ICS 23.040.10; 77.140.

75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

TÜRK STANDARDI
TURKISH STANDARD

TS EN 10216-2
Nisan 2003

ICS 23.040.10;77.140.75

ÇELİK BORULAR - DİKİŞSİZ - BASINÇ AMAÇLARI İÇİN -

TEKNİK TESLİM ŞARTLARI - BÖLÜM 2: BELİRTİLEN
YÜKSEK SICAKLIK ÖZELLİKLERİ OLAN ALAŞIMSIZ VE
ALAŞIMLI ÇELİK BORULAR

Seamless steel tubes for pressure purposes - Technical

delivery conditions - Part 2: Non-alloy and alloy steel tubes
with specified elevated temperature properties

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜ

Necatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA
− Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak
gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın
uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

− Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini
bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını
şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesi

İmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite
Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)

TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun
olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün
garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEK
Kalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)
TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı
olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen
teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk
Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT!
TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun
üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir
garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Ön söz
− Bu standard, CEN tarafından kabul edilen EN 10216-2 (2002) standardı esas alınarak, TSE Metalurji
Hazırlık Grubu’nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 27 Nisan 2003 tarihli toplantısında Türk
Standardı olarak kabul edilerek yayıen aza karar verilmiştir
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

İçindekiler
1 Kapsam...................................................................................................................................................... 1
2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar ............................................................................................ 1
3 Terimler ve tarifler .................................................................................................................................... 3
3.1 Deney kategorisi................................................................................................................................. 3
4 Semboller .................................................................................................................................................. 3
5 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş............................................................................................................... 3
5.1 Sınıflandırma ...................................................................................................................................... 3
5.2 Kısa gösteriliş ..................................................................................................................................... 3
6 Müşteri tarafından sağlanacak bilgiler ................................................................................................... 3
6.1 Zorunlu bilgiler.................................................................................................................................... 3
6.2 Opsiyonlar .......................................................................................................................................... 4
6.3 Sipariş örneği ..................................................................................................................................... 4
7 İmalat işlemi .............................................................................................................................................. 4
7.1 Çelik üretim işlemi .............................................................................................................................. 4
7.2 Deoksidasyon işlemi........................................................................................................................... 4
7.3 Boru imalat ve teslim şartları.............................................................................................................. 4
8 Özellikler.................................................................................................................................................... 5
8.1 Genel.................................................................................................................................................. 5
8.2 Kimyasal bileşim................................................................................................................................. 5
8.3 Mekanik özellikler ............................................................................................................................... 8
8.4 Görünüş ve iç sağlamlık ................................................................................................................... 11
8.5 Doğruluk ........................................................................................................................................... 11
8.6 Uçların hazırlanışı ............................................................................................................................ 11
8.7 Boyutlar, kütleler ve toleranslar........................................................................................................ 12
9 Muayene .................................................................................................................................................. 16
9.1 Muayene tipleri ................................................................................................................................. 16
9.2 Muayene dokümanları...................................................................................................................... 16
9.3 Muayene ve deneylerin özeti ........................................................................................................... 16
10 Numune alma ...................................................................................................................................... 18
10.1 Deneyleri sıklığı................................................................................................................................ 18
10.2 Numune ve deney parçalarının hazırlanması .................................................................................. 18
11 Deney metotları ................................................................................................................................... 19
11.1 Kimyasal analiz ................................................................................................................................ 19
11.2 Çekme deneyi .................................................................................................................................. 19
11.3 Yassıltma deneyi .............................................................................................................................. 19
11.4 Halka çekme deneyi ......................................................................................................................... 20
11.5 Ağız genişletme deneyi .................................................................................................................... 20
11.6 Halka genişletme deneyi .................................................................................................................. 21
11.7 Vurma deneyi ................................................................................................................................... 21
11.9 Boyut muayenesi.............................................................................................................................. 22
11.10 Gözle muayene ................................................................................................................................ 22
11.11 Tahribatsız muayene........................................................................................................................ 22
11.12 Malzeme tanımı................................................................................................................................ 23
12 İşaretleme ............................................................................................................................................ 23
12.1 Uygulanacak işaretleme................................................................................................................... 23
12.2 .......................................................................................................................................................... 23
13 Koruma ................................................................................................................................................ 23
E A (Bilgi için) Sürünme kopması dayanım değerleri .............................................................................. 24
Ek 2 A (Bilgi için) Kaynaklar ....................................................................................................................... 31
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çelik borular - Dikişsiz - Basınç amaçları için - Teknik teslim şartları -

Bölüm 2: Belirtilen yüksek sıcaklık özellikleri olan alaşımsız ve alaşımlı
çelik borular

1 Kapsam
Bu standard, alaşımsız ve alaşımlı çelikten yapılan belirtilen yüksek sıcaklık özellikleri olan yuvarlak kesitli
dikişsiz borular için iki deney kategorisinde teknik teslim şartlarını kapsar.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar

Bu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır.
Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste halinde verilmiştir. Tarih belirtilen
atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması
şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi halinde en son baskısı
kullanılır.

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb. No (İngilizce) (Türkçe)
EN 10002-1 Metallic materials - Tensile Testing Part TS 138 Metalik malzemeler - Çekme
1: Method of test EN 10002-1 deneyi Bölüm 1: Ortam
(at ambient temperature) sıcaklığında deney metodu
EN 10002-5 Metallic materials - tensile testing - TS 1730 Metal malzemeler - Çekme deneyi
Part 5: Method of testing (at elevated EN 10002-5 - bölüm 5: Yüksek sıcaklıklarda
temperature) deney metodu
EN 10020 Definition and classification of grades of TS EN 1020 Çelik tiplerinin tarifi ve
steel sınıflandırılması
EN 10021 Genereal technical delivery TS 550 Demir ve çelik mamuller - Genel
requirements for steel and iron products EN 10021 teknik teslim şartları
EN 10027-1 Designation systems for steels - Part 1: TS EN 10027-1 Çeliklerin kısa gösteriliş sistemleri -
Steel names, principle symbols Kısım 1: Çelik adları, semboller
EN 10027-2 Designation systems for steels - Part 2: TS EN 10027-2 Çeliklerin kısa gösteriliş sistemleri -
Numerical systems Kısım 2: Çelik numaraları
EN 10045-1 Metallic materials - Charpy impact test TS EN 10045-1 Metalik malzemeler-Charpy vurma
Part 1: Test method deneyi - Bölüm 1:Deney metodu
EN 10052 Vocabulary of heat treatment terms for TS 1112 Demir ve çelikler ısıl işlem terimleri
ferrous products EN 10052 sözlüğü
EN 10204 Metallic products - Types of inspection TS EN 10204 Metalik ürünler - Muayene ve
documents deney belgelerinin tipleri
EN 10220 Seamless and welded steel tubes - TS EN 10220 Borular - Çelik - dikişli - dikişsiz -
Dimensions and masses per unit length Birim uzunluk ve kütleler
EN 10233 Metallic materials - Tubes - Flattening TS 237 EN Metalik malzemeler - Borular -
test 10233 Yassıltma deneyi
EN 10234 Metallic materials - Tubes - Drift TS EN 10234 Metalik malzemeler - Borular -
expanding test Ağız genişleme deneyi
EN 10236 Metallic materials - Tubes - Ring TS 6933 EN Metalik malzemeler - Halka
expanding test 10236 genişletme deneyi
EN 10237 Metalic materials - Ring tensile test TS 8839 EN Metalik malzemeler - Halka çekme
10237 deneyi
EN 10246-1 Non - destructive testing of steel tubes TS EN 10246-1 Tahribatsız muayene - Çelik
Part 1: Automatic electromagnetic boruların tahribatsız muayenesi -
testing of seamless and welded (except Bölüm 1: Hidrolik sızdırmazlığın
submerged arc welded) ferromagnetic doğrulanması için dikişsiz ve
steel tubes for verification of hydraulic kaynaklı (tozaltı ark kaynaklı hariç)
leak - tightness ferromanyetik çelik boruların
otomatik elektromanyetik deneyi

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.

1
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

EN, ISO, IEC Adı TS No1) Adı

vb. No (İngilizce)
EN 10246-5 Non - destructive testing of steel tubes
Part 5: Automatic full peripheral
magnetic transducer/flux leakage
testing of seamless and welded (except
submerged arc-welded) ferromagnetic
steel tubes for the detection of
longitudinal imperfections
EN 10246-6 Non - destructive testing of steel tubes
Part 6: Automatic full peripheral
ultrasonic testing of seamless steel
tubes for the detection of transverse
imperfections
EN 10246-7 Nou - destructive testing of steel tubes
Part 7: Automatic full peripheral
ultrasonic testing of seainless and
welded (except submerged arc
welded) steel tubes for the detection of
longitudinal imperfections
EN 10246-14 Non destructive testing of steel tubes -
Part 14: Automatic ultrasonic testing of
seamless and welded (except
submerged arc welded) steel tubes for
the detection of laen azar
imperfections
EN 10256 Non - Destructive testing of steel tubes
- Qualitfication and competence of
level 1 and level 2 NDT personel
prEN 101682) Iron and steel products - Inspection
documents - List of information and
description
prEN 10266 Steel tubes, fittings and structural
hollow sections - Symbols and
definition of terms for use in product
standards
EN ISO 377 Steel and steel products - Location andTS EN ISO 377 Çelik ve çelik mamuller - Mekanik
preparation of samples and test pieces
for mechanical testing
EN ISO 2566-1 Steel - Conversion of elongation values TS 2023
- Part 1: Carbon and low - alloy steels
(ISO 2566-1:1984
ISO 14284 Steel and iron - Sampling and TS ISO 14284 Çelik ve demir - Kimyasal bileşien
preparation of samples for the deteren
azation of chemical composifion
CR 10260 Designation systems for steel – TS CR 10260 Celik kısa gösteril sistemleri –
Additional symbols
CR 10261 ECISS Information Circular IC 11- Iron TS CR 10261 Demir ve çelik mevcut kimyasal
and steel – Review of available
methods of chemical analysis
(Türkçe)
TS pr EN Çelik tüplerin tahribatsız muyenesi
10246-5 Kısım 5: Boyuna kusurların tespiti
için dikişsiz ve kaynaklı
ferromanyetik çelik tüpleri (tozaltı
kaynaklı olanlar hariç) otomatik
tam çevre manyetik transduser akı
kaçak deneyi
TS prEN Çelik tüplerin tahribatsız muayenesi
10246-6 Bölüm 6: Enine kusurların tespiti
için dikişsiz çelik boruların tam
çevre ultrasonik muayenesi
_
TS EN 10246-7 Tahribatsız muayene – Çelik
borular - Bölüm 7: Boyuna
kusurların tespiti için dikişsiz ve
kaynaklı (toz altı ark kaynaklı
hariç) çelik boruların otomatik tam
çevre ultrasonik muayenesi
TS prEN Tahribatsız muayene - Çelik
10246-14 borular - Kısım 14: Düzlem
kusurların tespiti için dikişsiz ve
kaynaklı çelik borularının (toz altı
ark kaynaklılar hariç) otomatik
ultrasonik muayenesi
TS prEN 10256 Tahribatsız muayene çelik borular
- Seviye 2 tahribatsız muayene
personelinin vasıf ve uzmanlığı
TS 12402 Demir ve çelik mamuller- Muayene
dökümanları
TS 7433 Borular ve boru biçimli dairevi
enine kesitli aksesuarların
tartılmalırında kullanılan semboller
deneyler için numunelerin ve
deney parçalarının alınması ve
hazırlanması
Çelikler - Uzama yüzdesi
değerlerinin çevrimi - Kısım 1:
Karbonlu ve az alaşımlı çelikler
az tayini için numune alma ve
hazırlama
ilâve semboller
analiz metolarının incelenmesi
ECISS bilgi sirküleri 11

