬ؽہ‪۶‬اںیہن‪۶‬مکح‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۵/ ۰‬ؽ‪۱۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/ ۲۰‬‬
‫‪Page 409 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫دُ‪۶‬اگ‪ ۶‬ھالیئ‪۶‬اکاؽّ‪ّ۶‬ؽےک‪۶‬اگ‪۶‬كْایئ‪۶‬ےس‪،‬اؽ‪ّ۶‬خالل‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫ےیل‪۶‬رھتسی‪۶‬زیچںی‪۶‬اؽّرحاص‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ‪۶‬دنگی‪۶‬زیچںی‪،‬اؽّ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اقاُّ‪۶‬اگ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ‪۶‬ےس‪۶‬اٍ ‪۶‬اک‪۶‬اھبّی‪۶‬وبھج ‪۶‬اؽّتخس‪۶‬وفیلکتٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬
‫ رص‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬ےھت۔(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)‬
‫اجٍ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ؽاہجٍ ‪۶‬اجٍ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اجٍ ‪۶‬اجٍ ‪۶‬ؽاجٍ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬قاك ‪۶‬ابمّك ‪۶‬اہوھتٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ظٓقاٍ ‪۶‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬امہّی‪۶‬‬
‫وھٹیپٍ‪۶‬ےس‪۶‬اھبّی‪۶‬وبھج‪۶‬اقاّےئل‪۶‬امہّی‪۶‬رگدونٍ‪۶‬ےس‪۶‬وفیلکتٍ‪۶‬ےک‪ ۶‬رص‪۶‬اک‪۶‬ؿ‪۶‬دےئ۔هلل‪۶‬ااصنَ‪۶!۶‬اؽّداعف‪۶‬قال کسِ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ٓا كف‪:۲۲۶‬دیسقا‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫اُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬امہُّ‪ !۶‬اؽّاٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اںیہن‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬ربمغیپ‪۶‬جیھب‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ہک‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬ریتی‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬ڑپےھ‪۶‬اؽّ‪۶‬اںیہن اتکؿ‪۶‬ؽتمکح‪۶‬اھکسےئ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫اؽّؽہ‪۶‬ربمیپ‪۶‬اںیہن‪۶‬گواوہٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬رکدُ‪،‬كشیب‪۶‬وت‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اغلف‪۶‬تمکح‪۶‬ؽاال۔‬
‫ہی‪۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وہےئ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ںیم‪۶‬اےنپ‪۶‬قاؿ‪۶‬اكْامیہ‪۶‬یک‪۶‬داع وہٍ(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہیلع‪۶‬ؽملس)‬ ‫انایدعوةیایبیابراھیمی‪3‬۔ ی‬
‫ٓا كف‪:۲۰۶‬وخد‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلہ‪۶‬لج‪۶‬ؽهالء‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫سج ‪۶‬رطج ‪۶‬اجیھب ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬مت ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬ےس ‪۶‬ہک ‪۶‬مت‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫رپ ‪۶‬امہّی ‪ٓ ۶‬ا ںیتی ‪۶‬قالؽؿ ‪۶‬رکقا ‪۶‬اؽّںیہمت ‪۶‬قازیکہ ‪۶‬انبقا ‪۶‬اؽّںیہمت‪۶‬‬
‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽملع‪۶‬اھکسقا‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬اک‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۱۳/ ۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۵/ ۲‬‬
‫‪3‬یدالئلیالنبوةیبابیذکریموالدا لمصط ٰیفیا لخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۴۵/ ۵‬الدرالمنثوریتحتیاآلیۃی‪۵۲۵/ ۲‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‬

‫‪۰۳۰/۵‬ؽ‪۰۳۰‬‬
‫‪Page 410 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مت‪۶‬وک‪۶‬ملع‪۶‬درات‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬مت‪۶‬ت ‪۶‬اجےتن‪۶‬ےھت۔‬ ‫‪1"‬۔‬

‫ٓا كف‪:۲۰۶‬‬
‫كشیب‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬كْا‪۶‬ااسحٍ‪۶‬وہا‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬رپ‪۶‬ہکبج‪۶‬اجیھب‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ّوسل‪۶‬اںیہن‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬ڑپاتھےہ‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬اؽّقاك‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫رکقاےہ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬گواوہٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽّملع ‪۶‬درات ےہ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ؽ‬ ‫‪2"‬۔‬
‫تمکح‪۶‬اک‪۶‬ارگآ ‪۶‬ےھت‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬كشیب‪۶‬یلھک‪۶‬رمگایہ‪۶‬ںیم۔‬
‫ٓا كف‪:۲۱۶‬‬
‫اهلل ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬اجیھب ‪۶‬اٍ ‪۶‬ڑپوھٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اںیہن ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ےس ‪۶‬ہی ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬الہٰوہ ‪۶‬ڑپاتھ ‪۶‬اؽّاںیہن ‪۶‬رھتسارکقا ‪۶‬اؽّاںیہن‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫اتکؿ‪۶‬ؽاقحقئ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬اتشخب‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یلھک‪۶‬رمگایہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ںیم‪۶‬ےھت‪۶‬زین‪۶‬قاك‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّملع‪۶‬اطعّٓامےئ‪۶‬اگ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬سنج‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ولوگٍ ‪۶‬وک ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬قك‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ےلم ‪۶‬اؽّؽیہ ‪۶‬اغلف ‪۶‬تمکح‪۶‬‬
‫‪3"‬۔‬
‫ؽاال ‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪۶‬خد ‪۶‬ااک ‪۶‬لضف ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےسج ‪۶‬اچےہ ‪۶‬اطعّٓامےئ ‪۶‬اؽّاهلل ‪۶‬كُْ‪۶‬‬
‫لضف‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ۔‬
‫الحمدللی!یاٖ ‪ٓ ۶‬ا ہی ‪۶‬رکہمی ‪۶‬ےن ‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک‪۶‬اطعّٓامقا‪،‬گواوہٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاك ‪۶‬رکقا‪،‬رھتسا ‪۶‬انبقارصَ‪۶‬‬
‫ظ‬
‫احصہب‪۶‬رکاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪۶‬اخص‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ایقص‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬امتص‪۶‬اعـ‪۶‬رموحہم‪۶‬وضحّیک‪۶‬اٍ‪۶‬وتمعنٍ‪۶‬ےس‪ ۶‬شلؾؽ‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رظن‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ےس‪۶‬وحلمؽ‪ّ۶‬ےہ۔والحمد‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۱۵/ ۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۰/ ۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲ / ۲۲‬قا‪۰‬‬
‫‪Page 411 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫للیربیال ٰعلمنی۔ ی‬
‫اضیبؽی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫ینعی‪۶‬ہی‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ںیہنج‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ملع‪۶‬‬ ‫ھمیالذینیجاءوابعدیالصحابۃیایلییومیالدین‪1‬۔ ی‬
‫دےتی‪۶‬اؽّرخاویبٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬امتص‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬‬
‫احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬وہٍ ےگ۔‬
‫اعممل‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫قالیابنیزیدیھم یجمیعیمنیدخلیفیاالسالمیبعدی انب‪ّ۶‬قد ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ہی‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ول ‪۶‬امتص‪۶‬الہ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلم(ایلییومیالِیمۃ)ویھی یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬ا٘الص‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫النیبیص‬
‫دالخ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔اؽّیہی‪۶‬ینعم‪۶‬اامص‪۶‬اجمدہ‪٘۶‬ارگد‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬‬
‫ن‬ ‫روایۃیابنیایبینجی ٍحیعنیمجاھد‪2‬۔ ی‬
‫شى‬
‫نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬انب‪۶‬ایب‪ ۶‬ح‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ےئک۔‬
‫الحمدیللی! ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬اٍ‪۶‬رعتلٕؾٍ‪۶‬اک‪۶‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬اامتہص‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اچّہگج‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫اؽاصَ ‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬دؽ ‪۶‬ہگج ‪۶‬وسّہ ‪۶‬رقبہ‪،‬شیتُ ‪ٓ ۶‬ا ل ‪۶‬رمعاٍ‪،‬وچےھت ‪۶‬وسّہ ‪۶‬ہعمج‪،‬اؽّ ‪۶‬ا ‪۶‬ےکس ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اجزفنا ‪۶‬ےملک ‪۶‬اّ٘ادوہےئ‪۶‬‬
‫وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬مہ‪۶‬ہتفخ‪۶‬وتخبٍ‪۶‬یک‪۶‬دقتری‪۶‬اگج‪۶‬دی‪۶‬امیبّدولٍ رپ‪۶‬یلجب‪۶‬رگادی۔والحمدللیربیال ٰعلمنی۔‬
‫ٓا كف‪:۲۲۶‬ذـ‪۶‬اوبابلہب‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ضعب‪۶‬احصہب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےن‪۶‬سغؽہ‪۶‬بیوك‪۶‬ںیم‪۶‬رمہاہ‪ّ۶‬اکؿ‪۶‬اعسدؿ‪۶‬احرض‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ‪۶‬ےھت‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬وک‪۶‬دجسم‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےک‪۶‬وتسونٍ‪۶‬ےس‪۶‬قادنھ‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬وضحّ‪۶‬ؽاال‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬ہیلع‪۶‬ت ‪۶‬وھکںیل‪۶‬ےگ‪۶‬ت ‪۶‬ںیلھک‪۶‬ےگ‪۶،‬‬
‫ٓا كف‪۶‬اُرتی‪:‬‬
‫اُ‪۶‬یبن!ےل‪۶‬ول‪۶‬اٍ‪۶‬وتہب‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬امولٍ‪۶‬ےس‪۶‬دصہق‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‪‬‬
‫مت‪۶‬قاك‪۶‬رکؽ‪۶‬اںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬مت‪۶‬رھتسا‪۶‬رکدؽ‬

‫یانوا ریالتزنیل(تقسییالؽیضاوی)تحتیاآلیۃی‪۰/ ۲۲‬یدارالقکریبیوتی‪۰۰۳/ ۱‬‬

‫‪1‬‬

‫یمعالمیالتزنیل(تقسییالبغوی)تحتیاآلیۃی‪۰/ ۲۲‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۵۵/ ۰‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 412 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اںیہن ‪۶‬گواوہٍ ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬دصےق ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ‪،‬اؽّداعےئ ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬‬ ‫‪1"  ‬۔‬ ‫‪‬‬
‫رکؽ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬اہمتّی‪۶‬داعاٍ‪۶‬ےک‪۶‬دولٍ‪۶‬اک‪۶‬نیچ‪۶‬ےہ۔‬
‫دوھکی ‪۶‬وضحّ ‪۶‬داعف ‪۶‬الوالیلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اںیہن ‪۶‬گواوہٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاك ‪۶‬ایکاؽّ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬قالےئ ‪۶‬گواہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬رسؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬قایل‪،‬‬
‫یتعایلیعیلیدافعیالبالءیوااللمیوع ٰیلیاٰلہیوصحبہیوباركی‬
‫اؽّذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬داع‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دولٍ‪۶‬اک‪۶‬نیچ‪۶‬وہاا‪۶‬وتیہی‪۶‬دعف‪۶‬امل‪۶‬ےہیصیلیالل ٰ‬
‫وسلم۔‬
‫ٓا كف‪:۲۳۶‬‬
‫اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬افشىـ‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬ؽیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫‪"‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪‬‬
‫ّنمح‪۶‬ےک٘اھت‪۶‬دہعؽ‪۶‬امیپٍ‪۶‬رک‪ّ۶‬اھکےہ۔‬ ‫‪2‬۔‬
‫ٓا كف‪:۲۴۶‬‬
‫ںیہنج‪۶‬رشمنیک‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا ‪۶‬وپےتج‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬افشىـ ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫" ‪‬‬
‫امكل ‪۶‬رصَ ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬ںیہ وہنجٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬قح ‪۶‬یک ‪۶‬وگایہ ‪۶‬دی ‪۶‬اؽّؽہ ‪۶‬ملع‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬
‫ّےتھک‪۶‬ںیہ(ینعی‪۶‬هًسٰی‪۶‬ؽزعكْ‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص)‬
‫اٍ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ںیم ومیٰل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحموبٍ‪۶‬وک‪۶‬افشىـ‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬اتبقاےہ‪۶‬اؽّدہع‪۶‬ؽامیپٍ‪۶‬رقمّ‪۶‬وہاجےن‪۶‬ےس‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬دباگلیم‪۶‬‬
‫اک‪ ۶‬عوہ‪۶‬یھب‪۶‬یس‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪۶‬افشىـ‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬وصختیص‪۶‬ںیہن‪۶‬ےسج‪۶‬اچےہ‪۶‬اگ‪۶‬ڑھکارکدُ‪۶‬اگ۔‬
‫ٓا كف‪:۲۵۶‬‬
‫قاداونٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬امل ‪۶‬ہک ‪۶‬خداےن ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬ب ك ‪۶‬انبےئ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ت ‪۶‬دؽ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اؽّاںیہن‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪ّّ۶‬ص‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۳۰/۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۴۳/ ۵۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرانیالکریم‪۴۲/ ۰۰‬‬
‫‪Page 413 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دؽاؽّ‪۶‬ڑپکُ‪۶‬انہپؽ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےس‪۶‬ایھچ‪۶‬قاؿ‪۶‬وہک۔‬ ‫‪1"  ‬۔‬

‫ٓا كف‪:۰۳۶‬‬
‫ذـ‪۶‬رتہک‪۶‬قاےتٹن‪۶‬ؽظف‪۶‬ظٓاكف‪۶‬ؽاےل‪۶‬اؽّمیتی‪۶‬اؽّنیکسم‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬وت‪۶‬‬ ‫"‬
‫اںیہن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪ّّ۶‬ص ‪۶‬دؽ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ایھچ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬وہک۔‬ ‫‪2"  ‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫اٍ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ںیم دنبؽٍ‪۶‬وک‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬مت‪ّّ۶‬ص‪۶‬دؽ۔‬
‫ٓا كف‪:۰۵۶‬‬
‫ن‬
‫‪ "‬ذـ ‪۶‬ؽیح ‪۶‬یجیھب ‪۶‬ریتُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬وتشٍ ‪۶‬وک ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫٘اھت‪۶‬وہٍ‪۶‬مت‪۶‬قاكف‪۶‬دقیم‪۶‬دؽ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬وک۔‬ ‫‪3‬۔‬
‫ٓا كف‪:۰۲۶‬‬
‫مسق‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪ّٓ۶‬وتشٍ‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬اکّؽقا ِّ‪۶‬داین‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دتریب‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔‬ ‫‪4" ‬؛‬ ‫"‬
‫"‪ 5‬اکص‪۶‬یک‪۶‬دتریب‪ّٓ۶‬امقاےہ۔(ؿ)‬ ‫یتعایل‪":‬‬
‫ہی‪۶‬تفص‪۶‬یھب‪۶‬قاذلاؿ‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬لج‪۶‬ؽهالیک‪۶‬ےہ۔یقالیالل ٰ ی‬
‫اخٍّ‪۶‬ؽاعممل‪۶‬الؤٌلی‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫قالیابنیعباسیھمیالملٰئکۃیوکلوایبامورعرف میاللی ینعی ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬انب ‪۶‬ابعٖ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ہی‪۶‬‬
‫دمكْاؿ‪۶‬االرم‪۶‬طالہکئ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬اکومٍ‪۶‬رپ‪۶‬رقمّ‪۶‬ےئک‪۶‬ےئگ‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫تعایلیالعملیب ایقالیعبدالرحمنی ی‬
‫ٰ‬
‫اکّّؽایئ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‬

‫‪1‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۱ /۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۴ /۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۲ /۴‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۱/ ۳۵‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۱/ ۰۲‬‬
‫‪Page 414 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫بن یسابط ییدبر یاالمر یف یالدنیا ی یاربعۃ یجربیل یوی ےن ‪۶‬اںیہن ‪۶‬میلعت ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬دبعارلنمح ‪۶‬نب ‪٘۶‬اطب ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬داین‪۶‬‬
‫میکائیلیوملكیالموتیواسرافیلیعلمھییالسالم‪،‬یامای ںیم‪۶‬اچّ ‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬اکومٍ‪۶‬یک‪۶‬دتریب‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ربجلی‪،‬اکیملیئ‪،‬‬
‫جربیلیفمؤکلیبالیریاحیوالجنودیوامایمیکائیلیفمؤکلی زعّالیئ‪،‬ارسالیف‪۶‬مہیلع‪۶‬السالص۔ربجلی‪۶‬وتوہاؽٍ‪۶‬اؽّرکشلؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ؤملک‪۶‬ںیہ(ہک‪۶‬وہا ںی‪۶‬خالقا‪،‬رکشلؽٍ‪۶‬وک‪۶‬حتف‪۶‬ؽتسکش‪۶‬دانی‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫بالِطر یوالنبات یواما یملك یالموت یفمؤکل یبِبضی‬
‫اک‪۶‬قلعت‪۶‬ےہ)اؽّاکیملیئ‪۶‬قاّاٍ‪۶‬ؽّؽدیئیگ‪۶‬رپ‪۶‬رقمّںیہ۔(ہک‪۶‬ہنیم‪۶‬‬
‫االنقسیوامایاسرافیلیف وییزنلیعلیہمیباالمری‪1‬۔ ی‬
‫ْ٘اےت‪۶‬اؽّدّذـ‪۶‬اؽّ‪۶‬ٹاھٖ‪۶‬اؽّیتیھک‪۶‬ااگےت‪۶‬ںیہ)اؽّزعّالیئ‪۶‬‬ ‫ك‬
‫ضبق ‪۶‬اّؽاج ‪۶‬رپ ‪۶‬طلسم ‪۶‬ںیہ۔ارسالیف ‪۶‬اٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رپ ‪۶‬مکح ‪۶‬ےل ‪۶‬رک‪۶‬‬
‫ارتےت‪۶‬ںیہ‪۶‬مہیلع‪۶‬السالص‪۶‬انیعمج۔‬
‫اهلل‪۶‬اربک!ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬تخس‪۶‬رت‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬دااتلےہ۔دحكف‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫الِرآنیذووجوہ۔رواہیابوینعیمی‪2‬عنیابنیعباسیریضی ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دعتمد‪۶‬اعمین‪ّ۶‬کھواےہ۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬اوبمیعن‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬انب‪۶‬‬
‫ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہمایعنیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم۔ ی‬ ‫الل ٰ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬اےنپ‪۶‬ۂ‪۶‬ینعم‪۶‬رپ‪۶‬ةجح‪۶‬ےہ۔‬
‫ولمییزلیاالئمۃییحتجونیب ٖہ یعیلیوجوھہیو ٰذلكیمنی اہمئ‪۶‬رکاص‪۶‬ہشیمہ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬ینعم‪۶‬ےس‪۶‬ادتسالل‪۶‬رکےت‪ّ۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اعظمیوجوہیاعجازہیوقدیفصلنایھذایالمرامیفیرسالؾنای ی ںیہ۔اؽّہی‪۶‬قاؿ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬ےک‪۶‬ؽوجہ‪۶‬ااجعّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬میظع‪۶‬رتنی‪۶‬‬
‫ؽہج‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬یک‪۶‬لیصفت‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ٘۶‬اہل‪''۶‬الزاللیاالن ٰ ی‬
‫یق‬

‫‪ 1‬یلبابیالتأو یل(تقسییالخازن)تحتیاآلیۃی‪ ۱/ ۳۵‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۵۵/ ۰‬معالمیالتزنیل(تقسیالبغوی)تحتیاآلیۃی‪۱/ ۳۵‬ی‬

‫داریالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۵۵/ ۰‬‬
‫یکزنالعمالیبحوالہیایبینعیمیعنیا بنیعباسیدحكف‪۲۰۲۵۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۱۱۵/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 415 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫منیبحریسبِۃیاالت ٰ ی‬
‫یق ''ںیم‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکدی‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫الزاللیاالن ٰیقیمنیبحریسبِۃیاالت ٰیق۔ ی‬
‫اؿ‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪۶‬ےک‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ینعم‪۶‬ےئجیل‪،‬ریسفت‪۶‬اضیبؽی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اوصقاتیالنقوسیالقاضلۃیحالیالمقارقۃیفان ایتزنعی ینعی‪۶‬قا ‪۶‬اٍ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬رکہمی ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اّؽاج‪۶‬اؽایلء‪۶‬رکاص‪۶‬اک‬
‫عنیاالبدانیغرقایایینزعاشدیدامنیاغراقیالناز عی درک ‪ّٓ۶‬امقاےہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬قاك ‪۶‬ابمّك ‪۶‬دبونٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ااقتنل‪۶‬‬
‫ف یالِوس یوتنشط یایل یعالم یالملکوت یوتسبح یفیہی ّٓامیت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬مسج‪۶‬ےس‪۶‬وقبؿ‪۶‬امتص‪۶‬خدا‪۶‬وہرک‪۶‬اعمل‪۶‬قاال‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫م كبس‪۶‬رخایم‪۶‬اؽّ ‪۶‬دّقاےئ‪۶‬وکلمؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬انشؽّی‪۶‬رکیت‪۶‬ریظح ‪۶‬اہےئ‪۶‬‬
‫فؾسبقیایلیحظائریالِدسیفتصییلشرف ایوقوت ای نی‬
‫ظ‬ ‫ك‬
‫رضحؿ ‪۶‬دقٖ ‪۶‬قك‪۶‬دلج ‪ّ٘۶‬ایئ ‪۶‬قایت ‪۶‬ںیہ‪۶‬سپ ‪۶‬اینپ ‪ّْ ۶‬یگ ‪۶‬ؽؿا ف‪۶‬‬
‫المدبرات‪1‬۔ ی‬
‫ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬اکّؽقاّاعمل‪۶‬ےک‪۶‬دتریب‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬وہاجیت‪۶‬ںیہ۔‬
‫اؿ‪۶‬وتدمحباهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬رکاص‪۶‬دعب‪۶‬ؽاصل‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم‪۶‬رصتَ‪۶‬رکےت‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اکومٍ‪۶‬یک‪۶‬دتریب‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬فل یلّٰہیالحجۃیالبالغۃ۔‬
‫هالہم‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬اہشؿ‪۶‬افخیج‪۶‬انعقۃ‪۶‬ااقلیض‪۶‬ؽافکقۃ‪۶‬ارلایض‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬دزۃ‪۶‬اال٘الص‪۶‬دمحم‪۶‬سغایل‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ااعلیل‪۶‬ؽاامص‪۶‬رخفّاّی‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ینعم‪۶‬یک‪۶‬قادیئ‪۶‬ںیم‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ولذا یقیل یاذا یتحیتم یف یاالمور یفاستعؼنوا یمنی ینعی‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل‪۶‬اہک ‪۶‬ایگ ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬مت‪۶‬اکومٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ریحتم ‪۶‬وہوتظٓاّاؿ‪۶‬‬
‫اصحابیالِبوریاالیانہیلؼسیبحدیثیکمایتو ّھمیولذای اؽایلء‪۶‬ےس‪۶‬دمداموگن۔رگم‪۶‬ہی‪۶‬دحكف ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ضعب‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ا تققیالناسیعیلیزیارةیمشاھدیالسلفیوالتوسلیب می ؽمہ ‪۶‬وہا۔اؽّایس ‪۶‬ےئل ‪۶‬ظٓاّاؿ ‪۶‬فلس ‪۶‬اصنیحل ‪۶‬یک ‪ّ۶‬قاّؿ ‪۶‬اؽّ‬
‫اںیہن ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ؽہلیس ‪۶‬انبےن ‪۶‬رپ ‪۶‬املسمونٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اافتص‪۶‬‬
‫ایل یالل یوان یانکرہ یبعض یالمالحدة یف یعصرنا یوی‬
‫ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬امہُّ‪ّ۶‬امےن‪۶‬ںیم‪۶‬ضعب‪۶‬دحلم‪۶‬ےب‪۶‬دنی‪۶‬ول ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫المشتیکیالیہیھویاللی‪2‬۔ ی‬
‫ےک‪۶‬عوکْ‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّخدا‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اسفد‪۶‬یک‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬ےہ۔‬
‫الحولیوالیقوةیاالباللیالعیلیالعظیم۔ ی‬

‫یانوا ریالتزنیل(تقسییالؽیضاوی)تحتیاآلیۃی‪۱/ ۳۵‬یدارالقکریبیوتی‪۰۰۱/ ۱‬‬

‫‪1‬‬

‫یعنایۃیالِایضیوکقایۃیالرایض(حاشیۃیالشہابیعیلیالؽیضاوی)تحتیاآلیۃی‪۱/ ۳۵‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۵۵/ ۵‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 416 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬تفص‪۶‬رضحؿ‪۶‬زعؿ‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪،‬ںیہن‪۶‬ںیہن‪۶‬ہی‪۶‬اخص‪۶‬تفص‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔ّؿ‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اُ‪۶‬یبن! اٍ ‪۶‬اکّٓؽٍ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬ام‪۶‬ؽہ‪۶‬وکٍ ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ںیہمت‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ؽ‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ّنیم‪۶‬ےس‪ّّ۶‬ص‪۶‬دراتےہ‪۶‬قا ‪۶‬وکٍ ‪۶‬امكل ‪۶‬ےہ‪۶‬اکٍ ‪۶‬اؽّآ وھکنٍ‪۶‬اک‪،‬‬
‫اؽّوکٍ ‪۶‬اکناتل ‪۶‬ےہ ‪ّ۶‬دنہ ‪۶‬وک ‪۶‬رمدُ ‪۶‬اؽّاکناتلےہ‪۶‬رمدُ ‪۶‬وک ‪ّ۶‬دنہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ےس‪،‬اؽّوکٍ‪۶‬دتریب‪۶‬رکقاےہ‪۶‬اکص‪۶‬یک‪،‬اؿ‪۶‬ہہک‪۶‬دںی‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪،۶‬وت‪۶‬‬
‫‪1"‬۔‬
‫ّٓام‪۶‬رھپ‪۶‬دّےت‪۶‬ویکٍ‪۶‬ںیہن۔‬
‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬تفص‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ایسی‪۶‬اخص‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اکّٓ‪۶‬رشمك‪۶‬قك‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ااصتخص ‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬یھب‪۶‬وپوھچ‪۶‬ہک‪۶‬اکص‪۶‬یک‪۶‬دتریب‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬وکٍ‪۶‬ےہ‪،‬وتاهلل‪۶‬یہ‪۶‬وک‪۶‬اتب ںی‪۶‬ےگ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ت ‪۶‬ںیل‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّوخد‪۶‬یہ‪۶‬اٖ‪۶‬تفص‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫وبقمل‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬ےئلیک‪۶‬قاكف‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬ہک‪:‬مسق‪۶‬اٍ‪۶‬وبحمقاٍ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم‪۶‬دتریب‪۶‬ؽرصتَ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔''اامیٍ‪۶‬ےس‪ ۶‬انہ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫درھص ‪۶‬رپ ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع ‪۶‬رشك ‪۶‬ےس ‪۶‬ویکرکن ‪۶‬اچب۔اُ ‪۶‬قاقاك ‪۶‬ؿاےفئ ‪۶‬یک ‪۶‬تگنس ‪۶‬ؽاول!ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬دایت ‪۶‬ؽاطعیئ ‪۶‬ےک ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ت ‪۶‬الؽ‪۶‬ےگ‪۶‬‬
‫یھبک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ےک‪۶‬رہقؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬انپہ‪۶‬ت ‪۶‬قاؽ‪۶‬ےگ‪،‬اؽّاٖ‪۶‬رپاامیٍ‪۶‬الےت‪۶‬یہ‪۶‬ہی‪۶‬اہمتّی‪۶‬رشایکؿ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ا ‪۶‬ہقلعتم‪۶‬دتربی‪۶‬ؽرصتَ‪۶‬ؽ‬
‫ا‪ٚ‬ىمداد ‪۶‬ؽااعتسكف ‪۶‬ؽداعف‪۶‬الوالء‪۶‬ؽاحذـ ‪ّ۶‬ؽا ‪۶‬ؽعسکلکسا ‪۶‬ؽملع‪۶‬بیغ‪۶‬ؽدنا ‪۶‬ؽریغاہ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اکوفّ ‪۶‬وہاج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ابمّك‪۶‬‬
‫وصنمّ(رصنؿ‪۶‬دےئ‪۶‬ےئگ‪،‬دمد‪۶‬دےئ‪۶‬ےئگ)دنبُ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬دےھکی‪۶‬وصنمّ‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬ےگ۔‬
‫وت‪۶‬كشیب‪۶‬اهلل‪۶‬یہ‪۶‬اک‪۶‬رگؽہ‪۶‬اغلف‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‬
‫ٓا كف‪:۰۰۶‬‬
‫وت ّٓام‪۶‬ںیہمت‪۶‬ومؿ‪۶‬دراتےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬رم ‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬وج‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬رقمّ‪۶‬ےہ۔‬ ‫"‪3‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۵/ ۵۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲/ ۱۴‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۵۵/ ۰۲‬‬
‫‪Page 417 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٓا كف‪:۰۰۶‬‬
‫ومؿ‪۶‬دی‪۶‬اےس‪۶‬امہُّ‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬ےن۔‬ ‫"‪1‬۔‬ ‫" ‪‬‬
‫احالہکن‪۶‬وخد‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ومؿ‪۶‬دراتےہ‪۶‬اجونٍ‪۶‬وک۔‬ ‫‪2" ‬۔‬ ‫"‬
‫ٓا كف‪:۰۱۶‬‬
‫(ربجلی ‪۶‬ےن ‪۶‬رممی ‪۶‬ےس ‪۶‬اہک)ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬اطعرکؽٍ ‪۶‬ےھجت ‪۶‬رھتسا ‪۶‬اٹیب‪ ،‬یلص‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‪‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬مہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ن‬
‫الل یاللی! اؿ‪۶‬وت‪۶‬ربجلی‪۶‬اٹیب‪۶‬دُ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ۔ ھالدجنہی‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬اؽّایک‪۶‬رشك‪۶‬وہاگ۔والیحولیوالقوةیاالیباللی‬
‫العیلیالعظیم۔ؽاہہیب ‪۶‬وت ‪۶‬ایس ‪۶‬وک ‪ّ۶‬ؽےت ‪۶‬ےھت ‪۶‬ہک ‪۶‬دمحم ‪۶‬شخب‪،‬ادمح ‪۶‬شخب ‪۶‬قاص ‪ّ۶‬انھک ‪۶‬رشك ‪۶‬ےہ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع ‪۶‬دیسقا ‪۶‬هًسٰی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫ؽا س ض‪۶‬وک‪۶‬ربجلی‪۶‬شخب‪۶‬اتبّاہ‪۶‬ےہ۔وللیالحجۃیالسامیۃ۔ ٓا كف‪:۰۲۶‬‬
‫كشیب ‪۶‬اهلل ‪۶‬اےنپ ‪۶‬یبن ‪۶‬اک ‪۶‬دمد ‪۶‬اگّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ربجالیئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬كوك ‪۶‬املسمٍ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪ٚ۶‬ـ‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬دمد‪۶‬رپ‪۶‬ںیہ۔‬ ‫‪4"‬۔‬
‫دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬یک‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫صالحیالمومننییابوبکریوعمریرواہیالطرباینیفیالکبی ی‪ 5‬یوی ہی‪۶‬كوك‪۶‬املسمٍ‪۶‬اوب‪۶‬رکب‪۶‬دصقی‪۶‬ؽرمع‪۶‬افّؽص‪۶‬ںیہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫نیمسعودیریضیاللیتعایلی امہنع۔(ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‪۶‬انب‪۶‬رمدؽقۃ‪۶‬اؽّ‪۶‬بیطخ‪۶‬ےن‪۶‬ا‪۶‬نب‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ابنیمردویہیوالخطیبیعنیاب‬
‫وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫عنہ۔ ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۲۵/ ۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۰۲/ ۰۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۵۵/ ۵۵‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۰/ ۲۲‬‬
‫‪ 5‬یالمعجمیالکبییدحكف ‪ ۵۳۰۳۳۶‬یالمکتبیالقیصلیۃیبیوت ی‪،۲۱۰/ ۵۳‬الدریالمنثوریبحوالہیا بنیمردویہیوایبینعیمیتحتیاالیۃی‪ ۰ / ۲۲‬یداراحیاءیالرتاثی‬

‫العریبیبیوتی‪۲۳۴ /۴‬‬
‫‪Page 418 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫َقلکہ‪۶‬دیسقا‪۶‬ایب‪۶‬نب‪۶‬بعک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬ظٓا‪۶‬ء‪۶‬ؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ویٍ‪۶‬یہ‪۶‬اھت‪:‬‬
‫وصالحیالمومننییابوبکریوعمریوالمالئکۃیبعدیذلكی كوك‪۶‬املسمٍ ‪۶‬اوبرکبؽرمع‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬دمد ‪۶‬رپ‪۶‬ںیہ۔‬
‫(ؿ)‬ ‫ظہیی‪1‬۔‬
‫اہیٍ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اےنپ‪۶‬قاص‪۶‬ابمّك‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحموبٍ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّربجالیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اوبرکبؽرمع‪۶‬دماگّںیہ‪۶‬‬
‫ٓا كف‪:۰۳۶‬‬
‫٘لى‬
‫دہدہ‪۶‬ےن‪۶‬كلم‪۶‬ابس‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬دیسقا‪ ۶‬مَ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫" ‪‬‬
‫رعص‪۶‬یک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬وعّؿ‪۶‬قایئ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬امكل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬
‫اےس‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک‪۶‬دقا‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬كْا‪۶‬تخت‪۶‬ےہ۔‬
‫اہیٍ‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬وک‪ّ۶‬اعقا‪۶‬اک‪۶‬امكل‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وت‪ّ۶‬اعقا‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬ؽهالص‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ولممك‪۶‬وہےئ‪۶‬رگم‪۶‬وکیئ‪۶‬ارگ‪۶‬وبحمقاٍ‪۶‬خدا‪۶‬وک‪۶‬اانپ‪۶‬امكل‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪۶‬ولممك‪۶‬ےہک‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬دنی‪۶‬ںیم‪۶‬رشك‪۶‬رہھٹُ۔‬
‫ٓا كف‪:۰۴۶‬‬
‫سج‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬اجٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬وگقا‪ٚ۶‬ـ‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬وک‪۶‬خال‪۶‬ایل۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‬
‫ہی‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬لتق‪۶‬قاقح‪۶‬ےس‪۶‬ارتحاّ‪۶‬ایک‪۶‬قا‪۶‬اققل‪۶‬ےس‪۶‬اصقص‪۶‬ت ‪۶‬ایل‪۶‬وھچّدقا‪۶‬اےس‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬صخش‪۶‬وک‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬ایس‪۶‬وک‪۶‬ایک‪۶‬وگقا‪۶‬امتص‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬وک‪۶‬خال‪۶‬ایل۔اعممل‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫اؽّ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬اجٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬لتق‪۶‬ےس‪۶‬اانتجؿ‪۶‬‬ ‫ومنیاحیاھایوتور عیعنیقتل ای‪4‬۔ ی‬
‫ایک۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲۰/ ۲۳‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرانیاالکریمی‪۰۲/ ۱‬‬
‫یمعالمیالتزنیل(تقسییبغوی)تحتیاالیۃی‪۰۲/۱‬یدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۲۱/ ۲‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 419 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ومنیاحیاھایاییعقایعمنیوجبیعلیہیالِصاصیلہیفلمی اؽّ ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ایک ‪۶‬ینعی‪۶‬وجاصقص‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬وہ ‪۶‬اکچ‪۶‬‬
‫اھتؽہ‪۶‬اعمَ‪۶‬رکدقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اصقص‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬لتق‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یِتلہ‪1‬۔ ی‬
‫ؽاہیب‪۶‬اصذـ‪۶‬اتب ںی‪۶‬ہک‪۶‬دعف‪۶‬قال‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ےہ‪۶‬قاّدنہ‪۶‬رکقا‪،‬خال‪۶‬انیل‪،‬ایحؿ‪۶‬دانی۔‬
‫ٓا كف‪:۰۵۶‬‬
‫ویفس ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اھبویئ ‪۶ ٍ۶‬ےس ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ایک ‪۶‬مت‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‬
‫دےتھکی‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬وپّا‪۶‬امیپت ‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رتہب ‪۶‬اقاّےن ‪۶‬ؽاال ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬ریمُ ‪٘۶‬اہی ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ارتقاےہ‪۶‬‬
‫اےس‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬اذـ‪۶‬اتشخب‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ںیہک‪۶‬ںیہن‪۶‬یتلم۔‬
‫ویفس‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬وت‪۶‬ہی‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اؽّ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ونج‪۶‬ہیلع‪۶‬العالہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اُ‪۶‬ونج‪۶‬ذـ‪۶‬وت‪۶‬اؽّ‪۶‬ریتُ‪٘۶‬اھت‪۶‬ؽاےل‪۶‬یتشک‪۶‬رپ‪۶‬كیھٹ‪۶‬قًىھ‪۶‬ںیل‪۶‬‬ ‫‪"‬‬ ‫"‬
‫وت‪۶‬ریمی‪۶‬دمح‪۶‬اجب‪۶‬القا‪۶‬اؽّ‪۶‬ویٍ‪۶‬رعص‪۶‬رکقا‪۶‬ہک‪۶‬اُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ریمُ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬ ‫‪3‬۔‬
‫كْتک‪۶‬ؽاال‪۶‬اقاّقا‪۶‬اقاّ‪۶‬اؽّ‪۶‬وت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬اقاّےن‪۶‬ؽاالےہ۔‬
‫ہی‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬اخص‪۶‬تفص‪۶‬یبن‪۶‬دصقی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬ےئل‪۶‬یسیک‪۶‬قاكف‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ذـ‪۶‬یبن‪۶‬دصقی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬اقاّےن‪۶‬ؽاےل‪ّ۶‬اذـ‪۶‬ؽتمعن‪۶‬ےنشخب‪۶‬ؽاےل‪۶‬وہےئ‪۶‬وت‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬وہےئیکمایالییخیف(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫وپدیشہ‪۶‬ںیہن۔ؿ)‬
‫ٓا كف‪:۰۳۶‬‬
‫ینعی‪۶‬اُ‪۶‬املسمون! اہمتّا‪۶‬دمداگّ‪۶‬ںیہن‪۶‬رگم‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّ‬ ‫"‬

‫یمعا لمیالتزنیل(تقسییالبغوی)تحتیاالیۃیدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۲۱/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۱۵/ ۵۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۲۵/ ۲۰‬‬
‫‪Page 420 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽاےل‪۶‬وج‪۶‬امنّ‪۶‬اقمئ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬اؽّّوکٰہ‪۶‬دےتی‪۶‬‬
‫اؽّ ؽہ‪ّ۶‬وکم‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ںیہ۔‬ ‫‪1‬‬
‫‪"‬‬
‫اوقل‪(:‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ۔ؿ)اہیٍ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽّوسل ‪۶‬اؽّكوك ‪۶‬دنبؽٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دمد ‪۶‬وک ‪۶‬رصحنم ‪ّٓ۶‬امدقا ‪۶‬ہک ‪۶‬سب ‪۶‬یہی ‪۶‬دمداگّ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وت ‪۶‬رضؽّ ‪۶‬ہی ‪۶‬دمد‪۶‬‬
‫اخص‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬كوك‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اؽّول ‪۶‬اقدّ‪۶‬ںیہن‪۶‬اعص‪۶‬دمداگّی‪۶‬اک‪۶‬هالہق‪۶‬وت‪۶‬ۂاملسمٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ےہ۔اقل‪۶‬اعتیٰل‪:‬‬
‫املسمٍ ‪۶‬رمد ‪۶‬اؽّاملسمٍ ‪۶‬وعّںیت ‪ٓ ۶‬ا سپ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‬
‫دمداگّ‪۶‬ںیہ۔‬
‫احالہکن‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬دؽرسی‪۶‬ہگج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬دمداگّ‪۶‬ںیہن۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‬
‫اعممل‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫لیالسم ٰوتیواالرض(منیدون ٖہ)ایی ںیہن ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ینعی ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬اؽّّنیم ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬ےئلیک ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫(مال م)اییما یالھ‬
‫ےک‪،‬ینعی‪۶‬وسا‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬وکیئ‪۶‬ؽیل‪۶‬ینعی‪۶‬دمداگّ۔(ؿ)‬ ‫منیدونیاللی(منیویلٍّ)ناصر‪4‬۔ ی‬
‫ک‬
‫ؽاہیب‪۶‬اصوبح! اہمتُّ‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬شیک‪ ۶‬ھال‪۶‬رشك‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ےن‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬اخص‪۶‬تفص‪۶‬ادماد‪۶‬وک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ؽاحلصء‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬قاكف‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬ےسج‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬یہ‪۶‬اجاجب‪ّٓ۶‬اماکچ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬دؽرسُ‪۶‬یک‪۶‬تفص‪۶‬ںیہن‪،‬رگم‪۶‬دمحباهلل‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬دؽونٍ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےت‪۶‬اؽّ‬
‫دایت‪۶‬اؽّ‪۶‬اطعیئ‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےتھجمس‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬قاذلاؿ‪۶‬دمداگّ‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪۶‬تفص‪۶‬دؽرسُ‪۶‬یک‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّّوسل‪۶‬ؽاؽایلء‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬دقّؿ‪۶‬دےنی‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬دمداگّ‪۶‬ںیہ‪،‬ؽللیالحمد‪،‬اؿ‪۶‬اانت‪۶‬اؽّھجمس‪۶‬ےئجیل‪۶‬دمداکےہ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬؟ دعف‪۶‬قالء‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط۔وت‪۶‬ذـ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ك‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬ےک‪۶‬وبقمل‪۶‬دنبُ‪ ۶‬يص‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ےک‪۶‬دمداگّ‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬علًًاداعف‪۶‬الوالء‪۶‬یھب‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّّٓص‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۱/ ۱‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۵/ ۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲/ ۵۴‬‬
‫یمعالمیالتزنیل(تقسییالبغوی)تحتیاآلیۃی‪۲۲/ ۵۴‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۰۲/ ۰‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 421 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫احبست ‪۶‬قاذلاؿ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاقًواء‪۶‬ؽاؽایلء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالًواء‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬خدا۔والحمدللیالعیلیاالعیل۔‬
‫جنپ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬اّ‪۶‬وتّاؿ‪۶‬ؽالیجن‪۶‬ؽّوبّ‪ ۶‬سدہس‬
‫‪ٚ‬‬
‫ٓا كف ‪،۰۵۶‬وتّاؿ ‪۶‬رشفی‪:‬اامص ‪۶‬یراّی‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬اؽّداّیم ‪۶‬ؽربطاین ‪۶‬ؽوقعیؿ ‪۶‬نب ‪۶ ًَٰٓ ۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫دبعاهلل‪۶‬نب‪٘۶‬الص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪۶‬ہک‪۶‬وتّاؿ‪ ۶‬سدٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تفص‪۶‬‬
‫ویٍ‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اومبشرایونذیرایحر رزای اُ ‪۶‬یبن ‪ !۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجت ‪۶‬اجیھب ‪۶‬وگاہ ‪۶‬اؽّوخربخشی ‪۶‬دےنی ‪۶‬ؽاال ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دّ‬
‫ر‬ ‫كیشاھد‬
‫ر‬ ‫ٰیای االنیبیانایارسل ٰن‬
‫ایلیقولہیتعایل)اعمَ‪۶‬‬
‫ٰی‬ ‫انسےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اؽّےب‪۶‬ڑپوھٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬انپہ(‬ ‫‪1‬‬
‫لالمینی(ایلیقول ٖہی ٰ‬
‫تعایل)یعقوویغقر۔‬ ‫ٰ‬
‫ّ‬
‫رکقاےہ‪۶‬اؽّرفغمؿ‪ٓ ۶‬امقاےہ۔‬
‫رحّ‪۶‬یھب‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬لج‪۶‬ؽهالیک‪۶‬افصؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اُ‪۶‬وفیعضٍ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪ !۶‬اُ‪۶‬رغوبیٍ‪۶‬ےک‪۶‬زخاےن‪!۶‬‬ ‫یایحرزیالضعقاءییا کزنالقِراءی‪2‬۔ ی‬
‫هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬رشج‪۶‬وماہـ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫جعلہینقسہیحر رزایمبالغۃیلحقظہیل میفیالدارین‪3‬۔ ی ینعی‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬انپہ‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاےل‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬
‫ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬وطبّ‪۶‬ابمہغل‬

‫‪1‬یسننیالداریمیبابیصقۃیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیفیالکتبیقبلیمبعثہیدارالمحاسینیللطباعۃیقاھیرة ‪،۵۰/ ۵‬دالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیصقۃی‬

‫رسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیفیالتوراتیواالنجیلیدارالکتبیالعلمیہیبیوت ی‪،۲۳۲/ ۵‬صحیحیالبخارییکتابیالؽیو ع ی‪ ۲۴۱/ ۵‬یو یکتابی‬

‫صیالکربییبابیذکرہیفیالتوراةیواالنجیلیالخیرمکْ ‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬رجگاؿ ‪۶‬ادنہل ‪،۵۳/ ۵۶‬‬

‫ٰ‬ ‫التقسییسورةیالقتح ی‪ ۳۵۳/ ۲‬دقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،‬الخصائ‬

‫یالکربییالبنیسعدیذکریصقۃیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیفیالتوراةیواالنجیلیدارصادریبیوتی‪۰۲۳/ ۵‬ؽ‪۰۲۲‬‬
‫ٰ‬ ‫الطبِات‬
‫‪2‬ی‬
‫‪3‬یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃ‬

‫‪Page 422 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وخدانپہ‪۶‬اہک(ےسیج‪۶‬اعدل‪۶‬وک‪۶‬دعل‪۶‬قا‪۶‬ملع‪۶‬وک‪۶‬ملع‪۶‬ےتہک‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ؽفص‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک)وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬داین‪۶‬ؽ ٓا رخؿ‪۶‬‬
‫یالعلمنی۔‬
‫ںیم‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬ےک‪۶‬احمظف‪۶‬ؽابہگنٍ‪۶‬ںیہ۔والحمدللیرب ٰ‬
‫ٓا كف‪،۰۲۶‬اّ‪۶‬وتّاؿ‪:‬اہٍ اہٍ‪۶‬ربخداّ‪۶‬ؽوہایشّ‪،‬اُ‪۶‬دجنقاٍ‪۶‬قااکبّ‪،‬دّامک‪۶‬نس‪۶‬ون‪۶‬دیپا‪۶‬ایعّہ‪۶‬اخص‪۶‬قاّہ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬اکنّہ‪۶‬ےک‪۶‬ےھنن‪۶‬ےس‪۶‬ےجیلک‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬اہھت‪۶‬درھ‪۶‬انیل‪۶‬وتّاؿ‪۶‬ؽّوبّ‪۶‬یک‪۶‬دؽ‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬قالؽؿ‪۶‬یک‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬ون‪۶‬زیخ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬یک‪۶‬قاداٍ‪۶‬اجٍ‪۶‬رپ‪۶‬رہق‪۶‬ایہٰل‪۶‬یک‪۶‬ںایلجٍ‪۶‬رگا ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اوسفٖ‪۶‬‬
‫ںیہمت وتّاؿ‪۶‬ؽّوبّ‪۶‬یک‪۶‬ذکتا ‪۶‬رکےت‪۶‬ایک‪۶‬اتگل‪۶‬اھت‪۶‬ذـ‪۶‬مت‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬یک‪۶‬ت ‪۶‬ونس‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬ذکؿ‪۶‬مت‪۶‬نکمم‪۶‬ونگ‪۶‬رگم‪۶‬اجٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬ےلگ‪۶‬یک‪۶‬ت ‪۶‬وتہی‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬انجؿ‪٘۶‬اہ‪۶‬دبعازعلكْاصذـ‪۶‬ےن‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬کالص‪۶‬ایہٰل‪۶‬اتب ںی‪،‬ہی‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬ےک‪۶‬بسن‪۶‬ےک‪۶‬اچچ‪،‬رشتعی‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪،‬‬
‫رطقی ‪۶‬ےک ‪۶‬دادا۔اؿ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬ت ‪۶‬رشمك ‪۶‬ےہک ‪۶‬یتنب ‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬کالص ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬الےن ‪۶‬وک ‪ّ۶‬ؽیھٹ ‪۶‬ؽاہتیب ‪۶‬یتلم ‪۶‬ےہ‪،‬ت ‪۶‬قاےئ ‪ّ۶‬نتف ‪۶‬ت ‪۶‬اجےئ‪۶‬‬
‫امدنٍ(ت ‪ّ۶‬ےنہ‪۶‬اک‪۶‬قاّا‪،‬ت ‪۶‬ےنلچ‪۶‬یک‪۶‬قاؿ۔ؿ) ؎‬
‫‪1‬‬
‫قالےئ‪۶‬تبحص‪۶‬ونجمٍ‪۶‬ؽّٓظف‪۶‬ونجمٍ‬ ‫دؽوگت ‪ّ۶‬جن‪۶‬ؽذعاؿ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬اجٍ‪۶‬یلیل‪ّ۶‬ا‪۶‬‬
‫(یلیل‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬وک‪۶‬دؽمسق‪۶‬اک‪۶‬دھک‪۶‬اؽّذعاؿ‪۶‬ےہ‪،‬ونجمٍ‪۶‬یک‪۶‬تبحص‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬خدایئ‪۶‬یک‪۶‬تبیصم۔ؿ)‬
‫ک‬ ‫گ‬
‫اہٍ‪۶‬اؿ‪۶‬دّا ھٌٔا‪۶‬ےئ‪۶‬دولٍ‪،‬رشامیئ‪۶‬وتچونٍ ےس‪۶‬اجلیئ‪۶‬اق ھٓقاٍ‪۶‬اؽرپ‪۶‬ااھٹےیئ‪۶‬اؽّدمحب‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہ‪ً٘۶‬يِ‪۶‬ہک‪۶‬اامیٍ‪۶‬بیصن‪۶‬وہوتینس‪۶‬وہاجےیئ‪،‬‬
‫انجؿ‪٘۶‬اہ‪۶‬اصذـ‪۶‬ہفحت‪۶‬اانث‪۶‬رشعہی‪۶‬ںیم ےتھکل‪۶‬ںی‪۶‬وتّاؿ‪۶‬ےک‪۶‬رفس‪۶‬اہچّص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫لً لى‬
‫قالیاللیتعایل یالبراھیمیانیھاجرةیتلدیویکونیمنی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬كشیب‪۶‬اہرجہ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ولدھا یمن ییدہ یفوق یالجمیع یوید یالجمیع یمؽسوطۃی ےک‪۶‬اؽالد‪۶‬وہیگ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬وچبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬وہاگ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬اہھت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫قاال‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےلیھپ‪۶‬ںیہ‪۶‬اعزجی‪۶‬اؽّ گْ‬ ‫الیہیبالخشو ع‪2‬۔ ی‬
‫گْاےن‪۶‬ںیم۔‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلم۔ظٓقاٍ ‪۶‬ریتُ ‪۶‬اُ ‪ُ ۶‬قلود ‪۶‬اہھت ‪۶‬ؽاےل‪،‬اُ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ؽہ ‪۶‬وکٍ ‪۶‬؟محمدیرسولیاللیسیدیالکونیمعیطیالعونیص‬
‫دؽاہجٍ‪۶‬ےک‪۶‬ااجےل۔دمح‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽہج‪۶‬رکمی‪۶‬وک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬امہّی‪۶‬اعزجی‪۶‬ؽ‬

‫‪1‬‬

‫‪۶2‬ہفحت‪۶‬اانث‪۶‬رشعہی‪۶‬قاؿ‪۶‬مشش‪۶‬دّثحب‪۶‬وبنؿ‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾؿ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬لیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۲۵‬‬
‫‪Page 423 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫اتحمیج‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ۂمیئل‪۶‬ےب‪۶‬دقّؿ‪۶‬ےس‪۶‬اچبےئ‪۶‬اؽّھجت‪۶‬ےسیج‪۶‬رکمی‪ّ۶‬ؽَ‪۶‬ؽّمیح‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪ ۶‬ھوالےئ‪،‬والحمدللیریب ٰ‬
‫یالعلمنیییی؎‬
‫اےس‪۶‬دمح‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ھجت‪۶‬وک‪۶‬ہمہ‪۶‬نت‪۶‬رکص‪۶‬انبقا‬
‫‪1‬‬
‫ںیمہ‪۶‬كیھب‪۶‬امےنگن‪۶‬وک‪۶‬رتا ٓا اتسٍ اتبقا‬
‫ٓا كف‪،۰۰۶‬اّ‪ّ۶‬وبّ‪ ۶‬سدٖ‪:‬زینہفحت‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وبّ‪۶‬رشفی‪۶‬ےس‪۶‬وقنمل‪:‬‬
‫یا یاحمد یفاضت یالرحمۃ یعیل یشقؾیك یمن یاجل ی ٰذلكی اُ‪۶‬ادمح‪ّ !۶‬دمـ‪۶‬ےن‪۶‬وجٖ‪۶‬امّا‪۶‬ریتُ‪۶‬وبلٍ‪۶‬رپ‪،‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫اباركیعلیكیفتِلدیالسیفیفانیب ائكیوحمدكیالغالبی ےھجت‪۶‬كْتک‪۶‬دراتوہٍ‪،‬وت‪۶‬اینپ‪۶‬ولتاّ‪۶‬دمالئ‪۶‬رک‪۶‬ہک‪۶‬ریتی‪ ۶‬كم‪۶‬اؽّ‬
‫(ایل یقول ٖہ)واالممییخرونیتحتكیکتابیحقیجاءیاللی ریتی ‪۶‬رعتفی ‪۶‬اغلف ‪۶‬ےہ‪ٚ،‬ـ ‪۶‬اںیتم ‪۶‬ریتُ ‪۶‬دقومٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ك‬
‫رگںی‪۶‬یگ‪،‬یچس ‪۶‬اتکؿ‪۶‬القا‪۶‬اهلل‪ْ ۶‬تک‪۶‬ؽقایک‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬طکہ‪۶‬ےک‪۶‬اہپّ‬
‫بہیمنیالیمنیوالتِدیسیمنیجبیلیفارانیوامتالءیتی‬
‫ےس ‪۶‬وپریئگ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ادمح ‪۶‬یک ‪۶‬دمح ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک ‪۶‬قایک‪۶‬وب ےن‪۶‬ےس‪،‬ادمح‪۶‬‬
‫االرضیمنیتحمیدیاحمدیوتِدیسہیوملكیاالرضیوی‬
‫امكل‪۶‬وہا ‪٘۶‬اّی‪ّ۶‬نیم ‪۶‬اؽّامتص‪۶‬اوتمٍ‪۶‬یک‪۶‬رگدونٍ‪۶‬اک۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫رقابیاالممی‪2‬۔ ی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫اُ‪۶‬ادمح‪۶‬سایُّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ولمموک‪۶‬وخیش‪۶‬ؽ٘ادامین‪۶‬ےہ‪،‬اہمتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬اہمتّا‪۶‬امكل‪۶‬سایّا‪۶‬رساقارکص‪۶‬رساقاّدمـ‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫والحمدللیربیالعالمنیییی‪؎۶‬‬
‫‪3‬‬
‫امہمہ‪۶‬دنبہ‪۶‬ؽاںی‪۶‬وقص‪۶‬خداؽدنا‪۶‬دنن‬ ‫دہع‪۶‬امقالف‪۶‬ریشںی‪۶‬دانہٍ‪۶‬تسب‪۶‬خداےئ‪۶‬‬
‫(امہّا‪۶‬دہع‪۶‬ؽامیپٍ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ےھٹیم‪۶‬عوہ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬وبلٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬قادنھ‪۶‬دقا‪۶‬ےہ۔مہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬هالص‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬وقص‪۶‬اموکلٍ‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ینعی‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ؽظشـ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪۶‬ریما‪۶‬ریتا‪4‬۔‬ ‫ںیم‪۶‬وت‪۶‬امكل‪۶‬یہ‪۶‬وہکٍ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬وہ‪۶‬امكل‪۶‬ےک‪۶‬بیبح‪۶‬‬
‫ؽذہلا‪۶‬رضحؿ‪۶‬اامص‪۶‬الج‪۶‬اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬دیس‪۶‬ی‪۶‬لہس‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬لسٌٔی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪،‬‬

‫‪۶1‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬ہبتکم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رکایچ‪۶‬ہصح‪۶‬دؽص‪۶‬ص‪۱۰‬‬
‫‪۶2‬ہفحت‪۶‬اانث‪۶‬رشعہی‪۶‬قاؿ‪۶‬مشش‪۶‬دّثحب‪۶‬وبنؿ‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬لیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۲۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪۶4‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬ہبتکم‪ّ۶‬وضہی‪ٓ ۶‬ا ّاص‪۶‬قام‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲‬‬

‫‪Page 424 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رھپ‪۶‬اامص‪۶‬الج‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪۶‬افشء‪۶‬رشفی‪،‬رھپ‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬عسقالین‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬لغلًا‪۶‬ؽقدریکًا‪،‬رھپ‪۶‬هالہم‪۶‬اہشؿ‪۶‬ادلنی‪۶‬افخیج‪۶‬‬
‫‪۶‬رشخا‪۶‬ؽریسفتًا‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬ ‫رصمی‪۶‬میسن‪۶‬ارلقاص‪،‬رھپ‪۶‬هالہم‪۶‬دمحم‪۶‬دبعاابلیق‪ّّ۶‬اقین‪۶‬رشج‪۶‬وماہـ‪۶‬ںیم ً‬
‫منیلمییروالیۃیالرسولیعلیہیفیجمیعیاحوالہیویری وجۂ ‪۶‬احل ‪۶‬ںیم ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬اانپ ‪۶‬ؽیل ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬وک‪۶‬وضح‪ّ۶‬یک‪۶‬كلم‪۶‬ت ‪۶‬اجےن‪۶‬ؽہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫نقسہیفیملکہیالیذوقیحالوةیسنتہی‪1‬۔ ی‬
‫ؽملس‪۶‬یک‪۶‬خالؽؿ‪۶‬ےس‪۶‬اصلًا‪۶‬ربخداّ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔‬ ‫والعیاذباللیربیال ٰعلمنی۔ ی‬
‫افدئہ ‪۶‬ہمیظع‪:‬الحمدلل وینسٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اابقیل ‪۶‬درگی۔اٍ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬وتّاؿ ‪۶‬ؽّوبّ ‪۶‬رپ ‪۶‬ریقف ‪۶‬لرفاهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہل ‪۶‬وک ‪۶‬دؽ‪ٓ ۲‬ا كف ‪۶‬وتّاؿ ‪۶‬ؽالیجن‪۶‬‬
‫ابمّك ‪۶‬عم ‪۶‬دنچ ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ےک ‪۶‬قا ‪۶‬د ٓا ںی ‪۶‬رگماٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬درک ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬اامص ‪۶‬ااطلہفئ ‪۶‬ےک ‪۶‬اقك ‪۶‬ااجنٍ ‪۶‬ےنپ ‪۶‬اک ‪۶‬اظٓاّ ‪۶‬نس ‪۶‬ےئجیل۔وقتقۃ ‪۶‬االامیٍ‪۶‬‬
‫لصف‪۶‬قاین‪۶‬ارشاك‪۶‬یف‪۶‬املعل‪۶‬ےک‪۶‬رشؽم‪۶‬ںیم‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫''سج‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬یجنک‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬لفق‪۶‬ایس‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ںیم وہقا ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬اچےہ‪۶‬وت‪۶‬وھکےل‪۶‬ذـ‪۶‬اچےہ‪۶‬ت ‪۶‬وھکےل۔"ا نتہ ٰ ی‬
‫ی‪2‬۔‬
‫وھبال قاداٍ‪۶‬ےتھکل‪۶‬وت‪۶‬ھکل‪۶‬ایگ‪۶‬رگم ‪؎۶‬‬
‫دنی‪۶‬دجنی‪۶‬قانمال‪ً٘۶‬واٍ‪۶‬وہاجاگیئ‬ ‫ایک‪۶‬ربخ‪۶‬یھت‪۶‬الغالؿ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬وہاجاگیئ‪۶‬‬
‫رغا ‪۶‬نیکسم‪۶‬ایک‪۶‬اجاتن‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وت‪۶‬دنچ‪۶‬ؽّص‪۶‬دعبہی‪۶‬ےنہک‪۶‬وک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪''۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دمحم‪۶‬قا‪۶‬یلع‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬یسک‪۶‬زیچ‪۶‬اک‪۶‬اتخمّ‪۶‬ںیہن''‪3‬۔‬
‫اہیٍ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬وقل ‪۶‬ےس ‪۶‬امتص ‪۶‬اعمل ‪۶‬رپ ‪۶‬دمحم ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬قاص ‪۶‬قاكف ‪۶‬وہاجاگیئ ‪۶‬اچیبُّ ‪۶‬نیکسم ‪۶‬زعكْ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دایھٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬یہی‪۶‬ولےہ‪۶‬قًول‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬ںیھت‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیا لمصط ٰ‬
‫یفیالبابیالثاینیلزومیمجتہیصیلیاللیعلیہیوسلمیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪،۵۲/ ۲‬نسیمیالریاضیفیشر حی‬ ‫‪1‬‬

‫الِایض یعیاض یالباب یالثاین یلزوم یمجتہ یصیل یالل یعلیہ یوسلم یرمکْ ‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬رجگاؿ ‪۶‬دنہ‪۰۰۲/۰۶‬ؽ‪،۰۰۳‬المواھب یاللدنیۃ یالمِصد یالسا بعی‬

‫المکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۵۵/ ۰‬ؽ‪،۰۳۳‬شر حیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالقصلیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۰۵۰/ ۲‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۰‬‬
‫‪2‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالرا بعیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۴‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 425 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وج‪۶‬اجعم‪۶‬دجسم‪۶‬یک‪۶‬ڑیسھيؾٍ‪۶‬رپ‪۶‬اسبیطَ ےسیپ‪۶‬ےسیپ‪۶‬ےتچیب‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وخاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬ایخل‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬

‫ےک ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬لج ‪۶‬ؽهال ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاد٘اہ ‪۶‬ابجّ‪۶‬لیلج ‪۶‬االءاداّ ‪۶‬میظع ‪۶‬االایتخّ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک‪۶‬ایک‪۶‬ایک‪۶‬ایجنکٍ ‪۶‬اطعّٓامیئ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اہٍ ‪۶‬مہ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬نس‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬نس‪۶‬ہک‪۶‬نس‪۶‬وہاج۔‬
‫كى‬
‫ٓا قاؿ‪۶‬ؽااحدكف‪۶‬اطعےئ‪۶‬افم ح‪۶‬اعمل‪۶‬وضحبّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬ومالےئ‪۶‬امظع‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ٓا كف ‪،۰۰۶‬اّ ‪۶‬وتّاؿ ‪۶‬رشفی‪:‬یقہیب ‪۶‬ؽاوب ‪۶‬میعن ‪۶‬داللئ ‪۶‬الًيؾہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اص ‪۶‬ادلّداء ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬بعک ‪۶‬اابحّ ‪۶‬ےس ‪۶‬وپاھچ‪:‬مت‪۶‬‬
‫وتّاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تعن‪۶‬ایک‪۶‬قاےت‪۶‬وہ؟اہک‪:‬وضح‪ّ۶‬اک‪۶‬ؽفص‪۶‬وتّاؿ‪ ۶‬سدٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫سیبقظیوالیغلیظیوی دمحم‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬وتملک‪۶‬ےہ‪،‬ت ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬وخںیہ‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫ٍ‬ ‫محمدرسولیاللیاسمہیالمتوکلیلؼ‬
‫الیسخابیفیاالسواقیواعیطیالمقاتیحیلؼبصراللیبہی تخس ‪۶‬وگ‪،‬ت ‪۶‬قاّاّؽٍ ںیم ‪۶‬خلّاےن ‪۶‬ؽاےل‪،‬ؽہ ‪۶‬ایجنکٍ ‪۶‬دےئ ‪۶‬ےئگ‪۶‬‬
‫اعؼنا یعورا یویسمع یبہ یاٰذا نرا یصما یویِیم یبہ یالسنۃی ںیہ ‪۶‬قاہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دّہعی ‪۶‬ےس ‪۶‬وھپ ی ‪ٓ ۶‬ا ںیھکن ‪۶‬انیب ‪۶‬اؽّ‬
‫ر‬
‫رہبُ ‪۶‬اکٍ ‪۶‬ونش ‪۶‬ااؽّڑیٹیھ ‪ّ۶‬قاںین ‪۶‬دیسیھ ‪۶‬رکدُ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫معوجۃیحیتییش دوایانیالیالٰہیاالیاللیوحدہیالشریكی‬
‫ہک‪۶‬ول ‪۶‬وگایہ‪۶‬دںی‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬وکیئ‪۶‬اچس‪۶‬وبعمد‪۶‬ںیہن‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫لہییعنییالمظلومیویمنعہیمنیانییستضعف‪1‬۔ ی‬
‫اک‪٘۶‬ایھج‪۶‬ںیہن‪۶‬ؽہ‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬ۂ‪۶‬ولظمص‪۶‬یک‪۶‬دمد‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّاےس‪۶‬‬
‫زمکؽّ‪۶‬ےھجمس‪۶‬اجےن‪۶‬ےس‪۶‬اچب ںی‪۶‬ےگ۔‬
‫ٓا كف‪،۰۱۶‬اّ‪۶‬الیجن‪۶‬لیلج‪:‬احمک‪۶‬قاافدہ‪۶‬حیحصت‪۶‬اؽّانب‪۶‬دعس‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ؽاوب‪۶‬میعن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬ؽوبحمہب‪۶‬وبحمؿ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬اعہشئ‪۶‬دصہقی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬لًلہا‪۶‬ؽاكىہا‪۶‬ؽاہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪ّ:‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬هلہ‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تفص‪۶‬ؽانث‪۶‬الیجن‪۶‬‬
‫قاك‪۶‬ںیم‪۶‬وتکمؿ‪۶‬ےہ‪:‬‬

‫یلیاللیتعایلی‬
‫ٰ‬ ‫صیالکربییبابیذکرہیفیالتوراةیواالنجیلیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪،۵۵/ ۵‬دالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیصقۃیرسولیاللیص‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یالخصائ‬

‫علیہیوسلمیفیالتوراةیواالنجیلیدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۰۳۳/ ۵‬‬
‫َ‪:‬اسبیط‪:‬رخدہ‪ّٓ۶‬ؽٖ۔رضؽّؿ‪۶‬یک‪۶‬وھچ ی‪۶‬وم ی‪۶‬زیچںی‪۶‬ےنچیب‪۶‬ؽاال۔‬
‫‪Page 426 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الفظیوالیغلیظیوالیسخابیفیاالسواقیواعیطیالمقاتیحی ت ‪۶‬تخس‪۶‬دل‪۶‬ںیہ ‪۶‬ت ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ ‪ُ ۶‬ذؾ‪،‬ت ‪۶‬قاّاّؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وشّ ‪۶‬رکےت‪،‬‬

‫الخیمثلیما ّ‬
‫‪1‬‬
‫اںیہن‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬اطعوہیئ‪۶‬ںیہ۔قایق‪۶‬ابعّؿ‪۶‬لثم‪۶‬وتّاؿ‪۶‬ابمّك‪۶‬ےہ۔‬ ‫یمرسوا رءیبسواء۔ ی‬
‫كى‬
‫دحكف‪:۲۵۶‬یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬امكل‪۶‬اافمل ح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫بؼنایاناینائمیا تیتیبمقاتیحیخزائنیاالرضیفوضعتی ںیم‪۶‬وسّ ‪ّ۶‬اہ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬زخانئ‪ّ۶‬نیم‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬الیئ‪۶‬ںیئگ‪۶‬اؽّ‬
‫ریمُ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ھک‪۶‬دی‪۶‬ںیئگ۔‬ ‫فییدی‪2‬۔ ی‬
‫دحكف ‪:۲۲۶‬اامص ‪۶‬ادمح ‪۶‬ؽاوبرکب ‪۶‬نب ‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش ‪۶‬دیسقا ‪۶‬یلع ‪۶‬رکص ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽہہج ‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی ‪۶‬وضحّ ‪۶‬امكل ‪۶‬ؽاتخمّیلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اعطیت یمالم ییعط یاحدمن یاالنؽیاء یقبیل ینصرتی ےھجم‪۶‬ؽہ‪۶‬اطعوہا ‪۶‬وج‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یسک‪۶‬یبن‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬طال‪ّ،‬ىـ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ریمی‪۶‬دمد‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬یئگ(ہک‪ ۶‬ہنیہ‪۶‬وپر‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬رپ‪۶‬دنمش‪۶‬ریما‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬‬ ‫بالرعبیواعطیتیمقاتیحیاالرضیالحدیث‪3‬۔ ی‬
‫نس‪۶‬رک‪۶‬اکےپن)اؽّےھجم‪٘۶‬اّی‪ّ۶‬نیم‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬اطعوہ ںی‪،‬‬
‫الحدیث۔‬
‫اامص‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬یک‪۶‬حیحصت‪۶‬یک۔‬
‫دحكف‪:۲۰۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬اینپ‪۶‬دنسم‪۶‬اؽّ‪۶‬انب‪۶‬ابحٍ‪۶‬اینپ‪۶‬حیحص‪۶‬اؽّایضء‪ ۶‬سدیس‪۶‬حیحص‪۶‬اتخمّہ‪،‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬داللئ‪۶‬الًيؾہ‬

‫صیالکربییبابیذکرہیف یایلتوراةیواالنجیلیا لخیرمکْ ‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬رجگاؿ ‪۶‬ادنہل ‪،۵۵/ ۵۶‬المستدركیللحا کمیکتابیالتاریخیکانیاجودیالناسی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یالخصائ‬

‫الطبِاتیالکربییالبنیسعدیذکریصقۃیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیفیالتوراةیواالنجیلیدارصادریبیوتی‬
‫ٰی‬ ‫بالخییدارالقکریبیوتی‪،۲۵۰/ ۲‬‬
‫‪۰۲۰/ ۵‬‬
‫‪2‬یصحیحیالبخارییکتابیاالعتصامیبابیقولیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیبعثتیبجوا معیا لکلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۳۴۳/ ۲۶‬صحیحیمسلمی‬

‫کتابیالمساجدیوموضعیالصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۵/ ۵۶‬‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعن یعیلیریضیاللیعنہیالمکتب یاالسالیمیبیوت ی‪،۵۴/ ۵‬المصنفیالبنیایبیشؼبۃیکتابیالمناقبیدحكف ‪۰۵۲۰۴۶‬‬
‫‪3‬‬

‫دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۳۴/ ۲‬الخصائصیالکربییبابیاختصاصہیصیلیاللیعلیہیوسلمیبالنصریبالرعبیرمکْ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۵۰/ ۲۶‬‬

‫‪Page 427 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیم‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬رضحؿ‪۶‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬امكل‪۶‬امتص‪۶‬داین‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اتیتیبمِالیدیالدنیایعیلیفرسیابلقیجاءیینیبہیجربیلی داین‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬اقلب‪۶‬ےتمُّ‪۶‬رپ‪ّ۶‬ھک‪۶‬رک‪۶‬ریمی‪۶‬خدعـ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ںیئگ‪۶‬ربجلی‪۶‬ےل‪۶‬رک‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬قاّك‪ ّ۶‬مش‪۶‬اکّنی‪۶‬وپٖ‪۶‬قاشقن‪۶‬‬ ‫علیہیقطیقۃیمنیسندسی‪1‬۔ ی‬
‫ؽاگنّ‪۶‬ڑپا‪۶‬اھت۔‬
‫دحكف ‪:۲۰۶‬اامص ‪۶‬ادمح ‪۶‬دنسم ‪۶‬اؽّربطاین‪۶‬مجعم ‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ ‪۶‬رپونّ ‪۶‬اوبااقلمس‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ےھجم‪۶‬ۂ ‪۶‬زیچ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬اطعوہ ںی‪۶‬وسا ‪۶‬اٍ ‪۶‬قاچن‪۶‬ےک۔ینعی‪۶‬ویغؿ‪۶‬‬ ‫اوتیتیمقاتیحیکلیشیییئیاالیالخمسی‪2‬۔ ی‬
‫ہسمخ۔‬
‫هالہم‪۶‬ذٕىی‪۶‬احہیش‪۶‬اجعم‪۶‬ریغص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫رھپ‪۶‬ہی‪۶‬قاچن‪۶‬یھب‪۶‬اطعوہ ںی‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬یھب‪۶‬دُ‪۶‬دقاایگ۔‬ ‫ثمیاعلمیب ایبعدی ٰذلكی‪3‬۔ ی‬
‫لم‬
‫ایس‪۶‬رطج‪۶‬هالہم‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ربکٰی‪4۶‬ںیم‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬هالہم‪۶‬دمالٌی‪۶‬رشج‪۶‬حتف‪۶‬ا وًَ‪۶‬اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫یہی‪۶‬قح‪۶‬ےہ۔وللیالحمد۔‬
‫ٰ‬
‫دحكف‪:۲۱۶‬ہنیعبٖ‪۶‬یہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬ادمحؽاوب‪۶‬لًلی‪5۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔‬
‫دحكف‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬امكل‪۶‬ویغّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬ؽادلہ‪۶‬‬
‫امخدہ‪۶‬رضحؿ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیھت‪:‬‬

‫صیالکربییبحوالہیاحمدیوا بنیحبانیوایبی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یمسندیاحمدیبنیحنبل‪،‬عنیجابریریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۲۴/ ۰‬الخصائ‬

‫نعیمیبابیاختصاصہیبالنصریرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۵۱/ ۲۶‬‬
‫‪ 2‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا بنیعمریریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۴۱/ ۲‬المعجمیالکبییعنیا بنیعمریریضیاللیعنہیالمکتبی‬

‫االسالیمیبیویتی‪۰۲۵/ ۵۲‬‬
‫یحوایشیالحقینیعیلیالجا معیالصغییعیلیہا مشیالسراجیالمنییالحدیثیاوتیتیمقاتیحیا لخیالمطبعۃیاالزھیریۃیالمصریہیرصم‪۳۰/ ۲‬‬
‫‪3‬‬

‫یالکربییبابیاختصاصہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیبالنصریبالرعبیرمکْ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۵۱/ ۲۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫‪4‬یالخصائص‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا بنیمسعودیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۴۲/ ۵‬‬

‫‪5‬‬

‫‪Page 428 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لمایخرجیمنیبطینیفنظرتیالیہیفاذایانابہیساجدیثمی ذـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ریمُ ‪۶‬مکش ‪۶‬ےس ‪۶‬دیپاوہےئ ‪۶‬ںیم ےن ‪۶‬داھکی ‪۶‬دجسُ‪۶‬‬

‫رایتیسحابۃیبیضاءیقدیاقبلتیمنیالسماءیحیتیغشؼتہی ںیم ڑپُ‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬اقك‪۶‬دیفس‪۶‬اكْ ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫فغیبیعنیوجیھ‪،‬ثمیتجلتیفاذایانابہیمدر جیفیثوبی وک ‪۶‬داھكف ‪۶‬ایل ‪۶‬ہک ‪۶‬ریمُ ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬ےس ‪۶‬اغكف ‪۶‬وہےئگ‪،‬رھپ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬رپدہ‪۶‬‬
‫قک‬
‫قب ع اٹہ وت‪۶‬ںیم‪۶‬ایک‪۶‬د ھىی‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّاقك‪۶‬اؽین‪۶‬دیفس‪۶‬ڑپکُ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫لس‬ ‫صوفیابیضیوتحتہیحریرةیخضراءیو یقدی ضی یلی‬
‫ہ‬ ‫مً‬
‫ِ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّزبس‪۶َ ّ۶‬وھچبقا‪۶‬اھچب‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّوگ ٔ‪٘۶‬اداؿ‪۶‬یک‪۶‬نیت‪۶‬‬ ‫ي‬‫لً‬
‫ثلٰثۃ یمقاتیح یمن یاللؤلوء یالرطب یواذا یقائل ییِولی‬
‫ایجنکٍ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬یھٹم ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّاقك ‪۶‬ےنہک ‪۶‬ؽاال ‪۶‬ہہک ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫قبض یمحمد یعیل یمقاتیح یالنصرة یو یمقا یت ییح یالربحی‬
‫رصنؿ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪،‬عفن‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪،‬وبنؿ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪ٚ،‬ـ‪۶‬رپ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫ٰ ح‬ ‫ومقاتیحیالنبوةیثمیا‬
‫قبلتیسحابۃیاخریی یتیغشؼتہی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ہضبق‪ّٓ۶‬امقا۔رھپ‪۶‬اؽّ‪۶‬اكْ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫فغیبیعنیعؼینیثمیتجلتیفاذایانابہیقدیقبضیعیلی داھاپن‪۶‬ہک‪۶‬ریمی‪۶‬رظن‪۶‬ےس‪۶‬پھچ‪۶‬ےئگ۔رھپ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہا‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬د ھىی‪۶‬‬
‫قک‬

‫حریرةیخضراءیمطویۃیواذقائلییِولیب ٍخ یب ٍخ یقبضی وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬زبس‪ ّ۶‬مش‪۶‬اک‪۶‬لًوا ‪۶‬وہا ‪۶‬ڑپکا ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک‪۶‬یھٹم ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬‬

‫محمدیعیلیالدنیایکل ایلمییبقیخلقیمنیاھل ایاالدخلی اؽّوکیئ ‪۶‬انمدی ‪۶‬راکّ ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽاہ ‪۶‬ؽاہ ‪٘۶‬اّی ‪۶‬داین ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫فیقبضتہ‪1‬۔ھذایمختصر۔یوالحمدللیربیالعالمنیی ی ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬یھٹم‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا یئ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ؽ ٓا امسٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وکیئ ‪۶‬ولخمص ‪۶‬ایسی‪۶‬‬
‫ت ‪ّ۶‬یہ‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ہضبق‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یئ۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫دحكف‪:۲۲۶‬احظف‪۶‬اوب‪ّ۶‬رکقا‪۶‬ییحی‪۶‬نب‪۶‬اعقد‪۶‬اینپ‪۶‬ومدل‪۶‬ںیم‪۶‬كْؽاكف‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬رضحؿ‪ٓ ۶‬ا عوہ‪ّ۶‬ۂہی‪۶‬‬
‫ّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اہنع‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪ّ،‬وضاٍ ‪۶‬اخٍّ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےن‪۶‬دعب ‪۶‬ؽالدؿ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬اوکلنین‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ‬
‫ملس‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬رپؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬ادنّ‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬وگٖ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬

‫یالکربییبحوالہیابوینعیمیعنیا بنیعباسیبابیماظہریفیلیلۃیمولدہیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۰۴/ ۵۶‬‬

‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬

‫‪Page 429 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫معك یمقاتیح یالنصرة یقد یالؽست یالخوف یوالرعبی وضحّ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رصنؿ‪۶‬یک‪۶‬اینکٍ‪۶‬ںیہ‪ّ۶‬ىـ‪۶‬ؽددبہب‪۶‬اک‪۶‬اجہم‪۶‬وضح‪۶‬‬

‫الیسمعیاحدیبذکركیاالیوجلیفؤادہیوخافیقلبہیوانی ّ ‪۶‬وک ‪۶‬انہپقا ‪۶‬ایگ ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اک ‪۶‬رچاچ ‪۶‬ےنس ‪۶‬اگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬دل ‪۶‬دّ ‪۶‬اجےئ ‪۶‬اگ‬
‫اؽّرگج‪۶‬اکكف ‪۶‬اےھٹ‪۶‬اگ‪۶‬ارگآ ‪۶‬وضح‪۶ ّ۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬داھکی‪۶‬وہ‪۶‬اُ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫لمییركییایخلیقۃاللی‪1‬۔ ی‬
‫قاكف‪!۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫اامیٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ںیم‪۶‬ونّ‪۶‬وہوت‪۶‬اقك‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬قاكف‪۶‬یہ‪۶‬ےنہک‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک‪ٓ ۶‬ا ایگ‪،‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬قاكف‪۶‬ااسی‪۶‬یہ‪۶‬وت‪۶‬اچےئہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دمحم‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬یسک‪۶‬زیچ‪۶‬‬
‫اک‪۶‬اتخمّ‪۶‬ںیہن۔اقك‪۶‬داین‪۶‬ےک‪۶‬ےتک‪۶‬اک‪۶‬قاكف‪۶‬ںیہک‪۶‬اک‪۶‬وصہب‪۶‬اب ی‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ےک‪۶‬ایسہ‪۶‬ؽدیپس‪۶‬اک‪۶‬اتخمّ‪۶‬وہقاےہ‪۶‬رگم‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬قاكف‪۶‬یسک‪۶‬رھتپ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫"‪2‬۔(اهلل‪۶‬یک‪۶‬دقّ‪۶‬ت ‪۶‬اجین‪۶‬یسیج‪۶‬اچےئہ‪۶‬یھت۔ؿ)‪۶‬ےب‪۶‬دؽوتلٍ‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬دقّؿ‪۶‬ت ‪۶‬اجین‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫قاكف‪۶‬ےہ‪"۶‬‬
‫الیواللیالل اک‪۶‬قاكف‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬كلم‪۶‬ںیم‪۶‬رصتَ‪۶‬قاص‪۶‬اک‪۶‬اایتخّ‪ّ۶‬کھواےہ‪۶‬ذـ‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬قاكف‪۶‬کہالقا‪۶‬یلص‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫دحكف‪:۲۳۶‬اامص‪۶‬داّیم‪۶‬اینپ‪۶‬ننس‪۶‬ںیم‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬امكل‪۶‬ذيـ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انایاولیالناسیخروجایاذایبعثوایوانایقائدھمیاذایوفدوای ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ربق‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪ٓ ۶‬ا ؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬ذـ‪۶‬ول ‪۶‬ااھٹےئ‪۶‬اج ںی‪۶‬‬
‫خ یطؼمھبیاذایانصتواویانایشقیع میاذایحؽسوایوانای ےگ‪،‬اؽّںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬وشیپا ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ذـ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬احرض ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪،‬‬ ‫وانای ی‬
‫مبشرھمیاذاییػسوایالکرامۃیوالمقاتیحییومئذیبیدیی اؽّںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬بیطخ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ذـ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دص ‪۶‬وخبد ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪ ،‬اؽّںیم‪۶‬‬
‫اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬عیفش ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ذـ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وبحمٖ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ‪،‬اؽّںیم ‪۶‬وخربخشی‪۶‬‬
‫ویلویاءیالحمدییومئذیبیدیی‪3‬۔ ی‬
‫دےنی‪۶‬ؽاالوہٍ‪۶‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬قاادیم‬

‫یالکربییبابیمایظہریفیلیلۃیمولدہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۰۵/ ۵۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪ ۵۵/ ۲‬ؽ ‪۲۳۳ /۰۵‬‬
‫مشکوةیالمصابیحیبحوالہیالرتمذییوالداریمیبابیفضائلیسیدالمرسلنییدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۱۵۰‬سننیالداریمیبابیمایاعیطیالن یبی‬
‫ٰ‬ ‫‪3‬ی‬
‫صیالکربییبابیاختصاصہیصیلیاللیعلیہیوسلمی‬
‫ٰ‬ ‫صیلیاللیعلیہیوسلمیمنیالقضلیدحكف ‪۰۵۶‬دارالمحاسنیللطباعۃیالِاھیرةیص ‪،۰۳۶‬الخصائ‬

‫بانہیاولیمنیتنشقیاالرضیمنہیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۲۵۴/ ۲۶‬‬
‫‪Page 430 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وہٍ‪۶‬ےگ‪،‬زعؿ ‪۶‬اؽّایجنکٍ‪۶‬اٖ‪۶‬دٍ ‪۶‬ریمُ‪۶‬اہھت‪۶‬وہٍ‪۶‬یگ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫الحدیث۔ ی‬

‫ولاء‪۶‬ادمحل‪۶‬اٖ‪۶‬دٍ‪۶‬ریمُ‪۶‬اہھت‪۶‬وہاگ۔‬
‫والحمدللیربیالعالمنی‪،‬رکش‪۶‬اٖ‪۶‬رکمی‪۶‬اک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬زعؿ‪۶‬دانی اٖ‪۶‬دٍ‪۶‬ےک‪۶‬اکومٍ‪۶‬اک‪۶‬اایتخّ‪۶‬سایُّ‪ّ۶‬ؽَ‪۶‬ؽّمیح‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اھک‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬خیش‪۶‬ققحم‪۶‬ومالقا‪۶‬دبعاقحل‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬دماّج‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫دّاٍ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬رگددہک‪۶‬ؽُ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قاكف‪ ۶‬اٖ‪۶‬دٍ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬امكل‪۶‬‬
‫ٰملكییومیالدین ‪ٚ۶‬ـ ‪ّ۶‬ؽّ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬اؽ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ؽمکح‪۶‬مکحِ‪۶‬اؽمکحب‪۶‬ربی ویص‪۶‬دنی‪۶‬ےک‪۶‬قاكف ‪۶‬ںیہ۔ؽہ‪۶‬دٍ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک‪۶‬وہاگ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬
‫ااعلع نی‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ےلچ‪۶‬اگ۔(ؿ)‬ ‫العالمنیی‪1‬۔‬
‫دحكف‪:۲۴۶‬انب‪۶‬دبع‪ّ۶‬ہب‪۶‬اتکؿ‪۶‬نہزۃ‪۶‬ااجملشل‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬الضف‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬امیلستہت‪۶‬ہیلع‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یالِیمۃیمنربیعیلیالصراطیوذکریالحدیثی ّؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬رصاؽ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اقك‪۶‬عؤٌ‪۶‬اھچبقا‪۶‬اجاگیئ‪۶‬رھپ‪۶‬اقك‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬‬ ‫ینصبیایلییوم ٰ‬
‫(ایل یانیقال)ثم ییأیتیملكیفیِفیعیلیاولیمرقا ٍةمنی ٓا رک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےلہپ ‪ّ۶‬ہنی ‪۶‬رپ ‪۶‬ڑھکا ‪۶‬وہاگ ‪۶‬اؽّدنارکُ ‪۶‬اگ ‪۶‬اُ ‪۶‬رگؽہ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫منربی یفؼنادی یمعاشرالمسلمنی یمن یعرفین یفِدی املسمقاٍ ‪!۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬اچہپقا ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اچہپقا ‪۶‬اؽّسج‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫اچہپقا‪۶‬ںیم امكل‪۶‬داّؽہغ‪۶‬دؽّج‪۶‬وہٍ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬‬
‫ینیفانایملكیخازنیالناریانیاللی‬
‫ٰ‬ ‫عرفینیومنیلمییعرف‬
‫ےہ‪۶‬ہک‪۶‬منہج‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬دُ‪۶‬دؽٍ‪۶‬‬
‫حیجہنمیایلیمحمدیوانیمحمدای‬
‫ر‬ ‫امرینیانیادفعیمقاتی‬
‫اؽّدمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اوب‪۶‬رکب‪۶‬دصقی (ّیض‪۶‬‬
‫عیایلیایبیبکرھاہ۔اش دواھاہیاش دوایثمی‬
‫ٍ‬ ‫امرینیانیادف‬
‫اهلل ‪۶‬ىوہ)ےک ‪۶‬رپسد ‪۶‬رکدؽٍ‪،‬اہٍ ‪۶‬اہٍ ‪۶‬وگاہ ‪۶‬وہاجؽ ‪۶‬اہٍ ‪۶‬اہٍ ‪۶‬وگاہ‪۶‬‬
‫م‬ ‫ع‬
‫یِف یملك یاٰخر ی یل یثاین یمرقاةٍ ی ن یمنربی یفؼنادیی وہاجؽ۔رھپ‪۶‬اقك‪۶‬اؽّّٓہتش‪۶‬دؽرسُ‪ّ۶‬ہنی‪۶‬رپڑھکا ‪۶‬وہرک‪۶‬راکُّ‪۶‬‬
‫عسل‬ ‫معاشرالمسلمنییمنیعرفینی ی‬
‫اگ‪:‬اُ‪۶‬رگؽہ‪ ۶‬مًَ‪ !۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬اجقا‬

‫‪1‬یمدار جیالنبوة‬

‫‪Page 431 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فِد یعرفین یومن یلم ییعرفین یفانا یرضوان یخازنی اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اجقا ‪۶‬اؽّسج‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬اجقا ‪۶‬وت ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وضاٍ ‪۶‬داّؽہغ‪۶‬ذيـ‪۶‬‬
‫الجنانیانیاللیامرینیانیادفعیمقاتیحیالجنۃیایلیمحمدی وہٍ‪۶‬ےھجم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذيـ ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬دمحم‪۶‬‬
‫وانیمحمدایامرینیانیادفعہایایلیایبیبکرھایہیاش دوایھاہی یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬دُ‪۶‬دؽٍ‪۶‬اؽّدمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٍ‬
‫ؽملس اک ‪۶‬مکح ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اوبرکب(ّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬ىوہ)ےک ‪۶‬رپسد ‪۶‬رک‬
‫اش دوایالحدیث۔(اوردہیالعالمۃیابراہیمیبنیعبدی‬
‫ك‬
‫دؽٍ۔اہٍ‪۶‬اہٍ‪۶‬وگاہ‪۶‬وہاجؽ ‪۶‬اہٍ‪۶‬اہٍ‪۶‬وگاہ‪۶‬وہاجؽ۔(هالہم‪۶‬ا ْامیہ‪۶‬‬
‫اللیالمدینیالشافیعیفیالبابیالسابعیمنیکتابیالتحِیقی‬
‫نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬ادملین‪۶‬ااشلیعف‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬یقیقحت‪۶‬اتکؿ ‪۶‬االکتقاءیفی‬
‫فیفضلیالصدیقیمنیکتابہیاالکتقاءیفیفضلیاالربعۃی‬
‫فضلیاالربعۃیالخلقاء ےک ‪٘۶‬اوتںی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬دصقی‪۶‬‬
‫الخلقاءی‪1‬۔ ی‬
‫ںیم‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایکےہ۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۵۶‬احظف‪۶‬اوب‪۶‬دیعس‪۶‬دبعاكلمل‪۶‬نب‪۶‬امثعٍ‪۶‬اتکؿ‪۶‬رشَ‪۶‬الًيؾہ‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬‬
‫وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یالِیمۃیوجمعیاللیاالولنییواالٰخرینییؤیتی ّؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اولگٍ‪۶‬ولھچپٍ‪۶‬وک‪۶‬عمج‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪۶‬دؽ‪۶‬‬
‫اذایکانییوم ٰ‬
‫بمنربینیمنینوریفؼنصبیاحدھمایعنییمنییالعرشی عؤٌ‪۶‬ونّ‪۶‬ےک‪۶‬الرک‪۶‬رعٖ‪۶‬ےک‪۶‬داےنہ‪۶‬قا ںی‪۶‬اھچبےئ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫واالٰخریعنییسار ٖہ یویعلوھمایشخصانیفؼنادییالذیی رپ ‪۶‬دؽ ‪۶‬صخش ‪۶‬ڑچںیھ ‪۶‬ےگ‪،‬داےنہ ‪۶‬ؽاال ‪۶‬راکُّ ‪۶‬اگ‪:‬اُ ‪۶‬امجاعؿ‪۶‬‬
‫ولخمص!‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬اچہپقا‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اچہپقا‪۶‬اؽّسج‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬اچہپقا‪۶‬وت‪۶‬‬
‫عنییمنییالعرشیمعاشریالخالئقیمنیعرفینیفِدی‬
‫ںیم‪ّ۶‬وضاٍ‪۶‬داّؽہغ‪۶‬تشہب‪۶‬وہٍ‪۶‬ےھجم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬‬
‫عرفینیومنیلمییعرفینیفانایرضوانیخازنیالجنۃیانی‬
‫ہک‪۶‬ذيـ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬رپسد رکؽٍ‪۶‬‬
‫الل یامرین یان یاسلم یمقاتیح یالجنۃ یایل یمحمد یوانی‬
‫اؽّدمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬مکح ‪۶‬دقا ‪۶‬ہک ‪۶‬اوبرکب ‪۶‬ؽرمع‬
‫محمدا یامرین یان یاسل ّم ا یایل یایب یبکر یوعمر یلیدخالی (ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع)وک‪۶‬دؽٍ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬دؽوتسٍ‪۶‬وک‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫دالخ‪۶‬رکںی۔ً٘يِ‪۶‬وہوگاہ‪۶‬وہاجؽ۔‬ ‫محؽی مایالجنۃیاالیفاش دوای ی‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 432 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ثمیینادییالذییعنییساریالعرش یمعشریالخالئیقی رھپ‪۶‬قا ںی‪۶‬ؽاال‪۶‬راکُّ‪۶‬اگ‪:‬اُ‪۶‬امجاعؿ ‪۶‬ولخمص! سج‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬‬

‫من یعرفینیفِدیعرفینیومنیلمییعرفینیفانا یمالكی اچہپقااٖ‪۶‬ےن‪۶‬اچہپقا ‪۶‬اؽّسج‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬اچہپقا ‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬امكل‪۶‬داّؽہغ‪۶‬‬
‫خازنیالناریانیاللیامرینیانیاسلمیمقاتیحیالناریایلی دؽّج‪۶‬وہٍ‪۶‬ےھجم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪۶‬دؽّج‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬دمحم‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬رپسد‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫محمد یومحمد یامرین یان یاسلم ا یایل یایب یبکر یوعمری‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬مکح‪۶‬دقا ‪۶‬ہک‪۶‬اوبرکب‪۶‬ؽرمع(ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع)وک‪۶‬‬ ‫‪1‬‬
‫۔اویردہیایضایفی‬
‫ر‬ ‫لیدخالیمبغضی مایالناریاالیفاش دوا‬
‫ً٘‬
‫دؽٍ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬دونمشٍ‪۶‬وک‪۶‬منہج‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬رکںی‪ ،‬يِ‪۶‬وہ‪۶‬وگاہ‪۶‬‬
‫الباب یالسابع یمن یکتاب یاالحادیث یالغررف یفضلی‬
‫وہاجؽ۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬یھب‪۶‬کتابیاالکتقاء ںیم‪۶‬کتابیاالحادیثی‬
‫یبکروعمریمنیکتابیاالکتقاء۔ ی‬ ‫الشیخنییایب ٍ‬
‫الغررفیفضلیالشیخنییایبیبکریوعمر ںیم ‪۶‬قاؿ ‪۶‬متفہ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ایبٍ‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫یہی‪۶‬ینعم‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬اوب‪۶‬رکب‪٘۶‬ایعف‪۶‬ےن‪۶‬ىوالاینؿ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلی ّؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬دنا‪۶‬یک‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ‪۶‬اہکٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬ااحصؿ‪۶‬دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫یییومیالِیمۃیاینیاصحابیمحم ٍدیص‬
‫ٰ‬ ‫ینا ٰد‬
‫یتعایل یعنہمی ہیلع‪۶‬ؽملس۔سپ‪۶‬افلخء‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬الےئ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یوسلم‪،‬فیؤیت یبالخلقاء یریض یالل ٰ‬
‫ٰ‬ ‫علیہ‬
‫فیِولیاللیل میادخلوایمنیشػتمیالجنۃیودعوایمنی زعؽلج ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬اگ‪۶‬مت ‪۶‬ےسج ‪۶‬اچوہ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دالخ ‪۶‬رکؽ‪۶‬‬
‫اؽّےسج‪۶‬اچوہ‪۶‬وھچّدؽ۔(هالہم‪۶‬اہشؿ ‪۶‬افخیج‪۶‬ےن‪۶‬میسن‪۶‬ارلقاص‪۶‬‬
‫شػتمیاوماھویبمعناہیذکرہیالعالمۃیالش ابیالخقّایجی‬
‫رشج‪۶‬افشء‪۶‬اامص‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص ‪۶‬ںیم‪۶‬لصف‪''۶‬یبن‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫فینسیمیالریاضی‪2‬شرحیشقاءیاالمامیالِایضیعیاضی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬نک‪۶‬نک‪۶‬ویغؿ‪۶‬رپ‪۶‬علطم‪۶‬ایک‪۶‬ایگ''ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬اؽّّٓامقا‪۶‬قا‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬مہ‪۶‬ینعمٰ‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫فیفصلیمایاطلعیعلیہیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی‬
‫منیالغیوب‪،‬وقالیاوماھویبمعناہ۔ ی‬

‫یمناحلیالشقاءیومناھلیالصقاءیبتحِیقیشرفیا لمصطیفیدحكف‪۲۰۴۴۶‬دارالبشائریاالسالمیہیبیوتی‪۰۵۵/ ۱‬ؽ‪۰۲۳‬‬

‫‪1‬‬

‫ینسیمیالریاضیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیبحوالہیالغیالنیاتیفصلیومنیذٰلكیمایاطلعیعلیہیمنیالغیوبیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۲۰/ ۰۶‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 433 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۳۳۶‬ؽذہلا‪۶‬دیسقا‪۶‬ومالیلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اقا‪۶‬میسق‪۶‬اانلّ‪۶‬ںیم‪۶‬میسق‪۶‬دؽّج‪۶‬وہٍ۔‬
‫ینعی‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬دؽوتسٍ‪۶‬وک‪۶‬ذيـ‪۶‬اؽّ‪۶‬ادعاء‪۶‬وک‪۶‬دؽّج‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ۔‬
‫رواہیشاذانی یالقضییلیعنہیریضیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یتعایلیعنہیفیجزءی اٖ ‪۶‬وک ‪٘۶‬اداٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬زجء ‪ّ۶‬داسمشل ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ۔اهلل‪۶‬‬

‫ر ّدالشمس یجعلنا یالل یمیمن یواالہ یکما ّ‬

‫ییحبہ یویرضاہی اعتیٰل ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬وبحمٍ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ےھک ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وخد ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫تبحم‪ّٓ۶‬امقاےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رپ‪ّ۶‬ایض‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وبحمٍ‪۶‬ےک‪۶‬امجل‪۶‬‬ ‫یمحباہیاٰمنی۔ ی‬
‫بجاہیجمال ّ‬
‫ےک‪۶‬دصےق۔ ٓا نیم۔(ؿ)‬
‫َقلکہ‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ٰ‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬ااحدكف‪۶‬وضحّ‪۶‬ؽاال‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬ہیلع ‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع(رکص‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی)وک‪۶‬میسق‪۶‬اانلّ‪ّٓ۶‬امقا۔افشء‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫قدخرجیاھلیالصحیحیوالائمۃیما یاعلمیب ٖہ یاصحابہی كشیب‪۶‬ااحصؿ‪۶‬احصج‪۶‬ؽاہمئ‪۶‬دحكف‪۶‬ےن‪۶‬ؽہ‪۶‬دحںیثی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیک‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیممایوعدھمیبہیمنیالظ وری نج ‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫ص‬
‫عیل یاعدائہ(ایل یقولہ)وقتل یعیل یوان یاشِاھا یالذیی بیغ ‪۶‬یک ‪۶‬ربخںی ‪۶‬دںی ‪۶‬عولًا ‪۶‬ہی ‪۶‬ؽدعہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دونمشٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اغلف ‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫ٰ‬
‫ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع(رکص‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی)یک‪۶‬اہشدؿ‪۶‬اؽّہی‪۶‬ہک‪۶‬دب‬
‫یخضبی ٰھذہیمنی ٰھذ ٖہیاییلحؼتہیمن ّیراسہیوانہیقسیمی‬
‫تخب‪۶‬رتنی‪۶‬اعـ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رس‪۶‬ابمّك‪۶‬ےک‪۶‬وخٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬شی‪۶‬رہطم‪۶‬وک‪۶‬‬
‫النارییدخلیاولیاءیہیالجنۃیواعداءیہیالنار‪2‬۔ریضیاللی‬
‫ّےگن ‪۶‬اگ‪،‬اؽّہی ‪۶‬ہک ‪۶‬ومال ‪۶‬یلع(ّیض ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ)میسق ‪۶‬دؽّج‪۶‬‬
‫تعایلیعنہیوعنابہیاٰمنیی! ی‬
‫ٰ‬
‫ںیہ‪۶‬اےنپ‪۶‬دؽوتسٍ‪۶‬وک‪۶‬تشہب‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّاےنپ‪۶‬دونمشٍ‪۶‬وک‪۶‬دؽّج‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬دالخ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬دصےق‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہ۔ ٓا نیم۔(ؿ)‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیشاذانیالقضییلیفیردا لشمسیدحكف‪ ۰۲۰۳۱۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۱۲/ ۵۰‬‬

‫‪1‬‬

‫یفیفصلیومنیذالكیماا طلعیعلیہیمنیالغیوبیالمکؾبۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۲۴۰/ ۵‬ؽ‪۲۴۰‬‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰ‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 434 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫میسن‪۶‬ںیم‪۶‬ابعّؿ‪۶‬اہنہی‪:‬‬
‫رضحؿ ‪۶‬یلع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ںیم‪۶‬میسق ‪۶‬دؽّج‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہیقالیانایقسیمیالنار۔ ی‬
‫یعلیاریضیالل ٰ‬
‫ان ّر‬
‫وہٍ۔(ؿ)‬
‫درک‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ابنیاالثییثِۃیومایذکرہیعیلیالیِالیمینیقبلیالرایی انب‪۶‬اریث‪۶‬ہقث‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّوج‪۶‬ھچک‪۶‬رضحؿ‪۶‬یلع‪۶‬رمٰیضت‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ف ویفیحکمیالمرفو عیاذیالیمجالیفیہیلالجت اد ی‪1‬اھی ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬اےئ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬اہک‪۶‬اجاتکس‪۶‬ےہ‪،‬ذہلا‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫اقول‪:‬کالمیالنسیمیانہیلمییرہیمرویایعنیعیلیفاحالی رموفم‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ںیم‪۶‬وہاگ ‪۶‬ویکہکن‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم‪۶‬ااہتجد ‪۶‬یک‪۶‬اجمل‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ّ‬
‫ک‬
‫اھ۔ںیم‪۶‬اتہک‪۶‬وہٍ‪۶‬میسن‪۶‬ےک‪ ۶‬الص‪۶‬ےس‪۶‬ولعمص‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫عیل یوثاقۃ یابن یاالثی یوقد یذکرنا یتخریجہ یوللی‬
‫ہ‬‫ن‬
‫وک ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلع ‪۶‬ےس ‪۶‬رمؽی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اجےتن ‪۶‬انچہچن ‪۶‬ا ؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫الحمد۔ ی‬
‫انب ‪۶‬اریث ‪۶‬ےک ‪۶‬ہقث ‪۶‬وہےن ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ریھپ ‪۶‬دقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّمہ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ن‬
‫یک‪ ۶‬شْجی‪۶‬رکدی‪۶‬ےہ۔ؽهلل‪۶‬ادمحل۔(ؿ)‬
‫دماّج‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ٓا دمہ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬ہک‪۶‬ااتسیدہ‪۶‬عوکوداؽ ّا رپؽّداگّ‪۶‬ؽُ‪۶‬نیمی‪۶‬رعٖ‪۶‬ؽدّ رمؽی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک‪۶‬رعٖ ‪۶‬یک‪۶‬دا ںی‪۶‬اجكف ‪۶‬ڑھکا‪۶‬‬
‫ّؽاےتی ‪۶‬كْرعٖ ‪۶‬ؽدّّؽاےتی ‪۶‬كْرکیس ‪۶‬ؽےم ‪۶‬اپسّدوبُ ‪۶‬دیلک‪ ۶‬رکُ ‪۶‬اگ۔اقك ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رعٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اؽرپ‪،‬اؽّاقك‪۶‬‬
‫ّؽاكف ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رکیس‪۶‬رپ‪۶‬ڑھکا ‪۶‬رکاگی‪۶‬اؽّذيـ ‪۶‬یک‪۶‬اچیب‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬ ‫ذيـ‪2‬۔‬
‫ےک‪۶‬رپسد‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ۔(ؿ)‬
‫طالیج‪!۶‬دّا‪۶‬ااصنَ‪۶‬یک‪۶‬یجنک‪۶‬ےس‪۶‬دقدہ‪۶‬لقع‪۶‬ےک‪۶‬وکاّ‪۶‬وھکل‪۶‬رک‪۶‬ہی‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬دےئھکی‪۶‬وج‪۶‬امكل‪۶‬اكلمل‪۶‬اشنہشہ‪۶‬دقری‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬قاكف‪۶‬اربک‪۶‬‬
‫ہفیلخ‪۶‬امظع‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اطعّٓامیئ‪۶‬ںیہ‪۶‬زخاونٍ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪ّ،‬نیم‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪،‬داین‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪،‬ذيـ ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪،‬قاّ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ایجنکٍ۔اؽّ‪۶‬اؿ‪۶‬اانپ‪۶‬ؽہ‪۶‬قالےئ‪۶‬اجٍ‪۶‬اظٓاّ‪۶‬قاد‪۶‬ےئجیک‪''۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬یجنک‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬لفق‪۶‬ایس‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ںیم‪۶‬وہقا ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬اچےہ‪۶‬وھکےل‪۶‬‬
‫ذـ‪۶‬اچےہ‪۶‬ت ‪۶‬وھکےل‪3''۶‬۔دھکی‪۶‬ةجح‪۶‬ایہٰل‪۶‬ویٍ‪۶‬اقمئ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔والحمدللیربیالعالمنی۔‬

‫ینسیمیالریاضیفصلیومنیذالكیمایاطلعیعلیہیمنیالغیوبیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۲۰/ ۰۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یمدار جیالنبوةیقاؿ‪۶‬متشہ‪۶‬ہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس ‪۲۳۰/ ۵‬‬
‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۰‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 435 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لصف‪۶‬دؽص‪۶‬ااحدك ِ‬
‫ف‪۶‬طًيٓہ‪۶‬ںیم‬
‫نیت‪۶‬ؽک ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪:‬‬
‫ؽک ‪۶‬اؽّل‪:‬امظع‪۶‬ؽالج‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اجزفنا‪۶‬اانسد‪۶‬ںیم‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬اامیٍ‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اجٍ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬‬
‫اامیٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ونّ‪۶‬ؽ‪۶‬ااقیٍ‪۶‬قاےئ‪،‬وباللیالتوفیق۔‬
‫دحكف‪:۳۵۶‬یراّی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬دیسقا‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬انب‪۶‬لیمج‪۶‬ےن‪ّ۶‬وکٰہ‪۶‬دےنی‪۶‬ںیم‪۶‬یمک‪۶‬یک‪۶‬دیس‪۶‬‬
‫اعمل‪۶‬ینغم‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یفِیا یفاغناہ یاللی انب‪۶‬لیمج‪۶‬وک‪۶‬ایک‪ُ ۶‬كْا ‪۶‬اگل‪۶‬یہی‪۶‬قا ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اتحمج ‪۶‬اھت‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ر‬ ‫ماینِم یابن یجمی ٍل یاال یانّہ یکان‬
‫اےس‪۶‬ینغ‪۶‬رکدقا‪،‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬ ‫ورسولہی‪1‬۔ ی‬
‫دحكف‪ّٓ:۳۲۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫اللیورسولہیمویلیمنیالیمویلیلہ۔الرتمذییوحسنہیوی سج‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬ابہگنٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوس‪۶‬ل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ابہگنٍ‪۶‬ںیہ(اےس‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫یتعایلیعنہی رتذمی‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاےس‪۶‬نسح‪۶‬اہک‪،‬اؽّانب‪۶‬امہج‪۶‬ےن‪۶‬اریم‪۶‬‬
‫ابنیماجۃیعنیامییالمومننییعمریریضیالل ٰ‬
‫اوملنینم‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫‪2‬۔ ی‬
‫هالہم‪۶‬انمؽی‪۶‬قًسٌٔ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ینعی ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬دحكف ‪۶‬اک ‪۶‬بلطم ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬احظف ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬ ‫اییحافظیمنیالحافظیلہ‪3‬۔ ی‬
‫اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬احظف‪۶‬ںیہ۔‬
‫دحكف‪:۳۰۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬دیسقا‪۶‬رضحؿ‪۶‬رفعج‪۶‬ایطّ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬اہشدؿ‪۶‬وہیئ‪۶‬وضحّ‪۶‬اونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اےکن‪۶‬اہیٍ‪۶‬‬
‫رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬ےئگ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬میتی‪۶‬وچبٍ‪۶‬وک‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‬

‫یتعایلیوفیالرقابیوالغارمنییدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬اشپؽّ‪۵۵۴/ ۵۶‬‬

‫یالزکوةیبابیقولیالل ٰ‬
‫ٰ‬ ‫یصحیحیالبخارییکتاب‬‫‪1‬‬

‫نیماجۃیابوابیالزکوةیبابیذوییاالرحامیاچی‪۶‬امی‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪ 2‬یسننیالرتمذییبابیماجاءیفیمیاثیالخالیدحكف‪۲۵۵۳۶‬دارالقکریبیوتی‪،۰۰/ ۰‬سننیا ب‬

‫دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲۳۵‬‬
‫یالتؼسییشرحیالجا معیالصغییتحتیالحدیثیاللیورسولہ ٰ‬
‫یمویلیمنیالیمو یلیلہیۃبتکم‪۶‬االامص‪۶‬ااشلیعف‪ّ۶‬قاص‪۲۳۲/ ۵۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 436 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قاد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ؽہ‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رفعج‪۶‬ایطّ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬اےس‪۶‬ایبٍ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫فجاءیتیامنایفذکریتییؾیمنایفِالیرسولیاللیصیلیاللی ریمی‪۶‬امٍ‪۶‬ےن‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬وضحّ‪۶‬انپہ‪۶‬اسکیبٍ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫تعایل یعلیہیوسلمیالعیلۃیتخافنییعلمھییوانایولمھیی ؽملس ‪۶‬ےس ‪۶‬امہّی ‪۶‬یمیتی ‪۶‬یک ‪۶‬اکشكف ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪،‬وضحّادقٖ ‪۶‬یلص‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫ف یالدنیا یواالٰخرة۔احمد یوالطرباین‪ 1‬یوابن یعساکری اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ایک‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬اتحمیج‪۶‬اک‪۶‬ادنہشی‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ٍ‬
‫احالہکن‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ ‪۶‬اکؽیل‪۶‬ؽاکّ٘اّ ‪۶‬وہٍ‪۶‬داین‪۶‬ؽ ٓا رخؿ ‪۶‬ںیم۔(اامص‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ادمح‪۶‬اؽّربطاین‪۶‬اؽّانب‪۶‬اسعرک ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ایک۔ؿ)‬
‫ذٕ‬
‫ؽایل‪۶‬ؽومیٰل‪۶‬ؽ ؽلًٗ‪۶‬وتیئ‬ ‫؎ مغ‪۶‬وخنّد‪ٓ ۶‬ا ہکن‪ ۶‬يلٗ‪۶‬وتیئ‪۶‬‬
‫(ؽہ‪۶‬مغ‪۶‬ںیہن اھکقا‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬احمظف‪،‬ؽایل‪ٓ ،‬ا اق‪۶‬اؽّ ؽیل‪۶‬وت‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۳۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫یبکروعمرمن یاالیمان یوبغضہما یکقر یوحبی تبحم‪۶‬اوبرکب‪۶‬ؽرمع‪۶‬یک‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬اک‪۶‬ضغب‪۶‬کُٔٓ‪،‬اؽّتبحم‪۶‬‬
‫حب یایب ٍ‬
‫االنصاریمنیاالیمانیوبغض میکقریوحبیالعربیمنی ااصنّ ‪۶‬یک ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ضغب ‪ ۶‬رف‪،‬اؽّتبحم ‪۶‬رعؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ل‬
‫االیمانیوبغض میکقر‪،‬ومنیسبیاصحایبیفعلیہیلعنۃی اامیٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬اک ‪ٍُ ۶‬ص ‪ ۶‬رف‪،‬اؽّریمُ ‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬وک ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫ب كْاےہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اهلل ‪۶‬یک ‪۶‬تنعل‪،‬اؽّوج ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اعمطلہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ریما ‪۶‬احلؽ‪۶‬‬
‫اللی‪،‬ومنیحقظیینیفمھییفانایاحقظہییوم ٰ‬
‫یالِیمۃ۔ا نی‬
‫ّےھک‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬احظف‪۶‬ؽابہگنٍ‪۶‬وہٍ‪۶‬اگ(انب‪۶‬اسعرک‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ٰ‬ ‫عساکری‪2‬عنیجابریریضیالل‬
‫ك‬
‫ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬اج ْ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫وللیالحمد ی‬
‫دحكف‪۳۱۶‬ؽ‪:۳۲‬داین‪۶‬یک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ی‪ّ۶‬تنی‪۶‬ؽخالؽؿ‪۶‬اؽّامل‪۶‬خالل‪۶‬امک‪۶‬رک‪۶‬ایھچ‪۶‬ہگج‪۶‬رخج‪۶‬رکےن‬

‫‪ 1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبداللیبن یجعقرالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۳۰/ ۵‬ؽ‪،۲۳۱‬تاریخیدمشقیالکبییرتہمج ‪۰۰۳۰۶‬عبداللیبنی‬

‫جعقریداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۳۰/ ۲۵‬ؽ‪۵۳۰‬‬
‫یتاریخیدمشقیالکبییرتہمج‪۱۰۳۲۶‬یعمریبنیالخطابیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۴۵/ ۰۳‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 437 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یک‪۶‬وخیب‪۶‬اؽّرحاص‪۶‬امک‪۶‬رک‪۶‬كْی‪۶‬ہگج‪۶‬ااھٹےن‪۶‬یک‪۶‬كْایئ‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫یمتخوضیفیمایشایءتینقسہیمنیمالیاللیورسول ٖہی اؽّتہب‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّّوسل‪۶‬ےک‪۶‬امل‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪۶‬سفن‪۶‬یک‪۶‬وخاوشہٍ‪۶‬‬ ‫ٍ‬ ‫ورب‬
‫لؼسیلہییومیالِیمۃیاالیالنار۔احمدی‪1‬والرتمذییوقالی ںیم ‪۶‬دؽےنب ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬نج ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫صحیح یعن یخولۃ یبنت یقؼس یوالؽی یق یفی ٓا ۔(ادمح ‪۶‬اؽّرتذمی ‪۶‬ےن ‪۶‬وخہل ‪۶‬تنب ‪۶‬سیق ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬اؽّ‬
‫حسن ی ی‬
‫اٖ‪۶‬وک‪۶‬نسح‪۶‬حیحص‪۶‬اہک‪۶‬اؽّیقہیب‪۶‬ےن‪۶‬بعش‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫الشعبیعنیابنیعمریریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہم۔ ی‬
‫اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫یقطیمانقعینیمالیایبیبکر ےھجم‪۶‬یسک‪۶‬امل‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫دحكف‪:۳۳۶‬ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬مانقعینیمال ّ‬
‫ؽہ ‪۶‬عفن ‪۶‬ت ‪۶‬دقا ‪۶‬وج ‪۶‬اوب ‪۶‬رکب ‪۶‬ےک ‪۶‬امل ‪۶‬ےن ‪۶‬دقا۔دصقی ‪۶‬اربک ‪ّ۶‬ؽےئ ‪۶‬اؽّرعص ‪۶‬یک‪:‬ھلیانایومایلیااللكییایرسولیالل ریمی ‪۶‬اجٍ ‪۶‬ؽامل ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫امكل‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬وساوکٍ‪۶‬ےہ‪۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬۔‬
‫احمد‪2‬یفیمسندہیبسندیصحیحیعنیایبیھریرةیریضی ادمح‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬لسود ‪۶‬حیحص‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫دحكف‪ٓ :۳۴۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪:‬‬
‫مت‪ّٓ۶‬امؽ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬مت ےس‪۶‬ھچک‪۶‬ارجؿ‪۶‬ںیہن‪۶‬ام اتگ‪۶‬رگم‪۶‬ظٓاكف‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫تبحم۔(ؿ)‬
‫ےک ‪۶‬اابسؿ ‪۶‬كْؽل ‪۶‬ںیم ‪۶‬رمؽی ‪۶‬ااصنّ ‪۶‬رکاص ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اعزجی ‪۶‬رکےت ‪۶‬وہےئ‪۶‬‬
‫گ‬
‫ھًيؾٍ‪۶‬ےک‪۶‬قل‪۶‬ڑھکُ‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّرعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫امہُّ‪۶‬امل‪۶‬اؽّامہُّ‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬ںیم وج‪۶‬ھچک‬ ‫اموالنایومایفیایدینایللیوی ی‬

‫‪ 1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیخولہیبنتیقؼسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوت ی‪،۰۳۴/ ۲‬سننیالرتمذییکتابیالزھدیبابیماجاءیفی‬

‫اخذیالمالیدحكف‪۲۰۴۵۶‬دارالقکریبیوت‪،۵۲۲/ ۰‬شعبیاالیمانیدحكف‪۱۱۲۳۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۵۲/ ۱‬ؽ‪۰۵۳‬‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیھیریرةیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۱۰/ ۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/ ۰۲‬‬
‫‪Page 438 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رسولہ۔ابناءیجریری‪1‬یویایبیحاتمیومردویۃیعنیمِسمی ےہ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اک‪۶‬ےہ۔(رجری‪۶‬ےک‪۶‬وٹیبٍ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ایب‪۶‬احمت‪۶‬اؽّ‬

‫عؼس‬
‫رمدؽہی‪۶‬ےن‪ ۶‬ض‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫عنیابنیعباسیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ذ‬
‫دحكف‪:۳۵۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽّ‪ ۶‬وًَ‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ؽصًواٍ‪۶‬ینب‪۶‬وہاٍّ‪۶‬وک‪۶‬اریس‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّاومال‪۶‬ؽهالص‪۶‬‬
‫ؽزینک‪۶‬اجمدہنی‪۶‬رپ‪۶‬میسقت‪ّٓ۶‬امدےئ‪۶‬اؿ‪۶‬رسداّاٍ‪۶‬ہلیبق‪۶‬اےنپ‪۶‬الہ‪۶‬ؽایعل‪۶‬ؽاومال‪۶‬وضحّ(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)ےس‪۶‬امےنگن‪۶‬وک‪۶‬احرض‪۶‬‬
‫ذس‬
‫وہےئ ُ‪ّ۶‬ریہ‪۶‬نب‪۶‬رصد‪ ۶‬می‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬ی؂‬
‫ی یفانكیالمرءینرجوہیونذخر‬ ‫(‪)۵‬امننیعلؼنایرسولیاللیفیکرم‬
‫ی یفشتتیشمل ایفیدھرھایغی‬ ‫(‪)۲‬امننیع ٰیلیبیضۃٍیقدیعاق ایقدری‬
‫ییعیلیقلوب میالغماءیوالغمر‬ ‫(‪)۰‬ابِتیلنایالدھرھنایفاعیل َ‬
‫یحز ٍنی‬

‫جحیالناس ر‬
‫یحلمایحنیییخؾرب‬ ‫ییییایار ی‬ ‫(‪)۰‬انیلمیتدارک مینعماءیتنشر رھا‬
‫(‪)۵‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪ !۶‬مہ‪۶‬رپ‪۶‬ااسحٍ‪ّٓ۶‬امےیئ‪۶‬اےنپ‪۶‬رکص‪۶‬ےس‪،‬وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬ؽہ‪۶‬رمد‪۶‬اکلم‪۶‬ؽاجعم‪۶‬وفالض‪۶‬ؽاحمنس‪۶‬ؽامشلئ‪۶‬ںیہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬مہ‪۶‬ادیم‪۶‬‬
‫رکںی‪۶‬اؽّےسج‪۶‬ؽظف‪۶‬تبیصم‪۶‬ےکےئل‪۶‬دریخہ‪۶‬انب ںی۔‬
‫(‪)۲‬ااسحٍ‪ّٓ۶‬امےیئ‪۶‬اٖ‪۶‬اخدناٍ‪۶‬رپ‪۶‬ہک‪۶‬دقتری‪۶‬سج‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ُّ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬امجىـ‪۶‬قٌّٔقٌّٔوہیئگ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬یک‪۶‬احںیتل‪۶‬دبل‪۶‬ںیئگ۔‬
‫(‪)۰‬ہی‪۶‬دباحایلٍ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬ےکےئل‪۶‬مہ‪۶‬ںیم‪۶‬مغ‪۶‬ےک‪۶‬ؽہ‪۶‬رمہیث‪۶‬وخاٍ‪۶‬قایق‪ّ۶‬ںیھک‪۶‬یگ‪۶‬نج‪۶‬ےک‪۶‬دولٍ رپ‪ّ۶‬جن‪۶‬ؽظیغ‪۶‬وتسمیل‪۶‬وہاگ۔‬
‫(‪)۰‬اؽّوضحّ‪۶‬یک‪۶‬ںیتمعن‪۶‬ںیہنج‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اعص‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دمد‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬ںیچنہپ‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬ںیہک‪۶‬اکھٹت ‪۶‬ںیہن‪۶‬اُ‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬
‫لقع‪۶‬ؽاےل‪(!۶‬صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیواٰلہٖیواصحابہیوسلم)‬

‫یجا معیالؽیان(تقسییطربی)تحتیاآلیۃی‪ ۲۰/ ۰۲‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۰۲/ ۲۱‬تقسییا بنیایبیحاتمیتحتیاآلیۃی‪۲۰ /۰۲‬‬

‫‪1‬‬

‫ہبتکم ‪۶‬كْاّ یمصطیفیالبازمکۃیالمکرمۃی‪،۰۲۳۲/ ۵۳‬الدرالمنثوریبحوالہیا بنیجریروا بنیایبیحاتمیوا بنیمردویہی‪ ۲۰/ ۰۲‬یداراحیاءیالرتاثی‬

‫العریبیبیوتی‪۲۵۵/ ۳‬‬
‫‪Page 439 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیھذای ہی‪۶‬ااعشّ‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬دیس‪۶‬اّمح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وج‪۶‬‬

‫ٰ‬ ‫قالیفلمایسمعیالنیبیص‬
‫الشعر یقال یماکان ییل یولؽین یعبدالمطلب یف و یلکم یوی ھچک ‪۶‬ریمُ ‪۶‬اؽّینب ‪۶‬دبعالمقلـ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےصح ‪۶‬ںیم ٓا قاؽہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫قالت یقریش یماکان یلنا یف ولل یولرسولہ یوقالتی ںیہمت ‪۶‬شخب ‪۶‬دقا۔ظٓشی ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک ‪۶‬وج ‪۶‬ھچک ‪۶‬امہّا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اک‪۶‬ےہ۔ااصنّ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫االنصاریماکانیلنایف ویللیورسولہٖ۔الطرباینیفیثالثیاتی‬
‫امہّا‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬‬
‫معجمہ یالصغی یحدثنا یعؽید یالل یابن یرما یحسی‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬مجعم‪۶‬ریغص‪۶‬یک‪۶‬قالایثؿ‪۶‬ںیم‬
‫یس یبرمادةیالرمالۃیسنۃیاربعیوسبعنییومائتنیی‬ ‫الِؼ ّ‬
‫اہک‪۶‬ہک‪۶‬ںیمہ‪۲۳۰۶‬ھ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬امدہ‪ّ۶‬طلہ‪۶‬رپ‪۶‬دیبع‪۶‬اهلل‪۶‬نب‪ّ۶‬امسح‪۶‬‬
‫ثنایابویعمرویزیادی نیطارقیوکانیقدیاتتیعلیہیعشرونی یسیق‪۶‬ےن‪۶‬دحكف‪۶‬ایبٍ‪۶‬یک‪،‬ؽہ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیمہ‪۶‬دحكف‪۶‬ایبٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ب‬

‫رو ٍل یزھی یبن یصردنی اوب‪۶‬رمعؽ‪ّ۶‬قاد‪۶‬نب‪۶‬ؿاّص‪۶‬ےن‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬رمع‪٘۵۲۳۶‬ال‪۶‬وہیئ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫یج َی‬

‫ومائۃ یسنۃ یقال یسمعت یابا َی‬
‫ذس‬
‫اہک ہک‪۶‬ںیم ےن‪۶‬اوب‪۶‬رجؽل‪ّ۶‬ریہ‪۶‬نب‪۶‬ظُٔد ‪ ۶‬می‪۶‬وک‪۶‬ےتہک‪۶‬وہےئ‪۶‬‬ ‫الجشمی‪1‬ییِولیفذکرہ۔ ی‬
‫انس‪،‬رھپ‪۶‬انہؾٍ ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬درک‪۶‬ایک۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۴۳۶‬ہک‪۶‬اوسد‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪۶‬یفقث‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪؎ :‬‬
‫یالمطری ی‬
‫یعندالِحوطیاذایمایاخطاء ُ‬ ‫یتریجیفواضل ُہ‬
‫انتیالرسولیالذی ٰ‬
‫وضحّ‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬لضف‪۶‬یک‪۶‬ادیم‪۶‬یک‪۶‬اجیت‪۶‬ےہ‪۶‬طحق‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬ذـ‪۶‬ہنیم‪۶‬ذقارکُ‬
‫ل‬
‫عمریبنیشؼبۃیمنیطریقیعامرنیالشعیبیذکرہیالیحافظی (رمع‪۶‬نب‪۶‬ہبیش‪۶‬ےن‪۶‬قیرقی‪۶‬اعرم‪۶‬ا سٍىی‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪،‬احظف‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬االاصہب‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬اؽّّٓامقا ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬انب‪۶‬وحتفٍ‪۶‬‬ ‫فیاالصابۃیوقالیذکرہیابنیفتحونیفیالذیل‪2‬۔ ی‬
‫ےن‪۶‬دلی‪۶‬ںیم‪۶‬ایک۔ؿ)‬

‫‪1‬یالمعجمیالکبییعنیزہییبنیصردالجشمیدحكف‪ ۱۰۳۰۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۶۳۳ /۱‬ؽ ‪،۲۲۵‬المعجمیالصغییمنیاسمہیعؽیدیاللیداری‬

‫الکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳ /۵‬۔‪،۲۰۲‬المعجمیاالوسطیدحكف‪ ۰۲۲۳۶‬ۃبتکم‪۶‬ااعملَّ‪ّ۶‬قاص‪۵۵/ ۱۶‬۔‪۰۵۴‬‬

‫یاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابۃیترجمہی‪۲۱۵‬یاسودیبنیمسعودیثِیفیدارالقکریبیوتی‪۳۱/ ۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 440 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۴۵۶‬اقك‪۶‬ارعایب‪۶‬ےن‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬احرضوہرکرعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫یاممیالصیبیعنیالطقل‬
‫یوقدیشغلت ٍ‬ ‫(‪)۵‬اتؼناكیوالعذراءییدیمیلباب ای‬
‫یمنیالجو عیضعقاالیمریوالییحیل‬ ‫یتیالستکان ٍۃی‬
‫(‪)۲‬والِتیبکقیہایالق ٰ‬
‫یواینیقراریالخلقیاالیایلیالرسل ی‬ ‫(‪)۰‬ولؼسیلنایاالیالیك ُ‬
‫یفرارنای ی‬
‫(‪)۵‬مہ‪۶‬دّ دؽلف‪۶‬رپ‪۶‬دشؿ‪۶‬طحق‪۶‬یک‪۶‬ایسی‪۶‬احلف‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬ونکاّی‪۶‬زلایکٍ‪۶‬ںیہ(ںیہنج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽادلنی‪۶‬تہب‪۶‬زعكْ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬قاداّی‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬اخدہم‪ّ۶‬ےنھک‪۶‬یک‪۶‬ؿاظف‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬اکص‪۶‬اکج‪۶‬رکےت‪۶‬رکےت‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬يِ‪۶‬قش‪۶‬وہےئگ)اٍ‪۶‬یک‪۶‬اھچویتٍ‪۶‬ےس‪۶‬وخٍ‪۶‬‬
‫ہہب‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ‪۶‬ام ںی‪۶‬وچبٍ‪۶‬وک‪۶‬وھبل‪۶‬یئگ‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪ٚ‬‬
‫(‪)۲‬وجاٍ‪۶‬وقی‪۶‬وک‪۶‬ارگوکیئ‪۶‬زلیک‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬ےس‪۶‬دھکا‪۶‬دُ‪۶‬وت‪۶‬فعض‪۶‬رگ وگی‪۶‬ےس‪۶‬اعزجات ‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ااسی‪۶‬رگڑپقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬عوہ‪۶‬ےس‪۶‬کْؽی‪۶‬‬
‫یھٹیم‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیہن‪۶‬لکلىی۔‬
‫(‪)۰‬اؽّامہّا ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬وسا ‪۶‬وکٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬تبیصم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اھب ‪۶‬رک ‪۶‬اج ںی‪،‬اؽّوخد ‪۶‬ولخم ‪۶‬ص ‪۶‬وک ‪۶‬اجےئ ‪۶‬انپہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬یہ ‪۶‬اہکٍ ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫ّوسولٍ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم۔صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلمھییوباركیوسلم۔‬
‫ہی‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬وضحّ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬كىہاكف‪۶‬تلجع‪۶‬عؤٌارہط‪۶‬رپ‪۶‬ہولہ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّدؽونٍ‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ابمّك‪ُ ۶‬قلود‪۶‬‬
‫ّٓام‪۶‬رک‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےس‪۶‬قاین‪۶‬اماگن‪،‬ایھب‪۶‬ؽہ‪۶‬قاك‪۶‬ابمّك‪۶‬اہھت‪۶‬كھج‪۶‬رک‪۶‬ولگےئ‪۶‬رپونّ‪۶‬قك‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬اینپ‪۶‬ویلجبٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اھت‪۶‬اُڈما‪۶‬اؽّریبؽٍ‪۶‬رہش‪۶‬ےک‪۶‬ول ‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬رکےت‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ہک‪۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪ !۶‬مہ‪۶‬دؽےب‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ۔وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ک‬
‫ٖ۔وفّا ‪۶‬اكْ ‪۶‬دمےنی ‪۶‬رپ ‪۶‬ےس ‪۶‬لھک ‪۶‬ایگ‪ٓ ،‬ا ٖ ‪۶‬قا ‪۶ ٖ۶‬رھگا اھت ‪۶‬اؽّدمہنی ‪۶‬تیط ‪۶‬ےس ‪ ۶‬ھال‬
‫ً‬ ‫ّٓامقا‪:‬وحاانیل ‪۶‬الهلًوا ‪۶‬امہُّ ‪۶‬رگدكْٖ ‪۶‬مہ ‪۶‬رپت ‪۶‬كْ‬
‫وہا۔ہی‪۶‬طالہظح‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬وضحّادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬دنخہ‪۶‬ددناٍ امن‪۶‬ایک‪۶‬اؽّّٓامقا‪:‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ےہ‪۶‬وخیب‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬یک‪،‬‬
‫اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬دنہ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪۶‬ڈنھٹی‪۶‬وہںیت‪،‬وکٍ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ںیمہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ااعشّ‪۶‬انسےئ۔‬
‫ومیل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪٘ !۶‬اقد‪۶‬وضحّ‪۶‬ہی‪۶‬ااعشّ‪ً٘۶‬وا‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬ےن‪۶‬تعن‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫رعص‪۶‬ےئک‪۶‬ےھت‪؎ :‬‬
‫یثمالیالؼتایمیعصمۃیلالرامل ی‬ ‫(‪)۵‬وابیضییسؾسیقیالغمامیبوج ہی‬
‫یف میعندہیفینعمۃیوفواضل‬ ‫(‪)۲‬تلوذبہیال الكیمنیالیھاشمی‬

‫‪Page 441 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(‪)۵‬ؽہ‪۶‬وگُّ‪ّ۶‬قگ‪۶‬ؽاےل‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬عوہ‪۶‬ےک‪۶‬دصےق‪۶‬ںیم‪۶‬اكْ‪۶‬اک‪۶‬قاین‪۶‬اماگن‪۶‬اجقا‪۶‬ےہ۔ومیتیٍ‪۶‬ےک‪۶‬اجےئ‪۶‬انپہ‪،‬ویباؽ‪۶ٍ۶‬ےک‪۶‬ابہگنٍ۔‬
‫(‪)۲‬ینب‪۶‬اہمش(ےسیج‪۶‬ویغّ‪۶‬ول )ابتیہ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اےکن‪۶‬قاٖ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬تمعن‪۶‬ؽلضف‪۶‬ںیم‪۶‬رسب‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‬
‫وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اجلیذلك ُّ ی‬
‫یاردت۔اہٍ‪۶‬یہی‪۶‬مظن‪۶‬ںیمہ‪۶‬وصقمد‪۶‬یھت۔‬
‫صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوسِانایبجاھہیعندہیالغیثی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬دّؽد ‪۶‬ؽ٘الص ‪۶‬قاّل ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ںیمہ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫لیفط‪۶‬قاّاٍ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬وج‪۶‬قاعف‪۶‬اکلم‪۶‬رتنی‪۶‬اؽّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫النافعیاالتمیاالعمیامنیی! ی‬
‫الؽی یق‪1‬ف یالدالئل یبسند یصالح یکما یافادہ یحافظی ٘الم‪۶‬وہ‪ٓ ۶‬ا نیم(ؿ)‬
‫یقہیب ‪۶‬ےن ‪۶‬داللئ ‪۶‬ںیم ‪۶‬لسود ‪۶‬اصحل ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬احظف‪۶‬‬
‫الشان یالعسِالین یوالدیلم یف یمسند یالقردوسی‬
‫س‬‫ى‬
‫ااشلٍ‪ ۶‬غالین‪۶‬ےن‪۶‬اؽّ‪۶‬دیملی‪۶‬ےن‪۶‬دنسم‪۶‬ارفلدؽٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اافدہ‪۶‬‬
‫کالم مایعنیا نسیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ّٓامقا ‪۶‬اٍ ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اسن ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬
‫ہی‪۶‬دحكف ‪۶‬سیفن‪۶‬دمحب‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اؽل‪۶‬قا ٓا رخ‪۶‬افشےئ‪۶‬ومنینم‪۶‬ؽاقشےئ‪۶‬انمنیقف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دنسپقدہ ‪ّٓ۶‬ومدہ ‪۶‬ااعشّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہی ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬اخص ‪۶‬امہُّ ‪۶‬وصقمد ّ٘اہل‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬وساامہّا ‪۶‬وکیئ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬سج ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ‪۶‬تبیصم‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اھب ‪۶‬رکاج ںی۔قلخ‪۶‬ےئلیک‪۶‬اجےئ‪۶‬انپہ‪۶‬ںیہن‪۶‬وس‪۶‬ا‪۶‬قاّاگہ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالًوا‪۶‬ء‪۶‬ےک‪،‬ؽہ‪۶‬وگُّ‪ّ۶‬قگ‪۶‬ؽاال‪۶‬سایّا‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬اچدن‪۶‬ےس‪۶‬عوہ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬دصےق‪۶‬ںیم‪۶‬ہنیم‪۶‬ارتقا ےہ‪،‬ؽہ‪۶‬ومیتیٍ‪۶‬اک‪۶‬احظف‪،‬ؽہ‪۶‬ویباؽٍ‪۶‬اک‪۶‬ابہگنٍ‪،‬ؽہ‪۶‬اجلمؽامؽا‪۶‬ہک‪۶‬كُْ‪۶‬كُْ‪۶‬ابتیہ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬اب ی‪۶‬انپہ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوالہیوباركیوسلم۔‬ ‫اٖ‪۶‬یک‪۶‬تمعن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬لضف‪۶‬ےس‪۶‬نیچ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬صیلیالل ٰ‬
‫دحكف‪:۴۲۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬ذٌٓات ‪۶‬ےک‪۶‬اومال‪۶‬تمینغ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽمس‪۶‬ےن‪۶‬ظٓشی‪۶‬ؽ‪۶‬‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلم یا لخیدارالکتبیالعلمیہیبیوت‪،۵۰۵/ ۲‬فتح یالبارییشرحیصحیحی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یدالئل یالنبوةیللؽی یقیبابیاسؾسِاء یالنیب یص‬

‫البخارییبابیسوالیالناسیاالمامیاالسؾسِاءی‪۰۲۵/۰‬‬
‫‪Page 442 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫درگی‪۶‬اوقاص‪۶‬رعؿ‪۶‬وکاطع‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ااصنّ‪۶‬رکاص‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬ےش‪۶‬ت ‪۶‬قایئ‪۶‬ایھن(اٖ‪۶‬ایخل‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪٘۶‬اقد‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬مہ‪۶‬رپ‪۶‬اؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬رظن‪۶‬وتہج‪۶‬ؽرکص‪۶‬ت ‪ّ۶‬یہ‪٘۶‬اقد‪۶‬اؿ‪۶‬اینپ‪۶‬وقص‪۶‬ظٓشی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اافتلؿ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬نمؼيعاےئ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬‬
‫اشعص‪۶‬ہک‪۶‬دؽرسؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬فطل‪۶‬وبحمؿ ‪ّ۶‬ادئ‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪ّ۶‬دیجنہ‪۶‬ؽدیبکہ‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ)طالل‪۶‬زگّا ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ضعب‪۶‬یک‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬رپ‪۶‬ضعب‪۶‬املکؿ‪۶‬‬
‫اکشكف‪ٓ ۶‬ا ازی‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےن‪۶‬انس‪،‬اخرط‪۶‬اونّ‪۶‬رپ‪۶‬قاوگاّ‪۶‬زگّا‪،‬اںیھن‪۶‬عمج‪۶‬رکےک‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫الم یاجدکم یضالال یف دا کم یالل یالم یاجدکم یعالۃی ایک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ںیھمت ت ‪۶‬قاقا‪۶‬رمگاہ‪۶‬سپ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬ںیھمت‪ّ۶‬اہ‪۶‬‬
‫داھکیئ‪،‬ایک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬ںیھمت ت ‪۶‬قاقا ‪۶‬اتحمج ‪۶‬سپ ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫فاغنا کمیاللی‪1‬۔ ی‬
‫ںیھمت‪۶‬وت‪۶‬رگنی‪۶‬دی۔‬
‫اؽّ‪۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ؽحیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ؽدنسم‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ںیم‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یایمعشریاالنصاریالمیاجدیکمیضالیالیف دا کمیاللی اُ ‪۶‬رگؽہ ‪۶‬ااصنّ ‪!۶‬ایک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬ت ‪۶‬قاقاںیہمت ‪۶‬رمگاہ ‪۶‬سپ ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یب‪،‬وکنتم یمتقرقنی یفالقکم یالل ییب‪،‬وکنتم یعالۃی زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬ںیہمت‪۶‬ریمُ‪۶‬دّےعی‪۶‬ےس‪۶‬دہاكف‪۶‬یک‪،‬اؽّ اہمتُّ‪۶‬‬
‫فاغنا کمیاللیتعایلییب۔رواہیعنیعبدیاللیبنیزیدیبنی ٓا سپ‪۶‬ںیم وھپؿ‪۶‬یھت‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ریمُ‪۶‬ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ب وماتقف ‪۶‬رکدی‪،‬اؽّمت ‪۶‬اتحمج ‪۶‬ےھت ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬ریمُ‪۶‬‬
‫عاصم‪2‬و ینحوہ یالحمد یعن یا نس ی‪3‬ولہ یولعبد ی نی‬
‫ؽا ےط‪۶‬ےس‪۶‬ںیہمت‪۶‬وترگنی‪۶‬یشخب(دبعاهلل‪۶‬نب‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬اعمص‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫یتعایلی۔ ی‬
‫ٰ‬ ‫حمیدیوالضیاءیعنیایبیسعیدی‪4‬ریضیالل‬
‫اےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّایس‪۶‬رطج‪۶‬ادمح‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬اسن‪۶‬ےس‪۶‬زین‪۶‬‬
‫ادمح‪،‬دبعنب‪۶‬دیمح‪۶‬اؽّایضء‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬دیعس‪۶‬خدّی‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‬

‫یالمصنفیالبنیایبیشؼبہیکتابیالمغازییغزوہیحننییا لخیدحكف‪۰۲۵۴۲۶‬دارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۰۵۵/ ۳‬‬

‫‪1‬‬

‫حیمسلمیکتابیالزکوةیبابیاعطاءیالموئقۃیالخیدقیمی‪۶‬‬‫یصحیحیالبخارییکتابیالمغازییبابیغزوةیالطائفیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۲۳/ ۲۶‬صحی‬ ‫‪2‬‬

‫ٰ‬
‫بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۰۵/ ۵۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبداللیبنیزیدیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۲/ ۰‬‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا نسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۳۰/ ۰‬ؽ‪۲۱۰‬‬
‫‪3‬‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیحمیوعبدبنیحمیدیعنیایبیسعیدیالخدرییدحكف‪۰۰۳۲۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۳/ ۵۲‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 443 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن۔(ؿ)‬ ‫عنہم۔ ی‬

‫ااصنّ‪۶‬رکاص‪۶‬ۂ‪۶‬ےملک‪۶‬رپ‪۶‬رعص‪۶‬رکےت‪۶‬اجےت‪۶‬ےھت‪:‬‬
‫مہ‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬امےتگن‪۶‬ںیہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک ‪۶‬بضغ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫نعوذیباللیمنیغضبیاللیومنیغضبیرسولہ۔ ی‬
‫بضغ‪۶‬ےس‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ن‬
‫وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اال زًيؾٍ‪۶‬وجاؿ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬دےتی‪۶‬؟ااصنّ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اک‪۶‬ااسحٍ‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اک‪۶‬لضف‪۶‬كْا‪۶‬ےہ۔‬ ‫اللیورسولہیامنیوافضل۔ ی‬
‫وضحّ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬مت‪۶‬اچوہ‪۶‬وت‪۶‬وجاؿ‪۶‬دُ‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬وہ۔ااصنّ‪۶‬رکاص‪ّ۶‬ؽےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬قاّقاّ‪۶‬رعص‪۶‬رکےن‪۶‬ےگل‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اک‪۶‬ااسحٍ‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اک‪۶‬لضف‪۶‬كْاےہ۔‬ ‫اللیورسولہیامنیوافضل۔ ی‬
‫ابوبکر یبن یایب یشؼبہ ی‪1‬ف یمصنقہ یعن یایب یسعید ینی اوب ‪۶‬رکب ‪۶‬نب ‪۶‬ایب ‪۶‬ہبیش ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬فنصم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اوب ‪۶‬دیعس ‪۶‬خدّی ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫الخدرییریضیالل ٰ‬
‫دحكف‪:۴۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫موتانیاالرضیللیورسولہیالؽی یقی‪2‬فیالشعبیعنیای وج‪ّ۶‬نیم‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬كلم‪۶‬ںیہن‪۶‬ؽہ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّ ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫یقہیب ‪۶‬ےن‪۶‬بعش ‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس‪۶‬وم‪۶‬‬ ‫یموصوال۔ ی‬
‫ر‬ ‫بنیعباسیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعن ما‬
‫وصال‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬

‫یالمصنفیالبنیایبیشؼبۃیکتابیالمغازییدحكف‪۰۲۵۴۲۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۵۵/ ۳‬‬
‫‪1‬‬

‫یالسننیالکربییللؽیہیقیکتابیاحیاءیالمواتیبابیالیرتكیذیمییحؼیہیا لخیدارصادریبیوتی‪۵۰۰/ ۲‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 444 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۴۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫عادییاالرضیمنیاللیورسولہیھویفی ایعنیطاؤسی‪1‬ی دقمی‪ّ۶‬ںینیم‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬كلم‪۶‬ںیہ۔ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ؿاؽٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رم٘لًا‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫مرسال۔ ی‬
‫اوقل‪:‬نب‪،‬لگنج‪،‬اہپّؽٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬رہشؽ‪۶ٍ۶‬یک‪۶‬كلم‪۶‬ااتفدہ‪ّ۶‬ونیمٍ‪۶‬یک‪۶‬صیصخت‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬ؿاۂی‪۶‬كلم‪۶‬یھب‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬ںیہن‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫ۂ‪۶‬رطج‪۶‬اخصل‪۶‬كلم‪۶‬خدا‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ںیہ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔ؽّت ‪۶‬ولحمٍ‪،‬ااح رٍ‪،‬رھگؽٍ‪،‬اکمونٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬ںینیم‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬كلم‪۶‬ںیہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬ؿاۂی‪۶‬قاص‪۶‬نم‪۶‬ؽوت‪۶‬اک‪۶‬اگل‪۶‬وہا‪۶‬ےہ۔ّوبّ‪۶‬رشفی‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬نس‪۶‬یہ‪۶‬ےکچ‪۶‬ہک‪۶‬ادمح‪۶‬امكل‪۶‬‬
‫وہا ‪٘۶‬اّی ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬اؽّ ‪۶‬امتص ‪۶‬اوتمٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رگدونٍ ‪۶‬اک‪،2‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس۔وت ‪۶‬ہی ‪۶‬صیصخت ‪۶‬اکمین ‪۶‬ایسی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےسیج ‪ٓ ۶‬ا ہی ‪۶‬رکہمی‪۶‬‬
‫‪ 3"‬ںیم‪۶‬صیصخت‪ّ۶‬امین‪۶‬ہک‪۶‬مکح‪۶‬اٖ‪۶‬دٍ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ےہ‪،‬احالہکن‪۶‬ہشیمہ‪۶‬اهلل‪۶‬یہ‪۶‬اک ےہ۔رگم‪۶‬ؽہ‪۶‬دٍ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬وہظّ‪۶‬‬ ‫"‬
‫تقیقح‪۶‬ؽالؼقام‪۶‬اداع‪۶‬ےہ۔ال‪۶‬رجص‪۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬رشفی‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬ےن‪٘۶‬اّی‪ّ۶‬نیم‪۶‬قال‪۶‬صیصخت‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬كلم‪۶‬اتبیئ‪۶‬ؽہ‪۶‬اہکٍ‪۶‬؟ ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬آ دنئہ‪۶‬ںیم‪:‬‬
‫دحكف‪ّٓ:۴۱۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫اعلمویایانیاالرضیللیولرسولہیالبخاریی‪4‬فیالجہادیمنی نیقی‪۶‬اجٍ‪۶‬ول‪۶‬ہک‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ںیہ‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ؽیلص‪۶‬‬
‫الجامع یالصحیح یباب یاخراج یالیہود یمن یجزیرةی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس۔اامص ‪۶‬یراّی ‪۶‬ےن ‪۶‬الجامعیالصحیح ںیم‪۶‬‬
‫کتاب یالجہاد قاؿ ‪۶‬وہید ‪۶‬اک ‪۶‬زجری ‪۶‬ہ ‪۶‬ارعلؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬ارخاج ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫العربیعنیایبیھریرةیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫رضحؿ‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۴۲۶‬ایشع‪۶‬امّین‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬عَ‪۶‬اےنپ‪۶‬ضعب‪۶‬ااقّؿ‪۶‬یک‪۶‬اقك‬

‫یالسننیالکربییللؽیہیقیکتابیاحیاءیالمواتیبابیالییرتكیذیمییحؼیہیا لخیدا ریصادریبیوتی‪۵۰۰/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪۶2‬ہفحت‪۶‬اانث‪۶‬رشعہی‪۶‬قاؿ‪۶‬مشش‪۶‬دّ‪۶‬ثحب‪۶‬وبنؿ‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬اقًواء‪۶‬لیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۲۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرانیالکریمی‪۵۵/ ۴۲‬‬
‫‪ 4‬یصحیحیالبخارییکتابیالجہادیبابیاخراجیالیہودیمنیجزیرةیالعربیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۰۵/ ۵۶‬صحیحیمسلمیبابیاجالءیالیہودیمنی‬

‫جزیرةیالعربیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۰/ ۲۶‬‬

‫‪Page 445 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّٓقاد‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اینپ‪۶‬وظنمص‪۶‬رعیض‪۶‬سمعم‪۶‬دقہیس‪۶‬رپ‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬ادتبا اٖ‪۶‬رصمم‪۶‬ےس‪۶‬یھت‪ ۶‬ع‬

‫یامالكیالناسیودیانیالعرب ی‬
‫(اُ‪۶‬امتص‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬اؽّ‪۶‬اُ‪۶‬رعؿ‪۶‬ےک‪۶‬زجا‪۶‬ؽزسا‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاےل)‬
‫وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬اکشكف‪ّ۶‬عف‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دی۔‬
‫نیایبیبکرینیالمِدیمیثنایابویمعشرنیالرباءیثینیصدقۃیبنیطؼسلۃیثینیمعنیبنیثعلبۃی‬
‫ّ‬ ‫االمامیاحمدیحدثنایمحمدیب‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیفانشدتہییایمالكی‬
‫ٰ‬ ‫زینیریضیاللیتعایلیعنہیقالیاتیتیالنیبیص‬
‫ٰ‬ ‫المازینیوالیحیبعدیثینیاالعیشیالما‬
‫الناسیودیانیالعربیالحدیث‪1‬یورواہیاالمامیاالجلیابویجعقرنیالطحاوییفیمعاینیاآلثاریحدثنایابنیایبیداودیثنایالمِدیمی‬
‫ثنایابویمعشرایلیاخرہینحوہیسندا‪2‬یویمؾ رنایورواہیابنیعبداللیابنیاالمامیفیزوائدیمسند ٖہیمنیطریقیعوفیبنیک مسی‬
‫یریضیاللیتعایل یعنہی‬
‫ٰ‬ ‫بنیالحسنیعنیصدقۃیبنیطؼسلۃیحد یثینیمعنیبنیثعلبۃیالمازینیوالیحیبعدہیقالویایثنایاالع ٰ‬
‫یش‬
‫فذکرہی‪3‬یقلتیوالیہیاعینیعبداللیعزاہیحافظیالشانیفیاالصابۃ‪4‬۔انہیرواہیفیالزوائدیوالعبدالضعیفیغقراللیت ٰ ی‬
‫عایلیلہی‬
‫قدرواہیفیالمسندینقسہیایضا کمایسمعتیوللیالحمدیورواہیالبغوییوابنیالسکنیوابنیایبیعاصمیکل میمنیطریقی‬
‫الجنبدیبنیامنییبنیعروةیبنینضلۃیبنیطریقیبنیب صلیالحرمازییعنیابیہیعنیجد ٖہ ینضلۃیولقطیالبغوییعنہی‬
‫حدثینیایبیامنییحدثینیایبیذروةیعنیایبینضلۃیعنیرجلیممھنییِالیلہیاالعییشیواسمہیعبداللیبنیاالعورریضیالل ٰ‬
‫یتعایلی‬
‫عنہیفذکریالِصۃیوفیہیفخر جیحیتیایتیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیفعادبہیوانشأیِولییایمالكیالناسیودیانیالعربی‬
‫الحدیث‪5‬۔ی ی‬
‫ی‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۲۳۵/ ۲‬مجمعیالزوائدیکتابیالنکاحیبابیالنشوزیدارالکتابیبیوتی‪۲۰۵/ ۰‬‬

‫‪1‬‬

‫یشر حیمعاینیاآلثاریکتابیالکراھیۃیبابیروایۃیالشعریا لخیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۰۵۳/ ۲۶‬‬

‫‪2‬‬

‫یزوائدیعبداللیبنیاحمدیکتابیاالدبیبابیماجاءیفیالشعریدحكف‪۵۲۴‬یدارالبشائریاالسالمیۃیبیوتیص‪۰۲۰‬‬
‫‪3‬‬

‫یاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابۃیرتہمج‪۰۱۰۰۶‬یعبداللیبنیاالعوریدارالقکریبیوتی‪۵۱۲/ ۰‬‬
‫‪4‬‬

‫یاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابۃیبحوالہیالبغوییرتہمج‪۴۳۵۰۶‬ینضلۃیبنیطریفیدارالقکریبیوتی‪۰۰۳/ ۱‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 446 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہی‪۶‬دحكف‪۶‬لیلج‪۶‬اےنت‪۶‬اہمئ‪۶‬ابکّ‪۶‬ےن‪۶‬قا٘ادین‪۶‬دعتمدہ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪۶‬اؽّرطقی‪۶‬اریخ‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬ظفل‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ایشع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬یل‪۶‬اؽّرعص‪۶‬یک‪۶‬ہک‪:‬اُ‪۶‬امكل‪ٓ ۶‬ا دایمٍ‪،‬ؽاُ‪۶‬زج‪۶‬اؽزسا دہ‪۶‬رعؿ‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوباركیوسلم۔‬ ‫صیلیالل ٰ‬
‫دحكف‪:۴۳۶‬احّؿ‪۶‬نب‪۶‬وعَ‪۶‬ظٓین‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬احرض‪۶‬خدعـ‪۶‬وہرک‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫ریمُ ‪٘۶‬اھت ‪۶‬یسک ‪۶‬صخش ‪۶‬وک ‪۶‬وضحّ‪۶‬اّ٘ال ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬وج‪۶‬ریمی‪۶‬وقص ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫ابعثیمیعیمنییدعویایلیدینكیفانالہیجار۔ ی‬
‫وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬دنی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬دوعؿ‪۶‬رکُ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬ریمی‪۶‬انپہ‪۶‬ںیم وہاگ۔‬
‫وضح ‪ّ۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اقك ‪۶‬ااصنّی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬وک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬رک ‪۶‬دقا ‪۶‬احّؿ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬ا ‪۶‬هلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےبنک‪۶‬‬
‫ن‬
‫ؽاولٍ‪۶‬ےن‪۶‬دہع‪۶‬ینکش‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اںیہن‪۶‬دیہش‪۶‬رکدقا۔اسحٍ‪۶‬نب‪۶‬قاكف‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ااعشّ‪۶‬ےہک‪۶‬اّا سملہ‪۶‬ہی‪۶‬رعش ‪؎۶‬‬
‫یمحمدایالیغدر ی‬
‫ر‬ ‫یمنکمیفان‬ ‫یاحارثیمنییغدریبذمۃیجارہی ی‬
‫اُ‪۶‬احّؿ‪ !۶‬وج‪۶‬وکیئ‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬اےنپ‪۶‬انپہ‪۶‬دےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬ےک‪۶‬دہع‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬ؽافیئ‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےسج‪۶‬انپہ‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬یچس‪۶‬انپہ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‬
‫فجاء یالحارث یفاعتذر یو یودی یاالنصاری یوقال ییای احّؿ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪۶‬احرض‪۶‬وہرک ‪۶‬ذعّ ‪۶‬ایک ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ااصنّی‪۶‬‬
‫کاری دیہش‪۶‬یک‪۶‬دكف‪۶‬دی‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪ !۶‬ںیم‬ ‫یحسان۔الزبییبنیب ٍ‬
‫ٍ‬ ‫محمدیاینیعائذبكیمنیلسان‬
‫حدثینیعمیمصعبیانیالحارثیبنیعوفیایتیالنیبی وضحّ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ام اتگوہٍ‪۶‬اسحٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ےس۔ّریب‪۶‬نب‪۶‬اکبّ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اہک ‪۶‬ےھجم ‪۶‬ریمُ ‪۶‬اچچ ‪۶‬عػٍـ ‪۶‬ےن ‪۶‬دحكف ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ہک ‪۶‬احّؿ ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی‪1‬فذکرہ۔ ی‬
‫وعَ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬‬
‫رھپ‪۶‬وپّی‪۶‬دحكف‪۶‬ایبٍ‪۶‬یک۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۴۴۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوب‪۶‬وعسمد‪۶‬دبّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫انہیکانییضربیغالمہیفجعلییِولیاعوذباللیقالی ی ینعی‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬هالص‪۶‬وک‪۶‬امّ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ےھت‪،‬هالص‪۶‬ےن‪ ۶‬انہ‪۶‬رشؽم‪۶‬ایک‪،‬اهلل‪۶‬‬
‫یک‪۶‬داہیئ‪،‬اهلل‪۶‬یک ُ‪۶‬داہیئ۔‬

‫یاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابۃیبحوالہیالزبییرتہمج‪۵۰۱۳۶‬یالحارثیبنیعوفیدارالقکریبیوتی‪۰۰۳/ ۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 447 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اہیئ۔وفّا‪۶‬‬
‫ً‬ ‫فجعلییضربہیفِالیاعوذبرسولیاللی‪،‬فرتکہیفِالی انہؾٍ ےن‪۶‬اہھت‪۶‬ت ‪ّ۶‬ؽاک۔هالص‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪ّ:‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬د‬
‫تعایلیعلیہیوسلمیواللیاقدرعلیكی وھچّدقا۔وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫رسولیاللیصیلیاللی ٰ‬
‫خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪ !۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬اهلل‪۶‬ھجت‪۶‬رپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اقدّےہ‪۶‬انتج‪۶‬وت‪۶‬‬ ‫منكیعلیہیقالیفاعتِہی‪1‬۔ ی‬
‫اٖ‪۶‬هالص‪۶‬رپ۔انہؾٍ ےن‪۶‬هالص‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬رکدقا۔‬
‫الحمدللی! اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬ےک‪۶‬ویتّ‪۶‬دےئھکی‪،‬ایح وہ‪۶‬وت‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬وک‪۶‬دؽؿ‪۶‬رمےن‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬ہگج‪۶‬ںیہن‪،‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬وت‪۶‬خدا‪۶‬اجےن‪۶‬امیبّدولٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬ایک‪۶‬ایقںیتم‪۶‬وتُّ‪۶‬یگ۔ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک ُ‪۶‬داہیئ‪۶‬دانی‪۶‬یہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬داہیئ‪۶‬اچمےن‪۶‬وک‪۶‬تہب‪۶‬یھت‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ویٍ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫دیسقا‪۶‬اوب‪۶‬وعسمد‪۶‬دبّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وخد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪۶‬دراتّاہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬وھچّا‪۶‬ذـ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫‪۶‬وفّا‪۶‬وھچّ‪۶‬دقا۔‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪۶‬دی ً‬
‫املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪۶‬نس‪۶‬رکوضحّ‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬دل‪۶‬رپاھچیئ‪۶‬اہھت‪ّ۶‬ؽك‪۶‬ایل۔‬
‫ن‬
‫اوقل‪(:‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ۔ؿ)ینعی‪ ۶‬ہلی‪۶‬قاؿ‪۶‬اقك‪۶‬ومعمل‪۶‬وہاجےن‪۶‬ےس‪۶‬ایسی‪۶‬ومرث‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪،‬الساٍ‪۶‬اک‪۶‬اقدعہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬احمؽّہ‪۶‬‬
‫مک‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ارث‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ڑپقا‪۶‬ےہ‪۶‬ؽّت ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬ےس‪۶‬قایش‪۶‬ےہ۔دمحباهلل‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ہی‪۶‬ینعم‪۶‬ںیہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دّہج‪۶‬رشك‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬ھچک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬كْاھ‪۶‬وہاےہ۔‬
‫دحكف‪:۴۵۶‬یہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬دبعارلّاص‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬فنصم‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬نسح‪۶‬رصبی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪:‬‬
‫قالیبؼنایرجلییضربیغالمالہ‪،‬وھوییِولیاعوذباللیاذی ینعی‪۶‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬اےنپ‪۶‬هالص‪۶‬وک‪۶‬امّ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬ہہک‪ّ۶‬اہ‪۶‬اھتہک‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیفِالیاعوذی اهلل‪۶‬یک ُ‪۶‬داہیئ۔اےنت‪۶‬ںیم‪۶‬هالص‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫بصر یبرسولیاللیص‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬رشتفی‪۶‬الےت‪۶‬داھکی ‪۶‬اؿ ‪۶‬اہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬داہیئ۔‬ ‫برسولیاللیفال ٰیقی ی‬
‫وفّا‪۶‬اٖ‬
‫ً‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیصحۃیالممالیكیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۱۲/ ۲۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 448 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ماکانیفیید ٖہیوخ ٰیلیعنیالعبدیفِالیالنیبیصیلیالل ٰ‬

‫یتعایلی اصذـ ‪۶‬ےن ‪۶‬وکّا ‪۶‬اہھت ‪۶‬ےس ‪۶‬دال ‪۶‬دقا ‪۶‬اؽّهالص ‪۶‬وک ‪۶‬وھچّدقا۔وضحّ‪۶‬‬
‫علیہیوسلمیامایواللیانہیاحقیانییعاذیمنیاستعاذ یبہی ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪ً٘:‬وا‪۶‬ےہ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬‬
‫مینیفِالیالرجلییارسولیاللیف ویحریلوجہیاللی‪1‬۔ ی كشیب‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬قحتسم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ُداہیئ ‪۶‬دےنی ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬وک ‪۶‬انپہ ‪۶‬دی ‪۶‬اجےئ۔اٍ ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص‪۶‬‬
‫یک‪:‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اہل‪!۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬ےہ۔‬
‫اوقل‪:‬الحمدیلل اٖ ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےن ‪۶‬وت ‪۶‬اؽّیھب ‪۶‬قاین ‪۶‬رس ‪۶‬ےس ‪۶‬ریترکدقا‪،‬اصَ ‪۶‬رصتحی ‪ّٓ۶‬امدی ‪۶‬ہک ‪۶‬وضح ‪۶ ّ۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ن‬
‫ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬هالص‪۶‬یک‪۶‬دؽونٍ ُ‪۶‬داہایئٍ‪۶‬یھب‪۶‬ںینس‪۶‬اؽّ ہلی‪۶‬داہیئ‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬ت ‪ّ۶‬انک‪۶‬اؽّدؽرسی‪۶‬رپوفّا‪۶‬قاّ‪ّ۶‬انہ‪۶‬یھب‪۶‬طالہظح‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬رگم‪۶‬اوسفٖ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ؽاہتیب‪۶‬یک‪۶‬دلف‪۶‬ؽرمدؽدكف‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اٖ‪۶‬هالص‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬نہَ‪۶‬ہک‪۶‬وت‪۶‬رشمك‪۶‬وہایگ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وس‪۶‬‬
‫اریمی‪۶‬داہیئ‪۶‬دراتےہ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬یھب‪۶‬زک‪۶‬رطج‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪۶‬وھچّ‪۶‬رک‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا اق‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘اد‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬شیک‪۶‬رشك‪۶‬اربک‪،‬خدا‪۶‬یک‪۶‬‬
‫داہیئ‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪۶‬ےب‪۶‬رپؽایہ‪۶‬اؽّریمی‪۶‬داہیئ‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪۶‬رظن‪،‬اقك‪۶‬وت‪۶‬ریمی‪۶‬داہیئ‪۶‬امینن‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ویٍ‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪۶‬ت ‪۶‬امٍ‪۶‬رک‪۶‬اوسفٖ‪ٓ ۶‬ا اق‪۶‬ؽهالص‪۶‬وک‪۶‬‬
‫رشمك‪۶‬انبقا‪۶‬دّانکّ‪۶‬وخد‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬رپتحیصن‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬زک‪۶‬ظُٓ‪۶‬یک‪۶‬قاؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬قحتسم‪۶‬ےہ‪،‬داہیئ‪۶‬وت‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬اقمئ‪ّ۶‬یھک‪۶‬اؽّاینپ‪۶‬داہیئ‪۶‬دےنی‪۶‬رپت ‪۶‬دینی‪۶‬یھب‪۶‬قاكف‪ّ۶‬یھک‪،‬رصَ‪۶‬اانت‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬امےنن‪۶‬ےک‪۶‬اققل‪۶‬یھت۔ادمحلهلل‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےچس ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬یلص ا ‪۶‬هلل ‪۶‬اعتیٰل ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬دونیاہہیب ‪۶‬ےک ‪۶‬ٹوھ ے ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬وقتقۃ ‪۶‬االامیٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ھچک ‪۶‬دقّ ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬اےس ‪۶‬تخس‪۶‬‬
‫دلف‪۶‬اچنہپیئ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اامص‪۶‬اتھکلےہ‪:‬‬
‫"اؽل‪۶‬ینعم‪۶‬رشك‪۶‬ؽوتدیح‪۶‬ےک‪۶‬انھجمس‪۶‬اچےیہ‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ول ‪۶‬ریپؽٍ‪۶‬ربمغیپؽٍ‪۶‬وک‪۶‬لکشم‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬راکّےت‪۶‬ںیہ‪،‬اٍ‪۶‬ےسامدںی امےتگن‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫وکیئ‪۶‬اےنپ‪۶‬ےٹیب‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دبعا یبن‪ّ۶‬کھواےہ‪۶‬وکیئ‪۶‬یلع‪۶‬شخب‪۶‬وکیئ‪۶‬هال‪۶‬ص‪۶‬یحم‪۶‬ادلنی‪،‬وکیئ‪۶‬لکشم‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪۶‬دراتےہ‪،‬رغص‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬‬
‫ھچک‪۶‬دنہؽ‪۶‬اےنپ‪۶‬وتبٍ ےس‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک‪۶‬ہی‪۶‬ٹوھ ے‪۶‬املسمٍ‪۶‬اؽایلء‪۶‬ؽ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬رک‪۶‬زگّےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّدوعیٰ‪۶‬املسمین‪۶‬اک‪۶‬ےئک‪۶‬اجےت‪۶‬‬
‫ںیہ۔چس‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‬

‫‪ 1‬یالدرالمنثوریبحوالہیعبدالرزاقیعنیالحسنیتحتیاآلیۃی‪ ۰۲/ ۰‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوت ی‪،۱۳۲/ ۲‬کزنیالعمالیبحوالہیعبیعنی‬

‫الحسنیدحكف‪۲۱۲۳۰۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۳۰/ ۵‬‬
‫‪Page 449 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہک‪۶‬ںیہن‪۶‬املسمٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ول ‪۶‬رگم‪۶‬ہک‪۶‬رشك‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪1‬۔"اھ‪۶‬رصتخمًا‬
‫اٍ ‪۶‬داعف ‪۶‬الوالء ‪۶‬ےک ‪۶‬عوکْؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬یھب ‪۶‬اانت ‪۶‬وپھچ ‪۶‬ےئجیل ‪۶‬ہک ‪۶‬یسک ‪۶‬یک ‪۶‬انپہ ‪۶‬ینعی ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬داہیئ ‪۶‬دینی ‪۶‬دعف ‪۶‬قال ‪۶‬یہ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬وہیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬قا ‪۶‬ھچک ‪۶‬اؽّ۔وی‬
‫لٰکنیالوھابیۃیقومییعتدون۔(اؽّوقص‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬دحےس‪۶‬كْ ھيِ‪۶‬ؽایل‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۳۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬رضحؿ‪۶‬میمت‪۶‬داّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہی ینعی‪۶‬مہ‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قالیکنایجلویسایعندیرسولیاللیص‬
‫وسلمیاذیاقبلیبعییتعدوایحیتیوقفیعیلیھامۃیرسولی ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪۶‬قااگہ‪۶‬اقك‪۶‬اؽكف‪۶‬دؽّقا ٓا قا‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫اللیصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیای ایالؽیعیریاسکنیفانی ےک ‪۶‬رس ‪۶‬ابمّك‪۶‬ےک‪۶‬ظٓا ‪ٓ ۶‬ا رک ‪۶‬ڑھکا‪۶‬وہا‪،‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ك‬ ‫ّ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬امقا‪:‬اُ‪۶‬اؽ ف ‪!۶‬رہھٹارگ‪۶‬وت‪۶‬اچس‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫تكیصادقرایفلكیصدقكیوانیتكیکاذ ربافعلیكیکذبكی‬
‫ریتُ ‪۶‬چس ‪۶‬اک ‪۶‬لھپ ‪۶‬ریتُ ‪۶‬ےیل ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّٹوھقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬ریتُ‪۶‬‬
‫مع یان یالل ٰ‬
‫یتعایل یقد یامن یعائذنا یولؼس یبخائبی‬
‫ٹوھؿ ‪۶‬اک ‪۶‬ؽقال ‪۶‬ھجت ‪۶‬رپ ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت ‪۶‬ہی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬كشیب ‪۶‬ہک ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫الئذنایفِلناییارسولیاللیمایِولیھذایالبعی‪،‬فِالی‬
‫امہّی‪۶‬انپہ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اامٍ‪ّ۶‬یھک‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫م‬ ‫ک‬
‫ھذایبعییھمیاھلہیبنحرہیوا لیلحمہیف ربی مھنیوی اؽّ‪۶‬وج‪۶‬امہُّ‪۶‬وضحّ ااجتل‪۶‬الےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬قارمادی‪۶‬ےس‪۶‬كْی‪۶‬ےہ۔احصہب‪۶‬‬
‫نیکذلكیاذ یایقبلیصاحبہیاوی ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قاّوسل ‪۶‬اهلل ‪!۶‬ہی ‪۶‬اؽكف ‪۶‬ایک ‪۶‬رعص ‪۶‬رکقاےہ ‪۶‬؟‬ ‫استغاثیبنیکمیبؼناینح ٰ‬
‫قالیاصحابہییتعادونیفلماینظریالمھییالبعیعادیایلی ّٓامقا‪:‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اموکلٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬خال ‪۶‬ل ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪۶‬اھکانیل ‪۶‬اچاہ ‪۶‬اھت ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےس‪۶‬اھب ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ ‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬‬ ‫ھا ّمۃیرسولیاللیصیلیاللی ی‬
‫القا۔مہ‪۶‬ویٍ‪۶‬یہ‪۶‬ےھٹیب‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪۶‬اےنت ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬قااہک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےک ‪۶‬امكل ‪۶‬دؽّےت ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪،‬اؽكف ‪۶‬ےن ‪۶‬ذـ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬داھکی ‪۶‬رھپ ‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالہپ‪۶‬قاؿ‪۶‬وتدیح‪۶‬ؽرشك‪۶‬ےک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬عبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 450 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫علیہیوسلمیفالذب ایفِالواییایرسولیاللیھذایبعینای رساونّ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا ایگ‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬ڑکپی‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اموکلٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬

‫ھربیمنذیثالثۃیایامیفلمینلِہیاالیبنیییدییک‪،‬فِالی رعص‪۶‬یک‪:‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪!۶‬امہّا اؽكف‪۶‬نیت‪۶‬دٍ‪۶‬ےس‪۶‬اھباگ‪۶‬وہا‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫صیلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیامایانہییشکواییلیفبػستی ٓا ج ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ ‪۶‬طال‪۶‬ےہ۔وضحّ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪ً٘:‬يِ‪۶‬وہ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن‪۶‬ریمُ‪۶‬وضحّ ‪۶‬قاشل‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫الشکایۃ۔فِالوییارسولیاللیماییِولی؟قالییِولیانہی‬
‫ك‬
‫اؽّ ‪ّ۶‬تہب ‪۶‬یہ ‪ْ ۶‬ی ‪۶‬قاشل ‪۶‬ےہ۔ؽہ ‪۶‬وبےل‪:‬قا ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪!۶‬ہی ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫ریبیفیامنکمیاحواالیوکنتمیتحملونیعلیہیفیالصیفی‬
‫اتہکےہ‪۶‬؟ّٓامقا‪:‬ہی‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬كْوسٍ‪۶‬اہمتّی‪۶‬اامٍ‪۶‬ںیم‪۶‬قال‪۶‬‬
‫ایلیمواجعیالکالءیفاذایکانیالشتاءیرحلتمیایلیموضعی‬
‫رگیم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اابسؿ ‪۶‬الدرک ‪۶‬زبسہ ‪۶‬ےنلم ‪۶‬یک ‪۶‬ہگج ‪۶‬قك ‪۶‬اجےت ‪۶‬اؽّ‬
‫سائمای اجُّ‪۶‬ںیم رگص‪۶‬اقمص‪۶‬قك‪۶‬وکج ‪۶‬رکےت‪،‬ذـ ‪۶‬ؽہ‪۶‬كْا ‪۶‬وہا ‪۶‬وت‪۶‬مت‪۶‬‬ ‫یابال ر‬
‫الدفاء یفلما یکرب یاستقخلتم یفرزقکم یالل ر‬
‫فلمایادرکتہیھذہیالسنۃیالخصبۃیھممتمیبذبحہیواکلی ےن‪۶‬اےس‪٘۶‬اقدانبایل‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےفطن‪۶‬ےس‪۶‬اہمتُّ‪۶‬‬
‫لحم ٖہ۔فِالویایواللیکانی ٰذلكییارسولیاللی۔فِالیصیلیای تہب‪۶‬اؽكف‪۶‬رکدےی‪۶‬وج‪۶‬رچےت‪۶‬رھپےت‪۶‬ںیہ‪،‬اؿ‪۶‬وج‪۶‬اےس‪۶‬ہی‪٘۶‬اداؿ‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیماھذایجزاءیالمملوكیالصالحیمنی كْٖ ‪ٓ ۶‬ا قا مت ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬دحب ‪۶‬رکےک ‪۶‬اھک ‪۶‬انیل ‪۶‬اچاہ۔ؽہ ‪۶‬وبےل‪ :‬قا‪۶‬‬
‫لل ٰ‬
‫موالیہ۔فِالواییارسولیاللیفانایالنؽیعہیوالیننحرہ۔ی ّوسل‪۶‬اهلل‪!۶‬خدایک‪۶‬مسق‪!۶‬وییہن‪۶‬وہا۔وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫فِالیصیلیایللیتعایلیعلیہیوسلمیکذبتمیقدیاستغاثی ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬كوك ‪۶‬ولممك ‪۶‬اک ‪۶‬دبہل ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اموکلٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫رطَ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ۔ؽہ‪۶‬وبےل‪:‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪!۶‬وت‪۶‬مہ‪۶‬اےس‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫بکمیفلمیتغؼثوہیوانایاویلیبالرحمۃیمنکمیفانیاللی‬
‫ّ‬
‫ںیچیب‪۶‬ےگ‪۶‬ت ‪۶‬دحب‪۶‬رکںی‪۶‬ےگ۔ ٓامقا‪ :‬طل‪۶‬ےتہک‪۶‬وہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫نز عیالرحمۃیمنیقلوبیالمنافِنییواسکن ایفیقلوبی‬
‫ّٓقاد‪۶‬یک‪۶‬وت‪۶‬مت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬ےچنہپ‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬مت‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیممھنی‬
‫ٰ‬ ‫المؤمننی۔فاشرتاہیص‬
‫قحتسم ‪۶‬ؽالقئ ‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک ‪ّٓ۶‬قادی ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬مح ‪ّٓ۶‬امؽٍ ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫انموقفٍ‪۶‬ےک‪۶‬دولٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬اکنل‪۶‬یل‪۶‬اؽّ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫بمائۃیدرھمیوقالی ٰیای ایالبعی!ی ی‬

‫دولٍ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬یھک ‪۶‬ےہ‪،‬سپ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬

‫ےن ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اؽكف ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬وس ‪ّ۶‬ؽےپ ‪۶‬وک ‪۶‬رخقد ‪۶‬ایل ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪:‬اُ‪۶‬اؽكف‪!۶‬‬

‫‪Page 451 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫۔فریغ یعیل یھامۃی خال‪۶‬اج‪۶‬ہک‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬ےہ۔ہی‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬رس‪۶‬‬

‫ٰ‬ ‫ا نطلق یفانت یحر یلوجہ یالل ٰ‬
‫یتعایل‬
‫اللیتعایل یعلیہیوسلمیفِالیصیلیاللی ادقٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اینپ ‪۶‬وبیل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ھچک ‪ٓ ۶‬ا ؽاّ ‪۶‬یک۔وضحّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫رسولیاللیصیلی‬
‫یریغی ؽملس‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا نیم‪۶‬یہک۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬دؽقاّہ‪ٓ ۶‬ا ؽاّ‪۶‬یک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬رھپ‪ٓ ۶‬ا نیم‪۶‬‬ ‫یریغیفِالیاٰمنی۔ثم ٰ‬
‫تعایلیعلیہیوسلمیاٰمنی۔ثم ٰ‬
‫ٰ‬
‫یہک۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ہس‪۶‬قاّہ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن‪۶‬رھپ‪ٓ ۶‬ا نیم‪۶‬یہک‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫الرابعۃیفبیکیالنیبیص‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلم۔فِلنای‬
‫ٰ‬
‫ےن‪۶‬وچیھت‪۶‬قاّ‪۶‬ھچک‪ٓ ۶‬ا ؽاّ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫یارسولیاللیماییِولیھذایالبعی؟قالیقالیجزاكیاللی‬
‫ےن‪۶‬رگہی ‪ّٓ۶‬امقا۔احصہب‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قا ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪!۶‬ہی‪۶‬ایک‪۶‬اتہک‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬؟ّٓامقا‪:‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬اُ‪۶‬یبن‪۶‬اهلل‪!۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫ای ایالنیبیعنیاالسالمیوالیِر ٰان ر‬
‫یخیا۔‪،‬فِلتیاٰمنی۔ی‬
‫ثمیقالیسک‬
‫نیاللیرعبیامتكییومیالِیمۃیکمایسکنتی ا٘الص ‪۶‬ؽ ‪۶‬ظٓاٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےس ‪۶‬رتہب ‪۶‬زجا ‪۶‬اطع ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫رعیبیفِلتیاٰمنی۔ثمیقالیحِنیاللیدماءیامتكیمنی ٓا نیم‪،‬رھپ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬دٍ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬اعـ‪۶‬‬
‫اعدائ ایکمایحِنتیدیمیفِلتیاٰمنی۔ثمیقالیالجعلی ےس ‪۶‬وخَ ‪۶‬دؽّ ‪۶‬رکُ ‪۶‬سج ‪۶‬رطج ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬ریم ‪۶‬وخَ ‪۶‬دؽّ ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫اللیباسیامتكیبؼن ایفبکیتیفانیھذہیالخصالیسألتی ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪ٓ ۶‬ا نیم۔رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬اهلل‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬اعـ‪۶‬‬
‫ریب یفاعطانی ا یومنعین یھذ ٖہ یواخربین یجربیل یعلیہی ےک‪۶‬وخٍ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دونمشٍ‪۶‬ےک‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬ےس‪۶‬وفحمؽ‪ّ۶‬ےھک(ہک‪۶‬افکّ‪۶‬‬
‫السالمیعنیاللیعزوجلیانیفناءیامیتیبالسیفیجریی یھبک ‪۶‬اںیہن ‪۶‬ااصیتسل ‪۶‬ت ‪۶‬رک ‪۶‬ںیکس)اسیج ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬ریما ‪۶‬وخٍ‪۶‬‬
‫اچبقا‪،‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪ٓ ۶‬ا نیم ‪۶‬رھپ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬احبست ‪۶‬اعـ ‪۶‬ؽاال ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫الِلمیبمایھویکائن۔کذایاوردہیعازیای ی‬
‫ك‬
‫یتخس‪۶‬اےکن‪ٓ ۶‬ا سپ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےھک(قایمہ‪۶‬وخرن ْی‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ‪ّ۶‬ںیہ)‪،‬‬
‫اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬رگہی ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رمادںی ‪۶‬ںیم ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬
‫زعؽلج‪۶‬ےس‪۶‬امقگ‪۶‬اکچ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دںی‪۶‬رگم ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫یلھچپ‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ےھجم‪۶‬ربجالیئ‪۶‬انیم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬ربخ‪۶‬رک‪۶‬دی‪۶‬ہک‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ ‪۶‬یک‪۶‬انف‪۶‬‬
‫ولتاّ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔ملق‪۶‬لچ‪۶‬اکچ‪۶‬دشین‪۶‬رپ۔‬

‫‪Page 452 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لہیاالمامیالحافظیذیکیالدینیعبدالعظیمیالمنذرییی ویٍ‪۶‬یہ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬ارتلبیغ‪۶‬ؽارتلھيـ ‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬احظف‪۶‬دیک‪۶‬ادلنی‪۶‬‬

‫یتعایلیعلیہیفیکتابیالرتغیبیوالرتھیبی‪1‬۔ ی دبع‪۶‬ا۔میظع‪۶‬دنمّی‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےس‪۶‬ؽاّد‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫رحمۃیالل ٰ‬
‫ریقف‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ںیم‪۶‬رظنب‪۶‬ااصتخّ‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ااحدكف‪۶‬اک‪۶‬خال‪۶‬ہص‪۶‬اھکل‪۶‬قا‪۶‬رصَ‪۶‬لحم‪۶‬ادتسالل‪۶‬رپ‪۶‬ااصتقّ‪۶‬ایک۔ہی‪۶‬دحكف‪۶‬سیفن‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬ایلع‪۶‬‬
‫اهالص‪۶‬وبنؿ‪۶‬ؽزجعماؿ‪۶‬لیلج‪۶‬رضحؿ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽیلع‪۶‬اہل‪۶‬الضف‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالىشوہ‪۶‬ےس‪۶‬یھت‪۶‬امتبہم‪۶‬درک‪۶‬رکین‪۶‬انم‪ٚ‬ـ‪۶‬یھجمس‪،‬اہیٍ‪۶‬ومعض‪۶‬‬
‫اً٘واد ‪۶‬ؽہ‪۶‬سایّی‪۶‬سایّی‪۶‬اانسد ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وجامہّی‪۶‬انپہ‪۶‬ےل‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اےس‪۶‬انپہ‪۶‬دراتےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وجمہ‪۶‬ےس‪۶‬ااجتل ‪۶‬رکُ‪۶‬قارماد ‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬اتہ۔‬
‫الحمدیللیربیالعالمنی اؽّ‪۶‬خدا‪۶‬اجےن‪۶‬داعف‪۶‬الوال‪۶‬زک‪۶‬ےش‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ےہ۔‬
‫دحكف‪:۵۵۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪٘۶‬الہم‪۶‬نب‪۶‬ریمع‪۶‬ایملس‪۶‬احصیب‪۶‬انب‪۶‬احصیب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫تزوجتیابنۃیسراقۃیابنیحارثۃیالنجارییوقتلیببدری ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رساہق‪۶‬نب‪۶‬احّہث‪۶‬اجنّی‪۶‬دیہش‪۶‬سغؽہ‪۶‬دبّ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫فلمیاصبیشیاءیمنیالدنیایکانیاحبیایلیمنینکاح ایوی ىوہ‪۶‬یک‪۶‬اصرٌٔادی‪۶‬ےس‪۶‬اکنج‪۶‬ایک‪۶‬داین‪۶‬یک‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ایسی‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫شیئ یاسوقہ یالی ای قایئ ‪۶‬وج ‪۶‬اےکن ‪٘۶‬اھت ‪٘۶‬ادی ‪۶‬وہےن ‪۶‬ےس ‪۶‬ےھجم ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬سایّی ‪۶‬وہ ‪۶‬ںیم‬
‫اصدقت ا یمائییت یدرھم یفلم یاجد ی ی‬
‫ےن‪۶‬دؽ ‪۶‬وس‪ّ۶‬ؽےپ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک‪۶‬رہم‪۶‬ایک‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ ‪۶‬قاٖ‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬وج‪۶‬اںیہن‬
‫یلیاللیورسولہیالمعولیفجئتیرسولیاللیصیلی‬
‫ّ‬ ‫فِلتیع‬
‫وجیھبٍ‪،‬ںیم ےن‪۶‬اہک‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬یہ‪۶‬رپ‪۶‬وپرؽہس‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیفاخربتہیالحدیث۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫سپ‪۶‬ںیم‪۶‬خدعـ‪۶‬اونّ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‬
‫احرض‪۶‬وہا‪۶‬اؽّاحل‪۶‬رعص‪۶‬ایک۔‬
‫وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬اہجد‪۶‬رپ‪۶‬اںیہن اجیھب‪۶‬اؽّ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ںیم‪۶‬ادیم‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ںیہمت‪۶‬اینت‪۶‬تمینغ‪۶‬دالدُ‪۶‬‬ ‫ارجوایانییغنیكیاللیم رزیوجتكی۔ ی‬
‫اگ‪۶‬ہک‪۶‬اینپ‪۶‬ویبی‪۶‬اک‪۶‬رہم‪۶‬ادارکدؽ۔‬
‫ااسی‪۶‬یہ‪۶‬وہا‪،‬وللیالحمد۔‬
‫اامص‪۶‬ہقث‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬رمع‪۶‬ؽادقےن‪۶‬ایب‪۶‬دحّد‬ ‫االمامیالثِۃیمحمدیبنی‪2‬یعمرواقدی ی‬

‫یتعایلیمصطیفیالبایبیرصم‪۴/ ۰۶‬۔‪۲۳۳‬‬
‫یالرتغیبیوالرتھیبیالرتغیبیفیالشقِۃیعیلیخلقیالل ٰ‬
‫‪1‬‬

‫یکتابیالمغازییسریۃیخضرةیامیھایابویقتادةیمؤسسۃیاالعلمیللمطبوعاتیبیوتی‪۳۴/ ۲‬۔‪۳۳۳‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 453 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نیسالمۃیالمذکوریریضیاللیتعایلی وج٘الہم‪۶‬ذموکّّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ایکن‪۶‬دنس‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫عنیایبیحدردوھواب‬
‫عنہمایبسند ٖہ یالیہیوقدیعیلیتوثیِہیاالمامیالمحِقی ّؽاكف‪۶‬ایک‪،‬اؽّاامص‪۶‬ققحم‪۶‬یلع‪۶‬االؿالص‪۶‬ےن‪۶‬حتف‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وتقیث‪۶‬‬
‫ّٓامیئ‪۶‬اؽّمہ‪۶‬ےن‪۶‬اےس(اےنپ‪ّ٘۶‬اےل)عؤٌ ‪۶‬انیعل‪۶‬ںیم ایبٍ‪۶‬‬ ‫عیلیاالطالقیفیالقتحیوذکرنایفیمنییالعنی۔ ی‬
‫ایک۔(ؿ)‬
‫دحكف‪۵۲۶‬ؽ‪:۵۰‬سغؽہ‪۶‬ربیخ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ربیخ‪۶‬وک‪۶‬اجےت‪۶‬ؽظف‪۶‬رضحؿ‪۶‬اعرم‪۶‬نب‪۶‬اوکم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬زجڑپےتھ‪۶‬ےلچ ‪؎۶‬‬
‫یوالیتصدقنایوالیصلؼنا ی‬ ‫(‪)۵‬الل میلوالانتیمااھتدینا ی‬
‫یوالِنییسکؼنۃیعلؼنا ی‬ ‫فاغقرفداءیلكیماابِؼنا ی‬
‫ر‬ ‫(‪)۲‬‬
‫یونحنیعنیفضلكیمایاستغنؼنا ی‬ ‫(‪)۰‬وثبتیاالقدامیانیالقؼنا ی‬
‫(‪)۵‬خداوگاہ‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪!۶‬ارگ‪۶‬وضحّ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬مہ‪۶‬دہاكف‪۶‬ت ‪۶‬قاےت‪،‬ت ‪ّ۶‬وکٰہ‪۶‬دےتی‪۶‬ت ‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپےتھ۔‬
‫(‪)۲‬وت‪۶‬شخب‪۶‬دےئجی‪۶‬مہ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ظٓقاٍ‪۶‬وج‪۶‬گواہ‪۶‬امہُّ‪ّ۶‬ہ‪۶‬ےئگ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّمہ‪۶‬رپوضحّ‪۶‬ہنیکس‪۶‬اقاّںی۔‬
‫(‪)۰‬اؽّذـ‪۶‬مہ‪۶‬دونمشٍ‪۶‬ےس‪۶‬اقمقل‪۶‬وہٍ وت‪۶‬وضحّ‪۶‬ںیمہ‪۶‬قاكف‪۶‬دقص‪ّ۶‬ںیھک‪۶‬مہ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬لضف‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬اینّ‪۶‬ںیہن‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ہی‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬یراّ‪۶‬ی‪1۶‬ؽحیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ؽننس‪۶‬ایب‪۶‬داؽدؽننس‪۶‬لسایئ‪۶‬ؽدنسم‪۶‬ادمحؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬ہملس‪۶‬نب‪۶‬اوکم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬قیرص‪۶‬‬
‫نس‬
‫دعقدہ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ھالرصمہع‪ّ۶‬قاداؿ‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ؽاامص‪۶‬ادمح‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔‬
‫رواہیمنیطریقیایاسیبنیسلمۃیعنیابیہیسلمۃیبنی اقاٖ ‪۶‬نب ‪۶‬ہملس ‪۶‬ےک ‪۶‬رطقی ‪۶‬رپ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽادل ‪۶‬ہملس ‪۶‬نب ‪۶‬اوکم ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫االکو عیریضیالل ٰ‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالمغازییبابیغزوةیخؼربیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۳۰/ ۲۶‬صحیحیمسلم‪،‬کتابیالجہادیوالسییبابیغزوہیخؼربیدقیمی‪۶‬‬

‫‪1‬‬

‫بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۵۵/ ۲۶‬سننیالنسائییکتابیالجہادیوالسییبابیمینیقا تلیفیسؽیلیاللیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪،۲۳/ ۲۶‬مسندیاحمدیبنی‬

‫حنبلیعنیسلمۃیبنیاال کو عیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۱۳/ ۰‬‬

‫‪Page 454 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عس ٰ‬
‫مہ‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬عم‪۶‬رشج‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬عسقالین‪ ۶‬م ّی‪۶‬ہب‪۶‬اّ٘اد‪۶‬اصلّی‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ‪۶‬رکہمی‪۶‬رصتخم‪۶‬درک‪۶‬رکںی‪:‬‬
‫(عنییزیدیبنیایبیعؽیدیعنیسلمۃیبنیاالکو عیریضی ینعی‪۶‬كْقد‪۶‬نب‪۶‬اوب‪۶‬دیبع‪۶‬اےنپ‪۶‬ومیٰل‪۶‬دیسقا‪۶‬ہملس‪۶‬نب‪۶‬اوکم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یتعایلی اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یتعایل یعنہ یقالیخرجنایمع یالنیب یصیلیالل ٰ‬ ‫الل ٰ‬
‫لیال یفِال یرجل یمنی اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬رمہاہ‪ّ۶‬اکؿ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ربیخ‪۶‬وکےلچ‪ّ،‬اؿ‪۶‬اک‪۶‬رفس‪۶‬‬ ‫علیہ یوسلم یایل یخؼرب یفسرنا ی ر‬
‫اھت‪،‬احرضنی‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬رضحؿ‪۶‬ادیس‪۶‬نب‪۶‬ریضح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫الِوم)ھویاسیدیبنیحضییریضیایلل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ(لعامری‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬ہملس‪۶‬نب‪۶‬اوکم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬اچچرضحؿ‪۶‬‬
‫سحقی‬‫یاعامریاالتسمعنایمنیھنیہاتک)وعندیابنیا ٰ‬
‫اعرم‪۶‬نب‪۶‬اوکم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬اہک‪:‬اُ‪۶‬اعرم‪!۶‬ںیمہ‪۶‬‬
‫منیحدیثینصربنیدھرینیاالسلمیریضیاللیتعایلی‬
‫ٰ ھچک ‪۶‬ااعشّ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬انسےت‪،‬اؽّانب ‪۶‬اقحس ‪۶‬ےن ‪۶‬رصن ‪۶‬نب ‪۶‬دۂ‬
‫عنہیانہیسمعیرسولیاللیص‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمی ایملس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ویٍ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکہک‪۶‬ںیم ےن‪۶‬رفس‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫یِولیفیمسی ٖہیایلیخؼربیلعامریبنیاالکو عیریضیاللی ربیخ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اعرم‪۶‬نب‪۶‬اوکم‪۶‬‬
‫تعایل یعنہیانزلییاابنیاالکو عیفاحدیلنایمنیھنی ای ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬انس‪''۶‬اُ‪۶‬انب‪۶‬اوکم !''ارترک‪۶‬‬ ‫ٰی‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیھویالذییامرہی ھچک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ااعشّ ‪۶‬امہُّ ‪۶‬ےئل ‪۶‬رشؽم ‪۶‬رکؽ۔اٖ ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫تكیفقیہیانہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایل یعنہ یرجال یشاعرای ولعمص‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪۶‬وخد ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ر‬ ‫بذلك یوکان یعامر یریض یالل ٰ‬ ‫ٰ‬
‫اںیہن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ارم ‪۶‬اک ارم ‪ّٓ۶‬امقا۔اعرم ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪٘۶‬ارع ‪۶‬ےھت‪۶‬‬ ‫فزنلییحدوبالِومییِولییی؎ ی‬
‫ارتُ ‪۶‬اؽّوقص ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬ویٍ ‪۶‬دح ‪۶‬ی ‪۶‬وخاین ‪۶‬رکےت ‪۶‬ےلچ ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫الل میلویالیانتیماأھتدینا ی‬
‫قاّؿ‪!۶‬ارگ‪۶‬وضحّ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬مہ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ت ‪۶‬قاےت‪۶‬ت ‪ّ۶‬وکٰہ‪۶‬ؽامنّ‪۶‬اجبالےت۔‬
‫والتصدقنایوالصلؼنا ی‬
‫مہ‪۶‬وضحّ ‪۶‬رپ‪۶‬قالرگداٍ َ وہٍ‪۶‬امہُّ‪۶‬وج‪۶‬گواہ‪۶‬قایق‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫یبذلكیالنیبیصیلیاللی ٰ‬
‫تعایلی ی‬ ‫فاغقریفداءیلك‪،‬المخاطب ٰ‬
‫شخب‪۶‬دےئجی۔اٍ‪۶‬ااعشّ‪۶‬ںیم‪۶‬اخمبط‬

‫َ‪:‬ظٓقاٍ‪۶‬وہےن‪۶‬ؽاال‪،‬دؽرسُ‪۶‬یک‪۶‬قالاےنپ‪۶‬اؽرپ‪۶‬ےنیل‪۶‬ؽاال۔‬

‫‪Page 455 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫علیہیوسلمیاییاغقرلنایتِصینایفیحِكیونصركیاذی وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیہ‪۶‬ینعی‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬ےک‪۶‬وقحص‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫یتعایل یوی یک‪۶‬دمد ‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬وصقّ ‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬وہےئ‪۶‬وضحّاعمَ‪ّٓ۶‬امدںی۔‬ ‫الیتصور یان ییِال یمثل ی ٰھذا یالکالم یللباری ٰ‬
‫قولہ یالل م یلم ییِصد یب ا یالدعاء یوانما یافؾتح یب ای وضحّ ‪۶‬ےکےئل‪۶‬ذقاؿ ‪۶‬وہےن‪۶‬یک ‪۶‬دلیل ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ااسی‪۶‬ذقاؿ ‪۶‬رکقا ‪۶‬وقعمل‪۶‬ںیہن(اہمئ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫الکالم(ماابِؼنا)ای یماخل ّقنا یوراءنا یمن یاالٰثام ی(وی‬
‫رپ‪۶‬دفاوہےن‪۶‬ےک‪۶‬ینعم ‪۶‬ہی ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ‪۶‬ارگوکیئ‪۶‬قالء‪۶‬قا ‪۶‬فیلکت‪۶‬‬
‫الِنی)ای یاو یسل یربك یان ییلِنی(سکؼنۃ یعلؼنا٭ یوی‬
‫ٓا یت ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬اؽرپ‪۶‬ےل‪۶‬یل‪۶‬اجےئ‪۶‬اٖ‪۶‬یک ‪۶‬احمتظف‪۶‬ںیم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬‬
‫ثبت یاالقدام)ای یوان ییؿبت یاالقدام(ان یالقؼنا)ی‬
‫دُ ‪۶‬دی ‪۶‬اجےئ ‪۶‬وت ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬وک ‪۶‬اٖ ‪۶‬کالص ‪۶‬اک ‪۶‬اخمبط ‪۶‬ویکرکن‪۶‬‬
‫العدو(فِالیرسولیالل یصیلیاللیعلیہیوسلمیمن یھذای‬
‫انب ٘کيِ‪۶‬ںیہ)ّاہ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ادتباء‪۶‬ںیم الل م ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬وصقمد‬
‫ب‬ ‫ئ‬
‫السا قیقالوایعامری نیاال کو عیقالییرحمہیاللی)وعندی رضحؿ‪۶‬زعؿ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬وک‪۶‬راکّقا‪۶‬ںیہن(ہک‪۶‬ہی‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫احمدیمنیروایۃیایاسیبنیسلمۃیفِالیغیقیرلكیربكی رعص ‪۶‬ظٓاّقاےئ) َقلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬ےس‪۶‬ادتباےئ‪۶‬کالص‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‬
‫قالیومایاستغقررسولیاللیص‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمی وضحّ‪۶‬مہ‪۶‬رپہنیکس‪۶‬اقاّںی َ‬
‫‪۶‬اقمقلہ‪۶‬دنمش‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬اؽّںیمہ‪۶‬قاكف‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫النسانییخصہیاالیاستش دیقالیرجلیمینیالِومیھوی دقص‪ّ۶‬ںیھک‪۶‬ینعی‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬لج‪۶‬ؽهالےس‪۶‬اٍ ‪۶‬رمااعؿ ‪۶‬یک‪۶‬داع‪۶‬‬
‫للیتعایل یعنہیکمایفیمسلمی ّٓامدںی۔ہی‪۶‬ااعشّ ‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬وضح‪ّ۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‬
‫ٰ‬ ‫عمریبنیالخطابیریضیا‬
‫ملس‪۶‬ےن‪۶‬دّقاتف‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ہی‪۶‬وکٍ ‪۶‬اؽوٹنٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاٍ‪۶‬رکقاےہ‪۶‬؟‬ ‫(وجبت)لہیالش ادةیبدعائكیلہی ی‬
‫احصہب‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬اعرم‪۶‬نب‪۶‬اوکم۔وضحّ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اهلل‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫رپ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬رکُ۔اؽّدنسمادمح(ؽحیحص‪۶‬ملسم)ںیم‪۶‬كْؽاكف‪۶‬اقاٖ‪۶‬‬
‫نب‪۶‬ہملس(اےنپ‪۶‬ؽادل‪۶‬امخد ‪۶‬ہملس‪۶‬نب‪۶‬اوکم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس)ےہ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن(اعرمّیض‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس)ّٓامقا‪:‬ریتا‪۶ّ۶‬ؿ‪۶‬ریتی‪۶‬رفغمؿ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اؽّ‬
‫وضحّ(ایسی‪۶‬ہگج)ذـ‪۶‬یسک‪۶‬اخص‪۶‬صخش‪۶‬اک‬

‫‪Page 456 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(یانیبیاللیلویالیامتعؾنابہ)ابِؼتہیلنایلنتمتعیبہ‪1‬۔ ی قاص ‪۶‬ےل ‪۶‬رک‪۶‬داعےئ ‪۶‬رفغمؿ ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ےھت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دیہش‪۶‬وہاجقااھت (ذہلا)‬

‫احرضنی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ینعی ‪۶‬اریماوملنینم ‪۶‬رمع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ىوہ‪۶‬اسیجہک‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم ‪۶‬رصتحی‪۶‬ےہ ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قاّوسل ‪!۶‬‬
‫وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬داعےس‪۶‬اعرم ‪۶‬ےکےئل‪۶‬اہشدؿ ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬وہ یئگ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ںیمہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬عفن‪۶‬ویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬ےنیل‪۶‬دقا‪۶‬ینعی‪۶‬وضحّ‪۶‬اںیہن‪۶‬ایھب‪ّ۶‬دنہ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬مہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬رہب‪۶‬ہ‪۶‬دنم‪۶‬وہےت۔اكىہٰی۔‬
‫‪ٙ‬‬
‫ہی‪۶‬ےلھچپ‪۶‬ظفل‪۶‬یھب قاد‪ّ۶‬ےنھک‪۶‬ےک‪۶‬اققل‪۶‬ںیہ ہک‪''۶‬وضحّ‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬دنہ‪ّ۶‬ےتھک''۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔ہی‪۶‬دحكف‪۶‬انب‪۶‬ا شٰض‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫دنس‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪:‬‬
‫حدثینیمحمدیبنیابراھیمیبنیالحارثیعنیایبیال یشمی ایبٍ‪۶‬ایک‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬اكْامیہ‪۶‬نب‪۶‬ااحلّؿ‪۶‬ےن‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ایب‪۶‬امشیہل‪۶‬‬
‫بنینصریبنیدھرنیاالسلمیانیاباہیحدثہیانہیسمعیرسولی نب رصن ‪۶‬نب‪۶‬دۂایملس‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬اےکن‪۶‬ؽادل‪۶‬ےن‪۶‬رفس‪۶‬ربیخ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫اللیصیلیاللیتعایل یعلیہیوسلمییِولیفیمسیہیایلیخؼربی اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬اعرم ‪۶‬نب‪۶‬اوکم‪۶‬وک‪۶‬ہی‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬وہےئ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫انسوت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬رکدقا۔(ؿ)‬
‫لعامریبنیاالکو عیفذکرہی‪2‬۔ ی‬
‫ایس‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫ابیریضیاللیتعایل یعنہیوجبت یواللی اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬رمع‪۶‬نب ‪۶‬ذقاؿ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن‪۶‬رعص ‪۶‬یک ‪۶‬خدا‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫نیالخط‬
‫ّ‬ ‫فِالیعمریب‬
‫یک‪۶‬مسق‪۶‬اہشدؿ‪۶‬ؽاذـ‪۶‬وہیئگ‪،‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪!۶‬اکٖ‪۶‬وضحّ‪۶‬ںیمہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫یشہیدا‪3‬۔ ی‬
‫ر‬ ‫یارسولیاللیلوامتعؾنایبہٖ‪،‬فِتلییومیخؼرب‬
‫ّدنیگ‪۶‬ےس‪۶‬رہبہ‪۶‬قاؿ‪ّ۶‬ےتھک۔ؽہ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ربیخ‪۶‬دیہش‪۶‬وہےئ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ۔‬
‫‪ٙ‬‬
‫زین‪۶‬اامص‪۶‬ا‪۶‬دمح‪۶‬ےن‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬قیرقی‪۶‬انب‪۶‬ا شٰض‪ّ۶‬ؽاكف‪ّٓ۶‬امیئ‪:‬‬
‫سحقیثنایمحمدیبنیابراھیمی ںیمہ‪۶‬دحكف‪۶‬ایبٍ ‪۶‬یک‪۶‬وقعیؿ‪۶‬ےن‪۶‬ہک ‪۶‬ںیمہ‪۶‬ریمُ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےن‪۶‬وحباہل‪۶‬‬ ‫حدثناییعِوبیثنایایبیعنیابنیا ٰ‬
‫ك مى‬
‫انب‪۶‬اقاحص‪۶‬دحكف‪۶‬ایبٍ ‪۶‬یک‪۶‬ہک ‪۶‬ںیمہ‪۶‬دمحم ‪۶‬نب‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬نب ‪۶‬احّؿ‪ ۶‬ی‪۶‬‬ ‫بنیالحارثیالؾیمیالحدیثی ر‬
‫سندایویمؾ رنایبیدیانہیاقتصری ی‬‫‪4‬‬

‫ےن‪۶‬دنس‪۶‬ؽنتم‪۶‬ذموکّ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‬

‫یارشادیالسارییشرحیصحیحیالبخارییکتابیالمغازییدحكف‪۰۵۵۲۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۵۰ /۵‬قا‪۲۵۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یالمسیایلیخؼربیدارا بنیکثییبیوتیالجزئنییالثالثیوالرا بعیص ‪۰۲۴‬ؽ‪۰۲۵‬‬‫یالسیةیالنبویۃیالبنیہشامیذکر‬ ‫‪2‬‬

‫ٰ‬
‫یالمسیایلیخؼربیدارا بنیکثییبیوتیالجزئنییالثالثیوالرا بعیص‪۰۲۵‬‬‫یالسیةیالنبویۃیالبنیہشامیذکر‬ ‫‪3‬‬
‫ٰ‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثینصریبنیدھیریریضیالل ٰ‬
‫‪4‬‬
‫یتعایلیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۰۵/ ۰‬‬
‫‪Page 457 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عیلیاالشعاریولمییذکریدعاءیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہی دحكف‪۶‬ایبٍ‪۶‬یک‪۶‬وساےئ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬رصَ‪۶‬ااعشّ‪۶‬رپا‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہیوفیہیفاحدیلنای افتکء ‪۶‬ایک۔یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬داع ‪۶‬ابمّك ‪۶‬اؽّ‬
‫وسلمیوالیقولیعمرریضیالل ٰ‬
‫مکانیقول ٖہ یفخذلنایولعلیھذایھویاالصوبیواللیتعایلی رضحؿ ‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اک‪۶‬وقل ‪۶‬ابمّك‪۶‬درک‪۶‬ںیہن ایک۔‬
‫ٰ‬
‫اؽّاٖ‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ںیم"فخذلنا"یک‪۶‬ہگج‪۶‬ظفل"فاحدلنا" ےہ۔‬ ‫ك‬
‫اعلم۔ ی‬
‫یتعایلیاعلم۔(ؿ)‬ ‫٘اقد‪۶‬یہی‪ّ۶‬قادہ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےہ‪۶‬والل ٰ‬
‫دحكف‪:۵۰۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ ےن‪۶‬اقك‪۶‬روصری‪۶‬داّ‪۶‬اقنیل‪۶‬رخقدا‪،‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬‬
‫اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬قاۂ ‪۶‬ےس ‪۶‬رشتفی ‪۶‬الےئ ‪۶‬دّؽاُّ ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬ؽقن ‪۶‬آّؽّ ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬ادنّ ‪۶‬دقص ‪۶‬رکص ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اھک‪،‬اص ‪۶‬اوملنینم ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےن‪۶‬رہچہ‪۶‬اونّ‪۶‬ںیم ارث‪۶‬قاّایض‪۶‬قاقا(اهلل‪۶‬اںیہن‪۶‬قاّاص‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیم)رعص‪۶‬رکےن‪۶‬ںیگل‪:‬‬
‫یایرسولیاللیاتوبیایلیاللیوایلیرسول ٖہیماذایاذنبت‪1‬۔ ی قاّوسل‪۶‬اهلل!ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتہب‪۶‬رکیت‪۶‬‬
‫وہٍ‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬ذقا‪۶‬وہیئ۔‬
‫دحكف ‪:۵۱۶‬اچسیل‪۶ ۰۳‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪ّ۶‬یض ‪۶‬ا ‪۶‬هلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬قامہ ‪۶‬ےھٹیب ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬دقّ ‪۶‬ؽربج ‪۶‬ںیم ‪۶‬ثحب ‪۶‬رکےن ‪۶‬ےگل ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دصقی ‪۶‬ؽافّؽص‪۶‬‬
‫ّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنعیھب ‪۶‬ےھت ‪ّ۶‬ؽج ‪۶‬انیم ‪۶‬ربجلی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬ےن ‪۶‬خدعـ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫احرض ‪۶‬وہرک ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قاّوسل ‪۶‬اهلل!وضحّ ‪۶‬اینپ ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬اج ںی ‪۶‬ہک ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬یئن ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬اکنیل۔وضحّ ‪۶‬رپونّ ‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اےسی‪۶‬ؽظف‪۶‬قاۂرشتفی‪۶‬الےئ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ؽظف‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رشتفی‪ٓ ۶‬ا ؽّی‪۶‬اک‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬احصہب‪۶‬ےھجمس‪۶‬وکیئ‪۶‬یئن‪۶‬قاؿ‪۶‬ےہ۔ ٓا ےگ‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬ےک‪۶‬سایُّ‪۶‬سایُّ‪۶‬اافلؽ‪۶‬دشکل‪۶‬ؽدونلاّ‪۶‬ویٍ‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫وخر جیعلمھییملتمعاریلونہیمتوردةیوجنتاہیکانمایتق ّیِأ ی ینعی‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬ہیلع‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬اٖ‪۶‬احلف‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬كْ ٓا دم‪۶‬وہےئ‪۶‬ہک‪ّ۶‬قگ‬

‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیاللباسیبابیمنیکرہیالِعودیعیلیالصوریدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۴۴۵/۲۶‬صحیحیمسلمیکتابیاللباسیوالزینۃیبابی‬

‫نیعائشہیصدیِۃیریضیاللیتعایل یعنہایالمکتبیاالسالیمی‬
‫ٰ‬ ‫تحریمیتصویریصورةیالحیوانیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۳۵/۲۶‬مسندیامامیاحمدیع‬

‫بیوتی‪،۲۰۲/۲‬مصنفیعبدالرزاقیبابیالتما ثیلیوماجاءیفیہیدحكف‪۵۵۰۴۰۶‬یا لمجلسیالعلمیبیوتی‪۰۵۴/۵۳‬‬

‫‪Page 458 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫بیحبیالرمانیالخامضیفن ضوایایلیرسولیاللیصیلیاللی رہچہ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬اک(دشؿ ‪۶‬خالل‪۶‬ےس)دكہ‪ّ۶‬اہ ےہ‪،‬دؽونٍ ‪ّ۶‬اسخّہ‪۶‬‬

‫تعایل یعلیہیوسلمیحاسرینیاذرع میترعدیا کقہمیوی ابمّك ‪۶‬گالؿ ‪۶‬یک ‪۶‬رطج ‪۶‬رسج ‪۶‬ںیہ وگقا ‪۶‬اقاّ ‪۶‬رتٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬داےن‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫اذرعہمیفِالوایتؽنایایلیاللیورسولہٖیالحدیث۔یالطرباینی‪1‬ی وھپؿ ‪۶‬ےلکن ‪۶‬ںیہ‪،‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪۶‬ہی ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬یہ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‬
‫(اعزجی ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت)کالایئٍ ‪۶‬وھکےل ‪۶‬اہھت ‪۶‬رھترھتاےت ‪۶‬اکےتپن‪۶‬‬ ‫فیالکبییع‬
‫یعنہیمویلیرسولی‬
‫ٰ‬ ‫ٰی‬
‫نیثوبانیریضیایللیتعایل‬
‫ڑھکُ ‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّرعص ‪۶‬یک ‪۶‬ہک ‪۶‬مہ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتہب‪۶‬‬
‫اللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم۔ ی‬
‫رکےت‪۶‬ںیہ۔(ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬هالص‪۶‬رضحؿ ‪۶‬وثقاٍ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ایک۔ؿ)‬
‫اٍ ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬ہک ‪۶‬دصہقی ‪۶‬ؽدصقی ‪۶‬ؽافّؽص ‪۶‬ؽریغمہ ‪۶‬ااتکسیل ‪۶‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬ےن ‪۶‬وتہب ‪۶‬رکےن ‪۶‬ںیم اهلل‪۶‬‬
‫اققل‪۶‬اوتلؿ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاكف‪۶‬اربک‪۶‬یبن‪۶‬اوتلہب‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬یھب‪۶‬طالقا‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬رپ‬
‫ونّ ‪۶‬خليٓۃ‪۶‬اهلل‪۶‬االمظع‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬وبقل‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬احالہکن‪۶‬وتہب‪۶‬یھب‪۶‬اک ‪۶‬قح ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬زعؿ ‪۶‬زعخالہل‪۶‬اک‪۶‬ےہ۔ؽذہلا‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اقك‪۶‬دیقی‪۶‬رگاتفّ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬خدعـ‪۶‬ادق‪۶ٖ۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم القاایگ‪۶‬ؽہ‪۶‬وبال‪:‬‬
‫ایہٰل!ریمی ‪۶‬وتہب ‪۶‬ریتی ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےہ‪،‬ت ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ‬ ‫الل میاینیاتوبیالیكیوالیاتوبیایلیمحمد۔ ی‬
‫ملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ۔‬
‫وضحّ ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫عرفیالحقیالھل ٖہ۔احمد یویالحا کمیویصححہیوی ٰ‬
‫‪2‬‬
‫رویی قح ‪۶‬وک ‪۶‬قح ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ےکےئل ‪۶‬اچہپٍ ‪۶‬ایل۔ادمح ‪۶‬ؽاحمک ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ایک ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬یک ‪۶‬حیحصت ‪۶‬یک ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬وک ‪۶‬اوسد ‪۶‬نب ‪۶‬رسعی ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫عنیاالسودیبنیسریعیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ایک۔(ؿ)‬

‫یالمعجمیالکبییعنیثوبانیریضیاللیعنہیالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۵۱/۲‬ؽ‪۵۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیاسودیبنیسر یعیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۰۱/۰‬کزنالعمالیدحكف‪ ۴۳۲۱۶‬مؤسسۃیالرسالہی‬

‫‪2‬‬

‫بیوتی‪ ۳۳۲/۰‬کزنالعمالیدحكف‪۵۵۲۵۲۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۱۰۲/۰‬کشفیالخقاءیدحكف‪۵۳۲۱۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۱۱/۲‬‬
‫‪Page 459 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف ‪:۵۲۶‬حیحص ‪۶‬یراّی ‪۶‬ؽحیحص ‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬بعک ‪۶‬نب ‪۶‬امكل ‪۶‬ااصنّی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬وتہب ‪۶‬وبقل ‪۶‬وہیئ‪۶‬‬
‫انہؾٍ ےن‪۶‬ومال‪۶‬ےئ‪۶‬دؽ‪۶‬اہجٍ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫یارسولیاللیانیمنیتوبیتیانیا نخلعیمنیمایلیصدقۃی قاّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬ریمی‪۶‬وتہب‪۶‬یک‪۶‬امتیم‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم اےنپ‪٘۶‬اُّ‪۶‬‬
‫ایلیاللیوایلیرسول ٖہی صیلیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫امل ‪۶‬ےس ‪۶‬لکن ‪۶‬اجؽٍ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اؽّاهلل ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬دصہق ‪۶‬رک‪۶‬‬ ‫یتعایلیعلیہیوسلم۔ ی‬
‫ےک۔لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫اّ٘اداصلّی‪۶‬رشج‪۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫اییصدقۃیخالصۃیللیولرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہی ینعی ‪۶‬اٖ ‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽّوسل ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬دصہق ‪۶‬رکےن ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ینعم ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽّوسل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل‪۶‬دصتص‪۶‬ںیہ‪،‬وت ‪۶‬احک ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬اانپ ‪٘۶‬اّا‪۶‬‬ ‫یفایلیبمعینیالالم‪2‬۔ ی‬
‫وسلم ٰ‬
‫امل‪۶‬اخص‪۶‬خدا ‪۶‬اؽّّوسل‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬رپ‪۶‬دصتص‪۶‬رکدؽٍ‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽ‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ؽیلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس۔انچہچن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ایل ‪۶‬ینعمب ‪۶‬الص‪۶‬‬
‫ےہ۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۳۶‬نمی‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬یب‪۶‬یب‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬یٹیب‪۶‬قاّاگہ‪۶‬سکیب‪۶‬انپہ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬اہل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬احرضوہ ںی‪،‬درتخ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬‬
‫یزکوةیھذا اٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬وکٰہ‪۶‬دُ‪۶‬یگ۔رعص‪۶‬‬ ‫ّ‬
‫ںیم اھبّی‪۶‬اھبّی‪۶‬نگنک‪۶‬وسےن‪۶‬ےک‪۶‬ےھت‪،‬ومیل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬امقا‪:‬تعطنی ٰ‬
‫ایسر ِكی‬
‫یک‪:‬ت ّٓامقا‪ّ ۶:‬ی‬

‫حیالبخارییکتابیالزکوةی‪ ۵۵۲/۵‬یوکتابیالوصایا‪ ۰۴۲/۵‬یوکتابیالمغازیی‪،۲۰۲/۲‬صحیحیمسلمیکتابیالتوبۃیبابیحدیثیتوبہیدقیمی‪۶‬‬‫یصحی‬ ‫‪1‬‬

‫ٰ‬
‫بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۲۳/۲۶‬سننیایبیداودیکتابیاالیمانیوالنذربابیمنینذرانییتصدقیبمایلہی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪،۵۵۰/۲‬سننیالنسائییکتابی‬
‫الزکوةی ی‪ ۵۴۵/۰‬یوکتابیالسیی‪ ۰۱/۵‬یوی‬
‫ٰ‬ ‫نیالکربییللؽیہیقیکتابی‬
‫ٰ‬ ‫االیمانیبابیاذایھدییمالہیعیلیوجہیالنذریونّ ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۰۳/۲‬ا لسن‬

‫کتابیاالیمانی‪۲۴/۵۳‬یدارصادریبیوت‪،‬مسندیامامیاحمدیحدیثیکعبیبنیمالكیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۱۲،۰۱۵، ۰۱۰/۰‬‬
‫المصنفیالبنیایبیشؼبۃیکتابیالمغازییدحكف‪۰۲۵۵۲۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۲۱/۳‬‬
‫یارشادالسارییشرحیصحیحیالبخارییکتابیالمغازییدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۵۲/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 460 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یالِیمۃیسواریینیمنینارٍٔ۔ایک‪۶‬ےھجت‪۶‬ہی‪۶‬اھبقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ‪۶‬اےکن‪۶‬دبےل‪۶‬ےھجت‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬‬

‫انییسوركیاللیب ماییوم ٰ‬
‫ےک‪۶‬دؽ‪۶‬نگنک‪۶‬انہپےئ‪۶‬؟اٍ‪۶‬یب‪۶‬یب‪۶‬ےن‪۶‬وفّاً‪۶‬ؽہ‪۶‬نگنک‪۶‬اقاّ‪۶‬رک‪۶‬دال‪۶‬دےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلم۔احمدی‪ 1‬یوی قا ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل!ہی‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ھمایللیورسول ٖہ یص‬
‫ابو یداؤدیوالنسائییعنیعبداللیبنیعمرو یریضیاللی لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔(ادمح‪۶‬ؽاوبداؽد‪۶‬ؽلسایئ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬لسود''اٖ‪۶‬ںیم کالص‪۶‬‬ ‫تعایلیعنہمایبسندیالمِالہیفیہ۔ ی‬‫ٰ‬
‫ك‬
‫ںیہن‪ّ''۶‬ؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۴۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبابلہب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬وتہب‪۶‬وبقل‪۶‬وہیئ‪۶‬انہؾٍ ےن‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضحّدیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫یارسولیاللیاینیاھجردارقویمیالیتیاصبتیب ایالذنبی قاّوسل‪۶‬اهلل!ںیم اینپ‪۶‬وقص‪۶‬اک‪۶‬ہلحم‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ذقا‪۶‬رسّد‪۶‬‬
‫وا نخلعیمنیمایلیصدقۃیایلیاللیوایلیرسولہیصیلیاللی وہیئ ‪۶‬وھچّقاوہٍ ‪۶‬اؽّاےنپ ‪۶‬امل ‪۶‬ےس ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽّوسل ‪۶‬ےک ‪۶‬قاص ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫دصتص‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬قاۂ‪ٓ ۶‬ا قاوہٍ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬ ‫تعایلیعلیہیوسلم۔ ی‬ ‫ٰ‬
‫وضحّ ‪۶‬رپونّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اُ‪۶‬اوبابلہب!اہتیئ‪۶‬امل‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ۔انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ثلث‪۶‬امل‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫دصہق‪۶‬رکدقا‪۶‬زعخالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫الطرباینیفیالکبییوابوینعیمیعنیابنیشہابینیالزھریی ربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬ریبک ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّاوب ‪۶‬میعن ‪۶‬ےنانب ‪۶‬اہشؿ ‪ّ۶‬ۂی ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫عنیالحسنییبنیالسائبیبنیایبیلبابۃیعنیابیہیریضی انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬نیسح‪۶‬نب‪٘۶‬اكف‪۶‬نب‪۶‬اوبابلہب‪۶‬ےس‪۶‬وحباہل‪۶‬اےنپ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫اللیتعایل یعنہیقالیلمایتابیاللیعیلیجئتیرسولیاللی ےک‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایکؽہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ذـ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ریمی‪۶‬وتہب‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ّ‬
‫وبقل‪ٓ ۶‬امیئ‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬‬
‫صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلی ی‬
‫خدعـ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪:‬‬

‫ةیبابیزکوةیالحیلیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬‬ ‫ةیبابیالکزنیمایھویوزکوةیالحیلی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل ‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪،۲۵۴/۵۶‬سننیالنسائ‬ ‫یسن‬ ‫‪1‬‬

‫ٰ‬ ‫ییکتابیالزکو‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫نیایبیداودیکتابیالزکو‬
‫ٰ‬
‫اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪،۰۰۰/۵۶‬مسندیامامیاحمدیعنیعبداللیبنیعمرویالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۳۴/۲‬ؽ‪۶۲۳۰۶‬ؽ‪،۲۳۴۶‬مسندیامامیاحمدی‬

‫عنیاسماءیبنتییزیدیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۲۵/۲‬‬
‫‪Page 461 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رھپ‪۶‬وپّی‪۶‬دحكف‪۶‬درک‪۶‬یک۔(ؿ)‬ ‫علیہیوسلمیفِلتیفذکرہ‪1‬۔ ی‬
‫ہی‪۶‬دحںیثی‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬رپ‪۶‬رصحی‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬دصتص‪۶‬رک‪۶‬ےن‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وبحم‪۶‬ؿ‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬طالقا‪۶‬اجقا‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وبقم‪۶‬ل‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪،‬وللیالحجۃیالبالغۃ۔‬
‫لم‬
‫ایس‪۶‬لیبق‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬الضف‪۶‬االؽایلء‪۶‬ا سمدقًَ‪۶‬دیسقا‪۶‬دصقی‪۶‬اربکاامص‪۶‬ااشملدہنی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬رعص‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬ومالقا‪۶‬ااعلَّ‪۶‬‬
‫ل‬
‫قاهلل‪۶‬اوقلی‪،‬ومولی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ا مٍيؾی‪۶‬ےن‪ ۶‬یونی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬لقن‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬رضحؿ‪۶‬دصقی‪۶‬قیتع‪۶‬دیسقا‪۶‬قالل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫وک‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬احرض‪۶‬قاّاگہ‪۶‬اعمل‪۶‬انپہ‪۶‬وہےئ ‪؎۶‬‬
‫‪2‬‬
‫رکدشم‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬مہ‪۶‬كْ ُّؽےئ‪۶‬وت‬ ‫تفگ‪۶‬امدؽ‪۶‬دنباگٍ‪۶‬وکےئ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫(دصقی‪۶‬اربک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬مہ‪۶‬دؽونٍ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ےک‪۶‬هالص‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیم ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬اخرط‪۶‬اوکسآ ّاد‪۶‬رکدقا ےہ۔)‬
‫اؽّےلہپ‪۶‬رصمم‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬رضحؿ‪۶‬دصقی‪۶‬اربک‪۶‬اےنپ‪۶‬امكل‪۶‬ؽومیٰل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬رک‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وت‪۶‬داھکی‪۶‬‬
‫اچےئہ‪،‬ؽاہتیب‪۶‬اک‪۶‬نج‪۶‬انتک‪۶‬ےلچم‪،‬دجنكف‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬اہکٍ قك‪۶‬اےلھچ‪،‬رگم‪۶‬اہٍ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ظیغ‪۶‬اانملنیقف‪۶‬رمع‪۶‬افّؽص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫اک‪۶‬دّہ‪۶‬ایس‪ٚ‬ـ‪۶‬داھکقا‪۶‬اچےئہ‪۶‬ہک‪۶‬وھبؿ‪۶‬اھبےگ‪،‬اؽّ٘اہ‪۶‬ؽیل‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬ےک‪۶‬قاین‪۶‬اک‪۶‬اٹنیھچ‪۶‬دےئجی‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬دےب‪،‬ؽہ‪۶‬اہکٍ‪۶‬؟ ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬‬
‫ٓا دنئہ‪۶‬ںیم‪،‬وباللیالتوفیق۔‬
‫‪ٙ‬‬
‫دحكف ‪٘:۵۵۶‬اہ‪۶‬اصذـ ‪۶‬اّالۃ‪۶‬الشٓاء‪۶‬ںیم‪۶‬وحباہل‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬اوب‪۶‬خدہفی‪۶‬ا شٰض‪۶‬نب‪۶‬رشب‪۶‬ؽاتکؿ ‪۶‬اطتسمؿ ‪۶‬الریاضیالنضرہیفیمناقبی‬
‫العشرہ قالق‪۶‬ہک‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬افّؽص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬اقك‪۶‬ےبطخ‪۶‬ںیم كْرس‪۶‬عؤٌ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیفکنتی ںیم وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪ٓ ۶‬ا اق‪۶‬ؽومالےئ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫کنتیمعیرسولیاللیص‬
‫قاّاگہ‪۶‬ںیم‪۶‬اھتسپ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‬ ‫عبدہی ی‬

