T.C.

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ

ELEKTRİK-ELEKTRONİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ
ELEKTRONİK DEVRELER LABORATUVARI I DENEY
RAPORU

Öğrenci No - Ad-Soyadı : 1030210058 - Muhammed Conger

1-) Deneyin Adı : Süper Pozisyon Teoreminin İncelenmesi

2-) Deneyin Yapılış Tarihi : 07.10.2019

3-) Deneyin Amacı : Birden fazla kaynak içeren bir devrede kaynakların devre üzerindeki toplam
etkisinin her bir kaynak üzerinde meydana gelen etkinin toplamına eşit olduğunu gözlemlemek amaçlanmıştır.
Bu olaya süper pozisyon teoremi adı verilir. Tek bir kaynağın etkisi incelenirken, o kaynağın dışındaki kaynaklar
etkisiz hale getirilir (Akım kaynakları açık devre, gerilim kaynakları ise kısa devre). Tek tek her bir kaynağın
etkisi elde edildikten sonra bu etkiler toplanarak tüm kaynakların toplam etkisi elde edilir.

Süper Pozisyon Teoremi: Süper pozisyon teoremi, devre kaynaklarının devre üzerindeki toplam etkisinin, her
bir kaynağın tek başına meydana getirdiği etkilerin toplamına eşit olduğunu ifade etmektedir.

Direnç Renk Kodları:

Renk Siyah Kahve Kırmızı Trncu Sarı Yeşil Mavi Mor Gri Beyaz Altın Gümüş Rnksz
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
Sayı
1 10 102 103 104 105 106 107 108 109 10-1 10-2
Çrp.
%5 %10 %20
Tlrs.
4-) Deneyin Yapılışı :

1- Şekildeki devreyi kurunuz.

2-VS1 aktif iken (VS2 devrede değil ve uçları kısa devre iken) akım ve gerilim değerlerini ölçüp ilk tabloya
kaydediniz.
3- VS2 aktif iken (VS1 devrede değil ve uçları kısa devre iken) akım ve gerilim değerlerini ölçüp ikinci tabloya
kaydediniz.
4- VS1 ve VS2 aktif iken akım ve gerilimleri ölçüp üçüncü tabloya kaydediniz.
5-2. ve 3. şıklarda elde edilen değerlerin toplamlarının 4. şıkta elde edilen değerleri verip vermediğini kontrol
ediniz.

Devrenin Simülasyon Görseli:

Matematiksel Hesaplamalar:
İlk durum için REŞ: ([(1//2.2) + 3.3] // 3.9) + 4.7 = 1.97 --- I0: 2.54
İkinci durum için REŞ: ([(4.7//3.9) + 3.3] // 2.2) + 1 = 1.56 --- I0: 7.69
5-) Deney Ölçüm Sonuçları :

TABLO-1
I1 (mA) I2 (mA) I3 (mA) I4 (mA) I5 (mA)

Ölçme
4.7 3.3 1.3 0.7 0.6
Hesap
VR1 (V) VR2 (V) VR3 (V) VR4 (V) VR5 (V)

4.5 7.6 3.5 4.1 0

Ölçme
4.7 7.26 4.29 2.73 2.82
Hesap

TABLO-2
I1 (mA) I2 (mA) I3 (mA) I4 (mA) I5 (mA)

Ölçme
0.3 0.1 0.4 0.4 0.8
Hesap
VR1 (V) VR2 (V) VR3 (V) VR4 (V) VR5 (V)

0 0.6 0.9 1.6 3.4

Ölçme
0.3 0.22 1.32 1.56 3.76
Hesap

TABLO-3
I1 (mA) I2 (mA) I3 (mA) I4 (mA) I5 (mA)

Ölçme
4.4 3.4 1 1.1 0.1
Hesap
VR1 (V) VR2 (V) VR3 (V) VR4 (V) VR5 (V)

4.5 7.7 3.3 4.4 0.5

Ölçme
5 7.48 5.61 4.29 6.58
Hesap
6-) Deney ile İlgili Yorumlar:

Ölçme ve analiz laboratuvarı 2. deneyimiz olan “Süper Pozisyon Teoreminin İncelenmesi” deneyimizi
tamamlamış bulunmaktayız. İkinci laboratuvar deneyimimiz olması hasebiyle laboratuvar ortamı, çalışma
koşulları, deney setleri ve cihazları ayrıca laboratuvar güvenliği hususlarında bir önceki laboratuvar çalışmamıza
göre daha bilinçli ve sistematik bir deney süreci geçirmiş olduk.

Bir önceki yaz döneminde almış ve projeler geliştirmiş olduğum Arduino setimin bana kattığı kazanımlar
sayesinde kullanılan alet ve cihazlara yabancı olmayıp hızlı bir şekide devreyi kurup ölçümleri yapabilme
imkanına sahip oldum. Ancak şunu gördük ve öğrendik ki; teoride hesapladığımız, net olduğunu düşündüğümüz
hesaplamalarımızın ve sonuçlarımızın hemen hemen hepsinin gerçek hayatta ,sahada, bizlere gerçek sonuçlar
yerine yaklaşık değerleri gösterdiğini tecrübe etmiş olduk. Yapılan ölçümlerde dirençlerin uçlarının izotonik
temizliği, kutupların borda tam oturtulamaması, prop uçlarını direnç uçlarına en uygun şekilde temasını
gerçekleştiremediğimiz durumlarda, birbirine çok yakın dirençlerin temasları söz konusu olduğunda ve ortamdaki
manyetik alanlardan dahi ölçümlerimizin etkilenebileceğini gördük. Ayrıca teorik hesaplarımızın dışında
sonuçlar almamızın bir diğer ve en geçerli sebebi ise dirençlerin ± %5 töleransa sahip olduklarından
kaynaklandığını da tecrübe etmiş olduk.

Yapmış olduğumuz deney sonucu bir önceki yıl eğitimini almış olduğumuz “Elektrik-Elektronik
Mühendisliğine Giriş” dersinde öğrendiğimiz; dirençlerin çeşitleri, direnç renk kodları, renklerine göre
dirençlerin referans aralıkları, devre şeması, ohm kanunu gibi konulardaki kazanımlarımızı tekrar etmiş
bulunduk. Ayrıca bu yılda almış olduğumuz “Devre Analizi-I” dersimize paralel olacak şekilde Theven ve Norton
teoremleriyle alakalı çalışmalar, hesaplamalar yapmış olduk.

Deney sırasında kullanmış olduğumuz 4 bantlı dirençlerin yanı sıra 3, 5 ve 6 bantlı dirençlerinde
olabileceğini öğrendik. Direnç üzerindeki bant sayısının artışının dirence daha hassas bir kimlik kazandırdığını
gördük. Örneğin 4 bantlı bir direnç için; 1. ve 2. bantların sayı, 3. bandın çarpan ve 4. bandın tölerans olduğunu
biliyor iken, bant sayısının artışının bu sıralamada sadece sayı bandının artmasına haliyle de dirence daha hassas
bir değer kazandırdığını öğrendik.

Çıkarken kullandığımız direnç ve kabloların uygun yerlere tekrar bırakarak ve çalıştığımız setin güç
butonunu off konumuna getirip avometre cihazlarını kapatarak deneyimiz sonlandırdık. Ayrıca deney sırasında
yapılan doğru veya yanlış ölçümlerimizi deney föyümüzdeki ilgili yerlere kaydederek teorik hesaplamalarımızla
karşılaştırmış olduk.