‫ادبي بحثونه‬

‫ليكونكى‬

‫‪Ketabton.com‬‬
‫))‬ ‫ګل پاچا الفت‬
‫((‬
(c) ketabton.com: The Digital Library
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬

‫ادبى بحثونه‬
‫تتر تته‬ ‫پښ ت و لول تته پتته ې تره خوښتتواوا چ چتته د پښ ت و تتتو بيم تتي ادبتتي اډتتر د خ ر ن ت‬
‫را باسي‪.‬‬
‫دا ك اب ((ادبي بحثونه)) نومېږچ ا د پښ و د پيا ى ا بوچ ادتب ښاالى ل پا چا الفتت‬
‫اډر دى‪ .‬ښاالى ل پا چا الفت د پښ و د ادب په آستما كښت د تتو داست ندنتت ست ورى‬
‫ا ستتو كتتالو‬ ‫مثتتال لتترچ چتته ېچا تته ې ت د ښتتودلو ا س ت اتلو حاشتتت نى ت ه‪ .‬دى هرتپ تاو لتته‬
‫را يس د پښ و ژب د ادبي ا علمي ختمت په الر كښ لگيادى كار كوچ ا ر ا سته ېت‬
‫نتا چتاپ پرا ته دچ‪.‬پته‬ ‫چاپ وتتچ ا ني‬ ‫ېر م ظوم ا م ثور آډار ليكلى دى چه ني‬
‫چاپ و ك ابونو كښ لغوچ څېړنه‪ ،‬بله توه‪ ،‬پښت و ست ترد د ده م ثتور ك ابونته ا عتالي‬
‫افكار‪ ،‬د آزادۍ پيغام ې م ظوم ك ابونه دچ‪.‬‬
‫تم نانلته چتاپېږچ ا پتتد‬ ‫دا دى ا س د ده تو بل م ثور اډر م د كابل په مجله كښ ا‬
‫صورت د پښ و آډار په نړى كښ تو بل اوره ك اب زتا ېږچ‪.‬‬
‫ا ښتتاتي چتته پښ ت انه ې ت لتته لوس ت لو څاتته فاتتتته اخلتتي ا د داس ت آډتتار بتتتر ا اح تترام‬
‫كړچ‪.‬‬
‫لوى متتر)‬ ‫(صتتق اهلل ر ين د پښ و لول‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د پښ و لول‬
‫د ادبيا و د څانګ له‬
‫خوا خ ور و‬

‫دد ك اب په‪ ۴۲۳۱‬كښ‬

‫د خو حال خا شاتزه‬
‫ده‬ ‫اخيس‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫فهرست‬
‫مخ‬ ‫عنوان‬

‫ادب ‪1.......................................................................................................................................................‬‬
‫شعر ‪3........................................................................................................................................................‬‬
‫په ژوندکښې دشعر اوادب اغېزه ‪8...............................................................................................................‬‬
‫دادب تاثير په اسالمي فقه اوديني احکامو کښې ‪16..................................................................................‬‬
‫حقيقت اومجاز‪17.......................................................................................................................................‬‬
‫صريح او کنايه ‪17........................................................................................................................................‬‬
‫ظاهر‪ ،‬نص‪ ،‬مفسر‪،‬محکم ‪18..........................................................................................................................‬‬
‫داستثنا بحث ‪18..........................................................................................................................................‬‬
‫لغوي تدقيق ‪19.........................................................................................................................................‬‬
‫دادب بڼه او ګاڼه‪20.....................................................................................................................................‬‬
‫فصاحت ‪21...............................................................................................................................................‬‬
‫بالغت ‪21..................................................................................................................................................‬‬
‫عواطف ‪22................................................................................................................................................‬‬
‫خيا ل ‪34....................................................................................................................................................‬‬
‫تمثيل‪37.....................................................................................................................................................‬‬
‫ددې بخث خالصه ‪38...............................................................................................................................‬‬
‫عاميانه بالغت ‪38........................................................................................................................................‬‬
‫دپښتو څولنډۍ‪40.....................................................................................................................................‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫بسم اهلل الرحمن الرحيم‬

‫ادب‬

‫دادب دکلمې اصل‪:‬‬

‫اصل ې '' ذب '' دى د ب عيپه په مع ى‪.‬‬
‫توه ا صتافه‬ ‫ښاخونه به ې بطت‬ ‫څانګ ا ني‬ ‫ن ل اره اس عمالېتله چ ني‬ ‫د ذب کلمه په اصل کښ د غ‬
‫رک وه‬ ‫غه چا ه م تل وه چ عيپونه به ې‬ ‫به وه‪ ،‬ر س ه داکلمه له محسوسا و نه مع وتا و ه رانهل و ه ا‬
‫تع ى مهذب به و‪.‬‬
‫ا ل لغت لول په دد بانتد م فق دچ چ دمهذب کلمه دتوه کامل انسا ل اره د ن له هذتپه رانهتل توتته‪ ،‬ن ته‬
‫چ مع وچ ا عهلي امورله حستي ا تيا څاته متاخو دچ ل ته دعهتل کلمته چت دا ‪ ،‬لته شلتب‪ ،‬عهتل‪ ،‬عهتا ل څاته‬
‫ماخو ه ده‪.‬‬
‫ېت ر مثالونته لترچ ل ته ذ تذم ‪ ،‬تتم‪ ،‬شتتم‪ ،‬شتذم‬ ‫نو د ذب دکلم ( ) په (د)بتل و ا داه ابتال پته عربتي کښت‬
‫دبط په مع ى (ه) په ( مزه) بتله وه ا دا ابتال م په عرب کښ م عارف دى ل تهذ ا تل‪ ،‬آ ل‪ ،‬متاه‪ ،‬متاا ا داست‬
‫نور‪. ...‬‬
‫تب په ادب بتل و‪.‬‬ ‫نو ذب‪ ،‬تب و ا‬
‫اتي چ په توناني ژبه کښ ادتب غه چا ه تل کيته چ خپرد به ې خوږد د ا دښه ا از ا ښت نغمت‬ ‫ني‬
‫خا نت به ‪ .‬نو رکله چ عربي ا توناني لغ ونه توله بله ګډ وتتچ داه لغت م له توناني څاه اخس ل وى دى‪.‬‬
‫ا په مع ى م کر وى‬ ‫نور اتي چ ادب له (دا اب) څاه ما خو دى چ دعادت په مع ى دى ا دحا ل‬ ‫ني‬
‫ېر نظاتر نه لرچ‪.‬‬ ‫دى ل ه ذ (کتااب ا ل فرعو ) مګر داه راز ا هاق په عربي کښ‬

‫دادب دکلمې تاريخ‪:‬‬

‫اتي چ داکلمه دشا ليت په زمانه ا داسدم په اب تا کښ نه ه ن ه چ نه د غه خت په ادبي اډار کښ‬ ‫ني‬
‫كتر‬ ‫ه بل ه لومړى نل دا کلمه په دد نپوچ حتتث (ادب ي ربى فاحسن ادتپي) کښ‬ ‫راال ده ا نه په برا کښ‬
‫نور اتي چت داکلمته دشتا ليتت پته زمانته کښت‬ ‫وېته (داحتتث محتډي و په داو الفاظو نه دچ ضپط کړچ ) ني‬
‫نىت ه ددد دليتل نىتي کيتتاى چت داکلمته پته غته ختت‬ ‫م ه ا داچ د غه خت په ا عار ا برآ کرتم کښت‬
‫ډ موشوده نه ه‪.‬‬ ‫کښ‬
‫د ئ د خ ل ت متتتعا دډپتتوت ل تتاره دادليتتل را چ چ ت کتتوم ختتت چ ت داکلمتته پتته حتتتتث ا داصتتحابو تتتا د ابعي وپتته‬
‫ېچا ې دمع ى ا مفهوم پوښ ه نه کړه معلومه ده چ پاتوا م ه ا ار جتا النته ده تتل تود‪.‬‬ ‫ابوالوکښ رااله ا‬

‫‪1‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫م (اکتثم) بتن‬ ‫م ېره راال ده ا دشا ليت په خت کښ‬ ‫اتي چ دا کلمه د حضرت علي (رض ) په ابوالو کښ‬
‫صيفى دب ي ميمو مىهور خطيب کر کړتته‪.‬‬

‫دادب تعريف ‪:‬‬

‫هذتب دى ا څه ى چ له چاسره تا له کوم ي سره التق ا م اسب چ م ادب ر ه تل کېږچ‬ ‫لغوچ مع ى خو ې‬

‫ل هذ دمجلس آداب دمعا رت آداب ا داس نور‪......‬‬
‫اصطدحاو ادب غه پو ه ده چ انسا پا له ت ا ا بيا کښ له خطا ا الطو څاه سا ي‪ ،‬ن ه ادبي علتوم مااته‬
‫علوم بلل کېږچ چ د ت ا ښه الى ا بت الى‪ ،‬الط ا صحيح‪ ،‬خوږ الى ا پي ه وب ښيي ا پته م ثتور ا م ظتوم كتدم‬
‫ك د فصاحت ا بدات لاوا بحث كوچ‪.‬‬
‫تل وچ دچ چ ادب دښو الفاظو په سيله دخ لو احساسا و ا ادراکا و تا دز ه دخپر ښ اره‬ ‫د ادب په عرتف کښ‬
‫ادب توازد داف ار ا ر حي حاال و اظهار نه دى بل ته لته‬ ‫ن کښ ې کښي ول دچ‪ ،‬تع‬ ‫کو ل ا دا رتت ن و په‬
‫ن ه ان ها ل ا ابدغ م په کښ ملحو ظ دى‪.‬‬ ‫ه بل‬ ‫توه‬
‫م دکلمتا و دښته رکيتب‬ ‫م په کښ ښه کلمات ان ااب وى چ ا‬ ‫ل ا مهارت سره چ چ‬ ‫داان ها ل که په ښه‬
‫ا ښه اس عما ل په لحتاظ دفصتاحت ا بداتت مراعتات توى چ ادب ر ته تتل کېتږچ ا کته داست نته چ نتو عتادچ‬
‫خپرد دچ‪.‬‬

‫دادب تقسيم‪:‬‬

‫له دىذ‬ ‫ا ي هسيم په لحاظ د ه‬ ‫ادب د خ ل شو رچ ا‬

‫ادب محض‪ ،‬ادب مالوط‪.‬‬
‫ادب محض غه دى چ ب دبيا له لطف ا خوږ الي څاه ا ب دبتت احساس له حرت ه بل مهصتت ا بلته ااتته پته‬
‫عىهي ازل چ درحما بابا تا د حميتت ا خو تحا ل ا نور تاعرانو پته دتوانتو کښت ګتور تتا‬ ‫کښ نه چ ل ه ني‬
‫چ‪.‬‬ ‫م ثور ا عار چ دطپيعي م اظر تا احساسا و ا عواطفو مثيل په کښ‬ ‫ني‬
‫مالوط ادب دې ه اتي چ تو ادتب کوم ارتاي‪ ،‬علمي‪ ،‬اش ماعي مطلب په ادبي پيراته کښ را چ ا ادبي رنت‬
‫رکړچ‪ ،‬نو دل ه ادب اسطه ده ا په لومړى صورت کښ ااته ده‪.‬‬
‫دلومړچ بسم ادب په لحاظ د ادب موضوع اعرانه احساسات ا عواطف‪ ،‬ر حى کيفي ونه‪ ،‬حسن ا شمتا ل‪ ،‬دطپيعتت‬
‫ښ لي مظا ر ا م اظر‪ ،‬نفسي اايزد‪ ،‬بلپي ماتدت ګڼل کېږچ‪ .‬مګر د م بسم ادب رڅه په ايږ کښ نيسي ا کيتاى‬
‫رکړچ ا ادب په رڅه کښ ګډ کانتچ‪.‬‬ ‫ي چ سړى سات س ا ا ي ي تا رتاضي مساتلو ه م ادب رن‬

‫‪2‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫شعر‬
‫حرتک پيتاکوچ‪ ،‬ني ت نتور اتي ترکدم‬ ‫کدم دى چ دانسا په احساسا و ا عواطفو کښ‬ ‫څوک اتي غه موز‬
‫چ داه کارکولى ي ز ا بافيه لرچ ا که نه غه عر دى‪.‬‬
‫عجب تا شوش ا شذبه پيتاکوچ غه عر دى‪ ،‬نتو‬ ‫څوک بيا اتي چ نه رڅه چ په ز ه اډرکوچ ا په انسا کښ‬
‫فق کښ ‪ ،‬د کوا مس و سي ت نو په څ و‪،‬‬ ‫داسما په س ور ا‬ ‫لو ل عر دى چ سړى ې‬ ‫دد ئ په نظرکښ شها‬
‫ا طرا ت کښ دار په لو څوکو‪ ،‬دابىار نو په مس و‪ ،‬دبلپلو پته تور‪ ،‬دښت لو پته ښاتست ه‬ ‫دګلونو ا چم ونو په رن‬
‫س رګو ا ناز نو کښ ګورچ‪ ،‬نه توازد دانه! دمهجور ا ارز م تت پته ا ستېليو‪ ،‬ددردم وپته آه فرتتاد ‪ ،‬دمظلومتانو پته‬
‫م عرچ کيفيت موشود دى‪.‬‬ ‫ژ اکښ‬
‫له داس ما لفو عرتفونو څاه معلومې ږچ چ تو داست کتدم چت پته ز ه ا احستاس تاډير کتوچ ا پته کدستي ي عپيتر‬
‫م عر چ چ به‪ ،‬مګر غه تعر چت‬ ‫نور يا‬ ‫(بتتعي احساسات په ور را لي) غه خو ار مر عردى‪ ،‬نوکه ني‬
‫خلق پرد تو اعر س اتي غه متاه ى دى ا په الفاظو کښ ناى لرچ ددد عر دع اصتر ا اصتلي اشتزا پته بتاب‬
‫ېر مهتم شتز بللتى دى ا چتا ادبتي صت ع ونو ته پته ېتر اع تاک لى دى‪،‬‬ ‫ز‬ ‫ېرد خپرد وتتچ چاپه عرکښ‬ ‫کښ‬
‫مع وچ دچ د عر په ما يت ا حهيهت کښ داخل ګڼل مګر‬ ‫لفظي ا ني‬ ‫پاوا به خل و داه عرچ ص ات چ ني‬
‫د عر لپاس ا زتوربولي‪ .‬متاه سپب دى چ د پاوا خت ادبي مپصرت و ا م هتتت و داتو صت ع و ته پته‬ ‫ا س ىې‬
‫په متاه معيار س جا ه‪ ،‬دد ئ په نظرکښت بته ښته تعر مااته ‪ ،‬چت کتوم مع توچ‬ ‫اصلي نظرک ل ا د عر بيمت ې‬
‫ل هذ ص عت طپاق‪ ،‬ص عت مهابلته‪ ،‬مراعتات ال ظيتر‪ ،‬صت عت مىتاکله‪ ،‬صت عت مزا شته‪ ،‬صت عت ارصتاد‪،‬‬ ‫ص عت به پ ښ‬
‫ص عت ع س‪ ،‬ص عت رشوع ص عت ورته‪ ،‬ص عت اس اتام‪ ،‬ص عت شم ‪ ،‬ص عت فرتق‪ ،‬ص عت شم ا فرتق‪ ،‬شم‬
‫ا هسيم‪ ،‬شم ا فرتق هسيم‪ ،‬حسن عليل‪ ،‬اس پاع‪ ،‬اطراد‪ ،‬عجب ا داس نور‪.....‬‬
‫الهتافي ين‪،‬‬ ‫تا به په کښ له لفظ ص ا تعتو کاراخست ل توى ل ته ذ ج تيس ‪،‬بلتب‪ ،‬ا ت هاق‪ ،‬رد العجزعلتى الصتتر‪،‬‬
‫م لو ا داس نور‪........‬‬
‫مګرا س څوک په داه راز شامو ا کالونه اولې ږچ ا د عر نا د پا له ګورچ‪ ،‬په دد کښ څته تک نىت ه چت تتو ښته‬
‫غيتر کتوچ ا‬ ‫رچا ه ضر ردى ا ب لپاسه يا ښه نه ښ اره کېږچ‪ ،‬مګرلپاس په ر خت کښ‬ ‫لپاس په ر خت کښ‬
‫ختت پته ختت بتل راز کېتږچ‪ .‬کلته خلتک ا ږدد شتام ااونتتچ کلته ل تډى تو ختت باتو ا‬ ‫د زتب زت تت ستاما‬
‫ېتر افتراط کېتږچ ا کلته بيتا غته پاتزېپونته ا‬ ‫چ ونه ر اج چ بل خت ساده لپاس ښه ګڼل کېږچ‪ ،‬کلته پته کتالو کښت‬
‫دسر ن و له ر اشه لوې ږچ‪ .‬عر م په دد خت کښ خ ل لپتاس ا زتتور لته پاوانته بتل راز کتړى دى ا غته لتو ل‬
‫لف ر ااونتچ نو خلک ې نه خوښوچ بل ه عيب ې ګڼي‪.‬‬ ‫پاواني کالي نه ااونتچ‪ ،‬که څوک ې په ېرز ر ا‬
‫داه ا س و نظرته چ د عرپه باب کښ پيتا ود ا عر ايرله داو ادبي ص اتعو څاه تو بل مع توچ تى بتولي دپښت و‬
‫له پاوا نه طپيق ت و ا زمونږ ددد خت ني و ښاالو ادبيانو چ دداه ص ع و ل اره په ېر ليتف‬ ‫په ا عار کښ ې‬
‫ل پيتتاکړچ دا مااته صت ع ونه دچ چت پته ايتر بصتتچ ا‬ ‫تو تو بيت چېر ه په دتو انونو کښ دمثتا ل ا نمتون پته‬
‫رپيست نته دى توى‪ .‬تع ت پښت و تاعرانو د خ تل‬ ‫ل په پښ و ا عار کښ پيتا وچ ا څه ې رزتات کوښت‬ ‫ارادچ‬
‫ص ع ونه تم پته کښت راالته‬ ‫تل نوکه به ني‬ ‫ز ه‪ ،‬خ لو احساسا و ا عواطفو رشماني کوله ا خ ل س ترد به ې‬
‫ر ه ک ل‪.‬‬ ‫عرنه تلى بل ه دزتور ا لپاس په نظر ې‬ ‫متاه ى ه ې‬ ‫را له به‪ ،‬مګر د ى اصلي ى نه ګاڼه ا‬
‫ښتيو‪،‬‬ ‫ددد ل اره چ دا خپره په خو پي و ا محض عپيرا تو حمتل نىتي تعر بته د ني تو پښت و تاعرانو پته نظرکښت‬
‫چ د ى عر ه په کومه س رګه ک لي دچ ا د عرما يت د ى ه څ ګه شلوه کړد ده؟‬

‫‪3‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫شعردخوشحال خان په نظرکښې ‪:‬‬

‫ل تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته اىتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتى لتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتره بوتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته يرانتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاز‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتعر لتتتتتتتتتتتتتتتتتتتره بوتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتحر ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتاز‬ ‫ستتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫ميىتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته دز ه پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته الس لتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته د ز‬

‫زتتتتتتتتتتتتتتتتتتتات کتتتتتتتتتتتتتتتتتتم لتتتتتتتتتتتتتتتتتته زنتتتتتتتتتتتتتتتتتته تو تتتتتتتتتتتتتتتتتتورى امتتتتتتتتتتتتتتتتتتاز‬

‫پتتتتتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتتتتتورآس دحهيهتتتتتتتتتتتتتتت ت ت نتتتتتتتتتتتتتتتتتا د ستتتتتتتتتتتتتتت ت ره کتتتتتتتتتتتتتتتتتا‬

‫پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت ين متتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتخ پلونيتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتولى دمجتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاز‬

‫ستتتتتتتتتتتتتتتتل شلتتتتتتتتتتتتتتتتود ستتتتتتتتتتتتتتتتل کر تتتتتتتتتتتتتتتتم ستتتتتتتتتتتتتتتتل م يز نتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫ښتتتتتتتتتتتتتت اره دستتتتتتتتتتتتتت رګو نتتتتتتتتتتتتتتاز‬ ‫پتتتتتتتتتتتتتته نظتتتتتتتتتتتتتتر کښتتتتتتتتتتتتتت ېتتتتتتتتتتتتتت‬

‫دصتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت عت زتورپتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته څورنګتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته رپتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتورد‬

‫د ىتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتپيه چ تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت چتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو ه بانتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتد طتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتراز‬

‫دمضتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتمو دنزاکتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت امتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتزه رڅاتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر رپاته درستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت صتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتورت ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتره تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوراز‬

‫کتتتتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتتته نظتتتتتتتتتتتتتتتم کښتتتتتتتتتتتتت ت کارګتتتتتتتتتتتتتتته ا ل تتتتتتتتتتتتتتتوس را چ‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتم دز نتتتتتتتتتتتتتتتو پتتتتتتتتتتتتتتته ښتتتتتتتتتتتتتت ار ګرنتتتتتتتتتتتتتتتي ل تتتتتتتتتتتتتتته بتتتتتتتتتتتتتتتاز‬

‫کتتتتتتتتتتتتتتړه وښتتتتتتتتتتتتتتيار غتتتتتتتتتتتتتته‬ ‫چتتتتتتتتتتتتتت تتتتتتتتتتتتتتتوه ت تتتتتتتتتتتتتتا ېتتتتتتتتتتتتتت‬

‫عتتتتتتتتتتتتتتتتتتابد بتتتتتتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتتتتتتتل کانتتتتتتتتتتتتتتتتتتتى پتتتتتتتتتتتتتتتتتته اتجتتتتتتتتتتتتتتتتتتاز‬

‫‪4‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫خو حا ل په دد بي وکښ کما ل کوچ چ خ ل اااز په اىى ا يرانتتازۍ کتوچ ن ته چت د عراىتى تم پته ز نتو‬
‫تف دى‪ ،‬سحر تل ر ه که څه م نوى عپيتر نته دى مګتر م لتى ا مستلمه خپتره ده‪ ،‬داچت لته‬ ‫متاه ې‬ ‫لګېږچ ا‬
‫زنه توزتات تاکم ورى اماز بولي ېره ښه خپره ده ا لته امارنته ر ته بلته ښته کلمته نىتوپيتا کولى‪ ،‬کته اتتو چت د‬
‫امازکلمه به ې چا داس په ناى نه چ اس عما ل کړى څه الطه خپره به نه چ‪.‬‬
‫زنه كدم ه عر نه اتي‪ ،‬په درتم بيت کښ چ دحهيهت نا د‬ ‫د خو حا ل له داه عر څاه معلومېږچ چ دى ب‬
‫په ورآس س ر چ ا په س ين مخ ې دمجاز پلو نيسي څومره ښه عپير دى ن ه چ حهيهت مجاز عد ه په داته مفهتوم‬
‫چ دبدات په فن کښ ې لرچ ا دتود کلم اس ع ما ل په موضتوع لته‪ ،‬مع تى کښت حهيهتت بتولي ا پته نتور نتاتو‬
‫كښ ې مجاز ګڼي د صرف ا عرفا په لحاظ بله مع ىٰ لرچ ا نورکواتف په کښ ليته ي‪ .‬په رصورت موږ تلى تو‬
‫حهيه ه کدم ه عرنه اتي ا ب دحهيهت له س ين ماه دمجاز ښاتس ه پلتوا رنګتين پتو نى تم څته‬ ‫چ خو حال ب‬
‫اصلي ااته نه بولي‪.‬‬
‫م س ين مخ لرچ م مجاز چ پلو‪ ،‬چ له سلو شلو سلو کر مو‬ ‫عرتوه ح هيه نا د ده چ‬ ‫د خو حا ل په نظرکښ‬
‫م ناز ه ا دص عت څورنګه زتور رپورد دى‪.‬‬ ‫م يز نو سره ې په س رګو کښ‬
‫خو حا ل ص عت ه د زتور په س رګه ګورچ ا اصلي معىوبه ې نه ګڼي دمضمو دنزاکت امزه م بت‬ ‫ګورئ! چ‬
‫اسب ا تو راز الى اوا چ بيانو اتتي چت پته داستى نظتم‬ ‫له ص ع ه توبل ى ګڼي ا سر ر پاته د عر په صورت کښ‬
‫شو ي چ د ز نو ښ ارکوچ‪.‬‬ ‫کښ که کار ګه ا ل وس را ل ي م داس باز رن‬
‫و! د عرله ز نو سره کاردى ا د متاه ښ ارل اره پيتا وى دى په دد بيت کښ عد ه په دد لطف چ لته کاراته‬
‫ه چ دز ه دښ ارپه تادلو سړچ ته دخ لت ا لت مصترد يرانتتازى‬ ‫ن ى باز شو چ دا لطف م‬ ‫ا ل وس نه ز ه‬
‫م تاد چ‪ ،‬په ر س ى بيت کښ چ اتجاز توه اعرانه ا ادبي وښيارچ بولي ښتاتي چت د خ تل داته تعر‬ ‫ا اى‬
‫اتجاز ا زتا و دالل ونو ه به م ا اره کوچ چ څومره ښه مطالب ې په کښ ناى کړى دى ا پته توڅوبي وکښت ېت‬
‫شو تتى ي‪.‬‬ ‫د مره څه تلي دچ چ توه لوته مهاله تاتوه رساله رن‬

‫شعردحميد په نظرکښې‪:‬‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتعرنه دى داخونتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاب دزخمتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتي ز ه دى‬

‫تادستتتتتتتتتتتتتتتتت ت ي لتتتتتتتتتتتتتتتتتتتى دم لتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ختتتتتتتتتتتتتتتتتتتول دمتتتتتتتتتتتتتتتتتتتړه دى‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتا نغمتتتتتتتتتتتتتتتته دنتتتتتتتتتتتتتتتتيم بستتتتتتتتتتتتتتتتمل مراتتتتتتتتتتتتتتتته دختتتتتتتتتتتتتتتتول ده‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتته مع متتتتتتتتتتتتتتتتتا ښتتتتتتتتتتتتتتتتت ل ليلتتتتتتتتتتتتتتتتتى ده‬ ‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتا مج تتتتتتتتتتتتتتتتتو‬

‫‪5‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا د ت تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو اباستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتي ت لى متتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوج دى‬

‫تالتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ښتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاره دحيتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتترت لتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتى فتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوج دى‬

