sinh san thi co 2 cn chinh la tao giao tu = ngoai tiet ( nam thi cqsd la tinh hoan tao tinh

trung ) , nu thi la buong trung va tao ra trung de tao chu ky

kinh nguyet
cn thu 2 cua he sinh san la tiet ra cac hormon = noi tiet to de dieu hoa cac cq : tinh hoan , buong trung va cac cq khac cua he sinh duc

, chu ky kinh nguyet

 yeu to xac dinh tinh hoan la protein dc tao ra tu gen SRY va
khi TDF dc tiet ra thi kich thich tinh hoan pt yt xac dinh tinh hoan

tren nst Y co vung gen dac biet la

SRY gen

phat trien tinh hoan

k the duy tri dc hormoen khang ong muller

tinh hoan pt thi tb sertoli tiet ra cac hormone AMH va testosterone ong wolf do k co
testosterone

thoai hoa ong muller ( day la ong tao ra duong sinh duc nu o bao thai ) do AMH lam thoai
hoa thi chi con lai ong Wolff ( chiu tac dong cua testosteroen de pt thanh duong sd nam )
AMH lam tb leydig biet hoat tiet testosterone

ong dan trung

tu cung co tu cung

am dao

phat trien cac cq nam tren duong sd nam : ong sinh tinh , ong dan tinh , tuyen tien liet , duong vat

dua be trong bao thai khi cac cq sinh duc chua biet hoa ( nhung tuan le dau tien thi co the dua be ton tai ca 2 ong
la ong Wolf va ong Muller
ong Wolf tao ra duong sinh duc nam va ong muller tao ra duong sinh duc nu
bao thai khi chua biet hoa gioi tinh thi ton tai ca tinh hoan va buong trung
cac tb nam trong tinh hoan va buong trung se nam trong tui noan hoang --> sau do di cu ve go nieu duc
tb mam

cuong ron

tui noan hoang

go nieu duc

tb mam tu tui noan hoang di cu ve go nieu duc va biet hoa

thanh cq sd nguyen phat ( k co su pb ve gioi tinh va chi
chua cac tb mam co bo nst luong boi tu tui noan hoang ) --
> day la nhung tb tien than dau tien de hinh thanh nen cq
sd
 cung ton tai vs cq sd nguyen phat la ong Wolf va ong Muller

chi con ong Muller

chi con ong Wolf

tb leydig tiet testosterone tinh hoan

ong dan trung

ong dan tinh

tu cung

tui tinh

am dao

tuyen tien liet

 duong sd ngoai cung bien doi duoi tac dung cua hormone

am vat tuong ung vs dau duong

vat o nguoi nam nhung k dc kich
thich phat trien ( cung co chua
cac tang cuong de tao ra khoai
cam )
neu co testosterone thi cq sd ngoai se khep kin lai nguoi nu
dau duong vat

ranh nieu duc

khi k co testosterone thi ranh nieu duc k bit kin

nen phan nay tao ra hinh the ngoai cua am dao
va mep da ( mau vang o ngoai ) neu o nam thi
tao ra biu thi o nu tao ra moi lon

duong vat

nguoi nam thi testrosteroen se han kin ranh nieu duc de tao
da biu la noi chua tinh hoan than duong vat ( ben trong co the hang va the xop ) moi lon

diem khac biet lon nhat hinh the ngoai o nam va nu la viec ranh nieu duc co duoc dong kin k
 luc hinh thanh tinh hoan va buong trung deu nam trong o bung cho go nieu duc nhung khi hinh thanh
thi tinh hoan thich hop vs hd o nhiet do thap ( 35 do ) nen tinh hoan thi di chuyen xuong da biu
khi di chuyen tu o bung xuong da biu thi tinh hoan di qua ong ben --> nen o nam thuong co hien
tuong thoat vi ben ( phan ruot bi sa xuong neu thanh ben k vung ) va ruot sa xuong va nam trong tinh
hoan
neu tinh hoan k tu xuong biu trong vong 1 nam sau khi sinh , neu sau di
ma tinh hoan van k xuong dc thi phai dung phau thuat de dua tinh hoan
xuong vi neu tinh hoan trong o bung thi co nguy co vo sinh do tinh hoan
k tao tinh trung o nhiet do 37 va de bi ung thu tinh hoan --> nen tre bi
tinh hoan an ( nen sau 1 tuoi thi phai phau thuat de dua tinh hoan
xuong biu )
 nu k co tdf

thi chi giu lai phan tuy cua cq sd nguyen phat

giu lai
phan vo

tb vo va tb hat day la 2 tb dac trung cua

nang trung

kich thich phat trien ong wolf

uc pt cua
ong muller
 voi trung

buong trung se rung trung vao

voi trung va dua trung vao tu
cung ( tu cung nhan trung tu 2
voi trung 2 ben va tu cung di bang quang
xuong de tao co tu cung

co tu cung tuyen tien liet

nieu dao

mao tinh
tui tinh

ruot gia ( truc trang ) am dao ong sinh tinh di vong ra sau bang quang
bang quang

cq sd ngoai : moi lon giong lop da biu o nam

va niem mac o trong va am vat va k han kin
ranh nieu duc nen tao lo ngoai cua am dao