‫یالیمیعجم یالکبی یعن یایب یلبابۃ یدحكف ‪ ۰۱۳۵۶‬یالمکؾبۃ یالقیصلیۃ یبیوت ی‪،۰۰/۱‬کزنالعمال یبحوالہ یطب یوایب ینعیم یعن یالزھیری یدحكف‪۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪۵۳۳۰۰‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۱۵۵/۲‬کزنالعمالیبحوالہیطبیوایبینعیمیعنیالزھیرییدحكف‪۰۲۵۳۲‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۲۰/۵۲‬‬
‫یمؿنوییمعنوییمعاتبہیکردنیحضرتیرسولیباصدیقیا لخیدرتف‪۶‬مشش‪۶‬ونّاین‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬اشپؽّ‪۶‬ص‪۲۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 462 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّوضحّ‪۶‬اک‪۶‬خدیتم‪۶‬اھت۔‬ ‫وخادمہ‪1‬۔ ی‬
‫اوقل‪:‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬اوبخدہفی‪۶‬ذموکّ‪۶‬ےن‪۶‬وتفج‪۶‬ااشلص‪۶‬اؽّنسح‪۶‬نب‪۶‬رشب‪۶‬اٍ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬وفادئ‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬اہشؿ‪ّ۶‬ۂی‪۶‬ؽریغہ‪۶‬اہمئ‪۶‬قانیعب‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫زین‪۶‬انب‪۶‬رشباٍ‪۶‬ےن‪۶‬اامیل‪،‬اوب‪۶‬ادمح‪۶‬داقہٍ‪۶‬ےن‪۶‬رحّ‪۶‬دحكىی‪،‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬قاّخی‪،‬الاکلیئ‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ‪۶‬اۃنسل‪۶‬ںیم‪۶‬الضف‪۶‬ااتلنیعب‪۶‬دیسقا‪۶‬‬
‫دیعس‪۶‬نب‪۶‬المسًـ‪۶‬نب‪۶‬زحٍ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪۶‬ذـ‪۶‬اریماوملنینم‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ہفیلخ‪۶‬وہےئ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دشؿ ‪۶‬خالل ‪۶‬ےس ‪۶‬بجع ‪۶‬تبیہ ‪۶‬اھچیئ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬ولوگٍ ےن ‪۶‬قاۂ ‪۶‬انھٹیب ‪۶‬وھچّدقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬اک ‪۶‬كْقاؽ ‪۶‬ت ‪۶‬ولعمص ‪۶‬وہ‬
‫رفتمص‪ّ۶‬وہ‪،‬ول ‪۶‬وبےل‪۶‬دصقی‪۶‬اربک‪۶‬یک‪۶‬رنیم‪۶‬اٖ‪۶‬دّہج‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےچب‪۶‬ذـ‪۶‬اںیہن دےتھکی‪۶‬دؽّےت‪۶‬وہےئ‪۶‬قاؿ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےتہک‪۶‬‬
‫اےکن ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اجےت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬رسؽٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اہھت ‪۶‬ریھپےت‪،‬اؽّاٍ ‪۶‬یک ‪۶‬تبیہ ‪۶‬یک‪۶‬ہی ‪۶‬احلف ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رمدؽٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ‪۶‬اجمشل‪۶‬وھچّدںی۔ذـ‪۶‬‬
‫اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬وک ‪۶‬ہی ‪۶‬ربخ ‪۶‬یچنہپ ‪۶‬مکح ‪۶‬دقا ‪۶‬ہک ‪۶‬امجىـ ‪۶‬امنّ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬راکّ ‪۶‬دںی۔ول ‪۶‬احرض ‪۶‬وہےئ ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬عؤٌ ‪۶‬رپ ‪۶‬ؽاہٍ ‪۶‬ےھٹیب ‪۶‬اہجٍ‪۶‬‬
‫دصقی‪۶‬اربک‪۶‬اےنپ‪۶‬دقص‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬ےھجم‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬دصقی‪۶‬ےک‪۶‬دقومٍ‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬وھٹیبٍ‪،‬ذـ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬عمج‪۶‬وہےئل‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬عؤٌ‪۶‬ارہط‪۶‬دیس‪۶‬اّۂ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬رپ‪۶‬ڑھکُ‪۶‬وہ‪۶‬رک‪۶‬ہبطخ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬دمح‪۶‬ؽانث‪۶‬ایہٰل‪۶‬ؽدّؽدّ٘الف‪۶‬انپیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫دعباہک‪:‬‬
‫یایی ایالناسیاینیقدیعلمتیانکمیکنتمیتؤنسونیمینی ولوگ!ںیم‪۶‬اجاتن‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬ھجم‪۶‬ںیم‪۶‬یتخس‪۶‬ؽدّیتش‪۶‬قاےت‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫شدة یوغلظۃ یوذلك یاین یکنتیمیع یرسول یالل یصیلیاللی اٖ‪۶‬اک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪۶‬اؽّ‪۶‬خداگتمّ‪۶‬اھت۔‬ ‫تعایلیعلیہیوسلمیوکنتیعبدہیوخادمہ۔ ی‬ ‫ٰ‬
‫وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رنیم ‪۶‬ؽّدمـ ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬یک‪۶‬ریظن ‪۶‬ںیہن‪،‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬وخد ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اامسےئ ‪۶‬رکہمی ‪۶‬ےس ‪۶‬دؽقاص‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬اطع ‪ّٓ۶‬امےئ ‪ّ۶‬ؽَ‪۶‬‬
‫ّمیح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪،‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬ریشمش‪۶‬كْہنہ‪۶‬اھت‪۶‬ؽہ‪۶‬اچےتہ‪۶‬ےھجم‪۶‬اینص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬اچےتہ‪۶‬ےنلچ‪۶‬دےتی‪،‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬‬
‫احل‪۶‬رپ‪ّ۶‬اہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬ےئگ‪،‬اؽّ ‪۶‬خدا ‪۶‬اک‪۶‬رکش‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ریم‪۶‬ی‪۶‬‬
‫اعسدؿ‪،‬رھپ‪۶‬دصقی‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ےک‪۶‬اکص‪۶‬ےک‪۶‬ؽایل‪۶‬وہےئ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رنیم‪۶‬ؽّدمـ‪۶‬ؽرکص‪۶‬یک‪۶‬احلف‪۶‬مت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ےہ‬

‫یکزنالعمالیدحكف‪ ۵۰۵۴۰۶‬مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪،۲۴۵/۱‬الریاضیالنضرہیفیمناقبیالعشرہیالقصلیالتاسعیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۳۵/۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 463 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فکنتیخادمہیوعونہ ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اخدص‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ اک‪۶‬اپسیہ‪۶‬اھت۔اینپ‪۶‬دشؿ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رنیم‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬القا‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬غیت‪۶‬رعقاٍ‪۶‬اھت‪۶‬ؽہ‪۶‬‬

‫اچےتہ‪۶‬اینص‪۶‬ںیم‪۶‬رکےت‪۶‬وخاہ‪ّ۶‬ؽاٍ‪ّٓ۶‬امےت‪،‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬احل‪۶‬رپ‪ّ۶‬اہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہےئگ‪،‬اؽّ‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬رکش‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ریمی‪۶‬‬
‫ن‬
‫اعسدؿ‪،‬اؿ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪ ۶‬مھاّا‪۶‬ؽایل‪۶‬وہا‪،‬اجٍ‪۶‬ول‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬دشؿ‪۶‬دؽین‪۶‬وہ‪۶‬یئگ‪۶‬دّوجٍ‪۶‬كْھ‪۶‬یئگ‪،‬رگم‪۶‬زک‪۶‬رپ‪۶‬وہ‪۶‬یگ۔اٍ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬املسمونٍ‪۶‬رپ‪۶‬ملظ‪۶‬‬
‫ؽدعتی‪۶‬رکںی‪،‬اؽّ‪۶‬ددنیاّؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬وخد‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا سپ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رنص‪۶‬ؽرہمقاٍ‪۶‬وہٍ‪،‬ےسج‪۶‬ملظ‪۶‬ؽّقادیت ‪۶‬رکےت‪۶‬قاؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬‬
‫اےس ‪۶‬ت ‪۶‬وھچّؽٍ ‪۶‬اگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬اقك ‪۶‬اگل ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬ھک ‪۶‬رک‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬اگل‪۶‬رپ ‪۶‬اانپ ‪۶‬قاؽٍ‪ّ۶‬وھکٍ ‪۶‬اگ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬قح ‪۶‬وک ‪۶‬وبقل ‪۶‬رکےل۔دیعس‪۶‬نب‪۶‬‬
‫عسًـ‪۶‬ؽاوب‪۶‬ہملس‪۶‬نب‪۶‬دبع‪۶‬ارلنمح‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫خدا ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬رمع‪۶‬ےن‪۶‬وج‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬وپّا ‪۶‬رک‪۶‬داھکقا‪،‬ؽہ‪ّ۶‬تیع‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬ ‫فوفیعمریواللیبمایقالیوکانیابایالعیایل‪1‬۔ ی‬
‫رہمقاٍ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےھت ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ۔ہی ‪۶‬رصتخم ‪۶‬ےہ۔اؽّ ‪۶‬ضعب‪۶‬‬
‫یک‪۶‬دحكف‪۶‬ضعب‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬وہیئگ‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫دوھکی‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪۶‬اک‪٘۶‬ا‪۶‬ادش‪۶‬اانلٖ‪۶‬یف‪۶‬ارم‪۶‬اهلل‪۶‬كْطال‪۶‬كْ‪۶‬رس‪۶‬عؤٌ‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪۶‬اتب‪۶‬‬
‫ّاہ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬عمجم‪۶‬اعص‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪ً٘۶‬وا‪۶‬اؽّ‪۶‬كْظٓاّ‪۶‬کھوا‪۶‬ےہ۔وللیالحمدیولہیا حجۃیالسامیۃ(رعتفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬‬
‫ل‬
‫یک‪۶‬ةجح‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ےہ۔ؿ)اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬افّؽص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬رجبص‪۶‬رتؽجی‪۶‬رتاؽحی‪۶‬ےسج‪۶‬اٖ‪۶‬انجؿ‪۶‬افّؽتیق‪۶‬آمؿ‪۶‬ےن‪۶‬دبىـ‪۶‬‬
‫امٍ‪۶‬رک‪۶‬ااھچ‪۶‬اتب‪۶‬قا‪۶‬اؽّ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ہی‪۶‬دبىـ‪۶‬تہب‪۶‬وخؿ‪۶‬ؽنسح‪۶‬ےہ۔‬ ‫نعمیالبدعۃیھذہ‪2‬۔ ی‬
‫ؽاہیب‪۶‬ڑیبُ‪۶‬ےک‪۶‬ضعب‪۶‬اویحؿ‪۶‬راہدّ ‪۶‬لثم‪۶‬وناؿ‪۶‬وھبقایل‪۶‬ونقیج‪۶‬ؽریغہ‪۶‬رصاخۃً ‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬رمگاہ‪۶‬دبیتع‪۶‬ھکل‪۶‬یہ‪۶‬ےکچ‪۶‬اؿ‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬دنبہ‪۶‬امےنن‪۶‬رپ‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬اؿالص‪۶‬رکےت‪۶‬اںیھن‪۶‬ایک‬

‫‪ 1‬یتاریخیدمشقیالکبییرتہمج ‪ ۱۰۳۲۶‬یعمریبنیالخطابیداریاحیایالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۲۵۳،۲۵۵/۰۳‬کزنیالعمالیبحوالہیا بنیبشییانیوایبی‬

‫احمدیدھِانیوالاللکائییدحكف‪۵۰۵۴۰۶‬مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪۲۴۵/۱‬قا‪۲۴۰۶‬‬
‫یصحیحیالبخارییکتابیالصومیبابیفضلیمنیقامیرمضانیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۲۲۵/۵۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 464 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اتگل‪۶‬ےہ‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ذـ‪۶‬وت‪۶‬كىزا‪۶‬وہ‪۶‬اجےئ‪۶‬وت‪۶‬رھپ‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬رک۔(ؿ)‬ ‫اذایلمیتستیحیفاصنعیمایشئتی‪1‬۔ ی‬
‫ع كىشوا‪۶‬قاٖ‪۶‬ۂ‪۶‬آ ‪۶‬وخایہ‪۶‬نک‬
‫كىشوا‪۶‬وہ‪۶‬اجرھپ‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬رک۔(ؿ)‬
‫رگم‪۶‬اصوبح!دّا‪۶‬وسج‪۶‬رک‪۶‬ہک‪٘۶‬اہ‪۶‬ؽیل‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬اک‪۶‬دانم‪ّ۶‬ری‪۶‬ن‪۶‬اخّادقا‪۶‬ےہ ؎‬
‫ویٍ‪۶‬رظن‪۶‬دؽُّ‪۶‬ت ‪۶‬رتیھچ‪۶‬قاٍ‪۶‬رک‬
‫اانپ‪۶‬اگیبت ‪۶‬دّا‪۶‬اچہپٍ‪۶‬رک‬
‫اُ ‪۶‬دیبع ‪۶‬اوہلا‪،‬اُ ‪۶‬دیبع ‪۶‬ادلّامہ ‪۶‬ؽدیبع ‪۶‬ادلاین!ا ‪۶‬ؿ ‪۶‬یھب ‪۶‬دبع ‪۶‬ا یبن‪،‬دبع ‪۶‬ارلوسل۔دبع ‪۶‬ایفطصمل ‪۶‬وک ‪۶‬رشك ‪ ۶‬انہ۔والیحولیوالیقوةیاالی‬
‫باللیالعیلیالعظیم۔‬
‫دحكف‪:۵۳۳‬دمحب‪۶‬اهلل‪۶‬اقك‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪ّ۶‬ادئ‪ً٘۶‬يِ‪۶‬اجےیئ‪:‬اقك‪۶‬دٍ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬افّؽص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬رضحؿ‪۶‬زہشادہ‪۶‬وگلگٍ‪۶‬ابق‪۶‬‬
‫اام‪۶‬ص‪۶‬نیسح‪۶‬دیہش‪۶‬رکقال‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬كْ‪۶‬رس‪۶‬عؤٌ‪۶‬وگد‪۶‬ںیم‪۶‬ےل‪۶‬رک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ن‬
‫امہُّ‪۶‬رسؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬قال‪۶‬زک‪۶‬ےن‪۶‬ااگےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ۔ مھاُّ‪۶‬یہ‪۶‬‬ ‫ھلیانبتیالشعریعیلیرؤسنایاالیابوك۔ ی‬
‫قاؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ااگےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ۔‬
‫ینعی‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬زعؿ‪،‬تمعن‪۶‬ؽدؽلف‪۶‬ےہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬اطع‪۶‬ےہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ابنیسعدیفیالطبِاتی‪2‬یعنیالسیدیالحسنییصیلیاللی انب دعس‪۶‬ےن‪۶‬اقبطؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دیس‪۶‬اامص ‪۶‬نیسح‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫تعایلیعیلیجدہیوابیہیوامہیواخیہیوعلیہیوبنیہیوباركی خد ‪۶‬رکمی‪،‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ؽادل‪۶‬امخد‪،‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬ؽادلہ‪۶‬امخدہ‪،‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬اھبیئ‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫ك‬
‫اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬وٹیبٍ‪۶‬رپ ْاکؿ‪۶‬ؽ‪٘۶‬الیتم‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ‪،‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫وسلم۔ ی‬
‫ایک۔(ؿ)‬
‫ظ‬
‫دحكف‪:۵۳۵۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬قاّاریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬نسح‪ ۶‬زًىی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یلع‪۶‬خدہ‪۶‬ارکلمی‪۶‬ؽہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اک‪٘۶‬ات ‬

‫‪1‬‬
‫یالمعجمیالکبییدحكف‪،۲۱۰،۲۱۴۶‬المکؾبۃیالقیصلیہیبیوتی‪۲۰۲،۲۰۳/۵۳‬‬
‫‪2‬یالطبِاتیالکربییالبنیسعد‬

‫‪Page 465 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫خالتف‪۶‬افّؽیق‪۶‬رپ‪۶‬ادٍ‪۶‬بلط‪۶‬ایک‪۶‬ایھب‪۶‬ااجّؿ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬اصرٌٔادُ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬

‫دبع‪۶‬اهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬دّؽاُّ‪۶‬رپ‪۶‬احرض‪۶‬وہ‪۶‬رک‪۶‬ادٍ‪۶‬اماگن‪،‬اریم‪۶‬اوملنینم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬ااجّؿ‪۶‬ت ‪۶‬دی‪،‬ہی‪۶‬احل‪۶‬دھکی‪۶‬‬
‫ظ‬
‫رک‪۶‬دیسقا‪۶‬اامص‪ ۶‬زًىی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یھب‪۶‬ؽاسپ‪ٓ ۶‬ا ےئگ‪،‬اریم‪۶‬اوملنینم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬اںیھن‪۶‬قال‪۶‬اجیھب‪،‬اوھنٍ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬اہک‪:‬قا‪۶‬‬
‫اریم‪۶‬اوملنینم!ںیم‪۶‬ےنایخ‪۶‬ل‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬اےنپ‪۶‬اصرٌٔادُ‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬ادٍ‪۶‬دقا‪۶‬ںیہن‪۶‬ےھجم‪۶‬ویکٍ‪۶‬دںی‪۶‬ےگ‪ّٓ،‬امقا‪:‬‬
‫انتیاحقیباالذنیمنہیوھلیانبتیالشعریفیالراسی ٓا ؿ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬قحتسم‪۶‬ادٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬قال‪۶‬رس‪۶‬رپ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬‬
‫ن‬
‫ےک‪۶‬دعب‪۶‬زک‪۶‬ےن‪۶‬ااگےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬وسا‪ ۶‬مھاُّ(اٖ‪۶‬وک‪۶‬داّ‪۶‬علىی‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫بعدیاللیاالیانتم۔رواہیالداریقطین‪1‬۔ ی‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۳۲‬دیسقا‪۶‬اامص‪۶‬نیسح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬اہک‪:‬‬
‫اُ‪۶‬ریمُ‪۶‬ےٹیب!ریمی‪۶‬انمت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬امہُّ‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬رکںی۔‬ ‫اییبینیلوجعلتیتاتؼنایتغشانا۔ ی‬
‫اقك‪۶‬دٍ‪۶‬ںیم ایگ‪۶‬وت‪۶‬ولعمص‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬اہنتیئ‪۶‬ںیم‪۶‬اعمؽہی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬قاںیت‪۶‬رک‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّدبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫امہنع دّؽاُّ ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬ےک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬ےٹلپ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھب ‪۶‬ؽاسپ ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬ےھجم ‪۶‬ےلم‪ّٓ،‬امقا‪:‬لمیاراك‬
‫ذـ‪۶‬ےس‪۶‬رھپ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬داھکی‪۶‬ینعی‪۶‬رشتفی‪۶‬ت ‪۶‬الےئ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬قا‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم!ںیم‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اھت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اعمؽہی‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬خلؾؿ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےھت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اصرٌٔادُ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ؽاسپ‪۶‬خال‪۶‬ایگ۔اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫انتیاحقیمنیابنیعمریفانمایانبت ٰ‬
‫یماترییفیرءیوسنای ٓا ؿ‪۶‬انب‪۶‬رمع‪۶‬ےس‪۶‬قحتسم‪۶‬رتںیہ‪۶‬ہی‪۶‬وج ٓا ؿ‪۶‬امہُّ‪۶‬رسؽٍ‪۶‬رپدےتھکی‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬اهلل‪۶‬یہ‪۶‬ےن‪۶‬وتااگےئ‪۶‬ںیہ۔‬ ‫اللیثمیانتمی‪2‬۔ ی‬

‫‪1‬یالدا ریقطین‬
‫‪ 2‬یکزنیالعمالیبحوالہیا بنیسعدیوا بنیراویہیدحكف ‪۰۳۲۲۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۲۱۱/۵۰‬الریاضیالنضرةیفیمناقبیالعشرةیالبابی‬

‫الثاینیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۰۵/۲‬‬
‫‪Page 466 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رھپ ٓا ؿ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬اؽّّؽاكف‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬

‫ھلیانبتیالشعریغیکم۔الخطیبیمنیطریقییحییی ایک‪۶‬رسرپ‪۶‬قال‪۶‬یسک‪۶‬اؽّےن‪۶‬ااگےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬وساےئ‪۶‬اہمتُّ؟(بیطخ‪۶‬‬
‫ذ‬
‫بن یسعید ین یاالنصاری یعن یعؽید یبن یحننی یثینی ےن ‪۶‬ییحی ‪۶‬نب ‪۶‬دیعس ‪۶‬ااصنّی ‪۶‬ےک ‪۶‬رطقی‪۶‬ےس ‪۶‬دیبع ‪۶‬نب ‪ ۶‬وًَ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫الحسنی یابن یعیل یریض یالل یتعایل یعنہما یوکذا یابنای ّؽاكف ‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬ےھجم‪۶‬نیسح‪۶‬نب‪۶‬یلع‪۶‬ےن ‪۶‬دحكف ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬یک۔وییہن‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ك‬ ‫ك‬
‫ی دعس‪۶‬اؽّ ّاوہہی‪۶‬ےک‪۶‬وٹیبٍ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬یک۔اؽّاقك‪۶‬اؽّدح ف‪۶‬‬
‫سعدیوراھوییہیواالخرییرواھایالحافظیمحبیالد نی‬
‫ٰ‬
‫سج ‪۶‬وک ‪۶‬ظشـ ‪۶‬ادلنی ‪۶‬ربطی ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬قاص ‪۶‬اليؼٔہ ‪۶‬ںیم قیرقی ‪۶‬دیبع‪۶‬‬
‫ذ‬ ‫الطربی یف یالریاض یالنضرة یمن یطرییق یعؽید یبنی‬
‫نب‪ ۶‬وًَ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬زہشادؽٍ‪۶‬ینعی‪۶‬نینسح‪۶‬رکنیمی‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫حننییالحدیالریحانتنییریضیالل ٰ‬
‫ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن۔(ؿ)‬
‫احظف‪۶‬ااشلٍ‪۶‬اامص‪۶‬ىسغالینیاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابہ ںیم‪۶‬اےس‪۶‬كْؽاكف‪۶‬بیطخ‪۶‬درک‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬سندہیصحیحی‪1‬۔اٖ‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬یک‪۶‬دنس‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ۔ںیم‪۶‬دّقا‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمعافّؽص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬اٍ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬اک‪۶‬انسقا‪۶‬ںیہک ؽاہیب‪۶‬اصوبحٍ‪۶‬‬
‫وکّایضف‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬رکدُ۔‬
‫مت‪ّٓ۶‬امدؽ ‪۶‬ہک‪۶‬رماجؽ ‪۶‬اینپ‪۶‬نٹھگ‪۶‬ںیم‪،‬اهلل‪۶‬وخؿ ‪۶‬اجاتنےہ‪۶‬دولٍ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫یک‪۶‬قاؿ۔(ؿ)‬
‫من‬
‫٘اۂادؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬اک‪۶‬بلطم‪۶‬یھب‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ظفل‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬قال‪ ۶‬ھاُّ‪۶‬رہمقاٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬یہ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ااگےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔سج‪۶‬رطج‪۶‬اّانیک‪۶‬تنطلس‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا اقّادؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬تمعن‪۶‬ےہ‪۶‬اہمتّی‪۶‬یہ‪۶‬دی‪۶‬وہیئ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬اہمتُّ‪۶‬یہ‪۶‬رھگےس‪۶‬یلم‪۶‬ےہ۔‬
‫دحكف‪:۵۳۰‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬وتبل‪ّ۶‬ۂایلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ٰ۶‬یلع‪۶‬اكىہا‪۶‬ؽاہیلع‪۶‬ؽٰیلع‪۶‬لًلہا‪۶‬ؽاقًىہا‪۶‬ؽقاّك‪۶‬ؽملس‪۶‬اےنپ‪۶‬دؽونٍ‪٘۶‬اۂادؽٍ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ےلرک‪۶‬خدعـ‪۶‬اونّ‪۶‬دیسارہطیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہ ںی‪۶‬اؽّرعص‪۶‬یک‪:‬یارسولیاللیانحل مایقا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل!اٍ‪۶‬‬
‫دؽونٍ‪۶‬وک‪۶‬ھچک‪۶‬اطعّٓامےیئ۔قالینعم‬

‫یاالصابہیفیتمؼیزیالصحابۃیرتہمج‪۵۳۲۳۶‬یحسنییبنیعیلیریضیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یتعایلیعن مایدارالقکریبیوتی‪۰۵۴/۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵۵/۰‬‬
‫‪Page 467 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اقمس‪۶‬زخانئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اہٍ‪۶‬وظنمّ۔امایالحسنیفِدینحلتہیحلمیوھییؽیتیوامایالحسنییفِدی‬
‫نحلتہینجدیتیوجودی نسح‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬ںیم ےن‪۶‬اانپ‪۶‬ملح‪۶‬اؽّتبیہ‪۶‬اطعیک‪۶‬اؽّنیسح‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬اجشىـ‪۶‬اؽّاانپ‪۶‬رکص‪۶‬اشخب۔‬
‫ابنیعساکر‪ 1‬یعنیمحمدیبنیعؽیدیاللیبنیایبیرافعی انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬دیبع‪۶‬اهلل‪۶‬نب‪۶‬اوب‪ّ۶‬اعف‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اےنپ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دادا‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫عنیابیہیوعمہیعنیجدہیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ایک۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۳۰۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬رضحؿ‪۶‬اخوتٍ‪ّٓ۶‬دؽٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬یانیبیاللیانحل ما قایبن‪۶‬اهلل!اٍ‪۶‬دؽونٍ وک‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫اطع وہ۔ّٓامقا‪:‬‬
‫نحلت یھذا یالکبی یالم ابۃ یوالحلم یونحلت یھذای ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬كُْ ‪۶‬وک ‪۶‬تبیہ ‪۶‬ؽكْدقاّی‪۶‬اطع ‪۶‬یک ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬وھچ ے‪۶‬‬
‫الصغییالمحبۃیوالرضا۔العسکریی‪2‬فیاالمثالیعنی وک‪۶‬تبحم‪۶‬ؽّاض‪۶‬یک‪۶‬تمعن‪۶‬دی۔(رکسعی‪۶‬ےن‪۶‬اعوال‪۶‬ںیم‪۶‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫جابریبنیسمرةیعنیامیایمنیبرکۃیریضیاللیعنہم۔ ی رمسہ‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ ےن‪۶‬اص‪۶‬انمی‪۶‬كْۃک‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف ‪:۵۳۱۶‬ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬سج ‪۶‬رمص ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽاصل ‪۶‬ابمّك ‪۶‬وہا ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬یک ‪٘۶‬اۂادی‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫اےنپ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬زہشادؽٍ‪۶‬وکےئل‪۶‬اےنپ‪۶‬قدّرکمی‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽمہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬احرضوہ ںی‪۶‬اؽّرعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫قاّوسل ‪۶‬اهلل!ہی ‪۶‬ریمُ ‪۶‬دؽونٍ ےٹیب‪۶‬ںیہ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬اینپ ‪۶‬ریماؿ‪۶‬‬ ‫یارسولیاللیھذانیابناییفورث مایشػیا۔ ی‬
‫رکمی‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬اطعّٓامےیئ۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬‬
‫نسح‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وت‪۶‬ریمی‪۶‬تبیہ‪۶‬اؽّرسداّی‪۶‬ےہ‬ ‫امایحسنیفلہیھیؽیتیوسؤددییوامایحسنیی ی‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییرتہمج‪۵۱۱۵۶‬حسنییبنیعیلیریضیاللیعنہیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۰۵/۵۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یکزنیالعمالیبحوالہیالعسکرییفیاالمثالیدحكف‪۰۳۳۵۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۳۳/۵۰‬‬
‫‪Page 468 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فلہیجرأیتیوجودی۔الطرباینی‪1‬فیالکؼربیوابنیمندہیوی اؽّنیسح ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ریمی ‪۶‬رجا ٔؿ ‪۶‬اؽّریمارکص(ربطاین ‪۶‬ےن ‪۶‬ریبک‪۶‬‬

‫ابنیعساکریعنیالؽتولیالزھراءیریضیاللیعنہا۔ ی ںیم ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬دنمہ ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬ےن ‪۶‬وتبل ‪۶‬اسلۂا ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق ملح‪۶‬ؽتبحم‪۶‬ؽوجد‪۶‬ؽاجشىـ‪۶‬ؽّاض‪۶‬ؽتبحم‪۶‬ھچک‪۶‬اایشےئ‪۶‬وسحمہس‪۶‬ؽااسجص‪۶‬ؿاۂہ‪۶‬وت‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬ااھٹ‪۶‬رک‪۶‬دُ‪۶‬‬
‫دےی‪۶‬اج ںی‪۶‬اؽّوتبل‪ّ۶‬ۂ‪۶‬ا‪۶‬اکوسال‪۶‬ہغیصب‪۶‬رعص‪۶‬ؽدّوخا‪ٚ‬ـ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اںیھن‪۶‬ھچک‪۶‬اطعّٓام ںی‪۶‬ےسج‪۶‬رعَ‪۶‬لاحہ‪۶‬ںیم‪۶‬ہغیص‪۶‬ارم‪۶‬ےتہک‪۶‬‬
‫ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪ّ۶‬امٍ ‪۶‬اابقتسل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬اخص ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬ہی ‪۶‬ہغیص ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اداوہاگ ّامت ‪۶‬احل ‪۶‬عيؼغی ‪۶‬وہاجےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬وبقل ‪۶‬ؽ‬
‫ؽوقم‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬وہاگ‪ّ۶‬امت ‪۶‬مل‪۶‬ےس‪ّ۶‬امت ‪۶‬لبقتسم‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪۶‬ارگآ ‪۶‬احبلف‪۶‬وفّؽااصتل‪۶‬اےس‪۶‬رعافً‪ّ۶‬امت ‪۶‬احل‪۶‬ںیہک‪۶‬رہباحل‪۶‬دّوخا‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫ؽوبقل ‪۶‬وکّامت ‪۶‬امیض ‪۶‬ےس ‪۶‬اص ًال‪۶‬قلعت‪۶‬ںیہن‪،‬اؿ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬ایک ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬نعم اہٍ ‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ۔ الرجص ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫وبقل‪ّ۶‬امت ‪۶‬اابقتسل‪۶‬اک‪۶‬ؽدعہ‪۶‬وہا‪ ۶‬فانیالسؤالیمعادیفیالجوابیایینعمیا نیحل ما اٖ‪۶‬ےک‪۶‬لصتم‪۶‬یہ‪۶‬وضحّ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہک‪۶‬ںیم ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬اٖ ‪٘۶‬اۂادُ‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬ںیتمعن‪۶‬دںی‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬زہشادُ‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬دؽںیتل‪۶‬ںیشخب۔ہی‪۶‬ےغیص‪۶‬اظبۂ‪۶‬امیض ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ںیہ اؽّاٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬امٍ‪۶‬ؽدعہ‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬امٍ‪۶‬ؽدعہ‪۶‬اطع‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ؽدعہ‪۶‬اطع‪۶‬رپ‪ ۶‬سدص‪۶‬وہقاےہ۔الرجص‪۶‬ہی‪۶‬ےغیص‪۶‬اابخّ‪۶‬ےک‪۶‬ںیہن َقلکہ‪۶‬السا‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫سج‪۶‬رطج‪۶‬قاظئ‪۶‬ؽرتشمی‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬بعتیاشرتیت ںیم‪۶‬ےن‪۶‬یچیب‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رخقدی۔ہی‪۶‬ےغیص‪۶‬یسک‪۶‬زگہتش‪۶‬رخقدؽّٓؽذـ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬دےنی‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ںیہن وہےت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اںیہن ےس‪۶‬عیب‪۶‬ؽرش‪۶‬ا‪۶‬دیپاوہیت‪۶‬ےہ‪۶‬السایک‪۶‬اجیت‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬‬
‫یہ ‪۶‬ںیم ہک ‪۶‬ںیم ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬ہی ‪۶‬دقا ‪۶‬اےس ‪۶‬ہی ‪۶‬دقا ‪۶‬ملح ‪۶‬ؽتبیہ ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬ؽاجشىـ ‪۶‬ؽّاض ‪۶‬ؽتبحم ‪۶‬یک ‪۶‬دؽںیتل ‪٘۶‬اۂادؽٍ ‪۶‬وک ‪۶‬شخب ‪۶‬دںی ‪۶‬ہی ‪۶‬ںیتمعن‪۶‬‬
‫اخص‪۶‬خزائنیملك ٰ‬
‫یالسمواتیواالرضیجلیجاللہ یک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬‬

‫‪1‬یتاریخیدمشقیالکبییرتہمج‪۵۱۱۵۶‬حسنییبنیعیلیریضیاللیعنہیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۵۰۳/۵۰‬المعجمیالکبییدحكف‪۵۳۰۵۶‬یالمکؾبۃی‬
‫القیصلیۃیبیوتی‪،۰۲۰/۲۲‬کزنالعمالیبحوالہیا بنیمندہیکریدحكف‪۵۴۴۰۳۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۲۲۴/۳‬کزنالعمالیبحوالہیطبیوا بنی‬
‫مندہیکریدحكف‪۰۰۲۳۲۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۵۵۳/۵۲‬کزنیالعمالیبحوالہیا بنیمندہیطب‪،‬ایبینعیم‪،‬کریدحكف‪۰۳۳۳۵۶‬مؤسسۃیالرسالہی‬

‫بیوتی‪۲۳۳/۵۰‬‬
‫‪Page 469 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪1‬‬
‫قات ‪۶‬نشسدخداےئ‪۶‬دنشخبہ‪۶‬‬ ‫؎ اںی‪۶‬اعسدؿ‪۶‬كْؽّ‪۶‬قاّؽ‪۶‬صین‪۶‬‬
‫(ہی‪۶‬اعسدؿ‪۶‬اینپ‪۶‬ؿاظف‪۶‬ےس‪۶‬احک ‪۶‬ںیہن وہیت‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اطعت ‪ّٓ۶‬امےئ۔ؿ)‬
‫وت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وج ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬ےس ‪ّٓ۶‬امدُ ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن ‪۶‬دںی ‪۶‬اؽّاٖ ‪ّٓ۶‬امےن ‪۶‬یہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽہ‪۶‬ںیتمعن ‪۶‬احک ‪۶‬وہاج ںی اعطقً ‪۶‬لغًوا ‪۶‬ؽیہ‪۶‬رکاتکسےہ ‪۶‬سج ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اہھت ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽاہؿ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬االّقاؿ ‪۶‬لج ‪۶‬خالہل ‪۶‬ےک ‪۶‬زخاونٍ ‪۶‬رپ ‪ ۶‬اتچنہےہ ‪۶‬ےسج ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬لج ‪۶‬ؽهال ‪۶‬ےن ‪۶‬اطع ‪۶‬ؽعنم ‪۶‬اک ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪،‬اہٍ ؽہ‪۶‬‬
‫وکٍ‪،‬اہٍ ؽاهلل‪۶‬ؽہ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬امدؽٍ‪۶‬ؽاتخمّ‪۶‬رضحہ‪۶‬اهلل‪۶‬اقمس‪۶‬ؽرصتم‪۶َ۶‬زخانئ‪۶‬اهلل‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪،‬والحمدی‬
‫للیربیالعالمنی‪،‬الرجص‪۶‬اامص‪۶‬الج‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اتکؿ‪۶‬اطتسمؿ‪۶‬وج‪۶‬ۂ‪۶‬مظنم‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ھو یصیل یالل ٰ‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم یخلیقۃ یالل یاالعظمی ؽہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ؽہ‪۶‬ہفیلخ‪۶‬امظع‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫الذییجعلیخزائنیکرمہیوموائدینعمہیطو عییدیہیوی ہک ‪۶‬قح ‪۶‬لج ‪۶‬ؽهالےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬رکص ‪۶‬ےک ‪۶‬زخاےن‪،‬اینپ ‪۶‬وتمعنٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وخاٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬ےک‪۶‬عیطم‪۶‬اےکن‪۶‬اّادُ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ری‪ّٓ۶‬امٍ‪۶‬‬ ‫تیحتیارادتہییعیطیمنییشاءی‪2‬۔ ی‬
‫رکدےیئ‪۶‬ےسج‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اطعّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬

‫اٍ‪۶‬ابمذـ‪۶‬دقہیس‪۶‬ےک‪۶‬اجزفنا‪۶‬ایبٍ‪۶‬ریقف‪۶‬ےک‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬سلطنتیالمصط ٰیفیفیملکوتیکل ٰ‬
‫یالوری ںیم رثکبؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬وللیالحمد۔‬
‫دحكف‪:۵۳۲۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ان ییل یاسماء یانا یمحمد یوانا یاحمد یوانا یالمایح یالذیی كشیب‪۶‬ریمُ‪۶‬دعتمد ‪۶‬قاص‪۶‬ںیہ‪،‬ںیم‪۶‬دمحم‪۶‬وہٍ‪،‬ںیم‪۶‬ادمح‪۶‬وہٍ‪،‬‬
‫یمحوایاللییلیالکقریوانایالحاشریالذیییحشریعیلیقدیمی ںیم ‪۶‬امیح ‪۶‬ینعی ‪ ۶‬رفؽرشك ‪۶‬اک ‪۶‬اٹمےن ‪۶‬ؽاال ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬

‫(صیلیالل ٰ‬
‫ریمُ‪۶‬دّےعی‪۶‬ےس‪ ۶‬رف‪۶‬اٹمقاےہ‪،‬ںیم‪۶‬احرش‪۶‬ینعی‪۶‬ولخمص‪۶‬وک‪۶‬رشح‪۶‬‬ ‫یتعایلیعلیہیوسلم)ی ی‬
‫دےنی‪۶‬ؽاال‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬دقومٍ‪۶‬رپ‪۶‬امتص‪۶‬ولوگٍ اک‪۶‬رشحوہاگ‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬

‫‪1‬‬

‫یالجوہریالمنظمیالقصلیالسادسیالمکؾبۃیالِادریۃیاجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 470 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مالك یواحمد یوابو یداود یالطیالیس یوابن یسعد یوی اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬امكل‪،‬ادمح‪،‬اوب ‪۶‬داؽد ‪۶‬ایطیسل‪،‬انب ‪۶‬دعس‪،‬یراّی‪ ،‬ملسم‪،‬‬
‫البخاریی‪1‬ویمسلمیوالرتمذییوالنسائییوالطرباینیوی رتذمی‪،‬لسایئ‪،‬ربطاین‪،‬احمک‪،‬یقہیب‪،‬اوبمیعن اؽّدرگی‪۶‬دحمنیث‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫علٌ‬
‫الحا کمیوالؽیہیقیوابونعیم یواٰخرونیعنیجبی یبنی ریبج‪۶‬نب‪ ۶‬ض‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪ّٓ۶‬امقا۔(ؿ)‬

‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫مطعمیریضیالل ٰ‬
‫دحكف‪۵۳۳۶‬قا‪:۵۵۵‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انایمحمدیواحمدیوالمِیفیوالحاشریونیبیالتوبۃیونیبی ںیم‪۶‬دمحم‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّادمح‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪ٓ ۶‬ا ےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اؽّخالقئ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬رشح‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاالاؽّوتہب‪۶‬اک‪۶‬یبن‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬اک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫الرحمۃ(صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم)۔ ی‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬ ‫احمدیومسلمی‪2‬ویالطرباینیفیالکبیی ی‬
‫اٖ‪۶‬وکّؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ادمح‪،‬ملسم‪۶‬اؽّربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬‬

‫یلیاللیتعایلی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیالتقسییسورةیالصفیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۳۲۳/۲۶‬صحیحیمسلمیکتابیالقضائلیبابیفیاسمائہیص‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیدحكف‪۰۲۱۶‬‬
‫ٰ‬ ‫علیہیوسلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۲۵/۲۶‬الشمائلیمعیسننیالرتمذییبابیماجاءیفیاسماءیرسولیاللیص‬

‫دار یالقکریبیوتی‪،۱۳۲/۱‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیجبیبنیمطعمیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۴۰/۰‬مؤطایالمامیمالكیماجاءیفیاسماءی‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیدارصادری‬
‫ٰ‬ ‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیریم ‪۶‬دمحم ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۶‬ص‪،۳۰۳‬الطبِاتیالکربییذکریاسماءیالنیبیص‬
‫ٰ‬ ‫النیبیص‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیدارالقکربیوتی‪،۲۳۰/۲‬دالئلیالنبوةیللؽیہیقی‬
‫ٰ‬ ‫بیوتی‪،۵۳۱/۵‬المستدركیللحا کمیکتابیالتاریخیذکریاسماءیالنیبیص‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۱۲/۵‬قا‪،۵۱۱‬مسندیایبیداودیطیا لیسیاحادیثیجبییبنیمطعمی‬
‫ٰ‬ ‫بابیذکریاسماءیرسولیاللیص‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیباسمائہیعالمیالکتبی‬
‫ٰ‬ ‫ریضیاللیعنہیالیجزءیالرا بعیص‪،۵۲۳‬دالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلیالثالثیذکریفضیلتہ یص‬

‫بیوتی‪۵۲/۵‬‬
‫نیایبیمویسی‬
‫ٰ‬ ‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۲۵/۲۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیع‬
‫ٰ‬ ‫یصحیحیمسلمیکتابیالقضائلیبابیفیاسمائ ٖہ یص‬ ‫‪2‬‬

‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪ٓ ۶‬ا دنئہ)‬ ‫االشعرییالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۵۱/۰‬‬

‫‪Page 471 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نیایبیمویس یاالشعرییونحوہیاحمدیوابناسع ٍد یوایبی اوب‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ارعشی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس۔اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬‬

‫ٰ‬ ‫ع‬
‫شؼبۃ یوالبخاری یف یالتاریخ یوالرتمذی یف یالشمائلی ادمح‪،‬ا ‪۶‬نب ‪۶‬وعسمد‪،‬انب ‪۶‬ایب ‪۶‬ہبیش ‪۶‬اؽّیراّی ‪۶‬ےن ‪۶‬قاّخی‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّ‬
‫عنیحذیقہیوابنیمردویہیفیالتقسییوابوینعیمیفی رتذمی ‪۶‬ےن ‪۶‬امشلئ ‪۶‬ںیم رضحؿ ‪۶‬خدہفی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس۔اؽّ‪۶‬انب‪۶‬رمدؽہی‪۶‬ےن‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪،‬اوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬داللئ‪۶‬ںیم‪،‬‬
‫الدالئل یوابن یعدی یف یالکامل یوابن یعساکر یفی‬
‫انب‪۶‬دعی‪۶‬ےن‪۶‬اکلم‪۶‬ںیم‪،‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬قاّخی‪۶‬دقشم‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ل‬ ‫تاریخیدمشقیوالدیلمیفیمسندیالقردوسیعنیایبی‬
‫اؽّدیملی‪۶‬ےن‪۶‬دنسم‪۶‬ارفلدؽٖ‪۶‬ںیم‪۶‬رضح‪۶‬ؿ‪۶‬اوب‪۶‬ا لٕول‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫الطقیل یوابن یعدی یعن یایب یھریرة یریض یالل یتعایلی‬
‫ٰ اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس۔اؽّ ‪۶‬انب ‪۶‬دعی ‪۶‬ےن ‪۶‬اوبۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن‪۶‬‬
‫ر‬ ‫ع‬ ‫ب‬
‫عنہم یوا ن یسعد ی ن یمجاھ ٍد یمرسال ییزیدون یوی ےس۔اؽّانب‪۶‬دعس‪۶‬ےن‪۶‬اجمدہ‪۶‬ےس‪۶‬رم٘ ًال ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک۔اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ّاؽی‪۶‬یمک‪۶‬یشیب‪۶‬رکےت‪ّ۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬احرش‪۶‬رپ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬قفتم‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫ینِصونیوکل میعیلیالحاشریمتقِون۔ ی‬
‫دحكف ‪:۵۵۲۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬کوًسہ‪۶‬وہید ‪۶‬ںیم ‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬اجرک‪۶‬دوعؿ ‪۶‬ا٘الص‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وجاؿ‪۶‬ت ‪۶‬دقا‪،‬دؽقاّہ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬وکیئ‪۶‬ت ‪۶‬وبال۔وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫مت‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬امقا‪۶‬وتنس‪۶‬ولخدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬ںیم‪۶‬یہ‪۶‬رشحدےنی‬ ‫ابؼتمیفواللیانایالحاشریوانای ی‬

‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬
‫الطبِاتیالکربیی‬
‫ٰ‬ ‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیدارالقکریبیوت ی‪،۱۳۲/۱‬‬
‫ٰ‬ ‫شمائلیالرتمذییمعیسننیالرتمذییبابیماجاءیفیاسماءیرسولیاللیص‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیداراصادریبیوت ی‪،۵۳۰/۵‬المصنفیالبنیایبیشؼبہیکتابیالقضائلیدحكف ‪۰۵۲۴۰۶‬‬

‫ٰ‬ ‫البنیسعدیذکریاسماءیالرسولیص‬

‫یتعایل یعلیہ یوسلم یعالم یالکتب یالعلمیہی‬

‫ٰ‬ ‫دارالکتب یالعلمیہ یبیوت ی‪،۰۱۵/۲‬دالئل یالنبوة یالیب ینعیم یالقصل یالثالث یذکر یفضیلتہ یصیل یالل‬
‫بیوت ی‪،۵۲/۵‬کزن یالعمال یبحوالہ یعد‪،‬وا بن یعسا کر یعن یایب یالطقیییل یدحكف ‪۰۰۵۲۵۶‬مؤسسۃ یالرسالہ یبیوت ی‪۰۲۲/۵۵‬ؽ‪،۰۲۰‬القردوس یبماثوری‬

‫یالکربییذکریاسماءیرسو لیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیدارصادریبیوتی‪۵۳۱/۵‬‬ ‫ٰ‬ ‫الخطابیدحكف‪۵۳۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۲/۵‬الطبِات‬

‫‪Page 472 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫العاقب یوانا یالنیب یالمصط ٰیف یاٰمنتم یاوکذبتم۔ی ؽاال ‪۶‬وہٍ‪،‬ںیم یہ ‪۶‬اخمت ‪۶‬االقًواء ‪۶‬وہٍ‪،‬ںیم یہ ‪۶‬یبن ‪۶‬یفطصم‪۶‬‬
‫الحا کمی وصححہیعنیعوفیبنیمالكیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلی وہٍ‪،‬اچےہ‪۶‬مت‪۶‬امون‪۶‬قا ‪۶‬ت ‪۶‬امون(احمک‪۶‬ےن‪۶‬وعَ‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬‬ ‫‪1‬‬

‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایکاؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬حیحصت‪۶‬یک۔ؿ)‬ ‫عنہ۔ ی‬
‫دحكف‪:۵۵۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫انایاحمدیوانایمحمدیوانایالحاشریالذییاحشریالناسی ںیم‪۶‬ادمح‪۶‬وہٍ‪،‬ںیم‪۶‬دمحم‪۶‬وہٍ‪،‬ںیم‪۶‬احرش‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ولوگٍ وک‪۶‬‬
‫اےنپ ‪۶‬دقومٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬رشحدؽٍ ‪۶‬اگ‪،‬ںیم ‪۶‬امیح ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫عیلیقدیمیوانایالمایحیالذیییمحوایاللییلیالکقر‪2‬۔ ی‬
‫ریمُ‪۶‬دّےعی‪۶‬ےس‪ ۶‬رف‪۶‬یک‪۶‬قال‪۶‬وحم‪ّٓ۶‬امقاےہ‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬

‫ہی‪۶‬امس‪۶‬امیح‪۶‬یھب‪۶‬امہُّ‪۶‬وصقمد‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬زین‪۶‬تہجب‪۶‬اانسد‪۶‬اؽّزین‪۶‬ویٍ‪۶‬ہک‪۶‬اعمداهلل‪ ۶‬رف‪۶‬ےس‪۶‬دبرت‪۶‬اؽّایک‪۶‬قال‪۶‬ےہ‪،‬وتوج‪۶‬سایّا‪۶‬امیح‪ ۶‬رف‪۶‬‬

‫ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رکوکٍ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬ےہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔رگم‪۶‬اٖ‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬احرش‪۶‬یک‪۶‬اانسد‪۶‬وک‪۶‬ؽاہیب‪۶‬اصذـ‪۶‬اتب ںی‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ہی ‪۶‬ایک ‪ّٓ۶‬امّےہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬رشح ‪۶‬دےنی ‪۶‬ؽاال ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اےنپ ‪۶‬دقومٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬خالقئ ‪۶‬وک ‪۶‬رشح ‪۶‬دؽٍ ‪۶‬اگ۔مت ‪۶‬ےن ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬ےسہی‪۶‬انس‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬رشن‪۶‬رکقا‪۶‬رشح‪۶‬دانی‪۶‬خدا‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ےہ‪،‬اہیٍ‪۶‬یھب‪۶‬اہمتّا‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬یہی‪۶‬ےہک‪۶‬اگہک‪۶‬یبن‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬خدا‪۶‬‬
‫یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم طالدقا‪،‬خدا‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬مت‪۶‬دمایعٍ‪۶‬ملع‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬ایھب‪۶‬خدا‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬ینعم‪۶‬ت ‪۶‬ےھجمس‪،‬یبن‪۶‬یک‪ٚ۶‬ـ‪٘۶‬اںین خدا‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیہ‪،‬وت‪۶‬‬
‫خدا‪۶‬یک‪۶‬ضعب‪٘۶‬اںین‪۶‬رضؽّ‪۶‬یبن‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬ومہبج‪۶‬ہیلک‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬سکع‪۶‬ومہبج‪۶‬زج ہی‪۶‬الّص‪۶‬ےہ‪،‬اہٍ ؽہ‪٘۶‬اٍ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬خدایئ‪۶‬الّص‪۶‬‬
‫ٓا ےئ‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہن‪۶‬وہیتکس‪،‬دعف‪۶‬قال‪۶‬قا‪۶‬امسم‪۶‬دنا‪۶‬قا‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬وک‪۶‬انچنہپ‪۶‬قا‪۶‬رماد‪۶‬اک‪۶‬دانی‪۶‬ؽریغہ‪۶‬اومّ‪۶‬كْاہیع‪۶‬ہک‪۶‬لٍقاےئ‪ّ۶‬دماین‪۶‬ؽؽ٘اتط‪ ۶‬ضی‪۶‬‬
‫ینورایفمالہیمنینور(نکیل‪۶‬ےسج‪۶‬‬
‫ّقاین‪۶‬ےسامےن‪۶‬اجےت‪۶‬ںیہ سلؽص‪۶‬اولتیہ‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬قلعت‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪۶‬ولٰکنیمنیلمییجعلیاللیلہ ر‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ونّ‪۶‬اطعت ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وکیئ‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہن۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۵۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬ریما‪۶‬قاص‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ںیم‪۶‬محمّید اؽّالیجن‪۶‬ںیم‬

‫یالمستدركیللحا کمیکتابیمعیرفۃیالصحابۃیقصہیذکریرؤیایعبداللیبنیسالمیدارالقکریبیوتی‪۰۵۱/۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یالمعجمیالکبییعنیجابریریضیاللیعنہیدحكف ‪ ۵۳۱۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۵۴۰/۲‬الکامل یالبنیعدییوھبیبنیوہبیا لخیدارالقکری‬

‫بیوتی‪۲۱۲۳/۳‬‬
‫‪Page 473 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ادمح‪۶‬اؽّوتّاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ادیح‪۶‬ےہ‪۶‬وانمایسمیتیاحیدیالینیاحیدیعنیامیتینارج نم اؽّریما‪۶‬قاص‪۶‬ادیح‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬وہاہک‪۶‬ںیم اینپ‪۶‬‬

‫اعـ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا شت‪۶‬دؽّج‪۶‬وکدعف‪ّٓ۶‬امقاوہٍ۔‬
‫فلوجہیربكیالحمدیوعلیكیالصلٰوةیوالسالمییای یاحیدی ٓا ؿ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دمح‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬وہاُ‪۶‬ادیح‪،‬‬
‫یاینیبیالحمد۔ابنایعدییوعساکر‪ 1‬یعنیابنیعباسی اُ‪۶‬یبن‪۶‬دمح۔اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬دعی‪۶‬اؽّ ‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬دیس‪۶‬قا ‪۶‬انب‪۶‬‬
‫ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ۔(ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ؽاہیب‪۶‬اصوبح!اہمتُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬ادیح‪۶‬سایّا‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬وت‪۶‬ےہ‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪،‬ہہک‪۶‬دؽ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬مت‪۶‬ےسقاّمنہج‪۶‬یھب‪۶‬دعف‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ّٓام ںی‪۶‬اؽّاظبۂ‪۶‬ادیم‪۶‬وت‪۶‬ایسی‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬سج‪۶‬تمعن‪۶‬ایہٰل‪۶‬اک‪۶‬عوکْ‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اٖ‪۶‬تمعن‪۶‬ےس‪۶‬رحمؽص‪ّ۶‬اتہےہ۔اهلل‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫ںیم ‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبُ ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬امگٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وماقف ‪۶‬اعمطلہ ‪ّٓ۶‬امقا‬ ‫انایعندیظنیعبدیییبی‪2‬۔ ی‬
‫وہٍ۔‬
‫ذـ‪۶‬اہمتّا‪۶‬امگٍ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دمحمیفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬داعف‪۶‬قال‪۶‬ںیہن وت‪۶‬مت‪۶‬ایس‪۶‬ےک‪۶‬قحتسم‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫وہٍ۔اقك‪۶‬قاّ‪۶‬ریقف‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪ّ۶‬ایضف‪۶‬دقداّ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےک‪۶‬عوکْ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّؽاہیب‪۶‬افشىـ‪۶‬وبنی‪۶‬ےک۔ریقف‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫یہی‪۶‬ہلئسم‪۶‬كْاہیع‪۶‬ےہسج‪۶‬ںیم‪۶‬مہ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬دؽونٍ‪ّ۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬وگ‪۶‬ںیہ مہ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬دقداّ‪۶‬ایہٰل‪۶‬وہاگ‪۶‬اؽّمہ‪۶‬قح‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہیانیشاءیاللیالغقار‪۶‬‬
‫ںیمہ‪۶‬وہاگ‪ّ،‬ایضف‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ ت ‪۶‬وہاگ‪۶‬ؽہ‪۶‬چس‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬انیشاءیاللیالِہار اںیہن‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪،‬مہ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬افشىـ‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬قح‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّمہ‪۶‬اعطققح‪۶‬رپںیہ اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رکص‪۶‬ےس‪۶‬امہُّ‪۶‬ےئل‪۶‬وہیگ‪،‬ؽاہیب‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬افشىـ‪۶‬احمل‪۶‬قلطم‪۶‬ےہ‪،‬اؽّؽہ‪۶‬كیھٹ‪۶‬ےتہک‪۶‬‬
‫ںیہ ادیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اےکن‪۶‬ےئل‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ۔ ع‬
‫رگ كْ‪۶‬وت‪۶‬رحاص‪ٚ۶‬ـ رحاعـ قادا‬
‫(ارگ‪۶‬ھجت‪۶‬رپ‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬رحاص‪ّ۶‬ےہ۔ؿ)‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییبابیمعرفۃیاسمائ ٖہ یالخیداراحیاءیالرتاثیالعریبی‪،۲۵/۰‬الکاملیالبنیعدییترجمہیا ٰ‬
‫سحقیبنیبشریدارالقکریبیوتی‬ ‫‪1‬‬

‫‪۰۰۵/۵‬‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۵۱/۲‬الرتغیبیوالرتہیبیالرتغیبیفیاال کثاریمنیذکراللیحدیثی‪۲‬یمصطیفیالبایبیرصم‬
‫‪2‬‬

‫‪۰۵۰/۲‬‬
‫‪Page 474 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّا‪ٚ‬ـ‪۶‬وگ‪۶‬یتفگ‪۶‬دؽ‪۶‬دض‪۶‬وگّارجا‬ ‫احرضاٍ‪۶‬دنتفگ‪۶‬اکُ‪۶‬دصّ‪۶‬اولّٰی‪۶‬‬
‫‪1‬‬
‫رتك‪۶‬ؽدنہؽدّنم‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬دنیب‪۶‬ہک‪۶‬اؽ‪ٚ‬ـ‬ ‫تفگ‪۶‬نم‪ٓ ۶‬ا ہنیئ‪۶‬اص‪۶‬عػؼؾل‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫(احرضنی‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬اُ‪۶‬رسؽّاکانئؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس! ٓا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬دؽ‪۶‬اضتمد‪۶‬قاؿ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬وک‪۶‬ےسی‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دقا۔آ ؿ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اّ٘ادّٓامقا‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬اک‪۶‬یعلق‪۶‬ایک‪۶‬وہا‪ٓ ۶‬ا ہنیئ‪۶‬وہٍ‪،‬رتك‪۶‬اؽّدنہؽ‪۶‬ھجم‪۶‬ںیم‪۶‬ؽیہ‪۶‬داتھکیےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ؽہ‪۶‬وخد‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫وضحّ‪۶‬رپونّ٘اعف‪۶‬ویص‪۶‬الًسؾّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتییومیالِیمۃیحقیفمنیلمییؤمنیب ایلمییکنی ّؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ریمی‪۶‬افشىـ‪۶‬قح‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬نیقی‪۶‬ت ‪۶‬الےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫شقاع‬
‫منیاھل ا۔ابنیمنیعیفیمعجمہی‪2‬عنیزیدیبنیارقمی اٖ‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬ںیہن(انب‪۶‬طًين‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬مجعم‪۶‬ںیم ّقد‪۶‬نب‪۶‬اّمق‪۶‬اؽّ‬
‫وبضعۃیعشریمنیالصحابۃیریضیاللیتعایلیعنہم۔ ی دٖ‪۶‬ےس‪۶‬دنچ‪ّ۶‬ادئ‪۶‬احصہب ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک۔‬
‫ٰ‬
‫ؿ)‬
‫هالہم‪۶‬انمؽی‪۶‬قًسٌٔ‪۶‬ںیم‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬اطلقیعلیہیالتواتر‪3‬۔اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬وتمارتاہکایگ۔‬
‫قاہلمجل‪۶‬ؽہ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬ت ‪۶‬یہس‪۶‬رگم‪۶‬الیوالل امہّااکھٹقا‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬سکیب‪۶‬انپہ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬ںیہن ‪؎۶‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬یہ‪۶‬مہ‪۶‬رپ‪۶‬وتّدمـ‪۶‬ےئجیک‬ ‫عوکْ‪۶‬اانپ‪۶‬اؽّاحیم‪۶‬دوھقدںیل‪۶‬‬
‫َقلکہ‪۶‬الیوالل ارگ‪۶‬رفبص‪ ۶‬طل‪۶‬رفبص‪۶‬قالط‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم اٍ‪۶‬ےس‪۶‬خدا‪۶‬وکیئ‪۶‬دؽرس‪۶‬ااحیم‪۶‬نب‪۶‬رک‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬یھب‪۶‬وتںیمہ اٖ‪۶‬اک‪۶‬ااسحٍ‪۶‬انیل‪۶‬وظنمّ‪۶‬‬
‫ںیہن‪۶‬ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬دماكف‪۶‬ااھٹ‪۶‬رک‪ّ۶‬ےھک‪۶‬ںیمہ‪۶‬امہُّ‪۶‬ومالےئ‪۶‬رکمی‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ےن‪۶‬ےب‪۶‬امہُّ‪۶‬ااقحتسص‪۶‬ےب‪۶‬امہّی‪۶‬ایلظف‪۶‬ےک‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬‬
‫اک‪۶‬رک‪۶‬ایل‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬رکمی‪۶‬وک‪۶‬دمح‪۶‬دقمی‪۶‬ےہ‪۶‬اؿ‪۶‬مہ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬اکاننب‪۶‬ںیہن‪۶‬اچےتہ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬اھکےیئ‪۶‬ایس‪۶‬اک‪۶‬اگےیئ۔‬

‫‪1‬‬

‫یکزنیالعمالیبحوالہیا بنیمنیعیدحكف‪ ۰۵۳۱۵۶‬مؤیسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۵/۵۰‬‬

‫‪2‬‬

‫ییومیالِیمۃیحقیۃبتکم‪۶‬االامص‪۶‬ااشلیعف‪ّ۶‬قاص‪۳۴/۲۶‬‬
‫ٰ‬ ‫یالتؼسییشرحیالجا معیالصغییتحتیحدیثیشقاعیت‬ ‫‪3‬‬

‫‪Page 475 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّؽک ‪۶‬درگی‪۶ُ۶‬ےک‪۶‬اکص‪۶‬ریگد‬ ‫؎ وچدل‪۶‬قادربل‪ٓ ۶ُ۶‬ا ّاص‪۶‬ریگد‪۶‬‬

‫(ذـ‪۶‬اقك‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ےس‪۶‬دل‪۶‬آ ّاص‪۶‬قاقا‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ےک‪۶‬ؽک ‪۶‬ےس‪۶‬اےس‪۶‬ایک‪۶‬اکص۔ؿ)‬
‫قا‪۶‬وت‪۶‬ویٍ‪۶‬یہ‪۶‬ڑتؿ‪۶‬ےک‪۶‬اج ںی‪۶‬قا‪۶‬ؽیہ‪۶‬داص‪۶‬ےس‪۶‬ڑھچا ںی‪ ۶‬تنم‪۶‬ریغ‪۶‬وکیئ‪۶‬ااھٹیئ‪۶‬وکیئ‪۶‬رتٖ‪۶‬اتجےئ‪۶‬ویکٍ‬
‫قاّاٍ‪۶‬دّؽد‪۶‬كْ ُّج‪۶‬قاشک‪۶‬قاّ‬ ‫ّقایع‪:‬اُ‪۶‬ؽاہ‪۶‬دہ‪۶‬بیبح‪ّ۶‬ادیلک‪۶‬ہمہ‪۶‬اکّ‪۶‬‬
‫ن‬
‫ّاہنّ‪۶‬دب‪ٚ‬ـ‪۶‬درگی‪۶‬اشن‪۶‬عسواّ‬ ‫دےتس‪۶‬ہک‪۶‬دباامٍ‪۶‬رک مٗ‪ّ۶‬دہ‪۶‬امی‪۶‬‬
‫(اُ‪۶‬اهلل!اٖ‪۶‬بیبح‪۶‬وک‪۶‬ۂاعمےلم‪۶‬یک‪۶‬اچیب‪۶‬اطعّٓام‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ج‪ّ۶‬ابی‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬یک‪۶‬قاّٖ‪۶‬كْ٘ا‪،‬سج‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دانم‪۶‬رکص‪۶‬اھت‪۶‬ام‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ۂزگ‪۶‬مہ‪۶‬وک‪۶‬دؽرسؽٍ‪۶‬اک‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬رگن‪۶‬ت ‪۶‬انب۔ؿ)‬
‫؎ ریتُ‪۶‬ڑکٹؽٍ‪۶‬ہپ‪۶‬ےلپ‪۶‬ریغ‪۶‬یک‪۶‬وھٹرک‪۶‬ہپ‪۶‬ت ‪۶‬دال‬
‫ڑھجایکٍ‪۶‬اھک ںی‪۶‬اہکٍ‪۶‬وھچّےک‪۶‬دصہق‪۶‬ریتا‬
‫یتعایلیعلیكیوسلمیوع ٰیلیاٰلكیوصحبكیوباركیوکرم۔والحمدللیربیالعالمنی۔ ی‬
‫صیلیالل ٰ‬
‫ریخ‪،‬اٍ‪۶‬الہ‪۶‬رش‪۶‬ےک‪۶‬عوہ‪۶‬ایک‪۶‬ےئگل‪،‬املسمٍ‪۶‬رظن‪ّٓ۶‬امںیل‪۶‬ہک‪۶‬ایعداً‪۶‬قاهلل‪۶‬قاّمنہج‪۶‬ےس‪۶‬تخس‪۶‬رتوکٍ‪۶‬یس‪۶‬قال‪۶‬وہیگ‪۶‬رگم‪۶‬اٖ‪۶‬اکداعف‪۶‬داعف‪۶‬الوال‪۶‬‬
‫ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬قا‪۶ٖ۶‬ت ‪۶‬لقع‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬دنی‪،‬والیحولیوالیقوةیاالباللیالعیلیالعظیم۔‬
‫دحكف‪:۵۵۱۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ؽحیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ؽدنسم‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ںیم‪۶‬دیسقا‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬‬
‫اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬اچچ‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف‪۶‬وک‪۶‬ایک‪۶‬عفن‪۶‬دقا‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬ؽہ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬دماكف‪۶‬رکقا‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫ےئلیک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےس‪۶‬زلقا‪۶‬ڑگھجقا‪۶‬اھت‪ّٓ،‬امقا‪:‬‬
‫یضحضاح‪1‬۔ ی ںیم ےن‪۶‬اےس‪۶‬رساقا‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬دؽقا‪۶‬قاقا‪۶‬وتاےس‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬چنیھک‪۶‬رک‪۶‬‬
‫ٍی‬ ‫وجدتہیفیغمراتیمنیالناریفاخرجتہیایل‬
‫قاؽٍ‪۶‬قك‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم رکدقا۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬كیلع‪۶‬ؽملس۔‬

‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییبابیبنیانیالکعبہیقصہیایبیطا لبی‪ ۱۰۴/۵‬یوکتابیاالدبیالمشركی‪،۵۵۳/۲‬صحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیشقاعۃیالن یبی‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیالیبیطالبیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵۱/۵‬مسنداحمدیبین یحنبلیعنیعباسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‬
‫ٰ‬ ‫ص‬

‫‪۲۳۲/۵‬ؽ‪۲۳۳‬‬
‫‪Page 476 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یاباطالب۔وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اوبؿالف‪۶‬وک‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫ٍی‬ ‫دحكف‪:۵۵۲۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اعللع نی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬یئگ‪:‬ھلینقعت‬
‫عفن‪۶‬دقا؟ ّٓامقا‪:‬‬
‫اخرجتہیمنیغمرةیج نمیایلیضحضاحیمن ا۔البزاری‪1‬ی ںیم اےس‪۶‬دؽّج ‪۶‬ےک‪۶‬رغص‪۶‬ےس‪۶‬قاؽٍ ‪۶‬قك‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ںیم‪۶‬اکنل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫وابویعیل یوابن یعدی یوتمامیعن یجابریبنیعبداللی القا۔(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬كْاّ‪،‬اوبلًلی‪،‬انب ‪۶‬دعی ‪۶‬اؽّامتص ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اجكْ‪۶‬‬
‫نب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ؽاہیب‪۶‬اصوبح!یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وت‪۶‬اقك‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ام‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اےس‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رغص‪ٓ ۶‬ا شت‪۶‬ےس‪۶‬چنیھک‪۶‬ایل‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫ںیم اکنل‪۶‬القا۔اؽّمت‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬املسمونٍ ےک‪۶‬ےیل‪۶‬یھب‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬ںیہن امےتن‪،‬ہی‪۶‬اہمتّا‪۶‬اامیٍ ےہ۔املسمٍ‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬رصتَ‪،‬دقّںیت‪،‬اایتخّ‪۶‬دںیھکی‪،‬داین‪۶‬ایک‪۶‬قالےہ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ےک‪۶‬اکّاخونٍ‪۶‬یک‪۶‬قاںیگ‪۶‬اےکن‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم رپسد‪۶‬وہیئ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫اؽّت ‪۶‬ریغب ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےک ‪۶‬امدؽٍ ‪۶‬ؽاتخمّ ‪۶‬ےئک ‪۶‬زک ‪۶‬یک ‪۶‬اجمل ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک ‪۶‬دیقی ‪۶‬یک ‪۶‬زسا ‪۶‬دبل ‪۶‬دُ ‪۶‬سج ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اےس ‪ّ۶‬اھکوہ‬
‫ؽاہٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اےس ‪۶‬اکنل ‪۶‬ےل ‪۶‬ہی ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬سایّا ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ؽاجہـ ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬وبحمتیب ‪۶‬ےندؽاہجٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اایتخّاؿ ‪۶‬اےس ‪۶‬دال ‪۶‬دےئ۔ ٓا رخ‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬نس‪۶‬ےکچ‪:‬‬
‫زعؿ‪۶‬دانی‪۶‬اؽّامت‪۶‬ص‪۶‬اکّؽقاّ‪۶‬یک‪۶‬ایجنکٍ‪۶‬اٖ‪۶‬دٍ‪۶‬ریمُ‪۶‬اہھت‪۶‬وہٍ‪۶‬یگ۔‬ ‫الکرامۃیوالمقاتیحییومئ ٍذیبیدی‪2‬۔ ی‬
‫وتّاؿ‪۶‬رشفی‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬نس‪۶‬ےکچ‪:‬‬
‫اٖ‪۶‬اک‪۶‬اہھت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬رپ‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ےہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬ ‫یدہیفوقیالجمیعیویدیالج یم ییعیمؽسوطۃیالیہی ی‬
‫ےلیھپ‪۶‬ںیہ‪۶‬اعزجی‬

‫یمسندیایبییعیلیعنیجابریریضیاللیعنہیدحكف‪۲۳۰۰۶‬یمؤسسۃعلومیالِرآنیبیوتی‪،۰۵۵/۲‬الکامیلیالبنیعدییترجمہیا ٰ‬
‫سمعیلیبنیمجاہدی‬ ‫‪1‬‬

‫دارالقکریبیوتی‪،۰۵۰/۵‬مجمعیالزوائدکتابیصقۃیالناریتقاوتیا یھلیفیالعذابیدارالکتابیالعریبیبیوتی‪۰۵۱/۵۳‬‬
‫مشکوةیالمصابیحی‬
‫ٰ‬ ‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیمنیالقضلیدحكف‪۰۵۶‬یدارالمحاسنیللطباعۃیالِاھیرہ ی‪،۰۳/۵‬‬
‫ٰ‬ ‫‪ 2‬یسننیالداریمیبابیمایاعیطیالنیبیص‬

‫صیالکربییبابیاختصاصہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیبانہیاولیمنیتنشقی‬ ‫ٰ‬ ‫بابیفضائلیسیدیالمرسلنییدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۱۵۰‬الخصائ‬

‫عنہیاالرضیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۲۵۴/۲۶‬‬
‫‪Page 477 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّگْگْاےن‪۶‬ںیم‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬ ‫بالخشو ع‪1‬۔ ی‬

‫دحكف‪:۵۵۳۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ان یھذہ یالِبور یمملوة یعیل یاھل ا یظلمۃ یواین ّ‬
‫یانورھای كشیب‪۶‬ہی‪۶‬ربقںی‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اونکٍ‪۶‬رپ‪۶‬ادنھٌُٔ‪۶‬ےس‪۶‬وپری‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‬
‫ےب‪۶‬كش‪۶‬ںیم اینپ‪۶‬امنّ‪۶‬ےس‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬رکدراتوہٍ۔‬ ‫بصالیتیعلمھی۔ ی‬
‫صیلیایللیتعایل یوباركیوسلمیقدرنورہیوجمالہیوجود ٖہی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک ‪ٓ ۶‬ا ل ‪۶‬رپ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬ؽامجل ‪۶‬اؽّوجد‪۶‬‬
‫ُ‬ ‫ٰ‬
‫ؽاطعء‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬دّؽد ‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬اؽّكْتک‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ۔اٖ‪۶‬‬
‫ونوال ٖہ یعلیہیوع ٰیل یاٰل ٖہ یاٰمنی۔ھویوابنیحبان‪ 2‬یعنیایبی‬
‫ےن‪۶‬اؽّانب‪۶‬ابحٍ ‪۶‬ےن‪۶‬وحباہل‪۶‬اوبۂریہ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ھریرةیریضیالل ٰ‬
‫وک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۵۴۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬ہملس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ہک‪۶‬ےلہپ‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوب‪۶‬ہملس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬اکنج‪۶‬ںیم‪۶‬ںیھت‪۶‬ذـ‪۶‬ایکن‪۶‬ؽافؿ‪۶‬‬
‫وہیئ‪۶‬اؽّایکن‪۶‬دعؿ‪۶‬زگّی‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن سایص‪۶‬اکنج‪۶‬دقا‪،‬انہؾٍ ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل!ھجم‪۶‬ںیم‬
‫نیت‪۶‬قاںیت‪۶‬ںیہ‪:‬انایامرأةیکبیة۔ریمی‪۶‬رمع‪ّ۶‬ادئےہ۔دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬انایا کربیمنك ںیم‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ْا وہٍ۔رعص‪۶‬یک‪:‬وانایامیر ّ‬
‫أةیغیوریںیم‪ّ۶‬انکشك‪۶‬وعّؿ‪۶‬وہٍ۔(ینعی‪۶‬اّؽاج‪۶‬رہطماؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رکش‪ّ۶‬یجن ‪۶‬اک‪۶‬ادنہشی‪۶‬ےہ۔)‬ ‫ك‬
‫ّٓامقا‪:‬ادعوایاللیعزوجلیفیذھبیعنكیغیتك ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےس‪۶‬داع‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬ؽہ‪۶‬اہمتّا‪ّ۶‬كش‪۶‬دؽّ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ۔رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫یامرةیمصؼبۃ قاّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّریمُ‪۶‬ےچب‪۶‬ںیہ(ینعی‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رپؽّٖ‪۶‬اک‪۶‬ایخل‪۶‬ےہ۔)ّٓامقا‪:‬ھمیایلیاللیوایلی‬ ‫یارسولیالل!وانا ّ‬
‫رسولۂٖ۔ےچب‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪۶‬رپسدںیہ۔‬
‫ادمح‪۶‬ےن‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬اہک‪۶‬ںیمہ‪۶‬دحكف‪۶‬ایبٍ‪۶‬یک‪۶‬ؽکين‪۶‬ےن‬ ‫سمعیلی ی‬ ‫احمدیفیالمسند حدثنایوکیعیثنایا ٰ‬
‫‪3‬‬

‫‪۶1‬ہفحت‪۶‬اانثرشعہی‪۶‬قاؿ‪۶‬شش‪۶‬دّثحب‪۶‬وبنؿ‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬لیہس‪۶‬اڈیکیمی‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۲۵‬‬
‫نیالکربییکتابیالجنائزیبابیالصلٰوةیعیلیالِربی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 2‬یصحیحیمسلمیکتابیالجنائزیفصلیفیالصلٰوةیعیلیالِربیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۵۳/۵‬السن‬

‫الخیداریصادریبیوتی‪۰۳/۰‬‬
‫‪3‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیامیسلمہیریضیاللیعنہایالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۲۵/۲‬المعجمیالکبییعنیامیسلمہیدحكف‪۰۵۵۶‬ؽ‪۱۴۱‬ؽ‪۵۳۰‬ی‬

‫المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۲۰۴/۲۰‬ؽ‪۲۳۰‬ؽ‪۰۳۲‬‬
‫‪Page 478 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫بنیعبدالملكیبنیایبیالصغیاءیثینیعبدالعزیزیابنی ںیمہ ‪۶‬دحكف ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬یک ‪۶‬الیعمس ‪۶‬نب ‪۶‬دبعاكلمل ‪۶‬نب ‪۶‬اوباریغصلاء‪۶‬‬
‫یتعایل یعنہمای ےن‪،‬ےھجم‪۶‬دحكف‪۶‬ایبٍ‪۶‬یک‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬نب‪۶‬تنب‪۶‬اص‪۶‬ہملس‪۶‬ےن‪۶‬دیسہ‪۶‬‬
‫بنت یام یسلمۃ یعن یام یسلمۃ یریض یالل ٰ‬
‫اص ‪۶‬ہملس ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس۔اؽّ ‪۶‬ہی‪۶‬دحكف ‪۶‬ننس‪۶‬لسایئ‪۶‬‬ ‫والحدیثیفیالسننیالنسائیی‪1‬وغی ٖہ۔ ی‬
‫ؽریغہ‪۶‬ںیم‪۶‬ذموکّ‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۵۵۶‬ہک‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬درک‪۶‬حیسم‪۶‬ذکاؿ‪۶‬ںیم ّٓامقا‪:‬‬
‫ابشروافانییخرجیوانایبنییاظ رکمیفاللیکافیکمیوی وخٖ ‪۶‬وہہک‪۶‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬لکال ‪۶‬اؽّںیم‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬ام‪۶‬وہا ‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ںیہمت‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬اک‪ّ۶‬وسل‪،‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫رسولہ۔ ی‬
‫الطرباینیفیالکبیی‪2‬عنیاسماءیبنتییزیدیریضیاللی ؽملس۔‬
‫ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬اامسء‪۶‬تنب‪۶‬كْقد ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫تعایلیعنہما۔ ی‬
‫ٰ‬
‫ّؽا ف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫ك‬
‫اہیٍ‪۶‬تخس‪۶‬رتنی‪۶‬ادعاء‪۶‬ےک‪۶‬اقمےلب‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬وک‪۶‬افکكف‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اتبقا‪۶‬ہک‪۶‬وخٖ‪۶‬وہ‪۶‬ےب‪۶‬وخَ‪ّ۶‬وہ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےک‪۶‬وہےت‪۶‬‬
‫ںیہمت ھچک‪۶‬ادنہشی‪۶‬ںیہن۔اهلل‪۶‬اهلل‪۶‬ایسی‪۶‬لیلج‪۶‬احذـ‪ّ۶‬ؽاویئٍ‪۶‬عسکلساویئٍ‪۶‬ںیم اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬انلم‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪ّ۶‬یمخ‪۶‬وجیلکٍ‪۶‬رپ‪۶‬خدا‪۶‬اجےن‪۶‬اہکٍ‪۶‬قك‪۶‬كمن‪۶‬ڑھچےک‪۶‬اگ۔وللیالحمد۔‬
‫دحكف‪:۵۲۳‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬رمع ‪۶‬افّؽص ‪۶‬امظع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اقك ‪۶‬دٍ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ارکص ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ںیمہ‪۶‬دصہق‪۶‬دےنی‪۶‬اک‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اافتص‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬دونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اکیف‪۶‬امدلاّ‪۶‬اھت‪۶‬ںیم ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬یج‪۶‬ںیم اہک‪۶‬ارگ‪۶‬یھبک‪۶‬ںیم‪۶‬اوبرکب‪۶‬ےس‪۶‬تقبس‪۶‬‬
‫ےل‪۶‬اجؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬دٍ‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪،‬ںیم‪۶‬اانپ‪ٓ ۶‬ا داھ‪۶‬امل‪۶‬احرض‪۶‬القا‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬مایابِیتیالھلك‬
‫مت‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬رھگؽاولٍ‪۶‬ےکےئل‪۶‬ایک‪۶‬قایق‪ّ۶‬اھک‪۶‬؟ںیم ےن‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪:‬ابِیتیل م اٍ‪۶‬ےکےئل‪۶‬یھب‪۶‬قایق‪۶‬وھچّ ٓا قاوہٍ۔ ّٓامقا‪ :‬مای‬
‫ابِیتیل م ٓا رخ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬انتک ‪۶‬وھچّ ٓا ےئ ‪۶‬وہ؟رعص ‪۶‬یک‪:‬مثلہیاانتیہی۔اؽّدصقی ‪۶‬اربک ‪۶‬اانپ ‪٘۶‬اّاامل ‪۶‬امتص ‪۶‬ؽامکل ‪۶‬ےلرک ‪۶‬احرض‬
‫وہےئ۔دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬یایابایبکر‬

‫یاالصابۃیبحوالہیالنسائییرتہمج‪۵۲۳۱۶‬یامیسلمہیبنتیایبیامیہیدارالیقکریبیوتی‪۰۲۲،۰۲۳/۳‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالمعجمیالکبییدحكف‪۰۰۳۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۵۳۳/۲۰‬‬
‫‪Page 479 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مایابِیتیالھلك۔اُ‪۶‬اوب‪۶‬رکب!رھگ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ایک‪۶‬قایق‪ّ۶‬اھک‪۶‬؟رعص ‪۶‬یک‪:‬ابِیتیل میاللیورسولہ۔ںیم ےن‪۶‬رھگؽاولٍ‪۶‬‬

‫ےکےئل‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬وک‪۶‬قایق‪ّ۶‬اھک‪۶‬ےہ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔ںیم ےن‪۶‬اہک‪:‬ںیم‪۶‬اوب‪۶‬رکبےس‪۶‬یھبک‪۶‬تقبس‪۶‬ت ‪۶‬ےل‪۶‬اجؽٍ‪۶‬اگ۔‬
‫الداریمی‪1‬یوابوداودیوالرتمذییوقالیحسنیصحیحیوی داّیم‪،‬اوبداؽد‪،‬رتذمی‪٘،‬ایش‪،‬انب‪۶‬ایب‪۶‬اعمص‪۶‬اؽّانب‪٘۶‬انیہ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫الشایش یوابن یایب یعاصم یوابن یشاھنی یف یالسنۃ یوی ۃنس ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّاحمک ‪۶‬ےن ‪۶‬دتسمّك ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّاوب ‪۶‬میعن ‪۶‬ےن ‪۶‬خلوۃ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫الحا کمیفیالمستدركیوابوینعیمیفیالحلیۃیوالؽی یقی اؽّیقہیب ‪۶‬ےن ‪۶‬ننس ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّایضء ‪۶‬ےن ‪۶‬اتخمّ ‪۶‬ہ ‪۶‬ںیم ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےن ‪۶‬اریم‪۶‬‬
‫اوملنینم(رمع ‪۶‬افّؽص)ّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک۔‬
‫فیالسننیوالضیاءیفیالمختارةیکل میعنیامییالمؤمننیی‬
‫داّیم‪،‬اوب‪۶‬داؽداؽّرتذمی‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬نسح‪۶‬حیحص‪۶‬اہک۔(ؿ)‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫دحكف‪:۵۲۵۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬دیسقا‪۶‬ؽانب‪۶‬دیسقا‪۶‬ا٘اہم‪۶‬نب‪ّ۶‬قد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫احب یاھیل یمن یقد یانعم یالل یعلیہ یوانعمت یعلیہ۔ی ےھجم‪۶‬اےنپ‪۶‬رھگؽاولٍ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬سایّاؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬‬
‫‪2‬‬
‫ےن‪۶‬تمعن‪۶‬دی‪۶‬اؽّںیم‪۶‬ےن‪۶‬تمعن‪۶‬دی۔(رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬رمع‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫الرتمذی یعنہیریضیالل ٰ‬
‫افّؽص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ومالقا‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪۶‬ہیلع‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اابلّی‪۶‬رماقہ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لمییکنیاحدیمنیالصحابۃیاالیوقدیانعمیاللیعلیہی ینعی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬احصہب‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬ےھت‪۶‬ںیہنج‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬تمعن‪۶‬یشخب‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬‬
‫ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‬ ‫رسولہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلی ی‬

‫نیایبیداودیکتابیالزکوةیبابی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یسننیالرتمذییکتابیالمناقبیبابیفیمناقبیایبیبکریوعمریریضیاللیعنہمایدارالقکریبیوت ی‪،۰۴۳/۱‬سن‬

‫الرخصۃیفیذالكی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی ‪۶‬الوہّ ‪،۲۰۲/۵‬سننیالداریمیباب یالرجلییتصدق یبجمیعیمایعندہ یدحكف ‪ ۵۲۲۳۶‬یدارالمحاسنیللطباعۃی‬

‫الِاھیرةی‪،۰۲۵/۵‬کزنیالعمالیدحكف‪۰۱۲۵۵۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۵/۵۲‬‬
‫یسننیالرتمذییکتابیالمناقبیبابیمناقبیاسامہیبنیزیدیدحكف‪۰۴۰۱۶‬دارالقکریبیوتی‪۰۰۳/۱‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 480 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫علیہیوسلمیاالیانیالمرادیالمنصوصیعلیہیفیالکتابیوی ےن ‪۶‬تمعن ‪۶‬یشخب‪،‬رگم ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬رماد ؽہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬رصتحی‪۶‬‬
‫ھویقولہیتعایلیواذتِولیللذییانعمیاللیعلیہیوانعمتی ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وہیئ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ ‪ّٓ۶‬امقااھت‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ےسج‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬عن عـ‪۶‬دی‪۶‬اؽّ‪۶‬اُ‪۶‬یبن!وت‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬تمعن‪۶‬‬ ‫علیہیوھویزیدیالخالفیفی ٰذلكیوالیشكی‪1‬یالخ۔ ی‬
‫دی‪،‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪ّ۶‬قد ‪۶‬نب ‪۶‬احّہث ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ ‪۶‬ںیم‬
‫یسک ‪۶‬اک ‪۶‬خالَ‪۶‬ت ‪۶‬اصلًا ‪۶‬كش‪،‬اؽّ ٓا كف ‪۶‬ارگآ ‪ّ۶‬قد ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬ارتی‪۶‬رگم‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬دصماص ‪۶‬ا٘اہم ‪۶‬نب ‪ّ۶‬قد ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬وک ‪۶‬رہھٹاقا ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫رسپ‪۶‬قاعب‪۶‬قدّےہ‪،‬افادہیفیالمرقاة۔‬
‫اوقل‪:‬ت ‪۶‬رصَ ‪۶‬احصہب ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬امتص ‪۶‬الہ ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬اؽنیل ‪۶‬ؽ ٓا رخنی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اےسی ‪۶‬یہ ‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیہنج ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن ‪۶‬تمعن ‪۶‬دی ‪۶‬اؽّّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬تمعن‪۶‬دی۔قاك‪۶‬رکدےنی‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬اؽّایک‪۶‬تمعن‪۶‬وہیگ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬درک‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬رکہمی‪۶‬ںیم نس‪۶‬ےکچ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫‪"‬ی‪2‬۔ہی‪۶‬یبن‪۶‬قاك‪۶‬اؽّ‪۶‬رھتسارکدرات ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬الؽاهلل‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬ےش‪۶‬ایسی‪۶‬ںیہن سج‪۶‬رپاهلل‪۶‬اک‪۶‬ااسحٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫"‬
‫ّوسل‪۶‬اک‪۶‬ااسحٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔ّٓامقاےہ‪:‬‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬اجیھب‪۶‬ںیہمت رگم‪ّ۶‬دمـ‪٘۶‬اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےئلیک۔‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬امتص‪۶‬اعمل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬علً ًا‪٘۶‬اُّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬تمعن‪۶‬ےہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔الہ‪ ۶‬رف‪۶‬ؽالہ‪ ۶‬رفاٍ‪۶‬ارگ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫امںین‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬اصقنٍ‪؎ ۶‬‬
‫وکّرہب‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ایسہ‬ ‫ّا‪ٚ‬ـ‪۶‬وخایہ‪۶‬ۂاّ‪۶‬مشچ‪۶‬انچٍ‪۶‬‬
‫(ارگ‪۶‬چس‪۶‬اچےہ‪۶‬وت‪۶‬ایسی‪۶‬ۂاّ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬اک‪۶‬ادناھ‪۶‬وہقا‪۶‬رتہبےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬آ اتفؿ‪۶‬اک‪۶‬ایسہ‪۶‬وہقا۔ؿ)‬

‫یمرقاةیالمقاتیحیکتابیالمناقبیوالقضائلیبابیاھیلیبیتیالنیبیتحتیالحدیثی‪۲۵۳۳‬یالمکؾبۃیالحبیؽیہیوکہٹئ ‪۱۰۲/۵۳‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۵/۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۳/۲۵‬‬
‫‪Page 481 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪ّٓ:۵۲۲۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫منیاستعملناہ یعیل یعمل یفرزقناہ یرزقرا یالحدیث۔ابوی ےسج ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬یسک ‪۶‬اکص ‪۶‬رپ ‪۶‬رقمّ ‪۶‬ایک ‪۶‬سپ ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪ّّ۶‬ص‪۶‬‬
‫داودیوالحا کمی‪ 1‬یبسندیصحیحیعنیبریدةیریضیاللی دقا۔(اوبداؽداؽّاحمک‪۶‬ےن‪۶‬لسود ‪۶‬حیحص‪۶‬كْقدہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ٰ‬
‫ن‬
‫ہلی‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اھت‪'':‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ینغ‪۶‬رکدقا۔''ااحدكف‪۶‬ہیطع‪۶‬نینسح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ںیم اھت‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امقا‪'':‬نسح‪۶‬‬
‫وک‪۶‬اہمكف ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬دی‪،‬ملع‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬دقا۔نیسح وک ‪۶‬اجشىـ ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬دی‪،‬رکص‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬دقا‪،‬تبحم‪۶‬اک‪۶‬رمہبت‪ّ،‬اض‪۶‬اک‪۶‬اقمص‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اطع‪۶‬‬
‫ایک۔''دحكف‪۶‬ا٘اہم‪۶‬ںیم‪۶‬اھت‪'':‬اےس‪۶‬تمعن‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬یشخب۔''اہیٍ‪۶‬اّ٘ادوہقا‪۶‬ےہ‪ّّ'':‬ص‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬دقا۔''صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیكی‬
‫وع ٰیلیاٰلكیقدرجودكیونوالكیوباركیوسلم۔‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۲۰۶‬امےتںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لِدیجاءیکمیرسولیالیکمیلؼسیبوھنیوال کسلیلییحی كشیب‪۶‬رشتفی‪۶‬القا‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قا‪۶ٖ۶‬ؽہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اہمتّی‪۶‬رطَ‪۶‬اجیھب‪۶‬‬
‫صمایویِیمی وہا‪۶‬وج‪۶‬فعض‪۶‬ؽاکیلہ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ےہ‪۶‬قاہک‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬وسل‪ّ۶‬دنہ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دُ‪۶‬‬ ‫قلو ریبایغل ریقایویقتحیاعؼ رینای ری‬
‫عمیایویسمعیاٰذا نریای ری‬
‫السنۃیعوجا یحیتییِالیالالہیاالیاللیوحدہ۔الداریمی هالَ ‪۶‬ڑچےھ ‪۶‬دل‪،‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬وھکل ‪۶‬دُ ‪۶‬ادنیھ ‪ٓ ۶‬ا ںیھکن‪،‬‬
‫ری‬
‫اؽّؽہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ونشارکدُ‪۶‬رہبُ‪۶‬اکونٍ‪۶‬وک‪،‬اؽّؽہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬دیسیھ‪۶‬‬
‫فیسنن ٖہیعنیجبییبنینقییریضیالل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫رکدُ‪۶‬ڑیٹیھ‪ّ۶‬قاونٍ‪۶‬وک‪،‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ول ‪۶‬ہہک‪۶‬دںی‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسایسک‪۶‬یک‪۶‬رپشتس‪۶‬ںیہن۔(داّیم ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬ننس‪۶‬ںیم‬
‫ریبج‪۶‬نب‪۶‬ریفن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اقول‪:‬صحیحیاذیقالیاخربنایحیوةیبنیشرییحیثِۃیشییخیالبخاریی ی‬
‫ی‬

‫کمیکتابیالزکوةیدارالقکریبیوتی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یسننیایبیداودیکتابیالخراجیوالقئییبابیفیارزاقیالعمالی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪،۱۲/۲۶‬المستدركیللحا‬

‫‪،۰۳۲/۵‬کزنالعمالیدحكف‪۵۵۳۴۰۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۰/۰‬‬
‫یسننیالداریمیبابیماکانیعلیہیالناسیقبلیمبعثیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیدحكف‪۵۶‬یدارالمحاسنیللطباعۃیالِاھیرةی‪۵۱/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 482 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فیصحیحہیوابویداودیوالرتمذییبلیواحمدیوابنیمعنییوھمایمنیاقرانہیثنابِیۃیبنیالولیدیثِۃیمنیاالعالمیمنیرجالی‬
‫مسلمیوقدیزالیمایخیشیمنیلؼسہٖیبِولہٖ یثنایبحیبنیسعدیثِۃیثبتیعنیخالدیبنیمعدانیثِۃیعابدیمنیرجالیالستۃی‬
‫تعایلیعنہمایثِۃیجلیلیمخضرمیمنیالثانیۃیوقدروییابنیالسکنیوالباوردیی‬
‫عنیجبییبنینقیینیالحضریمیریضیاللی ٰ‬
‫وابنیشاھنییمطوالیعنیعبدالرحمنیعنیجبییبنینقییعنیابیہیقالیادرکتیالجاھلیۃیواتانایرسولیرسولیاللیصیلیاللی‬
‫تعایل یعلیہیوسلمیبالیمنیفاسلمنایفمرسلہیکمراسیلیسعیدیبنیالمسیب یاوفوقیعالیانیالمرسلیحجۃیعندنایوعندی‬
‫ٰ‬
‫الجم وریوالحدیثیمسلسلیبالحمصینییحیوةیایلیجبییکل میاھلیحمص۔ ی‬
‫دحكف ‪:۵۲۰۶‬ہک‪۶‬دؽ ‪۶‬اؽكف ‪۶‬تسم‪۶‬وہرک‪۶‬ڑگب‪۶‬ےئگ‪۶‬ےھت‪،‬یسک‪۶‬وکقاٖ ت ‪ٓ ۶‬ا ےن‪۶‬دےتی‪،‬اموکلٍ‪۶‬ےن‪۶‬قام ‪۶‬ںیم دنب‪۶‬رکدےئ‪۶‬ےھت‪،‬قام‪۶‬‬
‫ااجّےت‪۶‬ےھت‪،‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬اکشكف‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬اموہےئ‪،‬دّؽاّہ‪۶‬‬
‫وھک ےن‪۶‬اکمکح‪۶‬دقا‪،‬امومّےن‪۶‬ادنہشی‪۶‬ایک‪۶‬ابمدا‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬اقدادںی۔ّٓامقاوخَ‪۶‬ت ‪۶‬رک‪،‬وھکل‪۶‬دُ۔وھکل‪۶‬دقا۔اقك‪۶‬دّؽاُّ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬‬
‫ڑھکا‪۶‬اھت‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬دےتھکی‪۶‬یہ‪۶‬دجسُ‪۶‬ںیم رگڑپا۔وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اہمّدال‪۶‬رک‪۶‬وحاےل‪۶‬ایک۔دؽرسا‪۶‬طًىہاےئ‪۶‬قام‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫اھت‪،‬ذـ ‪۶‬ؽاہٍ ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬ےئگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬یھب ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬دےتھکی ‪۶‬یہ دجسہ ‪۶‬ایک‪،‬وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬یھب ‪۶‬قادنھ ‪۶‬رک ‪۶‬رپسد ‪ّٓ۶‬امقا۔احصہب ‪۶‬رکاص‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬احل‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫یا ینیب یالل یتسجد یلك یالب ائم یفما یلل یعندنا یبكی قاّوسل ‪۶‬اهلل!وچقاےئ ‪۶‬قك‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک‪۶‬دجسہ ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وتاهلل ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫احسنیمنیھذایاجرتنایمنیالضاللۃیواسؾنِذتنایمنی ےیل‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬دّےعی‪۶‬ےس‪۶‬امہُّ‪۶‬قا ‪۶ٖ۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ال لکۃیافالیتأذنیلنایبالسجود۔ابنیقانعیوابوینعیمی ےس‪۶‬تہب‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ‪،‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬ںیمہ رمگایہ‪۶‬ےس‪۶‬انپہ‪۶‬دی‪،‬وضحّ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬ںیمہ ہالتک‪۶‬ےس‪۶‬اجنؿ ‪۶‬یشخب‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬وضحّ ‪۶‬ںیمہ‪۶‬ااجّؿ‪۶‬‬
‫‪1‬عنیغیالنیبنیاسامۃیالثِیفیریضیاللی ی‬
‫ںیہن‪۶‬دےتی‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬وضحّ‪۶‬وکدجسہ‪۶‬رکںی۔(انب‪۶‬اقعن‪۶‬ؽاوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ىوالٍ‪۶‬نب‪۶‬ا٘اطۃ‪۶‬ایفقثل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‬

‫یدالئلیالنبوةیالیبینعیمیالقصلیالثاینیوالعشرونیذکریسجودیالبہائمیعالمیالکتبیبیوتیالجزءیالثاینیص‪۰۳‬۔‪۵۰۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 483 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّؽاكف ‪۶‬ایک۔اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعتمد ‪۶‬رطص‪۶‬ںیہ‪۶‬وجہک‪۶‬ضعب‪۶‬ضعب‪۶‬ںیم‬ ‫تعایلیعنہیولہیطرقیوقدیدخلیبعض ایفیبعض۔ ی‬

‫ٰ‬
‫دالخ‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬
‫ؽاہہیب‪۶‬ہک ‪۶‬رمگایہ ‪۶‬دنسپ ‪۶‬ؽہالتک ‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬ںیہ‪،‬اٍ ‪۶‬تخس ‪۶‬رتنی ‪۶‬قل ِواؿ ‪۶‬وک ‪۶‬قال ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ںیھجمس ےگ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس ‪۶‬انپہ ‪۶‬دےنی ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬اجنؿ‪۶‬ےنشخب‪۶‬‬
‫ؽاےل‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬اجںین۔‬
‫دحكف‪:۵۲۱‬ذـ‪۶‬ؽدف‪۶‬وہاٍّ‪۶‬خدعـ‪۶‬ادق‪۶ٖ۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم احرض‪۶‬وہا‪۶‬اؽّاےنپ‪۶‬اومال‪۶‬ؽالہ‪۶‬ؽایعل‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬املسمٍ‪۶‬تمینغ‪۶‬ںیم‪۶‬الےئ‪۶‬ےھت‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬امےگن‪۶‬اؽّؿالف‪۶‬ااسحٍ‪۶‬ؽاال‪۶‬وہےئ‪،‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اذایصلؼتمیالظ ریفِولوایاناینستعنییبرسولیاللیعیلی ذـ ‪۶‬رہظ ‪۶‬یک ‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپھ ‪۶‬وکچ ‪۶‬وت ‪۶‬ڑھک ‪۶ ُ۶‬وہقا ‪۶‬اؽّویٍ ‪ ۶‬انہ ‪۶‬مہ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫المؤمننییاوالمسلمنییفینسائنایوابنائنا۔النسائی‪1‬ی اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ااعتسكف‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ومنینم‪۶‬‬
‫عنیعمرویبنیشعیبیعنیابیہیعنیجد ٖہیعبداللیبنی رپاینپ ‪۶‬وعّوتٍ ‪۶‬اؽّوچبٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ںیم(لسایئ ‪۶‬ےن ‪۶‬رمعؽ ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫بیعش‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دادا‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫عمرویریضیالل ٰ‬
‫دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمع‪۶‬ؽّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ےہ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬سفنب‪۶‬سیفن‪۶‬میلعت‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬دمد‪۶‬اچانہ‪۶‬امنّ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ویٍ انہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ااعتسكف‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪2"‬۔ےک‪۶‬ینعم‪۶‬ے‪۶‬ااعتسكف‪۶‬وتخدا‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اخص‪۶‬یھت‪،‬ہی‪۶‬اّ٘اد‪۶‬شیک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫ؽاہیب‪۶‬اصوبح!"‬
‫مہ‪۶‬ےس‪۶‬ااعتسكف‪۶‬رکقا۔اؽّ‪ّ۶‬امٍ‪۶‬ایحؿ‪۶‬داینؽی‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اک‪۶‬رفتہق‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬یک‪۶‬اہجلف‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬رسارس‪۶‬صاللف‪۶‬ےہ‪۶‬عطق‪۶‬رظن‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬اقًواء‪۶‬رکاص‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪ٚ۶‬ـ‪۶‬نشواؿ‪۶‬یقیقح‪۶‬داینؽی‪۶‬امسجین‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ںیہ‪،‬وج‪۶‬قاؿ‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬‬

‫یسننیالنسائییکتابیال بۃیھبۃیالمشاعیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪۵۰۲/۲۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/۵‬‬
‫‪Page 484 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اخص‪۶‬وہیکچ‪۶‬ریغ‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رشك‪۶‬رہھٹ‪۶‬یکچ‪،‬اٖ‪۶‬ںیم ایحؿ‪۶‬ؽومؿ‪،‬ظٓؿ‪۶‬ؽدعب‪،‬تیکلم‪۶‬ؽرشبكف‪۶‬وخاہ‪۶‬یسک‪۶‬ؽہج‪۶‬اکرفتہق‪۶‬شیک‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬دعب‪۶‬ومؿ‪۶‬یہ‪۶‬رشتک‪۶‬خد‪۶‬ایک‪۶‬صالذيـ‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬یتہ‪۶‬احبل‪۶‬ایحؿ‪۶‬رشقك‪۶‬وہ ٘کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬ونج‪۶ٍ۶‬ؽاہہیب‪۶‬وک‪۶‬ۂ‪۶‬ہگج‪۶‬اجاگےہ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬‬
‫دماكف‪۶‬وتدیح‪۶‬ےک‪ّ۶‬مع‪۶‬ںیم ااٹل‪۶‬رشمك‪۶‬انب‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪۶‬اقك‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪۶‬رشك‪۶‬ےہ‪۶‬رھپ‪۶‬یھبک‪۶‬ومؿ‪۶‬ایحؿ‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رکےگنی‪۶‬یھبک‪۶‬ظٓؿ‪۶‬ؽ‬
‫لًُد‪۶‬اک‪۶‬یھبک‪۶‬یسک‪۶‬اؽّؽہج‪۶‬اک‪،‬سج‪۶‬اک‪۶‬اصَ‪۶‬احک ‪۶‬ہی‪۶‬ےلکن‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اونےھک‪۶‬ومدح‪۶‬ضعب‪۶‬مسق‪۶‬ولخمص‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬رشقك‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ‪۶‬ذـ‪۶‬وت‪۶‬ؽ‪۶‬ہ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫ک‬
‫ہک‪۶‬ریغ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اابثؿ ‪۶‬رشك‪۶‬اھت‪۶‬اٍ ‪۶‬ےکےئل‪۶‬قاكف ‪۶‬امےتن‪۶‬ںیہ۔اؿ ‪ ۶‬ھال‪۶‬ہک‪۶‬اےکن‪۶‬اامص‪۶‬ےن‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ ‪۶‬ؽاہیب‪۶‬‬
‫اصوبحٍ‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اہک‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪:‬‬
‫''اکٌٔ ‪۶‬ول ‪۶‬رشك ‪۶‬ںیم رگاتفّ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّدوعٰ ‪۶‬ی ‪۶‬املسمین ‪۶‬اک ‪۶‬ےئک ‪۶‬اجےت ‪۶‬ںیہ‪،‬سبحانیالل ‪۶‬ہی ‪۶‬عوہ ‪۶‬اؽّہی ‪۶‬دوعٰی‪،‬چس ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اهلل ‪۶‬اصذـ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬ہک‪۶‬ںیہن‪۶‬املسمٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ول ‪،‬رگم‪۶‬رشك‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ''‪1‬۔‬
‫ہی‪۶‬ہتکن‪۶‬قادّےنھک‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ایکن‪۶‬تہب‪۶‬اف ہش‪۶‬اہجوتلٍ‪۶‬یک‪۶‬رپدہ‪۶‬دّی‪۶‬رکقاےہ‪۶‬وباللیالتوفیق۔‬
‫دحكف‪:۵۲۲۶‬ربطاین‪۶‬مجعم‪۶‬اؽطس‪۶‬ںیم‪۶‬لسود‪۶‬نسح‪۶‬دیسقا‪۶‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬ااصنّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیامریالشمسیفتا ّخرتی دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬آ اتفؿ‪۶‬وک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫انیالنیبیص‬
‫‪۶‬وفّا‪۶‬رہھٹ‪۶‬ایگ۔‬
‫دری‪۶‬ےنلچ‪۶‬ےس‪۶‬قاّ‪ّ۶‬ہ۔ؽہ ً‬ ‫ساعۃیمنین ار‪2‬۔ ی‬
‫اوقل‪:‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬نسح‪۶‬اک‪۶‬ؽا ہع‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ہع‪۶‬ہمیظع‪۶‬ےس‪۶‬خدا‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬دؽقا‪۶‬وہا‪۶‬وسّج‪۶‬وضحّ(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس)ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬اٹلپےہ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ومیٰل ‪۶‬یلع ‪۶‬رکص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ؽہہج ‪۶‬ارکلمی ‪۶‬ےن ‪۶‬امنّ ‪۶‬رصع ‪۶‬یک ‪۶‬خدعـ ‪۶‬زگاّی ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬قاّی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ںیم ‪۶‬اضق ‪۶‬وہیئ ‪۶‬یھت ‪۶‬ادا ‪ّٓ۶‬امیئ۔اامص ‪۶‬الج ‪۶‬احطؽی ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬ااکكْ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬دحكف‪۶‬یک ‪۶‬حیحصت‪۶‬یک۔الحمدیلل اےس ‪۶‬خالتف‪۶‬‬
‫ل‬
‫ّؿ‪۶‬ازعلؿ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وکلمؿ‪۶‬ا سمٰؾٰؿ‪۶‬ؽاالّص‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬اجّی‪۶‬ےہ‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ایہٰل‪۶‬وک‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالہپ‪۶‬قاؿ‪۶‬وتدیح‪۶‬ؽرشك‪۶‬ےک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬عبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 2‬یالمعجمیاالوسطیدحكف ‪ ۰۳۱۵۶‬ۃبتکم ‪۶‬ااعملَّ ‪ّ۶‬قاص ‪،۰۰/۱۶‬مجمعیالزوائدیکتابیعالماتینبوتیبابیحؽسیالشمسیص‬

‫وسلمیدارالکتابیبیوتی‪۲۵۲/۴‬‬
‫‪Page 485 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٍ ‪۶‬ےکےئل ‪۶‬مکح ‪۶‬اؿاىـ ‪۶‬ؽّٓامربنداّی ‪۶‬ےہ۔ؽہ ‪۶‬خدا ‪۶‬ےک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّوج ‪۶‬ھچک ‪۶‬خدا ‪۶‬اک ‪۶‬ےہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ےہ‪،‬ؽہ ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬الج ‪۶‬ؽارکص ‪۶‬ؽخليٓۃ ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫االمظع ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ذـ ‪۶‬دؽدھ ‪۶‬ےتیپ ‪۶‬ےھت ‪۶‬وہگاّہ ‪۶‬ںیم اچدن ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬هالیم ‪۶‬اجبالقا‪،‬خدرھ ‪۶‬ا٘اّہ ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ایس ‪۶‬رطَ ‪۶‬كھج‪۶‬‬
‫اجقا۔دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬دیسقا‪۶‬ابعٖ‪۶‬نب‪۶‬دبعالمقلـ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬مع‪۶‬رکمص‪۶‬دیس‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رعص‪۶‬یک‪:‬ےھجم‪۶‬ا٘الص‪۶‬رپ‪۶‬قاىـ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےکاقك‪۶‬زجعمُ‪۶‬اک‪۶‬دانھکی‪۶‬وہا‪،‬‬
‫رایتك یف یالم د یتنایغ یالِمر یوالیہ یباصبعك یفحیثی ںیم‪۶‬ےن‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬وک‪۶‬داھکی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬وہگاُّ‪۶‬ںیم اچدن‪۶‬ےس‪۶‬قاںیت‪۶‬‬
‫ّٓامےت ‪۶‬سج ‪۶‬رطج ‪۶‬اتشگن ‪۶‬ابمّك ‪۶‬ےس ‪۶‬ا٘اّہ ‪۶‬رکےت ‪۶‬اچدن ‪۶‬ایس‪۶‬‬ ‫اشرتیالیہیمال۔ ی‬
‫رطَ‪۶‬كھج‪۶‬اجقا۔‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اینیکنتیاحدثہیویحدثینیویل ؼینیعنیالبکاءیواسمعی اہٍ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاںیت ‪۶‬رکقا ‪۶‬اھت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ھجم‪۶‬ےس ‪۶‬قاںیت ‪۶‬رکقا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬
‫ّؽےن‪۶‬ےس‪۶‬نہالقا‪،‬ںیم اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رگےن‪۶‬اک‪۶‬دھماہک‪ً٘۶‬وااھت‪۶‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬ ‫وجؽتہیحنیییسجدیتحتیالعرش۔ ی‬
‫الؽی یقیفیالدالئلی‪1‬واالمامیشیخیاالسالمیابوعثمنی ّری‪۶‬رعٖ‪۶‬دجسُ‪۶‬ںیم‪۶‬رگقا۔‬
‫ىى‬ ‫ٰ‬
‫ٰ‬ ‫م‬ ‫٘‬
‫یقہیب ‪۶‬ےن ‪۶‬داللئ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّاامص ‪۶‬خیش ‪۶‬اال الص ‪۶‬اوب َ ‪۶‬الیعمس ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫ك‬ ‫سمعیل یبن یعبدالرحمن یالصابوین یف یالمائتنی یوی‬‫ا ٰ‬
‫ً‬ ‫و‬
‫دبع ارلنمح‪۶‬اصوبین‪۶‬ےن‪۶‬ام َ ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّبیطخ‪۶‬ؽانب‪۶‬اسعرک‪۶‬‬
‫الخطیبیوابنیعساکریفیتاریخیبغدادیودمشقیریضی‬
‫ےن‪۶‬قاّخی‪۶‬دغباد‪۶‬ؽدقشم‪۶‬ںیم‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ۔(ؿ)‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫اامص‪۶‬خیش‪۶‬اال٘الص‪۶‬اصوبین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬فیالمعجزات نسح‪۶‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬زجعماؿ‪۶‬ںیم‪۶‬نسح‪۶‬ےہ۔‬
‫ذـ ‪۶‬دؽدھ ‪۶‬قًيؾٍ‪۶‬یک‪۶‬ہی ‪۶‬خکؾعـ ‪۶‬اقۂہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬اؿ ‪۶‬ہک‪۶‬خالِۃ ‪۶‬اربکلٰی ‪۶‬اک ‪۶‬وہظّ ‪۶‬نیع ‪۶‬ابشؿ ‪۶‬رپےہ ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬یک ‪۶‬ایک‪۶‬اجٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک ‪۶‬مکح ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رسقایب‪۶‬رکُ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ؽاماتہ‪۶‬ؿ‪۶‬دّانکّ‪،‬واللیالعظیم‪،‬ملٰئکہ‬

‫یالکربی یبحوالۃ یالؽیہیق یوالصابوین یوغیہ یباب یمناغاة یللِمر یا لخ یرمکْ ‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬رجگاؿ ‪۶‬ادنہل‪،۱۰/۵۶‬کزن یالعمال یبحوالہ یھق یفی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یالخصائص‬

‫الدالئلیوغیہیدحكف‪۰۵۴۲۴۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۴۰/۵۵‬‬
‫‪Page 486 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مدبراتیاالمر ہک‪۶‬امتص‪۶‬مظن‪۶‬ؽقسن‪۶‬اعمل‪۶‬نج‪۶‬ےک‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬خليٓۃ‪۶‬اهلل‪۶‬االمظع‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬داكْہ‪۶‬‬
‫مکح‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪۶‬ںیہن‪۶‬لکن‪٘ ۶‬کيِ۔ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ارسلتیایلیالخلقیکافۃ۔رواہیمسلمی‪1‬عنیایبیھریرةی ںیم امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ایہٰل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اجیھب‪۶‬ایگ۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬ملسم‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ظٓ ٓا ٍ‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫كْتک ‪۶‬ؽاال ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬اقاّا ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬دنبُ ‪۶‬رپ ‪۶‬ہک ‪۶‬امتص‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫الہ‪۶‬اعمل‪۶‬وک‪۶‬دّ‪۶‬انسےن‪۶‬ؽاال‪۶‬وہ۔‬ ‫‪2"‬۔‬
‫الہ‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم عیمج‪۶‬طالہکئ‪۶‬یھب‪۶‬دالخ‪۶‬ںیہ‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص۔‬
‫‪3" E‬۔اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫دیسقا ‪۶‬امیلسٍ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬یک ‪۶‬امنّ ‪۶‬رصع ‪۶‬ےتمّؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬طالہظح ‪۶‬ںیم اضق ‪۶‬وہیئ ‪"۶‬‬
‫‪4"‬۔اٹلپ‪۶‬الؽ‪۶‬ریمی‪۶‬رطَ۔اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫وسّج‪۶‬رپدُ‪۶‬ںیم‪۶‬اج‪۶‬اپھچ۔ّٓامقا‪":‬‬
‫اٖ ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬رکہمی ‪۶‬یک ‪۶‬ریسفت ‪۶‬ںیم ‪۶‬رمؽی‪۶‬ہک ‪۶‬امیلسٍ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےک ‪۶‬اٖ ‪۶‬وقل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ریمض ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ذقاؿ ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫طالہکئ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬رپ‪۶‬نیعتم‪۶‬ںیہ‪۶‬ینعی‪۶‬یبن‪۶‬اهلل‪۶‬املسٍ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪ّٓ۶‬وتشٍ‪۶‬وک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪۶‬دؽےب‪۶‬وہےئ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬وک‪۶‬ؽاسپ‪۶‬ےل‪ٓ ۶‬ا ؽ‪،‬ؽہ‪۶‬‬
‫٘لى‬
‫ذسـ‪۶‬امکحل‪۶‬ؽاسپ‪۶‬الےئ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬رغمؿ‪۶‬وہرک‪۶‬رھپ‪۶‬رصع‪۶‬اک‪۶‬ؽظف‪۶‬وہایگ‪۶‬اؽّدیسقا‪ ۶‬مَٰ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬امنّ‪۶‬ادآّامیئ۔‬
‫ل‬
‫یتعایلیعنہیانہیقالیمع ٰینیقولہیردوھایعیلییِولی ٰ‬
‫سلیمنیعلیہیالصلٰوةیوی‬ ‫اعممل‪۶‬ا ؤٌلی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم ےہ‪:‬حییکیعنیعیلیریضیالل ٰ‬
‫السالمیبامریاللیعزوجلیللملٰئکۃیالمؤکلنییبالشمسیردوھایعیلییعینیالشمسیفردوھایعلیہیحیتیصیلیالعصریفیوقت ا‪5‬۔ ی‬
‫ی‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالمساجدیوموضعیالصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۵۵۵/۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/۲۱‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/۰۴‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/۰۴‬‬
‫یمعالمیالتزنیل(تقسییالبغوی)تحتیاآلیۃی‪۰۰/۰۴‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۱۲/۰‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 487 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لػ‬
‫دیسقا ‪ ۶‬مَٰ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬وناقاٍ ‪۶‬قاّاگہ ‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬ہیلع ‪۶‬الضف ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالىشوۃ ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬لیلج ‪۶‬اتقلّ ‪۶‬قاكف ‪۶‬ںیہ ‪۶‬رھپ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اک ‪۶‬مکح ‪۶‬وت‬
‫وضحّ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ےہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔اهلل‪ٚ۶‬ىشو ٰہ‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬ےب‪۶‬امشّ‪ّ۶‬ںیتمح‪۶‬اامص‪ّ۶‬قاین‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬بیطخ‪۶‬عسقالین‪۶‬رپ‪۶‬ہک‪۶‬وماہـ‪۶‬‬
‫عى‬
‫دلہین‪۶‬ؽ ح‪۶‬دمحمہی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیخزانۃیالسریوموضعی ینعی ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬زخات ‪ّ۶‬اّ ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ؽ ‪۶‬اجےئ ‪۶‬افند ‪۶‬ارم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ھویص‬
‫نقوذیاالمریفالینقذیامریاالمنہیوالی یی ینِلیخییاالیعنہی ںیہ‪،‬وکیئ‪۶‬مکح ‪۶‬قا ذ‪۶‬ںیہن وہقا ‪۶‬رگم‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬دّقاّ ےس‪ ،‬اؽّ وکیئ‪۶‬‬
‫تمعن‪۶‬یسک ‪۶‬وک ںیہن ‪۶‬یتلم‪۶‬رگم ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رساکّےس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیییی؎‬
‫ؽملس۔‬
‫ینعی ‪۶‬ربخداّ ‪۶‬وہ ‪۶‬ریمُ ‪۶‬امٍ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ظٓقاٍ ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬وج ‪۶‬قاد٘اہ ‪۶‬ؽرسداّ ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫االبایبیمنیکانیملکا ر‬
‫یوسیدا ی‬

‫اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ےس ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا دص ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ایھب ‪۶‬آ ؿ ‪۶‬ؽگِل‪۶‬ےک ‪۶‬ادنّ‪۶‬‬ ‫واٰدمیبنییالماءیوالطنییواقف ی‬
‫رہھٹُ‪۶‬وہےئ‪۶‬ےھت‪۶‬ؽہ‪۶‬سج‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪ّٓ۶‬ام ںی اٖ‪۶‬اک‪۶‬خالَ‪۶‬ںیہن‬ ‫یامرایالیکونیخالفہ ی‬
‫اذایرام ر‬
‫وہقا‪،‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ریھپےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ںیہن۔‬ ‫ولؼسیلذاكیاالمریفیالکونیصارف‪ 1‬ی‬
‫اوقل‪:‬اؽّ‪۶‬اہٍ‪۶‬ویکرکن‪۶‬وکیئ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ریھپ‪۶‬ےکس‪۶‬ہک‪۶‬مکح‪۶‬ایہٰل‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ریھپُ‪۶‬ںیہن‪۶‬رھپقا۔‬
‫اٖ‪۶‬یک ‪۶‬اضقء‪۶‬وک‪ّ۶‬د ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬وک‪۶‬ریھپےن‪۶‬ؽاال‪۶‬‬ ‫الرادیلِضائ ٖہیوالیمعِبیلحکم ٖہ۔ ی‬
‫وکیئ‪۶‬ںیہن۔(ؿ)‬
‫ہی‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ خد‪۶‬اؽیہ‪۶‬اچاتہےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ؽیہ‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬وجخدا‪۶‬اچاتہےہ۔نیحیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬ؽلسایئ‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬‬
‫لیلج‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪۶‬اےنپ‪۶‬سایُّ‪۶‬وبحم‪۶‬ؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ک‬‫ق‬
‫قاّوسل‪۶‬اهلل!ںیم وضحّ ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬وک‪۶‬ںیہن‪۶‬د ھىی‪۶‬رگم‪۶‬وضحّ‬ ‫یارییربكیاالییسار عیھواكی‪2‬۔ ی‬ ‫ما ٰ‬
‫یک‪۶‬وخاشہ‪۶‬ںیم دلجی‪۶‬ؽاتشیب‪۶‬رکقاوہا۔‬
‫املسمون!دّادانھکی‪۶‬وکیئ‪۶‬ؽاہیب‪۶‬قاقاك‪۶‬ادرھ‪۶‬ادرھ‪۶‬وہوت‪۶‬اےس‪۶‬قاۂ‪۶‬رکدؽ‪۶‬اؽّوکیئ‪۶‬ٹوھقا‪۶‬وصتمَ‬

‫‪1‬‬
‫یالمواہبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیتوطئۃیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۱۲/۵‬‬
‫یصحیحیالبخارییکتابیالتقسییبابیقولہیتریجیمنیتشاءیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۳۳۲/۲‬‬
‫‪2‬‬

‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪ٓ ۶‬ا دنئہ)‬

‫‪Page 488 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اصنّٰی‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬ولغ‪۶‬ؽآّاؽ‪۶‬ؽاال دقا‪۶‬اپھچ‪۶‬وہوت‪۶‬اےس‪۶‬یھب‪۶‬دؽّرکدؽ‪۶‬اؽّمت‪۶‬دبعہ‪۶‬ؽّوسہل‪۶‬یک‪۶‬یچس‪۶‬ایعمّ‪۶‬رپاکےٹن‪۶‬یک‪۶‬وتل‪۶‬میقتسم‪۶‬وہرک‪۶‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬‬
‫ونس‪۶‬ہک‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫مرضیابوطالبیفعادہیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی ینعی ‪۶‬اوب ‪۶‬ؿالف ‪۶‬امیبّ ‪۶‬ڑپُ ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫فِالییایابنیایخیادعیربكیوالذییبعثكییعافؼینیفِالی ایعدؿ ‪۶‬وک ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬ےئگ ‪۶‬اوب ‪۶‬ؿالف ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬اُ‪۶‬‬
‫الل میاشفیعمیفِامیکانماینشطیمنیعِالیفِالییای ےجیتھب ‪۶‬ریمُ!اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬اجیھب ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ریمی ‪۶‬دنتّیتس ‪۶‬یک‪۶‬داعےئجیک۔وضحّ ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫بنیایخیانیربكیالذییتعبدہیلیطیعكیفِالیوانتییای‬
‫ّ‬
‫ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬داع ‪۶‬یک‪:‬ایہٰل!ریمُ ‪۶‬اچچ ‪۶‬وکافش ‪۶‬دُ۔ہی ‪۶‬داع ‪ٓ ۶‬امےت‪۶‬‬
‫عماہ یلو یاطعتہ‪،‬لیطیعنك۔ابن یعدی ی‪1‬من یطریقی‬
‫یہ‪۶‬اوب‪۶‬ؿالف ‪۶‬اھٹ‪۶‬ڑھکُ‪۶‬وہےئ‪۶‬ےسیج‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬دنب‪۶ ٖ۶‬وھکل‪۶‬‬
‫ال ؼثمیالبکاءیعنیثابتینیالؽناینیعنیا نسیابنیمالكی‬
‫دی‪،‬وضحّ ‪۶‬ےس‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬اُ‪۶‬ریمُ‪۶‬ےجیتھب!كشیب ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫عــــــہ‬ ‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیاللی ٰ‬
‫ّؿ ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬مت ‪۶‬ابعدؿ ‪۶‬رکےت ‪۶‬وہ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬اؿاىـ ی رکقا‬
‫ےہ۔دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن(اٖ‪۶‬ہملک‪۶‬رپ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ّٓامقا َقلکہ ‪۶‬اؽّقادیکًا ‪۶‬ؽقادیئًا)اّ٘اد ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک ‪۶‬اُ ‪۶‬اچچ!ارگ ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اؿاىـ ‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬ریتُ‪٘۶‬اھت‪۶‬یھب ‪۶‬وییہن‪۶‬اعمطلہ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ۔‬
‫(انب‪۶‬دعی‬

‫عــــــہ‪ :‬اہیٍ‪۶‬اؿاىـ‪۶‬ےک‪۶‬ینعم‪۶‬ۂ‪۶‬رماد‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ذسـ‪۶‬رماد‪۶‬وبحمؿ ً‬
‫‪۶‬وفّا‪۶‬وموجد‪ّٓ۶‬امدُ‪۵۲۶‬عوہ۔‬

‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬
‫صحیحیالبخارییکتابیالنکاحیبابیالشغاریدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۳۲۲/۲۶‬صحیحیمسلمیکتابیالرضاعیبابیجوا زیھؽتہاینوبت ایلضرتہایدقیمی‪۶‬‬
‫بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۳۰/۵‬سننیالنسائییذکریامریرسولیاللیفیالنکاحیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ ‪،۲۳/۲‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنی‬

‫عائشہیریضیاللیعنہایالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۰۰/۲‬‬
‫یالکاملیالبنیعدییترجمہیالہؼثمیبنیجمازیدارالقکریبیوتی‪۲۱۲۵/۳‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 489 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہى‬
‫ےن‪۶‬قیرقی‪ ً ۶‬ض‪۶‬اليکاء‪۶‬انہؾٍ ےن‪۶‬قاكف ‪۶‬انبین ‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اسن‪۶‬انب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ل‬
‫اؽّدحكف‪ً٘۶‬يِ‪۶‬ہک‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬كشیب‪۶‬قا يغًَ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ ‪۶‬اک‪۶‬دیس ‪۶‬وہٍ‪،‬ریمُ‪۶‬‬
‫اہھت‪۶‬ںیم ولاء‪۶‬ادمحل‪۶‬وہاگ‪،‬وکیئ‪۶‬صخش‪۶‬ااسی‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪۶‬وج‪۶‬ریمُ‪۶‬لساٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪۶‬ت ‪۶‬وہاشکشئ‪۶‬اک‪۶‬ااظتنّرکقا ‪۶‬وہا۔ںیم ولچٍ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّول ‪۶‬‬
‫ریمُ‪٘۶‬اھت‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬ذيـ‪۶‬رپ‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬اموہرک‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬ولھکاؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬وسال‪۶‬وہاگ‪۶‬وکٍ‪۶‬ںیہ؟ ںیم‪ّٓ۶‬امؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬دمحم‬
‫(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)۔اہک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬رمابح‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک۔رھپ‪۶‬ذـ‪۶‬ںیم اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬وک‪۶‬دوھکیٍ‪۶‬اگ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دجسہ‪۶‬رکش‪۶‬ںیم‪۶‬رگؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اہک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪:‬‬
‫اانپ ‪۶‬رسااھٹؽ ‪۶‬اؽّوج ‪ ۶‬انہ ‪۶‬وہ ‪۶‬وہک ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬اؿاىـ ‪۶‬یک ‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ ‪۶‬اؽّ‬ ‫ارفعیراسكیوقلیتطاعیواشقعیتشقع۔ ی‬
‫افشىـ‪۶‬رکؽ‪۶‬ہک‪۶‬اہمتّی‪۶‬افشىـ‪۶‬وبقل‪۶‬وہیگ۔‬
‫سپ‪۶‬وج‪۶‬ول ‪۶‬لج‪۶‬ےکچ‪۶‬ےھت‪۶‬ؽہ‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اؽّریمی‪۶‬افشىـ‪۶‬ےس‪۶‬دؽّج‪۶‬ےس‪۶‬اکنل‪۶‬ےئل‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔‬
‫الحا کمیفیالمستدركی‪1‬وابنیعساکریعنیعبادةیبنی احمک ‪۶‬ےن ‪۶‬دتسمّك ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬ےن ‪۶‬ابعدہ ‪۶‬نب ‪۶‬اصعـ‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫الصامتیریضیالل ٰ‬
‫ایس‪۶‬قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬دحكف‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬انیریبیاستشارینیفیامیتیماذایافعلیب م‪۶‬كشیب‪۶‬ریمُ‪۶‬‬
‫ّؿ‪۶‬ےن‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬وشمّہ‪۶‬بلط‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ایک‪۶‬رکؽٍ۔فِلتیماشئتییاربیھمیخلِكی‬
‫وعبادكیںیم ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک ‪۶‬اُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ریمُ!وج ‪۶‬وت ‪۶‬اچےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ریتی‪۶‬ولخمص ‪۶‬اؽّریتُ ‪۶‬دنبُ‪۶‬ںیہ۔فاستشارینیالثانیۃ‬
‫اٖ‪۶‬ےن‪۶‬دؽقاّہ‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬وشمّہ‪۶‬وپاھچ۔فِلتیلہی ٰ‬
‫کذلك ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اؿ‪۶‬یھب‪۶‬ؽیہ‪۶‬رعص‪۶‬یک۔فاستشاریینیالثالثۃ اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ہس‪۶‬قاّہ‪۶‬‬
‫یتعایلیاینیلنیاخزیكیفیامتك‬ ‫ھجم‪۶‬ےس‪۶‬وشمّہ‪۶‬ایل۔فِلتیلہ ٰ‬
‫یکذلك ںیم ےن‪۶‬رھپ‪۶‬ؽیہ‪۶‬رعص‪۶‬یک۔فِال ٰ‬

‫یاتحافیالسادةیالمتِنییبحوالہیالحا کمیوا بنیعسا کریصقۃیالشقاعۃیدارالقکریبیوتی‪،۰۳/۵‬کزنیالعمالیبحوالہیكیوا بنیعسا کریدحكف‬

‫‪1‬‬

‫‪۰۲۳۰۴‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۰۰/۵‬‬
‫‪Page 490 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قا ‪۶‬ادمح ‪۶‬وت ّؿ ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اُ ‪۶‬ادمح!كشیب ‪۶‬ںیم ۂزگ ‪۶‬ےھجت ‪۶‬ریتی ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬اعمطلہ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬وسا ‪۶‬ت ‪۶‬رکؽٍ ‪۶‬اگ۔وبشرینی ّ ی‬
‫انیاولی‬
‫یالفیسبعونیالقرالؼسیعلمھی اسحؿ‪۶‬اؽّےھجم‪۶‬لساّؿ‪۶‬دی‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬رتس‪۶‬‬ ‫منییدخلیالجنۃیمیعیمنیامیتیسبعونیال رقایمعیکل ٍ‬
‫ۂاّ‪۶‬ایتم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ریمُ‪٘۶‬اھت‪۶‬دالخ‪۶‬تشہب‪۶‬وہےگن‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم ۂ‪۶‬ۂاّ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رتس‪۶‬ۂاّ‪۶‬وہےگن‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬اسحؿ‪۶‬قك‪۶‬ت ‪۶‬ایل‪۶‬اجاگیئ۔‬
‫ٓا ےگ ‪۶‬دحكف ‪۶‬اؽّ رلی ‪۶‬ؽلیلج ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ںیم ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اؽّاینپ ‪۶‬اعـ ‪۶‬رموحہم ‪۶‬ےک ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬لیلج ‪۶‬اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽمہیلع‪۶‬ؽقاّك‪۶‬ؽملس‪ٓ ۶‬ا نیم!‬
‫االمامیاحمدی‪ 1‬یوابنیعساکریعنیحذیقۃیریضیاللی اامص‪۶‬ادمح‪۶‬اؽّانب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬خدہفی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ٰ‬
‫دمحباهلل‪۶‬یہی‪۶‬ینعم‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلہ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬رضحؿ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ہیلع‪۶‬الضف‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالىشوۃ‪۶‬ےس‪۶‬عمجم‪۶‬اؽنیل‪۶‬ؽ ٓا رخنی‪۶‬‬
‫ںیم‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪:‬‬
‫کل مییطلبونیرضایئییوانایاطلبیرضاكییایمحمد‪2‬۔ ی ہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ریمی ‪ّ۶‬اض ‪۶‬اچےتہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّریمی ‪۶‬ریتی ‪ّ۶‬اض ‪۶‬اچاتہوہٍ‪۶‬‬
‫اُ‪۶‬دمحم!۔‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اانپ‪۶‬كلم‪۶‬رعٖ‪۶‬ےس‪۶ّٖٓ۶‬قك‪۶‬ھجت‪۶‬رپ‪۶‬ظٓقاٍ‪۶‬رکدقا صیلیاللیعلیكیو یع ٰیلیاٰلكیوباركیوسلم۔‬
‫اُ‪۶‬املسمون‪،‬اےس‪۶‬ینس‪۶‬اھبیئ‪،‬اُ‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬اّعف‪۶‬ےک‪۶‬دفایئ!آ اتفؿ‪۶‬ؽاماتہؿ‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬اجّی‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫ایک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ولطم‪۶‬ںیہن رکقا ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬قاكف ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ؽاّؿ‪،‬اٍ ‪۶‬ےک‪ّّٓ۶‬دن‪،‬اےکن‪۶‬دلًود‪،‬ثؿ ‪۶‬انیلقثل‪،‬ثؿ‪۶‬‬
‫اوکلنین‪،‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیس‪۶‬قا‪۶‬ؽومالقا‪۶‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬دمحم‪۶‬خیش‪۶‬دبعااقلدّ‪۶‬ذوالین‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬رپ‪٘۶‬الص‪۶‬رعص‪۶‬ت ‪۶‬رکےل۔اامص‪۶‬الج‪۶‬دیس‪۶‬ی‪۶‬‬
‫ونّ‪۶‬ادلنی‪۶‬اوبانسحل‪۶‬یلع‪ٚ۶‬ليؾیف‪۶‬دق‪۶ٖ۶‬رسہ‪۶‬ارلؽیف(ںیہنج‪۶‬اامص‪۶‬لیلج‬

‫یمسنداحمدیبنیحنبلیعنیحذیقہیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۵۰/۱‬کزنالعمالیبحوالہیحمیوا بنیعسا کریدحكف‪۰۲۵۳۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیبانیامتہیوضعیعنہمیاالمریرمکْ ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬‬

‫ٰ‬ ‫صیالکربییبابیاختصاصہیص‬
‫ٰ‬ ‫مؤسسۃیالرسالہیبیوت ی‪،۰۰۴/۵۵‬الخصائ‬

‫رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۵۳/۲۶‬‬
‫یمقاتیحیالغیب(التقسییالکبی)تحتیاآلیۃی‪۵۰۲/۲‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۴۳/۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 491 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬دیسی‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ادعس‪۶‬یکم‪۶‬قایعف‪٘۶‬ایعف‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬مرآةیالجنان ںیم‪۶‬الشیخیاالمامیالقِیہیالمِرادی‪)1‬‬
‫ےس‪۶‬ؽفص‪۶‬ایک۔‪۶‬اتکؿ‪۶‬اطتسمؿ‪۶‬نہزۃ‪۶‬االرساّ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬وخد‪ّ۶‬ؽاكف‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اخربنایابویمحمدیعبدالسالمیبنیایبیعبداللیمحمدی ینعی‪۶‬اامص‪۶‬الج‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبااقلمس‪۶‬رمع‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪۶‬ؽكْاّاؽّرضحؿ‪۶‬‬
‫بنیعبدیالسالمیبنیابراھیمیبنیعبدالسالمیالبصریی اوب‪۶‬صفح‪۶‬رمعکمىمایت‪ّ۶‬مہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬امہُّ‪۶‬خیش‪۶‬‬
‫االصلیالبغدادییالمؤلدیوالداربالِاھرةیسنۃیاحدیی وضحّ ‪۶‬دیسقا ‪۶‬دبعااقلدّ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬اینپ ‪۶‬سلجم ‪۶‬ںیم ‪۶‬كْطال‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ّ‬ ‫و‬‫ل‬‫ق‬
‫لحس ع ّنیم ‪۶‬ےس ُ د ‪۶‬رکہ ‪۶‬وہا ‪۶‬رپ ‪۶‬یشم ‪ٓ ۶‬امےت ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬رکےت ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬‬
‫وسبعنییوستمائۃیقالیاخربنایالشیخیابویا نی یلی‬
‫ولطم ‪۶‬ںیہن رکقا‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬ھجم‪۶‬رپ ‪٘۶‬الص ‪۶‬رکےل ‪۶‬این ‪٘۶‬ال ‪۶‬ذـ‪۶‬‬
‫بن یسلیمان یالبغدادی یالخباز یببغداد یسنۃ یثلٰث یوی‬
‫٘‬
‫ٓا قا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ھجم ‪۶‬رپ الص ‪۶‬رکقا ‪۶‬اؽّےھجم ‪۶‬ربخ ‪۶‬دراتےہ ‪۶‬وج ‪۶‬ھچک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم‬
‫ثلٰثنی یوس ّتمائۃ یقال یاخربنا یالشیخان یالشیخ یابوی‬
‫وہےن ‪۶‬ؽاال ‪۶‬ےہ ‪۶‬این ‪۶‬ہتفہ ‪۶‬ذـ ‪ٓ ۶‬ا قاےہ ‪۶‬ھجم ‪۶‬رپ٘الص ‪۶‬رکقا ‪۶‬اؽّےھجم ‪۶‬ربخ‪۶‬‬
‫یاحدییوتسعنییوی درات ےہ‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم وہےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪،‬این‪۶‬دٍ‪۶‬وج ٓا قا‪۶‬ےہ‪۶‬ھجم‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫حقصیعمریالکمیمایتیببغدادیوسنۃ ٰ‬
‫خمسمائۃیقاالیکانیشیخنایالشیخیعبدالِادریریضیاللی ٘الص‪۶‬رکقا ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّےھجم‪۶‬ربخ ‪۶‬دراتےہ‪۶‬وج ‪۶‬ھچک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وہےن‪۶‬ؽاال‪۶‬‬
‫تعایل یعنہ ییمیش یف یال واء یعیل یرؤوس یاالش اد یفی ےہ‪،‬ےھجم‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬یک‪۶‬زعؿ‪۶‬یک‪۶‬مسق!ہک‪۶‬امتص‪۶‬دیعس‪۶‬ؽیقش‪۶‬ھجم‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫مجلسہ یویِول یماتطلع یالشمس یحیت یتسلم یعییل یوی شیپ ‪۶‬ےئک ‪۶‬اجےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ریمی ‪ٓ ۶‬ا ھکن ‪۶‬ولج ‪۶‬وفحمؽ ‪۶‬رپیگل ‪۶‬ےہ ‪۶‬ینعی ‪۶‬ولج‪۶‬‬
‫تیجئییالسنۃیایلیوتسلمیعیلیوتخربینیماییجرییفی ایوی وفحمؽ‪۶‬ریمُ‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬ےہ‪،‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬ؽاشمدہہ‪۶‬‬
‫ییجءیالش ریویسلمیعیلیویخربینیبماییجرییفیہ‪ ،‬یوی ےک‪۶‬دّقاؽٍ‪۶‬ںیم ثؿہ‪۶ٍّ۶‬وہٍ‪،‬ںیم‪۶‬مت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپةجح‪۶‬ایہٰل‪۶‬وہٍ‪،‬‬
‫ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاكف‪۶‬اؽّ ّنیم‪۶‬ںیم‬
‫یجیئیاالسبو عیویسلمیعیلیویخربینیبماییجرییفیہیوی‬
‫وضحّ(یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس)‬
‫یجیئیالیومیویسلمیعیلی ی‬

‫‪1‬یمرآةیالجنان‬

‫‪Page 492 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ویخربین یبما ییجری یفیہ یوعزة یریب یان یالسعداء یوی اک‪۶‬ؽاّؿ ‪۶‬وہٍ۔چس‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےن‪۶‬اُ‪۶‬ریمُ‪ٓ ۶‬ا اق‪،‬دخبا‪۶‬‬
‫االشِیاءیلیعرضونیعیلیعؼینیفیاللوحیالمحقوظیانای ٓا ؿ‪۶‬نیقی ‪۶‬رپ‪۶‬ینبم‪۶‬کالص‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬كش‪۶‬اؽّؽمہ‪۶‬‬
‫غائص یف یبحار یعلم یالل یومشاھد یتہ یانا یحجۃ یاللی ّاہ‪۶‬ںیہن‪۶‬قاقا۔ےب‪۶‬كش‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬قا ‪۶‬ؿ ‪۶‬یہک‪۶‬اجیت‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫ٓا ؿ ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬اطع ‪۶‬وہقاےہ ‪۶‬وت ٓا ؿ ‪۶‬میسقت ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬‬ ‫علیکمیجمیعکمیاناینائبیرسولیاللیص‬
‫یلیاللیتعایلی‬
‫ٰ‬
‫ںیہ۔‪ٓ ّ۶‬ا ؿ‪۶‬وکارم‪۶‬ایک‪۶‬اجقاےہ‪۶‬وت‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ؿ‪۶‬لمع‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫علیہیوسلمیووارثہیفیاالرض ی‪1‬۔صدقتییایسیدییی‬
‫رعتںیفی‪۶‬اهلل‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬ےک‪۶‬ےیل۔(ؿ)‬
‫واللیفانمایانتیکلمتیعنییِنییالشكیفیہیوالوھمی‬
‫یعرتیہ یانما یتنطق یفؾنطق یوتعیط یفتقرق یوتؤمری‬
‫فتقعلیوالحمدللیربیالعالمنی۔ ی‬
‫اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬کالص‪۶‬ےن‪۶‬دقُّ‪ ۶‬ر‪۶‬ل‪۶‬قاقا‪۶‬رگم‪۶‬الحمدلل ہک‪۶‬وصقمد‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا وباللیالتوفیق۔‬
‫دحكف‪:۵۲۳۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬رشفی‪۶‬ؽننس‪۶‬ایب‪۶‬داؽد‪۶‬ؽننس‪۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬ؽمجعم‪۶‬ریبک‪۶‬ربطاین‪۶‬ںیم‪۶‬دیسقا‪ّ۶‬ہعیب‪۶‬نب‪۶‬بعک‪۶‬ایملس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫للیتعایل یعلیہیوی ںیم وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیسارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قالیکنتیابیتیمعیرسولیاللیصیلیا‬
‫سلم یفاتؼتہ یبوضوئہ یوحاجتہ یفِال ییل یسل(ولقظی ّاؿ ‪۶‬وک‪۶‬احرض‪ّ۶‬اتہ‪۶‬اقك‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ؽوض‪۶‬ؽریغہ‪۶‬‬
‫الطرباینیفِالییوماییایربیعۃیسلینیفاعطیكیرجعنایایلی رضؽّقاؿ ‪۶‬القا(ّدمـ ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬رحب‪۶‬‬
‫ر‬
‫ّدمـ ‪۶‬وج‪۶ ٖ۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قا)اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬امقگ‪۶‬ایک‪۶‬ام اتگ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬‬
‫لقظیمسلم)قالیفِلتیاسألكیمرافِتكیفیالجنۃی ی‬
‫ےھجت ‪۶‬اطع ‪ٓ ۶‬ام ںی۔ںیم ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬ںیم‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪۶‬‬ ‫ّ‬
‫رکقاوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‬

‫یبہجہیاالسرا ریذکریکلمایاخرببہایعنینقسہیالخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتیص‪۱۳‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 493 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فِالیاوغیی ٰذلكیقلتیھویذاكیقالیفاعینیعیلینقسكی اینپ‪ّ۶‬افظف‪۶‬اطعّٓام ںی۔ّٓامقا‪:‬ھچک‪۶‬اؽّ؟ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬

‫ریمی ‪۶‬رماد ‪۶‬وت ‪۶‬رصَ ‪۶‬یہی ‪۶‬ےہ۔ّٓامقا‪:‬وت ‪۶‬ریمی ‪۶‬ااعكف ‪۶‬رک ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬ ‫بکثرةیالسجود‪1‬۔ ی‬
‫سفن‪۶‬رپ‪۶‬کٌٔؿ‪۶‬وجسدےس۔‬
‫ع ہک‪۶‬فیح‪۶‬قادشاّ‪۶‬ؽریغ‪۶‬اؽانمتےئ‬
‫(فیح‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ریغ‪۶‬یک‪۶‬انمت‪۶‬رکقا۔ؿ)‬
‫؎ ٘الئ‪۶‬وہٍ‪۶‬رت‪۶‬اام اتگوہٍ‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪۶‬یھجت‪۶‬وک‬
‫ولعمص‪۶‬ےہ‪۶‬اظٓاّ‪۶‬یک‪۶‬اعدؿ‪۶‬رتی‪۶‬ھجم‪۶‬وک‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪":‬وت‪۶‬ریمی‪۶‬ااعكف‪۶‬رک‪۶‬اےنپ‪۶‬سفن‪۶‬رپکٌٔؿ‪۶‬وجسد‪۶‬ےس۔"‬
‫الحمدلل ہی‪۶‬لیلج‪۶‬ؽسیفن‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬اےنپ‪۶‬ۂ‪۶‬ۂےلمج‪۶‬ےسؽاہتیب‪۶‬شک‪۶‬ےہ۔وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬خليٓۃ‪۶‬اهلل‪۶‬االمظع‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‬
‫ملس‪۶‬اک‪۶‬عقلغًا‪۶‬قال‪۶‬دیق‪۶‬ؽقال‪۶‬صیصخت‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬لس‪۶‬امقگ‪۶‬ایک‪۶‬ام اتگ‪۶‬ےہ‪،‬اجٍ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬رپشیک‪۶‬اہپّ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬اصَ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫ۂ ‪۶‬مسق‪۶‬یک‪۶‬احذـ ‪ّ۶‬ؽا ‪ّٓ۶‬ام ٘کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬داین‪۶‬ؽ ٓا رخؿ ‪۶‬یک‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رمادںی‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ںیم ںیہ ذـ ‪۶‬وت‪۶‬قال‪۶‬لغًود ‪۶‬اّ٘ادوہا‪:‬امقگ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫ام اتگےہ‪۶‬ینعی‪۶‬وج‪۶‬یج‪۶‬ںیم ٓا ےئ‪۶‬اموگن‪۶‬ہک‪۶‬امہّی‪۶‬رساکّ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک‪۶‬ےہ‪؎ ۶‬‬
‫دبّاگشہ‪۶‬ایبؽۂآ ‪۶‬وخیمایہ‪۶‬انمت‪۶‬نک‬ ‫رگ‪۶‬ریخكف‪۶‬داین‪۶‬ؽیٰبقع‪ٓ ۶‬ا ّّؽ‪۶‬داّی‪۶‬‬
‫(ارگ‪۶‬وت‪۶‬داین‪۶‬ؽ ٓا رخ‪۶‬ؿ‪۶‬یک‪۶‬نھالیئ‪۶‬اچاتہےہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا اؽّ‪۶‬وج‪۶‬اچاتہےہ‪۶‬امقگ‪۶‬ےل۔ؿ)‬
‫خیش‪۶‬ویشج‪۶‬املعء‪۶‬ادنہل‪۶‬اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬اعقش‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬برکۃیالمصط ٰیفیفیھذہیالدیار دیسی‪۶‬خیش‪۶‬ققحم‪۶‬ومالقا‪۶‬دبعاقحل‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی‪۶‬‬
‫دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬اوقلی‪۶‬رشج‪ٰ۶‬وکشمہ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫قلطم‪۶‬وسال‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا(اُ‪ّ۶‬ہعیب)‬ ‫اّ‪۶‬اؿالص‪۶‬وسال‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬ومدٖ‪۶‬وخباہ‪۶‬صیصخت‬

‫‪1‬یصحیحیمسلمیکتابیالصلٰوةیبابیفضلیا لیسجودیوالحثیعلیہیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۵۰/۵۶‬سننیایبیداودیکتابیالصلٰوةیبابیوقتیقیامیالنیبی‬

‫یتعایل یعلیہ یوسلم یمن یاللیل ی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪،۵۴۳/۵‬کزن یالعمال یدحكف ‪ ۵۵۳۳۲۶‬یمؤسسۃ یالرسالہ یبیوت ی‪،۰۳۲/۳‬المعجمی‬
‫ٰ‬ ‫صیل یالل‬

‫الکبییعنیربیعہیدحكف‪۰۱۳۲۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۱۳/۱‬ؽ‪۱۴‬‬
‫‪Page 494 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رکند ‪۶‬نمقلؾےب ‪۶‬اخص ‪۶‬ولعمص ‪۶‬وشیمد ‪۶‬ہک ‪۶‬اکّ ‪۶‬ہمہ ‪۶‬دب‪ٚ‬ـ ‪۶‬تمہ ‪۶‬ؽ امقگ۔اؽّیسک‪۶‬اخص‪۶‬ےش‪۶‬وک ‪۶‬امےنگن‪۶‬یک‪۶‬صیصخت‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امیئ۔‬
‫رکاعـ ‪۶‬اؽ‪ٚ‬ـ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ۂ ‪۶‬آ ‪۶‬وخادہ ‪۶‬ؽرکاوخادہ‪ ۶‬ولعمص‪۶‬وہقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬اعمطلہ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم ےہ‪،‬‬
‫وجاچںیہ ‪۶‬ےسج ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ادٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اطعّٓام دںی۔‬ ‫قادٍ‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬وخد‪۶‬ددہ‪1‬۔‬
‫(ؿ)‬
‫یومنیعلومكیعلمیاللو حیوالِلم‪ 2‬ی‬ ‫فانیمنیجودكیالدنیایوضرت ای ی‬
‫ہی‪۶‬رعش‪۶‬دیصقہ‪۶‬كْدہ‪۶‬رشفی‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬سج ‪۶‬ںیم‪۶‬دیسی‪۶‬اامص‪۶‬الج‪۶‬دمحم‪۶‬وبصٌٔی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رعص‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪'':‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل!داین‪۶‬ؽ ٓا رخؿ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬وخاٍ‪۶‬وجدؽرکص‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬ہصح‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّولج‪۶‬ؽملق‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬هلؾص‪۶‬‬
‫نج‪۶‬ںیم اماکٍ‪۶‬ؽاموکیٍ ‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬وہا‪۶‬اؽّوج‪۶‬ھچک‪۶‬ایقص‪۶‬ایقعـ ‪۶‬قك‪۶‬وہےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪۶‬دّہ‪۶‬دّہ‪۶‬قا لیصفت‪۶‬دنمّج‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬هلؾص‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬قاّہ‪۶‬ںیہ۔''‬
‫اؽّالہپ‪۶‬رعش‪۶‬ہک‪''۶‬ارگریخكف‪۶‬داین‪۶‬ؽیٰبقع‪۶‬اخل‪۶''۶‬رضحؿ‪۶‬خیش‪۶‬ققحم‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دیصقہ‪۶‬ہیتعن‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪:‬ادمحلهلل‪۶‬ہی‪۶‬دیقعُ‪۶‬ںیہ اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬ےک‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک‪۶‬انجؿ‪۶‬اعمل‪۶‬‬
‫قاؿ‪۶‬ںیم‪،‬كْخالَ‪۶‬اٖ‪۶‬رسشک‪۶‬ؿایغ‪۶‬اطیشٍ‪۶‬نیعل‪۶‬ےک‪۶‬دنبہ‪۶‬دایغ‪۶‬وج‪۶‬ہک‪۶‬اامیٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬رپ‪ ۶‬رفاٍ‪۶‬یک‪۶‬رکیھٹی‪ّ۶‬ھک‪۶‬رک‪۶‬اتہکےہ‪" :‬سج‪۶‬اک‪۶‬‬
‫قاص‪۶‬دمحم‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬یسک‪۶‬زیچ‪۶‬اک‪۶‬اتخمّ‪۶‬ںیہن"‪3‬۔‬
‫یل یرب یمحمد یعیل یمحمدواٰلہ یوسلم یواخریی دّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬دمحم‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬‬ ‫اال یص ّٰ ی‬
‫منتِصیہیواعاذنایمنیحال میوشرھمیوسلمیاٰمنی۔ ی رپ‪،‬اؽّدؽرسا‪۶‬رگؽہ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬صیقنت‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاالےہ‪،‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬اےکن ‪۶‬احل ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬رش ‪۶‬ےس ‪۶‬اچبےئ ‪۶‬اؽّ٘العـ‪۶‬‬
‫ّےھک‪ٓ ،‬ا نیم(ؿ)‬
‫هالہم‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪۶‬ہیلع‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اابلّی‪۶‬رماقہ‪۶‬رشج‪ٰ۶‬وکشمہ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یاللیتعایلیعلیہیوسلمیاالمریبسؤالی ینعی‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬امےنگن‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬قلطم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫یؤخذیمنیاطالقہٖ یصیل‬
‫دقا‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬افتسمد‪۶‬وہقاےہ‬ ‫انی ی‬
‫ّ‬

‫یاشعۃیاللمعاتیکتابیالصلٰوةیبابیالسجودیوفضلہیالقصلیاالولیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۰۵۲/۵۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یالکوا کبیالدریۃیفیمدحیخییالربیۃ(قصیدہیبردہ)القصلیالعاشریرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگا‪۶‬ؿ‪۶‬ادنہل‪۶‬ص‪۱۵‬‬
‫‪2‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالرا بعیفیذکریرداالشراكیفیالعبادةیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّص‪۲۴‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 495 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یتعایل یمکنہ یمن یاعطاء یکل یما یارادمن یخزائنی ہک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬اعص‪۶‬دقّؿ‪۶‬یشخب‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬‬

‫الل ٰ‬
‫زخاونٍ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬اچںیہ‪۶‬اطعّٓامدںی۔‬ ‫الحق‪1‬۔ ی‬
‫والحمدللیربیالعالمنیی ؎‬
‫امكل‪۶‬وکنین‪۶‬ںیہ‪۶‬وگقاٖ‪۶‬ھچک‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہن‬
‫‪2‬‬
‫دؽاہجٍ‪۶‬یک‪۶‬ںیتمعن‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اخیل‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‬
‫رھپاٖ‪۶‬دحكف‪۶‬لیلج‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪۶‬یسیک‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫رضحؿ‪ّ۶‬ہعیب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وخد‪۶‬وضحّےس‪۶‬ذيـ‪۶‬امےتگن‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ا‪ٚ‬ولك‪۶‬رماْؼوك‪۶‬یف‪۶‬اۃنجل‪۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل!ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪۶‬‬
‫رکقاوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬افظف‪۶‬ؽاال‪۶‬اطعوہ۔‬
‫ک‬
‫ؽاہیب‪۶‬اصوبح!ہی‪۶‬شیک‪ ۶‬ھال‪۶‬رشك‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬وضحّ‪۶‬امكل‪۶‬ذيـ‪۶‬ہیلع‪۶‬الضف‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالىشوۃ‪۶‬وبقل‪ّٓ۶‬ام‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ںیہ‪،‬وللیالحجۃیالسامیۃ۔‬
‫دحكف ‪:۵۲۴۶‬دحكف ‪۶‬حیحص‪۶‬ؽلیلج‪۶‬ؽمیظع‪۶‬تخس‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬شک‪۶‬ےسج ‪۶‬لسایئ‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬ؽانب‪۶‬امہج‪۶‬ؽانب‪۶‬زخہمی‪۶‬ؽربطاین‪۶‬ؽاحمک‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫دیسقا‪۶‬امثعٍ‪۶‬نب‪۶‬فینح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاامص‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬نسح‪۶‬رغا ‪۶‬حیحص‪۶‬اؽّربطاین‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ےن‪۶‬حیحص‪۶‬اؽّاحمک‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬كْرشؽ‪۶‬یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬حیحص‪۶‬اہک‪۶‬اؽّاام‪۶‬ص‪۶‬احظف‪۶‬ادحلكف‪ّ۶‬یک‪۶‬ادلنی‪۶‬دبعا۔میظع‪۶‬ذنمّی‪۶‬ؽریغہ‪۶‬اہمئ‪۶‬دقن‪۶‬ؽحیقنت‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬حیحصت‪۶‬وک‪۶‬ملسم‪۶‬‬
‫ؽكْظٓاّ‪ّ۶‬اھک‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬قاانیب‪۶‬وک‪۶‬داعمیلعت‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہک‪۶‬دعب‪۶‬امنّ‪۶‬ے‪:‬‬
‫الل م یاین یاسئلك یوا توجہ یالیك یبنؽیك یمحمد ینییبی ایہٰل!ںیم‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪۶‬دمد ‪۶‬ام اتگ اؽّ ‪۶‬ریتی‪۶‬رطَ‪۶‬وتہج‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬‬
‫الرحمۃییایمحمدیاینیا توجہیبكیایلیریبیفیحاجیتیھذہی ریتُ‪۶‬یبن‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬رہمقاین‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬یبن‪۶‬ںیہ‪،‬قاّوسل‪۶‬اهلل!ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬ ‫لیِ ٰیضییلیالل می ی‬
‫یک‪۶‬رطَ‪۶‬اینپ‪۶‬اٖ‪۶‬احذـ‪۶‬ںیم‪۶‬وتہج‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬قاہک‪۶‬ریمی‪۶‬احذـ‪۶‬‬
‫ّؽایئ‬

‫یمرقاةیالمقاتیحیکتبیالصلٰوةیبابیالسجودیوفضلہیالقصلیاالولیتحت‪۶‬دحكف‪۴۵۲۶‬یالمکؾبۃیالحبیؽیہیوکہٹئ ‪۲۵۱/۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 496 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وہ‪،‬ایہٰل‪!۶‬اںیہن ریما ‪۶‬عیفش‪۶‬رک‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬افشىـ ‪۶‬ریمُ‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫فشقعہیفی‪1‬۔ ی‬

‫وبقل‪ّٓ۶‬ام۔‬
‫ہی‪۶‬دحكف‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬امیبّدولٍ‪۶‬رپ‪ّ۶‬مخ‪۶‬اکّی‪۶‬یھت‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬احذـ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬دنا‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬‬
‫ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ااعتسكف‪۶‬ؽااجتل‪۶‬یھب‪،‬رگم‪۶‬نصح‪۶‬نیصح‪۶‬رشفی‪۶‬یک‪۶‬ضعب‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪۶‬ےن‪۶‬رس‪۶‬ےس‪۶‬قاین‪۶‬ریتی‪۶‬دقا۔اٖ‪۶‬‬
‫ںیم لتِیضییلی‪2‬ہغیصب‪۶‬رعمؽَ‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل!وضحّ ‪۶‬ریمی‪۶‬احذـ ‪ّ۶‬ؽآّامدںی۔ ومالقا ‪۶‬افلض‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪۶‬ہیلع‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬‬
‫اابلّی‪۶‬رحّ‪۶‬نیمث‪۶‬رشج‪۶‬نصح‪۶‬نیصح‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫وف ینسخ ٍۃ یبصیغۃ یالقاعل یای یلتِیض یالحاجۃ ییلی اؽّاقك‪۶‬ہخسن‪۶‬ںیم‪۶‬ہغیصب‪۶‬افلع(لعف‪۶‬رعمؽَ)ےہ‪،‬ینعی‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫ینیتکونیسؽبایلحصولیحاجیتیووصولیمرادیی ریمی ‪۶‬احذـ ‪ّ۶‬ؽایئ ‪ّٓ۶‬ام ںی۔بلطم ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ریمی‪۶‬‬
‫ر‬ ‫المع‬
‫احذـ ‪ّ۶‬ؽایئ‪۶‬ؽدصقم‪۶‬كْ ٓا ّی‪۶‬ںیم ً٘ـ ‪۶‬ؽؽہلیس‪۶‬نب‪۶‬اج ںی۔‬ ‫فاالسنادیمجازیی‪3‬۔ ی‬
‫انچہچن‪۶‬اانسد‪۶‬اجمّی‪۶‬وہاگ۔(ؿ)‬
‫اؿ‪۶‬داعف‪۶‬الوالء‪۶‬وک‪۶‬رشك‪۶‬امےنن‪۶‬اک‪۶‬ومل‪۶‬وتل‪۶‬ے۔‬

‫نیماجۃیابوابیاقامۃیالصلوةیبابیماجاءیفیصلوةیالحاجۃی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یسننیالرتمذییکتابیالدعواتیدحكف‪۰۱۴۵۶‬دارالقکریبیوت ی‪،۰۰۲/۱‬سننیا ب‬

‫اچی امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۵۳۳‬صحیح یا بن یخزیمۃ یباب ٰ‬

‫یصلوة یالرتغیب یوالرتھیب یدحكف ‪ ۵۲۵۵۶‬یالمکتب یاالسالیم یبیوت ی‪،۲۲/۲‬المعجمی‬
‫کمیکتابیصلوةیالتطو عیدعاءیردالبصریدارالقکری‬
‫ٰ‬ ‫الکبییعثمانیبنیحنیفیدحكف ‪ ۴۰۵۵۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۵۴/۵‬المستدركیللحا‬
‫بیوتی‪،۰۵۰/۵‬دالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیفیتعلیمہیالضریریماکانیفیہیشقاءیا لخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۲۲/۲‬قا‪،۵۲۴‬عملیالیومیواللیلۃی‬

‫یصلوةیالحاجۃیمصطیفیالبایبیرصم ‪۰۳۰/۵‬قا‪۰۳۱‬‬
‫للنسائییدحكف‪۲۱۳۶‬یدارا بنیحزمیبیوتیص‪۵۱۵‬ؽ‪،۵۲۳‬الرتغیبیوالرتھیبیالرتغیبیف ٰ‬
‫یاالثننییصلوةیالحاجۃیافضلیالمطابعیص‪۵۲۱‬‬‫یالحصنیالحصنییمزنلییوم‬ ‫‪2‬‬
‫ٰ‬
‫یصلوةیالحاجۃیافضلیالمطابعیص‪۵۲۱‬‬
‫یحرزثمنییشرحیالحصنیالحصنییمعیالحصنیالحصنییمزنلییومیاالثننی ٰ‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 497 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ثمیاقول‪(:‬رھپ‪۶‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ۔ؿ)دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬امت ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬قاانیب‪۶‬وک‪۶‬داعمیلعت‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہک‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫امنّ‪۶‬ویٍ‪۶‬رعص‪۶‬رکؽ امہّا‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬دنا‪۶‬رکؽ مہ‪۶‬ےس‪۶‬ا‪ٚ‬ىمداد‪۶‬ؽااجتل‪۶‬رکؽ‪،‬رشك‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬وک‪۶‬رعقمنہج‪۶‬ںیم اچنہپےن‪۶‬وک‪۶‬سب‪۶‬یہی‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪:‬‬
‫اؽلًا‪ :‬وج ‪۶‬رشك ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم ‪۶‬رفتہق ‪ّ۶‬امت ‪۶‬ایحؿ ‪۶‬ؽدعب ‪۶‬ؽافؿ ‪۶‬قارفتہق‪۶‬ظٓؿ ‪۶‬ؽلًُد ‪۶‬قا ‪۶‬تبیغ ‪۶‬ؽوضحّ ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رمدؽد ‪۶‬ؽ‪،‬روہّ‪،‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬ایبٍ‪۶‬‬
‫اؽرپ‪۶‬ذموکّ۔‬
‫قاك ًوا‪ :‬احک ‪۶‬میلعت‪۶‬ہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬دؽ‪ّ۶‬تعک‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپھ‪۶‬رک‪۶‬داع‪۶‬اک‪۶‬قاالیئ‪۶‬ڑکٹا‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬رکقا‪۶‬رھپ‪۶‬امہُّ‪۶‬قاٖ‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬قا‪۶‬‬
‫دمحم ‪۶‬ےس ‪۶‬اریخ ‪۶‬قك ‪۶‬رعص ‪۶‬رکقا‪،‬اؽّ ‪۶‬داع ‪۶‬ںیم ً٘ـ ‪۶‬اافخےہ ‪۶‬اؽّ ٓا ہتسہ ‪۶‬ےنہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽاہتیب ‪۶‬یک ‪۶‬لقع ‪۶‬قاصق ‪۶‬رپ ‪۶‬تبیغ ‪۶‬ؽوضحّ ‪۶‬اسکیٍ ‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫اعدی‪ ۶‬رّرپ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬دنا‪۶‬قابیغل‪۶‬وہٍ‪۶‬یگ‪،‬رگم‪۶‬ایقعـ‪۶‬وت‪۶‬دیسقا‪۶‬امثعٍ‪۶‬نب‪۶‬فینح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬وپّی‪۶‬رکدی‪۶‬ہک‪ّ۶‬امت ‪۶‬خالتف‪۶‬‬
‫اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬امثعٍ‪۶‬ینغ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ںیم یہی‪۶‬داع‪۶‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬احدنمتج‪۶‬وک‪۶‬میلعت‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬اؽّدنا‪۶‬دعباولاصل‪۶‬ےس‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬رپ‬
‫ٓا تف‪۶‬یٰمظع‪۶‬داھیئ۔مجعم‪۶‬ریبک‪۶‬اامص‪۶‬ربطاین‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬صخش‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬امثعٍ‪۶‬ینغ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اینپ‪۶‬یسک‪۶‬احذـ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬احرض‪۶‬وہا‪۶‬رکےت‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اافتلؿ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ت ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬رپ‪۶‬ثّ‪۶‬رکےت‪،‬اقك‪۶‬‬
‫دٍ‪۶‬امثعٍ‪۶‬نب‪۶‬فینح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےلم‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬اکشكف‪۶‬یک‪،‬امثعٍ‪۶‬نب‪۶‬فینح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ائت یالمیضاة یفتوضا یثم یاٰت یالمسجد یفصل یفیہی ؽوض‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬اجرک‪۶‬ؽوض‪۶‬رکؽرھپ‪۶‬دجسم‪۶‬ںیم‪۶‬اجرک‪۶‬دؽّتعک‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپوھ‪۶‬‬
‫رکعتنییثمیقلیالل میاینیاسئلكیواتوجہیالیكیبنؼنای رھپ‪۶‬ویٍ‪۶‬داعرکؽ ‪۶‬ہک‪۶‬ایہٰل!ںیم‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪۶‬رکقا اؽّ ریتی‪۶‬‬
‫محمدیصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمینیبیالرحمۃییایمحمدی رطَ ‪۶‬امہُّ ‪۶‬یبن ‪۶‬دمحمیلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یبن ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫دّےعی ‪۶‬ےس ‪۶‬وتمہج ‪۶‬وہقا ‪۶‬وہٍ‪،‬قاّوسل ‪۶‬اهلل!ںیم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اینیاتوجہیبكیایلیریبیفیِیضیحاجیتیوتذکریحاجتكیوی‬
‫ذ‬
‫ؽےلیس‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتہج‪۶‬رکقاوہٍ ہک‪۶‬ریمی‪۶‬اح ـ‪۶‬‬
‫ر حیایلیحیتیارو حیمعك۔ ی‬
‫ّؽا‪ّٓ۶‬ام‪۶‬ےیئ۔اؽّاینپ‪۶‬احذـ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬رکؽ‪٘،‬اص‪۶‬وک‪۶‬رھپ‪۶‬ریمُ‪۶‬قاٖ‪۶‬‬
‫ٓا قا‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اہمتُّ‪٘۶‬اھت‪۶‬ولچٍ۔‬
‫اصذ ِـ‪۶‬احذـ‪۶‬ےن‪۶‬اجرک‪۶‬ااسی‪۶‬یہ‪۶‬ایک‪،‬رھپ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬دّؽاُّ‪۶‬رپ‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪،‬دّقاٍ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اہھت‪۶‬ڑکپ‪۶‬رک‪۶‬اریم‪۶‬‬
‫اوملنینم‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےل‪۶‬ایگ‪،‬اریم‪۶‬اوملنینم(امثعٍ‪۶‬ینغ)ےن‬

‫‪Page 498 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اےنپ‪٘۶‬اھت‪۶‬دنسم‪۶‬رپ‪۶‬اھٹبقا‪۶‬اؽّّٓامقا‪۶‬ےسی‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬وہ؟ انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬احذـ‪۶‬رعص‪۶‬یک‪،‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن ً‬

‫‪۶‬وفّا ّؽآّامیئ‪،‬رھپ‪۶‬اّ٘ادایک؛‪۶‬‬
‫اےنت‪۶‬دونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف ‪۶‬اینپ‪۶‬احذـ ‪۶‬یہک۔اؽّّٓامقا‪:‬ذـ ‪۶‬یھبک‪۶‬ںیہمت‪۶‬وکیئ‪۶‬احذـ ‪۶‬شیپ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬امہُّ‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا قا۔اؿ ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫اصذـ ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬لکن ‪۶‬رک ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬امثعٍ ‪۶‬نب ‪۶‬فینح ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلم ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اہک‪:‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫زجاےئ‪۶‬ریخ‪۶‬دُ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ت ‪۶‬ریمی‪۶‬احذـ‪۶‬ںیم‪۶‬ثّ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ےھت‪۶‬ت ‪۶‬ریمی‪۶‬رطَ‪۶‬اافتلؿ‪۶‬الےت‪،‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬ریمی‪۶‬‬
‫افسّٖ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬یک۔امثعٍ‪۶‬نب‪۶‬فینح‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلی خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق!ںیم‪۶‬ےن‪۶‬وت‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫واللیماکلمتہیولٰکنیشہدتیرسولیاللیص‬
‫علیہیوسلمیواتاہیرجلیضیریریتشیکیالیہیذھابیبصرہی ھچک ‪۶‬یھب ‪۶‬ت ‪۶‬اہک ‪۶‬رگم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫فِالیلہیالنیبیصیلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیوسلمیایتی ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬داھکی‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬قاانیب‪۶‬احرض‬
‫ٰ‬
‫ك‬
‫وہا ‪۶‬اؽّاینپ ‪۶‬قاانیبیئ ‪۶‬یک ‪۶‬اکش ف ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےس ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪،‬وضحّ‪۶‬‬
‫المیضاة یفتوضا یثم یصل یرکعتنی یثم یادع یب ٰ ذہی‬
‫ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ومعض‪۶‬ؽوض‪۶‬رپ‪۶‬اجرک‪۶‬‬
‫الدعوات یفِال یعثمان یبن یحنیف یفوالل یماتقرقنای‬
‫ؽوض‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬دؽّتعک‪۶‬امنّ ‪۶‬ڑپھ‪۶‬رھپ‪۶‬ہی‪۶‬داع ںی‪۶‬ڑپھ۔امثعٍ ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫ی‬‫م‬ ‫لیکانہیل‬ ‫وطالیبنایالحدیثی‪1‬حیتیدخلیعلؼنایالرج‬
‫فینح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬خدا ‪۶‬یک‪۶‬مسق!مہ‪۶‬اےنھٹ‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬ت ‪۶‬قاےئ‪۶‬ےھت‪۶‬قاںیت یہ‪۶‬رک‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬قاانیب‪۶‬امہُّ‪۶‬قاٖ‪۶‬‬ ‫یکنیبہیضریقط۔ ی‬

‫اایھکنُّ ‪۶‬وہرک ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬وگقا ‪۶‬یھبک ‪۶‬ایکن ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ ‪۶‬ںیم ھچک ‪۶‬اصقنٍ ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫اھت۔‬
‫اامص‪۶‬ربطاین‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬یک‪۶‬دعتمد‪۶‬اانسدںی‪۶‬درک‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬والحدیثیصحیح‪2‬۔ہی‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ۔والحمدللیربی‬
‫العالمنی۔‬
‫دحكف‪:۵۲۵۶‬ہک‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬الہ‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ربصرکؽ‪۶‬اؽّ ٘اد وہہک‪۶‬كشیب‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اہمتُّ‬ ‫اصربوایویابشروایفاینیقدیبارکتی ی‬

‫یالمعجمیالکبیعنیعثمانیبنیحنیفیدحكف‪۴۰۴۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۵۴/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫یفیصلوةیالحاجۃیمصطیفیالبایبیرصم‪۰۳۲/۵‬‬
‫‪2‬‬
‫ٰ‬ ‫یالرتغیبیوالرتھیبیبحوالۃیالطرباینیالرتغیب‬

‫‪Page 499 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عیل یصاعکم یومدکم۔البزار یف یمسند ٖیہ ی‪1‬عن یامیی ّّص‪۶‬یک‪۶‬امیپونٍ رپ‪۶‬كْتک‪۶‬رکدی‪۶‬ےہ۔(كْاّ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬‬

‫اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫المومننییعمریریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےن‪۶‬اتبقا‪۶‬ہک‪۶‬الہ‪۶‬دمہنی‪۶‬ےک‪ّّ۶‬ص‪۶‬ںیم‪۶‬كْتک‪ّ۶‬ےنھک‪۶‬وک‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪ّٓ۶‬امقا۔‬

‫‪۵۰۵۵‬ھ‬
‫(ّ٘اہل‪۶‬ینمض)ميیۃاللبیباٌالتشریحبیدالحبیب‬
‫(دنملقع‪۶‬اک‪۶‬دصقم‪۶‬ہک‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ااکحص‪۶‬رشم‪۶‬بیبح‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ)‬

‫ااحدك ِ‬
‫ف‪۶‬رحتمی‪۶‬رحص‪۶‬دمہنی‪۶‬مکحب‪۶‬امکح‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫دحكف‪:۵۰۳۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫لً لى‬
‫الل م یان یابراھیم یحرم یمکۃ یواین یاحرم یمابنیی ایہٰل ‪!۶‬كشیب ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬ہیلع ‪۶‬اٰولصلہ ‪۶‬ؽا س ض ‪۶‬ےن ‪۶‬طکہ ‪۶‬ہمظعم ‪۶‬وک ‪۶‬رحص ‪۶‬رکدقا‪۶‬‬
‫اؽّںیم‪۶‬دؽونٍ‪ٚ۶‬وگسواٍ ‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ ‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬‬ ‫‪2‬‬
‫البؾیہا۔ھمایواحمد والیطحاوییفیشرحیمعاینیاالٰثاری‬
‫رحص ‪۶‬انبقاوہٍ۔(یراّی‪،‬ملسم ‪۶‬اؽّادمح ‪۶‬اؽّ ‪۶‬احطؽی ‪۶‬ےن ‪۶‬رشج ‪۶‬اعمین‪۶‬‬
‫عنیا نسیریضیاللیعنہ۔ ی‬
‫الآقاّ‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۰۵۶‬زین‪۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لً لى‬
‫انیابرھیمیحرمیمکۃیودعایالھل ایواینیحرمتیالمدینۃی كشیب‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےن‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬وک‪۶‬رحص‪۶‬انبدقا‪۶‬اؽّ‬ ‫ّ‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اونکٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬داعّٓامیئ‪،‬اؽّكشیب‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬دمہنی‪۶‬‬ ‫کمایحرمیابراھیمیمکۃیواینی ی‬
‫تیط‪۶‬وک‪۶‬رحص‬

‫‪1‬یکزنالعمالیبحوالۃیالبزا ریدحكف‪۰۴۵۲۰۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۲۱/۵۰‬‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیاالنؽیاءیبابییزفونیالنسالنیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۳۳/۵۶‬صحیحیالبخاری‪،‬کتابیالمغازییغزوہیاحدیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫اخت ‪۶‬رکایچ ‪۱۴۱/۲۶‬میصحیحیالبخاری‪،‬کتابیاالعتصامیبابیماذکریالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۳۵۳/۲۶‬صحیحیمسلمی‬

‫کتاب یالحج یباب یفضل یالمدینۃ یدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۰۵/۵‬مسند یاحمد یبن یحنبل یعن یا نس یریض یالل یعنہ یالمکتب یاالسالیم یبیوتی‬

‫‪،۵۰۵/۰‬شرحیالمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیبابیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ ‪۰۰۲/۲‬‬
‫‪Page 500 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دعوتیفیصاع ایومدھایبمثی َ ی‬
‫یل یما یدعایابراھیمیالھلی رکدقا‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ےکم‪۶‬وک‪۶‬رحص‪۶‬ایک‪۶‬اؽّںیم‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫مکۃ۔ھم ی‪1‬جمیعا یعن یعبدالل یبن یزید یبن یعاصمی امیپونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬دؽین‪۶‬كْتک‪۶‬یک‪۶‬داع‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬داع‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫الہ‪۶‬طکہ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬یک‪۶‬یھت(اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےن‪۶‬دبعاهلل‪۶‬انب‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬اعمص‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف ‪:۵۰۲۶‬زین‪۶‬نیحیحص ‪۶‬ںیم ‪۶‬اوب ‪۶‬ۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪ :‬ایہٰل!‬
‫كشیب‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ریتُ‪۶‬لیلخ‪۶‬اؽّریتُ‪۶‬یبن‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬رپ‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬وک‪۶‬رحاص‪۶‬ایک الل میوانایعبدكیونؽیكیواینیاحرمی‬
‫مابنییالبؾی ای‪2‬۔ایہٰل!اؽّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ریتا ‪۶‬دنبہ ‪۶‬اؽّریتا ‪۶‬یبن ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ںیم دمہنی ‪۶‬تیط ‪۶‬یک ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬دحؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ادنّ ‪٘۶‬اّی ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬وک ‪۶‬رحص ‪۶‬انبقا‬
‫وہٍ۔اامص‪۶‬احطؽی‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ظٓا ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪۶‬اؽّہی‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ایک‪:‬‬
‫ونیھیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیانییعضدیشجرھای ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ڑیپ‪۶‬‬
‫اکںیٹ‪۶‬قا‪۶‬ےتپ‪۶‬اھجّںی‪۶‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رپدنؽٍ‪۶‬وک‪۶‬ڑکپںی۔‬ ‫اویخبطیاویؤخذیطیھای‪3‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۵۰۰۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اینیاحرمیمابنییالبیتیالمدینۃیانییِطعیعضاھ ایاوی كشیب‪۶‬ںیم‪۶‬رحص‪۶‬انبقاوہٍ‪۶‬دؽً٘االج ‪۶‬دمہنی‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ ‪۶‬وک‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬یک‪۶‬وببںیل‪۶‬ت ‪۶‬اک ی‪۶‬اج ںی‬ ‫یِتلی ی‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۴۲/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالحجیبابی‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یصحیحیالبخارییکتابیالؽیو عیبابیبرکۃیصاعیا لنیبیص‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۰۳/۵۶‬مسندایحمدیبنیحنبلیعنیعبداللیبنیزیدیریضیاللیعنہی‬
‫ٰ‬ ‫فضلیالمدینۃیودعایالنیبیص‬

‫المکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۳/۰‬شرحیالمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیبابیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۰۰۲/۲۶‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۰۲/۵۶‬سننیا بنیماجۃیابوابی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 2‬یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضلیالمدینۃیودعایالنیبیص‬

‫المناسكیبابیفضلیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۲۰۲‬کزنیالعمالیدحكف‪۰۰۴۴۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۰۱/۵۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یشرحیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ ‪۰۰۰/۲‬‬
‫‪Page 501 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫صیدھا۔ھویویاحمدی‪1‬والیطحاوییعنیسعدبنیایبیوقاصی اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اکشّ ‪۶‬ت ‪۶‬امّااجےئ(ملسم‪۶‬اؽّادمح‪۶‬اؽّاحطؽی‪۶‬ےن‪۶‬دعس‪۶‬‬

‫نب‪۶‬ا‪۶‬یب‪۶‬ؽاقص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫دحكف‪:۵۰۰۶‬زین‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انیابراھیمیحرمیمکۃیواینیاحرمیمابنییالبؾی ا۔ھوی كشیب‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ےن ‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬وک‪۶‬رحص‪۶‬رکدقا ‪۶‬اؽّںیم دمہنی‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ویالطحاویی عنیرافعیبنیخدیجیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی دؽونٍ ‪ً٘۶‬االج ‪۶‬ےک ‪۶‬دّایمٍ ‪۶‬وک ‪۶‬رحص ‪۶‬رکقاوہٍ(ملسم ‪۶‬اؽّاحطؽی‪۶‬‬ ‫‪2‬‬

‫ےن‪ّ۶‬اعف‪۶‬نب‪۶‬خدجی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۰۱۶‬زین‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬اوب‪۶‬دیعس‪۶‬خدّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رعص‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫الل میانیابراھیمیحرمیمکۃیفجعل ایحر رمایواینیحرمتی ایہٰل‪!۶‬كشیب‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ےن‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬وک‪۶‬رحاص‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬رحص‪۶‬انبدقا اؽّ‪۶‬‬
‫المدینۃیحرا رمایمابنییمازمی ایانیالی ریاقیفی ایدمیوی كشیب‪۶‬ںیم ےن‪۶‬دمہنی‪۶‬ےک‪۶‬دؽونٍ‪۶‬انکّؽٍ‪۶‬ںیم وج‪۶‬ھچک‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫الییحملیسالحیلِتالیوالیییخبطیفی ایشجرةیاالیبعلفی رحص ‪۶‬انبرکرحاص ‪۶‬رک ‪۶‬دقا ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم وکیئ ‪۶‬وخٍ ‪۶‬ت ‪۶‬رگاقا ‪۶‬اجےئ ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫زلایئ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اہحلس‪۶‬ااھٹقا‪۶‬اجےئ‪۶‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬ڑیپ‪۶‬ےک‪۶‬ےتپ‪۶‬اھجّںی‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫‪3‬۔ ی‬
‫اجونّ‪۶‬وک‪۶‬اچّہ‪۶‬دےنی‪۶‬ےئلیک۔‬
‫دحكف‪:۵۰۲۶‬زین‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رعص‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ایہٰل!كشیب‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬دمہین‪۶‬وک‪۶‬رحص‪۶‬رکدقا‬ ‫الل میاینیقدیحرمتیمابنییالبؾی ای ی‬

‫‪1‬یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضائلیالمدینۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۰۳/۵۶‬مسندایحمدیبنیحنبلیعنیسعدیبنیایبیوقاصیریضیاللی‬

‫عنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۴۵/۵‬شرحیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۰۰۵/۲۶‬‬
‫یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضائلیالمدینۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۰۳/۵۶‬شر حیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫ینپمک‪۶‬رکایچ‪۰۰۲/۲۶‬‬
‫یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضلیالمدینۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۰۰۰/۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 502 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫کمایحرمتیعیلیلسانیابراھیمیالحرمیھویواحمدی‪1‬وی سج‪۶‬رطج‪۶‬وت‪۶‬ےن‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬اكْامیہ‪۶‬رپ‪۶‬رحص‪۶‬رتحمص‪۶‬رک‪۶‬رحص‪۶‬انبقا(ملسم‪،‬‬
‫ادمح‪۶‬اؽّ ّؽقاین‪۶‬ےنایب‪۶‬اتقدہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔‬ ‫الرویاینیعنیایبیقتادةیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۰۳۶‬زین‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انیابراھیمیحرمیبیتیاللیوامنہیواینیحرمتیالمدینۃی كشیب ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬ےن ‪۶‬تیب ‪۶‬اهلل ‪۶‬وک ‪۶‬رحص ‪۶‬انبدقا ‪۶‬اؽّانم ‪۶‬ؽاال ‪۶‬رکدقا‪۶‬‬
‫مابنییالبؾیہایالییِطعیعضایھ ایوالییصادیصیدھا۔ھوی اؽّںیم‪۶‬ےن‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬وکرحص‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اخّ ‪۶‬داّ ‪۶‬دّذـ‪۶‬‬
‫والطحاوی‪2‬عن یجابر یبن یعبدالل یریض یا یلل یتعایلی یھب‪۶‬ت ‪۶‬اک ے‪۶‬اج ںی‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اجونّ‪۶‬اکشّ‪۶‬ت ‪۶‬ےئک‪۶‬اج ںی(ملسم‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ك‬
‫اؽّاحطؽی ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اج ْ ‪۶‬نب ‪۶‬دبعاهلل ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع‪۶‬‬
‫عنہما۔ ی‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۰۴۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫حرم یرسول یالل یصیل یالل ٰ‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم یمابنیی امتص‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬وک ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رحص‪۶‬رک‬
‫لیاثنایعشریمیالحولیالمدینۃی دقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬آ ٖ‪۶‬قاٖ‪۶‬قاّہ‪۶‬قاّہ‪۶‬لیم‪۶‬قك‪۶‬زبسہ‪۶‬ؽ دّذـ‪۶‬وک‪۶‬ولوگٍ‪۶‬‬ ‫البیتیالمدینۃیوجع‬
‫ر‬
‫ك‬ ‫د‬
‫ےک‪۶‬رصتَ‪۶‬ےس‪۶‬اینپ‪ ۶‬ما ف‪۶‬ںیم ےل‪۶‬ایل۔ یراّی‪۶‬اؽّملسم‪۶‬اؽّ دبع‬
‫ح ٰم۔ھمایواحمد‪3‬وعبدالرزاقیفیمصنقہ۔ ی‬
‫ارلّاص‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬فنصم‪۶‬ںیم ّؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬

‫‪1‬یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضلیالمدینۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۰۳/۵۶‬قا‪،۰۰۰‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیقتادہیریضیاللیعنہی‬
‫المکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۳۵/۱‬کزنیالعمالیبحوالہیحمیوالرویاینیعنیایبیقتادہیریض یاللیعنہیدحكف‪۰۰۲۴۳۱۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‬

‫‪۲۰۰/۵۲‬‬
‫‪ 2‬یشرحیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪،۰۰۲/۲۶‬کزنیالعمالیبحوالہیمسلمیدحكف‪ ۰۰۴۵۳۶‬یمؤسسۃیالرسالہی‬

‫بیوتی‪۲۰۲/۵۲‬‬
‫یصحیحیالبخارییفضائلیالمدینۃیبابیحرمیالمدینۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۱۵/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضلیالمدینۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬‬
‫‪3‬‬

‫اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۰۲/۵۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیہریرةیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۴۳/۲‬المصنفیلعبدیالرزاقیکتابیحرمۃی‬

‫المدینۃیدحكف‪۵۳۵۰۱۶‬یا لمجلسیالعلمیبیوتی‪۲۲۳/۵‬ؽ‪۲۲۵‬‬
‫‪Page 503 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انب‪۶‬رجرییک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیشجرھایانی ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ےک‪۶‬ڑیپاکانٹ‪۶‬‬ ‫حرمیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یعضدیاویخبط۔رواہیعنیخؽیبنیال ذیلی‪1‬یریضیاللی قا‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےتپ‪۶‬اھجّقا‪۶‬رحاص‪ّٓ۶‬امقا۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬خًيـ‪۶‬ذہیل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ۔ؿ)‬ ‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ٰ‬
‫دحكف‪:۵۰۵۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم ےہ‪ّ۶‬اعف‪۶‬نب‪۶‬خدجی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیحرمیمابنیی كشیب‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫انیرسولیاللیص‬
‫وک ‪۶‬رحص ‪۶‬انبدقا۔(ملسم ‪۶‬اؽّاحطؽی ‪۶‬ےن‪۶‬اعمین ‪۶‬الآقاّ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫البیتیالمدینۃ۔ھویوالطحاویی‪2‬فیمعاینیاالٰثار۔ ی‬
‫ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۰۳۶‬زین‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ؽاعمین‪۶‬الآقاّ‪۶‬ںیم‪۶‬اعمص‪۶‬اوحل‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلی ینعی ‪۶‬ںیم ےن ‪۶‬اسن ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬وپاھچ‪،‬ایک ‪۶‬دمہنی ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قلتیالنسیمنیمالكیأحرمیرسولیاللیص‬
‫علیہیوسلمیالمدینۃیقالینعمیالحدیث‪3‬۔زادیابویجعقری ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رحص‪۶‬انبدقا‪۶‬؟ ّٓامقا‪ :‬اہٍ‪،‬‬
‫فیروایۃیالیعضدیشجرھای‪4‬ولمسلمیفیاخریینعمییھی اٖ‪۶‬اک‪۶‬ڑیپ‪۶‬ت ‪۶‬اکقا‪۶‬اجےئ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ٹاھٖ‪۶‬ت ‪۶‬یلیھچ‪۶‬اجےئ‪،‬وج‪۶‬ااسی‪۶‬رکُ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اٖ‪۶‬رپتنعل‪۶‬ےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّّٓوتشٍ‪۶‬اؽّ ٓا دویمٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬یک۔ویالعیاذی‬
‫حرامیالیخت ٰیلیخالھایفمنیفعلی ٰذلكیفعلیہیلعنۃیاللیوی‬
‫یتعایل۔‬
‫بالل ٰ ی‬
‫الملٰئکۃیوالناسیاجمعنی‪5‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۵۰۵۶‬ننس‪۶‬ایب‪۶‬داؽد‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬دعس‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬ؽاقص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬

‫‪1‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضلیالمدینۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۰۳/۵۶‬شرحیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیبابیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۰۰۲/۲۶‬‬
‫یصحیحیمسلمیکتابیالحجیفضلیالمدینۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۰۵/۵۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪4‬‬
‫یشر حیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیبابیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۰۰۰/۲۶‬‬
‫یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضلیالمدینۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۰۵/۵۶‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 504 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلم یحرمیھذای كشیب‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬رحص‪۶‬رتحمص‪۶‬وک‪۶‬‬

‫ٰ‬ ‫انیرسول یاللیص‬
‫رحص‪۶‬انبدقا۔‬ ‫الحرم‪1‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۵۰۲۶‬رشخًول‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬مہ‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ںیم ھچک‪۶‬اجل‪۶‬اگل‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ےھت‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬قاكف‪۶‬ااصنّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬رشتفی‪۶‬الےئ‪۶‬‬
‫اج‪۶‬ل‪۶‬كنیھپ‪۶‬دےی‪۶‬اؽّّٓامقا‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیحرمی ںیہمت‪۶‬ربخ‪۶‬ںیہن ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫تعلموایانیرسولیاللیص‬
‫دمہنی ‪۶‬تیط ‪۶‬اک ‪۶‬اکشّ ‪۶‬رحاص ‪۶‬ظٓاّدقاےہ۔(اامص ‪۶‬اوب ‪۶‬رفعج ‪۶‬ےن ‪۶‬رشج‪۶‬‬ ‫صیدھا۔االمامیابویجعقری‪2‬فیشر حیالطحاوی۔ ی‬
‫احطؽی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫اوبرکب‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬ےن‪ّ۶‬قد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ویٍ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪:‬‬
‫ان یالنیب یصیل یالل ٰ‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم یحرم یمابنیی كشیب‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬دمےنی‪۶‬ےک‪۶‬دؽونٍ‪ً٘۶‬االج‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬امنیب‪۶‬وک‪۶‬رحص‪۶‬رکدقا۔‬ ‫البؾی ا‪3‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۵۰۰۶‬اوبدیعس‪۶‬خدّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیحرمیمابنیی كشیب ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬امتص ‪۶‬دمےنی ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫انیرسولیاللیص‬
‫رحص‪۶‬انبدقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ڑیپ‪۶‬ت ‪۶‬اک ے‪۶‬اج ںی‪۶‬ت ‪۶‬ےتپ‪۶‬اھجّںی۔‬ ‫البیتیالمدینۃیانییعضدیشجرھایاویخبط‪4‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۵۰۰۶‬اكْامیہ‪۶‬نب‪۶‬دبعارلذَ‪۶‬نب‪۶‬وعَ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬ڑچقا‪۶‬ڑکپی‪۶‬یھت‪۶‬اےس‪۶‬ےئل‪۶‬وہےئ‪۶‬قاۂ‪۶‬ایگ‪۶‬ریمُ‪۶‬ؽادل‪۶‬امخد‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬نب‪۶‬وعَ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےلم‪۶‬دشؿ‪۶‬ےس‪۶‬ریم‪۶‬ااکٍ‪۶‬لم‪۶‬رک‪۶‬ڑچقا‪۶‬وک‪۶‬وھچّدقا‪۶‬اؽّّٓامقا‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیصیدیما یبنیی ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬دمےنی‪۶‬اک‪۶‬اکشّ ‪۶‬رحاص‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫حرمیرسولیاللیص‬
‫ّٓامدقاےہ۔‬ ‫البؾی ا‪5‬۔ ی‬

‫یسننیایبیداؤدیکتابیالمناسكیبابیفیتحریمیالمدینۃی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪۲۳۴/۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یشر حیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ ‪۰۰۲/۲‬‬
‫‪3‬ی‬
‫‪4‬‬
‫یشر حیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ ‪۰۰۲/۲‬‬
‫‪5‬‬
‫یشر حیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ ‪۰۰۲/۲‬‬
‫‪Page 505 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۵۰۱‬بعص‪۶‬نب‪۶‬اثجہم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یاللیتعایلیعلیہیوسلمیحرمیالبِیعی كشیب‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬لؼين‪۶‬وک‪۶‬رحص‪۶‬انبدقا‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫انیرسولیاللیصیل‬
‫اؽّّٓامقا‪:‬رچااگہ‪۶‬وک‪۶‬وکیئ‪۶‬اینپ‪۶‬دماكف‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن ےل‪۶‬اتکسوسا‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫وقالیالح ٰمیاالللیورسول ٖیہ‪1‬۔ ی‬
‫ؽّوسل‪۶‬ےک‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫روییالثلٰثۃیاالیمامیالطحاوی(قًيؾٍ‪۶‬ااحدكف‪۶‬اامص‪۶‬احطؽی‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیک۔ؿ)‬
‫ن‬
‫ہی‪۶‬وسہل‪۶ ۵۲‬دحںیثی ‪۶‬ںیہ‪ ،‬ہلی ‪ٓ ۶‬ا ھٹ ‪۶‬ںیم‪۶‬وخد ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن ‪۶‬دمہنی ‪۶‬تیط‪۶‬وک ‪۶‬رحص ‪۶‬رکدقا‪،‬‬
‫اؽّیلھچپ‪ٓ ۶‬ا ھٹ‪۶‬ںیم احصہب‪۶‬رکاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬رحص‪۶‬رکدےنی‪۶‬ےس‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬رحص‪۶‬وہایگ‪،‬احالہکن‪۶‬ہی‪۶‬تفص‪۶‬‬
‫لً لى‬ ‫ن‬
‫اخص‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔ ہلی‪ٓ ۶‬ا ھٹ‪۶‬ےس‪۶‬قاچن‪۶‬ںیم‪۶‬اےنپ‪۶‬قدّرکمی‪۶‬دیسقا‪۶‬اكْامیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬یھب‪۶‬یہی‪۶‬تبسن‪۶‬اّ٘اد‬
‫وہیئ‪۶‬ہک‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬یک‪۶‬رحص‪۶‬رتحمص‪۶‬انہؾٍ ےن‪۶‬رحص‪۶‬رکدی‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬انم‪۶‬ؽایل‪۶‬انبدی‪،‬احالہکن‪۶‬وخد‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫یتعایل یولم ییحرم ا یالناس۔ی كشیب ‪۶‬طکہ ‪۶‬ہمظعم ‪۶‬وک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬رحص ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬یسک ‪ٓ ۶‬ا دیم ‪۶‬ےن ‪۶‬ت ‪۶‬‬‫ٰ‬ ‫ان یمکۃ یحرم ا یالل‬
‫البخاری یوالرتمذی ی‪ 2‬یعن یایب یشریح ین یالبغدادیی ںیہن ایک۔(یراّی ‪۶‬اؽّرتذمی ‪۶‬ےن ‪۶‬ایب ‪۶‬رشحی ‪۶‬دغبادی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ہی‪۶‬اانسد‪۶‬ںی اخص‪۶‬امہُّ‪ّ٘۶‬اےل‪۶‬یک‪۶‬وصقمد‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬اہیٍ‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬اؽّتخس‪۶‬ؽدشقد‪۶‬رت‪۶‬ےہ‪،‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ےک‪۶‬لگنج‪۶‬‬
‫اک‪۶‬رحص‪۶‬وہقا‪۶‬ت ‪۶‬طقف‪۶‬اںیہن‪۶‬وسہل‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اےکن‪۶‬وسا‪۶‬اؽّتہب‪۶‬ااحدكف‪۶‬ریثکہ‪۶‬ؽاّد‪۶‬ںیہ۔‬
‫دحكف‪ ۵۳‬نیحیحص‪:‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫دمہنی‪۶‬اہیٍ‪۶‬ےس‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬رحص‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‬ ‫المدینۃیحرمیمنیکذایایلیکذای ی‬

‫‪1‬‬
‫یشر حیمعاینیاآلثاریبابیاحیاءیاالرضیالمؼتۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ ‪۵۳۱/۲‬‬
‫‪2‬یصحیحیالبخارییابوابیالعمرةیبابیالیعضدیشجریالحرمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۰۳/۵‬سننیالرتمذییکتابیالحجیدحكف‪۴۳۵۶‬یدارالقکری‬

‫بیوتی‪۲۵۳/۲‬‬
‫‪Page 506 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الییِطعیشجرھا۔ھمایواحمدی‪1‬والیطحاوییواللقظیللجامعی ڑیپ ‪۶‬ت ‪۶‬اکقا ‪۶‬اجےئ۔اامص ‪۶‬یراّی ‪۶‬اؽّملسم ‪۶‬اؽّادمح ‪۶‬اؽّاحطؽی ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫لغشى‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایکاؽّ‪۶‬ظفل‪۶‬اجعم‪۶‬ا ح‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬ ‫الصحیح۔ ی‬
‫دحكف‪۵۴‬نیحیحص‪:‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫المدینۃیحرمیالحدیثیھما‪ 2‬یوالیطحاوییوابنیجریری دمہنی ‪۶‬رحص ‪۶‬ےہ(یراّی ‪۶‬ؽملسم ‪۶‬اؽّاحطؽی ‪۶‬اؽّانب ‪۶‬رجری ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایکاؽّظفل‪۶‬ملسم‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬ ‫واللقظیللمسلم۔ ی‬
‫دحكف‪۵۵۶‬نیحیحص‪:‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫المدینۃیحرمیمابنییعییایلیکذایولمسلمیوالطحاویی دمہنی ‪۶‬وکہ ‪۶‬ئٌ ‪۶‬ےس ‪۶‬لبج ‪۶‬وثّ ‪۶‬قك ‪۶‬رحص ‪۶‬ےہ۔ادمحاؽّ ‪۶‬اوب ‪۶‬داؽد ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫مابنییعییایلیثوریالحدیث‪ 3‬یزادیاحمدیوابویداودیفی اقك‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬ااضہف‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ٹاھٖ‪۶‬ت ‪۶‬اک ی‪۶‬اجےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬اک‪۶‬اکشّ‪۶‬ت ‪۶‬ڑھباکقااجےئ۔‬ ‫روایۃیالیختیلیخالھایوالینقریصیدھا‪4‬۔ ی‬

‫یصحیحیالبخارییفضائلیمدینہیبابیحرمۃیالمدینۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۱۵/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضلیالمدینۃیالخیدقیمی‪۶‬‬
‫‪1‬‬

‫بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۰۵/۵‬کزنیالعمالیبحوالہیحمیوغیہیدحكف ‪۰۰۴۳۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۲۰۵/۵۲‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا نسی‬

‫یتعایلیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۰۲/۰‬‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضلیالمدینۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۰۲/۵۶‬‬
‫‪2‬‬

‫یصحیحیالبخارییفضائلیمدینہیبابیحرمۃیالمدینۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۱۵/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضائلیمدینہیا لخیدقیمی‪۶‬‬

‫‪3‬‬

‫س یننیایبیداؤدیکتابیالمناسكیبابیفیتحریمیالمدینۃی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪،۲۳۴/۵۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعیلی‬
‫بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪ ،۰۰۲/۵۶‬ی‬

‫ریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۴۵/۵‬شر حیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیبابیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۰۰۵/۲۶‬‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعیلیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۵۵/۵‬سننیایبیداود‪،‬کتابیالمناسكیبابیفیتحریمیالمدینۃی ٓا اتفؿ‪۶‬‬
‫‪4‬‬

‫اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۲۳۴/۵‬‬
‫‪Page 507 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪۲۳‬حیحص‪۶‬ملسم‪:‬لہس‪۶‬نب‪۶‬فینح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ابمّك‪۶‬ےس‪۶‬دمہنی‪۶‬‬
‫تیط‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ان احرمی ٰامن‪،‬ھویواحمد‪1‬یوالطحاوییوابویعوانۃ۔ ی كشیب ‪۶‬ہی ‪۶‬انم ‪۶‬ؽایل ‪۶‬رحص ‪۶‬ےہ۔(ملسم‪،‬ادمح‪،‬احطؽی ‪۶‬اؽّاوبوعات ‪۶‬‬
‫ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۵‬اامص‪۶‬ادمحرضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ۂ‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اقك‪۶‬رحص‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّریم‪۶‬ی‪۶‬رحص‪۶‬دمہنی‪۶‬ےہ۔‬ ‫لکلینیبیحرمیوحریمیالمدینۃی‪2‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۲۲۶‬دبعارلّاص‪۶‬رضحؿ‪۶‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪:‬‬
‫ان یالنیب یصیل یالل ٰ‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم یحرم یکل یدافۃی كشیب‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ۂ ‪۶‬رگؽہ‪۶‬رمدص‪۶‬وک‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫احرض‪۶‬دمہنی‪۶‬وہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اخّداّ‪۶‬دّوتخٍ‪۶‬وک‪۶‬ونممم‪ّٓ۶‬امدقا۔‬ ‫اقبلتیعیلیالمدینۃیمنیالعضۃیالحدیث‪3‬۔ ی‬
‫گ‬
‫دحكف‪:۲۰۶‬اامص‪۶‬احطؽی‪۶‬قیرقی‪۶‬امكل‪۶‬نع‪۶‬ویسن‪۶‬نب‪۶‬ویفس‪۶‬نع‪۶‬اطع‪۶‬نب‪۶‬اسیّ‪۶‬ہک‪۶‬زلوکٍ‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪ّ۶‬ؽقاہ‪۶‬وک‪ ۶‬ھٌٔ‪۶‬رک‪۶‬اقك‪۶‬وگےش‪۶‬ںیم‬
‫رکدقا‪۶‬اھت‪،‬اوب‪۶‬اویؿ‪۶‬ااصنّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬زلوکٍ‪۶‬وک‪۶‬دؽّرکدقا‪،‬اامص‪۶‬امكل‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ےھجم‪۶‬اےنپ‪۶‬نیقی‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬قا‪۶‬دےہ‪۶‬‬
‫ہک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمییُیصنعیھذا‪4‬۔ ی ایکّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬رحص ‪۶‬ںیم ااسی ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫اینیحرمیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫اجقاےہ‪۶‬؟‬

‫‪ 1‬یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفضلیالمدینۃیالخیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۰۰۰/۵۶‬و مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیسہلیبنیحنیفیالمکتبی‬

‫االسالیمیبیوتی‪۰۴۲/۰‬وکزنیالعمالیبحوالہیایبیعوانہیدحكف‪۰۰۴۳۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۰۳/۵۲‬وشرحیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدی‬

‫بابیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۰۰۲/۲۶‬‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا بنیعباسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۵۴/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یالمصنفیلعبدالرزاقیبابیحرمۃیالمدینۃیدحكف‪۵۳۵۰۳۶‬یالمجلسیالعلمیبیوتی‪۲۲۵/۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪4‬‬
‫یشر حیمعاینیاآلثاریکتابیالصیدیصیدیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۰۰۲/۲۶‬‬
‫‪Page 508 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۲۰۶‬دنسم‪۶‬ارفلدؽٖ‪۶‬ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یبعثیاللیعزوجلیمنی ٰھذہیالبِعۃیومنیھذایالحرمی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬اٖ ‪۶‬لؼين ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬رحص ‪۶‬ےس ‪۶‬رتس ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬صخش‪۶‬‬
‫سبعنییالقاییدخلونیالجنۃیبغییحسابییشقعیکلی اےسی‪۶‬ااھٹےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬كىشساؿ‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫واحد یممھن یف یسبعنی یالقاوجوھ م یکالِمر یلیلۃی اقك ‪۶‬رتس ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬یک ‪۶‬افشىـ ‪۶‬رکُ ‪۶‬اگ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬رہچُ ‪۶‬وچدوھںی‪۶‬‬
‫ّاؿ‪۶‬ےک‪۶‬اچدن‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔‬
‫البدر‪1‬۔ ی‬
‫اؽّارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬دحںیثی‪ ۶‬ین‪۶‬اج ںی‪۶‬نج‪۶‬ںیم طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬ؽدمہنی‪۶‬تیط‪۶‬وک‪۶‬رحنیم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وت‪۶‬دعد‪۶‬ریثک‪۶‬ںیہ‪،‬قاہلمجل‪۶‬دحںیثی‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬دحوتارت‪۶‬‬
‫ع‬ ‫ل‬
‫رپ ‪۶‬ںیہ‪،‬وت ‪۶‬قا يغًَ ‪۶‬قاكف ‪۶‬ہک ‪ ۶‬ػلٰٔی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬دمہنی ‪۶‬تیط ‪۶‬ےک ‪۶‬لگنج ‪۶‬اک ‪۶‬اتبدیک ‪۶‬قاص ‪۶‬ؽاامتہص ‪۶‬امتص ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬ادؿ ‪۶‬رقمّ‪۶‬‬
‫ّٓامدقا‪۶‬وج‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬ےک‪۶‬لگنج‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫قاںی‪۶‬ہمہ‪۶‬ؿاہفئ‪۶‬قاہفل‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬اک‪۶‬اامص‪۶‬دب‪ّٓ۶‬اجص‪۶‬امکبل‪۶‬دّقدہ‪۶‬دینہ‪۶‬اصَ‪۶‬اصَ‪۶‬ھکل‪۶‬ایگ‪'':‬رگدؽشیپ‪۶‬ےک‪۶‬لگنج‪۶‬اک‪۶‬ادؿ‪۶‬رکقا‪۶‬ینعی‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬اکشّ‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬رکقا‪،‬دّذـ ‪۶‬ت ‪۶‬اکانٹ‪،‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬ابعدؿ ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اتبےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬رھپ‪۶‬وجوکیئ‪۶‬یسک‪۶‬ریپ‪،‬ربمغیپ‪۶‬قا ‪۶‬وھبؿ ‪۶‬ؽرپی‪۶‬ےک‪۶‬اکمونٍ‪۶‬‬
‫‪2‬‬
‫ےکرگدؽشیپ‪۶‬ےک‪۶‬لگنج‪۶‬اک‪۶‬ادؿ‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬رپرشك‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ''‬
‫ویکٍ‪،‬مہ‪۶‬ت ‪۶‬ےتہک‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬قاقاك‪۶‬ذمہـ‪۶‬وعلمٍ‪۶‬رشمؿ‪۶‬ایس‪۶‬ےئل‪۶‬لکال‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬قك‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬اچنہپےئ‪۶‬رھپ‪۶‬اؽّیسک‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬یتنگ۔لُ‪۶‬ۂاّ‪۶‬لُ‪۶‬كْ‪ّ۶‬ؽےئ‪۶‬دبدینی۔اؿ‪۶‬دانھکی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اامص‪۶‬ےب‪۶‬اگلص‪۶‬ےک‪۶‬دلقم‪۶‬ہک‪۶‬كُْ‪۶‬وم ّخد‪۶‬ےنب‪۶‬رھپےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اےنپ‪۶‬اامص‪۶‬اک‪۶‬‬
‫٘اھت‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬محمدیرسولیالل ڑپ ھيِ‪۶‬یک‪۶‬ھچک‪۶‬الج‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ےب‪۶‬امشّ‪۶‬دّؽدںی‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬ادؿ‪۶‬داٍ‪۶‬هالومٍ‪۶‬رپ۔‬
‫ہیبنت‪۶‬ہیبن‪:‬املسمون!رصَ‪۶‬یہی‪۶‬ت ‪۶‬انھجمس‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬رمگاہ‪۶‬اامص‪۶‬ااطلہفئ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رحص‪۶‬رتحمص‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّامكل‪۶‬االمم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬اک‪۶‬ادؿ‪۶‬یہ‪۶‬رشك‪۶‬ےہ‪،‬ںیہن‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ذمہـ‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالقردوسیبمایثوریالخطابیدحكف‪۴۵۲۰۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۲۳/۱‬وکزنیالعمالیدحكف‪۰۰۵۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۲۲/۵۲‬‬
‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیمِدمۃیالکتابیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّص‪۴‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 509 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیم‪۶‬وجصخش‪۶‬وضحّ‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪ّ۶‬قاّؿ‪۶‬رساقا‪۶‬اہطّؿ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬وک‪۶‬ےلچ‪۶‬ارگآ ‪۶‬اچّ‪۶‬قاچن‪۶‬یہ‪۶‬وک‪۶ٖ۶‬ےک‪۶‬‬
‫افےلص‪۶‬ےس(ہک‪۶‬ںیہک‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬ےک‪۶‬رشك‪۶‬دشارلاحل‪۶‬اک‪۶‬اماھت‪۶‬ت ‪۶‬ےکنھٹ)اٖ‪۶‬رپ‪ّ۶‬اےتس‪۶‬ںیم‪۶‬ےب‪۶‬ادایبٍ‪۶‬وہیبد‪۶‬ایگٍ‪۶‬رکےت‪۶‬انلچّٓص‪۶‬نیع‪۶‬‬
‫ؽزج‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ قك‪۶‬ہک‪۶‬ارگاےنپ‪۶‬امكل‪۶‬ؽ ٓا اق‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬تمظع‪۶‬ؽخالل‪۶‬ےک‪۶‬ایخل‪۶‬ےس‪۶‬قاادؿ‪۶‬ذہمؿ‪۶‬نب‪۶‬رک‪۶‬‬
‫ےلچ‪۶‬اگ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رشمك‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ۔ایس‪۶‬اتکؿ‪۶‬صاللف‪۶‬آمؿ‪۶‬ےک‪۶‬ایس‪۶‬اقمص‪۶‬ںیم‪ّ"۶‬ےتس‪۶‬ںیم‪۶‬قاوقعمل‪۶‬قاںیت‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪1"۶‬۔‬
‫انچب‪۶‬یھب‪۶‬اںیہن‪۶‬اومّںیم گوادقا‪۶‬ںیہنج‪۶‬خدا‪۶‬رپ‪۶‬ارتفًا‪۶‬اتہکےہ‪''۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اکص‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬ابعدؿ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبؽٍ وکاتبےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫‪2‬‬
‫وکیئ‪۶‬یسک‪۶‬ریپ‪۶‬ؽربمغیپ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬رکُ‪۶‬اٖ‪۶‬رپرشك‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ‪''۶‬‬
‫سبحانیالل!قاوقعمل‪۶‬قاںیت رکقا‪۶‬یھب‪۶‬زجؽ‪۶‬اامیٍ‪۶‬دجنہی‪۶‬ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬چس‪۶‬وپوھچ‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬امتص‪۶‬اامیٍ‪۶‬ایس‪۶‬دقّ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬وت‪۶‬ریخہی‪۶‬وہ‪۶‬یئگ‪۶‬ہک‪۶‬دہتجم‪۶‬‬
‫‪( 3"‬وت‪۶‬ت ‪۶‬وعّوتٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬تبحص‪۶‬اک‪۶‬قدرکہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫ااطلہفئ‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬ابعّؿ‪۶‬ےتھکل‪۶‬ؽظف‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪"۶‬‬
‫وہ‪۶‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬گواہ‪۶‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬ےس‪۶‬ڑگھجا‪۶‬جح‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف۔ؿ)وپّی‪۶‬قاد‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬ؽّت ‪ّ۶‬اہ‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ںیم‪۶‬قسف‪۶‬ؽوجفّ‪۶‬رکےت‪۶‬انلچ‪۶‬یھب‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ہہک‪۶‬‬
‫درات‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ااسی‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬قسف‪۶‬ےس‪۶‬قاّ ٓا ےئ‪۶‬رشمك‪۶‬وہاجےئ‪،‬والحولیوالیقوةیاالباللیالعیلیالعظیم۔‬
‫ہفیطل ‪َ ۶‬ذغّہ‪:‬رضحاؿ ‪۶‬دجنہی!خداّاااصنَ‪،‬ایک ‪۶‬ااعفل ‪۶‬ابعدؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬انچب ‪۶‬اقًواء ‪۶‬ؽاؽایلء ‪۶‬یہ ‪۶‬ےک ‪۶‬اعمےلم ‪۶‬ےس ‪۶‬اخص ‪۶‬ےہ ‪ٓ ۶‬ا سپ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫دؽرسُ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رشك‪۶‬ےک‪۶‬اکص‪۶‬اجكْ‪،‬ںیہن ںیہن‪۶‬وج‪۶‬رشك‪۶‬ےہ‪۶‬ۂ‪۶‬ریغ‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬رشك‪۶‬ےہ‪،‬وت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ذـ‪۶‬اےنپ‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫قدری‪۶‬ریشب‪۶‬قا‪۶‬ریپ‪۶‬ریقف‪۶‬قا‪۶‬رمقد‪ّ۶‬دیش‪۶‬قا‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬زعكْ‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬اجقا‪۶‬ےئجیک‪۶‬وت‪ّ۶‬اےتس‪۶‬ںیم زلےت‪۶‬ڑگھجےت‪۶‬اقك‪۶‬دؽرسُ‪۶‬اک‪۶‬رس‪۶‬وھپّےت‪۶‬اماھت‪۶‬‬
‫ک‬
‫ّگْےت‪۶‬خال‪۶‬ےئجیک‪۶‬ؽّت ‪۶‬دوھکی‪۶‬ملھک‪ ۶‬ھال‪۶‬رشمك‪۶‬وہاجؽ‪۶‬ےگ‪۶‬ۂزگ‪۶‬رفغمؿ‪۶‬یک‪۶‬وب‪۶‬ت ‪۶‬قاؽےگ‪۶‬ہک‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬ریغ‪۶‬جح‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬ےس‪۶‬چب‪۶‬رک‪۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬اکص‪۶‬ایک‪۶‬وج‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬ابعدؿ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬وکاتبقا‪۶‬اھت‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬وجیت‪۶‬زیپاّ‪۶‬ںیم ہی‪۶‬عفن‪۶‬شیک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬اکص‪۶‬ںیم‪۶‬نیت‪۶‬ظُٓ‪،‬‬
‫خدال‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬وخد‪۶‬ؿاۂ‪۶‬اؽّذـ‪۶‬قالؽہج‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬وسفص‪۶‬یھب‪۶‬احرض‪۶‬اؽّ ّّف‪۶‬ےک‪۶‬ینعم‪۶‬ۂ‪۶‬وقعمل‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬رہھٹُ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬احک ۔اقك‪۶‬‬
‫یہ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم اامیٍ‪۶‬دجنكف‪۶‬ےک‪۶‬قًيؾٍ‪ّ۶‬نک‪۶‬اکلم۔والیحولیوالیقوةیاالیباللیالعیل‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیمِدمۃیالکتابیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّص‪۶۳‬ؽ‪۴۶‬‬
‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیمِدمۃیالکتابیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّص‪۶۳‬ؽ‪۴۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵۳/۲‬‬
‫‪Page 510 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫العظیم۔الحمدلل اخہم‪۶‬كْص‪۶‬قاّ ّاضرخص‪۶‬وسّی‪۶‬دجنكف‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬رناال‪ّ۶‬قگ‪ّ۶‬کھواےہ‪،‬والحمدللیربیالعالمنی۔‬

‫قدكول‪۶‬ؽلیمکت‬
‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق(ںیم اتہکوہٍ‪۶‬اؽّوتقیف‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ااکحص‪۶‬ایہٰل‪۶‬یک‪۶‬دؽ‪۶‬ںیمسق‪۶‬ںیہ‪:‬وکتقًوہ‪۶‬لثم‪۶‬اایحء‪۶‬ؽاامكف‪۶‬ؽاضقےئ‪۶‬احذـ‪۶‬ؽدعف‪۶‬تبیصم‪۶‬ؽاطعےئ‪۶‬دؽلف‪۶‬ؽّّص‪۶‬ؽتمعن‪۶‬ؽحتف‪۶‬ؽتسکش‪۶‬‬
‫ؽریغاہ‪۶‬اعمل‪۶‬ےک‪۶‬دنبؽتسب۔‬
‫دؽرسُ‪۶‬رشتلٍوہ‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬لعف‪۶‬وک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬قا‪۶‬رحاص‪۶‬قا‪۶‬ؽاذـ‪۶‬قا‪۶‬رکمؽہ‪۶‬قا‪۶‬بحتسم‪۶‬قاابمج‪۶‬رکدانی‪۶‬املسمونٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےچس‪۶‬دنی‪۶‬ںیم ا‪۶ٍ۶‬دؽونٍ‪۶‬‬
‫ومکحٍ یک‪۶‬اقك‪۶‬یہ‪۶‬احلف‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ریغ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬كْؽہج‪۶‬دایت‪۶‬ااکحص‪۶‬رشتلٌی‪۶‬یک‪۶‬اانسد‪۶‬یھب‪۶‬رشك۔‬
‫ی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ایک‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬خدا ‪۶‬یک‪۶‬اولتیہ ‪۶‬ںیم ھچک‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫یتعایل"‬
‫قالیالل ٰ ی‬
‫رشقك‪۶‬ںیہ‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬دنی‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّّاںیہ‪۶‬اکنل‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔ ی‬
‫دی‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬خدا‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬مکح‪۶‬ت ‪۶‬دقا۔‬
‫اؽّكْؽہج‪۶‬اطعیئ‪۶‬اومّ‪۶‬وکتنی‪۶‬یک‪۶‬اانسد‪۶‬یھب‪۶‬رشك‪۶‬ںیہن۔‬
‫مسق‪۶‬اٍ‪۶‬وبقمل‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬اکّؽقاّاعمل‪۶‬یک‪۶‬دتریب‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‬ ‫‪2" ‬۔ ی‬ ‫یتعایل‪":‬‬
‫قالیالل ٰ‬
‫ سدہم‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ںیم‪٘۶‬اہ‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬یک‪۶‬اہشدؿ‪۶‬نس‪۶‬ےکچ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫رضحؿ ‪۶‬اریم ‪۶‬ؽدّقۃ ‪۶‬ؿاۂہ ‪۶‬اؽّاامتص ‪۶‬اعـ ‪۶‬كْعوال ‪۶‬ریپاٍ ‪۶‬ؽ رضحؿ ‪۶‬اریم(ومالیلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی)اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رمدشاٍ‪۶‬یم‪۶‬رپً٘ود‪۶‬ؽاومّ‪۶‬وکتقًوہ‪ّ۶‬اقااشیٍ‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬دیمادنن‪3‬۔ اؽالد ‪۶‬وک ‪۶‬امتص ‪۶‬اعـ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬رمدش ‪۶‬اسیج ‪۶‬یتھجمس ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاومّوکتقًوہ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬اجیتن‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/۰۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱/۴۳‬‬
‫‪۶3‬ہفحت‪۶‬اانث‪۶‬رشعہی‪۶‬قاؿ‪۶‬متفہ‪۶‬دّاامعـ‪۶‬لیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۵۰‬‬
‫‪Page 511 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رگم‪۶‬ےچک‪۶‬ؽاہیب‪۶‬اٍ‪۶‬دؽومسقٍ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪،‬ارگ‪۶‬ے‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬یک‪۶‬قاِالٍ‪۶‬اکص‪۶‬رحاص‪۶‬‬
‫رکدقا وترشك‪۶‬اکوسداںیہن‪۶‬ااتلھچ‪،‬اؽّارگے‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬تمعن‪۶‬دی‪۶‬قا ‪۶‬ینغ‪۶‬رکدقا ‪۶‬وت‪۶‬رشك‪۶‬وساتھج‬
‫ےہ۔ہی‪۶‬ااکن‪۶‬رنا مکحت‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬وخد‪۶‬اےنپ‪۶‬ذمہـ‪۶‬قاذہمؿ‪۶‬ںیم اچک‪۶‬نپ‪۶‬ےہ۔ذـ‪۶‬دایت‪۶‬اؽّاطعیئ‪۶‬اک‪۶‬رفتہق‪۶‬ااھٹ‪۶‬دقا‪۶‬رھپ‪۶‬ااکحص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬‬
‫شیک‪ٚ،‬ـ‪۶‬اک‪۶‬اسکیٍ‪۶‬رشك‪۶‬وہقا‪۶‬الّص‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اامص‪۶‬قلطم‪۶‬ؽاعص‪۶‬ہہک‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫''یسک‪۶‬اک‪۶‬ص‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬قالعفل‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬دلخ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّت ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ؿاظف‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪1''۶‬۔زین‪۶‬اہک‪'':‬یسک‪۶‬اکص‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاقا‪۶‬قاّؽا‪۶‬رک‪۶‬دانی‪۶‬اهلل‪۶‬یہ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےہ‪2''۶‬۔‬
‫اصَ‪۶‬رتاہک‪'':‬یسک‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ؽّمس‪۶‬وک ‪۶‬امانن‪۶‬اؽّایس‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬دنس‪۶‬انھجمس‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬اںیہن‪۶‬قاوتٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اخص‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫میظعت ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽا ےط‪۶‬رہھٹایئ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وت ‪۶‬وج ‪۶‬وکیئ‪۶‬ہی ‪۶‬اعمطلہ ‪۶‬یسک ‪۶‬ولخمص ‪۶‬ےس ‪۶‬رکُ ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ ‪۶‬یھب ‪۶‬رشك ‪۶‬قاكف ‪۶‬ےہ ‪3''۶‬۔اؽّ ٓا ےگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬وقل‪:‬‬
‫''وس اهلل‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ےنچنہپ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬قك‪ّ۶‬وسل‪۶‬یہ‪۶‬اک‪۶‬ربخ‪۶‬دانی‪۶‬ےہ‪4''۶‬۔‬
‫اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽہ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬وک ‪۶‬احمک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اماتنرصَ ‪۶‬ربخم ‪۶‬ؽاغیپص ‪ّ٘۶‬اٍ ‪۶‬اماتن ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬ہصح ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬رصتحی ‪۶‬رکاکچ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫‪5‬‬
‫''ربمغیپ‪۶‬اک‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪۶‬اکص‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬كُْ‪۶‬اکص‪۶‬رپ‪۶‬دّا‪۶‬دویُ‪۶‬اؽّےلھب‪۶‬اکص‪۶‬رپ‪۶‬وخربخشی‪۶‬انس‪۶‬دویُ‪''۶‬‬
‫زین‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪:‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثالثیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۳‬‬
‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثالثیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۳‬‬
‫‪2‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالرا بعیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۴‬‬
‫‪3‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالرا بعیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۴‬‬
‫‪4‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۴‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 512 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫''اقًواء‪۶‬اؽایلء‪۶‬وک‪۶‬وج‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےس‪۶‬كْا‪۶‬انبقا‪۶‬وس‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬كْایئ‪۶‬یہی‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬اتبےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّكُْ‪۶‬ےلھب‪۶‬اکومٍ‪۶‬‬
‫ک‬
‫ےس ‪۶‬ؽافق ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وسولوگٍ ‪۶‬وک ‪ ٘۶‬ھالےت ‪۶‬ںیہ‪"1‬۔رصَ ‪۶‬اتبےن ‪۶‬اجےنن ‪۶‬اچہپےنن ‪۶‬رپ ‪۶‬ہی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہہک ‪٘ ۶‬کيِ ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬مکح ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ںیہ ‪ّٓ۶‬اضئ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫انہؾٍ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ایک‪۶‬رحمامؿ‪۶‬وک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬رحاص‪۶‬رکدقا۔‬
‫ٓا رخ‪۶‬ںیمہ‪۶‬وج‪۶‬ااکحص‪۶‬ولعمص‪۶‬وہےئ‪۶‬اےنپ‪۶‬كّْوگٍ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اںیہن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اولگٍ‪۶‬ےن‪۶‬اتبےئ‪،‬وییہن‪۶‬ہقبط‪۶‬لليغہ‪۶‬عبت‪۶‬وک‪۶‬قانیعب‪،‬قانیعب‪۶‬وک‪۶‬‬
‫احصہب‪،‬احصہب‪۶‬وک‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪،‬وت‪۶‬ایک‪۶‬وکیئ‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہک‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬امنّ‪۶‬ریمُ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬ص‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪ّ۶‬قا‪۶‬وک‪۶‬ریمُ‪۶‬‬
‫ااتسد‪۶‬ےن‪۶‬رحاص‪۶‬رکدقا۔یبن‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬ارگ‪۶‬ویٍ‪۶‬ے‪۶‬اگ‪۶‬وت‪۶‬ؽیہ‪۶‬دایت‪۶‬اطعیئ‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬امٍ‪۶‬رک‪،‬اؽّیسک‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬امےنن‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دنس‪۶‬اجےنن‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اٍ ‪۶‬ااعفل ‪۶‬ےس ‪۶‬نگ ‪۶‬اکچ ‪۶‬وج ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬میظعت ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬اخص ‪۶‬ےئک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّاںیہن ‪۶‬ریغ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬رکےن ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬ارشاك ‪۶‬یف ‪۶‬اةعلدہ‪۶‬‬
‫ّاھک‪،‬اؽّاٖ‪۶‬مسق‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬لثم‪۶‬درگی‪۶‬ااسقص‪۶‬رصتحی‪۶‬یک‪۶‬ہک‪:‬‬
‫''رھپ‪۶‬وخاہ‪۶‬ویٍ‪۶‬ےھجمس‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یہ‪۶‬اٖ‪۶‬میظعت‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬ویٍ‪۶‬ےھجمس‪۶‬ہک‪۶‬ایکن‪۶‬اٖ‪۶‬رطج‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬ےس‪۶‬اهلل‪۶‬وخٖ‪۶‬وہقاےہ‪۶‬ۂ‪۶‬رطج‪۶‬‬
‫رشك‪۶‬قاكف‪۶‬وہقاےہ‪2''۶‬۔‪۶‬وتدایت‪۶‬ؽاطعیئ‪۶‬اک‪۶‬رفتہق‪۶‬دنی‪۶‬دجنی‪۶‬ںیم‪۶‬ایقعـ‪۶‬اک‪۶‬رفتہق‪۶‬دال‪۶‬دُ‪۶‬اگ۔ؽہ‪۶‬اصَ‪۶‬ہہک‪۶‬اکچ‪'':‬ںیہن‪۶‬مکح‪۶‬یسک‪۶‬اک‪۶‬‬
‫وساےئ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬وت‪۶‬یہی‪۶‬مکح‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬عـ‪۶‬امون''‪3‬۔‬
‫ذـ‪ّ۶‬وسل‪۶‬وک‪۶‬امےنن‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬ت ‪۶‬رہھٹی‪۶‬وت‪ّ۶‬وسل‪۶‬وک‪۶‬احمک‪۶‬امانن‪۶‬اؽّّٓاضئ‪۶‬ؽرحمامؿ‪۶‬وک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ؽرحاص‪۶‬رکدےنی‪۶‬ےس‪۶‬اجانن‪۶‬ویکرکن‪۶‬‬
‫رشك‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪،‬رغص‪۶‬ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬دنھ‪۶‬اک‪۶‬راک‪۶‬ےہ‪،‬ؽذہلا‪۶‬دمحمّ‪۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬زک‪۶‬دقّقادیک‪۶‬دشقد‪۶‬ےس‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬رگدؽ‪۶‬شیپ‪۶‬ےک‪۶‬لگنج‪۶‬اک‪۶‬ادؿ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اکشّ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪،‬رگم‪۶‬ہی‪۶‬وج‪۶‬اّ٘ادوہا‪۶‬ہک‪''۶‬دمےنی‪۶‬وک‪۶‬رحص‪۶‬ںیم‪۶‬رکقا وہٍ۔‬
‫"اٖ ‪۶‬وچ ی ‪۶‬ےک ‪۶‬ومدحےن ‪۶‬ہک ‪۶‬اج ‪۶‬اجب ‪۶‬اتہکےہ ‪۶‬ہک ‪"۶‬خدا ‪۶‬ےک ‪۶‬وسایسک ‪۶‬وک ‪۶‬ت ‪۶‬امون''اصَ ‪۶‬اصَ ‪۶‬مکح ‪۶‬رشك ‪۶‬ڑجدقا ‪۶‬اؽّاهلل ‪۶‬ؽادح ‪۶‬اہقّ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫بضغ‪۶‬اک‪۶‬ھچک‪۶‬ایخل‪۶‬ت ‪۶‬ایک" ‪‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیفیرداالشراكیفیالعلمیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬الاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۳‬‬
‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیمِدمۃیالکتابیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬الاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۴‬‬
‫‪2‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالرا بعیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬الاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۴‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 513 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪(1"‬اؽّ ‪۶‬اؿ ‪۶‬اجٍ ‪۶‬اج ںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬ؿامل ‪۶‬ہک ‪۶‬زک ‪۶‬رکؽؿ ‪۶‬اٹلپ ‪۶‬اھک ںی ‪۶‬ےگ۔ؿ) ‪۶‬وت ‪۶‬انم‪ٚ‬ـ ‪۶‬وہاہک ‪۶‬ضعب ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ؽہ ‪۶‬یھب ‪۶‬درک‪۶‬‬
‫رکاج ںی‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬ااکحص‪۶‬رشتلٍوہ‪۶‬یک‪۶‬اانسد‪۶‬رصحی‪۶‬ےہ‪،‬اؽّاؿ‪۶‬اٖ‪۶‬مسق‪۶‬یک‪۶‬اخص‪۶‬دؽ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬یھب‪۶‬ومحمد‪،‬ارگآ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬زگہتش‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬دؽ ٓا وتیٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬بلطم‪۶‬وموجد‪،‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬ےس‪۶‬ذـ‪۶‬دعد‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ااصنَ‪۶‬وقعد‪۶‬ےس‪۶‬اجتمؽّ‪۶‬وہاگ‪۶‬وتلیمکت‪۶‬دقع‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬نیت‪۶‬‬
‫دم‬
‫ٓا وتیٍ‪۶‬اک‪۶‬اؽّیھب‪۶‬ااضہف‪۶‬وہہک‪۶‬اچپٖ‪۶‬اک‪۶‬دعد ‪۶‬وپّا ‪۶‬وہسج‪۶‬رطج‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ںیم‪۶‬وعبت ٖ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬قاچن‪ ۶‬سًَ ‪۶‬ینعی‪۶‬داھیئ‪۶‬وس‪۶‬اک‪۶‬دعد ‪۶‬اکلم‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫وہاگ‪،‬ؽّت ‪۶‬ااعیتسؿ‪ٓ ۶‬ا قاؿی ںیم‪۶‬وظنمّ‪،‬ت ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ںیم‪ ۶‬سدؽّ‪،‬واللیال ادییایلیمنائریالنور‪،‬‬
‫عــــــہ‪:‬عولًا‪۶‬یہی‪۶‬ااکحص‪۶‬رشتلٍوہ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬رثکبؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬دؽ‪۶‬یہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬ذموکّ‪،‬وییہن‪۶‬اٖ‪۶‬ومضمٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬خالقئ‪۶‬وک‪۶‬ومؿ‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬دےتی‪۶‬‬
‫ںیہ‪،‬رصَ ‪۶‬دؽآ ںیتی ‪۶‬اؽرپ ‪۶‬زگّںی‪،‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬قاك ‪۶‬ںیم ‪۶‬قاچن ‪۶‬آ ںیتی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ومضمٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اؽّںیہ‪،‬مہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬قاچن ‪۶‬وک ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬درک ‪۶‬رکدںی ‪۶‬ہک ‪۶‬اؽل ‪۶‬قاچن ‪۶‬آ ںیتی‪۶‬‬
‫بتک‪٘۶‬اہقب‪۶‬ےس‪۶‬ذموکّ‪۶‬وہیئ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اچپٖ‪۶‬وپّی‪۶‬رصَ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ےس‪۶‬وہاج ںی۔‬
‫كشیب‪۶‬ؽہ‪۶‬ول ‪۶‬ںیہنج‪۶‬ومؿ‪۶‬دی‪ّٓ۶‬وتشٍ‪۶‬ےن۔‬ ‫"‪2‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫ٓا كف‪":۵۶‬‬
‫امہُّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬آ ےئ‪۶‬اںیہن‪۶‬ومؿ‪۶‬دےنی‪۶‬وک۔‬ ‫‪3" ‬۔‬ ‫ٓا كف‪":۲۶‬‬
‫اکٖ‪۶‬مت‪۶‬دوھکی‪۶‬ذـ‪۶‬اکّٓؽٍ‪۶‬وک‪۶‬ومؿ‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪ّٓ۶‬ےتش۔‬
‫"‪4‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ٓا كف‪ ":۰۶‬‬
‫كشیب ‪ٓ ۶‬ا ج ‪۶‬ےک ‪۶‬دٍ ‪ّ۶‬وسایئ ‪۶‬اؽّتبیصم ‪۶‬اک ‪ّٓ۶‬ؽٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ںیہنج ‪۶‬ومؿ‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ٓا كف‪":۰۶‬‬
‫ّٓےتش ‪۶‬دےتی ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬احل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اینپ ‪۶‬اجونٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬متس ‪۶‬داھےئ‪۶‬‬
‫وہےئ‪۶‬ںیہ۔‬ ‫‪5"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ااسی‪۶‬یہ‪۶‬دبہل‪۶‬دراتےہ‪۶‬اهلل‪۶‬رپزیہاگّؽٍ‪۶‬وک‪۶‬ںیہنج‪۶‬ومؿ ‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬دےتی‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫ٓا كف‪":۱۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬قازیکہ‪۶‬احلف‪۶‬ںیم۔‬ ‫‪6‬‬
‫‪"‬‬
‫جعلنایممھنیبقضلیرحمتہٖیاٰمنی(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ںیمہ‪۶‬اےنپ‪۶‬لضف‪۶‬ؽّدمـ‪۶‬ےس‪۶‬اںیہن‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬رکدُ۔ ٓا نیم۔ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲۳/۲۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳/۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۳/۳‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۳/۴‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۳،۲۴/۵۲‬‬
‫‪6‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۵/۵۲‬ؽ‪۰۲‬‬
‫‪Page 514 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مہ ےلہپ‪۶‬ؽہ‪۶‬نیت‪ٓ ۶‬ا ںیتی‪۶‬قالؽؿ‪۶‬رکںی‪۶‬ہک‪۶‬رھپ‪۶‬ااکحص‪۶‬رشتلٍوہ‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ؽااحدكف‪۶‬ےس‪۶‬لسلسم‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وباللیالتوفیق۔‬

