BOTANIKA FARMACEUTYCZNA

WYKŁAD: 14
DATA: 25.01.12
Opracowanie: Ola Tomczak

GROMADA TELOMOPHYTA – rośliny telomowe

Podgromada: Psylophytina – psylofity (wymarłe)
Rodzaj: Rhynia – wczesne rośliny lądowe (dewon)

- dichotomiczne rozgałęzienie
pędów; najwyższe rozgałęzienie
zakończone sporangium – telom
- telom – najmniejsza jednostka, z
której zbudowane są ciała i organy
sporofitów roślin lądowych
- telom – jednoosiowe odgałęzienie
sporofitu ostatniego rzędu
- przekształcanie telomów:
przewyższanie, skracanie,
spłaszczanie, zrośnięcie
- Hipoteza telomowa – pogląd
zakładający, że wszystkie organy
sporofitu roślin wyższych (mszaków,
paprotników i nasiennych) powstały
w toku ewolucji z przekształcenia pierwotnego dychotomicznego układu telomów. Hipoteza
zakłada, że w roślinie posiadającej dwa pędy, jeden z nich przewyższył drugi, następnie
rozrósł się na odgałęzienia boczne, które z czasem zrosły się tworząc liście.

1
PODGROMADA BRYOPHYTA (mchy, mszaki) – rodzaj Sphagnum
(torfowcowate)
- pokrój
- komórka wodna (retortowa) – gromadzenie
wody, dawniej torf był używany jako materiał
opatrunkowy
- schemat anatomii łodyżki 
- przemiana pokoleń – przewaga gametofitu
nad sporofitem

- torfowce występują na bagnach, pH kwaśne

- pojedynczy liść, tkanka liścia – połowa komórek
żywa (asymilujące), druga połowa to komórki martwe
(komórki wodne).

PODGROMADA LYCOPHYTA
(widłakowe) – gatunek Lycopodium
clavatum (widłak goździsty)

Klasa: Lycopsida - widłaki jednakozarodnikowe

Rząd: Lycopodiales - widłakowce
Rodzina: Lycopodiaceae – widłakowate
Rodzaj: Lycopodium - widłak

- pęd płożący, pędy wzniesione, drobne korzenie,

szypułka, sporofilostan, spory, sporofil (zarodnia)

- zastosowanie farmaceutyczne: spory (nie są trujące,

cała roślina jest trująca)

- Sporae Lycopodii – zarodniki widłaka:

 Żółty proszek, otrzymywany przez
wytrząsanie
 Zachowują się jak ciecz
 Wdmuchiwane do płomienia wybuchowo
się spalają
2
  Używany do wysypywania form,
odlewów
 Do posypywania tabletek, czopków, leków,
aby nie sklejały się ze sobą

PODGROMADA Sphenophyta (sfenofity) – gatunek Equisetum arvense

(skrzyp polny)

3
Klasa: Sphenopsida - skrzypowe
Rząd: Equisetales - skrzypowce
Rodzina: Equisetaceae – skrzypowate
Rodzaj: Equisetum – skrzyp

- sporofit zarodnikonośny (2n)

- gametofit dwupienny (n) – protalium
(przedrośle) męskie (antheridia –
plemnie) i żeńskie (archegonium –
lęgnie)
- strobile, sporofit ze sporangiami,
kłącze, korzenie, zarodniki, młode
pędy
- haptery - sprężyce - zewnętrzna
warstwa zarodników skrzypów, która
ma postać dwóch taśm. Taśmy mają
zdolność do higroskopijnych ruchów,
co umożliwia grupowe rozsiewanie
zarodników. Ma to duże znaczenie,
ponieważ gametofity (przedrośla)
skrzypów są dwupienne i niewielkie
odległości między nimi zapewniają
proces zapłodnienia.

- morfologia Equisetum arvense:

 Pęd płonny, zieleniowy
(surowiec farmaceutyczny)
 Pęd zarodnionośny
 Liście mocno zredukowane
 Węzeł głównej łodygi z pochwą zredukowanych liści przebitą przez pędy boczne
- anatomia Equisetum arvense

- skórka i aparaty szparkowe:

 Listewki kutyny wysycane krzemionką na komórkach przyszparkowych
- dużo rozpuszczalnej krzemionki
- zawiera enzymy rozkładające witaminę B1

4
PODGROMADA POLYPODIOPHYTA

Klasa: Pteropsida – paprocie

Podklasa: Filicidae – paprocie cienkozarodniowe
Rząd: Filicales - paprotkowce
Rodzina: Polypodiaceae – paprotkowe
Gatunek: Dryopteris filix-mas – Nerecznica
samcza
Surowiec: Rhizoma Filicis

- kłącze, zarodnia, kupka zarodniowa z zawijkami

i sporangiami

ROŚLINY NASIENNE

PODGROMADA Cycadophyta (nagozalążkowe wielkolistne)

- klimat ciepły
- występowały głównie w erze dinozaurów

PODGROMADA Pinophyta = Coniferophyta (nagozalążkowe drobnolistne,

iglaste)

5
 zdrewniałe łodygi;
 w drewnie znajdują się cewki – brak naczyń;
 drobne, szpilkowate liście
 zalążki (mikrosporangia) nie są osłonięte
- otoczone integumentem = osłonką (powstałą prawdopodobnie ze zrośniętych
nieczynnych mikrosporangiów płonnych)
- umieszczone na owocolistkach
 rośliny kwiatowe, jakkolwiek kwiaty męskie i żeńskie są bardzo zredukowane
 zalążki przekształcają się w niczym nieosłonięte nasiona – brak owocni (owocolistki
nie tworzą słupka)