cq sd nu khi truong thanh thi o giua

bang quang va ruot gia tinh hoan
la cq sd
chinh tao
tinh trung
 tui tinh va tuyen tien liet la 2 cq chinh tao ra tinh
dich dua vao ong dan tinh de giup tao ra dong
dich di chuyen tinh trung va chua cac chat dinh
duong can thiet de ho tro nuoi duong tinh trung

tui tinh

xuong mu

tuyen tien liet ong dan tinh : di truoc xuong mu va vong ra sau
bang quang

ben trong tuyen tien liet co nga 3 la 2 ong dan tinh va nieu dao hop nhat lai

nieu dao co doan ngan nam trong tuyen tien liet , doan nam ngang va doan nam trong than duong vat

mao tinh hoan la noi tru cac

itnh hoan vua moi dc tao ra ,
truong thanh them tinh trung
truoc khi dua tinh trung ve
theo ong dan tinh
xung quanh biu co cac cuong mach mau co cac dm va tm de phan bo mau cho tinh hoan ( khi ap luc trong he thong mach mau nay thay doi --> gian ra goi la
gian tm thung tinh ( giong gian tm chi duoi ) --> lam mau k hoi luu tu tinh hoan ve dc cac mach mau lon hon --> mau u tre lai --> dau nhuc tinh hoan va neu
gian tm thung tinh nang hon thi co the thay dc or so duoc o vung tinh hoan
khong 5% gian tm thung tinh bi vo sinh do mau u tre lai lam tang nhiet do tinh hoan len va gay bat loi cho viec sinh tinh
 cat ngang than duong vat

2 the hang chua dm

nhieu ( khi dm gian ra
nhan mau --> lam the
hang cuong len )

the xop

the xop

the hang ben trong co ong nieu dao ben trong

day la duong di chung cua duong dan
nc tieu va duong dan tinh trung
 hinh cat ngang tinh hoan co cac ong sinh tinh

long ong sinh tinh noi tinh

trung dau tien moi dc tao
ra

thanh ong sinh tinh rat day chua day tb

mam sd de giam phan

ranh gioi giua cac ong sinh tinh la vung mo ke chua

cac tb leydig

ben trong tinh hoan co cac vach ngan chia tinh hoan thanh nhieu
thuy , cac thuy ben trong co cac ong nam ngoan ngoeo ben trong
moi ngan ( day la cac ong sinh tinh )

ben ngoai ong sinh tinh la cac tb mo ke va rai rac la co cac tb leydig = tb ke ( co cn tiet ra hormone testrosteron )

thanh ong sinh tinh

kha day dc tao boi
cac tb sertoli

cac lan ranh giua cac tb

sertoli

ong sinh tinh khi da phong lon mat cat ngang qua cac ong sinh tinh thi o giua la long ong sinh tinh ( noi chua cac tinh trung dau tien moi tao ra )

nhan tb sertoli
tb o ky sau , ky giua dang phan ly de tao tinh trung

long ong sinh tinh

ben trong tb sertoli thi co tb mam sd dang thuc hien giam phan de tao giao tu
cac tb mam sd dc tb sertoli bao ve nen chat co the gay hai se bi tb sertoli chan lai --> nen k ah den hd giam phan tao giao tu de tranh tao
ra cac dot bien gay bat thuong k tham gia thu tinh duoc
 cac tb sertoli noi vs nhau bang lk chat tao thanh hang rao mau tinh hoan --> ngan
cac chat tu mach mau ben ngoai di vao vung dang thuc hien giam phan

hang rao mau tinh hoan gom cac tb sertolli va lk chat lien ke giua cac tb
sertoli tren thanh ong sinh tinh
hang rao mau tinh hoan ngan 2 chieu : k cho cac chat tu lop mo ke gay
bat loi cho hd sinh tinh di chuyen qua va ngan k cho cac mach mau ( co
chua lympho ) tiep xuc vs cac tb dang giam phan = tinh trung ( vi tinh
trung la vat la doi vs co the nen khi tiep xuc vs bach cau thi co the kich
thich tao khang the khang tinh trung
nen khi ton thuong tinh hoan , chan thuong tinh hoan , viem tinh hoan cap
do quai bi thi dieu tri nhanh de han che toi da ton thuong hang rao mau
tinh hoan trong tb sertoli

tiet testoterol la chat tan trong lipid nen moi co the xuyen qua hang rao mau
tinh hoan de kich thich len tb mam thuc hien giam phan con cac chat nhu
protein thi k di chuyen qua hang rao mau tinh hoan
 tinh trung hoan chinh gom 3 phan dau ,
than , duoi

4 tinh bao thu cap thuc hien giam phan 2 de tao 4 tien
tinh trung = tinh tu ( la cac tb don boi nst n va co dang
hinh trong chua co dang dien hinh cua tinh trung --> sau
do phai dc biet hoa de tao tinh trung

tinh bao thu cap sau khi cac tb mam

thuc hien giam phan 1
tb leydig tiet testoterone 1 phan di vao mau de vao cq sd tao ra dac tinh sd thu phat con phan lon
testoterone bang qua hang rau mau tinh hoan de kich thich hd cua cac tb mam ben trong de thuc
hien 2 lan giam phan de tao tien tinh trung --> biet hoa thanh tinh trung truong thanh ngay trong long
ong tb sertoli
tb mam luong boi --> nguyen phan de nhan
doi len cac tb mam nay