‫وکیئ‪۶‬اجٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬ابہگنٍ‪۶‬نیعتم‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫ٓا كف‪":۰۲۶‬‬
‫ہی ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬رطَ ‪۶‬اقاّی ‪۶‬قاہک ‪۶‬مت ‪۶‬اُ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫ٓا كف‪ ":۰۳۶‬‬
‫یبن!ولوگٍ ‪۶‬وک ‪۶‬ادنھٌٔؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اکنل ‪۶‬ولّؽینش ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬اےکن‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪  ‬‬
‫ّؿ‪۶‬یک‪۶‬رپؽایگن‪۶‬ےس‪۶‬اغلف‪۶‬رساےہ‪۶‬ےئگ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬یک‪۶‬رطَ۔‬
‫ل‬
‫اؽّكشیب‪۶‬قا يغًَ ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬لساوینٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫‪‬‬ ‫ٓا كف‪":۰۴۶‬‬
‫اجیھب ہک ‪۶‬اُ ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی!وتاکنل ‪۶‬ےل ‪۶‬اینپ ‪۶‬وقص ‪۶‬وکادنھٌٔؽٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫ّؽینش‪۶‬یک‪۶‬رطَ۔‬
‫اوقل‪:‬ادنھٌٔقاٍ‪ ۶‬رفؽصاللف‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ّؽینش‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽدہاكف‪۶‬ےسج‪۶‬اغلف‪۶‬رساےہ‪۶‬ےئگ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪ّٓ۶‬امقا۔اؽّاامیٍ‪۶‬ؽ رف‪۶‬ںیم‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬ںیہن‪،‬‬
‫اقك ‪۶‬ےس ‪۶‬اکنانل ‪۶‬علًًا ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دالخ ‪۶‬رکقا ‪۶‬ےہ۔وت ٓا قاؿ ‪۶‬رکہمی ‪۶‬اصَ ‪۶‬اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امّیہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ینب ‪۶‬ارسالیئ ‪۶‬وک ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬‬
‫ؽالسالص‪۶‬ےن‪ ۶‬رف‪۶‬ےس‪۶‬اکنال‪۶‬اؽّاامیٍ ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬دُ‪۶‬دی‪۶‬اٖ‪۶‬اعـ ‪۶‬وک‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ ۶‬رف‪۶‬ےس‪۶‬ڑھچاےت‪۶‬اامیٍ‪۶‬‬
‫اطعّٓامےت‪۶‬ںیہ‪،‬ارگ‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬اٰولصلہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬اںیہن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ؿاظف‪۶‬ت ‪۶‬وہیت‪۶‬وت‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬اک‪۶‬اںیہن‪۶‬ہی‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ رف‪۶‬ےس‪۶‬اکنل‪۶‬ول‪۶‬اعمد اهلل‪۶‬فیلکت‪۶‬امال‪۶‬اطیص‪۶‬اھت۔‬
‫الحمدیلل!ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ےن‪۶‬یسیک‪۶‬ذکتا ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬اامص‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬رصح‪۶‬یک‪۶‬ہک‪:‬‬
‫"ربمغیپ ‪۶‬خدا ‪۶‬ےن ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکدقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ھجم ‪۶‬وک ‪۶‬ت ‪۶‬دقّؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬ھچک ‪۶‬بیغ ‪۶‬داین‪،‬ریمی ‪۶‬دقّؿ ‪۶‬اک ‪۶‬احل ‪۶‬وت ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اینپ ‪۶‬اجٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ےک ‪۶‬عفن ‪۶‬ؽ‬
‫اصقنٍ‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬دؽرسُ‪۶‬اک‪۶‬وت‪۶‬ایک‪۶‬رکوکسٍ۔رغص‪۶‬ہک‪۶‬ھچک‪۶‬دقّؿ‪۶‬ھجم‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪،‬طقف‪۶‬ربمغیپی‪۶‬اک‪۶‬ھجم‪۶‬وک‪۶‬دوعٰی‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّربمغیپاک‪۶‬اانت‪۶‬‬
‫یہ‪۶‬اکص‪۶‬ےہ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/۴۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/۵۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۱/۵۰‬‬
‫‪Page 515 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہک‪۶‬كُْ‪۶‬اکص‪۶‬رپ‪۶‬دّا‪۶‬دویُ‪۶‬اؽّےلھب‪۶‬اکص‪۶‬رپ‪۶‬وخربخشی‪۶‬انس‪۶‬دویُ‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬نیقی‪۶‬دال‪۶‬دانی‪۶‬ریما‪۶‬اکص‪۶‬ںیہن‪۶‬اقًواء‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬یک‪۶‬ھچک‪۶‬كْایئ‪۶‬‬
‫ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم‪۶‬رصتَ‪۶‬یک‪۶‬ھچک‪۶‬دقّؿ‪۶‬دی‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬رمادںی‪۶‬وپّی‪۶‬رکدویںی‪۶‬قا‪۶‬حتف‪۶‬ؽتسکش‪۶‬دُ‪۶‬دویںی‪۶‬قا‪۶‬ینغ‪۶‬رکدویںی‪۶‬قا‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬اامیٍ‪۶‬دال‪۶‬دویںی‪۶‬اٍ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دنبُ‪۶‬كُْ‪۶‬اؽّوھچ ے‪۶‬كْاكْ‪۶‬ںیہ‪۶‬اعزج‪۶‬اؽّےب‪۶‬اایتخّ‪1۶‬اھ‪''۶‬طلش ًعا۔‬
‫املسمون!اٖ ‪۶‬رمگاہ ‪۶‬ےک ‪۶‬اٍ ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬وک ‪۶‬دوھکی ‪۶‬اؽّاٍ ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ ‪۶‬اؽّدحوثیٍ‪۶‬ےس ‪۶‬ہک ‪۶‬اؿ ‪۶‬قك ‪۶‬زگّںی ‪۶‬طالؽ ‪۶‬دوھکی ‪۶‬ہی ‪۶‬زک ‪۶‬دقّ ‪۶‬دشؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬خدا‪۶‬ؽ‬
‫د‬
‫ّوسل‪۶‬وک‪ ۶‬ھوالّاہ‪۶‬ےہ‪،‬ریخ‪۶‬اےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬اعتبق‪۶‬ےک‪۶‬وحاےل‪۶‬ےئجیک‪،‬رکش‪۶‬اٖ‪۶‬ارکص‪۶‬االرکنیم‪۶‬اک‪۶‬اجبالےیئ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ںیمہ‪۶‬اےسی‪۶‬رکمی‪۶‬ارکص‪۶‬‬
‫دامئ‪۶‬ارکلص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬اامیٍ‪۶‬دولاقا‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رکص‪۶‬ےس‪۶‬ادیم‪۶‬ؽاقث‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وعبت ٖ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وفحمؽ‪۶‬یھب‪ّ۶‬ےہ‪؎ ۶‬‬
‫وت‪۶‬ےن‪۶‬ا٘الص‪۶‬دقا وت‪۶‬ےن‪۶‬امجىـ‪۶‬ںیم‪۶‬ایل‬
‫‪2‬‬
‫وت‪۶‬رکمی‪۶‬اؿ‪۶‬وکیئ‪۶‬رھپقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہیطع‪۶‬ریتا‬
‫"‪(3‬كشیب ‪۶‬ہی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬مت ‪۶‬ےسج ‪۶‬اینپ ‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اچوہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬
‫اہٍ ‪۶‬ہی ‪۶‬رضؽّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬اطعےئ ‪۶‬دایت ‪۶‬اخہص ‪۶‬خدا ‪۶‬ےہ ‪"۶‬‬
‫دہاكف‪۶‬رکدؽ۔ؿ)ؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬اک‪۶‬قدرکہ‪۶‬ےہ‪۶‬ھچک‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اخص‪۶‬ںیہن‪۶‬ہسیپ‪۶‬وکّی‪۶‬یھب‪۶‬ےب‪۶‬اطعےئ‪۶‬خدا‪۶‬وکیئ‪۶‬یھب‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬دُ‪۶‬اتکس۔ع‬
‫قاخدادندہ‪۶‬امیلسٍ‪َ ۶‬کِ‪۶‬ددہ‬
‫(ذـ‪۶‬قك‪۶‬خدا‪ ۶‬ت ‪۶‬دُ‪۶‬امیلسٍ‪۶‬ےسی‪۶‬دُ‪۶‬اتکسےہ۔ؿ)‬
‫‪4"‬۔ (اؽّخدا‪۶‬ےک‪۶‬ھچک‪۶‬ومکحٍ‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬‬ ‫یہی‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬مگ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬مت‪۶‬ۂہگج‪۶‬نہکِ‪۶‬اؽّ"‬
‫الےت‪۶‬وہ‪۶‬اؽّھچک‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکےت‪۶‬وہ۔ؿ)ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬وہےئ۔‬
‫نسأل یالل یالعافیۃ یوتمام یالعافیۃ یودوام یالعافیہ یوی مہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬اکلم‪۶‬دایمئ‪۶‬اعتیف‪۶‬اک‪۶‬وسال‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‬
‫امتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫الحمدللیربیال ٰعلمنی۔ ی‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیفیرداالشراكیفیالعلمیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۱‬‬
‫‪1‬‬

‫‪۶2‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬ؽک ‪۶‬اؽل‪۶‬ہبتکم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۲/۲۴‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴۱/۲‬‬
‫‪Page 516 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زلؽ اٍ ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ںیہن‪۶‬الےت‪۶‬اؽّت ‪۶‬ےلھچپ‪۶‬دٍ ‪۶‬رپ‪،‬اؽّرحاص‪۶‬‬ ‫ٓا كف‪":۰۵۶‬‬

‫ںیہن ‪۶‬امےتن ‪۶‬اٖ ‪۶‬زیچ ‪۶‬وک ‪۶‬ےسج ‪۶‬رحاص ‪۶‬رکدقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫"‪1‬۔ ی‬
‫ّوسل‪۶‬دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن۔‬
‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫ٓا كف‪":۱۳۶‬‬
‫ںیہن‪ ۶‬اتچنہ‪۶‬یسک‪۶‬املسمٍ‪۶‬رمد‪۶‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬املسمٍ‪۶‬وعّؿ‪۶‬وک‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫مکح‪۶‬رکںی‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬یسک‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪۶‬ھچک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ےہ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫‪2"‬۔ ی‬ ‫‪‬‬
‫اجونٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اؽّوج ‪۶‬مکح‪۶‬ت ‪۶‬امےن ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬رصحی ‪۶‬رمگایہ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اکہب۔‬
‫اہیٍ‪۶‬ےس‪۶‬اہمئ‪۶‬رسفمنی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬لبق‪۶‬ولطم‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ا٘الص‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬احّہث‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬ومل‪۶‬ےل‪۶‬رک‪ٓ ۶‬ا ّاد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّ‪۶‬طًًىّی‪۶‬انبقا‪۶‬اھت‪،‬رضحؿ‪ّ۶‬ب ب‪۶‬تنب‪۶‬ر ش‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬وھپیھپ ‪۶‬اہیم ‪۶‬تنب ‪۶‬دبعالمقلـ ‪۶‬یک ‪۶‬یٹیب ‪۶‬ںیھت ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اںیہن ‪۶‬رضحؿ‪ّ۶‬قد ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬اکنج‪۶‬اک‪۶‬اغیپص‪۶‬دقا‪،‬اؽل‪۶‬وت‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہ ںی‪۶‬اٖ‪۶‬امگٍ‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اےنپ‪۶‬ےئل‪۶‬وخااگتسّی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪،‬ذـ‪۶‬ولعمص‪۶‬اہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬قد‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬بلط‪۶‬ےہ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬رعص‪۶‬رک‪۶‬اجیھب‪۶‬ہک‪۶‬قا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل!ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬وھپیھپ‪۶‬یک‪۶‬یٹیب‪۶‬وہٍ‪۶‬اےسی‪۶‬صخش‪۶‬‬
‫ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اانپ‪۶‬اکنج ‪۶‬دنسپ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکیت‪،‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬اھبیئ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ر ش‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬ایس‪۶‬انب‪۶‬رپ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ایک‪،‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬‬
‫رکہمی‪۶‬ارتی‪،‬اےس‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬دؽونٍ‪۶‬نہب‪۶‬اھبیئ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬قاكف‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّاکنج‪۶‬وہایگ‪"3‬۔‬
‫ؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬وعّؿ‪۶‬رپ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪ِ۶‬الٍ‪۶‬ےس‪۶‬اکنج‪۶‬رپوخایہ‪۶‬وخنایہ‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہاجےئ ً‬
‫‪۶‬وصخصا‪۶‬ہکبج‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫‪۶‬وہوصخصا‪۶‬ہکبج‪۶‬وعّؿ‪۶‬یک‪۶‬رشاتف‪۶‬اخدناٍ‪۶‬وکابک‪۶‬رثقا‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ؽقاالرت‪۶‬وہ‪،‬قاںی‪۶‬ہمہ‪۶‬اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ً‬ ‫اٖ‪۶‬اک‪۶‬وفکت ‬
‫ؽملس‪۶‬اک‪۶‬دقا‪۶‬وہا‪۶‬سایص‪۶‬ت ‪۶‬امےنن‪۶‬رپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلہ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ےن‪۶‬ہنیعبٖ‪۶‬ؽیہ‪۶‬اافلؽ‪۶‬اّ٘ادّٓامےئ‪۶‬وج‪۶‬یسک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬اہل‪۶‬ےک‪۶‬رتك‪۶‬رپ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اجےت‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۵/۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/۰۰‬‬
‫‪3‬یالجا معیالحکامیالِرآن(امامیقرطیب)تحتیاآلیۃی‪۰۲/۰۰‬یدارالکتابیالعریبیبیوتی‪۵۲۱/۵۰‬والدریالمنثوریتحتیاآلیۃی‪۰۲/۰۰‬یداراحیاءی‬

‫الرتاثیالعریبیبیوتی‪ ۱۰۳/۲‬ؽ ‪۱۰۴‬‬

‫‪Page 517 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّّوسل‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اانپ‪۶‬قاص‪۶‬ادقٖ‪۶‬یھب‪٘۶‬الم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ینعی‪ّ۶‬وسل‪۶‬وج‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیہمت‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ؽہ‪۶‬ارگامہّا‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪۶‬یھت‪۶‬وت‪۶‬اؿ‪۶‬‬

‫اٍ ‪۶‬ےک ‪ّٓ۶‬امےن ‪۶‬ےس ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬یعطق ‪۶‬وہیئگ‪۶‬املسمونٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ت ‪۶‬امےنن ‪۶‬اک ‪۶‬اصلًا ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬وج ‪۶‬ت ‪۶‬امےن ‪۶‬اگ ‪۶‬رصحی ‪۶‬رمگاہ‪۶‬وہاجےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬دوھکی‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬دےنی‪۶‬ےس‪۶‬اکص‪ّٓ۶‬ص‪۶‬وہاجقاےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬یف‪۶‬لٕسہ‪۶‬خدا‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬اقك‪۶‬ابمج‪۶‬ؽاجكْ‪۶‬ارم‪۶‬اھت‪،‬ؽلہٰدا‪۶‬اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬خدا ؽّوسل‪۶‬‬
‫ےک ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬ص ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬خدا ‪۶‬اک ‪۶‬ایک ‪۶‬وہا ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬اٖ ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ےس ‪۶‬اوقٰی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےسج ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ۔اؽّاہمئ ‪۶‬نیققحم‪۶‬‬
‫رصتحی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ااکحص‪۶‬رشتعی‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬رپسد‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬قاؿ‪۶‬اچںیہ‪۶‬ؽاذـ‪۶‬رکدںی‪۶‬وج‪۶‬اچںیہ‪۶‬‬
‫قااجكْ‪ّٓ۶‬امدںی‪،‬سج‪۶‬زیچ‪۶‬قا‪۶‬سج‪۶‬صخش‪۶‬وک‪۶‬سج‪۶‬مکح‪۶‬ےس‪۶‬اچںیہ‪۶‬یٰنثتسم‪ّٓ۶‬امدںی۔اامص‪۶‬اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬دیس‪۶‬دبعاولاہؿ‪۶‬رعشاین‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬‬
‫ارلقاین‪۶‬ازیاٍ‪۶‬ارشللًۃ‪۶‬اربکلٰی‪۶‬قاؿ‪۶‬اولوضںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دیسی‪۶‬یلع‪۶‬وخاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫کانیاالمامیابویحنیقۃیریضیاللیتعایل یعنہیمنیا کثری ینعی‪۶‬اامص‪۶‬اوبہفینح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اٍ‪۶‬ااکكْ‪۶‬اہمئ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫یولذلكیلمییجعلیالنیۃیفرضای اک‪۶‬ادؿ ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ہب‪۶‬تبسن‪۶‬اؽّاہمئ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫االئمۃیادبرایمعیالل ٰ‬
‫یتعایل ٰ‬
‫وسم یالوتر یواجبا یلکون ما یثؽتا یبالسنۃ یالبالکتابی ایس‪۶‬ؽا ےط‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ؽوض‪۶‬ںیم‪۶‬تین‪۶‬وکّٓص‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ ؽرت‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬‬
‫ر‬
‫ؽاذـ ‪ّ۶‬اھک‪،‬ہی ‪۶‬دؽونٍ ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ت ‪۶‬ہک ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع‪۶‬‬
‫یتعایل یوتمؼیز یمای‬
‫یبذلك یتمؼیز یمافرضہ یالل ٰ‬‫فِصد ٰ‬
‫ےس‪،‬وت ‪۶‬اامص ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ااکحص ‪۶‬ےس ‪۶‬ہی ‪۶‬اّادہ ‪۶‬ایک‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اوجبہیرسولیاللیصیلیاللیعلیہیوسلمیفانیمافرضہی‬
‫ّ‬
‫ٓص ‪۶‬اؽّّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ص ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫ّ‬
‫یتعایل یاشد یممایفرضہیرسول یالل یصیلیالل یتعایلی‬
‫الل ٰ‬
‫ٰ ّٓص‪۶‬ؽزیمت‪۶‬رکدںی‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ایک‪۶‬وہا‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬
‫علیہیوسلمیم‬
‫ہیاللیتعایل یانی ؤمدک‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬وخد‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫نیذاتینقسہیحنییخی‬
‫ّ‬
‫رطَ ‪۶‬ےس ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬رکدقا ‪۶‬ہکبج ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬اایتخّ‪۶‬‬ ‫یوجبیماشاءیاوالیوجبی‪1‬۔ ی‬
‫دُ‪۶‬دقا‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬اچںیہ‪۶‬ؽاذـ‪۶‬رکدںی‪۶‬ےسج‪۶‬ت ‪۶‬اچںیہ‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬رکںی۔‬
‫اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ؽیح‪۶‬ؽرضتم‪۶‬ااکحص‪۶‬یک‪۶‬روصری‪۶‬داھک‪۶‬رک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫یالکربییبابیالوضویدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۰۳/۵‬‬
‫ٰ‬ ‫یمیزانیالشریعۃ‬

‫‪Page 518 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یتعایلیجعلیلہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیانی ینعی‪۶‬رضحؿ‪۶‬زعؿ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬ ‫کانیالحق ٰ‬
‫وک‪۶‬ہی‪۶‬بصنم‪۶‬دقا ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک‪۶‬رشتعی ‪۶‬ںیم ‪۶‬وج‪۶‬مکح‪۶‬اچںیہ‪۶‬اینپ‪۶‬رطَ‪۶‬‬ ‫یشر عیمنیقبلینقسہیماشاءیکمایفیحدیثیتحریمی‬
‫ےس ‪۶‬رقمّّٓامدںی ‪۶‬سج ‪۶‬رطج ‪۶‬رحص ‪۶‬طکہ ‪۶‬ےک ‪۶‬ابنقاؿ ‪۶‬وک ‪۶‬رحاص‪۶‬‬ ‫ہیالعباسیریضیاللیتعایل یعنہیلمای‬‫شجریمکۃیفانیعم‬
‫ٰ‬ ‫ّ‬
‫ّٓامےن ‪۶‬یک ‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬ؽاہٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ٹاھٖ‪۶‬‬ ‫قالیلہییارسولیاللیاالیاالذخریفِالیص‬
‫یلیاللیتعایلی‬
‫ٰ‬
‫ؽریغہ‪۶‬اکےنٹ‪۶‬ےس‪۶‬ظماتعن‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬اچچ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ابعٖ‪۶‬‬
‫علیہیوسلمیاالیاالذخریولویانیاللیتعایلیلمییجعلیلہی‬
‫ٰ‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قاّوسل‪۶‬اهلل!ایگہ‪۶‬ادرخ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫لینقسہیلمییتجرأیصیلیاللیتعایلی‬
‫ّی‬ ‫انییشر عیمنیقب‬
‫ٰ اٖ ‪۶‬مکح ‪۶‬ےس ‪۶‬اکنل ‪۶‬دےئجی۔ّٓامقا‪:‬ااھچ ‪۶‬اکنل ‪۶‬دی‪،‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬اکانٹ ‪۶‬اجكْ‪۶‬‬
‫یتعایل ۔ ی رکدقا۔ارگ‪۶‬اهلل‪۶‬احبست ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک‪۶‬ہی‪ّ۶‬ہبت‪۶‬ت ‪۶‬دقاوہ‪۶‬قاہک‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫‪1‬‬
‫علیہیوسلمیانییستؿینیشؼئاممایحرمہیالل ٰ ی‬

‫رطَ ‪۶‬ےس ‪۶‬وج ‪۶‬رشتعی ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬رقمّّٓام ںی ‪۶‬وت ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ۂزگ‪۶‬‬

‫رجا ٔؿ ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬زیچ ‪۶‬خدا ‪۶‬ےن ‪۶‬رحاص ‪۶‬یک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫یٰنثتسم‪ّٓ۶‬امدںی۔‬
‫ض‬
‫اوقل‪:‬ہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬دعتمد‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫دحكف‪:۵‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪:‬‬
‫یاللیتعایلیعنہیاالیاالیذخریلساغؾنای ینعی‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل!رگم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫فِالیالعباسیریض‬
‫اد ِذْ ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬امہُّ ‪۶‬انسّؽٍ ‪۶‬اؽّربقؽٍ‪۶‬ےک ‪۶‬اکص ‪ٓ ۶‬ا یت ‪۶‬ےہ۔ّٓامقا‪:‬‬ ‫وقبورنا‪،‬فِالیاالیاالیذخری‪2‬۔ ی‬
‫رگم‪۶‬اد ِذْ۔‬
‫دحكف‪:۲‬ایب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬ىوہ‪۶‬زین‪۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪:‬‬
‫اقك‪۶‬رمد‪۶‬ظٓشی‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬رگم‪۶‬اد ِذْ‬ ‫قالیرجلیمنیقریشیاالیاالذخری ی‬

‫یالکربییفصلیفیبیانیجملۃیمنیاالمثلۃیالمحسوسۃیا لخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۳/۵‬‬
‫‪1‬‬
‫ٰ‬ ‫یمیزانیالشریعۃ‬
‫‪2‬یصحیحیبخاری‪،‬کتابیالیعمرة‪،‬بابیبابیالینقریصیدالحرمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۰۳/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیتحریمیمکۃیا لخی‬

‫دقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۰۴/۵۶‬ؽ‪۰۰۵‬‬
‫‪Page 519 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یارسول یالل یفانا ینجعلہ یف یبیوتنا یوقبورنا۔فِالی قاّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬اےس‪۶‬اےنپ‪۶‬رھگؽٍ‪۶‬اؽّربقؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ظََٔ‪۶‬‬

‫یتعایل یعلیہ یوسلم یاال یاالذخر یاال یاالی رکےت‪۶‬ںیہ۔یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬رگم‪۶‬ادرخ‪۶‬‬
‫النیب یصیل یالل ٰ‬
‫رگم‪۶‬ادرخ۔‬ ‫ذخر‪1‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۰۶‬ہیفص‪۶‬تنب‪۶‬ہبیش‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ننس‪۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬ںیم‪:‬‬
‫فِالیالعباسیریضیاللیتعایل یعنہیاال یاالیذخر یفانہی ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬رگم‪۶‬ادرخ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬رھگؽٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہی اؽّ ‪۶‬ربقؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ےہ۔ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫للؽیوتیوالِبوریفِالیرسولیاللیص‬
‫ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬رگم‪۶‬ادرخ۔‬ ‫وسلمیاالیاالیذخر‪2‬۔ ی‬
‫زین‪۶‬ازیاٍ‪۶‬ابمّك‪۶‬ںیم‪۶‬رشتعی‪۶‬یک‪۶‬یئک‪۶‬ںیمسق‪۶‬ںیک‪،‬اقك‪۶‬ؽہ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬ؽیح‪۶‬ؽاّد‪۶‬وہیئ‪،‬‬
‫عػ‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہی ینعی‪۶‬رشتعی‪۶‬یک‪۶‬دؽرسی‪۶‬مسق‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪ ۶‬لٰٔی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬‫قیتعایل یلنؽیہیص‬‫الثاینیمایاباحیالح‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫وسلمیانییسنہیعیلیرایہیھویکتحریمیلؽسیالحریری ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬امدؽٍ ‪ّٓ۶‬امدقا ‪۶‬ہک‪۶‬وخد ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫عیلیالرجالیوقولہیفیحدیثیتحریمیمکۃیاالیاالیذخری ّاےئ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪ّ۶‬اہ‪۶‬اچںیہ‪۶‬اقمئ‪ّٓ۶‬امدںی‪،‬رمدؽٍ‪۶‬رپ‪ ّ۶‬مش‪۶‬اک‪۶‬اننہپ‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬ایس‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬رحاص‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّایس‪۶‬رحعـ‪۶‬طکہ‪۶‬ےس‪۶‬ایگہِ‪۶‬ادرخ‪۶‬‬
‫ولویالیانیاللیتعایلیکانییحرمیجمیعینباتیالحرمیلمی‬
‫ٰ‬
‫ہ‬
‫وک‪۶‬اانثتسء‪ٓ ۶‬امدقا۔ارگاهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬یک‪۶ٔ ۶‬ڑجی‪۶‬وب ی‪۶‬‬‫ّ‬
‫یسؾثنیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیاالذخریونحوحدیثی‬
‫وک ‪۶‬رحاص ‪۶‬ت ‪۶‬ایک ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک ‪۶‬ادرخ‪۶‬ےک ‪۶‬یٰنثتسم ‪ّٓ۶‬امےن ‪۶‬یک‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫لویالیانیاشقیعیلیامیتیالخرتیالعشاءیایلیثلثیالیلیوی‬
‫احذـ‪۶‬وہیت۔اؽّایس‪۶‬لیبق‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬اعـ‪۶‬‬
‫نحویحدیثیلویقلتینعمیلوجبتیولمیتستطیعوایفی رپ‪۶‬تقشم‪۶‬اک‪۶‬ادنہشی‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬اشعء‪۶‬وک‪۶‬اہتیئ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬قك‪۶‬اٹہ‪۶‬‬
‫درات۔اؽّایس‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬جح‪۶‬ایبٍ‪۶‬‬ ‫جوابیمنی ی‬
‫ّٓامقا‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قاّوسل‪۶‬اهلل!‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالعلمیبابیکتابۃیالعلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۲/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیتحریمیمکۃیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬‬

‫‪1‬‬

‫رکایچ‪۰۰۵/۵۶‬‬
‫یسننیا بنیماجہیابوابیالمناسكیفضلیالمدینۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲۰۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 520 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قالیلہیفیفریضۃیالحجیاکلیعامییارسویلیاللیقالیالیوی ایک‪۶‬جح‪۶‬ۂ‪٘۶‬ال‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےہ‪۶‬؟ ّٓامقا‪:‬ت ‪،‬اؽّارگ‪۶‬ںیم‪۶‬اہٍ‪۶‬ہہک‪۶‬دؽٍ‪۶‬‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوی وت‪۶‬ۂ٘ال‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اؽّرھپ‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬وہےکس‪۶‬اؽّیہی‪۶‬ؽہج‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫لویقلتینعمیلویجبتیوقدیکانیص‬
‫سلمییخقفیعیلیامتہیوین اھمیعنیکثرةیالسؤالیوی ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ ‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ ‪۶‬رپ‪۶‬فیفخت‪۶‬ؽ ٓا ٘این‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬اؽّسملئ‪۶‬‬
‫ّقادہ‪۶‬وپےنھچ‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪۶‬رکےت‪۶‬اؽّّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ےھجم‪۶‬وھچُّ‪ّ۶‬وہ‪۶‬‬
‫یِولیاترکوینیماترکتمی‪1‬اھیباختصار۔ ی‬
‫ذـ‪۶‬قك‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہمت‪۶‬وھچّؽٍ۔‬
‫ض‬
‫اوقل‪:‬ہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬یھب‪۶‬ہک‪''۶‬ںیم‪۶‬امنّ‪۶‬اشعوک‪۶‬ؤمرخ‪ّٓ۶‬امدرات''دعتمد‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔‬
‫دحكف‪:۰۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬مجعم‪۶‬ریبک‪۶‬ربطاین‪۶‬ںیم‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یصلوةی ارگفیعض‪۶‬ےک‪۶‬فعض‪۶‬اؽّرمضی‪۶‬ےک‪۶‬رمص ‪۶‬اک‪۶‬قاٖ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت‪۶‬‬ ‫لوال یضعف یالضعیف یوسِم یالسِیم یالخرت ٰ‬
‫ںیم‪۶‬امنّ‪۶‬اشعوک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬اٹہدرات۔‬ ‫العتمۃ‪2‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۱۶‬ایب‪۶‬دیعس‪۶‬خدّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬دنسم‪۶‬ادمح‪۶‬ؽننس‪۶‬ایب‪۶‬داؽد‪۶‬ؽانب‪۶‬امہج‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫لوال یضعف یالضعیف یوسِم یالسِیم یوحاجۃ یذیی ارگ ‪۶‬زمکؽّ ‪۶‬یک ‪۶‬قاوتاین ‪۶‬اؽّامیبّ‪۶‬ےک ‪۶‬رمص ‪۶‬اؽّاکیم ‪۶‬ےک ‪۶‬اکص ‪۶‬اک ‪۶‬ایخل ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫وہقا‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬امنّ‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا دیھ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬قك‪۶‬ومرخ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬درات۔‬ ‫یالصلوةیایلیشطریاللیلی‪3‬۔ ی‬‫الحاجۃیالخرتیھذہ‬
‫ٰ‬
‫و یرواہ یابن یایب یحاتم یبلقظ یلوال یان ییثِل یعیل یامیتی انب ‪۶‬ایب ‪۶‬احمت ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪:‬ارگ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫اعـ ‪۶‬رپ ‪۶‬وبھج‪۶‬وسحمٖ‪۶‬ت ‪۶‬رکقا ‪۶‬وت‪۶‬ںیم ‪۶‬اشعء ‪۶‬وک‪۶‬اہتیئ ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬قك ‪۶‬اٹہ‪۶‬‬
‫یصلوةیالعشاءیایلیثلثیاللیل‪4‬۔ی ی‬
‫الخرت ٰ‬
‫درات۔(ؿ)‬

‫یالکربییفصلیشریفیفیبیانیالذمیمنیاالئمۃیا لخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۳/۵‬‬
‫‪1‬‬
‫ٰ‬ ‫یمیزانیالشریعۃ‬

‫یالمعجمیالکبییعنیعباسیدحكف‪۵۲۵۲۵۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۰۳۵/۵۵‬‬
‫‪2‬‬

‫نیماجۃیکتابیالصلوةیبابیوقتیالعشاءیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫نیایبیداودکتابیالصلوةیبابیوقتیالعشاءی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل ‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪،۲۵/۵۶‬سننیا ب‬
‫ٰ‬ ‫یسن‬ ‫‪3‬‬

‫رکایچ‪۶‬ص‪،۱۳‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیسعیدیالخدرییالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۱/۰‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 521 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۲۶‬ایب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ادمح‪۶‬ؽانب‪۶‬امہج‪۶‬ؽدمحم‪۶‬نب‪۶‬رصن‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫لوالیانیاشقیعیلیامیتیالخرتیالعشاء ٰ‬
‫یایلیثلثیاللیلیاوی ارگ‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬وک‪۶‬تقشم‪۶‬ںیم‪۶‬دا ےن‪۶‬اک‪۶‬احلؽ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬اشعء‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اہتیئ‪۶‬قا‪ٓ ۶‬ا دیھ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬قك‪۶‬اٹہ‪۶‬درات۔‬ ‫نصفیاللیلی‪1‬۔ ی‬
‫واخرجہیابنیجریریفِالیایلینصفیاللیل‪2‬۔(انب‪۶‬رجریےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪ّٓ،‬امقا‪ٓ :‬ا دیھ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬قك۔ؿ)‬
‫ض‬
‫اؽّ اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪۶‬رقنعا ‪۶‬ایس‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا یت ںیہ‪۶‬انیشاءیالل ٰ ی‬
‫یتعایل۔زین‪۶‬ہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬ہک‪''۶‬ںیم‪۶‬اہٍ‪ّٓ۶‬امدؽٍ‪۶‬وت‪۶‬جح‪۶‬ۂ‬
‫٘ال‪ّٓ۶‬ص‪۶‬وہاجےئ‪''۶‬دعتمد‪۶‬ااحدكف‪۶‬احصج‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔‬
‫دحكف‪:۳۶‬ایب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬عندیاحمدیومسلمی‪3‬والنسائی(اامص‪۶‬ادمح‪،‬ملسم‪۶‬اؽّ‪۶‬لسایئ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۴۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫الولویقلتینعمیلوجبت۔رواہیاحمدیوالرتمذییوابنی ۂ ‪٘۶‬ال‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّںیم‪۶‬اہٍ‪۶‬ہہک‪۶‬دؽٍ‪۶‬وت‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬وہاجےئ۔‬
‫(اٖ‪۶‬وک‪۶‬ادمح‪،‬رتذمی‪۶‬اؽّ‪۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫ماجۃی‪4‬۔ ی‬

‫نیماجۃ‪،‬کتابیالصلوةیوقتیالعشاءی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪،۱۳‬کزنالعمالیبحوالہیحمیومحمدیبنینصریدحكف‪۵۵۰۴۰۶‬یمؤسسۃی‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یسننیا ب‬

‫الرسالہیبیوتی‪۰۵۵/۳‬‬
‫‪2‬ی‬
‫‪3‬یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفرضیالحجیمرةیفیالعمریدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۰۲/۵۶‬سننیالنسائییکتابیمناسكیالحجیبابیوجوبیالحجی‬

‫ونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪،۵/۲۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیہریرةیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۱۳۴/۲‬‬
‫‪4‬یسننیالرتمذییکتابیالحجیبابیماجاءیکمیفرضیالحجیدحكف‪۴۵۰۶‬دارالقکریبیوتی‪،۲۲۳/۲‬سننیالرتمذییکتابیالتقسییبابیومنیسورةی‬
‫المائدةیدحكف‪۰۳۲۲۶‬یدارالقکریبیوتی‪،۰۳/۱‬سننیا بنیماجۃیابوابیالمناسكیبابیفرضیالحجیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۲۵۰‬مسندیاحمدی‬

‫بنیحنبلیعنیعیلیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۵۰/۵‬‬
‫‪Page 522 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۵۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امقا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪:‬‬
‫لوقلتینعمیلویجبتیثمیاذرایالتسمعونیوالیتطیعون۔ی ںیم‪۶‬اہٍ‪ّٓ۶‬امدؽٍ‪۶‬وت‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬رھپ‪۶‬مت‪۶‬ت ‪۶‬ونس‪۶‬ت ‪۶‬اجب‪۶‬الؽ۔‬
‫(اٖ‪۶‬وک‪۶‬ادمح‪،‬داّیم‪۶‬اؽّلسایئ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫رواہیاحمدی‪1‬یوالداریمیوالنسائی۔ ی‬
‫دحكف‪:۵۳۶‬اسن‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪:‬‬
‫لویقلتینعمیلوجبتیولویوجبتیلمیتِوموایب اولولمی ارگ‪۶‬ںیم‪۶‬اہٍ‪ّٓ۶‬امدؽٍ‪۶‬وتؽاذـ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اؽّارگ‪۶‬ؽاذـ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬‬
‫وت ‪۶‬اجب ‪۶‬ت ‪۶‬الؽ ‪۶‬اؽّارگ ‪۶‬اجب ‪۶‬ت ‪۶‬الؽ ‪۶‬وت ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ےئک ‪۶‬اجؽ(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬انب ‪۶‬امہج‪۶‬‬ ‫تِومواب ایعذبتم۔رواہیابنیماجۃ‪2‬۔ ی‬
‫ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اؽّومضمٍ‪۶‬اریخ‪۶‬ہک‪''۶‬ےھجم‪۶‬وھچُّ‪ّ۶‬وہ''ہی‪۶‬یھب‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ؽننس‪۶‬لسایئ‪۶‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬دحكف‪۶‬ایب‪۶‬ۂریہ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ارگ ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اہٍ‪،‬وت ‪۶‬ۂ٘ال ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬وہاجقااؽّكشیب ‪۶‬مت ‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫لویقلتینعمیلوجبتیولمایاستطعتم۔ ی‬
‫رک ٘کيِ۔‬
‫رھپ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ذروین یماترکتم یفانما یھلك یمن یکان یقبلکم یبکثرةی ےھجم‪۶‬وھچُّ‪ّ۶‬وہ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہمت‪۶‬وھچّؽٍ‪۶‬ہک‪۶‬ایلگ‪۶‬اںیتم‪۶‬‬
‫ش ییئی ایس‪۶‬کٌٔؿ‪۶‬وسال‪۶‬اؽّ‪۶‬اےنپ‪۶‬اقًواء‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬رماد‪۶‬ےنلچ‪۶‬ےس‪۶‬ہالك‪۶‬‬
‫سؤال میواختالف میعیلیانؽیآئ میفاذایامرتکمیب ی‬
‫وہ ںی‪۶‬وت‪۶‬ذـ‪۶‬ںیم ںیہمت‪۶‬یسک‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امؽ‪۶ٍ۶‬وت‪۶‬ینتج‪۶‬وہےکس‬ ‫فاتوایمنہیمااستطعتمیواذاین ؼتکمی ی‬

‫‪ 1‬یسننیالنسائییکتابیمناسكیالحجیبابیوجوبیالحجیونّ ‪۶‬دمحم ‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۵/۵‬سننیالداریمیکتابیمناسكیالحجیبابیکیفیوجوبیالحجی‬

‫دارالمحاسنیللطباعۃیالِاھیرةی‪،۰۲۵/۲‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا بنیعباسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۱۱/۵‬‬
‫یسننیا بنیماجۃیابوابیالمناسكیبابیفرضیالحجیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲۵۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 523 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اجبالؽ ‪۶‬اؽّذـ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬عنم ‪ّٓ۶‬امؽٍ ‪۶‬وت ‪۶‬اےس ‪۶‬وھچّدؽ۔(اٖ ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫عنیشیییئیفدعوہ۔رواہیابنیماجہی‪1‬مقردا۔ ی‬
‫اہنت‪۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬ےن‪۶‬یہ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ینعی‪۶‬سج‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیم‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬ؽوجؿ‪۶‬قا‪۶‬رحعـ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ت ‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اےس‪۶‬وھکد‪۶‬وھکد‪۶‬رک‪۶‬ت ‪۶‬وپوھچ‪۶‬ہک‪۶‬رھپ‪۶‬ؽاذـ‪۶‬رحاص‪۶‬اک‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امدؽٍ‪۶‬وت‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫یگنت‪۶‬وہاجےئ۔‬
‫اہیٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬قاكف‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬سج‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬ت ‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬ت ‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ؽہ‪۶‬ابمج‪۶‬ؽقالرحج‪۶‬ےہ۔ؽاہیب‪۶‬‬
‫ایس‪۶‬اک ‪۶‬الیص‪۶‬ےس‪۶‬اجلہ‪۶‬وہرک‪۶‬ۂہگج‪۶‬وپےتھچ‪۶‬ںیہ‪۶‬خداؽّوسل‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اہکٍ مکح‪۶‬دقا ےہ۔اٍ‪۶‬اوقمحٍ‪۶‬وک‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪۶‬وجاؿ‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫خدا‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےن‪۶‬اہکٍ‪۶‬عنم‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬ذـ‪۶‬مکح‪۶‬ت ‪۶‬دقا‪۶‬ت ‪۶‬عنم‪۶‬ایک‪۶‬وت‪۶‬وجاّ‪ّ۶‬اہ‪،‬مت‪۶‬وج‪۶‬اےسی‪۶‬اکومٍ‪۶‬وک‪۶‬عنم‪۶‬رکےت‪۶‬وہ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬رپ‪۶‬ارتفارکےت‪۶‬‬
‫َقلکہ‪۶‬وخد‪٘۶‬اّم‪۶‬ےتنب‪۶‬وہہک‪٘۶‬اّم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬عنم‪۶‬ایکںیہن‪۶‬اؽّمت‪۶‬عنم‪۶‬رک‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وہ۔سلجم‪۶‬عوال‪۶‬دابمّك‪۶‬ؽایقص‪۶‬ؽافہحت‪۶‬ؽ‬
‫غً‬‫شؼ‬‫ن لم‬
‫وسص ‪۶‬ؽریغاہ ‪۶‬سملئ ‪۶‬دبىـ ‪۶‬ؽاہہیب ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ایس ‪۶‬اک ‪۶‬ےس ‪۶‬ےط ‪۶‬وہاجےت ‪۶‬ںیہ۔اٰیلع ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دزۃ ‪۶‬الزلُ ‪۶‬لؼوۃ ‪۶‬السلُ ‪۶‬اخ مۃ ‪۶‬ا َ ‪۶‬دیسقا‪۶‬‬
‫اولادلدقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ااملخد‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ‪۶‬اطتسمؿ‪۶‬اصولیالرشادیلِمعیمباینیالقساد ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ایبٍ‪۶‬اٰیلع‪۶‬دّہج‪۶‬اک‪ّ۶‬ؽنش‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔فنوری‬
‫اللیمزنلہیوا کرمیعندہینزلہیاٰمنی۔اامص‪۶‬ادمح‪۶‬عسقالین‪۶‬وماہـ‪۶‬دلكوۃ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیانہیکانییخصی دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬رکہمی‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫منیخصائص ٖہیص‬
‫وضحّ‪۶‬رشتعی‪۶‬ےک‪۶‬اعص‪۶‬ااکحص‪۶‬ےس‪۶‬ےسج‪۶‬اچےتہ‪۶‬یٰنثتسم‪ّٓ۶‬ام دےتی۔‬ ‫منیشاءیبمایشاءیمنیاالحکام‪2‬۔ ی‬
‫هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ےن‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪۶‬كْاھقا‪۶:‬هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ےن‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪۶‬كْاھقا‪:‬منیاالحکامیوغیھا۔ھچک‪۶‬ااکحص‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬وصختیص‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬سج‪۶‬زیچ‪۶‬ےس‪۶‬اچںیہ‪۶‬ےسج‪۶‬اچںیہ‪۶‬اخص‪ّٓ۶‬امدںی ‪ 3‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬

‫‪1‬یصحیحیمسلمیکتابیالحجیبابیفرضیالحجیمرةیفیالعمریدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۰۲/۵۶‬سننیالنسائییکتابیمناسكیالحجیبابیوجوبیالحجی‬

‫ونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ‪،۵/۲۶‬سننیا بنیماجۃیبابیاتباعیسنۃیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲‬‬
‫یالمواہبیاللدنیۃیالمِصدیالرا بعیالقصلیالثاینیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۴۵/۲‬‬
‫‪2‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالرا بعیدارالمعرفۃیبیوتی‪۰۲۲/۱‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 524 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬لیلج‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬ےن‪۶‬ذعاصئ‪۶‬اربکلٰی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬قاؿ‪۶‬ؽعض‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫بابیاختصاصہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیبانہییخصی قاؿ‪۶‬اٖ‪۶‬ایبٍ‪۶‬اک‪۶‬ہک‪۶‬اخص‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬بصنم‪۶‬‬
‫احک ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ےسج‪۶‬اچںیہ‪۶‬سج‪۶‬مکح‪۶‬ےس‪۶‬اچںیہ‪۶‬اخص‪ّٓ۶‬امدںی۔‬ ‫منیشاءیبمایشاءیمنیاالحکام‪1‬۔ ی‬
‫اامص‪۶‬عسقالین‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ریظن‪۶‬ںیم قاچن‪۶‬ؽاےعق‪۶‬درک‪۶‬ےئک‪۶‬اؽّاامص‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪۶‬دٖ‪،‬قاچن‪۶‬ؽہ‪۶‬اؽّقاچن‪۶‬اؽّ۔ریقف‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪ّ۶‬قاداؿ‪۶‬ےس‪۶‬نیت‪۶‬‬
‫ؽاےعق‪۶‬رتك‪۶‬رکدےئ‪۶‬اؽّدنپّہ‪۶‬اؽّكْاھےئ‪،‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬ااحدكف‪۶‬وتبقیف‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬عمج‪۶‬ںیک‪۶‬ہک‪۶‬ہلمج‪۶‬قاسیئ ‪۶‬ؽاےعقوہےئ‪۶‬وللیالحمد‬
‫‪۲۲‬‬

‫اٍ‪۶‬یک‪۶‬لیصفت‪۶‬اؽّ‪۶‬ۂ‪۶‬ؽاےعق‪۶‬رپ‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬دلیل‪ً٘۶‬يِ‪:‬‬
‫دحكف‪۶‬نیحیحص‪،۵‬ںیم‪۶‬كْاء‪۶‬نب‪۶‬اعّؿ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬امومٍ‪۶‬اوب‪۶‬كْدہ‪۶‬نب‪۶‬اینّ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬امنّ‪۶‬دیع‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ظٓقاین‪۶‬رکیل‪۶‬یھت‪۶‬ذـ‪۶‬ولعمص‪۶‬وہا‪۶‬ہی‪۶‬اکیف‪۶‬ںیہن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہ‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬رکاکچ‪۶‬اؿ‪۶‬ریمُ‪۶‬قاٖ‪۶‬ھچ‪۶۲‬ےنیہم‪۶‬اک‪۶‬رکبی‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ہچب‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪٘۶‬ال‪۶‬وپر‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےس‪۶‬ااھچےہ۔ّٓامقا‪:‬‬
‫ن‬
‫اٖ‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬اےس‪۶‬رکدؽ ‪۶‬اؽّۂزگ‪۶‬اینت‪۶‬رمع‪۶‬یک‪۶‬رکبی‪ ۶‬مھاُّ ‪۶‬دعب‪۶‬‬ ‫اجعل ایمکان ایولنیتجزییعنیاحدیبعدك‪2‬۔ ی‬
‫دؽرسؽٍ‪۶‬یک‪۶‬ظٓقاین‪۶‬ںیم‪۶‬اکیف‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ۔‬
‫اّ٘اد‪۶‬اصلّی‪۶‬رشج‪۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلی ینعی‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬وصختیص‪۶‬اوب‪۶‬كْدہ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫خصوصیۃیلہیالتکونیلغی ٖہ یاذکانیلہیص‬
‫علیہیوسلمیانییخصیمنیشاءیبمایشاءیمنیاالحکام‪3‬۔ ی یشخب ‪۶‬سج ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬اک ‪۶‬ہصح ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک ‪۶‬ےسج ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬سج ‪۶‬مکح ‪۶‬ےس ‪۶‬اچںیہ‪۶‬‬
‫اخص‪ّٓ۶‬امدںی۔‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیبانہییخصیمنیشاءیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل ‪۲۲۲/۲‬‬

‫یالکربییبابیاختصاص ٖہیصیلیالل ٰ‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالعیدینیبابیالخطبۃیبعدیالعیدیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۰۲/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیاالضایحیبابیوقتہایدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۱۰/۲۶‬‬
‫یارشادیالسارییشرحیصحیحیالبخارییکتابیالعیدینیدحكف‪۵۲۱۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۱۳/۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 525 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زین‪۶‬دحكف‪۶۵۳‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪۶‬ہبقع‪۶‬نب‪۶‬اعرم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬‬
‫ّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن ‪۶‬وک ‪۶‬ظٓقاین ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬اجونّ ‪۶‬اطعّٓامےئ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےصح ‪۶‬ںیم ‪۶‬امششہہ ‪۶‬رکبی ‪ٓ ۶‬ا یئ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےس ‪۶‬احل ‪۶‬رعص ‪۶‬ایک۔ّٓامقا‪:‬‬
‫ض ِحّ یب ا‪1‬۔مت‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬ظٓقاین‪۶‬رکدؽ۔‪۶‬ننس‪۶‬یقہیب‪۶‬ںیم‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬اانت‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ےہ‪:‬‬ ‫َی‬
‫اہمتُّ‪۶‬دعب‪۶‬اؽّیسک‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬تصخ‪۶‬ںیہن۔‬ ‫والرخصۃیفی ایالحدیبعدكی‪2‬۔ ی‬
‫خیش‪۶‬ققحم‪۶‬ا‪ًٚ‬ۃ‪۶‬اللمًاؿ‪۶‬رشج‪ٰ۶‬وکشمہ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ااکحص‪۶‬عٕؾص‪۶‬وبد‪۶‬وبُ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬كْوقل‪۶‬حیحصی‪3‬۔ ی وقل‪۶‬حیحص‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬ااکحص‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬رپسد‪۶‬ےھت۔(ؿ)‬
‫دحكف‪۶۵۵‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬اص‪۶‬ہیطع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬تعیب‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬ارتی‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬گواہ‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬یک‪۶‬رشؽ‪۶‬‬
‫یھت‪۶‬ہک‪۶‬الیعصؼنكیفیمعروف‪،‬اؽّرمدُ‪۶‬رپ‪َ ۶‬قًَ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؽقا‪۶‬انخیچ‪۶‬یھب‪۶‬گواہ‪۶‬اھت‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬؛‬
‫یارسول یالل یاال یاٰل یفالن یفان م یکانوا یاسعد یوین یفی قاّوسل‪۶‬اهلل!ِالٍ‪۶‬رھگ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬وک‪۶‬اانثتسء‪ّٓ۶‬امدےئجی‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ّامت ‪۶‬اجتیلہ‪۶‬ںیم‪۶‬ریمُ‪٘۶‬اھت‪۶‬وہرک‪۶‬ریمی‪۶‬اقك‪۶‬تیم‪۶‬رپ‪۶‬ونہح‪۶‬‬ ‫الجاھلیۃیفالبدیلیمنیانیاسعدھم۔ ی‬
‫ایکاھت‪۶‬وت‪۶‬ےھجم‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬تیم‪۶‬رپ‪۶‬ونےح‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪٘۶‬اھت‪۶‬دانی‪۶‬رضؽّی‪۶‬ےہ۔‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیاالی ٰالیفالن‪4‬۔ی ی‬
‫فِالیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ااھچ‪۶‬ؽہ‪۶‬یٰنثتسم‪۶‬رکدےئ۔‬

‫‪ 1‬یصحیح یالبخاری یکتاب یاالضایح یباب یقسمۃ یاالضایح یبنی یالناس یدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۴۰۲/۲۶‬صحیح یمسلم یکتاب یاالضایح یباب یسنی‬

‫االضحیۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۱۱/۲۶‬‬
‫یالکربی یللؽیہیق یکتاب یالضحایا یباب یالیجزی یالجذع یا لخ یدارصادر یبیوت ی‪،۲۳۳/۵‬کزنالعمال یدحكف ‪ ۵۲۲۱۲۶‬یمؤسسۃ یالرسالہی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 2‬یا لسنن‬

‫بیوتی‪۵۳۱/۱‬‬
‫یشرحیالمشکوةیبابیاالضحیۃیالقصلیاالولیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس ‪۲۳۵/۵‬‬
‫‪3‬‬
‫ٰ‬ ‫یاشعہیاللمعات‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالجنائزیفصلیفینہییالنساءیعنیالنیاحۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۰۳۰/۵‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Page 526 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّننس‪۶‬لسایئ‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ادیبھ‪۶‬افدعسنھا۔اجاٍ‪۶‬اک‪٘۶‬اھت‪۶‬دُ‪ٓ ۶‬ا ۔‬
‫ہی‪۶‬ںیئگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ونہح‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬رھپ‪۶‬ؽاسپ‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬تعیب‪۶‬یک‪1‬۔‬
‫رتذمی‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬فاذنیل ا‪2‬۔دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬ونہح‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ‪۶‬دُ‪۶‬دی۔‬
‫دنسم‪۶‬ادمح‪۶‬ںیم ےہ‪ّٓ،‬امقا‪:‬اذھیبیفکافمھیی‪3‬۔اجؽ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬دبہل‪۶‬اقاّ ٓا ؽ۔‬
‫اامص‪۶‬ونؽی‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬ےچین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اخص‪ّ۶‬تصخ‪۶‬اص‪۶‬ہیطع‪۶‬وک‪۶‬دُ‪۶‬دی‪۶‬یھت‪۶‬اخص‪ٓ ۶‬ا ل‪ِ۶‬الٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‬
‫وللشار عیانییخصیمنیالعمومیماشاءی‪4‬۔یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اعص‪۶‬ومکحٍ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اخص‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دںی۔‬
‫یہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬دحكف‪ ۵۲‬انب‪۶‬رمدؽہی‪۶‬ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬ےس‪۶‬وخہل‪۶‬تنب‪۶‬میکح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ان ایقالتییارسولیاللیکانیایبیوایخیماتافیالجاھلیۃیوی اٖ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّ،‬امت ‪۶‬‬
‫اجتیلہ‪۶‬ںیم‪۶‬ریما ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اؽّاھبیئ‪۶‬وفؿ ‪۶‬وہےئ‪۶‬وت‪ِ۶‬الٍ‪۶‬وعّؿ‪۶‬‬ ‫انیفالنۃیاسعدتینیوقدماتیاخوھایالحدیثی‪5‬۔ی ی‬
‫ےن‪۶‬ریما‪٘۶‬اھت‪۶‬دقااھت‪۶‬اؽّاؿ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اھبیئ‪۶‬وفؿ‪۶‬وہا‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۰۶‬رتذمی‪۶‬ںیم‪۶‬اامسء‪۶‬تنب‪۶‬كْقد‪۶‬ااصنّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬اقك‪۶‬ونےح‪۶‬اک‪۶‬دبہل‪۶‬اقاّےن‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ‪۶‬امیگن‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬ااکنّ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬‬
‫قالتیفراجعتہیمرارایفاذنییلیثمیلمیا نحیبعدی ٰذلكی‪6‬۔ ی ںیم‪۶‬ےن‪۶‬یئک‪۶‬قاّ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےس‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن‪۶‬ااجّؿ‪۶‬‬
‫دُ‪۶‬دی۔رھپ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ںیہک‪۶‬ونہح‪۶‬ت ‪۶‬ایک۔‬

‫یسننیالنسائییکتابیالؽیعۃیبابیبیعۃیالنساءیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ‪۵۴۰/۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یسننیالرتمذییکتابیالتقسییتحتیاآلیۃی‪ ۵۲/۲۳‬دحكف‪۰۰۵۴۶‬یدارالقکریبیوتی‪۲۳۲/۱‬‬
‫‪2‬‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلی‪ ۰۳۳/۲‬ؽ ‪۰۳۴‬یوالدرالمنثوریتحتیاآلیۃی‪۵۲/۲۳‬یبیوتی‪۵۰۰/۴‬‬

‫‪3‬‬

‫یشرحیصحیحیمسلمیمعیصحیحیمسلمیکتابیالجنائزیفصلیفینہییالنساءیعنیالنیاحۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۳۰/۵۶‬‬
‫‪4‬‬

‫‪5‬ی‬
‫یسننیالرتمذییکتابیالتقسییسورةیالممتحنۃیدحكف‪۰۰۵۴۶‬دارالقکریبیوتی‪۲۳۲/۱‬‬
‫‪6‬‬

‫‪Page 527 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عــــــہ‬
‫دحكف‪:۵۰‬ادمح‪۶‬ربطاین‪۶‬ںیم‪۶‬عػٍـ‪۶‬نب‪۶‬ونج‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اقك‪۶‬كْی‪۶‬یبی ےن‪۶‬ؽظف‪۶‬تعیب‪۶‬ونےح‪۶‬اک‪۶‬دبہل‪۶‬اقاُّ‪۶‬اک‪۶‬ادٍ‪۶‬اچاہ‪ّٓ،‬امقا‪:‬‬
‫اذھیبیفکافمھی‪1‬۔اجؽ‪۶‬وعص‪۶‬رک ٓا ؽ۔‬
‫اقول‪:‬فظاھریانیکالیرخصۃیتختصیبصاحؽت ایالشرکۃی ںیم اتہکوہٍ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ۂ ‪ّ۶‬تصخ‪۶‬اصذـ ‪ّ۶‬تصخ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫فی ایلغیھایفالینکریبمایذکرنایعیلیقولیالنووییانی ٘اھت ‪۶‬صتخم ‪۶‬وہیت ‪۶‬ےہ۔اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یسک ‪۶‬ریغ ‪۶‬یک ‪۶‬رشتک ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ھذا یمحمول یعیل یالرتخیص یالم یعطیۃ یف یاٰل یفالنی وہیت۔انچہچن ‪۶‬وج ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬درک ‪۶‬ایک ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےس ‪۶‬اامص ‪۶‬ونؽی ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وقل ‪۶‬اک ‪۶‬ااکنّ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہقاہک ‪۶‬كشیب ‪۶‬ہی ‪۶‬وطبّ ‪۶‬اخص ‪ٓ ۶‬ا ل ‪ِ۶‬الٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫خاصۃیوبمثلہییندفعیمایاستشکلوایمنیالتعارضیفی‬
‫قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬اص‪۶‬ہیطع‪۶‬وک‪ّ۶‬تصخ ‪۶‬دےنی‪۶‬رپ‪۶‬ومحمل‪۶‬ےہ۔اؽّاب ی‪۶‬‬
‫حدیثییالتضحیۃیالیبیبردةیوعِبۃیالسیمایمعیزیادةی‬
‫ك‬
‫لثم ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬قاین‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬اوب‪ْ ۶‬دہ‪۶‬اؽّہبقع‪۶‬یک‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬‬ ‫ظ‬
‫الؽی یق یالمذکورة یفانہ یحکم یالخرب یوالشك یانی‬
‫‪۶‬وصخصا ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ً‬ ‫ےہ‬ ‫ا‬‫‪۶‬وہاجق‬ ‫عف‬ ‫‪۶‬یھب‪۶‬دنم‬ ‫ل‬ ‫اکش‬ ‫‪۶‬اک‪۶‬ا‬ ‫ص‬‫عق‪۶‬اعتّ‬ ‫ا‬‫ںیم‪۶‬ؽ‬
‫الشار عیاذایخصیابابردةیکانیکلیم‬
‫نیسواہیداخال یفی ّقادیت ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬وج ‪۶‬یقہیب ‪۶‬ںیم ‪۶‬ذموکّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬كشیب ‪۶‬ہی ‪۶‬مکح ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ر‬
‫عمومیعدمیاالجزاءیوکذایحنییخصیعِبۃیفصدقیفی ربخ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬كش‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪٘۶‬اّم‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫نیتجزییاحد یایبعدیفاف میفِدیخیفیعیلی ذـ ‪۶‬اوب ‪۶‬كْدہ ‪۶‬وک ‪۶‬صتخم ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬وت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اموسا ‪۶‬ۂ ‪۶‬اقك ‪۶‬دعص ‪۶‬ازجا ‪۶‬ء‪۶‬‬
‫ر‬ ‫کلیمرةیل‬
‫ےک ‪۶‬ومعص ‪۶‬ںیم ‪۶‬دالخ ‪۶‬وہایگ۔ایس ‪۶‬رطج ‪۶‬ذـ ‪۶‬ہبقع ‪۶‬وک ‪۶‬اخص ‪ّٓ۶‬ام‬ ‫کثییمنیاالعالم۔ ی‬
‫دقا ‪۶‬وت ‪۶‬ۂ ‪۶‬رمہبت ‪۶‬ہی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اصدص ‪ٓ ۶‬ا یئ ‪۶‬ہک ‪۶‬ریتُ ‪۶‬دعب ‪۶‬ۂزگ ‪۶‬ہی ‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ےیل‪۶‬افکكف ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪،‬وت‪۶‬ھجمس‪۶‬ےل‪،‬قیقحت‪۶‬تہب‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫املعء‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬یفخم‪ّ۶‬یہ۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۱۶‬اقبطؿ‪۶‬انب‪۶‬دعس‪۶‬ںیم‪۶‬اامسء‪۶‬تنب‪۶‬سیمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‬
‫عــــــہ‪:‬لمتحم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬یب‪۶‬یب‪۶‬اص‪۶‬ہیطع‪۶‬وہٍ‪۶‬ذہلا‪۶‬ؽا ہع‪۶‬خدا‪۶‬اگت ‪۶‬ت ‪۶‬امشّ‪۶‬وہا‪۵۲۶‬عوہ‬

‫‪1‬‬
‫یالدرالمنثوریبحوالہیاحمدیوغیہیاآلیۃی‪۵۲/۲۳‬داراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۰۰/۴‬‬
‫‪Page 528 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وشۂ‪۶‬اؽل‪۶‬رفعج‪۶‬ایطّ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬دیہش‪۶‬وہےئ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫نیت‪۶‬دٍ‪۶‬اگنسّ‪۶‬ےس‪۶‬اگل‪ّ۶‬وہ‪۶‬رھپ‪۶‬وج‪۶‬اچوہ‪۶‬رکؽ۔‬ ‫تسلؽینیثلٰثرایثمیاصنیعیماشئتی‪1‬۔ ی‬
‫اہیٍ وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اٖ ‪۶‬مکح ‪۶‬اعص ‪۶‬ےس ‪۶‬اانثتسء ‪ّٓ۶‬امدقا ‪۶‬ہک ‪۶‬وعّؿ ‪۶‬وک ‪۶‬وشۂ ‪۶‬رپ ‪۶‬اچّ ‪۶‬ےنیہم ‪۶‬دٖ ‪۶‬دٍ‪۶‬‬
‫وس ‪۶‬ؽاذـ‪۶‬ےہ۔‬
‫دحكف‪:۵۲۶‬انب‪۶‬انکسل‪۶‬ںیم‪۶‬اوب‪۶‬امعنٍ‪۶‬اّدی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪،‬اقك‪۶‬صخش‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬وعّؿ‪۶‬وک‪۶‬سایص‪۶‬اکنج‪۶‬دقا‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬رہمدؽ۔رعص‪۶‬یک‪:‬ریمُ‪۶‬قاٖ‪۶‬ھچک‪۶‬ںیہن۔ّٓامقا‪:‬‬
‫اما یتحسن یسورة یمن یالِراٰن یفاصدقہا یالسورة یوالی ایک‪۶‬ےھجت‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬یک‪۶‬وکیئ‪۶‬وسّؿ‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا یت‪،‬ؽہ‪۶‬وسّہ‪۶‬اھکسقا‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫یکون یالح ٍد یبعدك یم را ی‪2‬۔رواہ یسعید یبن یمنصوری اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬رہم ‪۶‬رک‪،‬اؽّریتُ ‪۶‬دعب ‪۶‬ہی ‪۶‬رہم ‪۶‬یسک ‪۶‬اؽّوک ‪۶‬اکیف ‪۶‬ںیہن۔(اٖ‪۶‬‬
‫ر‬
‫ك‬
‫وک‪۶‬دیعس‪۶‬نب‪۶‬وصنمّ‪۶‬ےن‪۶‬رصتخمًا‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫مختصرا۔ ی‬
‫ر‬
‫دحكف ‪:۵۳۶‬ایب ‪۶‬داؽد ‪۶‬ؽلسایئ ‪۶‬ؽاحطؽی ‪۶‬ؽانب ‪۶‬امہج ‪۶‬ؽزخہمی ‪۶‬ںیم ‪۶‬مع ‪۶‬امعّہ ‪۶‬نب ‪۶‬زخہمی ‪۶‬نب ‪۶‬قاكف ‪۶‬ااصنّی ‪۶‬اؽّ دح ف ‪ ۶‬فنصم ‪۶‬انب ‪۶‬ایب‪۶‬‬
‫ك ‪۵۴‬‬

‫ٰ‬
‫ہبیش‪۶‬ؽقاّخی‪۶‬یراّی‪۶‬ؽدنسم‪۶‬ایب‪۶‬لًلی‪۶‬ؽحیحص‪۶‬انب‪۶‬زخہمی‪۶‬ؽمجعم‪۶‬ریبک‪۶‬ربطاین‪۶‬ںیم‪۶‬رضح‪۶‬ؿ‪۶‬زخہمی‪۶‬اؽّ دحكف ‪ ۵۵‬احّؿ‪۶‬نب‪۶‬ا٘اہم‪۶‬نب‪۶‬امعنٍ‪۶‬‬
‫نب‪۶‬ریشب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬ارعایب‪۶‬ےس‪۶‬ےتمّا‪۶‬رخقداؽہ‪۶‬چیب‪۶‬رک‪۶‬طُکْ‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّ‪۶‬وگاہ‪۶‬اماگن‪،‬‬
‫وج‪۶‬املسمٍ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ارعایب‪۶‬وک‪۶‬ڑھجاتک‪۶‬ہک‪۶‬رخایب‪۶‬وہ‪۶‬ریتُ‪۶‬ےئل‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قح‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬ایک‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ(رگم‪۶‬وگایہ‪۶‬‬
‫ںیہن ‪۶‬درات ‪۶‬ہک ‪۶‬یسک ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬اک ‪۶‬ؽا ہع ‪۶‬ت ‪۶‬اھت)اےنت ‪۶‬ںیم ‪۶‬زخہمی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬احرض ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬وہےئ ‪۶‬وگتفگ ‪۶‬نس ‪۶‬رک ‪۶‬وبےل‪:‬انایاش دی‬
‫انكیقدیبایعتہ ںیم وگایہ‪۶‬دراتوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬لُؾ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬اچیب‪۶‬ےہ۔‬

‫الطبِاتیالکربییالبنیسعدیذکریجعقریبنیایبیطالبیدارصادریبیوتی‪،۰۵/۰‬کزنالعمالیدحكف‪۲۳۴۲۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۱۳/۵‬‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬ی‬
‫‪2‬‬
‫یاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابۃیرتہمج‪۵۳۲۰۵۶‬یابویالنعمانیاالزدییدارالقکریبیوتی‪۲۲۳/۲‬‬
‫‪Page 529 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬مت‪۶‬وموجد‪۶‬وت‪۶‬ےھت‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬وگایہ‪۶‬ےسی‪۶‬دی؟رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫بتصد ییِك ییارسولیالل ‪ 1‬ی(وفیالثاین)صدقتكیبمای قاّوسل‪۶‬اهلل!ںیم‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک‪۶‬دصتقی‪۶‬ےس‪۶‬وگایہ‪۶‬دُ‪ّ۶‬اہوہٍ‪۶‬‬
‫جئتیبہیوعلمتیانكیالتِویلیاالیحِا‪ 2‬ی(وفیالثالث)ی ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬الےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬دنی‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬القا‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬نیقی‪۶‬اجقا‪۶‬‬
‫انایاصدقكیعیلیخربیالسماءیواالرضیاالیاصدقكیعیلی ہک‪۶‬وضحّ ‪۶‬قح‪۶‬یہ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ؽّنیم‪۶‬یک ‪۶‬ربخؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬دصتقی ‪۶‬رکقاوہٍ ‪۶‬ایک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ارعایب ‪۶‬ےک ‪۶‬اقمےلب ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫االعرایبی‪3‬۔ ی‬
‫دصتقی‪۶‬ت ‪۶‬رکؽٍ۔‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ااعنص‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ہشیمہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وگایہ‪۶‬دؽ‪۶‬رمدیک‪۶‬اہشدؿ‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪ّٓ۶‬امدی‪۶‬اؽّاّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫زخہمی‪۶‬سج‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬عفن‪۶‬وخاہ‪۶‬رضّ‪۶‬یک‪۶‬وگایہ‪۶‬دںی‪۶‬اقك‪۶‬اںیہن‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫منیش دیلہیخزیمۃیاویش دیعلیہیفحسبہ‪4‬۔ ی‬
‫اہشدؿ‪۶‬سب‪۶‬ےہ۔‬
‫"‪5‬۔(اؽّاےنپ‪۶‬ںیم‪۶‬دؽ‪۶‬ہقث‪۶‬وک‪۶‬وگاہ‪۶‬رکول۔‬ ‫اٍ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬اعص"‬
‫ؿ)ےس‪۶‬زخہمی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬یٰنثتسم‪ّٓ۶‬امدقا۔‬
‫دحكف‪:۲۳‬احصج‪۶‬ہتس‪۶‬ںیم‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬صخش‪۶‬ےن‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬‬

‫‪ 1‬یسننیایبیداؤدیکتابیالِضاءیبابیاذایعلمیالحا کمیصدقیالخی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل ‪۶‬رپسی ‪۶‬الوہّ ‪۵۱۲/۲۶‬وشرحیمعاینیاآلثاریکتابیالِضاءیوالشہاداتی‬

‫حدیثیکقایۃیشہادةیخزیمہیالخیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ ‪۰۵۳/۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یکزنالعمالیبحوالہیعیدحكف‪۰۳۳۰۴۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۳۵/۵۰‬والمعجمیالکبییدحكف‪۰۳۰۳۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۴۳/۰‬‬
‫واسدالغابۃیرتہمج‪۵۰۰۲۶‬خزیمۃیبنیثابتیدارالقکریبیوتی‪۲۵۳/۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یکزنالعمالیدحكف‪۰۳۳۰۵۶‬مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪۰۴۳/۵۰‬‬
‫یالمعجمیالکبییعنیخزیمہیدحكف‪۰۳۰۳۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۴۳/۰‬وکزنالعمالیبحوالہیمسندیایبییع ٰیلیوغیہیحدیثی‪۰۳۳۰۴‬‬
‫‪4‬‬

‫مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۰۴۳/۵۰‬یالتاریخیالکبییدحكف‪۲۰۴۶‬دارالبازیللنشریوالتوزیعیمکۃیالمکرمۃی‪ ۴۳/۵‬ی‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/۲۱‬‬
‫‪Page 530 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫احرض ‪۶‬وہرک ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قاّوسل ‪۶‬اهلل!ںیم ‪۶‬ہالك ‪۶‬وہایگ۔ّٓامقا‪:‬ایک‪۶‬ےہ ‪۶‬؟رع‪۶‬ص ‪۶‬یک‪:‬ںیم ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬اضمٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اینپ ‪۶‬وعّؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬كْدیکی‪۶‬‬
‫یک۔ّٓامقا‪:‬هالص ‪ٓ ۶‬ا ّاد ‪۶‬رکاتکسےہ ‪۶‬؟ رعص ‪۶‬یک‪:‬ت ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اگلقاّ ‪۶‬دؽےنیہم ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬ؽُّ ‪ّ۶‬ھک ‪۶‬اتکس ےہ ‪۶‬؟رعص ‪۶‬یک‪:‬ت ۔ّٓامقا‪٘:‬اھٹ‪۶‬‬
‫ک‬
‫ونیکسمٍ‪۶‬وک‪۶‬اھکقا‪ ۶‬ھالاتکس ےہ‪۶‬؟رعص‪۶‬یک‪:‬ت ۔اےنت‪۶‬ںیم‪۶‬رخےم‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم الےئ‪۶‬ےئگ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اںیہن‪۶‬ریخاؿ‪۶‬رک‬
‫دُ۔رعص‪۶‬یک‪:‬اےنپ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬یسک‪۶‬اتحمج‪۶‬رپ؟ دمےنی‪۶‬وپر‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬رھگ‪۶‬امہُّ‪۶‬كْاكْ‪۶‬اتحمج‪۶‬ںیہن۔‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیحیتیبدتی ّدمـ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہی‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬ےسنہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫فضحكیالنیبیص‬
‫ک‬
‫ددناٍ‪۶‬ابمّك‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہےئ‪،‬اؽّّٓامقا‪:‬اج‪۶‬اےنپ‪۶‬رھگؽاولٍ‪۶‬وک‪ ۶‬ھال‬ ‫نواجذہیوقالیاذھبیفاطعمہیاھلک‪1‬۔ ی‬
‫دُ۔‬
‫املسمون!گواہ‪۶‬اک‪۶‬ااسی‪۶‬افکّہ‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬انس‪۶‬وہاگ‪۶‬وسا‪۶‬دؽ‪۶‬نم‪۶‬رخےم‪۶‬رساکّ‪۶‬ےس‪۶‬اطع‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اھکول‪،‬افکّہ‪۶‬وہایگ۔ویالل!ہی‪۶‬‬
‫دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬زسا‪۶‬وک‪۶‬ااعنص‪۶‬ےس‪۶‬دبل‪۶‬دُ‪،‬اہٍ‪۶‬اہٍ‪۶‬ہی‪۶‬قاّاگہ‪۶‬سکیب‪۶‬انپہ"‬
‫ن‬ ‫‪‬‬
‫‪(2"‬وتاوسیٍ‪۶‬یک‪۶‬كْاویئٍ‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪ ۶‬ھالویئٍ‪۶‬ےس‪۶‬دبل‪۶‬دُ‪۶‬اگ۔ؿ)‪۶‬یک‪۶‬‬

‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیالصومیبابیاذایجا معیفیرمضانیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۱۵/۵‬صحیحیالبخارییکتابیالہبۃیبابیاذایوھبیھبۃی‬

‫الخیدقیمی‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۱۰/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالصیامیبابیتغلیظیتحریمیالجماعیفینہاریالخیدقیمی‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۱۰/۵۶‬سننی‬
‫الرتمذییکتابیالصومیبابیماجاءیفیکقارةیالقطریا لخیدحكف‪۳۲۰۶‬دقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۳۱/۲‬سننیایبیداؤدیکتابیالصیامیبابیکقارةیمنی‬

‫ایتیاھلہیفیرمضانی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪،۰۲۱/۵‬سننیا بنیماجۃیابوابیماجاءیفیالصیامیبابیماجاءیفیکقارةیمنیافطریالخیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬‬

‫نیایبیھریرةیریضیاللیتعایلیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۶۲۰۵/۲‬ؽ‪،۲۴۵۶‬مسندیالداریمیکتابیالصیامی‬
‫ٰ‬ ‫رکایچ‪۶‬ص‪،۵۲۵‬مسندیاحمدیبنیحنبلیع‬

‫بابیالذیییِعیعیلیامرأتہیفیشہریرمضانیدارالمحاسنیللطباعۃیاقۂہ ‪۰۰۰/۵۶‬ؽ‪،۰۰۰‬سننیالدارقطینیکتابیالصیامیبابیالِبلۃیللصائمی‬
‫دحكف‪۰۵/۲۲۳۵۶‬یدارالمعرفۃیبیوتی‪۶۰۵۳/۲‬ؽ ‪،۰۳۵‬سننیالدارقطینیکتابیالصیامیبابیالِبلۃیللصائمیدحكف‪۶۲۲/۲۰۲۰۶‬قا‪۲۳/۲۰۲۴۶‬یداری‬
‫المعرفۃیبیوتی‪۰۰۲/۲‬قا‪،۰۰۵۶‬السننیالکربییکتابیالصیامیبابیکقارةیم ٰ‬
‫نیایتیاھلہیفینہاریرمضانیدارصادریبیوتی‪۲۲۵/۰‬ؽ‪۲۲۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۳/۲۱‬‬
‫‪Page 531 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫خالتف‪۶‬ربکٰی‪۶‬ےہ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬اگنہ‪۶‬رکص‪۶‬ابکكْ‪۶‬وک‪۶‬انسحؿ‪۶‬رکدیتی‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬وتاّمح‪۶‬ارلانیمح‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ےن‪۶‬گواہااّؽٍ‪،‬ذقاؽاّؽٍ‪،‬ابتہ‪۶‬‬
‫اکّؽٍ‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬اتبقا‪۶‬ہک‪:‬‬
‫گواہااّ‪۶‬ریتُ‪۶‬دّقاّ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہرکاعمیف‪۶‬اچںیہ‪۶‬اؽّوتافشىـ‪۶‬‬ ‫"االٰیۃ‪1‬۔‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫ّٓامےئ‪۶‬وت‪۶‬خداوک‪۶‬وتہب‪۶‬وبقل‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬رہمقاٍ‪۶‬قا ںی۔‬
‫والحمدللیربیال ٰعلمنی۔ ی‬
‫یہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬دحكف‪۲۵۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ2۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع اؽّ دحكف‪۲۲‬دنسم‪۶‬كْاّ‪۶‬ؽمجعم‪۶‬اؽطس‪۶‬ربطاین‪۶‬ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬‬
‫نب‪۶‬رمع‪ّ3‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔‬
‫دحكف‪:۲۰۶‬داّعلىی‪۶‬ںیم‪۶‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪،‬اّ٘ادّٓامقا‪:‬‬
‫وتاؽّ ‪۶‬ریتُ ‪۶‬الہ ‪۶‬ؽایعل‪۶‬ہی ‪ُ ۶‬ذْےم ‪۶‬اھکںیل ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫کلیانتیوعیالكیفِدیکقریاللیعنک‪4‬۔ ی‬
‫ریتی‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬افکّہ‪۶‬ادارکدقا۔‬
‫دہاہی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّٓ،‬امقا‪:‬‬
‫کلیانتیویالكیتجزئكیوالیتجزئییاحدیابعدكی‪5‬۔ ی وت‪۶‬اؽّریتُ‪۶‬ےچب‪۶‬اھکںیل‪۶‬ےھجت‪۶‬افکُّ‪۶‬ےس‪۶‬افکكف‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‬
‫ریتُ‪۶‬دعب‪۶‬اؽّیسک‪۶‬وک‪۶‬اکیف‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔‬
‫ننس‪۶‬ایب‪۶‬داؽد‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬اہشؿ‪ّ۶‬ۂی‪۶‬قایعب‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫انمایکانی ٰھذہیرخصۃیلہیخاصۃیولویانیرجالیفعلی ٰذلكی ہی‪۶‬اخص‪۶‬ایس‪۶‬صخش‪۶‬ےکےئل‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬یھت‪ٓ ۶‬ا ج ‪۶‬وکیئ‪۶‬ااسی‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫افکّہ‪۶‬ےس‪۶‬اچّہ‪۶‬ںیہن۔‬ ‫الیومیلمییکنیلہیبدمنیالتکقی‪6‬۔ ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/۰‬‬
‫یصحیحیمسلمیکتابیالصیامیبابیتغلیظیتحریمیالجماعیفینہاریرمضانیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۱۱/۵۶‬‬
‫‪2‬‬

‫یمجمعیالزوائدیبحوالہیابوییع ٰیلیکتابیالصیامیبابیفیمنیافطریا لخیدارالکتابیبیوتی‪۵۲۳/۰‬ؽ‪۵۲۴‬‬

‫‪3‬‬

‫یسننیالداریقطینیکتابیالصیامیبابیالسواكیللصائمیدحكف‪۲۵/۲۰۲۵۶‬یدارالمعرفۃیبیوتی‪۰۰۴/۲‬‬
‫‪4‬‬

‫‪5‬‬
‫یالہدایۃیکتابیالصومیبابیمایوجبیالِضاءیوالکقارةیالمکؾبۃیالعربیۃیرکایچ‪۲۳۳/۵۶‬‬
‫یسننیایبیداؤدیکتابیالصیامیبابیمنیایتیاھلہیفیرمضانی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۰۲۱/۵۶‬‬
‫‪6‬‬

‫‪Page 532 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬ؽریغہ‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬اےس‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ےس‪۶‬گوا‪۶‬وفیالحدیثیوجوہیاخر۔‬
‫دحكف ‪:۲۰۶‬حیحص ‪۶‬ملسم ‪۶‬ؽننس ‪۶‬لسایئ ‪۶‬ؽانب ‪۶‬امہج ‪۶‬ؽدنسم ‪۶‬اامص ‪۶‬ادمح ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬تنی ‪۶‬تنب ‪۶‬اص ‪۶‬ہملس ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اہنع ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم‪۶‬‬
‫دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اوبخدہفی‪۶‬یک‪۶‬یب‪۶‬یب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قاّوسل‪۶‬اهلل!٘امل(هالص‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬رکدہ‪۶‬اوب‬
‫خدہفی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع)ریمُ‪٘۶‬اےنم‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اجقاےہ‪۶‬اؽؽہ‪۶‬وجاٍ‪۶‬ےہ‪۶‬اوبخدہفی‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬قاوگاّ‪۶‬ےہ‪،‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ارضعیہیحیتییدخلیعلیك مت‪۶‬اےس‪۶‬دؽدھ‪۶‬قالدؽ‪۶‬ہک‪۶‬ےب‪۶‬رپدہ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اجكْ‪۶‬وہاجےئ۔اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬اص‪۶‬ہملس‪۶‬‬
‫ؽریغاہ‪۶‬قایق‪۶‬اّؽاج‪۶‬رہطماؿ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىىہَ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫مانریی ٰھذ ٖہ یاالیرخصۃیارخص ایرسولیاللیصیلیاللی امہّا‪۶‬یہی‪۶‬ااقتعد‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪ّ۶‬تصخ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اخص‪٘۶‬امل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ّٓ۶‬امدی‪۶‬یھت۔‬ ‫تعایلیعلیہیوسلمیلسالمیخاصۃ‪1‬۔ ی‬ ‫ٰ‬
‫دحكف ‪:۲۱۶‬انب ‪۶‬دعس ‪۶‬ؽاحمک ‪۶‬ںیم ‪۶‬قیرقی ‪۶‬رمعہ ‪۶‬تنب ‪۶‬دبعارلنمح ‪۶‬وخد‪ٙ‬ہلہ ‪ّ۶‬ؽہج ‪۶‬ایب ‪۶‬خدہفی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس ‪۶‬ومضمٍ ‪۶‬ذموکّ‪،‬‬
‫رمؽی‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ذـ‪۶‬احل‪٘۶‬امل‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪۶‬فامرھایانیترضعیہ‪2‬یوضحّ‪۶‬ےن‪۶‬دؽدھ‪۶‬قالدےنی‪۶‬اک‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امقا‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬دؽدھ‪۶‬قال دقا‪۶‬‬
‫اؽّ ٘امل‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬رمدوجاٍ‪۶‬ےھت‪۶‬ذوگ‪۶‬دبّ‪۶‬ںیم‪۶‬رشقك‪۶‬وہےکچ‪۶‬ےھت۔وج‪۶‬اٍ‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬وک‪۶‬اؽل‪۶‬وت ‪۶‬وعّؿ‪۶‬اک‪۶‬دؽدھ‪۶‬انیپ‪۶‬یہ‪۶‬بک ‪۶‬خال‪۶‬ل‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ع‬
‫ےئپ‪۶‬وت اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رسپ‪ّ۶‬اضیع‪۶‬ںیہن‪۶‬وہاتکس‪۶‬رگم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ومکحٍ‪۶‬ےس‪٘۶‬امل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪ ۶‬سًًىی‪ّٓ۶‬امدقا۔‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالرضاعیفصلیرضاعۃیالکبییدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۲۵/۵۶‬سننیالنسائییکتابیالنکاحیبابیرضاعیالکبییونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬‬

‫‪1‬‬

‫رکایچ ‪،۴۰/۲۶‬سننیا بنیماجہیابوابیالنکاحیبابیرضاعیالکبییاچی ‪۶‬امی ‪۶‬دیعس ‪۶‬ینپمک ‪۶‬رکایچ ‪۶‬ص‪،۵۰۵‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعائشہیریضیاللی‬

‫عنہایالمکتبیاالسالیمیبیوت ی‪۰۵/۲‬ؽ‪۵۳۰‬ؽ‪،۲۰۵‬مسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیسہلۃیامرأةیحذیقہیریضیاللیعنہایالمکتبیاالسالیمیبیوتی‬

‫‪۰۱۲/۲‬‬
‫نیسعدیذکریسالمیمویلیایبیحذیقہیدارصادریبیوتی‪۴۲/۰‬ؽ‪،۴۳‬المستدركیللحا کمیکتابیمعرفۃیالصحابۃیالرضاعی‬
‫ٰ‬ ‫الطبِاتیالکربییالب‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬ی‬

‫فیالکبییالخیدارالقکریبیوتی‪۲۵/۰‬‬
‫‪Page 533 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۲۲۶‬احصج‪۶‬ہتس‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیرخسیلعبدیالرحمنی ینعی‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬نب‪۶‬وعَ‪۶‬اؽّّریب‪۶‬نب‪۶‬اوعلاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫انیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یعوفیوالزبییفیلؽسیالحریریلحکمۃیکانتیب ما‪1‬۔ ی امہنع‪۶‬ےک‪۶‬دبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬كشخ‪۶‬اخّٖ‪۶‬یھت‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫بن ٍ‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬یمشی‪۶‬ڑپکُ‪۶‬ےننہپ‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ‪۶‬دُ‪۶‬دی۔‬
‫ٰ‬
‫دحكف‪:۲۳۶‬رتذمی‪۶‬ؽاوب‪۶‬لًلی‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ںیم‪۶‬اوب‪۶‬دیعس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّدیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اریم‪۶‬‬
‫اوملنینم‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یایعیلیالیحلیالحدیانییجنبیفی ٰھذایالمسجدیغییی اُ‪۶‬یلع!ریمُ‪۶‬اؽّاہمتُّ‪۶‬وسایسک‪۶‬وک‪۶‬خالل‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫دجسم‪۶‬ںیم‪۶‬احبل‪۶‬انجكف‪۶‬دالخ‪۶‬وہ۔‬ ‫وغیكی‪2‬۔ ی‬
‫اامص‪۶‬رتذمی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬نسح‪۶‬ےہ‪3‬۔‬
‫دحكف‪:۲۴‬دتسمّك‪۶‬احمک‪۶‬ںیم‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یلع ‪۶‬وک ‪۶‬نیت ‪۶‬قاںیت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دی ‪۶‬ںیئگ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ںیم‪۶‬ےس ‪۶‬ریمُ‪۶‬ےئل ‪۶‬اقك ‪۶‬وہیت ‪۶‬وت‪۶‬ےھجم ‪۶‬رسج ‪۶‬اؽوٹنٍ ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬سایّی ‪۶‬یھت۔(رسج ‪۶‬اؽكف‪۶‬‬
‫زعكْ‪۶‬رتنی‪۶‬اومال‪۶‬رعؿ‪۶‬ںیہ)یسک‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬اریم‪۶‬اولنینم!ؽہ‪۶‬ایک‪۶‬ںیہ؟ّٓامقا‪:‬درتخ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬‬

‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیاللباسیبابیمایرخصیللرجالیا لخیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۴۲۴/۲۶‬صحیحیمسلمیکتابیاللباسیبابیاباحۃ یلیؽیسی‬

‫الحریریللرجالیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۵۰/۲۶‬سننیایبیداؤدیکتابیاللباسیبابیلؽسیالحریریلعدذری ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪،۲۳۱/۲‬سننی‬
‫ا بنیماجۃیکتابیاللباسیبابیمنیرخسیلہیفیلؽسیالحریرا یچیایمیسعیدیکمپینیکرایچیص‪،۱۱۵‬سننیالنسائییکتابیالزینۃیبابیالرخصۃیفی‬
‫لؽس یالحریر یونّ ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪،۲۵۳/۲۶‬مسند یاحمد یبن یحنبل یعن یا نس یالمکتب یاالسالیم یبیوت ی‪،۲۵۱،۵۵۲، ۵۲۳،۵۲۲‬‬
‫‪۲۱۲،۲۱۱‬‬
‫یسننیالرتمذییکتابیالمناقبیبابیمناقبیعیلیا بنیایبیطالبیدارالقکریبیوت ی‪،۰۳۴/۱‬مسندیا بنییع ٰیل یعنیایبیسعیدیالخدرییدحكف‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫یالکربییللؽیہیقیکتابیالنکاحیبابیدخولہیالمسجدیجنبایدارصادریبیوتی‪۲۲/۳‬‬
‫ٰ‬ ‫‪۵۳۰۴‬یمؤسسۃیعلومیالِرآنیبیوتی‪،۵۰/۲‬السنن‬

‫یسننیالرتمذییکتابیالمناقبیدحكف‪۰۳۰۴۶‬یدارالقکریبیوتی‪۰۳۵/۱‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 534 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمییحلیلہیماییحلیلہ اؽّاٍ‪۶‬اک‪۶‬دجسم‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬‬ ‫٘ادی‪۶‬وسکناہیالمسجدیمعیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬

‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬انہ‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪۶‬دجسم‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽا‪۶‬اھت‪۶‬وج‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽا‪۶‬اھت(ینعی‪۶‬احبلف‪۶‬انجكف‪ّ۶‬انہ)‬
‫اؽّ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ربیخ‪۶‬اک‪۶‬لساٍ‪1۶‬۔‬
‫دحكف‪:۲۵۶‬مجعم‪۶‬ریبک‪۶‬ربطاین‪۶‬ؽننس‪۶‬یقہیب‪۶‬ؽقاّخی‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ںیم‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬اص‪۶‬ہملس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اال یان یھذا یالمسجد یالیحل یلجنب یواللحائض یاالی نس ‪۶‬ول ‪۶‬ہی ‪۶‬دجسم ‪۶‬یسک ‪۶‬ذيـ ‪۶‬وک ‪۶‬خالل ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬یسک ‪۶‬احضئ ‪۶‬وک‪،‬‬
‫للنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوازواجہیوفاطمۃیبنتی رگم‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬یک‪۶‬اّؽاج‪۶‬رہطماؿ‪۶‬‬
‫محمد یوعیل یاال یبؼنت یلکم یان یتضلوا۔ھذا یروایۃی ؽرضحؿ‪۶‬وتبل‪ّ۶‬ۂا‪۶‬اؽّومال‪۶‬یلع‪۶‬وک‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یلع‪۶‬ابیبحل‪۶‬ؽ‬
‫مہیلع ‪۶‬ؽملس۔نس ‪۶‬ول ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬مت‪۶‬ےس‪۶‬اصَ ‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امد ‪۶‬دقاہک‪۶‬‬
‫الطرباینی‪2‬۔ی ی‬
‫ںیہک‪۶‬كہب‪۶‬ت ‪۶‬اجؽ(ہی‪۶‬ربطاین‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۰۳‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪۶‬كْاء‪۶‬نب‪۶‬اعّؿ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیعنیخاتمی ںیمہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬وسےن‪۶‬یک‪۶‬اوگنیھٹ‪۶‬‬ ‫ن انایرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫ےننہپ‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا۔‬ ‫الذھبی‪3‬۔ی ی‬
‫‪ٙ‬‬
‫قاںی‪۶‬ہمہ‪۶‬وخد‪۶‬كْاء‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ارتشگنی‪۶‬ؿالیئ‪۶‬ےتنہپ۔انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬ےن‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬اوبا شٰض‪۶‬ارفساینئ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪:‬‬

‫یالمستدركیللحا کمیکتابیمعرفۃیالصحابۃیسدوایھذہیاالبوابیاالبابیعیلیدارالقکریبیوتی‪۵۲۱/۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یالمعجمیالکبییعنیامیسلمۃیریضیاللیعنہایدحكف ‪ ۴۴۰۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۰۳۰/۲۰‬السننیالکبییکتابیالنکاحیبابیدخولہی‬

‫المسجدیجنبایدارصادریبیوتی‪،۲۱/۳‬تاریخیدمشقیالکبییترجمہی‪۵۰۱۹‬عیلیا بنیایبیطالبیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۳۴/۰۱‬‬
‫‪ 3‬یصحیحیمسلمیکتابیاللباسیبایبیتحریمیاستعمالیانایءیالذھبیا لخیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۴۴/۲۶‬صحیحیالبخارییکتابیاللباسیبابی‬

‫خواتیمیالذھبیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۴۳۵/۲۶‬‬

‫‪Page 535 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قالیرأیتیعیلیالرباءیخاتمایمنیذھبی ۔ ٰ‬
‫ورویینحوہی ّٓام‪۶‬قا‪:‬ںیم ‪۶‬ےن‪۶‬كْاء‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬وسےن‪۶‬یک‪۶‬اوگنیھٹ‪۶‬‬ ‫‪1‬‬

‫ےنہپ‪۶‬داھکی۔(اےسی‪۶‬یہ‪۶‬وغبی‪۶‬ےن‪۶‬دعجقاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ہبعش‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬‬ ‫البغوییفیالجعدییاتیعنیشعبۃیعنیایبیا ٰ‬
‫سحق۔ ی‬
‫‪ٙ‬‬
‫ےن‪۶‬ایب‪۶‬ا شٰض‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اامص‪۶‬ادمح‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫حمنیثنایابورجاءیثنایمحمدیبنیمالكی ینعی ‪۶‬دمحم ‪۶‬نب ‪۶‬امكل ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬كْاء ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫حدثنایابویعبدیالر ٰ‬
‫یذھب یوکان یالناسی وسےن‪۶‬یک‪۶‬اوگنیھٹ‪۶‬ےنہپ‪۶‬داھکی‪۶‬ول ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےتہک‪۶‬ےھت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وسےن‪۶‬‬ ‫یخاتما یمن ٍ‬
‫ر‬ ‫قال یرأیت یعیل یالرباء‬
‫یِولون یلہ یلم یتختم یبالذھب یوقد ین ٰیھ یعنہ یالنیبی یک ‪۶‬اوگنیھٹ ‪۶‬ویکٍ ‪۶‬ےتنہپ‪۶‬ںیہ ‪۶‬احالہکن ‪۶‬یبن‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ظماتعن ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬ےہ۔كْاء ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوبنیییدیہیغنیمۃییِسم ای‬ ‫صیلیالل ٰ‬
‫ٓامقا‪۶‬مہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬‬ ‫ّ‬
‫سیبیوخرثییقالیفِسم ایحیتیبیقیھذایالخاتمیفرفعی‬
‫ه‬
‫ںیم ‪۶‬احرض ‪۶‬ےھت ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬اومال ‪۶‬تمینغ ‪ ۶‬الص ‪۶‬ؽاتمم‪۶‬‬
‫طرفہیفنظریایلیاصحاب ٖہیثمیخقضیثمیرفعیطرفہ‪،‬ثمی‬
‫احرض‪۶‬ےھت‪۶‬وضحّ‪۶‬میسقت‪ّٓ۶‬ام‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ےھت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اؽكف‪۶‬قاكف‪۶‬ےکچ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫ل‬ ‫خق‬
‫ض یثم یطرفہ‪،‬فنظر یا مھی یقال یای یبراء یفجػتہی اوگنیھٹ ‪۶‬قایق ‪ّ۶‬ہ ‪۶‬یئگ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬رظن ‪۶‬ابمّك ‪۶‬ااھٹ ‪۶‬رک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ااحصؿ‪۶‬‬
‫حیت یقعدت یبنی ییدیہ یفاخذ یالخاتم یفِبض یعیلی رکاص ‪۶‬وک ‪۶‬داھکی ‪۶‬رھپ ‪۶‬اگنہ ‪۶‬یچین ‪۶‬رکیل ‪۶‬رھپارظن ‪۶‬ااھٹ ‪۶‬رک ‪۶‬طالہظح ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬رھپ‪۶‬‬
‫کرسویعیثمیقالیخذیالؽسیما کساكیاللیورسولہ ۔ ی اگنہ ‪۶‬یچین ‪۶‬رکیل ‪۶‬رھپ ‪۶‬رظن ‪۶‬ااھٹ ‪۶‬رک ‪۶‬داھکی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ےھجم ‪۶‬قالقا ‪۶‬اُ ‪۶‬كْاء!ںیم‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫احرض‪۶‬وہرک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬قًىھ‪۶‬ایگ‪۶‬دیس‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫ی‬
‫ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اوگنیھٹ ‪۶‬ےل ‪۶‬رک ‪۶‬ریمی ‪۶‬کالیئ ‪۶‬اھتیم‪،‬رھپ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬نہپ ‪۶‬ےل‪۶‬‬
‫وج‪۶‬ھچک‪۶‬ےھجت‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬انہپےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫كْاء‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪:‬مت‪۶‬ول ‪۶‬ویکرکن‪۶‬ےھجم‪۶‬ےتہک‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬زیچ‪۶‬اقاّداولٍ‪۶‬ےسج‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‬

‫یالمصنفیالبنیایبیشؼبۃیکتابیاللباسیا لخییربمن ‪۲۲‬دحكف‪۲۱۵۰۲۶‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۵۱/۱‬‬

‫‪1‬‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیالرباءیبنیعازبیریضیالل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۵۰/۰‬‬
‫‪Page 536 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬ےل‪۶‬نہپ‪۶‬ےل‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےن‪۶‬انہپقا‪،‬لج‪۶‬خالہل‪،‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہلٖ‪۶‬ؽملس۔‬
‫دحكف‪:۰۵۶‬داللئ‪۶‬الًيؾہ‪۶‬یقہیب‪۶‬ںیم‪۶‬قیرقی‪۶‬انسحل‪۶‬رمؽی‪،‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رساہق‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ؽہ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ریتا ‪۶‬شیک‪۶‬ؽظف ‪۶‬وہاگ‪۶‬ذـ ‪۶‬ےھجت‪۶‬رسکٰی‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬اریاٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫یکسری۔ ی‬
‫کیفیبكیاذایلؽستیسواری ٰ ی‬
‫نگنک‪۶‬انہپےئ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ۔‬
‫ذـ‪۶‬اریاٍ‪ّ۶‬امت ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ‪۶‬ںیم‪۶‬حتف‪۶‬وہا‪۶‬اؽّرسکٰی‪۶‬ےک‪۶‬نگنک‪،‬ہرمدنب‪،‬قاج‪۶‬خدعـ‪۶‬ؽافّؽیق‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫احرض‪۶‬ےئک‪۶‬ےئگ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن انہپےئ‪۶‬اؽّاےنپ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اہھت‪۶‬ااھٹ‪۶‬رک‪۶‬اہک‪:‬‬
‫مایکسرییبنیھرمزیوی اهلل‪۶‬تہب‪۶‬كْا ‪۶‬ےہ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وخایبٍ‪۶‬اهلل‪۶‬وک ‪۶‬سج‪۶‬ےن ‪۶‬ہی‪۶‬نگنک‪۶‬رسکٰی‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫اللیا کربیالحمدللیالذییسلب‬
‫د‬
‫نب‪۶‬ۂظٓ‪۶‬ےس‪ ۶‬ھًيِ‪۶‬اؽّرساہق‪۶‬داقہین‪۶‬وک‪۶‬انہپےئ۔‬ ‫الؽس مایسراقۃیاالعرایب‪1‬۔ ی‬
‫قالیالعالمۃیالزرقاینیلؼسیفیھذایاستعمالیالذھبیوی هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬وسےن‪۶‬وک‪۶‬اامعتسل‪۶‬رکقا ‪۶‬الّص‪۶‬‬
‫ںیہن‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬احالہکن‪۶‬ؽہ‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪،‬ویکہکن‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬لعف‪۶‬‬
‫ھویحرامیالنہ‪،‬انمایفعلہیتحِیِایلمعجزةیالرسولیصیلی‬
‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬زجعمہ‪۶‬یک‪۶‬قیقحت‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫اللیتعایلیعلیہیوسلمیمنیغییانییِرھمایفانہ ٰ‬
‫یروییانہی‬ ‫ٰ‬
‫اھت‪،‬اٖ‪۶‬لعف‪۶‬وک‪۶‬كْظٓاّ‪۶‬ںیہن ّاھک۔رمؽی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬رساہق‪۶‬‬
‫امرہیفزنع مایوجعل مایفیالغنیمۃیومثلیھذایالیعدی‬
‫وک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ؽہ‪۶‬نگنک‪۶‬اقاّ‪۶‬د كيِ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬امل‪۶‬‬
‫تمینغ‪۶‬ںیم‪٘۶‬الم‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬وک‪۶‬اامعتسل‪۶‬امشّ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬اجقا۔‬ ‫استعماالی‪2‬۔‬
‫ر‬
‫اقول‪:‬رحمكیاللیمنیفاضلیکبییالشانیانمایالمعجزةی ی ںیم ‪۶‬اتہکوہٍ ‪۶‬اُ ‪۶‬افلض‪۶‬ریبک ‪۶‬ااشلٍ‪،‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬مح‪۶‬‬
‫ّٓامےئ‪،‬زجعمہ‪۶‬وتّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬

‫یدالئلیالنبوةیللؽیہیقیبابیقولیاللیعزوجلیوعداللیالذینیاٰمنویایالخیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۲۱/۲‬ؽ‪۰۲۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیالمِصدیالثا منیالقصلیالثالثیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۳۴/۳‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 537 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یکسریی اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬یک ‪۶‬ربخ ‪۶‬دانی‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رساہق ‪۶‬رسکٰی‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫اخبارہیصیلیاللی ٰ‬
‫تعایلیعلیہیوسلمیبانہیسواری ٰ‬
‫ن‬
‫فانمایتحِیِایبلؽسہیوانمایحرامیاللؽسیومنیشرطی نگنک‪۶‬ےنہپ‪۶‬اگ۔انچہچن‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ ۶‬شؼض‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬نگنک‪۶‬ےننہپ‪۶‬ےس‪۶‬وہایگ‪،‬‬
‫الحرمۃیاللبثیفالویاضحیماجنحتیالیہیمنیانیھذای اؽّےب ‪۶‬كش ‪۶‬رحاص ‪۶‬اننہپ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّرحعـ ‪۶‬یک ‪۶‬رشؽ ‪۶‬ليـ ‪۶‬ےہ۔سپ‪۶‬‬
‫ؽاحض‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬رساہق‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ترخیص یوتخصیص یمن یالنیب یصیل یالل ٰ‬
‫یتعایل یعلیہی‬
‫ك‬
‫یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬تصخ ‪۶‬ؽصیصخت‪۶‬ےہ۔اؽّدح ف ‪۶‬ںیم‪۶‬كیلمت‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫وسلم یلسراقۃ یولم ییکن یف یالحدیث یمایدل یعیلی‬
‫داللف‪۶‬ںیہن‪۶‬انچہچن‪۶‬اریماوملنینم‪۶‬ےن‪۶‬ؽہ‪۶‬اکص‪۶‬اکی‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫التملیكیفقعلیامییالمومننییمایارشدیالیہیالحدیثی‬
‫دحكف ‪۶‬ےن‪ّ۶‬اامنہیئ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬رھپ‪۶‬اٍ ‪۶‬کوگيؾٍ‪۶‬وک‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رطَ‪۶‬ولقا‪۶‬دقا۔(ؿ)‬ ‫ثمیردھمایمردّھما۔ ی‬

‫دحكف‪:۰۲۶‬اقبطؿ‪۶‬انب‪۶‬دعس‪۶‬ںیم‪۶‬ذنمّ‪۶‬وثّی‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬یلع‪۶‬ؽرضحؿ‪۶‬ہحلط‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ںیم ھچک‪۶‬وگتفگ‪۶‬وہیئ‪۶‬‬
‫ہحلط‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن(اےنپ‪۶‬ےٹیب‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬ہیفنح‪۶‬اوبااقلمس)اک‪۶‬قاص‪۶‬یھب‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬رپ‪ّ۶‬اھک‪۶‬اؽّ‬
‫عــــــہ‬
‫یھب‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪،‬احالہکن‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‬ ‫تینکی‬

‫عــــــہ‪:‬خیش‪۶‬ققحم‪۶‬ا‪ًٚ‬ۃ‪۶‬للمًاؿ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اٖ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬ںیم املعء‪۶‬ےک‪۶‬فلتخم ‪۶‬اوقال ‪۶‬ںیہ‪،‬دّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬وقل ‪۶‬اٖ‪۶‬ہلسلس‪۶‬‬ ‫املعء‪ّ۶‬ادّںی‪۶‬ہلئسم‪۶‬اوقال‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ؽوقل‪۶‬وصاؿ‪۶‬اّںی‪۶‬اقمالؿ‪۶‬آ تسن‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬آ ؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬رپ‪۶‬قاص‪ّ۶‬انھک‪۶‬اجكْ‪۶‬‬ ‫ہیمست‪۶‬انبص‪۶‬رشفی‪۶‬ؽُ‪۶‬صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم اجكْ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬بحتسم‪۶‬‬
‫َقلکہ‪۶‬بحتسم‪۶‬ےہ۔اؽّ ٓا ؿ‪۶‬یک‪۶‬تینک‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬تینک‪ّ۶‬انھک‪۶‬ارگآ ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬ ‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬ؽینکت‪۶‬قکًيـ ‪۶‬ؽُ‪۶‬ارگآ ‪۶‬دعب‪۶‬اّ ‪ّ۶‬امٍ ‪۶‬وقی‪۶‬رتؽتخس‪۶‬رتوبد ؽ‬
‫ہ‬
‫ےک ‪۶‬ؽاصل‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬وہتخس‪۶‬عنم ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّایس ‪۶‬رطج ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬قاص ‪۶‬اؽّ‬ ‫ً‬‫و‬‫مش‬
‫َ ‪۶‬عمج‪۶‬رکدٍ‪۶‬ایمٍ‪۶‬قاص‪۶‬ؽتینک‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‬
‫ملس ‪۶‬ونممم ‪۶‬قیرقی ‪۶‬اؽیٰل ‪۶‬ؽآ ہکن ‪۶‬یلع ‪۶‬رملغٰی ‪۶‬رکدسخمص ‪۶‬وبدوبُ‪ ۶‬تینک ‪۶‬وک ‪۶‬عمج ‪۶‬رکقا ‪۶‬قیرقی ‪۶‬اؽیٰل ‪۶‬ونممم ‪۶‬ےہ۔اؽّؽہ ‪۶‬وج ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلع‪۶‬‬
‫رمیضت ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ایکن ‪۶‬وصختیص ‪۶‬ےہ‪،‬اےکن‪۶‬‬ ‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ؽریغ‪۶‬اؽ ّا اجكْ‪۶‬وبند ‪1‬اھ‪۶‬لکنیف‬
‫ریغ‪۶‬وک‪۶‬ااسی‪۶‬رکقا‪۶‬اجكْ‪۶‬ںیہن‪۶‬اھ۔ (قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنیہ)‬

‫یاشعۃیاللمعاتیکتابیاالدبیبابیاالسایمیالقصلیاالویلیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۰۰،۰۱/۰۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 538 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬عمج‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬امجىـ‪۶‬ظٓشی‪۶‬وک‪۶‬قال‪۶‬رک‪۶‬وگایہ‪۶‬‬
‫دولایئ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اھت‪:‬‬
‫سیولدلكیبعدییغالمیفِدینحلتہیاسمیوکنؼیتیوالی رقنعا ‪۶‬ریمُ ‪۶‬دعب ‪۶‬اہمتُ اہٍ ‪۶‬اقك ‪۶‬زلاک ‪۶‬وہاگ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫اےنپ‪۶‬قاص‪۶‬ؽتینک‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اطعّٓامدےئ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ریمُ‪۶‬‬ ‫نحلیالح ٍدیمنیامیتیبعدہ۔ ی‬
‫یسک‪۶‬اؽّ‪۶‬ایتم‪۶‬وکخالل‪۶‬ںیہن۔‬
‫ومالیلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قاّوسل‪۶‬اهلل!وضحّ‪۶‬ےک‬ ‫قلتییارسولیاللیانیولدییلی ی‬

‫نکیل‪۶‬ونتری‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دمحم‪۶‬وہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اوبااقلمس‪۶‬تینک‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫الؾنویریمنیکانیاسمہیمحمدیالباسیبانییکینیاباالِاسمی ّےنھک‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬رحج ‪۶‬ںیہن‪۶‬اھ‪۶‬اؽّدّںیم خسن‪۶‬یہن‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اب ی‪۶‬‬

‫اھ ۔وعللهیفیالدر ۔بنسخیالنیھیمحتجایبقعلیعیلیریضی تلع ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬یک ‪۶‬یئگ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےک ‪۶‬لعف ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪1‬‬

‫ادتسالل‪۶‬رکےت‪۶‬وہےئ۔‬ ‫یلیعنہ۔‬
‫اللیتعا ٰ ی‬
‫اقول‪:‬وکیف ییقید یالنسخ یمع ینص یالحدیث ینقسہ یانی ںیم اتہکوہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬ےسی ‪۶‬دیفم ‪۶‬ےہ ‪۶‬خسن ‪۶‬وخد ‪۶‬صن ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےک ‪۶‬وہےت‪۶‬‬
‫ٰذلكیکانیرخصۃیمنیالنیبیصیلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیلعیلی وہےئ‪۶‬ہک‪۶‬كشیب‪۶‬ہی ‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ى‬ ‫ٰ‬ ‫غ‬‫ل‬
‫رضحؿ ‪۶‬یلع ‪۶‬رم ی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬وہ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪ّ۶‬تصخ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اسیج‪۶‬‬
‫کرمیاللیتعایل یوجہہیکمایسیأیتیوالمرامییحتاجیایلیزیادةی‬
‫ٰ‬
‫ہک ‪۶‬رقنعا ‪ٓ ۶‬ا اگیئ۔ارگآ ‪۶‬وصقمد ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬لیصفت ‪۶‬اک ‪۶‬یضتقم ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫تحرییالیرخصیفیہیغرابۃیالمِامیوالل ٰ‬
‫یتعایلیاعلمی‪۵۲‬منہ۔ ی‬
‫رغاكف ‪۶‬اٖ‪۶‬اقمص‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ ‪۶‬ںیہن‪۶‬دیتی۔اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وخؿ ‪۶‬اجاتن‪۶‬‬
‫ےہ۔(ؿ)‬

‫یالدرالمختاریشر حیتنویریاالبصاریکتابیالحظریواالباحۃیفصلیفیالؽیعیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۲۱۲/۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یالدرالمختاریشر حیتنویریاالبصاریکتابیالحظریواالباحۃیفصلیفیالؽیعیعبطم‪۶‬ظزًوایئ‪۶‬دیلہ‪۲۱۲/۲۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 539 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫س ِّیمیہ یباسم یوا کنیہ یبکنتك یفِل ینعم۔ی دعب ‪۶‬ارگ ‪۶‬ریمُ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬زلاک ‪۶‬دیپا ‪۶‬وہا ‪۶‬وت‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬قاك ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ولد یبعد ی یا ُ َی‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوی اک ‪۶‬قاص ‪ّ۶‬وھکٍ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک ‪۶‬تینک ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬تینک۔ّٓامقا‪:‬اہٍ۔ہی‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫فکانتیرخصۃیمنیرسولیاللیص‬
‫سلمیلعیلی‪1‬۔احمدیوابوداود‪2‬یوالرتمذییوصححیویابوی ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪ّ۶‬تصخ‪۶‬‬
‫یعیلیوالحا کمیفیالک ٰینیوالطحاوییوالحا کمیفیالمستدركی یھت۔(اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ؽاوبداؽد ‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫یک‪۶‬حیحصت‪۶‬یک۔اؽّ ‪۶‬اوب‪۶‬لًلی‪۶‬ؽاحمک‪۶‬ےن‪۶‬کىٰی‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّاحطؽی‪۶‬اؽّاحمک‪۶‬‬
‫والؽی یقیفیالسننیوالضیاءیفیالمختارةیعنہیریضیاللی‬
‫ےن ‪۶‬دتسمّك ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّیقہیب ‪۶‬ےن ‪۶‬ننس ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ایضء ‪۶‬ےن ‪۶‬اتخمّہ‪۶‬‬
‫تعایلیعنہ۔ ی‬ ‫ٰ‬
‫ںیم‪۶‬ومال‪۶‬یلع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۰۰‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬ؽدنسم‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬سغؽہ‪۶‬دبّ‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪ّ۶‬ہیق‪۶‬تنب‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّ۶‬ؽہج ‪۶‬اریماوملنینم ‪۶‬امثعٍ ‪۶‬ینغ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬امیبّ ‪۶‬ںیھت ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اںیہن‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ںیم‪٘۶‬اۂادی‪۶‬یک‪۶‬امیتّداّی‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬رہھٹےن‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬اؽّّٓامقا‪:‬‬
‫كشیب‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬احرض‪۶‬اٍ‪۶‬دبّ‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬وثاؿ‬ ‫انیلكیاجریرجلیمنیش دی ی‬

‫یالطبِاتیالکربییالبنیسعدیومنیھذہیالطبِۃیممنیروییعنیعثمانیوعیلیا لخیدارصادریبیوتی‪۵۵/۱‬ؽ‪۵۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعیلیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۱/۵‬سننیایبیداؤدیکتابیاالدبیبابیفیالرخصۃیفیالجمعیبؼنہمای‬
‫ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪،۰۲۰/۲۶‬سننیالرتمذییکتابیاالدبیبابیماجاءیفیکراھیۃیالجمعیبنییاالسمیالنیبیوکنیہیدحكف‪ ۲۴۱۲۶‬یدارالقکربیوتی‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیتسموایباسمیوالتکنوایبکنؼیتیدارالقکریبیوتی‪،۲۳۴/۰‬‬
‫ٰ‬ ‫‪،۰۴۰/۰‬المستدركیللحا کمیکتابیاالدبیقولیالنیبیص‬

‫نیالکربییکتابیالضحایابابیماجاءیمنیالرخصۃیالخیداراصادریبیوتی‪،۰۳۵/۵‬شرحیمعاینیاآلثاریکتابیالکراھیۃیبابیالتکینیبایبی‬
‫ٰ‬ ‫السن‬

‫الِاسمیا لخیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪،۰۰۲/۲۶‬مسندیابوییع ٰیل یعنیعیلیریضیاللیعنہیدحكف‪ ۲۵۴۶‬یمؤسسۃیعلومیالِرآنیبیوتی‪،۵۴۰/۵‬الضیاءی‬

‫المختارةی‪۰۰۰/۲‬‬
‫‪Page 540 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّاحرض‪۶‬ی‪۶‬ےک‪۶‬لثم‪۶‬تمینغ‪۶‬اک‪۶‬ہصح‪۶‬ےہ۔‬ ‫بدرایاویس مہ‪ ،1‬ی‬

‫ر‬
‫ہی‪۶‬وصختیص‪۶‬رضحؿ‪۶‬امثعٍ‪۶‬وک‪۶‬اطعّٓامدی‪۶‬احالہکن‪۶‬وج‪۶‬احرض‪۶‬اہجد‪۶‬ت ‪۶‬وہتمینغ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہصح‪۶‬ںیہن۔ننس‪۶‬اوب‪۶‬داؽد‪۶‬ںیم‪۶‬اںیہن‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیبس می ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ہصح‪۶‬رقمّ‬ ‫ٰ‬ ‫فضربیلہ‪،‬رسولیاللیص‬
‫ّٓامقا‪۶‬اؽّ اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسایسک‪۶‬ریغ‪۶‬احرض‪۶‬وک‪۶‬ہصح‪۶‬ت ‪۶‬دقا۔‬ ‫ولمییضربیالح ٍدیغابیغیہ‪2‬۔ ی‬
‫دحكف‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬اتکؿ‪۶‬اوتفلج‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ذـ‪۶‬اعمد‪۶‬نب‪۶‬لبج‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬نمی‪۶‬رپ‪۶‬وصہب‪۶‬داّ‪۶‬‬
‫رک ‪۶‬ےک ‪۶‬اجیھب ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اّ٘ادّٓامقا‪:‬ںیم‪۶‬ےن ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬ےئل ‪ّ۶‬اعقا ‪۶‬ےک ‪۶‬دہاقا ‪۶‬بیط‪۶‬رک ‪۶‬دےئ ‪۶‬ارگوکیئ ‪۶‬زیچ ‪۶‬ںیہمت دہہی ‪۶‬دی ‪۶‬اجےئ ‪۶‬وبقل ‪۶‬رک‬
‫ض‬
‫ول۔دیبع ‪۶‬نب ‪ ۶‬شْ ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬اعمد ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ؽاسپ ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬سیت ‪۶‬هالص ‪۶‬الےئ ‪۶‬ہک ‪۶‬اںیہن دہہی ‪۶‬دےی ‪۶‬ےئگ‪،‬احالہکن ‪۶‬اعولمٍ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ّاعقا‪۶‬ےس‪۶‬دہہی‪۶‬انیل‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪3۶‬۔‬
‫ٰ‬
‫دنسم‪۶‬اوبلًلی‪۶‬ںیم‪۶‬خدہفی‪۶‬نب‪۶‬اامیلٍ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اعولمٍ‪۶‬ےک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دہےئ‪۶‬رحاص‪۶‬ںیہ۔‬ ‫ھدایایالعمالیحرامیکل ا‪4‬۔ ی‬
‫دنسم‪۶‬ادمح‪۶‬ؽننس‪۶‬یقہیب‪۶‬ںیم‪۶‬اؿ‪۶‬ؽدمحی‪٘۶‬ادعی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیمناقبیعثمانیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۱۲۰/۵۶‬سننیالرتمذییکتابی‬

‫ٰ‬ ‫‪1‬یصحیحیالبخارییکتابیفضائلیاصحابیالنیبیص‬

‫المناقبیبابیعثمانیبنیعقانیدحكف‪۰۳۲۲۶‬یدارالقکربیوتی‪،۰۵۱/۱‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبداللیبنیعمریریضیاللیعنہیالمکتبی‬

‫االسالیمیبیوتی‪۵۳۵/۲‬‬
‫یسننیایبیداؤدیکتابیالجہادیبابیفیمنیجاءیبعدیالغنیمۃیا لخی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۵۴/۲۶‬‬
‫‪2‬‬

‫یاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابۃیبحوالہیسیفیفیالقتو ح‪،‬رتہمج‪۴۳۰۳۶‬یمعاذیبنیجبلیدارالقکریبیوتی‪۵۱۰/۱‬‬
‫‪3‬‬

‫یکزنیالعمالیبحوالہیعنیعنیحذیقہیدحكف‪۵۱۳۲۴۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۵۲/۲‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 541 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اعولمٍ‪۶‬ےک‪۶‬دہےی‪۶‬ایخكف‪۶‬ںیہ۔‬ ‫ھدایایلعمالیغل ُولی‪1‬۔ ی‬

‫دحكف‪:۰۰۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬صخش(ینعی‪۶‬ابحٍ‪۶‬نب‪۶‬عيغد‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪۶‬ااصنّی‪۶‬قا‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ؽادل‪۶‬عيغد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےن)دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ا ‪۶‬اھک‪۶‬اجقاوہٍ(ینعی‪۶‬ول ‪۶‬ھجم‪۶‬‬
‫ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬تمیق‪۶‬ےل‪۶‬ےتیل‪۶‬ںیہ)ّٓامقا‪:‬‬
‫منیبایعتیفِلیالخالبۃ‪2‬۔زادیالحمیدییفیمسند ٖہی سج ‪۶‬ےس ‪۶‬رخقداّی ‪۶‬رکؽ ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا ‪۶‬رکؽ ‪ّٓ۶‬ا ‪۶‬یک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬یہس۔‬
‫دیمحی‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬اانت‪۶‬ااضہف‪۶‬ایک‪:‬رھپ‪۶‬ںیہمت‪۶‬نیت‪۶‬دٍ‪۶‬قك‪۶‬‬ ‫ثمیانتیبالخیاریثلٰثا‪3‬۔ ی‬
‫اایتخّ‪۶‬ےہ(ارگ‪۶‬قاوماقف‪۶‬قاؽ‪۶‬عیب‪ّ۶‬د‪۶‬رکدؽ)‬
‫یہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬دحكف‪۰۱‬ننس‪۶‬اّہعب‪۶‬ںیم‪۶‬اسن‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬وذکریقص رۃیولمییذکریالزیادة( ےص‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ایک‬
‫ایگ‪۶‬اؽّّقادیت‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬ایگ۔ؿ)‬
‫اامص‪۶‬ونؽی‪۶‬رشج‪۶‬ملسم‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬ہفینح‪۶‬ؽاامص‪٘۶‬ایعف‪۶‬اؽّّؽاكف‪۶‬احص‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬امكل‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬اہمئ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬نبغ‪۶‬قاىـ‪۶‬ایخّ‪۶‬ںیہن‪۶‬انتک‪۶‬یہ‪۶‬نبغ‪۶‬اھکےئ‪۶‬عیب‪۶‬وک‪ّ۶‬د‪۶‬ںیہن‪۶‬رکاتکسوضحّادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫مکح‪۶‬ےس‪۶‬اخص‪۶‬اںیہن‪۶‬وک‪۶‬وناّا‪۶‬اھت‪۶‬اؽّؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہن‪،‬یہی‪۶‬وقل‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ‪4‬۔‬

‫نیالکربییللؽیہیقیکتابیآدابیالِایضیبابی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیایبیحمیدیالساعدییالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۲۰/۱‬ا لسن‬

‫الیِبلیمنہیھدیۃیدارصادریبیوتی‪،۵۰۴/۵۳‬کزنیالعمالیدحكف‪۵۱۳۲۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۵۵/۲‬‬
‫‪ 2‬یصحیح یالبخارییکتاب یالؽیو عیبابیمایکرہ یالخداعیفیالؽیعیدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۴۰/۵۶‬صحیح یالبخارییکتابیف یاالستِراضیبابی‬

‫ماینہییعنیاضاعۃیالمالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۲۰/۵۶‬صحیحیالبخارییفیالخصوماتیبابیمنیردیامریالسقیہیوالضعیفیالعِلیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬‬
‫اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۲۱/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالؽیو عیبابیمنییخدعیفیالؽیعیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۳/۲۶‬کزنیالعمالیعنیعبداللیبنیعمریدحكف‪۶‬‬
‫‪۵۵۲۲‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۱۱/۰‬‬
‫یالمصنفیالبنیایبیشؼبہیکتابیالردیعیلیایبیحنیقہیدحكف‪۰۳۰۵۳۶‬دارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪،۰۳۱/۳‬مسندییحمیدیی‪۳۰/۲‬‬
‫‪3‬‬

‫یشرحیصحیحیمسلمیمعیصحیحیمسلمیکتابیالؽیو عیبابیمینییخدعیفیالؽیعیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۳/۲۶‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Page 542 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۰۲۶‬وہشمّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬امنّ‪۶‬رصع‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬امنّ‪۶‬ےس‪۶‬ظماتعن‪ّٓ۶‬امیئ۔‬
‫فیہ یعن یعمر یوعن یایب یھریرة یوعن یایب یسعید ینی اٖ‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ ‪۶‬رمع‪،‬رضحؿ ‪۶‬اوبۂریہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوب‪۶‬‬
‫الخدرییکلہایفیالصحیحنی‪1‬یوعنیمعاویۃیفیصحیحی دیعس‪۶‬خدّی‪۶‬ےس‪۶‬نیحیحص‪۶‬ںیم رمؽی‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّرضحؿ ‪۶‬اعمؽہی‪۶‬‬
‫البخاری‪2‬وعن یعمروبن یعنؽسۃ یف یصحیح یمسلمی ےس‪۶‬حیحص ‪۶‬یراّی‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّرضحؿ ‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب ‪۶‬ىوًسہ ‪۶‬ےس ‪۶‬حیحص ‪۶‬ملسم‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن(ؿ)۔‬ ‫‪3‬‬
‫یتعایلیعنہم۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫وخد‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬ظماتعن‪۶‬وک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ‪۶‬رواہی‬
‫ابویداؤدیفیسننہ‪(4‬اوبداؽد‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬ننس‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‪۶‬قاكىہمہ‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬رصع‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬دؽ‪ّ۶‬ںیتعک‪۶‬ڑپاھ‪۶‬رکںیت‪:‬‬
‫رواہ یالشیخان یعن یکریب یعن یابن یعباس یوعبدی اٖ‪۶‬وک‪۶‬یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬ےن‪۶‬وحباہل‪۶‬رکا ‪۶‬رضحؿ‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫نیمخرمۃیریضیاللیتعایلی دبعارلنمح‪۶‬نب‪۶‬اّرھ‪۶‬اؽّوسمّنب‪۶‬رخمہم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫نیازھریوالمسورب‬
‫َی‬ ‫الرحمنیب‬
‫عنہمیان میارسلوہیایلیعائشۃیزوجیالنیبیصیلیاللی ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪،‬اٍ ‪۶‬قًيؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬رکا ‪۶‬وک ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم ‪ّ۶‬ؽہج‪۶‬‬
‫ّوسل‪۶‬دیسہ‪۶‬اعہشئ‪۶‬دصہقی‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اجیھب‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن امہّا ‪٘۶‬الص‪۶‬‬
‫تعایلیعلیہیوسلمیفِالویایاقرءیعلی ایالسالمیمنایجمیعای‬
‫ٰ‬
‫ںیہک ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬امنّ ‪۶‬رصع ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬ؽایل ‪۶‬دؽّوتعکٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ‪۶‬‬
‫وسل ایعنیالرکعتنییبعدیالعصریوقلیل ابلغنایانكی‬
‫ؿ‬
‫ںیم‪۶‬وپوھچ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬رکؽ‪۶‬ہک‪۶‬ںیمہ ہی‪۶‬ا الم‪۶‬یلم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫تصلؼن مایوانیرسولیاللیصیلیاللی ی‬
‫ٓا ؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬ڑپیتھ‪۶‬ںیہ‪۶‬احالہکن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‬

‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیمواقیتیالصلٰوةیبابیالصلٰوةیبعدیالقجر یدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۴۲/۵۶‬صحیحیالبخارییکتابیمواقیتیالصلٰوةیبابیالی‬

‫تتحری یالصلٰوة یقبل یغروب یا لشمس یدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۴۲/۵۶‬صحیح یالبخاری‪،‬کتاب یمواقیت یالصلٰوة یباب یمن ییکرہ یالصلٰوة یاال یبعدی‬

‫العصریوالقجریدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۴۰/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیصلٰوةیالمسافر ینیبابیاالوقاتیالیتینہییعنیالصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‬

‫‪۲۳۱/۵‬‬
‫یصحیحیالبخارییکتابیمواقیتیالصلٰوةیبابیالتتحرییالصلٰوةیبعدیغروبیا لشمس‪۶‬دقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۴۰/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالمسافر ینیبابیاالوقاتیالیتینہییعنیالصلٰوة دقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۲۳۲/۵‬‬

‫‪3‬‬

‫یسننیایبیداؤدیکتابیالصلٰوةیبابیالصلٰوةیبعدیالعصری ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪۵۴۵/۵‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Page 543 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫تعایلیعلیہیوسلمین ٰیھیعنہما‪1‬۔ ی‬‫ٰ‬

‫املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬یک‪۶‬وصختیص‪۶‬یھت‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےکےئل‪۶‬اجكْ‪۶‬رکدقا‪۶‬اھت۔‬
‫قالہ یاالمام یالجلیل یخاتم یالحقاظ یالسیویط یفی اامص‪۶‬لیلج‪۶‬اخمت‪۶‬الشٓاؽ ‪۶‬ویسیط‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬ےن‪۶‬اومندج ‪۶‬اللًيـ‪۶‬‬
‫ںیم رھپ‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ےن‪۶‬رشج‪۶‬اوملاھـ‪۶‬ںیم‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫انموز جیالؽیبیثمیالزرقاینیفیشر حیالمواھبی‪2‬۔ ی‬
‫دحكف ‪:۰۳۶‬نیحیحص‪۶‬ؽدنسم‪۶‬ادمح‪۶‬ؽننس‪۶‬لسایئ‪۶‬ؽحیحص‪۶‬انب‪۶‬ابحٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪3‬اؽّ دحكف‪ ۰۴‬ادمح‪۶‬ؽملسم‪۶‬ؽاوب‪۶‬داؽد ‪۶‬ؽ‬
‫ك ‪۰۵‬‬
‫رتذمی‪۶‬ؽلسایئ‪۶‬ؽانب‪۶‬امہج‪۶‬ؽانب‪۶‬ابحٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪4۶‬اؽّ دح ف‬

‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیالتہجدیبابیاذایکلمیوھوییصیلیالخیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۵۲۰/۵۶‬ؽ‪،۵۲۱‬صحیحیمسلمیکتابیصلٰوةیالمسافر ینیبابی‬

‫مشکوةیالمسا بیحیبحوالہیمتققیعلیہیکتابیالصلٰوةیبابیاوقاتیا لنہییدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬‬

‫ٰ‬ ‫االوقاتیانینہییعنیالصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۳۳/۵۶‬‬
‫اخت ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۵۰‬‬
‫‪2‬یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃ‬
‫‪ 3‬یصحیح یالبخاری یکتاب یالنکاح یباب یاال کقاء یف یالدین یدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۳۲۲/۲۶‬صحیح یمسلم یکتاب یالحج یباب یاشرتاط یالمحرمی‬
‫التحللیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۴۱/۵۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعائشہیریضیاللیعنہا یالمکتبیاالسالیمیبیوت ی‪،۲۳۲/۲‬سننیالنسائیی‬
‫کتابیمناسكیالحجیاالشرتاطیفیالحجیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵/۲‬مواردیالظمآنیکتابیالحجیبابیاالشرتاطیفیاالحرامیدحكف‪۵۳۰۶‬المطبعۃی‬

‫السلقیہیص‪۲۰۲‬‬
‫‪ 4‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا بنیعباسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوت ی‪،۰۰۳/۵‬صحیحیسملمیکتابیالحجیبابیاشرتاطیالمحرمی‬
‫التحللیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۴۱/۵۶‬سننیالرتمذییکتابیالحجیدحكف‪ ۵۰۵۶‬یدارالقکریبیوتی‪،۲۳۴/۲‬سننیایبیداؤدیکتابیالمناسكیبابی‬
‫االشرتاطیفیالحجی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل ‪۶‬رپسی ‪۶‬الوہّ ‪،۲۰۳/۵۶‬سننیالنسائییکتابیمناسكیالحجیاالشرتاطیفیالحجیونّ ‪۶‬دمحم ‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۵/۲۶‬سننیا بنی‬

‫ماجۃیابوابیالمناسكیبابیالشرطیفیالحجیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲۵۳‬‬
‫‪Page 544 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ادمح‪۶‬ؽانب‪۶‬امہج‪۶‬ؽانب‪۶‬زخہمی‪۶‬ؽاوبمیعن‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ںیم‪۶‬طواہع‪1۶‬تنب‪ّ۶‬ریب اؽّ دحكف‪ ۰۳‬یقہیب‪۶‬ؽانب‪۶‬دنمہ‪۶‬ںیم‪۶‬قیرقی‪۶‬اشھص‪۶‬نع‪۶‬ایب‪۶‬اسلریب‪۶‬‬

‫رضحؿ ‪۶‬اجكْ ‪۶‬نب ‪۶‬دبعاهلل ‪2۶‬اؽّدحكف ‪ ۰۵۶‬ادمح ‪۶‬ؽانب ‪۶‬امہج ‪۶‬ؽربطاین ‪۶‬ںیم ‪۶‬خدہ ‪3۶‬ایب ‪۶‬رکب ‪۶‬نب ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪ّ۶‬ریب ‪۶‬ینعی ‪۶‬اامسء ‪۶‬تنب ‪۶‬دصقی ‪۶‬قا‪۶‬‬
‫دعسی‪۶‬تنب‪۶‬وعَ‪۶‬اؽّدحكف‪۶‬ربطاین‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪4۶‬نب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس ‪۶‬اینپ ‪۶‬اچچ ‪ّ۶‬اد ‪۶‬نہب ‪۶‬طواہع ‪۶‬تنب ‪ّ۶‬ریب ‪۶‬نب ‪۶‬دبعالمقلـ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬ےئگ ‪۶‬اؽّّٓامقا‪:‬جح ‪۶‬اک ‪۶‬اّادہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟رعص ‪۶‬یک‪:‬قاّوسل‪۶‬‬
‫اهلل!ؽاهلل ‪۶‬ںیم ‪۶‬وت ‪۶‬اےنپ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬امیبّ ‪۶‬قایت ‪۶‬وہٍ(ینعی ‪۶‬امگٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رمص ‪۶‬ےک ‪۶‬قاىـ ‪۶‬اّاکٍ ‪۶‬ادا ‪۶‬ت ‪۶‬رکوکسٍ ‪۶‬رھپ ‪۶‬ارحاص ‪۶‬ےس ‪۶‬ویکرکن ‪۶‬قاۂ‪۶‬‬
‫ٓا ؽٍ‪۶‬یگ)۔ّٓامقا‪:‬‬
‫ارحاص‪۶‬قادنھ‪۶‬اؽّتین‪۶‬ںیم ہی‪۶‬رشؽ‪۶‬اگلےل‪۶‬ہک‪۶‬اہجٍ وتےھجم‪ّ۶‬ؽےک‪۶‬‬ ‫اھ ّیلیواشرتیطیانیمحیلیحیثیجسؾین۔ ی‬
‫اگ‪۶‬ؽںیہ‪۶‬ںیم‪۶‬ارحاص‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪۶‬وہٍ۔‬
‫لسایئ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ایک‪:‬‬
‫اہمتّا‪۶‬ہی‪۶‬اانثتسء‪۶‬اہمتُّ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬وبقمل‪ّ۶‬ےہ‪۶‬اگ۔‬ ‫فانیلكیعیلیربكیماستثنیت‪5‬۔ ی‬

‫‪1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیضباعۃیبنتیالزبییالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۲۳/۲‬ؽ‪،۰۲۳‬سننیا بنیماجہیابوابیالمناسكیبابیالشرطیفی‬

‫الحجیا یچیامی ‪۶‬دیعس ‪۶‬ینپمک ‪۶‬رکایچ ‪۶‬ص‪،۲۵۳‬صحیح یا بنیخزیمہیکتابیالمناسكیبابیاشرتاطیمنیبہیعلۃیالخیالمکتبیاالسالیمیبیوت ی‪،۵۲۰/۰‬‬

‫نیالکربییکتابیالحجیبابیاستؿناءیفیالحجیدارصادریبیوتی‪۲۲۵/۱‬ؽ‪،۲۲‬کزنالعمالیبیحوالہیم‪،‬د‪،‬ت‪،‬نیھیھبیدحكف ‪ ۵۲۰۲۴۶‬یمؤسسۃی‬ ‫ٰ‬ ‫السن‬

‫الرسالہیبیوتی‪۵۲۲/۱‬‬
‫یالکربییکتابیالحجیبابیاالستؿناءیفیالحجیدارصادریبیوتی‪۲۲۲/۱‬‬‫یالسنن‬ ‫‪2‬‬
‫ٰ‬
‫‪ 3‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعن یاسماءیبنتیایبیبکر یریض یاللیعنہیالمکتب یاالسالیمیبیوتی‪،۰۰۵/۲‬سنن یا بنیماجۃیابواب یالمناسكیبابی‬

‫الشرطیفیالحجیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۲۵۳‬المعجمیالکبییعنیاسماءیبنتیایبیبکریدحكف‪۲۰۰۶‬یالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۴۳/۲۰‬‬
‫‪ 4‬یالمعجمیالکبییعنیصباعۃیبنتیالزبییالمکؾبۃیالقیصلیۃیبیوت ی‪۰۰۲/۲۰‬قا‪،۰۰۳‬مجمعیالزوائدیبحوالہیا بنیعمریکتابیالحجیبابی‬

‫االشرتاطیفیالحجیدارالکتابیبیوتی‪۲۵۴/۰‬‬
‫یسننیالنسائییکتابیمناسكیالحجیبابیاالشرتاطیفیالحجیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵/۲۶‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 545 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫طواہع‪۶‬ےن‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫فانیحؽستیاویمرضتیفِدیحللتیمنی ٰذلكیبشرطكی اؿ‪۶‬ارگ‪۶‬مت‪۶‬جح‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽیک‪۶‬ںیئگ‪۶‬قا‪۶‬امیبّ‪۶‬ڑپںی‪۶‬وت‪۶‬ا‪۶ٖ۶‬رشؽ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬‬
‫وج‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬رپ‪۶‬اگلیئ‪۶‬ےہ‪۶‬ارحاص‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪۶‬وہاجؽ‪۶‬یگ۔‬ ‫عیلیربكیعزوجل‪1‬۔ ی‬
‫امہُّ‪ٓ ۶‬ا ہمئ‪۶‬رکاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ہی‪۶‬اقك‪۶‬ااجّؿ‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬اطع‬
‫ّٓامدی‪۶‬ؽّت ‪۶‬تین‪۶‬ںیم‪۶‬ایسی‪۶‬رشؽ‪۶‬اصلًا‪۶‬وبقمل‪۶‬ؽربتعم‪۶‬ںیہن۔‬
‫بلیوافِنایعیلیاختصاصہیب ایبعضیالشافعیۃیکالخطایبی َقلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬مکح‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬احصہب‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬صتخم‪۶‬وہےن‪۶‬رپ‪۶‬ضعب‪۶‬وشاعف‪۶‬‬
‫ثمیالرویاینیکمایفیعمدةیالِاریی‪2‬یلالمامیالعؼینیمنی یھب‪۶‬امہُّ‪٘۶‬اھت‪۶‬قفتم‪۶‬ںیہ‪،‬عولًا‪۶‬ذقایب‪۶‬رھپ‪ّ۶‬ؽقاین‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬دمعہ‪۶‬‬
‫ااقلّی‪۶‬ےن‪۶‬بابیاالحصار ںیم‪۶‬اامص‪۶‬ینیع‪۶‬ےن‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا۔(ؿ)‬ ‫بابیاالحصار۔ ی‬
‫ک ی‪۶‬ہک‪۶‬دحكف‪ ۰۰‬دنسم‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ںیم‪۶‬لسود‪۶‬اقثؿ‪ّ۶‬اجل‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫حدثنایمحمدیبنیجعقریثنایشعبۃیعنیقتادةیعنینصری ینعی‪۶‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضح‪ّ۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫بنیعاصمیعنیرجلیممھنیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہیانہیایتی ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬اٖ‪۶‬رشؽ‪۶‬رپ‪۶‬ا٘الص‪۶‬الےئ‪۶‬ہک‪۶‬رصَ‪۶‬دؽ‪۶‬‬
‫النیبیصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیفاسلمیعیلیانہیالیصیلی یہ‪۶‬امنّںی‪۶‬ڑپاھرکؽٍاا‪،‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬وبقل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ّٓامایل۔‬
‫یصل ٰوتنییفِبلی ٰذلكیمنہی‪3‬۔ ی‬ ‫اال ی‬
‫یلیاللیتعایلی‬
‫ٰ‬ ‫اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وسا اامص ‪۶‬لیلج ‪۶‬خالل ‪۶‬ویسیط ‪ّ۶‬ہمح ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬اطتسمؿ ‪۶‬انموذجیاللؽیبیفیخصائصیالحؽیبی‪4‬ص‬
‫علیہیوسلم‪،‬ںیم ‪۶‬اقك ‪۶‬لمجم ‪۶‬رہف‪ٚ‬ـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ونؽاوعقٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اؽّےتپ ‪۶‬دےئ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ریقف ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬نیت ‪۶‬یک ‪۶‬رط ‪۶‬ج ‪۶‬ہی ‪۶‬یھب ‪۶‬رتك ‪۶‬رکدےئ‪۶‬‬
‫لوجوہییطولیایرادھایوللیالحمدیعیلیتواتریاٰآلئہ۔(ضعب‪۶‬ایسی‪۶‬ؽوجہ‪۶‬یک‪۶‬انب‪۶‬رپہک‪۶‬ااکن‪۶‬درک‪ ۶‬رالف‪۶‬اک‪۶‬قاىـ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬یہ‪۶‬ےئلیک‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫رعتںیفی‪۶‬اب ی‪۶‬وتمارت‪۶‬وتمعنٍ‪۶‬رپ)‪۰۰‬دحںیثی‪۶‬ہی‪۶‬اؽّ‪۴۶‬دحںیثی‪۶‬دّقاّہ‪۶‬رحتمی‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ہلمج‪۶‬ااکؽٍ‪۶۱۵‬ااحدكف‪۶‬ںیہ نج‪۶‬ںیم‪۶‬تہب‪۶‬‬
‫اّّؽےئ‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیضباعۃیبنتیالزبییریضیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یتعایلیعنہایالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۲۳/۲‬‬
‫یعمدةیالِارییشرحیصحیحیالبخارییبابیاالحصاریفیالحجیتحتیالحدیثی‪۵۴۳/۰۴۲‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۳۴/۵۳‬‬
‫‪2‬‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیرجالیمنیاصحابیالنیبیصیلیاللیعلیہیوسلمیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۱/۱‬ؽ‪۰۲۰‬‬
‫‪3‬‬

‫یانموذجیللؽیبیفیخصائصیالحؽیبیصیلیالل ٰ‬
‫‪4‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم‬

‫‪Page 546 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل‬
‫اانس‪۶‬د‪۶‬یھب‪۶‬اخص‪۶‬وصقمد‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬ےک‪۶‬انم‪ٚ‬ـ‪۶‬ںیھت‪۶‬اؽّتیثیحب‪۶‬قدلیل‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ؽ علول‪۶‬ؽلیہجت‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬وت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬یہ‪۶‬وصقمد‪۶‬اعمل‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬طالمئ‪۶‬ںیہ‪۶‬اںیہن‪۶‬یھب‪۶‬ےنگ‪۶‬وتامشّ‪۶‬ااحدكف‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬اقك‪۶‬وسایھچونُ‪۶‬وہ۔رگم‪۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪ّ۶‬ؽَ‪۶‬ؽّمیح‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽٰیلع‪ٓ ۶‬ا ہلٖ‪۶‬الضف‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےن‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫انیاللیکتبیاالحسانیعیلیکلی یش ییئیفاذایقتلتمیفاحسنوای كشیب‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ۂ‪۶‬زیچ‪۶‬رپ‪۶‬ااسحٍ‪۶‬رک‪۶‬قا‪۶‬رقمّ‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ذـ‪۶‬‬
‫الِتلۃیویاذایذبحتمیفاحسنوایالذبحۃ۔احمدی‪1‬یوالستۃی مت ‪۶‬یسک ‪۶‬وک ‪۶‬لتق ‪۶‬رکؽ ‪۶‬وت ‪۶‬لتق ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھب ‪۶‬ااسحٍ ‪۶‬كْوت ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دحب ‪۶‬رکؽ ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫االیالبخارییعنیشدادیبنیاوسیریضیاللیتعایلیعنہ۔ ی دحب‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬ااسحٍ‪۶‬كْوت۔(ادمح‪۶‬اؽّاحصج‪۶‬ہتس‪۶‬ےن(هالؽہ‪۶‬یراّی‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ك‬ ‫ى‬
‫ےک)دشاد‪۶‬نب‪۶‬اؽٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬وہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ؽذہلا‪۶‬ریما‪۶‬اخہم‪۶‬كيٍواّ‪۶‬دجنی‪۶‬اکشّ‪۶‬اےنپ‪۶‬وتقمنیل‪۶‬ذخمؽنیل‪۶‬ذموبنیح‪۶‬وبقمنیح‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬رپ‪۶‬ااسحٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ہی‪۶‬اچپ٘ا‪۶‬امشّےس‪۶‬اگل‪۶‬‬
‫ّکھوا اؽّوتبقیف‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬رصَ‪۶‬ؽہ‪۶‬ضعب‪۶‬ااحدكف‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬خاللئ‪۶‬ااکحص‪۶‬رشتلٍوہ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬رصحی‪۶‬اانسدؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬داللئ‪۶‬وفتضی‪۶‬ااکحص‪۶‬وضحبّ‪۶‬دیس‪۶‬االقاص‪۶‬ہیلع‪۶‬الضف‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬ؤمقد‪۶‬ؽلمکم‪۶‬ںیہ‪۶‬اتھکل‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ؤمقد‪۶‬اؿ‪۶‬وفتضی‪۶‬یک‪۶‬وقتمی‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ثحبم‪۶‬اک‪۶‬ہلسلس‪۶‬لسلسم‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وباللیالتوفیق۔‬
‫دحكف ‪:۵۰۲۶‬دحكف ‪۶‬حیحص‪۶‬لیلج‪۶‬ننس‪۶‬ایب‪۶‬داؽد ‪۶‬ؽننس‪۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬ؽدنسم‪۶‬اامص‪۶‬احطؽی‪۶‬ؽمجعم‪۶‬ربطاین‪۶‬ؽرعمتف‪۶‬یقہیب‪۶‬کل میبطریقی‬
‫منصوربنیالمعمریعنیابراھیمیالؾیمیعنیعمرویبنیمیمونیعنیایبیعبداللیالجدیلیعنیخزیمۃیبنیثابتیاالیبنیماجۃی‬
‫نیمیموف یعنیخزیمۃ ہک‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دؽالسہادنیت‪۶‬زخہمی‪۶‬نب‪۶‬قاكف‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫فعنیسقیانیعنیابیہیعنیابراھیمیالؾیمیعنیعمروب‬
‫ااصنّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالصیدیبابیاالمریباحسانیالذبحیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۱۲/۲۶‬سننیالنسائییکتابیالضحایایبابیحسنیالذبحیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬‬
‫‪1‬‬

‫اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪،۲۳۵/۲۶‬سننیالرتمذییکتابیالدیاتیدحكف‪۵۰۵۰۶‬یدارالقکریبیوتی‪،۵۳۱/۰‬سننیا بنیماجۃیابوابیالذبائحیبابیاذای‬

‫ذبحتم یفاحسنوا یالذبح یاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۲۰۲‬سنن یایب یداؤد یکتاب یالضحایا یباب یف یالدفق یبالذبیحۃ ی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۶‬‬
‫‪،۰۰/۲‬مسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیشدادیبنیاوسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۲۰/۰‬قا‪۵۲۱‬‬
‫‪Page 547 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیللمسافری یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬سمّٓ ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل ‪۶‬حسم‪۶‬ومّہ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫جعلیرسولیاللیص‬

‫ثلٰثرایولویمیضیالسائلیعیلیمسألت ٖہیلیجعل ایخمسا‪1‬۔ ی دمؿ ‪۶‬نیت‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬رقمّ ‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬ا ‪۶‬ؽّ ‪۶‬ارگ‪۶‬امےنگن‪۶‬ؽاال‪۶‬ام اتگ‪ّ۶‬اتہ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫ر‬
‫ك‬
‫رضؽّوضحّ‪۶‬قاچن‪ّ۶‬اںیت‪۶‬رکدےتی۔ہی‪۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ےہ۔‬
‫اؽّّؽاكف‪۶‬ایب‪۶‬داؽد‪۶‬اؽّاقك‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬اعمین‪۶‬الآقاّ‪۶‬ایب‪۶‬رفعج‪۶‬اؽّاقك‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یقہیب‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪ّٓ:‬امقا‪:‬‬
‫اؽّارگمہ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬امےتگن‪۶‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬دمؿ‪۶‬اؽّكْاھ‪۶‬دےتی۔‬ ‫ولویاستزدیناہیلزادنا‪2‬۔ ی‬
‫دؽرسی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬احطؽی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیانہیجعلیالمسحی كشیب ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬حسم ‪۶‬ومّہ ‪۶‬یک ‪۶‬دمؿ‪۶‬‬
‫عنیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫عیل یالخقنی یللمسافرثلٰثۃ یایام یولیا یلی ن یوللمِیمی سمّٓ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬نیت ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬دٍ ‪۶‬اؽّمیقم ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬اقك ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬دٍ‪۶‬‬
‫یوماولیل رۃیولویاطنبیلہیالسائلیفیمسألتہیلزادہ‪3‬۔ ی رکدی‪،‬اؽّارگ‪۶‬امےنگن‪۶‬ؽاال‪۶‬امےگن‪۶‬اجقا ‪۶‬وت‪۶‬وضحّ ‪۶‬اوفّ ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬دمؿ‪۶‬‬
‫ر‬
‫اطع ّٓامےت۔‬
‫یقہیب‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ارخٰی‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫وایمیاللیلویمیضیالسائلیفیمسألت ٖہیلجعلہا ر‬
‫یخمسا‪4‬۔ ی ارگ٘الئ‪۶‬رعص‪۶‬ےئک‪۶‬اجقا‪۶‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬دمؿ‪۶‬ےک‪۶‬قاچن‪۶‬دٍ‪۶‬رکدےتی۔‬
‫ہی‪۶‬دحكف‪۶‬قال‪ٚ‬ىہہ‪۶‬حیحص‪۶‬ادنسل‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ٚ۶‬ـ‪ّ۶‬ؽاہ‪۶‬اخلّہ‪۶‬اقثؿ‪۶‬ںیہ۔الرجص‪۶‬اامص‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬

‫یسننیا بنیماجہیابوابیالطہارةیبابیماجاءیفیالتوفِیتیفیالمسحیللمِیمیوالمسافریاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۰۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یسننیایبیداؤدیکتابیالطہارةیبابیالتوقیتیفیالمسحی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪،۲۵‬شرحیمعاینیاآلثاریکتابیالطہاریبابیالمسحیعیلیالخقنیی‬

‫نیالکربییللؽیہیقیکتابیالطہارةیبابیماوردفیتركیالتوقیتیدارصادریبیوتی‪۲۳۳/۵‬‬
‫ٰ‬ ‫الخیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪،۲۵/۵۶‬ا لسن‬

‫یشر حیمعاینیاآلثاریکتابیالطہاریبابیالمسحیعیلیالخقنییا لخیاچی‪۶‬می‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۲۵/۵۶‬‬

‫‪3‬‬

‫یالکربییللؽیہیقیکتابیالطہارةیبابیماوردفیتركیالتوقیتیداریصادریبیوتی‪۲۳۳/۵‬‬‫یالسنن‬ ‫‪4‬‬
‫ٰ‬

‫‪Page 548 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ھذاحدیثیحسنیصحیح‪1‬۔ہی‪۶‬دحكف‪۶‬نسح‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ۔‬
‫زین‪۶‬اامص‪۶‬ااشلٍ‪۶‬ییحی‪۶‬نب‪۶‬نیعم‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪۶‬ایکہک‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ۔‬
‫اامص ‪۶‬رتذمی ‪۶‬ےن ‪۶‬ارگآ ‪ّ۶‬قادؿ ‪۶‬وک ‪۶‬درک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ایک ‪۶‬رگم ‪۶‬رخمج ‪۶‬یھب‪۶‬‬ ‫وھو یان یلم ییذکر یالزیادة یفانما یالمخرج یالمخرج یوی‬
‫ؽیہ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّرطقی‪۶‬یھب‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ںیمہ‪۶‬دحكف‪۶‬‬ ‫الطریقیالطریقیحیثیقالیحدثنایقتؼبۃینابوعوانۃی‬
‫ایبٍ‪۶‬یک‪۶‬طًًوہ‪۶‬ےن‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ںیمہ‪۶‬دحكف‪۶‬ایبٍ‪۶‬یک‪۶‬اوب‪۶‬وعات ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫عنیسعیدیبنیمسروقیعنیابراھیمیالؾیمیعنیعمروی‬
‫كى‬
‫انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬دیعس ‪۶‬نب ‪۶‬رسمؽص ‪۶‬ےس ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اكْامیہ ‪ ۶‬می ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫بنیمیمونیعنیایبیعبداللیالجدیلیعنیخزیمۃیبنی‬
‫انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬رمعؽ ‪۶‬نب‪۶‬ومیمٍ ‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬خدیل‪۶‬‬
‫ك‬ ‫ہ‬‫ن‬ ‫یتعایلیعنہیعنیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہی‬ ‫ثابتیریضیالل ٰ‬
‫ى‬
‫ےس‪۶‬ا ؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬زخہمی‪۶‬نب‪۶‬قا ف ‪۶‬ااصنّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬وہ‪۶‬‬
‫ہ‬‫ن‬ ‫وسلم‪2‬۔وقدیاطالیاالمامیابنیدقییقیالعیدیالکالمیفی‬
‫ےس‪۶‬ا ؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس۔‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫ك‬ ‫ك‬
‫انب ‪۶‬دقیق ‪۶‬ادیعل ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬دح ف ‪۶‬یک ‪۶‬وقت ف ‪۶‬ںیم ‪۶‬اینپ ‪۶‬اتکؿ‪۶‬‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫یاالما‬‫ہ‬‫یکتاب‬‫ف‬‫ی‬‫ہ‬‫عن‬‫ی‬ ‫تِویۃیھذایالحدیثیوالذاتی‬

‫االامص‪۶‬ںیم‪۶‬وخؿ‬

‫عــــــہ‪:‬اعظم یما ییرتاب یبہ یفیہ یروایۃ یالؽی یق یعنی اٖ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬كْا ‪۶‬ہبش‪۶‬اٖ‪ّ۶‬ؽایت‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬اجقاےہ‪۶‬وج‪۶‬یقہیب‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫الرتمذییعنیالبخارییالیصحیعندییالنہیالیعرفیالیبی اامص ‪۶‬رتذمی ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽّانہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اامص‪۶‬یراّی ‪۶‬ےس‪۶‬یک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬‬
‫كْدقك‪۶‬ہی‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیہن‪۶‬ویکرکن‪۶‬اوبدبعاهلل‪۶‬خدیل‪۶‬اک‪۶‬زخہمی‪۶‬ےس‪۶‬امسم‪۶‬‬
‫عبدیاللیالجدیلیسماعیمنیخزیمۃ‪3‬یع ی‬
‫قاكف‪۶‬ںیہن۔ہی‪۶‬ؽہ‪۶‬وکشٰی‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬اعّھجت‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ‪۶‬ےہ‪،‬ویکہکن‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫وتلكیشکاةیظاھرعنكیعارھا ی‬
‫یراّی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےک‪۶‬ؤمفق‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‬
‫م‬ ‫ع‬
‫فانیمؽناہی یلیماذھبیالیہیھویرحمۃیاللی نیاشرتاطیثبوت ی (قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنیہ)‬

‫یسننیالرتمذییابوابیالطہارةیبایبیماجاءیفیالمسحیعیلیالخقنییدحكف‪۵۱۶‬دارالقکریبیوتی‪۵۱۲/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫یسننیالرتمذییابوابیالطہارةیبابیماجاءیفیالمسحیعیلیالخقنییدحكف‪ ۵۱۶‬دارالقکریبیوتی‪۵۱۲/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫نیالکربییللؽیہیقیکتابیالطہاریبابیماوردفیتركیالتوقیتیدارصادریبیوتی‪۲۳۴/۵‬ؽ‪۲۳۵‬‬ ‫یالجوھیریالنیقیحویشیعیلیا لسن‬‫‪3‬‬

‫ٰ‬

‫‪Page 549 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یبمل‪۶‬وگتفگ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّاامص‪ّ۶‬قلٌی‪۶‬ےن‪۶‬بصن‪۶‬ارلاہی‪۶‬ںیم‬ ‫واثرہیاالمامیالزیلیعیفینصبیالرایۃی‪1‬۔ ی‬

‫ّاؽی‪۶‬اک‪۶‬رمؽی‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬امسم‪۶‬رشؽ‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬اقك‪۶‬رمہبت‪۶‬ؽاہ‪۶‬اصتل‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫السماعیولویمرةیلالتصالیوالصحیحیاالجتزاءیبالمعاصرةی ےیل۔حیحص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اعمرصؿ‪۶‬یہ‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ۔روہمّ‪۶‬اک‪۶‬ومفق‪۶‬یہی‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ھویالمنصوریعلیہیالجمہوریکمایافادہیالمحِقیعیلیاالطالقیفی اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ققحم‪۶‬یلع‪۶‬االؿالص‪۶‬ےن‪۶‬حتف‪۶‬اتقلری‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اافدہ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔‬
‫فتحیالِدیریوقدیاطالیمسلمیفیمِدمۃیصحیحہیفیالردی اامص‪۶‬ملسم‪۶‬ےن‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ےک‪ ۶‬سدہم‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ذمہـ‪۶‬ےک‪ّ۶‬د‪۶‬رپ‪ ۶‬رلی‪۶‬‬
‫عیلیھذایالمذھبیالجرمیانیلمییکثریبہیتلمیذہیالرتمذیی ثحب‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬یراّی‪۶‬ےک‪٘۶‬ارگد‪۶‬اامص‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬اامص‪۶‬یراّی‪۶‬‬
‫وحکم یبانہ یحسن یصحیح یوکذا یحکم یبصحتہ یشیخی یک‪۶‬قادیئ‪۶‬ںیہن‪۶‬یک‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬حیحص‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬اگلقا‪۶‬ےہ۔وییہن‪۶‬‬
‫اامص‪۶‬یراّی‪۶‬ےک‪۶‬ااتسداامص‪۶‬اانلدقنی‪۶‬ییحی‪۶‬نب‪۶‬نیعم‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تحص‪۶‬اک‪۶‬‬
‫البخارییبامامیالناقدیینییحیییبنیمعنی۔‬
‫مکح‪۶‬اگلقا‪۶‬ےہ۔‬
‫ی‬
‫ںیم ‪۶‬اتہکوہٍ ‪۶‬ارگاامص ‪۶‬یراّی ‪۶‬یک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬میلست ‪۶‬یھب ‪۶‬رکیل ‪۶‬اجےئ ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫اقول‪:‬عالانہ یلو یسلم یفِصواہ یاال ینِطاع یولؼس یبِادحی‬
‫ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬الؼقام‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا قاےہ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬امہُّ‪۶‬كْدقك‪۶‬اؽّ‬
‫سی‬ ‫ب‬
‫عندنایوعندیسائریقا یلیالمرا لیوھمیالجہوریثمیعلكی سملیس ‪۶‬وک ‪۶‬وبقل ‪۶‬رکویناےل ‪۶‬درگی ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬وج ‪۶‬ہک ‪۶‬روہمّ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫منیدندنۃیابنیحزمیانیالجدیلیالیعتمدیعیلیروایتہیفانی كْدقك ‪۶‬اقدج ‪۶‬ںیہن ےہ‪۶‬رھپ ‪۶‬مت ‪۶‬رپ ‪۶‬انب ‪۶‬زحص‪۶‬یک ‪۶‬گوگواہـ ‪۶‬اک‪ً٘۶‬واالّص‪۶‬‬
‫الرجلیفیالجرحیوالوقعیۃیکاالیعمینییالسیلیال وجمیوی ےہ‪۶‬ہک‪۶‬خدیل‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬رپ‪۶‬اامتعد ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬اجقا‪،‬ویکہکن‪۶‬آ دیم‪۶‬رجج‪۶‬ؽ‬
‫الؽیعریالصؤلیحیتیعندیالرتمذییمنیالمجاھیلیوالجدییلی اصتدص ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽ ‪۶‬ادنوھٍ ‪۶‬یک ‪۶‬لثم ‪۶‬وہقاےہ ‪۶‬ینعی ‪۶‬كْاتھ ‪۶‬وہا ‪ٚ۶‬وال ‪۶‬ؿ ‪۶‬اؽّ‬
‫ہلمح‪۶‬رکویناال‪۶‬تسم‪۶‬اؽكف۔اہیٍ قك‪۶‬ہک‪۶‬رتذمی‪۶‬ےک‪۶‬اہٍ‪۶‬اجملیہ‪۶‬‬ ‫فِدیوثِہیاالیمامانیالمرجو عیال مایاحمدیبنی ی‬
‫ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪،‬اؽّخدیل‪۶‬یک‪۶‬وتقیث‪۶‬اٍ‪۶‬دؽ‪ ۲‬اامومٍ‪۶‬ےن‪۶‬یک‪۶‬ےہ‬
‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫ینصبیالرأیۃیکتابیالطہارةیبابیالمسحیعیلیالخقنییالمکؾبۃیالنوریۃیّوضہی‪۶‬گنشلبپ‪۶‬الوہّ ‪۲۰۲/۵‬قا‪۲۰۱‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 550 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٍ‪۶‬یک‪۶‬ریپؽی‪۶‬یک‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫فراجعہیانیشئت۔ ی‬
‫اوقل‪:‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬وفتضی‪۶‬ؽاایتخّ‪۶‬ںیم‪۶‬صن‪۶‬رصحی‪۶‬ےہ‪۶‬ؽّت ‪۶‬ہی‪ ۶‬انہ‪۶‬اؽّ انہ‪۶‬یھب‪۶‬شیک‪۶‬‬
‫لؼس‬
‫یف(اسیج‪۶‬ہک ‪۶‬وپدیش ‪۶‬ہ‪۶‬ںیہن۔ؿ)‬ ‫ؤمدک ‪ ۶‬ض ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽاهلل ‪٘۶‬الئ ‪۶‬امےگن ‪۶‬اجقاوت ‪۶‬وضحّ ‪۶‬قاچن ‪۶‬دٍ ‪۶‬رکدےتی ‪۶‬اصلًا ‪۶‬اجنگشئ ‪۶‬ت ‪ّ۶‬کھوا ‪۶‬اھت ‪۶‬کمایالیخ ٰ ی‬
‫ن‬
‫اؽّاہیٍ ‪۶‬زجص ‪۶‬وصخص ‪۶‬ےب ‪۶‬زجص‪۶‬ومعص‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬اخص‪۶‬یک ‪۶‬تبسن ‪۶‬وکیئ ‪۶‬ربخ‪۶‬اخص ‪ ۶‬شؤٌ ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪۶‬یھت ‪۶‬وت ‪۶‬زجص ‪۶‬اک‪۶‬اشنمء ‪۶‬ؽیہ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬زخہمی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬ولعمص‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ااکحص‪۶‬رپسد‪۶‬اایتخّ‪۶‬وضحّدیس‪۶‬االقاص‪۶‬ںیہ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽٰیلع‪ٓ ۶‬ا ہلٖ‪۶‬الضف‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص۔‬
‫دحكف‪:۵۰۳۶‬امكل‪۶‬ؽادمح‪۶‬ؽیراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬ؽلسایئ‪۶‬ؽانب‪۶‬امہج‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ارگتقشم ‪۶‬اعـ ‪۶‬اک ‪۶‬ایخل ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪ّٓ۶‬ص ‪ّٓ۶‬امدراتہک‪۶‬‬ ‫لوالیانیاشقیعیلیامیتیالمریت میبالسواكیعندیکلی ی‬
‫ۂامنّ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‬

‫نج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ّ۶‬وجم‪۶‬ایک‪۶‬اجقاےہ‪،‬اؽّؽہ‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬خًول‪۶‬اؽّییحی‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫‪۶‬اقمقلہ‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬زحٍ‪۶‬ؽانب‪۶‬ھْص‪۶‬‬ ‫حنبلیوابنیمعنییفمایھویابنیحزمیوائیشیابنیھزمیبعدی‬
‫نب‪۶‬نیعم‪۶‬ںیہ۔اٍ‪۶‬دؽ‪۶‬اامومٍ ےک َ‬
‫ٰھذینیوھویمتقردفیہیلمییسبِہیاحدیب ٰ ذایالِولیاالیتریی ایک‪۶‬ےش‪۶‬ےہ ‪۶‬دّالاح ہکی‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اہنت ‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫انیالبیخارییانمایاعلہیاذایعللهیبانہیلمییعرفیسماعیالجدیلی ہی‪۶‬وقل‪۶‬ںیہن ایک۔ایک‪۶‬وت‪۶‬داتھکی‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬یراّی‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ؽہج‪۶‬‬
‫البان ا یروایہ یالجدیل یوقدصحح یلہ یالرتمذی یوقال یفی ےس‪۶‬عًلل‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪۶‬خدیل‪۶‬اک‪۶‬امسم‪۶‬رعمؽَ‪۶‬ںیہن‪،‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ہی‪۶‬خدیل ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬رتذمی ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ ‪۶‬وک‪۶‬حیحص‪۶‬ظٓاّدقا ‪۶‬اؽّ‬ ‫یتعایلیاعلمی‪۵۲‬منہ۔ ی‬ ‫‪1‬‬
‫التِریبی یثِہ۔والل ٰ‬
‫رقتا ‪۶‬ںیم‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ہقث‪۶‬ےہ۔اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وخؿ‪۶‬اجاتنےہ۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یتِریبیالتہذیبیترجمہیایبیعبداللیالجدیلی‪۴۲۰۰‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۲۴/۲‬‬
‫‪Page 551 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وسماك‪۶‬رکںی۔‬ ‫صلٰوة‪1‬۔ ی‬
‫املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬وتمارت‪۶‬ےہ‪۶‬قالہیفیالتؼسییوغی ٖیہ(قًسٌٔ‪2‬ؽریغہ‪۶‬ںیم‪۶‬اُٖ‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪۶‬ایگ۔ؿ)‪۶‬ادمح‪۶‬ؽلسایئ‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬ویٍ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫لوالانیاشقیعیلیامیتیالمرت میعندیکلیصلٰوةیبوضویءی اعـ ‪۶‬رپ ‪۶‬دوشاّی ‪۶‬اک ‪۶‬احلؽ ‪۶‬ت ‪۶‬وہ ‪۶‬وت ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬رکدؽٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫امنّ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬ؽوض‪۶‬رکںی‪۶‬اؽّ‪۶‬ۂ‪۶‬ؽوض‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وسماك‪۶‬رکںی۔‬ ‫اویمعیکلیوضوءیبسواک‪3‬۔ ی‬
‫اوقل‪:‬ارمدؽص‪۶‬دؽمسق‪۶‬ےہ‪۶‬یمتح‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬ااجیؿ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬اخمتفل‪۶‬عٍػيـ‪،‬‬
‫اؽّؽہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اک ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ارم ‪۶‬یک ‪۶‬اخمتفل ‪۶‬رکےن‪۶‬‬ ‫‪"‬ی‬ ‫تعایلی"‬
‫و ٰذلكیقولہی ٰ‬
‫ؽاولٍ‪۶‬وک‪۶‬دّقا‪۶‬اچےیہ۔(ؿ)‬ ‫‪4‬۔ ی‬
‫دؽرسا‪۶‬دنیب‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬رتبیغ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬رتك‪۶‬ںیم‪۶‬ؽتعس‪،‬‬
‫و ٰذلكیقولہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیامرتیبالسواكی اؽّؽہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ہک‪۶‬ےھجم‪۶‬وسماك‪۶‬‬
‫اک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ےھجم‪۶‬دّ‪۶‬وہاہک‪۶‬ںیہک‪۶‬ھجم‪۶‬رپ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫حیتیخشیتیانییکتبیعیلیاحمد‪5‬بنیواثلۃیبنی ی‬
‫وہاجےئ۔اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‬

‫یصحیحیالبخاری‪،‬کتابیالجمعۃیبابیالسواكییومیالجمعۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۲۲/۵۶‬ؽ‪،۲۱۵‬صحیحیمسلمیکتابیالطہارةیبابیالسواكیدقیمی‪۶‬‬
‫‪1‬‬

‫بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۲۴/۵۶‬سننیالنسائییکتابیالطہارةیالرخصۃیفیالسواكیونّ‪۶‬دمحم ‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ ‪۶‬بتک ‪۶‬رکایچ ‪،۲/۵۶‬سننیا بنیماجہیابوابیالطہارةی‬

‫بابیالسواكیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۲۱‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیھیریرةیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪، ۲۰۱،۲۱۳،۲۱۵،۲۴۳،۰۵۵/۲‬‬
‫‪،۰۳۳‬مؤطاامامیمالكیکتابیالطہارةیماجاءیفیالسواكیریم‪۶‬دمحم‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۱۳‬‬
‫یالتؼسیشرحیالجا معیالصغییتحتیالحدیثیلوالیانیاشقیعیلیا میتیا لخیۃبتکم‪۶‬االامص‪۶‬ااشلیعف‪ّ۶‬قاص‪۰۵۰/۲۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ 3‬یسننیالنسائییکتابیالطہارةیالرخصۃیفیالسواكیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬بتک‪۶‬رکایچ‪،۲/۵‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیھریرہیریضیاللیعنہی‬

‫المکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۱۵/۲‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/۲۰‬‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیواثلہیبنیاالسِعیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۵۳/۰‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 552 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ےن ‪۶‬ؽاقلہ ‪۶‬نب ‪۶‬ا‪ٚ‬ؼن ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬حیحص ‪۶‬دنس ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہیبسندیحس ٍن۔ ی‬ ‫االیسِعیریضیالل ٰ‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫ارمدنیب‪۶‬وت‪۶‬اہیٍ‪۶‬علًًااحک ‪۶‬ےہ‪۶‬وترضؽّی‪۶‬یفن‪۶‬یمتح‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪،‬ارم‪۶‬یمتح‪۶‬یھب‪۶‬دؽمسق‪۶‬ےہ‪۶‬ینظ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬افمد‪۶‬ؽوجؿ‪۶‬اؽّیعطق‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬عؼيغٰی‪۶‬‬
‫ّٓتیض‪،‬ؿًيـ‪۶‬وخاہ‪۶‬نم‪۶‬دہۃ‪۶‬ارلؽقۃ‪۶‬قا‪۶‬نم‪۶‬دہۃ‪۶‬ادلاللۃ‪۶‬امہُّ‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬هلؾص‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬یعطق ‪۶‬ینیقی‪۶‬ںیہ ‪۶‬نج ‪۶‬ےک ‪۶‬رسارپدہ‪۶‬زعؿ ‪۶‬ےک‪۶‬رگد ‪۶‬ونظٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اصلًا ‪۶‬قاّ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وت ‪۶‬مسق ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬اطقالیح ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬ققحتم‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ؽاہٍ ‪۶‬قا ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ےہ ‪۶‬قا ‪۶‬دنمؽؿ‪،‬نصیعلیہیاالمامیالم ِقیحیثیاطلقیفیالقتح(اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬ققحم ‪۶‬اامص ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ارلہمح ‪۶‬ےن ‪۶‬حتف ‪۶‬ںیم ‪۶‬صن‪۶‬‬
‫ّٓامیئ‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫اؿ‪۶‬ؽاحض‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬اؿ‪۶‬رکہمی‪۶‬ےک‪۶‬علًًا‪۶‬یہی‪۶‬ینعم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬اچاتہ‪۶‬وت‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬رپ‪۶‬ۂامنّےک‪۶‬ےیل‪۶‬قاّہ‪۶‬ؽوض‪۶‬اؽّ‪۶‬ۂ‪۶‬ؽوض‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ؽظف‪۶‬وسماك‪۶‬رکقا‪ّٓ۶‬ص‪ّٓ۶‬امدراترگم‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬تقشم‪۶‬ےک‪۶‬احلؽ‪۶‬ےس‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪۶‬ےئک‪۶‬اؽّاایتخّااکحص‪۶‬ےک‪۶‬ایک‪۶‬ینعم‪۶‬ںیہ۔وللیالحمد۔‬
‫دحكف‪:۵۰۴۶‬امكل‪۶‬ؽ٘ایعف‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّربطاین‪۶‬اؽطس‪۶‬ںیم‪۶‬اریماوملنینم‪۶‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس‪۶‬لسود‪۶‬نسح‪ّ۶‬اؽی‪،‬‬
‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لوال یان یاشق یعیل یامیت یالمرت م یبالسواك یمع یکلی تقشم‪۶‬اعـ‪۶‬اک‪۶‬قاٖ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽت ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬ؽوض‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وسماك‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫رپ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رکدؽٍ۔‬ ‫وضو ٍیء‪1‬۔ ی‬
‫دحكف‪:۵۰۵۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہک‪۶‬وسماك‪۶‬رکؽ‪۶‬وسماك‪۶‬عوہ‪۶‬وک‪۶‬قازیکہ‪۶‬اؽّّؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬وک‪ّ۶‬ایض‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫ربجلی‪۶‬ذـ‪۶‬ریمُ‪۶‬قاٖ‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪۶‬ےھجم‪۶‬وسماك‪۶‬یک‪۶‬ؽتیص‪۶‬یک۔‬
‫حیتیلِدیخشیتیانییقرضہ‪،‬عیلیوع ٰیلیامیتیولوالیاینی اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬ےھجم ‪۶‬ادنہشی ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک ‪۶‬ربجلی ‪۶‬ھجم ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ریمی ‪۶‬اعـ‪۶‬‬
‫رپ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رکدںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّارگ‪۶‬تقشم‪۶‬اعـ‪۶‬اک‪۶‬وخَ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫اخافیانیاشقیعیلیامیتیلقرضتہیعلیہمی ی‬
‫ّٓص‪۶‬رکدںی‪۶‬ےگ۔‬

‫نیالکربییکتابیالطہارةیبابیالدلیلیعیلیانیالسواكی‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬ی مؤطایالمامیمالكیکتابیالطہارةیماجاءیفیالسواكیریم‪۶‬دمحم‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۱۳‬ا لسن‬

‫سنۃیدارصادریبیوتی‪،۰۱/۵‬کزنالعمالیبحوالہیوالشافیعیدحكف‪۲۲۵۵۵۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۰۵۱/۵‬المعجمیاالوسط‪،‬دحكف‪ ۵۲۲۳۶‬ۃبتکم‪۶‬‬
‫ااعملَّ‪ّ۶‬قاص‪۵۰۴/۲۶‬‬
‫‪Page 553 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ابنیماجہی عنیایبیامامۃیریضیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫(انب‪۶‬امہج‪۶‬ےن‪۶‬ایب‪۶‬اامہم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫لً لى‬
‫اہیٍ‪۶‬ربجلی‪۶‬انیم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬یھب‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رکدےنی‪۶‬یک‪۶‬اانسد‪۶‬ےہ۔‬
‫دحكف‪:۵۱۳ ۰۴‬ربطاین ‪۶‬ؽكْاّؽداّعلىی‪۶‬ؽاحمک ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ابعٖ ‪۶‬نب ‪۶‬دبعالمقلـ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬اؽی‪ّ،‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لوالیانیاشقیعیلیامیتیلقرضتیعلیہمیالسواكیعندیکلی تقشمِ‪۶‬اعـ‪۶‬اک‪۶‬احلؽ‪۶‬ت ‪۶‬وہوت‪۶‬ںیم ۂ‪۶‬امنّ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬وسماك‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫صلٰوة‪2‬ی(زادیغییالداریقطین)کمایفرضتیعلیہمیالوضوء‪3‬۔ ی ّٓص‪۶‬رکدؽٍ‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ؽوض‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رکدقا‪۶‬ےہ۔‬
‫اہیٍ‪۶‬ؽوض‪۶‬وک‪۶‬یھب‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬رپّٓص‪۶‬رکدقا۔‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۱۵،۵۱۲ ۰۵،۱۳‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لوالانیاشقیعیلیامیتیالمرت میبالسواكیواطیبیعندی تقشم‪۶‬اعـ ‪۶‬اک‪۶‬ایخل‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ ‪۶‬رپ‪۶‬ۂ ‪۶‬امنّ ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬‬
‫کلیصلٰوة۔ابوینعیمیفیکتابیالسواكی‪4‬عنیعبداللی وسماك‪۶‬رکقا‪۶‬اؽّ‪۶‬وخوبشاگلقا‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رکدؽٍ۔(اوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ‪۶‬‬
‫بنیعمریریضیاللیتعایل یعنہمایبسندیحسن یوسعیدی اوسلاك‪۶‬ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬لسود‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫ٰ‬
‫نسح ‪۶‬اؽّدیعس ‪۶‬نب ‪۶‬وصنمّ ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬ننس ‪۶‬ںیم ‪۶‬وحکمل ‪۶‬ےس ‪۶‬رم٘ال‪ٍ۶‬‬
‫مرسال۔ ی‬
‫ر‬ ‫بنیمنصوریفیسنن ٖہیعنیمکحولی‬
‫ّؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫ك‬
‫اہیٍ‪۶‬وخوبش‪۶‬یک‪ ّٓ۶‬ت‪۶‬یھب‪ّ۶‬ادئ‪ّٓ۶‬ام دی۔‬

‫یسننیا بنیماجۃیابوابیالطہارةیبابیالسواكیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲۱‬‬
‫‪1‬‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیقطیعنیا بنیعباسیدحكف‪۲۲۵۳۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۲/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬یالمستدركیللحا کمیکتابیالطہارةیلوالانیاشقیعیلیا میتیدارالقکریبیوتی‪،۵۰۲/۵‬البحریالزخاریعنیا بنیعباسیدحكف‪۵۰۳۲۶‬مکؾبۃیالعلومی‬

‫والحکمیمدینۃیالمنورةی‪،۵۰۳/۰‬مجمعیالزوائدیبحوالہیالعباسیکتابیالطہارةیبابیفیالسواكیدارالکتابیبیوتی‪،۲۲۵/۵‬مجمعیالزوائدیکتابی‬

‫الصلٰوةیبابیماجاءیفیالسواكیدارالکتابیبیوتی‪۵۳/۲‬‬
‫یمرسالیدحكف‪۲۲۵۵۱۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۲/۵‬‬
‫ر‬ ‫‪4‬یکزنالعمالیبحوالہیصعنیمکحو ل‬

‫‪Page 554 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۵۱۰ ۱۵‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لوالانیاشقیعیلیامیتیالمرت میانییستا کوایباالسحار۔ی تقشمِ ‪۶‬اعـ ‪۶‬اک ‪۶‬ادنہشی ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪ّٓ۶‬ص ‪ّٓ۶‬امدرات ‪۶‬ہک ‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫ابوینعیمیفیالسواكی‪1‬یعنیعبداللیبنیعمریریضیاللی رحس‪۶‬ےلہپ‪ ۶‬رہ‪۶‬اھٹ‪۶‬رک‪۶‬وسماك‪۶‬رکںی(اوب ‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ‪۶‬اوسلاك‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬انب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫تعایلیعنہما۔ ی‬
‫ٰ‬
‫دحكف‪ ۵۱۰ ۱۲،۱۰‬ؽ ‪ّٓ:۵۱۱‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لوالیانیاشقیعیلیامیتیالمریت م یبالسواكیعنیدکلی تقشم ‪۶‬اعـ ‪۶‬اک ‪۶‬ایخل ‪۶‬ت ‪۶‬وہوت ‪۶‬ںیم ۂ ‪۶‬امنّ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫وسماك‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رکدؽٍ‪۶‬اؽّامنّ‪۶‬اشعء‪۶‬وک‪۶‬اہتیئ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬قك‪۶‬اٹہدؽٍ۔‬ ‫صلٰوةیوالخرتیالعشاءیایلیثلثیاللیل۔ ی‬
‫یبسندیصحیحیوالبزاریعنیامییالمومننییعیلی‬
‫ٍ‬ ‫احمدی والرتمذییوالضیاءیعنیزیدیبنیخالد یالج ینیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ‬ ‫ن‬ ‫‪2‬‬

‫ہ‪،‬وروییعنیزیدیاحمدیوابویداؤدیوالنسائییکحدیثیایبیھریرةیاالولیباالقتصاریعیلیالسطریاالولیوی‬
‫ٰ‬ ‫یتعایلیوج‬
‫کرمیالل ٰ‬
‫یبسندیصحیحیعنیایبیھیریرةیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہیکحدیثیزی ٍدیھذایوفیہیلقرضتیعلمھییالسواكیمعی‬ ‫ٍ‬ ‫الحا کمیوالؽی یق‬
‫الوضوءیوالخرتیصلٰوةیالعشاءیاالٰخرةیایلینصفیاللیل‪3‬۔ینعی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽوض ‪۶‬ںیم ‪۶‬وسماك ‪۶‬رکقا ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬رکدرات ‪۶‬اؽّامنّ ‪۶‬اشعء ‪ٓ ۶‬ا دیھ‪۶‬‬
‫ّاؿ‪۶‬قك‪۶‬اٹہ‪۶‬درات۔‬

‫‪ 1‬یکزنالعمال یبحوالہ یایب ینعیم یف یکتاب یالسواك یدحكف ‪۲۲۵۵۲۶‬مؤسسۃ یالرسالہ یبیوت ی‪،۰۵۲/۵‬الدرالمنثور یبحوالہ یایب ینعیم یتحت یاآلیۃی‬

‫‪۵۲۰/۲‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۱۲/۵‬‬
‫‪ 2‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیزیدیبنیخالدیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۵۰/۰‬سننیالرتمذییابوابیالطہارةیبابیماجاءیفی‬
‫السواكیدحكف ‪۲۰۶‬دارالقکریبیوتی‪،۵۳۳/۵‬کزنالعمالیبحوالہیحم‪،‬تیوالضیاءیدحكف ‪۲۲۵۵۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۰۵۱/۵‬البحرالزخاری‬
‫عنیعیلیریضیاللیعنہیدحكف‪۰۳۴۶‬مکؾبۃیالعلومیوالحکمیمدینۃیالمنورةی‪،۵۲۵/۲‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیزیدیبنیخالدیالمکتبیاالسالیمی‬

‫بیوتی‪،۵۵۲/۰‬سننیایبیداؤدیکتابیالطہارةیبابیالسواكی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪۳/۵‬‬

‫‪ 3‬یالمستدرك یللحا کم یکتاب یالطہارة یفضیلۃ یالسواك یدارالقکر یبیوت ی‪،۵۰۲/۵‬السنن یالکربی یکتاب یالطہارة یباب یالدلیل یعیل یان یالسواكی‬

‫السنۃیالخیدارصادریبیوتی‪،۰۲/۵‬کزنالعمالیبحوالہیكیوھقیعنیایبیھیریرةیدحكف‪۲۲۵۵۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوت‪۰۵۲/۵‬‬
‫‪Page 555 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وللنسائی یعن یایب یھریرة یبلقط یاالمر یت م یتاخیی لسایئ‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬ۂری‪۶‬ہ‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬اافلؽ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪:‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬‬

‫رپ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬رکدرات‪۶‬ہک‪۶‬اشعء‪۶‬دری‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬ڑپںیھ‪۶‬اؽّامنّ ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬‬ ‫العشاءیبالسواكیعندیکلیصلٰوةی‪1‬۔ ی‬
‫وسماك‪۶‬رکںی۔‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۱۲ ۱۰‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لوالان یاشق یعیل یامیت یالمر یت م یان ییصلوھا ی ٰھکذای اعـ ‪۶‬رپ ‪۶‬تقشم ‪۶‬ت ‪۶‬وہیت ‪۶‬وت ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬رپ ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬رکدرات ‪۶‬ہک ‪۶‬اشعء‪۶‬‬
‫یعینیالعشاءینصفیاللیل۔احمد‪2‬والبخارییومسلمی ٓا دیھ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬وک‪۶‬ڑپںیھ۔(ادمح‪،‬یراّی‪،‬ملسم‪۶‬اؽّلسایئ‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬‬
‫والنسائییعنیابنیعباسیریضیاللیتعایلیعنہما۔ ی ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ٰ‬
‫دحكف‪:۵۱۳ ۱۱‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لوال یضعف یالضعیف یوسِم یالسِیم یالمرت یب ٰ ذہی ارگقاوتاٍ‪۶‬اؽّامیبّؽٍ‪۶‬اک‪۶‬احلؽ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رکدراتہک‪۶‬ہی‪۶‬امنّ‪۶‬‬
‫الصلٰوة یان یتوخر یایل یشطراللیل۔النسائی ی‪3‬عن یایبی ٓا دیھ ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬قك ‪۶‬ؤمرخ ‪۶‬رکںی(اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬لسایئ ‪۶‬ےن ‪۶‬اوب ‪۶‬دیعس ‪۶‬خدّی‪۶‬‬
‫سعدن یالخدرییریضیاللیتعایل یومرتیروایۃیاحمدیوی ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ادمح‪،‬اوب‪۶‬داؽد‪،‬انب‪۶‬امہج‪۶‬اؽّ‬
‫ٰ‬
‫ك‬
‫اوب‪۶‬احمت‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬زگّ‪۶‬یکچ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ظفل‪۶‬ارم‪۶‬ےک‪۶‬ریغب‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫ایبیداؤدیوابنیماجۃیوایبیحاتمیباللقظیاالمر۔ ی‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۱۴ ۱۲‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫تقشم‪۶‬اعـ‪۶‬اک‪۶‬ادنہشی‪۶‬ت ‪۶‬وہوت‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‬ ‫لوالانیاشقیعیلیامیتی ی‬

‫یسننیالنسائییکتابیالمواقیتیبابیمایستحبیمنیتاخییالعشاءیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۲/۵۶‬ؽ‪۵۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیا بنیعباسیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۲۲/۵‬صحیحیالبخارییکتابیمواقیتیالصلٰوةیبابیالنومی‬
‫قبل یالعشاء یدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۴۵/۵۶‬صحیح یمسلم یکتاب یالمساجد یباب یوقت یالعشاء یوتاخیھا یدقیمی‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۲۵/۵۶‬سننی‬

‫النسائییکتابیالمواقیتیبابییستحبیمنیتاخییالعشاءیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ‪۵۲/۵۶‬‬
‫یسننیالنسائییکتابیالمواقیتیبابییستحبیمنیتاخییالعشاءیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ‪۵۰/۵۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 556 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عــــــہ‬
‫ّٓص‪۶‬رکدؽٍ‪۶‬ہک‪۶‬اشعء‪۶‬ںیم اہتیئ‬ ‫یالعشاءیایلی ی‬ ‫المرت میانییؤخروای‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیاخرذاتی اٖ ‪۶‬اک ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اقك ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫عــــــہ‪:‬سببی ٰھذایانہیص‬
‫لیلۃیصلوةیالعشاءیحیتیاب ایراللیلیاویذھبیعامۃیاللیلی ےن‪۶‬اشعء‪۶‬یک‪۶‬امنّ‪۶‬ؤمرخ‪ّٓ۶‬امدی‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا دیھ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬قا‪ّ۶‬قدہ‪۶‬زگّ‬
‫ٰ‬
‫یئگ۔وعّںیت ‪۶‬اؽّےچب ‪۶‬وسےئگ ‪۶‬وت آ ؿ ‪۶‬رشتفی ‪۶‬الےئ ‪۶‬اؽّامنّ ‪۶‬ڑپاھیئ‪،‬‬
‫ونامیالنساءیوالصؽیانیفجاءیفصیلیوذکرہیکمایوردیمبؼنایفی‬
‫ك‬
‫اسیج‪۶‬ہک‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪،‬اوب‪۶‬دیعس‪،‬انب‪۶‬رمع‪۶‬اؽّاسن‪۶‬ؽریغہ‪۶‬یک‪۶‬ااحد ف‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫احادیثیابنیعباسیوایبیسعیدیوابنیعمرویا نسیوغیھ ٍمی‬
‫ؽاحض‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ‪۶‬ؽاّد ‪۶‬وہا ‪۶‬ےہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن۔دحكف ‪۶‬وساك‪۶‬اک‬
‫ک‬ ‫ریضیاللیتعایلیعنہم‪،‬وسببیحدیثیالسواكیایتانیناسی‬
‫ٰ‬
‫ً٘ـ ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ول ‪۶‬ےلیم ‪ ۶‬شولِ ‪۶‬داوتنٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫عندہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیقلحایفِالیاستا کوایاستا کوای اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬آ ےئ‪۶‬وت ٓا ؿ ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وسماك ‪۶‬ایک ‪۶‬رکؽ‪۶‬‬
‫التاتوین یقلحا یلوال یان یاشق یعیل یامیت یلقرضت یعلمھیی اؽّریمُ‪۶‬قاٖ‪۶‬ےلیم‪ ۶‬شولِ‪۶‬داوتنٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬عـ ‪۶‬آ قارکؽ‪،‬ارگ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬
‫ک‬

‫السواكیعندیکلیصلٰوةیکمایبؼنہیالدارقطینی منیحدیثی اعـ ‪۶‬یک‪۶‬تقشم‪۶‬اک‪۶‬احلؽ ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬وت ‪۶‬ںیم اٍ ‪۶‬رپ‪۶‬ۂ ‪۶‬قاّ ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یتعایلیعنہیف مایحدیثانیربمایافرزھمایابوی رکدرات۔اسیجہک‪۶‬اٖ ‪۶‬وک‪۶‬داّعلىی‪۶‬ےن ‪۶‬وحباہل ‪۶‬دحكف‪۶‬انب ‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬ ‫العباسیریضیالل ٰ‬

‫اللیتعایلیعنہمیوانی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ۔اٍ ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬دحوثیٍ ‪۶‬وک ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوبۂریہ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫عیوکذلكیغیہیریضی‬ ‫ھریرةیوربمایجم‬
‫ا تققیانیالنیبیصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیھویالذییقالیمرةی ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬یھبک‪۶‬اگل‪۶‬اگل‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّیھبک‪۶‬دؽونٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫وکعمج‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬وییہن‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬ریغ‪۶‬ےن‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫یاواخریی ٰھکذایوی ی‬
‫ٰھکذا ٰ‬
‫ارگآ ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اک‪۶‬اافتص‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬یھبک‪۶‬اٖ‪۶‬رطج‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّیھبک‪۶‬اٖ‪۶‬رطج‪۶‬اؽّ یھبک‬
‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫یکزنیالعمالیبحوالہیقطیعنیا بنیعباسیدحكف‪۲۲۵۳۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۲/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 557 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ثلث یاللیل یاونصق ٖہ۔احمد‪ 1‬یوالرتمذی یوصححہ‪ ،‬یوی قا ٓا دیھ ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬قك ‪۶‬قاریخ ‪۶‬رکںی(اٖ وک ‪۶‬اامص ‪۶‬ادمح ‪۶‬ؽرتذمی ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫نیایبیھریرةیریضیاللیتعایل یعنہیومرتی اوکس‪۶‬حیحص‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دقا۔اؽّانب‪۶‬امہج‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ابنیماجۃیع‬
‫اخرییالبنیماجۃیکاحمدیوایبیداؤدیومحمدیبنینصری اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔اؽّدؽرسی ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬انب ‪۶‬امہج ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ادمح‪۶‬ؽاوب‪۶‬داؽد‪۶‬ؽدمحم‪۶‬نب‪۶‬رسن‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬زگّیکچ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ارم‪۶‬ےس‪۶‬اخیل‪۶‬‬
‫خالیۃیعنیاالمر۔ ی‬
‫ےہ۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۱۵ ۱۳‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قد‪۶‬نب‪۶‬قاكف‪۶‬ااصنّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬وسّہ‪۶‬ازحاؿ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫وجدت ایمعیخزیمۃیالذییجعلیرسولیاللیصیلیاللی ؽہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬یھ ‪۶‬وہیئ ‪۶‬زخہمی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬قایئ‪۶‬‬
‫نج‪۶‬یک‪۶‬وگایہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬دؽوگاوہٍ‪۶‬‬ ‫تعایلیعلیہیوسلمیشہادتہیبشہادتنیی‪2‬۔ ی‬
‫ٰ‬
‫ےک‪۶‬كْاكْ‪ّٓ۶‬امیئ۔‬
‫دحكف‪:۵۲۳ ۱۴‬ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اعمد ‪۶‬نب ‪۶‬لبج ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬وک ‪۶‬نمی ‪۶‬رپ ‪۶‬وصدیبا ‪ّ۶‬انب ‪۶‬رک ‪۶‬ےتجیھب‪۶‬‬
‫ؽظف‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫دؽونٍ‪۶‬وک‪۶‬عمج‪ّٓ۶‬امقا۔انچہچن‪۶‬دعتد‪۶‬ارہظ‪۶‬ؽاکٌٔ‪۶‬ےہ۔اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وخؿ‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫تارة یجمع یفالتعدداظ ر یوا کثر‪،‬والل ی ٰ‬

‫تعایل یاعلم‪۵۲‬منہی اجاتن‪۶‬ےہ۔‪۵۲‬عوہ(ؿ)‬
‫دامتیفیوضہ۔ ی‬

‫‪ 1‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیہریرةیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۰۰/۲‬ؽ‪،۱۳۵‬سننیالرتمذییابوابیالصلٰوةیبابیماجاءیفی‬

‫تاخییصلٰوةیالعشاءیا لخیدحكف ‪۵۲۳۶‬دارالقکریبیوتی‪،۲۵۰/۵‬سننیا بنیماجۃیکتابیالصلٰوةیبابیوقتیصلٰوةیالعشاءیاچی ‪۶‬امی ‪۶‬دیعس ‪۶‬ینپمک ‪۶‬رکایچ‪۶‬‬

‫ص‪،۱‬کزنالعمالیعنیایبیھیریرةیدحكف‪۵۵۰۲۰۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۵۱/۳‬‬
‫یاللیتعایل یمنیالمومننی یرجالیا لخیدقیمی‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۵۰/۵‬صحیحیکتاب یالتقسییسورةی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 2‬یصحیح یالبخارییکتابیالجہادیباب یقول‬

‫احزابیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۳۳۱/۲‬‬

‫‪Page 558 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫خ‬
‫قد یعرفت یبالء یك یف یالدین یوالذی یقدر یکبك یمنی ےھجم‪۶‬ولعمص‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬اہمتّی‪ٓ ۶‬ا ّامںیشئ‪۶‬دنی‪۶‬نیتم‪۶‬ںیم وہ کًَ‪۶‬‬
‫الدینیوقدیطؼبت یلكیال دیۃ یفانیاھدی یلك یشئیی اؽّوج ‪۶‬ھچک ‪۶‬دویٍ ‪۶‬مت ‪۶‬رپ ‪۶‬وہےئگ ‪۶‬ںیہ ‪ّ۶‬تیع ‪۶‬ےک ‪۶‬ےفحت ‪۶‬ںیم ےن‪۶‬‬
‫فاقبل۔سیفیفیکتابیالقتوح‪ 1‬یعنیعؽیدیبنیصخری اہمتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬خالل‪۶‬بیط‪۶‬رکدےئ‪۶‬وج‪۶‬ںیہمت‪۶‬ھچک‪۶‬ہفحت‪۶‬دُ‪۶‬ےل‪۶‬‬
‫ض‬
‫ول۔(فیس‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ‪۶‬اوتفلج‪۶‬ےن‪۶‬دیبع‪۶‬نب‪ ۶‬شْ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ك‬
‫وہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫ى‬
‫عــــــہ‬
‫‪ّٓ:‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬ ‫دحكف‪۵۲۵‬ی‬
‫قدیعقوتیعنیالخیلیوالرقیقیف ایتوایصدقتیالرقۃی ےتمّؽٍ‪۶‬اؽّهالومٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬وکٰہ‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اعمَ‪۶‬رکدی‪ّ۶‬ؽوپٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫من یکل یاربعنی یدرھما یدرھم۔احمد‪ 2‬یوابوداؤد یوی ّوکٰہ ‪۶‬دؽ ‪۶‬ۂاچسیل ‪۶‬دّمہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬دّمہ۔(ادمح ‪۶‬اؽّاوبداؽد‪۶‬‬
‫الرتمذییعنیامییالمؤمننییالمرت ٰیضیریضیاللیتعایلی اؽّرتذمی‪۶‬ےن‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬یلع‪۶‬ارمللغٰی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ےس‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫عنہیبسندیصحیح۔ ی‬
‫وساّی‪۶‬ےک‪۶‬ےتمّؽٍ‪،‬خدعـ‪۶‬ےک‪۶‬هالومٍ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وکٰہ‪۶‬وج‪۶‬ؽاذـ‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪'':‬ہی‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اعمَ‪ّٓ۶‬امدی‪۶‬ےہ۔''اہٍ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہہک‪۶‬مکح‪۶‬اقك‪ّ۶‬ؽَ‪۶‬ؽّمیح‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬مکحب‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫دحكف‪:۵۲۲‬وضحّادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ماتِولونیفیالزنا‪،‬قالویاحرامیحرمہیاللیورسولہیف وی ّقا‪۶‬وک‪۶‬شیک‪۶‬ےتھجمس‪۶‬وہ؟رعص‪۶‬یک‪:‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫َّی‬
‫رحاص‪۶‬رکدقا‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‬ ‫یالِیمۃ۔ی ی‬
‫حرامیایلییوم ٰ‬

‫عــــــہ‪:‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ااھٹؽٍ‪۶‬دحںیثی‪۶‬وفتضی‪۶‬ارم‪۶‬یک‪۶‬دیفماؿ‪۶‬ؽؤمقداؿ‪۶‬ذموکّ‪۶‬وہ ںی‪۶‬آ ےگ‪۶‬رصَ‪۶‬اانسد‪۶‬اؿ‪۶‬ہلیلج‪۶‬ںیہ‪۵۲۶‬۔‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیطبیعنیعؽیدیبنیصخریالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۵۱/۲‬‬
‫‪1‬‬

‫ةیبابیماجاءیفیزکوةیالذھبیا لخی‬
‫ٰ‬ ‫نیالرتمذییکتابیالزکو‬
‫ٰ‬ ‫ةیبابیزکوةیالسائمۃی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل ‪۶‬رپسی ‪۶‬الوہّ ‪،۲۲۵/۵۶‬سن‬
‫ٰ‬ ‫نیایبیداؤدیکتابیالزکو‬
‫ٰ‬ ‫‪ 2‬یسن‬

‫دحكف‪۲۲۳۶‬دارالقکریبیوتی‪،۵۲۰/۲‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعیلیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۲/۵‬‬
‫‪Page 559 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫احمد‪1‬بسند یصحیح یوالطرباین یف یاالوسط یوالکبیی رحاص‪۶‬ےہ۔(ادمح‪۶‬ےن‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬اؽّربطاین‪۶‬ےن‪۶‬اؽطس‪۶‬اؽّریبک‪۶‬ںیم‪۶‬‬

‫ سداد‪۶‬نب‪۶‬اوسد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫عنیالمِدادیبنیاالسودیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۲۰۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫این یاحرم یعلیکم یحق یالضعیقنی یالیؾیم یوالمرأة۔ی ںیم مت ‪۶‬رپ ‪۶‬رحاص ‪۶‬رکقاوہٍ ‪۶‬دؽ ‪۶‬زمکؽّؽٍ ‪۶‬یک ‪۶‬قح ‪۶‬یفلت‪،‬میتی ‪۶‬اؽّ‬
‫وعّؿ۔(احمک ‪۶‬رشؽ ‪۶‬ملسم ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّیقہیب ‪۶‬ےن ‪۶‬وحباہل ‪۶‬اوب ‪۶‬ۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬‫الحا کم عیل یشرط یمسلم یوالؽیہیق یف یالشعب یوی‬
‫‪2‬‬

‫ىوہ ‪۶‬بعش ‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّظفل ‪۶‬یقہیب ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اللقظیلہیعنیایبیھریرةیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ںیہ۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۲۰‬نیحیحص‪۶‬ںیم‪۶‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪٘۶‬ال‪۶‬حتف‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬انس‪:‬‬
‫انیاللیورسولہ‪،‬حرمیبیعیالخمریوالمیؾتۃیوالخزنیری كشیب ‪۶‬اهلل ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ےن ‪۶‬رحاص ‪۶‬رکدقا ‪۶‬رشاؿ ‪۶‬اؽّرمداّ‪۶‬‬
‫اؽّوسكْ‪۶‬اؽّوتبٍ‪۶‬اک‪۶‬انچیب۔‬ ‫واالصنامی‪3‬۔ ی‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۲۱۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫یمسکر۔النسائیی ہشن ‪۶‬یک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬زیچ ‪۶‬ت ‪۶‬یپ ‪۶‬ہک ‪۶‬كشیب ‪۶‬ہشن ‪۶‬یک ‪۶‬ۂ ‪ٚ۶‬ىی ‪۶‬ںیم ‪۶‬رحاص ی‬
‫عــــــہ‬
‫ٍ‬ ‫یمسکرا یفاین یحرمت یکل‬
‫ر‬ ‫التشرب‬
‫لسایئ‪۶‬ےن‪۶‬لسود‪۶‬نسح‬ ‫‪4‬بسندیحسنی ی‬

‫عــــــہ‪:‬افدئہ‪:‬اوباخیشل ‪۶‬انب ‪۶‬ابحٍ ‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ ‪۶‬اوثلاؿ ‪۶‬ںیم ّؽاكف ‪۶‬یک‪۶‬حدثنایابنیایبیعاصمیثنایعمریبنیحقصینیالوصائییثنای‬

‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬ ‫یمویسیثنارباحیبنیزیدیعنیمعمری‬
‫سعیدیبن ٰ‬

‫‪ 1‬یمسند یاحمد یبن یحنبل یبِیہ یحدیث یمِداد یبن یاسود یالمکتب یاالسالیم یبیوت ی‪،۴/۲‬المعجم یالکبی یعن یمِداد یبن یاسود یحدیثی‬

‫‪۱۰۵‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۲۱۲/۲۳‬‬
‫‪ 2‬یالمستدركیللحا کمیکتابیاالیمانیاینیاحرجیعلیکمیحقیالضعیقنییدارالقکریبیوتی‪،۲۰/۵‬کزنالعمالیبحوالہیکہ‪،‬ھبیعنیایبیھیریرةی‬

‫دحكف‪۲۳۳۵۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۳۵/۰‬‬
‫‪ 3‬یصحیحیالبخارییکتابیالؽیو عیبابیبیعیالمؼتۃواالصنامیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۵۴/۵‬صحیحیمسلمیکتابیالؽیو عیبابیتحریمیالخمریو‬

‫المیۃا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۲۰/۲‬‬

‫یسننیالنسائییکتابیاالشربۃیتقسییونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ‪۰۲۱/۲۶‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 560 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایب‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ارعشی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬ ‫عنیایب ٰ‬

‫یمویسیاالشعرییریضیالل ٰ‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیاینیفرضتیعیلیامیتیقرأةیٰ ٰیسیکلی‬
‫یتعایلیعنہیقالیقالیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫عنیازھرییعنیا نسیریضیالل ٰ‬
‫لیلۃیفمنیداومیعیلیقرأت ایکلیلیلۃیثمیماتیشہیدا‪،1‬ینعی‪۶‬اٖ‪۶‬دنس‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬رپ‪۶‬لٰٗ‪۶‬رشفی‪۶‬یک‪۶‬ۂ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬قالؽؿ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬ہشیمہ‪۶‬ۂ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اےس‪۶‬ڑپےھ‪۶‬رھپ‪۶‬رمُ‪۶‬دیہش‪۶‬رمُ۔‬
‫عىہ‬
‫اقول‪:‬وسعید یوان یات م یفالمحِق یعند یالمحِِنی یانی ںیم اتہکوہٍ‪۶‬دیعس‪۶‬ارگآ ‪ ۶‬ض‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬نیققحم‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫عیالیؿبتیبمجردیتقردکذابیفضالیعنیممھتیمالمی قاكف ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬كشیب ‪۶‬ؽعض ‪۶‬دحكف ‪۶‬ضحم ‪۶‬اقك ‪۶‬ذکاؿ ‪۶‬ےک‪۶‬رفتد ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ر‬ ‫الوض‬
‫ہ‬ ‫عى‬
‫ینضمیالیہیشئییمنیالِرائنیالحا کمۃیبہیکمخالقۃین ٍصی قاكف ‪۶‬ںیہن وہقا ‪۶‬آ ‪۶‬اجہکیئ ‪ ۶‬ض‪۶‬ےس‪۶‬قاكف ‪۶‬وہذـ ‪۶‬قك‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫عيغ‬
‫٘اھت‪۶‬ظٓانئ‪۶‬ؽعض‪ ۶‬ض‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪،‬ےسیج‪۶‬صن‪۶‬یعطق‪۶‬یک‪۶‬اخمتفل‪۶‬اؽّ‬
‫اواجماعیقطعینییاوالحسیاواقراریالمواضعیبوضعہٖیایلیغیی‬
‫ظ‬
‫اامجم ‪۶‬یعطق ‪۶‬یک ‪۶‬اخمتفل ‪۶‬اؽّسح ‪۶‬یک ‪۶‬اخمتفل ‪۶‬اؽّوخد ‪۶‬ؽاعض ‪۶‬اک ‪۶‬ا ٓاّ‪۶‬‬
‫ل‬ ‫ٰذلكیکماینصیعلیہیالسخاوییفیفتحیالمغیثیواٹبؾنایعلیہی‬
‫ّ‬ ‫ي‬ ‫ٍ‬‫م‬
‫ؽریغہ‪،‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬اخسؽی‪۶‬ےن‪۶‬حتف‪۶‬ا ـ ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬صن‪ٓ ۶‬امیئ‪۶‬‬
‫عرش یالتحِیق یف ی''منی یالعنی یف یحکم یتِؽیلی‬
‫ےہ‪،‬اؽّمہ‪۶‬ےن‪''۶‬منییالعنییفیحکمیتِؽیلیاالبہامنی'' ںیم‪۶‬‬
‫فـــــــ‪ ۲‬جم‬
‫االب امنی ی ی"وا عیالعلماءیانیاضعیفیغییالموضو عی اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬قیقحت ‪۶‬وک ‪۶‬دح ‪۶‬امکل ‪۶‬قك ‪۶‬اچنہپقا ‪۶‬ےہ۔اٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬املعء ‪۶‬اک ‪۶‬اامجم‪۶‬‬
‫فـــــــ‪۱‬‬
‫یعملیبہیفیالقضائلیوقدیبؼناہیف''الہاد" ی یفیحکمی ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬دحكف ‪۶‬فیعض ‪۶‬وموضم ‪۶‬ت ‪۶‬وہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اققل ‪۶‬لمع‪۶‬‬
‫ےہ ‪۶‬اؽّمہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪''۶‬الہادیالکافیفیحکمیالضعافی''ںیم ‪۶‬ایبٍ‪۶‬‬ ‫الضعافی" ی‬
‫ایک‪۶‬ےہ۔(ؿ) (قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫َ‪ّ٘:۵۶‬اہل‪"۶‬منیزیالعنییفیحکمیتِؽیلیاالب ایمنیی"اتفؽٰی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬دلج‪۶‬مجنپ‪۶‬وبطمہع‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدشی‪۶‬الوہّ‪۶‬ےک‪۶‬ہحفص‪ ۰۲۵۶‬رپ‪۶‬رموقص‪۶‬ےہ۔‬

‫َ‪:۲۶‬اٰیلع‪۶‬رضحؿ‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ٘۶‬اہل‪"۶‬منییالعنییفیحکمیتِؽیلیاالبہامنی"ںیم‪۶‬اافدہ‪٘۶‬اكْدمہ‪۵۲‬ےس‪۶‬اافدہ‪۶‬تسب‪۶‬ؽوسص‪۶‬‬
‫‪۲۰‬قك‪ٓ ۶‬ا ھٹ‪۶‬اافداؿ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪"۶‬الہادیالکافیفیحکمیالضعافی‪۵۰۵۰‬ھ"ّاھک ےہ۔طالہظح‪۶‬وہاتفؽی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬وبطمہع‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدشی‪۶‬الوہّ‪۶‬دلج‪۶‬‬
‫مجنپ‪۶‬ہحفص‪ ۰۳۳۶‬قا‪"۱۰۳‬الکافیفیحکمیالضعاف"۔‬

‫یتزنیہیالشریعۃیالمرفوعۃیبحوالہیایبیا لشیخیفیالثوابیدحكف‪۰۲۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۵۳/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 561 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪ّٓ:۵۲۲۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫نس‪۶‬ول‪۶‬ےھجم‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬لثم‪۶‬طالینعی‪۶‬دحكف‪۶‬دوھکی‪۶‬وکیئ‪۶‬ٹیپ‪۶‬وپرا‪۶‬اےنپ‪۶‬تخت‪۶‬رپ‪۶‬اھٹی‪۶‬ہی‪۶‬ت ‪۶‬ےہک‪۶‬ہک‪۶‬یہی‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ےئل‪ّ۶‬وہ‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬خالل‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬خالل‪۶‬اج‪۶‬ون‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬رحاص‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬رحاص‪۶‬امون‪،‬‬
‫وانیماحرمیرسولیاللیمثلیمایحرمیاللی۔احمد ی‪ 1‬یوی وج‪۶‬ھچک‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےن‪۶‬رحاص‪۶‬ایک‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬‬
‫الداریم یوابو یداؤد یوالرتمذی یوابن یماجۃ یعنی اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬رحاص ‪۶‬ایک‪،‬لج ‪۶‬خالہل‪،‬ؽ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫المِدامیبنیمعدیکربیریضیاللیتعایل یعنہیبسندی ؽملس۔(ادمح‪۶‬اؽّداّیم ‪۶‬اؽّاوب‪۶‬داؽد ‪۶‬اؽّرتذمی‪۶‬اؽّانب‪۶‬امہج‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫ٰ‬
‫س‬ ‫ل‬ ‫ى‬
‫ سداص ‪۶‬نب ‪۶‬دعمرکیؿ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬وہ ‪۶‬ےن ‪ ۶‬ود ‪۶‬نسح‪۶‬‬
‫حسن۔ ی‬
‫ّؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اہیٍ‪۶‬رصاخۃً‪۶‬رحاص‪۶‬یک‪۶‬دؽ‪۶۲‬ںیمسق‪ّٓ۶‬ام ںی‪:‬اقك‪۶‬ؽہ‪۶‬ےسج‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬رحاص‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّ‪۶‬دؽرسا‪۶‬ؽہ‪۶‬ےسج‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رحاص‪۶‬ایک۔اؽّّٓامدقا‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬كْاكْ‪۶‬ؽاسکیٍ‪۶‬ںیہ۔‬
‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪ّٓ۶‬تیض‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬ریقف‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬وسال‪ٓ ۶‬ا قااھت‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬اتفؽی‪۶‬ریقفیالعطایایالنبویہیفیالقتاوییالرضویہ‪۶‬ےک‪۶‬‬

‫دلجم‪۶‬مجنپ‪۶‬اتکؿ‪۶‬سملئ‪ٚ۶‬ىٰی‪۶‬ںیم ذموکّ‪۶‬واللیال ادییایلیمعایلیاالمور ‪۵۲‬عوہ۔‬

‫یسننیایبیداؤدیکتابیالسنۃیبابیفیلزومیالسنۃی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۲۳۲/۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 562 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوقل‪:‬رماد‪۶‬واللیاعلم سفن‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ںیم‪۶‬كْاكْی‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ےک‪۶‬انمیف‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ےس‪۶‬ادش‪۶‬ؽاوقٰی‪۶‬‬
‫ےہ۔‬
‫د‬
‫دحكف‪ :۵۲۳۶‬ہًٗ‪۶‬نب‪۶‬اؽسی‪۶‬یعخن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬عم‪۶‬اےنپ‪۶‬دنچ‪۶‬الہ‪۶‬ہلیبق‪۶‬ےک‪۶‬قاّقاؿ‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضحّدیساعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وہےئ‪۶‬دیصقہ‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪۶‬اّاٍ‪۶‬ہمج‪۶‬ہی‪۶‬ااعشّ‪۶‬ںیہ ‪؎۶‬‬
‫یھادیا ی‬
‫یفبورکتیم دیایوبورکت ر‬ ‫االییارسولیاللیانتیمصدقی ی‬
‫یطواغیا ی‬
‫ر‬ ‫یعبدنایکامثالیالحمی‬ ‫شرعتیلنایدینیالحنیقۃیبعدیما ی‬
‫قاّوسل‪۶‬اهلل!وضحّ‪۶‬دصتقی‪۶‬ےئل‪۶‬ےئگ‪۶‬ںیہ وضحّ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےس‪۶‬دہاكف‪۶‬قاےن‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬ابمّك‪۶‬اؽّقلخ‪۶‬وک‪۶‬دہاكف‪۶‬اطعّٓامےن‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬یھب‪۶‬ابمّك‪۶‬وضحّ‪۶‬امہُّ‪۶‬ےئل‪۶‬دنی‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪٘۶‬اّم‪۶‬وہےئ‪۶‬دعب‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬دگوھٍ‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬وتبٍ‪۶‬وک‪۶‬وپج‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ےھت۔‬
‫مندةی‪ 1‬یمنیطریقیعمایربنیعبدالجباریعنیعبداللی دنمہ‪۶‬ےن‪۶‬امعّنب‪۶‬دبعاابجلّ‪۶‬ےک‪۶‬رطےقی‪۶‬ےس‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابمّك‪۶‬‬
‫بنیالمباركیعنیاالزوایعیعنییحیییبنیایبیسلمۃیعنی ےس ‪۶‬انہؾٍ ےن ‪۶‬اؽّایع ‪۶‬ےس ‪۶‬انہؾٍ ےن ‪۶‬ییحی ‪۶‬نب ‪۶‬ایب ‪۶‬ہملس ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوبۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہیحدیثیطویل۔ ی‬ ‫ایبیھریرةیریضیالل ٰ‬
‫ایک‪،‬دحكف‪۶‬یبمل‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫اہیٍ‪۶‬رصاخۃً‪۶‬رشتعی‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رشتعی‪۶‬ا٘الیم‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رقمّ‪۶‬یک‪۶‬وہیئ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ؽذہلا‪۶‬دقمی‪۶‬ےس‪۶‬رعَ‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪٘۶‬اّم‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ۔هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬رشج‪۶‬وماہـ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫قداشت ریاطالقہیعلیہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیالنہی دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪٘۶‬اّم‪ ۶‬انہ‪۶‬وہشمّ‪۶‬ؽرعمؽَ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےن‪۶‬دنی‪۶‬نیتم ‪۶‬ؽااکحص‪۶‬دنی ‪۶‬یک‪۶‬رشتعی‪۶‬‬ ‫شر عیالدینیواالحکام‪2‬۔ ی‬
‫اکنیل۔‬
‫ایس ‪۶‬دقّ ‪۶‬رپسب ‪۶‬ےئجیک ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک ‪ٓ ۶‬ا ایگ ‪۶‬اقك ‪۶‬ظفل ‪٘۶‬اّم ‪۶‬امتص ‪۶‬ااکحص ‪۶‬رشتلٍوہ ‪۶‬وک ‪۶‬اجعم ‪۶‬وہا‪،‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬لقن ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ںیک‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ارم‪۶‬ؽیہن‪۶‬ؽاضق‪۶‬ؽ‬

‫یاالصابہیفیتمؼیزیالصحابۃیبحوالہیا بنیمندةیرتہمج‪۵۲۱۵۶‬یجہؼشیبنیاو یسیدارالقکریبیوتی‪۰۱۴/۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالثاینیالقصلیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۰۰/۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 563 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اعوااہل‪۶‬یک‪۶‬اانسد‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫عایلیعلیہیوسلمیق ٰیضیرسولی ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ارم‪ّٓ۶‬امقا۔ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫امریرسولیاللیصیلیاللیت ٰ‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ہلصیف‪ّٓ۶‬امقا۔(ؿ)‬ ‫اللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم۔ ی‬
‫اینت‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬نج‪۶‬ےک‪۶‬عمج‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬دلجم‪۶‬ریبک‪۶‬یھب‪۶‬اکیف‪۶‬نہؾ‪،‬اؽّوخد‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬یہ‪۶‬ےن‪۶‬وج‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫وج‪۶‬ھچک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہمت‪۶‬دُ‪۶‬ؽہ‪۶‬ول‪۶‬اؽّسج‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪ ‬‬ ‫"‬
‫ےس‪۶‬قاّ‪ّ۶‬وہ‪،‬‬
‫یتعایل‪:‬‬
‫ہک‪۶‬ارم‪۶‬ؽیہن‪۶‬ؽاضق‪۶‬اؽّؽٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬یھب‪۶‬اانسد‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔قالیالل ٰ ی‬
‫مکح‪۶‬امون‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬اؽّمکح‪۶‬امون‪ّ۶‬وسل‪۶‬اک‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬اک‪۶‬وج‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬خکؾعـ‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‬
‫ؽاےل‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫ےھجم ‪۶‬وت ‪۶‬ہی ‪۶‬قاكف ‪۶‬رکقا ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬وک ‪۶‬ااکحص ‪۶‬رشہیع ‪۶‬ےس ‪۶‬طقف ‪ٓ ۶‬ا اگیہ ‪۶‬ؽؽاتیفق ‪۶‬یک ‪۶‬تبسن ‪۶‬ںیہن سج ‪۶‬رطج ‪۶‬ؽہ ‪۶‬رسیشک ‪۶‬ؿایغ ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬‬
‫وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬ںیم‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬رصحی‪۶‬ارتفاء‪۶‬رکےک‪۶‬اتہک‪":‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےس‪۶‬اطًواّ‪۶‬‬
‫ھجم‪۶‬وک‪۶‬یہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ااکحص‪۶‬ےس‪۶‬ںیم‪۶‬ؽافق‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬ول ‪۶‬اغلف‪3"۶‬۔‬
‫املسمون!هلل ‪۶‬ااصنَ‪،‬ہی ‪۶‬اٖ ‪۶‬زک ‪۶‬ؽقازک ‪۶‬ےن ‪۶‬دمحم ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬ہلیلج ‪۶‬ؽذعاصئ ‪۶‬ہلیمج ‪۶‬ؽامکالؿ‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫ّہعیف‪۶‬ؽدّاجؿ‪۶‬طًيًہ‪۶‬نج‪۶‬ںیم ّقد‪۶‬ؽرمع‪۶‬یک‪۶‬ایک‪۶‬یتنگ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽرمنیلس‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬رقمنیب‪۶‬مہیلع‪۶‬العل ٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬ہصح‪۶‬ںیہن‪ٚ۶‬ـ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫تخل‪۶‬اّادےئ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬ےس‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اطًواّ‪۶‬رصَ‪۶‬دّقاّہ‪۶‬ااکحص‪ّ۶‬اھک‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬یھب‪۶‬اانت‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳/۱۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۵/۰‬‬
‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالیخا مسیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 564 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ؽافق‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّول ‪۶‬اغلف‪،‬وت‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬اطًواّ‪ّ۶‬اہیہ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ؽافق‪۶‬ںیہ‪۶‬اغلف‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّاطًيؾٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬اطًواّ‪۶‬اینت‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫دری‪۶‬قك‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اغلف‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ؽافق‪۶‬وہاج ںی‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬اطًواّ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اؿ‪۶‬ؽوقَ‪۶‬ؽتلفغ‪۶‬اک‪۶‬افتؽؿ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اطًواّ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬رصحنم‪۶‬اھت‪۶‬‬
‫انایللیوانایالیہیراجعون۔ ی‬
‫سن‬
‫املسمون!داھکی ‪۶‬ہی ‪۶‬احک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬صخش‪۶‬ےک ‪۶‬دنی ‪۶‬اک‪،‬ہی ‪ ۶‬ھال‪۶‬ہملک‪۶‬ےہ ‪۶‬محمدیرسولیالل رپ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬اک ‪۶‬سج ‪۶‬رپ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬اخہمت‪۶‬‬
‫ایک‪،‬احالہکن‪۶‬ؽاهلل‪۶‬دّقاّہ‪۶‬ااکحص‪۶‬یب‪۶‬رصَ‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪۶‬اطًواّ‪۶‬ںیہن َقلکہ‪۶‬وضحّ‪۶‬احمک‪۶‬ںیہ‪،‬اصذـ‪ّٓ۶‬امٍ‪۶‬ںیہ‪،‬امكل‪۶‬ارتفاص‪۶‬ںیہ‪،‬ؽایل‪۶‬رحتمی‪۶‬‬
‫ںیہ۔نس‪۶‬اؽرسشک!ااکحص‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪۶‬كْدقك‪۶‬ؽافق‪۶‬وت‪۶‬لُؾ‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶‬رھپ‪۶‬ےھجت‪۶‬وکیئ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےہک‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬رشتعی‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬اضئ‪۶‬ریتُ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬‬
‫ےئک ‪۶‬وہےئ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬رشم ‪۶‬ےک ‪۶‬رحمامؿ ‪۶‬لُؾ‪۶‬ےن ‪۶‬رحاص ‪۶‬رکدےئ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬نج ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬وکٰہ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اںیہن ‪۶‬لُؾ ‪۶‬ےن ‪۶‬اعمَ ‪۶‬رکدقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬رشتعی ‪۶‬اک ‪ّ۶‬اہتس ‪۶‬ریتا‪۶‬‬
‫رقمّ ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬رشاظئ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ریتُ ‪۶‬ااکحص ‪۶‬یھب ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ااکحص ‪۶‬ااکحص ‪۶‬خد ‪۶‬ا ےک ‪۶‬لثم ‪۶‬امؽی ‪۶‬ںیہ ‪۶‬رگم ‪۶‬دمحمّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬قاںیت‪۶‬یہک‪۶‬اجیت‪۶‬ںیہ‪۶‬وخد‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ںیہ‪۶‬ذہلا‪۶‬ریقف‪۶‬ےن‪۶‬رصَ‪۶‬ایس‪۶‬مسق‪۶‬ااحدكف‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ااصتقّ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّہلضفبٖ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اانپ‪۶‬زینہ‪۶‬اخّ‪۶‬ازگاّ ؽ ٓا نہ‪۶‬زگاّ‪۶‬اٍ‪۶‬اتسگاخٍ‪۶‬مشچ‪۶‬دنب‪۶‬ؽ‪۶‬دنہ‪۶‬قاّ‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬ؽرگج‪۶‬ےک‪۶‬قاّ‪۶‬رکدقا‪۶‬وللیالحمد۔اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬یک ‪۶‬ےب ‪۶‬امشّ ‪ّ۶‬ںیتمح ‪۶‬هالہم ‪۶‬اہشؿ‪۶‬افخیج ‪۶‬رپ ‪۶‬ہک ‪۶‬میسن ‪۶‬ارلقاص ‪۶‬رشج ‪۶‬افشےئ ‪۶‬اامص ‪۶‬اقیض ‪۶‬ایعص ‪۶‬ںیم‪۶‬دیصقہ ‪۶‬كْدہ ‪۶‬رشفی ‪۶‬ےک ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫رعش‪؎ :‬‬
‫ینعمی‪ 1‬ی‬
‫یابرفیقولیالمنہیوال ٖ‬ ‫نبؼنایاالٰمریالنایھیفالاحد ی‬
‫امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اصذـ‪۶‬ارمؽیہن‪،‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬اچس‪۶‬ںیہن‬
‫یک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫معینینبؼنایاالٰمریالخیانہیالحا کمیسواہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلی یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اصذـ‪۶‬ارم‪۶‬ؽیہن‪۶‬وہےن‪۶‬ےک‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫عٍىٰی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬احمک‪۶‬ںیہ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬احمک‪۶‬‬ ‫علیہیوسلمیف ویحا کمیغییمحکوم‪2‬الخ ی‬
‫ںیہن‪،‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬وکحمص‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ذکرہیفیفصلیجود ٖہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم(اٖ‪۶‬وک‪۶‬اصذـ‪۶‬میسن‪۶‬ےن‪۶‬لصف‪۶‬یف‪۶‬ؽوجدہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫ےہ۔ؿ)‬

‫یالکوا کبیالدریۃیفیمدحیخییالربیۃیالقصلیالثالثیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۶‬ص‪۲۵‬‬
‫‪1‬‬