‫متاته تى تعردى ا پته دد‬ ‫عرنه دى مګتر مطلتب ېت دادى چت‬ ‫اتي چ‬ ‫دل ه که څه م حميت په ظا ره کښ‬
‫درد بي وکښ دى خ له نظرته د عر په باب کښ پوره ښ اره کوچ‪ .‬که څوک دا بي ونه په دبت ګورچ غته پتو ېتږچ‬
‫عر دده په نظرته کښ څ ګه ښ اره وى دى؟ ( ددى بي و مورد به خاص چ مګر ح تم‬ ‫چ حميت عر ه څه اتي ا‬
‫ې عام دى) دى اتي عر تاد زخم ز ه خوناب دى تا غه ر س و دم دى چ له صورت ا کتالپوت څاته پته ېتر‬
‫ته دليلتى معمتا ده تتا د ت تو د‬ ‫ېرد ارز ګان پرد اتښى چ تا دعىق دنيم بسمل مراه تا مج تو‬ ‫حسرت لى چ ا‬
‫شوش موج تاتو عالم حيرت دى چ دى ر ه فوج اتي ا د حيرت له ښاره ې را لى ګڼي‪.‬‬
‫تعر‬ ‫د حميت زتات مهارت په دى کښ دى چ د عرپه عرتف کښت توعتالم تر دد ښت اره کتوچ ا ستړى پو توچ چت‬
‫پېژنتل څه اسانه کارن ه دى‪ .‬دا آسانه خپره ده چ سړى اتي عر دانسا بتتعي احساسات خو نوچ مګر کته پوښت ه‬
‫څ ګه ا په څه راز‪ ،‬ا عر د مره اايزه له کومه کړه؟ نو خپره ېره ګرانېتږچ ا د حميتت اونتتد تتو مو تګاف‬ ‫يچ‬
‫بوته چ دانواب اتي ا د عر په معرفي کښ د عر د اډير علت ا سپب م بيا کړچ‪.‬‬
‫تعر تتو درد ا احستاس‪ ،‬تودعىتق‬ ‫دحميت داه عرتف چ د عر ل اره اعرانه عرتف دى‪ ،‬موږ دد ه مل ف کوچ چت‬
‫ا شما ل پيغام‪ ،‬دتوه يجا ا اعجاب ا حير موج ا فوج دى چ په الفاظو ا کلما و کښ ې ګور ‪.‬‬

‫شعر دشيداپه نظرکښې‪:‬‬

‫مضتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتمو د تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتعر ل تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته پي تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتردى‬

‫رنګتتتتتتتتتتتتتتتتتتتين الفتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاظ ېتتتتتتتتتتتتتتتتت ت رختتتتتتتتتتتتتتتتتتتت زتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوردى‬

‫ر تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ضتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر ر دچ دا د ا ه څ ېتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتزه‬

‫پي رکتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر څودلربتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتردى‬

‫يتا م په عرکښ پي را زتور سره بيل کړ ى دى ا داس نه کوچ چ توازد رنګي و الفاظو ه عر اتي ا تاعرچ‬
‫لټوچ مګرب رخت زتوره پي ر م نه خوښوچ ا په دد ضتر رت ابترار کتوچ‪ .‬کته رښت يا اتتو لته داته‬ ‫په الفاظو کښ‬
‫بولو ن ه چ دالفاظو اډير توه‬ ‫ضر ر ه ېڅوک س رګ نىي پټولى ا رنګين الفاظ دا حق لرچ چ رخت زتور ې‬
‫رناى کښ بوچ حاکميت لرچ‪.‬‬ ‫رڅوک پو ېږچ چ ادبي کلمات په ر چا ا‬ ‫م ل خپره ده ا‬
‫غه څه چ توه اعر تلي بل تم تلتي دچ‬ ‫ه چ تومضمو په کښ راالى دى ا د وار د په اډرکښ‬ ‫ېر عر نه‬
‫مګر دتوه الفاظ اعرانه دى ا دبل نه دى ن ه دتوه عرښه ګڼل کېږچ ا د بل غومره نه‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫شعردعليخان خټك په نظرکښې‪:‬‬

‫عتتذاب نتته دى نتته ډتتواب تتعر ختتو ډتتوب دى‬

‫ستتتتپوع‬ ‫ااونتتتتتچ انستتتتا ګتتتتا‬ ‫ګتتتتاه ېتت ت‬

‫ع وانتتتتتتتات دچ دا ابيتتتتتتتات مع تتتتتتتو ح تتتتتتتم‬

‫ښتتتتته بتتتتتت ګتتتتتوره دمحمتتتتتول ا د موضتتتتتوع‬

‫تعرتو لپتاس دى چت کلته بته ېت ښته‬ ‫دعلياا له دد د ه بي و معلومې ږچ چ دى م ظوم الفاظ عرګڼي ا اتي چت‬
‫يتا عر توپي رنه بولي چت لپتاس ته مح تاج چ بل ته لپتاس ېت‬ ‫دى ل ه خو حا ل ا‬ ‫سړى ااونتچ ا کله بت‪ ،‬تع‬
‫ګڼي چ کله توه ښه ى ا کله بت ى ه په اا ه کېږچ‪ ،‬دعلياا نظرته م د عرپه نسپت ل ه دپاوانيو نظرته داس‬
‫اتي عرتو ښاتس ه لوښى دى چ کله په کښ د ا ا كله پكښ ز رلوېږچ تا عر تتو‬ ‫هچ‬ ‫کسا‬ ‫ده ا س م ني‬
‫زتوردى چ کله ښ ښځ ا کله بتد ه په اا ه کېږچ (‪)١‬‬
‫عر ه لپاس اتي‪ ،‬غه ى دادى‬ ‫ه چ دى ې دد خپرد ه ا کړى دى چ‬ ‫مګر دعلياا په نظرته کښ تو ى‬
‫عر ه نه ډواب‬ ‫غوى عر مم وع ګڼي نودى مجپور دى چ‬ ‫چ علياا له ني و داس مدتانو سره خپرد کوى چ‬
‫بولي ا د عر لم ه د د ى له السه خدصه کړچ‪ ،‬د متد المله دداو بي واااز م پته‬ ‫ا نه عذاب اتي بل ه ډوب ې‬
‫ل کوچذ‬ ‫دى‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتعر پتتتتتتتتتتتتتتتتته څتتتتتتتتتتتتتتتتته ګڼتتتتتتتتتتتتتتتتتي مم تتتتتتتتتتتتتتتتتوع‬ ‫عالمتتتتتتتتتتتتتتتتتا‬

‫ېتتتتتتتتتتتتتتتتت ت ر ابيتتتتتتتتتتتتتتتتتتتات لتتتتتتتتتتتتتتتتتتته آنحضتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر ه دچ مستتتتتتتتتتتتتتتتتتتموع‬

‫عتتتتتتتتتتتتذاب نتتتتتتتتتتتته دى نتتتتتتتتتتتته ډتتتتتتتتتتتتواب تتتتتتتتتتتتعر ختتتتتتتتتتتتو ډتتتتتتتتتتتتوب دى‬

‫ستتتتتتتتتتتتتتتپوع‬ ‫ګتتتتتتتتتتتتتتتاه ېتتتتتتتتتتتتتتت ااونتتتتتتتتتتتتتتتتى انستتتتتتتتتتتتتتتا ګتتتتتتتتتتتتتتتا‬

‫تعر څته تى دى؟‬ ‫که چېرد علياا ب دداس کوم عامله د عر حهيهتت بيتانولى تتا چا رې ته پوښت ه کتړى اى چت‬
‫تاعرنه دى چت د تعر حهيهتت ا‬ ‫لست وڼى نته ګڼلتى ن ته چت علياتا کتوم داست‬ ‫ت‬ ‫تعر بته ېت‬ ‫تهين دى چت‬
‫ګتورچ ا د ده‬ ‫مع وتت ه نه چ پرتتو لى ا محتض م ظتوم الفتاظ ر ته تعر ښت اره توى چ‪ .‬کته څتوک دده دتتوا‬
‫عر نه له نظره ېركړچ تهين به كړچ چ داه راز مفكوره ا دى ېتر ستره لترد دچ‪ .‬مگتر خپترد د اب ضتاآ و تاب دچ‬
‫م بل راز ي‪.‬‬ ‫كله چ د سړچ مطلب په توه ي کښ بل ان ه چ نظرته ې‬

‫ه چ دل ه ې بيانه رانهلوم ‪.‬‬ ‫(‪)١‬پتد باب په بله توه ک تومضمو‬

‫‪7‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫نته‬ ‫رحما بابا چ د عرا ادب په مهام کښ لو ناى لرچ ا سړى تهين کولى ي چ دده له نظره د عر حهيهت پت‬
‫ه نه دى راالى چ ده د عر په نسپت خ له نظرته په کښ ښ اره‬ ‫دى پا ه‪ ،‬خوما ه ې په دتوا کښ کوم عر ما‬
‫صورت ه ېت ګتور ا دا تم پته نظتر‬ ‫عر دد ه په نظرکښ څه راز ؟ مګرچ د عر رن‬ ‫کړى چ ا موږ پوه و چ‬
‫عر س اتي پو ېت ږ چت دى پته عرکښت مع توچ حهيهتت ا ستوز‬ ‫كښ نيسو چ دى خ ل عر په ساده انىاا ا سوزا‬
‫خوښوچ ا ساده شما ل ر ه ښه ښ اره کېږچ‪.‬‬

‫په ژوندکښې دشعر اوادب اغېزه‬

‫نيسو‪ ،‬دبتبا يو ا ني پا يو په پټوپټو سپپونو‬ ‫که ژ نت ا حيات ه ښه نير و ا دانسانانو کاميابى ا ناکامي په نظرکښ‬
‫اړ پو ې ږ چت ادب ا ادبتي رشتا ل پته دنياکښت موفتق دچ ا ژ نتت دادب پته ارابتو ر ا دى‪ .‬غته‬ ‫پس س رګ‬
‫غه کسا چ په بتنظرک ل کېږچ په عهل ا ف ر‪ ،‬عمل ا کردار کښ به ې لږ‬ ‫په شامعه کښ مهپول ا‬ ‫ا ااص چ‬
‫فرق چ مګر په ادبي لحاظ به ېر فا ت لرچ‪.‬‬
‫داچ له تو ه بل نه ا ر فدن ى په خپره پو ېږچ تادښه سلوک خا نت دى‪ ،‬فدنى سړت وب لرچ‪ ،‬ددد لولو خپر رش‬
‫د غه ادبي حيثيت ا اصيت ه چ ا د غه له ادبي ا صافو څاه ما لف عپير نه دچ‪.‬‬
‫غه لو ل صف ونه چ د ا ااصو اصيت رد نه ى ېلېږچ جزته کانتچ‬ ‫که سړى دا ااصو اصيت حليل کړچ ا‬
‫تها ت سترپه متاته‬ ‫ې څ ک نى ه چ ادبي خصاتص ا مميزات په کښت ست ره برخته لترچ ا داش متاعي ستعادت ا‬
‫ناى کښى دى‪ .‬دل ه اس د ني و بتبا و اعرانو حا ل ا حيات په نظرکښ مه نيست ن ته چت د ى د غتو ادبتا پته‬
‫نسپت چ له موابعو نه په ختوږ خپتر ‪ ،‬ظراف تو نتو ا لطتاتفو‪ ،‬ادبت ح اتتا و ا ا تعار است فادد کتوچ ختور ا لتږ د چ‬
‫ا ېڅ په حساب کښ نه راني‪.‬‬
‫عر ا اعرا نه دچ بل ته غته ا تااص دچ چت د ختت ا حتا ل لته مه ضتا‬ ‫دل ه ارض له ادب ا ادبا څاه توان‬
‫سره سم له خ ل ادبي اب تار‪ ،‬له خ لو ا ضاعو ا حرکا و‪ ،‬له خ لو خپر ا اظهارا و کار اخيس لى ي ا کله کله م اسب‬
‫تلى ى نو دداته راز طپيهتي ادب خا نتتا کته څته تم بيستواده چ ا څته نته تي‬ ‫بي ونه م په ني و موارد کښ‬
‫د تعرا پته تذکر ا شراتتت تتامجلو کښت مته‬ ‫لي لى ادبي رشا ل ا د ادب خا نتا بلل کېږچ‪ ،‬داه راز ادبتا است‬
‫ګورئ چ څومره ېرا څومره موفق دچ‪.‬‬ ‫لټوئ بل ه په مجلسو ا محافلو الر ا کوڅو‪ ،‬کور کلي کښ ې‬
‫تو مګتر کتوم ا تااص چت‬ ‫اتو‪ ،‬تلتى ېت‬ ‫ېود سوچ پ ګا‬ ‫اعرانو ه ددا‬ ‫که چېرد عر ادب توه بولو ا‬
‫په نستپت ښته ښته‬ ‫ناست دچ‪ ،‬ا ادبي محفل ې شو کړى کله د م په نسپت ا کله دپ‬ ‫ېود په رڼا کښ‬ ‫ددا‬
‫ر ته ک تاب کپتاب د ا ه اتښتي چ دا مااته ادبتاا دچ چت لته تعرا ادبته ګټته ا است فاده‬ ‫بي ونه اتي ا په ما ښ‬
‫کوچ‪.‬‬
‫غوئ په خلهو کښ نفو ا اډير لرچ ا داه نفو د د ى‬ ‫کسا معلوم چ چ‬ ‫رچا ه به پا ل کور کلي کښ ني‬
‫له ادبي اب تاره پ يتا وى چ څوک چ له خلهو سره په خوږه ژبه خپرد کوچ‪ ،‬پا تل مهصتت ا مطلتب تر څتوک ښته‬
‫پو ولى ي‪.‬‬
‫د خ ل متعا ل اره ادب دالتل چ په عامه طپهه بل ه په خواصو م ېر اډېر لرچ پيتاکولى ي غه رګوره په شامعه‬
‫کښ مهپوليت لرچ ا په ادبي مهارت بانتد عتزت‪ ،‬ډتر ت‪ ،‬اصتيت‪ ،‬ښته تهرت‪ ،‬رڅته ګټلتى تي ن ته چت ادب‬
‫ر څوک څه کوچ‪.‬‬ ‫زموږ په ژ نتا حيات حاکميت لرچ ا په داو خوږ پس‬

‫‪8‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫وى چ‪ ،‬تاکوم مصيپت ا بت با تي راالتى چ نتو پته ادبتي ت تا خ لته ستلي‬ ‫کله چ موږ خ ه توا خ ګا راپې‬
‫له‬ ‫کړ چ‬ ‫کو ا په عر نو خ ل ام الطو ‪ ،‬په داسى احوالو کښ که په تو داس صحپت ا مجلس کښ ګډ‬
‫لطاتف ا ظراف ونه چ تاڅوک دام ا مصيپت‪ ،‬صپر اس هامت په نسپت عر نه اتي ا راز راز ح ات ونته کتوچ ضتر ر‬
‫غير راني که چېرد کوم دښتادۍ مجلتس چ ا دد ه تو دپاتد‬ ‫غه پاوانى حا ل نه پا ه کېږچ ا په ضعيت کښ‬
‫کولو ا نژدد کولو دپاره کوم مجلس م عهت وى چ ل ه تم ادبتي م طتق ا ادبتي است تالل دخو تالو تعر نه ېتر‬
‫کېتږچ‪ .‬داته راز‬ ‫فيصتل‬ ‫توا ت ښت ښت‬ ‫کارکوچ‪ ،‬کته دد ه تو څته شګتړه ا دعتوه چ نتو م پته ادبتي برا ي تو ا‬
‫نيسو تلى و چ ادب زموږ غه ملګرى دى چ په ام ا ښادۍ کښ راستره دى‬ ‫حيا ي شرتانات چ په نظر کښ‬
‫ياره ا ور م له رد خوا زموږ په ژ نت احاطه کړچ ا دعلم عهل رڼتا مغلوبته‬ ‫ا توه خوږه تارانه راسره لرچ‪ .‬کله چ‬
‫ي متاه ادب دى چ د اميت كړكو را ه خدصوچ ا د رڼا زې رى راکوچ په متاو مره ت ا تم دادب عرتتف نته‬
‫ا تا ح م م دى ن ه چت پته اکثتر مجالستو کښت چت تتو ه‬ ‫اتو چ ادب په شګړ ا دعو کښ‬ ‫مامېږچ باتت‬
‫خپره دڅو و په بضا ت فيصله کېږچ ل ه ادب ا ادبي اب تار ېر ېر کوم ونه کوچ که خپره د اتر ته ال ه تي پته‬
‫ېر و ا خرابات‬ ‫رڅوک ې له اډير النتد راني‪ .‬له داس محالفو ا مجالسو چ‬ ‫م ادب الرلرچ ا‬ ‫غه ناى کښ‬
‫ل ه م داه دپو انو ا صوفيانو ا ا ( عر ادب) له رنتانو سره ېرد پټ ا ښ اره خپرد لترچ ا پتوره محترم‬ ‫ه ن وز‬
‫معلومې ږچ مګر عجيپه الداده چ داه د بزم ا بزميانو م ىين دخطابو په ممپر نو تم درېتږچ ا پته م پتو ا مترستو‬
‫کښ داخدبو درس م رکوچ ‪ .‬کله چ د طتن ا مليتت دنتاموس ستا لو ختت را تي بيتا داست ست ترد اتتي چت‬
‫تعر ادب دحيتات پته تره خواکښت‬ ‫په شوش راني ا نانونه ا ر ه اورنتوچ دا ن ته چت‬ ‫د ورتاليو ا ن ګيالو ت‬
‫کارلرچ ا حصر اخ صاص نه بپلوچ‪ ،‬ر اعر چ ګورۍپه توه عر کښ به نا توراز ښيي ا په بل کښ به بل تا‬
‫تاعر غته‬ ‫معلومې ږچ‪ .‬متاه سپب دى چ ني ت کستا د تاعر مع تى پته (م لتو المتزاج) بانتتد کتوچ ا اتتي چت‬
‫رڅه ې چ په ز ه ګرني غه اتي‪.‬‬ ‫چا‬ ‫څوک دى چ دخ لو احساسا و اب‬
‫رښت يا اتتي تاعرا خ تل احساستات ا عواطتف نتته تي پټتولى ا ار متر ېت خل تو تته پته تعر کښت ښت اره کتوچ مګتتر‬
‫است ګتورئ دخ تل احساستا و لتږ ا‬ ‫ى دى رڅتوک چت‬ ‫متاس‬ ‫رانسا‬ ‫دا عرتف توازد د اعردپاره نه دى ا‬
‫کېتږچ ن ته دمتزاج پته‬ ‫ې ر اب دى ا له خ ل ز ه څاه رشماني کوچ خو دنور خل و خپرد باد چ ا د تاعرپا‬
‫اعر پته داته صتفت پېژنتي خ تل‬ ‫لو توازد دى تادېږچ ا بل چا ه څوک ګو ه نه نيسي‪ .‬که چېرچ متاه سړى چ‬
‫يانو كښ ې فكر تو‬ ‫ې رز ى نه چ پوه به ي چ انسا په لولو ا با و كښ تو راز نه چ ا په ېر‬ ‫نان ه ګورچ ا‬
‫راز ا بل راز کېږچ ې رنله په کوم مجلس کښ په کومته موضتوع بحتث کېتږچ ا راز راز ما لتف ماتالف نظرتتات ا‬
‫دليلونه را ل کېږچ چ د اكثر ا ااصو فكر نه م رسره ا چ را ا چ ا خيالونه بل راز كېږچ‪ .‬ېر ا تااص ت ه‬
‫چ توه رځ توه سړچ ه ښه اتي بله رځ ې بتبولي‪ ،‬تو خت دتود مف ورد طرفتار چ بل خت دبل کلته چت‬
‫غست نته چ لته نانته ستره تتو‬ ‫ي چت پته طپعتي احوالتو کښت‬ ‫کړچ بل ا‬ ‫څوک دده احساسات ا شذبات را ې‬
‫ل‪ ،‬دتوه ک اب ا بل ک اب په ک لو ېر فرق په کښ راني ا ابعات حتواد‬ ‫ل فكر كوچ ا په شميعت كښ بل‬
‫نيستي ار متر بته ابترار‬ ‫شو چ نوکه څوک خ ل نفسي احتوا ل ا ر حتي کيفيتات پته نظرکښت‬ ‫بې ا بل ى رن‬
‫بل څوک م نن بل څوک تم سپابه بل څوک م‪ ،‬په محراب ممپتر کښت تتو راز شلتود کتوم ا پته‬ ‫کړچ چ زه پر‬
‫کور خلوت کښ بل ا کار نه لرم‪ .‬نتو دا ختوى تتوازد د تاعر نته دى د ېتر دى‪ .‬رانستا کلته لته دنيانته مر ر تي‬
‫ا عىرت له ش ونو سره نه برابر چ‪.‬‬ ‫ا اخرت په خوب ت ي کله بيا ددنيا توه يپه عي‬
‫چ ا کله له عهل ا ف ر څاته کتار اخلتي نكته چت ژ نتت‬ ‫انسا په ېر احوالو کښ داحساسي ا ادبي ااې ز اب‬
‫داکثرتت په اع پار ادبي دى نه عهدني‪ ،‬ادب ا احساس دزماني ا م اني اايز ا حواد ډو له اډېر النتد چ ا عهتل‬
‫تتاره‬ ‫م داو ااېز ا اډې را و ه اا ه اتښي ده نو ر کله چ ژ نت دما لفو احوالو نوم دى ا عر د تاعر د ژ نتت‬

‫‪9‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ايرت خپرد چ بل خت بته‬ ‫پيتا كوچ‪ .‬تو خت به پ ښ دن‬ ‫ده ضر ر به كله اخدبي كې ږچ ا كله به عىهي رن‬
‫لي‪ ،‬نو ېڅ عجب نى ه که خو حا ل خا تو خت اتيذ‬ ‫ايرت په بر‬ ‫ن‬

‫ېتتتتتتتتتتتت ت مي تتتتتتتتتتتتتت نفستتتتتتتتتتتتتتاني دى‬ ‫متتتتتتتتتتتتتتخ د غتتتتتتتتتتتتتتو ور تتتتتتتتتتتتتته چتتتتتتتتتتتت ت‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتوه مي تتتتتتتتتتتتتته بتتتتتتتتتتتتتتابي ده نتتتتتتتتتتتتتتورد کتتتتتتتتتتتتتتل مي تتتتتتتتتتتت ت فتتتتتتتتتتتتتتاني دى‬
‫م تتتتتتتتتتتتتړه دنفتتتتتتتتتتتتتس نغو تتتتتتتتتتتتته د تتتتتتتتتتتتتوا پتتتتتتتتتتتتته لتتتتتتتتتتتتتورد متتتتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتتتته‬
‫ا ه دنفتتتتتتتتتتتتتتتتتتتس چتتتتتتتتتتتتتتتتتتتارد تتتتتتتتتتتتتتتتتتتيطاني ‪ ،‬نتتتتتتتتتتتتتتتتتتته رحمتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاني دى‬
‫کردبتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت م تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتړه بتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتکارا دبتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت کرکتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا‬
‫رچتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ني وکتتتتتتتتتتتتتتتتتتتار دى دني تتتتتتتتتتتتتتتتتتتو پتتتتتتتتتتتتتتتتتتته د هتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاني دى‬

‫ختتتتتتتتتتتتتتتتورد څملتتتتتتتتتتتتتت ت پتتتتتتتتتتتتتتتتاڅ نتتتتتتتتتتتتتتتته دد ف ر نتتتتتتتتتتتتتتتته دد کتتتتتتتتتتتتتتتتر‬

‫تتتتتتتتتتتتتته څتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتتړى نتتتتتتتتتتتتتته ېتتتتتتتتتتتت ت دا خوتونتتتتتتتتتتتتتته حيتتتتتتتتتتتتتتواني دى‬
‫کتتتتتتتتتتتتتتره ميىتتتتتتتتتتتتتته ا ستتتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتته ف تتتتتتتتتتتتتتر‬ ‫متتتتتتتتتتتتتته ا ستتتتتتتتتتتتتته بتتتتتتتتتتتت ت‬
‫کتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر ف تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر ا ه دز ه کتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاردى ر حتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاني دى‬
‫ارنتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتي لتتتتتتتتتته مرګتتتتتتتتتته‬ ‫ىتتتتتتتت ت ر خلتتتتتتتتتتق نتتتتتتتتتتاپوه دچ چتتتتتتتت ت ىتتتتتتتتتت‬
‫خانتتتتتتتتتتتتتتچ وستتتتتتتتتتتتتى ږچ پتتتتتتتتتتتتته څتتتتتتتتتتتتته ختتتتتتتتتتتتتو‪ ،‬پتتتتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتتتتاداني دى‬

‫ي چ خوله ې‬ ‫متاه اعظ په بل خت کښ د نفساني مي و ا خوا ىا و له اډرالنتد راني ا په ښ اره نارى‬

‫راکړه‪.‬‬
‫تا اتيذ‬
‫مستتتتتتتتت تتتتتتتتتم متتتتتتتتى پرستتتتتتتتت تتتتتتتتتم ميىتتتتتتتته اتتتتتتتتتاغ پتتتتتتتته دستتتتتتتتت تتتتتتتتتم‬

‫توستتتتتتتتتتتتتاعت چتتتتتتتتتتتت نتتتتتتتتتتتتتي رابانتتتتتتتتتتتتتتد اتتتتتتتتتتتتتم دى بتتتتتتتتتتتت اتااتتتتتتتتتتتتته‬

‫تتتتتتتتتتتل تتتتتتتتتتتوا تتتتتتتتتتتوس کتتتتتتتتتتتړه تتتتتتتتتتتر ا لتتتتتتتتتتته توپتتتتتتتتتتته لتتتتتتتتتتتس کتتتتتتتتتتتړه‬

‫ستتتتتتتتتتتت ت ا لتتتتتتتتتتتتتته امتتتتتتتتتتتتتته څتتتتتتتتتتتتتته دچ کتتتتتتتتتتتتتته زه ال م لتتتتتتتتتتتتتته فرااتتتتتتتتتتتتتته‬