hoat dong sinh tinh = tao tinh trung

tb mam chia thanh 2 loai : tinh bao type A ( giu lai k di vao biet hoa ma nguyen phan de
tai tao lai tinh bao tu tb mam sd ban dau ) va type B ( la type truc tiep biet hoa thanh
tinh bao so cap )
tinh bao biet hoa thanh
tinh bao so cap

tinh bao so cap khac

tinh bao o cho la no co
the giam phan con tinh
bao chi nguyen phan ban dau thi tb mam di cu tu tui noan bao ve nam tren go nieu duc roi biet hoa thanh tinh bao roi tinh
bao moi biet hoa thanh tinh bao so cap
tinh bao so cap co
nst luong boi se giam
phan 1 tao tinh bao
thu cap

tinh bao thu cap

giam phan 2 de tao
4 tien tinh trung
4
tien tinh trung

4 tien tinh trung thi

biet hoa thanh tinh
trung

co kha nang thu tinh

tinh trung truong thanh

 tinh trung truong thanh gom phan dau
( chua vat chat di truyen = nhan ) va co the
cuc dau chua enzym acrosome ( chua hoat
dong ma chi khi vao duong sd nu gap trung
thi moi hd )

phan co tinh
trung chua
ty the de
cung cap nl
hoat dong
cho phan roi
de giup tinh
trung di
chuyen
trong duong
sd nu

duoi tinh trung thi k hd khi con nam trong ong dan
tinh ma chi hd khi nam trong duong sd nu thi cac
chat trong duong sd nu moi kich hoat dc duoi tinh
trung hd . con khi trong duong sd nam thi chi di
chuyen theo dong dich cua tinh dich = di chuyen
thu dong . chi khi vao duong sd nu thi phan duoi
moi dc hoat hoa moi van dong chu dong
 biet hoa tu tien tinh trung thanh tinh trung truong thanh

tien tinh trung thi nst don boi nhung cau tao con nhieu tb chat nen phai thu ngan tb chat nho cac soi khung tb ( soi actin , myosin , soi trung gian co keo de tinh gon phan dau chi con nhan chua vat chat di truyen va the acrosome chua men huy mang trung de thu tinh )

phan co tinh trung

co dac lai chi chua
ty the

phan duoi chi chua cac vi ong de giup van dong

 phan tich tinh dich do : danh gia cn tao tinh trung

nguoi nam phai kien xuat tinh truoc do 3 ngay va k lam thuong qui sau 12 thang k co con

dua ra

mat do tinh trung quan trong hon total count

toan bo tinh trung phong ra trong 1 lan

van dong

di chuyen tien toi = kha nang di sau vao duong sd nu

ti le song ( neu tinh trung bat mau thuoc nhuom thi tinh trung chet )

hinh thai tinnh trung

bach cau khi bi viem tinh hoan

mat do tinh trung van dong tinh trung hinh thai tinh trung

xn tinh trung thi co 3 lam

van dong duoi tinh trung theo hinh xoan oc de giup tinh trung tinh tien toi

co 2 dang cu dong cua tinh trung la tinh tien di toi va dang chi van dong tai cho
dem bach cau va do ph cua mau tinh dich do
 the cuc dau --> k xam nhap vao trung duoc

duoi bat thuong k tao ra di dong tien toi cua tinh trung
the hang tao nen hien tuong cuong
the xop co ong nieu dao de khi cuc khoai thi co that de day tinh dich chua tinh trung di vao duong sd nu

neu thanh mach bi xo vua lam mau k di chuyen vao dm the hang -->
duong vat k cuong . phai dieu tri tu som khi bn tha , tieu duong , xo vua
mach de coi rl cuong
 tuy cung chiu ah cua trung uong o nao

tuy cung S1 , S2 , S3 dua ra cac day ly tam de giup mo mach mau de tao px cuong va px
xuat tinh thi lq den hd tk doi giao cam o tuy cung
tinh hoan chi tiet 1 dang hormon la testosteron ban dau o dang chua
hoat dong --> vao mau de vao mo dich nho enzym 5aR chuyen thanh
5aDHT la dang hoat dong chinh cua tinh hoan

dihydrotestoterol

thu the
androgen
receptor
testosterol la hormon steroid nen gan len thu the noi bao trong nhan va kich
thich bieu hien protein moi lq hd chuyen hoa tb , hd phat trien va duy tri dac
tinh sd ( vd o trong tinh hoan thi testosterol kich thich tb mam tham gia giam
phan tao protein de biet hoa thanh tinh trung )
tai tuyen tien liet thi kich thich tao ra tinh dich
tai cq sd ngoai , day thanh am ( day len de tao am tram o nguoi nam ) thi no
cung tao cac protein moi de thay doi dac tinh sd cua nguoi nam
tb leydig nhan LH thi kich thich chuyen cholesterol qua cac buoc phan ung de tao thanh hehydroepoiandrosterone --> sau do thanh androstenedione --> testosterone

tao ra thi no se ra khoi tb leygid thi phan lon

di vao tb sertoli va 1 phan vao mau den mo
dich ( day thanh am , tuyen tien liet , tui tinh ,
duong vat ) de tao thanh DHT ( la chat hd
chinh cua cac tb de thuc hien cn

neu testosterone di ve gan thi no se chuyen thanh dang 17 kerosteroid de thai ra ngoai sau khi su dung
hormone lh tac dong len thu the o
mang tb leydig chuyen cholesterol
thanh testosterone