‫ینسیمیالریاضیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیوامایالجودیوالکرمیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۱/۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 565 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الحمدلل ہی‪۶‬قدكول‪۶‬لیلج‪۶‬اےنپ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬د‪۶‬اکلم‪۶‬وہیئ‪۶‬ااحدكف‪۶‬رحتمی‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬یھب‪۶‬ایس‪۶‬قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬ںیھت‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬اخص‪۶‬مکح‪۶‬رشك‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬خد‪۶‬اامشّ‪۶‬ںیم ّںیہ ارگ‪۶‬وکیئ‪۶‬اچےہ‪۶‬اںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ایبٍ‪۶‬قدلیل‪۶‬وک‪۶‬طالرک‪۶‬ااکحص‪۶‬رشتلٍوہ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اءاداّ‪۶‬ؽاایتخّ‪۶‬اک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬قك‪۶‬لقتسم‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬انبےئ‪۶‬اؽّانبص‪"۶‬منیۃیاللؽیبیانیالتشریعی‬
‫نایانیالحمدللیربیالعلمنییوالصلٰوةیوالسالمیعیلیسیدیالمرسلنیی‬
‫ٰ‬ ‫دعو‬
‫بیدیالحؼببی‪۵۰۵۵‬ھ"وموسص‪۶‬رہھٹاےئ۔واٰخر ی ٰ‬
‫محمدیواٰلہٖیوصحبہٖیاجمعنی‪،‬اٰمنی۔ ی‬
‫ٍ‬
‫كسم ‪۶‬الشواص‪:‬اؿ ‪۶‬ریقف ‪۶‬لرفہل ‪۶‬اوملیل ‪۶‬اتقلری ‪٘۶‬اؿ ‪۶‬دحںیثی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؽک ‪۶‬ابمّك ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّدرک ‪۶‬رکُ ‪۶‬نج‪۶‬ےس ‪۶‬اامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬اک ‪۶‬تخس ‪۶‬وکّ‪۶‬‬
‫ؽرکوہقا‪۶‬سمش‪۶‬ؽازم‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہہک‪۶‬نج‪۶‬ااحدكف‪۶‬ےس‪۶‬نج‪۶‬قاوتٍ‪۶‬وک‪۶‬رشك‪۶‬اتبقا‪۶‬اچاہ‪۶‬اھت‪۶‬وخد‪۶‬ؽیہ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬اظنكْ‪۶‬اصَ‪۶‬وگایہ‪۶‬‬
‫‪1"‬۔(اؽّ‪۶‬ےسج‪۶‬اهلل‪۶‬رمگاہ‪۶‬رکُ‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ۂزگ‪۶‬رشك‪۶‬ںیہن‪۶‬رگم‪۶‬اچیبُ‪۶‬ذعمؽّ‪۶‬یک‪۶‬داد‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬قاد‪"،‬‬
‫اک‪۶‬وکیئ‪ّ۶‬اہ‪۶‬داھکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ںیہن۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۲۴۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ؽدنسم‪۶‬ادمح‪۶‬ؽننس‪۶‬ایب‪۶‬داؽد‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬ؽانب‪۶‬امہج‪َ ُّ ۶‬كيّن‪۶‬تنب‪۶‬عٍؾد‪۶‬نب‪۶‬رفعاء‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ریمی‪٘۶‬ادی‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪۶‬الےئ‪۶‬وھچ‪۶‬رک‪۶‬قاٍ‪۶‬دَ‪۶‬اجب‪۶‬رک‪۶‬ریمُ‪۶‬قاؿ‪۶‬اچچ‪۶‬وج‪۶‬دبّ‪۶‬ںیم‪۶‬دیہش‪۶‬وہےئ‪۶‬ےھت‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اؽاصَ‪۶‬اگیت‪۶‬ںیھت‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬وبیل‪ ۶‬ع‬
‫وفؼناینیبییعلمیمایفیغ ٍدی ی‬
‫مہ‪۶‬ںیم ؽہ‪۶‬یبن‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیہنج‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬ولعمص‪۶‬ےہ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم ی‬ ‫صیلیالل ٰ‬
‫اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اےس‪ّ۶‬ےنہ‪۶‬دُ‪۶‬اؽّوج‪۶‬ھچک‪۶‬ےلہپ‪۶‬ہہک‪ّ۶‬یہ‪۶‬یھت‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہک‪۶‬اج۔‬ ‫دیعی ٰھذایوقویلیبالذییکنتیتِولنی‪2‬۔ ی‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/۰۳‬‬
‫‪2‬یصحیحیالبخارییکتابیالنکاحیبابیضربیالدفیفیالنکاحیوالولیمۃیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۳۳۰/۲۶‬سننیایبیداؤدیکتابیاالدبیبابیفیالغناءی‬
‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬ ‫ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪۰۵۴/۲‬‬
‫‪Page 566 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬رشك‪۶‬یف‪۶‬املعل‪۶‬یک‪۶‬لصف‪۶‬ںیم‪۶‬القاےسج‪۶‬اہک‪'':‬اٖ‪۶‬لصف‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬‬

‫اک‪۶‬درک‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬ارشاك‪۶‬یف‪۶‬املعل‪۶‬یک‪۶‬كْایئ‪۶‬قاكف‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪1‬۔''‬
‫وت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬رکقا ‪۶‬اچاتہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪ٓ ۶‬ا دنئہ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اجےنن ‪۶‬یک ‪۶‬اانسد ‪۶‬عقل ًغا ‪۶‬رشك ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ارگآ ‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬اجےن‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اصَ‪۶‬ہہک‪۶‬دقا‪'':‬رھپ‪۶‬وخاہ‪۶‬ویٍ‪۶‬ےھجمس‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬وخاہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬دےنی‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ۂرطج‪۶‬رشك‪۶‬ےہ‪2‬۔''‬
‫اؽّ‪۶‬وخد‪۶‬رصمم‪۶‬ذموکّ‪۶‬اک‪۶‬بلطم‪۶‬یہ‪۶‬ویٍ‪۶‬اتبقا‪۶‬ہک‪'':‬وھچرکقاٍ‪۶‬اگےن‪۶‬ںیگل‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ربمغیپ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬رعتفی‪۶‬ہی‪۶‬یہک‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬ااسی‪۶‬‬
‫رمہبت‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬یک‪۶‬قاںیت‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ‪3‬۔''‬
‫قاںی‪۶‬ہمہ‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬رشك‪۶‬یف‪۶‬املعل‪۶‬یک‪۶‬لصف‪۶‬ںیم‪۶‬القا‪۶‬رگم‪۶‬ذـ‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬مکح‪۶‬رشك‪۶‬یک‪۶‬لُؾاصلًا‪۶‬ت ‪۶‬قایئ‪۶‬وت‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬اےنپ‪۶‬دوعُ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫زنتل ‪۶‬رپ ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬اؽّرصَ ‪۶‬اانت ‪۶‬ےنھکل ‪۶‬رپ ‪۶‬سب ‪۶‬یک‪'':‬اٖ ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےس ‪۶‬ولعمص ‪۶‬وہ ‪۶‬ا ‪۶‬ہک ‪۶‬اقًواء ‪۶‬یک ‪۶‬انجؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہی ‪۶‬دیقعہ ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےھک ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬بیغ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫قاںیت‪۶‬اجےتن ‪۶‬ںیہ‪،‬ربمغیپ‪۶‬خدا‪۶‬ےن‪۶‬اٖ ‪۶‬مسق‪۶‬اک‪۶‬رعش‪۶‬اینپ‪۶‬رعتفی‪۶‬اک‪۶‬ااصنّ‪۶‬یک‪۶‬وھچرکویٍ‪۶‬وک‪۶‬اگےن‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬دقا‪۶‬آ ‪۶‬اجہکیئ‪۶‬اعلق‪۶‬رمد‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ےہک‪۶‬قا‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬دنسپ‪۶‬رکُ‪4۶‬۔''‪۶‬‬
‫اللیاللی‪،‬اهلل‪۶‬دےئ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬ااسی‪۶‬رمہبت‪۶‬امانن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رشك‪۶‬وہوت‪۶‬اکشكف‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬

‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫سننیالرتمذییکتابیالنکاحیدحكف‪۵۳۵۲۶‬یدارالقکریبیوتی‪۲۰۳/۲‬وسننیا بنیماجۃیابوابیالنکاحیبابیالغناءیوالدفیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬‬
‫ی‬ ‫ص‪۵۰۴‬ومسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیالربیعیبنتیمعوذیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۱۵/۲‬‬
‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۴‬‬
‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیپہالیبابیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ ص‪۳‬‬
‫‪2‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۴‬‬
‫‪3‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۴‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 567 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫درھص‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وبعمد‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬قاںیت‪۶‬اجےنن‪۶‬اک‪۶‬رمہبت‪۶‬دےنی‪۶‬رپ‪۶‬اقدّ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬اانپ‪۶‬رشقك‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬انبےکس‪۶‬اگ‪،‬وییہن‪۶‬ہی‪۶‬ارم‪۶‬‬

‫لً لى‬
‫یھب‪۶‬اےس‪۶‬رضم‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬وک‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬یھب‪۶‬اؿالم‪۶‬یلع‪۶‬ابیغل‪۶‬اک‪۶‬رمہبت‪۶‬اتلم‪۶‬رصحی‪۶‬اخمفل‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ےہ۔قالی‬
‫یتعایل‪:‬‬
‫الل ٰ ی‬
‫اهلل‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہن ہک‪۶‬ںیہمت‪۶‬بیغ‪۶‬رپ‪۶‬اؿالم‪۶‬اک‪۶‬بصنم‪۶‬دُ‪۶‬اہٍ‪۶‬‬ ‫"‬
‫اےنپ‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬ےس‪۶‬نچ‪۶‬اتیلےہ‪۶‬ےسج‪۶‬اچےہ۔‬ ‫‪1"‬۔‬
‫یتعایل‪ :‬ی‬
‫وقال ٰ‬
‫‪‬‬
‫بیغ‪۶‬اک‪۶‬اجےنن‪۶‬ؽاال‪۶‬وت‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬بیغ‪۶‬رپ‪۶‬اغلف ‪۶‬ؽطلسم‪۶‬ںیہن‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫رکقا‪۶‬رگم‪۶‬اےنپ‪۶‬دنسپقدہ‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬وک۔‬ ‫"‪2‬۔‬
‫اہیٍ‪۶‬الیظ ریغؼبہ یعیلیاح ٍی‬
‫د ت ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اانپ‪۶‬بیغ‪۶‬یسک‪۶‬رپ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک‪۶‬ااہظّ ‪۶‬بیغ‪۶‬وت‪۶‬اؽایلےئ ‪۶‬رکاص‪۶‬دق‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫ارساّمھ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اؽّقدّہعی‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽاؽایلء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬مہ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪َ ،‬قلکہ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬الیظ ریعیلیغؼب ٖہ ر‬
‫یاحدا اےنپ‪۶‬بیغ‪۶‬‬
‫اخص‪۶‬رپ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ؽاغلف‪۶‬ؽطلسم‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬رگم‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬وک۔اٍ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬رمبیوٍ‪۶‬ںیم‪۶‬شیک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬میظع‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬اٰیلع‪۶‬رمہبت‪۶‬اقًواء‪۶‬‬
‫مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالًواء‪۶‬وک‪۶‬اطعوہقا‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬میظع‪۶‬ےس‪۶‬شیک‪۶‬ؿاۂےہ‪۶‬رگم‪۶‬اےس‪۶‬ایک‪۶‬رضم‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اک‪۶‬ذکؿ‪۶‬نکمم‪۶‬‬
‫اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ٘۶‬اہل‪"۶‬یکروزی"ےس‪۶‬ؿاۂ‪،‬اؽّ‪۶‬ریقف‪۶‬ےک‪ّ٘۶‬اہل‪"۶‬سبحانیالسبو عیعنیعیبیکذبیمِبوح"یفـــــــ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬د‪۶‬‬
‫یفاجر(ۂرمگاہ‪۶‬افرج‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یہ‪۶‬ےس‪۶‬دمد‪۶‬‬ ‫ؿاۂ‪۶‬ؽقاۂ‪،‬وت‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬یک‪۶‬اخمتفل‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ایک‪۶‬ومرث‪،‬واللیالمستعانیعیلیکل ٍ‬
‫یغوی ٍی‬
‫امیگن‪۶‬اجیت‪۶‬ےہ)اٖ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬زگّ‪۶‬رک‪۶‬وہایشّ‪۶‬ى ّواّ‪۶‬ےس‪۶‬اانت‪۶‬وپےئھچ‪۶‬ہک‪۶‬قارفلص‪۶‬ارگ‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ‪۶‬یھب‪۶‬وت‪۶‬رصَ‪۶‬ظماتعن‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اقًواء‪۶‬یک‪۶‬انجؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ااسی‪۶‬دیقعہ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےھک‪۶‬ؽہ‪۶‬رشك‪۶‬اکربجؽیت‪۶‬مکح‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اٖ‪۶‬لصف‪۶‬اؽّ٘اّی‪۶‬‬
‫َ‪ّ٘:‬اہل‪"۶‬سبحانیالسبو عیعنیعیبیکذبیمقتوح"اتفؽ ٰ‪۶‬ی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬دلج‪۵۱۶‬وبطمہع‪ّ۶‬اض‪۶‬افؽقدشی‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬‬
‫ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ےک‪۶‬ہحفص‪۰۵۵۶‬رپ‪۶‬رموقص‪۶‬ےہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳۵/۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲/۳۲‬ؽ‪۲۳‬‬
‫‪Page 568 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اتکؿ‪۶‬یک‪۶‬ؽعض‪۶‬ےہ‪۶‬اہکٍ‪۶‬ےس‪۶‬لکال‪۶‬ایک‪۶‬ایس‪۶‬وک‪۶‬اامتص‪۶‬رقتا ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دقمی‪۶‬داؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دوعٰی‪۶‬رکےت‪۶‬ؽظف‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬‬

‫اؽاچن‪۶‬اُّ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّدلیل‪۶‬الےت‪۶‬ؽظف ‪۶‬تحت‪۶‬الٌّٰٔی‪۶‬ںیم‪۶‬اجےپھچ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّاھچیپ‪۶‬ےئجیک‪۶‬وت‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬اھب ‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬قاامتص‪۶‬الکٹ‪۶‬‬
‫د‬
‫قاّویٍ‪۶‬ےس‪۶‬وعاص‪۶‬وک‪ ۶‬ھال‪۶‬اؽّ‪۶‬اکذغ‪۶‬اک‪۶‬رہچ‪۶‬ہ‪۶‬اےنپ‪۶‬دل‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬ایسہ‪۶‬ایک۔‬
‫ثمیاقول‪:‬اؽّااصنَ‪۶‬یک‪۶‬اگنہ‪۶‬ےس‪۶‬دےئھکی‪۶‬وت‪۶‬دمحبهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دحكف‪۶‬ےن‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬ہمست‪۶‬یھب‪۶‬اگل‪۶‬ت ‪ّ۶‬اھک‪،‬اؽّرشك‪۶‬دنسپ‪،‬اؽرشك‪۶‬یک‪۶‬تقیقح‪۶‬ؽ‬
‫انشذـ‪۶‬ےس‪۶‬اغلف!ایک‪۶‬رشك‪۶‬وکیئ‪۶‬ایسی‪۶‬یکلہ ‪۶‬زیچ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اؽّّوسولٍ‪۶‬اک‪۶‬رسداّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اینپ‪۶‬سلجم‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ن‬
‫اےنپوضحّ‪۶‬اینپ‪۶‬اعـ‪۶‬وک‪۶‬رشك‪۶‬ےتکب‪ ۶‬رف ‪۶‬وبےتل‪۶‬ےنس‪۶‬اؽّوییہن‪۶‬لہس‪۶‬دؽرحوفٍ‪۶‬ںیم زگاّدُ‪۶‬ہک‪۶‬اےس‪ّ۶‬ےنہ‪۶‬دؽ‪۶‬ؽیہ‪ ۶‬ہلی‪۶‬قاؿ‪۶‬ےہک‪۶‬‬
‫اجؽ۔اؿ‪۶‬قاد‪۶‬رک‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ایب‪۶‬داؽد‪۶‬ویحكیانہیالیستشقعیباللیعیلیاح ٍی‬
‫د‪1‬۔(ھجت‪۶‬رپ‪۶‬اوسفٖ‪۶‬ےہ‪۶‬ولخمص‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬افسّٖ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکایئ‪۶‬اجیت)ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬اینپ‪۶‬دباگلیم‪۶‬یک۔‬
‫‪۶‬رقتری‪۶‬ہک‪'':‬رعؿ‪۶‬ںیم‪۶‬طحق‪۶‬ڑپا‪۶‬اھت‪۶‬اقك‪۶‬ونگاّےن‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬ربمغیپ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؽكْؽ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تخس‪۶‬ایبٍ‪۶‬یک‪۶‬اؽّداع‪۶‬بلط‪۶‬یک‪۶‬اؽّاہک‪۶‬اہمتّی‪۶‬افسّٖ‪۶‬‬
‫مہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬یک‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قاٖ‪،‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬ربمغیپ‪۶‬خدا‪۶‬تہب‪۶‬وخَ‪۶‬اؽّ‪۶‬دہسـ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئگ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬یک‪۶‬كْایئ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬عوہ‪۶‬ےس‪۶‬لکليِ‪۶‬یگل‪۶‬اؽ٘اّی‪۶‬سلجم‪۶‬ےک‪۶‬رہچُ‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬ےس‪۶‬ریغتم‪۶‬وہےئگ‪۶‬رھپاٖ‪۶‬وک‪۶‬اھجمسقا‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬تہب‪۶‬كْی‪۶‬ےہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫اقًواء‪۶‬ؽاؽایلء‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؽكْؽدّہ‪۶‬قازیچ‪۶‬ےس‪۶‬رتمک‪۶‬ںیہ ؽہ‪۶‬زک‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؽ‪۶‬كْؽ‪۶‬افسّٖ‪۶‬رکُ‪2‬۔"‬
‫سبحانیالل!ارشَ‪۶‬اولخملاقؿ‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دّقاّ‪۶‬ںیم ہی‪۶‬احلف‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬ونگاّ‪۶‬ےک‪۶‬عوہ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اینت‪۶‬قاؿ‪ً٘۶‬يِ‪۶‬یہ‪۶‬امُّ‪۶‬دہسـ‪۶‬ےک‪۶‬ےب‪۶‬وحاٖ‪۶‬وہےئگ‪۶‬اؽّرعٖ‪۶‬ےس‪۶ّٖٓ۶‬قك‪۶‬وج‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬وپری‪۶‬وہی‪۶‬ےہ‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےن‪۶‬‬
‫ےگل۔‬
‫اوقل‪:‬اقًواء‪۶‬ؽاؽایلء‪۶‬وک‪۶‬دّہ‪۶‬قازیچ‪۶‬ےس‪۶‬رتمک‪۶‬ےنہک‪۶‬یک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪۶‬رکقا‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬ویٍ‪۶‬اھجمسقا‪۶‬قا‪۶‬‬
‫ریتا‪۶‬ارتفاےہ‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ ۶‬ؽوجد‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّدمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ےب‪۶‬وحاٖ‪ ۶‬انہ‪۶‬ہی‪۶‬ریتی‪۶‬ےب‪۶‬دینی‪۶‬اک‪۶‬ادین‪۶‬‬
‫رکہمش‪۶‬اؽّ‪۶‬ارتفا رپ‪۶‬ارتفا‪۶‬ےہ‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‬

‫یسننیایبیداؤدیکتابیالسنۃیبابیفیالیجہمیۃی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪۲۵۰/۲‬‬

‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالخا مسیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰۴‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 569 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یھب ‪۶‬لساٍ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اؽّاهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬یک ‪۶‬تمظع ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬تفص ‪۶‬قاك ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬داؿ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬اقمئ ےہ ‪۶‬اکمٍ ‪۶‬ؽلحم ‪۶‬ےس ‪۶‬زنمہ ‪۶‬ےہ‪،‬ایک‪۶‬‬
‫اجےئن‪۶‬وت‪۶‬زک‪۶‬زیچ‪۶‬وک‪۶‬خدا‪۶‬اھجمسےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬اکمونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وپری‪۶‬وہیئ‪۶‬ےہ‪،‬ریخ‪۶‬ہی‪۶‬وت‪۶‬ریتُ‪۶‬قا ںی اہھت‪۶‬ےک‪۶‬لیھک‪۶‬ںیہ ‪؎۶‬‬
‫نعط‪۶‬دّرضحؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬نک‬ ‫ریت‪۶‬كْاجہ‪۶‬اقًواء‪۶‬ادناّہ‪۶‬‬
‫‪1‬‬
‫كىشوا‪۶‬قاٖ‪۶‬ؽۂآ ‪۶‬وخایہ‪۶‬نک‬ ‫ےب‪۶‬ادؿ‪۶‬قا‪۶ٖ۶‬ؽاہچن‪۶‬داین‪۶‬وگ‬
‫(اقًواء‪۶‬رکام‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬اقمص‪۶‬ؽرمہبت‪۶‬رپ‪۶‬ریت‪۶‬ادناّی‪۶‬رکاؽّقاّاگہ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیم‪۶‬نعط‪۶‬رک‪،‬ےب‪۶‬ادؿ‪۶‬نب‪۶‬اج‪۶‬اؽّوج‪۶‬ھچک‪۶‬اچاتہےہ‪۶‬کىہا‪۶‬اج‪،‬ےب‪۶‬‬
‫ایحٍ‪۶‬نب‪۶‬اج‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬اچاتہےہ‪۶‬رکقا‪۶‬اج۔ؿ)‬
‫رگم ٓا وھکنٍ‪۶‬یک‪۶‬یٹپ‪۶‬ارتؽارک‪۶‬دّا‪۶‬ہی‪۶‬وسج‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬قاؿ‪۶‬تمظع‪٘۶‬اٍ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬وہ‪۶‬اےس‪۶‬نس‪۶‬رک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ہی ‪۶‬كْقاؽ ‪۶‬وہقاےہ ‪۶‬احالہکن‪۶‬افسّیش ‪۶‬رہھٹاےن ‪۶‬وک‪۶‬ہی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬رمہبت ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬مک ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬افسّٖ ‪۶‬الیئ ‪۶‬یئگ ‪۶‬ایسی‪۶‬‬
‫رسحی‪۶‬الّص‪۶‬ںیہن‪۶‬ےسج‪۶‬اعص‪۶‬ول ‪۶‬ھجمس‪۶‬ںیل‪۶‬ؽذہلا‪۶‬ؽہ‪۶‬احصیب‪۶‬ارعایب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬قآہکن‪۶‬الہ‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ےھت‪۶‬اٖ‪۶‬ےتکن‪۶‬ےس‪۶‬اغلف‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رصحی‪۶‬رشك‪۶‬ؽ رف‪۶‬ےکےملک‪۶‬وضح‪ّ۶‬ںینس‪۶‬اؽّ‪۶‬اصلًاوکیئ‪۶‬ارث‪۶‬بضغ‪۶‬ؽخال‪۶‬ل‪۶‬رہچہ‪۶‬ادقٖ‪۶‬رپ‪۶‬امنقاٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬ہ‪۶‬وضحّ‪۶‬دری‪۶‬قك‪۶‬‬
‫سبحانیاللیسبحانیالل ںیہک‪،‬ت ‪۶‬الہ ‪۶‬سلجم ‪۶‬یک ‪۶‬احلف ‪۶‬دبےل‪،‬ت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےنہک ‪۶‬ؽاویلٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬وماخدہ ‪۶‬وہ‪،‬اقك ‪۶‬آ ٘اٍ ‪۶‬یس ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫رپانقىـ ‪ّٓ۶‬ام ںی ‪۶‬ہک ‪۶‬اےس ‪ّ۶‬ےنہ ‪۶‬دؽ‪،‬وکںی ‪۶‬ںیہن ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ہک ‪۶‬اّی!مت ‪ ۶‬رف ‪۶‬قك ‪ّ۶‬یہ ‪۶‬وہ‪،‬اّی!وقتقۃ ‪۶‬االامیٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬مکح ‪۶‬ےس ‪۶‬مت ‪۶‬رشمہک‪۶‬‬
‫وہںیئگ‪۶‬اہمتّا‪۶‬دنی‪۶‬اجقا‪ّ۶‬اہ‪۶‬مت‪۶‬رمدت‪۶‬وہ ںی‪۶‬اّ‪۶‬رساون‪۶‬اامیٍ‪۶‬الؽ‪۶‬ہملک‪۶‬ڑپوھ‪۶‬اکنج‪۶‬وہایگ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬دجتقد‪۶‬اکنج‪۶‬رکؽ۔رگص‪۶‬اقك‪۶‬رحَ‪۶‬یھب‪۶‬ااسی‪۶‬‬
‫ت ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬رشك‪۶‬وہقا‪۶‬قاكف‪۶‬وہ‪،‬ےنہک‪۶‬ؽاویلٍ وک‪۶‬اانپ‪۶‬احل‪۶‬اؽّالہ‪۶‬سلجم‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ظفل‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ولعمص‪۶‬وہاحالہکن‪۶‬ؽظف‪۶‬احذـ‪۶‬ایبٍ‪۶‬‬
‫مکح ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّقاریخ ‪۶‬اصلًا ‪ّ۶‬ؽا ‪۶‬ںیہن‪،‬وت ‪۶‬وخد ‪۶‬اٖ ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےس ‪۶‬اصَ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬اؿالم ‪۶‬یلع‪۶‬‬
‫ابیغل ‪۶‬یک ‪۶‬تبسن ‪۶‬ۂزگ ‪۶‬رشك ‪۶‬ںیہن۔ّاہ ‪۶‬ظماتعن ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬ؽہ ‪۶‬یھب ‪۶‬ہی ‪۶‬اتبےئہک ‪۶‬اقًواےئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬ؽوخد ‪۶‬دیس ‪۶‬االقاص ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽمہیلع ‪۶‬الضف ‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬‬
‫ک‬
‫ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬اجكف‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ااقتعد‪۶‬یف‪ٖ۶‬ہسفن‪۶‬قالط‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪۶‬عوہ‪۶‬دوھ ّ ھيِ‪۶‬عنم‪۶‬ظفل‪۶‬لقالٍ‪۶‬عٍىٰی‪۶‬یہ‪۶‬ںیم رصحنم‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬‬
‫ؽوجہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّلقع‪۶‬ؽلقن‪۶‬اک‪۶‬اقدعہ‪۶‬ہملسم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اذایجاءیاالحتمالیبطلیاالستدالل(ذـ‪۶‬اامتحل‪ٓ ۶‬ا اجےئ‪۶‬وت‪۶‬ادتسالل‪۶‬قالط‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 570 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وہاجقاےہ۔ؿ)اؽلًا‪ :‬نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وہل‪۶‬ؽبعل‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف ‪۶‬اینپ‪۶‬تعن‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬یھب‪ّ۶‬قاےن‪۶‬اگےن‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬یھب‪۶‬دَ‪۶‬اجبےن‪۶‬ںیم‪۶‬دنسپ‪۶‬ت ‪۶‬‬

‫ّٓامیئ‪،‬ذہلا‪۶‬اّ٘ادوہا‪:‬اےس‪ّ۶‬ےنہ‪۶‬دؽّ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےلہپ‪۶‬تیگ‪۶‬اگؽ۔اّ٘اد‪۶‬اصلّی‪،‬اعملؿ‪۶‬ؽرماقؿ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اامتحل‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬ےہ۔‬
‫ُہ‬
‫ثانیایاقول‪:‬نکمم‪۶‬ہک‪۶‬سلجم‪۶‬وعّوتٍ‪،‬زینکؽٍ‪،‬مک‪۶‬مہف‪۶‬ولوگٍ‪۶‬یک‪۶‬یھت‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬وت ّض‪۶‬داتیت‪۶‬اک‪۶‬دسقاؿ‪۶‬وہ‪،‬رشج‪۶‬میکح‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫ر‬
‫اؽّاامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬یک ‪۶‬عـ ‪۶‬اؽدنیھ ‪۶‬وج ‪۶‬لمحتم ‪۶‬دؽ ‪۶‬ؽوجہ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬سج ‪۶‬ںیم ‪۶‬كُْ‪۶‬ولہپ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےل ‪۶‬اجےن ‪۶‬اک ‪۶‬اامتحل ‪۶‬وہوھچرکویٍ ‪۶‬وک ‪۶‬عنم ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اجےئ‪۶‬دادنمشن‪۶‬رمدؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ظماتعن‪۶‬دبّہج‪۶‬اؽیٰل‪۶‬اجاتنےہ‪۶‬احالہکن‪۶‬اعمطلہ‪۶‬اصَ‪۶‬ااٹل‪۶‬ےہ‪۶‬ایسی‪۶‬قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬مک‪۶‬وملعٍ‪۶‬مک‪۶‬ومہفٍ‪۶‬‬
‫وک‪ّ۶‬ؽےتک‪۶‬ںیہ ہک‪ ۶‬طل‪۶‬ت ‪۶‬ھجمس‪۶‬ںیھٹیب‪،‬اعولقٍ‪۶‬دادنمشنؽٍ‪۶‬وک‪۶‬عنم‪۶‬ایک‪۶‬رضؽّ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ادنہشی‪۶‬ںیہن۔حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ؽدنسم‪۶‬ادمح‪۶‬ؽننس‪۶‬ایب‪۶‬‬
‫داؽد‪۶‬ؽننس‪۶‬لسایئ‪۶‬ںیم‪۶‬دعی‪۶‬نب‪۶‬احمت‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اقك‪۶‬صخش‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬‬
‫ہبطخ‪۶‬ڑپاھ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم ہی‪۶‬ظفل‪۶‬ےہک‪:‬‬
‫ومنییطعیاللیورسولہ‪،‬فِدیرشدیومنییعصہمایفِدی سج‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬اؿاىـ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪ّ۶‬اہ‪۶‬قایئ‪۶‬اؽّسج‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬یک‪۶‬قآّامین‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪۶‬رمگاہ‪۶‬وہا۔‬ ‫غوی۔ ی‬ ‫ٰ‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫بػسیالخطیبیانت‪،‬قلیومنییعصیاللیورسولہ‪،‬فِدی ایک‪۶‬كْاہ ‪۶‬بیطخ ‪۶‬ےہ‪۶‬لُؾ‪،‬ویٍ‪۶‬ہہک ‪۶‬ہک ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬قا‬
‫ّٓامین‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪۶‬رمگاہ‪۶‬وہا۔‬ ‫غوی‪1‬۔ ی‬ ‫ٰ‬
‫اوبداؽد‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اھٹ‪،‬قا ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬خال‪۶‬‬ ‫قالیقمیاوقالیاذھبیفبػسیالخطیبیانت‪2‬۔ ی‬
‫اج ہک‪۶‬وت‪۶‬كْا‪۶‬بیطخ‪۶‬ےہ۔‬
‫اامص‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪۶‬ؽریغہ‪۶‬اقك‪۶‬امجىـ‪۶‬املعء‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ےہ‪:‬‬

‫نیالکربییللؽیہیقیکتابیالطہارة ی‪۴۲/۵‬ی‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یصحیحیمسلمیکتابیالجمعۃیفصلیفیایجازیالخطبۃیواطالۃیالصلٰوةیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۴۲/۵۶‬سن‬

‫وکتابیالجمعۃی‪۲۵۲/۰‬یدارصادریبیوت‪،‬مسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیعدییبنیحاتمیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۱۲/۰‬‬
‫یسننیایبیداؤدیکتابیالصلٰوةیبابیالرجلییخطبیعیلیقوسی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ‪۵۱۲/۵۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 571 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انمایانکریعلیہیتشریکہیفیالضمییالمِتیضیللؾسویۃی ینعی ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬بیطخ ‪۶‬اک ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽ‬
‫عــــــہ‬
‫‪۶‬ںیم‪۶‬عمج‪۶‬رکقا‬ ‫ّوسل‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬ریمض‪۶‬ہینثتی‬ ‫وامرہیبالعطفیتعظیماللی ی‬

‫عــــــہ‪:‬اقول‪ :‬یھذایھویالصحیحیعلۃیومنافاتہیحدیثیایبی اوقل‪(:‬ںیم اتہکوہٍ)یہی ‪۶‬تلع ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّا ‪۶‬ب ی ‪۶‬انمافؿ‪۶‬‬

‫داؤدیاالیتیمندیفعۃیبمایذکریالعبدیالضعیفیغقریاللیتعایلی دحكف ‪۶‬اوب‪۶‬داؽد ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وج‪۶‬ہک‪۶‬رقنعا ‪ٓ ۶‬ا ّیہ‪۶‬ےہ‪،‬دبع‪۶‬فیعض‬
‫ٰ‬
‫(اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬رفغمؿ ‪ّٓ۶‬امےئ)ےک ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ذموکّ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫لہیامایمایاستصوبیاالمامیاالجلیالنووییرحمہیالل ٰ‬
‫یتعایلیفی‬
‫دنمعف‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬الج‪۶‬ونّی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬ےن‪۶‬جاہنج ‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬ایخل‪۶‬‬
‫المن اجیانیسببیالنیھیانیالخطبیشان ایالؽسطیواالیضاحی‬
‫ؿاۂ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ایہن‪۶‬اک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ابطخؿ ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫واجؾنابیاالشاریاتیوالرموزیومثلیھذایالضمییقدیتکریرفی‬
‫اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬لیصفت‪۶‬ؽوتحیض‪۶‬ےس‪۶‬اکص‪۶‬ایلاجےئ‪۶‬اؽّاّ٘اداؿ ‪۶‬ؽّومّ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫االحادیث یالصحییحۃ یمن یکام یرسول یالل یصیل یالل ٰ‬
‫یتعایلی اانتجؿ ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬احالہکن‪۶‬اٖ ‪۶‬مسق‪۶‬یک ‪۶‬ریمض ‪۶‬اک‪۶‬اامعتسل‪۶‬کالص ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫علیہیوسلمیکِولہیصیلیالل ٰ‬
‫ض‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیانییکونیاللی یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم دعتمد‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬ےہ۔‬
‫ورسولہیاحبیالیہیممایسواھمایوانامیثینیالضمیی ٰھ نایاالنہی ےسیج‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ےہ‪'':‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬‬
‫لؼسیخطبۃیوعظیوانمایھویتعلیمیحکمیفکلمایقلیلقظیکانی یک ‪۶‬تبحم ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دل ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬دؽونٍ ےک ‪۶‬اموسا ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬وہ۔‬
‫یایل یحقظہ یبخالف یخطبۃ یالوعظ یفانہ یلؼس یالمرادی ''اہیٍ‪۶‬ریمض‪۶‬ہینثت‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬آ ؿ ‪۶‬ےن‪۶‬اامعتسل‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ہبطخ‪۶‬ؽ‬ ‫اقرب ٰ‬
‫ؽظع‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬مکح‪۶‬رشیع‪۶‬تیک‪۶‬میلع‪۶‬ےہ‪،‬انچہچن‪۶‬وظفلٍ یک‪۶‬تلق‪۶‬‬ ‫حقظ مایوانماییرادیاالیتعاظیب ای‪1‬اھ ی‬
‫اںیہن ظفح‪۶‬رکےن‪۶‬ےک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ظٓا ‪۶‬ےہ‪۶‬نزالَ‪۶‬ہبطخ‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ی‬
‫ظفح ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬دصقم ‪۶‬ںیہن وہقا ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬تحیصن ‪۶‬احک ‪۶‬رکقا ‪۶‬وصقمد‪۶‬‬
‫ی‬
‫وہقاےہ۔اھ‪۶‬‬
‫یفاقول‪:‬انمایحداہیرحمہیاللی ی‬
‫فاقول‪(:‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ)اامص‪۶‬ونؽی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح‪۶‬وک‬
‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫یشرحیصحیحیمسلمیمعیصحیحیمسلمیکتابیالجمعۃیفصلیفیایجازیالخطبۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۲۴۲/۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 572 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬یک‪۶‬قآّامین‪۶‬یک‪۶‬وک‪۶‬دنسپ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫تعایلیبتِدیمہیاسمہ‪1‬۔ ی‬

‫ٰ‬
‫كْاكْی ‪۶‬اک ‪۶‬دمہ ‪۶‬ت ‪۶‬وہاجےئ ‪۶‬اؽّمکح ‪۶‬دقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ویٍ ےہک ‪۶‬ہک ‪۶‬سج ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اهلل ‪۶‬ؽّوسل ‪۶‬یک ‪۶‬قآّامین ‪۶‬یک ‪۶‬سج ‪۶‬ںیم ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬ادقٖ‪۶‬‬
‫قاص‪۶‬قاك‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےس‪۶‬لٍلىمًا‪ ۶‬سدص‪ّ۶‬ےہ۔‬
‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬
‫تعایلیعیلیھذایالتکلفیالسعیدیمایرأییمنیالؾنافیبنیین یہی اٖ‪۶‬فلکت‪۶‬دیعس‪۶‬رپ‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےن‪۶‬كْاہتخیگن‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫الخطیبیوثبوتہیعنینقسہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوقدی اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬بیطخ ‪۶‬وک ‪۶‬ریمض ‪۶‬ہینثت ‪۶‬ےک ‪۶‬اامعتسل‪۶‬‬
‫علمتیانیالتنایفیولؼسیمنیواجباتیالخطبۃیتركیاالضماری ےس ‪۶‬عنم ‪۶‬رکےن ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وخد ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬اامعتسل ‪ّٓ۶‬امےن ‪۶‬ںیم ‪۶‬انمافؿ ‪۶‬یھجمس‪،‬‬
‫احالہکن ‪۶‬لُؾاجٍ ‪۶‬اکچ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬انمافؿ ‪۶‬ںیہن۔اؽّامضكْ ‪۶‬وک ‪۶‬رتك‪۶‬‬
‫المنیشریطۃیاالییضاحیوضعیالمظ ریموضعیالمضمریوانمای‬
‫ہ‬
‫رکقا‪۶‬ہبطخ‪۶‬ےک‪۶‬ؽاابجؿ‪۶‬ںیم ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬یہ‪۶‬ریمض‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬امس‪۶‬ؿا ٔ‪۶‬‬
‫کانیاالضمارییخلیباالظ اریحیثییخیشیاالیلؾباسیو ٰھ نای‬
‫وک‪ّ۶‬انھک ‪۶‬رشؽ‪۶‬وتحیض ‪۶‬ےہ۔ریمض‪۶‬وک ‪۶‬اامعتسل‪۶‬رکقا ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬لخمِّ ‪۶‬ااہظّ ‪۶‬وہقا‬
‫الیلؼسیفکیفییکونی ٰھذایمِتضیایالنییواج ہیالنیبیصیلی‬
‫ےہ‪۶‬اہجٍ‪۶‬الًواٖ‪۶‬اک‪۶‬دّ ‪۶‬وہہکبج‪۶‬اہیٍ‪۶‬ااسی ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ۔رھپ ‪۶‬ہی ‪۶‬قاؿ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫اللیتعایل یعلیہیوسلمیبالذمیویِولیلہیاذھبیاوقمیوقدی ارم‪۶‬یک‪۶‬یضتقم‪۶‬ےسی‪۶‬وہیئ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم ییحب یاالیجاز یف یالکالمی بیطخ‪۶‬وک‪۶‬ذمعـ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬اؽّمکح ‪۶‬دںی‪۶‬ہک‪۶‬اہیٍ‪۶‬ےس‪۶‬خال‪۶‬اجقا‪۶‬اھٹ‪۶‬اج‪،‬‬ ‫کان یصیلیالل ٰ‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہی احالہکن‪۶‬آ ؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬کالص‪۶‬ںیم اےسی‪۶‬ااصتخّ‪۶‬وک‪۶‬دنسپ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫بحیثیالیخلیباالف امیوکانییِولیص‬
‫ّٓامےت‪۶‬ےھت‪۶‬وج‪۶‬لخمِّ‪۶‬مہف‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔اؽّآ ؿ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬ ‫وسلم‪:‬انیطول ی‬
‫ّٓامےت‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪۶‬رمد‪۶‬اک‪۶‬امنّ‪۶‬وک‪۶‬ابمل‪۶‬رکقا(قایق‪۶‬كْہحفص‪۶‬آ دنئہ)‬

‫‪ 1‬یشرحیصحیحیمسلمیللِایضیعیاضیکتابیالجمعۃیدحكف‪۴۳۳۶‬دارالوفاء ی‪،۲۳۱/۰‬شرحیصحیحیمسلمیمعیصحیحیمسلمیللنووییکتابی‬

‫الجمعۃیفصلیفیایجازیالخطبۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۲۴۲/۵‬‬

‫‪Page 573 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫احالہکن‪۶‬دحكف‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬وخد‪۶‬وضحّادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےبطخ‪۶‬ںیم‪۶‬ویٍ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬رکےت‪:‬‬
‫من ییطع یالل یورسولہ یفِد یرشد یومن ییعصم ا یفانہی سج‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬اؿاىـ‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬اہ‪۶‬قاؿ‪۶‬وہا‪۶‬اؽّ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫الیضریاالینقسہ۔ابویداؤدی‪1‬یعنیعبداللیبنیمسعودی اٍ ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬یک‪۶‬قآّامین‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪۶‬اانپ‪۶‬یہ‪۶‬اصقنٍ ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ۔(اوب‪۶‬داؽد‪۶‬‬
‫ےن ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬وعسمد ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬دنس ‪۶‬نسح ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہیبسندیصحی ٍح۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ك‬
‫٘اھت‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫زینانب‪۶‬اہشؿ‪ّ۶‬ۂی‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اکہبطخ‪۶‬ہعمج‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ہنیعبٖ‪۶‬ؽیہ‪۶‬اافلؽ‪۶‬ںیہ ہک‪:‬‬
‫یمرسال۔ ی سج‪۶‬ےن‪۶‬اٍ ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬یک‪۶‬قآّامین‪۶‬یک‪۶‬رمگاہ‪۶‬وہا۔(زین‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬دبع‬ ‫ر‬ ‫یایضا‪2‬عنہ‬
‫یغوی۔رواہ ر‬ ‫ومنییعصم ایفِد ٰ‬
‫اهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رم٘لًا‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ایگ۔ؿ)‬

‫اؽّہبطخ ‪۶‬وک ‪۶‬رصتخم ‪۶‬رکقا ‪۶‬اٖ‪۶‬یک ‪۶‬اقفہـ ‪۶‬یک‪۶‬دلیل ‪۶‬ےہ ‪۶‬ذہلا ‪۶‬امنّ ‪۶‬یبمل ‪۶‬اؽّ‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫صلٰوةیالرجلیوقصریخطؽتہیمػنۃیمنیفِ ہیفاطیلویاالصلٰوةی ہبطخ‪۶‬رصتخم‪۶‬ایک‪۶‬رکؽ۔اؽّضعب‪۶‬ایبٍ‪۶‬اجدؽ وہےت‪۶‬ںیہ۔رھپ ‪۶‬وخد‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬

‫واقصروالخطبۃ یوان یمن یالؽیان یلسحرا یثم یثبوت یمثلہی اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےسیج ‪۶‬کالص ‪۶‬اک ‪۶‬ہبطخ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وبثؿ‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیفیالخطبۃیکمایسؾسمعیمنی اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬اوب ‪۶‬داؽد ‪۶‬یک ‪۶‬دؽ ‪۶‬دحوثیٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬لُؾ ‪۶‬ےنس ‪۶‬اگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؽہج ‪۶‬وک ‪۶‬اققل ‪۶‬وبقل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫عنہیص‬
‫دالیذرلہذایالوجہیوجہیقبولیاصال یفانمای ںیہن ‪ّ۶‬ےنہ ‪۶‬دراتذہلا ‪۶‬صلخم ‪۶‬ایس ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬وک ‪۶‬دبعفیعض‬
‫ر‬ ‫حدیثییایبیداؤ‬
‫المحیص یایل یماذکر یالعبد یالضعیف یوالحمدلل یعیلی (فنصم‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلہمح)ےن‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬وسھج‪۶‬وبھج‪۶‬یک‪۶‬اطع‪۶‬رپ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫رعتفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےئلیک‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫التوقیفی‪۵۲‬منہ۔ ی‬

‫یسننیایبیداؤدیکتابیالصلٰوة(ابوابیالجمعۃ)بابیالرجلییخطبیع ٰیلیقوسی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪۵۱۳/۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یسننیایبیداؤدیکتابیالصلٰوة(ابوابیالجمعۃ)بابیالرجلییخطبیع ٰیلیقوسی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪۵۱۳/۵‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 574 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬ےس‪۶‬وتبقیف‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪۶‬ریقف‪۶‬یک‪۶‬دمعہ‪۶‬قادیئ‪۶‬ؽرقتری‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬افكيلٓ۔‬

‫قالوًا‪۶ :‬ؽہج ‪۶‬ظماتعن ‪۶‬ملع ‪۶‬بیغ ‪۶‬یک ‪۶‬اانسد ‪۶‬قلطم ‪۶‬ےب ‪۶‬درک ‪۶‬میلعت ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےہ۔خیش ‪۶‬ققحم ‪ّ۶‬ہمح ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اعملؿ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫اامیّٓامقا۔‬
‫اوقل‪:‬اؽّؽہ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ؽہیج‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬ریغب‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬تیشم‪۶‬وک‪۶‬طالےئ‪۶‬ویٍ‪ ۶‬انہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم ویٍ‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ‪،‬رکمؽہ‪۶‬ےہ۔قالی‬
‫یتعایل‪:‬‬
‫الل ٰ ی‬
‫ۂزگ‪۶‬ت ‪۶‬اہکٍ‪۶‬یسک‪۶‬زیچ‪۶‬وک‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬لک‪۶‬قااسی‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬وہٍ‪۶‬رگم‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ہی‪۶‬ہک‪۶‬خدا‪۶‬اچےہ۔‬
‫ملع‪۶‬بیغ‪۶‬قاذلۤؿ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اخص‪۶‬ےہ‪۶‬افکّاےنپ‪۶‬وبعمد‪۶‬اٍ‪۶‬قالط‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬ےکےئل‪۶‬امےتن‪۶‬ےھت‪۶‬ذہلا‪۶‬ولخمص‪۶‬وک"اعمل‪۶‬ابیغل"‬
‫ انہ‪۶‬رکمؽہ‪،‬اؽّویٍ‪۶‬وکیئ‪۶‬رحج‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬اتبےئ‪۶‬ےس‪۶‬اومّ‪۶‬بیغ‪۶‬رپ‪۶‬اںیہن‪۶‬اؿالم‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪۶‬دؽرسا‪۶‬اامتحل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫كي لى‬
‫دحكف‪۶‬ںیم درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اٖ‪۶‬دقتری‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬ظماتعن‪۶‬ادؿ‪۶‬اکمل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬قارظ‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪ ً ۶‬ض‪۶‬ایہٰل‪۶‬بیغ‪۶‬‬
‫قیواللیتعایلیویلیالتوفیق(قیقحت‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫رپ ‪۶‬اؿالم ‪۶‬اک ‪۶‬دیقعہ ‪۶‬ونممم ‪۶‬یہ ‪۶‬وہرشك ‪۶‬وت ‪۶‬دّانک ‪۶‬وج ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؿایغ ‪۶‬اک ‪۶‬وصقمد ‪۶‬ےہیھکذایینبٰغیالتحِی‬
‫وییہن‪۶‬انم‪ٚ‬ـ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وتقیف‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ذ‬ ‫‪ٙ‬‬
‫دحكف‪:۵۲۵۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬ا شٰض‪۶‬قایعب‪۶‬ہقث‪۶‬اامص‪۶‬السٌٔؽالمًاّی‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬ؽزجہ‪۶‬كْقد‪۶‬نب‪۶‬دیبع‪۶‬دعسی‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪،‬ذـ(سغؽقہ‪ ۶‬وًَ‪۶‬ںیم)‬
‫رشمنیک‪۶‬اھب ‪۶‬ےئگ‪۶‬امكل‪۶‬نب‪۶‬وعَ(ہک‪۶‬اٖ‪۶‬زلایئ‪۶‬ںیم‪۶‬رسداّافکّ‪۶‬وہاٍّ‪۶‬ےھت)اھب ‪۶‬رک‪۶‬ؿافئ‪۶‬ںیم‪۶‬انپہ‪۶‬زگںی‪۶‬وہےئ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اعمل‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الرک‪۶‬احرضوہ‪۶‬وت‪۶‬مہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬الہ‪۶‬ؽامل‪۶‬اےس‪۶‬ؽاسپ‪۶‬دںی۔ہی‪۶‬ربخ‪۶‬امكل ‪۶‬نب‪۶‬وعَ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫یچنہپ‪،‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪۶‬ہکبج‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اقمص‪۶‬ذٌٓات ‪۶‬ےس‪۶‬نہػـ‪ّٓ۶‬امےکچ‪۶‬ےھگ‪،‬دیس‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬ےکالہ‪۶‬ؽامل‪۶‬ؽاسپ‪۶‬دےئ‪۶‬اؽّوس‪۶‬اؽكف‪۶‬اےنپ‪۶‬زخات ‪۶‬رکص ےساطعےئک‪،‬فِالیمالكیبنیعوفیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہییخاطبی‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیمنیقصیدة(وت امكل ‪۶‬نب ‪۶‬وعَ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫رسولیاللیص‬
‫ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪۶‬دیصقہ‪۶‬ےس‪۶‬اخمبط‪۶‬وہےئؿ)‪؎ :‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۰/۵۴‬‬
‫‪Page 575 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یفیالناسیکل میکمثلیمحمد ی‬ ‫یبواحدی ی‬

‫ٍ‬ ‫ماانیرایتیوالیسمعت‬
‫یوم ٰیتیتشاءییخربكیعمایفیغ ٖدی ی‬ ‫یلمجتدی ی‬
‫ٍ‬ ‫اوفیواع ٰیطیللجزیل‬ ‫ٰ‬
‫ںیم ےن‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےک‪۶‬ولوگٍ ںیم‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬لثم‪۶‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬داھکی‪۶‬ت ‪۶‬انس‪ٚ،‬ـ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ؽاف‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫زفؽٍ‪۶‬رت‪٘۶‬الئ‪۶‬عفن‪۶‬وک‪۶‬ریثک‪۶‬اطعےنشخب‪۶‬ؽاےل‪۶‬اؽّذـ‪۶‬وت‪۶‬اچےہ‪۶‬ےھجت‪۶‬لک‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬اتبدںی۔یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وقص‪۶‬وہا‪۶ٍّ۶‬اؽّابقلئ‪۶‬امثہل‪۶‬ؽہملس‪۶‬ؽمہف‪۶‬رپ‪۶‬رسدآّّامقا‪1‬۔‬
‫ل‬
‫دحكف‪:۵۳۳۶‬اعمیف‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ‪۶‬ا زلًٗ‪۶‬ؽاالسین‪۶‬ںیم‪۶‬قیرقی‪۶‬رحامّی‪۶‬اوبدیبعہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪،‬امكل‪۶‬نب‪۶‬وعَ‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّ۶‬سیئ‪۶‬وہاّ‪۶‬ا٘الص‪۶‬الرک‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اانپ‪۶‬ؽہ‪۶‬دیصقہ‪۶‬‬
‫خیایوکساہیحل ّۃ وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ہیتعن‪۶‬انسقا(سج‪۶‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬ومضمٍ‪۶‬ےک‪۶‬رعش‪۶‬درک‪۶‬ےئک)فِالیلہی ر‬
‫ےک‪۶‬قح‪۶‬ںیم‪۶‬ہملک‪۶‬ریخ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اںیہن‪۶‬خلٍـ‪۶‬انہپقا۔ذکرھمایالحافظیفیاالصابۃ‪( 2‬اٍ‪۶‬دؽونٍ‪ّ۶‬ؽاوتیٍ‪۶‬وک‪۶‬احظف‪۶‬ےن‪۶‬ااصہب‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ایبٍ‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اوقل‪ّ:‬وضاٍ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےب‪۶‬امشّ‪۶‬اقاّاٍ‪۶‬قاّاٍ‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬كْںیس‪۶‬ویٍ‪۶‬ت ‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬میتییشاء ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬اچںیہ‪۶‬‬
‫ےھجت‪۶‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬دُ‪۶‬دںی۔اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وصّؿ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬اصدص‪ٓ ۶‬ا ٘کيِ‪۶‬اک‪۶‬اامتحل‪ّ۶‬اتہ‪،‬ذـ‪۶‬اتبےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬وک‪۶‬وکیئ‪۶‬اایتخّ‪۶‬ت ‪۶‬دقا‪۶‬اجےئ‪۶‬‬
‫َقلکہ ‪٘۶‬ال ‪۶‬دؽ ‪٘۶‬ال ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪ٓ ۶‬ا دھ ‪۶‬قاؿ‪۶‬رپ ‪۶‬اؿالم ‪۶‬اطع ‪۶‬وہا ‪۶‬اسی ‪۶‬اجےنن ‪۶‬ؽاال یھب ‪۶‬وت ‪ّ۶‬ہی ‪۶‬ؽااہیص ‪۶‬ےک‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ ‪۶‬ہہک‪۶‬اتکسےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬اچوہٍ ‪۶‬اگ‪۶‬‬
‫نم‬
‫ہًَ‪۶‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬دُ‪۶‬دؽٍ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬اچےہ‪۶‬اگ‪۶‬ذـ‪۶‬اےس‪۶‬اافتص‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬ربخ‪۶‬ےلم‪۶‬یگ‪۶‬وت‪۶‬رشہیط‪۶‬اچس‪۶‬ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ویٍ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬‬
‫لُؾ‪۶‬اچےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےھجت‪۶‬بیغ‪۶‬یک‪۶‬ربک‪۶‬دُ‪۶‬دںی‪۶‬ےگ‪،‬اہیٍ‪٘۶‬الئ‪۶‬قلطم‪۶‬اخمبط‪۶‬ےہ‪ ۶‬کسِ‪۶‬قادش‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬نیعم‪۶‬ت ‪۶‬ا‪۶‬ےکس‪۶‬وپےنھچ‪۶‬اک‪۶‬ؽظف‪۶‬دحمؽد‪۶‬ت ‪۶‬دغٍ‪۶‬‬
‫رعمہف‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬رکنہ‪۶‬ریغ‪۶‬سخمص‪،‬وت‪۶‬احک ‪۶‬ہی‪۶‬رہھٹُ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬صخش‪۶‬اچےہ‪۶‬سج‪۶‬ؽظف‪۶‬اچےہ‪۶‬سج‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬اچےہ‪۶‬‬

‫سحقیرتہمج‪۳۲۳۲۶‬یمالكیبنیعوفیدارالقکریبیوتی‪۰۰/۱‬ؽ‪۰۱‬‬
‫یاالصابۃیفیتمؼیزالصحابۃیبحوالہیا بنیا ٰ‬
‫‪1‬‬

‫یاالصابۃیفیتمؼیزیالصحابۃیالجلؼسیواالنؼسیللمعاینیرتہمج‪۳۲۳۲۶‬یمالكیبنیعوفیدارالقکریبیوتی‪۰۱/۱‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 576 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وضحّ‪۶‬اتبدںی‪۶‬ےگ‪،‬ہی‪۶‬ایس‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬وہیتکس‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬قالعفل‪۶‬امت‪۶‬ص‪۶‬آ دنئہ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬وک‪۶‬اجاتنوہ‪۶‬قا‪۶‬اؿالم‪۶‬بیغ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اّادہ‪۶‬ؽوخاشہ‪۶‬رپ‪۶‬رکدی‪۶‬‬
‫یئگ‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬اچےہ‪۶‬ولعمص‪۶‬رکےل‪۶‬ؽّت ‪۶‬ہی‪۶‬اؿالص‪۶‬ۂزگ‪۶‬اصدص‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا اتکس‪،‬اےس‪۶‬اقك‪۶‬ریظن‪۶‬وسحمٖ‪۶‬ںیم دےئھکی۔ّقد‪۶‬ریقف‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬قاٖ‪۶‬‬
‫ھچک‪ّ۶‬کھوا‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬قاد٘ایہ‪۶‬وخاونٍ‪۶‬رپ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اہھت‪ ۶‬اتچنہ‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬یھبک‪۶‬یھبک‪۶‬اےس‪۶‬دؽاچّ‪۶‬وتُّ‪۶‬شخب‪۶‬دراتےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬صخش‪۶‬ولہپ‪ّ۶‬ھک‪۶‬رک‪۶‬ہی‬
‫ےہک ‪۶‬وت ‪۶‬ہہک ‪۶‬ےل ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ذـ ‪۶‬اچوہٍ ‪۶‬اقك ‪۶‬وتّا ‪۶‬ریخاؿ ‪۶‬رکدؽٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یہ ‪۶‬ایس ‪۶‬ؽظف ‪۶‬اچےہ ‪۶‬اگ ‪۶‬ذـ ‪۶‬قاےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬رگم ‪۶‬اعص ‪۶‬ریقفؽٍ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ااہتشّ‪۶‬دُ‪۶‬رک‪۶‬مت‪۶‬سج‪۶‬ؽظف‪۶‬اچوہ‪۶‬ںیم‪۶‬وتّا‪۶‬اطعرکدؽٍ‪،‬وترضؽّ‪ ۶‬طل‪۶‬اہک‪،‬اؽّدص‪۶‬وپر‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دّؽم‪۶‬لھک‪۶‬اتکسےہ‪،‬ریقف‪۶‬امںیگن‪۶‬اؽّ‬
‫ت ‪۶‬امل‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬زخاےن‪۶‬رپ ‪۶‬اایتخّ‪،‬وت ‪۶‬اہکٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬دُ ‪۶‬اگ‪،‬اہٍ ‪۶‬ارگ ‪۶‬قاد٘اہ ‪۶‬ےن ‪۶‬قالعفل‪۶‬اےسی ‪۶‬زخاےن ‪۶‬دُ‪۶‬دےئ ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬وکیئ‪۶‬ھچک ‪۶‬امےگن ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫دُ‪۶‬اؽّیمک‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬قا‪۶‬قالعفل‪۶‬ت ‪۶‬یہس‪۶‬وت‪۶‬زخاونٍ رپ‪۶‬اایتخّ‪۶‬یہ‪۶‬دقا‪۶‬وہہک‪۶‬سج‪۶‬ؽظف‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬ےل‪۶‬ےل‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬كشیب‪۶‬ایسی‪۶‬قاؿ‪۶‬ہہک‪۶‬اتکسےہ۔‬
‫اؿ‪۶‬ہی‪۶‬دحںیثی‪ّٓ۶‬امّیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬احصیب‪۶‬ہی‪۶‬تفس‪۶‬رکمی‪۶‬وضح‪۶ّ۶‬یک‪۶‬تعن‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬رعص‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ اؽّوضحّ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امےت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬‬
‫خلٍـ‪۶‬ؽااعنص‪۶‬ےتشخب‪۶‬ںیہ‪،‬وترصاخۃً‪۶‬ہی‪۶‬قاكف‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اؿالم‪۶‬بیغ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬اّادہ‪۶‬ؽاایتخّ‪۶‬رپ‪ّ۶‬ھک‪۶‬دی‪۶‬ےہ‪،‬اؽّؽایعق‪۶‬اقًواء‪۶‬‬
‫رکاص‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ایسی‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶،‬اامص‪۶‬دزۃ‪۶‬اال٘الص‪۶‬دمحم‪۶‬دمحم‪۶‬دمحم‪۶‬سغایل‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ااعلیل‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫النبوةیعبارةیعماییختصیبہیالنیبیویقارقیبہیغیہیوھوی ینعی‪۶‬وبنؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬زیچ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اخص‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّیبن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫یختص یبانواع یمن یالخواص‪،‬احدھا یانہ ییعرفی ً٘ـ‪۶‬اؽّؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اتممّ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬یئک ‪۶‬مسق‪۶‬ےک‪۶‬اخےص‪۶‬ںیہ ےسنج‪۶‬‬
‫حِائقیاالموریالمتعلِۃیباللیتعایلیوصقاتہیوملئکتہی یبن‪۶‬صتخم‪۶‬وہقاےہ‪،‬اقك‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬اومّ ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬داؿ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫ؽافصؿ ‪۶‬اؽّطالہکئ‪۶‬ؽ ٓا رخؿ ‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬ںیہ‪۶‬یبن‪۶‬اےکن‪۶‬اقحقئ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫والداراالٰخرةیعلمایمخالقرایلعلمیغی ٖہیبکثرةیالمعلوماتی‬
‫ھ‬‫ک‬
‫ااسیملع ‪ ّ۶‬وا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اؽّؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ملع ‪ّ۶‬قادؿ ‪۶‬ولعمامؿ ‪۶‬ؽزفؽین‪۶‬‬
‫وزیادةیالکشفیوالتحِیق‪،‬ثانی ایانیلہیفینقسہیصقۃی‬
‫قیقحت ‪۶‬ؽااشکنَ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬تبسن ‪۶‬ںیہن ّےتھک۔دؽص ہی ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ب ایتتمیاالفعالیالکارقۃیللعادةیکمایانیلنایصقۃیتتمی‬
‫یبن‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ؽفص‪۶‬وہقاےہ‪۶‬سج ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ااعفل ‪۶‬خالَ ‪۶‬اعدؿ(ںیہنج ‪۶‬زجعمہ ‪۶‬ےتہک ‪۶‬ںیہ)ارصناص ‪۶‬قاےت ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬ ‫ب ایالحرکاتیالمِرونۃیبارادتنای ی‬

‫سج ‪۶‬رطج ‪۶‬امہُّ ‪۶‬ےئل ‪۶‬اقك ‪۶‬تفص ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬امہّی‪۶‬‬
‫رحاکؿ‪۶‬اّادہی‬

‫‪Page 577 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ویھ یالِدرة‪،‬ثالث ا یان یلہ‪،‬صقۃ یب ا ییبصر یالملٰئکۃی وپّی‪۶‬وہیت‪۶‬ںیہ‪۶‬ےسج‪۶‬دقّؿ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ۔وسص ہی‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬‬

‫ویشاھدھمیکمایانیللبصییصقۃیب اییقارقیاالع ٰم‪،‬ی اقك‪۶‬تفص‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬طالہکئ‪۶‬وک‪۶‬داتھکیےہ‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬‬
‫رابع ا یان یلہ‪،‬صقۃ یب اییدرك یماسیکون یفیالغیب۔ی اایھکنُّ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اقك ‪۶‬تفص ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےک ‪۶‬قاىـ ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫ادنےھ‪۶‬ےس‪۶‬اتممّ ‪۶‬ےہ۔اہچّص ہی‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اقك‪۶‬تفص‪۶‬‬
‫نِلہیعنہیالعالمۃیالزرقاینیفیصدرشر حیالمواھب‪1‬۔ ی‬
‫وہیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽہ ‪ٓ ۶‬ا دنئہ ‪۶‬بیغ ‪۶‬یک ‪۶‬قاںیت ‪۶‬اجٍ ‪۶‬اتیلےہ۔‬
‫(هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬ےن‪۶‬رشج‪۶‬اوملاھـ ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا اغّ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اےس‪۶‬اامص‪۶‬سغایل‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬ےن‪۶‬لقن‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اوقل‪:‬املسمون!اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬رشفی‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬اامص‪۶‬قاتمظع‪۶‬اٍ‪۶‬میکح‪۶‬اعـ‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬المًيُ‪۶‬ےک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬فیطل‪۶‬وکاامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬وقل‪۶‬‬
‫فیثک‪۶‬ےس‪۶‬طال‪۶‬رک‪۶‬دوھکی‪۶‬ہک‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اقًواےئ‪۶‬رکاص‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬الہ‪۶‬قح‪۶‬ؽالہ قالط‪۶‬ےک‪۶‬اقعدئ‪۶‬اک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہہی‪۶‬‬
‫ّٓامےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اقًواء ‪۶‬مہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک ‪ّۤ۶‬ؿ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬اقك‪۶‬تفص ‪۶‬ایسی ‪ّ۶‬یھک ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج‪۶‬ےس ‪۶‬ؽہ ِ‬
‫‪۶‬رخص‪۶‬اعدؿ ‪۶‬رکےت‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬مہ‪۶‬اےنپ‪۶‬اّادُ‪۶‬ےس‪۶‬ےتلچ‪۶‬رھپےت‪،‬رحتک‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪،‬اقك‪۶‬تفص‪ّ۶‬یھک‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬طالہکئ‪۶‬وک‪۶‬دےتھکی‪۶‬ںیہ‪،‬اقك‪۶‬‬
‫تفص‪۶‬دی‪۶‬ےہ‪۶‬سج ‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬بیغ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬قاںیت‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ۔ہی‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪'':‬اٍ ‪۶‬وک‪۶‬یسک‪۶‬ونم ‪۶‬یک‪۶‬دقّؿ ‪۶‬ںیہن‪،‬یسک‪۶‬اکص ‪۶‬ںیم ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫قالعفل‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬دلخ‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ؿاظف‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔العًا‪۶‬ھچک‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬كْایئ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬بیغ‪۶‬داین‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ںیم‪۶‬دی‪۶‬وہہک‪۶‬سج‪ٓ ۶‬ا دنئہ‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬ذـ‪۶‬اّادہ‪۶‬رکںی‪۶‬وت‪۶‬دّقاتف‪۶‬رکںیل‪۶‬ہک‪ِ۶‬الےن‪۶‬یک‪۶‬اؽالد‪۶‬وہیگ‪۶‬قا‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ‪،‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬وسدارگی‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬افدئہ ‪۶‬وہاگ ‪۶‬قا ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪،‬قا ‪۶‬اٖ ‪۶‬زلایئ ‪۶‬ںیم ‪۶‬حتف ‪۶‬قاؽُ ‪۶‬اگ ‪۶‬قا ‪۶‬تسکش ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬قاوتٍ ںیم ‪۶‬یھب ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬دنبُ ‪۶‬كُْ ‪۶‬وہٍ ‪۶‬قا ‪۶‬وھچ ے‪۶‬‬
‫اسکیٍ‪۶‬ےب‪۶‬ربخ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّقاداٍ۔العًا‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬اهلل‪۶‬اےنپ‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اعمطلہ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬داین‪۶‬وخاہ‪۶‬ربقوخاہ‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تقیقح‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ولعمص ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ت ‪۶‬یبن ‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬ؽیل ‪۶‬وک‪،‬ت ‪۶‬اانپ ‪۶‬احل ‪۶‬ت ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬اک‪،‬اؽّارگ ‪۶‬ھچک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اهلل‪۶‬ےن ‪۶‬یسک ‪۶‬وبقمل‪۶‬دنبُ ‪۶‬وک ‪۶‬ؽیح ‪۶‬قا ‪۶‬ااہلص‪۶‬ےس‪۶‬اتبیئ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ِالےن‪۶‬اک‪۶‬ص‪۶‬اک‪۶‬ااجنص‪۶‬ریخب‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬كْا‪،‬وس‪۶‬ؽہ‪۶‬لمجم‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ولعمص‪۶‬رکانیل‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬لیصفت‪۶‬دّقاتف‪۶‬رکین‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫قاۂ‪۶‬ےہ‪2۶‬۔''‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیبحوالۃیالغزایلیمِدمۃیالکتابیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۵،۲۳/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیفیرداالشراكیفیالعلمیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۳‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 578 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوقل‪:‬اانت‪۶‬ظفل‪۶‬چس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬اتبےن‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وکیئ‪۶‬ولعمص‪۶‬ںیہن‪۶‬رکاتکس۔امہُّ‪۶‬اایتخّی‪۶‬العف‪۶‬بک‪۶‬اطعےئ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ؽاّادقہ‪۶‬‬
‫اہیہل‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬وہ ٘کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬کلمۃیحقیاریدیب ایباطل(ہملک‪۶‬قح‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬قالط‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ۔ؿ)وخاّج‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫ہی‪۶‬اچس‪۶‬ظفل‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬قالط‪۶‬اّادُ‪۶‬ےس‪۶‬اہک‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬اطعیئ‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬بلس‪۶‬اچاتہےہ‪۶‬ینعی‪۶‬ااینبء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬وک‪۶‬‬
‫خدا‪۶‬اک‪۶‬دقا‪۶‬وہا‪۶‬اایتخّ‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اعزج‪۶‬ؽوبجم‪ّ۶‬ضحم‪۶‬ںیہ۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اصَ‪۶‬رصتحی‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪'':‬ؿاۂ‪۶‬یک‪۶‬زیچؽٍ‪۶‬وک‪۶‬دّقاتف‪۶‬رکقا‪۶‬ولوگٍ‪۶‬‬
‫ےک ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬رکںی ‪۶‬ذـ ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬ت ‪۶‬رکںی‪،‬وساٖ ‪۶‬رطج ‪۶‬بیغ ‪۶‬اک ‪۶‬دّقاتف ‪۶‬رکقا ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬اچےہ‪۶‬‬
‫دّقاتف‪۶‬رکےئجیل‪۶‬ہی‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬یہ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ےہ‪،‬یسک‪۶‬یبن‪۶‬ؽ ؽیل‪۶‬وک‪۶‬وھبؿ‪۶‬ؽرپی‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬ؿاظف‪۶‬ںیہن‪۶‬یشخب‪،‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬‬
‫اےنپ‪۶‬اّادُ‪۶‬ےس‪۶‬یھبک‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ینتج‪۶‬قاؿ‪۶‬اچاتہ‪۶‬ےہ‪۶‬ربخدراتےہ‪،‬وسہی‪۶‬اےنپ‪۶‬اّادُ‪۶‬ےک‪۶‬وماقف‪۶‬ت ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وخاشہ‪۶‬رپ‪1۶‬۔''‬
‫ایس‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬ااقتعد‪۶‬قالط‪۶‬اک‪۶‬دحكف‪۶‬ذموکّؽوقل‪۶‬وطسمّ‪۶‬اامص‪۶‬وہشمّ‪۶‬ںیم‪ّ ّ۶‬درصحی‪۶‬ےہ۔‬
‫قاہلمجل‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬الہ‪۶‬قح‪۶‬ےک‪۶‬ااقتعد‪۶‬ںیم‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ااہظّ‪۶‬وخاّص‪۶‬ؽادّاك‪۶‬‬
‫بیغ‪۶‬ںیم‪۶‬الساٍ‪۶‬اتخمّ‪۶‬لٍقاےئ‪۶‬اقدّ‪۶‬لیلج‪۶‬االءاداّ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬اعص‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬وک‪۶‬ؿاۂی‪۶‬رحاکؿ‪۶‬ؽؿاۂی‪۶‬ادّااکؿ‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّاؿ‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬ؽاہـ‪۶‬الٍلواؿ‪۶‬ےن‪۶‬ےشخب‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬اچںیہ‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ؽقاك‪۶‬ؽشبنج‪۶‬دںی‪۶‬اچںیہ‪۶‬ت ‪۶‬دںی‪،‬ذـ‪۶‬اچںیہ‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬وھکل‪۶‬رک‪۶‬زیچ‪۶‬دھکی‪۶‬ںیل‪۶‬‬
‫اچںیہ‪۶‬ت ‪۶‬دںیھکی‪،‬ارگآ ‪۶‬ےب‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬اچےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ھچک‪۶‬ںیہن‪۶‬اچہ‪٘ ۶‬کيِ‪،‬اؽّؽہ‪۶‬اچںیہ‪۶‬خدا‪۶‬ت ‪۶‬اچےہ‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اچاہ‪۶‬ھچک‪۶‬ںیہن‪۶‬وہاتکس‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬اطعیئ‪۶‬‬
‫اایتخّاؿ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬یقیقح ‪۶‬دایت ‪۶‬اایتخّےک ‪۶‬وضحّھچک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬لچ ‪٘ ۶‬کيِ ‪۶‬ہنیعبٖ ‪۶‬یہی ‪۶‬احلف ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬اقًواےئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬مہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ع‬
‫دّقاہ‪۶‬زجعماؿ‪۶‬ؽادّاك‪۶‬عًًواؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬ؿاۂی‪۶‬وجاّج‪۶‬ؽ سن‪۶‬ؽرصب‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬قاینط‪۶‬افسؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬اطعّٓامیئ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬ذـ‪۶‬اچںیہ‪۶‬رخص‪۶‬اعداؿ‪ّٓ۶‬امدںی‪۶‬عًًواؿ‪۶‬وک‪۶‬ولعمص‪ّٓ۶‬امںیل‪۶‬اچںیہ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ارگآ ‪۶‬ےب‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬اچےہ‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬اچہ‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬ےب‪۶‬‬
‫اّادہ‪۶‬اہیہل‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪۶‬اکص‪۶‬دُ‪۶‬اتکس‪۶‬ےہ‪،‬اؽّاامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ااسیںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اقًواُ‪۶‬رکاص‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬رھتپ‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬اعزج‪۶‬‬
‫ضحم‪۶‬ؽوبجمّ‪۶‬قلطم‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ہالےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ضحم‪۶‬اےنپ‪۶‬عشٔی‪۶‬اّادُ‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وتطس‪۶‬اایتخّ‪۶‬اطعیئ‪۶‬ےک‪۶‬اےنپ‪۶‬اّادُ‪۶‬ےک‪۶‬وماقف‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬یک‪۶‬وخاشہ‪۶‬رپ‪،‬ہالدُ‪۶‬وت‪۶‬لہ‪۶‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 579 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اج ںی‪۶‬ؽّت ‪۶‬وبجمّ ‪۶‬ڑپُ‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬زک‪۶‬قازک‪۶‬اےنپ‪۶‬اٖ‪۶‬ایخل‪۶‬رپ‪۶‬دلیل‪۶‬القا ‪۶‬ہک‪'':‬انچہچن‪۶‬ربمغیپ‪۶‬وک‪۶‬قاّاہ‪۶‬ااسی‪۶‬اافتص‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪۶‬ضعب‪۶‬قاؿ‪۶‬‬

‫دّقاتف‪۶‬رکےن‪۶‬یک‪۶‬وخاشہ‪۶‬وہیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬قاؿ‪۶‬ت ‪۶‬ولعمص‪۶‬وہیئ‪۶‬رھپ‪۶‬ذـ‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪۶‬وہا‪۶‬وت‪۶‬اقك‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اتب‪۶‬دی‪۶‬انچہچن‪۶‬انموقفٍ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اعہشئ‪۶‬رپتمہت‪۶‬یک ‪۶‬اؽّرضحؿ ‪۶‬وک‪۶‬كْا ‪ّ۶‬جن‪۶‬وہا ‪۶‬اؽّیئک‪۶‬دٍ ‪۶‬قك‪۶‬تہب‪۶‬قیقحت‪۶‬ایک‪۶‬ھچک‪۶‬تقیقح‪۶‬ولعمص‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪،‬ذـ ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اصذـ‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪۶‬وہا‪۶‬وت‪۶‬اتبدقا‪۶‬ہک‪۶‬انمقف‪۶‬ٹوھ ے‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاعہشئ‪۶‬قاك‪1۶‬۔''‬
‫اوقل‪:‬ارگاایتخّ‪۶‬دایت‪۶‬ؽاطعیئ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬یک‪۶‬زیمت‪۶‬وہیت‪۶‬وت‪۶‬اجٍ‪۶‬اتیل‪۶‬ہک‪۶‬اےسی‪۶‬اافتاقؿ‪۶‬اایتخّ‪۶‬اطعیئ‪۶‬ےک‪۶‬اصلًا‪۶‬انمیف‪۶‬ںیہن‪،‬رماد‪۶‬اک‪۶‬ارایتّ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫عىزلُ‪۶‬ت ‪۶‬وہاتکسٍ‪۶‬دقّؿ‪۶‬داہیت‪۶‬اہیہل‪۶‬اک‪۶‬اخہص‪۶‬ےہ‪،‬دقّؿ‪۶‬اطع ہی‪۶‬الساہین‪۶‬ںیم‪۶‬الھک‪۶‬قاّ‪۶‬ااسی‪۶‬وہقاےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬اقك‪۶‬اکص‪۶‬ایک‪۶‬اچاتہےہ‪۶‬‬
‫اؽّاهلل ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اچاتہںیہن ‪۶‬نب ‪۶‬ڑپقا‪،‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬الساٍ ‪۶‬رھتپ‪۶‬وہایگ ‪۶‬ت ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬اایتخّ‪۶‬اطعیئ ‪۶‬ولسمؿ‪،‬اطعیئ ‪۶‬یک ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬یہ ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫اّادہ‪۶‬داہیت‪۶‬ذؼيؼوہ‪۶‬اہیہل‪۶‬سمدعؿ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اکص‪۶‬ںیہن‪۶‬درات۔رطہف‪۶‬رہق‪۶‬كْ‪۶‬رہقہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ادرھ‪۶‬وت‪۶‬لُؾ‪۶‬ےن‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬ایع ًدا‪۶‬‬
‫قاهلل ‪۶‬رھتپ ‪۶‬انبقا ‪۶‬اھت ‪۶‬ادرھ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬وبعمد ‪۶‬وک ‪۶‬اقك ‪ٓ ۶‬ا دیم ‪۶‬ےک ‪۶‬كْاكْ ‪۶‬رک ‪۶‬وھچّا ‪۶‬ہک‪'':‬بیغ ‪۶‬یک ‪۶‬قاؿ ‪۶‬دّقاتف ‪۶‬رکقا ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وہہک ‪۶‬ذـ‪۶‬‬
‫اچےہ‪۶‬رکےئجیل‪۶‬ہی‪۶‬اهلل‪۶‬اصذـ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ےہ‪2۶‬۔''‬
‫اؽ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬وک‪۶‬تخس‪۶‬بیع‪۶‬الاگےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےب‪۶‬ادؿ‪۶‬اتسگج!ہی‪۶‬ۂزگ‪۶‬ۂزگ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیہن‪،‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬وہیبدہ‪۶‬لمہم‪٘۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫قاك‪۶‬ؽزنمہ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تفص‪۶‬داہیت‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬ولخمص‪۶‬ںیہن‪۶‬اّیل‪۶‬ادبی‪۶‬ےہ‪۶‬احدؿ‪۶‬ںیہن۔اؽدب‬
‫لقع‪۶‬دبّقاٍ!بیغ‪۶‬اک‪۶‬دّقاتف‪۶‬رکقا‪۶‬اایتخّ‪۶‬ںیم‪۶‬وہےن‪۶‬ےک‪۶‬یہی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬قا‪۶‬ھچک‪۶‬اؽّہک‪۶‬قالعف‪۶‬وت‪۶‬ولعمص‪۶‬ںیہن‪۶‬رگم‪۶‬اچےہ‪۶‬وت‪۶‬ولعمص‪۶‬رکاتکس‬
‫ےہ‪،‬لُُ ‪۶‬كْ ُّؽےئ ‪۶‬ےب ‪۶‬دینی‪،‬ہی ‪۶‬ریتا‪۶‬وموہص ‪۶‬خدا ‪۶‬اجلہ ‪۶‬قالعفل ‪۶‬لحم ‪۶‬وحادؿ ‪۶‬وہاگ ‪۶‬اچس ‪۶‬خدا ‪۶‬ریتی‪۶‬ہی ‪۶‬رصحی ‪۶‬اگیل ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےب ‪۶‬اہنكف ‪۶‬اعتمیٰل‪۶‬‬
‫یعلوا کبیا(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬تہب‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ؽكْرت‪۶‬ےہ۔اٍ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬ؿامل‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬ ‫تعایلیاللیعماییِولیال ٰظلمون ّ‬ ‫ےہ‪ٰ ۶‬‬
‫املسمون!داھکیمت‪۶‬ےن‪،‬ہی‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬رمگاہ‪۶‬اک‪۶‬اقًواء‪۶‬اؽّوخد‪۶‬رضحؿ‪۶‬زعؿ‪۶‬یک‪۶‬انجؿ‪۶‬ںیم‪،‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۰‬‬
‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 580 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اناللیوانایالیہیراجعون‪،‬والیحولیوالیقوةیاالباللیالعیلیالعظیم۔ریخ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬صالںیتل‪۶‬اہکٍ‪۶‬قك‪۶‬ےئھکل‪۶‬امیلع‪ ۶‬ہلث‪۶‬لًد‪۶‬الشقاء(اٖ‪۶‬‬
‫ےسیج‪۶‬یک‪۶‬ذقاؽٍ‪۶‬اک‪۶‬امشّ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایکاجقا۔ؿ)دحكف‪۶‬داھک‪۶‬رک‪۶‬اانت‪۶‬وپےئھچ‪۶‬ہک‪۶‬ویکٍ اصذـ!ؽاہٍ‪۶‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬بضغ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ت ‪۶‬مکح‪۶‬رشك‪۶‬اگلقا‪۶‬رگمالساّ‪۶‬یک‪۶‬وھچرکویٍ‪۶‬وک‪۶‬اانت‪۶‬اّ٘ادوہا‪۶‬ہک‪۶‬اےس‪ّ۶‬ےنہ‪۶‬دؽ۔اہیٍ‪۶‬وج‪۶‬ہی‪۶‬رمد‪۶‬اعلق‪۶‬ہی‪۶‬احصیب‪۶‬افلض‪۶‬‬
‫تعن‪۶‬وضحّ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪ّ۶‬قادہ‪۶‬میظع‪۶‬قاؿ‪۶‬رکّےہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّدحكف‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬عنم‪۶‬ںیہن‪۶‬رکےت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اؽّااعنص‪۶‬ؽارکاص‪۶‬‬
‫ےتشخب‪۶‬ںیہ۔ہی‪۶‬رشك‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬رپ‪۶‬یسیک‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬ےہ‪،‬اؿ‪۶‬قاد‪۶‬رک ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬اؽدنیھ‪۶‬عـ‪۶‬ایٹل‪۶‬وھکڑپی‪''۶‬آ ‪۶‬اجہکئ‪۶‬اعلق‪۶‬رمد‪۶‬ےہک‪۶‬قا‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬دنسپ‪۶‬‬
‫رکُ‪''1‬۔ھچک‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪ُٛ۶‬ؾاھج‪۶‬ہک‪۶‬ےنہک‪۶‬ؽاےل‪۶‬وکٍ‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّنس‪۶‬رک‪۶‬دنسپ‪۶‬رکویناےل‪۶‬وکٍ‪۶‬۔‬
‫ن‬
‫َقلکہ‪۶‬مہ‪۶‬قح‪۶‬وک‪۶‬قالط‪۶‬رپ‪۶‬كنیھپ‪۶‬امّےت‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ ۶‬ھىزہ‪۶‬اکنل‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫دراتےہ‪۶‬وت‪۶‬یھبج‪۶‬ؽہ‪۶‬عـ ‪۶‬رک‪ّ۶‬ہ‪۶‬اجقاےہ‪،‬اؽّاہمتّی‪۶‬رخایب‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬‬ ‫‪2"  ‬۔‬
‫قاوتٍ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬انبےت‪۶‬وہ۔(ؿ)‬
‫دحكف ‪:۵۳۵۶‬اؽ ‪ّ۶‬كْھ ‪۶‬رک ‪ً٘۶‬يِ‪،‬رشك‪۶‬یف ‪۶‬ااعلدہ ‪۶‬ےک ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اھکل‪'':‬اهلل ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬دنبؽٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اھکسقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬داین ‪۶‬ےک ‪۶‬اکومٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬وک‪۶‬قاد‪ّ۶‬ںیھک‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬وک‪۶‬ھچک‪۶‬میظعت‪۶‬رکےت‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےسیج‪۶‬اؽالد‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دبعاهلل‪،‬خدا‪۶‬شخب‪ّ۶‬انھک‪۶‬سج‪۶‬زیچ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬كْانت‪۶‬وج‪۶‬عنم‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ‪ّ۶‬انہ‪۶‬اؽّویٍ‪ ۶‬انہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اچےہ‪۶‬وت‪۶‬مہ‪ِ۶‬القا‪۶‬اکص‪۶‬رکےگنی‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکین‪۶‬اٖ‪۶‬مسق‪۶‬یک‪۶‬زیچںی‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬میظعت‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬اتبیئ‪۶‬ںیہ‪۶‬رھپ‪۶‬وکیئ‪۶‬یسک‪۶‬اقًواء‪۶‬اؽایلء‪۶‬وھبؿ ‪۶‬رپی ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬مسق‪۶‬یک ‪۶‬میظعت‪۶‬رکُ‪۶‬ےسیج‪۶‬اؽالد ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دبعا یبن‪۶‬اامص‪۶‬شخب‪ّ۶‬ےنھک‪۶‬‬
‫اھکےن‪۶‬ےنیپ‪۶‬ےننہپ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ومسٍ‪۶‬یک‪۶‬دنس‪۶‬ڑکپُ‪۶‬قا‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہک‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اچےہ‪۶‬اگ‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؽٍ ‪۶‬اگ‪۶‬قا‪۶‬ربمغیپ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکؽُ‪۶‬وس‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫قاوتٍ‪۶‬ےس‪۶‬رشك‪۶‬قاكف‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ارشاك‪۶‬یف‪۶‬ااعلدہ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪3‬۔''‬
‫رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬رشك‪۶‬یک‪۶‬لصف‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬دماع‪۶‬ےک‪۶‬وبثؿ‪۶‬وک‪ٰ۶‬وکشمہ‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬اال٘ایم‪۶‬ےس‪۶‬رشج‪۶‬اہنسل‪۶‬یک‪۶‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۴‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۴/۲۵‬‬
‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیمِدمۃیالکتابیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۴،۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 581 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪۶‬كْؽاكف‪۶‬خدہفی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬القا‪۶‬ہک‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫التِولوا یماشاء یالل یوشاء یمحمد یوقولوا یما یشاء یاللی ت ‪۶‬وہک‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّدمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ویٍ‪۶‬وہک‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اقك‪۶‬اهلل۔‬ ‫وحدہ‪1‬۔ ی‬
‫اؽّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪۶‬افدئہ‪۶‬ڑچاھقا‪'':‬ینعی‪۶‬وج‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬ولخم‪۶‬ص‪۶‬وک‪۶‬دلخ‪۶‬ںیہن‪۶‬وس‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬یسک‪۶‬ولخمص‪۶‬‬
‫وک‪۶‬ت ‪۶‬طالدُ‪۶‬وگشیکیہ‪۶‬كْا‪۶‬وہ‪۶‬عولًا‪۶‬ویٍ‪۶‬ت ‪۶‬وبول‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اچےہ‪۶‬اگ‪۶‬وت‪ِ۶‬الٍ‪۶‬اکص‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪٘۶‬اّااکّؽقاّ‪۶‬اہجٍ‪۶‬اک‪۶‬اهلل‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬اچےہ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬وہقاےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪۶‬اچےنہ‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬ںیہن وہقا‪2‬۔''‬
‫ل‬
‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق اؽلًا‪۶:‬ؽیہ‪۶‬دقنملـ‪۶‬ؽیہ‪۶‬رپاین‪۶‬تلع‪۶‬وک‪۶‬دوعُ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪ ۶‬سًَ‪۶‬اؽّ‪۶‬دلیل‪۶‬الےن‪۶‬ںیم‪۶‬ا‪۶‬لفس‪۶‬اصلِلًَ۔‬
‫دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬وتاانت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪''۶‬ویٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہک‪''۶‬ؽہ‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دکرھ‪۶‬ایگ۔‬
‫قاك ًوا‪:‬تخس‪۶‬ایعّی‪۶‬ؽاکمّی‪۶‬یک‪۶‬اچل‪۶‬خال‪ٰ،‬وکشمہ‪۶‬رشفی‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ذموکّ‪۶‬ںیم‪۶‬دحكف‪۶‬خدہفی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ویٍ‪۶‬ذموکّ‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫التِولوایماشاءیاللیوشاءیفالنیولٰکنیقولوایماشاءیاللی ت ‪۶‬وہک‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاچےہ‪ِ۶‬الٍ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ویٍ‪۶‬وہک‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬رھپ‪۶‬‬
‫اچےہ‪ِ۶‬الٍ۔‬ ‫ثمیشاءیفالن‪3‬۔ ی‬
‫‪4‬‬
‫منِطعا اؽ ‪ّ۶‬اقك ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬عطقنم‪۶‬ینعی‪۶‬‬
‫ر‬ ‫ٰوکشمہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اےس ‪۶‬دنسم ‪۶‬اامص ‪۶‬ادمح ‪۶‬ؽننس ‪۶‬ایب ‪۶‬داؽد ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬تبسن ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬وفیروای ٍیۃیی‬
‫سج‪۶‬یک‪۶‬دنس‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قك‪۶‬لصتم‪۶‬ںیہن‪۶‬ویٍ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬رشج‪۶‬اہنسل‪۶‬درک‪۶‬یک‪۶‬وہایشّ‪۶‬ایعّ‪۶‬ےن‪۶‬داھکی‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اک ‪۶‬دحكف‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دوعٰی‪۶‬رشك‪۶‬وک‪۶‬دالخ‪۶‬منہج‪۶‬ےئک‪۶‬دیتی‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬اصَ‪۶‬اگل‪۶‬اّا‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّطقف‪۶‬ہی‪۶‬عطقنم‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالخا مسیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰۳‬‬
‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالخا مسیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰۳‬‬
‫‪2‬‬

‫مشکوةیالمصابیحیکتابیاالدبیبابیاالسالیمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۰۳۴‬‬
‫‪3‬‬
‫ٰ‬ ‫ی‬

‫مشکوةیالمصابیحیکتابیاالدبیبابیاالسالیمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۰۳۴،۰۳۵‬‬
‫‪4‬‬
‫ٰ‬ ‫ی‬

‫‪Page 582 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لقن‪۶‬رکایل۔ایک‪۶‬ہی‪۶‬اتھجمس‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪ٰ۶‬وکشمہ‪۶‬الہ‪۶‬ملع‪۶‬یک‪۶‬رظن‪۶‬ےس‪۶‬اہنٍ‪۶‬ےہ‪،‬ںیہن‪۶‬ںیہن‪،‬وخؿ‪۶‬اجاتناھت‪۶‬ہک‪۶‬دتبمی‪۶‬ؿالف‪۶‬ملع‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےلہپ‪۶‬‬
‫ایس‪۶‬وک‪۶‬ڑپاتھ‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬اےس‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬اچیبُّ‪۶‬وعاص‪۶‬وک‪۶‬د َھلوا‪۶‬وصقمد‪۶‬اھت‪۶‬ںیہنج‪۶‬ملع‪۶‬یک‪۶‬وہا‪۶‬ت ‪۶‬یگل‪۶‬ھجمس‪۶‬ایل‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬رپادنھٌٔی‪۶‬دال‪۶‬یہ‪۶‬ولٍ‪۶‬اگ‪،‬الہ‪۶‬‬
‫ملع‪۶‬ےن‪۶‬اؽّوکٍ‪۶‬یس‪۶‬امین‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ایس‪۶‬رپ‪۶‬رتعمص‪۶‬وہےگن۔‬
‫ع اٖ‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ےس‪۶‬دّےی‪۶‬وج‪۶‬خدا‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬دُّ‪ٓ ۶‬ا ھکن‬
‫قالوًا‪:‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬اک‪۶‬وت‪۶‬غلبم‪۶‬ملع‪۶‬یہی‪ٰ۶‬وکشمہ‪۶‬ےہ‪،‬مہ‪۶‬اٖ‪۶‬بلطم‪۶‬یک‪۶‬ااحدكف‪۶‬اؽل‪۶‬درک‪۶‬رکںی‪۶‬رھپ‪۶‬وتبہقیفٖ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬قاكف‪۶‬رکداھک ںی‪۶‬ہک‪۶‬یہی‪۶‬‬
‫دحںیثی‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬شیک‪۶‬رسوتّیت‪۶‬ںیہ۔اؽل‪۶‬وت‪۶‬یہی‪۶‬دحكف‪۶‬خدہفی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک(دحكف‪)۵۳۵۶‬ادمح‪۶‬ؽایب‪۶‬داؽد‪۶‬ےن‪۶‬ویٍ‪۶‬‬
‫رصتخم‪ً۶‬ا‪۶‬اؽّانب‪۶‬امہج‪۶‬ےن‪۶‬لسود‪۶‬نسح‪۶‬اٖ‪۶‬رطج‪۶‬وطملًا‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪:‬‬
‫حدثنا یھشام یبن یعمار یثنا یسقٰنی یبن یعیؼنہ یعن یعبدی ینعی‪۶‬الہ‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪۶‬اصذـ‪۶‬وک‪۶‬وخاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬اتکیب‪۶‬طال‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫الملك یبن یعمی یعن یربیع یبن یحراش یعن یحذیقۃ یبنی وبال‪:‬مت‪۶‬تہب‪۶‬وخؿ ‪۶‬ول ‪۶‬وہ‪۶‬ارگ‪۶‬رشك‪۶‬ت ‪۶‬رکےت‪۶‬مت‪۶‬ےتہک‪۶‬وہوج‪۶‬‬
‫یرجالمنیالمسلمنییر ٰاییفی اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاچںیہ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔اٍ‪۶‬ملسم‪۶‬ےن‪۶‬‬‫یتعایلیعنہمایان ر‬
‫الیمانیریضیالل ٰ‬
‫النومیانہیلیق ر‬
‫یرجالیمنیاھلیالکتابیفِالینعمیالِومیانتمی ہی ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےس ‪۶‬رعص‪۶‬‬
‫لوالیانکمیتشرکونیتِولونیمایشاءیاللیوشاءیمحمدیصیلی یک‪ّٓ،‬امقا‪ً٘:‬يِ ‪۶‬وہ ‪۶‬خدا ‪۶‬یک ‪۶‬مسق ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬ےھجم ‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوذکری ٰذلكیللنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہی ایخل‪۶‬زگّقا‪۶‬اھت‪۶‬ویٍ اہک‪۶‬رکؽ‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬رھپ‪۶‬وج‪۶‬اچںیہ ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬‬ ‫الل ٰ‬
‫وسلمیفِالیامایواللیانیکنتیالعرف ایلکمیقولوامایشاءی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬

‫اللیثمیماشاءیمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم‪1‬۔ ی‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیحذیقۃیبنیالیمانیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۵۰/۱‬سننیایبیداود‪،‬کتابیاالدبیبابیمنہی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬‬
‫‪1‬‬

‫الوہّ ‪،۰۲۰/۲‬سننیا بنیماجۃیابوابیالکقاراتیبابیالنہییانییِالیماشاءیاللیا لخیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۵۱۰‬‬

‫‪Page 583 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہی‪۶‬دحكف‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪1۶‬ؽربطاین‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک۔‬
‫دحكف‪:۵۳۲۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اذایحلفیاحدکمیفالییِلیماشاءیاللیوشئتیولٰکنی ذـ ‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬صخش‪۶‬مسق‪۶‬اھکےئ‪۶‬وت‪۶‬ویٍ‪۶‬ت ‪۶‬ےہک‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬‬
‫اچےہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اؽّںیم ‪۶‬اچوہٍ‪،‬اہٍ ‪۶‬ویٍ ‪۶‬ےہک ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬اچےہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬رھپ‪۶‬‬ ‫لیِلیماشاءیاللیثمیشئتی‪2‬۔ ی‬
‫ںیم‪۶‬اچوہٍ۔‬
‫‪ٙ‬‬
‫دحكف‪:۵۳۰۶‬زین‪۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬ؽادمح‪۶‬ؽوغبی‪۶‬ؽانب‪۶‬اقعن‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬ےن‪۶‬یہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬لیفط‪۶‬نب‪ ۶‬زٌٔہ‪۶‬كْادّ‪۶‬امدّی‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪:‬‬
‫بیدانہیاعینیابنیماجہی‪ 3‬یاحالہیعیلیحدیثیحذیقۃی وساےئ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ہک ‪۶‬انب ‪۶‬امہج ‪۶‬ےن ‪۶‬اوکس ‪۶‬دحكف ‪۶‬خدہفی ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫ریھپےت‪۶‬وہےئ‪۶‬وحنہ‪،‬اہک‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ‪۶‬درک‪۶‬ںیہن‪۶‬ےئک۔(ؿ)‬ ‫فِالینحوہیولمییسقیلقظہ۔ ی‬
‫ن‬
‫اؽّدنسم‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬لسود‪۶‬نسح‪۶‬حیحص‪۶‬ہک‪۶‬دحانث‪ ۶‬ھٓ‪۶‬ؽافعٍ‪۶‬انث‪۶‬دماد‪۶‬نب‪٘۶‬لمۃ‪۶‬نع‪۶‬دبعاكلمل‪۶‬نب‪۶‬ریمع‪۶‬نع‪ّ۶‬یعب‪۶‬نب‪۶‬رھاٖ‪۶‬نع‪۶‬لیفط‪۶‬نب‪۶‬‬
‫‪ٙ‬‬
‫زٌٔہ ایخ‪۶‬اعلسۃ‪۶‬الظھا‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪۶‬وخاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ھچک‪۶‬وہیدی‪۶‬ےلم‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اقًيـ‪۶‬زعریہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬‬
‫امےنن‪۶‬اک‪۶‬اٍ‪۶‬رپ ‪۶‬ارتعاص‪۶‬ایک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬مت‪۶‬اخص‪۶‬اک‪۶‬لم ‪۶‬ول ‪۶‬وہا‪۶‬رگ‪۶‬ؽںی‪۶‬ت ‪۶‬وہک‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاچںیہ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪،‬رھپ‪۶‬ھچک‪۶‬اصنّٰی‪۶‬ےلم‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬اقًيـ‪۶‬حیسم‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬یہی‪۶‬انس‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬وخاؿ‪۶‬رعص‪۶‬‬
‫ایک‪،‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬ےبطخ‪۶‬ںیم‪۶‬دعب‪۶‬دمحؽانثء‪۶‬ایہٰل‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫مت‪۶‬ول ‪۶‬اقك‪۶‬قاؿ‪۶‬اہک‪۶‬رکےت‪۶‬ےھت‪۶‬ےھجم‪۶‬اہمتّا‬ ‫انکمیکنتمیتِولونیکلمۃیکانییمنعین ی‬

‫‪1‬یاتحافیالسادةیبحوالہیا بنیایبیشؼبۃیاآلفۃیالتاسعۃیعشریدارالقکریبیوتی‪،۱۳۰/۳‬اتحافیالسادةیبحوالہیالمعجمیالکبییاآلفۃیالتاسعۃی‬

‫عشریدارالقکریبیوتی‪،۱۳۰/۳‬االسماءیوالصقاتیبابیقولیاللیعزوجلیومایتشاؤنیالخیالمکؾبۃیاالثریہی٘اہلگن‪۶‬لہ‪۲۰۳/۵۶‬ؽ‪۲۰۴‬‬
‫یسننیا بنیماجۃیابوابیالکقاراتیبابیالنہییانییِالیمایشاءیاللیا لخیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۵۱۰‬‬
‫‪2‬‬

‫یسننیا بنیماجۃیابوابیالکقاراتیبابیالنہییانییِالیمایشاءیاللیا لخیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۵۱۰‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 584 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الحیاءیمنکنیانیان ٰ کمیعنہایالتِولوایماشاءیاللیومای احلؽ ‪ّ۶‬ؽاتکاھت ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬عنم‪۶‬رکؽدؽٍ ‪۶‬ویٍ ‪۶‬ت ‪۶‬وہک ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫اچےہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اؽّوج ‪۶‬اچںیہ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ٓا ہل ‪۶‬ؽااحصہب‪۶‬‬ ‫شاءیمحمد‪1‬۔ ی‬
‫ؽملس۔‬
‫دحكف‪:۵۳۰۶‬ننس‪۶‬لسایئ‪۶‬ںیم‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬قیرقی‪۶‬عسٌٓنع‪۶‬دبعمنب‪۶‬اخدل‪۶‬نع‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬اسیٍّ‪۶‬طًولہ‪۶‬تنب‪۶‬طئی‪۶‬دہًوہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیفِالی ینعی‪۶‬اقك‪۶‬وہیدی‪۶‬ےن‪۶‬خدعـ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضحّدیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫انییہودیایایتیالنیبیص‬
‫انکمیتنددونیوانکمیتشرکونیتِولونیماشاءیاللی اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬احرض ‪۶‬وہرک ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬كشیب ‪۶‬مت ‪۶‬ول ‪۶‬اهلل ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫وشئت یوتِولون یوالکعبۃ یفامرھم یالنیب یصیل یاللی كْاكْؽاال ‪۶‬رہھٹاےت ‪۶‬وہ ‪۶‬كشیب ‪۶‬مت ‪۶‬ول ‪۶‬رشك ‪۶‬رکےت ‪۶‬وہ ‪۶‬ویٍ‬
‫ےتہک‪۶‬وہوج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اچوہ‪۶‬وتص‪،‬اؽّےبعک‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکےت‪۶‬وہ۔اٖ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫تعایل یعلیہیوسلمیاذایاراد یوانییحلقواانییِولوایوربی‬
‫ٰ‬
‫دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫الکعبۃیویِولیاحدیماشاءیاللیثمیشئتی‪2‬۔ ی‬
‫ّ‬
‫اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬وک‪ٓ ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬مسق‪۶‬اھکقا‪۶‬اچںیہ‪۶‬وت‪۶‬ویٍ‪۶‬ںیہک''ّؿ‪۶‬ہبعک‪۶‬‬
‫یک‪۶‬مسق‪''۶‬اؽّےنہک‪۶‬ؽاال‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہک‪''۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّرھپ‪۶‬وج‪۶‬اچوہ‪۶‬‬
‫مت۔''‬
‫ہی‪۶‬دحكف‪۶‬ننس‪۶‬یقہیب‪3۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶،‬زین‪۶‬انب‪۶‬دعس‪۶‬ےن‪۶‬اقبطؿ‪۶‬اؽّ‪۶‬ربطاین‪۶‬مجعم‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬ںیم‪۶‬قیرقی‪۶‬ذموکّ‪۶‬عسٌٓ‪۶‬اؽّ‪۶‬انب دنمہ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫نیۃیریضیاللیتعایل یعنہا ّؽاكف ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫بطریقیالمسعودییعنیمعبدن یالجدیلیعنیابنییسارنیالج ینیعنیقؾیلۃیالج‬
‫اؽّاامص‪۶‬ادمح‪۶‬ےن‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رطقی‪۶‬وعسمدی‪۶‬ےس لسود‪۶‬حیحص‪۶‬ویٍ‪ّ۶‬ؽاكف‪ّٓ۶‬امیئ‪:‬حدثناییحیییبنیسعیدیثناییحیییالمسعودیی‬
‫ثینیمعبدیبنیخالدیعنیعبداللیبنییساری ی‬
‫ی‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیطقیلیبنیسخربةیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۳۲/۱‬‬
‫‪1‬‬

‫یسننیالنسائییکتابیاالیمانیوالنذوریالحلفیبالکعبۃیونّدمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکیچ‪۵۰۰/۲۶‬‬
‫‪2‬‬

‫یالکربییالبن یسعدیتسمیۃیغرائبی‬
‫ٰ‬ ‫یالکربییکتابیالجمعۃیبابیمایکرہیمنیالکالمیفیالخطبۃیدارصادریبیوتی‪،۲۵۲/۰‬الطبِات‬
‫ٰ‬ ‫‪ 3‬یالسنن‬

‫نساءیالعربیدارصادریبیوتی‪،۰۳۵/۴‬المعجمیالکبییعنیقؾیلۃیبنتیصییفیالجہنیہیدحكف‪ ۱۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۵۰/۲۱‬ؽ‪۵۱‬‬
‫‪Page 585 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عنیقؾیلۃیبنتیصییفینیالج نیۃ‪ ،‬ی‬

‫یلیاللیتعایلی ینعی ‪۶‬وہید‪۶‬ےک ‪۶‬اقك ‪۶‬اعمل ‪۶‬ےن ‪۶‬خدعـ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬وضحّدیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قالتیایت یخربیمنیاالخباریرسولیاللیص‬
‫ٰ‬
‫علیہ یوسلم یفِال ییا یمحمد ینعم یالِوم یانتم یلوالی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ںیم ‪۶‬احرضوہرک ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪،‬اُ ‪۶‬دمحم! ٓا ؿ‪۶‬‬
‫انکمیتشرکونیقالیسبحانیاللیومایذاكیقالیتِولونی تہب‪۶‬دمعہ‪۶‬ول ‪۶‬ںیہ‪۶‬ارگ‪۶‬رشك‪۶‬ت ‪۶‬ےئجیک۔ّٓامقا‪:‬احبسٍ ‪۶‬اهلل!ہی‪۶‬‬
‫ایک۔اہک‪ٓ :‬ا ؿ‪۶‬ہبعک‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکےت‪۶‬ںیہ۔اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اذایحلقتمیولکعبۃیقالتیفام لیرسولیاللیصیلیاللی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ھچک‪۶‬تلہم‪۶‬دی‪۶‬ینعی‪۶‬اقك‪۶‬دمؿ ‪۶‬قك‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫ظ‬ ‫تعایلیعلیہیوسلمیشیأایثمیقالیانہیقدیقالیفمنیحلفی‬‫ٰ‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫ماتعن‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬امیئ‪،‬رھپ‪ٓ ۶‬امقا‪:‬وہیدی‪۶‬ےن‪۶‬ااسی‪۶‬اہک‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اؿ ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫فلیحلفیبربیالکعبۃیقالییایمحمدینعمیالِومیانتمی‬
‫مسق‪۶‬اھکےئ‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ہبعک‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬اھکےئ۔وہیدی‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫ّر ی‬
‫لوالیانکمیتجعلونیللیندایقالیسبحانیاللیومایذاكی اُ‪۶‬دمحم! ٓا ؿ‪۶‬تہب‪۶‬دمعہ‪۶‬ول ‪۶‬ںیہ‪۶‬ارگ‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬كْاكْ‪۶‬ت ‪۶‬رہھٹاےیئ۔‬
‫قالیتِولونیمایشاءیاللیوشئتیقالتیفام لیرسولیاللی ّٓامقا‪:‬سبحانیالل!ہی‪۶‬ایک۔اہک‪ٓ :‬ا ؿ ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیشؼئایقالیانہیقدیقالیماشاءی اؽّاچوہ ‪۶‬مت۔اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬یھب ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اقك ‪۶‬تلہم ‪۶‬قك ‪۶‬ھچک ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬دعبہ‪ّٓ،‬امدقا‪:‬اٖ ‪۶‬وہیدی‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫اللیفلیقصلیبؼن مایثمیشئتی‪1‬۔ ی‬
‫ااسی ‪۶‬اہک ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬اؿ ‪۶‬وج ‪۶‬ےہک ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬اچےہ ‪۶‬هلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬وت ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اچےنہ‪۶‬وک‪۶‬خدا‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬ےہک‪۶‬پک‪۶‬رھپ‪۶‬اچوہ‪۶‬مت۔‬
‫ض‬
‫بحمدیالل ہی‪۶‬ااحدكف‪۶‬ریثکہ‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ہلیلج‪۶‬ہلصتم‪۶‬بتک‪۶‬احصج‪۶‬ےس‪۶‬ںیہ‪،‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬قاالےئ‪۶‬ؿاص‪ّ۶‬ھک‪۶‬رک‪۶‬رشج‪۶‬اہنسل‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اقك‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬عطقنم‪۶‬داھکیئ‪۶‬اؽّدمحباهلل‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬ںیہک‪۶‬اےنپ‪۶‬مکح‪۶‬رشك‪۶‬یک‪۶‬وب‪۶‬ت ‪۶‬قایئ۔‬
‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق اؿ‪۶‬ہلضفب‪۶‬اعتیٰل‪۶‬طالہظح‪۶‬ےئجیک‪۶‬ہک‪۶‬یہی‪۶‬دحںیثی‪۶‬اےکس‪۶‬دوعٰی‪۶‬رشك‪۶‬وک‪۶‬زک‪۶‬زک‪۶‬رطج‪۶‬منہج‪ّ۶‬دیس‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اؽلًا‪:‬اٍ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ہک‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬ںیم‪۶‬وقل‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اچںیہ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬وہاجاگیئ‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیقؾیلہیبنتیصییفیحدیثیقؾیلہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۳۵/۲‬ؽ‪۰۳۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 586 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قا‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّمت‪۶‬اچوہ‪۶‬وت‪۶‬ویٍ وہاگ‪٘۶‬اظئ‪۶‬ؽداظئ‪۶‬اھت‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬علطم‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ےھت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬‬

‫اٖ ‪۶‬اعمل ‪۶‬وہید ‪۶‬ےک ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬اافلؽ ‪۶‬وت ‪۶‬ہی ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وخد ‪۶‬یھب ‪۶‬ااسی ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬رکےت ‪۶‬ےھت‪،‬اامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫رشك‪۶‬اتہکےہ‪،‬وت‪۶‬قاكف‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬رشك‪۶‬رکےت‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّدیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬عنم‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ےھت۔‬
‫قاك ًوا‪:‬دحكف ‪۶‬لیفط ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےک ‪۶‬ظفل ‪۶‬دوھکی ‪۶‬ہک ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪'':‬اٖ ‪۶‬ظفل ‪۶‬اک ‪۶‬ایخل ‪۶‬ےھجم ‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫زگّقا‪۶‬اھت‪۶‬رگم‪۶‬اہمتُّ‪۶‬احلؽ‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪۶‬ت ‪۶‬رکقا‪۶‬اھت۔''ذـ‪۶‬ہی‪۶‬ظفل‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬رشك‪۶‬رہھٹا‪۶‬وت‪۶‬اعمداهلل‪۶‬یبن‪۶‬ےن‪۶‬داہتسن‪۶‬رشك‪۶‬‬
‫وک ‪۶‬وگاّاایک ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ظماتعن ‪۶‬رپ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬قاّؽٍ ےک ‪۶‬احلؽ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬وک ‪۶‬ہبلغ ‪۶‬دقا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اامص اولاہہیب ‪۶‬ےک ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬ہی ‪۶‬وبنؿ ‪۶‬یک ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ےہ‪،‬والعیاذی‬
‫باللیباللیربیالعالمنی۔‬
‫قالوًا‪:‬اقك‪۶‬وہیدی‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬ارتعاص‪۶‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬مکح‪۶‬ظماتعن‪۶‬وہا‪،‬وت‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دیس‪۶‬اقاص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽ‬
‫السالص‪۶‬وک‪۶‬یچس‪۶‬وتدیح‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬ااقتسعـ‪۶‬یک‪۶‬قادیک‪۶‬اقك‪۶‬وہیدی‪۶‬ےن‪۶‬اھکسیئ‪۶‬والیحولیوالیقوةیاالباللیالعیلیالعظیم۔‬
‫‪۶‬وفّا‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬ظماتعن‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امیئ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اقك‪ّ۶‬امت ‪۶‬‬ ‫ّالًًا‪:‬طًولہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ہک‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬دوھکی‪،‬اٖ‪۶‬وہیدی‪۶‬یک‪۶‬رعص‪۶‬رپ‪۶‬یھب ً‬
‫ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬ایخل ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬اؽّٓامقا‪:‬ؽہ ‪۶‬وہیدی ‪۶‬ارتعاص ‪۶‬رک ‪۶‬ایگ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ااھچ ‪۶‬ویٍ ‪۶‬ت ‪۶‬اہک ‪۶‬رکؽ۔وت ‪۶‬اامص ‪۶‬اولاہہیب ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ےن ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫رشك‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪ّ۶‬ؽاک‪۶‬قا‪۶‬رشك‪۶‬وک‪۶‬رشك‪۶‬ت ‪۶‬اجقا‪۶‬ذـ‪۶‬اقك‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےن‪۶‬اتبقا‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬اقك‪۶‬دمؿ‪۶‬قك‪۶‬رشك‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽا‪ّ۶‬اھک‪۶‬رھپ‪۶‬ظماتعن‪۶‬یھب‪۶‬یک‪۶‬‬
‫وت‪۶‬ویٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬یک‪۶‬رشك‪۶‬یک‪۶‬كْایئ‪۶‬ےس‪َ ،‬قلکہ‪۶‬ویٍ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬اخمفل‪۶‬ارتعاص‪۶‬رکقا‪۶‬ےہ‪۶‬ذہلا‪۶‬وھچّدؽ۔اقاهلل‪۶‬ؽاقا‪۶‬اہیل‪ّ۶‬اوعجٍ۔‬
‫اخع ًسا‪:‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دوتقٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬وج‪۶‬میلعت‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬امہٍ‪ٓ ۶‬ا ٖ‪۶‬دّاکہس‪۶‬الیئ‪۶‬اّ٘ادوہا‪۶‬ہک‪۶‬ویٍ‪۶‬اہک‪۶‬رکؽ‪''۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬رھپ‪۶‬اچںیہ‪۶‬دمحم''‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔وت‪۶‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬وہاگ‪،‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬ظفل‪۶‬قا‪۶‬دےئجیک‪:‬‬
‫"ہی‪۶‬اخص‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬ولخم‪۶‬ص‪۶‬وک‪۶‬دلخ‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪۶‬اچےنہ‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬ںیہن وہقا‪1‬۔"‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالخا مسیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۰۳‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 587 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫املسمون!هلل ‪۶‬ااصنَ‪،‬وج ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اخص ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ںیم ‪۶‬یسک ‪۶‬ولخمص ‪۶‬وک ‪۶‬ھچک ‪۶‬دلخ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬وک ‪۶‬خد ‪۶‬اےک‪۶‬‬
‫٘اھت‪''۶‬اؽّ‪''۶‬ہہک‪۶‬رک‪۶‬طالقاؿ‪۶‬وت‪۶‬ایک‪،‬رشك‪۶‬ےس‪۶‬ویکرکن‪۶‬اجنؿ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬یگ۔عولًا‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ؽّنیم‪۶‬اک‪۶‬اخقل‪۶‬وہقا‪،‬اینپ‪۶‬دایت‪۶‬دقّؿ‪۶‬ےس‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫ل‬
‫اؽنیل‪۶‬ؽ ٓا رخنی‪۶‬اک‪ّ۶‬اّص‪۶‬وہقا‪۶‬اخص‪۶‬خدا‪۶‬یک‪٘۶‬اںین‪۶‬ںیہ۔ایک‪۶‬ارگ‪۶‬وکیئ‪۶‬ویٍ‪۶‬ےہک‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اخقل‪۶‬ا سمٰؾٰؿ‪۶‬ؽاالّص‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬‬
‫ل‬
‫اینپ‪۶‬دایت‪۶‬دقّؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اّص‪۶‬اعمل‪۶‬ںیہ ‪۶‬یھبج‪۶‬رشك‪۶‬وہاگ۔اؽّ‪۶‬ارگےہک‪۶‬ہک‪۶‬اهلل ‪۶‬رھپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اخقل‪۶‬ا سمٰؾٰؿ‪۶‬ؽاالّص‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل‪۶‬رھپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫اینپ‪۶‬دایت‪۶‬دقّؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اّص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬رشك‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔‬
‫املسمون!رمگاوہٍ‪۶‬ےک‪۶‬ااحتمٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬وییہن‪۶‬ہہک‪۶‬دوھکی‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬رھپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اعمل‪۶‬ابیغل‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل‪۶‬رھپ‪ّ۶‬وسل‪۶‬امہّی‪۶‬ںیلکشم‪۶‬‬
‫وھکل‪۶‬دںی‪،‬دھکی‪۶‬ؽوت‪۶‬ہی‪۶‬مکح‪۶‬رشك‪۶‬ڑجےت‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن۔ایس‪۶‬ےئل‪۶‬وتہی‪۶‬ایعّٰوکشمہ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬لصتم‪۶‬حیحص‪۶‬اوب‪۶‬داؽدیک‪۶‬ریم‪۶‬رحبی‪۶‬اجب‪۶‬ایگ‪۶‬‬
‫اھت‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬ظفل‪''۶‬رھپ‪''۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ااجّؿ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہیئ‪۶‬وت‪۶‬قاكف‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬رمد‪۶‬ك‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬وہیدی‪۶‬اک‪۶‬ارتعاص‪۶‬قارک‪۶‬یھب‪۶‬وج‪۶‬دبتیلی‪۶‬یک‪۶‬ؽہ‪۶‬وخد‪۶‬رشك‪۶‬یک‪۶‬رشك‪۶‬یہ‪ّ۶‬یہ۔‬
‫‪1"‬۔‬ ‫املسمون!ہی ‪۶‬احک ‪۶‬ےہ ‪ّ۶‬وسولٍ ‪۶‬یک‪۶‬انجؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬اتسگج ‪۶‬ےک ‪۶‬ااقتعداک۔" ‪‬‬
‫(اؿ ‪۶‬اجقا ‪۶‬اچےتہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ؿامل ‪۶‬ہک ‪۶‬زک ‪۶‬رکؽؿ ‪۶‬اٹلپ ‪۶‬اھک ںی ‪۶‬ےگ۔ؿ)ہی ‪۶‬وت ‪۶‬اےکن ‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ ‪۶‬ہجیتن ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬اھت ‪۶‬مہ ‪۶‬الہ ‪۶‬قح ‪۶‬ےک‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ ‪۶‬وپوھچ ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق(وتںیم ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یک ‪۶‬وتقیف ‪۶‬ےس‪۶‬اتہک ‪۶‬وہٍ۔ؿ)دمحباهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬احصہب‪۶‬ت ‪۶‬رشك ‪۶‬ایک ‪۶‬ت ‪۶‬اعمداهلل ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رشك‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬وگآّّامقا‪،‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬احلؽ‪۶‬ؽقاٖ‪۶‬وک‪۶‬اکص‪۶‬ںیم القا‪۶‬نکمم‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬ت ‪۶‬وہیدی‪۶‬رمدك‪۶‬میلعت‪۶‬وتدیح‪۶‬رک‬
‫اتکس‪۶‬اھت‪َ ،‬قلکہ‪۶‬تقیقح‪۶‬ارمی‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬تیشم‪۶‬ذؼيؼوہ‪۶‬داہیت‪۶‬عسًغلہ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اخص‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّتیشم‪۶‬اطع ہی‪۶‬قاہعب‪۶‬لمسوۃ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ابعد ‪۶‬وک ‪۶‬اطع ‪۶‬یک ‪۶‬ےہ‪،‬تیشم ‪۶‬دمحمّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬اکانئؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اسیج ‪۶‬ھچک ‪۶‬دلخ ‪۶‬میظع‪۶‬‬
‫لٍقاےئ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬رکمی‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪،‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬رقتریاؿ‪۶‬ہلیلج‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ری‪۶‬دحكف‪۶‬درک‪۶‬ںیک ؽاحض‪۶‬ؽ ٓا اکشّ‪۶‬ےہ‪،‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اقك‪۶‬قاكف‪۶‬ؽاخدص‪۶‬دیس‪۶‬قا‪۶‬یلع‪۶‬رملغٰی‪۶‬لکشم اشک‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬‬
‫االینس‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬اعـ‪۶‬رموحہم‪۶‬اک‪۶‬وج‪۶‬ااقتعد‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪٘۶‬اہ‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬اصذـ‪۶‬یک‪۶‬ابعّؿ‪۶‬ذموکّہ‪ ۶‬سدہم‪۶‬ےس‪۶‬ااہظّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۲۳/۲۲‬‬
‫‪Page 588 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رضحؿ ‪۶‬اریم ‪۶‬ؽدّقۃؿاۂہ ‪۶‬اؽّاامتص ‪۶‬اعـ ‪۶‬كْعوال ‪۶‬ریپاٍ ‪۶‬یم ‪۶‬رپ‪ ۶‬رضحؿ ‪۶‬اریم‪۶‬ینعی‪۶‬رضح‪۶‬ؿ یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اؽالد ‪۶‬وک ‪۶‬امتص ‪۶‬اعـ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬رمدش ‪۶‬اسیج ‪۶‬یتھجمس ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّوکتینی ‪۶‬اومّ‪۶‬‬ ‫ً٘ود‪۶‬ؽاومّ‪۶‬وکتقًوہ‪ّ۶‬اقااشیٍ‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬دیمادنن‪1‬۔‬
‫وک‪۶‬اٍ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬اجیتن‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫اؽّوخد‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬اٖ‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬ےک‪ ۶‬رفی‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬وج‪۶‬اامیٍ‪۶‬رصاؽ‪۶‬میقتسم‪۶‬ںیم‪ّ۶‬کھوا‪۶‬اھت‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬یہی‪۶‬اھت‪۶‬اہجٍ‪۶‬اتہکاھت‪:‬‬
‫اقمعـ ‪۶‬ؽالكف ‪۶‬قل ‪٘۶‬اكْ ‪۶‬خدامؿ ‪۶‬لثم ‪۶‬تیبطق ‪۶‬ؽثكيـ ‪۶‬ؽ اقمامؿ ‪۶‬ؽالكف ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬امتص ‪۶‬خدامؿ ‪۶‬لثم ‪۶‬تیبطق‪،‬ثكيـ ‪۶‬ؽ‬
‫ادباتیل‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬ہمہ‪۶‬اّ‪۶‬دہع‪۶‬رکاعـ‪۶‬دہم‪۶‬رضحؿ‪۶‬رملغٰی‪۶‬قا ارقناص‪ ۶‬ادباتیل‪۶‬ؽریغہ‪ٚ۶‬ـ ‪ّ۶‬یتیہ‪۶‬داین‪۶‬قك‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫داین ‪۶‬ہمہ ‪۶‬وبا‪ٚ‬قہ ‪۶‬ااشیٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ؽدّتنطلس ‪٘۶‬النیط ‪۶‬ؽ اامّ ِ‬
‫ؿ ‪۶‬ارما ؽہہج ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽا ےط ‪۶‬ےس ‪۶‬ےتلم ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّقاد٘اوہٍ ‪۶‬یک ‪۶‬تنطلس ‪۶‬اؽّ‬
‫تمہ ‪۶‬ااشیٍ ‪ّ۶‬ادےلخ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ہک ‪۶‬كْایسنیح ‪۶‬اعمل ‪۶‬وکلمؿ ‪۶‬یفخم‪ ۶‬اریمؽٍ‪۶‬یک‪۶‬اامّؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪ٓ ۶‬ا انجنؿ ‪۶‬یک‪۶‬تمہ‪۶‬اک‪۶‬دلخ‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪۶‬‬
‫ایساحٍ‪۶‬اعمل‪۶‬وکلمؿ‪۶‬رپ‪۶‬وپدیشہ‪۶‬ںیہن۔(ؿ)‬ ‫صین‪2‬۔‬
‫اؿ‪۶‬ہک‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬ےن‪۶‬مکحب‪:‬‬
‫مت‪ّٓ۶‬امدؽ‪۶‬ایک‪۶‬كْامکح‪۶‬درات‪۶‬ےہ‪۶‬مت‪۶‬وک‪۶‬اہمتّا‪۶‬اامیٍ‪۶‬ارگ‪۶‬اامیٍ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫"‬
‫وہ۔‬
‫اےس‪۶‬امتص‪۶‬اعـ‪۶‬رموحہم‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬اقك‪۶‬این‪۶‬اامیٍ‪۶‬تخس‪۶‬كْا‪۶‬اامیٍ‪۶‬قاص‪۶‬اک‪۶‬اامیٍ‪۶‬اؽّتقیقح‪۶‬ںیم‪۶‬رپےل‪۶‬رسُ‪۶‬اک‪ ۶‬رفاٍ‪۶‬اھکسقا‪۶‬قا‪۶‬الفس‪۶‬‬
‫‪ٙ‬‬
‫اصلِلًَ‪۶‬اچنہپ‪،‬اؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬قاؿ‪۶‬ہک‪۶‬ایساحٍ‪۶‬اعمل‪۶‬رپ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬یھت‪۶‬اےس‪۶‬ویکرکن‪ ُ ۶‬سھایئ‪۶‬دُ‪،‬‬
‫اؽّےسج‪۶‬اهلل‪۶‬ونّ‪۶‬ت ‪۶‬دُ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہک‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہن۔(ؿ)‬ ‫‪4"‬۔‬ ‫"‬

‫‪۶1‬ہفحت‪۶‬اانث‪۶‬رشعہی‪۶‬قاؿ‪۶‬متفہ‪۶‬دّاامعـ‪۶‬لیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۵۰‬‬
‫یصراطیمستِیمیبابیدومیفصلیاولیالمکؾبۃیالسلقیہیالوہّ‪۶‬ص‪۱۴‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۰/۲‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۰۳/۲۰‬‬
‫‪Page 589 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٖ‪۶‬تیشم‪۶‬ابمّہک‪۶‬اطع ہی‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬قاص‪۶‬ایہٰل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وضح‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬طال‪۶‬رک‪۶‬‬
‫اہک‪۶‬رکےت‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اچںیہ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬اکص‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬رگم‪۶‬اّ‪۶‬ااجنہک‪۶‬رطقی‪۶‬ادؿ‪۶‬ےس‪۶‬اظٓؿ‪۶‬ؽابسن‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬تیشم‪۶‬داہیت‪۶‬ؽتیشم‪۶‬‬
‫ہ‬ ‫د‬
‫اطع ہی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬رماكف‪۶‬سفن‪۶‬کالص‪۶‬ےس‪۶‬ؽاحض‪۶‬وہہک‪۶‬یسک‪۶‬ا مض‪۶‬وک‪۶‬وت ّض‪۶‬سمؽاؿ‪۶‬ت ‪۶‬زگُّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےملک ‪۶‬رپ ‪۶‬ایخل ‪۶‬زگّقااھت ‪۶‬رھپ ‪۶‬طالہظح ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬الہ ‪۶‬وتدیح ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ینعم ‪۶‬قح ‪۶‬ؽدصص ‪۶‬اںیہن ‪۶‬وحلمؽ ںیہ ‪۶‬تبحم ‪۶‬خدا ‪۶‬اؽّّوسل ‪۶‬اؽّقاص ‪۶‬قاك‪۶‬‬
‫خليٓۃ‪۶‬اهلل‪۶‬االمظع‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ربتك‪۶‬ؽوتلس‪۶‬اںیہن‪۶‬اٖ‪۶‬وقل‪۶‬رپ‪۶‬قاىـ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّقاؿ‪۶‬یف‪ٖ۶‬ہسفن‪۶‬رشهًا‪۶‬ونممم‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫ت ‪۶‬تیعم‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪،‬ذہلا‬ ‫ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ؽاؽقلطم‪۶‬عمج‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬سمؽاؿی‬
‫عــــــہ‪:‬اقول‪ :‬یوھذاینکتۃیغقلیعنہایبعضیالجلۃیفجوزی اوقل‪(:‬ںیم اتہکوہٍ)اٖ‪۶‬ہتکن‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ضعب‪۶‬كّْوگٍ‪۶‬یک‪۶‬وتہج‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ماشاءیاللیثمیشاءیمحمدیصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیوزعمی وہیئ‪،‬انچہچن‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ویٍ‪۶‬ےنہک‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬اجكْ‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪''۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫رھپ ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪''۶‬رگم ‪۶‬امگٍ ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک ‪۶‬ارگ ‪۶‬مث ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫انیلوایتیبالواو یلکانیشرکایجلیایفانماییتمیانیکانتیالواوی‬
‫ہگج ‪۶‬ؽاؽ ‪۶‬وہ وترشك ‪۶‬یلج ‪۶‬وہاگ۔نکیل ‪۶‬ہی ‪۶‬ادتسالل ‪۶‬وتكف ‪۶‬قاص ‪۶‬وہقا ارگ‪۶‬‬
‫ی‬ ‫المستویۃیوھویباطلیقطعایقال ٰ ی‬
‫یتعایل"‬
‫ؽاؽ ‪۶‬یضتقم ‪۶‬سمؽاؿ ‪۶‬وہیت‪،‬احالہکن ‪۶‬ہی ‪۶‬اعطق ‪۶‬قالط ‪۶‬ےہ۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ایلی ّٓامقا‪:‬ےب ‪۶‬كش ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪ّٓ۶‬ےتش ‪۶‬یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬رپ ‪۶‬دّؽد ‪۶‬ےتجیھب‪۶‬‬
‫‪2‬‬
‫" ٰ‬ ‫قالیتعایل" ‪‬‬
‫ٰی‬ ‫‪1"‬ی‬ ‫ی‪‬‬
‫غیی ٰذلكیممایالیحیصیومعی ٰذلكیبحمداللہیلؼسیملحظہی ںیہ۔اؽّّٓامقا‪:‬اهلل‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےن‪۶‬ینغ‪۶‬رکدقا۔اٖ‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬‬
‫ملحظی ٰھؤالءیاالیبخاسیالجاعلۃیاثباتیالمشؼئۃیللنیبیصیلی یھب ‪۶‬دعتمد ‪۶‬اقمامؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬ااسی ‪۶‬یہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگم ‪۶‬قاؽوجد ‪۶‬اٖ ‪۶‬دعص ‪۶‬وتہج ‪۶‬ےک ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫كّْوگٍ ‪۶‬اک ‪۶‬عمطم ‪۶‬رظن ‪۶‬دمحبهلل ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وج ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےنیمک ‪۶‬ؽاہویبٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬یبن‪۶‬‬ ‫یتعایلیعلیہیوسلمی ی‬
‫الل ٰ‬
‫رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل (قایق‪۶‬اےلگ‪۶‬ہحفص‪۶‬رپ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۲/۰۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۰/۵‬‬
‫‪Page 590 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عنم‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ےھت۔‬
‫تمکح‪:‬ذـ‪۶‬اٖ‪۶‬وہیدی‪۶‬یم ث‪۶‬ےن‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬ایخالؿ‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬لثم‪۶‬ےھت‪،‬ارتعاص‪۶‬ایک‪۶‬اؽ‪ّ۶‬اعمداهلل‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬اسلاص‪۶‬دقا‪،‬وضحّ‪۶‬‬
‫د‬
‫ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪ّ۶‬اےئ‪۶‬رکمی‪۶‬اک‪ّ۶‬قادہ‪ّ۶‬احجٍ‪۶‬ایس‪۶‬رطَ‪۶‬وہ‪۶‬اہک‪۶‬اےسی‪۶‬ظفل‪۶‬وک‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬ا مض‪۶‬دبلقع‪۶‬اخمفل‪۶‬اجےئ‪۶‬‬
‫نعط‪۶‬اجےن‪۶‬دؽرسُ‪۶‬لہس‪۶‬ظفل‪۶‬ےس‪۶‬دبل‪۶‬دقا‪۶‬اجےئ‪۶‬ہک‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬اک‪۶‬بلطم‪۶‬ربتك‪۶‬ؽوتلس‪۶‬كْظٓاّ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬اؽّاخمفل‪ ۶‬ج‪۶‬مہف‪۶‬وک‪۶‬اجنگشئ‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬ےلم‪۶‬رگم‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬رطّ‪۶‬ابعّؿ‪۶‬ےک‪۶‬اقك‪۶‬وگت ‪ٓ ۶‬ا داؿ‪۶‬ےس‪۶‬یھت‪۶‬عٍوًاوت‪۶‬علًًا‪۶‬حیحص‪۶‬یھت‪۶‬ذہلا‪۶‬اٖ‪۶‬اکّٓ‪۶‬ےک‪۶‬ےنکب‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬یھب‪۶‬دنچاٍ‪۶‬احلؽ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪۶‬ایگ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬لیفط‪۶‬نب‪۶‬رجنسہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬ؽہ‪۶‬وخاؿ‪۶‬داھکی‪۶‬اؽّ ّؽقاےئ‪۶‬اصدہق‪۶‬ااقلےئ‪۶‬كلم‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اؿ‪۶‬اٖ‪۶‬ایخل‪۶‬‬
‫یک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وقتكف‪۶‬وہیئ‪۶‬اؽّؿاۂ‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬زعؿ‪۶‬ںیم‪۶‬یہی‪۶‬رہھٹا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ظفل‪۶‬احموفلٍ‪۶‬اک‪۶‬اجےئ‪۶‬انپہ‪۶‬رہھٹا‪۶‬ےہ‪۶‬دبل‪۶‬دقا‪۶‬اجےئ‪۶‬سج‪۶‬‬
‫رطج‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلہ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےکےئل‪۶‬تیشم‪۶‬ےک‪۶‬ضحم‪۶‬اابثؿ ‪۶‬وک‪۶‬یہ ‪۶‬رشك ‪۶‬ظٓاّ‪۶‬‬ ‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬

‫شرکایبنقسہیکمایسمعتیمنیامام میالسحیقیانیذاشانی دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬اسیج‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دلیل‪۶‬اامص‪۶‬یک‪۶‬قاؿ‪۶‬نس‪۶‬اکچ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬اخص‪۶‬‬

‫یختصیباللیعزوجلیوانیالمدخلیفیلمخلوقیومشؼتہی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬ولخم‪۶‬ص‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬دلخ‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم یال ییأیت یبشیییئ یفلوکانی رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اچےنہ‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا۔ارگ‪۶‬اٍ‪۶‬‬‫النیب یصیل یالل ٰ‬
‫یذھبیمذھبی ٰھؤالءیوالعیاذباللیلجعلیذکریمشؼتہیصیلی كّْوگٍ‪۶‬اک‪۶‬رظنہی‪۶‬ؽیہ‪۶‬وہقا‪۶‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬ؽاہویبٍ‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اایعلدقاهلل‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬‬
‫اللیتعایل یعلیہیوسلمیشرکایمطلِایسواءیفیہیالواو یوثمیکمای یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تیشم‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬وک‪۶‬عقلغًا‪۶‬رشك‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دےتی‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ص اچےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽاؽذموکّ ‪۶‬وہقا ‪۶‬مث‪،‬سیج ‪۶‬اہک ‪۶‬وت ‪۶‬اجٍ ‪۶‬اکچ ‪۶‬ےہ‪،‬احالہکن‪۶‬‬
‫علمتیوھویقدیسرحیبجوازیماشاءیاللیثمیشاءیمحمدی یلی‬
‫انہؾٍ‪۶‬ےن ‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ویٍ انہ‪۶‬اجكْ‪۶‬ےہ ‪''۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیویسلمیفتؿبتیوالیتزلی‪۵۲‬منہ۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫رھپ ‪۶‬اچںیہ ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪''۶‬قاكف ‪۶‬دقص ‪ّ۶‬ہ ‪۶‬عـ ‪۶‬داگمگ۔‬
‫‪۵۲‬ہم(ؿ)‬

‫‪Page 591 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لج‪۶‬خالہل‪،‬ےن‪ّ۶‬اانع‪۶‬ےنہک‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬وہید‪۶‬ؽونعد‪۶‬اےس‪۶‬اےنپ‪۶‬دصقم‪۶‬رمدؽد‪۶‬اک‪۶‬دّہعی‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬ارظنقا‪۶‬ےنہک‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اّ٘اد‪۶‬وہا‪۶‬اھت‪۶‬ؽذہلا‪۶‬وخاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬دنبہ‪۶‬اصحل‪۶‬وک‪۶‬ارتعاص‪۶‬رکےت‪۶‬ت ‪۶‬داھکی‪۶‬ہک‪۶‬ویٍ‪۶‬وت‪۶‬قاؿ‪۶‬یف‪ٖ۶‬ہسفن‪۶‬لحم‪۶‬ارتعاص‪۶‬ت ‪۶‬رہھٹیت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وخاؿ‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬داھکی‪۶‬وت‪۶‬اںیہن‪۶‬وہید‪۶‬ؽاصنّٰی‪۶‬اٖ‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬ایخولٍ‪۶‬وک‪۶‬رتعمص‪۶‬داھکیقاہک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ؽہک‪۶‬رص‪۶‬دفنہ‪۶‬دؽّی‪۶‬اخمافلٍ‪۶‬یک‪۶‬تحلصم‪۶‬دایع‪۶‬‬
‫دبتلی‪۶‬ظفل‪۶‬ےہ۔اؿ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ہبطخ ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّاّ٘اد‪ّٓ۶‬امقاہک‪۶‬ویٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہک‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اچںیہ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫اکص وہاگ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ویٍ‪۶‬وہک‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬رھپ‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اچےہ‪۶‬وت‪۶‬اکص‪۶‬وہاگ۔''رھپ‪''۶‬اک‪۶‬ظفل‪۶‬ےنہک‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬وتمہّ‪۶‬سمؽاؿ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ؽاہیب‪۶‬ایخل‪۶‬ےک‪۶‬وہید‪۶‬‬
‫ؽاصنّٰی‪۶‬قاویٍ‪۶‬ے‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬وہیدی‪۶‬ایخل‪۶‬ےک‪۶‬ؽاہویبٍ‪۶‬وک‪۶‬زگّقا‪۶‬ےہ‪۶‬قایق‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬اگ‪۶‬الحمدللیعیلیتواتریاٰالئہٖیوالصلٰوةیوالسالمیعیلی‬
‫انؽیائہ(امتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےئلیک‪۶‬ںیہ‪۶‬اب ی‪۶‬لسلسم‪۶‬وتمعنٍ‪۶‬رپ‪،‬اؽّ‪۶‬دّؽؽدؽ٘الص‪۶‬وہاےکس‪۶‬ںویبٍ‪۶‬رپ۔)‬
‫الہ‪۶‬ااصنَ‪۶‬ؽدنی‪۶‬طالہظح‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬رقتری‪۶‬عؤٌ‪۶‬ہک‪ ۶‬ضی‪۶‬دقری‪۶‬ےس‪۶‬بلق‪۶‬ریقف‪۶‬رپ‪۶‬ااقلء‪۶‬وہیئ‪۶‬یسیک‪۶‬ؽاحض‪۶‬ؽرینتسم‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ااحدكف‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬لسلسم‪۶‬كلس‪۶‬وگۂںی‪۶‬ںیم وظنمص‪۶‬ایک‪۶‬اؽّامتص‪۶‬دماّج‪۶‬رماكف‪۶‬رمہبت‪۶‬دمحهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ونّاین‪۶‬ہشقن‪۶‬چنیھک‪۶‬دقا۔الحمدلل ہک‪۶‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬‬
‫یمہف ‪۶‬مہ ‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬یہ ‪۶‬اک ‪۶‬ہصح ‪۶‬ےہ‪،‬ؽاہہیب ‪۶‬ؽریغمہ ‪۶‬دبذموبہٍ ‪۶‬وک ‪۶‬ا ‪۶ ٖ۶‬ایک ‪۶‬هالہق ‪۶‬ےہ‪ٰ ،‬ذلكیفضلیاللییؤتیہیمنییشاءیواللیذوالقضلی‬
‫والحمدللیربیالعلمنی(ہی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬لضف‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬اچاتہےہ‪۶‬اطع‪۶‬رکقاےہ‪،‬اؽّاهلل‪۶‬كُْ‪۶‬لضف‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫العظیم‪،‬‬
‫ض‬
‫رعتںیفی‪۶‬اهلل‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ںیہ۔ؿ)رغص‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪۶‬قاہتب‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬دّؽم‪۶‬وگوک‪۶‬قایرات ‪۶‬اچنہپ‪ّ۶‬یہ‪۶‬ںیہ۔ّیہ‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫عــــــہ‬
‫عؼلًہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬درک‪۶‬یک‪۶‬اؽّوییہن‪ّ۶‬ؽاكفی اابتعّ‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬وہید‪۶‬ےک‪۶‬ارتعاص‪۶‬رپ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ویٍ‪۶‬ہک‪۶‬وہک‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وہک‪۶‬مای‬
‫ہ‬
‫شاءیاللیوحدہ۔اوقل ‪۶‬ارگ ‪۶‬حیحص ‪۶‬یھب ‪۶‬وہوت ‪۶‬ت ‪ ۶‬مَٰ ‪۶‬رضم ‪۶‬ت ‪۶‬اےس ‪۶‬دیفم ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽاؽےس ‪۶‬ارتحاّ ‪۶‬یک ‪۶‬دؽ ‪۶‬وصّںیت ‪۶‬ںیہ‪:‬دبتلی ‪۶‬رحَ ‪۶‬سج ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ض‬
‫رطَ‪۶‬ؽہ‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امّیہ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّّا ٔ ً٘ارتك‪۶‬فطع‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬اٖ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪ٓ ۶‬ا قا۔اقك‪۶‬وصّؿ‪۶‬دؽرسی‪۶‬یک‪۶‬قایف‪۶‬ؽ‬
‫یتعایل‪:‬‬
‫انمیف‪۶‬ںیہن‪،‬ت ‪۶‬دایت‪۶‬ںیم‪۶‬رصح‪۶‬اطعیئ‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬رکُ‪،‬قالیالل ٰ ی‬
‫‪‬‬
‫وت‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬لتق‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬لتق‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاُ‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‪‬‬
‫وبحمؿ!ؽہ‪۶‬اخ‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬یکنیھپ‪۶‬یھت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬یکنیھپ۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬

‫عــــــہ‪ :‬اییکتابیاالعؾباریللحاویی‪۵۲‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۳/۴‬‬
‫‪Page 592 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّذـ ‪۶‬دمحبہ ٖ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬مہ ‪۶‬وخد ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےس‪۶‬ماشاءیاللیثمیشاءیفالن یک ‪۶‬رطج‪۶‬ماشاءیاللیثمیشاءیمحمدیصیلیالل ٰ‬

‫یتعایلیعلیہی‬
‫وسلم یک‪۶‬یھب ‪۶‬ااجّؿ ‪۶‬داھکےکچ ‪۶‬وت ‪۶‬اؿ ‪۶‬اصلًا ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اکنؿ ‪۶‬ؽوتاہیجؿ ‪۶‬یک ‪۶‬احذـ ‪۶‬ت ‪ّ۶‬یہ ‪۶‬وج ‪۶‬رشاج‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬عيؼلًہ ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬لقتسم‪۶‬ںیم‪۶‬اظبۂ‪۶‬اقك‪۶‬ونم‪۶‬اغتری‪۶‬ےک‪۶‬احلؽ‪۶‬ےس‪۶‬درک‪۶‬ےئک‪۶‬ںیہ۔خیش‪۶‬ققحم‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪،‬ےن‪۶‬اہیٍ‪۶‬ہی‪۶‬ہتکن‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫دّںی ‪۶‬اج ‪۶‬اغكف ‪۶‬دنبیگ‪۶‬ؽوتاعض‪۶‬ؽوتدیح‪ٚ۶‬ـ ‪ّ۶‬ریا ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ‪ ۶‬اہیٍ ‪۶‬ااہتنیئ ‪۶‬دنبیگ‪،‬ااسکنّی ‪۶‬اؽّوتدیح ‪۶‬ےہ‪،‬ویکہکن ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اانسد‪۶‬تیشم‪۶‬ارگآ ‪۶‬قیرقی‪۶‬قارخ‪۶‬ؽ كيٍيـ‪ ۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬ریغ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اانسد‪۶‬تیشم‪۶‬وک‪۶‬‬
‫قادش‪۶‬وجتكْ ‪۶‬رکداامدّقح‪۶‬وخد ‪۶‬قآٍ‪۶‬زین‪ّ۶‬ایض ‪۶‬ت ‪۶‬دش‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ارم‪۶‬رک‪ ۶‬اجكْ ‪۶‬ظٓاّ ‪۶‬دقا ‪۶‬ارگآ ‪۶‬وطبّ ‪۶‬قارخ ؽكيٍيـ‪،‬نکیل‪۶‬اےنپ‪۶‬ےئل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫یھب ‪۶‬ااجّؿ ‪۶‬دےنی ‪۶‬رپ ّایض ‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬طقف ‪۶‬رپؽّداگّ ‪۶‬اعمل ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫دقاانسد‪۶‬تیشم‪۶‬ہب‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنت‪۶‬ےب‪۶‬وتمہ‪۶‬رشتک‪1‬۔‬
‫رطَ‪۶‬ےب‪۶‬وتمہ‪۶‬رشتک‪۶‬تیشم‪۶‬اک‪۶‬اانسد‪۶‬رکےن‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دقا۔(ؿ)‬
‫اوقل‪:‬ہی‪۶‬وتہہیج‪۶‬یھب‪۶‬رشك‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬یک‪۶‬چ رف ‪۶‬ذساین‪۶‬وک‪۶‬سب‪۶‬ےہ۔دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬وتاطًًا‪۶‬اینپ‪۶‬تیشم‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬‬
‫رکےن‪۶‬وک‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬تیشم‪۶‬یک‪۶‬ااجّؿ‪۶‬دی‪،‬ارگ‪۶‬رشك‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬اعمداهلل‪۶‬ہی‪۶‬رہھٹُ‪۶‬یگ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اےن‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬رکمی‪۶‬وک‪۶‬‬
‫رشقك‪۶‬خدا‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّّقد‪۶‬رمعوک‪۶‬رشقك‪۶‬رکدانی‪۶‬اجكْ‪ّ۶‬اھک۔هالہم‪۶‬ثیط‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬اؽّوتہیج‪۶‬فیطل‪۶‬ؽدقیق‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬‬
‫ایکہک‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیرأسیالموحدینیومشیػتہ‪،‬ی یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رسداّ ‪۶‬وم ّخدنی ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّوضحّ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫انہیصیلیالل ٰ‬
‫عسًيـ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬عسًيـ‪۶‬ںیم‪۶‬رغتسمص‪۶‬ؽمگ‪۶‬ےہ۔‬ ‫یتعایلیومضمحلۃیفی ا‪2‬۔ ی‬
‫معمورةیفیمشؼئۃیالل ٰ‬
‫اوقل‪:‬رقتری‪۶‬اٖ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ہفیطل‪۶‬یک‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬فطع‪۶‬ؽاؽےس‪۶‬وہ‪۶‬وخاہ‪۶‬مث‪۶‬وخاہ‪۶‬یسک‪۶‬رحَ‪۶‬ےس‪،‬وطعمَ‪۶‬ؽوطعمَ‪۶‬ہیلع‪۶‬ںیم‪۶‬اغمریؿ‪۶‬اچاتہ‬
‫ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬مث‪۶‬وبہج‪۶‬اافدقہ‪۶‬لصف‪۶‬ؽرتایخ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬دیفم‪۶‬اغمریؿ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّدیس‪۶‬اوملدحنی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬ےئل‪۶‬وکیئ‪۶‬عسًيـ‪۶‬‬
‫خدااگت ‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪۶‬عسًيـ‪۶‬ےس‪ّ۶‬یھک‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایکن‪۶‬عسًيـ‪۶‬ہنیعبٖ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬عسًيـ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّعسًيـ‪۶‬خدا‪۶‬ہنیعبٖ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬عسًيـ‪،‬‬

‫یاشعۃیاللمعاتیکتابیاالدبیبابیاالسایمیالقصلیالثاینیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۱۰/۰۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یالمشکوةیکتابیاالدبیدحكف‪۰۳۳۵۶‬یاداراةیالِرآنیرکایچ ‪۳۵/۵‬‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یالکاشفیعنیحِائقیا لسننیشرحیالطؼیبیعیل‬

‫‪Page 593 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّفطع‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬ے‪۶‬وت‪۶‬دؽیئ‪۶‬یھجمس‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬عسًيـ‪۶‬اؽّےہ‪۶‬اؽّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬یک‪۶‬عسًيـ‪۶‬اؽّ‪،‬ذہلا‪۶‬اہیٍ‪۶‬فطع‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪۶‬طقف‪۶‬تیشم‪۶‬اهلل‪۶‬ؽدحہ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬اتبقا‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬عسوۃ‪۶‬ارلوسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬درک‪ٓ ۶‬ا اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪،‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ٰھکذا یینبٰغ یان ییق م یھذا یالمِام یوب ٖہ ییندفع یمای اٖ‪۶‬اقمص‪۶‬رپ‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬انھجمس‪۶‬اچےیہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس ‪۶‬طال‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪۶‬‬
‫اوردعلیہیالِارییمنیالنِضیبانیمشؼئۃیغی ٖہیصیلیاللی ہیلع ‪۶‬ارلہمح ‪۶‬اک ‪۶‬ؽاّد ‪۶‬رکدہ ‪۶‬ارتعاص ‪۶‬یھب ‪۶‬دنمعف ‪۶‬وہایگ ‪۶‬ہک ‪۶‬یبن ‪۶‬رکمی‪۶‬‬
‫تعایل یعلیہ یوسلم یایضا یمضمحلۃ یف یمشؼئۃ یالل یتعایلی یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ریغ‪۶‬یک‪۶‬تیشم‪۶‬یھب‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬احبست ‬
‫ٰ‬ ‫ر‬ ‫ٰ‬
‫یک‪۶‬تیشم‪۶‬ںیم‪۶‬مگ‪۶‬ےہ‪۶‬اھ۔‬
‫ض‬ ‫سبحانہی‪1‬اھ ی‬
‫اوقل‪(:‬ںیم ‪۶‬اتہکوہٍ)ہک ‪۶‬ا مزالل(رغتسمص ‪۶‬اؽّمگ ‪۶‬وہقا)دؽ‪۶‬‬
‫اقول‪:‬فلم ییقرق یبنی یاالضمحالل یاالضطر یاریی‬
‫مسق ‪۶‬ےہ(‪)۵‬ارطضاّی‪،‬ہی ‪۶‬امتص ‪۶‬ولخمص ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬قاكف ‪۶‬ےہ۔(‪)۲‬‬
‫الحاصل یلکل یالخلق یواالخؾیاری یالمختص یبیخلصی‬
‫اایتخّی‪،‬ہی ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬سخمص ‪۶‬دنبؽٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫م بؼ‬ ‫ک‬
‫عبادالل یالممتاز یفیہ یوف ی ل یصقۃ یال ٰ ّیہ ی ن ی مھنی وج ‪۶‬تفص ‪۶‬تیشم ‪۶‬اؽاهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یک ‪۶‬ۂ ‪۶‬تفص ‪۶‬ںیم ‪۶‬اطًواّ ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیواعرتضی ںیہ‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رسداّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬یبن‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪،‬طال‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫سیدیھمینؽمھییص‬
‫یلع‪۶‬اقّی‪۶‬ےن‪۶‬هالہم‪۶‬ثیط‪۶‬یک‪۶‬رقتریرپ‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬ارتعاص‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫یایضایبانہ‪،‬الیقیدیجوازیاالتیانیبالواؤی‪2‬اھی‬
‫علیہ ر‬
‫اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ےس‪''۶‬ؽاؽ''ےک‪۶‬اامعتسل‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬قاكف‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‬ ‫ی‬
‫اھ۔‬ ‫ی‬
‫ك‬ ‫ك‬
‫اقول‪:‬ماکانیمساقیکالمیالطؼبہیالثباتیجوازیاالتیانی اوقل‪:‬هالہم‪۶‬تیط‪۶‬ےن‪۶‬اانپ‪۶‬کالص‪''۶‬ؽاؽ''ےک‪۶‬اامعتسل‪۶‬وک‪۶‬اج ْ‪۶‬قا ف‪۶‬‬
‫رکےن ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬ںیہن ‪۶‬خالقا ‪۶‬اھت‪،‬اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬ارگ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اککالص ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫بالواوحیتییکونیعدمیافادتہ ر‬
‫ینِصایفیمرام ٖہیانمایارادی‬
‫دصقم ‪۶‬اک ‪۶‬افدئہ ‪۶‬ت ‪۶‬دُ ‪۶‬ےکس ‪۶‬وتاےکن ‪۶‬دصقم ‪۶‬ںیم ‪۶‬صقن ‪۶‬الّص ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪،‬‬
‫بداءینکتۃیالقرقی ی‬
‫َقلکہ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‬

‫یمرقاةیالمقاتیحیکتابیاالدبیبابیاالسایمیالقصلیالثاینیتحتیالحدیثی‪۰۳۳۵‬یالمکؾبۃیالحبیؽیہیوکہٹئ‪۱۰۰/۴۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یمرقاةیالمقاتیحیکتابیاالدبیبابیاالسایمیالقصلیالثاینیتحتیالحدیثی‪۰۳۳۵‬یالمکؾبۃیالحبیؽیہیوکہٹئ‪۱۰۰/۴۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 594 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یتعایل یعلیہی دصقم‪۶‬وتہی‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ؽیہ‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽّ‬ ‫بنی یمشیػتہ یومشؼئۃ یغی ٖہ یصیل یالل ٰ‬

‫یرأسای دؽرسؽٍ ‪۶‬یک ‪۶‬تیشم ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬رکںی‪،‬ویکہکن ‪۶‬یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص‪۶‬‬‫یاالویل یبثم یوطوی یذکر یھذ ٖہ ر‬
‫ٰ‬ ‫وسلم یحیث یذکر‬
‫وھذایمستقادیمنیکالم ٖہ یمابنییوج ٍہ یکمایسمعتیمنای اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪ِ۶‬الٍ ‪۶‬یک ‪۶‬تیشم ‪۶‬اک ‪۶‬درک ‪۶‬ظفل"ثم" ےک‪۶‬‬
‫تِریرہ‪،‬فال یادرییمالمرادیبذاالیرادیثمیافادہیوجہی ٘اھت‪۶‬رکدقا‪۶‬نکیل‪۶‬اینپ‪۶‬تیشم‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امقا۔ہی‪ّٓ۶‬ص‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬ؽہج‪۶‬ےک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ےس‪۶‬افتسمد‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫ٰا کریللقرقیفِالیماسبقیمیقولہیص‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہی‬
‫ٰ‬
‫رقتری ‪۶‬نس ‪۶‬ےکچںیہ‪،‬ےھجم ‪۶‬ولعمص ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہاکس ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ارتعاص‪۶‬‬
‫وسلمیولٰکنیقولوایماشاءیاللیثمیشاءیفالنیلمجردی‬
‫ےس‪۶‬ااکن‪۶‬دصقم‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔رھپ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬اؽّؽہج‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکےت‪۶‬‬
‫الرخصۃیولوقالیھنایقولوایماشاءیاللیثمیشاءیمحمدی‬
‫وہےئ‪۶‬طال‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫ل‬ ‫ص‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمی کانیامریوجوبیاوندبی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬وجّٓامٍ‪۶‬زگّاکچ‪۶‬ےہ‪''۶‬نکیل‪۶‬وہک‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬‬‫ٰ‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬رھپ‪۶‬اچےہ‪ِ۶‬الٍ‪''۶‬ہی ‪۶‬ضحم‪ّ۶‬تصخ‪۶‬ےئلیک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّارگ‪۶‬‬ ‫ولؼسیاالمر ٰ‬
‫یکذلكی‪1‬اھ۔‬
‫اٖ‪۶‬ہگج‪۶‬ویٍ‪ّٓ۶‬امےت‪''۶‬وہک‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬اهلل‪۶‬رھپ‪۶‬اچںیہ‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫ی‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس''وت ‪۶‬ہی ‪۶‬ارم ‪۶‬ؽوجؿ ‪۶‬قا ‪۶‬ا‪ٚ‬ىشواؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬وہقا‪،‬‬ ‫ی‬
‫احالہکن‪۶‬ااسی‪۶‬ںیہن ےہ۔اھ۔‬ ‫ی‬
‫اقول‪:‬کانہییستنبطیمنیتركیلقظۃیلٰکنی ٰھ نایفانہ‪،‬ی اوقل‪:‬دؽرسُ‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ںیم ظفل‪"۶‬لکن"ذموکّ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ۔وگقا‪۶‬‬
‫یکون یحینئذ یامرا یمِصودا یواقلہ یالندب یبخالفی ہک ‪۶‬طال ‪۶‬یلع ‪۶‬اقّی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اک ‪۶‬اابنتسؽ ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ہک ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ر‬ ‫ٍ ر‬
‫وصّؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬ارم‪۶‬وصقمدی ‪۶‬وہاگ‪۶‬وج‪۶‬مک‪۶‬اّ ‪۶‬مک‪۶‬ا‪ٚ‬ىشواؿ ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬‬
‫االولیفانہیاستدراكیعیلیالینیھیفیقیدیمجردیالرخسۃی‬
‫خ‬ ‫ك‬
‫وہقاےہ ‪ ْ ۶‬الَ ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬ےک ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽاہٍ ‪۶‬یہن ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬ظفل‪۶‬‬
‫ٰھذایمایظ ریلیفیتِریریمرامہیوانتیتعلمیانہییرجعی‬
‫" ن"ادتسّاك ‪۶‬ےئلیک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ضحم ‪ّ۶‬تصخ ‪۶‬اک ‪۶‬افدئہ‪۶‬‬ ‫لک‬
‫القرق یعیل یھذا ٰ‬
‫یایل یج ۃ یالعبارة یفلو یذکر ی ٰھ نا یلکنی‬
‫دُ‪۶‬اگ۔ہی‪۶‬ؽہ‪۶‬قاؿ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬اےکن‪۶‬دصقم‪۶‬یک‪۶‬ؽاضھـ‪۶‬ےئلیک‪۶‬ےھجم‪۶‬ؿاۂ‪۶‬‬
‫لساغیانییذکریالعطفیبثمی ی‬
‫وہیئ ‪۶‬ےہ۔اقّنیئ‪۶‬رکاص! ٓا ؿ ‪۶‬اجےتن‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬رقتری ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اطمقب‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ابعّؿ‪۶‬‬

‫یمرقاةیالمقاتیحیکتابیاالدبیبابیاالسایمیالقصلیالثاینیتحتیالحدیثی‪۰۳۳۵‬یالمکؾبۃیالحبیؽیہیوکہٹئ‪۱۰۰/۴۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 595 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ولویترکہایثمہیلِالیقولوایماشاءیاللیوحدہ‪،‬ثمیقالیمعی درک‪۶‬ایک‪۶‬اجقا‪۶‬وت‪"۶‬ثم"ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬فطع‪۶‬اجكْ‪۶‬وہقااؽّارگ‪۶‬اٖ‪۶‬ہگج‪۶‬‬
‫المشؼئۃیالمسندةیایلیفالنیانماییھیمشؼئۃیجزئیۃیالی ظفل"لٰکن"رتك ‪۶‬رکدقا ‪۶‬اجقا ‪۶‬وت ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ہک ‪۶‬وہک "ماشاء یاللی‬
‫یجوزیحمل ایعیلیالمشؼئۃیالکلیۃیکمایرمزنایالیہیفیمای وحدہ"رھپ ‪۶‬هالہم ‪۶‬اقّی ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقاہک ‪ِ۶‬الٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬سج‪۶‬‬
‫تیشم ‪۶‬یک ‪۶‬تبسن ‪۶‬یک ‪۶‬یئگ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬تیشم ‪۶‬زج ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬اےس ‪۶‬تیشم‪۶‬‬ ‫سبقیمنیالکالمی‪1‬اھ۔‬
‫ہیلک‪۶‬رپ‪۶‬ومحمل‪۶‬رکقا ‪۶‬اجكْ ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪،‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬کالص‪٘۶‬اقب‪۶‬اب ی‪۶‬‬ ‫ی‬
‫رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬رکےکچ‪۶‬ںیہ۔اھ‪۶‬‬
‫ش ییئیمتحازیعنیالبحثیومشؼئۃیالنیبیصیلی‬
‫اقول‪ٰ :‬ھذای ی‬
‫اوقل‪(:‬ںیم اتہکوہٍ)ہی‪۶‬ثحب‪۶‬ےس‪۶‬دحیلعہ‪۶‬زیچ‪۶‬ےہ‪،‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬‬
‫علیہیوسلمیایضایالتحیطیبجمیعیمراداتی‬
‫ر‬ ‫اللیتعایل ی‬
‫ٰ‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬تیشم ‪۶‬یھب ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یک ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫یسبحنہی ٰھذایقدیکانیافادةیالعالمۃیالطؼیبی‬
‫اللیتعایل ٰ‬
‫ٰ‬
‫رمادؽٍ‪۶‬اک‪۶‬ااحؿہ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکیت۔اوکس‪۶‬قادرکول۔هالہم‪۶‬ثیط ‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫وچیھت‪۶‬ؽہج‪۶‬یھب‪۶‬ایبٍ‪۶‬یک‪۶‬یھت‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫یرابعایوھویانہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیقالیھذای‬ ‫وج ا ر‬
‫اییقولوایمایشاءیاللیوحدہیدفعایلمظنۃیالت مۃیقول میمای ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪''۶‬وہک‪۶‬ام٘اء‪۶‬اهلل‪۶‬ؽدحہ‪''،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیتعظمای احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬ویٍ‪۶‬ےتہک‪''۶‬ام‪٘۶‬اء‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ٘اء‪۶‬دمحم‪''۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬‬‫شاءیاللیوشاءیمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫تمظع‪۶‬ےک‪۶‬وطبّ‪ّ۶‬قاء‪۶‬ؽ‪ٙ‬مًہ‪۶‬ااہظّ‪۶‬ےک‪۶‬ؽمہ‪۶‬اک‪۶‬امگٍ‪۶‬وہقا‪،‬اٖ‪۶‬ؽمہ‪۶‬‬ ‫لہیوریاءیلسمعتہ‪2‬اھ۔‬
‫وک‪۶‬دؽّ‪۶‬رکےن‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬وہک''ام٘اء‪۶‬اهلل‪۶‬ؽدحہ۔''‬ ‫ی‬
‫یلیاللیتعایلی اوقل‪:‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬ظفل"ثمی"‬
‫ٰ‬ ‫اقول‪:‬اییوالمظنۃیبحال ایفیذکریاسمہیص‬
‫یذکریاللیتعایل یوحدہی ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬یھب‪۶‬درک‪۶‬ایکاجقاےہ‪۶‬كف‪۶‬یھب‪۶‬ؽہ‪۶‬ؽمہ‪۶‬كْظٓاّ‪ّ۶‬اتہ‪،‬اٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫علیہیوسلمیولویبثمیفعدلیایل‬
‫ٰ‬
‫ےئل ‪۶‬ؽاہٍ ‪۶‬یھب ‪۶‬رصَ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اکدرک ‪۶‬وہقا ‪۶‬اچےیہ ‪۶‬اھت‪،‬اٍ ‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫ولؼسییریدیانیالمظنۃینشأتی ی‬
‫دصقم‪۶‬ہی‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽمہ‪۶‬ظفل‪''۶‬ؽاؽ''یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬‬

‫یمرقاةیالمقاتیحیکتابیاالدبیبابیاالسایمیالقصلیالثاینیتحتیالحدیثی‪۰۳۳۵‬یالمکؾبۃیالحبیؽیہیوکہٹئ‪۱۰۰/۴۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یالمشکوة)القصلیالثاینیتحتیالحدیثی‪۰۳۳۵‬یادارةیالِرآنیرکایچ‪۳۵/۵۶‬‬
‫ٰ‬ ‫یالکاشفیعنیحِائقیا لسنن(شرحیالطؼیبیعیل‬ ‫‪2‬‬

‫‪Page 596 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫منیعــــــہیالواویاذیلویارادہیلہییصلحیماذکرہیوج ایللقرقی دیپا‪۶‬وہا‪۶‬ےہ‪،‬ارگہی‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬دصقم‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪۶‬‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیبثمی ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ؽہج‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ںیہن‪۶‬نب‪۶‬اتکسینعی‪"۶‬ثم"ےک‪۶‬دعب‪۶‬ریغ‪۶‬تیشم‪۶‬اک‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫بذکریمشؼئۃیغیہیص‬
‫المشؼئۃیھویفانیالمحذوریعیلیھذایانیکانیفیفیالواؤالی درک‪۶‬ایک‪۶‬اجاتکسےہ‪،‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تیشم‪۶‬اک‪۶‬‬
‫درک‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬اجاتکس‪۶‬ویکہکن‪۶‬اٖ‪۶‬رقتری‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬ارگ‪۶‬رخایب‪۶‬الّص‪۶‬‬
‫ف یثم یوفی ا یالکالم یفارادة یھذا یخروج یعن یاصلی‬
‫ٓا یت ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪''۶‬ؽاؽ''ںیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬ہک ‪"۶‬ثم"ںیم‪،‬احالہکن ‪۶‬وگتفگ‪۶‬‬
‫المرامی ٰھذایتِریرکالمہیعیلیماظ رییل۔‬
‫"ثم"یہ‪۶‬ںیم ےہ۔ذہلا‪۶‬ہی‪۶‬بلطم‪۶‬رماد‪۶‬ےنیل‪۶‬ےس‪۶‬اک ‪۶‬دصقم‪۶‬‬
‫اقول‪:‬وھویارؤوا یالوجوہیعندییوکیفییظنیانییظنی‬
‫ےس‪۶‬اخّج‪۶‬وہقا‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪،‬ہی‪۶‬اےکن‪۶‬کالص‪۶‬یک‪۶‬رقتری‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ریمی‪۶‬‬
‫النیب یصیل یالل ٰ‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلم یبصحابتہ یف یذکری‬
‫ھجمس‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬ےہ۔‬
‫نقسہ یالسمعۃ یوالریاء یوحاشاہ یوحاشاھم یعن ی ٰذلكی‬
‫اوقل‪(:‬ںیم اتہکوہٍ)ریمُ‪۶‬كْدقك‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬زمکؽّ‪۶‬ؽہج‪۶‬‬
‫ع لطبؼ‬ ‫حس‬
‫وا نیالوجوہیمایذکرینایسابِای نیا یبیومایقدی ےہ۔اٖ‪۶‬امگٍ‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬وجاّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ارگیبن‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫منایعنیالیشیخیالمحِقیمعیانیکلی ٰذلكیمستغینیعنہی ؽملس ‪۶‬اانپ ‪۶‬درک ‪ّٓ۶‬امدںی ‪۶‬وت ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬احصہب ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ہی‪۶‬‬
‫یایضا یاذ یقال یاصلی امگٍ وہہک‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬قاء‪۶‬اؽّ ُ‪ٙ‬مًہ‪۶‬اک‪۶‬ؽمہ‪۶‬وہاگ۔ہی‪۶‬امگٍ‪۶‬ت ‪۶‬وت‪۶‬یبن‪۶‬ارکص‪۶‬‬
‫کما یعلمت یوقد یاشارالیہ یالِاری ر‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّت ‪۶‬یہ‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬ےک۔‬ ‫السؤالیمدفو عیالنہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی ی‬
‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ؽہج‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬مہ‪۶‬هالہم‪۶‬تیط‪۶‬اؽّخیش‪۶‬ققحم‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وحاےل‪۶‬ےس‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےکچ‪۶‬ںیہ‪،‬ارگآ ‪۶‬اٍ‪۶‬وتاہیجؿ‪۶‬یک‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬‬
‫ںیہن‪۶‬ےہ‪،‬اسیج‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اجٍ‪۶‬ےکچ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّطال‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬اک ‪۶‬وسال‪۶‬‬

‫عــــــہ‪:‬کمایتوھمیالقاضلیالرادیفقاہیبمایقدیعلمتیبطالنہی اسیج ‪۶‬ہک ‪ّ۶‬د ‪۶‬رکویناےل ‪۶‬افلض(طال ‪۶‬یلع ‪۶‬اقّی)ےن ‪۶‬ؽمہ ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽاؽ‬
‫بدالئلیقاھرةیالقبلیالحدب ایزعمایمنہیانیالواؤنصیفی ںیم‪۶‬ضحم‪۶‬تمہت‪۶‬اک‪۶‬امگٍ ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ؽہ‪۶‬كْاكْی‪۶‬ںیم‪۶‬صن‪۶‬ےہ۔‬
‫اؽّ ٓا ‪۶‬ؿ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽمہ ‪۶‬اک ‪۶‬قااققل ‪۶‬رتدقد ‪۶‬ؽوجہ ‪۶‬ےس ‪۶‬قالط ‪۶‬وہقا ‪۶‬اجٍ ‪۶‬ےکچ‪۶‬‬
‫الؾسویۃیالمجردیمظنۃیت مۃیوباللیالعصمۃی‪۲۱‬منہ۔ ی‬
‫ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬تمصع‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔ؿ)‬

‫‪Page 597 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫داخلیفیعمومیفالنیفیجوزیانییِالیماشاءیاللیثمی دنمعف ‪۶‬ےہ‪،‬ویکہکن ‪۶‬ینب ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ِ۶‬الٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیوالییجوزیانی ومعص‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ‪۶‬ےئلیماشاءیاللیثمیماشاءیمحمدی‬ ‫ٰ‬ ‫ماشاءیمحمدیص‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلم انہ‪۶‬اجكْ ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ماشاءیاللی‬
‫ٰ‬ ‫یاللیتعایلیعلیہیوسلمی ص‬
‫ٰ‬ ‫یِالیمایشاءیاللیوشاءیمحمدیصیل‬
‫وشاءیمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم انہ‪۶‬اجكْ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ۔‬ ‫‪1‬اھ ی‬
‫اقول‪:‬ولویاستحضریحدیثیابنیماجۃیلمییحتاجیایلی اوقل‪(:‬ںیم اتہکوہٍ)ارگ‪۶‬طال‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬امہج‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬‬
‫رضحتسم‪۶‬وہیت‪۶‬وت‪۶‬اںیہن‪ِ۶‬الٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ومعص‪۶‬یک‪۶‬احذـ ‪۶‬ت ‪۶‬وہیت‪۶‬اؽّہی‪۶‬‬
‫عمومیفالنیکمایانیالسائلیلویاستظ ریلمایسائلیکمایانی‬
‫دحكف‪٘۶‬الئ‪۶‬ےک‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬وہیت‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬وسال‪۶‬یہ‪۶‬ت ‪۶‬رکقا‪۶‬اؽّ‪۶‬وجاؿ‪۶‬‬
‫المحبیبنییلویتذکروہیلمایذھبوایایلیھنایوھنایفسبحانی‬
‫دےنی ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬وک ‪۶‬قاد ‪۶‬وہیت ‪۶‬وت ‪۶‬اںیہن ‪۶‬رطج ‪۶‬رطج ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫منیالیعزبیعنہیشیئ۔ی ی‬
‫وتوہیجٍ‪۶‬یک‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپیت۔قاك‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬داؿ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫زیچ‪۶‬یفخم‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬یتہ۔(ؿ)‬
‫الحمدللہ!ہی‪۶‬ؽک ‪۶‬ابمّك‪۶‬ہک‪۶‬امظع‪۶‬دصقم‪۶‬اتکؿ‪۶‬اھت‪۶‬كْؽہج‪۶‬انسح‪۶‬ؽالمج‪۶‬ااتتخص‪۶‬وک‪۶‬اچنہپ‪۶‬اؽّونہّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ااحبؿ‪۶‬ںیم‪ّ ّ۶‬دؽاہتیب‪۶‬اک‪۶‬‬
‫تہب‪۶‬کالص‪۶‬قایق‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬ضعب‪۶‬انیشاءیاللیالعزیز اخہمت‪۶‬اتکؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ذموکّ‪۶‬وہاگ‪،‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہج‪۶‬دؽص‪۶‬رپ‪۶‬دعب‪۶‬امس‪۶‬قاك‪۶‬‬
‫اجعم‪۶‬اقك‪۶‬وس‪۶‬وچدہ‪۶‬دحںیثی‪۶‬قلعتم‪۶‬قداؿ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضحّارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ذموکّوہ ںی‪۶‬اؽّضعب‪۶‬آ دنئہ‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫اؽّاچپٖ‪۶‬دحںیثی‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬امشّ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬امشّ‪۶‬ت ‪۶‬ںیک‪۶‬هالؽہ‪۶‬مہ‪۶‬اانبےئ‪ّ۶‬امٍ‪۶‬ںیم‪۶‬لسک‪۶‬ؽاقتدع‪۶‬ےہ‪،‬ذہلا‪۶‬وخبَ‪۶‬طاللف‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اؿالف‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ےئجیک‪۶‬اؽّوتبہقیف‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیقب‪۶‬ؽولصٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽک ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اذـ‪۶‬ؽكْتک‪۶‬ےئجیل‪۶‬وباللیالتوفیق۔‬
‫ؽک ‪۶‬دؽص‬
‫ھ‬‫لى‬‫ه‬ ‫ن‬
‫ااحدكف‪۶‬ہقلعتم‪ ۶‬شؼٔاؿ‪۶‬اقًواء‪۶‬ؽ اؽایلء‪ ۶‬ض‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالًواء‬
‫دحكف‪:۵۳۱۶‬ربطاین‪۶‬مجعم‪۶‬اؽطس‪۶‬اؽّرخالكی‪۶‬اکمّص‪۶‬االخالص‪۶‬ںیم‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ومالیلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪ّ،‬وسل‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ذـ‪۶‬وکیئ‪۶‬صخش‪۶‬وسال‪۶‬رکقا‪۶‬ارگ‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶‬عيلؾّ‪۶‬وہقا‪۶‬نعم ّٓامےت‪۶‬ینعی‪۶‬ااھچ‪،‬اؽّت ‪۶‬وظنمّ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬‬
‫اخومٖ‪ّ۶‬ےتہ‪،‬یسک‪۶‬زیچ‪۶‬وک‪۶‬الینعی‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےت۔‬

‫یمرقاةیالمقاتیحیکتابیاالدبیبابیاالسایمیالقصلیالثاینیتحتیالحدیثی‪۰۳۳۵‬المکؾبۃیالحبیؽیہیوکہٹئ‪۱۰۰/۴۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 598 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اقك ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬اقك ‪۶‬ارعایب ‪۶‬ےن ‪۶‬احرض ‪۶‬وہرک ‪۶‬وسال ‪۶‬ایکوضحّ ‪۶‬اخومٖ ‪ّ۶‬ےہ‪،‬رھپ ‪۶‬وسال ‪۶‬ایکوکسؿ ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬رھپ ‪۶‬وسال ‪۶‬ایک ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ڑھجےنک‪۶‬ےک‪۶‬ادناّ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬لس‪۶‬ام‪ً٘۶‬ـ‪۶‬قا‪۶‬ارعایب!اُ‪۶‬ارعایب!وج‪۶‬ریتا‪۶‬یج‪۶‬اچےہ‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬امقگ۔‬
‫ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪ّٓ،‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬فغبطناہیفِلنایاالٰنییسألیالجنۃ ہی‪۶‬احل‪۶‬دھکی‪۶‬رک(ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬خليٓۃ‪۶‬اهلل‪۶‬االمظع‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امدقا‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬امقگ‪۶‬ےل)ںیمہ‪۶‬اٖ‪۶‬ارعایب‪۶‬رپ‪ّ۶‬كش‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬یج‪۶‬ںیم‪۶‬اہک‪۶‬اؿ‪۶‬ہی‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫ےس ‪۶‬ذيـ ‪۶‬امےگن ‪۶‬اگ‪،‬ارعایب ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬وت ‪۶‬ایک ‪۶‬اہک ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےس ‪۶‬وساّی ‪۶‬اک ‪۶‬اؽكف ‪۶‬ام اتگوہٍ۔ّٓامقا‪:‬اطع ‪۶‬وہا۔رعص ‪۶‬یک‪:‬وضح ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ّادّاہ ‪۶‬ام اتگوہٍ۔ّٓامقا‪:‬اطعوہا۔ںیمہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اٍ ‪۶‬وساولٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬بجعت ‪ٓ ۶‬ا قا۔دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬انتک ‪ّٓ۶‬ص‪۶‬‬
‫ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ارعیب ‪۶‬یک ‪۶‬امقگ ‪۶‬اؽّینب ‪۶‬ارسالیئ ‪۶‬یک ‪۶‬اقك ‪۶‬ریپٍّ ‪۶‬ےک ‪۶‬وسال ‪۶‬ںیم۔رھپوضح ‪ّ۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬درک ‪۶‬اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬دّقا‪۶‬ںیم‪۶‬ارتےن‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬وہا‪۶‬انکّدّقا‪۶‬قك‪۶‬ےچنہپ‪۶‬وساّی‪۶‬ےک‪۶‬اجونّؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬عوہ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬ریھپ‪۶‬دےی‪۶‬ہک‪۶‬وخد‪۶‬ؽاسپ‪۶‬‬
‫ٹلپ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶،‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬ایہٰل!ہی‪۶‬ایک‪۶‬احل‪۶‬ےہ‪۶‬؟اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬مت‪۶‬ربق‪۶‬ویفس(ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص)ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬‬
‫وہ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬مسج‪۶‬ابمّك‪۶‬اےنپ‪٘۶‬اھت‪۶‬ےل‪۶‬ول۔رضحؿ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬ربق‪۶‬اک‪ ۶‬ہت‪۶‬ولعمص‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ارگ‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬اجاتن‪۶‬وہوت‪۶‬‬
‫٘اقد‪۶‬ینب‪۶‬ارسالیئ‪۶‬یک‪۶‬ریپٍّ‪۶‬وک‪۶‬ولعمص‪۶‬وہ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬اجیھب‪۶‬ہک‪۶‬ےھجت‪۶‬ویفس‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬ربق‪۶‬ولعمص‪۶‬ےہ‪۶‬؟اہک‪:‬اہٍ۔‬
‫ّٓامقا‪:‬وت‪۶‬ےھجم‪۶‬اتبدُ۔رعص‪۶‬یک‪:‬الواللیحیتیتعطؼینیمایاسئلك خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬اتبؽٍ‪۶‬یگ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اموگنٍ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےھجم‪۶‬اطعّٓامدںی۔ّٓامقا‪ٰ :‬ذلكیلك ریتی‪۶‬رعص‪۶‬وبقل‪۶‬ےہ۔قالتیفاینیاسئلكیانیا کونیمعكیفیالدرجۃی‬
‫الیتیتکونیفیہایفیالجنۃ ریپٍّ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬امیتگن‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وہٍ‪۶‬اٖ‪۶‬دّےج‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬سج‪۶‬دّےج‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔قالیسیلیالجنۃ وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ذيـ‪۶‬امقگ‪۶‬ےل‪،‬ینعی‪۶‬ےھجت‪۶‬یہی‪۶‬اکیف‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اانت‪۶‬كْا‪۶‬وسال‪۶‬ت ‪۶‬رک۔قالتیالیواللیاالیانیا کونیمعك ریپٍّ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬امونٍ‪۶‬یگ‪۶‬رگم‪۶‬یہی‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫یمویسییردیدھایفاویحیاللیانیاعط ای ٰذلكیفانہ‪،‬لنیینِصكیشؼ ریئایفاعطاھا وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬یہی‪۶‬‬
‫وہٍ۔فجعل ٰ‬
‫ن‬
‫ّد‪۶‬ؽدبل‪۶‬رکےت‪ّ۶‬ےہ۔اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬ؽیح‪۶‬یجیھب‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی!ؽہ‪۶‬وج‪۶‬امقگ‪ّ۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬مت‪۶‬اےس‪۶‬ؽیہ‪۶‬اطعرکدؽ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪ ۶‬مھاّاھچک‪۶‬اصقنٍ‪۶‬‬
‫ںیہن‪،‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬اینپ‪ّ۶‬افظف‪۶‬اطع ّٓامدی‪،‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ویفس‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬ربق‪۶‬اتبدی‪،‬‬

‫‪Page 599 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬شعن‪۶‬ابمّك‪۶‬وک‪٘۶‬اھت‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬دّقا‪۶‬ےس‪۶‬روبّ‪ّٓ۶‬امےئگ‪1۶‬۔‬
‫تعایل اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬سیفن‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬اقك‪۶‬رحَ‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬رپ‪۶‬وکبک‪۶‬اہشیب‪۶‬ےہ۔‬ ‫اقول‪:‬وباللیالتوفیق‪،‬بحمد ٖہی ٰ ی‬
‫اؽلًا‪:‬وضحّادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬ارعایب‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ہک‪''۶‬وج‪۶‬یج‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬امقگ‪۶‬ےل۔''دحكف‪ّ۶‬ہعیب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬وت‪۶‬اؿالص‪۶‬یہ‪۶‬اھت‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ےن‪۶‬ومعص‪۶‬افتسمد‪۶‬ایک‪۶‬اہیٍ‪۶‬رصاخۃً‪۶‬وخد‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ومعص‪۶‬وموجد‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوباركیعلیہیوع ٰیلیاٰلہیقدرجود ٖہیونوالہیونعمدی‬
‫امقگ‪۶‬ےل‪۶‬مہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک‪۶‬اطعّٓامےن‪۶‬اک‪۶‬اایتخّ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪۶‬صیلیالل ٰ‬
‫وافضالہٖی(اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬دّؽد ‪۶‬ؽ٘الص ‪۶‬اؽّكْتک ‪۶‬قاّل ‪ّٓ۶‬امےئ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک ‪ٓ ۶‬ا ل رپ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬وج ‪۶‬دؽاخس ‪۶‬اؽّااعنص ‪۶‬ؽارکاص ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اطمقب۔ؿ)‬
‫ہ‬
‫قاك ًوا‪:‬ہی‪۶‬اّ٘اد‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬ؽریغہ‪۶‬احصہب‪۶‬احرضنی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬اک‪۶‬ہطبغ‪۶‬ہک‪۶‬اکٖ‪۶‬ہی‪۶‬اعص‪۶‬ااعنص‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ارکاص‪ ۶‬مًَ‪۶‬بیصن‪۶‬وہقا‬
‫وضحّ ‪۶‬وت ‪۶‬اےس ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬اطعّٓامیہ ‪۶‬ےکچ ‪۶‬اؿ ‪۶‬ہی ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےس ‪۶‬ذيـ ‪۶‬امےگن ‪۶‬اگ۔ولعمص ‪۶‬وہاہک ‪۶‬دمحباهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪۶‬اک ‪۶‬یہی ‪۶‬ااقتعد ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اہھت‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬امت‪۶‬ص‪۶‬زخانئ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬داین‪۶‬ؽ ٓا رخؿ‪۶‬یک‪۶‬ۂ‪۶‬تمعن‪۶‬رپ‪ ۶‬اتچنہ‪۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬اٰیلع‪۶‬تمعن‪۶‬ینعی‪۶‬ذيـ‪۶‬ےسج‪۶‬اچںیہ‪۶‬شخب‪۶‬دںی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫قالوًا‪:‬وخد‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬اٖ‪۶‬ارعایب‪۶‬ےک‪۶‬وصقّ‪۶‬تمہ‪۶‬رپ‪۶‬بجعت‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اایتخّ‪۶‬اعص‪۶‬دقا‪۶‬اؽّمہ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ذقاص‪۶‬داین‪۶‬امےنگن‪۶‬اھٹی‪۶‬ریپ‪۶ٍّ۶‬ارساكولوہ‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬ذيـ‪۶‬ت ‪۶‬رصَ‪۶‬ذيـ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اٰیلع‪۶‬ےس‪۶‬اٰیلع‪۶‬دّہج‪۶‬ام اتگ‪۶‬وت‪۶‬مہ‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬دُ‪۶‬یہ‪۶‬ےکچ‪۶‬‬
‫ےھت‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬ھچک‪۶‬امہُّ‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ؽیہ‪۶‬اےس‪۶‬اطعّٓامدےتی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ن‬
‫ّالًًا‪:‬اٍ‪۶‬كْی‪۶‬یب‪۶‬رپ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ےبامشّ‪ّ۶‬ںیتمح‪ ۶‬ھال‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬خدایئ‪۶‬اک‪ّ۶‬اخت ‪۶‬اک‪۶‬اتخمّ‪۶‬اجٍ‪۶‬رک‪۶‬ذيـ‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫اؽّذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اےسی‪۶‬اٰیلع‪۶‬دّےج‪۶‬اطع‪۶‬رکدےنی‪۶‬رپ‪۶‬اقدّ‪۶‬امٍ‪۶‬رک‪۶‬رشك‪۶‬ایک‪۶‬وت‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬میلک‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬وک‪۶‬ایک‪۶‬وہ‪۶‬اہک‪۶‬ہی‪۶‬قا ٓا ٍ‪۶‬‬
‫٘اٍ‪۶‬بضغ‪۶‬ؽخال‪۶‬اٖ‪۶‬رشك‪۶‬رپ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ںیہن‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وسال‪۶‬رپ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےتہک‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬وج‪۶‬اظٓاّ‪۶‬ایک‪۶‬اھت‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬زیچؽٍ‪۶‬اک‪۶‬وج‪۶‬‬

‫یلیریضیاللیتعایل یعنہی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یکزنیالعمالیبحوالہیطسیوالخرائیطیا لخیدحكف ‪ ۰۴۵۱۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۳/۲‬۔‪،۲۵۲‬المعجمیاالوسطیعنیع‬

‫‪ ۳۳۲۰‬ۃبتکم‪۶‬ااعملَّ‪ّ۶‬قاص‪۰۳۲/۴۶‬ؽ‪۰۳۳‬‬
‫‪Page 600 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫اےنپ‪۶‬اایتخّ‪۶‬یک‪۶‬وہٍ‪ ۶‬ھال‪۶‬ذيـ‪۶‬اؽّذيـ‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬ااسیدّہج‪۶‬ہی‪۶‬خد‪۶‬اےک‪۶‬رھگ‪۶‬ےک‪۶‬اعمےلم‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ریما‪۶‬ایک‪۶‬اایتخّ‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬ںیہن‪۶‬انس‪۶‬ہک‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬اامص‪۶‬دیہش‪۶‬اےنپ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬خدقد‪۶‬قاص‪۶‬ےک‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬اؽّتقیقح‪۶‬ےک‪۶‬املکؿ‪ ۶‬رف‪۶‬ؽ رفاٍ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫''اقًواء‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬یک‪۶‬ھچک‪۶‬كْایئ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم‪۶‬رصتَ‪۶‬یک‪۶‬ھچک‪۶‬دقّؿ‪۶‬دی‪۶‬وہ۔‪''1‬‬
‫٘ل‬
‫ںیم ‪۶‬وت‪۶‬ںیم ‪۶‬ھجم‪۶‬ےس ‪۶‬اؽّامتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےس‪۶‬الضف ‪۶‬دمحمّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬اخمت ‪۶‬ارمل مًَ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬یک ‪۶‬تبسن ‪۶‬اٍ‪۶‬یک ‪۶‬ؽیح ‪۶‬قاینط‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ارتُ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪'':‬سج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دمحم‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬یسک‪۶‬زیچ‪۶‬اک‪۶‬اتخمّ‪۶‬ںیہن‪2۶‬۔''‬
‫وخد‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬ےس‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪'':‬ریمی‪۶‬دقّؿ‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬قك‪۶‬ےک‪۶‬یھب‪۶‬عفن‪۶‬ؽاصقنٍ‪۶‬اک‪۶‬امكل‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬‬
‫دؽرسُ‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬رکوکسٍ‪3‬۔''‬
‫زین‪۶‬اہک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪'':‬ربمغیپ‪۶‬ےن‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬یٹیب‪۶‬قك‪۶‬وک‪۶‬وھکل‪۶‬رک‪۶‬انسدقا‪۶‬ہک‪۶‬ظٓاكف‪۶‬اک‪۶‬قح‪۶‬ادا‪۶‬رکقا‪۶‬ایس‪۶‬زیچ‪۶‬ںیم‪۶‬وہاتکسےہ‪۶‬ہک‪۶‬اےنپ‪۶‬اایتخّ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬وہ‪۶‬وس‪۶‬ہی‪۶‬ریما‪۶‬امل‪۶‬ومخد‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ھجم‪۶‬وک‪۶‬ھچک‪۶‬لخب‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬اک‪۶‬اعمطلہ‪۶‬ریمُ‪۶‬اایتخّ‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫یک‪۶‬دماكف‪۶‬ںیہن رکاتکس‪۶‬اؽّیسک‪۶‬اک‪۶‬ؽلیک‪۶‬ںیہن‪۶‬نب‪۶‬اتکس‪۶‬وس‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬اک‪۶‬اعمطلہ‪۶‬ۂ‪۶‬وکیئ‪۶‬اانپ‪۶‬اانپ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬رکےل‪۶‬اؽّدؽّج‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬یک‪۶‬ۂ‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫دتریبرکُ‪4۶‬۔''‬
‫كْی‪۶‬یب!ایک‪۶‬مت‪ًَ٘ ۶‬ھ‪۶‬یئگ‪۶‬وہ‪،‬دوھکی‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬ایک‪۶‬ہہک‪ّ۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬یھب‪۶‬وکٍ‪،‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔اؽ‪ّ۶‬اعمطلہ‪۶‬یب‪۶‬زک‪۶‬‬
‫اک‪،‬وخد‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رگج‪۶‬قاُّ‪۶‬اک۔اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬انتک‪۶‬ہک‪۶‬دؽّج‪۶‬ےس‪۶‬اچبانیل‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وت‪۶‬اںیہن‪۶‬وخد‪۶‬اینپ‪۶‬اصرٌٔادی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ھچک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ںیہن‪۶‬ؽہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اہیٍ‪۶‬ھچک‪۶‬اکص‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا ٘کيِ‪۶‬وت‪۶‬اہکٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّص‪۵۳‬‬
‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالرا بعیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ ص‪۲۴‬‬
‫‪2‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثاینیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّص‪۵۳‬‬
‫‪3‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثالثیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّص‪۲۱‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 601 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّ اہکٍ‪۶‬ںیم‪،‬اہکٍ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اصرٌٔادی‪۶‬اؽّاہکٍ‪۶‬مت‪،‬اہکٍ‪۶‬رصَ‪۶‬دؽّج‪۶‬ےس‪۶‬اجنؿ‪۶‬اؽّاہکٍ‪۶‬ذيـ‪،‬اؽّ‪۶‬ذيـ‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬ااسی‪۶‬اٰیلع‪۶‬دّہج‪۶‬‬
‫ن‬
‫شخب‪۶‬دانی۔ ھال‪۶‬كْی‪۶‬یب!مت‪۶‬ےھجم‪۶‬خدا‪۶‬انب‪ّ۶‬یہ‪۶‬وہ‪،‬ےلہپ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬ھچک‪۶‬ادیم‪۶‬وہ‪۶‬یھب‪۶‬یتکس‪۶‬وت‪۶‬اؿ‪۶‬وت‪۶‬رشك‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬ذيـ‪۶‬اےنپ‪۶‬اؽرپ‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫رحاص‪۶‬رکیل۔اوسفٖ‪۶‬ہک‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬میلک‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےن‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اٖ‪۶‬اھبّی‪۶‬رشك‪۶‬رپ‪۶‬اصلًا ااکنّ‪۶‬ت ‪۶‬ایک۔‬
‫اخع ًسا‪:‬دّانکّ‪۶‬اؽّّ یرٹی‪۶‬ہک‪۶‬ا ی‪۶‬اۃنجل‪۶‬اینپ‪۶‬ایلظف‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬انمت‪۶‬ت ‪۶‬رک‪۶‬ؽ مہ‪۶‬ےس‪۶‬ذيـ‪۶‬امقگ‪۶‬ول‪۶‬مہ‪۶‬ؽدعہ‪ّٓ۶‬امےکچ‪۶‬ںیہ‪۶‬اطع‪۶‬رکدںی‪۶‬‬
‫ےگ‪۶‬ںیہمت‪۶‬یہی‪۶‬تہب‪۶‬ےہ۔اوسفٖ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬اکشكف‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ارگآ ‪۶‬وہیدی‪۶‬ایخالؿ‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬ایھب‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬ؽک ‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬قاكف‪۶‬وہاکچ‪۶‬ےہ‪۶‬رگماےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬اتہک‪۶‬وت‪۶‬دمحمی‪۶‬ےہ‪،‬وخد‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬خدقد‪۶‬‬
‫ذىہ‬
‫ظٓ ٓا ٍ‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االنمی‪۶‬وک‪ ۶‬ض‪۶‬اچنہپقا۔ّہعیب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬ذيـ‪۶‬اک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬اٰیلع‪۶‬دّہج‪۶‬اماگن‪،‬اٖ‪۶‬میظع‪۶‬وسال‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫رصحی‪۶‬رشك‪۶‬رپ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬رصاخۃً‪۶‬اطعّٓامدےنی‪۶‬وک‪۶‬وتمعق‪۶‬رکدقا‪۶‬اؿ‪۶‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬لج‪۶‬لج‪۶‬رک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪َٛ۶‬ؾ‪َٛ‬ؾ‪۶‬‬
‫اتسگویخٍ‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬ےل‪۶‬وت‪۶‬اؽّایک‪۶‬رکُ‪۶‬اچیبۂ‪۶‬میلک‪۶‬اک‪۶‬رمدؽد‪۶‬بیبح‪۶‬اک‪۶‬امّا‪۶‬اےنپ‪۶‬ےلج‪۶‬دل‪۶‬ےک‪۶‬وھپھپےل‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬وھپُّ‪،‬لثم‪۶‬وہشمّ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫یسک‪۶‬اک‪۶‬اہھت‪۶‬ےلچ‪۶‬یسک‪۶‬یک‪ّ۶‬قاٍ۔‬
‫اؽّزعؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اؽّومنینم‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ےک‪۶‬ےیل‪،‬نکیل‪۶‬انمنیقف‪۶‬ںیہن‪۶‬اجےتن۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬
‫لً لى‬
‫٘اد ً٘ا‪ٚ:‬ـ‪۶‬ولصیفٍ‪۶‬یک‪۶‬ااہتن‪۶‬خدا‪۶‬رپ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪،‬میلک‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬ےن‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪ّ۶‬اھکیئ‪۶‬كْیت‪۶‬وت اےس‪۶‬اجےئ‪۶‬زعّ‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ل‬
‫وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬دبنی ‪۶‬وخد ‪۶‬امدبنی ‪۶‬وخد ‪۶‬بیبح ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬وقتقۃ ‪۶‬االامیٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ہی ‪۶‬رصحی ‪۶‬قدلیل ‪۶‬ؽ علول ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬وت ‪۶‬اےس ‪ٓ ۶‬ا وسن‪۶‬‬
‫وپےنھچ‪۶‬وک‪۶‬ہگج‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬یبن‪۶‬ایم‪۶‬ںیہ‪۶‬ڑپےھ‪۶‬ےھکل‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬ڑپھ‪۶‬ےتیل‪۶‬اٍ‪۶‬ااکحص‪۶‬خدقدہ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا اگوہےت‪۶‬رگم‪۶‬وپّا‪۶‬رہق‪۶‬وت‪۶‬خدا‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وتّا ‪۶‬ہک ‪۶‬كْی ‪۶‬یب‪۶‬ےک ‪۶‬رشك ‪۶‬اؽّوم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ےک ‪۶‬اظٓاّ ‪۶‬وکوخؿ ‪۶‬لّجسم ‪۶‬ؽلمکم ‪ّٓ۶‬امدقا۔ؽیح ‪ٓ ۶‬ا یئ ‪۶‬وت ‪۶‬ایک ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬ہک ‪۶‬اىكھا ‪۶‬دٰكل ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی!ہی ‪۶‬وج ‪۶‬امقگ‪۶‬‬
‫ّیہ‪۶‬ےہ‪۶‬مت‪۶‬اےس‪۶‬اطع‪۶‬رک‪۶‬یھب‪۶‬دؽ‪۶‬اٖ‪۶‬ششخب‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ںیم‪۶‬اہمتّا‪۶‬ایک‪۶‬اصقنٍ‪۶‬ےہ۔ؽاہ‪ّ۶‬ی‪۶‬تمسق‪۶‬ہی‪۶‬اؽرپ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬وت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬زیت‪ّ۶‬اہ‪،‬ہی‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪۶‬اجقاہک‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی!مت‪۶‬وہوکٍ‪۶‬كْھ‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬قاںیت‪۶‬امّےن‪۶‬ؽاےل‪،‬امہُّ‪۶‬اہیٍ‪۶‬ےک‪۶‬اعمےلم‪۶‬اک‪۶‬امہُّ‪۶‬بیبح‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬دّہ‪۶‬وپراایتخّ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬وخد‪۶‬اینپ‪۶‬اصرٌٔادی‪۶‬وک‪۶‬دؽّج‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴/۲۰‬‬
‫‪Page 602 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ن‬
‫ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬اچب ٘کيِ‪۶‬مت‪۶‬اقك‪۶‬كْایھ‪۶‬وک‪۶‬ذيـ‪ ۶‬ھًواےئ‪۶‬دےتی‪۶‬وہ‪،‬اینپ‪۶‬رگوجمیش‪۶‬ااھٹ‪ّ۶‬وھک‪،‬وقتقۃ‪۶‬االامیٍ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا اکچ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪"۶‬امہُّ‪۶‬اہیٍ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اعمطلہ‪۶‬ۂصخش‪۶‬اانپ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬رکےل‪َ "1‬قلکہ‪۶‬یلع‪۶‬ارلمغ‪۶‬ااٹل‪۶‬ہی‪۶‬مکح‪ٓ ۶‬ا قاےہ‪۶‬ہک‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی!مت‪۶‬اےس‪۶‬ذيـ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬اعیل‪۶‬دّہج‪۶‬اطعرکدؽ۔اؿ‪۶‬ے‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫اچیبّہ‪۶‬زک‪۶‬اک‪۶‬وہرک‪ّ۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وتدیح‪۶‬كْاھےن‪۶‬وک‪۶‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬ےس‪۶‬اگبّی‪،‬دنی‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬رپ‪۶‬دؽ ّلىی‪۶‬اھجّی‪،‬اصَ‪۶‬ہہک‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪'':‬خدا‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬امٍ‪۶‬اؽّؽٍ‪۶‬وک‪۶‬امانن‪۶‬ضحم‪۶‬طبخ‪۶‬ےہ‪2‬۔''‬
‫ایس‪۶‬خدا‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬ولسك‪۶‬ایک‪۶‬اؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬اچیبّہ‪۶‬اّںی‪۶‬وسامدنہ‪۶‬ؽّ ٓا ٍ‪۶‬وس‪ّ۶‬ادنہ(ت ‪۶‬ادرھ‪۶‬اک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ت ‪۶‬ادرھ‪۶‬اک۔دوھیب‪۶‬اک‪۶‬اتک‪۶‬ت ‪۶‬رھگ‪۶‬اک‪۶‬ت ‪۶‬ٹاھؿ‪۶‬اک۔ؿ)وسا‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ایک‪۶‬رکُ‪۶‬ہک‪۶‬اینپ‪۶‬اولکیت‪۶‬رمچ‪۶‬وتدیح‪۶‬اک‪۶‬اہھت‪۶‬ڑکپ‪۶‬رک‪۶‬لگنج‪۶‬وک‪۶‬لکن‪۶‬اجےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬رس‪۶‬رپ‪۶‬اہھت‪ّ۶‬ھک‪۶‬رک‪۶‬خلّاےئ ‪؎۶‬‬
‫٘ى‬ ‫٘ى‬
‫وخد‪ ۶‬طل‪۶‬وبداہچن‪۶‬امدنپا ً ض‬ ‫امّقاّاٍ‪۶‬مشچ‪۶‬قاّی‪۶‬دا ً ض‬
‫(مہ‪۶‬ےن‪۶‬دؽوتسٍ‪۶‬ےس‪۶‬دمد‪۶‬یک‪۶‬ادیم‪ّ۶‬یھک‪،‬وج‪۶‬امہّا‪۶‬امگٍ‪۶‬اھت‪۶‬ؽہ‪۶‬وخد‪ ۶‬طل‪۶‬اھت۔ؿ)‬
‫ےھجم‪۶‬اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬احل‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬اکحكف‪۶‬قاد‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬ارگآ ‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ااحدكف‪۶‬ںیم وہٍ‪۶‬رگم‪۶‬انمبً٘ـ‪۶‬لحم‪۶‬اقك‪ٓ ۶‬ا دھ‪۶‬ليلُ‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬‬
‫ن‬
‫مش‬
‫اخیل‪۶‬اّ‪۶‬فطل‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪۶‬ےسج‪ ۶‬يص‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬یھب‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ‪۶‬کمایفیحدیثیخرافۃیویامیزر ع(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬رخاہف‪۶‬اؽّاص‪۶‬‬
‫ّّم ‪۶‬یک ‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ۔ؿ)ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اقك ‪۶‬اعمل ‪ً٘۶‬ـ ‪ّ۶‬دمۃ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬وک ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬انس ‪۶‬ہک ‪ّ۶‬اْػيؾٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬یسک ‪۶‬ےلحم ‪۶‬ںیم ‪۶‬دنچ‪۶‬‬
‫ظ‬
‫رغا ‪۶‬ینس‪ّ۶‬ےتہ‪۶‬ےھت‪ّ،‬ؽاضف‪۶‬اک‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬اھت اٍ‪۶‬اک‪ ۶‬سہود‪۶‬ےلھچپ‪ ۶‬رہ‪۶‬ےس‪۶‬اداٍ‪۶‬درات‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬املکؿ‪۶‬وعلمت ‪۶‬اتکب‪،‬اٍ‪۶‬رغوبیٍ‪۶‬ےک‪۶‬بلق‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ٓا ُّ‪۶‬ےتلچ‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬رمقاایک‪۶‬ت ‪۶‬رکقا‪،‬اچّصخش‪۶‬دعتسم‪۶‬وہرک‪۶‬ےلہپ‪۶‬ےس‪۶‬دجسم‪۶‬ںیم‪۶‬اج‪۶‬ےپھچ‪،‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬ؽظف‪۶‬رپ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬یھبج‪۶‬ربتا‪۶‬رشؽم‪۶‬ایک‪،‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اقك‪۶‬اصذـ‪۶‬كْ ٓا دم‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬قدےھ‪۶‬وک‪۶‬رگا‪۶‬رک‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ؽدکل‪۶‬ؽلعن‪۶‬ےس‪۶‬وخؿ‪۶‬خدعـ‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیم‪۶‬اوب‪۶‬رکب‪۶‬وہٍ‪۶‬وتےھجم‪۶‬كْا‪۶‬‬
‫گ‬
‫اتہکےہ۔ ٓا رخ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪ ۶‬ھٌٔا‪۶‬رک‪۶‬اہک‪۶‬رضحؿ!ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬ںیہن‪۶‬اتہک‪۶‬اھت‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬وت‪۶‬رمع‪۶‬وک‪۶‬اہک‪۶‬اھت۔دؽرسُ‪۶‬اصذـ‪۶‬رشتفی‪۶‬الےئ‪۶‬اؽّ‬
‫امّےت‪۶‬امّےت‪۶‬دیبص‪۶‬رکدقا ‪۶‬ہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ےھجم‪۶‬اتہک‪۶‬اھت‪،‬قا ‪۶‬رضحؿ!وتہب‪۶‬ےہ ‪۶‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬امثع‪۶ ٍ۶‬وک‪۶‬اتہک‪۶‬اھت۔شیتُ‪۶‬اصذـ ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اؽّایسی‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫گ‬
‫وتاعض‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ےھجم‪۶‬ےہک‪۶‬اگ۔اؿ‪۶‬تخس‪ ۶‬ھٌٔاقا‪۶‬اتیبؿ‪۶‬وہرک ِ‪۶‬خلّاقا‪۶‬ہک‪۶‬ومیٰل‪۶‬دؽّ كيِ‪۶‬دنمش‪۶‬ےھجم‪۶‬امُّ‪۶‬داےتل‪۶‬ںیہ۔اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وچےھت‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬اہھت‪۶‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیاالولیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۲‬‬
‫‪1‬‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیپہالیبابیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۱‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 603 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیم‪۶‬ارتسا‪۶‬ےئل‪۶‬ومنداّوہےئ‪۶‬اؽقاك‪۶‬ڑجےس‪۶‬اّایل‪۶‬ہک‪۶‬رمدك‪۶‬وت‪۶‬خدا‪۶‬ےک‪۶‬وبحموبٍ‪۶‬اؽّامہُّ‪۶‬دنی‪۶‬ےک‪۶‬وشیپاؽٍ‪۶‬وک‪۶‬كْ‪۶‬اےہک‪۶‬اگ‪۶‬اؽّمہ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫دمد‪۶‬اچےہ‪۶‬اگ‪،‬اؿ‪۶‬ؤمدٍ‪۶‬اصذـ‪۶‬دّد‪۶‬ےک‪۶‬امُّ‪۶‬رشص‪۶‬ؽدلف‪۶‬ےس‪۶‬وگّانکُّ‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬ےن‪۶‬ںیم‪۶‬رسك‪ّ۶‬ےہ۔ومنینم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬امنّںی‪۶‬‬
‫ڑپےتھ ‪۶‬اؽّےتہک ‪۶‬اجےت ‪۶‬ںیہ ‪ٓ ۶‬ا ج ‪۶‬ہلبق ‪۶‬ؽہبعک ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ت ‪۶‬الےئ۔انجؿ ‪۶‬ہلبق ‪۶‬وبںیل ‪۶‬وت ‪۶‬ایک ‪۶‬وبںیل‪،‬ذـ ‪۶‬ااجال ‪۶‬وہا ‪۶‬اُّ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ہلبق ‪۶‬وتہی‪۶‬‬
‫ڑپُ‪۶‬ںیہ‪،‬ہلبق!ریخ‪۶‬ےہ‪۶‬؟(ّؽرک)ریخ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا ج‪۶‬ؽہ‪۶‬قًيؾٍ‪۶‬دنمش‪ٓ ۶‬ا ڑپُ‪۶‬ےھت‪۶‬امّےت‪۶‬امّےت‪۶‬وچکرم‪۶‬اکنل‪۶‬ےئگ‪۶‬اہمتّا‪۶‬دانھکی‪ ۶‬سدّ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫د‬
‫ھىس‬
‫اھت‪۶‬ہک‪٘۶‬اسن‪۶‬قایق‪۶‬ےہ۔ہلبق!رھپ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬ومیٰل‪۶‬وک‪۶‬ویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬قاد‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬؟ذـ‪۶‬یئک‪۶‬قاّ‪۶‬یہی‪۶‬ےہک‪۶‬ےئگ‪۶‬وت ٓا رخ‪ ۶‬ال‪۶‬رک‪۶‬قاك‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ھ‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽامل‪۶‬كنیھپ‪۶‬دقا‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬وکقك‪۶‬وت‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ‪۶‬دنمش‪۶‬وت‪۶‬امّیہ‪۶‬رکوھچّےئگ‪۶‬ےھت‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬وت‪۶‬ڑجےس‪۶‬وپھچن‪۶‬یل ‪؎۶‬‬
‫ً٘ى ‪1‬‬ ‫٘ى‬
‫وخد‪ ۶‬طل‪۶‬وبداہچن‪۶‬امدنپا ض‬ ‫امّقاّاٍ‪۶‬مشچ‪۶‬قاّی‪۶‬دا ً ض‬
‫(مہ‪۶‬ےن‪۶‬دؽوتسٍ‪۶‬ےس‪۶‬دمد‪۶‬یک‪۶‬ادیم‪ّ۶‬یھک‪،‬وج‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬امگٍ‪۶‬ایک‪۶‬ؽہ‪۶‬وخد‪ ۶‬طل‪۶‬اھت۔ؿ)‬
‫واستغقروایاللیالعظیمیوالیحولیوالیقوةیاالیباللیالعزیزیالحکیم۔ ی‬
‫نس‬
‫٘الًًا‪ :‬ھالرقفہ ‪۶‬وت ‪۶‬ایقعـ ‪۶‬اک ‪۶‬الہپ ‪۶‬وصّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬افاطعاھ ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬ےن ‪۶‬ریپٍّ ‪۶‬وک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬اعہیل ‪۶‬اطعّٓامدی۔والحمدللی‬
‫ربیالعالمنی۔ ی‬
‫املسمون!داھکی‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬رمنیلس‪۶‬رکاص‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬ےک‪۶‬رشك‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬یک‪۶‬كْا‪۶‬دٍ‪۶‬اگلےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اچیبُّ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫‪2"‬۔(امّ ‪۶‬ایسی‪۶‬وہیت‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫الفس‪۶‬اصلِلًَ ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬انپہ‪۶‬ںیہن‪۶‬یتلم‪"۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اؽّكشیب‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬یک‪۶‬امّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬كْی‪،‬ایک‪۶‬ااھچ‪۶‬اھت‪۶‬ارگ‪۶‬ؽہ‪۶‬اجےتن۔ؿ)‬
‫هًىم ذ‬
‫دحكف ‪:۵۳۲۶‬ہک ‪۶‬وضح ‪ّ۶‬دیس ‪۶‬اعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وہاٍّ ‪۶‬یک ‪ ۶‬وًَ ‪ ۶‬وًَ ‪۶‬ںیم ‪۶‬میسقت ‪ّٓ۶‬ام ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬ےھت اقك ‪۶‬صخش ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ڑھکُ‪۶‬وہرک‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قاّوسل‪۶‬اهلل!وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬ؽدعہ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اھت۔اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬صدقتیفاحتکمیمایشئت‪۶‬وت‪۶‬ےن ‪۶‬چس‪۶‬اہک‪۶‬‬
‫ااھچ ‪۶‬وج ‪۶‬یج‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬اگ ‪۶‬مکح ‪۶‬اگل ‪۶‬دُ۔رعص ‪۶‬یک‪:‬ایس ‪۶‬دےبن ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬اک ‪۶‬رچاےن ‪۶‬ؽاال ‪۶‬هالص ‪۶‬اطعوہ۔دیس ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪:‬ہی‪۶‬ےھجت‪۶‬اطع‪۶‬وہا‪۶‬اؽّ‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬تہب‪۶‬وھتّی‪۶‬زیچ‪۶‬امیگن‪۶‬ولصاحبۃیمویسیالیتیدلتہیعیل‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/۲۴‬‬
‫‪Page 604 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫میمنكیحنییحکمہایمویس یفِالتیحکمیانیتردینیشابّۃیوادخلیمعكیالجنۃ اؽّكشیب‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫عظامییوسفیکانتیاف‬

‫وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬ویفس‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اک ‪۶‬قاوبؿ‪۶‬اتبقا‪۶‬اھت‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬دادنمشن‪۶‬یھت‪۶‬ہکبج‪۶‬اےس‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اایتخّ‪۶‬دقا‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬اچےہ‪۶‬امقگ‪۶‬ےل‪،‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬ںیم‪۶‬یعطق‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬یہی‪۶‬امیتگن‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ریمی‪۶‬وج‪۶‬این‪۶‬ؽاسپ‪۶‬رک‪۶‬دںی‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫‪۶‬وفّا‪۶‬ونوجاٍ‪۶‬وہیئگ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬نسح‪۶‬ؽامجل‪۶‬ؽاسپ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اؽّ‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬تیعم‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اجؽٍ۔وییہن‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ہفیعض ً‬
‫یاالشعرییریضیاللیتعایلی‬
‫ٰ‬ ‫نیایبیمویس‬
‫ٰ‬ ‫ؽدعہ‪۶‬میلک‪۶‬رکمی‪۶‬ےن‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬امقا۔ابنیحبان‪ 1‬یوالحا کمیفیالمستدركیمعیاختالفیع‬
‫عنہ۔احمک‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬االانسد‪۶‬ےہ۔اہیٍ‪۶‬وجاین‪۶‬یھب‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬ریھپ‪۶‬دی۔‬
‫دحكف‪:۵۳۳۶‬ہک‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬ؽیح‪۶‬یجیھب‪:‬‬
‫زنا یوللضعیف یحص رنا یوی اُ ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی!ریقفؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬زخات ‪۶‬وہاج ‪۶‬اؽّزمکؽّ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل‪۶‬‬ ‫یمویس یکن یللقِراء یک ر‬ ‫یا ٰ‬
‫یتعایلی ہعلق ‪۶‬اؽّانپہ ‪۶‬امےنگن ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪ّٓ۶‬قاد ‪ّٖ۶‬۔(انب ‪۶‬ااجنلّ ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫للمستجییغؼثرا۔ابنیالنجاریعنیا نسیریضیالل ٰ‬
‫عنہیعنیالینیبیصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیقالیاویحیاللی رضحؿ ‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ٰ‬ ‫عل‬‫ل‬ ‫ٰ‬ ‫‪ٙ‬‬ ‫ّ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬امقا‪:‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬وم ی‪۶‬ہیلع‪۶‬ا ؾہ ‪۶‬ؽ‬
‫یایلیمویسیعلیہیالصلٰوةیوالسالمیفذکرہیفیحدیثی‬‫ٰ‬ ‫تعایل‬
‫ٰ‬
‫السالص‪۶‬وک‪۶‬ؽیح‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬رھپ‪ ۶‬رلی‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫طویل ۔ ی‬
‫‪2‬‬

‫ؽاہہیب‪۶‬ےک‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬اک‪۶‬احک ‪۶‬ہی‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬اُ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی!وت‪۶‬خدا‪۶‬وہاج‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬ہی‪۶‬اخص‪٘۶‬اٍ‪۶‬اولتیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬ںیم‪۶‬كُْ‪۶‬‬

‫وھچ ے‪ٚ۶‬ـ‪۶‬كْاكْ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّاسکیٍ‪۶‬اعزج‪۶‬وت‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬رضؽّ‪۶‬خدا‪۶‬نب‪۶‬اجےن‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ےہ۔والیحولیوالی‬
‫قوةیاالیباللیالعیلیالعظیم۔ ی‬
‫ی‬

‫‪ 1‬یالمستدركیللحا کمیکتابیالتقسییسورةیالشعراءیدارالقکریبیوتی‪،۰۳۰/۲‬اتحافیالسادةیالمتِنییبحوالہیا بنیحبانیوالحا کمیکتابی‬

‫آفاتیاللسانیالخیدارالقکریبیوتی‪۱۳۵/۳‬‬
‫یکزنالعمالیبحوالہیا بنیالنجاریعنیا نسیدحكف‪۵۲۲۲۰۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۴۳/۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 605 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪۵۳۴۶‬ؽ‪:۵۳۵‬رتذمی‪۶‬ؽاحمک‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوبۂریہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ؽاوب‪۶‬داؽد‪۶‬ایطیسل‪۶‬ؽانب‪۶‬دعس‪۶‬ؽربطاین‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ذـ‪۶‬رضحؿ‪۶‬زعؿ‪۶‬لج‪۶‬ؽهالےن‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬‬
‫ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬دیپاایک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬قًىھ‪۶‬وک‪۶‬حسم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬سج‪۶‬دقّ‪۶‬ول ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬لسن‪۶‬ےس‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬دیپاوہےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےھت‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہےئگ۔ّؿ‪۶‬‬
‫زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬ۂاقك‪۶‬یک‪۶‬دؽونٍ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬ےک‪۶‬چیب‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ونّ‪۶‬اکمچقا‪۶‬رھپاںیہن‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬رپ‪۶‬شیپ‪ّٓ۶‬امقا۔رعص‪۶‬یک‪:‬ایہٰل‪!۶‬‬
‫ن‬
‫ہی‪۶‬وکٍ‪۶‬ںیہ؟‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ریتی‪۶‬اؽالد‪۶‬ںیہ۔ ٓا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم اقك‪۶‬رمد‪۶‬وک‪۶‬داھکی‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬قًساین‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬ا ہًَ‪۶‬تہب‪۶‬اھبقا‪،‬رع‪۶‬‬
‫یک‪:‬ایہٰل‪!۶‬ہی‪۶‬وکٍ‪۶‬ےہ‪۶‬؟ّٓامقا‪:‬ہی‪۶‬ریتی‪۶‬اؽالد‪۶‬ےس‪۶‬یلھچپ‪۶‬اوتمٍ‪۶‬ںیم اقك‪۶‬صخش‪۶‬داؽد‪۶‬قاص‪۶‬ےہ۔رعص‪۶‬یک‪:‬ایہٰل‪ !۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رمع‪۶‬ینتک‪۶‬ےہ‪۶‬؟‬
‫ّٓامقا‪٘:‬اھٹ‪۶‬كْٖ۔رعص‪۶‬یک‪:‬ایہٰل‪!۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رعص‪ّ۶‬قادہ‪ّٓ۶‬ام۔ّؿ‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬الیاالیانیتزیدیانتیمنیعمرك‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬
‫ت ‪ّٓ۶‬امؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬رگم‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬وت‪۶‬اینپ‪۶‬رمع‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رمع‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادؿ‪۶‬رکدُ۔( ٓا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬رمع‪۶‬ےک‪۶‬ۂاّ‪۶‬كْٖ‪۶‬ےھت۔)رعص‪۶‬‬
‫یک‪:‬وت‪۶‬ریمی ‪۶‬رمع ‪۶‬ےس ‪۶‬اچسیل‪٘۶‬ال‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬رمع‪۶‬ںیم‪۶‬كْاھ‪۶‬دُ۔ّٓامقا‪:‬ااسی‪۶‬ےہ ‪۶‬وت‪۶‬ھکل‪۶‬ایل‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّرہم‪۶‬رکاجیلیگیئ‪۶‬اؽّرپھ‪۶‬دبےل‪۶‬اگ‪۶‬‬
‫ںیہن(ونہتش‪۶‬ھکل‪۶‬رک‪۶‬طالہکئ‪۶‬یک‪۶‬وگاایہٍ‪۶‬رکای‪۶‬ںیئگ)فلمایانِیضیعمریاٰدمیاالیاربعنییجاءیہیملكیالموتیفِالیاٰدمیاولمییبقیمنی‬
‫عمرییاربعونیسنۃیقالیاولمیتعط ایابنك۔داؽدذـ‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬یک‪۶‬رعص‪۶‬ےس‪۶‬رصَ‪۶‬اچسیل‪۶‬كْٖ‪۶‬قایق‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬ون‪۶‬‬
‫وس ‪٘۶‬اھٹ ‪۶‬كْٖ ‪۶‬زگّ ‪۶‬ےئگ ‪۶‬كلم ‪۶‬اوملؿ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاٖ ‪ٓ ۶‬ا ےئ۔ّٓامقا‪:‬ایک ‪۶‬ریمی ‪۶‬رمع ‪۶‬ےس ‪۶‬ایھب ‪۶‬اچسیل ‪٘۶‬ال ‪۶‬قایق ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫؟اہک‪:‬ایک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اےنپ‪۶‬ےٹیب‪۶‬داؽد‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬دُ‪۶‬ےکچ(رھپ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬ۂاّ‪۶‬اؽّداؽد‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وس‪۶‬كْٖ‪۶‬وپُّ‪۶‬رکدےی)ھذایحدیثیایبیھریرةی‪1‬االیمابنییالخطنی‬

‫‪ 1‬یسننیالرتمذییکتابیالتقسییسورةیاالعرافیدحكف‪۰۳۴۳۶‬دارالقکریبیوتی‪،۱۰/ ۱‬المستدركیللحا کمیکتابیاالیمانیقصہیخلقیآدمی‬

‫نیالکربییللؽیہیقیکتابیالشہاداتیبابیاالخؾیاریفیاالشہادیداریصادریبیوت ی‪،۵۲۰/۵۳‬مسندی‬
‫ٰ‬ ‫علیہیالسالمیدارالقکریبیوت ی‪،۲۰/۵‬السن‬

‫(قایق‪۶‬كْہحفص‪ٓ ۶‬ا دنئہ)‬ ‫احمدیبنیحنبلیعنیا بنیعباسیریضیالل ٰ‬

‫یتعایلیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوت‪۲۱۵/۵‬ؽ‪۲۱۲‬‬
‫‪Page 606 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نیعباسیریضیاللیتعایل یعنہم(ہی ‪۶‬دحكف ‪۶‬اوبۂریہ ‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬وقنیس‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ ‪۶‬دحكف ‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬ےہ‪۶‬‬

‫ٰ‬ ‫فمنیحدیثیاب‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن۔ؿ)‬
‫اٍ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬داؽد‪۶‬هلہ‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےن‪۶‬رمع‪۶‬اطعّٓامیئ۔‬
‫دحكف‪:۵۴۳۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ایوھویبارض یلؼسیب ای ذـ‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬مگ‪۶‬اجےئ‪۶‬اؽّدمد‪۶‬امینگن‪۶‬اچےہ‪۶‬اؽّ‬
‫ٍ‬ ‫لیاحکمیشیاایواراددعو رن‬
‫ر‬ ‫اذایض‬
‫ا نؼسیفلیِلییایعبداللیاعؼنوینییایعبادللیاعؼنوینییای ایسی‪۶‬ہگج‪۶‬وہاہجٍ‪۶‬وکیئ‪۶‬دمہص‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬اےس‪۶‬اچےئہ‪۶‬ویٍ‪۶‬راکُّ‪:‬‬
‫اُ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬دنبؽ!ریمی‪۶‬دمد ‪۶‬رکؽ‪،‬اُ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬دنبؽ!ریمی‪۶‬‬ ‫عباداللیاعؼنوین‪،‬فانیللیعبادرایالیراھم۔‬
‫دمد ‪۶‬رکؽ‪،‬اُ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےک ‪۶‬دنبؽ!ریمی ‪۶‬دمد‪۶‬رکؽ۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫دنبُ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ںیہنج ‪۶‬ہی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬داتھکی۔ؽہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬دمد ‪۶‬رکےگنی۔‬
‫والحمدللیربیالعالمنی۔‬
‫الطرباینی عنیعؾبۃیبنیغزوانیریضیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫(ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ہبتع‪۶‬نب‪۶‬سغؽاٍ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۴۵۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬ذـ‪۶‬لگنج‪۶‬ںیم‪۶‬اجونّ‪۶‬وھچؿ‪۶‬اجےئ‪۶‬فلؼنادییایعبداللیاحؽسوا وت ویٍ‪۶‬‬
‫نیمسعودیریضیاللیتعایل یعنہ‬
‫ٰ‬ ‫دنا ‪۶‬رکُ‪ :‬اُ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬دنبؽ!ّؽك‪۶‬دؽ۔ابعد ‪۶‬اهلل‪۶‬اےس‪ّ۶‬ؽك‪۶‬دںی ‪۶‬ےگ۔ابنیالسین‪ 2‬یعنیاب‬
‫ل‬
‫(انب‪۶‬ا سىی‪۶‬ےن‬

‫(ہیقب‪۶‬احہیش‪۶‬ہحفص‪۶‬زگہتش)‬
‫المعجمیالکبییعنیا بنیعباسیدحكف‪ ۵۲۵۲۴۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۲۵۰/ ۵۲‬مسندیایبیداودیالطیا لیسیدحكف‪۲۲۵۲۶‬دارالمعرفۃیبیوتی‬
‫الجزءیالحادییعشریص‪،۰۱۳‬کزنالعمالیعنیا بنیعباسیدحكف‪۵۱۵۱۵۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۰۰/۲‬ؽ‪،۵۰۱‬الدرالمنثوریبحوالہیالطیا لیسی‬

‫الطبِاتیالکربییالبنیسعدیذکریمنیولدیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی‬ ‫ٰ‬ ‫الخیتحتیاآلیۃی‪۲۴۲/۲‬داراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۵۵۲/ ۲‬‬
‫الخیدارصادریبیوتی‪۲۴/۵‬ؽ‪۲۵۶‬‬
‫یالمعجمیاال کبییعنیعؾبہیبنیغزوانیدحكف‪۲۵۳۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۵۵۳/۵۳‬ؽ‪۵۵۴‬‬
‫‪1‬‬

‫یعملیالیومیواللیلۃیدحكف‪۲۳۴۶‬دائرةیالمعارفیالعثمانیہیدیحّ ٓا قاد‪۶‬دنک‪۶‬ص‪۵۰۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 607 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۴۲۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ :‬ویٍ‪۶‬دنا‪۶‬رکُ‪:‬‬
‫اعؼنوینییایعبادیاللی۔ابنیایبیشؼبۃی‪1‬والبزاریعنیابنی ریمی‪۶‬دمد ‪۶‬رکؽ ‪۶‬اُ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬دنبؽ!(انب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬اؽّكْاّ ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫عباسیریضیالل ٰ‬
‫ہی ‪۶‬نیت ‪۶‬دحںیثی ‪۶‬ؽاہتیب ‪۶‬شک‪۶‬ہک‪۶‬نیت‪۶‬احصہب ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ےس ‪ٓ ۶‬ا ںی‪،‬دقمی ‪۶‬ےس ‪۶‬ااکكْ ‪۶‬املعء‪۶‬دنی ‪ّ۶‬مہمح ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫وبقمل ‪۶‬ؽرجمؿ ‪ّ۶‬ںیہ‪،‬اٖ‪۶‬بلطم‪۶‬لیلج ‪۶‬یک ‪۶‬دقّ ‪۶ ُ۶‬لیصفت‪۶‬ریقف ‪۶‬اک ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬ان اریاالنواریمنییمیصلٰوةیاالسرارفـــــ ‪۶‬ہک ‪۶‬امنّ ‪۶‬ثہیث‪۶‬‬
‫رشفی‪۶‬ےک‪۶‬لضف‪ّ۶‬عیف‪۶‬اؽّدغباد‪۶‬رشفی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ایگّہ‪۶‬دقص‪۶‬ےنلچ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬اقك‪۶‬اقك‪۶‬لعف‪۶‬ےک‪۶‬س ِ ِّٔ‪۶‬دبعی‪۶‬نیم‪۶‬فینصت‪۶‬ایک‪،‬طالہظح‪۶‬وہ۔‬
‫اٍ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬اؽّدحكف‪۶‬الج‪۶‬ؽامظع‪۶‬قا‪۶‬دحمص‪۶‬این‪۶‬وتہـ‪۶‬قك‪۶‬ایل‪ّ۶‬یب‪۶‬یک‪۶‬وشتک‪۶‬اقۂہ‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬یک‪۶‬رحتک‪۶‬ذموبیح‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬تاخہمت‪۶‬‬
‫یتعایل۔‬
‫ّ٘اہل‪۶‬ںیم‪۶‬رقنعا ‪ٓ ۶‬ا قاےہ۔انیشاءیالل ٰ ی‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۴۰۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫منیکنتیولیہیفعیلیولیہ۔احمد‪2‬والنسائییویالحا کمی سج‪۶‬اک‪۶‬ںیم‪۶‬دمداگّ‪۶‬ؽاکّ٘اّ‪۶‬وہٍ‪۶‬یلع‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دمداگّ‪۶‬ؽاکّ٘اّ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی۔(ادمح‪۶‬ؽلسایئ‪۶‬ؽاحمک‪۶‬ےن‪۶‬كْقدہ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہیبسندیصحی ٍح۔ ی‬
‫عنیبریدةیریضیالل ٰ‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬

‫یالمصنف یالبن یایب یشبۃ یکتاب یالدعاء یدحكف ‪۲۵۳۵۵۶‬دارالکتب یالعلمیۃ یبیوت ی‪،۵۲/۲‬البحرالزخار(مسند یالبزار)دحكف ‪۰۵۲۲۶‬‬
‫‪1‬‬
‫‪۵۴۵/۵۵‬ی‬

‫والمعجمیالکبییدحكف‪،۵۵۴/۵۳ ۲۵۳‬کشفیاالستاریعنیزوائدیالبزا ریکتابیاالذکا ریدحكف‪۰۵۲۴۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۰/۰‬‬