‫م ته نه ما ېږچ ا په ې ر صرتحو الفاظو د غه شها سفر م بپلتوچ ختودالس برېتت خپتره ده‬ ‫مګرپه دد تلو ې‬
‫ى دى چ کله طاعت کوچ کله ګ اه ا ېڅ انسا داس نه ي کيتاى چ دنفس له‬ ‫متاس‬ ‫نو ر کله چ انسا‬
‫ف ر پيتانه ي‪ ،‬عر م نه‬ ‫ېڅ له ر ه دمړت‬ ‫خوا ىا و چورالس اخلي تا ه ا رځ په لهو لعب مصر ف ي ا‬
‫تاعر مدم توچ باتتت مطلتق انستا‬ ‫هواني کيتتى تي نوکته څتوک پته دد بتاب کښت‬ ‫بى ړه اخدبي کې ږچ ا نه بيا‬
‫چ تاپه بل عپارت م داکوچ م غه که چېرد اعر م دنور اونتد‬ ‫ل کل ه داس ا کله غس‬ ‫مدمت کړچ چ‬
‫کتړچ ژ نتت ېت تتو راز ا نغمته ېت بتل راز چ پته عرکښت بته‬ ‫تا وښيار تي چت دز ه خپترد ا خ تل ماتتل پت‬ ‫ل‬
‫عر خو د متد المله په ز نو اډېر كوچ چ د ز ه خپترد دچ ا لته‬ ‫رګوره داه خونتا کيف پا ه نه ي ن ه چ‬
‫ى دى ا‬ ‫نته ميتتا‬ ‫حيات سره موافهت لرچ په متاه شه عر ا ادب د اډېر ا ااې زد پته لحتاظ لته علتم ا فلستف‬

‫‪10‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫غه کسا چ ادبي ا خطابي اب تار لرچ ا دخ ل ادبي اس تالل ا ادبي سحر په اډر دخلهو په احساسا و لوب کتوچ‬
‫په غوکسانو الپه مومي چ دخل و عهلي اب اع ه وشه لرچ ا له علمي برا ي و کاراخلي د متد الملته داش ماعيتا و‬
‫اتيذ‬ ‫تو لوى عالم‪ ،‬ګوس ا لوبو‬
‫اتته ا پته ېتر‬ ‫ل ېت‬ ‫ر ته اېت پته اکيتتچ‬ ‫نتو رڅته چت‬ ‫که اوا د چ تو شمعيت لته خ تل اډيرالنتتد را لت‬
‫حرارت ت م رر کوه! صحيح برا ين ا مثپت حهاتق پرې ږده ا له علمي ا م طهتي شتت ل څاته کارمته اخلته‪ ،‬لته غتو‬
‫حرکا و ا مثيلونتو ېت ر کاراخلته چت حتواس لته اډيرالنتتد را لتي‪ .‬مجتازچ عپتارات‪ ،‬شالتب نظتر ىتپيهات‪ ،‬ستاحرانه‬
‫کلمات ل ه حرتت‪ ،‬طن‪ ،‬ر ر لى‪ ،‬علم‪ ،‬حهيهت‪ ،‬مسا ات ېر ې ر اتته! پا لتو خپر کښت د خلهتو خوا ىتات لته نظتر‬
‫النتد نيسه نه عهلونه‪.‬‬
‫دګوست ا لوبو لتته دد څتتو خپتتر بتته معلومتته تتوى چ چ ت دادب اډيرپتته خلهتتو بانتتتد لتته علتتم ا عهتتل نتته زتتتات دى‬
‫ا صحيح برا ين تامثپت حهاتق د مره اډرنه لرچ ل ه چ مجازچ عپارات ا شالب نظر ىپيهات ې لرچ‪.‬‬
‫که موږ پا له م په حيات کښ دبت کړ را ه معلومېږچ چ ادبي عپيرات ا ادبي بترا ين پته رښت يا ېربتوچ دچ ا‬
‫ت تا پته ادبتي‬ ‫داه راز ادبي ر شا ل چ ل ه ګوس ا لوبتو د شمعي تو نتو دم تاډرکولو پته چتل پتوه توچ دچ ا د خ لت‬
‫شا به تا د خ لو ا ضاعو ا حرکا و په مرس ه په خل و اډير اچتولى تي غته کته لي تون ى چ ا کته نته چ‪ ،‬پا لته تعر‬
‫اتي ا که دنور له ا عار کار اخلي په شامعه ک نفو پيتاکوچ ا له علمي ا عملي رشالو څاه بر کښې ي‪.‬‬
‫نيس ‪ ،‬چ پا لو‬ ‫داه راز ا ااص چ مثالونو ښودلو ه ې ضر رت نى ه پرېږدئ ا توازد غه اعرا په نظرکښ‬
‫ېتر بتر نته ېت ليتتلي دچ‪ .‬د د ى تمير تم‬ ‫ا عار ې له پاد ا انو ا لو تو خلهو څاته ېتر انعامونته اخست ي دچ ا‬
‫د مره زتات دى چ ل ه خزانۀ عامره تولوى ک اب پرد ک دى ا څو ه ې دل ه تاد ذ‬
‫اميرخسر ذ دد اعر له ېر پاد ا انو ا لوتو خل و څاه باىىونه ليتلى چ دلولو بيا ا ږدېږچ‪ .‬توه صله ېت چت‬
‫له سلطا بطب التتن څاه اخس ى ده غه د توه ا ي ( فيل) په ول سره ا س ين ‪.‬‬
‫فرخي سيس انيذ په توه بصيته له اميرابوا لمظفر ناصرالتتن طغاني څاته چت دبلتخ حتاکم ‪ ،‬د ه څلوتښتت استونه پته‬
‫اخيس ل‪.‬‬ ‫شاتزه کښ‬
‫فطر ي کىميرچذ په د ه بي وله اکپر پاد اه څاه د لس زره ر پو انعام اخيست‪.‬‬
‫الفهار ر اني ه په توه متحيه بصيته توه زتر ‪ ٧‬خر اره رېښم رکړه‪.‬‬ ‫سيت‬
‫وه په دد توه بيتذ‬ ‫دانىي مىهتچ ه هزاد ه دارا‬

‫اک راسرسپزکن اى ابرنيسا دربهار‬

‫بطره ا مى مي وانت ت چراګو ر ود‬

‫تولک ر پو باښل ‪.‬‬

‫حيا ى کا ى ذ ده ه شهانګيرپاد اه د غلق نام په توه مپحث بانتد دده په ول سره ا س ين رکړه‪.‬‬
‫ارزبى اتيذ چ طغانىاه سلجوبي کومه رځ د ا ۀ نرد لوبه کوله مګرلوته ې ښه نته ه ا ده ته د متره بهتر رالتى‬
‫پته دد ختت کښت ارزبتي تتوه ربتاعي‬ ‫ورد ه الس کا ه ا دمجلتس خلتق ې رپته تتره کښت‬ ‫رساعت به ې‬ ‫چ‬
‫ل ښه عپير کړ ا دى پرد د مره خو حاله تو چت پ ځته ستوه طتد ېت‬ ‫دحسن عليل په‬ ‫تله چ دده له لوب ې‬
‫ر باښل ا لوبه کو ن ي م له خطره خدص ول‪ ،‬رباعى دادهذ‬
‫خواستتتتتتتتتتتتت ستتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتک نهىتتتتتتتتتتتتى ف تتتتتتتتتتتتاد‬ ‫ګر تتتتتتتتتتتتاه ستتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتت‬

‫‪11‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوظن نپتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتترى کتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته کعپ تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتين داد نتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاد‬

‫چتتتتتتتتتتتتتتتتو نګرتستتتتتتتتتتتتتتتتت حىتتتتتتتتتتتتتتتتمت حضتتتتتتتتتتتتتتتترت تتتتتتتتتتتتتتتتاه‬ ‫تتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫از حىتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتمت تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاه ر ى برختتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاک نهتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاد‬

‫تږ‬ ‫ه نه څه علم‪ ،‬فهتط متت مره خپتره ده چت طغانىتاه کعپ تين اورنتوچ چت‬ ‫په دد رباعى کښ نه کومه فلسفه‬
‫لور ه کېږچ ا درد خاله را زچ‪ ،‬څه چت پاد تاه‬ ‫خاله را زچ مګر هتتر داس پېښوچ چ د ږ خالو مخ د نم‬
‫ږ خاله‬ ‫اتي غه‬ ‫اوا چ غس نه کېږچ ن ه ده ه بهر رني ا ضعيت ې بل راز کېږچ ارزبي په داه خت کښ‬
‫اوا ى د اه له يپ ه متخ پته ختا ر ږدچ ا دده د حىتمت اح ترام کتوچ‪ ،‬پاد تاه ل ته چت پته تېڅ خ ته‬ ‫اه ې‬ ‫چ‬
‫ه ې ا ږد چ‪.‬‬ ‫باى‬ ‫ورد ه ې‬ ‫غه الس چ‬ ‫خپره خو حالېږچ ا‬ ‫وى ‪ ،‬داس په ېڅ ا خو‬
‫ېرد ااېزد لرچ‪.‬‬ ‫دد خپرد ه څه ې ر عجب مه کوئ انسا په متاس خپر تو راز ا بل راز کېږچ ا ادب داس‬
‫‪ ،‬ا داتاز دڅڼو ل ډ لو ح م ې صادرکړ‪ ،‬چ د غه څڼ ل ډد ود‬ ‫سلطا محمود م کوم خت په بل حا ل کښ‬
‫وه؟ سلطا که څه م ېر ېر کار نه کولى تو‬ ‫پا ل ح م ر ه پښيما ن يا پيتا وه چ دا م څه کړه؟ ا څه رانه‬
‫مګر غه څڼ ې په غه ساعت نه ود ا ږد لى ا حسن شما ل ې بېر ه ژرنته تو راګرنتولى‪ ،‬داپښتيماني ر ر‬
‫وښتيارا حيترا‬ ‫ې چا خپرد نه ود کتولى‪ .‬پو تا ا‬ ‫زتا ېته ا دى ې دد حت ه رسا ه چ په مجلس کښ‬
‫چ څه کړچ‪ ،‬عهل ا م طق په دد خت کښ څه کارنه وکولى ا داام ب له تعره پته بتل تى نته ستړېته‪ .‬دلولتو‬
‫ا غه څه چ په سلطانانو م اډر ا الپه لرچ دع صرچ په برخه ه‪ ،‬نو غه رااى ا دارباعي‬ ‫س رګ ع صرچ ه ا ښ‬
‫تلهذ‬ ‫ې‬

‫رعيتتتتتتتتتتتتتتتتتب ستتتتتتتتتتتتتتتتتر زلتتتتتتتتتتتتتتتتتف بتتتتتتتتتتتتتتتتتت از کاستتتتتتتتتتتتتتتت ن استتتتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫چتتتتتتتتتتتتتتت ته شتتتتتتتتتتتتتتتتتاى بغتتتتتتتتتتتتتتتتتم نىستتتتتتتتتتتتتتت ت ن خاستتتتتتتتتتتتتتت ت ن استتتتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫بتتتتتتتتتتتتتتتتت طتتتتتتتتتتتتتتتترب نىتتتتتتتتتتتتتتتتاط متتتتتتتتتتتتتتتتى خواستتتتتتتتتتتتتتت ن استتتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫کاراستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ن ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر زپيتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر استتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ن استتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫کته کتړه‪ .‬کته څتوک‬ ‫ددد رتاعى په تلو ام رک و ا خو حالى رااله سلطا دع ص رچ خوله درد نله لته شتوا ر‬
‫دد رباعي ه دکوم حهيهت تاد عهل په س رګه ګورچ ې څ به په نظر ر ي ا اتي به چ په دد کښ نوڅه دچ؟ مګر‬
‫ې څ په کښ نه چ م تولتوى ستلطا لته خ تل اډتر النتتد را لتي ا پته ېتر شتوا ر‬ ‫دا م د عر لوى بوت دى چ‬
‫نا خرڅوچ‪.‬‬
‫تلذ‬ ‫هې‬ ‫دتوه بل پاد اه نهل کوچ چ خ ل عمل‬
‫عمل‬ ‫لو دى‪ ،‬سپا چ پاد اه له خ ل‬ ‫سپابه فدن ي ناى ه دښ ارل اره نو مګر رڅوک که دماه للى سرې د‬
‫څه‬ ‫دى ا ښګار ه ني پاد اه په ېر بهر تل ه نه ې خپر چ ماپر‬ ‫و ګورچ چ توسړى دماه ر ا‬ ‫سره ر ا‬

‫‪12‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ا س ا سزا څه ده؟ سړى اعر ا پوه و چ ب له عره بل ېڅوک دپاد ا انو د بهر ع تاب نتواب نته تي‬ ‫ت لي‬
‫تلى نوې دابيت اتهذ‬

‫متتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتن آ ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ار صتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتپحم کتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته از طرتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتق ادب‬

‫ميىتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته پيىتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر آف تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاب متتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتى با تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتم‬

‫ود ا ع اب په لطف مرحمت بتل و‪.‬‬ ‫دابيت نه تا ا به د چ د بهر اضب په ا ر وې‬

‫ه مګر په بل رن ‪ ،‬ا س م که څوک چا ه په داس خپر سمتالسه شوا را طد نه‬ ‫داه راز ادبي ااې زد ا س م‬
‫ل تاډيرات څرګ تتېږچ‪ .‬ا س تم متوږ‬ ‫رکوچ نو په ز ه کښ خو ناى رکوچ ا څو رن پتس ېت پته ايتر مست هيم‬
‫مل فت نه تو ک ه ر څوک رتوه حته د خوږ خپر ا ادبي عپيرا و لته اډرالنتتد رانتي ا دداست کستانو بتتر کتوچ‪.‬‬
‫توه رځ چا ح اتت کا ه چ زه ر س ه له څه مودد مستافرت نته خ تل کتور کلي ته راالتم ا هتتتر وا پته د ا ست رګو‬
‫اومپسو چيچلم نو څوک به چ ليت ه را له ر ه به تل کيته چ صحت ې ښه نه دى ا درا لو تاکښي ا س لو توا‬
‫ېر کړچ‪.‬‬ ‫ې نى ه‪ ،‬بله رځ تو آ ا رااى چ دخواږه صحپت خا نت ا د غه دخوږ خپر خاطرات مانه‬
‫کړه د غه له صحپ ه م ز ه صپر نه و کړاى ا په پټو س رګو ې مجلتس ته رالتم‪ .‬غته چت زه پته‬ ‫نو ر څه م چ‬
‫م درپست خ ته تود د ا پته ست رګو‬ ‫تلذ ېره موده نه د راالى ددد ناى اومپس‬ ‫دد حا ل ليتم را ه ې‬
‫ښ ل کړد! که سړى ف ر کړچ دا خپره کوم حهيهت نه لرچ ا نه داومپسو له ز نته څتوک خپتر دى چت متوږ لت‬ ‫ې‬
‫چ ا تلى و‬ ‫چيچي‪ ،‬ا د څه دپاره داکارکوچ؟ مګر ادبي عپيرات که څه م ابعيت په کښ نه چ خو اډرپه کښ‬
‫متاته خپتره‬ ‫ا پته حهيهتت کښت‬ ‫چ دداه سړچ ليته به م په داس حا ل کښ د متاه راز خپر په اډرکښت‬
‫دليت اسطه وه‪.‬‬
‫دد راز خپر تته باتتستتړى پتته ب ت اع تتاتو نتته ګتتورچ ن تته چ ت متتوږ رتوپتته مجلستتونو کښ ت پتته متاس ت خپتتر م‬
‫م بان کېږ چ که څوک ر ه دعلم ا علمي اس تالل په عي و ګورچ دب اعت به نه چ مګر څتوک‬ ‫خو حالېږ ا‬
‫په کښ له بضا ت ا ح مت نه کارنه اخلي ا په پټو س رګو ې م ي‪.‬‬
‫مىهوره ده چ کو م خت يخ بتوعلي ستې ا دبوستعيت ابتوالاير پته مجلتس کښت ناستت ا څتوک رااتى چت سترم‬
‫لت خانتتد؟‬ ‫خوږېږچ‪ ،‬غه ې په دمولو ر ع کړه بوعلي سي اپه خ تا و‪ ،‬بوسعيت ابوالاير رد پوښ ه کړه چت‬
‫ده تل چ دسردرد ښاتي چ دصفر اپه اډر چ نودم ې څه چاره کولى ي؟ سعيتابولاير ر ه توه ستا ه خپتره لته‬
‫ر ه تل په ااونتد تو لوى ح يم بانتتد تتوه ادنتى کلمته د متره‬ ‫يخ ېرخ ه ا م اډر وا بياې‬ ‫اتس ه چ‬ ‫خول‬
‫تېڅ نته‬ ‫اډير کوچ نو په دد سړچ بته لت استما اهلل اډرنته کتوچ تيخ چتوپ ته ا ددد خپترد پته شتواب کښت ېت‬
‫و تلى سړى چ دبوستعيت ابتوالاير پته خپتره کښت اورکتوچ پتو ې ږچ چت ده لته ادبتي است تالل څاته کتار اخست ى‬
‫تلى دىذ غه څه چ زه پرد پو ېږم‬ ‫وى ا دسعيت ابوالاير په نسپت ې‬ ‫مګربوعلي اونتد تولوى سړى پرد بان‬
‫ت ي‪.‬‬ ‫دى ې‬
‫ېر خلق پرد سمتالسه شو ېږچ مګرداته دليتل دعلتم م طتق پته‬ ‫په دد کښ څه ک نى ه چ دمونه ېر اډيرلرچ ا‬
‫غه شتل چ په علمي برا ي و کښت کېتږچ دل ته‬ ‫لحاظ دبحث ېر مجا ل لرچ خوادبي دالتل ب بحثه م ل کېږچ ا‬
‫نه کېږچ‪.‬‬

‫‪13‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ېرد‬ ‫ر څه به ې ا رچ په عر ا ادب کښ‬ ‫خطابي مهام داام ياز پيتاکړى چ څوک به ې دخپر ردتت نه کوچ ا‬
‫دعلم م طق له ما اډپات نه ي کولى مګر ددد المله چ م ر ا مع رض نه لرچ نو سړى‬ ‫ه چ څوک ې‬ ‫خپرد‬
‫ر ه مسلمات تلى ي‪.‬‬

‫درحما بابا دابيتذ‬

‫بتتتتتتتتتتتتادچ ستتتتتتتتتت ت ا پتتتتتتتتتتتته زلفتتتتتتتتتتتتو بانتتتتتتتتتتتتتى نيتتتتتتتتتتتتت دپرتىتتتتتتتتتتتتانو کتتتتتتتتتتتتړ‬

‫ا ه پتتتتتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتتتتتتردچ‬ ‫ګرد نتتتتتتتتتتتتتتتتتته دشهتتتتتتتتتتتتتتتتتتا‬ ‫ن تتتتتتتتتتتتتتتتتته ېتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫د ابعيت ا حهيهت په لحاظ مااس خپره ده ل ه داومپسو چيچلو په نسپت چ د ماه ېره وه ن ه چ دل ه م د‬
‫م په ز ه کښ نه‬ ‫باد په سر د شها ګرد نه کيتل ددد دپاره چ زلف پرتىانوچ د اعر تو صوردى چ دى به ې‬
‫ېڅ ف ربه ر ه ددد خپرد په ردتت کښ نه چ پيتا توى‬ ‫و لوس ى چ ا‬ ‫م ي مګر درحما بابا دتوا به په زر ا‬
‫ن ه چ ادبتي لتذت ېت ستړى داست ستوداګانو ه نته پرېت ږدچ‪ .‬پته تتوه بيتت کښت خو تحا ل ختا خټتک تم خ لت‬
‫ه اتيذ‬ ‫معىوب‬
‫ژنتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬ ‫پتتتتتتتتتتتتتتتتتته متتتتتتتتتتتتتتتتتتدل متتتتتتتتتتتتتتتتتتدل کا تتتتتتتتتتتتتتتتتته عا تتتتتتتتتتتتتتتتتتها‬

‫ستتتتتتتتتتتتتت ت ا پتتتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتت ت رګو کښتتتتتتتتتتتتتت ت چتتتتتتتتتتتتتتتتړد دچ دبصتتتتتتتتتتتتتتتتاب‬

‫ژنتي‬ ‫مګر ېڅوک نه اتي چ په س رګوکښ خو چړد نته نتا ې ږچ ا کته پته ست رګو کښت چتړد چ نتو چت عا تها‬
‫ېڅوک ې نه ي کولى ا نه ې کتوچ پته ا رتتت ن و‬ ‫خوس رګ به م نتد کړچ‪ ،‬دابيت سره له داه اع راضه چ‬
‫تعر ادب بيتل نتاى لترچ ا څتوک ر ته پته غته‬ ‫ر ته ښتك ارچ‪ .‬ددد ستپب متتادى چت‬ ‫اډير کوچ ا دان ااب‬
‫س رګه نه ګورچ چ نور خپر ه ګورچ‪.‬‬
‫په عرکښ ل ه چ خو حا ل تليذ‬
‫کتتتتتتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتتتتته نظتتتتتتتتتتتتتتتتتم کښتتتتتتتتتتتتتتت ت کارګتتتتتتتتتتتتتتتتته ا ل تتتتتتتتتتتتتتتتتوس را د‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتم دز نتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو پتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ښتتتتتتتتتتتتتتتتت ت ارګرني ل تتتتتتتتتتتتتتتتتتته بتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاز‬

‫ل وسا ا کاراا دبازانو کارکوچ بل ه باز ز نه نه ي لى ا د ى ز نه چ‪.‬‬

‫رڅتوک ېت خوښتوچ‪ .‬اتتي چت د( تار‬ ‫په کومو خپر کښ چ دادب مالګه ګډه تي غته پته تر چتااډر کتوچ ا‬
‫دسپب ا علت پوښ ه کتړه‪ ،‬پاد تاه د غته ما ښت‬ ‫ا بل لږ‪ ،‬چار ن‬ ‫الر يت ) د ه زامن ‪ ،‬چ توپرد ې رګرا‬
‫تتل چت داڅته دچ؟‬ ‫خ ل نا ګرا ز ى را اوښت‪ ،‬ل ه څودان مسواکونه م پرا ه ‪ ،‬نو خ ل داته ز ى ته ېت‬
‫غه تلذ‬
‫توس کتړ غته دا‬ ‫رخصت کړا خ تل ګترا ز ى ېت را بالته لته غته نته ېت چت‬ ‫مسواکونه‪ ،‬دى ې‬ ‫((مسا تک)) تع‬
‫شم اس عما ل نه کړه ن ه چ دد شمل سره ې ال پاس درلود چ سړى چا ه په عربى اتي چ س ا مسا چ تع‬
‫کاف په کښ خطابي ي ا اضافي رکيب ي‪.‬‬

‫‪14‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫تل چ مفترد تت مستواک دى پاد تاه غته ستړى ته تتل چت ا س خوبته‬ ‫نو خ ل مهصت ې په بل راز اداکړ ا ې‬
‫دد ا په فرق پوه وى ې ‪ .‬له دد ابع ا دد شواب څاته معلتومېږچ چت دپاد تاه تتو ز ى ادتتب ‪ ،‬ا پته ادبتي‬
‫‪.‬‬ ‫دباتهو له غه بل نه ښه پو يته ن ه ر ه ګرا‬
‫م تو ز ى له بل څاه ښه کوچ‪.‬‬ ‫م فرق را لي ا دپدر په نظرکښ‬ ‫ګورئ! ادب ا ادبي خپرد په زام وکښ‬
‫تتل چت زمتا کلونته لته غته نته‬ ‫که فدن ى؟ ده په نواب کښ‬ ‫ه لوى ې‬ ‫له کوم با ادبه سړچ نه چا پوښ ه کړه چ‬
‫نه تل چ زه ر غه لوى تم ن ه چ نان ه لوى تل ر ه م اسب نه ښ ارېته‪.‬‬ ‫ې‬ ‫زتات دچ ا داس‬
‫داخپره الپ ه څه علمي ا فلسفي بيمت نه لرچ مګر پا ل ادبي بيمت په ک ابونو کښ ژ نتۍ پا ته توه ا دزمتان بتاد‬
‫تو نه له‪.‬‬
‫تل چ انګورختو پتاک ا حتدل دچ ا دانګتور ا بته تم پتاک دچ‬ ‫په توه ښه سړچ چا څو اع راضه کړه ا ر ه ې‬
‫غته ت ه (اترض ېت لته‬ ‫نو راب ل ناپاک ا نجس دى؟ بل داچ سړى که څه په س رګو نه ت ي نو څه پو ېږچ چ‬
‫رڅه چ چا ه مهرر چ غه رسېږچ نو‬ ‫ختاى څاه ان ار ) درتم اع راض ې دا ‪ ،‬چ کار نه خو لول هتتر کوچ ا‬
‫تتوه خښت ه پر ته ه غته ېت را ا خيست ه ا‬ ‫دچاپه ژلو بصاص کېږچ ا مدم ې ږچ؟ دښه سړچ پته ما ښت‬ ‫توسړى ل‬
‫كړ ا د غته ختت حتاكم دى را اوښتت چت کته تا د ده شتواب نته تو‬ ‫دى ې پرد تىت‪ ،‬سړى ال ه عرض ې‬
‫دد ژ بد ه؟‬ ‫تى ه ا ل‬ ‫تلى نوپه خښ ه دد ل‬
‫رکړى دى‪.‬‬ ‫ښه سړى ر ه تل ماخونو رڅه نه دچ کړچ ا دده ددرد ا سوالونو نواب م‬
‫دى اتي انګور ا دانګور ا به پاک دچ نو راب ل مرداردچ‪ ،‬ما دى پوه کړه چ داه خښ ه خو له خا ر ا ا بو‬
‫شو ه وه که دى څوک په خا را تاپه ا بو لي نه ژ بلېږچ‪ ،‬که خا رد ا ا به توناى کړچ ا خټه ي نوپه خټه م‬
‫څوک نه دچ ژ بل وچ مګر چ لمر ه ې کېږدچ ا چه ي نو بياسړى ژ بلوچ‪ .‬بل دى اتي چ کار نه ختو لتو ل‬
‫ت اتت‬ ‫هتتر کوچ نو توسړى ل په بتل مدم ېت ږچ؟ دده ژ بليتته ختو تم د هتتتر کتار دى لت زمتا دالسته عترض ا‬
‫فرتاد کوچ دا خو م څوک‬ ‫اتي څه چ سړى په س رګو نه ت ي غه نى ه نو داه دردچ دى رن‬ ‫کوچ‪ .‬دا چ‬
‫په س رګونه ت ي‪.‬‬
‫و ا عارض م نور څه نه وه تلى‪ ،‬مګرچ سړى ګورچ دا نو ابونه ادبي دچ ا داه‬ ‫په دد خپر حاکم م بان‬
‫غه ې د مره ژرنه اى بان کړى ا نه ې نا‬ ‫ښه سړى که دعلم فلسف په اساس رسره بحث کړى اى ښاتي چ‬
‫داس په اسانه خدص کړى اى‪.‬‬
‫توه بل چابصه کوله چ زه توه رځ دتتوه حتاکم پته حضتور کښت ناستت م چت توستړى رااتى ا د چالته السته ېت پته‬
‫سرخا رد باد کړد‪ ،‬حاکم ه دده عرض ب اساسه معلوم و چ دى در غ اتي ا په نا حهه عرضتونه کتوچ نتو ح تم‬
‫ې ! سړچ چ په مخ څ ېړد خو د بيا را انتد وا تي تلذ حاکم صاحب!‬ ‫کړ چ‬ ‫ت‬
‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاچ پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته متتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتخ څ ېتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت ړه راکتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتړه‬