testosterone sau khi qua hang rao mau tinh hoan thi kich
thich len hd tao ra tinh trung tu tb mam nam trong tb
sertoli

ben trong tb sertoli thi 1 luong testosterol thanh estradiol

va dc luu hanh trong huyet tuong

tb sertoli nhan du 2 kich thich tu testoterone va FSH thi tb setroli moi kich thich len tb mam de thuc hien giam phan
protein van chuyen androgen --> kich hoat tb mam giam phan va biet
hoa tao tinh trung truong thanh
so do nong do testosterone trong huyet tuong qua cac do tuoi

gia sau 60 tuoi

thu tinh

bao thai thi duong sd nam tiet

testosterone o nong do cao
 dinh duong va kich thich tb leydig dinh duong va tac dong len tb sertoli

tb sertoli tiet inhibin de uc che tuyen yen truoc tiet FSH

testosterone uc
len tuyen yen
truoc tiet LH

= testosterone

chuyen testosterone thanh estrogen de luu hanh trong tuan hoan

tao tinh trung

xuong bi cot hoa do hormone sd la do estrogen chu k do testosterone

ca 2 gioi khi sun dau xuong cot hoa het de k chiu tac dong cua GH thi su hoa cot nay do hd cua estrogen
 ha doi tiet gnRH

ngoai sinh

khi dung androgen ngoai sinh thi uc truc

ha doi tuyen yen --> k co fsh va lh --> k co
yt de kich thich leydig tao testosterone va
kich thich tao giao tu

tuyen yen
 sinh doi cung trung : trong 13 ngay dau tien cua qua trinh phat trien hop tu neu co hien tien tach lam doi tao ra 2 nhom tb giong nhau ve ADN va gen
sinh doi khac trung thi trong ck do phai co 2 trung rung cung 1 luc = 2 buong trung hd song song cung luc trong 1 ck kinh nguyet

khi ong dan trung bi ton thuong thi viec di chuyen cua hop tu trong ong dan trung k dc dam bao
khi hop tu nam lai trong ong dan trung va vui vao niem mac ong dan trung or tao banh nhau
trong day thi tao nen hien tuong thai ngoai tu cung . khi thai lon thi niem mac ong dan trung k du
cap mau ( noi mac tu cung thi chiu ah cua hormone de cung cap du de hinh thanh banh nhau )
goi la thai ngoai tu cung ( co the o buong trung , nhung thuong nhat la ong dan trung thuong do
viem nhiem ong dan trung tao nen vet seo --> lam cac long chuyen o trong ong dan trung hd bat
thuong k du de tao luc day trung di chuyen ve buong tu cung ( thuong do benh lay qua duong
tinh duc , viem tu cung , viem phan phu , viem ong dan trung nen sau dieu tri thi con vet seo tren
ong dan trung va can tro loi di chuyen cua hop tu --> thai ngoai tu cung

voi trung de đoán trung da rung trong moi ck kinh va dua ve tu cung

moi ck kinh nguyet thi chi 1/2 buong trung hd va chi co 1 trung rung nen nguoi de
tung con
2 buong trang nam 2 ben P , T

than tu cung
tu cung tuong ung tui tinh o nam ( tu cung la phan
phinh to ra cua ong muller ) neu su hop nhat co
loi thi co hien tuong tu cung ngan doi or 2 tu cung
--> lam the tich buong tu cung nho lai va thuong
xuyen o nguoi nu

noi mac tu cung = niem mac tu cung la vi tri cac hop tu sau khi vao trong buong tu
cung se bam vao de lam to
o nguoi nu neu co nao pha thai nhieu lan thi lam noi mac tu cung o phan day mong
di va khi hop tu di chuyen vao day neu thay co vet seo thi k chon cho nay lam to
ma se chon nhung phan thap hon --> nhau tien dao ( nhau nam chan ngang k cho co tu cung : phia duoi tu cung va co nguon
thai di qua) va de bi bong non , nhau bam o phan thap tu cung ma bam sau vao lop goc phoi thai khac vs tu cung
noi mac o gan co tu cung thi tao nen nhau cai rang luoc --> gay mat mau nhieu
noi mac tu cung thich hop cho lam to thuong la o day tu cung

nieu dao nam truoc am dao , ngan hon o

co tron tu cung giup tao con go khi chuyen da or day dich trong chu ky kinh
nam ( chi 4 cm) va k co gap khuc
am dao

truc trang o sau am dao

dm buong trung thi 1 nhanh cap mau cho buong trung va 1 nhanh cap mau cho voi trung va tu cung

dong mach tu cung la dm chinh cap mau nuoi

tu cung

o day tu cung thi he thong mach mau nen trung da thu tinh k thich hop lam to o co tu cung ma chi lam to o phan day
tu cung
 lop noi mac
tu cung thay
doi moi ck
kinh duoi ah
cua hormon
tu buong
trung

ben trong tu cung la lop co gom co

vong , co doc , co cheo de tao luc
co manh khi chuyen da day dua
be ra ngoai
 nang trung dang sung huyet

trung mau vang dang rung di

buong trung

trung la tb lon nhat trong co the

tinh trung khi thu tinh vs trung thi duy nhat nhan la chui vao trong de cho 23 nst , con
trung thi cho 23 nst , mang tb , tb chat , cac bao quang ( trong do co adn , ty the ) nen
luong gen me cho con nhieu hon han
 am vat cau tao giong duong vat cung co the hang va vat xop nhung nho