‫‪2‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیبریدةیریضیاللیعنہیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۱۴/۱‬ؽ‪،۰۲۵‬المستدركیللحا کمیکتابیقسمیالقَئییمنیکنتی‬
‫ی‬ ‫یعلیایولیہیدارالقکریبیوتی‪،۵۰۳/۲‬الجا معیالصغییعنیبریدةیدحكف‪۵۳۳۵۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۱۰۲/۲‬‬
‫ولیہیفان ر‬
‫َ‪:‬رسالہی''ان اریاالنواریمنییمیصلٰوةیاالسرار(‪۵۰۳۱‬ھ)''اتفؽی ‪ّ۶‬وضہی ‪۶‬دلج ‪۶‬متفہ‪۶‬وبطمہع‪ّ۶‬اض ‪۶‬افؽقدشی ‪۶‬اجہعم‪۶‬اظنہیم ‪ّ۶‬وضہی‪،‬ادنّؽٍ ‪۶‬ولاہّی‪۶‬‬
‫دّؽاّہ‪،‬الوہّےک‪۶‬ہحفص‪ ۱۲۵۶‬رپ‪۶‬رموقص‪۶‬ےہ۔‬
‫‪Page 608 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫هالہم‪۶‬انمؽی‪۶‬ےن‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬یدفعیعنہیماییکرہی‪1‬یلع۔اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دمداگّ‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رکمؽاہؿ‪۶‬ؽقل ِواؿ‪۶‬دعف‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ۔‬
‫اؽ‪ّ۶‬كش‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ۂ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽیل‪۶‬ؽؽایل‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫یبن‪۶‬املسمونٍ‪۶‬اک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ؽایل‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اجونٍ‪۶‬ےس۔‬ ‫"‪2‬۔‬ ‫"‬
‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫"۔احمد‪3‬و یالبیخاریی ںیم املسمونٍ‪۶‬اک‪۶‬اٍ ‪۶‬یک‪۶‬اجونٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ؽایل‪۶‬وہٍ۔(ادمح‪۶‬ؽ‬ ‫"‬
‫ومسلمیوالنسائییوابنیماجۃیعنیایبیھریرةیریضیاللی یراّی ‪۶‬ؽملسم ‪۶‬ؽلسایئ ‪۶‬ؽانب ‪۶‬امہج ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اوب ‪۶‬ۂریہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ٰ‬
‫هالہم‪۶‬انمؽی‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اک‪۶‬قاكف‪۶‬امظع‪۶‬اؽّ‪۶‬امتص‪۶‬ولخمص‪۶‬ایہٰل‪۶‬‬ ‫الینیالخلیقۃیاالکربیالممدیلکلیموجودی‪4‬۔ ی‬
‫اک‪۶‬دمدّ٘اٍ‪۶‬وہٍ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫یالتؼسییشرحیالجا معیالصغییتحتیالحدیثیمنیکنتیولیہیالخیۃبتکم‪۶‬االامص‪۶‬ااشلیعف‪ّ۶‬قاص‪۰۰۲/۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/۰۰‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت رکایچ ‪،۰۳۴/۵‬صحیحی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 3‬یصحیحیالبخارییکتابیالکقالۃ یبابیجواریایبیبکریالصدیقیفیعہدیالنیبیص‬

‫البخارییکتابیالنقِاتی‪ ۴۳۵/۲‬یوکتابیالقرائضی‪ ۵۵۳/۲‬یوبابیا بینیعمیاحدھمایالخی‪،۵۵۴/۲‬صحیحیمسلمیکتابیالقرائضیفصلیفیاداءی‬

‫الدینیقبلیالوصیۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۱/۲۶‬سننیالنسائییکتابیالجنائزیالصلوةیعیلیمنیعلیہیدینیونّ‪۶‬دمحم‪۶‬اکّاخت ‪۶‬رکایچ‪،۲۳۵/۵۶‬سننی‬
‫ریرہیریضیاللیتعایل یعنہی‬
‫ٰ‬ ‫ا بنیماجۃیابوابیالصدقاتیالتشدیدیفیالدینیاچی ‪۶‬امی ‪۶‬دیعس ‪۶‬ینپمک ‪۶‬رکایچ ‪۶‬ص‪،۵۳۲‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبیھی‬

‫المکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۵۳/۲‬ؽ‪۰۱۰‬‬
‫یانایاویلیبالمومننییالخیۃبتکم‪۶‬االام‪۶‬ااشلیعف‪ّ۶‬قاص‪۰۳۳/۵۶‬‬‫یالتؼسییشرحیالجا معیالصغییتحتیالحدیث‬ ‫‪4‬‬
‫ٰ‬

‫‪Page 609 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مامنیمؤمنیاالیوانایاویلیب ٖہیفیالدنیایواالٰخرةیاقرءیویای وکیئ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ااسی‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬داین‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا رخؿ ‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬‬

‫یبیاویل یبالمؤمننییمنیانقس میفایمای ّقادہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ؽایل‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪،‬اہمتُّ‪۶‬یج‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫انیشػتمیالن‬
‫مؤمنیماتیوتركیماالیفلیثہیعصؽتہیمنیکانویومنی ڑپوھ ‪۶‬ہک ‪''۶‬یبن ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬ؽایل ‪۶‬ےہ ‪۶‬املسمونٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اجونٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫''وت‪۶‬وج‪۶‬املسمٍ‪۶‬رمُ‪۶‬اؽّرتہک‪۶‬وھچُّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽاّؿ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ترك یدی رنا یاوضیاعرا یفلیاتین یفانا یموالہ۔البخاری ی‪1‬وی‬
‫ہبصع‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّوج‪۶‬اےنپ‪۶‬اؽرپ‪۶‬وکیئ َ‪۶‬دنی‪۶‬سکیب‪۶‬ےب‪۶ّّ۶‬ےچب‪۶‬وھچُّ‪۶‬‬
‫مسلمیوالرتمذییعنیایبیھریرةیوابویداودیوالرتمذیی‬
‫ؽہ‪۶‬ریمی‪۶‬انپہ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ومیٰل‪۶‬ںیم‪۶‬وہٍ‪۶‬صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلی‬
‫عنیجابریبنیعبداللیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہم۔ ی‬
‫علیكیوع ٰیلیآلكیوباركیوسلم۔(یراّی ‪۶‬ؽملسم ‪۶‬ؽرتذمی ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّاوبداؽد ‪۶‬ؽرتذمی‪۶‬ےن‪۶‬اجكْ‪۶‬‬
‫نب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ن‬
‫اامص‪۶‬ینیع‪۶‬دمعہ‪۶‬ااقلّی‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ری‪۶‬دحكف‪۶‬ذموکّ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬المویلیالناصری‪2‬۔اہیٍ‪۶‬ومیٰل‪ ۶‬مٍىٰی‪۶‬دمد‪۶‬اگّ‪۶‬ےہ۔‬
‫وت الرجص‪۶‬مکحب‪۶‬دحكف‪۶‬ومیٰل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬یھب‪۶‬ۂ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽیل‪۶‬ؽدمداگّ‪۶‬ؽداعف‪۶‬قال‪۶‬ؽرکمؽاہؿ‪۶‬نیہ‪،‬والحمدللیرب ٰ‬
‫یالعلمنی‪،‬‬
‫ایس‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہ‪٘۶‬اذـ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬رضحؿ‬

‫نیبابیالصلوہیعیلیمنیتركی َیدینایدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۲۰/۵۶‬صحیحیالبخارییکتابی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیفیاالستِراضیواداءیالدی‬

‫التقسییسورةیاالحزابیدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۳۳۱/۲۶‬صحیحیمسلمیکتابیالقرائضیفصلیفیاداءیالدینیقبلیالوصیۃیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬‬

‫رکایچ ‪،۰۲/۲۶‬سننیالرتیم‪،‬سننیایبیداودیکتابیاالمارةیبابیفیارزاقیالذریۃ ی ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل ‪۶‬رپسی ‪۶‬الوہّ ‪،۱۰/۲۶‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیایبی‬
‫یالکربیی‬
‫ٰ‬ ‫ھریرةیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۰۰/۲‬ؽ‪،۰۰۱‬شر حیالسنۃیکتابیالقرائضیدحكف‪۲۲۰۵۶‬المتکبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۲۰/۴‬سنن‬
‫للؽیہیقیبابیالعصبۃی‪۲۰۴/۲‬یویکتابیالنکاحی‪۱۴/۳‬یدارصادریبیوت‬

‫یعمدةیالِارییشرحیصحیحیالبخارییکتابیالتقسییسورةیاالحزابیتحت‪۶‬دحكف ‪۰۳۴۵/۰۳۲‬یبیوتی‪۵۲۰/۵۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 610 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اریم‪۶‬ؽدّ ہی‪۶‬ؿاۂہ‪۶‬اؽّا ‪1‬اخل۔‬

‫اوقل‪:‬ومعص‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬افلخےئ ‪۶‬قلوۃ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ ۶‬مہن‪۶‬یھب ‪۶‬دالخ ‪۶‬اؽّصیصخت‪۶‬یک ‪۶‬اصلًا‪۶‬احذـ ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک ‪۶‬قارص ‪۶‬اک‪۶‬وصنمّ‪۶‬‬
‫یتعایل‪:‬‬
‫ےس‪۶‬الضف‪۶‬وہقا‪۶‬ھچک‪۶‬رضؽّ‪۶‬ںیہن‪،‬قالیالل ٰ ی‬
‫اہمرجنی‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬یک‪۶‬دمد‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‬
‫یتعایل‪:‬‬
‫وقالیالل ٰ‬
‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬دمداگّ‪۶‬اهلل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّربجلی‪۶‬ؽاوبرکب‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔(االٰیۃ) ی‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫ؽرمع‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص۔‬
‫دحكف‪:۵۴۰۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ابنیتیفاطمۃیحوراءیاٰدمیۃیلمیتیحضیولمیتطمثیوانامی ریمی‪۶‬اصرٌٔادی‪۶‬افہمط‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وحّ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اجنوتسٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫یتعایلیفطم ایومحؽیہایمنیالنار۔ی اعّےض‪۶‬وج‪۶‬وعّؿ‪۶‬وک‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ؽزنمہ‪۶‬ےہ۔اهلل‪۶‬‬
‫سمایھایفاطمۃیالنیالل ٰ‬
‫زعؽلج‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اک‪۶‬افہمط‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬قاص‪ّ۶‬اھک‪۶‬ہک‪۶‬اےس‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫الخطیبی عنیابنیعباسیریضیالل ٰ‬
‫‪4‬‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫تبحم‪ّ۶‬ےنھک‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا شت‪۶‬دؽّج ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّاد ‪ّٓ۶‬امدقا۔(بیطخ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫الامٍ‪ّ۶‬ۂا‪۶‬وک‪۶‬قاّ‪۶‬ےس‪۶‬ڑھچاقا‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬رگم‪۶‬قاص‪۶‬رضحؿ‪ّ۶‬ۂا‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬افہمط‪۶‬ڑھچاےن‪۶‬ؽایل‪ٓ ۶‬ا شت‪۶‬منہج‪۶‬ےس‪،‬اجنؿ‪۶‬دےنی‪۶‬ؽایل۔‬
‫ه ِ‬
‫یتعایلیع ٰیلیابیہایوعلیہایوبعلہایوابنیہایوباركیوسلم۔‬‫صیلیالل ٰ‬

‫‪۶1‬ہفحت‪۶‬اانث‪۶‬ء‪۶‬رشعقۃ‪۶‬قاؿ‪۶‬متفہ‪۶‬دّاامعـ‪۶‬لیہس‪۶‬اڈیکیم‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۲۵۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴/۱۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/۲۲‬‬
‫‪ 4‬یتاریخ یبغداد یترجمہ یغانم یبن یحمید ی‪۲۳۳۲‬دارالکتب یالعریب یبیوت ی‪،۰۰۵/۵۲‬کزن یالعمال یعن یا بن یعباس یدحكف ‪۰۰۲۲۲۶‬مؤسسۃی‬

‫الرسالہیبیوتی‪۵۳۵/۵۲‬‬
‫‪Page 611 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۵۴۱۶‬‬
‫انیعمریبنیالخطابیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہیدعایامیکلثومی ینعی‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪ّ۶‬ؽہج‪ ۶‬سدہس‪۶‬‬
‫نیایبیطالبیریضیاللیتعایل یعنہمایوکانتی رضحؿ‪۶‬اص‪۶‬وثلکص‪۶‬درتخ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ومیٰل ‪۶‬یلع‪۶‬ؽوتبل‪ّ۶‬ۂا‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫بنتیعیلیاب‬
‫تحتہ‪،‬فوجدیھایتبیکیفِالیمایبکیک‪،‬فِالییایامیی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬وک‪۶‬قالقا ‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬ؽےت‪۶‬قاقا ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬وپاھچ‪،‬اہک‪۶‬قا ‪۶‬اریم‪۶‬‬
‫اوملنینم‪۶‬ہی‪۶‬وہیدی‪۶‬بعک‪۶‬اابحّ(ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬اہلج‪۶‬اہمئ‪۶‬‬
‫المومننی یھذا یالی ودی ییعین یکعب یاالحبار ییِولی‬
‫قانیعب ‪۶‬ؽاملعےئ ‪۶‬اتکنیب ‪۶‬ؽاملع ‪۶‬املعےئ ‪۶‬وتّاہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬وہیدی‪۶‬‬
‫انكیعیلیبابیمنیابوابیج نمیفِالیعمریماشاءیاللی‬
‫ےھت ‪۶‬خالتف ‪۶‬افّؽیق ‪۶‬ںیم ‪۶‬رشمَ ‪۶‬قا٘الص ‪۶‬وہےئ‪٘،‬اۂادی ‪۶‬اک ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫واللیاینیالرجویانییکونیریبیخلِینیسعیدایثمیارسلی‬
‫ؽظف ‪۶‬احلف ‪۶‬بضغ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اںیہن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ظفل ‪۶‬ےس ‪۶‬ریبعت ‪ّٓ۶‬امقا‬
‫ایلیکعبیفدعاہیفلمایجاءیہیکعبیقالییایامییالمومننیی كْانبےئ‪۶‬قاّك‪۶‬ظٓایج‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬الّہم‪٘۶‬اۂادیگ‪۶‬ےہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫التعجلیعیلیوالذیینقیسیبید ٖہ یالینشلخیذوالحجۃی مہن ‪۶‬انیعمج)ہی ‪۶‬اتہک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬منہج ‪۶‬ےک ‪۶‬دّؽاّؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫حیت یتدخل یالجنۃ یفِال یعمر یای یشیییئ یھذا یمرة یفی دّؽاُّ‪۶‬رپ‪۶‬ںیہ‪،‬اریم‪۶‬اولنینم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬وج‪۶‬خدا ‪۶‬اچےہ‪۶‬خدا ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫الجنۃ یمرةر یف یالنار یفِال ییا یامی یالمومننی یوالذیی مسق ‪۶‬كشیب ‪۶‬ےھجم ‪۶‬ادیم ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ریمُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجم ‪۶‬دیعس ‪۶‬دیپا ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫نقیسیبیدہیانایلنجدكیفیکتابیاللیعزوجلیعیلیبابی وہ‪،‬رھپ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬بعک ‪۶‬وک ‪۶‬قال ‪۶‬اجیھب‪،‬انہؾٍ ‪۶‬ےن‪۶‬احرضوہرک ‪۶‬رعص‪۶‬‬
‫یمنیابوابیج نمیتمنعیالناسیانییِعوایفی ایفاذایمتی ی یک‪:‬اریماوملنینم‪۶!۶‬ھجم‪۶‬رپ‪۶‬دلجی‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬مسق‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ل‬
‫اہھت ‪۶‬ںیم ‪۶‬ریمی ‪۶‬اجٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬دی ‪۶‬ا سزۃ ‪۶‬اک ‪ ۶‬ہنیہ ‪۶‬متخ ‪۶‬ت ‪۶‬وہےن ‪۶‬قاےئ‪۶‬‬
‫اگ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬اج ںی ‪۶‬ےگ۔ّٓامقا‪:‬ہی ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫قاؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬یھبک ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھبک ‪۶‬قاّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬؟ ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قا ‪۶‬اریم‬
‫اوملنینم‪!۶‬مسق‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪۶‬ریمی‪۶‬اجٍ‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬اتکؿ ‪۶‬اهلل‪۶‬ںیم‪۶‬منہج‪۶‬ےک‪۶‬دّؽاّؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬دّؽاُّ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫قاےت‪۶‬ںیہ‬

‫‪Page 612 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ییومیالِیمۃ۔ابنیاسعدی‪1‬ی ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ولوگٍ‪۶‬وک‪۶‬منہج‪۶‬ںیم‪۶‬رگےن‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽےک‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬ذـ‪۶‬‬

‫ٰ‬ ‫یایل‬
‫لمییزالوایِتحمونیفیہا ٰ‬
‫ف یطبِاتہ یوابوالِاسم یبن یبشر یان یف یمالیہ یعنی ٓا ؿ‪۶‬ااقتنل‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬ول ‪۶‬قاّ‪۶‬ںیم‪۶‬رگارکںی‪۶‬ےگ‬
‫(وحسؽنااللیونعمیالوکیلیوالیحولیوالیقوةیاالیباللیربی‬
‫یمویلیعمریریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬ ‫البخاری ٰ‬
‫عمریالجلیل)(انب‪۶‬دعس‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اقبطؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّاوبااقلمس‪۶‬نب‪۶‬‬
‫رشباٍ ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اامیل‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ ‪۶‬رمعّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ٓا ّاد‪۶‬رکدہ‪۶‬هالص‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ن‬
‫ھال دؽّج‪۶‬ںیم‪۶‬رگےن‪۶‬ےس‪۶‬اچبقا‪۶‬دعف‪۶‬قال‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬وک‪۶‬وہا۔‬
‫دحكف‪:۵۴۲۶‬اعمین‪۶‬الآقاّ‪۶‬اامص‪۶‬احطؽی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬حدثنایابنیمرزوقیثنایازھریالسمانیعنیابنیعونیمحمدیقالیقالیعمرریضی‬
‫یتعایلیعنہ‪:‬لنایرقابیاالرضی‪2‬۔ینعی‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪ّ:‬نیم‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬مہ‪۶‬ںیہ۔‬
‫الل ٰ‬
‫دحكف‪:۵۴۳۶‬‬
‫ٰالفیدینار۔ینعی‪۶‬‬
‫ٍی‬ ‫عثمنیبعشرةیا‬‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیایلیعثمانییستعؼنہیفیجؼشیالعسرةیفبعثیالیہی ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫بعثیالنیبیص‬
‫ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬سغؽہ‪۶‬بیوك‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬رکشل‪۶‬ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬ایتّی‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬املسمونٍ‪۶‬رپ‪۶‬تہب‪۶‬احلف‪۶‬یگنت‪۶‬ؽ‬
‫ىُشٔؿ‪۶‬یھت‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬امثعٍ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ااعتسكف‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬‬
‫اٍ ‪۶‬ےس‪۶‬دمداچیہ‪،‬دؽاونلّنی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬دٖ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬ارشایفٍ‪۶‬احرض‪۶‬ںیک‪۶‬وضحّ ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ىى‬
‫ّٓامقا‪:‬اُ‪ ۶‬مَٰ‪ !۶‬اهلل‪۶‬ریتی‪۶‬یپھچ‪۶‬اؽّؿاۂ‪۶‬ذقا ںی‪۶‬اؽّ ٓا ج‪۶‬ےس‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬یک رفغمؿ‪ّٓ۶‬امےئ‪،‬اٖ‪۶‬‬
‫ىى‬
‫ےک‪۶‬دعب‪ ۶‬مَٰ‪۶‬وک‪۶‬ھچک‪۶‬رپؽاہ‪۶‬ںیہن‪۶‬وکیئ‪۶‬لمع‪۶‬رکُ۔ابنیعدی‪3‬یوالدارقطینیوی ی‬
‫ی‬

‫الطبِاتیالکربییالبنیسعدیزکریاستخالفیعمریریضیاللیعنہیدارصادریبیوتی‪،۰۰۲/۰‬کزنیالعمالیبحوالہیا بنیسعدیوایبیالِاسمیبنی‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬ی‬

‫بشرانیدحكف‪۰۱۳۴۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۱۳۳/۵۲‬ؽ‪۱۳۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یشر حیمعاینیاآلثاریکتابیالسییبابیاحیاءیاالرضیالمؼتۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۵۳۲/۲۶‬‬
‫‪3‬‬
‫یکزنالعمالیبحوالہیعد‪،‬قطیدحكف‪۰۲۵۴۵۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۴/۵‬‬
‫‪Page 613 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یتعایلیعنہما(انب‪۶‬دعی‪۶‬ؽداّعلىی‪۶‬ؽاوب‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہمیعنیحذیقۃیبنیالیمانیریضیالل ٰ‬ ‫ابوینعیمیفیفضائلیالصحابۃیریضیالل ٰ‬
‫میعن‪۶‬ےن‪۶‬اضفلئ‪۶‬احصہب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ںیم‪۶‬خدہفی‪۶‬نب‪۶‬اامیلٍ‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ویکٍ‪۶‬ؽاہیب‪۶‬اصوبح!‪۶‬ریغ‪۶‬خداےس‪۶‬ااعتسكف‪۶‬رشك‪۶‬وت‪۶‬ںیہن‪،‬اقاك‪۶‬نیعتسن‪۶‬ےک‪۶‬ایک‪۶‬ینعم‪۶‬ےتہک‪۶‬وہ۔‬
‫دحكف‪:۵۴۴۶‬اقك‪۶‬رصمی‪۶‬ےن‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫اریم‪۶‬اوملنینم‪!۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬انپہ‪۶‬اتیل‪۶‬وہٍ‪۶‬ملظ‪۶‬ےس۔‬ ‫یایامییالمومننییعائذبكیمنیالظلم۔ ی‬
‫‪۶‬اعمدا‪،‬وت ‪۶‬ےن ‪۶‬یچس ‪۶‬اجےئ ‪۶‬انپہ ‪۶‬یک ‪۶‬انپہ ‪۶‬یل۔امہّا ‪۶‬بلطم ‪۶‬وتدحكف ‪۶‬ےک ‪۶‬اےنت ‪۶‬یہ ‪۶‬وظفلٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬وہایگ‪،‬انپہ‪۶‬‬
‫اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ذعؿ ً‬
‫ےنیل‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےن‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬یک‪۶‬داہیئ‪۶‬دی‪۶‬اؽّاریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬قاّاگہ‪۶‬وک‪۶‬یچس‪۶‬اجےئ‪۶‬انپہ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬رگمہمتت‪۶‬دحكف‪۶‬یھب‪۶‬درک‪۶‬رکںی‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬ےک ‪۶‬امکل ‪۶‬دعل ‪۶‬اک ‪۶‬درک ‪۶‬ےہ۔رمعؽ ‪۶‬نب ‪۶‬اعص ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬رصم ‪۶‬رپ ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم ‪۶‬ےک ‪۶‬وصدیباّ ‪۶‬ےھت‪،‬ہی‪۶‬‬
‫ّٓقادی‪۶‬رصمی‪۶‬رعص‪۶‬رکقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اصرٌٔادُ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬دؽّ‪۶‬اگلیئ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬لکن‪۶‬ایگ‪۶‬اصرٌٔادُ‪۶‬ےن‪۶‬ےھجم‪۶‬وکُّ‪۶‬‬
‫امُّ‪۶‬اؽّاہک‪:‬ںیم‪۶‬دؽ‪۶‬زعمّ‪۶‬ؽرکمی‪۶‬ؽادلنی‪۶‬اک‪۶‬اٹیبوہٍ۔اٖ‪۶‬یک‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬رپ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امٍ‪۶‬قا ذ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬اعص‪۶‬عم‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫ےٹیب‪۶‬ےک‪۶‬احرض‪۶‬وہٍ‪،‬احرض‪۶‬وہےئ۔اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪۶‬رصمی‪۶‬وک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪:‬وکّاےل‪۶‬اؽّ ‪۶‬امّ۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬دبہل‪۶‬انیل‪۶‬رشؽم‪۶‬ایک۔اؽّاریم‪۶‬‬
‫اوملنینم‪ّٓ۶‬امےتاجےت‪۶‬ںیہ‪:‬امّد‪۶‬ؽلًىمؾٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےٹیب‪۶‬وک۔اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪!۶‬ذـ‪۶‬اٖ‪ّٓ۶‬قاد‪۶‬ےن‪۶‬امّقا‪۶‬‬
‫رشؽم‪۶‬ایک‪۶‬امہّا‪۶‬یج‪۶‬ہی‪۶‬اچاتہ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬امُّ‪۶‬اؽّاانپ‪۶‬وعص‪۶‬ےل۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬امّا‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬انمت‪۶‬رکےن‪۶‬ےگل‪۶‬اکٖ‪!۶‬اانپ‪۶‬اہھت‪۶‬ااھٹ‪۶‬ےل۔‬
‫ذـ‪۶‬رصمی‪۶‬افّم‪۶‬وہا‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اؿ‪۶‬ہی‪۶‬وکّا‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬اعص‪۶‬یک‪۶‬دنچ‪۶‬قا‪۶‬رپ‪ّ۶‬ھک(ینعی‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ےک‪۶‬احمک‪۶‬ےھت‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬ویکٍ‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬داد ‪ّ۶‬یس ‪۶‬یک‪،‬ےٹیب ‪۶‬اک ‪۶‬ویکٍ ‪۶‬احلؽ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ایک)رصمی ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قا ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪!۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےٹیب ‪۶‬یہ ‪۶‬ےن ‪۶‬ےھجم ‪۶‬امّا ‪۶‬اھت ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وعص‪۶‬ےل‪۶‬اکچ۔اریم‪۶‬اوملنینم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬رمع‪۶‬ؽنب‪۶‬اعص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬

‫‪Page 614 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مذکمیتعبدتمیالناسیوولدت میاماتہمیاحرارا۔ ی مت‪۶‬ولوگٍ ےن ‪۶‬دنباگٍ ‪۶‬خدا ‪۶‬وک‪۶‬بک‪۶‬ےس ‪۶‬اانپ‪۶‬هالص‪۶‬انبایلاحالہکن‪۶‬ؽہ‪۶‬‬

‫امٍ‪۶‬ےک‪۶‬ٹیپ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬دیپا‪۶‬وہےئ‪۶‬ےھت۔‬
‫رمعؽ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قا ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم ‪ !۶‬ت ‪۶‬ےھجم ‪۶‬وکیئ ‪۶‬ربخ ‪۶‬وہیئ ‪۶‬ت ‪۶‬ہی ‪۶‬صخش ‪۶‬ریمُ ‪۶‬قاٖ ‪ّٓ۶‬قادی ‪ٓ ۶‬ا قا۔ابنیعبدی‬
‫یتعایلیعنہ(انب‪۶‬دبعامکحل‪۶‬ےن‪۶‬رضح‪۶‬ؿ‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫الحکمی عنیا نسیریضیالل ٰ‬
‫‪1‬‬

‫دحكف‪:۵۴۵۶‬خالتف‪۶‬افّؽص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪٘۶‬ال‪۶‬دمہنی‪۶‬ںیم‪۶‬طحق‪۶‬میظع‪۶‬ڑپا‪۶‬اٖ‪٘۶‬ال‪۶‬اک‪"۶‬عالمیالرمادہ "قاص‪ّ۶‬اھک‪۶‬ایگ‪۶‬‬
‫ینعی‪۶‬ہالك‪۶‬ؽابتیہ‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽامل‪۶‬اک‪٘۶‬ا۔اریم‪۶‬اوملنیم‪۶‬ےن‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬ااعلص‪۶‬وک‪۶‬رصم‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امٍ‪۶‬اجیھب‪:‬‬
‫ہی‪۶‬ہقش‪۶‬ےہ‪۶‬دنبقہ‪۶‬خدا‪۶‬رمع‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬انب‪۶‬اعص‪۶‬ےک‪۶‬قاص‬
‫سلٰمیامایبعدیفلعمرییییاعمریومایتبایلیاذایشبعتیانتی ٘الص‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬ؽاحض‪۶‬وہےھجم‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬یک‪۶‬مسق‪ !۶‬اُ‪۶‬رمعؽ‪!۶‬ذـ‪۶‬مت‪۶‬‬
‫ومن یمعك یان یاھلك یانا یومن یمیع یفیاغوثاہ یثم ییای اؽّاہمتُّ ‪۶‬كلم ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ریس ‪۶‬وہٍ ‪۶‬وت ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬ھچک ‪۶‬رپؽاہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ںیم ‪۶‬اؽّریمُ ‪۶‬كلم ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ہالك ‪۶‬وہاج ںی ‪۶‬اُّ ‪ّٓ۶‬قاد ‪۶‬وک ‪۶‬چنہپ‪۶‬‬ ‫غوثاہییرددقولہ۔ ی‬
‫ّ‬ ‫ّ‬
‫اُّ‪ٓ ۶‬قاد‪۶‬وک‪۶‬چنہپ۔اؽّاٖ‪۶‬ےملک‪۶‬وک‪۶‬قاّقاّرحتری‪ٓ ۶‬امقا۔‬
‫رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬اعص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬وجاؿ‪۶‬احرض‪۶‬ایک‪:‬‬
‫ہی‪۶‬رعیض‪۶‬دنبہ‪۶‬خدا‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬رمع‪۶‬وک‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬اعص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‬
‫امایبعدیفیالؽیكیثمییالؽیكیوقدیبعثتیالیكیبعیای دعب‪٘۶‬الص‪۶‬رعمؽص‪۶‬وضح‪ّ۶‬ںیم‪۶‬قاّ‪۶‬قاّ‪۶‬خدعـ‪۶‬وک‪۶‬احرض‪۶‬وہٍ‪۶‬رھپ‪۶‬‬
‫اولہایعندكیواٰخریھایعندییوالسالمیعلیكیورحمۃی قاّ ‪۶‬قاّ ‪۶‬خدعـ ‪۶‬وک‪۶‬احرض‪۶‬وہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬اکّؽاٍ‪۶‬‬
‫ّؽات ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬اؽل‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬وہ‪۶‬اگ اؽّ ٓا رخریمُ‪۶‬‬ ‫اللیوبرکاتہ۔ ی‬
‫ك‬ ‫د‬
‫قاٖ‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬رپ٘الص‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬یک‪ ّ۶‬مـ‪۶‬اؽّ ْںیتک۔‬
‫رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬ااعلص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬ااسی‪۶‬یہ‪۶‬اکّؽاٍ‪۶‬احرض‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ےس‪۶‬رصم‪۶‬قك‪۶‬ہی‬

‫یکزنیالعمالیبحوالہیا بنیعبدالحکمیدحكف‪۰۲۳۵۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۲۳/۵۲‬ؽ‪۲۲۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 615 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫امتص‪۶‬زنماہل‪۶‬ےئ‪۶‬دؽ‪۶ّ۵‬دّاّ‪۶‬اؽوٹنٍ‪۶‬ےس‪۶‬وپری‪۶‬وہیئ‪۶‬ںیھت‪۶‬اہیٍ‪۶‬ےس‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬قك‪۶‬اقك‪۶‬باطّ‪۶‬یھت‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬الہپ‪۶‬اؽكف‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ںیم‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫نس‬
‫ھال‪۶‬رصم‪۶‬ںیم‪ٚ،‬ـ‪۶‬رپ‪۶‬اقاج‪۶‬اھت‪،‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪۶‬ؽہ‪۶‬امتص‪۶‬اؽكف‪۶‬میسقت‪ّٓ۶‬امدےی‪۶‬ۂ‪۶‬رھگ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬اقك‪۶‬اؽكف‪۶‬عم‪۶‬اےنپ‪۶‬قاّ‪۶‬ےک‪۶‬اطعوہا‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬اقاج‪۶‬اھکؽ‪۶‬اؽّاؽكف‪۶‬دحب‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وگ‪ٚ‬ـ‪۶‬اھکؽ‪،‬رچیب‪۶‬اھکؽ‪،‬اھکل‪۶‬ےک‪۶‬وجےت‪۶‬انبؽ‪،‬سج‪۶‬ڑپکُ‪۶‬ںیم‪۶‬اقاج‪۶‬وپرا‪۶‬اھت‪۶‬ااکس‪۶‬احلَ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬‬
‫انبؽ۔ویٍ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬ولوگٍ‪۶‬یک‪۶‬لکشم‪۶‬دعف‪۶‬یک‪،‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬دمح‪۶‬اجبالےئ۔‬
‫ابنیخزیمۃیفیصحیحہی‪ 1‬یوالحا کمیفیالمستدركیوی انب‪۶‬زخہمی‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬حیحص‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّاحمک‪۶‬ےن‪۶‬دتسمّك‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‬
‫یتعایلی یقہیب‪۶‬ےن‪۶‬ننس‪۶‬ںیم‪۶‬رمع‪۶‬افّؽص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬اداد‪۶‬رکدہ‪۶‬‬
‫یمویلیعمریریضیالل ٰ‬ ‫الؽی یقیفیالسننیعنیاسلم ٰ‬
‫عنہیوابنیعبدیالحکمیواللقظیلہ‪،‬عنیاللیثیبنیسعد۔ ی هالص‪۶‬املس‪۶‬ےس‪،‬اؽّ‪۶‬انب‪۶‬دبعامکحل‪۶‬ےن‪۶‬ليـ‪۶‬نب‪۶‬دعس‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬ےہ‪،‬ظفل‪۶‬انب‪۶‬دبعامکحل‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۵۳۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬وت‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬قاكف‪۶‬رکمی‪۶‬یلع‪۶‬رملغٰی‪۶‬اریم‪۶‬اوملنیم‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یحیمنیاللیانییکونیذنبیاعظمیمنیغقرییاوی ےب ‪۶‬كش ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےس ‪۶‬رشص ‪ٓ ۶‬ا یت ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬یسک ‪۶‬اک ‪۶‬گواہ ‪۶‬ریمی‪۶‬‬
‫اینیالست ٖ‬
‫ج لیاعظمیمنیحلمیاوعورةیالیواری ایسرتییاوخلۃی تفص‪۶‬رفغمؿ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬اجےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬گواہ‪۶‬رکُ‪۶‬اؽّریمی‪۶‬رفغمؿ‪۶‬‬
‫الیسدھایجودی۔ابنیعساکریعنیجبییعنیالشعیبی اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬ششخب‪۶‬ںیم ‪۶‬یگنت ‪۶‬رکُ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬شخب ‪۶‬وکسٍ ‪۶‬قا ‪۶‬یسک ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اہجلف‪۶‬ریمُ‪۶‬ملع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬لہج‪۶‬ےس‪۶‬شیپ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬‬
‫عنیعیلیکرمیالل ٰ‬
‫یتعایلی ی‬
‫اؽّںیم‪۶‬ملح‪۶‬ےس‪۶‬اکص‪۶‬ت ‪۶‬ےل‪۶‬وکسٍ‪۶‬قا ‪۶‬یسک‪۶‬بیع‪۶‬یسک‪۶‬رشص‪۶‬یک‪۶‬‬
‫قاؿ‪۶‬وک‪۶‬ریما‪۶‬رپدہ‪۶‬ت ‪۶‬اپھچےئ‪۶‬قا‬

‫نیالکربییللؽیہیقیکتابیقسمیالقیئیوالغنیمۃیبابییکونیللویلیالخیداری‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یالمستدركیللحا کمیکتابیالزکٰوةیدارالقکریبیوت ی‪ ۰۳۱/۵‬ا لسن‬

‫صادریبیوتی‪،۰۱۱/۲‬صحیحیا بنیخزیمہیبابیذکریالدلیلیعیلیانیالعا ملیا لخیدحكف‪ ۲۰۲۴۶‬یالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۲۴/۰‬کزنیالعمالی‬

‫بحوالہیا بنیخزیمہیدحكف ‪ ۰۱۴۴۵۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوت ی‪۶ ۲۳۵/۵۲‬ؽ ‪،۲۵۳۶‬کزنیالعمالیبحوالہیا بنیعبدالحکمیدحكف ‪ ۰۱۵۳۲۶‬یمؤسسۃی‬

‫الرسالہیبیوتی‪۶۲۵۰/۵۲‬ؽ‪۲۵۳‬‬
‫‪Page 616 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یسک‪۶‬احدنمتجی‪۶‬وک‪۶‬ریما‪۶‬رکص‪۶‬دنبہ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےئ۔(انب‪۶‬اسعرک‪1‬ےن‪۶‬‬ ‫وجہہ۔ ی‬

‫ریبج‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪ٍٚ۶‬ىی‪۶‬ےس‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ؽاہویب! داھکی‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬وبحمقاٍ‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬ااسحٍ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬لرفاٍ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬كْ ٓا ّی‪،‬اٍ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪ٚ۶‬وّاّی۔‬
‫الل میانقعنایبقضل میوعقوھمیوحلم میوجودھمیوی قا‪۶‬اهلل!‪۶‬ںیمہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬لضف‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وفع‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ملح‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وجد‪۶‬‬
‫اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬رکص‪۶‬ےس‪۶‬داین ؽ آ رخؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬عفن‪۶‬اطعّٓام ٓا نیم۔‬ ‫کرم میفیالدنیایواالٰخرةیاٰمنی۔ ی‬
‫(ؿ)‬
‫دحكف‪ّٓ:۵۵۵۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪:‬‬
‫الادرییاییالنعمتنییاعظمیعیلیمنۃیمنیرجلیبذلی ےب‪۶‬كش‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪۶‬اجاتن‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬دؽ‪۶‬وتمعنٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وکٍ‪۶‬ےس‪۶‬ھجم‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ٰینیموضعایلحاجتہیواجرییاللی ّقادہ‪۶‬ااسحٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬صخش‪۶‬ریمی‪۶‬رساکّ‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬احذـ‪ّ۶‬ؽایئ‪۶‬‬ ‫ر‬ ‫مصاصیوجہ ٖہ یایلیفرا‬
‫قضایءیھایاویسرہ‪،‬عیلییدییوالنیاقیضیالمرئیمسلمی اک ‪۶‬لحم ‪۶‬اجٍ ‪۶‬رک ‪۶‬اانپ ‪۶‬زعمّعوہ ‪۶‬ریمُ ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬الےئ ‪۶‬اؽّاهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ا‪۶‬‬
‫ب ی‪۶‬احذـ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؽا‪۶‬وہقا‪۶‬اب ی‪ٓ ۶‬ا ٘این‪۶‬ریمُ‪۶‬اہھت‪۶‬رپ‪۶‬ؽاٍ‪ّٓ۶‬امےئ‪،‬ہی‪۶‬‬
‫حاجۃ یاحب یایل یمن یمال یاالرض یذھبا یوفضۃ۔ابوی‬
‫امتص‪ّ۶‬ؽےئ‪ّ۶‬نیم‪۶‬وپر‪۶‬رک‪۶‬وسقا‪۶‬اچدنی‪۶‬ےنلم‪۶‬ےس‪۶‬ےھجم‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬‬
‫الغنائمیالنریسیفیکتابیقضاءیالحوائجیعنہیریضیاللی‬
‫ٍ‬‫ل‬ ‫ّ‬ ‫ذ‬
‫ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم یسک‪۶‬املسمٍ ‪۶‬یک‪۶‬اح ـ ‪ّ۶‬ؽا ٓامؽٍ۔(اوب‪۶‬ا وامئ‪۶‬‬ ‫‪2‬‬
‫ی‬ ‫۔‬ ‫تعایلیعنہ‬
‫ٰ‬
‫اسلیس‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ‪۶‬اضق‪۶‬ء‪۶‬اوحلاجئ‪۶‬ںیم‪۶‬ومال‪۶‬یلع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪ّ:۵۵۲۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ھجاھمیحسانیفش ٰیفیواشت ٰ ی‬
‫یف۔اسحٍ‪۶‬ےن‪۶‬اکّٓؽٍ‪۶‬یک‪۶‬وجہ‪۶‬یہک‪۶‬وت‬

‫‪1‬یتاریخیدمشقیالکبییترجمہیعیلیبنیایبیطالبی‪ ۱۳۲۵‬داراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۰۵۵/۰۱‬کزنالعمالیبحوالہیکریعنیعیلیریضیاللیعنہی‬

‫دحكف‪۰۲۰۲۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۵۵/۵۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 617 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نیامیالمومننییریضیاللیتعایل یعنہا۔(ملسم‪۶‬ےن‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬

‫ٰ‬ ‫افشدی‪۶‬افشیل۔مسلم‪ 1‬یع‬
‫یک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۵۰۶‬ذـ‪۶‬افکّ‪۶‬ظٓشی‪۶‬ےن‪٘۶‬اٍ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬ااعشّ‪۶‬اتسگیخ‪۶‬ےکب‪،‬دبعاهلل‪۶‬نب‪ّ۶‬ؽاہح‪ّ۶‬یض‪۶‬ا‪۶‬هلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ىوہ‪۶‬وک‪۶‬مکح‪۶‬وجاؿ‪۶‬وہا‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬وجاؿ‪۶‬دقا‪،‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬قااکیف‪۶‬قاقا‪،‬رھپ‪۶‬رضحؿ‪۶‬بعک‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪،‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫وجاؿ‪۶‬یھب‪۶‬دنسپ‪۶‬اخرط‪۶‬ادقٖ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا۔رھپ‪۶‬اسحٍ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬اّ٘ادوہا۔انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬افکّ‪۶‬یک‪۶‬وجہ‪۶‬یہک۔وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫لِدیشقیتییایحسانیواشتقیت۔ابنیعساکری‪2‬عنی اسحٍ‪!۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬افشدی‪۶‬اؽّافشیل۔(انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬ایب‪۶‬ہملس‪۶‬نب‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی دبعارلنمح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫ایبیسلمۃیبنیعبدالرحمنیریضیالل ٰ‬
‫دحكف‪:۵۵۰۶‬اسحٍ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہےئ‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دنسم‪۶‬وھچبایئ‪،‬دبعارلنمح‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬رکب‪۶‬دصقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےن‪۶‬زگاّٖ‪۶‬یک‪ٓ :‬ا ؿ‪۶‬اںیہن‪۶‬دنسم‪۶‬رپ‪۶‬اھٹبیت‪۶‬ںیہ۔وقدیقالی‬
‫مایقالیامیالمومننی ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوی ہی‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬وجاؿ‪۶‬دقا‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫انہیکانییجیبیعنیرسولیاللیص‬
‫سلمیویشیفیصدرہ‪،‬منیاعدآئ ٖہ۔ابن یعساکر‪ 3‬یعنی رکےت ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬جن ‪۶‬ادعاء ‪۶‬ےس ‪۶‬ہنیس ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬وک ‪۶‬افشء ‪۶‬دےتی(انب‪۶‬‬
‫اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬اطعء‪۶‬انب‪۶‬ایب‪ّ۶‬قاج‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫عطاءیابنیایبیرباح۔ ی‬

‫‪ 1‬یصحیحیمسلمیکتابیالقضائلیبابیفضائلیحسانیبنیثابتیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۳۵/۲۶‬تاریخیدمشقیالکبییرتہمج ‪۵۱۰۲۶‬حسانیبنی‬

‫ثابتیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۴۱/۵۰‬‬
‫یتاریخ یدمشق یالکبی یرتہمج ‪۵۱۰۲۶‬حسان یبن یثابت یداراحیاء یالرتاث یالعریب یبیوت ی‪،۲۳۴/۵۰‬کزنالعمال یبحوالہ یکر یدحكف ‪۰۲۵۱۴۶‬‬
‫‪2‬‬

‫مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۰۵/۵۰‬ؽ‪۰۰۲‬‬
‫‪ 3‬یکزنیالعمالیبحوالہیکریدحكف ‪۰۲۴۱۱۶‬مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪،۰۰۵/۵۰‬تاریخیدمشقیالکبییرتہمج ‪ ۵۱۰۲۶‬یحسانیبنیثابتیداراحیاءی‬

‫الرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۳۳/۵۰‬‬
‫‪Page 618 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۵۵۱۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ا کرموای یاالنصاریفان میربوایاالسالمیکماییریبیالقر خی ااصنّ ‪۶‬یک ‪۶‬زعؿ ‪۶‬رکؽ‪۶‬ہک ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ا٘الص ‪۶‬وک ‪۶‬قاال ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬‬
‫فیوکر ٖہ۔الدارقطینی‪1‬فیاالفرادیوالدیلمیعنیا نسی رپدن ‪۶‬اک ‪۶‬كىھا ‪ٓ ۶‬ا ایشےن ‪۶‬ںیم ‪۶‬قاال ‪۶‬اجقاےہ۔(داّعلىی ‪۶‬ےن ‪۶‬آّاد ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اؽّدیملی ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اسن ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ایک۔ؿ)‬
‫ؽک ‪۶‬وسص‬
‫ااحدكف‪۶‬ہقلعتم‪۶‬نمالہکئ‪۶‬رکاص‪۶‬مہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‬
‫دحكف‪:۵۵۲۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫یفیِولیاللیتعایلی كشیب‪۶‬دنبہ‪۶‬ومنم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےس‪۶‬داع‪۶‬رکقاےہ‪۶‬وت‪ّ۶‬ؿ‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫نیلیدعوایاللیتعایل‬
‫ٰ‬ ‫انیالعبدیالمؤم‬
‫لجربیلیالتجبہیفاینیاحبیانیاسمعیصوتہ‪،‬واذایدعاہی ربجلی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہؽالسالص‪۶‬ےسّٓامقاےہ‪:‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬داع‪۶‬وبقل‪۶‬ت ‪۶‬رک‪۶‬‬
‫القاجر یقال ییایجبییل یاقض یحجتہ یفاینیالحب یانی ہک ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ؽاّ ‪ً٘۶‬يِ‪۶‬وک‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ ‪ّ۶‬کھواوہٍ۔اؽّ ‪۶‬ذـ ‪۶‬افرج‪۶‬‬
‫داعرکقاےہ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬لج ‪۶‬خالہل‪ّٓ،‬امقاےہ‪:‬اُ ‪۶‬ربجلی ‪!۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اسمعیصوتہ‪،‬۔ابنیالنجاری‪2‬یعنیا نسیبنیمالكیریضی‬
‫احذـ ‪ّ۶‬ؽا ‪۶‬رک‪۶‬دُ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ؽاّ ‪ً٘۶‬وا ‪۶‬ںیہن‪۶‬اچاتہ(انب‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫ااجنلّ‪۶‬ےن‪۶‬اسن‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬ؽاحض‪۶‬ہک‪۶‬ربجلی‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬داع ںی‪۶‬وبقل‪۶‬رکےت‪۶‬احںیتج‪ّ۶‬ؽا‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ۔دنی‪۶‬ؽاہتیب‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬‬
‫اؽّایک‪۶‬رشك‪۶‬وہاگ۔‬
‫دحكف‪:۵۵۳۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬

‫‪ 1‬یکزن یالعمال یبحوالہ یقط یف یاالفراد یوالدیلم یدحكف ‪۰۰۳۲۰۶‬مؤسسۃ یالرسالہ یبیوت ی‪،۵/۵۲‬القردوس یبما یثور یالخطاب یدحكف ‪۲۲۰۶‬داری‬

‫الکتبیالعلمیہیبیوتی‪۳۱/۵‬‬
‫یکزنالعمالیبحوالہیا بنیالنجاریدحكف‪ ۰۲۲۵۶‬ؽ ‪۰۵۳۱‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪ ۴۱/۲‬ؽ ‪۲۲۳‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 619 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انیاللیملٰئکۃیمؤکلنییبارزاقیبینیاٰدمیقالیل میایمای اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ھچک‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬ینب‪ٓ ۶‬ا دص‪۶‬ےک‪ّّ۶‬وقٍ‪۶‬رپ‪۶‬ؤملک‪۶‬ںیہ‪۶‬اںیہن‪۶‬‬

‫یھماواحد یفضمنوا یرزقہی اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬دنبُ‪۶‬وک‪۶‬ااسی‪۶‬قاؽ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رکفںی‪۶‬‬ ‫عب ٍد یوجد یتموہ یجعل یال م ّ‬
‫السموت یواالرض یوبین یاٰدم یایسما یعبد یوجد یتموہی وھچّ ‪۶‬رک‪ٓ ۶‬ا رخؿ ‪۶‬اک‪۶‬وہّاہ‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ؽّنیم‪۶‬ؽالساٍ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫ٰٰ‬
‫م ےک‪ّّ۶‬ص‪۶‬اک‪۶‬اضنم‪۶‬رکدؽ ‪۶‬ینعی‪۶‬ےب‪۶‬بلط‪۶‬ۂ ‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫طلب یفان یتحری یالصدق یفطؼبوا یلہ‪،‬ویسروا یو نی‬
‫ّّص‪۶‬اچنہپ‪۶‬ؽ ‪۶‬اؽّےسج‪ّ۶‬ؽّی‪۶‬یک‪۶‬قالٖ ‪۶‬ںیم‪۶‬دوھکی‪۶‬ؽہ‪۶‬ارگ‪ّ۶‬ایتس‪۶‬اک‪۶‬‬
‫تعدیی ٰذلكیفخلوایبؼنہ‪،‬وبیانیمایریدیثمیالینایلی‬
‫دصق‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّّ۶‬ص‪۶‬قاك‪۶‬ؽ ٓا ٘اٍ‪۶‬رکدؽ‪۶‬اؽّوج‪۶‬‬
‫ك‬ ‫فوق یالدرجۃ یالیت یکتؽتہا یلہ۔الرتمذی ی‪1‬االکربی‬
‫دح‪۶‬ےس‪ْ ۶‬ےھ‪۶‬اےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬وخاشہ‪۶‬رپ‪۶‬وھچّ‪۶‬دؽ‪۶‬رھپ‪۶‬ےلم‪۶‬اگ‪۶‬وت‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫وج‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬ھکل ‪۶‬دقا ‪۶‬ےہ(اٖ‪۶‬وک‪۶‬میکح‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫االمامیفیالنوادر۔ ی‬

‫ونادّںیم‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۵۵۴۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ملكیقابضیع ٰیلیناصؼتكیفاذایتواضعتیللیرفعكیواذای اقك ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬ریتی ‪۶‬قًساین ‪۶‬ےک ‪۶‬قال ‪۶‬اھتےم ‪۶‬وہےئ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬وت ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫لجربتیعیلیاللیقصمكیوملكیقائمیعیلیفیكیالیدعی زعؽلج ‪۶‬لج ‪٘۶‬ات ‪،‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬وتاعض ‪۶‬رکُ ‪۶‬ےھجت ‪ُ ۶‬قلودی ‪۶‬اتشخبےہ‪۶‬‬
‫الحیۃ یآن یتدخل یف یفیک۔ابن یجریر یعن یکنانۃی اؽّذـ ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اعمداهلل ‪۶‬ربکت ‪۶‬رکُ ‪۶‬ےھجت ‪۶‬وتّدااتل ‪۶‬ہالك ‪۶‬رک‬
‫دراتےہ‪،‬اؽّاقك ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬ریتُ ‪۶‬عوہ ‪۶‬رپڑھکا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪٘۶‬اكف ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہ۔ھذایمختصر‪2‬۔ ی‬
‫العدوییریضیالل ٰ‬
‫ع‬
‫ریتی ‪ ۶‬وہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اجےن ‪۶‬درات۔(انب ‪۶‬رجری ‪۶‬ےن ‪۶‬انکت ‪۶‬دعؽی‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ہی‪۶‬رصتخمےہ۔ؿ)‬
‫دوھکی وتماوعضٍ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬ہتش‪ُ ۶‬قلود‪۶‬دقّی‪۶‬دراتےہ‪،‬ربکتمؽٍ‪۶‬وک‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬ہالك‪۶‬رکقاےہ‪،‬اؽّ‬

‫ینوادراالصولیللرتمذییاالصلیالحادییوالسبعونیوالمائتانیفیجمعیال مومیدارصادریبیوتیص‪۰۵۱‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫‪Page 620 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ویکٍ‪۶‬اصوبح!‪۶‬ہی‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬وج‪۶‬عوہ‪۶‬یک‪۶‬افحتظ‪۶‬رکّاہ‪۶‬ےہ‪۶‬داعف‪۶‬الوال‪۶‬وت‪۶‬ت ‪۶‬وہا ‪٘۶‬اقد ‪۶‬دعف‪۶‬قالل‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وھچّدُ‪۶‬ہک‪٘۶‬اكف‪۶‬‬

‫اہمتُّ‪۶‬عوہ‪۶‬ںیم‪۶‬سھگ‪۶‬اجےئ۔‬
‫دحكف‪:۵۵۵‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫ان یابن یاٰدم یلیف یغقلۃ یعما یخلق یلہ یویبعثالل یملکرای ٓا دص‪ّ۶‬اد‪۶‬اٖ‪۶‬اکص‪۶‬ےس‪۶‬اغلف‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬دیپا‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬‬
‫فیحقظہیحیتییدرک۔ابنایابویی‪1‬حاتمیوالدنیایوابوی اعتیٰل ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬اتجیھبےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ےنچنہپ ‪۶‬قك ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬ابہگنٍ ‪ّ۶‬اتہ‬
‫نعیمیعنیجابریریضیاللیتعایلیعنہمیھذایمختصر۔ ی ےہ۔(اوکس ‪۶‬اوب ‪۶‬احمت ‪۶‬ؽاوبادلاین ‪۶‬ےک ‪۶‬وٹیبٍ ‪۶‬اؽّاوب ‪۶‬میعن ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ك‬ ‫ى‬
‫اج ْ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬وہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽا ف‪۶‬ایک‪،‬ہی‪۶‬رصتخم‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫ك‬
‫دحكف‪:۲۳۳۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬خدہفی‪۶‬نب‪۶‬ادیس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اذایمریبالنطقۃیاثنتان یواربعونیلیلۃیبعثیاللیالی ای ذـ ‪۶‬ےفطن ‪۶‬رپ ‪۶‬ایبسیل ‪ّ۶‬اںیت ‪۶‬زگّیت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ‪۶‬‬
‫ملکرایفصوریھایوخلقیسمعہایوبصرھایوجلدھایولحمہایوی ّٓہتش ‪۶‬اتجیھبےہ ‪۶‬ؽہ ‪ٓ ۶‬ا رک ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬انبقاےہ‪،‬اکٍ‪ٓ ،‬ا ھکن‪،‬‬
‫اھکل‪،‬وگ‪ٚ‬ـ‪،‬ڈہقاٍ‪۶‬قلخ‪۶‬رکقاےہ۔‬ ‫عظامہای‪2‬۔الحدیث ی‬
‫اںیہن‪۶‬یک‪۶‬دؽرسی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم ےہ‪:‬‬
‫یؾسورعلیہا یالملک۔قال یزھی یحسؽتہ یقال یالذیی ّٓہتش ‪ٓ ۶‬ا رک ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬رگقا ‪۶‬ےہ‪ّ،‬ریہ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ایخل ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬ےک‪۶‬ظفل‪۶‬ہی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬وج‪۶‬اےس‪۶‬قلخ‪۶‬رکقاےہ۔‬ ‫یخلِہا‪3‬۔ ی‬

‫‪ 1‬یحلیۃیاالولیاءیرتہمج ‪۲۰۱۶‬محمدیبنیعیلیالباقریدارالکتابیالعریبیبیوتی‪،۵۵۳/۰‬الدرالمنثوریبحوالہیا بنیایبیالدنیایوا بنیایبیھاتمیا لخی‬

‫تحتیاآلیۃی‪۲۵/۱۳‬یداراحیاءیلرتاثیبیوت‪۱۲۰/۳‬‬
‫یصحیحیمسلم‪،‬کتابیالِدریبابیکیقیتیخلقیاآلدیمیفیبطنیامہیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۰۰/۲۶‬‬
‫‪2‬‬

‫یصحیحیمسلم‪،‬کتابیالِدریبابیکیقیتیخلقیاآلدیمیفیبطنیامہیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۰۰/۲۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 621 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اںیہن‪۶‬یک‪۶‬شیتی‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ان یملکرا ر‬
‫یمؤکال یبالرحم یاذا یاراد یالل یان ییخلق یشؼئای كشیب‪۶‬وعّوتٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬مح‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬نیعتم‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫اچاتہےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬قادٍ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ھچک‪۶‬قلخ‪۶‬رکُ۔‬ ‫باذنیاللیالحدیثی‪1‬۔ ی‬
‫ربطاین‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫انیالنطقۃیاذایاستِرتیفیالرحمیفم ٰیض یلہایاربعونی ےفطن‪۶‬وک‪۶‬ذـ‪ّ۶‬مح‪۶‬ںیم‪۶‬رہھٹُ‪۶‬ہلچ‪۶‬زگّ‪۶‬اجقاےہ‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬ہک‪ّ۶‬مح‪۶‬رپ‬
‫یو رمایجاءیملكیالرحمیفصوریعظمہیولحمہیودمہیوبشرہ‪2‬۔ ی ؤملک‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ڈہویٍ‪،‬وگ‪ٚ‬ـ‪،‬وخٍ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬قال‪۶‬اھکل‪۶‬یک‪۶‬‬
‫روصری‪۶‬رکقاےہ۔‬
‫دحكف‪:۲۳۵۶‬نیحیحص‪۶‬یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬ؽریغامہ‪۶‬ںیم رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ےچب‪۶‬اک‪۶‬امدہ‪ٓ ۶‬ا ّٓشین‪۶‬اچسیل‪۶‬دٍ‪۶‬قك‪۶‬امٍ‪۶‬ےک‪۶‬ٹیپ‪۶‬ںیم‪۶‬عمج‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬رھپ‪۶‬اےنت‪۶‬یہ‪۶‬دٍ‪۶‬امج‪۶‬وہا‪۶‬وخٍ‪ّ۶‬اتہ ےہ‪ ،‬رھپ‪۶‬اےنت‪۶‬یہ‪۶‬دٍ‪۶‬وخٍ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬وبیت‪،‬ثمییرسلیاللیالیہیالملكیفؼنقخیفیہیالروح ذـ‪۶‬نیت‪۶‬ےلچ‪۶‬زگّ‪۶‬ےتیل‪۶‬ںیہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اقك‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬اتجیھبےہ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اجٍ‪۶‬دااتلےہ‪،‬ھذایلقظیمسلم‪3‬۔(ہی‪۶‬ملسم‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ‪۶‬ںیہ۔ؿ)اهلل‪۶‬زعؽلج‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اهلل ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اہمتّی‪۶‬روصری ‪ّٓ۶‬امقاےہ ‪۶‬امؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وٹیپٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےسیج‪۶‬‬ ‫‪" ‬ی‪4‬۔ ی‬ ‫"‬
‫اچےہ۔‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالِدربابیکیقیۃیخلقیاآلدیمیفیبطنیامہیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۰۰/۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یالمعجمیالکبییعنیحذیقہیبنیاسیدیریضیاللیعنہیدحكف ‪۰۳۰۵۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪،۵۳۳/۰‬کزنیالعمال یدحكف ‪۱۳۱۶‬مؤسسۃی‬

‫الرسالہیبیوتی‪۵۲۵/۵‬‬
‫صحیحیالبخارییکتابیبدءیالخلقی‪۰۱۲/۵‬یوکتایبیاالنؽیاءی‪ ۰۲۵/۲‬دقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،‬صحیحیمسلمیکتابیالِدریبابیکیقیۃیخلقی‬
‫‪3‬‬

‫اآلدیمیفیبطنیامہیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۰۲/۲۶‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/۰‬‬
‫‪Page 622 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّّٓامقاےہ‪۶‬لج‪۶‬ؽهال‪:‬‬
‫ایک‪۶‬وکیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬یھب‪۶‬قلخ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬وسا۔‬ ‫‪1" ‬۔‬ ‫"‬
‫اہیٍ‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬امیح‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪ ۶‬رف‪۶‬ؽرشك‪۶‬ےک‪۶‬اٹمےن‪۶‬ؽاےل‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪،‬ؽہ‪۶‬وخد‪۶‬‬
‫حیحص ‪۶‬دحوثیٍ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬ام ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬روصری ‪۶‬رکاہتُ‪ّٓ،‬ہتش ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬انبقاےہ۔ّٓہتش ‪ٓ ۶‬ا ھکن‪،‬اکٍ‪،‬وگ‪ٚ‬ـ‪،‬ا‪ٚ‬ىشؾاٍ‪،‬قال‪،‬‬
‫اھکل‪،‬وخٍ‪۶‬قلخ‪۶‬رکقاےہ۔اؽّرصَ‪۶‬یہی‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ھچک‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬وہرک‪۶‬اجٍ‪۶‬یھب‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬دااتل ‪۶‬ےہ۔رشك‪۶‬دنسپ‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫رمگاوہٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬اؽّایک‪۶‬رشك‪۶‬وہاگیوالعیاذباللیربیال ٰعلمنی۔ربجلی‪۶‬انیم‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬وت‪۶‬اانت‪۶‬یہ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬‬
‫رک‪۶‬ذـ‪۶‬وہ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ےھت‪:‬‬
‫ںیم‪۶‬ےھجت‪۶‬رھتسا‪۶‬اٹیب‪۶‬دؽٍ۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫"‪‬‬
‫د‬
‫اہیٍ وت‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬مک‪۶‬دّہج‪۶‬صخش‪۶‬ےک‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬رپ‪۶‬داین‪۶‬وپر‪۶‬ےک‪۶‬یٹیب‪۶‬وٹیبٍ‪۶‬یک‪۶‬قلخ‪۶‬ؽروصری‪۶‬وہ‪ّ۶‬یہ‪۶‬ےہ۔ا مض‪۶‬اجولہ!‪۶‬اےنپ‪۶‬ےتکسس‪۶‬اامیٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫اجٍ‪۶‬رپ‪ّ۶‬مح‪۶‬رکؽ‪،‬ہی‪ّٓ۶‬ص‪۶‬تبسن‪۶‬ااھٹقاااسقص‪۶‬اانس‪۶‬د‪۶‬اٹمقا‪۶‬خدا‪۶‬اجےن‪۶‬ںیہمت‪۶‬نک‪۶‬كُْ‪۶‬احولٍ‪۶‬رپاچنہپےئ‪۶‬اگ۔املسمونٍ‪۶‬وک‪۶‬رشمك‪۶‬انبقا‪۶‬یسنہ‪۶‬‬
‫لیھک‪۶‬اھجمسےہ۔‬
‫دحكف‪:۲۳۲۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫لویلمیابعثیفیکمیلبعثیعمریایدیاللیعمریبملکنیی ارگ ‪۶‬یبن ‪۶‬ںیم ‪۶‬مت ‪۶‬ںیم ‪۶‬وعبمؿ ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬وتكشیب ‪۶‬رمع ‪۶‬یبن ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪۶‬اجیھب‪۶‬‬
‫یوفِانہ یویسدد یانہ یفاذا یاخطأصرفاہ یحیت ییکونی اجقا۔اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬دؽ ‪ّٓ۶‬وتشٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬رمع ‪۶‬یک ‪۶‬قادیئ ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫صوابا۔الدیلمی‪3‬عنیایبیبکرنیالصدیقیوایبیھریرةی ہک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬رمع ‪۶‬وک ‪۶‬وتقیف ‪۶‬دےتی ‪۶‬اؽّۂ ‪۶‬ارم ‪۶‬نیم ‪۶‬اےس ‪۶‬كیھٹ ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ر‬
‫ّےتھک‪۶‬نیہ‪۶‬ارگ‪۶‬رمع‪۶‬یک‪ّ۶‬اےئ‪۶‬زغلٖ‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬رمع‪۶‬وک‪۶‬ادرھ‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫ےس‪۶‬ریھپ‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪۶‬قاہک‪۶‬رمع‪۶‬ےس‪۶‬قح‪۶‬یہ‪۶‬اصدّ‪۶‬وہ(دیملی‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬‬
‫رکبدصقی‪۶‬اؽّاوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریم‪۰/۰۱‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۵/۵۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالقردوسیبمأثوریالخطابیدحكف‪۱۵۲۳۶‬دارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪،۰۳۲/۰‬کزنالعمالیدحكف‪۰۲۳۲۵۶‬مؤسسۃیبیوتی‪۱۴۵/۵۵‬‬
‫‪Page 623 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دحكف‪:۲۳۰۶‬دیسقا‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬كشیب‪۶‬رمع(ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ)اک‪۶‬ا٘الص‪۶‬زعؿ‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رجہؿ‪۶‬حتف‪۶‬ؽرصنؿ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬خالتف‪۶‬ںیم‪ّ۶‬دمـ۔خدا‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬رگدہبعک‪۶‬هالہین‪۶‬امنّ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپ ھيِ‪۶‬قاےئ‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬رمع‪۶‬ا٘الص‪۶‬ت ‪۶‬الےئ۔ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫املسمٍ ‪۶‬وہےئ ‪۶‬اکّٓؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اتقل‪۶‬ایک ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬ہکت‪۶‬ہک ‪۶‬مہ‪۶‬ےن ‪۶‬هالہین‪۶‬رگدہبعک ‪۶‬امنّ ‪۶‬ادا ‪۶‬یک۔واینیالحسبیبنییعؼینیعمریملکراییسددہی‬
‫اؽّ كشیب‪۶‬ںیم‪۶‬اتھجمس‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬رمع‪۶‬یک‪۶‬دؽونٍ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ‪۶‬اقك‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬ےہہک‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬ایتس‪۶‬ؽدّیتس‪۶‬دراتےہ‪۶‬اؽّںیم‪۶‬اتھجمسوہٍ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬رمع‪۶‬ےس‪۶‬اطیشٍ‪۶‬دّقاےہ‪۶‬اؽّذـ‪۶‬كوك‪۶‬دنبؽٍ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬وہوت‪۶‬رمع‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬الؽ۔‬
‫ابن یعساکر یریض یالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یتعایل یعنہ یوقدمر یبعضہ‪،‬ی (اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪،‬اؽّاٖ‪۶‬‬
‫ن‬
‫اک ‪۶‬ضعب ‪۶‬ہصح ‪۶‬دؽرسی ‪ ۶‬شْجی ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اؽل ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫اواخریالبابیاالولیبتخریجی ٰاخریغییمحدود۔ ی‬
‫زگّایگ‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۳۰‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫اذایجلسیالِایضیفیمجلسہیھبطیعلیہیملکانییسددی ذـ‪۶‬اقیض‪۶‬سلجم‪۶‬مکح‪۶‬ںیم‪۶‬اتھٹیب‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دؽ‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬ارتےت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫انہیویوفِانہیویرشدیانہیمالمییجرفاذایجاریعرجایوی ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اےس‪ّ۶‬ایتس‪۶‬دےتی‪۶‬وتقیف‪۶‬ےتشخب‪۶‬دیسیھ‪ّ۶‬اہ‪۶‬خالےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ذـ‪۶‬‬
‫ترکاہ۔الؽیہیقی‪2‬عنیابنیعباسیریضیاللیتعایلیعنہما۔ ی قك‪۶‬قح‪۶‬ےس‪۶‬لیم‪۶‬ت ‪۶‬رکےل‪۶‬اہجٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬لیم‪۶‬ایک‪ّٓ۶‬وتشٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ےن ‪۶‬اےس ‪۶‬وھچّا ‪۶‬اؽّاّےئگ۔(یقہیب ‪۶‬ےن ‪۶‬انب ‪۶‬ابعٖ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۳۱۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬وج‪۶‬املسمٍ‪۶‬یسک‪۶‬املسمٍ‪۶‬اک‪۶‬دل‪۶‬وخٖ‪۶‬رکقاےہ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اٖ‪۶‬وخیش‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اقك‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬دیپا‬

‫نیخطابیریضیاللیتعایلیعنہیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۲۳/۰۳‬کزنالعمالیدحكف‪۰۱۴۲۵۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یتاریخیدمشقیالکبییرتہمج‪۱۰۳۲۶‬عمریب‬

‫مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۱۵۵/۵۲‬‬
‫نیالکربییللؽیہیقیآدابیالِایضیبابیفضلیمنیا بتیلیبشئیی‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یکزنیالعمالیعنیا بنیعباسیدحكف‪ ۵۱۳۵۱۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪،۵۵/۲‬ا لسن‬

‫الخیدارصادریبیوتی‪۴۴/۵۳‬‬
‫‪Page 624 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رکقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬دیجمت‪۶‬ؽوتدیح‪۶‬رکقاےہ‪۶‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬املسمٍ‪۶‬اینپ‪۶‬ربق‪۶‬ںیم‪۶‬اجقاےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬آ رک‪۶‬اتہکےہ‪۶‬ایک‪۶‬ےھجم‪۶‬ںیہن‪۶‬اچہپاتن‪۶‬؟ؽہ‪۶‬‬
‫املسمٍ ‪۶‬وپاتھچ ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬وکٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬؟اتہک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وخیش ‪۶‬وہٍ ‪۶‬وج ‪۶‬وت ‪۶‬ےن ‪ِ۶‬الٍ ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دل ‪۶‬ںیم ‪۶‬دالخ ‪۶‬یک ‪۶‬یھتیانایالیومیاونسی‬
‫یالِیمۃیواریكیمزنلكیمنیالجنۃ۔ ٓا ج‪۶‬ںیم‪۶‬ریتا‪۶‬‬
‫وحشتكیوالِنكیحجتكیواثؽتكیبالِولیالثالثیواش دیكیمشاھدكییوم ٰ‬
‫یج‪۶‬نہالرک‪۶‬ریتی‪۶‬ؽذسـ‪۶‬دؽّرکؽٍ‪۶‬اگ‪،‬ںیم‪۶‬ےھجت‪۶‬ریتی‪۶‬ةجح‪۶‬اھکسؽٍ‪۶‬اگ‪،‬ںیم‪۶‬ےھجت‪۶‬ریکننی‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬قح‪۶‬قاؿ‪۶‬رپ‪۶‬ابثؿ‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ‪،‬‬
‫ںیم‪۶‬ےھجت‪۶‬رشحم ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےل‪۶‬اجؽٍ‪۶‬اگ‪،‬ںیم‪۶‬ریتُ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ ‪۶‬ریتی‪۶‬افشىـ ‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ‪،‬ںیم‪۶‬ےھجت‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم‪۶‬ریتا ‪۶‬اکمٍ‪۶‬‬
‫داھکؽٍ‪۶‬اگ۔‬
‫ابن یایب یالدنیا ی‪1‬ف یقضاء یالحوائج یوابو یالشیخ یفی اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬ادلاین‪۶‬ےن‪۶‬اضقء‪۶‬اوحلاجئ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّاوباخیشل‪۶‬ےن‪۶‬وثاؿ‪۶‬‬
‫الثواب یعن یاالمام یجعقر ین یالصادق یعن یابیہ یعنی ںیم ‪۶‬اامص ‪۶‬رفعج ‪٘۶‬ادص ‪۶‬ےس‪،‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس‪،‬انہؾٍ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دادا‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ایض‪۶‬وہا‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہمیوکرمیوجوھ م۔ ی‬ ‫جد ٖہیریضیالل ٰ‬
‫اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬رہچؽٍ‪۶‬وک‪۶‬رکمص‪۶‬انبقا۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۳۲‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬كشیب‪۶‬ںیم‪۶‬اتکؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬وسّؿ‪۶‬سیت‪ٓ ۶‬ا وتیٍ‪۶‬یک‪۶‬قاقاوہٍ‪۶‬وج‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫وسےت‪۶‬ؽظف ‪۶‬ڑپےھ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬سیت‪۶‬ایکینٍ‪۶‬ےھکل‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬سیت‪۶‬گواہ‪۶‬وحم‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬سیت‪۶‬دّےج‪ُ ۶‬قلود‪۶‬‬
‫رکُ‪،‬‬
‫وبعثیاللیالیہیملکایمنیالملٰئکۃیلیؽسطیعلیہیجناحہیوی اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬اقك ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬ےجیھب ‪۶‬ہک ‪۶‬اانپ ‪۶‬قاّؽ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫یحقظہیمنیکلیسوءیحیتییسؾیِظیویھیالمجادلۃیتجادلی اشکہ ‪ّ۶‬ےھک ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬وسرک ‪۶‬اےھٹ ‪۶‬ؽہ ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬اےس ‪۶‬ۂ ‪۶‬كْایئ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫عنیصاحب ایفیالِربیویھیتباركیالذییسورةیالملكی ی وفحمؽ ‪ّ۶‬ےھک‪۶‬ؽہ‪۶‬وسّؿ ‪۶‬اجمدہل‪۶‬ےہ‪۶‬اےنپ‪۶‬اقّی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬یک‪۶‬ربق‪۶‬ںیم‪۶‬ڑگھجُ‪۶‬یگ‪۶‬ؽہ‪۶‬ابتّك‪۶‬اذلہ‪۶‬وسّہ‪۶‬كلم‪۶‬ےہ۔‬

‫یموسوعۃیرسائلیا بنیایبیالدنیایقضاءیالحوائجیدحكف‪۵۵۱۶‬یمؤسسۃیالکتبیالثِافیہیبیوتی‪،۴۲/۲‬کزنالعمالیبحوالہیا بنیایبیالدنیایدحكف‪۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪۵۲۰۳۵‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۰۵/۲‬‬
‫‪Page 625 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الدیلم یعنیابنیعباسیریضیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫(دیملی‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یتعایلیعنہما۔ ی‬
‫دحكف‪:۲۳۳۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫منیح ٰمیمؤمنایمنافقییغتابہیبعثیاللیلہیملکرایحمی ذـ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬انمقف ‪۶‬یسک ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬وک ‪۶‬قًىھ ‪۶‬ےھچیپ ‪۶‬كْا ‪۶‬ہہک ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬وہ ‪۶‬وت ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫لحمہ‪،‬منینایریج نم۔احمدی‪2‬وابوداودیعنیمعاذیبنی صخش‪۶‬اٖ‪۶‬انمقف‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬املسمٍ‪۶‬یک‪۶‬دماكف‪۶‬رکُ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬‬
‫اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬اقك ‪ّٓ۶‬ہتش ‪۶‬ےجیھبہک ‪ٓ ۶‬ا شت ‪۶‬دؽّج ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ا نسیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫وگ‪ٚ‬ـ ‪۶‬وک‪۶‬اچبےئ(ادمح‪۶‬ؽاوب‪۶‬داؽد ‪۶‬ےن ‪۶‬اعمد ‪۶‬نب‪۶‬اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۳۴۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫رأیتیجعقراییطییملکرایفیالجنۃیتدیمیتادمتاہیورأیتی ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رفعج‪۶‬ایطّ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬طالہظح‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬‬
‫زیدا یدون ی ٰذلك یفِلت یما کنت یاظن یان یزیادا یدونی نب ‪۶‬رک ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اّّےہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاّؽؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اےلگ‪۶‬‬
‫جعقریفِالیجربیل(علیہیالصلوةیوالؾسلیم)انیزیدای دؽونٍ‪۶‬رپہشؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬وخٍ ‪ّ۶‬ؽاٍ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّّقد ‪۶‬نب‪۶‬احّہث‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬مک‪۶‬رمہبت‪۶‬قاقا۔ںیم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫بدونیجعقریولٰکنایفضلنایجعقریبِرابتہیمنكی ی‬
‫ےھجم‪۶‬امگٍ‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪ّ۶‬قد‪۶‬اک‪۶‬رمہبت‪۶‬رفعج‪۶‬ےس‪۶‬مک‪۶‬وہاگ۔ربجلی‪۶‬انیم‪۶‬‬
‫لً لى‬
‫ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽا س ض ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪ّ:‬قد‪۶‬رفعج ‪۶‬ےس ‪۶‬مک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬رفعج‪۶‬اک‪۶‬رمہبت‪ّ۶‬قد‪۶‬ےس‪۶‬كْاھ‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ظٓاكف‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالقردوسیبمأثوریالخطابیدحكف‪۵۳۵‬یدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۲/۵‬ؽ‪،۲۰‬کزنالعمالیدحكف‪۲۳۳۴۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۱۵۰/۵‬‬
‫‪ 2‬یمسندیاحمدیبنیحنبلیحدیثیمعاذیبنیا نسیالجہینیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۰۰۵/۰‬سننیایبیداودیکتابیاالدبیبابیالرجلییذبیعنی‬

‫عرضیاخیہی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬رپسی‪۶‬الوہّ ‪۰۵۰/۲‬‬

‫‪Page 626 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(انب‪۶‬دعس‪۶‬ےن‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪۶‬نب‪۶‬یلع‪۶‬ےس‪۶‬رم٘لًا‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫یمرسال۔ ی‬
‫ر‬ ‫ابنیسعدی‪1‬عنیمحمدیبنیعمروبنیعیل‬
‫ل‬
‫دحكف‪:۲۳۵۶‬ہحلط‪۶‬نب‪۶‬دیبعاهلل‪۶‬ادح‪۶‬الٍشٔہ‪۶‬ا مًشٔہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪ّ:‬ؽّ‪۶‬ادحںیم‪۶‬ےن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬وک‪۶‬دنکایھٍ‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬اقك‪۶‬اٹچٍ‪۶‬رپ‪۶‬اھٹبدقا‪۶‬ہک‪۶‬رشمنیک‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّوہیئگ‪،‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬سپ‪۶‬تشپ‪۶‬دٖ‪۶‬‬
‫ابمّك‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫مۃیفیھولی ہی ‪۶‬ربجلی ‪۶‬ےھجم ‪۶‬ربخ ‪۶‬دُ ‪ّ۶‬ےہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اُ ‪۶‬ہحلط!ؽہ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ایقعـ‪۶‬‬
‫ٍ‬ ‫ھذایجربیلییخربینیانہیالیراكییومی ٰ‬
‫الِی‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی ںیہمت ‪۶‬سج ‪۶‬یسک ‪۶‬دہسـ‪۶‬ںیم ‪۶‬دںیھکی‪۶‬ےگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬ڑھچا‬ ‫االیانِذكیمنہ۔ابنیعساکر ریضیالل ٰ‬
‫‪2‬‬

‫دںی‪۶‬ےگ۔(انب‪۶‬اسعرک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف ‪:۲۵۳۶‬ذـ ‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬اوب‪۶‬ولولوجمیس‪۶‬یم ث‪۶‬ےن‪۶‬رجنخ‪۶‬امّا ‪۶‬اؽّاریم‪۶‬المؾنینم‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وشمُّ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دقا(ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬دعب‪۶‬امثعٍ‪۶‬ینغ‪۶‬ؽیلع‪۶‬رملغٰی‪۶‬ؽہحلط‪۶‬ؽّریب‪۶‬ؽدبعارلنمح‪۶‬نب‪۶‬وعَ‪۶‬ؽدعس‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬ؽاقص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ مہن ‪۶‬ھچ ‪۶‬اصوبحٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬املسمٍ ‪۶‬ےسج ‪۶‬انم‪ٚ‬ـ ‪۶‬رت ‪۶‬اجںین ‪۶‬ہفیلخ ‪۶‬انب ںی)رضحؿ ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬ذٕعہ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اہنع ‪۶‬خدعـ ‪۶‬اریم‪۶‬‬
‫اوملنینم‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬اؽّاہک‪:‬اُ‪۶‬قاؿ‪۶‬ریمُ‪!۶‬ضعب‪۶‬ول ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬ھچ‪۶‬صخش‪۶‬دنسپقدہ‪۶‬ںیہن۔اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ےھجم‪۶‬ہیکت‪۶‬‬
‫اگل‪۶‬رک‪۶‬اھٹب‪۶‬دؽ۔اھٹبےئ‪۶‬ےئگ‪،‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪'':‬یلع‪۶‬اانپ‪۶‬اہھت‪۶‬ریمُ‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم ال لُؾ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬ریمُ‪٘۶‬اھت‪۶‬ریمُ‪۶‬دّےجںیم وہاگ۔‬
‫ن‬
‫ھال‪۶‬امثعٍ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ایک‪۶‬ہہک‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ںیہ‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬انس‪۶‬سج‪۶‬دٍ‪۶‬امثعٍ‪۶‬ااقتنل‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬‬
‫ٓا امسٍ‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬ےتش‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپںیھ‪۶‬ےگ۔ںیم‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪!۶‬ہی‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬اخص‪۶‬امثعٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ۂ‪۶‬املسمٍ‬

‫الطبِاتیالکربییالبنیسعدیذکریجعقریبنیایبیطالبیدا ریصادریبیوتی‪،۰۴/۰‬کزنیالعمالیدحكف‪۰۰۲۵۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۲۱/۵۵‬‬ ‫ی‬

‫‪1‬‬
‫ٰ‬
‫‪ 2‬یکزن یالعمال یدحكف ‪۰۲۲۳۲۶‬مؤسسۃ یالرسالہ یبیوت ی‪،۲۳۲/۵۰‬تاریخ یدمشق یالکبی یرتہمج‪۰۳۲۰۶‬طلحہ یبن یعؽیدالل یداراحیاء یالرتاثی‬

‫العریبیبیوتی‪۱۳/۲۳‬‬
‫‪Page 627 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ےک ‪۶‬ےئل۔ّٓامقا‪:‬اخص ‪۶‬امثعٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل۔ہحلط ‪۶‬نب ‪۶‬دیبع ‪۶‬اهلل ‪۶‬وک ‪۶‬ایک ‪۶‬ںیہک ‪۶‬ےگ‪،‬اقك ‪ّ۶‬اؿ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬اجکؽا‪۶‬‬
‫تشپ‪۶‬رمبک‪۶‬ےس‪۶‬رگایگ‪۶‬اھت‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬انس‪۶‬وکٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ریما‪۶‬اجکؽا‪۶‬كیھٹ‪۶‬رکدُ‪۶‬اؽّ‬
‫ذيـ‪۶‬ےل‪۶‬ےل۔ہی‪ً٘۶‬يِ‪۶‬یہ‪۶‬ہحلط‪۶‬دؽُّ‪۶‬اؽّاجکؽا‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬رکدقا‪،‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وساّ‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘اد‬
‫یالِیمۃیحیتیانجیكیمن ا۔اُ‪۶‬ہحلط! ہی‪۶‬ربجلی‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪:‬یایطلحۃیھذایجربیلییِرئكیالسالمیویِولیانایمعكیفیاھوالییوم ٰ‬
‫ںیہ‪۶‬ےھجت‪٘۶‬الص‪۶‬ےتہک‪۶‬اؽّ‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ایقعـ‪۶‬ےک‪۶‬وہولٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اہمتُّ‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬وہٍ‪۶‬اگ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہمت‪۶‬اجنؿ‪۶‬‬
‫دؽٍ‪۶‬اگ۔ّریب‪۶‬نب‪۶‬وعاص‪۶‬وک‪۶‬ایک‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬داھکی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪ٓ ۶‬ا ّاص‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ےھت‪ّ۶‬ریب‪۶‬ےھٹیب‪۶‬‬
‫اھکنپ‪۶‬ےتلھج‪ّ۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬وبحمؿ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دیباّ‪۶‬وہےئ‪ّٓ،‬امقا‪:‬اُ‪۶‬اوب‪۶‬دبعاهلل‪ّ(!۶‬ریب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫د‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬تینک‪۶‬ےہ)ایک‪۶‬ذـ‪۶‬ےس‪۶‬وتلھج‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ؟رعص‪۶‬یک‪:‬ریمُ‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬اثنّ‪۶‬ذـ‪۶‬ےس‪۶‬كْاكْ‪َ ۶‬ھل‪ّ۶‬اہوہٍ۔دیس‪۶‬‬
‫یالِیمۃیحیتیادبیعنیوج كیشرری‬
‫اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ھذایجربیلییِرئكیالسالمیویِولیانایمعكییوم ٰ‬
‫ج نم۔ہی‪۶‬ربجلی‪۶‬ںیہ‪۶‬ےھجت‪٘۶‬الص‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّایبٍ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ایقعـ‪۶‬اہمتُّ‪٘۶‬اھت‪ّ۶‬وہٍ‪۶‬اگ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬اہمتُّ‪۶‬‬
‫رہچُ‪۶‬ےس‪۶‬منہج‪۶‬یک‪۶‬اّیت‪۶‬وہیئ‪۶‬اگنچّقاٍ‪۶‬دؽّ‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ۔دعس‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬ؽاقص‪۶‬وک‪۶‬ایک‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬دبّداھکی‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ن‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬وچدہ‪۶‬قاّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬امکٍ‪۶‬ہلچ‪۶‬قادنھ‪۶‬رک‪۶‬ا ہًَ‪۶‬اطع‪۶‬یک‪۶‬اؽّّٓامقا‪۶‬ریت‪۶‬امّ‪،‬ریتُ‪۶‬ظٓقاٍ‪۶‬ریمُ‪۶‬امٍ‪۶‬قاؿ۔دبعارلنمح‪۶‬‬
‫نب‪۶‬وعَ‪۶‬وک‪۶‬ایک‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬داھکی‪۶‬وضحّ‪۶‬رضحؿ‪۶‬اخوتٍ‪۶‬ذيـ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘ل‬
‫اہیٍ‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬امےھت‪۶‬دؽونٍ‪۶‬اصرٌٔادُ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬وھبےک‪ّ۶‬ؽےت‪۶‬قِلکيِ‪۶‬ےھت‪،‬دیس‪۶‬ارمل مًَ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وکٍ‪۶‬ےہہک‪۶‬ھچک‪۶‬امہّی‪۶‬خدعـ‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬رکُ‪،‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬نب‪۶‬وعَ‪۶‬خًٗ(ہک‪۶‬رخامےئ‪۶‬ہتسخ‪۶‬كْ ٓا ؽّدہ‪ ،‬اؽّ‬
‫رینپ‪۶‬وک‪۶‬قاّقك‪۶‬وکؿ‪۶‬رک‪۶‬یھگ‪۶‬ںیم‪۶‬وگدنےتھ‪۶‬ںیہ)اؽّ‪۶‬دؽ‪ّ۶‬ؽایٹٍ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬چیب‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽنغ‪ّ۶‬اھک‪۶‬اھت‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬احرضوہےئ‪ّ،‬دمـ‪۶‬دؽاعمل‪۶‬‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬کقاكیاللیامردنیاكیوامایامراٰخرتكیفانایل ایضامن۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ریتُ ‪۶‬داین ‪۶‬ےک ‪۶‬اکص‪۶‬‬
‫دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬رکدُ‪۶‬اؽّ‪۶‬ریتی‪ٓ ۶‬ا رخؿ‪۶‬ےک‪۶‬اعمطلہ‪۶‬اک‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬دہم‪۶‬داّ‪۶‬وہٍ۔"معاذی‪1‬بنیالمؿ ٰینیفیزیاداتیمسندیمسد ٍدیوالطرباینیفی ی‬
‫ی‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیمعاذیبنیا لمؿ ٰینیدحكف‪۰۲۳۰۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۳/۵۰‬۔‪۲۰۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 628 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫االوسطیوابوینعیمیفیفضائلیالصحابۃیوابوبکریانیالشافیعیفیالغیالنیاتیوابوالحسنیبنیبشریانیفیفوائدی ٖہیوالخطیبی‬
‫فیالتلخیصیالمتشابہیوابنیعساکریفیتاریخیدمشقیوالدیلمیفیمسندیالقردوسیعنیعبداللیبنیعمریریضیالل ٰ‬
‫یتعایلی‬
‫عنہما۔اامص‪۶‬لیلج‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬عمج‪۶‬اوجلاعم‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬سندہیصحیح‪1‬۔اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬یک‪۶‬دنس‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ۔‬
‫ہلمکت اکطلہ‪:‬ؽک ‪۶‬اؽل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬رھپ‪۶‬وعد‪۶‬رکقا‪۶‬والعودیاحمد ‪؎۶‬‬
‫یھوالمسكیما کررتہییتضو ع ی‬ ‫اعدذکریوالؼنایلنایانیذکرہ‪ ،‬ی‬
‫(امہُّ‪۶‬ؽایل‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬امہُّ‪۶‬ےئل‪۶‬رھپ‪۶‬ولقا‪۶‬ؽ‪۶‬ہک‪۶‬كشیب‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ایسی‪۶‬وتسکّی‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬انتج‪ّ۶‬گْ‪۶‬ؽؽہ‪۶‬وخوبش‪۶‬دیتی‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫‪ٙ‬مى‬ ‫دمى‬
‫ہولہ‪۶‬رسؽد ض‪ٓ ۶‬ا ّّؽ‪ٚ‬ـ‬ ‫؎ ‪۶‬قاّ‪۶‬وہاےئ‪ ۶‬ض‪ٓ ۶‬ا ّّؽ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫ذوً‬
‫(رھپ‪۶‬ےھجم‪۶‬نمچ‪۶‬یک‪۶‬وہا‪۶‬یک‪۶‬وخاشہ‪۶‬ےہ‪ ۶‬ولی‪۶‬ےک‪۶‬ےمغن‪۶‬ےک‪۶‬ہولُ‪۶‬یک‪۶‬وخاشہ‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫رھپ‪۶‬اچنھک‪۶‬دانم‪۶‬دل‪۶‬وساےئ‪۶‬عٍوالٍ‪۶‬رحص‬ ‫؎‪ ۶‬رھپ‪۶‬ااھٹ‪۶‬ؽوللوہ‪۶‬قادایبقاٍ‪۶‬رح‪۶‬ص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬ےک‪۶‬ےلھچپ‪۶‬ےلمج‪۶‬ےن‪۶‬رھپ‪۶‬ؽک ‪۶‬اؽل‪۶‬ااحدكف‪۶‬ہقلعتم‪۶‬وبحمؿ‪۶‬المج‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا شت‪۶‬وشص‪ً٘۶‬يِ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ڑھباک‪۶‬دی‪،‬اتک‪۶‬اےنپ‪۶‬سایُّ‪ٓ ۶‬ا اق‪۶‬رہمقاٍ‪۶‬ومیٰل‪۶‬اک‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬وھچّ‪۶‬رک‪۶‬اہکٍ‪۶‬اجےئ‪،‬ۂ‪۶‬رھپ‪۶‬رکؽںیہ‪۶‬اک‪۶‬ؽںیہ‪ّ۶‬اہ‪۶‬اچےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ؽاهلل‪۶‬ہی‪۶‬اتک‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫ن‬
‫سایُّ ‪۶‬رکمی ‪۶‬اک ‪۶‬دّارہط ‪۶‬ےس ‪۶‬اٹہ ‪۶‬یہ ‪۶‬ںیہن‪،‬اقًواء ‪۶‬ےک ‪۶‬دّؽاُّ ‪۶‬رپ ‪۶‬اجےئ ‪۶‬وت ‪۶‬اںیہن ‪۶‬اک ‪۶‬رھگےہ‪،‬اؽایلء ‪۶‬ےک ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬آ ےئ ‪۶‬وت ‪۶‬ا ہًَ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫دّےہ‪،‬طالہکئ‪۶‬یک‪۶‬زنمولٍ‪۶‬رپ‪۶‬زگُّ‪۶‬وت‪۶‬اںیہن‪۶‬اک‪۶‬رگن‪۶‬ےہ‪ ۶‬ع‬
‫وکیئ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اہکٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬ارگ‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیہن‬
‫ن‬
‫ۂاجک‪۶‬دّ‪۶‬رگنی‪۶‬ا سميِ‪٘۶‬اہتخ‪۶‬ادن‬ ‫؎ ‪۶‬قك‪۶‬رچام‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دّںی‪۶‬اخت ‪۶‬ہک‪۶‬اّ‪۶‬رپوت ٓا ٍ‪۶‬‬
‫(اٖ‪۶‬رھگُ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬رچام‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ےس‪۶‬اہجٍ‪۶‬دوھکی‪۶‬اقك‪۶‬انمجن‪۶‬انبےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬
‫اصذـ‪۶‬اخت ‪۶‬بقل‪۶‬زک‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬ریت‪۶‬اریتا‬ ‫؎ ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬وکاٍ‪ّ۶‬ںیم‪۶‬وخاٍ‪ّ۶‬امت ‪۶‬امہمٍ‬
‫دّّؽدوچٍ‪۶‬رگنب‪۶‬دمہ‪٘۶‬اہ‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬اویاٍ‪۶‬وتیئ‬ ‫؎ ‪۶‬دنبہ‪۶‬اؿ‪۶‬ریغ‪۶‬ؿ‪۶‬كْدےک‪۶‬كْدّریغؿ‪ّ۶‬ؽد‬
‫(ریتا‪۶‬ریغدنمت‪۶‬هالص‪۶‬دّریغ‪۶‬رپ‪۶‬ےسی‪۶‬اجاتکسےہ‪،‬اؽّارگ‪۶‬اجےئ‪۶‬وت‪۶‬دےھکی‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اویاٍ‪۶‬اک‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬یھب‪۶‬وت‪۶‬یہ‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۵۵‬كْال‪۶‬نب‪۶‬ربسہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اقك‪۶‬دٍ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اریم‪۶‬اوملنیم‪۶‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ارکلمی‬

‫کزنالعمالیتحت‪۶‬دحكف‪۰۲۳۰۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۰۲/۵۰‬ؽ‪۲۰۳۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 629 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وک‪۶‬وخ‪۶ٖ۶‬دل‪۶‬قاقا‪،‬رعص‪۶‬یک‪:‬قا‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪!۶‬اےنپ‪۶‬قاّؽٍ‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬ایبٍ‪۶‬ےئجیک۔ّٓامقا‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬احصہب‪۶‬ریمُ‪۶‬قاّ‪۶‬ںیہ۔مہ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬اےنپ‪۶‬اخص‪۶‬قاّؽٍ‪۶‬اکقدرکہ‪۶‬ےئجیک۔ّٓامقا‪ّ:‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫احصیب‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ریما ‪۶‬قاّ ‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬اوب‪۶‬رکب‪۶‬دصقی‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ےئجیک۔ّٓامقا‪:‬ہی‪۶‬ؽہ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ربجلی‪۶‬انیم‪۶‬ؽدمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬دصقی‪ّ۶‬اھک‪،‬ؽہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ہفیلخ‪۶‬ےھت‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬امہُّ‪۶‬دنی‪۶‬یک‪۶‬اامعـ‪۶‬وک‪۶‬دنسپ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وت‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬داین‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اںیہن‪۶‬وک‪۶‬‬
‫دنسپ‪۶‬ایک۔مہ‪۶‬ےن‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬رمع‪۶‬نب‪۶‬ذقاؿ ‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امےیئ۔ّٓامقا‪:‬ہی‪۶‬ؽہ‪۶‬اصذـ ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬افّؽص‪۶‬‬
‫ّاھک‪،‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬قح ‪۶‬وک ‪۶‬قالط ‪۶‬ےس ‪۶‬خدا ‪۶‬رکدقا‪،‬ںیم ےن ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬رعص ‪۶‬رکےت ‪۶‬انس ‪۶‬ہک ‪۶‬ایہٰل ‪!۶‬رمع ‪۶‬نب‪۶‬‬
‫ذقاؿ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ا٘الص‪۶‬یک‪۶‬زعؿ‪۶‬دُ۔مہ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬امثعٍ‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬ے۔ّٓامقادٰكل ‪۶‬ارمء دتوٰی‪۶‬یف‪۶‬المالء‪۶‬اال‪۶‬یلع‪۶‬داونلّنی‪۶‬اکٍ‪۶‬‬
‫نتخ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اقًًوہ‪۶‬نمض‪۶‬ہل‪۶‬یف‪۶‬اۃنجل‪۶‬ہی‪۶‬ؽہ‪۶‬اصذـ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬طالء‪۶‬اٰیلع‪۶‬ؽكْص‪۶‬قاال‪۶‬ںیم‪۶‬دی‪۶‬اونلّنی راکُّ‪۶‬‬
‫اجےت‪۶‬ںیہ‪،‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬دؽ٘اۂادویٍ‪۶‬ےک‪۶‬وشۂ‪۶‬وہےئ‪،‬رسؽّارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےکےئل‪۶‬‬
‫ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬اکمٍ‪۶‬یک‪۶‬امضكف‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ۔‬
‫خؼثمۃ ی‪1‬والاللکائی یوالعشاری یف یفضائل یالصدیقی خًىمہ‪،‬الاکلیئ ‪۶‬اؽّاشعّی ‪۶‬ےن ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬دصقی ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّانب‪۶‬‬
‫یلیکرمیاللیتعایلیوج ہیوراہی اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬ایہن‪۶‬ےس‪۶‬وحباہل‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلع‪۶‬رملغٰی‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫وابنیعساکریعنہیعنیع‬
‫عنہ یابو ینعیم یقال یسألنا یعلیا یعن یعثمن یریض یاللی ؽہہج‪۶‬ارکلمی‪۶‬ےس‪۶‬اوکسّؽاكف ‪۶‬یک‪۶‬اہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬رضح‪۶‬ؿ ‪۶‬یلع‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫رضحؿ ‪۶‬امثعٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وپاھچ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع۔‬
‫تعایلیعنہمایقالیذاكیامروفذکرہ‪2‬۔ ی‬
‫ٰ‬
‫رضحؿ ‪۶‬یلع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اےسی ‪۶‬میظع‪۶‬‬
‫صخش‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬وپّی‪۶‬دحكف‪۶‬درک‪۶‬یک۔(ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۵۲۶‬ہک‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬اانپ‪۶‬رھگُ‪۶‬ریمُ‪۶‬اہھت‪۶‬چیب‪۶‬دال‪۶‬ہک‪۶‬دجسم‪۶‬‬
‫رحاص‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قادؿ‪ّٓ۶‬امؽٍ‪۶‬اؽّریتُ‪۶‬ےئل‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اکمٍ‪۶‬اک‪۶‬اضنم‪۶‬وہٍ۔اٖ‪۶‬ےن‬

‫یکزنالعمالیبحوالہیخؼثمہیوالاللکائییوالعشارییدحكف‪۰۲۲۵۴۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۰۵/۵۰‬۔‪۲۰۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یمعرفۃیالصحابہیالیبینعیمیدحكف‪۲۰۵۶‬ۃبتکم‪۶‬ارحلنیم‪ّ۶‬قاص‪۲۰۲/۵۶‬‬
‫‪Page 630 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ذعّ‪۶‬ایک۔رھپ‪ّٓ۶‬امقا۔ااکنّ‪۶‬ایک۔امثعٍ‪۶‬ینغ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک‪۶‬ربخ‪۶‬وہیئ‪،‬ہی‪۶‬صخش‪ّ۶‬امت ‪۶‬اجتیلہ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قارصاّ‪۶‬‬
‫امتص‪۶‬دٖ‪۶‬ۂاّ‪۶‬ارشیف‪۶‬دُ‪۶‬رک‪۶‬رخقدایل‪،‬رھپ‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪!۶‬اؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬رھگ‪۶‬ریما‪۶‬ےہ‪۶‬ف لی‬
‫انتیاٰخذھایبؽیتی یتضمنییلیفیالجنۃ ایک‪۶‬وضحّ‪۶‬ھجم‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬اکمٍ‪۶‬تشہب‪۶‬ےک‪۶‬وعص‪۶‬ےتیل‪۶‬ںیہ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬وضحّریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫اضنم‪۶‬وہاج ںی۔قالینعم ّٓامقا‪:‬اہٍ۔فاخذھایمنہیوضمنیلہیبؼ رتایفیالجنۃیواش دیلہیعیلی ٰذلكیالمومننی وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬اکمٍ‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬ذيـ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اقك‪۶‬اکمٍ‪۶‬یک‪۶‬امضكف‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬املسمونٍ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬اعمطلہ‪۶‬رپ‪۶‬وگاہ‪۶‬رکایل۔‬
‫احمدیالحا کمی‪1‬فیفضائلیعثمانیعنیسالمیبنیعبدی ادمح ‪۶‬احیمک ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬امثعٍ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےک ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫٘امل‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔(ؿ)‬ ‫اللیبنیعمریریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہم۔ ی‬
‫دحكف‪:۲۵۰۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬اہمرجنی‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬ےس‪۶‬رجہؿ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اہیٍ‪۶‬اک‪۶‬قاین‪۶‬دنسپ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬وشّ‪۶‬اھت‪،‬ینب‪۶‬افغّ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫عس ٰ‬
‫صخش‪۶‬یک‪۶‬طل ِك‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬ریشںی‪۶‬ہمشچ‪ ۶‬م ّی‪۶‬ہب‪ّ۶‬ؽہم‪۶‬اھت‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬كشم‪۶‬مین‪۶‬اصم‪۶‬وک‪۶‬ےتچیب‪،‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اٍ ‪۶‬ےس ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬بعنیہایبعنییفیالجنۃ ہی‪۶‬ہمشچ ‪۶‬ریمُ‪۶‬اہھت ‪۶‬اقك ‪۶‬ہمشچ‪۶‬تشہب ‪۶‬ےک ‪۶‬وعص ‪۶‬چیب ‪۶‬دال۔رعص‪۶‬یک‪:‬قاّوسل ‪۶‬اهلل!‬
‫ریمی‪۶‬اؽّریمُ‪۶‬وچبٍ‪۶‬یک‪۶‬اعمٖ‪۶‬ایس ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ھجم‪۶‬ںیم‪۶‬ؿاظف‪۶‬ںیہن۔ہی‪۶‬ربخ‪۶‬امثعٍ‪۶‬ینغ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وک ‪۶‬یچنہپ‪۶‬ؽہ‪۶‬ہمشچ‪۶‬امكل‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬سیتنیپ‪۶ ۰۱‬ۂاّ ‪ّ۶‬ؽےپ‪۶‬وک‪۶‬رخقدایل‪،‬رھپ‪۶‬خدعـ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬احرض‪۶‬وہرک‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬‬
‫یارسولیاللیا تجعلییلیمثلیالذییجعلتیلہیعؼنایفیالجنۃیاشرتیت اییارسولیاللی!ایک‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬وضحّ‪۶‬اٖ‪۶‬صخش‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ہمشچ‪۶‬یتشہب‪۶‬اطع ّٓامےت‪۶‬ےھت‪۶‬ارگ‪۶‬ںیم‪۶‬ہی‪۶‬ہمشچ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رخقد‪۶‬ولٍ‪۶‬وت‪۶‬وضح‪ّ۶‬ےھجم‪۶‬اطعّٓام ںی‪۶‬ےگ‪۶‬؟قالینعم ّٓامقا‪:‬اہٍ۔رعص‪۶‬یک‪:‬‬
‫ںیم‪۶‬ےن‪۶‬قٌِٔ‪ّ۶‬ؽہم‪۶‬رخقد‪۶‬ایل‪۶‬اؽّاملسمونٍ‪۶‬رپ‪۶‬ؽفق‪۶‬رکدقا۔الطرباینی یفیالکبییوابنیعساکریعنیبشییریضیالل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلی‬

‫یالریاضیالنضرةیبحوالہیالحا کمیالبابیالثالثیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۳/۰‬ؽ‪۲۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یالمعجمیالکبییعنیبشییاسلمیدحكف ‪۵۲۲۲۶‬المکؾبۃیالقیصلیۃیبیوتی‪۰۵/۲‬ؽ‪،۰۲‬تاریخیدمشقیالکبییرتہمج ‪۰۳۵۱۶‬عثمانیبنیعقانی‬

‫ریضیاللیعنہیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۰۵/۰۵‬کزنیالعمالیبحوالہیطبیکریدحكف‪۰۲۵۴۰۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۰۱/۵۰‬ؽ‪۰۲‬‬
‫‪Page 631 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عنہ(ربطاین‪۶‬ےن‪۶‬ریبک‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّانب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬ریشب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۵۰۶‬اوبۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اشرتییعثمانیبنیعقانیمنیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلی امثعٍ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬دؽقاّ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫ٌ‬‫ق‬
‫علیہ یوسلم یالجنۃ یمرتنی ییوم یرومۃ یویوم یجؼشی ےس‪۶‬ذيـ ‪۶‬رخقد ‪۶‬یل‪ّ۶ ٔ ۶‬ؽہم‪۶‬ےک‪۶‬دٍ ‪۶‬اؽّرکشل‪۶‬یک‪۶‬دگنتیتس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫العسرة۔الحا کمی‪ 1‬یوابنیعدییوعساکریعنہیریضی ّؽّ۔(احمک‪۶‬اؽّانب‪۶‬دعی‪۶‬اؽّانب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫دحكف‪:۲۵۱۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬امكل‪۶‬ذيـ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬ہحلط‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یغدا۔ابو ینعیم ی‪2‬ف یفضائلی لک‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےئل ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ریمُ‪۶‬دہم ‪۶‬ےہ(اوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬اضفلئ‪۶‬‬ ‫لك یالجنۃ یعیل ییا یطلحۃ ر‬
‫یتعایلیعنہ۔ ی احصہب‪۶‬ںیم‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫الصحابۃیعنیامییالمومننییریضیالل ٰ‬
‫دحكف‪:۲۵۲۶‬حیحص‪۶‬یراّی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬لہس‪۶‬نب‪۶‬دعس‪٘۶‬ادعی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫منییضمنییلیمابنییلحؼیہیومایبنییرجلیہیاضمنیلہی وج‪۶‬ریمُ‪۶‬ےئل‪۶‬اینپ‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬اؽّرشاگمہ‪۶‬اک‪۶‬اضنم‪۶‬وہاجےئ(ہک‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ریمی‪۶‬قآّامین‪۶‬ت ‪۶‬رکُ)ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ذيـ‪۶‬اک‪۶‬اضنم‪۶‬‬ ‫الجنۃ‪3‬۔ ی‬
‫وہٍ۔‬

‫یاشرتی یعثمان یالجنۃ یمرتنی یدارالقکر یبیوت ی‪،۵۳۳/۰‬تاریخ یدمشق یالکبی یرتہمج‪۰۳۵۱۶‬ی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یالمستدرك یللحا کم یکتاب یمعرفۃ یالصحابۃ‬

‫عثمانیبنیعقانیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۰۵/۰۵‬الکاملیالبنیعدییترجمہیبکریبنیبکا ریدارالقکریبیوتی‪۰۲۰/۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یکزنالعمالیب والہیایبینعیمیدحكف‪۰۰۰۲۱۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۲۱۵/۵۵‬‬
‫نیالکربییللؽیہیقیکتابیقتالیاھیلیالبٰغیبابی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 3‬یصحیحیالبخارییکتابیالرقایقیبابیحقظیاللسانیدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۱۴/۲۶‬ؽ‪،۵۱۵‬ا لسن‬

‫ماعیلیالرجلیمنیحقظیاللسانیا لخیدارصادریبیوتی‪۵۲۲/۴‬‬
‫‪Page 632 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬اولاہہیب‪۶‬ہیلع‪۶‬امہیلع‪۶‬اےنپ‪۶‬رقم‪۶‬وک‪۶‬اچنہپ‪،‬اؿ‪۶‬ہی‪۶‬دحںیثی‪ ۶‬کسِ‪۶‬داھک ںی‪۶‬ہک‪۶‬اؽےب‪۶‬رصب‪۶‬دبّقاٍ! ریتُ‪۶‬كْدقك‪۶‬وت‪''۶‬ؽہ‪۶‬یسک‪۶‬زیچ‪۶‬ےک‪۶‬‬

‫اتخمّ‪۶‬ںیہن‪،‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬یسک‪۶‬ونم‪۶‬یک‪۶‬دقّؿ‪۶‬ںیہن‪،‬یسک‪۶‬اکص‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬قالعفل‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬دلخ‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ؿاظف‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪۶‬اینپ‪۶‬اجٍ‪۶‬قك‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫عفن ‪۶‬ؽاصقنٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬امكل ‪۶‬ںیہن ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬اک ‪۶‬وت ‪۶‬ایک ‪۶‬رکںیکس‪،‬اهلل ‪۶‬ےک ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اعمطلہ ‪۶‬اےکن ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاۂ ‪۶‬ےہ‪،‬ؽاہٍ ‪۶‬یسک ‪۶‬یک‪۶‬دماكف ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫رک ٘کيِ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ؽلیک‪۶‬ںیہن‪۶‬نب‪٘ ۶‬کيِ‪1۶‬۔''‬
‫اٍ ‪۶‬دحوثیٍ ‪۶‬وک ‪۶‬وسھج ‪۶‬وک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬كىملوك ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ذيـ ‪۶‬ےک ‪۶‬امكل‪،‬اکّاکت ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬اتخمّ ‪۶‬ںیہ‪،‬امضںیتن ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪،‬اےنپ ‪۶‬دےم ‪۶‬ےتیل‪۶‬‬
‫ںیہ‪،‬اطع‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪،‬عیب‪۶‬رکدےتی‪۶‬ںیہ‪،‬ۂ‪۶‬اعلق‪۶‬اجاتنےہ‪۶‬ہک‪۶‬عیب‪۶‬ؽیہ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬وج‪۶‬وخد‪۶‬امكل‪۶‬وہقا‪۶‬امكل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬امدؽٍ‪۶‬ؽاتخمّ‪،‬‬
‫ؽّت ‪۶‬وضفیل‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬دصق‪۶‬وضفل‪۶‬اؽّدقع‪۶‬اکیبّ۔‬
‫الحمدلل الہ ‪۶‬قح ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬افند ‪۶‬رصتَ ‪۶‬یک ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬ؽںیہج ‪۶‬احک ‪،‬تقیقح ‪۶‬اطع ہی ‪۶‬ےئجیل ‪۶‬وت ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫رضؽّ‪۶‬امكل‪۶‬انجٍ‪َ ،‬قلکہ‪۶‬امكل‪۶‬اہجٍ‪۶‬ںیہ۔اؽّداہیت‪۶‬ےئجیل‪۶‬وت‪۶‬امكل‪۶‬یقیقح‪۶‬ےک‪۶‬امدؽٍ‪۶‬قلطم‪۶‬ؽقاكف‪۶‬اکلم‪۶‬اہٍ‪۶‬رمگاہ‪۶‬دبدنی‪۶‬ؽہ‪۶‬وج‪۶‬دؽونٍ‪۶‬‬
‫ںیقش‪۶‬قالط‪۶‬اجےن‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬ےک‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اعمد‪۶‬اهلل‪۶‬وضفیل‪۶‬ضحم‪۶‬امےن‪ "،‬‬
‫‪2"‬۔(اؿ‪۶‬اجقا‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ؿامل‪۶‬ہک‪۶‬زک‪۶‬رکؽؿ‪۶‬رپ‪۶‬اٹلپ‪۶‬اھک ںی‪۶‬ےگ۔ؿ)‬
‫دحكف‪:۲۵۳۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪:‬‬
‫من یبکر ییوم یالسبت یف یطلب یحاجۃ یفانا یضامنی وج ‪ً٘۶‬يِ‪۶‬ےک ‪۶‬دٍ ‪۶‬ڑتےک ‪۶‬یسک ‪۶‬احذـ‪۶‬یک ‪۶‬قالٖ ‪۶‬وک ‪۶‬اجےئ‪۶‬ںیم ‪۶‬ا ‪۶‬ب ی‪۶‬‬
‫بِضائ ا۔ابوینعیم‪3‬یعنیجابریبنیعبداللیریضیاللی احذـ ‪ّ۶‬ؽایئ‪۶‬اک‪۶‬دہم‪۶‬داّ ‪۶‬وہٍ۔(اوب‪۶‬میعن‪۶‬ےن‪۶‬اجكْ ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔ؿ)‬ ‫تعایلیعنہ۔ ی‬
‫ٰ‬
‫رضحؿ‪۶‬دیس‪۶‬اظنص‪۶‬اقحل‪۶‬ؽادلنی‪۶‬وبحم‪۶‬ؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬اطلسٍ‪۶‬االؽایلء‪۶‬دق‪ٚ‬ـ‪۶‬ارساّمہ‪۶‬یک‪۶‬تبسن‪۶‬ول ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫"دعب‪۶‬ہعمج‪۶‬وج‪۶‬ےئجیک‪۶‬اکص‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اضنم‪۶‬خیش‪۶‬اظنص"۔‬

‫هلى‬
‫یتِویۃیاالیمانیالقصلیالثالثیعبطم‪ ۶‬می‪۶‬ادنّؽٍ‪۶‬ولاہّی‪۶‬دّؽاّہ‪۶‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۵۶‬قا‪۲۱‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِیرآنیالکریمی‪۲۲۳/۲۲‬‬
‫یکزنالعمالیبحوالہیابوینعیمیعنیجابریدحكف‪۵۲۴۵۲۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۱۲۳/۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 633 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ؽاہیب‪۶‬اےس‪۶‬رشك‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪،‬ؽیہ‪۶‬مکح‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬رپ‪۶‬الّص۔‬
‫دحكف ‪:۲۵۴۶‬رضحؿ ‪۶‬دبعارلنمح ‪۶‬نب‪۶‬وعَ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬لبق ‪۶‬تثعب‪۶‬وضحّ ‪۶‬رپونّ ‪۶‬دیس ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬نمی ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫قارجات ‪۶‬اجےت‪۶‬ےھت‪۶‬اقك‪۶‬ریپ‪۶‬رمد‪۶‬ىسکالٍ‪۶‬نب‪۶‬وعارک‪۶‬ےک‪۶‬اہیٍ‪۶‬ایقص‪ّٓ۶‬امےت‪،‬ؽہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬وپےتھچ‪۶‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬وہشم‪ُ ّ۶‬قلود‪۶‬‬
‫رچےچ‪۶‬ؽاال‪۶‬دیپاوہا؟یسک‪۶‬ےن‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬دنی‪۶‬ںیم‪۶‬خالَ‪۶‬ایک؟ ہی‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکےت‪،‬ذـ‪۶‬دعب‪۶‬تثعب‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےئگ‪۶‬ریپ‪۶‬رمد‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪:‬ںیم‪۶‬‬
‫ںیہمت‪۶‬ؽہ‪۶‬لساّؿ‪۶‬دراتوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ہک‪۶‬امتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬ذاجّؿ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ےہ‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اہمتّی‪۶‬وقص‪۶‬ےس‪۶‬یبن‪۶‬كْزگقدہ‪۶‬وعبمؿ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اٍ‪۶‬‬
‫رپاینپ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬اقاّی‪،‬ؽہ‪۶‬اانصص‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽےتک‪۶‬اؽّا٘الص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬قالےت‪۶‬ںیہ‪،‬قح‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دےتی‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬افلع‪۶‬ںیہ‪،‬قالط‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪۶‬‬
‫رکےت‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬عيقل‪۶‬ںیہ‪،‬ؽہ‪۶‬اہیمش‪۶‬ںیہ۔اؽّ‪۶‬مت‪۶‬اُ‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬امومٍ‪!۶‬دلج‪۶‬وٹلپ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬خدعـ‪۶‬ؽدصتقی‪۶‬رکؽ‪،‬اؽّہی‪۶‬‬
‫ااعشّ‪۶‬ریمی‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬ایکن‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ؽاال‪۶‬ںیم‪۶‬اچنہپؽ‪،‬دنچ‪۶‬ااعشّ‪۶‬دّقاّہ‪۶‬دصتقی‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ؽااہظّ‪۶‬وشص‪۶‬ؽذعّ‪۶‬ریپات ‪٘۶‬ایل‪۶‬ؽااعتسكف‪۶‬رساکّ‪۶‬‬
‫اعیل‪۶‬ولصاؿ‪۶‬اهلل‪۶‬ؽ٘الہم‪۶‬ہیلع‪۶‬ےہک‪۶‬اّاٍ‪۶‬ہلمج‪۶‬ہی‪۶‬دؽ‪۲‬رعش ‪؎۶‬‬
‫یفانتیحرزییومسرتایج ی‬ ‫بالدیاریبعدی ی‬
‫اذاینایی ّ‬
‫ییدعوایالربایایایلیالقالیح ی‬ ‫فکنیشقییع ٰ‬
‫یایلیملیكی‬
‫ہبج‪۶‬ہک‪۶‬رہشؽٍ‪۶‬وک‪۶‬دؽّی‪۶‬افہلص‪۶‬ےن‪۶‬دیعب‪۶‬رکدقا‪،‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬ریمی‪۶‬انپہ‪۶‬اؽّریمی‪ّ۶‬اذـ‪۶‬ےنلم‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬ںیہ۔وتوضحّ‪۶‬ریمی‪۶‬عیفش‪۶‬وہٍ‪۶‬اٖ‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اہیٍ‪۶‬وج‪۶‬ولخمص‪۶‬وک‪۶‬اجنؿ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬قالقاےہ۔‬
‫دبعارلنمح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪۶‬ؽاسپ‪ٓ ۶‬ا رک‪۶‬ہی‪۶‬احل‪۶‬دصقی‪۶‬اربک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬زگاّٖ‪۶‬ایک‪،‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا؛‪۶‬ہی‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬‬
‫دبعاهلل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ںیہنج ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬امتص ‪۶‬ولخمص ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ایک ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪،‬مت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬احرضوہ‪،‬ہی‪۶‬‬
‫احرض ‪۶‬وہےئ‪،‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اںیہن ‪۶‬دھکی ‪۶‬رک ‪۶‬مسبت ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اؽّ اّ٘اد ‪۶‬وہا‪:‬نیم ‪۶‬اقك‪۶‬زسا ‪۶‬ؽاّ ‪۶‬رہچہ ‪۶‬داتھکیوہٍ‪۶‬‬
‫سج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ریخ‪۶‬یک‪۶‬ادمی‪۶‬ےہ‪۶‬وہک‪۶‬ایک‪۶‬ربخ‪۶‬ےہ‪۶‬؟انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬رعص‪۶‬یک‪:‬یسیک‪۶‬؟ ّٓامقا‪:‬سایص‪۶‬ےنجیھب‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےن‪۶‬وج‪۶‬سایص‪۶‬امہُّ‪۶‬وضحّ‪۶‬اجیھب‪۶‬‬
‫ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اامكف ‪۶‬ادا ‪۶‬رکؽ‪ً٘،‬يِ ‪۶‬وہ ‪۶‬اؽالد ‪۶‬ریمح ‪۶‬وخاص ‪۶‬ومنینم‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہ۔دبعارلنمح ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪ً٘۶‬يِ ‪۶‬یہ ‪۶‬املسم ‪۶ٍ۶‬وہےئ‪،‬رھپؽہ‪۶‬‬
‫ااعشّ‪۶‬وضحّ‪۶‬ںیم‪۶‬رعص‪۶‬ےئک۔دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ینعی‪۶‬ھجم‪۶‬رپ‪۶‬ضعب‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےن‪۶‬ؽاےل(اےسی‪۶‬ںیہ)‬ ‫ربیمومنییبیولمییرینیومصدقی ی‬

‫‪Page 634 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وہنجٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ھجم ‪۶‬وک ‪۶‬داھکیںیہن ‪۶‬اؽّضعب ‪۶‬ول ‪۶‬ریمی ‪۶‬دصتقی‪۶‬‬ ‫یبیوماش دینیاولٰئكیاخواین‪1‬۔ ی‬
‫رکےن‪۶‬ؽاےل(اےسی‪۶‬ںیہ)نج‪۶‬وک‪۶‬ریمُ‪۶‬قا‪۶ٖ۶‬وضحّ‪۶‬ی‪۶‬احک ‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬وہب ی‪،‬ہی‪۶‬ول ‪۶‬ریمُ‪۶‬اھبیئ‪۶‬ںیہ۔(ہملک‪۶‬اوخؿ ‪۶‬وک‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ازعاّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وتاطًًا‪ّٓ۶‬امقا)‬
‫یتعایلیع ٰیلیخییخلِہیمحمدیواٰلہٖیوصحبہٖیاجمعنی‪،‬اٰمنیی! ی‬
‫ویصیلیالل ٰ‬
‫عبدہیالمذنبیاحمدیرضایالربیلوی ی‬
‫کؾبـــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــہ ی‬
‫عیفیعنہیبمحمد یالمصط ٰیفیالنیبیاالیمیصیلیالل ٰ‬
‫ن‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم‬
‫ّ٘اہل‬
‫االمنیوالع ٰیلیلنایعیتیالمصط ٰیفیبدافعیالبالء ی‬
‫متخ‪۶‬وہا‬

‫__________________‬

‫‪1‬‬
‫یکزنالعمالیبحوالہیکریدحكف‪۰۲۲۵۳۶‬یمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪ ۲۲۳/۵۰‬قا ‪۲۲۵‬‬
‫‪Page 635 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪Page 636 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ‬
‫‪۵۰۲۳‬ھ‬
‫ميبہالنيیۃبوصولالحبیبالیالعرشوالرؤیۃ‬
‫(وبحمؿ‪۶‬خدا‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رعٖ‪۶‬قك‪ّ٘۶‬ایئ‪۶‬اؽّدقداّ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےکقاُّںیم‪۶‬ولطمؿ‪۶‬ےسربخداّ رکویناال)‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫ہلئسم‪:۰۲۶‬ایکّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعماج‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬دانھکی‪۶‬زک‪۶‬دحكف‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ‪۶‬؟بؼنواتوجروا(ایبٍ‪ّٓ۶‬امےئُ‪۶‬اؽّارج‪۶‬دےی‪۶‬اجؽ‪۶‬ےگ۔ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫االحادیثیالمرفوعہ(رموفم‪۶‬دحںیثی)‬
‫اامص‪۶‬ادمح‪۶‬اینپ‪۶‬دنسم‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیرأیتی ینعی‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قالیقالیرسولیاللیص‬
‫اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬وک‪۶‬داھکی۔‬ ‫ریبیعزوجل‪1‬۔ ی‬

‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبداللیبنیعباسیریضیاللیعنہمایالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۴۱/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 637 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ربکٰی‪۶‬اؽّهالہم‪۶‬دبعارلؽ‪۶‬امؽی‪۶‬قًسٌٔرشج‪۶‬اجعم‪۶‬ریغص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ‪1۶‬۔‬
‫انب‪۶‬اسعرک‪۶‬رضحؿ‪۶‬اجكْنب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬وضحّ‪۶‬دیسارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫النیاللیاعیطیمویسیالکالمیواعطاینیالرؤیۃیلوجہہیوی كشیب‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬وک‪۶‬دؽلف‪۶‬کالص‪۶‬یشخب‪۶‬اؽّےھجم‪۶‬اانپ‪۶‬دقداّ‪۶‬‬
‫اطعّٓامقا‪۶‬ھجم‪۶‬وک‪۶‬افشىـ‪۶‬ربکٰی‪۶‬ؽوحص‪۶‬وکرث‪۶‬ےس‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬یشخب۔‬ ‫فضلینیبالمِامیالمحمودیوالحوضیالمورود‪2‬۔ ی‬
‫ؽیہ‪۶‬دحمؿ‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬وعسمد‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیقالییلی ینعی‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ےھجم‪۶‬ریمُ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قالیقالیرسولیاللیص‬
‫یمویسیتکلیمایواعطؼتكی ّؿ ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اكْامیہ ‪۶‬وک ‪۶‬اینپ ‪۶‬دؽیتس ‪۶‬دی‪۶‬‬ ‫ابرھیمیخلیتیوکلمت ٰ‬ ‫ریبینخلتی ٰ‬
‫اؽّوم ٰی‪۶‬ےس‪۶‬کالص‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اؽّںیہمت‪۶‬اُ‪۶‬دمحم!وماہج‪۶‬اشخب‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫‪ٙ‬‬
‫یایمحمدیکقاحا‪3‬۔ ی‬
‫ےب‪۶‬رپدہ‪۶‬ؽاجحؿ‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬ریما‪۶‬امجل‪۶‬قاك‪۶‬داھکی۔‬
‫ف یمجمع یالبحار یکقاحا یای یمواج رۃ یلؼس یبؼن مای‬
‫ٰ‬ ‫ٍى‬‫ع‬
‫عمجم‪۶‬ا زاّ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬افکج‪۶‬اک‪ ۶‬ی‪۶‬قااشملہف‪۶‬دقداّ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہکبج‪۶‬‬ ‫لى‬
‫حجابیوالرسول‪4‬۔ ی‬
‫دّایمٍ‪۶‬ںیم وکیئ‪۶‬رپدہ‪۶‬اؽّاقدص‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔(ؿ)‬
‫انب‪۶‬رمدؽہی‪۶‬رضحؿ‪۶‬اامسء‪۶‬تنب‪۶‬ایب‪۶‬رکب‪۶‬دصقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیوھوییصفی ینعی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬انس ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬دسّ‬
‫ٰ‬ ‫سمعتیرسولیاللیص‬
‫ل‬
‫لمنتہی(وذکر یالحدیث یایل یان یقالت) یقلتی ا مًىہٰی ‪۶‬اک ‪۶‬ؽفص ‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ےھت ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک ‪۶‬قاّوسل‪۶‬‬‫سدرة یا ٰ‬
‫اهلل‪!۶‬وضح‪۶ّ۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‬ ‫یارسولیاللی ی‬

‫صیالکربییحدیثیا بنیعباسیریضی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یالتؼسییشرحیالجا معیالصغییتحتیحدیثیرأیتیریبیمکؾبۃیاالمامیالشافیعیریاضی‪،۲۱/۲‬الخصائ‬

‫اللیعنہمایرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۵۲۵/۵۶‬‬
‫یکزنالعمالیبحوالہیا بنیعسا کریعنیجابریدحكف‪۰۵۲۳۲۶‬مؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪۰۰۳/۵۰‬‬
‫‪2‬‬

‫یتاریخیدمشقیالکبییبابیذکریعروجہیایلیالسماءیواجتماعہیبجماعۃیمنیاالنؽیاءیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵۲/۰‬‬
‫‪3‬‬

‫یمجمعیبحاریاالنوا ریبابیکفیعیتحتیاللقظیکقحیمکؾبہیداراالیمانیدمہنی‪۶‬ونمّہ‪۰۲۰/۰۶‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 638 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قاٖ‪۶‬ایک‪۶‬داھکی‪۶‬؟ّٓامقا‪:‬ےھجم‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬دقداّ‪۶‬وہاینعی‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اک۔‬ ‫مارأیتیعندھای؟قالیرأیتہیعندھاییعینیربہی‪1‬۔ ی‬
‫ٰیا ثاریالصحابہ ی‬
‫رتذمی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪:‬‬
‫اما ینحن یبنوھا یشام یفنِول یان یمحمدا یرای یربہی مہ‪۶‬ینب‪۶‬اہمش‪۶‬اہلًيـ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وت‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬كشیب‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬دؽقاّ‪۶‬‬ ‫مرتنیی‪2‬۔ ی‬
‫داھکی۔‬
‫‪ٙ‬‬
‫انب‪۶‬ا شٰض‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬ہملس‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫یایل یابن یعباس ییسألہ یھل یر ٰایی ینعی‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬ ‫ان یابن یعمر یارسل ٰ‬
‫محمدیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیربہ‪،‬فِالینعم‪3‬۔ ی دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬ابعٖ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ےس ‪۶‬دّقاتف ‪۶‬رکااجیھب‪:‬‬
‫ایک‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬داھکی‪۶‬؟ا نہؾٍ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬وجاؿ‪۶‬دقا‪:‬اہٍ۔‬
‫اجعم‪۶‬رتذمی‪۶‬ؽمجعم‪۶‬ربطاین‪۶‬ںیم‪۶‬رکعہم‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪:‬‬
‫واللقظیللطرباینیعنیابنیعباسیقالینظریمحمدیایلی ینعی‪۶‬ربطاین ‪۶‬ےک‪۶‬اافلؽ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫ربہیقالیعکرمۃیفِلتیالبنیعباسینظریمحمدیایلیربہی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫قالینعمیجعلیالکالمیلمویسیوالخلۃیالبرھیمیوالنظری ّؿ ‪۶‬وک‪۶‬داھکی۔رکعہم‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪٘۶‬ارگدےتہک‪۶‬ںیہ‪:‬ںیم ےن‪۶‬رعص‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬
‫یک‪:‬ایک ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬داھکی؟‬
‫لمحمدیصیلیاللی ی‬
‫ٰ‬ ‫‪ٙ‬‬
‫ٓامقا‪:‬اہٍ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬وم ی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‬ ‫ّ‬

‫یالدرالمنثوریفیالتقسییبالماثوریبحوالہیا بنیمردویہیتحتیآیۃی‪۵/۵۳‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۵۵۰/۱‬‬
‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یجا معیالرتمذییابویابیالتقسییسورہینجمیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬اّدؽ‪۶‬قاّا‪۶ّ۶‬دیلہ‪،۵۲۵/۲۶‬الشقاءیبتعریفیحِوقیا لمصط ٰیف یفصلیوامارؤیۃیلربہیالمطبعۃی‬

‫الشرکۃیالصحافیۃیفیالبالدیالعثمانیہی‪۵۱۵/۵‬‬
‫یالدرالمنثوریبحوالہیا بنیا ٰ‬
‫سحقیتحتیآیۃی‪۵۴/۱۰‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۱۳۳/۳‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 639 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫تعایل یعلیہ یوسلم‪ 1‬ی(زاد یالرتمذی)فِد یرای یربہی کالص ‪ّ۶‬اھک ‪۶‬اؽّاكْامیہ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬دؽیتس ‪۶‬اؽّدمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬دقداّ۔(اؽّاامص ‪۶‬رتذمی ‪۶‬ےن ‪۶‬ہی ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک)‬ ‫مرتنی‪2‬۔ ی‬
‫كشیب‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وک‪۶‬دؽقاّ‪۶‬داھکی۔‬
‫اامص‪۶‬رتذمی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬نسح‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬لسایئ‪۶‬اؽّاامص‪۶‬زخہنی‪۶‬ؽاحمک‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫واللقظیللؽیہیقیأتعجبونیانیتکونیالخلۃیالبراھیمیوی ایکاكْامیہ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دؽیتس‪۶‬اؽّوم‪ٰٙ‬ی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬کالص‪۶‬اؽّدمحم‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دقداّ‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہمت‪۶‬ھچک‪۶‬اابنچ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫کالمیلمویس یوالرؤیۃیلمحمدیص‬
‫ٰ‬ ‫ال‬
‫ےہ۔ہی‪۶‬اافلؽ‪۶‬یقہیب‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ۔‬ ‫سلم۔ ی‬
‫احمک‪3‬ےن‪۶‬اہک‪:‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬عسقالین‪۶‬ؽّّاقین‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دنس‪۶‬دیج‪۶‬ےہ‪4۶‬۔ربطاین‪۶‬مجعم‪۶‬اؽطس‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫عنیعبداللیبنیعباسیانہیکانییِولیانیمحمدایصیلی ینعی‪۶‬رضحؿ‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬رکےت‪۶‬كشیب‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیر ٰاییربہیمرتنییمرةیببصرہیومرةی دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬دؽقاّ ‪۶‬اےنپ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬داھکی ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫الل ٰ‬
‫قاّ‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ےس‪۶‬اؽّاقك‪۶‬قاّ‪۶‬دل‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ےس۔‬ ‫بقوادہ‪5‬۔ ی‬

‫‪1‬‬
‫یالمعجمیاالوسطیدحكف‪۵۰۵۲۶‬مکؾبۃیالمعارفیریاضی‪۵۴۵/۵۳‬‬
‫یجا معیالرتمذییابوابیالتقسییسورةینجمیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬اّدؽقاّاّ‪۶‬دیلہ‪۵۲۳/۲۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ 3‬یالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیالنسائییوالحا کمیالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۳۰/۰‬الدرالمنثوریبحوالہیالنسائییوالحا کمی‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمی‬
‫ٰ‬ ‫تحتیاآلیۃی‪۵۴/۱۰‬یداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۱۲۵/۳‬المستدركیعیلیالصحیحنییکتابیاالیمانیراٰییمحمدیص‬

‫ربہیدارالقکریبیوتی‪،۲۱/۵‬السننیالکربییللنسائییدحكف‪۵۵۱۰۵۶‬دارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳۲/۲‬‬
‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالخا مسیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۵۳/۲‬‬
‫‪4‬‬

‫‪ 5‬یالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیالطرباینیفیاالوسطیالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۳۱/۰‬المعجمیاالوسطیدحكف ‪۱۳۱۳۶‬مکؾبۃی‬

‫المعارفیریاضی‪۰۱۲/۲‬‬
‫‪Page 640 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬ویسیط‪۶‬ؽاامص‪۶‬عسقالین‪۶‬ؽهالہم‪٘۶‬ایم‪۶‬هالہم‪ّّ۶‬اقین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬یک‪۶‬دنس‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ‪1۶‬۔‬
‫اامص‪۶‬االہمئ‪۶‬انب‪۶‬زخہمی‪۶‬ؽاامص‪۶‬كْاّ‪۶‬رضحؿ‪۶‬اسن‪۶‬نب‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیر ٰاییربہیعزوجل‪2‬۔ ی كشیب‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬وک‪۶‬داھکی۔‬
‫انیمحمدایصیلیالل ٰ‬
‫‪ٙ‬‬
‫اامص‪۶‬ادمح‪۶‬عسقالین‪۶‬ؽدبعاابلیق‪ّّ۶‬اقین‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دنس‪۶‬وقی‪۶‬ےہ‪3‬۔دمحم‪۶‬نب‪۶‬ا شٰض‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلیعنہیھلیر ٰایی ینعی‪۶‬رمؽاٍ‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬وپاھچ‪:‬‬
‫انیمروانیسألیابایھریرةیریضیالل ٰ‬
‫ایک‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬داھکی؟ّٓامقا‪ :‬اہٍ‬ ‫محمدیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیربہیفِالینعم‪4‬۔ ی‬
‫اخباریالتابعنیی ی‬
‫فنصم‪۶‬دبعارلّاص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫عنیمعمریعنیالحسنیالبصرییانہیکانییحلفیباللی ینعی‪۶‬اامص‪۶‬نسح‪۶‬رصبی‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬مسق‪۶‬اھکرک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬رکےت‪۶‬‬
‫كشیب‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬داھکی۔‬ ‫لِدیراٰیییمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی‪5‬۔ ی‬
‫ایس‪۶‬رطج‪۶‬اامص‪۶‬انب‪۶‬زخہمی‪۶‬رضحؿ‪۶‬رعؽہ‪۶‬نب‪ّ۶‬ربی‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬وھپیھپ‪ّ۶‬اد‬

‫‪ 1‬یالمواھبیاللدنیۃ یالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۳۱/۰‬شرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالخا مسیدارالمعرفہی‬

‫بیوتی‪۵۵۳/۲‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیا بنیخزیمہیالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۳۱/۰‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ 3‬یالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیا بنیخزیمہیالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۳۱/۰‬شرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدی‬

‫الخا مسیدارالمعرفہیبیوتی‪۵۵۴/۲‬‬
‫سحقیدارالمعرفہیبیوتی‪،۵۵۲/۲‬الشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیف یبحوالہیا بنیا ٰ‬
‫سحقی‬ ‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیا بنیا ٰ‬
‫‪4‬‬

‫فصلیومایرؤیۃیلربہیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃیفیالبالدیالعثمانیہی‪۵۱۵/۵‬‬
‫‪5‬یالشقاءیبتعریفیحِوقیا لمصط ٰیفیبحوالہیعبدالرزاقیعنیمعمریعنیالحسنیالبصرییفصلیوامایرویۃیلربہیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃیفی‬
‫البالدیالعثمانیہی‪۵۱۵/۵‬‬
‫‪Page 641 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اھبیئ‪۶‬ےک‪۶‬ےٹیب‪۶‬اؽّدصقی‪۶‬اربک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬وناےس‪۶‬ںیہ‪ّ۶‬اؽی‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعماج‪۶‬دقداّ‪۶‬ایہٰل‪۶‬‬
‫وہقا‪۶‬امےتن‪:‬وانہییشتدیعلیہیا نکارھای‪1‬اھیملتِطا۔اؽّاٍ‪۶‬رپ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ااکنّ‪۶‬تخس‪۶‬رگاٍ‪۶‬زگّقا۔‬
‫ویٍ یہ‪۶‬بعک‪۶‬اابحّ‪۶‬اعمل‪۶‬بتک‪٘۶‬اہقب‪۶‬ؽاامص‪۶‬انب‪۶‬اہشؿ‪ّ۶‬ۂی‪۶‬ظٓیش‪۶‬ؽاامص‪۶‬اجمدہ‪۶‬زخمؽیم‪۶‬یکم‪۶‬ؽاامص‪۶‬رکعہم‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬دمت ‪۶‬اہیمش‪۶‬ؽاامص‪۶‬‬
‫لغ‬
‫اطع‪۶‬نب‪ّ۶‬قاج‪۶‬ظٓیش‪۶‬یکم۔ااتسد‪۶‬اامص‪۶‬اوب‪۶‬ہفینح‪۶‬ؽاامص‪۶‬ملسم‪۶‬نب‪۶‬حیبص‪۶‬اوبا سی‪۶‬وک‪۶‬یف‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬عیمج‪۶‬قالذمہ‪۶‬اعمل‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬رٌٔ‪۶‬االہم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬‬
‫ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬یہی‪۶‬ذمہـ‪۶‬ےہ۔اامص‪۶‬عسقالین‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اخرجیابنیخزیمۃیعنیعروہیبنیالزبییاثبات ایوبہی انب‪۶‬زخہمی‪۶‬ےن‪۶‬رعؽہ‪۶‬نب‪ّ۶‬ریب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنعےس‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫قالیسائریاصحابیابنیعباسیوجزمیبہیکعبیاالحباری اابثؿ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایکےہ۔انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫٘ارگدؽٍ‪۶‬اک‪۶‬یہی‪۶‬وقل‪۶‬ےہ۔بعک‪۶‬اابحّ‪۶‬اؽّّۂی‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬زجص‪۶‬‬ ‫والزھریی‪2‬الخ۔ ی‬
‫ّٓامقا‪۶‬ےہ۔اخل۔(ؿ)‬
‫ائمۃیالدین ی‬
‫اقوالیمنیبعدھمیمنی ّ‬
‫‪ٙ‬‬
‫اامص‪۶‬خلّال‪۶‬اتکؿ‪۶‬انسل‪۶‬ںیم‪۶‬ا شٰض‪۶‬نب‪۶‬رمؽّی‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪،‬رضحؿ‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬خًول‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّ۶‬ؽكف‪۶‬وک‪۶‬قاكف‪۶‬امےتن‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬دلیل‪ّٓ۶‬امےت‪:‬‬
‫یمختصرا۔ ی یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ےہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬داھکی۔‬
‫ر‬ ‫قولیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیرأیتیریبی‪3‬یاھ‬
‫اقنٖ‪۶‬اینپ‪۶‬ریسفت‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اامص‪۶‬دنس‪۶‬االقاص‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪ّ۶‬اؽی‪:‬‬
‫انہیقالیاقولیبحدیثیابنیعباسیبعؼنہیر ٰاییربہیر ٰاہی ینعی ‪۶‬انہؾٍ ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ںیم ‪۶‬دحكف ‪۶‬انب ‪۶‬ابعٖ ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫امہنع‪۶‬اک‪۶‬دقتعم‪۶‬وہٍ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫ر ٰاہیر ٰاہیحیتیا نِطعینقسہ‪4‬۔ ی‬
‫ایس‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ےس‪۶‬داھکی‪۶‬داھکی‪۶‬داھک‪،‬اہیٍ‪۶‬قك‪ّٓ۶‬امےت‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ہک‪٘۶‬اسن‪۶‬‬
‫وٹؿ‪۶‬یئگ۔‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیا بنیخزیمہیالمِصدیالخا مسیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۵۲/۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۳۰/۰‬‬
‫‪2‬‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیالخاللیفیکتابیالسنیالمِصدیالخا مسیالمتکبیاالسالیمیبیوتی‪۵۳۳/۰‬‬
‫‪3‬‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیبحوالہیالنِاشیعنیاحمدیوامامیرؤیۃیلربہیالمکؾبۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۵۱۵/۵‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 642 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬انب‪۶‬الشليـ‪۶‬رصمی‪۶‬وماہـ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫جزم یبہ یمعمر یواٰخرون یوھوقول یاالشعری یوغالبی ینعی‪۶‬اامص‪۶‬رمعم‪۶‬نب‪ّ۶‬ادش‪۶‬رصبی‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اؽّاملعء‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫زجص‪۶‬ایک‪،‬اؽّیہی‪۶‬ذمہـ ‪۶‬ےہ‪۶‬اامص‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬اامص‪۶‬اوبانسحل‪۶‬ارعشی‪۶‬‬ ‫اتباعہ‪1‬۔ ی‬
‫اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬اغلف‪َ ۶‬قٌٔؽؽٍ‪۶‬اک۔‬
‫هالہم‪۶‬اہشؿ‪۶‬افخیج‪۶‬میسن‪۶‬ارلقاص‪۶‬رشج‪۶‬افشےئ‪۶‬اامص‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫صحیالراجحیانہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیراییربہی ذمہـ‪۶‬احص‪۶‬ؽّاحج‪۶‬یہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫اال ی‬
‫بعنی یراسہ یحنی یاسری یبہ یکما یذھب یالیہ یا کثری ‪ٚ‬ـ‪۶‬ارسا اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬مشچب‪۶‬رسداھکی‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬روہمّ‪۶‬احصنہی‪۶‬رکاص‪۶‬‬
‫اک‪۶‬یہی‪۶‬ذمہـ‪۶‬ےہ۔‬ ‫الصحابۃ‪2‬۔ ی‬
‫اامص‪۶‬ونؽی‪۶‬رشج‪۶‬حیحص‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬رھپ‪۶‬هالہم‪۶‬دمحمنب‪۶‬دبعاابلیق‪۶‬رشج‪۶‬وماہـ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫الراجحیعندیا کثریالعلماءیانہیطراییربہ یبعنییراسہی روہمّ‪۶‬املعء‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪ّ۶‬احج‪۶‬یہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ےن‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعماج‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬رس‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬ےس‪۶‬داھکی۔‬ ‫لیلۃیالمعراج‪3‬۔ ی‬
‫اہمئ‪۶‬اتمرخنی‪۶‬ےک‪۶‬خدا‪۶‬خدااوقال‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬دح‪۶‬امشّ‪۶‬ےس‪۶‬اخّج‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّظفل‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ااملعلء‪۶‬ہک‪۶‬جاہنج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اکیف‪۶‬ؽینعم۔‬
‫یتعایلیاعلم۔‬
‫والل ٰ‬
‫‪۵۵‬رحمص‪۶‬ارحلاص‪۵۰۲۳۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬اکوپنّ‪۶‬ہلحم‪۶‬اگنبیل‪۶‬لحم‪۶‬رمہلس‪۶‬دحص‪۶‬یلع‪۶‬اخٍ‪۶‬ؽاکمط‪۶‬نیسح‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۰۳‬‬
‫ایک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رعماج‪۶‬ابمّك‪۶‬رعٖ‪۶‬میظع‪۶‬قك‪۶‬رشتفی‪۶‬‬
‫ےل‪۶‬اجقا‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ؽاہمئ‪۶‬اهالص‪۶‬ےن‪۶‬رحتری‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن‪۶‬؟ّقد‪۶‬اتہکےہ‪۶‬ہی‪۶‬ضحم‪۶‬ٹوھؿ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪ ۶‬انہ‪۶‬شیک‪۶‬ےہ‪۶‬؟بؼنوایتوجروای‬
‫(ایبٍ‪ّٓ۶‬امؽ‪۶‬ارجدےئ‪۶‬اجؽ‪۶‬ےگ۔ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫كشیب‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬دعؽل‪۶‬اقثؿ‪۶‬دمتعمنی‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬ہلیلج‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬

‫یالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۳۰/۰‬‬
‫‪1‬‬

‫ینسیمیالریاضیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیوامایرؤیۃیلربہیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۳۰/۲۶‬‬
‫‪2‬‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالخا مسیدارالمعرفۃیبیوتی‪۵۵۲/۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 643 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ع‬
‫ّادئ‪۶‬یک‪۶‬رصتاحیؿ ‪۶‬ہلیلج‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّہی‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ںیہ‪،‬ارگآ ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬رملس‪۶‬قا ‪۶‬اقك‪۶‬اطقالج‪۶‬رپ‪ٍ ۶‬عل‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّدحكف‪۶‬‬
‫‪۶‬وصخصا‪۶‬ہکبج‪۶‬قاطلًَ‪۶‬اقثؿ‪۶‬دعؽل‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬ارم‪۶‬ااسی‪۶‬ںیہن‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اےئ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫عٍع‬
‫رملس‪۶‬ؽ ل‪۶‬قاؿ‪۶‬اضفلئ‪۶‬ںیم‪۶‬قاالامجم‪۶‬وبقمل‪۶‬ےہ ً‬
‫دلخ‪۶‬وہوت‪۶‬رضؽّ‪۶‬وبثؿ‪۶‬دنس‪۶‬رپ‪۶‬ومحمل‪،‬اؽّتبثم‪۶‬قایف‪۶‬رپ‪ ۶‬سدص‪،‬اؽّدعص‪۶‬اؿالم‪۶‬اؿالم‪۶‬دعص‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬ٹوھؿ‪۶‬ےنہک‪۶‬ؽاال‪۶‬ضحم‪۶‬ٹوھقا‪۶‬اجمَّ‪۶‬‬
‫یف‪۶‬ادلنی‪۶‬ےہ۔‬
‫اامص‪۶‬الج‪۶‬دیس‪۶‬ی‪۶‬دمحم‪۶‬وبصٌٔی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪،‬دیصقہ‪۶‬كْدہ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬م‬
‫یکمایسرییالبدریفیداجیمنیالظلم ی‬ ‫سریتیمنیحرمیلیالیایلیحرمی ی‬
‫یمنیقابیقوسنییلمیتدركیولمیترم ی‬ ‫ی‬ ‫وبتیتریقیایلیانینلتیمزنلۃی‬
‫ینودیتیبالرفعیمثلیالمقردیالعلم ی‬ ‫خقضتیکلیمِامیباالضافۃیاذ ی‬
‫یوجزتیکلیمِامیغییمزدحم‪ 1‬ی‬ ‫فخرتیکلیفخاریغییمشرتكی ی‬
‫ینعی‪۶‬قاّوسل‪۶‬اهلل‪!۶‬وضحّ‪ّ۶‬اؿ‪۶‬ےک‪۶‬اقك‪۶‬وھتُّ‪۶‬ےس‪۶‬ےصح‪۶‬ںیم‪۶‬رحص‪۶‬طکہ‪۶‬ہمظعم‪۶‬ےس‪۶‬تیب‪۶‬االعغٰی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬رشتفی‪ّٓ۶‬اموہےئ‪۶‬ےسیج‪۶‬‬
‫ادنھٌٔی‪ّ۶‬اؿ‪۶‬ںیم‪۶‬وچدوھںی‪۶‬اک‪۶‬اچدن‪۶‬ےلچ‪،‬اؽّوضحّ‪۶‬اٖ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ںیم‪۶‬رتیق‪ّٓ۶‬امےت‪ّ۶‬ےہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬اقؿ‪۶‬وقنیس‪۶‬یک‪۶‬زنمل‪۶‬ےچنہپ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬یسک‪۶‬ےن ‪۶‬قایئ ‪۶‬ت ‪۶‬یسک ‪۶‬وک ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬تمہ ‪۶‬وہیئ۔وضحّ ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪۶‬تبسن ‪۶‬ےس ‪۶‬امتص‪۶‬اقمامؿ ‪۶‬وک‪۶‬تسپ ‪ّٓ۶‬امدقا‪،‬ذـ ‪۶‬وضحّ ‪ّ۶‬عف ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫رفمد‪۶‬ملع‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬دنآّامےئ‪۶‬ےئگ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬ۂ‪۶‬ااسی‪۶‬رخف‪۶‬عمج ‪ّٓ۶‬امایل‪۶‬وج‪۶‬اققل‪۶‬رشتک‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬ۂ‪۶‬اٖ‪۶‬اقمص‪۶‬ےس‪۶‬زگّےئگ‪۶‬سج‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬اؽّؽٍ‪۶‬اک‪۶‬وجہص‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬قا‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رخف‪۶‬قال‪۶‬رشتک‪۶‬عمج‪ّٓ۶‬امےئل‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬امتص‪۶‬اقمامؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬ظٓامح‪۶‬زگّےئگ۔ینعی‪۶‬‬
‫اعمل‪۶‬ااکمٍ‪۶‬ںیم ےنتج‪۶‬اقمص‪۶‬ںیہ‪۶‬وضحّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬اہنت‪۶‬زگّ‪۶‬ےئگ‪۶‬ہک‪۶‬دؽرسُ‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬ارم‪۶‬بیصن‪۶‬ت ‪۶‬وہا۔‬
‫هالہم‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ای یانت یدخلت یالباب یوقطعت یالحجاب یایل یان یلمی ینعی ‪۶‬دشؾّ ‪۶‬دّؽاّہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دالخ ‪۶‬وہےئ ‪۶‬اؽّ ٓا ےنپ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬قك‪۶‬اجحؿ‪۶‬‬
‫ترتكیغایۃیللساعیایلیالسبقیمنیکمالیالِربیالمطلقی ےط ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬ہک‪۶‬رضح ‪۶‬ؿ ‪۶‬زعؿ ‪۶‬یک‪۶‬انجؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ظٓؿ ‪۶‬قلطم‪۶‬‬
‫ایلیجنابیالحقیوالیترکتیموضعیریقیوصعودیوقیامی اکلم‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬یسک‪۶‬اےسی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وج‪۶‬تقبس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬دؽُّ‪۶‬‬
‫وکیئ‪۶‬اہنكف‪۶‬ت ‪۶‬وھچّی‪۶‬اؽّامت‪۶‬ص‪۶‬اعمل‪۶‬ؽوجد‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬ؿالف‪۶‬دنبیل‪۶‬‬
‫وقعودیلطالبیرفعۃیفیعالمیالوجودی ی‬
‫ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وکیئ‪۶‬ہگج‪۶‬رعؽج‪۶‬ؽرتیق‪۶‬قا‪۶‬اےنھٹ‪۶‬ک ےنھٹ‬

‫یالکوا کبیالدریۃیفیمدحیخییالربیۃ(قصیدہیبردہ)القصلیالسا بعیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۶‬ص‪۰۰‬قا‪۰۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 644 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یفاویحی یک‪۶‬قایق‪۶‬ت ‪ّ۶‬یھک‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اعمل‪۶‬اکمٍ ‪۶‬ےس‪۶‬ذاجؽّ ‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬اقمص‪۶‬‬ ‫ٰ‬

‫یمِامیقابیقوسنییاوادین ٰ‬ ‫لكیایل‬
‫ٰ‬ ‫بلیتجاوزتی ٰذ‬
‫مٰ‬
‫اقؿ ‪۶‬ؽوقنیس ‪۶‬اؽاد ی ‪۶‬قك ‪۶‬ےچنہپ ‪۶‬وت ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫اویح‪1‬۔ ی‬
‫الیكیربكیمای ٰ ی‬
‫ؽیح‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬وج‪۶‬ؽیح‪ّٓ۶‬امیئ۔‬
‫زین‪۶‬اامص‪۶‬امہص‪۶‬اوب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬رشَ‪۶‬ادلنی‪۶‬دمحم‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪،‬اص‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یوتلكیالسیادةیالِعسا ی‬ ‫ی‬ ‫یایلیقابیقوسنی‬
‫وتریقیبہ ٰ‬
‫یدون ایماوراھنیوراء‪ 2‬ی‬ ‫ی‬ ‫یحسریی‬
‫رتبیتسِطیاالمایف ٰ ی‬
‫وضحّ‪۶‬وک‪۶‬اقؿ‪۶‬وقنیس‪۶‬قك‪۶‬رتیق‪۶‬وہیئ‪۶‬اؽّہی‪۶‬رسداّی‪۶‬الّؽال‪۶‬ےہ‪۶‬ہی‪۶‬ؽہ‪۶‬اقمامؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ّّؽ ںی‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬كھت‪۶‬رکرگاجیت‪۶‬ںیہ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬اٖ‪۶‬رطَ‪۶‬وکیئ‪۶‬اقمص‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن۔‬
‫ل‬
‫اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ا ملکی‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رشج‪۶‬الضف‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫قالیبعضیاالئمۃیوالماریجیلیلۃیاالسراءیعشرة‪،‬سبعۃی ضعب‪۶‬اہمئ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ارساء‪۶‬دٖ ‪۶‬رعماںیج‪۶‬ںیھت‪٘،‬اؿ‪۶‬‬
‫ل‬
‫یالسموت یوالثامن یایل یسدرة یالمنت ٰیھ یوالتاسع یایلی ٘اوتٍ‪ٓ ۶‬ا امسونٍ‪۶‬ںیم‪،‬اؽّ ٓا وھٹںی‪۶‬دسّہ ‪۶‬ا مًىہٰی‪،‬ونںی‪۶‬وتسمٰی‪،‬‬
‫ف ٰٰ‬
‫دوسںی‪۶‬رعٖ‪۶‬قك۔‬ ‫المستوییوالعاشریایلیالعرش‪3‬یالخ۔ ی‬
‫دیس‪۶‬هالہم‪۶‬اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬دبعاینغل‪۶‬قایسلب‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬اتقلیس‪۶‬ےن‪۶‬دحہقی‪۶‬دنہی‪۶‬رشج‪۶‬رطہقی‪۶‬دمحمہی‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬ام‪۶‬رک‪۶‬رقمّ‪ّ۶‬اھک‪:‬‬
‫قالیالش ابیالمیکیفیشرحیھمزیۃیالمامیبوصییی ّٓامقا‪،‬اامص‪۶‬اہشؿ ‪۶‬یکم‪۶‬ےن‪۶‬رشج‪۶‬زمہہی ‪۶‬اامص‪۶‬وبصٌٔہ‪۶‬ںیم‪۶‬اہک‪۶‬‬
‫عنیبعضیاالئمۃیانیالمعاریجیعشرة ٰ‬
‫یایلیقولہیوالعاشری ضعب ‪ٓ ۶‬ا ہمئ ‪۶‬ےس ‪۶‬وقنمل ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رعما‪،‬نی ‪۶‬دٖ ‪۶‬ںیہ‪۶ ،‬دوسںی‪۶‬‬
‫رعٖ‪۶‬ؽدقداّ‪۶‬قك۔‬ ‫ایلیالعرشیوالرؤیۃ‪4‬۔ ی‬
‫زین‪۶‬رشج‪۶‬زمہہی‪۶‬اامص‪۶‬یکم‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ذـ‪۶‬امیلسٍ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬وک‪۶‬وہادی‪۶‬یئگ‬ ‫لمایاعیطی ٰ‬
‫سلیمنیعلیہیالصلٰوةیوالسالمی ی‬

‫یالزبدةیالعمدةیفیشرحیالِصیدةیالربدةیا لقصلیالسا بعیتیعمج‪۶‬املعء‪۶‬دنکسّہی‪۶‬ریخ‪۶‬وپّ‪۶‬دنسھ‪۶‬ص‪۵۲‬‬

‫‪1‬‬

‫یخییالورییالقصلیالرا بعیحزیبیالِادریۃیالوہّ‪۶‬ص‪۵۰‬‬
‫‪2‬‬
‫ٰ‬ ‫امیالِرییفیمدح‬
‫ٰ‬ ‫ی‬

‫یالِرییلِراءیامیالِرییتحت‪۶‬رعش‪۳۰‬یالمجعمیالثِافیابویظیبی‪۰۳۰/۵‬‬
‫یافضل ٰ‬
‫‪3‬‬

‫‪4‬‬
‫یالحدیِۃیالندیہیشر حیالطریِۃیالمحمدیہیبحوالہیشر حیقصیدہیہمزیہیالمکؾبۃیالنوریۃیالرضویہیالقليؾّ‪۲۳۲/۵۶‬‬
‫‪Page 645 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الریحیالیتیغدوھایش ریورواح ایش ریاعیطینبؼنایصیلی ہک ‪۶‬حبص ‪٘۶‬اص ‪۶‬اقك ‪۶‬اقك ‪۶‬ےنیہم ‪۶‬یک ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬رپ ‪۶‬ےل ‪۶‬اجیت۔امہُّ ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اللیتعایل یعلیہیوسلمیالرباقیفحملہیمنیالقرشیایلی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬كْاص‪۶‬اطع‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪۶ّٖٓ۶‬ےس‪۶‬رعٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫مٰ‬
‫العرش یف یلحظۃیواحدةیواقلیمسافۃ یفیذلك یسبعۃی قك ‪۶‬اقك ‪۶‬ہحمل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےل ‪۶‬ایگ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬نیم ‪۶‬اد ی ‪۶‬سمتف(ینعی ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫متفہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬قك)٘اؿ ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬كْٖ ‪۶‬یک ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬ےہ۔اؽّؽہ ‪۶‬وج ‪۶‬وفص‪۶‬‬
‫اٰالفیسنۃ۔ومایفوقیالعرشیایلیالمستوییوالرفرفی‬
‫ّ‬
‫ارعلٖ‪۶‬ےس‪۶‬وتسمٰی‪۶‬اؽّ َٓ‪۶‬قك‪ّ۶‬یہ‪۶‬اےس‪۶‬وتخدا‪۶‬یہ‪۶‬اجےن۔‬
‫یتعایلی‪1‬۔ ی‬
‫الیعلمہیاالیالل ٰ‬
‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یطیمویس یعلیہیالصلٰوةیوالسالمیالکالمیاعیطی ذـ ‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص ‪۶‬وک ‪۶‬دؽلف ‪۶‬کالص ‪۶‬اطعوہیئ ‪۶‬امہُّ‪۶‬‬
‫ٰ ی‬ ‫لمایاع‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیمثلہیلیلۃیاالسراءیویزیادةی یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ؽیسی‪۶‬یہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ارسایلم‪۶‬اؽّّقادؿ‪۶‬‬‫نبؼنایصیلیالل ٰ‬
‫ن‬
‫صریوشتانیمابنییجبلیالطوری ظٓؿ‪۶‬اؽّمشچ‪۶‬رس‪۶‬ےس‪۶‬دقداّایہٰل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ۔اؽّ ھالاہکٍ‪۶‬وک‪۶‬ہ‪۶‬‬ ‫الدنویویالرویۃیبعنییال یب ی‬
‫ل‬ ‫‪ٙ‬‬
‫ رّ ‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬وم ٰی‪۶‬ہیلع‪۶‬ا علؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬انماجؿ ‪۶‬وہیئ‪۶‬اؽّ‬
‫یمویسیعلیہیالصلٰوةیویالسالمیمومایفوقی‬
‫الذیینویجیبہ ٰ‬
‫‪ 2‬اہکٍ ‪۶‬اموفص ‪۶‬ارعلٖ ‪۶‬اہجٍہماُّ ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی ۔ ی‬
‫العرشیالذیینویجیبہینبؼنایصیلیالل ٰ‬
‫ک‬
‫ےس‪ ۶‬الص‪۶‬وہا۔‬
‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایل یعلیہیوسلم یببدنہییِظۃ یبمکۃی یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬مسج‪۶‬قاك‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬دیباّی‪۶‬‬ ‫رقیہ یصیلیالل ٰ‬
‫ل‬
‫لیلۃیوالسراءیایلیالسماءیثمیایلیسدرةیالمنت ٰیھیثمیایلی ںیم‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ارسا ٓا امسونٍ‪۶‬قك‪۶‬رتیق‪ّٓ۶‬امیئ‪،‬رھپ‪۶‬دسّہ ‪۶‬ا مًىہٰی‪،‬رھپ‪۶‬‬
‫اقمص‪۶‬وتسمی ٰ‪،‬رھپ‪۶‬رعٖ‪۶‬ؽَّّٓ‪۶‬ؽدقداّ‪۶‬قك۔‬ ‫المستوییایلیالعرشیوالرفرفیوالرویۃ‪3‬۔ ی‬
‫لك د‬
‫یالِری ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬‫هالہم‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬اصؽی‪۶‬امیکل‪۶‬خ ؾ ف‪ ّ۶‬مۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬تعلیِاتیافضل ٰ‬
‫یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬رعماج‪۶‬دیباّی‬ ‫االسراءیبہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی ی‬

‫یافضل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یلِرءیامیالِری‬
‫ٰ‬ ‫یالِری‬

‫یافضل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یلِرءیامیالِری‬
‫ٰ‬ ‫یالِری‬
‫یالِرییتحتیشعرای‪۲‬المج یمعیالثِافیابوظیبی‪۵۵۲/۵‬ؽ‪۵۵۳‬‬ ‫یافضل ٰ‬
‫‪3‬‬
‫یالِرییلِراءیام ٰ‬

‫‪Page 646 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عیل ییِظۃ یبالجسد یوالروح یمن یالمسجد یالحرام یایلی ںیم‪۶‬دبٍ‪۶‬ؽّؽج‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬دجسم‪۶‬رحاص‪۶‬ےس‪۶‬دجسم‪۶‬اعغٰی‪۶‬قك‪۶‬وہیئ‪،‬‬

‫یالسم ٰوت یالعیل یثمیایلی رھپ‪ٓ ۶‬ا امسونٍ‪،‬رھپ‪۶‬دسّہ‪،‬رھپ‪۶‬وتسمٰی‪،‬رھپرعٖ‪۶‬ؽَّّٓ‪۶‬قك۔‬
‫المسجدیاالقیص یثم یعرجیبہ یایل ٰ‬
‫لمنتہییثمیایلیالمستوییثمیایلیالعرشیوالرفرف‪1‬۔ ی‬
‫سدرةیا ٰ‬
‫لس‬ ‫للسى‬
‫وتفاحؿ‪۶‬ادمحہی‪۶‬رشج‪۶‬ازمہلہی‪ ۶‬ح‪۶‬امیلسٍ‪۶‬ا مل‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫رقیہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیلیلۃیاالسراءیمنیبیتی وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رتیق‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ارساء‪۶‬تیب‪۶‬‬
‫عیایلیحیثیشاءیاللیتعایلی ادقملٖ‪۶‬ےس ‪٘۶‬اوتٍ‪ٓ ۶‬ا امسونٍ‪۶‬اؽّؽاہٍ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬اقمص‪۶‬قك‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫المِدسیایلیالسم ٰوتیالسب‬
‫ٰ‬
‫ق‬
‫اہجٍ ‪ ۶‬ك ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬اچاہ ‪۶‬رگم ‪ّ۶‬احج ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رعٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫لکنہیلمییجاوزیالعرشیعیلیالراجح ۔ ی‬
‫‪2‬‬

‫ٓا ےگ‪۶‬ذاجؽّ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا۔‬

‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یالسم ٰوت یوی رعماںیج ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ارساء ‪۶‬دٖ ‪۶‬وہ ںی‪٘،‬اؿ ‪ٓ ۶‬ا امسونٍ ‪۶‬ںیم‪،‬اؽّ‬
‫ٰ‬ ‫المعاریج یلیلۃ یاالسراء یعشرة یسبعۃ یف‬
‫الثامن یایل یسدرة یالمنت ٰیھ یوالتاسع یایل یالمستوی یوی ٓا وھٹںی‪۶‬دسّہ‪،‬ونںی‪۶‬وتسمٰی‪،‬دوسںی‪۶‬رعٖ ‪۶‬قك۔رگم‪ّ۶‬اؽقاٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫العاشر یایل یالعرش یلکن یلم ییجاوز یالعرش یکما یھوی رعماج ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬قیقحت‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رعٖ ‪۶‬ےس‪۶‬اؽرپ‪۶‬ذاجؽ ‪۶ ّ۶‬ت ‪۶‬‬
‫ّٓامقا۔‬
‫التحِیقیعندیاھلیالمعاریج‪3‬۔ ی‬
‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫بعدیانیجاوزیالسماءیالسابعۃیرفعتیلہیسدرةیالمنت ٰیھی ذـ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬متفہ ‪۶‬ےس‪۶‬زگُّ‪۶‬‬
‫ثم یجاو یزھا یایل یمستوییثم یزج یبہ یفیالنوریفخرقی دسّہ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اےنم ‪ُ ۶‬قلود ‪۶‬یک ‪۶‬یئگ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬زگّ ‪۶‬رک ‪۶‬اقمص‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫وتسمٰی‪۶‬رپ‪۶‬ےچنہپ‪،‬رھپ‪۶‬وضحّ‪۶‬اعمل‪۶‬ونّ‪۶‬ںیم‪۶‬داےل‪۶‬ےئگ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬رتس‪۶‬ۂاّ‪۶‬‬ ‫سبعنییالفیحجابیمنینوریمسیةی ی‬
‫رپدُ‪۶‬ونّ‪۶‬ےک‬

‫یالِرییللعالمۃیاحمدیبنیمحمدیالصاوییعیلیھا مشیالقتوحاتیاالحمدیۃیالمکؾبۃیالتجاریۃیالکربییرصمص‪۰‬‬
‫یتعلیِاتیعیلیام ٰ‬
‫‪1‬‬

‫مزیۃیالمکؾبۃیالتجاریۃیالکربییاقۂہ‪۶‬رصم ص‪۰‬‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یالقتوحاتیاالحمدیۃیبا لمنحیالمحمدیۃیشر حیال‬

‫یالکربییاقۂہ‪۶‬رصمص‪۰۳‬‬
‫ٰ‬ ‫‪3‬یالقتوحاتیاالحمدیۃیبا لمنحیالمحدیۃیشر حیال مزیۃیالمکؾبۃیالتجاریۃ‬

‫‪Page 647 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫کل یحجاب یخمسائۃ یعام یثم یدیل یلہ یرفرف یاخضری ےط‪ّٓ۶‬امےئ‪،‬ۂ‪۶‬رپدُ‪۶‬یک‪۶‬سمتف‪۶‬قاوسن‪۶‬كْٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ۔رھپ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫فارتیقیبہیحییتیوصلیایلیالعرشیولمییجاوزہیفکانیمنی زبس ‪۶‬وھچبقا ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬ليکاقا ‪۶‬ایگ‪،‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬رتیق‪۶‬‬
‫ّٓامرک ‪۶‬رعٖ ‪۶‬قك ‪۶‬ےچنہپ‪،‬اؽّرعٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ادرھ ‪۶‬زگّ ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬‬ ‫ربہیقابیقوسنییاو ٰ ی‬
‫یادین‪1‬۔ ی‬
‫مٰ‬
‫اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےس‪۶‬اقؿ‪۶‬وقنیس‪۶‬اؽاد ی‪۶‬قاقا۔‬
‫٘لى‬
‫اوقل‪(:‬ںیم ‪۶‬اتہکوہٍ۔ؿ)خیش ‪ ۶‬مَٰ ‪۶‬ےن ‪۶‬رعٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽرپ ‪۶‬ذاجؽّ ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےن ‪۶‬وکرتحیج ‪۶‬دی‪،‬اؽّاامص ‪۶‬انب ‪۶‬رجح ‪۶‬یکم ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬یک ‪۶‬ابعّؿ‪۶‬‬
‫امہیض‪۶‬ؽ ٓا ہیت‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬وفص‪۶‬ارعلٖ‪۶‬ؽالاکمٍ‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬ےہ‪،‬الاکمٍ‪۶‬لغًوا‪۶‬وفص‪۶‬ارعلٖ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّذؼيغۃً‪۶‬دؽونٍ‪۶‬وقولٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ھچک‪۶‬اذوالَ‪۶‬‬
‫ںیہن‪،‬رعٖ‪۶‬قك‪۶‬طًىہاےئ‪۶‬اکمٍ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬الاکمٍ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّمسج‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪۶‬رگم‪۶‬اکمٍ‪۶‬ںیم‪،‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬مسج‪۶‬ابمّك‪۶‬ےس‪۶‬طًىہاےئ‪۶‬رعٖ‪۶‬قك‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬ےئگ‪۶‬اؽّّؽج‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےن‪۶‬ؽّاء‪۶‬اولّاء‪۶‬قك‪۶‬رتیق‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےسج‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اجےن‪۶‬‬
‫وج ‪۶‬ےل‪۶‬ایگ‪،‬رھپ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اجںین ‪۶‬وج ‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل ‪۶‬ےئگ‪،‬ایس ‪۶‬رطَ ‪۶‬کالص ‪۶‬اامص ‪۶‬خیش ‪۶‬اربک‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ‪۶‬ںیم ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬رقنعا ‪ٓ ۶‬ا قاےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫قاؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬ریس‪۶‬اک‪۶‬طًىہٰی‪۶‬رعٖ‪۶‬ےہ‪،‬وت‪۶‬ریس‪۶‬دقص‪۶‬رعٖ‪۶‬رپ‪۶‬متخ‪۶‬وہیئ‪،‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬ریس‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اعمداهلل‪۶‬وکیئ‪۶‬یمک‪ّ۶‬یہ‪َ ،‬قلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬امتص‪۶‬اامنک‪۶‬اک‪۶‬ااحؿہ‪ّٓ۶‬امایل‪،‬اؽرپوکیئ‪۶‬اکمٍ‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےسج‪۶‬ے‪۶‬ہک‪۶‬دقص‪۶‬قاك‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ت ‪۶‬اچنہپ‪۶‬اؽریس‪۶‬بلق‪۶‬اونّ‪۶‬یک‪۶‬ااہتنء‪۶‬اقؿ‪۶‬وقنیس‪،‬ارگ‪۶‬‬
‫ؽوسہس‪۶‬زگُّ‪۶‬ہک‪۶‬رعٖ‪۶‬ےس‪۶‬ؽّاء‪۶‬ایک‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ذاجؽّ‪ّٓ۶‬امقاوت‪۶‬اامص‪۶‬الج‪۶‬دیس‪۶‬یلع‪۶‬ؽاف ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫ً٘يِ‪۶‬ےسج‪۶‬اامص‪۶‬دبعاولاہؿ‪۶‬رعشاین‪۶‬ےن‪۶‬اتکؿ‪۶‬اویلاتیق‪۶‬ؽاوجلاۂ‪۶‬یف‪۶‬اقعدئ‪۶‬االاکكْ‪۶‬ںیم‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لؼسیالرجلیمنییِیدہیالعرشیومایحواہیمنیاالفالكی ظ َٓد ؽہ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےسج‪۶‬رعٖ‪۶‬اؽّوج‪۶‬ھچک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ااحؿہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اِالك‪۶‬‬
‫والجنۃیوالناریوانمایالرجلیمنینقذیبصرہیایلیخار جی ؽذيـ‪۶‬ؽقاّ‪۶‬یہی‪۶‬زیچںی‪۶‬دحمؽد‪۶‬ؽدیقم‪۶‬رکںیل‪،‬رمد‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ھذا یالوجود یکلہ یوھناك ییعرف یقدرعظمۃ یموجدہی اگنہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬امتص ‪۶‬اعمل ‪۶‬ےک ‪۶‬قاّ ‪۶‬زگّ ‪۶‬اجےئ ‪۶‬ؽاہٍ ‪۶‬اےس ‪۶‬ومخد ‪۶‬اعمل ‪۶‬لج‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫خالہل‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬یک‪۶‬دقّ‪۶‬ےلھک‪۶‬یگ۔‬
‫یوتعایلی‪2‬۔ ی‬
‫ٰ‬ ‫سبحنہ‬
‫ٰ‬
‫عى‬
‫اامص‪۶‬هالہم‪۶‬ادمح‪۶‬عسقالین‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین‪۶‬ؽ ح‪۶‬دمحمہی‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‪۶‬هالہم‪۶‬دمحم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‬

‫یالکربییاقۂہ‪۶‬رصمص‪۰۵‬‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یالقتوحاتیاالحمدیۃیبا لمنحیالمحدیۃیشر حیال مزیۃیالمکؾبۃیالتجاریۃ‬

‫یالیواقیتیوالجواہریالمبحثیالرا بعیوالثالثوںیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۳۳/۲‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 648 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ٰییاللیتعایل یبعینیہ)یِظۃیعیلیالراجحی یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫(ومنہایانہیرا‬
‫یتعایلیفیالرفیعیاالیعیل)عیلیسائریاالمکنۃیوی اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬آ وھکنٍ‪۶‬ےس‪۶‬دیباّی‪۶‬ںیم داھکی‪،‬یہی‪۶‬ذمہـ‪۶‬‬ ‫(وکلمہیالل ٰ‬
‫قدروییابنیعساکریعنیا نسیریضیاللیتعایل یعنہی ّاحج‪۶‬ےہ‪،‬اؽّاهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ؽقاال‪۶‬رت‪۶‬اقمص‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ک‬ ‫ط‬ ‫ّ‬
‫ںیم‪۶‬کالص‪ٓ ۶‬امقا‪۶‬وج‪۶‬امتص‪۶‬ا وہ‪۶‬ےس‪۶‬اٰیلع‪۶‬اھت‪۶‬اؽّكشیب‪۶‬انب‪۶‬اسعرک‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫مرفوعایلمایاسریییلیقربینیریبیحیتیکانیبؼینیوبؼنہی‬
‫اسن‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫قابیقوسنییاوادینی‪1‬۔ ی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪ٚ:‬ـ‪۶‬ارساء‪۶‬ےھجم‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬اانت‪۶‬‬
‫كْدقك ‪۶‬ایک ‪۶‬ہک ‪۶‬ھجم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دؽامکونٍ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬مک‪۶‬‬
‫اک‪۶‬افہلص‪ّ۶‬ہ‪۶‬ایگ۔‬
‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫قدیاختلفیالعلماءیفیاالسراءیھلیھوایاسراءیواحدیاوی املعء‪۶‬وک‪۶‬اذوالَ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪۶‬رعماج ‪۶‬اقك‪۶‬ےہ‪۶‬قا ‪۶‬دؽ‪،‬اقك‪۶‬قاّ ‪ّ۶‬ؽج‪۶‬ؽ‬
‫ا ثننییمرةیبروحہیوبدنہییِظۃیومرةیمنامایاوییِظۃی دبٍ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬دیباّی‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّاقك‪۶‬قاّوخاؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬قا‪۶‬‬
‫بروحہ یوجسدہ یمن یالمسجدالحرام یایل یالمیسجدی دیباّی‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽج‪۶‬ؽدبٍ ‪۶‬ابمّك‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬دجسم‪۶‬ارحلاص‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪ 2‬دجسم ‪۶‬اعغٰی ‪۶‬قك‪،‬رھپ ‪۶‬وخاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽاہٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬رعٖ ‪۶‬قك۔ ‪۶‬اؽّقح‪۶‬‬
‫االقیصیثمیمنایمایمنیالمسجداالق ٰیصیایلیالعرش ۔ی‬
‫ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اقك‪۶‬ارساء‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ٘اُّ‪ ۶‬ےص‪۶‬ںیم ینعی‪۶‬دجسم‪۶‬ارحلاص‪۶‬‬
‫فالحقیانہیاسراءیواحدیبروحہیوجسدہییِظۃیفیالِصۃی‬
‫ےس‪۶‬رعٖ‪۶‬اٰیلع‪۶‬قك‪۶‬دیباّی‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽج‪۶‬ؽدبٍ‪۶‬ارہط‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫کل ا یوایل یھذا یذھب یالجمہور یمن یعلماء یالمحدثنی یوی‬
‫ےہ۔روہمّ‪۶‬املعء‪۶‬ؽدحمنیث‪۶‬ؽاہقفء‪۶‬ؽنیملکتم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اک‪۶‬یہی‪۶‬ذمہـ‪۶‬ےہ۔‬
‫القِہاءیوالمتکلمنیی‪3‬۔ ی‬

‫‪ 1‬یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالرا بعیالقصلیالثاینیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۲۰۰/۲‬شرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیالرا بعی‬

‫القصلیالثاینیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۱۵/۱‬ؽ‪۲۱۲‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۳/۰‬‬
‫‪2‬‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۳/۰‬المواھبیاللدنیۃیالمِصدیالخا مسیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۲/۰‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 649 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫رعماںیج‪۶‬دٖ‪۶‬وہ ںی‪،‬دوسںی‪۶‬رعٖ‪۶‬قك۔‬ ‫یعشرة(ایلیقولہ)العاشریایلیالعرشی‪1‬۔ ی‬
‫ٰ‬ ‫المعاریج‬
‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلیعنہیقالی حیحص ‪۶‬یراّی ‪۶‬رشفی ‪۶‬ںیم ‪۶‬اسن ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ‪۶‬‬‫قدروردفیالصحیحیعنیا نسیریضیالل ٰ‬
‫لمنتہییودنایالجباریربی ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪:‬ریمُ ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫لمایعر جییبیجربیلیایلیسدرةیا ٰ‬
‫ل‬
‫یادینی‪2‬یوتدلیہیعیلیمای ربجلی‪۶‬ےن‪۶‬دسّہ‪۶‬ا مًىہٰی‪۶‬قك‪۶‬رعؽج‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬ابجّ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلہ‪۶‬لج‪۶‬‬ ‫العزةیفتدیلیفکانیقابیقوسنییاو ٰ‬
‫ؽهالےن‪۶‬دون‪۶‬ؽدتیلّ‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬وت‪۶‬افہلص‪۶‬دؽ‪۶‬امکونٍ َقلکہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬مک‪۶‬اک‪ّ۶‬اہ‪،‬‬
‫فیحدیثیشریكیکانیفوقیالعرشی‪3‬۔ ی‬
‫ہی‪۶‬دتیل‪۶‬قاالےئ‪۶‬رعٖ‪۶‬یھت‪،‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬دحكف‪۶‬رشقك‪۶‬ےہ۔‬
‫هالہم‪۶‬اہشؿ‪۶‬افخیج‪۶‬میسن‪۶‬ارلقاص‪۶‬رشج‪۶‬افشےئ‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیلمایبلغی دحكف ‪۶‬رعماج ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ ‪۶‬وضح‪ّ۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫وردفیالمعراجیانہیص‬
‫ل‬
‫لمنتہییجاءیہیبالرفرفیجربیلیعلیہیالصلٰوةی اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬دسّہ ‪۶‬ا مًىہٰی ‪۶‬ےچنہپ ‪۶‬ربجلی ‪۶‬انیم ‪۶‬ہیلع ‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬‬
‫سدرةیا ٰ‬
‫لى‬ ‫س‬‫لً‬
‫ؽا ض‪۶َّّٓ۶‬احرض‪۶‬الےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬وضح‪۶‬رک‪۶‬ےل‪۶‬رک‪۶‬رعٖ‪۶‬قك‪۶‬اّایگ۔‬ ‫والسالمیفؾناولہیفطاربہیایلیالعرش‪4‬۔ ی‬
‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫علیہییدلیصحیحیاالحادیثیاالحادیالدالۃیعیلیدخولہی حیحص‪۶‬ااحدںیثی‪۶‬داللف‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیالجنۃیووصولہیایلیالعرشیاوی ہیلع‪۶‬ؽملس‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ارساء‪۶‬ذيـ ‪۶‬ںیم‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬ےئگ‪۶‬اؽّرعٖ‪۶‬‬ ‫صیلیالل ٰ‬
‫قك‪۶‬ےچنہپ‪۶‬قا‪۶‬ملع‪۶‬ےک‬ ‫طرفی ی‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالخا مسیمراحلیالمعراجیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۳/۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یفتدیلیالمتکبیاالسالیمیبیوتی‪۴۴/۰‬‬
‫ٰ‬ ‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالخاسیثم ٰ‬
‫یدین‬ ‫‪2‬‬

‫یفتدیلیالمتکبیاالسالیمیبیوتی‪۵۳/۰‬‬
‫ٰ‬ ‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالخاسیثم ٰ‬
‫یدین‬ ‫‪3‬‬

‫ینسیمیالریاضیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیوامامایوردیفیحدیثیاالسراءیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۵۳/۲۶‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 650 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٖ ‪۶‬انکُّ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪۶‬الاکمٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬دیباّی ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫العالمیکمایسیأیتیکلی ٰذلكیبجسدہییِظہی‪1‬۔ ی‬
‫عم‪۶‬مسج‪۶‬ابمّك‪۶‬اھت۔‬
‫رضحؿ‪۶‬دیس‪۶‬خیش‪۶‬اربکاامص‪۶‬یحم‪۶‬ادلنی‪۶‬انب‪۶‬رعیب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وتفاحؿ‪۶‬ہیکم‪۶‬رشفی‪۶‬قاؿ‪۰۵۲۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اعلمیانیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیلمایکانیخلِہی وت‪۶‬اجٍ‪۶‬ےل‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قلخ‪۶‬‬
‫نہیوتعایل یذکریفی میظع‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬اھت‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬اامسء‪۶‬اہیہل‪۶‬یک‪۶‬وخؽتلصخ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّ‬
‫ٰ‬ ‫قیباالسماءیوکانیاللیسبح‬
‫ٰ‬ ‫الِراٰنیوتخل‬
‫کتابیالعزیزیانہیتعالٰییاستوییعیلیالعرشیعیلیطریقی اهلل ‪ٚ۶‬ىشو ٰہ ‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬رکمی‪۶‬ںیم ‪۶‬اینپ‪۶‬افصؿ ‪۶‬دمج‪۶‬ےس ‪۶‬رعٖ‪۶‬‬
‫التمدحیوالؿناءیعیلینقسہیاذیکانیالعرشیاعظمیاالجسامی رپ‪۶‬اوتساء‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‬
‫فجعل یلنؽیہ یعلیہ یالصلٰوة یوالسالم یمن یھذا یاالستواءی ملس‪۶‬وک‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬تفس‪۶‬اوتسایلع‪۶‬ارعلٖ ‪۶‬ےک‪۶‬رپ‪۶‬وت‪۶‬ےس‪۶‬دمج‪۶‬ؽ‬
‫نسبۃیعیلیطریقیالتمدحیوالؿناءیعلیہیبہیحیثیکانیاعیلی تبقنم‪۶‬یشخب‪۶‬ہک‪۶‬رعٖ ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٰیلع‪۶‬اقمص‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬قك‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫یالصلوةیوی ارساء‪۶‬یہتنم‪۶‬وہ‪،‬اؽّاٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫مِامیینتہییالیہیمنیاسرییبہیمنیالرسلیعلمھی ی‬
‫ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوی اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬ارساء‪۶‬عم‪۶‬مسج‪۶‬ابمّك‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬وخاؿ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬‬
‫السالمیو ٰذلكییدلیعیلیانہیاسرییبہیصیلیالل ٰ‬
‫سلمیبجسمہیولویکانیاالسراءیبہیرؤیایلمایکانیاالسراءیوالی ارسا اؽّاٖ‪۶‬اقمص‪۶‬اوتساء‪۶‬یلع‪۶‬ارعلٖ ‪۶‬قك‪۶‬انچنہپ‪۶‬دمج‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫الوصلویایلیھذایالمِامیتمدحایوالیوقعیمنیاالعراف یحِہی ونگاّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکےت۔‬

‫ا نکاریعیلی ٰذلك‪2‬۔ ی‬
‫اامص‪۶‬هالہم‪۶‬اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬دیس‪۶‬ی‪۶‬دبعاولاہؿ‪۶‬رعشاین‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ارلقاین‪۶‬اتکؿ‪۶‬اویلاتیق‪۶‬ؽاوجلاۂ‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬وموصَ‪۶‬ےس‪۶‬قالق‪:‬‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیثمیاختلفیالسلفیوالعلماءیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۲۵،۲۳۳/۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالقتوحاتیالمکیۃیالبابیالسادسیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵/۰‬‬
‫‪Page 651 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیعیلیسؽیلیالتمدحی یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬وطبّ ‪۶‬دمج ‪۶‬اّ٘اد ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬اہیٍ‪۶‬‬
‫انمایقالیصیلیالل ٰ‬
‫حیت یظ رت یلمستوی یاشارة یلما یقلنا یمن یان یمتیھی قك‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬وتسمی‪۶‬رپ‪ُ ۶‬قلود‪۶‬وہا ایس‪۶‬ارم‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫دقص‪۶‬مسج‪۶‬ےس‪۶‬ریس‪۶‬اک‪۶‬طًىہٰی‪۶‬رعٖ‪۶‬ےہ۔‬ ‫السییبالِدمیالمحسوسیللعرشی‪1‬۔ ی‬
‫دماّج‪۶‬الًيؾہ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ّٓومد ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬سپ ‪۶‬رتسگادینہ ‪۶‬دش ‪۶‬كْاےئ ‪۶‬نم‪ ۶‬یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬رھپ ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫َّّٓ ‪۶‬زبس ‪۶‬ہک ‪۶‬اغلف ‪۶‬وبد ‪۶‬ونّ اؽ رپ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ونّ ٓا اتفؿ ‪۶‬سپ ‪۶‬دّذسود‪ ۶‬زبس‪۶‬وھچبقا‪۶‬اھچبقا‪۶‬ایگ‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬رپ‪۶‬اغلف‪۶‬اھت‪۶‬انچہچن‪۶‬‬
‫قآٍ‪۶‬ونّ‪۶‬رصب‪۶‬نم‪۶‬ؽاہندہ‪۶‬دشص‪۶‬نم‪۶‬كْآ ٍ‪۶َّّٓ۶‬ؽكْداہتش‪۶‬دشص‪ ۶‬اٖ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ریمی ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪ ۶‬كم ‪۶‬ااھٹ‪،‬رھپ ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬
‫َّّٓ‪۶‬رپ‪۶‬وساّ ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ااھٹقا ‪۶‬ایگ‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫قاكْدیس‪۶‬رعبٖ‪2‬۔‬
‫ںیم‪۶‬رعٖ‪۶‬رپ‪۶‬اچنہپ۔(ؿ)‬
‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ٓا ؽّدہ ‪۶‬ادن ‪۶‬ہک ‪۶‬وچٍ ‪ّ۶‬دیس ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪ ۶‬وقنمل ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬رعٖ‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬ےچنہپ‪۶‬وت‪۶‬رعٖ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬دانم‪۶‬اخالل‪۶‬اھتص‪۶‬ایل۔(ؿ)‬ ‫رعبٖ‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪ّ۶‬د‪۶‬دباامٍ‪۶‬اخالل‪۶‬ؽُ‪3۶‬۔‬
‫ا‪ًٚ‬ۃ‪۶‬اللمًاؿ‪۶‬رشج‪ٰ۶‬وکشمہ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫زج ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ربمغیپام ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬قاالرتاّاٍ ‪۶‬چیہ ‪۶‬زک‪ ۶‬امہُّ‪۶‬یبن‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬رعٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اؽرپ‪۶‬وکیئ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایگ‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬اٖ‪۶‬ہگج‪۶‬ےچنہپ‪۶‬اہجٍ‪۶‬ہگج‪۶‬ںیہن۔‬ ‫ت ‪ّ۶‬ہتف‪۶‬ؽ ٓا رضحنؿ‪۶‬اجبےئ‪ّ۶‬تف‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا اجناجصین ‪؎۶‬‬
‫تعیبط‪۶‬ااکمٍ‪۶‬ےس‪۶‬دقص‪۶‬ابمّك‪۶‬ااھٹےئل‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬‬ ‫كْدا‪ٚ‬ـ‪۶‬اّ‪۶‬تعیبط‪۶‬ااکمٍ‪۶‬دقص‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ٍ‬
‫اخص‪۶‬دنبُ‪۶‬وک‪۶‬ریسرکایئ‪۶‬دجسم‪۶‬رحاص‪۶‬ےس‬ ‫ارسٰی‪۶‬لٍودہ‪ٖ۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬نم‪۶‬ادجسمل‪۶‬ارحلاص‬

‫یالیواقیتیوالجواھیریالمبحثیالرا بعیوالثالثونیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۰۳۳/۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یمدار جیالنبوةیبابیپنجمیوصلیدررؤیتیا لٰہییہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۵۲۵/۵‬‬

‫‪2‬‬

‫یمدار جیالنبوةیبابیپنجمیوصلیدررؤیتیا لٰہییہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۵۳۳/۵‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 652 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رحصاےئ‪۶‬ؽوجؿ‪۶‬قك‪۶‬وج‪۶‬اعمل‪۶‬اک‪ٓ ۶‬ا رخی‪۶‬انکّہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ت ‪۶‬اکمٍ‪۶‬‬ ‫قارعہص‪۶‬ؽوجؿ‪۶‬ہک‪۶‬ااضتقےئ‪۶‬اعمل‪ٚ۶‬ـ‬

‫ےہ‪۶‬ت ‪۶‬تہج‪،‬ت ‪۶‬لساٍ‪۶‬اؽّت ‪۶‬قاص۔(ؿ)‬ ‫‪1‬‬
‫اکیرات ‪۶‬اج‪ٚ‬ـ‪۶‬ؽےن‪۶‬تہج‪۶‬ؽےن‪۶‬لساٍ‪۶‬ت ‪۶‬قاص‬
‫زین‪۶‬ایس‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪ّ۶‬ؽقۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬لصف‪۶‬وسص‪ّ۶‬ری‪۶‬دحكف‪۶‬قدیر ٰاییربہیمرتنی(قیقحت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬دؽقاّہ‪۶‬اھکی۔ؿ)اّ٘اد‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪:‬‬
‫كى‬
‫شؼيض‪۶‬دقد ٓا رضحنؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپؽّداگّوخد ّا قیقحت‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬رپؽّداگّ‬
‫ل‬
‫لج ‪۶‬ؽهال ‪۶‬دؽقاّ‪،‬ےکی ‪۶‬وچٍ ‪۶‬كْدقك ‪۶‬دسّہ ‪۶‬ا مًىہٰی ‪۶‬وبد‪،‬دؽص ‪۶‬وچٍ‪ ۶‬لج‪۶‬ؽهالوک‪۶‬دؽقاّداھکی‪،‬اقك‪۶‬قاّ‪۶‬ذـ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬دسّہ‪۶‬ےک‪۶‬ظٓا ‪۶‬ےھت‪،‬‬
‫اؽّدؽرسی‪۶‬قاّ‪۶‬ذـ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رعٖ‪۶‬رپہولہ‪۶‬رگوہےئ۔(ؿ)‬ ‫قاالےئ‪۶‬رعٖ‪۶‬كْ ٓا دم‪2‬۔‬
‫وتکمقاؿ‪۶‬رضحؿ‪۶‬خیش‪۶‬دجمد‪۶‬افل‪۶‬قاین‪۶‬دلج‪۶‬اؽل‪،‬وتکمؿ‪۲۴۰۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ٓا ٍ‪۶‬رسؽّہیلع‪۶‬العلٰؾہ ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬دّاٍ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وچٍ‪۶‬اّ ‪۶‬داكْہ‪۶‬اکمٍ ‪۶‬ؽ اٖ ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬رساکّ ‪۶‬دؽاعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اکمٍ ‪۶‬ؽّامٍ‪۶‬‬
‫ّامٍ ‪۶‬كْویٍ ‪۶‬ذسـ ‪۶‬ؽاّیگنت ‪۶‬ااکمٍ ‪۶‬كْ ٓا دم ‪۶‬اّل ‪۶‬ؽادبّاٍ ‪ٓ ۶‬ا ٍ‪ ۶‬ےک‪۶‬داكْہ‪۶‬ےس‪۶‬قاۂ‪۶‬وہےئگ‪،‬اؽّ‪۶‬یگنت‪۶‬ااکمٍ‪۶‬ےس‪۶‬لکن‪۶‬رک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اّل‪۶‬ؽادب‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬قاقا ‪۶‬اؽّادتباء‪۶‬وک‪۶‬ااہتن‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬ہطقن‪۶‬ںیم‪ ۶‬دحت‪۶‬‬ ‫ؽادح‪۶‬قاتف‪۶‬ؽدباكف‪۶‬ؽاہنكف‪ّ۶‬ادّقك‪۶‬للغہ‪ ۶‬دحت‪۶‬دقد‪3‬۔‬
‫داھکی۔(ؿ)‬
‫زین‪۶‬وتکمؿ‪۲۳۲۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہک‪۶‬وبحمؿ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪ ۶‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وج‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ااعلع نی‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ ‪۶‬ؽرتہبنی ‪۶‬وموجداؿ ‪۶‬اؽنیل ‪۶‬ؽ ٓا رخنی ‪۶‬قاؽوجد ٓا ہکن ‪۶‬دبؽلف‪ ۶‬وبحمؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬امتص‪۶‬وموجداؿ‪۶‬اؽنیل‪۶‬ؽ ٓا رخنی‪۶‬ےس‪۶‬الضف‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫رعماج‪۶‬دبین‪۶‬رشمَ‪۶‬دش‪۶‬ؽاّ‪۶‬رعٖ‪۶‬ؽرکیس‪۶‬دّزگ‪ٚ‬ـ‪۶‬ؽاّااکمٍ‪۶‬ؽ امسجین ‪۶‬رعماج ‪۶‬ےس ‪۶‬رشمَ ‪۶‬وہےئ ‪۶‬اؽّرعٖ ‪۶‬ؽرکیس ‪۶‬ےس ‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬‬
‫زگّ‪۶‬ےئگ‪۶‬اؽّاکمٍ‪۶‬ؽّامٍ‪۶‬ےس‪۶‬اؽرپ‪۶‬ےلچ‪۶‬ےئگ۔(ؿ)‬ ‫ّامٍ‪۶‬قاالّتف‪4‬۔‬

‫اشعۃیاللمعاتیبابیالمعراجیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۱۰۴/۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یتعایلیالقصلیالثالثیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۰۰۲/۰‬قا‪۰۲۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یاشعۃیاللمعاتیکتابیالقنتیبابیرؤیۃیالل ٰ‬
‫‪۶3‬وتکمقاؿ‪۶‬اامص‪ّ۶‬قاین‪۶‬وتکمؿ‪۲۴۰۶‬ونلکسؾّؤنھکل ‪۰۲۲/۵‬‬
‫‪۶4‬وتکمقاؿ‪۶‬اامص‪ّ۶‬قاین‪۶‬وتکمؿ‪۲۳۲۶‬ونلکسؾّؤنھکل ‪۰۰۴/۵‬‬
‫‪Page 653 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬انب‪۶‬العالج‪۶‬اتکؿ‪۶‬رعمِۃ‪۶‬اونام‪۶‬ملع‪۶‬ادحلكف‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫عػي‬
‫اہقفء‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ؽ ًَٓ‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬ ‫قولیالمصنقنییمنیالقِہاءیوغیھمی"قالیرسولیاللیصیلی‬
‫ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ااسی‪۶‬ااسی‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪۶‬قا ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬وکیئ‪۶‬ہملک‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬ ‫اللیتعایلیعلیہیوسلمیکذایوکذا"ونحوی ٰذلكیکلہیمنیقؽیلی‬
‫ٰ‬
‫ع‬
‫ٍعل ‪۶‬ےک ‪۶‬لیبق ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ۔بیطخ ‪۶‬اوب ‪۶‬رکب ‪۶‬احظف ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬قاص‪۶‬‬ ‫المعضلیوسماہیالخطیبیابوبکریالحافظیفیبعضیوکالمہی‬
‫رملس‪ّ۶‬اھک‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ذمہـ‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ۂ‪۶‬ریغ‪۶‬‬ ‫مرسال یو ٰذلك یعیل یمذھب یمن ییسم یکل یماالیتصلی‬
‫لصتم‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬رملس‪ّ۶‬کھواےہ۔(ؿ)‬ ‫مرسال‪1‬۔ ی‬
‫ری‬
‫ولتحی‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ارگ‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬قالکل‪۶‬ذموکّ‪۶‬ت ‪۶‬وہوت‪۶‬ؽہ‪۶‬رملس‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫انیلمییذکریالواسطۃیاصالیفمرسل‪2‬۔ ی‬
‫ملسم‪۶‬اوبثلؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫المرسلیقولیالعدلیقالیعلیہیالصلٰوةیوالسالمیکذا‪3‬۔ ی رملس‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬اعدل‪۶‬ےہک‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ویٍ‪ّٓ۶‬امقا۔(ؿ)‬
‫وفا ح‪۶‬ارلومحؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اوصویلٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رملس‪۶‬ںیم‪۶‬دالخ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫الکلیداخلیفیالمرسلیعندیاھلیاالصول‪4‬۔ ی‬
‫اںیہن‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫المرسلیانیکانیمنیصحایبییِبلیمطلِایاتقاقایوانیکانیمنی رملس‪۶‬ارگ‪۶‬احصیب‪۶‬ےس‪۶‬وہ‪۶‬عقلغًا‪۶‬وبقمل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّارگ‪۶‬ریغ‪۶‬احصیب‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫غیہیفاالکثریوممھنیاالمامیابوحنیقۃیو یاالمامیمالكیوی وہ‪۶‬وت‪۶‬اکٌٔاہمئ‪۶‬ومشبل‪۶‬اامص‪۶‬امظع‪،‬اامص ‪۶‬امكل‪۶‬اؽّاامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫االمامیاحمدیریضیاللیتعایل یعنہمیقالوای ییِبلیمطلِایاذای اهلل‪ ۶‬مہن‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اقلطموبقمل‪۶‬ےہ‪۶‬رشبہکیط‪ّ۶‬اؽی‪۶‬ہقث‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اخل۔(ؿ)‬ ‫کانیالراوییثِۃی‪5‬الخ۔ ی‬

‫یمعرفۃیانواعیعلمیالحدیثیالنو عیالحادییعشریدارالکتبیالعلمیۃیبیوتیص‪۵۰۴‬‬
‫‪1‬‬

‫یالتوضیحیوالتلو یحیالرکنیالثاینیفیالسنۃیفصلیفیاالنِطاعیونّاین‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬اشپؽّ‪۶‬ص‪۰۳۰‬‬

‫‪2‬‬

‫یمسلمیالؿبوتیمسئلہیتعریفیالمرسلیعبطم‪۶‬ااصنّی‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۲۳۵‬‬
‫‪3‬‬

‫یفوا تحیالرحموتیشرحیمسلمیالؿبوتیبذیلیالمستصیفیمسئلہیفیالکالمیعیلیالمرسلیمنشوراتیالشریفیالریضیمق‪۵۳۰/۲۶‬‬
‫‪4‬‬

‫یفوا تحیالرحموتیشرحیمسلمیالؿبوتیبذیلیالمستصیفیمسئلہیفیالکالمیعیلیالمرسلیمنشوراتیالشریفیالریضیمق‪۵۳۰/۲۶‬‬
‫‪5‬‬

‫‪Page 654 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رماقہ‪۶‬رشج‪ٰ۶‬وکشمہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫الیضر ٰذلكیفیاالستداللیبہی ٰھ نایالنیالمِطعییعملی اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ادتسالل ‪۶‬رکقا ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬رضم ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫عطقنم‪۶‬قاالامجم‪۶‬اققل‪۶‬لمع‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫بہیفیالقضائلیاجماعا‪1‬۔ ی‬
‫افشےئ‪۶‬اامص‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیلِتلیعیلیوانہیقسیمی ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬یلع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اخربیصیلیالل ٰ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬لتق‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ربخ‪۶‬دےتی‪۶‬وہےئ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫النار‪2‬۔ ی‬
‫كشیب‪۶‬ؽہ‪۶‬میسق‪۶‬اانلّ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫میسن‪۶‬ارلقاص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ظاھریھذانیھذایممایاخرببہیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہی ؿاۂ ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬ےہہک‪۶‬كشیب‪۶‬ہی‪۶‬اٍ ‪۶‬اومّ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬نج‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وسلمیاالیان میقالوایلمییروہیاحدمنیالمحدثنییاالی قاُّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬ربخ ‪۶‬دی ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫انیابنیاالثی یقال یفیالنہایۃ یاال یان یعلیا یریضیاللی انہؾٍ‪۶‬ےناہکہک‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬دحمنیث‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬
‫ںیہن ‪۶‬ایک ‪۶‬رگم ‪۶‬انب ‪۶‬اریث ‪۶‬ےن ‪۶‬اہنہی ‪۶‬ںیم ‪۶‬اہک‪:‬كشیب ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬یلع‪۶‬‬
‫تعایل یعنہیقالیانایقسیمیالناریقلت یابنیاالثییثِۃی‬
‫ٰ‬
‫رملغٰی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬میسق‪۶‬قاّ ‪۶‬وہٍ۔‬
‫وما یذکرہ یعیل یالیِال یمن یقبل یالرائ یف و یف یحکمی‬
‫ںیم‪۶‬اتہکوہٍ‪۶‬ہک‪۶‬انب‪۶‬اریث‪۶‬ہقث‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّوج‪۶‬ھچک‪۶‬دیسقا‪۶‬یلع‪۶‬ارمللغٰی‪۶‬‬ ‫‪3‬‬
‫خصا۔ ی‬‫المرفو عی اھیملی ر‬
‫ّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪۶‬درک ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ایقٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اہک ‪۶‬اجاتکس‪۶‬‬
‫ذہل‪۶‬ا‪۶‬ؽہ‪۶‬رموفم‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اھ‪۶‬صیخلت(ؿ)‬
‫اامص‪۶‬انب‪۶‬الہماص‪۶‬حتف‪۶‬اتقلری‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫یمرقاةیالمقاتیحیبابیالرکو عیالقصلیالثاینیتحتیالحدیثی‪۴۴۳‬المکؾبۃیالحبیؽیہیوکہٹئ‪۲۳۲/۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیفصلیومنیذلكیمااطلعیعلیہیمنیالغیوبیالمطبعۃیالشرکۃیالصحافیۃی‪۲۴۰/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیومنیذلكیمایاطلعیعلیہیمنیالغیوبیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬ادنہل‪۵۲۰/۰۶‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 655 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دعص‪۶‬لقن‪۶‬ؽوجد‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا۔(ؿ)‬ ‫عدمیالنِلیالینیفیالوجود‪1‬۔ ی‬
‫یتعایلیاعلم ی‬
‫والل ٰ‬
‫_________________‬
‫ّ٘اہل‬
‫منبہیالمنیۃیبوصولیالحؽیبیایلیالعرشیوالرؤیۃ ی‬
‫متخ‪۶‬وہا۔‬
‫___________________‬

‫یفتحیالِدیریکتابیالطہارتیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۲۳/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 656 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ‬
‫ٰ ‪۵۰۲۵‬ھ‬
‫صالتالضفاءفیىوزالنضطفی‬
‫(ونّ‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬افصیئ‪۶‬قانط‪۶‬ےک‪۶‬ااعنامؿ)‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫‪۲۴‬ددعقیہ‪۵۰۵۳۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬رکشل‪۶‬وگاایلّ‪۶‬ہمکحم‪۶‬داك‪۶‬دّقاّ‪۶‬رمہلس‪۶‬ومولی‪۶‬ونّ‪۶‬ادلنی‪۶‬ادمح‪۶‬اصذـ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۰۴۶‬‬
‫ایکّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬ومضمٍ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬قایق‪۶‬ولخماقؿ‪،‬زک‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬دحكف‪۶‬زک‪۶‬مسق‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬؟بؼنوایتوجروا(ایبٍ‪۶‬رکؽارج‪۶‬قاؽےگ۔ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫الل میلكیالحمدییانورییانوریالنورییانوریاقبلیکلینوریو اُ‪۶‬اهلل‪!۶‬امتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬ریتُ‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہ‪،‬ا‪۶ُ۶‬ونّ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪،‬اُ‪۶‬‬
‫نورایبعدیکلینورییامنیلہیالنوریوبہیالنوریومنہیالنور ی ونّ ‪۶‬ۂ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اؽّ‪،‬اُ‪۶‬ونّ ‪۶‬ۂ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےک‪۶‬دعب۔اُ‪۶‬ؽہ‪۶‬داؿ‪۶‬‬
‫سج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ‪،‬سج‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ‪،‬سج‪۶‬ےس‪۶‬ونّ‪،‬‬

‫‪Page 657 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫والیہیالنوریوھویالنورصلیوسلمیوباركییعینوركیالمنیی سج‪۶‬یک رطَ‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّؽیہ‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ۔دّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬اؽّكْتک‪۶‬‬

‫الذییخلِتہیمنینوركیویخلِتیمنینورہیالخلقیجمیعای قاّل‪ّٓ۶‬ام‪۶‬اےنپ‪۶‬ونّ ‪۶‬رپوجّؽنش‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاالےہ۔سج‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وعیل یاشعۃ یانوار ٖہ یواٰل ٖہ یواصحاب ٖیہ ینجوم ٖہ یواقمار ٖہی اےنپ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪ّٓ۶‬امقا۔اؽّامتص‪۶‬ولخم‪۶‬ص‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ّٓامقا۔اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬اونّا‪۶‬یک‪۶‬اعشوعٍ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬ؽااحصؿ‪۶‬‬
‫اجمعنی(اٰمنی) ی‬
‫رپ ‪۶‬وج ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اتسُّ ‪۶‬اؽّاچدن ‪۶‬ںیہ۔‪ٚ‬ـ ‪۶‬رپ۔اُ ‪۶‬اهلل ‪!۶‬امہّی‪۶‬‬
‫داع‪۶‬وک‪۶‬وبقل‪ّٓ۶‬ام۔(ؿ)‬
‫ن‬
‫اامص‪۶‬الج‪۶‬دیسقا‪۶‬اامص‪۶‬امكل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪٘۶‬ارگد‪۶‬اؽّاامص‪۶‬ا زل‪۶‬دیسقا‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬خًول‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬ااتسد‪۶‬اؽّاامص‪۶‬‬
‫یراّی‪۶‬ؽاامص‪۶‬ملسم‪۶‬ےک‪۶‬ااتسد‪۶‬االاتسد‪۶‬احظف‪۶‬ادحلكف‪۶‬ادح‪۶‬االهالص‪۶‬دبعارلّاص‪۶‬اوب‪۶‬رکب‪۶‬نب‪۶‬امہص‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬فنصم‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دیسقا‪۶‬ؽانب‪۶‬‬
‫دیسقا‪۶‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬ااصنّی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪:‬‬
‫قالیقلتییارسولیاللیبایبیانتیوایمیاخربینیعنیاولی ینعی ‪۶‬ؽہ ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن ‪۶‬رعص ‪۶‬یک‪:‬قاّوسل ‪۶‬اهلل ‪!۶‬ریمُ‪۶‬‬
‫یتعایلیقبلیاالشیاءیقالییایجابریانیاللی امٍ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬رپ ‪۶‬ظٓقاٍ‪،‬ےھجم‪۶‬اتب ‪۶‬دےئجی ‪۶‬ہک ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ش ییئیخلِہیالل ٰ‬‫ی‬
‫غً‬‫ي‬ ‫ل‬
‫تعایلیقدیخلقیقبلیاالشیاءینورنؽیكیمنینور ٖہیفجعلی زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬ایک ‪۶‬زیچ ‪۶‬انبیئ‪ّٓ،‬امقا‪:‬اُ ‪۶‬اجكْ!كشیب ‪۶‬قا َ ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬ولخماقؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ریتُ‪۶‬یبن‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬اےنپ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫یتعایل یولمی‬
‫ٰذلك یالنور ییدور یبالِدرة یحیث یشاء یالل ٰ‬
‫دیپا ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬ؽہ ‪۶‬ونّ ‪۶‬دقّؿ ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ےس ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬خدا ‪۶‬ےن ‪۶‬اچاہ ‪۶‬دؽّہ‪۶‬‬
‫یکنیفی ٰذلكیالوقتیلوحیوالیقلمیوالجنۃیوالیناریوالی‬
‫رکقاّاہ۔اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬ولج‪،‬ملق‪،‬ذيـ‪،‬دؽّج‪ّٓ،‬ےتش‪ٓ ،‬ا امسٍ‪،‬‬
‫ملكیوالسماءیوالارضیوالیشمسیوالیقمریوالیجینیوالی‬
‫ّنیم‪،‬وسّج‪،‬اچدن‪،‬نج‪ٓ ،‬ا دیم ‪۶‬ھچک ‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔رھپ ‪۶‬ذـ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ یخل لخل‬ ‫ان‬
‫یس‪،‬فلمایاراداللیتعایلیانی قیا قیقسمی ٰذلكی ےن‪۶‬ولخمص‪۶‬وک‪۶‬دیپا ‪۶‬رکقااچاہ‪۶‬اٖ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےک‪۶‬اچّ ‪۶‬ےصح‪ّٓ۶‬امےئ‪،‬ےلہپ‪۶‬‬
‫النور یاربعۃیاجیزاءیفخلقیمنیالجزءیاالولیالِلم‪ ،‬و ےس ‪۶‬ملق‪،‬دؽرسُ ‪۶‬ےس ‪۶‬ولج‪،‬شیتُ ‪۶‬ےس ‪۶‬رعٖ ‪۶‬انبقا۔رھپ‪۶‬‬
‫منیالثاینیاللوح‪،‬ومنیالثالثیالعرش‪،‬ثمیقسمیالجزءی وچےھت ‪۶‬ےک ‪۶‬اچّ ‪۶‬ےصح ‪۶‬ےئک‪،‬ےلہپ ‪۶‬ےس ‪ًّ٘ٓ۶‬ااٍ ‪۶‬احلم ‪۶‬رعٖ‪،‬‬
‫الرابع یاربعۃ یاجزاء یفخلق یمن یالجزء یاالول یحملۃی دؽرسُ‪۶‬ےس‪۶‬رکیس‪،‬شیتُ‪۶‬ےس‪۶‬قایق‪۶‬طالہکئ‪۶‬دیپا‪۶‬ےئک۔رھپ‬
‫العرشیومنیالثاینیالکریس ی‬

‫‪Page 658 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ومن یالثالث یبایق یالمالئکۃ‪،‬ثم یقسم یالرابع یاربعۃی وچےھت ‪۶‬ےک ‪۶‬اچّ ‪۶‬ےصح ‪ّٓ۶‬امےئ‪،‬ےلہپ ‪۶‬ےس ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪،‬دؽرسُ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫نیاالولیالسموات‪،‬ومنیالثاینیاالرضنیی ّںینیم‪،‬شیتُ ‪۶‬ےس ‪۶‬تشہب ‪۶‬دؽّج ‪۶‬انبےئ‪،‬رھپ ‪۶‬وچےھت ‪۶‬ےک ‪۶‬اچّ‪۶‬‬ ‫اجزاء‪،‬فخلقیم‬
‫ٰٰ‬
‫ایلیآخریالحدیث۔‬‫ومن یالثالث یالجنۃ یوالنار‪،‬ثم یقسم یالرابع یاربعۃی ےصح‪۶‬ےئک‪ٰ ،‬‬
‫اجزاءیالحدیثی‪1‬بطولہ۔ ی‬
‫ہی‪۶‬دحكف‪۶‬اامص‪۶‬یقہیب‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬داللئ‪۶‬الًيؾہ‪۶‬نیم‪۶‬كىشؾہٖ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬یک‪،‬اہلج‪۶‬اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬لثم‪۶‬اامص‪۶‬عسقالین‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین‪۶‬اؽّ‪۶‬اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬‬
‫ل‬
‫الضف ‪۶‬ارقلٰی ‪۶‬اؽّهالہم ‪۶‬افیس ‪۶‬اطمعل ‪۶‬ا مشٔاؿ ‪۶‬اؽّهالہم ‪ّّ۶‬اقین ‪۶‬رشج ‪۶‬وماہـ ‪۶‬اؽّهالہم ‪۶‬دقاّرکبی ‪۶‬سیمخ ‪۶‬اؽّخیش ‪۶‬ققحم ‪۶‬دولہی ‪۶‬دماّج‪۶‬‬
‫ؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬اً٘واد‪۶‬اؽّ اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وعتلی‪۶‬ؽاامتعد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪،‬قاہلمجل‪۶‬ؽہ‪۶‬قلػی‪۶‬اعـ‪۶‬قاوقل‪۶‬اک‪۶‬بصنم‪۶‬لیلج‪۶‬قاےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫وت‪۶‬قالہبش‪۶‬دحكف‪۶‬نسح‪۶‬اصحل‪۶‬وبقمل‪۶‬دمتعم‪۶‬ےہ۔قلػی‪۶‬املعء‪۶‬قالؼيؾل‪۶‬ؽہ‪۶‬ےش‪۶‬میظع‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬طالہظح‪۶‬دنس‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬یتہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬‬
‫دنس‪۶‬فیعض‪۶‬یھب‪۶‬وہوت‪۶‬رحج‪۶‬ںیہن‪۶‬رکیت‪،‬کمایبؼناہیفی"منییالعنییفیحکمیتِؽیلیاالب ایمنی"(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬‬
‫"منییالعنییفیحکمیتِؽیلیاالب امنی"ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایکےہ۔ؿ)‬
‫الرجص‪۶‬هالہم‪۶‬ققحم‪۶‬اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬دیس‪۶‬دبعاینغل‪۶‬قایسلب‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬اتقلیس‪۶‬دحہقی‪۶‬دنہی‪۶‬رشج‪۶‬رطہقی‪۶‬دمحمہی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫قدیخلقیکلیشؼئییمنینور ٖہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمی ےب‪۶‬كش‪۶‬ۂ‪۶‬زیچ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ینب‪،‬اسیج‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬دحكف‪۶‬حیحص‪۶‬اٖ‪۶‬ینعم‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬وہیئ۔‬ ‫کمایوردبہیالحدیثیالصحیح‪2‬۔ ی‬

‫‪ 1‬یالمواھب یاللدنیۃ یالمِصد یاالول یالمکتب یاالسالیم یبیوت ی‪۳۵/۵‬ؽ‪،۳۲‬شر ح یالزرقاین یعیل یالمواھب یاللدنیہ یالمِصد یاالول یدارالمعرفۃی‬

‫بیوتی‪۰۲/۵‬ؽ‪،۰۳‬تاریخیالخمؼسیمطلبیاللوحیوالِلمیمؤسسۃیشعبانی‪۵۵/۵‬ؽ‪،۲۳‬مطا لعیالمسراتیالحزبیالثاینیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬‬

‫ص‪ ،۲۲۵‬مدارجیالنبوةیقسمیدومیبابیاولیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد ‪۲/۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالحدیِۃیالندیۃیالمبحثیالثاینیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد ‪۰۳۱/۲‬‬
‫‪Page 659 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ذکرہیفیالمبحثیالثاینیبعدیالنو عیالستنییمنیاٰفاتی اٖ‪۶‬وک‪۶‬هالہم‪۶‬قایسلب‪۶‬ےن‪۶‬ونم‪۶‬ربمن‪٘۶‬اھٹ‪۶‬وج‪۶‬ہک‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا وتفٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬

‫ایبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دعب‪،‬اھکےن‪۶‬یک‪۶‬كْایئ‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےن‪۶‬ےک‪۶‬ہلئسم‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫اللسانیفیمسئلہیذمیالطعام۔ ی‬
‫نمض‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫ل‬
‫اطمعل‪۶‬ا مشٔاؿ‪۶‬رشج‪۶‬داللئ‪۶‬اریخلاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلینوریلؼسیکاالینواروالرو حی ینعی‪۶‬اامص‪۶‬الج‪۶‬اامص‪۶‬اہلسًـ ‪۶‬دیس‪۶‬قا ‪۶‬اوبانسحل‪۶‬ارعشی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‬ ‫قدیقالیاالشعرییانہ ٰ‬
‫النبویۃیالِدسیۃیلمعۃیمنینورہیوالمالئکۃیشرریتلكی (نج‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬وک‪۶‬ا٘ارعہ‪۶‬اہک‪۶‬اجقاےہ)‬
‫االنواریوقالیصیلیالل یتعایل یعلیہیوسلمیاولیماخلقی اّ٘اد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬اؽّونّؽٍ‪۶‬یک‪۶‬امدنن‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اؽّیبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽج‪۶‬قاك‪۶‬ایس‪۶‬ونّ‪۶‬یک‪۶‬قاشب‪۶‬‬
‫اللینورییومنینورییخلقیکلیشیئیوغیہیممایفیمعناہی‬
‫ےہ ‪۶‬اؽّطالہکئ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ونّؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اقك ‪۶‬وھپل ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّّوسل ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫‪1‬۔ ی‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬ریما‪۶‬ونّ‪۶‬انبقا‪۶‬اؽّریمی‪۶‬یہ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ۂ‪۶‬زیچ‪۶‬دیپا‪ّٓ۶‬امیئ۔اؽّاٖ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬وسا ‪۶‬اؽّدحںیثی‪۶‬ںیہ‪۶‬وج‪۶‬ایس‪۶‬ومضمٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد ‪۶‬ںیہ۔واللی‬
‫یوتعایلیاعلم۔‬
‫ٰ‬ ‫سبحنہ‬
‫ٰ‬
‫‪۵۰‬ةعشٍ‪۵۰۵۰۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬قاقدہ‪۶‬علض‪۶‬رماد ٓا قاد‪۶‬رمہلس‪۶‬ومولی‪۶‬ااطلَ‪۶‬ارلنمح‪۶‬اصذـ‪۶‬كوًساونی‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۰۵۶‬‬
‫ایک ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬املعےئ ‪۶‬دنی ‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم ‪۶‬ہک‪۶‬ضعب ‪۶‬ومولد ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم ‪۶‬وج ‪۶‬ونّ ‪۶‬دمحمی ‪۶‬وک ‪۶‬ونّ ‪۶‬خدا ‪۶‬ےس ‪۶‬دیپاوہا ‪۶‬اھکل‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬قد‪۶‬‬
‫اتہکےہ‪۶‬رشبؽ‪ٙ۶‬شـ‪۶‬ہی‪۶‬اشتمہب‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّرمعؽ‪۶‬اتہکےہ‪۶‬ہی‪۶‬الٕکاك‪۶‬داؿ‪۶‬ےس‪۶‬وہا‪۶‬ےہ۔‬
‫رکب‪۶‬اتہکےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬لثم‪۶‬عمش‪۶‬ےس‪۶‬عمش‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬رکےنیل‪۶‬ےک‪۶‬وہا‪۶‬ےہ۔‬
‫اؽّاخدل‪۶‬اتہکےہ‪۶‬اشتمراہؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ذمہـ‪۶‬املس‪ّ۶‬کھوا‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ٘امل‪۶‬وک‪۶‬كْا‪۶‬ںیہن‪۶‬اجاتن‪،‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وچٍ‪۶‬ؽرچا‪۶‬اجیب‪۶‬ےہ۔بؼنوایتوجروا(ایبٍ‪۶‬‬
‫رکؽ‪۶‬اؽّارج‪۶‬قاؽ‪۶‬ےگ۔ؿ)‬

‫یمطا لعیالمسراتیالحزبیالثاینیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬ص‪۲۲۱‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 660 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫دبعارلّاص‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬فنصم‪۶‬ںیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دیسقا‪۶‬اجكْ‪۶‬نب‪۶‬دبعاهلل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫یاجابریانیاللیخلقیقبلیاالشیاءینورینؽیكیمنینورہ۔ی اُ ‪۶‬اجكْ!كشیب ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬امتص ‪۶‬اعمل ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬ریتُ‪۶‬یبن ‪۶‬اک‬
‫ذکرہ یاالمام یالِسطالین یف یالمواھب‪ 1‬یوغیہ یمنی ونّ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس ‪۶‬دیپا ‪ّٓ۶‬امقا۔(اامص ‪۶‬عسقالین ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬وماہـ‪۶‬‬
‫دلہین‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّ‪۶‬درگی‪۶‬املعء‪۶‬رکاص‪۶‬ےن‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔ؿ)‬ ‫العلماءیالکرام۔ ی‬
‫عى‬ ‫ْ‬
‫رمعؽ‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬تخس‪۶‬قالط‪۶‬ؽعینش‪۶‬ؽرمگایہ‪ ۶‬لين‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬تخس‪۶‬رتارم‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪ ۶‬شّْ‪۶‬ےہ‪،‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫داؿ ‪۶‬ےس‪۶‬خدا ‪۶‬وہرک‪۶‬ولخمص‪۶‬ےنب‪،‬اؽّوقل‪ّ۶‬قد ‪۶‬ںیم‪۶‬ظفل‪''۶‬رشبؽ‪۶‬تحص''وبےئ‪۶‬ااکنّ ‪۶‬دراتےہ‪،‬ہی‪۶‬اہجلف ‪۶‬ےہ‪،‬قاامجم‪۶‬املعء‪۶‬دّقاّقہ‪۶‬‬
‫اضفلئ‪۶‬تحص‪۶‬عػقلزہ‪۶‬دحمنیث‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬ںیہن‪،‬عم‪۶‬ذہا‪۶‬هالہم‪۶‬اعَّ‪۶‬قالہل‪۶‬دیس‪۶‬دبعاینغل‪۶‬قایسلب‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬اتقلیس‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫حیحصت‪ّٓ۶‬امیئ۔هالؽہ‪۶‬كْںی‪۶‬ہی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬دقنمًا‪۶‬ؽدحكوًا‪۶‬اصتفین‪۶‬ؽاملکؿ‪۶‬اہمئ‪۶‬ؽاملعء‪۶‬ؽاؽایلء‪۶‬ؽرعافء‪۶‬ںیم‪۶‬ذموکّ‪۶‬ؽوہشمّ‪۶‬ؽطلػّی‪۶‬قالؼيؾل‪ّ۶‬ےنہ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫وخد‪۶‬تحص‪۶‬دحكف‪۶‬یک‪۶‬دلیل‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫فانیالحدیثییتِوییبتلیقیاالئمۃیبالِبولیکمایاشاری اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک ‪۶‬دحكف ‪۶‬املعء ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےس ‪۶‬قلػی ‪۶‬قالؼيؾل ‪۶‬قارک ‪۶‬وقی‪۶‬‬
‫الیہیاالمامیالرتمذییفیجامعہیوصرحیبہیعلماؤنایفی وہاجیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬اامص ‪۶‬رتذمی ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ ‪۶‬اجعم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬اؽّامہُّ‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬اوصل‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫االصول۔ ی‬
‫ّ‬
‫رصتحی‪ٓ ۶‬امیئ‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫اہٍ ‪۶‬اےس ‪۶‬قاابتعّ ‪۶‬ہنک ‪۶‬تیفیک ‪۶‬اشتمراہؿ‪۶‬ےس ‪ ۶‬انہ ‪۶‬ؽہج‪۶‬تحص ‪ّ۶‬کھواےہ‪،‬ؽا ہع ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ازعلؿ ‪۶‬لج ‪۶‬ؽیلع ‪۶‬ت ‪۶‬اےکس ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ارکص ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ںیمہ‪۶‬اتبقا‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ونّرہطم‪۶‬دیس‪۶‬اونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ویکرکن‪۶‬انبقا‪،‬ت ‪۶‬ےب‪۶‬اتبےئ‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬یک‪۶‬وپّی‪۶‬تقیقح‪۶‬ںیمہ‪۶‬وخد‪۶‬ولعمص‪۶‬وہیتکس‪۶‬ےہ‪،‬اؽّیہی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬اشتمراہؿ‪۶‬ںیہ۔‬
‫رکب‪۶‬ےن‪۶‬وجاہک‪۶‬ؽہ‪۶‬دعف‪۶‬ایخل‪۶‬صالل‪۶‬رمع‪۶‬ؽ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪،‬عمش‪۶‬ےس‪۶‬عمش‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہاجیت‪۶‬ےہ‪۶‬ےب‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬عمش‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬ہصح‪۶‬خدا‪۶‬‬
‫وہرک‪۶‬ہی‪۶‬عمش‪۶‬ےنب‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬اؽّدوھؿ‪۶‬یک‪۶‬عوال‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ونّ‪۶‬سمش‪۶‬ےن‬

‫‪1‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۳۵/۵‬‬
‫‪Page 661 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫سج‪۶‬رپ‪۶‬یلجت‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہایگ‪۶‬اؽّداؿ‪۶‬سمش‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬خد‪۶‬ا‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪۶‬رگم‪۶‬كیھٹ‪۶‬عوال‪۶‬یک‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬اجمل‪۶‬ںیہن‪،‬وج‪۶‬اہک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ۂاّاٍ‪۶‬ۂاّ‪۶‬ؽوجہ‪۶‬‬
‫واللیسبحنہیوی‬
‫ٰ‬ ‫رپ‪۶‬قاصق‪۶‬ؽقاامتص‪۶‬وہاگ‪،‬قالہبش‪۶‬رطقی‪۶‬املس‪۶‬وقل‪۶‬اخدل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ؽیہ‪۶‬ذمہـ‪۶‬اہمئ‪۶‬فلس‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬انیعمج۔‬
‫تعایلیاعلم‬
‫ٰ‬
‫ہلئسم‪:۰۳۶‬شیپ‪۶‬رظن‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬اعمل‪۶‬ؽافلض‪۶‬ںیہن‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ثحب‪۶‬ؽابمہثح‪۶‬اک‪۶‬ایخل‪۶‬دّایمٍ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےئ‪،‬طقف‪۶‬دّقاتف‪۶‬‬
‫رکےن ‪۶‬یک ‪۶‬رغص ‪۶‬ےس ‪۶‬دفؽقا ‪۶‬ت ‪۶‬اتھکلوہٍ ‪۶‬قاہک ‪۶‬ریمی ‪۶‬دیقعُ‪۶‬ںیم ‪۶‬وج ‪۶‬ھچک‪۶‬یطلغ‪۶‬وہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬حیحص ‪۶‬وہاجےئ‪،‬ھجم ‪۶‬وک ‪۶‬ااسی‪۶‬ولعمص ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫ولخماقؿ‪۶‬الساٍ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬احل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬هالتظ‪ٓ ۶‬ا ولدہ‪۶‬دیپاوہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬خداےن‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬قاوتٍ‪۶‬ےس‪۶‬وفحمؽ‪۶‬‬
‫ّاھک‪۶‬اؽّامتص‪۶‬ولخماقؿ‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬كّْیگ‪۶‬انعكف‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ۔ارگ‪۶‬ہی‪۶‬قاؿ‪۶‬یچس‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬دحكف‪۶‬رشفی‪۶‬ےک‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ھجم‪۶‬وک‪۶‬ویٍ‪۶‬ولعمص‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫طالہظح‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمییایجابریانی ّٓامقا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬اُ‪۶‬اجكْ!قیقحت‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قالیرسولیاللیص‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬دیپا‪۶‬ایک‪۶‬داؿ‪۶‬یبن‪۶‬ریتُ‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس۔‬ ‫اللیخلقینورنؽیكیمنینورہ‪1‬۔ ی‬
‫عوال ‪۶‬رچام ‪۶‬یک ‪۶‬وج ‪۶‬انجؿ ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ھجم ‪۶‬وک ‪۶‬كش ‪۶‬ےہ‪،‬اچاتہوہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬كش ‪۶‬دؽّ ‪۶‬وہاجےئ‪،‬عولًا ‪۶‬اقك ‪۶‬رچام ‪۶‬ےس ‪۶‬دؽرسا‪۶‬‬
‫رچام‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ایک‪۶‬اؽّدؽرسُ‪۶‬رچام‪۶‬ےس‪۶‬اؽّ‪۶‬تہب‪۶‬ےس‪۶‬رچام‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ےئک‪۶‬ےئگ‪،‬ےلہپ‪۶‬اؽّ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬ںیم‪۶‬ھچک‪۶‬یمک‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا یئ‪،‬ہی‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫حیحص ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اجب ‪۶‬ےہ ‪۶‬نکیل ‪۶‬ہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رچام ‪۶‬قاص ‪۶‬اؽّداؿ ‪۶‬اؽّّؽینش ‪۶‬ںیم ‪۶‬مہ ‪۶‬سنج ‪۶‬ںیہ ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن ‪۶‬اؽّہی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رمہبت ‪۶‬كْاكْ ‪۶‬وہےن ‪۶‬اکّےتھک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬قا‪۶‬‬
‫ںیہن‪۶‬؟ بؼنوایتوجروا(ایبٍ‪۶‬رکؽ‪۶‬ارج‪۶‬قاؽ۔ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫اجن‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ولدہ‪۶‬دیپاوہےن‪۶‬ںیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ولخمص‪۶‬رشقك‪۶‬ںیہن‪،‬امتص‪۶‬اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬السالص‪۶‬قاك‪۶‬ؽزنمہ‪۶‬دیپاوہےئ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ہک‪۶‬رضحاؿ‪۶‬نینسح‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬یھب‪۶‬اصَ‪۶‬رھتسُ‪۶‬دیپا‪۶‬وہےئ۔ونّ‪۶‬ےک‪۶‬ینعم‪۶‬لضف‪۶‬ےک‪۶‬ںیہن۔عوال‪۶‬اھجمسےن‪۶‬وک‪۶‬وہیت‪۶‬‬
‫‪( 2"‬ےسیج‪۶‬اقك‪۶‬ؿاص‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬ۂ‪۶‬رطج‪۶‬كْاكْی‪۶‬اتبےن‪۶‬وک۔ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪۶‬ونّایہٰل‪۶‬یک‪۶‬عوال‪۶‬دی‪"۶‬‬
‫ںیم‪۶‬رچام‪۶‬ےہ۔ؿ)اہکٍ‪۶‬رچام‪۶‬اؽّدنقلی‪۶‬اؽّاہکٍ‪۶‬ونّّؿ‪۶‬لیلج‪۶،‬ہی‪۶‬عوال‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬ارتعاص‪۶‬ےک‪۶‬دعف‪۶‬وک‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬ونّایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ونّ‪۶‬وبنی‪۶‬دیپا‪۶‬وہاوت‪۶‬ونّ‪۶‬ایہٰل‪۶‬اک‪۶‬ڑکٹا‪۶‬خداوہقا‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬اےس‪۶‬اتبقا‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪۶‬رچام‪۶‬ےس‪۶‬رچام‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہےن‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیاولیالمخلوقاتیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۳۵/۵‬ؽ‪۳۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۱/۲۰‬‬
‫‪Page 662 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیم اٖ‪۶‬اک‪۶‬ڑکٹا‪۶‬ٹک‪۶‬رک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا اجقا۔ذـ‪۶‬ہی‪۶‬افین‪۶‬اجمّی‪۶‬ونّ‪۶‬اےنپ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬دؽرسا‪۶‬ونّ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬رکدراتےہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ونّایہٰل‪۶‬اک‪۶‬ایک‪ ۶‬انہ‪،‬‬