‫لتتتتتتتتتتتتتتتتتته ا ښتتتتتتتتتتتتتتتتتت و کتتتتتتتتتتتتتتتت ت ستتتتتتتتتتتتتتتت ت رګ چا تتتتتتتتتتتتتتتتتته ا متتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫ي‪.‬‬ ‫کړ چ دده په عرض کښ دد اورا حهيق‬ ‫ددد لڼتۍ په ا رتت د حاکم ضعيت ا ف ر بتل و ا امرې‬

‫‪15‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫دادب تاثير په اسالمي فقه اوديني احکامو کښې‬

‫ل اره توه ښه سيله ده ا بىر په علم معرفت کښ اصلي ا اساسي برخه‬ ‫ادب ا ادبي ف و خو د رعلم ا رد پو‬
‫لرچ مګر په دت ي اح امو ا مساتلو کښ ې د مره اډير ت و چ لوله فهه را ه تو ادبي اس پاط معلومېږچ‪.‬‬
‫که چېرد داسدم علما ادبي بوانين نه اى کىف کړى ا په ادبي اش هادا و نه اى موفق توچ ېڅ لته بته څتوک‬
‫را لتي‪ .‬د بترآ اعجتاز ا‬ ‫ته نته‬ ‫پتوه توچ ا داته موشتوده فاستيربه ميتتا‬ ‫دبرا کترتم پته استرار ا معتانيو نته‬
‫فصاحت بدات به چا ه نه معلوم‪ ،‬اسدمي فهه به نه ه ت تن ود‪ ،‬فراتض ا اشپات بته لته مست حپا و ا مپاحتا و‬
‫غته امر نته چت د شتوب ل تاره دچ د ا ه بته تتوراز‬ ‫چانه بيل کړى‪ ،‬غه ا امر چ توازد اباحت رد معلومې ږچ ا‬
‫ګڼل کيته ا د ېر حهاتهو په مخ به پرده پر ه ه‪.‬‬
‫متاه ادبي اصو ل ا بوانين دچ چ خلک ې د ختاى دک اب په فصاحت بدات پو ول ا دختاى اح ام ېت‬
‫ر ښودل‪ ،‬د اصول الفهه‪ ،‬اصول الپيا ‪ ،‬اصول الپدات‪ ،‬فهه اللغه ا صرفي نحوچ مساتلو پته مرست ه ېت مع تا ته الره‬
‫پيتاکړه ا د ف ر اش هاد خا نتا پيتا و ل‪.‬‬
‫رکله چ زموږ دت ي ک اب (برآ کرتم) دفصاحت ا بدعت له حيثه داعجاز حت ه رسيتلى ا زموږ ښت لى رستول(ص)‬
‫تر‬ ‫م افصح العرب بلل کېت ږچ نتو دداست ک تاب ا داته راز پيغمپرپته ت تا پتوره پو ېتتل ېتره ادبتي پو ته اتوا چ ا‬
‫څتتومره چ ت څتتوک د ادب پتته دبتتاتهو زتتتات پتتوه تتي غتتومره دبتترآ پتته ار تتادا و ا عپتتارا و‪ ،‬دالل ونتتو ا اب ضتتاآ و ښتته‬
‫پو ېږچ‪ .‬ا په نپوچ احادتثو کښ بصيرت پيتاکوچ‪ ،‬که متوږ اصتو ل الفهته پته اتور ګتور بت لته ادبتي مستاتلو چت پته‬
‫نصوصو پورد علق ا اخ صاص لرچ بل ى نه دى‪ ،‬که چيرد ددتن اماما له عربي لغت ا ادب ستره پتوره نته اى‬
‫وچ؟‬ ‫ا ا داه صحيح اش هاد نه به نه‬
‫په اصول الفهه کښ د رعي اح امو پېژنتل په څلور هسيمو پورد ا ه لرچذ‬
‫ا ل هسيمذ دلفظ په اع پار دى دصيغ ا لغت له حيثه چ ابسام ې دادچذ خاص‪ ،‬عتام‪ ،‬مىت رک‪ ،‬متاا ل‪ ،‬دا هستيم‬
‫دکلم په اصل ض پورد علق لرچ‪.‬‬
‫ر تو (ظهور‪ -‬خفا) څلور څلور بسمونه لرچ‪.‬‬ ‫د م هسيمذ دمع ا دظهور ا خفا په اع پار دى چ‬
‫دظهور ابسام ذ ظا ر‪ ،‬نص‪ ،‬مفسر‪ ،‬مح م ‪.‬‬
‫دخفا ابسامذ خفى‪ ،‬مى ل‪ ،‬مجمل‪ ،‬م ىابه‪.‬‬
‫درتم هسيمذ دلفظ داس عما ل په اع پار دى ا ابسام ې دادچذ‬
‫حهيهت‪ ،‬مجاز‪ ،‬صرتح‪ ،‬ک اته‪.‬‬
‫څلورم هسيمذ دمراد ا مهصت پېژنتلو په اع پار دى چ بسمونه ې دادچذ‬
‫عپارت دنص‪ ،‬ا ارت دنص‪ ،‬داللت دنص‪ ،‬اب ضاا دنص (‪.)١‬‬
‫لومړى ا درتم هسيم په کلمه پورد علق لرچ ا د م څلورم په کدم پورد‪ .‬ر س ه رداتو هستيما و ا س دمثتا ل پته‬
‫ل ښيوذ‬ ‫ل د ني و ابسامو اډير ا اايزه په فهه ا اح امو کښ داخ صار په‬

‫فصتيل څاته‬ ‫(‪ )۴‬رکله چ دداولولو ابسامو فصيل زښت ېر ا ږدېږچ ا په داس ضم ي بحث ک نىي را دى نوله بسط‬
‫و‪.‬‬ ‫ې صرف ظر‬

‫‪16‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫حقيقت اومجاز‬
‫له دىذ م عذر حهيهت‪ ،‬مهجور حهيهت‪ ،‬م عارف حهيهت‪ ،‬که چيرد دتوه لفظ حهيهتي مع تى م عتذر ه‬ ‫حهيهت په درد‬
‫تا مهجوره چ دلولو په ا فاق مجاز مراد ېږچ نه حهيهت‪.‬‬
‫نوکه توسړى بسم خورچ چ زه به دفدن ي کره بتم کښې ږدم ا بيا د غه کاله ه په آس س ورن وزچ بسم پرد ا چ‪،‬‬
‫که څه م حهيه او ې بتم نه دى اتښى که چيرد له در ازد نه بتم دن ه کړچ ا ب له دې ه چ ن وز د غه کتره بتتم‬
‫کښېږدچ بسم پرد نه ا چ که څه م حهيه او ې بتم رکره اتښى دى‪ ،‬ن ه چ دل ه له بتم اتښودلونه مجازچ مع تى‬
‫مرادېږچ چ ن و ل دى نه بتم اېښودل نو حهيهت دل ه عرفاومهجوردى‪.‬‬
‫متاه ا په دد حتتث کښ ذ ((ال پيعو ا لتر م بالتر مين الالصاع بالصاعين)) چ توه ر پتو پته د ر پتو ا تتوه‬
‫حهيهتي مع تى م ر کته ده ا اترض رن ت دتتود پيمتان ا د ه‬ ‫توتتچ‪ .‬دپيمتان‬ ‫پيمانه په د پيمانو خرڅول م ت‬
‫پيمانو اله ده‪ ،‬نوکه څوک دلرګى تاد کوم بل ي توه کونډۍ ا کاسه په د بانتد خرڅوى سود ا ربا ر ه نه تتل‬
‫کې ږچ ن ه چ له توه لفظه څاه په توه حا ل کښ حهيهي ا مجازچ د ا ه مع ا چ نه مرادېږچ‪.‬‬
‫م عتارف مجازنته چ موشتود دلولتو پته ا فتاق حهيهتت متراد دى نته‬ ‫که تولفظ مس عمل حهيهت لرچ ا په مهابل کښت ېت‬
‫مجاز‪ ،‬ا که م عارف مجاز م چ نو امام ابو ح يفه (رح) اتي چ حهيهت ا لى دى ا دامام محمت ا ابو توسف په نزد‬
‫دمجاز په عموم بانتد عمل کېږچ‪.‬‬
‫ۍ ختورى نتو‬ ‫تا‬ ‫دد ى اخ دف ل ه معلومې ږچ چ توسړى بسم تاد کړچ چ زه داه ا م نه خورم ا بياې ني‬
‫ۍ پته خو لتو نته حانتث كېتږچ نكته چت ني ت مست عمل‬ ‫دامام ابو حفيفه په نزد دني و په خوراک حانث کېتږچ ا د‬
‫ۍ م عارف مجاز دى نودى حهيهت ه په مجاز بانتد رشيح رکوچ مګر د غو د نور امامانو پته‬ ‫حهيهت دى ا‬
‫ل حانث کېږچ‪.‬‬ ‫نزد د د ا په خوراک دمجاز دعموم په‬

‫صريح او کنايه‬
‫صرتح غه لفظ دى چ مع ى ې څرګ ته ا ښ اره چ ا ک اته غه کلمه ده چ مع اې څه بتر ه پټته چ‪ ،‬د فهته پته‬
‫زچ ل ه طدق ا ع اق که دلوکه په بستم چ‬ ‫اح امو کښ داد ه لفظونه ې رفرق لرچ‪ ،‬که صرتح الفاظ د چاله خول‬
‫ا که په ز ه کښ ې کوم بل مطلب نيولى چ م خ ل کار کوچ ا طدق تا ع اق اب کېږچ ا نيت ه تېڅ ضتر رت‬
‫نى ه‪ ،‬مګر په ک اتا و کښ نيت تا د حا ل داللت ضر ردى‪ ،‬که توسړى په اد (ستربه) تتا زنتا ابترار کتړچ نتو د دد الملته‬
‫داد په ابرار ې که له لسو ر پو کمه نه چ الس اوڅېږچ ا په دد بل ابترار‬ ‫چ دا الفاظ صرتح دچ په حتکېږچ تع‬
‫اتتي چت متا د‬ ‫په در کېږچ تاس ګسار ېږچ مګر که دزنا د کلم په عوض شماع اتي تا داد ا سربي په ناى (مثد)‬
‫ده ما ل اخيس ى دى نو حت نه الزمېږچ ا الس نه استې ږچ نكته چت شمتاع د ست تتو نتاى كيتت مع تى تم لترى ا‬
‫رنه اخس ى چذ‬ ‫لونه لرچ ا اح ما ل لرچ چ په بي به ې‬ ‫اخس ل م ېر‬

‫‪17‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ظاهر‪ ،‬نص‪ ،‬مفسر‪،‬محکم‬

‫ه په کښ حاشت نه چ ا له صيغ څاه مطلب ا مراد معلومېږچ‬ ‫غه کدم چ مرادې ښ اره چ ا امل ا پوښ‬
‫ضاحت زتات چ‪.‬‬ ‫ظا ر ر ه تل کېږچ ا نص غه چ چ له ظا ر نه په کښ‬
‫توه ظا ره خپره ده چ څه‬ ‫ليت‪ .‬دل ه دکلي د خل ورا‬ ‫که څوک اتيذ ما ه چ دکلي خلك رااله نواحمت م‬
‫خفا نه لرچ‪ ،‬مګر داحمت ليتل نص بلل کېږچ ن ه چ دل ه عد ه دمع تى پته ښت اره التى دکتدم ستوق تم د احمتت‬
‫دليتلو خوا ه دى ا خپره اصدو د متاه مطلب دپاره ر انه وېته‪ .‬مفسر غه کدم دى چ له نص نه م پ ښ زتات‬
‫ې څ نه چ موشود‪،‬ل ته دا آتتت ((فستجت الم ٰل ته کلهتم اشمعتو )) پته‬ ‫ضاحت چ ا د ا تل اصيص اح مال پ ښ‬
‫دد اتت کښ دمدت و سجته کول ظا ر بلل کېږچ مګر د آدم عليه السدم عظيم بيانول پ ښ اصلي مهصت دى‪.‬‬
‫رکله چ ((فسجت الملٰ ه)) تل و ه دااح ما ل پيتا و چ لولو مدت و به ستجته کتړى چ ا کته ني تو؟ ن ته چت‬
‫ترد مل ت بته تتوازد تتوازد‬ ‫دشم اطدق په درد و ا د بانتد ال م کله کله کې ږچ بل دا اح ما ل تم چت‬
‫توه‬ ‫تل وه داه اح ماالت رفت‬ ‫ر ه سجته کړى چ که لولو به توناى سرپه نم ه اتښي چ؟ چ کلهم اشمعو‬
‫ا کدم مفسر و‪)١( .‬‬
‫ي نو مفسر په نص ا نتص پته ظتا ر بتوچ دى‬ ‫که چېرد دداو درد بسمو ( ظا ر ‪ ،‬نص‪ ،‬مفسر ) تو له بله عارض پي‬
‫آتا و کښ ذ‬ ‫ل ه په دد د‬
‫پ غو اباموال م) (فان حواماطاب ل م من ال سامث ى ډلث رباع) چ په لومړى اتت کښ‬ ‫( احل ل م ما راا ال م ا‬
‫چ بت د عتتد لته عي ته ترد‬ ‫ې له محرما و چ په اتت کښ دماه کر وى دى دنور ښځو ر ا التى رڅتو چت‬
‫نه ر اکوچ‪ ،‬نو دل ه دد ا آتا و مهابله رااله مګر ددد الملته چت د تم‬ ‫معلومې ږچ‪ ،‬ا د م اتت له څلور نه زتا‬
‫نص ا لومړى ظا ردى داح م په غه ز ر ر و ا له څلور نه جا زنه دى ر ا‪.‬‬

‫داستثنا بحث‬
‫د دتن دمج هت ت و اکثر مذ پي اخ دفات په ادبي اخ دف مپ ى چ چت تولته داست اخ دفونتو څاته داست ث ا بحتث‬
‫دامام اعظم (ابو ح يفه ) ا امام افعي رحمه اهلل عليهما رم ځ اخ دف دى‪.‬‬ ‫دى‪ ،‬په دد بحث کښ‬
‫امام اعظم صاحب اتي که توسړى ابرار کړچ چ په مابانتد دفدن ي سل ر پو دچ مګتر لتس کمت نتو داکتدم پته‬
‫حهيهت کښ داس دى ل ه چ ده تلي دچ دفدن ي پرمابانتد نوچ ر پو دچ تع ى ل ه چ په لسو بانتد بېاتي‬
‫له اصله ابرار نه چ توى اما تافعي صتاحب اتتي چت نته‪ ،‬ده تونتل پته ستلو ابترار کتړى ر ست ه ېت لتس د شګتړد‬
‫ل رت ه کم کړى‪.‬‬ ‫ا معارض په‬

‫(‪ )١‬رکله چ په ح م ک له مفسر نه زتات ضاحت نه چ ا توازد د متد له امله ر ه مح م اتي چ دم سو خيتلو‬
‫دى ا ر س ه درسول(ص) له فا ه لول مفسر ات و نه مح م بلل کيږچ ن ه چ دم سو‬ ‫اح مال پ ى نى ه ا ح م ت لي‬
‫و نو دمح م له فصيل څاه صرف ظر و‪.‬‬ ‫خيت اح ما ل رف‬

‫‪18‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫دا اخ دف ښاتي چ ني و کسانو ه ل ه توه لفظي نزاع داس ښ اره ي مګر په رعي اح امو ا د برآ کرتم په فسير‬
‫کښ د خل ا اډير لرچ‪.‬‬
‫ګڼو ل ه چ پته مست ث ى بې اتى ابرارنته چ توى نتو د وحيتت دکلمت (الالته اال‬ ‫افعي (رح) اتي که موږ اس ث ا داس‬
‫مع تى تي ا اډپتات بته پ ښت رانته تي‬ ‫دنور ختاتانو نفى به ېت‬ ‫ي چ نور ختاتا نى ه تع‬ ‫اهلل) مع ى به داس‬
‫نىت ه مګتر توختتاى‬ ‫يذ نورختاتا‬ ‫ل له مس ث ى م ه څاه شدکړ مع ى به ې داس‬ ‫مګرکه مس ث ى دمعارض په‬
‫اتتي چت پته کلمته وحيتت کښت مهصتت‬ ‫م به اډپات ي‪ .‬امام اعظم صاحب په نواب کښ‬ ‫ه‪ ،‬نو م به نفى ي ا‬
‫رسره پيتاکوچ ا که موږ پته‬ ‫م باتل دچ مګر رت ا‬ ‫دنور ختاتانو نفى ده ن ه چ دختاى په شود خومىرکا‬
‫((فلپتث‬ ‫باستو نوپته دى آتتت کښت‬ ‫په معارضه باتل و چ لومړى په لولو ح م کتړ بيتا مست ث ى رن ت‬ ‫اس ث ا کښ‬
‫فيهم الف س ه االخمسين عاماو)) چ ختاى پاک فرماتيذ نوح عليه السدم پا ل بوم کښت پ ځتو س کتم زر کالته ېرکتړه‬
‫که ا ل په زر کالو ح م کړ ا بيا پ ځوس رت ه باسو دختاى په کدم کښ به کذب را ي نعو با هلل م ها‪.‬‬
‫توبل نتاى تم دا د ا ه امامتا اخت دف لترچ کته تتو ستړى اتتي چت پته مابانتتد زر‬ ‫متاه داس ث ا په مساله کښ‬
‫صتاحب اېت چت د رتتو ه څاته ستل‬ ‫ر پو داحمت دچ زر د محمود دچ زر د زتت دچ مګر سل کم ‪ .‬امام افع‬
‫ل ه رط چ له رتوه معطوف سره علق پيتتاکوچ داست‬ ‫ر پو كمې ږچ ا لولو ه په نهو نهو سو ر پو ابرار دى تع‬
‫رط ا اس ث ا تو له‬ ‫اس ث ا م ده‪ .‬مګر امام اعظم صاحب اتي چ سل ر پو توازد له ر س و سړچ څاه کمېږچ ا‬
‫ل سړى اتي زه به توه ميا ت ر ژد نيسم تونل به پسه خيرات کړم تو نل‬ ‫که د رط په‬ ‫بله فرق لرچ‪ ،‬ن ه چ‬
‫نته ده ا بيتل‬ ‫خ م کړم که فدن ى رااى نو رط له درد ا شملو سره علتق پيتتاکوچ مګتر است ث ا غست‬ ‫به برآ‬
‫ح م لرچ دابحث دد ئ ترمي ځ دعربتي ادب پته لحتاظ ېت ر دبيتق ن تات لترچ چت نوربحتث پ ښت دطوالتت موشتب‬
‫ګرني‪.‬‬

‫لغوي تدقيق‬
‫ل ې داڅو مثالونه ښيوذ‬ ‫ېر اډير کړى دى چ د نمون په‬ ‫لغوچ تبيق م په دت ي اح امو کښ‬
‫په دد آتت کښ (( ال هتل لهمتااف)) چت ختتاى پتاک د متور پتدر پته حتق کښت (اف) تتل م ت کتړه دلغتوچ تتبيق‬
‫خا نتا په دد پوه و ل چ له دد کلم څاه ارض ا ى ا ضرردى‪ ،‬ن ه چ دامع ى په دد لغت کښ پر ه ده‬
‫و ل‪ .‬ن ه چت پته‬ ‫ل ا رلل م م‬ ‫ا ا ل لغت پرد پو ېږچ نو دداه لغت په هاضا په متاه اتت دمور پدر‬
‫دد کښ ا ى ا ضررال زتات دى‪ .‬مګر کته پته کتوم بتوم کښت داف کلمته دخو تحال يا ل تاره است عمالېږچ ا څته ضتررپه‬
‫نه چ نو بيا اف تل څه ګ اه نه لرچ‪.‬‬ ‫کښ‬
‫دلغتوچ‬ ‫په عربي کښ د لحم کلمه چ په پښ و ې اوښه بولي له ال حام څاه مى هه ده څوک چ په داه ژبه کښت‬
‫غته مع تى دکتب (متا ي) پته‬ ‫ق خا نتدى غه پو ې ږچ چ په دى کلمه کښ د تت ا بوت مع تى پر ته ده چت‬
‫نى ه نوکه څوک بسم خورچ چ زه لحم (‪ ) ١‬نه خورم ا بيا کب خورچ بستم پترد نته ا چ ن ته چت‬ ‫اوښه کښ‬
‫دد ه دلغوچ تبيق په لحاظ لحم نه تل کېږچ (‪.)٢‬‬

‫(‪ ) ١‬رکله چ په پښ وکى دا تدبيق ما ه نه دد معلتوم چت کتب ته اوښته اتتي کته نته ‪ ،‬نوپته مثتال کت متى عي تا دلحتم کلمته است عمال کتړه ا‬
‫دى‪.‬‬ ‫نه بله‪ ،‬په داس موار د کى پښ و مثالونه ن ه نىو را لى چ دا اح هادى مساتل دى ا اش هادا س په دت ى مساتلو ک م‬ ‫اوښه م‬
‫(‪)٢‬سره له دى چ په برآ کرم ک کب ه لحماطرتا تل ود دد‪. .‬‬

‫‪19‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫متاه ا که کوم عرب اتي چ زه فاکهه نه خورم ا بيا انګور خورچ‪ ،‬ده فاکهه چ موږ ر ه ميتوه اتتو نته ده‬
‫چ ا اذانته چ نتو ددد الملته‬ ‫لذ په کښ‬ ‫خو لى ن ه چ په عربي کښ فاکهه دخوراک غو يانو ه اتي چ‬
‫څاه د لغوچ حهيق په لحاظ زچ‪.‬‬ ‫ه له فاکه‬ ‫چ په انګور کښ اذا يت‬
‫ا د را ا د دچ چ څوک ې تو له‬ ‫فههي مسال له ادبي مساتلو بيا ا معاني تانور ادبي علومو ا ف ونو سره داس‬
‫تلتى تو چت داستدمى فههت زتا ته برخته لته غتو ادبتي‬ ‫بله نه ي بيلتولى ا د متاست بتوچ ار پتاط پته اډرکښت‬
‫تبيها و را ل ده چ د دتن امامانو ا عالمانو په عربي لغت ا ادب كښ كړچ دچ‪.‬‬
‫بصيرت پيتاکړچ ا دا ح امو فلسفه رمعلومه ي باتتت‬ ‫د ختاى په کدم پوه ي‪ ،‬په فهه کښ‬ ‫که څوک اوا چ چ‬
‫ادتب ي ا په ادبي دباتهو پو ېږچ‪ .‬په کلما و کښ عتام ختاص‪ ،‬مىت رک متو ل‪ ،‬حهيهتت مجتاز‪ ،‬صترتح ک اتته‬
‫پېژني ‪ ،‬دکدم سياق سپاق‪ ،‬دظهور ا خفا مرا ب رمعلوم ي‪ .‬د نص په عپارت ا ا ارت داللت اب ضا پوه ي ا په‬
‫ستره ادتتي پو ته تم ړلت ده ا تتو بي تا فهيته‬ ‫اس عارا و کښ بي اتي پيتاکړچ متاه ستب دى چت لته دت تي پتو‬
‫ې څ له له ادب ا ادبي علومو نه ي مس غ ي کيتاى‪ ،‬که داه اح يتاج ا داته تدزم پته فصتيل ستره ښتودل تي تتو‬
‫ک اب پرد کېږچ ا په داس فصل تا باب کښ نه نا ېږچ ن ه په متاومره لږ بحث اک فا کوم‪.‬‬

‫دابن زبعرى داعتراض ځواب‪:‬‬

‫ل درسول اهلل صلي اهلل عليه سلم په‬ ‫حصب شه م)) ابن زبعرى داع راض په‬ ‫ددد آتت په اس اد ((ان م ما عپت‬
‫تلذ‬ ‫حضور کښ‬
‫چ عيسى (ع) ا عزتر(ع) ه خو م عپادت وى د ى نو د ئ بته تم پته ا رستوني؟ رستول اهلل (ص) ر ته پته شتواب‬
‫ل د خ تل بتوم پته ژبته نته پتو ېږد ا د دد ام يازنته ت کتولى چت (متا)‬ ‫تلذ (( ماا شهلک بلغه بومک ))تع‬ ‫کښ‬
‫ى العهولو ل اره اس عمالې ږچ ا د ى العهو لو ل تاره پته ژبته کښت (متن) است عمالېږچ نتو دل ته‬ ‫) کښ داير‬ ‫په(ما عپت‬
‫ارض بو ا ا اص ام دچ‪.‬‬
‫زمتوږ پيغمپترددد اع تراض نتواب د ادب پته اصتولو ا د لغتت د تتبيق پته استاس څ ګته ښته‬ ‫ګورئ په دد ناى کښ‬
‫رکړى دى ا په داس ادبتي دبتاتهو پو يتتل دبترآ پته لحتاظ څتومره ضتر ردچ‪ .‬داته راز ادبتي پو ته ستړى لته ېتر‬
‫بېځاته لغز ونو ا نا پو و څاه ژاورچ‪.‬‬
‫ېتره ااېتزه لترچ ا معلتومېږچ چت د‬ ‫رعي احكامو پته معرفتت کښت‬ ‫ه چ د دت ي ا‬ ‫ل ې ر ادبي مسا ل‬ ‫په دد‬
‫رپورد ړلي دچ‪.‬‬ ‫ېر دت ي مساتلو نيل ا رېښ‬