moi be la nep niem mac

lo nieu dao

moi lon la nep da ranh nieu duc van ho de lo am dao thong ra ngoai
ben ngoai tuong ung
vs da biu o nguoi lo am dao
nam

khi sinh de dua be sinh tu nhien ma k cat tang sinh mon thi lam vet
rach tang sinh mon mong mon ( neu rach xuong hau mon thi gay tieu
k tu chu do rach lop co vong hau mon )
tieu thuy vu trong do co nang tuyen tiet ra sua
 noan nguyen bao
giam phan trung va tinh trung khac nhau mac du van trai qua 2 lan phan bao giam nhiem de tao ra 4
tb con nhung 4 tien tinh trung tao ra vai tro nhu nhau con o nu thi co su chon loc tu dau

tb trung
nguyen phat

tb trung giam phan 1 tao ra

tb con = tb trung thu phat

the cuc thu 1 dc phan doi qua giam phan 2 tao 2 the cuc con
giam phan 2

tien noan bao

the cuc thu 2

3 the cuc tao ra deu bi thoai trien chi con 1 tien noan bao phat trien thanh tb trung

tb trung

thoi diem giam phan cung khac :

nu thi giam phan 1 ket thuc vao luc trung rung , giam phan 2 ket thuc luc co tinh trung chui vao trung
de thu tinh
khac vs nam thi roi khoi ong sinh tinh thi da la tinh trung truong thanh
 tao va truong thanh nang trung khac vs ck kinh

hoanh the

nang nguyen thuy chi co 1 lop tb bao xung quanh o giua la noan bao sau do phat
trien thanh nang thu cap co nhieu lop tb bao xung quanh

nang thu cap

dich nang chua day estrogen do tb bao xung quanh

noan bao tiet ra goi la nang co hoc

nang truong thanh = nang degraf

sau do cac nang truong

thanh vo di va trung chui
vao ong dan trung va phan
con lai vo nang tao the vang
( neu thu tinh thi the vang
ton tai , neu k thi the vang
thoai trien thanh bach the

ck kinh chi la khi cac nang co hoc dc tao den khi the vang la 28 ngay
con nang nguyen thuy den nang so cap , nang thu cap la khoang thoi gian dai + thoi gian ck kinh moi goi la thoi ky
truong thanh cua nang trung
 nang nguyen thuy xung quanh la
bieu mo lat det
tb lat det chi don thuan la thanh bao ve ma k co cn che tiet
tb bieu mo vuong , bieu mo tru thi co cn che tiet hormone

nang so cap xung quanh la bieu mo vuong

buoc chuyen tu nang nguyen thuy thanh nang so cap la buoc lau nhat

nang nguyen thuy va nang so cap khac nhau nhung deu

chi co 1 tb bao quanh

nang nguyen thuy khac vs nang so cap

nang nguyen thuy co san tren buong trung luc bao thai ( tu tuan 20 cua
bao thai )
nhung noan bao trong nang thi dung lai o tien ky 1 giam phan den khi
day thi thi cac nang nguyen thuy dc danh thuc de thanh nang so cap

buoc chuyen tu nang so cap thanh nang thu cap la chi tang so luong tb bieu mo vuong xung quanh
nang thu cap tre = nang co hoc co dac diem la giua cac tb hat xuat hien long chua dich
va khi xuat hien nang co hoc thi se di vao ck kinh hang thang

nang co hoc phat trien thanh nang truong thanh co kich thuoc lon , noan bao cung thay dc bang
mat thuong va xung quanh so luong tb hat se co mat do day va cac nang chua dich ben trong
nhieu hoc hop nhat thanh hoc lon de day tb noan lech ve 1 phia
 the vang

the vang : neu co thai thi the vang ton tai

vao ngay 14 ck kinh thi cac nang vo va trung di vao voi trung con phan con lai cua nang phat trien thanh the vang
qt phat trien cua nang trung va noan bao
trong nang trung

tinh bao so cap moi co kha nang giam phan

nang nguyen thuy ben trong chua tb trung k hoat

dong ( chua co giam phan va tb noan ben trong la
nst 2n ) sau do den tuoi day thi thi nang nguyen
thuy biet hoa thanh nang so cap

nang so cap thi moi co hien tien giam phan nhung tat ca chi dung o tien ky 1
giam phan den khi nang trung rung thi moi hoan thanh giam phan 1 va khi tinh
trung chui vao trung thi moi giam phan 2

nang thu cap

trong buong trung thi cac nang trung se co tb noan ben trong
dung lai o tien ky 1 giam phan ma k di sau hon nua --> den khi
nang rung tuong ung la luc trung ket thuc giam phan 1

qt tao nang trung cung giong tao tinh trung gom 3

giai doan :
1 : giai doan biet hoa tu tb mam thanh tb trung
nguyen thuy
2 : giam phan tu trong bao thai den truong thanh
thi chi dung o tien ky 1 giam phan
3 khi tinh trung gap trung thi moi tao trung truong
thanh