‫ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ونّ‪۶‬دیپا‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ؽّؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬سمؽاؿ‪۶‬یھب‪۶‬رضؽّ‪۶‬ںیہن‪،‬اچدن‪۶‬اک‪۶‬ونّ ٓا اتفؿ‪۶‬یک‪۶‬ایضء‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪،‬رھپ‪۶‬اہکٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬اؽّاہکٍ‪۶‬ہی‪،‬ملع‪۶‬‬
‫تئیہ‪۶‬ںیم‪۶‬اتبقاایگ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬وچدوھںی‪ّ۶‬اؿ‪۶‬ےک‪۶‬اکلم‪۶‬اچدن‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬ونُ‪۶‬ۂاّ‪۶‬اچدنوہٍ‪۶‬وت‪ّ۶‬ؽینش‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬قك‪۶‬ںیچنہپ‪۶‬ےگ۔واللی‬
‫تعایلیاعلم‬
‫ٰ‬
‫‪۶۵۵‬ددعقیہ‪۵۰۲۵۶‬ھ‪۶‬‬ ‫اّ‪۶‬ہتکلک‪۵۶‬وگؽدن‪۶‬دنچ‪۶‬درھنس‪۶‬ںیل‪۶‬رمہلس‪۶‬میکح‪۶‬دمحم‪۶‬اكْامیہ‪۶‬اصذـ‪۶‬انبّیس‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۰۵۶‬‬
‫ایک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬وبقمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬دیپاںیہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن‪۶‬؟ارگ‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ونّ‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪۶‬وہےئ‪۶‬ونّ‪۶‬دایت‪۶‬ےس‪۶‬قا‪۶‬ونّافصیت‪۶‬ےس‪۶‬قا‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ےس‪۶‬؟ اؽ‪۶ّ۶‬ونّایک‪۶‬زیچ‪۶‬ےہ‪۶‬؟بؼنوایتوجروا(ایبٍ‪۶‬رکؽ‪۶‬ارج‪۶‬قاؽےگ۔ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫وجاؿ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اقك‪۶‬اؽّہلئسم‪۶‬زگاّٖ‪۶‬رکولٍ‪،‬‬
‫لِول ٖہیصیلیاللیتع ٰ‬
‫ایلیعلیہیوسلمیمنیرأییمنکمیمنکرای یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪'':‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫فلیغیہیبیدہیفانیلمییستطعیفبلسانہ‪1‬۔الحدیث۔ ی وکیئ‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬كْایئ‪۶‬دےھکی‪۶‬وت‪۶‬اےس‪۶‬اچےئہ‪۶‬ہک‪۶‬اےنپ‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬دب‪۶‬ل‪۶‬‬
‫دُ ‪۶‬ارگااسی ‪۶‬ت ‪۶‬رکےکس ‪۶‬وت ‪۶‬اینپ ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬دبل ‪۶‬دُ۔ادحلكف‪۶‬‬
‫(ؿ)‬
‫وضحّ‪۶‬رپونّدیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬رکمی‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬سج‪۶‬رطج‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ےس‪۶‬دّؽد‪۶‬رشفی‪۶‬ڑپ ھيِ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬ےہ‪۶‬الل می‬
‫صلیوسلمیوباركیعلیہیوع ٰیلیاٰل ٖہیوصحب ٖہیابدا(اُ‪۶‬اهلل‪ٓ !۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬احصہب‪۶‬رپ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬دّؽدؽ٘الص‪۶‬‬
‫اؽّكْتک‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬ام۔ؿ)دّؽدرشفی‪۶‬یک‪۶‬ہگج‪۶‬طقف‪۶‬صاد قا‪۶‬عم قا‪۶‬صلع قا‪۶‬صللم انہ‪۶‬ۂزگ‪۶‬اکیف‪۶‬نہَ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اافلؽ‪۶‬ےب‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‬
‫"‪2‬ںیم ‪۶‬دالخ‪،‬ہک ‪۶‬ؿاوملٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬ؽہ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬اںیہن ‪۶‬مکح ‪۶‬اھت ‪۶‬اقك ‪۶‬اؽّظفل ‪۶‬ےس ‪۶‬دبل‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫‪ 3"‬وت‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬ذعاؿ‪۶‬اقاّا‪۶‬دبہل‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬ےب‪۶‬‬ ‫دایل‪"۶‬‬
‫مکح‪۶‬اک۔وییہن‪۶‬رحتری‪۶‬ںیم‪۶‬املقل‪۶‬ادحاناسلنین(ملق‪۶‬دؽ‪ّ۶‬قاونٍ‪۶‬نیم‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬ےہ۔ؿ)‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیبیانیکونیالنہییعنیالمنکریمنیاالیمانیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۱۵/۵۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۵/۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۵/۲‬‬
‫‪Page 663 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫َقلکہ‪۶‬اتفؽٰی‪۶‬قاقاّاخہین‪۶‬ےس‪۶‬وقنمل‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اہنكف‪۶‬تخس‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اےس‪۶‬اعمداهلل‪۶‬فیفخت‪٘۶‬اٍ‪۶‬وبنؿ‪۶‬اتبقا۔‪۶‬ـشقاؽی‪۶‬یلع‪۶‬‬
‫ادلّااتخملّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یحافظیعیلیکتبیالصلٰوةیوالسالمیعیلیرسولیاللیوالییسأمی وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬ےنھکل‪۶‬یک‪۶‬احمتظف‪۶‬‬
‫من یتکرار ٖہ یوان یلم ییکن یف یاالصل یویصیل یبلسانہی یک‪۶‬اجےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رکتاّ‪۶‬ےس‪۶‬گنت‪۶‬دل‪۶‬ت ‪۶‬وہارگآ ‪۶‬اک ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ایضا‪،‬ویکرہیالرمزیبالصالةیوالرتیضیبالکتابۃیبلییکتبی ت ‪۶‬وہ‪۶‬اؽّاینپ‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬دّؽد‪۶‬ڑپےھ۔دّؽد‪۶‬قا‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬ىوہ‪۶‬‬
‫ٰذلكیکلہیبکمالہٖ‪،‬وفیبعضیالمواضعیعنیالؾتارخانیۃیمنی یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےنھکل ‪۶‬ںیم ‪۶‬ا٘اّہ ‪۶‬رکقا ‪۶‬رکمؽہ ‪۶‬ےہ ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬وپّا ‪۶‬انھکلاچےیہ۔‬
‫کتبیعلیہیالسالمیبال مزةیوالمیمییکقریالنہیتخقیفیوی قاقاّاخہین‪۶‬ےک‪۶‬ضعب‪۶‬اقمامؿ ‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ہیلع‪۶‬السالص‪۶‬‬
‫تخقیفیاالنؽیاءیعلیمیالصلٰوةیوالسالمیکقریبالشك‪ ،‬یوی زمہہ‪۶‬اؽّمیم‪۶‬ےس‪۶‬اھکل‪،‬اکّٓ‪۶‬وہایگ‪۶‬ویکہکن‪۶‬ہی‪۶‬فیفخت‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاقًواء‪۶‬‬
‫صحیالنِل یف و یمِید یبِصدہ یواال یفالظاھر یانہی یک‪۶‬فیفخت‪۶‬ریغب ‪۶‬یسک‪۶‬كش ‪۶‬ےک‪ ۶‬رف ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬ہی‪۶‬لقن‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫لعلہ یان ی ی‬
‫اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬دصقیک‪۶‬دیق‪۶‬رضؽّوہیگ‪۶‬ؽّت ‪۶‬اظبۂ‪۶‬ہی‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪،‬اہٍ‪۶‬‬ ‫ع‬ ‫لؼ‬
‫س یبکقر‪،‬نعم یاالحؾیاط یف یاالحرتاز ی ن یاالی ام یوی‬
‫اایتحؽ‪۶‬ااہیص‪۶‬اؽّہبش‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫یمختصرا۔ ی‬‫الشب ۃی‪1‬اھ‬
‫ر‬
‫اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب ‪۶‬اک ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬اک ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬وعبٍ ‪۶‬اكلمل ‪۶‬اولاھؿ ‪۶‬ےئجیل۔ونّ ‪۶‬رعَ ‪۶‬اعہم ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪۶‬تیفیک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اگنہ ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬اےس ‪۶‬ادّاك‪۶‬‬
‫رکیت‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬ےس‪۶‬دؽرسی‪۶‬اایشےئ‪۶‬دقدین‪۶‬وک۔‬
‫قالیالسیدیفیتعریقاتہیالنوریکیقیۃیتدرکہایالباصرةی هالہم ‪۶‬دیس ‪۶‬رشفی ‪۶‬رجاجین ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ونّ ‪۶‬اقك ‪۶‬ایسی ‪۶‬تیفیک ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫سج‪۶‬اک‪۶‬ادّاك‪۶‬وقؿ ‪۶‬قارصہ‪۶‬ےلہپ‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬‬ ‫اوالیوبواسطتہایسائریالمبصرات‪2‬۔ ی‬
‫ےس‪۶‬امتص‪۶‬رصبماؿ‪۶‬اک‪۶‬ادّاك‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫ٰ‬
‫اؽّقح‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ونّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اخلی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رعتفی‪۶‬یک‪۶‬اجےئ۔‬
‫ل ل‬
‫ہی‪۶‬وج‪۶‬ایبٍ‪۶‬وہا‪۶‬رعتفی‪۶‬ا زلی‪۶‬قا شٔی‪۶‬ےہ‪۶‬کمانبہیعلیہیفیالمواقفیوشرح ا(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ومافق‪۶‬اؽّ‬

‫یحاشیہیالطحطاوییعیلیالدرالمختارخطبۃیالکتابیالمکؾبۃیالعربیہیوکہٹئ‪۲/۵۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالتعریقاتیللجرجاینیتحتیاللقظی"النور"‪ ۵۱۳۳‬دارالکتابیالعریبیبیوتیص‪۵۵۱‬‬
‫‪Page 664 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٖ‪۶‬یک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬ہیبنت‪۶‬یک‪۶‬یئگ‪۶‬ےہ۔ؿ)ونّ‪۶‬قاںی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬اقك‪۶‬رعص‪۶‬ؽاحدؿ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّّؿ‪۶‬زعؽلج‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬زنمہ۔نیققحم‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫كْدقك ‪۶‬ونّؽہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وخد ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬وہ ‪۶‬اؽّدؽرسؽٍ ‪۶‬اک ‪۶‬رہظم‪،‬کمایذکرہیاالمامیحجۃیاالسالمیالغزایلیایلیثمیالعالمۃیالزرقاینیفیشر حی‬
‫المواھبیالشریقۃ(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬دزۃ‪۶‬اال٘الص‪۶‬اامص‪۶‬سغایل‪۶‬ےن‪۶‬رھپ‪۶‬رشج‪۶‬وماہـ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ےن‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔ؿ)قاںی‪۶‬‬
‫‪(1"‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا امسونٍ‪۶‬‬ ‫ینعم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ونّ‪۶‬یقیقح‪۶‬ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ذؼيغۃً‪۶‬ؽیہ‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ٓا ہی‪۶‬رکہمی‪"۶‬‬
‫اؽّّنیم‪۶‬اک۔ؿ)قالفلکت‪۶‬ؽقالدلیل‪۶‬اےنپ‪۶‬ینعم‪۶‬یقیقح‪۶‬رپ‪۶‬ےہ۔‬
‫فانیاللیعزوجلیھویالظاھریبنقسہیالمظ ریلغیہیمنی ویکہکن ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬قالہبش ‪۶‬وخد ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽ ‪ّ۶‬اےنپ ‪۶‬ریغ ‪۶‬ینعی‪۶‬‬
‫ٓا امسونٍ‪ّ،‬ونیمٍ‪،‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬ادنّ ‪۶‬قایئ ‪۶‬اجےن ‪۶‬ؽایل ‪۶‬امتص ‪۶‬اایشء ‪۶‬اؽّ‬ ‫السم ٰوتیواالرضیومنیفی نیوسائریالمخلوقات۔ ی‬
‫ٰ‬
‫درگی‪۶‬ولخماقؿ‪۶‬وک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫وضحّ‪۶‬رپونّدیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قالہبش‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬دایت‪۶‬ےس‪۶‬دیپاںیہ۔دحكف‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایل یقد یخلق یقبل یاالشیاء ینور ینؽیك یمنی اُ‪۶‬اجكْ!كشیب‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬اایشء‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ریتُ‪۶‬یبن‪۶‬اک‪۶‬‬‫ان یالل ٰ‬
‫ونّ ‪۶‬اےنپ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس‪۶‬دیپا ‪ّٓ۶‬امقا۔(اٖ‪۶‬وک‪۶‬دبعارلّاص‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫نور ٖہ۔رواہیعبدالرزاقی‪2‬ونحوہیعندالؽیہیق۔ ی‬
‫ایک‪۶‬اؽّیقہیب‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬مہ‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫دحكف ‪۶‬ںیم ‪"۶‬نورہ"ّٓامقا ‪۶‬سج ‪۶‬یک‪۶‬ریمض ‪۶‬اهلل ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬امس‪۶‬داؿ‪۶‬ےہ ‪۶‬منینوریجمالہ قا ‪۶‬نوریعلمہ قا‪۶‬نوریرحمتہ(اےنپ‪۶‬‬
‫امجل‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬قا‪۶‬اےنپ‪۶‬ملع‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬قا‪۶‬اینپ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس۔ؿ)ؽریغہ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬ونّ‪۶‬افصؿ‪۶‬ےس‪۶‬قیلخت‪۶‬وہ۔هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬‬
‫ّہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ایس‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬تحت‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪(:‬منینور ٖہ)اییمنینورھوذاتہ‪3‬ینعی‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪۶‬ایک‪۶‬وج‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےہ‪،‬ینعی‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬ےس‪۶‬قالؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬دیپا‪ّٓ۶‬امقا‪،‬کمایسیأیتیتِریرہ(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۱/۲۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیعبدالرزاقیالمِصدیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۳۵/۵‬‬
‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیدارالمعرفہیبیوتی‪۰۲/۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 665 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رقتری‪۶‬رقنعا ‪ٓ ۶‬ا ّیہ‪۶‬ےہ۔ؿ)اامص‪۶‬ادمح‪۶‬عسقالین‪۶‬وماہـ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬

‫یتعایل یبایجاد یخلِہ یابرزی ینعی ‪۶‬ذـ ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬ولخماقؿ ‪۶‬وک ‪۶‬دیپا ‪۶‬رکقا ‪۶‬اچاہ ‪۶‬دمصی‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫لما یتعلِت یارادة یالحق‬
‫الحِیِۃیالمحمدیۃیمنیاالنواریالصمدیۃیفیالحضرةی ونّؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬رمہبت‪۶‬داؿ‪۶‬رصَ‪۶‬ںیم‪۶‬تقیقح‪۶‬دمحمہی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫االحدیۃیثمیسلخیمنہایالعوالمیکلہایعلوھایوسقل ا‪1‬۔ ی ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ؿاۂ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬امت‪۶‬ص‪۶‬هلؾی‪۶‬ؽیلفس‪۶‬اکنےل۔‬

‫رشج‪۶‬هالہم‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫والحضرةیاالحدیۃییھیاولیتعؼناتیالذاتیواولیرتبہای ینعی‪۶‬رمہبت‪۶‬ادحكف ‪۶‬داؿ ‪۶‬اک‪۶‬الہپ‪۶‬نیعت‪۶‬اؽّالہپ‪۶‬رمہبت‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬‬
‫الذی یالاعؾبارفیہ یلغی یالذات یکما یھو یالمشار یالیہی ںیم ‪۶‬ریغ ‪۶‬داؿ ‪۶‬اک ‪۶‬اصلًا ‪۶‬احلؽ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫بِولہیصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیکانیاللیوالیشیئیمعہی ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬اٖ ‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬ںیم ‪۶‬ا٘اّہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اھت ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ّ‬
‫ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬اےس‪۶‬دیسی‪۶‬اکیش‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ ےن‪۶‬درک‪ٓ ۶‬امقا۔‬
‫ذکرہیالکایش‪2‬۔ ی‬
‫خیش‪۶‬ققحم‪۶‬ومالقا‪۶‬دبعاقحل‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی‪،‬دماّج‪۶‬الًيؾہ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اقًواء‪۶‬ولخمص‪۶‬ادناّ‪۶‬اامسےئ‪۶‬داہیت‪۶‬قح‪۶‬ؽاؽایلء‪۶‬اّ‪۶‬اامسےئ‪۶‬افصہیت‪۶‬ؽہیقب‪ ۶‬اقًواء‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬اامسء‪۶‬داہیت‪۶‬ےس‪۶‬دیپاوہاےئ‪۶‬اؽّاؽایلء‪۶‬اامسےئ‪۶‬افصہیت‪۶‬‬
‫اکانئؿ ‪۶‬اّ ‪۶‬افصؿ ‪ًْ۶‬لوہ‪۶‬ؽدیس‪ّ۶‬لس‪۶‬ولخم‪۶‬ص‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬اّ ‪۶‬داؿ ‪۶‬قح‪۶‬ؽ ےس‪،‬ہیقب ‪۶‬اکانئؿ ‪۶‬افصؿ ‪ًْ۶‬لوہ ‪۶‬ےس‪،‬اؽّدیس ‪ّ۶‬لس ‪۶‬داؿ ‪۶‬قح‪۶‬‬
‫ےس‪،‬اؽّ‪۶‬قح‪۶‬اک‪۶‬وہظّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ںیم‪۶‬قاذلاؿ‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬ ‫وہظّ‪۶‬قح‪۶‬دّؽُ‪۶‬قاذلاؿ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪3‬۔‬
‫اہٍ‪۶‬نیع‪۶‬داؿ ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬دیپا ‪۶‬وہےن‪۶‬ےک‪۶‬ہی‪۶‬ینعم‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬اعمداهلل‪۶‬داؿ ‪۶‬ایہٰل‪۶‬داؿ ‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬ےئلیک‪۶‬امدہ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسیج‪ ۶‬یٹ‪۶‬ےس‪۶‬الساٍ‪۶‬‬
‫‪۶‬ایعدا قاهلل‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬ہصح‪۶‬قا‪۶‬لک‪،‬داؿ‪۶‬یبن‪۶‬وہایگ۔اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےصح‪۶‬اؽّڑکٹُ‪۶‬اؽّیسک‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ ۶‬دحت‪۶‬وہاجےن‪۶‬قا‪۶‬‬
‫دیپاوہ‪،‬قا ً‬
‫یسک‪ ۶‬ےئ‪۶‬ںیم‪۶‬خلؾل‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ؽزنمہ‪۶‬ےہ۔وضح‪ّ۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وخاہ‪۶‬یسک‪۶‬ےش‪۶‬زجء‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬وخاہ‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫ولخمص‪۶‬وک‪۶‬نیع‪۶‬ؽسفن‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬امانن‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۱۱/۵‬‬
‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۳/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یمدار جیالنبوةیتکملہیدرصقاتیکاملہیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۲۳۵/۲۶‬‬
‫‪Page 666 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٖ‪۶‬قیلخت‪۶‬ےک‪۶‬اک ‪۶‬ینعم‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬ؽّوسل‪۶‬اجںین‪،‬لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ؽ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم‪۶‬داؿ‪ّ۶‬وسل‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬وکیئ‪۶‬اچہپاتن‪۶‬ںیہن۔‬
‫دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اُ ‪۶‬اوبرکب!ھجم ‪۶‬اسیج ‪۶‬ںیم‪۶‬تقیقح ‪۶‬ںیم‪۶‬وہٍ ‪۶‬ریمُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫یایابابکریلمییعرفینیحِیِۃیغییریبی‪1‬۔ ی‬
‫وسا‪۶‬یسک‪۶‬ےن‪۶‬ت ‪۶‬اجقا۔‬
‫داؿ ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دیپاوہےن ‪۶‬ےک ‪۶‬تقیقح ‪ ۶‬کسِ ‪۶‬وہفمص ‪۶‬وہرگم ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬مہف ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ںیب ‪۶‬اک ‪۶‬اتنج ‪۶‬ہصح ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رضح ‪۶‬ؿ ‪۶‬قح‪۶‬‬
‫زعخالہل‪،‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬وک‪۶‬وضحّ‪۶‬رپونّوبحمؿ‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬دیپا‪ّٓ۶‬امقا‪،‬وضحّ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬وہقا۔‬
‫ارگ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬داین‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬انبقا۔(ؿ)‬ ‫لوالكیلمایخلِتیالدنیا‪2‬۔ ی‬
‫ٓا دص‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪۶‬اّ٘ادوہا‪:‬‬
‫ارگ‪۶‬دمحم‪۶‬ت ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬ںیہمت‪۶‬انبقا‪۶‬ت ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ؽ ٓا امسٍ‪۶‬وک۔(ؿ)‬ ‫لوالیمحمدیماخلِتكیوالیارضایوالیسماءی‪3‬۔ ی‬
‫وت٘اّااہجٍ‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬وبا‪ٚ‬قہ‪۶‬وضحّ‪۶‬اصذـ‪۶‬ولالك‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دیپا‪۶‬وہا‪۶‬ینعی‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬دصےق‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬لیفط‪۶‬ںیم۔‬
‫عایلیعلیہیوسلمیاستقاضیالوجودیمینی ہی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےن ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫الیانہیصیلیاللیت ٰ‬
‫حضرةیالعزةیثمیھویافاضیالوجودیعیلیسائریالربیۃیکمای وجد ‪۶‬احک ‪۶‬ایک ‪۶‬رھپ ‪۶‬قایق ‪۶‬ولخمص ‪۶‬وک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬دقا ‪۶‬ےسیج ‪ِ۶‬الہفس‪۶‬‬
‫تزعمیکقرةیالقالسقۃیمنیتوسیطیالعِول‪،‬تعایلیاللی اکّٓ ‪۶‬امگٍ ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وقعل‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬دؽرسی‪۶‬زیچںی‪۶‬دیپا‬
‫ٰ‬
‫و‬ ‫ل‬‫ق‬
‫وہیت‪۶‬ںیہ‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٍ‪۶‬ؿاوملٍ‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬وقل‪۶‬ےس‪ ُ ۶‬د‪۶‬ؽقاال‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫عماییِولیالظالمون یعلوا کبییا‪،‬ھل یمنیخالقیغیی‬
‫ایک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬یھب‪۶‬وکیئ‪۶‬اخقل‪۶‬وہاتکسےہ۔(ؿ)‬
‫اللی۔ ی‬

‫یمطا لعیالمسراتیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قادص‪۵۲۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یتاریخیدمیشقیالکبییبابیذکریعروجہیایلیالسماءیا لخیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪۲۵۳/۰‬‬
‫‪2‬‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۳۳/۵‬مطا لعیالمسراتیالحزبیالثاینیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬ص‪۲۲۰‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 667 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نزالَ‪۶‬امہُّ‪۶‬وضحّ‪۶‬نیع‪۶‬اونلّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬لیفط‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪،‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫وت‪۶‬ؽہ‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬قالؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬دیپا‪۶‬ںیہ۔ّّاقین‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اییمنینورھویذاتہیالبمعینیان ایمادةیخلقینورہیمنہای ینعی‪۶‬اٖ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬ےہ‪،‬ہی‪۶‬دصقم‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫بلیبمعینیتعلقیاالرادةیبہیبالواسطۃیشیئیفیوجودہ‪1‬۔ ی امدہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےس ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪۶‬دیپا ‪۶‬وہا ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬دصقم ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ونّےس‪۶‬قال‪۶‬یسک‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬یف‪۶‬اولوجد‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬‬
‫وہا۔(ؿ)‬
‫قا ّقادہ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬رغبص ‪۶‬وتحیض ‪۶‬اقك ‪۶‬امکل ‪۶‬قاصق ‪۶‬عوال ‪۶‬ویٍ ‪۶‬ایخل ‪۶‬ےئجیک ‪۶‬ہک ‪۶‬آ اتفؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬اقك ‪۶‬میظع ‪۶‬ؽلیمج ‪۶‬ؽلیلج ‪۶‬آ ہنیئ ‪۶‬رپ ‪۶‬یلجت ‪۶‬یک‪،‬‬
‫ٓا ہنیئ‪ ۶‬كم‪۶‬ااھٹ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّ ٓا ےنیئ‪۶‬اؽّقاوینٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےمشچ‪۶‬اؽّوہا ںی‪۶‬اؽّ٘اےئ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہےئ‪ٓ ۶‬ا ونیئٍ‪۶‬اؽّومشچٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رصَ‪۶‬‬
‫وہظّ‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اینپ‪۶‬اینپ‪۶‬ادعتساد‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬اعشم‪۶‬یھب‪۶‬دیپاوہیئ‪۶‬ہک‪۶‬اؽّزیچ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬رک‪۶‬ےکس‪۶‬ھچک‪۶‬دویاّؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬دوھؿ‪۶‬ڑپی‪،‬ہی‪۶‬یتیفیک‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫ےس ‪۶‬عوکيُ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ارگآ ‪۶‬اؽّوکّؽنش ‪۶‬ت ‪۶‬رکںی ‪۶‬نج ‪۶‬قك ‪۶‬دوھؿ ‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬یچنہپ‪،‬ؽہ ‪۶‬وہاےئ ‪۶‬وتمطس ‪۶‬ےن ‪۶‬ؿاۂںیک ‪۶‬ےسیج ‪۶‬دٍ‪۶‬ںیم‪۶‬فّقسم‪۶‬‬
‫داالٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ادنّؽین ‪۶‬دویاّںی ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ہصح ‪۶‬رصَ ‪۶‬ایس ‪۶‬دقّ ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪،‬تیفیک ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس ‪۶‬رہب ‪۶‬ت ‪۶‬قاقا‪،‬الہپ ‪ٓ ۶‬ا ہنیئ ‪۶‬وخد ‪۶‬داؿ ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬قالؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬‬
‫ّؽنش‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّقایق‪ٓ ۶‬ا ےنیئ‪۶‬ےمشچ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬ےس‪۶‬اؽّدویاّںی‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬دّؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬رھپ‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬ؽہ‪۶‬ونّ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ہنیئ‪۶‬اؽل‪۶‬رپ‪۶‬ڑپا‪۶‬ہنیعبٖ‪۶‬‬
‫ٓا اتفؿ‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ‪۶‬ریغب‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬وخد‪۶‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬ہصح‪ٓ ۶‬ا ہنیئ‪۶‬وہایگ‪۶‬وہ‪،‬وییہن‪۶‬قایق‪ٓ ۶‬ا ےنیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ےمشچ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا ےنیئ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہےئ‪۶‬‬
‫اؽّدویاّ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬اایشء‪۶‬رپ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دوھؿ‪۶‬ڑپی‪۶‬قا‪۶‬رصَ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہ ںی‪،‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬لغًوا ٓا اتفؿ‪۶‬یہ‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬ےس‪۶‬وہظّ‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا ےنیئ‪۶‬‬
‫اؽّےمشچ‪۶‬طقف‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬ؽوصل‪۶‬ںیہ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دح‪ّ۶‬اؿ‪۶‬ںیم‪۶‬دوھکی‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬وخد‪۶‬ونّ‪۶‬وت‪۶‬ونّ‪،‬وہظّ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬ہصح‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬ےتھک ؎‬
‫ن‬
‫ۂاجک‪۶‬یم‪۶‬رگنی‪۶‬ا سميِ‪٘۶‬اہتخ‪۶‬ادن‬ ‫قك‪۶‬رچام‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دّںی‪۶‬اخت ‪۶‬ہک‪۶‬اّ‪۶‬رپ‪۶‬وت ٓا ٍ‪۶‬‬
‫(اٖ‪۶‬رھگںیم‪۶‬اقك‪۶‬رچام‪۶‬ےس‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬قاشب‪۶‬ےس‪۶‬وت‪۶‬اہجٍ‪۶‬داتھکی‪۶‬ےہ‪۶‬انمجن‪۶‬انبےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ)‬
‫‪2"‬۔(اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫ہی‪۶‬رظن‪۶‬ضحم‪۶‬اقك‪۶‬رطج‪۶‬یک‪۶‬رقتا ‪۶‬مہف‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪":‬‬
‫‪3‬‬
‫‪"‬‬ ‫ونّ ‪۶‬ےک‪۶‬عوال‪۶‬اےسی‪۶‬ےہ‪۶‬ےسیج‪۶‬اقك‪۶‬ؿاص ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬رچام ‪۶‬ےہ۔ؿ)‪۶‬ؽّت ‪۶‬اجک ‪۶‬رچام ‪۶‬اؽّاجکؽہ‪۶‬ونّ ‪۶‬یقیقح‪"،‬‬
‫(اؽّ اهلل‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ےہ۔ؿ)‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہیالمِصدیاالولیدارالمعرفتیبیوتی‪۰۲/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۱/۲۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲۳/۵۲‬‬
‫‪Page 668 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وتحیض ‪۶‬رصَ ‪۶‬اٍ ‪۶‬دؽقاوتٍ ‪۶‬یک ‪۶‬وظنمّ ‪۶‬ےہ‪۶‬اقك ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬دوھکی ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ےس‪۶‬امتص ‪۶‬اایشء‪۶‬ونمّوہ ںی ‪۶‬ےب ‪۶‬اےکس ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬وخد ‪ٓ ۶‬ا ہنیئ ‪۶‬وہایگ ‪۶‬قا ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬خدا‪۶‬وہرک‪ٓ ۶‬ا ہنیئ‪۶‬انب‪،‬دؽرسُ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪ٓ ۶‬ا ہنیئ‪۶‬سفن‪۶‬داؿ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ےس‪۶‬قالؽا‪ٚ‬قہ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ےہ‪۶‬قایق‪۶‬وب٘اطئ‪،‬ؽّت ‪۶‬اح٘ااہکٍ‪۶‬‬
‫عوال ‪۶‬اؽّاہکٍ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬خالل۔قایق ‪۶‬اایشء ‪۶‬ےس ‪۶‬ہک ‪۶‬عوال ‪۶‬ںیم ‪۶‬قاولا‪ٚ‬قہ ‪۶‬ونمّ ‪۶‬امںین ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬اجحؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬وفص‪۶‬‬
‫لک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا اتفؿ‪۶‬اٍ‪۶‬اایشء‪۶‬قك‪۶‬اےنپ‪۶‬ؽوصل‪۶‬ونّ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽ٘اطئ‪۶‬اک‪۶‬اتحمج‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اایتحج‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪،‬رغص‪۶‬یسک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬قیبطت‪۶‬رماد‪۶‬ت ‪۶‬ۂزگ‪۶‬نکمم‪،‬ک ی‪۶‬ہک‪۶‬سفن‪۶‬ؽ٘اتط‪۶‬یھب‪۶‬اسکیٍ‪۶‬ںیہن‪،‬کمایالیخ ٰیفیوقدیاشرنایالیہ(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬وپدیشہ‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّمہ‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬رکدقاےہ۔ؿ)‬
‫دیس‪۶‬ی‪۶‬اوب‪٘۶‬امل‪۶‬دبعاهلل‪۶‬ایعیش‪،‬مہ‪۶‬ااتسد ‪۶‬هالہم‪۶‬دمحم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ذیملت‪۶‬هالہم‪۶‬اوبانسحل‪۶‬ربشاطلسی‪۶‬اینپ‪۶‬اتکؿ"الرحلہ"رھپ‪۶‬دیس‪۶‬ی‪۶‬هالہم‪۶‬‬
‫ىسماؽی‪ّ۶‬مہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دميًًا‪''۶‬رشج‪۶‬صالہ''رضحؿ‪۶‬دیسی‪۶‬ادمح‪۶‬دبؽی‪۶‬ریبک‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انماییدرکہیعیلیحِیِتہیمنیعرفیمعینیقولیتعایل‪:‬ی اٖ‪۶‬اک‪۶‬ادّاك‪۶‬ذؼيغۃً‪۶‬ؽیہ‪۶‬صخش‪۶‬رکاتکسےہ‪۶‬وج‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬اّ٘اد‬
‫ینورالسم ٰوتیواالرضیاک‪۶‬ینعم‪۶‬اجاتنےہ‪۶‬ویکہکن‪۶‬ؽمہ‪۶‬اؽ‪ّ۶‬لقع‪۶‬‬‫ٰ‬ ‫اللینوریالسموتیواالرضیوتحِیقی ٰذلكیعیلیماینبٰغی الل‬
‫ٰٰ‬
‫ي‬‫ک‬‫٘‬
‫لؼسیمماییدركیببضاعۃیالعِولیوالیممایتسلطیعلیہی ےک ‪۶‬دّاظئ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬یقیقح ‪۶‬ادّاك ‪۶‬ںیہن‪۶‬رک ِ‪،‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬وترصَ‪۶‬‬
‫م دنبُ‪۶‬ےک‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ونّ ‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬اطعرکدہ‪۶‬اعشؽٍ‪۶‬‬
‫االوھامیوانماییدركیبکشفیالٰیھیواشراقیحِہی نی‬
‫ےس ‪۶‬یہ ‪۶‬اھجمس ‪۶‬اجاتکسےہ‪،‬سپ ‪''۶‬ونّاهلل ‪''۶‬وک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ونّ ‪۶‬یہ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اشعۃی ٰذلكیالنوریفیقلبیالعبدیفیدركینوراللیبنورہیوی‬
‫دّےعی‪۶‬ےس‪۶‬اھجمس‪۶‬اجاتکسےہ۔دحكف ‪۶‬ےک‪۶‬عٍىٰی‪۶‬وک‪۶‬ےنھجمس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اقربیتِریرییعیطیالِربیمنیف م۔معینیالحدیثی‬
‫ےئل ‪۶‬ظٓا ‪۶‬رتنی ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ون ‪ّ۶‬دمحمی ‪۶‬ذـ ‪۶‬دقمی ‪۶‬اؽّاّیل ‪۶‬ونّ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫انہیلمایکانیالنوریالمحمدییاولیاالنواریالحادثۃیالیتی ن‬
‫ہلی‪۶‬یلجت‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اکانئؿ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ؽوجد‪۶‬اک‪۶‬ؽیہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬
‫تج‬
‫یل یب ا یالنور یالِدیم یاالزیل یوھو یاول یالتعؼناتی ےس ‪۶‬الہپ ‪۶‬رہظم ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّؽوجد ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا ےن ‪۶‬ؽاےل‪۶‬امتص ‪۶‬ونّؽٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫للوجودیالمطلقیالحِاینیوھویمددیکلینوریکائنیاویکونی اک ‪۶‬وقؿ ‪۶‬ےہ۔ذـ ‪۶‬ہی‪۶‬ون‪ّ۶‬اؽل‪۶‬اکمچ‪۶‬اؽّونمّ ‪۶‬وہا ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫وکما یاشرق یالنور یاالول یف یحِیِتہ یفؾنورت یبیحیثی دمحمی‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬وموجداؿ ‪۶‬رپ‪۶‬دّہج‪۶‬دبّہج‪۶‬اینپ‪ ۶‬كم‪۶‬دایل‪۶‬وت‪۶‬قال‬
‫صارت یھو ینورا یاشرق ینورہ یالمحمدی یعیل یحِائقی ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬قا‪۶‬ؽاوطسٍ‪۶‬یک‪۶‬یمک‪۶‬یشیب‪۶‬ےک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬ۂ‪۶‬زیچ‪۶‬اینپ‪۶‬ادعتساد‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫الموجوداتیشؼئای ی‬

‫‪Page 669 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فشؼئایفہییتستمدیمنہیعیلیقدریتنورھایبحسبیکثرةی اطمقب ‪ ۶‬كم ‪۶‬ایھٹ ‪۶‬اؽّامت ‪۶‬ص ‪۶‬اقحقئ ‪۶‬ؽااسقص ‪۶‬اٖ ‪۶‬ونّ ‪۶‬یک‪ ۶‬كم‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫الوسائطیوقلتہایوعدمہایوکلمایاشرقینورہیعیلینو عیمنی اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رہظم‪۶‬نب‪۶‬ےئگ‪،‬ویٍ‪۶‬ؽوجد‪۶‬ںیم‪۶‬آ ےن‪۶‬ؽاال‪۶‬الہپ‪۶‬ونّ‪۶‬اقك‪۶‬اھت‪۶‬‬
‫انواعیالحِائقیظہریالنوریفیمظہریاالقسامیفِدیکانی نکیل ‪۶‬اب ی ‪ ۶‬كم ‪۶‬ےس ‪۶‬دؽرسُ ‪۶‬اقحقئ ‪۶‬یھب ‪۶‬اینپ ‪۶‬تقیقح ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اطمقب‪۶‬اٖ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ونمّ‪۶‬وہےت‪۶‬ےلچ‪۶‬ےئگ‪۶‬اؽّاکانئؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ونّ‪۶‬دّ‪۶‬‬
‫النوریالحادث یاوالیشؼئایواحدیاثمیاشرقیفیحِیِۃی‬
‫ونّ ‪۶‬نب‪۶‬ےئگ‪۶‬ہکبج‪۶‬ؽوجد ‪۶‬ںیم‪۶‬ونّ ‪۶‬یک‪۶‬رسَ‪۶‬دؽ ‪۶‬یہ‪۶‬ںیمسق‪،‬اقك‪۶‬‬
‫اخری یفاسؾنارت یبنورہ یتنورا یکامال ییحسب یمای‬
‫ ضی ‪۶‬دےنی ‪۶‬ؽاال ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دؽرسا ‪ ۶‬ضی ‪۶‬قاےن ‪۶‬ؽاال‪،‬احالہکن ‪۶‬سفن ‪۶‬االرمی‪۶‬‬
‫تِِتضیہیحِیِتہایفحصلیفیالوجودیالحادثینورانی‬
‫تقیقح‪۶‬ںیم ‪۶‬ہی‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ونّ ‪۶‬اقك‪۶‬یہ ‪۶‬ںیہ‪،‬ہی‪۶‬اقك‪۶‬یقیقح‪۶‬ونّ ‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫لؼ‬ ‫نق‬ ‫مقی‬
‫ضیومقاضیوفی سیاالمری سیھناكیاالینورایوی اققل ‪۶‬اایشء ‪۶‬نیم ‪ ۶‬كم ‪۶‬دیپا ‪۶‬رکےک ‪۶‬دعتمد ‪۶‬اظمۂ ‪۶‬طهٍہؾقاےہ‪۶‬‬
‫احدا یاشرق یف یقابل یاالسؾنارة ییؾنوربتعدداتی اؽّامتص ‪۶‬ااسقص ‪۶‬ںیم ‪۶‬ۂ ‪۶‬مسق ‪۶‬یک ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اتکمچےہ ‪۶‬ایس ‪۶‬رطج‪۶‬‬
‫اھریوالظاھریواحدثمیکذلكیکلمایاشرقیفیمحلی ضی ‪۶‬قاہتف ‪۶‬ونّ ‪۶‬یھب ‪۶‬اینپ ‪۶‬ادعتساد ‪۶‬ےک ‪۶‬اطمقب ‪۶‬دؽرسی ‪۶‬اققل ‪۶‬اایشء‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫المظ‬
‫ظ ریبصورةیاالنِسامیوقدییشرقینوریالمقاضیعلیہی ںیم ‪ ۶‬كم ‪۶‬دیپا ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪۶‬اٍ ‪۶‬وک ‪۶‬ونمّ ‪۶‬رکقاےہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےس ‪۶‬ظٓقد‪۶‬‬
‫یضا یبحسب یقوت ٖہ یعیل یقوابل یاخر یفؾنوربنورہی اظمۂاؿ ‪۶‬یک ‪۶‬ااسقص ‪۶‬احک ‪۶‬وہیت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہکبج ‪۶‬ہی‪۶‬امتص ‪۶‬اوناّ ‪۶‬قاولا‪ٚ‬قہ‪۶‬‬
‫ا ر‬
‫فیحصلیانِسامیاخریبحسبیالمظاھریوکلہایراجعۃی قا‪۶‬قالؽا‪ٚ‬قہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬یہ‪۶‬ضیفتسم‪۶‬ںیہ۔‬

‫ایلیالنوریاالیولیال ادثیامایبواسطۃیاویبدون ا۔‬

‫هل‬
‫اٖ‪۶‬رقتری‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ہی‪۶‬ااہتنیئ‪۶‬اتحمؽ‪۶‬ابعّؿ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪ ۶‬ؾص‪۶‬اہیہل‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫قالیوھذایغایۃیمایا تصلیالیہیالعبارةیفیھذایالتِریری‬
‫وماقف‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ابعّؿ ‪۶‬ذلٓقاك‪۶‬وہیتکس‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬‬
‫ومثلیفیقصریباعہیوعدمیتضلعہیمنیالعلومیاالیل ٰ یۃی‬
‫رقتری‪۶‬یک‪۶‬انم‪ٚ‬ـ ‪۶‬عوال‪۶‬ؽہ‪۶‬رچام ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬امشّ ‪۶‬رچام‪۶‬‬
‫یلذلكی ّؽنش‪۶‬وہےئ‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاؽوجد‪۶‬ؽہ‪۶‬اینپ‪۶‬اک ‪۶‬احلف‪۶‬رپ‪۶‬قایق‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‬ ‫انیزادیفیالتِریریخیشیعیلیواقربیمثالییضرب ٰ‬

‫نوریالمصباحیتصبحیمنہیمصابیحیکثیةیوھویفینقسہی اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وکیئ ‪۶‬یمک ‪۶‬ؽاعق ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہیئ‪،‬ظٓقد ‪۶‬ؽاحض ‪۶‬عوال‪۶‬‬
‫باقیعیلیمایھوایعلیہیلمیینِصیمنہیش ییئ یواقیربیمنی وسّج‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬امتص‪۶‬ایسُّ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬اانپوکیئ‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫ھذا یالمثال یایل یالتحِیق یو یابعد یعن یاالف ام ینوری ںیہن‪۶‬ےہ۔اظبۂ‪۶‬ویٍ‪۶‬ولعمص‪۶‬وہقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬وسّج‪۶‬اک‪۶‬ونّاٍ‪۶‬ایسّؽٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬مسقنم‪۶‬وہایگ‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫الشمسیالمشرقیفیاالھلۃیوالکوا کبیعیلی ی‬

‫‪Page 670 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الِول یبان یالکل یمستنی یبنورہ یولؼس یلہا ینور یمنی ہکبج‪۶‬یف‪۶‬اولاعق‪۶‬اٍ ‪۶‬ایسّؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وسّج ‪۶‬یہ‪۶‬اک‪۶‬ونّ ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬وسّج‪۶‬‬
‫ذات ایفِدییِالیبحسبیالنظریاالولیانینوریالشمسی ےس‪۶‬ت ‪۶‬وت‪۶‬خدا‪۶‬وہا‪۶‬اؽّت ‪۶‬یہ‪۶‬مک‪۶‬وہا‪،‬ایسُّ‪۶‬وت‪۶‬رصَ‪۶‬اینپ‪۶‬اققل ِيـ‪۶‬‬
‫منِسمیفیھذہیاالجرامیالعولیۃیوفیالحِیِۃیلؼسی یک‪۶‬انبرپ‪۶‬ےتکمچ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّوسّج‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ےس‪۶‬ونمّ‪۶‬وہےئ۔‬

‫ھذایاالینوریھایوھویقائمیب ایلمیینِصیمنہیشیئیولمی‬
‫یزایلہا یمنہ یشیئ یولٰکنہ یاشرق یف یاجرام یقابلۃی‬
‫االسؾنارةیفاسؾنارت۔‬
‫یحص‬ ‫م‬
‫واقرب ی ن یھذا یااللق م یما ل یف یاالجرامی ظٓقد‪۶‬ھجمس‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬قاین‪۶‬اؽّےشیش‪۶‬رپ‪۶‬ڑپےن‪۶‬ؽایل‪۶‬وسّج‪۶‬یک‪۶‬اعشوعٍ‪۶‬‬
‫السقلیۃ یمن یاشراق یاشعۃ یالشمس یعیل یالماء یاوقواری وک ‪۶‬داھکی ‪۶‬اجےئ ‪۶‬نج ‪۶‬اک‪۶‬سکع ‪۶‬قاین ‪۶‬قا ‪۶‬ےشیش ‪۶‬ےک ‪۶‬قااقملقل ‪۶‬دویاّ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫الزجاج یفؼستنی یمایِابل ا یمن یالجدران یبحیثی ڑپقاےہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬دویاّ ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہاجیت‪۶‬ےہ‪،‬دویاّ ‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬‬
‫یلمح یفیہا ینور یکنور یالشمس یمشرق یباشراقہ یولمی وسّج ‪۶‬یہ‪۶‬اک‪۶‬ونّ ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬قاولا‪ٚ‬قہ ‪۶‬دویاّ ‪۶‬رپ‪۶‬ڑپاویکہکن‪۶‬كْاہ‪ّ۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫ینقصل یشیئ یمن ینور یالمشس یعن یمحلہ یایل ی ٰذلكی دویاّ ‪۶‬رپ ‪۶‬وسّج ‪۶‬اک ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ڑپا ‪۶‬اؽّت ‪۶‬یہ ‪۶‬ہی ‪۶‬ونّ ‪۶‬وسّج ‪۶‬ےس ‪۶‬خدا وہا‪،‬‬
‫اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬قاؽوجد ‪۶‬ہی ‪۶‬ونّ ‪۶‬وسّج ‪۶‬اک ‪۶‬یہ ‪۶‬ےہ‪،‬ذـ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یسک ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫المحل یومن یکشف یالل یحجاب یالغقلۃ یعن یقلبہ یوی‬
‫بلق ‪۶‬وک ‪۶‬اجحؿ ‪۶‬تلفغ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاك ‪۶‬رکقاےہ ‪۶‬اؽّؽہ ‪۶‬دل ‪۶‬اوناّ ‪۶‬دمحمہی‪۶‬‬
‫اشرقتیاالنواریالمحمدیۃیعیلیقلبہییصدقیاتباعہیلہی‬
‫ےس‪۶‬ونمّ‪۶‬وہقاےہ‪۶‬وت‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ادّاك‪۶‬ااسی‪۶‬اکلم‪۶‬وہقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫شکایوالیوھما۔‬
‫ادركیاالمریادراکایاخریالییحتملی ی‬
‫ںیم‪۶‬كش‪۶‬اؽّؽمہ‪۶‬اک‪۶‬اامتحل‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا۔‬
‫ی‬
‫ل‬
‫یتعایلیانیینوربنورالعلمیاال ٰیھیبصائرینایوی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬داع‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬امہّی‪۶‬ریصب‪۶‬ؿ‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬ملع‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫نسألیالل ٰ‬
‫یحجب یعن یظلمات یالجل یسرائرنا یویغقرلنا یمای ےس‪۶‬ونمّ ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اؽّامہُّ‪۶‬قانط‪۶‬وک‪۶‬اہجلف ‪۶‬ےک‪۶‬ادنھٌٔؽٍ‪۶‬‬
‫اجرتأنایعلیہیمنیالخوضیفیمایلسنالہیباھلیونسألہی ےس‪۶‬وفحمؽ ‪ّٓ۶‬امےئ‪،‬اؽّنج‪۶‬اومّںیم‪۶‬مہ‪۶‬ثّ ‪۶‬رکےن‪۶‬ےک‪۶‬الہ‪۶‬‬
‫ںیہن‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬امہّی‪۶‬اسجّؿ‪۶‬وک‪۶‬اعمَ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬انجؿ‪۶‬‬ ‫انیالیؤاخذنایبمایتِتضیہی ی‬

‫‪Page 671 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یمختصرا۔ ی ںیم ‪۶‬امہّی ‪۶‬یک ‪۶‬وکقاویہٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬وماخدہ ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےئ ‪ٓ ۶‬ا نیم ‪!۶‬اھ‪۶‬‬
‫ر‬ ‫العبارةیمنیتِصییفیحقی ٰذلكیالجناب‪1‬یاھ‬
‫رصتخمًا(ؿ)۔‬
‫اٖ‪۶‬رقتری‪۶‬عؤٌ‪۶‬ےس‪۶‬اقمدص‪۶‬ذموکّہ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬دنچ‪۶‬افدئُ‪۶‬اؽّاحک ‪۶‬وہےئ‪:‬‬
‫اؽلًا‪:‬ہی‪۶‬یھب‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬اعمل‪۶‬ونّ‪۶‬دمحمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬ویکرکن‪۶‬انب۔ےب‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬ونّ‪۶‬وضحّ‪۶‬میسقت‪۶‬وہا‪۶‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫وکیئ‪۶‬ہصح‪۶‬انی‪۶‬ؽ ٓا ٍ‪۶‬انب‪۶‬وہ۔اؽّہی‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وج‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد ‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےک‪۶‬اچّ ‪۶‬ےصح‪۶‬ےئک‪،‬نیت‪۶‬ےس‪۶‬ملق‪۶‬ؽولج‪۶‬ؽرعٖ‪۶‬‬
‫انبےئ‪،‬وچےھت‪۶‬ےک‪۶‬رھپ‪۶‬اچّ‪۶‬ےصح‪۶‬ےئک‪۶‬ایل‪۶‬آ رخہٖ‪،‬ہی‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬اعشؽٍ‪۶‬اک‪۶‬ااسقنص‪۶‬ےسیج‪۶‬ۂاّ‪ٓ ۶‬ا ونیئٍ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬ےکمچ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬ۂاّ‪۶‬وصحٍ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫مسقنم‪۶‬رظن ٓا ےئ‪۶‬اگ‪،‬احالہکن‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬مسقنم‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪۶‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬ہصح‪ٓ ۶‬ا ونیئٍ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قا۔‬
‫واندفعیمااستشکلہیالعالمۃیالشرباملیسیانیالحِیِۃی اٖ(ذموکّہ ‪۶‬قاال ‪۶‬رقتریےس)هالہم ‪۶‬ربش ‪۶‬اطلسی ‪۶‬اک ‪۶‬ارتعاص ‪۶‬متخ ‪۶‬وہا‬
‫الواحدة یالتنِسم یولؼست یالحِیِۃ یالمحمدیہ یاالی (ارتعاص)ذؼيغۃ ‪۶‬ؽادحہ ‪۶‬میسقت ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہیت ‪۶‬ویکہکن‪۶‬تقیقح ‪۶‬دمحمہی‪۶‬‬
‫واحدة یمن یتلك یاالقسام یوالبایقیان یکان یمنہایایضای اٍ ‪۶‬ااسقص ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقك ‪۶‬مسق ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّارگ ‪۶‬قایق ‪۶‬ااسقص ‪۶‬ایس (تقیقح)‬
‫ےس ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وت ‪۶‬ہی ‪۶‬تقیقح ‪۶‬میسقت ‪۶‬وہیئگ ‪۶‬اؽّارگ ‪۶‬قایق ‪۶‬زیچںی ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫فِدیاقسمتیوانیکانیغیھایفمایمعیینیاالیقسامیوحاولی‬
‫ہ‬‫ن‬
‫تقیقح ‪۶‬یک ‪۶‬ریغ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وت ‪۶‬ااسقنص ‪۶‬اک ‪۶‬ایک ‪۶‬بلطم‪،‬رھپ ‪۶‬ا ؾٍ ‪۶‬ےن‬
‫الجواب یوتبعہ یفیہ یتلمیذہ یالعالمۃ یالزرقاین یبانی‬
‫(هالہم‪۶‬ربش‪۶‬اطلسی)ےن‪۶‬وخد‪۶‬یہ‪۶‬وجاؿ‪۶‬دقا‪۶‬اؽّهالہم‪ّّ۶‬اقین‪٘۶‬ارگد‪۶‬‬
‫المعینیانہیزادفیہی''ال ی یانہیقسمی ٰذلكیالنوریالذییھوی‬
‫ّدیش‪۶‬هالہم‪۶‬ربشاطلسی‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اابتم‪۶‬یک۔(وجاؿ) تقیقح‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیاذایالظاھریانہی ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اہل ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ااضہف ‪۶‬ایک ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫نوریالمصط ٰیفیصیلیالل ٰ‬
‫حیثیصورہیبصورةیممایثلۃیلصورةیالیتیسیصییعلی مای ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬وک ‪۶‬میسقت ‪۶‬ایک ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬ہی ‪۶‬ینیقی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬اٍ ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬ایسی‪۶‬وصّؿ ‪۶‬عوایل‪۶‬اطع‪۶‬یک‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یلص‪۶‬‬ ‫یوایلیغیہ‪2‬یاھی۔ ی‬
‫الیِسمہیالیہ ٰ‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬قیلخت ‪۶‬وہین ‪۶‬یھت ‪۶‬وت ‪۶‬اےس ‪۶‬میسقت ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ایک‪۶‬‬ ‫ی‬
‫اجےئ‪۶‬اگ۔‬ ‫وحاصلیجوابہیکمایقررةیتلمیذہی ی‬
‫اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ‪۶‬اک‪۶‬خالہص‪۶‬ےسج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬ارگد‬

‫‪1‬یالرحلۃیلعیلیبنیعیلیالشربیاملیس‬
‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالویلیدارالمعرفۃیبیوتی‪۰۲/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 672 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫العیایشیوانیمعینیاالنِسامیزیادةینوریعیلی ٰذلكیالنوری هالہم‪۶‬ایعیش‪۶‬ےن‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ااسقنص‪۶‬اک‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ونّ ‪۶‬دمحمی‪۶‬ارپ‪۶‬‬

‫المحمدییفیؤخذی ٰذلكیالزائدیثمییزادعلیہینور ٰاخری ااضےف‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬اٖ‪ّ۶‬ادئ‪۶‬وک‪۶‬ےل ‪۶‬ایل‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬دؽرسُ‪۶‬‬
‫ثمیکذلكیایلیاٰخریاالقسام‪،‬قالیالعیایشیوھذایجوابی ونّ ‪۶‬اک ‪۶‬ااضہف ‪۶‬ایک۔ایس ‪۶‬رطج ‪ٓ ۶‬ا رخی ‪۶‬میسقت ‪۶‬قك ‪۶‬ہلسلس ‪۶‬اجّی ‪ّ۶‬اہ۔‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫ایعیش‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےک‪۶‬احلؽ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬وجاؿ‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّقیقحت‪۶‬‬
‫مِنع یبحسب یالظاھیر یوالمتحِیق یوالل ٰ‬
‫یتعایل یاعلمی‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬اهلل‪۶‬اجاتنےہ‪۶‬اھ۔رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬ؽیہ‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬وج‪۶‬ایھب‪۶‬‬
‫وراء ی ٰذلك یاھ ی‪ 1‬یثم یذکر یمانِلنا یعنہ یاٰنقاوراأیؾینی‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪۶‬ایکےہ۔ےھجم‪۶‬قاد‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪ّّ۶‬اقین‪۶‬‬
‫کؾبتیعیلیھامشیالزرقاینیمانصہ۔ ی‬
‫رپ‪۶‬احہیش‪۶‬اھکل‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬صن‪۶‬ہی‪۶‬ےہ۔‬
‫مع‬ ‫مل لح‬ ‫تب‬
‫اقول‪ :‬عیفیہیشیخہیالشرب یسیا قیانہیالی ینی اوقل‪(:‬ںیم(ادمح ‪ّ۶‬اض ‪۶‬اخٍ)اتہکوہٍ)ہک ‪۶‬اٖ(ایعیش)ےن‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلی اٖ ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم ‪۶‬اےنپ ‪۶‬خیش ‪۶‬ربشاطلسی ‪۶‬یک ‪۶‬ریپؽی ‪۶‬یک ‪۶‬نکیل‪۶‬قح‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫لہیفانہیاذنیالیکونیالتخلیقیمنینورہیص‬
‫ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬اقك ‪۶‬ےب ‪۶‬عٍىٰی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬اٖ ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّ‪۶‬‬ ‫علیہیوسلمیوھویخالفیالمنصوصیوالمراد‪2‬اھ۔ ی‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬قیلخت‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ‪،‬ہی‪۶‬صن‪۶‬اؽّ‬ ‫ی‬
‫رماد‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬ےہ۔‬ ‫ی‬
‫اقول‪:‬وییمیکن یالجواب یبان یالمراد یانہ یتعایل یکساہی اوقل‪(:‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ)اٖ‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ ‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ن‬ ‫ٰ‬
‫ےن ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬وک ‪ ۶‬ہلی ‪۶‬اعشم ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ادئ ‪۶‬اعشم ‪۶‬اطع ‪۶‬یک ‪۶‬رھپ ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫شعاعایا کثرممایکانیثمیفصلیمنیشعاعہیشؼئایفِسمہی‬
‫ّ‬ ‫خ‬
‫ےس ‪۶‬ھچک ‪ ۶‬دا ‪۶‬ایک‪،‬رھپ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬میسقت ‪۶‬یک ‪۶‬ےسیج ‪ٓ ۶‬ےتش ‪۶‬اٍ ‪۶‬اعشوعٍ‪۶‬‬
‫کما یتأخذہ یالملٰئکۃ یشؼئا یمن یاال یشعۃ یالمحیطۃی‬
‫ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬اتسّؽٍ‪۶‬وک‪۶‬طیحم‪۶‬ںیہ‪،‬ےل‪۶‬رک‪۶‬پھچ‪۶‬رک‪ً٘۶‬يِ‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬
‫بالکوا کبیفرتیمیبہیمسرتیقیالسمعیویِال ٰ‬
‫یبذلكیانی‬
‫اطیشونٍ ‪۶‬وک ‪۶‬امّےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬اہک ‪۶‬اجقاےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وجنص ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫یتعایلی نی ٰذلك ی ّوجص‪۶‬ےہ۔اٖ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬رقتری‪۶‬ےس‪۶‬ومیٰل‪۶‬اعتیٰل‬ ‫النجومیل ایرجومیولٰکنیمنح ٰ‬
‫یالمویل ٰ م‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬یحاشیۃیامامیاحمدیرضایعیلیشرحیالزرقاین‬

‫‪Page 673 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫التِریریالمنییمایاغینیعنیکلیتکلفیوللیالحمدیوقدی ےن‪۶‬ۂ‪۶‬فیلکت‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬اینّی‪۶‬اطعّٓامیئ۔اؽّامتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫کانیمنحیللعبدیالضعیفیثمیرأیتیفیشر حیالعشماویی یہ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہ۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬رقتری‪۶‬اٖ‪۶‬دبعفیعض‪۶‬وک‪۶‬ااقلء‪۶‬‬
‫جزاہیاللیتعایلیعینیوعنیالمسلمنییخیایکثیایاٰمنی! ی ّٓامیئ‪۶‬رھپ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ىسماؽی‪۶‬یک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم داھکی۔اهلل‪۶‬‬
‫ر‬ ‫ر‬ ‫ٰ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ریمی‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّامتص‪۶‬املسمونٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اقکؾ‪۶‬‬
‫تہب‪ّ۶‬قادہ‪۶‬زجاء‪۶‬ریخ‪۶‬اطعّٓامےئ۔ ٓا نیم۔(ؿ)‬
‫ثانیایاقول‪:‬ہی‪۶‬ہبش‪۶‬یھب‪۶‬دعف‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪۶‬قلخ‪۶‬ںیم‪۶‬افکّ‪۶‬ؽرشمنیک‪۶‬یھب‪۶‬ںیہ‪،‬ؽہ‪۶‬ضحم‪۶‬تملظ‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬ونّ‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬ ‫ر‬
‫ےس‪۶‬ویکرکن‪۶‬ےنب ‪۶‬اؽّرنُ ‪۶‬سجن ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ ‪۶‬ونّ ‪۶‬قاك‪۶‬ےس‪۶‬ویکرکن ‪۶‬ولخمص ‪۶‬امےن‪۶‬ےئگ۔ؽہج ‪۶‬ادن ‪۶‬افم ‪۶‬امہّی ‪۶‬لغٌٔ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽنش‪،‬تملظ ‪۶‬وہ ‪۶‬قا‪۶‬‬
‫ونّ‪،‬سج ‪۶‬ےن ‪۶‬خلٍـ ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬قاقاےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬یلجت ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬ےس ‪۶‬رضؽّ ‪۶‬ہصح ‪۶‬ےہ ‪۶‬ارگآ ‪۶‬ونّت ‪۶‬وہ ‪۶‬رصَ ‪۶‬وہظّ‪۶‬وہکمایتِدمی‬
‫(اسیجہک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬اگ۔ؿ)اؽّاعشم ‪۶‬سمش‪۶‬ۂ‪۶‬قاك‪۶‬ؽقاقاك‪۶‬ہگج‪۶‬ڑپیت‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ہگج‪۶‬یف‪ٖ۶‬ہسفن‪۶‬قاك‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬دوھؿ ‪۶‬قاقاك‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫وہیتکس۔‬
‫ثالثرایاقول‪:‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬رمہبت‪۶‬ؽوجد‪۶‬ںیم‪۶‬رسَ‪۶‬اقك‪۶‬داؿ‪۶‬قح‪۶‬ےہ‪۶‬قایق‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ایس‪۶‬ےک‪۶‬رپ‪۶‬وت‪۶‬ؽوجد‪۶‬ےس‪۶‬وموجد‪،‬‬
‫ع‬
‫وییہن‪۶‬رمہبت‪۶‬ااجید‪۶‬ںیم رصَ‪۶‬اقك‪۶‬داؿ‪ ۶‬ػلٰٔی‪۶‬ےہ‪۶‬قایق‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپایس‪۶‬ےک‪۶‬سکع‪۶‬اک‪۶‬اضیفٍ‪۶‬ؽوجد‪،‬رمہبت‪۶‬وکٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ونّ‪۶‬ادحی‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اؽّامتص ‪۶‬اعمل ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ےنیئ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رمہبت‪۶‬وکتنی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ونّ ‪۶‬ادمحی ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ٘اّااہجٍ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا و‪،‬ےنی‪،‬ؽیف ‪۶‬ھدا ‪۶‬اوقل(اؽّایس ‪۶‬ہلسلس‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ)‪؎ :‬‬
‫یالورییغیكیلمیلؼسیلن ی‬
‫ینوركیکل ٰ‬ ‫خالقیکل ٰ‬
‫یالورییربكیالغیہی‬
‫اییلمییوجدیولؼسیموجودیاولنییوجدابدا‪1‬۔ ی‬
‫(لک‪۶‬ولخمص‪۶‬اک‪۶‬دیپا‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬آ ؿ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪،‬آ ؿ‪۶‬یہ‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬لک‪۶‬ولخمص‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّآ ؿ‪۶‬اک‪۶‬ریغ‪۶‬ھچک‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬ت ‪۶‬ےہ‪،‬ت ‪۶‬وہاگ۔ؿ)‬
‫رابعایاقول‪:‬ونّ‪۶‬ا ََخدی‪۶‬وت‪۶‬ونّادحی‪،‬ونّ‪۶‬ادمحی‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬ہی‪۶‬عوال‪۶‬عؤٌ‪۶‬عوال‪۶‬رچام‪۶‬ےس‪۶‬انسح‪۶‬ؽ‪۶‬المک‪۶‬ےہ‪،‬اقك‪۶‬رچام‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬ارگآ ‪۶‬‬
‫ر‬
‫ۂاّؽٍ‪۶‬رچام‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہ ٘کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬ےب‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬رچاثٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وکیئ‪۶‬ہصح‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬رگم‪۶‬دؽرسُ‪۶‬رچام‪۶‬رصَ‪۶‬وصحل‪۶‬ون‪۶ّ۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ایس‪۶‬رچام‪۶‬ےک‪۶‬اتحمج‪۶‬وہےئ‪،‬دعاء‪۶‬ںیم‪۶‬‬

‫یبستانیالغقرانیمجمعیبحوثیاالمامیادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲۲۰‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 674 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ع‬
‫اٖ‪۶‬ےس‪ ۶‬سًٍىی‪۶‬ںیہ‪،‬ارگ‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬ےلہپ‪۶‬رچام‪۶‬وک‪۶‬ڈنھٹا‪۶‬رک‪۶‬دےئجی‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہےن‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬دمد‪۶‬چنہپ‪ّ۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬عم‪۶‬ذہا‪۶‬شک‪۶‬ونّ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رچام‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬ھچک‪ّٓ۶‬ص‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬اتہ‪ٚ‬ـ‪۶‬اسکیٍ‪۶‬ولعمص‪۶‬‬
‫وہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬نزالَ‪۶‬ونّ‪۶‬دمحمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہک‪۶‬اعمل‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬اینپ‪۶‬ادتباےئ‪۶‬ؽوجد‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اتحمج‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫قًوا‪۶‬وییہن‪۶‬ۂ‪۶‬ےش‪۶‬اینپ‪۶‬دعا‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬رگن‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا ج‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دقص‪۶‬دّایمٍ‪۶‬ےس‪۶‬اکنل‪۶‬ںیل‪۶‬وت‪۶‬اعمل‪۶‬دًْۃً‪۶‬انفےئ‪۶‬ضحم‪۶‬وہاجےئ ‪؎۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬ےھت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ؽہ‪۶‬وج‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬وت‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬وہ‬
‫‪1‬‬
‫اجٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اہجٍ‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےہ‬
‫زینسج ‪۶‬رطج ‪۶‬ادتباےئ ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬ںیم ‪۶‬امتص ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ضیفتسم ‪۶‬وہا ‪۶‬دعب ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬یھب ‪۶‬ۂ ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬ایس ‪۶‬یک ‪۶‬دمد ‪۶‬ےس ‪۶‬رہبہ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےہ‪،‬رھپ ‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫اہجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬سمؽی‪۶‬ںیہن‪۶‬وہاتکس۔ہی‪۶‬قًيؾٍ‪۶‬قاںیت‪۶‬عوال‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ںیہ‪ٓ ،‬ا ےنیئ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّذـ‪۶‬‬
‫‪۶‬وفّا‪۶‬ادنھٌُٔ‪۶‬ںیہ‪۶‬رھپ‪۶‬ےنتک‪۶‬یہ‪ ۶‬نیکم‪۶‬وسّج‪۶‬یک‪۶‬كْاكْی‪۶‬‬ ‫قك‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ںیہ‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬دمدچنہپ‪ّ۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ٓا اتفؿ‪۶‬ےس‪۶‬هالہق‪۶‬وھچےتٹ‪۶‬ںیہ ً‬
‫ںیہن‪۶‬قاےت۔یہی‪۶‬احل‪۶‬اقك‪۶‬دّہ‪۶‬اعمل‪۶‬رعٖ‪۶‬ؽّٖٓ‪۶‬اؽّوج‪۶‬ھچک‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّداینؽ ٓا رخؿ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬الہ‪۶‬اؽّاسن‪۶‬ؽنج‪۶‬ؽكلم‪۶‬ؽسمش‪۶‬‬
‫ؽرمق‪۶‬ؽہلمج‪۶‬اوناّ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ؽقانط‪۶‬ک ی‪۶‬ہک‪۶‬ومشٖ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالىشوۃ‪۶‬اک‪۶‬امہُّ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬اہجٍ‪۶‬قاك‪۶‬اعبمل‪۶‬آمؿ‪۶‬ہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬‬
‫نم‪۶‬اكلمل‪۶‬اولاہؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ۂ‪۶‬اقك‪۶‬ااجید‪۶‬ادماد‪۶‬ؽادتباء‪۶‬ؽدعاء‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬احل‪،‬ۂ‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬رگن‪،‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اتحمج‪۶‬ےہ‪۶‬وللیالحمد‬
‫(اؽّ‪ٚ‬ـ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہ۔ؿ) ؎‬
‫اامص‪۶‬الج‪۶‬دمحم‪۶‬وبصٌٔی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪،‬اص‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ںیم‪۶‬رعص‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪؎ :‬‬
‫ییاسماءیماطاولتہایسماء ی‬ ‫ی‬ ‫کیف ٰ‬
‫یتریقیرقیكیاالنؽیاءی‬
‫یلیسنایمنكیدون میوسناء ی‬ ‫ی‬ ‫لمییساووكیفیعالكیوقدحا‬
‫یسیکمایمثلیالنجومیالماءی‪ 2‬ی‬ ‫ی‬ ‫انمایمثلوایصقاتكیللنای‬
‫(ینعی‪۶‬اقًواء‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬یس‪۶‬رتیق‪۶‬ویکرکن‪۶‬رکںی‪،‬اُ‪۶‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪ّ۶‬تعف‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬ےن‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬ںیم َ‬
‫‪۶‬اقمقلہ‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪،‬اقًواء‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬امکالؿ‪۶‬‬
‫اعہیل‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬رسمہ‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ‪،‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬كلھج‪۶‬اؽّ ُقلودی‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬وضحّ‪۶‬قك‪۶‬ےنچنہپ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽك‪۶‬دقا‪،‬ؽہ‪۶‬وتوضحّ‪۶‬ےک‪۶‬وتفصٍ‪۶‬یک‬

‫‪۶1‬دحاقئ‪۶‬ششخب‪۶‬ہبتکم‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رکایچ‪۶‬ہصح‪۶‬دؽص‪۶‬ص‪۳۵‬‬

‫یخیالورییالقصلیاالولیحزبیالِادریۃیالوہّ‪۶‬ص‪۲‬‬
‫‪2‬‬
‫ٰ‬ ‫امیالِرییفیمدح‬
‫ٰ‬ ‫ی‬

‫‪Page 675 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اقك‪۶‬ہیبش‪۶‬ولوگٍ‪۶‬وک‪۶‬داھکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ےسیج‪۶‬اتسّؽٍ‪۶‬اک‪۶‬سکع‪۶‬قاین‪۶‬داھکقاےہ۔)‬
‫ہی‪۶‬ؽیہ‪۶‬ہیبشت‪۶‬ؽرقتری‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬درک‪۶‬یک‪،‬ؽاہٍ‪۶‬داؿ‪۶‬رکمی‪۶‬ؽاافہض‪۶‬اوناّ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬اھت‪۶‬ذہلا‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ےس‪۶‬لیثمت‪۶‬دی‪،‬اہیٍ‪۶‬افصؿ‪۶‬رکہمی‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ل‬
‫ایبٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ذہلا‪۶‬اتسّؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬ہیبشت‪۶‬انم‪ٚ‬ـ‪۶‬وہیئ۔اطمعل‪۶‬ا مشٔاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یحیحیوةیجمیعیالکونی وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬قاك‪۶‬یحم‪۶‬ےہ‪ّ،‬دنہ‪۶‬‬
‫ٰی‬ ‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیم‬
‫ٰ‬ ‫اسمہیص‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیف ویروحہیوحیوتہیوسببیوی ّٓامےت ‪۶‬ؽاےل‪،‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک ‪٘۶‬اُّ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬یک ‪ّ۶‬دنیگ ‪۶‬وضحّےس‪۶‬‬
‫بہیصیلیالل ٰ‬
‫ٰ‬
‫ےہ‪۶‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬امتص‪۶‬اعمل‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽّدنیگ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽوجد‪۶‬ؽدعاء‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫جود ٖہیوبِائ ٖیہ‪1‬۔ ی‬
‫ً٘ـ‪۶‬ںیہ۔‬
‫ایس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیرو حیاالکوانیوحیاتہایوی ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬امتص‪۶‬اعمل‪۶‬یک‪۶‬اجٍ‪۶‬ؽایحؿ‪۶‬ؽ‬ ‫ھویصیلیالل ٰ‬
‫سروجودھایولوالہیلذھبتیوتالشتیکمایقالیسیدیعبدی ً٘ـ‪۶‬ؽوجد‪۶‬ںیہ وضحّ‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ وت‪۶‬اعمل‪۶‬صین‪۶‬ؽقاوبد‪۶‬وہاجےئ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫السالمیریضیاللیتعایلیعنہیونقعنایبہیوالیشیئیاالیھوی رضحؿ‪۶‬دیسی‪۶‬دبعالسالص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪۶‬اعمل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ںیم ‪۶‬وکیئ ‪۶‬ااسی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وج ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬دانم‪۶‬‬
‫بہیمنوطیاذلوالیالواسطۃیلذھبیکمایقیلیالموسوط‪2‬۔ ی‬
‫ےس‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اھت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یہ‪۶‬انف‪۶‬وہاجےئ۔‬
‫زمہہی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪؎ :‬‬
‫یالنییبیاستعارةیالقضال ٖءی‪ 3‬ی‬ ‫یالعلمنییفمنیفضلی ی‬
‫کلیفضلیف ٰ‬
‫(اہجٍ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬وخیب‪۶‬سج‪۶‬یسک‪۶‬ںیم ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬لضف‪۶‬ےس‪۶‬امےگن‪۶‬رکیل‪۶‬ےہ۔)‬

‫یمطا لعیالمسراتیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قادص‪۵۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یمطا لعیالمسراتیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬ص‪۲۲۰‬‬

‫‪2‬‬

‫یخییالورییالقصلیالسادسیحزیبیالِادریۃیالوہّ‪۶‬ص‪۵۵‬‬
‫‪3‬‬
‫ٰ‬ ‫امیالِرییفیمدح‬
‫ٰ‬ ‫ی‬

‫‪Page 676 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪۶‬الضف‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫النہ یالممدل م یاذھو یالوارث یللحضرة یاال یلٰہیۃ یوی امتص‪۶‬اہجٍ ‪۶‬یک‪۶‬ادماد ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫المستمدیمنہایبالیواسطۃیدونیغیہیفانہیالیستمدی ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےک‪۶‬ؽاّؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬قالؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬خدا‪۶‬‬
‫منہایاالیبواسطتہیفالییصلیلکاملیمنہایشیئیاالیوھوی ےس ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یہ ‪۶‬دمد ‪۶‬ےتیل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّامتص ‪۶‬اعمل ‪۶‬دمد ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ؽ٘اتط ‪۶‬ےس ‪۶‬اتیلےہ ‪۶‬وت ‪۶‬سج ‪۶‬اکلم ‪۶‬وک ‪۶‬وخیب ‪۶‬یلم ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬یہ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫منیبعضیمددہیوع ٰیلییدیہ‪1‬۔ ی‬
‫دمد‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬یہ‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬یلم۔‬
‫رشج‪۶‬دیسی‪۶‬ىسماؽی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫نعمتان یماخال یموجود یعنہما ینعمۃ یاال ییجاد یونعمۃی وکیئ ‪۶‬وموجد‪،‬دؽ ‪۶‬وتمعنٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اخیل ‪۶‬ںیہن‪،‬تمعن ‪۶‬ااجید ‪۶‬ؽتمعن‪۶‬‬
‫االمدادیوھویصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیالواسطۃیفی مای ادماد۔اؽّ اٍ ‪۶‬دؽونٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫اذلویالسبِۃیوجودہیماوجدیموجودیولویالیوجودینورہیفی ؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬وموجد ‪۶‬ت ‪۶‬وہےتیل‪۶‬وت‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫قایت‪۶‬اؽّ‪۶‬اعمل‪۶‬ےک‪۶‬ادنّ‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬وموجد‪۶‬ت ‪۶‬وہوت‪۶‬ؽوجد‪۶‬ےک‪۶‬وتسٍ‪۶‬‬
‫ضمائریالکونیلت دیمتیدعائمیالوجودیف ویالذییوجدی‬
‫دےھ‪۶‬اج ںی‪۶‬وت‪۶‬وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬ےلہپ‪۶‬وموجد‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّامتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫اوال یولہ یتبع یالوجود یوصار یمرتبطابہ یالاستغناء یلہی‬
‫اک‪۶‬یلیفط‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬ےس‪۶‬ؽاہتسب‪۶‬وہا‪۶‬ےسج‪۶‬یسک‪۶‬رطج‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬‬
‫عنہ‪2‬۔ ی‬
‫اینّی‪۶‬ںیہن۔‬
‫اٍ‪۶‬اضمنیم‪۶‬ہلیمج‪۶‬رپ‪۶‬رثکبؿ‪۶‬اہمئ‪۶‬ؽاملعء‪۶‬ےک‪۶‬وصنص‪۶‬ہلیلج‪۶‬ریقف‪۶‬ےک‪ّ٘۶‬اہل"سلطنۃیالمصط ٰیفیفیملکوتیکل ٰ‬
‫یالوری"ںیم‪۶‬ںیہ‪،‬وللی‬
‫الحمد۔‬
‫اخع ًسا‪:‬امہّی‪۶‬رقتریےس‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬ؽاحض‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬وخد‪۶‬ون‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬دحكف‪۶‬ذموکّ‪۶‬ںیم‪۶‬نوریبنیك یک‪۶‬ااضتف‪۶‬یھب‪۶‬منینور ٖیہ یک‪۶‬‬

‫رطج‪۶‬ایبہین‪۶‬ےہ۔دیس‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ااہظّ‪۶‬تمعن‪۶‬اہیہل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬واجعلین ر‬
‫ینورا‪( 3‬اؽّاُ‪۶‬اهلل‪!۶‬ےھجم‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫انب دُ۔ؿ)اؽّ‪۶‬وخد‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ازعلہ‪۶‬‬

‫یافضل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یالِری(شرحیامیالِری)‬
‫ٰ‬ ‫یالِرییلِراءیام‬
‫‪2‬یشر حیمِدمۃیالعشماوی‬
‫یالکربییبابیاآلیۃیفیانہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیلمییکن ٰ‬
‫ییرییلہیظلیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۴/۵۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫‪3‬یالخصائص‬

‫‪Page 677 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زعخالہل ےن‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬ونّ‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬

‫ےب ‪۶‬كش ‪۶‬اہمتُّ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اهلل ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬ونّ ٓا قا ‪۶‬اؽّ‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫ّؽنش‪۶‬اتکؿ۔(ؿ)‬
‫رھپ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬ایک‪۶‬ہبش‪ّ۶‬اہ۔‬
‫اوقل‪:‬ارگ‪ ۶‬نورینؽیك ںیم‪۶‬ااضتف‪۶‬ایبہین‪۶‬ت ‪۶‬ول َقلکہ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ؽیہ‪۶‬ینعم‪۶‬وہشمّ‪۶‬ینعی‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ہک‪۶‬رعص‪۶‬ؽتیفیک‪۶‬ےہ‪۶‬رماد‪۶‬ول‪۶‬وت‪۶‬دیس‪۶‬اعمل‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اؽل‪۶‬ولخمص‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اقك‪۶‬رعص‪۶‬ؽتفص‪،‬رھپ‪۶‬ؽوجد‪۶‬وموصَ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬تفص‪۶‬اک‪۶‬ؽوجد‪۶‬ویکرکن‪۶‬نکمم؟‬
‫الرجص‪۶‬وضحّ‪۶‬یہ‪۶‬وخد‪۶‬ؽہ‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ولخمص‪۶‬وہا۔‬
‫فالحاجۃیایلیماقالیالعالمۃیالزرقاینیرحمہیاللیمنیانہی وت ‪۶‬اؿ ‪۶‬هالہم ‪ّّ۶‬اقین ‪۶‬ےک ‪۶‬اٖ ‪۶‬وقل ‪۶‬یک ‪۶‬احذـ ‪۶‬ت ‪ّ۶‬یہ ‪۶‬اؽّہی‪۶‬‬
‫الیشکلیبانیالنوریعرضیالیِومیبذاتہیالنیھذایمنی ارتعاص ‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬ہک‪۶‬ونّ ‪۶‬رعص ‪۶‬ےہ‪،‬اقمئ‪۶‬قداہتٖ‪۶‬ںیہن ےہ‪۶‬‬
‫خرقیالعوائد‪2‬یاھیورأیؾینیکؾبتییلیہیلمیالیِالیفیہی ویکہکن ‪۶‬ہی ‪۶‬رخص ‪۶‬اعدؿ‪۶‬ےہ۔ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اھکل ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬ارتعاص‪۶‬‬
‫ویکٍ ‪۶‬ت ‪۶‬ایکاجےئ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬منینور ٖیہ ںیم ‪۶‬ااضتف ‪۶‬ایبہین ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫کمایستِولونیفیقرینہیمنینور ٖہیانیاالضافۃیبیانیۃ‪3‬اھ۔ ی‬
‫امےتن۔‬
‫اقول‪:‬خرق یالعوائد یالکالم یفیہ یوالِدرة یمؾسعۃ یوی‬
‫اوقل‪(:‬ںیم(ادمح ‪ّ۶‬اض ‪۶‬اخٍ)اتہکوہٍ)ہک ‪۶‬رخص ‪۶‬اعدؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫لکنیوجودیالصقۃیبدونیالموصوفیممایالییعِلیالنہای‬
‫وت‪۶‬وکیئ‪ ۶‬الص‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّخدا‪۶‬یک‪۶‬دقّؿ‪۶‬تہب‪۶‬ؽعیس‪۶‬ےہ‪۶‬نکیل‪۶‬تفص‪۶‬‬ ‫ک‬
‫انیقامتیبغیہیلمیتکنیصقۃیلہیبلیلغیہیاویبنقس ای‬
‫اک ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬ریغب ‪۶‬وموصَ ‪۶‬ےک ‪۶‬ھجمس ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیہن ‪ٓ ۶‬ا اتکس(ویکہکن ‪۶‬ایسی‪۶‬‬
‫لمع‬ ‫تک‬
‫لمی نیصقۃیاصالیاذایالیصقۃیاالیا ینیالِائمیبغیہی تفص ‪۶‬یک ‪۶‬دؽ ‪۶‬یہ ‪۶‬وصّںیت ‪۶‬ںیہ)وموصَ ‪۶‬ےک‪۶‬ریغ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫اقمئ‪۶‬وہؿ‪۶‬ؽوموصَ‪۶‬یک‪۶‬تفص‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ریغ‪۶‬یک‪۶‬وہیگ‪۶‬اؽّارگ‪۶‬‬ ‫فاذای ی‬
‫اقمئ‪۶‬كيٕسہا‪۶‬وہوت‪۶‬تفص‪۶‬یہ‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۱/۱‬‬
‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۰۲/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 678 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫قامیبنقسہیلمییکنیصقۃیوعرضابلیجوھرایوکونہی ویکہکن ‪۶‬تفص ‪۶‬ےتہک ‪۶‬اےس ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وج ‪۶‬ریغ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬اقمئ ‪۶‬وہ‪،‬ذـ ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫عرضا یمع یقیامہ یبنقسہ یجمع یللضدین یوالِدرةی اقمئ‪۶‬كيٕسہا‪۶‬وہوت‪۶‬ؽہ‪۶‬ت ‪۶‬تفص‪۶‬وہیئ‪۶‬اؽّت ‪۶‬یہ‪۶‬رعص‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وج‪۶‬ۂ‪۶‬وہیئ‪۶‬‬
‫تعالیۃیعنیالتعلقیبالمحاالتیالعِلیۃیویوزنیاالعمالی اؽّہی( انہ)ہک‪۶‬رعص‪۶‬اؽّ‪۶‬اقمئ‪۶‬كيٕسہٖ‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬اامتجم‪۶‬دضّنی‪۶‬‬
‫الّص ‪ٓ ۶‬ا قاےہ(اؽّاامتجم ‪۶‬دضنی ‪۶‬قالط ‪۶‬ےہ)اؽّ ‪۶‬دقّؿ ‪۶‬اہیہل‪۶‬‬
‫بمعینیوزنیالصحفیوالبطاقاتیکمایفیحدیثیاحمدیوی‬
‫ىغل‬
‫احمالؿ ‪ ۶‬وہ ‪۶‬ےس ‪۶‬قلعتم ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہیت ‪۶‬ؽٍّ ‪۶‬اامعل(وج ‪۶‬اہکاجقا‬
‫الرتمذییوابنیماجۃیوابنیحبانیوالحا کمیوصححہی‬
‫ےہ)قاںی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اکذغ‪۶‬اؽّےفیحص‪۶‬وت‪۶‬ےل‪۶‬اجےگنیئ‪۶‬ےسیج‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫وابن یمردویۃ یوالال ی یلکالئی یوالؽیہیق یف یالبعث یعنی‬
‫دحكف ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ےسج ‪۶‬ادمح‪،‬رتذمی‪،‬انب ‪۶‬ابحٍ‪،‬احمک ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫عبدالل یبنیعمرویبان یعاصیریض یالل ٰ‬
‫یتعایل یعنہمای حیحص ‪۶‬ظٓاّدقاےہ۔انب ‪۶‬رمدؽہی‪،‬اامص ‪۶‬الاکلیئ ‪۶‬اؽّیقہیب‪۶‬ےن ‪۶‬ایقعـ‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم‪":‬انیاللی یک‪۶‬ثحب‪۶‬ںیم‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمعؽ‪۶‬ااعلص‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ےس‪۶‬‬‫قالیقالیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یرجال یمن یامیت یعیل یرأس یالخالئق ییومی ّؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ایقعـ ‪۶‬ےک‪۶‬دٍ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ریمی‪۶‬اعـ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫سیخلص ر‬
‫الِیمۃیفینشریعلیہیتسعۃیوتسعنییسجالیکلیسجلی ےس‪۶‬اقك‪۶‬صخش‪۶‬وک‪۶‬نچ‪۶‬ےل‪۶‬اگ‪،‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬اننونُ‪ ّ۶‬یرٹ‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫مثلیمدالبصریثمییِولیاتنکریمنیھذایشؼئایاظلمكی وھکےل‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ۂ ‪ ّ۶‬یرٹ‪۶‬دح‪۶‬اگنہ‪۶‬قك‪۶‬وہاگ‪،‬رھپ‪۶‬اےس‪۶‬اہک‪۶‬‬
‫کتؽیتیالحافظونیفیِولیال ییارب‪،‬فیِولیافلكیعذر‪،‬ی اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکقا‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ریمُ‪ّٓ۶‬وتشٍ(رکاطًا‪۶‬اکنیبت)‬
‫ےن‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬ملظ‪۶‬ایکےہ‪۶‬؟ؽہ‪۶‬ےہک‪۶‬اگ‪:‬اُ‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪۶!۶‬ںیہن۔اهلل‪۶‬‬
‫قالیالییایرب۔فیِولیب ٰیلیانیلكیعندنایحسنۃیوانہیالی‬
‫ٓامےئ‪۶‬اگ‪:‬ایک‪۶‬ریتُ‪۶‬قاٖ‪۶‬وکیئ‪۶‬ذعّ ‪۶‬ےہ‪۶‬؟دنبہ‪۶‬ےہک‪۶‬اگ‪:‬ںیہن۔‬ ‫ّ‬
‫ظلمیعلیكیالیومیفیتخرجیبطاقۃیفیہایاشہدیانیالالٰہی‬
‫اهلل ‪ّٓ۶‬امےئ ‪۶‬اگ‪:‬امہُّ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ریتی ‪۶‬اقك ‪۶‬یکین ‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا ج ‪۶‬مت ‪۶‬رپ ‪۶‬ملظ‪۶‬‬
‫االیاللیوانیمحمدایعبدہیورسولہیفیِولیاحضریوزنكی۔ی‬
‫ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ۔رھپ‪۶‬اقك‪۶‬اکذغ‪۶‬اکنالاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬سج‪۶‬رپہملک‪۶‬اہشدؿ‪۶‬‬
‫م‬
‫فیِول ییارب یما ٰھذہ یالبطاقۃ ی ع یھذہ یالسجالت‪،‬ی اھکلوہاگ۔اهلل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اگ‪:‬اج‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ؽٍّ‪۶‬رکا۔دنبہ‪۶‬رعص‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬اٍ ‪ ّ۶‬یرٹؽٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬اٖ‪۶‬اکذغ‪۶‬یک‪۶‬ایک‪۶‬تیثیح‪۶‬ےہ۔اهلل‪۶‬‬ ‫فیِولیانكیالتظلم۔قالیفتوضعیالسجالتیفی ی‬
‫ّٓامےئ‪۶‬اگ‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬ملظ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ۔وضحّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‬

‫‪Page 679 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫کقۃ یوالبطاقۃ یف یکقۃ یفطاشت یالسجالت یوثِلتی ّٓامےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬رھپ ‪۶‬اقك ‪۶‬ڑلپُ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اننونُ ‪ ّ۶‬یرٹ ‪ّ۶‬ےھک‪۶‬‬
‫اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّدؽرسُ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬اکذغ(سج‪۶‬رپہملک‪۶‬رشفی‪۶‬اھکل‪۶‬‬ ‫البطاقۃیفالییثِلیمعیاسمیاللیشیئی‪1‬۔ ی‬
‫وہاگ)انچہچن‪ ّ۶‬یرٹؽٍ‪۶‬اک‪۶‬ڑلپا ‪۶‬اکلہ‪۶‬وہاگ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اکذغ‪۶‬اک‪۶‬اھبّی‪،‬اؽّاهلل‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬قاص‪۶‬ےک‪۶‬اقمےلب‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬ؽّین‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ۔(ؿ)‬
‫قاہلمجل‪۶‬احک ‪۶‬دحكف‪۶‬رشفی‪۶‬ہی‪۶‬رہھٹا‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬قاك‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ ‪۶‬رکمی‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیوع ٰیلیاٰلہٖی‬
‫ینعی‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬یک‪۶‬یلجت‪۶‬قالؽا‪ٚ‬قہ‪۶‬امہُّ‪۶‬وضحّ‪۶‬ںیہ‪۶‬قایق‪ٚ۶‬ـ‪۶‬امہُّ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ؽوہظّ‪۶‬ںیہ‪،‬صیلیالل ٰ‬
‫یسبحانہ‪،‬وتعایلیاعلم۔‬
‫ٰ‬ ‫وصحبہٖیوباركیوکرم۔والل‬
‫اّ‪۶‬ہتکلک‪،‬وھچماقاّاّ‪،‬ارٹسكف‪۶‬ربمن‪،۲۵۶‬لصتم‪۶‬وچایل‪۶‬دجسم‪،‬رمہلس‪۶‬میکح‪۶‬ارہظ‪۶‬یلع‪۶‬اصذـ‪۶۲۳۶‬ددعقیہ‪۵۰۵۵۶‬ھ‪۶‬‬ ‫ہلئسم‪:۰۲۶‬‬
‫وضحبّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬انجؿ‪۶‬ومالقا‪۶‬دمہلظ‪۶‬ااعلیل‪!۶‬ہی‪۶‬ا‪ٙ‬ہواّ‪۶‬رتلیس‪۶‬خدعـ‪۶‬ےہ‪،‬ارگ‪۶‬حیحص‪۶‬وہوت‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اصدّ‪۶‬رکدقا‪۶‬اجےئ۔ؽاال‪۶‬وجاؿ‪۶‬لصفم‪۶‬‬
‫رت می‪ّٓ۶‬ام ںی‪۶‬ؽاالدؿ۔ارہظ‪۶‬یلع‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ‬
‫لقن‪۶‬ااہتشّ‬
‫ربیزدینیعلما(اُ‪۶‬ریمُ‪ّ۶‬ؿ‪!۶‬ریمُ‪۶‬ملع‪۶‬ںیم‪۶‬ااضہف‪ّٓ۶‬ام۔ؿ)ونّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪۶‬دایت‪۶‬ونّ‪۶‬‬ ‫ِّ‬
‫زجء‪۶‬داؿ‪۶‬قا‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬اک‪۶‬ڑکٹا‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دیپا‪۶‬ایک‪۶‬وہا‪،‬ونّ‪۶‬ولخمص‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬

‫‪ 1‬یجا معیالرتمذییابوابیاالیمانیبابیماجاءیفیمنییموتیوھوییشہدیا لخیانیم ‪۶‬ینپمک ‪۶‬دیلہ ‪،۴۴/۲۶‬المستدركیللحا کمیکتابیاالیمانیفضیلۃی‬

‫الشہادةیالالہیاالیاللیدارالقکریبیوتی‪،۲/۵‬مواردالظماٰنیایلیزوائدیا بنیحبانیدحكف ‪۲۱۲۰۶‬المطبعۃیالسلقیۃیص‪،۲۲۱‬کزنالعمالیدحكف‪۶‬‬

‫نیرحمۃیاللییومیالِیمۃیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫دیبابیمایریج یم‬
‫ٰ‬ ‫‪۵۳۵‬ؽ‪ ۵۰۲۵‬یمؤسسۃیالرسالۃیبیوتی‪۰۰/۵‬ؽ‪،۲۵۲‬سننیا بنیماجۃیابوابیالزھ‬

‫ص‪،۰۲۴‬مسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبداللیبنیعمرویالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۵۰/۲‬‬
‫‪Page 680 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اولیمایخلقیاللینوری‪،‬اولیماخلقیاللیالِلم‪،‬اولیمای ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ریمُ‪۶‬ونّ‪۶‬وک‪۶‬دیپآّامقا‪ٚ،‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫خلق یالل یالعِل۔کذا یف یتاریخ یالخمؼس‪1‬وسری ےلہپ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ملق‪۶‬وک‪۶‬دیپا ‪ّٓ۶‬امقا‪ٚ،‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ےن‪۶‬لقع‪۶‬وک‪۶‬دیپا ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬قاّخی‪۶‬سیمخ‪۶‬اؽّرساالرساّ ‪۶‬ںیم‪۶‬وییہن‪۶‬‬ ‫االسرار۔ ی‬
‫ےہ۔(ؿ)‬
‫لً لى‬
‫اؽّدایت‪۶‬ونّ‪۶‬ےنہک‪۶‬ےس‪۶‬ونّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬رکمی‪۶‬ہیلع‪۶‬الىشوۃ‪۶‬ؽا س ض‪۶‬وک‪۶‬زجء‪۶‬داؿ‪۶‬قا‪۶‬نیع ‪۶‬داؿ‪۶‬قا‪۶‬ڑکٹا‪۶‬داؿ‪۶‬خداےئ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اک‪ ۶‬انہ‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا قاےہ‪،‬ہی‪۶‬‬
‫کالص‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّیبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬دقمی‪۶‬وہقا‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا قاےہ‪۶‬ویکہکن‪۶‬دایت‪۶‬ےک‪۶‬ینعم‪۶‬ارگ‪۶‬اطقالیح‪۶‬ےئل‪۶‬اج ںی‪۶‬وت‪۶‬زج‪۶‬خداقا‪۶‬نیع‪۶‬‬
‫خدا‪۶‬قا‪۶‬ڑکٹا‪۶‬داؿ‪۶‬خدا‪۶‬اک‪۶‬وہقا‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا قاےہ‪،‬یہی‪۶‬کالص‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاقعدئ‪۶‬ضعب‪۶‬د ّہال‪۶‬ےک‪۶‬یہی‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ونّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ونّ‪۶‬دایت‪۶‬قا‪۶‬دایت‪۶‬ونّ‪۶‬قا‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬اک‪۶‬ڑکٹا‪۶‬ت ‪ ۶‬انہ‪۶‬اچےیہ‪،‬ارگ‪۶‬ونّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬خدا‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ونّ‪۶‬خدا‪۶‬قا‪۶‬‬
‫ونّ ‪۶‬ولخمص‪۶‬خدا ‪۶‬قا ‪۶‬ونّ ‪۶‬داؿ ‪۶‬خداقا ‪۶‬ونّ ‪۶‬امجل‪۶‬خدا ‪۶‬ےہک‪۶‬وت‪ ۶‬انہ‪۶‬اجكْ ‪۶‬ےہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ثؿ ‪۶‬االمظع‪ّ۶‬دمۃ ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےن‪۶‬ینپ‪۶‬اتکؿ‪۶‬‬
‫رساالرساّ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یاللیتعایل یعلیہی ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽج‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫یتعایل یروحیمحمدیصیل‬
‫لمایخلقیالل ٰ‬
‫وک‪ ۶‬اےنپ‪۶‬ونّ‪۶‬امجل‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪ّٓ۶‬امقا۔(ؿ)‬ ‫وسلمیاوالیمنینوریجمالہ‪2‬۔ ی‬
‫اؽّدحكف‪۶‬دقیس‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیمنینوری ںیم‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽج‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬‬ ‫خلِتیروحیمحمدیصیلیالل ٰ‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیاولی ےس‪۶‬دیپا ّٓامقا‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫وجیھ‪3‬یکمایقالیالنیبیص‬
‫ےہ ‪۶‬ہک ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬ریمی ‪ّ۶‬ؽج ‪۶‬وک ‪۶‬دیپآّامقا‪،‬‬ ‫ماخلقیاللیرویحیاولیماخلقیاللینوری‪4‬۔ ی‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ریمُ‪۶‬ونّ‪۶‬وک‪۶‬دیپا‪ّٓ۶‬امقا۔(ؿ)‬
‫ویکہکن‪۶‬اقك‪۶‬زیچ‪۶‬وک‪۶‬دؽرسُ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ااضتف‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬زجء‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬قا‪۶‬نیع‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬الّص‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ‪۶‬ویکہکن‬

‫‪ 1‬یتاریخیالخمؼسیمطلبیاولیالمخلوقاتیمؤسسۃیشعبانیبیوت ی‪،۵۵/۵‬مرقاةیالمقاتیحیکتابیاالیمانیتحتیالحدیثی‪۵۰‬المکؾبۃیالحبیؽیہی‬

‫وکہٹئ ‪۲۵۵/۵‬‬
‫‪2‬ی‬
‫‪3‬ی‬
‫یتاریخیالخمؼسیمطلبیاولیالمخلوقاتیمؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۵۵/۵‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 681 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اضمَ ‪۶‬ؽاضمَ ‪۶‬اہیل ‪۶‬ےک ‪۶‬دّایمٍ ‪۶‬اغمكْؿ ‪۶‬رشؽ ‪۶‬ےہ۔انچہچن ‪۶‬تیب ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽقاطۃ ‪۶‬اهلل ‪۶‬ؽونّاهلل ‪۶‬ؽّؽج ‪۶‬اهلل ‪،۶‬سپ ‪۶‬قاكف ‪۶‬وہا‪۶‬ہک ‪۶‬ونّ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬‬
‫خدا‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ونّولخمص‪۶‬خدا‪۶‬قا‪۶‬ونّ‪۶‬داؿ‪۶‬خدا‪۶‬قا‪۶‬ونّ‪۶‬امجل‪۶‬خدا‪۶‬ےہ‪،‬ونّ‪۶‬دایت‪۶‬ینعی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬اک‪۶‬ڑکٹا‪۶‬ؽزجؽ‪۶‬نیع‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫یتعایلیاعلمیبالصواب۔‬
‫ےہ‪،‬والل ٰ‬
‫ارہتشمل‪:‬دبعانمیہمل‪۶‬اقیض‪۶‬هالہق‪۶‬اھتت ‪۶‬بوہقاّاّ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬ہتکلک‬
‫اوجلاؿ‪:۶‬‬
‫ّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪۶‬قال ‪۶‬ہبش ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّدایت ‪۶‬ینعی ‪۶‬نیع ‪۶‬داؿ ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ےس ‪۶‬دیپا ‪۶‬ےہ ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪۶‬ےلہپ‪۶‬‬
‫وتفُ‪۶‬ںیم‪۶‬رصتاحیؿ‪۶‬املعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ےس‪۶‬ققحم‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪۶‬ینعم‪۶‬یھب‪۶‬ؽںیہ‪۶‬رشمّج‪۶‬رکدےی۔احٖ‪۶‬هلل‪ !۶‬ہی‪۶‬یسک‪۶‬املسمٍ‪۶‬اک‪۶‬دیقعہ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫امگٍ‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪۶‬وہاتکس‪۶‬ہک‪۶‬ونّ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬قا‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬اک‪۶‬زج‪۶‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬نیع‪۶‬ؽسفن‪۶‬ےہ‪،‬ااسی‪۶‬ااقتعد‪۶‬رضؽّ‪ ۶‬رف‪۶‬ؽاّدتاد۔‬
‫اییادعاءیالجزئیۃیمطلِرایوالعینیۃیبمعینیاالیتحادیایی ینعی‪۶‬زجتیئ‪۶‬اک‪۶‬دوعٰی‪۶‬رکقا ‪۶‬عقل ًغا ‪۶‬اؽّتینیع‪۶‬ینعمب‪۶‬ااحتد ‪۶‬اک‪۶‬دوعٰی‪۶‬‬
‫ھویھویفیمرتبۃیالقرقیامایانیالوجودیواحدیوالموجودی رکقا ‪۶‬ینعی ‪۶‬رمہب ‪ّٓ۶‬ص ‪۶‬ںیم ‪۶‬ونّ ‪۶‬دمحم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬نیع‪۶‬‬
‫واحدیفیمرتبۃیالجمعیوا یلکلیظاللہیوکعوسہیفیمرتبۃی داؿ ‪۶‬خدا ‪۶‬ےہ( رف ‪۶‬ےہ)نکیل ‪۶‬ہی ‪۶‬ااقتعدہک ‪۶‬ےب ‪۶‬كش ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اؽّوموجد‪۶‬اقك‪۶‬ےہ‪۶‬رمہبت‪۶‬عمج‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّامتص‪۶‬وموجداؿ‪۶‬رمہب‪۶‬‬
‫القرقیفالموجودیاالیھویفیمرتبۃیالحِیِۃیالذاتیۃی‬
‫ّٓص ‪۶‬ںیم ‪۶‬ایس ‪۶‬ےک ‪۶‬لظ ‪۶‬اؽّسکع ‪۶‬ںیہ۔انچہچن ‪۶‬رمہبت ‪۶‬تقیقح‪۶‬‬
‫اذالحظ یلغیہ یف یحد یذاتہ یمن یالجود یاصالجملۃی‬
‫داہیت‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وسا ‪۶‬وکیئ‪۶‬وموجد ‪۶‬ںیہن‪۶‬ویکہکن‪۶‬دح‪۶‬داؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫واحدةیمنیدونہیثنیایفحقیواضحیالشكیفیہ۔ ی‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اموسا‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ریغب‪۶‬یسک‪۶‬اانثتسء‪۶‬ےک‪۶‬قالکل‪۶‬ؽوجد‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫وکیئ‪۶‬ہصح‪۶‬ںیہن‪(،‬ہی‪۶‬ااقتعد)اخصل‪۶‬قح‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬كش‪۶‬‬
‫ںیہن۔(ؿ)‬
‫رگم‪۶‬ونّ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬دایت‪۶‬ےنہک‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬قا‪۶‬زجء‪۶‬داؿ‪۶‬وہقا‪۶‬الّص‪،‬ت ‪۶‬املسمونٍ‪۶‬رپدب‬
‫امگین‪۶‬اجكْ‪،‬ت ‪۶‬رعَ‪۶‬اعص‪۶‬املعء‪۶‬ؽوعاص‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬ینعم‪۶‬وہفمص‪،‬ت ‪۶‬ونّداؿ‪۶‬ےنہک‪۶‬وک‪۶‬ونّدایت‪۶‬ےنہک‪۶‬رپ‪۶‬ھچک‪۶‬رتحیج‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬اجكْ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫قااجكْوہ۔‬
‫اؽلًا‪:‬دایت‪۶‬یک‪۶‬ہی‪۶‬اطقالج‪۶‬ہک‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬قا‪۶‬زج‪۶‬ء‪۶‬امتیہ‪۶‬وہ‪،‬اخص‪۶‬ااسی‪۶‬ثیج‪۶‬یک‪۶‬اطقالج‪۶‬ےہ‪،‬هالصء‪۶‬اعہم‪۶‬ےک‪۶‬رعَ‪۶‬اعص‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬ہی‪ ۶‬عٍيِ‪۶‬‬
‫رماد‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ ت ‪۶‬ۂزگ‪۶‬وہفمص‪،‬اعص‪۶‬احمؽّہ‪۶‬ںیم ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬ںیم‪۶‬اےنپ‬

‫‪Page 682 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دایت‪۶‬ملع‪۶‬ےس‪۶‬اتہکوہٍ‪۶‬ینعی‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬ینس‪۶‬انسیئ‪۶‬ںیہن۔ہی‪۶‬دجسم‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دایت‪ّ۶‬ؽہیپ‪۶‬ےس‪۶‬انبیئ‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬دنچہ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬امل‪۶‬ریغ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ںیہن۔اہمئ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬دیقعہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬افصؿ‪۶‬اہیہل‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬ںیہن‪،‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ملع‪۶‬ؽدقّؿ‪۶‬ؽعمس‪۶‬ؽرصب‪۶‬ؽاّادہ‪۶‬ؽکالص‪۶‬ؽج‬
‫قاؿ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تفص‪۶‬دایت‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ۔دحہقی‪۶‬دنہی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اعلمیبان یالصقاتیالیت ییھ یالعنییالذاتیوال یغیھای كشیب‪۶‬ؽہ‪۶‬افصؿ‪۶‬وج‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ت ‪۶‬نیع‪۶‬اؽّت ‪۶‬ریغ‪۶‬ںیہ‪،‬رصَ‪۶‬‬
‫ؽہ‪۶‬دایت‪۶‬افصؿ‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬ ‫انماییھیالصقاتیالذاتیۃی‪1‬الخ۔ ی‬
‫هالہم‪۶‬دیس‪۶‬رشفی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ارشلفی‪ّ٘۶‬اہل‪''۶‬رعتافیؿ''ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایل یب ا یوالی دایت‪۶‬افصؿ‪۶‬ؽہ‪۶‬ںیہ ‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬وموصَ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫الصقات یالذاتیۃ ییھ یمایوصف یالل‬
‫یوصفیبضدھاینحویالِدرةیوالعزةیوالعظمۃیوغیھا‪2‬۔ ی دض ‪۶‬ےس ‪۶‬وموصَ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ےسیج‪۶‬دقّؿ‪،‬زعؿ‪،‬تمظع ‪۶‬ؽریغاہ۔‬
‫(ؿ)‬
‫ؽوجؿ‪۶‬دایت‪۶‬ؽااتمعن‪۶‬دایت‪۶‬ؽااکمٍ‪۶‬دایت‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬تمکح‪۶‬ؽکالص‪۶‬ؽہفسلف‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬ںیم‪۶‬انس‪۶‬وہاگ‪۶‬ینعی‪۶‬انیالذاتیتِتیجیلذات ایالوجودیاویالعدم‬
‫(ینعی‪۶‬قالہبش‪۶‬داؿ‪۶‬اینپ‪۶‬داؿ‪۶‬ےک‪۶‬اابتعّےس‪۶‬ؽوجد‪۶‬قا‪۶‬دعص‪۶‬اک‪۶‬اقتاض‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ۔ؿ)اؽلًا‪۶‬اٍ ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬یھب‪۶‬اےنپ‪۶‬وموصَ‪۶‬اک‪۶‬ت ‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ت ‪۶‬زجء‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وہفمامؿ‪۶‬اابتعّ‪۶‬ہی‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬ےکےئل‪۶‬اخّج‪۶‬ںیم‪۶‬ؽوجد‪۶‬ںیہن‪۶‬کمایحِقیفیمحلہ(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬لحم‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫قیقحت‪۶‬رکدی‪۶‬یئگ‪۶‬ےہ۔ؿ)وییہن‪۶‬انیلص‪۶‬اینع‪۶‬ملع‪۶‬کالص‪۶‬ؽملع‪۶‬اوصل‪۶‬ہقف‪۶‬ںیم‪۶‬العف‪۶‬ےک‪۶‬نسح‪۶‬دایت‪۶‬ؽحبق‪۶‬دایت‪۶‬اک‪۶‬ہلئسم‪۶‬اؽّا‪۶‬ںیمس‪۶‬امہُّ‪۶‬‬
‫ٓا ہمئ‪۶‬امرتقدہی‪۶‬اک‪۶‬ذمہـ‪۶‬انس‪۶‬وہاگ‪۶‬احالہکن‪۶‬دباہۃً‪۶‬نسح‪۶‬ؽحبق‪۶‬ت ‪۶‬نیع‪۶‬لعف‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬زجء‪۶‬لعف۔ققحم‪۶‬یلع‪۶‬االؿالص‪۶‬رحتری‪۶‬االوصل‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫مما یاتِقِت یفیہ یالعراض یوالعادات یواستحق یبہی سج‪۶‬ںیم‪۶‬ارغاص ‪۶‬ؽاعداؿ ‪۶‬قفتم‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫المدح یوالذم یف ینظر یالعِول یجمیعا یلتعلق یمصالحی دمج‪۶‬ؽدص‪۶‬اک‪۶‬ااقحتسص‪۶‬وہویکہکن‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےک‪۶‬اصمحل‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قلعتم‪۶‬‬
‫الکلیبہیالییقیدیبلیھویالمرادیبالذایتیللِطعیبانیمجردی ںیہ‪۶‬ہی‪۶‬وقل‪۶‬ریغ‪۶‬دیفم‪۶‬ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دایت‪۶‬ےس‪۶‬رماد‪۶‬ؽیہ‪۶‬ےہ‪،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬یعطق ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬لتق ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬وطبّ ملظ ‪۶‬ضحم ‪۶‬رحتک‪۶‬‬
‫حرکۃیالیدیقتالیظلمایالتزیدیحِیِتہایعیلیحِیِتہای ی‬
‫قدیک‪۶‬تقیقح‪۶‬وطبّ‪۶‬دعل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رحتک‬

‫‪1‬‬
‫یالحدیِۃیالندیۃیالبابیالثاینیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۲۱۰/۵۶‬‬
‫‪2‬‬
‫یالتعریقاتیللجرجاینی‪(۴۳۳‬الصقاتیالذاتیہ)دارالکتابیالعریبیبیوتیص‪۵۵۵‬‬
‫‪Page 683 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عدال‪،‬فلو یکان یالذایت یمِتیض یالذات یاتحد یالزم مای یک‪۶‬تقیقح‪۶‬ےس‪ّ۶‬ادئ‪۶‬ںیہن۔ارگ‪۶‬دایت‪۶‬عؼيعاےئ‪۶‬داؿ‪۶‬وہقا وت‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫حسنا یوقبحا‪،‬فانما ییراد(ای یبالذایت)ما ییجزم یبہی دؽونٍ ‪۶‬اک ‪۶‬الّص ‪۶‬نسح ‪۶‬ؽحبق ‪۶‬ےک ‪۶‬اابتعّ ‪۶‬ےس ‪ ۶‬دحتوہاجقا ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬دایت‪۶‬‬
‫العِلیلقعلیمنیالصقۃیبمجردیتعِلہیکائناعنیصقۃی ےس ‪۶‬رماد ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬لقع ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬زجص ‪۶‬رکُ ‪۶‬یسک ‪۶‬لعف‪۶‬‬
‫حس ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬تفص ‪۶‬ےس‪،‬ضحم ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬عيٍغل ‪۶‬وہےن ‪۶‬یک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫نقسیمنیقامیبہیفباعؾبارھاییوصفیبانہیعدلی نی‬
‫اٖ‪۶‬داؿ ‪۶‬یک‪۶‬تفص‪۶‬ےس‪۶‬سج‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ؽہ‪۶‬اقمئ‪۶‬ےہ‪۶‬ایس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اوضد ٖہی‪1‬اھی ی‬
‫اابتعّ ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬دعل ‪۶‬ؽنسح ‪۶‬قا ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬دض ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬فصتم‪۶‬‬
‫ایک‪۶‬اجقاےہ‪۶‬اھ(ؿ)‬
‫عغ‬
‫قاك ًوا‪۶:‬دایت‪۶‬ںیم‪۶‬قاےئ‪۶‬تبسن‪۶‬ےہ‪،‬دایت‪۶‬وسنمؿ‪۶‬ہب‪۶‬داؿ‪۶‬اؽّاغتمكْنی‪۶‬ںیم‪۶‬ۂااضتف‪ ۶‬ح‪۶‬تبسن‪۶‬وج‪۶‬زیچ‪۶‬دؽرسُ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اضمَ‪۶‬‬
‫وہیگ‪۶‬ؽہ‪۶‬رضؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وسنمؿ‪۶‬وہیگ‪۶‬ہک‪۶‬ااضتف‪۶‬یھب‪۶‬اقك‪۶‬تبسن‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪،‬وت‪۶‬ذـ‪۶‬ونّ‪۶‬داؿ‪ ۶‬انہ‪۶‬حیحص‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ونّ‪۶‬دایت‪ ۶‬انہ‪۶‬یھب‪۶‬‬
‫علًًا‪۶‬حیحص‪۶‬وہاگ‪۶‬ؽّت ‪۶‬تبسن‪۶‬عنتمم‪۶‬وہیگ‪۶‬وت‪۶‬ونّداؿ‪ ۶‬انہ‪۶‬یھب‪۶‬قالط‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ھذایخلف۔‬
‫قالوًا‪:‬ونّداؿ ‪ ۶‬انہ ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬وجاّ ‪۶‬امعن ‪۶‬وک ‪۶‬یھب ‪۶‬میلست ‪۶‬ےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ااضتف ‪۶‬ایبہین ‪۶‬وہینعی ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ہک ‪۶‬نیع ‪۶‬داؿ ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬اعمداهلل ‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫ّ٘الف‪۶‬اک‪۶‬نیع‪۶‬داؿ‪۶‬اولتیہ‪۶‬وہقا‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا قاےہ‪۶‬رھپ‪۶‬ہی‪۶‬ویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬عنم‪۶‬وہا‪،‬ارگے‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪ ۶‬عٍيِ‪۶‬رماد‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ااضتف‪۶‬الہیم‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬ؽہج‪۶‬رشتفی‪۶‬ےسیج‪۶‬بیتیاللیوناقۃیاللیورو حیالل ‪،‬وت‪۶‬ایس‪۶‬عٍىٰی‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬دایت‪۶‬ںیم‪۶‬ایک‪۶‬رحج‪۶‬ےہ‪۶‬ینعی‪۶‬ؽہ‪۶‬ونّ‪۶‬ہک‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬تبسن‪۶‬‬
‫اخہص‪۶‬اتممّہ‪ّ۶‬کھواےہ۔‪۶‬رشج‪۶‬اوملاھـ‪۶‬للًالطۃ‪۶‬اسلّاقین‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اضافۃیتشریفیواشعاربانہیخلقیعجیبیوانیلہیشانای ااضتف‪۶‬رشتلٕوہ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّہی‪۶‬اتبقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫یحدیقولہیتعایلی ؽملس ‪۶‬بیجع ‪۶‬ولخمص ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّقاّاگہ ‪ّ۶‬وبتیب ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک ‪۶‬اخص‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫لہیمناسبۃیمایایلیالحضرةیالربوبیۃیعیل‬
‫‪(3 "‬اؽّ ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫تبسن‪۶‬ےہ‪۶‬ےسیج"‬ ‫ونقخیفیہیمنیروحہ‪2‬۔ی ی‬
‫ںیم‪۶‬اینپ‪۶‬رطَ‪۶‬یک‪۶‬اخص‪۶‬زعمّ‪ّ۶‬ؽج‪۶‬وھپقك‪۶‬دؽٍ۔(ؿ)‬

‫یتحریریاالصولیالمِالۃیالثانیہیالبابیاالولیالقصلیالثاینیمصطیفیالبایبیرصم‪۶‬ص‪۲۲۱۶‬ؽ‪۲۲۲‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۸۱/۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪ ۲۵/۵۱‬ؽ ‪۳۲/۰۴‬‬
‫‪Page 684 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫د‬
‫ّالًًا‪:‬ونّدایت‪۶‬ںیم‪۶‬ارگ‪۶‬اقك‪۶‬عٍىٰی‪۶‬اعمداهلل‪ ۶‬رفںیہ‪۶‬ہک‪۶‬دایت‪۶‬وک‪۶‬اطقالج‪۶‬نف‪۶‬ااسی‪۶‬ثیج‪۶‬رپ‪ ۶‬مل‪۶‬رکںی‪۶‬وج‪۶‬ۂزگ‪۶‬اقولئٍ‪۶‬یک‪۶‬رماد‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬‬
‫عسل ّ‬
‫اغل ًوا‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬ولعمص‪۶‬یھب‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ‪۶‬وت‪۶‬ونّ‪۶‬داؿ‪۶‬قا‪۶‬ونّ‪۶‬اهلل‪۶‬ےنہک‪۶‬ںیم‪۶‬نج‪۶‬اک‪۶‬وجاّ‪۶‬اّ‪۶‬وخد‪۶‬امعن‪۶‬وک‪ ۶‬ض‪۶‬ےہ ً‬
‫‪۶‬ایعداقاهلل‪۶‬دعتمد‪۶‬ؽہج‪۶‬رپ‪۶‬اعمین‪ ۶‬رف‪۶‬ںیہ۔‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬وتفٰی‪۶‬درگی‪۶‬ںیم‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬ونّ‪۶‬ےک‪۶‬دؽ‪۶۲‬ینعم‪۶‬ںیہ‪:‬اقك‪۶‬ؿاۂ‪۶‬كيٕسہٖ‪۶‬رہظم‪۶‬لًٌٔہٖ‪،‬قاںی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ارگ‪۶‬ااضتف‪۶‬ایبہین‪۶‬ول‪۶‬وت‪۶‬ونّ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬نیع‪۶‬‬
‫داؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬رہھٹُ‪۶‬اؽّہی‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ۔اؽّ‪۶‬ارگ‪۶‬الہیم‪۶‬ول‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬ینعم‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ونّ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬قداؿ‪۶‬وخد‪۶‬ؿاۂ‪۶‬اؽّداؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬اک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬‬
‫ےہ‪،‬ہی‪۶‬یھب‪ ۶‬رف‪۶‬ےہ۔دؽرسُ‪۶‬ینعم‪۶‬ہی‪۶‬تیفیک‪۶‬ؽرعص‪۶‬ےسج‪ ۶‬كم‪،‬كلھج‪،‬ااجال‪ّ،‬ؽینش‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬عٍىٰی‪۶‬رپ‪۶‬ااضتف‪۶‬ایبہین‪۶‬ول‪۶‬وت‪ ۶‬رف‪۶‬‬
‫تینیع‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬اقك‪۶‬اؽّ رف‪۶‬رعتیض ‪۶‬اعّص‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬داؿ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬اقك ‪۶‬رعص‪۶‬ؽتیفیک‪۶‬ظٓاّ‪۶‬قایئ‪،‬اؽّارگاالہیم ‪۶‬ول‪۶‬وت‪۶‬یسک‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ّؽینش‪۶‬ےنہک‪۶‬ےس‪۶‬اغل ًوا‪۶‬ہی‪۶‬وہفمص‪۶‬ہک ‪۶‬ہی‪۶‬تیفیک‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اعّص‪۶‬ےہ‪۶‬ےسیج‪۶‬ون‪ّ۶‬سمش‪۶‬ؽونّ‪۶‬رمق‪۶‬ؽونّ‪۶‬رچام‪،‬ویٍ‪۶‬اعمداهلل ‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬لحم‪۶‬‬
‫وحادؿ ‪۶‬رہھٹُ‪۶‬اگ‪،‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬رصحی‪۶‬صاللف ‪۶‬ؽرمگایہ‪۶‬ؽرجنمہب‪ ۶‬رفسلؽیم‪۶‬ےہ‪،‬اےسی‪۶‬ایخالؿ ‪۶‬ےس‪۶‬ارگ‪۶‬ون‪ّ۶‬دایت‪ ۶‬انہ‪۶‬اقك‪۶‬دّہج‪۶‬قااجكْ‪۶‬‬
‫عسل ّ‬
‫وہاگ‪۶‬وت‪۶‬ونّداؿ‪۶‬ؽونّ‪۶‬اهلل‪ ۶‬انہ‪۶‬اچّدّےج‪،‬احالہکن‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬وجاّ‪۶‬امعن‪۶‬وک‪ ۶‬ض‪۶‬وہےن‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬ونّ‪۶‬اهلل‪۶‬وت‪۶‬وخد‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬وک ‪۶‬اینپ ‪۶‬وھپقکؾٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬اھچبقا ‪۶‬اچےتہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّاهلل‪۶‬‬ ‫"‬
‫اعتیٰل ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ونّ ‪۶‬وک ‪۶‬قاص ‪ّٓ۶‬امےن ‪۶‬ؽاال ‪۶‬ےہ ‪۶‬ارگآ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬قادنسپ ‪۶‬رکںی۔‬ ‫‪1"‬۔‬
‫اچےتہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬اےنپ‪۶‬ومنہؾٍ‪۶‬ےس‪۶‬ناھج‪۶‬دںی‪۶‬اؽّ اهلل‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫امےن‪۶‬اگ‪۶‬رگم‪۶‬اےنپ‪۶‬ونّاک‪۶‬وپّا‪۶‬رکقا‪،‬ڑپُ‪۶‬كْاامںین‪۶‬اکّٓ۔(ؿ)‬
‫‪2" ‬۔‬
‫دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ومنم‪۶‬یک‪ّٓ۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬دّؽ ‪۶‬ویکہکن‪۶‬ؽہ‪۶‬ونّ ‪۶‬اهلل‪۶‬ےس‪۶‬داتھکیےہ۔‬ ‫اتِوافراسۃیالمؤمنیفانہیینظریبنوریاللی‪3‬۔ ی‬
‫(ؿ)‬
‫اخع ًسا‪:‬اضمَ‪۶‬ؽاضمَ‪۶‬اہیل‪۶‬ںیم‪۶‬ارگ‪۶‬اعمكْؿ‪۶‬رشؽ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬وسنمؿ‪۶‬ؽوسنمؿ‪۶‬اہیل‪۶‬ںیم‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴/۲۵‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۲/۵‬‬
‫یسننیالرتمذییکتابیالتقسییدحكف‪۰۵۰۴۶‬دارالقکریبیوتی‪،۴۴/۱‬کزنالعمالیدحكف‪۰۳۳۰۳۶‬مؤسسۃیالرسالہیبیوتی‪۴۴/۵۵‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 685 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایک‪۶‬رشؽ‪۶‬ںیہن۔‬
‫٘اد ً٘ا ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬اٖ‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ ‪۶‬وج ‪۶‬امعن‪۶‬ےن ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ایک‪ّ،‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ‪۶‬ملس ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ ‪۶‬ولخمص ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪،‬دؽ ‪۶‬زیچںی‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ولخمص‪۶‬ظٓاّ‪۶‬قا ںی‪۶‬یگ‪۶‬اؽّہی‪۶‬خالتف‪۶‬دحكف‪۶‬ؽخالتف‪۶‬وصنص‪۶‬اہمئ‪۶‬دقمی‪۶‬ؽدحكف۔دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہا‪:‬‬
‫یاجابر یان یالل یخلق یقبل یاالشیاء ینورنؽیك یمنی اُ‪۶‬اجكْ!اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬اایشء‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ریتُ‪۶‬یبن‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫وک‪۶‬اےنپ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬دیپا‪۶‬ایک۔‬ ‫نور ٖیہ‪1‬۔ ی‬
‫اہیٍ‪۶‬دؽ‪۶‬ااضںیتف‪۶‬ںیہ‪:‬ونّ‪۶‬یبن‪۶‬ؽونّ‪۶‬خدا۔اؽّرہتشم‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ااضتف‪۶‬ںیم اغمكْؿ‪۶‬رشؽ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ونّ‪۶‬یبن‪۶‬ریغ‪۶‬وہ‪۶‬اؽّونّ‪۶‬خدا‪۶‬ری‪۶‬خدا‪،‬‬
‫اؽّریغ‪۶‬خدا‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬ےہ‪۶‬ولخمص‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ونّ‪۶‬خدا‪۶‬ولخمص‪۶‬وہا‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ونّ‪۶‬یبن‪۶‬انب‪،‬وت‪۶‬رضّ‪۶‬ونّخدا‪۶‬ونّ‪۶‬یبن‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ولخمص‪۶‬اھت‪۶‬اؽّون‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫قایق‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اایشء‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬انب‪،‬اؽّاایشء‪۶‬ںیم‪۶‬وخد‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬یھب‪۶‬ںیہ‪،‬وت‪۶‬ونّ‪۶‬یبن‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬‬
‫انب‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ونّ‪۶‬خدا‪۶‬انب‪،‬وت‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬ےس‪۶‬دؽ‪۶‬ولخمص‪۶‬ےلہپ‪۶‬وہےئ‪،‬ہی‪۶‬ضحم‪۶‬قالط‪۶‬ےہ۔‬
‫٘الًًا‪۶:‬لح‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ااسی‪۶‬ثیج‪۶‬ںیم‪۶‬دایت‪۶‬اقمقل‪۶‬رعیض‪۶‬ےہ‪۶‬قاںی‪۶‬ینعم‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ونّ‪۶‬دایت‪۶‬ؽونّ‪۶‬رعیض‪،‬دؽونٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪۶‬ؽزنمہ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫رگم‪۶‬ؽہ‪۶‬اہیٍ‪۶‬ت ‪۶‬رماد‪۶‬ت ‪۶‬وہفمص‪۶‬اؽّاعص‪۶‬احمؽّہ‪۶‬ںیم‪۶‬دایت‪۶‬اقمقل‪۶‬افصیت‪۶‬ؽاامسیئ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاہیٍ‪۶‬یہی‪۶‬وصقمد‪،‬قاںی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬اهلل‪۶‬زعؽلج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ونّ‪۶‬دایت‪۶‬ؽونّ‪۶‬افصیت‪۶‬ؽونّاامسیئ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬داؿ‪۶‬ؽافصؿ‪۶‬ؽاسمء‪۶‬یک‪ ۶‬ںایلٍ‪۶‬ںیہ‪،‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬ملس‪۶‬یلجت‪۶‬داؿ‪۶‬اؽّ‬
‫اقًواء‪۶‬ؽاؽایلء‪۶‬ؽ٘اكْ‪۶‬قلخ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلجت‪۶‬اامسء‪۶‬ؽافصؿ‪۶‬ںیہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬وتفاےئ‪۶‬درگی‪۶‬ںیم‪۶‬خیش‪۶‬ققحم‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪ّ،‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل۔واللی‬
‫یتعایلیع ٰیلیخییخلِہیسیدنایمحمدواٰلہٖیوسلم۔ی ی‬
‫تعایلیاعلمیوعلمہیجلیمجدہیاتمیوصیلیالل ٰ‬
‫ٰ‬

‫_____________‬

‫‪1‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۳۵/۵‬‬
‫‪Page 686 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫عــــــہ‬
‫تقریظ‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمط ی‬
‫الل میلكیالحمد ریقف‪۶‬لرفہل‪۶‬اوملیل‪۶‬اتقلری‪۶‬ےن‪۶‬افلضِ‪۶‬افلض‪،‬اعمل‪۶‬اعلم‪،‬احیم‪۶‬اۃنسل‪،‬امیح‪۶‬الًٓوہ‪،‬وملٰوا‪۶‬ومولی‪۶‬بیبح‪۶‬یلع‪۶‬اصذـ‪۶‬‬
‫یتعایلیبالنوریالعلوی یک‪۶‬ہی‪۶‬رحتری‪۶‬عؤٌ‪۶‬اطمہعل‪۶‬یک‪۶‬فجزاہیاللیعنہینؽیہیالمصط ٰیفیالجزاء ٰ ی‬
‫یاالوف۔‬ ‫هلؾی‪۶‬ایدہیالل ٰ‬
‫ہلئسم‪۶‬دمحباهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽاحض‪۶‬ؽوشکمَ‪۶‬اؽّاملسمونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وہشمّ‪۶‬ؽرعمؽَ‪۶‬ےہ‪،‬ریقف‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬نیت‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬ںیہ۔‬
‫(‪)۵‬قمریالتمامیفینیفیالظلیعنیسیدیاالنامیعلیہیوع ٰیلیاٰلہیالصلٰوةیوالسالم۔‬
‫عــــــہ‪:‬ہی‪۶‬رقتظی‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض‪۶‬كْولیی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ازعلكْ‪۶‬ےن‪۶‬ومالقا‪۶‬بیبح‪۶‬یلع‪۶‬هلؾی‪۶‬ےک‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬رپ‪۶‬یھ‪۶‬یھت‪،‬كْیلی‪۶‬ےک‪۶‬دریخہ‪۶‬وسمداؿ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ومالقا‪۶‬دمحم‪۶‬اكْامیہ‪٘۶‬ادہی‪۶‬وپوپنّی‪۶‬ےن‪ّ۶۴۶‬ذـ‪۶‬ارملذـ‪۵۰۲۰۶‬ھ‪۶‬وک‪۶‬لقن‪۶‬یک۔ہی‪۶‬لقن‪۶‬دحمؿ‪۶‬امظع‪۶‬قااتسکٍ‪۶‬ومالقا‪۶‬رسداّادمح‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬دریخہ‪۶‬بتک‪۶‬ےس‪ّ۶‬امق‪۶‬وک‪ّ۲۲۶‬عیب‪۶‬االؽل‪۵۰۳۰۶‬ھ‪۶‬وک‪۶‬دایتسؿ‪۶‬وہیئ‪۶‬وج‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪۶‬ومجمہع‪ّ٘۶‬الئ‪۶‬ںیم‪٘۶‬الم‪۶‬یک‪۶‬اجّیہ‪۶‬ےہ۔‬
‫اٖ ‪۶‬ومجمہع ‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اونّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ملس ‪۶‬یک ‪۶‬ونّاتین ‪۶‬ےک ‪۶‬وموضم ‪۶‬رپ ‪۶‬اقك ‪۶‬اؽّ٘اہی ‪۶‬ت ‪۶‬وہےن ‪۶‬ےک ‪۶‬وموضم ‪۶‬رپ ‪۶‬نیت ‪ّ٘۶‬الئ ‪٘۶‬الم‪۶‬‬
‫ںیہ۔‬
‫دمحم‪۶‬دبعاویقلص‪۶‬اقدّی۔‬

‫‪Page 687 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫(‪)۲‬نیفیالق ییئیعمنیاسننایربنورہیکلییشءیصیلیاللیعلیہیوسلم۔‬
‫(‪)۰‬ھدییالحیانیفینیفیالقؼئییعنیسیدیاالکوانیعلیہیالصلٰوةیوالسالمیاالتمانیاالکمالن۔‬
‫اہیٍ‪۶‬انجؿ ‪۶‬بیجم‪۶‬عػيـ ‪۶‬ہملس‪۶‬ارقلا ‪۶‬یک‪۶‬قادیئ‪۶‬ںیم‪۶‬ضعب‪۶‬کالص‪۶‬اہمئ‪۶‬رکاص‪۶‬املعےئ‪۶‬اهالص‪۶‬اکااضہف‪۶‬رکؽٍ۔اامص‪۶‬لیلج‪۶‬خالل‪۶‬الملۃ‪۶‬‬
‫ؽادلنی‪۶‬ویسیط‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ذعاصئ‪۶‬اربکلی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫بابیاالٰیۃیفیانہیلمییکنییرییلہیظل‪،‬اخر جیالحکیمی اٖ ‪۶‬لساین ‪۶‬اک ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اونّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی‪۶‬‬
‫یتعایلی ںیہن ‪۶‬داھکیایگ۔میکح ‪۶‬رتذمی ‪۶‬ےن ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬دوکاٍ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫الرتمذی یعن یذکوان یان یرسول یالل یصیل یالل ٰ‬
‫علیہیوسلمیلمییکنییرییلہیظلیفیشمسیوالیقمر‪،‬قالی ہک‪۶‬وسّج‪۶‬اؽّاچدن‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬رظن‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا قااھت۔انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪ٓ :‬ا ؿ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫ابنیسبعیمنیخصائصہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیانی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬‬
‫ظلہیکانیالیِعیعیلیاالرضیوانہیکانینورافکانیاذیم ٰیشی‬
‫ّنیم ‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپقا ‪۶‬اھت ‪۶‬ویکہکن ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ںیہ‪ٓ ،‬ا ؿ ‪۶‬ذـ ‪۶‬وسّج ‪۶‬اؽّ‬
‫ف یالشمس یاوالِمر یالینظر یلہ یظل یقال یبعض م یوی‬
‫اچدنین‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬ےتلچ‪۶‬وت ‪٘۶‬اہی‪۶‬داھکین‪۶‬ںیہن‪۶‬دراتاھت۔ضعب‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیفیدعائہی ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪٘۶‬ادہ‪۶‬ؽہ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےن‪۶‬داع‪۶‬‬ ‫یشہدیلہیحدیث‪،‬قولہیصیلیالل ٰ‬

‫ّٓامےت‪۶‬وہےئ‪۶‬وہےئ‪۶‬اہک‪:‬اُ‪۶‬اهلل‪!۶‬ےھجم‪۶‬ونّ‪۶‬انبدُ۔(ؿ)‬ ‫واجعلین ر‬
‫ینورای‪1‬۔ ی‬
‫ومدج‪۶‬اللًيـ‪۶‬یف‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ابیبحل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیوالرئییلہیظلی وضحّاونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ںیہن‪۶‬ڑپقااھت۔‬
‫ٰ‬ ‫لمییِعیظلہیص‬
‫فیشمس یوالیقمریقالیابنیسبعیالنہیکانینورا‪،‬وقالی ت ‪۶‬یہ ‪۶‬وسّج ‪۶‬اؽّاچدن‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽینش ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬داھکیئ ‪۶‬دراتاھت۔‬
‫انب ‪۶‬عبس ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬وہےن ‪۶‬یک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےس ‪۶‬اؽّّّنی ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫رزینیلغلبۃیانوارہ‪2‬۔ ی‬
‫اہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اوناّےک‪۶‬ہبلغ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس۔(ؿ)‬
‫اامص‪۶‬انب‪۶‬رجح‪۶‬یکم‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬الضف‪۶‬ارقلٰی‪۶‬رقلاء‪۶‬اص‪۶‬ارقلی‪ّ۶‬ری‪۶‬وقل‪۶‬امنت‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ ‪؎۶‬‬

‫یالکربییبابیاآلیۃیفیانہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیلمییکن ٰ‬
‫ییرییلہیظلیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۴/۵۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬
‫‪2‬یانموذجیاللؽیبیفیخصائصیالحؽیب‬

‫‪Page 688 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یلیسنایمنكیدون میسنا‪ 1‬ی‬ ‫لمییساووكیفیعالكیوقدحا‬

‫(اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلؾاؿ‪۶‬ؽالسالص‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ‪۶‬آ ؿ‪۶‬یک‪ ۶‬كم‪۶‬اؽّّتعف‪۶‬آ ؿ‪۶‬قك‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےچنہپ‪۶‬ےس‪۶‬امعن‪۶‬وہیئ۔ؿ)‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایلیلنؽیہینورایفینحویقولہی ہی‪۶‬اموخد‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬رکہمی‪۶‬ےس‪۶‬نج‪۶‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬‬ ‫ھذایمِتؽسیمنیتسمؼتہ ٰ‬
‫تعایل ی"قدجاءیکمیمنیاللینوریوکتابیمبنی"‪،‬وکانی یبن ‪۶‬اک ‪۶‬قاص ‪۶‬ونّ ‪ّ۶‬اھکےہ‪،‬ےسیج ‪ٓ ۶‬ا كف ‪۶‬رکہمییقدیجایءیکمیمنیاللی‬ ‫ٰ‬
‫م‬‫ن‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمییکثریالدعاءیبانیاللییجعلی نور یوکتاب یمبنی(قیقحت ‪ٓ ۶‬ا قا ‪ ۶‬ھاُّ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫ص‬
‫کال یمن یحواس ٖہ یواعضائ ٖہ یوبدن ٖہ ینورا یاظہار یالوقو عی رطَ ‪۶‬ےس ‪۶‬ونّ ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬ؽنش ‪۶‬اتکؿ)یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ر‬
‫ؽملس ‪۶‬کٌٔؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬ہی ‪۶‬داع ‪۶‬اماگن ‪۶‬رکےت ‪۶‬ےھت ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫لیاللیتعایل یعلیہیبہیلیزدادشکرہیوشیکیری‬
‫ٰ‬ ‫ٰذلک‪،‬وتقض‬
‫امتص ‪۶‬وحاٖ‪ ،‬اىعا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دبٍ ‪۶‬وک ‪۶‬ونّ ‪۶‬انب‪۶‬دُ۔ ٓا ؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫امتہیعیلی ٰذلک‪،‬کمایامرنایبالدعاءیالذییفی ٰا کرسورةی‬
‫ّ‬ ‫ہ‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہی‪۶‬داع‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ ‪۶‬وک‪۶‬ؿا ٔ ‪۶‬رکےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ٓ ۶‬امےت‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫لیاللیتعایل ٰ‬
‫یبہیلذلكیوممای‬ ‫ٰ‬ ‫البِرةیمعیوقوعہ‪،،‬وتقض‬
‫اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬ؽوقم ‪۶‬وہ ‪۶‬اکچ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬لضف ‪۶‬ےس ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫یؤیدیانہیص‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیصارینورایانہیکانی وک‪۶‬مسجم‪۶‬ونّ‪۶‬انب‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪۶‬قاہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬اعـ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اذا یم ٰیش یف یالشمس یوالِمر یلم ییظ ر یلہ یظل یالنہی اک‪۶‬رثکبؿ ‪۶‬رکشہی‪۶‬ادا ‪۶‬رکُ۔اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬ںیمہ‪۶‬وسّہ‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیقدی رقبہ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا رخی‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاعق‪۶‬داع‪۶‬امےنگن‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪۶‬قاؽوجدا ہ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫الیظ ریاالیلکؿیفیوھویص‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬لضف ‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬ؽوقم ‪۶‬وہ ‪۶‬اکچ ‪۶‬ےہ۔ ٓا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫خلصہی ی‬
‫ونّاتین ‪۶‬یک ‪۶‬قادیئ ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬یھب‪۶‬وہیت ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ذـ ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫وسّج ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اچدن‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬ےتلچ‪۶‬وت‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫ویکہکن‪٘۶‬اہی‪۶‬وت‪۶‬فیثک‪۶‬زیچ‪۶‬اک‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬ویکہکن‪٘۶‬اہی‪۶‬وت‪۶‬فیثک‪۶‬زیچ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ؿاۂ‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہکبج‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬امتص‬

‫یخییالورییالقصلیاالولیحزبیالِادریۃیالوہّ‪۶‬ص‪۲‬‬
‫‪1‬‬
‫ٰ‬ ‫امیالِرییفیمدح‬
‫ٰ‬ ‫ی‬

‫‪Page 689 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الل یسائر یالکثائف یالجسامنیۃ یوصیہ ینورا یصرفاالی امسجین‪۶‬اثکوتفٍ‪۶‬ےس‪۶‬قاك‪ّٓ۶‬ام‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬اخصل‪۶‬ونّ‪۶‬انب‪۶‬‬
‫دقا‪۶‬ےہ‪،‬انچہچن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬قالکل‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪۶‬اھت۔‬ ‫یظ ریلہیظلیاصالی‪1‬۔ ی‬
‫هالہم‪۶‬امیلس‪۶ٍ۶‬لمج‪۶‬زمہہی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیظلییظہریفی وسّج ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اچدن‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ ‪۶‬اونّ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫لمییکنیلہیص‬
‫ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪۶‬اھت۔(ؿ)‬ ‫الشمسیوالقمری‪2‬۔ ی‬
‫لس‬
‫هالہم‪۶‬نیسح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬دقاّ‪۶‬رکبی‪۶‬اتکؿ‪۶‬ا مًٗ‪۶‬یف‪۶‬اوحال‪۶‬اسفن‪۶‬سیفن‪۶‬ںیم‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیعیلیاالرضیوی وضحّ‪۶‬اونّ‪۶‬یلص اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ںیہن‪۶‬ڑپقا‪۶‬اھت‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫لمییِعیظلہیص‬
‫اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬یہ‪۶‬وسّج‪۶‬ؽاچدن‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اھت(ؿ)‬ ‫الرئییلہیظلیفیشمسیوالقمری‪3‬۔ ی‬
‫ہنیعب ‪۶‬ایس ‪۶‬رطج ‪۶‬نوریاالبصاریفیمناقبیآلیبیتیالنیبیاالط ار ںیم ‪۶‬ےہ۔هالہم ‪۶‬دیسی ‪۶‬دمحم ‪ّّ۶‬اقین ‪۶‬رشج ‪۶‬وماہـ ‪۶‬رشفی ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیظلیفیشمسی وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬سمش‪۶‬ؽرمق‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫لمییکنیلہیص‬
‫والقمریالنہیکانینورایکمایقالیابنیسبعیوقالیرزینی ںیم‪۶‬ومنداّ ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬اھت‪۶‬وقبل‪۶‬انب‪۶‬عبس ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬ونّاتین‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬‬
‫لغلبۃیانوارہیوقیلیحکمۃیذلكیصیانتہیعنییطاءیکافری ےس۔اؽّ ‪۶‬اہک‪۶‬ایگ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬دعص ‪٘۶‬اہی ‪۶‬یک‪۶‬تمکح ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬اکّٓ‪۶‬‬
‫ل ٓا ؿ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬رپ ‪۶‬قاؽٍ ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےھک۔اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬رتذمی ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫عیلیظلہیرواہیالرتمذییالحکیمیعنیذکوانیایبیصا حی‬
‫س‬‫ل‬
‫ےہ ‪۶‬دوکاٍ ‪۶‬اوب ‪۶‬اصحل ‪۶‬ا ماٍ ‪ّ۶‬قاؿ ‪۶‬دمین ‪۶‬ےس ‪۶‬قا ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم‪۶‬‬
‫السمانیالزیاتیالمدینیاویایبیعمریوالمدینیمویلیعائشۃی‬
‫دیسہ‪۶‬اعہشئ‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےک‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬رکادہ‪۶‬هالص‪۶‬‬
‫یتعایلیعنہایوکلیمن ایثِۃیمنیالتابعنیی ی‬
‫ریضیالل ٰ‬
‫اوب‪۶‬رمعؽدمین‪۶‬ےس‪،‬اؽّؽہ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ہقث‪۶‬قانیعب‬

‫ی(شرحیامیالِری)شر حیرعش‪ ۲۶‬المجمعیالثِافیاوبفىی‪۵۲۴/۵۶‬ؽ‪۵۲۵‬‬ ‫یافضل ٰ‬

‫‪1‬‬
‫ٰ‬ ‫یالِر‬
‫یالِرییلِراءیام ٰ‬
‫یالقتوحاتیاالحمدیہیعیلیمنتیالہمزیۃیلسلیمانیجمل‪،‬المکؾبہیالتجاریہیالکربییرصم‪،‬ص‪۱‬‬
‫‪2‬‬

‫یتاریخیالخمؼس‪،‬الِسمیالثاینیالنو عیالرا بع۔مؤسسۃیشعبان۔بیوت‪،‬ص ‪۲۵۵/۵‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 690 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ف ویمرسلیلکنیروییابنیالمباركیوابنیالجوزییعنی ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہ‪،‬ذہلا ‪۶‬ہی ‪۶‬دحكف ‪۶‬رملس ‪۶‬ےہ۔نکیل ‪۶‬انب ‪۶‬ابمّك‪۶‬‬
‫نیعباسیریضیاللیتعایلیعن مایلمییکنیللنیبیصیلی اؽّانب‪۶‬وجّی‪۶‬ےن‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫اب‬
‫اللیتعایلیعلیہیوسلمیظلیولمییِمیمعیالشمسیقطیاالی ایک ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ت ‪۶‬اھت ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ذـ ‪۶‬وسّج ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽینش ‪۶‬قا ‪۶‬رچام ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ّؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬ایقص‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬وت‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک‪ ۶‬كم‪۶‬وسّج ‪۶‬اؽّرچام ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫غلبیضوءیضویءیالسراج‪1‬۔ ی‬
‫ّؽینش‪۶‬رپ‪۶‬اغلف‪ٓ ۶‬ا اجیت‪۶‬یھت۔(ؿ)‬
‫ى‬
‫افلض‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬ابصٍ‪۶‬ااعسَ‪۶‬ارلا وًَ‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫وانہیالفیئیلہی‪2‬۔(ےب‪۶‬كش‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔ؿ)‬
‫رضحؿ‪۶‬ومولی‪۶‬ونعمی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ارشلفی‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪؎ :‬‬
‫‪3‬‬
‫اؽدمحم‪۶‬داّ ےب‪٘۶‬اہی‪۶‬وشد‬ ‫وچٍ‪۶‬انفشن‪۶‬اّ‪۶‬رقف‪۶‬ریپاہی‪۶‬وشد‪۶‬‬
‫(ذـ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬انف‪۶‬رقف‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّاہتس‪۶‬وہاجیت‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬ریغب‪٘۶‬اہی‪۶‬ےک‪۶‬وہاجقاےہ۔ؿ)‬
‫كلم‪۶‬ااملعلء‪۶‬رحباولعلص‪۶‬ومالقا‪۶‬دبعایلعل‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪،‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫دّ‪۶‬رصمم‪۶‬قاین‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ہب‪۶‬زجعمہ‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬رسؽّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ ۶‬دؽرسُ‪۶‬رصمم‪۶‬ںیم‪۶‬رسؽّاعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬زجعمہ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ؽاعق‪۶‬ںیہن‪۶‬‬ ‫ا‪ٚ‬ـ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬رسؽّ‪ّ۶‬ا٘اہی‪۶‬یمن‪۶‬ااتفد‪4‬۔‬
‫وہقا‪۶‬اھت۔‬
‫اہیٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ہملسم‪۶‬ےک‪۶‬عوکْ‪۶‬ؽاہہیب‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬الیعمس‪۶‬دولہی‪۶‬ےک‪۶‬هالص‪۶‬اؽّالیعمس‪۶‬وک‪۶‬هالیم‪۶‬رضحؿ‪۶‬دجمد‪۶‬اک‪۶‬اداعء‪۶‬اؽّرضحؿ‪۶‬خیش‪۶‬دجمد‪۶‬‬
‫دلج‪۶‬قالف‪۶‬وتکمقاؿ‪،‬وتکمؿ‪۶‬دصص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ّوسل‪۶‬اونّیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔‬ ‫اؽّ ّا ےلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪٘۶‬اہی‪۶‬وبند‪۶‬ؽدّاعمل‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیہ‪،‬المِصدیالثالث‪،‬القصلیاالول‪،‬دارالمعرفۃیبیوتی‪۲۲۳/۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یاسعافیالراغبنییفیسیةیالمصط ٰیفیواھیلیبؼتہیالطاھیر ینیالبابیاالولیمصطیفیالبایبیرصم‪۶‬ص‪۳۵‬‬

‫‪2‬‬

‫‪ ۶3‬یونی‪۶‬ونعمی‪۶‬دّتفص‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬وخیبد‪۶‬ہک‪۶‬دّدعایئ‪۶‬قح‪۶‬افین‪۶‬دشہ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬اخل‪۶‬ونّاین‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬اشپؽّ‪۶‬ص‪۵۵‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Page 691 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اہشدؿ‪٘۶‬اہی‪۶‬ۂ‪۶‬صخش‪۶‬فیطل‪۶‬رت‪ٚ‬ـ‪۶‬ؽوچٍ‪۶‬فیطل‪۶‬رتاّؽُ‪۶‬یلص‪ ۶‬اعمل‪۶‬اہشدؿ ‪۶‬ںیم ۂصخش‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬فیطل‪۶‬وہقا‬

‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ابندش‪۶‬اؽّا٘اہی‪۶‬آ ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬داّدہیلع‪۶‬ؽٰیلع‪ ۶‬ےہ۔وچہکن‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬وکیئ‪ ۶‬ےئ‪۶‬فیطل‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬ذہلا‪۶‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬یک‪۶‬وکیئ‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیہن‪۶‬یتنب۔ ٓا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬‬ ‫ٓا ہل‪۶‬العلؾاؿ‪۶‬ؽالًسلىماؿ‪1۶‬۔‬
‫رپ‪۶‬دّؽدؽ٘الص‪۶‬وہ۔(ؿ)‬
‫ایس‪۶‬ےک‪۶‬وتکمؿ‪۵۲۲۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫ؽاذـ ‪ّ۶‬ااعتیٰل‪۶‬رچ‪۶‬الظ‪۶‬وبدہک‪۶‬لظ‪۶‬وممہ‪۶‬وتدیل‪۶‬ہب‪۶‬لثم‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ؽ ؽاذـ ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ےسی ‪۶‬وہاتکسےہ ‪۶‬ہک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬وت ‪۶‬لثم ‪۶‬ےک ‪۶‬دیپا‪۶‬‬
‫طًىی ‪۶‬اّ ‪٘۶‬اہبئ ‪۶‬دعص ‪۶‬امکل ‪۶‬اطلتف ‪۶‬اک ‪،‬ۂاگہ ‪۶‬دمحمّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص‪ ۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬ؽمہ‪۶‬دیپا‪۶‬رکقاےہ‪۶‬اؽّدعص‪۶‬امکل‪۶‬اطلتف‪۶‬ےک‪٘۶‬اہبئ‪۶‬یک‪۶‬ربخ‪۶‬‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّ۶‬ا اّ ‪۶‬اطلتف ‪۶‬لظ ‪۶‬وبند ‪۶‬خداےئ ‪۶‬دمحمّا ‪۶‬وگچت ‪ ۶‬دراتےہ۔ذـ ‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬‬
‫وبہج‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬اطلتف‪۶‬ےک‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫لظ‪۶‬قادش‪2‬اھ۔لج‪۶‬ؽهال‪۶‬ؽیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫خدا‪۶‬لج‪۶‬ؽهالاک‪٘۶‬اہی‪۶‬ویکرکن‪۶‬وہاتکسےہ۔(ؿ)‬
‫ل‬
‫اوقل‪(:‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ۔ؿ)اطمعل‪۶‬ا مشٔاؿ‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬اہلسًـ‪۶‬دیسقا‪۶‬اوبانسحل‪۶‬ارعشی‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اہل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪:‬‬
‫یتعایلینورلؼسیکاالنواریوالروحیالنبویۃیالِدسیۃی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگم ‪۶‬اوناّ ‪۶‬یک ‪۶‬لثم ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اؽّیبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫انہ ٰ‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽج‪۶‬ادقٖ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬اک‪۶‬ہولہ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‬ ‫لمعۃیمنینور ٖہیوالملٰئکۃیشررتلكیاالنوار‪3‬۔ ی‬
‫طالہکئ‪۶‬اٍ‪۶‬اوناّ‪۶‬یک‪۶‬كلھج‪۶‬ںیہ۔(ؿ)‬
‫رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قادیئ‪۶‬ںیم‪۶‬دحكف‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬ریما ‪۶‬ونّ ‪۶‬انبقا ‪۶‬اؽّریمُ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫اولیماخلقیاللینورییومنینورییخلقیکلیشیییئ‪4‬۔ ی‬
‫امتص‪۶‬اایشء‪۶‬وک‪۶‬دیپا‪ّٓ۶‬امقا(ؿ)‬

‫‪۶1‬وتکمقاؿ‪۶‬اامص‪ّ۶‬قاین‪۶‬وتکمؿ‪۶‬دصص‪۶‬ونلکسؾّ‪۶‬ؤنھکل‪۶‬دلج‪۶‬وسص‪۶‬ص‪۵۴۳‬‬
‫‪۶2‬وتکمقاؿ‪۶‬اامص‪ّ۶‬قاین‪۶‬وتکمؿ‪۵۲۲۶‬ونلکسؾّ‪۶‬ؤنھکل‪۶‬دلجوسص‪۶‬ص‪۲۰۳‬‬
‫ل‬
‫‪۶3‬اطمعل‪۶‬ا مشٔاؿ‪۶‬ہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قادص‪۲۲۱‬‬
‫ل‬
‫‪۶4‬اطمعل‪۶‬ا مشٔاؿ‪۶‬ہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قادص‪۲۲۱‬‬
‫‪Page 692 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ذـ‪۶‬طالہکئ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ےنب‪٘،‬اہی‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬وتوضحّ‪۶‬ہک‪۶‬اک ‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬كلھج‪۶‬‬
‫ےس‪ٚ۶‬ـ‪۶‬كلم‪۶‬ےنب‪۶‬ویکرکن‪٘۶‬اہی‪۶‬ےس‪۶‬زنمہ‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬ےگ۔ذـ‪۶‬ہک‪۶‬طالہکئ‪۶‬یفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ےنب‪،‬ےب‪٘۶‬اہی‪۶‬‬
‫وہٍ‪ّ۶،‬اؽّیفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہک‪۶‬ونّایہٰل‪۶‬ےس‪۶‬ےنب‪٘،‬اہی‪ّ۶‬ںیھک۔‬
‫دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا امسونٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اچ‪۶‬الگن‪۶‬ہگج‪۶‬ںیہن‪۶‬اہجٍ‪۶‬وکیئ‪ّٓ۶‬ہتش‪۶‬اینپ‪۶‬قًساین‪ّ۶‬ےھک‪۶‬دجسہ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬طالہکئ‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬وہقا‪۶‬وت‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬‬
‫گ‬
‫یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬مہ‪۶‬قك‪۶‬ویکرکن‪ ۶‬یتچنہ‪۶‬قا‪٘۶‬اقد‪ ۶‬یتچنہ‪۶‬وت‪۶‬ایسی‪۶‬ےسیج‪ ۶‬ھيِ‪۶‬ڑیپ‪۶‬ںیم ےس‪۶‬نھچ‪۶‬رک‪۶‬اخل‪۶‬اخل‪۶‬دنبایکٍ‪۶‬ونّ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےئ‪۶‬ےک‪۶‬ادنّ‪۶‬رظن‪۶‬‬
‫ن‬
‫ٓا یت‪۶‬ںیہ‪،‬طالہکئ‪۶‬وت‪۶‬فیطل‪۶‬رت‪۶‬ںیہ‪،‬قاّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪ ۶‬ہًَ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وہا‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اعمل‪۶‬میسن‪۶‬یک‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬وہاےئ‪۶‬قاال‪۶‬ےس‪۶‬فیثک‪۶‬رت‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬یھب‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن‪۶‬ؽّت ‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬یھبک‪۶‬ت ‪۶‬وہیت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وہا‪۶‬ںیم ۂاّؽٍ‪۶‬الوھکٍ‪۶‬دُّ‪۶‬اؽّ‪۶‬مسق‪۶‬مسق‪۶‬ےک‪۶‬اجونّ‪۶‬وپرُ‪۶‬ڑپُ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫وخّدنیب‪۶‬ےس‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا ےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّضعب‪۶‬ےب‪۶‬وخّدنیب‪۶‬یھب‪،‬ہکبج‪۶‬دوھؿ‪۶‬یسک‪۶‬دنب‪۶‬اکمٍ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽٍّ‪۶‬ےس‪۶‬دالخ‪۶‬وہ اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اہی‪۶‬ںیہن۔ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬وت‪۶‬وبقل‪۶‬رکںیل‪۶‬ےگ‪۶‬رگم‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬نت‪۶‬ادقٖ‪۶‬یک‪۶‬ایسی‪۶‬اطلتف‪۶‬زک‪۶‬دل‪۶‬ےس‪۶‬وگاّا‪۶‬‬
‫وہہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔اجےن‪۶‬دؽ‪،‬اہیٍ‪۶‬اٍ‪۶‬دّؽٍ یک‪۶‬قاّیکی‪۶‬مسج‪۶‬اک‪۶‬ہلیح‪۶‬ولےگ‪ٓ ،‬ا امسٍ‪۶‬ںیم ایک‪۶‬وہکےگ‪۶‬؟اانت‪۶‬كْا‪۶‬مسج‪۶‬میظع‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫امتص‪ّ۶‬نیم‪۶‬وک‪۶‬طیحم‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬دّا‪٘۶‬ا‪۶‬ڑکٹا‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ےہ‪٘۶‬اُّ‪۶‬رکہ‪ّ۶‬نیم‪۶‬ےس‪۶‬نیت‪۶‬وس‪۶‬سیبھچ‪۶‬ےصح‪۶‬كْا‪۶‬ےہ‪،‬ایس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬داھک‪۶‬‬
‫دےئجی‪،‬اٖ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ڑپقا‪۶‬وت‪۶‬ایقعـ‪۶‬قك‪۶‬ںیہمت‪۶‬دٍ‪۶‬اک‪۶‬عوہ‪۶‬دانھکی‪۶‬بیصن‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪،‬اہٍ‪۶‬اہٍ‪۶‬یہی‪۶‬وج‪۶‬وگلینٍ‪۶‬تھچ‪۶‬ںیمہ‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ےہ‪،‬یہی‪۶‬الہپ‪۶‬‬
‫ٓا امسٍ‪۶‬ےہ‪،‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬یہی‪۶‬اتبقاےہ‪:‬‬
‫ی (اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪):‬ایک‪۶‬ںیہن‪۶‬دےتھکی‪۶‬اےنپ‪۶‬اؽرپ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬وک‪،‬مہ‪۶‬‬ ‫یتعایلی" ‪‬‬
‫قال ٰ‬
‫ےن‪۶‬اےس‪۶‬ےسی‪۶‬انبقا‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ّاہتس‪۶‬ایک‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہک‪۶‬اگشَ‪۶‬ںیہن۔‬ ‫‪1"‬۔ ی‬
‫‪2"‬۔مہ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬وک‪۶‬دےنھکی‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ٓ ۶‬ا ّاہتس‪۶‬ایک۔‬ ‫اؽّّٓامقاےہ‪":‬‬
‫اؽّارگ‪ِ۶‬الہفس‪۶‬ویقاین‪۶‬یک‪۶‬ہلضف‪۶‬وخّی‪۶‬ےس‪۶‬یہی‪۶‬امےئن‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا قاےہ‪۶‬كلف‪۶‬ںیہن‪،‬رکہ‪۶‬یراّ‪۶‬ےہ۔‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/۱۳‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲/۵۱‬‬
‫‪Page 693 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ذـ ‪۶‬امہّا ‪۶‬بلطم‪۶‬احک ‪۶‬ہک‪۶‬اانت‪۶‬كْا ‪۶‬مسج‪۶‬میظع‪۶‬رصنعی‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬کھوا‪،‬اےس‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬وہک‪۶‬قا ‪۶‬رکہ‪۶‬یراّ‪،‬ہًواؿ ‪۶‬خدقدہ‪۶‬اک‪ ۶‬رفاؽّوھ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ٓا امسٍ ‪۶‬ھچک ‪۶‬ےہ ‪۶‬یہ ‪۶‬ںیہن‪،‬ہی ‪۶‬وج ‪۶‬رظن ‪ٓ ۶‬ا قاےہ ‪۶‬ضحم ‪۶‬وموہص ‪۶‬ؽےب ‪۶‬تقیقح ‪۶‬دح ‪۶‬اگنہ ‪۶‬ےہ‪،‬وتاقك ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگم ‪ٓ ۶‬ا امسین ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬الرک‪۶‬‬
‫ٓا امسٍ‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکقا‪۶‬قانکمم۔‬
‫رغص ‪۶‬ذـ ‪۶‬دلیل ‪۶‬اقۂ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف‪۶‬ہک‪۶‬مسج‪۶‬رصنعی ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪٘۶‬اہی ‪۶‬رضؽّی‪۶‬ںیہن‪،‬وت ‪۶‬رچینویٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رطج ‪۶‬خالَ ‪۶‬رچین‪۶‬وہےن ‪۶‬اک ‪۶‬وج ‪۶‬ایمہت ‪۶‬‬
‫ااعبتسد ‪۶‬اھت ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اؽّھ ‪۶‬ایل‪،‬رھپ ‪۶‬ایک ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ہک ‪۶‬اہمئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬فيغۃً ‪ْ۶‬ليغۃً ‪۶‬وج ‪ْ۶‬ػولـ ‪۶‬امہُّ ‪۶‬بیبح ‪۶‬ارکص ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬لقن‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وبقمل‪۶‬ؽرقمّ‪ّ۶‬ےتھک‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اؽّلقع‪۶‬ؽلقن‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ؽاعق‪۶‬ںیہن‪،‬میلست‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬قا‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وچٍ‪۶‬ؽرچاكْیت‪۶‬‬
‫اجےئ‪۶‬اےس‪۶‬وساےئ‪۶‬رمص ‪۶‬بلق‪۶‬ےک‪۶‬ایک‪۶‬ے‪،‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬اضفلئ‪۶‬وک‪۶‬امیبّ ‪۶‬دل‪۶‬وگاّا ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا‪۶‬‬
‫‪1"‬۔(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہنیس‪۶‬ا٘الص‪۶‬ےک‪۶‬ےیل‪۶‬وھکل‪۶‬درات‪۶‬ےہ)یک‪۶‬دؽلف‪۶‬ت ‪۶‬یلم‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہنیس‪۶‬وبقل‪۶‬‬ ‫"‬
‫‪(2"‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬ہنیس ‪۶‬گنت ‪۶‬وخؿ ‪ّ۶‬اک ‪۶‬وہا ‪۶‬رک‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫ؽ ‪۶‬میلست ‪۶‬ےک ‪۶‬ےیل ‪۶‬وھکل ‪۶‬درات‪،‬قااچّ"‬
‫دراتےہ‪۶‬وگقا‪۶‬یسک‪۶‬یک‪ّ۶‬كْدیتس‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬رپ‪۶‬ڑچھ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ۔ؿ)ےک‪ٓ ۶‬ا ُّ‪ٓ ۶‬ا یت۔دل‪۶‬گنت‪۶‬وہرک‪۶‬وگّاکّٓ‪۶‬ےک‪۶‬لثم‪۶‬وہاجقااؽّ‪ْ۶‬ػولـ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫‪3"‬والعیاذباللیربی‬ ‫‪‬‬ ‫عوکْ ‪۶‬ہجیلک ‪۶‬اچّ ‪۶‬اچّ ‪۶‬ااتلھچ ‪۶‬وگقا ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬وک ‪۶‬ڑچاھ ‪۶‬اجقاےہ ‪"۶‬‬
‫نہیتعایل یاعلم(اهلل ‪۶‬ویٍ ‪۶‬یہ ‪۶‬ذعاؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دااتل ‪۶‬ےہ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬ت ‪۶‬الےن ‪۶‬ؽاولٍ ‪۶‬وک۔اؽّاهلل ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ااعلع نی ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ٰی‬ ‫واللیسبح‬
‫ٰ‬ ‫العلمنی۔ ی‬
‫ٰ‬
‫‪ٚ‬ى‬
‫انپہ۔اؽّاهلل‪ ۶‬شو ٰہ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وخؿ‪۶‬اجاتنےہ۔ؿ)‬
‫__________________‬
‫ّ٘اہل‬
‫صالتیالصقاءیفینوریالمصط ٰیفی ی‬
‫متخ‪۶‬وہا‬

‫__________________‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۱/۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۱/۲‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۱/۲‬‬
‫‪Page 694 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ‬
‫‪۵۲۵۲‬ھ‬
‫ىفیالفیئ عنًاستيازبيوزہکلشیئ‬
‫(ا‪۶ٖ۶‬داؿ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےئ‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ۂ‪۶‬ولخمص‪۶‬ونمّ‪۶‬وہیئ)‬

‫ہلئسم‪:۰۰‬ایکّٓامےت‪۶‬ںیہ‪۶‬املعےئ‪۶‬دنی‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم ہک‪ّ۶‬وسالهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽاٰہل‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬اھتقاںیہن؟‪۶‬بؼنوا‬
‫توجروا(ایبٍ‪ّٓ۶‬امےیئ‪۶‬ارجدےئ‪۶‬اجؽ۔ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫نحمدہیونصیلیعیلیرسولہیالکریم یط یالحمدللیالذیی مہ ‪۶‬اهلل ‪۶‬یک ‪۶‬دمحایبٍ ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬رکمی ‪۶‬رپ ‪۶‬دّؽد‪۶‬‬
‫خلقیقبلیاالشیاءینورینبؼنایمنینورہیوفلقیاالنواری ےتجیھب‪۶‬ںیہ۔امتص‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےئلیک‪۶‬ںیہ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬اایشء‪۶‬‬
‫جمیعایمنیلمعاتیظ ورہیف ویصیلیاللیتعایلیعلیہیوسلمی ےس ‪۶‬لبق ‪۶‬امہُّ ‪۶‬یبن ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬وک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس ‪۶‬انبقا‪،‬اؽّامتص‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ونّؽٍ‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬وہظّ‪۶‬ےک‪۶‬ہولؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬انبقا۔انچہچن‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬‬
‫نوراالنواروممدیجمیعیالشموسیواالقمارسماہیربہیفی‬
‫ہ‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬امتص‪۶‬ونّؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ ‪۶‬اؽّ ٔ ‪۶‬سمش‪۶‬ؽرمق‪۶‬‬
‫کتابہیالکریم ی‬
‫ےک‪۶‬دممںیہ۔ ٓا ؿ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬اتکؿ‪۶‬رکمی‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‬

‫‪Page 695 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫نورایوسراجایمنیایفلوالیانارتہیلمایاسؾنارتیشمسیو قاص ‪۶‬ونّ ‪۶‬اؽّرساج ‪۶‬عؤٌ ‪ّ۶‬اھک ‪۶‬ےہ۔ارگ ‪۶‬آ ؿ ‪۶‬ہولہ ‪۶‬نگف ‪۶‬ت ‪۶‬وہےت ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫الیتبنیییومیمنیامسیوالیتعنییوقتیللخمؼسیصیلی وسّج ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪،‬ت ‪ٓ ۶‬ا ج ‪۶‬لک ‪۶‬ےس ‪۶‬اتممّ ‪۶‬وہقااؽّت ‪۶‬یہ ‪۶‬سمخ‪۶‬‬
‫اللیتعایل یعلیہیوعیلیالمستنیینیبنورہیالمحقوظنیی ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬ؽظف ‪۶‬اک ‪۶‬نیعت ‪۶‬وہقا۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬دّؽدقاّل‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ّٓامےئ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس‪۶‬رینتسم‪۶‬وہےن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬عـ‪۶‬‬ ‫عنیالطم‬
‫سیجعلنایاللیتعایلیممھنیفیالدنیایویومیالی‬
‫ٰ‬
‫اجےن‪۶‬ےس‪۶‬وفحمؽ‪۶‬ںیہ۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ںیمہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬انبےئ‪۶‬داین‪ ۶‬ںیم‪۶‬‬
‫یسمعیاالیھمس۔ ی‬
‫اؽّاٖ‪۶‬دٍ‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪۶‬انسیئ‪۶‬دُ‪۶‬یگ‪۶‬رگم‪۶‬تہب‪ٓ ۶‬ا ہتسہ‪ٓ ۶‬ا ؽاّ۔‬
‫(ؿ)‬
‫كشیب ‪۶‬اٖ ‪۶‬رہم ‪۶‬رہپس ‪۶‬اطلٓاء ‪۶‬امہ ‪۶‬عؤٌ ‪۶‬اخًواء ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬اؽّ ‪۶‬ہی ‪۶‬ارم ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ؽاوقال ‪۶‬املعء ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫قاكف ‪۶‬اؽّااکكْ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬ؽاہجقدْعالء ‪۶‬لثم ‪۶‬احظف ‪ّّ۶‬نی ‪۶‬دحمؿ ‪۶‬ؽهالہم ‪۶‬انب ‪۶‬عبس ‪۶‬اصذـ ‪۶‬افشء ‪۶‬ادصلؽّ ‪۶‬ؽاامص ‪۶‬هالہم ‪۶‬اقیض ‪۶‬ایعص ‪۶‬اصذـ‪۶‬‬
‫لم‬
‫اتکؿ‪۶‬اافشلء‪۶‬یف‪۶‬رعتفی‪۶‬وقحص‪۶‬ا ػلٰٔی‪۶‬ؽاامص‪۶‬اعَّ‪۶‬قاهلل‪۶‬دیسی‪۶‬خالل‪۶‬الملۃ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬دمحم‪۶‬یخلب‪ّ۶‬ؽیم‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪،‬ؽهالہم‪۶‬نیسح‪۶‬نب‪۶‬دقاّ‪۶‬‬
‫رکبی ‪۶‬ؽااحصؿ ‪۶‬ریسؿ ‪٘۶‬ایم ‪۶‬ؽریسؿ ‪۶‬یبلح ‪۶‬ؽاامص ‪۶‬هالہم ‪۶‬خالل ‪۶‬الملّۃ ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬ویسیط ‪۶‬ؽاامص ‪۶‬سمش ‪۶‬ادلنی ‪۶‬اوبارفلج ‪۶‬انب‪۶‬وجّی ‪۶‬دحمؿ‪۶‬‬
‫اصذـ‪۶‬اتکؿ‪۶‬اولافء‪۶‬ؽهالہم‪۶‬اہشؿ‪۶‬اقحل‪۶‬ؽادلنی‪۶‬افخیج‪۶‬اصذـ‪۶‬میسن‪۶‬ارلقاص‪۶‬ؽاامص‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬دمحم‪۶‬بیطخ‪۶‬عسقالین‪۶‬اصذـ‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین‪۶‬‬
‫عىہ‬
‫ؽ ح‪۶‬دمحمہی‪۶‬ؽافلض‪۶‬الج‪۶‬دمحم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬امیکل‪٘۶‬اّج‪۶‬وماہـ‪۶‬ؽخیش‪۶‬ققحم‪۶‬ومالقا‪۶‬دبعاقحل‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی‪۶‬ؽانجؿ‪۶‬خیش‪۶‬دجمد‪۶‬افل‪۶‬قاین‪۶‬افّؽیق‪۶‬‬
‫رسدنہی‪۶‬ؽرحباولعلص‪۶‬ومالقا‪۶‬دبعایلعل‪۶‬ونھکلی‪۶‬ؽخیش‪۶‬ادحلكف‪۶‬ومالقا‪٘۶‬اہ‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬اصذـ‪۶‬دولہی‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬اہلج‪۶‬افصلًَ‪۶‬ؽدتقماقاٍ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ٓا ج ‪۶‬لک ‪۶‬ےک ‪۶‬دمایعٍ ‪۶‬اخص ‪۶‬اک ‪ّ۶‬وکاٍ ‪۶‬یک ‪٘۶‬ارگدی ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬کالص ‪۶‬ےنھجمس ‪۶‬یک ‪۶‬یھب ‪۶‬ایلظف ‪۶‬ںیہن‪،‬خلًٓا ‪۶‬نع ‪۶‬فلس ‪۶‬دانمًا ‪۶‬اینپ ‪۶‬فینصت ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رصتحی‪۶‬رکےت‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اؽّیتفم‪۶‬لقع‪۶‬ؽاقیض‪۶‬لقن‪۶‬ےن‪۶‬قامہ‪۶‬اافتص‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قاسیس‪۶‬ؽلسًود‪۶‬یک۔‬
‫فِدیاخرجیالحکیمیالرتمذییعنیذکوانیانیرسولی میکح ‪۶‬رتذمی ‪۶‬ےن ‪۶‬دوکاٍ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬یک ‪۶‬ہک ‪۶‬رسؽّاعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫یاللیتعایلیعلیہیوسلمیلمییکنییرییلہیظلیفی اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬رظن‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اھت‪۶‬دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬اچدنین‪۶‬ںیم۔‬
‫ٰ‬ ‫ٰ‬ ‫اللیصیل‬
‫شمسیوالیقمری‪1‬۔ ی‬
‫د‬
‫دیسقا‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابمّك‪۶‬اؽّاحظف‪۶‬هالہم‪۶‬انب‪۶‬وجّی‪۶‬دحمؿ‪ ّ۶‬مہمااهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬رضحؿ‪۶‬دیسقا‪۶‬ؽ‬

‫یالکربییبحوالہیالحکیمیالرتمذییبابیاآلیۃیفیانہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیلمییکن ٰ‬
‫ییرییلہیظلیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۴/۵۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬

‫‪Page 696 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫انب‪۶‬دیس‪۶‬قا‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنعےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیظل‪،‬ی ینعی‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬اؽّ‪۶‬‬ ‫قالیلمییکنیلرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫ولمییِمیمعیشمسیقطیاالغلبیضؤوہیضوءیالشمس‪،‬ی ت ‪۶‬ڑھکُ ‪۶‬وہےئ ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬رگم ‪۶‬ہی ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪۶‬اعمل ‪۶‬آّؽّ‪۶‬‬
‫ولم ییِم یمع یسراج یقط یاالغلب یضوؤہ یعیل یضوءی وخّدیش ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽینش ‪۶‬رپ ‪۶‬اغلف ‪ٓ ۶‬ا ایگ‪،‬اؽّت ‪۶‬ایقص ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬رچام ‪۶‬یک ‪۶‬ایضء‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬رگم‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬وضحّےک‪۶‬قاشب‪۶‬ونّ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬كم‪۶‬وک‪۶‬دقاایل۔‬
‫السراج‪1‬۔ ی‬
‫اامص ‪۶‬هالص ‪۶‬احظف ‪۶‬خالل ‪۶‬الملۃ ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬ویسیط ‪ّ۶‬ہمح ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬ذعاصئ ‪۶‬ربکٰی ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬ینعم ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬اقك ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ؽعض ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫اؽّاٖ‪۶‬ںیم‪۶‬دحكف‪۶‬دوکاٍ‪۶‬درک‪۶‬ےک‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمی ینعی‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬رکہمی‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬‫ٰ‬ ‫قالیابنیسبعیمنیخصائصہیص‬
‫انیظلہیکانیالیِعیعیلیاالرضیوانہیکان ینورا یفکانیاذای اک‪٘۶‬اہی‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپقا ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬ون‪ّ۶‬ضحم ‪۶‬ےھت‪،‬وت‪۶‬ذـ ‪۶‬دوھؿ ‪۶‬قا‪۶‬‬
‫م ٰیش یفیالشمسیاوالِمریالینظریلہیظلیقالیبعض می اچدنین‪۶‬ںیم‪۶‬ےتلچ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬رظن‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا۔ضعب‪۶‬املعء‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬یک‪٘۶‬ادہ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬دحكف‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬داع‪۶‬ںیم‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪۶‬‬ ‫ویش دیلہیحدیثیقولیص‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیفی‬
‫ٰ‬
‫ہک‪۶‬ےھجم‪۶‬ونّ‪۶‬رکدُ۔‬
‫دعائہیواجعلینینورا‪2‬۔ ی‬
‫زین‪۶‬اومندج‪۶‬اللًيـ‪۶‬یف‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ابیبحل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قاؿ‪۶‬قاین‪۶‬لصف‪ّ۶‬اعب‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لمییِعیظلہیعیلیاالرضیوالرئییلہیظلیفیشمسیوالی یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپا‪،‬وضحّ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی‪۶‬‬
‫قمر یقال یابن یسبع یالنہ یکان ینوراقال یرزین یلغلبۃی رظن‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬ت ‪۶‬دوھؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬اچدنین‪۶‬ںیم۔انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬‬
‫اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ںیہ۔اامص ‪ّّ۶‬نی ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ہک‪۶‬‬ ‫انوارہ‪3‬۔ ی‬
‫وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬اوناّ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رپ‪۶‬اغلف‪۶‬ںیہ۔‬

‫یالوفاءیباحوالیالمصط ٰیفیالبابیالتاسعیوالعشرونیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۰۳۳/۲۶‬‬

‫‪1‬‬

‫ییرییلہیظلیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۲۴/۵‬‬ ‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیلمییکن ٰ‬

‫ٰ‬ ‫یالکربییبابیاآلیۃیانہیص‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یالخصائص‬
‫‪3‬یانموذجیاللؽیب‬

‫‪Page 697 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اامص‪۶‬هالہم‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬افشء‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ومایذکریمنیانہیکانیالظلیلشخصہیفیشمسیوالیقمری ینعی ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬داللئ ‪۶‬وبنؿ ‪۶‬ؽ ٓا قاؿ ‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫وج‪۶‬ذموکّ‪۶‬وہیئ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬مسج‪۶‬اونّ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬وہقا‪۶‬‬ ‫ینورای‪1‬۔ ی‬
‫النہیکان ر‬
‫ت ‪۶‬اچدنین‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ۔‬
‫هالہم ‪۶‬اہشؿ ‪۶‬ادلنی ‪۶‬افخیج ‪ّ۶‬ہمح ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬رشج ‪۶‬میسن ‪۶‬ارلقاص ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪:‬دوھؿ ‪۶‬اؽّاچدنین ‪۶‬اؽّوج ‪ّ۶‬ؽاینشٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ببسب‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬ااسجص‪،‬اوناّ‪۶‬ےک‪۶‬احذـ‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ذہلا‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن‪۶‬ڑپقا‪۶‬اسیجہک‪۶‬اوناّ‪۶‬تقیقح‪۶‬ںیم‪۶‬اشمدہہ‪۶‬ایک‪۶‬اجقاےہ۔رھپ‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬اتکؿ‪۶‬اولافء‪۶‬درک‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اینپ‪۶‬اقك‪ّ۶‬قایع‪۶‬الساد‪۶‬یک‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬خالہص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪٘۶‬اہی‪۶‬ادمح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬دانم‪۶‬ببسب‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬یک‪۶‬رکاعـ‪۶‬ؽْػولـ‪۶‬ےک‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬اچنیھک‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّبجعت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬قاؽوجد‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ّاص‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔رھپ‪۶‬‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬ہب‪۶‬قیقحت‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬قاقط‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ونّ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬اک‪۶‬رشب‪۶‬وہقا‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬انمیف‪۶‬ںیہن‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬ؽمہ‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪،‬ارگ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫ےھجمس‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬ونّ‪۶‬یلع‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ۔‬
‫ینصہیالخقایج(افخیج‪۶‬یک‪۶‬ابعّؿ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ)‪:‬‬
‫وھذایما ّ‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلم(مای وضحّ‪۶‬رپ ونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬داللئ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬‬ ‫ٰ‬ ‫(و)ومنیدالئلینبوتہیص‬
‫ذکر)بالؽناء یللمجہول یوالذی یذکرہ یابن یسبع(منی ؽہ‪۶‬وج‪۶‬ہک‪۶‬ذموکّوہا‪،‬اؽّؽہ‪۶‬وج‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫انہ)بیان یلما یالموصولۃ(الظل یلشخصہ)ای یلجسدہی صخشت ‪۶‬ینعی ‪۶‬مسج ‪۶‬ارہط ‪۶‬ؽفیطل ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬ذـ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬دوھؿ‪۶‬‬
‫اؽّاچدنین ‪۶‬ںیم ‪۶‬رشتفی ‪ّٓ۶‬اموہےت ‪۶‬ینعی ‪۶‬ؽہ ‪ّ۶‬ؽاینشٍ ‪۶‬نج ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫الشریفیاللطیفیاذایکان(فیشم‬
‫سیوالقمر)ممایتریی‬
‫ٰ‬
‫٘اےئ ‪۶‬داھکیئ ‪۶‬دےتی ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬ااسجص‪،‬سمش ‪۶‬ؽرمق ‪۶‬ؽریغہ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫فیہیالظاللیلحجبیاالجسامیضوءیالنیاینیونحوھمای‬
‫ّؽینش‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬احذـ‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ۔انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تلع‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہی‬
‫ٰ‬ ‫وعللی ٰذلكیابنیسبعیبِولہ(النہ)ص‬
‫ایبٍ ‪۶‬یک ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ونّ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّاوناّ‪۶‬‬
‫وسلم(کانینورا)واالنواریشقافۃیلطیقۃیالتحجبیغیی افشَ ‪۶‬ؽفیطل ‪۶‬وہےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ریغ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬احذـ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہےت‪۶‬‬
‫اؽّاٍ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‬ ‫ھایمنیاالنواریفالظلیل ای ی‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیفصلیومنیذٰلكیماظہریمنیاآلیاتیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۲۲۱/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 698 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫کمایھویمشاھدیفیاالنواریالحِیِۃیوھذایرواہیصاحبی ںیہن ‪۶‬وہقا ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬اوناّ ‪۶‬تقیقح ‪۶‬ںیم ‪۶‬داھکیاجقاےہ۔اٖ ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫یریضیاللیتعایل یعنہ یقال یلمی اصذـ ‪۶‬ؽافء‪۶‬ےن ‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬‬‫ٰ‬ ‫الوفاء یعنیابن یعباس‬
‫ییکنیلرسولیاللیصیلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیظلیولمی ایک۔ ٓا ؿ ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫٘اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬ت ‪۶‬ڑھکُ‪۶‬وہےئ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یھبک‪۶‬وسّج ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫یِمیمعیشمسیاالیغلبیضوؤہیضوئ ایوالیمعیسراجیاالی‬
‫ّ‬ ‫ل‬
‫ٓا ؿ‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬وسّج‪۶‬رپ‪۶‬اغ ف‪ٓ ۶‬ا ایگ‪،‬اؽّت ‪۶‬ایقص‪ٓ ۶‬امقا‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬رچام‪۶‬‬
‫غلب یضوؤہ یضوؤہ یوقد یتِدم ی ٰھذا یوالکالم یعلیہ یوی‬
‫ےک ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬رگم ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪۶‬رچام ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽینش رپ ‪۶‬اغلف ‪ٓ ۶‬ا ایگ۔ہی‪۶‬‬
‫رباعؼت افیہیویھ‪:‬ی؎ی ی‬
‫اؽّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬کالص‪۶‬ےلہپ‪۶‬زگّ‪۶‬اکچ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ہلسلس‪۶‬ںیم‪ّ۶‬قایع‪۶‬وج‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫لظ‬
‫ماجری لیاحمدیاذیالیفیاالرضیکرامۃیکمایقدیقالوای ہی‪۶‬ےہ‪۶:‬رضحؿ‪۶‬اامص‪۶‬االقًواء‪۶‬ادمح‪ ۶‬زًىٰی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫ظ‬

‫ھذا یعجب یوکم یبہ یمن یعجب یوالناسیبظلہ یجمیعای ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬رکاعـ‪۶‬ؽْػولـ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬دانم‪۶‬‬
‫قالوا''وقالواھذایمنیالِیلولۃیوقدینظقیالِراٰنیبانہی ّنیم ‪۶‬رپ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اچنیھکاسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬ولوگٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک۔ہی ‪۶‬ینتک ‪۶‬بیجع ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫النورالبمنی یوکونہ یبشرا یال یینافیہ یکما یتوھم یفانی ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دعص‪٘۶‬اہی‪۶‬ےک‪۶‬قاؽوجد ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ول ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪ّ۶‬دمـ‪۶‬‬
‫ف متیف و ینور یعیل ینوریفانیالنور یھویالظاھریبنقسہی ںیم‪ٓ ۶‬ا ّاص‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔''‬
‫المظ ریلغیہیوتقصیلہیفیمشکوةیاالنواری‪1‬ا نت ٰیھ۔ ی اہیٍ‪۶‬قالوا‪،‬قیلولہ ےس‪۶‬قتشم‪۶‬ےہ(ت ‪۶‬ہک‪۶‬وقل‪۶‬ےس)قیقحت‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬قاقط‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ونّ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬اک‪۶‬رشبوہقا‪۶‬‬ ‫ظ‬
‫ی‬
‫اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬انمیف ‪۶‬ںیہن ‪۶‬اسیج ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽمہ ‪۶‬ایک ‪۶‬ایگ۔ارگ ‪۶‬وت ‪۶‬ےھجمس ‪۶‬وت ٓا ؿ ‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫یلع‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ‪،‬ویکہکن‪۶‬ونّ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬وخد‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّدؽرسؽٍ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ؿاۂ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬وہ۔اٖ‪۶‬یک‪۶‬لیصفت‪۶‬وکشمہ‪۶‬االوناّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫رضحؿ‪۶‬ومولی‪۶‬ونعمی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬اوقلی‪۶‬درتف‪۶‬مجنپ‪ ۶‬یونی‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪؎ :‬‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۲۴۲/۰‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 699 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪1‬‬
‫اؽدمحم داّےب‪٘۶‬اہی‪۶‬وشد‬ ‫وچٍ‪۶‬انفشن‪۶‬اّ‪۶‬رقف‪۶‬ریپاہی‪۶‬وشد‬
‫(ذـ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬انف‪۶‬رقف‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ّاہتس‪۶‬وہاجیت‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬دمحمیفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬ریغب‪٘۶‬اہی‪۶‬ےک‪۶‬وہاجقاےہ۔ؿ)‬
‫ومالقا‪۶‬رحباولعلص‪۶‬ےن‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫نمٌ‬
‫دّرصمم ‪۶‬قاین ‪۶‬ا٘اّہ ‪ ۶‬شْقہ ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬رسؽّ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪ ۶‬دؽرسُ ‪۶‬رصمےع ‪۶‬ںیم ‪۶‬رسؽّاعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫زجعمُ ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ا٘اّہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬رپ ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬ ‫ہک‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬رسؽّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ّ۶‬ا٘اہی‪۶‬یمن‪۶‬ااتفد‪2‬۔‬
‫ڑپقااھت۔(ؿ)‬
‫عىہ‬
‫اامص ‪۶‬هالہم ‪۶‬ادمح ‪۶‬نب ‪۶‬دمحم ‪۶‬بیطخ ‪۶‬عسقالین‪ّ۶‬ہمح ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬وماہـ‪۶‬دلہین ‪۶‬ؽ ح ‪۶‬دمحمہی ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪ّ:‬وسل ‪۶‬اهلل‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬اچدنی‪۶‬ںیم۔اےس‪۶‬میکح‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬دوکاٍ‪۶‬ےس‪۶‬رھپ‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬اک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ادتسالل‪۶‬‬
‫ینورا(ےھجم‪۶‬ونّ‪۶‬انبدُ۔ؿ)ےس‪۶‬اً٘سہاددرک‪۶‬ایک۔حیثیقال(اامص‪۶‬عسقالین‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا۔ؿ)‪:‬‬ ‫اؽّدح ف‪۶‬اجعلین ر‬
‫ك‬

‫لمییکنیلہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیفیشمسیوالیقمری دوھؿ ‪۶‬اؽّاچدنین ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک٘اہی ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫رواہیالرتمذییعنیذکوان‪،‬وقالیابنیسبعیکانیصیلی وہقا۔اٖ‪۶‬وک‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬دوکاٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک۔انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اللیتعایل یعلیہیوسلمینورایفکانیاذایم ٰیش یفیالشمسی اہک‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ونّ‪۶‬ےھت‪،‬ذـ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬دوھؿ‪۶‬‬
‫ر‬ ‫ٰ‬
‫ص اؽّاچدنین‪۶‬ںیم‪۶‬ےتلچ‪۶‬وت‪٘۶‬اہی‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا۔اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ریگ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫اوالِمریالیظ ریلہیظلیقالیغیہیویش دیلہیقولہی یلی‬
‫اک ‪٘۶‬ادہ ‪۶‬یبن ‪۶‬رکمی ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وقل ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیفیدعائہیواجعلینینورا‪3‬۔ ی‬
‫الل ٰ‬
‫داع‪۶‬ںیم ےتہک‪۶‬ہک‪۶‬اُ‪۶‬اهلل‪ !۶‬ےھجم‪۶‬ونّ‪۶‬انبدُ۔(ؿ)‬
‫ایس‪۶‬رطج‪۶‬ریسؿ‪٘۶‬ایم‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫وزادیعنیاالمامیالحکیمیقالیمعناہیلئالیطأعلیہیکافری ینعی ‪۶‬اامص ‪۶‬رتذمی ‪۶‬ےن ‪۶‬ہی ‪۶‬ااضہیف ‪۶‬ایک‪:‬اٖ ‪۶‬ںیم ‪۶‬تمکح ‪۶‬ہی ‪۶‬یھت ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫وکیئ‪۶‬اکّٓ‪٘۶‬اہی‪۶‬ادقٖ‪۶‬رپ‪۶‬قاؽٍ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےھک‬ ‫فیکونی ی‬

‫‪ ۶1‬یونی‪۶‬ونعمی‪۶‬دّتفص‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬وخیبد‪۶‬ہک‪۶‬دّدعای‪۶‬قح‪۶‬افین‪۶‬دشہ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬درتفمجنپ‪۶‬ونّاین‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬اشپؽّ‪۶‬ص‪۵۵‬‬

‫‪2‬‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالثالثیالقصلیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۰۳۳/۲‬‬
‫‪3‬‬

‫‪Page 700 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ویکہکن‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬وتنیہ‪۶‬ےہ۔‬ ‫مذلۃیلہ‪1‬۔ ی‬

‫اوقل‪:‬دیسقا ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬رمعّیض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےئل ‪۶‬اجےت ‪۶‬ےھت‪،‬اقك ‪۶‬وہیدی ‪۶‬رضحؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬رگد ‪۶‬بجع ‪۶‬رحاکؿ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬قاؽٍ‬
‫ےس‪۶‬رکقااجقااھتاٖ‪۶‬ےس‪۶‬دّقاتف‪ّٓ۶‬امقا‪،‬وبال‪:‬قاؿ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اؽّوتھچک‪۶‬اقوب‪۶‬مہ‪۶‬مت‪۶‬رپ‪۶‬ںیہن‪۶‬قاےت‪۶‬اہجٍ‪۶‬اہجٍ‪۶‬اہمتّا٘اہی‪۶‬ڑپقاےہ‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫اےنپ ‪۶‬قاؽٍ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽدنقا ‪۶‬اتلچوہٍ۔اےسی‪۶‬وثیبخٍ‪۶‬یک ‪۶‬رشاّوتٍ ‪۶‬ےس‪۶‬رضحؿ‪۶‬قح‪۶‬زعخالہل‪،‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬بیبح ‪۶‬ارکص ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬وک‪۶‬وفحمؽ‪ّٓ۶‬امقا۔زین‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬ریسؿ‪۶‬خلًوہ‪۶‬ںیم‪۶‬قدرمافیشقاءیالصدور۔‬
‫دمحم‪ّّ۶‬اقین‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬رشج‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہج‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ‪،‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬انب‪۶‬‬
‫عبس‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬اؽّاحظف‪ّّ۶‬نی‪۶‬دحمؿ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪ً٘:‬ـ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪٘۶‬اعط‪۶‬امتص‪۶‬اوناّ‪۶‬اعمل‪۶‬رپ‪۶‬اغلف‪۶‬اھت‪،‬اؽّ‪۶‬ضعب‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اہک‪۶‬ہک‪۶‬تمکح‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬اچبقا‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ہک‪۶‬یسک‪۶‬اکّٓ‪۶‬اک‪۶‬قاؽٍ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپُ۔وھذای‬
‫کالمہیبرمہ(ّّاقین‪۶‬یک‪۶‬اک ‪۶‬ابعّؿ)‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیظلیفیشمسی وضحّاونّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ت ‪۶‬دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫(ولمییکنیلہیص‬
‫والقمریالنہیکانینورایکمایقالیابنیسبعیوقالیرزینی اؽّت ‪۶‬یہ‪۶‬اچدنین‪۶‬ںیم‪،‬ویکہکن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫لغلبۃیانوارہیقیلیوحکمۃیذالكیصیانتہیعنیانییطأی ّٓامقا۔ّّنی ‪۶‬ےن ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬دعص ‪٘۶‬اہی ‪۶‬اک ‪ً٘۶‬ـ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬اوناّ ‪۶‬اک ‪۶‬ہبلغ‪۶‬‬
‫ےہ۔ اہک ‪۶‬ایگ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬تمکح‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک‪۶‬اچبقا ‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫کافریعیلیظلہ(رواہیالرتمذییالحکمیعنیذکوان) یایبی‬
‫ّ‬
‫ےس ‪۶‬ہک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬اک ٓ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬رپ ‪۶‬اانپ ‪۶‬قاؽٍ ‪ّ۶‬ےھک۔اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬میکح‪۶‬‬
‫صالحیالسمانیالزیاتیالمدینیاوایبیعمرویالمدینیمویلی‬
‫رتذمی ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪ّ۶‬وکاٍ ‪۶‬اوباصحل ‪۶‬السماٍ ‪ّ۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫یتعایل یعنہا یوکل یمن ما یثِۃ یمنی‬
‫عائشہ یریض یالل ٰ‬
‫ادملین ‪۶‬ےس ‪۶‬قادیسہ ‪۶‬اعہشئ ‪۶‬دصہقی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اہنع ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ّاد‪۶‬‬
‫رکدہ‪۶‬هالص‪۶‬اوب‪۶‬رمعؽادملین‪۶‬ےس‪۶‬اؽّؽہ‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ہقث‪۶‬قانیعب‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫التابعنییف ویمرسلیلکنیروییابنیالمباركیوی ی‬

‫ںیہ‪،‬انچہچن‪۶‬ہی‪۶‬دحكف ‪۶‬رملس‪۶‬وہیئ‪،‬رگم‪۶‬انب‪۶‬ابمّك‪۶‬اؽّانب‪۶‬‬
‫وجّی‪۶‬ےن‬

‫لیالہدییوالرشادالبابیالعشرونیفیمشیہیصیلیالل ٰ‬ ‫یسب‬ ‫‪1‬‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۳/۲‬‬ ‫ٰ‬

‫‪Page 701 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ابنیالجوزییعنیابنیعباسیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہمایلمی دیسقا ‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬یبن‪۶‬‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیظلیولمییِمی رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬یھبک‪۶‬یھب‪۶‬وسّج‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫یکنیللنیبیص‬
‫معیالشمسیقطیاالغلبیضوؤہیضوءیالشمسیولمییِمی ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬ہولہ‪۶‬آّؽّ ‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ‪۶‬رگم‪۶‬آ ؿ ‪۶‬اک‪۶‬ونّ ‪۶‬وسج ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ب اغلف ‪ٓ ۶‬ا ایگ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ت ‪۶‬یہ ‪۶‬یھبک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬رچام ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اےنم ‪۶‬ڑھکُ ‪۶‬وہےئ‪۶‬‬
‫معیسراجیقطیاالیغلبیضوؤہیضوءیالسراج(وقالیا نی‬
‫ل‬
‫رگم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬رچام‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬رپاغ ف‪ٓ ۶‬ا یئگ۔انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫سبعیکانیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمینوریافکانیاذایم ٰیشی‬
‫اہک‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ونّ‪۶‬ےھت۔ ٓا ؿ‪۶‬ذـ‪۶‬دوھؿ‪۶‬‬
‫فیالشمسیوالِمریالیظ ر یلہیظل)النیالنوریالیظلیلہی‬
‫اؽّاچدنین‪۶‬ںیم ےتلچ‪۶‬وت‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ومنداّ ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا ‪۶‬ویکہکن‪۶‬ونّ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫(قالیغیہیویش دلہیقولہیص‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیویسلمی ٘اہی‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪،‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ریغ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫یتعایل یان ییجعل یف یجمیعی ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬داع ہی‪۶‬املکؿ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬ادہ‪۶‬ںیہ‪۶‬ذـ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫ف یدعائہ)لما یسئل یالل ٰ‬
‫ینورا یختم یبِولہ(واجعلین ینورا) یوی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬اىعاء‪۶‬اؽّاہجؿ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اعضائہ یوجہاتہ ر‬
‫ونّ ‪۶‬انبدُ‪،‬اؽّ ٓا رخ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ویٍ ‪۶‬اہک ‪۶‬اُ ‪۶‬اهلل ‪۶ !۶‬ےھجم ‪۶‬ونّ ‪۶‬انبدُ ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫نتہی۔) ی‬
‫النوریالظلیلہیوبہییتمیاالیستشہادی ا ٰ‬
‫‪1‬‬

‫ونّ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا۔ایس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ادتسالل‪۶‬قاص‪۶‬وہا۔(ؿ)‬
‫ذ‬
‫هالہم ‪۶‬نیسح ‪۶‬نب ‪۶‬دمحم ‪۶‬دقاّ ‪۶‬رکبی‪۶‬اتکؿ‪۶‬الخمؼسیفیاحوالیا نقسینقؼس(یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس)اونلم ‪۶‬ارلاعب‪۶‬ام ‪۶‬ا يص‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ہب‪۶‬نم‪۶‬ارکلاامؿ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫لمییِعیظلہیعیلیاالرضیوالرئییلہیظلیفیشمسیوالی وضحّ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپقا‪،‬ت ‪۶‬دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬اچدنین ‪۶‬ںیم ‪۶‬رظن‪۶‬‬
‫ٓا قا۔‬ ‫قمر‪2‬۔ ی‬
‫ہنیعبٖ‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬اتکؿ‪"۶‬نوراالبصاریفیمناقبیآلیبیتیالنیبیاالطہاری"ںیم‪۶‬ےہ۔‬
‫ل‬
‫‪3"  ‬۔(ویکٍ‪۶‬‬ ‫اام ‪۶‬ص ‪ ۶‬سٔی ‪۶‬ریسفت ‪۶‬دماّك ‪۶‬رشفی ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ری ‪۶‬قولہٖ ی‬
‫یتعایل‪":‬‬ ‫ٰ‬
‫ت ‪۶‬وہا‪۶‬ذـ‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬انس‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬املسمٍ‪۶‬رمدؽٍ‪۶‬اؽّاملسمٍ‪۶‬وعّوتٍ‪۶‬ےن‪۶‬اونپٍ‪۶‬رپ‬

‫یشرحیالزرقاینیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیالثالثیالقصلیاالولیدارالمعرفۃیبیوتی‪۲۲۳/۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یتاریخیالخمؼسیالِسمیالثاینیالنو عیالرا بعیمؤسسۃیالشعبانیبیوتی‪۲۵۵/۵‬‬

‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲/۲۰‬‬
‫‪Page 702 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫كوك‪۶‬امگٍ‪۶‬ایکوہقا۔ؿ)ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫نیریضیاللیتعایل یعنہیانیاللیمااوقعیظلكی اریم ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬امثعٍ ‪۶‬ینغ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫قالیعثما‬
‫عیلیاالرضیلئالیضعیانسانیقدمہیعیلی ٰذلكیالظل‪1‬۔ ی یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬یک‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وضحّ ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬داال‪۶‬ہک‪۶‬وکیئ ‪۶‬صخش‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ‪۶‬قاؽٍ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ھک‪۶‬‬
‫دُ۔''‬
‫اامص‪۶‬انب‪۶‬رجحیکم‪۶‬الضف‪۶‬ارقلٰی‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ری‪۶‬وقل‪۶‬امنت‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪؎ :‬‬
‫یلیسنایمنكیدون میوسناء‪ 2‬ی‬ ‫ی‬
‫لمییساووكیفیعالكیوقدحا‬
‫اقًواء‪۶‬مہیلع‪۶‬العلٰؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬اضفلئ‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪ ۶‬كم‪۶‬اؽّّتعف‪۶‬وضحّ‪۶‬قك‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےنچنہپ‪۶‬ےس‪۶‬امعن‪۶‬وہیئ۔‬
‫ّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایلیلنؽیہینورایفینحو"قدی ینعی ‪۶‬ہی ‪۶‬عٍىٰی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےئل ‪۶‬ےئگ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬ ‫ھذایمِتؽسیمنیتسمؼتہ ٰ‬
‫یتعایلی بیبح‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬ونّ ‪ّ۶‬اھک‪۶‬عولًا ‪۶‬اٖ‪ٓ ۶‬ا كف‪۶‬‬ ‫جاءیکمیمنیاللینوریوکتبیمبنیی"وکانیصیلیالل ٰ‬
‫علیہیوسلمییکثریالدعایبانیاللیتعایلییجعلیکالیمنی ںیم‪۶‬ہک‪۶‬كشیب‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قاٖ‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬ونّ ‪۶‬رشتفی‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫الےئ ‪۶‬اؽّّؽنش ‪۶‬اتکؿ۔اؽّوضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ینورا یاظہار یالوقو ع ی ٰذلكی‬
‫حواسہ یواعضائہ یوبدنہ ر‬
‫ى‬ ‫ّ‬
‫ؽملس‪۶‬رثکبؿ‪۶‬ہی‪۶‬داع‪ٓ ۶‬امےت‪۶‬ہک‪۶‬ایہٰل‪!۶‬ریمُ‪۶‬امتص‪۶‬وحاٖ‪۶‬ؽا عاء‪۶‬‬
‫لیاللیتعایل یعلیہیبہیلیزیدادیشکرہیوشکریامتہی‬
‫ٰ‬ ‫وتقیضی‬
‫٘اُّ‪۶‬دبٍ‪۶‬وک‪۶‬ونّ‪۶‬رکدُ۔اؽّاٖ‪۶‬داعےس‪۶‬ہی‪۶‬وصقمد‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫عیلی ٰذلكیکمایامرنایبالدعاءیالذییفیاٰخریسورةیالبِرةی‬
‫ونّ ‪۶‬وہقا ‪۶‬ایھب ‪۶‬احک ‪۶‬ت ‪۶‬اھت ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬وصحل ‪۶‬امےتگن ‪۶‬ےھت ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬ہی ‪۶‬داع‪۶‬‬
‫لیاللیتعایل ٰ‬ ‫معیوقوعہیوتقض‬
‫یبہیلذلكیومماییؤیدانہی اٖ‪۶‬ارم‪۶‬ےک‪۶‬ؿاۂ‪ّٓ۶‬امےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬ؽاعق‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬امتص‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫مسج ‪۶‬قاك ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّہی ‪۶‬لضف ‪۶‬اهلل ‪۶‬زعؽلج ‪۶‬ےن ‪۶‬وضحّ ‪۶‬رپ ‪۶‬رکدقا‪۶‬‬ ‫صیلیالل ٰ‬
‫یتعایلی ی‬
‫قاہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬یک ‪۶‬اعـ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اک ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬رکش ‪۶‬ادا‪۶‬‬
‫رکںی۔‬

‫یمداركیالتزنیل(تقسییالنسیف)تحتیاآلیۃی‪۵۲/۲۰‬یدارالکتابیالعریبیبیوتی‪۵۰۱/۰‬‬
‫‪1‬‬

‫یخییالورییالقصلیاالولیحزبیالِادریۃیالوہّ‪۶‬ص‪۲‬‬
‫‪2‬‬
‫ٰ‬ ‫امیالِرییفیمدح‬
‫ٰ‬ ‫ی‬

‫‪Page 703 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫علیہ یوسلم یصارنورا یانہ یکان یاذا یم ٰیش یف یالشمسی ےسیج‪۶‬ںیمہ‪۶‬مکح‪۶‬وہا ‪۶‬ہک‪۶‬وسّہ‪۶‬رقبرشفی‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬یک‪۶‬داع‪۶‬رعص‪۶‬‬
‫اوالِمریلمییظ ریلہیظلیالنہیالیظ ریااللکؿیفیوھوی رکںی‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬ایس‪۶‬ااہظّ ‪۶‬ؽوقم‪۶‬ؽوصحل‪۶‬لضف‪۶‬ایہٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اؽّ‬
‫صیلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیقدیخلصہیاللیمنیسائری وضحّ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ونّ ‪۶‬ضحم ‪۶‬وہ اجےن‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫یک ‪۶‬قادیئ اٖ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬دوھؿ ‪۶‬قا ‪۶‬اچدنین ‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫الکثائفیالجسمانیۃیوصیہینورایصرفایالیظ ریلہیظلی‬
‫دیپا‪۶‬وہقا‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪٘۶‬اہی‪۶‬وت‪۶‬فیثک‪۶‬اک‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اؽّوضح‪ّ۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫اصالی‪1‬۔ ی‬
‫ےن‪۶‬امتص‪۶‬امسجین‪۶‬اثکوتفٍ‪۶‬ےس‪۶‬اخصل‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬رناونّ ‪۶‬رکدقا ‪۶‬ذہلا‪۶‬‬
‫وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬اصلًا‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔‬
‫هالہم‪۶‬امیلسٍ‪۶‬لمج‪۶‬وتفاحؿ‪۶‬ادمحہی‪۶‬رشج‪۶‬زمہہی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیظلییظی ریفیشمسی یبن ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ت ‪۶‬دوھؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬وہقا ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫لمییکنیلہیصیلیالل ٰ‬
‫اچدنین‪۶‬ںیم۔‬ ‫والیقمر‪2‬۔ ی‬
‫افلض‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪ّ۶‬ہموہ‪۶‬یک‪"۶‬اسعافیالراغبنییفیسیةیالمصط ٰیفیواھیلیبؼتہیالطاھرین"ںیم‪۶‬درک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫وضحّ‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬اخہص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔‬ ‫وانہیالفیئیلہ‪3‬۔ ی‬
‫عمجم‪۶‬الىزاّ‪۶‬ںیم‪۶‬كْظٖٓ‪۶‬ینعی‪ّ۶‬دبہ‪۶‬رشج‪۶‬افشء‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیقیلیمنیخصائصہی وضحّ ‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬قاص‪۶‬ابمّك"نور"ےہ‪،‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬ذعاصئ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫منیاسمائہیص‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیانہیاذایم ٰیشیفیالشمسیوالِمری امشّ‪۶‬ایک‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪۶‬دوھؿ‪۶‬اؽّاچدنین‪۶‬ںیم‪۶‬ےتلچ‪۶‬وت‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬دیپاوہقا۔‬

‫صیلیالل ٰ‬
‫الیظ ریلہیظل‪4‬۔ ی‬

‫ی(شرحیامیالِری)شر حیرعش‪۲۶‬یالمجمعیالثِاینیابوظیبی‪۵۲۴/۵‬ؽ‪۵۲۵‬‬ ‫یافضل ٰ‬

‫‪1‬‬
‫ٰ‬ ‫یالِر‬
‫یالِرییلِراءیام ٰ‬
‫یالکربییرصم‪۶‬ص‪۱‬‬
‫ٰ‬ ‫یالقتوحاتیاالحمدیۃیعیلیمنتیالہمزیۃیسلیمانیجمیالمکؾبۃیالتجاریۃ‬ ‫‪2‬‬

‫یاسعافیالراغبنییفیسیةیالمصط ٰیفیوالہیبؼتہیالطاھیر ینیعیلیھا مشیاالبصاریدارالقکریبیوتیص‪۳۵‬‬

‫‪3‬‬

‫یمجمعیبحاریاالنوا ریبابینونیتحتیلقظی''النور''مکؾبہیداراالیمانیمدینۃیالمنورةی‪۴۲۳/۰‬‬
‫‪4‬‬

‫‪Page 704 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫خیش‪۶‬ققحم‪۶‬ومالقا‪۶‬دبعاقحل‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ازعلكْ‪۶‬دماّج‪۶‬الًيؾہ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ؽوبندرم ٓا رضحنؿ‪ّ۶‬ا‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬دّ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪ ۶‬رساکّدؽاعمل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬وسّج ‪۶‬اؽّاچدن ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ؽت ‪۶‬دّ ‪۶‬رمق ‪ّ۶‬ؽاہ ‪۶‬امیکحل ‪۶‬ارتلذمی ‪۶‬نع ‪۶‬دوکاٍ ‪۶‬یف ‪۶‬ونادّ ‪۶‬االوصل‪ّ ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔كْؽاكف‪۶‬میکح‪۶‬رتذمی‪۶‬اّ‪۶‬دوکاٍ‪،‬اؽّبجعت‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫ؽبجع‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬اںی‪۶‬كّْاگٍ‪۶‬ہک‪۶‬ہک‪۶‬درک‪۶‬رکن‪۶‬ددن‪۶‬رچام‪ّ۶‬اؽونّ‪۶‬ےکی‪۶‬اّ‪ ۶‬ےہ‪۶‬اٍ ‪۶‬كّْوگٍ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬نمض‪۶‬ںیم‪۶‬رچام ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫اامسےئ‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ؽونّ ‪ّ۶‬ا٘اہی‪'' ۶‬ونّ''وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬اامسء‪۶‬ابمّہک‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ونّ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫وہقا۔(ؿ)‬ ‫یمن‪۶‬قادش‪۶‬اكىہٰی‪1‬۔‬
‫انجؿ‪۶‬خیش‪۶‬دجمد‪۶‬دلج‪۶‬وسص‪۶‬وتکمقاؿ‪،‬وتکمقاؿ‪۶‬دصص‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫اؽّا ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪٘۶‬اہی ‪۶‬وبند ‪۶‬دّاعمل ‪۶‬اہشدؿ ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ۂ ٓا ٍ‪۶‬رضحؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬اعمل‪۶‬اہشدؿ‪۶‬‬
‫صخش ‪۶‬اّ ‪۶‬صخش ‪۶‬فیطل ‪۶‬رت ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬ؽوچٍ ‪۶‬فیطل ‪۶‬رتُ ‪۶‬اّؽُ ‪۶‬یلص‪ ۶‬ںیم‪۶‬ۂ ‪۶‬صخش‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬تہب‪۶‬فیطل‪۶‬وہقاےہ‪،‬اؽّوچہکن‪۶‬‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دّاعمل‪۶‬ابندش‪۶‬اؽّا ٘اہی‪۶‬آ ‪۶‬وصّؿ‪۶‬داّد ‪2‬۔ اہجٍ‪۶‬وپر‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا رضحنؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬‬
‫فیطل‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪۶‬ذہلا‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ویکرکن‪۶‬وہاتکسےہ!(ؿ)‬
‫زین‪۶‬ایس‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬وتکمؿ‪۵۲۲۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ؽاذـ ‪ّ۶‬ااعتیٰل ‪۶‬رچالظ‪۶‬وبد ‪۶‬ہک ‪۶‬لظ‪۶‬وممہ ‪۶‬وتدیل‪۶‬ہب ‪۶‬لثم ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪ ۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ویکرکن ‪۶‬وہ‪٘،‬اہی ‪۶‬وت ‪۶‬ؽمہ ‪۶‬دیپا ‪۶‬رکقاےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ؽطًىی‪۶‬اّ‪٘۶‬اہبئ‪۶‬دعص‪۶‬امکل‪۶‬اطلتف‪۶‬اک ‪،‬ۂاگہ‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪ ۶‬وکیئ‪۶‬لثم‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ںیم‪۶‬امکل‪۶‬اطلتف‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪ّ۶‬ا اّ ‪۶‬اطلتف ‪۶‬لظ‪۶‬وبند ‪۶‬خداےئ ‪۶‬دمحمّاوگچت ‪ ۶‬دےئھکی ‪۶‬دمحمّوسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬اطلتف ‪۶‬یک ‪۶‬ؽہج‪۶‬‬
‫ےس‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬وت‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ویکرکن‪۶‬نکمم‪۶‬‬ ‫لظ‪۶‬قادش‪3‬۔‬
‫ےہ۔(ؿ)‬

‫‪1‬‬
‫یمدار جیالنبوةیبابیاولیبیانیسایہیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬رھکس‪۲۵/۵‬‬
‫‪۶2‬وتکمقاؿ‪۶‬اامص‪ّ۶‬قاین‪۶‬وتکمؿ‪۶‬دصص‪۶‬ونلکسؾّ‪۶‬ؤنھکل‪۵۴۳/۰۶‬‬
‫‪۶3‬وتکمقاؿ‪۶‬اامص‪ّ۶‬قاین‪۶‬وتکمؿ‪ ۵۲۲۶‬ونلکسؾّؤنھکل‪۲۰۳/۰۶‬‬
‫‪Page 705 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لغ‬
‫ومالقا‪٘۶‬اہ‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬اصذـ‪۶‬ریسفت‪۶‬زعكْی‪۶‬وسّہ‪۶‬ؽا سٰی‪۶‬ںیم ےتھکل‪۶‬ںیہ‪٘:‬اہی‪۶‬ااشیٍ‪۶‬كّْںیم‪۶‬یمن‪۶‬ااتفد‪1‬۔ ٓا ؿ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪ّ۶‬نیم‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬ڑپا۔‬
‫ریقف‪۶‬اتہکےہ‪۶‬لرفاهلل‪۶‬ہل‪،‬ادتسالل‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬اک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬رساقا‪۶‬ونّ‪۶‬وہےن‪۶‬ےس‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬ضعب‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬دحكف‪۶‬واجعلینینورا(ےھجم‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫انبدُ۔ؿ)ےس‪۶‬اً٘سہاد‪۶‬اؽّاملعےئ‪۶‬النیقح‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬اےنپ‪۶‬املکؿ‪۶‬ںیم‪۶‬رظنب‪۶‬ااجتحج‪۶‬قاد‪۶‬ایک۔‬
‫امہُّ‪۶‬دماع‪۶‬رپ‪۶‬داللف‪۶‬ؽاضزہ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪،‬دلیل‪۶‬لکش‪۶‬اؽل‪۶‬دبیہی‪۶‬االاتنج‪۶‬دؽ‪ ۶‬سدومٍ‪۶‬ےس‪۶‬رمبک‪،‬رغصٰی‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ونّ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّربکٰی‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ونّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن‪،‬وجاٍ‪۶‬دؽونٍ سدومٍ‪۶‬وک‪۶‬میلست‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬ہجیتن‪۶‬ینعی‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬آ ؿ‪۶‬یہ‪۶‬قاےئ‪۶‬اگ‪:‬رگم‪۶‬دؽونٍ‪ ۶‬سدومٍ‪۶‬ںیم وکیئ‪ ۶‬سدہم‪۶‬ااسی‪۶‬ںیہن‪۶‬سج‪۶‬ںیم املسمٍ‪۶‬دی‪۶‬لقع‪۶‬‬
‫وک ‪۶‬اجنگشئ ‪۶‬وگتفگ ‪۶‬وہ‪،‬ربکٰی ‪۶‬وتۂاعلق‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬دبیہی ‪۶‬اؽّاشمدہ ‪۶‬ہ ‪۶‬رصبؽاہشدؿ ‪۶‬ریصبؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف‪٘،‬اہی ‪۶‬اٖ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬ڑپُ ‪۶‬اگ ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫فیثک ‪۶‬وہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اوناّ ‪۶‬وک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬امؽّاء ‪۶‬ےس ‪۶‬احذـ‪،‬ونّ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬رپُ ‪۶‬وت ‪۶‬ونتری ‪۶‬وکٍ ‪۶‬رکُ۔اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬دوھکی ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ںیہن‪،‬اؽّ‪۶‬‬
‫رغصٰی‪۶‬ینعی‪۶‬وضحّ‪۶‬ؽاال‪۶‬اک‪۶‬ونّوہقا‪۶‬املسمٍ‪۶‬اک‪۶‬وت‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےہ‪،‬احذـ‪۶‬ایبٍ‪۶‬ةجح‪۶‬ںیہن‪۶‬رگم‪۶‬كوکيـ‪۶‬اعمدننی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬رضؽّ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫رضحؿ‪۶‬قح‪۶‬احبست ‪،‬ؽاعتیٰل‪ّٓ۶‬امقاےہ‪:‬‬
‫اُ‪۶‬یبن‪۶!۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ںیہمت‪۶‬اجیھبوگاہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وخربخشی‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاال‪۶‬اؽّ‪۶‬دّ‪۶‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫انسےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اؽّ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬قالےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اؽّ‪۶‬رچام‪۶‬اتکمچ۔‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫اہیٍ‪۶‬رساج‪۶‬ےس‪۶‬رماد‪۶‬رچام‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬امہ‪۶‬قا‪۶‬رہم‪ٚ،‬ـ‪۶‬وصّںیت‪۶‬نکمم‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬وخد‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬وک‪۶‬رساج‪ّٓ۶‬امقا‪:‬‬
‫اؽّانبقا ‪۶‬رپؽّداگّ ‪۶‬ےناچدن ‪۶‬وک ‪۶‬ونّ ‪ٓ ۶‬ا امسونٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اؽّانبقا ‪۶‬وسّج ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫‪3"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫رچام۔(ؿ)‬
‫اؽّّٓامقاےہ‪:‬‬

‫یسورةیالضیحیملسم‪۶‬قك‪۶‬دوپ‪،‬ال‪۶‬ل‪۶‬ونکاٍ‪،‬دیلہ‪۶‬ص‪۰۵۲‬‬
‫ٰ‬ ‫یفتحیالِدیر(تقسییعزیزی)ٓیعم‬ ‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۱/۰۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲/۳۵‬‬
‫‪Page 706 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫كى‬
‫شؼيض‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قاٖ‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬ونّ‪۶‬اؽّاتکؿ‪۶‬‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‬
‫ّؽنش۔‬
‫‪2"‬۔(اٖ‪۶‬‬ ‫املعء‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ونّ ‪۶‬ےس‪۶‬رماد ‪۶‬دمحمیفطصم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ںیہ۔ایس‪۶‬رطج‪ٓ ۶‬ا ہی‪۶‬رکہمی" ‪‬‬
‫‪  ‬‬ ‫سایُّ‪۶‬ےتکمچ‪۶‬قاُّ‪۶‬دمحم‪۶‬یک‪۶‬مسق‪۶‬ذـ‪۶‬ہی‪۶‬رعماج‪۶‬ےس‪۶‬ارتُ۔ؿ)ںیم‪۶‬اامص‪۶‬رفعج‪۶‬اصدص‪۶‬اؽّ ٓا ہی‪۶‬رکہمی"‬
‫‪‬‬ ‫‪3"‬۔ (اؽّھچک‪۶‬مت‪۶‬ےن‪۶‬اجقا ‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا ےن‪۶‬ؽاال ‪۶‬ایکےہ‪،‬اتکمچ‪۶‬قاّا۔ؿ)‪۶‬ںیم ‪۶‬ضعب‪۶‬رسفمنی‪۶‬مجن‪۶‬اؽّ ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬داؿ‪۶‬قاك‪۶‬دیس‪۶‬ولالك‪۶‬رماد‪۶‬ےتیل‪۶‬ںیہ‪ 4۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬ؽریغامہ‪۶‬یک‪۶‬ااحدكف‪۶‬ںیم‪۶‬كْؽاكف‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬‬
‫ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬وضحّ‪۶‬رسؽّاعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬داع‪۶‬وقنمل‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬خالہص‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ینورایوفی ایہٰل‪!۶‬ریمُ‪۶‬دل‪۶‬اؽّ‪۶‬ریمی‪۶‬اجٍ‪۶‬اؽّریم‪۶‬ی‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬اؽّریمُ‪۶‬اکٍ‪۶‬‬ ‫ینورایوفیسمیع ر‬
‫الل میاجعلیفیقلیبینوریاوفیبصری ر‬
‫مینورایوفیدیمینورایوفیشعریینورایوفی اؽّریمُ ‪۶‬وگ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ؽوپ‪ٚ‬ـ ‪۶‬ؽوخٍ ‪۶‬ؽا‪ٚ‬ىشؾاٍ ‪۶‬اؽّریمُ ‪ّ۶‬ری‪۶‬‬ ‫ر‬ ‫عصیبینوریاوفیلح‬
‫بشریینورایوعنییمؼینینوریایوعنیشمایلینورایوامانییمینورای ؽقاال ‪۶‬ؽسپ ‪۶‬ؽشیپ ‪۶‬ؽذـ ‪۶‬ؽّا‪ٚ‬ـ ‪۶‬اؽّۂوضع ‪۶‬ںیم ‪۶‬ونّ ‪۶‬اؽّوخد ‪۶‬ےھجم‪۶‬‬
‫خل‬
‫و یفینوریایوفویقینورایوتخیتینورایواجعلین ر‬
‫ینورا‪5‬۔ ی‬
‫ونّ‪۶‬رکدُ۔‬
‫ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬ہی‪۶‬داع‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬يِ‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬ایضےئ‪۶‬قادنبہ‪۶‬ؽرہم‪۶‬دّدنشخہ‪۶‬ؽونّ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬اہک‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬انجؿ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫املسمٍ‪۶‬وک‪۶‬ایک‪۶‬ہبش‪ّ۶‬اہ‪،‬دحكف‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬ونّ‪۶‬رچام‪۶‬ؽوخدیش‪۶‬رپ‪۶‬اغلف‪ٓ ۶‬ا قا۔اؿ‪۶‬خدا‪۶‬اجےن‪۶‬اغلف‪ٓ ۶‬ا ےن‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬رماد‪۶‬ہک‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۱/۱‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵/۱۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/۴۲‬ؽ‪۰‬‬
‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیالقصلیالرا بعیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۳/۵‬‬
‫‪4‬‬

‫‪ 5‬یصحیحیالبخارییکتابیالدعواتیبابیالدعاءیدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۵۰۱/۲‬صحیحیمسلمیکتابیصلٰوةیالمسافر ینیبابیصلٰوةیالنیبیصیلی‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیقدیمیکتبیخانہیکرایچی‪،۱۱۲/۲‬جا معیالرتمذییابوابیالدعواتیبابیمنہیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ ‪۵۳۴/۲‬‬

‫الل ٰ‬

‫‪Page 707 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاینشٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬یکیھپ‪۶‬ڑپ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےسیج‪۶‬رچام‪۶‬شیپ‪۶‬اتہمؿ‪۶‬قا‪۶‬رسکی‪۶‬قاقدقد‪۶‬ؽاکدعلص‪۶‬وہاجںیت‪۶‬ےسیج‪۶‬اتسُّ‪۶‬وضحّ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ۔‬

‫انب‪۶‬ابعٖ‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ذـ‪۶‬کالص‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬داوتنٍ‪۶‬ےس‪۶‬ونّ‪۶‬اتنھچ‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا قا۔‬ ‫ویاذایتکلمیرئییکالنورییخر جیمنیبنییثنایاہی‪1‬۔ ی‬
‫ؽاصَ‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتأل یلؤیوج ہیتأللؤالِمریلیالیالبدراقینیالعرننییلہی ینعی‪۶‬وضحّ ‪۶‬اک‪۶‬رہچ‪۶‬ہ‪۶‬وچدوھںی‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬ےک‪۶‬اچدن‪۶‬یک‪۶‬رطج‪۶‬اتکمچ‪ُ ،‬قلود ‪۶‬ینیب‪۶‬‬
‫نوریعلوہییحسبہیمنیلمییتأملہیاشمیانوریالمتجرد‪2‬۔ ی یھت‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬ونّ‪۶‬اک‪۶‬لُکّایلجتم‪ّ۶‬اتہہک‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬ایخل‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬قاك‪۶‬‬
‫امٖ ‪ّ۶‬ؽنش ‪۶‬ونّ ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬تہب ‪۶‬اؽیچن ‪۶‬ولعمص ‪۶‬وہ‪،‬ڑپکؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاۂ ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫دبٍ‪۶‬اھت‪۶‬ینعی‪۶‬رہچ‪۶‬ہ‪۶‬اؽّایلیھتہٍ‪۶‬ؽریغہ‪،‬اہنكف‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ؽقادنبہ‪۶‬اھت۔صیلی‬
‫ایللیتعایلیع ٰیلیکلیعضویمنیجسمہیاالنواریاالعطریوباركیوسلم‬
‫ٰ‬
‫(اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک ‪۶‬مسج ‪۶‬اونّ ‪۶‬رطعم‪۶‬ےک ‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫وضع‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬اؽّكْتک‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ۔ؿ)‬
‫دیسقا‪۶‬اوب‪۶‬ۂریہ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫وگقا ٓا اتفؿ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رہچُ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاٍ‪۶‬اھت۔‬ ‫کانیالشمسیتجرییفیوج ہ‪3‬۔ ی‬
‫اؽّّٓامےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےتسنہ‪۶‬دویاّںی‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہاجںیت۔‬ ‫واذاضحكییتأللؤفیالجدری‪4‬۔ ی‬

‫‪ 1‬یتاریخیدمشقیالکبییبابیماروییفیفصاحۃیلسانہیداراحیاءیالرتاثیالعریبیبیوتی‪،۵،۴/۰‬الشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیف یالبابیالثاینی‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیانیم‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫فصلیوانیقلتیا کرمكیاللیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪،۰۲/۵‬شمائلیالرتمذییبابیماجاءیفیخلقیرسولیاللیص‬