2) Hazırlık aşamasında, bu tasarı standard haline gelene kadar tekabül eden ulusal standard konusunda
sipariş sırasında anlaşma sağlanmalıdır.

2
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

3 Terimler ve tarifler
Bu standardın amaçları bakımından EN 10020, EN 10021, EN 10052, prEN 10266’da verilen terimler ve
tarifler ile aşağıdakiler uygulanır:

3.1 Deney kategorisi

Muayene ve deneylerin miktar ve seviyesini gösteren sınıflandırma.

Not - İşveren boru imalatçısı veya tahribatsız muayene (NDT) yapan üçüncü taraf bir kuruluş olabilir.

4 Semboller
Bu standardın amaçları bakımından prEN 10266’daki ve aşağıdaki semboller uygulanır:

− d belirtilen iç çap;
− den az belirtilen en düşük iç çap;
− Ten az belirtilen en düşük et kalınlığı;
− Dc hesaplanan dış çap;
− dc hesaplanan iç çapı;
− Tc hesaplanan et kalınığı;
− TC deney kategorisi.

5 Sınıflandırma ve kısa gösteriliş

5.1 Sınıflandırma
EN 10020’deki sınıflandırmaya uygun olarak, çelik kaliteleri P195GH, P235GH ve P265GH alaşımsız kalite
çelikleri olarak sınıflandırılır ve diğer çelik kaliteleri alaşımlı özel çelikler olarak sınıflandırılır.

5.2 Kısa gösteriliş

5.2.1 Bu standardda yer alan borular için çelik kısa gösterilişi aşağıdakileri ihtiva eder:

− Bu standardın numarası (TS EN 10216-2;

ve,
− EN 10027-1 ve CR 10260’ya uygun çelik adı
veya
− EN 10027-2’ye uygun olarak tahsis edilen çelik numarası

5.2.2 Çelik adı aşağıdaki gibi gösterilir:

− Basınç amaçları bakıen azdan P harfi;
− ≤ 16 mm kalınlık için oda sıcaklığında belirtilen en düşük akma dayanımı (MPa) (Çizelge 4’e bakınız);
− Yüksek sıcaklık için GH sembolleri.

5.2.3 Alaşımlı çelik kalitelerinin çelik adı kimyasal bileşimle (Çizelge 2) ve ısıl işlem sembolleriyle gösterilir
(Çizelge 1’in 3.sütunu ve dipnot 3’de belirtilen).

6 Müşteri tarafından sağlanacak bilgiler

6.1 Zorunlu bilgiler
Aşağıdaki bilgiler müşteri tarafından sipariş sırasında sağlanmalıdır.
a) miktar (kütle veya toplam uzunluk veya numara);
b) “Boru” terimi;
c) Boyutlar (dış çap, D, ve et kalınlığı, T veya opsiyon 11’deki boyutlar) (Çizelge 5’e bakınız);
d) Bu standarda uygun olarak çelik kalitesinin kısa gösterilişi (Madde 5.2’ye bakınız);
e) Alaşımsız çelik için deney kategorisi İ(Madde 9.3).

3
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

6.2 Opsiyonlar
Bu standardda bir çok opsiyon belirtilmiş olup aşağıda verilmiştir. Müşteri, sipariş sırasında bu opsiyonlardan
bazılarının yerine getirilmesini istemediği takdirde borular temel özelliğe uygun olarak tedarik edilmelidir
(Madde 6.1’e bakınız).
1) Soğuk hadde (Madde 7.3.2);
2) Bakır ve kalay muhtevalarında sınırlama (Çizelge 2);
3) Mamul analizi (Madde 8.2.2);
4) Vurma deneyi (Çizelge 4);
5) TR 2 kalite için -10°C’de uzunlamasına vurma deneyi (Çizelge 4);
6) Yüksek sıcaklıkta çekme deneyi (Madde 8.3.2);
7) Kaçak-sızdırmazlık deney metodunun seçimi (Madde 8.4.2.1);
8) Enine kusurların tespiti için deney kategorisi 2 borular ile ilgili tahribatsız muayene (Madde 8.4.2.2);
9) Yaprak şeklindeki kusurların tespiti için deney kategorisi 2 borular ile ilgili tahribatsız muayene
(Madde 8.4.2.2);
10) Özel uçların hazırlanması (Madde 8.6);
11) D ve T dışında boyut grubu (Madde 8.7.1);
12) Tam uzunluklar (Madde 8.7.3);
13) Standard doküman dışında muayene doküman tipi (Madde 9.2.1);
14) Hidrostatik kaçak-sızdırmazlık deneyi için deney basıncı (Madde 11.8.1);
15) Uçlardan uzakta et kalınlığı ölçümü (Madde 11.9);
16) Tahribatsız muayene metodu (Madde 11.11.1);
17) İlave işaretleme (Madde 11.2);
18) Koruma (Madde 13).

6.3 Sipariş örneği

6.3.1 Örnek 1
EN 10204’e uygun olarak 3.1.C muayene belgesi olan ve P 265GH çelik kalitesinden yapılan, TS EN 10216-2’ye
uygun olarak et kalınlığı 4,5 mm ve dış çapı 168.3 mm olan 100 t dikişsiz boru.

100 t – Boru – 168,3 x 4,5 – TS EN 10216-2 - P265GH – TC1 – Opsiyon 13; 3.1.C

6.3.2 Örnek 2
EN 10204’e uygun olarak 3.1.C muayene belgesi olan ve 10CrMo9-10 çelik kalitesinden yapılan TS EN
10216’ya uygun olarak en düşük et kalınlığı 40 mm, en düşük iç çapı 240 mm olan 100 m dikişsiz boru.

100 m - Boru - Den az 240 x Ten az 40 - TS EN 10216-2-10CrMo9-10 - opsiyon 13: 3.1.C

7 İmalat işlemi
7.1 Çelik üretim işlemi
Çelik üretim işlemi imalatçıya bırakılır.

7.2 Deoksidasyon işlemi

Çelikler tam sakin dökülmelidir.

7.3 Boru imalat ve teslim şartları

7.3.1 Bütün NDT işlemleri işverenin öngördüğü tecrübeli seviye 1, seviye 2 ve/veya seviye 3, personel
tarafından yapılmalıdır.

Yeterlilik EN 10256’ya veya en az ona muadil bir standarda uygun olmalıdır.

Seviye 3 personelin EN 473 veya en az ona muadil, bir standarda uygun olarak belgelendirilmesi tavsiye
olunur.

İşveren tarafından çıkarılan çalışma izni yazılı bir metoda uyugn olmalıdır.

NDT işlemlerine işverenin onayladığı seviye 3 NDT personeli tarafından izin verilmelidir.

4
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Not - Seviye 1,2 ve 3’ün tarifi uygun standardlarda bulunabilir (örneğin EN 473 ve EN 10256).

7.3.2 Borular dikişsiz bir işlemle imal edilmelidir. Opsiyon 1 belirtilmediği takdirde, borular imalatçının
tercihinde olmak üzere sıcak veya soğuk haddelenebilir. “Sıcak haddelenmiş” ve “soğuk haddelenmiş”
terimleri, boru Madde 7.3.3’e uygun şekilde ısıl işleme tâbi tutulmadan önceki durumuna uygulanır.

Opsiyon 1: Borular ısıl işlemden önce soğuk haddelenmelidir.

7.3.3 Borular Çizelge 1’de belirtilen ısıl işlem şartlarında tedarik edilmelidir.

8 Özellikler
8.1 Genel
Madde 7.3’te gösterilen teslim şartlarında tedarik edildiğinde ve Madde 9, Madde 10 ve Madde 11’e uygun
olarak muayene edildiğinde, borular bu standardın şartlarına uygun olmalıdır.

Ayrıca, EN 10021’de belirtilen genel teknik teslim şartları uygulanmalıdır.

Borular uygun bir eğme işlemi uygulanmak kaydıyla soğuk ve sıcak eğmeye uygun olmalıdır.

Borular, d, den az veya Ten az şeklinde sıralanarak belirtildiğinde, Madde 8.4.1.4, Madde 10.2.2.2, Madde 11.3,
Madde 11.8.1, Madde 11.9, Madde 11.11.4, Madde 12.1 ve Çizelge 1, dipnot C, Çizelge 4, Çizelge 5,
Çizelge 8, Çizelge 10, Çizelge 13 ve Çizelge 14’deki ilgili özellikler için D, d ve T yerine dış çap Dc, iç çap dc
ve etkalınlığı Tc’nin hesaplanması için aşağıdaki eşitlikler (bütün terimler mm olarak) uygulanmalıdır:

Dc = d + 2T (1)

den az toleransı
Dc = den az + + 2T (2)
2

den az toleransı
dc = den az + (3)
2

Ten az toleransı
Tc = Ten az + (4)
2

Tolerans için Çizelge 8, Çizelge 9, Çizelge 10’a bakınız.