trung nam trong nang se ket thuc giam phan 1 luc

rung trung
nang nguyen thuy

nang so cap

nang thu cap

nang truong thanh hoang the

rung trung
qt chuyen tu bieu mo lat det thanh bieu mo vuong bao xung quanh noan bao thi qt nay k phu thuoc cac chat uc che k cho nang trung nguyen thuy biet hoa thanh nang so cap
vao hormone tuyen yen , k phu thuoc vao fsh hay lh ma chinh nho vao chat hoat hoa trong long
buong trung goi la follicle activation

nhung yt nay tai buong trung se kich

hoat de chuyen tb bao xung quanh
nang trung nguyen thuy tu bieu mo
lat det thanh bieu mo vuong

tang truong nguyen bao soi

tb dem trong buong trung se den cac nang

de tao thanh tb vo
 giai doan cac tb hat tiet dc dich chua estrogen va chiu
cuoc doi cua nang trung tu khi sinh den khi rung thi co 2 giai doan ah boi ha doi , tuyen yen di vao ck kinh thi cac nang
co hoc le thuoc vao hormone cua vung tuyen yen
truoc khi co hoc ( truoc khi tiet dc estrogen ) hd trong buong trung do chinh buong trung thuc hien ma k chiu ah boi ha doi , tuyen yen do hormone amh
dam nhiem

giai doan phu thuoc vao amh tai buong trung

14 ngay dau ck kinh thi hormone fsh di xuong

amh gay uc k cho nang nguyen thuy phat trien

co cn du tru buong trung de nang nguyen thuy di vao ck kinh theo thu tu

giai doan sau thi hormone amh van uc k cho nang co hoc chuyen thanh nang truong
thanh va fsh se giai cuu chuyen nay ( cac nang co hoc nhan nhieu fsh thi se phat
trien thanh nang truong thanh con nang nao k gianh nhieu fsh thi bi amh uc --> lam
danh gia du tru hormone buong trung bang cach
nang k phat trien va bi thoai trien )
dinh luong hormone amh ( neu amh con cao thi
so luong nang nguyen thuy con nhieu = tru
luong buong trung con nhieu ) = danh gia cn
ngoai tiet cua nguoi nu

nang co hoc
nang nguyen thuy nang truong thanh = nang tien rung trung

chan nang nguyen thuy thanh nang so cap chan nang co hoc thann nang truong thanh
 phu thuoc fsh vao ngay 1 ck kinh thi cac
nang trung nay se phu thuoc vao hd cua
fsh
neu chia theo su phat trien cua nang trung thi chia thanh tien hoc va co hoc
neu chia theo su phat trien cua hormone thi chia thanh doc lap fsh xr tai buong trung

phu thuoc vao cac yt can tiet tai buong trung

nang trung kich thuoc du lon 10-20mm thi sa moi

thay qua nga am dao

neu muon biet so nang trung qua moi

ck kinh thi dem qua nga am dao
so do giam dan du tru buong trung

con khoang 70%

con khoang 35%

sau 30 tuoi thi chat luong trung

giam sut va sinh con de bi benh

con 10%

con khoang 3%

duoi 1%

man kinh la k con nang trung nen k con ck kinh va k con tiet hormone
giai doan nang trung co hoc la ngay 1 ck kinh va phu thuoc vao hormone fsh cua tuyen yen

ck kinh nguyet : la su thay doi cac cq cua he sd gom buong trung , tu cung ,am dao , tuyen vu trong do
ck buong trung la quan trong nhat vi tiet ra hormone de dieu hoa len hd cua cac cq khac tren duong sd

ck tu cung la ck the hien tc chinh cua ck kinh vi no se tao ra co bop tu

cung de tong noi mac tu cung ra ngoai
nang trung se dap ung vs fsh va lh

ck buong trung gom 3 giai doan : giai doan nang trung chi 1 nang truong thanh den khi du chuc nang va phong thich trung di vao ong dan trung

lh tu tuyen yen se dua tin hieu len nang trung va giai phong tb trung =
pha rung trung noan bao di vao ong dan trung = pha vo nang

pha the vang = 14 ngay con lai cua ck kinh phan vo nang trung tro thanh the vang va san xuat progesterone

the vang

neu k co dau thai va lam to thi nang the vang thoai trien thanh bach the = mo seo

ck kinh theo buong trung gom 2 giai doan : gd nang trung la 14 ngay dau va gd the vang la 14 ngay sau

pha the vang

ck buong trung pha nang trung pha rung trung
 ck buong trung

nang trung the vang

rung trung

progesterone : 14 ngay dau thap va hau nhu k tiet ra den pha the vang
thi tang len va den giua pha the vang thi progesterone moi dat dinh
progesterol chi co 1 dinh vao giua pha the vang va sau do neu k co thu
tinh thi progesterol se giam xuong

sau khi tao ra hoang the thi hormone estradiol tang dan nhung k dat cao nhu truoc
rung trung
estradiol co 2 dinh : 1 dinh truoc khi rung trung va 1 dinh o giua pha the vang

neu muon xd nong do estradiol va progesterol thi phai biet ngay lay mau la ngay nao
pha nang trung cua ck buong trung la su tiep noi tu giai doan nang co hoc (bat dau xuat hien nang co hoc = ngay 1 pha nang trung ( keo dai tu ngay 1-14 )
ngay 1-14 la nang co hoc trai qua su chon loc ( nhan fsh va nang co hoc nao nhan nhieu fsh nhat thi phat trien thanh nang truong thanh = nang tien rung trung , cac nang khac thi bi thoai trien