‫ینپمک‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۰‬‬
‫یشمائلیالرتمذییبابیماجاءیفیخلقیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫‪2‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۲‬‬
‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیالبابیالثاینیفصلیانیقلتیا کرمكیاللیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۲/۵‬‬
‫‪3‬‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیالبابیالثاینیفصلیانیقلتیا کرمكیاللیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۲/۵‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Page 708 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ّعیب‪۶‬تنب‪۶‬عٍؾد‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ارگ‪۶‬وت‪۶‬اںیہن‪۶‬داتھکی‪،‬اتہک‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬ولطم‪۶‬رک‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےہ۔‬ ‫لورأیتیلِلتیالشمسیطالعۃ‪1‬۔ ی‬
‫اوب‪۶‬ظٓاصہف‪۶‬یک‪۶‬امٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬اخہل‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬ونّ‪٘۶‬اےلکن‪۶‬داھکی‪۶‬اٍ‪۶‬ےکداہٍ‪۶‬قاك‪۶‬ےس۔‬ ‫رأینایکانیالنورییخر جیمنیفیہ‪2‬۔ ی‬
‫ااحدكف‪۶‬ریثکہ‪۶‬وہشمّہ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪،‬ذـ‪۶‬وضحّ‪۶‬دیپاوہےئ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ےس‪۶‬رصبہ‪۶‬اؽّّؽص‪۶‬ؽ٘اص‪۶‬ےک‪۶‬لحم‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہےئگ۔دنچ‪ّ۶‬ؽاوتیٍ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬رشص‪۶‬ےس‪۶‬رغؿ‪۶‬قك‪۶‬ونمّ‪۶‬وہایگ۔‬ ‫اضاءیلہیمایبنییالمشرقیوالمغربی‪3‬۔ ی‬
‫اؽّضعب‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫امتص‪۶‬داین‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬وپر‪۶‬یئگ۔‬ ‫انورا‪4‬۔ ی‬
‫امتألتیالدنیاکل ر‬
‫ٓا عوہ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬ؽادلہ‪ّٓ۶‬امیت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬رس ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬ونّ ‪ُ ۶‬قلود ‪۶‬وہقا ‪۶‬داھکی ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬قك‪۶‬‬ ‫رأیتینوریاساطعایمنیرأسہیقدیبلغیالسماءی‪5‬۔ ی‬
‫اچنہپ۔‬
‫انب ‪۶‬اسعرک ‪۶‬ےن ‪۶‬اص ‪۶‬اوملنینم ‪۶‬اعہشئ ‪۶‬دصہقی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اہنع ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬یک‪":‬ںیم ‪۶‬یتیس ‪۶‬یھت‪،‬وسیئ ‪۶‬رگ ‪۶‬ڑپی‪،‬قالٖ ‪۶‬یک‪،‬ت ‪۶‬یلم‪،‬‬
‫اےنت‪۶‬ںیم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رشتفی‪۶‬الےئ‪،‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ ُ‪ّ۶‬ج‪۶‬یک‪۶‬اعشم‪۶‬ےس‪۶‬وسیئ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہیئگ‪6۶‬۔"‬

‫یالمواھبیاللدنیۃیعنیربیعیبنتیمعوذیالمِصدیالثالثیالقصلیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۲۲۰/۲‬‬
‫‪1‬‬

‫یمجمعیالزوائدیبحوالہیالطرباینیکتابیعالماتیالنبوةیبابیصقۃیصیلیاللیعلیہیوسلمیدارالکتابیبیوتی‪۲۴۳/۴‬‬
‫‪2‬‬

‫‪3‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیاحادیثیاخرییفیالمولدیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۰۳/۵‬‬
‫یالکربییبابیماظہریفیلیلۃیمولدہیصیلیاللیعلیہیوسلمیمنیالمعجزاتیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۳/۵۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪4‬یالخصائص‬

‫یالکربییبابیماظہریفیلیلۃیمولدہیصیلیاللیعلیہیوسلمیمنیالمعجزاتیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۵/۵۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪5‬یالخصائص‬

‫یالکربییبحوالہیا بنیعسا کریبابیاآلیۃیفیوجہہیالشریفیصیلیالل ٰ‬

‫یتعایلیعلیہیوسلمیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۲/۵‬ؽ‪۲۰‬‬ ‫ٰ‬ ‫‪6‬یالخصائص‬

‫‪Page 709 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل‬
‫هالہم‪۶‬افیس‪۶‬اطمعل‪۶‬ا مشٔاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمییضیئیالؽیتیالمظلمی یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ونّ ‪۶‬ےس‪۶‬اخنہی ‪۶‬قاّقك‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬‬ ‫کانیالنیبیصیلیالل ٰ‬
‫وہاجقا۔‬ ‫منینورہ‪1‬۔ ی‬
‫اؿ‪۶‬ںیہن ولعمص‪۶‬ہک‪۶‬دشؾّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬قاكف‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم کالص‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬وہےن‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬قا‪۶‬اوناّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ل‬
‫یھب ‪٘۶‬اہی ‪۶‬امےن ‪۶‬اگ ‪۶‬قا ‪۶‬رصتخم ‪ ۶‬رّ ‪۶‬رپ ‪۶‬ویٍ ‪۶‬ے ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬وت ‪۶‬قا يغًَ ‪۶‬ولعمص ‪۶‬ہک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬مسج ‪۶‬فیثک ‪۶‬اک ‪۶‬ڑپقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬مسج ‪۶‬فیطل ‪۶‬اک‪،‬اؿ ‪۶‬اخمفل ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪۶‬ایعدا قاهلل‪،۶‬فیثک‪۶‬اھت‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫وپانھچ‪۶‬اچےئہ‪۶‬ریتا‪۶‬اامیٍ‪۶‬وگایہ‪۶‬دراتےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬مسج‪۶‬ادقٖ‪۶‬فیطل‪۶‬ت ‪۶‬اھت ً‬
‫اٖ‪۶‬ےس‪۶‬احتیش‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬رھپ‪۶‬دعص‪٘۶‬اہی‪۶‬اک‪۶‬ویکٍ‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکقاےہ؟‬
‫ن‬
‫قاہلمجل‪۶‬ہکبج‪۶‬دحںیثی‪۶‬اؽّاےنت‪۶‬ااکكْ‪۶‬اہمئ‪۶‬یک‪۶‬رصت زًَ‪۶‬وموجد‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬اخمفل‪۶‬اےنپ‪۶‬یسک‪۶‬دوعُ‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬اک‪۶‬وقل‪۶‬قاےئ‪،‬‬
‫زک ‪۶‬وخیش ‪۶‬ےس ‪۶‬رعمص ‪۶‬ادتسهالل ‪۶‬ںیم ‪۶‬الےئ‪،‬اجہالت ‪۶‬ااکنّ‪،‬اکمّكْہ ‪۶‬ؽ ج ‪۶‬یثحب ‪۶‬ےہ‪ّ،‬قاٍ ‪۶‬ۂ ‪۶‬اقك ‪۶‬یک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اایتخّ ‪۶‬ںیم ےہ ‪۶‬اچےہ‪۶‬‬
‫دٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬اؿ‪۶‬ہہک‪۶‬دُ‪۶‬قا‪۶‬سمش‪۶‬وک‪۶‬املظؿ‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬اکّ‪۶‬اخمفل‪۶‬وج‪٘۶‬اہی‪۶‬قاكف‪۶‬رکقاےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬یھب‪۶‬وکیئ‪۶‬دلیل‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬طقف‪۶‬اےنپ‪۶‬عوہ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ہہک‪۶‬دقا‪۶‬ےسیج‪۶‬مہ‪۶‬دحںیثی‪۶‬شیپ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬وہٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬داھکےئ‪،‬مہ‪۶‬اّ٘اداؿ‪۶‬املعء‪۶‬دنس‪۶‬ںیم الےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫اہمئ‪۶‬ےک‪۶‬اوقال‪۶‬انسےئ‪،‬قا‪۶‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬دلیل‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬دنس‪،‬رھگ‪۶‬ےھٹیب‪۶‬اےس‪۶‬ااہلص‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬اھت۔‬
‫رجمد‪۶‬امؽامش‪۶‬رپ‪۶‬ایقٖ‪۶‬وت‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬ےہ‪ ۶‬ع‬
‫آ ‪۶‬تبسن‪۶‬اخك‪ّ۶‬ا‪۶‬ہب‪۶‬اعمل‪۶‬قاك‬
‫( یٹ‪۶‬وک‪۶‬اعمل‪۶‬قاك‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬تبسن۔ؿ)‬
‫ؽہ‪۶‬رشب‪۶‬ںیہ رگم‪۶‬اعمل‪۶‬هلؾی‪۶‬ےس‪۶‬الھک‪۶‬دّہج‪۶‬ارشَ‪۶‬اؽّمسج‪۶‬الساین‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬اّؽاج‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬ےس‪۶‬ۂاّہگج‪۶‬افطل۔ؽہ‪۶‬وخد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ویروییلستیک یػتکم‪3‬یںیم اہمتّی‪۶‬تئیہ‪۶‬رپ‪۶‬ںیہن۔‬ ‫‪2‬‬
‫لستیکمثلکم یںیم‪۶‬مت‪۶‬اسیج‪۶‬ںیہن۔ ٰ‬

‫یمطا لعیالمسراتیشر حیدالئلیالخیاتیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬ص‪۰۵۰‬‬

‫‪1‬‬

‫‪ 2‬یالمصنف یلعبدالرزاق یکتاب یالصیام یباب یالوصال یدحكف ‪۳۳۱۲۶‬المکتب یاالسالیم یبیوت ی‪،۲۲۳/۰‬صحیح یالبخاری یکتاب یالصوم یبابی‬

‫الوصالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۲۰/۵‬صحیحیمسلمیکتابیالصیامیبابیالنہییعنیالوصالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۰۱۵/۵‬ؽ‪۰۱۲‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالصیامیبابیالنہییعنیالوصالیدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۰۱۵/۵‬ؽ‪،۰۱۲‬صحیحیبخارییکتابیالصومیبابیالوصالیدقیمی‪۶‬‬
‫‪3‬‬

‫بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۲۲۰/۵‬ؽ‪۲۲۰‬‬

‫‪Page 710 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ویروییایکمیمثیل‪1‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬وکٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ھجم‪۶‬اسیج۔‬
‫ٰ‬
‫ٓا رخ‪۶‬هالہم‪۶‬افخیج‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬ت ‪۶‬انس‪۶‬ہک‪'':‬وضحّ‪۶‬اک‪۶‬رشب‪۶‬وہقا‪۶‬ونّ‪ّ۶‬دنشخہ‪۶‬وہےن‪۶‬ےک‪۶‬انمیف‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬وت‪۶‬ےھجمس‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬نوریعیلینور ںیہ‪2‬۔‬
‫رھپ‪۶‬رصَ‪۶‬اٖ‪۶‬ایقٖ‪۶‬افدس‪۶‬رپہک‪۶‬مہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬یھب‪۶‬وہاگ‪،‬وبثؿ‪٘۶‬اہی‪۶‬امانن‪۶‬قااٖ‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬ںیم کالص‪۶‬رکقا‪۶‬لقع‪۶‬ؽادؿ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬زک‪۶‬دقّ‪۶‬دؽّ‪۶‬ڑپقا‪۶‬ےہ ‪؎۶‬‬
‫یبلیھوییاقوتیبنییالحجر‪ 3‬ی‬ ‫االیانیمحمدیابشرالکالبشر ی‬
‫(ربخداّ‪!۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رشبںیہ‪۶‬رگم‪۶‬یسک‪۶‬رشب‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬ںیہن‪َ ،‬قلکہ‪۶‬ؽہ‪۶‬اےسی‪۶‬ںیہ‪۶‬ےسیج‪۶‬رھتپؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ‪۶‬قاوقؿ۔ؿ)‬
‫یتعایلیعلیہیوع ٰیلیاٰلہیواصحابہیاجمعنییوباركیوسلم)‬ ‫(صیلیالل ٰ‬
‫ض‬
‫ریقف‪۶‬وک‪۶‬ریحؿ‪۶‬ےہ‪۶‬اٍ‪۶‬كّْوگاّؽٍ‪۶‬ےن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬زجعماؿ‪۶‬قاہتب‪۶‬ؽذعاصئ‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ےک‪۶‬ااکنّ‪۶‬ںیم‪۶‬اانپ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫افدئہ‪۶‬دینی‪۶‬ؽداینؽی‪۶‬روصّ‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬اامیٍ‪۶‬ےب‪۶‬تبحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬احک ‪۶‬ںیہن وہقا۔ؽہ‪۶‬وخد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫الیؤمنیاحدیکمیحیتیا کونیاحبیالیہیمنیوالدہیویولدی مت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬املسمٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہاگذـ‪۶‬قك‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫امٍ‪۶‬قاؿ‪،‬اؽالد‪۶‬اؽّ‪ٚ‬ـ‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬سایّا‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ۔‬ ‫والناسیاجمعنی‪4‬۔ ی‬
‫اؽّ ٓا اتفؿ‪۶‬مین‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬یک‪۶‬رطج‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬ہمہ‪۶‬نت‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ےک‪۶‬رشن‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽریثکت‪۶‬دماحئ‪۶‬ںیم‪۶‬وغشمل‪ّ۶‬اتہےہ‪،‬یچس‪۶‬وتلیضفٍ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫اٹمقا‪۶‬اؽّ٘اص‪۶‬ؽرحس‪۶‬یفن‪۶‬احمنس‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬ںیم وہقا‪۶‬اکص‪۶‬دنمش‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬اک۔‬
‫اجٍ‪۶‬كْادّ!وت‪۶‬ےن‪۶‬یھبک‪۶‬انس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ریتاظشـ‪۶‬ریتُ‪۶‬اٹمےن‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ےہ‪،‬اؽّرھپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬یھب‪۶‬شیک‪،‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیالصیامیبابیالنہییعنیالوصالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۰۱۵/۵۶‬صحیحیالبخارییکتابیالصومیبابیالوصالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬‬

‫‪1‬‬

‫اخت ‪۶‬رکایچ‪۲۲۰/۵۶‬‬
‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیومنیذالكیماظہریمنیاآلیاتیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۲۴۲/۰‬‬
‫‪2‬‬

‫یافضلیالصلٰوةیعیلیسیدیالساداتیاضفلئ‪۶‬دّؽد‪۶‬ہبتکم‪۶‬وبنہی‪،‬الوہّ‪۶‬ص‪۵۱۳‬‬
‫‪3‬‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۳/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 4‬یصحیحیالبخارییکتابیاالیمانیبابیحبیالرسولیص‬

‫وجوبیمحبۃیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۵/۵۶‬‬
‫‪Page 711 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اجٍ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽاکٍ‪۶‬ااسحٍ‪،‬ےسج‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬امكل‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اجیھب‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬اعمل‪۶‬اک‪۶‬قاّنت‪۶‬قاّك‪۶‬رپ‪۶‬ااھٹایل۔‬
‫اہمتُّ‪۶‬مغ‪۶‬ںیم‪۶‬دٍ‪۶‬اکاھکقا‪ّ،‬اؿ‪۶‬اک‪۶‬وسقا‪۶‬رتك‪۶‬رکدقا۔مت‪ّ۶‬اؿ‪۶‬دٍ‪۶‬وہل‪۶‬ؽبعل‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬قآّاموینٍ‪۶‬ںیم وغشمل‪،‬اؽّؽہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ؽّؽّ‪۶‬‬
‫اہمتّی‪۶‬ششخب‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬رگقاٍ‪۶‬ؽولمل۔‬
‫ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬اجٍ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ؽاکٍ‪ّ۶‬ا ٔتف‪۶‬دیپاوہا‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیم دجسہ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّیربیھبییلیامیت‪1‬۔(قا‪۶‬اهلل‪!۶‬ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬وک‪۶‬شخب‪۶‬دُ۔ؿ)‬
‫ذـ ‪۶‬ربق ‪۶‬رشفی ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقاّ ‪۶‬الف ‪۶‬اجٍ ‪۶‬شخب ‪۶‬وک ‪۶‬شبنج ‪۶‬یھت‪،‬ضعب ‪۶‬احصہب ‪۶‬ےن ‪۶‬اکٍ ‪۶‬اگل ‪۶‬رک ‪۶‬انس‪ٓ ،‬ا ہتسہ ‪ٓ ۶‬ا ہتسہ ‪ ۶‬یا ُ ّیمیت‪2‬۔(ریمی ‪۶‬اعـ۔ؿ)‬
‫‪3‬‬
‫ّٓامےت ‪۶‬ےھت‪،‬ایقعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھب ‪۶‬اںیہن‪۶‬ےک ‪۶‬دانم‪۶‬ںیم انپہ ‪۶‬ےلم‪۶‬یگ‪،‬امتص ‪۶‬اقًواء ‪۶‬مہیلع ‪۶‬السالص ‪۶‬ےس‪۶‬نقیسینقیسیاذھبوایایلیغیی‬
‫( ٓا ج ‪۶‬ےھجم ‪۶‬اینپ ‪۶‬رکف ‪۶‬ےہ ‪۶‬یسک ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ےک ‪۶‬قا‪۶ ٖ۶‬ےلچ ‪۶‬اجؽ۔ؿ)ونس ‪۶‬ےگ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬وخمغاّ ‪۶‬اعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬لف ‪۶‬رپ ‪۶‬یاربیامیت‪(4‬اُ ‪ّ۶‬ؿ ‪!۶‬ریمی‪۶‬‬
‫اعـ‪۶‬وک‪۶‬شخب‪۶‬دُ۔ؿ)اک‪۶‬وشّوہاگ۔‬
‫ضعب‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬ذـ‪۶‬ااقتنل‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬وصّ‪۶‬وھپےنکن‪۶‬قك‪۶‬ربق‪۶‬ںیم‪۶‬ایتم‪۶‬ایتم‪۶‬راکّؽٍ‪۶‬اگ۔اکٍ‪۶‬ےنجب‪۶‬اک‪۶‬‬
‫یہی‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪ٓ ۶‬ا ؽاّ‪۶‬اجدگناّ‪۶‬اٖ‪۶‬وصعمص‪۶‬اعیص‪۶‬وناّ‪۶‬یک‪۶‬وج‪۶‬ۂؽظف‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ےہ‪،‬اگےہ‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪۶‬اغلف‪۶‬ؽدموہٖ‪۶‬ےک‪۶‬وگٖ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫ یتچنہ‪۶‬ےہ‪ّ،‬ؽج‪۶‬اےس‪۶‬ادّاك‪۶‬رکیت‪۶‬ےہ‪،‬ایس‪۶‬قاىـ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬دّؽد‪۶‬ڑپانھ‪۶‬بحتسم‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ۂ ٓا ٍ‪۶‬امہّی‪۶‬قا‪۶‬دںیم ےہ‪،‬ھچک‪۶‬‬
‫دری‪۶‬مہ‪۶‬رجہاٍ‪۶‬بیصن‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قاد‪۶‬ںیم‪۶‬ظََٔ‪۶‬رکںی۔‬
‫ؽاےئ‪۶‬ےب‪۶‬ااصنیف‪!۶‬اےسی‪۶‬وخمغاّ‪۶‬سایُّ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬رپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اثنّرکقا‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬دمج‪۶‬ؽاتسشئ‪۶‬ؽرشن‪۶‬اضفلئ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪،‬دل‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ڈنھٹك‪۶‬دانی‪۶‬ؽاذـ‪۶‬قا‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ک ی‪۶‬اولعس‪۶‬اچدن‪۶‬رپ‪۶‬اخك‪۶‬داےل‪۶‬اؽّےب‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وخویبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ااکنّ‪۶‬اکنےل۔‬
‫اُ‪۶‬زعكْ!مشچ‪۶‬رخد‪۶‬نیب‪۶‬ںیم‪۶‬رسہم‪۶‬ااصنَ‪۶‬اگلاؽّوگٖ‪۶‬وبقل‪۶‬ےس‪۶‬ہبنپ‪۶‬اهًساَ‪۶‬اکنل‪،‬رھپ‪۶‬ہی‪۶‬امتص‪۶‬الہ‪۶‬ا٘الص‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ۂ‪۶‬ذمہـ‪۶‬ؽتلم‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ىغالء‪۶‬ےس‪۶‬وپانھچ‪،‬رھپ‪۶‬ارگ‪۶‬اقك‪۶‬فصنم‪۶‬دی‪۶‬لقع‪۶‬یھب‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪۶‬ہہک‪۶‬دُ‪۶‬ہک‪۶‬رشن‪۶‬احمنس‪۶‬ؽریثکت‪۶‬دماحئ‪۶‬ت ‪۶‬دؽیتس‪۶‬اک‪۶‬عؼيغٰی‪۶‬ت ‪ّ۶‬د‪۶‬اضفلئ‪۶‬‬
‫ؽیفن‪۶‬امکالؿ‪۶‬هالیم‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪،‬وت‪۶‬ےھجت‪۶‬اایتخّ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽّت ‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۵/۵۶‬‬

‫‪3‬‬

‫صحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۵/۵۶‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Page 712 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫خدا ‪۶‬ؽّوسل ‪۶‬ےس ‪۶‬رشاماؽّاٖ ‪۶‬رحتک ‪۶‬ےب ‪۶‬اج ‪۶‬ےس ‪۶‬قاّ ‪ٓ ۶‬ا ‪،‬نیقی ‪۶‬اجٍ ‪۶‬ےل ‪۶‬ہک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬وخایبٍ ‪۶‬ریتُ‪۶‬‬
‫اٹمےئ‪۶‬ت ‪۶‬ںیٹم‪۶‬یگ۔‬
‫اجٍ‪۶‬كْادّ! اےنپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬رپ‪ّ۶‬مح‪۶‬رک‪،‬ھجمس‪،‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬خداےس‪۶‬یسک‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬سب‪۶‬ےلچ‪۶‬اگ‪،‬اؽّسج‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬كْاھےئ‪۶‬اےس‪۶‬وکیئ‪۶‬اٹھگ‪۶‬اتکسےہ‪،‬‬
‫ٓا دنئہ‪۶‬ےھجت‪۶‬اایتخّ‪۶‬ےہ‪،‬دہاكف‪۶‬اک‪۶‬لضف‪۶‬ایہٰل‪۶‬رپ‪۶‬دماّ‪۶‬ےہ۔‬
‫مہ‪۶‬رپ‪۶‬قال‪۶‬م‪ ۶‬نیب‪۶‬اھت‪،‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬دمحباهلل‪ّٓ۶‬اىـ‪۶‬قایئ‪،‬ا‪۶‬ؽّ‪۶‬وجاؿ‪۶‬یھب‪۶‬ریتُ‪۶‬دل‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬كش‪۶‬ؽہبش‪۶‬قاامہُّ‪۶‬یسک‪۶‬دوعُ‪۶‬رپدلیل‪۶‬قا‪۶‬‬
‫یسک‪۶‬اامجل‪۶‬یک‪۶‬لیصفت‪۶‬دّاکوہوت‪۶‬ریقف‪۶‬اک‪ّ٘۶‬اہل‪۶‬مس ّٰم یبہ"قمریالتمامیفینیفیالظلیعنیسیدیاالنام"علیہیوع ٰیل یاٰلہیالصلٰوةی‬
‫والسالم‪ ،‬ےسج‪۶‬ریقف‪۶‬ےن‪۶‬دعب‪۶‬ؽّؽداٖ‪۶‬وسال‪۶‬ےک‪۶‬قافیل‪۶‬ایک‪،‬اطمہعل‪۶‬رکُ‪،‬اٍ‪٘۶‬اء‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ایبٍ‪٘۶‬ایف‪۶‬قاےئ ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّرمدش‪۶‬اکیف‪،‬مہ‪۶‬‬
‫ےن ‪۶‬اٖ ‪ّ٘۶‬اہل ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬یک ‪۶‬اغكف ‪۶‬قیقحت ‪۶‬درک ‪۶‬یک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّاہنكف ‪۶‬سیفن‪۶‬داللئ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬رکدقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وضحّرساقا ‪۶‬ونّ ‪۶‬قادنبہ‪۶‬‬
‫دّدنشخہ‪۶‬دی‪۶‬اعشم‪۶‬ؽااضء‪۶‬ؿ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دعمٍ‪۶‬اوناّؽالضف‪۶‬ععًواؿ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬دّتقیقح‪۶‬دعب‪۶‬انجؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬قاص''ونّ''اںیہن وک‪ّ۶‬ابی‪،‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫امؽّاء ‪۶‬وک ‪۶‬ارگ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ہہک ‪٘ ۶‬کيِ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وتاںیہن ‪۶‬یک ‪۶‬انجؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬هالہق ‪۶‬ؽاقًساؿ ‪۶‬ےک ‪ً٘۶‬ـ‪،‬اؽّہی ‪۶‬یھب ‪۶‬قاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬وبثؿ ‪۶‬زجعماؿ‪۶‬‬
‫رصَ‪۶‬ایس‪۶‬رپ‪۶‬وموقَ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬دحكف‪۶‬قا‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ںیم‪۶‬قارصتلحی‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬وہ َقلکہ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬نیت‪۶‬رطےقی‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّہی‪۶‬یھب‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکدقا‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬وشیپاقاٍ‪۶‬دنی‪۶‬اک‪۶‬داؿ‪۶‬اٍ‪۶‬اعمطالؿ‪۶‬ںیم ہشیمہ‪۶‬وبقل‪۶‬ؽمیلست‪ّ۶‬اہےہ۔ارگںیہک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬ےس‪۶‬وبثؿ‪۶‬ت ‪۶‬طال‪۶‬وت‪۶‬اینپ‪۶‬رظن‪۶‬اک‪۶‬وصقّ‪۶‬‬
‫ن‬
‫اھجمس‪،‬ت ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬قاؽوجد ‪۶‬اےسی ‪۶‬وبثؿ ‪۶‬اکیف‪۶‬ےک ‪۶‬ہک ‪۶‬دحںیثی ‪۶‬اؽّاہمئ‪۶‬یک‪۶‬رصت زًَ ‪۶‬اؽّاکیف ‪۶‬دںیلیل‪ٚ،‬ـ ‪۶‬ھچک ‪۶‬وموجد‪،‬رھپ ‪۶‬یھب‪۶‬اینپ ‪۶‬یہ ‪۶‬ےہک‪۶‬‬
‫انیشاءیاللیتعایل فطل‪۶‬اجزفنا‪۶‬‬
‫ٰی‬ ‫اجؽ‪،‬ااکنّ‪۶‬ےک‪۶‬وساھچک‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬الؽ‪،‬اؽّ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اؽّ‪۶‬وفادئ‪۶‬رشہفی‪۶‬ؽااحبؿ ‪۶‬ہفیطل‪۶‬ںیہ‪،‬وج‪۶‬دےھکی‪۶‬اگ‪۶‬‬
‫یاللیتعایلیع ٰیلیسیدنایومولٰنایمحمدیواٰلہیواصحابہیواص ار ٖہیوانصار ٖہی‬
‫ٰ‬ ‫قاےئ ‪۶‬اگ‪،‬والیحولیوالیقوةیاالباللیالعیلیالعظیمیوصیل‬
‫یایلییومیالدینیاٰمنییوالحمدللیرب ٰ‬
‫یالعلمنی۔ ی‬ ‫واتباعہیاجمعنی ٰ‬
‫__________________‬
‫ّ٘اہل‬
‫نیفیالقیئیعمنیاسؾناریبنورہیکلیشیئ ی‬
‫متخ‪۶‬وہا۔‬

‫__________________‬

‫‪Page 713 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪Page 714 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ‬
‫‪۵۲۵۲‬ھ‬
‫قنرالتناوفیىفیالظلعًسیداالىاو یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‬
‫(رسؽّاعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪٘۶‬اہی‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬ںیم‪۶‬اکلم‪۶‬اچدن)‬

‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط‬

‫ہلئسم‪:۰۰‬ایکّٓامےت‪۶‬ںیہ ‪۶‬املعء‪۶‬دنی ‪۶‬اٖ ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬ںیم ہک ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬مسج ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬اھت ‪۶‬قا ‪۶‬ںیہن‪۶‬؟‬
‫بؼنوایتوجروا(ایبٍ‪۶‬رکؽ‪۶‬ارجقاؽےگ۔ؿ)‬
‫اوجلاؿ‪:‬‬
‫ومنیاللیتوفیقیالصدقیوالصوابیوالیحولیقوةیاالی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬یہ‪۶‬اچسیئ‪۶‬اؽّدّیگتس‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےہ۔ت ‪۶‬‬
‫بالل یالعزیز یالوھاب‪،‬الل م یصل یوسلم یوبارك یعیلی گواہ‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬یک‪۶‬ؿاظف ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّت ‪۶‬یہ ‪۶‬یکین‪۶‬رکےن ‪۶‬یک‪۶‬وقؿ ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫السراجیالمنییالشارقیوالِمریالزاھریالبارقیوعیلیاٰل ٖہی زعؿ ‪۶‬ؽاےل‪۶‬تہب‪۶‬اطعّٓامےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےس۔اُ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫اهلل‪!۶‬دّؽد‪۶‬ؽ٘الص ‪۶‬اؽّ‪۶‬كْتک‪۶‬قاّل ‪ّٓ۶‬ام ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬دکمچاّ‪۶‬رچام‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫واصحاب ٖہیاجمعنی۔ ی‬
‫وخامنش‪۶‬قاانبك‪۶‬اچدن‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ‪۶‬امتص‪۶‬احصہب‪۶‬رپ۔(ؿ)‬

‫‪Page 715 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫كشیب ‪۶‬اٖ ‪۶‬رہم ‪۶‬رہپس ‪۶‬اطلٓاء‪،‬امہ ‪۶‬عؤٌ ‪۶‬اخًواء ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ت ‪۶‬اھت ‪۶‬اؽّہی ‪۶‬ارم ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ؽاوقال ‪۶‬اہمئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫قاكف‪،‬ااکكْ‪۶‬اہمئ‪۶‬ؽاملعء‪ْ۶‬عالء‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ج لک‪۶‬ےک‪۶‬دمایعٍ‪۶‬اخص‪۶‬اک‪ّ۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪٘۶‬ارگدی‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اےکن‪۶‬کالص‪۶‬ےک‪۶‬ےنھجمس‪۶‬یک‪۶‬ایلظف‪۶‬ںیہن‪،‬خلًٓا‪٘،‬لًٓا‪،‬‬
‫دس‬
‫دانمًا‪۶‬اینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬عٍىٰی‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امےت‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رپ‪۶‬داللئ‪۶‬قاۂہ‪۶‬ؽ ح‪۶‬اقۂہ‪۶‬اقمئ‪،‬نج‪۶‬رپیتفم‪۶‬لقع‪۶‬ؽاقیض‪۶‬لقن‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫قامہ‪۶‬اافتص‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬قاسیس‪۶‬ؽلسًود‪۶‬یک۔ ٓا ج‪۶‬قك‪۶‬یسک‪۶‬اعمل‪۶‬دنی‪۶‬اےس‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ااکنّ‪۶‬وقنمل‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ول ‪۶‬دیپا‪۶‬وہےئ‪۶‬‬
‫وہنجٍ ےن‪۶‬دنی‪۶‬ںیم‪۶‬ادتبام‪۶‬اؽّاین‪۶‬ذمہـ‪۶‬ارتخام‪۶‬اؽّوہاےئ‪۶‬سفن‪۶‬اک‪۶‬اابتم‪۶‬ایک‪۶‬اؽّہب‪ً٘۶‬ـ‪۶‬اٖ‪۶‬وسء‪ّ۶‬شجن‪۶‬ےک‪۶‬وجاےکن‪۶‬دولٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ّؽَ‪۶‬ؽّمیح‪۶‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬یھت‪،‬اےکن‪۶‬وحم‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽّد‪۶‬زجعماؿ‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬ںیم‪۶‬ڑپُ‪۶‬ک ی‪۶‬ہک‪۶‬زجعمقہ‪۶‬قش‪۶‬ارمق‪۶‬‬
‫ض‬
‫وج‪۶‬یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬یک‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وخد‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬میظع‪۶‬ؽؽیح‪۶‬میکح‪۶‬یک‪۶‬اہشدؿ‪۶ ۶‬اؽّ‪۶‬الہ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ؽامجىـ‪۶‬ےک‪۶‬اامجم‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪،‬اٍ‪۶‬‬
‫اصوبحٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ضعب‪۶‬رجی‪۶‬راہدّؽٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬یھب‪ ۶‬طل‪۶‬رہھٹاقا‪۶‬اؽّا٘الص‪۶‬یک‪۶‬قًساین‪۶‬رپ‪۶‬اک ‪۶‬اک‪۶‬دھوہ‪۶‬اگلقا۔ریقف‪۶‬وک‪۶‬ریحؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫كّْوگاّؽٍ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اانپ‪۶‬ایک‪۶‬افدئہ‪۶‬دینی‪۶‬قا‪۶‬داینؽی‪۶‬اھجمسےہ۔‬
‫اُ ‪۶‬زعكْ!اامیٍ‪ّ،‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬تبحم ‪۶‬ےس ‪۶‬رموبؽ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ٓا شت ‪۶‬اجٍ ‪۶‬وسّ ‪۶‬منہج ‪۶‬ےس ‪۶‬اجنؿ ‪۶‬ایکن ‪۶‬اتفل ‪۶‬رپ‬
‫ونمؽ(رصحنمےہ۔ؿ)وج‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬تبحم‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬کھوا‪،‬ؽاهلل‪۶‬ہک‪۶‬اامیٍ‪۶‬یک‪۶‬وب‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اشمص(قاك)قك‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶،‬ؽہ‪۶‬وخد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫الیؤمن یاحدکم یحیت یا کون یاحب یالیہ یمن یوالد ٖہ یوی مت‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬اامیٍ‪۶‬احک ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬امٍ قاؿ‪۶‬اؽّاؽالد‪ٚ،‬ـ‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬سایّا‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ۔‬ ‫ولد ٖہیوالناسیاجمعنی‪1‬۔ ی‬
‫اؽّ ٓا اتفؿ‪۶‬مین‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬یک‪۶‬رطج‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬ہمہ‪۶‬نت‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ےک‪۶‬رشن‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽریثکت‪۶‬دماحئ‪۶‬ںیم وغشمل‪ّ۶‬اتہےہ‪۶‬اؽّوج‪۶‬قاؿ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬وخیب‪۶‬اؽّرعتیف‪۶‬فی‪۶‬یک‪ً٘۶‬واےہ‪۶‬یسیک‪۶‬وخیش‪۶‬اؽّبیط‪۶‬اخرط‪۶‬ےس‪۶‬ااہظّ‪۶‬رکقاےہ‪،‬یچس‪۶‬وتلیضفٍ‪۶‬اک‪۶‬اٹمقا‪۶‬اؽّ٘اص‪۶‬ؽرحس‪۶‬یفن‪۶‬اؽاصَ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رکف‪۶‬ںیم‪ّ۶‬انہ‪۶‬اکص‪۶‬دنمش‪۶‬اک‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬اک۔‬
‫اجٍ‪۶‬كْادّ!وت‪۶‬ےن‪۶‬یھبک‪۶‬انس‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪۶‬اتفل‪٘۶‬ادہق‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬ریتی‪۶‬ایھچ‪۶‬قاؿ‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬ک۔ں‪۶‬ہب‪۶‬ںیبج‪۶‬وہ اؽّاٖ‪۶‬یک‪۶‬وحم‪۶‬یک‪۶‬رکف‪۶‬‬
‫ںیم ّےہ‪۶‬اؽّرھپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬یھب‪۶‬شیک‪،‬اجٍ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ؽاکٍ‪۶‬ااسحٍ‪،‬سج‪۶‬ےک‪۶‬امجل‬

‫یلیاللیتعایل یعلیہیوسلمیدقیمی ‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۳/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابی‬

‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یصحیحیالبخارییکتابیاالیمانیبابیحبیالرسولیص‬

‫وجوبیمحبۃیالرسولیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۵/۵۶‬‬
‫‪Page 716 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اہجٍ‪ٓ ۶‬ا ّاء‪۶‬اک‪۶‬ریظن‪۶‬ںیہک‪۶‬ت ‪۶‬ےلم‪۶‬اگاؽّاخہم‪۶‬دقّؿ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬روصری‪۶‬انبرک‪۶‬اہھت‪۶‬چنیھک‪۶‬ایل‪۶‬ہک‪۶‬رھپ‪۶‬یھبک‪۶‬ااسی‪۶‬ت ‪۶‬ےھکل‪۶‬اگ‪،‬شیک‪۶‬وبحمؿ‪،‬ےسج‪۶‬اٖ‪۶‬‬

‫ےک‪۶‬امكل‪۶‬ےن‪۶‬امتص‪۶‬اہجٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬اجیھب۔شیک‪۶‬وبحمؿ‪،‬سج‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬نت‪۶‬رپ‪۶‬اقك‪۶‬اعمل‪۶‬اک‪۶‬قاّ ‪۶‬ااھٹایل۔شیک‪۶‬وبحمؿ‪،‬سج‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اہمتُّ‪۶‬مغ ںیم‪۶‬دٍ‪۶‬اکاھکقا‪ّ،‬اؿ‪۶‬اک‪۶‬وسقا‪۶‬رتك‪۶‬رکدقا‪،‬مت‪ّ۶‬اؿ‪۶‬دٍ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬قآّاموینٍ‪۶‬ںیم كمہنم‪۶‬اؽّوہل‪۶‬ؽبعل‪۶‬ںیم وغشمل‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫اؽّ‪ّ۶‬ؽہ‪۶‬اہمتّی‪۶‬ششخب‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ؽّؽّ‪۶‬رگقاٍ‪۶‬ؽولمل۔‬
‫س‬‫ل‬
‫‪ٚ‬ـ‪،‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪،‬ےن‪ٓ ۶‬ا ٘اشئ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬انبیئ‪،‬اےنپ‪ ۶‬کًَ‪۶‬شخب‪۶‬رپ‪۶‬دُ‪۶‬وھچُّ‪۶‬وہےئ‪۶‬وموقَ‪۶‬ےہ‪،‬حبص‪۶‬ظٓا ‪۶‬ےہ‪،‬ڈنھٹی‪۶‬‬
‫ل‬
‫سىمؾٍ‪۶‬اک‪۶‬اھکنپ‪۶‬وہ ّاہ‪۶‬ےہ‪،‬ۂ‪۶‬اقك‪۶‬اکیج‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪ٓ ۶‬ا ّاص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اتکھجےہ‪،‬قاد٘اہ‪۶‬اےنپ‪۶‬رگص‪۶‬رتسبؽٍ‪،‬رنص‪۶‬ویکتٍ‪۶‬ںیم تسم‪۶‬وخاؿ‪۶‬‬
‫قاّ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّوج‪۶‬اتحمج‪۶‬ےب‪۶‬ونا‪۶‬ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬یھب‪۶‬قاؽٍ‪۶‬دؽزگ‪۶‬یک‪۶‬یلمک‪۶‬ںیم‪۶‬دّاّ‪،‬اےسی‪۶‬اہسےن‪۶‬ؽظف‪،‬ڈنھٹُ‪ّ۶‬امت ‪۶‬ںیم‪،‬ؽہ‪۶‬وصعمص‪،‬ےب‪۶‬‬
‫گواہ‪،‬قاك‪۶‬داامٍ‪،‬تمصع‪۶‬انپہ‪۶‬اینپ‪ّ۶‬اذـ‪۶‬ؽ ٓا ٘اشئ‪۶‬وک‪۶‬وھچّ‪،‬وخاؿ‪۶‬ؽ ٓا ّاص‪۶‬ےس‪۶‬عوہ‪۶‬ومّ‪،‬نیبج‪۶‬اینّ‪ٓ ۶‬ا اتست ‪۶‬زعؿ‪۶‬رپ‪ّ۶‬ےھک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ایہٰل‪۶‬‬
‫!ریمی‪۶‬اعـ‪۶‬ایسہ‪۶‬اکّےہ‪،‬دّزگّّٓام‪،‬اؽّاےکن‪۶‬امتص‪۶‬ومسجٍ‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا شت‪۶‬دؽّج‪۶‬ےس‪۶‬اچب۔‬
‫ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬اجٍ‪ّ۶‬اذـ‪۶‬اکٍ‪ّ۶‬اتف‪۶‬دیپاوہاقاّاگہ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیم‪۶‬دجسہ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ ربیھبییلیامیتی‪1‬یّٓامقا‪،‬ذـ‪۶‬ربق‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اقاّا‪۶‬لف‪۶‬اجٍ‪۶‬‬
‫شخب‪۶‬وک‪۶‬شبنج‪۶‬یھت‪،‬ضعب‪۶‬احصہب‪۶‬ےن‪۶‬اکٍ‪۶‬اگل‪۶‬رک‪۶‬انس‪ٓ ۶‬ا ہتسہ‪ٓ ۶‬ا ہتسہ‪۶‬امیتیامیتی‪2‬یّٓامےت‪۶‬ےھت۔ایقعـ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ہک‪۶‬بجع‪۶‬یتخس‪۶‬اک‪۶‬دٍ‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫قاےبن ‪۶‬یک ‪ّ۶‬نیم‪،‬ےگنن ‪۶‬قاؽٍ‪ّ،‬قاںین ‪۶‬سایٖ ‪۶‬ےس‪،‬قاۂ‪ٓ ،‬ا اتفؿ ‪۶‬رسؽٍ ‪۶‬رپ‪٘،‬اےئ ‪۶‬اک ‪ ۶‬ہت ‪۶‬ںیہن‪،‬اسحؿ ‪۶‬اک ‪۶‬ددغہغ‪،‬كلم ‪۶‬اہقّ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اانم‪،‬اعمل‪۶‬‬
‫اینپ‪۶‬رکف‪۶‬ںیم‪۶‬رگاتفّوہاگ‪،‬رجمامٍ‪۶‬ےب‪۶‬قاّ‪۶‬داص‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬ےک‪۶‬رگاتفّ‪،‬خدرھ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬وسا نقیسینقیسیاذھبوایایلیغیی‪3‬یھچک‪۶‬وجاؿ‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬قا ںی‪۶‬ےگ‪،‬اٖ‪۶‬ؽظف ‪۶‬یہی‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬اسگمغّ ‪۶‬اکص‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اگ‪،‬لفق‪۶‬افشىـ ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬قاّؽ ‪۶‬ےس‪۶‬لھک‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪،‬امعہم‪۶‬رسادقٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ل‬
‫اقاّںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّرس سشؾد‪۶‬وہرک‪"۶‬یاربیامیتی‪"4‬۔ّٓامےگنیئ۔‬
‫ؽاےئ‪۶‬ےب‪۶‬ااصنیف‪!۶‬اےسی‪۶‬مغ‪۶‬وخاّ‪۶‬سایُّ‪۶‬ےک‪۶‬قاص‪۶‬رپ‪۶‬اجٍ‪۶‬اثنّ‪۶‬رکقا‪۶‬اؽّدمج‪۶‬ؽاتسشئ‪۶‬ؽرشن‪۶‬اضفلئ‪۶‬ےس‪۶‬اینپ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬اؽّدل‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ڈنھٹك‪۶‬دانی‪۶‬ؽاذـ‪۶‬قا‪۶‬ہی‪۶‬یک‪۶‬ک ی‪۶‬اولعس‪۶‬اچدن‪۶‬رپ‪۶‬اخك‪۶‬داےل‪۶‬اؽّاٍ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وخویبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ااکنّ‪۶‬یک‪٘۶‬اںیخ‪۶‬اکنےل۔‬

‫‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۵/۵۶‬‬

‫‪3‬‬

‫یصحیحیمسلمیکتابیاالیمانیبابیاثباتیالشقاعۃیا لخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۵۵۵/۵۶‬‬

‫‪4‬‬

‫‪Page 717 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬ااسحٍ ‪۶‬انشیس ‪۶‬ےس ‪۶‬ہصح ‪۶‬ت ‪۶‬طال‪،‬ت ‪۶‬بلق ‪۶‬قشع ‪ٓ ۶‬ا انش ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬نسح ‪۶‬دنسپ ‪۶‬قا ‪۶‬ااسحٍ ‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪،‬رگم ‪۶‬ہی ‪۶‬وت ‪۶‬ؽاہٍ ‪۶‬لچ ‪۶‬ےکس ‪۶‬سج ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ااسحٍ ‪۶‬ارگت ‪۶‬امےئن‪،‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬اخمتفل ‪۶‬ےئجیک ‪۶‬وت ‪۶‬وکیئ ‪۶‬رضمؿ ‪۶‬ت ‪۶‬ےچنہپ ‪۶‬اؽّہی ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬وت ‪۶‬ااسی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ےب ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬شفک ‪۶‬وبیس ‪۶‬ےک ‪۶‬منہج ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اجنؿ‪۶‬رسیم‪،‬ت ‪۶‬داین‪۶‬ؽیٰبقع‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہک‪۶‬اکھٹقا‪۶‬وصتمّ‪،‬رھپ‪۶‬ارگ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬نسح‪۶‬ؽااسحٍ‪۶‬رپ‪۶‬ؽاہل‪۶‬ؽدیشات ‪۶‬وہوت‪۶‬اےنپ‪۶‬عفن‪۶‬ؽرضّ‪۶‬ےک‪۶‬احلؽ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫دیقعؿ‪ّ۶‬وھک۔‬
‫اُ‪۶‬زعكْ!مشچ‪۶‬رخد‪۶‬ںیم‪۶‬رسظہی‪۶‬ااصنَ‪۶‬اگل‪۶‬اؽّوگٖ‪۶‬وبقل‪۶‬ےس‪۶‬ہبنپ‪۶‬ااکنّ‪۶‬اکنل‪،‬رھپامتص‪۶‬الہ‪۶‬ا٘الص‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ۂ‪۶‬ذمہـ‪۶‬ؽتلم‪۶‬ےک‪۶‬ىغالء‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫وپاتھچ‪۶‬رھپ‪۶‬اشعص‪۶‬اک‪۶‬اےنپ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ایک‪۶‬رطہقی‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّهالومٍ‪۶‬وک‪۶‬ومیٰل‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ایک‪۶‬رکقااچےیہ‪ٓ ،‬ا قا‪۶‬رشن‪۶‬اضفلئ‪۶‬ؽریثکت‪۶‬‬
‫دماحئ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪۶‬وخیب‪۶‬نسح‪۶‬نس‪۶‬رک‪۶‬قام‪۶‬قام‪۶‬وہاجقا‪،‬اجےم‪۶‬ںیم وھپال‪۶‬ت ‪۶‬امسقا‪۶‬قا‪ّ۶‬داحمنس‪،‬یفن‪۶‬امکالؿ‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬اؽاصَ‪۶‬دیمحہ‪۶‬ےس‪۶‬ہب‪۶‬‬
‫ااکنّ‪۶‬ؽذکتا ‪۶‬شیپ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬ارگ‪۶‬اقك‪۶‬اعلق‪۶‬فصنم‪۶‬یھب‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪۶‬ہہک‪۶‬دُ‪۶‬ہک‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬دؽیتس‪۶‬اک‪۶‬یضتقم‪۶‬ت ‪۶‬ہی‪۶‬هالیم‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ےھجت‪۶‬اایتخّ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ؽّت ‪۶‬خدا‪۶‬ؽّوسل‪۶‬ےس‪۶‬رشام‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رحتک‪۶‬ےب‪۶‬اج‪۶‬ےس‪۶‬قاّ‪ٓ ۶‬ا ‪،‬نیقی‪۶‬اجٍ‪۶‬ےل‪۶‬ہک‪۶‬دمحمیلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬وخایبٍ‪۶‬ریتُ‪۶‬‬
‫اٹمےئ‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬ںیٹم‪۶‬یگ۔‬
‫اجٍ‪۶‬كْادّ! اےنپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬رپ‪ّ۶‬مح‪۶‬رک‪،‬خداےئ‪۶‬اہقّ‪۶‬ؽابجّ‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪،‬ےس‪۶‬زلایئ‪۶‬ت ‪۶‬قادنھ‪،‬ؽہ‪۶‬ریتُ‪۶‬اؽّامتص‪۶‬اہجٍ‪۶‬یک‪۶‬دیپاشئ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬‬
‫‪1" ‬ینعی‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬اُ‪۶‬وبحمؿ‪۶‬امہُّ‪!۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اہمتُّ‪۶‬ےئل‪۶‬اہمتّا‪۶‬درک‪ُ ۶‬قلود‪۶‬ایک‪۶‬‬ ‫اّل‪۶‬ںیم ھکل‪۶‬اکچ‪۶‬اھت‪"۶‬‬
‫ہک‪۶‬اہجٍ‪۶‬امہّی‪۶‬قا‪۶‬دوہیگ‪۶‬اہمتّا‪۶‬یھب‪۶‬رچاچوہاگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےب‪۶‬اہمتّی‪۶‬قاد‪۶‬ےک‪۶‬ۂزگ‪۶‬وپّا‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪ٓ ،‬ا امسونٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےقبط‪۶‬اؽّّونیمٍ‪۶‬ےک‪۶‬رپدُ‪۶‬‬
‫اہمتُّ‪۶‬قاص‪۶‬قایم‪۶‬ےس‪۶‬وگںیجن‪۶‬ےگ‪،‬ؤمدٍ‪۶‬اداونٍ‪۶‬اؽّبیطخ‪۶‬وبطخٍ‪۶‬اؽّدارکنی‪۶‬اینپ‪۶‬اجمشل‪۶‬اؽّ ؽاىقًَ‪۶‬اےنپ‪۶‬انمكِْ‪۶‬رپ‪۶‬امہُّ‪۶‬درک‪۶‬‬
‫ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬قا ‪۶‬د ‪۶‬رکںی ‪۶‬ےگ۔ااجشّ ‪۶‬ؽااجحّ‪ٓ ،‬ا ُہؾ ؽوسامسّؽدرگی ‪۶‬اجدناّ ‪۶‬ؽاافطل ‪۶‬ریشوخاّ ‪۶‬ؽوبعمداٍ ‪۶‬افکّ ‪۶‬سج ‪۶‬رطج ‪۶‬امہّی ‪۶‬وتدیح‪۶‬‬
‫اتب ںی ‪۶‬ےگ ‪۶‬ؽاسی ‪۶‬یہ ‪۶‬ہب ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬حیصف ‪۶‬ؽایبٍ ‪۶‬حیحص ‪۶‬اہمتّاوشنمّ ‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬ڑپھ ‪۶‬رک ‪۶‬انس ںی ‪۶‬ےگ‪،‬اچّ ‪۶‬اانکَ ‪۶‬اعمل ‪۶‬ںیم ‪۶‬الیالہیاالیاللیمحمدی‬
‫رسولیالل اکہلغلغ‪۶‬وہاگ‪،‬زج‪۶‬اایقشےئ‪۶‬اّل‪۶‬ۂ‪۶‬دّہ‪۶‬ہملک‪۶‬اہشدؿ‪۶‬ڑپاتھ‪۶‬وہاگ‪،‬عسىزا ٍِ‪۶‬طالء‪۶‬اٰیلع‪۶‬وک‪۶‬ادرھ‪۶‬اینپ‪۶‬حیبست‪۶‬ؽدقتسی‪۶‬ںیم‪۶‬رصمؽَ‪۶‬‬
‫ن‬
‫رکؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬اُدرھ‪ ۶‬مھاُّ‪۶‬ومحمد ‪۶‬دّؽدِ‪۶‬وعسمد ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬دؽٍ‪۶‬اگ۔رعٖ ‪۶‬ؽرکیس‪،‬تفہ‪۶‬اؽّاص‪۶‬رسدہ‪،‬وصقّ ‪۶‬انجٍ‪،‬اہجٍ‪۶‬رپ‪۶‬اهلل‪۶‬ا وھٍ‪۶‬اگ۔‬
‫محمدیرسولیالل یھب‪۶‬رحتری‪ّٓ۶‬امؽٍ‪۶‬اگ‪،‬اےنپ‪۶‬ربمغیپؽٍ‪۶‬اؽّاؽولازعلص‪ّ۶‬وسولٍ‪۶‬وک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬رکؽٍ ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ۂ‪۶‬ؽظف‪۶‬اہمتّ‪۶‬ادص ‪۶‬وپرںی‪۶‬اؽّ‬
‫لس‬
‫اہمتّی‪۶‬قاد‪۶‬ےس‪۶‬اینپ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬اؽّرگج‪۶‬وک‪۶‬ڈنھٹك‪۶‬اؽّبلق‪۶‬وک‪ ۶‬کًَ‪۶‬اؽّكْص‪۶‬وک‪۶‬زتنیئ‪۶‬دںی۔وج‪۶‬اتکؿ‪۶‬قاّل‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰/۵۰‬‬
‫‪Page 718 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اہمتّی‪۶‬دمج‪۶‬ؽاتسشئ‪۶‬اؽّامجل‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ؽامکل‪۶‬ریسؿ ‪۶‬ایسی‪۶‬رشتحی‪۶‬ؽوتحیض ‪۶‬ےس‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪ً٘۶‬يِ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک ‪۶‬دل‪۶‬ےب‪۶‬اایتخّ‪۶‬‬

‫اہمتّی‪۶‬رطَ‪۶‬كھج‪۶‬اج ںی‪۶‬اؽّقادقدہ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قشع‪۶‬یک‪۶‬عمش‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اکونٍ‪،‬ونیسٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ڑھبك‪۶‬اےھٹ‪۶‬یگ۔اقك‪۶‬اعمل‪۶‬ارگ‪۶‬اہمتّادنمش‪۶‬‬
‫وہرک ‪۶‬اہمتّی ‪۶‬صیقنت ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬اؽّوحم ‪۶‬اضفل ‪۶‬ںیم ‪۶‬وغشمل ‪۶‬وہوت ‪۶‬ںیم ‪۶‬اقدّ ‪۶‬قلطم ‪۶‬وہٍ‪،‬ریمُ ‪٘۶‬اھت ‪۶‬یسک ‪۶‬اک ‪۶‬اکی ‪۶‬سب ‪۶‬ےلچ ‪۶‬اگ۔ ٓا رخ ‪۶‬ایس‪۶‬‬
‫ؽدعُ‪۶‬اک‪۶‬ارث‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬وہید‪۶‬دصاہ‪۶‬كْٖ‪۶‬ےس‪۶‬اینپ‪۶‬اتکوبٍ‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬اکنےتل‪۶‬اؽّاچدن‪۶‬رپ‪۶‬اخك‪۶‬داےتل‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬الہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬اٖ‪ُ ۶‬قلود‪ٓ ۶‬ا ؽاّ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬تعن ‪۶‬انسےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪٘۶‬اعم ‪۶‬ارگ ‪۶‬ااصنَ ‪۶‬رکُ ‪۶‬ےب ‪٘۶‬اہتخ ‪۶‬راکّ ‪۶‬اےھٹ۔الوھکٍ ‪۶‬ےب ‪۶‬دونیٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وحم ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬رپ ‪۶‬ہرم‪۶‬‬
‫قادنیھ‪،‬رگم‪۶‬اٹمےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬وخد‪۶‬عـ‪۶‬ےئگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وخیب‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬كْؽّ‪ّ۶‬ترتمیق‪ّ۶‬یہ‪،‬رھپ‪۶‬اےنپ‪۶‬وصقمد‪۶‬ےس‪۶‬وت‪۶‬قاٖ‪۶‬ؽقا ادیمی‪۶‬رکانیل‪۶‬انم‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬ؽّت ‪۶‬كْؿ‪۶‬ہبعک‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬ھچک‪۶‬اصقنٍ‪۶‬ںیہن‪،‬قالآرخ‪۶‬اقك‪۶‬دٍ‪۶‬وت‪۶‬ںیہن‪،‬ریتا اامیٍ‪۶‬ںیہن۔‬
‫اُ ‪۶‬زعّ ‪!۶‬فلس ‪۶‬اصحل ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽٖ ‪۶‬اخًواّ ‪۶‬رک ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دقص ‪۶‬رپ ‪۶‬دقص ‪ّ۶‬ھک‪،‬اہمئ ‪۶‬دنی ‪۶‬اک ‪۶‬ؽؿٌٔہ ‪۶‬اےسی ‪۶‬اعمطالؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬دانمًا ‪۶‬میلست ‪۶‬ؽوبقل ‪ّ۶‬اہ‪۶‬‬
‫ےہ‪،‬ذـ‪۶‬یسک‪۶‬ہقث‪۶‬دمتعم‪۶‬ہیلع‪۶‬ےن‪۶‬وکیئ‪۶‬زجعمہ‪۶‬قا‪۶‬اخہص‪۶‬درک‪۶‬رکدقا‪۶‬اےس‪۶‬رمابح‪۶‬ہہک‪۶‬ایل‪۶‬اؽّ‪۶‬بیبح‪۶‬اجٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ہب‪۶‬بیط‪۶‬اخرط‪۶‬ہگج‪۶‬دی‪،‬اہیٍ‪۶‬‬
‫قك‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬اک ‪۶‬ت ‪۶‬قایئ‪،‬وصقّ‪۶‬اینپ‪۶‬رظن‪۶‬اک‪۶‬اجقا‪،‬ہی‪۶‬ت ‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪ ۶‬طل‪۶‬ےہ‪،‬قالط‪۶‬ےہ‪،‬یسک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬‬
‫ںیہن‪،‬ت ‪۶‬یہی‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬وبثؿ‪۶‬ت ‪۶‬طال‪۶‬اھت‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬ےس‪۶‬قاّ‪ّ۶‬ےتہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬اینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬ےس‪۶‬قاّ‪۶‬‬
‫ّےتہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬اینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬ہقث‪۶‬ےک‪۶‬اامتعد‪۶‬رپ‪۶‬اےس‪۶‬ےتھکل‪ٓ ۶‬ا ےئ‪،‬اؽّویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬عؼيغٰی‪۶‬لقع‪۶‬میلس‪۶‬اک‪۶‬یہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪:‬‬
‫افدئہ‪۶‬ہلیلج‪:‬ذـ‪۶‬مہ‪۶‬اےس‪۶‬ہقث‪۶‬دمتعم‪۶‬ہیع‪۶‬امٍ‪۶‬ےکچ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽوقم‪۶‬اےسی‪۶‬زجعمُ‪۶‬اک‪۶‬قا‪۶‬ااصتخص‪۶‬اےسی‪۶‬اخہص‪۶‬اک‪۶‬داؿ‪۶‬قاك‪۶‬رسؽّ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬دیعب‪۶‬ںیہن ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬بیجع‪۶‬رت‪۶‬زجعماؿ‪۶‬ہب‪۶‬وتارت‪۶‬وضحّ‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪،‬اؽّاٍ‪۶‬اک‪ّ۶‬ؿ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رپ‪۶‬اقدّ‪،‬‬
‫اؽّاٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رتہب‪۶‬ذعاصئ‪۶‬قالؼلن‪۶‬ایہم‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬اّعف‪۶‬ؽاٰیلع‪،‬رھپ‪۶‬ااکنّ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬ذکتا ‪۶‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬‬
‫اٖ‪ّ۶‬اؽی‪۶‬ےس‪۶‬ہقث‪۶‬دمتعم‪۶‬ہیلع‪۶‬وہقا‪۶‬قاكف‪۶‬وہاکچ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽوثص‪۶‬ؽاامتعد‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اتبقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬منیعندینقسہٖی‪۶‬ہہک‪۶‬دراتخداؽّّوسل‪۶‬رپ‪۶‬رتفمی‪۶‬وہقا‪،‬‬
‫اؽّاٖ‪۶‬ےس‪۶‬كْھ‪۶‬رک‪۶‬ؿامل‪۶‬وک‪۶ٍ۶‬وج‪۶‬اهلل‪۶‬رپ‪۶‬ٹوھؿ‪۶‬قادنےھ۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫اٍ‪۶‬ؽوجہ‪۶‬رپ‪۶‬رظن‪۶‬رکےک‪۶‬ھجمس‪۶‬ےئجیل‪۶‬ہک‪۶‬قارضلؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬دحكف‪۶‬قایئ‪،‬وگامہّی‪۶‬رظن‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یئ۔ۂ‪۶‬دنچ‪۶‬ہک‪۶‬ریقف‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬دوعٰی‪۶‬اٖ‪۶‬صخش‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫كْدقك‪۶‬قالکل‪۶‬دبیہی‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬خدعـ‪۶‬دحكف‪۶‬ؽ ٌَِ٘ٔںیم‪ّ۶‬اہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽ ِ‬
‫ٖ‪۶‬املعء‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۴/۵۵‬‬
‫‪Page 719 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وک‪۶‬اشمدہہ‪۶‬ایک‪۶‬رگم‪۶‬قاؽاوفقٍ‪۶‬ےک‪۶‬ااہفص‪۶‬اؽّعوکْؽٍ‪۶‬رپاسلاص‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دنچ‪۶‬عواںیل‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکقاوہٍ‪:‬‬
‫اؽلًا‪:‬مسج‪۶‬ادقٖ‪۶‬ؽابلٖ‪۶‬اسفن‪۶‬رپ‪۶‬یھکم‪۶‬ت ‪۶‬انھٹیب۔هالہم‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ںیم درک‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬رصتحی‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪ّ۶‬اؽی‪۶‬ولعمص‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫وہا‪،‬اؽّقاؽوجد‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قال‪۶‬ریکن‪۶‬اینپ‪۶‬اتکوبٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬درک‪ّٓ۶‬امےت‪ٓ ۶‬ا ےئ۔افشءِ‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یھکم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬مسج‪۶‬ادقٖ‪۶‬اؽّابلٖ‪۶‬ارہط‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪۶‬یھٹیب‪۶‬یھت۔‬ ‫وانیالذبابیکانیالیِعیعیلیجسد ٖہیوالثیابہ‪1‬۔ ی‬
‫اامص‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ربکٰی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫بابیذکریالِایضیعیاضیفیالشقاءیوالعرایقیفیمولد ٖہی اقیض‪۶‬ایعص ‪۶‬ےن ‪۶‬افشء‪۶‬ںیم‪۶‬اؽّرعایق‪۶‬ےن‪۶‬اینپ‪۶‬ومدل‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬‬
‫انیمنیخصائص ٖہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیانہیکانیالی ایک‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬وصخایصؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یھکم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫یزنل یعلیہ یالزباب‪،‬وذکرہ یابن یسبع یف یالخصائصی ت ‪۶‬یتھٹیب‪۶‬یھت۔انب‪۶‬عبس‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ ‪۶‬وظفلٍ‪۶‬ےس ‪۶‬درک‪۶‬ایک ‪۶‬ہک‪۶‬یھکم‪۶‬‬
‫م ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ڑپکؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬یھبک‪۶‬ت ‪۶‬یھٹیب۔اؽّہی ‪۶‬یھب‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬وج ںی‪۶‬‬
‫بلقظیانہیلمییِعیعیلیثیابہیذبابیقطیو یزاد یانی نی‬
‫ٓا ؿ‪۶‬وک‪۶‬ںیہن‪۶‬اتسیت‪۶‬ںیھت۔‬
‫خصائصہیانیالِملیلمیتکنییؤذیہ‪2‬۔ ی‬
‫خیش‪۶‬طال‪۶‬یلع‪۶‬اقّی‪۶‬رشج‪۶‬امشلئ‪۶‬رتذمی‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ونِلیالقخریالرازییانیالذبابیکانیالیِعیعیلیثیابہی ّاّی‪۶‬ےن‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬ایھکمٍ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬ڑپکؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬ںیہن‪۶‬یتھٹیب‪۶‬‬
‫ںیھت‪۶‬اؽّرھچم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬اکوخٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬وچےتس‪۶‬ےھت۔‬ ‫وانیالبعوضیالیمتصیدمہ‪3‬۔ ی‬
‫هالہم ‪۶‬افخیج ‪۶‬ےن ‪''۶‬میسن ‪۶‬ارلقاص ‪''۶‬ںیم ‪۶‬املعء ‪۶‬اک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وقل ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪ّ۶‬اؽی ‪۶‬ت ‪۶‬ولعمص ‪۶‬وہا‪،‬لقن ‪۶‬ایک‪،‬اؽّاٖ ‪۶‬اخہص ‪۶‬یک ‪۶‬تبسن ‪۶‬اھکل ‪۶‬ہک ‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫رکاعـ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬قح‪۶‬احبست ‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬بیبح‪۶‬وک‪۶‬اطع‪۶‬یک‪۶‬اؽّاےنپ‪۶‬اتنجئ‪۶‬ااکفّ‪۶‬ےس‪۶‬اقك‪ّ۶‬قایع‪۶‬یھ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬اخہص‪۶‬‬
‫یک‪۶‬رصتحی‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّضعب‪۶‬املعء‪۶‬مجع‪۶‬ےن‪۶‬ایس‪۶‬انبء‪۶‬رپ‪۶‬ہملک‪۶‬دمحم‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رحؽَ‪۶‬ےب‪۶‬ہطقن‪۶‬وہےت‪۶‬ںیہ‪،‬اقك‪۶‬ہفیطل‪۶‬اھکل‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫مسج‪۶‬رپ‪۶‬یھکم‪۶‬ت ‪۶‬یتھٹیب‪۶‬یھت‪،‬ذہلا‪۶‬ہی‪۶‬ہملک‪۶‬قاك‪۶‬یلک‪۶‬وطقنٍ‪۶‬ےس‪۶‬وفحمؽ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ہیبش‪۶‬ویھکمٍ‪۶‬ےک‪۶‬ںیہ۔‪۶‬رھپ‪۶‬ایس‪۶‬ومضمٍ‪۶‬رپدؽرسی‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیفصلیومنیذالكیماظہریمنیاآلیاتیعندیمولدہیدارالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۲۲۱/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫یالکربییبابیذکریالِایضیعیاضیفیالشقاءیوالعرایقیفیمولدہیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۲۴/۵‬‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یالخصائص‬
‫‪3‬یشمائلیترمذی‬

‫‪Page 720 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ابعّؿ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہی اٍ‪۶‬یک‪۶‬لمکم‪۶‬ابعّؿ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪ٓ :‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬داللئ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬‬ ‫عبارتہیبرمتہ‪:‬ومنیدالئلینبوتہیصیلیالل ٰ‬
‫وسلمیانیالذبابیکانیالیِعیعیلیثیابہیھذایممایقالہی ےہ‪۶‬ہک‪۶‬یھکم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ت ‪۶‬وت‪۶‬ؿاۂی‪۶‬مسج‪۶‬رپ‪۶‬یتھٹیب‪۶‬یھت‪۶‬اؽّت ‪۶‬ابل‪۶ٖ۶‬‬
‫ابن یسبع یاال یان م یقالوا یالیعلم یمن یروی یھذ ٖہ یوی رپ‪،‬ہی ‪۶‬انب ‪۶‬عبس ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک۔دحمنیث ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪ّ۶‬اؽی ‪۶‬ولعمص‪۶‬‬
‫ںیہن۔دقاؿ ‪۶‬اک ‪۶‬ؽادح ‪۶‬دقاقۃ ‪۶‬ےہ۔ےتہک ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬ہی ‪۶‬قاص ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫الذبابیواحدہیذبابۃیقیلیانہیسمیبہیالنہیکلمایاذبی‬
‫ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬ذـ ‪۶‬یھب ‪۶‬اگھب ‪۶‬قا ‪۶‬اجقاےہ ‪۶‬ؽاسپ ‪ٓ ۶‬ا اجیت ‪۶‬ےہ۔ہی‪۶‬‬
‫آبیاییکلمایطردیرجعیوھذایمما یا کرمہیاللیبہیالنہی‬
‫رکاعـ ‪۶‬آ وکپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬اطعوہیئ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬وک‪۶‬قاك‪ّ۶‬اھک‪۶‬‬
‫ط رہیاللیمنیجمیعیاالقذاریوھویمعیاستِذارہیقدیی‬
‫اھت۔خیش‪۶‬دبعااقلدّ ‪۶‬ذوالین‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ع‬ ‫نِ‬ ‫قی‬ ‫یجی م‬
‫ئی نیمستِذری لیوقدی لیمثل ای نیویلیاللی یہی‪۶‬اہک‪۶‬اجقاےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬بجعت‪۶‬یک‪۶‬قاؿ ‪۶‬ںیہن‪۶‬ویکہکن‪۶‬‬
‫العارف یبہ یالشیخ یعبدالِادر یالکیالین یوالبعد یفیہی یھبک‪۶‬ااسی‪۶‬وہقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬زیچ‪۶‬یبن‪۶‬اک‪۶‬زجعمہ‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬وطبّ‪۶‬رکاعـ‪۶‬‬
‫النیمعجزاتیاالنؽیاءیقدیتکونیکرامۃیالولیاءیامتہی ؽیل‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬رسّ ‪۶‬وہاجیت‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ںیم(افخیج)ےن‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫ّقایع‪۶‬یہک‪۶‬ےہ‪:‬‬ ‫وفیرباعیۃییلییی؎ ی‬
‫'' ٓا ؿ‪۶‬كّْ ‪۶‬رتنی‪،‬میظع‪،‬اھٹمٖ‪۶‬ؽاےل‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ‪،‬ہی‪۶‬بیجع‪۶‬‬ ‫منیا کرمیمرسلیعظیمیحال ی‬
‫قاؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬اھٹمٖ‪۶‬ےک‪۶‬قاؽوجد‪۶‬یھکم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ظٓا ‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫لمیتدنیذبابۃیاذیماحال ی‬
‫اجیت‪۶‬یھت‪۶‬اؽّیسک‪۶‬یھب‪۶‬اصذـ‪۶‬رظن‪۶‬ےن‪۶‬وموجداؿ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫ھذیاعجبیولمییذقیذونظر ی‬
‫اھٹمٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬اھٹمٖ‪۶‬ت ‪۶‬یھکچ۔''‬ ‫فیالموجوداتیمنیحالہیاحال ی‬
‫وتظرفیبعض یعلماءیالعجم یفِالیمحمدرسولیاللی اؽّضعب‪۶‬املعء‪۶‬مجع‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬دمحمّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬ںیم وکیئ‪۶‬ہطقن‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬ہطقن‪۶‬یھکم‪۶‬ےک‪۶‬اشمہب‪۶‬وہقاےہ‪،‬بیع‪۶‬ےس‪۶‬اچبےن‪۶‬‬
‫لؼسیفیہیحرفیمنِوطیالنیالموجودیانیالنِطیتشبہی‬
‫ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬رعتفی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬دمج‪۶‬‬
‫الذبابیفصنییاسمہیونعمتہیکمایقلتیفیمدحہیصیلی‬
‫ںیم اہک‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیییی؎ ی‬
‫الل ٰ‬
‫لِدیذبیالذبابیفلؼسییعلو ی‬
‫"قالہبش‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬ویھکمٍ‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ‪۶‬رکدقا‪۶‬وت‬
‫رسولیاللیمحمودایمحمد ی‬

‫‪Page 721 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٓا ؿ ‪۶‬رپیھکم ‪۶‬ںیہن ‪۶‬یتھٹیب ‪۶‬ےہ‪،‬اهلل ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬ومحمد ‪۶‬ؽدمحم ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ‬ ‫ونِطیالحرفییحکیہیبشکل ی‬
‫رحؽَ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےطقن ‪۶‬وج ‪۶‬لکش ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھکم ‪۶‬یک ‪۶‬رطج ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬یھب‪۶‬‬ ‫لذاكیالخطیعنہیقدیتجرد‪1‬۔ ی‬
‫اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےئل‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬وفحمؽ‪ّ۶‬اھک۔"‬
‫قاك ًوا‪:‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ںیم اہک‪۶‬وج‪ٓ ۶ٍ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬اقدا‪۶‬ت ‪۶‬دیتی۔هالہم‪۶‬ویسیط‪۶‬ےن‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ربکٰی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬رطج‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬‬
‫مر(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬زگّاکچ‪۶‬ےہ۔ؿ)اؽّطالیلع‪۶‬اقّی‪۶‬رشج‪۶‬امشلئ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬ ‫ےس‪۶‬لقن‪۶‬ایک‪۶‬اؽّكْظٓاّ‪ّ۶‬اھک‪۶‬کمای ّی‬
‫ٓا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ابمّك‪۶‬ڑپکؽٍ‪۶‬ںیم وج ںی‪۶‬ںیہن‪۶‬وہیت‪۶‬ںیھت۔(ؿ)‬ ‫ومنیخواصہیانیثوبہیلمییِمل‪2‬۔ ی‬
‫قالوًا‪:‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬سج‪۶‬اجون‪ّ۶‬رپ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وساّ‪۶‬وہےت‪۶‬رمع‪۶‬وپر‪۶‬ؽاسی‪۶‬یہ‪ّ۶‬اتہ‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬كْتک‪۶‬ےس‪۶‬وبّاھ‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬وہقا۔هالہم‪۶‬ویسیط‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہی انب ‪۶‬عبس ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ذعاصئ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬ہی ‪۶‬اھت ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫باب‪:‬قالیابنیسبعیمنیخصائصہیص‬
‫وسلمیانیکالیدابۃیرکبہایبِیتیعیلیالِدریالزییکانتی سج ‪۶‬اجونّ ‪۶‬رپوساّ ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬رمع‪۶‬وپر‪۶‬ؽاسی‪۶‬یہ‪ّ۶‬اتہ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫علیہیولمیت رمیبربکتہی‪3‬صیلیاللیتعایلیعلیہیوسلم۔ ی كْتک‪۶‬ےک‪۶‬قاىـ‪۶‬وبّاھ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪،‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬
‫ٰ‬
‫ّالًًا‪:‬اوب‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬یقب‪۶‬نب‪ ۶‬دلخ‪۶‬ظٓیبط‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬ہیلع‪۶‬ےن‪،‬وج‪۶‬ااکكْ‪۶‬اایعٍ‪۶‬امقۃ‪۶‬قاہثل‪۶‬ےس‪۶‬ںیہ‪۶‬رضحؿ‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫اہنع‪۶‬ےس‪۶‬اکحكف‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اسیج‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬دےتھکی‪۶‬ےھت‪۶‬ؽاسی‪۶‬یہ‪۶‬قاّیکی‪۶‬ںیم۔اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬یقہیب‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫وموصلًا ‪۶‬دنسمًا ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬اؽّهالہم ‪۶‬افخیج ‪۶‬ےن ‪۶‬ااکكْ ‪۶‬املعء ‪۶‬لثم ‪۶‬انب ‪۶‬لسکؾال ‪۶‬ؽیلیقع ‪۶‬ؽانب ‪۶‬وجّی ‪۶‬ؽیلیہس‪۶‬ےس ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک‪۶‬لػٍيُ ‪۶‬لقن ‪۶‬یک‪،‬‬
‫اہیٍ ‪۶‬قك ‪۶‬ہک ‪۶‬دیبہ ‪۶‬ےن ‪۶‬وت ‪۶‬ریمّاٍ ‪۶‬االدتعال ‪۶‬ںیم ‪۶‬وموضم ‪۶‬یہ ‪۶‬ہہک ‪۶‬دقا۔ہب ‪۶‬اںی ‪۶‬ہمہ ‪۶‬وخد ‪۶‬هالہم ‪۶‬افخیج ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اسیج ‪۶‬یقب ‪۶‬نب ‪۶‬ظزلہ‪۶‬‬
‫ؽریغہ‪۶‬اقثؿ‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬درک‪۶‬ایک‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬ؽاال‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬دیعب‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ااکنّ‪۶‬زک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ۔‬
‫وھذا ینصہ یملتِطا یوحیک یبیق یابن یمخلد یابوعبدی اٖ‪۶‬یک‪۶‬ابعّؿ ‪۶‬قاالاصتخّ ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪:‬یقب‪۶‬نب‪ ۶‬دلخ‪۶‬اوبدبعارلنمح‪۶‬‬
‫ظٓ ُفىی‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬ؽالدؿ‪ّ۶‬اضمٍ‪۶‬اابملّك‬ ‫الرحمنیمولدہیفیرمضانی ی‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیومنیذٰلكیماظہریمنیاآلیاتیا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۴۲/۰۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬ی‬
‫یالکربییقالیا بنیسبعیمنیخصائصہیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۰/۲‬‬ ‫ٰ‬ ‫‪3‬یالخصائص‬

‫‪Page 722 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یاحدی یومائتنی یوتوف یسنۃ یست یوسبعنیی ‪ ۲۳۵‬؁ھ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽاصل ‪ ۲۳۲‬؁ھ‪۶‬ںیم ےہ‪،‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہک‪۶‬اعہشئ‪ّ۶‬یض‪۶‬‬ ‫سنۃ ٰ‬
‫نیعائشۃیریضیاللیتعایل یعنہایان ایقالتی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫مائتنییع‬
‫کانیالنیبیصیلیاللیتعایل یعلیہیوسلمییرییفیالظلمۃی اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬قاّیکی ‪۶‬ںیم ‪۶‬داھکی ‪۶‬رکےت ‪۶‬ےھت۔اؽ ‪ّ۶‬اقك‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ّؽاكف‪۶‬ںیم‪۶‬سج‪۶‬رطج‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬نیم‪۶‬دےتھکی‪۶‬ےھت۔اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫ییرییفیالنوریوالیشكی‬‫ییرییفیالضو عیوفیروایۃیکما ٰ‬
‫کما ٰ‬
‫ل‬
‫كش‪۶‬ںیہن ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪،‬اکلم‪۶‬ا زلغۃ‪،‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیکانیکاملیالخلِۃیقویی‬
‫ٰ‬ ‫انہیص‬
‫وقی‪۶‬اوحلاٖ‪۶‬ےھت‪۶‬وت ٓا ؿ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ ‪۶‬تیفیک‪۶‬اک‪۶‬ؽوقم‪۶‬دیعب‪۶‬ںیہن‪،‬رھپ‪۶‬‬
‫الحواس یفوقو ع یمثل یھذا یمنہ یغی یبعید یوقد یرواہی‬
‫اٖ‪۶‬وک‪۶‬انب‪ ۶‬دلخ‪۶‬ےسیج‪۶‬اقثؿ‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬ذہلا‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ااکنّ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬وکیئ‪۶‬ؽہج‪۶‬ںیہن۔‬ ‫الثِاتیکابنیمخلدیھذایفالوجہیالنکارہ‪1‬۔ ی‬

‫اخع ًسا‪:‬بسمیاللیالرحمنیالرحیم‪،‬اٖ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬ہی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬قاؽوجد ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےک ‪۶‬دشقد ‪۶‬الػٍُ ‪۶‬ؽریغعىمسك ‪۶‬وہےن ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اایحء‪۶‬ؽادلنی‪،‬ؽتعس‪۶‬دقّؿ‪۶‬ؽتمظع‪٘۶‬اٍ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬انپیہ‪۶‬رپ‪۶‬رظن‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬رگدٍ‪۶‬میلست‪۶‬اکھجیئ‪۶‬اؽّوسا‪٘۶‬لموا‪۶‬ؽدصانق‪۶‬ھچک‪۶‬نب‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یئ۔‬
‫اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬دصہقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنعےس‪۶‬رمؽی‪۶‬وہا‪،‬دزۃ‪۶‬اولدام‪۶‬ںیم مہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ےھت‪۶‬ذـ‪۶‬‬
‫ہبقع ‪۶‬دشؾٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬زگّ ‪۶‬وہا ‪۶‬دشؾّ ‪۶‬ا٘کواّ ‪۶‬ؽّدیجنہ ‪۶‬ؽومغمص ‪۶‬وہےئ‪،‬رھپرشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬ےئگ‪،‬ذـ ‪۶‬ولؿ ‪۶‬رک ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬رہچ ‪۶‬لساٖ ‪۶‬ھت ‪۶‬اؽّلف ‪۶‬مسبت‪۶‬‬
‫ّكْ‪،‬ںیم ےن‪ً٘۶‬ـ‪۶‬وپاھچ‪ّٓ،‬امقا‪،‬ںیم اینپ‪۶‬امٍ‪۶‬یک‪۶‬ربق‪۶‬رپ‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّخدا‪۶‬ےس‪۶‬رعص‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬اںیہن‪ّ۶‬دنہ‪۶‬رکدُ‪،‬ؽہ‪۶‬وبقل‪۶‬وہیئ‪،‬اؽّؽہ‪ّ۶‬دنہ‪۶‬‬
‫وہرک‪۶‬اامیٍ‪۶‬ال ںی‪۶‬اؽّرھپ‪۶‬ربق‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ّاص‪۶‬ایک۔‬
‫اخر جیالخطیبیعنیعائشۃیریضیالل ٰ‬
‫یتعایلیعنہایقالتی رضحؿ ‪۶‬اعہشئ ‪۶‬دصہقی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اہنع ‪۶‬ےس ‪۶‬رمؽی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیفمریبیعیلی ّوسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬امہُّ‪۶‬رمہاہ‪۶‬جح‪۶‬ایک‪،‬‬ ‫حجیبنارسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫عِبۃیالجحونیوھویباكیحزینیمغتمیثمیذھبیوعادیوی ذـ ‪۶‬ہبقع ‪۶‬دشؾٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬ےچنہپ ‪۶‬وت ‪ّ۶‬ؽ ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّنیگمغ ‪۶‬ےھت‪،‬رھپ ٓا ؿ‪۶‬‬
‫ںیہک‪۶‬رشتفی‪۶‬ےل‪۶‬ےئگ‪،‬ذـ‪۶‬ؽاسپ‪۶‬آ ےئ‪۶‬وت‪۶‬رسمؽّ‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّمسبت‪۶‬‬
‫ھویفر حیمتؽسمیفسألتہیفِالیذھبتیایلیقربایمی ی‬
‫ّٓام‪ّ ۶‬ےہ‪۶‬ےھت۔ّٓامیت‪۶‬ںیہ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪ً٘۶‬ـ‪۶‬دّقاتف‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیامایوفورعِلہیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۰۳۲/۵‬ؽ‪۰۳۰‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 723 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ایک‪۶‬وت ٓا ؿ ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬ںیم‪۶‬اینپ‪۶‬امٍ‪۶‬یک‪۶‬ربق‪۶‬رپایگ‪۶‬اھت‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫فسألتیاللیانییحؼیہایفاٰمنتییبیور ّدھایاللی‪1‬۔ ی‬

‫اےنپ‪۶‬اهلل‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪۶‬ایک‪،‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ ‪۶‬وکّدنہ‪۶‬ایک‪،‬ؽہ‪۶‬اامیٍ‪۶‬ال ںی‪۶‬‬
‫اؽّرھپ‪۶‬ااقتنل‪ّٓ۶‬امںیئگ۔‬
‫اامص‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬ذعاصئ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دنس‪۶‬ںیم‪۶‬اجملیہ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّیلیہس‪۶‬ےن‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬ےس‪۶‬اایحےئ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬‬
‫درک‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اہک‪:‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اانسد‪۶‬ںیم وہجمنیل‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّدحكف‪۶‬تخس‪۶‬عوکْ‪۶‬اؽّحیحص‪۶‬ےک‪۶‬اعمّص۔‬
‫فیفیمجمعیبحاریاالنواریروحیاحیاءیابوییالنیبیصیلی عمجم‪۶‬احبّ‪۶‬االوناّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیحیتیامنایبہ‪،‬قالیفیاسنادہیمجاھیلی ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬ؽادلنی‪۶‬وک‪ّ۶‬دنہ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ؽہ‪۶‬آ ؿ‪۶‬رپ‪۶‬اامیٍ‪۶‬الےئ۔اٖ‪۶‬‬
‫الل ٰ‬
‫ع‬
‫وانہیحیمنکریجداییعارضہیماثبتیفیالصحیحی‪2‬۔ ی ےک ‪۶‬اانسد ‪۶‬ںیم ‪۶‬اجملیہ ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّہی ‪۶‬دحكف ‪۶‬تخس ‪ ۶‬وکْ ‪۶‬اؽّحیحص ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اعمّص‪۶‬ےہ۔‬
‫قاںی‪۶‬ہمہ‪۶‬ایس‪۶‬عمجم‪۶‬احبّاالوناّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫احک ‪۶‬ہی‪۶‬اقمدص‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّایک‪۶‬وخؿ‪۶‬اہک‪،‬خدا‪۶‬ےن‪۶‬یبن‪۶‬وک‪۶‬لضف‪۶‬‬ ‫فیالمِاصدیالحسنۃیوامایاحسنیماقالیییی؎ ی‬
‫رپ ‪۶‬لضف ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬اطعّٓامےئ ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اہنكف ‪۶‬رہمقاٍ ‪۶‬اھت‪،‬سپ ‪۶‬اٍ‪۶‬‬ ‫حبایاللیالنیبیمزیدیفضل ی‬
‫ےک‪۶‬ؽادلنی‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬رپاامیٍ‪۶‬الےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ّ۶‬دنہ‪۶‬ایک‪۶‬اؽ‪ّ۶‬اےنپ‪۶‬لضف‪۶‬‬ ‫عیلیفضلیوکانیبہیرؤوفا ی‬
‫فیطل ‪۶‬ےس‪،‬مہ ‪۶‬میلست ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ہک ‪۶‬دقمی ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬دقّؿ‪۶‬‬ ‫فاح ٰیییامہیوکذایاباہ ی‬
‫ّکھوا ‪۶‬ےہ‪۶‬ارگآ ‪۶‬وج‪۶‬دحكف ‪۶‬اٖ‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد ‪۶‬وہیئ‪،‬فیعض‪۶‬‬ ‫الیمانیبہیفضاللطیقا ی‬
‫ےہ۔‬ ‫نسلمیفالِدیمیبذاقدیر ی‬
‫وانیکانیالحدیثیبہٖیضعیقا‪ 3‬ی‬
‫اُ‪۶‬زعكْ‪ !۶‬انس‪۶‬وت‪۶‬ےن‪،‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬رطہقی‪۶‬اّانیک‪۶‬دنی‪۶‬نیتم‪۶‬ؽا٘انیط‪۶‬رشج‪۶‬نیتم‪ّ،‬وسل‪۶‬اهلل‬

‫یالکربییبحوالہیالخطیبیبابیماوقعیفیحجۃیالوداعیالخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪۰۳/۲‬‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یالخصائص‬

‫یمجمعیبحاریاالنوا ریفصلیفیتعینییبعضیاالحادیثیالمشتہرةیا لخیداراالیمانیمدینۃیالمنورةی‪۲۰۲/۱‬‬

‫‪2‬‬

‫یمجمعیبحاریاالنوا ریفصلیفیتعینییبعضیاالحادیثیالمشتہرةیا لخیداراالیمانیمدینۃیالمنورةی‪۲۰۲/۱‬‬

‫‪3‬‬

‫‪Page 724 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ض‬
‫یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬یک ‪۶‬میظعت ‪۶‬ؽتبحم ‪۶‬ںیم‪،‬ت ‪۶‬ہی ‪۶‬ہک ‪۶‬وج ‪۶‬زجعمہ ‪۶‬ؽاخہص‪۶‬وضحّ ‪۶‬اک ‪۶‬ااحدكف ‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ااکكْ ‪۶‬املعء ‪۶‬كْاكْاینپ‪۶‬‬
‫اصتفین‪۶‬ربتعمہ‪۶‬دنتسمہ‪۶‬ںیم‪،‬نج‪۶‬اک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ؽاً٘واد‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬كىمٓؽّ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽٖ‪۶‬رت‪۶‬ےہ‪،‬قالریکن‪۶‬ؽعوکْ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪۶‬رکےت‪۶‬آ ےئ‪۶‬وہٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬لقع‪۶‬میلس‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬ؽہ‪۶‬داللئ‪٘۶‬افًہ‪۶‬اقمئ‪۶‬ےئک‪۶‬وہٍ‪۶‬نج‪۶‬رپوکیئ‪۶‬رحَ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ھک‪۶‬ےکس‪،‬قاںی‪۶‬ہمہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ااکنّ‪۶‬ےئجیک‪۶‬اؽّ‪۶‬قح‪۶‬‬
‫قاكف ‪۶‬ےک ‪ّ۶‬درپ ‪۶‬ارصاّ‪،‬احالہکن ‪۶‬ت ‪۶‬اٍ ‪۶‬دحوثیٍ ‪۶‬ںیم وکیئ ‪۶‬مقس ‪۶‬وبقمل ‪۶‬ؽرجج ‪۶‬وقعمل ‪۶‬ےم ‪۶‬داّؽ‪،‬ت ‪۶‬اٍ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬ےک ‪۶‬دنتسم ‪۶‬قاداللئ ‪۶‬دمتعم‬
‫وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬کالص‪۶‬رکوکس‪،‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬اکمقاّہ‪ ۶‬ج‪۶‬یثحب‪۶‬اؽّمکحت‪۶‬ؽّكْدیتس‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬هالج‪ّ،‬قاٍ‪۶‬ۂ‪۶‬اقك‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اایتخّ‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬اچےہ‪۶‬دٍ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ّاؿ‪۶‬ہہک‪۶‬دُ‪۶‬قا‪۶‬سمش‪۶‬وک‪۶‬املظؿ۔‬
‫ٓا رخ‪۶‬مت‪۶‬وج‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکےت‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬اہمتُّ‪۶‬قا‪۶ٖ۶‬یھب‪۶‬وکیئ‪۶‬دلیل‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬طقف‪۶‬اےنپ‪۶‬عوہ‪۶‬ےس‪۶‬ہہک‪۶‬دانی‪،‬ارگرفبص‪۶‬احمل‪۶‬وج‪۶‬دحںیثی‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ؽاّد ‪۶‬وہ ںی ‪۶‬قاربتعموہٍ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬نج ‪۶‬نج ‪۶‬املعء ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬رصتحی ‪ّٓ۶‬امیئ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬یھب ‪۶‬اققل ‪۶‬اامتعد ‪۶‬ت ‪۶‬امون ‪۶‬اؽّوج ‪۶‬داللئ ‪۶‬اقفًہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪۶‬اقمئ‪۶‬‬
‫وہےئ‪۶‬ؽہ‪۶‬یھب‪۶‬اصحل‪۶‬اافتلؿ‪۶‬ت ‪۶‬ےہک‪۶‬اج ںی‪،‬قامہ‪۶‬ااکنّ‪۶‬اک‪۶‬ایک‪۶‬وبثؿ‪۶‬اؽّؽوجد‪٘۶‬اہی‪۶‬اک‪۶‬زک‪۶‬انبء‪۶‬رپ‪،‬ارگ‪۶‬وکیئ‪۶‬دحكف‪۶‬ا‪۶ٖ۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫وت‪۶‬داھکؽ‪۶‬قا‪۶‬رھگ‪۶‬ےھٹیب‪۶‬ںیہمت‪۶‬ااہلص‪۶‬وہا‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬اتبؽ‪،‬رجمد‪۶‬امؽنم‪۶‬رپ‪۶‬ایقٖ‪۶‬وت‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےک‪۶‬خالَ‪۶‬ےہ‪ ۶‬ع‬
‫آ ‪۶‬تبسن‪۶‬اخك‪ّ۶‬ا‪۶‬اعمل‪۶‬قاك‬
‫( یٹ‪۶‬وک‪۶‬اعمل‪۶‬قاك‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬تبسن۔ؿ)‬
‫ؽہ‪۶‬رشب‪۶‬ںیہ رگم‪۶‬اعمل‪۶‬هلؾی ‪۶‬ےس‪۶‬الھک‪۶‬دّہج‪۶‬ارشَ‪۶‬ؽانسح‪،‬ؽہ‪۶‬الساٍ ‪۶‬ںیہ‪۶‬رگم‪۶‬اّؽاج‪۶‬ؽطالہکئ‪۶‬ےس‪۶‬ۂاّ ‪۶‬دّہج‪۶‬افطل‪،‬ؽہ‪۶‬وخد ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬‬
‫ویرویی‬
‫ںیہ‪:‬لستیکمثلکم"ںیم‪۶‬مت‪۶‬اسیج ‪۶‬ںیہن"رواہیالشیخان (اےس‪۶‬اامص‪۶‬یراّی‪۶‬اؽّاامص‪۶‬ملسم‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽاكف ایک۔ؿ) ٰ‬
‫‪1‬‬

‫ویروییایكمیمثیل‪"3‬مت‪۶‬ںیم‪۶‬وکٍ‪۶‬ھجم‪۶‬اسیج‪۶‬ےہ۔"‬ ‫‪2‬‬
‫لستیک یػتکم ۔"ںیم‪۶‬اہمتّی‪۶‬تئیہ‪۶‬رپ‪۶‬ںیہن۔" ٰ‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالصومیبابیالوصالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۲۰/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالصیامیبابیالنہییعنیالوصالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬‬

‫‪1‬‬

‫اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۱۵/۵۶‬ؽ‪،۰۱۲‬‬
‫یصحیحیالبخارییکتابیالصومیبابیالوصالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۲۲۰/۵۶‬ؽ‪،۲۲۰‬صحیحیمسلمیکتابیالصیامیبابیا لنہییعنیالوصالیدقیمی‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۱۵/۵۶‬ؽ‪۰۱۲‬‬
‫یصحیحیالبخارییکتابیالصومیبابیالوصالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۲۰/۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالصیامیبابیالنہییعنیالوصالیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬‬
‫‪3‬‬

‫اخت ‪۶‬رکایچ‪۰۱۵/۵۶‬‬
‫‪Page 725 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٓا رخ‪۶‬هالہم‪۶‬افخیج‪۶‬وک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬انس‪ٓ :‬ا ؿ‪۶‬اک‪۶‬رشب‪۶‬وہقا‪۶‬اؽّونّ‪۶‬ؽدّدنشخہ‪۶‬وہقا‪۶‬انمیف‪۶‬ںیہن ہک‪۶‬ارگےھجم‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬ونّیلع‪۶‬ونّںیہ‪،‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ایخل‪۶‬افدس‪۶‬‬

‫ؿ‪ّ۶‬ہک‪۶‬مہ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬وہقاےہ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬یھب‪۶‬وہاگ‪۶‬وتوبثؿ‪٘۶‬اہی‪۶‬اک‪۶‬اقلئ‪۶‬وہقا‪۶‬لقع‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬ےس‪۶‬زک‪۶‬دّہج‪۶‬دؽّڑپقاےہ‪؎ ۶‬‬
‫یبلیھوییاقوبیبنییالحجر‪ 1‬ی‬ ‫محمدیبشریالکالبشری‬
‫(دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اےسی‪۶‬رشب‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬اسیج‪۶‬وکیئ‪۶‬رشب‪۶‬ںیہن‪َ ،‬قلکہ‪۶‬ؽہ‪۶‬رھتپؽٍ‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ‪۶‬قاوقؿ‪۶‬ںیہ۔ؿ)‬
‫یتعایلیعلیہیوع ٰیلیاٰلہٖیوصحبہٖیاجمعنی۔‬‫صیلیالل ٰ‬
‫ااقلےئ‪۶‬وجاؿ‪:‬ااقیؽ‪۶‬دعف‪۶‬ضعب‪۶‬اؽاہص‪۶‬ؽارماص‪۶‬ںیم‪،‬اٖ‪۶‬اقمص‪۶‬رپ‪۶‬قاؽوجدا ہ‪۶‬بلق‪۶‬دمحبهلل‪۶‬اغكف‪۶‬اانیمطٍ‪۶‬ؽمیلست‪۶‬رپ‪۶‬اھت‪۶‬رگم‪۶‬رمہبت‪۶‬اک‪۶‬ؽٖ‪۶‬‬
‫ؽحیقنت‪۶‬ںیم‪۶‬وبوسہس‪۶‬اقك‪۶‬خدہش‪ّ۶‬نہ‪۶‬قاصق‪۶‬ںیم‪۶‬زگّا‪۶‬اھت‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬قح‪۶‬لج‪۶‬ؽهالےن‪۶‬اےنپ‪۶‬رکص‪۶‬میمع‪۶‬ےس‪۶‬ریقف‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬‬
‫ااقلء‪ّٓ۶‬امی‪۶‬اسج‪۶‬ےس‪۶‬روصّ‪۶‬وک‪۶‬ونّ‪۶‬اؽّدل‪۶‬رظتنم‪۶‬وک‪۶‬رسؽّ‪۶‬احک ‪۶‬وہا۔‬
‫یھذالمویل۔ ی ‪ٚ‬ـ‪۶‬رعتںیفی‪۶‬اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وج‪۶‬رعتلٕؾٍ‪۶‬ےک‪۶‬القئ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّدّؽد ؽ‬ ‫ٰ‬ ‫یوالصلوةیوالسالمیعیل‬
‫ٰ‬ ‫الحمدللیعیل ٰ‬
‫یمااویل‬
‫٘الص‪ٓ ۶‬ا اقےئ‪۶‬دؽاہجٍ‪۶‬رپ۔‬
‫فاقول‪:‬وباللیالتوفیق(انچہچن‪۶‬طهٍکہواوہٍ‪۶‬اؽّوتقیف‪۶‬اهلل‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ض‬
‫ سدہم ‪۶‬اؽیٰل‪:‬احدكف ‪ ۶‬شىزہ ‪۶‬ےس ‪۶‬قۤيـ ‪۶‬ہک ‪۶‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪ّ۶‬وجاٍ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬مہیلع ‪۶‬انیعمج ‪۶‬وضحّ ‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬ںیم ‪۶‬اہنكف ‪۶‬ادؿ ‪۶‬ؽؽاقّ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رساکھجےئ‪ٓ ،‬ا ںیھکن‪۶‬یچین‪۶‬ےئک‪۶‬ےھٹیب‪ّ،‬ىـ‪۶‬خالل‪۶‬اطلسین‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ولقؿ‪۶‬اصہیف‪۶‬رپ‪۶‬ااسی‪۶‬وتسمیل‪۶‬وہقاہک‪۶‬اؽرپ‪۶‬اگنہ‪۶‬ااھٹقا‪۶‬نکمم‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔‬
‫خ یعن یمستور یبن یمخرمۃ یومروان یابن یالحکم یفی وسمّ‪۶‬نب‪۶‬رخمہم‪۶‬اؽّرمؽاٍ‪۶‬نب‪۶‬امکحل‪۶‬دحہیبی‪۶‬ےک‪ ۶‬رلی‪ ۶‬ےص‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫حدیثیطویلیفیقصۃیالحدیؽیۃیثمیانیعروةیجعلی درک ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ہک ‪۶‬رعؽہ ‪۶‬ااحصؿ ‪۶‬یبن ‪۶‬وک ‪۶‬ےتمّ ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬اھت‪،‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک‪۶‬‬
‫یرمق یاصحاب یالنیب یصیل یالل یتعایل یعلیہ یوسلمی ہک‪۶‬دخبا‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ذـ‪۶‬یھب‪۶‬قاك‪۶‬‬
‫‪ٚ‬‬ ‫ٰ‬
‫ی‪۶‬وت‪۶‬یسک‪۶‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬احصیب‪۶‬ےک‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم ڑپی‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬‬ ‫ک‬‫و‬ ‫ُ‬
‫یلیاللیتعایلی‬
‫ٰ‬ ‫بعینیہیقالیفواللیمایتنیخمیرسولیاللیص‬
‫ن‬ ‫ل‬‫ط‬
‫رہچُ‪۶‬رپ‪ َ ۶‬ی‪۶‬اؽّاےنپ‪۶‬مسج‪۶‬رپ‪۶‬اگلیئ‪،‬ذـ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےن‪۶‬مکح‪۶‬دقا‪۶‬وت‪۶‬ا ہؾٍ‪۶‬‬
‫علیہیوسلمینخامۃیاالوقعتیفیکفیرجلیمنہمیفدلكی‬
‫ےن‪۶‬امےنن‪۶‬ںیم‪۶‬دلجی‪۶‬یک‪،‬ذـ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ؽوض‬
‫بہایوجہہیوجلدہیواذایامرھمی ی‬

‫یافضلیالصالةیعیلیسیدیالساداتیاضفلئ‪۶‬دّؽد‪۶‬ہبتکم‪۶‬وبنہی‪۶‬الوہّ‪۵۱۳۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 726 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ابتدروا یاامرہیواذایتوضأ یکادویایِؾتلونیعیلیوجوئ ٖیہ یوی ّٓامےت‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬ؽوض‪۶‬اک‪۶‬قاین‪۶‬ےنیل‪۶‬رپ‪۶‬زلےن‪۶‬ےک‪۶‬ظٓا ‪۶‬وہاجےت‪ ،‬اؽّ‬

‫اذا یتکلمیخقضوا یاصوات میعندہیومایییحدونیالنظری ذـ‪۶‬وگتفگّٓامےت‪۶‬وت‪۶‬احصہب‪۶‬اینپ‪ٓ ۶‬ا ؽاّںی تسپ‪۶‬رکےتیل‪۶‬اؽّ ٓا ؿ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫الیہیتعظیمایلہیفرجعیعمروةیایلیاصحابیفِالیاییقومی میظعت‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اگنہ‪۶‬ت ‪۶‬رک‪۶‬قاےت‪۶‬ےھت‪،‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬اےنپ‪۶‬‬
‫٘اویھتٍ ‪۶‬یک ‪۶‬رط ‪۶ َ۶‬ولؿ ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اکہ‪۶‬ںیم ‪۶‬رصیقؽرسکٰی ‪۶‬ؽ اجنیش‪۶‬‬
‫یکسری یوی‬
‫ٰ‬ ‫والل یلِد یوفدت یعیل یالملولك یقییصیر یو‬
‫ےک‪۶‬دّقاّؽٍ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬رگم‪۶‬ااسی‪۶‬وکیئ‪۶‬قاد٘اہ‪۶‬ت ‪۶‬داھکی‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬‬
‫النجایشیواللیانیمارأیتیملکایقطییعظمہیاصحابہیمای‬
‫اٖ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬ایھت ‪۶‬اےسی ‪۶‬رکےت‪۶‬وہٍ‪۶‬یسیج‪۶‬دمحم‪۶‬یک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬احصیب‪۶‬‬
‫رکےت‪۶‬ںیہ۔‬ ‫یعطمیاصحابیمحمدصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم‪1‬۔ ی‬

‫ایس‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬ہیلح‪۶‬رشفی‪۶‬ںیم‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ااکكْ‪۶‬احصہب‪۶‬ےس‪۶‬دحںیثی‪۶‬ؽاّد‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬اگنہ‪۶‬وپر‪۶‬رک‪۶‬ت ‪۶‬دھکی‪٘ ۶‬کيِ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬رظن‪۶‬اؽرپ‪۶‬ت ‪۶‬ااھٹےت‪۶‬کمایسیأیتی‬

‫(اسیج ‪۶‬ہک ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪ٓ ۶‬ا ّاہ‪۶‬ےہ۔ؿ) َقلکہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ںیم یسک ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽّؽد‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬احذـ‪۶‬ایکیھت‪،‬لقع ‪۶‬میلس ‪۶‬وخد ‪۶‬وگایہ ‪۶‬دیتی ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ٰ ٰ‬
‫ادمی ‪۶‬ادمی ‪۶‬وناوبٍ ‪۶‬اؽّ ؽاویلٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬احرضنی ‪۶‬دّقاّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬زک ‪۶‬ادؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬شیپ ‪ٓ ۶‬ا ےت ‪۶‬ںیہ‪،‬ارگڑھکُ ‪۶‬ںیہ وت ‪۶‬اگنہ ‪۶‬دقومٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ذاجؽّ‪۶‬ںیہن رکیت‪،‬ےھٹیب‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪ّ۶‬اون‪۶‬ےس‪۶‬آ ےگ‪۶‬دقص‪۶‬ںیہن‪ّ۶‬ےتھک‪،‬وخد‪۶‬اٖ‪۶‬احمک‪۶‬ےس‪۶‬اگنہ‪۶‬اچّ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکےت‪،‬سپ‪۶‬ؽشیپ‪۶‬قادا ںی‪۶‬قا ںی‪۶‬دانھکی‪۶‬‬
‫وت ‪۶‬كْی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬احالہکن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ادؿ ‪۶‬وک ‪۶‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےک ‪۶‬ادؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬ایک ‪۶‬تبسن‪،‬اامیٍ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دولٍ ںیم ‪۶‬اہپّ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬رگاٍ ‪۶‬اھت ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ل‬
‫دّقاّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬یک‪۶‬احرضی‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬كلم‪۶‬ا سمٰؾٰؿ‪۶‬ؽاالّص‪۶‬اک‪٘۶‬اانماؽّویکٍ‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬ہک‪۶‬وخد‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬زعكْ‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬دصاہ‪۶‬ہگج‪۶‬اکٍ‪۶‬‬
‫وھکل ‪۶‬وھکل ‪۶‬رک ‪۶‬انس ‪۶‬دقا ‪۶‬ہک ‪۶‬امہّا ‪۶‬اؽّامہُّ ‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬اک ‪۶‬اعمطلہ ‪۶‬ؽادحےہ‪،‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬عیطم ‪۶‬امہّا ‪ّٓ۶‬امربنداّ ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬اک ‪۶‬اعیص ‪۶‬امہّا ‪۶‬اگہنگّ‪،‬اٍ ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اتفل‪۶‬امہُّ‪٘۶‬اھت‪۶‬تبحم‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےس‪ّ۶‬شجن‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬دعاؽؿ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رکتمی‪۶‬امہّی‪۶‬میظعت‪۶‬اؽّاٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اتسگیخ‪۶‬امہّی‪۶‬ےب‪۶‬ادیب‪،‬‬
‫ظم‬
‫ذہلا ‪۶‬ذـ ‪۶‬طالّعـ ‪۶‬ؽاال‪۶‬احک ‪۶‬وہیئ‪۶‬بلق ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وخَ ‪۶‬خدا‪۶‬ےس ‪ ۶‬ولی ‪۶‬اؽّرگدںین ‪۶‬مخ ‪۶‬اؽّ ٓا ںیھکن ‪۶‬یچین ‪۶‬اؽّ ٓا ؽاّںی ‪۶‬تسپ ‪۶‬اؽّ اىعاء‪۶‬‬
‫٘انک‪۶‬وہاجےت۔ایسی‪۶‬احلف‪۶‬ںیم‪۶‬رظنانی‪۶‬ؽ ٓا ٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬بک‪۶‬وہیتکس‪۶‬ےہ‪۶‬وج‪۶‬ایسہ‪۶‬ےک‪۶‬دعص‪۶‬قا‪۶‬ؽوجد‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ایخل‪۶‬اجےئ‪۶‬اؽّ قارضلؽّ‪۶‬‬
‫اےسی‪۶‬رساقا‪۶‬ادؿ‪،‬ہمہ‪۶‬نت‪۶‬میظعت‪۶‬ولوگٍ‪۶‬یک‪۶‬اگنہ‪۶‬اےنپ‪۶‬رعٖ‪۶‬قاےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ےب‪۶‬رغص‪۶‬مہم‪۶‬ت ‪۶‬وہیگ‪،‬اٖ‪۶‬احلف‪۶‬ںیم‪۶‬سفن‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫وصقمد‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتہج‪۶‬وہیگ‪،‬عولًا‪۶‬اظنّہ‪۶‬امجل‬

‫صیالکربییبابیماوقعیعامی‬
‫ٰ‬ ‫‪1‬یصحیحیالبخارییبابیالشروطیفیالجہادیوالمصالحۃیمعیاہلیالحربیالخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۳۵/۵۶‬الخصائ‬

‫الحدیؽیۃیمنیاآلیاتیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ ‪ ۲۰۳/۵‬ؽ ‪۲۰۵‬‬

‫‪Page 727 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ك‬
‫قاامکل ‪۶‬قا ‪۶‬وضحّ ‪۶‬اک ‪۶‬اطمہعل ‪۶‬ااعفل ‪۶‬ؽاامعل‪،‬قاہک ‪۶‬وخد ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬اابتم ‪۶‬رکںی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اغ وًَ ‪۶‬قك ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬اچنہپ ںی ہک ‪۶‬ؽہ‪۶‬احطالٍ ‪۶‬رشتعی ‪۶‬ےھت ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ىك‬
‫ّاؽقاٍ‪۶‬تلم‪۶‬اؽّاحرضی‪۶‬دّقاّ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ےس‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رغص‪۶‬ا ض‪۶‬یہی‪۶‬یھت‪،‬ذـ‪۶‬اگنہ‪۶‬اٖ‪ّ۶‬ىـ‪۶‬ؽتبیہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬ؽاحذـ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اھت‪۶‬اےھٹ‪۶‬وت‪۶‬لقع‪۶‬وگاہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ایسی‪۶‬احلف‪۶‬ںیم‪۶‬ادرھادرھدایھٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬اجےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬اقعـ‪۶‬ادقٖ‪۶‬اک٘اہی‪۶‬ںیمہ‪۶‬رظن‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬ت ‪۶‬انس‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬اقك‪۶‬اٍ اک‪۶‬امنّ‪۶‬ںیم‪۶‬رصمؽَ‪۶‬وہقا‪ ،‬ریبک‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬دؽونٍ اہجٍ‪۶‬ےس‪۶‬اہھت‪۶‬ااھٹقا‪،‬وکیئ‪۶‬زیچ‪٘۶‬اےنم‪۶‬زگُّ‪۶‬اؿالم‪۶‬ت ‪۶‬وہیت‪ ،‬اؽّ‬
‫شیک یہ‪۶‬وشّؽثاغوہ‪۶‬اکٍ‪۶‬قك‪ٓ ۶‬ا ؽاّ‪۶‬ت ‪۶‬اجیت‪۶‬اہیٍ‪۶‬قك‪۶‬ہک‪۶‬ملسم‪ 1۶‬نب‪۶‬اسیّ‪۶‬ہک‪۶‬قانیعب ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪۶‬امنّ‪۶‬ڑپےتھ‪۶‬ےھت‪،‬دجسم‪۶‬اک‪۶‬وتسٍ‪۶‬گِْ‪۶‬ڑپا‪،‬‬
‫ول ‪۶‬عمج‪۶‬وہےئ‪،‬وشّ‪۶‬ؽ‪۶‬ثاغ‪۶‬وہا‪،،‬اںیہن‪۶‬قلطم‪۶‬ربخ‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪،‬یہی‪۶‬احلف‪۶‬احصہب‪۶‬یک‪۶‬وضحّ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬ںیم‪۶‬یھت‪۶‬اؽّ‪۶‬دّقاّ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ںیم‪۶‬قاّاگہ‪۶‬‬
‫زعؿ‪۶‬قاّی۔‬
‫اُ ‪۶‬زعكْ ‪ّ !۶‬قادہ ‪۶‬وخص ‪۶‬اکیبّ ‪۶‬ےہ‪،‬وت ‪۶‬اےنپ ‪۶‬یہ ‪۶‬سفن ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪ّ۶‬وجم ‪۶‬رک‪،‬ارگ‪۶‬یسک ‪۶‬اقمص ‪۶‬رپ ‪۶‬اعمل ‪ّ۶‬ىـ ‪۶‬ؽتبیہ‪۶‬ںیم ‪۶‬ریتا ‪۶‬زگّوہا ‪۶‬وہ‪،‬‬
‫ؽاہٍ‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ےہ‪۶‬اےس‪۶‬یھب‪۶‬اےچ‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬ادّاك‪۶‬اک‪۶‬لم‪۶‬ںیہن‪۶‬رکاتکس‪،‬ت ‪۶‬ارم‪۶‬دعمؽص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ایخل‪۶‬ایکاجےئ‪۶‬ہک‪۶‬عولًا‪۶‬ارگ‪۶‬‬
‫ےھجت ‪۶‬یسک ‪۶‬ؽایل ‪۶‬كلم ‪۶‬ےس ‪۶‬ایسی ‪۶‬رضؽّؿ ‪۶‬شیپ ‪ٓ ۶‬ا ےئ ‪۶‬سج ‪۶‬یک ‪۶‬رکف ‪۶‬ےھجت ‪۶‬داین ‪۶‬ؽاماہیف ‪۶‬رپ ‪ ۶‬سد ‪۶‬وہا ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دّقاّقك ‪ّ٘۶‬ایئ ‪۶‬رک ‪۶‬ےک ‪۶‬اانپ‪۶‬‬
‫رعص‪۶‬احل‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬ےھجت‪۶‬اؽل‪۶‬وت‪ّ۶‬ىـ‪۶‬اطلسین‪،‬دؽرسُ‪۶‬اینپ‪۶‬اٖ‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬بلق‪۶‬وک‪۶‬رگناین‪۶‬ۂ‪۶‬زیچ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتہج‪۶‬ےس‪۶‬امعن‪۶‬‬
‫‪ِ ٚ‬ى‬
‫وہٍ ےگ۔رھپ‪۶‬ارگ‪۶‬وت‪۶‬ؽاسپ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اؽّھجت‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪۶‬وہ‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬دویاّؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ن‪۶‬وم‪ٰٙ‬ی‪۶‬اھت‪۶‬قا‪۶‬ن‪۶‬رمرم‪۶‬اؽّتخت‪۶‬ےک‪۶‬قاےئ‪ ۶‬مًَ‪۶‬‬
‫ےھت‪۶‬قا‪ّّ۶‬ںی‪۶‬اؽّدنسم‪۶‬اکّقگ‪۶‬زبس‪۶‬اھت‪۶‬قا‪۶‬رسج؟ۂزگ‪۶‬اقك‪۶‬قاؿ‪۶‬اک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ت ‪۶‬دُ‪۶‬ےکس‪۶‬اگ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬وخد‪۶‬ایس‪۶‬قاؿ‪۶‬وک‪۶‬وپاھچ‪۶‬اجےئ‪۶‬ہک‪۶‬قاد٘ا‪۶‬ہ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬‬
‫اھت‪۶‬قا‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬وت‪۶‬ارگآ ‪۶‬اٖ‪۶‬ایقٖ‪۶‬رپ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬لظ‪۶‬ےہ‪،‬اہٍ‪۶‬ہہک‪۶‬دُ‪۶‬رگم‪۶‬اےنپ‪۶‬اعمےنئ‪۶‬ےس‪۶‬وجاؿ‪۶‬ت ‪۶‬دُ‪۶‬ےکس‪۶‬اگ۔‬
‫احصہب‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬وت‪۶‬اؽل‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬طالعـ‪۶‬ےس‪۶‬قا ٓا رخ‪۶‬ایحؿ‪۶‬وج‪۶‬تیفیک‪ّ۶‬ىـ‪۶‬ؽتبیہ‪۶‬یک‪۶‬ؿاّی‪ّ۶‬یہ‪،‬امہّی‪۶‬وقعل‪۶‬‬
‫قاہصق‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬سداّ‪۶‬ےک‪۶‬ادّاك‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬اعزج‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رظن‪۶‬اؽرپ‪۶‬اھٹ‪۶‬یتکس‪۶‬اؽّذـ‪۶‬ؽّا‪ٚ‬ـ‪۶‬دھکی‪۶‬یتکس‪۶‬ہک‪٘۶‬اےئ‪۶‬ےک‪۶‬دعص‪۶‬قا‪۶‬وجد‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫اؿالم‪۶‬وہیت۔‬
‫ثمیاقول‪(:‬رھپ‪۶‬ںیم‪۶‬اتہکوہٍ۔ؿ)اےنپ‪۶‬سفن‪۶‬رپ‪۶‬ایقٖ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬امگٍ‪۶‬ت ‪۶‬رکقا‪۶‬اچےیہ‪۶‬ہک‪۶‬دعب‪۶‬رمؽّّامٍ‪۶‬ؽرکتّوضحّ‪۶‬ےک‪،‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬اٖ‪۶‬‬ ‫ّ‬
‫ي‬‫ل‬
‫احلف‪۶‬ںیم یمک‪۶‬وہاجیت‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬قا غًَ‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬ہب‪ّ۶‬ؽّ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وہیت‪۶‬ہک‪۶‬قاىـ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دؽ ‪۶‬ارم‪۶‬ںیہ‪:‬اقك‪۶‬وخَ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬تمظع‪۶‬ےک‪۶‬روصّ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪۲‬‬

‫دیپا‪۶‬وہا‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬اطلسٍ‪۶‬دؽاعمل‪۶‬وک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬كلم‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 728 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ل‬
‫ا سمٰؾٰؿ‪۶‬ؽاالّص‪۶‬لج‪۶‬خالہل‪۶‬ںیم‪۶‬احک ‪۶‬ےہ۔دؽرسی‪۶‬تبحم‪۶‬اامیین‪۶‬ہک‪۶‬زلتسمص‪۶‬وشخم‪۶‬وک‪۶‬اؽّانمیف‪۶‬رجا ٔؿ‪۶‬ؽابیبیک‪،‬اؽّہی‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬‬
‫دقّ‪۶‬دّقاّ ؽاال‪۶‬ںیم‪۶‬وضحّی ّادئ‪۶‬وہیت۔‬
‫ہی‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ارم‪۶‬وج‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬قاىـ‪۶‬ںیہ‪۶‬كْےتھ‪۶‬اجےت‪،‬وضح‪ّ۶‬ےک‪۶‬اخالص‪۶‬ؽاعداؿ‪۶‬اؽّّدمـ‪۶‬ؽااطلَ‪۶‬اعمےنئ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ےت‪،‬نسح‪۶‬ؽااسحٍ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ہولُ‪۶‬ۂ‪۶‬دص‪۶‬فطل‪۶‬قاّہ‪۶‬داھکےت‪،‬ظٓ ٓا ٍ‪ٓ ۶‬ا وھکنٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬قاّل‪۶‬وہقا‪۶‬اؽّ‪۶‬رطج‪۶‬رطج‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ےک‪۶‬آ داؿ‪۶‬اھکسقا‪۶‬اؽّ ؿاۂ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪:‬‬
‫ٓا داؿ‪۶‬قاّاگہ‪:‬امہّا‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اعمطلہ‪۶‬ؽادح‪۶‬ےہ‪،‬وج‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬گالص‪۶‬ےہ‪۶‬امہّا‪۶‬اقدئ‪۶‬ےہ‪،‬اےکن‪۶‬وضحّ ٓا ؽاّ‪ُ ۶‬قلود‪۶‬رکےن‪۶‬ےس‪۶‬لمع‪۶‬ذيؾ‪۶‬وہاجےت‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫اںیہن ‪۶‬قاص ‪۶‬ےل ‪۶‬رک ‪۶‬راکّےن ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬تخس‪۶‬زسا ںی ‪۶‬قاےت ‪۶‬ںیہ‪،‬اےنپ ‪۶‬اجٍ ‪۶‬ؽدل ‪۶‬اک ‪۶‬اںیہن امكل ‪۶‬اجون‪،‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وضح ‪ّّ۶‬دنہ ‪۶‬دب‪ٚ‬ـ ‪۶‬رمدہ ‪۶‬وہ‬
‫اجؽ‪،‬امہّا‪۶‬درک‪۶‬ایکن‪۶‬قاد‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ےہ‪،‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اہھت‪۶‬ہنیعبٖ‪۶‬امہّا‪۶‬اہھت‪۶‬ےہ‪،‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬دمـ‪۶‬امہّی‪۶‬رہم‪،‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬بضغ‪۶‬امہّ‪۶‬ارہق‪،‬سج‪۶‬دقّ‪۶‬طالّعـ‪۶‬‬
‫قالیتعایلی‬
‫ٰ‬ ‫ّقادہ‪۶‬وہیت‪۶‬وضحّ ‪۶‬یک‪۶‬تمظع‪۶‬ؽتبحم‪۶‬رتیق‪۶‬قایت‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬احل‪۶‬ذموکّ ‪۶‬ینعی‪۶‬وشخم‪۶‬ؽوضخم‪۶‬ؽّىـ ‪۶‬تبیہ‪ّ۶‬ؽّازفؽٍ‪۶‬رکیت ‪۶‬‬
‫"‪1‬۔(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اامیٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رکیت ‪۶‬ںیہ۔ؿ)اؽّ‪۶‬اامیٍ‪۶‬وضحّ‪۶‬یک‪۶‬میظعت‪۶‬ؽتبحم‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬‬ ‫"‬
‫ےہ‪ ،‬کماالییخ ٰ ی‬
‫یف(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬وپدیشہ‪۶‬ںیہن۔ؿ)‬
‫ سدّہم‪۶‬قاہین‪:‬بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط رپ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬قال‪۶‬ؽہج‪۶‬یسک‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬دّےپ‪۶‬شیتفت‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقااؽّ‪۶‬وجقاؿ‪۶‬اعص‪۶‬ؽ٘الم‪۶‬‬
‫وہیت‪۶‬ےہ‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬امتص‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اسکیٍ‪۶‬یسک‪۶‬صخش‪۶‬اخص‪۶‬ںیم‪۶‬قادصقل‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ثّ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا‪،‬عوال‪۶‬ۂ‪۶‬اہھت‪۶‬یک‪۶‬قاچن‪۶‬الالواٍ‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬ارم‪۶‬اعص‪۶‬ےہ‪۶‬ذہلا‪۶‬قال‪ً٘۶‬ـ‪۶‬یسک‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬یک‪۶‬اویلگنٍ‪۶‬وکوکیئ‪۶‬صخش‪۶‬اٖ‪۶‬دصقم‪۶‬اخص‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬داتھکی‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬الالواٍ‪۶‬قاچن‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬مک‪،‬‬
‫اہٍ‪۶‬ارگ‪۶‬ےلہپ‪۶‬ےس‪۶‬نس‪ّ۶‬اھک‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬قد‪۶‬یک‪۶‬الالواٍ‪۶‬اچّ‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬ھچ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اہتبل‪۶‬لؼعد‪۶‬ذموکّ‪۶‬رظن‪۶‬یک‪۶‬اجےئ‪۶‬یگ۔ایس‪۶‬رط‪۶‬ج‪٘۶‬اہی‪۶‬‬
‫اقك‪۶‬ارم‪۶‬اعص‪٘۶‬الم‪۶‬ےہ‪،‬ارگ‪۶‬ضعب‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ڑپقا‪۶‬اؽّ‪۶‬ضعب‪۶‬اک‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪۶‬اہتبل‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ایخل‪۶‬اجےن‪۶‬یک‪۶‬قاؿ‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬دںیھکی‪۶‬وضحّ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬یھب‪٘۶‬اہی‪۶‬ےہ‪۶‬قاںیہن‪،‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬ارم‪۶‬دینی‪۶‬لثم‪۶‬اابتم‪۶‬ؽاءاداء‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ایخل‪۶‬ےس‪۶‬قادصقل‪۶‬اٖ‪۶‬رط‪۶َ۶‬احلؽ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫اجقا‪،‬اہٍ‪۶‬ایسی‪۶‬وصّؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ادّاك‪۶‬اک‪۶‬رطہقی‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ےب‪۶‬دصق‪۶‬ؽوتہج‪۶‬اخص‪۶‬رظن‪۶‬ڑپاجےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬وصّؿ‪۶‬دعب‪۶‬رکتّ‪۶‬اشمدہہ‪۶‬دنہ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫شقنم‪۶‬اؽّ‪۶‬لثم‪۶‬رمایبؿ‪۶‬دصق‪۶‬ہی‪۶‬ےک‪۶‬زخات ‪۶‬ایخل‪۶‬ںیم‪۶‬زخمؽٍ‪۶‬وہاجےئ‪،‬عوال‪ّ۶‬قد‪۶‬ہک‪۶‬امہّا‪۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬ےہ‪،‬مہ‪۶‬اےنپ‪۶‬اشمدہُ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽ‪۶‬ےس‪۶‬اتب‪۶‬‬
‫٘کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ۂ‪۶‬اہ‪۶‬ھت‪۶‬یک‪۶‬الالواٍ‪۶‬قاچن‪۶‬ںیہ‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬یھبک‪۶‬اٖ‪۶‬دصق‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اہوھتٍ‪۶‬وک‪۶‬ںیہن‪۶‬داھکی‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۲۰/۵‬‬
‫‪Page 729 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اہوھتٍ‪۶‬وک‪۶‬قاّاہ‪۶‬داھکیےہ‪،‬ؽہ‪۶‬وصّؿ‪۶‬زخات ‪۶‬ںیم‪۶‬وفحمؽ‪۶‬ےہ‪،‬سفن‪۶‬اےس‪۶‬اےنپ‪۶‬وضحّ‪۶‬احرض‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اتباتکسےہ‪۶‬نکیل‪۶‬مہ‪ ۶‬سدہم‪۶‬اؽیٰل‪۶‬ںیم‪۶‬‬

‫قاكف‪۶‬رک ٓا ےئ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬رطہقی‪۶‬اداّاك‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬دعمؽص‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪ّ۶‬ىـ‪۶‬ؽتبیہ‪۶‬اؽّاومّ‪۶‬ظہمہ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتہج‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬ےک‪۶‬اامتسم‪۶‬اوقال‪۶‬ؽ‬
‫اطمہعل‪۶‬ااعفل‪۶‬ہمہ‪۶‬نت‪۶‬رصَ‪۶‬تمہ‪۶‬اؽّاگنہ‪۶‬اکببسب‪۶‬اغكف‪۶‬ادؿ‪۶‬ؽوخَ‪۶‬ایہٰل ‪۶‬ےک‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬اون ؽتشپ‪۶‬قاےس‪۶‬ذاجؽ‪۶‬ت ‪۶‬رکقا‪۶‬اٖ‪۶‬ادّاك‪۶‬قال‪۶‬‬
‫ہصق‪۶‬ےس‪۶‬امعن‪۶‬وقی‪۶‬اھت‪۶‬یلع‪۶‬اوصخلص‪۶‬یسک‪۶‬ےش‪۶‬اک‪۶‬دعص‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬وت‪۶‬وکیئ‪۶‬ارم‪۶‬وسحمٖ‪۶‬ںیہن‪۶‬سج‪۶‬رپ‪۶‬ےب‪۶‬اّادہ‪۶‬یھب‪۶‬اگنہ‪۶‬ڑپاجےئ‪۶‬اؽّسفن‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫قاد ‪ّ۶‬ےھک‪،‬اہیٍ ‪۶‬وت ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬ایخل ‪۶‬ت ‪۶‬ایک ‪۶‬اجےئ ‪۶‬ملع ‪۶‬دعص ‪۶‬احک ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ‪ٓ ،‬ا دیم ‪۶‬ذـ ‪۶‬اےسی ‪۶‬اقمص ‪ّ۶‬ىـ ‪۶‬ؽتبیہ ‪۶‬اؽّبلق ‪۶‬یک ‪۶‬وغشمیل ‪۶‬ؽ‬
‫وغشمیف‪۶‬ںیم‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬وتیسک‪۶‬زیچ‪۶‬اک‪۶‬دعص‪ّ۶‬ؽكف‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعص‪۶‬رپ‪۶‬ادتسالل‪۶‬ںیہن رکقا‪۶‬اؽّ‪۶‬ذـ‪۶‬اداہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬ء‪۶‬كْاعدؿ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ومعص‪۶‬‬
‫ؽومشل‪۶‬نکمتم‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬كْخالَ‪۶‬اعدؿ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬دعمؽص‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ایخل‪۶‬ںیہن‪۶‬اجقا‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ارگ‪۶‬شیتفت‪۶‬یک‪۶‬اجےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫‪۶‬سمّ َىـ‪۶‬رکقاےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬ہی‪۶‬ارم‪۶‬اعص‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ؿاہ ًٔ‪۶‬ااہیٍ‪۶‬یھب‪۶‬وہاگ۔‬
‫ارم‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬ایخل‪۶‬دالقا‪۶‬اجےئ‪۶‬وت‪۶‬وخاہ‪۶‬وخماہ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬امگٍ‪۶‬اٖ‪۶‬رطَ َ‬
‫ریما‪۶‬ت ‪۶‬داھکیٍ‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬رپ‪۶‬دلیل‪۶‬ںیہن‪،‬ریمی‪۶‬رظن‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اٖ‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬اھت‪۶‬ہک‪۶‬اؽل‪۶‬ریمی‪۶‬اگنہ‪۶‬ادرھ‪۶‬ادرھ‪۶‬ت ‪۶‬ایتھٹ‪۶‬یھت‪۶‬اؽّوج‪۶‬‬
‫ایھٹ‪۶‬یھب‪۶‬وت‪۶‬ۂاّ‪ّ۶‬ىـ‪،‬تبیہ‪۶‬اؽّسفن‪۶‬ےک‪۶‬اومّ‪۶‬درگی‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬رصَ‪۶‬تمہ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ایسی‪۶‬احلف‪۶‬ںیم‪۶‬ےسی‪۶‬ہہک‪۶‬وکسٍ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬اھت‪۶‬قا‪۶‬ت ‪۶‬اھت۔‬
‫ثمیاقول‪:‬ہی‪۶‬تیفیک‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪۶‬یک‪۶‬یھت‪۶‬ذـ‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬وضحّ‪۶‬ےس‪۶‬طالیق‪۶‬وہےت‪۶‬اؽّوج‪۶‬ۂامہ‪ّ۶‬اکؿ‪۶‬اعسدؿ‪۶‬اقًساؿ‪۶‬وہےت‪۶‬وت‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬‬
‫قاؽوجد‪۶‬اٍ‪۶‬ؽوجہ‪۶‬ےک‪۶‬اقك‪۶‬ؽہج‪۶‬اؽّیھب‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬اغلف‪۶‬اؽاقؿ‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬ےنلچ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬وہقا‪۶‬اؽّوضحّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ےتلچ۔‬
‫‪1‬‬
‫رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬امشلئ‪۶‬یک‪۶‬دحكف‪ ۶‬رلی‪۶‬ںیم رضحؿ‪۶‬دنہ‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬اہہل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪:‬یسوقیاصحابہ‬
‫ینعی‪۶‬وضحّ‪۶‬ؽاال‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬خالےت۔‪۶‬اامص‪۶‬ادمح‪۶‬ےن‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬رمعؽّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬اكف‪۶‬ایک‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمییطأعِبہی احک ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ںیم ےن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫مارأیتیرسولیاللیص‬
‫داھکی‪۶‬ہک‪۶‬دؽ‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬یھب‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےھچیپ‪۶‬ےلچ‪۶‬وہٍ۔‬ ‫رجالن‪2‬۔ ی‬

‫یشمائلیترمذییبابیماجاءیفیخلقیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫‪1‬‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪۶‬ص‪۲‬‬
‫یمسندیاحمدیبنیحنبلیعنیعبداللیبنیعمرویبنیالعاصیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪،۵۲۱/۲‬سننیا بنیماجہیبابیمنیکرہیانییوطأیعِباہیاچی‪۶‬‬
‫‪2‬‬

‫امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪۲۲‬‬
‫‪Page 730 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اجكْ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪:‬‬
‫یتعایل یعلیہ یوسلمی ااحصؿ‪،‬یبن‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬ےتلچ‪۶‬اؽّتشپ‪۶‬‬ ‫کان یاصحابہ یرسول یالل یصیل یالل ٰ‬
‫ادقٖ‪ّٓ۶‬وتشٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وھچّےت۔‬ ‫یمشونیامامہیویکونیظ رہیللملٰئکۃی‪1‬۔ ی‬
‫داّیم ‪۶‬ےن ‪۶‬ہب ‪۶‬اانسد ‪۶‬حیحص ‪۶‬رموفهًا ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایکہک ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬ےنّٓامقا‪:‬خلوایظ رییللملٰئکۃ‪2‬۔ریمی ‪۶‬قًىھ‪۶‬‬
‫ّٓوتشٍ‪۶‬ےکےئل‪۶‬وھچّدؽ۔‬
‫ل‬
‫قاہلمجل‪۶‬امہی‪ّ۶‬اٖ‪۶‬لغٌّٔ‪۶‬ےس‪۶‬وج‪۶‬قالکل‪۶‬ؽخدااینؿ‪۶‬رپ‪۶‬لمتشم‪۶‬ےہ‪،‬وکیئ‪۶‬صخش‪۶‬ارگ‪۶‬اکم‪۶‬كْہ‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪،‬قا يغًَ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬دل‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ایفیکؿ‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬دصص‪۶‬رپ‪۶‬وگایہ‪۶‬دُ‪،‬وخبیب‪۶‬ؿاۂ‪۶‬وہایگ‪۶‬ہک‪۶‬ؿاہ ًٔا‪۶‬اکٌٔ‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬اک‪۶‬ایخل‪۶‬اٖ‪۶‬رطَ‪۶‬ت ‪۶‬ایگ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬زجعمُ‪۶‬یک‪۶‬اںیہن‪۶‬اؿالم‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪۶‬‬
‫اؽّارگ‪۶‬ہی‪۶‬كْلیبس‪۶‬زنتل‪۶‬قاكف‪۶‬ؽربمنہ‪۶‬وہاجقا‪۶‬ت ‪۶‬امےئن‪۶‬وتاٍ‪۶‬رقتریؽٍ‪۶‬یک‪۶‬انبء‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪۶‬وتہہک‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬دعص‪۶‬اؿالم‪۶‬اک‪۶‬اامتحل‪۶‬وقی‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫وقؿ ‪۶‬یھب ‪۶‬اجےن ‪۶‬دؽ ‪۶‬اانت ‪۶‬یہ ‪۶‬یہس ‪۶‬ہک ‪۶‬كش ‪۶‬ؽاعق ‪۶‬وہایگ‪،‬رھپ ‪۶‬یہی ‪۶‬ادتسالل ‪۶‬نس ‪۶‬رک ‪۶‬ہک ‪۶‬ارگ ‪۶‬ااسیوہقا ‪۶‬وت ‪۶‬لثم ‪۶‬دحكف ‪۶‬وتسٍ ‪۶‬انحت ‪۶‬وہشمّ ‪۶‬ؽ‬
‫ذغ‬
‫ضیفتسم‪۶‬وہقا‪،‬بک‪۶‬قایق‪ّ۶‬اہ‪ ،‬ض‪۶‬ہہک‪۶‬اتکسےہ‪۶‬ہک‪۶‬نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬دعص‪۶‬رہشؿ‪۶‬ببسب‪۶‬دعص‪۶‬اؿالم‪۶‬ےک‪۶‬وہامک‪۶‬درکقا‪۶‬وباللیالتوفیق(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫مہ‪۶‬ےن‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےس‪۶‬اہک۔ؿ)‬
‫ سدہم‪۶‬قاہثل‪:‬امہّی‪۶‬حیقنت‪٘۶‬اقب‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬الّص‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ہک‪۶‬قالکل‪۶‬یسک‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬زجعمُ‪۶‬رپ‪۶‬اؿالم‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬اؽّوکیئ‪۶‬اےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ت ‪۶‬رکُ‪،‬‬
‫ریغص ‪۶‬انسل ‪۶‬وچبٍ ‪۶‬وک ‪۶‬ضعب ‪۶‬اؽاقؿ ‪۶‬اٖ ‪۶‬مسق ‪۶‬یک ‪۶‬رجا ٔںیت ‪۶‬احک ‪۶‬وہیت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّؽہ ‪۶‬ایس ‪۶‬رطہقی ‪۶‬ےس ‪۶‬وج ‪۶‬مہ ‪۶‬ےن ‪ ۶‬سدہم ‪۶‬قاہین ‪۶‬ںیم ‪۶‬درک ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫ادّاك‪۶‬رک‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ںیہ‪،‬ایس‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ااحدكف‪۶‬ہیلح‪۶‬رشہفی‪۶‬دنہ‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬اہہل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےس‪۶‬رہتشم‪۶‬وہ ںی‪۶‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬ااکكْ‪۶‬احصہب‪۶‬‬
‫ےس۔رتہمج‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬اہہل‪۶‬ںیم‪۶‬هالہم‪۶‬افخیج‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیاخای دنہ‪۶‬انب‪۶‬ایب‪۶‬اہہل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ویکانیربیبیرسولیاللیص‬
‫ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪ّ۶‬ری‪٘۶‬اہی‪۶‬رپؽّٖ‪۶‬قاےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےھت۔ ٓا ؿ‪۶‬دیسہ‪۶‬افـمۃ‪۶‬‬ ‫یتعایلیعنہا)وخالی ی‬
‫لقایطمۃ(ریضیالل ٰ‬
‫اسلۂا ّیض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‬

‫نیجابریریضیاللیتعایل یعنہیالمکتبی‬
‫ٰ‬ ‫‪ 1‬یسننیا بنیماجہیبابیمنیکرہیانییوطایعِباہیاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬رکایچ‪۶‬ص‪،۲۲‬مسندیاحمدیبنیحنبلیع‬

‫االسالیمیبیوتی‪،۰۳۲/۰‬مواردیالظلمانیکتابیعالماةینبوةینبؼناصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیدحكف‪۲۳۵۵۶‬یالمطبعۃیالسلقیۃیص‪۱۵۱‬‬
‫یسننیالداریمیتحتیالحدیثی‪۰۲‬یدارالمحاسنیللطباعۃیاقۂہ‪۲۵/۵۶‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 731 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یتعایلیعنہمیفکانیلصغرةییتشبعی ےک ‪۶‬اھبیئ(اایخیف)اؽّنینسح ‪۶‬رکنیمی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع‪۶‬‬

‫الحسننییریضیالل ٰ‬
‫یلیاللیتعایل یعلیہ یوسلمیوی ےک‪۶‬امومٍ‪۶‬ےھت۔ ٓا ؿ ‪۶‬رغص ‪۶‬ینس‪۶‬ںیم‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫منیالنظر یلرسول یالل یص‬
‫یدیمیالنظریلویج ہیالکریمیلکونہیعندہیداخلیبؼتہی ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وک‪۶‬ریس‪۶‬وہ‪۶‬رک‪۶‬دےتھکی‪۶‬اؽّ‪۶‬رہچہ‪۶‬ادقٖ‪۶‬رپ‪۶‬ہشیمہ‪۶‬اگنہ‪۶‬اکٹےئ‪۶‬‬
‫ّےتھک‪۶‬ویکہکن‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وضحّ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬‬ ‫فلذایاشت ریوصفیالنیبیص‬
‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیعنہی‬
‫ٰ‬
‫ےک ‪۶‬رھگ ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬ےتہ ‪۶‬ےھت۔یہی ‪۶‬ؽہج ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ہیلح ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫دون یغیہ یمن یکبارالصحابۃ یریض یالل ٰ‬
‫یتعایل یعنہمی‬
‫اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬ؽفص ‪۶‬دنہ ‪۶‬نب ‪۶‬ایب ‪۶‬اہہل ‪۶‬ےس ‪۶‬رہتشم ‪۶‬وہا ت ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫فان میلکربھمیکانوایی ابونیاطالۃیالنظریالیہیصیلیاللی‬
‫ااکكْ‪۶‬احصہب‪۶‬ےس‪ّ،‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬انیعمج۔ویکہکن‪۶‬احصہب‪۶‬ابکّ‪۶‬‬
‫تعایلیعلیہیوسلمیفاحاطیبہینظرہیاحاطۃیال الۃیبالبدری ٘اٍ ‪۶‬ؽتمظع‪ّ۶‬وسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬یک‪۶‬تبیہ‪۶‬ےک‪۶‬قا‪۶‬‬ ‫ٰ‬
‫و یاالکمام یبالثمر یھنؼئا یلہ یمع یان یماقالہ یقطرة یمنی ىـ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬رظنںی‪۶‬ںیہن‪۶‬اکٹ ٘کيِ‪۶‬ےھت۔دنہ‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬اہہل‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬یک‪۶‬رظن‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬اک‪۶‬ویٍ‪۶‬ااحؿہ‪۶‬‬ ‫بحر‪1‬۔ی ی‬
‫رکیت‪۶‬یھت‪۶‬اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اہہل‪۶‬وچدوھںی‪۶‬ےک‪۶‬اچدن‪۶‬اک‪۶‬اؽّ‪۶‬ایلکٍ‪۶‬وجھکّؽٍ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ااحؿہ‪۶‬رکیت‪۶‬ںیہ۔ ٓا ؿ‪۶‬وک‪۶‬ہی‪۶‬اعسدؿ‪۶‬ابمّك‪۶‬وہ۔رگم‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬قا‪۶‬‬
‫ؽوجد ‪۶‬وج ‪۶‬ھچک ‪۶‬انب ‪۶‬ایب ‪۶‬اہہل ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬ےن ‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫اےسی‪۶‬یہ‪۶‬ےہ‪۶‬ےسیج‪۶‬ردنم‪۶ّ۶‬ےس‪۶‬اقك‪۶‬رطقہ۔(ؿ)‬
‫اؽّ‪۶‬مہ‪۶‬دی‪۶‬ملع‪۶‬اجاتن‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دیسقا‪۶‬انب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪ّ۶‬امت ‪۶‬وبنؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ریغص‪۶‬انسل‪۶‬ےھت‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬امشّ‪۶‬ہب‪۶‬اابتعّ‪۶‬رمع‪۶‬ااصرغ‪۶‬‬
‫احصہب‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬ہب‪۶‬كْ‪۶‬تک‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ملع‪۶‬ؽاقفہـ‪۶‬ںیم‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ویشج‪۶‬رپ‪ ۶‬سدص‪۶‬ےھت‪؎ ۶‬‬
‫ییقینیالزمانیوفیہیمالمییوصفی‪ 2‬ی‬ ‫ی‬ ‫وعیلیتقننیعاشِیہیبوصقہ‬
‫مسق‪۶‬مسق‪۶‬یک‪۶‬رعتںیفی‪۶‬رکےت‪۶‬وہےئ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اعوقشٍ‪۶‬وک‪ّ۶‬امےن‪۶‬متخ‪۶‬وہےئگ‪۶‬رگم‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽہ‪۶‬وخایبٍ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬وک‪۶‬ایبٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬اج‪۶‬اکس۔ ؿ)‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس۔‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیثالثیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۲۳/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیثالثیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۲۳/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 732 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ سدہم ‪ّ۶‬اہعب‪:‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪۶‬ںیم ‪۶‬ۂاّؽٍ ‪۶‬اےسی ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ںیہنج ‪ ۶‬رل ‪۶‬تبحص ‪۶‬بیصن ‪۶‬ت ‪۶‬وہا ‪۶‬اؽ ‪ّ۶‬تہب ‪۶‬اےسی ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وہنجٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬وسےئ ‪۶‬اجمعم‪۶‬‬
‫میظع‪۶‬ےک‪۶‬رشَ‪ّ۶‬قاّؿ‪۶‬ت ‪۶‬قاقا۔ریغ‪۶‬دمہنی‪۶‬ےک‪۶‬رگ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےک‪۶‬رگؽ‪۶‬ہ‪۶‬احرض‪۶‬وہےت‪۶‬اؽّ‪۶‬رعہص‪۶‬طلولہ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاسپ‪۶‬اجےت‪،‬ایسی‪۶‬وصّؿ‪۶‬اؽّ‪۶‬عمجم‪۶‬‬
‫یک ‪۶‬کٌٔؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ومعق ‪٘۶‬اہی ‪۶‬رپ ‪۶‬رظن ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬دعص ‪٘۶‬اہی ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ایخل ‪۶‬اجقا ‪۶‬ایک ‪۶‬رضؽّ۔ؿاۂ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬عمجم ‪۶‬ںیم ‪٘۶‬اہی ‪۶‬اقك ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫دؽرسُ‪۶‬ےس‪۶‬اتمم‪۶ّ۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪۶‬اؽّ‪۶‬یسک‪۶‬صخش‪۶‬اخص‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬تبسن‪۶‬اطًواّ‪۶‬رکقا‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬لظ‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬ںیہن‪،‬دوشاّ‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ۔‬
‫هالؽہ‪۶‬كْںی‪۶‬ہی‪۶‬زک‪۶‬ےن‪۶‬ؽاذـ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬اؽاقؿ‪۶‬رپ‪۶‬وضحّ‪۶‬ؽاال‪۶‬دوھؿ‪۶‬قا‪۶‬اچدن‪۶‬ین‪۶‬ںیم‪۶‬ہولہ‪ّٓ۶‬اموہٍ‪،‬ایک‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬ںیم‪٘۶‬اہی‪۶‬داّ‪۶‬اکمٍ‪۶‬‬
‫ت ‪۶‬ےھت‪۶‬قا‪۶‬دجسم‪۶‬رشفی‪۶‬ہک‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ؽںیہ‪۶‬رشتفی‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ےب‪۶‬فقس‪۶‬یھت۔‬
‫‪۶‬ااحدكف‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬ہک‪۶‬رفس‪۶‬ںیم‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬داّ‪۶‬ڑیپ‪۶‬وھچّ‪۶‬دےتی‪۶‬اؽّ‪۶‬وج‪۶‬ںیہک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬طال‪۶‬وت‪۶‬ڑپکُ‪۶‬ؽریغہ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬رکایل‪۶‬‬
‫اسیج‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬دقؽص‪۶‬دمہنی‪۶‬تیط‪۶‬دیسقا‪۶‬یب‪۶‬رکب‪۶‬دصقی‪۶‬اؽّ‪۶‬دزۃ‪۶‬اولدام‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہا‪۶‬اؽّ‪۶‬لبق‪۶‬اّ‪۶‬تثعب‪۶‬وت‪۶‬اكْ‪٘۶‬اہی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬نیعتم‪۶‬اھت‪۶‬یہ‪،‬‬
‫ذـ‪۶‬ےتلچ‪٘۶‬اھت‪۶‬اتلچ‪۶‬اؽ‪ّ۶‬ذـ‪۶‬رہٹےت‪۶‬رہھٹاجقا‪،‬اؽّ‪۶‬اص‪۶‬اوملنینم‪۶‬خدہجی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اہنع‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬هالص‪۶‬رسیمہ‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬وتشٍ‪۶‬وک‪۶‬رس‪۶‬‬
‫گ‬
‫ادقٖ ‪۶‬رپ ‪٘۶‬اہی ‪۶‬رکےت ‪۶‬داھکی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رفس ‪٘۶‬اص ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬یسک ‪۶‬احذـ ‪۶‬وک ‪۶‬رشتفی ‪۶‬ےل ‪۶‬ےئگ ‪۶‬ےھت‪،‬ولوگ ‪۶ ٍ۶‬ےن ‪۶‬ڑیپ ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪ ۶‬ھٌٔ ‪۶‬ایل ‪۶‬اھت‪،‬وضحّ‪۶‬‬
‫دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬قًىھ‪۶‬ےئگ‪٘۶‬اہی‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬كھج‪۶‬ایگ۔ریحب‪۶‬ااعمل‪۶‬اصنّی‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬دوھکی‪٘۶‬اہی‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬اتکھج‪۶‬ےہ۔اؽّ‪۶‬ضعب‪۶‬اافسّ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫دّذـ ‪۶‬كشخ ‪۶‬ؽےب ‪۶‬كْ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےچین ‪۶‬ہولٖ ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬وفّا ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک ‪۶‬رگد ‪۶‬یک‪۶‬زبسہ ‪ّ۶‬اّ ‪۶‬وہیئگ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ڑیپ ‪۶‬ۂا ‪۶‬وہایگ‪٘،‬اںیخ ‪۶‬ایس ‪٘۶‬اىـ‪۶‬‬
‫كْھ‪۶‬ںیئگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اینپ‪۶‬امکل‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬وک‪۶‬چنہپ‪۶‬رک‪٘۶‬اےئ‪۶‬ہک‪۶‬ےئک‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬كٹل‪ٓ ۶‬ا ںی۔انچہچن‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دحںیثی‪۶‬بتک‪۶‬ریس‪۶‬ںیم‪۶‬لٕػوال‪۶‬ذموکّ‪۶‬ںیہ۔‬
‫اؿ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬ؽہ‪۶‬ول ‪۶‬ںیہنج‪ ۶‬رل‪۶‬تبحص‪ّ۶‬ؽّی‪۶‬وہا‪۶‬اؽّ‪۶‬وضحّ‪۶‬وک‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬قا‪۶‬اماتہ‪۶‬ؿ‪۶‬قا‪۶‬رچام‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬ایسی‪۶‬احلف‪۶‬ںیم‪۶‬داھکی‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬عمجم‪۶‬یھب ‪۶‬مک ‪۶‬اھت ‪۶‬اؽّ‪۶‬ومعق ‪٘۶‬اہی ‪۶‬رپ ‪۶‬قادصقل ‪۶‬رظن ‪۶‬یھب ‪۶‬یک ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ادّاك ‪۶‬ایک‪۶‬ہک‪۶‬مسج ‪۶‬اونّ ‪۶‬اسمہیگیئ ‪٘۶‬اہی‪۶‬ےس ‪۶‬دؽّ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬اک‪۶‬ااسحٖ‪۶‬ؽااشکنَ‪۶‬نج‪۶‬ولوگ‪۶ٍ۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وہا‪۶‬ےہ‪۶‬ؽہ‪۶‬تہب‪۶‬مک‪۶‬ںیہ‪،‬نج‪۶‬ےک‪۶‬ؽا ےط‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ؿاہفئ‪۶‬طلولہ‪۶‬ےس‪۶‬ہی‪۶‬ایک‪۶‬رضؽّےہ‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬ۂ ‪۶‬صخش ‪۶‬قا ‪۶‬اکٌٔ ‪۶‬اٖ ‪۶‬زجعمُ ‪۶‬وک ‪ّ۶‬ؽ ‪۶‬اكف ‪۶‬رکُ‪،‬مہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬میلست ‪۶‬رکےت ‪۶‬ہک ‪۶‬رجم ‪۶‬د ‪۶‬رخص ‪۶‬اعدؿ ‪۶‬قا ‪۶‬ىـ ‪۶‬وت ‪ّٓ۶‬د ‪۶‬دایع ‪۶‬ؽلقن ‪۶‬عیمج ‪۶‬اکٌٔ‪۶‬‬
‫لس‬
‫احرضنی ‪۶‬ےہ۔اخدص ‪۶‬دحكف ‪۶‬رپ ‪۶‬اک مٗ ‪۶‬یف ‪۶‬فصن ‪۶‬ااہنلّ ‪ّ۶‬ؽ ‪۶‬نش ‪۶‬وک ‪۶‬دصاہ ‪۶‬زجعماؿ ‪۶‬اقۂ ‪۶‬ہ ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےس ‪۶‬سغؽؿ ‪۶‬ؽاافسّ ‪۶‬ؽاجمعم ‪۶‬اعہم ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ؽاعق‪۶‬وہےئ‪۶‬ہک‪۶‬ڑکیسؽٍ‪۶‬ۂاّؽٍ‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬اؿالم‪۶‬قایئ‪۶‬رگم‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬مہ‪۶‬قك‪۶‬لقن‪۶‬رصَ‪۶‬ااحد‪۶‬ےس‪۶‬یچنہپ۔‬
‫‪۶‬ؽا ہع‪۶‬دحہیبی‪۶‬ںیم‪۶‬ااتشگن‪۶ٍ۶‬ادقٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاین‪۶‬اک‪۶‬دّقا‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬وج‪۶ٖ۶‬امّقا‪۶‬اؽ‪ّ۶‬وچدہ‪۶‬دنپّ‪۶‬ہ‪۶‬وس‪ٓ ۶‬ا دیم‪۶‬اک‬

‫‪Page 733 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یلع‪۶‬اذوالَ‪۶‬ارلؽاقاؿ‪۶‬اےس‪۶‬انیپ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽوض‪۶‬رکقا‪۶‬اؽّ‪۶‬ہیقب‪۶‬وت‪۶‬ہش‪۶‬وک‪۶‬عمج‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬داع‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬رکشل‪۶‬ےک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬كْ‪۶‬نت‪۶‬وپر‪۶‬دانی‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬‬
‫دقّ‪۶‬قایق‪۶‬چب‪ّ۶‬انہ‪،‬اےسی‪۶‬زجعماؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬قارضلؽّ‪۶‬وچدہ‪۶‬دنپّ‪۶‬ہ‪۶‬وس‪ٓ ۶‬ا دیم‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ؽوقم‪۶‬وہ‪۶‬اؽ‪ّٚ۶‬ـ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬اؿالم‪۶‬‬
‫قایئ‪۶‬رگم‪۶‬اٍ‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬وچدہ‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬اےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا۔‬
‫ریقف ‪۶‬ےن ‪۶‬بتک ‪۶‬احرضہ ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬وصخاص ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اتک ‪۶‬ںیب ‪۶‬ریس ‪۶‬ؽاضفلئ ‪۶‬یک ‪۶‬نج ‪۶‬اک ‪۶‬وموضم ‪۶‬یہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬مسق ‪۶‬یک ‪۶‬قاوتٍ ‪۶‬اک ‪۶‬قدرک ‪۶‬ہ ‪۶‬ےہ ‪۶‬امدنن ‪۶‬افشےئ‪۶‬‬
‫اقیض ‪۶‬ایعص ‪۶‬ؽرشج ‪۶‬افخ ‪۶‬یج ‪۶‬ؽوماہـ‪۶‬دلہین ‪۶‬ؽرشج ‪ّّ۶‬اقین ‪۶‬ؽدماّج ‪۶‬الًيؾہ ‪۶‬ؽذعاصئ‪۶‬ربکی ‪۶‬هالہم‪۶‬خالل ‪۶‬ادلنی ‪۶‬ویسیط‪۶‬ؽریغاہ ‪۶‬اطمہعل‪۶‬‬
‫ںیک‪،‬قاچن‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪ّ۶‬اؽی‪۶‬اٖ‪۶‬ؽاےعق‪۶‬ےک‪۶‬ت ‪۶‬قاےئ۔ایس‪۶‬رط‪۶‬ج‪ّ۶‬د‪۶‬سمش‪۶‬ینعی‪۶‬رغؽ‪۶‬ؿ‪۶‬وہ‪۶‬رک‪۶‬وسّج‪۶‬اک‪۶‬ولؿ‪۶‬آ قا‪۶‬اؽ‪ّ۶‬رغمؿ‪۶‬ےس‪۶‬رصع‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ؽظف‪۶‬وہاجقا‪۶‬وج‪۶‬سغؽہ‪۶‬ربیخ‪۶‬ںیم‪۶‬ومیل‪۶‬یلع‪۶‬رکص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ؽہہج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ؽاعق‪۶‬وہ‪۶‬ا۔یسیک‪۶‬بیجع‪۶‬قاؿ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دعص‪۶‬لظ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اصال‪۶‬‬
‫تبسن‪۶‬ںیہن‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬ؽوقم‪۶‬یھب‪۶‬اقك‪۶‬سغؽہ‪۶‬ںیم‪۶‬وہا کمایذکرنا(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬درک‪۶‬ایک۔ؿ)اؽّ‪۶‬دعتاد‪۶‬رکشل‪۶‬ربیخ‪۶‬یک‪۶‬وسہل‪۶‬وس‪،۵۲۳۳‬‬
‫قارضلؽّ‪۶‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬رضحاؿ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬وگاہ‪۶‬وہےگن‪۶‬ہک‪۶‬ۂامنّی‪۶‬املسمٍ‪۶‬وصخاص‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬وک‪۶‬رغب‪۶‬ص‪۶‬امنّ‪ٓ ۶‬ا اتف‪۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬ولطم‪۶‬ؽرغؽؿ‪ّ۶‬ؽال‪۶‬‬
‫یک‪۶‬رطَ‪۶‬الرجص‪۶‬رظن‪۶‬وہیت‪۶‬ےہ۔‬
‫‪۶‬وت‪ّ۶‬كف‪۶‬ںیم‪۶‬ؽفص‪۶‬اٖ‪۶‬اعـ‪۶‬رموحص‪۶‬اک‪ّ۶‬اعہ‪۶‬اسمشل‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬ؽادد‪۶‬وہا‪۶‬کمایرواہیابوینعیمیعنیکعبیاالحباریعنیسیدنایمویسی‬
‫علیہیالصلوةیوالسالم(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اوبمیعن‪۶‬ےن‪۶‬وحباہل‪۶‬بعک‪۶‬االابحّ‪۶‬نع‪۶‬دیسقا‪۶‬ومیس‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالسالص‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬ےہ۔‬
‫ؿ)ینعی ‪ٓ ۶‬ا اتف ‪۶‬ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬ابہگنٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬دبتل ‪۶‬اوحال ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رشؽص ‪۶‬ؽاوفل ‪ّ۶‬ؽال ‪۶‬ےک ‪۶‬وجقاٍ ‪۶‬ؽربخ ‪۶‬ریگاٍ ‪ّ۶‬ےتہ ‪۶‬ےھت‪،‬ذـ ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫رغؽؿ‪۶‬ایک‪۶‬وہاگ‪۶‬قارضلؽّ‪۶‬امتص‪۶‬رکشل‪۶‬ےن‪۶‬امنّ‪۶‬اک‪۶‬ہیہت‪۶‬ایک‪۶‬وہاگ‪،‬دًْۃ‪٘۶‬اص‪۶‬ےس‪۶‬دٍ‪۶‬وہایگ‪۶‬ؽّ‪۶‬وخّدیش‪۶‬اےٹل‪۶‬قاؽٍ‪ٓ ۶‬ا قا‪،‬ایک‪۶‬اےسی‪۶‬بیجع‪۶‬ؽا ہع‪۶‬وک‪۶‬‬
‫دّقاتف‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬ولعمص‪۶‬وہا‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬مکح‪۶‬ےس‪۶‬ولقا‪۶‬ےہ‪۶‬ےسج‪۶‬اقدّ‪۶‬قلطم‪۶‬یک‪۶‬اینكف‪۶‬ہقلطم‪۶‬اؽّ‪۶‬اعمل‪۶‬هلؾی‪۶‬ںیم‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬قاال‪۶‬احک ‪۶‬‬
‫ےہ(یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽملس)نکیل‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬ارگ‪۶‬یسک‪۶‬اصذـ‪۶‬وک‪۶‬ولعمص‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬اینت‪۶‬كْی‪۶‬امجىـ‪۶‬ےس‪۶‬دؽ‪۶‬اچّ‪ٓ ۶‬ا دویمٍ‪۶‬ےن‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬یھب‪۶‬اٖ‪۶‬زجعمُ‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬وت‪۶‬لساٍ‪۶‬دںی۔‬
‫‪۶‬قاہلمجل‪۶‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬ؽاہبہ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬انبء‪۶‬رپ‪۶‬مہ‪۶‬لقع‪۶‬ؽلقن‪۶‬ؽاابتم‪۶‬دحكف‪۶‬ؽاملعء‪۶‬وک‪۶‬رت‪۶‬ك‪۶‬ںیہن‪۶‬رک ٘کيِ‪،‬ایک‪۶‬ہی‪۶‬ااکكْ‪۶‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬ت ‪۶‬ےتھجمس‪۶‬ےھت‪۶‬‬
‫قا ‪۶‬اںیہن‪۶‬ےن‪۶‬دقدہ‪۶‬ؽداہتسن‪۶‬خدا ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬وسل‪۶‬رپ‪۶‬ارتفاء‪۶‬وگاّاایک‪،‬الحولیوالیقوةیاالیباللیالعیلیالعظیم‪َ ،‬قلکہ‪۶‬ذـ ‪۶‬اقك‪ّ۶‬اؽی‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫دحكف ‪۶‬دعٍ ‪۶‬لظ‪۶‬ےک ‪۶‬دوکاٍ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬وخد ‪۶‬اوب ‪۶‬اصحل‪۶‬امسٍ ‪ّ۶‬قاؿ‪۶‬وہٍ ‪۶‬قا ‪۶‬اوب‪۶‬رمع ‪۶‬ؽ ‪۶‬دمین ‪۶‬ومالےئ ‪۶‬دصہقی ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ترددی‬
‫فیہیالزرقاین(اٖ ‪۶‬ںیم ‪ّّ۶‬اقین ‪۶‬ےن ‪۶‬رتدد ‪۶‬ایک۔ؿ)رہب‪۶‬دقتری ‪۶‬قا ‪۶‬یعب ‪۶‬ہقث ‪۶‬دمتعم‪۶‬ہیلع ‪۶‬ںیہ ‪۶‬کمایذکریایضایو ‪ ۳۳۳۳۳۳‬اؽّ‪۶‬قا ‪۶‬نیعب ‪۶‬ؽاملعء‪۶‬‬
‫اقثؿ‬

‫‪Page 734 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الہ ‪۶‬ؽّم ‪۶‬ؽاایتحؽ ‪۶‬ےس ‪۶‬ونظمٍ ‪۶‬یہی ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬اغلف ‪۶‬دحكف ‪۶‬وک ‪۶‬رم٘ال ‪۶‬ایس ‪۶‬ؽظف ‪۶‬درک ‪۶‬رکںی ‪۶‬ےگ ذـ ‪۶‬اںیہن ‪۶‬ویشج ‪۶‬ؽ ‪۶‬احصہب‪۶‬کٌٔنی ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫اےس ‪۶‬نس ‪۶‬رک ‪۶‬رمہبت ‪۶‬ظٓؿ ‪۶‬ؽنیقی ‪۶‬احک ‪۶‬رکایل ‪۶‬وہ۔اكْامیہ ‪۶‬یعخن ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہج ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬دّ ‪۶‬وصّؿ ‪۶‬اانسد ‪۶‬دصص ‪۶‬ؽ‬
‫ذکؿ‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬رغص‪۶‬ت ‪ّ۶‬یہ۔ذـ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬کالص‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬تبسن‪۶‬رکدقا‪۶‬سج‪۶‬ےس‪۶‬انس‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬مہ‪۶‬كْی‪۶‬اذلہم‪۶‬وہےئگ‪۶‬‬
‫نزالَ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬درک‪۶‬رتك‪۶‬رکںی‪۶‬اؽّ‪۶‬وخد‪۶‬ںیھکل‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ااسی‪۶‬ایک‪،‬ااسی‪ّٓ۶‬امقا‪،‬اٖ‪۶‬وصّؿ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬قاّ‪۶‬اےنپ‪۶‬رس‪۶‬رپ‪ّ۶‬اہ‪۶‬وت‪۶‬اعمل‪۶‬ہقث‪،‬وتمّم‪،‬اتحم‪۶‬ؽ‪،‬ےب‪۶‬کٌٔؿ‪۶‬امسم‪۶‬ؽاانیمطٍ‪۶‬یلک‪۶‬بلق‪۶‬ےک‪۶‬ایسی‪۶‬قاؿ‪۶‬ےس‪۶‬دؽّّےہ‪۶‬اگ۔اٖ‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬‬
‫ااسی‪۶‬ولعمص‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬وہقا‪۶‬تہب‪۶‬احصہب‪۶‬ےن‪۶‬داھکی‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ےس‪۶‬دوکاٍ‪۶‬وک‪۶‬امسم‪۶‬احک ‪۶‬وہا‪۶‬رگ‪۶‬آ ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪۶‬مہ‪۶‬قك‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫ںیچنہپ۔‬
‫ھکذیایینبٰغیانییقہمیالمِامیوینِحیالمرام‪،‬واللیویلی ایس‪۶‬رط‪۶‬ج‪۶‬رط‪۶‬ج‪۶‬اچےہ ‪۶‬اقمص ‪۶‬یک ‪۶‬میہفت‪۶‬اؽّ ‪۶‬دصقم‪۶‬یک ‪۶‬حیقنت‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫القضلیوالتوفیقیواالنعام‪،‬ھذاوقدیبیقیبعدیخبایای اعتیٰل‪۶‬یہ‪۶‬لضف‪۶‬ؽوت‪۶‬قیف‪۶‬اؽّ ‪۶‬ااعنص‪۶‬اکكلم‪۶‬ےہ۔قیقحت‪۶‬ایھب‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫فیزوایایالکالمیلعلہاییقوزیبہایفکریویھذایکلہیوقدیویجدی وپدیشایگٍ‪۶‬کالص‪۶‬ےک‪۶‬وگ‪۶‬وشٍ‪۶‬ںیم‪۶‬قایق‪۶‬ںیہ۔ادیم‪۶‬ےہہک‪۶‬رکف‪۶‬‬
‫اصكف ‪۶‬اٍ ‪۶‬قك‪ّ٘۶‬ایئ‪۶‬احک ‪۶‬رکےل‪۶‬یگ۔ہی‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬ذموکّ ‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫ممایال مینیریبیبقضلیمنہیونعمۃیالیجدیمنیقلیبیانی‬
‫اریمُ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےن ‪۶‬اےنپ ‪۶‬لضف ‪۶‬ؽتمعن ‪۶‬ےس ‪۶‬ریمُ ‪۶‬دل‪۶‬ںیم ‪۶‬داال‪۶‬‬
‫ریبیلذویفضلیعظیمیانہیھویالروفیالرحیمیوالیحولیوی‬
‫ےہ‪۶‬ہی‪۶‬ریمُ‪۶‬دل‪۶‬یک‪۶‬قیلخت‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ۔ےب‪۶‬كش‪۶‬ریما ‪ّ۶‬ؿ‪۶‬‬
‫ال یقوةیاالیباللیالعزیز یالحکیمیوظین یاف یبحمد یریبی‬
‫كُْ‪۶‬لضف‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬ؽَ‪۶‬ؽّمیح‪۶‬ےہ۔زعؿ ‪۶‬ؽ ‪۶‬تمکح‪۶‬‬
‫یش لعلی‬ ‫لجلی‬
‫ا لیقدیاثبتیفیالمسئلۃیما ییفیا لیبالکثیی ؽاےل‪۶‬اهلل‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےک‪۶‬ریغب‪۶‬ت ‪۶‬گواہ‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬یک‪۶‬ؿا‪۶‬ظف‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬یکین‪۶‬‬
‫وال یبالِلیل‪،‬والل ییِول یالحق یوھو ییہدی یالسؽیلی رکےن‪۶‬یک‪۶‬وقؿ۔ریما ‪۶‬امگٍ ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬لیلج‪۶‬‬
‫یک ‪۶‬دمح ‪۶‬ےس ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬ذموکّہ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ھچک ‪۶‬قاكف ‪۶‬رکدقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج‪۶‬امیبّ ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫انہیحسیبیونعمیالوکیلیاسالہیانییجنیؽیینیبہایوی ی‬
‫افش‪۶‬دُ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬سایےس‪۶‬وک‪۶‬ریساؿ‪۶‬رکُ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬تلق‪۶‬ؽ‪۶‬کٌٔ‪۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اھت‪۶‬لخم‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬قح‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬اہ‪ّ۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫دہاكف ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ؽہ‪۶‬ریمُ ‪۶‬ےئل‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ایک‪۶‬یہ‪۶‬‬
‫ااھچ‪۶‬اک‪٘۶ّ۶‬اّ‪۶‬ےہ‪،‬ںیم‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬وسال‪۶‬رکقا‪۶‬وہٍ‪۶‬ہک‪۶‬ےھجم‪۶‬اؽّ‬

‫‪Page 735 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫کلیمنیزلیزلۃیویجعلہایظالیظلیالیعیلیروسناییومیال ۂ‪۶‬زغلٖ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬كْتک‪۶‬ےس‪۶‬زغلٖ‪۶‬ےس‪۶‬اچبےئ‪۶‬‬
‫ظلیاالیظلہیوانییصیلیعیلیابہییاقمایریالرسالۃیوابہریھای اؽّ‪۶‬اےس‪۶‬امہُّ‪۶‬رسؽٍ‪۶‬رپ‪۶‬رہگا‪٘۶‬اہی‪۶‬انبےئ‪۶‬سج‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬‬
‫ویاسینیشموشیالکرامۃیوانوارھایالذییلمییکنیلہیظلی ےک ‪۶‬وساوکیئ ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ت ‪۶‬وہاگ۔اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬دّؽ ‪۶‬د ‪۶‬قاّل ‪ّٓ۶‬امےئ ‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬‬
‫رتنی ‪۶‬اماتہؿ ‪ّ٘۶‬الف ‪۶‬رپ ‪۶‬اؽّ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬دکمچاّ ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬‬
‫فیشمسیویالیقمریوفدیاتیوصلہیویلیصحبہیوالہیمتظلنیی‬
‫رکاعـ ‪۶‬اؽّ اٖ‪۶‬ےک‪۶‬اوناّ ‪۶‬رپ‪۶‬سج‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪۶‬دوھؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫باذیالہیالداعنییایلینعمیاظاللہیوعلؼنایمعہمیاجمعنیی‬
‫اچدنین‪۶‬ںیم‪،‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬احصہب‪۶‬ؽ ٓا ل‪۶‬رپ‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬دانم‪ّ۶‬دمـ‪۶‬‬
‫برحمۃیانہیرؤفیرحیمیواخریدعونایانیالحمدیللیربی‬
‫ےک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ںیم ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اہی ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ںیم ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫اؽّ ‪ٓ ۶ ّ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬یک‪۶‬وتمعنٍ ‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬دوعؿ ‪۶‬دےنی‪۶‬‬ ‫العلمنی۔ ی‬

‫ؽاےل ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬مہ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رپ ‪ّ۶‬ؽ ‪۶ َ۶‬ؽمیح ‪۶‬یک ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬‬
‫ےس۔(ؿ)‬
‫________________‬
‫ّ٘اہل‬
‫قمرالتمامیفینیفیالظلیعنیسیدیاالنامیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوآلہیوسلم ی‬
‫متخ‪۶‬وہا‬

‫___________________‬

‫‪Page 736 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زسالہ‬
‫‪۵۲۵۵‬ھ‬
‫ھدیالحیراٌفیىفیالفیئعًسیداالکواٌ‬
‫(رسؽّاکانئؿ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪٘۶‬اہی‪۶‬یک‪۶‬یفن‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ریحؿ‪ّ۶‬دہ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪ّ۶‬اامنہیئ)‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمط ی‬
‫الحمدیللیحمدا یتنجیلیبہایظلماتیاالیالیمیوالصلوہیوی امتص ‪۶‬رعتںیفی ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬نج ‪۶‬ےس ‪۶‬دوھکٍ ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫السالم یعیل یسیدنا یمحمد یقمر یالتمام یوعیل یالہ یوی قاّایکیٍ ‪۶‬دؽّ ‪۶‬وہیت ‪۶‬ںیہ۔دّؽد ‪۶‬ؽ ‪٘۶‬الص‪۶‬وہ ‪۶‬امہُّ ‪ٓ ۶‬ا اق ‪۶‬دمحم‪۶‬یفطصم‪۶‬‬
‫اصحابہیمصایبحیالظالمیوعیلیالم تدینیبانواریھمی یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬امہ‪۶‬اکلم‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬احصہب‪۶‬رپ‪۶‬وجادنھٌٔؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رچام ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫ایل ییوم یالِیام یوبعد یفِال یالعبد یالملتیج یایل یربہی‬
‫ایقعـ ‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬ؽااحصؿ ‪۶‬ےک‪۶‬اوناّ ‪۶‬ےس‪۶‬ےس‪۶‬دہاكف ‪۶‬احک ‪۶‬رکےت‪۶‬‬
‫الِوییعنیشریکلیغوییوغیبیعبدہیالمذنبیاحمدی‬
‫ںیہ ‪۶‬ےگ۔دعب ‪۶‬اّ ‪۶‬ںی ‪۶‬ۂرمگاہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دنک ‪۶‬دنہ ‪۶‬ےک ‪۶‬رس‪۶‬ےس ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬وقی‪۶‬‬
‫رضا یالمحمدی یملۃ یوالسین یعِیدة یوالحنیف یعمال یوی‬
‫یک ‪۶‬انپہ ‪۶‬اک ‪۶‬اگبلطّ ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬ذقا ‪۶‬اک ‪۶ ّ۶‬دنبہ ‪۶‬ادمح ‪ّ۶‬اض ‪۶‬اتہک ‪۶‬ےہ ‪۶‬وج ‪۶‬تلم ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬دمحمی‪،‬دیقعہ‪۶‬ےک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬ینس‪،‬لمع‪۶‬ےک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫الِادرییالربیکایتیاالحمدییطریِۃیوانؾسابایو ی‬

‫یفنح‪،‬رطتقی‪۶‬ؽاقًساؿ ‪۶‬ےک‪۶‬اابتعّ ‪۶‬ےس‪۶‬اقدّی‪۶‬كْ ‪۶‬اکیت‪۶‬ادمحی‪،‬‬

‫ومدل‪۶‬ؽ ؽنط‬

‫‪Page 737 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الربیلوییمولدایوموطنایوالمدینیوالیبیِییعیانیشاءیاللی ےک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬كْولیی‪۶‬اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬ےن‪۶‬اچاہ‪۶‬وت‪۶‬دمنف‪۶‬ؽرشحم‪۶‬ےک‪۶‬اابتعّ‪۶‬‬
‫مدفنایومحشرایفالعدینیالقردویسیرحمۃیاللیمزنالیوی ےس‪۶‬دمین‪۶‬ؽلؼيٌی‪،‬رھپ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یک‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬ےس‪۶‬زنمل‪۶‬ؽدملخ‪۶‬‬
‫مدخال یمستنیا یبانوار یال دایۃ یوالیِنی یحاسمای ےک ‪۶‬اابتعّ ‪۶‬ےس ‪۶‬دعین ‪۶‬ؽّٓدؽیس ‪۶‬ےہ ‪۶‬دّا ‪۶‬لاح ہکی ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دہاكف ‪۶‬ؽنیقی‪۶‬‬
‫ےک‪۶‬اوناّ‪۶‬ےس‪۶‬رینتسم‪۶‬وہےن‪۶‬ؽاال‪۶‬اؽّ‪۶‬نظ‪۶‬ؽنیمخت‪۶‬ےک‪۶‬خد٘اؿ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫الخدشات یالظن یو یالتخمنی یبك ییا یربنا یف یکل یبابی‬
‫ہ‬
‫اٹم‪۶‬ےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ‪،‬ریتی‪۶‬وت‪۶‬قیف‪۶‬ےس‪۶‬اُ‪۶‬امہُّ‪ّ۶‬ؿ‪۶!۶‬مہ‪۶ٔ ۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫نستعنییوالیحولیوالیقوةیاالیباللیالعیلیالعظیم۔ ی‬
‫ںیم‪۶‬ھجت‪۶‬یہ‪۶‬ےس‪۶‬دمد‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ۔اؽّ‪۶‬اهلل‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬ؽ‪۶‬تمظع‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬
‫یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےک‪۶‬ریغب‪۶‬ت ‪۶‬وت‪۶‬یسک‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬گواہ‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬یک‪۶‬ؿاظف‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬یہ‪۶‬یکین‪۶‬رکےن‪۶‬وک‪۶‬وقؿ۔(ؿ)‬
‫لصف‪۶‬اؽّل‬
‫‪۶‬مہ‪۶‬وحل‪۶‬ؽوقؿ‪ّ۶‬قاین‪۶‬رپ‪۶‬ااکتء‪۶‬ؽااکتل‪۶‬یک‪۶‬رعؽہ‪۶‬ؽلػی‪۶‬د‪ٚ‬ـ‪۶‬ااجتلء‪۶‬ںیم وبضمؽ‪۶‬اھتص‪۶‬رک‪۶‬شیپ‪۶‬اّ‪۶‬وجاؿ‪۶‬لصفم‪۶‬دنچ‪ ۶‬سدامؿ‪۶‬اےسی‪۶‬دیہمت‪۶‬‬
‫رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬ےس‪۶‬وعبٍ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اّافتم‪۶‬كْام‪۶‬ہب‪ٓ ۶‬ا ٘این‪۶‬نب‪۶‬ڑپُ۔‬
‫‪۶‬زعكْ‪۶‬اٍ‪۶‬قح‪۶‬بلط‪۶!۶‬ارگ‪۶‬لقع‪۶‬میلس‪۶‬اک‪۶‬دانم‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬اجےن‪۶‬دےگنی‪۶‬وت‪۶‬انیشاءیالل ایہن‪۶‬وعمشٍ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬ںیم‪۶‬كیھٹ‪۶‬كیھٹ‪٘۶‬اۂاہ‪۶‬‬
‫وصاؿ‪۶‬رپ‪۶‬وہںیل‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬تفلک‪۶‬اخّ‪ّ۶‬اّ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬نیمی‪۶‬ؽاسیّ‪۶‬ےس‪۶‬ےتچب‪۶‬وہےئ‪۶‬نزالےئ‪۶‬دہاكف‪۶‬ںیم‪۶‬ونّ‪۶‬ےک‪۶‬ڑت‪۶‬ےک‪۶‬ڈنھٹُ‪۶‬ڈنھٹُ‪۶‬‬
‫زنمل ‪۶‬قیقحت ‪۶‬رپ ‪۶‬ہمیخ ‪۶ ٍّ۶‬وہٍ ‪۶‬ےگ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وج ‪۶‬لٍػـ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬نخس ‪۶‬رپؽّی ‪۶‬اک٘اھت ‪۶‬دُ ‪۶‬وت ‪۶‬مہ ‪۶‬رپایک ‪۶‬اسلاص ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪ ۶‬ےتل ‪ّ۶‬كف ‪۶‬رپ ‪۶‬خالقا‪،‬قال ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اکوٹنٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اسنھپقا‪،‬ادنےھ‪۶‬وک‪۶‬دٍ‪۶‬ںیم‪۶‬رگاقا‪،‬اٍ‪۶‬دؽ‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬اج‪،ٍ۶‬دنمش‪۶‬دنی‪۶‬ؽاامیٍ‪۶‬اک‪۶‬دقیمی‪۶‬اکص‪۶‬ےہ‪۶‬وباللیالتوفیقیوبہیالوصولی‬
‫ایلیذروةیالتحِیق(اهلل‪۶‬یہ‪۶‬ےس‪۶‬وتقیف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬دبؽلف‪۶‬قیقحت‪۶‬یک‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬قك‪۶‬اچنہپ‪۶‬اجاتکس‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫ سدّہم‪۶‬اؽیل‪:‬ذـ‪۶‬دؽ‪۶‬زیچ‪۶‬ؽٍ‪۶‬ںیم‪۶‬لقع‪۶‬قا‪۶‬لقن‪۶‬طالّعـ‪۶‬قاكف‪۶‬رکُ‪۶‬وت‪۶‬مکحب‪۶‬ہیضق‪۶‬سلؽص‪،‬دعب‪۶‬وبثؿ‪۶‬زلمؽص‪،‬قیقحت‪۶‬الّص‪۶‬وخد‪۶‬ققحم‪۶‬ؽ‬
‫نشس‬
‫ولعمص‪،‬اؽّ‪ ۶‬ض‪۶‬دلیل‪۶‬یک‪۶‬احذـ‪۶‬دعمؽص‪،‬ایس‪۶‬رط‪۶‬ج‪۶‬دعب‪۶‬اافتنےئ‪۶‬الّص‪۶‬ادعناص‪۶‬زلمؽص‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یہ‪۶‬وہفمص‪،‬امک‪۶‬وہ‪۶‬ریغ‪۶‬اخَ‪۶‬ؽال‪۶‬وتکم‪۶‬ص‪،‬اؽّ‪۶‬‬
‫ایس‪۶‬طالّعـ‪۶‬ؽا ہع‪۶‬ےک‪۶‬قا‪۶‬ىـ‪۶‬رمہبت‪۶‬ادّاك‪۶‬ںیم‪۶‬یھب‪۶‬دعب‪۶‬ملع‪۶‬قاللْؽص‪،‬ؽوجد‪۶‬الّص‪۶‬ؽاافتنےئ‪۶‬زلمؽص‪،‬قیقحت‪۶‬زلمؽص‪۶‬ؽدعص‪۶‬الّص‪۶‬اک‪۶‬كش‪۶‬ؽ‬
‫ؽمہ‪۶‬ؽنظ‪۶‬ؽ‪۶‬نیقی‪۶‬ؽذکتا ‪۶‬ںیم‪۶‬قا‪۶‬عب‪ّ۶‬اتہ‪۶‬ےہ‪،‬عوال‪۶‬ےسج‪۶‬ؽوجد‪۶‬زلمؽص‪۶‬رپ‪۶‬نقیت‪۶‬اک‪۶‬لم‪۶‬وہاگ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬وبثؿ‪۶‬الّص‬

‫‪Page 738 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یھب‪۶‬یعطق‪۶‬ینیقی‪۶‬وہاگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؿاٍ‪۶‬ؽ ٘اك‪۶‬ؽ ؽامہ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ونظمٍ‪۶‬ؽوکشمك‪۶‬ؽوموہص‪۶‬وہاگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬ینعم‪۶‬دب‪۶‬نہواؿ‪۶‬قاۂ‪۶‬ہ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہ۔‬

‫ سدہم‪۶‬قاہین‪:‬داعؽی‪۶‬ؽاقمدص‪۶‬وخاشہ‪۶‬وبثؿ‪۶‬ںیم‪۶‬استمؽقۃ‪۶‬االدقاص‪۶‬ںیہن‪۶‬ضعب‪۶‬اےسی‪۶‬دّہج‪۶‬اامتہص‪۶‬ؽّتعف‪۶‬اقمص‪۶‬ںی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫صن ‪۶‬حیحص‪،‬رصحی‪،‬وتمارت ‪۶‬یعطق ‪۶‬ادلاللۃ ‪۶‬ۂ ‪۶‬رط ‪۶‬ج ‪۶‬ےک‪۶‬وکشك ‪۶‬ؽ ‪۶‬اؽاہص‪۶‬ےس ‪۶‬زنمہ ‪۶‬ؽربم ‪۶‬ت ‪۶‬قاقا ‪۶‬اجےئ ‪۶‬ۂ ‪۶‬زگ ‪۶‬قاہی ‪۶‬وبثؿ ‪۶‬وک‪۶‬ںیہن ‪۶‬چنہپ ‪٘ ۶‬کيِ‪،‬‬
‫ااحدكف‪۶‬ااحد‪۶‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬یک‪۶‬وہٍ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اکیف‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬یگ۔‬
‫‪۶‬ایس‪۶‬لیبق‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اؿالص‪۶‬اافلؽ‪۶‬اشتمراہؿ‪۶‬ہک‪۶‬رضحؿ‪۶‬زعؿ‪۶‬ںیم‪۶‬احص‪۶‬ابتکل‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬رگم‪۶‬دعص‪۶‬وتارت‪۶‬امعن‪۶‬وبقل‪۶‬اؽّ‪۶‬خالل‪۶‬ؽرحاص‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ذـ‪۶‬ثحب‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬وت‪۶‬ااحدكف‪۶‬ہفیعض‪۶‬ےس‪۶‬اکص‪۶‬ںیل‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اضفلئ‪۶‬اامعل‪۶‬ؽ‪۶‬انمظف‪ّ۶‬اجل‪۶‬ںیم‪۶‬داكْ‪۶‬ہ‪۶‬وک‪۶‬وخؿ‪۶‬وت‪۶‬عیس‪۶‬دںی‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہج‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬قاكف‪۶‬االک ‪۶‬ےک‪۶‬ؤمقداؿ‪۶‬ؽ‪۶‬طالنماؿ‪۶‬ںیم‪۶‬دنچاٍ‪۶‬اامتہص‪۶‬وظنمّ‪۶‬ںیہن‪،‬عولًا‪۶‬ںیمہ‪۶‬لؼوًواؿ‪۶‬ےس‪۶‬ولعمص‪۶‬وہاکچ‪۶‬ہک‪۶‬درک‪۶‬ایہٰل‪۶‬‬
‫لًسًى‬
‫ؽ ریبک ‪۶‬ؽلیلہت ‪۶‬ؽامنّ ‪۶‬ؽ ‪۶‬دّؽد ‪۶‬ؽریغاہ اامعل ‪۶‬اصلزہ ‪۶‬ومحمد ‪۶‬ہ ‪۶‬ںیہ‪،‬اؿ ‪۶‬اخص ‪۶‬ولصہ ‪۶‬ا ح ‪۶‬یک ‪۶‬دحكف ‪۶‬دّہج‪۶‬تحص ‪۶‬قك ‪۶‬انچنہپ‪۶‬رضؽّ ‪۶‬ںیہن‪،‬قا‪۶‬‬
‫خ‬
‫وصنص‪۶‬ظٓ ٓا ہین‪۶‬ؽااحدكف‪۶‬وتمارت‪۶‬ہ‪۶‬اینعمل‪۶‬ںیمہ‪۶‬اّ٘اد‪ّٓ۶‬امقا‪ ۶‬کًَ‪۶‬ہک‪۶‬احصہب‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ‪۶‬مہیلع‪۶‬انیعمج‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اّقاؿ‪۶‬‬
‫اضفلئ‪۶‬ؽهلؾ٘اٍ‪۶‬ؽّتعف‪۶‬اکمٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬اهلل‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬دنباگٍ‪۶‬وبقمل‪۶‬ؽ‪۶‬رتہبنی‪۶‬اطًواٍ‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪۶‬اؿ‪۶‬اخص‪۶‬رضحؿ‪۶‬اریم‪۶‬اعمؽہی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬انمظف‪۶‬یراّی‪۶‬ؽ‪۶‬ملسم‪۶‬ےہ‪۶‬رپ‪۶‬وصقمّ‪۶‬ںیہن‪،‬ایس‪۶‬لیبق‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬قاؿ‪۶‬زجعماؿ‪۶‬‬
‫ل‬
‫ؽوخاّص ‪۶‬اعداؿ ‪۶‬وک ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ادقٖ‪۶‬ہفیلخ ‪۶‬امظع ‪۶‬قاّاگہ ‪۶‬دقّؿ‪۶‬ےس ‪۶‬دصؽّ ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬ؽزجعماؿ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وکلمؿ ‪۶‬ا سمؾہ ‪۶‬ؽاالّص‪۶‬ںیم ‪۶‬وضحّ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ؿاۂ‪۶‬ؽقاۂ‪۶‬رصتافؿ‪،‬اقاعطؿ‪۶‬لؼوًوہ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪،‬وتاؿ‪۶‬اہشدؿ‪۶‬فىی‪۶‬قا‪۶‬دعص‪۶‬لظ‪۶‬اک‪۶‬وبثؿ‪۶‬احصج‪۶‬ہتس‪۶‬رپ‪۶‬وصحمّ‪۶‬ںیہن‪۶‬املعء‪۶‬ےن‪۶‬وت‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬‬
‫وخاّص‪۶‬ںیم‪۶‬رغاكف‪۶‬نیتم‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬ایخل‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬قا‪۶‬ؽوجد‪۶‬اےسی‪۶‬خدہش‪۶‬ےک‪۶‬نسح‪۶‬ؽوبقمل‪ّ۶‬اھک۔‬
‫ك‬ ‫ىى‬
‫‪۶‬اام‪۶‬ص‪۶‬الج‪۶‬اوب‪ ۶‬مَ‪۶‬الیعمس‪۶‬نب‪۶‬دبعارلنمح‪۶‬اصقاین‪۶‬اتکؿ‪۶‬اامل وًَ‪۶‬ںیم‪۶‬دحكف‪۶‬رضحؿ‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬دہم‪۶‬ادقٖ‪۶‬ںیم اچدن‪۶‬قاںیت‪۶‬رکقا‪۶‬اؽّ‪۶‬خد‪۶‬رھ‪۶‬ا٘اّہ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬كھج‪۶‬درات‪،‬درک‪۶‬رک‪۶‬ےک‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫ھذایحدیثیغریبیاالسنادیوالمنتیویھویفیالمعجزاتی ہی‪۶‬دحكف‪۶‬اانسد‪۶‬ؽنتم‪۶‬ےک‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬رغا ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬زجعماؿ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬نسح‪۶‬ےہ‪۶‬اھ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬اامص‪۶‬عسقالین‬ ‫حسنی‪1‬اھی ٰا ثرہیاالمامیالعالمۃی ی‬

‫‪1‬‬
‫یالمواھبیاللدنیۃیبحوالہیالصابوینیفیالمائتنییالمِصدیاالولیالمکتبیاالسالیمیبیوتی‪۵۱۰/۵‬‬
‫‪Page 739 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ےن‪۶‬وماہـ‪۶‬ںیم‪۶‬رتحیج‪۶‬دی۔(ؿ)‬ ‫الِسطالینیفیالمواھب۔ ی‬
‫هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬رشج‪۶‬ےتھکل‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫الن یعادة یالمحدثنی یالؾساھل یف یغی یاالحکام یوی ویکہکن ‪۶‬دحمنیث ‪۶‬یک ‪۶‬اعدؿ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬ؽہ ‪۶‬ااکحص ‪۶‬ؽاقعدئ ‪۶‬ےک ‪۶‬ریغ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫مشچ ‪۶‬وپیش ‪۶‬ےس ‪۶‬اکص ‪۶‬ےتیل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ذـ ‪۶‬قك ‪۶‬دحكف ‪۶‬وموضم ‪۶‬ت ‪۶‬‬ ‫العِائدیمالمییکنیموضوعای‪1‬۔ ی‬
‫وہ۔(ؿ)‬
‫ سدہم‪۶‬قاہثل‪:‬املعء‪۶‬یک‪۶‬قلػی‪۶‬قالؼيؾل‪۶‬وک‪۶‬اریاؿ‪۶‬وقؿ‪۶‬ںیم ارث‪۶‬بیجع‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ۂ‪۶‬رط‪۶‬ج‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬ارعَ‪۶‬ؽ‪۶‬املع‪۶‬ےھت‪،‬امہّی‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬وکّہ‪۶‬ؽ‬
‫طیحم‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬تبسن‪۶‬كیھٹ‪۶‬ںیہن‪،‬ؽہ‪۶‬امسےئ‪۶‬هلؾص‪۶‬ےک‪۶‬دب‪۶ّ۶‬عؤٌ‪۶‬اؽّ‪۶‬مہ‪۶‬اعیم‪۶‬اںیہن‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽوینشٍ‪۶‬ےس‪۶‬رینتسم‪،‬ذـ‪۶‬ؽیہ‪۶‬اقك‪۶‬ارم‪۶‬وک‪۶‬افلس‪۶‬ؽ‬
‫افلخ‪۶‬وبقمل‪ّ۶‬ںیھک‪۶‬اؽّاینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬ےس‪۶‬ومحش‪۶‬رکںی‪۶‬وتںیمہ‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫وف یمثل یذالك ییِول یاالمام یالعالمۃ یالعارف یرباینی اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬لثم‪۶‬ںیم‪۶‬اامص‪۶‬هالہم‪۶‬اعَّ‪ّ۶‬قاین‪۶‬دیسی‪۶‬دبعاولاہؿ‪۶‬‬
‫سیدییعبدیالوھابیالشعراینیفیالمیزانی''یانیھوالءی رعشاین ‪۶‬ازیاٍ ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ہی ‪۶‬امتص ‪۶‬اامص ‪۶‬نج ‪۶‬ےک ‪۶‬کالص‪۶‬‬
‫االئمۃیالذینیتوققتیعنیالعملیبکالمہمیکانوایاعلمی رپ ‪۶‬لمع ‪۶‬رکےن ‪۶‬ںیم ‪۶‬وت ‪۶‬وت ‪۶‬فق ‪۶‬رکقا ‪۶‬ےہ ‪۶‬ھجت ‪۶‬ےس ‪۶‬ملع ‪۶‬ںیمہ ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬دینی‪۶‬دریخہ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬اےنپ‪۶‬دلقمنی‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬عمج‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫منك یواور ع یبیِنی یف یجمیع یما یدونہ یف یکؾمھبی‬
‫غً‬‫ل‬
‫اٖ ‪۶‬ںیم‪ ۶‬وا ‪۶‬ھجت‪۶‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬یقتم‪۶‬اؽّ اتحمؽ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ارگ‪۶‬وت‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫التباع م‪،‬وان یادعیت یانك یاعلم یمنہم ینسیكی‬
‫تیملع‪۶‬اک‪۶‬دوعی‪۶‬رکقا ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ول ‪۶‬دصقا ےھجت‪۶‬ونجمٍ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دّؽم‪۶‬‬
‫الناسیایلیالجنونیاوالکذبیجحدا یویعنادا یوقدیافیتی‬
‫وگ‪۶‬ںیہک‪۶‬ےگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬اوقال‪۶‬نج‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬فیعض‪۶‬اجاتن‪۶‬ےہ‪۶‬ؽیہ‪۶‬ںیہ‪۶‬نج‪۶‬‬
‫ل‬
‫علماءیسلقكیبتلكیاالقوالیا یتیترایھایانتیضعیقۃیوی ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬املعء‪۶‬دقتمنیم‪۶‬ےن‪۶‬وتفی‪۶‬دقا‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫دانوایللیتعایلیب ایحیتیماتوایفالییِدحیفیعلمہمیویوی اهلل‪۶‬ےک‪۶‬ظٓا ‪۶‬وہےئ‪۶‬ک ی‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬داین‪۶‬ےئ‪۶‬افین‪۶‬ےس‪ّ۶‬تصخ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫رعہمیجہلیمثلكیبمنازیعہمیوخقایءیمدارکہمیوی وہےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬ارگ‪۶‬ےھجت‪۶‬اسیج‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رماكف‪۶‬ؽدماّك‪۶‬ےس‪۶‬قاؽافق‪۶‬‬
‫وہوت ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬رماكف ‪۶‬ؽوقتی‪۶‬ںیم ‪۶‬ھچک‪۶‬اصقنٍ ‪۶‬ںیہن ‪ٓ ۶‬ا اتکس ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ہی‪۶‬‬ ‫معلومیبلیمشاھدیانیکلیعالمیالیضعیفی ی‬
‫قاؿ‪۶‬ولعمص‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اشمدہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ۂ‪۶‬اعمل‬

‫یشرحیالزرقاینیعیلیالمواھبیاللدنیۃیالمِصدیاالولیداریالمعرفۃیبیوتی‪۵۰۳/۵‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 740 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫مؤلقہیعادةیایالمایتعبیفیتحریریہیویزنہیبمیییزانیاالدلۃی اینپ ‪۶‬اینپ ‪۶‬بتک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ؽہ ‪۶‬اومّالےئ ‪۶‬نج ‪۶‬ےک ‪۶‬ےنھکل ‪۶‬ںیم ‪۶‬تقشم ‪۶‬كْ‪۶‬‬
‫والِواعدیالشرعیۃیوحررہیتحریریالذھبیوالجوھر‪،‬ی دا‪ٚ‬ـ ‪۶‬رکین ‪۶‬ڑپی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬نج ‪۶‬وک ‪۶‬ادہل ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وقادع ‪۶‬رشہیع ‪۶‬ےک ‪۶‬رت ‪۶‬اّؽ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫فایاك یان یتنِبض ینقسك یمن یالعمل یبِول یمنی وتل‪۶‬ایل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬وک‪۶‬وسےن‪۶‬اؽ‪۶ّ۶‬اچدنی‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬ظٓنی‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬‬
‫سپ‪۶‬وت‪۶‬اےنپ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬وک‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬اچبہک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬اوقال‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬یسک‪۶‬‬
‫اقوالہم یاذا یلم یتعرف یمزنعہ یفانك یعایم یبالنسبۃی‬
‫اےسی ‪۶‬وقل ‪۶‬رپ ‪۶‬لمع ‪۶‬ےنک ‪۶‬ےس ‪۶‬اہمتّا ‪۶‬دل ‪۶‬گنت ‪۶‬وہ ‪۶‬سج ‪۶‬اک ‪۶‬امخد‪۶‬‬
‫الیہمیوالعایمیلؼسی یمن یمرتبۃیاالنکاریعیلیایلعلماءی‬
‫اہمتّی ‪۶‬ھجمس ‪۶‬ںیم ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬وہ ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬وت ‪۶‬ہب‪۶‬تبسن ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اعیم ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫النہیجاھل‪1‬اھ۔ی ی‬
‫اؽّ‪۶‬اعیم‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬ذمہـ‪۶‬ںیہن‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬املعء‪۶‬اک‪۶‬ااکنّ‪۶‬رکُ‪۶‬ویکہکن‪۶‬ؽہ‪۶‬اعیم‪۶‬‬
‫اجلہ‪۶‬وہقا‪۶‬ےہ۔(ؿ)‬
‫ریقف‪۶‬لرف‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہل‪۶‬اک‪۶‬وتفی‪٘۶‬اقب‪۶‬ہک‪۶‬ایس‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬ھکل‪۶‬اکچوہٍ‪۶‬شیپ‪۶‬اگنہ‪ّ۶‬ھک‪۶‬رک‪۶‬اٍ‪ ۶‬سدامؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ااعمٍ‪۶‬رظن‪۶‬ےئجیک‪۶‬وت‪۶‬بحمدیالل‬
‫امتص‪۶‬وکشك‪۶‬ؽاؽاہص‪۶‬ابہء‪۶‬روثنّ‪۶‬وہاجےت‪۶‬ںیہ‪،‬اہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وھبال‪،‬اقك‪۶‬رشؽ‪۶‬اؽّ‪۶‬یھب‪۶‬دّاکّ‪۶‬ےہ‪،‬ؽہ‪۶‬ایک‪،‬لقع‪۶‬اک‪۶‬اابتم‪۶‬اؽّ‪۶‬لٍػـ‪۶‬ےس‪۶‬اطًوام‪،‬‬
‫رگم‪۶‬ہی‪۶‬دؽلف‪ ۶‬کسِ‪۶‬ےلم‪۶‬؟‪۶‬ےسج‪۶‬خدادُ۔‬
‫‪۶‬اہیٍ‪۶‬وت‪۶‬اامجل‪۶‬یک‪۶‬ہچنغ‪۶‬دنبقاٍ‪۶‬ںیھت‪۶‬اؽّ‪۶‬لیصفت‪۶‬یک‪۶‬راہّ‪۶‬گلٕساین‪۶‬دنسپ‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬وت‪۶‬ےئجیل‪۶‬وگب‪۶ٖ۶‬وہٖ‪۶‬ؽبلق‪۶‬دیہش‪۶‬ؽ‪۶‬ااصنَ‪۶‬وکٖ‪،‬اامتسم‪۶‬‬
‫ےئجیک۔ربیارحمیمنیانصفیواھدیعنیدایخالقا(اُ‪۶‬ریمُ‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ااصنَ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪ّ!۶‬مح‪ّٓ۶‬اماؽّ‪۶‬اخمفل‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬
‫ہـ‪۶‬درھص‪۶‬وک‪۶‬دہاكف‪۶‬اطع‪ّٓ۶‬ام۔ؿ)‬
‫یقولہ رصَ‪۶‬میکح‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬ہک‪۶‬ریغ‪۶‬اصذـ‪۶‬حیحص‪۶‬اؽّ‪۶‬صخش‪۶‬ںیہ‪،‬اینپ‪۶‬اتکؿ‪۶‬ونادّ‪۶‬االوصل‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاقۃ‪۶‬اہک‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫ٓا ؿ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬ت ‪۶‬دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬اچدنی‪۶‬ںیم(ؿ)‬ ‫ولمییکنیلہیظلیالیفیالشمسیوالیفیالِمر۔ ی‬
‫اقول‪:‬صیلیلل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلم(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬رپ‪۶‬دّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ۔ؿ)‬
‫بیجم‪۶‬ےک‪۶‬اٖ‪٘۶‬اُّ‪۶‬وجاؿ‪۶‬اک‪ ۶‬طًيِ‪۶‬رصَ‪۶‬ایس‪ّ۶‬مع‪۶‬افدس‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪۶‬وجوصقّ‪۶‬رظن‪۶‬ےس‪۶‬قایش۔میکح‪۶‬رتذمی‪۶‬ےن‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬دوک‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫قایعب‪۶‬ےس‪۶‬رم٘الّؽاكف‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬اےس‪۶‬وموصال‪۶‬عم‪ّ۶‬قادؿ‪۶‬دیفم‪۶‬ہ‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬امہنع‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬رکےن‪۶‬‬
‫رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬اامص‪۶‬لیلج‪،‬رٌٔ‪۶‬لیبن‪،‬حجۃیاللیفیاالرضنی‪،‬معجزةیمنیمعجزاتیسیدیالمریسلنییصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہی‬
‫ل‬
‫وسلم‪،‬رضحؿ‪۶‬اامص‪۶‬امہص‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابمّك‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ا مؤٌ‪۶‬ك‪۶‬نج‪۶‬یک‪۶‬خاللف‪٘۶‬اٍ‪۶‬ؽ‬

‫یمیزانیالشریعۃیالکربییفصلیفیبیانیذکریبعضیمنیاطنبیفیالؿنایءیا لخیدا ریالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۵۳/۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 741 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪ٚ‬‬
‫سغاّ‪۶‬ؿ‪۶‬هلؾص‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬مین ّؽّ‪۶‬ےس‪۶‬ارہظ‪۶‬ؽاّۂ‪،‬اامص‪۶‬الج‪۶‬ادمح‪۶‬نب‪۶‬خًول‪۶‬ؽاامص‪۶ًَٓ ۶‬وثّی‪۶‬ؽاامص‪۶‬ییحی‪۶‬انب‪۶‬نیعم‪۶‬ؽاوب‪۶‬رکب‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬ؽ‬
‫نسح‪۶‬نب‪۶‬رعہف‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬ااکكْ‪۶‬دحمنیث‪،‬نف‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬انجؿ‪ّ۶‬تعف‪۶‬ابقؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬ارگد‪۶‬اٍ‪۶‬ضیفتسم‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اتک‪۶‬وب‪۶ٍ۶‬رپ‪۶‬ارگ‪۶‬رظن‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫وہ‪۶‬وت‪٘۶‬اہ‪۶‬اصذـ‪۶‬یک‪۶‬لسواٍ‪۶‬یہ‪۶‬دےئھکی‪،‬ایک‪۶‬ھچک‪۶‬دماحئ‪۶‬اٖ‪۶‬اجكف‪۶‬ےس‪۶‬ھکل‪۶‬رک‪۶‬وتسمذـ‪ّ۶‬دمـ‪۶‬ایہٰل‪۶‬وہےئ‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دعب‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪ّ۶‬اؽی‪۶‬اامص‪۶‬هالہم‪۶‬سمش‪۶‬ادلنی‪۶‬اوب‪۶‬ارفلج‪۶‬انب‪۶‬اوجلّی‪۶‬ںیہ‪ّ،‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪،‬ہک‪۶‬اتکؿ‪۶‬اولافء‪۶‬ںیم‪۶‬اےس‪۶‬‬
‫ّؽاكف ‪ّٓ۶‬امقا ‪1‬۔ نف ‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬داگتسہ ‪۶‬اکلم ‪ ۶‬کسِ ‪۶‬ولعمص ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وصخاص ‪۶‬كْ ‪۶‬سکع ‪۶‬اامص ‪۶‬اوب ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬احمک ‪۶‬رجج‪۶‬ؽلػٍيُ ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫رحص‪۶‬دشقد‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪،‬رھپ‪۶‬سج‪۶‬دحكف‪۶‬دحكف‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪۶‬اامتعد‪۶‬رکںی‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬زک‪۶‬دّہج‪۶‬وقؿ‪۶‬ںیم‪۶‬وہیگ‪،‬سپ‪۶‬قا‪۶‬ؽوجد‪۶‬دعتد‪۶‬رط‪۶‬ص‪۶‬ؽ‬
‫کٌٔؿ‪۶‬رخم‪،‬نی‪،‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬رصَ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬میکح‪ ۶‬انہ‪۶‬ضحم‪۶‬قالط‪،‬اؽّ‪۶‬قالط‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬ھچک‪۶‬ینبم‪ٚ،‬ـ‪۶‬ہیلح‪۶‬وصاؿ‪۶‬ےس‪۶‬اعلط‪،‬اؽّ‪۶‬ولعمص‪۶‬‬
‫ںیہن ‪۶‬ظفل ‪"۶‬روای ریۃ" ‪۶‬زک ‪۶‬رغص ‪۶‬ےس ‪۶‬كْاھقا‪،‬ؿاۂا ‪۶‬اىعال ‪۶‬قا‪۶‬قیلعت‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ا٘اّہ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬کِولیالِائلیروییکذیایوذکریعنیزیدی‬
‫عنیعمریویکذا(ےسیج ‪۶‬وقل ‪۶‬اقلئ ‪۶‬ہک ‪۶‬ویٍ ‪ّ۶‬ؽاكف ‪۶‬ایک ‪۶‬ایگ ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬قد ‪۶‬ےس ‪۶‬وحباہل ‪۶‬رمع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ویٍ ‪۶‬درک ‪۶‬ایک ‪۶‬ایگ ‪۶‬ےہ۔ؿ) ‪۶‬ہک ‪۶‬وصقمد ‪۶‬بیجم‪۶‬‬
‫دحكف‪۶‬وک‪۶‬ےب‪۶‬اابتعّ‪۶‬رہھٹا‪۶‬قا‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ہب‪۶‬اہشدؿ‪۶‬وسص‪۶‬ؽیہ‪۶‬اافلؽ‪۶‬الےئ‪۶‬اج ںی‪۶‬ےگ‪۶‬وج‪۶‬وصقمد‪۶‬ےک‪۶‬طالمئ‪۶‬ؽومقد‪۶‬وہٍ‪۶‬ت ‪۶‬ؽہ‪۶‬ہک‪۶‬اقك‪۶‬مسق‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ن‬
‫ےب‪۶‬اابتعّی‪۶‬وک‪۶‬دعف‪۶‬رکںی‪۶‬اؽّ‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪۶‬اصال‪۶‬انمافؿ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ںیھک‪،‬احالہکن‪۶‬دحمنیث‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪ ۶‬شْجی‪۶‬ؽّؽاكف‪۶‬اک‪۶‬اقك‪۶‬یہ‪۶‬افمد‪۶‬اؽّ‪۶‬درک‪۶‬‬
‫اانسد‪۶‬دؽونٍ‪۶‬ہگج‪۶‬رماد‪۶‬کمایتقصحیعنیکلماتیالعلماءیاالمجاد(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬كّْ ‪۶‬املعء‪۶‬یک‪۶‬ابعّاؿ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬وخؿ‪۶‬ؽاحض‪۶‬رکدقا‪۶‬‬
‫ےہ۔ؿ)سپ‪۶‬ارگ‪۶‬اٖ‪۶‬اطقالج‪۶‬دحمنیث‪۶‬رپ‪۶‬اؿالم‪۶‬یھت‪۶‬وت‪۶‬وصقمد ‪۶‬ےس‪۶‬اگیبت ‪۶‬ظفل‪۶‬یک‪ّ۶‬قادؿ ‪۶‬ویکٍ‪۶‬وہیئ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اےسی‪۶‬وماخد ‪۶ُ۶‬وت‪۶‬مہ‪۶‬‬
‫رضؽّی‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪۶‬ےتھجمس‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬میکح‪۶‬یک‪۶‬لقن‪۶‬ںیم‪۶‬یمک‪۶‬یشیب‪۶‬ؽاعق‪،‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬ظفل‪۶‬دحكف‪۶‬ویٍ‪۶‬ںیہ‪:‬‬
‫انیرسولیاللیصیلیالل ٰ‬
‫یتعایلیعلیہیوسلمیلمییکنییریی وسّج ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دنچ ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽینش ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬وسل ‪۶‬اهلل ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽ‬
‫ملس‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬رظن‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬اھت۔(ؿ)‬ ‫لہیظلیفیشمسیوالیقمر‪2‬ی۔ ی‬
‫قولہ رگم‪۶‬دحمقاٍ‪۶‬اهالص‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬ربتعم‪۶‬ںیہن‪۶‬امقا‪۶‬ےہ۔‬
‫اوقل‪:‬ذـ‪۶‬اٖ‪۶‬اتکؿ‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬اؽّ‪۶‬اہمئ‪۶‬اهالص‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽاكف‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬اتکؿ‪۶‬اک‬

‫یفیالبابیالتایسعیوالعشرویںیہبتکم‪۶‬ونّہی‪ّ۶‬وضہی‪۶‬لصیف‪ٓ ۶‬ا قاد‪۰۳۳/۲۶‬‬

‫یالوفایءیبایحوالیا لمصط ٰ ی‬
‫‪1‬‬

‫یلیاللیتعایلیعلیہیوسلمیلمییکنییرییا لخیرمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۲۴/۵۶‬‬
‫ٰ‬ ‫‪2‬یالخصائصیالکربییبحوالہیالحکیمیالرتمذییبابیاالیۃیفیانہیص‬

‫‪Page 742 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ریغ‪۶‬ربتعم‪۶‬وہقا‪۶‬ایک‪۶‬رضم‪۶‬ؿ‪ّ۶‬کھوا‪۶‬ےہ‪،‬عٌہدا‪۶‬ریغ‪۶‬ربتعم‪۶‬امےنن‪۶‬ےک‪۶‬ہی‪۶‬ینعم‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬ۂ‪ّ۶‬ؽاكف‪۶‬وک‪۶‬قالط‪۶‬اھجمس‪،‬ذـ‪۶‬وت‪۶‬ضحم‪ ۶‬طل‪،‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬‬

‫دحمؿ‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اقل‪،‬وخد ‪۶‬ااکكْ‪۶‬دحمنیث‪۶‬ایس‪۶‬ونادّ‪۶‬االوصل‪َ ۶‬قلکہ‪۶ّٓ۶‬دؽٖ‪۶‬دیملی‪۶‬ےس‪۶‬سج‪۶‬اک‪۶‬احل‪۶‬اہنكف‪۶‬یہ‪ّ۶‬دی‪۶‬ےہ‪،‬وت‪۶‬ؽہ‪ّ۶‬ؽاںیتی‪۶‬اینپ‪۶‬‬
‫بتک‪۶‬ںیم‪۶‬الےت‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬ااجتحج‪۶‬ؽاً٘واد‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہیکمایالییخیفیعیلیمنیطالعیکتبیالِوم(اسیج‪۶‬ہک‪۶‬بتک‪۶‬وقص‪۶‬اکاطمہعل‪۶‬رکےن‪۶‬‬
‫ؽاےل‪۶‬رپ‪۶‬وپ‪۶‬دیشہ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ۔ؿ)اؽّ‪۶‬وج‪۶‬ہی‪۶‬وصقمد‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪۶‬عوکْہ‪۶‬ؽقاؿلہ‪۶‬یھب‪۶‬وموجد‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬ےب‪۶‬كش‪۶‬ملسم‪،‬رگم‪۶‬اٖ‪۶‬دقّ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬ہی‪۶‬الّص‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ہک‪٘۶‬اّی‪۶‬اتکؿ‪۶‬رطمؽج‪۶‬ؽرجمؽج‪۶‬رہھٹُ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬یسک‪۶‬دحكف‪۶‬ےس‪۶‬اً٘واد‪۶‬اجكْ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬املعےئ‪۶‬فلس‪۶‬‬
‫ااحدكف‪۶‬ونادّ‪۶‬ؽ‪ّ۶‬ؽاقاؿ‪ّٓ۶‬دؽٖ‪۶‬ےس‪۶‬ویکٍ‪۶‬نمسك‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ذـ‪۶‬ؽہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬قاّ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬مہ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ونممم‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ےگ‪،‬وخد‪۶‬یہی‪۶‬‬
‫٘اہ‪۶‬دبعازعلكْ‪۶‬اصذـ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬ؽادل‪۶‬ؽا٘اقدہ‪۶‬ؽاشمخئ‪۶‬رشتعی‪۶‬ؽرطتقی‪۶‬اینپ‪۶‬اصتفین‪۶‬ںیم‪۶‬ااحدكف‪۶‬بتک‪۶‬ذموکّ‪۶‬ہ‪۶‬درک‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ادتسالل‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ۔‬
‫یقولہ‪۶‬اؿ‪۶‬ہی‪۶‬ے‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬اکتؿ‪۶‬دخمؽٖ‪۶‬ؽولخمؽ‪۶‬وہیکچ‪۶‬وت‪۶‬ۂ‪۶‬دحكف‪۶‬رپ‪۶‬اامتحل‪۶‬فعض‪۶‬اقمئ‪،‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ااجتحج‪۶‬ایس‪۶‬وک‪ّ۶‬ؽا‪۶‬وہاگ‪۶‬وج‪۶‬ریصب‪۶‬‬
‫ؽاعَّ‪۶‬اؽّ‪۶‬بیشن‪۶‬ؽّٓاّ‪۶‬نف‪۶‬ےس‪۶‬ؽافق‪۶‬ےہ۔‬
‫اوقل‪:‬اؿ‪۶‬امہُّ‪۶‬بلطم‪۶‬رپ‪ٓ ۶‬ا ےئگ‪،‬دحكف‪۶‬دعص‪۶‬لظ‪۶‬ےس‪۶‬یھب‪۶‬مہ‪۶‬اعویمٍ‪۶‬ےن‪۶‬ادتسالل‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬یہی‪۶‬اہمئ‪٘۶‬اٍ‪،‬اؽّ‪۶‬اّقاؿ‪۶‬زیمت‪۶‬‬
‫ؽرعافٍ‪۶‬اےس‪۶‬قال‪۶‬ریکن‪۶‬عوکْ‪۶‬وبقمل‪ّ۶‬ےتھک‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬دیلقت‪۶‬ےس‪۶‬وبقل‪۶‬ایک۔ارگ‪۶‬اٍ‪۶‬ریصبؿ‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬طًواّم‪۶‬ہیف‪۶‬‬
‫اققل‪۶‬وبقل‪۶‬ت ‪۶‬وہیت‪۶‬وت‪۶‬ذسـ‪۶‬اعدؿ‪۶‬اٖ‪ّ۶‬ؿ‪ّ۶‬د‪۶‬ؽ‪۶‬ااکنّ‪۶‬ویکٍ‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬اؽّ‪۶‬قلػی‪۶‬قالؼيؾل‪۶‬ےس‪۶‬قاّ‪ٓ ۶‬ا ےت۔‬
‫قولہ اؽّ‪۶‬فنصم‪۶‬ےن‪۶‬یھب‪۶‬یھب‪۶‬ارتلاّص‪۶‬حیحصت‪۶‬امہیف‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬صر حیبذلكیخاتمیالمحدثنییموالنایشاہیعبدالعزیزیمحدثی‬
‫ل‬
‫یتعایلیعلیہیفیبستانیالمحدثنی(اخمت‪۶‬ا مزدنیث‪۶‬ومالقا‪٘۶‬اہ‪۶‬دبع‪۶‬ازعلكْ‪۶‬دحمؿ‪۶‬دولہی‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬ےن‪۶‬لسواٍ‪۶‬‬ ‫الدھلوییرحمۃیالل ٰ‬
‫ل‬
‫ا مزدنیث‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫لػى‬
‫‪۶‬اوقل‪:‬ت ‪۶‬ازتلاص ‪ ۶‬ح ‪۶‬تحص ‪۶‬وک ‪۶‬زلتسمص‪،‬ت ‪۶‬دعص ‪۶‬ازتلاص ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬ظٓامح۔الہ ‪۶‬ازتلاص‪۶‬یک ‪۶‬اصتفین ‪۶‬ںیم ‪۶‬تہب ‪ّ۶‬ؽاقاؿ ‪۶‬قاؿلہ ‪۶‬وہیت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ض‬
‫ازتلاص‪۶‬ت ‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬یک‪۶‬وفینصت‪۶ٍ۶‬ںیم‪۶‬اکٌٔ‪۶‬ااحدكف‪ ۶‬شىزہ‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬دتسمّك‪۶‬احمک‪۶‬اکاحل‪۶‬ت ‪۶‬انس‪۶‬وہنجٍ‪۶‬ےنتحص‪۶‬ایکینعم‪،‬ازتلاص‪۶‬رشؽ‪۶‬‬
‫نیخیش‪۶‬اک‪۶‬اداع‪۶‬ء‪۶‬ایک‪۶‬اّ‪۶‬دقبّ‪۶‬اہچّص‪۶‬ااحدكف‪۶‬طٍٕوہ‪۶‬ؽعوکْہ‪۶‬ؽقاؿلہ‪۶‬ؽوموضہع‪۶‬وپر‪۶‬دںی۔‬
‫‪۶‬ایس‪۶‬رطج‪۶‬انب‪۶‬ابحٍ‪۶‬اک‪۶‬ہی‪۶‬دوعی‪۶‬اتکؿ‪۶‬اليغامیس‪۶‬ؽ‪۶‬االونام‪۶‬ںیم‪۶‬كیھٹ‪۶‬ت ‪۶‬ارت‪۶‬اؽّ‪۶‬ننس‪۶‬ایب‪۶‬داؽد‪۶‬سج‪۶‬ںیم‪۶‬ازتلاص‪۶‬احصج‪۶‬ۂ‪۶‬زگ‪۶‬ںیہن‪،‬احصج‪۶‬‬
‫ہتس‪۶‬ںیم‪۶‬دعمؽد‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬وکسمؿ‪۶‬ىوہ‪۶‬وبقمل‪۶‬ؽومحمد‪،‬ہی‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اومّ‪۶‬اخدص‪۶‬دحكف‪۶‬رپ‪۶‬یلج‪۶‬ؽّؽنش‪۶‬ںیہ۔‬
‫‪۶‬زعكْ‪۶‬ا!‪۶‬دماّ‪۶‬اک‪ّ۶‬ا‪۶‬انسد‪۶‬رپ‪۶‬ےہ‪،‬ازتلاص‪۶‬ؽدعص‪۶‬ازتلاص‪۶‬وکیئ‪۶‬زیچ‪۶‬ںیہن‪،‬ہی‪۶‬دؽلف‪۶‬وت‪ّ۶‬ؽّ‪۶‬اؽّل‬

‫‪Page 743 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یراّی‪۶‬ےک‪۶‬ہصح‪۶‬ںیم‪۶‬یھت‪۶‬ہک‪۶‬ااحدكف‪۶‬دنسمہ‪۶‬ںیم‪۶‬قح‪۶‬احبست ‪،‬ےن‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬دصق‪۶‬وپّا‪۶‬ایک‪،‬رھپ‪۶‬ایسی‪۶‬وضفل‪۶‬قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬درک‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬احک ‪۶!۶‬ایک‪۶‬‬

‫سج‪۶‬اتکؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ازتلاص‪۶‬احصج‪۶‬ںیہن‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ااجتحج‪۶‬اقلطم‪۶‬ابمج‪۶‬ںیہن‪۶‬؟‪۶‬ااسی‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬یراّی‪۶‬ؽ‪۶‬ملسم‪۶‬ؽدنچ‪۶‬بتک‪۶‬درگی‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬ننس‪۶‬ایب‪۶‬داؽد‪۶‬‬
‫ؽانب‪۶‬امہج‪۶‬ؽداّیم‪۶‬ؽاصتفین‪۶‬ایب‪۶‬رکب‪۶‬نب‪۶‬ایب‪۶‬ہبیش‪۶‬ؽدبعارلّاص‪۶‬ؽداّعلىی‪۶‬ؽربطاین‪۶‬ؽیقہیب‪۶‬ؽكْاّ‪۶‬ؽایب‪۶‬یلیل‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬مظعم‪۶‬بتک‪۶‬دحكف‪۶‬نج‪۶‬‬
‫رپ‪۶‬وگقا‪۶‬دماّ‪۶‬رشم‪۶‬ؽ‪ً٘۶‬ـ‪۶‬ےہ‪۶‬ضحم‪۶‬اکیبّ‪۶‬وہاج ںی۔الحوالیوالیقوةیاالباللیالعیلیالعظیم(ت ‪۶‬گواہ‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬یک‪۶‬ؿاظف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫یہ‪۶‬یکین‪۶‬رکےن‪۶‬یک‪۶‬وقؿ‪۶‬رگم‪ُ ۶‬قلودی‪۶‬ؽتمظع‪۶‬ؽاےل‪۶‬خدا‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬ےس۔ؿ)‬
‫قولہ اؽّ‪۶‬یسک‪۶‬دحكف‪۶‬یک‪۶‬ربتعم‪۶‬اتکؿ‪۶‬ںی‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ےس‪۶‬ؽوجدا‪۶‬ؽدعام‪۶‬ثحب‪۶‬ںیہن۔‬
‫اوقل‪:‬اکٖ‪۶‬ںیمہ‪۶‬یھب‪۶‬ولعمص‪۶‬وہقا‪۶‬دحكف‪۶‬یک‪۶‬اتکںیب‪۶‬انجؿ‪۶‬بیجم‪۶‬افعاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬انعد‪۶‬ىوہ‪۶‬ےک‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬ینتک‪۶‬رضحؿ‪۶‬یک‪۶‬رظن‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬زگّی‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ےب‪۶‬دڑھك‪۶‬ااسی‪۶‬اعص‪۶‬دوعی‪۶‬رکےت‪۶‬وہ‪۶‬ےئ‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ت ‪۶‬یکپھج‪،‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬قا‪۶‬ااکكْ‪۶‬اہمئ‪۶‬وکویٍ‪۶‬انس‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬دحكف‪۶‬رپ‪۶‬اؿالم‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫قایئ ‪۶‬لمیاجد(ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ہی ‪۶‬قاقا۔ؿ)قا لمیار(ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬ںیہن ‪۶‬داھکی۔ؿ)قا لمیاقفیعلیہ(ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ ‪ٓ ۶‬ا اگہ ‪۶‬ت ‪۶‬وہا۔ؿ)رپ ‪۶‬ااصتقّ‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪،‬ہی‪۶‬لؼس(ںیہن‪۶‬ےہ۔ؿ)اؽّ لمییکن(ںیہن‪۶‬وہا۔ؿ)یک‪۶‬رجاںیت‪،‬قح‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬كُْ‪۶‬صخش‪۶‬اک‪۶‬اکص‪۶‬ےہ۔‬
‫‪۶‬هالہم ‪۶‬ویسیط ‪٘۶‬ادحمؿ ‪۶‬اٍ ‪۶‬یسیج ‪۶‬رظن ‪۶‬ؽاعس ‪۶‬وہنجٍ ‪۶‬ےن ‪۶‬دانم ‪۶‬تمہ‪،‬ہرم ‪۶‬زعتمی ‪۶‬رپ ‪۶‬ذسـ ‪۶‬قادن ‪۶‬رک ‪۶‬عمج ‪۶‬اوجلاعم ‪۶‬ںیم ‪۶‬امتص ‪۶‬ااحدكف‪۶‬‬
‫ن‬
‫ؽاّدہ ‪۶‬ےک ‪۶‬عمج ‪۶‬ؽااعیتسؿ ‪۶‬اک ‪۶‬دصق ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬دوھکی ‪۶‬دحكف ‪۶‬اختالفیامیتیرحمۃ(ریمی ‪۶‬اعـ ‪۶‬اک ‪۶‬اذوالَ ‪ّ۶‬دمـ ‪۶‬ےہ۔ؿ)یک ‪ ۶‬شْجی ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ؽافق‪۶‬ت ‪۶‬وہےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬اجعم‪۶‬ریغص‪۶‬ںیم‪۶‬ایس‪۶‬دقّ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬رک‪۶‬اخ‪۶‬ومٖ‪ّ۶‬ےہ‪۶‬ہک‪٘۶‬اقد‪۶‬ہی‪۶‬دحكف‪۶‬یسک‪۶‬ایسی‪۶‬اتکؿ‪۶‬ںیم‪۶‬رمؽی‪۶‬وہیئ‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬قك‪۶‬‬
‫ن‬
‫ت ‪۶‬یچنہپ‪1۶‬۔رھپ‪۶‬هالہم‪۶‬انمؽی‪۶‬كؤٌ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪ ۶‬شْضی‪،‬دملخ‪۶‬یقہیب‪۶‬ؽّٓدؽٖ‪۶‬دیملی‪۶‬ےس‪۶‬قالٖ‪۶‬یہ‪۶‬رک‪۶‬ال‪۶‬ےئ‪2۶‬۔ رھپ‪۶‬مہ‪۶‬وک‪۶‬قاںی‪۶‬اضبىـ‪۶‬‬
‫ظٓاجہ‪،‬وھچقا ‪۶‬عوہ ‪۶‬كْی ‪۶‬قاؿ‪،‬ہی ‪۶‬دوعی ‪۶‬بک ‪ّ۶‬ا ‪۶‬درات ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگم ‪ ۵۶‬فینصت ‪۶‬اامص ‪۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬ابمّك ‪۶‬ؽ‪۲‬قاافیلؿ ‪۶‬احظف ‪ّّ۶‬نی ‪۶‬دحمؿ ‪۶‬ؽ‬
‫‪۰‬اتکؿ ‪۶‬اولاف‪۶‬ء‪۶‬هالہم‪۶‬وجّی‪۶‬ؽافشء‪۰۶‬ادصلؽّ ‪۶‬هالہم‪۶‬انب‪۶‬عبس‪۶‬ؽ ‪ ۱۶‬اتکؿ ‪۶‬اافشلء‪۶‬یف‪۶‬رعتفی‪۶‬وقحص‪۶‬ایفطصمل ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫عى‬
‫فینصت‪۶‬هالہم‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪۶‬ؽ‪۲‬میسن‪۶‬ارلقاص‪۶‬هالہم‪۶‬افخیج‪۶‬ؽ‪۳‬ذعاصئ‪۶‬ربکی‪۶‬هالہم‪۶‬خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬ؽوماہـ‪۶‬دلہین‪ ۴۶‬ح‪۶‬دمحمہی‪۶‬اامص‪۶‬‬
‫هالہم‪۶‬عسقالین‪۶‬ؽ‪۶‬‬

‫یالجا معیالصغییتحت‪۶‬دحكف‪۲۴۴۶‬یدا ریالکتبیالعلمیہیبیوتی‪۲۰/۵‬‬

‫‪1‬‬

‫یالتؼسییشرحیالجا معیالصغییتحتیحدیثیاختالفیامیتیرحمۃیۃبتکماامص‪۶‬ااشلیعف‪ّ۶‬قاص‪۰۵/۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 744 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۵‬رشج‪۶‬وماہـ‪۶‬هالہم‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ؽ‪۵۳‬دماّج ‪۶‬الًيؾؿ‪۶‬خیش‪۶‬ققحم‪۶‬ؽریغاہ‪۶‬اافسّ‪۶‬اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬ؽاملعء‪۶‬نیققحم‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬كْدقك‪۶‬ربتعم‪۶‬ںیہن‪۶‬قا‪۶‬ذـ‪۶‬‬