8.2 Kimyasal bileşim

8.2.1 Döküm analizi

Çelik üreticisi tarafından bildirilen döküm analizi uygulanmalı ve Çizelge 2’nin özelliklere uygun olmalıdır.

Not - Bu standarda uygun olarak imal edilmiş borular kaynak edilirken çeliğin kaynak öncesi ve sonrası
davranışının sadece çeliğe bağlı olmayıp aynı zamanda uygulanan ısıl işleme, hazırlık şartlarına ve
kaynağın yapılışına bağlı olduğuna dikkat edilmelidir.

8.2.2 Mamul analizi

Opsiyon 3: Borular için mamul analizi tedarik edilmelidir.

Çizelge 3’deki mamul analizinden Çizelge 2’de verilen döküm analizi üzerindeki belirtilen sınırlardan müsade
edilen sapmalar gösterilmektedir.

5
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge 1 - Isıl işlem şartları

Çelik kalitesi Isıl işlema Ostenitleme Temperleme

Çelik adı Çelik Sıcaklık Soğutma Sıcaklık Soğutma
numarası °C ortamı °C ortamı
P195GH 1.0348 +Nb 880 - 940 Hava - -
P235GH 1.0345 +Nb 880 - 940 Hava - -
P265GH 1.0425 +Nb 880 - 940 Hava - -
20MnNb6 1.0471 +Nb 900 - 960 Hava - -
16Mo3 1.5415 +Nb 890 - 950 Hava - -
8MoB5-4 1.5450 +Nb 920 - 960 Hava - -
14MOV6-3 1.7715 +NT bc 930 - 990 Hava 680 - 730 Hava
10CrMo5-5 1.7338 +NT bc 900 - 960 Hava 650 - 750 Hava
13CrMo4-5 1.7335 +NT bc 900 - 960 Hava 660 - 730 Hava
10CrMo9-10 1.7380 +NT bc 900 - 960 Hava 680 - 750 Hava
11CrMo9-10 1.7383 +QT 900 - 960 Hava veya sıvı 680 - 750 Hava
25CrMo4 1.7218 +QT 860 - 900 Hava veya sıvı 620 - 680 Hava
20CrMoV1 3-5-5 1.7779 +QT 980 - 1030 Hava veya sıvı 680 - 730 Hava
15NiCuMoNb5-6-4 1.6368 +NTC 880 - 980 Hava 580 - 680 Hava
X11CrMo5+l 1.7362+1 +l 890 - 950 Fırın atmosferi - -
X11CrMo5+NT1 1.7362+NT1 +NT1 930 - 980 Hava 730 - 770 Hava
X11CrMo5+NT2 1.7362+NT2 +NT2C 930 - 980 Hava 710 - 750 Hava
X11CrMo9-1+l 1.7386+1 +l 950 - 980 Fırın atmosferi - -
X11CrMo9-1+NT 1.7386+NT +NTC 890 - 950 Hava 720 - 800 Hava
X10CrMoVNb9-1 1.4903 +NTC 1040 - 1090 Hava 730 - 780 Hava
X20CrMoV11-1 1.4922 +NTC 1020 - 1080 Hava 730 - 780 Hava
a
+N = Normalizasyon, +NT = Normalizasyon + Temperleme, +QT = Sertleştirme + Temperleme (hava veya sıvı),
+l = İzotermal tavlama.
b
Normalizasyon, normalize edilerek şekillendirmeyi kapsar.
c
Bu çelik kaliteleri için et kalınlığının (T) > 25 mm veya T / D > 0,15 olması halinde istenen yapıyı ve malzeme özelliklerini elde
etmek için sertleştirme ve temperlemeye gerek duyulabilir. Bu konidaki karar imalâtçıya bırakılır ancak müşteriye sipariş
sırasında bildirilmelidir. Bu şekilde işleme tâbi tutulan çelik borular “+QT” sembolü ilâve edilen çelik adı ile gösterilmelidir..

6
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge 2 - Kütlece % olarak kimyasal bileşim (şarj analizi)a

Çelik kalitesi C Si Mn P S Cr Mo Ni Altot Cu Nb Ti V Cr+Cu+ Diğer-leri

Çelik adı Çelik en çok en çok en çok Mo+Ni
numarası
195GH 1.0348 ≤ 0,13 ≤ 0,35 ≤ 0,70 0,025 0,020 ≤ 0,30 ≤ 0,08 ≤ 0,30 ≤ 0,020 b ≤ 0,30 C ≤ 0,010d 0,040 d ≤ 0,02 d ≤ 0,70 -
P235GH 1.0345 ≤ 0,16 ≤ 0,35 ≤ 1,20 0,025 0,020 ≤ 0,30 ≤ 0,08 ≤ 0,30 ≤ 0,020 b ≤ 0,30C ≤ 0,010d 0,040 d ≤ 0,02 d ≤ 0,70 -
P265GH 1.0425 ≤ 0,20 ≤ 0,40 ≤ 1,40 0,025 0,020 ≤ 0,30 ≤ 0,08 0,30 > 0,020 b ≤ 0,30 C ≤ 0,010d 0,040 d ≤ 0,02 d ≤ 0,70 -
20MnNb6 1.0471 ≤ 0,22 0,15 - 0,35 1,00 - 1,50 0,025 0,020 ≤ 0,060 ≤ 0,30 C 0,015 - - - - -
0,10
16Mo3 1.5415 0,12 - ≤ 0,35 0,40 - 0,90 0,025 0,020 ≤ 0,30 0,25 - 0,35 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - - - -
0,20 e
8MoB5-4 1.5450 0,06 - 0,10 0,10 - 0,35 0,60 - 0,80 0,025 0,020 ≤ 0,20 0,40 - 0,50 ≤ 0,060 ≤ 0,30C - 0,060 - - B = 0,002 -
0,006
14MoV63 1.7715 0,10 - 0,15 0,15 - 0,35 0,40 - 0,70 0,025 0,020 0,30 - 0,60 0,50 - 0,70 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - 0,22 - 0,28 - -
10CrMo5-5 1.7338 ≤ 0,15 0,50 - 1,00 0,30 - 0,60 0,025 0,020 1,00 - 1,50 0,45 - 0,65 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30 C - - - - -
13CrMo4-5 1.7335 0,10 - 0,1 7 e ≤ 0,35 0,40 - 0,70 0,025 0,020 0,70 - 1,15 0,40 - 0,60 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30 C - - - - -
10CrMo9-10 1.7380 0,08 - 0,14 ≤ 0,50 0,30 - 0,70 0,025 0,020 2,00 - 2,50 0,90 - 1,10 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30 C - - - - -
11CrMo9-10 1.7383 0,08 - 0,15 ≤ 0,50 0,40 - 0,80 0,025 0,020 2,00 - 2,50 0,90 - 1,10 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30 C - - - - -
25CrMo4 1.7218 0,22 - 0,29 ≤ 0,40 0,60 - 0,90 0,025 0,020 0,90 - 1,20 0,15 - 0,30 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30C - - - - -
20CrMoV13-5-5 1.7779 0,17 - 0,23 0,15 - 0,35 0,30 - 0,50 0,025 0,020 3,00 - 3,30 0,50 - 0,60 ≤ 0,30 ≤ 0,040 ≤ 0,30 C - - 0,45 - 0,55 - -
15NiCuMoNb5-6-4 1.6368 ≤ 0,17 0,25 - 0,50 0,80 - 1,20 0,025 0,020 ≤ 0,30 0,25 - 0,50 1,00 - 1,30 ≤0,050 0,50 - 0,80 0,015 - - - - -
0,045
X11CrMo5+1 1.7362+l 0,08 - 0,15 0,15 - 0,50 0,30 - 0,60 0,025 0,020 4,00 - 6,00 0,45 - 0,65 - ≤ 0,040 ≤ 0,30 c - - - - -
X11CrMo5+NT1 1.7362+NT1
X11CrMo5+NT2 1.7362+NT2
X11CrMo9-1+1 1.7386+l 0,08 - 0,15 0,25 - 1,00 0,30 - 0,60 0,025 0,020 8,00 - 10,00 0,90 - 1.10 - ≤ 0,040 ≤ 0,30 c - - - - -
X11CrMo9-1+NT 1.7386+NT
X10CrMoVNb9-1 1.4903 0,08 - 0,12 0,20 - 0,50 0,30 - 0,60 0,020 0,010 8,00 - 9,50 0,85 - 1,05 ≤ 0,40 ≤ 0,040 ≤0,30 c 0,06 - 0,10 - 0,18 - 0,25 - N= 0,030
- 0,070
f
X20CrMoV11-1 1.4922 0,17 - 0,23 0,15 - 0,50 ≤ 1,00 0,025 0,020 10,00 - 12,50 0,80 - 1,20 0,30 - ≤ 0,040 ≤ 0,30 c - - 0,25 – 0,35 -
0,80
a) Bu çizelgede yer alan elementler müşterinin rızası olmadan çeliğe ilâve edilmemelidir, ancak dökümü iyileştirmek için ilâve edilen elementler bunun dışındadır. Cürüf veya çelik üretien azde
kullanılan başka malzmelerden geçen istenmeyen elementlerin ilavesini önlemek için bütün önlemler alınmalıdır.
b) Çeliğin yeterli miktarda diğer azot bağlayıcı elementleri ihtiva etmesi kaydıyla bu özellik uygulanmaz. Titanyum kullanıldığında, üretici (Al + Ti/2) ≥ %0,020 olduğunu doğrulamalıdır.
c) Opsiyon 2: Sonraki şekillendirme işlemlerini kolaylaştırmak için, belirtilen ve anlaşma sağlanan en fazla kalay muhtevasından düşük bir azamî bakır muhtevası uygulanmalıdır.
d) Bu elementlerin muhtevası, döküme bilerek ilâve edilmedikçe, bildirilmez.
e) Et kalınlığı ≥ 30 mm için karbon muhtevası döküm ve mamül analizi için % 0,02 kadar arttırılabilir.
f) Mamûl analizi için üst karbon değeri % 0,23 aşılmamalıdır.