‫دادب بڼه او ګاڼه‬

‫له ښ لي وب ت و چ تو دادب په مع وچ ا حهيهي پي ر ا صورت کښ نا ى لرچ‬ ‫په توه ادبي کدم ا عرکښ د ه‬
‫رتو د خ تل بيمتت پته لحتاظ ا ميتت لترچ‪،‬‬ ‫بل ې په لپاس ا زتور کښ ‪ ،‬داد ه شماله باتت تو له بله پېژنتل ي ا‬
‫ا ااص ښاتي چ توازد په رنګي و الفاظو ا دکدم پته ابستامو بانتتد لتوب کتول ادب بتولي مګتر دادب ب تا د‬ ‫ني‬
‫يانو ال ه ده چ عواطف ا احساسات‪ ،‬خيا ل ا مثيل ېت بتولي‪ .‬پاوانيتو ادبتا ا د‬ ‫مع وچ اساس په لحاظ په نور‬
‫ادب مپصر ت و ا م هتت و د ادب ل اره څه اح ام ا اصو ل مهرر کړچ دچ چت باتتت کلمتات ا دکمتا و رکيتب لته غتو‬
‫بتت په زتور ا ګاڼه ښاتس ه ي‪.‬‬ ‫مهررا و سره سم چ ا کدم م د د ئ دموضوعه اصولو په برار د بيا‬
‫اډير لرچ ا څوک چ پته ادب بانتتد بحتث کتوچ ا‬ ‫ېڅ ک نى ه چ دا يا دکدم په محاس و کښ‬ ‫په دد کښ‬
‫ادبي خصاتص بيانوچ ضر ر به په داو ادبي اصولو ا اح امو تم بحتث کتوچ مګتر حهيهتي ادب دا ست و پو تانو پته‬

‫‪20‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫نظرکښت بتتل تتى دى ا څتته چت پاوانتتو ر تته پتته ېتر ه اع تتا ا مهصتتودچ نظرک تتل د ئ ر تته د ادا تتو ا اد ا تتو پتته‬
‫نظرګورچ‪.‬‬
‫ا ي خصاتصو ه ېر ا ميت رکوچ ا پاوا دادب حليه ا ګاڼته ېتره لته نظرالنتتد ه‪،‬‬ ‫ا س خلک دادب ا يا و ا‬
‫که څوک دا س ى ا پاوانى ادب فرق داسلوب په ضعف ا م انتت بانتتد کتوچ دا فترق صتحيح نته دى ن ته چت پته‬
‫غه څه چ په پاتوانو ادب‬ ‫لو ادب صحيح فرق دادى چ‬ ‫کښ ضعف ا م انت پيتاکولى و‪ .‬ددد د‬ ‫دا‬
‫غه لفظي ا مع وچ ص ات چ په بتتم ادب کښ داتاې پته حيتث ليتتل‬ ‫کښ ااته ه ا س اسطه ګڼل کېږچ‪ .‬تع‬
‫کيته ا س د اسط حيثيت لرچ ا پته ادب کښت نستپت پاوا ته دکات تا و ا حيتات خفاتتا ا دبتاتق پته ستي ا اصتلي‬
‫نظرک ل کېږچ‪.‬‬
‫رڅاه بحث کېږچ غه لو ل دفصتاحت ا بتد اتت لته‬ ‫بتت ا معاني کښ‬ ‫څه ادبي ف و ا ادبي مساتل چ په بيا‬
‫متاه د ه يه اصلي ا اساسي بلل کېږچ‪.‬‬ ‫ع وا النتد راني ا‬

‫فصاحت‬
‫ره کلمه تاکدم چ مطلب ا مع ا ې ښت اره چ فصتيحه کلمته ا فصتيح کتدم‬ ‫د ظهور ا څرګ ت الى په مع ى دى ا‬
‫فصاحت توصفت دى چ کلمه‪ ،‬کدم‪ ،‬م لم درد‬ ‫ر ه تلى و‪ .‬د داس کدم تون ي ه م فصيح تل کېږچ تع‬
‫تم تافر‬ ‫ا ه پرد س اتلى و‪ .‬دکلم فصاحت دادى چ اير مانو سه ا له لغوچ بياسه ماالفه نه چ ا حر ف ې‬
‫نه لرچ‪ .‬نوکومه کلمه چ په ژبه کښ مانوسه نه چ ا اس عما ل ې نادر چ ل هذ بژه کيتل اير فصيحه کلمه ر ه تلى‬
‫و‪ .‬متاه ا ( اخاڼ ) ( کاڼ ) د ( اخل ) ا ( کړئ) په ناى ددد المله چ لغوچ ا صرفي بانونه ماالفت لرچ‬
‫ر ه نه و لاکلى‪.‬‬ ‫ق معلومېږچ ا کوم معين بانو‬ ‫اير فصيح الفاظ دچ‪ .‬د حر فو افر ا ډهل په صحيح‬
‫رکيب راالى چ ا داه رکيب م په نحوچ بانو برابر چ ا څه‬ ‫د کدم فصاحت دادى چ له فصيحو کلما و ې‬
‫ل ه چ دکلم په فصاحت کښ له صرفي ا لغوچ بانو ستره مطابهتت‬ ‫ضعف نهصا ې په اليف کښ نه چ تع‬
‫م دنحوچ بانو مراعات ضر ردى‪.‬‬ ‫الزم دى داس په کدم کښ‬
‫لرچ تاې کومه کلمه په مهصود چ مع ى اضح داللت نه کتوچ‬ ‫که چيرد کوم کدم په رکيب ا اليف کښ څه نهصا‬
‫د فصيح کدم له عرتفه زچ‪.‬‬ ‫عهيت پيتاکېږچ ا مع ى ې مپهمه کېږچ تع‬ ‫نو په کدم کښ‬
‫دال ى م زتا وچ چ باتت ب فاتتد رار په کښ نه چ‪.‬‬ ‫دفصيح کدم په عرتف کښ ني‬

‫بالغت‬
‫دبدات لغتوچ مع تى آختر ان هتا ته رستيتل دى نوکته څتوک پا تل عپتارت ا خ لته ت تا د خ تل مهصتت ا متراد ک ته ا‬
‫ان هاتي حت ه رسېږچ دا م بدات بلل کېږچ ا دادب په اصطدح متاه دبدات مع ى ده‪.‬‬
‫ه بليغه کلمه نه تل کېږچ دفصاحت ا بداتت بتل فترق دادى‬ ‫بدات دکدم ا م لم صفت کيتى ي مګرتود کلم‬
‫فصتا ح ته‬ ‫چ دفصاحت رش لفظ ه ده ا د بدات مع ى ه‪ .‬په ربليغ کدم کښ ار مر فصاحت موشود چ ا ب‬
‫توه کدم ه بليغ نه و تلى مګر بد ات له فصاحت سره نه دى ړلى ا ب بدا ه م فصاحت موشتود تتتلى تي ا دا‬
‫د ا ه د بسيط ا مرکب مثا ل لرچ تال ه ش س ا نوعه داس دچ‪.‬‬
‫غته کتدم‬ ‫تل وچ دچ چ بدات دتوه کتدم مطابهتت دى لته مه ضتاى حتا ل ستره‪ ،‬تع ت‬ ‫د بدات په عرتف کښ‬
‫تتون ى لته حتتا ل ستره ستم ا م استب چ غتته بليتغ کتدم دى‪ .‬ددد الملته چت‬ ‫چت لته محتل ا موبت د مااطتب ا‬

‫‪21‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫امل دى ا مست هل ک تاب اتوا چ ا پته دد بتاب کښت څته‬ ‫دفصاحت ا بدات بحث دلولو ادبي ف ونو په بحث کښ‬
‫لي ل وچ م دچ‪ .‬نتو داته د ادب دګتاڼ برخته (ادبتي ف تو ا صت ات ) پرېتږد ا د ادب پته بڼته ا اصتلي شتود څته‬
‫خپرد کو ‪.‬‬
‫اصلي ا شو رچ يا ل ه چ د ماه تل و دعواطف ا احساسات‬ ‫ا س ي ادتپا ا ادب څيړ ن ي په ادب کښ‬
‫ايل ا مثيل ګڼي ا د عر ا ادب اډير ا اايزه م په متاو يانوکښ ګورچ نه په ص اتعو کښ ‪.‬‬

‫عواطف‬
‫اډير لرچ ا نفسو نه م اډرکوچ مګر دا م باتت اتو چ لول غه تيا‬ ‫عاطفه غه دا خلي بوه ده چ په نفس ک ښ‬
‫تاعرا ا خطيپتا چت عمتومى اميتا ل رمعلتوم‬ ‫چ په نفس اډر کوچ حهيهي ادب ې نه و بللى ن ه چ ني‬
‫دچ د عوامو په عور لوب کوچ ا د ني و کلما و په اس عما ل ل هذ ط يت‪ ،‬مليت‪ ،‬بومي لو يا‪....‬د د ئ احساسات‬
‫غه اب ضا آت بل راز ي دد ئ ت ا بيا ېڅ‬ ‫چ نو چ‬ ‫را تښوچ ا م اډر کوچ ې ‪ ،‬مګر دا اډر د آني اب ضاآ و اب‬
‫حهيهي اساس نه لرچ د بليغ ادب مميزه نه‬ ‫بيمت نه لرچ ا فى الحاله له اع پاره لوې ږچ‪ ،‬داه راز عواطفو چ تو لي‬
‫ي کيتاى نو په عواطفو کښ څو يه ضر ر دچ چ دل ه پرد بحث کو ذ‬

‫دعواطفو صدق‬
‫دعاطف صتق دادى چ عاطفه تو حهيهي اساس لرچ ا د اعر دز ه اږ چ‪ .‬که په تو ه عرکښت دا تى نته چ نتو‬
‫نفرت کوچ‪.‬‬ ‫ق رن‬ ‫سا ه ىپيهات‪ ،‬پي ه وصيفونه‪ ،‬لفي مپالغ څه اډير نه لرچ ا‬
‫م ا کذب نه دچ ب ا‪ ،‬بل ته دعواطفتو پته صتتق مپ تى دچ‪ .‬کته‬ ‫کسا ګوما کوچ په‬ ‫بليغ ا عالي ادب ل ه چ ني‬
‫اعرپه کښ دز ه په عور د شمتا ل لو متتارشو ته رستيتلى چ ا دعتاطف صتتابت پته‬ ‫اس توازل را ا خل چ‬
‫شو توى ا لته مپتالغو نته ک چ رښت يانى‬ ‫مهاتسته کتړى چت پته لتف ا صت‬ ‫چ ا لته تتوه بتل اتزل ستره ېت‬ ‫کښ‬
‫ا اسما بتر فرق لرچ‪.‬‬ ‫عواطف په کښ نه چ ا محض لفاظي چ در ه معلومه به ي چ د اډير په لحاظ د نم‬
‫ا عار چ د ادبي ص ع ونو‪ ،‬ىپيها و ا اس عار ز ر په کښ ليته ي ا له مپالغو نته ک‬ ‫دني و عر ضي اعرانو ني‬
‫ېترد ستاده چ ن ته چت پته‬ ‫چ غوملي س تر بتر ه خونت ا اډير نه لرچ چ ب علمه تاعرانو شتو د کتړچ ا‬
‫دد راز س تر کښ توه صادبه مي ه‪ ،‬تورښ يا نى شوش ا عواطف موشود چ چ په ز نو اډر کوچ‪.‬‬
‫ګورئذ‬ ‫ل دا د ه نمون‬ ‫دمثا ل په‬
‫لومړى نمونه چ له ص عت ا ىپيه په کښ کار اخس ل وىذ‬

‫(‪)١‬‬

‫صتتتتتتتتتتتتاله را تتتتتتتتتتتته کښتتتتتتتتتتتتې ه‬ ‫ر غ بتتتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتم بتتتتتتتتتتتت‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتته خپتتتتتتتتتتتتتتتتتر زمالتتتتتتتتتتتتتتتتته حالتتتتتتتتتتتتتتتتته را تتتتتتتتتتتتتتتتته کښتتتتتتتتتتتتتتت تې ه‬

‫‪22‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫اختتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر کړتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت تتى فتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتترار رم سر تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت انو‬

‫د حىتتتتتتتتتتتتتتت پتتتتتتتتتتتتتتته ختتتتتتتتتتتتتتتوى ازالتتتتتتتتتتتتتته را تتتتتتتتتتتتتتته کښتتتتتتتتتتتتتتې ه‬

‫فتتتتتتتتتتتتتتتتتا ګلتتتتتتتتتتتتتتتتته!‬ ‫پتتتتتتتتتتتتتتتتته متتتتتتتتتتتتتتتتتراد دع تتتتتتتتتتتتتتتتتتليب بتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫شلتتتتتتتتتتتتوه ګر تتتتتتتتتتتتود پتتتتتتتتتتتتس لتتتتتتتتتتتته کالتتتتتتتتتتتته را تتتتتتتتتتتته کښتتتتتتتتتت تې ه‬

‫زه آرام ل تتتتتتتتتتتتتتتتتتته بستتتتتتتتتتتتتتتتتتتمل پتتتتتتتتتتتتتتتتتتته پر تتتتتتتتتتتتتتتتتتتار متتتتتتتتتتتتتتتتتتتومم‬

‫د لتتتتتتتتتتتتتتتتتته را تتتتتتتتتتتتتتتتتته کښتتتتتتتتتتتتتتتتتتې ه‬ ‫دخ تتتتتتتتتتتتتتتتتتل تار تتتتتتتتتتتتتتتتتتام‬

‫نتتتتتتتتتتتتتتتتتتازکى دتتتتتتتتتتتتتتتتتتتار دد طپتتتتتتتتتتتتتتتتتت كتتتتتتتتتتتتتتتتتتړه موز نتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫اى تتتتتتتتتتتتتتتتتتتيتا نتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاز کايالتتتتتتتتتتتتتتتتتتته را تتتتتتتتتتتتتتتتتتته کښتتتتتتتتتتتتتتتتتتتې ه‬

‫د مه نمونه دملي س ترد توه لولهذ‬

‫نتتتتتتتتتتتتتن زمتتتتتتتتتتتتتا دپتتتتتتتتتتتتتاره تتتتتتتتتتتتته اميتتتتتتتتتتتتتل پتتتتتتتتتتتتته اتتتتتتتتتتتتتا ه رانتتتتتتتتتتتتته‬

‫لتتتتتتتتتتتتتتتتتتته وستتتتتتتتتتتتتتتتتتتته اورنتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوه لستتتتتتتتتتتتتتتتتتت وڼي د ا ه رانتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫پتتتتتتتتتته کتتتتتتتتتتالوچ نتتتتتتتتتتا ستتتتتتتتتت پا ل کتتتتتتتتتتړد زت تتتتتتتتتتت ناکتتتتتتتتتته تتتتتتتتتت‬

‫تتتتتتتتتتتتتته لتتتتتتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتتتتتتور نجونوزتا تتتتتتتتتتتتتته ښتتتتتتتتتتتتتتتيوه نا کتتتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتت‬

‫دعا تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتهولړمانه لتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتره بصتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتابه تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫نغتتتتتتتتتتتتتتا ه رانتتتتتتتتتتتتتته‬ ‫چتتتتتتتتتتتت ت برشتتتتتتتتتتتتتتل لتتتتتتتتتتتتتتره رانتتتتتتتتتتتت ت لم تتتتتتتتتتتت ت‬

‫نتتتتتتتتتتتتتن زمتتتتتتتتتتتتتا دپتتتتتتتتتتتتتاره تتتتتتتتتتتتته اميتتتتتتتتتتتتتل پتتتتتتتتتتتتته اتتتتتتتتتتتتتا ه رانتتتتتتتتتتتتته‬

‫لتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته وستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‪....................................................................‬‬

‫‪23‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫چتتتتتتتتتتتتتت برشتتتتتتتتتتتتتتل لتتتتتتتتتتتتتتره رانتتتتتتتتتتتتتت عتتتتتتتتتتتتتتالم خپرکتتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتته‬

‫پتتتتتتتتتتتتته زلفتتتتتتتتتتتتتانو ر تتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتورد مښتتتتتتتتتتتتتک ع پتتتتتتتتتتتتتر کتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتته‬
‫تتتتتتتتتتتتتتو نلتتتتتتتتتتتتتي خوپتتتتتتتتتتتتته عجتتتتتتتتتتتتتم نتتتتتتتتتتتتتا برابتتتتتتتتتتتتتر کتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتته‬
‫چتتتتتتتتتتتتت ت متتتتتتتتتتتتتتتوزچ کتتتتتتتتتتتتتتتره تتتتتتتتتتتتتتتود ب تتتتتتتتتتتتتتتته ژا ه ژا ه رانتتتتتتتتتتتتتتته‬
‫نتتتتتتتتتتتتتن زمتتتتتتتتتتتتتا دپتتتتتتتتتتتتتاره تتتتتتتتتتتتته اميتتتتتتتتتتتتتل پتتتتتتتتتتتتته اتتتتتتتتتتتتتا ه رانتتتتتتتتتتتتته‬
‫له وسه‪................................................................................................‬‬

‫ته اتتي‬ ‫اعر خ لت معىتوب‬ ‫ګورئ ! په دد د ه نمونوکښ توه ارز ا تو وس ليتل کېږچ‪ .‬په لومړى نمونه کښ‬
‫ر ه ات چ اميل په اا ه ا په ېر وس رانه! مګتر د تم ا از چت دز ه‬ ‫چ را ه کښې ه ا په د مه نمونه کښ‬
‫اږ دى ېر خوږلګي ا تو بل ا اډر لرچ‪.‬‬
‫فا ګل‪ ،‬د خمو ابتر ا هدست رګو‬ ‫ه رم سر ه ازا ل‪ ،‬ب‬ ‫لومړى اعرله خ ل ناز کايالي کاراخلي ا خ ل محپوب‬
‫ر ه بسمل معرفي کوچ‪ .‬مګر سر ه له دد لولو ىپيها و ا اس عار ب لته دد‬ ‫دل اتي ا خ له نا‬ ‫لر ن ى ا ام‬
‫اتو په دد عر کښ تو مړا ى ب ر حه شما ل پر ت دى نور به څه اتو‪.‬‬ ‫نه چ‬
‫په د م عرکښ چ تو ه رښ يانو ارز ا حهيهي عاطفه مو شوده ده ا له ساخ ګي خپر نه کارنه دى اخست ل توى‬
‫حرتتتک‬ ‫ل تته تتر څتته چ ت ز ه اوښ ت ى دى غتته تتتل تتوى ‪ ،‬تتعرتو مس ت ي ا شتتذابيت پيتتتاکړى ا پتته عواطفتتو کښ ت‬
‫ت تاکوچ‪.‬‬
‫مااته‬ ‫عر ا ازل دز ه له ارز ا احساسه داډر اب پتاس کتوچ نته لته ادبتي صت اتعو ‪ ،‬ا‬ ‫تو اعر باتت په دد پوه ي چ‬
‫عرپه ز نو ې ر ه اايزه کوچ چ له ز ه را لى چ نتو باتتت ستړى ز ه د تعر ماختذ ګڼتي ا لته احساستا و ا عواطفتو‪،‬‬
‫مثيتل تم ر ح‬ ‫بلپي ماتد و ا رښ يا نيو شذبا و پ ښ کار اخلي‪ .‬په دد صورت کښ نو ىتپيه ا است عاره ‪ ،‬ايتل‬
‫تم تتو حهيهتي کيتف پيتتا کېت ږچ‪ .‬مګرکته ستړى پته تعر کښت تتوازد ادبتي ف تو‬ ‫پيتا كوچ ا پته ادبتي صت ع ونو كښت‬
‫اس اتام کړچ ا ب له کوم بلپي اډره رنګين الفتاظ پيتتاکوچ ا ستره نښتلوچ ېت ‪ ،‬نظتم بته شو تي‪ ،‬فتن صت عت بته‬
‫نه چ‪.‬‬ ‫چ مګر دز ه م حسس کولو ا دبتتعي احساسا و د حرتک بوت به پ ښ‬ ‫پ ښ‬
‫اتيذ مااوښ ل چ له خ ل رښ يانى عىق نته تتو اتزل شتو کړم‬ ‫متاه ل ي ه ((سرفليپ سيتنى)) پرېو ى دى چ‬
‫پيتاکانتتچ‪ ،‬پته دد ف تر‬ ‫ناى کړم ګونتد زما په عزتز ا ا اډر کړچ ا ز ه سوى پ ښ‬ ‫ا خ ل لول رنځونه پ ښ‬
‫لټتول چت څته ښت لي کلمتات ا‬ ‫ق خوښول غته مت مطالعته کتړه‪ ،‬ک ابونته مت‬ ‫چ‬ ‫راپاڅېتم څه بتتعي ص ات‬
‫عپيرات پيتا كړم كلمات په ې ر ليف پيتاکيتل ا ره کلمه د ق ان اتاب ته ا ه ه‪ .‬بتتتعي صت عت چت دفطترت‬
‫نتاى نته درلتوده‪ ،‬دنتور بحر نته ا ا زا ا دموستيهي څ ت ما ته ناا ت ا‬ ‫ېت‬ ‫پته ما ښت‬ ‫مولود د دبتت ا مطتالع‬
‫ت ا وا نه درلود ا سرې دعاشزۍ په ميتا کښېښود‪ ،‬بلم م پته اتا‪،‬‬ ‫دفصيح‬ ‫اېسې تد چ ک ل م زما طپع‬
‫ق تلذ‬ ‫په داه خت کښ را ه‬ ‫چيچل‬ ‫ونډى م له بهره‬ ‫کړا‬
‫اتي غه لي ه! ددد نومو چ اعر له ت ا څاه م پوره معلومېږچ چت‬ ‫رڅه چ‬ ‫ليونيه خ ل ز ه ه رشوع کړه ا‬
‫عرد ز ه اږ دى ا بى له ضميره بل ماخذ نه لرچ‪ .‬که څوك رپس ك ابونه لټوچ چ ښتكلي كلمتات ا عپيترات پيتتا‬
‫ونډد چيچي نورڅه الس ه نه رني‪ .‬مګرکته ز ه ته مراشعته کتړچ ا‬ ‫كړچ ب له دد نه چ بلم په اا‪ ،‬کړچ ا‬
‫رڅه چ ساده خپرد چ کته ىتپيهات ا است عارد چ پته د ا حتالونو کښت‬ ‫دز ه د ت ا رت ار ډپت کړى‪ ،‬غه چ‬
‫ت و‪.‬‬ ‫ر ه عر تلى و ا اډير پ ښ‬

‫‪24‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ل تو څو نور عر نه م کورئ چ په ني و کښ ادبي ف و د مره دېرنى ه ا توازد د متد المله چ‬ ‫دمثا ل په‬
‫نورچ څه ب تر ه پته لتف ا دصت عت پته ز ر شو توچ‪ ،‬ښاتستت لترچ ختو‬ ‫دز ه نارد دچ په ز ه اډر کوچ مګر ني‬
‫دلپرچ ا دلرباتي نه لرچ‪.‬‬
‫لومړى بسم عر نهذ‬
‫(‪)١‬‬
‫تتتتتتتتتتتتتتي لالونتتتتتتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتتتتته‬ ‫پتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتتر لپانودد پيتتتتتتتتتتتتتتز ا‬

‫شالونتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬ ‫زلفتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫زلفتتتتتتتتتتتت سمستتتتتتتتتتتتورد شلتتتتتتتتتتتتو‬ ‫ستتتتتتتتتتتت رګ دد تتتتتتتتتتتتورد شلتتتتتتتتتتتتو‬

‫ستتتتتتتتتت اپه تتتتتتتتتتتتچ کښتتتتتتتتتت عجتتتتتتتتتتتب خونتتتتتتتتتتتت کا تتتتتتتتتت ه خالونتتتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتته‬

‫زلفتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت شال ونتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫طتتتتتتتتتتتتتن ګلتتتتتتتتتتتتتزار دى شلتتتتتتتتتتتتتو‬ ‫ختتتتتتتتتتتتتت دبهتتتتتتتتتتتتتار دى شلتتتتتتتتتتتتو‬

‫رانتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته چتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت د ا ه دبااچو کړ ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتيلونه ک تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫زلفتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت شالونتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫پتتتتتتتتتتته ماکښتتتتتتتتت ت آب چ کلتتتتتتتتتتته‬ ‫تتتتتتتتتتتاب چ کلتتتتتتتتتتته‬ ‫تتتتتتتتتتتام‬ ‫بتتتتتتتتت ت‬

‫متتتتتتتتتتتتا پتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتاکړى ستتتتتتتتتتتت ا امونتتتتتتتتتتتته ار نتتتتتتتتتتتته ار نتتتتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتتته‬

‫زلفتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت شالونتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫‪25‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫در مرشتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا خپتتتتتتتتتتتتتتتتتتترد‬ ‫دبتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاره ختتتتتتتتتتتتتتتتتتتا خپتتتتتتتتتتتتتتتتتتترد‬

‫تتتتتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتتتتتور تتتتتتتتتتتتتتعر نه ک تتتتتتتتتتتتتته‬ ‫زمتتتتتتتتتتتتتتا د تتتتتتتتتتتتتتعر نتتتتتتتتتتتتتته بربتتتتتتتتتتتتتتا‬

‫زلفتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت شالونتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫(باره خا )‬

‫(‪)٢‬‬

‫چ تتتتتتتتتتتت متتتتتتتتتتتت پتتتتتتتتتتتتته ز ه نتتتتتتتتتتتتتي داتتتتتتتتتتتتتم داستتتتتتتتتتتت داستتتتتتتتتتت ت‬

‫س استتتتتتتتتت ت م داستتتتتتتتتت ت داستتتتتتتتتت ت‬ ‫متتتتتتتتتت ت کتتتتتتتتتتتتړ تتتتتتتتتت ت‬ ‫ژ نتتتتتتتتتتتتت‬

‫مج تتتتتتتتتتتو ‪ ،‬نتتتتتتتتتتته فر تتتتتتتتتتتاد نتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتيرتن تتتتتتتتتتته‬ ‫نتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتا‬

‫ف تتتتتتتتتتتا تتتتتتتتتتتو پتتتتتتتتتتته عىتتتتتتتتتتتق کښتتتتتتتتتتت عتتتتتتتتتتتالم داستتتتتتتتتتت داستتتتتتتتتتت‬