tang cn thi mach mau phan nhanh nhieu

ck kinh la ten goi chung cua ck buong trung va

ck tu cung

tuyen tu cung

tang cn : la noi hop tu vui vao day de lam to va

tang nay bi bong troc ra trong moi ck kinh

trong tang cn thi co nhieu tuyen tu cung

vs kich thuoc lon hon so voi tang day

tang day : la tang co dinh k bi boc

troc trong ck tu cung

lop co tu cung
lop co thi mach mau k phan nhanh nhieu va thuong la mach thang

tang day va tang cn khac nhau 2 dac diem : tang cn thi mach mau ngoan ngoeo va tuyen
tu cung to de thich hop cho viec lam to
 ck tu cung : lq den su thay doi chu yeu cua lop noi mac theo ah cua hormone sd nu

noi mac

ck tu cung chia thanh 3 pha pha hanh kinh keo dai tu ngay 1-5 : noi mac cua ck cu bi bong ra

pha tang truong noi mac cu chi con tang day va thanh lap lop cn moi de dap ung vs su tang tu tu hormone estrogen trong ck moi

pha xuat tiet : cac tuyen tu cung bat dau hd de xuat tiet cac chat nhu glycoproteins de nuoi hop tu
luc banh nhau chua tao ra , su hd cua tuyen tu cung phu thuoc vao hormone progesterone

neu k thu tinh thi nong do progesterone giam thap --> tang cn bi mat di va tong xuat ra ngoai trong ck kinh tiep theo

14 ngay dau thi co the dai or ngan nhung 14 ngay sau luon co dinh

nang trung
pha the vang

hanh kinh tang sinh = tang truong

pha xuat tiet
pha hanh kinh pha tang sinh : tang cn tai thanh lap lai pha xuat tiet : cac tuyen tu cung nhieu va gian ra de
che tiet glycoprotein de nuoi hop tu
ck buong trung va ck tu cung lq mat thiet vs nhau trong do ck buong trung la ck dieu khien

progesterone la hormone nhom steroid de chuan bi cho thai hinh thanh va phat trien

pha nang trung thi cac tb hat tang dan len , luong hormone estrogen tang dan len ( luc nay k co progesterone ) khi estrogen tang
dan len lam noi mac bi bong ra tu truoc dc tai thanh lap va day len --> den ngay 14 thi noi mac tu cung k day nua ma se gian va
xuat tiet va bai tiet glycoprotein tu cac tuyen tu cung

pha the vang thi than nhiet tang len 0,5 do do progesterone

nhiet do
pha nang trung thi nhiet do k thay doi
pha nang trung de tao estradiol thi can 2 phoi hop
tb vo va tb hat

nang trung thi thay cac hoc chua dich , noan bao roi toi lop tb hat bao xung quanh hoc dich va noan bao va ngoai cung la cac tb vo tu tb det bao quanh nang trung

tb vo nhan tin hieu tu LH tb hat biet hoa tu tb lat det nhan tin hieu chu yeu
tu fsh va 1 phan lh

chuyen qua tb vo trong tb hat k co 2 enzym nay nen k tao duoc

androstenedione

tai tb hat co enzym aromatese

tien chat tong hop estradiol nhung trong tb vo k co enzym aromatase nen k chuyen thanh estradiol dc

chuyen qua tb hat

trong giai doan nang trung thi tb vo va tb hat tiet progesterone rat it chi dong vai tro la tien chat tao ra estradiol

giai doan sau : sau khi vo nang trung va phong thich ra lh thi lh moi tac dong len tb hat va tb vo de tang tao progesterol de chuan bi cho su phat
trien cua hop tu
tb hat ben trong tb vo ben ngoai

giai doan trung sap rung nho tac dong manh cua fsh va lh thi lam pha vo 1 phan nang trung de cho noan ben trong
thoat ra ngoai tao nen rung trung
 ha doi tiet gnrh

di chuyen qua he mach cua tuyen yen xuong tuyen yen truoc

tiet fsh va lh

dinh LH xuong pha vo nang

trung lam trung thoat ra di vao
nang trung

thu tu : dinh estradiol --> feedback duong tao dinh LH --> trung the vang thi tiet ra
rung va tao the vang : day la 3 hien tuong lien tiep trong ck progestreone va estradiol
buong trung ( dac biet la progesterol o
nong do cao sau do vao mau
--> tao ra feedback am --> uc
vung ha doi tuyen yen )

tang nhe nong do estradiol va tang

innhibin thi gay dieu hoa nguoc am
tinh

nang trung truong thanh thi tb hat va tb vo dat muc

toi da thi hormone estradiol tiet ra muc toi da thi k
tao ra negative feedback ma positive feedback len
ha doi tuyen yen tao dinh LH

khi nong do estadiol trong pha nang trung nhieu thi uc nguoc len vung ha doi tuyen yen de duy tri
nong do hormone on dinh

pha nang trung va pha the vang thi hoat dong cua estradiol giong testosterone tuc la tao ra feedback am
con vao giua ck khi kich thuoc nang trung cuc dai ( estradiol dat nong do toi da thi tao ra feedback duong lam
truc ha doi tuyen yen tao dinh LH )
 chi phong thich gnrh vao giua ck va tao dinh gnrh
estradiol vua co feedback duong va am len vung ha doi do vung ha doi co 2
trung tam la surge center va tonic center
hoat dong trong pha rung trung khi nong do estradiol dat dinh