7
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge 3 - Mamul analizinin Çizelge 2’de verilen döküm analizi üzerindeki belirtilen sınırlardan müsade
edilen sapmalar

Element Çizelge 2’ye uygun döküm analizi Mamul analizinin müsaade edilen
için sınırlayıcı değer sapması
Kütlece % Kütlece %
C ≤ 0,29 ± 0,02
Si ≤ 0,40 ± 0,05
>0,40 - ≤ 1,00 ± 0,06
Mn ≤ 1,00 ± 0,05
>1,00 to ≤1,50 ± 0,10
P ≤ 0,025 + 0,005
S ≤ 0,010 + 0,003
> 0,010 < 0,020 + 0,005
Al ≤ 0,060 ± 0,005
B ≤ 0,006 ± 0,001
Cr ≤ 1,00 ± 0,05
>1,00 - < 10,00 ± 0,10
> 10,00 - ≤ 12,50 ± 0,15
Cu ≤ 0,80 ± 0,05
Mo ≤ 0,35 ± 0,03
>0,35 - ≤ 1,20 ± 0,04
N ≤ 0,070 ± 0,01
Nb ≤ 0,10 ± 0,005
Ni < 0,35 ± 0,05
>0,35 - < 1,30 ± 0,07
Ti ≤ 0,060 + 0,010
V ≤ 0,10 + 0,01
>0,10 - ≤ 0,55 ± 0,03

8.3 Mekanik özellikler

8.3.1 Oda sıcaklığında ve altındaki mekanik özellikler

Boruların oda sıcaklığında ve altındaki mekanik özellikleri Çizelge 4 ve Madde 11.3, Madde 11.4, Madde
11.5 ve Madde 11.6’daki özelliklere uygun olmalıdır.

8.3.2 Yüksek sıcaklıktaki kalıcı gerilme

Yüksek sıcaklıktaki en düşük kalıcı gerilme Rp0,2 değerleri Çizelge 5’de verilmiştir.

Opsiyon 6: Kalıcı gerilme Rp0,2 doğrulanmalıdır. Deney sıcaklığı sipariş sırasında belirlenmelidir.

8.3.3 Sürünme kopması dayanımı

Sürünme kopması dayanımı değerleri bilgi için Ek A’da verilmiştir.

8
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge 4 - Mekanik özellikleri

Çelik kalitesi Oda sıcaklığında çekme özellikleri Vurma özellikleria b

Üst akma dayanımı veya kalıcı gerilme ae Uzama En düşük ortalama abzorbe edilen enerji KV
Et kalınlığı T için ReH veya Rρ0,2 Çekme A en az J
Çelik a
Çelik adı en az dayanımı % °C sıcaklığında
numarası
TS16 16<T≤40 40<T≤60 60<T≤100 MPa* l t l t
MPa* MPa* MPa* MPa* 20 0 -10 20 0
P195GH 1.0348 195 - - - 320 - 440 27 25 - 40c 28 d • 27C
P235GH 1.0345 235 225 215 - 360 - 500 25 23 40c 28 d - 27C
c d
P265GH 1.0425 265 255 245 - 410 - 570 23 21 - 40 28 - 27C
c
20MnNb6 1.0471 355 345 335 - 500 - 650 22 20 40 - - 27C
c C
16Mo3 1.5415 280 270 260 - 450 - 600 22 20 40 - - 27 -
8MOB5-4 1.5450 400 - - • 540 - 690 19 17 40c - - 27C -
14MOV6-3 1.7715 320 320 310 - 460 - 610 20 18 40cf - - 27C -
10CrMo5-5 1.7338 275 275 265 • 410 - 560 22 20 40C - - 27C -
13CrMo4-5 1.7335 290 290 280 • 440 - 590 22 20 40C - - 27C -
10CrMo9-10 1.7380 280 280 270 - 480 - 630 22 20 40C - - 27C -
11CrMo9-10 1.7383 355 355 355 - 540 - 680 20 18 40C - - 27C -
25CrMo4 1.7218 345 345 345 - 540 - 690 18 15 40cf - - 27C -
20CrMoV1 3-5-5 1.7779 590 590 590 - 740 - 880 16 14 40cf - - 27C -
15NiCuMoNb5-6-4 1.6368 440 440 440 440e 610 - 780 19 17 40cf - - 27C -
X11CrMo5+l 1.7362+1 175 175 175 175 430 - 580 22 20 40c • • 27 c -
X11CrMo5+NT1 1.7362+NT1 280 280 280 280 480 - 640 20 18 40c - - 27c -
X11CrMo5+NT2 1.7362+NT2 390 390 390 390 570 - 740 18 16 40c - - 27c •
X11CrMo9-1+l 1.7386+1 210 210 210 - 460 - 640 20 18 40c - - 27 c -
X11CrMo9-1+NT 1.7386+NT 390 390 390 - 590 - 740 18 16 40c - - 27 c -
X10CrMoVNb9-1 1.4903 450 450 450 450 630 - 830 19 17 40cf - • 27 c -
X20CrMoV11-1 1.4922 490 490 490 490 690 - 840 17 14 40cf - - 27 c
a l = uzunlamasına t = enine
b Dipnot f) uygulanmadıkça opsiyon 4 ve/veya 5 belirtildiğinde doğrulanmalıdır.
c Opsiyon 4: Vurma enerjisi doğrulanmalıdır.
d Opsiyon 5: Uzunlamasına vurma enerjisi doğrulanmalıdır.
e Et kalınlığı 60 mm < T ≤ 80 mm için.
f Et kalınlığı T ≥ 16 mm için zorunlu vurma deneyi.
* MPa = 1 N/mm2

9
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge 5 – Yüksek sıcaklıkta en düşük kalıcı ğerilme (Rpo,2)

En düşük kalıcı gerilme Rρ0,2 MPaa

Çelik kalitesi Et kalınlığı
mm °C sıcaklıkta
Çelik adı Çelik numarası 100 150 200 250 300 350 400 450 500 550 600
P195GH 1.0348 ≤ 16 175 165 150 130 113 102 94 - - - -
P235GH 1.0345 ≤ 60 198 187 170 150 132 120 112 108 - - -
P265GH 1.0425 ≤ 60 226 213 192 171 154 141 134 128 - - -
20MnNb6 1.0471 ≤ 60 312 292 264 241 219 200 186 174 - - -
16Mo3 1.5415 ≤ 60 243 237 224 205 173 159 156 150 146 - -
8MoB5-4 1.5450 ≤ 16 368 368 368 368 368 368 368 - - - -
14MoV6-3 1.7715 ≤ 60 282 276 267 241 225 216 209 203 200 197 -
10CrMo5-5 1.7338 ≤ 60 240 228 219 208 165 156 148 144 143 - -
13CrMo4-5 1.7335 ≤ 60 264 253 245 236 192 182 174 168 166 - -
10CrMo9-10 1.7380 ≤ 60 249 241 234 224 219 212 207 193 180 - -
11CrMo9-10 1.7383 ≤ 60 323 312 304 296 289 280 275 257 239 - -
25CrMo4 1.7218 ≤ 60 - 315 305 295 285 265 225 185 - - -
20CrMoV1 3-5-5 1.7779 ≤ 60 - 575 570 560 550 510 470 420 370 - -
15NiCuMoNb5-6-4 1.6368 ≤ 80 422 412 402 392 382 373 343 304 - - -
X11CrMo5+l 1.7362+1 ≤ 100 156 150 148 147 145 142 137 129 116 • -
X11CrMo5+NT1 1.7362+NT1 ≤ 100 245 237 230 223 216 206 196 181 167 - -
X11CrMo5+NT2 1.7362+NT2 ≤ 100 366 350 334 332 309 299 289 280 265 - -
X11CrMo9-1+l 1.7386+1 ≤ 60 187 186 178 177 175 171 164 153 142 120 -
X11CrMo9-1+NT 1.7386+NT ≤ 60 363 348 334 330 326 322 316 311 290 235 -
X10CrMoVNb9-1 1.4903 ≤ 100 410 395 380 370 360 350 340 320 300 270 215
X20CrMoV11-1 1.4922 ≤ 100 - - 430 415 390 380 360 330 290 250
a 1 MPa = 1 N/mm2

10
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

8.4 Görünüş ve iç sağlamlık

8.4.1 Görünüş

8.4.1.1 Borularda gözle muayene ile tespit edilebilen iç ve dış yüzey kusurları olmamalıdır.

8.4.1.2 Boruların iç ve dış yüzey perdahı imalat işleen azin ve uygulanabildiğinde kullanılan ısıl işlem tipine
uygun olmalıdır. Normal olarak perdah ve yüzey durumu, rötuş gerektiren yüzey kusurlarının belirgin
olmasını sağlayacak şekilde olmalıdır. Rötuşlanmiş bütün alanlar borunun dokusuna uyumlu olmalıdır.

8.4.1.3 Yüzey kusurlarının sadece taşlama veya makina ile işleme yoluyla rötuşüne izin verilmelidir.Ancak
bu işlemden sonra rötuşu yapılan alandaki et kalınlığı, belirtilen en düşük et kalınlığının altında
olmamalıdır.Rötuşü yapılan bütün alanlar borunun dokusu ile uyumlu olmalıdır.

8.4.1.4 Et kalınlığı T’nin % 5’inden daha derin veya 3 mm (hangisi küçükse) olarak gösterilen yüzey
kusurları rötuşlanmalıdır.

Bu özellik ≤ 0,3 mm derinliği olan kusurlara uygulanmaz.

8.4.1.5 Belirtilen en düşük et kalınlığı üzerindeki yüzey hataları kusur olarak kabul edilmeli ve bu borular
bu standarda uygun addedilmemelidir.

8.4.2 İç sağlamlık

8.4.2.1 Kaçak sızdırmazlık

Borular kaçak sızdırmazlığı için bir hidrostatik (Madde 11.8.1) veya elektromanyetik deneye (Madde 11.8.2)
tabi tutulmalıdır.

Opsiyon 7 belirtilmedikçe deney metodunun seçimi imalatçıya bırakılır.

Opsiyon 7: Madde 11.8.1 veya Madde 11.8.2’ye uygun olarak kaçak sızdırmazlığının doğrulanması için
deney metodu müşteri tarafından belirtilir.