‫ستتتتتتتتتتتتتيدب متتتتتتتتتتت ت دا ښتتتتتتتتتتت ت و پتتتتتتتتتتتتته متتتتتتتتتتتتتخ نتتتتتتتتتتتتتي متتتتتتتتتتتتتي‬

‫بهېتتتتتتتتتتتتتت ت ږچ لتتتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتت ت رګوم نتتتتتتتتتتتتتتتتم داستتتتتتتتتتتتتت ت داستتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫متتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتين دد د در تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتم اى متتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاه شپي تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫کړېتتتتتتتتتتتتتتت ږم متتتتتتتتتتتتتتتتتام ختتتتتتتتتتتتتتتتورم بستتتتتتتتتتتتتتتتم داستتتتتتتتتتتتتتت داستتتتتتتتتتتتتتت‬

‫امتتتتتتتتتتتاز متتتتتتتتت ت پرتپتتتتتتتتتتتا ستتتتتتتتتتتي داتتتتتتتتتتتم پتتتتتتتتتتته خ تتتتتتتتتتتتق کښتتتتتتتتتتت‬

‫زه اتتتتتتتتتتتتتتتوا م متتتتتتتتتتتتتتتتام ستتتتتتتتتتتتتتت ا کتتتتتتتتتتتتتتترم داستتتتتتتتتتتتتتت داستتتتتتتتتتتتتتت‬

‫نتتتتتتتتتتتتتتتتور زه! مىتتتتتتتتتتتتتتتتا ل دعمتتتتتتتتتتتتتتتتل نان تتتتتتتتتتتتتتتته بتتتتتتتتتتتتتتتتل کتتتتتتتتتتتتتتتتړه‬

‫تتتتتتتتتتت ت ه نتتتتتتتتتتتتتاى دخطتتتتتتتتتتتتتر پتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتور م داستتتتتتتتتتت ت داستتتتتتتتتتت ت‬

‫( نور ز )‬

‫‪26‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫(‪)٣‬‬

‫مستتتتتتتتتتت ت ه پتتتتتتتتتتتتته خ تتتتتتتتتتتتتتاد شي تتتتتتتتتتتتتو پتتتتتتتتتتتتته ما ښتتتتتتتتتتت ت ميتتتتتتتتتتتتتره نتتتتتتتتتتتتتي‬

‫پتتتتتتتتتتته چانىتتتتتتتتت ت ه دى دلتتتتتتتتتتتول مالتتتتتتتتتتتت کجيتتتتتتتتتتتره نتتتتتتتتتتتي‬ ‫خيتتتتتتتتتتتا ل ېتتتتتتتتت ت‬

‫مستتتتتتتتتت ه چتتتتتتتتتت م ګتتتتتتتتتتى پتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتچ کښتتتتتتتتتتېږدچ نېغتتتتتتتتتته نېغتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتي‬

‫تتتتتتتتتتي لتتتتتتتتتته نجونتتتتتتتتتتو ګتتتتتتتتتتودر اتتتتتتتتتتا د تتتتتتتتتته بېترتغتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتي‬ ‫ما ښتتتتتتتت ت‬

‫يغتتتتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتتتتي‬ ‫لتتتتتتتتتتتتته دنيتتتتتتتتتتتتتا څاتتتتتتتتتتتتته بتتتتتتتتتتتتت‬ ‫ا ه عا تتتتتتتتتتتتتها ېتتتتتتتتتتتتت‬

‫دال تتتتتتتتتتتتتتتتتتته کتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو ره لتتتتتتتتتتتتتتتتتتته دد لولتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو تتتتتتتتتتتتتتتتتتتواګيره نتتتتتتتتتتتتتتتتتتتي‬

‫متتتتتتتتتتتتتتته کتتتتتتتتتتتتتتتوه خون تتتتتتتتتتتتتتتارد د متتتتتتتتتتتتتتتره کپرپتتتتتتتتتتتتتتته خوارانتتتتتتتتتتتتتتتو تتتتتتتتتتتتتتته‬

‫زلتتتتتتتتتتتتتتتتتو عا تتتتتتتتتتتتتتتتتهانو ه‬ ‫رحتتتتتتتتتتتتتتتتتم کتتتتتتتتتتتتتتتتترم بوتتتتتتتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتتتتته بتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫متتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته اخلتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ازار د کپتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاب تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو پ ګانو تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫دد ستتتتتتتتتتتتوم پتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتم ستتتتتتتتتتتترد لمپتتتتتتتتتتت متتتتتتتتتتت دضتتتتتتتتتتتتميره نتتتتتتتتتتتتي‬

‫ه دنجونتتتتتتتتتتتتتتتتتوميرد تتتتتتتتتتتتتتتتته الڅتتتتتتتتتتتتتتتتتومره لتتتتتتتتتتتتتتتتتوى دمتتتتتتتتتتتتتتتتتاغ لتتتتتتتتتتتتتتتتترد‬

‫زه دبتتتتتتتتتتتتتتتر طتتتتتتتتتتتتتتتوطي تتتتتتتتتتتتتتتتم تتتتتتتتتتتتتتته دستتتتتتتتتتتتتتتر ګلونو بتتتتتتتتتتتتتتتاغ لتتتتتتتتتتتتتتترد‬

‫ا تتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتى نتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتم پتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتى کښتتتتتتتت ت بتتتتتتتتتتل چتتتتتتتتتتراغ لتتتتتتتتتترد‬

‫نجتتتتتتتتتتتتتتتتون دمالتتتتتتتتتتتتتتتتت ا ه داستتتتتتتتتتتتتت ت ا د ر ستتتتتتتتتتتتتت ت ه څيتتتتتتتتتتتتتتتتره نتتتتتتتتتتتتتتتتي‬

‫‪27‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ختتتتتتتتتتتتت دپستتتتتتتتتتتترلو دى طتتتتتتتتتتتتن لتتتتتتتتتتتتول دګتتتتتتتتتتتتل پتتتتتتتتتتتته څيتتتتتتتتتتتتر تتتتتتتتتت ت ه‬

‫ستتتتتتتتتتتتتتات ستتتتتتتتتتتتتتاعت دژمتتتتتتتتتتتتتتي د تتتتتتتتتتتتتتر چالتتتتتتتتتتتتتته ز ګتتتتتتتتتتتتتتى ېر تتتتتتتتتتتتتت ه‬

‫بلپتتتتتتتتتتتتتتتتتل دګتتتتتتتتتتتتتتتتتدب پتتتتتتتتتتتتتتتتته پرختتتتتتتتتتتتتتتتته سېر تتتتتتتتتتتتتتتتت ه‬ ‫ږى چتتتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫نتتتتتتتتتتتن دبتتتتتتتتتتتاغ پتتتتتتتتتتته لتتتتتتتتتتتورد غتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتت ا ا تتتتتتتتتتت ا ختتتتتتتتتتتانميره نتتتتتتتتتتتي‬

‫(خا مير)‬

‫وچذ‬ ‫د م بسم ا عارچ دص عت په ز ر شو‬

‫(‪)١‬‬
‫ختتتتتتتتط پتتتتتتتته متتتتتتتتخ دصتتتتتت ت م رااتتتتتتتتى کتتتتتتتته ميا تتتتتتتتت ګيتتتتتتتتر تتتتتتتتو ه پتتتتتتتته التتتتتتتته کښتتتتتت ت‬

‫اتتتتتتتتا‪ ،‬پتتتتتتتته خولتتتتتتتته کښتتتتتت ت زتتتتتتتتتب کاکتتتتتتتته ژالتتتتتتتته تتتتتتتتوه پتتتتتتتته اللتتتتتتتته کښتتتتتت ت‬ ‫داېتتتتتت ت‬

‫ستتتتتتتتتتتتتتتحر شتتتتتتتتتتتتتتتاد کاپتتتتتتتتتتتتتتته نظتتتتتتتتتتتتتتتر د تتتتتتتتتتتتتتتهد ستتتتتتتتتتتتت ت رګو‬ ‫ستتتتتتتتتتتتت ت رنتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫تتتتتت ت ه دى نتتتتتتتته ډتتتتتتتتاني پتتتتتتتته ب ګالتتتتتتتته کښتتتتتت ت‬ ‫تتتتتتتتت کښتتتتتت ت‬ ‫ستتتتتتتتيا ل پتتتتتتتته‬ ‫نتتتتتتتته ېتتتتتت ت‬

‫ل تتتتتتتتتتتتتتتته نښتتتتتتتتتتتتتتتتلي مراتتتتتتتتتتتتتتتتو چتتتتتتتتتتتتتتتت پتتتتتتتتتتتتتتتته سستتتتتتتتتتتتتتتتت دام دستتتتتتتتتتتتتتتتلولومو‬

‫ستتتتتتتتتتتت ت زه پرتىتتتتتتتتتتتتتتانو زلفتتتتتتتتتتتتتتو‪ ،‬کښتتتتتتتتتتتت ت اې ستتتتتتتتتتتت ت م پتتتتتتتتتتتتتته کىتتتتتتتتتتتتتتاله کښتتتتتتتتتتتت ت‬

‫دازمالتتتتتتتتتتتتتتتتته امتتتتتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتتتتتين ز ه پ ښتتتتتتتتتتتتتتتتت خيتتتتتتتتتتتتتتتتتا ل دتتتتتتتتتتتتتتتتتتار دلپتتتتتتتتتتتتتتتتتو‬

‫زتتتتتتتتتتتتب زت تتتتتتتتتتتت کال تتتتتتتتتتته متتتتتتتتتتتى پتتتتتتتتتتته تتتتتتتتت ت ه پيالتتتتتتتتتتته کښتتتتتتتتت ت‬ ‫ستتتتتتتتت ت رنتتتتتتتتت ت‬

‫پتتتتتتتتتتتتتته لمتتتتتتتتتتتتتتن نغښتتتتتتتتتتتتتت ى‬ ‫ما تتتتتتتتتتتتتتتل عتتتتتتتتتتتتتت ين ګڼتتتتتتتتتتتتتته ګتتتتتتتتتتتتتتل دى دا چتتتتتتتتتتتتتت‬

‫کتتتتتتتتتته متتتتتتتتتت کتتتتتتتتتتوت توګتتتتتتتتتتل انتتتتتتتتتتتام پتتتتتتتتتتر ت پتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتپزه د تتتتتتتتتتاله کښتتتتتتتتتت‬

‫‪28‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ستتتتتتتتتتتتتتتتتر رپاته يتتتتتتتتتتتتتتتتتغ د جرل تتتتتتتتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتتتتتتتتى ستتتتتتتتتتتتتتتتتور ى ستتتتتتتتتتتتتتتتتورى کتتتتتتتتتتتتتتتتتړم‬

‫پتتتتتتتتتتتتتته فرتتتتتتتتتتتتتتتاد پتتتتتتتتتتتتتته نالتتتتتتتتتتتتتته کښتتتتتتتتتتتت ت‬ ‫ن تتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتتتم متتتتتتتتتتتتتتتام دا ستتتتتتتتتتتتت‬

‫کتتتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتتتتار اتتتتتتتتتتتتتتتوا د تتتتتتتتتتتتتتتومره ژا ه څتتتتتتتتتتتتتتتودر نتتتتتتتتتتتتتتتي عپتالحميتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫داپتتتتتتتتتته داچتتتتتتتتتت در مونتتتتتتتتتتت ه تتتتتتتتتتتي پتتتتتتتتتته درتتتتتتتتتتتتاب نتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتته نالتتتتتتتتتته کښتتتتتتتتتت‬
‫(حميت)‬

‫(‪)٢‬‬
‫دا حستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتي ه پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتترچ مستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ه پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته خواراالتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت وږمو دستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتمارااله‬ ‫کتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته مځ تتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫پتتتتتتتتتتتتتتتتتته ر ڼ تتتتتتتتتتتتتتتتتتوب زمتتتتتتتتتتتتتتتتتتا دا ښتتتتتتتتتتتتتتتتتتو تتتتتتتتتتتتتتتتتتپ م نتتتتتتتتتتتتتتتتتته دى‬

‫خولتتتتتتتتتتتتتتتته چتتتتتتتتتتتتتت ت دګتتتتتتتتتتتتتتتتل ر پتتتتتتتتتتتتتتتته خ تاراالتتتتتتتتتتتتتتتته‬ ‫ا چتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتته‬ ‫زنځيتتتتتتتتتتتتتتتتتر متتتتتتتتتتتتتتت ت پرېتتتتتتتتتتتتتتتتت و ت ګتتتتتتتتتتتتتتتتترد‬ ‫دش تتتتتتتتتتتتتتتتتو‬

‫چتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ز ه متتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت ا دزلفوستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتودارااله‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتته‬ ‫چتتتتتتتتتتتتتتتت دد ېتتتتتتتتتتتتتتتت غ دامتتتتتتتتتتتتتتتتزى اچتتتتتتتتتتتتتتتتا ه څ تتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫زه غتتتتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتتتتتاعت تتتتتتتتتتتتتتتتتوم پتتتتتتتتتتتتتتتتتوه چتتتتتتتتتتتتتتتتت بضتتتتتتتتتتتتتتتتتارااله‬

‫لمتتتتتتتتتتتتتتتتتتتن ل تتتتتتتتتتتتتتتتتتتته چ ېتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر ه‬ ‫پتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ژ ا بتتتتتتتتتتتتتتتتتتته متتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫کتتتتتتتتتتتتتتتتتتته څرګ تتتتتتتتتتتتتتتتتتتته متتتتتتتتتتتتتتتتت ت پتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتتتتتت رګو تتتتتتتتتتتتتتتتتتتهارااله‬

‫لتتتتتتتتتتتتتتتتول ر ستتتتتتتتتتتتتت ت حتتتتتتتتتتتتتتتتتکړ‬ ‫خانګتتتتتتتتتتتتتتتتل ګتتتتتتتتتتتتتتتتل دمضتتتتتتتتتتتتتتتتمو‬

‫چتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت بلپلتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته دفارستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتي پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ژ ا راالتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫(خانګل)‬

‫‪29‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫(‪)٣‬‬
‫راښتتتتتتتتتتتتت اره تتتتتتتتتتتتتتو د دلپتتتتتتتتتتتتتتر متتتتتتتتتتتتتتخ‬ ‫داپتتتتتتتتتتتتتته ختتتتتتتتتتتتتتوب کښتتتتتتتتتتتتت‬

‫ښتتتتتتتتتتتتتتت اره تتتتتتتتتتتتتتتو دبمتتتتتتتتتتتتتتتر متتتتتتتتتتتتتتتخ‬ ‫کتتتتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتتته ابرکښتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫ليتتتتتتتتتتتتتتتتتتته داستتتتتتتتتتتتتتتت ت ا شتتتتتتتتتتتتتتتتتتو ر دااښتتتتتتتتتتتتتتتتتتو‬ ‫چتتتتتتتتتتتتتتتت ت ېتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫لتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتترمه پا تتتتتتتتتتتتل آب کښتتتتتتتتتت ت کتتتتتتتتتتتتړ ګتتتتتتتتتتتتو ر متتتتتتتتتتتتخ‬ ‫پتتتتتتتتتت ت‬

‫متتتتتتتتتتتتتخ تتتتتتتتتتتتته ک تتتتتتتتتتتتتى نتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتم‬ ‫لتتتتتتتتتتتتته حيتتتتتتتتتتتتتادد اتتتتتتتتتتتتت‬

‫کلتتتتتتتتتتتتتتته ليتتتتتتتتتتتتتتتت پتتتتتتتتتتتتتتته ختتتتتتتتتتتتت ت وږ ستتتتتتتتتتتتت ت رګو تتتتتتتتتتتتتتتي دنمتتتتتتتتتتتتتتترمخ‬

‫تتتتتتتتتتتتتونډ ختتتتتتتتتتتتتواږه کتتتتتتتتتتتتتړم‬ ‫راپتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتتاد چتتتتتتتتتتت ت دد دستتتتتتتتتتتتتر‬

‫ل تتتتتتتتتتتتتتتتوم ل تتتتتتتتتتتتتتتته مګتتتتتتتتتتتتتتتتس عپتتتتتتتتتتتتتتتتث خ تتتتتتتتتتتتتتتتل ستتتتتتتتتتتتتتتتر متتتتتتتتتتتتتتتتخ‬

‫بل تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر دمپتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر ا ل تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته عا تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتق بولتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫نيتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت اباڼو ه دلټتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتترمخ‬ ‫کتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ېتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫(بل تر)‬

‫اعرا د ني تو ا تعار پته شو لتو کښت ل ته صت ع ګرا‬ ‫له ا عار څاه به معلومه وى ى چ ني‬ ‫له دد د ه‬
‫ف ر کتوچ چت تتوه کلمته لته تتوه ناتته بلته لته بتل ناتته را پيتتاکړچ ا پيونتتې کانتتچ نتو ر ست ه تر ېتر ليمونتو ا‬
‫له رامعلوم چ ا ل ه چ تو اعر اتيذ‬ ‫لف ا صع ت په کښ‬ ‫کو ير نو تونظم شو ي چ‬

‫رکه سان رابسان ضم ک ت‬

‫بطره اى ازخو شګرکم ک ت‬

‫اعر ه ل ه چ خوا شه حافظ اتيذ‬ ‫ېر ف ر نو شو ه ود چ نو داس‬ ‫دام ظومه م په ېرد شګرخونو ا‬
‫ص ع ګراست اما طپ ر ا نتارد‪.‬‬
‫طپ خا نت ې نه وبللى‪.‬‬ ‫ص ع ګر تلى و مګر در ان‬

‫‪30‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫نتا ښت اره کتړى تاتوبتل نفستي‬ ‫چ چ د ئ ه د شما ل تا حهيهت پلو ه په توه ي کښت‬ ‫نور اعرا داس‬ ‫ني‬
‫ا بوچ عامل پيتا ي نو عواطف ا احساسات په شتوش را تي ا بت لته څته ب تتش ا تا ملته دز ه الهامتات پته خولته‬
‫راني‪ ،‬دا راز ا عار ساده چ ا که رنګين په ا رتت ن و اډر کوچ بل ه اډر نته چت ستحر شتاد چ‪ ،‬داته راز تعر نه‬
‫تم ېترد نمتون مومتو ا د رحمتا بابتا ا‬ ‫ت و د دتوا د خا نتانو په ا عار کښ ېت‬ ‫ل ه چ په ملي س تر کښ‬
‫ېتر ستوزا ا متوډر تعر نه ت ه ا د ا‬ ‫اعرانو په دتوانو کښت‬ ‫ېر نور‬ ‫حميت‪ ،‬د خو حا ل ا عپتالهادر‪ ،‬علياا ا‬
‫څوک نه ي تلى چ عر ضي ا عار له صادبو احساسا و ا عواطفو خالي دچ‪.‬‬
‫م کله کله ېر ىپهات ا اس عارات چ مګرسړى پو ېږچ چ په دد عر کښ سدست ا ر اني‪،‬‬ ‫په ملي س تر کښ‬
‫ل دا څوبي ه ګورئذ‬ ‫ه ا د اعر دز ه نغمه ده‪ ،‬د نمون په‬ ‫شوش ا مس ي‪ ،‬عواطف ا شذبات‬

‫تاستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت رګه دستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتپاده‬ ‫تتتتتتتتتتا ليتتتتتتتتتك ستتتتتتت ت اپه شپتتتتتتتتتين دى‬

‫تاستتتتتتتتتت ت ي ه خولتتتتتتتتتتتته زتپتتتتتتتتتتتتاده‬ ‫تتتتتتتتتا شتتتتتتتتام دچتتتتتتتتين متتتتتتتتاچين دى‬

‫**********‬
‫تاستتتتتتتت ت ا دمتتتتتتتتتتخ ختتتتتتتتتتول دچ‬ ‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا عطردګدنتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو‬
‫تاستتتتتتتتتتتتتتتت رګ دليلتتتتتتتتتتتتتتتت دچ‬ ‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا ورد دفتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوالد‬
‫دب ګتتتتتتتتتتتال دى‬ ‫تتتتتتتتتتتتا ب تتتتتتتتت ت‬ ‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاکيف دى د تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتترابو‬
‫تتتتتتتتتتتتتا پتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتا بتتتتتتتتتت تا ده‬ ‫تتتتتتتتتتتتتتتا جتتتتتتتتتتتتتتر ستتتتتتتتتتتتتتا رتن دى‬

‫تتتتتتتتا ستتتتت ت ا ښتتتتت ت لى کاکتتتتتتتل دى‬ ‫تابتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاغ دښتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت لوګلو‬

‫تتتتتتتتتتا ز ه دحميتتتتتتتتتت ګتتتتتتتتتل دى‬ ‫آ از دى دبلپلتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو‬
‫تتتتتتتا ستتتت ت ا ختتتتتتوني چارګتتتتتتل دى‬ ‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتا يتتتتتتتتتتتتتتتتتتغ داوڅولتتتتتتتتتتتتتتتتتتو‬
‫تتتتتتتتتتتتتتا غتتتتتتتتتتتتته محپوبتتتتتتتتتتتتتا ده‬ ‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتادامرغ زرتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتن دى‬

‫( حميت ګل )‬
‫لفته‬ ‫م ېر ستاده ا بت‬ ‫تل وچ دچ په عر ضي ا عار کښ‬ ‫ب له داس ملي ا عار چ په ملي ا زانو کښ‬
‫دز ه له اډيره پيتا وچ ا په ز ه اډر کوچ چ توه نمونه ې دادهذ‬ ‫ا عارمومو چ‬

‫ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتحر بتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاده !دآ تتتتتتتتتتتتتتتتتتت ا پتتتتتتتتتتتتتتتتتتته کوڅتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ر تتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫ګرنتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته کو ر تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬ ‫زمتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا دپتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاره پ ښتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫ت تتتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتت ت رګو‬ ‫چ لتتتتتتتتتتتتتتول‬ ‫لتتتتتتتتتتتتتتوى کتتتتتتتتتتتتتتم چتتتتتتتتتتتت ت‬

‫پتتتتتتتتتتتتتتتتتتته احتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوال ستتتتتتتتتتتتتتتتتتتره د تتتتتتتتتتتتتتتتتتتر تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوه خپر تتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫‪31‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫رتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوه چتتتتتتتتتتتتتتتتتت زمالتتتتتتتتتتتتتتتتتته حالتتتتتتتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتتتتتتو ښتتتتتتتتتتتتتتتتتت ېتل‬

‫پتتتتتتتتتتتتتتتتتته ژ ا ر تتتتتتتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتتتتتته ا ښتتتتتتتتتتتتتتتت ت و کښتتتتتتتتتتتتتتتت ت احمر تتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫کتتتتتتتتتتتتتتتتتتته خپتتتتتتتتتتتتتتتتتتترد زمتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا د پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتاره در تتتتتتتتتتتتتتتتتتته کتتتتتتتتتتتتتتتتتتتړى‬

‫متتتتتتتتتتتتتتتتتتخ راکتتتتتتتتتتتتتتتتتتوزکړه زمتتتتتتتتتتتتتتتتتتا لتتتتتتتتتتتتتتتتتتورد تتتتتتتتتتتتتتتتتته چ ر تتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫دنستتتتتتتتتتتتتتتيم پتتتتتتتتتتتتتتته رپتتتتتتتتتتتتتتتا دد ښتتتتتتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتتتي رحميتتتتتتتتتتتتتتته!‬

‫ددلتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتار پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته لتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتور پا لتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته بل تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر تتتتتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫( عپتالرحيم و ک)‬

‫بله نمونهذ‬
‫را تتتتتتتتتتتتتتتته را تتتتتتتتتتتتتتتته ستتتتتتتتتتتتتتتت ا تتتتتتتتتتتتتتتتر د ا ستتتتتتتتتتتتتتتت رګو نار تتتتتتتتتتتتتتتتتم‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتم تتتتتتتتتتتتتتتتترمخ دد پر انتتتتتتتتتتتتتتتتته اونتتتتتتتتتتتتتتتتتتد نثتتتتتتتتتتتتتتتتتار تتتتتتتتتتتتتتتتتم‬

‫دز ه لتتتتتتتتتتتتتتتتت متتتتتتتتتتتتتتتتت پتتتتتتتتتتتتتتتتتته اپستتتتتتتتتتتتتتتتت پتتتتتتتتتتتتتتتتتترد کېتتتتتتتتتتتتتتتتتږچ‬

‫را تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته ګتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوره بربتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا دد ردتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتترا تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتم‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتيرت ي بتتتتتتتتتتتتتتتتته دد د صتتتتتتتتتتتتتتتتتل ېتتتتتتتتتتتتتتتتت ره نتتتتتتتتتتتتتتتتته کتتتتتتتتتتتتتتتتتړم‬

‫کتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته رڅواربتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتت زده ا ختتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوار زار تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتم‬

‫راتىتتتتتتتتتتتتتتتى دن تتتتتتتتتتتتتتته‬ ‫چتتتتتتتتتتتتت ت دد خيتتتتتتتتتتتتتتتا ل پتتتتتتتتتتتتتتته ز ه کښتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫اخلتتتتتتتتتتتتتتتتتي پتتتتتتتتتتتتتتتتته نتتتتتتتتتتتتتتتتتار ا پتتتتتتتتتتتتتتتتته کوکار تتتتتتتتتتتتتتتتتم‬ ‫ا رمتتتتتتتتتتتتتتت ت‬

‫داخ تتتتتتتتتتتتتتر پتتتتتتتتتتتتتته رځ کتتتتتتتتتتتتتته متتتتتتتتتتتتتتخ را تتتتتتتتتتتتتته ښتتتتتتتتتتتت ت اره کتتتتتتتتتتتتتتړد‬

‫بربتتتتتتتتتتتتتتتتتتاني بتتتتتتتتتتتتتتتتتته دد پتتتتتتتتتتتتتتتتتته مي تتتتتتتتتتتتتتتتتته درخستتتتتتتتتتتتتتتتتتار تتتتتتتتتتتتتتتتتتم‬

‫‪32‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ش ونتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته خاطرکلتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته را در متتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتي‬

‫چتتتتتتتتتت پتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتوق ګتتتتتتتتتتډ ستتتتتتتتتت اد حستتتتتتتتتتن پتتتتتتتتتته ګلتتتتتتتتتتزار تتتتتتتتتتم‬