‫قك‪۶‬یراّی‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬درک‪۶‬ہلئسم‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪۶‬اققل‪۶‬اابتعّ‪۶‬وصتمّ‪۶‬ںیہن۔‬
‫ن‬
‫‪۶‬ریقف‪۶‬ریحاٍ‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬دحكف‪۶‬یئک‪۶‬رطقی‪۶‬ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬وہیئ‪۶‬اؽّ‪۶‬دنچ‪۶‬اہمئ‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪ ۶‬شْجی‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽہ‪۶‬دتقماقاٍ‪۶‬تلم‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬ااجتحج‪۶‬‬
‫ّٓامقا‪۶‬اؽّ‪۶‬افلس‪۶‬افلخ‪۶‬ےب‪۶‬ارتعاص‪۶‬رتعمص‪۶‬وبقمل‪ّ۶‬اھک‪،‬رھپ‪۶‬ت ‪۶‬میلست‪۶‬رکےن‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬ارگ‪۶‬قارفل‪۶‬ص‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬فعض‪۶‬یہ‪۶‬امقا‪۶‬‬
‫ل‬
‫اجےئ‪،‬قا‪۶‬مہ‪۶‬رمہبت‪۶‬اقمص‪۶‬اچےہ‪۶‬ہک‪۶‬اہیٍ‪ ۶‬عًيض‪۶‬ولطمؿ‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪۶‬وت‪۶‬عیس‪۶‬وبحمؿ‪،‬تحص‪۶‬ت ‪۶‬یہس‪،‬ایک‪۶‬نسح‪۶‬ےس‪۶‬ااجتحج‪۶‬ںیہن‪۶‬وہقا‪۶‬؟‪۶‬نسح‪۶‬‬
‫یھب‪۶‬ت ‪۶‬امون‪،‬ایک‪۶‬فعض‪۶‬عىماكس‪۶‬ایسی‪۶‬ہگج‪۶‬اکص‪۶‬ںیہن‪۶‬درات‪۶‬؟‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬ااسقص‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬مسق‪۶‬اک‪۶‬قاص‪۶‬اصحل‪۶‬یھب‪۶‬انس‪۶‬وہاگ‪،‬ارگ‪۶‬امؽّاےئ‪۶‬احصج‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ـ‪۶‬اکیبّ‪۶‬ںیہ‪۶‬وت‪۶‬نسح‪۶‬ںیم‪۶‬نسح‪۶‬اؽّ‪۶‬اصحل‪۶‬ںیم‪۶‬صالذيـ‪۶‬زک‪۶‬قاؿ‪۶‬یک‪۶‬ےہ‪۶‬انایللیوانایالیہیراجعون(كشیب‪۶‬مہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬مہ‪۶‬وک‪۶‬ولانٹ‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫یقولہ املسمٍ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬اجكف‪۶‬رپ‪۶‬ارصاّ‪۶‬ت ‪۶‬اچےہ۔‬
‫اوقل‪۶:‬ارگ‪۶‬آ ‪۶‬قح‪۶‬ؽاحض‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬ہی‪۶‬ہملک‪۶‬بیجع‪۶‬ؽحض‪۶‬ایک‪،‬املسمٍ‪۶‬یک‪٘۶‬اٍ‪۶‬ؽہ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؿ‪۶‬ابتّك‪۶‬ؽاعتیٰل‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬دیجم‪۶‬ںیم‪۶‬ربخ‪۶‬درات‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫وج‪۶‬اکٍ‪۶‬اگل‪۶‬رک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںینس‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬رتہب‪۶‬رپ‪۶‬ںیلچ۔(ؿ)‬ ‫‪1"‬۔‬ ‫"‪ ‬‬
‫دانم‪۶‬اہمئ‪۶‬اہھت‪۶‬ےس‪۶‬دُ‪۶‬رک‪٘۶‬اۂاہ‪۶‬نیقی‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ‪۶‬ڑپ كيِ‪۶‬اؽ‪ّ۶‬وکشك‪۶‬ؽرت‪۶‬د‪۶‬دا‪۶‬ؿ‪۶‬ےک‪۶‬اکوٹنٍ‪۶‬ںیم‪۶‬اےھجل۔‬
‫‪۶‬اُ‪۶‬زعكْ‪۶!۶‬ذـ‪۶‬املسمٍ‪۶‬یقن‪۶‬االامیٍ‪۶‬ادرھ‪۶‬وت‪۶‬ہی‪۶‬ےنس‪۶‬اگل‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ااحدكف‪۶‬ؽاّد‪۶‬اؽّ‪۶‬اّانیک‪۶‬دنی‪۶‬نیتم‪۶‬ؽا٘انیط‪۶‬رشم‪ ۶‬نیب‪۶‬‬
‫لم‬
‫یک ‪۶‬اصتفین ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس ‪۶‬ولممؽ‪۶‬وحشمٍ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ادرھ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬بلق‪۶‬یک ‪۶‬احلف ‪۶‬اامیین ‪۶‬وج‪۶‬ریثکت ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬دیس ‪۶‬ا شيؾنیب ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽملس‪۶‬‬
‫اجٍ‪۶‬ےس‪۶‬سایّی‪۶‬ےہ‪،‬ہب‪۶‬وشص‪۶‬امتص‪۶‬رس‪۶‬ؽ‪۶‬دق‪۶‬ااتسدہ‪۶‬وہرک‪۶‬رمابح‪۶‬وگقاٍ‪۶‬اےس‪۶‬دنسم‪ٓ ۶‬ا انم‪۶‬ؽدصانق‪۶‬رپ‪۶‬ہگج‪۶‬دُ‪۶‬یگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ادرھ‪۶‬داہیع‪۶‬لقع‪۶‬میلس‪۶‬‬
‫اكيًاؿ‪۶‬قاّہ‪۶‬قارک‪۶‬مکح‪۶‬یعطق‪۶‬اگلےئ‪۶‬اگ‪۶‬ہک‪۶‬ریما‪۶‬وبحمؿ‪۶‬رس‪۶‬اقا‪۶‬ونّ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬ونّ‪۶‬ك‪۶‬ا‪٘۶‬اہی‪۶‬رخد‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ‪،‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬اوناّ‪۶‬ےپ‪۶‬دّ‪۶‬ےپ‪۶‬یک‪۶‬وتمارت‪ّ۶‬كْ‪۶‬‬
‫وشٍ‪۶‬ےک‪۶‬وضحّ‪۶‬وکشك‪۶‬ؽاؽاہص‪۶‬یک‪۶‬تملظ‪۶‬ویکہکن‪۶‬رہھٹےکس‪۶‬یگ‪۶‬اؽّ‪۶‬نقیت‪۶‬اکلم‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽ‪۶‬ینش‪۶‬اچّ‪۶‬اچكف‪۶‬ےس‪۶‬رس‪۶‬اقا‪۶‬وک‪۶‬طیحم‪۶‬وہرک‪۶‬زک‪۶‬رط‪۶‬ج‪۶‬‬
‫ارصاّ‪۶‬ؽاداعٍ‪۶‬ےک‪ّ۶‬قگ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪ّ۶‬قگ‪۶‬دُ‪۶‬یگ۔‬
‫‪۶‬مہ‪۶‬وھچ ی‪۶‬یس‪۶‬دؽ‪۶۲‬قاںیت‪۶‬وپےتھچ‪۶‬ںیہ‪،‬كش‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬وک‪۶‬وضحّ‪۶‬رسؽّ‪۶‬اعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۴/۰۵‬‬
‫‪Page 745 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ونّ‪۶‬نشـ‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬الم‪۶‬ےہ‪۶‬قا‪٘۶‬ا‪۶‬ہی‪۶‬وکاثکتف‪۶‬الّص‪۶‬وہےن‪۶‬ںیم‪۶‬رت‪۶‬دد۔ارگ‪۶‬ارم‪۶‬اؽل‪۶‬ںیم‪۶‬كش‪ّ۶‬کھوا‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬نیم‪۶‬اینپ‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫وہکٍ‪،‬رصَ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬اامیٍ ‪۶‬رصَ ‪۶‬ریغ‪۶‬وشمؿ ‪۶‬قاالؽاہص ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہیضق‪۶‬اشہدیانیمحمدایعبدہیویرسولہ(ںیم ‪۶‬وگایہ ‪۶‬درات ‪۶‬وہٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬دمحم‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽملس‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬دنبُ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬ںیہ۔ؿ)ےک‪۶‬الّیم‪۶‬ااکحص‪۶‬ےس‪۶‬مکح‪۶‬اانپدّقاتف‪۶‬رکےل‪،‬اؽّ‪۶‬‬
‫ارم‪۶‬دؽص‪۶‬ںیم‪۶‬رتدد‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬یتفم‪۶‬لقع‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ےس‪۶‬ونجٍ‪۶‬ؽدویایگن‪۶‬اک‪۶‬وتفی‪۶‬ابمّك‪،‬ایس‪۶‬ےئل‪۶‬مہ‪۶‬دوعی‪۶‬یمتح‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ارگ‪۶‬اٖ‪۶‬قاؿ‪۶‬‬
‫ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬دحكف‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬وہیت‪،‬ت ‪۶‬یسک‪۶‬اعمل‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رصتحی‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬وہیت‪،‬قامہ‪۶‬نمالہظح‪۶‬اٍ‪۶‬آ قاؿ‪۶‬ؽااحدكف‪۶‬عيکارثہ‪۶‬وتمآّہ‪۶‬عيقآّہ‪۶‬‬
‫ل‬
‫ےک ‪۶‬نج ‪۶‬ےس ‪۶‬قالؼلن ‪۶‬ؽا يغًَ ‪۶‬رس ‪۶‬اقاےئ ‪۶‬دیس ‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع ‪۶‬ؽآ ہل ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اک ‪۶‬ونّ ‪۶‬رصَ ‪۶‬اکٍ ‪۶‬اطلتف ‪۶‬ؽاجٍ ‪۶‬ااضءؿ ‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫قاكف‪ ،‬مہ‪۶‬مکح‪۶‬رک ٘کيِ‪۶‬ہک‪۶‬وضحّ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬اھت‪،‬ت ‪۶‬ہک‪۶‬قا‪۶‬ؽوجد‪۶‬وت‪۶‬اقف‪۶‬لقع‪۶‬ؽلقن‪۶‬میلست‪۶‬ںیم‪۶‬لیتیولعل وہ(ؽالہٓاہ)۔‬
‫كش‪۶‬رکےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ںیمہ‪۶‬ںیہن‪۶‬اتب‪۶‬قا‪۶‬ہک‪۶‬اےس‪ّ۶‬د‪۶‬ااحدكف‪۶‬ؽرط‪۶‬ج‪۶‬اوقال‪۶‬املعء‪۶‬رپ‪۶‬وکٍ‪۶‬یس‪۶‬قاؿ‪۶‬احلم‪۶‬وہیئ‪،‬ایک‪۶‬اےسی‪۶‬یہ‪۶‬ااکكْ‪۶‬ےک‪۶‬اوقال‪،‬اٍ‪۶‬‬
‫اّ٘اداؿ‪۶‬ےک‪۶‬اصَ‪۶‬رپخالَ‪،‬ںیہک‪۶‬دھکی‪۶‬قاےئ‪۶‬قا‪۶‬لقع‪۶‬ےن‪۶‬ونّ‪۶‬ضحم‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬وہےن‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬وکیئ‪ّ۶‬اہ‪۶‬اکنیل‪،‬وجاٖ‪۶‬ےن‪۶‬داللئ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اعتّص‪۶‬اجٍ‪۶‬رک‪۶‬كش‪۶‬ؽرت‪۶‬دد‪۶‬یک‪۶‬انبء‪۶‬دایل‪۶‬اؽّ‪۶‬ذـ‪۶‬ااسی‪۶‬ںیہن‪۶‬وت‪٘۶‬اقد‪۶‬تمظع‪۶‬دقّؿ‪۶‬ایہٰل‪۶‬ںیم‪۶‬قالم‪۶‬قا‪۶‬ؽیہ‪۶‬دب‪۶‬ذموبہٍ‪۶‬اک‪۶‬ایقٖ‪۶‬عولقم‪۶‬‬
‫‪(1"‬ںیہن‪۶‬وہ‪۶‬مت‪۶‬رگم‪۶‬امہّی‪۶‬رط‪۶‬ج‪۶‬رشب۔ؿ)اٖ‪۶‬رپ‪۶‬قاىـ‪۶‬وہ‪۶‬ا‪،‬ذـ‪۶‬وت‪ٓ ۶‬ا تف‪۶‬تہب‪۶‬یہ‪۶‬تخس‪۶‬ےہ‪،‬‬ ‫االانس‪۶ٖ۶‬ہک"‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّ۶‬مح‪ّٓ۶‬امےئ۔‬
‫اُ‪ّ۶‬ؿ‪،‬امہُّ‪۶‬دل‪۶‬ڑیٹےھ‪۶‬ت ‪۶‬رک‪۶‬دعب‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬وک‪۶‬وت‪۶‬ےن‪۶‬ںیمہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫دہاكف‪۶‬دی‪۶‬اؽّ‪۶‬ںیمہ‪۶‬اےنپ‪۶‬قاٖ‪۶‬ےس‪ّ۶‬دمـ‪۶‬اطع‪۶‬رک‪،‬ےب‪۶‬كش‪۶‬وت‪۶‬‬ ‫‪2"‬۔‬ ‫‪‬‬
‫ےہ‪۶‬كْا‪۶‬دےنی‪۶‬ؽاال‪۶‬ؿ(ؿ)‬
‫قولہ اداعےئ‪۶‬ؽوجد‪۶‬لظ‪۶‬ںیم‪۶‬ااہیص‪۶‬وسء‪۶‬ادؿ‪۶‬ےہ۔‬
‫‪(3" ‬اؿ ‪۶‬قح ‪۶‬ؽاحض ‪۶‬وہایگ۔ؿ) ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬قح ‪۶‬قاؿ ‪۶‬وک ‪۶‬هلؾ ‪۶‬ؽہبلغ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ھچک ‪۶‬ایسی ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬بیجع ‪۶‬اطع‪۶‬‬ ‫اقول‪":‬‬
‫ّٓامیئ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬كیکشت‪۶‬ؽریحؿ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬ذکتا ‪۶‬اعمدنؿ‪۶‬یک‪۶‬قاّویکیٍ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۱/۰۲‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۴/۰‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱۵/۵۲‬‬
‫‪Page 746 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ںیم‪۶‬یھب‪۶‬نم‪۶‬ثیح‪۶‬القدّی‪۶‬اانپ‪۶‬ہولی‪۶‬داھکاجیت‪۶‬ےہ‪،‬بیجم‪۶‬وک‪۶‬عنم‪۶‬ارصاّ‪۶‬رپ‪۶‬ارصاّ‪۶‬اھت‪،‬اؿ‪۶‬اظٓاّ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽوجد‪۶‬لظ‪۶‬امےنن‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ااہیص‪۶‬وسء‪۶‬ادؿ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ‪۶‬رپ‪۶‬ؿاۂ‪۶‬ہک‪۶‬ااہیص‪۶‬اتسگیخ‪۶‬وت‪۶‬ؽںیہ‪۶‬وہاگ‪۶‬اہجٍ‪۶‬بیع‪۶‬ؽعيؼػـ‪۶‬اک‪۶‬ولہپ‪۶‬لکلوا‪۶‬وہ‪،‬اؿ‪۶‬رشم‪۶‬رہطم‪۶‬ےس‪۶‬وپھچ‪۶‬دےئھکی‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫ایسی ‪۶‬قاؿ ‪۶‬اک ‪۶‬زج ‪۶‬امؽاعطق ‪ّ۶‬د ‪۶‬ؽااکنّ ‪۶‬ؽااکنّ ‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬قا ‪۶‬وکسؿ ‪۶‬ؽریحؿ ‪۶‬یک ‪۶‬شکمشک ‪۶‬ںیم ‪۶‬لمہم ‪۶‬وھچّدانی ‪۶‬انم‪ٚ‬ـ ‪۶‬ںیہن۔اؿ ‪۶‬وت ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬اظٓاّ‪۶‬‬
‫ےس‪ّٓ۶‬ص‪۶‬یعطق‪۶‬رہھٹا‪۶‬ہک‪٘۶‬اہی‪۶‬وہےن‪۶‬اک‪۶‬اظٓاّ‪َ ۶‬قلين‪۶‬ایک‪۶‬اجےئ‪۶‬اّ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دحدّ‪۶‬ہج‪۶‬اک‪۶‬ارصاّ‪۶‬قاص‪ّ۶‬اھک‪۶‬اجےئ‪۶‬ہک‪۶‬ۂا‪۶ٖ۶‬سخ‪۶‬ؽاخ٘اك‪۶‬ےس‪۶‬وج‬
‫ااہیط ًا‪۶‬ؽاامتحل ًا‪۶‬یھب‪۶‬وہےئ‪۶‬صیقنت‪۶‬درات‪۶‬وہ‪٘،‬اذـ‪۶‬وبنؿ‪۶‬یک‪۶‬ربت‪۶‬كف‪۶‬اوصل‪۶‬اامیٍ‪۶‬ےس‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬قاؿ‪۶‬یھب‪۶‬یہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪٘۶‬اہی‪۶‬وک‪۶‬اثکتف‪۶‬‬
‫الّص ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اطل ‪۶‬تف ‪۶‬اکطلہ ‪۶‬دعص ‪۶‬لظ ‪۶‬وک ‪۶‬زلتسمص‪،‬وت ‪۶‬مکحب ‪ ۶‬سدہم ‪۶‬اؽیل ‪۶‬ےسج ‪۶‬دعص ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ںیم ‪۶‬كش ‪۶‬وہاگ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دّذؼيػـ ‪۶‬رساقاےئ ‪۶‬ادقٖ ‪۶‬رضحؿ‪۶‬‬
‫ّ٘الف‪۶‬ہیلع‪۶‬العلؾہ‪۶‬ؽالىشوۃ‪۶‬یک‪۶‬اطلتف‪ّ۶‬ترتمدد‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪٘۶‬اہی‪۶‬امےنن‪۶‬ؽاال‪۶‬اثکتف‪۶‬اؽّ‪۶‬ت ‪۶‬امےنن‪۶‬ؽالا‪۶‬امکل‪۶‬اطلتف‪۶‬اک‪۶‬دقتعم‪۶‬ےہ‪۶‬رھپ‪۶‬املسمونٍ‪۶‬‬
‫یک‪۶‬یفن‪٘۶‬اہی‪۶‬ارصاّ‪۶‬ےس‪۶‬عنم‪۶‬رک‪۶‬قا‪۶‬ہنیعب‪۶‬ہی‪ ۶‬انہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اطلتف‪۶‬رجج‪۶‬ؽال‪۶‬وک‪۶‬ینیقی‪۶‬ت ‪۶‬اجون‪۶‬اؽّ‪۶‬ایعدا‪۶‬قاهلل‪۶‬اثکتف‪۶‬یھب‪۶‬لمتحم‪۶‬امون۔اؿ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫كش‪۶‬ؽادباےئ‪۶‬اامتحل‪۶‬اک‪۶‬مکح‪۶‬اغبكف‪۶‬دشقد‪۶‬وہقا‪۶‬اچےہ‪۶‬اھت‪۶‬رگم‪۶‬ریخ‪۶‬زگّی‪۶‬ہک‪۶‬الّص‪۶‬ذمہـ‪،‬ذمہـ‪۶‬ںیہن‪۶‬ظٓاّ‪۶‬قاقا۔‬
‫قولہ اؽّ‪۶‬ارصاّ‪۶‬كْ‪۶‬دعص‪۶‬ںیم‪۶‬اامتحل‪۶‬دوعی‪۶‬ریغؽاعق‪۶‬ےہ۔‬
‫اوقل‪:‬ااحدكف‪۶‬احصج‪۶‬یراّی‪۶‬ؽملسم‪۶‬رسکیاّ‪۶‬ںیئگ‪۶‬؟‪۶‬ںیہک‪۶‬ںیہن‪۶‬ہہک‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ہک‪ّ۶‬وسل‪۶‬اهلل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽملس‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬قا‪۶‬‬
‫ااسی‪۶‬ایک‪۶‬قا‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬ہی‪۶‬ؽا ہع‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬وت‪۶‬ارت‪۶‬ت ‪۶‬وہا‪۶‬اامتحل‪۶‬دوعی‪۶‬ریغ‪۶‬ؽا ہع‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ہگج‪۶‬اقمئ‪۶‬ھچک‪۶‬دونٍ‪۶‬خدعـ‪۶‬رش‪۶‬ج‪۶‬بیصن‪ّ۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬وخؿ‪۶‬‬
‫ض‬
‫ؽاحض‪۶‬وہاجےئ‪۶‬ہک‪۶‬اامتحالؿ‪۶‬رجم‪۶‬د‪۶‬وج‪۶‬انمیش‪ ۶‬شىزہ‪۶‬ےس‪۶‬قایش‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬قك‪۶‬تخل‪۶‬قاےئ‪۶‬اابتعّ‪۶‬ےس‪٘۶‬اطق‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽ‪ّ۶‬اٍ‪۶‬رپ‪۶‬یسک‪۶‬رط‪۶‬ج‪۶‬انبےئ‪۶‬‬
‫اکّ‪۶‬ںیہن‪۶‬وہ‪۶‬یتکس‪۶‬ؽّت ‪۶‬ؽاابجؿ‪۶‬ےس‪۶‬وت‪۶‬رسکی‪۶‬اہھت‪۶‬دوھےھٹیب‪۶‬ہک‪۶‬عطق‪۶‬ؽنیقی‪۶‬انمیف‪۶‬ؽوجؿ‪۶‬اؽّ‪۶‬ےب‪۶‬نقیت‪۶‬ارصاّ‪۶‬بویعؿ‪،‬میمت‪۶‬ےک‪۶‬رطےقی‪۶‬‬
‫قالکل‪۶‬دسمؽد‪۶‬ہک‪۶‬ۂ‪۶‬اخك‪۶‬ؽن‪۶‬ںیم‪۶‬اامتحل‪۶‬اجن‪ٚ‬ـ‪۶‬وموجد‪۶‬صن‪۶‬ظٓ ٓا ین‪۶‬قا‪۶‬ااحدكف‪۶‬وتم‪۶‬ارت‪۶‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬اٍ‪۶‬ویٹمٍ‪۶‬یک‪۶‬قایک‪۶‬ذموکّ‪۶‬ںیہن‪،‬ت ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫كى‬
‫ّںینیم‪۶‬ادتباےئ‪۶‬تقلخ‪۶‬ےس‪۶‬ۂ‪۶‬ؽظف‪۶‬امہُّ‪۶‬شیپ‪۶‬رظن‪ّ۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬دع‪۶‬ص‪ ۶‬شٗ‪۶‬رپ‪۶‬نیقی‪۶‬احک ‪۶‬وہ‪،‬ۂ‪۶‬امنّ‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪۶‬ۂ‪۶‬قاّ‪۶‬ڑپکُ‪۶‬قاك‪۶‬‬
‫رکقا‪۶‬رضؽّ‪۶‬وہ‪۶‬ہک‪۶‬نکمم‪۶‬ےہ‪۶‬وکیئ‪۶‬قاقایک‪۶‬یچنہپ‪۶‬وہاؽّ‪۶‬ںیمہ‪۶‬اؿالم‪۶‬ت ‪۶‬وہیئ‪۶‬وہ‪،‬ؽوض‪۶‬ؽلسغ‪۶‬ؽ‪۶‬لسغ‪۶‬ایثؿ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ریغ‪۶‬اجّی‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽات ‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬اہیٍ‪۶‬یھب‪۶‬ؽیہ‪ٓ ۶‬ا شت‪۶‬اک‪۶‬ہس‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪،‬اکٌٔ‪۶‬وعّوتٍ‪۶‬وصخاص‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬اسمہہی‪۶‬ؽظٓاكف‪۶‬داّ‪۶‬ںیم‪۶‬اامتحل‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪۶‬قا اٍ‪۶‬یک‪۶‬امٍ‪۶‬قا‬
‫ک‬ ‫ک‬ ‫ک‬
‫قاؿ‪۶‬ےن‪۶‬قا ح‪۶‬یک‪۶‬امٍ‪۶‬اک‪۶‬دؽدھ‪۶‬سایوہ‪۶‬قاقا‪ ۶‬ح‪۶‬ےن‪۶‬سج‪۶‬وعّؿ‪۶‬اک‪۶‬دؽدھ‪۶‬سای‪۶‬وہ‪۶‬اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اںیہن‪۶‬دؽدھ‪۶‬قالقا‪۶‬وہ‪۶‬قا‪۶‬ؽہ‪۶‬وعّںیت‪۶‬قا ح‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬قا‪۶‬دادا‪۶‬‬
‫ظ‬
‫قا‪۶‬قاقایک‪ ۶‬مسؾہس‪۶‬قا‪۶‬وظنمّہ‪۶‬وصبّ‪۶‬وہعمدہ‪۶‬وہٍ‪،‬رھپ‪۶‬اکنج‪۶‬ویکہکن‪۶‬وہ کسِ‪،‬اؽ‪ّ۶‬وہنجٍ‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬اقدعہ‪۶‬خدقدہ‪۶‬ےس‪۶‬قاؽاعٔی‪۶‬ںیم‪۶‬رکایل‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اٍ‪۶‬رپ‪۶‬اتم‪ّ۶‬ہک‪۶‬الص‪ّ۶‬وہ‪،‬اقیض‪۶‬اہشدؿ‪۶‬وہشد‪۶‬رپ‪۶‬مکح‪۶‬ںیہن‪۶‬رکاتکس‪،‬نکمم‪۶‬ہک‪۶‬وگاہ‪۶‬ٹوھؿ‬

‫‪Page 747 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وبےتل‪۶‬وہٍ‪۶‬قا‪۶‬اںیہن‪۶‬ؽّؿ‪۶‬ؽا ہع‪۶‬قا‪۶‬د‪۶‬ت ‪ّ۶‬یہ‪۶‬وہ‪۶‬ایلیغییذلكیمنیالمقاسدیالیتیالتحیص(اٖ‪۶‬ےک‪۶‬هالؽہ‪۶‬ےب‪۶‬امشّ‪۶‬اسفد‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬‬

‫ےگ۔ؿ)رغص‪۶‬اٖ‪۶‬دؽ‪۶‬رحیف‪۶‬اقدعہ‪۶‬ےن‪۶‬اقك‪۶‬اعمل‪۶‬ہت‪۶‬ؽقاال‪۶‬رک‪۶‬داال‪،‬دنی‪۶‬ؽداین‪۶‬اک‪۶‬شیع‪۶‬قلن‪۶‬رکدقا۔‬
‫‪۶‬زعكْ‪۶‬ا!‪۶‬ہی‪ ۶‬انہ‪۶‬وت‪۶‬اٖ‪۶‬ؽظف‪ّ۶‬ؽا‪۶‬اھت‪۶‬ذـ‪۶‬وکیئ‪۶‬دحكف‪۶‬اٖ‪۶‬قاّہ‪۶‬ںیم‪۶‬ؽاّد‪۶‬ت ‪۶‬وہیت‪،‬ت ‪۶‬املکؿ‪۶‬املعء‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬اتپ‪۶‬اتلچ‪،‬ت ‪۶‬ؽوجد‪٘۶‬اہی‪۶‬اطل‪۶‬تف‪۶‬‬
‫قاہتب‪۶‬یسک‪۶‬رط‪۶َ۶‬رتحیج‪۶‬ت ‪۶‬دیتی‪۶‬وت‪۶‬ہہک‪٘ ۶‬کيِ‪۶‬ےھت‪۶‬ہک‪۶‬دلیل‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬قاكف‪۶‬ںیہن‪۶‬وہ‪۶‬قا‪۶‬اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬قاؿ‪۶‬رپ‪۶‬مکح‪۶‬یمتح‪۶‬ںیم‪۶‬اامتحل‪۶‬تبسن‪۶‬ریغ‪۶‬‬
‫ؽایعق‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ہلئسم‪۶‬اوصل‪۶‬دنی‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہن‪،‬ت ‪۶‬امہّا ‪۶‬وکیئ‪۶‬لمع‪۶‬قا ‪۶‬دیقعہ‪۶‬اٖ ‪۶‬رپ‪۶‬وموقَ‪،‬رھپ‪۶‬وخاہ‪۶‬وخماہ‪۶‬وخص ‪۶‬اکیبّ ‪۶‬ےس‪۶‬افدئہ‪۶‬؟ ‪۶‬منی‬
‫حسنیاسالمیالمریءیترکہیماالییعنیہ‪( 1‬یسک‪۶‬صخش‪۶‬ےک‪۶‬ا٘الص‪۶‬اک‪۶‬نسح‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬ےب‪۶‬دصقم‪۶‬قاوتٍ‪۶‬وک‪۶‬وھچّدُ۔ؿ)‬
‫اےسی‪۶‬یہ‪۶‬اقمامؿ‪۶‬رپ‪۶‬املعء‪۶‬اتحمؽ‪۶‬وکسؿ‪۶‬ؽوت‪۶‬فق‪۶‬رکےت‪۶‬اؽّ‪۶‬اعتّج‪۶‬داللئ‪۶‬درک‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬ایس‪۶‬مسق‪۶‬ےک‪۶‬املکؿ‪۶‬ھکل‪۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪،‬اعوال‪۶‬سملئ‪۶‬‬
‫عىش‬
‫افتلض‪۶‬لساء‪۶‬ؽاقاكف‪۶‬ہنج‪۶‬ؽاحل‪۶‬اافطل‪۶‬ااحصؿ‪۶‬صالل‪۶‬ےس‪۶‬بیجم‪۶‬ےن‪۶‬ؽہ‪۶‬ظفل‪۶‬ھکیس‪۶‬رک‪۶‬د كيِ‪۶‬اؽّّٓ‪۶‬ص‪ ۶‬وًَ‪۶‬رپ‪۶‬للٓ‪۶‬ت ‪۶‬یک‪،‬مہ‪ّ۶‬قادہ‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫امےتگن‪۶‬اقك‪۶‬یہ‪۶‬ہگج‪۶‬داھکدںی‪۶‬ہک‪۶‬وکیئ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ااحدكف‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬اؽّ‪۶‬اوقال‪۶‬املعء‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪۶‬خالَ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬عيقآّ‪۶‬اؽّ‪۶‬اقك‪۶‬مکح‪۶‬ینیقی‪۶‬اامیین‪۶‬‬
‫لثم‪۶‬اطلتف‪۶‬مسج‪۶‬وناّین‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽ ٓا ہل‪۶‬ؽملس‪۶‬اےس‪۶‬زلتسمص‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ‪۶‬لقع‪۶‬ونّاین‪۶‬ؽذـ‪۶‬اامیین‪۶‬تقیقح‪۶‬ہلئسم‪۶‬رپ‪۶‬احمک‪۶‬‬
‫وہ‪،‬رھپ‪۶‬یسک‪۶‬اعمل‪۶‬ربتعم‪۶‬ےن‪۶‬ؽاہٍ‪۶‬وت‪۶‬فق‪۶‬اایتخّ‪۶‬ایک‪۶‬وہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اوصل‪۶‬دنی‪۶‬ےس‪۶‬ت ‪۶‬وہےن‪۶‬قا‪۶‬اخمتفل‪۶‬ؽاعق‪۶‬ےک‪۶‬اامتحل‪۶‬وک‪۶‬امعن‪۶‬میلست‪۶‬ظٓاّ‪۶‬دقا‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫ؽّت ‪۶‬ہی‪۶‬ون‪۶‬رتادیش‪۶‬ہ‪۶‬ومضمٍ ‪۶‬اققل‪۶‬وت‪۶‬ہب‪۶‬ؽاافغتسّ ‪۶‬ےہ‪۶‬ربنایاغقرلنایوللمومننییجمیعا(اُ‪۶‬امہُّ‪۶‬رپؽّداگّ ‪۶!۶‬ںیمہ‪۶‬اؽّامتص‪۶‬‬
‫ومونمٍ‪۶‬وک‪۶‬شخب‪۶‬دُ۔ؿ)‬
‫قولہ ہلئسم‪۶‬اوصہل‪۶‬اقعدئ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬صخش‪۶‬وک‪۶‬اامتہ‪۶‬رضؽّ‪۶‬وہ۔‬
‫اوقل‪:‬بیجم‪۶‬اصذـ(سامحنایاللیوایاہیبالعقویوالمغقرة‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وفع‪۶‬ؽرفغم‪۶‬ؿ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬مہ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےسدّزگ‪ّٓ۶‬امےئ۔‬
‫ؿ)ےن‪۶‬اٖ‪۶‬اچّ‪۶‬رطس‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬بجع‪۶‬امت٘اایک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اکٌٔ‪۶‬دںیلیل‪۶‬وج‪۶‬اقمئ‪۶‬ںیک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬رغصی‪۶‬ہک‪۶‬ؿاۂا‪۶‬میلست‪۶‬ےھت‪۶‬ےتھکل‪۶‬ےئگ‪۶‬اؽّ‬
‫ربکی‪۶‬ہک‪۶‬دبیہی‪۶‬اليقالٍ‪۶‬ےھت‪،‬وطمی‪ّٓ۶‬امدد كيِ‪،‬عوال‪۶‬اھکل‪:‬‬
‫"دحمنیث‪۶‬اهالص‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬اتکؿ‪۶‬وک‪۶‬ربتعم‪۶‬ںیہن‪۶‬امقا‪۶‬ےہ‪۶‬۔"‬

‫یجا معیالرتمذییابوابیالزھدبابیمنہیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪۱۱/۲۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪Page 748 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اؽّ ‪۶‬ربکُ‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬اتکؿ ‪۶‬وک‪۶‬دحمقاٍ ‪۶‬اهالص‪۶‬ےن‪۶‬ربتعم‪۶‬ت ‪۶‬امقا ‪۶‬وہا ‪۶ٖ۶‬یک‪۶‬وکیئ‪۶‬دحكف ‪۶‬اققل‪۶‬ااجتحج ‪۶‬ںیہن‪،‬رتك‪۶‬رکدقا‪،‬رھپ‪۶‬اھکل‪۶'':‬‬

‫لػى‬
‫فنصم‪۶‬ےن‪۶‬ازتلاص‪ ۶‬ح‪۶‬امہیف‪۶‬ںیہن‪۶‬ایک‪"۶‬‬
‫اؽّ‪۶‬ربکی‪۶‬ہک‪۶‬سج‪۶‬فنصم‪۶‬ےن‪۶‬ہی‪۶‬ازتلاص‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬دحںیثی‪۶‬دنتسم‪۶‬ںیہن‪،‬درک‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا‪،‬رھپ‪۶‬اھکل‪:‬‬
‫"‪۶‬یسک‪۶‬دحكف‪۶‬یک‪۶‬ربتعم‪۶‬اتک‪۶‬ؿ‪۶‬ںیم‪۶‬اخل۔"‬
‫اؽّ‪۶‬ربکُ‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬ہلئسم‪۶‬بتک‪۶‬ربتعم‪۶‬ہ‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬وہ‪،‬اققل‪۶‬میلست‪۶‬ںیہن‪،‬وھچّدقا۔رھپ‪۶‬اھکل‪:‬‬
‫"ارصاّ‪۶‬كْ‪۶‬دعص‪۶‬ںیم‪۶‬اامتحل‪۶‬اخل"‬
‫اؽّ‪۶‬ربکی‪۶‬ہک‪۶‬اہجٍ‪۶‬ہی‪۶‬اامتحل‪۶‬وہا‪۶ٖ۶‬ںیم‪۶‬وت‪۶‬فق‪۶‬رضؽّ‪۶‬اؽّ‪۶‬میلست‪۶‬ےب‪۶‬اج‪،‬رحتری‪۶‬ت ‪۶‬ایک۔اؿ‪۶‬اریخ‪۶‬دّہج‪۶‬ہی‪۶‬اھکل‪۶‬ہک‪:‬‬
‫"ہلئسم‪۶‬اوصل‪۶‬اقعدئ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن۔"‬
‫اربکی‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬اٍ‪۶‬وظفلٍ‪۶‬ےس‪۶‬ا٘اّہ‪۶‬ایک‪" :‬سج‪۶‬ےک‪۶‬قاؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ۂ‪۶‬صخش‪۶‬وک‪۶‬اامتہص‪۶‬رضؽّ‪۶‬وہ۔"‬
‫اصَ‪۶‬اہک‪۶‬وہقا‪۶‬ہک‪۶‬وج‪۶‬ہلئسم‪۶‬اوصل‪۶‬اقعدئ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪،‬اٖ‪۶‬ںیم‪۶‬اامتہص‪۶‬یک‪۶‬ھچک‪۶‬احذـ‪۶‬ںیہن۔سبحانیاللی! اقك‪۶‬دّا‪۶‬ےس‪۶‬رقفہ‪۶‬ںیم‪۶‬امتص‪۶‬‬
‫٘اہلئ‪ْ۶‬ػہوہ‪۶‬یک‪۶‬خیب‪۶‬ینک‪۶‬رکدی‪۶‬ہک‪۶‬ؽہ‪۶‬دباہۃ‪ّٓ۶‬ؽج‪۶‬ںیہ‪۶‬ت ‪۶‬اوصل‪،‬رھپ‪۶‬اٍ‪۶‬اک‪۶‬اابتم‪۶‬لحم‪۶‬اامتہص‪۶‬ےس‪۶‬زعمؽل‪۶‬اؽّ‪۶‬ؽاابجؿ‪۶‬ؽننس‪۶‬اک‪۶‬وت‪۶‬اتپ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫اںیہن‪۶‬دقع‪۶‬بلق‪۶‬ےس‪۶‬بک‪۶‬رہب‪۶‬ہ‪۶‬طال‪،‬اؿ‪٘۶‬اقد‪۶‬دعب‪۶‬ؽّؽد‪۶‬ارتعاص‪۶‬ہی‪۶‬صیصخت‪۶‬قاد‪ٓ ۶‬ا ےئ‪۶‬ہہک‪۶‬امہ‪۶ُّ۶‬کالص‪۶‬سملئ‪۶‬ریغ‪۶‬ہقلعتم‪۶‬وجباّج‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫اوقل‪:‬اؿ‪۶‬یھب‪ ۶‬طل‪،‬نیملکتم‪۶‬رصتحی‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪،‬سملئ‪۶‬خالتف‪۶‬اوصل‪۶‬دقًوہ‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶،‬ومافق‪۶‬ؽ‪۶‬رشج‪۶‬ومافق‪۶‬ںیم‪۶‬ےہ‪:‬‬
‫(ولمایتویفاہ)اشارہیایلیمباحثیاالمامۃیفانہایوانیکانتی (٘اّج‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ)یلمایتوفاہ اامعـ‪۶‬یک‪۶‬ثحب‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬ا٘اّہ‪۶‬‬
‫من یفرو یع یالدین یاالانہا یالحِت یباصولہ یدفعای ےہ‪،‬ارگ ‪۶‬آ ‪۶‬ہلئسم ‪ّٓ۶‬ؽم ‪۶‬دنی ‪۶‬ےس ‪۶‬ےہ ‪۶‬رگم ‪۶‬الہ ‪۶‬وہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دبهًيؾٍ‪۶‬‬
‫للخرافاتیاھلیالبدعیواالھواءیوصونایلالئمۃیالم تدینی ےک‪۶‬رخاافؿ‪۶‬وک‪۶‬دعف‪۶‬رکےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اؽّاہمئ‪۶‬دنی‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬نعط‪۶‬‬
‫ےس ‪۶‬اچبےن ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬اوصل ‪۶‬دنی‪۶‬ےس‪۶‬قحلم ‪۶‬رکدقا(ہک ‪۶‬امتص ‪۶‬احصہب‪۶‬‬
‫عنیمطاعنہم(وفقیاصحابہیلنصبیا کرمہمیویاتِہم)‬
‫رکاص‪۶‬اےنپ‪۶‬ےس‪۶‬ایقت‪۶‬ؽارکص‪۶‬ینعی‪۶‬اوب‪۶‬رکب ‪۶‬دصقی‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬‬
‫اھیملخصا۔ یوفیہی‬
‫ر‬
‫‪1‬‬
‫ریضیاللیتعایل یعنہ‬
‫ٰ‬ ‫یعینیابایبکری‬
‫ىوہ‪۶‬یک‪۶‬اامعـ‪۶‬رپ‪۶‬قفتم‪۶‬وہےئگ۔)ومفق‪۶‬اخزم‪۶‬ںیم‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫منیالمصدری ی‬

‫‪1‬‬
‫یشرحیالمواقفیخطبۃیالکتابیمنشوراتیالشرفیالریضیمق‪۶‬اریاٍ ‪۲۵/۵‬ؽ‪۲۲‬‬
‫‪Page 749 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫الرابع یمو یالموقف یالخامس یف یاالمامۃ یو یمباحثہای دصمّ ‪ّ۶‬اعب ‪۶‬اامعـ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےہ ‪۶‬اامعـ ‪۶‬یک ‪۶‬ثحب ‪۶‬اوصل ‪۶‬اقعدئ ‪۶‬دنی‪۶‬‬
‫لؼستیمنیاصولیالدیاناتیویالعِائدیخالفایللشیعۃی‪1‬اھ ی ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہن ‪۶‬ےہ ‪۶‬نزالَ ‪۶‬وعیشٍ ‪۶‬ےک(ہک ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك‪۶‬‬
‫اوصل‪۶‬دنی‪۶‬ےس‪۶‬ےہ)اھ‪۶‬ؿ)‬
‫ایک ‪۶‬ہی ‪۶‬اقدعہ ‪۶‬رتخمہع ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬یھب ‪۶‬اامتہص ‪۶‬رضؽی ‪۶‬ت ‪ّ۶‬ےھک ‪۶‬اگ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اظٓاّ ‪۶‬ؽااکنّ ‪۶‬اامؿ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬وک ‪۶‬اسکیٍ ‪۶‬رکدُ ‪۶‬اگ‪،‬اریاٍ ‪۶‬ؽطقسم ‪۶‬وک ‪۶‬ظٓدہ‪۶‬‬
‫تینہت‪،‬اؿ‪۶‬نیچ‪۶‬ےس‪۶‬اانپاکص‪۶‬ےئجیک‪،‬خالتف‪ّ۶‬ادشہ‪۶‬افلخء‪۶‬اّہعب‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬مہن‪۶‬ںیم وشص‪۶‬ےس‪۶‬کالص‪۶‬ےئجیک‪،‬ریتہ‪۶‬دصی‪۶‬یک‪۶‬كْتک‪۶‬‬
‫وینسٍ‪۶‬یک‪۶‬تمہ‪،‬اؿ‪۶‬اںیہن‪۶‬اٍ‪۶‬ابمذـ‪۶‬ےس‪۶‬اکص‪۶‬یہ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اہ۔تقیقح‪۶‬خالتف‪۶‬اک‪۶‬اامتہص‪۶‬یہ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اہ۔انایللیوانایالیہیراجعون(ےب‪۶‬كش‪۶‬‬
‫مہ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬امل‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬مہ‪۶‬وک‪۶‬ایس‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬رھپقا‪۶‬ےہ۔ؿ)‬
‫‪۶‬ریقف‪۶‬وک‪۶‬ریحؿ‪۶‬ےہ‪۶‬قاؽوجد‪۶‬ؽوت‪۶‬اقف‪۶‬وقعل‪۶‬ؽلقن‪۶‬ؽدّؽد‪۶‬ااحدكف‪۶‬ؽاہشدؿ‪۶‬اہمئ‪۶‬دعل‪۶‬ؽاضتقےئ‪۶‬رخد‪۶‬امیین‪۶‬مکحب‪۶‬اطلتف‪۶‬رجص‪۶‬ونّاین‪۶‬ؽقادیک‪۶‬‬
‫تبحم‪۶‬دیس‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬وبقل‪۶‬ےس‪۶‬ایک‪۶‬اچّہ‪۶‬اؽّ‪۶‬رتك‪۶‬ارصاّ‪۶‬ؽاامتہص‪۶‬زک اک‪۶‬قاّا‪،‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬ہی‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪۶‬اتلھک‪۶‬ہک‪۶‬ظفل‪"۶‬ۂ‪۶‬‬
‫صخش"ّٓامرک‪۶‬ومعص‪۶‬بلس‪۶‬ےس‪۶‬بلس‪۶‬ومعص‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬ویکٍ‪۶‬وہا؟‪۶‬ایک‪۶‬ضعب‪۶‬وک‪۶‬اامتہص‪۶‬رضؽی‪۶‬یھب‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬اؽّ‪۶‬ااسی‪۶‬وہ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬ضعب‪۶‬نیعم‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫قا‪۶‬ریغ‪۶‬نیعم‪۶‬؟‪۶‬كْ‪۶‬دقتری‪۶‬قاین‪۶‬کالص‪،‬وصقمد‪۶‬رپ‪۶‬سکعنم‪۶‬ؽ‪۶‬عيغلـ‪۶‬وہاجےئ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ‪۶‬تحرزایعنیالوقو عیفیالمیحذور ۂ‪۶‬صخش‪۶‬وک‪۶‬اامتہص‪۶‬ظٓاّ‪۶‬‬
‫ن‬
‫"‪(۶ 2‬ہک‪۶‬مت‪۶‬رضؽّ ‪۶‬اےس‪۶‬ولوگ‪۶ٍ۶‬ےس‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکدانی۔ؿ)‪۶‬اکاایقند ‪۶‬وہ‪،‬اٖ‪۶‬نیعت‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫قاےئ‪۶‬اگ‪۶‬اؽّ ‪ ۶‬ہلی‪۶‬قش‪۶‬رپمکح‪۶‬امکح ‪"۶‬‬
‫نییبت‪،‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪۶‬دلیل‪ ۶‬نیب‪۶‬اّ٘اد‪۶‬وہ۔‬
‫وصیل یالل ٰ‬
‫یتعایل یعلیہ یسیدنا یمحمد یالبدر یوآلہ یوی اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬دّؽد‪۶‬قاّل‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬امہُّ‪ٓ ۶‬ا اق‪۶‬دمحم‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫اصحابہیالنجومیوالعلمیبالحقیعندیاللیربنایتباركیوی ؽ ٓا ہل ‪۶‬ؽملس ‪۶‬رپ ‪۶‬وج ‪۶‬وچدوھںی ‪۶‬ےک ‪۶‬اچدن ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽ ‪ٓ ّ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ل ‪۶‬ؽ‬
‫تعایل یواھبیالعلومیاسرتاحیالِلمیمنیھذایالؾنمیقی ااحصؿ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬اتسُّ‪۶‬ںیہ۔قح‪۶‬اک‪۶‬ملع‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬قاٖ‪۶‬‬
‫ٰ‬
‫ےہ‪۶‬وج‪۶‬امہّا‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬هلؾص‪۶‬اطعّٓامےن‪۶‬ؽاال‪۶‬ےہ۔اٖ‪۶‬دمعہ‪۶‬‬
‫االنیق یف یالعشرة یالوسیط یمن یذی یالحجۃ یالمحرمی‬
‫ع‬
‫رحتری‪۶‬یک‪۶‬زت َ ‪۶‬ےس‪۶‬ملق‪۶‬ےن‪۶‬رح ـ ‪۶‬ؽاےل‪۶‬ےنیہم‪۶‬دؽاہجحل‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫ً‬‫ق‬
‫سنۃی‪(۵۲۵۳‬سبعیوتسعنییبعدیااللفیوی ی‬
‫دایمٍ‪۶‬رشعُ‪۶‬ےک‪۶‬ادنّ ‪ ۵۲۵۳‬؁‪۶‬ھ‪۶‬وک‪۶‬اقك‪۶‬یہ‬

‫یشرحیالمواقفیالمرصدیالرا بعیمنشوراتیالشریفیالریضیمق‪۶‬اریاٍ‪۰۰۰/۴۶‬‬
‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۴۳/۰‬‬
‫‪Page 750 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫المائتنی)فیجلسۃیواحدةیفیالبالةیالمطہرةیمارھرةی لسسـ‪۶‬ںیم‪ّ۶‬اذـ‪۶‬احک ‪۶‬یک۔رہش‪۶‬قاك‪۶‬امّۂہ‪۶‬ونمّہ‪۶‬ںیم‪ٓ ۶‬ا ّاص‪۶‬‬

‫المنور یة یبجنب یمزار یات یالکرام یالربرة یساداتنا یوی ّٓامےن‪۶‬ؽاےل‪۶‬اٍ ‪۶‬اؽایلےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ےک‪۶‬ظٓاّاؿ ‪ ۶‬سدٖ‪۶‬ےک ‪۶‬ولہپ‪۶‬‬
‫مشائخنایالعرفا یالخیہیافاض یاللیعلؼنایمنینقحاتی ںیم ‪۶‬ہی‪۶‬رحترییھ‪۶‬یئگ‪۶‬وج‪۶‬امہُّ ‪۶‬رسداّ ‪۶‬ؽاشمخئ‪۶‬اعّنیف‪۶‬رگایم‪۶‬‬
‫دقّ ‪۶‬ںیہ۔اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ویفص ‪۶‬رطعم‪۶‬ہ‪۶‬یک‪۶‬وخوبش ںی‪۶‬ںیمہ‪۶‬‬
‫فیوضہمیالعطرةیامنییبریحمتكییایارحمیالراحمنی۔ ی‬
‫د‬ ‫ّ‬
‫اطع ‪ٓ ۶‬امےئ۔ ٓا نیم ‪۶ !۶‬ریتی ‪ ّ۶‬مـ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬اُ ‪۶‬رتہبنی ‪ّ۶‬مح‪۶‬‬
‫ّٓامےن‪۶‬ؽاےل۔(ؿ)‬
‫لصف‪۶‬دؽص‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫لقن‪۶‬رحتریہک‪۶‬ااحلل‪۶‬اّ ‪ّ۶‬قا‪ٚ‬ـ ‪۶‬دمحم ٓا قاد‪،‬رمعاهلل‪۶‬قارلدش‪۶‬ؽالسداد‪ ۶‬لقن‪۶‬رحتری‪۶‬اّ‪ّ۶‬قا‪ٚ‬ـ‪۶‬دمحم‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬سج‪۶‬ےن‪۶‬ہلسلس‪۶‬نخس‪۶‬وکقاّہ‪۶‬شبنج‪۶‬‬
‫دی‪،‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٖ‪ّ۶‬قا‪ٚ‬ـ ‪۶‬وک‪۶‬دہاكف ‪۶‬ؽدّیگتس‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪ٓ ۶‬ا قاد‪۶‬‬ ‫ؽاصاھن‪۶‬نع‪۶‬ارشل‪۶‬ؽالٕساد‪۶‬ہلسلس‪۶‬نخس‪ّ۶‬اشبنج‪۶‬قاّہ‪۶‬داد۔‬
‫ّےھک‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬رشؽاسفد‪۶‬ےس‪۶‬اچبےئ۔‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫الحمدللیربیالعالمنییوالصلٰوةیوالسالمیعیلیرسولہی امت ‪۶‬ص ‪۶‬رعتںیفی ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬وج ‪۶‬امتص ‪۶‬اہجونٍ ‪۶‬اک ‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬‬
‫ےہ۔دّؽد‪۶‬ؽ٘الص‪۶‬قاّل‪۶‬وہاٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬دمحمیفطصم‪۶‬رپ‪ٓ ،‬ا ؿ‪۶‬یک‪۶‬‬ ‫محمدیواٰل ٖہیواصحاب ٖہیاجمعنی‪،‬امایبعد‬
‫رمدص‪۶‬وگیمدنیہک‪۶‬كْاےئ‪۶‬صخش‪۶‬ابمّك‪۶‬اعیل‪۶‬رضحؿ ‪ّ٘۶‬الف‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ ٓا ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬امتص‪۶‬احصہب‪۶‬رپ۔دعباّاٍ‪۶‬ول ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬‬
‫انپیہ‪،‬وبنؿ‪۶‬داگتسیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪٘۶‬اہی‪۶‬لظ‪۶‬انچہچن‪ ۶‬سج ‪۶‬رطج ‪۶‬امتص ‪۶‬ااسجص ‪۶‬کًيٓہ ‪۶‬ؽہفیطل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪٘۶‬اہی ‪۶‬وہقاےہ‪،‬ااسی‪۶‬‬
‫ہلمج ‪۶‬ااسجص ‪۶‬ؽارجاص ‪۶‬کًيٓہ ‪۶‬ؽہفیطل ‪ّ۶‬ایم ‪۶‬قادش ‪۶‬وبند ؽاگےہ ‪۶‬اّ‪٘ ۶‬اہی‪۶‬رضحؿ ‪۶‬اعیل‪۶‬رمہبت‪ّ٘،‬الف ‪۶‬انپہ‪،‬وبنؿ ‪۶‬دؽاتسہ‪۶‬یبن‪۶‬رکمی‪۶‬‬
‫ادتباےئ‪۶‬تقلخ‪۶‬رضحؿ‪ّ٘۶‬الف‪۶‬انپیہ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ ۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬مسج‪۶‬ابمّك‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ںیہن‪۶‬اھت‪،‬اؽّ‬
‫قا ٓا رخ ‪۶‬اقلےئ ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬انیملٰعل ‪۶‬اعتیٰل ‪٘۶‬ات ‪،‬ہمشواٍ ‪۶‬وبدےب ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ؽےب‪ ۶‬ویٍ‪۶‬یھب‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ ہک‪۶‬دیپاشئ‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا رخ‪۶‬رمع‪۶‬قك‪۶‬ہشیمہ‪٘۶‬اہی‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫اھت۔‬ ‫لظ‪۶‬زگّادینہ‪۶‬ادن۔‬

‫‪Page 751 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ریقف‪۶‬وگیمقد ‪۶‬ہک‪۶‬اںی‪۶‬زجعمہ‪۶‬دّاتکكوکہ‪۶‬القئ‪۶‬اامتعد ‪۶‬قادش‪۶‬ؽالہ‪۶‬دنس‪ ۶‬ریقف ‪۶‬اتہکےہ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬زجعمہ ‪۶‬یسک ‪۶‬ایسی‪۶‬اتکؿ ‪۶‬ںیم ‪۶‬وج ‪۶‬القئ ‪۶‬اامتعد ‪۶‬وہ‪۶‬‬
‫ؽاانسد ‪ٓ ۶‬ا رنالسود ‪۶‬حیحص‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکدہ‪۶‬قا‪ٚ‬ود‪،‬دنقدہ‪۶‬اص‪۶‬دّاتکؿ ‪۶‬احصج‪ ۶‬اؽّالہ‪۶‬دنس‪۶‬ؽاانسد‪۶‬ےن‪۶‬اےس‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬ایبٍ‪۶‬ایکوہ‪،‬ںیم‪۶‬ےن‪۶‬ںیہن‪۶‬‬
‫ؽننس ‪۶‬ہک ‪۶‬رمؽج ‪۶‬ادناّ ‪ ۶‬کسِ ‪۶‬لسًودہ ‪۶‬اص ‪۶‬ہک ‪۶‬وبثؿ ‪۶‬رکدہ ‪۶‬ادن ‪۶‬ؽ ٓا ہچن‪ ۶‬داھکی‪،‬بتک‪۶‬احصج‪۶‬ؽننس‪۶‬ںیم‪۶‬یسک‪۶‬ےس‪۶‬ںیہن‪۶‬انس‪۶‬ہک‪۶‬قاكف ‪۶‬ایک‪۶‬‬
‫الہ ‪۶‬ریس ‪۶‬ؽاغمّی ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬عوکًود ‪۶‬اامتعد ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬انچہچن ‪۶‬الہ ‪۶‬دحكف‪ ۶‬وہ۔الہ‪۶‬ریس‪۶‬ؽاغمّی‪۶‬وج‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬رپ‪،‬ےسیج‪۶‬ہک‪۶‬دحمؿ‪۶‬‬
‫ّاہسـ‪،‬ولعمص ‪۶‬سپ ‪۶‬ۂ ‪۶‬رکا ‪۶‬اّ ‪۶‬الہ ‪۶‬ملع ‪۶‬وبثؿ ‪ٓ ۶‬ا ٍ ‪۶‬اّ ‪ّ۶‬ؽےئ ‪۶‬دنس‪ ۶‬وک‪۶‬اامتعد ‪۶‬ےہ‪،‬ولعمص‪۶‬ےہ‪،‬ذہلا ‪۶‬امتص‪۶‬الہ‪۶‬ملع‪۶‬وک‪۶‬اچےیہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫حیحص ‪۶‬اّ ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬ؽننس‪،‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امدنی‪،‬ارج ٓا ٍ ‪۶‬اّ ‪۶‬ریقف ‪۶‬اّ ‪۶‬خدا ‪۶‬ؽدن‪ ۶‬وبثؿ‪۶‬اّّؽےئ‪۶‬دنس‪۶‬حیحص‪۶‬اتکؿ‪۶‬ؽً٘ـ‪۶‬ےس‪۶‬ایبٍ‪ّٓ۶‬ام ںی‪،‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ارج‪۶‬ریقف‪۶‬ےس‪۶‬خداؽدن‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬ادیم‪ّ۶‬ںیھک۔طقف۔‬ ‫اعتیٰل‪۶‬امومل‪۶‬داّدن‪۶‬طقف۔‬
‫ہبتک‪۶‬اوب‪۶‬دبعاهلل‪۶‬دمحم‪۶‬یفع‪۶‬ىوہ‬
‫لصف‪۶‬زخاین‪۶‬لصف‪۶‬زخاین‪۶‬یک‪۶‬قاامیل‪۶‬ےئلیک‪۶‬میسن‪۶‬اامیٍ‪۶‬یک‪۶‬رھپ‪ّ۶‬ؽاین‬ ‫قاّازتہاّ‪۶‬میسن‪۶‬اامیین‪۶‬اپبامل‪۶‬‬
‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬ ‫بسمیاللیالرحمنیالرحیمیط ی‬
‫لیالظلمتیوالنور‪،‬ی امتص ‪۶‬رعتںیفی ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وج ‪٘۶‬اےئ ‪۶‬اؽّدوھؿ ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫الحمدللیخالقیالظلیوالحرورجاع‬
‫ثمیالذینیکقروایبرب مییعدلونیوالصلٰوةیوالسالمی اخقل ‪۶‬اؽّتملظ ‪۶‬ؽونّ ‪۶‬وک ‪۶‬دیپآّامےن ‪۶‬ؽاال ‪۶‬ےہ۔رھپ ‪۶‬اکّٓ ‪۶‬ول ‪۶‬‬
‫عیلیالسراجیالمنییفینادییالِلوب‪،‬الِمریالمزنہیعنی اےنپ‪ّ۶‬ؿ ‪۶‬ےک‪۶‬كْاكْ ‪۶‬رہھٹ‪۶‬اےت‪۶‬ںیہ۔اؽّ ‪۶‬دّؽدؽ٘الص‪۶‬قاّل‪۶‬وہ‬
‫دولٍ‪۶‬یک‪۶‬سلجم‪۶‬وک‪۶‬اکمچےن‪۶‬ؽاےل‪ٓ ۶‬ا اتفؿ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬اماتہؿ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬‬
‫کلیکلفیوخسوفیومحاقیوغروب‪،‬ثمیالذینیفجروای‬
‫ع‬
‫اھچؽٍ‪،‬رگنہ‪ ،‬ـ ‪۶‬اجےن ‪۶‬اؽّرغؽؿ ‪۶‬وہےن‪۶‬ےس ‪۶‬قاك ‪۶‬ےہ۔‬
‫عنینورہییعمہونیوع ٰیلیاٰلہیالنجومیواصحابہیمصابیحی‬
‫رھپ‪۶‬قآّامٍ‪۶‬ول ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬ےب‪۶‬رہبہ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬‬
‫العلومیمالمییکنیلالرمدیعندیضوءیالعنییسکون‪،‬‬
‫رپ‪۶‬وج‪۶‬اتسُّ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّااحصؿ‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬هلؾص‪۶‬ےک‪۶‬رچام‪۶‬ںیہ۔ ٓا وشؿ‪۶‬‬
‫٘اہی‪۶‬رپؽّدہ‪۶‬دانم‪۶‬قازسایئ‪ّ،‬ؽےئ‪۶‬قادقدہ‪۶‬رینداقایئ‪،‬ریقف‪۶‬قازسا‪،‬‬
‫مشچ ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬وک ‪۶‬وسّج ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽینش ‪۶‬ےک ‪۶‬ؽظف ‪۶‬وکسٍ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہقا۔‬
‫ّؽقن‪۶‬قاّاّ‪۶‬اعمیص‪۶‬زفا‪،‬رسرگب‪۶‬ابیٍ‪۶‬رکف‪۶‬زجا‪،‬‬
‫دانم‪۶‬قاالقئ‪۶‬ےک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیم‪۶‬رپؽّٖ‪۶‬قاےن‪۶‬ؽاال‪ ،‬وخّدیش‪۶‬داقایئ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫رہچہ‪۶‬ت ‪۶‬دےنھکی‪۶‬ؽاال‪،‬گواہ‪۶‬ازفا‪۶‬قاّاّ‪۶‬یک‪ّ۶‬ؽقن‪،‬رکف‪۶‬زجاء‪۶‬ںیم‬

‫‪Page 752 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫لم‬ ‫لم‬
‫دبعا ػلٰٔی ‪۶‬رعمؽَ ‪۶‬ہب ‪۶‬ادمح ‪ّ۶‬اض ‪۶‬لرفاهلل ‪۶‬ہل ‪۶‬ام ‪۶‬یرجی ‪۶‬عوہ ‪۶‬ؽام‪ ۶‬رپاشیٍ‪،‬دبعا ػلٰٔی‪۶‬رعمؽَ‪۶‬ہب‪۶‬ادمح‪ّ۶‬اض(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اب ی‪۶‬آ دنئہ‪۶‬‬
‫عغٰی‪،‬خداےئ‪۶‬وخد ‪ّ۶‬اہب‪۶‬اتکییئ‪۶‬ؽعػلٓاےئ‪۶‬ؽُ‪ّ۶‬اہب‪۶‬ےب‪۶‬امتہیئ‪ ۶‬ؽزگہتش‪۶‬وکقاویہٍ‪۶‬وک‪۶‬اعمَ‪ّٓ۶‬امےئ)اےنپ‪۶‬خدا‪۶‬وک‪۶‬اتکی‪۶‬ؽالرشقك‪۶‬‬
‫ع‬
‫وتسدہ ‪۶‬رہم ‪۶‬یتشہب ‪۶‬رہچ ‪۶‬قیقحت ‪۶‬ؽ ٓا اتفؿ ‪۶‬اہجٍ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬دتقیق ‪ّ۶‬ا‪،‬انچقۃ‪ ۶‬وہےن ‪۶‬اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪ ۶‬ػلٰٔی ‪۶‬وک ‪۶‬لثمب ‪۶‬وہےن ‪۶‬یک ‪۶‬وتفیص ‪۶‬ےک ‪۶‬دعب‪۶‬‬
‫كْكْٖ ‪۶‬ااطمّ ‪۶‬اوناّ‪،‬ؽقاّٖ ‪۶‬اوضاء ‪۶‬فصن ‪۶‬ااہنلّ ‪۶‬ےم ‪ٓ ۶‬ا ّد ‪۶‬ہک‪ ۶‬یتشہب ‪۶‬رہچہ ‪۶‬ؽاےل ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬قیقحت ‪۶‬اؽّاہجٍ ‪۶‬وک ‪ّ۶‬ؽٖ ‪۶‬رکدےنی‪۶‬‬
‫رتشیپك‪۶‬اّ ‪۶‬ؽّؽد اںی‪۶‬وجاؿ ‪۶‬وسال‪۶‬امن‪ ّ۶‬ؽرعص ‪۶‬ارعاص ‪۶‬زفا‪ ۶‬ؽاےل ‪۶‬وخّدیش ‪۶‬وک ‪۶‬اٖ‪۶‬رطج ‪۶‬اوناّ ‪۶‬ؽاوضاء ‪۶‬یک ‪۶‬كْ٘اؿ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت‪۶‬‬
‫ؽؽافص ‪۶‬اقشص ‪ٓ ۶‬ا ومد‪،‬ؽفطل ‪۶‬اتعؿ ‪ٓ ۶‬ا ولد‪،‬ریقف ‪۶‬ریقح ‪۶‬دّںیمہ القا ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اہمتُّ‪۶‬وسال‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ ‪۶‬اؽّ ‪ّ۶‬ؽرگداین‪۶‬كْاھےن‪۶‬‬
‫ہلئسم ‪۶‬شیپ ‪ٓ ۶‬ا دنیہ ‪۶‬دؽاتسّہ ‪۶‬قادنبہ‪،‬اّ ‪ٓ ۶‬ا افص ‪۶‬نخس ‪۶‬رساےئ‪،‬قارشاص‪ ۶‬ؽایل ‪۶‬رعص ‪۶‬اؽّخالَ ‪۶‬رپ ‪۶‬وماتقف ‪۶‬اؽّاتعؿ ‪ٓ ۶‬ا ولد ‪۶‬رنیم ‪۶‬ےس ‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫ہولہ ‪۶‬امنےئ‪ٓ ،‬ا ؽّدہ ‪۶‬اص ‪۶‬ےکی ‪۶‬اکسمشل ‪۶‬ؽضسٰہا ‪۶‬ؽدرگاکرمق ‪۶‬ادا ‪۶‬قلٰہا‪ ۶‬ےلہپ ‪۶‬ریقف ‪۶‬ریقح ‪۶‬ےن ‪۶‬ا ‪ّ۶ ٖ۶‬ری ‪۶‬رظن ‪۶‬ہلئسم ‪۶‬ےک ‪۶‬قلعتم ‪۶‬رساےئ ‪۶‬نخس‪۶‬‬
‫ۂہک‪۶‬ےمشچ ‪۶‬داّد اّ ّدم ‪۶‬قاك‪،‬ؽؽیل ‪۶‬قدرپاےئ ‪۶‬ونّ ‪۶‬ادّاك‪،‬رصب‪ ۶‬ےک ‪۶‬انکّؽٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬دؽےتکمچ ‪۶‬وہےئ ‪۶‬اتسُّ ‪۶‬الےئ ‪۶‬ںیہ‪،‬اقك‪۶‬‬
‫سیوضحہا اؽّدؽرسا ‪۶‬کالِمراذایتلٰہا‪،‬وج ‪۶‬صخش ‪۶‬تحص‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫ؽریصبشت ‪ّ۶‬ا اّ ‪۶‬نزلىہاےئ ‪۶‬تملظ ّؽاشل ‪۶‬وکینرتنی ‪۶‬رہبہ ‪۶‬ؽّاہی‪ ۶‬کالشم‬
‫ایہم‪۶‬ؽانہم‪۶‬قاد‪،‬زعكْاٍ ‪۶‬ونہک‪۶‬رطیح‪۶‬قاّہ ‪۶‬ادنگفہ‪۶‬ادن‪۶‬ؽّاےہ‪۶‬خدقد‪ ۶‬دنم ‪ٓ ۶‬ا ھکن ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اققل ‪۶‬ونّ ‪۶‬ملع ‪۶‬دل ‪ّ۶‬کھواےہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬یک ‪۶‬اصبّؿ ‪۶‬ؽ‬
‫ل‬
‫شیپ ‪۶‬رگہتف‪،‬ارگ ‪۶‬قاكىہا ‪۶‬زین ‪۶‬كْمس ‪۶‬اچ سگٌٔ ‪۶‬دُ ‪۶‬دنچ ‪ٓ ۶‬ا ؽكْیش‪ ۶‬ریصبؿ ‪۶‬وک ‪۶‬اٍ ‪۶‬اتسّؽٍ ‪۶‬یک ‪۶‬اکفش‪۶‬املظؿ ‪ ۶‬ںایلؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬ایھچ‪۶‬‬
‫کًى‬
‫ض‪،‬قا‪ّ۶‬ؿ‪۶‬كْ‪۶‬اخرط‪۶‬رخدہ‪۶‬انیبٍ‪۶‬رخد‪۶‬رپؽّ‪۶‬ؽدظف‪۶‬زگانیٍ‪۶‬قاغل‪ ۶‬رطج‪۶‬اکایمایبٍ‪۶‬ایہم‪۶‬ؽابمّك‪۶‬وہٍ۔ےئن‪۶‬سایّؽٍ‪۶‬ےن‪۶‬وج‪۶‬قاّہ‪۶‬‬
‫رظن‪،‬ےب‪۶‬وگاّٖ ‪۶‬رمداد‪،‬اٰنیم‪،‬وباللیثمیبرسولہٖ ینستعنی‪،‬ی رطج‪۶‬دایل‪۶‬اؽّاین‪ّ۶‬اہتس‪۶‬اایتخّایک‪،‬ارگمہ‪۶‬یھب‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬وطبّ‪۶‬‬
‫(رتیک‪۶‬ہب‪۶‬رتیک)اقمقلہ‪۶‬رکںی ‪۶‬وت‪۶‬اُ‪۶‬خدا!ہتکن‪۶‬داٍ‪۶‬‬
‫َ‬ ‫ےسیج‪۶‬وک‪۶‬قًَسا‬ ‫والیوحولیوالقوةیاالباللیالعیلیالعظیم۔‬
‫دنملقعؽٍ ‪۶‬اؽّقاّقك ‪۶‬ںیب ‪۶‬قاغل ‪۶‬رظنؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬دل ‪۶‬رپ ‪۶‬ااسحٖ ‪۶‬یخلت‪،‬‬ ‫ی‬
‫ااصنَ‪ٓ !۶‬ا نیم‪۶!۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےس‪۶‬رھپ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪ّ۶‬وسل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬‬ ‫ی‬
‫اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےس‪۶‬مہ‪۶‬دمد‪۶‬اچےتہ‪۶‬ںیہ‪،‬ك ُولودی‪۶‬ؽتمظع‪۶‬ؽاےل‪۶‬‬
‫ی‬
‫خدا‪۶‬یک‪۶‬وتقیف‪۶‬ےک‪۶‬ریغب‪۶‬ت ‪۶‬گواہ‪۶‬ےس‪۶‬ےنچب‪۶‬یک‪۶‬ؿاظف‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّت ‪۶‬یہ‪۶‬یکین‪۶‬‬
‫ی‬
‫رکےن‪۶‬یک‪۶‬وقؿ۔‬
‫قولہ رمدص‪۶‬وگیمدنی‪۶‬اخل۔‬
‫قولہ ول ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اخل‬
‫اقول‪:‬اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬قا‪۶‬وعاص‪۶‬دلقمنی‪۶‬یلع‪۶‬االؽل‪۶‬‬
‫اوقل‪:‬ولوگٍ‪۶‬ےس‪۶‬رماد‪۶‬اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬وعاص‬

‫‪Page 753 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫یرات ‪۶‬وصقمد ‪۶‬اّ ‪۶‬دّضیقن‪ٓ ۶‬ا دمٍ ‪ٚ۶‬ـ‪،‬ؽاًً٘واٖ‪۶‬دقن‪،‬ہب ‪۶‬ابلٖ‪ ۶‬دلقمنی؟ارگ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬دنی ‪۶‬رماد ‪۶‬ںیہ ‪۶‬وت ‪۶‬رھپ ‪۶‬ہی ‪۶‬خالَ ‪۶‬وصقمد ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫ادس‪،‬وخانتس‪،‬رگم‪۶‬اّ٘اد‪۶‬اہمئ‪۶‬لسود‪۶‬صین‪،‬ہک‪۶‬دلولِ‪۶‬درگی‪۶‬وجایئ‪،‬قا رطَ ‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬اؽّابلٖ ‪۶‬ریش ‪۶‬ںیم ‪۶‬اسن ‪۶‬دقن ‪۶‬بلط ‪۶‬رکقا ‪۶‬ےہ‪،‬ایک اہمئ‪۶‬‬
‫ن‬
‫اںی‪ّ۶‬ا مٌٔل‪۶‬رضحؿ‪۶‬یٰملس‪۶‬ریمن‪۶‬ؽدہک‪۶‬ہب‪۶‬ےبعش‪۶‬خدا‪۶‬اگت ‪۶‬وپیئ۔نم‪ ۶‬رکاص‪۶‬اک‪۶‬اّ٘اد‪۶‬قااکیف‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬دؽرسی‪۶‬دلیل‪۶‬بلط‪۶‬رکےت‪۶‬وہقا‪۶‬اہمئ‪۶‬‬
‫ریقف‪۶‬امگٍ ‪۶‬كْص‪۶‬ؽقاّا‪ٚ‬ـ ‪۶‬یمن‪۶‬كْص‪۶‬ہک‪۶‬اٍ ‪٘۶‬اء‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ّ۶‬ؽےئ‪ ۶‬دنی ‪۶‬اکہی ‪ّ۶‬اہتس ‪۶‬ولطمؿ ‪۶‬قك ‪۶‬ںیہن ‪ ۶‬اتچنہ‪،‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬دحیلعہ‪۶‬‬
‫ن‬
‫وتہج ‪۶‬وسبےئ ‪ ۶‬سدہم ‪۶‬قاہثل ‪۶‬رحتری ‪۶‬قاین ‪۶‬قانتف ‪۶‬امہٍ ‪۶‬قادش‪،‬ؽاںی‪ ۶‬ڈگپقدویٍ‪۶‬رپ‪ ۶‬ھوکيِ‪۶‬رھپےت‪۶‬وہ؟ںیم‪۶‬امگٍ‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬اؽّدّ‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫ؽوسہس‪ّ۶‬ا ‪۶‬وجاؿ ‪٘۶‬ایف‪۶‬ؽهالج ‪۶‬اکیف‪۶‬قانتف‪،‬امہٍ‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬ت ‪۶‬خداہکئ‪ ۶‬امگٍ ‪۶‬رکقاوہٍ‪۶‬ہک ‪۶‬اٍ ‪٘۶‬اء‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬وتہج‪۶‬اک‪ّ۶‬ج ‪۶‬رحتری‪۶‬قاین‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫رضحاؿ ‪۶‬اعہیل‪۶‬ااشیٍ‪ّ۶‬ا ‪۶‬كْرسّاامعـ ‪۶‬ؽاّاقك‪ّ۶‬اععـ ‪۶‬اجےئ‪ ۶‬سدہم‪۶‬قاہثل‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬یہ‪۶‬ریھپقا‪۶‬وہاگ‪۶‬اؽّ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬اٖ‪۶‬ؽوسہس‪۶‬اک‪۶‬‬
‫داد ‪۶‬ؽمکحب ‪۶‬الخراج یبالضمان ی‪ 1‬لقث ‪۶‬لمحت ‪۶‬اابعےئ ‪۶‬رگاابنّ‪ ۶‬ؽیہ‪۶‬وجاؿ‪٘۶‬ایف‪۶‬ؽهالج‪۶‬اکیف‪۶‬وہاگ۔آ رخ‪۶‬خدا‪۶‬ؽدن‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪۶‬رضحاؿ‪۶‬‬
‫‪2"‬كْدعـ ‪۶‬تمہ ‪۶‬ااشیٍ ‪۶‬اہند ‪۶‬ؽ اعیل ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬وک ‪۶‬اامعـ ‪۶‬ےک ‪۶‬وتختٍ ‪۶‬اؽّرسداّی ‪۶‬یک ‪۶‬دنسؽٍ ‪۶‬رپ ‪۶‬اقمص‪۶‬‬ ‫"‬
‫فعض‪۶‬ؽقاوتاین‪۶‬اماعایمٍ ‪۶‬قادقدہ‪ّ۶‬ؽددب‪ٚ‬ـ ‪۶‬مک‪۶‬دایشن‪۶‬رگؽدقد ‪۶‬ؽ اطع‪۶‬ت ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اؽّ یالخراجیبالضمان ی(رخاج ‪۶‬امضٍ ‪۶‬یک‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫لٔ‬
‫‪‬‬ ‫وہقاےہ۔ؿ)ےک ‪۶‬ہلصیف ‪۶‬ےک ‪۶‬اطمقب"‬ ‫‪3" ‬ؽ "‬ ‫ھؾاےئ‪"۶‬‬
‫"(وتربعؿ ‪۶‬ول ‪۶‬اُ ‪۶‬اگنہ ‪۶‬ؽاول۔ؿ)ےک ‪۶‬رچاثٍ ‪۶‬اک ‪۶‬وبھج ‪۶‬كْدا‪ٚ‬ـ‪۶‬‬ ‫‪4"‬وخاٍ‪۶‬تمعن"‪‬‬
‫رکقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬دہم‪۶‬تمہ‪۶‬رپ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اھک؟‪۶‬اؽّمہ‪۶‬قادقدہ‪ّ۶‬ؽ‪۶‬یک‪۶‬زمکؽّ‪۶‬وک‪۶‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪"‬‬
‫ي‬ ‫عؼ‬
‫اؽّمک ‪۶‬یملع ‪۶‬ےک ‪۶‬اہھت ‪۶‬رگؽی ‪۶‬دشاگٍ ‪۶‬وک ‪۶‬ت ‪۶‬داھکی اؽّ ‪۶‬ہب ‪ ۶‬عاےئ‪۶‬‬
‫‪(۶ "‬ےب ‪۶‬كش ‪۶‬دوشاّی ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪ٓ ۶‬ا ٘این‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫"‬
‫‪("‬اؽّ‪۶‬‬ ‫ےہ۔ؿ)اؽّ ‪"۶‬‬
‫مت‪۶‬رپ‪۶‬دنی‪۶‬ںیم‪۶‬ھچک‪۶‬یگنت‪۶‬ت ‪ّ۶‬یھک۔ؿ)‬

‫یجا معیالرتمذییابوابیالؽیو عیبابیماجاءیمنییشرتییالعبدویغسلہیا لخیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪۵۰۱ /۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/ ۱۵‬‬
‫‪3‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۲/ ۵۰‬‬
‫‪4‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۳۴/ ۲۲‬‬
‫‪5‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۵۲‬ؽ ‪۳ /۲۵‬‬
‫‪Page 754 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪("‬وت‪۶‬اُ‪۶‬‬ ‫تمعن‪"۶‬‬ ‫دیچ۔‬

‫ولوگ!ملع‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬وپوھچ‪۶‬ارگ‪۶‬ںیہمت‪۶‬ملع‪۶‬ت ‪۶‬وہ۔ؿ)اک‪۶‬اخہچن‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫انچ؟‬
‫اُ ‪۶‬وخ٘اکسوکہ ‪۶‬مکحب ‪۶‬ان یالل یتصدق یعلیکم یفاقبلوای دؽوتس! ‪۶‬تہب ‪۶‬یہ ‪۶‬وخٖ ‪۶‬بیصن ‪۶‬ےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬سج ‪۶‬ےن‪۶‬ہب ‪۶‬اقتاضےئ‪۶‬‬
‫صدقتہ‪1‬یّٓامٍ ‪۶‬اںی ‪۶‬صالےئ ‪۶‬اجزفنا ‪۶‬قدری ‪۶‬تف‪،‬ؽاّاشکشک ‪۶‬مل‪" ۶‬اٍ ‪۶‬اهلل ‪۶‬دصتص ‪۶‬مکیلع ‪۶‬افولبقا ‪۶‬دصہتق"(ےب ‪۶‬كش ‪۶‬اهلل ‪۶‬ےن ‪۶‬مت ‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫ؽفیک ‪۶‬قاك ‪ّٚ۶‬ـ ‪۶‬ؽدباکسوکہ ‪۶‬ہب ‪۶‬قااکیم‪،‬امایھذایفِدیاعرضی دصہق‪۶‬ایک‪۶‬وت‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬دصہق‪۶‬وک‪۶‬وبقل‪۶‬رکؽ۔ؿ)اٖ‪ّ۶‬ؽج‪۶‬‬
‫فاعرضیاللیعنہی‪2‬۔اکّكْوخد‪۶‬دوشاّ‪۶‬رکدؽ‪۶‬قاےئ‪۶‬اّ‪۶‬ادناّہ‪۶‬میلگ‪ ۶‬زفا‪ّٓ۶‬امٍ‪۶‬وک‪۶‬وبقل‪۶‬ایک‪۶‬ؽّ‪۶‬وچٍ‪۶‬ؽرچاےک‪۶‬رکچ‪۶‬ےس‪۶‬خالص‪۶‬وہا‪۶‬؟اؽّ‪۶‬‬
‫تہب‪۶‬دبتخب‪۶‬ےہ‪۶‬وہ‪۶‬سج‪۶‬ےن‪"۶‬امایھذایفِدیاعرضیفاعرضی‬
‫ریبؽٍ‪۶‬دیشکٍ‪۶‬ذسـ‪ ۶‬ع‬
‫اللیعنہ"(نکیل ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬ارعاص‪۶‬ایک ‪۶‬وت‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٓا اتفؿ‪۶‬ادنّایمٍ‪ٓ ۶‬ا ہگن‪۶‬ہک‪۶‬وجیم‪۶‬قد‪ُٙ ۶‬ہا‬
‫ارعاص ‪ّٓ۶‬امقا۔ؿ)یک‪۶‬قااکیم‪۶‬ےک‪ً٘۶‬ـ ‪۶‬اےنپ‪۶‬اؽرپ ‪۶‬اک‪۶‬ص‪۶‬لکشم‪۶‬‬
‫رکایل‪۶‬اؽّ‪۶‬اؽّادناّہ‪۶‬وگدّی‪۶‬ےس‪۶‬قاؽٍ‪۶‬قاۂ‪۶‬چنیھک‪۶‬ےئل‪۶‬ع‬
‫ٓا اتفؿ‪۶‬ادنّ‪۶‬ایمٍ‪ٓ ۶‬ا ہگن‪۶‬ہک‪۶‬وجیم‪۶‬قد‪ُٙ ۶‬ہا‬
‫(آ اتفؿ‪۶‬وموجد‪۶‬وہوت‪ُٙ ۶‬ہاوک‪۶‬وکٍ‪۶‬قالٖ‪۶‬رکقاےہ)‬
‫ل‬
‫افدئہ‪:‬انبؿ‪۶‬ا يٍٗ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬قاّقك‪۶‬اتسّہ‪۶‬ےہ‪۶‬سج‪۶‬وک‪ُ ٙ۶‬ہا‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ۔‬
‫ؽیلع ‪۶‬ااثلین ‪۶‬قاّؿ ‪۶‬رگم ‪۶‬دیسقا ‪۶‬ؽانب ‪۶‬دیسقا ‪۶‬رٌٔ ‪۶‬االہم ‪۶‬رضحؿ‪ ۶‬اؽّدؽرسی‪۶‬قش‪۶‬رپ(وصبّؿ‪۶‬وعاص‪۶‬دلقمنی)انپہ‪۶‬دخبا‪!۶‬ایک‪۶‬دیسقا‪۶‬‬
‫دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬ابعٖ ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬امہنع ‪۶‬ؽرضحؿ ‪۶‬دوکاٍ ‪۶‬قایعب ‪۶‬ؽ دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابعٖ‪،‬رضحؿ‪۶‬دوکاٍ‪۶‬قایعب‪،‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابمّك‪،‬‬
‫اامص‪۶‬انب‪۶‬اوجلّی‪،‬انب‪۶‬عبس‬ ‫اامص‪۶‬امہص‪۶‬دزۃ‪۶‬اهلل‪۶‬یف‪۶‬االقاص‬

‫نیایبیداود‪،‬بابیصلوہیالمسافری ٓا اتفؿ ‪۶‬اعمل ‪۶‬رپسی ‪۶‬الوہّ ‪۵۶‬‬

‫ٰ‬ ‫یصحیحیمسلمیکتابیصلٰوةیالمسافر ینیوقصریھایدقیمی ‪۶‬بتک ‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪،۲۰۵/ ۵۶‬سن‬ ‫‪1‬‬

‫‪،۵۳۳/‬جا معیالرتمذییابوابیالتقسییتحتیآیۃی‪ ۵۳۵/ ۰‬انیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪،۵۲۴/ ۲۶‬سننیا بنیماجۃیبابیتِصییالصلٰوةیفیالسقریاچی‪۶‬امی‪۶‬دیعس‪۶‬ینپمک‪۶‬‬

‫رکایچ‪۶‬ص‪۳۲‬‬
‫‪ 2‬یصحیحیالبخارییکتابیالعلمیبابیمنیقعدیحیثیینتہییبہیالمجلسیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۵۲/ ۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالسالمیبابیمنیایتی‬

‫مجلسایفوجدیفرجۃیالیخیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪۲۵۳/ ۲۶‬‬

‫‪Page 755 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬ابمّك ‪۶‬ؽاامص ‪۶‬احظف ‪۶‬سمش ‪۶‬الملۃ ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬اوبارفلج‪ ۶‬احظف ‪ّّ۶‬نی ‪۶‬دحمؿ‪،‬هالہم ‪۶‬خالل ‪۶‬ادلنی ‪۶‬ویسیط‪،‬اقیض ‪۶‬ایعص‪،‬‬
‫انب ‪۶‬اوجلّی ‪۶‬ؽاامص ‪۶‬هالہم ‪۶‬انب‪۶‬عبس ‪۶‬ؽاحظف ‪ّّ۶‬نی ‪۶‬دحمؿ ‪۶‬ؽاامص‪ ۶‬اامص ‪۶‬ادمح ‪۶‬عسقالین‪،‬هالہم ‪ّّ۶‬اقین‪،‬هالہم ‪۶‬افخیج ‪۶‬اؽّخیش ‪۶‬دبعاقحل‪۶‬‬
‫االہم ‪۶‬احظف ‪۶‬ارشلص ‪۶‬ؽارغلؿ ‪۶‬ومالقا ‪۶‬خالل ‪۶‬الملۃ ‪۶‬ؽاقحل ‪۶‬ؽادلنی ‪۶‬اوب دحمؿ ‪۶‬دولہی ‪۶‬ؽریغمھ ‪۶‬وک ‪۶‬اعمد اهلل ‪۶‬وعاص ‪۶‬ںیم ‪۶‬امشّ ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ‪،‬‬
‫ٰ‬ ‫لم‬
‫رکب‪۶‬ویسیط‪۶‬ؽاامص ‪۶‬هالہم‪۶‬اعقش‪۶‬ا ػلٰٔی‪۶‬دیس‪۶‬الشٓاؽ ‪۶‬لبج‪۶‬ارشلم‪ ۶‬قاٍ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ہنیگن‪۶‬اہےئ‪۶‬وصنص‪۶‬وک‪ّ۶‬قگ‪۶‬اهالؽ‪۶‬ےس‪۶‬عػٔ ِّ‪۶‬ؽربما‪۶‬‬
‫ن‬
‫ؽادلنی ‪۶‬لبح ‪۶‬االهلل ‪۶‬انیتمل ‪۶‬اقیض ‪۶‬ایعص ‪ ۶‬شػىی ‪۶‬ؽاامص ‪ّ۶‬قاین ‪۶‬ادمح‪ ۶‬امگٍ ‪۶‬ںیہن‪۶‬رکےت‪۶‬انیھذایلشئییعجاب(ےب‪۶‬كش‪۶‬ہی‪۶‬بیجع‪۶‬‬
‫نب‪۶‬دمحم‪۶‬بیطخ‪۶‬عسقالین‪۶‬ؽافلض‪۶‬الج‪۶‬دمحم‪۶‬نب‪۶‬دبعاابلیق‪ّّ۶‬اقین‪۶‬ؽ قاؿ‪۶‬ےہ۔)‬
‫هالہم‪۶‬اہفہم‪۶‬اہشؿ‪۶‬الملۃ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬افخیج‪۶‬ؽخیش‪۶‬ققحم‪۶‬دیسقا‪۶‬دبعاقحل‪۶‬‬
‫دحمؿ ‪۶‬دولہی‪۶‬ؽریغمہ‪۶‬اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬ؽاہجقداقدہ‪۶‬قادقنی‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫نہ‬
‫اعتیٰل‪۶‬مہیلع‪۶‬انیعمج‪۶‬ؽلٍٕوا ‪۶‬ارباک ض‪۶‬یف‪۶‬ادلاین‪۶‬ؽادلنی‪ّ۶‬ااعمد ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫دّكلس‪۶‬وعام‪۶‬رخنمؽ‪۶‬امشّدن‪،‬قاوصفص ‪۶‬وصنص‪۶‬اانیٍ‪ّ۶‬اّ ‪ّ۶‬قگ‪۶‬‬
‫ طل‪۶‬زنمہ‪۶‬ت ‪۶‬دنپاّدن‪،‬یانیھذایلشئییعجاب‪۶‬۔‬
‫قولہ اسیج‪۶‬ہک‪۶‬امتص‪۶‬ااسجص‪۶‬کًيٓہ‪۶‬ؽہفیطل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬وہقاےہ۔‬ ‫قولہ انچہچن‪۶‬ہلمج‪۶‬ااسجص‪۶‬ؽارجاص‪۶‬کًيٓہ‪۶‬ؽہفیطل‪ّ۶‬اےم‪۶‬قادش۔‬
‫اقول‪:‬قاّص‪۶‬اںی‪۶‬تیلک‪۶‬ہقلطم‪۶‬ؽااحتط‪۶‬رغتسمہق‪ّ۶‬ا‪۶‬ہک‪۶‬وجہص‪۶‬ومعص‪ ۶‬اکیف‪ّ۶‬وبد‪،‬آ ٍ‪۶‬رحمؽص‪ّ۶‬ازین‪۶‬قاّہ‪۶‬اّ‪۶‬انزالء‪۶‬اّّاین‪۶‬ومند۔‬
‫ؽارغاص ‪۶‬اؿالشق ‪۶‬كًْ٘االج ‪۶‬اثکتف ‪۶‬سب ‪۶‬رکندہ ‪۶‬ہمیخ ‪۶‬قارسبدح‪ ۶‬اوقل‪:‬اٖ‪۶‬کليّـ‪۶‬ہقلطم‪۶‬اؽّااحؿہ‪۶‬رغتسمہق‪۶‬رپ‪۶‬قاّ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اؿالص‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اطلتف ‪۶‬دیشک‪،‬امقاہ ‪۶‬زعكْ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اّ ‪۶‬تقیقح ‪۶‬لظ ‪ٓ ۶‬ا اگیہ ‪۶‬دنا ‪ّ۶‬دن۔اُ‪ ۶‬ن ‪۶‬اثکؿ ‪۶‬رپ ‪۶‬یہ ‪۶‬دنب ‪۶‬ت ‪ّ۶‬اھک‪،‬دح ‪۶‬اطلتف ‪۶‬قك ‪۶‬چنیھک ‪۶‬داال‪٘،‬اقد ‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫اخمبط‪٘!۶‬اہی‪۶‬رپؽّداگّ‪۶‬رگم‪۶‬داین‪۶‬ہک‪٘۶‬اہی‪۶‬خًسـ‪۶‬؟رینُ‪۶‬قانتف‪ ۶‬دؽ‪ٚ‬ـ‪٘۶‬اہی‪۶‬یک‪۶‬تقیقح‪۶‬ےس‪ٓ ۶‬ا اگہ‪۶‬ںیہن‪۶‬ںیہ۔اُ‪۶‬قاّؽ‪۶‬تمعن‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ٓا اغ‪۶ّ۶‬رکد ؽہب‪۶‬ۂاجاسبؽ‪۶‬ونّ‪۶‬رتسگ‪،‬ؽااسجےم‪۶‬اّایمٍ‪۶‬اخہتس‪۶‬ؽوفند‪ ۶‬ےلپ ‪۶‬وہےئ ‪۶‬اخمبط ‪٘!۶‬ادئ ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬ولعمص ‪۶‬ےہ ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ایک ‪۶‬ےش ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫ا‪ًٚ‬ہ ‪ّ۶‬اامعن ‪ٓ ۶‬ا دمہ ‪۶‬اكىہا ‪۶‬رپدہ ‪ّٓ۶‬ؽہسـ‪،‬ؽرپدیگ ‪۶‬اّ ‪۶‬ونّ ‪۶‬وجہمّ ‪۶‬تشگ‪ ،‬؟وسّج ‪۶‬ےنکمچ ‪۶‬اگل‪،‬ۂہگج ‪۶‬ونّ ‪۶‬یک ‪۶‬اچدّ ‪۶‬اھچب ‪۶‬دی‪،‬دّایمین ‪۶‬ااسجص‪۶‬‬
‫وہاےئ ‪۶‬وتمطس ‪۶‬ہک ‪۶‬مکح ‪۶‬اقمتلب ‪۶‬ؽدشؿ ‪۶‬اققِليـ‪،‬اّ ‪۶‬ونتّ ؽ ّاکؽؿ‪۶‬ےنب‪۶‬اؽّّؽینش‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا ےگ‪۶‬رپدہ‪۶‬ليکا‪۶‬دقا‪،‬رپدیگ‪۶‬ونّ‪۶‬ےس‪۶‬وجہمّ‪۶‬‬
‫‪۶‬اقمقلہ‪۶‬ؽ‪۶‬دشؿ‪۶‬اققِليـ‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬‬
‫وہیئگ‪،‬وہاےئ‪۶‬وتمطس‪۶‬ےن‪۶‬ببسب َ‬ ‫اً٘عاءؿ‪۶‬رہبہ‪۶‬‬
‫ےس‪۶‬اکیف‪۶‬ہصح‪۶‬ایل‪۶‬اؽّاٖ‬

‫‪Page 756 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫رحمؽص‪۶‬وک‪۶‬یھب‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬اک‪۶‬ھچک‪۶‬ہصح‪۶‬اطعایک۔‬ ‫اکیف‪ّ۶‬وبد‪،‬آ ٍ‪۶‬رحمؽص‪ّ۶‬ازین‪۶‬قاّہ‪۶‬اّ‪۶‬انزالء‪۶‬اّّاین‪۶‬ومند۔‬

‫اںی‪۶‬وضء‪۶‬قاین‪ّ۶‬الظ‪۶‬قادنم‪۶‬ؽوکین‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ہک‪۶‬اںی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬ےب‪۶‬بجح‪ ،‬اٖ‪۶‬دؽرسی‪ّ۶‬ؽینش‪۶‬وک‪۶‬لظ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّوخؿ ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪۶‬عٍىٰی‪۶‬‬
‫ؽبجح‪۶‬ےب‪۶‬عنم‪۶‬وفند‪،‬ؽعنم‪۶‬وفند ‪۶‬ےب‪۶‬اثکتف‪۶‬وصّؿ ‪۶‬ت ‪۶‬دنبد‪ ،‬ےب‪۶‬رپدہ‪۶‬اؽّرپدہ‪۶‬قالعنم‪۶‬وفند‪۶‬اؽّعنم‪۶‬وفند‪۶‬اثکتف‪۶‬ےک‪۶‬وسا‪۶‬قانکمم‪۶‬‬
‫ؽاؽّٓاہ‪۶‬ارگاںی‪۶‬اؿالص‪ّ۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬قادش‪۶‬ارشاص‪۶‬اّص ‪۶‬احمل‪۶‬رگددہک‪ ۶‬ےہ۔اہےئ‪ّ۶‬قادیت‪!۶‬ارگ‪۶‬ہی‪۶‬اؿالص‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬وہوت‪ّ۶‬نیم‪۶‬اکّؽنش‪۶‬وہقا‪۶‬‬
‫ایمٍ‪۶‬افلع‪۶‬ؽاققل‪۶‬رجص‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬احلئ‪َ ،‬قلکہ‪۶‬مہ‪۶‬اّ‪۶‬دماع‪۶‬ضیقن‪۶‬دماع‪ ۶‬احمل‪۶‬وہاجےئ‪،‬اٖ‪۶‬ےئل‪۶‬ہک‪۶‬وسّج ‪۶‬اؽّّنیم‪۶‬ےک‪۶‬دّایمٍ ‪۶‬مسج‪۶‬‬
‫ذ‬
‫الّص‪ٓ ۶‬ا قد‪۶‬ہک‪۶‬وچٍ‪ ۶‬سمِ‪۶‬وچمہ‪۶‬كلف‪۶‬دّایمٍ‪ً٘۶‬ـ‪ ،‬اً٘واّہ‪۶‬وہا‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬احلئ‪۶‬ےہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬دوعٰی‪۶‬ےسیہ‪۶‬اہمتُّ‪۶‬دمیع‪۶‬یک‪۶‬‬
‫عػىی ‪۶‬قاین‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬وخد ‪۶‬آ ‪۶‬ااکمٍ ‪ٚ۶‬ـ‪،‬سپ‪۶‬اّّؽےئ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬قاحطس‪ ۶‬ضیقن‪۶‬الّص‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬اسیج‪۶‬مسج‪۶‬دّایمٍ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬وہا‪۶‬‬
‫ذ‬
‫ٓا امسٍ ‪۶‬چیہ ‪ ۶‬سمِ ‪ّ۶‬ا٘اہی ‪۶‬ابندش‪،‬ؽاصللوۃ ‪۶‬ازجلكوۃ ‪۶‬انتا ‪۶‬اوملوجقۃ‪ ۶‬وج‪۶‬قاونی‪۶‬دّہج‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ےہ‪،‬ےسی‪۶‬نکمم‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہ‪،‬ذہلا‪۶‬‬
‫الکلۃ‪۶‬ؽلغًودرمیئ‪۶‬وبدٍ‪۶‬ہک‪۶‬احذـ‪۶‬ابندش‪۶‬رگم‪۶‬اّ‪۶‬رصبماؿ‪۶‬قا ٓا ہکن‪ّ ۶‬ؽےئ ‪ّ۶‬نیم ‪۶‬ےس ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬اسیج ‪۶‬مسج ‪۶‬دّایمٍ ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت ‪۶‬وہا ‪۶‬وج ‪۶‬قاونی‪۶‬‬
‫دّہج‪۶‬ںیم‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬ےہ‪،‬ےسی‪۶‬نکمم‪۶‬ہک‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬وہ‪،‬ذہلا‪ّ۶‬ؽےئ‪ّ۶‬نیم‪۶‬‬ ‫صیصخت‪۶‬دعباالرتعاص‪ٚ۶‬ـ‪۶‬دّاعوال‪۶‬وہ‪۶‬اؽّقاّاجّی۔‬
‫ےس ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬قك ‪۶‬یسک ‪۶‬مسج ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ت ‪۶‬وہ ‪۶‬والسالبۃ یالجزئیۃی‬
‫تناقضیالموجبۃیالکلیۃ(اؽّ٘اہبل ‪۶‬زج ہی ‪۶‬ومہبج ‪۶‬ہیلک ‪۶‬یک ‪۶‬ضیقن‪۶‬‬
‫ےہ۔ؿ)اؽّ‪۶‬وچہکن‪۶‬وج‪۶‬زیچںی‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا یت‪۶‬ںیہ‪۶‬ؽیہ‪۶‬رپدہ‪۶‬یتنب‪۶‬ںیہ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ےئل ‪۶‬رمیئ ‪۶‬وہےن ‪۶‬یک ‪۶‬دیق ‪۶‬اگلقا‪،‬قاؽوجدا ہ ‪۶‬دعب ‪۶‬اّ ‪۶‬ارتعاص ‪۶‬ےہ‪۶‬‬
‫رصَ‪۶‬وہ‪۶‬ا اؽّ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬یسیج‪۶‬اایشء‪۶‬ںیم‪۶‬اجّی‪۶‬ےہ۔‬
‫اط ّا ‪۶‬قارمیئ ‪۶‬وبدٍ ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬ملسم‪۶‬دناّمی‪،‬ؽاّ ‪۶‬اہشدؿ ‪۶‬رصب ‪۶‬ؽ ‪۶‬وظاۂ‪ ۶‬رہب ‪۶‬احل ‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ریغ ‪۶‬رمیئ ‪۶‬وہقا ‪۶‬مہ ‪۶‬ںیہن ‪۶‬امےتن‪،‬مہ ‪۶‬ویکرکن ‪۶‬ینیع‪۶‬‬
‫وصنص ‪۶‬رچاّؽےئ ‪۶‬كْقامیب‪،‬اما٘الایمٍ ‪ّ۶‬اقارخاافؿ ‪ِ۶‬الہفس‪ ۶‬اہشدؿ ‪۶‬اؽّؿاۂ ‪۶‬وصنص ‪۶‬ےس‪ّ۶‬ؽرگداین ‪۶‬رکںی‪،‬مہ ‪۶‬الہ ‪۶‬ا٘الص‪۶‬وک‪۶‬ےب‪۶‬‬
‫قااجنہّ ‪۶‬ؽااسفت ‪۶‬اعمل ‪۶‬میسن ‪۶‬ؽرکہ ‪۶‬یراّ ‪۶‬اکچّ‪،‬ؽوچمہ ‪۶‬اداعاہےئ ‪۶‬قاہمظتنم‪ّ ۶‬اہ‪ْ۶‬سلٓہ ‪۶‬یک ‪۶‬رخاافؿ‪۶‬اؽّرکقہ ‪۶‬وہا‪۶‬ؽیراّ‪۶‬ےس ‪۶‬ایک‪۶‬اکص؟اؽّاےسی ‪۶‬ےب‪۶‬رسقا‪۶‬‬
‫داعؽی‪۶‬یک‪۶‬ظٓ ٓا ٍ ‪۶‬ؽدحكف ‪۶‬ےک‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬وہفمامؿ ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪۶‬ایک‪۶‬تمیق‪۶‬‬ ‫ّاشیپ‪۶‬وظاۂ‪۶‬ظٓ ٓا ٍ‪۶‬ؽدحكف‪۶‬آ ‪۶‬تمیق‪۶‬ؽدکاص‪۶‬ؽتعق؟‬
‫اؽّیسیک‪۶‬ؽتعق؟‬
‫اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن‪ّٓ۶‬امقا‪:‬اؽّكشیب‪۶‬مہ‪۶‬ےن‪۶‬ےچین‪۶‬ےک‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬وک رچاثٍ‪۶‬‬
‫‪1"‬ؽ‬ ‫‪‬‬ ‫یوتعایل"‬
‫ٰی‬ ‫قالیاللیتبارك‬
‫ےس‪ٓ ۶‬ا ّاہتس‪۶‬ایک۔اؽّ‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۱/ ۲۳‬‬
‫‪Page 757 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ولعمص‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬ہک‪۶‬اّںی‪۶‬مسق‪ّ۶‬نی‪۶‬ؽنیش‪۶‬زج‪۶‬دّرصبماؿ ‪ّ۶‬ا‪ٚ‬ـ‪ ۶‬ولعمص‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬مسق‪۶‬یک‪ّ۶‬تنی‪۶‬ؽبیع‪۶‬رصبماؿ ‪۶‬ےک‪۶‬وسایسک‪۶‬‬

‫اینقد‪،‬قادّات ‪۶‬اّ ‪۶‬وپ٘اك ‪۶‬وہم٘اٍ ‪ّّ۶‬ںی ‪۶‬ہرم ‪ ّ۶‬قًيِ‪،‬ت ‪۶‬اّ ‪۶‬رخہق‪ ۶‬زیچ‪۶‬رپ‪۶‬اصدص‪۶‬ںیہن‪،‬عوالوکیئ‪۶‬شیک‪۶‬یہ ‪۶‬ہم‪ّ۶‬ؽ ّ ‪ّ۶‬ص‪۶‬كْص‪۶‬ابلٖ‪۶‬‬
‫دگاقاٍ ‪۶‬دقل ‪۶‬دّكْؽضميِ‪َ ،‬قلکہ ‪۶‬ارگ ‪۶‬وکین ‪۶‬رگنبی ‪۶‬دّااسجص ‪۶‬کًيٓہ ‪۶‬زین‪ ۶‬نہپ‪۶‬رک‪۶‬رہنسی‪۶‬ہرم‪۶‬دنب‪۶‬قادنےھ‪۶‬وہا‪۶‬ںیم‪۶‬ڑھکا‪۶‬وہاجےئ‪۶‬وت‪۶‬وہا‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ومعص ‪۶‬اجبےئ ‪۶‬وخد ‪۶‬صین‪،‬ہک ‪۶‬ایمٍ ‪۶‬بجح ‪۶‬ؽاثکتف ‪۶‬ومعص‪ ۶‬ےئل ‪۶‬ؽہ ‪ّ۶‬تنی ‪۶‬ںیہن ‪۶‬کہالؿ ‪۶‬اؽّارگوکیئ‪۶‬پ اتگ ‪۶‬پ ےٹ ‪۶‬رپاےن ‪۶‬ڑپکُ‪۶‬‬
‫ؽوصخص ‪۶‬قلطم ‪ٚ۶‬ـ‪،‬مسج ‪۶‬ثلثم ‪۶‬ارگدنچ ‪۶‬فیثک ‪۶‬قادش ‪٘۶‬اہی‪ ۶‬ےنہپ ‪۶‬وہےئ ‪۶‬وہوت ؽہ ‪۶‬وہاےئلیک ‪۶‬بیع ‪۶‬ںیہن کہالقا(ویکہکن ‪۶‬وہا‬
‫دناّد‪،‬ت ‪۶‬دّ ٓا اتفؿ‪،‬ت ‪۶‬دّ ‪۶‬اماتہؿ‪،‬ہک ‪۶‬ہب ‪۶‬ںیمہ ‪ ۶‬عٍيِ ‪۶‬اامیےئ‪ ۶‬رصبمںیہن) َقلکہ‪۶‬ارگ‪۶‬وغبّ ‪۶‬دںیھکی‪۶‬وت‪۶‬ااسجص‪۶‬کًيٓہ‪۶‬ںیم ‪۶‬یھب‪۶‬ومعص‪۶‬‬
‫ںیہن ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬احذـ ‪۶‬ےننب ‪۶‬اؽّفیثک ‪۶‬وہےن ‪۶‬ںیم ‪۶‬ومعص ‪۶‬ؽوصخص‪۶‬‬ ‫فیطل‪ّٓ۶‬ومدہ‪۶‬ادنّ‪۶‬دّرکہمی"‬
‫‪1"‬کما یاستنبطہی قلطم ‪۶‬ےہ‪،‬انچہچن ‪۶‬مسج‪۶‬ثلثم ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن ‪۶‬وہقا ‪۶‬وخاہ ‪۶‬اتکقا ‪۶‬یہ‪۶‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫االمام یالعالمۃ یالسیویط یف یتقسی یاالکلیل یفی فیثک‪۶‬وہ‪۶‬ت ‪۶‬دوھؿ‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬اچدنین‪۶‬ںیم‪ٓ ،‬ا ہی‪۶‬رکہمی‪"۶‬‬
‫‪"‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫استنباطیالتزنیلی‬
‫(ولچاٖ‪۶‬دوھ ںی‪۶‬ےک‪٘۶‬اےئ‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬سج‪۶‬یک‪۶‬نیت‪٘۶‬اںیخ‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ی‬
‫ت ‪٘۶‬اہی ‪۶‬دُ ‪۶‬ت ‪۶‬ٹپل ‪۶‬ےس ‪۶‬اچبےئ)ںیم ‪۶‬رسفمنی ‪۶‬رکاص ‪۶‬ےن ‪۶‬ایس‪۶‬‬
‫ی‬
‫ینعم ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬فیطل ‪۶‬ا٘اّہ ‪۶‬ایبٍ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ یکما یاستنبطہی‬
‫ی‬
‫االمام یالعالمۃیالسیویط یف یتقسی یاالکلیل یف یاستنباطی‬
‫ی‬
‫التزنیل (اسیج‪۶‬ہک‪۶‬اامص‪۶‬هالہم‪۶‬ویسیط‪۶‬ہیلع‪۶‬ارلدمۃ‪۶‬ےن‪۶‬ریسفت‪۶‬‬
‫ی‬
‫االلیلک‪۶‬یف‪۶‬اابنتسؽ‪۶‬الؤٌلی‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬عسًًيؾ‪ّٓ۶‬امقا‪۶‬ےہ۔‬
‫الل می!رگم ‪۶‬اہبش‪۶‬دقدہ‪۶‬قا ود ‪۶‬ہک‪۶‬اّ ‪۶‬ہلعش‪۶‬عمش‪۶‬قا ٓا ہکن‪۶‬قاّرجےم‪ ۶‬یایاللی!٘اقد ‪۶‬انہؾٍ‪۶‬ےن‪ّ۶‬اؿ ‪۶‬وک‪۶‬داھکی‪۶‬وہاگ‪۶‬ہک‪ً ۶‬لہی ‪۶‬عمش‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫‪ٚ‬‬ ‫‪ٚ‬‬
‫‪ٚ‬‬ ‫ك‬ ‫‪ٚ‬‬
‫فیطل‪ ۶‬ـ ‪٘۶‬اہی‪۶‬رس ْےم‪ّ۶‬دن‪۶‬ؽمکحب‪۶‬دعص‪۶‬افّص‪۶‬د ـ ‪۶‬دبانم‪٘ ۶‬اہی‪۶‬دیپاوہقاےہ‪۶‬قاؽوجدا ہ‪ٓ ۶‬ا ‪۶‬مسج‪۶‬فیطل‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪٘۶‬اہی‪۶‬وک‪۶‬‬
‫ٓا ‪۶‬اک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬ھجمس ‪۶‬رک ‪۶‬مکحب ‪۶‬دعص ‪۶‬افّص(بنییاالجسامیاللطیقہ)‬ ‫اؿالص‪ّ۶‬ددن‪۶،‬ؽےپ‪۶‬قاک ‪۶‬اک‪ّ۶‬ربندہ‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا ہچن‪۶‬ےم‪۶‬كوًود‬

‫دانم‪۶‬اؿالص‪۶‬رپ‪۶‬اہھت‪۶‬امّا‪۶‬اؽّ‪۶‬مکح‪۶‬یلک‪۶‬اگل‪۶‬دقا‪۶‬اؽّ‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۳/ ۳۳‬ؽ‪۰۵‬‬
‫یاالکلیلیفیاستنباطیالتزنیلیتحتیاآلیۃی‪۰۳/ ۳۳‬ؽ‪ ۰۵‬ہبتکم‪۶‬ا٘الہیم‪۶‬وکہٹئ‪۶‬ص‪۲۵۵‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Page 758 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اک ‪۶‬تقیقح ‪۶‬ت ‪۶‬ھجمس‪۶‬ےکس ‪۶‬ہک ‪۶‬ہی ‪۶‬رظن ‪ٓ ۶‬ا ےن ‪۶‬ؽاال ‪٘۶‬اہی ‪٘۶‬اہی ‪۶‬داخٍ‪۶‬‬ ‫لظ‪۶‬داخٍ‪ٚ۶‬ـ‪،‬ت ‪٘۶‬اہی‪۶‬قٌ ّٔاٍ۔‬
‫ےہ‪ٓ ،‬ا ‪۶‬اک‪٘۶‬اہی‪۶‬ںیہن۔‬ ‫ی‬
‫قولہ یھبک‪۶‬ادتباےئ‪ٓ ۶‬ا ّٓشین‪۶‬ےس‪۶‬اخل‬ ‫قولہ ؽاگےہ‪۶‬اّادتباےئ‪۶‬تقلخ‪۶‬اخل۔‬
‫ہم‬
‫اقول‪ :‬شوًَ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ؽاؿالص ‪۶‬داللئ ‪۶‬امّا ‪۶‬لسود‪،‬ۂ ‪۶‬ہک ‪۶‬ادباےئ‪ ۶‬اوقل‪:‬یہی ‪۶‬حیحص ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّامہُّ ‪۶‬ےئل ‪۶‬اؿالص ‪۶‬داللئ ‪۶‬دلیل ‪۶‬اکیف‪۶‬‬
‫صیصخت‪۶‬دنک‪۶‬دمیع‪۶‬اؽ‪ٚ‬ـ‪۶‬ؽقاّوبثؿ‪۶‬كْرگدٍ‪۶‬اؽ‪٘،‬اقد‪۶‬كْسکع‪ ۶‬ےہ‪،‬وج ‪۶‬صخش ‪۶‬صیصخت ‪۶‬رکقاےہ ‪۶‬ؽہ ‪۶‬دمیع ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّقاّوبثؿ ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫سفن ‪۶‬االرم ‪۶‬اّ ‪۶‬دایتسّی ‪۶‬وقؿ ‪۶‬ؽاہمہ ‪۶‬دّ ‪ٓ ۶‬ا ہنئ ‪۶‬لیخت ‪۶‬زعكْ ‪۶‬اٍ‪ ۶‬یک‪۶‬رگدٍ‪۶‬رپ‪٘،‬اقد‪۶‬سفن‪۶‬االرم‪۶‬ےکخالَ‪۶‬وقؿ‪۶‬ؽنہموہ‪۶‬یک‪۶‬دمد‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫رممست ‪۶‬دشہ ‪۶‬قادش ‪۶‬ہک ‪۶‬قاںی ‪۶‬كيػيص ‪۶‬وعصی ‪۶‬قاایفٍ ‪۶‬لظ ‪ّ۶‬ادّ اٍ ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ہنیئ ‪۶‬لیخت ‪۶‬ںیم ‪۶‬ہی ‪۶‬قاؿ ‪ٓ ۶‬ا یئ ‪۶‬وہیگ ‪۶‬ہک ‪۶‬اٖ ‪۶‬اطمہبل‪۶‬‬
‫كيػ‬
‫اابثؿ ‪۶‬یفن‪۶‬وگت ‪۶‬وعصےتب‪ّ۶‬ؽےئ‪۶‬وخادہ‪۶‬ومند ‪۶‬ہک‪۶‬نییبت‪۶‬داہمئ‪۶‬اّ‪ ۶‬يص ‪۶‬ےس ‪۶‬قاایفٍ ‪۶‬لظ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬اابثؿ ‪۶‬یفن ‪۶‬ںیم تہب‪۶‬‬
‫رفتری‪۶‬ہقلطم‪۶‬اعہم‪۶‬لکشم‪۶‬رتا‪ٚ‬ـ‪،‬اام‪۶‬دناہتسن‪۶‬ہک‪۶‬دنہ‪٘۶‬اعم‪۶‬دّ عسکالؿ ‪۶‬شیپ‪ٓ ۶‬ا ںی‪۶‬یگ‪۶‬ویکہکن‪۶‬داہمئ‪۶‬اک‪۶‬اابثؿ ‪۶‬ہقلطم‪۶‬اعہم‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫وچمہ‪۶‬اقمص‪۶‬اّ‪۶‬بلس‪۶‬قاومظف‪۶‬زج‪۶‬قاداعـ‪۶‬بلس‪۶‬ابتدّدنک‪ ،‬ؽخالشف‪ ۶‬اابثؿ‪۶‬ےس‪۶‬تہب‪ّ۶‬قادہ‪۶‬لکشم‪۶‬ےہ‪۶‬رگم‪۶‬ؽہ‪۶‬ہی‪۶‬ت ‪۶‬ھجمس‪۶‬ےکس‪۶‬ہک‪٘۶‬اعم‪۶‬‬
‫ہک‪۶‬خالَ‪۶‬ؿاۂ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬اتحمج‪۶‬ہب‪۶‬دلیل‪۶‬قادش‪،‬ؽاؿال‪۶‬ل‪ٙ۶‬شـ‪ّ۶‬اہک‪۶‬املعء‪ ۶‬اک‪۶‬دنہ‪۶‬اےسی‪۶‬اقمامؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬بلس‪۶‬ریغ‪۶‬ومظف ‪۶‬ےس ‪۶‬بلس‪۶‬دؽایم‪۶‬‬
‫ریغ ‪۶‬دامئ ‪۶‬ہتفگ ‪۶‬ادناّںی ‪۶‬ہـ ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ہک ‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ضشىزہ ‪۶‬ہب ‪٘۶‬اہی‪ ۶‬وھچّ ‪۶‬رک‪۶‬یسک‪۶‬یھب‪۶‬اؽّےش‪۶‬یک‪۶‬رطَ‪۶‬وتمہج‪۶‬ںین‪۶‬وہا ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫رکدٍ ‪۶‬احصہب‪۶‬رکاص‪۶‬قاّدہی‪۶‬وخد ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ؽلیم‪۶‬ااجشّ ‪۶‬ہب‪۶‬ىػؾٍ ‪ٓ ۶‬ا اہن‪ ۶‬خالَ‪۶‬وج‪۶‬خالَ‪۶‬ؿاۂ ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽیہ‪۶‬اتحمج ‪۶‬دلیل‪۶‬ےہ۔اؽّ( ٓا ؿ ‪۶‬رپ)‬
‫كْرس‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس‪۶‬االسن‪۶‬ؽااجلٍ ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬قاقط‪ ۶‬قادولٍ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اہی ‪۶‬وک ‪۶‬املعء ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬ےئل ‪۶‬ریغ ‪۶‬دایمئ ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ہک ‪۶‬احصہب‪۶‬‬
‫دشہ‪،‬ااجنی ‪۶‬زینارگ ‪۶‬دح كيِ ‪۶‬دمتعم ‪۶‬كْ ‪۶‬وبثؿ ‪٘۶‬اہی ‪۶‬وگایہ ‪۶‬ددہ ‪ٓ ۶‬ا اگنہ‪۶‬اّ‪ ۶‬رکاص‪۶‬اک‪۶‬اچدّ‪۶‬ؽٍ‪۶‬ےس‪۶‬اؽّدّوتخٍ‪۶‬اک‪۶‬اینپ‪٘۶‬انیخ‪۶‬اکھج‪۶‬رک‪٘۶‬اہی‪۶‬رکقا‪۶‬‬
‫دؽاص‪۶‬بلس‪۶‬ہب‪۶‬بلس‪۶‬دؽاص‪۶‬لقن‪۶‬ؽدعؽل‪،‬وصتمّ ؽوقعمل‪،‬ؽّت ‪۶‬اّ‪ ۶‬رساکّ ‪۶‬دؽاعمل‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬ےک‪۶‬رس‪۶‬اونّ ‪۶‬رپ‪،‬ااحدكف‪۶‬‬
‫ض‬
‫رعمص ‪۶‬وبقل‪۶‬رمب‪۶‬الح‪۶‬زعمؽل‪،‬عٌہدا ‪۶‬ونّاتین‪۶‬مسج‪۶‬اونّ ‪۶‬ارکص‪ ۶‬شىزہ ‪۶‬ےس ‪۶‬قاكف ‪۶‬وہاکچ ‪۶‬ےہ‪،‬ارگاٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیم‪۶‬یھب ‪۶‬وکیئ ‪۶‬دمتعم‪۶‬‬
‫یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬دمحباهلل‪۶‬اقعط‪۶‬ؽ٘اؽٖ‪۶‬ؽاقعم‪۶‬وہا‪۶‬سج‪ ۶‬دحكف ‪۶‬وگایہ ‪۶‬دُ ‪۶‬وت ‪۶‬اٖ ‪۶‬ؽظف ‪۶‬دؽاص ‪۶‬بلس ‪۶‬ےس ‪۶‬بلس ‪۶‬دؽاص ‪۶‬یک‪۶‬‬
‫رطَ ‪۶‬دعؽل ‪۶‬وصتم ‪۶‬ؽوقعمل ‪۶‬وہاگ ‪۶‬ؽّت ‪۶‬رعمص ‪۶‬وبقل ‪۶‬ےس‪۶‬‬ ‫ٓا دمہ‪ٚ۶‬ـ‪،‬‬
‫وکوسٍ‪۶‬دؽّ‪،‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬یہ‪۶‬یبن‪۶‬ارکص‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫ؽملس ‪۶‬ےک‪۶‬مسج ‪۶‬اون ‪ّ۶‬یک ‪۶‬ونّاتین ‪۶‬دمحباهلل‪۶‬اقعط ‪۶‬ؽ٘اؽٖ ‪۶‬ؽاقعم‪۶‬وہا‪۶‬‬
‫سج‪ٓ ۶‬ا یئ‪۶‬ےہ‪،‬‬

‫‪Page 759 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫وباللیالتوفیق۔‬ ‫وباللیالتوفیق۔‬
‫قولہ ہی‪۶‬زجعمہ‪۶‬یسک‪۶‬ایسی‪۶‬اتکؿ‪۶‬ںیم وج‪۶‬القئ‪۶‬اامتعد‪۶‬وہ‪۶‬اخل۔‬ ‫قولہ‪۶‬اںی‪۶‬زجعمہ‪۶‬دّاکكوکہ‪۶‬القئ‪۶‬اامتعد‪۶‬قادش‪۶‬اخل۔‬
‫اقول‪:‬اُ ‪۶‬اکٖ ‪ٓ ۶‬ا ہکن ‪ٓ ۶‬ا اتفؿ ‪۶‬ت ‪۶‬دنیب ‪۶‬قاُّ ‪۶‬اّ ‪۶‬ااکنّ ‪۶‬اخیشم‪ ۶‬اوقل‪:‬اوسفٖ‪!۶‬سج‪۶‬وک‪۶‬وسّج ‪۶‬رظن‪۶‬ںیہن‪ٓ ۶‬ا قا ‪۶‬ؽہ‪۶‬ااکنّ ‪۶‬ےس‪۶‬ربص‪۶‬‬
‫زگدنی‪،‬ت ‪ٓ ۶‬ا ہکن ‪۶‬كْكوًوداگٍ ‪۶‬رخد ‪۶‬دش‪،‬قادّكْص ‪ٓ ۶‬ا قاٍ ‪۶‬ہتکن ‪ّٓ۶‬ؽدش‪ ۶‬ؽاخومیش‪۶‬اایتخّ‪۶‬رکقا‪،‬ت ‪۶‬ہی‪۶‬ہک‪۶‬ااٹل‪۶‬دےنھکی‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬رپ‪۶‬وشّؽت ‪۶‬اچمقا‪۶‬قا‪۶‬‬
‫ہک ‪٘۶‬العـ ‪۶‬دّوکسؿ ‪ٚ۶‬ـ‪،‬ؽاجمَّ ‪۶‬دّااجنص ‪۶‬وہبمؿ‪،‬رگم‪ ۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬كْص ‪۶‬ںیم ‪ٓ ۶‬ا رک ‪۶‬ہتکن ‪ّٓ۶‬ؽیش ‪۶‬رکقا ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬اخومیش ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫اصتفین‪۶‬اہمئ‪۶‬دممؽنیح‪۶‬اامتعد ‪ّ۶‬الساقد‪،‬قا ‪۶‬دّہولہ‪۶‬اگہ‪۶‬رہم‪۶‬ؽامہ‪۶‬عمش‪٘ ۶‬الیتم ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّٹوھقا ‪ٓ ۶‬ا رخ ‪۶‬رپاشیٍ ‪۶‬ؽقااکص ‪۶‬وہقاےہ‪،‬ایک ‪۶‬اہمئ ‪۶‬رکاص‪۶‬‬
‫یک ‪۶‬اصتفین ‪۶‬اققل ‪۶‬اامتعد ‪۶‬ںیہن ‪۶‬قا ‪۶‬رھپ ‪۶‬اچدن ‪۶‬وسّج ‪۶‬یک ‪۶‬ہولہ ‪۶‬اگہ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬ ‫ؽرچاےغ‪۶‬درگ‪۶‬قاقد۔‬
‫وکیئ‪۶‬اؽّدےی‪۶‬خالقا‪۶‬اچےتہ‪۶‬وہ؟‬ ‫ی‬
‫قولہ الہ‪۶‬دنس‪۶‬ؽاانسد‪۶‬ےن‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬لسود‪۶‬حیحص‪۶‬اخل۔‬ ‫قولہ‪۶‬الہ‪۶‬دنس‪۶‬ؽاانسد‪ٓ ۶‬ا رنا‪۶‬لسود‪۶‬حیحص۔‬
‫اقول‪٘:‬ا ىيِ ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ہک ‪۶‬اّ ‪۶‬احل ‪۶‬اطمہبل ‪۶‬تحص ‪۶‬نخس ‪۶‬نتفگ ‪۶‬داّمی‪ ،‬اوقل‪:‬ھچک ‪۶‬دری ‪۶‬رہھٹںی ‪۶‬ہک ‪۶‬اطملىہی ‪۶‬تحص ‪۶‬ےک ‪۶‬قاُّ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬تحص‪۶‬‬
‫دنس‪۶‬رپ‪۶‬وج‪۶‬ملق‪۶‬یک‪۶‬قاقگ‪۶‬وتّدی‪،‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬مہ‪۶‬قاؿ‪۶‬رکںی۔٘اقد‪۶‬‬
‫ؽاںی‪۶‬ہک‪۶‬مہ‪۶‬كْتحص‪۶‬دنس‪۶‬قاےئ‪۶‬اخہم‪۶‬ہتسکش‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪،‬رگم‪۶‬كْذشؽد‪۶‬ؽ‬
‫ذشؽد‪۶‬ؽتلع‪۶‬رپ‪۶‬رجج‪۶‬ؽدقج‪۶‬اک‪ّ۶‬اہتس‪۶‬دنب‪۶‬وہاکچ‪۶‬ےہ‪۶‬ؽّت ‪۶‬كْخالَ‪۶‬‬
‫تلع ‪ّ۶‬اہ ‪۶‬رجج ‪۶‬ؽدقج ‪۶‬ہتسب ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪،‬ؽّت ‪۶‬دیق ‪۶‬اانسد‪،‬یلع ‪۶‬خالَ‪۶‬‬
‫رماد‪۶‬دیق‪۶‬اانسد‪۶‬ےسی‪۶‬وگاّا‪۶‬وہیئ‪۶‬؟‬
‫ارملاد‪،‬اّآ ‪ّ۶‬ؽوگاّا ااتفد۔‬
‫قولہ بتک‪۶‬احصج‪۶‬ؽننس‪۶‬ںیم‪۶‬وج‪۶‬رمؽہج‪۶‬ںیہ‪۶‬اخل‪۶‬‬
‫قولہیدّبتک‪۶‬احصج‪۶‬ؽننس‪۶‬ہک‪۶‬رمؽج‪۶‬ا‪ٚ‬ـ۔‬
‫اوقل‪:‬اکٖ ‪۶‬ںیہمت ‪۶‬دنچ ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬خدعـ ‪۶‬املعء ‪۶‬اک ‪۶‬ومعق ‪۶‬اؽّاٍ ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫اقول‪:‬اکٖ ‪ّ۶‬ؽُّ ‪۶‬دنچ ‪۶‬خدعـ ‪۶‬املعء‪۶‬ؽاطمہعل ‪۶‬املکؿ ‪۶‬ةیطؿ‪۶‬‬
‫ک‬
‫املکؿ ‪۶‬اک ‪۶‬اطمہعل ‪۶‬بیصن ‪۶‬وہقا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪ ۶‬الص ‪۶‬ؽاقمدص ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ااشیٍ ‪ّ۶‬ؽّی ‪۶‬دشُ‪،‬ہک ‪۶‬دّاجمّیئ ‪۶‬کالص ‪۶‬ہب ‪۶‬دماّج ‪۶‬رماص ‪۶‬زیمت‪۶‬‬
‫وماّدؽدّاجؿ‪۶‬ںیم‪۶‬زیمت‪۶‬اقمص‪۶‬احک ‪۶‬وہیت۔رحتری‪۶‬قاین‪۶‬اک‪۶‬دؽرسا‪۶‬‬
‫اقمص ‪۶‬دب‪ٚ‬ـ ‪ٓ ۶‬ا دمُ‪ ،‬سدہم ‪۶‬قاہین ‪۶‬رحتری ‪۶‬قاین ‪۶‬اّدقاد ‪۶‬دادہ ‪۶‬ؽكْقاد‪۶‬‬
‫ل‬‫ق‬ ‫ك‬
‫ سدہم‪ْ ۶‬اھ‪۶‬دقا‪ْ ،‬قاد‪۶‬ت ‪۶‬وہ َ کہ‪۶‬اٖ‪۶‬اےس‪۶‬یھب‪۶‬تہب‪ّ۶‬قادہ‪۶‬رصحی‪۶‬‬ ‫ك‬
‫ل‬ ‫ّہتف‪۶‬ابمداؽاّا‪۶ٍ۶‬مہ‪۶‬رصحی‪۶‬رتونشب خاللف‪٘۶‬اٍ‪،‬ؽّتعف‪۶‬اکمٍ‪،‬‬
‫ل‬
‫ِ۔رضحؿ‪۶‬اامص‪۶‬اخمت‪۶‬ا شٓاؽ‪۶‬خالل‪۶‬ا ملۃ‪۶‬ؽ‬ ‫ي‬‫ً٘‬
‫رضحؿ‪۶‬اامص‪۶‬اخمت‪۶‬الشٓاؽ‪۶‬دیسقا‪۶‬‬

‫‪Page 760 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫خالل‪۶‬الملۃ‪۶‬ؽادلنی‪۶‬ویسیط‪۶‬دقٖ‪۶‬رسہ‪۶‬ازعلكْ‪۶‬یلع‪۶‬اوصخلص‪۶‬دّنف‪ ۶‬ادلنی ‪۶‬دق ‪۶ ٖ۶‬رسہ ‪۶‬ازعلكْ ‪۶‬یک ‪۶‬خاللف ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬اؽّّتعف ‪۶‬اقمص‪،‬‬
‫وصخصا‪۶‬نف‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ایسی‪۶‬ؽاحض‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ۂ‪۶‬یبص‪۶‬ؽیبغ‪۶‬یک‪۶‬یھب‪۶‬‬‫ً‬ ‫رشفی‪۶‬دحكف‪۶‬قاہب‪۶‬دحُ‪۶‬ؽاحض‪۶‬ؽیلج‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ہک‪۶‬ولعمص‪۶‬ۂ‪۶‬یبص‪ ،‬ؽ‬
‫اجین‪۶‬اچہپین‪۶‬ےہ۔‬ ‫وہفمص‪۶‬ۂ‪۶‬یبغ‪ٚ۶‬ـ۔‬
‫اامص‪۶‬هالہم‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص‪ّ۶‬دمۃ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬دّ‪۶‬افشء‪۶‬رشفی‪۶‬دح‪ ۶‬اامص‪۶‬اقیض‪۶‬ایعص ‪ّ۶‬ہمح‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےن ‪۶‬افشء‪۶‬رشفی ‪۶‬ںیم‪۶‬اقك‪۶‬‬
‫كيِ‪۶‬لقن‪ّٓ۶‬ومدہک‪۶‬دیسقا‪۶‬اریم‪۶‬اوملنینم‪۶‬افّؽص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪ ۶‬دحكف ‪۶‬لقن ‪۶‬یک ‪۶‬ہک ‪۶‬دیسقا ‪۶‬اریم ‪۶‬اوملنینم‪۶‬افّؽص ‪۶‬امظع ‪ّ۶‬یض ‪۶‬اهلل‪۶‬‬
‫اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬كْوضحّ‪۶‬رپ‪۶‬ونّ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس‪۶‬یلص‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪ ۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪۶‬وضحّ ‪۶‬دیس‪۶‬ارملنیلس ‪۶‬یلص‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ہیلع‪۶‬ؽملس‪۶‬رپ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫انچٍ ‪۶‬ؽانچٍ ‪۶‬ےم ‪۶‬رگتسی‪،‬ؽاّ ‪۶‬اضفلئ ‪۶‬قاشک ‪۶‬ذکا ‪۶‬ؽذکا ‪۶‬قاد ‪۶‬ےم‪ ۶‬رطج‪ّ۶‬ؽےت‪۶‬اؽّاضفلئ‪۶‬ؽذعاصئ‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےت۔‬
‫اامص‪۶‬دممؽج‪۶‬ااقملص(خالل‪۶‬ادلنی‪۶‬ویسیط)ایلع‪۶‬اهلل‪۶‬دّاجہت‪۶‬یف‪۶‬داّ‬ ‫رکد‪1‬۔‬
‫ن‬
‫اامص ‪۶‬دممؽج ‪۶‬ااقملص‪،‬ایلع ‪۶‬اهلل ‪۶‬دّاجہت ‪۶‬یف ‪۶‬داّالسالص‪،‬دّ شْجی‪ ۶‬السالص)اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪ّٓ۶‬امےت ‪۶‬ںیہ‪:‬بتک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫ااحدقًٗ ‪ّٓ۶‬امقد‪،‬دّبتک ‪۶‬دحكف ‪۶‬اّںی‪۶‬ارث ‪۶‬چیہ ‪۶‬ارث ‪۶ ُ۶‬صین‪،‬اام‪ ۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم‪۶‬وکیئ‪۶‬لساٍ‪۶‬ںیہن‪۶‬ےہ‪،‬اہتبل‪۶‬اصذـ‪۶‬‬
‫اؽّااصذـ ‪۶‬اابتقٖ‪۶‬االوناّ ‪۶‬ؽاامص‪۶‬انب‪۶‬ااحلج ‪۶‬دّدملخ‪۶‬لصفم ‪۶‬ؽ اابتقٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬اؽّدملخ ‪۶‬ںیم ‪۶‬اامص ‪۶‬انب ‪۶‬ااحلج ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬لصفم‪۶‬‬
‫وطمل‪ٓ ۶‬ا ؽّدہ‪۶‬ادن ؽدّوچمہ‪۶‬اقمص‪۶‬اںی‪۶‬دقّہب‪۶‬دنس‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ہک‪۶‬ااجنی‪۶‬نخس‪ ۶‬درک‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‪۶‬مسق‪۶‬ےک ‪۶‬اقمامؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬اٖ ‪۶‬دقّ ‪۶‬دنس ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫٘اھت‪۶‬دحكف‪۶‬اکیف‪۶‬ےہہک‪۶‬اہیٍ‪۶‬خالل‪۶‬ؽرحاص‪۶‬اک‪۶‬ہلئسم‪۶‬ںیہن۔‬ ‫اّ‪۶‬خالل‪۶‬ؽرحاص‪۶‬ریمن‪۶‬ؽد۔‬
‫هالہم ‪۶‬افخیج ‪۶‬اںی ‪۶‬عٍىٰی ‪ّ۶‬ا ‪۶‬اّ ‪۶‬انجؿ ‪ّ۶‬تعف ‪۶‬ابقشی ‪۶‬لقن ‪۶‬رکدہ‪ ۶‬افخیج‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬رضحؿ‪۶‬اامص‪۶‬ویسیط‪۶‬ےس‪۶‬لقن‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬دنسم‪۶‬وبقل‪۶‬ؽ‬
‫نمسود ‪۶‬وبقل ‪۶‬ؽرقتری ‪۶‬اجےئ ‪۶‬ےم ‪۶‬ددہ‪،‬حیثیقال‪،‬قالیالسیویطی رقتری ‪۶‬رپ ‪۶‬ہگج ‪۶‬دےتی ‪۶‬ںیہ‪،‬حیث یقال‪،‬قال یالسیویط یفی‬
‫ن‬
‫تخریجہ (اہجٍ ‪۶‬ہک ‪۶‬اامص ‪۶‬ویسیط ‪۶‬ےن ‪۶‬اینپ ‪ ۶‬شْجی ‪۶‬ںیم ‪ّٓ۶‬امقا۔‬ ‫فیتخریجہ‪ :‬ی‬
‫لمیاجدہیفیشیییئیمنیکتبیاالثریلکنیصاحبیاالقؾباسی ؿ)‪:‬ںیم ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬وک ‪۶‬بتک ‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےس ‪۶‬یسک ‪۶‬ںیم ‪۶‬ت ‪۶‬قاقا‪۶‬‬
‫نکیل‪۶‬اصذـ‪۶‬اابتقٖ‪۶‬اوناّ‪۶‬اؽّدملخ‪۶‬ںیم‪۶‬انب‪۶‬ااحلج‪۶‬‬ ‫االنواریوابنیالحاجی‬

‫یالشقاءیبتعریفیحِوقیالمصط ٰیفیالِسمیاالولیالبابیاالولیالقصلیالرا بعیدارالکتبیالعلمیۃیبیوتی‪۰۲/ ۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 761 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫فیمدخلہیذکراہیفیضمنیحدیثیطویلیوک ٰیف ٰ‬
‫یبذلكی ےن ‪۶‬اقك ‪ ۶‬رلی ‪۶‬دحكف ‪۶‬ےک ‪۶‬نمض ‪۶‬ںیم ‪۶‬اٖ ‪۶‬اکقدرکہ ‪۶‬ایک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ‬
‫اےسی ‪۶‬سملئ ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬اینت ‪۶‬یہ ‪۶‬دنس ‪۶‬اکیف ‪۶‬ےہ ‪۶‬ویکہکن ‪۶‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬قلعت‪۶‬‬ ‫سندیالمثلہیفانہیلؼسیمماییتعلقیباالحکام‪1‬۔‬
‫ااکحص‪۶‬ےس‪۶‬ےہ۔‬
‫زعكْا‪!۶‬مشچ‪۶‬ااصنَ‪۶‬اّ‪ّ۶‬دم‪۶‬لٍػـ‪۶‬اصَ‪۶‬اشکب‪،‬ؽویشہ‪۶‬اہمئ‪۶‬دنی‪ ،‬زعكْا! رمص ‪۶‬لٍػـ ‪۶‬ےس‪۶‬دنتّ‪ٚ‬ـ ‪۶‬مشچ ‪۶‬ااصنَ‪۶‬وھکل ‪۶‬اؽّ‬
‫سپ‪۶‬اّ‪۶‬حیحصت‪۶‬دیقعؿ‪۶‬نیب‪۶‬ہک‪۶‬دّںی‪۶‬ذوًَ‪۶‬سمكل‪۶‬وگچت ‪ّ۶‬اہ‪ّ۶‬ہتف‪ ۶‬دیقعہ‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬رک‪۶‬ےک‪۶‬اہمئ‪۶‬دنی‪۶‬اک‪۶‬قازیکہ‪۶‬ویشہ‪۶‬دھکی‪۶‬رک‪۶‬اےسی‪۶‬سمكل‪۶‬‬
‫ادن‪،‬ؽدکاںیم‪۶‬ریس‪۶‬شیپ‪۶‬رگہتف‪،‬دیپس‪۶‬وگیمدنی‪۶‬ہک‪۶‬اّںی‪۶‬ربخ‪۶‬دّبتک‪ ۶‬ںیم‪۶‬زک‪۶‬رطج‪۶‬ےتلچ‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّایک‪۶‬رطہقی‪۶‬اایتخّ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪،‬ؽاحض‪۶‬‬
‫االرث‪۶‬الربخ‪۶‬ؽال‪۶‬ارث‪،‬قاّ ‪۶‬كْ ‪۶‬رجمد ‪۶‬درک‪۶‬ضعب‪۶‬اامتعد ‪۶‬ؽاً٘واد ّؽاےم‪ ۶‬رّ‪۶‬رپ‪۶‬ےتہک‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬دحكف‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬بتک‪۶‬دحكف‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬‬
‫داّدن‪،‬ؽدحكف ‪ّ۶‬اّ ‪۶‬قاہی‪۶‬لیمکت‪٘۶‬اطق‪۶‬یمن‪۶‬دنپاّدن‪،‬رگم‪۶‬قاہی‪۶‬ہتکن‪ ۶‬ربخ ‪۶‬ےہ ‪۶‬ت ‪۶‬لساٍ‪،‬رھپرصَ ‪۶‬ضعب ‪۶‬ےک ‪۶‬درک ‪۶‬رکےن ‪۶‬رپ ‪۶‬اامتعد ‪۶‬ؽ‬
‫داین‪،‬ؽرتك ‪۶‬وتاین‪،‬ؽدّؽم ‪ِ۶‬الین‪،‬كْدتقیق ‪۶‬ؽقیقحت‪،‬ؽاایتحؽ‪ ۶‬اً٘واد‪۶‬اجكْ‪ّ۶‬ےتھک‪۶‬ںیہ‪۶‬اؽّ‪۶‬دحكف‪۶‬وک‪۶‬قاہی‪۶‬لیمکت‪۶‬ےس‪٘۶‬اطق‪۶‬امگٍ‪۶‬‬
‫اقین‪،‬اںی ‪٘۶‬ادہ ‪۶‬رکاص‪،‬ؽاقدقہ ‪۶‬ىقاص‪،‬زین ‪۶‬رچدیبہ ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪،‬ہک ‪۶‬نخس ‪۶‬اّ‪ ۶‬ںیہن‪۶‬رکےت‪٘،‬اقد ‪۶‬اینپ‪۶‬ہتکن‪۶‬داین‪،‬وہایشّی‪۶‬ؽرپزیہاگّی‪۶‬اک‪۶‬اقمص‪۶‬‬
‫بتک ‪۶‬نف ‪۶‬دانم ‪۶‬رپدیچہ‪،‬كْداكْہ ‪۶‬گنت ‪۶‬احصج ‪۶‬ؽننس ‪۶‬رمؽہج‪ ۶‬اٍ ‪٘۶‬اداؿ ‪۶‬رکاص‪،‬اقدئنی ‪۶‬ىقاص ‪۶‬یک ‪۶‬دتقیق ‪۶‬ؽقیقحت ‪۶‬اؽّرتہبنی‪۶‬‬
‫فایلیاللیالمشتیک یممنییسمعی اایتحؽ ‪۶‬رپ ‪۶‬كْاھ ‪۶‬دقاہک ‪۶‬وگتفگ ‪۶‬ےن ‪۶‬اانپ ‪۶‬دانم ‪۶‬امتص ‪۶‬بتک ‪۶‬نف‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫وصحمّ ‪۶‬ؽوصقمّ ‪۶‬رگؽقدہ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬‬
‫ٹیپل‪۶‬رک‪۶‬احصج‪۶‬ؽننس‪۶‬رمؽہج‪۶‬ےک‪۶‬داكْہ ‪۶‬گنت‪۶‬ںیم‪۶‬دنب‪۶‬رکدقا‪۶‬فایلی‬ ‫یفالیری۔‬
‫یویری ٰ‬ ‫فالییسمع ٰ‬
‫یالمشتیک(وتاهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬یہ‪۶‬یک‪۶‬قاّاگہ‪۶‬ںیم‪ّٓ۶‬قادےہ۔ؿ)‬ ‫ٰی‬ ‫الل‬ ‫ی‬
‫قولہ اؽّوج‪۶‬الہ‪۶‬ریس‪۶‬ؽاغمّی‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬اخل‬ ‫قولہ ؽ ٓا ہچن‪۶‬الہ‪۶‬ریس‪۶‬ؽاغمّی‪۶‬ایبٍ‪۶‬عوکًود۔‬
‫اوقل‪:‬اغل ًوا ‪۶‬زعكْؽٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬اکٍ ‪۶‬ایسی ‪۶‬قاوتٍ ‪۶‬ےس ‪۶‬وت ‪ٓ ۶‬ا انش ‪۶‬وہےئ ‪۶‬رگم‪۶‬‬
‫اقول‪:‬امہقاوگٖ‪۶‬زعكْاٍ اگےہ‪۶‬ہب‪۶‬اعوال‪۶‬اںی ‪ٙ‬شواٍ اّاملکؿ‪۶‬‬
‫اہمئ‪۶‬اعناشیٍ ‪۶‬ےک‪۶‬اکماملؿ ‪۶‬اؽّوجایب‪۶‬املکؿ ‪۶‬ےس‪۶‬ھچک‪۶‬ت ‪۶‬انس‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫اہمئ‪۶‬ؽاال‪٘۶‬اٍ‪ٓ ۶‬ا انشدشہ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬ؽاّاحمل‪۶‬احمؽّہ‪۶‬ؽاجمل‪۶‬انمرظہ‬
‫ےب‪ّ۶‬اہ‪۶‬ےتمّا‪۶‬دؽّاقا‪،‬‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیالبابیاالول‪،‬القصلیالسا بع‪،‬رمکْ‪۶‬اہلسًـ‪۶‬كْاکؿ‪ّ۶‬اض‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۲۰۴/ ۵۶‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 762 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٓا قاٍ وبےئ‪۶‬لسًودہ‪۶‬ےب‪ّ۶‬اہہ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ ‪۶‬دؽادینٍ ‪۶‬رگتف‪،‬اّ ربیخ یسک‪۶‬داقاانیب‪۶‬ےس‪۶‬وپھچ‪،‬دّاک ‪۶‬قاؿ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ہصق‪۶‬وگؽاوظعٍ‬

‫ن‬
‫ریصبرپٖ‪،‬لحم ‪۶‬اںی کالص ‪ٓ ۶‬ا تسن ‪۶‬ہک ‪۶‬اصقص ‪۶‬ؽاىقًَ‪ ،‬ؽ اہجل‪ ۶‬اؽّاجلہ ‪۶‬ومّوخٍ‪۶‬ےن‪۶‬عمجم ‪۶‬كْاھےن ‪۶‬اؽّاسفد ‪ ۶‬ھوالےن ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ومّنیخ‪،‬وتدہ ‪۶‬وت دہ ‪۶‬اکحقاؿ ‪۶‬ےب ‪۶‬رسؽقا‪،‬ؽااسفاہنےئ ‪۶‬ہنتف ‪ّ۶‬ا اینپ ‪۶‬اتکوبٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬ےب ‪۶‬رسؽقا ‪۶‬اکحقاؿ ‪۶‬اؽّہنتف ‪۶‬ازیگن ‪۶‬ااسفےن ‪۶‬دّج‪۶‬‬
‫ریثکتًا ‪۶‬للسؾاد‪،‬قارتؽنزًاللٕساد‪،‬ؽّبتک ‪۶‬وخد٘اٍ ‪۶‬ےم ‪ٓ ۶‬ا ّدن‪،‬ؽاّ رکدےئ‪،‬اوصل ‪۶‬ینکش ‪۶‬اؽّوقنمالؿ ‪۶‬یک ‪۶‬خالَ ‪۶‬ؽّّی ‪۶‬ےس ‪۶‬ھچک‪۶‬‬
‫انمععہ ‪۶‬اوصل‪،‬ؽاعمّہض ‪۶‬وقنل‪،‬قاےک ‪۶‬دناّدن‪،‬اگےہ ‪۶‬ااسفت ‪۶‬اؽّ وخَ ‪۶‬ت ‪۶‬ایک‪،‬یھبک ‪۶‬اؽّقااک ااسفت ‪ّ،‬اخیل ‪۶‬یک ‪۶‬دااتسٍ‪ّ،‬ۂہ ‪۶‬اک ‪۶‬ہصق‪۶‬‬
‫ن‬
‫قاؽدااتسٍ ‪ّ۶‬اخیلؽہص ‪ّ۶‬ۂہ ‪۶‬ؽقدرکہ ‪۶‬رجشہ‪،‬ہب ‪ ۶‬ہمِ ‪۶‬رقتریدننکؽ اؽّرجشہ ‪۶‬اک ‪۶‬قدرکہ ‪۶‬اٖ ‪۶‬ادناّ ‪۶‬ےس ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اعمداهلل‪۶‬‬
‫٘اذـ ‪۶‬تمصع ‪۶‬رضحاؿ ‪ّ٘۶‬الف‪،‬ؽونجددمصكف ً‬
‫‪،‬ایعداقاهلل‪ ۶‬تمصع‪۶‬اقًواء‪۶‬رکاص‪۶‬ؽدرگی‪۶‬وصعمنیم‪۶‬وک‪۶‬بیع‪ٓ ۶‬ا ولد ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫ط‬ ‫ط‬
‫ٓا ولدہ ‪ ۶‬هًيِ ‪۶‬دنک‪،‬ؽاگےہ ‪۶‬احدہث ‪۶‬لمج ‪۶‬ؽؽا ہع ‪،ًَٓ ۶‬ؽاشمرجاؿ‪ ۶‬اؽّیھبک ‪۶‬ذوگ ‪۶‬لمج ‪۶‬اک ‪۶‬احدہث‪۶ ًَٓ ،‬اک ‪۶‬ؽا ہع‪،‬احصہب ‪۶‬رکاص ‪۶‬اک‪۶‬‬
‫احصہب‪،‬ؽاحمؽّاؿ‪۶‬ااہمؿ‪۶‬اوملنینم‪۶‬ہب‪۶‬ونےع‪۶‬ؽاامندنیہک‪۶‬اعمداهلل‪ ۶‬اذوالَ‪۶‬اؽّااہمؿ ‪۶‬اوملنینم‪۶‬اک‪۶‬قایمہ‪۶‬اکمہمل‪۶‬اےسی‪۶‬رطہقی‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ہب‪۶‬صیقنت‪۶‬اقمص‪۶‬ؽاذـ ‪۶‬االىقاص‪۶‬ےکی‪۶‬اّاقاٍ ولہپّدن‪ٓ ،‬ا اجناہمئ‪ ۶‬امنقاٍ‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬اعمداهلل‪۶‬اٍ‪۶‬وفنٖ‪۶‬دقہیس‪۶‬ےک‪۶‬اقمص‪۶‬ؽاذـ‪۶‬‬
‫دنی ‪۶‬ہک ‪۶‬خداےئ ‪۶‬ااشیٍ ّارہبدماكف ‪۶‬ننس ‪۶‬ؽاکنكف ‪۶‬نتف ‪۶‬كْقا االرتحاص‪۶‬یک‪۶‬صیقنت‪۶‬اک‪۶‬ولہپ‪۶‬امنقاٍ‪۶‬وہقاےہ‪،‬ایس‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬اہمئ‪۶‬‬
‫٘اہتخ ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪ ،‬دّ اقمص ‪۶‬لیصفت ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬ہب ‪۶‬لػٍيُ ‪۶‬ؽزتكيُ ‪ٓ ۶‬ا ٍ دنی‪،‬نج ‪۶‬وک ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ےن ‪۶‬ننس ‪۶‬یک ‪۶‬دماكف ‪۶‬ؽرگناین ‪۶‬اؽّاسفد‪۶‬‬
‫اوقال ‪ٙ۶‬شيُ ‪۶‬عوکسادنی‪،‬ؽدّلحم ‪۶‬اامجیل ‪۶‬قاامتعداوصل‪ ،‬ؽاحصج‪ ۶‬ؽنتف ‪۶‬ےک ‪۶‬وحمدرسوکیب ‪۶‬اک ‪۶‬میظع ‪۶‬بصنم ‪۶‬اطعّٓامقا ‪۶‬ےہ‪،‬اقمص‪۶‬‬
‫وقنل‪،‬ویپنتس ‪۶‬ؽاّوخص ‪۶‬اخلٓاٍ ؽاشکشک ‪۶‬اںی ‪۶‬ؽ ٓا ٍ قاك‪ ۶‬لیصفت‪۶‬ںیم‪۶‬اٍ ‪۶‬قا٘اہتسئ‪۶‬اوقال‪۶‬اک‪۶‬فعض‪۶‬ؽبیع‪۶‬قاكف ‪۶‬رکےت‪۶‬‬
‫ض‬ ‫ذ‬
‫كْ سًَ‪۶‬ےم‪ّٓ۶‬امدنی‪،‬ہک‪۶‬دعیمایریبكیایلیماالیریبك‪ 1‬ںیہ‪۶‬اؽّلحم‪۶‬اامجل‪۶‬ںیم‪۶‬اوصل‪۶‬اؽّوقنمالؿ ‪ ۶‬شىزہ‪۶‬وک‪۶‬وبضمؽ‪۶‬‬
‫ڑکپےن ‪۶‬اؽّریغ ‪۶‬دہم ‪۶‬داّ ‪۶‬ہتکن ‪۶‬ونیچٍ ‪۶‬یک ‪۶‬نم ‪۶‬ڑھگؿ ‪۶‬اکحقاؿ‪۶‬‬ ‫ؽاكىہاہک‪۶‬وگیممی‪۶‬ربمہلیبسِ‪۶‬دماّ ِ‬
‫ؿ‪۶‬‬
‫اکحقاؿ‪۶‬ےس‪۶‬اانتجؿ‪۶‬اک‪۶‬مکح‪ّٓ۶‬امےت‪۶‬ںیہ‪۶‬ہک‪۶‬دعیماییریبكیایلیمای‬
‫یریبك(وجریتُ‪۶‬ےکٹھک ‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬وھچّ‪۶‬دُ‪۶‬اؽّوج‪۶‬ت ‪۶‬ےکٹھک‪۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬‬
‫اایتخّ‪۶‬رکےل۔)‬
‫اؽّہی‪۶‬وجمہ‪۶‬ےتہک‪۶‬ںیہ‪۶‬وطبِّرنص‪ّ۶‬ؽی‪۶‬ؽاِّاخےئ‬

‫یصحیحیالبخارییکتابیالؽیو عیبابیتقسیالمشبہاتیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ ‪۲۳۱/ ۵‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 763 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫اخےئ‪۶‬انعٍ ‪َ ۶‬ک ْ‬
‫ل ‪۶‬عوکودؽّت ‪۶‬وخدآ ‪۶‬وگیمیئ‪۶‬اّہلئسم‪ ۶‬انعٍ‪،‬اخومٖ‪۶‬رکاےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اکیف‪۶‬ےہ۔ؽّت ‪۶‬مت‪۶‬اٖ‪۶‬ہلئسم‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫ِ‬ ‫زعكْاٍ ؽاّ‬
‫قلعتم ‪۶‬ایکوہکےگ ‪۶‬سج ‪۶‬وکت ‪۶‬رصَ ‪۶‬اےسی ‪۶‬ول ‪۶‬یہ ‪۶‬اےلیک ‪۶‬ایبٍ‪۶‬‬ ‫دنہب‪۶‬رطص‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫ہک‪۶‬نت‪۶‬اہنتںیمہ مسق‪۶‬رمدامٍ ہب‪۶‬درکٖ ‪۶‬ارفنادؽاّ‬
‫ن‬
‫رکّےہ‪۶‬ںیہ‪َ ۶‬قلکہ‪۶‬تہب‪۶‬ےس‪ُ ۶‬فٓص‪۶‬ؽاَ٘ادین ےس‪۶‬رمؽی‪۶‬ےہ‪،‬یئک‪۶‬‬ ‫دعقدہ ‪۶‬رمؽی ‪ٓ ۶‬ا دمہ‪،‬ؽدنچاہمئ ‪ٓ ۶‬ا رناہ ‪ ۶‬شْجی ‪۶‬رکدہ‪،‬قادقا ٍِ ‪۶‬نف‪۶‬‬
‫ن‬
‫اامومٍ ےن ‪ ۶‬شْجی ‪ّٓ۶‬امقاےہ ‪۶‬اؽّ٘لًٓاؽخلًٓاقادقنیِ ‪۶‬نف ےن‪۶‬‬ ‫وصنص‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫ثٖ ‪۶‬دصانقرگہتف‪،‬ؽدلولِ‪۶‬قاۂاّ‬ ‫ت ‪۶‬انکّ٘لّمواؽ ٓا ِ‬
‫ِ‬ ‫٘لًٓاؽخلًٓا‬
‫ک‬
‫‪۶‬رپوصنص‪ ۶‬زٌٔہ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫میلست‪۶‬ایکےہ‪۶‬اؽّدصتقی‪ّٓ۶‬امیئ‪۶‬ےہ‪۶‬اؽّاٖ‬ ‫عيکارثہ‪۶‬كْاٍ ایقص‪۶‬قدریہتف۔‬
‫ؽاحض‪۶‬اؽّوبضمؽ‪۶‬دلیل‪۶‬اقمئ‪۶‬وہیئ۔‬ ‫عم ‪۶‬ذہااح٘اہک ‪۶‬اعوال ‪۶‬وماہـ‪،‬ؽاتکؿ ‪۶‬اافشلء‪،‬ؽداللئ ‪۶‬الًيؾہ‪،‬‬
‫رھپعم ‪۶‬ذہاخدایک ‪۶‬انپہ!ہک ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬وماہـ‪،‬افشء‪،‬داللئ ‪۶‬الًيؾہ‪،‬‬ ‫ؽقیقحت ‪۶‬اليؼٔہ‪،‬ؽذعاصئ ‪۶‬ذئٓی‪،‬ؽّؽص ‪۶‬یلیہس‪،‬ؽخالصۃ‬
‫قیقحت ‪۶‬اليؼٔہ‪،‬ذعاصئ ‪۶‬ذئٓی‪ّ،‬ؽص ‪۶‬یلیہس‪،‬خالصۃ اولافء‪،‬‬ ‫اولافء‪،‬ؽذعاصئِ ‪۶‬ربکٰی‪،‬ؽریسؿ ‪٘۶‬ایم‪،‬ؽریسؿ ‪۶‬یبلح ‪۶‬ؽریغاہ‬
‫یم‪،‬ریسؿ ‪۶‬یبلح‪۶‬ایسی‪۶‬اتکںیب ؽ درگی‬
‫ِ‬ ‫ٰی‪،‬ریسؿ ‪٘۶‬ا‬
‫ِ‬ ‫ذعاصئ‪۶‬ربک‬ ‫بتکِ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬دنی ‪ّ۶‬دمۃاهلل ‪۶‬اعتےلٰ ‪۶‬مہیلع ‪۶‬انیعمج ‪۶‬ہک ‪۶‬دّذعاصئ‪۶‬‬
‫ؽاضفلئ ‪۶‬ؽ ٌَِ٘ٔؽامشلئ ‪۶‬وضحّ ُكْونّولصاؿ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ؽ٘الہم‪ ،‬اصتفینِ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬دنی ‪ّ۶‬مہمح ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتےلٰ‪،‬اٖ ‪۶‬مسق ‪۶‬یک ‪۶‬ریغ ربتعم‬
‫ذ‬
‫ہیلع‪۶‬فینصت‪۶‬رکدہ‪۶‬ادن‪،‬دّكلس‪۶‬اںی ُ وًَ بتک‪۶‬رخنمؽ‪،‬ؽكْ ِد اتکوبٍ ںیم امشّوہٍ ‪۶‬اؽّدحمنیث ‪۶‬ےک ‪۶‬كْدقك ‪۶‬ےب ‪۶‬اامتعدؽےب‪۶‬‬
‫اابتعّوہٍ۔‬ ‫دحمنیث‪۶‬اّقاہی‪۶‬اابتعّ٘اطق‪۶‬قادش۔‬
‫اانیٍ ہک ‪۶‬خدایعسِ ‪۶‬اكىہاوکشمّ ؽزجاءِ ‪ٓ ۶‬ا قاٍ وموفّرگدادن‪،‬آ ‪ ۶‬اٍ ‪۶‬رضحاؿ(اهلل ‪۶‬اٍ ‪۶‬یک ‪۶‬وکشش ‪۶‬وکیعسِ ‪۶‬وکشمّاؽّزجاء ‪۶‬وک‬
‫رمعاہہک ‪۶‬دّحیقنت ‪۶‬ؽدیقنت‪،‬ؽحیحصت ‪۶‬ؽوستقد‪،‬كْ َسٔكْدہ ‪۶‬ادن‪،‬ؽآ ‪ ۶‬زجاےئ ‪۶‬اکلم ‪۶‬انبےئ)ےن ‪۶‬یسیک ‪۶‬رمعںی حیقنت ‪۶‬ؽدیقنتاؽّحیحصت‪۶‬‬
‫ِ‪۶‬ریسؿ‪۶‬‬
‫ِ‬ ‫ُ‪،‬دؽدِرچام‪۶‬ؽوخٍ‪ ۶‬ؽوستقدںیم زگاّ ‪۶‬دںی اؽّینتک‪۶‬ےب‪۶‬امشّّاںیت بتک‬ ‫اہبشہک‪۶‬دّكيليُ‪۶‬ؽرتفیص‪،‬قا‪۶‬فیل‪۶‬ؽلعًي ُ‬
‫رگجوخنّدہ‪،‬ؽمہ ‪۶‬ااشیدننہک ‪۶‬ہب ‪۶‬عػ ّوہ یالعربةبماقالیالمؤرخونی ؿًّوہ ‪۶‬یک ‪۶‬كيليُ ‪۶‬ؽرتفیص ‪۶‬اؽّقافیل ‪۶‬ؽفینصت ‪۶‬ںیم ُدؽدِرچام‪۶‬‬
‫وخٍ ‪۶‬رگجت ‪۶‬سای‪،‬یہی‪۶‬رضحاؿ ‪۶‬رگایم‪٘۶‬اٍ ‪۶‬ںیہ وہنجٍ ےن‪۶‬‬ ‫اؽّ ِ‬ ‫لف‪۶‬اشکدہ‪۶‬ادن۔‬
‫العربةبماقال یالمؤرخون(ؤمّوخٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬وقل ‪۶‬اکوکیئ ‪۶‬اابتعّ‬
‫ںیہن)اکمکح‪۶‬اصدّّٓامقاےہ۔‬
‫ارگوصقمداؿالص‪۶‬ےہ‪۶‬اسیجہک‪۶‬زعكْؽٍ اک‬ ‫ارگوصقمداؿالص‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪،‬انچہکن‪۶‬اخرطِ‬

‫‪Page 764 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫زعكْاٍ دباٍ ‪۶‬اتشمص‪ٚ۶‬ـ‪،‬قاّؿ‪،‬رگمتنحم‪۶‬اانیٍ دکی‪ٚ‬ـ‪ ۶‬دل‪۶‬ایس‪۶‬اکاتشمص‪۶‬ےہ‪،‬قاّؿ!رھپوت٘ادئاٍ ‪۶‬یک‪٘۶‬اّی‪۶‬تبحم‪۶‬كْ‪۶‬‬

‫كْقادّہتف ‪۶‬قادش‪،‬ؽاںی ہمہ ‪۶‬اکؽاکؽاجاکنہ ‪ّ۶‬ےگن ‪۶‬دنادہ ‪ٓ ۶‬ا ےب ‪۶‬ت ‪ ۶‬قاد‪۶‬ؽاضظئ‪۶‬وہیئگ‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬امتص‪۶‬اجدگناّ‪۶‬وک‪۶‬ںیشش‪۶‬وکیئ‪ّ۶‬قگ‪۶‬ال ںی‪۶‬‬
‫رگہتف‪ٰ،‬یلع ‪۶‬ذہاااشیٍ ّاآ ‪ّ۶‬ؽےئ ‪۶‬ومندہک ‪۶‬قاؽوجدقاوبہبدؽادعناص‪ ۶‬ت ‪۶‬وکیئ‪۶‬زعؿ‪۶‬قاںیکس۔رھپ‪۶‬اٍ‪۶‬اہمئ‪۶‬رکاص‪۶‬وک‪۶‬ایک‪۶‬رظن‪ٓ ۶‬ا قا‪۶‬ہک‪۶‬ہی‪٘۶‬اّا‪۶‬‬
‫وسداںی ہمہ ‪۶‬ؽظف ‪ّ۶‬ااگیئٍ رکددن‪،‬ؽ ٓا ٍ احک ‪۶‬كىزاک ‪ ۶‬ؽظف‪۶‬ےب‪۶‬وسد‪۶‬اضظئ‪۶‬رکدقا‪۶‬اؽّ‪۶‬اٖ‪۶‬ےب‪۶‬افدئہ‪۶‬زیچ‪۶‬وک‪۶‬اےنپ‪۶‬اؽاقؿ‪۶‬‬
‫اک‪۶‬رمث‪۶‬ہ‪۶‬اؽّ‪۶‬انسحؿ‪۶‬اک‪۶‬ہجیتن‪۶‬امشّ‪۶‬رک‪۶‬ےھٹیب۔‬ ‫ؽؿالئ‪۶‬الؿالئ‪ّ۶‬ارمثہ‪۶‬اؽاقؿ‪،‬ؽنشوہ‪۶‬انسحؿ‪۶‬رمشددن۔‬
‫رگم ‪۶‬نخس ‪ٓ ۶‬ا تسن ‪۶‬وکوچٍ ‪ّ۶‬ؽےئ ‪٘۶‬لمِ ‪۶‬دنقدہ‪،‬ؽوبےئ ‪٘۶‬لمِ ‪۶‬لسًودہ‪ ،‬دّ‪۶‬اک ‪۶‬قا‪۶‬ؿ‪۶‬ہی‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ذـ‪۶‬وت‪۶‬ےن‪ّ۶‬ج‪۶‬وبحمؿ‪۶‬داھکی‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن‪،‬‬
‫ٓا رخ ‪۶‬دّنسح ‪۶‬یملس ‪۶‬اچت ‪۶‬ےب ‪۶‬اج ‪۶‬ظٍٓ ‪۶‬والل یال ادی یلِمعی وخوبشےئ‪۶‬بیبح‪۶‬قایئ‪۶‬یہ‪۶‬ںیہن ‪۶‬وت‪۶‬وت‪۶‬نسح‪۶‬وبحمؿ ‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬‬
‫وہیبدہ ‪۶‬وگیئ ‪۶‬عـ ‪۶‬رکؽ ‪۶‬واللیال ادییلِمعیالقسادیوقلعیالقنت‬ ‫القسادیویقلعیالقنت۔‬
‫(اؽّ ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬یہ ‪۶‬دہاكف ‪۶‬دےنی ‪۶‬ؽاال ‪۶‬ےہ ‪۶‬ونتفٍ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اسفد ‪۶‬ےک‪۶‬‬ ‫ی‬
‫اخہمت‪۶‬یک)‬ ‫ی‬
‫قولہ سپ‪۶‬الہ‪۶‬ملع‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬اچےہ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اک‪۶‬وبثؿ‪۶‬اّ‪ّ۶‬ؽےئ‪۶‬دنس‪۶‬‬
‫قولہ سپ‪۶‬ۂرکا اّ‪۶‬الہ‪۶‬ملع‪۶‬وبثؿ‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬اّّؽےئ‪۶‬دنس‪۶‬حیحص‪۶‬اخل۔‬
‫حیحص‪۶‬اخل۔‬
‫ی‬
‫اوقل‪:‬اہمتُّ ‪۶‬وسال‪۶‬ےک‪۶‬وجاؿ ‪۶‬ےس ‪۶‬ےلہپ‪۶‬مہ‪۶‬دنچ ‪۶‬وسال ‪۶‬شیپ‪۶‬‬
‫اقول‪:‬شیپ‪۶‬اّ‪۶‬وجاؿ‪۶‬وسال‪۶‬امش‪۶‬دنچ‪۶‬انجبؿ‪۶‬امشد‪۶‬اّص‪۶‬ۂ‪۶‬ہک‪۶‬دادن‪۶‬وخد‪۶‬‬
‫رکےت‪۶‬ںیہ‪،‬اصذـ‪۶‬ملع‪۶‬وخد‪۶‬وجاؿ‪۶‬دںی۔"‬
‫‪ 1"‬ؽّت ‪۶‬اّ ‪۶‬دادنناگٍ ‪۶‬رپ‪۶‬‬ ‫وگبقد"‬
‫‪("‬ہک ‪۶‬مت ‪۶‬رضؽّ ‪۶‬اےس ‪۶‬ولوگ ‪۶ ٍ۶‬ےس ‪۶‬ایبٍ ‪۶‬رکدانی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ت ‪۶‬‬
‫‪2"‬۔‬ ‫دس‪۶‬ہک"‪‬‬
‫اپھچقا)اؽّ‪۶‬ےب‪۶‬ملع‪۶‬الہ‪۶‬ملع‪۶‬ےس‪۶‬اہدافدہ‪۶‬رکںی"‪‬‬
‫‪("‬وت‪۶‬ملع‪۶‬ؽاولٍ‪۶‬ےس‪۶‬وپوھچ‪۶‬ارگ‪۶‬‬
‫ںیہمت‪۶‬ملع‪۶‬ت ‪۶‬وہ)‬
‫(‪ّ)۵‬قد‪۶‬دنہہ‪ّ۶‬السہادؿ‪۶‬دؽ‪۶‬رمد‪۶‬اف‪۶‬قس‪۶‬‬
‫وسال(‪)۵‬دؽ‪۶‬وگاوہٍ‪۶‬ےک‪٘۶‬اےنم‪ّ۶‬قد‪۶‬ےن‪۶‬دنہہ‪۶‬‬

‫‪1‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۵۴۳ /۰‬‬
‫‪2‬‬
‫یالِرآنیالکریمی‪۰۰/ ۵۲‬ؽ‪۳/۲۵‬‬
‫‪Page 765 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫كْین‪۶‬رگتف‪،‬ابصج‪۶‬اکنج‪۶‬خلؾؿ‪۶‬قارکدہ‪،‬رتك‪۶ٍّ۶‬وگیمقد‪،‬ؽكىمہ‪ ۶‬ےک‪٘۶‬اھت‪۶‬اکنج‪۶‬ایک‪۶‬اؽّ‪۶‬حبص‪۶‬خلؾؿ‪۶‬ےس‪۶‬ےلہپ‪۶‬یہ‪۶‬اوکس‪۶‬وھچّدقا‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫فصن‪۶‬رہم‪۶‬یھب‪۶‬ںیہن‪۶‬دانی‪۶‬اچاتہ‪،‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬ریمُ‪۶‬اکنج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬ ‫رہم‪۶‬دادٍ‪ ۶‬نمِ‪۶‬وخادہ‪،‬ہک‪۶‬اکنج‪۶‬رما‪۶‬وہشد‪۶‬دعؽل‪۶‬ےم‪۶‬قاتسی۔‬
‫وگاہ‪۶‬اعدل‪۶‬اچےئہ۔‬
‫ى‬
‫(‪)۲‬ویص‪۶‬ى ض‪۶‬رمدُ‪۶‬ہب‪ّ۶‬ؽكف ‪۶‬ہالل‪۶‬وصص‪۶‬وگایہ‪۶‬داد‪،‬طىزدص‪)۲( ۶‬علطم‪۶‬اكْ‪ٓ ۶‬ا ولد‪۶‬اھت‪۶‬اقك‪۶‬رمد‪۶‬ےن‪ّ۶‬ؽّہ‪۶‬ےک‪۶‬اچدن‪۶‬دےنھکی‪۶‬یک‪۶‬وگایہ‪۶‬‬
‫ّقد ‪۶‬ایلقٍ ‪۶‬دب ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ؽ ‪۶‬قاٍ ‪۶‬دّ ‪۶‬ؽداہٍ ‪۶‬كْ ‪ٓ ۶‬ا دم‪،‬ہک ‪۶‬رما ‪۶‬ال ‪۶‬الق‪ ۶‬دی‪،‬حبص‪۶‬ےک‪۶‬ؽظف‪ّ۶‬قد‪۶‬اہھت‪۶‬ںیم‪، ۶‬عوہ‪۶‬ںیم‪۶‬قاٍ‪۶‬دال‪۶‬رک‪۶‬قاۂ‪۶‬‬
‫ٓا قا ‪۶‬ہک ‪۶‬ےھجم ‪۶‬اقك‪۶‬رمد‪۶‬یک ‪۶‬وگایہ ‪۶‬اکیف ‪۶‬ںیہن ‪۶‬دؽ‪۶‬رمدؽ ‪۶ ٍ۶‬یک ‪۶‬اہشدؿ‪۶‬‬ ‫اہشدؿ‪۶‬دؽ‪۶‬رمد‪۶‬قاقد۔‬
‫اچےہ۔‬
‫(‪)۰‬رمع ‪۶‬ؽ ‪ّ۶‬قد ‪۶‬دوعُ ‪۶‬امےل ‪۶‬رکد‪،‬ؽلسہادؿ ‪۶‬دؽدعل ‪۶‬اابثؿ‪)۰( ۶‬رمع ‪۶‬ؽ ‪۶‬ےن ‪ّ۶‬قد ‪۶‬رپ ‪۶‬ھچک ‪۶‬امل ‪۶‬اک ‪۶‬دوعی ‪۶‬رکدقا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬دؽاعدل‪۶‬‬
‫وگاوہٍ‪۶‬یک‪۶‬اہشدؿ‪۶‬ےس‪۶‬قاكف‪۶‬یھب‪۶‬رکدقا‪۶‬رگم‪ّ۶‬قد‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬ذـ‪۶‬‬ ‫ومند‪ّ،‬قد‪۶‬وگقد‪۶‬كودریص‪۶‬قا‪۶‬اچّ‪۶‬وگاہ‪۶‬ابن‪ٚ‬ود۔‬
‫قك‪۶‬اچّ‪۶‬وگاہ‪۶‬ت ‪۶‬وہٍ‪۶‬ںیم‪۶‬وبقل‪۶‬ںیہن‪۶‬رکقا۔‬
‫(‪)۰‬وگااہٍ ‪۶‬دّ ‪۶‬اعوال ‪۶‬ؽاکنج ‪۶‬اہشدؿ ‪۶‬كْ ‪۶‬لساعم ‪۶‬داددن‪ّ،‬قد ‪۶‬تفگ‪)۰( ۶‬وگاوہٍ‪۶‬ےن‪۶‬ؽفق‪۶‬اؽّ‪۶‬اکنج‪۶‬اےسی‪۶‬اومّ‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬دینش‪۶‬رپ‪۶‬‬
‫وگایہ‪۶‬دی‪ّ،‬قد‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬ےھجم‪۶‬ینیع‪۶‬وگاہ‪۶‬اچےہ۔‬ ‫رما‪۶‬وہشد‪۶‬اعمہنئ‪۶‬دّاکّ‪ٚ۶‬ـ۔‬
‫(‪)۱‬رکب‪۶‬كْاد ِّ‪ّ۶‬قد‪۶‬رمد‪ّ،‬شن‪۶‬قاّنین‪۶‬اّؽ‪۶‬درتخُ‪۶‬داّد‪۶‬ریشںی‪ّ)۱( ،‬قد ‪۶‬اک ‪۶‬اھبیئ ‪۶‬رکب ‪۶‬وفؿ ‪۶‬وہایگ‪،‬اٖ ‪۶‬یک ‪ّ۶‬ؽہج ‪۶‬امسمہ ‪۶‬قاّنین ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ّقد‪۶‬ےم‪۶‬وخادہ‪۶‬ہک‪۶‬ریشںی‪ّ۶‬ا‪۶‬رعؽٖ‪۶‬اخت ‪۶‬وخد‪۶‬امنقد‪،‬قاّںین‪۶‬تفگ‪ ۶‬نطب‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬اقك‪۶‬زلیک‪۶‬امسمہ ‪۶‬ریشںی‪۶‬یھت‪ّ،‬قد ‪۶‬ریشںی‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫‪ٚ‬ىمااّ‪۶‬ا ٓا رخ‪۶‬اّ‪۶‬خدا‪۶‬رشےم‪۶‬ہک‪۶‬كْ‪۶‬ادّ‪ّ۶‬ادہ‪۶‬لسـ‪ّ،‬قد‪۶‬ےم‪۶‬وگقد‪۶‬رما‪٘ ۶‬اھت‪۶‬اکنج‪۶‬رکقا‪۶‬اچاتہ‪۶‬ےہ۔قاّنین‪۶‬ےناہک‪ ۶‬ؿامل !‪۶‬خدا‪۶‬ےس‪۶‬رشص‪۶‬‬
‫آ ‪۶‬داقادن‪۶‬ہک‪۶‬اقلف‪۶‬ریشںی‪۶‬مہ‪۶‬اّ‪۶‬ہفطن‪۶‬رکب‪۶‬ریمخت‪۶‬قاہتف‪ٚ۶‬ـ‪ٓ ،‬ا رخ‪۶‬ۂ‪ ۶‬رک ‪۶‬ہی ‪۶‬ریتی ‪۶‬یجیتھب ‪۶‬ےہ۔ّقد‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬ےھجم‪۶‬ایک ‪۶‬ملع ‪۶‬ہک ‪۶‬ریشںی ‪۶‬اک ‪۶‬دب‪۶‬‬
‫دوعی‪ّ۶‬ا‪۶‬ہنیب‪۶‬الّص‪،‬ااجنیوگاہ‪۶‬ہک‪۶‬ہنیب‪۶‬دکاص‪۶‬؟‪۶‬قاّنین‪۶‬تفگ‪۶‬كْ‪۶‬رتسب‪۶ ٍ ۶‬ریمُ ‪۶‬اھبیئ ‪۶‬رکب ‪۶‬ےک ‪۶‬ہفطن ‪۶‬ےس ‪۶‬دیپا ‪۶‬وہا ‪۶‬ےہ‪ٓ ،‬ا رخ ‪۶‬دوعی ‪۶‬ےک‪۶‬‬
‫ےئل ‪۶‬وگاہ ‪۶‬الّص‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اہیٍ ‪۶‬وکیئ ‪۶‬وگاہ ‪۶‬ںیہن‪،‬قاّنین ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک‪۶‬‬ ‫كْ‪۶‬ادّؿ‪ّ۶‬ادیئ‪۶‬‬
‫ریتُ‪۶‬اھبیئ‪۶‬ےک‪۶‬رتسب‪۶‬رپ‪۶‬دیپا‪۶‬وہیئ‪۶‬‬

‫‪Page 766 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ےہ‪۶‬الولدیللقراش(ہچب‪ّٓ۶‬اٖ ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ےہ)اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ہی‪۶‬‬ ‫الولدیللقراشی‪1‬تفگ‪ٓ ۶‬ا احدص‪ ۶‬نمِ‪٘۶‬اقد‪،‬دح كيِ‪۶‬وتمارت‪۶‬قاقد۔‬

‫ربخ‪۶‬ؽادح‪۶‬ےہ‪۶‬ےھجم‪۶‬ربخ‪۶‬وتمارت‪۶‬اچےہ۔‬
‫(‪)۲‬دیعس‪۶‬قارمدامٍ‪۶‬امنّ‪۶‬عوکْ‪۶‬د‪ّ،‬قد‪۶‬اءاداء‪۶‬قارکدہ‪۶‬كْےم‪۶‬رگ‪۶‬دد‪)۲( ،‬دیعس‪۶‬ےن‪۶‬قاامجىـ‪۶‬امنّ‪۶‬ادا‪۶‬یک‪۶‬رگم‪ّ۶‬قد‪۶‬ےن‪۶‬اءاداء‪۶‬ت ‪۶‬یک‪۶‬اؽّ‪۶‬ہی‪۶‬‬
‫ہک ‪۶‬اؽںیمہ ‪۶‬اہنت ‪۶‬ؽوض ‪۶‬رکدہ ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪،‬ؽنم ‪۶‬اامےم ‪۶‬وخامہ ‪۶‬ہک ‪۶‬اّ ‪۶‬ۂ‪ ۶‬اتہک‪۶‬وہا‪۶‬قاۂ‪۶‬لکن‪۶‬ایگ‪۶‬ہک‪۶‬اٖ‪۶‬اامص‪۶‬ےن‪۶‬رصَ‪۶‬ؽوض‪۶‬ایک‪۶‬ےہ‪،‬ےھجم‪۶‬ؽہ‪۶‬‬
‫اامص‪۶‬اچےہ‪۶‬وج‪۶‬ۂ‪۶‬دحؿ‪۶‬ےس‪۶‬لسغ‪۶‬رکُ۔‬ ‫دحكف‪۶‬لسغ‪ٓ ۶‬ا ّد۔‬
‫(‪)۳‬كْ ‪ّ۶‬قدا ‪۶ ّ۶‬وخاص ‪ٓ ۶‬ا قاؿ ‪۶‬ہنیعم ‪۶‬ؽاضفلئ ‪۶‬وصّ ‪۶‬سخمہص‪)۳( ۶‬سخمص‪ٓ ۶‬ا قاؿ‪۶‬ےک‪۶‬وخاص‪۶‬اؽّ‪۶‬اخص‪۶‬وسّوتٍ‪۶‬ےک‪۶‬اضفلئ‪۶‬‬
‫ض‬ ‫ك‬
‫ااحدكف ‪۶‬احصج ‪۶‬وخادندن‪۶‬ہک ‪ ۶‬وًَ ‪۶‬انچٍ‪ ۶‬دميِ ‪ٚ۶‬ـ ‪٘۶‬اداؿ ‪۶‬ؽگلسًِ‪ّ ۶‬قد ‪۶‬وک ‪۶‬ااحدكف ‪ ۶‬شىزہ ‪۶‬ےس ‪۶‬انسےئ ‪۶‬ےئگ ‪۶‬ہک ‪۶‬دھکی ‪۶‬ہی ‪۶‬شیک ‪۶‬رت ‪۶‬ؽ ‪۶‬قا ‪ّ۶‬ہ‪۶‬‬
‫قا ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ؽقاؿ ‪۶‬تفگ ‪۶‬یراُّ ‪۶‬رین ‪ّ۶‬د ‪۶‬قا ‪۶‬یراّی ‪۶‬اینّ ‪۶‬د ‪۶‬قاملسم ‪۶‬دنامن‪ ۶‬اتسنمچٍ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وخوصبّؿ ‪۶‬اتسلگٍ ‪۶‬ےہ۔اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬اقك ‪۶‬اکےٹن‪۶‬‬
‫كْاكْ‪۶‬ںیہن‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬یراّی‪۶‬ت ‪۶‬الےئ‪۶‬قا ‪۶‬ںیم‪۶‬ںیہن‪۶‬اماتن‪۶‬ذـ‪۶‬قك‪۶‬‬ ‫قادّ‪۶‬ملسم‪۶‬وخنامن۔‬
‫ںیم‪۶‬ملسم‪۶‬ںیم‪۶‬ت ‪۶‬ڑپھ‪۶‬ولٍ۔‬
‫(‪ّ)۴‬قد ‪ّ۶‬ا ‪۶‬دنتفگ ‪۶‬امكل ‪۶‬نع ‪۶‬قاعف ‪۶‬نع ‪۶‬انب ‪۶‬رمع ‪۶‬تفگ ‪۶‬ہب ‪۶‬چیہ ‪۶‬رخنص‪)۴( ۶‬وطبّ ‪۶‬وحاہل‪ّ۶‬قد ‪۶‬وک‪۶‬دنس‪۶‬امكل‪۶‬نع‪۶‬قاعف‪۶‬نع‪۶‬انب‪۶‬رمع‪۶‬انسیئ‪۶‬‬
‫عٍ‬ ‫عٍ‬
‫یئگ‪،‬اٖ ‪۶‬ےن ‪۶‬اہک ‪۶‬ںیم ‪۶‬دنس ‪ ۶‬يٍَ ‪۶‬رپ ‪۶‬اامتعدںیہن ‪۶‬رکقا ‪۶‬دنس ‪۶‬لصتم‪۶‬‬ ‫ہک‪ ۶‬يٍَ‪ٚ۶‬ـ‪۶‬ت ‪۶‬لصتم‪۶‬امسبم۔‬
‫ہب‪۶‬امسم‪۶‬وہین‪۶‬اچےیہ۔‬
‫(‪ّ)۵‬قد ‪۶‬وگقد ‪۶‬یتفم‪۶‬ارطاَ‪ّ۶‬قا‪ٚ‬ـ ‪ِ۶‬الین‪ّ۶‬ا ‪۶‬ااجّؿ ‪۶‬دماخلـ‪ّ)۵( ۶‬قد ‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ِ۶‬الٍ‪ّ۶‬قا‪ٚ‬ـ ‪۶‬ےک‪۶‬یتفم‪۶‬وک‪۶‬سملئ‪۶‬رشہیع‪۶‬‬
‫دّاعمّك ‪۶‬رشتعی ‪۶‬ہک ‪۶‬داد‪،‬ہتفگ ‪۶‬دش ‪۶‬هلمِ ‪۶‬داّدن ‪۶‬ؽ ‪۶‬ےلیخ ‪۶‬كّْوگ‪ ۶‬ںیم‪۶‬وتفی‪۶‬دےنی ‪۶‬یک‪۶‬زک‪۶‬ےن‪۶‬ااجّؿ ‪۶‬دی‪۶‬ےہ‪۶‬؟‪۶‬اہکایگ‪۶‬ہک‪۶‬تہب‪۶‬‬
‫ذ‬
‫اّدن‪،‬تفگ‪۶‬رمدامٍ‪ ۶‬وًَ‪۶‬ؽانچٍ‪۶‬وگدنی‪،‬اام‪۶‬ریقف‪۶‬اںی‪۶‬نخس‪ّ۶‬ا‪۶‬دّ‪ ۶‬كُْ‪۶‬اعمل‪۶‬ںیم۔اٖ‪۶‬ےن‪۶‬اہک‪۶‬ول ‪۶‬ایسی‪۶‬ؽیسی‪۶‬قاںیت‪۶‬رکےت‪۶‬ںیہ‪۶‬‬
‫رگم ‪۶‬ریقف ‪۶‬ےن ‪۶‬اٖ ‪۶‬قاؿ ‪۶‬وک ‪۶‬یسک ‪۶‬اتکؿ‪۶‬ںیم ‪۶‬وج ‪۶‬القئ ‪۶‬اامتعد ‪۶‬وہا ‪۶‬ؽّ‪۶‬‬ ‫اتک‪۶‬ےب‪۶‬ہک‪۶‬القئ‪۶‬اامتعد‪۶‬قادش‪۶‬ؽالہ‪۶‬اانسد‬
‫الہ‪۶‬اانسد‪۶‬ےن‪۶‬‬

‫‪1‬یصحیحیالبخارییکتابیالخصوماتیبابیدعوییالویصیللمیتیدقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۲۲/ ۵۶‬صحیحیمسلمیکتابیالرضاعیبابیالولدیللقراشی‬

‫دقیمی‪۶‬بتک‪۶‬اخت ‪۶‬رکایچ‪،۰۳۳/ ۵۶‬جا معیالرتمذییابوابیالرضاعیبابیالولدیللقراشیانیم‪۶‬ینپمک‪۶‬دیلہ‪،۵۰۴/ ۵۶‬سننیایبیداؤد‪،‬کتابیالطالقیبابیالولدی‬

‫للقراشی ٓا اتفؿ‪۶‬اعمل‪۶‬ریٖ‪۶‬الوہّ ‪۰۵۳/ ۵‬‬

‫‪Page 767 of 772‬‬
 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ٓا ٍ‪ّ۶‬اہب‪۶‬ہب‪۶‬دنس‪۶‬حیحص‪۶‬ایبٍ‪۶‬رکدہ‪۶‬قا‪ٚ‬ود‪،‬دنقدہ‪۶‬ؽ‪۶‬ت ‪۶‬دّ‪۶‬احصج‪۶‬ؽننس‪ ۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬ہب‪۶‬دنس‪۶‬حیحص‪۶‬ایبٍ ‪۶‬ایک‪۶‬وہ‪،‬ںیہن‪۶‬داھکی‪۶‬اؽّ ‪۶‬ت ‪۶‬احصج‪۶‬ؽننس‪۶‬‬

‫نم‬
‫رمؽہج‪۶‬اّ‪ ۶‬کسِ‪۶‬دینشہ‪،‬ؽ ٓا ہچن‪۶‬الہ‪۶‬دصی‪۶‬زیسدمہ‪ ۶‬شْد‪۶‬دوعُ‪۶‬كْ‪ ۶‬رمؽہج ‪۶‬ںیم ‪۶‬یسک ‪۶‬ےس ‪۶‬انس ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وج ‪۶‬ھچک ‪۶‬ریتوھںی ‪۶‬دصی ‪۶‬ےک ‪۶‬ول ‪۶‬‬
‫رصَ ‪ّ۶‬قاین ‪۶‬دوعٰی ‪۶‬رکےت ‪۶‬ںیہ‪،‬اٖ ‪۶‬اک ‪۶‬اامتعد ‪۶‬سج ‪۶‬رط ‪۶‬ج ‪۶‬الہ‪۶‬‬ ‫ّقاٍ‪ٓ ۶‬ا ّدن‪۶‬اامتعد‪ٓ ۶‬ا ٍ‪۶‬انچہچن‪۶‬الہ‪۶‬دحكف‪ّ۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬ولعمص۔‬
‫دحكف‪۶‬وک‪۶‬ےہ‪۶‬ولعمص‪۶‬یہ‪۶‬ےہ۔‬
‫(‪)۵۳‬اّانمظف‪ّ۶‬اجل‪۶‬ؽاضفلئِ‪۶‬اامعل‪۶‬ۂاّدّۂاّااحدكف‪۶‬ذِساٍ‪)۵۳( ۶‬انمظف‪۶‬ؽاضفلئ‪۶‬ےک‪۶‬قلعتم‪۶‬ۂاّؽٍ‪۶‬دحںیثی‪۶‬نسح‪۶‬ؽاصحل‪۶‬‬
‫ؽوصاحل ‪۶‬كّْقدوخادندنوشج ‪۶‬مشچ ‪۶‬وگقد ‪۶‬ےب ‪۶‬تحص ‪۶‬اانسد ‪۶‬رخؽ‪ّ ۶‬قد ‪۶‬وک ‪۶‬انسیئ‪۶‬ںیئگ‪،‬ؽہ ‪۶‬وشج‪۶‬مشچ ‪۶‬اتہک‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪۶‬تحص ‪۶‬اانسد ‪۶‬ےک ‪۶‬وسا‪۶‬‬
‫رخؽ‪۶‬اةقلد‪۶‬ےہ(ینعی‪۶‬ےب‪۶‬وسد‪۶‬اؽّ‪۶‬اصقنٍ‪۶‬دہ‪۶‬ےہ)‬ ‫اةقلد۔‬
‫ایدھمیاللیتعایل یبالقوزی اٍ‪۶‬دٖ‪۵۳‬وصّوتٍ ےک‪۶‬قاُّ‪۶‬ںیم املعےئ‪۶‬رکاص(اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬اٍ‪۶‬‬
‫ٰ‬ ‫دّںی ُط َؾّدہ‪۶‬اگت ‪۶‬اّرضحا ِ‬
‫ؿ ‪۶‬املعءِ‪۶‬‬
‫رشم ‪۶‬عكۂّ یک‪ّ۶‬ؽنش‪۶‬اکایمیب‪۶‬ےس‪۶‬دمدّٓامےئ)ےس‪۶‬وتفٰی‪۶‬ولطمؿ ‪۶‬ہک‪۶‬اٍ‪۶‬‬‫المبنی‪،‬ااتفتسء‪۶‬ریمؽہک‪۶‬دّںی ۂہمہ ‪۶‬وصّّقدكْد ِ‬
‫رشم ‪۶‬عكۂّےک‪۶‬كْدقك‪۶‬یطلغ‪۶‬رپےہ‪۶‬‬ ‫كْذقاؽاںی ذوًَ اطمہبل‪۶‬ؽوماخدہ‪۶‬اٖ ‪۶‬ضحم‪۶‬وضفل‪۶‬ؽاجیب‪ٚ‬ـ‪ ۶‬امتص‪۶‬وصّوتٍ ںیم ّقد ِ‬
‫قاںیہن اؽّاٖ ‪۶‬ےک ‪۶‬اطمابلؿ ‪۶‬ؽوماخداؿ ‪۶‬ےب ‪۶‬اجؽوضفل‪۶‬ںیہ‬ ‫وجروا۔‬‫قات ؟ َب ّؼ ُنوای ُت َ‬
‫قاںیہن؟ایبٍ‪ّٓ۶‬امؽارجقاؽےگ۔‬
‫احایل ارگ اّخدع ِـ ‪۶‬املعء‪ّٓ۶‬امٍ ‪ّ۶‬دسہک‪ّ۶‬قدوضفیل‪۶‬عوکود‪،‬ؽكْ یف ‪۶‬ااحلل ‪۶‬ارگاملعےئ ‪۶‬رکاص ‪۶‬یک ‪۶‬رطَ ‪۶‬ےس ‪۶‬مکح ‪۶‬ےلم ‪۶‬ہک ‪ّ۶‬قدّقادیت‪۶‬‬
‫ف‪۶‬‬‫رشم ‪۶‬ےم ‪۶‬ازفاقد‪،‬ت ‪۶‬وجاّاکنج ‪ّ۶‬ادعالف ‪۶‬وہشددّاکّ‪،‬ت ‪۶‬دّویص‪ ۶‬رکقاےہ‪،‬رشتعی‪۶‬رپذاجؽّرکقاےہ‪،‬وجاِّاکنج‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دعال ِ‬
‫ىىض ‪۶‬دعتّداظنّ‪،‬ت دّاعمطلہ ‪۶‬امل ‪۶‬شیب ‪۶‬اّدؽوگاہ‪،‬ت ‪۶‬دّؽفق ‪۶‬ؽ وہشدرضؽّی ‪۶‬ںیہن۔قادل ‪۶‬وہٍيؾاقك ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬وگاہ ‪۶‬الّص‪۶‬‬
‫اکنج ‪۶‬اہشدؿ ‪۶‬اگنہ‪ّٓ،‬اٖ ‪۶‬تبثم ‪۶‬بسن ‪ّّٓ۶‬دن‪،‬ؽدّخالل ‪۶‬رحاص‪ ۶‬ںیہن۔امیل‪۶‬اعمطلہ‪۶‬ںیم دؽ‪۲‬ےس‪ّ۶‬قادہ‪۶‬وگاوہٍ اکاطمہبل‪۶‬دّ‪ٚ‬ـ‪۶‬‬
‫ٓا احدلسود‪،‬ؽ ‪۶‬اّۂدحؿ ‪۶‬لسغ‪۶‬آ ‪۶‬رضؽّ‪،‬ؽوبقل‪۶‬دّنیحیحص‪۶‬ریغ ںیہن۔ؽفق ‪۶‬ؽاکنج ‪۶‬ںیم اہشد ِ‬
‫ؿ ‪۶‬ینیع ‪۶‬اکسلؽص ‪۶‬یھب ‪۶‬ںیہن۔‬
‫وصحمّ‪،‬امكل ‪۶‬ؽقاعف ‪۶‬اّدتسیل ‪۶‬كْی‪،‬سپ ‪۶‬ىيٍوہ ‪۶‬ااشیٍ وچٍ ّٓاٖ ِ‬
‫‪۶‬وبثؿ ‪۶‬بسن ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل ‪۶‬اکیف ‪۶‬ںیہ‪،‬اؽّخالل ‪۶‬ؽرحاص ‪۶‬ےک ‪۶‬ےئل‪۶‬‬
‫ٓا احداکیف‪۶‬ںیہ۔ۂدحؿ‪۶‬ےس‪۶‬لسغ‪۶‬ویکٍ رضؽّی‪۶‬ےہ؟رصَ‪۶‬‬ ‫امسم‪۶‬یلج‪،‬دحكف‪۶‬دّملع‬
‫نیحیحص‪۶‬یک‪۶‬ااحدكف ‪۶‬ںیم وبقل‪۶‬دنبںیہن۔امكل‪۶‬ؽقاعف‪۶‬دتسیل‪۶‬‬
‫ےس‪َ ۶‬كْی‪۶‬ںیہ ذہلا‬

‫‪Page 768 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫‪۶‬امسم‪۶‬یلج‪۶‬اکمکح‪ّ۶‬کھواےہ۔ِالٍ ےک‪۶‬ملع‪۶‬قاكف‪۶‬‬ ‫ِالین ‪۶‬اینقدؽانمظف ‪۶‬ؽاضفلئ ‪ّ۶‬اتحص ‪۶‬اینقدقاّقداہ ‪۶‬اںی آ ‪۶‬ۂآ ‪ ۶‬اٍُ‪۶‬اکا ِعٍيٍ‬
‫انسد َ ِ‬
‫وجٖ ‪۶‬دویایگن ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬ہک ‪۶‬ۂاجوخاً٘ىی ‪۶‬ےم ‪۶‬وخایہ‪ ،‬رکےن‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬دحكف ‪۶‬ںیہن ٓا یت۔انمظف ‪۶‬ؽاضفلئ‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬‬ ‫ّہ ‪۶‬اچیگن ‪۶‬ؽ ِ‬
‫ف ‪۶‬حیحص‪۶‬اکوموجدوہقارضؽّی‪۶‬ںیہن‪،‬سپ‪۶‬اؽظُٓدہ‪۶‬دل‪ّ۶‬قد!‬ ‫ؽكْدقِّولطمؿ ‪۶‬ازفایئ ‪۶‬اںی اطمہبل ‪۶‬اہےئ ‪۶‬اّشیپِ ‪۶‬وخد دحك ِ‬
‫نشس‬
‫وجٖ ‪۶‬ونجین‪۶‬ہک‪۶‬وتۂہگج‪۶‬ےب‪۶‬رضؽّؿ‪۶‬‬ ‫ِ‬ ‫ّ‬‫ؽ‬ ‫ٖ‪۶‬ا‬‫ہی‪۶‬ایکتفم‪۶‬اکوکبا‬ ‫‪۶‬‬‫ابتم‬
‫ِ‬ ‫ض‪۶‬ا‬ ‫رتادیشاہؿ‪ّ،‬اہنّقاقدریینتف‪،‬ؽےب‪۶‬اچّہ‪۶‬اطمابلٍ ‪۶‬اّ‬
‫دلیل ‪۶‬ام اتگےہ ‪۶‬قادقِّولطمؿ ‪۶‬ےس ‪ّ۶‬قادہ ‪۶‬بلط ‪۶‬رکقاےہ۔‬ ‫وہاكف‪۶‬ینغ۔‬
‫ریتُ ‪۶‬ہی ‪۶‬امتص ‪۶‬اطمابلؿ ‪۶‬اےنپ ‪۶‬یہ ‪۶‬عََ ‪۶‬ڑھگؿ ‪۶‬اؽّقاوبقمل ‪۶‬ںیہ‬ ‫تمیالجوابیواللیتعا ل ٰےیاعلمیبالصواب‬
‫اؽّبیجمِ ‪۶‬اطملف ‪۶‬ریتی ‪۶‬وخاہساؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬اطمقب ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬یک ‪۶‬عسػّـ‪۶‬‬
‫یواللیتعایلیاعلمی‬
‫ٰ‬ ‫كْدا‪ٚ‬ـ ‪۶‬رکےن‪۶‬ےس ‪۶‬ےب ‪۶‬اینّےہ۔تمیالجواب‬
‫بالصواب‬
‫ؿ ‪۶‬وسال ‪۶‬وخدؿ ‪۶‬دّقاؿ‪،‬ہک‪ ۶‬اُ‪۶‬زعكْ! اؿ ‪۶‬اٖ‪۶‬وجاؿ ‪۶‬ےس‪۶‬اےنپ ‪۶‬وساولٍ اکوجاؿ ‪۶‬دّقاتف‪۶‬‬ ‫ك‬
‫زع ْا ! ٓا اگنہ ‪۶‬اّقٍشؾاؿ‪،‬وجا ِ‬
‫اںی بلط‪۶‬زعكْاٍ زینہب‪۶‬ںیمہ ؿلىہاامدنہ‪۶‬ؽاںی قاینتفگ‪۶‬نتفگ‪ ،‬رکہک ‪۶‬یہ ‪۶‬اطمابلؿ‪۶‬ایہن‪۶‬اطمابلؿ ‪۶‬یک ‪۶‬لثم ‪۶‬ںیہ اؽّیہ ‪۶‬قاینتفگ ‪۶‬قاںیت‬
‫ذ ذ‬
‫اؽّقاالقئ‪۶‬بلط‪۶‬اطمہبل‪۶‬اقك‪۶‬دٍ‪۶‬ےھجت‪ّ۶‬قدیک‪۶‬ہگج‪۶‬اھٹبےئ‪۶‬اگ۔‬ ‫ؽقا سًىی‪ ۶‬سًَ‪ّ،‬ؽُّ‪۶‬كْؽّ ّقدؿ‪۶‬لسادن۔‬
‫ںیم مت ‪۶‬ےس ‪۶‬اقك ‪۶‬قاؿ ‪۶‬لُؾاتھچوہٍ‪،‬چس ‪ ۶‬انہاؽّراہت ‪۶‬ت ‪۶‬انبقا‪،‬ایک‬
‫ےنخس‪۶‬رپتمس‪ّ۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬وگؽراہت ‪۶‬طگٌٔوت ؽخداےئ‪۶‬وتدّبتک‪۶‬دقدہ‪۶‬قا اّ مت ‪۶‬ےن ‪۶‬اتکوبٍ ںیم داھکیقا املعء ‪۶‬ےس ‪ُٚ ۶‬وا ہک ‪۶‬اےسی ‪۶‬ؽعیس ‪۶‬رت‪۶‬‬
‫املعء ‪۶‬دینشہ ‪۶‬ہک ‪۶‬دّوچمہاحمل ‪۶‬ؽعیس ‪۶‬ااجملل ‪۶‬نسح ‪۶‬ؽصالج ‪۶‬اکبّ اینقد‪ ،‬اقمامؿ ‪۶‬ںیم نسح ‪۶‬ؽاصحل ‪۶‬دحكف ‪۶‬اکیبّےہ ‪۶‬اؽّتحص ‪۶‬ےک ‪۶‬وسا‬
‫ؽریغاّتحص ‪۶‬زیچُ ‪۶‬لساقد‪،‬ؽوقنل ‪۶‬املعء ‪۶‬قاےئ ‪۶‬دناّد‪،‬ؽوبقل‪ ۶‬وکیئ‪۶‬زیچدّاکّںیہن اؽّاملعےئ‪۶‬رکاص‪۶‬ےک‪۶‬وقنمالؿ‪۶‬اکوکیئ‪۶‬دّہج‪۶‬ؽ‬
‫ِ‬
‫وبقل‪۶‬اہمئ‪۶‬ھچک‪۶‬ؽٍّ‪۶‬ںیہن ّکھوا؟ؽّت ‪۶‬ریغالّص‪۶‬‬ ‫ِ‬ ‫ّ‬‫ؽ‬ ‫‪۶‬ںیہن؟ا‬ ‫ص‬‫اقم‬ ‫اہمئ ‪۶‬قاُّ ‪۶‬اینّد‪،‬ؽّت ‪۶‬اسلاص ‪۶‬ریغالّص‪،‬ؽّدنیقی ‪۶‬اجّص‪،‬آ ‪۶‬‬
‫ع‬
‫اک اسلاص‪۶‬اؽّنیقیِ‪۶‬اجّص َ‪۶‬اکّد‪،‬ایک قلـ؟بیجع‪۶‬دؽص‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ٚ۶‬ـ‪۶‬‬ ‫ایقعـ‪۶‬دؽص‪۶‬قاہتف‪۶‬ہک‪۶‬رساّہمہ‪۶‬قاْ َوہ ع‬
‫وکرکھٹادقا۔‬
‫ی‬
‫(رتہمج‪۶‬رعش)"ارگلُؾںیہن اجاتنوتہی‪۶‬اقك‪۶‬تبیصم‪۶‬ےہ‬
‫فانیکنتیالتدرییفتلكیمصؼبۃ ی‬
‫اؽّارگلُؾاجاتنےہ‪۶‬وتتبیصم‪۶‬تہب‪۶‬اھبّی‪۶‬ےہ۔"‬
‫وانیکنتیتدرییفالمصؼبۃاعظمی‪ 1‬ی‬

‫ینسیمیالریاضیفیشر حیشقاءیالِایضیعیاضیفصلیفیتقضیلہیبالمحبۃوالخلۃیرمکْاہلسًـ‪۶‬رجگاؿ‪۶‬دنہ‪۰۲۴/ ۲‬‬

‫‪1‬‬

‫‪Page 769 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ؽّاہنّّدناین ‪۶‬ہک ‪۶‬اںی قال ‪۶‬ؽرپُ ‪۶‬ہک ‪۶‬ےم ‪۶‬اشفمن ‪۶‬اّ اكف ‪۶‬ہک‪ ۶‬اؽّہی‪۶‬ۂزگت ‪۶‬ںیھجمس‪۶‬ہک‪۶‬ںیم ےن‪۶‬اینت‪۶‬یلیصفت‪۶‬وگتفگاٖ‪۶‬ےئل‪۶‬یک‪۶‬‬
‫امص ‪۶‬ةجح ‪۶‬دیسقا ےہ ‪۶‬ہک ‪۶‬دحكف ‪۶‬وکفیعض ‪۶‬اجاتنوہٍ َقلکہ ‪۶‬ا ِ‬
‫امص ‪۶‬ةجح ‪ّ ٚ۶‬ودقا‬ ‫دحكف ‪ّ۶‬افیعض ‪۶‬دیمامن ‪َ ۶‬قلکہ ‪۶‬كْاصتفین ‪۶‬ا ِ‬
‫دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬ابمّك ‪۶‬ؽوقَ ‪۶‬اینہتف ‪۶‬اص ‪۶‬ؽّت ‪۶‬امگٍ ‪۶‬ت ‪ٓ ۶‬ا انچنٍ ‪ٚ۶‬ـ‪ ۶‬دبعاهلل ‪۶‬نب ‪۶‬ابمّك ‪۶‬یک ‪۶‬اصتفین ‪۶‬ےس ‪۶‬ؽافق ‪۶‬ںیہن وہٍ ؽّت ‪۶‬‬
‫اٖ‪۶‬رطج‪۶‬امگٍ‪۶‬ںیہن ہک‪۶‬اخمفل‪۶‬وخٖ‪۶‬وہ۔‬ ‫ہک‪۶‬اخمفل‪ّ۶‬ااجےئ‪٘۶‬ادی‪۶‬قادش۔‬

‫دیسی‪۶‬دبعاهلل‪۶‬اّ ‪۶‬ااعمظ‪۶‬اہمئ‪۶‬ؽعبت‪۶‬قانیعب‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪،‬اغلف ‪۶‬اشمخئ‪۶ ۶‬دیس‪۶‬ی‪۶‬رضحؿ‪۶‬دبعاهلل‪۶‬نب‪۶‬ابمّك‪۶‬میظع‪۶‬رتنی‪۶‬اامومٍ‪۶‬اؽّ‪۶‬عبت‪۶‬‬

‫ؽّاجشل ‪۶‬ںیمہ ‪۶‬قا ‪۶‬نیعب ‪۶‬ؽاحصہب ‪۶‬قا‪ٚ‬ود‪،‬قا‪۶‬عبت ‪۶‬ہک ‪۶‬قاااشیٍ ‪۶‬دّ ‪۶‬وخّ ‪۶‬ؽ‪ ۶‬قانیعب‪۶‬ےس ‪۶‬ںیہ‪،‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬اکٌٔ ‪۶‬اشمخئ ‪۶‬یہی‪۶‬قانیعب‪۶‬ؽاحصہب‪۶‬ںیہ‪۶‬قا‪۶‬‬
‫ٓا ّومدٍ ‪۶‬اوحال ‪٘۶‬اٍ ‪۶‬رکد‪،‬ؽدّاٍ ‪ّ۶‬امٍ ‪۶‬انچہکن ‪۶‬داین ‪۶‬اغلف‪ ۶‬عبت‪۶‬اؽّ‪۶‬اٍ‪۶‬ےک‪۶‬وکافئ‪۶‬ؽاحالؿ‪۶‬یک‪۶‬ایھچ‪۶‬رطج‪۶‬اجچن‪۶‬ڑپقا‪۶‬ل‪۶‬یک‪،‬‬
‫دعالف‪۶‬وب‪۶‬د‪،‬ؽذہلا‪۶‬ااتس‪۶‬دٖ‪۶‬دیسقا‪۶‬اامص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ىوہ‪ ۶‬اؽّ ‪۶‬سج ‪۶‬رط ‪۶‬ج ‪۶‬ہک ‪۶‬مت ‪۶‬وخد ‪۶‬اجےتن ‪۶‬وہ ‪۶‬اٖ ‪ّ۶‬امت ‪۶‬ںیم ‪۶‬دعالف‪۶‬‬
‫ہب ‪۶‬ااصلف ‪۶‬دعالف ‪۶‬اقلئ ‪۶‬دشہ ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪،‬ؽوخد ‪۶‬اںی ‪۶‬قادقنی ‪۶‬ہک ‪۶‬قلػی‪ ۶‬اغلف ‪۶‬یھت‪،‬ایس‪۶‬ؽہج‪۶‬ےس‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک‪۶‬ااتس‪۶‬د ‪۶‬دیسقا ‪۶‬اامص‪۶‬امظع‪ّ۶‬یض‪۶‬‬
‫اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ىوہ ‪۶‬اک ‪۶‬دعالف ‪۶‬ےک ‪۶‬اقلئ‪۶‬ںیہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وخد ‪۶‬قادقنی ‪۶‬ےن‪۶‬‬ ‫قالؼيؾل‪۶‬رک‪۶‬دہ‪۶‬ادن‪۶‬رگم‪۶‬دبیم‪۶‬كْی‪۶‬ہک‪۶‬قا‪۶‬دقدہ‪ّ۶‬اہ‪ّ۶‬ہتف‪۶‬ادن۔‬
‫قلػی ‪۶‬قالؼيؾل ‪۶‬یک ‪۶‬ےہ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اٍ ‪۶‬اک ‪۶‬ہی ‪۶‬قلػی ‪۶‬قالؼيؾل ‪۶‬اک ‪۶‬ادقاص ‪۶‬وپّی ‪۶‬دقا‪۶‬‬
‫دتناّی ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اکلم ‪۶‬ارشناج ‪۶‬دصّ ‪۶‬ےک ‪٘۶‬اھت ‪۶‬ےہ‪،‬ادنیھ ‪۶‬دیلقت‪۶‬‬
‫ںیہن‪۶‬ےہ۔‬
‫اجٍ ‪۶‬كْادّ ‪۶ !۶‬وت ‪۶‬ؽاامیٍ ‪۶‬وت ‪۶‬اںی ‪۶‬ہمہ ‪۶‬اہمئ ‪۶‬اؽیل ‪۶‬اال ‪۶‬قد ‪۶‬ی ‪۶‬ؽاالاصبّ ‪۶‬ہک‪ ۶‬اجٍ‪۶‬كْادّ‪۶!۶‬ہی‪۶‬وج‪۶‬امتص‪۶‬اہمئ‪۶‬رکاص‪۶‬كیب‪ّ۶‬قاٍ‪۶‬یفن‪۶‬لظ‪۶‬یک‪۶‬وگایہ‪۶‬‬
‫قك ‪ّ۶‬قاٍ ‪۶‬كْ ‪۶‬یفن ‪۶‬لظ ‪۶‬وگایہ ‪۶‬ددنہ‪،‬انپمہ ‪۶‬دخباےئ ‪۶‬ارگ ‪۶‬نخس ‪۶‬ےکی‪ ۶‬دےتی‪۶‬ںیہ‪،‬ارگ‪۶‬اٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬قا ‪۶‬اٍ ‪۶‬ےک ‪۶‬رسمہ‪۶‬اہمئ‪۶‬ےس‪۶‬وکیئ‪۶‬قاؿ ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫اّانیٍ ‪۶‬قا ‪۶‬اعوال ‪۶‬اانیٍ ‪۶‬كْ ‪۶‬قبط ‪۶‬ظٓوعص‪۶‬وخد ‪۶‬ؿ ‪۶‬قا ‪۶‬یب ‪۶‬آ ‪۶‬هلًلہا ‪۶‬ہک‪ ۶‬اےنپ‪۶‬ظٓوعہم‪۶‬ےک‪۶‬اطمقب‪۶‬قاقا‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬وکٍ‪٘۶‬ا‪۶‬وشّ‪۶‬وج‪۶‬كْ‪۶‬قا‪۶‬ت ‪۶‬رکقا‪،‬ہلک‪۶‬‬
‫ل‬
‫ینکن‪۶‬ؽہلک‪۶‬كْ ‪ٓ ۶‬ا امسٍ‪۶‬اینگف‪۶‬ؽكْ ‪۶‬وخ سًَ ‪۶‬قایل‪۶‬ؽشیپ‪۶‬ۂ ‪ ۶‬کسِ‪۶‬قایل‪۶‬ہک‪ٓ ۶‬ا امسٍ ‪۶‬رپڑچاھقا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وھپالت ‪۶‬امسقا‪،‬ۂ ‪۶‬اقك ‪۶‬ےک ‪ٓ ۶‬ا ےگ ‪ٓ ۶‬ا ہ ‪۶‬ؽّاّی‪۶‬‬
‫ےہ‪۶‬اہچن‪۶‬متس‪ٚ۶‬ـ‪،‬اامےم‪۶‬انچٍ‪۶‬اّ‪۶‬یفن‪۶‬لظ‪۶‬كْ‪۶‬رکاٍ‪۶‬ؽِالےن‪۶‬نت‪ ۶‬رکقا‪۶‬ہک‪۶‬اہےئ‪۶‬ہی‪۶‬ایک‪۶‬ملظ‪۶‬ےہ‪،‬ااسی اامص‪۶‬یفن‪۶‬لظ‪۶‬اک‪۶‬اقلئ‪۶‬ںیہن‪،‬ت ‪۶‬‬
‫یمن‪۶‬ددہ‪،‬ؽوگٖ‪۶‬یمن‪۶‬دہن‪،‬احایلہک‪۶‬متس‪۶‬اّ‪۶‬لسـ‪۶‬خداّا‪۶‬دےم‪۶‬اصنَ‪ ۶‬اٖ‪۶‬وک‪۶‬وبقل‪۶‬رکقا ‪۶‬ےہ‪۶‬ت ‪۶‬اٖ‪۶‬یک‪۶‬رط‪۶َ۶‬اکٍ ‪۶‬اگلقا ‪۶‬ےہ‪۶‬ذہلا ‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ؽظف‪۶‬ملظ‪۶‬ریتی‪۶‬رط‪۶َ۶‬ےس‪۶‬ےہ‪،‬خدا‪ّ۶‬ا‪۶‬ااصنَ‪۶‬رک‪۶‬اؽّ‪۶‬ربکت‪۶‬‬ ‫دہ‪۶‬ؽکالہ‪۶‬رغؽّّا‪۶‬اّ‪۶‬رسہنہ‪،‬‬

‫‪Page 770 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫ہک‪۶‬رچا ‪ّ۶‬اہ‪۶‬ااشیٍ‪۶‬یمن‪۶‬رپسی‪،‬ؽاّ ‪۶‬اافتص‪۶‬دانم‪۶‬اشکٍ‪۶‬عوگدّی‪ ،‬یک‪۶‬وٹ‪۶‬یپ‪۶‬رس‪۶‬ےس‪۶‬اقا‪،ّ۶‬ویکٍ‪۶‬اٍ‪۶‬اہمئ‪۶‬رکاص‪۶‬یک‪ّ۶‬اہ‪۶‬رپ‪۶‬ںیہن‪۶‬اتلچ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬

‫دحكف ‪۶‬وخایہ ‪۶‬؟ ‪۶‬دحكف ‪۶‬احرض‪،‬وقنل‪۶‬وجیئ ‪۶‬؟ ‪۶‬وقنل ‪۶‬ؿاۂ‪،‬دلیل‪ ۶‬اافتص‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ ‪۶‬ویکٍ ‪۶‬اھباتگ ‪۶‬ےہ‪۶‬دحكف ‪۶‬ولطمؿ ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬احرض‪،‬‬
‫یبلط؟دلیل ‪۶‬وموجد‪،‬ضیقن ‪۶‬وجیئ؟ ‪۶‬ضیقن ‪۶‬وقفمد‪،‬قاّ ‪۶‬دکاںیم‪ ۶‬ارگ ‪۶‬وقنل ‪۶‬اچںیئہ ‪۶‬وت ‪۶‬وقنل ‪۶‬ؽاحض ‪۶‬ںیہ‪،‬دلیل ‪۶‬یک ‪۶‬بلط ‪۶‬ےہ ‪۶‬وت‪۶‬‬
‫قى‬
‫ن‪۶‬دّ‪ّ۶‬ہ‪،‬ؽكبک‪۶‬دّ‪۶‬ومّہ‪۶‬ا‪ٚ‬ـ‪۶‬ہک‪۶‬اجےئ‪۶‬میلست‪۶‬زبسےم‪ ً ۶‬ض‪ ،‬دلیل‪۶‬وموجد‪،‬نکیل‪۶‬ارگ‪۶‬ضیقن‪۶‬یک‪۶‬وخاشہ‪۶‬ےہ‪۶‬وت‪۶‬ؽہ‪۶‬دعمؽص‪۶‬ےہ۔‬
‫ؽّؽےئ ‪۶‬خالَ ‪۶‬رسج‪،‬ؽرہچہ ‪۶‬ااصنَ ‪ّّ۶‬د‪،‬ؽنیبج ‪۶‬ظٓ ‪۶‬ؿا ‪ّ۶ ٖ۶‬قا‪ ۶‬وت ‪۶‬اؿ ‪۶‬وکٍ ‪٘۶‬ا ‪۶‬رھتپ ‪ّ۶‬اہتس ‪۶‬ںیم ‪۶‬ڑپا ‪۶‬ےہ‪،‬ویکٍ ‪۶‬میلست ‪۶‬اک ‪۶‬اقمص ‪۶‬اخیل‪۶‬‬
‫گًًٓىہا ‪۶‬ایسہ‪،‬ایعدص‪۶‬دخباےئ‪۶‬رگم‪ٓ ۶‬ا ہکن‪۶‬عػلِٔ‪ّ۶‬ا ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ ۶‬داتھکی‪۶‬وہٍ‪،‬خالَ‪۶‬اک‪۶‬رہچہ‪۶‬وخٖ‪،‬ااصنَ‪۶‬اک‪۶‬رہچہ‪۶‬رشص‪۶‬ؽایحء ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫ہیلع ‪۶‬ؽملس ‪۶‬اّ ‪۶‬ونّ ‪۶‬وخد ‪ٓ ۶ ٖ۶‬ا ّٓقد‪،‬ؽرہم ‪۶‬مین ‪ّ۶‬ؽّ ‪۶‬ؽ ‪۶‬امہ ‪۶‬مین ‪۶‬امہ ‪ّ۶‬ا ‪۶‬ہنیک‪ّّ ۶‬د‪،‬اؽّ ‪۶‬اک‪۶‬ذغ‪۶‬یک‪۶‬قًساین‪۶‬رشانمك‪۶‬قاوتٍ‪۶‬ےس‪۶‬ایسہ‪،‬خدا ‪۶‬یک‪۶‬انپہ!‬
‫دگاےئ‪۶‬رساکّ ‪۶ ٖ۶‬رگ‪۶‬د ‪۶‬ادین‪،‬وتنادن‪۶‬ہک‪۶‬رس‪۶‬ؽ ‪۶‬اجزفناےئ‪۶‬امّا ‪۶‬ےب‪ ۶‬نکیل ‪۶‬اقدّ ‪۶‬قلطم ‪۶‬لج ‪۶‬ؽهال ‪۶‬سج ‪۶‬ےن‪۶‬یفطصم ‪۶‬یلص ‪۶‬اهلل ‪۶‬اعتیٰل ‪۶‬ہیلع‪۶‬‬
‫٘اہی ‪۶‬رپؽّد‪،‬ؽ ‪٘۶‬اج ‪۶‬ےلگ ‪۶‬ہک ‪۶‬ۂاّ ‪۶‬اتسنمچٍ ‪۶‬اجٍ ‪۶‬دفاےئ ‪۶‬ۂ ‪۶ ّ۶‬ؽ‪ ۶‬ؽملس ‪۶‬وک ‪۶‬اےنپ ‪۶‬ونّ ‪۶‬اخص ‪۶‬ےس ‪۶‬دیپا ‪ّٓ۶‬امقا ‪۶‬اؽّ ‪۶‬وخّ ‪۶‬دیش ‪۶‬دّ ‪۶‬اشخدننہ‪۶‬‬
‫كْ ‪۶ ۶‬اؽ ‪۶‬قاد‪،‬اّ ‪۶‬لگ ّ ‪۶‬نیم‪۶‬اطل‪۶‬تف‪،‬كْ ‪۶‬وج‪۶‬ابئّاظنتف‪،‬قاك‪۶‬اّ‪ ۶‬ؽدب‪۶ّ۶‬دّدنشخہ‪۶‬وک‪۶‬اٍ‪۶‬یک‪۶‬رساکّ‪۶‬اک‪۶‬ادین‪۶‬دگارگ‪۶‬انبقا‪،‬ایک‪۶‬ؽہ‪۶‬ہی‪۶‬ںیہن‪۶‬رک‪۶‬‬
‫اتکس‪۶‬ہک‪۶‬امہُّ‪۶‬رس‪۶‬ؽِ‪۶‬اجزفنا‪۶‬وک‪۶‬ریغب‪٘۶‬اہی‪۶‬ےک‪۶‬رپؽّٖ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬اؽّ‪۶‬‬ ‫ہمہ‪۶‬اثکتف‪۶‬رس‪۶‬كْاؽّد۔‬
‫ؽہ‪٘۶‬اج‪۶‬لگ‪۶‬سج‪۶‬ےک‪۶‬ۂ‪۶ ّ۶‬ؽكْ ‪۶‬رپ ‪۶‬ۂاّؽٍ‪۶‬اتسنمچٍ‪۶‬ظٓقاٍ‪۶‬‬ ‫ی‬
‫وہٍ‪،‬قازیکیگ‪۶‬ہک‪۶‬رہن‪۶‬رپ‪۶‬لگ‪ّ۶‬نیم‪۶‬اطلتف‪۶‬ےس‪،‬ۂ‪۶‬مسق‪۶‬یک‪۶‬اثکتف‪۶‬‬ ‫ی‬
‫ےس‪۶‬قاك‪۶‬دیپا‪۶‬وہ۔‬ ‫ی‬
‫ّ‬
‫‪۶‬اؽّ‪۶‬دؽّد‪۶‬قاّل‪ٓ ۶‬امےئ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬رپ‪۶‬اؽّ‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬یک‪ٓ ۶‬ا ل‪۶‬رپ‪۶‬سج‪۶‬‬
‫تعایل یعلیہ یوعیل یآلہ یقد یرحسنہ یوجمالہی‬
‫وصیل یالل ی ٰ‬
‫ك‬
‫دقّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬اک ‪۶‬نسح‪،‬امجل‪،‬رمہبت‪ّْ ،‬یگ‪،‬ایفیض‪،‬اطع‪،‬زعؿ‪،‬‬
‫وجاھہیوجاللہیوجودہیونوالہیوعزہیویکمالہیونعمہیوی‬
‫امکل‪،‬ںیتمعن‪ ،‬وناّٖ‪،‬ااعفل ‪۶‬ںیم ‪ّ۶‬دش‪،‬اامعل ‪۶‬ںیم ‪۶‬تنحم‪،‬‬
‫افضالہیورشدہیفیافعالہیوجہدیہیفیاعمالہیوصدقہیفی‬
‫اوقال ‪۶‬ںیم ‪۶‬اچسیئ‪،‬امتص ‪۶‬وتلصخٍ ‪۶‬ںیم ‪۶‬نسح ‪۶‬اؽّ ‪۶‬اعداؿ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫حس جمی‬
‫اقوالہیو نی عیخصالہیومحمودیۃیفعالہیوعلؼنای دنسپقدیگ‪۶‬ےہ‪،‬اؽّ‪۶‬مہ‪۶‬رپ‪۶‬یھب‪۶‬وج‪ٓ ۶‬ا ؿ‪۶‬ےک‪۶‬نیلعن‪۶‬ابمّك‪۶‬وک‪۶‬وبہس‪۶‬‬
‫دےنی ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬اؽّ ‪ٓ ۶‬ا ؿ ‪۶‬ےک ‪۶‬دانم ‪۶‬وک ‪۶‬اھتےنم ‪۶‬ؽاےل ‪۶‬ںیہ۔اُ‪۶‬‬ ‫معشرالملؾثمنییلنعالہیوالمتعلِنییباذیالہی ی‬
‫وبعمد‪۶‬كْقح‪۶‬‬

‫‪Page 771 of 772‬‬

 ‫ٰ‬
‫جلد ‪۰۳‬‬ ‫فتاوی ِزضویہ‬

‫امہّی‪۶‬داع‪۶‬وک‪۶‬وبقل‪ّٓ۶‬ام۔‬ ‫امنی ییال ٰہیالحقیامنیی!‬

‫انی ‪ٚ۶‬ـ ‪۶‬رطس ‪۶ ُ۶‬دنچ ‪۶‬ہک ‪۶‬قا ‪۶‬ومعص ‪۶‬ومغص‪،‬ؽوجہص ‪۶‬ومہص‪،‬ؽرتامک‪ ۶‬ہی‪۶‬دنچ‪۶‬رطس‪۶‬حی‪۶‬سج‪۶‬رط‪۶‬ج‪۶‬خداےن‪۶‬اچاہ‪،‬مغ‪۶‬ؽادنؽہ‪۶‬ےک‪۶‬اامتجم‪۶‬اؽّ‪۶‬‬
‫ارماص‪۶‬ؽقالمط‪۶‬ارعاص‪،‬كْ‪۶‬نہسِ‪۶‬ہک‪۶‬خداےئ‪۶‬وخا‪ٚ‬ـ‪،‬دّد‪۶‬ؽ‪۶‬ہسلج‪ ۶‬ارماص ‪۶‬ؽوعاّص ‪۶‬ےک ‪۶‬اّداحص ‪۶‬ےک ‪۶‬قا ‪۶‬ؽوجد ‪۶‬دؽ ‪۶‬وسلجٍ ‪۶‬ںیم‪۶‬‬
‫وسیگ ٓا ّا‪ٚ‬ـ‪،‬نم ‪۶‬ریقفیم ‪۶‬وخامتس ‪۶‬ہک ‪ّ۶‬فل ‪۶‬نخس ‪ّ۶‬ا٘ات ‪۶‬د ‪۶‬رگ‪ ۶‬رحترییک‪۶‬ںیئگ‪،‬دل‪۶‬اچاتہ‪۶‬ےہ‪۶‬ہک‪ّ۶‬فل‪۶‬نخس‪۶‬دؽرسی‪۶‬یھگنک ‪۶‬ےس‪۶‬‬
‫کسض‪،‬اام‪۶‬آ ‪۶‬کىض‪۶‬ہک‪۶‬دّںی‪۶‬وکّدہ‪۶‬اّ‪۶‬ؽنط‪۶‬دؽّ‪،‬ؽاّ‪۶‬بتک‪۶‬وجہمّ‪۶‬ااتف‪۶‬دہ‪ ۶‬ونساّؽٍ‪،‬رگم‪۶‬ایک‪۶‬رکؽٍ‪۶‬اٖ‪۶‬ادنیھ‪۶‬یتسب‪۶‬ںیم‪۶‬ؽنط‪۶‬ےس‪۶‬دؽّ‪۶‬‬
‫اص‪،‬اںی‪۶‬اجزج‪۶‬ء‪۶‬افشء‪۶‬ؽمیسن‪۶‬ارلقاص‪،‬اطمعل‪۶‬المشٔ‪۶‬ؿ‪۶‬ؽضعب‪۶‬بتک‪ ۶‬وہٍ‪،‬اتکںیب ‪۶‬قاٖ ‪۶‬ںیہن‪،‬اہیٍ ‪۶‬وساےئ ‪۶‬افشء ‪۶‬میسن ‪۶‬ارلقاص‪،‬‬
‫ل‬
‫ہقف ‪۶‬ہىزك ‪۶‬دب ‪۶‬متس ‪۶‬صین‪،‬ؽّت ‪۶‬اؽیل ‪۶‬االاظنّ ‪۶‬دقددنُ ‪ٓ ۶‬ا ہچن‪ ۶‬اطمعل ‪۶‬ا مشٔاؿ ‪۶‬اؽّ ‪۶‬ضعب ‪۶‬بتک ‪۶‬ہقف ‪۶‬ےک ‪۶‬وکیئ ‪۶‬اتکؿ ‪۶‬وموجد‪۶‬‬
‫ںیہن‪،‬ؽّت ‪ٓ ۶‬ا ھکن‪۶‬ؽاےل‪۶‬دےتھکی‪۶‬وج‪۶‬دےتھکی۔‬ ‫دقددنُ۔‬
‫ن‬
‫ولکنیمنییردیاللیخیہییشر حیب ذالِدریصدرہیومای ‪۶‬نکیل‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬سج‪۶‬یک‪ ۶‬ھالیئ‪۶‬اک‪۶‬اّادہ‪ّٓ۶‬امےئ‪۶‬ایس‪۶‬دقّ‪۶‬ےس‪۶‬اٖ‪۶‬‬
‫ذلكیعیلیاللیبعزیزیانیذلكیعیلیاللییسی‪،‬انیاللیعیلی اک‪۶‬ہنیس‪۶‬وھکل‪۶‬دُ‪،‬اؽّ ‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬رپ‪۶‬ہی‪۶‬وکیئ‪۶‬لکشم‪۶‬ںیہن‪،‬ےب‪۶‬‬
‫كش‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ےک‪۶‬ےئل‪۶‬ہی‪ٓ ۶‬ا ٘اٍ ‪۶‬ےہ‪،‬ےب‪۶‬كش‪۶‬اهلل‪۶‬اعتیٰل‪۶‬ۂ‪۶‬‬
‫کل ییش یقدیر‪،‬وکان یذلك یلمنتصف یجمادی یاالخریی‬
‫ےش ‪۶‬رپ ‪۶‬اقدّ ‪۶‬ےہ۔ہی ‪۶‬فصن ‪۶‬امجدی ‪۶‬االرخی ‪۶ ۵۲۵۵۶‬ھ ‪۶‬وک ‪۶‬لمکم‪۶‬‬
‫عامیتسعیوتسعنییبعدیااللفیوالمائتنی۔ ی‬
‫وہا۔(ؿ)‬
‫______________‬
‫ّ٘اہل‬
‫ھدییالحیانیفینیفیالیفیعنیسیداالکوان ی‬
‫متخ‪۶‬وہا‬

‫_________________‬

‫‪Page 772 of 772‬‬