8.4.2.2 Tahribatsız deneyler

Deney kategorisi 2’ye at borular Madde 11.11.1’e uygun olarak uzunlamasına kusurların tespiti için
tahribatsız bir muayeneye tâbi tutlmalıdır.

Opsiyon 8: Deney kategorisi 2’ye ait borular Madde 11.11.2’ye uygun olarak enine kusurların tespiti için
tahribatsız bir muayeneye tutulmalıdır.

Opsiyon 9: Deney kategorisi 2’ye ait borular Madde 11.11.3’e uygun olarak yaprak şeklindeki kusurların
tespiti için tahribatsız muayeneye tâbi tutulmalıdır.

8.5 Doğruluk
Herhangi bir boru uzunluğunun (L) doğruluktan sapması 0,0015 L’yi geçmemelidir. Bir metre uzunluktaki
doğruluktan sapmalar 3 mm’yi geçmemelidir.

8.6 Uçların hazırlanışı

Borular uçları kare şeklinde kesilmiş olarak teslim edilmelidir. Uçlarda çapak olmamalıdır.

+5°
Opsiyon 10: Borular uçları konik olarak teslim edilmelidir (Şekil 1’e bakınız). Koniklik açısı (α) 30° 0° , konik
kısım altı (c) ise 1,6 mm ± 0,8 mm olmalıdır. Ancak et kalınlığı T > 20 mm için karşılık olarak kabul edilen
alternatif bir koniklik belirlenebilir.

11
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Şekil 1 - Boru ucu konikliği

8.7 Boyutlar, kütleler ve toleranslar

8.7.1 Çap ve et kalınlığı

Opsiyon 11 belirtildiğinde borular dış çap (D) ve et kalınlığı (T) ile teslim edilmelidir.

Tercih edilen dış çaplar (D) ve et kalınlıkları (T) ENV 10220’den seçilmiş ve Çizelge 6’te verilmiştir.

Not - Çizelge 6’te verilenlerden farklı boyutlar konusunda anlaşma sağlanabilir.

Opsiyon 11 : Borular siparişte belirtilmiş olan aşağıdaki boyut gruplarından birine uygun olarak teslim
edilmelidir.
− Dış çap D ve en düşük et kalınlığı Ten az;
− İç çap d ve d ≥ 220mm için et kalınlığı T;
− İç çap d ve d ≥ 220 mm için en düşük et kalınlığı Ten az ;
− En düşük iç çap den az ve den az ≥ 200 mm için et kalınlığı T;
− En düşük iç çap den az ve den az ≥ 220 mm için en düşük et kalınlığı Ten az

8.7.2 Kütle
Birim uzunluk başına olan kütle için ENV 10220’deki hükümler uygulanır,ancak X11CrMo9 - 1+1, X11CrMo9-
1-NT,X10CrMoVNb9-1 ve X20CrMoV11_1 çelik kaliteleri için 7,77 mg/dm3 yoğunluk kullanılmalıdır.

8.7.3 Uzunluklar
Opsiyon 12 belirtilmedikçe borular gelişi güzel uzunluklarda teslim edilir. Teslim aralığı sipariş sırasında
anlaşmayla belirlenmelidir.

Opsiyon 12: Borular tam uzunlukta teslim edilmeli ve uzunluk, sipariş sırasında belirtilmelidir. Toleranslar
Madde 8.7.4.2’de verilmiştir.

12
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge 6 – Tercih edilen boyutlar

a)
Dış çap D seriler Et kalınğı T
1 2 1 1,6 1,8 2 2,3 2,6 2,9 3,2 3,6 4 4,5 5 5,6 6,3 7,1 8 8,8 10 11 12,5 14,2
10,2
12
12,7
13,5
14
16
17,2
18
19
20
21,3
22
25
25,4
26,9
30
31,8
32
33,7
35
38
40
42,4
44,5
48,3
51
54
57
60,3
63,5
70
73
76,1
82,5
88,9
101,6
108
114,3
127
133
139,7
141,3
152,4
159
168,3
177,8
193,7
219,1
244,5
273
323,9
355,6
406,4
457
508
559
610
660
711

13
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge 6’nın devamı

a)
Dış çap D seriler Et kalınğı T

10,2
12
12,7
13,5
14
16
17,2
18
19
20
21,3
22
25
25,4
26,9
30
31,8
32
33,7
35
38
40
42,4
44,5
48,3
51
54
57
60,3
63,5
70
73
76,1
82,5
88,9
101,6
108
114,3
127
133
139,7
141,3
152,4
159
168,3
177,8
193,7
219
244,5
273
323,9
355,6
406,4
457
508
559
610
660
711
a
1 serileri = Borulama sisteen azin yapımı içingereken bütün aksesuarların tandardlaştırılkaoığı çaplar;
2 serileri = Aksesuarların hepsinin standarlaştırılmadığı çaplar
3 serileri = Çok az standarlaştırılmış aksesuarın mevcut olduğu özel uyulama için çapl

14
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

8.7.4 Toleranslar

8.7.4.1 Çap ve kalınlık toleransları

Boruların çap ve kalınlığı Çizelge 7,8,9,10 ve 11’de verilen tolerans sınırları içinde olmalıdır.

Dairesellikten kaçıklık dış çap toleranslarında ve merkezden kaçıklık ise et kalınlığı toleranslarında dahil
edilmiştir.

Çizelge 7 - Dış çap ve et kalınlığı toleransları

Dış çapı D toleransı T/D için T toleransları

D

mm ≤ 0,025 > 0,025 > 0,050 > 0,10

≤ 0,050 ≤ 0,010
D ≤ 219,1 ± %1 veya ±% 0,5 mm ±%12,5 veya ± %0,4 mm
(hangisi büyükse) (hangisi uygunsa)
D > 219,1 ±%20 ± %15 ± % 12.5 ± % 10a
a D ≥ 355,6 mm için üst et kalınlığının lokal olarak et kalınlığının (T) % 5’I kadar aşılmasına müsade edilir.

Çizelge 8- İç çap ve et kalınlığı toleransları

İç çap toleransları T/d oranı için T toleransları

d d en az ≤ 0,03 > 0,03 > 0,06 > 0,12

≤ 0,06 ≤ 0,12
± %1 veya ± +%2 +4 hangisi büyükse
2mm veya ± %20 ±% 15 ±%12,5 ± %10 a
hangisi büyükse 0 0
a
Dış çap (D ≥ 355,6 mm ) için üst et kalınlığnın, et kalınlığının (T) %5’i kadar aşılmasına müsade edilir.

Çizelge 9 Dış çap ve en düşük et kalınlığı toleransları

Dış çap D toleransları T en az / D oranı için T en az toleransları

D mm D ≤ 0,02 > 0,02 > 0,04 >0,09
≤ 0,04 ≤0,09
D≤219,1 ± %1 veya ±0,5m +28 veya +0,8 hangisi büyükse
hangisi büyükse 0 0
D>219,1 +%50 +%35 +%28 +%22a
0 0 0 0

a
D ≥ 355,6 mm için üst et kalınlığının, et kalınlığının (T)% 5’i kadar aşılmasına müsade edilir.

Çizelge 10 İç çap ve en düşük et kalınlığı toleransları

İç çap toleransları T en az / D oranı için T en az toleransları

d den az ≤ 0,05 > 0,05 > 0,1
≤ 0,1
±% 1 veya ± 2 +%2 veya +4 mm hangisi büyükse +% 35 +%28 + %22a
mm 0 0 0 0 0
a
D ≥ 355,6 mm için üst et kalınlığının, et kalınlığının (T)% 5’i kadar aşılmasına müsade edilir.

Çizelge 11 Soğuk haddelenmiş olarak siparış edilen boru için dış çap ve et kalınlığı toleransları

D toleransı T toleransı
±% 0,5 veya ± 0,3 mm ± %10 veya ±0,2 mm
hangisi büyükse hangisi büyükse

15
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

8.7.4.2 Tam uzunluk toleransları

Tam uzunluk toleransları Çizelge 12’de verilmiştir

Çizelge 12 - Tam uzunluk toleransları

Ölçüler mm’dir.
Uzunluk (L) Tam uzunluk toleransı
L ≤ 6000 +10
0
6000 < L ≤ 12000 +15
0
L > 12000 + anlaşmayla
0

9 Muayene
9.1 Muayene tipleri
Bu Standarda uygun borular için sipariş özelliklerine uygunluk özel muayene ile kontrol edilmelidir.

9.2 Muayene dokümanları

9.2.1 Muayene doküman tipleri

Opsiyon 13 belirtilmedikçe EN 10204’e uygun olarak 3.1.A, 3.1.C veya 3.2 muayene dökümanlarından biri
hazırlanmalıdır.
Opsiyon 13: Aşağıdaki muayene dokümanlarının biri (müşterinin belirttiği) hazırlanmalıdır:

3.1.A, 3.1.C veya 3.2 muayane doküman belirtildiğinde müşteri, muayeneyi ve muayene dokümanını
hazırlayacak kuruluş veya kişinin adını ve adresini imalatçıya bildirmelidir. Muayene raporu 3.2 olduğunda
hangi tarafın belgeyi çıkaracağı hakkında anlaşma yapılmalıdır.

9.2.2 Muayene dokümanlarının muhtevası

Muayene dökümanlarının muhtevası muayene dökümanı muhtevası prEN 10168’e uygun olmalıdır.
Muayene belgesi veya muayene ruporu aşağıdaki kodları ve bilgileri ihtiva etmelidir.
:
− A - ticari raporlar ve yer alan taraflar;
− B - Muayene dokümanının uygulandığı mamullerin tarifi;
− C02 - C03 Deney parçalarının yönü; ve deney sıcaklığı;
− C10 - C13 -Çekme deneyi;
C40 - C43 - Vurma deneyi (uygulanabildiğinde )
C 60 -C69 - Diğer deneylar (örneğin, yassıltma);
C71 - C92 - Döküm analizinde Kimyasal bileşim (uygulanabildiğinde mamul analizi);
D01 - İşaretleme ve tanımlama, yüzey görünümü şekil ve boyut özellikleri;
D02 - D99 Kaçak sızdırmazlık deneyi; NDT, malzeme tanıtımı (uygulanabildiğinde),
Z - Onaylama
9.3 Muayene ve deneylerin özeti
Alaşımsız çelik borular sipariş sırasında belirtildiği gibi deney kategorisi 1 veya deney kategorisi 2’ye uygun
olarak muayene edilmeli ve deneye tâbi tutulmalıdır.(Madde 6.1)
Alaşımlı çelik borular deney kategorisi 2’ye uygun olarak muayene edilmeli ve deneye tâbi
tutulmalıdır.(çizelge 13’e bakınız).
Yapılacak muayene ve deneyler çizelge 13’te verilmiştir.