‫س ا صتتتتتتتتتتتتتتتتا ل پتتتتتتتتتتتتتتتته باتتتتتتتتتتتتتتتتارا کښتتتتتتتتتتتتتت ت رحتتتتتتتتتتتتتتتتيم بيامونتتتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫صتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتبه رلولتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو نم تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو دباتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتار تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتم‬

‫(عپتالرحيم و ک )‬
‫مثتا ل لترچذ ل ته چت‬ ‫ل کښ رښ ياني عواطف چ ا په بل کښ نته چ داست‬ ‫له عر نه چ په توه‬ ‫داه د ه‬
‫محپوب تاد خ ل ا الدپه مړت ه کښ مرډيه شو ه کړچ ا تو بل اعر دکوم لوى ا مع پر ستړچ پته متر‬ ‫تو اعر د خ ل‬
‫ېر عرچ ص ع ونه پ ښت‬ ‫ړچ ا‬ ‫ېر ا صاف رپورد‬ ‫کړچ چ‬ ‫کښ دصل ا م افات دپاره مرډيه لي ي ا کوښ‬
‫چ پته دد کښت نته چ‪ .‬تع ت د مته‬ ‫ناى کانتچ مګر غه دز ه درد ا رښ يا نى عاطفه چت پته لتومړنى مرډيته کښت‬
‫مرډيه نور ر څه لرچ مګر دز ه رښ يانى اډرنه لرچ ا په پردچ ام ژ ا چ‪ .‬نودا تعر ېڅ لته غست نته تي کيتتاى ا‬
‫تتاعر رمي ځ‬ ‫غتته ر حتتي ا صتتا ل ا رابطتته چت پتته لتتومړچ عرکښت دمتتړچ ا‬ ‫غته مهتتام تته نتته تتي رستتيتلى ن ته چت‬
‫موشوده ده دل ه نى ه ا متاه ى حهيهي ا اير حهيهي ادب توله بله بېلوچ ا بېل بېل بيمت ر ه لاکي‪.‬‬

‫دعواطفو تجلي او ظهور‬

‫کله تو اعر د ې ر ښه امل ا ف ر خا نت چ مګر دانه ي کولى چ نور خلک د خ لتو اف تار ا تامد و پته ښته التي ا‬
‫ته نته چ‬ ‫چ مګتر د جلتى ا ظهتور درشت‬ ‫تم صتتق پته کښت‬ ‫ښاتست م اډر کانتچ ن ه چ دده عواطتف کته څته‬
‫موضوعات دچ چ عواطف پ ښ ل ه دا رلمپته‬ ‫رسيتلي‪ .‬دل ه ر توه حته دموضوع خصوصيت م دخل لرچ‪ .‬ني‬
‫رڼتتاکوچ ا نتتارچ طپيعتتت لتترچ ل تته ط يتتت‪ ،‬حتتب‪ ،‬اتتم ا داس ت نتتور‪ ......‬مګتتر ني ت موضتتوعات ل تته فلستتفي اف تتارا‬
‫اش ماعي نظرتات تخ ا سا ه چ چ په غه انتازه ود الى ا حرارت پ ښ نه پيتاکېږچ‪ ،‬نو موږ دانته اتتوچ تتو‬
‫پيتاکانتچ بل ه دا اتو چ پته‬ ‫غومره شذابيت ا يجا دد پ ښ‬ ‫ادتب دد داه راز موضوعات م غس کړچ ا‬
‫کومه موضوع کښ چ دى داخلې ږچ څومره چ کيتاى ي خ ل لوست ون ي دد لته تاډير النتتد را لتي ا تاپته دد‬
‫کېږچ چ خ ل اډر پوره ا اضح ښودلى ي‪.‬‬
‫په متاه برخه کښ اد تپا ا اعرا توله بله فرق ا فا ت لرچ د ني و عواطف ېر ېزا بارز چ دني و نته چ‪ ،‬پته‬
‫عرچ طپيعت بوچ چ ا په ني و کښ ضعيف چ‪.‬‬ ‫ني و کښ‬
‫صوتر کړچ چ‬ ‫د ه ه ادتپا به چ چ په ارتاي رشالو کښ به په کوم توه څه لي ي تو به ې ل ه تو مور داس‬
‫م رکړچ‪ ،‬غه بتل بته ر ته پته تعرچ ست رګه ګتورچ ا نفستيت بته ېت پته‬ ‫خ ل داه ارتاي نګارش ه به ادبي رن‬
‫نيسي ل ه چ په سيتشما ل التتتن ېت رد مهتال ا نظمونته لي تل تو ه چت پته ني تو کښت ادبتي خوا ته‬ ‫نظرکښ‬
‫ارتاي خوا بوچ ده ا د ر چا اعرانه مزاج په کښ خ ل خصوصيت ښئى‪.‬‬ ‫ماتل ليته کېږچ ا په ني و کښ‬

‫‪33‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫دعواطفوثبات اونه رالويده‬

‫ېر‬ ‫دتوه مضمو ا توه عر اااز ا انجام ې‬ ‫چ چ عواطف ې ډپات ا د ام نه لرچ تع‬ ‫لي ون ي ا اعرا‬ ‫نې‬
‫ېتر ه‬ ‫فرق لرچ ا کدم ې له خ ل حسن ا خوږ الى څاه اب ذا ل ا پي ه وب ه رالوېږچ‪ .‬تو بيت تتا تتوه مصترع ېت‬
‫غس نه چ ا په ت اکښ ې د ادبي بيمت په لحاظ لو د ژ رد ي‬ ‫ښه ا موډره چ مګر بل بيت ا بله مصرع ې‬
‫موشتود چ ن ته‬ ‫ا توا ت‬ ‫پاس موشود چ دل ه مهصت دانه دى چ په ت اکښ دد له سره راختره پتورد تورنت‬
‫ل تو راز الى م دبد ات لته اصتولو ماالفته خپتره ده ا ل ته چت دکتدم رالوتتته ا لېټتوالى عيتب دى‬ ‫چ په داه‬
‫م عيب دى ا مدل را لي نوپه لي ون ى الزمه ده چ له توه صتورت نته بتل صتورت ته ان هتا ل کتړچ‬ ‫توراز الى ې‬
‫ا پا ل کدم کښ له ف ن څاته کتار اخلتي داکتار الپ ته پته غزلتي ا تعار کښت استا معلتومېږچ ن ته چت تتو ختو دا‬
‫رازا عار ل ډ چ بل پ ښ دتوه مطلب ار پاط سا ل م الزم نه چ مګر په بصاتت کښ ګرا ښ ارچ‪.‬‬

‫خيا ل‬
‫غه يا چ مىا ته ې نه و کولى زموږلته نظتره ېتر چ مګتر دا‬ ‫اتي چ خيا ل توه بوه ده چ ايرمر ي يا ا‬
‫عرتف پوره نه دى ا داه راز معاني په توه م طهي عرتف کښ را ل کېږچ م نه‪.‬‬
‫لونه څه نه څه ښيو‪ ،‬خيا ل په ادب کښ تو خاص مهام لترچ ا پته‬ ‫دبحث په ضمن کښ رنګونه ا‬ ‫نو ر س ه به ې‬
‫توى چت‬ ‫ې ر اډير پيتاکوچ‪ .‬که فرض وا کله موږ تو خپر ا ر چت پته کتوم نتاى کښت څته طوفتا پتې‬ ‫عواطفو کښ‬
‫وچ دچ دا خپره رابانتد د مره اډرنه کوچ ل ه چ داه حادډه دکتوم ادتتب‬ ‫د مره خلك مړه ا د مره كور نه را‬
‫ل رسم ي ا له ايل نه په کښ کار اخس ل ي‪.‬‬ ‫ا اعر له بلمه په ادبي‬
‫له دىذ‬ ‫ادبي خيا ل په درد‬

‫مبتکر خيال‪:‬‬ ‫(‪)١‬‬

‫ل پا تل‬ ‫د ىتپيه ا است عارد پته‬ ‫دا غه ى دى چ دانسا ادراکا و ه تو نوى صورت رکوچ ا اکثر اعرا ې‬
‫کدم کښ پيتاکوچ ل ه د حميت دابيتذ‬

‫دازمالتتتتتتتتتتتتتتتته امتتتتتتتتتتتتتتتته تتتتتتتتتتتتتتتتين ز ه پ ښتتتتتتتتتتتتتت ت خيتتتتتتتتتتتتتتتتا ل دتتتتتتتتتتتتتتتتتار دلپتتتتتتتتتتتتتتتتو‬

‫زتتتتتتتتتتتب زت تتتتتتتتتتت کال تتتتتتتتتته متتتتتتتت ت پتتتتتتتتتته تتتتتتتت ت ه پيالتتتتتتتتتته کښتتتتتتتت ت‬ ‫ستتتتتتتت ت رنتتتتتتتت ت‬

‫مګر که څوک دکدم په موضوع ا اسلوب کښ د ايل له اب ار ا نوت وبه کار اخيس لى ي نسپت غه ايل ه چ‬
‫چ زتات ا ميت لرچ ا د ايل داه راز بتتاعت ېتر لتږ ا نتادر تم چ چت تتو مثتا ل ېت‬ ‫په ىپيه ا اس عاره کښ‬
‫ل صوتر چذ‬ ‫دتوه انګليسي اعر تو عر دى چ ددنيا لوى لوى خلک دسعادت په طلب کښ په دد‬
‫نومتو چ‬ ‫ې ر ه ه ا ګه ده‪ ،‬داښار دسعادت ښاردى چت دشهتا‬ ‫ا در ازه ې‬ ‫ېرش‬ ‫توښاردى چ دتوالونه ې‬
‫ېر يواد نه ې ف ح کړچ دچ ا پته‬ ‫ا لوى لوى خلک رپس ګرني‪ ،‬دد در ازد ه تو لوى حرتي سړى ران چ‬

‫‪34‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫ېت پته اتا ه دى پته داته در ازه نته تي‬ ‫ېر دښم و ې برى مونتلى مګرد دد المله چ عس رى لپاسونه ا استلح‬
‫ن و لى ا حيرا درېږچ‪.‬‬
‫ر س ه رده تولوى عالم له خ ل علمتي لپتاس ا اټواټتو اليفتا و ستره رانتي ا دى تم پته داته در ازه د خ تل نتا د‬
‫رتو دل ه حيرا درېږچ چ څه کړم پته‬ ‫ناتيت ام ا نه ت ي په ده پس نور دسياست ا ما ل خا نتا رارسېږچ ا‬
‫دد حا ل کښ توه کوچ و ش و راپيتاکېږچ ا په ې رد خو تحالو پته داته در ازه ن توني ا بيتا څته تيپه ر ست ه‬
‫ال تاستتت؟ د ئ اتتتي درا زه ه ده ا متتوږ نىتتون و لى‪ ،‬غتته اتتي کتتالي ا‬ ‫لت‬ ‫بېر تته را نتتي د ئ تته اتتي چت‬
‫ېتر‬ ‫زر ت چت‬ ‫لت‬ ‫اسپابونه اورنوئ ا ن وزئ! د ئ توبل ه ګورچ ا م رددکېتږچ مګتر شي تو اصترار کتوچ چت‬
‫ه پته دد لته کښت تتو ن خ تل کتالي اورنتوچ ا ن توني غته نتور م چت ده ته‬ ‫ر څه په کښ‬ ‫عجيب ښاردى ا‬
‫ګورچ ر څه له نانه لرد کوچ ا ښار ه داخلېږچ‪.‬‬
‫ددد عر ښاتست ا شما ل د ايل له اب اره پيتا وى ا د ايل اب ار په اصتل مضتمو ا د بيتا پته استلوب کښت‬
‫ناى لرچ‪.‬‬
‫م چاپه ارز بانتد څه لي لى چ خدصه ې دادهذ‬ ‫په پښ وکښ‬
‫څيزدى ا له کوم معت‬ ‫ل ه لرد داره په لمن کښ دلمر پلو و ه څه ى نليته‪ ،‬ماګوما کا ه چ کوم ېر بيم‬
‫ل ته رستيتم ګتورم چت‬ ‫ېر خو تحاله م چت‬ ‫وم ا‬ ‫رر ا‬ ‫څاه کومه بيمت بهادانه را ل ده په متد ګوما‬
‫دښيښ توه ما ه لوله پر ه ده ا نور ېڅ نى ه دا ه زما ارز ا دارز آااز ا انجام‪.‬‬

‫تو ايلي اب ار ليته ي‪.‬‬ ‫دل ه م په اصل موضوع کښ‬

‫(‪ )٢‬مصور خيال‪:‬‬

‫غه د خ ل خيا ل په مرس ه صوتر کړچ مصور خيتا ل ر ته‬ ‫څه ى چ توادتب په س رګو ت ي ا پرد پو ېږچ نو چ‬
‫اتي مثا ل ې دادىذ‬
‫پته دد‬ ‫داحوا ل پوښ ه کړه چت‬ ‫رسپا پورد په ه چا رن‬ ‫ه به ې‬ ‫پ کول ا ره‬ ‫له ما‬ ‫توه سړى د‬
‫پته توره پترده کښت زتتارت ته رانتي ا ستپا د خ ته‬ ‫څه خت ا څ ګه چ؟ ده تل توه حياناکه ښځه ده چ د ت‬
‫بېر ه ني‪.‬‬

‫(‪ )٣‬مفسر خيال‪:‬‬

‫کله چ کوم ادتب په توه تي کښت څته ر حتي تتا ادبتي کيفيتت حتس کتړچ ا لته متادچ مىتا تا و نته پټتو ا مع توچ‬
‫ابعا و ته ال تي ا‬ ‫تارتا‬ ‫ادبا د توه سي ت تا توه اره له ليتت ن ت ‪ ،‬ن ت‬ ‫مىا تا و ه ان ها ل کړچ ل ه چ ني‬
‫ګورچ نو دامفسر خيا ل با له ي چ تو مثا ل ې دادىذ‬ ‫د ير حواد ډو ا زا ه عظمت جليات په کښ‬

‫پتتتتتتتتتتتتتتتتتتته لمتتتتتتتتتتتتتتتتتتتن د تتتتتتتتتتتتتتتتتتتور ار نتتتتتتتتتتتتتتتتتتتو دخيپتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر ادچ راګيتتتتتتتتتتتتتتتتتتتره‬

‫ل تتتتتتتتتته تتتتتتتتتتور دتتتتتتتتتتتوا چتتتتتتتت ت کښتتتتتتتت تې ي لتتتتتتتتتته پتتتتتتتتتترچ نتتتتتتتتتته ګيتتتتتتتتتتر چتتتتتتتتتتاپيره‬

‫‪35‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫تتتتتتتتتتتتتره ره کښتتتتتتتتتتت ت دخيپتتتتتتتتتتتتتر ختتتتتتتتتتتتتوني داستتتتتتتتتتت ت ا دى‬ ‫پتتتتتتتتتتتتتت پ هتتتتتتتتتتتتتا‬

‫پتتتتتتتتته متتتتتتتتتخ ليتتتتتتتتتک دى تتتتتتتتتتو تادا تتتتتتتتتت د ېتتتتتتت تر د را دى‬ ‫تتتتتتتتتتو تتتتتتتتتارتخ ېتتتتتتت ت‬

‫توکتتتتتتتتتتتتتتار ا ر ا ستتتتتتتتتتتتتتفر کتتتتتتتتتتتتتتړچ‬ ‫ر پتتتتتتتتتتتتتته ر دار نتتتتتتتتتتتتتتو خو اکښتتتتتتتتتتتت ت‬

‫دا را تتتتتتتتتتتتاد متتتتتتتتت ت پتتتتتتتتتتته ز ګتتتتتتتتتتتى کښتتتتتتتتت ت د ې ر تتتتتتتتتتتوچ د ر م ظتتتتتتتتتتتر کتتتتتتتتتتتړچ‬

‫تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوه رځ بتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته چېتتتتتتتتتتتتتتتتتت ت رد دل تتتتتتتتتتتتتتتتتتتته دمحمودکتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتار ا ر ا‬

‫ګرداپتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتار دده دفتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتوج بتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتته رستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتيتلى رآستتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتما‬

‫د‬ ‫ار تتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتل دد شهتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتا‬ ‫د پيتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتر نتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتتارد ا چ تتتتتتتتتتتتتتتتتتتت‬

‫د‬ ‫ددد ملتتتتتتتتتتتتتتتتک رد رد بتتتتتتتتتتتتتتتته لتتتتتتتتتتتتتتتته د ىتتتتتتتتتتتتتت ت ه پتتتتتتتتتتتتتتتته لتتتتتتتتتتتتتتتتړ زا‬

‫پتتتتتتتتتتتتتتتته دد ختتتتتتتتتتتتتتتتا ره دچ ې ر تتتتتتتتتتتتتتتتوچ دبتتتتتتتتتتتتتتتتابر اتتتتتتتتتتتتتتتتورچ فوشونتتتتتتتتتتتتتتتته‬

‫ابتتتتتتتتتتتتتتالي نتتتتتتتتتتتتتادر راالتتتتتتتتتتتتتى پتتتتتتتتتتتتترد بتتتتتتتتتتتتته فاتتتتتتتتتتتتتر کتتتتتتتتتتتتتړچ داار نتتتتتتتتتتتتته‬

‫سيترسول (رسا)‬
‫ايل د عر توداس ع صر ا رکن دى چ‬ ‫لو نه څه نه څه ښود ل وه باتت اتو چ‬ ‫ر س ه ردد چ د خيا ل‬
‫که اتو عر په حهيهت کښ ب له ايله بل ى نه دى م رسره ښتاتي‪ .‬متاته ايتل دى چت شهتا ا د شهتا‬
‫ره ره اعر ه له نور عالمه په بل رازښئى چ کله ې له نمرا س وږمو سره په خپر را لي ا ل ه ې دګل په خ تتا‪،‬‬
‫د م په ژ ا‪ ،‬د نسيم په پيغامونو پو وچ‪ ،‬تو خت ر ه ک سي ت نه ل ه ستراب بت آبته ښت اره کتړچ بتل ختت ر ته‬
‫ښئ ي‪ .‬که داه اعرانه خيا ل له اعر سره ملګرى نه چ اعر به‬ ‫ل ه تو سيدب داس‬ ‫دتوه مظلوم څو بطرد ا ښ‬
‫تاعر ه‬ ‫ې څ ى بته پترد د متره اډرنته کتوچ‪ .‬متاته خيتا ل دى چت‬ ‫ه په عادچ نظرګورچ ا‬ ‫م ل ه نور داه شها‬
‫ت تي ا عپير نته‬ ‫تم نته تي ليتتاى دى ېت‬ ‫ا مرموز يا ښ اره کوچ ا غه څه چ عوام بل ته ختواص ېت‬ ‫ېرپ‬
‫عر ا فلسفه د ا ه رې ه پيتاکېږچ ا په اعر فيلسوف د ا کښت ليتتل کېتږچ‪.‬‬ ‫کوچ متاه ايل دى چ‬ ‫رن‬
‫کوم فدسفه چ داب ار اتجاد بوت لرچ غه ار مر د ايل خا نتا دچ ا له ايل نته ېتر کتار اخلتي نتو تلى تو‬
‫موشود ‪ .‬مګر داس عما ل پته‬ ‫مااه بوچ ايل موشود ‪ ،‬چ په ومر ا فرد سي کښ‬ ‫چ په نيو ن ا ارسطوکښ‬
‫ا مهصت ارض په کښ بيل ‪ .‬دتوه فيلسوف ايل دمساتلو په حل کولو ا حهيق کښت سترفېږچ‬ ‫طرتهه کښ فرق‬
‫مګر دتو اعر ايل د احساسا و ا عواطفو د حرتک ل اره په کارلوېږچ‪.‬‬
‫تاعرانه خيتاالت ا‬ ‫محههين اتي چ له عرچ خياال ونه فلسفه پيتاکېږچ ا له فلسف نه بيا علم پيتا ي تع‬ ‫ني‬
‫فلسفه ا علم داس مثا ل لرچ ل ه دس يت چا دلو د خت دلمانځه د خت ا د لمر خ و رڼا‪ .‬نو پته داته ر يتب مااته‬

‫‪36‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫اعرانه خياالت چ څه بترزتات ر ښانه ي فلسفه ي ا په فلسفه کښ چ زتا ته رڼتا تتي پيتا تي علتم تي پته دد‬
‫اساس سړى ح م کولى ي چ د بىر دمعرفت ارتاه له عره څاه ر ع کېږچ ا په علم خ مېږچ‪.‬‬
‫ومر دتونا معر ف اعر په داس عصرکښ پيتا تو چت دفلستف څته پ ته نته لګيتته ا داته نومتو ى تاعرله ح متت‬
‫نتته دماتته دنيا تته رااتتى مګر ر س ت ه تترده ارستتطو د ده دطپ ت لتته اک ىتتافا و اب پاستتونه کتتوچ ا دده پتته کلمتتا و‬ ‫ا فلستتف‬
‫اس ىهادکوچ‪ .‬کي ر دفرانسى تولي ون ى لي ي چ د تومر پته ا عار کښت دانستا ا عتالم حهيهتت ا د ر تي استاس‬
‫موشود دى‪.‬‬
‫که سړى څه بتر ه دبيق ي نودعهل ا ف ر ماڼو پته خيتا ل ال ه ده ا خيتا ل پته علوموکښت زښتت ېتر د ختل لترچ‪،‬‬
‫تسته دا تم دانستا لته خيالته‬ ‫نورعلوم ختوالپرېږده غته علمونته چت دعهتل پته نتزد بې ات م لتي دچ ل ته رتاضتي ا‬
‫پيتا وچ دچ‪ ،‬که چيرد له توه رتاضيتا څاه د احت د عرتف پوښ ه کړ چ درتاضيا و اب تا ان ها ګڼل کتږچ تتا‬
‫عرتتف اتوا چت لتول خطتوط رن ت پيتتادچ تهتين دى چت دا د ا ه تيا‬ ‫د ت س دتوه عالم څاه دنهط‬
‫ى را ښيي چ ب له خياله به بل شودنه لرچ ا تو ايلي ى به چ‪.‬‬ ‫(( احت‪ -‬نهطه)) به تواس‬
‫ايتل داته صتورت‬ ‫دا چ موږ تو کاڼى دحس ا عهتل پته مرست ه پته حجتر ا جمتت پېژنتو دا تم توخيتا ل دى دانستا‬
‫ركړى دى‪.‬‬
‫امو نه‬ ‫اولېږچ ا له ا‬ ‫ايل سره له داو مره ا مي ه چ په عر ادب کښ ې لرچ که څوک ې په ىايص کښ‬
‫ام چت ني تو‬ ‫ا‬ ‫ې فرق نه کړى ي تاې بېځاته اس عما ل کړچ نو عر بېاونته کوچ ا بيمت ې رالېټوچ‪ .‬ني‬
‫را تتچ د مره ب لطفه دچ چ سړى ر ه عر نىي تلى بل ته ا متي کتدم ېت بللتى تي‬ ‫اعرانو پا ل عرکښ‬
‫اتيذ‬ ‫ل ه امرااالهيس چ پا ل تو ه عر کښ‬
‫ا ه ل ى المثرفى مضاشعى‬
‫مس ونه زرق کانياب ااوال‬
‫زما په خواکښ دتمن مثرفي وره اتښي ده ا داس نيتزد راستره‬ ‫مطلب ې دادى چ ربيب به ماڅ ګه مړکړچ چ‬
‫متي تى دى چت ښتا تتي بت امترااالهيس بتل څتوک‬ ‫دچ ل ه داوالنو دا د‪ .‬نو دل ه اول ا د غه دا د تو محض‬
‫رد نه ېرې ږچ‪ .‬که څوک ايل ب ناته اس عما ل کړچ نو م ښته نته ښت ارېږچ مثدتتو تاعر دبهتار ا پسترلي پته صتفت‬
‫ه چم ونه زتړا ستره ګتد ‪ ،‬ا بىتار نه ست اتي ا لته مثيتل څاته کتار اخلتي د ايتل خوا ته‬ ‫کښ ددد په ناى چ‬
‫صوتر چ‪ .‬تادتوه چاپه متح ا س ات ه کښ د غه ابعي ا حهيهي صفات پرېږدچ ا د ايتل پته‬ ‫ز ر کړچ ا خيالي يا‬
‫تې څ حهيهتت ا ابعيتت پ ښت نته چ نتودا م پته عرکښت‬ ‫ز ر ر ه خيالي ا صاف پيتاکوچ ا رپورد ړچ ې چت‬
‫عيب باله ي ا دخيا ل بېځاته اس عما ل بلل کېږچ‪.‬‬

‫تمثيل‬
‫بيا کړچ چ اصلي صورت ې س رګو ه درېږچ‪.‬‬ ‫اعر ا ادتب تومضمو تاتو مع ى داس‬ ‫مثيل دد ه اتي چ‬
‫تعرپه مثيتل ا محاکتات‬ ‫تو اساسى شزګڼل کېږچ ا زښت ې ر ا ميت لترچ‪ .‬ارستطو اتتي چت‬ ‫مثيل م په عرکښ‬
‫ال دى نو که په کوم کدم کښ دا ى نه ى غه عر نه بلل کېږچ د متد المله پا ل ک اب الىعر کښ لي ي‪ ،‬چ‬
‫تعر تم تتو ل‬ ‫ق دى نتو تر کلته چت‬ ‫تو له غو يانو څاه چ انساني اراتزبلل کې ږچ د هليت حسن ا د مثيتل‬
‫حتظ اخلتي نتو دارستطو پته نظتر تته د تعر‬ ‫خونت‬ ‫رن‬ ‫نهل ا مثيل دى دانسا په طپيعت ار مر اډرکوچ ا انسا‬
‫د اډير سپب مثيل دى‪.‬‬