tiet gnrh theo nong do thap nhung lien tuc hoat dong trong pha nang trung va pha
the vang

nguoi nam thi chi co tonic center

tang so luong va xung nhip gnrh tiet ra --> tao dinh tiet LH --> rung trung
 rung trung

dinh estradiol xuat hien truoc dinh LH --> rung trung

fsh nguoc vs estradiol vi estradiol la chat uc len tuyen yen

truoc va ha doi de dieu hoa nguoc len su tiet fsh
hormon tiet ra tu nhau thai : trong 3 thang dau thi tang cao sau do giam xuong cho den chuyen da chuyen da

thai thi estrogen va

progesterone tang de
chuan bi hop tu lam to
 man kinh thi nang trong trong buong trung k du de di vao ck kinh nguyet va cung k du tiet hormone estradiol

man kinh thi giam tiet estradiol va

inhibin nen giam feedback am --> nen
vung ha doi tuyen yen tang tiet gnrh va
tuyen yen tang tiet fsh va lh

tb mo co enzyme aromatase chuyen thanh nhung chu

yeu la estrone ma it chuyen thanh estradiol

thay the tu lop luoi cua vo thuong

than nhung chi 1 phan

trong dan xuat cac

hormone estrogen thi
estradiol la manh nhat
con estrone la yeu
nhat
 fsh

LH

testosterol

estron

estradiol

man kinh
vi tri thu thai thuong o eo voi ( 1/3 ngoai va 2/3 trong voi trung ) sau do hop tu di chuyen 2/3 quang duong con lai de ve tu cung lam to
tren duong di thi hop tu vua di chuyen vua phan doi de cuoi cung tao phoi truoc khi vao buong tu cung va phoi nay vui vao lop noi mac de lam to
pha vo mang chan cua trung de tinh trung chui vao trong

khi tinh trung chui vao dc thi lop mang cua trung
day len ngan k cho cac tinh trung khac xam
nhap sau do tien nhan duc va tien nhan cai hop
nhat de thu tinh
tai buong tu cung thi hop tu tach thanh 2 khoi tb : khoi tb ben trong la tien than de tao ra co the bao thai va
khoi tb ben ngoai tao ra lop tb nuoi de xam lan vao lop noi mac de hinh thanh banh nhau ( la noi trao doi
chat , trao doi oxy giua mau me va mau con va thai phat trien dan ) trong 3 thang dau thi thoi ky dinh hinh
thai de tao ra cac cau truc co ban cac he cq con tam ca nguyen 2,3 chi la su to len ve mat kich thuoc ma k
tao hinh nua
hcg thi tang cao trong 3 thang dau thai ky
hcg gom 2 tp thi tp beta moi la khac biet --> ung dung de tao ra que thu thai
nhan dang co phan anpha

khi beta hcg tang cao thi thai qua mang loc cau than de ra ngoai nuoc tieu

nhan dang co phan beta

trong co the luon co hormone fsh , lh va lam cho vach chung duong

k hop le
 song song vs co that tu cung thi lo
dau kich thich vao co tu cung --> tao tin hieu co tu cung mo ra
truyen ve trung uong de tao px tiet oxytocin tu
tuyen yen sau --> lam co that tu cung --> chuyen
da
 sinh mo

sinh nga am dao : tiep xuc vs vk trong am dao me la nhom

lactobacilus nuot vao duong tieu hoa de khoi dau tao ra he vk chi
duong ruot va tao tuong tac vs cac tb bach cau de tb bach cau lam
quen de he vk chi o duong ruot va tan cong len vk la
 tuyen yen truoc tuyen yen sau

kich thich nang vu tiet sua lam ong dan sau day sua ra dau num vu
 tang tinh yeu thuong me con

cn oxytocine :

day sua ra dau num vu

tang co tu cung luc chuyen da , tang day san dich sau sinh de tranh phong be
san sinh , nen sinh mo de nhiem trung hau san do k tiet du oxytocin
 bao cao su

thoi gian rung trung dua tren nhiet do co the

tranh thai dang dan

thuoc ngua thai chu yeu bat chuoc theo hormone estradiol or
progesterol trong co the co the dang don doc la progesterol or dang
phoi hop va progesterol phoi hop vs estrogen

dat vong tranh thai de ngan gap nhau giua tinh trung va
trung or hop tu sau thu tinh k lam to tren tu cung

gom 21 vien thuc su va 7 vien gia duoc : 21 vien dau tien la ngan ck kinh
xr ( ngan rung trung xr do progesteron thap thi duy tri dieu hoa nguoc am
tinh len truc ha doi tuyen yen --> lam cho k hien tuong rung trung ) va 7
vien gia duoc de ck kinh nguyen xr tu nhien
 hanh kinh thi k quan he tinh duc

giai
doan
an toan

sau ngay 15 thi ti le dau thai la 0%

trung rung thi kha nang dau thai cao
truoc ngay rung trung 2 ngay va sau rung trung 2 ngay thi kha nang dau
thai cao ( dua vao su thay doi nhiet do ) sau khi rung trung thi nhiet do co
the tang len do tang tiet dan hormone progesterone
sau khi trung rung thi giao hop thi dau thai 0% do bat can xung giua thoi
gian song cua tinh trung va trung

ngay trung rung