16
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge 13 - Muayene ve deneyler

Deney
İlgili
kategorisi
Muayene ve deney tipi Deney sıcaklığı Madde
(TC)
No.
1 2
Döküm analizi Döküm başına bir 8.2.1-11.1 X X
Oda sıcaklığında çekme deneyi 8.3.111.21 X X
D < 600 mm ve T/D ≤ 0,15 ancak T ≤ 40 mm için
yassıltma deneyi veyaa 8.3-11.3
X X
D > 150 mm ve T ≤ 40 mm için halka deneyi -11.4
çekme Boru numunesi
Mecbur D ≤ 150 mm ve T ≤ 10 mm için ağız genişletme başına bir
î deneyi veyaa,b 8.3-11.5
X X
deneyl D ≤ 114,3 mm ve T ≤ 12,5 mm için halka -11.6

er genişletme deneyi
Grup A için 20°C’de vurma deneyic 8.3-11.7 X X
Kaçak sızdırmazlık deneyi Her boru 8.4.2.1-11.8 X X
Boyut muayenesi 8.7.1 - 11.9 X X
Gözle muayene 11.10 X X
8.4.2.2 -
Uzunlamasına hataların tespiti için NDT 11.11.1 - X
Her boru
Alaşımlı çeliklerin malzeme tanımı 11.12 X X
Mamul analizi (Opsiyon 3) Döküm başına bir 8.2.2. - 11.1 X X
Döküm başına bir
8.3.2 -
Yüksek sıcaklıkta çekme deneyi (Opsiyon 6) ve aynı ısıl işlem 11.2.2 X X
durumu
Opsiyo Grup B için vurma deneyic (Opsiyon 4) 8.3 - 11.7 X X
Boru numunesi
nel Alaşımsız çelik kaliteleri için, -10°C’de başına bir 8.3 – 11.7 X X
deneyl uzunlamasına vurma deneyi (Opsiyon 5)
er Boru uçlarından uzakta et kalınlığı ölçümü
8.7.1 - 11.9 X X
(Opsiyon 15)
8.4.2.2 -
Enine kusurların tespiti için NDT (Opsiyon 8) 11.11.2 - X
Yaprak şeklinde kusurların tespiti için NDT Her boru 8.4.2.2 -
11.11.3 - X
(Opsiyon 9)
a) Yassıltma veya halka çekme deneyinin ve ağız genişletme veya halka genişletme deneyinin seçimi
imalâtçıya bırakılır.
b) X 10CrMoVNb9-1 ve X20CrMoV11-1 kalite çelik borular için yassıltma veya halka çekme deneyi ve
ağız genişletme veya halka genişletme deneyi her deney birien azin borularının %20’sinin bir ucunda
yapılmalıdır.
c) Grup A : Et kalınlığı T ≥ 16 mm olan ve 14MoV6-3, 25CrMo4, 20CrMoV13-5-5, 15NiCuMoBn5-6-4,
X10CrMoVNb9-1 ve X20CrMoV11-1 çelik kalitelerinden imal edilen borular
Grup B : A dışındaki bütün borular.

17
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

10 Numune alma
10.1 Deneylerin sıklığı

10.1.1 Deney birimi

Normalize edilmiş ve şekillendirilmiş borular için, bir deney birimi, aynı çaplı ve aynı et kalınlığı olan, aynı
çelik kalitesine, aynı döküm ve aynı imalât metoduna sahip borulardan meydana gelmelidir.

Fırında ısıl işleme tâbi tutulmuş borular için bir deney birimi, aynı çaplı ve et kalınlığı olan, aynı çelik
kalitesine, aynı döküm ve aynı imalât işleen aze sahip olan, sürekli ver formda aynı imalât işleen aze sahip
oln, sürekli bir ortamda aynı iyileştirme işleen aze veya kesikli tip fırında aynı fırın şarjında ısıl işleme tâbi
tutulmuş borulardan oluşmalıdır.

Deney birimi başına boruların sayısı Çizelge 14’e uygun olmalıdır.

Çizelge 14 - Deney birimi başına boru sayısı

Dış çap D Deney birimi başına en fazla boru sayısı

mm
D ≤ 114,3 200
114,3 ≤ 323,9 100
D > 323,9 50

10.1.2 Deney birimi başına boru numunelerinin sayısı her deney birien azden aşağıdaki sayıda boru
numunesi seçilmelidir;

− Deney kategorisi 1 :bir boru numunesi

− Deney kategorisi 2 ; iki boru numunesi; boruların toplam sayısı 20’den az olduğunda sadece bir boru
numunesi.

10.2 Numune ve deney parçalarının hazırlanması

10.2.1 Mamul analizi için numunelerin seçimi ve hazırlanması

Mamul analizinde kullanılacak numuneler mekanik deney numunelerinden veya deney parçalarından veya
ISO 14284’e uygun olarak mekanik deney numunelerinin ki, ile aynı yerde borunun bütün kalınlığından
alınmalıdır.

10.2.2 Mekanik deneyler için numunelerin ve deney parçalarının yeri, yönü ve hazırlanması

10.2.2.1 Genel
Numuneler ve deney parçaları EN ISO 377’nin özelliklerine uygun olarak boru uçlarından alınmalıdır.

10.2.2.2 Çekme deneyi için deney parçaları

Çekme deneyi için deney parçaları EN 10002-1’e uygun olarak hazırlanmalıdır. Yüksek sıcaklıktaki çekme
deneyi için deney parçası EN 10002-5’e uygun olarak hazırlanmalıdır..

İmalatçının tercihinde olarak:

Dış çapı D ≤ 219,1 mm olan borular için deney parçası tam bir boru kesiti veya bir şerit kesiti olmalı ve
borunun eksenine uzunlamasına yönde alınmalıdır.

D > 219,1 mm olan borular için ise deney parçası yassıltılmamış bir numuneden dairesel kesitli makina ile
işlenmiş bir parça veya bir şerit kesiti olmalı ve borunun eksenine uzunlamasına veya enine yönde
alınmalıdır.

10.2.2.3 Yassıltma deneyi, halka çekme deneyi, ağız genişletme deneyi ve halka genişletme deneyi için
gerekli deney parçaları EN 10233,EN 10237, EN 10234 veya EN 10236’ya uygun şekilde tam bir boru
kesitinden oluşmalıdır.

18
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

10.2.2.4 Vurma deneyi için deney parçaları

EN 10045-1’e uygun olarak üç standard charpy V-çentikli deney parçası hazırlanmalıdır. Et kalınlığı,
standard deney parçaları kesiti yassıltmadan elde edilemiyecek şekilde ise genişliği 10 mm’den az (ancak 5
mm’den az alınmak kaydıyla) deney parçaları hazırlanmalıdır. Elde edilen en büyük genişlik kullanılmalıdır.

Borular, genişliği en az 5 mm, olan deney parçalarının elde edilemediği durumda vurma deneyine tabi
tutulmamalıdır.

Aksi belirtilmedikçe (opsiyon 5) deney parçaları, Den az (aşağıdaki formülden hesaplandığı gibi) belirtilen dış
çaptan büyük değilse boru eksenine dik alınmalı aksi takdirde uzunlamasına deney parçaları kullanılmalıdır:

Den az = (T – 5) + [ 756,25 / T-5] (5)

Deney parçaları, çentiğin ekseni boru yüzeyine dik olacak şekilde hazırlanmalıdır (Şekil 2’ye bakınız).

Açıklama
1 Uzunlamasına deney parçası
2 Enine deney parçası

Şekil 2 - Vurma deney parçası yönlendirme

11 Deney metotları
11.1 Kimyasal analiz
Tayin edilecek ve kaydedilecek elementler Çizelge 2’de belirtilenler gibi olmalıdır. Analiz için uygun bir
fiziksel veya kimyasal analitik metot seçimi imalatçıya bırakılmalıdır. Anlaşmazlık durumlarında kullanılan
metot CR 10261 dikkate alınarak imalatçı ve müşteri arasındaki anlaşmayla belirlenmelidir.

11.2 Çekme deneyi

11.2.1 Oda sıcaklığında çekme deneyi
Çekme deneyi oda sıcaklığında EN 10002-1’e uygun olarak yapılmalı ve aşağıdakiler tayin edilmelidir:
− Çekme dayanımı (Rm);
− Üst akma dayanım (ReH) veya akma olayı yok ise % 0,2 kalıcı gerilme (Rρ0,2);
− Kırılma sonrası, 5,65. So ’lik bir ölçü uzunluğuna (Lo) referansla yüzde uzama; Orantısız bir deney

parçası kullanılıyor ise, yüzde uzama değeri, EN ISO 2566-1’deki dönüşüm çizelgelerini kullanarak
Lo = 5.65 . S o ölçü uzunluğu için olan değere çevrilmelidir.

11.2.2 Yüksek sıcaklıkta çekme deneyi

Deney EN 10002-5’e uygun olarak siparişte belirtilen sıcaklıkla yapılmalı (Madde 6.2) ve kalıcı gerilme (Rpo,2)
tayin edilmelidir

19
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

11.3 Yassıltma deneyi

Deney EN 10233’e uygun olarak yapılmalıdır.Boru kesiti karşılıklı düzlemler arasında uzaklık (H) aşağıdaki
eşitlikte verilen değere ulaşana kadar bir preste yassıltılmalıdır.

(1+ C )
H = C +( T / D) x T (6)

Burada;

- H Karşılıklı düzlemler arasındaki uzaklık (mm) olup yük altında ölçülmelidir;

- D belirtilen dış çap, mm ;
- T belirtilen et kalınlğı mm;
- C deformasyon faktör sabitesi (Çizelğe 15’te verilmiştir.)