‫‪37‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫کوم عر چ لته مثيتل نته پته کښت کاراخست ل کېت ږچ غته دتتوه رستم مثتا ل لترچ چت باتتت دموضتوع دبيتق ن تات پته‬
‫نيو ل ي ا له اصل سره مطابهت لرچ‪.‬‬ ‫نظرکښ‬
‫چ‪.‬‬ ‫کله د عر موضوع توه م ظره ت ا ابعه چ ا کله د احساسا و ا ماتد و مثيل په نظرکښت‬ ‫په مثيلي عر کښ‬
‫په رسم کښ نه راني ا په‬ ‫ه چ‬ ‫نفسي کيفيات‬ ‫اعرله رسام څاه موفق دى ا ني‬ ‫په داه ر س ى حصه کښ‬
‫عرکښ راني‪.‬‬
‫ا عاردچ چي اعر په کښ له ايل څاه تم ېتر کتاراخلي مګرپته ني تو کښت تتوازد مثيتل چ ا لته‬ ‫مثيل‬ ‫ني‬
‫ايل نه ېڅ کارنه چ اخس ل وى‪.‬‬
‫ثميل ښه بوچ چ ا حهيهت په نظرکښ ښه مجسم ي‪.‬‬ ‫په ني و موارد کښ د عرلوى صفت متا چ چ‬
‫د مثيل په باب کښ د عرښه نمونه که ګورئ نو دښاالى رښ ين دباغ ن تاره ګورئ چ دکابل مجل په (‪ )١٧١‬ګڼته‬
‫کښ نىر وى ا د مثيل پوره اب تارپه کښ معلومېږچ‪.‬‬
‫ت ه‪ .‬داحساستا و‬ ‫د ايل ز ر ا بوت که په پښ و ا عار کښ لټوئ نو دښاالى خادم په ا عار کښ ې ښ ښ نمون‬
‫ګورئ چ د اعر دز ه درد ا رښ يانى اډرپه کښ‬ ‫زلى رق)) کښ‬ ‫ا عواطفو صتق ا جلي دښاالى بي واپه ((ب‬
‫له رامعلوم دى ا په متاه ى‪ ،‬دد عر لو بيمت پيتاکړ ى دى‪.‬‬

‫ددې بخث خالصه‬

‫د عر ا ادب اصلي ع اصر ا اساسي اشزا دمع وتت په لحاظ دادچذ‬
‫عاطفه‪ ،‬احساس‪ ،‬خيا ل‪ ،‬مثيل‪ .‬نوپه ر تعر کښت چت داته تيا تتا تولته داتو څاته موشتود چ‪ ،‬غته تعر دى ا پته‬
‫چ داه يا نى ه ا توازد رنګين الفتاظ ا تعرچ صت ع ونه پته کښت دچ غته‬ ‫انسا بانتد اډرکوچ په کوم عر کښ‬
‫چ ا کوم حهيهي کيف پ ښ نه ليتل کېږچ ا ن تاره به ې کوى مګر څوک چ په‬ ‫ښاتس ه لس وڼى داس‬ ‫ل ه تو‬
‫عر ا ادب کښ کومه مع ى لټوچ غه پرد نه بان کېږچ ا توله داو مع وچ اشزا ا ع اصر څاه پ ښ اوا چ‪.‬‬
‫دپښ و ا عار ه چ سړى ګورچ ا دص عت ا مع ى په لحاظ په کښ اورکوچ معلومېږچ چ ص عت ه په ضتم ي نظتر‬
‫ضر ر پ ښ تا نور عواطف ا احساسات چ تا توعتالي ايتل‬ ‫ك ل وى ا د مع ى لور ه زتا ه وشه موشوده ده تع‬
‫کاراخس ل وى چ‪.‬‬ ‫ا لو ه مف وره پ ښ ليتل کېږچ تا له ښه مثيل ا صوتر څاه پ ښ‬
‫چ چ داه لول مع وچ مزاتا ا ښيګڼ پ ښ سړى مومي ا دبليغ ا عالي ادب ښ نمون‬ ‫ا عار خوال داس‬ ‫ا ني‬
‫ګڼلى و‪)١(.‬‬ ‫ت‬

‫عاميانه بالغت‬
‫څوکاله دماه دتوه لوى سړچ په مجلس کښ دار خل و په پو ه ا وښيارئ خپرد کيتد دد سړچ چ د يتواد پته‬
‫ېر زتات س اتل ا م رربته ېت‬ ‫ېرد کړد د غه خلک ې‬ ‫رن‬ ‫توه ارنو حصه کښ دتوه س رحاکم په حث‬
‫تل چ د ئ په خپر له رچانه ښه پو ېږچ خوکه څوك له د ئ سره دد ئ په ژبه اږېږچ ا مفا مته رستره کتړچ‪.‬‬
‫داست خلتق ت ه چت ستړى ېت خپر ته حيترا پا ته کېتږچ ا د علتيم لته خا نتانونته ېت پته‬ ‫په متتد اتر راوکښت‬
‫ت اکښ څه فرق نه ليتل کېږچ‪.‬‬

‫(‪ )۴‬د ښاالى ( مجر ح) ( بي وا) ‪ ( ،‬خادم) ( رښ ين) ا عار ددد خپرد صتتق په ښه ا كولى ي‪.‬‬

‫‪38‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫وى چ د مااه ناى څو ه ورږترد ا س ين ږترد راالته ا دمجلتس خلتک دد ئ ا ضتاعو ا‬ ‫دابحث ال نه بط‬
‫درد د ئ څه اتي؟ ا څ ګه ګړېږچ؟ د ئ دخ ل داه حتاکم لته‬ ‫خپر ه د ې ربحث په اډر کښ ښه م وشه وه چ‬
‫کړچت کته‬ ‫وى خ ل خ ګا ښت اره کتړ ا بيتاې ختوا‬ ‫څه مودد مفارفت څاه چ درنځور يا په اډرکښ پې‬
‫ل اداکړ چ زموږ په‬ ‫نيسي مګر دامهصت ې په دد‬ ‫صحت ې ښه چ بېر ه ر ي ا دد ئ اداره پا ل الس کښ‬
‫ملک کښ مىهوره ده چ په توه اره کښ که ر (‪ )٧‬کالو پورد دسړچ اږ انه رتتتل تي د غته اتره متارا ښتامارا‬
‫كې ږچ ا پا ل مي ځ کښ تو له بله سره خورچ نوکه س است اتږ ل ته نته چ لته متوږ نته بتل تى شتو ېږچ ا تتو د بتل‬
‫اوښ خور ‪.‬‬
‫دد خپرد په مااډر کړا زه ې دد لورد ه مل ف کړم چ عتام خلتک ا غته کستا چت پته تور ل تو نته پتو ېږچ ا‬
‫تعرچ ا‬ ‫م نه دچ ار تتلي پا له ت ا کښت دبداتت خا نتتا دچ ا پته خپر کښت ېت‬ ‫دفصاحت بدات نوم ې‬
‫ادبي کيف ليته ي‪.‬‬
‫ګورئ داه سړى له توه ادبي م طق ا مثيل ا ىپيه نه څومره ښه کار اخيست ا خ ل مهصت ا مطلب ې دبداتت‬
‫له اصولو سره سم داس اداکړ چ دخ ل مراد ک ه ا ان هاې حت ه رسيته چ دتوه مهصت متاته راز بيتا بداتت‬
‫بليغ تل کېږچ‪.‬‬ ‫ا تون ى ه ې‬
‫ا رتتتلى چ غته ته بته پته عاميانته محا ر کښت‬ ‫که څوک د پښ و په شرګو ا مرکوکښ ناست چ ا دد ئ خپرد ې‬
‫ر خت له داس ښوښتو مثيلتو‬ ‫تادد چ ا دا به ر ه معلومه چ چ پښ انه پا لو مرکوکښ‬ ‫ېرد نمون‬ ‫داس‬
‫ا ملي ر اتا و کاراخلي‪ ،‬دخ ل مهصتت دپتاره لتومړى توموافتق مثيتل ا ادبتي است تالل پيتتاکوچ بيتا خ لته خپتره پترد‬
‫تم‬ ‫چ ا ىتپيهات ا است عارد ېت‬ ‫س ر چ‪ .‬دد ئ دبدات ز ر ا بوت پته متتاو مثيلتو ا ر اتتا و تتا م لونتو کښت‬
‫دخپر حتق لترچ ا دملتي مجالستو خطيپتا ا بلغتاا بلتل کېتږچ دخ تل‬ ‫خورابوچ چ‪ ،‬غته څتوک چت پته مرکتو كښت‬
‫مهصتله ر ع نه دماه توح اتتت کتوچ تالته ملتي ر اتتا و ا ع ع تا و څاته دخ تل بيتا دپتاره تتو ښته مهيتت پيتتاکوچ‬
‫ر س ه بياخ ل مهصت ه راني ا خ ل مطلب بيانو چ نوپه دد صورت کښ دد ئ ت ا د متره بتوت متومي چت څتوک‬
‫په معهوليت با رکوچ که څوک په دد مجلس کښ دد ئ دخپرد ردتت کتوچ‬ ‫ان ارنىي کولى ا ر څوک ې‬ ‫رن‬
‫ا ماالفه نظرته باتموچ غه مجپور دى چ دده دمتعا په خدف به تو بوى مهيت ا ح اتت پيتاکوچ ا خ له خپره به‬
‫لو دپاره زتات فصاحت ا بدات په کتاردى‪ .‬مګتر‬ ‫بوچ ښئى ‪ ،‬په دد خت کښ نوتوه ادبي مپارزه ر ع ا دميتا‬
‫ا کتيد اټت‬ ‫غه بدات چ عوام پرد پو ې ږچ ا په عاميانه ادب کښ ناى لترچ ‪ .‬پته متاته بتوت دمرکتو مىترا‬
‫رڅوک پا ل بوچ م طق ا ادبي اس تالل بان کوچ‪ .‬دپښ و دمىرۍ راز م په متد کښ‬ ‫اټ خپرد ا ار چ ا‬
‫غته است تالل چت‬ ‫دى چ سړى باتت له ملي ع عا و ا ر اتا و ښه خپر چ غته خپترد چت د ى پترد بتان کېتږچ ا‬
‫ه ېڅ ښ اره ي‬ ‫دد ى په اف ار ا ر حيا و بوچ اډرلرچ نان ه معلوم کانتد داه راز خپرد ښا ي چ موږ ا اس‬
‫داصتولو پو تا رالتول‬ ‫ل ته دپښت و در ات‬ ‫مګر په عامه طپهه ې ر اډر کوچ‪ .‬په ني و مجالسو کښ چ زه ناست م ا‬
‫ر ه تل چ‬ ‫موارد کښ چ خلک به ې دخ لو عزتزانو اح رام ه رابلل ا دابه ې‬ ‫وچ ‪ ،‬ېر نله م په داس‬
‫خ ل کام ا خ لو عزتزانو ه په س ه مه ګورئ ‪.‬‬
‫تل چت لتوخ د خ تل‬ ‫ل به ې‬ ‫تو د بل عذر بپلوئ ا ن وا و ه په درنه س رګه ګورئ‪ .‬د توه م لى ا مسلم دليل په‬
‫کړ‪ ،‬زه ددد‬ ‫چ و‪ .‬دد خپرد به خلک ېر م حسس کړه ا زتات اډيربه ې‬ ‫كام س كه اوښ ه سر ې په درتاب كښ‬
‫ال د‬ ‫څه چ؟ مګرلو خ چ ګورم رښ يا په ا بو کښ‬ ‫خپرد په سر بر نه تم خپر چ ع ع وچ اصل ا اساس به ې‬
‫چ چ‪ .‬نوداخپرد کته څته تم څته اصتل ا حهيهتت نلترچ تاډير ختولرچ ا لته تتود ېترد صتحيح‬ ‫چ ا سر نه ې‬
‫فلسف نه په عوامو بانتد زتات اډرکوچ‪.‬‬

‫‪39‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫اږېږچ‬ ‫که څوک اوا چ چ خ ل مااطب ا ا رتت ن ى دخ لو خپر له اډير النتد را لي نوباتتله غه سره داس‬
‫چ م طق ا ادب ې په غه اډير کړچ‪ ،‬ىپيهات ا اس عارات ايل ا صوتر‪ ،‬اس تالل ا اس ىهاد ېت د غته لته ف ترا‬
‫ق سره سم چ ا په نظرکښ ې له مسلما و څاه چ‪.‬‬
‫زموږ ادباا ا عراا باتت دد خوا ه مل فت چ ا په خ ل عر ا ادب کښ له عاميانه بدات نته چت دعوامتو پته ت تا ‪،‬‬
‫م لونو‪ ،‬ر اتا و‪،‬بصو ا افسانو کښ ناى لرچ پوره کار اخلي‪ ،‬په غو ىپيها و ا اس عار خ ل کدم رنګتين کتړچ چت‬
‫ق برابر ي‪.‬‬ ‫پيتاکړچ ا دملت په‬ ‫د ئ رسره ا ادچ ا پرد پو ېږچ چ زموږ ادب م ملي رن‬
‫متاته دى چت لته عاميانته‬ ‫چ په تر چاښت لګېتږچ ا عمتومي مهپوليتت لترچ تتو ستپب ېت‬ ‫دپښ ول ډۍ ا چاربي‬
‫تېڅ نتا‬ ‫بدات نه پ ښ کتار اخست لى توى ا کلمتات عپيترات داست دچ چت عتام خلتق پترد ښته پو يتتلى تي ا‬
‫ل بته‬ ‫م دحا ل له مهضا سره سمه چ ا له حيات سره پوره طپيتق لترچ‪ .‬دمثتا ل پته‬ ‫ا اتي پ ښ نه ګورچ ت ا ې‬
‫‪.‬‬ ‫توڅولڼتۍ م را‬

‫دپښتو څولنډۍ‬
‫کله چ موږ کو چيانو ل ډۍ ا دکتو چيتانو ل ت ا ر پتو ې ږ چت دال تډۍ دکوچيتانو لته حتا ل ا حيتات ستره څتومره‬
‫ا صال لرچ‪ ،‬ا دد ى حيا ي ضعيت څ ګه ښه صوتر چ ل ه دال ډۍذ‬
‫ا ښانو بيا اا د کږد کړد‬
‫خول زېړ پېز انونه‬ ‫چ پرد س رد دچ س ي‬

‫پېغل س رد چ ا ا ښا تو خوابله خوااا د‬ ‫که چاکله دکوچيانو ر ان کډد ليتلى چ چ په ا ښانو بانتد پښ‬
‫کږ چ ا ر ا ګورچ غه ددد ل تډۍ پته بدا تي کيتف ښته پو يتتلى تي چت دل ته تتون ى څته تاعرانه ا ستاحرانه‬
‫خوادد خپرد ه م لميح ا‬ ‫مهارت خرڅ کړى دى چ له تود خواداه م ظره ا ضعيت ېرښه مثيلوچ ا له بل‬
‫م دداو پېغلو دښاتست ا شما ل احساس کوچ ا دد ى ن تار ه مخ راګرنوچ‪.‬‬ ‫ا ارت کوچ چ ا ښا‬
‫ې ر عپيترات پيتا تي مګتر تر عپيتر بته دکوچيتانو لته‬ ‫په داس موارد کښ چ مطلب دداو پېغلوس ات ه ده ښاتي چ‬
‫حال ا ح يات سره داومره موافق نه چ ا نه به په کښ داومره بدات موشود چ‪.‬‬
‫په توه بله ل ډۍ کښ توه کوچو پېغله خ ل ا ا ه اتيذ‬

‫ردد خر ى س ى را ېر ه‬
‫ردد مدل خول به زه در ېره مه‬

‫په دد لڼتۍ کښ تو رط ا عليق ليتل کېږچ چ باتت مين ې پر ناى کړچ ا دمدل خول په مهابل کښت تتوګرا‬
‫غه له خر ى س ي څاه ېرتتل دى‪ .‬په دد ناى کښ الپ ته ېتر مىت ل ترطونه پيتاکيتته چت‬ ‫کاربپو ل کړچ چ‬
‫باتت په مين حميل وى اى مګر دکوچيانو له حا ل ا ژ نت سره به ې داومره موافهت نه درلود ل ه چ دا رط ې‬
‫لرچ‪.‬‬
‫ار کړچ ا خ ل س ى ل ه ليوه تازمرى خل و ه ښئى دل ه‬ ‫توه کوچو پېغله باتت ر څوک له خ ل خر ى س ي څاه‬
‫ت ه چت دختر چ ست ي پته‬ ‫ل له حيات سره م اسپت ا موافهت نلرچ ا نه داه ادبي لطف پ ښت‬ ‫لوپک تا وپونه تا‬
‫موشود دى‪.‬‬ ‫لفظ کښ‬

‫‪40‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫د صوف خا نتا له دد ل ډۍ نه دحهيهت په نامه توه بله مع ى اخلي ا اتتي چت‬ ‫داد متاه لفظ اډردى چ ني‬
‫خر ى س ى نفس دى ا له دد نه ېرتتل ختاى ه رسيتل دى‪ .‬که دل ه توپ ا وپاتان تتادد تود اى دداست‬
‫ا تل دپاره به م څه مجا ل نه ا د مره ظرفيت په دد ل تۍ ک نه پيتاکيته‪.‬‬
‫ه اتيذ‬ ‫ددد ل ډۍ په نواب کښ تو د ورد خا نت ا ورتالى مين خ ل معىوب‬

‫ن را ه کيته‬ ‫خول‬ ‫دس ي‬

‫که دچړ په څوکوالر چ دربه مه‬
‫دا م توبليتغ عپيتر دى ا لته ده ستره م استب اېستي ن ته چت د چتړ پته څوکتو ېرتتتل ان هتاتي مىت دت بپلتول دچ‬
‫س و ېرتتل ر ه ېڅ دچ ا څوک چ‬ ‫الرد تو د مره ګرا دى چ له خر‬ ‫ا سړى پو ېږچ چ دداس سا‬
‫س يو م نه اېسارېږچ‪.‬‬ ‫دابپلوچ غه په خر‬
‫که سړى په عر ادب کښ ښه اور کړچ ددد فن لوله ساحرچ په توه ښه ا بليغ عپيتر کښت مضتمره ده کته څتوک د‬
‫خ ل مهصت ل اره تو بوچ ا لطيف عپير مومي چ مپ ذل ا پي ه نه چ دد سړچ په تهين ستره د تعر ا ادب حتق پته‬
‫باتمه کړچ ده‪ .‬په دد عپير کښ دانه ده الزمه چت ار متر بته پته کښت ااتراق ا مپالغته‬ ‫ناى کړى ا دبدات س ه ې‬
‫چ ا تو نوى عپيرا ښه صوتربه ر ه تل کېږچ ل ه په دد‬ ‫چ بل ه الزمه ده چ لطف ا مدحت ا حسن به په کښ‬
‫ل ډۍ کښ ذ‬
‫مخ په مړ نت کله پټېږچ‬
‫ظالمه تاره سدمي ال ه تمه‬
‫ګورئ دل ه توازد توښه صوتر ا ښه عپير په سړچ اډرکوچ‪ .‬داد حياناکو پېغلو عادت دى چ م ګى به ې پته ا ږه چ‬
‫ه نيسي ا درېږچ په دد ضعيت ښات چ کوم‬ ‫ا ګودرله به ني نو چ څوک نارت ه په ماه ر ي خ ل مړ نت ما‬
‫رلېږلى چ نو دا ر ه اتي چ زه ا ه سدمي ال ه تم س نه چ خ ل مخ پټوم‬ ‫ا ا م اډر وى چ ا څه ګله ې‬
‫کړى دابه دسدمي په ضعيت ال ه چ‪.‬‬ ‫ن ه چ مخ په مړ نت نه پټې ږچ رښ يا اتي لمرچاپه ګ ه نه دى پ‬
‫ته ېت ز ه کېتږچ نتو خ لته ارز پته‬ ‫خول‬ ‫په توه بله ل ډۍ کښ تومين د خ ل ليلىٰ په پوزه سره ن و ګورچ ا س ي‬
‫ل ر ه څرګ ت چذ‬ ‫دد‬

‫يطا ناست دى‬ ‫س اپه ن و کښ‬

‫ره يپه م س ا خولګو ه لمسوت ه‬
‫خوله اوا چ مګرکه ر ه اتي چ خوله راکړه تام ست ا ختولي‬ ‫رن‬ ‫دا خو معلومه خپره ده چ دى په چل کښ‬
‫ه ېر ز ه کېږچ دابه توه ب لطفته اوښت ه چ ا تعر بته نته چ نتو دا د تاعر کتار دى چت پته دد خپتره کښت خونتت‬
‫يطا کښې وچ‪ ،‬ر ست ه تردد نتو ر ته اتتي چت‬ ‫شو کانتچ نو ا ل ن و س اتي بيا پ ښ‬ ‫عر رن‬ ‫پيتاکړچ ا‬
‫س اله خ له کوره دچ چ ماپه کراره نه پرې ږدچ ا س ا خولګو ه م لمسوچ ښاتي چ خپرد د عرچ سحرپه مرس ه په‬
‫چذ‬ ‫م تل‬ ‫غ‬ ‫غ اډرکړى چ ا‬
‫اک م درکړى‪....................‬‬ ‫خول‬ ‫دس ي‬

‫‪41‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫چ چت داته راز نتازکي ا بتارت ي تم پ ښت نته چ ا نته لته داست پيراتونته پ ښت‬ ‫اکثره ل ډۍ داست‬ ‫په پښ وکښ‬
‫ه اتيذ‬ ‫کاراخس ل وى چ مګرپه ز ه خوږد لګي ا ښه لطف لرچ ل ه چ تو مين خ ل مي‬

‫که دنياتي رمونه نه اى‬

‫درسره لمه‬ ‫زه به‬ ‫ابه م ګى‬
‫ېڅ ص عت ېڅ ايل پ ښ نى ه ا ب له ىو للو غه م له چ دنياتي رم نه اى‬ ‫دال ډۍ څومره ساده ده چ‬
‫رشماني کوچ‪ ،‬نو دمحپت په الره ا دمي ت دپتاره ت‬ ‫نور څه نه لرچ مګر مي ه ا محپت پ ښ ناى لرچ ا دعاطف‬
‫م لطف لرچ ا په ز ه اډرکوچ‪.‬‬ ‫ارز‬ ‫بل ه د‬
‫ه پيغام اس وچ چ زه س اد خولګو په اميتت درنتم ا پته ربيمتت چت‬ ‫په توه بله ل ډۍ کښ تو عا ق خ ل معىوب‬
‫چ اوا م ې نو اتيذ‬
‫که م اشل س ا په خولګو چ‬
‫سپا کفن په سر ړم اله درنمه‬
‫محپتوب‬ ‫ې څه کتود خونتت ېت ګتوره! دخ لت‬ ‫نى ه مګررن‬ ‫م د ىپيها و ا نازکايالو څه رن‬ ‫په دد ل ډۍ کښ‬
‫ل چ ددد ل ډۍ خا نت ا تون و رني بل څوک به نه‬ ‫برشل ه به ې ر خلک په ما لفوالر للى چ خوپه داه‬
‫چ رالى‪ .‬رڅوک چ چې ر ه ني ا ستفر کتوچ نتودالرد وښته ا دستفر ستاما لته نانته ستره اخلتي مګتردى کفتن پته‬
‫دى چ ب له اعره دبل چا ر ه نه پتام کېتږچ ا ده بته تم لته پ ګته زده کتړى‬ ‫اعرانه‬ ‫سر ړچ ا ر انېږچ دا‬
‫چ‪.‬‬
‫ته‬ ‫چ په توه ل ډۍ کښ تومين خ ل مي ت‬ ‫ا محپت خپرد که ر څومره ساده ا ب ساخ ه چ غومره ښ‬ ‫دمي‬
‫دکور رانو ښېراکوچ ا ر ه اتيذ‬
‫کور دد نژدد دتت دد لرد‬
‫تادد ت مه‬ ‫هچ‬ ‫دتوا ل دد ن‬
‫ا محپ ه دى ا په دد ښېرا کښ عىق ا محپتت مضتمر دى دا تم مااته تا‬ ‫مګرسړى پو ېږچ چ دا ښېرا له مې‬
‫ښېرادى ل ه چ توه مي ه خ ل مين ه اتيذ‬

‫لول لول په ور را‬

‫چ پر ار نه دد ګ ډم خوله درکومه‬

‫نوکوم زخمونه چ داس ملهم پيتاکوچ سړى به پرد ل نه خو حالېږچ ا ل به داس ښ دعا ګاڼ ښېرابولي؟‬
‫ا محپت خپرد ې رد خوږد دچ که دا خپره رڅومره م ترره تي بتت مته ئ ن ته چت‬ ‫رښ يا م داده چ دمي‬
‫مي ه په متاو م رر وصيفونو ارزچ‪.‬‬
‫متاست خپر ته تعر تتل‬ ‫ا محپت شلوه چ غته کته پته رعپتارت چ تعر دى ا‬ ‫په کومه خپره کښ چ د مي‬
‫کېږچ‪.‬‬
‫ىپيه ا اس عارد خ ل مين ه اتيذ‬ ‫توه معىوبه ب له کوم‬

‫ا ه ور ل‬ ‫س رګ م‬
‫ه رانغل په سالو ې پاکومه‬ ‫چ‬

‫‪42‬‬
‫‪(c) ketabton.com: The Digital Library‬‬

‫وتت ه رسيتلى چ غه به دا ل ډۍ ېڅ له ېره نه کړچ ا‬ ‫څوک چ په مي ه ا محپت پو ېزچ ا د عر حهيهت ا‬

‫تور ل ا د غته دنته را لتو پته‬ ‫ګڼي‪ ،‬ن ه چ دعىق ا محپتت پته عتالم کښت چا ته ست رګ‬ ‫دلو ا عار نمونه به ې‬
‫سپب ې بېر ه پاکو ل ېرلو بيمت لرچ‪.‬‬
‫تو بل ناى تو ارمانجن مين اتيذ‬
‫زما شانا دد راسره چ‬
‫په مادد يږد دمير را چلوت ه‬
‫چ دپيسو دپاره يږد چلوچ ا څوک ر ه تېڅ نته مل فتت کېتږچ مګتر تتومين چت د‬ ‫سړى چ ګورچ ېر خلک ت‬
‫يږ چلولو ه ن ږدچ‪ ،‬دده بارا ى يږد دعىق ا عر په ماڼو کښ ل ېږچ ا تتو‬ ‫خ ل شانا د صا ل په مهابل کښ‬
‫پا ه کېږچ‪.‬‬ ‫تادګار رن‬

‫((پاى‬
‫))‬

‫‪43‬‬
(c) ketabton.com: The Digital Library
(c) ketabton.com: The Digital Library
(c) ketabton.com: The Digital Library

ADABI BAHSUNA

‫ميالدي كال‬۱۱۲۲ ‫جرمني‬

www.ulfat.net
Get More e-books from www.ketabton.com
Ketabton.com: The Digital Library