Çizelge 15 - Yassıltma deneyi - Deformasyon C’nin sabite faktörü

Çelik kalitesi Çelik kalitesi

Çelik adı Çelik numarası C Çelik adı Çelik numarası C
P195GH 1,0348 0,09 25CrMo4 1,7218 0,06
P235GH 1,0345 0,09 20CrMoV13-5-5 1,7779 0,05
P265GH 1,0425 0,07 15NiCuMoNs5-6-4 1,6368 0,05
20MnNb6 1,0471 0,07 X11CrMo5+1 1,7362+I 0,05
16Mo3 1,5415 0,07 X11CrMo5+NT1 1,7362+NT1 0,05
8MoB5-4 1,5450 0,05 X11CrMo5+NT2 1,7362+NT2 0,05
14LoV63 1,7715 0,05 X11CrLo9-1+I 1,7386+I 0,05
10CrMo5-5 1,7338 0,08 X11CrMo9-1NT 1,7386+NT 0,05
0,07
13CuKt4-5 1,7335 X10CrMoVNb9-1 1,40903 0,05
0,07
10CrMo9-10 1,7380 X20CrMoV11-1 1,4922 0,05
0,07

Deney parçası deneyden sonra çatlak veya kırıklardan temizlenmelidir.Ancak, kenarlardaki hafif yeni
çatlaklar red nedeni olmamalıdır.

11.4 Halka çekme deneyi

Deney EN 10237’ye uygun olarak yapılmalıdır.Boru kesiti çevresel yönde kırılma olana kadar gerinime tâbi
tutulmalıdır.
Kırılma sonrası deney parçalarında büyütmeli aletler kullanılmaksızın herhangi bir çatlak
görülmemelidir.(kırılma noktası dışında)

11.5 Ağız genişletme deneyi

Deney EN 10234’e uygun olrak yapılmalıdır.Boru kesiti çizeli 16’da gösterilen dış çaptaki yüzde artışa kadar
60°C’lik konik bir takımla genişletilmelidir.

Çizelge 16 - Ağız genşiletme deney özellikleri

Çelik kalitesi d/D için dış çapta %artışa

Çelik adı Çelik numarası ≤ 0,6 > 0,6 ≤ 0,8 >0,8

P195GH 1,0348 12 15 19
P235GH 1,0345 10 12 17
P265GH 1,0425 8 10 15
20MnNb6 1,0471 8 10 15
16Mo3 1,5415 8 10 15
8MoB5-4 1,5450 8 10 15
14LoV63 1,7715 8 10 15
10CrMo9-10 1,7380 8 10 15
11CrMo9-10 1,7383 8 10 15

20
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge 16’nın devamı

Çelik kalitesi d/D için dış çapta %artışa

Çelik adı Çelik numarası ≤ 0,6 >0,6 ≤0,8 >0,8

25CrMo4 1,7218 6 8 12
20CrMoV13-5-5 1,7779 6 8 12
15NiCuMoNb5-6- 1,6368 8 10 15
4
X11CrMo5+I 1,7362+I 8 10 15
X11CrLo5+NT1 1,7362+NT1 8 10 15
X11CrLo5+NT2 1,7362+NT2 8 10 15
X11CrMo9-1+1 1,7386+I 8 10 15
X11CrMo9-1+NT 1,7386+NT 8 10 15
x10CrMoVNb9-1 1,4903 8 10 15
x20CrMoV11-1 1,4922 6 8 12
a d = D - 2T

Deney parçası deneyden sonra çatlak veya kırıklardan temizlenmelidir.Ancak kenarlardaki hafif yeni çatlaklar
red nedeni olmamalıdır.

11.6 Halka genişletme deneyi

Deney EN 10236’ya uygun olarak yapılmalıdır.Boru kesiti konik bir takımla kırılana kadar genişletilir.Kırılma
bölgesi dışındaki yüzeyde bulunan çatlak veya kırıklar temizlenmelidir.Ancak kenarlardaki hafif yeni çatlaklar
red nedeni olmalıdır.

11.7 Vurma deneyi

11.7.1 Deney, EN 10045-1’e uygun olarak Çizelge 4’deki sıcaklıkta yapılmalıdır.

11.7.2 Üç deney parçasının ortalama değeri Çizelge 4’te verilen özelliklere uygun olmalıdır. Tek bir değer,
belirtilen değerin altında olabilir (bu değerin % 70’inden az olmamak kaydıyla).

11.7.3 Deney parçasının genişliği (W) 10 mm’den küçük ise ölçülen vurma enerjisi (KVp) aşağıdaki eşitlik
kullanılarak hesaplanan vurma enerjisine (KVc) çevrilmelidir.

10xKVp
KVc = (7)
w

Burada;
− KVc : Hesaplanan vurma enerjisi (J);
− KVp : Ölçülen vurma enerjisi (J);
− W : Deney parçasının genişliği (mm),
dir.

Hesaplanan vurma enerjisi KVc Madde 11.7.2’de verilen özelliklere uygun olmalıdır.

11.7.4 Madde 11.7.2’deki özellikler karşılanmadığı takdirde aynı numuneden imalatçının tercihinde olarak
üç deney parçası daha alınabilir ve tekrar deneye tabi tutulabilir. Deney birien azin uygunluğunu kabul etmek
için ikinci deney grubundan sonra aşağıdaki şartlar yerine getirilmelidir:
− Altı deneyin ortalama değeri belirtilen en küçük değere eşit veya büyük olmalıdır;
− Altı değerin ikiden fazlası belirtilen en küçük ortalama değerden düşük olamaz;
− Altı değerin birinden fazlası belirtilen en küçük ortalama değerin % 70’inden düşük olamaz.

11.7.5 Deney parçalarının mm cinsinden boyutları, ölçülen vurma enerji değerleri ve elde edilen ortalama
değer kaydedilmelidir.

21
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

11.8 Kaçak sızdırmazlık deneyi

11.8.1 Hidrostatik deney

Hidrostatik deney 70 bar2)’lık bir deney basıncında veya aşağıdaki eşitlik kullanılarak hesaplanan P deney
basıncında yapılmalıdır (hangisi düşük ise);

SxT
P = 20 (8)
D
Burada;
− P deney basıncı (bar);
− D belirtilen dış çap (mm);
− T belirtilen et kalınlığı (mm);
− S gerilme (MPa) (sözkonusu çelik kalitesi için belirtilen enküçük akma dayanıen azın (Çizelge 4) %
70’ine tekabül eden)
dir.
Deney basıncı, dış çap D ≤ 457 mm olan borular için en az 5 s ve D > 457 mm olan borular için ise en az 10
s süreyle tutulmalıdır.

Boru, kaçak veya gözle görülebilir deformasyon olmadan deneye dayanmalıdır.

Not - Bu hidrostatik kaçak – sızdırmazlık deneyi bir dayanım deneyi değildir.

Opsiyon 14 : Madde 11.8.1’den belirtlenden farklı olarak belirtilen ve söz konusu çelik kalitesi için en düşük
akma dayanıen azın (Çizelge 4) % 90’nın altındaki gerilmelere tekabül eden bir deney basıncı belirlenir.

11.8.2 Elektromanyetik deney

Deney EN 10246-1’e uygun olarak yapılmalıdır.

11.9 Boyut muayenesi

Belirtilen boyutlar (doğruluk dahil) doğrulanmalıdır.

Dış çap boru uçlarından ölçülmelidir. D ≥ 406,4 mm borular için çap, bir çevre bandıyla ölçülebilir.

Opsiyon 15 belirtilmedikçe et kalınlığı borunun her iki ucunda ölçülmelidir.

Opsiyon 15: Et kalınlığı boru uçlarından uzakta anlaşmaya varılan bir yöntemle ölçülmelidir.

11.10 Gözle muayene

Borular Madde 8.4.1’in özelliklerine uygunluğu garanti etmek üzere gözle muayene edilmelidir.

11.11 Tahribatsız muayene

11.11.1 Deney kategorisi 2’ye ait borular EN 10246-7’ye uygun olarak kabul seviyesi U2, alt katagori
C’ye göre veya EN 10246-5 kabul seviyesi F2 ‘ye göre uzunlamasına hataların tespiti için bir tahribatsız
muayeneye tâbi tutulmalıdır.

Opsiyon 16 belirtilmediğinde deney metodunun müşteri tarafından seçimi imalâtçıya bıraklır.

Opsiyon 16: Deney metodu müşteri tarafından seçilir.Otomatik olarak deneye tâbi tutulmayan boru
uçlarındaki bölgelerde EN 10246-7 kabul seviyesi U2 alt kategori C’ye uygun olarak enine hataların tespiti
için ultrasonik muayeneye tabi tutulmalı veya kesilip atılmalıdır.

11.11.2 Opsiyon 8 belirtildiğinde (Madde 8.4.2.2) borular, EN 10246-6 kabul seviyesi U2, alt kategori C’ye
uygun olarak enine hataların tespiti için muayeneye tâbi tutulmalıdır.

11.11.3 Opsiyon 9 belirtildiğinde (Madde 8.4.2.2) borular EN 10246-14 kabul seviyesi U2 ‘ye uygun olarak
yaprak şeklinde hataların tespiti ultrasonik muayeneye tâbi tutulmalıdır.

2)1 bar = 100 kpa

22
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

11.11.4 En düşük et kalınlığı Ten az ile sipariş edilen borular için (opsiyon 11’e bakınız) kabul seviyesi, Madde
8.1 de ifade edilen formüle uygun olarak tayin edildiği gibi hesaplanan et kalınlığına (Tc), uygulanmalıdır.

11.12 Malzeme tanımı

Alaşımlı çeliklerden yapılan borular (Madde 5.1) doğru kalitenin tedarik edildiğini garanti etmek için uygun bir
metodla deneye tâbi tutulmalıdır.

11.13 Deney tekrarı, ayırma ve tekrar işleme için EN 10021’deki özellikler uygulanmalıdır.

12 İşaretleme
12.1 Uygulanacak işaretleme
İşaretleme her borunun en az bir ucunda silinmeyecek biçimde yapılmalıdır. D ≤ 51 mm dış çapı olan borular
için borular üzerindeki işaretleme boru demetine veya sandığına iliştirilmiş bir etiket üzerindeki işaret ile
yerdeğiştirebilir.

İşaretleme aşağıdaki bilgileri ihtiva etmelidir:

− İmalatçının adı ve ticari markası;
− Bu standardın numarası (TS EN 10216-1) ve çelik adı (Madde 5.2);

Ayrıca özel muayene durumlarında

Alaşımsız çelik kaliteleri için deney kategorisi;
− Döküm numarası veya bir kod numarası
− Muayene temsilcisinin işareti;
− Mamulün veya sevkiyat birien azin ilgili dokümanlara ilişkilendirilmesine müsade eden bir tanıtım
numarası (örneğin, sapirş veya parça numarası).
Işaretleme örneği:
– TS EN 10216-2 - P265 GH-TC1 - Y - Z1 - Z2
Burada,
− X imalatçının işareti;
− TC1 Deney kategorisi 1’in kısa gösterilişi;
− Y döküm numarası veya kod numarası;
− Z1 muayene temsilcisinin işareti;
− Z2 tanıtım numarası,
dır.
12.2 İlave işaretleme
Opsiyon 17: İlave işaretleme, sipariş sırasında anlaşmaya varıldığı gibi uygulanmalıdır.

13 Koruma
Borular geçici bir koruyucu kaplama olmaksızın teslim edilmelidir.

Opsiyon 18: Geçici bir koruyucu kaplama veya dayanıklı kaplama ve/veya astar uygulanmalıdır.

23
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Ek A
(Bilgi için)
Sürünme kopması dayanım değerleri
Bu standardda yer alan çelik kalitelerinin sürünme kopması dayanım değerleri Çizelge A-1’de verilmiştir.

Çizelge A1 - Sürünme kopması dayanım değerleri

Çelik kalitesi Sıcaklık °C Sürünme kopması dayanım değerleri a b c d

Çelik adı Çeliknumarası 10 000 h 100 000 h 200 000 h 250 000 h
P235GH 400 182 141 128 122
P265GH 410 166 128 115 109
420 151 114 102 97
430 138 100 89 86
440 125 88 77 74
450 112 77 66 64
460 100 66 56 54
4470 88 56 46 44
480 77 47 30 33
90 67 39 26
500 58 32 24

20MnNb6 400 243 179 157* 150*

410 221 157 135* 128*
420 200 136 115* 108*
430 180 117 97* 91*
440 161 100 82* 77*
450 143 85 70* 66*
460 126 73 60* 56*
470 110 63 52* 48*
480 96 55 44* 41*
490 84 47 37* 32*
500 74 41 - -

16Mo3 450 298 236 218 210

460 273 205 188 179
470 247 176 158 148
480 221 149 129 122
490 196 124 105 98
500 171 102 84 78
510 148 83 67 63
520 125 65 53 50
530 104 51 42 38
540 84 40 34
550 64 32 25

24
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge A1 - devamı
abcd
Çelik kalitesi Sıcaklık °C Sürünme kopması dayanım değerleri

Çelik adı Çeliknumarası 10 000 h 100 000 h 200 000 h 250 000 h
14MoV6-3 450 305 282 275
460 276 255 247
470 249 226 220
480 224 202 195
490 200 179 171
500 177 158 150
510 155 136 129
520 135 117 110
530 117 101 95
540 102 86 82
550 87 74 70
560 75 63 59
570 65 54 50
580 58 47 43
590 48 40 37
600 41 34 32

10CrMo5-5 450 377 290 264 257

13CrMo4-5 460 347 258 233 225
470 319 227 203 193
480 292 198 175 164
490 264 170 148 138
500 238 145 123 114
510 209 121 102 92
520 181 100 82 73
530 155 80 66 58
540 131 65 51 46
550 109 53 41 37
560 90 44 35 31
570 74 38 30
580 60 31 25
590 50 26
600 41 20

10CrMo9-10 450 308 229 204 196

460 284 212 188 180
470 261 194 172 165
480 238 177 156 150
490 216 160 140 143
500 195 141 124 118
510 176 124 108 103
520 158 105 94 88
530 142 95 80 76
540 126 81 68 64
550 111 70 57 54
560 99 61 49 46
570 88 53 43 40
580 78 46 38 34
590 69 40 33 30
600 60 35 28 26

25
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge A1 - devamı

Çelik kalitesi Sıcaklık ˚C Sürünme kopması dayanım değerleri abcd

Çelik adı Çeliknumarası 10 000 h 100 000 h 20 000 h 250 000 h

11CrMo9-10 400 382 313
410 355 269
420 333 272
430 312 255
440 294 238
450 276 221
460 259 204
470 242 187
480 225 170
490 208 153
500 191 137
510 174 122
520 157 107

20CrMoV13-5-5 420 470 420

430 440 370
440 410 310
450 360 260
460 310 220
470 270 190
480 240 165
490 210 145
500 186 127
510 169 114
520 152 101
530 134 87
540 117 74
550 98 59

15NiCuMoNb5- 400 402 373

6-4 410 385 349
420 368 325
430 348 300
440 328 273
450 304 245
460 274 210
470 242 175
480 212 139
490 179 104
500 147 69

26
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge A1 - devamı

Çelik kalitesi Sürünme kopması dayanım değerleriabcd

Çelik adı Çeliknumarası Sıcaklık ˚C 10 000 h 100 000 h 200 000 h 250 000 h
X11CrMo5+1 450 196 147 130 126
460 180 133 118 114
470 166 119 107 102
480 152 108 96 90
490 140 98 86 81
500 128 89 76 72
510 116 79 67 63
520 105 69 58 55
530 95 62 52 49
540 85 55 46 43
550 77 49 41 38
560 69 44 36 34
570 63 38 27 29
580 58 34 24 25
590 50 30 22
600 45 26
610 41 24
620 37 -
630 33 -
X11CrMo5+NT1 450 237 237 226
X11CrMo5+NT2 460 202 202 189
470 242 170 170 159
480 215 141 141 131
490 188 116 116 108
500 164 96 96 90
510 145 80 80 75
520 1258 68 68 64
530 113 58 58 54
540 100 48 48 45
550 88 40 40 37
560 78
570 69
580 60
590 53
600 46

X11CrMo9+1 460 275 190

470 240 170
480 210 150
490 190 130
500 170 115
510 152 102
520 134 89
530 118 78
540 104 67
550 90 58
560 78 49
570 68 42
580 60 37
590 53 33
600 48 30

27
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge A1 - devamı

Çelik kalitesi Sürünme kopması dayanım değerleriabcd

Çelik adı Çeliknumarası Sıcaklık ˚C 10 000 h 100 000 h 200 000 h 250 000 h
X11CrMo9+NT 450 335 276 259
460 308 253 236
470 284 231 215
480 261 211 196
490 239 192 177
500 219 174 160
510 200 156 142
520 182 139 126
530 164 123 111
540 148 107 95
550 132 92 80
560 117 78 67
570 102 66 55
580 89 55 45
590 77 45 37
600 65 37 32
610 55 31 27
620 47 27 24
630 40 24
640 34 21
650 30
X10rMoVNb9-1 500 289 258 246
510 271 239 227
520 254 220 208
530 234 201 189
540 216 183 171
550 199 166 154
560 182 150 139
570 166 134 124
580 151 120 110
590 136 106 97
600 123 94 86
610 110 83 75
620 99 73 65
630 89 65 57
640 79 56 49
650 70 49 42
660 62 42 35
670 55 36
X20CrMoV11-1 480 348 289 270
490 319 263 242
500 292 236 218
510 269 212 194
520 247 188 170
530 225 167 149
540 205 147 129
550 184 128 112
560 165 111 96
570 147 95 81
580 130 81 68
590 113 69 58
600 97 59 49
610 84 51 42
620 72 43 36
630 61 36 30
640 52 31
650 44 26

28
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Çizelge A1 - devamı
a
Bu çizelgede verilen değerler ECCC (I) tarafından teklif edilmiş olup mevcut verilerden tayin edilen geniş
aralığın ortama değerleridir ve deney sonuçları elde edilip gerektiğinde düzeltildikten sonra zaman zaman
değerlendirilir.Çelik kaliteleri 14MoV06-3 veX10CrMoVNb9-1 için değerler yeni hesaplama ile elde edilmiştir
Kalan çelik kaletelerine ait değerler yeni hesaplama ile elde edilmiştir.Çelik kalitelerine ait değerler ulusal ve
uluslararası standardlarda verilen sürünme kopması dayanımı değerlerinden elde edilmiştir.
b.
Çizelgedeki yüksek sıcaklığa kadar verilen sürünme kopması dayanım değerleri bu çeliklerin bu
sıcaklıklara kadar sürekli olarak kullanılabileceği anlamına gelmez.Belirleyici faktör çalışma sırasındaki
toplam gerilmedir.
c
Çizelgede gösterilen sürünme kopması dayanımı değerleri için ekstrapolasyon süreleri bir asterisk ( * ) ile
belirtilmedikçe daima üçün bir faktöründen azdır.
d
1 MPa = 1 N / mm2

29
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Ek ZA
(Bilgi için)

Bu standardın önemli özelliklerini veya AB Direktiflerinin diğer

hükümlerini belirten maddeleri.
Bu standard Avrupa Komisyonu ve Avrpa Serbest Ticaret Birliği tarafandan CEN’e verilen bir talimâtla
hazırlanmış olup AB Direktifi 97/23/EC’nin önemli özelliklerini desteklemektedir.

Uyarı : Başka özellikler ve başka AB Direktifleri bu standardın kapsamına giren mamullere uygulanabilir.

Bu standardın maddeleri Basınçlı kaplar Direktifi 97/23/EC’nin EK 1 bölüm 4’deki “Önemli emniyet kuralları”
nın önemli özelliklerini yeterince desteklemektedir.

Bu standarda uygunluk, söz konsu direktifin önemli özelliklerine uygunluğu sağlar.

30
ICS 23.040.10; 77.140.75 TÜRK STANDARDI TS EN 10216-2/Nisan 2003

Kaynaklar

En 473, Non destructive testing - Qualification and certification of NDT personnel - General principles.

(1) 1998-04-03 tarihli faks ile ECISS/T 29”a bildirilen Avrupa Sürünme İşbirliği Komitesi’nin
(ECISS/TC 29/SC 1 N.245) araştırma sonuçları

31